..*> I ^.J.^,-
CULLKGfl ilSTORICI ACADEMI/E LITERARUM CRACOVIENSIS N. 45.
IW
HISTORICA
o GESTAS POLONIAE ILLUSTRANTIA
ab anno 1507 usąue ad annum 1795.
TO MUS XII
cmitinel :
LEGEŚj PRIYILEGIA ET STATtlTA
C1VITATIS CRACOVIENSIS (1507 — 17^5)- A
— • >j > ,1 ,j ', j. x c — —
WYDAWNICTWA KOMISYl HISTORYCZNI'] AKADEMII UMIEJĘTNOŚCI W KRAKOWIE N. 45.
AKTA HISTORYCZNE
DO OBJAŚNIENIA RZECZY POLSKICH SŁUŻĄCE
od roku 1507 do roku 1795.
T O M XII
zawiera :
PRAWA, PRZYWILEJE I STATUTA
MIASTA KRAKOWA
{1507—1795'-
W KRAKOWIE,
W DRUKARNI »CZASU« YR. K [. U C 7 V C K I I' G O t M>
l«)d zarzuclein J. Łakm u
I Sn I
§
2.
EDITIONUM COLLEGII H1STORICI ACADEMIAE L1TERARUM CRAC0VIENS1S
Nr. 45.
ACTA HI8TORICA RES GESTAS POLONIA ILLUSTRANTIA
AB ANNO I5C] USQUE AD ANNUM ilQy
-o-
TOMUS XII.
LEGES, PRIVILEGIA ET STATUTA CIVITATIS CRACOVIENSIS
(1507— 1795)
edidit DR Franciscus Piekosiński.
—o-
TOMUS II.
(1587 — 1696). Yolumen 1.
'vfj@>%)Cl
CRACOVIAE
SUMPTIBUS A C A 1) E M I A E J, I T E R A U U M CKACOY1 E N S I 8.
E TYPOGR.APHIA „CZAS", FRANCISCl KLUCZYCK1 ET SOC.
Provisore Josepha Lnkociński.
189O.
WYDAWNICTWA KOMISY! HISTORYCZNEJ AKADEMII UMIEJĘTNOŚCI W KRAKOWIE
Nr. 45.
PRAWA
PRZYWILEJE I STATUTA
MIASTA KRAKOWA (i5o7— 1795)
zebrał i wydał DR Franciszek Pi
NCISZEK riEKOSIŃSKI.
-o-
TOM II
(1587 — 1696).
Zeszyt 1 .
^(P-SIPI^
W KRAKOWIE
NAKŁADEM AKADEMII UMIEJĘTNOŚCI KRAKOWSKIE J.
W DRUKARNI „CZASU" FR. KLUCZYCKIEGO I SP. jiod zarządem Józefa Łakocińskiego.
189O.
y, n
fp^| godnie z programem, jaki swego czasu w przedmowie do tomu I&° yjĘj\~>-\ Praw, przywilejów i statutów miasta Krakowa (1507 — 1795) dla n^^Z^M niniejszej publikacyi zakreśliliśmy, przystępujemy obecnie do wy- dawnictwa tomu I]>0.
Tom lis1 obejmie akta od r. 1587 do 1696, to jest z czasów panowania Zygmunta III, Władysława IV, Jana Kazimirza, Michała Korybuta oraz Jana III i podzielony będzie z powodu obfitości materyjału na trzy wolu- mina. Wolumen pierwszy, który właśnie niniejszem ogłaszamy, obejmuje listy i przywileje monarsze oraz wilkirze powszechnie obowiązujące; wolu- men drugi obejmie ustawodawstwo cechowe; wolumen trzeci i ostatni cel- niejsze akta, odnoszące się do majątku miejskiego, budżety miejskie, wreszcie indeks osób i przedmiotów do całego tomu.
W niniejszym woluminie ogłaszamy 752 aktów, w nich 259 przywileji lub też listów królewskich, 14 aktów dostojników rzeczypospolitej, 391 wil- kirzy, to jest senatuskonsultów i plebiscytów, wreszcie 88 promulgacyj różnych aktów, dokonanych przez woźnych, pomiędzy któremi 10 ogłoszeń odnosi się do mandatów królewskich, 20 do poleceń różnych dostojników rzeczypospolitej i komisarzy, a 58 do uchwał rady miejskiej.
Niewszystkie jednak akta i przywileje, odnoszące się do miast Krakowa, Kazimirza i Kleparza, znalazły się w archiwum miejskiem, czyto w orygi- nałach lub kopijach, czy też w oblatach w księgach konsularnych. Volumina legum podają przeszło 60 konstytucyj sejmowych, odnoszących się do miast powyższych, a z tych konstytucyj zaledwo kilka w formie przywileji w archi- wum miasta się znalazło, o innych nie ma w temże archiwum żadnego śladu. Trudno przypuścić, iżby właśnie tylko ta kategoryja aktów uległa zatra- ceniu; może nie co do wszystkich konstytucyj wydane były z kancelaryi królewskiej listy i przywileje, może też znowu te przywileje, które tylko na pewien przeciąg czasu służyć miały, z upływem naznaczonego terminu zo- stały wycofane i skasowane.
I tak o następujących aktach, n i ezn aj dujących się w archiwum m. Kra- kowa, przechowały nam wiadomość Volumina legum :
1588, na sejmie koronacyjnym aprobowano wolność m. Krakowa od pod- wód, dekretami Zygmunta I, Zygmunta Augusta i Stefana króla za- chowaną (Vol. II, f. 1241);
VI
1589, na sejmie warszawskim darowano i odpuszczono mieszczanom i oby- watelom miast Krakowa, Kazimirza i Kleparza szos z poborem do czterech egzakcyj, oraz nadano pobór czopowego od wszelakieg'o picia do dwu egzekcyj względnie na rok; na poprawę murów i baszt miej-, skich (Vol. II, f. 1287—1289).
1590, na sejmie warszawskim postanowiono, aby m. Kraków ludźmi i rze- czami do obrony należącemi, przez prowizory opatrzone było ; co na sejmie r. 1591 zniesiono, cessante periculo od Turków (Vol. II, f. 1325,
1377); 1598, na sejmie warszawskim m. Kazimirzowi od statków kupieckich, które
na brzegach Wisły budują się i ładują, od każdego statku po zło- temu jednemu opłaty na poprawę tychże brzegów w myśl przywileju króla Stefana (z r. 1585 N. 291) przyznano (Vol. II, f. 1 47 1 ) ;
1 601, na sejmie warszawskim pozwolono m. Krakowu na oprawę miasta i insze potrzeby od karczmarzy krakowskich od achtela piwa po gro- szu wybierać wiecznemi czasy; warowano, że od mieszczan krakow- skich cła od żadnych towarów na Wiśle, które z Szląska do Korony prowadzą, szlachta wiecznemi czasy pobierać nie ma ; wreszcie dwie egzakcyje szosu i poboru i jedno czopowe, że je miasto dla nagłej potrzeby ekspedycyi inflanckiej ustąpiło, na inny czas odłożono, co jeszcze na sejmach r. ióii i 1616 ponowiono (Vol. II, f. 1516, Vol. III, f. 27 i 287); natomiast postanowiono, iżby most kazimirski u Krakowa był budowany przez mieszczany sub pocna mii/e marcantm (Vol. II, f. 1518);
161 1, na sejmie warszawskim postanowiono, aby miasta dóbr ziemskich nie kupowały, salvis privilegiis civitatum Cracovieusis et Pruthenica- rumy w których mieściech wedle prawa wolno privatis civibus dobra kupować, ale te kupna miastom należeć nie mają (Vol. III, f. 14); w mieście Krakowie fórtki prywatne wszystkie w murach miasta (wyjąwszy dwie) do sześciu niedziel zamurować nakazano i aby ich więcej nieważono się, zabroniono, co następnie na sejmie warszaw- skim r. 1661 wznowiono, a na konfederacyi generalnej roku 1668 obie powyższe konstytucyje reasumowano (Vol. III, f. 27, Vol. IV, f. 722 i 1045); wreszcie naznaczono komisarzy do przesłuchania liczby mieszczan krakowskich z prowentów miasta, w osobach kanoników Jędrzeja Lipskiego i Kaspra Niewiarowskiego, oraz posłów Jędrzeja Oleśnickiego, Marcina Silnickiego i Stanisława Iordana, co znowu na sejmie warszawskim r. 16 13 wznowiono (Vol. III, f. 30 i 171);
16 13, na sejmie warszawskim warowano, aby miasto Kraków wedle praw i przywilejów od książąt i królów polskich z dawna nadanych, za- chowane było (Vol. III, f. 171);
1 616, na sejmie warszawskim postanowiono, że ktobykolwiek w m. Kra- kowie plebeiae conditio)iis przy hamowaniu tumultów i imaniu gwał- towników sprzeciwiał się albo jakimkolwiek sposobem oponować się chciał, tedy takowych nihil derogando statuto Toruncnsi sam urząd miejski imać może; oprócz tego wójtostwo krakowskie miastu Kra- kowu wiecznemi czasy inkorporowano (Vol. III, f. 285);
VII
1620, na sejmie warszawskim miasta Kraków, Lwów, Kamieniec podolski i inne, iż granicom nieprzyjacielskim są przyległe, strzelbą, prochem, ludźmi i innemi rzeczami do obrony należącemi, opatrzyć postano- wiono (Vol. III, f. 374);
1 62 1, na sejmie warszawskim postanowiono, iż podczas pospolitego ruszenia ks. biskup krakowski przy mieście stołecznem Krakowie podczas odjechania senatorów i starosty miejsca tamtego rezydować będzie (Vol. III, f. 419);
1633, na sejmie koronacyjnym miastu Krakowu na restauracyję ratusza pogorzałego od towaru wszelakiego od grzywny po groszu do sejmu sześcioniedzielnego pobierać dozwolono, co na sejmach r. 1635 i 1641 do lat dwu i znowu do lat dwu prolongowano ; zaś miasto Kleparz opu- stoszałe, aby się obywatele tern prędzej poratować mogli, od podwód i podatków do lat 4 uwolniono (Vol. III, f. 827, 891, Vol. IV, f. 22);
1635, na sejmie warszawskim postanowiono, iż trzymający w Krakowie dobra iure dviii, niebędący ani szlachtą ani mieszczany, winni ius civitatis przyjąć oraz zatrzymane podatki i onera civitatis płacić; na tymże sejmie zakazano wyciągać stanowisk i stacyj żołnierskich w jurysdykcyi wszystkiej miasta Krakowa, Kazimirza, Stradomia i Kleparza i innych przyległości miasta tego sub poena infamiae (Vol. III, f. 886, 887);
1650, na sejmie warszawskim m. Krakowu praesidium dostateczne z wojsk na sejmie uchwalonych postanowiono, a zabiegając niebezpieczeń- stwom z powodu tumultów, konstytucyje wszystkie contra violatores securitatis piiblicae także o tumultach ferowane i statut toruński reasumowano (Vol. IV f. 334);
1652, na sejmie warszawskim m. Kraków z przedmieściami przy dawnych libertacyjach zachowano i od stanowisk i stacyj łanowych wszelakich wolne deklarowano (Vol. IV, f. 371), nadto zaś tak zamek jak i miasto sufficienti praesidio z ludzi służebnych opatrzyć postanowiono (Vol. IV, f. 376); miastu zaś Kleparzowi warowano, aby względem zaczęcia municyi kosztem jego własnym, tameczni mieszczanie nie mieli ża- dnego impedymentu (Vol. IV, f. 376);
1654, na sejmie warszawskim postanowiono, aby stan duchowny i szlachecki, ktorzyby w miastach dobra iuri dviii subiecta, quocnmque iuris titulo trzymali, wszystkie publiczne sejmami et laudis uchwalone na sejmi- kach podatki ze wszystkich tych dóbr płacili. Toż się ma rozumieć o dobrach, kamienicach i domach duchownych i szlacheckich w m. Krakowie, podatkom z dawna podległych, z których podatki szosami mają być wydawane, rachując z każdej osady tak wiele sympl szosu, ile poborów tak na sejmach jako i na sejmikach uchwalonych będzie (Vol. IV, f. 452);
1658, na sejmie warszawskim rzemieślników m. Krakowa od płacenia dupli poborowej, uniwersałem r. 1629 opisanej, tak pro practeritis jako i i?i futurum uwolniono ; postanowiono , aby dóbr tak w mieście Krakowie jak i na przedmieściach jego nabywać i nabytych a iure et iurisdictio7ie rcipublicae et ctiitatis avcllere nikomu wolno nie było,
vm
co wszystko służyć ma także Kazimirzowi ; Stradomiowi i Klepa- rzowi ; ponieważ dla fortyfikacyi Krakowa, Kleparz, Stradom i inne przedmieścia nie mogły się na tych, na których przed tern zasadzone były, budować placach, przeto naznaczono komisarzy, którzy by na tych placach, które delineacyja inżyniera w fortyfikacyi zamknie, miejsca klasztorom i kościołom zburzonym i place tym, którzy bu- dować się zechcą, a na swoich dawnych dla fortyfikacyi pomienionej budować się nie mogą, wymierzyli i naznaczyli ; przyczem miasteczko Biskupie, które dla fortyfikacyi Krakowa na dawnem swojem miejscu budować się nie może, na Promnik biskupi przenieść pozwolono ; wreszcie zawarowano, aby miasta stołeczne i pograniczne, jak Kra- ków, Warszawa, Poznań i t. d. kosztem całej rzeczypospolitej prac- sidium miały (Vol. IV, f. 549, 551);
1659, na sejmie warszawskim reasumowano zeszłoroczną konstytucyję o for- tyfikacyi m. Krakowa, naznaczając nową komisyję na delinacyję for- tyfikacyi i wyznaczenie miejsc kościołom, klasztorom, Kleparzowi, Stradomiowi i t. p. przyczem wszystkich, którzy w tej nowej dy- mensyi budować się będą, od wszelkich podatków rzeczypospolitej do lat trzech uwolniono ; w mieście Kazimirzu zaś dla jego spusto- szenia, dupie z rzemieślników zniesiono (Vol. IV, f. 620, 621);
1 66 1, na sejmie warszawskim dla bezpieczeństwa m. Krakowa wszystkie statuta i konstytucyję de tnmultibus reasumowano (Vol. IV, f. 722);
1668, na konfederacyi generalnej warszawskiej m. Kraków do związku konfederacyi przyjęto , a względem pospolitego ruszenia przy pra- wach i konstytucyi z r. 1621 zachowano (Vol. IV, f. 1045);
1669, na sejmie elekcyjnym opatrzenie fortec, między innemi także Kra- kowa postanowiono (Vol. V, f. 18);
1674, na konfederacyi generalnej warszawskiej m. Kraków in gremńim confocderationis przyjęto, przy prawach i prerogatywach zachować deklarowano, ad praesiduim civitatis samptibiis ultra beneplacitum ich non obligando (Vol. V, f. 227);
1676, na sejmie koronacyjnym m. Krakowu prawa, wolności i przywileje wszystkie tak samemu miastu jako też i szkole strzeleckiej alias ry- cerskiej nadane, aprobowano; żydów krakowskich bezpieczeństwo warowano, aprobując lauda sejmiku proszowskiego z lat 1672 i 1676, quo ad pimchcm tumultów przeciwko żydom postanowione (Vol. V,
f- 385, 387);
1677, na sejmie warszawskim m. Kazimirzowi i Stradomiowi prawa, wol- ności i przywileje aprobowano i przy konstytucyi anni 1635 wzglę- dem niepłacenia chlebów zimowych i innych ciężarów żołnierskich zachowano ; m. Kraków z przedmieściami przy dawnych prawach zachowując, od wszelkich asygnacyj, stanowisk, noclegów, przecho- dów, hibern, chlebów i wszystkich innych egzakcyj żołnierskich uwol- niono, natomiast postanowiono, aby osoby wszelkie na gruntach miej- skiej iurysdykcyi podległych, mieszkające, i rzemiosła, handle, szynki przy temże mieście prowadzące, wszelkie oncra rcipublicae et civitatis zarównie jak inni mieszczanie, ponosiły (Vol. V, f. 465, 473);
IX
1678, na sejmie grodzieńskim pozwolono m. Krakowu in siipplciuciilniu zatrzymanych podatków, czopowe ad insiar czopowego województwa krakowskiego na lat dwa, co także służyć miało Kazimirzowi i ży- dom, Kleparzowi, Wesołej i innym przedmieściom; nadto na poprawę dróg i inne potrzeby cło m. Krakowu od wszelakich towarów cudzo- ziemskich , koni i wozów, należące podług dawmych praw, do lat dwóch in duplo podniesiono, co wszystko na sejmie warszawskim r. 1683 do lat czterech prorogowano (Vol. V, f. 562 i 672); na tymże sejmie przywilej magistratowi m. Krakowa super libcram electionem consuhim et praesidentium od króla Jana III d. 30 grudnia 1677 na- dany, aprobowano; żydom wTreszcie kazimirskim przy Krakowie, któ- rzy dwuletniem powietrzem większą częścią wymarli, a inni przed tą zarazą do Wodzisławia zbiegli, ogniem nawiedzeni, do wielkiej nędzy i ubóstwa przyszli, aby kredytorom swoim sofoendo być mogli, komisarzy naznaczono, którzyby długi per partes egzekwowane, po- dzielili i na który czas płacić mają, postanowili i t. d. (Vol. V, f. 566);
1683, na sejmie warszawskim prorogowano m. Krakowu czopowre drugie, tudzież cło in duplo od koni i wozów cudzoziemskich na naprawę dróg; szynków wszelakich w klasztorach i poświętnych domach, także handlów cuiuscunque generis towarów, oficyn rzemieślniczych, cum praeiudicio ubogich ludzi zagęszczonych, zakazano; wreszcie wzglę- dem wolności od noclegów żołnierskich, stanowisk i hibern przed- mieść krakowskich, konstytucyję anni 1635 reasumowano i postano- wiono, że takowa konstytucyja także Kazimirzowi, Kleparzowi, Stra- domiowi, Wesołej i żydom wr mieście służyć ma (Vol. Y, f. 672);
1690, na sejmie warszawskim żydom securitatem tak na osobach, jako et in commerciis według dawnych praw im nadanych zachowano, a zabie- gając często będącym w mieście Krakowie tumultom, komendanta z ludźmi w samym mieście dać deklarowano (Vol. V, f. 771).
Co do źródeł, z których materyjał do niniejszej publikacyi czerpaliśmy, zostały one już w przedmowie do tomu pierwszego podane i opisane, tu ich więc nie powtarzamy. Dodajemy tylko, że najcelniejsza część dawnego archi- wum m. Krakowa, mianowicie księgi radzieckie i ławnicze miast Krakowa, Kazimirza i Kleparza oraz księgi jurydyk znajdują się jeszcze do tej chwili w przechowaniu urzędu hipotecznego przy c. k. Sądzie krajowym krakow- skim, co niezwykle korzystanie z nich utrudnia; a chociaż Rada miasta już od lat kilkunastu przedsiębierze starania u c. k. Rządu, celem zwrócenia miastu tych cennych zabytków przeszłości, i chociaż ostatnie usiłowania w tym kierunku przed kilku laty nanowo podjęte a obecnie w toku będące, dozwalają rokować nadzieję pomyślnego rezultatu, przecież do tej chwili uzu- pełnienie dawnego archiwum m. Krakowa temi księgi jeszcze nie nastąpiło.
Co się wreszcie tyczy metody wydawniczej, zachowaliśmy tę samą, jaka przy wydaniu tomu pierwszego zastosowaną została.
We Lwowie dnia 28 lutego 1890.
Wydawca.
11
Wykaz chronologiczny aktó
w
w tym zeszycie zamieszczonych.
772.
773-
774-
775-
776.
777-
778.
779-
780.
781.
Leges, plebiscita et senatus consulta.
1587. die 27. m. Februarii, Cracoviae.
Senatus consultum de testudinibus Iudaeis non conducendis 1
1587. die 20. m. Aprilis, Casimiriae.
S. c. *) de rationibus civilibus singulis annis a ąuaestoribus die festo Trium Reg"um reddendis 1
1588. die 15. m. lanuarii, Cracoviae.
Sigismundus III. r. P. iura et privilegia civibus Cracovien- sibus ab antecessoribus suis impertita, rata esse iubet .... z
1588. die 10. m. Martii, Casimiriae.
Plebiscitum de scabinis solum ex duodecim viris et de con-
sulibus solum ex advocatis et scabinis deligendis 5
1588. die 17. m. Martii, Casimiriae.
Edictum vicecapitanei Cracoviensis de pretio panis et cer- visiae 6
1588. die 29. m. Augusti, Cracoviae.
S. c. de civitate impertienda 6
1588. die 21. m. Octobris, Cracoviae.
S. c. de praeceptis peste grassante observandis 8
1589. die 17. m. Aprilis, Varsoviae.
Sigismundus III. r. P. civibus Cracoviensibus exigendi por- torium a mercatoribus peregrinis dat potestatem 10
1589. die 17. m. Aprilis, Varsoviae.
Idem civibus Cracoviensibus, ut ad vias reficiendas animum intendere possint, vectigal pontaticum exigendi potestatem tribuit 13
1589. die 20. m. Aprilis, Varsoviae.
Idem civibus Casimiriensibus novum vectigal pontaticum exigendi concedit potestatem 15
1 Tak będziemy odtąd skracać „Senatus consultum."
XII
782. 1589. die 29. m. Aprilis, Yarsoriae.
Idem consulibus Casimiriensibus mandat, ut consulibus Cra- coviensibus residuam exactionem, quae »ducillaris« dicebatur, ex- solvant 16
783. 1589. die 24. m. Maii, Lublini.
Idem statuit, praetereuntes emporium Cracoviense absąue solutione portorii, confiscatione mercium puniendos esse .... 17
784. 1589. die 25. m. Maii, Lublini.
Idem civibus Cracoyiensibus vectig"al cereyisiarium exig-endi potestatem tribuit 18
785. 1589. die o. m. Iunii, Cracoviae.
Consules Cracovienses loanni Schilling secretario et notario civitatis, ducentos thaleros dono dant salariumąue eiusdem annuum augent 19
786. 1589. die 22. m. lulii, Cracoviae.
S. c. de decurionibus vici Magni yalli, qui in ordine publico custodiendo curam adhibeant, deligendis 21
787. 1589. die 29. m. Decembris, Varsoviae.
Anna r. P. magnum procuratorem arcis Cracoviensis horta- tur, ut consules Casimirienses solum ex numero scabinorum deligat 22
788. 1590. die 22. m. Februarii, Varsoviae.
Sigismundus III. r. P. plebiscitum de electione consulum Clepardiensium ratum facit 22
789. 1590. die 14. ra. Aprilis, Varsoviae.
Idem mandat, ut areae desertae in civitate Casimiriensi intra annum aedificiis compleantur 22
790. 1590. die 2. m. Maii, Varsoviae.
Idem officialibus ąuibusdam mandat, ut de damnis; quae ci- vitas Casimiriensis in ripa fluvii Vistulae a navigantibus patitur, inąuirant 23
791. 1590. die 16. m. Maii, Varsoviae.
Idem civitati Casimiriensi redimendi domos in fundo Bawół sitas, dat potestatem 24
792. 1590. die 26. m. Maii, Varsoviae.
Idem ciyibus Cracoviensibus facultatem exigendi yectigal cerevisiarum prorogat 25
793. 1590. die 15. m. Novembris, Varsoviae.
Idem magno procuratori arcis Cracoviensis mandat, ut con- sules Casimirienses solum ex ordine scabinorum eiusdem civitatis deligat 26
794. 1590. die 17. m. Novembris, in Szydłów.
Idem consulibus Cracoviensibus mandat, ne civibus, qui ob pestem grassantem urbem deseruerint, denuo introitum in civita- tem concedant 26
795- I59I- die 12. m. Martii, Varsoviae.
Idem civibus Cracoviensibus facultatem exigendi yectigal cerevis.iarium iterum prorogat 27
796. 1591. die 18. m. lulii, Cracoviae.
Sigismundi III. r. P. decretum, inter civitatem Casimiriensem et magnum procuratorem arcis Cracoviensis de electione consulum litem dirimens ' 28
797. 1591. die 17. m. Augusti, Cracoviae.
S. c. de praeceptis peste grassante obseryandis 29
XIII
7g8. 1591- die 21. m. Novembris; in Wiślica.
Sigismundus LII. rex Poloniae scribit consulibus Cracovien- sibus, ąuomodo se peste grassante gerere debeant 30
799. 1591. die 22. m. Decembris, in Wiślica.
Idem proconsuli consulibusąue Casimiriensibus mandat, ut vestes hominum peste mortuorum concremari faciant 31
800. 1592. die 3. m. Ianuarii, in Wiślica.
Idem consules Cracovienses hortatur, ut peste grassante cautionem adhibeant 32
801. 1592. die 6. m. Ianuarii, in Wiślica.
Idem proconsuli consulibusąue Cracoriensibus Ioannem Za- moyski pincernam Lomzensem et Iacobum Gosławski medicum commendat 32
802. 1592. die 8. m. Ianuarii, in Wiślica.
Idem proconsuli consulibusąue Cracoriensibus mandat , ut auctores seditionum perseąuantur • • 33
803. 1592. die 24. m. Ianuarii, in Wiślica.
Idem Ioannem Zamoyski secretarium suum proconsuli con- sulibusąue Cracoviensibus iterum commendat 34
804. 1592. die 11. m. Martii, Cracoviae.
Pactum consulum Cracoviensium cum Stanislao Węgrzynek de luto et ąuisąuiliis ex urbe evehendis 34
805. 1592. die 4. m. Maii, Cracoviae.
S. c. de depositorio plumbi in alium transferendo locum . 37
806. 1592. die 25. m. lunii, Cracoviae.
Plebiscitum de adnotationibus nonnisi in libris fori compe- tentis consignandis 38
807. 1592. die 10. m. Iulii, Cracoviae.
Sigismundus III. r. P. proconsulem consulesąue Cracovien- ses hortatur, ut pactum cum Stanislao Węgrzynek de emundatione urbis initum, ąuamprimum exsequi faciant 40
808. 1592. die 7. m. Decembris, Varsoviae.
Idem consules Casimirienses hortatur; ut de exstinguenda peste curam adhibeant 4°
809. 1593- die 16. m. Ianuarii, Cracoviae.
Pactum consulum Cracoviensium cum consulibus Clepardien- sibus de vecturis et de caupona vinaria 41
810. 1593- die 12. m. Aprilis7 Cracoviae.
S. c. de foro, quod civibus Cracoviensibus competit ... 45
811. 1593- die 2^. m. Iulii, Varsoviae.
Sigismundus III. r. P. civitati Casimiriensi utendi cera mi- niata dat potestatem 4^
812. 1593. die 2T). m. Iulii, Cracoviae.
S. c. de consulibus, qui ad causas civitatis tractandas et re- sidua vectigalia exigenda curam adhibeant, deligendis .... 46
813. 1593. die 3. m. Augusti, Cracoviae.
S. c. de rationibus civilibus reddendis 48
814. 1593. die 26. m. Augusti, Casimiriae.
Scabini Casimirienses et Stradomienses ad iudicia exercenda certos ąuosdam dies constituunt 48
815. 1594. die 21. m.. Martii, Casimiriae.
Plebiscitum de adnotationibus nonnisi in libris fori compe- tentis consignandis 5°
XIV
8 1 6. 1594- die 29- m- Martii, Cracoviae.
S. c de p.otestate ąuaestorum aerarii ciyilis 50
817. 1594. die 15. m. Aprilis, Cracoviae.
S. c. de reditibus ąuibusdam in consules distribuendis . . 52
818. 1595. die 3. m. Februarii, Cracoviae.
S. c. de praeceptis sub comitiis regni observandis .... 54
819. 1596. die 5. m. Ianuarii, Cracoviae.
S. c. de appellationibus ad iudicium regium vel ad iudicium commissoriale Sex Civitatum interponendis 55
820. 1596. die 6. m. Februarii, Cracoviae.
Promulgatio s. c. de appellationibus interponendis 56
821. 1596. die 28. m. Februarii, Cracoviae.
Sigismundus III. r. P. capitaneo generali Cracoviensi mandat, ut consulibus Casimiriensibus in portorio exigendo opem ferat . 57
822. 1596. die 5. m. Martii, Cracoviae.
S. c. de iudiciis peragendis 57
823. 1596. die 12. m. Augusti, Cracoviae.
Sigismundus III. r. P. proconsuli, consulibus, advocato, sca- binis et communitati civitatis Cracoviensis mandat7 ut dissensiones inter sese exortas, componere studeant 59
824. 1597. die 4. m. Iulii, Cracoviae.
Plebiscitum de testudinibus Iudaeis non conducendis . . 60
825. 1597- die 5. m. Iulii, Casimiriae.
Promulgatio edicti regii de securitate publica 60
826. 1597. die 25. m. Augusti, Varsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae consulibus Cracoviensibus mandat, prospiciant, ne pestis Viennae grassans Cracoviam im- portaretur 61
827. 1597. die 21. m. Octobris, Cracoviae.
S. c. de tributo a navibus in ripa fluvii Vistulae exstruen- dis, solvendo 62
828. 1598. die 3. m. Iunii, Cracoviae.
S. c. de munere notarii redituum civilium 62
829. 1599. die 2. m. Februarii, in Częstochowa.
Sigismundus III. r. P. proconsuli consulibusąue Cracovien- sibus mandat, ut sibi granarium civile concedant 65
830. 1591)- die 15. m. Martii, Casimiriae.
Proconsulis consulumąue Casimiriensium edictum de ordine publico servando 66
831. 1599- die 13. m. Augusti, Cracoviae.
Decretum commissariorum quorundam, inter consules et sca- binos Cracovienses de electione scabinorum litem dirimens ... 66
832. 1599. die 25. m. Augusti, Cracoviae.
S. c. de urbe emundanda 73
833- 1599- die 12. m. Octobris, Cracoviae.
S. c de praeceptis peste grassante observandis 74
834. 1600. die 21. m. Februarii, Cracoviae.
S. c. de bombardis, quas personae civitate donatae dare obstringuntur 74
835. 1600. die 6. m. Martii, Cracoviae.
S. c. de locis vacuis in libris iudicialibus adnotationibus complendis 75
XV
836. ióoo. die g. m. Martii, Cracoviae.
S. c. de iudiciis scabinalibus lingua Polonica peragendis . 76
837. ióoo. die ig. m. Iunii, Cracoviae.
S. c. de turribus et moeniis urbis evacuandis 76
838. 1600. die 25. m. Octobris, Cracoriae.
S. c. de praeceptis peste grassante observandis 77
83g. 1600. die 13. m. Novembris, in Korczyn.
Sigismundus III. r. P. telonario regni mandat, ne a civibus Cracoviensibus insueta portoria exigat 78
840. 1600. die 24. m. Novembris, in Korczyn.
Idem telonarium territorii Osvantimensis monet, ne a civibus Cracoviensibus tributum »quarti grossi« exigat 79
841. 1601. die 14. m. Februarii, Cracoviae.
. S. c. de defensione urbis 79
842. ióoi. die 11. m. Aprilis, Casimiriae.
Promulgatio legum, quae ad contubernia cauponesque, men- suras et pondera spectant, a palatino Cracoviensi statutarum . . 80
843. ióoi. die 17. m. Iulii, Cracoviae.
S. c. de praeceptis peste grassante observandis 81
844. 1602. die 9. m. Ianuarii, Cracoviae.
S. c. de salario proconsulum augendo 82
845. 1602. die 1. m. Februarii, Casimiriae.
Promulgatio legum, quae ad contubernia victumque spectant, a palatino Cracoviensi statutarum 83
846. 1602. die 6. m. Februarii, Cracoviae.
Scabini Cracovienses magistratum deponunt 83
847. 1602. die 2^. m. Februarii, Cracoviae.
Plebiscitum de iis, qui conciliis plebis adesse negligerent, poena afficiendis 84
848. 1602. die 25. m. Maii, Cracoviae.
S. c. de iudiciaria praefecti praetorii potestate 85
849. 1602. die 22. m. Augusti, Casimiriae.
Promulgatio praecepti de advenis 86
850. 1603. die 4. m. Octobris, Cracoviae.
S. c. de modo procedendi contra detrectatores consulum et de ordine in iudicio consulari observando 86
851. 1604. die 10. m. Februarii, Cracoviae.
Magistratus consularis Cracoviensis senatus consultum de mutua honestate iam pridem constitutum, renovat 88
852. 1604. die 1. m. Septembris, Cracoviae.
S. c. de munere Quatuorvirorum 89
853. 1604. die 10. m. Septembris, Cracoviae.
S. c. de colloquiis cum plebe habitis, non enuntiandis . . 90
854. 1604. die 10. m. Septembris, Cracoviae.
S. c. de munere notarii redituum civilium 91
855. 1605. die 15. m. Februarii, Varsoviae.
Sigismundus III. r. P. privilegium civibus Cracoviensibus a Casimiro II. r. P. a. 1475. impertitum, transcribit 92
856. 1605. die 18. m. Martii, Cracoviae.
S. c. de moeniis urbis reparandis 92
857. 1605. die 2 6. m. Martii, Cracoviae.
S. c. de eadem re 93
XVI
858. 1605. die 29. m. Martii, Cracoviae.
Sigismundi III. regis Poloniae decretum, inter cives Cra- covienses et cives Lublinenses de portorio ąuodam litem dirimens 93
859. 1606. die 2. m. Ianuarii, Cracoviae.
S. c. de poenis contumaciae 95
860. 1606. die 31. m. Martii, Cracoviae.
S. c. quo mercatores et mechanici exteri, civitate donati, pulverem nitratum praestare obstringuntur 95
861. 1606. die 10. m. Iunii, Cracoviae.
S. c. de officina ąuadam civili, kappa dicta, alibi trans- ferenda 96
862. 1606. die 20. m. Iunii, Cracoviae.
S. c. de distributoribus hospitiorum 97
863. 1607. die 25. m. Septembris, Cracoviae.
S. c. de censu, qui redit ex aquaeductu, augendo .... 97 8Ó4. 1607. die 13. m. Octobris, Cracoviae.
S. c. de sagittariorum proconsularium salario augendo . . 98
865. 1608. die 6. m. Februarii, Cracoviae.
Scabini Cracovienses magistratum suum deponunt ... 98
866. 1608. die 29. m. Martii, Cracoviae.
S. c. de salario consuli seniori assignando 99
867. 1608. die 21. m. Aprilis, Casimiriae.
Promulgatio consensus ad liberam divenditionem domorum et arearum, vico Iudaeorum adiacentium 100
868. j6o8. die 22. m. Decembris, Cracoviae.
Sigismundi III. r. P. decretum, inter cives Cracovienses et ludaeos Casimirienses de mercatura litem dirimens 100
869. 1Ó09. die 3. m. Maii, Cracoviae.
S. c. de civitate impertienda 104
870. 1609. die 3. m. Decembris, Cracoviae.
S. c. de depositis servandis 105
871. 1 6 10. die 19. m. Augusti, Cracoviae.
S. c. de censibus, qui ex bonis civilibus percipi solent, au- gendis 105
872. 1610. die 8. m. Novembris, Cracoviae.
S. c. de armis civilibus perlustrandis 106
873. 1611. die 18. m. Iunii, Cracoviae.
Magistratus consularis Cracoviensis consules quosdam ad augendos census civileś designat 107
874. 1613. die 30. m. Aprilis, Varsoviae.
Sigismundus III. r. P. magistratui consulari Cracoviensi mandat, ut suppetiante palatino Cracoviensi, tumultum imminen- tem prohibere studeat 107
875. 1613. die 25. m. Alaii, Varsoviae.
Idem proconsuli consulibusque Cracoviensibus significat, se nuncium misisse, qui reducem ab expeditione Moscovitica exercitum admoneret, ne civitatem Cracoviensem iniuriis affligat 108
876. 1613. die 1. ra. Iunii, Varsoviae.
Sigismundi III. regis Poloniae decretum, inter capitulum ecclesiae cathedralis Cracoviensis et cives Cracovienses de restau- randis moeniis urbis litem dirimens 109
XVII
877- i6i3- die 30. m. lulii, Varsoviae.
Sigismundus III. r. P. telonariis mandat, ne a civibus Cra- viensibus in foris et nundinis tributum exigant 110
878. 1613. die 10. m. Septembris,. Cracoviae.
S. c. de praeceptis peste grassante observandis . . . . 1 1 1
879. 1614. die 7. m. Martii, Varsoviae.
Sigismundus III. r. P. proconsuli consulibusąue Cracovien- sibus tributum, quod » czopowe* dicebatur, intra biennium perci- piendi potestatem tribuit 112
880. 1614. die 10. m. Iunii, Cracoviae.
S. c. de tributo a navibus in ripa fluvii Vistulae exstru- endis, solvendo 113
881. 1615. die 20. m. Iulii, Varsoviae.
Sigismundus III. r. P. proconsuli consulibusąue Cracovien- sibuś significat, se episcopo et palatino Cracoviensibus; ut tumul- tum Cracoviae exortum supprimant, mandasse 113
882. 16 1 6. die 13. m. Februarii, Cracoviae.
S. c. de numero lictorum augendo 114
883. 1616. die 17. m. Februarii, Cracoviae.
S. c. de salario proconsulum augendo 114
884. 1616. die 8. m. Iunii, Cracoviae.
S. c. de consulibus a solutione portorii vinarii liberandis 115
885. 161 7. die u. m. Maii, Cracoviae.
S. c. de popina civili alibi transferenda 116
886. 1617. die 26. m. Octobris, Cracoviae.
S. c. de 40 viris ad audiendas rationes civiles convocandis 117
887. 1618. die 12. m. Iunii, Cracoviae.
S. c. de puteis civilibus expurgandis restaurandisąue . . 118
888. 1619. die 19. m. Iunii, Cracoviae.
Plebiscitum de actione Iudaeis intendenda 118
889. 16 19. die 30. m. Iulii, Cracoviae.
S. c. de privilegiis civitatis inspiciendis conscribendisąue 119
890. 1619. die 27. m. Novembris, Varsoviae.
Sigismundus III. r. P. magistratui consulari Cracoviensi mandat, ne arma quaecunque e civitate et regno educere per- mittat 119
891. 1619. die 29. m. Novembris, Varsoviae.
Sigismundi III. r. P. decretum, inter cives Cracovienses et Iudaeos Casimirienses de mercatura litem dirimens 120
892. 1620. die 4. m. Ianuarii, Cracoviae.
Plebiscitum de salario syndici augendo 125
893. 1620. die 24. m. Februarii, Casimiriae.
S. c. de plebe ad conciones non convocanda 126
894. 1620. die 13. m. Martii, Cracoviae.
Consules Cracovienses syndico mandant, ut privilegia civi- tatis inspiciat et conscribat 126
895. 1620. die 13. m. Martii, Cracoviae.
S. c. de victu militibus regiis suppeditando 127
896. 1620. die 16. m. Martii, Varsoviae.
Sigismundus III. r. P. proconsulem consulesąue Cracovien- ses certiores facit, se praefectum peditum Teutonicorum mo- nuisse, ne cives Cracovienses vexari permittat 127
in
XVIII
897- IÓ20. die 22. m. Iunii, Varsoviae.
Idem magistratui consulari Cracoviensi mandat, ne Iudaeos Cracovienses vexare permittat 128
898. 1620. die 30. m. Iunii, Cracoviae.
S. c. de irwentario armamentarii civilis conscribendo . . 128
899. 1620. die 5. m. Novembris, Cracoviae.
S. c. de moeniis urbis perlustrandis reficiendisąue . . . 129
900. 1 62 1. die 4. m. Februarii, Varsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae officialibus ąuibusdam ratio- nes civitatis Cracoviae perscrutandas committit 129
901. 1 62 1. die 19. m. I^ebruarii, Varsoviae.
Idem proconsuli consulibusąue Cracoviensibus mandat, ca- veant, ne pretium aureorum et thalerorum augeatur 131
902. 162 1. die 18. m. Martii, Cracoviae.
S. c. de numero \igilum nocturnorum augendo . . . . 131
903. 162 1. die 29. m. Martii, Cracoviae.
S. c. de numero peditum praesidiariorum augendo . . . 132
904. 1 62 1. die 20. m. Maii, Varsoviae.
Sigismundus III. r. P. magistratui consulari Cracoviensi mandat, ut civitatis defendendae gratia exercitum pedestrem conducat 132
905. 1 62 1. die 14. m. Iulii, Cracoviae.
S. c. de controversiis 132
906. 1621. die 17. m. Septembris, Cracoviae.
Magistratus consularis Cracoviensis ianitoribus civilibus mandat, ut portas urbis ipsimet claudant 133
907. 162 1. die 25. m. Septembris, Varsoviae.
Sigismundus III. r. P. legatum suum Cracoviam mittit, ut cum magistratu consulari Cracoviensi de munitione urbis deliberet 133
908. 162 1. die 12. m. Novembris, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de aditu ad urbem Hungaris praecludendo 134
909. 1 62 1. die 15. m. Novembris, Cracoviae.
S. c. de novo sigillo civitatis conficiendo 134
910. 162 1. die 16. m. Novembris, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de itinere in Hungariam pro- hibendo et de ordine publico servando 135
911. 162 1. die 22. m. Novembris, Cracoviae.
S. c. de provisoribus peste infectorum constituendis . . 135
912. 162 1. die 11. m. Decembris, Varsoviae.
Sigismundus III. r. P. proconsuli consulibusąue Cracovien- sibus mandat, dent operam, ne moneta adulterina Silesiaca a civi- bus Cracoviensibus accipiatur 136
913. 1622. die 14. m. Martii, Cracoviae.
Advocatus et scabini Iuris supremi Magdeburgensis in ca- stro Cracoviensi militum confoederatorum expediendorum gratia subsidium porrigunt 137
914. 1622. die 30. m. Maii, Varsoviae.
Sigismundus III. r. P. capitaneo Cracoviensi mandat, ne cives Cracovienses in iudicium castrense vocare permittat . . . 137
915. 1622. die 6. m. Augusti, Cracoviae.
S. c. de praeceptis peste grassante observandis . . . . 138
XIX
g 1 6. 1623. die 3. m. lanuarii, Cracoviae.
Promulgatio mandati regii de praeceptis peste grassante observandis 140
917. 1623. die 9. m. Novembris, Cracoviae.
S. c. de medicamentis hominibus peste infectis gratis offe- rendis 141
918. 1624. die 22,- m. Februarii, Cracoviae.
S. c. de salario proćonsulum aug"endo 142
919. 1624. die 2. m. Martii, Cracoviae.
S. c. de salario pixidarii civilis augendo 142
920. 1624. die 13. m. Martii, Cracoviae.
S. c. de rebus cancellariae civili necessariis, comparandis 143
92 r. 1624. die 28. m. Aprilis, Varsoviae.
Sigismundus III. r. P. proconsuli consulibusąue Cracovien- sibus mandat, ne urbem sacris aedibus coarctare admittant . . 143
922. 1624. die 10. m. Maii, Varsoviae.
Idem tributum potulentis et sali impositum , civibus Casi- miriensibus hoc fine exigendum confert, ut eodem reditu vias et pontes moeniaąue urbis reficienda curent 144
923. 1624. die 18. m. Iunii, Varsoviae.
Idem proconsuli consulibusąue Cracoviensibus mandat, ne cives iure nondum convictos, viriculis coerceri audeant .... 146
924. 1624. die 5. m. Decembris, Varsoviae.
Idem inhibet, ne argentum e regno educatur 146
925. 1625. die 17. m. Februarii, Cracoviae.
S. c. quo negotiatores exteri et mechanici civitate donati bombardas dare obstringuntur 147
926. 1625. die 3. m. Martii, Cracoviae.
S. c. de bonis civilibus vacantibus, aucto censu elocandis 148
927. 1625. die 5. m. Aprilis, Cracoviae.
Consules Cracovienses senatus consultum de salario pro- consulari augendo, iam pridem constitutum, prorogant .... 149
928. 1625. die 26. m. Augusti, Cracoviae.
S. c. de processu iuris abbreviando 149
929. 1625. die 10. m. Septembris, Varsoviae.
Sigismundus III. r. P. magistratui consulari CraCoviensi mandat, ne cives Cracovienses in iudicium castrense vocare per- mittat 15°
930. 1625. die 19. m. Septembris, Cracoviae.
S. c. de processu iuris abbreviando 151
931. 1625. die 3. m. Decembris, in Ciemiernik.
Sigismundus III. r. P. magistratui consulari Cracoviensi mandat, ut urbem munitionibus firmet 152
332. 1626. die 30. m. Martii, Varsoviae.
Idem communitati civitatis Cracoviensis mandat, ut magi- stratui consulari obtemperet obediatąue 153
933. 1626. die 15. m. Aprilis, Cracoviae.
Proconsul consulesąue Cracovienses collegis ąuibusdam suis constitutionem pretii bonorum contributionis solvendae gra- tia committunt x54
XX
934- 1626. die 10. m. Maii, Varsoviae.
Sigismundus III. r. P. magistratui consulari Cracoviensi mandat, ut seditionem moventes compescere studeat 155
935. 1626. die 29. m. Maii, Varsoviae.
Eiusdem decretum, inter scabinos, Quadraginta viros córa- munitatemąue civitatis Cracoviensis et magistratum consularem eiusdem civitatiś litem dirimens 156
936. 1626. die 3. m. Iunii, Varsoviae.
Eiusdem decretum, inter scabinos et consules Cracovienses litem dirimens 165
937. 1626. die 8. m. Iunii, Varsoviae.
Idem proconsulem et consules Cracovienses, criminis laesae maiestatis accusatos, culpae immunes esse declarat 167
938. 1626. die 14. m. Iulii, Varsoviae.
Idem magistratui consulari Cracoviensi mandat, ut victui munitioniąue urbis provideat 169
939. 1626. die 16. m. Iulii, Cracoviae.
Magistratus consularis Cracoviensis Quatuorviros ad pri- vilegia civitatis perscrutanda deligit 169
940. 1626. die 2^. m. Iulii, Varsoviae.
Sigismundus III. r. P. magistratui consulari Cracoviensi mandat, ut urbis defendendae gratia milites pedestres conducat aliisąue ad defensionem necessariis provideat 170
941. 1626. die 18. m. Augusti, Cracoviae.
S. c. de armamentario civili moeniis adiungendo . . . . 171
942. 1626. die 27. m. Augusti, Cracoviae.
S. c. de ordine, quo consules Cracovienses munus nuntio- rum civitatis obire debent 171
943. 1626. die 29. m. Augusti, Cracoviae.
S. c. de uxoribus consulum in viduitate relictis, ab omni contributione liberandis 172
944. 1626. die 29. m. Augusti, Cracoviae.
S. c. de pecunia, quae redit ex poenis, inter consules par- tienda 172
945. 1626. die 22. m. Decembris, Cracoviae.
S. c. de consule praeter ius delecto, ad iusiurandum non admittendo 173
946. 1627. die 11. m. Februarii, Varsoviae.
Sigismundus III. r. P. magistratui consulari Cracoviensi mandat, ut camerario regis in explorando cive ąuodam, pulverem nitratum e regno contra legem educente, praesto adsit .... 174
947. 1627. die 13. m. Februarii, Varsoviae.
Idem proconsuli consulibusque Cracoviensibus mandat, ut de custodia urbis provideant 174
948. 1627. die 20. m. Februarii, Cracoviae.
S. c. de salario syndici augendo 175
949. 1627. die 24. m. Martii, Cracoviae.
S. c. de emolumentis, quae refectiones dicebantur, consu- libus Cracoviensibus denuo praestandis 176
950. 1627. die 26. m. Martii, Cracoviae.
S. c. de defensione urbis 176
951. 1627. die 27. m. Martii, Cracoviae.
S. c. de civibus refractariis poena prosequendis .... 179
XXI
952. IÓ2 7- die g. m. Iulii, Cracoviae.
S. c. de civitate impertienda 180
953. 1627. die 12. m. Iulii, Cracoviae.
S. c. de nundinis 180
954. 1627. die 16. m. Iulii, Cracoviae.
S. c. de salario notariorum civilium augendo 181
955. 1627. die 16. m. Iulii, Cracoviae.
S. c. de inspectoribus domorum civilium constituendis . . 181
956. 1627. die 16. m. Iulii, Cracoviae.
S. c. de argento civitatis oppignerato, redimendo . . . 182
957. rÓ2 7. die 3. m. Augusti, Cracoviae.
S. c. de eadem re 182
958. 1628. die 4. m. Novembris, Varsoviae.
Sigismundus III. r. P. magistratui consulari Cracoviensi mandat, ut tumultus concitantes compescat 183
959. 1628. die 22. m. Decembris, Cracoviae.
S. c. de armis contuberniorum in praetorio asservandis . 184
960. 1629. die 1 6. m. Martii, Varsoviae.
Sigismundus III. r. P. statuit, civitates Cracoviam, Stra- domiam, Casimiriam, Clepardiam Cerdoniamąue tredecem millia florenorum titulo contributionis, quae »donativum« dicebatur, sol- vere debere 184
961. 1629. die 17. m. Martii, Varsoviae.
Idem proconsuli consulibusąue Casimiriensibus et Strado- miensibus mandat, ut contributionem, quae »donativum« diceba- tur, magistratui consulari Cracoviensi persolvant 185
962. 1629. die 28. m. Maii, Varsoviae.
Idem statuit, portorio nuper sancito, etiam panni resąue e cupro, plumbo, stanno, orichalco et ferro paratas, subiectas esse 186
963. 1629. die 25. m. Novembris, Varsoviae.
Idem mandat, ut a bobus caeterisąue pecudibus mercatui destinatis, civitati Cracoviensi portorium solvatur 18Ó
964. 1630. die 28. m. Februarii, Varsoviae.
Idem commissariis ąuibusdam, ad litem, quae inter civita- tem Cracoviensem et conventum ordinis s. Francisci pendebat, diiudicandam designatis, potestatem prorogat 187
965. 1630. die 28. m. Februarii, Cracoviae.
S. c. de pauperibus valetudine affectis, in hospitio ad ss. Se- bastianum et Rochum curandis 188
966. 1630. die 25. m. Iunii, Cracoviae.
S. c. de salario proconsulari augendo 189
967. 1630. die 10. m. Septembris, Cracoviae.
S. c. de alimentis, civibus Clepardienśibus peste infectis, exhibendis 190
968. 1630. die 15. m. Novembris, Cracoviae.
S. c. de tributo in naves, in ripa fluvii Vistulae exstru- endas, imponendo 190
969. 1 63 1. die 6. m. Februarii, Cracoviae.
S. c. quo civitati ascribendi pulveris nitrati vice pecuniam dare astringuntur 190
970. 163 1. die 25. m. Februarii, Cracoviae.
S. c. de processu iudiciario abbreviando 191
\
XXII
971. 1 63 1. die 6. m. Martii, Cracoviae.
S. c. de contumaciis, dilationibus, rotulis actorum et testi- moniis 193
972. 163 1. die 7. m. Martii, Cracoviae.
S. c. de testamentis obsignatis aperiendis 193
973- 1 63 1. die 20. m. Martii, Cracoviae.
Sigismundus III. r. P. proconsuli consulibusąue Cracovien- sibus tributum a hominibus civitati noviter ascriptis, solvendum, confert 194
974. 1 63 1. die 20. m. Martii, Cracoviae.
S. c. de privilegiis civitatis conscribendis 194
975. 1 63 1. die 4. m. Aprilis, Cracoviae.
S. c. de salario consulis senioris 195
976. 163 1. die 8. m. Octobris, Cracoviae.
Proconsul Cracoviensis incolas plateae castrensis monet, ne sint tumultuum participes 195
977. 1631. die 27. m. Novembris, Cracoviae.
S. c. de armis contuberńiorum perlustrandis 196
978. 1632. die 27. m. Martii, Cracoviae.
Magistratus consularis Cracoviensis senioribus contubernii sartorum mandat, ne ullum societati suae ascribant, donec pecu- niam pro pulvere nitra to emendo solverit 196
979. 1632. die 11. m. Maii, Cracoviae.
S. c. de centum militibus pedestribus, urbis defendendae gratia conducendis 197
980. 1632. die 18. m. Maii., Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de hominibus vagis extra urbem eliminandis 197
981. 1632. die 19. m. Maii, Cracoviae.
S. c. quo genus bombardarum a donatis civitate porrigen- darum, praescribitur 198
982. 1632. die 29. m. Octobris, Cracoviae.
S. c. quo civibus facultas argillae fodendae gratis conceditur 198
983. 1632. die 30. m. Octobris, Cracoviae.
S. c. de emolumentis, quae consulibus competunt, ex fer- ramentorum pannorumque tabernis percipiendis 199
984. 1632. die 30. m. Octobris, Cracoviae.
S. c. de foeno ex prato civili in consules distribuendo . . 200
985. 1Ó32. die 7. m. Decembris, Cracoviae.
S. c. de statera minori ad quinquennium elocanda . . . 200
986. 1632. die 9. m. Decembris, Varsoviae.
Vladislaus IV. r. P. magistratibus consulari et scabinali Cracoviensibus mandat, ut servitori ipsius granarium quoddam ave- nae regiae asservandae gratia concedant 201
987. 1632. die 22. m. Decembris, Cracoviae. .
S. c. de solio regio sub praetorio Cracoviensi sumptu civi- tatis exstruendo 201
988. 1633. die 14. m. Martii, Cracoviae.
Vladislaus IV. r. P. privilegia ab antecessoribus suis civi- tati Cracoviensi impertita, rata facit 202
XXIII
989. IÓ33- die 21. m. Martii, Cracoviae.
S. c. de 40 bombardis civilibus, Casimiro principi Poloniae et Sveciae commodandis 204
990. 1633. die 22,. m. Novembris, Cracoviae.
S. c. de salario ąuindecim florenorum Alberto Grynza studioso pro elogio ąuodam dando 204
991. 1634. die 24. m. Martii, Cracoviae.
S. c. de iuramento syndici civilis 205
992. 1634. die 4. m. Iulii, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de ordine publico servando 205
993. 1634. die 17. m. Iulii, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de defensione urbis . . . 206
994. 1634. die 7. m. Augusti, Varsoviae.
Vladislaus IV. r. P. magistratui consulari Casimiriensi telo- nariisąue regni mandat, ne a civibus et mercatoribus Cracovien- sibus portorium exigant 206
995. 1634. die 26. m. Augusti, Cracoviae.
S. c. de pecunia, quae redit ex mensuratione vinorum, in vsum civitatis convertenda . 208
996. 1634. die 20. m. Octobris, Leopoli.
Vladislaus IV. r. P. civibus Cracoviensibus diem ad sol- vendam contributionem ąuandam, quae »donativum« dicebatur, prorogat 208
997. 1635. die 17. m. Aprilis, Cracoviae.
S. c. de luxuria civium coercenda 209
998. 1635. die 20. m. Aprilis, Varsoviae.
Vladislaus IV. r. P. magistratui consulari Cracoviensi man- dat, ne dissentientibus a fide catholica civitatem denegent . . 209
999. 1635. die 20. m. Aprilis, Varsoviae.
Idem eidem magistratui mandat, ut dissentientibus a fide catholica iura servent ipsosąue tutos et incolumes reddant . . 210
1000. 1635. die 1. m. Iunii, Cracoviae.
S. c. de salario proconsulum 211
1001. 1635. die 14. m. Decembris, Varsoviae.
Vladislaus IV. r. P. magistratui consulari Cracoviensi di- midiam partem bonorum caducorum, fisco regio convenientium, confert 212
1002. 1635. die 14. m. Decembris, Varsoviae.
Idem eidem magistratui tributum novum, ex mercibus quibusvis, Cracoviam invectis, institutum, confert 213
1003. 1636. die 12. m. Martii, Vilnae.
Idem eidem magistratui mandat, ut mercatores Craco- vienses septem millia florenorum titulo contributionis, quae »do- nativum« dicebatur, ąuantocius solvant 214
1004. 1636. die 1. m. Iulii, Cracoviae.
S. c. de tributo a braseatoribus civitati adscribendis, per- solvendo 215
1005. 1636. die 14. m. Novembris, Cracoviae.
S. c. de portorio a civibus Wschoviensibus exigendo . . 215
1006. 1636. die 22. m. Decembris, Cracoviae.
S. c. de-censibus residuis exposcendis exigendisque . . 216
XXIV
1007. IÓ37- die 6. m. Aprilis, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de luto everrendo deve- hendoąue 216
1008. 1637. die 7. m. Aprilis, Cracoriae.
Promulgatio senatus consulti de hominibus vagis et de cauponibus 216
1009. 1637. die 17. m. Aprilis, Cracoviae.
S. c. de pauperibus signandis 217
1010. 1637. die 5. m. Maii, Cracoviae.
S. c. de rationibus aerarii civilis per singulas hebdomadas reddendis 218
1011. 1637. die 3. m. Iulii, Varsoviae.
Vladislaus IV. r. P. magistratibus consulari et scabinali Cracoviensibus mandat, ut vias et pontes ad adventum reginae reficiant 218
1012. 1637. die 11. m. Iulii, Cracoviae.
S. c. quo rotmagistri civiles a contributionibus liberantur 219
1013.- 1637. die 5. m. Septembris, Cracoviae.
S. c. de pretio ponderationis mercium statera maiori . . 220
1014. 1637. die 17. m. .Septembris, Cracoviae,
S. c. de tributo ab importantibus in urbem olera lignaąue percipiendo 220
1015. 1637. die 19. m. Septembris, Cracoviae.
S. c. quo cives Casimirienses ad portorium solvendum astringuntur 220
1016. 1637. die 2T,. m. Octobris, Varsoviae.
Vladislaus IV. r. P. poenam bannitionis in cives Casimi- rienses et Stradomienses statutam, ad sex suspendit menses . 221
1017. 1638. die 13. m. Martii, Varsoviae.
Idem magistratui consulari Cracoviensi Abraham Sladkow- ski secretarium suum et suffraganeum Chelmensem commendat 222
1018. 1638. die 7. m. Maii, Varsoviae.
Idem duas sententias bannitionis contra magistratus con- sularem scabinalemque et communitatem civitatis Cracoviensis latas, suspendit 222
1019. 1638. die 7. m. Iunii, Cracoviae.
S. c. de inspectore vasorum cervisiariorum constituendo et de officialibus minori salario conducendis 22^
1020. 1638. die 5. m. Iulii, Cracoviae.
S. c. de officialibus civilibus, munere suo orbatis, in anti- quum locum restituendis 224
102 1. 1638. die 4. m. Septembris, Cracoviae.
S. c. de contuberniorum bombardis signo eorundem atque civitatis exornandis 224
1022. 1638. die 21. m. Octobris, Cracoviae.
S. c. de portorio, quod y>sztnkowc« dicebatur, a civibus Ca- simiriensibus non exigendo 225
1023. 1638. die 9. m. Novembris, Cracoviae.
S. c- de consulibus, qui consilium non frequentant, emolu- mentis eorum privandis 225
1024. 1638. die 15. m. Novembris, Cracoviae.
S. c. de appellatione ratione contributioniś, quae »ka?nte- niczne* dicebatur, interposita, prosequenda 226
xxv
1025. i&39- die 22. m. Februarii, Cracoviae.
8. c. de officiis ąuaestorum aerarii civilis 226
1026. 1639. die 18. m. Aprilis, Cracoviae.
S. c. de salario vespillonis 227
1027. 1639. die 30. m. Aprilis, Cracoviae.
Publicatio senatus consulti de residuis vectigalibus exi- gendis 228
1028. 1639. die 6. m. Maii, Cracoviae.
S. c. de victu custodiaąue in vincula coniectorum . . . 228
1029. 1639. die 10. m. Iunii, Cracoviae.
Publicatio senatus consulti de tumultibus comprimendis 229
1030. 1639. die 17. m. Iunii, Cracoviae.
Publicatio senatus consulti de rebus urbanis in ordinem redigendis . 229
103 1. 1639. die 17. m. Septembris, Cracoviae.
S. c. de munere nuntiorum a consulibus Cracoviensibus obeundo 230
1032. 1640. die 10. m. Februarii, Cracoviae.
Publicatio praecepti de nummis Silesiacis reprobandis . 231
1033. 1640. die 5. m. Iunii, Varsoviae.
Vladislaus IV. r. P. proconsulem consulesąue Cracovienses hortatur, ut summam ąuandam D aureorum ąuantocius ipsi per- solvant 231
1034. 1640. die 17. m. Decembris, Cracoviae.
Publicatio senatus consulti de luto everrendo 232
1035. 1641. die 24. m. Aprilis, Casimiriae.
S. c. de munditia in urbe servanda 2^2
1036. 1Ó41. die 1. m. Augusti, Casimiriae.
Proconsul consulesąue Casimirienses cives Cracovienses a portorio liberos esse declarant 233
1037. 1 64 1. die 10. m. Augusti, Varsoviae.
Vladislaus IV. r. P. magistratibus consulari et scabinali Cracoviensibus mandat, ne a civibus Clepardiensibus iniusta por- toria exigant ..." 234
1038. 1642. die 26. m. Martii, A7arsoviae.
Idem civibus Cracoviensibus poenam bannitionis, in ipsos statutam, remittit 235
1039. 1642. die 18. m. Septembris, in Młocko. %
Idem magistratus consularem et scabinalem Cracovienses certiores facit, se magistratum civitatis Clepardiensis monuisse, ne emporium Cracoviense damno afficiat 236
1040. 1642. die 15. m. Decembris, Cracoviae.
S. c. de rationibus aerarii civilis examinandis 236
1041. 1642. die 30. m. Decembris, Cracoviae.
S. c. de emolumentis residuis magistratui consulari per- solvendis 237
1042. 1643. die 27. m. Aprilis, Varsoviae.
Vladislaus IV. r. P. magistratibus consulari et scabinali Cracoviensibus mandat, ut peritos ąuosdam pretii rerum mer- ciumąue constituendi gratia Varsoviam mittant 237
rv
XXVI
io43- I043- die ii. m. Maii, Varsoviae.
Idem magistratibus et civibus Casimiriensibus mandat, ut Iudaeis incendio damna passis, habitationes conducere permittant 238
1044. 1643. die 20. m. Maii, Cracoviae.
S. c. de actis suburbii Cerdoniae in praetorio Cracoviensi asservandis 239
1045. 1643. die 22. m. Iunii, Varsoviae.
Yladislaus IV. r. P. chibus Cracoviensibus mandat, ut ipsi summam duodecim millium florenorum intra sex hebdomades solvant . 239
1046. 1643. die 29. m. Iulii, Cracoviae.
S. c. de vestibus sumptuosis abiiciendis 240
1047. 1643. die 6. m. Novembris, Cracoviae.
S. c. de pretio ponderationis mercium statera maiori . . 240
1048. 1644. die 15. m. Februarii, Cracoviae.
S. c. de adnotationibus, quae ad bona in urbe Cracoviensi sita pertinent; in libros suburbii Cerdonici non referendis . . 241
1049. 1644. die 6. m. Martii, Vilnae.
Yladislaus IV. r. P. magistratibus consulari et scabinali Cracoviensibus mandat, ne a civibus Clepardiensibus iniusta exigant portoria 242
1050. 1644. die 2^. m. Augusti, in Proszowice.
Idem proconsuli consulibusąue Cracoviensibus mandat, ut portam lateralem, quae est sub arce Cracoviensi, reficiant . . 243
1 05 1. 1644. die 12. m. Septembris, Varsoviae.
Idem magistratum consularem Cracoriensem hortatur, ut sub arce Cracoviensi post stabula regia aggerem exstruat . . 243
1052. 1644. die 9. m. Octobris, in Płońsk.
Idem proconsuli consulibusąue Cracoviensibus iterum man- dat, ut portam lateralem, quae est sub arce Cracoriensi, reficiant 244
1053. 1644. die 2^. m. Novembris, Varsoviae.
Idem magistratibus consulari et scabinali Cracoviensibus mandat, ne Iudaeos Cracovienses mercatura libera prohibeant 244
1054. 1645. die 4. m. Iulii, Varsoviae.
Idem Stanislaum Lubomirski, palatinum capitaneumąue generałem Cracoviensem hortatur, ut munitiones ąuasdam in urbe Cracoviensi ąuantocius exstruat 246
1055. 1645. die 4. m. Iulii, Varsoviae.
Idem Stanislao Lubomirski palatino et capitaneo generali Cracoviensi mandat, ut summam ąuandam quinque millium flo- renorum in munitionem urbis Cracoviae conrertat 247
1056. 1645. die 4. m. Iulii, Varsoviae.
Idem magistratibus consulari et scabinali Cracoviensibus mandat, ut summam decem millium florenorum urbis muniendae gratia quotannis persolvant 247
1057. 1645. die 27. m. Octobris, Varsoviae.
Idem magistratibus consulari et scabinali Cracoviensibus mandat, ne Zachaeo Kestner mercatori Cracoviensi, cuprum magno pretio vendendi ipsumque e regno evehendi licentiam permittant • 248
XXVII
1058. 1646. die 21. m. Maii; Varsoviae.
Idem proconsuli, consulibus totiąue magistratui civitatis Cracoviensis mandat, ut Bartholomaeo Bołzoni in theatro ad coronationem reginae exstruendo, opem ferant 249
1059. 1646. die 24. m. Maii, Varsoviae.
Idem senatus consultum civitatis Casimiriensis de processu iuris abbreviando, assensu suo comprobat 249
1060. 1646. die 3. m. Augusti, in Wojnicz.
Idem proconsuli consulibusąue Cracoviensibus mandat, ne dissentientibus a fide catholica iura libertatesąue denegent . . 251
106 1. 1646. die 20. m. Octobris, Varsoviae.
Idem magistratibus consulari et scabinali Cracoviensibus mandat, ut vectigal in potulenta impositum, exigi faciant . . 252
1062. 1646. die 20. m. Decembris, Varsoviae.
Idem proconsuli, consulibus totiąue magistratui Civitatis Cracoviensis mandat, ne dissentientibus a fide catholica sepul- turam mortuorum in coemeterio ipsorum denegent 253
1063. 1647. die 7- m- lunii, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de tumultibus comprimendis 253
1064. 1648. die 4. m. Iunii, Cracoviae.
S. c. de custodia urbis sub interregno agenda . . . . 254
1065. 1648. die 2. m. Septembris, Cracoviae.
S. c. de emporio plumbi 254
1066. 1649. die 3. m. Februarii, Cracoviae.
Ioannes Casimirus r. P. iura et privilegia a praedecesso- ribus suis regibus Poloniae, civitati Cracoviensi impertita, rata esse iubet 255
1067. 1649. die 6. m. Februarii, Cracoviae.
Idem statuit, cives Cracovienses etiam sub interregno non- nisi iurisdictioni magistratus civilis subiectos esse debere . . . 259
1068. 1649. die 17. m. Februarii, Cracoviae.
Idem magistratus civiles Cracoviensem, Stradomiensem, Casimiriensem et Clepardiensem certiores facit de legatis, qui- bus munus constituendorum hospiciorum publicorum demanda- tum est 261
1069. 1649. die 8. m. Iulii, Lublini.
Idem mandat, ne cuprum e regno evehatur 262
1070. 1649. die 18. m. Octobris, in Łyskowice.
Idem notum facit, bona civium Cracoviensium a statio- nibus contributionibusąue militaribus libera esse 262
107 1. 1649. die 21. m. Octobris, in Kozłów.
Idem proconsuli consulibusąue Cracoviensibus mandat, ne cives Cracovienses ad exactionem ąuandam mediae ollae vini, vicepalatino Cracoviensi solvendam, adigant . . . . . . . . 263
1072. 1650. die 9. m. Februarii, Varsoviae.
Idem inter instigatorem regni et cives Cracovienses de tributo coronario litem dirimit 264
1073. 1650. die 22. m. Februarii, Cracoviae.
Promulgatio literarum universalium de vectigale »dona- tivum« dieto ' 266
XXVIII
I074- I^5°- die 10. m. Martii, \rarsoviae.
Ioannes Casimirus r. P. proconsuli, consulibus totiąue ma- gistratui civitatis Cracoviensis mandat, ut collegas ąuosdam ipsorum ad vectigal »donati\rum« dictum, adigant 266
1075. 1650. die 13. m. Iunii, Varsoviae.
Idem magistratibus consulari et scabinali Cracoviensi nun- tiat, se custodiam urbis capitaneo Cracoriensi demandasse . . 267
1076. 1650. die 13. m. Iunii, Varsoviae.
Literarum proxime praecedentium aliud argumentum . . 267
1077. 1650. die 20. m. Iunii, Cracoviae.
S. c. de yectigale cervisiario instituendo 268
1078. 1650. die 2^. m. lulii, Cracoviae.
S. c. de altero syndico civili instituendo 269
1079. 1650. die 4. m. Augusti, Cracoviae.
S. c. de praeceptis a syndico, qui postcurialis dicebatur, observandis 2Ó9
1080. 1650. die 31. m. Augusti, Cracoviae.
Promulg'atio senatus consulti de ordine publicó conser- vando 270
1081. 1O50. die 17. m. Norembris, Varsoviae.
Ioannes Casimirus r. P. magistratum consularem Craco- viensem monet, ut tumultus contra Iudaeos exortos, comprimere studeat 271
1082. 1651. die 3. m. Ianuarii, Varsoviae.
Nicolaus Potocki supremus dux exercituum regni, militi- bus mandat, ne in bonis civium Cracoviensium stativas sibi ąuaerant ..271
1083. 1 65 1. die 10. m. Ianuarii, Varsoviae.
Ioannis Casimiri r. P. literae universales de subsidio a mercatoribus Anglis et Scotis regi Angliae solvendo . • . . . 272
1084. 165 1. die 25. m. Ianuarii, Varsoviae.
Literarum universalium proxime praecedentium aliud ar- gumentum 274
1085. 1 65 1. die 24. m. Alartii, Cracoviae.
S. c. de munere scabinorum 275
1086. 165 1. die 5. m. Aprilis, Varsoviae.
Ioannes Casimirus r. P. capitaneis, vicecapitaneis, procon- sulibus, consulibus, civibusque oppidorum regiorum mandat, ut vectoribus tormentorum bellicorum equos necessarios suppeditent 275
1087. 1651. die 6. m. Maii, Lublini.
Eiusdem literae universales de defensione urbium Craco- viensis, Casimiriensis, Stradomiensis Clepardiensisąue . . . . 276
1088. 1 65 1. die 9. m. Maii, Lublini.
Ioannes Casimirus r. P. proconsuli consulibusąue Craco- viensibus mandat, ne tumultus in urbe excitari permittant . . 278
1089. 1 65 1. die 11. m. Maii, Cracoviae.
S. c. de stativis militum 278
1090. 1651. die 7. m. Iunii, ad villam Kosina.
Ordo eąuestris palatinatus Cracoviensis testatur, cives Cra- covienses munere civili fungentes, ab expeditione bellica com- muni liberos esse 279
XXIX
iogi. 165 1, die 14. m. Iunii, ex castris ad Sokal positis.
loannes Casimirus r. P. magistratum consularem Craco- viensem hortatur; ut in urbe pacem constituere studeat . . . 279
1092. 165 1. die 10. m. Iulii, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de defensione urbis . . . 280
1093. 1 65 1. die 30. m. Decembris, Varsoviae.
loannes Casimirus r. P. scabinis totiąue communitati civi- tatis Cracoviensis mandat, ne cives ullos a vectigalibus et con- tributionibus liberos faciant 281
1094. 1652. die 3. m. Aprilis, Varsoviae.
Eiusdem decretum, inter communitatem civitatis Craco- viensis et magistratum consularem Cracoviensem de contribu- tionibus solvendis litem dirimens 281
1095. 1652. die. 15. m. Aprilis, A^arsoyiae.
Idem inter communitatem civitatis Cracoviensis et advo- catum scabinosąue Iuris supremi castri Cracoviensis, de contri- butionibus solvendis litem dirimit 289
1096. 1652. die 24. m. Maii, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de hominibus vagis . . . 294
1097. l&52- die 7. m. Iunii, Cracoviae.
S. c. de stipendiis satellitibus civilibus solvendis . . . 295
1098. 1652. die 13. m. Iunii, Cracoviae.
S. c. de peste infectis curandis 295
1099. 1652. die 15. m. Iunii, Cracoviae.
S. c. de salario proconsuli consulibusąue Cracoviensibus peste grassante augendo 296
1 100. 1653. die 13. m. Ianuarii, Cracoviae.
S. c. de famulis praetorii et militibus urbanis .... 298
1101. 1653. die 18. m. Ianuarii, Cracoviae.
S. c. de ąuaestoribus aerarii civilis 298
1 102. 1653. die 7. m. Aprilis, in Brześć litewski.
loannes Casimirus r. P. civitati Casimiriensi quaevis bona civium Casimiriensium sine prole mortuorum, confert .... 299
1 103. 1653. die 6. m. Iunii, Cracoviae.
S. c. de contributionibus solvendis 299
1 104. 1653. die 2^. m. Augusti, Cracoviae.
S. c. de contributionibus a tabernatoribus exigendis . . 300
1 105. 1653. die 29. m. Augusti, Cracoviae.
S. c. de advenis magistratui civili nuntiandis 300
1 106. 1653. die 5. m. Octobris, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de commutationibus domi- ciliorum, magistratui civili nuntiandis 301
1 107. 1653. die 6. m. Novembris, Cracoviae.
Plebiscitum de residuis vectigalibus exigendis . . . . 301
1 108. 1654. die 19. m. Aprilis, Yarsoviae.
loannes Casimirus r. P. officialibus telonariisąue mandat, ne a mercatoribus Cracoviensibus indebita portoria exigant . . 302
1 109. 1654. die 15. m. Maii, Cracoviae.
S. c. de portorio in portis urbis exigendo 303
1 1 10. 1654. die 17. m. Iulii, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de peste grassante .... 303
\
xxx
111. 1654. die 28. m. Iulii, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de eadem re 303
112. 1654. die 13. m. Augusti, Varsoviae.
Ioannis Casimiri r. P. decretum, inter instigatorem officii consularis Cracoviensis et ąuartalienses civiles de contributio- nibus solvendis litem dirimens 304
113. 1654. die 17. m. Septembris, Cracoviae.
S. c. de contributionibus a mercatoribus exigendis . . . 306
114. 1654. die 19. m. Octobris, Grodnae.
Ioannes Casimirus r. P. mandat, ut plebiscita civitatis Cra- coviae legis vim habeant 307
115. 1654. die 4. m. Novembris, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de itinere in Hungariam prohibendo 308
116. 1654. die 15. m. Decembris, Varsoviae.
Ioannes Casimirus r. P. proconsuli, consulibus totiąue ma- gistratui civitatis Cracoviensis mandat, ne domos capituli cathe- dralis Cracoviensis ad contributiones vectigaliaque stringant . 308
117. 1654. die 30. m. Decembris, Varsoviae.
Idem munus advocati Francisco Cyrus consuli civitatis Cracoviensis a proconsule consulibusąue eiusdem civitatis colla- tum, assensu suo comprobat 309
118. 1655. die 5. m. Maii, Varsoviae.
Idem cives Cracovienses hortatur, ut ipsi milites armatos suppeditent 310
119. 1655. die 28. m. Maii, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de ordine publico servando 311
120. 1655. die 5. m. Augusti, Cracoviae.
Plebiscitum de urbe custodienda 311
121. 1655. die 20. m. Augusti, Cracoviae.
S. c. de hospitibus magistratui civili nuntiandis . . . . 313
122. 1655. die 26. m. Augusti, Cracoviae.
S. c. de armis civilibus inter cives partiendis 313
123. 1655. die 30. m. Augusti, in castris ad Piątek positis.
Ioannes Casimirus r. P. magistratum civilem Cracoviensem de munitione urbis Cracoviae Isidoro Affaiti commendata, cer- tiorem facit 314
124. 1655- die 4. m. .Septembris, Cracoviae.
Plebiscitum de urbe Ćracoviensi munienda custodiendaąue 314
125. 1655. die 6. m. .Septembris.
Ioannes Casimirus r. P. magistratum civilem Cracoviensem hortatur, ut Stephano Francisco de Oedt in urbe Cracoviensi munienda, operam praebeat 316
126. 1655. die 13. m. Octobris, in Żywiec.
Idem magistratum civesque Cracovienses hortatur, ut in defensione urbis Cracoviae perseverent 317
127. 1655. diebus 13, 14 et ió. m. Octobris, Cracoviae.
Plebiscitum de pace cum rege Sveciae constituenda . . 317
128. 1655. die 29. m. Octobris, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de lytro solvendo .... 320
XXXI
ii2g. 1655. die 8. m- Novembris7 Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de hominibus vagis urbe eiiciendis 320
1 130. 1655. die 11. m. Novembris? Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de hospitibus praefecto urbis nuntiandis 321
1 13 1. 1655. die 15. m. Novembris; Cracoviae.
Promulgatio literarum universalium praefecti urbis Cra- coviae 321
1 132. 1655. die 19. m. Novembris7 Cracoviae.
Promulgatio vectigalis; quod »akcyza« dicebatur .... 322
1 133. 1655. die 2T,. m. Novembris, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de nundinis Clepardiam trans- ferendis 323
1 134. 1656. die 10. m. Martii, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de luto everrendo .... 324
1 135. 1656. die 17. m. Maii; Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de armis civium in praetorio deponendis 324
1 136. 1656. die 27. m. Alaii, Cracoviae.
Pactum praefecti urbis Cracoviae cum civibus Cracovien- sibus de fide regi Sveciae iureiurando sancienda 325
1 137. 1656. die 28. m. Iunii, Cracoviae.
Promulgatio mandati praefecti urbis de domibus non de- struendis 331
1 138. 1656. die 9. m. Novembris; Cracoviae.
Promulgatio mandati praefecti urbis de moneta nova acci- pienda 331
1 139. 1657. die 16. m. Februarii, Cracoviae.
Promulgatio mandati praefecti urbis de eadem re . . . 332
1 140. 1657. die 17. m. Maii, Cracoviae.
Pactum civium Cracoviensium cum Ianussio Bethleem de fide principi Transilvaniae iureiurando sancienda ^^2
1 141. 1657. die 6. m. Octobris, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de introitu in urbem homi- nibus de peste suspectis praecludendo 334
1 142. 1657. die 8. m. Decembris, Posnaniae.
Ioannes Casimirus r. P. quosvis cives Cracovienses ; licet immunitate donatos, ad vectigalia civilia solvenda adigit . . . 335
1 143. 1658. die 3. m. Ianuarii, Posnaniae.
Idem civibus Cracoviensibus vectigal pontaticum a Iudaeis Casimiriensibus percipiendi potestatem tribuit 335
1 144. 1658. die 22,. m. Ianuarii, Posnaniae.
Idem vectigal in varia genera vini impositum, coaeąuat 337
1145. 1658. die 15. m. Alartii, Varsoviae.
Idem magistratui civili Cracoviensi mandat, ut residuum lytri, a Svecis impositi, exigat , . . . . 338
1 146. 1658. die 20. m. Martii; A^arsoyiae.
Idem cives Cracovienses ab expeditione bellica liberos facit 339
1 147. 1658. die 25. m. Martii, Varsoviae.
Idem Iudaeos domum redeuntes , officialium tutelae com- mendat 340
XXXII
1148. 1658- die 4. m. Aprilis, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de militibus civilibus contu- melia non afficiendis 341
1 149. 1658. die 10. m. Aprilis, Cracoviae.
Promulgatio mandati regii, praecipientis, ut quivis civium Cracoviensium victui armisąue prospiciat 341
1 150. 1658. die 18. m. Aprilis, Posnaniae.
Ioannes Casimirus r. P. magistratui civili Cracoviensi man- dat, ne tumultus contra Hungaros praesidiarios moveri permittat 342
1151. 1658. die 18. m. Maii, in Boguniewo.
Idem magistratui civili Cracoviensi mandat, ne in domos ecclesiasticas vectigalia imponat 342
1152. 1658. die 27. m. Maii, Cracoviae.
Promulgatio mandati, ne cives Cracovienses pecora in urbe alant 343
1 153. 1658. die 27. m. Augusti, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de advenis magistratui civili indicandis 343
1 154. 1658. die 31. m. Augusti, Varsoviae.
Ioannes Casimirus r. P. Iudaeos Cracovienses a contribu- tione ąuadam 100 florenorum, in singulas hebdomades solvenda, liberos facit 344
1 155. 1658. die 6. m. Novembris, in castris ad Thoruniam positis.
Idem proconsulem consulesąue Cracovienses hortatur, ut ad exigendum vectigal, quod -»akcyza«. dicebatur, curam ad- hibeant 345
1 156. 1658. die 24. m. Novembris, in castris ad Thoruniam positis.
Idem constitutionem de contributione ąuadam 100 flore- norum, a Iudaeis Cracoviensibus solvenda, iam abrogatam, re- stituit 345
1 157. 1659. die 10. m. Ianuarii, Thoruniae.
Eiusdem literae universales de contributione, quae »servis- gtelt« dicebatur 346
1 158. 1659. die 10. m. Ianuarii, Thoruniae.
Eiusdem literae universales de contributione, quae -»akcyza«. dicebatur , 347
1 159. 1659. die 10. m. Ianuarii, Thoruniae.
Idem Iudaeis Cracoviensibus mandat, ut residua contribu- tionum solvant 348
1 160. 1659. die 11. m. Ianuarii, Cracoviae.
S. c. de convivio a consulibus nuper creatis apparando . 349
1 161. 1659. die 5. m. Februarii, Cracoviae.
Proconśul et consules Cracovienses contributionem quan- dam a Iudaeis Cracoviensibus solvendam, minuunt 349
1 162. 1659. die 15. m. Martii, Cracoviae.
S. c. de mercatoribus peregrinis 349
1 163. 1659. die 4. m. Iulii, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de urbe munienda .... 350
1 164. 1659. die 5. m. Iulii, Varsoviae.
Ioannes Casimirus r. P. abrogat literas, ąuibus cives non- nulli Cracovienses a contributionibus erant liberati 350
XXXIII
1 165. 1659. die 21. m. lulii, Varsoviae.
Idem magistratum consularem Cracoviensem hortatur, ut ipsi 30 millia florenorum ad stipendia militibus praesidiariis per- solvenda, suppeditet 351
1 166. 1659. die 9. m. Augusti, Varsoviae.
Idem proconsuli consulibusąue Cracoviensibus Ladislaum Rej de Nagłowice subthesaurarium aulae commendat .... 353
1 167. 1659. mensę Septembre, Varsoviae.
Eiusdem literae universales de urbe Cracovia munitionibus firmanda 353
1 168. 1659. die 25. m. Septembris, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de militibus Teutonicis non occultandis 354
1 169. 1659. die 3. m. Octobris, Cracoviae.
S. c. de vecturis militibus Teutonicis non suppeditandis 354
1 1 70. 1659. die 29. m. Novembris, Cracoviae.
S. c. de contributione a consulibus; mercaturam facienti- bus; solvenda 355
1 171. 1659. die 29. m. Novembris, in Tuchola.
Ioannes Casimirus r. P. magistratui consulari Cracoviensi pro stipendiis militibus praesidiariis solutis, gratias agit . . . 355
1 172. 1659. die 4. m. Decembris, Cracoviae.
Officialium ąuorundam decretum, inter advocatum scabi- nosąue Iuris supremi Magdeburgensis, atąue inter consules, sca- binos civesque Cracovienses litem dirimens 356
1 173. 1660. die 19. m. Ianuarii, Cracoviae.
Ioannes Casimirus r. P. magistratibus civitatum Cracoviae, Clepardiae, Casimiriae, Stradomiaeąue mandat, dent operam, ut ligna ad munitionem urbis Cracoviae necessaria, ąuantocius sup- peditentur 358
1 1 74. 1660. die 16. m. Februarii, Gedani.
Idem delicta studiosorum academiae Cracoviensis iudicio terrestri et officio capitaneali castrensi Cracoviensibus iudicanda committit 359
1 175. 1660. die 17. m. Martii, Cracoviae.
S. c. de propugnaculis urbis reficiendis 361
1 176. 1660. die 7. m. iYprilis, Cracoviae.
S. c. de vectigale, quod y>brzego7ve« dicebatur 361
1 177. 1660. die 26. m. Aprilis, Gedani.
Ioannes Casimirus r. P. magistratui civili Cracoviensi man- dat, ut deficientibus a fide catholica officioąue castrensi capita- neali Cracoviensi in coercendis tumultibus studiosorum opem ferat 362
1660. die 26. m. Aprilis, Cracoviae.
S. c. de tumultibus comprimendis 363
1660. die 4. m. Maii, Cracoviae.
Promulgatio mandati praecipientis, ne opifices eorumąue famuli arma publice ferre audeant 363
1660. die 5. m. Maii, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de tumultibus prohibendis . 364
1660. die 5. m. Maii, Cracoviae.
S. c. de tumultibus comprimendis 364
1660. die 8. m. Iunii, Cracoviae.
S. c. de pecudibus in urbe non alendis 365
v
|
1178 |
|
1179 |
|
1 1 80 |
|
1181 |
|
1182. |
XXXIV
183. i66o. die 18. ni. Iunii, Cracoviae.
Publicatio expeditionis bellicae contra Moscum .... 365
184. 1660. die 8. m. Iulii, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de hominibus vagis ex urbe eiiciendis 366
185. 1660. die 17. m. Septembris, Cracoviae.
Publicatio mandati regii de vectigale cervisiario exigendo 366
186. 1660. die 2. m. Octobris, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de munitionibus urbis . . 367
187. 1660. die 26. m. Octobris, Cracoviae.
S. c. de contributione, quae »pobor« dicebatur .... 367
188. 1661. die 18. m. lanuarii, Cracoviae. Decretum officialium ąuorundam de rebus mercibusąue
civium Cracoviensium aestimandis 368
189. 16Ó1. die 22. m. lanuarii, Cracoviae.
Ioannes Casimirus r. P. sodalitati coniuratorum civium Cracoviensium privilegia ąuaedam confert 369
190. 1661. die 24. m. lanuarii, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de vectigale in potulenta im- posito, ąuantocius solvendo 375
191. 1661. die 24. m. Februarii, in Bodzętyn.
Ioannes Casimirus r. P. magistratibus civitatum Cracoviae, Clepardiae, Stradomiae et Casimiriae iterum mandat, ut ligna ad munitionem urbis Cracoviae necessaria, quam celerrime sup- peditent 376
192. 1661. die 22. m. Martii, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de luto ererrendo . . . . 377
193. 1661. die 22. m. Aprilis, Cracoviae.
Promulgatio mandati regii praecipientis, ne quis inter mu- nitiones urbis Cracoviae aedificia exstruat . . . . ". . . . 377
194. 1661. die 18. m. Iunii, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de peregrinis in domos ci- vium non recipiendis 378
195. 1661. die 18. m. Iulii, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de nundinis *et de hominibus vagis 378
196. 1661. die 20. m. Iulii, Cracoviae.
S. c. de sigillis novis comparandis 379
197. 1661. die 4. m. Octobris, Cracoviae.
S. c. de exercitu civili a civibus alendo . . . . . . . 379
198. 1 66 1. die 11. m. Novembris, in Dołhynów.
Ioannes Casimirus r. P. cives Cracovienses hortatur, ut milites confoederatos caveant 380
199. 1661. die 19. m. Novembris, Cracoviae.
S. c. de duabus nonnisi portis urbis patefaciendis . . . 380
[200. 1661. die 3. m. Decembris, Cracoviae.
S. c. quo numerus personarum constituitur, quibus facultas intrandi urbem singulis diebus data est 381
;20i. 1661. die 9. m. Decembris, Cracoviae.
S. c. de violento introitu in civitatem prohibendo . . . 381
xxxv
1202. i66i. die 16. m. Decembris, Cracoviae.
S. c. de aestimatione rerum merciumąue absentibus legatis contuberniorum facienda 381
1203. 1662. die 10. m. Ianuarii, Cracoviae.
Proconsul consulesąue Cracovienses statuunt, senatus con- sulta nonnisi consentiente magistratu consulari singulis civibus edenda esse 382
1204. 1662. die 1. m. Februarii, Cracoviae.
S. c. de libris antiquis civitatis partiendis 382
1205. 1662. die 11. m. Februarii, Cracoviae.
S. c. de pretio rerum merciumąue iam constituto, confir- mando 382
1206. 1662. die 6. m. Martii, Cracoviae.
S. c. de contributione, quae -»pobor« dicebatur, exigenda 383
1207. 1662. die 17. m. Martii, Varsoviae.
Ioannes Casimirus r. P. civibus Casimiriensibus portorium in fluvio Vistula exigendi et in pontes exstruendos impendendi dat potestatem 383
1208. 1662. die 26. m. Aprilis, Cracoviae.
Magistratus consularis Cracoviensis Iudaeis venditionem vestium obsoletarum interdicit 384
1209. 1662. die 30. m. Aprilis, Varsoviae.
Ioannes Casimirus r. P. proconsuli consulibusąue Craco- viensibus mandat, ut portas et ianuas urbis diligenter custodiant 385
12 10. 1662. die 31. m. Maii, Varsoviae.
Idem magistratibus civitatum Cracoviensis, Clepardiensis, Stradomiensis et Casimiriensis mandat, ut easdem civitates dili- genter custodiant 386
121 1. 1662. die 6. m. Iulii, Cracoviae.
S. c. de vectigale, quod »subsidium reipublicae« dicebatur, solvendo 386
12 12. 1662. die 30. m. Iulii, Varsoviae.
Ioannes Casimirus r. P. proconsulem consulesąue Craco- vienses monet, ne permittant, ut portoria in urbe Cracoviensi deposita, ab exercitu confoederato auferantur 387
12 13. 1662. die 9. m. Augusti, Cracoviae.
S. c. de appellationibus non admissis 387
12 14. 1662. die 27. m. Augusti, Cracoviae.
S. c. de discedentibus ab urbe ob pestem grassantem . . 388
12 15. 1662. die 1. m. Septembris, Cracoviae.
Magistratus consularis Cracoviensis senatus consultum de praeceptis peste grassante observandis; anno 1652 editum, renovat 389
12 16. 1662. die 7. m. Septembris, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de ordine publico servando 389
12 1 7. 1662. die 3. m. Octobris, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de civibus ex locis peste in- fectis, domum redeuntibus 390
12 18. 1663. die 16. m. Ianuarii, Cracoviae.
S. c. de portis urbis a civibus custodiendis 390
12 19. 1663. die 19. m. Ianuarii, Cracoviae.
S. c. de negligentibus custodiam urbis poena afficiendis 391
XXXVI
1220. 1663. die 11. m. Februarii, Leopoli.
Ioannes Casimirus r. P. civibus Cracoviensibus mandat, ut CC millia florenorum pro stipendiis militibus exsolvendis conferant 391
122 1. 1663. die 12. m. Martii, Cracoviae.
S. c. de mercatoribus emporium Cracoviense transgredien- tibus, detinendis 392
1222. 1663. die 24. na. Martii, Leopoli.
Ioannes Casimirus r. P. Paulum Celari praesidio urbis Cra- coviae praeficit 392
1223. 1663. die 14. m. Iunii, Cracoviae.
S. c. de negotiis publicis binis diebus in singulas hebdo- mades tractandis 393
1224. 1663. die 15. m. Iunii; in castris ad Porzec positis.
Ioannes Casimirus r. P. Paulo Celari, praefecto urbis Cra- coviae mandat, ne incolas villarum Magnae Procurationis Cra- coviensis contributionibus nimis premat 393
1225. 1663. die 5. m. Octobris, Cracoviae.
S. c. de caminis cellariorum demoliendis . . . . . . 394
1226. 1663. die 24. m. Novembris, Cracoviae.
S. c. de tumultu contra dissentientes in religfione impe- diendo 394
1227. 1664. die 29. m. Aprilis, Cracoviae.
S. c. de nummis, qui solidi dicebantur, accipiendis . . . 395
1228. 1664. die 2. m. Maii, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de nundinis liberis Craco- viensibus 396
1229. 1664. die 11. m. Maii, in Mińsk.
Ioannes Casimirus r. P. magistratui consulari Cracoviensi mandat, ut tumultibus occurrere studeat 396
1230. 1664. die 15. m. Maii, Cracoviae.
S. c. de nominibus studiosorum, apud cives Cracovienses degentium, rectori academiae prodendis 397
123 1. 1664. die 17. m. Maii, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de hominibus vagis ex urbe eiiciendis 397
1232. 1664. die 28. m. Iunii, Vilnae.
Ioannes Casimirus r. P. proconsuli consulibusąue Craco- viensibus mandat, ut auctores tumultuum contra Iudaeos moto- rum, investigent et comprehendant 398
1233. 1664. die 25. m. Augusti, Varsoviae.
Idem cives Cracovienses hortatur, ut ipsi decem millia florenorum suppeditent 398
1234. 1664. die 1. m. Septembris, Varsoviae.
Ioannis Casimiri r. P. decretum, inter scabinos Cracorien- ses et Franciscum Cyrus consulem et advocatum Cracoviensem, litem dirimens 399
1235. 1664. die 12. m. Novembris, Varsoviae.
Idem Iudaeis mandat, ne Varsoviam inter comitia regni ingrediant 403
1236. 1664. die 18. m. Novembris, Cracoviae.
• S. c. de beneficiis et officiis civilibus peste grassante non conferendis 403
XXXVII
1237- 1664. die 21. m. Novembris; Cracoviae.
Promulgatio mandati regii, quo Iudaei introitu Varsoviam et Cracoviam prohibentur 404
1238. 1664. die 10. m. Decembris, Varsoviae.
Ioannes Casimirus r. P. Iudaeis Casimiriensibus Cracoviam mercandi gratia intrandi dat potestatem 404
1239. 1664. die 22. m. Decembris, Cracoviae.
S. c. de via publica lapidibus sternenda 405
1240. 1664. die 31. m. Decembris, Varsoviae.
Ioannes Casimirus r. P. cives Cracovienses certiores facit, Georgium Lubomirski capitaneum Cracoviensem reum esse cri- . minis perduellionis 406
1241. 1665. die 10. m. Ianuarii, Varsoviae.
Idem proconsuli consulibusque Cracoviensibus mandat, ut militibus ensiferi Cracoviensis hospitia praebeant 406
1242. 1665. die 11. m. Martii, Varsovkie.
Idem magistratum consularem Cracoviensem monet, ut Georgium Lubomirski caveant 407
1243. 1665. die ió. m. Martii, Varsoviae.
Idem magistratum consularem Cracoviensem certiorem facit, se Ioanni Baptistae Frediani munus subpraefecti arcis ur- bisąue Cracoviensis commendasse 407
1244. 1665. die 21. m. Martii, Cracoviae.
S. c. de praesidio urbis Cracoviae adaugendo 408
1245. 1665. die 25. m. Aprilis, Yarsoviae.
Ioannes Casimirus r. P. mandat, ut vectigal in potulenta impositum, quod redeat ex suburbiis Kleparz, Zwierzyniec et Wesoła, ad munitiones urbis Cracoviae exstruendas convertatur 408
1246. 1665. die 3. m. Iunii, Varsoviae.
Idem cives Cracovienses certiores facit, fidem eorum ab omni suspitione liberam esse 410
1247. 1665. die 3. m. Iunii, Varsoviae.
Idem statuit, quoscumque incolas urbis Cracoviae subur- biorumque ipsius ad contributiones solvendas astrictos esse . . 411
1248. 1665. die 17. m. Decembris, Cracoviae.
Proconsul consulesque Cracovienses Francisco Cyrus pac- tionem cum scabinis Cracoviensibus faciendi, dant potestatem . 412
1249. 1666. die 18. m. Ianuarii, Yarsoviae.
Ioannes Casimirus r. P. tollit vadimonium decem millium marcarum , quo magistratus consularis Cracoviensis, ne contra Iudaeos Casimirienses tumultus fierent, obligatus erat . . . . 413
1250. 1666. die 25. m. Ianuarii, Cracoviae.
S. c. de mulieribus vagis ex urbe eiiciendis 413
125 1. 1666. die 28. m. Ianmirii, Cracoviae.
S. c. de pecunia pro nuntiis civitatis ad comitia regni mit- tendis, mutuo sumenda 4T4
1252. 1666. die 30. m. Aprilis, Varsoviae.
Ioannes Casimirus r. P. mandat, ne scabini Iuris supremi Magdeburgensis castri Cracoviensis munus consulum Cracovien- sium obtineant 4*5
1253. 1666. die 12. m. Iunii, Varsoviae.
Idem cives Cracovienses hortatur, ut quae ad defensionem urbis necessaria sint, instituant 416
\
xxxviii
1254. 1666. die 7. m. Iulii, Cracoviae.
S. c. de iudiciis fisci civilis constituendis 417
1255. 1666. die 13. m. Septembri.s, Varsoviae.
Ioannes Casimirus r. P. senatus consultum de iudiciis fisci civilis instituendis, sancitum, ratum esse iubet 419
1256. 1 666. die 13. m. Septembris, Yarsoviae.
Idem cives Cracovienses sub suara protectionem suscipit ipsisąue literas; quae »salvi conductus« dicebantur, impertit . 420
1257. 1666. die 3. m. Novembris, Varsoviae.
Eiusdem decretum, inter Ioannem Pernus scabinosąue Cra- covienses et Franciscum Cyrus advocatum Cracoviensem litem dirimens 421
1258. 1666. die 18. m. Decembris, Varsoviae.
Idem domos scabinorum et notariorum civitatis Craco- viensis a hospitiis militaribus liberas facit 425
1259. 1667. die 24. m. Ianuarii, Cracoviae.
S. c. de novo indice causarum instituendo 425
1260. 1667. die 16, m. Februarii, Varsoviae.
Ioannis Casimiri regis Poloniae literae universales, quibus cives Casimirienses a stationibus militaribus liberantur . . . 426
1261. 1667. die 18. m. Aprilis, Varsoviae.
Ioannes Casimirus r. P. Asverum Lendorff praefectum co- hortis regiae monet , ne cives Casimirienses iniustis premat exactionibus 427
1262. 1667. die 30. m. Aprilis, Yarsoviae.
Idem mag-istratus civesque Cracovienses hortatur, ut ad compescendos tumultus curam adhibeant . 428
1263. 1667. die 27. m. Iunii, Cracoviae.
S. c. de luto averrendo 428
1264. 1667. die 10. m. Iulii, Varsoviae.
Ioannes Casimirus r. P. explicit magistratui civibusque Cracoviensibus rationem solvendae contributionis, quae »dona- tivum« dicebatur 429
1265. 1667. die 19. m. Iulii, Cracoviae.
S. c. de patronis causarum ad iusiurandum praestandum adigendis 429
1266. 1667. die 4. m. Augusti, Varsoviae.
Ioannes Casimirus r. P. magistratui consulari Cracoviensi mandat, ut in Vistula flumine pontem exstruat 430
1267. 1667. die 14. m. Augusti, Varsoviae.
Idem magistratui consulari Cracoviensi mandat, ut plateas castrensem et sancti Floriani propter funus reginae reficiat . . 430
1268. 1667. die 7. m. Decembris, Cracoviae.
S. c. de ratione portorii a mercatoribus peregrinis exigendi 431
1269. 1667. die 7. m. Decembris, Cracoviae.
S. c. de negligentibus conciones populi poena afficiendis 431
1270. 1667. die 13. m. Decembris, Cracoviae.
S. c. de provocationibus a decretis procuratorum hospitii ad s. Spiritum, ad magistratum consularem Cracoviensem in- terponendis 431
XXXIX
127 1. 1667. die 14. m. Decembris, Cracoviae.
S. c. de provocationibus a decretis advocati et scabino- rum suburbii Cerdonici ad magistratum consularem Cracoviensem interponendis 432
1272. 1668. die 10. m. Martii, Varsoviae.
Ioannes Casimirus r. P. praescribit normam plebis Cra- coviensis ad concionem convocandae 432
1273. 1668. die 10. m. Maii, in Nowodwór.
Idem civibus Cracoviensibus decretum conventus Proso- viensis de aestimatione rerum suscipienda, exponit 434
1274. 1668. die. 2. m. Augusti, Cracoviae.
S. c. quo incolae Nigrae Villae ad contributiones solven- das astringuntur 434
1275. 1668. die 14. m. Augusti; Cracoviae.
S. c. de privilegio regio sodalitati coniuratorum civium Cracoviensium concesso, actis consularibus inserendo .... 435
1276. 1669. die 12. m. Iunii, Cracoviae.
S. c. quo contributio quaedam propter munitionem urbis Cracoviae constituitur 435
1277. 1669. die 4. m. Septembris, Varsoviae.
Michael r. P. magistratum civitatis Cracoviae hortatur, ut ipsi granarium quoddam ad deponendam avenam regiam sup- peditent 435
1278. 1670. die 7. m. Ianuarii, Cracoviae.
S. c. de munitionibus urbis Cracoviae 436
1279. 1670. die 15. m. Februarii, Cracoviae.
S. c. de salario proconsulum augendo 436
1280. 1670. die 28. m. Februarii, in Częstochowa.
Michael rex Poloniae cives Casimirienses a contributione militari liberos esse declarat 437
1281. 1670. die 22. m. Martii, Varsoviae.
Idem senatus consultum civitatis Cracoviae de salario pro- consulum in pristinum statum restituendo, ratum facit .... 438
1282. 1670. die 22. m. Aprilis, Varsoviae.
Idem magistratui civitatis Casimiriensis mandat, ut urbem diligenter custodiat ■ 439
1283. 1670. die 13. m. Iunii, Varsoviae.
Idem magistratui civibusque Cracoviensibus mandat, ne Zebrowski tribuno militum permittant, ut milites in urbe conducat 440
1284. 1670. die 13. m. Augusti, Varsoviae.
Idem proconsuli consulibusque Cracoviensibus mandat, ut privilegia civitati Cracoviensi a regibus Poloniae concessa, po- pulo semel singulis annis perlegenda curent 440
1285. 1670. die 16. m. Octobris, Varsoviae.
Idem stauit, omnes incolas civitatis Cracoviae ad solutio- nem quarumvis contributionum civilium iure teneri 441
1286. 1670. die 6. m. Novembris, Varsoviae.
Eiusdem statutum de electione consulum Casimiriensium 443
1287. 1670. die 6 m. Novembris, Varsoviae.
Idem intercessionem contributioni in cives et mercatores impositae, ab Andrea Trzebicki episcopo Cracoviensi factam, actis minoris cancellariae regni inseri atque ex iisdem actis edi mandat 445
XL
1288. 1670. die 19. m. Novembris, Cracoviae.
S. c. de processu iuris in arctiorem formam redigendo . 446
1289. 1671. die 13. m. Martii, Cracoviae.
Michael r. P. proconsuli consulibusque Cracoviensibus mandat, ut tumultibus obviare eosąue comprimere studeant . . 447
1290. 167 1. die 20. m. Iunii, Cracoviae.
Promulgatio mandati de contributione, que »szynkowne« dicebatur, solvenda 447
1291. 167 1. die 20. m. Iunii, Cracoviae.
S. c. de aedificiis intra moenia urbis exstructis, demoliendis 448
1292. 1671. die i. m. Iulii, Varsoviae.
Ioannes Andreas Morsztyn vicethesaurarius regni Poloniae mercatoribus mercium pretiosarum mandat, ut contributionem mille florenorum in merces pretiosas impositam, exsolvant . . 448
1293. 1671. die 16. m. Octobris, Leopoli.
Michael r. P. magistratui civibusque Cracoviensibus man- dat, ut contributionem, quae »subsidium« dicebatur, prompte exsolvant 449
1294. 167 1. die 2^. m. Decembris, Varsoviae.
Idem privilegium regis Ioannis Casimiri de anno 1666. ra- tum facit 45°
1295. 1672. die 11. m. Martii, Cracoviae.
S. c. de pretio ponderationis mercium statera dviii augendo 450
1296. 1672. die 2. m. Aprilis, Cracoviae.
S. c. de poenis contumaciae proconsuli luendis .... 451
1297. 1672. die 9. m. Aprilis, Cracoviae.
S. c. de scabino Cracoviensi Stanislao Krauz in Collegium consulum recipiendo 45 1
1298. 1672. die 29. m. Aprilis, Varsoviae.
Michael r. P. privilegia civibus Cracoviensibus ab ante- cessoribus suis de exigendis contributionibus impertita, refert 452
1299. 1672. die 16. m. Maii, Cracoviae.
S. c. de iudicibus fisci 453
1300. 1672. die 1. m. Iulii, Cracoviae.
S. c. de honorario ab ineuntibus sodalicium cum taberna- toribus solvendo 454
1301. 1672. die 7. m. Iulii, Varsoviae.
Michael r. P. magistratui civibusque Casimiriensibus man- dat, ne violentos ingressus in urbem suam, nec stationes nec conquisitiones militum fieri patiantur 454
1302. 1672. die 11. m. Augusti, Cracoviae.
S. c. de turribus moeniorum urbis Cracoviae tormentisque restaurandis 455
1303. 1672. die 22. m. Augusti, Cracoviae.
S. c. de munere militiae consulum pecunia redimendo . 455
1304. 1672. die 24. m. Augusti, in łanowiec.
Michael rex Poloniae magistratum civesque Cracovienses hortatur, ut ad urbem muniendam operam adhibeant .... 456
1305. 1672. die 29. m. Augusti, Cracoviae.
S. c. de praesidio militari sustentando 45^
1306. 1672. die 30. m. Augusti, Cracoviae.
S. c. de urbe munienda 457
XLI
1307. 1672. die 5. m. Septembris, Cracoviae.
S. c. de urbe perscrutanda et de servitio, quod -»garbarka< dicebatur 457
1308. 1672. die 16. m. Septembris, Cracoviae.
S. c. de defensione urbis 458
1309. 1672. die 17. m. Septembris, Cracoviae.
S. c. de coenobio et ecclesia Patrum Carmelitarum in Arena munitionibus urbis Cracoviae adiungendis 459
13 10. 1672. die 30. m. Septembris; in castris ad Gołąb positis.
Michael r. P. adiungendi coenobium et ecclesiam Patrum Carmelitarum in Arena munitionibus urbis Cracoviae dat po- testatem 459
13 1 1. 1672. die 5. m. Octobris, Cracoviae.
S. c. de militibus capitanei Trembowlensis ad praesidium urbis recipiendis 460
13 12. 1672. die 10. m. Octobris, Cracoviae.
S. c. de servitio militari pecunia redimendo 4Ó0
13 13. 1672. die 13. m. Octobris, Cracoviae.
S. c. de contributione ad stipendium militibus praesidiariis solvendum, a Iudaeis conferenda w .... 461
13 14. 1672. die 19. m. Octobris, Cracoviae.
S. c. de causis criminalibus 461
13 15. 1672. die 17. m. Novembris, Cracoviae.
S. c. de contributione, quae »flobor« dicebatur, ab incolis suburbii Cerdonici exigenda 461
13 16. 1672. die ig. m. Decembris, Cracoviae.
S. c. de loco in praetorio iudiciis consularibus et scabina- libus exercendis designando 462
1317. 1673. die 19. m. Ianuarii, Craeoviae.
S. c. de contributionibus civilibus 462
1318. 1673. die 31. m. Ianuarii, Cracoviae.
S. c. de contributione, quae »czoflo7ve« dicebatur, exigenda 462
13 19. 1673. die 20. m. Februarii, Cracoviae.
S. c. de militibus praesidiariis retinendis 463
1320. 1673. die 21. m. Februarii, Cracoviae.
S. c. de villa Czarnawieś suburbio, quod »Cerdonia« dice- batur, adiungenda 463
132 1. 1673. die 10. m. Martii, Varsoviae.
Michael rex Poloniae magno procuratori Cracoviensi man- dat, ne a civibus Casimiriensibus iniustas contributiones exigat 464
1322. 1673. die 13. m. Aprilis, Cracoviae.
S. c. de munitionibus urbis reficiendis 465
1323. 1673. die 17. m. Aprilis, Cracoviae.
Magistratus consularis Cracoviensis collegae suo Martino Lochman destructas munitiones urbis reficiendas committit . . 466
1324. 1673. die 29. m. Augusti, Cracoviae.
S. c. de contributione, quam Iudaei pro sustentatione mi- litum praesidiariorum solvere debent, minuenda 4O7
1325. 1673. die 2Ó. m. Septembris, Cracoviae.
S. c. de braxatoriis quibusdam demoliendis 467
1326. 1673. die 20. m. Novembris, Cracoviae.
S. c. de militibus praesidiariis conducendis 4O8
vi
XLII
1327. 1673. clie- 30. m. Decembris, Cracoviae.
S. c. de ponte ad portam Slavcoviensem instituendo . . 468
1328. 1O74. die 8. m. Ianuarii, Cracoviae.
S. c. de contributionibus a hominibus potestati nobilium subiectis, non exigendis 468
1329. 1674. die 2^. m. Ianuarii. Cracoviae.
Promulgatio decreti conventus Prossoyiensis, quo rectigal in potulenta impositum, civitati Cracoviensi munitionum exstruen- darum gratia intra annum prorogatur 469
1330. 1674. die 12. m. I^ebruarii, Craeoviae.
Promulgatio literarum uniyersalium de militibus, qui signa reliquerunt, ad signa congregandis 469
133 1. 1674. die 1. m. Martii, Cracoviae.
Iudicii confoederationis, quae »kapfiir« dicebatur, decre- tum , inter instigatorem fisci palatinatus Cracoviensis et inter magistratus civesque Cracovienses de contributionibus residuis litem dirimens 470
1332. 1O74. die 30. m. Martii, Cracoviae.
Index contributionum residuarum, ad quas solrendas fundi Wesoła, Smoleńsk et Retoryka iure tenebantur 473
1333. 1674. die 14. m. Aprilis, Cracoviae.
S. c. de tributo in singula capita imposito 476
1334. 1674. die 7. ni. Iunii, Cracoviae.
S. c. de contributione, quae »simpla« dicebatur, imponenda 476
1335. 1674. die 21. m. Iunii, Cracoviae.
S. c. de contributione, quae »simpla« dicebatur, moderanda 477
133Ó. 1674. die 11. m. Augusti, Varsoviae.
Andreas Olszowski episcopus Culmensis et procancellarius regni, magistratus consularem et scabinalem Cracovienses horta- tur, ne sinant, ut provocationes a decretis in litibus accessoriis latis, interpositae, cursum causarum retardent 477
1337. 1674. die 11. ni. Septembris, Cracoviae.
Pactum magistratus consularis Cracoviensis cum ludaeis Casimiriensibus de contributione ad milites praesidiarios alendos suppeditanda 478
1338. 1674. die 6. m. Decembris, in castris ad Sob positis.
Ioannes III. r. P. magistratui consulari Cracoviensi indul- get, ut solum centum milites pro praesidio urbis alant . . . 478
1339. 1675. die 2. m. Ianuarii, Cracoviae.
S. c. de ludaeis intranda urbe prohibendis 479
1340. 1675. die 28. m. Ianuarii, Cracoviae.
S. c. de incolis urbis, civitate donatis , ad quaevis onera civilia astringendis 479
1341. 1675. die 31. m. Ianuarii, Cracoviae.
S. c. de stipendiis militibus praesidiariis exsolvendis . . 479
1342. 1675. die 0. m. Aprilis, Cracoviae.
S. c. de controversiis extraordinariis non admittendis . . 480
1343. 1675. die 26. m. Aprilis, Cracoviae.
S. c. de hominibus nefariis captivandis 480
1344. 1675. die 3. m. Iulii, Cracoviae.
S. c. de contributione in vectores imponenda 480
XLIII
1345- 1^75- die 9- m« Iulii, Cracoviae.
S. c. de aestimatione bonorum contributionis constituendae gratia a consulibus per ordinem facienda 481
1346. 1675. die 4. m. Decembris, in Żółkiew.
Ioannes III. r. P. magistratibus consulari et scabinali Cra- coviensibus mandat, ne citationes prosecutoriales a decretis in litibus accessoriis vel ab eis, a quibus appellari non potest, latis, curent 481
1347. 1676. die 2. m. Ianuarii, Cracoviae.
S. c. de controversiis, iudicio per literas proponendis . . 483
1348. 1676. die 15. m. Ianuarii, Cracoviae.
Relatio ministerialis regni generalis de famoso libello, qui »Oculus speculator« appelkibatur, combusto 483
1349. 1676. die 27. ni. Ianuarii, Cracoviae.
Ioannis Andreae Morstin, subthesaurarii regni, literae uni- versales de pretio florenorum aureorum 484
1350. 1676. die 21. m. Aprilis, Cracoviae.
S. c. de pulvere nitrato ab incolis civitate donatis; sup- peditando 485
135 1. 1676. die 20. m. Augusti, Cracoyiae.
S. c. de pactione cum mercatoribus Vratislaviensibus fa- cienda 485
1352. 1676. die 20. m. Octobris, in castris ad Zuraviam positis.
Ioannes III. r. P. magistratus consularem et scabinalem civesque Cracovienses certiores facit, omnes cives incolasąue civitatis Cracoviensis ad quasvis contributiones iure teneri . . 486
1353. 1676. die 1. m. Decembris, Cracoviae.
S. c. de vetere ordine proficiscendi ad conventus regni generales et particulares Prossovienses restituendo 488
1354. 1676. die 15. m. Decembris, Cracoviae.
S. c. de eadem re 488
1355. 1677. die 15. m. Ianuarii, Cracoviae.
S. c. de scabinis Iuris supremi Teutonici arcis Cracoviensis ad munus consulum Cracoviensium non admittendis 489
1356. 1677. die 17. m. Februarii, Varsoviae.
Ioannes III. r. P. Alexandrum Lubomirski palatinum Cra- coviensem certiorem facit, civitatem Cracoviensem a stationibus militaribus omnino liberam esse 489
1357. 1677. die 20. m. Februarii, Cracoviae.
S. c. de rationibus suburbii Cerdoniae reddendis exami- nandisąue 490
1358. 1677. die 27. m. Aprilis, Cracoviae.
S. c. de munitione urbis Cracoviae non adiuvanda . . . 491
1359. 1677. die 15. m. Maii, Varsoviae.
Ioannes III. r. P. civibus Cracoviensibus mandat, ne Hen- rico Klug ob dissensionem a fide catholica civitatem denegent 491
1360. 1677. die 28. m. Maii, Cracoviae.
S, c. de mercatoribus peregrinis, ne emporium Cracoviense praetereant, prohibendis . 492
1361. 1677. die 1. m. Iunii, Cracoviae.
S. c. de praeceptis peste grassante observandis .... 492
1362. 1677. die 31, m. Iulii, Cracoviae.
S. c. de tributo in singula capita imposito, solvendo . . 493
XLIV
1363. IÓ77- die 13. m. Augusti, Cracoviae.
S. c. de residuis contributionibus ad reficiendam urbem adhibendis 493
1364. 1077. die 3. m. Septembris, Cracoviae.
S. c. de Iudaeis intranda urbe prohibendis 493
1365. 1Ó77. die 6. m. Septembris, Cracoviae.
S. c. de reg'ia Maiestate suppliciter roganda, ut civitatem Cracoviensem a contributione iu capita singula imposita liberet 494
1366. 1677. die 13. m. Septembris, Cracoviae.
S. c. de praeceptis peste grassante observandis .... 494
1367. 1677. die 15. m. Septembris, Cracoviae.
S. c. de salario proconsuli et substituto notarii peste gras- sante solvendo 495
1368. 1677. die 22. m. Septembris, Cracoviae.
S. c. de domiciliis separatis iis , qui peste infecti sunt, praebendis 495
1369. 1677. die 22. m. Octobris, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de cautione omnimoda peste grassante adhibenda 495
1370. 1677. die 30. m. Decembris, Gedani.
loannes III. r. P. magistratui consulari Cracoviensi novos consules creandi designandiąue consules praesidentes potestatem tribuit 496
137 1. 1678. die 3. m. Februarii, Cracoviae.
S. c. de Iudaeis ad custodiendas res mercesąue suas, Cra- coviae depositas, admittendis 498
1372. 1678. die 10. m. Februarii, Cracoviae.
Eiusdem senatus consulti aliud argumentum ..... 498
x37 3- 1Ó78. die 25. m. Februarii, Cracoviae.
S. c. de rebus, ąuibus peste infecti utebantur, comburendis 499
1374. 1678. die 5. m. Martii, in Malbork.
loannes III. r. P. magistratibus civitatum Clepardiae et Stradomiae villarumque urbi Cracoriae vicinarum mandat, ut magistratui consulari Cracoviensi in extinguenda peste opem ferant 499
1375. 1678. die 16. m. Iunii, Leopoli.
Idem literas exemptionis a iurisdictione civili Cracoviensi, quibuscumque personis impertitas, abrogat 500
1376. 1678. die 5. m. Iulii, Cracoviae.
S. c. de praeceptis peste grassante observandis .... 503
1377. 1678. die 9. m. Iulii, Cracoviae.
S. c. de pauperibus Iudaeis intranda urbe prohibendis . 504
1378. 1678. die 16. m. Iulii, Iavoroviae.
loannes III. r. P. cives Casimirienses certiores facit, se (iaudentio Zacherla mandasse, ut ad extinguendam in urbe Ca- simiria pestem curam adhibeat 505
1379. 1678. die 29. m. Decembris, Cracoviae.
S. c. de centum aureis regiae Maiestati dono dandis . . 506
1380. 1679. die 5. m. Ianuarii, Cracoviae.
S. c. de modo creandorum consulum praesidentium . . 507
1381. 1679. die 24. m. Ianuarii, Cracoviae.
S. c. de Iudaeis intranda urbe prohibendis 508
XLV
1382. IÓ79- die 30. m. Ianuarii, Grrodnae.
Ioannes III. r. P. electionem consulum praesidentium a ma- gistratu consulari Cracoviensi factam, ratam esse iubet . . . 508
j 383. 1679. die 20. m. Februarii, Cracoviae.
S. c. de yectigale a vinis ex magnis doliis in parva vasa transfundendis, solvendo 509
1384. 1679. die 3. m. Martii, Cracoviae.
S. c. de Iudaeis intranda urbe prohibendis 510
1385. 1679. die 25. m. Martii, Grodnae.
Ioannes III. r. P. civibus Casimiriensibus mandat, ut con- tributionem militarem, quae »hybema« dicebatur, exsolvant . . 510
1386. 1679. die 7. m. Aprilis, Cracoviae.
S. c. de corporibus mortuorum a chirurgis inspiciendis . 511
1387. 1679. die 29. m. Aprilis, Cracoviae.
S. c. de pactione cum mercatoribus Vratislaviensibus fa- cienda 512
1388. 1679. die 27. m. Iunii, Cracoriae.
S. c. de militibus praesidiariis retinendis 513
1389. 1679. die 8. m. Iulii, Cracoviae.
S. c. de Hungaris intranda urbe prohibendis 514
1390. 1679. die 18. m. Iulii, Cracoviae.
Promulgatio mandati regii de peste vitanda 514
1391. 1679. die 5. m. Augusti, Cracoviae.
S. c. de documentis iuridicis iudicio porrigendis .... 514
1392. 1679. die 17. m. Augusti, Cracoviae.
S. c. de praeceptis pestis imminentis causa observandis 515
1393. 1679. die 30. m. Augusti, Cracoviae.
S. c. de introitu civitatem Iudaeis sub certis conditionibus concedendo 5X5
1394. 1679. die 11. m. Decembris, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de Hungaris intranda urbe Cracovia suburbiaąue eius prohibendis 516
1395. 1679. die 12. m. Decembris, Cracoviae. •
S. c. de intrantibus urbem in portis examinandis . . . 517
1396. 1679. die 16. m. Decembris, Cracoviae.
S. c. de modestia inter electionem consulum servanda . 517
1397. 1680. die 3. m. Ianuarii, Cracoviae.
S. c. de noyorum consulum eligendorum ratione . . . 517
1398. 1680. die 25. m. Aprilis, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de civibus Olcussiensibus de peste suspectis, intranda urbe Cracovia suburbiaąue eius prohi- bendis 5*8
1399. 1680. die 25. m. Iunii, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de eadem re sanciti . . . 519
1400. 1680. die 4. m. Iulii, Cracoviae.
S. c. de eąuitibus, qui homines de peste suspectos ab urbe avertant, conducendis 52°
1 40 1. 1680. die 9. m. Iulii, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de introitu in urbem homini- bus de peste suspectis interdicendo 520
XLVIII
1437- 1683. die 3. m. Augusti, in Łobzów.
Ioannes III. r. P. constituit contributionem , a mercibus aliisąue rebus in portis urbis Cracoviae exigendam 541
1438. 1683. die ió. m. Augusti, Cracoviae.
S. c. de sacris votivis pro secundo eventu expeditionis contra Turcos curandis 543
1439. 1683. die 13. m. Augusti, Cracoviae.
Ioannis III. r. P. literae universales de auro et argento e finibus regni non exportandis 543
1440. 1683. die 4. m. Septembris, Cracoviae.
S. c. de conviviis in hospitiis publicis interdicendis . . 544
1441. 1683. die 10. m. Septembris, Cracoviae.
S. c. de militibus episcopi Culmensis ad praesidium urbis Cracoviae suscipiendis 544
1442. 1683. die 18. m. Septembris, Cracoviae.
S. c. de sacris votivis propter reportatam a Turcis victo- riam curandis 544
1443. 1683. die 24. m. Septembris, Cracoviae.
S. c. de sacro piaculari pro caesis in bello celebrando . 545
1444. 1683. die 13. m. Decembris, Cracoviae.
S. c. de militibus ad praesidium urbis conducendis . . . 545
1445. 1683. die 14. m. Decembris, Cracoviae.
S. c. de ratione defendendi eos, qui contra legem sump- tuariam deliquerunt 546
1446. 1684. die 13. m. Maii, Cracoviae.
S. c. de Iudaeis ab urbe intranda prohibendis .... 546
1447. 1684. die 22. m. Maii, Cracoviae.
Promulgatio mandati officii capitanealis et magistratus con- sularis Cracoviensium; praecipientis, ne cives participes sint tu- multuum 547
1448. 1684. die 18. m. Octobris, Cracoviae.
S. c. de pulvere nitrato alio in loco divendendo .... 547
1449. 1684. die 31. m. Octobris, Cracoviae.
S. c. praecipiens, ne consules absente proconsule conveniant 548
1450. 1685. die n. m. Ianuarii, Cracoviae.
S. c. de pecunia ex aestimatione vini redeunte, consu- libus praesidentibus tribuenda 548
1451. 1685. die 26. m. Februarii, Yarsoviae.
Ioannes III. r. P. magistratibus consulari et scabinali Ca- simiriensibus mandat, ut, quae ab officialibus regiis constituta sint, exsequenda curent 549
1452. 1685. die 18. m. Maii, Cracoviae.
S. c. de studiosis, apud cives habitantibus, rectori uni- versitatis indicandis 550
1453. 1685. die 18. m. Maii, Cracoviae.
S. c. de verbis iurisiurandi typis imprimendis atque in- colis urbis civitate donatis, tradendis 551
1454. 1685. die 18. m. Iulii, Cracoviae.
S. c. de pompa sollemni in festo sacratissimi Corporis Christi agenda 551
1455. 1685. die 18. m. Iunii, Cracoviae.
S. c. de diebus festis celebrandis 552
XLIX
1456. 1685. die 16. m. Iulii, Varsoviae.
Ioannis III. r. P. decretum, inter magistratum civilem et cives Casimirienses constitutum 552
1457. 1685. die 4. m. Augusti, Varsoviae.
Ioannes III. r. P. magistratibus consulari et scabinali Cra- coviensibus mandat, ne legatos caesareae Maiestatis ab apparatu tormentario emendo prohibeant 554
1458. 1685. die 3. m. Septembris, Cracoviae.
Palatinatus Cracoviensis administratorum contributionis in potulenta impositae, literae universales de ratione solvendae eiusdem contributionis 555
1459. 1685. die 6. m. Septembris, Cracoviae.
S. c. de dissentientibus a fide catholica civitati non ascri-
bendis • • • • ' 555
1460. 1685. die 7. m. Septembris, Cracoviae.
S. c. de purgatore caminorum civili constituendo . . . 556
1461. 1685. die 24. m. Septembris, in Wysocko.
Ioannis III. r. P. literae universales de numrais, qui »solidi« dicebantur, accipiendis 557
1462. 1685. die 1. m. Octobris, Cracoviae
Ioannis Iordan exactoris contributionis, quae y>szelężne« di- cebatur, literae universales de ratione solvendae eiusdem con- tributionis . , 558
1463. 1685. die 5. m. Octobris, Cracoviae.
S. c. de nummis adulterinis, qui »solidi« dicebantur, non accipiendis 559
1464. 1685. die 29. m. Octobris, Cracoviae.
S. c. de eadem re 560
1465. 1685. die 25. m. Novembris, in Żółkiew.
Ioannis III. r. P. literae universales iterum editae, de num- mis, qui »solidi« dicebantur, accipiendis 560
1466. 1685. die 27. m. Novembris, Cracoviae.
Promulgatio literarum regiarum proxime praecedentium 561
1467. 1686. die 3. m. Ianuarii, Cracoviae.
S. c. de testamentis antiquis obsignatis, aperiendis . . . 562
1468. 1686. die 13. m. Ianuarii, Cracoviae.
S. c. de ratione eligendorum consulum praesidentium . . 562
1469. 1686. die 25. m. Ianuarii, Cracoviae.
S. c. de controversiiś partibus litigantibus solum in apo- graphis edendis 563
1470. 1686. die 14. m. Februarii, Posnaniae.
Officialium a regia Maiestate delectorum decretum de num- mis, qui »solidi« dicebantur 563
1 47 1. 1 686. die 16. m. Martii, in Żółkiew.
Ioannes III. r. P. magistratui consulari Cracoviensi testa- menta antiqua obsignata aperiendi potestatem tribuit .... 566
1472. 1686. die 16. m. Martii, Cracoviae.
Promulgatio declarationis officialium a regia Maiestate de- lectorum, de nummis, qui »solidi« dicebantur, accipiendis . . 566
1473. 1686. die 20. m. Martii, in Żółkiew.
Ioannes III. r. P. privilegium magistratui consulari Craco- viensi de consulibus eligendis impertitum, ratum facit .... 567
VII
1474- 1 686. die 13. m. Maii, Cracoviae.
S. c. de decretis aliorum iudiciorum magistratui Craco- yiensi non exsequendis 568
1475. 1686. die 20. m. Maii, Cracoviae.
S. c. de excubiis vigiliisque a civibus in praetorio agendis 5Ó9
1476. 1686. die 28. m. Maii, in Iaworów.
loannes III. r. P. magistratibus consulari et scabinali Cra- coviensibus mandat, ne dissentientes a fide catholica ad sollem- nem sacrorum pompam obeundam adigant 569
1477. 1686. die 7. m. Iunii, Cracoviae.
S. c de testamentis antiąuis obsignatis, aperiendi.s . . . 570
1478. 1680. die 11. m. Iunii, in Stryj.
loannes III. r. P. proconsulem, advocatum et magistratum cirilem Cracovienses de pace perpetua cum Moscorum impera- tore constituta, certiores facit 570
1479. 1686. die 15. m. Octobris, Cracoviae.
S. c. de sollemnibus propter reportatam a Tataris \icto- riam celebrandis 571
1480. 1687. die 30. m. Ianuarii, Leopoli.
Ioannis III. r. P. literae universales praecipientes, ut nuper in ordinem nobilium recepti, ad officia, quae munus militiae spectent, adigantur 571
1481. 1687. die 8. m. Februarii, Cracoviae.
S. c. de fluvio Vistula in pristinum alveum reducendo . 572
1482. 1687. die 9. m. Februarii, Leopoli.
loannes III. r. P. proconsuli consulibusąue Cracoviensibus mandat, ne tormenta bellica privatis hominibus mutuentur . . 573
1483. 1687. die 16. m. Februarii, Leopoli.
loannes III. r. P. magistratui consulari Cracoviensi man- dat, ut merces detentas civium de Wschowa, eisdem civibus restituat 573
1484. 1687. die 10. m. Martii, Cracoviae.
S. c. de emolumentis, quae consulibus debeantur, eisdem consulibus inde ab eo tempore solvendis 574
1485. 1687. die 21. m. Martii, Cracoviae.
S. c. de eadem re 575
1486. 1687. die 20. m. Aprilis, in Żółkiew.
loannes III. r. P. civibus Cracoviensibus portorium et con- tributionem, quae y>czoftozvc« dicebatur, exigendi et ad turrim praetoriam reficiendam, fluviumque Vistulam in pristinum alveum reducendam, convertendi, dat potestatem 576
1487. 1687. die 26. m. Maii, in Iaworów.
Idem antiquat literas, quibus dissentientibus a fide catho- lica indultum erat, ne sollemni sacrorum pompae adessent . . 577
1488. 1687. die 3. m. Iunii, Cracoviae.
S. c. de pulvere nitrato a donatis civitate suppeditando . 578
1489. 1687. die 1. m. Augusti, Cracoviae.
S. c. de contributione, quae » kamie niczne«- dicebatur, exi- genda 57**
1490. 1687. die 5. m. Septembris, Cracoviae.
S. c. de convivio a consulibus nuper electis apparando . 579
LI
1491. 1687. die 6. m. Septembris, Cracoviae.
S. c. de votis pro eligendis consulibus in scheda missis, admittendis 579
1492. 1687. die 20. m. Octobris, Cracoviae.
S. c. de libro iudiciali, qui »secretus« dicebatur, tollendo 580
1493. 1687. die 31. m. Octobris, Cracoviae.
S. c. de igne in tabernis ligneis non alendo 580
1494. 1687. die 2 6. m. Novembris, Cracoviae.
S. c. de contributione a mercatoribus exigenda .... 580
1495. 1688. die 9. m. Aprilis, Cracoviae.
S. c. de veteribus instrumentis monetae coemendis . . . 581
1496. 1688. die 17. m. Iulii, Cracoviae.
S. c. de urbe custodienda 582
1497. 1688. die 3. m. Augusti, in Góra.
Ioannes III. r. P. magistratui consulari Cracoviensi mandat, ut mercatores ad portoria regia solvenda adigat 582
1498. 1688. die 18. m. Decembris, Cracoviae.
S. c. de ratione aestimationis bonorum merciumąue, sti- pendii militaris exsolvendi gratia suscipiendae 583
1499. 1689. die 9. m. Martii, Cracoviae.
S. c. de hominibus nefariis coercendis 583
1500. 1689. die 30. m. Aprilis, Varsoviae.
Ioannes III. r. P. magistratui consulari Cracoviensi mandat, ut Iudaeis Cracoviensibus contra tumultuantes opem ferat . . 584
1501. 1691. die 24. m. Ianuarii, in Żółkiew.
Idem proconsuli consulibusąue Cracoviensibus pro tor- mentis bellicis, ąuae ipsi suppeditare polliciti sint, gratias agit 584
1502. 1 69 1. die 12. ni. Aprilis, Varsoviae.
Idem magistratus consularem et scabinalem Cracovienses hortatur, ut sollemni pompae sacrorum, in ecclesia Cracoviensi ad s. Franciscum celebrandae, participes fiant 585
1503. 1691. die 3. m. Maii, Varsoviae.
Idem magistratui consulari Cracoviensi Stanislaum Łopacki medicinae doctorem, ut capacem obtinendi munus consulis Cra- coviensis, commendat 585
1504. 1691. die 29. m. Iunii, in Wilanów.
Idem proconsuli consulibusąue Cracoviensibus mandat, ne nummum adulterinum, qui »kopowy talar* dicebatur, accipere permittant 586
1505. 1692. die 5. m. Februarii, in Iaworów.
Idem magistratui consulari Cracoviensi mandat, ut aesti- matores bonorum contributionis constituendae gratia delegatos, ad perficiendam eandem aestimationem adigat ....... 587
1506. 1692. die 13. m. Martii, Leopoli.
Idem officialibus ąuibusdam mandat, ut a magistratu con- sulari Cracoviensi rationem contributionis, quae »czoflozv£« dice- batur, iam exactae, reposcant eandemąue rationem examinent 588
1507. 1694. die 10. m. Martii, Cracoviae.
S. c. de mendicantibus arcendis 589
1508. 1694. die 4. m. Augusti, Cracoviae.
S. c. de usu bombardarum inter sollemnes sacrorum pompas • 589
LII
1509. 1694. die 5. m. Augusti, Cracoviae.
S. c. de taxatione rerum merciumąue, ąuae contributio- num exigendarum gratia facta sit, moderanda 590
15 10. 1694. die 23. m. Decembris, Cracoviae.
S. c. de pueris yagis mendicantibus comprehendendis . . 590
15 1 1. 1695. die 13. m. Ianuarii, Cracoviae.
S. c. de tessera militum praesidiariorum 590
15 12. 1695. die 2. m. Martii, Cracoviae.
S. c. de revenditoribus suburbanis loco ab ipsis occupato, amovendis 591
15 13. 1695. die 19. m. Aprilis, Cracoviae.
S. c. de cista ferrea ad asservanda deposita comparanda 591
15 14. 1695. die 20. m. Aprilis, Cracoviae.
S. c. de cista ad servanda deposita destinata, examinanda 592
15 15. 1695. die 26. m. Aprilis, Cracoviae.
S. c. de diebus certis ad diiudicandas causas incarcerato- rum destinandis 593
15 16. 1695. die 28. m. Aprilis, Cracoviae.
S. c. de conscriptione civium incolarumque civitatis Cra-
coviae conficienda 593
1517. 1695. die 2. m. Maii, Cracoviae.
S. c. de civitate impertienda 593
15 18. 1695. die 29. m. Novembris, Cracoviae.
S. c. de hominibus suspectis in domos civium non reci- piendis 594
15 19. 1695. die 29. m. Novembris, Cracoviae.
S. c. de ratione exigendae contributionis, quae »capitalis« dicebatur 595
1520. 1695. die 5. m. Decembris, Cracoviae.
Promulgatio senatus consiilti de hominibus vagis et sus- pectis in urbe non tolerandis 595
1521. 1696. die 23. m. Februarii, Cracoviae.
S. c. de pulvere nitrato in tabernis institorum inąuirendo 596
1522. 1696. die 2. m. Martii, Cracoviae.
S. c. de munere clavigerorum portarum urbis per certum tempus diligenter obeundo 596
1523. 1696. die 18. m. Maii, Cracoviae.
S. c. quo alius locus ad pulverem nitratum divendendum designatur 597
-**?&$£
*e
PARS PRIMA
continet
LEGES, PLEBISCITA ET SENATUS CONSULTA.
.
?r<* fi". I
Pruslk
z 772. 1587. die 27. m. Februarii, Cracoviae.
Senatus consultum de testudinibus Iudaeis non conducendis.
Actum feria sexta antę dominicam Oculi proxima. — Spectabiles do- mini consules Cracouiensis ciuitatis in praesentia honoratae communitatis ad pulsum campanae in praetorio Cracouiensi congregatae, ynanimi voto concluserunt inviolabiliter obseruandum, ne a dominica Misericordiae pro- xime ventura anni currentis, tam ex dominis consulibus, quam ex ciuibus quisquam Judaeos domi suae fouere aut testudines vel cellaria, aut alia quaevis aedificia ipsis quouismodo conducere seu locare audeat, sub poena centum florenorum pecuniae communis toties, quoties in contrarium quispiam eo nomine conuictus fuerit, ad aerarium ciuitatis irremissibiliter exoluenda. Ouara constitutionem praenominatam honesta communitas vltro beniuoleque se inuiolabiliter obseruaturam submisit.
Acta Cons. Crac. 27, str. 51.
773. 1587. die 20. m. Aprilis, Casimiriae.
Senatus consultum de rationibus civilibus singulis annis a quaestoribus die festo Trium Regum reddendis.
Actum feria secunda post dominicam Jubilate proxima. — Prudentes et famati domini proconsul et consules ciuitatis Kasimiriensis ad Craccouiam sittae, residentes et antiqui; pleno numero ad praetorium per coedulas con- gregati, animaduertentes multas minusque necessarias molestias ex faciendo calculo illis peruenire solle; si quidem annorum praeteritorum semper in Quadragesima hebdomadaque Magna perficeri (s) consueuerat, quibus tempo- ribus deuotio Christiana iuxta instituta ecclesiae Romanae seruari consueuit, quiuis enim Christianus eo tempore exonerari non autem onerari conscien- tiam suam conatur, vtque posthac eo tutius in redendo calculo procedatur, praesentibusque (s) sanciuerunt, laudaueruntque perpetuis temporibus, hoc laudum inuiolabiliter seruandum constituerunt, vt calculum praefatum lon-
1
cheri pro tempore perpetuis temporibus existentes, ex omnibus prouentibus et redditibus ciuilibus semper pro festo ss. Trium Regum famatis dominis proconsuli, consulibus tum duodecem viris plebiscito ciuitatis Kasimiriae priuilegiatis, faciant et reddant, longius calculum minime protrahentes, hocce calculum pro festo ss. Trium Regum proxime venturo incipiendo, illudąue continue seąuentibus et singulis annis perpetue perag-endo et perficiendo.
Acta Consul. Casimir. 768, str. 875.
774. 1588. die 15. m. Ianuarii, Cracoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae iura et privilegia civibus Cracoviensibus ab antecessoribus suis impertita, rata esse iubet.
In nomine Domini Amen. Ad perpetuam rei memoriam. Regum et principum uirtus in tempora perpetua illustratur, quum suorum subditorum incrementis consulunt et prospiciunt, quumque illos iusticia dirigunt et in iuribus ipsorum tuentur, conseruant et manutenent. Yt autem talium regum et principum laus et virtus testata reddatur posteris, solent ea, quae subditis suis pro eorum benemeritis ornamenta et incrementa concesserunt , literis memoriae ipsorum posteritati commendare. Proinde nos Sigismundus Tertius Dei gratia rex Poloniae ac designatus Suecorum, Gottorum, Yandalorumque, magnus dux Lithuaniae, nec non terrarum Cracouiae, Sandomiriae, Syradiae, Lanciciae, Cviauiae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Kiiouiae, Volhiniae, Podlachiae, atque Culmensis, Elbingensis ac Pomeraniae etc. Significamus tenore praesentium, quibus expedit. \niuersis, praesentibus et futuriSj harum noticiam habituris, quia quemadmodum nos superioribus diebus anno praeterito in monasterio Oliuensi ad Gedanum sito, solenni praestito iuramento coram oratoribus regni Poloniae et literis ad id datis omnibus, ąuorum id interfuerit, fidem fecimus, nos omnia iura, priuilegia et libertates quorumuis subditorum nostrorum omnium statuum et ordinum tam publicas, quam priuatas confirmauisse, ita posteaquam regni sedem perueni- mus et gubernacula ipsius rite legittimeque suscepimus, tametsi memores iusiurandi a nobis praestiti et fidei per nostras literas datae, ea, ad quae uerbis nos adstrinximus, in praesenti generali conuentu Cracouiensi corona- tionis nostrae re ipsa praestiterimus, omniaque iura, priuilegia, libertates, literas et immunitates ecclesiasticas et seculares, tam publicas quam priuatas personis cuiuscunque status et ordinis a regibus Poloniae et aliis antecesso- ribus nostris concessas, literis super ea re specialiter datis confirmauerimus eaque nos omnia sancte, inconcusse et inuiolabiliter obseruaturos uigore praestiti iuramenti obligauerimus, quia tamen nobis in conuentione praesenti generali Cracouiensi coronationis nostrae vna cum consiliarijs nostris et nuntijs terrarum ad regnum nostrum pertinentium , existentibus, yenientes ad praesentiam nostram specteibiles, nobiles et famati consules ciuitatis Cra- couiensis regiae et iurisditionis eiusdem nominibus nobis humiliter suppli- carunt, vt omnia iura, priuilegia, consuetudines, libertates et immunitates
"V-'J ■' •««r««m«iJULł>-'
eorum, per serenissimos dominos antecessores nostros ipsis concessas, spe- cialibus literis nostris authoritate nostra regia approbare, ratificare, confir- mare et in exequutionem debitam ponere dignaremur, quandoquidem memo- rati consules ac tota communitas ciuitatis nostrae Cracouiensis ac ipsa ciuitas nostra Cracouiensis regia pro eorum in nos constanti studio ac obseruantia singulari fideiąue integritate7 qua nos concordibus uotis ad hoc inclitum regnum gubernandum Dei omnipotentis fauente clementia vna cum aliis statibus ac ordinibus regni nostri, tam spiritualibus, quam secularibus faeli- citer elegerunt et sese hinc ab hominum memoria anteactis retro annis et temporibus tam erga omnes serenissimos reges Poloniae et alios antecessores nostros, quam erga rempublicam Polonam interregni bini tempore annis superioribus elapsis fideliter et probe gesserunt, atque hoc tertio interregno durante per interregnum (s) fere annura non exiguam peditum copiam pro urbis praesidio suis proprijs stipendijs aluerunt foueruntque, ac deinceps tempore obsidionis hostilis ciuitatem hanc sanguini vitaeque suae non par- cendo ; sumptus immensos faciendo, labores et uigilias assiduas obeundo strenue ac fideliter defenderunt ac propug^narunt, irruptionemque hostilem versus ciuitatem factam fortiter sustinuerunt, exercitum reipublicae regni huius tormentis bellicis alijsque rebus necessarijs iuuerunt, denique nec ho- stilibus minis nec extremis difficultatibus ac periculis, nec denique tantis calamitatibus et damnis in bonis ac praedijs suis perpessis, quorum magna pars propter defensam et munitionem ciuitatis igne consumpta et solo aequata est, vllatenus cessarunt, verum fidem et integritatem suam maiestati nostrae ac reipublicae regni huius debitam summa cum constantia et forti- tudine saluam et inuiolatam conseruarunt : vt itaque saepedicti consules ac tota communitas ciuitatis nostrae Cracouiensis perpendant se perpetuum decus et gratiarum nostrarum effectus et in praesentiarum consequutos et in omni deinceps tempore proculdubio consecuturos. ex innata virtute et munificentia nostra regia per literas praesentes nostras, quemadmodum qui- buslibet petentibus confirmationes priuilegiorum ab olim antecessoribus no- stris habitorum, merito dandas decreuimus, sic ciuitati nostrae Cracouiensi regiae priuilegia, inscriptiones, libertates, concessiones, exemptiones; prae- rogatiuas, decreta7 indulta, plebiscita, consuetudines et alia omnia munimenta per diuos olim antecessores nostros Casimirum secundum seu Magnum, Lu- douicum alias Łoisz, nuncupatum, Wladislaum Jagiellonem, Wladislaum Ja- giellonidem, Casimirum tertium proauum, Joannem Albertum, Alexandrum magnos auunculos, Sigismundum primum auum, Sigismundum Augustum auunculum nostrum, Henricum, Stephanum, qui proxime ex hac uita decessit, aliosque omnes reges, principes, duces, monarchas et gubernatores regni Poloniae, praedecessores nostros simul coniunctim aut diuisim ciuitati prae- dictae et eius omnibus incolis datas et concessas, vti iusta et legitima iustas- que et legitimas, quorum quarumque tenores perinde esse et valere volumus, tanquam his nostris de verbo ad verbum inserta insertaeque sint, in omnibus earum eorumąue tenoribus, passibus, capitulis, punctis, conditionibus, clausulis et articulis duximus de speciali gratia nostra virtuteque innata et munificentia regijs nostris confirmanda, approbanda, ratificanda et roboranda, ac in debi- tam exequutionem ponenda, confirmandasque, approbandas, ratificandas et
roborandas et in debitam exequutionem ponendas, prout confirmamus, appro- bamus, ratificamus et roboramus atque in debitam exequutionem ponimus, decernentes ea et eas perpetui roboris vim habitura et habituras tenore praesentiurrr mediante perpetuo et in aeuum. In ąuorum omnium fidem et euidentius testimonium praesentes literas manu propria subscripsimus sigillo- que appenso communiri iussimus. Datum Cracouiae in conuentu faelicis co- ronationis nostrae die decima quinta mensis Januarij, anno Domini millesimo quingentesimo octuagesimo octauo, regni uero nostrj anno primo. Praesen- tibus reuerendissimis, reuerendis, illustribus, magnificis, generosis, venera- bilibus ac nobilibus: Stanislao Karnkowskj archiepiscopo Gnesnensi, legato nato et regni nostri primate, Petro Myskowski Cracouiensi, Hieronimo Roz- drażeAvski Wladislauiensi et Pomeraniae, Alberto Baranowski Praemysliensi et regni Poloniae vicecancellario, Melchiore Gedroicz Samogitiae, Laurentio Goszliczky Kamenecensi eadem gratia episcopis, Andrea comite in Thenczin Cracouiensi et capitaneo Zathoriensi, Rubiessouiensique , Alberto a Lasko Siradiae; Joannę Kostka de Cziechanowiecz capitaneo generali terrarum Sa- mogitiae; Joannę Spławsky de Targowa górka Inowladislauiensi, Nicolao Sapieha Minscensi, palatinis, Stanislao comite de Tharnow Sendomiriensi et capitaneo Stobnicensi, Joannę Konarski Calissiensi, Nicolao Thahyosz Sa- mogitiae, Martino Leszniowolsky de Obory Podlachiae et capitaneo Loszi- ciensi, Nicolao Plerley de Dambrowicza Rauensi, Joannę Dulskj Culmensi, thesaurario regni generali; Branscensi, Rogosnensi, Surasensi, Succensique capitaneo, Joannę Kosczieleczkj Miedzirecensi et capitaneo . Bydgostiensi, Nicolao Ligęza de Bobrek Yisliciensi et capitaneo Biecensique Zidaczouiensi- que, Nicolao Firley de Dambrownicza (s) Bieczensi, referendario curiae regni nostri; capitaneo Nouae ciuitatis Korczin et Casimiriensi, Georgio Mniszek de magna Kunczicze Radomiensi, Sanocensi, Socaliensique capitaneo, Joannę Myskowskj Zarnouiensi, Joannę Ossowsky Polanecensi, Joannę Bogusz Cze- chouiensi et capitaneo Twolicniensi , Stephano Grudziński Naclensi et ca- pitaneo Valczensi, Christophaero Komorowskj Oswieczimensi , Stanislao Gosthomsky de Leźennicze Sochaczouiensi et capitaneo Rauensi, Stanislao Kraszińskj Cziechanouiensi, Stanislao Byko\ysky Conariensi in terra Lan- ciciensi, castellanis, Andrea Opalinsky de Bnin supremo regni nostri mar- schalco et generali maioris Poloniae capitaneo, Joannę Zamoisky supremo regni cancellario et generali exercituum, Belzensi, Mariaburgensi, Knyssi- nensi, Miedzirecensi, Krzessouiensique capitaneo, Petro Thyliczky secretario maiore regni, praęposito Gnesnensi et canonico Cracouiensi, Joannę Thar- nowsky referendario curiae regni, Cracouiensi, Vladislauiensique, Lanciciensi, Krusuiciensique praęposito, Joannę Piothrowsky decano Posnaniensi, custode Sandomiriensi, scholastico Lanciciensi et canonico Cracouiensi, Joannę Gal- czinsky cantore Gnesnensi scholastico Vladislauiensi et canonico Cracouiensi, secretarijs nostris, Constantino duce Ostróg, Magni ducatus Lithuaniae inci- sori et Vlodimiriensi, Nicolao Zebrzidowsky generali Cracouiensi, Bolesla- uiensique, Stanislao Penkoslawsky Sandomiriensi et Mariaeburgensi in Li- uonia, Alexandro Konieczpolsky Arielunensi, Hieronimo Mieleczky Brestensi in Cuiauia, Paulo Vrchansky de Służewo Drohobycensi , Joannę Thoma a Drohoiow Praemysliensi, Petro Opalinsky de Bnin Naclensi, Rohatinensique,
Petro Myskowsky Oswięczimensi, Stanislao Przyiemsky Koninensi, Joachimo Ocziesky Olstinensi, Stanislao Safraniecz de Pieskowa Skała Lelouiensi, Se- bastiano Lubomirsky Dobrzicensi, salinarum Cracouiensium praefecto, Sta- nislao Lanczkorunskj de Brzezie Skalensi, capitaneis, Stanislao Czikowsky de Woyslawicze Cracouiensi, Georgio Radoszowsky Boxa Yielunensj, Kiliano Drohoiowsky de Drohoiow Praemysliensi, Balthasaro Stanislawsky Sanocensi, Venceslao Yhrowieczky Chelmensi succamerarijs, Joannę Gaiowski Posna- niensi, Faelice Czerski Cracouiensi, Suenthoslao Orzelsky Calissiensi, Sta- nislao Karsnicżky Syradiensi, Petro Strzała Zathoriensi iudicibus terrestribus et alijs multis secretarijs, officialibus et aulicis nostris, terrarum vero nuntijs omnibus ad praesentem conuentum congregatis. — Sigismundus Rex. — Ladislaus Gembiczky sst.
Dokument pargaminowy. Pieczęć wraz z sznurkiem oderwana.
775. 1588. die 10. m. Martii, Casimiriae.
Plebiscitum de scabiniś solummodo ex duodecim viris; et de consu- libus solummodo ex advocatis et scabiniś deligendis.
Actum feria quinta post dominicam Inuocauit. — Honesti Casimirienses et Stradomienses aduocati cum eorum scabiniś atque duodecem viri Kazi- mirienses, totam communitatem ciuium Kazimiriensium representantes, ad residentiam consularem Kazimiriensem personaliter venientes7 in eorundem ipsorum famatorum dominorum, domini proconsulis et tam antiąuorum ąuam residentium consulum Kazimiriensium et Stradomiensium , per cedulas ad praetorium Kazimiriense conuocatorum praesentia, necessitatibus ciuitatis huius rationalibus adducti, timentes videlicet; ne (hisce presertim perturba^ tissimis temporibus) ad officij consularis tam Cazimiriensis quam Strado- miensis vacantias tales, per quos vel in regenda ciuitate vel in administranda justicia vel in dispositione et dispensatione bonorum ciuitatis huius peccari possit; eligerentur, ad detinendum ciuitatis eiusdem statum laudabili pro singulari legę in hac ciuitate receptae, tribus serenissimorum pie memorie regum decretis confirmatae consuetudini inhaerentes, expresso etiam desuper domini proconsulis et dominorum tam antiąuorum ąuam residentium con- sulum Kazimiriensium et Stradomiensium accedente consensu, vnanimi voto et sententia in vim specialis legis et plebisciti temporibus perpetuis duraturi, exorbitanciam in hac parte commissam corrigentes, denuo laudauerunt et sanciuerunt7 vt amodo deinceps inposterum nemo alius, nisi ex duodecim viris ex honesta ciuium Kazimiriensium communitate delectis , ad sedem scabinalem vocetur7 vtque etiam non ex aliąuo alio ciuium Kazimiriensium et Stradomiensium ordine, nisi tantum ex ordine dominorum aduocatorum et scabinorum Cazimiriensium et Stradomiensium (eo quod ipsi jura peten- tibus per sententias suas ex jurę Maideburgensi adinueniunt et in foro ju- diciali versantur faciliusąue ąuam ceteri idiotae in foro judiciali antea non versati, repentinis casibus, qui freąuenter officio consulari eueniunt, non
praecipitanter, sed cum maturo judicio occurere possunt), in consules tam Kazimirienses quam Stradomienses per magnificum dominum magnum pro- curatorem Cracouiensem , prout antiąuus obtinuit vsus, eligantur; sique aliąuis inueniatur talis ambitiosus, qui in sede scabinali prius non fuerit, etiam ex ipsis delectis duodecem viris; qui nedum tantummodo officium consulare Kazimiriense vel Stradomiense ambiuerit, sed etiam vltro sibi per suam magnificentiam magnificum dominum magnum procuratorem Cracouiensem oblatum hoc idem consulare officium suscipere ausus fuerit, vt quiuis talis tanquam politici ordinis turbator, ducentorum in auro Hungaricalium flore- norum muleta pro necessitate reipublicae ciuitatis Kazimiriensis conuertenda, irremissibiliter puniatur, et nihilominus paena praefata luita, ad officium consulare non admittatur tantisper, donec prius ad sedem scabinalem legittime vocetur. Quod laudum ad mandatum domini proconsulis et dominorum tam antiquorum quam residentium consulum ad acta praesentia consularia Ca- zimiriensia est in perpetuam rei memoriam ingrossatum; pro speciali ciui- tatis huius legę perpetuo obseruandum.
Acta Consul. Casim. 769, str. 298 i 361. Zatwierdzony został ten plebiscyt przywilejem Zy- gmunta III dtto Kraków 13 marca 1588, którego odpis w księgach konsularnych jest zamieszczony.
770. 1588. die 17. m. Martii, Casimiriae.
Edictum vicecapitanei Cracoviensis de pretio panis et cervisiae.
Feria quinta post dominicam Reminiscere. — Generosus d. Stanislaus Tchorzowski, generosi domini Dominici Alamani vicecapitanei Cracouiensis designati locum tenens, ad praetorium Kazimiriense die hodierna veniens, in presentia domini proconsulis et dominorum consulum Kazimiriensium atque etiam et tabernatorum Kazimiriensium achtuale ceruisie Cracouie per 45 gr. excepta ducillaria exactione; addita vero quinque grossorum exactione ducillaria per gr. 50, hic vero Kazimiriae sex grossis carius quodlibet achtuale vendi ex officio vicepalatinatus Cracouiensis constituit, et panes siliginacei talenta tria; albi vero panis talentum vnum cum medio per pistores ad ven- ditionem confici constituit.
Acta Cons. Kazimir. 769, str. 305.
777. 1588. die 29. m. Augusti, Cracoviae.
Senatus consultum de civitate impertienda.
Actum feria secunda ipso die Decollationis s. Joannis Baptistae. — Spectabiles domini consules Cracouienses, die hodierna in praetorium Cra- couiense per schaedulas legitime conuocati ac in pleno numero congregati existentes; inter caeteras consultationes, quas de republica instituerunt, hoc
etiam perpendendo, quod authoritas consularis apud ciues et communitatem admodum euiluerit, eam potissimum ob caussam, quod filij ciuium, qui iuri- bus et libertatibus ciuilibus gaudent, iuramentum obedientiae dominis con- sulibus non praestant, ideoąue ignari existentes iuramenti per parentes vel praedecessores suos, ad quod sese referunt, praestiti, multa contra iura et priuilegia ciuitatis et contra authoritatem consularem committunt: id quoque considerando, quod permulti ciues obliti iurisiurandi sui; officio consulari praestiti, in omnibus fere rebus, quamuis ad commodum ciuitatis spectanti- bus, senatui sese opponant et immorigeros praebeant, senatumque tam apud officiales S. R. Maiestatis, quam etiam apud alias quasuis personas iniuste traducant ac verbis inhonestis officiant : eo insuper attento, quod domini thesaurarij ac teloneatores regni saepius conquaerantur, magnum detrimen- tum et diminutionem teloneorum S. R. Maiestatis fieri eam ob caussam, quod domini consules vnius sexagenae precio, quemadmodum antiąuitus receptum erat, vnicuique ius ciuile conferant et concedant, eapropter his omnibus incommodis remedium opportunum adferre praeteritosque errores corrigere, eisque in posterum viam praecludere volendo, vnanimi voto et consensu constituerunt, concluserunt et sanxerunt articulos infrascriptos, in hac ciuitate Cracouiensi perpetuis temporibus inuiolabiliter obseruandos:
§ i. De dandis literis iuris ciuilis.
Inprimis quoniam filij ciuium insigniorum praecipue vero negociatores iuramentum obedientiae dominis consulibus praestare non sunt soliti, idque facere detrectant, eapropter vt ad id praestandum sine multis difficultatibus adigantur, ita per dominos consules sancitum est: Constituendum esse cum domino teloneatore regni, vt nemini ciuium merces liberas a telonei solu- tione dimittat, nisi literas iuris ciuilis sui data diei hodiernae posteriores, ipsi exhibuerit. Cum vero aliquis ciuium, qui iuramentum fidelitatis et obe- dientiae dominis consulibus antehac praestitit, literas iuris ciuilis sui habere voluerit, tali ciui sine quauis difficultate a notario literae eiusmodi saluo salario ipsius sub sigillo ciuitatis dari debebunt. Si vero aliauis ciuium, ex ciuibus parentibus ortus, qui antehac iuramentum obedientiae dominis con- sulibus non praestitit et in cathalogo ciuium non est inscriptus, literas eius- modi habere voluerit, tales ipsi a notario ciuitatis dari non debent, verum ad dominos consules talis ciuis ablegandus erit, cui literas iuris ciuilis omnino concedere non debebunt, donec iuramentum obedientiae praestiterit , quo praestito notarius ipsi literas iuris ciuilis modo suprarecensito extradere poterit.
§ 2. De iuramento per ciues praestando.
Deinde quoniam iuramentum, quod per ciues ius ciuile suscipientes praestari solitum erat, insufficiens videbatur, idipsum domini consules melio- randum et particulas certas ipsi vltra veterem formulam adiungendas esse concluserunt, itaque deinceps per ciues ius ciuile suscipientes, praestari et pronunciari debere sanxerunt:
» Przysięgam Panu Bogu wszechmogączemu, yże Królowi Jego Mosczi »Polskiemu, Panu naszemu Miłoscziwemu wierny bycz chczę, a Panom mo- niem Rayczom Crakowskiem, którzy na ten czasz na urzędzie są y na potem »będą, posłuszny, y chcze przy ich mieyskich prawiech, przywileiach y wiel-
8
»kierzach stacz, iako na mię wiernego y posłusznego mieszczanina przyna- »leźy. Taiemnicz rzeczypospolitey miasta tego nikomu obiawiacz niechczę, także z żadnem obczem, któryby mieyskiego prawa tegoto miasta niemial, żadnego handlu, towarzystwa, społku y porozumienia miecz niechczę, zie- miey wszystkiey krolewskiey, człom y prziwileiom miasta tego ku szkodzie. A ktoby się przeciwił Panom moiem Rayczom y pospolitemu dobremu, takiemu niechczę pomag'acz, y tego nietaicz, ale wszystko czynicz y pelnicz będę, czo należy ku pożytku y rozmnożeniu miasta tego. A ieśliby kto czo niesprawiedliwego o Paniech Rayczach mówił, temu według możności »moiey chczę się sprzeciwicz y Panom Rayczom oznaymicz. Tak mi Panie »Boże pomoz w Troyczy iedyny«.
§ 3. De precio circa susceptionem iuris ciuilis soluendo. Tandem etiam euitare volendo ąuaerimonias dominorum thesaurariorum ac teloneatorum regni, quas spargere solebant, quod domini consules ius ciuitatis cuilibet viii videlicet vnius sexagenae precio concedant, idąue con- siderando, quod longe alia horum temporum sit ratio, quam fuerit praeteri- torum, quibus statutum erat ius ciuile mercatoribus pro sexagena, opificibus vero pro marca concedi debere, ita domini consules concluserunt firmiter obseruandum, quod si in posterum aliquis negotiator ius ciuitatis huius sus- cipere voluerit, extunc ad minimum decem florenos Polonicales ciuitati circa susceptionem iuris ciuilis et praestitionem iuramenti soluere debebit, habita videlicet ratione conditionis et facultatum ipsius. Opifices vero artificiorum excellentiorum, vti pelliones, aurifices, typographi, pictores et sericeos labores exercentes alijque similes, cum ius ciuitatis suscipere voluerint, ad minimum florenos quinque, tenuiorum vero artificiorum opifices ad minimum florenos duos ciuitati circa praestitionem iuramenti et susceptionem iuris ciuilis sol- uere tenebuntur, eruntque adstrictj.
Filij tamen ciuium, qui ius ciuitatis suscipere voluerint, siue negotia- tores siue opifices fuerint, a solucione precij eiusmodi liberi et immunes esse debebunt iuxta antiquitus receptam consuetudinem , iuramentum vero obedientiae vti et alij dominis consulibus praestare tenebuntur.
Acta Cons. Crac. g, str. 10Ó.
778. 1588. die 21. m. Octobris, Cracoviae.
Senatus consultum de praeceptis sub peste grassante observandis.
Actum feria sexta ipso die Vndecem millium virginum. — Spectabiles domini Joannes Góra proconsulatus officium pro spectabili domino Jacobo Czimmerman administrans, Joannes Szpigler, Gabriel Slonskj, Joannes Cyrus, Paulus Zatter et Stanislaus Schembeck consules Cracouienses, tunc in ciuitate praesentes, die hodierna legitime conuocati ac in praetorio congregati exis- tentes, considerato eo, quod reliqui domini consules hinc discesserint, alij quoque discedere velint, ideo, vt hoc periculoso tempore praemissa inuo- catione opis et misericordiae diuinae ciuitati prouideatur, ne ob hanc absen-
tiam dominorum, qui euitando periculum pestis salutiąue et securitati suae consulendo, varia in loca sese contulerunt, aliąuid detrimenti capiat, omnia- que rite et legitime administrentur , ac eis, qui sese periculo exponendo munia reipublicae obibunt, debite prospiciatur, vt eo alacriores ad ea obeunda reddantur, articulos infrascriptos hoc tempore pestis grassantis obseruandos vnanimi voto sanxerunt et constituerunt :
§ i. Inprimis ąuoniam spectabiles domini Stanislaus Zawaczki Picus, pliilosophiae medicinaeque doctor et Thomas Sławek consules Cracouienses ac Custodiae piscium praefecti hinc discesserunt, eapropter domini consules prouisionem Custodiae piscium contulerunt spectabili domino Gabrieli Slonskj per ipsum ad reditum supranominatorum dominorum administrandam.
§ 2. Deinde ąuoniam aeąuitas ipsa suadet, dominis consulibus, qui hic mansuri sunt, vitamque suam periculis assiduis et manifestis ob rempublicam exponent, merito etiam prouisionem conuenientem ex republica assignari debere, eam ob caussam domini consules supranominati; inhaerendo exemplo antecessorum suorum, praesertim vero senatusconsulto anno Domini 1547 tempore pestis grassantis constituto, sanxerunt et ordinauerunt, domino pro- consuli hoc periculoso tempore officium administranti , singulis septimanis tres florenos, reliąuis vero dominis consulibus hic mansuris, qui dominum proconsulem suis consilijs iuuare debebunt, similiter etiam Joanni Schilling notario seniori hic manenti et praetorij cancellariaeąue curam gerenti, cui- libet ipsorum duos florenos septimanatim ex prouentibus ciuilibus solui debere.
§ 3. De refectionibus vero ordinarijs dominis consulibus septimanatim distribui solitis, videlicet panis albi et piscium alijsque consuetis statutum est per dominos consules suprarecensitos, eas omnes refectiones dominis consulibus hic morantibus dari et distribui debere , siquidem alij domini consules saluti suae consulendo et nullam hoc tempore reipublicae curam gerentes, eis refectionibus merito priuati esse debeant. Idem de Joannę Schil- ling notario statutum est; ipsum refectiones omnes alteri notario Ludouico Cromer absenti dari solitas et prouenientes; loco ipsius percipere debere.
§ 4. Chirurgo hospitalis s. Sebastiani et Rochi7 homines peste infectos curanti, iuxta antiquam consuetudinem prouisio seu salarium septimanale trium florenorum assignatum est.
§ 5. Vespilloni seu polinctori cum familia ipsius vestes nigrae cum signo albo magno instar palae confectae, vt homines ab ipsis sibi cauere possint, eidemque vespilloni precium septimanale constitutum, vt homines pauperes in plateis et foro mortuos colligat et sepulturae tradat.
Caeteris in rebus ordinatio tempore pestis anno Domini 1543 constituta, renouata et approbata est.
Acta Cons. Crac. 9, str. 108.
IO
771). 1589- die 17. m. Aprilis, Varsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae civibus Cracoviensibus exigendi porto- rium a mercatoribus peregrinis dat potestatem.
In nomine Domini amen. Omnium rerum, quae sempiternae (s) sunt futurae, nulla certior firmitudo excogitari potest, quam ea, quae literarum monumentis memoriae posteritatis consecratur; caetera enim facta humana, quantumuis memorabilia, aliis modis, quam literis aeternitati dicata, aliquot quidem seculorum decursu durare possunt, quae vero literarum officio me- moriae mandantur, nunąuam intereunt, ipsaque vetustate fiunt augustiora. Proinde nos Sigismundus Tertius Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Li- tuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae etc. necnon regni Suetiae proximus haeres et futurus rex, significamus tenore praesentium yniuersis et singulis, harum noticiam habituris : Expositum esse nobis vni- uersisque regni ordinibus in praesenti isto conuentu regni generali Varsso- uiensi per nuncios ciuitatis regni nostri primariae Cracouiae, qui rigore iurium ac praerogatiuarum ciuitatis eiusdem in conuentu isto inter nuncios terrestres locum obtinebant, ac vna cum ipsis de republica consultabant, ciuitatem praedictam Cracouiensem ex censibus ac prouentibus ipsi antiquitus per serenissimos decessores nostros gratiose concessis, propter magnam eorundem prouentuum ac censuum diminutionem, quae superiorum temporum iniquitate ac ob insignia damna, proxime praeterito interregno eidem ciui- tati illata, accidit, tum etiam propter maius rerum omnium praecium, quod in dies crescit, aliasque graues causas onera ciuitatis communia nullatenus ferre ac prout par est, expedire posse: ideoque nobis supplicatum fuisse, vt ciuitatis nostrae praedictae rationem habere, eamque gratia nostra regia subleuare dignaremur. Nos itaque consideratis insignibus et multiplicibus seruitiis, per eandem ciuitatem Cracouiensem serenissimis decessoribus no- stris, nobis ac vniuersae reipublicae regni huius antehac semper, praesertim vero interregni proxime praeteriti tempore (quo eximia fides et constantia memoratae ciuitatis omnibus luculenter testata est), praestitis, volentes ipsam ciuitatem Cracouiensem, vti regni nostri primariam, quae rebus secundis ornamento, aduersiś uero praesidio nobis ac regno huic esse consueuit, tem- pore foelicis regiminis nostri pristino splendori restituere, ipsiusque cora- moda promouere, vt tanto maius studium praedictae ciuitatis erga nos crescat, quanto magis nos incrementis suis fauere cognouerit: ad intercessionem ac de vnanimi consilio et assensu senatorum regni nostri tam spiritualium quam secularium, lateri nostro assidentium, tum etiam nuntiorum terrestrium in conuentu praesenti congregatorum, eidem ciuitati nostrae Cracouiae rectigal seu thelonium perpetuum (iuxta aeditam ea de re in conuentu eodem con- stitutionem) dandum, concedendum et instituendum esse duximus, damusque, concedimus et instituimus authoritate conuentus regni praesentis hac, quae sequitur ratione: quod omnes et singuli forenses seu extranei mercatores ac negotiatores, cuiuscunque nationis et ex quacunque regione ac prouincia existentes, qui ad ciuitatem Cracouiensem iuxta praescriptum iurium depo-
1 1
sitorii eiusdem ciuitatis, quod in omnibus obseruari volumus? cum mercibus cuiusuis generis, ponderis, ąualitatis, formae et speciei, tam praeciosioribus quam vilioribus, nullis penitus exceptis vel exclusis; venerint atque merces eiusmodi ad ciuitatem praedictam ipsi per se vel factores, procuratores aut famulos suos, siue ii factores, procuratores aut famuli extranei siue regni- colae vel etiam ciues Cracouienses fuerint, modo constiterit externorum mer- catorum illos famulos et procuratores esse et illorum mercaturam ac nego- tiationem administrare, e ąuibusuis regionibus seu locis finitimis vel remo- tioribus, terra vel aqua; currubus, equis; carpentis, vehiculis, naulis seu naui- giis maioribus vel minoribus, pedibus eundo aut alio quouis modo quouis tempore adduxerint, attulerint, adduci, aduehi vel adferri curauerint, seu ex praedicta ciuitate Cracouiensi per se, factores, procuratores aut famulos suos quouis modo et ratione extra fines regni educere, euehere, efferreque voluerint, praeter theloneum seu vectigal, quod iuxta praescriptum legum et receptam consuetudinem nobis seu theloniatoribus nostris soluere solent, ciuitati praedictae Cracouiensi in manus consulum ipsius seu ipsorum ad id constituti exactoris, praemissa taxa conuenienti mercium eiusmodi omnium et singularum, per se inducendarum vel euehendarum seu educendarum (quas quidem merces omnes et sing-ulas exactori praefato fideliter indicare ac denunciare tenebuntur), a quibusuis mercibus saepedictis, quae ad marcas pecuniae, quadraginta octo grossis Polonicalibus aestimatas, taxari debebunt, a taxa seu valore marcae cuiuslibet medium g"rossum Polonicalem in loco per ipsos consules ad id constituto soluere reponereque erunt adstricti, ex- ceptione et colore quouis quaesito ac contradictione omni penitus semota. Quod si quispiam ex mercatoribus seu negotiatoribus praedictis extraneis vel forensibus solutionem suprarecensiti thelonii ciuilis quocunque modo vel praetextu tam in toto, quam in parte subterfugere voluerit, eandemque in manus consulum praedictae ciuitatis nostrae Cracoviensis seu exactoris ipso- rum soluere detrectauerit, vel etiam colore aliquo quaesito merces quasuis suas in ciuitatem praefatam inducendas vel ex eadem ciuitate educendas, a solutione thelonii supraspecificati tam in toto quam in parte subtraxerit, tunc plenam et omnimodam facultatem et potestatem spectabilibus procon- suli et consulibus ciuitatis nostrae praefate Cracouiensis vel eis; quibus hoc ab ipsis commissum fuerit, damus et concedimus authoritate conuentus prae- sentis, talem vel tales mercatores, quicumque ii fuerint; in mercibus ipsorum quibusuis secundum consuetudinem et in eiusmodi rebus obseruari solitam rationem arestandi, detinendi, easque merces omnes, a quibus thelonium su- prarecensitum in toto vel in parte debite non fuerit solutum, recipiendi, confiscandi ac pro commodo ciuitatis conuertendi, sine quorumuis officialium regni nostri nunc et pro tempore existentium contradictione vel impedi- mento. Quod quidem thelonium siue vectigal authoritate conuentus praesentis ciuitati praedictae Cracouiensi perpetuo concessum et institutum, in potesta- tem consulum ciuitatis eiusdem tradimus, nihilque iuris in eodem nobis et successoribus nostris Poloniae regibus reseruatum esse yolumus; consules vero Cracouienses hoc ipsum thelonium fideliter ac diligenter exigere, per- cipere, atque pro fide, qua nobis et reipublicae regmi huius obstricti sunt, ad vsus et munitiones ciuitatis ipsius conuertere, de eodemque vti et caeteris
12
ciuitatis prouentibus rationes reddere tenebuntur. Hanc vero concessionem nostram cum consensu omnium ordinum regni factam et institutionem the- lonii supraspecificati perpetuis temporibus robur et firmitatem debitam volu- mus obtinere. In cuius rei fidem literas hasce inanu nostra subscripsimus sigillumąue regni iis appendi iussimus. Datae in conuentu regni generali Varssouiensi , die decima septima mensis Aprilis, anno Domini millesimo ąuingentesimo octuagesimo nono, regni nostri anno secundo. Praesentibus reuerendissimis, reuerendis, illustribus, magnificis, venerabilibus, generosis et nobilibus : Stanislao Karnkowski Gnesnensi, legato nato, regni nostri pri- mate, Joannę Uemetrio Solikowski Leopoliensi archiepiscopis, Hieronimo a Rozdrazow Wladislauiensi et Pomeraniae, Luca a Kościeliecz Posnaniensi, Petro Dunin Wolski Ploczensi, Bernardo Macieiowski Luceoriensi, Alberto Baranowski Premisliensi et R. P. vicecancellario, Petro Kostka de Stange- berk Culmensi, Laurentio Gosliczki Chelmensi episcopis, Christophero Ra- dziwil duce in Bierze et Dubinki, palatino Vilnensi, magni ducatus Lituaniae exercituum campiductore ac Solecensi, Borissouiensi, Kokenhausensiąue, Joannę Kiszka castellano Vilnensi, Brzestensiąue, Petro de Potulicze Ca- lissiensi, Vissegradiensique, Joannę Hliebowicz Trocensi, Radoszkouiensi, Vpitensique, Alberto a Łasko Siradiensi, Mariemburgensiąue in Liuonia, Nicolao Christophero Radziwił, duce in Olika et Nieśwież, Trocenśi, Saulen- siąue, Nicolao Herborth de Fulsztin Russiae, Joannę a Sienno Podoliae, Hrodlensi, Czorstinensiąue, Georgio Zieliński Ploczensi, Mlauensiąue, Stani- slao Gostomski de Liezenicze Rauensi Radomiensiąue, Nicolao Działynski Culmensi, Bratianensiąue palatinis et capitaneis, Stanislao comite a Tarnów Sendomiriensi, Buscensi, Stobniczensiąue, Joannę comite a Tenczin Voini- ciensi, Lublinensi, Parczouiensiąue, Martino Liesniowolski de Obory Pod- lassiae , Zattoriensi, Łossicensiąue, Joannę Dulski Culmensi, regni nostri thesaurario, Branscensi, Rogosnensi, Suecensi, Surasensiąue, Nicolao Fierlei de Dambrowicza Bieczensi, refferendario curiae regni, Nouae ciuitatis Kor- czin, Casimiriensiąue, Georgio Mniszek de mcigna Kunczycze Radomiensi, Sanocensi, Samboriensiąue, Joannę Miszkowski Zarnouiensi, Hieronimo Go- stomski Naclensi Valecensique, Stanislao Miński Zakroczimensi castellanis et capitaneis, Andrea Opaliński de Bnin marschalco regni, Maioris Poloniae generali, Sremensi, Liezeiscensiąue, Alberto Radziwił duce in Olika et Nie- śwież, magni ducatus Lituaniae marschalco Cawnensiąue, Joannę de Zamoście suppremo regni nostri cancellario et exercituum generali, Belzensi, Mariem- burgensi, Knissinensi, Derpatensi, Miedzirzecensi, Grodecensi ac Jauorouiensi, Leone Sapieha vicecancellario magni ducatus nostri Lituaniae, Slonimensi, Marcouiensiąue, Theodoro Skumin m. d. Lituaniae thesaurario, Olicensiąue, Stanislao Przyiemski marschalco curiae regni, Koninensiąue, officialibus et capitaneis, Petro Tyliczki praeposito Gnesnensi, canonico Cracouiensi, Var- miensique, secretario regni maiore, Joannę Tarnawski refferendario curiae regni, Cracouiensi, Vladislauiensi, Lanciciensi, Crusuiciensi praeposito, Joannę Piotrowski decano Posnaniensi, Cracouiensiąue canonico, Joannę Gałczinski cantore Gnesnensi, scholastico Yladislauiensi, canonico Cracouiensi, Crusui- ciensiąue, Simone Rudniczki custode Gneznensi, secretariis nostris, Petro Opaliński de Bnin incisore regni, Rohatinensiąue, Joannę de Ostroróg po-
13
cillatore regni, Procopio Sieniawski pocillatore curiae regni, Caspare Ma- ciejowski stabuli regni praefecto, Scepusiensique, Stanislao Krasiczki de Siecin curruum nostrorum praefecto, Lubomliensi, Bolemouiensi, Dolinen- sique, Baltazaro Stanisławski culinae magistro, Petro Srzeniawa Cracouiensi terrestri et curiae nostrae subdapifero, officialibus curiae et capitaneis et aliis quam plurimis nobilibus aulicis nostris, et tam regni, quam MagTii du- catus Lituaniae nuntiis terrestribus fide dignis. — Sigismundus rex. — Pe. Tylicki sm.
Oryginał pargaminowy. Na sznurku złotym i pąsowym jedwabnym wisi majestatowa pieczęć Zygmunta III z czerwonego wosku, a jako odwrocie pieczęć mniejsza koronna.
780. 1589. die 17. m. Aprilis, Varsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae civibus Cracoviensibus, ut ad vias refi- ciendas animum intendere possint, vectigal pontaticum exigendi potestatem tribuit.
In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Reges et prin- cipes quanto magis subditorum suorum commoda promouent, eo maiorem sibi comparant gloriam et subditos constantiores in fide efficiunt, tantoque maiorem in ipsis semper de se bene merendi accendunt deuotionem. Proinde nos Sigismundus Tertius Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lituaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae etc. necnon regni Suetiae proximus haeres et futurus rex, significamus tenore praesentium, quibus expedit, rniuersis et singulis, harum noticiam habituris: Expositum nobis uniuersisque regni ordinibus fuisse superiore conuentu coronationis nostrae Cracouiae habito, ac postea in praesenti quoque Yarssouiensi conuentu no- mine spectabilium proconsulis et consulum ciuitatis nostrae regiae primariae Cracouiae per internuncios eiusdem ciuitatis, vias omnes intra et extra ciui- tatem praedictam existentes, adeo corruptas atque deprauatas esse, vt magna tam ad regni nostri incolas, quam etiam externos homines ad praefatam ciuitatem accedentes ex earum deprauatione incommoda saepius redundent, quarum autem viarum reformationem ex prouentu antiquitus ad reparationem ipsarum per serenissimum olim Joannem Albertum regem Poloniae, magnum auunculum nostrum ciuitati praedictae antehac concesso, nulla reitione fieri aut praestari posse; crescente siquidem in dies rerum omnium precio, pro- uentus antiquorum pontalium expensis modernis nullatenus respondere. Ideoque nobis supplicatum fuisse, vt huic incommodo clementer prouidere dignaremur. Qua quidem supplicatione ad nos delata, reique ipsius veritate a nobis perpensa, volentes sub faelici regimine nostro ciuitatem praedictam Cracouiensem, quae tempore serenissimorum decessorum nostrorum, domus Jagiellonicae regum , loci praerogatiua aliisque ornamentis caeteris regni nostri ciuitatibus praeibat, paucis vero retroactis annis iniuria quadam tem- porum a pristina dignitate sua yidebatur deflexisse, gratia nostra regia sub- leuare ac pristino decori restituere, authoritate nostra regia, accedente ad
id intercessione et consensu omnium ordinum regni nostri in conuentu prae- senti congregatorum , eidem ciuitati nostrae Cracouiae ultra antiąuum pro- uentum pontalium vulgo mostowe dictum , quem in debito suo robore con- seruamus eumąue modo consueto per consules Cracouienses temporibus per- petuis exigi volumus, hanc specialem gratiam in perpetuum duraturam con- ferendam et concedendam esse duximus, vti ąuidem praesentibus hisce iuxta aeditam ea de re in conuentu praesenti constitutionem concedimus et con- ferimus hac quae seąuitur ratione : quod omnes et singuli mercatores ac vectores, qui cum mercibus extraneis venalibus propriis vel alienis, ponde- rabilibus seu mensurabilibus vel etiam sine pondere et mensura vendi con- suetis, tum etiam sale et aliis rebus ac mercibus grauioribus, quocunque nomine eae censeri denominariąue possint, intra vel extra vrbem praefatam vendendis, aut aliorsum deducendis, Cracouiam venerint, et per ipsam ciui- tatem aliaąue loca, quae a magistratu eius ciuitatis muniuntur et sternuntur, in currubus, carpentis, carrucis, plaustris seu vehiculis7 ąuibus equi iuncti fuerint, eas duxerint, ab vnoquoque equo eiusmodi currui, carpento, plaustro seu vehiculo iuncto medium grossum Polonicalem in manus praedictorum consulum Cracouiensium seu ipsorum ad id constituti exactoris, in loco, quem ad eandem exactionem statuerint, dare, soluere ac reponere tenebun- tur. Ad quam rem omnes et singulos mercatores ac vectores, quascunque res seu merces grauiores ad ipsam siue per ipsam ciuitatem Cracouiensem ducentes, obligatos esse volumus, spiritualium tamen et nobilitatis libertate salua, omninoque eum in soluenda ista auctione morem obseruari debere statuimus , qui prius in solutione ab initio constitutae exactionis eiusdem pontalis obseruatus fuit. Similiter etiam authoritate conuentus regni prae- sentis et constitutionis ea de re aeditae statuimus perpetuo obseruandum, quod omnes et sing'uli; quicunque pecora maiora cornigera, quocunque no- mine ea censeri possint, ad ciuitatem eandem Cracouiensem vendendi causa adduxerint, ciuitati praedictae seu consulibus ipsius aut exactori ipsorum medium grossum Polonicalem a quouis maiori pecore soluere ac reponere tenebuntur, exceptione et tergiuersatione quauis penitus semota et exclusa. Caeterum vt ex tributo eiusmodi, quod eos; qui ciuitatem illam accedent aut eam transibunt, afficiet, commodum ad omnes redundet, statuimus per praesentes, quod ipsa ciuitas Cracouiensis et consules ipsius nunc et pro tempore existentes; ratione huiusmodi exactionis, eidem ciuitati per nos cum consensu omnium ordinum regni in praesenti conuentu generali datae et concessae, quam a consulibus praefatis fideliter exigi volumus, omnes vias intra et extra ciuitatem praedictam existentes, quibus vectores ex antiquo ire solent, reformare, restaurare, reaedificare debiteque emendare tenebuntur, vt per eas omnibus securus pateat transitus. In ciuitate vero ipsa secundum consuetudinem antiquam quilibet aedium priuatarum possessores tam in an- teriori parte, quam in postico domus suae spacia reformare vsque ad viam stratam debebunt, stratas vero et itinera publica consules Cracouienses a porta Castrensi sub castro nostro Cracouiensi sita incipiendo, per Cracouiam vsque ad portas s. Floriani et Slawcouiensem dictas et tandem a portis prae- fatis duabus plateis per totum oppidum Clepardiense omnibusque aliis in locis, ad quae reparanda ex antiquo sunt oblig'ati, stratis lapideis, pontibus
15
seu aggeribus vel aliis modis commodioribus ad securum cuiusuis transitum reparare ac restaurare perpetuisąue temporibus reformare tenebuntur. Quod si etiam aliąuis mercator seu vector Clepardiam res vel merces aliąuas ad- duxerit, ibidemque eas deposuerit, viam autem a consulibus Cracouiensibus munitam et stratam transierit, ipsum ad solutionem eiusdem exactionis simili modo astrictum et obligatum esse volumus sub amissione rerum seu mer- cium eo adductarum aut ibidem depositarum. Quam exactionem seu exac- tionis auctionem praenominatis consulibus ciuitatis commemoratae Craco- uiensis authoritate conuentus praesentis in potestatem ipsorum vsumque reparationis viarum et caeteros vsus ciuitatis praedictae conferimus, faculta- temąue consulibus eisdem Cracouiensibus damus et concedimus, omnes trans- gressores institutionis et concessionis suprarecensitae, qui solutionem exac- tionis huiusmodi quocumque modo seu praetextu subterfugere vellent, vel eam dare recusarent, in equis ac mercibus, peccoribusque ipsorum arestandi, detinendi, equosque ac merces; pecora item praedicta recipiendi ac in vsus ciuitatis conuertendi, absque quorumuis officialium regni nostri vel aliarum quarumcunque personarum contradictione aut praepedimento, idque iuxta morem et consuetudinem in talibus obseruari solitam. Hanc vero concessio- nem nostram cum consensu onmium ordinum regmi factam, temporibus per- petuis robur et firmitatem debitam volumus obtinere. In cuius rei lidem literas hasce manu nostra subscripsimus, sigilloque regni eas communiri iussimus. Datae Varsouiae in conuentu regni generali7 die decima septima mensis Aprilis, anno -Domini millesimo quingentesimo octuagesimo nono, regni nostri anno secundo. Praesentibus etc. 1) — Sigismundus Rex. — Pe. Tylicki.
Dokument pargaminowy. Na sznurze z pąsowego jedwabiu i złotych nici wisi majestatowa, pieczęć z czerwonego wosku, obecnie wyłapana, mając jako odwrocie mniejszą pieczęć koronną również z czerwonego wosku.
7HI. 1589. die 20. m. Aprilis, Varsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae civibus Casimiriensibus novum vectig'al pontaticum exigendi concedit potestatem.
Sigismundus Tertius Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniaeque etc. necnon regni Sueciae proximus haeres et futurus rex. Significamus praesentibus literis nostris, quorum interest, vniuersis et singulis, quod cum inter alias ciuitates nostras, quae in praesenti regni conuentu generali Yarsauiensi ad nos cum suis quoque negotijs confugerunt, famati Marrinus Gizowski, Stanislaus Masło et Joannes Andrejowicz, consules ciuitatis nostrae Casimiriensis ad Cracouiam sitae, nomine ciuitatis praefatae nuntij missi humiliterque a nobis peterent, ut theloneum seu vectigal pontale, quod a maioribus nostris pro
l) Następują świadkowie ciż sami, co w poprzednim dokumencie z tegoż dnia, N. 779.
i6
temporis illius ratione exiguum sanę institutum et concessum habuerunt, authoritate nostra vigore praesentis conuentus augere et ampliare dignare- mur, ostenderentąue longe diuersam, dum theloneum illud institueretur, quam nunc est, fuisse temporum conditionem, quod nimirum crescente rerum pretio, impensis etiam maioribus omnia parari est necesse. Xeque vero dubium ciuiąuam esse debere, quod pontes ciuitatis Casimiriensis, per quos e vicinis prouincijs Cracouiam atque e regno nostro in ditiones finitimas diuersi mer- catores et viatores frequentissimi comeare solent, magno sanę sumptu, cura et labore parentur et reficiantur, viaque publica per ciuitatem Casimiriensem ad portam vsque Cracouiensem, quae lapidi fragili aliaque facile oneribus cadente insternitur, subinde renouetur et instauretur: nos ex causis hisce suprascriptis consensu praesertim omnium regni ordinum in conuentu hoc praesertim congregatorum adducti, et gratiam nostram in eam ciuitatem beneuolentiae et clementiae regiae propter eius singularem in nos dubio ac difficili obsidionis Cracouiensis per archiducem Austriae Maximilianum factae tempore fidem et studium, ac in tuenda nominis nostri dignitate constantiam, nec leues sub illud ipsum tempus ea de causa ab illa factas impensas labo- resque susceptos, in perpetuum remanere cupientes, faciendum nobis esse duximus, ut hoc ipsum theloneum pontale illis de sententia et consensu omnium ordinum regni augeremus et ampliaremus, uti quidem augemus et ampliamus literis hisce nostris in hunc; qui sequitur modum, ut scilicet dicta ciuitas nostra Casimiriensis supra antiquum theloneum, cuius hactenus sunt in pacifico usu, quodque in suo robore conseruatum esse volumus, ab omni- bus per pontes et vias Casimirienses transeuntibus et proficisćentibus a quo- libet equo medium grossum, a quolibet boue et alijs id genus quadrupedibus maioribus singulis unum grossum exigat exigendique potestatem et faculta- tem habeat temporibus perpetuis, ea tamen conditione, ut pontes et vias solitas praefata ciuitas Casimiriensis dilig'enter paratas habeat, easque com- mode, quoties opus fuerit, reficiat, saluo tamen iure personarum, quae ad pendendum theloneum ex praescripto legum non snnt leg-itime oneratae. In quorum omnium fidem praesentes manu nostra subscriptas sigillo regni consignari mandauimus. Datae Varsauiae in cenuentu regni generali die vigesima mensis Aprilis, anno Domini millesimo quingentesimo octuagesimo nono, regmi nostri anno secundo. Praesentibus reuerendissimis, reuerendis, illustribus, magnificis et generosis Stanislao Karnkowski Gnesnensi, legato nato et regni nostri primate, Demetrio Solikowski Leopoliensi archiepiscopis etc. (s) — Sigismundus Rex.
Z kopii zamieszczonej w rękopisie Bibl. Jagieł, krak. N. 136, str. 45.
7£2. 1589. die 29. m. Aprilis, Varsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae consulibus Casimiriensibus mandat, ut con- sulibus Cracoviensibus residua exactionis, quae ducillaris dicitur, exsolvant.
Sigismundus HI. Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniaeque etc. nec non regni
Sueciae proximus haeres et futurus rex. Famatis proconsuli cum cónsulibus ciuitatis nostrae Cazimiriensis, fidelibus nobis dilectis, gratiam nostram re- giam. Famati fideles nobis dilecti! Queruntur consules ciuitatis nostrae Cra- couiensis de Fidelitatibus vestris, quod cum illis ex arenda contributionis ducillaris pro ultimo annui ąuartuali certam pecuniae summam eamąue non paruam; nimirum mille septingentos ąuinąuaginta florenos debeant, quam ipsi ad thesaurum nostrum dependerint ex formuła arendae cum illis a the- saurario regni nostri contributionis ducillaris nomine constitutae, cum graui ipsorum damno hactenus id debitum Fidelitates vestrae non exsoluerint. In quo cum iniąue cum illis agant, mandamus Fidelitatibus vestris, ut sine vllis dilationibus totum id , quod ex ista exactione ducillari residuum pro anno praeterito debent, ipsis integre praestent et repraesentent neque ullam ipsis in eo difficultatem faciant. Pro gratia nostra. Datum Varsouiae die XXIX mensis Aprilis, anno Domini MDLXXXIX, regni nostri anno se- cundo. — Sigismundus rex. — La. Gembiczky sst.
Dokument papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową poniżej tekstu na dokumencie wyciśniętą.
783. 1589. die 24. m. Maii; Lublini.
Sigismundus III. rex Poloniae statuit, praetereuntes emporium Cra- coviense absque solutione portorii , confiscatione mercium puniendos esse.
Sigismundus Tertius Dei gratia rex Poloniae , magnus dux Lituaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae etc. necnon regni Suetiae proximus haeres et futurus rex. Significamus tenore praesentium uniuersis et singulis, harum noticiam habituris. Ostensum nobis fuisse consulum ac uniuersae communitatis ciuitatis nostrae Cracouiensis nomine, vsu iam pridem introducto obseruari, vt qui emporium seu depositorium ciuitatis Craco- uiensis, priuilegiis specialibus regum superiorum decessorum nostrorum ac publicis constitucionibus firmatum, praetergressi fuerint, neque leges emporii eiusdem obseruauerint, ac ob id eorum bona atque merces ex praescripto priuilegiorum eorundem confiscatae fuerint, pars dimidia eiusmodi bonorum ac mercium ciuitati commemoratae cedat. Ouem morem atque consuetudi- nem, vt peculiari etiam diplomate ac priuilegio nostro sanciremus, diligenter ciuitatis eiusdem nomine supplicatum nobis fuit. Nos vero, vt commodis ea in re ciuitatis praenominatae non deessemus, vtque diligentiorem consules eiusdem ciuitatis curam in obseruandis emporii eiusdem rationibus et fisci nostri commodis adhibere possint, vsum et consuetudinem istam literis quo- que hisce nostris approbandum esse putauimus, approbamusque; sancimus in perpetuum tempus, statuentes et decernentes, vt quotiescunque accidat ali- quem ob non seruatas emporii Cracouiensis leges et praeteritum hoc idem emporium, mercibus suis iuste ac legittime priuari, quarum mercium pars dimidia vti antea ex vsu et consuetudine tantum, ita in posterum vi et authoritate priuilegii huius nostri ciuitati Cracouiensi seu cónsulibus illius in vsum publicum cedat, reliquum autem in fiscum nostrum inferatur. Quod
3
i8
ratum, firmum ac perpetuum esse volumus; idque omnibus, ąuorum interest, praesertim vero magistratibus ac officialibus ąuibusuis nostris notum esse volumus; mandantes, vt ciuitatem coramemoratam Cracouiensem secundum Ysum et consuetudinem superius specificatam, literis hisce nostris approbatam conseruent, neque aliąuid contra illam aut ipsi faciant aut ab aliis fieri per- mittant. Pro gratia nostra secus non facturi. In cuius rei fidem ac euidentius testimonium literas hasce manu nostra subscripsimus; sigillumque regni iis appendi iussimus. Datae Lublini die vigesima ąuarta mensis Maii, anno Do- mini millesimo quingentesimo octuagesimo nono, regni uero nostri anno secundo. ■ — Sigismundus Rex. — P. Tylicki s. m.
Dokument pargaminowy. Na pąsowym jedwabnym sznurku wisi mniejsza pieczęć koronna z czerwonego wosku.
T84. 1589. die 25. m. Maii, Lublini.
Sigismundus III. rex Poloniae civibus Cracoviensibus vectig'al cere- visiarium exigendi facultatem tribuit.
Sigismundus Tertius Dei gratia rex Poloniae, Magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samagitiae, Liuoniaeąue necnon regni Sueciae proximus haeres et futurus rex; significamus praesentibus literis nostris vni- uersis et singulis, ąuorum interest, multas easąue grauissimr.s esse causas, propter quas ciuitatis nostrae Cracouiensis magnam esse nobis rationem ha- bendam existimamus. Primum ; quod primaria illa sit in regno hoc nostro et sedes ac domicilium regum et principum reipublicae huius, ab illiusąue dignitate ac splendore multum ad vniuersam fere rempublicam dignitatis ac splendoris perueniat; deinde vero, quod superiore interregni tempore summa in publica salute ac communibus libertatibus tuendis fides ac constantia ipsius extitisset vsque adeo, vt et periculis se ac salutem et incolumitatem suam obicere et fortunarum maximam iacturam adire, suasque adeo ipsi posessiones atque bona igni cremare, vt hosti in vrbem aditus interclude- retur, non dubitarint. Quod cum ita esset atque proximo superiore corona- tionis nostrae conuentu proposita fuisset publice apud nos et vniuersos regni ordines ciuitatis eiusdem petitio de instituendo in ea ad morem ciuitatis Posnaniensis per nos tributo cereuisiario , hoc est a singulis vasis, qui in vulgari achtelte vocantur; grosso vno, et si ea res nobis ac ordinibus vniuersis tum non displiceret, interuenientibus tamen impedimentis quibusdam inter leges ac constituciones publicas relata non fuit. Cum autem hoc tempore repetita apud nos esset atque anno praeterito a nobis et ordinibus vniuersis idem Posnaniensi ciuitati multum huic et dignitate ac splendore et meritis erga rempublicam inferiori, tributum esse animaduerteremus, facile adduci nos sumus passi, vt non perpetuum quidem aliquid, quod absque ordinum expresso consensu fieri nequeat, rerum temporaneum quidpiam ad ratihabi- tionem ordinum, maxime cum iam voluntates eorum in coronationis nostrae conuentu exploratas haberemus, ciuitati eidem concederemus. Itaque ad fu-
19
tura, quae proxime in regno habebuntur comitia, ciuitati eidem hoc est con- sulibus et senatui seu his, qui delegati ab illis fuerint, facultatem eius con- tributionis a singulis vasis ceruisiae grossum vnum exigendi concessimus concedimusąue literis hisce nostris. Ad ąuam eiusmodi contributionem omnes ceruisiae in ciuitate eadem coctores ac caupones, qui eam venum proponere solent, oblig"atos esse volumus, ita tamen , vt nonnisi semel grossus vnus a vase singulo exig*atur; idąue vltra contributionem publice in conuentu laudatam , quae ducillaris siue alio quocunque nomine appellatur, et quae ciuitati eidem ad certum tempus constitucione publica concessa est; cui con- cessioni nihil derog'antes, hanc aliam vnius grossi a singulis vasis ad con- uentum proximum concessimus. Eius autem concessionis fructus omnes non- nisi ad publicam ciuitatis vtilitatem conferri debent, deque ea vt et coeteris ciuitatis prouentibus consules rationem debitam reddere tenebuntur. Quod omnibus quorum interest, maxime vero ceruisiae in ciuitate Cracouiensi coctoribus ac propinatoribus notum esse volumus, mandantes, vt ad tempus praescriptum, ad futurum nimirum generałem regni conuentum contributio- nem eam fideliter et exacte consulibus siue his, qui deputati ab illis fuerint, sine contradictione quauis conferant et dependant ; alioqui si qui negli- gentiores ea in re fuerint; in eos magistratus ciuitatis animaduertendi pigno- ribus et poenis debitis facultatem habebit. In cuius rei fidem hasce manu nostra subscriptas regni sigillo muniri mandauimus. Datae Lublini die vige- simo quinto mensis Maij, anno Domini M. D. LXXX. nono, regni vero no- stri anno secundo. — Sigismundus rex. — Pe. Tylicki sm.
Dokument pargaminowy. Na sznurku z zielonego i fioletowego jedwabiu wisi mniejsza pieczęć koronna z czerwonego wosku.
785. 1589. die 6. m. Iunii, Cracoviae.
Consules Cracovienses Ioanni Schilling secretario et notario civitatis ducentos thaleros dono dant eiusdemque annuum salarium augent.
Actum feria tercia intra octauas festi Corporis Christi. — Spectabiles domini Casparus Gutteter proconsul, Plieronymus Zalaszowskj, Sigismundus Gutteter, Joannes Spiglar, Christopherus Romer, Martinus Vrbankowycz, Thomas Sławek, Joannes Cyrus, Baptista Fontaninus, Joannes Waxman, Martinus Fihauser, Joannes Góra, Joachimus Ciepielowskj et Stanislaus Schembeck, consules Cracouienses, ad id per schedulas conuocati ac die ho- dierna in praetorio Cracouiensi legittime et in pleno numero congregati existentes, habita iusta et conuenienti ratione petitionis die hesterna per nobilem ac honoratum Joannem Schilling, reipublićae ciuitatis huius secre- tarium actorumque notarium factae, consideratis etiam multis et notabilibus obsequijs ac seruicijs, per ipsum ab aliquot annis eoque ipso tempore, quo ad officium hoc electus est, pro commodo reipublićae ciuitatis huius indefesse exhibitis, specialiter vero attenta diligenti opera et studio ipsius tam in con- uentu regni generali Yarsouiae proxime celebrato, vna cum spectabilibus
20
dominis nuncijs ciuitatis, ad eundem conuentum ablegatis, quam etiam hoc tempore, quo Lublinum ad S. R. Maiestatem in negotijs publicis ablegatus erat, cum singulari commodo et emolumento ciuitatis huius praestitis: eapropter gratitudinem suam demonstrare ac recompensam conuenientem in praesen- tiarum ipsi facere, eumąue deinceps tanto alacriorem ad obeunda et promo- uenda negotia reipublicae ciuitatis huius reddere volentes, unanimi voto et consensu constituerunt et assingnauerunt eidem Joanni Schilling dono dandos esse ducentos taleros antiquos, per grossos triginta quinque Polonicales com- putatos, concedendo ipsi plenariam facultatem eiusmodi pecuniae summam ex prouentibus quibusuis ciuilibus primo quoque tempore leuandi et perci- piendi circa quoduis impedimentum.
Et quoniam praenominatus Joannes Schilling, uti antehac saepius; ita etiam die hesterna quaestus est, quod ex salario antiąuitus notarijs ciuilibus solui consueto, sese sustentare nequeat, siquidem emergentibus varijs diffi- cultatibus, quae dominis Consulibus assidue obtruduntur, ipsum nulli alteri negotio priuato uacare liceat, pluresque amanuenses alere et crescente in dies rerum omnium praetio, sumptus maiores facere oporteat, easque ob causas petijt hac in parte sibi prouideri : ideo spectabiles domini consules Cracouienses ad id per schedulas, uti praemissum est, conuocati, ac legittime in pleno numero congregati existentes, considerata iusta et rationabili pe- titione suprarecensita, attento etiam eo , quod prouentus ciuitatis mediante gratia S. R. Maiestatis, domini domini nostri clementissimi et ordinum regni hoc anno aucti sint, eidem Joanni Schilling ratione obsequiorum ac merito- rum ipsius loco decem florenorum, qui ipsi iuxta antiquam cbnsuetudinem ąuolibet anni quartuali soluebantur, a quartuali Crucis proxime futuro inci- piendo quinquaginta florenos Polonicales singulis anni quartualibus ex pro- uentibus quibusuis ciuilibus dandos et soluendos esse unanimi voto sanxe- runt et constituerunt tantisper, quoad in hoc officio et obsequio reipublicae ciuitatis huius permanserit, saluis alijs prouentibus ipsi antehac ultra supra- recensitos decem florenos solui consuetis, quos non obstante ista auctione modo consueto ex aerario ciuili percipere debebit.
Ouod si etiam occasio uel ratio aliqua commoda sese obtulerit, praedicto Joanni Schilling inscriptione fundi alicuius ciuilis uel alio conuenienti modo ex bonis ciuilibus consulendi, in eo sese spectabiles domini consules Cra- couienses ipsius rationem prae caeteris omnibus habituros promiserunt.
Hoc tamen per spectabiles dominos consules Cracouienses solenniter praecustoditum est, quod auctio salarij suprarecensiti ad notarios ciuiles/ qui postea officio hoc fungentur, sese extendere non debebit, siquidem ea ex speciali gratia dominorum consulum memorato Joanni Schilling ob rationes praemissas concessa est, notarij vero deinceps futuri salario antiquitus ad officium hoc solui solito contenti esse debebunt, nisi ipsis ex speciali gratia dominorum consulum aliter prouisum fuerit.
Acta. Cons. Crac. 9, str. 109.
Actum sabbato in vigilia s. Joannis Baptistae, anno D. 1590. Famati Cjuadraginta viri die hodierna in praetorio legittime conuocati et congregati existentes, habita ratione petitionis nobilis ac honorati Joannis
21
Schilling reipublicae ciuitatis huius secretarij, actorumąue consularium no- tarij, iuxta praescriptum decreti serenissimi olim Stephani regis in dona- tionem per spectabiles dominos consules Cracouienses eidem nobili Joanni Schilling super summam ducentorum talerorum factam consenserunt volun- tatemąue suam et intercessionem ad id interposuerunt.
Acta. Cons. Crac. 9, str. iii.
TS6. 1589. die 22. m. Iulii, Cracoviae.
Senatus consultum de decurionibus vici Magni valli ; qui in ordine publico custodiendo curam adhibeant, deligendis.
Actum sabbato ipso die s. Mariae Magdalenae. — Spectabiles domini consules Cracouienses vocatis et accersitis habitatoribus Magni valli extra portam Nouam; vrbem exeundo ad manum sinistram, incipiendo a domo aciali e regione portae penes Crucifixum ibi consistentem Clepardiam vsque; ąuibus serio iniunxerunt et edixerunt; ut iuxta antiąuum morem et consuetu- dinem receptam bonum ordinem inter se inuicem obseruent atąue decuriones octo e medio sui viros idoneos deligant et officio praesentent. Itaąue domini consules viam in vallo per ipsorum feces et quisquilias adeo deprauatam et luto dehiscentem, ut nullo modo aut vix curru aut equo per iliam transitus pateat, eandem in animo habent sternere et accomodare: ideo ipsis sub paena dd. consulum iniunctum est, ut illud lutum quisque antę domum suam euehat et mundam ad construendam viam praestent. Tabernas quoque; in quibus multae insolentiae patiuntur, ut inter se cohibeant atque interdicant noctur- nas potationes et propinationes, quae multorum malorum occasionem dant. Quod sese praefati Magni valli incolae et habitatores beneuole facturos submiserunt.
Actum feria quarta in crastino festi Assumptionis b. Mariae virginis. — Habitantes ciues in suburbio extra portam s. Nicolai atque etiam in Magno vallo satisfaciendo iniunctioni dominorum consulum Cracouiensium delegerunt in decuriones e medio sui, ridelicet Stanislaum Tereni, Albertum Sapiczkj, Jacobum Wielowskj, Petrum Lamha et (s) quos
etiam coram officio praesentauerunt atque per officium praesens confirmati sunt. Ouibus serio iniunctum est, vt dent operam et sedulo prouideant, vt ibidem bonus ordo seruetur, ne propinationes cereuisiariae et poculentorum ordines vltra loca solita fierent et terminum praefixum noctis ne excederent, ex quibus multae et variae hominum licentiosorum insolentiae enasci solent; luto et immunditijs vias publicas obstrui prohiberent, secus facientes ad officium deferrent, curam gererent, vt apud conciues suos ignis propugna- cula; prout scalae, vnci et alia requisita ad manum essent. Quod se facturos sedulo submiserunt.
Acta Consul. Crac. 28, str. 211, 263.
7S7. 1589- die 29. m. Decembris, Yarsoviae.
Anna regina Poloniae magnum procuratorem arcis Cracoviensis horta- tur, ut consules Casimirienses solummodo ex numero scabinorum deligat.
Generoso Michaeli Maleczkowsky de Malechowicze magno procuratori generali arcis Cracouiensis, fideli nobis dilecto.
Anna Dei gratia regina Poloniae, magna dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae etc. domina. Generose fidelis nobis dilecte ! Nie w ten obiczay, zebiszmi o WM. rozumieli, iakobisz miał prawa komu łamacz, ale s tey prziczini, zesmi zawzdi bili łaskawi na miasto Kazimierz, zalieczami WM. pilnie Kazimierzani, zebisz ie WM. przi thim prawie wczale zachował, które maią od krolow Polskich i od Je. K. M. dziszieysego pana vczwierdzone około obierania nowich radziecz, zebisz ie WM. obierał z ławni- ków. Piękna rzecz iest i wseliakiego pochwalenia godna, kiedi szię vrząd radzieczki liudzmi prawnemi i ktorzi szię iusz sprawom przisluchali i w nie szię wtarli, zaszadza ; nieumieietnoscz pisma i prawa a czo kiedi dobrego może na vrzedzie sprawicz? Rozumiemi, że tho WM. na prziczine nasze rczinisz, czo mi tesz od WM. za wzdzieczne przymiemi. Dan z Warszawi XXIX dnia miesziacza Grudnia, roku M. D. LXXX. IX. — Anna królowa polska spt.
Dokument papierowy, pieczęć która po stronie adresowej wyciśniętą była, wykruszona.
7SS. 1590. die 22. m. Februarii, Varsoviae.
Sigismundi III. regis Poloniae privilegium »conrirmationis plebisciti electionis consulum Clepardiae non ex alio ordine, nisi scabinorum seniorum literatorum et verae catholicae religionis«.
Z sumarycznego zatwierdzenia przywilejów miasta Kleparza, wydanego przez Augusta III w Warszawie d. 24 listopada 1738. ,
7**9. 1590. die 14. m. Aprilis, Varsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae mandat, ut areae desertae in civitate Casimiriensi intra annum aedificiis compleantur.
Sigismundus III Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lituaniae, Rus- siae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniaeąue etc. necnon regni Sveciae proximus haeres et futurus rex. Significamus praesentibus literis nostris, ąuorum interest, vniuersis et singulis, quia cum famati proconsul et consules ciuitatis nostrae Casimiriensis apud Cracouiam sitae, ad nos detulissent, per- multas esse intra moenia praefatae ciuitatis areas et domos desertas ac col-
^3
lapsas; ąuarum proprietarii et possessores vel iniuria sua vel inopia reficere ac restaurare denuoąue aedificare negligunt, quo fit, vt prouentus nostri ac ciuiles in dies diminuantur in damnum nostrum et illorum non mediocre, supplicassentąue nobis, ąuatenus autoritate nostra reg'ia huic incommodo prospicere dignaremur, nos tum nolentes; vt ciuitas nostra praefata deser- taretur prouentusąue nostri imminuantur, statuendum et ordinandum duxi- mus, statuimusque, ordinamus ac ita habere volumus7 vt omnes et singuli ciues nostri Casimirienses etiam nobiles habentes areas desertas et aedificiis carentes, infra hinc ad vnius anni decursum aedificent et construant, alioąui lapso anno a publicatione praesentium volumus et decernimus. vt huiusmodi areae desertae per magnum procuratorem nostrum Cracouiensem vel pro nobis recipiantur, vel aliis, qui aedificarent, distribuantur. Quocirca generoso Michaeli Maleczkowsky magno procuratori arcis nostrae Cracouiensis vel in eius absentia viceprocuratori modernis et pro tempore existentibus manda- mus, vt aliquo certo die praemissa omnia animi nostri et voluntatis in foro praefatae ciuitatis Casimiriensis alta voce publice proclamari et pałam facere studeant, seque in praemissis omnibus iuxta praesentes literas nostras gerant et conseruent. Pro gratia nostra. Datum A^arschouiae in comitiis regni gene- ralibus die ąuatuordecima mensis Aprillis, anno Domini millesimo ąuingen- tesimo nonagesimo, regni nostri tertio. — Sigismundus rex. — Raph. Strep- towszki sst.
Dokument papierowy, opatrzony mniejszą pieczęcią koronną, niżej tekstu na dokumencie wy- ciśniętą.
790. 1590. die 2. m. Maii, Varsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae officialibus ąuibusdam mandat, ut de damnis, quae civitas Casimiriensis in ripis fluminis Vistulae a navigantibus patitur, inąuirant.
Sigismundus Tertius Dei gratia rex Poloniae ; magnus dux Lituaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniaeąue, necnon regni Sueciae proximus haeres et futurus rex. Generosis Stanislao Cikowski succamerario, Martiano Chełmski vexillifero et Stanislao Szaffraniec tribuno terrestribus Cracouiensibus, fidelibus nobis dilectis, gratiam nostram regiam. Generosi fideles nobis dilecti ! Expositum nobis est nomine ciuitatis nostrae Kasi- miriensis ad Cracouiam sitae, concessum illi fuisse per serenissimum regem Stephanum praedecessorem nostrum ius exigendae certae peccuniae a scaphis et nauigiis Istula flumine a Cracouia deorsum nauigantibus et in rippa vtra- que Istulae, quae est iuris ciuitatis Kasimiriensis, religari et in statione poni solitis, videlicet a singulis nauigiis singulos florenos propterea; quod cum nauigia ad rippas illas applicentur, deligentur, salisąue bancati acerui ibidem deponantur, solum illarum ripparum alioąui parum solidum et arenosum proruatur, eaque ratione fundus ciuilis non mediocriter diminuatur, et prae- terea ciuitas illa nostra damnis eiusmodi obuiam eundo , moles in rippis
^4
semirutis, ne grauior iactura conseąuatur, facere easąue tignis defixis magno suo sumptu ac impendio firmare cogatur. Sed cum intelligamus, mercatores talia damna ciuitati illi inferentes, non attentis eius priuilegiis, solutionem eiusmodi piane detractare, aequum autem existimemus, vt ei per nos hac in parte consulatur; iusąue ipsius ad vsum tandem reuocetur, Fidelitatibus yestris, ąuorum fides, industria et in rebus gerendis dexteritas nobis perspecta est, id negocii committendum duximus, vti ąuidem committimus literis hisce nostris, iniungentes eisdem, vt die et tempore aliąuo competenti in loca illa ripparum, in ąuibus talia damna inferuntur, vna descendant et nura detri- mentum eiusmodi ciuitas illa ex causis suprascriptis habeat sumptusąue in muniendis rippis faciat et inposterum factura est, diligenter considerent, sententiamąue suam de iis omnibus tum et de soluendo a singulis nauigiis vno floreno perscribant, eamąue pro futuris regni generalibus comitiis scripto comprehensam autentico paratam habeant. Pro gratia nostra ofnciisąue suis. Datum Varschouiae die secunda mensis Maii; anno Domini M. D. XC, regni nostri tertio. — Ex commissione sacrae maiestatis regiae propria. — Seb. Mlodzieiewskj.
Dokument papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową, poniżej tekstu na dokumencie wyciśniętą.
791. 1590. die 16. m. Maii, Varsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae civitati Casimiriensi redimendi domos in fundo Bawół sitas, dat potestatem.
Sigismundus Tertius Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lituaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniaeąue etc. necnon regni Sueciae proximus haeres et futurus rex. Vniuersis et sing-ulis, domorum omnium et singularum in fundo ciuitatis Kasimiriensis ad Cracouiam sitae, haereditario, Baw o l nuncupato, quacunque materia structarum et fundorum ad eas pertinentium possessoribus, cuiuscunąue status et conditionis sint, ąuorum nomina et cognomina hic pro expressis haberi et intelligi volumus, fidelibus nobis dilectis, gratiam nostram regiam. Fideles dilecti ! Fecimus potestatem famatis proconsuli et consulibus totiąue communitati ciuitatis nostr^ie Casimiriensis ad Cracouiam sitae, domos omnes et possessiones in fundo ipsorum haereditario Bawół dieto existentes, de manibus omnium mo- dernorum possessorum eximendi et redimendi, eamąue ad rem peragendam certos commissarios nostros designauimus. Quare mandamus Fidelitatibus vestris, vt cum ab hisce commissariis nostris ad hoc ipsum negocium tractan- dum vocatae fuerint, coram eis compareant et ąuicąuid illi ratione prae- missorum decreuerint, firmiter obseruent. Pro gratia nostra. Datum Var- schouiae die XVI mensis Maij, anno Domini M. D. XC, regni nostri tertio. — Ad mandatum sacrae regiae maiestatis proprium. — Seb. Mlodzieiewski.
Dokument papierowy, na którym poniżej tekstu wyciśnięta pieczęć pokojowa.
2.5
792. i59°- die 2^>- ni- Maii, Yarsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae civibus Cracoviensibus facultatem vectigal cerevisiarium exigendi; prorogat.
Sigismundus Tertius Dei gratia Rex Poloniae, magnus dux Lituaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniaeąue etc. necnon regni Sueciae proximus haeres et futurus rex, significamus praesentibus litteris nostris, quorum interest, vniuersis et singulis, quod cum anno praeterito ciuitati nostrae Cracouiensi vectigal cereuisiarium ad morem Posnaniensis ciuitatis exigendi potestatem fecerimus ad futura, quae proxime haberentur, comitia, in usus et publica eiusdem ciuitatis commoda, nec ea res inter- uenientibus grauissimis reipublicae negotijs in proxime praeterito conuentu ab ordinibus regni, vt perpetua esset, expresso consensu comprobari, inter- que leges et constitutiones publicas referri potuisset : multas vero et gra- uissimas causas habeamus, propter quas magnam istius civitatis nobis ratio- nem habendam existimemus, quae cum primaria sit et sedes ac domicilium regum et principum reipublicae regni huius , ita nos remque publicam vni- uersam suis promeritis deuinxit, etenim superiori interegni tempore, cum a quibusdam haud dubiam rerum omnium perturbationem in rem publicam indui videret, pacatiora salubrioraque consilia est secuta et summa in publica salute ac communibus libertatibus tuendis fidem suam et constantiam abunde nobis et reipublicae comprobauit: quapropter gratia nostra, qua debemus, eam complectimur, atque praeteriti anni concessionem nostram vectigalis nimirum cereuisiarij exigendi facultatem eidem prorogamus, concedentes consulibus ac senatui Cracouiensibus seu ijs, qui ab illis delegati fuerint, ut ratione istius tributi a singulis vasis cereuisiae, quae in uulgari aclitclie vo- cantur, singuli itidem grossi exigantur ad futura itidem, quae proxime habe- buntur, in regno commitia. Volumusque ad eiusmodi contributionem omnes in ciuitate Cracouiensi coctores ac caupones, qui cereuisiam uenum propo- nunt, esse obligatos vltra contributiones publicas, quocunque nomine appel- lentur, quibus hac prorogatione concessionis nostrae nil derogamus. Eae autem peccuniae, quae modo prouenerint, ad publica ciuitatis commoda et usus conferi debent, deque ijs vt et caeteris ciuitatis prouentibus consules rationem debitam reddere tenebuntur. Quod omnibus et singulis speciatim vero cereuisiae in ciuitate Cracouiensi coctoribus denunciamus mandantes, vt ad tempus praescriptum ad futurum nimirum generałem regni conuentum contributionem eam fideliter et exacte consulibus siue his, qui ab illis de- putati fuerint, sine contradictione quauis conferant et dependant, alioqui si qui negligentiores ea in re fuerint, in eos magistratus ciuitatis animaduer- tendi pignoribus et paenis debitis facultatem habebit. In cuius rei fidem praesentes manu nostra subscripsimus sigilloque regni consignari iussimus. Datae Warssouiae die XXVI mensis Maij, anno Domini millesimo quingen- tesimo nonagesimo, regni vero nostri anno tertio. — Sigismundus Rex. — Stanisl. Sieczinski.
Oryginał pargaminowy. Na sznurku z białego, żółtego, pąsowego i njoletowego jedwabiu, wisi pokojowa pieczęć królewska z czerwonego wosku.
4
26
793. 1590. die 15. m. Xovembris, Varsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae magno procuratori arcis Cracoviensis mandat, ut consules Casimirienses solummodo ex ordine scabinorum eiusdem civitatis deligat.
Sigismundus tertius Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae etc. nec non regni Sueciae proximus heres et futurus rex. Generoso Michaeli Maleczkowskij arcis nostrae Cracouiensis magno procuratori, fideli nobis dilecto, gratiam nostram regiam. Generose, fidelis nobis dilecte ! Delatum est ad nos famatorum consulum ac magistratus totiusąue adeo communitatis ciuitatis nostrae Casimiriensis ad Cracouiam sittae nomine, Fidelitatem tuam pro muneris sui ratione, quo nu- merum consulum eiusdem ciuitatis nostrae Casimiriensis ob decessum quo- rundam compleret, ąuatuor ąuidem ex ordine scabinorum in consules creasse, quintum vero Alexandrum quendam Koleczkij ex plebe, qui ex institutis illius ciuitatis potestatem adeundi consulatus non haberet, quod nondum inferiores ordines fuisset assequutus, preter consuetudinem ab illis antiquitus receptam et contra priuilegia ipsorum inter eos retulisse. Quod si veteri ipsorum vsui et priuilegijs contrarium est, omnium autem iura et priuilegia intacta illibataque manere debent, yolumus ac fidelitati vestre mandamus, vt ne praedictis ciuibus vllum noua hac et insueta consulis creatione praeiu- dicium faciat, sed rittum illis pridem Ysitatum hac in parte conseruet juri- busque et prerogatiuis ipsis a nobis concessis nulla ratione neque eo in ne- gotio neque in posterum vlla in re deroget. Pro gratia nostra Fidelitas tua secus non factura. Datum Warschauiae die 15 mensis Nouembris, anno Do- mini M D XC, regni vero nostri anno tertio. — Sigismundus rex. — Jac. Gęmbiczky.
Acta Cons. Clepard. 219 fol. 31 ver.
794. 1590. die 17. m. Novembris, in Szydłów.
Sigismundus III. rex Poloniae consulibus Cracoviensibus mandat, ne civibus, qui ob pestem grassantem civitatem deseruerint, denuo introitum in civitatem conceclant.
Zigmunth trzeczi z laski bozei kroi Polski, wielkie xiąze Litewskie, Ruskie, Pruskie, Mazoweczkie, Inflanczkie, królestwa Swedzkiego własny dziedzicz y przisly kroi. Sławnem burmistrzowi y raiczom miasta naszego Krakowa, wiernie nam milem, laskę nasze królewska. Sławni wiernie nam mili ! Dano nam sprawę, ze czi, ktorzi szię byli z Krakowa przed powietrzem rosprowadzili, nieogliądaiącz się ani uwazaiącz niebespieczenstwa powietrza, które tam snacz iescze nie uczichlo, znowu szię do miasta prowadzą, zaczyni do ponowienia skodliwego y pożaru tim więtszego morowego powietrza
27
prziczynę y occasyą daią. Napominamy tedy y roskazuiemy Wiernoscziom Waszem, chczącz to miecz koniecznie, abysczie z urzendow swych pilnie tego przestrzegali , aby się żaden, póki ta kazn Pańska nie bendzie uskromiona, s tych ktorzi się wyprowadzili, do miasta nazad nie prowadził, także straż y pilnoscz wseliaką około miasta mieli, tak aby niebespieczenstwom powietrza za pilnosczią y przestrogą Wier. Waszych, ilie bycz może, zabieżecz się mogło, a rząd dobry w miesczie zatrziman y zachowań byl. Dla laski naszei inaczei Wier. Wasze nie czynczie. Dan z Sydlowa dnia XVII Nouembra, roku M D XC, panowania naszego czwartego. — Sigismundus rex.
Dokument papierowy, na którym poniżej tekstu pieezęć pokojowa wyciśnięta. Drugi dosłownie zgodny mandat królewski w powyższej sprawie wydany jest z Szydłowa pod dniem 27 Novembra tejroż roku.
705. 159 1. die 12. m. Alartii, Varsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae civibus Cracoviensibus facultatem exigendi vectigal cerevisiarium iterum prorogat.
Sigismundus Tertius Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae etc. nec non regni Sue- ciae proximus haeres et futurus rex. Significamus praesentibus literis nostris, quorum interest, uniuersis et singulis, quod cum annis superioribus millesimo primum ąuingentesimo et octogesimo nono deinde altero immediate con- seąuenti ciuitati Cracouiensi tum, quod huius regni nostri caput sit et sedes, tum quod praeclare de nobis dubio tempore magno et priuatarum et publi- carum facultatum suarum dispendio merita fuerit, praecipuam rationem non immerito habendam nobis esse censemus, tributum ceruisiarum ad instar eius, quod in ciuitate Posnaniensi publica comiciorum auctoritate est insti- tutum atąue id ąuidem temporaneum et publica ordinum omnium ratihabi- tione deinceps sanciendum, concessissemus et a singulis ceruisiae dolijs vul- gariter achłcle dictis, singulos grossos Poloniae exigere permisissemus, su- perioribus autem comicijs permultae grauiores reipublicae actiones ac uaria impedimenta obstitissent, ąuominus ea res publica auctoritate comprobari ac in uim perpetuae legis inter constitutiones publicas referri potuisset, nos cum exemplo superiorum temporum, tum eius ciuitatis, a cuius splendore et ornamentis ad vniuersum regnum splendor et ornamenta redundant, com- modorum et ornamentorum iustis rationibus amplificandorum studio facien- dum id nobis duximus, ut iterum exactionem huius tributi superiori modo ad futura regni comicia ciuitati eidem Cracouiensi prorogaremus et pro- ferremus, ąuemadmodum ąuidem prorogamus et proferimus praesentibus literis nostris, ita, ut uigore huius nostri priuilegii magistratus ciuilis ciui- tatis illius ijsdem legibus eodemąue modo singulos a singulis vasis grossos in publicos ciuitatis usus exigat ad futurorum usąue immediate comiciorum tempus, ąuemadmodum hic antecedentibus duobus annis iuxta concessam sibi a nobis facultatem exegit, atąue id ąuidem ultra publicum ceruisiarium tributum ducillare dictum, quod pro uniuersae reipublicae usibus communi
2 8
omnium auctoritate scisci solet, ac in hunc annum etiam ex superioribus comicijs scitum est. Quod uniuersis et singulis, ąuorum interest, maxime uero ceruisiae in ciuitate Cracouiensi coctoribus ac propinatoribus notum esse uolumus, mandantes, ut ex instituto moreąue praeteritorum duorum annorum ad tempus praescriptum, futurum nimirum generałem regni conuen- tum, contributionem eam fideliter et exacte consulibus siue his, qui deputati ab illis fuerint, sine contradictione ąuauis conferant et dependant, alioquin si qui aut negligentes aut refragfarij ea in re fuerint, in eos magistratus ciuitatis animaduertendi et pignoribus de muleta ac paenis debitis faculta- tem habebit. In cuius rei fidem praesentes manu nostra subscripsimus sigil- loque regni nostri consignari mandauimus. Datum Yarsouiae die duodecima mensis Martij, anno Domini millesimo quingentesimo nonagesimo primo, regni uero nostri anno quarto. — Sigismundus rex. — Gembiczky nip.
Dokument pargaminowy opatrzony pieczęcią królewską pokojową /. czerwonego wosku, zawie- szoną na sznurku z białego, różowego, żółtego i niebieskiego jedwabiu.
790. 1591. die 18. m. lulii. Cracoriae.
Sigismundi III. regis Poloniae decretum, inter chitatem Casimiriensem et magnum procuratorem arcis Cracoviensis de electione consulum litem dirimens.
vSigismundus tertius Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae etc. nec non regni Sueciae proximus haeres et futurus rex etc. significamus praesentibus literis nostris, quorum interest, uniuersis et singulis, deuolutam fuisse ad nos et judicium nostrum per viam appellationis a sententia certorum commisariorum nostro- rum interpositae, causam et actionem, inter generosum Alichaelem Malecz- kowski, magnum procuratorem arcis nostrae Cracouiensis, actorem. et fama- tum proconsulem, consules, aduocatum et scabinos totamque communitatem ciuitatis nostrae Casimiriensis ad Cracouiam sitae, citatos. ratione electionis consulum, quos actor promiscue ex quibuscunque ciuibus elig'ere volebat. citati vero eos nonnisi ex ordine scabinali eligi debere contendebant. In qua causa commisarij praefati decreuerant : proconsulem et consules Casi- mirienses, quoscunque ciues per magnum procuratorem ad consulatum electos, licet scabini non sint, suscipi debere. A quo decreto pars citata ad nos ju- diciumque nostrum appellauerat, quemadmodum processus totius causae de praemissis latius testatur. [n termino itaque hodierno judicij relationum nos- trarum propriarum, ex eadem appellatione et amissione causae ad nos per assessores judicij nostri facta, inicidenri et hucusque continuato. partibus ipsis actorea per se, citata vero per nobilem Nicolaum Witkowskj, plenipo- tentem suum. in praesentia famatorum Stanislai Masło et Simonis Mrzyg"ło- dek consulum, nec non Augustini Paulik aduocati, Alberti Stalny et Tiburcij Koszycki scabinorum Casimiriensium coram nobis camparentibus eumąue terminum attentantibus et controuersias suas repetentibus , priuilegiaque et
29
decreta antecessorum nostrorum coram commisarijs producta, denuo exhiben- tibus eaque publice legentibus, nos cum consiliarijs lateri nostro assidenti- bus, ex partium controuersia productisąue munimentis eo considerato; quod pars citata, consules videlicet Kasimirienses, decreta serenissimi olim regis Sigismundi aui et antecessoris nostri desideratissime producant, ąuibus cautum est, ut magni procuratores ad ordinem consularem non nisi ex sede scabi- nali personas idoneas elegant, decretum vero serenissimi regis Sigismundi Augusti auunculi nostri, quod pro magno procuratore illius temporis in con- trarium priorum decretorum intercessit, ex instantia instigatoris, cui ea de re disputatio minime competebat, latum est, denique eo attento, quod magna ex parte ad conseruandum bonum in ciuitate ordinem pertinet, ut subsellia officiorum per suos gradus moueantur, insuper quod per plebiscitum a no- bis posterius confirmatum, ciues priuati omnes ultro huic yocationi et elec- tioni in consulatum renunciauerunt : ideo ex his rationibus consules Casi- mirienses nunc et pro tempore existentes, circa praedicta serenissimi aui nostri decreta conservandos esse duximus, conseruamusque perpetuo, decer- nentes debere ac teneri magnum procuratorem modernum aliosque pro tem- pore existentes perpetuis temporibus in electione consulari eum ordinem seruare, ut ad officium consulare non nisi homines idoneos ex ordine sca- binorum et qui sunt religionis catholicae et sub obedientia S. R. ecclesiae eligat, alios vero et aliter electos consules in medium sui suscipere non tenebuntur. Atque itaque eosdem citatos a causa et impetitione actoris libe- ros pronunciamus, praesentis decreti nostri vigore. In cuius rei fidem et testi- monium sigillum nostrum praesentibus est appensum. Datum Cracouiae feria quinta post festum s. Margarethae proxima, anno Domini millesimo quin- gentesimo nonagesimo primo, regni vero nostri anno quarto. Joannes Tar- nowski regni Poloniae vicecancellarius mp. Relatio reverendi Joannis Thar- nowski Cracouiensis, Yladislauiensis, Lanciciensisque praepositi, regni Po- loniae vicecancellarij.
Z kopii zawartej w Codex iurium et privilegiorum civit. Casimiriae, str. 195.
707. 1591. die 17. m. Augusti, Cracoviae.
Senatus consultum de praeceptis peste grassante observandis.
Actum sabbato post festum Assumptionis b. Mariae virginis proximo. — Spectabiles domini proconsul et consules Cracouienses die hodierna ad id per schaedulas conuocatj et in praetorio frequenti numero congregati existen- tes, animaduertentes pestem in dies magis grassarj eiusque vitandae gratia tam dominos consules quam alios ciues ex ciuitate discedere, eapropter tem- pestiue ciuitati prospicere eoque plures ex suj numero et ordine alacriores reddere volentes, vt hoc tempore periculoso hic maneant et reipublicae cu- ram gerant, rnanimi voto et assensu vti feria tercia proxime praeterita ita et die hodierna ordinationem tempore pestis anno Domini 1588 grassantis de pensione dominis proconsulibus et consulibus hic manentibus praestanda, sancitam, tum etiam de pane albo saltem inter dominos consules hic man-
lO
suros distribuendo ac de chirurgo hospitalis s. Sebastiani et Rochi et de vespillone familiaque ipsius, insuper de approbatione prouisionis seu ordi- nationis tempore pestis grassantis anno Domini 1543 constitutae, approba- uerunt et ratificauerunt. Et quemadmodum anno Domini 1543 notarijs ciui- tatis hinc discedendi libertas data erat, ita etiam die hodierna ea facultas ipsis data et collata est. Et in hac ipsorum absentia substitutus est in eorum locum honoratus Stanislaus Karasiowicz, qui antehac officio viceaduocati fungebatur, salariumąue septimanale vnius floreni ipsi assignatum est, ipse vero inscriptiones, quae hoc tempore pestis grassantis obuenerint, susciperą, prouentus ciuiles exigere et circa solationes septimanales dominis lonheris assistere debebit.
Acta Cons. Crac. 9, str. 117.
TO*. 1 59 1. die 21. m. Novembris; in Wiślica.
Sigismundus III. rex Poloniae scribit consulibus Cracoviensibus, quo- modo se peste grassante gerere debeant.
Fidelibus et famatis praeconsuli et consulibus ciuitatis nostrae Craco- uiensis, fidelibus nobis dilectis. — Sigismundus III Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lituauiae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Eiuoniae etc. necnon regni Sueciae proximus haeres et futurus rex. Spectabiles et famati, fideles nobis dilecti ! Acz morowe zarazy i powietrza dla pokarania grzechów na liudzie z woli i dopusczenia boskiego przychodzą, iednak po lasce bozey do uchronienia sie they straszney plagi wiele na wlaszney ludz- kiei opatrzności i zabieganiu należy. Iakosz byście bili W. Wasze na po- czątku podług powinności szwey i upominania naszego wietszą pilność i strasz stroney mieisc i liudzi zapowietrzonych czynieli, mielizmy pewną w mielo- sierdziu pańskim nadzieie, zęby belo do tak szkodliwey mieisca tamtego za- razey nie przyslo. Przeto nie iestescie w tym bes winey, iednak isz iusz te czaszy nadchodzą, w których pan bog wszechmogaczy gniew ten swoi zwykł chamowacz, aby gdy sie liudzie gromadzie poczną, w domach zapowietrzo- nych rzeczy zarażonych ruszaiąc, znowu tego iadu nie wznioczieli, roskazuiemy W. Waszym i miecz to koniecznie chcemy, żebyście we wszytkich tych do- mach, w których morowe to powietrze sie pokazało, wszytkie rzeczy, szaty i sprzęty, ktorychby powietrze iącz sie mogło, gdy mrozy albo pogoda bę- dzie, rozwieszacz kazali i kazawszy o tym edict vrzedu swego obwolacz, doirzeli tego, aby sie w tym woli i roskazaniu naszemu doszycz stało ; rze- czy podle i maley ceney, ktoreby zaraźliwe bely, palicz sie mogą. Inaczey nie czynczie dla laski naszey i koniecznie w tym pilność czynczie, aby sie w każdym domu zapowietrzonym pozostałe rzeczy pierwy dobrze przewie- trzeli, nim ich liudziom tym, którzy sie ziadą, ruszacz przydzie. A zatym zyczimy wam zdrowia dobrego. Dąn w Wyszliczy dnia XXI mieisiącza No- uembra, roku Pańskiego M. D. XCI, panowania naszego czwartego. — Si- gismundus rex.
Dokument papierowy, pieczęć pokojowa wyciśnięta po stronie adresowej.
3i
799. 1 5 Q i • die 22. m. Decembris, in Wiślica.
Sigismundus III. rex Poloniae proconsuli consulibusąue Casimiriensibus mandat, ut vestes a hominibus peste mortuis relictas concremari faciant.
Zigmunth trzeczi z laski bozei kroi Polski, wielkie xiązę Litewskie, Ruskie, Pruskie, Mazoweczkie, Zmodzkie, Inflanczkie, królestwa Swedzkiego własny dziedzicz y przisly kroi. Szlawnem bormistrzowi y raiczom miasta naszego Kazimierza u Krakowa, wiernie nam milem, laskę nasze królewską. Szlawni wiernie nam mili ! Wzięliśmy sprawę, isz grabarze, ktorzi pod ten czasz powietrza liudzie pomarle chowali, szat zapowietrzonych wiele z nich zebrawszy, potaiemnie ie przedawaia y gdzie mogą zbywaią, czo my baczącz bycz z wielkiem niebezpieczeństwem wieliu liudzi y z wielką także prze- skodą do uspokoienia powietrza, chczącz temu, ilie z nasz bycz może, za- biezecz, roskazuiemy koniecznie Wier. waszem, abysczie w to pilnie weirzeli y stateczną inąuisicziją uczynili, gdzieby takowe rzeczy zapowietrzone były, a dowiedziawszy się o nich, pod czijąbykolwiek iurisdictyą były znaliezione, nicz szię na czije prawa nieogliądaiącz (ponieważ w takich rzeczach nie tak na prawa iakie liudzi priuatnych , iako na ochronienie wieliu dusz zdrowia podobniei szię ogliądacz), wsystki nikomu niefolguiącz spalili albo spalicz roskazali. Iednak trzeba w tei inąuisiczyei bacznie y ostrożnie Wier. waszem postąmpicz, niegloszącz tego zrazu miedzy liudzmi, aby liudzie czi, ktorzi szobie nicz zdrowia tak szwego iako innych wsystkich niewazą, takowych szat niepokrilj albo z niemi gdzie nieuliegli. Wsakze gdzie iusz do tego przydzie, ze szię iem wolia y roskazanie nasze muszi opowiedziecz, zda szię nam za potrzebną na nie winę iaką szrogą zalozycz a nawet y pod gardłem zagrozicz, aby żaden nieszmial takowych rzeczy zapowietrzonych taicz, alie owszem ie dobrowolnie ukazał y na wolia urzendowi podał. W inszych rze- czach chczemy, abysczie szię Wier. wasze wedlia pierwszego piszania na- szego zachowali, y tak one, iako y te, o których terasz do Wier. waszych piszemy, wedlia woliei y roskazania naszego do executyei prziwiedli y nicz, czobykolwiek do richlego y gruntownego ubespieczenia od powietrza nalie- zalo, nieopusczali. Iest tesz to wolia nasza, abysczie na wendeczie targów wszeliakich bronili dotąd, azby na to wolia y pozwolenie nasze przistąm- pilo ; a ktoby chciał czo przecziw takowemu roskazaniu naszemu czynicz, ma bycz odsądzon od miasta okrom nadzieie zadnei prziwroczenia. A inaczei Wier. wasze nieczynczie pod laską naszą. Dan w Wysliczy dnia XXII mie- sziącza Grudnia, roku pańskiego M D XCI0, panowania naszego roku czwar- thego. — Sigismundus rex. — Martinus Chmieliewskj.
Dokument papierowy; pieczęć pokojowa wyciśnięta poniżej tekstu na samym dokumencie.
32
SOO. 1592. die 3. m. Ianuarii, in Wiślica.
Sigismundus III. rex Poloniae consules Cracovienses hortatur, ut peste
grassante cautionem adhibeant.
Zigmunth trzeczi z laski bozei kroi Polski, wielkie xiążę Litewskie, Ruskie, Pruskie, Mazowieczkie, Zmodzkie, Inflanczkie, królestwa Swedzkiego wlaszny dziedzicz y przisly kroi. Szlawnym bormistrzowi y raiczom miasta naszegfo Krakowa wiernie nam milem, laskę nasze królewska. Sławni wiernie nam mili. Piszalismy niedawno do Wier. waszych roskazuiącz, abysczie ni- kogo do Krakowa z obywateliow tamecznych nie pusczali, oprócz tych budzi, ktorzi z zywnosczią na targi przyijezdzaią asz do dalszei informaczijei naszei, toż y terasz powtarzamy y szurowie roskazuiemy, abysczie szie podług pi- szania naszego pierwszego zachowali. Iednak maiacz wiadomoscz, isz za mrozami teraznieiszemi pan Bog w Krakowie y na inych mieisczach gniew szwoi s strony powietrza usmierzacz raczy, tedy pozwaliamy, aby liudzie czi, w których domiech znaki powietrza żadne od początku do tego czaszu nie pokazały się, do miasta byli pusczani y tam odtąd mieskacz mogli a do domów zapowietrzonych aby żaden pusczan nie był, azby rzeczy od powietrza podeirzane albo palione albo tak opatrzone były, zęby żadnego ponowienia y niebezpieczeństwa od powietrza prziniescz nie mogły, a do tego wolia y roskazanie nasze przistąmpilo. Czo się dotyczę rzeczy od grubarzow zebra- nych y na miesczach rożnych pochowanych, y terasz tymże sposzobem iako y pierwei roskazuiemy, abysczie o nich pilne oko mieli y one popalicz ros- kazali, aby stąd ponowienie iakie powietrza nie uroszlo. W czym wsystkiem takie staranie uczyniczie, iakobysczie za nie laskę nasze raczei nisli karanie za nieposłuszeństwo y niewykonanie woliei naszej odnieśli. Dan z Wyslicze dnia III Stycznia, roku M D XCII, panowania naszego roku piątego. — Sigismundus rex. — Math. Pstrokonski.
Dokument papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową na samymże dokumencie wyciśniętą.
HOl. 1592. die 6. m. Ianuarii, in Wiślica.
Sigismundus III. rex Poloniae proconsuli consulibusąue Cracoviensibus Ioannem Zamoyski pincernam Lomzinensem et Iacobum Gosławski medicum commendat.
Sławnym burmistrzowi y rayczom miasta naszego Crakowa, wiernie nam miłym. Zygmunth trzeci z bozey laski kroi Polski, wielgie xiaże Litew- skie, Ruskie, Pruskie, Mazowieckie, Zmodzkie, Inflantskie etc. y królestwa Swedzkiego nayblizszy dziedzic y przysly kroi. Sławni wiernie nam mili ! lakosmy przed tym pisali do W. W. abyście pilne staranie czynili około tego, zęby dalsemu niebespieczenstwu powietrza, które za nieopatrznoscią y niedozorem dotąd szie po Crakowie serzylo y pod thęmi czaszy mroznemi,
33
gdzie powietrze iusz zwykło vsta\vac, ponawiało s:ię, zabiezec szię było mo- gło, toss y teraz powtarzamy, rozkazuiąc W. W. abyście tak szię w tym zachowali, iako powinność wasza od W. W. w tey mierze mieć potrzebuie. I posyłamy tam rrodzonego lana Zamoyskiego czesnika Lomzienskiego y secretarza naszego y przy nim Takuba Gosia wski ego medyka naszego, kto- remusmy tho polecili, aby czo do opatrzenia y do rządu z strony tego na- leżeć bendzie, pilnie doglądali, rozkazuiąc, iibyście W. W. onemu w tym, do czego by szię potrzeba pokazała, pomoczni y we wsytkim poslusni byli. W czym nicz niewątpimi, ze tho W. W. dla laski naszey y z powinności vrzendu swego wsytko vczynią. Dan w Wisliczy dnia VI miesiąca Stycznia, roku Pańskiego M D XCII0, panowania naszego roku czwartego. — Sigis- mundus rex.
Dokument papierowy ; pieczęć pokojowa po stronie adresowej wyciśnięta.
**02. 1,592. die 8. m. lanuarii, in Wiślica.
Sigismundus III. rex Poloniae proconsuli consulibusąue Cracoviensibus mandat, ut auctores seditionum perseąuantur.
Zigmunth trzeczi z laski bozei kroi Polski, wielkie xiąze Litewskie, Ruskie, Pruskie, Mazoweczkie, Zmodzkie, Inflanczkie, królestwa Swedzkiego własny dziedzicz y przisly kroi. Szlawnym bormistrzowi y raiczom miasta naszego Krakowa wiernie nam milem laskę nasze królewską. Szlawni wiernie nam mili ! Pamiętaczie Wier. wasze, iaki tumult przeslego liata w miesczie naszem tym stolecznem przesz szwowolienstwo niepohamowane byl podnie- sziony, w ktorim pokoi pospolity iest wzruszony, zburzone domy na nabo- żeństwa liudzj od religijej katoliczkiei rożnych naznaczone, z wielgą obrazą zwierzchnosczi naszei królewskiej. A isz wsystkiei rzeczypospoiitei naliezy, aby iako żadne szwrowolienstwo tak pogotowiu takie, które w niei zamie- szanie uczynicz może y pokoi domowy targa, zaniedbaniem y niekaraniem pomnożenia niebralo, za powinnoscz nasze rozumiemy czynicz staranie, aby czi, ktorzi tego tumultu powodem byli, y czi, ktorzi szię do niego iakokol- wiek przimięszali, za taki uczynek rzeczypospoiitei skodliwy, złe prziklady za szobą cziągnączy, bez karania przistoinego nieuszli, przeto iakoszmy przed tym pieczą o tym nmiącz napominali Wier. W. nim do niego przislo, ze- bysczie takowemu szwowolienstwu z urzendow swych zabiegali, tak gdy iusz wykonane było, rozkazaliśmy Wier. waszem pilną inąuisicziją czynicz o win- nych tego tumultu. Czo isz na on czasz za nawiedzeniem Panskiem mieiscza tamtego morowem powietrzem wykonacz szię niemoglo, znowu rozkazuiemy Wier. waszem, zebysczie zarazem tę sprawę wzięli przed szię we wsystkiei iurisdictijei waszei, szukali pilnie tych, ktorziby tego tumultu winni byli, wywiadowali się s pilnosczią, z iakich prziczyn, za czijem powodem, za cziją sprawą poszedł, aby za pewnei wiadomosczi wzięcziem potym takie, iakie kto zasłuży, karanie odniósł, y tą karą napotym takowemu swowolienstwu szię zabiezalo. Koniecznie wszeliakiei w tym pilnosczj y starania przyilożczie,
34
aby za inąuisicziją Wier. W. nieuliegli czi, ktorzi sza winnemi, ktorzi w iuris- dictijei Wier. W. nasnadniei się podobno naliescz mogą, gdyś y rzeczy, które s tych domów wybierano, tamże w tym miesczie do domów niektó- rych wnoszone sza, iako mamy sprawę Przeto y powtore rozkazuiemy W. W. zebysczie tak tę inąuisicziją odprawowali, iakoby na wierze y powin- nosczi Wier. wassych nieschodzilo, gdysz my tak skodliwego wystempku bez karania zaniechacz niechczemy. Także Wier. W. czynczie tę inąuisicziją iakoby przi Wier. W. iaka wina niezostala, abychmy napotem niemieli przi- czyny dochodzicz tego na szamychze Wier. wassych. Dlia laski naszei y po- winnosczi szwei inaczej nieczyniącz. Dan w Wysliczy dnia VIII miesziącza Sticznia roku Pańskiego M D XCII, a panowania naszego roku piątego. — Sigismundus rex. — Math. Pstrokonski r. m. s.
Dokument papierowy. Pieczęć pokojowa wyciśnięta poniżej tekstu na samym dokumencie.
803. 1592. die 24. m. Ianuarii, in Wiślica.
Sigismundus III. rex Poloniae Ioannem Zamoyski secretarium suum proconsuli consulibusąue Cracouiensibus iterum commendat.
Sławnym burmistrzowi, rayczom miasta naszego Krakowa wiernie nam mielym. — Zigmunth trzeczy z bozei lasky kroi Polsky wielgie xiąze Litew- skie, Ruszkie, Pruszkie, Mazowieczkie, Zmudzkie, Inflianczkie etc. y kro- liestwa Swedzkiego nabliszy dziedzic y przisly kroi. Spectabiles et famati fideles nobis dilecti ! Zalieczil nam bil tam s Crakowa do nasz wrocziwszy sie vrodzony Jan Zamoisky secretarz nasz pilność wasze, ktorąscie biły po- częły pokazowac w tim wszistkim, co on W. W. za roskazaniem naszim poruczyl, terasz znowu mamy tę wiadomość, zescie tego wszistkiego zanie- dbały. Czo gdzieby tak bilo, nauczilibismy W. W. iako roskazanie nasze wazie maią y iemu dosic czinic, y gardly y maientnoscziamy swemi musie- libisczie tego prziplaczic. Dlia czego posselamy go tam znowu do W. W. zęby się temu wszistkiemu przipatrzil. Ziczemy Wier. W. mieć się dobrze. Dan z Wisliczi dnia XXIII miesiącza Sticznia roku Pańskiego M. D. X. C. wtorego, panowania naszego piątego. — Sigismundus rex.
Dokument papierowy. Pieczęć pokojowa wyciśnięta po stronie adresowej.
*04. 1592. die 11. m. Martii, Cracoviae.
Pactum consulum Cracoviensium cum Stanislao Węgrzynek de luto et quisquiliis ex urbe evehendis.
We srzodę po niedzieli srzodopostney. — Burmistrz y Rada miasta Crakowa wszem wobecz y każdemu zosobna, ktorim to wiedzieć nalezi, iakieykolwiek zaczności y dostoyności ludziom, oznaymuiemy y wiadomo
35
cziniemy, iże iakoszmy od czasu niemałego o tim przemyslawali y staranie czynieli, iakoby sposób ochedożenia vstawicznego miasta tego z błot, z gnoiow y plugastw, ktoremi bardzo zaprzątnione iest, postanowić mogli, y iakozmy potim za podaniem niektórych condicy przesz sławnego Antoniego Distezego mieszczanina naszego, strony takowego ochędostwa postanowienie pewne z nim byli vczinieli in anno 1590 za pozwoleniem vcciwego człowieka po- spolitego miasta teg"o, któremu iednak przerzeczony Antoni de Stesi dosic nieuczinieł, y dla tego od niego według swego własnego obowiąsku odpadł, tak potim za żądaniem sławnego Stanisława Węgrzinka hetmana naszego ratusznego, do nasz w tim vczinionego y za przicziną vcciwego człowieka pospolitego, za nim po kilka razy czinioną, abyzmy tegosz Stanisława Wę- grzinka do postanowienia, które z Antoniem de Stezi było vczinione, przi- puscieli y za gotowością, którą przerzeczony Stanisław Węgrzinek przi tim żądaniu swym pokazał, że konie y wozy do takowego ochędostwa y wywo- żenia dobrze przigotowane y vsposobione miał, radzizmy się do tego przi- chilieli roku przeszłego 1591, yżezmy go do takowego postanowienia, które Antoni de Stesi z nami y vcciwym człowiekiem pospolitim miasta tego miał. przed inszemi, ktorzi się o to starali, przypuscieli y iemu zlecieli, aby we- dług pierwszego pozwolenia naszego y vcciwego człowieka pospolitego, Antoniemu de Stezemu na to danego, od każdego domu w okręgu miasta tego leżącego, do iurisditiey mieyskiey prziszluszaiączego, na każdi tidzien po groszu iednemu wybierał, a od narożnych wielkich domów także y do- mów, w ktorich goście stawaią, po dwu groszu za to, aby wszelakie gnoie, błota, śmieci, lody, które tak w domu każdim, iako tesz na rinku, vliczach y płaczach wszelakich w okręgu miasta tego leżączich, naleśćby się mogły, powinien był wywozić za miasto na miescza zwykle do tam wislnych. Które postanowienie nasze z przerzeczonym Stanisławem Węgrzinkiem vczinione, gdizmy vcciwemu człowiekowi pospolitemu miasta tego na ratuszu tutecznym w dzień czwartkowy przed s. Wawrzinczem roku Pańskiego 1591 zgroma- dzonemu, opowiedzieli, aczezmy rozumieli, yze wszistkim w nim będączim wdzięczne y prziiemne być miało, iednak część ich tego prziymować nie- chciała, odstrzelaiącz się od więtszey liczby tich, ktorzi na to pozwalali, y przeciwiącz się postanowieniu pierwszemu swemu z Antonim de Stezim vczi- nionemu, y proźbom albo prziczinom swoim własnym do nasz za timże Sta- nisławem Węgrzinkiem po kilka razy przełożonym. Czemu iednak acz na on czasz miescza niedawaliźmy, iednak ysze Pan Bog nasz powietrzem mo- rowym nawiedzać był począł, tego do skutku prziwieść niemogliźmy: wszakże terasz po tim przestrachu y niebespieczenstwie za prośbami częstemi tegosz Stanisława Węgrzinka pobudzeni będącz y vwaźaiącz, yże tesz ta sprawa obchodzi ochędostwo pospolite miasta tego, które iesli kiedi, tedi czasu teraznieyszego tak dla vchronienia zarazy powietrza morowego, ktorim nasz Pan Bog przeszłego czasu nawiedzać raczył, tak tesz dla vcciwości zacznego a blisko prziszłego actu wesela lego krolewskiey Mosczi Pana naszego Mi- łoscziwego, bardzo iest potrzebne, a nadewszistko yżezmy wtim od lego Krolewskiey Mosczi po kilka razi napomnieni byli, abyzmi sposób ku wy- chędożeniu miasta, któri lego krolewskiey Mosczi był zaleczony, besz dal- szich odwłok postanowieli y do skutku powinnego prziwiedli, przetozmy na
36
to. czego się vcciwy człowiek pospoliti na on czasz y terasz także po części zbraniał, pozwolić niechcieli, ale cziniącz dosić woli lego krolewskiey Mosczi y potrzebom przeopisanym miasta tego dogadzaiącz, tozmy z zwierzchności lego Krolewskiey Mosczi Pana naszego Miłoscziwego y władzi vrzędu na- szego radzieczkiego mocznie postanowieli, y vcciwemu człowiekowi pospo- litemu dnia wysszey opisanego iako y potim dnia dzisieyszego na ratuszu zgromadzonemu oznaymieli y opowiedzieli, yżeźmy ochędożenie takowe mia- sta tego wysszey mianowanemu Stanisławowi Węgrzinkowi hetmanowi na- szemu ratusznemu zlecieli y poruczeli y iego do postanowienia pierwszego z Antonim de Stezim strony takowego ochędostwa vczinionego przipuscieli, iakosz moczą tego prziwilegiu tosz iemu zleczamy y poruczamy sposobem takowym :
§ i. Że ten to Stanisław Węgrzinek od dnia onegdayszego ósmego Marcza albo niedziele szrzodopostney blisko przeszłey od każdego domu w okręgu miasta tego leżączego y iurisditiey mieyskiey przisluszaiączego, na każdi tidzien po groszu iednemu wybierać ma, a od domu każdego na- rożnego także tesz gościnnego po dwu groszu, na którą płaczą w kaźdim domu gospodarz albo gospodarze z komornikami wespol składać się maią. A takowa placza przerzeczonemu Stanisławowi Węgrzinkowi albo temu, kto- riby od niego na to był postanowiony, przesz każdego obywatela miasta tego besz wszelakiey odwłoki albo trudności oddawana być ma na każdi tidzień za pierwszim vpomnieniem pod winą złotich dwa, którą każdi vrzę- dowi naszemu przepadać ma, gdziebv w tim nieposłuszny był y płacze takowey iemu według postanowienia tego oddawać niechciał.
ij 2. Względem którego popłatku albo wybierania przerzeczony Sta- nisław Węgrzinek powinien będzie wszistkie błota, śmieci, gnoie, lody y plu- gastwa wszelakie, ktoreby na rinku. vliczach albo inszich miesczach pospo- litich, także tesz y w każdim domu w okręgu miasta tego leżączego y do iurisditiey mieyskiey przisłuszaiączego, iakokolwiek naczinione, zgromadzone albo zniesione były, rstawicznie lecie y zimie swym własnym kosztem y na- kładem z miasta wywozić, y miasto to, rinek y wszistkie micscza pospolite z yliczami wespół w rstawicznym ochędostwie chować, tak żeby na żadnym miesczu żadna kupa albo zgromadzenie błota, gnoiu albo plugastwa iakiego niezostawała, y na każdi tidzien przinamniev rasz powinien będzie woznicza przerzeczonego Stanisława Węgrzinka z wozem albo karą przed każdi dom prziiechać y tam błota, gnoie. śmieci, lodi albo insze plugastwa, któreby przed tim domem złożone albo z niego wyniesione były przesz gospodarze albo komorniki albo czeladź ich zgromadzone, na ten wosz swoy albo karę nabrać y nałożyć y z miasta wywieść na miescza naznaczone, to iest na brzeg mieyski do tamy, nieskładaiącz na drogi y miescza niezwykłe ku szkodzie miastu albo priwatnim osobom. A gdzieby temu dosić nieuczinieł y tako- wego ochędożenia albo wywożenia zaniechał, tedi pięćdziesiąt czerwonych złotich winy rrzędowi naszemu przepadać y pieniądze wszistkie od czasu zaniedbania tey powinności z domów mieyskich wybrane besz wszelakiey odwłoki wrócić powinien będzie.
§ 3. Wszakże gdzieby ktori obywatel miasta tego dom albo piwnicze buduiącz, rumy iakie albo ziemię wybraną przed domem swym złożył, do
37
takowego rumu albo ziemie wywożenia tento Stanisław Węgrzinek niebę- dzie powinien, ale ten ktori ią nałoży, swym kosztem one ma dać wywieść.
§ 4. A yże często namieniony Stanisław Węgrzinek roku przeszłego na takowe chędoźenie miasta się zawiodszy, przesz czasz niemały niźli się to postanowienie zawarło, Tworzianską y Groczką vliczę chędoźył, błota, śmieci y plugastwa z tamtey vlicze y domów w niey leżączych wywozieł, przeto ypatruiącz, aby na tim nieszkodował, postanawiamy, yże obywatele Tworzianskiey y Groczkiey rlicze iemu za sześć niedziel, które czasz tego postanowienia uprzedzieły, plączą wysszey namienioną oddawać maią.
§ 5. A yże tesz to iest rzecz słuszna, aby tenże Stanisław Węgrzinek nagrodę miał z rzeczipospolitey za wywożenie błota, gnoiów, plugastw z rinku, vlicz, bron y inszich płaczów pospolitich, przeto iemu na każdi rok względem takowego wywożenia powinni będziemy płacić s pieniędzi miey- skich złotich Polskich ośmdziesiąt, na każdi ąuartał złotich dwadzieścia, które pieniądze będzie brał ze czła mieyskiego, z którego mieyscza zapłata się mu exnunc naznacza.
Które postanowienie wysszey opisane z tim .Stanisławem Węgrzinkiem vczinione trwać ma do roku zupełnego, to iest do niedziele szrzodopostney w roku blisko prziszłym 1593, w ktorim roku, ieźli przerzeczony Stanisław Węgrzinek w oddawaniu tey powinności na się prziiętey, vstawicznym y pil- nym się pokaże, y oney dosić czinić będzie, tedi to postanowienie nasze na dalsze czaszy iemu pozwolone być ma przed inszemi wszistkiemi, ktorziby się tego domagać chcieli. Dla lepszey wiari y vpewnienia wszistkich wysszey opisanych rzeczy pieczęć nasze radzieczką do listu tego prziłożyć kazaliśmy. Ktori dany iest na ratussu naszim Crakowskim we srzodę po niedzieli srzo- dopostney, roku Pańskiego tysiącz pięćset dziewięćdziesiątego wtorego.
Acta Cons. Crac. 9, str. 114.
H05. 1592. die 4. m. Maii, Cracoviae.
Consules Cracovienses depositorium plumbi in alium transferunt locum.
Actum feria secunda ipso die sancti Floriani. — Spectabiles domini consules Cracouienses die hodierna in praetorio Cracouiensi in negocijs reipublicae in pleno numero congregati existentes, animaduertentes depo- sitorium plumbi antiąuitus in foro constitutum, propter insolentium hominum rapacitatem , qui pecias plumbi plerumąue amputare solent, desertum esse et per negociatores plumbi vitari, ob quam causam census ciuitati et plum- bum ad reparationem tecti ecclesiae beatae Mariae ex eodem depositorio proueniens, deperditur: huic itaąue incommodo obuiando, vnanimi consensu et voluntate, matura super id deliberatione praehabita, elegerunt, consti- tuerunt et assignauerunt locum ad deponendum plumbum pomaerium seu intermurale integrum inter portam Slacouiensem et portam sancti Floriani situm, eam ob causam, vt currus, qui per portam Slawcouiensem inducentur et propter angustiam loci conuerti non possent, liberum exitum per portam
3»
s. Floriani habeant. In quo ąuidem loco seu intermurali plumbum ad depo- sitorium Cracouiense aduectum. deinceps semper deponi ibidem et asseruari debebit. Huius vero depositorij custodia iuxta antiąuum vsum et consuetu- dinem penes administratorem seu arendatorem pensae maioris pro tempore existentem esse debebit , ipseąue arendator seu administrator curam dicti depositorij gerere et plumbum in eodem pomoerio seu intermurali depositum, sub sua claue pacifice, ne damnum aliąuod eidem plumbo inferratur, asser- uare erit obligatus.
Acta Consul. ("rac. 29, str. 207.
£OG. 1592. die 25. m. lunii, Cracoviae.
Plebiscitum de adnotationibus nonnisi in libris fori competentis con- signandis.
Sigismundus Tertius Dei gratia Rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae. Russiae, Prussiae, Masouiae, vSamogitiae; Liuoniaeąue necnon regni Sueciae proximus haeres et futurus rex. Oblatas esse nobis literas spectabilium pro- consulis et consulum ciuitatis nostrae Cracouiensis, literas plebisciti de non recognoscendis inscriptionibus bona ciuilia concernentibus, in alienis iuris- dictionibus, communi consensu ordinum illius ciuitatis sanciti, in papyro con- scriptas, sigillis eiusdem ciuitatis communitas, sanas, saluas, omniąue suspi- cione uicij carentes, supplicatumąue nobis; ut easdem literas auctoritate no- stra regia confirmare, approbare et ratificare dignaremur. Quarum tenor de uerbo ad uerbum seąuitur et est talis :
Spectabiles proconsul et consules ciuitatis regiae Cracouiae, die ho- dierna in praetorio Cracouiensi unacum tota honesta communitate ciuitatis huius, uidelicet mercatoribus et senioribus contuberniorum legitime congre- gati existentes, inter caeteras consultationes de negocijs reipublicae habitas, eo considerato, quod magne difficultates et damna plerisąue oboriantur ex inordinata obligandorum seu rendendorum bonorum ciuilium ratione, quae per multos ciues et eorum bonorum possessores in contemptum ac uilipen- dium iurisditionis ciuilis Cracouiensis ac ut plurimum in praeiudicium cre- ditorum in alijs extraneis, uti Casimiriensi, Clepardiensi aliarumąue uicina- rum ciuitatum iurisdictionibus obligantur, uenduntur et uarijs modis alienan- tur: huic itaąue licentiae et incommodo obuiare, abusumąue hunc tollere uolentes, unanimi voto et consensu plebiscitum hoc temporibus perpetuis duraturum constituerunt et sanxerunt, quod a die praesenti nullus ciuium seu quorumcunque incolarum ciuitatis huius, iurisdictioni huic ratione per- sonae vel bonorum hic habitorum subiectus, recognitiones aliąuas officiosas super debita, cessiones, compositiones seu ąuosuis contractus bona ciuilia concernentes, quocumque nomine uocari possent, facere seu bona sua ąuaeuis ciuilia inscribcre, obligare, dare; donare, uendere aut ullo modo alienare uel distrahere poterit in quacunque aliena extraneaue iurisdictione, praesertim uero in Casimiria, Klepardia, Wieliczka seu alijs circumuicinis ciuitatibus et
39
iurisditionibus, sed omnes eiusmodi recognitiones uel inscriptiones ąuascun- que, bona ciuilia concernentes, ąuiuis ipsorum coram officio consulari seu iudicio scabinali Cracouiensi, uti in iurisdictione sua propria et in foro suo competenti facere et recognoscere tenebitur eritąue obligatus sub paena decem marcarum coram officio consulari Cracouiensi ad instantiam cuiusuis, qui transgredientem ad praefatum officium cittauerit, in primo termino tan- quam peremptorio sine ąuauis prouocatione irremissibiliter reponenda, cuius paenae medietas officio consulari, altera uero parti instiganti cedet. Quod si uero quicunque ciuium uel incolarum ciuitatis huius, iurisdictioni huic ex persona uel ratione bonorum hic habitorum subiectus, in remotiori aliąuo loco negociorum suorum causa existens et graui aliąua necessitate adactus, inscriptionem uel recognitionem aliąuam super bona sua ciuilia immobilia in aliąua extranea iurisdictione cuipiam fecerit, eam ad acta consularia uel scabinalia ciuitatis istius Cracouiensis ipse recognoscens uel is, in cuius per- sonam recognitio facta fuerit, transferre et transportare tenebitur intra unius anni et sex septimanarum continue se subseąuentium decursum, a data in- scriptionis computando, \iel antę resignationem . si eam quis uig-ore illius recognitionis in extranea iurisditione factae. super bona ciuilia antę decur- sum unius anni et sex septimanarum obtinere uoluerit. Quod si per alter- utrum praefatorum uidelicet recognoscentem seu eum, in cuius personam recognitio illa facta erit, praestitum non fuerit intra terminum praefixum, extunc inscriptio seu recognitio illa quocunque modo facta, nullitatis uicio subiacebit, nec ullum robur aut ualorem obtinere poterit, sed ipso facto irriUi et inualida erit. Ouodąuidem plebiscitum modo praedicto constitutum, tem- poribus perpetuis uigorem debitum obtinere debebit, consensu beniuolo su- pradictorum spectabilium proconsulis et consulum Cracouiensium ac uniuersae honestae communitatis ad id mediante. Actum et conclusum in praetorio Cracouiensi feria ąuinta in crastino festi sancti Ioannis Baptistae, anno Do- mini millesirno quingente.simo nonagesimo secundo.
Nos itaque Sigismundus Tertius supranominatus rex supplicationi prae- fatorum benigne annuentes, literas praeinsertas in omnibus earum punctis, clausulis, conditionibus et articulis approbandas, confirmandas et ratificandas duximus, prout approbamus, confirmamus et ratificamus praesentibus literis nostris, easque robur debitae, quantum de iure est, firmitatis obtinere debere uolumus. In cuius rei fidem praesentes manu nostra subscripsimus, sigilloque regni nostri consignari mandauimus. Datum Yarsouiae die duodecima mensis Octobris, anno Domini millesirno quingentesimo nonagesimo secundo, regni uero nostri anno ąuinto. — >Sigismundus rex. — LB Gembiczky sst.
Dokument pargaminowy. Na sznurku z białego, żółtego, niebieskiego i ciemno pąsowego jedwa- biu wisi pieczęć pokojowa z czerwonego wosku.
4o
HOTf. 1592. die 10. m. Iulii, Cracoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae proconsulem consulesąue Cracovienses hortatur, ut pactum cum Stanislao Węgrzynek de emundatione civitatis in- itum, ąuamprimum exsequi faciant.
Sigismundus III Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Rus- siae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniaeque necnon regni Sueciae pro- ximus haeres et futurus rex. Spectabilibus et famatis proconsuli et consu- libus ciuitatis nostrae Cracouiensis, fidelibus nobis dilectis, gratiam nostram regiam. Spectabiles et famati, fideles nobis dilecti ! Intelleximus intercessisse certum contractum inter famatum Stanislaum Węgrzynek praetorij ciuilis praefectum et Fidelitates vestras cum consensu totius communitatis idque de purgandis plateis, euelendoąue fimo, luto alijsąue immundicitijs, quae omnia idem Stanislaus Węgrzynek in se suscepit contentus certo salario iri eodem contractu sibi assignato, idque vno grosso ex sing-ulis domibus singulis septi- manis, prout de ijs litterae Fidelitatum vestrarum a nobis confirmatae testan- tur. Cum itaque ea res ad decorem sit ciuitatis et in eam dictus Stanislaus Węgrzynek suo sumptu integro fere anno aliquot quadrigas equorum fouet submissionique suae satisfacit, hortamur Fidelitates vestras eisdemque man- damus, vt eundem contractum cum memorato Stanislao Węgrzynek factum quamprimum in exequucionem deducant et deinceps ita manuteneant, vt et Stanislaus Węgrzynek in purganda ciuitate officio suo non desit, et illi ab ijs omnibus semper satisfiat, a quibus illi salarium est assignatum. Facturae Fidelitates vestrae rem nobis gratam et officio suo conuenientem. Datum Cra- couiae die X mensis Iulij, anno Domini M D XCII, regni vero nostri anno quinto. — Sigismundus rex. — P. Sczerbicz mp.
Acta Cons. Crac. 30, str. 565. Drugi takiż sam mandat wydał Zygmunt III z Krakowa d. 2 1 lutego 1596 pod zagrożeniem kary 500 florenów węgierskich. Tamże.
HO§. 1592. die 7. m. Decembris, Varsoviae.
r
Sigismundus III. rex Poloniae consules Casimirienses hortatur, ut de exstinguenda peste curam adhibeant.
Zygmunth III z bozey laski kroi Polski, wielgie xiążę Litewskie, Ru- skie, Pruskie, Mazowieckie, Zmudzkie, Infliąntskie etc. y kroliestwa Szwedz- kiego nablizszy dziedzic y przysły kroi. Sławnym burmistrzewi y raicom miasta naszego Cazimierza, wiernie nam miłym, łaskę nasze kroliewską. Sławni wiernie nam mili! Z niemałym tego żalem używamy, ysz tak częstemi trwogami od powietrza morowego obywatelie miasta Crakowa przes te kilka liat blisko przeszłych beli vcziązeni, liecz to szie z dopuszczenia Pańskiego za grzechy pewne liudzkie dzieie, godzi szię to od niego wdzięcznie przy- mować y skromnie znoszic. Alie ysz tesz to baczemy, ze po niemały częśczy
4i
do zapowietrzenia dawaią szię przyczyny wielgie prze niedozor vrzędow do tego naliezących y tego dochodziemy, ze szię y temu złemu dowczypem a opatrznosczią liudzką na wieliu mieisc zabiega, to rozumiemy tedy, ze y -w Crakowie zabiezecz szię temu nietrudno może za temi zwłaszcza mrozami a łaską miełego Boga, ze szię to złe wiecy szerzycz y owszem ym dali tern rychli ustawacz bęndzie. W czym ysz różność urzędów w Crakowie na nie- mały przeszkodzie być rozumiemy, rozkazaliśmy każdemu z osobna przes pisanie nasze, aby temu wczas zabiegali, iakoby szię żadna przyczyna do szerzenia powietrza z zadny miary niedawała. Co aby szię tym snadni od- prawowacz mogło, posełamy do Crakowra z ramienia naszego vrodzonego Wacława Drożyńskiego trukczasza y dworzanina naszego, któremu zlieczie- liśmy, aby spoinie z urzędami tamecznemi z nimi szię o wszytkim porozu- miewaiąc, wszeliakich sposobów, które z opatrznoszci liudzki bycz mogą, uzeli, iakoby co naprędzj ta zaraza powietrza tam stanącz mogła, nad to zęby targi obwołać y potrzeby wszeliakie do użytku liudzkiego naliezące do słuszny ceny przynieszć y sposobicz szię mogły. Roskazuiemy przeto Wiern. waszym, abyszcie y Wiern. wasze do tego pilnoszcią, staraniem y dozorem swym przyłożyli y przerzeezonemu posłańcowi naszemu z nim szię o tern wszysthkim. co do tego zachamowania złego naliezecz bęndzie, także tesz postanowienia ceny y zywnoszci znosząc pomocni beli y tego tak y sami dlia sziebie y dlia dobrego pospolitego doirzeli, iakoby nic na chętnym y życzliwym staraniu Wiern. waszych nieschodzilo. Vczyniczie to Wiern. wa- sze s powinnoszczi swey y dlia łaskj nasey. Dan w Warszawie dnia sziodmego miesziąca Decembra, roku bożego M D XCII, a panowania naszego roku piątego. — Sigismundus rex. — Math. Pstrokonski r. m. s.
Dokument papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową, poniżej tekstu na dokumencie wyciśniętą.
3O0. 1593. die 16. m. lanuarii, Cracoviae.
Pactum consulum Cracoviensium cum consulibus Clepardiensibus de vecturis et de caupona vinaria.
Burmistrz y rada miasta Crakowa imieniem swym y wszistkiego po- spolitego człowieka tegosz miasta z iedney, a burmistrz y rada miasta Kle- parza imieniem także swym y wszistkiego vcciwego pospólstwa tegosz miasta z drugiey strony, oznaymuiemy y wiadomo cziniemy wszem wobecz, ktorim to wiedzieć naleźi, isz iako na seymie walnem coronnim blisko przeszlim w Warszawie dzierżanim, przes collegi y posli nasze z obu stron na seym przerzeczony wysłane, vgoda prziiacielska y porównanie pewne stroni pod- wod y szinku winnego na Kleparzu iest postanowione, które tamże zarasz spisane y podpisem także pieczęciami przerzeczonich posłów naszich vtwier- dzone y przesz nie do xiąg radzieczkich warszawskich , w poniedziałek po s. Łukaszu Ewangeliście roku bisko przeszłego 1592 wwiedzione iest, na którą vgodę, iako nam burmistrzowi y rayczom miasta Kleparza y pospólstwu naszemu zachowana była wolna droga do prziięcia albo odrzuczenia iey do
6
4^
Gromnicz blisko prziszlich, także y to warowano było, że z obu stron con- sensi nasze spoinę na tę rgodę wyprawione być miali: temu tedi z obu stron dosić cziniącz, my wysszey opisani burmistrz y rada miasta Crakowa, także burmistrz y rada miasta Kleparza imieniem swym y pospolstw na- szich oznaymuiemy, isz takową vgodę przesz posli nasze na seymie przerze- czonim postanowioną, za dobrim rozmysłem y spolnim consensem naszim, imieniem swym y pospolstw naszich, a mianowicie my burmistrz y rada miasta Kleparza imieniem pospólstwa naszego wszistkiego, które dla tey vgodi przesz nasz we srzodę po s. Marcinie w roku przeszłem 1592 odesłane (s) było, y na nie consens swoy we srzodę po s. Luciey tegosz roku dało, przymuiemy, na nie pozwalamy y one we wszistkich artikulach iey y con- ditiach ymaczniamy y potwierdzamy. Ktorey te słowa są:
In nomine Domini Dei omnipotentis Amen. Stało się postanowienie pewne y nieodmienne miedzi slachetnimi pani Danielem Chroberskim y Sta- nisławem Schembekiem, rayczami y posłami miasta Krakowa z iedney, a sławnemi pany Iakubem Praczowskiem rayczam y Stanisławem Saburam przisieżnikiem kleparskiem, na tenże seim posłanemi, imieniem tegosz miasta Kleparza z drugiey strony, w ten niżey opisani sposób:
§ 1. Naprzód przerzeczeni panowie Iakub Praczowski raycza y Stani- sław Sabura przisiężnik kleparzczi, imieniem swym y wszistkiey radi także y pospólstwa miasta Kleparza za plenipotentią iem na to pod pieczęcią tegosz miasta coram iudicio ciuili Clepardiensi de data feria ąuarta post festum Exaltationis s. Crucis anno Domini 1592 podaną, wszelakie contro- uersiae, processi prawne, remissiae y pozwy którekolwiek za powodem mia- sta Kleparza przeciwko miastu CrakowTu y przedmieściom iego, a miano- wicie przedmieściu garbarskiemu y obywatelom Czarney wsi, do tego czasu stroni podwod tak konnich iako y pieniężnich zachodzieli y iedne na re- missiey seymowey według decretu króla s. pamięci Stephana de data feria sexta antę festum Pentecostes proxima, anno Domini 1585 zawiśli, drugie ieszcze rossądzone nie są, exnunc et de facto vmorzyli, cassowali y w niwecz obrocieli y od nich dobrowolnie odstąpieli na czasi wieczne, wolno pusz- czaiącz miasto Crakow y wszistkie przedmieścia y prziległosci iego ze wszist- kiemi obywatelami ich od wszelakiey impetitiey y molestatiey swey stroni tichto podwod konnich y pieniężnich czasi wiecznemi, od ktorich miasto Cra- kow ze wszistkiemi przedmieściami y prziległosciami swemi y obywatelmi ich od pierwszey fundaciey według prziwilegiow y decretow na to od wielu Ich Mczi xiążąt y krolow polskich s. pamięci nadanich wolne było, także tesz podług constitutiey coronny króla lego Mczi ninieyszego Zigmunta trzeciego anno 1588 vchwaloney, na wieczne czasi iest wyzwolone.
§ 2. Z drugiey stroni wysszey namienieni slachetni panowie Daniel Chroberski y Stanisław Schembek raycze y posłowie miasta Krakowa imie- niem swym }' [eh Mczi panów collegow swych pokazuiącz chęć y ziczliwość prziiacielską przeciwko miastu Kleparzowi y obywatelom iego iako sąsia- dom swym, Yważaiącz tesz częste y wielkie prośby y prziczini wiele zacznich osób, a mianowicie Ich Mczi panów woiewodow crakowskiego y lubel- skiego, tudziesz Ich Mczi panów posłów woiewodztwa crakowskiego, za niemi po kilka seymow rczinione, ochroniaiącz y wczale zachowuiącz przi-
43
wilegie y decreta krolow Ich Mczi polskich ś. pamięci miedzi miastem Cra- kowem y Kleparzem stroni szinku winnego vczinione; a mianowicie decret pośledni króla s. pamięci Stephana de data Cracouiae feria secunda post Bartholomaei anno 1583 in suo debito et integro robore reseruando, eidem- que per praesentem concessionem nullatenus derrogando, iednak przerze- czonim panom burmistrzowi y rayczom miasta Kleparza dla poratowania y podpomożenia dobra ich mieyskiego pozwoleli y dopuscieli, iże oni na iednim miesczu tilko na Kleparzu, a mianowicie pod ratuszem swym kle- parskim, albo gdzie sobie miescze na to obrawszi naznaczą, wolnie będą mogli wina wszelakiego rodzaiu przedawać y szinkować od czasu postano- wienia tego per modum et titulum arendae tilko podług decretu króla Stephana s. pamięci do lat piąci po sobie idączich, temi niżey opisanemi conditiami:
a) Naprzód, iże przesz to, iako się wysszey namienieło, prawom y de- cretom miasta Crakowa w niczem się derogować nie ma, ani panowie kle^ parzanie tego ninieyszego pozwolenia za abusum decreti albo seąuellą iaką poczitać będą mogli, ale to z sczerey chęci y miełości przeciwko sobie przy- mować będą powinni od radi y pospolitego człowieka miasta Crakowa;
b) Powtore, iże się tego zadnim obyczaiem domagać nie maią, aby ta wolnoscz na więczey miescz rosciągać się miała, ale na tim samym iednim miesczu, póki to pozwolenie trwać będzie, przestawacz maią, y tego prze- strzegać będą powinni, aby żaden inszi na Kleparzu wina wszelakiego szin- kować nieśmiał, czego także panowie raycze krakowsczi za prawem swym bronić maią;
c) Potrzecie, iże wina wszelakie, ktoreby dla szinku takowego kupować chcieli, nigdzie indziey iedno albo od mieszczan crakowskich albo na skła- dzie crakowskim kupować powinni będą ;
d) Poczwarte, iże od miescza tego, na ktorim ten szink winny iest po- zwolony, przerzeczeni panowie raycze kleparsczi panom rayczom krakow- skim na każdi rok złotich ośm polskich, to iest po dwu złotich na każdi quartał płacić y oddawać będą powinni, a osobno każdi pułkufek albo na- czinie wina, które kupią, pisarzowi mieskiemu krakowskiemu opowiedzieć, od niego cedułę na odprawę iego wziąć, także składne albo czopowe miey- skie, szrotlon y insze wszelakie powinności, które mieszczanie krakowsczi od szinku winnego odprawuią, płacić y oddawać będą powinni bez wszela- kiey trudności.
§ 3. Ktorim condiciom gdi panowie raycze kleparzczi dosić czinić y po- winności te miastu Crakowu oddawać y w mielosci sąsieczkiey zachowywać się będą z obywatelami crakowskiemi, tedi po wyściu przeopisanich piąci lat panowie raycze crakowsczi według decretu króla Stephana ś. pamięci to pozwolenie szinku winnego timźe panom rayczom kleparskim także do drugich piąci lat et sic conseąuenter a quinquennio ad quinquennium pro- rogować y przi teyże wolności także przi arendzie wysszey opisaney we wszistkim one zachować będą powinni dotąd, pokiby się conditiom wszist- kim przeopisanym przesz pany raycze kleparskie dosić działo, ktorich iednak gdzieby tam in toto quam in parte nie wykonywali y onim dosić nieczinieli, tedi od tego pozwolenia y arendi ipso facto odpadać maią.
44
§ 4- -A- to postanowienie przeopisane aby skutek swoy dostateczni wzięło, będą powinne osoby wy (s) wysszey mianowane, kiedy się do Cra- kowa y Kleparza po wśmierzeniu powietrza teraźnieyszego ziadą, consensi collegow y pospolstw swych na nie wyprawić y sobie ex vtraque parte pod pieczęciami miast swych oddać, aby tak skutecznie y nieodmiennie trwało. Wszakże stroni radi kleparskiey zostawuie się na tę transactią wolna deli- beratia, isz raycze kleparsczi ziechawszi się do Kleparza, maią miedzi sobą namowę rczinić a vcziniwszi maią się panom rayczom krakowskim declaro- wać, ieślisz na tey transactiey przesz plenipotenti swe rczinioney, przestawać chczą albo nie, gdzie wolno będzie timże rayczom kleparskim na tey trans- actiey przestać albo tesz od niey odstąpić, czo iednak ycziniwszi wykonać tę swoię deliberatią y declaratią nadaley do Panny Mariey Gromnicz blisko prziszlich in anno 1593 przipadaiączich będą powinni; a gdzieby do tego czaszu wysszey opisanego rada kleparska panom rayczom crakowskim ża- dnego oznaimienia o takowey swey declaratiey nieuczinieli, tedi iusz eo ipso facto transactią ninieysza w zadnim artikule onim służić niebędzie mogła, ani iusz więczey żadnego regressu na potomne czasi do tey transactiey mieć niebędą mogli.
A dla pewnieyszego Ytwierdzenia tey transactiey na ten czasz tę inter- cisę miedzi sobą spisaną y rękami także pieczęciami swemi potwierdzonąm. przed yrzędem warszawskim radzieczkim to approbować z obudwu stron maią. Działo się to w Warszawie pod seymem walnim die I7 Octobris anno Domini 1592. Daniel Chroberski raycza Crac. Stanisław Schembek manu propria. Stanisław Sabura swym y pana lakuba Praczowskiego imieniem ręką własną.
Takową tedi ygodę prziiacielską my wysszey opisani burmistrz y rada miasta Krakowa z iedney, także my burmistrz y rada miasta Kleparza z dru- giey strony, nomine quo supra mocznie, stale y nienaruszenie sobie zobo- polnie chować y według opisania iey we wszistkim się sprawować y oney zupełnie dosić czinić obieczuiemy się za nasz y potomki nasze, z tą iednak declaratią, poniewasz prze niebespieczenstwo powietrza morowego blisko przeszłego arenda szinku wina na Kleparzu zaczęta być niemogła, yże ta- kowa arenda od dnia pierwszego księzicza lutego w roku teraźnieyszim blisko prziszłego, zacząć się ma według opisania iey. A dla lepszey wiari y pewności tego spolnego consensu y zgodi naszey dwa iednakie listi spisać dalizmy y one pieczęciami naszemi mieyskiemi rtwierdzieliźmy. Działo się na ratuszu krakowskim w sobotę blisszą przed s. Priską , roku pańskiego tisiącznego pięćsetnego dziewięćdziesiątego trzeciego.
Dokument pargaminowy, opatrzony był pierwotnie dwiema pieczęciami, uwieszonemi na paskach pargaminowych. Z tych dochowała się tylko pierwsza w czerwonym wosku, wyobrażająca mniejszą pieczęć radziecką krakowską.
45
$10. 1593. die 12. m. Aprilis, Cracoviae.
Senatus consultum de foro, quod civibus Cracoviensibus competit.
Consules ciuitatis Cracouiensis Yniuersis et singulis, praesentium noti- tiam habituris, cuiuscunąue status, dignitatis et praeeminentiae existentibus, praemissa nostri obsequiorum nostrorum commendatione significamus ac no- tum facimus, serenissimos olim principes et reges Poloniae inter multas et praeclaras libertates et immunitates, quas civitati Cracoviensi ex singulari sua clementia et propter multa servitia et obseąuia, per civitatem hanc sibi praestita contulerunt, hac quoque speciali et insigni ac tempore necessitatis maxime grata libertate et praerogatiua eam ornasse et donasse, quod omnes ius civitatis istius Cracoviensis habentes, non alibi, quam coram nobis con- sulibus vel iudicio suo ciyili Cracoviensi comparere, ibidemque iudicari de- beant; et si ad alios quosvis regni iudices aut officiales vel alia loca a quo- piam seu pro quacunque re et causa extra muros ciuitatis Cracouiensis quo- cunque requisiti seu citati fuerint, quod tunc comparere aut respondere mi- nime teneantur, nec aliquas paenas ratione huiusmodi contumatiae soluere aut pendere debebunt. Imo si contra illos aliquid diuersi attentatum atque ex contumatia decretum fuerit, id totum irritum, inane, nulliusque ponderis et momenti censebitur. Tum quod ciues et ius ciuitatis istius Cracouiensis habentes per quosuis iudices, officiales et familiares illorum extra iudicium ciuitatis Cracouiensis nec ad arces nec ad vincula nec ad aliud quodcunque iudicium aut captivitatem trahi ibidemque detineri debebunt, prout privilegia divorum Yladislai, Casimiri et aliorum Poloniae regum et principum ea omnia latius in se descripta continent. Quaequidem libertates, immunitates et prae- rogativae repositae per divum Sigismundum Primum Poloniae regem et suae maiestatis consiliarios in conventu Petricoviensi congregatos, decreto autho- ritate conuentus eiusdem iudicialiter lato et promulgato, confirmatae et appro- batae sunt. Quod cum ita sit, omnes et singulos ofnciorum et iudiciorum quorumvis in hoc inclyto Poloniae regno et dominijs eidem annexis prae- fectos et praesides , dominos gratiosos et amicos honorandos obnixe roga- mus, velint ciues nostros Cracouienses circa tam firmas et tot saeculorum decursu approbatas libertates gratiose conseruare, neque ad aliquod incom- petens forum vel iudicium ciues eosdem euocari, aut aliquibus inordinatis detentionibus et vinculis eos adstringi permittant, in contemptum et praeiu- dicium libertatum et immunitatum antę commemoratarum, sed omnes prae- dictos cives nostros cum causis et actionibus ipsorum ad nos et iudicium nostrum remittant, vbi debita et indilata iustitia iuxta causae exigentiam administrabitur. Hanc porro gratiam et benevolentiam nos vicissim omni obsequij et officij genere referre et compensare sedulo curabimus. In cuius rei fidem sigillum nostrum praesentibus est subappensum literis. Datum in praetorio nostro Cracouiensi feria secunda post dominicam Palmarum pro- xima, anno Domini millesimo quingentesimo nonagesimo tertio. Johannes Schiling civitatis Cracoviae notarius manu propria.
46
Sil. 1593. die 23. m. tulii, Varsoviae.
Sisrismundus III. rex Poloniae civitati Casimiriensi utendi cera miniata dat potestatem.
Sigismundus Tertius etc. Significamus etc. Spectatae fidei explorataeque virtutis tam erga nos ipsos, quam erga superiores Poloniae reges ciuitas Kasimiria cis Cracouiam, ab atauo nostro diuo Cazimiro, immortalis gloriae praestaiitissimo rege constituta, hoc etiam a nobis postulare \idetur, vt sin- gulari eandem ciuitatem beneuolentia nostra complectamur : secura semper in republica est partes optimatum in tumultu electionem nostram subseąuuto, Maximilianoque archiduce Austriae, Cracouiam, Casimiriam et Clepardiam ciuitates armis infestante, multa subiuit, multa yiriliter fecit nostri causa, teste magnificio Ioanne Zamoyscio cancellario et duce regni generali. Quo- circa faciendum hoc honoris eidem ciuitati Casimiriae magistratuique ipsius existimauimus, vt deinceps in omne posteritatis tempus in obsignandis literis tam priuatis quam publicis rubra caera, quemadmodum maiores regni nostri vrbes, rtatur. Quam facultatem praesentibus nostris literis illi damus, man- damusque vniuersis et singulis, ne omnino quisquam dictam ciuitatem ma- gistratumque eius vlla ratione praepediat, praepediendamue curet, quominus hac nostra munificentia liberę perpetuis temporibus cum omni posteritate sua fruatur. In cuius rei fidem praesentes manu nostra propria subscriptas, sigillo regni nostri muniri mandauimus. Uatum Warschouiae die vigesima tertia mensis Iulij, anno Domini millesimo quingentesimo nonagesimo tertio. — M. Piskorzowski sst.
Z kopii zamieszczonej w rękopisie Bibl. Jagieł, krak. N. 118, str. 5.
*J12. 1593- die 23. m. Iulii7 Cracoviae.
Senatus consultum de consulibus, qui ad causas civitatis tractandas et residua vectigalium exigenda curam adhibeant; deligendis.
Actum feria sexta in crastino diei Mariae Magdalenae. — Spectabiles domini Martinus Fihauser proconsuh Ioannes Szpigler, Martinus Vrbanko- wicz, Baptista Fontaninus, Paulus Zutter, Caspar (jutteter, Valentinus Ri- mer, Ioannes Waxman; Ioachimus Ciepielowskj, Caspar Rezler, Caspar Cho- dowicz, Antonius Paczosska, Nicolaus Alantsee et Antonius Franczkowicz consules Cracouienses, die hodierna ad id per schaedulas conuocati ac in praetorio legitime congregati existentes, eo considerato, quod iniuriae, quae ciuitati per varias personas inferuntur, in dies cumulantur, nulla tamen expe- dita ratio hactenus fuerit, qua illis obuiam iri eaeque vindicarj possent, siquidem domini proconsules, quibus cura haec principaliter incumbere et quorum duetu causae eiusmodi expediri debebant, alijs assiduis curis, mo- lestijs et interpelationibus ac iudicijs oceupati, ei muneri satisfacere non po-
47
tuerunt, eoque perpenso, quod recuperatio debitorum ciuitati retentorum decreto serenissimi olim Stephani regis iniuncta, hactenus executionem de- bitam non sit sortita: his itaque rebus prospicere idąue curare volentes, vt syndicus ciuitatis causas omnes ciuiles eo diligentius et cum meliori consilo ac deliberatione expedire , assistentiamąue certarum personarum ex ordine consulari (quae hactenus plerimąue desiderabatur), circa ąuemlibet actum iudiciarium habere posset, ynanimi voto et consensu ad id ex medio sui de- legerunt spectabiles dominos Martinum Yrbankowicz, Casparum Gutteter, Antonium Paczosska et Antonium Frimczkowicz, eisque hanc prouinciam et tale munus commiserunt, vt ipsi omnes iniurias ciuitati per quascunque per- sonas illatas expendent, actiones quasuis ciuitatis iudiciarias reuideant, et quo modo seu ordine in eis actionibus procedendum sit, quaque via iniuriae ciuitati illatae, et si quae deinceps inferri contigerit, rindicari debeant, cum syndico ciuitatis (qui eis ad hoc additur, qui etiam ipsis in eis omnibus, quae i 1 li ad causas ciuitatis vel defendendas vel instituendas commissa fuerint. obsequi et morem gerere debet), consultent et deliberent . atque processus iudiciarios ciuitati vel officio consulari institutos, optimo consilio et cura vna cum syndico defendant et ratione iniuriarum ciuitati per quascumque personas illatarum, causas et actiones instituant, easque qua maxime fieri poterit fide et diligentia continuent et ad effectum deducant, debitaque ciui- tati per quasuis personas iuxta regestrum eo nomine confectum , retenta emoneant et exigant, ac circa quemuis actum iudiciarium vel omnes aut maior pars ipsorum, si id grauitas negocij poscere videbitur, syndico ciui- tatis assistant aut saltem aliquis ex ipsis assistat, omniaque agant in causis ciuitatis, quae ad optimam ipsarum expeditionem spectabunt : ita tamen, vt primo de omnibus causis, praesertim vero grauioribus ad senatum referant, consultationes et consilia per se constituta eidem exponant, atque ex volun- tate senatus in eis causis procedant, pecuniamque omnem ex debitis retentis exactam, non ipsi asseruent, sed ad aerarium ciuitatis et manus dominorum lonherorum seu quaestorum tradant. Ouae quidem facultas praefatis dominis Martino Vrbankowicz, Casparo Gutteter, Antonio Paczosska et Antonio Franczkowicz modo praemisso collata, ad vnius tantum anni spatium a data praesentium computandi, durare et vigorem suum obtinere debebit; exacto vero anno isto liberum erit dominis proconsuli et consulibus hanc facultatem eisdem dominis adimere et ordinationem istam cassare in nihilumque redi- gere, vel eam si ex vsu et commodo reipublicae fuerit, ad vlterius tempus prorogare. ac eisdem supranominatis dominis vel alijs ex medio sui conferre. Quoniam vero dignum est, vt ijdem domini recompensam conuenientem labo- rum suorum habeant, eapropter spectabiles domini proconsul et consules antedictj eisdem dominis assignauerunt praemij loco quinque marcas a sin- gulis centum marcis, quas ex debitis ciuitati retentis opera sua exegerint et emonuerint, idque vigore praescripti decreti serenissimi olim Stephani regis ; ratione vero aliarum causarum ciuitatis, quae ipsis incumbent. spectabiles domini proconsul et consules sese pro ea diligentia, quam in eis tuendis et iniurijs \indicandis adhibebunt, ipsorum conuenientem rationem habituros, et recompensam seu contentationem decentem sese ipsis in fine anni prae- dicti praestituros et exhibituros promiserunt. Guam ąuidem curam et facul-
48
tatem spectabiles domini Martinus Vrbankowicz, Caspar Gutteter, Antonius Paczosska et Antonius Franczkowicz ibidem praesentes, in se susceperunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 118.
H13. 1593. die 3. m. Augusti, Cracoviae.
Senatus consultum de rationibus civilibus ponendis.
Actum feria tercia antę festum Transfigurationis Domini proxima. — Spectabiles domini Martinus Fihauser proconsul, Daniel Chroberskj, Hiero- nimus Zalassowski, Ioannes Szpigler, Martinus Vrbankowicz; Joannes Cyrus, Baptista Fontaninus, Paulus Zutter, Caspar Gutteter, Ioachimus Ciepielowski, Caspar Rezler, Caspar Chodowicz, Antonius Paczosska et Antonius Francz- kowicz consules Cracouienses, pro die hodierna per schaedulas conuocati ac in praetorio Cracouiensi legitime congregati existentes, volentes modum et rationem certam constituere, vt rationes ciuiles, quae per dominos lonheros pro aliąuot annis reddi debent et hactenus propter absentiam dominorum consulum protrahebantur, eo citius et commodius ac in maiori dominorum praesentia absolui expedirique possent, vnanimi voto constituerunt, ąuando domini consules ad audiendas et recipiendas hasce rationes per schaedulas vocati fuerint; quod omnes in praetorium ac tempestiue pro hora assignata conuenire rationibusąue illis interesse debebunt; quod si vero aliąuis non aduenerit, is poena duodecem grossorum pro ąualibet vice mulctari debet, qui duodecem grossi ex pensione septimanali pro piscibus prouenienti de- falcabuntur. Quod si aliąuis ex dominis consulibus graui ąuopiam negocio occupatus, aduenire non posset, is se domino proconsuli indicare et yeniam ab ipso accipere tenebitur. Domini consules etiam, qui a ciuitate absunt. huic poenae non subiacebunt. Et haec constitutio tantisper durabit, donec rationes supra recensitae absolutae fuerint.
Acta Cons. Crac. 9, fol. 120.
814. 1593. die 26. m. Augusti, Casimiriae.
Scabini Casimirienses et Stradomienses ad iudicia exercenda certos ąuosdam dies constituunt.
Feria ąuinta post Bartolomei proxima. — Famati domini Augustinus Pawlik, Melchior Franckowic, aduocati, Martinus Orzeł, senior, Albertus Stalny. Laurentius Misz, Tiburtius Koszycki, Paulus Rybienski, Bartolomeus Toporek, Iacobus Toporek, Albertus Fabri scabini tam Kazimirienses quam Stradomienses, pleno numero in rotam iuditiariam praetorij Kazimiriensis per obdestinationem famuli sui congregati, pro munere et debito officij sui regimen et ordinem bonum in iuditijs promouere rolentes, et cum sint di-
49
uersa iuditia, vt etiam singula modos, rationes, obseruantias cum eorum cognitionibus habeant, in ąuibus iuditijs exemplo aliarum ciuitatum munus suum debite exequantur, inprimis perpendentes, ne assidua congregatione ad iuditia facienda facultatibus et fortunis suis elludantur, tum quod patroni causarum alijs actionibus, quas in diuersis iurisditionibus fouent, vt pote Craccouiae, Clepardiae et Cerdoniae occupati, terminos iuditiarios suorum principalium negligunt, ita vt officium scabinale siue iuditium propter causi- dicos in aliud tempus terminos transffere solebat, eo quod causidici excu- sationes saepe inferebant, ob id potissimum negligere causas et actiones, quod videlicet dies certi iuditiarij a iuditio non sint ordinati ; insuper annuen- tes priori laudo communi in anno 1547 hac in ciuitate Kazimiriensi facto, quod videlicet omnes consuetudines iuditiorum Craccouiensium in hac ciui- tate seruari debent ; quoniam vero in ciuitate Craccouiensi certi dies iudi- tiarij ordinati sunt, ita vt iudices et personae litigantes in acquirendis for- tunis suis itentidem non impediuntur, hanc itaque celeberrimam harmoniam imitantes, commodoąue publico, ordini et bono regimini acclinantes, irifra- scriptum ordinem de iuditijs seruandis constituerunt et sanciuerunt :
§ 1. Inprimis iuditia magna legalia burgrabialia cum sint alijs iuditijs autoritatis maioris, ter in anno diebus et ferijs suis iuxta ordinem in iure descriptum seruabuntur.
§ 2. Deinde iuditia exposita, quae sunt plebiscito ciuitatis priuilegiata vsuque antiquissimo ciuium approbata, propter resignationes consequendas, mutuas inscriptiones inter coniuges et alias quasuis personas faciendas, aresta item praecustodienda et legalia impedimenta ex perlucris iure victis circa condemnationum sententias inferenda, conseruanda, attentanda et alia ex arestis et tertijs iuditijs perficienda, cellebrabuntur ferijs secundis de quin- dena in quindenam, vacantijs siue cesantijs etiam temporibus vsitatis in ro- bore seruatis.
§ 3. Tertio iuditia opportuna, quae singulis septimanis diriguntur7 non nisi duobus diebus septimanatim absoluantur, vtpote ferijs quintis et sabba- tiuis (exceptis causis criminalibus, quae moram non paciuntur), eorundem iuditiorum dies, in quantum festa impedirent aut pars cittata sibi contuma- tiam in cittationum et denunctiationum terminis ab actore scribi permiserit, extunc denunctiatio non in futurum diem nec alios subsequentes dies, verum in proximam et sequentem iuridicam transferendi et limitandi absque cuiusuis condictione et partium iure illeso aduocatus pro tempore existens sine resi- dentia iuditij integram potestatem habebit ; nec cuiquam parti in fauorem dies praetacti iuditiarij infringi et mutari debent, neque partes litigantes vllas excusationes etiam et sui procuratoris absentiam inferre possunt eo, quod scabini iuditijs assidentes domesticis negotijs suis postpositis eosdem dies iuditiarios semper sub paenis in constitutionibus eorum descriptis serua- bunt, simili quoque modo et ratione litigantes faciant.
§ 4. Postremo item iuditia necessaria, vt non in dirimendas causas re- ferantur, saltem ad inscriptiones, rellationes, protestationes, proclamationes et miserabiles aduenas per aduocatum et tres scabinos cellebrentur, et ad petitionem cuiusuis partis extra dies iudiciarios in omnibus diebus peragen- tur. Pro testamentis vero condendis, quoniam id omnium necessitatum ma-
7
.5 o
ximum est, vt causae et negotia aegrotantis propter mortis periculum offi- tiose suscipiantur, eapropter non solum omnibus diebus extraiudiciarijs verum etiam festiuis omni hora et post occasum solis in iuditijs necessarijs semper suscipientur in acta.
Vt autem praemissa omnia firmiter obseruentur, in acta praesentia in- grossata et inserta sunt.
Acta Consul. Casimir. 771, str. 236.
$15. i,594- die 21- m- Martii, Casimiriae.
Plebiscitum de adnotationibus nonnisi in libris fori competentis con- signandis.
Feria secunda postridie dominicae Laetare. — Honorata communitas tota Kasimiriensis et Stradomiensis inhaerendo suo priorj laudo, priuilegio sacrae r. Maiestatis roborato, constituit et in perpetuum sanciuit :
§ 1. vt nullus quicunque videlicet iurisditionj praesenti ciuili Kazimi- riensi subiectus .sit. in alia iurisditione praeter praesentj Kazimiriensi obli- gationes, renditiones, abscessiones , commutationes et ąuasuis in genere inscriptiones faciat facereąue audeat, verum tenentur omnes id in iurisdi- tione competentj Kazimiriensi, cui subiacent, agere et facere ;
§ 2. tum vt nullj nobilj aut spiritualj personae ius non habentj ciuiler ipsi sine consensu dominorum consulum bona iurisditionj huic subiecta, alienent et vendant7 sub graui animaduersione officij et poena confiscationis bonorum horum, quj contrarij huic laudo reperientur.
§ 3. Id quoque notarius semper obseruare tenetur, vt ąuibusuis in- scriptionibus consueta de oneribus ciuilibus et regalibus cautio expressis verbis adscribatur;
§ 4. ij etiam omnes, qui in alieno foro inscriptiones et renditiones quasuis fecerint, ad festum Paschae proximum illas ad acta consulum Kazimiriensium inducj ingrossarique sub poena supraannotata curent.
Acta Consul. Casim. 771, str. 383. Skasowany został powyższy plebiscyt w zupełności r. 1596, fr. IV post 8vaR Epiphaniarum. — Acta Cons. Casim. 772, str. 290.
Hlii. 1.594. die 2Q. m. i\Tartii; Cracoviae.
Senatus consultum de potestate quaestorum aerarii civilis.
Actum feria tercia post Dominicam ludica. — Spectabiles domini pro- consul et consules ciuitatis Cracouiae prout retroactis diebus, ita etiam die hodierna ad determinandam finaliter electionem dominorum lonherorum seu acrarij ciuilis praefectorum et ad constituenda ea; quae ad legitimam et or- dinatam officij ipsorum administrationem spectant, per schaedulas conuocati
5i
ac in praetorio Cracouiensi legitime et pleno numero congregati existentes. vnanimi voto et assensu elegerunt et constituerunt lonheros seu aerarij ci- uilis praefectos ad annum praesentem spectabiles dominos ioachimum Cie- pielowskj et Nicolaura Alantsee collegas suos consulares, eisąue facultatem plenariam contulerunt, ąuaesturam seu prouisionem aerarij ciuilis, qua maxime fieri poterit, fide et diligentia administrandi his infraseriptis conditionibus :
§ i. Inprimis praefati domini lonheri nouiter electj inuentarium omnium rerum, ad officium administrationis ipsorum spectantium , vtpote armaturae et suppellectilis in praetorio existentis, tum etiam machinarum bellicarum, pulueris tormentarij et instrumentorum , quae apud laboratores ciuiles et mastellam habentur, aliarumąue rerum, ąuas ipsi in dispositione sua habituri sunt, in praesentia aliorum dominorum consulum, qui ad id deputabuntur, conficere, eiąue alia, quae tempore administrationis suae emerint et acqui- siuerint, deinceps adscribere debebunt, vt certo sciatur, quid in ipsorum administratione existat, quid etiam ab ipsis cum hoc munus deposuerint. repeti debeat.
§ 2. lidem domini lonheri prouentus omnes ciuitatis antiquos et nouos. specifice uero teloneum nouum cum auctione pontalium, contribucionem grossorum ab actualibus eeruisiae cum exactione ternariorum a cocturis cer- uisiae prouenientium, in administratione et prouisione sua habere debebunt, vt eo commodius omnibus necessitatibus ciuitatis per ipsos prospici et sub- ueniri possit. (_)uoniam tamen ex administratione contributionis grossorum certa pecuniae summa spectabili domino loanni Waxman eius ad praesens administratori soluenda est iuxta consignationes ipsi eo nomine a spectabi- libus dominis consulibus factas, ideo contributio illa tantisper in administra- tione ipsius permanere debebit, donec ipsi haec summa soluta fuerit; quo facto contributio illa ad dispositionem dominorum lonherorum deuoluetur. Administratio quoque arendae contributionis ducillariae penes eundem do- minum Ioannem Waxman vna cum pecunia ex contributione ducillaria qua- draginta grossorum exacta et civitati concessa, permanere debebit iuxta fa- cultatem, ipsi eo nomine anno praeterito datam.
§ 3. Prouentus porro omnes supranominatos domini lonheri praedicti pro meliori commodo ciuitatis coniunctis consilijs et operis conuertere de- bebunt, neque alteri sine altero eiusque assensu quidpiam suscipere vel expo- nere liberum erit.
§ 4. Aedificia noua nulla domini lonheri extruere poterunt sine scitu et consensu dominorum consulum, quibus (cum aliquid eiusmodi suscipere voluerint) id antea per schaedulas conuocatis denunciare, eorumąue volun- tatem in extruendis eiusmodi aedificijs sequi debent. Vetera tamen aedificia et vias, pontes, aggeres, aliaque, quae reparationem requirunt, prout ipsis commodius videbitur, reparare et sarcire poterunt.
§ 5. Domus, institas, fundos et quaevis bona ciuilia domini lonheri nullatenus cuiquam personae conferre seu inscribere poterunt sua priuata authoritate, quae decreto diui olim Stephani regis sublata est ; id etiam do- minis proconsulibus in minori frequentia dominorum nullatenus facere licebit, sed cum aliquid eiusmodi per cessionem, resignationem aut decessum alicuius seu alio quocumque modo vacare contigerit seu conferendum erit, domini
lonheri eiusmodi yacantiam domino proconsuli indicare et denunciare debe- bunt, dominus vero proconsul pro tempore existens ad id dominos consules per schaedulas conuocare tenebitur, ex ipsorumąue in pleno numero con- gregatorum et dominorum lonherorum sententia, id quod vacauerit, inscri- betur et conferetur. Si vero ąuidpiam in contrarium factum vel inscriptum fuerit, id totum irritum et inane censebitur. Porro in omnibus inscriptioni- bus super bona ciuilia faciendis, ista clausula addi debebit, si quis censum constitutum pro tempore praefixo non soluerit/ quod ipso facto arendam seu locationem bonorum sibi inscriptorum amittet.
§ 6. Quoniam vero assidua cura et labor, quem domini lonheri supra- dicti in procurandis commodis reipublicae impendere tenebuntur. debitam recompensam et remunerationem laboris ipsorum requirit, ideo spectabiles domini proconsul et consules vnanimi voto constituerunt cuilibet ex dominis lonheris antedictis annue soluendos esse salarij nomine fiorenos centum, et ad sustentationem equi , quem ipsorum quilibet propter conueniendos et visendos saepius labores et laboratores ciuiles alere debebit, fiorenos quin- quaginta, quod pro cuiusaue persona efficit fiorenos centum et quinquaginta. Insuper refectiones omnes, quae antehac dominis lonheris in duplo dabantur, eisdem quoque dominis lonheris similiter in duplo dari et solui debebunt.
§ 7. Cum etiam hoc manifestum sit, notarium actorum ciuilium. qui hactenus etiam prouentuum ciuilium curam habebat, propter alias arduas et assiduas reipublicae negociorum curas et quotidianam dominorum consulum diebus profestis in praetorio congregationem eiusque ad conuentus regni et alia in loca ablegationes, huic muneri ita, vti par est, vacare non posse, siquidem id notarium semper praesentem et ab alijs occupationibus liberum requirit, maxime hoc tempore, quo propter adiunctionem aliorum prouen- tuum, qui antę hac per speciales notarios conscribebantur, notarium proven- tuum ciuilium longe maiorem operam et laborem huic officio impendere oportebit, eapropter vt huic rei debito prospiciatur, spectabiles domini pro- consul et consules constituerunt aliam ordinationem ratione notarij prouen- tuum ciuilium in prima sui per schaedulas conuocatione faciendam esse pro commodo reipublicae.
Acta. Cons. Crac. 9, str. 124.
817. 1594- die 15. m. Aprilis, Cracoviae.
Senatus consultum de reditibus quibusdam in consules distribuendis.
Actum feria sexta post festa solennia Paschae. — Spectabiles domini Ioannes Cyrus proconsul, Daniel Chroberskj , Ioannes Szpiglor. Martinus Vrbankowicz, Gabriel Slonskj, Ioannes Baptista Fontaninus, Caspar Gutteter, loachimus Ciepielowski, Caspar Rezler, Caspar Chodowicz, Antoninus Pa- czosska, Nicolaus Alantsee et Antonius Franczkowicz consules Cracouienses, die hodierna ad id specifice per schaedulas conuocati et in praetorio Cra- couiensi legitime congregati, eo considerato, quod refectiones, quae sibi iuxta
53
antiąuam obseruationem semper pro festo Paschae et Natalis Domini pro remuneratione ąuadam curarum et obsequiorum, ąuae pro republica sufferre coguntur, morę antecessorum suorum solui et dari debebant, ąuamuis satis exiguae fuerint, tamen annis retroactis raro sibi soluebantur, tum etiam pro festo Paschae proxime praeterito solutae non sint, ideoąue certum aliąuem ordinem earum in posterum statis temporibus expediendarum et soluenda- rum constituere cupientes, vnanimi voto et consensu ordinationem talem sanxerunt :
§ i. Quod a die hodierna pecunia, quae per quascumque personas ius ciuile suscipientes, pro susceptione eiusdem iuris ciuilis soluetur et praesen- tabitur, in cistam specialem ei usui destinatam et in duas partes diuisam, .statim reponi, in nullosąue alios vsus seu necessitates ciuitatis conuerti, sal- tem ad expeditionem refectionum ordinariarum statis temporibus Natalis Domini et Paschae dominis consulibus distribuendarum, asseruari debebit sub duabus clauibus, ąuarum vna semper domino proconsuli pro tempore existenti, altera vero domino lonhero, qui anno illo praesidentis officio non fungetur et proconsulatum non administrabit, concredenda et tradenda erit. Cum vero stata et solita tempora refectionum distribuendarum aduenerint, vtpote festa Natalis Domini et Paschae , dominus proconsul et domini lon- herj cistam illam aperire et ex pecunia in ea collecta, refectiones pro tem- pore incidenti prouenientes, dominis consulibus omnibus soluere ac distri- buere tenebuntur. Et ąuoniam antehac pro festis supradictis media barila vini cuilibet dominorum consulum dabatur, deinceps vero cum adhuc vina minori praecio vendebantur, ratione mediae barilae vini tres marcae cuilibet dominorum consulum dabantur, pro qua tamen pecunia hoc tempore, quo maius praecium vini creuit, media barila vini emi non potest : ideo praeno- minati domini proconsul et consules statuerunt, quod domini lonheri in po- sterum vel ex pecunia supra recensita expediendis refectionibus destinata, vinum bonum emere et cuilibet dominorum consulum eius vini mediam ba- rilam dare, vel ratione eiusmodi mediae barilae vini cuilibet dominorum con- sulum quinque marcas paratae pecuniae soluere tenebuntur, quo praecio vinum hoc tempore communiter vendi solet. Dominis vero lonheris refectio- nes istae in duplo, vti antehac obseruari solitum erat, prout etiam in ordi- natione officij ipsorum feria tertia post dominicam Iudica proxime praete- rita constitutum est, soluentur et reponentur. Notarijs quoque refectiones istae, quae ipsis ex antiquo pariter vti dominis consulibus dabantur, statis temporibus modo suprarecensito dari expedirique debebunt.
§ 2. De poenis excessuum.
Quoniam vero refectiones istae paruam remunerationem dominis con- sulibus praebent pro curis et laboribus, quos pro republica sustinent, eapropter domini consules suprarecensiti, cupientes sibi et collegis ac successoribus suis eo nomine sufficientius satisfieri, ita vnanimi voto constituerunt , quod poenae, quae pro excessibus ad residentiam ipsorum consularem delatis et coram se agitatis per quascumque personas reponentur, quae ex praescripto iuris et fere vbique obseruata consuetudine officio consulari debentur, a die hodierna per notarium ciuitatis in speciali regestro conscribi et in cistae suprarecensitae alteram partem reponi, in eaque sub duabus clauibus antę-
54
dictis asseruari et singulis anni ąuartualibus, videlicet pro vltimis diebus mensium Iunij, Septembris, Decembris et Martij cuiuscumąue anni dominis consulibus omnibus ad id per schaedulas conuocatis, viritim aeąualibus et ratis portionibus distribui, praesentibusąue ad manus dari; absentibus vero per campanatorem praetorij mitti debebunt. Vtque ordinatio ista debitum sortiatur effectum , domini consules antedicti ita constituerunt, quod nullus ex dominis proconsulibus poenam pro excessibus ad residentiam consularem delatis et coram eadem residentia agitatis, decretam et constitutam, priuatim tam in praetorio quam domi pro se seu etiam aliąuot dominorum ipsi assi- dentium recipere, sed vt ea in praetorio in residentia dominorum solita re- ponatur, curare et iniungere debebit; quae poena ibi reposita statim ad cistam supracommemoratam referetur, et in ea ad diuisionem constitutam asseruabitur. Quod si quispiam dominorum proconsulum aliter fecerit, is sortem et portionem suam, quae pro illo quartuali omni, in quo proconsu- latus officium gessit et ordinationi huic contrauenit, ipsi ex diuisione istarum poenarum cedere deberet, ipso facto amittet, nihilque ipsi pro illo quartuali anni dari, sed portio ipsius inter dominos consules ex aequo distribui debebit.
Acta Cons. Crac. 9, str. 126.
£18. 1595. die 3. m. Februarii, Cracoviae.
Senatus consultum de praeceptis sub comitiis regni observandis.
Actum feria sexta in crastino festi Purificationis b. Mariae virginis. — Spectabiles domini proconsul et consules Cracouienses uocata in sui prae- sentiam honesta communitate ciuitatis huius, eidem serio iniunxerunt:
§ 1. vt sub hoc tempore conuentus regni quilibet hospes et inquilinus in domo et habitatione sua diligentem et assiduam curam adhibeat, ne ignis vel incendium aliquod erumpat, indeque incommodum vel periculum aliquod ciuitati oboriatur. Quod si ex permissione diuina aliquid eiusmodi acciderit, omnes ciues iuxta antiquas ordinationes praesto esse et in stationibus suis conuenire auxiliumque ad restinguendum ignem et sedandos tumultus, si qui exorirentur, arcendasque rapinas, quae in eiusmodi casibus plerunque interueniunt, facere debebunt. Insuper eidem communitati per dominos pro- consulem et consules Cracouienses iniunctum est, ne ciues et inquilini ho- mines vagos in domibus et habitationibus suis sub hoc praecipue tempore conuentus regni foueant, sed omnes eos ablegent et abigant.
§ 2. Et quoniam sub hoc tempus tabernatores et alij ciues magnam ąuantitatem lignorum et trabium magnarum in ciuitatem conuexerunt, qui- bus et plateae, praesertim vero Castrensis et s. Florian i occupatae sunt, ita ut difficilis transitus per eas pateat et varia pericula inde oboriri possent, eapropter domini consules serio iniunxerunt; ut ligna eiusmodi ex plateis amoueantur, neque diutius in plateis iaceant, sub poena dominorum consu- lum arbitraria, in eos irremissibiliter extendenda; qui huic edicto et mandato contrauenerint.
55
§ 3- Postremo spectabiles domini proconsul et consules Cracouienses id praecustodire volendo, vt sub hoc tempus conuentus regni pax et tran- quillitas publica conseruari posset, ad quod custodia seu satellicium ad mi- nus triginta personarum neccessarium est, ad quod satellicium magnificus marschalcus curiae regni etiam se certos milites stipendiarios S. R. Maiestatis adiuncturum promisit, id vero satellicium ex aerario ciuili sustentari non potest, ideo domini consules honestam communitatem serio admonuerunt, ut ad hoc satellicium per tempus conuentus regni sustentandum, subsidium peccuniarium conferat, vt id pro dignitate et necessitate ciuitatis ali et con- seruari possit.
Quo exaudito honesta communitas super priores articulos beneuole consensit, ratione uero posterioris de alenda custodia dilationem ad confe- rendum cum alijs conciuibus, praesertim uero mechanicis sibi concedi petijt, quae concessa est ad feriam secundam proximam. Yerum in ista communi- tatis congregatione ex dilatione, uti praemissum est expetita; proueniente, ratione videlicet sumptus ad alendam custodiam sub tempus hoc conuentus regni suppeditandi, nichil obtineri potuit, siquidem honesta communitas eam omnino denegabat, super alios vero articulos consensit.
Acta Cons. Crac. 9, str. 132.
810. 1596. die 5. m. Ianuarii, Cracoviae.
Senatus consultum de appellationibus ad iudicium regiae maiestatis vel ad iudicium commissoriale Sex Civitatum interponendis.
Actum feria quinta antę festum Epiphaniarum Domini proxima. — Spectabiles domini proconsul et consules Cracouienses ad id; uti antehac saepius, ita etiam pro die hodierna per schedulas conuocati et in praetorio legittime ac pleno numero congregati, pro debito officij sui prospicere vo- lentes, ne ciues et aliae quaecunque personae coram iudicio scabinali liti- gantes, in reportandis causis seu rotulis appellationum ad iudicium Iuris Supremi inutilibus impensis grauentur, tum etiam permoti assiduis instantijs et quaerellis spectabilium dominorum Commissariorum Sex Ciuitatum priui- legiatorum, qui cum magnis sumptibus pro statis temporibus, quibus iudicia ipsorum exerceri solent , huc venire coguntur, raro autem causa aliqua ad iudicium ipsorum deuoluitur, idque propter remissionem appellationum ad iudicium Iuris Supremi castri Cracouiensis in derogationem iudicij praedicti commissorialis Sex Ciuitatum et contra priuilegium diui olim Sigismundi Augusti regis eo nomine ciuitati huic concessum , in quo ratio et modus interponendarum et admittendarum istarum appellationum expresse prae- scriptus est: eapropter hijs incommodis consulere atque priuilegium supra- recensitum in effectum et ad debitam exequutionem deducere volentes; vna- nimi voto et assensu statuerunt et concluserunt7 exnunc et inposterum tem- poribus perpetuis obseruandum esse, quotiescunque in causa aliqua a iudicio supremo castri Cracouiensis ad iudicium ordinarium scabinale Cracouiense
56
sententiam reportari contigerit, qua iudicij inferioris sententia vel approbata vel retractata fuerit; vt sine vlla vlteriori acl iudicium supremum castri Cra- couiensis remissione simpliciter ac recta coram eodem iudicio scabinali Cra- couiensi, coram quo recitatur sententiae siue confirmatae siue reprobatae pronuntiatio et promulgatio, appellatio interponatur vel ad Maiestatem re- giam vel ad iudicium commissoriale Sex Ciuitatum. Nullae autem aliae appellationes iuxta praescriptum priuilegij suprarecensiti per iudicium sca- binale Cracouiense ad iudicium sacrae regiae Maiestatis admittendae erunt praeter eas, quae morę recepto a iudicio Sex Ciuitatum exceptae sunt. vtpote quae vel cum personis nobilibus vel cum aduenis intercedunt. In alijs vero omnibus causis iudicium scabinale appellationes ad iudicium com- missoriale Sex Ciuitatum admittere debebit, easque appellationes cum rotulo et obsignato causae processu iudicium praedictum scabinale Cracouiense recta ad iudicium commissoriale Sex Ciuitatum dirigere et admittere tenebitur.
Acta Cons. Crac. 9, str. 136.
S2©. 1596. die 6. m. Februarii, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de appellationibus interponendis.
Feria tertia in crastino festi s. Agathae. — Spectabiles domini pro- consul et consules Cracouienses, pro die hodierna ad id per schaedulas con- uocati ac in praetorio Cracouiensi legittime congregati existentes, senatus- consultum per se super modo admittendorum appellationum feria quinta antę festum Epiphaniarum Domini anno currenti sancitum, in debitam exe- quutionem deducendo, vocatis ad sui praesentiam honoratis dominis aduo- cato et scabinis Cracouiensibus, tum etiam procuratoribus ciuilibus, qui prae- ueniri potuerunt, hoc senatusconsultum ipsis in praesentia spectabilium do- minorum Ioannis Góra consulis Cracouiensis et loannis Iendrzeiowycz con- sulis Kasimiriensis, plenipotentum spectabilium dominorum consulum ciuita- tum Sandecensis, Kasimiriensis, Bochnensis; Yieliciensis et Ilcussiensis de- nuntiauerunt ac legi fecerunt, serioque ipsis iniunxerunt? vt a die crastina incipiendo, sese in admittendis et dirigendis appellationibus iuxta hoc sena- tusconsultum conseruent eique pro obedientia, qua officio consulari obligati sunt, non contraueniant.
Cui iniunctioni officij consularis praefati domini aduocatus et scabini Cracouienses se satisfacturos atque* senatusconsultum hoc exequuturos sub- miserunt, saltem petierunt sibi pro indemnitate, si a quopiam eo nomine impetiti fuerint, caueri. Itaque tam domini proconsul et consules Cracouienses suo; quam etiam praefati domini Ioannes Góra et Ioannes Iendrzeiowycz dominorum consulum reliquarum quinque ciuitatum suprarecensitarum nomine et uigore plenipotentiae sibi ab ijsdem concessae, dominis aduocato et sca- binis praedictis cauerunt et promiserunt, quod ipsos a quauis impetitione et molestatione quarumcunque personarum, si quae ratione exequutionis huius supracommemorati senatusconsulti exorta vel ipsis intentata fuerit.
.57
sumptibus et impensis istarum Sex Ciuitatium priuilegiatarum intercedent, tuebuntur ac euincent, ąuando et quotiescunque opus fuerit.
Acta Cons. Crac. 9, str. 138.
821. 1596. die 28. m. Februarii, Cracoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae capitaneo generali Cracoviensi mandat, ut consulibus Casimiriensibus in portorio exigendo opem ferrat.
Sigismundus tertius Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniaeąue etc. necnon Suecorum, Gothorum, Vandalorumque haereditarius rex. Magnifico Nicolao Zebrzydow- ski de Zebrzydowicze palatino Lublinensi, generali Cracouiensi, Lanczko- runensi, Boleslauiensiąue nostro capitaneo, syncere nobis dilecto. Magnifice syncere nobis dilecte ! Quaesti sunt nobis proconsul et consules ciuitatis no- strae Casimiriensis ad Cracouiam sitae, complures mercatores flumine Istula cum frumentis et alijs mercibus, scaphis et alijs nauigijs nauigantes, thelo- neum, quod a serenissimis praedecessoribus nostris regibus Poloniae a no- bisąue ipsis praedicta ciuitas nostra concessum habet, temere negare eius- que solutionem omnino subterfugere. Cuius ąuidem thelonei solutionem cum sibi ipsi per se vindicare et in integrum asserere non possunt, nos illis hac in parte prospectum esse volentes, Synceritatem Vestram hortamur manda- musąue, vt cum ab ipsis reąuisita fuerit, eisdem auxilium et patrocinium suum praestet, ad solutionemąue thelonei illius temerarios homines cogat et compellat. Neąue aliter faciat pro gratia nostra officijąue sui debito. Da- tum Cracouiae die XXVIII mensis Februarij , anno Domini M° D° XC" sexto, regnorum nostrorum Poloniae nono et Sueciae anno secundo. — Sigismundus rex. — Mtths Posth spt.
Dokument papierowy. Pieczęć pokojowa wyciśnięta na samym dokumencie poniżej tekstu.
822. 1596. die 5. m. Martii, Cracoviae.
Senatus consultum de iudiciis peragendis.
Spectabiles domini proconsul et consules Cracouienses, die hodierna per schaedulas conuocati ac in praetorio Craccouiensi legitime congregati exi- stentes, certam aliąuam normam et modum peragendorum iudiciorum officij sui constituere atque partibus coram officio ipsorum litigantibus consulere volentes, ordinationem infrascriptam, quae antehac saepius in deliberatione officij agitabatur, vnanimi consensu fecerunt et constituerunt firmiter obser- uandam, earaąue actis hisce inseri et sub sigillo ciuitatis antę fores stubae consularis affigi curauerunt, ut ad omnium notitiam deueniat. Cuius ordina- tionis tenor seąuitur talis :
8
58
Poniewasz się po the czasy z niemałym zatrudnieniem vrzędo\vym y rblizeniem sprawiedliwosej stron vkrzywdzonych dziewało, ze kiedy vrząd zasiadł na sądzeniu spraw łuckich y stron przywoływać dał, tedy acz sie strona pozwana nieopowiadała będąc kila razy przywoływana, za czym gdy contumacia stronie przy wstawaniu vrzędu pisana byc miała, tedy iednak niektórzy sprawiedliwość łucką zwłaczaiący, dopiero tamże przychodząc, gdy im contumaciae pisać chciano, opowiedali się y contumacię sobie pisać bro- nili , zaczym protestaciae czaszem z obudwu stron zachodziły de diligentia actoris et citati, które y vrzędowi potym trudność niemała czyniły y pro- cessy prawne stronom bardzo zatrudniały y mieszały : przeto aby się themu napotym zabiezeć mogło, Ich Mć panowie burmistrz i rada miasta Crakowa za dobrym rozmysłem i spoiną namową do zwyczaiu inszych sądów zwlascza sądu jego krolewskiey Mej się przychyliwszy, takie o thym postanowienie yczynili, ize kiedy po zasiedzeniu \rzedowym na sądzeniu spraw strona któ- rakolwiek przywołana będzie a zarazem się nieopowi, tedy nieczekaiąc iako przedthym wstawania yrzędowego albo końca they iuridiki, stronie takowy sie nieopowiedaiący przes stronę, która terminu attentuie, contumacia pisana byc ma, którą contumacia stronie wolno arestować będzie. A iesli durante sessione officij arest zaidzie, tedy zarazem in eadem sessione strony rospra- wiać się będą powinny. Gdzieby wiec peracta sessione officij arest przez stronę yczyniony był, tedy sprawa każda ktoraby arestowaną była, in seąuenti iuridica naprzód przed inszymi sądzona y odprawowana będzie, po który albo których zaarestowTanych spraw odprawie drugie sprawy, z ktoremi by się strony iakiekolwiek opowiedaly. według opowiedania przywołanie stron sądzone y odprawowane będą. W thym iednak Ich Mć panowie burmistrz v radli Cracc. strony, które przed yrzędem ich controwertowac będą, vpo- minaią, aby z gotowymi munimentami y extractami przychodziły, niedopiero gdy controwertowac poczną, do xiąg albo protocołow się odwoływali i w nich rzeczy im potrzebnych szukać dawalj , bo takowi słuchani nie bada, gdysz przez tho omieszkanie wielkie yrzedowi się dzieie. A gdzieby więc dla iakiego zatrudnienia yrzędowego limitacia \czyniona być miała, tedy limitacio ge- neralis causarum omnium , do których strony przywołane nie były, zawsze czyniona będzie y contumaciae stronom żadnym pisane niebędą, oprócz tych, do których strony przywołane były i nieopowiedzialy się. Poniewasz sie tesz processy łuckie y cancellaria thym niepomalu trudni, ze strony, które przed yrzędem radzieckim controuertuią, pospolicie controuersiae swe ossobno od- dawaią po decrecie, w których insze rzeczy wnoszą y piszą, nizli w contro- uersiach wtaczały, albo tesz do długiego czasu controwersiey takowych nie- oddaią, temu tedy zabiegaiąc y tho się sUmowi, ze każdy który controuersią iakąkolwiek oddać ma do cancełlariey, do trzeciego, albo gdzieby iakie wiel- kie impedimentum miał , na dalei do piątego dnia po controuersiey oddać powinien y tho z podpisem strony przeciwny, iako się v inszych sądów za- chowuie. A gdzieby takiey controuersiey którakolwiek strona do piątego dnia nieoddała albo bez podpisu stronv przeciwny one oddawała, takowi y pisarze cancełlariey mieiskj przyiąć nie będą powinni y o tho zatrudnieni nie będą mogli być. Tho postanowienie aby wszytkim do wiadomosej przy- szło, ich Mć panowie burmistrz y rada Cracc. one do xiąg swych vrzedo-
59
wych wpisać, publikować y na mieiscu iawnym przybić roskazalj. Działo się na ratuszu Crakowskim Ave Wtorek po niedzielj wstępny, roku Pańskiego 159 szóstego.
Acta Cons. ('rac. 30, str. 391.
$23. 1596. die 12. m. Augusti, Varsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae proconsuli, consulibus, advocato, scabinis et communitati civitatis Cracoviensis mandat, ut dissensiones inter sese exor- tas componere studeant.
Sigismundus tertius Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lituaniae. Russiae , Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniaeąue etc. necnon Sueco- rum, Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex. Spectabilibus et famatis proconsuli, consulibus, aduocato et scabinis totiąue communitati ciuitatis nostrae Cracouiensis, fidelibus nobis dilectis gratiam nostram regiam. Specta- biles et famati, fideles nobis dilecti ! Non libenter sanę accepimus motus ąuosdam nociuos et dissensiones inter Fidelitates vestras inualescere, quod tanto grauius ferendum nobis putamus, quod ea fiunt sub hoc tempore, quo insignis hominum externorum congressus Cracouiae ex nostra et reipublicae auctoritate celebratur, nec minus, quod Fidelitates restrae cum reliquis regni nostri ciuitatibus exemplo esse deberent, scandalo potius ea ratione esse possunt. Quare Fidelitates vestras serio hortamur eisdemque mandamus, vt magistratus quidem bonos ciues amet, intra terminos officij sui legumque se contineat, ciues vero debitum honorem magistratui tribuant, ab insolentijs et leuibus verbis prorsus abstineant, et in omnibus rebus quibus debent ma- gistratui morem gerant. Quoniam autem intelleximus eas turbas propter quasdam diuersas opiniones plebis et yeteribus institutis alienas excitatas esse, ideo volumus et edicimus, vt vtraque pars sese iuxta praescriptum antiquorum decretorum per omnia conseruet ad felicem vsque nostrum Cra- couiam reditum, vbi si quae partium habuerit, quod rationabiliter corrigi velit, coram nobis competenter agat; nos vero de omnibus, prout iustitiae et boni reg-iminis ratio postulauerit, inter Fidelitates vestras statuemus et decernemus. Secus itaque Fidelitates restrae non faciant pro gratia et sub poenis eisdem decretis serenissimorum antecessorum nostrorum de servanda vtrinque pace interpositis. Datum Varsouiae die XII mensis Augusti, anno MDXCVI, regnorum nostrorum Poloniae nono, Svetici vero anno tertio. — ■ Sigismundus rex. — P. Sczerbicz sst.
Dokument papierów, opatrzony pieczęcią pokojową, na samym dokumencie poniżej tekstu wyciśniętą.
6o
%2 4. 1597- die 4. m. Iulii, Cracoviae.
Plebiscitum de testudinibus Iudaeis non conducendis.
Actum feria sexta post festum Visitationis b. Mariae vłrginis proxima. — Quemadmodum honesta communitas in praetorio feria secunda et ąuinta proxime praeteritis congregata , inter caeteras consultationes, quas de ne- gotijs reipublicae habuit cum spectabilibus dominis consulibus, hoc instanter petijt, vt plebiscitum annis superioribus sancitum de non conducendis testu- dinibus Iudaeis in domibus tam dominorum consulum quam reliąuorum ciuium reassumeretur, et in exequutionem debitam a festo s. Michaelis pro- xime uenturo deduceretur, ac oranes, qui contra hoc plebiscitum Iudaeos in domibus suis fouere, uel eis testudines aut mansiones quasuis conducere praesumpserint, poena centum aureorum Hungaricalium irremissibiliter pu- niantur, vt per hoc tam .effrenis Iudaeorum licentia in praeripiendo victu cuiuscunque negotiationis et artificij aliquatenus coerceri possit: ita die ho- dierna spectabiles domini Stanislaus Schembek proconsul, Daniel Chroberskj, loannes Spiglar, Martinus Vrbankowicz; Ioannes Cyrus, Paulus Zutter, Va- lentinus Rimer, Martinus Fihauser, Iacobus Cimmerman, Ioachimus Ciepie- lowskj, Iullius delia Pace, Adamus Nagott, Iacobus Sibenaicher et Simon Luzinskj consules Cracouienses in praetorio congregati unanimi voto et sen- tentia in hanc affectationem et requisitionem honestae communitatis con- senserunt atque firmiter inuicem statuerunt, ne aliquis tam ex medio sui, quam ex reliquis ciuibus testudines vel mansiones aliquas in domibus suis [udaeis quibusuis locare uel conducere neque eos fouere praesumat, a festo s. Michaelis Archangeli proxime venturo; sub poena commemorata et antehac sancita centum aureorum Hungaricalium in eum et eos, qui huic plebiscito et ordinationi contrauenire ausi fuerint, irremissibiliter extendenda et in vsum ciuitatis conuertenda.
Acta Cons. Crac. 9, str. 147.
^2,5. 1597. die 5. m. Iulii, Casimiriae.
Promulgatio edicti regii de securitate publica.
Sabbato post festum Yisitationis b. Mariae virginis proximo. — Sławni panowie burmistrz y rayce miasta Kazimirza przy Crakowie czyniąc dosyć woły y roskazaniu Króla jego Mscj w liście jego Kro. Mscj przes jego Mść pana marszałka coronnego sobie oddanym, opisanemu, obesławszy na ratusz kazimirskj pany woythy, przysiężnikj, dwanaście męzow y wszytko pospól- stwo miasta Kazimirza y Stradomia, onym wszytkym wobecz publica voce wolą jego Kro. Mści tę opowiedzieli:
§ 1. Naprzód ysz od Węgier od Tatar niebespieczność sąsiedzka Coronę polską obchodzi, aby gospodarze, naięmnicy y komornicy wszyscy byli
ÓI
zawsze gotowymi w domach swych, to iest aby pulhakj dobre, kul, prochów dostatek, szable, kordy, miecze y insze takowe armaty do obrony należące mieli swe własne a niepoźyczane, pod karanim wielkjm y winą nieodpusczoną.
§ 2. Item ludzi cudzoziemskjch y tutecznych hultaiow, białychgłow luznich, aby zadęn gospodarz y naięmnik przymować ani przechowywać niesmiał bez wiadomości vrzędowy pod winą nieodpusczoną.
§ 3. Item dla niebespieczności ognia aby był każdy ostrożny a miał w domu wodę, osękj, drabiny, siekiery, wiadra zawsze pogotowiu pod winą, do tego kominy aby były dobre y często chędożone; a którzy ich nimaią tak przy piecach izdebnych iako gorzałczanych, w kuchniach, w slachtuzach iako rzeznicy, aby ie pobudowali bes omieszkania pod winą vrzędową.
§ 4. Item przed domem aby każdy chędożył, a te błota także śmiecia, gnoie y insze plugastwa z domu, a mianowicie od świni za miasto wynosić abo wywozie kazał, a nie na rynek abo za domy to wyrzuczał, ani rynsto- kamj na ulicę wypusczał pod winą. Bydła y świnie, przed którymi burkj y cmyntarze spokoynie być nięrnogą, aby każdy w domach swych zawirał y chował, a na ulicę ich niewypusczał, pod winą.
§ 5. Mieiskiego prawa którzy nimaią, aby go zaraz albo przy m owali abo się z miasta wyprowadzali, bo czego Boże zachoway iakiego niebespie- czenstwa miesczanie sie z nimi zamykać niebeda w mieście.
Acta Consul. Casim. 772, str. 842.
H^6. 1597. die 25. m. Augusti, Yarsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae consulibus Cracoviensibus mandat, ut prospiciant, ne pestis Ylennae grassans Cracoviam importaretur.
Spectabilibus et famatis praeconsuli cum consulibus ciuitatis nostrae Cracouiensis, fidelibus nobis dilectis. — Sigismundus III Dei gratia rex Po- loniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae , Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae etc. necnon Suecorum, Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex. Spectabiles et famati fideles nobis dilecti ! Mamy tę pewną wiadomość, isz się wielgie powietrze zaięło w Wiedniu. W czym przestrzegamy Wier. wasse napominaiącz y roskazuiącz, abyśczie przestrzegali tego z powinności vrzendu swego, zęby ta zaraza tamstąd przez ludzie albo przez rzeczy iakie do miasta tego stołecznego naszego niebyła zaniessiona. Życzymy zatym Wier. wass. zdrowia y wszego dobrego. Dan w Warszawie dnia XXV miessiąca Augusta, roku Pańskiego M D XCVII0, panowania królestw na- szych polskieg-o dziessiątego, szwedskiego czwartego. — Sigismundus rex.
Dokument papierowy, pieczęć pokojowa wyciśnięta po stronie adresowej.
02
&27. 1597. die 21. m. Octobris, Cracoviae.
Senatus consultum de tributo a navibus in rippa Yistulae fluminis exstruendis; solvendo.
Actum feria tertia ipso die Yndecim millium Virginum. — Spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, ad id per schedulas die ho- dierna conuocati et in praetorio Cracouiensi pleno nu mero congregati exis- tentes, pro debito officij sui prouidendo, ne ciuitas sumptibus inutilibus gra- li etur, imo si fieri posset, prouentibus insuper augeatur, animaduertentes in dies in maiori copia et numero scaphas fluuiales et eiusmodi rates alias komiegi y insze statkj ad deportandas et defluitandas Gedanum uersus uel etiam aliorsum secundo flumine diuersas merces in ciuili ripa Istulae fabri- cari et construi, palis et ruderibus identidem littori infixis alligari, merci- busąue onerari, ita ut propter illorum multitudinem iam non exigua portio ripae ciuilis ob id abrepta aquis cessit cum notabili ciuitatis damno et in- commodo, nam praeterquam quod planicies illa ciuitatis, quae fiumini adiacet, lignis ciuium exponendis destinata, dictam ob causam flumine mergitur et mirum in modum arctatur, sumptus praeterea non modicos huic mało obuiando ripis reparandis ciuitas facere cogitur, nam molem et agerem ducere atque trabes infigere vulgo tamowacz loco magis periculoso oportet, iam vero quo- niam ratio fabricandarum atque onerandarum eiusmodi nauium in ripa Istulae propter negotiationes diuersas et commertia prohiberi non potest, ex alia etiam parte ne aerarium ciuile sumptibus minus necessarijs oneretur, pro debito officij sui praestandum incumbet : ideo matura deliberatione praeha- bita, considerantes id iustitiae et rationi consonum esse, vt aliquis sumptus his incommodis sarciendis comparetur, vnanimi uoto et consensu statuerunt; vt deinceps et in posterum a quauis naui actuaria alias od komiegi albo statku każdego, qui in ripa, uti praemissum est, Istulae fluminis circa Cracouiam construitur, per unam sexagenam patroni earundem nauium, ciuiuscunque conditionis ij fuerint, ciuitati ad praetorium Cracouiense pendere et soluere teneantur et sint obligati absque quauis contradictione.
Acta Cons. Crac. 9, str. 149.
82S. 1598. die 3. m. Iunii, Cracoviae.
Senatus consultum de munere notarii redituum civilium.
Actum feria quarta post octauas festi sac. Corporis Christi proxima. — Spectabiles domini Christopherus Schober proconsul, Daniel Chroberskj, Ioannes Spiglar, Martinus Vrbankowicz; Caspar Gutteter, Iacobus Cimmer- man, Ioachimus Ciepielowskj, Stanislaus Schembek, Antonius Franczkowycz, Adamus Nagott, Iacobus Sibenaicher, Simon Luzinsky, Georgius Schulcz, Hieronymus Zalasowskj et Casparus Okurowskj consules Cracouienses, pro
63
die hodierna ad id per schedulas conuocati ac in praetorio Cracouiensi legit- time congregati, consultationes suas a pluribus annis super constitutionem notarij prouentuum ciuilium multis vicibus agitatas, iam finaliter expedire et in debitum effectum deducere volentes, habita desuper longa et sufficienti deliberatione, tandem id offitio suo ac toti reipublicae ciuitatis huius con- sultius et commodius esse animaduertentes, vt prouentus omnes ciuiles, qui hactenus a diuersis personis seorsive exigebantur, et ad diuersa distinctaąue regestra referebantur, exnunc ad vnas manus perueniant; et ad vnum re- gestrum referantur, vt ex vno regestro exactio et facilior ratio de omnibus perceptis et expensis ciuilibus semper haberi possit, quam hactenus a plu- ribus et ad seorsiuos prouentus ciuitatis administrandos constitutis notarijs haberi potuit: id deniąue in ordinem redigere volentes; vt rationes exactae omnium perceptorum et expositorum ciuilium sub finem cuiuslibet anni prae- parari et tam sibi, quam etiam ijs, ąuibus interest, reddi possent, vtque insuper prouentus ciuitati a rnultis annis per varias personas retenti, iam aliquando exigantur et ad aerarium ciuitatis inferantur, ac plura debita in vlteriora tempora non contrahantur : eapropter vnanimi voto et sententia elegerunt et constituerunt notarium et administratorem omnium ac singulo- rum prouentuum ciuitatis huius famatum Melchiorem Ruricht, ipsique leges et conditiones istas administrandi officij ipsius constituerunt et praescripse- runt, iuxta quas in toto sese conseruare erit adstrictus.
§ i. Inprimis tenebitur praefatus Melchior Ruricht prouentus, census et reditus ciuitatis omnes, undecunque prouenientes, tam videlicet antiquos, qui antę hac in administratione notarij senioris actorum ciuilium fuerunt, quam etiam eos, quos alij notarij exigebant, videlicet pontalia antiqua, (jnartczoll, teloneum cum auctione pontalium, grossorum contributionem ab actualibus ceruisiae exigere et ad manus suas cum omni fide et diligentia pro statis seu incidentibus temporibus percipere, eaque ad suum regestrum referre idque sedulo curare, ut omnes prouentus ciuitatis quolibet anno emoneantur, nichilque prouentuum curae ipsius commissorum in retentis maneat. Quod ut commodius facere possit, domini lonheri auctoritate et opera sua ipsi adesse eumąue iuuare debebunt.
§ 2. Deinde praefatus notarius census omnes et prouentus ciuitati annis praeteritis per quascunque personas retentos, cum adminiculo authoritatis et assistentia dominorum lonherorum emonere, vtque ad aerarium ciuile quamprimum inferantur, curare debebit. Qua in re domini consules plenam authoritatem et facultatem dominis lonheris cum notario praedicto concedunt prouentus istos retentos emonendi, seque etiam auxilio futuros in facienda indilata executione de ijs, qui census retentos soluere et authoritati domi- norum lonherorum parere recusarent, iuxta praescriptum decreti diui olim Stephani regis obtulerunt. Inuentarium omnium rerum, apparatuum, armo- rum, instrumentorum et utensilium Ciuitatis, in armamentario, portis et tur- ribus ciuitatis, rorhaus, mastella, curia carpentarij et srotmagistri, pensis ciuilibus, crematorio argenti et alijs domibus ciuitatis existentium, fideliter conscribere, et quae ipsi competunt, hic in praetorio asseruare ; reliquarum uero omnium rerum et apparatuum regestra conscripta habere debebit, ut secundum ea res et apparatus isti per dominos lonheros mutatione officia-
64
lium incidente, uel alia quacunque necessitate expostulante, reuideri possint. Quidquid etiam ad res deinceps vel apparatus istos emptum vel ipsis quo- cunque modo additum fuerit, id eidem inuentario adscribere tenebitur, vt exacte sciri possit, quid quo in loco requirendum sit.
§ 3. Idem etiam dominis lonheris commonstrare et cum eis sedulo cu- rare debebit, ut auctio censuum ex bonis quibusuis ciuitatis, in ąuantum omnino fieri poterit, ad effectum debitum absque vlteriori mora deducatur.
§ 4. Quolibet sabbato antę solutionem septimanalem officialibus, famulis et laboratoribus ciuitatis praestandam, cum domini lonheri in praetorium conuenient, tenebitur ipsis antę omnia exhibere regestrum eorum omnium prouentuum, quos septimana praeterita percepit sen exegit, ac pecuniam perceptam praesentare, ex qua peracta solutione septimanali domini lonheri regestrum perceptorum et expositorum illius septimanae subscribere et quic- quid pecuniae ultra solutionem praestitam superfuerit, ad cistam seu arma- rium asseruare debebunt, vt ita omnia ordinate peragantur et suspitio quauis undequaque tollatur.
§ 5. Quoniam etiam hactenus propter viną; quae d. consules ad hono- raria; nuptias et alios vsus ciuitatis passim hinc inde accipere soliti erant, magna difficultas et molestia in conscribendis regestris ciuilibus semper oboriebatur et prouentus ducillariae depositorij vinorum, qui ex omnibus antiquis prouentibus ciuitatis optimus est, valde intricabatur, eapropter ut huic incommodo obuiam eatur, spectabiles d. consules Cracouienses consti- tuerunt, quod ex nunc vina eiusmodi non promiscue ab omnibus oenopolis, sed a duobus vel ad summum a tribus, quos domini lonheri ad id idoneos esse existimauerint, qui etiam copiam vinorum bonorum ciuitati semper sup- peditare poterunt, accipi debebunt. Sagittarius vero, cum ex iussu domini proconsulis uinum accipere debebit, tenebitur ad notarium prouentuum uenire et ab ipso schedam ad oenopolam super quantitate uini dandi accipere, iuxta quas schedas ratio singulis anni quartalibus cum eisdem oenopolis iniri et solutio ipsis praestari debebit ; reliqui uero omnes oenopolae et ciues vina hic deponentes et in cellaria dimittentes, statim circa receptionem scheda- rum a notario praedicto, id quod ab eiusmodi uinis ducillariae nomine pro- uenerit, vna cum srotlon statim soluere tenebuntur. Domini uero procon- sules in distribuendis istis vinis ad honoraria et nuptias sese conseruare tenebuntur iuxta senatusconsultum antiquum, in quantum personas consu- lares concernit. Ratione uero aliorum ciuium non plus vini dari debet pro persona cuiuslibet d. consulis, qui nuptijs scabini vel ciuis alicuius interfuerit, quam duae ollae, quoniam vinum carius est, quam antehac fuit, respectusque nullus tam ad d. proconsulem, quam ad dd. lonheros in nuptijs praesentes hac in parte haberi debebit, vt ad personas illorum plus vini detur.
§ 6. Vtque praefatus Melchior Ruricht salarium conueniens pro hisce curis et laboribus suis, quos non exiguos esse oportebit, habeat, domini consules antedicti constituerunt dandum ipsi esse salarium septimanale quin- que florenorum Polonicalium.
i? 7. Et quoniam ipse vnus huic labori sufficere et omnia praescripta expedire non posset, domini consules adiunxerunt ipsi collegam famatum Bartolomeum Bobrowskj, qui ipsi in exequendis munijs officij ipsius et eon-
0.5
ditionibus suprascriptis adimplendis sedulo et omni fidelitate ac diligentia adesse, et in exigendis ac conscribendis reditibus et prouentibus eiuitatis ipsorumque expensis ipsi fidelem operam et societatem praestare et conue- niens obsequium exbibere tenebitur, vti primario et seniori eollegae suo. Cui quidem Bartolomaeo Bobrowskj assignatum est salarium septimanale trium florenorum Polonicalium.
§ 8. Insuper ad obeundos singfulis septimanis tribus uicibus tabernatores ceruisiam braxantes et ad praestandum obseąuium notarijs suprascriptis in emonendis censibus, reuidendis mercibus, vinis fiserandis et alijs, quae ne- cessitas expostulauerit, domini consules elegerunt famatos Stanislaum Pudełko, cui septimanatim assig-nauerunt dandos esse florenos duos.
§ 9. Rationem uero sufficientem administrationis suae ac perceptorum et expositorum omnium ciuitatis tam anni huius integri, quam aliorum sub- sequentium annorum regestrum exactum et liquidum praefati notarij post decursum anni cuiuslibet in principio anni subsequentis mensę ridelicet Fe- bruario statim post peractum iuditium dominorum Commissariorum Sex Ciui- tatum dominis consulibus peremptorie reddere, neque eam in ylterius tempus vllo praetextu deferre aut extrahere debebunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 155.
S2!>. 1599. die 2. m. Februarii, in Częstochowa.
Sigismundus III. rex Poloniae proconsuli consulibusque Cracoviensibus mandat, ut sibi granarium ciyile concedant.
Spectabilibus et famatis proconsuli et consulibus ciuitatis nostrae Cra- couiensis, fidelibus nobis dilectis. Sigismundus III Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniaeque necnon Suecorum, Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex. Spectabiles et famati, fideles nobis dilecti ! Potrzebuiemy szpichlerzow dla ssypania owssow na własną potrzebę nasze, przeto zęby się potrzebie y woliei naszy dogodzielo, chcemy to mieć y napominamy Wierci. W. żebyście zaras, skoro ten nasz listh Wiern. W. oddany bęndzie, thychze spichlerzów, gdzie pierwy owies nasz na ten czas, gdyśmy tam sami obecznie mieszkali, ssypany bywał, po- zwolili. Co od Wiern. AVasz. wdzięcznie przyęto będzie. Życzymy Wiern. Wasz. dobrego od Pana Boga zdrowia. Dan w Częstochowie dnia II miesiąca Luthego roku Panskieg'o M° D° XCIX, panowania królestw naszych pol- skiego XII0, szwedzkiego Y°. — Sigismundus rex.
Dokument papierowy. Pieczęć pokojowa wyciśnięta po stronie adresowej.
6o
*30. 1599- die 15. m. Martii, Casimiriae.
Proconsulis consulumąue Casimiriensium edictum de ordine publico servando.
Feria secunda in crastino dominicae Oculi. — Pan burmistrz y panowie rayce in praesentia aduocatorum et scabinorum iako zawsze tak y teras po- spolitego człowieka do teg"o obesłanego napomnieli y roskazali, aby każdy z mieszczan osęki, siekiery y insze takowe potrzeby w domach swych dla warowania v obrony ognia często chedożyć kazali, a gdzie ich nimasz. aby budowane były; gusie y plugastwa, błota aby do dwu niedziel nadaley około domów swych wywieźli y wychędozeli pod winą pańską piąci grzywien. Do tego za roskazanim iego Mści p. marszałka, aby żaden przekupek y prze- kupniów, którzy przed miasto dla chlebów y inszych żywności zakupowania zachodzą, także luznich ludzi y hultajstwa tak meszczyzney iako białychglow w domach swych nie chowali, ale ich vrzędowi opowiedali. pod winą grzy- wien 14 nieodpuszczoną.
Acta Consul. Casim. 773, str. 657.
S&3I. 1599. die 13. m. Augusti, Cracoviae.
Decretum commissariorum ąuorumdam inter consules et scabinos Cra- corienses de electione scabinorum litem dirimens.
Actum in castro Cracouiensi feria sexta antę festum A.ssumptionis beatae virginis Mariae proxima, anno Domini millesimo ąuingentesimo no- nagesimo nono. Coram reuerendissimo, illustri et magnifico, reuerendo ac generosis dominis Laurentio Goslicki Dei gratia episcopo Praemysliensi et abbate Mogielensi, Nicolao Zebrzydowski de Zebrzydowice supremo regni marschalco, generali Cracouiensi, Sniatinensiąue etc. capitaneo, Petro (Kor- czyn iuris vtriusque doctore, canonico et officiali g-enerali Cracouiensi, Sta- nislao Rogoziński de Rogoźno vicecapitaneo Cracouiensi et Ioanne Mysz- kowski de Mirów et in Ianisowicze. tribuno Oswieeimensi, commissarijs per sacram regiam Maiestatem dominum dominum clementissimum ad cognoscen- dam et decidendam causam infrascriptam datis et deputatis, in praesentia spectabilium et famatorum loachimi Ciepielowski proconsulis, Stanislai Schem- bek, Sebastiani Przybytek, Georgij Scholcz, Nicolai Witkowski et Casparis Okurowski syndici, consulum Cracouiensium, suo et aliorum consulum colle- garumąue suorum nomine comparentium, tum honoratorum Yaleriani Gutte- ter senioris. loannis Kaczycki, Stanislai Paczoska. Andreae Barzcz et Pauli Bruzik scabinorum Cracouiensium neenon ministerialis generalis regni prouidi Martini Butha de Ossow aliorumque multorum circa praemissa existentium. Coram quibus dominis commissarijs sacrae regiae Maiestatis comparentcs personaliter ijdem spectabiles et famati proconsul et consules Cracouienses.
67
causae infrascriptae actores, reproduxerunt literas commissionis sacrae regiae Maiestatis, sigillo minori regni communitas, sanas, saluas et omni suspitionis nota carentes, ąuarum tenor de verbo ad verbum sequitur talis:
»Sigismundus Tertius Dei g'ratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae. Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniaeque, necnon Suecorum, Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex. Reuerendo, magnifico, vene- rabilibus et generosis Laurentio Goslicki episcopo Praemysliensi . , Nicolao Zebrzydowski supremo rnarschalco regni, generali Cracouiensi, Boleslauiensi, Lanckorunensique etc. capitaneo nostro, Petro Gorczyn officiali, Nicolao Do- brocieski, Ioanni Fox, iuris vtriusque doctoribus et canonicis Cracouiensibus, Stanislao Rogoziński vicecapitaneo Cracouiensi, Ioanni Myszkowski de Iani- szowicze tribuno Oswiecimensi et Alberto Ziemicki notario castrensi Craco- uiensi, deuoto, sinceris et lidelibus nostris dilectis, gratiam nostram regiam. Reuerendi, magnifici, venerabiles et generosi, deuote et sincere fideles no- bis dilecti ! Exortae sunt quaedam differentiae inter spectabiles proconsulem et consules ciuitatis nostrae Cracouiae et honoratos scabinos eiusdem ciui- tatis de electione officij scabinorum, quod (s) magistratus annuam, scabini perpetuam esse contendunt; \nde fit, vt electio scabinorum ab annis aliquot impedita et inde numerus eorum diminutus sit7 non sine scandalo illius rei- publicae et remoratione iustitiae. Eam differentiam nos eramus complanaturi, quam primum Cracouiam feliciter venissemus; sed quia aduentus noster propter graues reipublicae causas adhuc differri necesse est, ideo ne quid mali ex hac dissensione reipublicae ciuitatis illius accidat; deuotis7 sinceris et fidelibus nostris, de quorum industria et integritate plurimum confidimus. id negotij committendum esse duximus committimusque per praesentes. simulque Devotiones et Sinceritates vestras hortamur, Fidelitatibus vero aliorum mandamus, vt certo opportuno tempore partibus ad se per literas innotescentiae suae vocatis, ad arcem nostram Cracouiensem descendant, ibi- demque primum quidem ex actoribus intelligant7 vnde dissensiones eiusmodi irrepresserunt, deinde vero eas complanent atque componant, vel si id fieri propter alicuius partis temeritatem commode non poterit, ex citatione contra scabinos eo nomine edita et controuersia partium decidant et definiant. atque simul ordinationem aliquam instituant, quae in posterum in electione scabinali obseruari debeat, vnius, duorum, trium vel quatuor absentia non obstante? appellatione a sententia definitiua ad nos salua. Datum Varssouiae die vigesima quinta mensis Maij, anno Domini millesimo quingentesimo no- nagesimo nono, regnorum nostrorum Poloniae duodecimo, Sveciae sexto. — Ex commissione sacrae regiae Maiestatis propria Paulus Sczerbicz subscripsit.«
Post reproductam et lectam istam commissionem sacrae regiae Maie- statis praenominati spectabiles et famati proconsul et consules Cracouienses petierunt, quatenus ijdem domini commissarij iurisdictionem suam commisso- rialem fundarent, fundataque ministeriali terrestri, vt iuris et moris est, procla- mare mandarent. lidem domini commissarij inhaerendo iuri communi et literis commissionis sacrae regiae Maiestatis, iurisdictionem suam commissorialem fundauerunt, eamąue ministeriali generali regni prouido suprascripto Martino Butha proclamare et publicare partesque praedictas ad sui praesentiam accla- mare eisque coram se procedere mandauerunt. Quiquidem ministerialis coram
ÓS
praefatis dominis commissarijs comparens recognouit, quia iurisdietionem illorum fundatam esse proclamauit et publicauit et partes ad comparendum coram eisdem dominis comraissarijs et ad procedendum secum acclamauit. Post cuiusquidem iurisdictionis fundationem et citatorum acclamationem praefati actores exhibuerunt demum literas innotescentiae nostrae commisso- rialis, ad sui instantiam emanatas, tum et mandati sacrae Maiestatłs regiae ad eosdem citatos ratione infrascriptorum dati, ąuarum tenor seąuitur talis : »Laurentius Goslicki episcopus Praemysliensis etc. Nicolaus Zebrzy- dowski de Zebrzydowice supremus regni marschalcus, generalis Cracouiensis, Sniatinensi.sąue etc. capitaneus, Petrus (rorscinius officialis, Nicolaus Dobro- ciecki. loannes Fox, iuris vtriusque doctores et canonici CracouienseSj Sta- nislaus Rogoziński \icecapitancus Cracouiensis, loannes Myszkowski tribunus Oswiecimensis , Albertus Ziemecki notarius castrensi.ś capitaneatus Craco- uiensis. iu.dices commissarij per sacram regiam Maiestatem ad infrascriptum negotium perficiendum dati et assignati, vobis honoratis \'aleriano Gutteter, Hieronymo Eedwatt, Ioanni Kaezycki. Stanislao Paczoska. Andreae Barzcz. Paulo Bruzik, scabinis iuratis ciuitatis Cracouiensis innotescimus et ad no- ticiam deducimus: oblatas nobis esse commissionis sacrae regiae Maiestatis literas , ąuibus sacra regia Maiestas nobis committere et mandare dig-nata est, vt captato die certo et tempore competenti, partibus vtrisque innotescen- tialibus literis ad sui praesentiam yocatis, in arcem Cracouiensem conueni- renuis, ibidemąue causam et actionetn inter spectabiles proconsulem et con- sules Cracouienses, actores ab vna et rosmet ipsos vti citatos. partibus ab altera. occasione electionis officij scabinalis, quam magistrat us annuam vos vero perpetuam esse contenditis, vnde fit, quod electio ab aliquot anhis per \ os impedita et inde numerus vestrorum diminutus sit, non sine scandalo ciuitatis et remoratione iustitiae, eomplanaremus, discerneremus et ad debi- tum finem deduceremus , prout eadem commissio sacrae regiae ^[aiestatis praefata (ad quam praesentis innotescentiae literae referuntur), latius prae- missa in se continet, de qua dubitantibus in termino aduenienti indubitatam fidem faciemus. Proinde nos commissarij suprascripti authoritate eiusdem sacrae regiae Maiestatis. qua in hac parte fungimur. vobis ])raenominatis ^cabinis de bonis et officijs \estris mandamus, vt coram nobis rt iudicio nostro commissoriali in arce Cracouiensi, in loco iudicio huic per nos ad id deputando, feria sexta post festum sancti Laurentij proxime \ entura ad instantiam praefatorum proconsulis et consulum personaliter et peremptorie compareati.s ad videndum et audiendum electionem vestram scabinalem ma- gistratui ex antiquo pertinentem, suo loco restitui. vosque ad praestandam obedientiam compelli ac in damnis. quae actores sibi pensant (juinque milli- bus fiorenorum Polonicalium. condemnari . ad eaque latius et alia vobis in termino aduenienti declaranda et deducenda sibi iudicialiter parituri et r«'- sponsuri. Datum Cracouiae feria sexta in crastino festi sanctae Mariae Magda- lenae, anno rmllesimo quing"entesimo nonagesimo nono. Laurentius (ioslicki episcopus Praemysliensis manu própria. Nicolaus Zebrzydowski supremus marschalcus regni manu propria. Dominus 1'etrus (jorcinius canonicus et officialis manu suii propria. Stanislaus Rogoziński tribunus Siradiensis viee- (^apitaneus Cracouiensis. łan Myszkowski. Albertus Ziemicki«.
Mandati vero sacrae regiae Maiestatis tenor est talis:
j>Sigismundus Tertius Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae7 Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniaeque etc. nec non Suecorum, (■rottorum, Yandalorumąue haereditarius rex. Honoratis Yaleriano Gutteter, Hieronymo Iedwatt, Toanni Kaczycki, Stanislao Paczoska, Andreae Barzcz et Paulo Brozik, scabinis ciuitatis nostrae Cracouiensis, fidelibus nobis dilectis, gratiam nostram regiam. Honorati fideles nobis dilecti ! Ad complanationem certas dissensiones inter spectabiles proeonsulem et consules ciuitatis nostrae Cracouiensis et Fidelitates vestras de electione scabinali exortas, et ad deci- dendam causam, quae magistratui ciuili cum Fidelitatibus vestris ex citatione nostra intercedit, deputauimus certos commissarios nostros. Cjuapropter Fide- litatibus vestris mandamus, vt posteaąuam ab eisdem commissarijs vocatae fuerint, coram illis compareant, et quidquid in praemissis statuerint et decre- uerint. firmiter obseruent. Pro gratia nostra officijąue sui debito Fidelitates vestrae secus non facturae. Datum Varschouiae die yigesima quinta mensis Maij, anno Domini millesimo ąuingentesimo nonagesimo nono, regnorum nostrorum Polonici duodecimo, Svetici vero sexto. Ad mandatum sacrae regiae Maiestatis proprium. Paulus Sczerbicz sst«.
Tandem peracta ista lectione et reproductione dicti mandati sacrae re- giae Maiestatis et innotescentiae nostrae commissorialis, praenominati pro- consul et consules Cracouienses per spectabilem Casparum Okurowski colle- gam et syndicum suum contra antedictos scabinos proposuerunt in haec verba :
»Że przerzeczona rada krakowska maiąc ex antiąuo a primaeua ipsius officij scabinalis fundatione tę władzą, na każdy rok obierać y odnawiać przysieżniki, za którą radziecką electią urząd ten przysiężniczy tylko trwał do roku albo dotąd, póki po electiey radzieckiey znowu electia przysieżni- cza według czasu nie następowała, iednak na ten czas citati scabini moderni, których tylko quinque iest in numero, a ma ich bydz iedenascie, niewiedzieć pod iakim praetextem urzędowi radzieckiemu temere się opponuiąc, będąc wielekroć paterne napomnieni około tego, in expiratione et determinatione illorum officij, gdy rok takowej electiey wyszedł, sposobem zwyczaynym vprzywilegiowanym y dekretami swiętey pamięci krolow polskich vtwier- dzonym. do takowey electiey przystąpić ani pozwolić nie chcą, y owszem przeciwko prawom, przywilegiom, dekretom y zwyczaiom starodawnym electią swoie dorocznią psuiąc, za wieczną sobie pociągaiąc, a kluczow od rady krakowskiey przy electiey swey wziętych y do czasu powierzonych, które zawsze na znak zwierzchności y posłuszeiistwa na każdy rok oddawali, teraz podług starego zwyczaiu kluczy takowych tymże raycom electorom swoim położyć zbraniaią, ku szkodzie y naruszeniu praw eo nomine radzie krakowskiey nadanych, przez co actores do szkód niemałych, które sobie szacuią na pięć tysięcy złotych, są przywiedzieni : przetoż actores żądali, aby decreto iudicij praesentis commissorialis citati do electiey zwyczayney, starodawney, rprzywilegiowaney, doroczniey z oddaniem y położeniem klu- czy byli przycisnieni, insze remedia et beneficia iuris sobie wcale zachowuiąc< .
Hac propositione exaudita citati scabini Cracouienses rospondebant in nunc, qui sequitur modum.
» Wielmożni a miłościwi panowie! Uprzeymie sobie tego żądali ławnicy
7o
krakowscy, aby o niewinności swoiey y zadanych obiectiach bądź królowi iego mości, albo też y osobom zacnym na przysłuchanie tey sprawy wysa- dzonym., obmowę przystoyną dali y niewinność swa pokazali, bo często a gęsto panów radziec prosili, aby zupełną ławiczę dla odprawowania sądów iako electores właśni per electionem \czynili, y mieysca vmarłych y ad con- sulatum yocowanych ab)r complanowali, czego panowie do tego czasu \czv- nić nie chcieli, położenia kluczy, któreby znaczyć miały resignationem vel depositionem officij et nouam ex integro annualem electionem, contra decre- tum sacrae reg-iae Maiestatis łn yim perpetuae informationis między niemi a nami anno Domini millesimo ąuingentesimo nonagesimo sexto rczynionym. domagali y ad praesens teg-oż wszystkiego żądaią, y ztąd na nas, że kluczy iuxta mentem illorum ad depositionem denominatam officij położyć nie chce- my, inobedientiam temeritatis (s) et ambitionem ąuandam officij perpetui zaciągnąć usiłowali. Czego my wszytkiego próżni będąc, sprawę o sobie da- wamy, że żadnego rrzędu zwłaszcza ławniczego plenum molestiarum nie pragniemy, ani sie o niego temere ex ambitione, iedno gratia tuendae tan- tum digniUitis nostrae za pomienionym dekretem domagamy. Co więcey dla yważęnia dekretu kroki iego. Alei y prawa w nim opisaneg"o czyniemy, za- czyni a temeritate, inobedientki et ambitione obiecta wolni iesteśmy. A iż też ad electionem annualem cum turpi degradatione et repositione clauium. iako panowie praetendunt, przystąpić nie chcemy, tedy y tego temere nie czyniemy, bo to iuż panowie rayce bello contro uersuie supra recensita^ vtraciwszy, noua specie to iest clauium repositione recuperować nie mog-ą. Co się nie tylko ex iure lucrato, ale też y z prawa pospolitego, którym sie my sądziemy, Maydeburskieg-o pokazać może, albowiem in priuilegio d. Otho- nis caesaris, articulo iuris municipalis X tak mówi: »Scabini nulla ratione a functione sua reiciendi sunt, nisi eorum ąuispiam contra iura sua deli- ąuerit, vel ius amittat suum« ; et in art. XVI, gloss. »Sciendum tamen, si scabino post adeptionem officij aliąuis defectus corporis aduenerit, vt est caecitas, surditas, lepra, ex officio deponi non debet, verum officium retinet ad vitam suam , tum etiam si excommunicatus fuerit, non propter hoc ab officio deponitur. Do którego prawa kroi legomć ad conseruationem in officio electorum scabinorum perpetuam, dekret swoy wyżey mianowany stosować raczy, którym electionem degradationis odciąn, abowiem subsellia distingwo- wał, honorem mutuum przykazał, interruptionem iudiciorum zabronił, dicendi vero facultatem ąuiete perpetuo scabinis appropriował, depositionem scabi- norum absąue causa legitima, która sie rozumie criminalis vel iniuriosa od- ciął, iurisdictionem super personis priuatis causisąue, quae causam priuato- rum non confunderent et non officijs zachował, y tak vim perpetuae infor- mationis, aby sie z ławnikami tak obchodzili przystoynie opisał. Zaczyni iako depositiey tak noAvey electiey czynić, iako y kluczy kłaść nie rozkazał. y owszem serio sub paena arbitrali zakazał; przeto żądamy circa decretum recensitum conseruari et a causa et termino liberos pronuntiari.
In contrarium rayce krakowscy powiedzieli, że citati electiey swey z electią radziecką ani z żadną inszą równać nie mogą, gdyż electia scabi- nalis w mieście krakowskim iest nie tylko zwyczayna dorocznia, ale też spe- cialibus priuilegijs et decretis principum iest corroborowana, która electia
7<
in alium sensum iedno za dorocznią retorquowana bydz nie może. Na to actores pokazali naprzód priuilegium Vladislai regis de data Cracoviae feria secunda infra octauas Assumptionis Mariae, anno millesimo trecentesimo nonagesimo nono, z którego przywilegiu pokazowali, że onym super aduo- catum et scabinos iurisdictio competit, którą y na ten czas zupełną sobie zachowuią, tylko w tey sprawie niechcąc bydz causae suae iudices, non de- rogando quidquam iuribus et priuilegijs ciuitatis do króla Iegomci zapozwali. Item pokazali dekret swietey pamięci króla Zygmunta Starego de data Cra- coviae die sancti I.ucae euangelistae, anno millesimo ąuingentesimo vigesimo primo, miedzy radą krakowską a wszytkim pospólstwem odzierzany, gdzie kroi iegomść decernować raczył. vt scabini iuxta yeterem consuetudinem per consules elig'antur. Także drugi dekret tegoż króla Zygmunta de data Cracoviae feria secunda post festum beati Mathaei apostoli et euangelistae, anno millesimo ąuingentesimo trigesimo secundo, w którym dekrecie electio- nem scabinalem annuam esse radzie krakowskiey przyznać raczył. Do tego pokazali autentice testimonia przeszłych przysieżników starych, którzy zezna- wała, że zawsze przedtym electio scabinalis annuatym bywała, prz)r ktorey electiey solennitates, repositionemque clauium consulibus zachowano, co też ex actis consularibus ab anno millesimo ąuadringentesimo zwyczaiem sta- rodawnym electionum na każdy rok comprobowali. Nadto pokazali actores dwa dekrety, ieden króla Stephana a drugi teraznieyszeg'o króla Iegomci między Andrzeiem Kołakowskim a urzędem przysieżniczym otrzymane, któ- rzy będąc ex officio- o pewną sprawę zapozwani, za nic electionem dorocznią *obie excussowali, dla czego też, iż sie pokazało ich officium bydź annuum, wolnemi są vczynieni. Co się zaś dotyczę dekretu króla Iegomci, z którego citati wywodzą, że ex officio scabinali sine legitima causa deponowani bydz nie mogą. ten dekret powiedzieli actores, że niwczym nie deroguie iuribus et priuilegijs ciuitatis ani też de electione, iaka bydź ma, iezliż annua, iezliż perpetua, nic takowego nie opisuie, y owszem pro actoribus militat, że iako rada krakowska są ich electorowie, tak też radzie krakowskiey, gdzieby sie legitima causa pokazała, depositionem liberam zostawuie. Przetoż dekret ta- kowy niwczym electioni antiquae, iuribus, priuilegijs, decretis, ysu continuo et consuetudine approbatae nie może przeszkadzać, dla tego też z tych przyczyn wyżey opisanych actores proszą, aby przy prawiech swych byli zachowani.
Ex aduerso ławnicy krakowscy powiedzieli iako wyżey opisano : »Za\vsześmy to panom raycom przyznawali, że electoriimi naszemi są, y teraz sie im to przyznawa, tylko deponendi facultatem absque causa legi- tima in iure descripta, ex vi decreti recensiti vna cum clauium repositione secundum illorum sensu m tedyśmy tego bronili. Co też ex illorum reproductis decretis, które mag-is pro nostra. quam illorum parte pugnant, pokazuie sie, że maią facultatem eligendi . quem \olunt, sed deponendi praescriptus est modus et limitata facultas per appositam clausulam causae legitimae, która electio niefdy nie bywała reluctantibus scabinis, nisi consentientibus, quando yidelicet labore iudiciorum grauati yenire et officia deponere solebant. Bo te wszytkie priuilegMa illorum. których oni non seruant usum, eum sensum habent, ne electio scabinorum ad alios perueniat, y te testimonia resignationis
72
et depositionis in tergum inducta, aczby mieysca nie miały, wadzić nam nie mogą, bo wszytko consensu et yoluntate y large tego słowa placitum po- ciągać chcą, żeby im wolno kiedy chcą y kogo chcą pro imperio et non pro iure deponować, bo sie wiecey, iako contenta decreti vczą, ad seruos ex mercede conductos, quam ad officiales ściąga, gdzie mówi o pisarzach, o cie- ślach, sługach etc. co wszystko, gdyż też tenże przywiley in causa illis per nos instituta przed królem legomcią inferowali, iest im dekretem mianowa- nym distinguowano y sprawować się przystoynie rozkazano. Przeto placitum tylko iest electionis, non depositionis, a o kluczach silentium , ktorech my zawsze, gdych my sie electiey domagali, położyć chcieli, tylko żeby solam ceremoniam obedientiae et non mutationem personarum, tantum completio- nem absentium tak electio, iako clauium depositio znaczyły, a causa legitima non ad sensum communem, ale iuxta descriptionem iuris, ktoraby też mogła arguere electores, wyrażoną była, y żądamy vt supra<.
Domini itaąue commissarij praefati partium earundem, actoreae per supra scriptum Ioachimum Czepielowski proconsulem et consules ci assisten- tes ac honoratum Ioannem Grad, conuentae quoque per se personaliter et per famatum Ioannem Smuszowski coram se comparentium, controuersijs et defensis iudicialiter factis exauditis, eisdemąue accurate perpensis ac bene intellectis, eo animaduerso, quod actores consules Cracouienses decretis diui olim vSigismundi Primi regis inter antecessores suos et communitatem ciui- tatis Cracouiensis latis, atque decretis diui Stephani regis per ipsosmet sca- binos Cracouienses ex controuersijs ipsorum personalibus obtentis, insuper continuo vsu et dispositione tum etiam testimonijs eo nomine inductis, suf- łicienter et authentice comprobauerunt, electionem scabinalem tantum annuam et in libero ipsorum arbitrio semper fuisse et extitisse, ipsos quoque citatos modernos saltem ad vnum annum vigore antiquae consuetudinis electos fuisse atque scabinos Cracouienses quolibet anno stato tempore claues sibi per consules ad insignia et deposita iudicij sui seruanda concessas, antę electionem scabinalem in vim agnitionis superioritatis officij consularis et obedientiae suae consulibus reponere solitos fuisse, qua cerimonia peracta consules rursus claues illis concredebant ad electionem futuram et tandem ad electionem eorundem scabinorum ex arbitrio suo procedebant, quibus decretis et consuetudinibus antiquissimis per decretum sacrae regiae Alaie- statis ad praesens faeliciter regnantis, nullatenus derogatum est, saltem hoc praecustoditum, ne scabini sine legitima causa ab officio deponantur : ex his itaque rationibus et circumstantijs omnibus decreuerunt, electionem scabino- rum, prout antehac fuit annua, ita etiam nunc et inperpetuum esse et per- manere debere, citatos vsus et consuetudines antiquissimas, quae pro optimis legum interpretationibus habentur, in omnibus integras et inuiolatas obser- uare et claues, de quibus potissimum controuersia praesens intercedit, con- sulibus in vim agnitionis superioritatis ipsorum et obedientiae suae nunc et in posterum quolibet anno, stato et consueto die reponere debere, nequ<- sibi ex decreto praedicto sacrae regiae Maiestatis ad praesens regnantis, perpetuitatem officij aut innouationem aliquam seu abrogationem antiquarum consuetudinum vsurpare aut praetendere posse, siquidem decretum illud sacrae regiae Maiestatis nihil eiusmodi continet, quo prioribus decretis et
/o
iuribus consulum. quae ad electionem scabinorum habebant, derogare possit, saltim hoc in eo praecustoditum est, ne. sGabini praefati sine legitima causa per consules ab offieio antę expirationem anni deponantur. Guam ąuidem ordinationem sacraę regiae Maiestatis vna cum caeteris eiusdem decreti arti- culis et contenti.s . tum etiam antiąua decreta de exhibendo sibi per partes praedictas mutuo honore et amore. in omnibus saluam et inuiolatam per partes vtrasque obseruari debere perpetuis temporibus, ijdem domini com- missarij decreuerunt et pronuntiauerunt, praesenti decreto suo mediante. Quod decretum pars vtraque pro rato et grato suscepit. In praemissorum vero fidem et certitudinem praesentes manibus eorundem dominorum com- missariorum proprijs subscriptae, sig'illisque ipsorum consignatae sunt. Actum et datum loco, die et anno, ąuibus supra.
Z kopii zawartej w kodeksie Zaleskiego, na karcie 1 88.
*32. 1599. die 25. m. Augusti, Cracoviae. ^v^ A, A,. ^\
Senatus consultum de civitate emundanda.
Actum feria ąuarta post festum s. Bartolomaei proxima. — Spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae in reipublicae negocijs per schedulas conuocati ac in praetorio Cracouiensi freąuenti numero congre- gati, animaduertentes7 quod emundatio ciuitatis et platearum propter paruam ciuium obedientiam, tum eorum, qui in domibus nobilium habitando, euitare obedientiam ciuilem consueuerunt, intensam curam et sollicitudinem, ani- maduersionemque continuam requirit; atque ob id dominis proconsulibus atque adeo toti offieio alijs magis arduis oneribus et muneribus ciuilibus oceupato, negotium immensum facessere consueuit, nichilominus tamen propterea emundatio debita ad suum effectum perduci vix potuit: ideo ma- tura deliberatione praehabita, negotium hoc emundationis ciuitatis famato Stanislao Węgrzinek capitaneo praetorij Cracouiensis commiserunt ad bene- placitum tamen et voluntatem suam ? eidemque demandauerunt, vt antea incolis ciuitatis et domorum patronis offitiose prius admonitis, vt quilibet antę domum suam sordes et quisquilias omnes immunditiasque antę ciuita- tem euebat et exportare curet, plateasque et forum pro area sua quilibet emundet ; deinceps vero quicumque incolarum ciuitatis huic contrauenire ausus fuerit et sordes eiusmodi non euexerit et antę domos suas coaceruatas iacere permiserit; talis quicunque fuerit, poenam grossorum duodecem toties. quoties deprehensus fuerit , persoluere erit obligatus. Quas pecunias per eiusmodi inobedientiam contractas; eidem Stanislao Węgrzinek pro labore et cura, utque ad id sollicitudinem et diligentiam eo maiorem adhibe;it, con- donauerunt. Quicumque uero ex eiusmodi ciuibus contrauenientes et inobe- dientes extiterint; eosdem dominis proconsulibus deferre debebit.
Acta Cons. Crac. <), str. 173.
IO
*."!:{. 1590. dif 12. ni. Octobris, Gracoviae.
Senatus consultum de praeceptis peste grassante observandis.
Actum feria tertia ahte festum s. Lucae euangelistae. — Spectabiles domini Lucas Bochorocky proconsul, Casparus Gutteter, Iacobus Cimerman, Ioachimus Ciepielowsky, Stanislaus Scłiembek, Casparus Chodouicz, Antonius [* ranczkowycz, Iulius delia Pace; Iacobus Sibenaicher, Sebastianus Przybitek, Georgius Schulcz, Casparus Okurowskj et Georgius Skrobkowycz. ad sen- tentias de stabiliendo bono ordine in ciuitate peste affecta dicendas. per schedulas die hodierna conuocati et in praetorio Cracouiensi loco residentiae suae consularis pleno numero congregati, ordinationem seu senatusconsultum tempore pestis in Anno 158 octauo grassantis, constitutum, reassumpserunt, atque tempore hoc praesenti (quo Dei omnipotentis permissu in ciuitate contagio pestifera inualescere caepit)? obseruari debere statuerunt, nisi tan- tummodo ratione salarij septimanalis immutata, idąue ob eam potissimum causam , quod praesenti hoc tempore annonae caritas et rerum ad uictum pertinentium praecium supra modum creuit, ne videlicet ij domini consules, qui cum domino proconsule hic mansuri sunt, ad ea pericula, quibus vi tam suam in discrimen exponere sese obtulerunt, damnis etiam in facultatibus suis erogandis afficiantur. Eam ob causam inherendo exemplis antecessorum suorum , domino proconsuli hoc periculoso tempore officium administranti, singulis septimanis per sex fiorenos, reliquis vero dominis consulibus hic mansuris ipsiąue assessuris, pariter etiam Lodouico Cremer notario hic man- suro. praetorij cancellariaeque curam gesturo, ciuilibet suprascriptorum per florenos (juatuor assignauerunt? et ex prouentibus ciuilibus numerari debere mandauerunt. Caeterum spectabiles domini CasparUs Gutteter, Casparus Oku- rowskj, spectabilis vero loannes Spiglar per dominum Antonium Franczko- wycz sese vna cum domino proconsule suprascripto mansuros esse in ciuitate declarauerunt. In reliquis uero articulis senatusconsultum supraallegatum approbauerunt. Caeterum solutio septimanalis supraallegata a sabbato pro- xime futuro initium sumere debebit.
Acta Cons. ('rac. <). str. 174.
S'i B. 1600. die 21. m. Februarii, Cracoviae.
Senatus consultum de bombardis. quas personae <i\itate donatae dare obstringuntur.
Actum feria secunda post dominicam Inuocauit proxima. Spectabiles Domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, pro die hodierna ad id per schedulas conuocati ac in praetorio Cracouiensi legittime congregati, volentes commodis et munitionibus ciuitatis prospicere, ynanimi \oto constituerunt, quod exnunc ąuilibet negotiator aliunde praeterquam ex ista ciuitate oriun- dus, qui ius ciuitatis huius suscipiet, circa susceptionem iuris ciuilis vltra
/O
pensionem pecuniariam, quam soluere tenetur vigore prioris senatusconsulti, eo nomine sanciti, bombardam nouam bene constructam vulgo pulJiak dictam, ad armamentarium ciuitatis sine omni excusatione dare et consignare tene- bitur. Quae ąuidem modo tali colleetae bombardae pro defensa ciuitatis in armamentario ciuitatis conseruari et in nullum alium vsum conuerti debebunt. Quantum vero mechanicos extraneos ius ciuitatis suscipientes attinet, de illis seniores contuberniorum curare debebunt, vt bombardas eiusmodi dent et conferant ad contubernia, prout iam in ąuibusdam contubernijs vsu receptum est.
Acta Cons. Crac. 9, sir. 176.
S3.3. 1O00. die 6. m. Martii, Cracoviae.
Senatus consultum de locis \acuis in libris iudicialibus adnotationibus complendis.
Actum feria secunda post dotninicam Oculi proxima. — ■ Spectabiles demini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, pro die hodierna ad in- frascripta per schedulas conuocati ac in praetorio Cracouiensi legittime pleno numero congregati, eo considerato, quod post obitum olim nobilium ac ho- noratorum Andreae Szarota et Pauli Pernus notariorum ciuitatis, in actis tam consularibus quam scabinalibus, quae tempore ofncij ipsorum scribe- bantur, multa loca uacua reperiuntur, occasione ąuorum etsi praefatus olim Paulus Pernus; ut ea ex protocolis inscriberet, saepius post obitum antedicti collegae sui admonitus esset, id tamen facere neglexit, tandem interim etiam ipse fato functus est, et ita spatia illa hactenus vacua et non inscripta man- serunt: obuiare itaąue volentes, ne exinde suspicioni actorum publicorum occasio aliqua detur, vnanimi voto per modum senatusconsulti sanxerunt et concluserunt, vt notarij moderni absque ylteriori mora loca seu spatia illa vacua omnia reuideant atque connotent, et cum protocollis conferant et quam commodissime ac ndelissime fieri poterit, ad acta tam consularia quam sca- binalia inscribant, siue in forma perfecta secundum stylum cancellariae, vbi actus per priores notarios non sunt extraditi et sensus integer ac planus constat, siue tantum iuxta terminaturam in protocolis annotatam, in actibus illis, qui antehac per notarios priores reuisi et extraditi sunt, formularia autem illorum desunt, aut vbi perplexitas vel dubietas aliqua apparet, vt saltem in libris actorum de essentia et ueritate actus cuiuslibet constet et suspitio omnis ac uarietas in extraditione siue scriptione vnius actus diuersis formis et uerbis euitari queat. Insuper etiam hoc commiserunt, vt ad quem- libet actum, qui in istis vacuis spatijs inscribetur, nota seu mentio praesentis senatusconsulti adscribatur et adiungatur, vt quilibet causam inscriptionis talis eiusmodi actus scire volens, ad praesens senatusconsultum recursum habere et quare actus quilibet ita inscriptus est, notitiam h^ibere possit. Vbi vero protocola desunt, vti in actis aliquot consularibus anni 1579 et 1580, ac in alijs actis, vbi schedae per personas recognoscentes porrectae defi-
76
ciunt, praefati domini consules commiserunt, vt spatia \acua. quae in illis actis extant, obducantur et littura tollantur. ne suspitioni aut maliciae ali- cuius obnoxia esse possint.
Acta Cons. Crac. 9, str. 177.
$30. 1600. die 9. ni. Martii. Cracoviaf\
Senatus consultum de iudiciis scabinalibus lingua Polonica peragendis.
Actum feria ąuinta post dominicam Oculi proxima. — Spectabiles do- mini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae pro die hodierna ad id per schedulas conuocati ac in praetorio freąuenti senatu legittime congregati. habita ratione eius, quod successu temporis mores, ritus et consuetudino hominum mutari solent, et rationi consonum est, temporibus. ritibus et mo- ribus cuiuslibet aetatis sese conformare, vicissitudinibusque seculorum decursu enatis obsequndare7 et vti actus alios morales, ita potissimum iudiciarios eum in modum instituere, vt cuilibet ad vsum et intellectum seruiant, eoque con- siderato, quod mos banniendi iudicia ciuilia lingua Germanica ideo in ciui- tate ista antiquitus introductus erat, quod tunc temporis maior pars ciuium ex Germanis constabat, nunc uero uiceuersa longe plures ciues Poloni sunt et lingua Polonica omnes \tuntur non Germanica, et cum iudicia lingua Germanica hoc tempore banniuntur, pauci admodum hoc intelligunt. insuper etiam quoniam iudicia dominorum commissariorum Sex Ciuitatum et iudicia burgrabialia lingua Polonica banniuntur: eapropter constituerunt, vt domini scabini iudicij ordinarij ciuilis Cracouiensis deinceps iudicia sua non alia quam Polonica longua banniant, ut ąuilibet intelligere possit, qualis modus et ratio sit iudicij banniti. et quomodo sese in eo conseruare et gerere de- beat. Atque hanc suam constitutionem domino aduocato et scabinis Craco- uiensibus ad se uocatis, in crastino , videlicet feria sexta post dominicam Oculi denuntiauerunt, vtque sese iuxta eam conseruent, iniunxerunt.
Acta. Cons. Crac. 9, str. 178.
837. 1600. die 19. m. [unii, Cracoviae.
Senatus consultum de turribus et moeniis civitatis evacuandis.
Actum feria secunda antę festum s. Joannis Baptistae proxima. Spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae. pro die hodierna ad prouidendum necessitatibus et imminentibus periculis reipublicae iuxta admonitionem per mandatum sac. R. Maiestatis ad ipsos factam . per sche dulas conuocati ac in praetorio Cracouiensi legittime congregati existentes. inter caeteras consultationes eo animaduerso, quod turres et moenia ciuitatis per varios et plerunque \agos homines atque (vti fama est) maiori ex parte
\ictum illicitis artibus et modis quaerentes, qui eas ab illis, qui hasce turres sibi ex gratia dominorum consulurn collatas et inscriptas habent; conducere solent, occupatae sunt et multis in locis deuastatae ruinamąue minantes, quodque exinde et per eiusmodi homines facile periculum ciuitati huic creari possit, eapropter huic incommodo obuiare et mandato S. R. Maiestatis sa- tisfacere, ac turres moeniaque ciuitatis in meliorem ordinem et statum pro commodo et ornamento ciuitatis reducere volentes iuxta consultationes et deliberationes suas et atecessorum suorum eo nomine saepius habitas, vna- nimi voto et sententia firmiter obseruandum constituerunt, quod die crastina oranes inhabitatores et possessores turrium ac moeniorum ciuitatis in prae- torium conuocari et mansionibus, quas in ijsdem turribus ac moenibus quo- cunque modo inscriptas et collatas habent, de facto priuari debent. Quae quidem turres et moenia ciuitatis in posterum nulli personae, quaecunque et cuiuscunque conditionis fuerit, ad nullam intercessionem , nec vlla alia de causa neque ad vitam, neque ad tempus inscribi aut conferri debebunt, sed turres illae et moenia omnia iuxta antiquas consuetudines, ordinationes et constitutiones inter dominos consules et contubernia distribuentur, vt videlicet artificum contubernia iuxta sua opificia distincta, arma sua, bom- bardas et alia instrumenta bellica in ijsdem turribus asseruent. Ex dominis uero consulibus quilibet in ea turri et loco, qui ipse ex assignatione officij obtigerit, sedulam curam et diligentiam adhibere tenebitur, vt iste locus seu turris, quae ipsi assignata fuerit, in bono ordine et regimine ac instauratione mundationeque debita conseruetur, neque lignisaut alijs obstaculis, quae defensam ciuitatis et- ornamentum impedire, deturpareque possent, occupetur et deformis reddatur. Quam quidem ordinationem praefati domini proconsul et consules firmiter exequendam et perpetuis temporibus obseruandam, nec ulla de causa immutandam valide sanxerunt et constituerunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 1 JS 1 .
*i3W. 1600. die 25. m. Octobris, Cracoviae.
Senatus consultum de praeceptis peste grassante observandis.
Actum feria quarta antę festum ss. Simonis et Iudae apostolorum, anno 1600. — Spectabiles domini proconsul et consules civitatis Cracoviae7 die hodierna ad id per schedulas convocati et in praetorio Cracoviensi loco residentiae suae consularis in frequenti numero congregati existentes, ani- madvertentes contagionem pestiferam in civitate magis ac magis in dies augeri, ne sub hoc discessu dominorum consulurn nec non cirium, qui propter eritandam luem freauentcs hinc dilabuntur, civitas sine certo ordine regi- minis in occurrentibus necessitatibus civilibus relinquatur et deseratur, se- natusconsultum in anno 1588 tempore pestis sancitum , pro tempore prae- senti reassumendum esse duxerunt, prout illud hoc periculoso praesenti tem- pore raliturum stabiliverunt, prouisionemque septimanalem ibidem remansuris assignatam. tam domino proconsuli. quam reliquis dominis consulibus nota-
78
rioąue hic residentibus, videlicet domino proconsuli per florenos tres, caeteris vero dominis et notario per florenos 2 dari debere hebdomatim iusserunt. Tta tamen, ut solutio ejusmodi pensionis a feria secunda post festum s. Mar- tini proxima [si tamen omnipotens Deus iram suam mitigare noluerit] inci- pere debebit.
Acta Cons. Crac. 9, str. 184.
S30. 1600. die 13. m. Xovembris, in Korczyn.
Sigismundus III. rex Poloniae telonario regni mandat . ne a civibus Cracoviensibus insueta portoria exigat.
Zigmunt trzeci z bozey łaski kroi Polski, wielkie xiąze Litewskie. Ruskie, Pruskie, Mazowieczkie, Zmuczkie, Inflantskie etc. y Swetski, (iottski, Wandalski kroi. Yrodzonemu Stanisławowi Cikowskiemu staroście Czorstyn- skiemu y celnikowi naszemu coronnemu. wiernie nam miłemu, łaskę nasze królewską. Yrodzony wńernie nam miły ! Vskarzali sie przed nami miesczanie y kupczy naszy Crakowsczy, iż imo (s) przywileie y wolności od przodków naszych im nadane, na komorach celnych od towarów ich rozmaitych pisarze W. T. do niezwyczainego a podczasz niepowinnego dawania czła przymu- szała y trudności wielkie z skodą niemałą zadaią. Co gdyby takie angarie, iako nam dali sprawTę, bez wszelakiey słusności a przeciw prawu odnosić mieli, niepomaluby to nasz obchodzić musiało. Ą iżby więczey takowe skargi przed nasz nieprzychodzieły y aby żaden imo wolność swoię przeszprawia y trudności nieodnosieł, chczemy to mieć y roskazuiemy, aby W. T. miesczan y kupców naszych Crakowskich przes pisarze swe na wszitkich komorach do dawania niezwyczainego y którego niepowinni czła nieprzymuszał y tru- dności w tey mierze niezadawTał, ale prawnym postempkiem gdyby który nad prziwileie nadane co wykroczył, tak iako miedzy W. T. a miesczany Poznańskimi, którzy z Crakowiany iednakimi wolnościami y prawy sczyczą się, declaratią yczyniliszmy, we wszitkim czale sie zachował, to iest, gdzieby wątpliwość iaka była strony wolności, czła niewyciąg"aiącz spisować kazał towari do rostrzygnienia prawnego y tak postępował, aby oni skody zadney z uciążenim swym nieponosili, do tego towari wszitkie, które iedno do ko- rony prowadzą, na komorach granicznych aby niebyły hamowane y skła- dane, a te, które są imo wolności ich pobrane, aby im czale bez żadnego omieskania przywrócone y oddane były. Inaczy abyś W. T. nieczynił dla laski naszey. Dan w Nowym mieście Korczynie dnia XIII miesiąca Listo- pada, roku Pańskiego MDC, panowania królestw naszych Polskiego trzy- nastego, Swedzkiego roku siódmego. — Sigismundus rex. — Casper Mi- chał e w sk i.
Kopia współczesna, uwierzytelniona pod pieczęcią małą wójtowską. Acta Oms. Casim. 775,
str. 278.
79
840. 1600. die 24. m. Novembris; in Korczyn.
Sigismundus III. rex Poloniae telonarłum territorii Osvantimensis mo- net, ne a civibus Cracoviensibus tributum ąuarti grossi exigat.
Zygmunth trzeczi z bożej laski kroi Polski, wielkie xiążę Litewskie, Ruskie, Pruskie, Mazowieczkie. Zmoiczkie i Sweczkie, Iflanczkie, Gottczki, Vandalskj dziedzyczny kroi. Yrodzonemu Zygmunthowi Palczowskiemu po- borczi nassemu powiatu Oswieczimskiego, wiernie nam miłemu, -łaskę nassę kroliewską. Yrodzony wiernye nam miły ! Yskarzalj sie przed nami miescza- nie nassi Krakowsczy, iz Wiernoscz Twa, gdy thowary swe przes powiad Oswieczimskj prowadzą, pobór od ossob ich y czwarthy gross względem poboru, który iest w tym powieczie ychwaliony, od nich wycziągass y \vy- bieras, którego podatku obiasniąiąncz tho niniejsem listem nassem poniewas obwatele woiewocztwa Krakowskiego poboru nie pozwolilj , zaczemby y czwarthy gross miał przychodzie, tedy thes y miesczanie Krakowsczi takiego czwartego grossa w powiecie Oswieczimskim telko na then czass, gdyby y w Krakowskiem powieczie bel pobór ychwaliony, niemaią placzic y od niego maią bydc wolni : niewyimuiancz iednak s tego kupczow powiatu Oswieczimskiego. Przetho aby daliey w tern wybieraniu czwartego grossa y poboru od ossob samych przes Wiernoscz T. albo succolectori miesczłinie nassi Krakowsczi niebeli przenagabani. chczemi to miecz y roskazuiemy, aby W. T. od nich niewycziągał ani brał takiego podatku, alie kiedykolwiek takowe towary albo kupie swe prowadzić benda, onych bez wseikiego cha- mowanią y trudnosczi wolnemj czynieł, a tho czo od nich Wier. T. pobrał, abyś powraczał. także y thowary wsystkie, które względem tego poboru są zachamowane. aby iem bely przywroczone. Inaczej dlia łaski nassej nieczy- nieł. Dan w Nowym miesczie Korczynie dnia 24 miesiacza Listopada, roku Pańskiego M. D. C. panowania kroliest nasych Polskiego XIII, Sweczkiegu roku VII. — Sigismundus rex. — Caspar Michałowski.
Acta Cons. Casim. 775, str. 277.
841. 1 60 1. die 14. m. Februarii, Cracoviae.
Senatus consultum de defensione urbis.
Actum feria ąuarta ipso die s. \'alentini proxima, anno 1601. — Specta- biles domini proconsul et consules civitatis Cracoviae, die hodierna in prae- torio Cracoyiensi in reipublicae negotijs congregati existentes, muneri suo satisfaciendo, matura super id deliberatione praehabita, considerantes statum civitatis praecipue inter contubernia artificum in peius indies immutari. ordi- nationesąue et antiąuas consuetudines labefactari , ex quo fonte disciplinae antiąuae solutio et contentiones oriuntur, magistratuique alijs grauioribus negotijs intento, negotium facessere solent continuum: his igitur incommodis
8o
obuiando, simul etiam alios defectus ciuitatis moeniorum et turrium sup- plendo, quae iniuria longinąui temporis deprauantur, unanimi voto, et con- sensu constituerunt ;
§ i. Inprimis innitendo antiąuae cousuetudini, nacto quamprimum oppor- tuno tempore, turres ad moenia ciuitatis sitas contubernijs et fraternitatibus seruato modulo illorum et ordine, distribui debebunt, praeuia reuisione dili- genti. Quarum turrium cura et custodia ipsis contubernijs gerenda commi- tetur. In ąuibus turribus arraa commeatumąue reliąuum necessarium repo- nent et asseruabunt.
§ 2. Caeterum armorum et munitionis comparandae in diesąue augendae modus et ratio constituta est ex annuis prouentibus facultatibusque eorundem contuberniorum, praesertim ex eo prouentu, quem ingressuri contubernium conferre solent simulque ex mulctis excessuum ; quos prouentus suos eius- modi plerunque in comessationes ipsis nociuas, quae rixarum contentionum- que ut plurimum seminarium fuerunt, conuertere solebant. Ex his itaque facultatibus quotannis pro copia cuiuscunque bombardas. tam maiores ma* nuales, quam minores pulueremque tormentarium, farinas etiam et alium apparatum, munitionemque necessiiriam coement.
§ 3. Ut autem ordo hic conseruari possit, operę pretium visum est, supplicare sacrae regiae Maiestati, domino domino nostro clementissimo, ut consules Cracouienses constituat vel aliquos e medio illorum, commissariosque perpetuos esse uelit ad audiendas rationes annuas et ineundum calculum proventuum contuberniorum ; quas rationes seniores fratres iunioribus inter se annuatim reddere solent, ut prouentus eorum non eo, quo uelint, pro libitu suo distrahant, sed ut eo, quo usus ciuitatis postulat, conuertantur.
Acta Cons. Crac. 9, str. 185.
S43. 1 60 1, die 11. m. Aprilis, Casimiriae.
Promulgatio legum, quae ad contubernia cauponesąue, mensuras et pondera spectant, a palatino Cracoviensi statutarum.
Feria quarta antę dominicam Palmarum. — Ad officium consulare Kii- simiriense ad Cracouiam situm personaliter reniens nobilis Ioannes Raiski mi- nisterialis terrestris generalis regni, ad publicandum constituciones palati- nales per illustrem et magnificum dd. Nicolaum Zebrzidowski in Zebrzido- wicze, pallatinum et generałem Cracouiensem, Sniatinensemque etc. capita- neum, in praetorio Cracouiensi feria sexta post festum sanctae Apolonnu- virginis proxima, anno praesenti 1601 in praesentia plurimorum in eisdem constitucionibus descriptorum sancitas et constitutas, ab officio vicepalatinali et praesenti consulari Casimiriensi deputatus, in praesentia generosi domini Andreae Staskowski de Polaiowice vicepalatini Cracouiensis in vim suae fidelis rellationis recognouit, quia ipse prout antea sabbato pridi«^ dominice Reminiscere, quae erat dies 17 Martii, congregato ad sonum tubae populo hic in ciuitate Kazimiriensi , in loco ad id destinato , ita etiam et die ho-
8 1
dierna in vico Iudaico, ludaeis similiter ad sonum tubae congregatis, voce sonora et intellegibili constitutiones palatinales supranominatas proclamauit, publicauit et ad noticiam tam ciuibus quam ludaeis Kazimiriensibus deduxit; paenasąue super excessiuos eisdem constitutionibus descriptas, denunciauit. Cuius publicationis tenor seąuitur estąue talis :
Racczie wszisczy wiedziecz; isz lego Mść pan woiewoda y starosta ge- nerał krakowski raczy] ius vczinicz s powinności swey vstawę około cze- chow, korczow, łokci, wag, quart, piekarzow, piwowarów, win, przekupniów, która do wiadomości wszem przywodzi. Zaczem abiscie sie wsisczy według niei zachowali pod winami tam opiszanemi lego Mść mieć chcze y władzą swą przykazowacz raczy.
Cons. Kazim. 775, pag. 393.
843. 1601. die 17. m. Iulii, Cracoyiae.
vSenatus consultum de praeceptis peste grassante observandis.
Actum feria tertia post festum sanctorum Divisionis Apostolorum. anno 1601. — Spectabiles domini Andreas Cellari proconsul, Ioannes Spigler. Caspar Gutteter, Ioachimus Ciepielowskj, Antonius Franczkowycz, Christo- pherus Schober, Georgius Schulcz, Gregorius Skrobkowicz, Casparus Oku- rowskij, Lucas Bochoroczkij et Hieronymus Horlemes, consules Cracovienses ad id negotij per schedulas die hodierna convocati et in praetorio Craco- viensi congregati, animadvertentes permissu diuino, culpis nostris id meren- tibus , paestiferam contagionem ad praesens tam maturę enasci ceptam, urbem non contemnenda infectione aggredi, pro debito officij sui, ąuando- ąuidem ad omnes casus paratos esse expedit, ne civitas orba omni regiminis specie, in tam propero ad tutiora loca ciuium recessu, relinąuatur, superiorum temporum ordinationes, uti salutiferas, sub praesens pestis tempus reassump- serunt per omnia valituras. Pensionem autem septimanalem dominis hic man- suris, domino ąuidem proconsuli per florenos sex, dominis vero consulibus per florenos ąuatuor ąualibet septimana dari debere ex prouentibus ciuilibus assignaverunt. Caeterum pensio haec constituta inchoari debebit a sabbato post festum s« Petri ad vincula proximo. Caeterum praefati domini hoc per expressum cautum esse uoluerunt unanimi voto conclusum, quod ijs dominis consulibus, qui hic remanebunt, non erit fas sub totum tempus pestis prae- sentis ullas racantias bonorum civilium cuiąuam conferre aut ąuouis modo inscribere ; ąuod si aliąua bona sub tempus hoc pestis vacantia, cuiąuam collata fuerint, nullitatis vitio subiacebunt. Caeterum spectabiles domini Ioannes Spiglar et Casparus Okurowskj declarauerunt se, quod sub tempus hoc pestis Cracoviae manebunt; spectabilis autem dominus Hieronymus Hor- lemes dumtaxat ad expirationem proconsulatus sui imminentis perseuerabit. Notarijs etiam ex gratia dominorum data est uenia ad tutiora loca disce- dendi, actis in tutum redactis, et curata prius quamoptime cancellaria: iniunctione hac adiecta, ne se longius a civitate subducant, ut si necessitas
1 1
82
ferat, in promptu et ad manum accersendi, aut saltem unus eorum vel senior esse possit.
Acta Cons. Crac. 9, str. 188.
**44. 1602. die 9. m. Ianuarii, Cracoviae.
Senatus consultum de salario proconsulum augendo.
Actum feria ąuarta post festum ss. Trium Regum proxima, anno 1602. — Spectabiles domini Ioachimus Ciepielowskj proconsul, Casparus Gutteter, Valentinus Rimer, Iacobus Cimmerman , Stanislaus Schembeck, Antonius Franczkowycz, Iulius delia Pace, Georgius vSchulcz7 Casparus Okurowskij, Gregorius Skrobkowicz, Lucas Bochoroczkij, Martinus Waczlawowicz, An- dreas Barcz, Hieronijmus Horlemes et Nicolaus Zalassowskij, consules Cra- couienses ad infrascripta per schedulas conuocati et legittime in praetorio Cracouiensi congregati existentes, animadvertentes functionem officij (pro)- consularis sibi perąuam onerosam, et propter expensas, quae necessario pro- consulare munus subsequuntur, admodum damnosam esse, praesertim dominis praesidentibus , in quos ex ordine administratio proconsulatus per spacium sex septimanarum incumbit peragenda, caritate rerum omnium nimis excres- cente, nam praeterquam quod proconsulatum gerentibus expeditionique causarum iurique dicundo racantibus et incumbentibus, rem suam domesti- cam curasque rei familiaris negligere et uictus rationem propterea subinde otnittere [volentibus nolentibus] necessitas incumbit, cum ualetudinis inter- dum euidenti discrimine, id etiam insuper non minus graue ad superiore.s sollicitudines et molestias accidit, ut cum dispendio iacturaque rerum suarum magistratum gerere coguntur, nam sagittarios apparitores aliquot domi con- tinue alere, famulos etiam praetorij necessario, qui in promptu ad missiones esse consueuerunt, in hac caritate annonae protinus sustentare necesse habent. huc accedit, quod dum diuersae personae honoratiores, tam nobiles, quam ciuilis condicionis. qui frequentes in ijs, quae opus requirit; quos frequentia hominum et disparitas in hac urbe habet et educat; dominum proconsulem adeunt, quos non satis est soluta hilarique fronte, ut fit, excipere, loco ho- norare, sed etiam prout mores hominum tales quales et tempora ferunt, mero inuitare, praeterea si tempestiue sub tempus mensae accedant et assi- dent, id quod apparatum est, oferre, sin secus sperni se et posthaberi existi- mant, fastum proconsulibus et id genus alia obijcientes discedunt, haec igitur ińcommoda tempori seruiendo subinde eos laboriose subire necesse est; nec ipsas noctes ąuiete agere, qui pacifice sine sermonibus inter et obtrectatio nibus ofncium proconsulare expedire cupiunt, ex quo fonte calamitas rei familiaris subsequitur. Ouibus incommodis et expensis sarciendis non nisi tnarcae decem in sex septimanas ex aerario civili proconsulibus numerantur, <)uae ipsis duntaxat famulis alendis necdum sufficiunt. Ideo iustum aequumque ■ ensentes, unanimi voto praehabita diligenti deliberatione et consultatione constituerunt. ut ab electione proxime instante nouorum consulum per illu-
83
strissimum et magnificum dominum dominum palatinum Cracoviensem pera- genda, deinceps et in posterum cuilibet ex dominis praesidentibus, officium proconsulare administranti , septimanatim per quinque marcas ex aerario ciuili ad sustentationem ipsius [quandoquidem nemo suis stipendijs militare tenetur] pendatur.
Acta Cons. Crac. 9, str. 190.
§4.5. 1602. die 1. m. Februari.i, Casimiriae.
Promulg~atio legum, quae ad contubernia victumque spectant, a palatino Cracoviensi statutarum.
Feria sexta pridie festi Purificacionis b. M. v. —
Prouidus Albertus Iabłońskj bedellus juratus ciuitatis Cazimiriae, in vim suae fidelis relationis recognouit:
ze publicatią vstaw lego M. pana woiewodzych według nizey opisanych, slow, sobie na piśmie od vrzędu Jego M. p. podwoiewodzego podanych, w mieście Cazimirzu przed rathuszem y przy vlicy wieliczkiey także v ży- dów y na Stradomiu voce sonora opowiedział y publikował tenore in- frasequenti :
Raccie WM. wiedzieć, że jaśnie wielmożny pan p. Mikołay Zebrzy- dowskj na Zebrzydowicach, woiewoda Crakowskj, vstawy około porządku w przedaniu rzeczy rzemięśnicych y potrzeb do zywnosczj należących, iako chleba, mięsa, piwa miastom Crakowowi, Kazimirzowi y Kleparzowj służące. vchwalić y dnia dzisieiszego na ratuź Kazimirskj podać raczeł. A tak aby WM. o tich ustawach wiedzieli y według nich sie pod winamj w nich opi- sanemj sprawowały, przeto ie do wiadomości wszystkich przywodzą y iawnie publikuyą.
Cons. Kazira. 775, pag. 521.
S4G. 1602. die 6. m. Februarii, Cracoviae.
Scabini Cracorienses magistratum deponunt.
Actum feria quarta post festum Purificationis beatae virg. Mariae pro- xima, anno 1602. — Nobiles ac honorati scabini Iuris ordinarij ciuilis Cra- coviensis venient.es ad officium consulare Cracoviense, exposuerunt per do- minum seniorem scabinum, quod ipsi satisfaciendo antiquae usitataeque con- suetudini, in ciuitate hac obseruatae, in signum expirationis annui officij sui, deposuerunt dominis proconsuli et consulibus Cracouiensibus in mensam claues scabinales, petentes, ut operam laboremque hunc annuum, in eodem officio per ipsos exantlatum obitumque, grato suscipiant animo et se labore hoc subleuent.
84
Domini etiam proconsul et consules Cracouienses cum summa gratitu- dine et debita gratiarum actione debitum hoc perfuncti muneris ipsorum susceperunt atąue petierunt, ut officium hoc ulterius administrare peragant, ad electionem usąue nouam , per officium consulare ad annum sequentem peragendam. Quod se facturos susceperunt, clauesąue sibi traditas commis- sasąue rursus receperunt.
Acta Cons. Crac. 9. *tr. \<>2.
*i47. 1602. die 2$. m. Februarii, Craeoviae.
Plebiscitum de iis. qui conciliis plebis adesse negligerent. poena afficiendis.
Actum sabbato pridie dominicae Inuocavit anrio 1602. — Spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, in pleno numero in prae- torio Cracouiensi per schedulas in reipublicae negotijs conuocati et una cum honesta communitate inuicem legittime in stuba consulari congregati exi- stentes; inter alias de republica ciuitatis huius cum eadem honesta commu- nitate deliberationes et consultationes inter se habitas, ad affectationem dictae honestae communitatis incommoda suae congregationis exponentis, comper- tum utrinąue habentes longa experientia, quod nullam aliam ob causam anteactis temporibus neqUe consultationes neque expediciones in negocijs publicis rebusque occurentibus rite et debite procedebant, quinimo raciones publicae fere deferi uidebantur, propterea, quod praecipui ex mercatoribus et alijs ciuibus vel incuria quadam vel paruo affectu commodorum publico- rum et per consequens suorum ducti , conuenire non curabant ad congre- gationes communitatis, unde ij , qui rari uentitabant, et ij tenuioris sortis minusque in rebus versati propter infrequentiam sui nihil vel parum mutuis sententijs in commune consuli periculiscjue prospici, nichil denique opere- precij ciuitati parari aut confici potuerint. Ex quo res ciuitatis in peius de- labi in discrimenque adduci cernuntur. Proinde his incommodis occurend<>. placitum est uniuersis, tam officio consulari, quam communitati. unanimi voto et consensu in vim plebisciti laudare, prout sanxerunt, sciuerunt et concluserunt, ut quisquis ex dominis mercatoribus cum legittime honesta communitas authoritate magistratus conuocata per signum campanae fuerit. non interfuerit, mulctae nomine irremissibiliter grossos duodecem ad cistam reponere erit obligatus. legittime impeditus non existens, nec a domino se- niore scabino impetrata et obtenta \enia. Si uero secunda uice non adue- nerit, paenam grossos viginti quatuor dabit. Quod ^i pro tertia vice con- gregationi non interfuerit. grossis triginta sex mulctabitur. Deniąue qui pro quarto venire neglexerit, grossos quadraginta octo ad cistam communitatis dare erit adstrictus, sine ulla recusatione et excusatione, legalitate et veniac impetratione unicuique reseruata. Ut autem haec omnia debite exequi pos- sint, spectabiles domini consules promiserunt se familiam officij ad citandos eiusmodi inobedientes, qui domini senioris scabini vel eius locum tenenti
85
postulatae exequutioni in reponenda paena obtemperare detrectauerint, assi- gnaturos; qui cum comparuerint, e praetorio antea dimitti non debebunt, quousque mulctam, uti praemissum est, sancitam, reposuerint.
Acta Cons. Crac. 9, str. 193.
S4S. 1602. die 25. m. Maii, Cracoviae.
Senatus consultum de iudiciaria praefecti praetorii potestate.
Actum sabbato post dominicam Exaudi proximo, anno 1Ó02. — Ex controuersa dissensione inter nobilem ao honoratum Valerianum Gutteter, aduocatum Cracoviensem ex una, et honoratum Ioannem Simosorsskj prae- fectum praetorij Cracoviensis alias capitaneum dictum, ab altera parte, coram spectabilibus dominis consulibus Cracoviensibus occasione infrascriptorum exorta et deinceps aliquoties ag"itata; spectabilis senatus Cracouiensis exau- ditis et intellectis praefatorum officialium suorum dissidijs, ex parte nego- ciorum ad iudicia sua spectantium uertentibus, rationibusque illorum ultro citroque deductis, exauditis ijsąue debite perpensis, auctoritate officij sui inter ipsos eiusmodi differentiarum moderationem, inherendo antiquitus obser- uatae priscaeque consuetudini, in vim instructionis iudicia illorum concernentis, praescripsit tulitque:
§ 1. Inprimis capitaneus non de maiori summa ius dicere poterit, nisi occasione quartae partis marcarum decem, videlicet florenorum quatuor duntaxat. et quidem hoc pacto, quod si pars alterutra controuertens se tam iid officium proconsulare quam etiam aduocatiale reuocauerit , causam eo, quo se refert , remittere debebit, nec eiusmodi super inuitos iudicium sibi assumere et arrogare, exceptis ijs negocijs et causis, quas ad se ab officio proconsulari remissas et demandatas habebit.
§ 2. Rixas item contentionesque popularium plebeiorumque vilioris item conditionis, conuicia altercationesque muliercularum et id genus audiet, ma- gis ad concordiam, quam ad lites rem dirigendo.
§ 3. luramenta, si quae necessario [cum aliter fieri non poterit] ex de- cretis ipsius inciderint, [quae quidem caute pronuntianda ipsi erunt], ipsimet audire et exequi licebit, quandoquidem eiusmodi iuramenta in rota iudiciaria dominus aduocatus admittere renuit. Meminerit precipue qua poterit dexte- ritate, lites eiusmodi complanare, ut iuramenta, quantum fieri potest, uitari possint.
Super qua ordinacione ambo acquieuerunt.
Acla Cons. Crac. <). str. 196.
86
*J4J>. 1602. die 22. m. Augusti, Casimiriae. Promulg'atio praecepti de advenis.
Feria ąuarta antę festum s. Bartholomaei proxima. — Opatrzny "Woy- ciech Iabłonskj w moc swego zeznania zeznał, że on będacz przydany za instantią Jego M. p. marszałka nadwornego do obwołania niżey opisanego postanowienia, tedj dnia dzisieyszego za trąbieniem nizey opisany postępek króla I. M. naprzód przed rathuszem w rinku na trecie, item z drug'iey strony ratusza na treczie ku wieiiczkiey vlic)-, item na jakubskiey vlicy, item na zydowskiey vlicy przed broną żydowską, na ostatek na Stradomiu ku groczkiey bronie obwołał y publikował w te słowa, na karcie sobie od I. M, p. marschałka y przez yrzad radzieczki tuteczny kazimirski podane:
Iesth wola y roskazanie K. I. Al. aby żaden pod gardłem nie śmiał gościa wszelakiei conditiey przyimować ani w dom pusczać, aż opowie pier- wey do vrzędu marsałkowskiego ; ktoby się teg'o waźeł , szubienicą karan będzie. Ktokolwiek na jarmark do Iarosławia iezd/.ił, aby do miasta nie- smiał wiezdzać y ktoby takieg'o przviął albo thowary ieg'o, g^ardłem karany będzie.
Acta Cons. Kazim. 775, str. 723.
85©. 1603. die 4. m. Octobris, Cracoviae.
.Senatus consultum de modo procedendi contra detrectatores consulum Cracoriensium et de ordine in iudicio consulari observando.
Actum sabbato ipso die festi s. Francisci, anno D. 1603. — Spectabiles domini Christopherus Schober proconsul, Ioannes Spigdar, Martinus Urban- kowycz, Ioachimus Ciepielowskj, Antonius Franczkowycz, Iulius del Pace, Adamus Nagott, Georgius Schulcz, Nicolaus Witkowskj, Lucas Bochoroczkj, Martinus Waczlawowycz, Hieronimus Horlemes, Nicolaus Zalassowskj, Abra- hamus Ronenberg, consules Cracovienses ad id per sched ulas die hodierna in praetorio Cracouiensi congregati existentes, post maturam aliquocics inuicem praehabitam deliberationem, perpendentes, concordiam esse matrem omnium bonorum, discordiam vero seminarium malorum omnium, precipue uero personarum in magistratu officioąue constitutarum, proprium peculiare- que esse debet, ut nimirum aeąuanimiter moderateąue inter se agendo, de negocijs reipublicae aeąue ac priuatorum in commune consulendo, pro virili curam et operam impendant, magnopere expedit, immo et necessarium est : sine his enim praesidijs vanos omnes conatus esse, nemo est, qui non videat; aeąuidem ij , qui suis praesunt eosąue moderantur, exemplo pariter bono ut ijs praeeant, par est. Merito erg"o quorum est in alios animaduertendi potestas, in ijs, quae alijs praecipiunt, semet pariter in officio continere spectabilesque commendabilibus operibus praebere satagant. Operę pretium
8
itaąue rati boni ordinis reuocandi, praesertim uero concordiae retinendae charitatisque fraternae amplectendae gratia, ex quo fonte tam honor existi- matioąue magistratus, quam loci dignitas, publica item tranąuillitas fouetur, unanimi voto in vim legis perpetue in futurum ad se et successores suos in officio constitutos spectantis, ferre et sancire, prout tulerunt et sanxerunt in hunc modum.
Quod si forte aliąuando humanitus accideret aliąuem ex senatu, siue sit ille proconsul ipse siue consul ąuilibet vel etiam notarius aut sindycus iuratus, in consessu senatorio in residentia stubae consularis absąue causa ignominiosis uerbis criminari, vel etiam honorem, bonam existimationem personae ipsius vel officij laedentibus, detractorijsąue verbis offendere ausus fuerit, talis laesus in instąnti occasione offensae suae paenam in eum, qui laesit, ex senatus residentis iudicio decretum postulare poterit. Super quo, si verba fuerint non nisi conuiciosa, non uero criminalia, nec famam laedentia existimacionemque afficientia, senatus desuper deprecationem peragendam reconciliationemque mutuam decernet, cum muleta officio ad arbitrium in instanti persoluenda. Quam deprecationem confestim in facie officij facere et mulctam reponere tenebitur, sub alia paena arbitraria senatui luenda. Quod si verba intercesserint criminalia, famam, existimationem vel officij munus faedantia, ratione quorum infame est transigere, extunc eum, qui laesit, obiecta in facie senatus e vestigio probare oportebit; inculpatus vero seu notatus intra residentiae parietes expurg'are tenebitur. Ouod si forte tam in probacione conuiciator, quam in expurgatione contumeliam petitus deffecerint. senatus id, quod iuris erit, decernet, utpote contra non proban- tem poenam restitutionis adempti seu impugnati honoris, idque publice; contra uero non expurgatum et proinde quasi conuictum, culpaeque affi- nem, pro qualitate pondereque obiectorum, quae sustinuit, paenam in eum statuet. Yicissim uero si is, qui laesit, confestim in facie senatus obiecta probare urgereque, aut etiam notatus inculpatusque expurg"acionem sui de- trectauerit, tantisper eiusmodi procrastinatori ab officio eiusque exercitio abstinendum erit, donec de obiectis cognitum decisumque fuerit. Quod si uterque illorum post obiecta uerba criminalia de noxa iniuriaque tacuerit, silentioque opprobrium inexplicatum texerint, neque quicquam ulterius in eo agere voluerint, tunc magistratus ipse, in quem infamia dedecusque hoc deriuąre videtur, et cui precipue interest, honestatem integritatemque officij pariter etiam auctoritatem personarum magistratum gerentium tueri, ne videatur eiusmodi delicta detractionesque, et per consequens scismata fouere et tollerare atque silentio quasi approbare, ius fasque erit, utrumąue illorum tam criminantem quam criminatum loco mouere et collegio consessuque suo arcere tantisper, donec de obiectis legittima iuris via coram senatu sese expurgauerint iustificauerintque. Ouod si uero intra annum et diem de cri • minibus eiusmodi nil aegerint inueterarique ea passi fuerint. tum demum ipso facto redarg"uti censebuntur.
Libera tamen in ijs omnibus unicuique ad s. regiam Maiestatem domi- num, dominum nostrum clementissimum appellandi manebit facultas. (Jualitas tamen verborum ultro citroque obiectorum, in librum secretum officij inscri- betur; dies pariter, quo haec intercesserunt, annotetur.
88
His itaąue de criminitationibu.s uti praemissum ebt, conclusis, occurre- bant etiam multa, ąuibus honestati, ordiniąue bono per officiales contraue- nire aliąuando contingat , nam non solum intus utpote in loco residentiae publico priuilegiatoąue, sed etiam foris modestia continentiaąue per offi- ciales, uti loco, ita etiam exemplis conspicuos, colenda retinendaąue cst. praesertim in priuatis hominum consessibus conuictus honestate, familiari morum decentia officiales decorantur, venerandique populo redduntur. Placuit etiam modum hunc, ad superiora annectere.
Inprimis quoad locum iudiciorum publicum, in eoąue bonum ordinem seruandum spectat.
Postąuam causa siue sit publica siue privatorum per dominum procon- sulem in consilio consessuąue publico tractanda proposita fuerit, nullus dd. consulum votum alterius colleg"ae sententiam dicentis interturbare vel anti- cipare audeat , sed suum ex ordine per senium ud se delatum suffragium attendere tandemąue expedire, perorationem aliorum, tum et domini pro- consulis conclusionem conuenienti attentione expectare, sub poena statuenda et dominis consulibus praesentibus distribuenda. Quod si alicui ex dominis consulibus ad negocium propositum aliąuid adijcere suffragiumąue suum vel declarare vel explicare uisum fuerit , id nonnisi peractis aliorum sentencijs annuenteąue domino proconsule facere licebit. Conclusio nichilominus ex maiori parte sententiarum esto. Adhuc licebit domino proconsuli attenta disparitate votorum vel etiam quandoque rationibus pocioribus minoris partis; pro maturiori negocij trutina reiąue aestimacione iterum sententias rogare; denuoąue per vota causam discutiendam mandare, atque ad aeąuiores rationes consilia illorum dirigere. Si etiam negocium propositum reipublicae bona, iura ciuitatis vel fiscum afficiens tractatum transactum fuerit, nomina dd. consulum praesentium actis annotentur, ut constet de pleno numero, quan- doąuidem in eiusmodi negocijs absąue praemissis conuocationis schedulis et pleno tredecem consularium personarum numero nichil eiusmodi statui po- terit. Nam si quid aliter actum fuerit, nullitati omnino subiacebit.
Acta Cons. Crac. 9, str. 211.
S51. 1604. die 10. m. Februarii, Cracoviae.
Proconsul et consules Cracovienses senatus consultum de mutua hone- state iam pridem constitutum, renovant.
Actum feria tertia antę festum s. Valentini proxima, anno Domini 1604. — Spectabiles domini Casparus Gutteter proconsul, Martinus Urban- kowicz, loachimus Ciepielowskj , Adamus Nagott, Christopherus Schober. Georgius Schulcz, Nicolaus Witkowskj, Casparus Okurowskj, kucas Bocho- rockij, Martinus Wacławowie, Andreas Barcz, Andreas Cellari, Nicolaus Za- lassowskj, Abrahamus Ronenberg et Ioannes Cirus, consules Cracouienses ad infrascripta per schedulas pro die hodierna conuocati et in praetorio Cra- couiensi congregati existentes, concordibus votis consensuąue unanimi super
8g
senatusconsulto per se satis prolixis praełuibitis deliberationibus, sabbato ipso die s. Francisci anno millesimo sexcentesimo tertio laudato, de hone- state nimirum mutua obseruanda et charitate inuicem conseruanda, post re- petitam publice emsdem senatusconsulti articulatiin lectionem, iterum per dominum proconsulem legittime super id suffragia rogati, omnes suprascripti domini consules [praeter spectabilern ATartinum Urbankowicz] uti super rem salutarem et conducibilem mutuumąue vinculum amoris fraterni fouentem, consenserunt illudąue solide approbando, innitendo suae priori deliberacioni actis inscribi mandauerunt. Caeterum spectabilis dominus Martinus Urban- kowicz solenniter indixit se.se, quod ipse licet praesens adesset, cum hoc idem senatusconsultum laudaretur, et in genere superficiali sensu et sua bona intentione attenta, particularia ipsius non penetrando, visus erat acqui- euisse quodammodo, verum tamen die hodierna exaudita diligentiusąue per- pensa ipsius per capita et articulos lectione, prout in scriptis nunc redactum esse cernitur, non arbitratus est sibi super eo esse assenciendum, sed sibi -sumpsit spacium ad deliberandum, affirmans sibi ąuaedam in eo senatuscon- sulto nociua uideri et non pro officij dignitate, quae approbare ex persona sua fortasse minime poterit. Ouae deliberatio eidem per donatum concessa est.
Acta Cons. Crac. 9, str. 214. -
S52. 1604. die 1. m. Septembris, Cracoviae.
Senatus consultum de munere quatuorvirorum.
Actum feria quarta ipso die s. Aegidij anno 1604. — Spectabiles do- mini Abrahamus Ronenberg proconsul, Martinus Urbankowic, Casparus Gut- teter, Iacobus Cimerman, Ioachimus Ciepielowskj, Adamus Nagott, Christo- pherus Schober, Nicolaus Witkowskj, Casparus Okurowskj, Andreas Barcz, Nicolaus Zalassowskj, Hieronymus Horlemes, Ioannes Cirus et Stanislaus Rapp, consules Cracouienses die hodierna per schedulas, quemadmodum die hesterna et nudius tertius ad infrascripta consultanda conuocati et in prae- torio Cracouiensi legittime congregati existentes; post satis prolixas aliquo- ties praehabitas consultationes, animaduertentes ad quatuoruiratus officium seu ad ipsius legittimam functionem decreto diui olim Sigismundi I regis seniores in ordine personas consulares destinatas esse; ipsisque cura et custo- dia priuilegiorum demandata merę incumbit, quod quidem officium quia hucusque non usque adeo ex animi sententia succedebat, opereprecium pu- tauerunt; causas; quae eam rem incommodare uidebantur; remouere, ut tan- dem aliquando debito modo et ordine seniores domini officium hoc qua- tuoruiratus peragant atque satagant cum commodo ciuitatis debite eo fungi. Ergo eum in modum constituere satius esse putauerunt. Inprimis autem cum viderent; nonnullos ex medio sui ingrauescentibus annis viribus ad ferenda onera exhaustis inutiles fere esse, alios uero grauibus rerum domesticarum difficultatibus et curis pressos adeo esse, ut intendere animum his oneribus nequeant; ex quibus spectabilern Ioannem Spigler ordine primum, annis
12
go
etiam seniorem, grandeuum et inertiori aetate, ad publica munia insufficien- tem redditum esse, vacationemque ab oneribus officij. uti emeritum, fiagit- tare, quem ipsa deficiens aetas merito excusatum reddit, ąuapropter misso eodem domino Ioanne Spigler senio grauato, cui frui sua quiete concessum, missis etiam spectabilibus Iacobo Cimmerman et Valentino Rimar, qui propter allegatas occupacionum suarum et variarum difficultatum excusationes, \aca- tionem postulant ab eiusmodi officio, eaproper assignauerunt sequentes do- minos in quatuorviros, ridelicet Martinum Urbankowic, Casparum Gutteter, Ioachimum Ciepielowskj et Antonium Franckowic, hunc in locum domini lacobi Cimerman, illum vero in locum domini Yalentini Rimar soceri sui. Ouibus onus hoc summopere commendauerunt, vtque darent operam, ut officium hoc debite ac sedulo expediant. diligenter rogaucrunt, videlicet ut priuilegia omnia et id genus munimenta ciuitatis, adhibita, quanta fieri po- test, diligentia, reuideant, si in sua integritate sint, animadvertant, facient- que omnia , quaecunque ipsis ad bonum et utile ćiiiitatis pertinere uide- buntur: singula tamen non sine scitu . consilio et expresso consensu collf- garum suorum. Qui quidem domini praeter dominum Antonium Franckowic absentem7 hoc officium beneuole sussceperunt. Hoc idem postridie idem spectabilis Ant. Franckowic ad officium veniens fecit in acceptando eodem quatuoruiratus olficio.
Acta Cons. Crac. 9, sir. 216.
$53. 1O04. die 10. m. Septembris; Cracoviae.
Senatus consultum de colloquiis cum plebe non enuntiandis.
Actum feria sexta post festum Natiuitatis b. Mariae virginis proxima anno 1604. — Spectabiles domini Abraham Ronenberg proconsul , Caspar Gutteter, Yalentinus Rimer, Iacobus Cimmerman, Ioachimus Ciepielowskj, Iulius delia Pace, Adamus Nagott, Christopherus Schober, Georgius Schulcz. Nicolaus Witkowskj, Casparus Okurowskj. Gregorius Skrobkowycz, ],ucas Bochorockj , jMartinus Waczlawowicz et Stanislaus Rapp. consules Craco- vienses in praetorio Cracouiensi ad infrascripta determinanda per schedulas de morę conuocati, et in freąuenti sui nuraero congregati existentes, inpri- mis antę alia animaduertentes, quod colloquia et petita honestae communi- tatis urbis huius, quae cum senatu in conclavi residentiae consularis publi- corum commodorum gratia ultro citroque una agitantur et habentur, in lucern authentice descripta nouo exemplo prodeunt. sub sigilloque ciuili extradita conspiciuntur et allegantur, quae inter secreta haberi deberent, <-t quoniam antiqua memoria repetendo, nunquam obseruatum antea fuisse com- pertum est, siquidem ea negocia, quorum tantummet senatus et populus conscij sunt, priuatarum causarum nec speciem nec pondus liabent, praeterea non sine causa eiusmodi colloquiorum tractationes , quae cum populo insti- tuebantur, anteactis temporibus in codices publicos sen acta non rcfercban- tur, sed in schedis duntaxat asseruata. in promptuarijs cancellariae manebant.
Quas schedas uel ipsamet communitas, postulatis suis deliberate connotatis, officio proferebat, cum praescriptione nominis eius domini senioris vel alte- rius alicuius, qui a honesta communitate verba faciendi commissam habebat potestatem [prout ex antiąuarum schedarum tanta copia videre licet], vel etiam quandoque per notarios ciuitatis ex ore domini senioris scabini pro- loąuentis, ut modernis temporibus est factitatum, excipiebantur, et ita me- moriae g'ratia comprehensa in cancellaria restabant, praesertim si quid expe- diendum seu exequendum esse conduceret, non vero nouorum voluminum conficiendorum aut actorum instituendorum gratia. Eam ob causarn officium consulare erroribus seu nouitatibus occurrendo, post satis prolixas eo in negocio praehabitas deliberationes, inhaerendo uestigijs consuetudinis anti- quitus receptae? constituerunt, non expedire neque omnino esse eiusmodi petita et colloquiorum consultationes , quae una cum honesta communitate vel habitae iam fuerunt, vel deinceps habebuntur, authentice sub sigillo ciuili ex cancellaria extradenda et diuulganda; uti ea, quae non ob id exci- piuntur, ut portdus actorum ferant, sed memoriae ergo, alias enim plebisci- torum viderentur induere naturam, non sine quadam absurda ratione. Nichi- lominus tamen propter aliquem contingentem casum et urgentem necessi- tatem łmec cautella est apposita, scilicet si quid eiusmodi incideret, quod in ijs tractatibus contineretur et rationes publicae exigerent; ut necessario ad authenticam editionem expediens esse iudicaretur7 id demum nonnisi ex authoritate per schedulas pleno numero congregati senatus fieri, articulus tandem iste necessarius ad acta consularia caute transferri, deinde authen- tice edi poterit.
Acta Cons. Crac. 9, str. 217.
£54. 1604. die 10. m. Septembris, Cracoviae.
Senatus consultum de munere notarii redituum civilium.
Actum feria sexta post festum Natiuitatis beatae Mariae virginis pro- xima 1604. — Quoniam plurimas difficultates in negotijs publicis et prae- sertim in rationibus ciuilibus [quas in sui tenore planas et expeditas esse conuenit] atque etiam perplexitates pariebat id ipsum prae caeteris, quod notarius prouentuum ciuilium supra metas officij sui quandoque pędem effe- rebat; in eo7 quod recognitiones syngrapharias, sigillo peculiari notariatus sui munitas, super debita ad fidem publicam contracta; quam etiam quieta- tiones manuales de persolutis per se ciuilibus creditis, postposito consulari consuetoque sigillo et item sine scitu et voluntate senatus vel questorum dare solitus erat, quae res calculum rationum ciuilium expensi lati reddebat obscuratum , non sine incommodo et mora dd. lonherorum, ea plerumque; quae ad officium illorum pertinebant, ignorantium, obuiando igitur molestijs eiusmodi, eidem Melhiori Ruricht notario prouentuum serio interdictum pro- hibitumque est; ne tam ipse vel quispiam alius futuris temporibus in eodem officio notariatus existens; super debitis et nominibus publicis quibusuis, quae
nomine ciuitatis contrahi contigerit, recognitiones suas priuatas, sigillo suo notariali communitas, dare amplius audeat, alias eae recognitiones et quie- tationes nullam efticaciam et robur obtinebunt, nec ad satisfactionem ullam ciuitatem obligabunt ; sed recognitiones seu ąuietationes eiusmodi ipsum ad mandatum frequentis senatus et aerarij ciuilis praefectorum ex cancellaria ciuili peti oportebit, quandoquidem notarius prouentuum sigillum non ad aliud opus, praeterquam ad quietationes de emonitis ordinarijs prouentibus consignandas, vel etiam retentis censibus recuperandis sibi concreditum ha- bet. Pari modo etiam ipsi per expressum uetitum est, ne quietationes ma- rniałeś a creditoribus super extraditis solutisque debitis publicis priuatim recipiat. Denique hoc precipue meminerit, ne tam paratam pecuniam publi- cam, quam etiam debitorum nomine aerarij ciuilis contractorum solutiones et refusiones vel etiam honoraria seu largitiones per officium ubivis assigna- tas et destinatas, absque expresso mandato officij pariter et lonherorum extradat? nisi forte tam' urgens inciderit opus ciuitati moraque periculosa fuerit, feruente videlicet aliqua necessitate, forte etiam urgente aliquo solu- tionis debiti termino, praesertim cum aut copia senatus haberi non poterit, aut absentia vel etiam grauia negocia questores occupauerint. Praeterea etiam7 si ad usuram modici temporis aere alieno aerarium indiguerit. tunc demura ipsi notario licitum esto, fidem suam ad commodum publicum inter- ponere7 opereprecium in eo praestaturus, ita tamen, ut quamprimum oblata occasione totum officio praesenti vel dominis lonheris communicet. Quae omnia praemissa praefatus honoratus Melhior Rurich personaliter audiens, se custoditurum mandatisque pariturum recepit.
Acta Cons. Crac. 9, str. 218.
H5A. die 15. m. Februarii, Varsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae privilegium a Casimiro II. r. P. civłbus Cracoviensibus a. 1475. impertitum, transcribit.
Oryginał pargaminowy, w >kutek zetlenia bardzo zniszczony. Na v.nurzc z niebieskiego jedwa- biu wisi pieczęć mniejsza koronna z czerwonego wosku. Dokument zatwierdzony z r. 1475 druko- wany jest w kodeksie dyplomatycznym miasta Krakowa pod K. 185.
H."><i. 1605. die 18. m. Martii, Cracoviae.
Senatus consultum de moeniis urbis reparandis.
Actum feria sexta antę dominicam Laetare. — Spectabiles domini pro- consul et consules Cracouienses, nempe dominus loachimus Ciepielowski proconsul, Martinus L'rbanko\vic7 Casparus (juteter. Adamus Nagot, (Teorgius ScholCj Nicolaus Witkowski, Casparus Okurowskj, Lucas Bohoroczki, Mar- tinus Waclawowicz, Andreas Barscz, Andreas Celary; Hieronimus Horlemes,
93
Nicolaus Zalasowsky, Abraham Ronenberg et Stanislaus Rap, in praetorio Cracouiensi die hodierna congregati existentes, unanimi voto consensuąue suo sanxerunt, maenia ciuitatis huius nonnullis in locis aliąuantulum collapsa, precipue in tergo templi sancti Francisci siue curiae episcopatus Cracouiensis, ex prouentibus ciuilibus grossorum quam primum restauratura seu repara- tura. Ad perficiendum autem hoc ipsum negocium spectabilem dominum Ioaehimum Ciepielowski, confratrem suura consularem , qui obeundo huic muneri aptus idoneusąue videtur, deputauerunt. Oui hoc onus exereendum suscepit.
Acta Cons. Grac. 9, str. 220.
S571. 1005. die 26. m. Martii, Cracoviae.
Senatus consultum de moeniis urbis reparandis.
Sabbatt) pridie dominicam ludica. — Spectabiles domini loachimus Cie- pielowski proconsul, Martinus Urbankowicz , Casparus Guteter, Yalentinus Rymer, Christoferus Schober, Adamus Nagot, Andreas Barscz. Gregorius Skropkowicz, Casparus Okurowski, Hieronimus Horlemes et Ioannes Cyrus, in praetorio Cracouiensi per schedulas conuocati, unanimi voto consensum suum praebuerunt, ut quamprimum materia, videlicet calx cum lateribus et lapidibus aliisąue pertinentiis ad reparanda moenia in tergo s. Francisci extantia comparetur.
Acta Cons. Crac. 9, str. 221.
miH. 1605. die 29. m. Martii., Cracoviae.
Sigismundi III. regńs Poloniae decretum, inter cives Cracovienses et cives Lublinenses de portorio quodam litem dirimens.
Sigismvndvs III Dei gratia rex Poloniae, magrivs dvx Lithvaniae, Ryssiae, Prvssiae, Masoviae, Samogitiae, Livoniaeque etc. etc. nec non Sve- corum, Gottorvm, Yandalorvmque haereditarius rex. vSig-nificamus praesen- tibus litteris nostris. quorum interest vniuersis et singulis: citatos fuisse ad nos iudiciumque nostrum literis citationis nostrae famatos proconsulem, con- sules, aduocatum et scabinos totamąue communitatem ciuitatis nostrae Lv- blinensis ex officijs ac bonis illorum omnibus mobilibus et immobilibus; ad instantiam spectabilium et famatorum proconsulis et consulum ciuitatis no- strae Cracouiensis pro eo, quia illi in contrarium libertatum ac priuilegiorum ciuitatis nostrae Cracouiensis illiusque incolis seruientium. ab eisdem incolis ciuitatis nostrae praefatae Cracouiensis ac illorum mercimonijs praetextu cuiusdam emporij depositorijque, ąuibus eiues Cracouienses non subsunt, nec vnquam id pendere soliti erant. pecuniam certam pro ąualitate et quan-
94
titate mercimoniorum in ciuitate nostra Lublinensi, in nundinis et extra nundinas exigunt, prout citatio praefata taxam decem millium aureorum Vngaricalium in se continens, latius de praemissis disponit. In termino ita- que hodierno iudicij relationum nostrarum propriarum , ex eadem citationc tum et appellatione a sententia assessorum iudicij nostri , qua citatae parti responsio iniuncta fuit, per partem citatam ad nos interposita, incidenti et hucusąue continuato, partibus praefatis, actorea per spectabilem Casparum Okurowski Mixta syndicum et collegam suum, citata rero per honestum Seuerinum Łopacki plenipotentes suos coram nobis comparentibus eumque terminum attentantibus et post approbationem per nos sententiae assesso- rialis iniunctamąue citatae parti directam responsionem, actorea ex sua cita- tatione contra citatam proponente atąue priuilegia super libertates ab omni- bus theloneis et exactionibus producente . citata vero itidem priuilegium regis Yladislai per serenissimum olim regem Casimirum confirraatum ciuita- tiąue Lublinensi super depositorium datum, tum etiam decretum serenissimi Sigismundi primi aui nostri inter ciues et ludaeos Lublinenses de exactione strichgelth latum, postremo priuilegium a nobis in anno millesimo quingen- tesimo nonagesimo sexto impetratum, producente, exhibente quoque regestra ąuaedam, ąuibus probare volebat vsum eius exactionis atque circa ea omnia ad iuratoriam probationem super vsum sese trahente, actorea in contrarium replicante et priuilegia sua super libertates ciuibus Cracouiensibus concessa, priora esse et decretum illud ad sc non pertinere, siąuidem et personarum et ipsius exactionis diuersa hic sit ratio, priuilegium a nobis obtentum non potuisse antiąuissimis suis priuilegijs derogare, neque postremo citatam par- tem ad iuramentum super vsum admitti debere propiorem , alioąuin esse actoream circa sua priuilegia, ad superfluam tamen probationem sese non submittendo : nos cum consiliarijs nostris lateri nostro assidentibus7 eo attento, quod citata pars super eam ipsam pensionem literas nullas producit, actorea vero pars immunitatibus antiąuis nititur, ideo citatam ąuidem partem circa emporium, qviod priuilegiatum habet, iuxta eadem priuilegia ipsius conser- uauimus conseruamusque. Caeterum a solutione exactionis praefatae skła- dnego, pro qua citati ad praesens conueniuntur, ciues Cracouienses actores absoluimus liberosque perpetuo pronunciamus, decernentes; ne inposterum citati consules et ciues Lublinenses eandem exactionem a ciuibus Cracouien- sibus eorumąue mercibus exigere audeant, sub paena taxae in citatione expressae; videlicet decem millium aureorum Yngaricalium. (Juod autem attinet pensionem hactenus exactam; eam ex clementia et benignitate nostra vna cum damnis et expensis compensamus, ab eorumąue restitutione et refu- sione citatos absoluimus, praesentis decreti nostri vigore. In cuius rei fidem sigillum nostrum praesentibus est appensum. Datum Cracouiae feria tertia post dominicam Iudica proxima7 anno Domini M DC V, regnorum nostro- rum Polonici decimo octauo, Suetici vero anno duodecimo. Relatio reuerendi in Christo patris domini Mathiae Pstrokonski episcopi Praemisliensis, regni Poloniae vicecancellarij. — Cjuas quidem decreti infrascripti literas in actis cancellariae nostrae minoris contentas, ad supplicationem eorundem specta- bilium et famatorum proconsulis et consulum ciuitatis nostrae Cracouiensis ex eisdem describi atque autentice extradi mandauimus, volentes, vt robur
95
suum debitum obtineant. In cuius rei fidem praesentes sigillo nostro commu- niri mandauimus. Datum Cracouiae die XVI mensis Maij, anno Domini M DC IX, regnorum nostrorum Poloniae XXII, Sueciae vero anno decimo sexto. — Felix Kriskj in Drobnin vicecancellarius regni, capitaneus Zakro. sspt. — Relatio illustris et magnifici Faelicis Kriski in Drobnin, regni Po- loniae yicecancellarii, capitanei etc. Zacrocimensis. ■ — Felix Krassowski sst.
Dokument pargaminowy, opatrzony pieczęcią pokojową z czerwonego wosku, na sznurku z bia- łego, żółtego, niebieskiego i pąsowego jedwabiu zawieszoną.
S.30. 1606. die 2. m. [anuarii, Cracoviae.
Senatus consultum de poenis contumaciae.
Feria secunda postridie Circumcisionis domini nostri Iesu Christi. — Spectabiles domini proconsul et consules Cracouienses considerato eo, quod coram officio suo partes litigantes, praesertim conuentae siue citatae pro- tractione et procrastinatione causarum, quae ex friuolis contumaciis sine ulla paena hucusąue fieri solitis, iustitiam ąuodammodo afficiant et processus in inmensum crescant, ita, quod ex multis contumaciis et protractionibus causa- rum actores cum summo dispendio suo causas ad debitum executionis effec- tum deducere, nonnulli vero eiusmodi contumaciis et procrastinationibus litium abhorrentes, causas suas desertare et prorsus abijcere solent : ideo huic incommodo obuiam eundo, concluserunt et inuiolabiliter coram officio suo per partes litig'antes amodo obseruari sanxerunt, ut ąuilibet contumax pro ąualibet contumacia et proteruia sua grossos quinque irremissibiliter officio suo reponat ; si uero aliąuis reponere recusauerit, ad causam. ąuous- que reposuerit, admitti non debebit.
Acta Cons. Crac. 9, str. 225.
*60. 1606. die 31. m. Martii, Cracoriae.
Senatus consultum, quo mercatores et mechanici exteri civitate donati, pulverem nitratum praestare obstringuntur.
Actum feria sexta post festa solemnia Paschatis proxima, anno ióoó. — Spectabiles domini proconsul et consules Cracouienses, die hodierna per schaedulas hoc in negocio conuocati et in praetorio Cracouiensi congregati existentes. munitionibus necessitatibusque ciuitatis huius pro debito officii sui prospicere et prouidere volentes, inhaerendo superiori senatusconsulto suo de dandis ad armamentarium ciuitatis huius [per mercatores aliunde oriundos, ad libertates immunitatesque ciuitatis accessuros] bombardis con- stituto et sancito, ad praesens unanimi \ oto concluserunt et sanxerunt: qua- tenus exnunc quilibet negociator seu mercator [exceptis patricijs ex ista
96
civitate ortum suum trahentibus], circa susceptionem iuris ciuilis ultra pen- sionem peccuniariam una cum bombarda noua beneąue instructa puluerem ad jaculandum iuxta arbitrium et beneplacitum spectabilis senatus Craco- uiensis pro conditione cuiuslibet suscipie.ntis, ad armamentarium ciuitati.s pendat et reponat. Ouae ąuidem bombardae una cum puluere pro defensa et munitione ciuitatis in armamentario conseruari, nec in ullum alium usum conuerti debebunt. Ouod uero męchanicos similiter extraneos; non autem hic oriundos, ius ciuitatis huius suscipere yolentes, spectat et attinet, ab illis seniores cantuberniorum omnium eiusmodi puluerem una cum bombardis pro conditione et posse cuiuslibet exigant, in contubernijsąue suis pro ne- cessitate et deffensa ciuitatis conseruent. Ex quibus omnibus, tam uidelicet bombardis et pulueribus, quam quibusvis aliis contubernalibus prouentibus contributionibusąue spectabili senatui Cracouiensi , dum et ąuando eidem placuerit, rationes sufficientes praetacti seniores contuberniorum omnium facere tenebuntur eruntque adstricti.
Acta Cons. ("rai;. 9, str. 231.
£(il. 1Ó06. die 10. m. lunii, Cracoviae.
Senatus consultum de officina ąuadam ci\ili , kafipa dicta, alibi transferenda.
Actum sabbato antę festum s. Yitti. — Spectabiles domini proconsul et consules Cracouienses; die hodierna in negotijs reipublicae et praesertim infrascripta re in praetorio conuocati atque pleno numero congregati existen- tes, matura super hoc deliberatione praehabita, considerantes officinam cer- tam vulg'o kappa dictam; non sine incommodo moeniorum civilium prope portam Nouam appellatam esse extructam, siąuidem murus et turris supra- scriptae portae ob concussionem freąuentem arietis; alias częstego tłuczenia tarami maiori ex parte sunt direpta et valde collapsa, ruinamąue etremam in dies minantes , proinde volentes commodo reipublicae ciuitatis huius con- sulere , eiusmodi kappam in alium commodiorem locum transferri unanimi voto et consensu suo censuerunt. In cuius ąuidem loci pro extruenda hac kappa idonei et apti cognitionem seu electionem, deputauerunt et assigna- uerunt e medio sui spectabiles dominos Ioachimum Cziepielowskj, Christophe- rum Schober, Adamum Nagot; Casparum Okurowskj et Stanislaum Rapp colleg'as suos, uti industriam in exercendis aedificiis non uulgarem habentes, (puibus per praesentes plenariam et omnimodam dant facultatem, talem offi- cinam, kappa Yulgo nominatam; ex loco, ubi ad praesens superstructa est? tollendi et in alium commodiorem locum, quem ipsi pro arbitrio suo elege- rint; extruendi seu collocandi, quam structuram domini lonheri pro meliori industria sua sumptu civitatis proprio peragendi plenam habebunt authori- tatem, prout illis praesentibus confertur.
Acta Cons. Crac. 9, str. 232.
97
802. ióoó. die 20. m. Iunii, Cracoviae.
Senatus consultum de distributoribus hospitiorum.
Actum feria tertia antę festum nativitatis S. Ioannis baptistae proxima. — Spectabiles domini Nicolaus Zalasowskj proconsul, Casparus Guteter, Valen- tinus Rijmer, Iacobus Cimerman, Antonius Franczkowicz; Iulius del Pace, Adamus Nagoth, Christopherus Schober, Casparus Okurowski, Gregorius Skropkowicz, Andfeas Barscz7 Andreas Celarj, Abrahamus Ronenberg, Ioan- nes Cijrus, Stanislaus Rap, Sigismundus Alantse, consules Cracovienses per schaedulas in praetorio Cracouiensi ad hoc negotium conuocati et congre- gati existentes, inhaerendo priuilegio de distribuendis in civitate hac ad faelicem aduentum et sub presentia sacrae Majestatis regiae hospitiis, per diuum Sigismundum primum regem Poloniae concesso et per modernam Majestatem regiam faeliciter regnantem confirmato, unanimi voto et sen- tentia sua amodo et in posterum inviolabiliter seruandum inter se conclu- serunt et ordinauerunt, ąuatenus duo ex dominis collegis suis, incipiendo a junioribus cum sacra regia Majestate siue supremi domini marschalci regni Poloniae distributore hospitiorum, ad distribuenda et consignanda in civitate hac hospicia semper praesentes adsint, ita ut per unum ąuadrantem anni praedicti domini distributores officio suo fungantur, post elapsum autem ąuadrantem seąuentes duo domini eodem officio fungi debent, et sic con- seąuenter alternatim per duos dominos ex ordine usąue ad seniorem domi- num. Quibus ąuidem dominis distributoribus pro ejusmodi fatigis laboribus- que ipsorum pro ąuolibet ąuadrante, uti praemissum est, anni, ex aerario publico uni per marcas decem consolationis assignauerunt. Ut autem munus hoc sibi impositum eo commodius peragere et perficere possint, regestrum omnium domorum, in ciuitate hac contentarum, penes se habebunt, quo edocti conditionem cuiuslibet tam hospitis quam domus aeconomi diligenter con- siderare et perpendere, mansionesque certas hospiti assignare iuxta mentem supramemorati privilegij debebunt ac tenebuntur.
Acta Cons. Crac. 9, str. 233.
863. 1607. die 25. m. Septembris, Cracoviae.
Senatus consultum de censu, qui redit ex aquaeductu, augendo.
Actum feria tertia antę festum sancti Stanislai in autumno proxima. — Cum temporis injuria tantum in rebus tam ad vitae usum , quam ad alia necessaria adtulerit humana augmentum omniaque in dies majus maiusque sumunt incrementum, ut non modo ipsa substantia rerum materiesue suum excesserit modum, sed ipsa etiam opera artificum magna egeant impensarum molle, eapropter spectabiles domini proconsul et consules civitatis Craco- viensis; hodie in praetorio eo in negocio per schedulas conuocati et con-
■ 13
98
gregati , praemissa ipsoque sensu tractata varietate nec non rerum caritate non exigua, aąuaeductum, qui magno labore, difficultate, impensisąue non leuibus deduci statuiąue solet, augere in censu statuit, prout exnunc et de facto decem marcarum pretio auget, a quo [computato cum veteri pensione in unum] viginti marcas Polonicas, quisquis eum adire volet, numerare et persoluere ad aerarium ciuitatis tenebitur.
Acta Cons. Crac. 9, str. 245.
864. 1607. die 13. m. Octobris, Cracoviae.
Senatus consultum de sagittariorum proconsularium salario augendo.
Actum sabbato antę festum s. Heduigis proximo, anno 1Ó07. — Spec- tabiles domini proconsul cum consulibus ciuitatis Cracouiensis, in infra spe- cificato negotio aliquoties per schaedulas conuocati hodieque in praetorio congregati, annuendo sedulis instantiis et ardentibus petitis sagitariorum proconsulatus Cracouiensis modernorum , auctionem salarij sui fieri rogan- tium; antenta (s) quoque temporum rerumque quarumuis caritate, unanimi voto suo concluserunt, praefatis sagitariis modernis et pro tempore futuris, pro lignis coemendis singulis anni quartualibus cuilibet illorum ex aerario publico florenum unum Polonicum dandum esse tantisper, quousque hoc mu- nere, quod sobrie, fideliter diligenterque obire debebunt. functi fuerint.
Acta Cons. Crac. 9, str. 245.
865. 1608. die ó. m. Februarii, Cracoviae.
Scabini Cracovienses magistratum suum deponunt.
Actum feria quarta ipso die s. Dorotheae rirginis, anno eodem 1608. — Ad officium consulare Cracouiense personaliter venientes honorati iudicij ordinarij ciuilis Cracouiensis scabini, inhaerendo antiquae consuetudini de reponendis senatui Cracouiensi vti electoribus suis legitimis a cista eiusdem iudicij clauibus, antiquitus receptae et hucusque conseruatae ac continuatae, praetactos claues vna cum officijs suis in manus et mensam eiusdem specta- bilis senatus Cracouiensis deposuerunt et reddiderunt, petentes, vt labores per hoc spacium temporis in obeundo officio suo pro yirili susceptos, grato animo ab ijsdem suscipiantur. Spectabilis autem senatus Cracouiensis per dominum proconsulem eiusmodi clauibus susceptis, eosdem dominos scabinos petijt, vt rursus eiusmodi claues ad se recipiant officiaque sua expediant, donec ipsimet in futurum annum confirmentur vel alij sufragando laboribus et fatigijs eorum; si ita spectabili senatui Cracouiensi \isum fuerit, in locum eorundem eligentur et designabuntur.
Acta Cons. Crac. 33, str. 24.
99
£60. i6o8. die 29. m. Martii, Cracoviae.
Senatus consultum de salario consuli seniori assignando.
Sabbato pridie dominicae Ramispalmarum, anno quo supra (1608). — Spectabiles domini Adamus Nagot proconsul, Valentinus Rimer, Ioachimus Czepielowski, Iulius del Pace, Christoferus Schober, Georgius Scholz, Caspa- rus Okurowski, Gregorius Skropkowic, Lukas Bohoroczki, Andreas Barscz, Hieronimus Horlemes, Stanislaus Rap, Ludouicus Cromer et Georgius Pi- pan, consules Cracouienses hoc in negocio per schedulas aliąuoties conuo- cati et die hodierna in praetorio Cracouiensi congregati existentes, post multas et satis prolixas consultationes et deliberationes praehabitas, etsi animaduerterent. uniuersos in colleg-io suo pro curis laboribusąue fatigisąue suis; quas inseruiendo reipublicae ciuitatis huius, etiam priuatis acąuirendi victus negociis non parcendo, sustinent, exiguam seu prorsus nullam con- solationem habere, attamen vocationi diuinae subiecti , pro juramentis suis eosdem labores, curas et fatigas subire ac tollerare non dubitant, ąuoniam sing-uli prouisionem seu consolationem aliquam ex aerario reipublicae ad instar aliarum rerum publicarum et ciuitatum habere nequeunt, seniori tamen collegae e medio sui; qui hunc senii locum Dei fauente clementia ascen- derit siue consecutus fuerit, consolationem aliquam, quoad vixerit, prouiden- dam et concludendam esse censuerunt. Quapropter seąuuti vestigia consuetu- dinis per antecessores suos antiąuitus [qui seniores ex gremio suo non solum summo honore afficiebant, verum etiam et praemiis adornabant], receptae, innitendoąue sacrae Majestatis regiae diuae memoriae Stephani regis decreto, Cracoviae feria secunda post festum Natiuitatis beatae Mariae virginis pro- xima anno Domini 1585 promulgato, concordibus votis ac sententiis suis spectabili domino Casparo Guteter moderno seniori collegae in posterumąue omnibus dominis collegis suis; qui senii locum obtinebunt, ex ordineąue primi erunt, in recompensum tenutae pensae minoris; quae ex antiquo se- niori collegae pro meritis cedebat, ob auctionem ad praesens census ex eadem reipublicae provienientis, domino seniori ademptae, quotannis reco- lendo labores illorum, per tot annos exantlatos [quamuis maiori praemio consolationeque digni sunt], ex aerario reipublicae ciuitatis huius per flore- nos centum Polonicos [exclusis refectionibus ordinariis] dari pendique debere concluserunt, ac perpetuis temporibus inuiolabiliter obseruandum sanxerunt. Ita nimirum, quod pro quolibet quartuali anni, incipiendo a quartuali sanctae Trinitatis, ex eodem aerario ciuili per florenos viginti quinque Polonicos supra recensitus dominus senior Casparus Guteter habebit et percipiet, cae- terique domini seniores in posterum, uti praemissum est; existentes habebunt? et ad extrema vitae ipsorum tempora percipient.
Acta Cons. Crac. 9, str. 248.
IOO
H(i7. 1608. die 21. m. Aprilis, Casimiriae.
Promulgatio consensus ad liberam divenditionem domorum et arearum vico Iudaeorum adiacentium.
Actum feria secunda in crastino dominicae Misericordiae.
Comparens personaliter coram officio d. proconsulis Casimiriensis pro- uidus Stanislaus Sznopek ministerialis generalis, nomine suo et Andreiie Kluczowsky ministerialis necnon nobilium Ioannis Wronsky et Andreae Skwarszky, ex instantia infidi Moyses Taelisiowicz plenipotentis Iudaeorum Cazimiriensium, die hodierna cum alijs constitutj, in vim suae rellacionis de publicacione infrascripta peracta, rellacionem fecit et attestatus est.
Roku 1607 we czwartek dnia 22 Nouembris stało się obwołanie y pu- blicacia przez skolnika we trzech buzniczach z roskazania starszych żydów y ławników, którzy z nimi zasiadaią, w te słowa, iako sie thu nizey napi- szało słowo do słowa. Panowie pospólstwo wiedzcie o thym wszysczy w obecz y każdy z osobna, ze panowie starszy naszy y z ławnikami tego contractu, który maią z pany rayczy Kazmierskimi około domów y pustych placów, które sza miasta Kazimirskiego, także y dworce Ie Mczy pana Iordanowego ze wsitkięmi do niego przyległosciami, począwszy od brony Glinianey asz do miasta żydowskiego, który contract tho w sobie miał, is tych domów y placów nikomu przędąc nie moglj, iedno starszym naszym y z ławnikami, tego contractu odstępuią wiecznęmi czaszy y owszem tego dozwalaią wsit- kięmu pospólstwu y każdemu z osobna, ze każdemu wolno kupie bądź sie na tho złożywszy albo o tes poiedynkiem, kto iedno bendzie mógł mieć... dostatku, tak the place v panów miescząn Kazimirskich iako tez dwór v Ie. Mczy p. Iordana, a oni w tym nikomu przeskadzac nie maią ani zadney trudności zadawać bendą ani o tho pozywać nikogo niebendą wiecznęmi czaszy. A tho sie działo przy bytności dwu sliachciczow Iendrzeia Skwar- skiego y lana Wrońskiego y dwu woźnych generałów Stanisława Sznopka zamkowego y drugiego sliachetnego Andrzeia Kluczowskiego, na co się ci slachczyczy y woźni rękami swęmi podpiszalj y rellacią tego zeznać zawsze powinni pod ktoremkolwiek vrzędem tego potrzeba bendzie. łan Wronsky ręką swą. Andrzey Skwarszky ręką szwa. Stanisław generał zamkowy ręką szwa. Andreas Kluczowszky mpp.
Acta Consul. Casimir. 780, str. 583.
m\%. 1608. die 22. m. Decembris, Cracoviae.
Sigismundi III. regis Poloniae decretum, inter cives Cracovienses et Iudaeos Casimirienses de mercatura litem dirimens.
Sigismundus tertius Dei gratia rex Poloniae, magnus dux l.ithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniaeque etc. necnon Suecorum, Gottorum, Yandalorumąue haereditarius rex. Significamus praesentibus literis
IOI
nostris, ąuorum interest vniuersis et singulis, ąuod posteaąuam mercatores omnesąue artifices ciuitatis nostrae Cracouiensis a multis annis vehementer conquererentur de Iudaeis, quod illi contra pacta antiąua cum ijsdem inita, in mercatura involassent victusque rationem prorsus praeripuissent, quo no- mine ijdem cives actionem solennem senioribus totique communitati Iudaeo- rum ad Cracouiam Casimiriae commorantium, coram officio palatinali Iudaico Cracouiensi instituerant, quae per varias instantias agitata, tandem per magni- iicum Nicolaum Zebrzydowski palatinum Cracouiensem ad conuentum regni generałem remissa fuit; cum vero in conuentione regni generali propone- retur, nos cum senatoribus regni nostri eam ad comitia non pertinere iudi- caueramus, atque eo considerato, quod de pactis vel antiquis retinendis, vel nouis faciendis agebatur, certos in eam rem commissarios nos daturos fuisse promiseramus, prout postea eos dederamus. Qui quidem commissarij nostri tentata multis vicibus moderatione et compositione aliqua inter partes, cum res non succederet, causam integram ad nos remiserunt, prout varij causa- rum processus, decretum nostrum et actus commissorialis praefatus latius de praemissis testantur. In termino itaque hodierno iudicij relationum nostra- rum propriarum , ex eadem remissione tum et post varias limitationes ex receptione causae et ad nos per assessores iudicij nostri facta atque nouissime ex deliberatione nostra incidente et hucusque continuato, partes praefatae, actorea per spectabilem Casparum Gutteter , Ioachimum Ciepielowski, Lu- dovicum Kromer et Casparum Okurowski necnon nobilem Matthiam Wa- zynski; assistentibus multis mercatoribus, artificibus et ciuibus ex plebe, citati vero per infideles Marcum generum Ielen, Isaacum Iacubowicz, Davidem Daycz et Iosephum Abrahamowicz, assistentibus itidem plerisque ex com- munitate Iudaica; coram nobis comparuerunt, vbi actorea pars repetitis sta- tutis regni de pactis per Iudaeos cum ciuitatibus seruandis sancitis; productis quoque pactis et ordinationibus per Iudaeos illius temporis factis, idiomate Iudaico conscriptis; manibus seniorum Iudaeorum illius temporis subscriptis, per magnificum olim Ioannem Amor de Tarnów palatinum Cracouiensem et per serenissimum Sigismundum primum regem antecessorem nostrum appro- batis, productis et contuberniorum multis priuilegijs necnon certo actu ex actis consularibus Cracouiensibus, quo probabant, seniores Iudaeos illius tem- poris in anno millesimo quingentesimo trigesimo sexto sese submisisse, pacta antiqua iuxta priuilegia ciuitatis seruare velle, productis denique ex parte laniorum certis ordinationibus, altera ex actis consularibus Cracouien- sibus anni millesimi quadringentesimi nonagesimi quarti, altera ex actis con- sularibus Casimiriensibus anni millesimi quingentesiir.i secundi, petebant Iudaeos intra cancellos eorundem actorum antiquorum constringi et cohiberi ; Iudaeis in contrarium suis quoque priuilegijs, per serenissimos antecessores nostros ipsis concessis, inhaerentibus et pactorum per ciues productorum nullam se habere notitiam asserentibus: nos cum consiliarijs nostris lateri nostro assidentibus, audita et vt par fuit, perpensa partium controuersia, munimentisque et priuilegijs earum perpensis, quamuis videamus intercessisse inter easdem partes pacta antiqua, per serenissimos antecessores nostros approbata, tamen quia longa temporum mutatione res quaedam in illis pactis specificatae, in vsu esse desierunt, quaedam vero recens adinuentae sunt,
102
ąuarum nunc nullus vsus fuit, ideo vicissitudini huic temporum subseruien- tium moderationem eorundem pactorum in vim ordinationis nostrae facien- dam esse duximus, prout iam exnunc facimus in hunc, qui sequitur, modum. Primum ąuidem volumus et decernimus, vt Iudaei omnes Casimiriae ad Cra- coviam commorantes et negotiationem exercentes, depositorium ciuitatis Cracouiensis non subterfugiant neque praetereant , sed omnes suas merces in depositorio Cracouiensi deponant, sub poena amissionis earundem mer- cium; ąuarum medietas pro nobis fiscoąue nostro, medietas vero pro repa- ratione et munitione ciuitatis conuerti debet. Pannos Morauicos licebit lu- daeis Cracouiam aduehere, distrahere tamen eos non poterint, nisi tempore nundinarum idąue non vlnatim, sed integris staminibus atąue ligaminibus alias postawami y heliami; extra nundinas vero eos vendere Cracoviae po- terint, sed ciuibus tantum Cracouiensibus instar externorum mercatorum ; Sylesicos etiam pannos pro Moravicis vlla ratione obtrudere non debent sub paena łalsi. A venditione vero et negotiatione pannorum pretiosorum, vulgo szkariaty, granaty, puiszkariacie, pułgraiiacie, falandisze tum et mer- cium sericarum et auro textarum penitus abstinere neąue eiusmodi merces in permutationibus recipere debent, sub paena confiscationis earundem mer- cium , ąuarum dimidium ad nos, dimidium vero in reparationem ciuitatis pertinere debet: exceptis rebus sericeis, quas ipsi Iudaei vel eorum mulieres manibus suis laborare et conficere consueuerunt. Rebus item aromaticis et pharmacis omnibus, nec non saccaro tam confecto quam simplici mercari Iudaei non debent, neąue illud laborare et conficere debent sub eadem con- fiscatione ; pro vsu tamen domestico suo et aliorum Iudaeorum ea in do- mibus suis habere poterint. Telae exoticae et peregrinae mercaturam eisdem Iudaeis permittimus, non tamen per petias, sed ligaminibus alias heliami, excepta tella in regno nostro vbicunque elaborata et Sylesica, quas Iudaei tractare eiusmodique negotiationem excerere non debent, quod etiam de mappis ac manutergijs et mantilibus peregrinis et domesticis atque Sylesicis intelligi debet. Pelles quod attinet, decernimus et ordinamus, vt Iudaeis liceat res et vestes quibuscunque pellibus subductas, apud illos obpignoratas et in vsuris deperditas vendere, idque diebus forensibus et tempore nundina- rum ; pelles vero zebellinas vendere poterint, sed nonnisi sigillatim, non autem per quadragenas, neque per tabulas alias poiedynkiem nie Sorokami ani Mamami, similiter et pelles panterinas alias rysich, idque non circumcisas sed integras, et tam has quam illas non alibi, quam in suis domibus Iudaicis ; alias vero pelles, vtpote hermelinas, mustelinas, agninas, ovinas itidem certo consueto numero idque crudas vendere poterint, eas tamen in frusta et ta- bulas consuere non debent, alias na Mamy przerabiać ich nie maią, neque alibi consutas vendant; tamen mitras muliebres et alias res ad artificium pellionum quomodocumque pertinentes, non laborent neque conficiant sub amissione earundem rerum. Praeterea decernimus, ne Iudaei praefati Casi- mirienses in nundinis omnium ciuitatum regni nostri pro civibus et pellio- nibus Cracouiensibus \dlas pelles et merces ad artificium eorum pertinentes, intercipiant, neque eas a mercatoribus per speciem monopolij coemant, in praeiudicium ciuium et pellionum Cracouiensium. Similiter ab auro, argento tam formato, quam non formato, clenodijs, monilibus, torquibus eorumque
103
negotiatione et artificio prorsus abstineant neque familiam vllam eius arti- ficij foueant, neque aurum et argentum conflare praesumant. Licebit tamen eis res eiusmodi aureas et argenteas et clenodia apud ipsos oppignorata et in vsuris deperdita, vendere. Praeterea decernimus et ordinamus, ne ijdem Iudaei mercari praesumant cera, seuo, equis, bobus (nisi ad mactandum pro macellis Iudaicis), cutibus tam bovinis, quam illis, quae vulgo iuchty, kor- dybany et szafiauy dicuntur, tum et frumentis, butiro, lacticinijs; vino, neque res eiusmodi in permutationibus recipiant; sub paena confiscationis, modo suprascripto conuertenda; mulsum tamen, vinum, pisces et lacticinia pro domestico tantum vsu habere poterint. In testudinibus quoque, quas in ciui- tate conducere consueuerunt, nullas alias res et merces habere debent, praeter eas, quae illis superius permissae sunt, neque easdem testudines aperire ad vendendum debent, praeter dies forenses et nundinas; quod si nobilis quis- piam extra tempus forense re aliqua ex testudine Iudaica opus habuerit, extunc Iudaeus poterit eam aperire, cum scitu tamen proconsulis pro tem- pore existentis, quod etiam proconsul denegare non debet. Artifices et fami- liares artificum quorumcunque tum et aliam quamcunque familiam Christia- nam et nutrices Christianas prorsus fouere non debent Iudaei, sub paena in constitutionibus regni expressa. Vinum quoque crematum conficere Iudaei non debent, neque illud aliunde aduehere, sed illud a nostris emere eis lice- bit. In rebus furtiuis decernimus, vt Iudaei per omnia iuxta praescriptum statutorum regni sese conseruent, sub paenis in eisdem statutis descriptis. Decernimus quoque, vt Iudaei emptores quosuis apud Christianos aliquid emere volentes, quacumque arte abducere et avocare non audeant, neque in emporijs vel locis smelerchaus dictis, pannicidijs vel alijs publicae merca- turae destinatis, obambulent, sed loco illis antiquitus iuxta pacta assignato sese contineant, sub paena carceris. De lanijs Iudaicis, quoniam sunt speciales ordinationes antiquae inter lanios Casimirienses et Cracouienses et inter Iudaeos in anno millesimo quadringentesimo nonagesimo quarto et millesimo quingentesimo secundo factae, decernimus, vt Iudaei iuxta easdem ordina- tiones sese conseruent; ab alijs vero omnibus artificijs prorsus abstineant. In reliquis omnibus rebus, quae hic specificatae non sunt, pacta antiqua et ordinationem tempore Ioannis Amor de Tarnów factam, in robore conser- uamus ad tempus inferius expressum. Quae quidem ordinatio et moderatio nostra non nisi inter ciues Cracouienses et Iudaeos Casimirienses idque Cra- couiae tantum sese extendere atque ad trium duntaxat annorum decursum durare debet; quo tempore elapso eam reassumendi, prorogandi et corri- gendi facultatem nobis reseruamus. Decernimus autem , vt Iudaei eam in omnibus obseruent sub paena (vti praemissum est), priuationis et confisca- tionis rerum et mercium, si quas contra praesentem ordinationem nostram tractare praesumpserint. Vt autem Iudaei merces, quas ad praesens habent, quamuis hac ordinatione prohibitas, distrahere commode possint, assignamus eis tempus distrahendi hinc ad nundinas sancti Stanislai proxime futuras, inclusiue, a quo tempore ordinatio praesens quoad mercimonia obseruari incipiet. Quod etiam magistratus competens, cuius interest, seruare et ma- nutenere debet, tum illud quoque magistratus, quorum interest, diligenter animaduertant, vt res et merces omnes iustum pretium non excedant, prae-
io4
sentis decreti nostri vigore. In ciuius rei fidem sigillum regni nostri prae- sentibus est appensum. Datum Cracoviae feria secunda post festum sancti Thomae apostoli proxima, anno Domini millesimo sexcentesimo octauo, regnorum nostrorum Poloniae vigesimo primo, Suetiae vero decimo ąuinto. — Mathias episcopus Yladislauiensis, regni Poloniae vicecancellarius mppa. — Rellatio reuerendissimi in Christo patris, domini Matthiae Pstrokonski Roza episcopi Yladislauiensis et Pomeraniae, regni Poloniae cancellarij. — Paulus Sczerbicz.
Kodeks Zaleskiego, karta 195.
869. 1609. die 3. m. Alaii, Cracoviae.
Senatus consultum de civitate impertienda.
Actum sabbato pridie dominicae Misericordiarum, anno Domini 1609. — Spectabiles domini proconsul et consules Cracouienses, in praetorio per schae- dulas eo in negotio conuocati et congregati existentes, petitis honestae com- munitatis [quae saepius conąuerebatur, non mediocre damnum tam ciuitatem totam, quam aerarium publicum per id pati7 quod aduenae seu extranei ąuiuis nimis facilem aditum ad suscipiendum jus ciuitatis habeant], annuentes eisąue satisfacere cupientes, vnanimi voto et sententia concluserunt, statue- runt inuiolabiliterąue tam per se, quam per successores suos tenendum san- xerunt, vt amodo nemo tam extraneorum quam aliorum ąuorumuiś adue- narum, siue mechanicorum, siue mercatorum numero ciuium adscribatur et ad libertates siue iura ciuitatis hujus admitatur, nisi prius domini consules omnes per schaedulas [in ąuibus nomina et cognomina ius ciuile petentium inscribi debebunt], ad id legitime vocati et ad minimum tredecim congre- gati fuerint, qui mutuo consilio praehabito, non ijs; qui victum alijs incolis praeripere debere putarent, verum bene meritis ad jus civitatis per vota sua admittent (s), juramentumąue solitum ab eis exigent. Si vero dominorum consulum ad id vocatorum numerus suprascriptus integer non fuerit, vel ex alia quocumque causa id concludere non poterit, extunc secundo et tertio eo nomjne per schaedulas vocari debebunt; alias si tertio vocati non con- uenerint, liberum erit domino proconsuli pro illo tempore existenti; pro arbitrio suo et aliorum dominorum pro tunc praesentium, negotium tale per- ficere, eosque ad ius ciuitatis aspirantes, praeuio juramento, catalogo ciuium inscribi mandare.
Acta Cons. Crac. 9, str. 255.
i°5
STO. ióog. die 3. m. Decembris, Cracoviae.
Senatus consultum de depositis servandis.
Actum feria sexta pridie J) festi s. Barbarae virginis, anno Domini 1609. — Spectabiles domini proconsul et consules Cracouienses, die hodierna per schaedulas pleno in numero conuocati congregatique in praetorio Cra- couiensi existentes, prout in omni negocio hac in republica bonum ordinem promouere et augere cupiunt, ita et deposita ad meliorem ordinem redigere volentes, vnanimi voto et sententia sua concluserunt et amodo perpetuis temporibus obseruari sanxerunt: inprimis, vt omnia ad officium suum con- sulare peccuniaria deposita per ąuasuis personas tradenda ac deponenda, iuxta antiąuum vsum et consuetudinem ad acta publica inserantur et inscri- bantur, ac in scrinio ferreo, hic in testudine in praetorio Cracouiensi extante, maneant seruariąue debent; a quo ąuidem scrinio claues, primum specta- bilis dominus proconsul vnum et pro tempore existens; secundum senior dominus ex dominis consulibus, tertium notarii jurati ciuitatis Cracouiae habebunt. Quae ąuidem deposita in regestrum hoc speciale, quod in eodem scrinio circa deposita semper extabit; diligenter connotabuntur. Deinceps spectabilis dominus proconsul nunc et pro tempore existens; sigillo siue annulo proconsulari ąuodlibet depositum obsigillabit, eademąue deposita quotquot fuerint, vna cum dominis residentibus quandocumque voluerit ac libitum illi fuerit, reuidebit.
Acta Cons. Crac. 9, str. 259.
STI. 16 10. die 19. m. Augusti, Cracoviae.
Senatus consultum de censibus, qui ex bonis civilibus percipi solent, augendis.
Actum feria quinta post festum Assumptionis b. Mariae virginis pro- xima. — Spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, die hodierna tercia vice per schaedulas ad infrascripta conuocati atque in loco solitae residentiae pleno in numero congregati existentes, satagendo, vt de- liberationes suae anteactis temporibus de emolumentis vrbis hujus saepenu- mero habitae, praesertim ratione publicorum negociorum seu verius prouen- tuum ex bonis ciuilibus prouenientium, ad vlteriorem perfectionem commo- dumąue, quantum fieri potest inter tantas publicorum negotiorum occupationes, serio perducantur; cum magis ac magis in dies et rei ipsius intuitu diligenti admoniti, tum vero ex biennali locationum reuisione edocti, magnam omnino vim vtilitatum quotannis tenutariorum artibus elabi; quae jurę optimo ad aerarium ciuile vti fundi proprietarium conferri debebant, atque ita longe
') Jestto myłka, gdyż w roku 1609 dzień św. Barbary właśnie na sam piątek przypadał.
ioó
majoribus vtilitatibus priuatis locatoribus, quam ciuitati fructificant : quare matura super id deliberatione praehabita, immo etiam senatus consulta priora et veteres consultationes suas ad efFectum deducendo, vnanimi voto et con- sensu statuerunt et concluserunt in futura tempora observandum, quod ho- nestae communitati huius ciuitatis, dum ea in praetorio congregata fuerit, intimabunt et denunciabunt, quia ipsi iuxta intentionem et praescriptum decreti diui olim Stephani regis de augendis censibus ciuilibus lati, debito officii sui id quoque exigente, ad auctionem censuum ex bonis ciuitatis huius, quocumque nomine appellatis, ad aerarium ciuitatis prouenientium , et ad alia, quae idem decretum exposcit, sint iam iam accessuri, et ex tenore de- creti praememorati aduitalitates omnes, vsusfructus bonorum praefatorum sublaturi seu annihilaturi atque de nouo siue pristinis possesoribus [dum- modo ij certi fuerint et honeste sese gesserint], siue personis aliis, quae maio- rem censum obtulerint, ad annos certos inscripturi et collaturi.
Praetera, quod ipsi edocti sunt, multos reperiri, qui obtenta super vsum- fructum bonorum talium inscriptione, bona in personam suam inscripta, di- uersis personis ex multo maiori censu in damnum aerarij publici locare, ita in eo passu concluserunt, quod censum omnem , tam videlicet ab vsufruc- tuario, quam ab ipso locatore prouenientem, ipsi aerario ciuitatis tanquam proprietario sint applicaturi et percepturi.
Vacantias item omnes bonorum ciuitatis quorumcunque in schaedulis ad valuas praetorii Cracouiensis affigendis, connotari curabunt, vt tanto fa- cilius ciuibus et incolis ad notitiam deueniant.
Denique vt omnes [si possibile esset] personae consulares ad commune hoc aerarii ciuilis bonum incrementumque et ad mutuam operam et consilia socia charitate conferrendo conuenire possent, spectabiles domini proconsules duabus in septimana diebus, vtpote die Martis et Iouis, curabunt schaedulas conuocatorias super collegas suos eo nomine emitti. Caeterum dominus pro- consul cum ijs, qui conuenerint, vlterius nequaquam negocium differendo [quia damnum in mora] in nomine Domini rem aggredi, et quod bonum, vtile ac fructiferum rationibus aerarii ciuilis deprehenderint, id memores officii sui accurate peragere et ad exequcionem actualem deducere, non obstante absentia horum, qui inuitati venire neglexerint, tenebuntur plenam- que in premissis habebunt facultatem.
Acta Cons. Crac. 9, str. 262.
Sfi. 16 1 o. die 8. m. Novembris, Cracoviae.
Senatus consultum de armis civilibus perlustrandis.
Feria secunda antę festum s. Martini pontificis proxima. — Spectabiles domini proconsul et consules Cracouienses, per schaedulas hoc in negotio in praetorio conuocati hodieque congregati existentes, pro debito officij sui, prout omnia reipublicae bona augere et promouere cupiunt, ita et honestatem praetorij omniumąue bonorum mobilium ac suppelectilis ipsius nec non
107
armatae, pulueris et omnium ad id spectantium prouidere et procurare vo- lentes, vnanimibus et conformibus votis ac sententijs suis concluserunt et sanxerunt, ąuatenus ea omnia primo quoque tempore inąuirantur, reuidean- tur et in bonum ordinem redigantur.
Act;i Cons. Crac. q, str. 266.
^73. 161 1, die 18. m. Iunii, Cracoviae.
Senatus Cracoviensis consules ąuosdam ad augendos census civiles designat.
Sabbato post festum s. Vitti martyris proximo. — Spectabiles domini Abraham Ronenberg proconsul7 Casparus Guteter, Anthonius Franckowic, Adamus Nagot, Georgius Scholcz, Lucas Bohoroczki, Andreas Barscz, Hie- ronimus Horlemes, Nicolaus Zalasowski , loannes Czirus, Stanislaus Rap, Ludouicus Cromer, Hieronimus Belza; Hieronimus Conrad et Iacobus Rosz- kowicz, consules Cracouienses, inhaerendo senatus consultui de augendis cen- sibus ex bonis ciuilibus, per se non ita pridem sancito, praecludendoąue viam omnibus difficultatibus et inconuenientijs, quae exinde oriri possint, vnanimi voto et sententia sua ad augendos seu aestimandos census omnium tam pannicidiorum, quam institarum ac aliorum bonorum ciuilium [ąuoniam totus senatus propter expedienda reipublicae negocia ad id perficiendum tantum temporis habere non potest], spectabiles dominos e medio sui; videlicet Hie- ronimum Horlemes lonherum, Nicolaum Zalasowski, Stanislaum Rap, Ludo- uicum Cromer et Hieronimum Conrad elegerunt et authoritate sua deputa- uerunt, dantes et concedentes ijsdem dominis collegis suis plenam omnimo- damąue potestatem seu facultatem, census eiusmodi hic in praetorio captato certo tempore augendi et taxandi spectabiliąue senatui deinceps referendi, qui ąuidem perpensa eiusmodi aestimatione seu auctione, seu potius taxa bonorum praetactorum, eandem auctoritate sua; si videbitur, confirmabit. Quod onus debite perficiendum ijdem spectabiles domini supranominati vltro ac beniuole in se susciperunt, pro virilique id ipsum obeundum sese sub- miserunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 266.
S74. 1613. die 30. m. Aprilis, Varsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae proconsuli consulibusąue Cracoviensibus mandat, ut suppetiante palatino Cracoviensi tumultum imminentem prohibere studeant.
Spectabilibus et famatis proconsulibus consulibusąue ciuitatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis. ■ — Zigmunth III z łasky Bozey kroi polsky, wielkie xiąze litewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudckię, inflancskię ii. i swedzky, gottsky, vandalsky dziedzyczny kroi. Spectabiles
io8
et famati, fideliter nobis dilecti ! Isz nass dochodzy taka wiadomość, iakoby w mieście naszęm stołecznem Krakowie na tumulty się przess niektóre swo- wolne y lozne osoby miało zanosić, przetho zabięgaiąc temu, aby do żadnego wzruszenia pokoiu pospolitego nie przyszło, zliecilichmy wielmożnemu woie- wodzie krakowskiemu, zęby sie z Wiern. Waszęmy zniosszy, de securitate publica tuenda y sposobie namówił, ktoremby authorow wszeliakiego tumultu y swowolenstwa mogło się hamować y karać. Przetho napominamy Wiern. Wasz. abyście za obwiesczęniem przerzeczonego wielmożnego woiewody krakowskiego y zniesieniem się z niem ostrożność wszelką około miasta miely w gotowości same y cechy mieiskię bely, gdzieby się iakię tumulty wzniecały, onescie za zdaniem pomięnionego woiewody krakowskiego y po- kazaniem potrzeby wczass gasili. W czem Wiern. Wasz. serio napominamy. Dan w Warszawie dnia XXX miesiąca kwietnia, roku Pańskiego M DC XIII, panowania królestw naszych polskiego XXVI, swedzkiego XX roku. — Sigismundus rex.
Oryginał pargaminowy, po stronie adresowej wyciśnięta pieczęć pokojowa.
J§75. 1613. die 25. m. Maii, Varsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae proconsuli consulibusąue Cracoviensibus significat, se nuncium misisse, qui reducem ab expeditione Moscovitica exer- citum admoneret, ne civitatem Cracoviensem iniuriis affligat.
Spectabilibus et famatis proconsuli et consulibus totiąue magistratui ciuitatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis. — Sigismundus III Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniaeąue etc. necnon Suecorum, Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex. Spectabilibus et famatis, fideliter nobis dilectis (s) ! Po wszystek czas panowania naszego napierwsze to staranie nasze było, aby nam od pana Boga powierzonych ludzi wiernych i życzliwych poddanych naszych żadne vtrapienie nie dotknęło, czemu tez za złożeniem blisko prze- szłego seymu zabiegaliśmy y za zgodnym wszytkiey tey rzeczypospolitey stanów postanowieniem y vchwałą podatki są naznaczone y czas constitucią namieniony zapłaty zołnierstwu temu, co z Moskwy wyszło, którym obmy- slawaniem naszym y rzeczypospolitey o ich satisfactiey rozumieliśmy, ze contentowac się mieli y wstrzymać od dalszych exactiy, widząc blizki czas tey swoiey nadgrody. Iż iednak nad nasze y rzeczypospolitey rozumienie y nad ich własne vpewnienie co inszego się od nich dzieie y nie tylko insze miasta y dobra rzeczypospolitey vcisnione są, ale y to miasto stołeczne y Wier. W. takie dolegliwości cierpią, załuiemy nie pomału tego y do tam- tego rycerstwa vrodzonego Mikołaia Koryckiego sekretarza naszego z listem w tey mierze naszym posyłamy. Same też Wier. W. dobrymi y ludzkimi sposobami vymuycie tho rycerstwo, y od iakiey temu miastu czynienia szkody pohamuycie. A co Wier. W. o swoiey w tym mieście przeciwko niebespieczenstwom z rożnych mieysc zachodzącym, ostrożności oznaymuią,
iog
znosząc się z tamecznymi pp. radami naszymi, pochwalamy to Wier. W. y żądamy, abyście w tey czułości pod takowe czasy nie vstawa1i, gdyż nie tylko samym Wier. W. ale y wszystkiey rzeczypospolitey na tym należy. Przytym łaskę nasze królewską Wier. W. ofiaruiemy, życząc wszego do- brego od pana Boga. Dan w Warszawie dnia XXV miesiąca maia, roku Pańskiego M° DC0 XIII0, panowania królestw naszych polskiego XXVI0, a szwedzkiego XX0. — Sigismundus rex.
Oryginał papierowy, po stronie adresowej wyciśnięta mniejsza pieczęć koronna.
876. 1613. die 1. m. Iunii, Warsoviae.
Sigismundi III. regis Poloniae decretum, inter capitulum ecclesiae cathe- dralis Cracoviensis et cives Cracovienses de restaurandis moeniis civitatis litem dirimens.
Sigismundus tertius Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniaeąue etc. necnon Suecorum, Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex. Significamus praesentibus literis nostris, ąuorum interest, vniuersis et singulis, citatos fuisse ad nos iudicium- que nostrum literis citationis nostrae tertiae spectabiles et famatos procon- sulem et consules ciuitatis nostrae Cracouiensis, ex officijs bonisąue illorum omnibus, ad instantiam venerabilis Thomae Oborski canonici totiusąue vene- rabilis capituli ecclesiae cathedralis Cracouiensis, inhaerendo constitutionibus regni de reparandis et restaurandis ex reditibus publicis moeniis et pro- pugnaculis alijsąue locis publicis, latis, ideo quia ipsi ab actore multoties existentes reąuisiti, ąuatenus murum ciuitatis a tergo domus capitularis resi- dentiae actoris, a multo tempore ruinam minantem et collapsum, reparare et restaurare noluerunt, quo facto poenas constitutionibus regni sancitas succubuerunt, prout citatio praefata taxam decem millium marcarum Polo- nicalium continens, de praemissis latius testatur. In termino itaąue hodierno ex eadem citatione incidente et hucusąue continuato, parte citata per no- bilem Matthiam Wazynski, plenipotentem suum coram iudicio nostro com- parente eumąue terminum attentante, actorea vero ter et vltra formam iuris ąuater voce ministerialis terrestris generalis, nobilis Christopheri Czyżowski ad iudicium nostrum clamata et nec per se nec per plenipotentem suum comparente, nos cum consiliarijs et iurisperitis nostris audita ministerialis praefati relatione de acclamatione partis actoreae facta, in contumaciam eiusdem, ad legitimam vero partis citatae affectationem , eandem partem actoream in euasione perpetua parti citatae iudicialiter condemnauimus atque eandem partem citatam a causa et impetitione partis actoreae perpetuo absol- uimus liberamque pronuntiauimus, absoluimusque et pronuntiamus praesentis decreti nostri vigore. In cuius rei fidem śigillum regni nostri praesentibus est appressum. Datum Warssouiae sabbatho antę festum sanctissimae Trinitatis proximo, anno Domini millesimo śexcentesimo decimo tertio, regnorum nos- trorum Polonici vigesimo sexto, Suetici vero anno vigesimo. — Henricus
IIO
Firley de Dambrowicza vicecancellarius regni manu propria. — Relatio reuerendi Henrici Firley de Dambrowicza Plocensis Miechouiensisąue etc. praepositi, regni Poloniae vicecancellarij. — Ioannes Octauianus Wacławo- wicz manu propria.
Kodeks Zaleskiego, karta 203.
#77. 1613. die 30. m. Iulii, Varsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae telonariis mandat, ne a civibus Craco- viensibus in foris et nundinis tributum exigant.
Zygmunt III z Bozey łaski kroi polski, wielkie xiąźę litewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudckie ifląnckie y swedzki, gotsky, wandalsky dzie- dziczny kroi. — Wszem wobecz y każdemu zosobna, komu tho wiedzieć na- leży, a mianowicie poborcom y ieich succolectorom, do wybierania poborów na przeszłym seimie koronnym warszchawskim postanowionym, wiadomo czyniemy, isz się uskarżali poddani miesczanie naszy krakowscy, ze aczkol- wiek na mieiscu swym urzęndowi swemu mieiskiemu krakowskiemu pobór albo sosz płacą, a gdy na iarmarki albo targi do miast y miasteczek tak naszych yako duchownych albo tesz slacheckich z towTarmi przyiezdzaią, tedy niektorzi z Wier. Waszich zwykli ich beli przed tym molestować y po- wtore do płacenia poborów w tych mieiscach, gdzie na iarmark przyiezdzali, przimuszac, z wielką ich krziwdą y uciążęniem. Prosili nas, abyśmy the an- garie zachamowali y znieśli. Co my bacząc, ysz tho iest z ubliżeniem ich wielkym, iednę rzecz kilkakroc płacić, vstrzegaiąc uciąźęnia poddanich na- szich, Wier. Wasz. roskazuięmy, zęby miesczanie krakowscy, ktorzikolwiek od urzęndu swego krakowskiego, ze są miesczany krakowskiemy, list swia- deczny ukażą, aby do żadnego poboru płacenia na tamtych mieiscach przy- muszani nie beli, ale wolno wszędzie przyiezdzaly y thowary swe rosprze- dawali, gdysz vrząnd miasta Krakowa z obywatelow swych pobór rzeczy- pospolitey, tam gdzie iest powynien, oddaię. Inaczey aby Wier. Wasz. nie- czynieły dla łaski naszey y z powinności swey. Na co dla lepszy wiary pod- pisalizmy się y pieczęć koronną przycisnąć roskazalichmy. Dąn w Warsza- wie dnia XXX myesiąca lipca roku pańskiego M. DC. XIII, panowania królestw naszich polskiego XXV, swedckiego XXVI (s). — Sigismundus rex. — Iac. Zadzik s. r. M.
Oryginał papierowy, poniżej tekstu wyciśnięta jest pieczęć pokojowa.
1 1 1
STU. 1613. die 10. m. Septembris, Cracoviae.
Senatus consultum de praeceptis peste grassante observandis.
P"eria tertia post festum Natiuitatis beatissimae virginis Mariae. — Spec- tabiles domini prcconsul et consules Cracouienses, die hodierna ad id per schaedulas conuocati et in praetorio congregati existentes, animaduertentes, pestem in dieś magis grassari, eiusąue vitandae gratia tam spectabiles do- minos consules Cracouienses, quam etiam ciues ex ciuitate discedere, qua- propter tempestiue ciuitati prospicere et eo plures ex sui munere ac ordine alacriores reddere, [vt hoc periculoso tempore hic maneant et reipublicae curam gerant], volentes, ynanimi voto et sententia sua ordinationem tempore etiam grassantis pestis anni domini 1601 de pensione dominis proconsulibus et consulibus hic manentibus praestanda; sancitam, ac alia multa continen- tem, in toto reassumpserunt et approbauerunt.
Quoniam vero spectabiles domini Iacobus Roszkowic, qui proconsulare officium sabbato proxime praeterito ex ordine suscipere debebat, ab vrbe [in officium eiusmodi proconsulare spectabili domino Gregorio Skropkowic priuatim suffecto] discessit, hic autem die hodierna in residentia consulari, se ąuidem per hoc tempus pestiferum in ciuitate manere, officium vero procon- sulare administrare nolle, se declarando, vtque alius dominus ad administra- tionem officij proconsularis per dominos eligatur, petijt, ideo spectabiles do- mini proconsul et consules hoc audito spectabilem dcminum Lucam Boho- rocki, vt hoc officium proconsulare per totum pestiferum tempus, si illud spectabilis dominus Iacobus Roszkowic administrare, prout ex literis eius missiuis patet, neglexerit, administret, salariumque proconsulare vna cum salario in praetacta ordinatione anni 1601 dominis proconsulibus assignato, ex aerario reipublicae septimanatim proueniens accipiet. Quod quidem offi- cium proconsulare spectabilis dominus Lucas Bohorocki, si illud dominus Roszkowic non administrauerit, ac in loco aliorum subsequenter dominorum proconsulum se administraturum declarauit et suscepit.
Ceterum idem spectabiles domini proconsul et consules Cracouienses ex debito officii sui praecauendo, ne sub hoc tempus discessus eorum a ciui- tate, eidem ciuitati seu potius ciuibus a vagis et insolentibus hominibus aliquid diuersi accidat, constituerunt et sanxerunt, ad vigiles seu pedites nocturnos decem, alij quatuordecem pedites ex aerario ciuili suscipiantur, ita videlicet, vt duodecem nocturni, duodecem vero in die in praetorio custo- diant, securitatemque ciuitatis ciuiumque per hoc tempus hic manentium prouideant. Si vero ex aerario solutio ijsdem praestari non poterit, aliunde peccuniam acquirendi tam domino proconsuli moderno dominisque collegis secum hic manentibus, quam officialibus aerarij ciuilis plenam ac omnimo- dam dederunt et contulerunt facultatem, quae successu temporis ex aerario eodem ciuili persolui et restitui debebit.
Acta. Cons. Crac. 9, str. 270.
112
879. 1Ó14. die 7. m. Martii, Varsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae proconsuli consulibusąue Casimiriensibus tributum » czopowe « dictum, intra biennium percipiendi facultatem tribuit.
Zygmunth III z łaski Bozey kroi polski, wielkie xiąze lithewskie, ru- skie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflątskie i szwedzki, gotski, wandalski dziedziczny kroi. Wszem wobec y każdemu zossobna, komu tho wiedzieć należy, oznaimuiemy, isz w gwałthowney rzeczypospolitey potrzebie dla prętkiego odprawienia żołnierza sconfederowanego y zniesienia tak nie- znośnego z oyczyzny czięzaru, burmistrz y raice miasta naszego Kazimierza przy Krakowie z miesczany y wszytkim pospólstwem tak w samym Kazi- mierzu iako y na Stradomiu bendącym, czięszko sobie czyniąc y chudoby swoie na tho zawodząc, daią wprzód na dwie lecie przyszłe dwoie razem copowe z miasta naszego Kazimierza y Stradomia z vniwersału seymu war- szawskiego w roku pańskim tysziąnc sesczseth trzynastim , dnia XIX mie- sziąca luthego opisanego, należące, tho iest pierwsze, które szię ma począć w roku theraznieiszym po expirowaniu arendy vrodzonego Samuela Dem- bińskiego podstolego krakowskiego, a drugie w roku tysziąc sesczseth pię- tnastym : tedy my vwazaiąc tho, ze anticipuiąc czas summę we Lwowie we- dle słuszney y theraznieiszemu czasowi corresponduiącey taxy y proportij pp. commiszarzow thamecznych oddacz maią, takową pomienionemu vrzę- dowi y miesczanom kazimirskim y Stradomia daiemy assecuratią, ze tho copowe bez wszelakich przeszkód przes dwie lecie całe y zupełne pocąwszy w roku theraznieiszym po expirowaniu arendy vrodzonego Samuela Dem- bińskiego podstolego krakowskiego na zapłathę swoię przes szię albo suc- collectory swoie spokoinie wybierać maią. Waruiemy im przythym casus fortuitos, powietrze, ogień, incursie albo deuastatie iakie y insze przypadki, dla których prorogatie zwykły bydz pozwolone. Co tak spokoinie przes dwie lecie wytrzimać y wybrać maią, źe tesz y vchwała potym seimowa ani co- powe trzeciego roku w roku tysziąc sesczseth trzynastim iusz pozwolone, przeskadzać themu wybieraniu nie ma. Co wszytko do wiadomości wiel- możnego podskarbiego koronnego, poborców, szafarzów, exactorow y aren- darzow wszelakich teraz y napotym bendących przywodząc, roskazuiemy, aby spokoinie Kazimierzanie y Stradomianie przy they exacty copowego zachowani beli. Wczym my ich tez y vrząnd nas skarbowy bronyc powinni będziemy, wcale ich prawa zachowuiąc. Na co szię ręką naszą podpisawszy, pieczęcz koronną przyczisnąć roskazalizmy. Dan w Warszawie dnia VII mie- sziąca marca roku pańskiego M. DC. XIV, panowania królestw naszych polskiego XXVII, swedzkiego XX roku. — Sigismundus rex. — Iac. Za- dzik secr. r. M.
Dokument papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową poniżej tekstu wyciśniętą.
H3
8*frO. 1O14. die 10. m. Iunii, Cracoviae.
Senatus consultum de tributo a navibus in rippa Vistulae fluminis exstruendis, solvendo.
Feria tertia post octauam festi sacratissimi Corporis Christi 1614. — Spectabiles domini proconsul et consules Cracouienses, die hodierna in rei- publicae negocijs per schaedulas conuocati congregatique in praetorio exis- tentes, cupientes prouentus ciuitatis huius promouere et augere, et conside- rantes ac perpendentes illud, quod per aedificationem nauium vulgo byki et komicgi rippae fiuuii Istulae corrumpuntur; vnanimi voto et sententia sua concluserunt et sanxerunt, vt amodo quicunque ciuium naues praetactas in rippa Istulae aedificare voluerit; is a ąualibet naue minori vulgo byka duo floreni Polonici (s), maiore vero vulgo koniiega quatuor floreni Polonici (s) ad aerarium reipublicae ciuitatis huius, absque quauis contradictione et reni- tentia soluat et pendat. Quae quidem concessio duratura est, quousque ijdem spectabiles domini de eiusmodi littoribus aliam ordinationem iuxta bene- placitum suum non fecerint vel sanxerint. Cjuod ad notitiam eorundem ciuium personaliter comparentium , qui eiusmodi naues aedificare seu com- parare consueti sunt, deductum est.
Acta Cons. Crac. 9, str. 275.
SS1. 1 6 1 5. die 20. m. Iulii, Varsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae proconsuli consulibusque Cracoviensibus significat, se episcopo et palatino Cracoviensibus; ut tumultum Cracoviae exortum subprimant, mandasse.
vSpectabilibus et famatis proconsuli consulibusque ciuitatis nostrae Cra- couiensis, fideliter nobis dilectis. — Zygmunt III z Bozey łaski kroi polski; wielkie xiążę litewskie, ruskie, pruskie, mazoweckie, zmudzkie, inflantckie etc y szwedzki, gotski , wandalski dziedziczny kroi. Spectabiles et famati, fideliter nobis dilecti ! Odnieśli nam sławni Ludwik Cromer y Hieronim Bełza posłańcy Wier. Wass. to wszystko, co mieli od Wier. Wass. do nas w po- ruczęniu. Załuiemy, ze to swowolenstwo tak wielgą gorę bierze, ze ludzie spokoini w domach swych w pokoiu zostawać nie mogą; czemu aby się za- biezało, posełamy listy nasze do xiedza biskupa y pana woiewody krakow- skich, także do academiey tameczney, aby srzodkow y sposobów poszukali, zęby ta swawola poskromiona bydz mogła. Nic nie wątpięmy, że im ta praca dla pokoiu pospolitego cięszka nie będzie. Co gdy się stanie, będą mogli y ci w mieście nieprzeprowadzaiąc się na insze mieysca zostawać , którzy dla bespieczenstwa swego to przedsiębrać chcieli. Iakosz Wier. Wass. prze- strzegać tego nie zaniechaią, aby się nikt, który w tamtym mieście przes chandle y kupie do dobrego mienia przyszedł, niewyprowadzał. W inszych
15
IM
rzeczach vstnie posłowie Wier. Wass. dadzą sprawę Wier. Wass. którym my dobrego zdrowia od pana Boga życzymy. Dan w Warszawie dnia XX miesiąca lipca roku pańskiego M° DC XV0, panowania królestw naszych polskiego XXVIII, szwedzkiego XXII. — Sigismundus rex.
Oryginał papierowy; po stronie adresowej wyciśnięta pieczęć pokojowa.
882. 1616. die 13. m. Februarii, Cracoviae.
Senatus consultum de nuraero licturum augendo.
Sabbato pridie festi sancti Valentini, anno Domini millesimo sexcen- tesimo sedecimo. - - vSpectabiles domini proconsul et consules antiąui (et) praesidentes vrbis huius, aliąuoties per schaedulas eo in negotio conuocati. die vero hodierna pro finali in praetorio pleno numero existentes congregati. animaduerso et considerato eo, quod securitatem ac proinde autoritatem spectabilium dominorum vrbis huius proconsulum, qui ex gremio suo eli- guntur, anteactis annis et non ita pridem elapso tempore certis casibus pe- riclitari et labefactari probatum expertumque est, prouidendo itaque, vt se- curitas et autoritas spectabilium dominorum proconsulum vrbis huius, nunc et pro tempore existentium [quae aliis huius regni ciuitatibus ad instar exempli esse debet], tum etiam pax publica in posterum salua et illaesa permaneat, ad quam conseruandam familia ciuilis, quae ad praesens fouetur, non sufficit, vnanimibus votis sanxerunt ac in futura tempora obseruandum inuiolabiliter concluserunt, quatenus praeter hanc, quae ad praesens foue- batur, familiam, quatuor satellites ad omnem vim in casibus quibusuis re- pellendam et coercendam, habiles ac idonei abhinc in futura tempora ad latus spectabilium dominorum proconsulum nunc et pro tempore existentium, habeantur, alantur et foueantur, semperque praesto sint. Quibus pensio septi- manalis, vestibus vero annualibus, ex aerario publico prouidebitur.
Acta Cons. Crac. 9, str. 280.
883. 1616. die 17. m. Februarii, Cracoviae.
Senatus consultum de salario proconsulum augendo.
Feria quinta post diem Cinerum proxima 161 6. — Spectabiles domini proconsul et consules Cracouienses, per schaedulas hoc in negotio in prae- torio Cracouiensi conuocati plenoque in numero congregati, animaduertentts functionem officij consularis sibi onerosam propterque expensas, quae ne- cessario proconsulare munus subsequuntur , praesertim dominis praesiden- tibus, in quos ex ordine administratio proconsulatus per spacium sex septi- manarum peragenda ineumbit. admodum damnosam esse, nam proconsulatum gerentes expeditionique causarum vacantes. rem suatn domesticam curasque
'1.5
rei familiaris negligere et victns rationem propterea ommittere [cum vale- tudinis interdum euidenti discrimine] coguntur, ac insuper non minus etiam ad superiores sollicitudines et molestias accidit, vt cum dispendio iacturaąue rerum ac facultatum suarum sagittarios domi continue alere; famulos etiam praetorii necessario, qui in promptu ad obseąuium et citationes expediendas esse consueuerunt, in hac potissimum caritate annonae sustentare solent propterea, quod dum diuersae personae tam nobilis quam ciuilis conditionis, qui frequenter in ijs, quae opus requirit, dominum proconsulem adeunt, quos non satis est hilari fronte excipere, loco honorare , sed etiam prout mores hominum et tempora ferunt, vino inuitare, ac si intempestiue sub tempus prandij accedunt et mensae assident, id quod apparatum est, affere, sin secus spernisse et posthaberi existimando, fastum dominis proconsulibus et id genus alia inconuenientia obijcientes discedunt : quibus quidem incom- modis et expensis sartiendis non nisi triginta marcae in sex septimanas ex aerario ciuili dominis proconsulibus, quae ipsis duntaxat famulis alendis nec- dum sufficiunt, hucusque numerantur. Quapropter iustum aequumque cen- sentes, vnanimi voto, praehabita longa ac diligenti deliberatione consulta- tioneque sanxerunt et constituerunt, cuilibet ex dominis praesidentibus, officium proconsulare ciuitatis huius primariae administranti, pro sex septi- manis quadraginta marcas [quamlibet grossis 48 computando] ex aerario ciuitatis ad sustentatidnem ipsius [siąuidem nemo suis stipendijs militare teneatur] amodo ac in posterum pendi soluique tenere, vt hoc pacto alacrior ad perferendas praemissas, aliasque omnes incidentes; hic non recensitas molestias, impensasque faciendas reddatur.
Acta Cons. Crac. 9, str. 281.
$84. 1616. die 8. m. Iunii, Cracoviae.
Senatus consultum de consulibus a solutione portorii vinarii liberandis.
Feria quarta intra octauam festi sacratissimi Corporis Christi, 16 16. — Spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, ad infrascripta exequenda pro die hodierna solito morę per schaedulas conuocati et in loco residentiae suae pleno in numero congregati existentes, vnanimibus votis suis constituerunt et concluserunt, quod amodo cuilibet dominorum consu- lum Cracouiensium licitum erit et esse debebit, quotannis a sex soliis seu vasis vini in vsum domesticum conuertendis, nullam pensionem ad aerarium ciuitatis dare, siquidem hucusque sine vllo respectu soluere instar aliorum ciuium soliti erant. A cuius quidem pensionis solutione non solum moderni domini consules verum et successores eorum in similibus officiis pro tem- pore existentes, pro quolibet anno liberi ac immunes esse debebunt, prae- sentis constitutionis et senatusconsulti vigore.
Acta Cons. Crac. 9, str. 283.
n6
S85. 1617. die 11. m. Maii, Cracoviae.
Senatus consultum de popina civili alibi transferenda.
Feria ąuinta post dominicam Exaudi, anno Domini 1617. — Spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, die hodierna prout et antea per schaedulas conuocati et ad infrascripta pleno in numero congregati existentes; deliberationes suas super instanti postulatione et ąuerela reue- rendorum patrum societatis Iesu expedire cupientes, ridelicet ex parte po- pinae publicae ciuilis, quae in tam populosa vrbe propter indigentes aduenas tum etiam indigenas egenos, quibus lar priuatum refectionem non suppetit, antiąuitus extructa erat in propinąua admodum yicinia ecclesiae s. Barbarae, quae fere subiacet domui professae praefatorum patrum societatis Iesu, ex qua quidem culina publica seu potius ex turba frequentante tam diurna quam nocturna, non semper sobria, dictorum patrum religiosorum pax et tranquilitas spiritualium occupationum et operatio sacrorum in ecclesia miris incommodis laeditur per strepitum et voces probis auribus vix tollerabiles. insuper etiam [quod non minorem solicitudinem et timorem mouet] propter periculum ignis, quod Deus auertat, ex fomento tantae ligneae et iam vetu^- tate aridae molis culinariae , in tanta propinquitate imminente, animaduer- tentes iustam patrum postulationem, tam ex parte discriminis. quod ex incen- dio oriri possit ob propinquitatem culinae \rbanae, quam conuiuarum popi- nariorum perennes molestias et distractiones, maxime vero satis superque perspecta habentes praefatorum reuerendorm patrum erg"a ciuitatem hanc praeclara merita, quae indeffessis laboribus semper vbique incunctanter et large cum per omnigena charitatis opera, tum in fundendis ad Deum pre- cibus auctiora reddunt, concionatores excellentissimos populo gratuite sup- peditando caeterasque caelestes diuitias subministrando; matura deliberatione praehabita, commode modus medendorum tantorum incommodorum sine vllo reipublicae damno sese obtulit, quo et postulationi patrum et reipublicae necessitati opportune consuli poterit. Siquidem relata est in medium certa domus lapidea, non procul ab eodem veteris propinae yrbanae loco7 in platea sancti Spiritus penes deuastatam synagog-am Anabaptistarum sita7 super qua lapidea non ita pridem ciuitas ius haereditarium acquisiuit, quae etiam vti prorsus ruinosa, non mediocri ad restaurationem impensa opus habet, quam ob angustias aerarij ciuilis modernas restaurare nullo modo datur , prius quam tota funditus corruere posset. Cuius lapsu census reemptionales, quales ab antiquo domus ea sustinet, tam ad ecclesiam parochialem beatae Mariae virginis; quam etiam ad hospitale ss. Sebastiani et Rochi necessario perirent, siquidem et ad praesens hospitale memoratum censum annuum florenos (piindecem vix inde emonebat, verum ecclesiae a sua summa nihil prorsus reddebat emolumenti. Postquam vero ea domus restaurata debite fuerit et ciui idoneo ad exercendam popinam locabitur, feret censum et ecclesiae et hospitali integrum denique ciuitati in censu sedecim marcarum [qui ex po- pina yeteri prouenire solebat], abunde satisfacere poterit. Quapropter \na- nimi consensu et pleno numero in loco residentiae suae consularis existentes »tatuerunt, vt praetacta domus ciuilis in platea hospitaliensi sita primo quo-
1 1
que tempore reparetur aedificijsąue necessarijs restauretur. Ad quam reaedi- ficationem peragendam duos e medio sui collegas; videlicet spectabiles do- minos Adamum Nagot et Hieronimum Horlemes petierunt et deputauerunt, darent operam cum artificibus conueniendo, vt dicta domus competenter reparetur et restauretur. Pro cuius fabricae .sumptu suppeditando pecuniam, quam spectabiles domini Abraham Ronenberg" et (ieorgius Pipan consules Cracouienses ex prouentibus pro praedicatore ecclesiae parochialis beatae Mariae yirginis antiąuitus fundatis, exactam collig'ent, patres vero societatis Iesu vna cum praedictore ex illorum societate pro tempore catedram obti- nente, ad quem merę hi census ex fundatione pertinent, eos percipere tan- quam precium laborum nolunt [vetante nimirum reguła ipsorum, iuxta quam pro laboribus nullam mercedis compensationem sumere licet], quinimo omnes eiusmodi prouentus ad concionatorem ecclesiae parochialis spectantes, dicti reuerendi patres societatis Iesu nulli alteri praeter magistratui integram reliquerunt et commiserunt pro rationabili voluntate totius consulatus con- uertendi facultatem. Ouoniam vero eiusmodi pia expensa pertinent non minus ad commoditatem ecclesiae s. Barbarae domuique illorum professae; quam ad emolumentum ecclesiae parochialis, denique etiam hospitali dieto seruit, iure et merito ad hoc opus impenditur: hac tamen cautella adiecta, vt si successu temporis census ex eadem domo ad popinam destinata, auge- bitur summamque florenorum sexaginta octo excedet7 tunc ille census, qui superfuerit annuus, exactoribus pecuniae dictae, quam diu durabunt, pertinens restituetur. Quae domus lapidea postquam reparata fuerit7 popina ciuilis in eam transferetur, atque conductori, qui maiorem censum obtulerit, locabitur. Haec vero antiqua popina lignea, quae propter vetustatem ruinae vicina; quae (s) durare diu, nisi restauretur, non potest, inde tolletur, vel etiam cuipiam cum pacto, vt eam quamprimum auferat, vendetur, pecunia vero exacta in structuram nouae popinae conferetur. Postquam vero haec vetus popina sub- lata et loeus vacuus; quem nunc oceupat, relictus fuerit, tunc area illa libera perpetuis temporibus planaque manebit; nec ullo praetextu deinceps aedifi- cijs quibusuis impediri et oceupari poterit.
Acta Cons. Crac. 9, str. 28C.
880. 1617. die 26. m. Octobris, Cracoviae.
Senatus consultum de 40 viris ad audiendas rationes civiles conyocandis.
Feria quinta antę festum sanctorum Simonis et Iudae apostolorum, anno domini 161 7. — Spectaibilis dominus proconsul cum collegis suis sibi in pleno numero assidentibus, hodie in praetorio propter tractanda reipubli- cae negotia congTegati, constituerunt et concluserunt vnanimiter? quod ho- norati quadraginta viri a feria quinta proxime ventura incipiendo conuo- canda erit (s) pro quolibet die Iouis et sabbati ad reuidendas rationes lonhe- ricas7 diebus festis exclusis. Ouos quidem quadraginta viros capitaneus prae- torij Cracouiensis iuxta veterem morem obdestinare et conuocare tenebitur.
Acta Cons. Crac. 9, str. 288.
n8
887. 1618. die 12. m. Iunii, Cracoviae.
Senatus consultum de puteis civilibus expurgandis restaurandisque.
Feria tertia post dominicam sanctissimae Trinitatis proxima 1618. — Consules ciuitatis Cracouiae in negocio infrascripto per schaedulas eonuocati et congregati existentes, considerato eo, quod putei aąuarum in ąuatuor angulis seu puteis fori publici vrbis huius consistentes, hactenus fecibus et sordibus defedati aedificijsąue ruinosi, aąuam sufficientem eamąue non sine detrimento sanitatis humanae vsui publico suppeditare non possunt, rolentes itaąue hac in parte tam sanitati humanae, quam et ciuitatis huius ornamento prouidere, vnanimi voto statuerunt et spectabilibus dominis lonheris collegis suis pro tempore existentibus; iniunxerunt, ąuatenus ipsi pro officij sui de- bito dictos puteos ąuadrangulares aedificijs nouis [siąuidem iam magna ex parte putredine labefactati seu verius consumpti sunt] restaurent et renouent, sordibusque, ąuibus ad praesens conspurcati conspiciuntur, expurgari faciant, et canalia ductusąue aąuarum multipliciter diuisos ita ordinari curent, vt in dictis puteis sufficientia aąuae nunąuam desideretur. Deraum si id ipsis pro commodiori praemissorum expeditione visum fuerit, artificem seu magistrum canalium, qui ducendis aąuis et extruendis ac ordinandis canalibus quam peritissimus sit, etiam in exteris locis ac nationibus investigari et indagari faciant, praesenti senatus consulto ad praemissa mediante.
Acta Cons. Crac. 9, str. 290.
888. 16 iq. die 19. m. Iunii, Cracoviae.
Plebiscitum de actione Iudaeis intendenda.
Feria 4 antę festum s. Ioannis Baptistae. — Spectabiles domini Lu- douicus Cromer proconsul, Ioachimus Ciepielowski. Christopherus Szober, Hieronimus Horlemes, Nicolaus Zalasowski, Abraam Ronenberk, Hieronimus Bełza, Paulus Hippolit, Christopherus Słowikowski, Nicolaus Pernus et Sta- nislaus Conrat consules Cracouienses , prout antea multoties ita et die ho- dierna per schaedulas in praetorio Cracouiensi eonuocati congregatiąue vna cum dominis ab honorata communitate ciuitatis huius deputatis, videlicet honesto Casparo Polner, Alberto Olchowic, Luca Francowic et Christophero Słowikowski, suo aliorumąue dominorum deputatorum nomine comparentium, existentes, ac super negocio cum perfida gente Iudaica ciuitati intercedente plurimumąue nociua sedulo consultantes, vnanimis votis et sententijs suis concluserunt et sanxerunt, ad hoc idem negocium promouendum et conti- nuandum iuris peritos quam plurimos conuocandos et assumendos, nactoąue salubri consilio citationes quam primum fieri poterit, a sacra Maiestate re- gia expediendas esse. Verum quoniam hoc negocium non exiguum sumptum indiget ciuesque ad praesens contributionibus generalibus regni non minus
lig
grauati exhaustique sunt, a quibus dum collecta ad praesens exigi debeat non exiguum tempus assumeret et contereret, ąuapropter ex aerario publico vti in negocio totam ciuitatem et rempublicam spectante omnesąue libertates eiusdem ciuitatis conuellente, eiusmodi sumptum prouidendum esse [idque ad vlteriorem cum honorata communitate de resartiendo seu restituendo eiusmodi sumptu consultationem] concluserunt, vtque spectabilis dominus proconsul dominis ciuitatis huius ąuaestoribus seu lonhaeris nomine tptius reipublicae id ipsum demandet, commiserunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 292.
SS9. 1619. die 30. m. Iulii, Cracoviae.
Senatus consultum de privileg'iis civitatis inspiciendis conscribendisąue.
Feria 3* antę festum s. Petri vinc. — Spectabiles domini proconsul et consules Cracouienses, pro die hodierna ad exequenda infrascripta per schae- dulas conuocati et congregati existentes, vnanimiter concluserunt faculta- temque plenariam spectabili domino proconsuli Cracouiensi moderno et illi, qui in hoc munus successerit (dederunt), priuilegia ciuitati Cracouiae ser- uientia, conuocatis ad id dominis collegis reuidere et conscribere, quando- cunque illi opportunum visum fuerit.
Acta Cons. Crac. 9, str. 294.
§0O. 1Ó19. die 27. m. Novembris, Yarsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae proconsuli consulibusque Cracoviensibus mandat, ne arma quaecunque e civitate et regno educere permittant.
Spectabilibus et famatis proconsuli et consulibus totique magistratui ciuitatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis. — Sigismundus III Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniaeque necnon Sueccorum; (rottorum, Vandalorumque he- reditarius rex. Spectabiles, famati, fideliter nobis dilecti ! Mamy tę wiad- mosc, ze ludzie obcy a osobliwie z "Węgier przyiezdzaiący, zbroie y inne rynstunki woienne w Krakowie kupuią y sporządzaią y ztamtąd zas do obcych kraiow wywożą. Należy natym wiele pod ten czas zwłascza niebes- pieczny, aby w rynstunki woienne y armatę miasto nasze y kraie tamte ogołocone niebyły, dla czego chcemy to mieć po W. W. y napominamy, abyście żadnych rynstunkow ludziom cudzoziemskim kupować y gotować niedopusczali, także wszelakim sposobem zabiegali, aby żadne ztamtąd wy- wożone niebyły, pilne staranie maiąc, iakobyscie wolei naszey w tey mierze wygodzili. Życzymy zatym W. W. dobrego od pana Boga zdrowia. Dan w Warszawie dnia XXVII miesiąca listopada, roku pańskiego M DC XIX,
120
panowania królestw naszych polskiego XXXII, szwedzkiego XXVI roku. Sigismundus rex.
Oryginał papierowy; po stronie adresowej wyciśnięta pieczęć pokojowa.
801. 1 619. die 29. m. Novembris, Varsoviae.
Sigismundi III. regis Poloniae decretum, inter cives Cracovienses et Iudaeos Casimirienses ratione mercaturae litem dirimens.
vSigismundus tertius Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae; Liuoniaeque necnon Sueccorum, Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex. Significamus praesentibus literis nostris, ąuorum interest, vniuersis et singulis : citatos fuisse ad nos iudicium- que nostrum literis citationis nostrae infidos seniores ac totam communitatem Iudaeorum Kasimiriensium ad Cracouiam degentes, de bonis et personis eorum in genere omnibus causaąue infrascripta ad instantiam spectabilium et famatorum proconsulis, consulum; aduocati, scabinorum, mercatorum, arti- ficum, contubernalium totiusąue communitatis ciuitatis Cracouiae, ad paratam causam et actionem eisdem in anno millesimo sexcentesimo coram officio palatinali constitutam per variasque instantias coram diuersis subsellijs mo- tam atąue agitatam, praecipue vero ad paratum decretum nostrum yltimarie inter eos et praefatos actores in vim moderationis seu ordinationis ad trium annorum tantum duraturae, Cracouiae feria secunda post festum sancti Tho- mae apostoli proxima, anno millesimo sexcentesimo octauo latum, "quo tem- pore elapso eam reassumendi prorogandique facultatem nobis reseruauimus, per quod triennij tempus et deinde post expirationem triennij per octennium non solum iuxta ordinationem praefatam sese non conseruarunt, verum eodem in toto seu in quolibet puncto contrauenerunt et clemencia nostra abusi, maiorem quam antea licentiam peccandi et mercandi contra iura et priuilegia ciuitatis Cracouiae et pacta cum eis inita sibi temere vsurparunt et hucusque vsurpant; videlicet ingerendo se in omnem fermę mercaturam et exercitium omnium artificiorum sibi prohibitorum. Per quem suum abusum et licentiam non solum pacta praefata et iura praecipua ciuitatis depositoriumque \iola- runt et in suo vico seu platea depositorium quoddam nouum omnium mer- cantiarum instituerunt, verum et praefatis actoribus, ciuibus nostris priuile- giatis, magnam iacturam in substantijs eorum fecerunt, quo facto paenas in dieto decreto nostro ratione variarum mercantiarum eisdem prohibitarum, specificatas, sub illo triennio incurrunt: citando eosdem ad videndum et audiendum ordinationem seu moderationem praefatam iuxta reseruatam facultatem corigi vel etiam cassari, actoresque circa iura et priuilegia eorum atque pacta cum eisdem inita conseruari, exercitium mercaturae et artificio- rum prohiberi ac nihilominus in paenis ratione contrauentionis decreti nostri tempore ordinationis nostrae per triennium suceubitis necnon in damnis post expirationem per eosdem illicita mercatura et exercitio artificiorum illatis, condemnari idque quod iuris ratio postulauerit, in ea causa statui, prout citatio ipsa taxam centum millium Hungaricalium in se continens, latius
12 I
praemissa omnia in se complectitur. In termino itaąue hodierno iudicij rela- tionum nostrarum propriarum post decreta procedendi, respondendi et directe respondendi, ex receptione causae per assessores iudicij nostri ad nos facta, incidente et hucusąue continuato, partibus praefatis, actorea per spectabiles et famatos Christopherum Szober, Ludouioum Cremer, Hieronymum Bełza, Paulum Hyppolith, Christopherum Słowikowski sendicum, consules Craco- uienses, Casparum Polner; Paulum Bruzik, Ioannem Lang" et Erasmum Hyp- polith ciues Cracouienses, citata vero perfidis Iudaeis Casimiriensibus per infideles Isaacum Iakubowicz, Samuelem doctorem, Iosephum Abrahamowicz et alios Iudaeos necnon per Martinum Swieżynski plenipotentes ac inter- nuntios suos coram nobis comparentibus eumąue terminum attentantibus, atąue actoribus circa iura et priuilegia sua ordinationemąue et pacta tem- pore olim magnifici Ioannis Amor de Tarnów palatini Cracouiensis facta ac per serenissimos antecessores nostros nosąue ipsos confirmata, se conseruari postulantibus, ordinationem vero nostram non ita pridem inter se et citatos factam, quae effectum suum nunąuam sortita fuit, iuribus suis praeiudicio- sam fuisse asserentibus ; citatis quoque ex aduerso itidem priuilegia tam a nobis quam a serenissimis antecessoribus nostris, regibus Poloniae, super liberam mercandi facultatem exhibentibus et praefatam ordinationem nostram priorem sibi quoque onerosam fuisse allegantibus : nos cum consiliarijs no- stris, lateri nostro assidentibus, audita diligenterque examinata partium con- trouersia, iuribusque ac priuilegijs earundem reuisis et consideratis, eoque attento, quod licet quidem inter partes praefatas ordinatio nostra de modo mercandi antę aliquot annos facta intercessit, verum tamen quoniam et tem- pus triennij, ad quod saltem durare debuit, tam diu expirauit et ad exe- quutionem debitam, prout actores asserunt; eadem ordinatio deducta non fuit, ideo volentes bono regimini in illa ciuitate consulere dissensionibusque; quae ratione mercaturae inter partes oriuntur, obuiam ire; cupientesque ordinationem eandem priorem in quibusdam punctis reassumendam, in non- nullis vero meliorandam et declararandam esse existimauimus. In vim itaque ordinationis nostrae praesentis inprimis decernimus et statuimus:
i. Vt Iudaei omnes Kazimiriae ad Cracouiam commorantes et negotia- tionem in ciuitate Cracouiensi exercentes; depositorium ciuitatis Cracouiensis non subterfugiant neque praetereant, sed omnes suas merces; quibus ijsdem praesenti ordinatione nostra mercari permissum est, in ciuitate nostra Cra- couiensi, eo; qui sequitur; modo deponant. Posteaquam recte merces suas Iudaei Cracouiam aduexerint, easdem quamprimum magistratui ciuitatis Cra- couiae aut ijs7 quos idem magistratus ad id deputauerit, manifestare debe- bunt ac tenebuntur. Quod si idem magistratus ea ipsa die commode mani- festationem eiusmodi , interueniente videlicet aliauo legitimo impedimento, attendere non poterit, tum mane diei sequentis sine quauis procrastinatione expedire tenebitur ac debebit. Post manifestationem vero mercium modo praemisso factam, Iudaei in lapideis ac testudinibus a se conductis, merces suas deponendi liberam habebunt facultatem. Caeterum si idem magistratus eandem manifestationem mercium attendere noluerit aut neglexerit, extunc liberum erit Iudaeis merces easdem irrequisito eodem magistratu in eisdem lapideis et testudinibus deponere.
16
122
2. Nundinas vero quod attinet, Iudaei tempore nundinarum omnia liberę ement, commutabunt atąue eas tantum merces, quae illis praeterita ordina- tione nostra conceduntur, cuicunąue voluerint, vendant staminibus7 ligami- nibus, centenarijs et lapidibus ; porro liceatne ludaeis sub tempus nundina- rum merces suas vlnatim et per libram diuendere nec ne? eius rei cognitio- nera in aliud commodius tempus, certis de causis animum nostrum mouen- tibus, reijciendam esse duximus, vti quidem reijcimus. Extra nundinas vero tarn diebus forensibus quam alijs Iudaei tam nobilibus quam ciuibus Cra- couiensibus merces suas yendant, maioribus saltem mensuris et ponderibus, nempe staminibus, ligaminibus, centenarijs, lapidibus, non vero per \inas et libras. Post elapsum vero spatium vnius septimanae a tempore manifesta- tionis mercium extra nundinas computando, tempore vero nundinarum post finitas ipsas nundinas, liberam habebunt Iudaei mercium sibi concessarum et praesenti ordinatione specificatarum, quas videlicet Cracouiae non vendi- derint, extra ciuitatem Cracouiensem evehendi et vbiuis locorum diuendendi et distrahendi facultatem et potestatem.
Quas quidem suprascriptas conditiones Iudaei obseruare illasque manu tenere debebunt sub paena amissionis mercium per officium palatinale Cra- couiense recipiendarum, quarum medietas pro nobis fiscoque nostro, medietas vero pro reparatione et munitione ciuitatis illius conuerti debet. Quod si vero officium palatinale legitime requisitum existens, eiusmodi exequtionem intra triduum facere noluerit aut neglexerit, extunc denuo per magistratum ciuilem elapso eodem triduo pro facienda eadem exequtione requiratur. Quod si nec tunc quidem ad eandem progredi yoluerit, tum demum licebit magistratui ciuili Cracouiensi vna cum senioribus Iudaeorum eandem exe- qutionem perficere et ad effectum deducere. Porro si seniores Iudaeorum ad eandem exequtionem et mercium receptionem descendere noluerint vel in ea facienda cum magistratu ciuitatis Cracouiae non consenserint eo in passu, idem magistratus ciuitatis Cracouiae causam ad nos pro informatione nostra remittet.
3. Pannos Morauicos licebit ludaeis Cracouiam aduehere, distrahere tamen eosdem tam tempore nundinarum quam extra nundinas integris tan- tum staminibus alias postawami y heliami atque vendere Cracouiae idque ciuibus tantum Cracouiensibus instar externorum mercatorum poterint. Ytrum vero ludaeis tempore nundinarum pannos eosdem etiam vlnatim vendere licebit, de eo cognitionem nostram etiam in aliud tempus reijcimus. Sylesicos etiam pannos vendere non debent neque eosdem pro Morauicis vlla ratione obtrudere audebunt, sub paena falsi. A yenditione vero pannorum pretioso- rum, vulgo szarłaty, granaty, pulszarlacia, pulgraiiacia, falcndiszcrw alijsque quibusuis pannis (s) tum et mercium sericearum et auro textarum penitus absti- nere neque eiusmodi merces in permutationibus recipere debent, sub paena earundem mercium modo praemisso recipiendarum, quarum itidem dimidium ad nos, dimidium vero in reparationem ciuitatis pertinere debet: exceptis rebus sericeis, quas ipsi Iudaei vel eorum mulieres manibus suis laborare et conficere consueuerunt, vtpote pętlice, guziki, taśmy, sznurki, farbotki, koronki.
4. Ouod ad res iiromaticas attinet, in eo puncto ordinationem priorem
reassumendo statuimus, ne Iudaei rebus aromaticis et pharmacis omnibus necnon saccaro tam confecto, quam simplici mercari audeant, neque illud laborent ac conficiant, sub earumdem rerum confiscatione et receptione modo praemisso facienda; pro vsu tamen domestico suo et aliorum Iudaeorum ea in domibus suis habere poterint.
5. Telae quoque exoticae et peregrinae mercaturam iuxta ordinacionem nostram Iudaeis permittimus tam tempore nundinarum, quam extra nundinas ligaminibus alias heliami. Caeterum quod ad nundinas attinet; vtrum etiam sub tempus illarum Iudaei tela praefata vlnatim et per petias mercari pos- sint, decisionem eius negotij alio commodiori tempore reseruandam duximus reseruamusque, excepta tamen tela in regno nostro vbicunque elaborata et Sylesica7 quam Iudaei tractare eiusmodique negotiationem exercere non debent.
6. Quod etiam de mappis, manutergijs et mantilibus peregrinis et do- mesticis atque Sylesicis intelligendum erit.
7. Caeterum quod pelles attinet, ordinationem nostram priorem melio- rando decernimus et ordinamus, vt Iudaeis liceat res et vestes quibuscunque pellibus subductas, apud ipsos oppignoratas et in vsuris deperditas, omni tempore vendere ; pelles vero zebellinas etiam vendere poterint, sed tantum singilatim, non autem per quadragenas neque per tabulas alias poiedynkiem nie szorokami atii błamami, nisi sint elaboratae per ipsos contubernales ciui- tatis Cracouiensis. Similiter et pelles pantherinales alias rysie idque non circumcissas sed integras et tam has quam illas non alibi, quam in suis tes- tudinibus Iudaicis ; alias vero pelles, vtpote hermelinas, mustellinas, agninas ouinas itidem certo consueto numero idque crudas vendere poterint, eas tam in frusta et tabulas consuere non debent, alias na biąmy przerabiać ich nie matą, neque alibi consutas vendent. Tum mitras muliebres et alias res ad artificium pellionum quomodocunque pertinentes non laborent neque con- ficiant sub amissione earundem rerum, modo praemisso recipiendarum.
8. Praeterea decernimus, ne Iudaei praefati Kazimirienses in nundinis omnium ciuitatum regni prae ciuibus et pellionibus Cracouiensibus merces ad artificium eorum pertinentes, intercipiant, neque eas a mercatoribus per specimen monopolij coemant, in praeiudicium ciuium et pellionum Craco- uiensium.
9. Ab auro quoque et argento, tam formato, quam non formato, cle- nodijs, monilibus, torquibus eorumąue negotiatione et artificio Iudaei iuxta priorem ordinationem nostram prorsus abstineant neque familiam vllam eius artificij foueant neque aurum et argentum conflare praesumant. Licebit tamen eis res eiusmodi aureas, argenteas et clenodia, apud ipsos oppignorata et in vsuris deperdita, vendere.
10. Praeterea decernimus et ordinamus, ne ijdem Iudaei mercari prae- sumant equis, cera, seuo, cutibus, quae vulgo iuchty, kordybany, szafiany dicuntur, tum et frumentis, butiro, lacticinijs, vino, neque res eiusmodi in permutationibus recipiant, sub paena confiscationis et receptionis earundem modo suprascripto. Mulsum tamen, vinum, pisces et lacticinia pro domestico tantum vsu habere poterint.
11. In testudinibus quoque, quas in ciuitate conducere consueuerunt,
I24
nullas alias res et merces [udaei habere debent, praeter eas, quae illis su- perius permissae sunt, neąue easdem testudines ad vendendum aperire de- bent, praeter dies forenses et nundinas. Quod si nobilis ąuispiam aut aliąuis alius extra tempus forense re aliąua oppignorata ex testudine Iudaica opus habuerit, aut ad wsuram pecuniam accipere yoluerit, extunc Iudaeus poterit eam aperire cum scitu tamen proconsulis pro tempore existentis, quod etiam proconsul denegare non debet.
12. Ratione porro artificum et familiae Christianae ordinationem prio- rem in toto reassumendo, statuimus, ne Iudaei artifices et familiam Christia- nam et nutrices Christianas prorsus foueant sub paena in constitutionibus regni expressa.
13. Yinum quoque crematum Iudaei conficere non debent neque illud aliunde aduehere, sed illud a Christianis tam yidelicet Cracouiensibus quam Kazimiriensibus et Stradomiensibus ciuibus emere licebit, idque pro vsu et necessitate eorum, non vero pro diuenditione et propinatione.
14. In rebus furtiuis ordinationi nostrae priori innitendo, decernimus, vt Iudaei per omnia iuxta praescriptum statutorum regni sese conseruent, sub paenis. in eisdem statutis descriptis.
15. Decernimus quoque, vt Iudaei iuxta priorem ordinationem nostram emptores quosuis apud Christianos aliquid emere volentes, quacumque arte abducere et euocare non audeant, neque in emporijs vel locis sincterhaus dictis, pannicidijs vel alijs publicae mercaturae destinatis, obambulent. sed loco illis assignato sese contineant sub paena carceris.
iO. De lanijs vero Iudaicis; quoniam sunt speciales antiquae ordinationes inter lanios Kasimirienses et Cracouienses atque Iudaeos in anno millesimo quadringentesimo nonagesimo quarto et millesimo quingentesimo secundo factae, decernimus innitendo itidem anteriori ordinationi nostrae, vt Iudaei iuxta easdem ordinationes sese conseruent; ab alijs vero omnibus artificijs prorsus abstineant, praeter vsum suum, idque sub amissione earum rerum et paenis in priuilegio artificum super damnificatores eorum et contrauentores descriptis.
17. In reliquis vero omnibus artificijs et rebus, quae hic specificatae non sunt, pacta antiqua et ordinationem tempore Ioannis Amor de Tarnów factam, ad tempus inferius exprimendum in robore reseruamus.
Quae quidem ordinatio et moderatio nostra nonnisi inter ciues Craco- uienses et Iudaeos Kasimirienses idque Cracouiae tantum sese extendere atque ad quinque duntaxat annorum decursum durare debet; quo demum tempore elapso, eam reassumendi, prorogandi et corrigendi facultatem nobis reseruamus: decernentes, vt Iudaei eandem in omnibus obseruent sub paena, vti praemissum est, amissionis et confiscationis rerum et mercium , modo praemisso recipiendarum , si quae contra praesentem ordinationem nostram tractare praesumpserint. Yt autem Iudaei merces, quas ad praesens habent, quamuis hac ordinatione prohibitas, distrahere commodius possint, assigna- mus eis tempus distrahendi hinc ad festum Natiuitatis sancti Ioannis liap- tistae in anno proxime futuro millesimo sexcentesirno \igesimo inclusiue, a quo tempore ordinatio praesens quoad mercimonia oliseruari incipiet, quod etiam magistratus competens. cuius interest. seniare et manutenere sub paena
125
in statutis regni descripta debet. Tum etiam illud magistratus diligenter animaduertat, vt res et merces iustum pretium non excedant, imo exequutio- nem idem magistratus in contraueniendo iuxta praescriptum constitutionum regni sine intermissione faciat, praesentis decreti nostri vigore. In cuius rei fidem sigillum regni nostri praesentibus est appressum. Datum Varsouiae feria sexta in vigilia festi sancti Andreae apostoli ; anno Domini millesimo sexcentesimo decimo nono, regnorum nostrorum Poloniae trigesimo secundo, Sveciae vero vigesimo sexto anno. — Relatio reuerendissimi in Christo pa- tris domini Andreae Lipski a Lipie, episcopi Luceoriensis, regni Poloniae vicecancellarij. — Andreas Lipski episcopus Luceoriensis, vicecancellarius regni manu propria. — Ioannes Gumowski mppa.
Kodeks Zaleskiego, karta 205, str. odwrotna.
802. 1620. die 4. mv Ianuarii, Cracoviae.
Plebiscitum de salario syndici augendo.
Sabatto post festum Circumcisionis Domini proximo, 1O20. — Specta- biles domini Christopherus Szober proconsul, Ioachimus Ciepielowski, Ada- mus Nagot, Lucas Bochorocki, Hieronimus Horlemes, Abraam Ronenberg-, Ioannes Cyrus, Stanislaus Rapp, Ludouicus Cromer, Sigismundus Alantse, Georgius Pipan, Llieronimus Bełza, Paulus Hipolit, Daniel Zaidlic, Paulus Celary, Ioannes Yisemberg, Nicolaus Pernus, Gregorius Klauswic et Mathias Wonieyski consules Cracouienses, per schaedulas eo in negocio conuocati et in praetorio congregati existentes, consultantes super petito spectabilis domini Christopheri Słowikowski, consulis et sindici Cracouiensis, tam ad senatum, quam ad totam communitatem illato, qui munus sindicaturae se ex salario. tam exiguo florenorum yidelicet ąuatuor Polonicalium, ąualibet septi- mana eidem solui solitorum, absąue iactura sua magna obire non posse, rationibus sufficientibus deduxit: siąuidem huic officio inuigilando causas seu actiones omnes ciuitati intercedentes, tam per se, quam per alios iuris pe- ritos in diuersis subselijs iudiciorum terrestrium, castrensium, ciuilium, spi- ritualium, sacrae Maiestatis regiae , tribunalitiorum ac comitialium pera- gendo, attentando et de illis notitiam sufficientem habendo, victum aliunde ąuaerere non posset, habentesąue dignam rationem laborum ipsius fidelium ac sincerarum, senatui et toti reipublicae ciuitatis huius in obeundo hoc munere sindicaturae per annos octo non grauatim praestitorum, quae etiam eidem in aliquot actionibus, bonum publicum seu commune tangentibus, a multis annis determinari desideratis, favente diuina gratia dextre successe- runt, atque yolentes eundem in futurum eiusmodi praemio promptiorem et alacriorem reddere, intercessioni solenni et consensui speciali honestae com- munitatis feria secunda post festo solennia Natiuitatis Domini anno proxime praeterito 16 19 super id facto, inhaerendo, concordibus votis et sententijs suis concluserunt, mercedem seu sallarium ipsius septimanale augendum esse, prout auxerunt, ita, quod amodo eidem domino sindico ex aerario
I2Ó
ciuitatis per notarium prouentuum ciuilium quolibet die sabbati floreni octo Polonicales, ąuoad eiusmodi officio sindicaturae fungetur, pro labore ipsius soluentur. Quod ąuidem salarium idem spectabilis dominus sindicus a specta- bili senatu cum ea, qua decet, gratitudine suscepit, seque curam et dili- gentiam, quam maximam poterit, adhibere velle pollicitus est, vt labore suo sumptum hunc, qui pro ipso expendetur, ciuitati non sine commodo re- compenset.
Acta Cons. Crac. 9, str. 296.
$93. 1620. die 24. m. Februarii, Casimiriae.
Senatus consultum de plebe ad conciones non convocanda.
Actum feria secunda in vigilia festi sancti Mathiae apostoli. — Specta- biles d. proconsul, consules antiqui et residentes, aduocati et scabini Casi- mirienses et Stradomienses, cum duodecim viris et senioribus contuberniorum die hodierna in praetorio Casimiriensi congregatis, vnanimi voto, consensu et laudo in posterum perpetuo duraturo concluserunt, vt amodo in poste- rum communitas ad tractanda publica negotia in praetorium non vocetur, solummodo magistratus, aduocati, scabini, duodecem viri et contuberniorum seniores proposita ad contubernia referent et demum omnia concludere ple- nam et integram facultatem et potestatem habebunt, praesentis publici laudi vigore.
Acta Consul. Casim. 790, str. 132. 894. 1620. die 13. m. Martii, Cracoviae.
Consules Cracovienses syndico mandant, ut privilegia civitatis inspiciat et conscribat.
Feria sexta post dominicam Invocavit proxima 1620. — Spectabiles domini Abraam Ronenberg proconsul, Adamus Nagot, Christopherus Szober, Stanislaus Rapp, Sigismundus Alantse, Georgius Pipan, Hieronimus Bełza, Paulus Hipolith, Stanislaus Chodowicz, Daniel Zaidlic, Christopherus Słowi- kowski, Nicolaus Pernus, Stanislaus Conrat, Christopherus Naymanowic, con- sules Cracouienses hoc in negocio per schaedulas in praetorio Cracouiensi conuocati congregatique existentes, vnanimi voto et sententia sua spectabili domino Christophero Słowikowski, consuli et sindico Cracouiensi commise- runt, quatenus isidem priuilegia ciuitati Cracouiensi seruientia, iuxta reges- trum excellentis olim Stanislai Aichler doctoris et ciuitatis huius secretarij, in anno domini 1545 conscriptum, reuideat, denuo conscribat, et si aliqua deluerint, deligenter inquirat. Quod quidem munus spectabilis dominus Christopherus Słowikowski consul et sindicus Cracouiensis vltro ac beniuole se obiturum submisit et declarauit.
Acta Cons. Crac. 9, str. 298.
12'
89.5. IÓ20. die 13. m. Martii, Cracoviae.
Senatus consultum de victu militibus regiis subpeditando.
Feria sexta post dominicam Inuocavit proxima 1Ó20. — Spectabiles domini proconsul et consules Cracouienses, hoc in negocio per schaedulas in praetorio Cracouiensi conuocati congregatiąue existentes , ac de proui- sione victus peditibus S. M. R. in Cerdonia collacatis consultantes, vnanimi voto et sententia sua concluserunt et spectabilibus dominis lonhaeris ciuitatis huius Commiserunt [ąuoniam in aerario ciuitatis iuxta affectationem hono- ratae communitatis ad praesens pecunia non extat], vt ijdem ex refectionibus dominorum consulum hunc victum praetactis peditibus ad maius ad decur- sum duarum septimanarum , quousque responsum a S. M. R. super literas transmissas habuerunt, prouideant.
Acta Cons. Crac. 9, str. 298.
896. 1Ó20. die 16. m. Martii, Varsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae proconsulem consulesąue Cracovienses certiores facit, se praefectum peditum Teutonicorum monuisse, ne cives Cracovienses vexari permittat.
Spectabilibus et famatis proconsuli; consulibusąue ciuitatis nostrae Cra- couiensis, fideliter nobis dilectis. -- Sigismundus tertius Dei gratia rex Po- loniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Li- uoniaeąue necnon Suecorum, Gotthorum, Vandalorumque haereditarius rex. Spectabiles et famati, fideliter nobis dilecti ! Wyrozumiawszy z listu Wier. Wass. ze tam ta niemiecka piechota, którą vrodzony hetman polny koronny pod ten czas niebespieczenstw na Koronę następuiących, dla bespieczenstwa miasta thamecznego na przedmieściu zostawił, rożne miesczanom thamecz- nym krzywdy czyni, daiemy pisanie nasze do starszego pomienioney pie- choty, aby one w dobrym porządku y surowey disciplinie maiąc, przestrze- gał tego, iakoby krzywd żadnych y cięszkości nikomu nieczyniła; piszemy y do wielmożnego woiewody krakowskiego, aby się powagą swą do tego przyczynił, zęby poborcy krakowski y oświęcimski (do których tesz ossobne daiemy pisanie nasze), piechocie tamtey prędką y nieodwłoczną z rest pobo- rowych obmysleli zapłatę, zęby za odniesieniem żołdu swego, w który chce- my, aby to, co za zywnosc przez ten czas przydzie, iei potrącono a przed- miesczanom zapłacono beło, od dalszey obmyslawania iei żywności uwolnieni beli tamci ludzie. v których stoią. Zyczemy przytym Vprz. Wass. dobrego od p. Boga zdrowia. Dan w Warszawie dnia XVI miesiąca marca, roku Pańskiego M DC XX, panowania królestw naszych polskiego XXXIII, a swedzkiego XXVI roku. — Sigismundus rex.
128
897. IÓ20. die 22. m. [unii, Yarsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae proconsuli consulibusque Cracoviensibus mandat, ne ludaeos Cracovienses vexare permittant.
Sigismundus III Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Pithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniaeąue necnon Suecorum, Gotthorum, Vandalorumque haereditarius rex. Spectabilibus et famatis pro- consuli, consulibus totiąue magistratui ciuitatis nostrae Cracouiensis, fidelibus nobis dilectis, gratiam nostram regiam. Spectabiles et famati, fideliter nobis dilecti ! Vwazaiąnc tho, zęby za tym swiezo z tego świata zesciem wielmo- żnego woiewody krakowskiego, żydzi krakowscy od ludzi swowolnych przez gwałth iaki vciązeni y vcisnieni nie beli, chcemy to mieć po Wier. Wass. abyście miasta thamecznego obywatelom surowemi edictami zakazali, iakoby żadnych krzywd, gwałtów y przykrości pomienionym żydom nieczynili y owszem onych przy takowym, w iakim ich prawo pospolite mieć chce, bes- pieczenstwie y pokoiu zachowali, czego dozór poruczelizmy pod ten czas vrodzonemu wielgorządcy krakowskiemu. Dogodzą w tym Wier. Wass. woli naszey y rzecz powinności swey należącą vczynią dla łaski naszey. Dąn w Warszawie dnia XXII miesiąca czerwca roku Pańskiego M DC XX, pa- nowania królestw naszych polskiego XXXIII a swedzkiego XXVII0. Sigis- mundus rex. — Iac. Zadzik secr. M. r.
Oryginał papierowy; poniżej tekstu wyciśnięta pieczęć pokojowa.
898. 1620. die 30. m. Iunii, Cracoviae.
Senatus consultum de inventario armamentarii civilis conscribendo.
Feria tertia in crastino festi ss. Petri et Pauli apostolorum, 1620. — Spectabiles domini proconsul et consules Cracouienses, die hodierna hoc in negocio per schaedulas in praetorio Cracouiensi conuocati congregatiąue existentes, concluserunt et sanxerunt, ąuatenus spectabiles domini lonhaeri ciuitatis huius armamentarij ciuilis inuentarium faciant et dominis armamen- tarijs nempe spectabilibus dominis Ioanni Visemberg et Paulo Celary iuxta illud ipsum inuentarium reddant. Ad quem (s) quidem inuentarium conficien- dum ad praefatos dominos lonhaeros spectabiles dominos Gregorium Klausnic et Christopherum Naymanowicz collegas suos (s).
Acta Cons. Crac. 9, str. 299.
129
£90. IÓ20. die 5. ni. Novembris, Cracoviae.
Senatus consultum de moeniis civitatis perlustrandis reficiendisque.
Feria ąuinta post festum Omnium Sanctorum Dei. — Spectabiles do- mini Christopherus Naymanowicz proconsul, Ioachimus Ciepielowski, Ada- mus Nagot, Ioannes Cyrus, Stanislaus Rapp, Hieronimus Bełza, Ludouicus Cromer, Paulus Hipolit. Stanislaus Chodowicz, Paulus Cellary, Stanislaus Conrad, Gregorius Klauswic consules Cracouienses, die hodierna hoc in ne- gocio per schaedulas in praetorio Cracouiensi conuocati congregatiąue exi- stentes et super modernis periculis a Scitis fere toti regno ac praecipue ciui- tati Cracouiensi ad praesens imminentibus, consultantes, vnanimi voto et sententia sua spectabilibus dominis collegis suis Nicolao Pernus et Mathiae Wonieyski [cum vniuersi huic negocio alijs reipublicae ciuitatis huius mu- nijs distenti , vacare non possint] plenam et omnimodam facultatem et po- testatem concesserunt et omnino dederunt, ąuatenus ijdem sine quauis reni- tentia et contradictione ąuarumuis personarum omnia moenia seu propugna- cula circumcirca ciuitatem reuideant et prospiciant, ac omnia impedimenta, tam in moeniis, quam in propugnaculis, si quae apparuerint, deijciant ac prorsus libera faciant, et quae pro deffenssione ac munitione moeniorum ciuitatis [facta cointelligentia cum cuiusuis generis artificibus ad id perti- nentibus], aedilicent, restaurent ac constituant, eaque omnia, quae praesens necessitas exposcerit, debite prouideant ac perficiant. Quod quidem munus sibi impositum, praefati spectabiles domini amore reipublicae ciuitatis ducti, pro virili obeundum vltro ac beniuole se submiserunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 301.
900. 162 1, die 4. m. Februarii, Varsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae officialibus quibusdam rationes civitatis Cracoviensis perscrutandas committit.
Sigismundus III Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Rus- siae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniaeque necnon Suecorum, Gotto- rum, Vandalorumque haereditarius rex. Venerabilibus et generosis Thomae Oborski sufFraganeo, Andreae Łukowski canonicis Cracouiensibus, Gabrieli comiti a Tarnów capitaneo Cracouiensi, Stanislao Witowski vexillifero Lan- ciciensi, arcis nostrae Cracouiensis magno procuratori, Melchiori Michałow- ski tribuno Lublinensi, Ioanni Rogoziński burgrabio arcis Cracouiensis et secretario nostro, deuote et fideliter nobis dilectis, gratiam nostram regiam. Venerabiles et generosi, deuote et fideliter nobis dilecti ! Cum omnis bene administrandarum ciuitatum ratio in eo potissimum consistat, vt ij, qui ciui- tatibus praesunt, summa diligentia et opera prouideant, quo prouentus annui aliaque emolumenta ciuitatis, quae publicae vtilitati atque commoditati de- seruire debent, salua et integra conseruentur bonaque fide administrentur,
17
neue vlla ratione priuatis aliorum vsibus quicquam inde applicetur : hinc fit, vt ciuitatum quoque nostrarum, quae immediate imperio nostro parent et inprimis ciuitatis nostrae Cracouiensis primariae, in qua potissimum maies- tatis nostrae regiae conspici decus debet, bono publico consultum esse veli- mus, atque eo fine negotium exigendarum eiusdem ciuitatis rationum magni- fico olim Nicolao Zebrzydowski palatino et generali Cracouiensi Sniatynensi- que nostro capitaneo et plerisąue ex Deuotionibus et Fidelitatibus vestris ac olim generoso Petro Kochanowski secretario nostro duobus circiter ab hinc annis demandaueramus. Verum cum propter interuenientem suprascripto- rum duorum commissariorum mortem et alia certa impedimenta superior Ula commissio suum effectum sortita non sit, nos inhaerendo et huic priori commissioni et constitutionibus regni, tam recentioribus in aliquot generalibus comitijs ad intercessionem nunciorum palatinatus Cracouiensis promulgatis, quam antiquis diui olim .Sigismundi Augusti millesimi quingentesimi sexa- gesimi quinti , sexagesimi sexti et septimi; Deuotionibus et Fidelitatibus vestris; quarum fides, integritas et in rebus gerendis dexteritas diligenter admodum nobis commendata est, hoc idem negotium exigendarum rationum de prouentibus publicis dictae ciuitatis Cracouiensis committendum esse duximus; vti quidem committimus praesentibus literis nostris, hortantes atque mandantes, vt communicato inter se consilio, ciiptatoque tempore aliquo certo et competenti ; vocatis ad sui praesentiam per literas innotescentiae cum magistratu et consulibus, tum quaestoribus aerarij vulgo lonheris appel- latis et senioribus contuberniorum eiusdem ciuitatis Cracouiensis, ibidem ad praetorium descendant atque inprimis librum rationum tam perceptorum quam expensorum exhiberi sibi faciant, tum de singulis censibus et reditibus tam ex locatione domorum, officinarum, macellorum, aliorum locorum publi- corum, quam etiam ex contributionum et vectigalium partim vero constitu- tione anni millesimi quingentesimi octuagesimi noni liberaliter a nobis pro reficiendis muris eiusdem ciuitatis concessorum, exactione atque aliunde pro- uenientibus diligenter inquirant, rationes omnium et singulorum perceptorum et expensorum iam inde a tempore faelicis coronationis nostrae; incipiendo ab ijs; qui huic rei praefuerunt aut etiam nunc praesunt, sedulo exigant, et si quid forte ex publicis hisce prouentibus in iilios vsus quam publicos con- uersum apparuerit, vel si qui in rationibus huiusmodi reddendis defecerint aut inde quid reliquum penes se habuerint, id totum vt integre ab illis resti- tuatur atque de eo plene satisfiat, prouideant, tum quoque de alienationibus fundorum ciuilium a magistratu factis, diligentem inquisitionem faciant. ac denique; quid in reficiendis muris erig'endisque. eiusdem ciuitatis propugna- culis hactenus ab illis praestitum animaduertant, omniaque, quae ad bonum publicum et inerementa eiusdem ciuitatis partim vero aerarij publici acco- modata esse iudicauerint, sententia sua commissoriali cognoscant eaque omnia pro \lteriori declaratione nostra ad nos cum sufficienti informatione remittant. Absentia vnius, duorum aut trium huic rei non obstante. Facturi idipsum pro gratia nostra et ex debito officiorum suorum. Datum \'.irsauiae die quarta mensis Februarij, anno Domini M DC XXI, regnorum nostrorum Po- loniae XXXIV, Sueciae XX Vn. Sigismundusrex. — Petrus Gembickj s. R. M.
Dokument papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową poniżej tekstu wyciśniętą.
i3i
DOI. 1621. die 19. m. Februarii, Varsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae proconsuli consulibusąue Cracoviensibus mandat; ut caveant, ne pretium aureorum et thalerorum augeatur.
Spectabilibus et famatis proconsuli, consulibus totiąue magistratu! ciui- tatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis. — Sigismundus III Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Mazouiae, Samogitiae, Liuoniaeąue nec non Sueccorum, Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex. Spectabiles ac famati, fideliter nobis dilecti! Dochodzi nas to, ze tak czerwone złote iako y talery wyższą ceną niektórzy iusz vda- waią, nizli przeszłego seymu constitutia mieć chce. W czym iż wielka rze- czypospolitey szkoda dziać by się musiała, chcemy to mieć po W. W, abyście pod iurisditią swoią pilnie tego przestrzegali y executią nad prze- stępcami bez folgi wszelakiey dobra confiscuiąc czynili, gwoli czemu też rossyłamy vniuersały nasze. Co vczynicie W. W. z powinności swey dla łaski naszey. Dan w Warszawie dnia XIX miesiąca lutego, roku Pańskiego M DC XXI, panowania królestw naszych polskiego XXXIV a szwedzkiego XXVIII. — Sigismundus rex.
Dokument papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową, wyciśniętą po stronie adresowej.
0O2. 1 62 1, die 18. m. Martii, Cracoviae.
. Senatus consultum de numero yigilum nocturnorum augendo.
Actum feria secunda in crastino dominicae Reminiscere, anno Domini 1 62 1. — Spectabiles domini Christopherus Szober, Adamus Nagoth, Nicolaus Zalassowski, Abrahamus Ronnenbergk, Stanislaus Rapp, Sigismundus Alant- see, Georgius Pipan, Hieronymus Bełza, Paulus Hyppolit, Christopherus Słowikowski, Stanislaus Conradt, Gregorius Klausuic, Matias Wonieyski et Christopherus Naymanowicz, consules Cracouienses hoc in negocio per schae- dulas in praetorio Cracouiensi conuocati congregatiąue existentes, vnanimi voto et sententia sua concluserunt, ad duodecem vigiles nocturnos seu pe- dites ciuitatis huius, octo adiungendos, ita vt yiginti ex integro sint, quibus solutionem ex aerario ciuili iuxta consensum honoratae communitatis designa- uerunt. His decem adiunctis ad festa Paschalis saltim connumerandis salarium assignauerunt septimanatim per grossos triginta sex, ab hoc vero tempore prout et prioribus per solidos centum ; rothmagistro vero seu praefecto illo- rum Ioanni Czarnecki florenos ąuatuor septimanatim ex aerario ciuili sol- uendos concluserunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 303.
0O3. iÓ2i. die 29. m. Martii, Cracoviae.
Senatus consultum de numero peditum augendo.
Actum feria 2,la in crastino dominicae Iudica, a. 162 1. — Spectabiles domini proconsul et consules Cracouienses, hoc in negotio per schaedulas in praetorio Cracouiensi conuocati concluserunt, inhaerendo consensui honoratae communitatis, vt ad viginti pedites decem adiungantur. ita vt simul iuncti triginta sint vestiti sumptu ciuitatis.
Acta Cons. Crac. 9, str. 304.
904. 1 62 1. die 20. m. Maii, Varsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae proconsuli consulibusąue Cracoviensibus mandat, ut ciritatis defendendae gratia exercitum pedestrem conducant.
Spectabilibus et famatis proconsuli, consulibus totiąue magistratui ciui- tatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis. — Sigismundus III Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniaeąue necnon Sueccorum, Gottorum, Yandalorumąue hae- reditarius rex. Spectabiles et famati, fideliter nobis dilecti ! Acz rozumiemy, że Wier. W. vwazaiąc, co pod teraznieisze rzeczypospolitey niebeszpi-eczne czaszy na pilnym mieyscza tamtego opatrzeniu należy, poczuwacie się w po- winności swey w chowaniu y trzymaniu piechoty, iako na opatrzenie bram mieyskich, tak też na pohamowanie wszelakiey sweiwoli, o którą przy tak wielgim mieście nie trudno, iednak chcieliśmy dac to piszanie nasze do Wier. W. napominaiąc W. W. abyście piechotę wedle zwyczaiu dawnego chowali, która gdy się złączy pod wszelaki przypadek z piechotą vrodzo- nego starosty krakowskiego, snadny może wstręt uczynić wszelakiemu swo- wolenstwu. Nic nie wątpiemy, źe w tym wygodzicie iako wolei naszey tak tesz y potrzebie samey. Zyczemy przytym W. W. dobrego od pana Boga zdro- wia. Dan w Warszawie dnia XX miesiąca maja roku Pańskiego M DC XXI, panowania naszego polskiego XXXIV, szwedzkiego XXVIII. — Sigismun- dus rex.
Dokument papierowy; po stronie adresowej wyciśnięta pieczęć pokojowa.
0O5. 1 62 1. die 14. m. lulii, Cracoviae.
Senatus consultum de controversiis.
Actum feria ąuarta postridie festi s. Mitrgaretae \irginis. — Specta- biles domini Hieronymus Bełza proconsul, [oachymus Ciepielowski, Adamus Nagoth, Christopherus Szober, Hieronymus ] Iorlemes, Abraham Ronenberg, loannes Cyrus. Sigismundus Alantse, Nicolaus Pernus consules Cracouienses,
133
considerata nimia aduocatorum seu procuratorum causarum Maydeburgen- sium huius ciuitatis in porrigendis ad causas controuersiis licentia, cum graui et ingenti principalium suorum iactura et damno, obuiando eiusmodi licen- tiae concluserunt et vnanimi voto constituerunt, ąuatenus iidem procuratores omnes Maydeburgenses, cuiuscunąue conditionis sint, causas coram officio seu magistratu praesenti consulari tractantes et peragentes, controuersias ad causam quamcunque seruientes, in triduo ad cancellariam seu acta officij sui consularis offerrant et porrigant. Quod si eorum aliąuispiam ordinationi praesenti contrauenerit, is toties, ąuocies suprascriptas controuersias intra concessum tempus non reddiderit, conditioniąue huic contrarius extiterit, eundem paena decem marcarum irremissibiliter succumbenda, puniri debere autoritate officij sui consularis decreuerunt concluseruntque, prout praesen- tium tenore decernunt concluduntąue.
Acta Cons. Crac. 35, pag. 30.
906. 162 1, die 17. m. Septembris, Cracoviae.
Proconsul et consules Cracovienses ianitoribus mandant, ut portas urbis ipsimet claudant.
Actum feria sexta antę festum s. Mathaei apostoli et euangelistae pro- xima. — Spectabiles domini proconsul et consules Cracouienses autoritate officij consularis, accersitis et conuocatis ad se in conspectum officij sui omnium ciuitatis huius portarum clauigeris seu portulanis, iisdemąue per- sonaliter comparentibus serio praeceperunt et demandauerunt, ąuatenus exnunc et amodo portas ciuiles per se ipsi praesentes, non autem per fa- mulos suos aut ąuempiam alium claudant aperiantąue idąue sub paena mar- carum ąuatuordecem irremissibiliter toties, ąuoties aliąuis eorum ea prae- sumpserit, officio praesenti consulari per eum succumbenda.
Acta Cons. Crac. 35, pag. 52.
OOT. 162 1, die 25. m. Septembris, Varsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae legatum suum Cracoviam mittit , ut cum proconsule consulibusąue Cracoviensibus de munitione civitatis de- liberet.
Spectabilibus et famatis proconsuli et consulibus ciuitatis nostrae Cra- couiensis, fideliter nobis dilectis. — Sigismundus III Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lituaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniaeąue, necnon Suecorum, Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex. vSpectabiles et famatiy fideliter nobis dilecti ! Isz niebespieczęstwa od pogan y scianey węgierskiey niemałe nasz y rzeczpospolitą zachodzą, a na dobrym opatrzeniu
134
miasta naszego stołecznego Krakowa y na pilnosciey vrzędowy koło niego sieła należy, dlatego za swiezemi tego niebespieczęstwa ponowami, possi- łamy do Wier. W. vrodzonego .Samuela Targowskiego, secretarza naszego, który wolą nasze w tey sprawie Wier. W. opowie. Dacie mu Wier. W. całą wiarę. Życzymy zatym Wier. W. dobrego od pana Boga zdrowia. Datum w Warszawie, die XXV mensis Septembris, anno Domini MDCXXI, regno- rum nostrorum Poloniae XXXIV, Sueciae vero XXVIII. Sigismundus rex.
Oryginał papierowy; po stronie adresowej wyciśnięta pieczęć pokojowa.
908. 1 62 1, die 12. m. Novembris, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de aditu ad civitatem Hungaris prae- cludendo.
Actum feria sexta in crastino festi s. Martini pontificis.
Ad officium et acta consularia Cracouiensia personaliter veniens pro- uidus Stanislaus Ostrowski, ministerialis terrarum regni generalis et ófficij aduocatialis Cracouiensis protunc bedellus iuratus, in vim fidelis relationis suae recognouit, quod mandato et iussu spectabilium dominorum proconsulis et consulum Cracouiensium die hodierna in ąuatuor solitis fori publici locis cum sono tubae voce sonora publicauerit, ne vllus tam ex ciuibus quam incolis Cracouiensibus, Vngaros vndecunque venientes sine sufficienti magis- tratus attestatione in domum suam suscipere sub paena capitis super contra- uentore huius inhibitionis extendenda, his praesertim pestiferam suspicionem praeseferentibus temporibus, audeat.
Acta Cons. Crac. 35, pag. 76.
0O9. 162 1, die 15. m. Norembris, Cracoviae.
Senatus consultum de novo sigillo civitatis conficiendo.
Actum feria secunda antę festum s. Helisabethae proxima, anno Do- mini 1621. — Spectabiles domini Mathias Wonieijski proconsul, Christopherus Szober, Stanislaus Rapp, Ludovicus Cromer, Sigismundus Alantsee, Chri- stopherus Słowikowski, Ioannes Wisembergk, Nicolaus Pernus, Gregorius Klausuic, die hodierna hoc in negotio per schaedulas conuocati et in prae- torio Cracouiensi congregati existentes, matura eo in negotio habita delibe- ratione, illudąue potissimum considerando, vrbis huius primariae splendorem per amplitudinem sui stemmatis inter alia ornamenta non solum apud suos et magnates, sed etiam apud exteros antę hac creuisse, nunc vero per quan- dam imminutionem eiusdem ornamentum vrbis imminutum esse, amore vrbis eius inflammati, vt ea quam maxime per diligentiam suam ornetur et amplie- tur atque pristinum decorem rursus resumat, vnanimi voto suo nullo refra-
135
gante concluserunt et constituerunt, vt insigne siue sigillum ciuitatis, quod ciuitati tanąuam metropoli pro singularibus meritis in rempublicam cum stu- pore omnium concessum est, tres turres rubeas cum affixa corona tanąuam signo metropolitanae et primariae regni Poloniae vrbis exprimens, conficia- tur et quam primum fieri potest, procuretur.
Acta Cons. Crac. 9, str. 307.
910. 162 1, die ió. m. Novembris, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de itinere in Hung-ariam prohibendo et de ordine publico servando.
Actum feria tertia post festum s. Martini pontificis proxima.
Coram officio consulari Cracouiensi personaliter comparens prouidus Stanislaus Ostrowski, ministerialis terrarum regni generalis, in vim fidelis relationis suae recognouit, quia iussu spectabilis senatus Cracouiensis infra- scripta in ąuatuor fori publici locis solitis, tum in platea castrensi atąue extra portam s. Nicolai cum sono tubae, voce sonora publicauit ad omniumąue notitiam deduxit tenore tali: Pp. wiedzcie o tym, że z roskazania IchMci pp. burmistrza y radziec krakowskich zakazano: naprzód, aby miesczanin żaden vrzędowi się nieopowiedziawszy, nie ważył się do Węgier pod vtra- ceniem swego gardła y maiętności iachać ; druga; aby także do domu swego z Węgier się wracaiąc imo (s) wiadomość vrzędową nie wchodził, w czym domowniki ich pod tymże karaniem vrząd przestrzega y napomina. Trzecia, aby się żaden z Węgier albo z gor iadący gdzie indziey, nisly iedno pod Kazimierzem tu v Krakowa pod vtraceniem także zdrowia swego przeiez- dzac (s). Czwarta, iz nikogo do miasta bez vrzędownego świadectwa nie pusczą, oznaymuie ; a ktoby sie vpornie ważył wniść, taki na swym gardle karany będzie. Piąta, aby każdy gospodarz pod winą dwoiaką 14 |j grzywien pierwey niżeli siedm dni wynidą, błoto przed domem swym będące wywiózł, a napotym, aby żaden wszelakich plugastw z domu pod taż winą wylewać się tak nocnym iako y dniowym sposobem nie ważył.
Acta Cons. Crac. 35, pag. 78.
911. 162 1, die 22. m. Norembris, Cracoviae.
Senatus consultum de provisoribus peste infectorum constituendis.
Actum feria secunda antę festum s. Catharinae virginis proxima, 162 1. — Spectabiles domini Mathias Wonieyski proconsul, loachymus Ciepielowski. Adamus Nagoth, Christopherus Szober, Hieronymus Horlemes, Nicolaus Za- lassowski, Abraham Ronnebergk, Stanislaus Rapp . Sigismundus Alantsee, Georgius Pipan, Christopherus Słowikowski, Stanislaus Conradt et Gregorius Klausuic, consules Cracouienses die hodierna hoc in negocio per schaedulas legitime conuocati et in praetorio Cracouiensi congregati existentes, ani-
136
maduertentesque, quod in ciuitate hac primaria pestilentiae virus paulatim serpat viresque de die in diem magis huius infectionis per negligentiam et temeritatem incolarum crescant, obuiando, ne ii, qui eiusmodi pestilentiae curam habent seruitiisąue ciuilibus dediti sunt, inficiantur, constituerunt votis suis mediantibus, eligendos esse duos prouisores siue aduocatos, qui eam curam infectionis habeant, domos pestiferas curent, habitantes ibidem victu et amictu prouideant, ipsiąue eam pestilentiam pro viribus euitent, atque in omnibus iuxta iuramentum per illos praestandum de fideli opera conseruent. Quibus et salarium per vnam marcam Polonicam singulis septimanis vnicui- que eorum dandum esse concluserunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 308.
012. 1 62 1, die n. m. Decembris, Varsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae proconsuli consulibusque Cracoviensibus mandat, dent operam, ne moneta adulterina Silesiaca a civibus Cracovien- sibus accipiatur.
Spectabilibus et famatis proconsuli et consulibus totique magistratui ciuitatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis. — Sigismundus III Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Mazouiae, Samogitiae, Liuoniaeque necnon Suecorum, Gottorum, Vandalorumque hae- reditarius rex. Spectabiles et famati, fideliter nobis dilecti ! Zrozumieliśmy z pisania Wier. Wasz. że v niektórych miesczan krakowskich w vrtach summę pewną pieniędzy vrodzony starosta chęciński zabrał; nie tayną iest W. W. constitucia o wnoszeniu obcey monety vczyniona, rozkazaliśmy, żeby ludzi takich, którzy pieniądze z Śląska fałszywe przywożą, wszędzie areszto- wano, a mianowicie pomienionemu staroście poruczylismy to staranie, aby na celnych komorach przestrzegał w tey mierze szkody rzeczypospolitey, daiemy iednak pisanie nasze do niego, żeby te pieniądze miał w sequestrze do tąd, aż dalsza w tey mierze nastąpi nasza z strony tych pieniędzy infor- matia. A iż się barzo zagęściły te vrty czeskie ku wielkiey rzeczypospolitey szkodzie, rozesłaliśmy vniwersały nasze, żeby nigdziey brane y vdawane nie- były : zaczym y po W. W. mieć chcemy, żebyście pilnie tego przestrzegali, iakoby ta fałszywa moneta cudzoziemska a mianowicie vrty śląskie, które w dobroci srebra barzo małą wagę maią, vdawane y w tak wielkiey cenie, na iaką ie prywatni ludzie dla zysków swych wynieśli, brane niebyły, y owszem ci, ktorzyby przeciwko prawu w tey mierze opisanemu, y woli na- szey wykroczyli, zęby bez surowego karania niezostali. W czym wszytkim przestrzegać niezaniechaią Wier. Wasz. publicowawszy tę wolą nasze, iako szkody rzeczypospolitey, tak y rozkazania naszego. Życzymy przy tym W. W. dobrego od p. Boga zdrowia. Dan w Warszawie dnia XI miesiąca gru- dnia, roku pańskiego M DC XXI, panowania naszego polskiego XXXIV, szwedzkiego XXVIII. — Sigismundus rex.
Dokument papierowy; po stronie adresowej wyciśnięta pieczęć pokojowa.
137
013. IÓ22. die 14. m. Martii, Cracoviae.
Advocatus et scabini Iuris supremi Magdeburgensis in castro Craco- viensi militum confoederatorum expediendorum gratia subsidium porrigunt.
Actum feria secunda in crastino dominicae Iudica anno Domini 1622. — Spectabiles ac honorati aduocatus prouincialis et scabini Iuris suppremi May- deburgensis castri Cracouiensis, inhaerendo laudo vnanimi tam senatus spec- tabilis quam et communitatis totius inclytae huius vrbis, in praetorio Cra- couiensi die 8 Martij anni currentis 1622 ex parte expediendorum militum confoederatorum concluso illudąue considerando , quod ipsimet iure ciuili obtento, ciuitate fruantur et negociationes suas exerceant bonaque in ciuitate possideant, ideo ipsi quoque pro posse et sorte sua ex bonis suis in ciuitate possessis, certam quotam pecuniae in regno currentis per honoratos Samue- lem Cyrum et Nicolaum Pipan, collegas suos ad cistam eiusmodi collectioni per ciues Cracouienses faciendae destinatam, deposuerunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 314.
914. 1622. die 30. m. Maii, Varsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae capitaneo Cracoviensi mandat, ne cives Cracovienses in iudicium castrense vocare permittat.
Vrodzonemu Gabrielowi hrabi z Tarnowa, staroście naszemu general- nemu krakowskiemu, wiernie nam miłemu. — Zygmunth III z Bozey łaski kroi polski, wielkie xiąże lithewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudz- kie, inflanckie y szwedzky, gotski, vandalski dziedziczny kroi. Wodzony, wiernie nam miły ! Częste nas skargi dochodzą od miesczan naszych kra- kowskich, isz przesz vrząd grodzky Wierności Twey do nienależnego sobie sądu pociągani y do sprawowania się przimuszani bywaią. Iakosz y teraz wzięliśmy tę wiadomość, isz niektorzi obywatele woiewodztwa krakowskiego, a mianowicie vrodzony Mikołay Yieysky, komornik ziemie krakowskiey, pewnych miesczan krakowskich do vrzędu Wier. Twey, a to strony exequo- wania constituciey w roku 1620 uczynioney, zapozwali, ktorato constitucia aczkolwiek na seymie mianowanym stanęła beła, isz iednak na blisko prze- szłym seymie dla wielkiego miesczan vciążenia podniesiona beła y szacunek rzeczy wszystkich commissarzom wysadzonym (ktorzi na pewny czas do dworu naszego dla odprawienia tego szacunku stawić sie maią, iakośmy przedtym do Wier. T. pisali) w moc podany iest y constitucia na seymie mianowanym uczyniona, do executiey zadney dotąd nie prziszła, napominamy przeto Wier. T. abyś weyrzawszy w to, isz miesczanie naszy krakowscy vrzędowi Wier. T. niepodlegaią y constitucia ta, którą ich do vrzędu Wier. T. pociągaią, poslednieyszą constitucia iest podniesiona, onych od przenagabania takowego bronił y nic mimo prawo w tey mierze sobie niepostępował; a iesliby w czym
18
138
uciązenie w vrzędzie Wier. T. mieli, appellatiey do nas y sądu naszego onym nie bronił. Co uczynisz Wier. T. dogadzaiąc iako woley y zadaniu naszemu tak y słuszności samey. Któremu zatem dobrego od pana Boga zdrowia życzymy. Dąn w Warszawie dnia XXX0 miesiąca maia, roku pańskiego M° DC0 XXII°; panowania naszego polskiego XXXV0, szwedzkiego XXVII0 roku. — Sigismundus rex.
Dokument papierowy; po stronie adresowej wyciśnięta pieczęć pokojowa.
1)15. 1622. die 6. m. Augusti, Cracoviae.
Senatus consultum de praeceptis peste grassante observandis.
Actum sabbato antę festum s. Laurentij martyris proximo, anno Do- mini 1622. — Spectabiles domini Gregorius Klausnic proconsul, Georgius Pipan, Mathias Wonieyski et Fabius deli Benico, consules Cracouienses, sicut antea aliąuoties ita et die hodierna infrascriptae ordinationis causa sanciendae per schaedulas conuocati et in praetorio Cracouiensi congregati existentes, eo in matura deliberatione habito, quod [diuina sic permittente gratia] , pestis in ciuitate hac de die in diem maius capiat incrementum onusąue infectionis suae profusius diffundat, ita vt ciues et sedes suas pa- ternas linąuere et tutiora loca conseruandae valetudinis causa ąuaerere co- gantur, magistratui autem interest id potissimum praeuidere, vt virulento eidem mało publice serpenti omni conatu occuratur, vt ne per eiusmodi ciuium et incolarum ciuitatis discessum, ciuitas haec inclyta et primaria regni metropolis aliąuod periculum [ąuod Deus auertat] subeat vel insolentium rapinae exponatur domusąue latrociniis vastentur; ecclesiae atąue thesauri earum expilentur: ideo obuiando his insolentijs maleuolorum securitatiąue publicae consulendo, talem tempore hoc toto periculoso duraturae eiusdem infectionis ordinationem boni regiminis causa sanxerunt et concluserunt. Inprimis dominum proconsulem, quem ordo muneris sui obeundi tanget, vel ipsum per se vel per alium ąuempiam ex ordine tamen consulari munus suum obire et magistratum consularem administrare debere concluserunt. Cum vero eo tempore maior cura tam in mitigando eo pestilentiae mało saluteąue hominum conseruanda, quam et securitate ciuitatis prouidenda non sine graui periculo et iactura rerum suarum per eundem dominum procon- sulem nunc et pro tempore existentem impendatur, idcirco eidem in sola- tium laborum ipsius septimanatim sex florenos Polonicales, dominis vero consulibus, quicunque domino proconsuli hac iniąuitate temporis praesto adesse voluerint, [facta tamen declaratione et submissione sua] ąuatuor floreni similiter septimanatim ex aerario publico ciuitatis dandos esse assignauerunt. Notario autem hic mansuro vel in locum sui idoneam personam hoc tem- pore collocaturo, septimanale salarium per ąuatuor florenos dandum esse; ille vero vel substitutus ipsius domino proconsuli protunc existenti, in causis securitatem ciuitatis tangentibus, praesto adesse atąue ea, quae opus fuerint pro temporis exigentia, in librum seorsiuum conscribere et connotare tene-
139
bitur. Capitaneo praetoriano curam praetorii et haydonum habituro loco rothmag-istri ciuilis Ioannis Czarnecki [qui hoc tempore periculoso inscio magistratu Iaroslauiam migrauit, nullaąue obseąuia ciuitati ob discessum suum praestat] salarium septimanale ąuatuor florenorum dari debere ; ille vero tam ea, quae praetorii commodum et securitatem tangent, curare, quam et haydonum curam gerere, illis praeesse atque eos pro necessitate temporis, quocunque opus fuerit, dirigere debebit ac tenebitur curabitque, vt hac ad- ministratione sua securitas omnimoda ciuitatis esse queat, domos praeterea pestiferas visitare, dum et quando dominus proconsul mandauerit, illas clau- dere tenebitur; sagittariis quippe, qui domino proconsuli semper assistere tenebuntur et quorum prouentus forenses suspecto hoc tempore cessare coacti sunt, vt victum sibi hisce diebus, quibus a custodia domini proconsulis vaca- bunt, prouideant, quindecem grossos septimanatim ex aerario ciuili dari cen- suerunt. Similiter et famulis praetorii, lictoribus et nocturno domini procon- sulis custodi considerata penuria annonae et victus, salarium augendum esse, illorumque vnicuique in septimana per florenum vnum et grossos sex nume- rari debere constituerunt, qui ex isto salario victum sibi illis diebus, quibus a mensa domini proconsulis arcebuntur, prouidere debebunt. Deinde quoniam interest, vt publica pax et tranquillitas potissimum hoc tempore conseruetur, insolentibusque via insolentiarum praecludatur, concluserunt triginta haydo- nes tempore hoc fouendos et sumptu publico suscipiendos esse, atque quin- decem eorum interdies cum suis pixidibus et bombardis plateas ciuitatis vbique perlustrare, insolentes domino proconsuli deferre, pacemque et secu- ritatem publicam pro posse custodire, alios vero quindecem de noctu simi- liter cum pixidibus et suis bombardis accensis etiam et pullulantibus lignis, fornices et institas ciuium clausas reuidere, per vicos atque plateas ciuitatis deambulare, insolentes compescere, tumultus mitigare atque omnimodo secu- ritati publicae prouidere iniunxerunt. Quibusquidem triginta peditibus pro labore et vigilia eorum hebdomadatim per (s) numerandos
esse. Porro vt hominum labę eiusmodi pestilentiae infectorum cura habeatur, victus iisdem sufficiens pro necessitate suppeditetur, concluserunt eligendos esse prouisores eiusmodi tres vel quatuor, qui onus curandae valetudinis humanae victu et alia prouisione necessaria habeant, atque iis salarium septi- manale iuxta arbitrium domini proconsulis dari debere statuerunt. Quiqui- dem super veram officii sui administrationem, iuramentum dominis consulibus antę omnia praestare tenebuntur. Vt autem pauperes per ciuitatem non va- gentur, pestisque, quae ex famę potissimum initium sumpsisse videtur, per eiusmodi vagos non extendatur, sanxerunt, eligendos esse aduocatos paupe- rum quatuor adminimum, qui eiusmodi vag-antes a ciuitate pellant, infirmos vero ad destinatum s. Sebastiani locum deducant. Cjuibus quidem praestito tamen per eos fidelitatis iuramento, salarium septimanatim per grossos de- cem octo dari debere constituerunt. Ad efferenda tandem cadauera sepultu- ramque mortuorum praestandam, suscipiendos esse quinque vespillones dictos grubarze, qui induti vestes lugubres, omnes mortuos sepulturae tradere eruut adstricti. Pro quo labore singulis eorum ex praetorio hebdomadatim per florenum vnum Polonicum soluetur. Caeterum si solutio suprascripta iisdem ex aerario ciuili praestari non poterit, aliunde pecuniam acquirendi tam do-
140
mino proconsuli nunc et pro tempore existenti, dominisąue collegis secum hic manentibus, quam officialibus aerarii ciuilis plenam ac omnimodam dederunt et contulerunt facultatem, qui successu temporis ex aerario eisdem ciuili per- solui et restitui debebit. In reliąuis deniąue punctis et articulis, bonum re- gimen tempore hoc concernentibus, ne quid ad bonum ordinem conseruan- dum desideretur, ordinationem tempore eiusmodi pestis obseruandam annis suprascriptis omnibus, potissimum vero 1543 et 1599 reassumpserunt et appro- bauerunt, atque eam ordinationem a die hodierna initium suum sumere de- bere concluserunt.
Post quam ordinationem modo praemisso factam, spectabilis Sigismun- dus Alantsee consul Cracouiensis declarauit et submisit se, hoc toto tempore suspectae pestilentiae in ciuitate mansurum dominoque proconsuli in omni- bus causis et actionibus publicis, dum accersitus per sag"ittarium fuerit, pro rei exigentia praesto adfuturum.
Acta Cons. Crac. 9, str. 319.
910. 1623. die 3. m. Ianuarii, Cracoviae.
Promulgatio mandati reg"ii de praeceptis peste grassante observandis.
Actum feria tertia post festum Circumcisionis Domini Iesu Christi pro- xima. — Veniens personaliter ad acta consularia Cracouiensia prouidus Sta- nislaus Ostrowsky, ministerialis terrarum regni generalis, in vim fidelis rela- tionis suae recognouit, quia ad mandatum spectabilis domini proconsulis Cracouiensis in quatuor fori publici locis voce sonora cum tubicine infra sequentia omnibus ad notitiam deduxerit et publicauerit, vt sequitur:
Bvrmistrz y rada miasta stołecznego Krakowa wszytkim w obec, któ- regokolwiek stanu ludziom, wiadomo czyniemy, iż zabiegaiąc niebespieczen- stwu, ktoreby za nieopatrznością iaką na Nowy Rok z przeszłych morowych chorób na miasto to przypaść mogło, za wolą y roskazaniem króla lego Mci pana naszego miłościwego, przykazuiemy to z vrzędu naszego, aby każdy w domach, kamienicach, iakichkolwiek mieyscah powietrzem morowym od Pana Boga nawiedzonych, mieszkaiący y rzeczy swe iakiekolwiek tam po- deirzane dla tego niebespieczenstwa maiący, od dnia dzisieyszego, ilekol- wiekby się mroź podał, one bądzto na dachy, ogrody lub to mieysca na to pod niebem sposobne, ku wyczysczaniu y wysuszaniu ich z teyze zarazy na drągach, kiiach albo żerdziach ostrożnie wykładał. Na co dla dozoru lepszego deputuiemy pewne stateczne osoby, którzy z vrzędu takowego porządku do- glądać bendą; a gdzieby sie ktokolwiek vporny y roskazanie króla lego Mci y vrzędowe lekce powazaiący znalasł, y rewidowacby takowych rzeczy nie dał, takowy vtraceniem dóbr wszytkich y wygnaniem z miasta, albo gdzieby dóbr takowych nie miał, na gardle karany będzie. Zakazuiemy y to, aby żadnych rzeczy, iako sukien, chust wszelakich na wendetę nosić, ani po mieście chodząc przedawać nikt sie nie ważył aż do święta naświętszey
I4I
Panny Maryey Gromniczney bliskiego, bo ktoby sie temu sprzeciwił, takowy srogo karany będzie.
Co aby każdemu było wiadomo, opowiada się wszytkim.
Acta Cons. Crac. 35, pag. 199.
917. 1623. die 9. m. Novembris, Cracoviae.
Senatus consultum de medicamentis hominibus peste infectis gratis offerendis.
Actum feria quinta antę festum s. Martini póntificis proxima 1623. — Spectabiles domini Mathaeus Grusczyński proconsul, Christopherus Szober, Hieronymus Horlemes, Nicolaus Zalassowski, Abrahamus Ronnebergk, Sta- nislaus Rab, Sigismundus Alantsee, Georgius Pipan, Daniel Zaidlic, Chris- topherus Słowikowski, Paulus Cellari, Nicolaus Pernus, Stanislaus Conradt, Mathias Wonieyski, Georgius Biderman, Ioannes Kotlicki, consules Craco- uienses in negocio infrascripto per schaedulas conuocati et in praetorio Cra- couiensi pleno in numero congregati existentes, maturaąue deliberatione de serpenti pestiferae luis per ciuitatem mało habita, illudąue potissimum con- siderato, quod homines pleriąue Dei permissu eius pestiferi veneni sentina infecti, per medicinas aliaąue salubria praeparata ex hoc calamitoso et afflicto pestilentiae statu eripi et pristinae sanitati suae restitui possint, quas medi- cinas cum iisdem ob periculum ciuitatis sumptu proprio prouidere non pos- sunt, magistratui autem interest, ne per improuidentiam atąue defectum me- dicamentorum tot homines mortis faucibus destinentur, ciuitasąue futuro exposita periculo, ciuibus suis priuetur, ideo vnanimibus votis et sententiis suis concluserunt, in ea parte afflictae eorum hominum conditioni succurren- dum et obuiandum in taliąue statu existentes ciues et incolas suos medica- mentis atąue omnibus apothecae necessariis sumptu publico aerarii ciuitatis prouidendos et adiuuandos esse. Vt autem cura et opera solertior circa eos- dem homines haberi possit, constituerunt chyrurgum vnum et duos contu- bernales [prout necessitas ipsa postulauerit], sumptu similiter aerarii ciuilis conducendos, illisque salarium per decem florenos Polonicales (s)
metus pro temporis necessitate competens assignandum esse. Quemquidem chyrurgum contubernium chyrurgorum Cracouiensium magistratui praesenti die hodierna ad solis occasum, pluresque pro exigentia rei iuxta arbitrium d. proconsulis pro tempore existentis, praesentare tenebuntur. Si vero prae- senti conclusioni et mandato suo satisfacere et ciuitatem in tam praegnanti necessitate, cuius res atque totius regni agitur, adiuuare noluerint, extunc magistratui suo et domino proconsuli nunc et pro tempore existenti, libe- rum erit socium vnum et duos artis chyrurgicae peritos, aliunde accersere, qui in eo casu ciuitati operam suam praestare hominesque pestiferae con- tagioni expositos, seruitiis suis adiuuare possit. Quiquidem socius modo praemisso per officium suum repertus, ad ius ciuitatis sine vlla solutione admitti debebit, artificiumque suum chyrurgicum extra contubernium chy-
142
rurgorum liberę et sine vlla perhorrescentia contubernalium exercere neąue ab iisdem chyrurgis vllo modo sub grauissima poena sua irremissibiliter officio praesenti luenda, in tractando eodem artificio tam per se, quam per submiśsas ąuasuis personas impediri poterit. Si autem praedictus socius chi- rurgicus boni regiminis causa contubernium vltro ingredi voluerit, extunc ab iisdem contubernalibus sine ulla solutione circa susceptiones praestari solita, ad contubernium admitti debebit.
Acta Cons. Crac. 9, str. 329.
918. 1624. die 25. m. Februarii; Cracoviae.
Senatus consultum de salario proconsulum augendo.
Actum feria sexta antę dominicam ąuadragesimalem Inuocavit proxima, anno Domini 1624. — Spectabiles domini Sigismundus Alantsee proconsul, Christopherus Szober, Nicolaus Zalassowski, Abraham Ronneberg, Ioannes Cyrus, Stanislaus Rab, Christopherus Słowikowski, Ioannes Wizemberg, Ni- colaus Pernus, Stanislaus Conradt, Mathias Wonieyski, Christopherus Nay- manowicz, Mathaeus Grusczyński, Ioannes Kotlicki et Ludouicus Bianki, con- sules Cracouienses in reipublicae negociis per schaedulas conuocati et in praetorio Cracouiensi congregati existentes, prae oculis habita his praesertim temporibus annonae caritate et omnium fermę victualium, quae in summum excreuere pretium, tanta caristia, vnanimi voto et sententia sua ad salarium dominis proconsulibus pro tempore existentibus dari solitum, marcas decem pro hoc tantum anno currenti ex publico aerario addendum esse con- cluserunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 333.
019. 1624. die 2. m. Martii, Cracoviae.
Senatus consultum de salario pixidarii civilis augendo.
Actum sabbato pridie dominicae Reminiscere, anno Domini 1624. — Spectabiles domini Stanislaus Conradt consul Cracouiensis, protunc specta- bilis Pauli Hyppolith proconsulis Cracouiensis locum tenes, Christopherus Szober, Nicolaus Zalassowski, Ioannes Cyrus, Sigismundus Alantsee, Geor- gius Pipan, Mathias Wonieyski, Christopherus Naymanowicz, Mathaeus Grusczyński et Ioannes Kotlicki, consules Cracouienses per schaedulas in praetorio Cracouiensi conuocati et congregati existentes, petitoąue Martini Reyman pixidarii ciuitatis huius ex parte salarii sibi augendi, annuere vo- lentes, vnanimi voto et sententia sua eidem Reyman pixidario ad salarium ąuartualatim i lii dari solitum, florenos duos, ad vestituram autem eidem con- ferri solitam, vlnam panni addendam esse, ita, vt salarium ąuolibet ąuartuali
143
florenos sex et vestiturae solitae vlnae quinque sibi ex aerario publico red- dantur, concluserunt.
Acta. Cons. Crac. 9, str. 335.
920. 1624. die 13. m. Martii, Cracoviae.
Senatus consultum de rebus cancellariae civili necessariis compa- randis.
Actum feria ąuarta antę dominicam quadrag"esimalem Laetare proxima, anno Domini 1624. — Spectabiles domini Stanislaus Conradt proconsul, Chri- stopherus Szober, Hieronymus Horlemes, Abraham Ronneberg, Ioannes Cy- rus, Stanislaus Rabb, Sigismundus Alantsee, Georgius Pipan, Paulus Hyp- polith, Christopherus Słowikowski, Mathias Wonieyski, Georgius Biderman, Mathaeus Grusczyński, Ioannes Kotlicki et Ludowicus Bianki, consules Cra- couienses, in reipublicae negociis pleno in numero in praetorio Cracouiensi congregati existentes, eo in consideratione habito , quod penuria temporis res fermę omnes in immensum excreuere precium, vt necessitates ciuiles praesertim vero cancellariae } quae praesto vnicuique semper esse debet, pristino nequaquam prouideri possint sumptu, interest autem, ne per defectum sufficientis prouisiunis ex aerario publico hactenus suppeditatae, ea magis ac magis debilitetur et vilescat, vnanimibus votis et sententiis suis ea ne- cessaria praefatae cancellariae, vtpote papyrum pro conficiendis protocollis, processibus aliisque extractis, atramentum atque ceram non duodecem [vt antea] sed viginti ^marcis Polonicalibus, quamlibet per grossos quadraginta octo computando, idque durante hac caritate papyri, cuius volumen qua- tuor vix emitur florenis, ex aerario ciuili publico per dominos aerarii eius- dem praefectos procuranda esse concluserunt et constituerunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 335.
031. 1624. die 28. m. Aprilis, Varsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae proconsuli consulibusque Cracoviensibus mandat, ne urbem sacris aedibus coarctare admittant.
Spectabilibus et famatis proconsuli, consulibus totique magistratui ciui- tatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis! — Sigismundus III Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae necnon Suecorum, Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex. Spectabiles et famati, fideliter nobis dilecti ! lako w innych miastach tego pilnie przestrzegać każemy, aby budinkami klasztornemi y koscielnemi miasta scisnione a zatym podatki publiczne y mieyskie zmieyszone (s) w nich nie- były, tak ossobliwie w mieście tamecznym stołecznym, na którego prze-
144
strzenstwie y rozszerzeniu nam y rzeczypospolitey wiele należy, pilnie tego przestrzegać trzeba, iakoby takimi budinkami scisnione nie było. Przeto ia- kosmy przed tym wolą nasze w tey mierze Wier. WW. declarowali, tak y teraz roskazuiemy, abyście wszelakich budinkow klasztornych y kościel- nych bez wiadomości y woli naszey nie dozwalali y owszem onych bronili, rzemiesnikom koło nich robie nie dopusczali, tak zęby ani te domy przes vrodzonego starostę gniewkowskiego mniszkom darowane, ani przez zakon- niki z Srebrney gury skupione, na klasztor obrócone nie były, ale zęby po- staremu pod iurisdictią mieyską y powinnościami wcale zostawały. Z strony czego daięmy także pisanie nasze do vrodzonego starosty krakowskiego, aby spoinie z Wier. WW. takich budinkow bronili, tudzież y do wielebnego xiędza biskupa krakowskiego, aby na nie ku scisnieniu y zmnieyszeniu miasta tamtego consensu swego nie dawał y owszem z władze y zwierzchności swey duchowney onych zakazał, więc aby y w to weyrzał, zęby domy osób du- chownych receptacula nie beły ludzi loznych y swowolnych, a zwłascza pra- wem przekonanych. Zyczemy zatym Wier. WW. dobrego od pana Boga zdrowia. Dąn w Warszawie dnia XXVIII miesiąca kwietnia, roku Pańskiego M DC XXIV0, panowania naszego polskiego XXXVII, szwedzkiego XXX. Sigismundus rex.
Oryginał papierowy; pieczęć snąć większa koronna, która po stronie adresowej wyciśnięta była, odpadła.
922. 1624. die 10. m. Maii, Varsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae tributum potulentis et sali impositum, civibus Casimiriensibus hoc fine exigendum confert, ut eodem reditu vias et pontes moeniaąue urbis reficienda curent.
Sigismundus tertius Dei gratia rex Poloniae, magnus dux l.ithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniaeąue necnon Suecorum, G-ottorum, Vandalorumque haereditarius rex. Significamus praesentibus literis nostris, quorum interes-t, vniuersis et singulis, quod cum nobis ciuium et incolarum ciuitatis nostrae Cazimiriensis ad Cracouiam nomine expositum esset, eos his retroactis annis inundationibus aquarum Istulae fluuij, ciuitatem ipsam circumcirca alluentis, tam in priuatis quam in publicis bonis, domo- rum videlicet, maeniorum et pontium funditus disruptione aliorumque aedi- ficiorum et structurarum collisione magnas iacturas ac damna percepisse, maioraque in dies dictae ciuitati a rapido Istulae cursu pericula imminere, nisi violentiae aquae tempestiue obuietur pontesque fracti et maenia colisa restaurentur : quare cum ea omnia etiam nuntij terrestres in comitijs regni generalibus saepius nobis exponerent, vtquae (s) his damnis et iacturis prae- dictae ciuitatis prouideatur, intercederent supplicesque peterent, nos aequi- tate rei perspecta, volentesque necessitatibus et calamitatibus praedictae ciuitatis subuenire, ad intercessionem certorum consiliariorum nostrorum pro dictis ciuibus factam, eisdem ciuibus et subditis nostris illam pensionem,
145
,quam antea ab omnis generis liquoribus, quoscunque vectores siue merca- tores ad et per ciuitatem Cazimiriensem, Stradomiam et vicum Iudaeorum vehent et inferent, et praeterea a sale, quem mercatores seu etiam vectores circa ciuitatem praedictam in foueis ad ripas Istulae fluuij recondent , pro pontium structura maeniorumque, catharactarum seu obstaculorum et viarum reparatione ac alijs publicis ciuitatis eiusdem necessitatibus ad decursum duodecem annorum integrorum dederamus et concesseramus, ad alios duo- decem annos ex speciali gratia nostra concedendam et prorogandam hoc priuilegio nostro duximus, prout concedimus et prorogamus praesentibus, volentes, vt sicut anteactis annis, ita et his subsequentibus a qualibet vrna vini Morauici, Eidemburgensis et sancti Georgij nuncupati, per grossos duos, a vase vini tranśmarini itidem per grossos duos, Vngarici per grossos sex, Malmatici et Muscatelini per grossos decem, a medonis siue mulsi tunna per grossum vnum, similiter a qualibet tunna ceruisiae per grossum vnum omnes vectores siue mercatores, liquores supranominatos ad et per ciuitatem ipsam Casimiriensem, Stradomiam et vicum Iudaeorum vehentes et inferentes, persoluere, item a singulis bancis ac vasis salis per grossos duos omnes similiter mercatores seu eorum vectores, illum in ripa fluminis Istulae circa ciuitatem praedictam recondentes, sine quouis impedimento, contradictione et difficultate soluere et numerare ad publicum eiusdem ciuitatis aerarium teneantur, ad decursum specificatorum duodecim annorum: ea tamen legę et conditione, vt magistratus ipse ciuitatis praedictae de communitatis con- silio ita eos prouentus ordinet, ne vnquam in priuatos vsus distrahantur, sed tantummodo in proprias publicas grauesque ciuitatis necessitates, pontium structuras, viarum et catharhactarum seu obstaculorum reparationes, maenio- rumąue et id genus aliorum aedificiorum ciuilium magis necessariorum re- staurationes conuertantur, sub amissione praesentis concessionis et donationis nostrae. Quod quidem ad notitiam omnium et singulorum, quorum interest, deducimus, mandantes, vt iam ab eo tempore siue a publicatione praesen- tium omnes mercatores et vectores, quicunque ad et per ciuitatem nostram Casimiriensem, Stradomiam et vicum Iudaeorum supraexpressos liquores vehent et sal in foueis ad rippas Istulae fluuij circa candem ciuitatem recon- dent, de ipsa recensita tam a liquoribus quam a sale praedicto vigore huius praesentis priuilegij nostri gratiose data et concessa pensione ciuitati nostrae praedictae Cazimiriensi respondeant, eamque sine quauis difficultate soluant et numerent neque eam subterfugiant, sub paena amissionis mercium, vide- licet liquorum et salis supramemorati, quorum medietas altera nobis, altera in reparationem dictae ciuitatis cedere debet. In cuius rei fidem praesentes manu nostra subscriptas sigillo regni communiri mandauimus. Datum Var- sauiae die X" mensis Maij, anno Domini M DC XXIV, regnorum nostrorum Poloniae XXXVII, Sueciae vero XXXI anno. — Sigismundus rex. — Iac. Max. Fredro s. r. mpp.
Dokument papierowy; poniżej tekstu wyciśnięta wielka pieczęć koronna.
19
146
923. IÓ24- die 18. m. Iunii, Varsoviae. j ;
Sigismundus III. rex Poloniae proconsuli consulibusąue Cracoviensibus mandat, ne cives iure nondum convictos, vinculis coerceri audeant.
i Sigismundus tertius Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae^ Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniaeąue necnon Suecorum, Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex. Spectabilibus ac famatis pro- consuli, consulibus ciuitatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis, gra- tiam nostram regiam. Spectabiles et famati, fideliter nobis dilecti ! Dochodzą nas skargi na Wierności Wasze, iakobyście mimo insze bezprawia y krzywdy, które przedtym imieniem pospólstwa miasta Krakowa nąm przełożono, y o co przed sąd nasz zapozwani iesteście, miesczany krakowskie, ludzi dobrze osiadłych, o krzywdy swe z Wier. W. czyniących, prawem nie przekona- nych, imać y więzić y wiele inszych krzywd y bezprawia czynić im mieli. Nie pomału nas taki postępek Wier. W. obchodzićby musiał. Roskazuiemy przeto Wier. W. abyście takowych krzywd poniechawszy, ludzi niewinnie y prawem nieprzekonanych, do więzienia przez Wier. W. wsadzonych, z wię- zienia wypuścić roskazali y prawnie, ieśli w czym przeciwko powinności wykroczyli , z niemi postąpili , przywilegiow y praw mieyskich im vżyczali y wypisów ich authentice nie bronili : potrafiaiąc w to, iakoby takowe skargi na Wier. W. do nas nie przychodziły. Co vczynicie y dla łaski naszey y powinności swey. Dan w Warszawie dnia osiemnastego miesiąca czerwca, roku Pańskiego tysiącznego sześćsetnego dwudziestego czwartego, panowania królestw naszych polskiego trzydziestego siódmego , szwedzkiego XXXI*0 roku. — Sigismundus rex. — Ioannes Lipski manu propria.
Kodeks Zaleskiego kar. 207, str. odwrotna.
924. 1624. die 5. m. Decembris, Varsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae inhibet, ne argentum e regno educatur.
Zygmunt III z Bozey łaski kroi polski, wielkie xiąże litewskie, ruskie, pruskie, mazoweckie, zmudzkie, inflantckie a szwecki, gocki, wandalski dzie- dziczny kroi. Wszem wobec y każdemu zosobna, iakieykolwiek conditij lu- dziom, mianowicie vrzedowi mieyskiemu y wszytkim obywatelom miasta naszego Krakowa, wiernie nam miłym, łaskę nasze królewską. Wiernie nam mili! Dochodzi to do wiadomości naszy, ze niektórzy ludzie s Krakowa, mianowicie żydzi, srebro skupuiąc y pieniądze dobre miencuiąc, do Węgier wywożą y wysiłaią. Co yz sie dzieie ku znaczney rzeczypospolitey szkodzie, gdy srebra y inne rzeczy, ktoremi sie bogacić zwykła, wywożone z niey bywaią, pilnie napominamy y roskazuiemy, aby sie żaden napotym srebra skupować y onego wywozie niewazył, pod utraceniem tak tego wszytkiego srebra, iako y podpadnieniem win tych y karania, które przeciwko wywożą-
147
cym srebro s Corony prawo pospolite opisało. Który vniuersał nasz aby tym prędzey wszech do wiadomości doszedł, roskazuiemy vrzędowi, aby wszyt- kim był publicouany y do wiadomości podany. Inaczey nie czyniąc dla łaski naszy y s powinności swey. Dan w Warszawie dnia V miesiąca grudnia, roku Pańskiego MDCXXIV, panowania naszego polskiego XXXVII, szweckiego XXXI roku. — Sigismundus rex. — Iac. Zadzik secr. m.
Dokument papierowy ; poniżej tekstu wyciśnięta pieczęć pokojowa.
925. 1625. die 17. m. Februarii, Cracoviae.
Senatus consultum, quo negotiatores exteri et mechanici civitate donati, bombardas dare obstringuntur.
Actum feria secunda in crastino dominicae ąuadragesimalis Inuocavit, 1625. — Spectabiles domini Stanislaus Rabb proconsul, Christopherus Szo- ber, Hieronymus Horlemes, Nicolaus Zalassowski, Georgius Pipan, Nicolaus Pernus, Stanislaus Conradt, Albertus Celesta, Mathaeus Grusczyński, Ada- mus Nagoth et Ludouicus Bianki, consules Cracouienses, in reipublicae ne- gociis per schaedulas conuocati existentes, conclusionibus suis et antecesso- rum suorum feria secunda post dominicam Inuocauit proxima anno 1600 et feria sexta post festa Paschatis 1606 ea in materia satis abunde factis, reas- sumptis et in suo robore seruatis, attento eo, quod cum omnes negociatores extranei atque mechanici ad immunitates et priuilegia ciuitatis huius con- currentes iusque ciuitatis suscipere volentes, circa susceptionem eiusdem iuris et iuramentum praestari solitum, cum pensione pecuniaria pro condi- tione cuiusque et facultatum ipsius iuxta arbitrium senatus huius etiam bom- bardas satis longas, bene instructas, cum puluere tormentario ad ipsam spec- tante, munitioni ciuitatis publicae tum dedicare et realiter offerre teneantur, permulti ipsorum suscepto iure et iuramento super obedientiam praestito, praemissis satisfacturos se debite submittentes, procrastinationibus vsi, tan- dem sub recenti eiusdem submissionis memoria verbo et submissioni non satis facientes, tum demum ipso obliuioni mandato immorigeros se praebeant et temeraria quadam negligentia ducti, tum cum iis placuerit, sclopeta qua- liacunque, nulli vsui apta, ciuitati obtrudere eoque modo magistratum elu- dere soleant: proinde praecauendo in posterum his et similibus inconuenien- tijs, edocti exemplis laudabilibus eadem apud nationes exteras hucusque obseruari solitis , vnanimiter concluserunt, id ipsum inviolabiter perpetuo manutenendum esse constituerunt, amodo circa susceptionem per negocia- tores extraneos iuris eiusdem ciuilis, fideiussiones, intercessiones, interposi- tiones sese quorumvis personarum etiam e medio collegii huius, promissa, procrastinationes et alia eiusmodi similia importune obtrudenda, nullum locum habere posse, neminemque externorum mercatorum in ciues nouiter ereandorum, ad iuramentum iuxta conspectam antiquitus formam praestan- dum admitti debere, donec prius praemissis debite satisfecerit, bombardam longam muszkiet dictam vna cum puluere et pensione peccuniaria in instanti
148
praesentauerit realiterque aerario publico reddiderit ; quo realiter praestito, tum demum ad iuramentum praefatum ciuis ille, extraneus negociator, me- chanicus autem postquam praemissa ad contubernium iuxta conclusionem in actis officij cons. Crac. feria 6 ipso die festi s. Galii 1620 contentam reposuerit, nouiter creandus accedet. Quoad vero negociatores sive mechanicos artifices, filios ex ciuibus Cracouiensibus natos, spectat, senatusconsultum per antecessores nostros ea in materia de praestando nimirum super obedientiam magistratui huic iuramento, feria secunda ipso die decolationis s. Ioannis Baptistae 1588 sancite laudatum, in suo robore conseruari et manu teneri concluserunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 349.
926. 1625. die 3. m. Martii, Cracoviae.
Senatus consultum de bonis civilibus vacantibus, aucto censu elocandis.
Actum feria secunda in crastino dominicae quadragesimalis Oculi, anno Domini 1625. — Spectabiles domini Georgius Pipan proconsul, Christopherus Szober, Hieronymus Horlemes, Nicolaus Zalassowski, Stanislaus Rabb, Paulus Hyppolith, Paulus Cellary, Nicolaus Pernus, Stanislaus Conradt, Christopherus Naymanowicz, Albertus Celesta, Mathaeus Grusczyński et Adamus Nagoth, consules Cracouienses, in negotio infrascripto per schaedulas conuocati et in pleno numero in praetorio Cracouiensi congregati existentes, consideran- tesque, quod bona ciuilia post expirationem quinquennii multa existant, quae hucusque nemini inscripta, per varias personas ex levi eoque exiguo, alia vero etiam ex nullo censu contra ordinationem serenissimi olim Stephani regis eo nomine factam possidentur, possessorum autem nemo aduertens tenutae suae expirationem, sciens ex deaffixione ad valuas praetorii iuxta praescriptum praedictae ordinationis facta, inscriptionem aliam eiusdem tenutae suae et possessionis bonorum ciuilium faciendam [vt solummodo ea bona ex leui possideat censu] affectat, idcirco praeuidentes cum bono ciuitatis communi, volentes et aerarium ciuitatis locupletius per inscriptiones nouas auctionesque censuum efficere, vnanimibus votis et sententijs suis eius- modi bona vaccantia, ad praesens ad valuas praetorii affixa, tribus in hebdo- mada quauis diebus, nimirum die Martis, die Iouis et die sabbati per eos dominos consules, quicunque eo nomine per schaedulas per spectabilem do- minum proconsulem modernum vocati, siue in pleno, siue extra plenum nu- merum [cum omnes aliis reipublicae distenti negotiis, atque ob absentiam suam in causis reipublicae eiusmodi inscriptionibus faciendis in pleno adesse nequeunt numero], ad minimum tamen tres ad dominum proconsulem con- uenerint, cuicunque voluerint, ex censu auctiore iuxta mentem decreti s. r. Maiestatis auferenda et inscribenda esse concluserunt. Quamquidem ordina- tionem ad actum solummodo praesentem [nihil derogando ea in re factis antehac prioribus senatus consultis, quinimo eadem in robore suo reseruando], videlicet ad faciendum inscriptiones eorum bonorum, quae ad praesens tan-
149
quam vaccantia ad valuas praetorii sunt affixa, vigorem et robur suum ha- bere debere constituerunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 351.
027. 1625. die 5. m. Aprilis, Cracoviae.
Consules Cracovienses senatus consultum de salario proconsulari augendo, iam pridem constitutum, prorogant.
Actum sabbato pridie dominicae Conductus Paschae, anno Domini 1625. — Spectabiles domini Georgius Pipan proconsul, Paulus Hyppolith, Stanislaus Conradt, Mathias Wonieyski, Christopherus Naymanowicz et Mathaeus Grusczynski consules Cracouienses, reipublicae in negociis per schaedulas conuocati et in praetorio Cracouiensi congregati existentes, con- siderantesque, quod senatus consultum feria sexta antę dominicam Inuocauit proxima 1624 de augendis marcis decem ad salarium dominis proconsulibus ex aerario ciuitatis dari solitum, quod ob caritatem victualium omniura, quae tunc temporis durabat, pro illo saltem anno constitutum fuerat, iam expi- rauit, eiusmodi vero caritas annonae atque victualium ad praesens durat, neque dominus proconsul pro tempore existens, familiam praetorii, ad latus sibi negociorum publicorum expediendorum causa existentem, eo antiquo salario prouidere et sustentare potest, ideo vnanimi voto et sententia sua ad annum praesentem hoc idem senatusconsultum in anno praeterito sanci- tum, pro hoc solo anno reassumpserunt, decemque marcas ad salarium do- minis proconsulibus ex aerario ciuitatis dari solitum, adiungendas et soluen- das esse constituerunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 354.
028. 1625. die 26. m. Augusti, Cracoviae.
Senatus consultum de processu iuris abbreviando.
Actum feria tertia post festum s. Bartholomaei proxima, 1625. — Spec- tabiles domini Christopherus Naymanowicz proconsul, Christopherus Szober, Hieronymus Horlemes, Paulus Hyppolith, Christopherus Słowikowski, Nico- laus Pernus, Stanislaus Conradt, Mathaeus Grusczynski et Adamus Nagoth, consules Cracouienses, in negotio infrascripto per schaedulas conuocati et in praetorio Cracouiensi congregati existentes, eo in consideratione habito, quod circa expeditionem causarum et actionum, quae in officio praesenti institui et agitari solent, subterfugiis et protractionibus quibusdam non tam ex legum voluminibus transsumptis, quam abusu causidicorum seu procura- torum in meram debitae iustitiae retardationem et lucri priuati causa fieri solitis, fastidium et multas exosas difficultates atque tricas oriri conspiciatur,
150
multamąue rerum iacturam ąuibuslibet actiones suas instituentibus et de- bitae iustitiae administrationem petentibus obtrudantur, ita vt nonnulli a ceptis actionibus suis vlteriori protractione, damnis atque infinitis taediis perterriti, recedere easąue causas vltro deserere, nonnulli autem omisso foro competenti, ad iuridictiones exteras seu minus competentes celeriorem causae expeditionem fore sperantes, contra iura et priuilegia ciuitatis huius recurrere ibidemąue grauamina sua maximo cum magistratus praesentis opprobrio exponere cogantur, tum quod ipsa communitas ciuitatis huius longitudine processus se grauari praetendit et conqueritur: proinde pro bono ciuitatis publico, vt priuilegia ciuitatis sarta tectaąue in posterum maneant, obuiando vlterioribus causidicorum dissolutis subterfugiis et litium supervacaneis anfractibus, intentioni communitatis, prout aeąuitas ipsa exigit, succurrere volentes, vnanimi voto et sententia sua processum iuris singilatim et puncta- tim per terminos iuri congruos in cancellaria officii praesentis consularis succincte, intelligibiliter, non implicate seu obscure, reiectis ambiguitatibus amputatisąue superfluis protractionibus, connotandum seu conscribendum, eumąue censurae collegii praesentis subiciendum esse concluserunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 360.
929. 1625. die 10. m. Septembris, Varsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae, proconsuli consulibusque Cracoviensibus mandat, ne cives Cracovienses in iudicium castrense vocare permittant.
Sigismundus tertius Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniaeque; necnon Suecorum, Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex. Spectabilibus et faroatis pro- consulibus et consulibus totiąue magistratui ciuitatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis, gratiam nostram regiam. Spectabiles et famati, fide- liter nobis dilecti! Expositum nobis est graui cum ąuerela nomine famati Ioannis Krautauz ciuis Cracouiensis, ipsum ex instantia cuiusdam Zachariae Bruchmąn conciuis sui ad officium seu iudicium castrense capitaneale Cra- couiense, ipsi forum incompetens, ratione quasi violentae receptionis vino- rum, morte olim famati Danielis Forbes ciuis Cracouiensis relictorum, per eundem Zachariam Bruchmąn primum ąuidem ciuili ac tandem castrensi Cracouiensi arrestis nulliter et contra praescriptum iuris communis euoca- tum esse. In qua causa cum citatus forum vti ciuis exciperet tum et alias defensas suas iuridicas inferret, idem officium castrense onerosissimis decretis eundem, stantibus citationibus nostris prosequutionum aggrauauit, vina con- trouersa citato praefato Krautauz, licet illa non recepisset, contra decretum Fidelitatum restrarum in triduo in locum arresti sub paena carcerum sta- tuere iniunxit, tandemque institas mercimoniales ipsius et domicilium totum vna cum vxore eius, pueris et familia occludere et obsigillare demandauit ac insuper familiae officij sui vi et violenter foribus domicilij ipsius effractis, mansiones citati ingredi iussit ac ad extremum bannitionem super eodem
i5i
decreuit et eandem publicari iussit. Quod sanę egre ferimus, quod Fideli- tates vestrae contra priuilegia sua conciues suos processibus castrensibus onerari patiamini. Quare nos tam iura communia quam et priuilegia nostra et antecessorum nostrorum ciuitati Cracouiensi concessa, illaesa habere vo- lentes, cupientesque, ne ciues nostri extraordinarijs processibus per incom- petentes iudices aggrauentur, serio Fidelitatibus vestris mandamus, ąuatenus dum idem Bruchman ad officium Fidelitatum vestrarum ab eodem Krautauz vocatus fuerit, serio in eum animaduertant, quod conciuem suum processu tam rigido castrensi contra decretum officij Fidelitatum vestrarum aggraua- uerit atque prouideant, vt institae et mansiones praefati Krautauz sigillatae et occlusae aperiantur et sigilla amoueantur, neque vlla exequutio processus castrensis in persona praefati Krautauz fiat, donec haec causa per prose- quutiones ad nos et iudicium nostrum deuoluta decisa fuerit. Secus Fideli- tates vestrae pro gratia nostra et graui animaduersione non facturae. Datum Varsauiae die decima mensis Septembris, anno Domini millesimo sexcente- simo vigesimo quinto, regnorum nostrorum Poloniae trigesimo octauo, Sue- ciae vero trigesimo secundo anno. — - Sigismundus rex. — Ioannes Milecki.
Kodeks Zaleskiego, karta 208.
930. 1625. die 19. m. Septembris, Cracoviae.
Senatus consultum de processu iuris abbreviando.
Actum feria sexta antę festum s. Mattbaei apostoli et evangelistae proxima. — Spectabiles domini Christopherus Naymanowicz proconsul, Chri- stopherus Szober, Hieronimus Horlemes, Paulus Hippolits, Nicolaus Pernus, Stanislaus Conrad, Albertus Celesta et Adamus Nagoth consules Cracouienses, in negocio infrascripto per schaedulas aliquotiens conuocati et in praetorio Cracouiensi congregati existentes, animaduertentesque, quod plerique tam huius, quam alterius iurisdictionis homines ob prolixas processus ciuilis rao- derni ambages contumacias inusitatas, dilationes aliasque exceptiones friuolas, quae in omnibus fermę causis per citatos eorumąue procuratores in elisionem suorum actorum adhibentur, causas suas quantumuis iustissimas deserere et a prosequcione earundem saepenumero discedere coguntur, pauperes vero atque miserabiles personae tantis et tam fraudulentis litium anfractibus per- territae, suas iniurias nec vindicare volunt nec propter nimios sumptus officio eas deferre possunt, idcirco inhaerendo cum voluntati atque mandato sac. reg. Mttis, domini, domini sui clementissimi, tum et omnium litigantium, praesertim vero personarum nobilium quaerellis, pro debito officij sui, vna- nimibus votis et sententijs suis talem in posterum in Iure et causis quibusuis seruandum per partes constituere modum:
Dum causa ad officium deuoluetur, post oblatam per actorem propo- sitionem liberum erit citato in primo propositionis, secundo et tertio denun- ciationum termino (aresto nihilominus super tertiam contumaciam imposito), non comparere ; quibus contumacijs tribus, semel citato concessis, idem cita-
152
tus per totum processum et causae agitationem, tribus non poterit vti con- tumacijs ; hae enim tres ideo concessibiles visae; vt citatus in causa procu- ratorem querat, cum eo colloąuatur atque munimenta ad causam seruientia, si quae habuerit, eidem communicet. In tertio porro vel ex aresto ąuarto proueniente termino, si citatus comparuerit, auditaąue reiteratione proposi- tionis per actorem facienda, exceptionem aliąuam in protractionem causae intullerit, extunc super eam exceptionem dilationem nullam petere poterit, verum officium super eam exceptionem in instanti vlteriorem processum decernere debebit. Quo vlteriori processu iniuncto, neąue appellatione vti ab accessorio admissa, citatus contumax ab officio discedere poterit, quam tamen contumaciam sub amissione causae arestare debebit et erit adstrictus. Quod cum de exceptionibus in prima instantia inferendis agitur, id totum de subsequenti processu vsque ad decretum directae responsionis intelligen- dum esto. Post quam responsionem directam decretam, tum dilationes de iuridica in iuridicam per partes peti poterint; qua obtenta si pars alterutra in termino, pro quo dilationem obtinuit, non comparuerit, in amissione cau- sae per partem comparentem et terminum attentantem, condemnari poterit sine quouis beneficio aresti. Legem enim, quam quisque sibi tulerit, prae- sertim in officio vel iudicio, eam ferre et exequi tenetur. (Liberum tamen parti in termino pro offerenda controuersia, alteri parti concessa, si voluerit, aresto tamen super condemnatione imposito, non comparere). Si vero partes vtraeque de termino ad terminum vsque ad punctum controuersiarum com- paruerint, tunc alterutra earum, quae voluerit, processum ad cancellariam offerre intra tempus per magistratum pro deliberatione assignatum, debebit. Atque cum sic iuxta praescriptum modum vnicuique in causa sua procedere liberum sit, ita magistratus non praecludit viam vnicuique in primo termino sese iustificare et conquerenti atque quaerulanti actori directa sua respon- sione in instanti satisfacere.
Quem talem per partes seruandum in posterum modum praedicti specta- biles domini proconsul cum consulibus sub amissione causae concluserunt. Si vero quidpiam per procuratores in causis ad officium praesens postmo- dum deuoluendis, in contrarium praesentis ordinationis actum gestumque fuerit, id arbitrio eorundem dominorum consulum, quomodo ijdem delin- quentes puniendi sint, subiacebit.
Acta Cons. Crac. 35, pag. 598.
031. 1625. die 3. m. Decembris, in Ciemiernik.
Sigismundus III. rex Poloniae proconsuli consulibusque Cracoviensibus mandat, ut urbem munitionibus firment.
Spectabilibus et famatis proconsuli, consulibus totique magistratui ciui- tatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis. — Zygmunt III z łaski Bozei kroi polski, wielkie xiąze litewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmodzkie, inflantskie y szwedzki, gotski, vandalski dziedziczny kroi. Specta-
153
biles et famati, fideliter nobis dilecti ! Ze nas częste z rożnych miesc wiado- mości y przestrogi dochodzą, iakoby się nam y rzeczypospolitei z Węgier coś hostile obawiać potrzeba, tedy nie lekce sobie tych przestróg powazaiąc, Wier. Wasz. roskazuiemy, koniecznie mięć chcąc, abyście miasto munitią, żywnością y strażą dobrze y warownie opatrzyli y tego pilnie z powinności swrei przestrzegali, zęby zkąd co aduersum strzeż Boże niespodziewanie na miasto nieprzypadło, maiąc mianowicie pilne oko na ludzie obce tam przy- chodzące y przyiezdzaiące y pilną inąuisitią o condiciei ich, coby ząc y zkąd byli y dla czego tam przyiachali, czyniąc, a z vrodzonem się starostą naszem krakowskim, do któregośmy tesz iusz pisanie nasze dali, o bespieczenstwie miasta znosząc. Inaczei Wier. Wasz. nie vczynicie z powinności swei y dla łaski naszey. Ktorem zatym zyczemy dobrego od pana Boga zdrowia. Dan w Ciemierniku dnia III0 miesiąca grudnia, roku Pańskiego M DC XXV, panowania naszego polskiego XXXVIII, szwedzkiego XXXII. — Sigis- mundus rex.
Oryginał papierowy; po stronie adresowej wyciśnięta pieczęć pokojowa.
932. 1626. die 30. m. Martii, Varsoviae.
Sigismundus III rex Poloniae communitati civitatis Cracoviensis man- dat, ut magistratui consulari obtemperet obediatąue.
Sigismundus tertius Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniaeąue etc. necnon Suecorum, Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex. Honoratis et famatis aduocato et scabinis totiąue communitati ciuium Cracouiensium, fidelibus nobis dilectis gratiam nostram regiam. Honorati ac famati, fideles nobis dilecti! Należy na tym bespieczenstwie y całości miasta naszego stołecznego Krakowa, aczby acz zawsze, ale mianowicie pod teraznieysze czasy, które w sąsiedz- kich mieszaninach muszą nam bydz podeirzane, w zgodzie, dobrym rządzie także y posłuszeństwie winnym zwierzchności swoiey zostawało : co ze za pewnymi prawnymi akcyami vrzędowi od pospólstwa przed sąd nasz zada- nemi, z rezy y kluby swoiey wyszło a z uważnych przyczyn teraz vznane bydz niemogły, roskazuiemy y mieć to koniecznie chcemy, aby przes ten wszytek czas, póki te sprawy decretem naszym decydowane albo iaką oso- bliwą ordinacyą vspokoione nie będą, vrzedowi radzieckiemu krakowskiemu iako zwierzchności swoiey communitas wszytka tak iako przed zaczęciem y wytoczeniem spraw do sądu naszego, we wszytkim posłuszeństwo, vcciwosc y poszanowanie winne oddawała, dotego aby cokolwiek należy do przyspo- sobienia żywności, do zporządzenia rynsztunków, do wydania soszow tak zatrzymanych iako y nowo vchwalonych, vchodząc rigorem decretu trybu- nalskiego radomskiego, zadney contradykcyey y omieszkania nieczyniła, ani sie żaden iakieykolwiek przeszkody ex communitate ważył czynić pod sro- gim nad sobą karaniem. Więc zęby per communitatem zbożne pieniądze od publicacyey tego mandatu w miesiąc na sposobienie wczesne publici con-
20
»54
uentus były sub paena duorum millum Vngaricalium wydane. Co zęby w do- brym porządku y szafunku za następuiącą potrzebą a wiadomością magistra- tus było, powinien vrząd radziecky z miesczan krakowskich administratorów rei frumentariae dwuch ludzi całey a niepodeirzaney wiary obrać. Pod ta- kimze karaniem zakazuiemy, aby żaden ex communitate niesmiał w pry- watnych domach pod ten czas schadzek y consilia vllo praetextu czynie, ale exigente necessitate aby w podobnych schadzkach y radach dawny zwy- czay y sposób miasta naszego Krakowa był porządnie y skutecznie zacho- wany. Gdzie iako kupcy przedni tak starsi z rzemieślników, gdyż o tym co publicam tranquillitatem, securitatem et commodum zachodzi, wszytkim wie- dzieć należy, maią bydz personaliter obeczni; od czego starszy z pospólstwa onych vwolniac zadney nie maią mieć facultatem. Co wszytko aby skutecznie wykonano y póki decyzya nasza dalsza w sprawach między vrzędem a po- spólstwem zaczętych nienastąpi, zachowano nienaruszenie per communitatem było, sub graui animaduersione także y paena arbitraria eaque irremissibili wskazuiemy. Dan w Warszawie dnia XXX mca Marca, roku Pańskiego MDCXXVI, panowania naszego polskiego XXXIX, szwedzkiego XXXII anno. — Sigismundus rex. — Petrus Gębicki s. r. (M. P.)
Acta Cons. Crac. 35, pag. 645.
933. 1626. die 15. m. Aprilis, Cracoviae.
Proconsul consulesque Cracovienses collegis ąuibusdam suis constitu- tionem pretii bonorum committunt.
Actum feria quarta post festa solennia Paschatis proxima, 1626. — Spectabiles domini Nicolaus Pernus proconsul, Christopherus Szober, Sigis- mundus Alantsee, Georgius Pipan, Paulus Hypolith, Christopherus Słowi- kowski, Paulus Cellari, Ioannes Wizemberg, Christopherus Naymanowicz, Ioannes Kotlicki, Adamus Nagoth, Andreas Węgrzynowicz et Georgius Cromer, consules Cracouienses, die hodierna in negptio infrascripto per schae- dulas conuocati et in praetorio Cracouiensi pleno in numero congregati existentes, ad constituendam taxam siue moderationem , iuxta quam vnus- quisque ciuium contributiones publicas, tam retentas, quam in conuentu ge- nerali Varsouiensi proxime praeterito laudatas, soluere teneatur, spectabiles dominos Nicolaum Zalassowski, Stanislaum Rabb, Stanislaum Conradt, Alber- tum Celesta, Mathaeum Grusczynski et Ludouicum Bianki consules et colle- gas suos [vnius tamen absentia minime obstante] elegerunt et constituerunt iisque plenam et omnimodam facultatem, taxam seu moderationem eiusmodi proportionalem pro rei exigentia et secundum vallorem ciuis alicuius bono- rum, iuxta quam omnes coniunctim et diuisim ciues suprascriptas contri- butiones sine quauis molestia et contradictione [idque iuxta praescriptum literarum S. R. M. domini, domini nostri clementissimi, ad communitatem sub data Varsouiae die 30. Martij 1616 eo nomine datarum], ne ciuitas in bannitionem et duplicem pensionem per decreta tribunalis Radomiensis eo
155
nomine peragentia, incurrat, ąuamprimum facere et constituere dederunt et concesserunt.
Lib. Cons. 9, str. 365.
934. 1626. die 10. m. Maii, Varsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae proconsuli consulibusąue Cracoviensibus mandat, ut seditionem moventes compescere studeant.
Spectabilibus et famatis proconsuli, consulibus totiąue magistratui ciui- tatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis. — Sigismundus III Dei gra- tia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samo- gitiae, Liuoniaeąue necnon Suecorum, Gottorum, Vandalorumque haeredita- rius rex. Spectabiles et famati, fideliter nobis dilecti ! Aczesmy iusz nie po ieden raz Wier. Wasz. napomnieli, abyście się w tym, co do pokoiu miasta tamtego należy, poczuwali y niedopusczali, aby się tam takie insolentie y tumulty, o iakich nas y przedtym y teraz wiadomości dochodzą, działy, iednak tak częste vpominania nasze nieposzły Wier. Wasz. w posłuch, y owszem przez spary patrzycie na te tumulty, które się przez młodz aka- demicką, a przy niey przez inne swowolniki dzieią, nieznosząc się z vrzędem grodzkim według roskazania naszego y onemu w zabieganiu takim zbro- dniom y gwałtom niepomagaiąc. Co iz nas wielce obchodzi nietylko z tey miary, ze się w powinności vrzędu swego przestrzeganiem pokoiu w mieście niepoczuwacie, ale tez że na roskazanie y napominanie nasze w tey mierze mniey dbacie, surowo Wier. Wasz. roskazuiemy, koniecznie mieć chcąc, abyście napotym czulszemi y pilnieyszemi w tym byli, co do powinności Waszey y pokoiu miasta tamtego należy, imaiąc y karząc seditiosos et tu- multuantes, iako prawa y pokoiu pospolitego gwałtownikow, którym żadne praerogatiwy ani exempty in hoc passu niemogą suffragari ; gdyż kiedy- byscie w tym remisse postępowali y takim napotym tumultom rzetelnie y skutecznie niezabiegali, przyszłoby nam surowszych z Wier. Wasz. srzodkow zazyc y taką zniewagę roskazania naszego y w powinności się swey niepo- czuwanie surowo zganić. Zyczemy zatym Wier. Wasz. dobrego zdrowia od pana Boga. Dan w Warszawie dnia X miesiąca Maia, roku Pańskiego M DC XXVI, panowania królestw naszych polskiego XXXIX, szwedzkiego XXXII0. — Sigismundus rex.
Dokument papierowy; po stronie adresowej wyciśnięta pieczęć pokojowa.
136
935. IÓ2Ó. die 29. m. Maii, Varsoviae.
Sigismundi III. regis Poloniae decretum, inter scabinos, Quadraginta viros communitatemque civitatis Cracoviensis et proconsulem consulesąue eiusdem civitatis litem dirimens.
Sigismundus III Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Rus- siae, Prussiae,' Mazouiae, Samogitiae, Liuoniaeąue nec non Sueccorum, Got- thorum, Vandalorumque hareditarius rex. Significamus praesentibus literis nostris, ąuorum interest, vniuersis et singulis. Adcitatos fuisse ad nos iudi- ciumąue nostrum seorsiuis adcitationum nostrarum literis venerabiles et ge- nerosos Ioannem Foxium archidiaconum, Lucam Doctorium, canonicos Cra- couienses, Martinum Kłociński praepositum sacratissimi Corporis Christi Casimiriae ad Cracouiam, Nicolaum Korycinski capitaneum Oycouiensem, Ioannem Wielżynski, Hieronimum Mielunski, secretiirios nostros, Maximi- lianum Iarzyna notarium castrensem Cracouiensem, commissarios nostros de officijs, nec non famatos scabinos, Quadraginta viros totamąue communi- tatem ciuitatis nostrae Cracouiensis, ąuorum nomina et cognomina hic pro insertis et expressis habere volumus, de causa infrascripta bonisąue eorum in genere omnibus, ad instantiam spectabilium proconsulis et consulum ciui- tatis eiusdem nostrae Cracouiensis, ad proseąuendam iureąue continuandam appellationem suam a decreto praefatorum commissariorum nostrorum, quo actoribus modernis super citationem adcitatorum modernorum, videlicet com- munitatis ciuitatis nostrae praefatae Cracouiensis, procedere iniunxerant, in- terpositam, non tamen admissam, idąue in causa et actione ratione certorum grauaminum et iniurarium inferius specificandarum , in citatione originali expressarum, modernis actoribus per memoratos scabinos, Cjuadraginta viros totamąue communitatem ciuitatis Cracouiensis prius ad iudicium nostrum instituta ac propter nostram ad praesens a Cracouia absentiam certis com- missarijs nostris ad decidendas easdem iniurias totamąue causam inter partes praefatas sopiendam, designatis, agitata. In qua causa cum actores moderni commissionem eandem sub priore data, quam ipsamet citacio posita et insi- nuata est, extraditam esse assererent, seque a termino illo liberos pronun- ciari peterent, praefati commissarij nostri eo attento, quod deuolutio causae ad nos, quam tunc communitas ciuitatis Cracouiensis contra actores moder- nos promouebat, per editam ex cancellaria nostra citationem principaliter causaretur et editio citationis eius antecessisset literas commissionis nostrae, tum ex alijs rationibus in decreto suo descriptis, ideo amputata exceptione actorum modernorum, partes praefatas terminum ex innotescentia commis- soriali contra citatos legittime extradita et posita pro tunc habere debere adinuenerant, eijsdem actoribus modernis super contenta citationis adcitato- rum modernorum videlicet communitatis Cracouiensis procedere iniunxerant, nec eisdem actoribus modernis ab huiusmodi sententia ad nos iudiciumque nostrum prouocandi appellationem admiserant, quinymo postquam ijdem acto- res moderni, magistratus consularis Cracouiensis, post huiuscemodi decretum contra se prolatum, a iudicio illo commissoriali discessissent, ac se in vlte-
157
riori processu condemnari passi essent, praefati commissarij nostri magistra- tum eundem consularem Cracouiensem in contumaciam eoruńdem in ruitione causae condemnauerant decreuerantque, ąuatenus ijdem consules Cracouienses taxam in citacione originali expressam, nimirum centum millium flprenorum Polon icalium communitati Cracouiensi reponerent et persoluerent; et pro damnis litisąue expensis ad viginti millia florenorum Polonicalium per actores taxatis, satisfacerent eaąue refunderent. Caeterum de paena arbitraria tum et de alijs punctis citationis causam praesentem pro vlteriori decisione nostra cum toto ipsius effectu ad nos et iudicium nostrum remiserant. Nihi- lominus tamen idem magistratus consulum Cracouiensium memoratos com- missarios nostros ac praefatos scabinos, Quadraginta viros totamąue commu- nitatem ciuitatis Cracouiensis ad proseąuendam iureque continuandam appella- tionem suam, a decreto procedendi interpositam non tamen admissam, modo superius praemisso ad nos iudiciumąue nostrum adcitauerunt. In eo vero termino, tam ex eisdem adcitationibus ad proseąuendum appellationem edi- -tis, quam ex receptione causae per assessores iudicij nostri ad nos facta, coram nobis et iudicijs relationum nostrarum propriarum incidente, cum partes praefatae de admissibilitate appellationis a decreto procedendi non admissae in controuersiam descendissent, nos cum consiliarijs nostris lateri nostro protunc assidentibus, appellationem praefatam a decreto procedendi per commissarios denegatam , admissibilem non fuisse neąue protunc pro- seąuibilem esse adinueneramus. Quoniam tamen actores modernos magistra- tum consularem Cracouiensem paenas ob temeritatem ąuandam suam com- meruisse videbatur, ideo cognitionem nostram de eadem paena ex arbitrio nostro irroganda, ad decisionem causae et negotij principalis suspenderamus. Caeterum quod causam et negotium principale ratione grauaminum et iniuriarum earundem spectabat, partes praefatas ad experiendum de eisdem ad assessores iudicij nostri remiseramus, prout actus commissorialis et pro- cessus causae istius latius de praemissis testatur. In termino itaąue hodierno iudicij relationum nostrarum propriarum, tam ex appellatione a decretis in nonnullis punctis citationis per assessores iudicij nostri latis, ad nos inter- posita, quam receptione causae per eosdem ad nos facta, incidente et hu- cusąue continuato, partibus praefatis, actorea principalis causae, videlicet sca- binis, Quadraginta viris atąue communitate ciuitatis nostrae Cracouiensis, per honoratos et famatos Erasmum Hippolit, Venceslaum Sławecki, Sebastianum Kłossowic atąue Ioannem Łyskowic, internuncios et plenipotentes suos e me- dio sui ad id deputatis, citatis autem magistratum consularem Cracouiensem per excellentem et spectabiles Georgium Pipan philosophiae et medicinae doctorem, Christopherum Słowikowski consules atąue nobilem Andream Bełza notarium ciuitatis eiusdem Cracouiensis, itidem internuncios suos coram nobis comparentibus eumąue terminum attentantibus, et actorea communitate Cracouiensi grauamina eadem punctatim recensendo, inprimis citatos prae- fatos magistratum consularem Cracouiensem decreta nostra inter communi- tatem ciuitatis eiusdem Cracouiensis et Iudaeos Casimirienses ad Cracouiam degentes, per nos prolata, ąuibus modus mercandi et depositorij mercium tum et exequutio eiusdem, qua ratione et a quo peragi deberet, vel in de- fectu exequutionis quid faciendum esset, praescriptum est, multoties tam
i'58
a scabinis quam a Ouadraginta viris ac tota communitate reąuuisiti , ad exequutionem debitam hucusąue non deduxisse nec calculum ex perceptis fecisse, vnde mercatores et ciues nostros Cracouienses ob praepeditionem mercaturae ad inopiam redactos esse conquerebatur, citati vero producto processu coram magnifico moderno palatino Cracouiensi cum eisdem Iudaeis agitato, se statim post memoratum decretum nostrum vltimum inter commu- nitatem Cracouiensem et Iudaeos Casimirienses prolatum, omnem curam et diligentiam , vt hoc idem decretum nostrum debitae exequutioni demanda- retur, adhibuisse, ac officium palatinale iuxta praescriptum eiusdem decreti nostri de facienda exequutione eadem requisiuisse causamque Iudaeis ijśdem tanquam transgressoribus depositorij ibidem instituisse; sese iustificabant ac incompetentiam actionis in eo puncto opponebant : nos cum consiliarijs no- stris lateri nostro assidentibus, partium controuersijs exauditis, eoque attento, quod nulla negligentia citatorum circa exequutionem decreti nostri apparet, ideo in ea parte actione incompetenti adinuenta, citatos eosdem magistra- tum consularem Cracouiensem a causa et impetitione ratione eiusmodi ne- gligentiae per actores ipsis obiectae, liberos et absolutos pronunciandos esse duximus, vti quidem absoluimus liberosque pronunciamus.
Postmodum actores contributiones non iuxta iiteras vniuersales consti- tutionum regni a citatis exigi, nimirum eosdem conuentos loco contributionis vnius simplae szos dictae, duplicem exigere, quando vero plures contribu- tiones instituuntur, illos in duplo extorquere nullasque quietationes ciuibus eo nomine dare, similiter ad pensionem seu solutionem a victu quemlibet ciuium iuxta arbitrium suum et aestimationem adigere proponebant; econ- uerso citati productis quietationibus ab exactore contributionis publicae et iudice terrae Cracouiensis, nimirum generoso quondam Ioanne Pieniążek in anno millesimo quingentesimo vigesimo de persoluta contributione simplici, quae tum duo millia florenorum Polonicalium efficiebat, tum et alia a gene- roso Hieronimo Philipowski itidem exactore contributionis publicae terrae Cracouiensis illius temporis in anno millesimo quingentesimo sexagesimo tertio de duplici contributione, quae quatuor millia florenorum Polonicalium efficiebat, alijsque sequentibus annis de persolutione contributionum earun- dem publicarum in comitijs regni generalibus laudatarum, obtentis, ijsdem vti praemissum est, simplicem exactionem duo millia florenorum Polonica- lium, duplicem vero quatuor millia florenorum efficere allegabant, ac ijs sic deductis, se non iuxta arbitrium et libitum suum, sed iuxta vniuersales Iiteras et regestra tam exactorum quam thesauri regni exigere ac eas contributiones eo modo exactas, exactoribus contributionis extradere asserebant: nos cum eisdem consiliarijs nostris, lateri nostro assidentibus, ex earundem partium controuersia quietationibusque ac alijs documentis coram nobis reproductis, eo attento, quod ex quietatione praefata anni millesimi quingentesimi vige- simi simplam duo millia florenorum Polonicalium, ex altera autem quieta- tione supra scripta anni millesimi quingentesimi sexagesimi tertij duplam contributionem quatuor millibus florenorum Polonicalium exactoribus solu- tam esse apparebat, ideo in ea parte actionem eandem incompetentem esse adinuenimus, citatosque praefatos magistratum consularem Cracouiensem in hoc puncto liberum et absolutum pronunciauimus pronunciamusque.
159
Quod autem contributionem a victu per citatos exactam attinet, quam citati vsui antiąuo inhaerendo, ad explendam summam contributionis szos dictae a victu se merito exigere asserebant, in ea parte super citationem actorum eosdem citatos procedere teneri decreuimus. Procedentibusąue ita- que citatis atąue se, vti praemissum est, ad explendam summam contribu- tionis in conuentu laudatam, eiusmodi exactiones a victu a ciuibus exigere allegantibus ac contributionibus huiusmodi exactis easdem iuxta laudum con- uentus in thesaurum regni, si vero ex exactis ąuidpiam superfuerit, id se in ciuitatis aerarium inferre asserentibus, nos cum eisdem consiliarijs nostris lateri nostro assidentibus, partium earundem controuersijs exauditis, eoque attento, quod citati moderni contributiones controuersas ratione victus a ci- uibus prouenientes7 se ąuidem exigere non negant, ex eisdem tamen sum- mis, si ąuidpiam vltra solutas contributiones in conuentu regni laudatas su- peresset, id se in ciuitatis aerarium inferre ac in vsus et necessitates pro- prias ciuitatis conuertere asserunt, ideo melius in ea parte informari volentes, ne aliąuid parti vtrique praeiudiciosum statuamus, certos commissarios nostros illuc dandos et deputandos esse duximus, vti ąuidem damus et deputamus, videlicet venerabilem et generosos Andream Łukomski canonicum Craco- uiensem, Stanislaum Witowski vexilliferum Lenciciensem et magnum pro- curatorem arcis Cracouiensis, Hieronimum Mielunski secretarium nostrum et administratorem zupparum nostrarum Wieliciensium, Hieronimum Kaza- nowski burgrabium arcis Cracouiensis, ąuibus mandamus, vt absentia vnius non obstante, vocatisque ad sui praesentiam literis innotescentiae suae par- tibus, ąuarum interest, ad ciuitatem nostram Cracouiensem descendant, ibi- demąue citati memorati coram eisdem commissarijs nostris summam exactam a victu prouenientem, regestris et ąuietationibus liąuident, et ąuonam eandem conuerterint et num ex ea aliąuid superfuerit et quo conuersum sit, dedu- cant et declarent, praefati vero commissarij liąuidationem eandem per prae- dictos consules Gracouienses factam, connotent ac eam scripto concipiant eamąue rotulo in occluso ad nos transmittant; nos vero tandem in ea causa id, quod iuris fuerit, statuemus ac decernemus. Quam in rem partibus prae- fatis iterum coram nobis iudicioąue nostro comparendis et sententiam no- stram vlteriorem audiendis, terminum in quatuor septimanis post peractam eandem inquisitionem computandis, praefigimus, assignamus et conseruamus peremptorie.
Deinde actores, quod citati praefati, dum contributiones in conuentu regni generali constituuntur, a quibus nemo excipitur, ipsi tamen praetextu officiorum suorum, licet multas lapideas, domus, fornices, institas, hortosque possideant, nullas tamen contributiones soluant, citatos eosdem accusabant productisque priuilegijs tam diui olim Casimiri regis in anno Domini mille- simo trecentesimo quinquagesimo octauo datis , quam alio serenissimi olim Sigismundi Augusti itidem regis et auunculi nostri, eisdem ab huiusmodi oneribus neminem excipi posse asserebant; e conuerso citati antiquum vsum et consuetudinem aliarum ciuitatum regni nostri allegabant, et si in alijs ciuitatibus officiales ciuitatum nulla onera ferunt, multo magis se ea praero- gatiua tanquam officiales ciuitatis nostrae primariae ac totius regni metro- polis gaudere debere asserebant, seque et in ea parte liberos ab impetitione
ióo
actorum pronunciari petebant: nos cum eisdem consiliarijs nostris lateri no- stro assidentibus, ex arundem partium controuersijs eo attento, quod citati antiquissimae consuetudini innitantur, et actores contrarium non probant, ideo inhaerendo consuetudini etiam aliarum ciuitatum regni nostri, eosdem citatos consules Cracouienses ad soluendas contributiones tam a victu, quam a fundis per ipsos possessis, non teneri adinuenimus, cum ea tamen decla- ratione nostra, vt ea immunitas ad vnam saltem domum, in qua quispiam consulum residet, spectet et referatur.
Tandem praefati actores, quod ijdem citati contributiones szos nuncu- patas e domibus tam personarum spiritualium, quam etiam equestris ordinis prouenientes, non repetunt neque exigunt, proponebant ; citati vero productis aliquot processibus iuris ratione eiusmodi contributionum cum nonnullis per- sonis inchoatos, se in hoc passu negligentiae argui non posse alegabant. Caeterum quod aliquod personas senatorij et equestris ordinis domos et fun- dos in ciuitate possidentes attinet, earum quidem in exigendis contributio- nibus respectum se habere non negabant, hac tamen ratione magis ciuitati illi consultum iri asserebant ac se liberos pronunciari postulabant: nos cum eisdem consiliarijs nostris lateri nostro assidentibus, ex earundem partium controuersijs eo attento, quod citati processus ratione praefatae contribu- tionis szos nuncupatae, cum nonnullis personis inchoatos producunt, ideo eosdem citatos ad praesens ratione huius puncti liberos et absolutos pro- nunciandos esse duximus, vti quidem liberos facimus ac pronunciamus. Nihi- lominus tamen in posterum citatos praefatos contributiones huiusmodi a do- mibus et fundis szos nuncupatas, ab omnibus, qui eas dare et persoluere tenentur, sine vllo respectu repetere et exigere sub paena ex arbitrio nostro decernenda, teneri decernimus ac statuimus.
Insuper actores recensiti magistratum eundem, quod iuxta ordinationem serenissimi Stephani regis Poloniae, antecessoris nostri anno millesimo quin- gentesimo septuagesimo octauo factam, quinquaginta pedites ex aerario pu- blico ciuitatis ad propulsandum iniurias a ciuibus continue non fouet, quin- imo tempore cuiusuis tumultus nullam defensionem praebet, pecuniamque in eam rem constitutam et assignatam nescitur quo conuertit, accusabant; citati vero se ordinationi eiusdem Stephani regis satisfacere cupere, nisi caritas annonae et rerum omnium precij augmentum in dies magis ac magis excrescens obstaret, angustaeque rationes aerarij citatis impedimento essent, allegabant, nihilominus tamen viginti quidem ordinarie peditos exceptis be- dellis et alia familia praetorij, ingruente vero necessitate etiam plures in hac rerum omnium moderni temporis caritate se allere asserebant, pecuniae vero residuum, si aliquantum remanserit, id in aerario publico asseruari allegabant, incompetentiamque actionis obijciebant: nos cum ijsdem consi- liarijs nostris, lateri nostro assidentibus, controuersijs partium exauditis ac ex eisdem eo animaduerso, quod ad praesens rerum caritas maior, quam tempore ordinationis regis Stephani fuit, intercessit, vnde pro ratione tem- poris ordinationes quoque mutari possibile est, ideo quoad annos praeteritos citatos memoratos in hac parte liberos fecimus et pronunciauimus, vti qui- dem liberos facimus et pronunciamus, caeterum quodnam pedites in defen- sionem ciuitatis in posterum citati fouere debeant, eius rei cognitionem ad
iói
expeditionem commissionis ratione calculi ex prouentibus ciuitatis faciendi intercedendae; susspendendum esse duximus suspendimusąue.
Deniąue actores memorati, quod citati iura, priuilegia, plebiscita ciui- tatis vigore decreti serenissimi olim Sigismundi primi regis Poloniae. certis et congTuis temporibus communitati non exhibent, imo temere detrectant, conquerebantur, citati autem se iura, priuilegia ac plebiscita ciuitatis com- munitati legere non denegare, verum eorundem rescripta authentica extra- dere non teneri asserebant, inordinatamąue citationem; siąuidem ea in cita- tione sua non specificarunt, declarabant ac se liberos pronunciari declara- bant: nos cum ijsdem consiliarijs nostris, lateri nostro assidentibus, ex con- trouersijs partium eo attento, quod actores priuilegia, iura et plebiscita, ratione ąuorum agunt, in citatione non expresserunt, ideo inordinata citatione adin- uenta, eosdem citatos liberos et absolutos pronunciandum esse duximus pro- nunciamusąue.
Demum ijdem actores producto decreto serenissimi olim Sigismundi primi regis Poloniae, aui nostri materni, anno Domini millesimo ąuingen- tesimo vigesimo primo inter antecessores suos et magistratum itidem con- sularem Cracouiensem lato et promulgato, contra eosdem citatos, quod lon- heros et Quatuor viros e medio sui non vero e communitate, qui omnia, quae in bonum et vtile ciuitatis vergerent, contulerent et procurarent, cal- culumąue sufficienter ąuotannis facerent, non eligunt proponebant; e conuerso citati lonheros duos semper ex hominibus bonae fidei beneąue possessionatos electos fuisse asserebant, quod vero Quatuor viros concernit, eos ad custo- diam tantum priuilegiorum idque per senium pertinere deducebant, et insuper lonheros ciuitatis rationem reddere quouis tempore paratos esse, dummodo commissarij nostri ad excipiendum ab ijs easdem rationes et calculum descen- derent, declarabant, incompetenciamque actionis eo nomine obijciebant : nos cum eisdem consiliarijs nostris lateri nostro assidentibus, controuersijs par- tium exauditis ac eo animaduerso , quod actores decreto per se producto, citatos contrauenisse non probant neque deducunt, quinimo contrarium citati declarant, ideo incompetenti actione adinuenta, eosdem citatos ab impetitione actorum in hoc puncto liberos et absolutos facimus et pronunciamus.
Ad haec commemorati actores exhibitis literis toties memorati diui olim Sigismundi primi regis Poloniae, anni millesimi quingentesimi septimi, quod citati contra iura, priuilegia, ordinationemque ciuitatis non ex Quadra- ginta viris, verum ad libitum suum homines ad gerenda officia inhabiles et priuilegiorum rerumque ignaros in scabinos eligunt, instabant; ex aduerso citati nulla priuilegia nullasque ordinationes de eiusmodi electione scabino- rum disponere replicabant, seque homines semper idoneos et qualificatos ad eiusmodi officia eligere allegabant, exindeque actores incompetenter agere deducebant : nos cum ijsdem consiliarijs nostris lateri nostri assidentibus, ex controuersijs partium eo attento, quod licet quidem electio scabinorum con- sulatui Cracouiensi competebat, quoniam tamen actores ex Quadraginta viris scabinos tantum eligi debere nullo priuilegio speciali aut aliqua consuetu- dine probant, ideo actores praefatos incompetenter agere adinuenimus cita- tosque praefatos hac in parte liberos et absolutos pronunciandum esse duxi- mus, vti quidem pronunciamus.
21
IÓ2
Praeterea ijdem actores eidem priuilegio diui olim Sigismundi primi regis Poloniae anni millesimi quingentesimi septimi, quod expresse consules non nisi ex scabinis elligi debere disponit, inhaerendoque, quod magistratus palatinis Cracouiensibus pro tempore existentibus, contra priuilegia sua non ex scabinis tantum, verum etiam eos ciues; qui in scabinatu antea non fue- runt, in consules eligere permittit, conquerebantur, citati vero consuetudinem eiusmodi eligendi consulum allegabant: nos cum ijsdem consiliarijs nostris, lateri nostro assidentibus , ex controuersia partium eo animaduerso, quod actores priuilegia super electionem consulum ex scabinis producunt ac se circa illud conseruari petunt, ideo eosdem actores circa priuilegium prae- fatum super electionem consulum ex numero scabinorum seruiens, conser- uandum esse duximus conseruamusque, cum ea tamen declaratione nostra, vt doctores iurisprudentiae, medicinae, syndici , notarij ciuitatis, licet antea in scabinatu non fuerint, in consules eligi possint, saluo nihilominus recursu magistratui consulari Cracouiensi, si per palatinum Cracouiensem pro tempore existentem, huic ordinationi nostrae contrauentum fuerit, ad nos reseruato.
Insuper actores, quod citati bonis reipublicae ciuitatis non iuxta ordi- nationem serenissimi regis Stephani absque consensu communitatis dispo- nunt, personisque ex gremio sui ex leui censu eadem locant eoque modo aerarium publicum diminuunt, contra citatos proponebant; e conuerso citati bona eadem semper plus offerenti se in arendam locasse contractusque huiusmodi in acta publica inseruisse deducebant, ac exinde se liberos pro- nunciari postulabant : nos cum ijsdem consiliarijs nostris lateri nostro eissi- dentibus, ex partium controuersia eo considerato, quod actores bona ciui- tatis, quae in praeiudicium ordinationis diui Stephani regis arendata sint, in citatione non exprimunt, et in contrarium conuenti bona ea, quae arendae subiecta sunt, se publice plus offerenti proposuisse deducunt, eosque con- tractus arendae in acta publica inscriptos esse probant, quos nemo ex acto- ribus se aliquando requisiuisse eosdemque sibi denegatos esse, protestatione aliqua comprobat, ideo citatos praenominatos ab impetitione actorum, vti incompetenti liberos et absolutos in hoc puncto facimus ac pronunciamus.
Postmodum actores calculum ex bonis siue prouentibus ciuilibus pro anteactis annis vigore decreti et commissionis nostrae caeptae, citatos non perfecisse neque eundem quotannis, licet eo nomine requisiti essent et te- neantur, facere velle inferebant ; e conuerso citati calculum eundem se coram commissarijs nostris ad id deputatis, vsque ad annum millesimum sexcente- simum vigesimum primum fecisse deducebant. Ouod vero easdem rationes ad annum vsque praesentem non reddiderint, non sua sed commissariorum nostrorum ad excipiendas rationes easdem deputatorum, causa accidisse, commissariosque eosdem ad rationes controuersas excipiendas non conuenisse respondebant. Nos cum consiliarijs nostris, lateri nostro assidentibus, ex earundem partium controuersia eo attento, quod continuatio commissionis calculi et rationum non per citatos, verum per ipsosmet commissarios ad finem deducta non est, ideo et in ea parte citatos memoratos a causa et impetitione actorum praefatorum liberos fecimus et pronunciauimus, nihilo- minus tamen decreuimus decernimusque, quatenus ijdem citati in posterum calculum et rationes easdem de prouentibus ciuilibus in praesentia scabino-
1Ó3
rum et deputatorum ex communitate coram memoratis commissarijs nostris perficiant et continuent.
Postea ijdem actores, ciues et mercatores Cracouienses in Vngaria per modum ąuorundam repressaliorum graciari, nihilominus tamen citatos huic mało exemplo et damno ciuium obuiare nolle, atque ne id contra iura pu- blica et ciuitatis eadem fierent, prouidere velle asserebant ; e conuerso citati se quidem, ne ea fierent, ąuantum in se est obuiando, huic mało non deesse, verum tamen huic violentiae per se occurri impossibile esse respondebant : nos cum eisdem consiliarijs nostris, lateri nostro assidentibus, eo attento, quod magistratus ad impossibilia obligari non potest, ideo et in ea parte actione eadem incompetenti adinuenta, citatos eosdem in hoc puncto a causa et impetitione actorum liberos et absolutos pronunciamus.
Tandem actores, fundos ad ciuitatem pertinentes, citatos deuastare, non- nullos sua incuria et negligentia amittere, neąue eosdem recuperare, summis pecuniarijs bona ciuilia onerare et in ijsdem bonis ciuilibus summas pecu- niarum non exiguas inscribere, pecuniam vero receptam nescitur quo con- uertere, eosdem conuentos accusabant: nos cum eisdem consiliarijs nostris lateri nostro assidentibus, partium controuersijs exauditis eoque attento, quod actores, quinam fundi ciuiles per citatos deuastati, amissi summisue pecuniarijs sine legittima causa onerati sint, expresse non specificant, ideo citationem in hoc puncto inordinatam adinuenimus ac citatos eosdem ratione praemissorum in hac parte liberos et absolutos itidem pronunciamus.
Ad haec actores, prouisiones seu refectiones quasdam respectu officio- rum consularium citatos ex aerario publico citra communitatis consensum accipere inferebant; e conuerso citati se quidem refectiones controuersas accipere non negabant, id tamen inhaerendo antiquissimae consuetudini ab immemorabili tempore receptae, facere ac pecuniam perceptam pro orna- mento et ad splendorem ciuitatis illius Cracouiensis vergere respondebant: nos cum consiliarijs nostris lateri nostro assidentibus, ex partium contro- uersijs eo considerato, quod citati praefati antiquissimam et nunquam ab immemorabili tempore interruptam consuetudinem deducunt, et id ad orna- mentum et splendorem magistratus ciuitatis illius Cracouiensis tanquam regni nostri primariae vergere allegant; actores vero nihil contrarium probant, ideo in ea parte citatos praefatos, magistratum consularem ciuitatis Craco- uiensis liberum et absolutum fecimus et pronunciauimus, vti quidem facimus et pronunciamus.
Tandem actores, honoraria seu pensiones, quae sese ad non exiguam summam extendunt, a suscipientibus ius ciuitatis ciuibus citatos vsurpare, neque ea in bonum reipublicae et aerarium ciuitatis conuertere, similiter ab ijs, qui e ciuitate migrant, non proportionaliter decimam partem substantiae et facultatum eorundem iuxta constitutiones regni percipere, perceptamque nescitur quo conuertere conquerebantur ; e conuerso citati, quod attinet huiusmodi honoraria a suscipientibus ius ciuitatis exacta, contenta citationis negantes, nihil pro se vtilitateque seu commodo proprio ex huiusmodi ho- norarijs vsurpare, imo vero prouentum seu honoraria eadem in regestra ciui- tatis, quae coram nobis producebant, inscribere demonstrabant, atque quod praefati actores peculatum eisdem obijcere praesumunt, paenas super iisdem
164
decerni postulabant; quod vero decimam partem bonorum a migrantibus e ciuitate spectabat, itidem et in ea parte contenta citationis non agnosce- bant: nos cum eisdem consiliarijs nostris, lateri nostro assidentibus, partium controuersijs exauditis, inprimis autem, quod honoraria eadem a suscipien- tibus ius ciuitatis spectat, eo attento, quod actores puncti huius contenta non probant, in contrarium vero citati honoraria huiusmodi se in regestra perceptorum inscribere et rationes de eisdem facere deducunt, ideo et in ea parte eosdem citatos a causa et impetitione actorum liberos facimus et pronunciamus. Quoniam vero actores memorati citatis magistratui consulari Cracouiensi crimen peculatus in citatione sua obijcerunt, quod tamen pro- bare non potuerunt; ideo ex actoribus praefatis, quos citati ipsimet ad prae- sens coram nobis nominant et quos authores et principales causae istius contra se susceptae esse asserunt, nimirum famatos Nicolaum Szołomonski, Ioannem Łyskowic, Erasmum et Stanislaum Hippolitos fratres, Venceslaum Sławęczki, Nicolaum Szwarcz, Iacobum Soszyc ad paenam et sessionem car- ceris in turri Cracouiensi per vnam septimanam integram sustinendam con- demnauimus condemnamusque, decernentes, quatenus eandem sessionem car- cerariam in termino sex septimanarum a data praesentium computando, inchoent, eamque per vnam septimanam integram subeant ac sustineant, quam tamen obiectionem per actores citatis factam, bonae famae et existi- mationi citatorum nocere minime debere statuimus et pronunciamus. Caete- rum, quod decimam partem a migrantibus e ciuitate spectat; eo attento, quod huiusmodi summae in perceptorum regestris continentur, et calculum de ijs citati quotiescumque id opus fuerit, faciunt, neque actores diserte contenta citationis suae probant, ideo et in ea parte eosdem citatos liberos et absolutos pronunciauimus pronunciamusque. Nihilominus tamen decreui- mus decernimusque, quatenus magistratus praefatus consularis Cracouiensis in posterum diligenter animaduertat, vt migrantes ex ciuitate decimam partem bonorum iuxta constitutionem regni eo nomine sancitam, ciuitati pendant. Denique actores, magistratus diuersos contra iura et priuilegia ciuitatis super priuatis ciuibus iurisdictionem sibi vsurpare ac eos de facto processi- bus aggrauare et incarcerari, citatos vero nullam defensam ijsdem praebere nec eo nomine agere velle conquerebantur ; citati vero actores memoratos alicui ciuium iniuriam ab aliquo contra iura ciuitatis Ulatam esse non pro- bare neque eosdem ciues, qui iniuriati praetenduntur, specificare contende- bant, ac quod publico sumptu iniurias priuatorum vindicare non teneantur, respondebant : nos cum eisdem consiliarijs nostris lateri nostro assidentibus, partium earundem controuersia diligenter perpensa ac examinata, eoque attento, quod actores iniuriam aliquam in derogationem iurium et priuile- giorurn ciuitatis alicui ex ciuibus factam esse non probant, ideo eosdem citatos ab impetitione actorum liberos et absolutos pronunciandos esse duxi- mus, vti quidem absoluimus liberosque pronunciamus. Nihilominus tamen decernendum esse duximus decernimusque, quatenus praefati citati magistra- tus consulum Cracouiensium in causa quidem libertates et priuilegia ciuitatis concernenti, ciues publico sumptu ab alijs magistratibus et alijs personis tueatur; in causis vero ratione priuatarum iniuriarum ciuibus illatarum, eosdem sumptu iniuriatorum defendat assistentiamque eisdem praebeat.
1 65
Caeterum quod paenam nostram arbitrariam ob discessum eiusdem ma- gistratus consulum Cracouiensium a iudicio illo commissoriali, cuius antea cognitionem ad decisionem negotij ipsius principalis in suspenso reliąuera- raus, attinet, eo animaduerso, quod ijdem consules Cracouienses innocentiam suam aperte in hoc puncto ad praesens probant nullaąue temeritas ipsorum in hac parte apparet, siąuidem mętu vlterioris processus id se facere adactos fuisse deducunt, ideo eosdem ab eadem paena nostra arbitraria liberos simi- liter facimus et pronunciamus praesentis decreti nostri vigore. In cuius rei fidem sigillum regni nostri praesentibus est appensum. Datum Varsouiae feria sexta antę festa solennia Pentecostes proxima, anno Domini millesimo sexcentesimo vigesimo sexto, regnorum nostrorum Poloniae trigesimo nono, Sueciae vero trigesimo tertio anno. — Stanislaus Lubieński episcopus Lu- ceoriensis R. P. vicecancellarius. — Relatio reuerendi in Christo patris do- mini Stanislai Łubinskj episcopi Luceoriensis, regni Poloniae vicecancel- larij. — Ioannes Gumowski. — Correxit Dembowicz.
Dokument pargaminowy w formie zeszytu o 7 kartach in folio, z których przedostatnia opa- trzona pieczęcią pokojową z czerwonego wosku w puszce blaszanej, zawieszoną na sznurku z jedwabiu pąsowego i nici złotych.
030. 1626. die 3. m. Iunii; Varsoviae.
Sigismundi III. regis Poloniae decretum, inter scabinos et consules Cracovienses litem dirimens.
Sigismundus III Dei gratia rex Poloniae, magnus duxLithuaniae, Russiae, Prussiae, Mazouiae, Samogitiae, Liuoniaeque nec non Sueccorum; Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex. Significamus praesentibus literis nostris, quorum interest, vniuersis et singulis; adcitatos fuisse ad nos iudiciumque nostrum seorsiuis adcitationum nostrarum literis, venerabiles et generosos Ioannem Foxium archidiaconum, Lucam Doctorium, Lucam Dabski canonicos Cracouienses, Martinum Kłoczynski, praepositum sacratissimi Corporis Christi Cazimiriae ad Cracouiam, Maximilianum Iarzyna, iudicem terrestrem Socha- couiensem, Nicolaum Korycinski, capitaneum Oycouiensem, Ioannem Wiel- zynski et Hieronimum Mielonski secretarios nostros, vti commissarios nostros de officijs eorundem, nec non honoratos Iacobum Cieniowic seniorem, Gas- parum Polner, Sebastianum Kłoszowic, Stanislaum Hippolit, Venceslaum Sławecki aliosque litis comparticipes, in adcitatione specificatos, atque totam communitatem ciuitatis nostrae Cracouiensis de causa infrascripta bonisque eorum in genere omnibus, ad instantiam spectabilium et famatorum procon- sulis et consulum ciuitatis nostrae Cracouiensis ad prosequendas iureque continuandas appellationes suas, a decretis quibusdam praedictorum com- missariorum nostrorum ad nos et iudicium nostrum interpositas non tamen admissas, idque in causa et actione modernis actoribus magistratui consulari Cracouiensi per praedictos adcitatos videlicet communitatem Cracouiensem ratione degradationis ex officio scabinali et officio senioratus Cjuadraginta
ióó
virorum aliarumąue iniuriarum per adcitatos praefatos scilicet communita- tem ciuitatis Cracouiensis praetensarum, prius ad iudicium nostrum institu- tam ac propter nostram ad praesens a Cracouia absentiam, commissarijs nos- tris suprascriptis ad decidendum commissa et demandata: in qua causa cum actores moderni citationem contra se editam, tum et commissionem ipsam, quae positionem citationis antecessit, inordinatam esse assererent ac se a termino illo liberos pronunciari peterent, praefati commissarij nostri post fundatam iurisdictionem commissorialem, citatione et commissione ordinata adinuenta, modernis actoribuś super citationem originalem procedere ac postmodum respondere iniunxerant, nec a singulis huiusmodi decretis eidem magistratui consulari Cracouiensi ad nos et iudicium nostrum prouocandi appellationem admiserant, ąuinimo in vlteriori processu, ąuantum attinebat scabinos, eo attento, quod citati tempore litispendentiae personas in scabi- natu existentes et causam coniunctam bonum commune ciuitatis concernen- tem, contra se promouentes, officijs ipsorum priuauerunt, cuius priuationis causam iustam nul lam dederunt, ideo ąuatenus praefati citati, yidelicet ma- gistratus consularis Cracouiensis personas depositas, in citatione specificatas, ad idem officium illorum scabinale exnunc restituerent, sub paena taxae in citatione positae, nimirum duorum millium Vng"aricalium iniunxerant, quod vero attinebat damna ex huiusmodi depositione perpessa, causam eandem pro cognitione et liąuidatione eorundem, ad nos et iudicium nostrum remi- serant; ąuantum deniąue Quadraginta viros attinebat, eo attento, quod ijdem citati ex officio eosdem Ouadraginta viros deposuisse negabant, ideo eosdem in eodem officio suo et loco permanere ac iuribus ac praerogatiuis suis gaudere debere decreuerant, a qua sententia pars vtraque ad nos et iudicium nostrum prouocauerat, nihilominus tamen idem magistratus consularis Cra- couiensis ad prosequendum illas priores appellationes per memoratos com- missarios nostros a decretis procedendi et respondendi ad nos et iudicium nostrum interpositas non tamen admissas, tam praefatos commissarios nostros quam eiusdem partem adhaerentem, scilicet ciues et personas suprascriptas totamque communitatem Cracouiensem modo superius praemisso ad nos et iudicium nostrum adcitauerant, prout adcitationes praefatae et processus causae istius latius de praemissis testantur: in termino itaąue hodierno iudicij relationum nostrarum propriarum tam ex eisdem adcitationibus, quam re- ceptione causae per assessores iudicij nostri in negotio principali post adin- uentum, quod appellationes praefatae per commissarios nostros a supradictis decretis procedendi et respondendi denegatae, admissibiles non fuerint nec prosequibiles sint; ad nos facta, incidenti et hucusque continuato, partibus praefcitis actorea principalis causae, yidelicet praefata communitate ciuitatis nostrae Cracouiensis per honoratos et famatos Erasmum Hippolit, Venceslaum Sławęcki, Sebastianum Kłosowic atque Ioannem ł.yskowic plenipotentes et internuntios suos, citatis autem magistratu consulari Cracouiensi per excel- lentem et spectabilem Georgium Pipan, philosophiae et medicinae doctorem, Christopherum Słowikowski consules ;itque nobilem Andream Bełza secre- tariuin et notarium ciuitatis eiusdem, itidem plenipotentes suos, coram no- bis comparentibus eumque terminum attentantibus et controuersias snas co- ram commissarijs nostris agitatas repetentibus : nos cum consiliarijs nostris,
ióy
lateri nostro assidentibus, partium controuersijs exauditis eoque attento, quod citati, magistratus videlicet consularis Cracouiensis in vsu eligendorum scabinorum Cracouiensium ab immemorabili tempore semper fuerit eandem- que electionem certis et statis diebus ąuotannis expediuerit; decretaąue eo nomine aliąuot, praesertim autem diui olim Sigismundi primi regis et aui nostri materni in vim perpetuae legis, vnum ąuidem in anno millesimo quin- gentesimo vigesimo primo ; alterum vero in anno millesimo ąuingentesimo trigesimo secundo , inter communitatem et magistratum Cracouiensem lata, nouissime vero etiam decretum commissariorum nostrorum, inter consula- tum et scabinos illius temporis Cracouienses anno Domini millesimo ąuin- gentesimo nonagesimo nono, a quo neutra partium appellauit, ąuibus libera electio scabinorum magistratui consulari adiudicata est, intercesserint, neque citati eosdem, quos communitas officio scabinatus motos esse conqueritur; degradauerit, sed interueniente electione annua ipsimet ab officijs suis super- sedere ex antiquissimo vsu et consuetudine tenebantur, proinde sententia praefata commissariorum nostrorum retractata et annihilata, actioneque eadem incompetenti adinuenta, citatos eosdem magistratum videlicet consularem Cracouiensem ab eadem causa et impetitione actorum ratione eiusdem de- gradationis liberos et absolutos pronunciandos esse duximus, vti quidem absoluimus liberosque pronunciamus. In cuius rei fidem sigillum regni nostri praesentibus est appressum. Datum Varsouiae feria quarta antę festum sanctissimae et indiuiduae Trinitatis proxima, anno Domini millesimo sexcen- tesimo vigesimo sexto, regnorum nostrorum Poloniae trigesimo nono, Sue- ciae vero trigesimo tertio anno. — Stanislaus Lubieński episcopus Luceo- riensis, r. P. vicecancellarius sst. — Relatio reuerendissimi in Christo patris domini Stanislai Lubieński episcopi Luceoriensis, regni Poloniae vicecan- cellarij. — Ioannes Gumowski. — Correxit Dembowicz.
Dokument pargaminowy. Na sznurku z pąsowych jedwabnych i złotych nici wisi w puszce bla- szanej pieczęć pokojowa, w czerwonym wosku wyciśnięta.
D3T. 1626. die 8. m. Iunii, Varsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae proconsulem et consules ciritatis Cra- coviensis; criminis laesae maiestatis accusatos; culpae immunes esse declarat.
Sigismundus tertius Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniaeque necnon Suecorum, Gotthorum, Vandalorumque haereditarius rex, significamus praesentibus lite- ris nostris, quorum interest, vniuersis et singulis, citatos fuisse ad nos et iudicium nostrum spectabiles et famatos proconsulem et consules ciuitatis nostrae Cracouiensis, quorum nomina et cognomina pro insertis et expressis habere volumus, de personis, officijs bonisque eorum in genere omnibus ad instantiam instigatoris nostri et reipublicae ex delatione honoratorum et fa- matorum ciuium ac totius communitatis Cracouiensis propterea, quia illi fide, qua nobis obstricti sunt, posthabita, inmemores iuramentorum suorum, dum
i68
et ąuando causae ratione certarum iniuriarum, per illos communitati ciuitatis eiusdem Cracouiensis illatarum, coram commissarijs a nobis deputatis pera- g-ebantur, contra officia sua ad obedientiam nobis iidelitatis praestandam, spectabilem Christopherum Słowikowski, qui scitu, iussu ac mandato illorum, fidelitatis nobis praestitae et iuramenti immemor, contra Maiestatem nostram rebelliter ipsis scientibus, assistentibus iubentibusque restitit, subordinarunt et illi restiterunt, mandatis nostris parere et satisfacere noluerunt, ob idque in paenas criminis lesae maiestatis incurrerunt: citando eosdem ad videndum et audiendum ipsos paenis, facto illorum demeritis, puniri easąue super ipsis decerni, prout citatio praefata latius de praemissis testatur. In termino itaąue hodierno iudicij relationum nostrarum propriarum, tam ex eadem citatione, quam receptione causae per assessores iudicij nostri ad nos facta, incidente et hucusąue continuato, partibus praefatis, actorea instigatore no- stro ac ipsius delatoribus per nobilem Ioannem Rudawski plenipotentem suum, citata autem magistratu consulari Cracouiensi per excellentes et spec- tabiles Georgium Pipan, philosophiae et medicinae doctorem, Christopherum Słowikowski consulem atque nobilem Andream Bełza notarium ciuitatis ■ eiusdem nostrae Cracouiensis, internuntios suos coram nobis comparentibus eumąue terminum attentantibus, et actorea ex sua actione contra citatos proponebat, citati autem actores contenta citationis nequaquam probare posse asserebant contentaque citationis actorum praefatorum non agnoscebant, quinimo paenam talionis contra eosdem decerni expetebant: nos cum con- siliarijs nostris, lateri nostro assidentibus, partium controuersijs exauditis, eoque attento, quod actores praefati intentionem suam contra citatos dedu- cere non possunt, is idemque Christopherus Słowikowski ratione eorum verborum, quae actores crimen laesae maiestatis sapere allegant, a causa et impetitione actorum, vti minus competenti, die hodierna per decretum no- strum absolutus est, ideo actione eadem incompetenti adinuenta, citatos quo- que praefatos a causa et impetitione actorum eorundem liberos et absolutos pronuntiandos esse duximus, vti quidem absoluimus liberosque pronuntiamus. Caeterum quod paenam talionis per citatos super actoribus affectatam spectat, eo attento, quod citati praefati per obiectionem sibi ab actoribus criminis laesae maiestatis, grauiter iniuriati sunt, ideo internuntios actorum praefa- torum, qui causam praesentem coram nobis contra citatos promouebant, videlicet famatos Ioannem Łyszkowicz, Nicolaum Szołomanski, Stanislaum Hyppolit, Erasmum Hyppolit, Venceslaum Sławęcki, Valentinum Burkat, Nicolaum Szwarc, Simonem Respondowski, Ioannem Piątkowicz, Andream Małaszek ad paenam talionis, nimirum ad detentionem in turri praetorij Cracouiensis per duodecem septimanas sustinendam, tum et ad perśolutionem centum marcarum ratione personae cuiuslibet eorum citatis praefatis con- demnandos esse duximus condemnamusque, decernentes, quatenus ijdem su- pranominati ciues Cracouienses carceres eosdem praetorij in termino sex septimanarum a data praesentium computandarum, subeant, eosque per duo- decem, vti praemissum est, septimanas continuent ac sustineant, et nihilo- minus antequam ex eisdem carceribus exierint, paenam centum marcarum Polonicalium, quilibet illorum pro se et persona sua ijsdem citatis reponant, numerent et persoluant. Saluam tamen insuper contra alios, quos idem ma-
169
gistratus consularis Cracouiensis motuum istorum contra se excitatorum authores aut seąuaces fuisse existimauerit, ratione itidem paenae talionis, ąuantum de iure competierit; ijsdem citatis actionem relinąuimus ac reser- uamus, praesentis decreti nostri vigore. In cuius rei fidem sigillum regni nostri praesentibus est appressum. Datum Varsauiae feria secunda postridie festi sanctissimae et indiuiduae Trinitatis, anno Domini millesimo sexcente- simo vigesimo sexto; regnorum nostrorum Poloniae trigesimo nono, Sueciae vero trigesimo tertio anno. — Stanislaus Lubiński episcopus Luceoriensis, regni Poloniae vicecancellarius manu propria. — Relatio reuerendi in Christo patris, domini Stanislai Łubieński episcopi Luceoriensis, regni Poloniae vice- cancellarij. — Ioannes Gumowski manu propria. — Correxit Dembowicz.
Kodeks Zaleskiego, karta 210.
93$. 1626. die 14. m. Iulii, Varsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae proconsuli consulibusąue Cracoviensibus mandat, ut victui munitioniąue civitatis provideant.
Spectabilibus et famatis proconsuli, consulibus totiąue magistratui ciui- tatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis. — Sigismundus III Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Mazouiae, Samogitiae, Liuoniaeąue necnon Sueccorum, Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex. Spectabiles ac famati, fideliter nobis dilecti ! Iusz sie na to iawnie Gabor, iako nas wieści dochodzą, zawziął, aby złe zamysły swe przeciwko Coronie z woyskiem swym y pogańskim nastąpiwszy, wyko- nywał: przeto abyście miasto w zywnosc y munitią opatrzyli, ludzi przyieli y wszelaką prouisią do obrony należącą uczynili, pilnie napominamy, obo- wiązuiąc w tym wiarę y powinność Wier. Wasz. którym zyczemy dobrego od pana Boga zdrowia. Dan w Warszawie dnia XIV miesiąca lipca roku Pańskiego MDCXXVI, panowania naszego polskiego XXXIX, szweckiego XXXIII roku. — Sigismundus rex.
Dokument papierowy; po stronie adresowej wyciśnięta pieczęć pokojowa.
030. 1626. die 16. m. Iulii, Cracoviae.
Proconsul consulesąue Cracovienses Cjuatuor viros ad privilegia civitatis perscrutanda deligunt.
Actum feria 5* post festum s. Margaretae virginis proxima, anno Do- mini 1626. — Spectabiles domini Mathaeus Grusczynski proconsul, Christo- pherus Słowikowski, Ioannes Wizemberg, Stanislaus Conradt, Mathias Wo- nieyski, Christopherus Naymanowicz, Albertus Celesta, Ioannes Kotlicki et Andreas Węgrzynowicz, consules Cracouienses, die hodierna in negotio
22
170
infrascripto per schaedulas conuocati et in praetorio Cracouiensi congregati existentes, inhaerendoąue senatusconsulto e meclio sui ex senioribus domi- norum Quatuor viros per antecessores suos in anno 1604 sancitos, vnani- mibus votis et sententijs suis spectabiles dominos Christopherum Szober, Nicolaum Zalassowski, Stanislaum Rabb et Sigismundum Alantsee, collegas suos in Quatuor viros elegerunt et constituerunt, eisdem onus hoc qua- tuorviratus commendauerunt, videlicet, vt priuilegia ciuitatis et alia muni- menta; ąuanta fieri potest diligentia, reuideant et perlustrent, omniaąue ea; ąuaecunąue ad bonum et vtile ciuitatis pertinere videbuntur, in praemissis exequantur.
Lib. Cons. 9, str. 368.
040. 1626. die 2$. m. Iulii; Varsoviae.
Sigismundus III. proconsuli consulibusąue Cracoviensibus mandat, ut urbis defendendae gratia milites pedestres conducant, aliisąue ad defensio- nem necessariis provideant.
Spectabilibus et famatis proconsuli, consulibus totiąue magistratui ciui- tatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis. — Zigmunth III z łaski Bozey kroi polski, wielkie xiąze litewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflantskie y szwedzki, gocki, wandalski dziedziczny kroi. Spec- tabiles et famati , fideliter nobis dilecti ! Dochodzi nas to , ysz Wiem. W. w tak wielkiem niebespieczenstwie od Gabora zachodzącym, o którym z ro- żnych mieisc pewne mamy wiadomości, zadnei opatrzności około miasta Kra- kowa niemacie y gotowości zadney do dania odporu nieprzyiacielowi nie- czynicie. Co iako nas niepomału obeszło, słysząc o takiei oziębłości Wiem. W. tak y to koniecznie mieć chcemy y Wiern. W. napominamy, abyście iako nailepszy porządek do obrony między sobą uczyniwszy, piechoty podług potrzeby przyieli, strasz potężną trzymali, bramy aby wczas zamykane y nie wszystkie otwierane były, doirzeli, przez częste monstry ludzie do gotowości spasabiali, y tego przestrzegali, iakoby y mury miedzy mieszcząny podzie- lone były y kozdy miał sposobną do obrony strzelbę, gotowym bendąc mieisca albo ąuatery sobie ukazany pilnować y odpór nieprzyiacielowi czy- nie. W czym pewni iestesmy, że Wier. W. poczuwszy sie, wszystko to iako naiprędzy wykonać zechcecie y wszelakich sposobów szukać bendziecie, iakoby pretkoscią y resolutią swoią ten nieprzyiaciel niemogł nic szkodli- wego miastu tamtemu uczynić y odpór wziąć mógł. Vczynicie to Wiern. W. y z powinności swoi y dla łaski naszy, którym na ten czas dobrego od pana Boga zdrowia życzymy. Dąn w Warszawie dnia XXIII miesiąca lipca roku Pańskiego M DC XXVI, panowania naszego polskiego XXXIX, szwedz- kiego XXXIII. — Sigismundus rex.
Dokument papierowy; po stronie adresowej wyciśnięta pieczęć pokojowa.
i7i
041. IÓ2Ó. die 18. m. Augusti, Cracoviae.
Senatus consultum de armamentario civili moeniis adiungendo.
Actum sabbato in vigilia ]) festi s. I.aurentij martyris, 1626. — Specta- biles domini Mathaeus Grusczynski proconsul, Nicolaus Zalassowski, Stani- slaus Rabb, Sigismundus Alantsee, Georgius Pipan , Christopherus Słowi- kowski, Stanislaus Conradt, Adamus Nagoth et Christopherus Szedell, con- sules Cracouienses, die hodierna in negotio infrascripto per schaedulas conuocati et in praetorio Cracouiensi congregati existentes, facultatem omni- modam dederunt spectabilibus dominis Stanislao Conradt et Mathaeo Gru- sczynski collegis suis et aerarii ciuilis praefectis, vt ipsi armamentarium ciuitatis muro contignent fornicemąue ibidem extrui inceptum ąuamprimum continuent.
Lib. Cons. 9, str. 369.
042. 1626. die 27. m. Augusti, Cracoviae.
Senatus consultum de ordine, quo consules Cracovienses munus nuntio- rum obire debent.
Actum feria quinta antę festum s. Aegidii abbatis proxima, anno Do- mini 1626. — Spectabiles domini Christopherus Szedel proconsul, Christo- pherus Szober, Stanislaus Rabb, Sigismundus Alantsee, Daniel Zaidlic, Christopherus Słowikowski, Ioannes Wizemberg", Stanislaus Conradt, Alber- tus Celesta, Mathaeus Grusczynski, Ioannes Kotlicki, Adamus Nagoth, An- dreas Wegrzynowic et Georg-ius Cromer, consules Cracouienses, in negotio infrascripto per schaedulas conuocati et in praetorio Cracouiensi pleno in numero congregati existentes, eoque animaduerso, quod in eligendis e me- dio sui ad conuentus regni generales, aliaque boni publici promouenda ne- gocia nunciis ableg'andis, graues variaeque saepe orerentur (s) difficultates, plerique etenim priuatis distenti curis, vel hoc munus subterfugere con- sueuerunt, vel sanę legitime electi, illud vltro subire recusauerunt, ita vt saepenumero locus inter regni nuncios per antecessores suos summa cum industria et labore magno partus, in graui amissionis periculo versaretur, cui mało obuiando [praesertim cum omnes iuramento ad promouendum bo- num publicum obstricti sunt, vnusque pro altero plus onerum, cum summo rerum et fortunarum suarum dispendio ferre non cogitur], vnanimibus votis et sententijs suis, maturaque deliberatione praehabita concluserunt, vt amodo ad comitia regni hoc munus legationis per se et alios dominos collegas suos ordine a domino collega suo seniore spectabili Christophero Szober cum
J) Jestto myłka zamiast „in vigilia vigiliae." W roku bowiem 1626 przypadał dzień św. Wa- wrzyńca w poniedziałek, sobota była zatem Wiliją wilii.
172
altero in ordine decimo tertio spectabili Stanislao Conradt [qui ad proxime ventura regni comitia munus hoc obibunt] incipiendo, et sic conseąuenter per succedentes praefatis spectabilibus dominis Christophero Szober et Sta- nislao Conradt dominos collegas, nullo penitus excepto vel [etiam legali impedimento non obstante] exempto, idque sub paena ąuingentarum mar- carum, atque per schaedulas sui amplius non vocationis, in contrauenientem ąuempiam dominum collegam suum huic ordinationi, boni publici causa conclusae, exnunc et de facto irremissibiliter soluendarum, sancita obeatur et perficiatur. Quibus ąuidem dominis collegis modo praemisso munus hoc obeuntibus, pro praemio per ducentos florenos vnicuique eorum ex aerario ciuitatis per spectabiles dominos aerarii ciuilis praefectos nunc et pro tem- pore existentes, solui debere constituerunt.
Lib. Cons. 9, str. 370.
043. 1626. die 29. m. Augusti, Cracoviae.
Senatus consultum de uxoribus consulum in viduitate relictis, ab omni contributione liberandis.
Actum sabbato antę festum s. Aegidii abbatis proximo, 1626. — Spec- tabiles domini Christopherus Szedell proconsul, Christopherus Szober, Nico- laus Zalassowski, Stanislaus Rabb, Paulus Hypolith, Daniel Zaidlic, Stani- slaus Conradt, Mathias Wonieyski, Albertus Celesta, Matheus Grusczynski, Ioannes Kotlicki, Andreas Wegrzynowic et Georgius Cromer, consules Cra- couienses, die hodierna in negotio infrascripto per schaedulas conuocati et in praetorio Cracouiensi pleno in numero congregati existentes, illudąue animaduertentes, quod spectabilium olim dd. collegarum suorum consulum Cracouiensium relictae viduae, prout maritorum suorum conditionem secutae sunt, sic ex antiqua consuetudine, vt et defuncti mariti ipsarum ad soluendas contributiones non tenebantur, indignumque esset, vt iure antiquitus sibi seruiendo post mortem maritorum suorum priuarentur, idcirco inhaerendo consuetudini antiquae aequitatique ipsi vnanimibus votis et sententijs suis easdem relictas dominorum collegarum suorum viduas, quaecunque in vi- duali post mortem eorundem maritorum suorum statu existunt, ad soluendas contributiones et ferenda onera ciuitati stringi et cogi non debere con- cluserunt.
Lib. Cons. 9, str. 370.
944. 1626. die 29. m. Augusti, Cracoviae.
Senatus consultum de pecunia, quae redit ex poenis, inter consules partienda.
Actum sabbato antę festum s. Aegidii abbatis proximo 1626. — Spec- tabiles dd. Christopherus Szedell proconsul, Christopherus Szober, Nicolaus
173
Zalassowski, Stanislaus Rabb, Paulus Hyppolith; Daniel Zaidlic, vStanislaus Conradt, Mathias Wonieyski, Albertus Celesta, Mathaeus Grusczynski; Ioan- nes Kotlicki, Andreas Wegrzynowic et Georgius Cromer, consules Craco- uienses, die hodierna in negocio infrascripto per schaedulas conuocati et in praetorio Cracouiensi congregati existentes, eoque considerato, quod paenae super certos ciues officio suo renitentes ob patratam ąuandam petulantiam per dd. collegas suos iuxta conclusionem sabbato pridie festi sacrosanctae et indiuiduae Trinitatis a. D. 1624 decretae, officio presenti per decretum S. R. M. adiudicatae sunt, ideo easdem paenas ad officium praesens perti- nere, non autem in alium ąuempiam vsum conuerti debere concluserunt. Quoniam vero paena talionis ex citatione per communitatem ex parte earun- dem paenarum edita, solummodo eos dd. collegas suos, qui praefatae con- clusioni in atino 1624 interfuerunt, easąue paenas peccuniarias decreuerunt, iuxta praeiudicata similia remansisset, aliiąue absentes ab ea conclusione ad sustinendam eandem talionis paenam non tenerentur, ideo spectabilem d. proconsulem nunc et pro tempore existentem, schaedulas eo nomine, qui- nam ex ista paena participare debeant, et an omnibus illa protunc consuli- bus ac vero circa eandem conclusionem praesentibus seruire possit, et an his omnibus nec ne dare debere , ad mutuam consultationem capiendam constituerunt.
Lib. Cons. 9, str. 371.
945. 1 62 6. die 22. m. Decembris, Cracoviae.
Senatus consultum de consule praeter ius delecto, ad iusiurandum non admittendo.
Actum feria tertia in crastino festi s. Thomae apostoli, anno Domini 1626. — Spectabiles domini Christopherus Szober proconsul, Nicolaus Za- lassowski, Stanislaus Rabb7 Sigismundus Alantsee, Georgius Pipan; Paulus Plypolith, Daniel Zaidlic, Christopherus Słowikowski, Nicolaus Pernus, Sta- nislaus Conradt, Mathias Wonieyski, Christopherus Naymanowicz, Albertus Celesta, Mathaeus Grusczynski, Ioannes Kotlicki, Adamus Nagoth, Andreas Wegrzynowic et Georgius Cromer, consules Cracouienses, die hodierna in negotio infra scripto per schaedulas conuocati et in praetorio Cracouiensi pleno in numero congregati existentes, priuilegio serenissimi olim Sigismundi primi regis Poloniae de anno Domini 1507 ex parte electionis consulum ex scabinis diligenter perlecto , quo praememoratus rex consules Cracouienses non nisi ex scabinis per magnificos palatinos pro tempore existentes; creari debere firmiter praecipit, considerantesque illud priuilegium per decretum S. R. M. domini d. clementissimi Yarsouiae feria sexta antę festa solennia Pentecosten proxima anno currenti 1626 inter magistratum et communitatem latum, approbatum et confirmatum esse, modusque eligendi consulum per eandem S. R. M. sufficienter praescriptus est, cui decreto, si in futuram electionem contrauentum esset, consulque in locum spectabilis olim Hiero-
174
nymi Horlemes non is; qui in eodem decreto praescriptus est, eligeretur, procul dubio et S. R. Mtas grauiter offenderetur, et decretum frustra ferretur, nisi debitam exequtionem sorciatur, elusorium foret, ideo obuiando tanąuam fideles subditi suae S. R. M. ne per conniuentiam aut taciturnitatem suam in aliąuam ad S. R. M. incurrant suspicionem, vnanimibus votis et sententiis suis concluserunt, quod si illustris et magnificus dominus palatinus Craco- uiensis pro futura electione in consulem non ex scabinis, doctoribus, nota- riis et syndico aliquem . alium eligere roluerit, talem eo modo indebite electum, ad praestandum iuramentum per d. proconsulem non esse yocan- dum, neque pro consule habendum, sed causam praesentem prius ad S. R. M. iuxta contenta decreti supra allegati pro informatione, quid nam faciendum esset, transmittendam esse.
Lib. Cons. 9, str. 374.
946. 1627. die 11. m. Februarii, Yarsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae proconsuli consulibusąue Cracoviensibus mandat, ut camerario regis in explorando cive ąuodam, pulverem nitratum e regno contra legem educente; praesto adsint.
Spectabilibus et famatis proconsuli et consulibus totiąue magistratui ciuitatis nostrae Cracouiensis; fideliter nobis dilectis. — Sigismundus III Dei gratia rex Poloniae, magnus dux I.ithuaniae, Russie, Prussię, Masouię, Samogitię, Liuonięąue necnon Suecorum, Gottorum, Vandalorumque here- ditarius rex. Spectabiles et famati, fideliter nobis dilecti ! Zleciliśmy vro- dzonemu łanowi Bogatkowi komornikowi naszemu, aby pilną uczynił inqui- sicyą o miesczaninie krakowskim, który maiąc porozumienie z pewnym ży- dem krakowskim , prochy nad zakaz nasz y prawo pospolite do Mansfelda cicho wywozieł. Co gdy czynie będzie, chcemy to mieć y roskazuiemy Wier. W. abyście z powinności vrzędu swego pomienionemu komornikowi naszemu w tern wszytkim, co do wywiedzienia inąuisicy y pokarania takowego ex- cessu należeć będzie, pomocnemi beli. Dla łaskj naszey, którym od pana Boga zdrowia dobrego życzymy. Dąn w Warszawie dnia XI miesiąca lutego, roku Pańskiego M DC XXVII, panowania naszego polskiego XXXX a swedzkiego XXXIII roku. ■ — ■ Sigismundus rex.
Dokument papierów}' ; po stronie adresowej wyciśnięta pieczęć pokojowa.
947. 1627. die 13. m. Februarii, Varsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae proconsuli consulibusąue Cracoviensibus mandat, ut de custodia urbis provideant.
Spectabilibus et famatis proconsuli, consulibus totiąue magistratui ciui- tatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis! — Sigismundus III Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae,
175
Samogitiae, Liuoniaeąue nec non Suecorum, Gottorum, Vandalorumque hae- reditarius rex. Spectabiles et famati, fideliter nobis dilecti! Za podemknie- niem się y wzięciem niektórych miast na Śląsku, granicom coronnym przy- ległych, od woyska Mansfeldowego, przychodzi się nam obawiać, aby ludzie ci, którzy łupem telko zyią, daley się pomykaiąc do państw naszych, z nie- małem miasta naszego stołecznego niebespieczeństwem niewtargnęli. Zaczym aby w takim niebespieczenstwie co do ostrożności miasta tamecznego należy, nic nie schodzieło, iakosmy w ty mierze listy nasze do pp. senatorów y in- nych vrzędnikow y obywatelow tamecznych dali, tak W. W. donosząc to do wiadomości, chcemy mieć po Wier. W. abyście s powinności swy bes- pieczenstwa miasta tamecznego pilnie strzegli, mury, wały i bramy opatrzyli y nic nieopuszczali, co do bespieczeństwa y obrony miasta tamecznego bę- dzie należało: znosząc się w tym wszytkim tak z wielmożnym woiewodą iako vrodzonemi starostą y wielgorządzcą naszymi krakowskimi. Zyczemy zatem Wier. W. dobrego zdrowia od pana Boga. Dan w Warszawie dnia XIII0 miesiąca lutego roku Pańskiego Al DC XXVII, panowania polskiego XXXX, szwedzkiego XXXIII0. — Sigismundus rex.
Oryginał papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową wyciśniętą po stronie adresowej.
04S. 1627. die 20. m. Februarii, Cracoviae.
Senatus consultum de salario syndici augendo.
Actum sabbato pridie dominicae ąuadragesimalis Inuocauit. — Specta- biles dd. Georgius Pipan medicinae doctor, proconsul, Christopherus Szober, Nicolaus Zalasowski, Sigismundus Alantsee, Paulus Hypolit, Daniel Zaidlic, Christopherus Słowikowski, Ioannes Wizemberg, Stanislaus Conrad, Mathias Wonieyski, Christopherus Naymanowic, Albertus Celesta, Mathaeus Grusczyn- ski, Ioannes Kotlicki, Ludouicus Bianchi, Christopherus Szedell, Andreas Wegrzynowic, Georgius Cromer et Andreas Bełza, consules Cracouienses, in praetorio Cracouiensi per schaedulas legitime conuocati et in praetorio congregati existentes, habita protunc ratione, quod omnia ad victum amic- tumąue pertinentia, in summum excreuere precium, ita vt praeterita tem- pora praesentibus aeąuiparari nequaquam valeant, proinde petito honorati viri Christopheri Karniowski ciuitatis Cracouiensis syndici, illato, annuentes, vnanimibus votis et sententijs suis salarium septimanale ipsi ex publico aerario augendum esse, ita vt non quinque floreni, verum septem floreni salarii septimanalis ex publico aerario ciuitatis eidem dentur.
Lib. Cons. 9, str. 378.
1 76
940. 1627. die 24. m. Martii, Cracoviae.
Senatus consultum de emolumentis, quae refectiones dicuntur, consulibus Cracoviensibus denuo praestandis.
Actum feria ąuarta in vigilia festi Annunciationis beatae virginis Ma- riae antę dominicam Palmarum proxima. — Spectabiles dd. Daniel Zaidlic, medicinae doctor, proconsul, Christopherus Szober, Nicolaus Zalassowski, Sigismundus Alantsee, Nicolaus Pernus, Stanislaus Conradt, Christopherus Naymanowicz, Mathaeus Grusczynski, Ioannes Kotlicki, Ludouicus Bianchi, Christopherus Szedell et Georgius Cromer, consules Cracouienses, in negotio infrascripto per schaedulas legitime conuocati et in praetorio Cracouiensi congregati existentes, id ipsumąue considerantes, quod tot et tantos reipu- blicae labores in hoc collegio agitari continuo solitos per dd. consules, etiam cum rei domesticae iactura haud mediocri, valetudinisque dispendio indefesse sustentos et sustinendos, vnica saltim eaque satis exigua gratificatione refec- tionum ex publico aerario sibi ipsis stato tempore dari solitarum, aliąuan- tulum releuari apparet, ąuarum vsus ad tempus biennii suspensus erat nulla alia consideratione, praeterąuam vt ingruente negotii publici, nimirum causae cum communitate in iudicio S. R. M. intercedentis mole, dum publicum aerarium extenuatum ac pene exhaustum conspiceretur, neąue impensas ad causam eiusmodi suppeditare posset, necessitates ex hisce refectionibus per modum mutui ad tempus concessis, expedirentur [prout id ipsum ex con- clusione spectabilis senatus de data feria sexta post festum Natiuitatis s. Ioannis Baptistae proxima a. D. 1624 facta liąuet], proinde post elapsum eiusmodi biennium, cuius cognitio de hisce refectionibus retentis, iterum ad vsum collegii conuertendis, ad aliud tempus reiicitur, refectiones pro quar- tualibus tribus retentas, vt pote pro ąuartuali s. Crucis atque s. Luciae, nec non festis Natalis Domini piscium et refectiones anni praeteriti 1626, tum pro ąuartuali Cinerum proxime praeterito piscium et pro festis solennibus s. Paschatis proxime imminentibus, refectiones prouenientes ex aerario pu- blico in vsum collegii huius dari debere vnanimiter concluserunt.
I-ib. Cons. 9, str. 379.
05O. 1627. die 2Ó. m. Martii, Cracoviae.
Senatus consultum de defensione urbis.
Actum feria sexta in crastino festi Anuntiationis beatae virginis Mariae antę dominicam Palmarum proxima, a. D. 1627. — Zacna rada Krakowska Ichmość pp. Daniel Zaidlic, doctor w lekarstwie, burmistrz, Krzystoph Szo- ber, Paweł Hypolit, łan Wizemberg, Mikołay Pernus, Maciey Wonieyski, Woyciech Celesta, Mathaeus Grusczynski, Ludwik Bianchi, Krzystoph Sze- dell, Ierzy Cromer rayce, wespół y z uczciwym pospolitym człekiem, zgro-
177
madzeni na ratuszu Krakowskim bedac, a niebespieczenstwom pogranicznym z Slaska tymi czasy od woyska Mansweldskiego nastepuiacym, zabiezec se- curitatemąue publicam sobie y miastu stołecznemu obmyślić chcąc, iedno- staynie sposób do ostrożności należący opisali, namówili, postanowili y wszyscy wobec mocno trzymać, chować y pełnić obowiazali sie.
§ i. Naprzód p. burmistrz natenczas bedacy, zaraz dzisiodniowey nocy ma pp. radne na ratusz obesłać, a godzinę dla znaku nizey opisanego dania naznaczyć, tak, ze skoro trębac mieyski na ganku wieże ratusza Krakow- skiego w miedzianą trąbę na znak trwogi piosnkę starodawną, w Polscze wiadomą chrzescianstwu »Bogarodzica Dziewica« etc. zatrąbi, iednak ią tamże będzie trąbie powinien na czterech stronach wieże, na każdym rogu po trzy wiersze, aby skoro tak trębacz ten potrębowac będzie, wnet zarazem każdy gospodarz osobą swą w zbroi, z bronią y wszytką mezką czeladzią y domo- wymi, kogokolwiek do rzeczy woienney sposobnego, albo do władania bro- nią mieć będzie, armatno iako do własney potrzeby na mieysce naznaczone do swego dziesiatnika, a z dziesiatnikiem do rotmistrza pokwapic y stawie sie ma y powinien, pod winą 14 grzywien. Stanąwszy tam żaden zwady wsczynać ani strzelania iakiego wazyc sie nie ma, pod srogim na g-ardle karaniem, iedno każdy ma z pilnością czekać, kędy go iego rothmistrz y z dziesiątniki obróci za wskazaniem p. burmistrza y pp. radziec, gdzie każdy rothmistrzom y dziesiątnikom swym powolne posłuszeństwo czynie powinien.
§ 2. Każdy w domu swoim powinien sporządzić w nocy, aby z domu świeca w latarniey goraiąca była wywiezszona ; którą sprawą aby sie iakie zamieszanie y burda w mieście nie działa, albo zęby sie tym ludzie za takową próbą nietrwozyli, maią to wprzód z vrzedu pp. radni dostatecznie zamkowi opowiedzieć y oznaymic.
§ 3. A iz na cztery ąuartały miasto iest rozdzielone, y dziesiątnicy pewni są postanowieni, tedy rotmistrzom do każdego kwartału albo wiertela mieysca y stanowiska pp. radni naznaczała y stanowią:
na wierteł Laniorum za rotmistrza iest obrany Matyas Sypinski, który z swTymi dziesiątnikami y rotą będzie sie sprawował, a czasu dania znaku pomienionego z nimi y z rotą stanąć ma do sukiennic;
na wierteł Castrensc za rothmistrza obrany iest Krzystoph Ambrozowic passamonnik, który z swymi dziesiątnikami y z rotą czasu dania znaku po- mienionego stanąć ma na spiklerzu mieyskim ;
na wierteł Figulorum za rothmistrza obrany jest Ierzy Bekowiecki, który z swymi dziesiątnikami y z rotą czasu dania znaku pomienionego sta- nąć ma w ratuszu na piętrze ;
na wierteł Słaucoiviense za rothmistrza obrany iest Michał Swander do czasu, na mieysce Woyciecha Godorowskiego, którego teraz w mieście nie masz, a ten z swymi dziesiątnikami y z rotą na rynku przed ratuszem stanąć ma, czasu dania znaku pomienionego.
§ 4. Za starszego nad tymi rotmistrzami wszytkimi obrany iest Szymon Muty, który autoritatem iako rothmistrzami, tak y rotą każdego z nich dispo- nować będzie miał, z wiedzeniem y dokładem pp. radnych. Na co iednak super fidelitatem tento iuramentum powinien vczynic.
23
i78
§ 5. Iz są deputowani pp. ceykwarterowie z posrodka pp. radnych, którzy w swey dispositiey armatę, publiczną maią, tedy ku pomocy im de- putowany iest Woyciech Olchowic, który to, co iemu od pp. ceykwarterow zlecono będzie, pilnie odprawować powinien.
§ 6. lego Mość p. burmistrz ossob 12 z miesczan, to iest kupców, zawsze przed wieczorem obwieści, który nazaiutrz, skoro dzień, armatim po- winni sie na ratusz stawić , to iest w zbroi, z których z muszkietami szesc, a z alabartami szesc będą, a z tych do bron po czterech poydą, y przy pie- chocie tam na strazey bedacey, cały dzień bydz y straż wiernie odprawo- wać będą; co powinni każdy vczynic pod winą 14 grzywien.
§ 7. Cechowie ossobami swymi nie przes czeladź po czterech na kazdey bascie albo wieży sobie zleconey każdą noc, dziś zacząwszy, straż odprawo- wać powinni, a tych starszy deputuią y zawsze o nich p. burmistrzowi oznay- mią, pilnie tego starszy doglądaiąc, zęby takowa straż w bastach y wieżach sie odprawowała w czuynosci ; a g-dzieby sie iakie niedbalstwo znalazło, cze- goby starszy doyrzec zaniechali, tedy samisz starszy karani będą 14 grzy- wien. Ażeby sie czuynosc większa po basztach strazey pokazała, tedy zegara na wieży kościoła P. Mariey pilnie słuchaiac, każdy za każdą godziną, ile zegar ten vderzy, maią sie do siebie okołem miasta w pisczałki odezwać; a któryby sie odezwać za godziną zaniedbał, teyze winie podlegać będzie.
§ 8. PP. kupce wiertelami powinni stanąć ossobami swymi, żadnego nie wyymuiąc, na ratusz, zaraz po wybiianey na noc, y tu całą noc nie spać, ale w czuynosci armatnie, z strzelbą y z orężem straż odprawować, którą straż dziś wierteł laniornm ma zacząć; a ktokolwiekby sie vtaił, a na straż sam swą ossobą nie stawił wespół y z czeladzią mezką, którą ma, takowy grzywien 14 karan będzie; a nazaiutrz rozchodząc sie z takowey strazey z ratusza, cicho, nic nie strzelaiąc, do domów swych roschodzic sie będą za dozwoleniem p. burmistrza, gdzie na każdą noc będą przytym bywać osso- bami swymi dway z pp. radziec, zacząwszy od p. burmistrza y z drugim p. collegą, y tak nemine penitus excepto, sub poena priuationis refectionum za cały rok, per ordinem, niczym sie niezasłaniaiąc, do tey powinności sta- wie sie maią.
§ 9. Miesczanie, którzy przy swych domach łańcuchy żelazne mieyskie przykowane maią, powinni zaraz, skoro wieczór przyidzie, łańcuchami tymi założyć y kłotkami vlice zamknąć; co ma trwać całą noc, y nie otwierać, az po otworzeniu miasta rano; co czynie maią pod winą 14 grzywien tyle- kroć, ilekroć by kto tey powinności omieszkał.
§ 10. Każdy powinien mieć w domu haki, ossęki, drabiny, siekiery, także wody pełno w naczyniach, pod dachem y na dole, czego będzie vrze- downa reuisia, w czym gdzieby sie kto niedbały znalazł, karan będzie winą 14 grzywien.
§ 11. Reuizia będzie nie odwłoczna w domach, wiele gdzie ossob, armaty y inszych rzeczy, ad integritatem publicam należących, gdzie przed pp. reuizorami nato deputowanymi, żywność swoie pokazać każdy miesczanin powinien będzie, także tez armatę, oręze, strzelbę, także czeladź y wszytkich domowych komorników y gości, iesliby miał, zęby zupełna była informacia vrzedowi, kto sie w mieście zamykać będzie. A gdzieby kto zataił kogo,
i?9
bądź iakiey rzeczy do oznaymienia potrzebney, takowy iako niewierny oy- czyznie swoiey karan będzie grzywien 50 y więzieniem na wieży w ratuszu pod dzwonkiem. Sąsiedzi tez dway, którzy pp. rewizorom przydani będą w każdym dziesiątku 7 powinni z pp. reuisorami isć y oznaymic wszytko, cokolwiek by ku oznaymieniu bydź widzieli potrzebnego.
§ 12. Aby sie reuisia iako napilniey y gruntowniey odprawie mogła, deputowani są nato z posrodka pp. radnych ossob ośm, także z ławników ossob ośm do nich, y z cechowych pierwszych starszych ośm.
§ 13. Trzeba tego, aby wszytko pospólstwo było gotowe na kozdy czas ku monstrze, gdy z vrzedu będzie oznaymiono, na którą to monstre każdy ossobą swą y z czeladzią wszytką mezką, także domowymi mezkiey płci, którzy są do broni władania sposobni, zstawic sie ma armatno z strzelbą y gotowością wszelką, nikogo nie wyymuiąc, ale wszyscy zstawic sie po- winni pod wina 14 grzywien.
§ 14. Do tey piechoty, która tymi czasy dla bespieczenstwa pospolitego kosztem publicznym zaciagnioną iest, aby sie skuteczniey potrzebie terazniey- szey nagłego niebespieczenstwa wyg-odzić mogło, piechoty ieszcze pięćdzie- siąt zaciągnąć postanowiono.
Które to wyzey opisane postanowienie pp. radni z pospolitym człowie- kiem w zgromadzeniu zgodnie wypełnić, y to, cokolwiek by iedno ad con- seruandam integritatem publicam należało, wykonać submittowali się.
Acta Cons. Crac. 9, str. 380.
951. 1627. die 27. m. Martii, Cracoviae.
Senatus consultum de civibus refractariis poena perseąuendis.
Actum sabbato pridie dominicae Palmarum. — Spectabiles domini vti supra (Daniel Zaidlic, medicinae doctor, proconsul, Paulus Cellari, Ioannes Wizemberg, Mathias Wonieyski, Nicolaus Pernus, Christopherus Nayma- nowic, Albertus Celesta, Mathaeus Grusczynski et Ludouicus Bianchi) con- sules Cracouienses, ad consultandum de securitate publica ciuitatis Craco- uiensis et auertendum a milite Mansueltico, de hostilitate suspecto, impen- denda pericula congregati existentes, animaduertentes, plures ciuium eo teme- ritatis progressos esse, quod nec amore patriae nec periculi mętu ad ea, quae senatus ex consensu totius istius reipublicae pro bono communi lau- data sanciuit, exequenda moueantur, ąuinimo varijs subterfugiis, vt ea sancita etiam authoritate officii consularis eludant, laborent, proinde in vim ordinatio- nis etiam in futurum aestuante similibus reipublica hac procellis duraturae, omnes et singulos ciues et incolas Cracouienses refractarios, qui excubias tam diurnas quam nocturnas ferre et sancitis seu etiam mandatis officii con- sularis, turbulento tempore editis, securitatem publicam dirigentibus, parere neglexerint, et vocati eo nomine ad officium consulare non comparuerint, summarie et sine figura iudicii iudicandos, et in vna contumacia vera con- demnatos, extunc in personas ipsorum captiuandas et tantisper carcere prae-
i8o
toriano, donec culpam paena ąuatuordecim marcarum redemerint, manci- pandos esse, vnanimibus votis et sententijs concluserunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 384.
i).y*2. 1627. die 9. m. Iulii, Cracoviae.
Senatus consultum de civitate impertienda.
Actum feria sexta in octaua Visitationis B. M. V. — Spectabiles do- mini Mathias Woniejski proconsul, Nicolaus Zalassowski, Georgius Pipan, Paulus Hippolith, Stanislaus Chodowie, Christopherus Słowikowski, Stani- slaus Conradt, Paulus Celary, Ioannes Wisemberg, Albertus Celesta, Mathias Grusczynski, Ioannes Kotlicki, Ludouicus Blanow, Georgius Cromer, per schaedulas conuocati et in praetorium congregati, edocti exemplis nonnullo- rum extraneorum, ad ius eiuitatis susceptorum , ex ąuibus nonnulli tumul- tuum et discordiarum in ciuitate Cracouiensi occasionem dissidionis religionis praebuerunt, nonnulli multa collecta pecunia e ciuitate nullo gratitudinis testimonio ciuitati relicto, discesserunt, proinde talibus ac paci publicae con- sultum ire cupientes, quam religionis dissimilitudo interturbare solet, nemi- nem extraneorum ad ius eiuitatis, nisi catholicum possessionatum vel fideius- soriam cautionem de acąuirenda possessione habentem et onera ferentem, ad ius eiuitatis admittendum esse, vnanimibus votis et sententijs suis con- cluserunt.
Et ąuoniam saepius fit, vt artifices operę mechanico viuentes et pro artificibus ad ius eiuitatis admissi, ad mercaturam etiam prosiliant, leuissimo honorario ciuitati obiato, proinde in vim perpetuae ordinationis sanciuerunt, ut artifices ijdem, quicunque mercaturam exercere velint, iterum honorarium mercaturae nomine ad aerarium publicum conferant, alioąui ipsis mercaturae studium interdictum esse.
Inhaerendo rescripto sacrae regiae Maiestatis , domini nostri clemen- tissimi, patritios omnes, quicunque modum aliąuem viuendi honestum sibi elegerint, teneri nomina sua in cathalogum ciuium praestito iuramento con- ferre atąue onera eiuitatis portare decreuerunt.
Et ąuoniam plures ciuium reperiuntur, qui sub titulo ciuis bona ter- restria possidentes, nulla eiuitatis onera ferunt, proinde contra tales, qui onera ferre noluerint, ad priuationem iuris ciuilis agendum esse concluserunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 386.
0.53. 1627. die 12. m. Iulii, Cracoviae.
Senatus consultum de nundinis.
Actum feria secunda pridie festi sanctae Margarethae virginis 1627. — Spectabiles dd. Matthias Woninski (s) proconsul, Georgius Pipan, Paulus Hyppolith, Christopherus Słowikowski, Matthaeus Grusczynski, Ioannes Ko-
i8i
tlicki, Ludouicus Blanco, Georgius Cromer, per schaedulas conuocati et in praetorium congregati, raodum querellis, quae contra mercatores ad nun- dinas Cracouienses aduentantes, saepius ad officium consulare Cracouiense adferebantur, quod vltra tempus nundinarum mercaturam exercerent cum praepedimento ciuium Cracouiensium, imponere volentes, animaduertentesque, tempus nundinarum quoad durationem non esse praescriptum, vnanimibus sententijs suis primas nundinas die 7 Maij incipere et ad 28 diem Maij du- rare inclusiue ; secundas ipso die Vitti videlicet 15 Iunij incipere et ad vige- simam quintam Iunij durare; tertias nundinas 26 Septembris incipere, et ad vigesimam quartam Octobris inclusiue durare debere, declarauerunt et con- cluserunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 387.
054. 1627. die 16. m. lulii, Cracoviae.
Senatus consultum de salario notariorum civilium augendo.
Actum feria sexta post festum sanctae Margarethae virginis proxima. — Spectabiles dd. Matthias Wonieyski proconsul; Christopherus Szober, Stani- slaus Rap, Sigismundus Halantse, Paulus Hippolit, Stanislaus Chodowie, Sta- nislaus Conradt, Matthaeus Grusczynski, Ioannes Kotlicki, Georgius Cromer, in negacio infrascripto per schaedulas conuocati et in praetorio congregati existentes, animaduertentes rerum omnium precium excreuisse exindeque difficiliorem victus rationem sequi, proinde postulatis dd. notariorum ciuilium actorum, in facie officii praesentis propositis, . volentes aequum fauorem exhi- bere amanuensibus ipsorum, sex vlnas panni falandyszu dicti, ad duodecim vlnas quotannis dari eisdem solitas, addendas esse, tum nouem florenos Po- lonicos quolibet quartuali ad manus eorundem notariorum pro beneplacito ipsorum ac merito ammanuensium diuidendos, ex aerario publico dandos esse, vnanimibus sententijs suis concluserunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 388.
i).55. 1627. die 16. m. Iulii, Cracoviae.
Senatus consultum de inspectoribus domorum civilium constituendis.
Actum feria sexta post festum sanctae Margarethae virginis proxima. — Spectabiles dd. vti supra, animaduertentes arendas domorum ciuilium plus detrimenti, quam commodi allaturas ciuitati, si saepius non reuideantur, et quae in eis collapsa fuerint, sine mora, quae quo longior eo grauius secum damnum trahit, reparentur, attendentesque dd. loneros multiplicibus negotijs et curis distentos non sufficere, vt omnia ea, quae par est acie oculorum intueantur, proinde rnanimibus votis et sententijs suis famatos lacobum Ce-
182
lesta et Georgium Słowikowski ex scabinis, Thomam Golla et Nicolaum Tochniewic ex Cjuadraginta viris in reuisores domuum (s) eiuilium omnium elegerunt et constituerunt. Oui quidem reuisores bis in anno seu ąuolibet semestri domos easdem ciuiles reuidebunt, et quae in eis viderint reparanda, dd. loneris deferent, et dd. loneri iuxta dispositionem senatusconsulti feria sexta antę festa solennia sacri Pentecostes proxima 1623 conclusi, ad rela- tionem dd. reuisorum sine vlla mora reparare curabunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 389.
1)56- 1627. die 16. m. Iulii, Cracoviae.
Senatus consultum de arg-ento civitatis oppignerato, redimendo.
Actum feria sexta post festum sanctae Margarethae virginis proxima. — .Spectabiles dd. vti supra, per schaedulas conuocati in praetoriumąue con- gregati existentes, ne bona ciuilia, ąuorum curam quam maximam pro onere officii sui gerere debent, neglexisse videantur, aduertentes argentum ciuile et nonnullorum consulum apud spectabilem olim Hieronimum Bełza sub tempus publicae expeditionis alias na pospolite ruszenie pro necessitate graui ciuitatis istius oppignoratum, longo iam tempore in pignore manere, illud de pignore eliberare volentes, vnanimibus votis et sententijs suis 627 flo- renos in orthonibus Sylesicis, ex contributione alias z soszu in a. 1621 col- lectos et restantes, tum ducentos viginti tres fiorenos in sesąuigrossis alias 7V orlikach ex exactione custodiarum, itidem in a. 1Ó21 collectos, tum et centum nonaginta tres fiorenos in orthonibus et sesąuigrossis, ex rationibus restancium soszowych per spectabiles d. Conradt et Grusczynski ad elibera- tionem eiusdem argenti oppignorati, summa residua aliunde complenda con- uertendos esse concluserunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 388.
0.37. 1Ó27. die 3. m. Augusti, Cracoviae.
Senatus consultum eiusdem argumenti.
Actum feria tertia antę festum s. Laurentij martyris proxima. — Spec- tabiles dd. (Matthias Wonieyski proconsul, Nicolaus Zalaszowski , Paulus Hippolit, Stanislaus Chodowie, Christopherus Słowikowski, Ioannes Wisem- berg, Stanislaus Conradt, Mathaeus Grusczynski, Ioannes Kotlicki, Adamus Nagoth, Christophorus Schedel et Andreas Bełza, consuleś Cracouienses, in negocio infrascripto per schaedulas legitime conuocati et in praetorio Cra- couiensi) congregati existentes, matura intra se deliberatione praehabita de modo eliberationis pignorum, spectabili olim domino Hieronymo Bełza col- legae suo, expeditionem protunc publicam sua pecunia expedienti, per spec-
i8a
tabiles dominos collegas suos nonnullos sub tempus arduae necessitatis pu- blicae concessorum seu depositorum, ibidemąue hucusąue extantium, con- sultantes neąue pecuniam paratam, qua promptius eadem pignora eliberari eisque, ąuibus pertinent, extradi possent, praesto habentes, inhaerendo con- clusioni suae eo nomine feria sexta post festum sanctae Margarethae vir- ginis, anno currenti 1627 factae, vnanimibus votis et sententijs suis tam prae- fata pignora quam et argentum ciuile apud memoratum dominum Hierony- mum Bełza inuadiatum, argento ex orthonibus et sesąui grossis Sylesiticis conflato, alias z ortów y orlików slązkich zlane, eliberandum seu eximendum, et quid adhuc exemptioni eorundem pignorum defuerit, honestae commu- nitati prima vice conuocandae [vt contributione sua circa exactionem pro- ximam publicam respectu florenorum per vnum aut alterum grossos, prout tulerit necessitas, ad eliberationem huiusmodi pignoris ad vsum et necessi- tatem publicam inuadiatorum, adesse velit] id ipsi persuadendum esse eoaue modo reliquum pignorum eliberandum esse concluserunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 390.
1)5H. 1628. die 4. m. Novembris, Varsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae proconsuli consulibusque Cracoviensibus mandat, ut tumultus concitantes compescant.
Sigismundus tertius Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae; Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniaeque, necnon Suecorum, Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex. Spectabilibus, faroatis praecon- sulibus, consulibus ciuitatis nostrae regiae Cracouiensis, gratiam nostram regiam. Spectabiles, famati, fideliter nobis dilecti! Powielekroc dochodzą nas ludzi vkrzywdzonych skargi, ze w mieście naszym stołecznym Krakowie co daliei tym bardziei ludzi lekkich y na ostrość prawa się nie oglądaiących, swowolenstwo gorę bierze. O czym dawane były po wielekroc do vrzędu Wier. Wa. listy y mandaty nasze, chcąc abyście z vrzędu y powinności Wier. Wa. w tym się zachowali podług praw y statutów, przeciwko gwałty pokoiowi publicznemu w miastach czyniącym. W czym obawiamy się, abyście Wier. Wa. tempi niżeli prawa ostrość y napominanie nasze potrzebuie, nie postempowali, bo swiezo nam iest przełożono, ze ludzie lozni złączywszy się z scholarami acadmiey krakowskiey, krwią y szarpaniną ludzi prawem vbes- pieczonych, a mianowicie zydow, wbrew prawu pospolitemu y pokoiowi vczy- niwszy, ieszcze coś daliei przegrazaiąc zamyslaią. Przetho y powtore napo- minamy Wier. Wa. abyście serio w to weirzeli, iakoby to swowolenstwo iuz kiedy się zachamowac mogło, a mianowicie, aby zniowszy (s) się Wier. Wa. z wielebnym academiey krakowskiey rectorem zobopolnie, w to po- trafili, iakobv ani wolnościami akademickimi ludzi lekkich swawola sie nie okrywała ani złym przykładem młodzi dla nauk vcciwych posłany, zabawy gorszone nie były. Co vczynicie Wier. Wa. z powinności swey y dla łaski naszey. Dąn w Warszawie dnia IV miesiąca listopada roku Pańskiego
1 84
M DC XXVIII, panowania królestw naszych polskiego XXXXI, szwedz- kiego XXXVI roku. — Sigismundus rex. — Petrus de Zeronice Zeronsky.
Oryginał papierowy, opatrzony większą pieczęcią koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
1)59. 1628. die 22. m. Decembris, Cracoviae.
Senatus consultum de armis contuberniorum in praetorio asservandis.
Actura feria sexta in crastino festi sancti Thomae apostoli. — Specta- biles dd. Andreas Bełza proconsul, Georgius Pipan, Stanislaus Conradt, Christopherus Naymanowic, Mathaeus Grusczynski, Adamus Nagoth et An- dreas Wegrzynowic, consules Cracouienses, per schaedulas in praetorio eon- gregati existentes, summumąue disordinem in conseruanda armatura publica, per artifices mechanicos circa susceptionem iuris ciuilis ad sua contubernia dari solita, reperiri aduertentes, volentesque id ipsum ad rectum deducere ordinem, prouidendo bono publico et erroribus multis obuiando, vnanimiter concluserunt firmiter perpetuo manutenendum , vt nimirum omnes artifices ex genere et specie ius ciuitatis in posterum suscepturi , pulueres et bom- bardas huc ad praetorium circa susceptionem iuris ciuilis reddant, quorum seorsiuum regestrum dd. lonhaeri protunc existentes habere, easque in arma- mentario ciuili vel vbi commodius videbitur, conseruare casuąue necessitatis vnicuique contubernio ad manus seniorum communicare, postmodum autem iterum ad seąuestrum suum recipere debebunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 408.
90O. 1Ó29. die 16. m. Martii, Varsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae statuit, civitates Cracoviam, Stradomiam, Casimiriam, Clepardiam, Cerdoniamque tredecem millia florenorum titulo contributionis »donativum« dictae solvere debere.
Spectabilibus et famatis proconsuli, consulibus, aduocato, scabinis, toti- que magistratui ac communitati ciuitatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis. — Sigismundus III Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniaeque, necnon Suecorum, Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex. Spectabiles et famati, fideliter nobis dilecti ! Z uchwały seymu przesłego stanęła constitutia, aby miasta wszytkie generaliter koronne na teraznieyszą gwałtowną rzeczypospolitey potrzebę donatiuum sta tysięcy złotych polskich złozeli y onę na dwie racie wedle opisania w constituciach do wielmożnego podskarbiego koronnego y commissarzow oddali. Wczym aczesmy życzyli, zęby się beły miasta z sobą zniosły y coby na które proportionaliter przyszło, spoinie namowieli, lecz ze dla odległości miast w szerokości państw naszych do tego przyść trudno
1-8.5
miało, przeto co które miasto dać powinno, powagą naszą naznacamy, na- pominając W. W. żebyście z miasta naszego stołecznego Krakowa y iemu miast iako Stradomia, Kazimierza, Kleparza, Garbarzow także y innych mieysc przyległych, złotych polskich trzynaście tysięci, do ktorey summy złożenia declaruiemy, ze maią należeć burmistrze, rayce, woyt wyszego pra- wa, wszyscy ławnicy y inne vrzędy, w czym żadna osoba niiakiey ochronie podlegać ma. A poniewasz y mnieysze miastecka do wyrównania summy sta tysięcy złotych rozumiemy należeć, przeto miasto Kraków wedle taxy naszey pieczęcią koronną zapieczętowaney, miasta woiewodztwa krakowskiego obwieści, co y my przez yniuersały nasze czyniemy, aby wedle naznaczenia naszego do vrzędu krakowskiego summy wyrażone odszełali y quity od niego brali. A ktoreby miasto wcześnie nie oddało, to vrząd ma podać iu delatis do skarbu naszego. Napominamy przeto W. W. żebyście w tym zadney zwłoki nieczynieli a naznaconą summę iako z miasta Krakowa tak y z innych woiewodztwa tego miasteczek odebrane, wcześnie wedle consti- tuciey odszełali. W czym y potrzebie rzeczypospoiitey y woliey naszey dosić vczynicie. Życzymy zatym W. W. dobrego od pana Boga zdrowia. Dan w Warszawie dnia XVI miesiąca marca roku Pańskiego M DC XXIX; pa- nowania królestw naszych polskiego XXXXII, szwedzkiego XXXVI. ■ — Sigismundus rex.
Dokument papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną, po stronie adresowej wyciśniętą.
001. 1629. die 17. m. Martii, Varsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae proconsuli consulibusąue Casimiriensibus et Stradomiensibus mandat, ut contributionem »donativum« dictam, magi- stratui Cracoviensi persolvant.
Zygmunth III z łaski Bozey kroi polski, wielkie xiąże lithewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflanckie y szwedzki, gotski, wandalski dzie- dziczny kroi. Sławnym burmistrzowi, raicom, woitowi, ławnikom y wszyst- kim miast naszych Kazimirza y Stradomia obywatelom, wiernie nam miłym, łaskę nasze królewską. Wiernie nam mili ! Z uchwały seimu blisko prze- szłego stanęła constytucia, aby miasta wszystkie koronne na teraznieiszą gwałtowną rzeczypospoiitey potrzebę donatiuiim sta tysięcy złotych polskich złozeły y one na dwie racie wedle opisania w constytuciach do wielmożnego podskarbiego koronnego y commissarzow oddali. Do ktorey summy wy- równania, ponieważ wszytkie generaliter miasta należą y miasteczka, napo- minamy przetho y roskazuiemy Wier. Wasz. abyście złotych polskich pię- tnaście seth, które przes nas na Wier. Wasze są włożone, zadney ossoby ani burmistrza, ani raicow, ani woita, ani ławników, ani innych na vrzęndzie bendących albo iakimkolwiek wolności praetextęm się sczycących, nie excy- puiąc, zlozeli y one do vrzęndu krakowskiego za kwitem iego iako naiprę- dzy oddali y odliczeli. Czym y potrzebie teraznieiszy rzeczypospoiitey wcze- śnie według uchwały seimowy wygodzicie y woli naszy dosyć uczynicie.
24
1 86
Inaczy nie czyniąc dla łaski naszey y pod surowym karaniem. Dan w War- szawie dnia XVII miesiąca marca, roku Pańskiego M° DC XXIX, pano- wania królestw naszych polskiego XXXXII, szwedzkiego XXXVII roku. — Sigismundus rex. — Stanislaus Grochowski.
Oryginał papierowy, poniżej tekstu wyciśnięta pieczęć wielka koronna.
902. 1629. die 28. m. Maii, Varsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae statuit, portorio nuper sancito, etiam panni, resąue e cupro, plumbo, stanno, orichalco et ferro paratas, subiectas esse.
Zygmunth trzeci z łaski Bozei kroi polski, wielkie xiąze litewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflanckie a szwedzki, gottski, wan- dalski dziedziczny kroi. Wszem wobec y każdemu zosobna, komu to wie- dzieć należy, a mianowicie vrzędom mieiskim y wszelkiem ludziom kupie- ckiem w państwach naszych będącym, oznaimuiemy. Postanowione iest na przeszłem seymie za powszechną wszytkich stanów vchwałą cło od rzeczy pewnych, w constitutiei o tern vczynionei, wyrażonych ; między ktoremi ysz sukna przez niedozor iakis w constitutiei teize nie są specifikowane, lubo y te gwoli teraznieiszym rzeczypospolitei potrzebom temusz postanowieniu podlegać miały, roskazuiemy y chcemy to mieć po Wiern. W. aby od sukien wszelakich po szelągu od złotego, także od miedzi nietelko tei, co siew bla- chach ale tesz y w sztukach zrobionych przedawa, wedle opisania consti- tutiei kupcy y przekupniowie płacili, także od sztuk ołowianych, cenowych, mosiężnych, żelaznych robionych ma to cło bydz płacone, czego vrzędy z pilnością doglądać maią pod obowiąskiem przysiąg swoich, aby te podatki sprawiedliwie beły wydawane, y iesli kto ich od Wielkieinocy niepłacieł, zęby tego słuszną recompensę vczynieł; a ynaczei nieuczynicie dla łaski naszei y sub paenis nostris arbitrarijs. Który vniwersał chcemy aby od vrzę- dow mieiskich beł publikowany. Dan w Warszawie dnia XXVIII0 miesiąca maia, roku Pańskiego M DC XXIX0, panowania królestw naszych polskiego XXXXII, szwedzkiego XXXVI roku. — Sigismundus rex. — Stanisław Grochowski.
Dokument papierowy; poniżej tekstu wyciśnięta wielka pieczęć koronna.
903. 1629. die 2$. m. Novembris, Varsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae mandat, ut a bobus ceterisąue pecudibus mercatui destinatis. civitati Cracoviensi portorium solvatur.
Zygmunth III z Bozey łaski kroi polsky, wielkie xiążę lithewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflanckie a szwedzky, gotsky, wan- dalsky dziedziczny kroi. Wszystkim wobecz y każdemu zosobna. komu to
1 87
wiedzieć należy, wiadomo czynimy, iz za przełożeniem nam posłów od miasta naszego stołecznego Krakowa na seym teraznieyszy wysłanych, iakoby nie- ktorzi kupcy państw naszych y ci wszyscy, co wołmi handluią, woły za gra- nice niezwyczaynemi drogami przeciwko prawom na skład miastu Krakowu służącym, prowadzieli, tym sposobem (udawaiąc ze wołmi handlować nie iest kupiectwo) cła zwyczaynego miastu z praw iego należącego uchraniaią się. Co isz z wielką krziwdą y szkodą miasta pomienionego być widziemy, a nam należy, aby prouenta mieyskie na obronę prziczyniane, nie zmnieyszane beły, przeto tym vniuersałem naszym wszem w obecz y każdemu z osobna ros- kazuiemy, aby woły y bydło cuiuscunąue generis każdy ktokolwiek zagra- nice prowadzić będzie chciał, zwyczayną drogą na Kraków one prowadził y cło wedle zwyczaiu, które się od inszych kupi płacić zwykło, miastu na- leżące, od tych wołów y bydła innego odprawowali, a to pod utraceniem takowego bydła, które wolno będzie vrzędowi miasta Krakowa kędykohviek one prziscignie, zabierać y na obronę mieyską obracać. Bydło iednak szla- checkie od szlachty zimowane y ich własne, od tego płacenia wolne zosta- wać ma. Co aby wszystkich wiadomości doszło, roskazuiemy vrzędowi miasta naszego Krakowa, aby ten vniuersał nasz do act lubo grodzkich, lubo miey- •skich krakowskich wwiedli y on zwyczaynie publikować kazali. Na co dla lepszey wiary list ten ręką naszą podpisany, pieczęcią koronną utwierdzić roskazalismy. Dan w Warszawie dnia XXV miesiąca listopada, roku Pań- skiego M° DC0 XXIX0, panowania naszego polskiego XXXXII, swedzkiego XXXVII roku. — Sigismundus rex. — Stanislaus Grochowski.
Dokument papierowy, opatrzony pieczęcią pokojowa poniżej tekstu wyciśnięta.
004. 1630. die 28. m. Februarii, Varsoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae, commissariis ąuibusdam, ad litem, quae inter civitatem Cracoviensem et conventum ordinis s. Francisci pendebat, diiudicandam designatis, potestatem prorogat.
Sigismundus III Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniaeąue necnon Suecorum, Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex. Venerabilibus et generosis Pe- tro Gembicki decano, secretario nostro, Ioanni Foxio archidiacono, Iacobo Ostrowski canonico Cracouiensibus, Stanislao Witowski vexillifero Lanci- ciensi, magno procuratori arcis nostrae Cracouiensis, Ioanni Komorowski pocillatori Belzensi, vicecapitaneo, Ioanni Starski vicesgerenti, Francisco Krzyzakowski notario castrensi Cracouiensibus et Zbigneo Bobrownicki se- cretario nostro, Alberto Mirosłowski yicepalatino Cracouiensi, deuotis et fide- liter nobis dilectis, graciam nostram regiam. Venerabiles et generosi, deuote et fideliter nobis dilecti ! Dederamus nuper ad Deuotiones et Fidelitates vestras commissionis nostrae literas, ąuibus mandaueramus, ut causam et actionem spectabilibus proconsuli et consulibus, aduocato, scabinis totiąue communitati ciuitatis Cracouiensis cum religiosis patribus et fratribus guar-
1 88
diano atąue toto conuentu ordinis sancti Francisci, fratrum Minorum con- uentualium Cracouiae in platea Fratrum sito, nec non cum domorum, arearum et fundorum inter eundem conuentum ac maenia ciuitatis consistentium pos-i sessoribus, ratione appropriationis et usurpationis sibi eorundem bonorum publicorum, portarum, fenestrarum aliorumque aedificiorum in eis extructio- nis, decursus aquae, faecium et cloacarum, per quae muri ciuitatis conuel- luntur, in eadem immissionis et erectionis, necnon aliarum differentiarum et grauaminum . quae ciuitas Cracouiensis patitur. intercedentem , Deuotiones et Fidelitates Yestrae diiudicarunt et id, quod iuris ratio dictaret, in eadem causa statuerent et decernerent. Quae commissio ąuoniam post emanatas Deuotionum et Fidelitatum vestrarum innotescentias, ob absentiam protunc guardiani, quem idem conuentus Cracouiensis sancti Francisci certis de causis non habebat, est desertata, ideo eandem commissorialem autoritatem Deuo- tionibus et Fidelitatibus yestris prorogamus et denuo committimus. mandantes, ut captato certo et competanti tempore, in domum aliquam lapideam, mae- nibus et conuentui praefato proximam, vel aliquem alium locum pro commo- ditate sua conueniant, uocatisque per literas innotescentiae suae partibus, quarum interest, uidelicet suprascriptis patribus et fratribus Franciscanis nec non alijs possessoribus uicinis, a quibus grauamina ciuitati Cracouiensi infe- runtur, (quorum nomina et cognomina hic pro expressis habentur) eiusmodi diiferentias et grauamina diiudicent, ne quid detrimenti eadem ciuitas Cra- couiensis patiatur; uideant, ut muri ciuiles atque intermuralia serta tectaque maneant, prouideant, iura eiusmodi possessorum , si quae habent, sedulo inspiciant, testimonia, si opus fuerit, excipiant; et tandem, quod iuris ratio dictauerit, in ea causa statuant, definiant et decernant: appellatione ad iudi- cium nostrum non nisi ab ipsa definitiua sententia et non a quibusuis acces- soriis parti grauatae salua permanente. Vnius, duorum pluriumue ex Deuo- tionibus et Fidelitatibus vestris absentia non obstante. Quod si negotium hoc uno atque altero die absolui non poterit, in plures pro necessitate eius commissorialem facultatem Deuotionibus et Fidelitatibus yestris prorogatam esse uolumus. Datum Yarsauiae die XXVIII mensis Februarii, anno Domini M DC XXX, regnorum nostrorum Poloniae XXXXIII, Sueciae uero XXXVII. — Ex commissione sacrae regiae maiestatis propria. — Lucas Zdroiewski.
Dokument papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
90.5. 1630. die 28. m. Februarii, Cracoviae.
Senatus consultum de pauperibus valetudine affectis, in hospitio ad ss. Sebastianum et Rochum curandis.
Actum feria quinta antę dominicam Oculi proxima. — Spectabiles dd. Sigismundus Alantse proconsul, Paulus Hippolith, Stanislaus Chodowie, Daniel Zaidlicz, Christophorus Słowikowski, Ioannes Wisemberg. Stanislaus Conradt, Matthias Wonieyski, Christophorus Naymanowic, Matthaeus Grus-
1 89
czynski, Andreas Wegrzynowic, Andreas Bełza, consules Cracouienses, in reipublicae negociis per schaedulas legitime conuocati et' in praetorio Cra- couiae congregati existent.es ; sub tempus praesens, quo omnia praesertim ad annonam pertinentia, in summum excreuerunt precium, exindeque prae summa inopia numerosas pauperum turmas hic ad ciuitatem conuenire, multos ipsorum inaedia periculosisąue et suspectis morbis e vita decedere persaepe cernitur, securitati publicae in futura tempora consulendo. imminenti peri- culo obviam ire rolentes, vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt, pauperes huiusmodi infirmos, languidos, per ciuitatem diuagantes, ad hospi- tale sanctorum Sebastiani et Rochi, vbi aedificia non adeo arcta reperiuntur, congregandos, necessario ibi reparanda, atque ipsos pauperes ex eleemosina sacra apud pios Christianos impetranda sustentando, interim autem ex pecu- nia hospitalis praedicti mutuatim pro hac re fiorenos quingentos a dominis prouisoribus acquirendos esse; post modum vero ex sacra eleemosina resti- tuendos vel si hoc non suffecerit, in rationibus dd. prouisoribus inter distri- buta suscipiendos, tum et aduocatos pauperes alias woytow dziadowskich anti- quitus fieri solitos, assignandos et deputandos esse, vnanimibus votis et sen- tentijs suis concluserunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 416.
060. 1630. die 25. m. Iunii, Cracoviae.
Senatus consultum de salario proconsulari augendo.
Actum feria tertia in crastino festi sancti Ioannis Baptistae. — Specta- biles dd. Daniel Zaidlicz proconsul, Sigismundus Alantse, Georgius Pipan7 Paulus Hippolith; Stanislaus Conradt, Christophorus Naymanowic; Mathaeus Grusczynski, Christophorus Schedell, Andreas Wegrzynowic, Georgius Cro- mer, Andreas Bełza, consules Cracouienses, in negocio infrascripto per schae- dulas in praetorio congregati et legitime conuocati existentes, experientia edocti, quod hac iniquitate temporum, qua omnia in summum excreuerunt precium, summa octuaginta florenorum Polonicorum, quae hactenus cuilibet proconsuli ex aerario ciuitatis pendebatur, non sufficit oneri proconsulari sufferendo et familiae praetorianae, quae ad publicam necessitatem sumptu proconsulis fouetur, alendae, graue vero est vna cum onere sentire damnum, cum naturalis aequitas ipsa suadeat, eum sentire debere commodum, qui sen- serit onus, proinde naturalem aequitatem secuti, vt incommoditatis et sedu- litatis proconsularis comes foret aliqua commoditas et animi tranquillitas, vnanimibus votis et sententijs suis abhinc in futurum pro sustinendo onere proconsulari centum marcas cuilibet proconsuli ex aerario ciuitatis dandas esse concluserunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 421.
IQO
OOT. 1630. die 10. m. Septembris, Cracoviae.
Senatus consultum de alimentis, civibus Clepardiensibus peste infectis, exhibendis.
Actum feria tertia post festum Natiuitatis beatae Mariae virg"inis pro- xima. — Spectabiles domini Andreas Bełza proconsul, Sigismundus Alantse, Georgius Pipan, Daniel Zaidlicz, Stanislaus Conradt; Mathias Wonieyski, Christophorus Naymanowic, Albertus Celesta; Mathaeus Grusczynski, Ada- mus Nagoth, Christophorus Schedell, Georgius Cromer et Nicolaus Zalaszow- ski, consules Cracouienses, in reipublicae negociis per schaedulas conuocati et in praetorio congregati existentes, securitati et sanitati publicae consu- lendo, vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt, victualia prouidenda esse sumptu publici aerary peste infectis Clepardiae in domo recenter occlusa, ea tamen conditione, vt postmodum eaedem impensae a domino proconsule et consulibus Clepardiensibus exigantur et aerario publico Cracouiensi restituantur.
Acta Cons. Crac. 9, str. 423.
DOS. 1630. die 15. m. Norembris, Cracoviae.
Senatus consultum de tributo in naves; in rippa Vistulae fluminis exstruendas; imponendo.
Actum feria sexta post festum sancti Alartini episcopi proxima. — Spectabiles domini Nicolaus Zalaszowski, Sigismundus Alantse, Paulus Hip- polith; Matthaeus Grusczynski; Georgius Cromer, Andreas Bełza, consules Cracouienses, in negociis reipublicae in praetorio congregati existentes, pro- uidere volentes commodo publico, vnanimibus votis et sententijs suis con- cluserunt, ąuatenus omnes ciues in littore ciuitatis publico iuxta fluuium Istulam nauigia alias statki aedificantes, ex nunc et de facto quilibet eorum florenos Polonicales tres łądo7vego soluat.
Acta Cons. Cnie. 9, str. 424.
0(H>. 163 1, die 6. m. Februarii, Cracoviae.
Senatus consultum, quo civitati ascribendi pulveris nitrati vice pecuniam dare astringuntur.
Actum feria quinta ipso die sanctae Dorotheae. — Spectabiles domini (ieorgius Pipan, medicinae doctor, proconsul, Sigismundus Alantse, Stani- slaus Chodowie, Christopherus Słowikowski, Ioannes Wisemberg, Stanislaus
IQI
Conradt, Christopherus Naymanowicz, Albertus Celesta, Matthaeus Grusczyn- ski, Ioannes Kotlicki, Nicolaus Zalaszowski, consules Cracouienses, in rei- publicae negociis per schaedulas conuocati et in praetorio pleno in nuraero congregati existentes; id ipsumąue prae oculis habentes, quod ciues, qui nouiter ad ius ciuitatis suscipiuntur, pulueres ad publicum vsum publicum (s) dari solitos, non bene elaboratos exinde minus durabiles et corruptioni valde
obnoxios ob (s) soleant, qui paulo post nulli vsui accomodari pos-
sunt; prospicere in melius huic rei volentes; vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt, manu firmiter per se et successores suos dd. consules Cra- couienses tenendum. ąuatenus onines et singuli in posterum ad ius ciuitatis suscipiendi; tam mercatores, quam artifices et cuiuscunąue conditionis exis- tentes, circa susceptionem iuris honorarium ciuitati debitum atąue bombar- dam offerentes, loco pulueris pecuniam paratam [quae postmodum non alias, nisi pro coemendo puluere ad publicum vsum per dd. armamentarii praefectos conuerti debebit], dare et reponere actualiter, prius tamen anteąuam iura- mentum praestent, teneantur, lapidem videlicet pulueris iuxta praesens pre- cium florenis ąuatuordecem aestimando ; quod si vero pulueris maius pre- cium creuerit, tunc solutio pecuniae modo praemisso conuertenda; etiam augeri debebit.
Acta Cons. Crac. 9, str. 425.
OTO. 1 63 1, die 25. m. Februarii, Cracoviae.
Senatus consultum de processu iudiciario abbreviando.
Actum feria tertia in crastino festi s. Mathiae apostoli.
Spectabiles domini proconsuh et consules Cracovienses, per schaedulas legitime ad praetorium conuocati, iuxta iuramentum suum ciuitati consultum iri volentes, eo considerato, quod in processu iudiciario hucusąue in causis coram officio suo consulari agitatis, ferendariorum potius licentia, quam iuris positiui permissu contumaciae in vno processu numerum centum sexaginta excedentes, non solum litigantes exhaurirent sed etiam sanctam remorarentur iustitiam, proinde saluis omnibus beneficijs iuris hucusąue de iure vsitatis; de ijsdem contumacijs atąue dilacionibus minus necessarijs in omnibus causis processum iuris reąuirentibus, coram officio suo consulari tam institutis iam et in ąuocunąue gradu punctoąue iuris dependentibus, ąuam in posterum instituendis, eam legem exnunc tenendam ac in perpetuum obseruandam esse voluerunt, salua in eo auctoritate S. R. M. domini sui clementissimi, tanąuam legislatoris supremi , ąuam ad approbandum pium suum intentum hoc aliąuo repugnante, accessuram non dubitauerunt.
§ 1. Ouod attinet inprimis contumatias. — Primae duae contumaciae in ipso litis ingressu sint simplices, tertia vero peremptoria, beneficio tamen aresti gaudens; in rlteriori vero processu post gradus decretandi, videlicet post: procede, responde, directe responde, nec non in terminis ex dilacione concessa ex deliberacione officij et ex citacione in processu ad translapsum
192
terminum, si id fiat intra duas hebdomadas a translapso terminu, omnes eon- tumaciae peremptoriae, itidem cum beneficio aresti. Post amputatam vero dilacionem tam in accessorio quam in negocio principali, omnis contumacia sine beneficio aresti peremptoria.
§ 2. Quod attinet dilaciones. — In accessorijs nullae dilaciones, nisi sint accessoria peremptoria, idque saltem ad probandum illa, quae erunt in controuerso, non vero ad simplices replicaciones. In negotio vero principali, vbi necessitas reąuiret, dilationes saltem ad ąuadruplicandum inclusiue, vlte- riores vero nimirum ad contradicendum et refntandum exnunc amputantur, sed is, qui contradicere et refutare voluerit, in instanti id praestare poterit.
§ 3. In causis vero boni regiminis, testimonii ferendi, causis fisci, con- tributionum ciuilium, censuum reemptionalium, aedilium, prouisorum hospi- talis, diuisionum, causarum inter consanguineos exortarum, miserabilium per- sonarum, spiritualium et aliarum causarum, moram non patientium, causis hospitum, recentium criminum nec non emigrationum, modo sit citatio lite- ralis cum expressa causa et praefixione termini peremptorij et citatus per- sonaliter praeueniatur, primus terminus peremptorius cum beneficio tamen aresti, et processus de die in diem.
§ 4. Et ąuoniam errore ąuodam vel potius abusu ferendariorum appel- lationes a decretis officij consularis cum praefixione termini die tertia post felicem aduentum sacrae Mtis regiae in arcem Cracouiensem, sub praetextu iurium et priuilegiorum ciuitatis huius admittebantur, super cuiusmodi appel- laciones commissiones in cancellariam S. R. M. pro libitu partium impetra- bantur, iura autem specialia seu priuilegia de eiusmodi commissionibus im- petrandis inter priuilegia ciuitatis non reperiuntur, tutn, quod commissiones huiusmodi non solum moram magnam in asseąuenda iustitia faciunt, sed etiam in immensas impensas ciues adducunt, et neque notarios commissio- num iuratos neąue acta commissorialia certa habent, qui notarii partes liti- gantes nimium depactant et pro suo placito decreta scribunt: proinde eius- modi errores et abusus tollere volentes, obuiamąue eundo protractioni iustitiae et aggrauationi ciuium, concluserunt : appellationes omnes a modo non nisi directe ad iudicium sacrae regiae Mtis domini domini nostri clementissimi cum praefixione termini ąuatuor septimanarum, vbicunque sacra maiestas regia cum sua curła constituta fuerit, idque ad instar omnium aliarum ciui- tiitum regni admittendas esse.
Actum in praetorio Cracouiensi feria tertia in crastino festi s. Mathiae apostoli, die 25 Februarii , anno Domini millesimo sexcentesimo trigesimo primo.
Acta. Cons. Crac. 36, str. 274.
Ustawę powyższą zatwierdził dopiero król łan Kazimierz przywilejem, wydanym w Warszawie dnia 28 marca 1667 r., którego oryginał pargaminowy, nieco zniszczony, opatrzony był niegdy pie- częcią, na różowej jedwabnej wstążeczce zawieszoną, która już dziś nie istnieje.
195
4)71. 1631. die 6. m. Martii, Cracoviae.
Senatus consultum de contumaciis , dilationibus, rotulis actorum et testimoniis.
Actum feria ąuinta antę dominicam Inuocauit proxima. — Spectabiles domini Matthias Wonieyski proconsul, Georgius Pipan , Stanislaus Chodo- wicz, Paulus Cellary, Stanislaus Conradt; Christophorus Naymanowicz, Chri- stophorus Schedell, Andreas Węgrzynowicz, Ioannes Cyrus; Nicolaus Zala- szowski, Christophorus Szober, Nicolaus Zaidlicz, consules Cracouienses, in negocio infrascripto per schaedulas conuocati et legitime in praetorio con- gregati existentes, cum publico ciuitatis istius bono prouidere volentes. pro- cessum officii consularis Cracouiensis in causis agitatis et agitandis abbre- uiarent et iam eodem respectu boni publici, ne ciues sumptibus exhauriantur, iustitia sancta retardaretur, processum in causis coram iudicio ordinario sca- binali Cracouiensi agitatis et agitandis, talem obseruandum esse, vt duae contumaciae primae sint simplices, tertia vero et aliae omnes post decretum procedendi subseąuentes, sint peremptoriae cum beneficio arresti ; dilationes omnes non nisi ad primam iuris concedantur; rotuli omnes vt aperti exhi- beantur; testimonia vero vt occlusa partibus extradantur7 vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 426.
972. 1 63 1, die 7. m. Martii, Cracoviae.
Senatus consultum de testamentis derelictis aperiendis.
Actum feria sexta antę dominicam Inuocauit proxima. — Spectabiles domini Matthias Wonieyski, medicinae doctor, proconsul, Sigismundus Alantse, Georgius Pipan, Stanislaus Chodowie, Christophorus Słowikowski, Paulus Cellari, Stanislaus Conradt, Christopherus Naimanowic, Albertus Ce- lesta, Mathaeus Grusczynski, Christopherus Schedell, Andreas Węgrzynowic, Georgius Cromer, Ioannes Cyrus, Nicolaus Zalaszowski, Christophorus Szo- ber, Nicolaus Zaidlicz, consules Cracouienses, in neg'ocio infrascripto per schaedulas legitime conuocati et in praetorio congregati existentes, innitendo mandato S. R. M. domini, domini clementissimi, ratione infrascriptorum illato, vnanimibus votis et sententijs suis testamenta in occluso ad seąuestrum officii a multo tempore deposita, neąue post testatores iam dudum demor- tuos, hucusąue aperta, praesertim ąuibus post mortem defuncti annus et sex septimanae elapsae sunt, officiose aperiri actisąue inseri debere concluserunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 427.
25
073. 1 631. die 20. m. AFartii, Cracoviae.
Sigismundus III. rex Poloniae proconsuli consulibusąue Cracoviensibus tributum a hominibus civitati noviter ascriptis, solvendum, confert.
Sigismundus tertius Dei gratia rex Poloniae; magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniaeąue necnon Suecorum, (xottorum; Vandalorumque hareditarius rex, significamus praesentibus literis nostris, ąuorum interest, \niuersis et singulis. Regalem munificentiam non solum publicas necessitates prouidere, sed etiam priuatorum subditorum, eorum potissimum, qui integram fidem constanti animo regibus et principibus suis testari consueuerunt, merita praemijs augere decet, vt hisce praemijs tanąuam stimulo ąuodam excitati, et promptiores ad obseąuia principibus reddenda et alacriores ad obeunda ąuaeuis munia cffici possint. Quam lidem et constantis animi argumentum spectabilium proconsulis et consulum Cni couiensium erga praedecessores nostros, serenissimos reges Poloniae, nosąue ipsos praesertim sub faelici coronatione , dum inclyti huius regni insignia susciperemus, et postmodum dum multoties praestitam cognouimus, eosdem regia nostra liberalitate oblata quauis occasione ornare semper studuimus. Cum vero compertum habeamus, eosdem proconsulem et consules Craco- uienses grauia in officijs suis sufferre teneri onera, ąuibus implicati nec proprij victus rationem recte ducere; nec rem suam familiarem, vt integra officij authoritas maneat, rite administrare possint; officium vero nemini no- ciuum esse debet; proinde hac occasione oblata, rolentes munificentia nostra eos proseąui et promptiores ad ąuaeuis obseąuia nostra in posterum exhi- benda reddere, memoratis proconsuli et consulibus nunc et pro tempore existentibus; prouentum solitum a personis suscipientibus ius ciuitatis Cra- couiensis, in perpetuum dandum et concedendum esse duximus, damusąue et concedimus praesentibus literis nostris. Quem ąuidem prouentum ijdem proconsul et consules ciuitatis nostrae Cracouiensis nunc et pro tempore existentes7 liberę percipere, in vsus proprios eosdemąue priuatos conuerter(% absąue cuiusuis contradictione et impedimento in perpetuum poterunt. In cuius rei fidem praesentes manu nostra subscriptas. sigillo regni communiri iussimus. Datum Yarsauiae die vigesima mensis Martij, anno Domini mille- simo sexcentesimo trigesimo primo, regnorum nostrorum Poloniae ąuadra- gesimo ąuarto. Sueciae \ero trig"esimo octauo anno. — Sigismundus rrx.
Kodeks Zaleskiego, karta 215, strona odwrotna.
074. 1631. die 20. m. Martii, Cracoviae.
Senatus consultum de privilegiis civitatis conscribendis.
Actum feria ąuinta post dominicam Reminiscere proxima. — Specta- biles dd. Matthias Wonieyski proconsul, Georgius Pipan, Christopherus Sło-
i Q5
wikowski, Stanislaus Conradt, Christopherus Naimanowic, Mathias Grusczyn- ski, Nicolaus Zalaszowski, Nicolaus Zaydlicz, consules Cracouienses, in negotio infrascripto per scłuiedulas in praetorio conuocati et legitime congregati existentes, publieo bono prouidere uolentes, ut priuilegia ciuitatis istius accu- ratius; quam in hucusąue seruentur, ordinationem talem, ut nimirum priui- legia omnia ciuitatis istius per notarios ciuitatis et d. syndicum in praesentia spectabilis domini proconsulis inuententur, deinde ut inuentata dd. ąuatuor collegis consularibus in ordine senioribus tradantur, demum, ut eadem pri- uilegia ab ijsdem nemini concedantur; niśi facta prius officiosa per recepto- rem de integro restituendis ijsdem priuilegiis inscriptione, in futurum serio seruandam; vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 427.
975. 1631. die 4. m. Aprilis, Cracoviae.
Senatus consultum de salario consulis senioris.
Actum feria sexta antę dominicam Iudica proxima. — Spectabiles do- mini Matthias Wonieyski proconsul , Stanislaus Chodowie , Christopherus Słowikowski, Stanislaus Conradt; Georgius Cromer, Nicolaus Zalaszowski, Andreas Petricouius; Nicolaus Zaidlicz; consules Cracouienses, in negotio infrascripto per schaedulas in praetorio conuocati et legitime congregati existentes; manutenere volentes praerogatiuam senioris primi collegae sui, spectabili Sigismundo Alantse, primo in ordine ad praesens collegae suo, viginti quinque florenos Polonicales, ąuolibet ąuartuali ex pensa maiori soluendos esse, vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt.
Acta Cons. Crac. q, str. 428.
970. 1Ó31. die 8. m. Octobris, Cracoviae.
Proconsul Cracoviensis incolas plateae castrensis monet, ne sint tumul- tuum participes.
Actum feria ąuarta post festum s. Francisci. — Spectabilis d. Christo- pherus Szober proconsul, conuocatis ad se ciuibus, plateae castrensis incolis, serio ipsos ratione infrascriptorum admonendo, his vsus est verbis : Dla tegoście W. M. są tu na ratusz obesłani , isz Ieg'o Mść p. podstarości kra- kowski vskarza sie na to, iakoby niektórzy mieszcanie ciskać mieli kamienie na piechotę grodową wtenczas/ gdy z studentami kiedyśtam zwadę mieli. Przetosz aby sie to nieznaydowało, srodze napominam z vrzedu mego, abyście vchoway Boże iakiego roztyrku, iako to z żakami zwykło bywać (s) ; gdyby sie co takowego zawaśnienia kiedy pokazać miało, zaraz drzwi w domach swoich zamykaycie, z okien nie wyglądaycie, czeladzi wychodzić nie do-
I
puszcaycie, komornikom albo uaiemnikom swym tosz zlecaycie, nietylko vczynkiem bądź ciskaniem albo iakim inszym sposobem, ale ani słowem occaziey wszelkiey strzeszcie sie, bo ktokolwiekby sie do tego przymieszać miał iakim sposobem, srogimu karaniu nietylko na maietności ale na gardle podleg"aćby musiał. Aby tedy napomnienie to vrzedowe wagę swa miało, drugim to oznaymiaycie.
Quae admonitio actis praesentibus est inserta.
Acta Cons. Crac. 36, str. 371).
977. 1631. die 27. m. Novembris, Cracoviae.
Senatus consultum de armis contuberniorum perlustrandis.
Actum feria quinta antę festum s. Andreae apostoli proxima. — Spec- tabiles domini Nicolaus Zaydlicz proconsul, Stanislaus Chodowicz, Matheus G-rusczynski, Georgius Cromer, Ioannes Cyrus et Christopherus Szober, con- sules Cracouienses, in reipublicae negotiis per schaedulas conuocati et in praetorio congregati existentes, propter faciendas in foribus ciuilibus arma- turas apud contubernales, reuisionem hisce temporibus accuratissime pera- gendam unanimibus votis suis concluserunt, armaturam, videlicet bumbardas hic ad praetorium per artifices aduenientes recentioribus temporibus dari solitis (s), senioribus contubernalibus, ąuibus pertinet, communicanda' esse ita tum et postmodum easdem bombardas iterum referant atque propter meliorem hac in parte seruari ordinem (s).
Acta Cons. Crac. 9, str. 431.
078. 1Ó32. die 27. m. Martii, Cracoviae.
Proconsul et consules Cracovienses senioribus contubernii sartorum mandant, ne ullum societati suae ascribant, donec pecuniam pro puhere nitrato emendo solverit.
Actum sabbato pridie dominicae [udica. — Spectabiles domini pro- consul et consules Cracouienses, in praetorio congregati, senioribus iuratis sartoribus personaliter comparentibus et ratione infrascriptorum sese suppli- citer submittentibus, serio demandarunt, ąuattenus in posterum neminem fratrum sine peccunia parata pro puluere tormentario emendo ad ius ciui- tatis suscipiendum praesentent, siąuidem interest, vt omnes ius ciuile suscep- tum (s) non puluerem, qui saepius vilis et nullius frui obtruditur, sed peccu- niam pro pulvere coemendo offerant.
Acta Cons. Crac. 36, str. 474.
0. ^--die
Senatib eon glina conducend
Actum feria mini Adamus Naj proconsulis locum dowieź, Stanislaus
ski, Andrea rus, Stanislaus Ra dulas in praetoriu tempus interregni gendos et suscipie ac spectabilem do: snom rogarent, vt rotmagistru!' gistrum de fidelit praesentis regeren fumalijs tribi curam spectabilb
Acta Cons,
«80. 1632. die
Promulgatio •
Actum fena I acta praesentia col ^górowski, minii c°gnouit eidem uf consulum in qUJ publicasse et ad] wszyscy luźni. J 1 mia^ta zaraz J znalezion będzie.'.
^l u rzęmieslnJ
bZali; ani sie dzif H albo iakie Praemissa si facta.
Acta 1 . I
— — W.-*.* ..
' '■
197
OTO. 1632. die 11. m. Maii, Cracoviae.
Senatus consultum de centum militibus pedestribus, urbis defendendae gratia conducendis.
Actum feria tertia post dominicam Cantate proxima. — Spectabiles do- mini Adamus Nagoth, spectabilis domini Christopheri Słowikowski, protunc proconsulis locum tenens, Paulus Hippolith, Georgius Pipan, Stanislaus Cho- dowicz, Stanislaus Conradt, Christopherus Naymanowicz; Mathaeus Grusczyn- ski, Andreas Węgrzynowicz, Georgius Cromer, Andreas Bełza, Ioannes Cy- rus, Stanislaus Rap, consules Cracouienses, in negotio infrascripto per schae- dulas in praetorio conuocati et legitime congregati existentes. yolentes sub tempus interregmi seruituti (s) ciuitatis istius prouidere, centum pedites colli- gendos et suscipiendos esse, vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt ac spectabilem dominum Paulum Cellary, consulem Cracouiensem, collegam suum rogarent, vt eam curam colligendorum eorundem peditum et instituendi rotmagistrum, per quem ijdem pedites, praemisso tamen per ipsum rotma- gistrum de fidelitate ciuitati seruanda iuramento, ad beneplacitum officij praesentis regerentur, in se suscipiat: pecuniam pro ijsdem peditibus ex fumalijs tribus, per se de consensu communitatis laudatis, assignantes. Quam curam spectabilis dominus Paulus Cellary rogatus in se suscepit.
Acta Cons. Crac. 9, str. 434.
OSO. 1632. die 18. m. Maii, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de hominibus vagis extra urbem eliminandis.
Actum feria tertia post dominicam Rogationum. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens prouidus Petrus Zagorowski, ministerialis generalis regni, in vim fidelis suae relationis re- cognouit eidem officio, se infrascripta ex mandato domini proconsulis et dd. consulum in ąuattuor locis ciuitatis populo ad se conuocato et congregato publicasse et ad notitiam publicam deduxisse die hodierna : aby ludzie wszyscy luźni , którzy służby nie maią albo tesz z warzstatow powstali, z miasta zaraz wychodzieli do zachodu słońca, bo który po publicatiey tey znalezion będzie, na garle karany będzie ; także y ci, którzy bądź w służbie bądź u rzemieślników są, aby się do żadnych kup y dziwowiskow nie mie- szali, ani się dziwowali, gdysz zarówno karani będą tak ci, ktorzyby gro- mady albo iakie kupy czynili, iako y ci, ktorzyby kupom się dziwowali. Praemissa sic et non aliter esse facta referens, hac sua relatione praesenti facta.
Acta Cons. Crac. 36, str. 493.
''
I
puszcaycie, komornikom albo uaiemnikom swym tosz zlecaycie, nietylko vczynkiem bądź ciskaniem albo iakim inszym sposobem, ale ani słowem occaziey wszelkiey strzeszcie sie, bo ktokolwiekby sie do tego przymieszać miał iakim sposobem , srogimu karaniu nietylko na maietności ale na gardle podlegaćby musiał. Aby tedy napomnienie to vrzedowe wagę swa miało, drugim to oznaymiaycie.
Quae admonitio actis praesentibus est inserta.
Acta Cons. Crac. 36, str. 371).
077. 1631. die 27. m. Novembris; Cracoviae.
Senatus consultum de armis contuberniorum perlustrandis.
Actum feria quinta antę festum s. Andreae apostoli proxima. — Spec- tabiles domini Nicolaus Zaydlicz proconsul, Stanislaus Chodowicz, Matheus Grusczynski, Georgius Cromer, loannes Cyrus et Christopherus Szober, con- sules Cracouienses, in reipublicae negotiis per schaedulas conuocati et in praetorio congregati existentes, propter faciendas in foribus ciuilibus arma- turas apud contubernales, reuisionem hisce temporibus accuratissime pera- gendam unanimibus votis suis concluserunt, armaturam, videlicet bumbardas hic ad praetorium per artifices aduenientes recentioribus temporibus dari solitis (s), senioribus contubernalibus, ąuibus pertinet, communicanda' esse ita tum et postmodum easdem bombardas iterum referant atąue propter meliorem hac in parte seruari ordinem (s).
Acta Cons. Crac. 9, str. 431.
078. 1632. die 27. m. Martii, Cracoviae.
Proconsul et consules Cracovienses senioribus contubernii sartorum mandant, ne ullum societati suae ascribant, donec pecuniam pro pulvere nitrato emendo solverit.
Actum sabbato pridie dominicae ludica. — Spectabiles domini pro- consul et consules Cracouienses, in praetorio congregati, senioribus iuratis sartoribus personaliter comparentibus et ratione infrascriptorum sese suppli- citer submittentibus, serio demandarunt, ąuattenus in posterum neminem fratrum sine peccunia parata pro puluere tormentario emendo ad ius ciui- tatis suscipiendum praesentent, siąuidem interest, vt omnes ius ciuile suscep- tum (s) non puluerem, qui saepius vilis et nullius frui obtruditur, sed peccu- niam pro pulvere coemendo offerant.
Acta Cons. Crac. 36. >tr. 474.
197
970. 1632. die 11. m. Maii, Cracoviae.
Senatus consultum de centum militibus pedestribus, urbis defendendae gratia conducendis.
Actum feria tertia post dominicam Cantate proxima. — Spectabiles do- mini Adamus Nag^oth, spectabilis domini Christopheri Słowikowski, protunc proconsulis locum tenens, Paulus Hippolith, Georgius Pipan, Stanislaus Cho- dowicz, Stanislaus Conradt, Chri^topherus Naymanowicz, Mathaeus Grusczyn- ski, Andreas Węgrzynowicz, Georgius Cromer, Andreas Bełza, Ioannes Cy- rus, Stanislaus Rap, consules Cracouienses; in negotio infrascripto per schae- dulas in praetorio conuocati et legitime congregati existentes, volentes sub tempus interregni seruituti (s) ciuitatis istius prouidere, centum pedites colli- gendos et suscipiendos esse, vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt ac spectabilem dominum Paulum Cellary, consulem Cracouiensem, collegam> suura rogarent, vt eam curam colligendorum eorundem peditum et instituendi rotmagistrum, per quem ijdem pedites, praemisso tamen per ipsum rotma- gistrum de fidelitate ciuitati seruanda iuramento, ad beneplacitum officij praesentis regerentur, in se suscipiat: pecuniam pro ijsdem peditibus ex fumalijs tribus, per se de consensu communitatis laudatis, assignantes. Quam curam spectabilis dominus Paulus Cellary rogatus in se suscepit.
Acta Cons. Ciac. 9, str. 434.
OSO. 1632. die 18. m. Maii, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de hominibus vagis extra urbem eliminandis.
Actum feria tertia post dominicam Rogationum. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens prouidus Petrus Zagorowski, ministerialis generalis regni, in vim fidelis suae relationis re- cognouit eidem officio, se infrascripta ex mandato domini proconsulis et dd. consulum in ąuattuor locis ciuitatis populo ad se conuocato et congregato publicasse et ad notitiam publicam deduxisse die hodierna : aby ludzie wszyscy luźni, którzy służby nie maią albo tesz z warzstatow powstali, z miasta zaraz wychodzieli do zachodu słońca, bo który po publicatiey tey znalezion będzie, na garle karany będzie ; także y ci, którzy bądź w służbie bądź u rzemieślników są, aby się do żadnych kup y dziwowiskow nie mie- szali, ani się dziwowali, gdysz zarówno karani będą tak ci, ktorzyby gro- mady albo iakie kupy czynili, iako y ci, ktorzyby kupom się dziwowali. Praemissa sic et non aliter esse facta referens , hac sua relatione praesenti facta.
Acta Cons. Crac. 36, str. 493.
ig8
0£1. 1632. die 19. m. Maii, Cracoviae.
Senatus consultum, quo genus bombardarum a donatis civitate porri- gendarum, praescribitur.
Actum feria ąuarta post dominicam Rogationum proxima. — Specta- biles domini proconsul et consules Cracouienses, in reipublicae negotiis con- uocati et in praetorio congregati existentes, meliori bono reipublicae pro- uidere cupientes, praesertim exemplis edocti, quod bumbardae per ciues nouiter ad ius ciuile susceptos, dari solitae, tales ąuales obtrudi solent, quae etiam nulli penitus vsui applicari possunt, ideo concluserunt, quatenus a modo ciues ius ciuile suscepturi, bombardas longas vulgo muszkiety z krzesani/' nie z jubbami, z kluczem i -ładownicą ad aerarium ciuitatis offerant: hoc insuper adiecto, vt ąuelibet bombarda, antequam ad aerarium inferatur; prius explo- datur, idąue propterea, vt eiusmodi experimento bombardae non viciatae dari praestaret.
Lib. Cons. Crac. 9, str. 434.
9S2. 1632. die 29. m. Octobris, Cracoviae.
Senatus consultum, quo civibus facultas argillae fodendae gratis con- ceditur.
Actum feria sexta in crastino festi śs. Simonis et Iudae apostolorum. — Spectabiles domini iidem qui supra (Nicolaus Zaydlic proconsul, Sigismundus Alantse, Paulus Hippolith, Stanislaus Chodowie, Stanislaus Conradt, Mathias Wonieyski, Christopherus Naymanowic, Mathias Grusczynski, Ioannes Ko- tlicki, Christopherus Schedell, Ioannes Cyrus, Stanislaus Rab, consules Cra- couienses, per schaedulas in praetorio conuocati et legitime congregati existentes), praemoti quaerelis ciuium , qui ad vsum et necessitatem suam argillam se habere non posse, conąueruntur, eiusdem argillae liberum vsum omnibus ciuibus in fundo praedij Gutteterowskie, versus Rakowice permit- tendum esse, vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt, atque specta- biles Stanislaum Conradt, Christopherum Naymanowic et Mathaeum A\'o- nieyski, Christopherum Schaedell ad assignandum eundem locum, in quo eadem argilla fodi et recipi liberę possit, deputauerunt et deputant praesen- tibus ad praemissa mediantibus.
Lib. Cons. Crac. 9, str. 436.
199
983. 1632. die 30. m. Octobris, Cracoviae.
Senatus consultum de fructibus, qui consulibus competunt, ex ferra- mentorum pannorumąue tabernis perceptione.
Actum sabbatho in vigilia x) festi ss. Omnium, die 30 Octobris, 1632. — Spectabiles domini Nicolaus Zaidlic proconsul, Sigismundus Alantse, Paulus Hippolith, Stanislaus Chodowie, Christopherus Słowikowski, Stanislaus Con- radt, Mathias Wenieyski (s); Christopherus Naymanowic, Ioannes Kotlicki, Nicolaus Zalaszowski et Stanislaus Rabb; consules Cracouienses, Christophe- rus Schedell, Ioannes Cyrus; in negocio infrascripto per schaedulas conuocati et in praetorio leg-itime congreg"ati existentes; id ipsum considerando, quod in ista temporum angustia, publicum ciuitatis huius aerarium propter sura- mam rerum caristiam, expensis ąuotidianis tot et tantis exhaustum; hono- rarijs, quae dominis proconsulibus respectu officii ratione salarij solui debent, tum et refectionibus, collegio huic consulari idąue in recompensam laborum, [qui in eo officio subeuntur], soluendis non sufficiat, multaque hucusque de- bita contraxerit, obuiando ne in dies maioribus ac maioribus debitis one- retur, consequenter, ne Collegium istud consulare in repertandis (s) postmo- dum refectionibus difficultatem sustineat? matura deliberatione praehabita; locum ; vnde refectiones collegio consulari in posterum solui debeant, assi- gnando, omnia in vniuersum ciuilia pannicidia, quae sunt N° (s)7 nec non omnes institas ferramentarias , quae sunt N° (s) cuius (s) negotio vnanimibus votis et sententijs destinauerunt, prout praesentibus destinant, et assignant7 ita videlicet; ut census et emolumenta ex hisce pannicidijs et ferramentarijs institis quotannis prouenientia, exinde per notarios pu- blici aerarij hucusque quartualatim exigi consueta; modo solito per eos- dem aerarij notarios quam diligentissime exigantur, exactique ab hinc et in posterum in nullas penitus necessitates publicas expendantur, uerum integre ad manus spectabilium dd. Stanislai Conradt et Christopheri Naymanowic consulum Cracouiensium, quibus pro anno currenti administratio huius pro- uisionis commititur, vt ea res tutius suum sortiatur effectum, ad faciendam inter dd. consules distributionem reddantur; et quicquid quantumue ex emo- lumentis censibusue eiusmodi exigendis? ad expediendum praefatas refectio- nes defuerit, tantum ex prouentibus pensae ciuilis maioris per dd. admi- nistratores eiusdem pensae pro tempore existentes, suppleri ad manusque dictorum dd. administratorum ad praesens deputatorum vel pro tempore existentium, reddi quartualiter debebit.
Lib. Cons. Crac. 9, str. 436.
J) Byłato rzeczywiście vigilia vigiliae, gdyż dzień Wszystkich Świętych przypadał w tym roku na poniedziałek.
200
!>S4. 1632. die 30. m. Octobris, Cracoviae.
Senatus consultum de foeno ex prato civili in consules distribuendo.
Actum sabbatho in vigilia *) festi ss. Omnium die 30 Octobris, 1032. — Spectabiles domini Nicolaus Zaydlic proconsul, Sigismundus Alantse, Paulus Hippolith, Stanislaus Chodowie, Christopherus Słowikowski, Stanislaus Con- radt, Mathias Wonieyski, Christopherus Naymanowic, loannes Kotlicki, Ni- colaus Zalaszowski et Stanislaus Rabb, consules Cracouienses, in riegotio infrascripto per schaedulas legitime conuocati et in praetorio congregati existentes; id ipsum considerando, quod pratum ciuile, ex quo antiąuitus fenum collegio consulari quotannis cedere solebat, retractis annis saepius depastum, nullum fermę emolumentum aut vix aliquod bene offerebat, ad meliorem conditionem illud reducere cupientes, hoc idem pratum ad manus fideles spectabilibus dominis Stanislao Conradt et Cristophero Naymanowic dd. collegis suis consularibus, eo nomine rogatis, administrandum pro toto integro anno tradendum esse vnanimibus concluserunt, tali videlicet decla- ratione per expressum adiecta, quod pratum eiusmodi, ne in posterum de- pascatur, cura quidem et opera dominorum administratorum conseruabitur, nihilominus impensae sectionis graminis colligendique feni et inter dd. con- sules in posterum distribuendi, ex publico ciuitatis huius aerario expediri debebunt.
Lib. Cons. rj, sir. 437.
DS5. 1632. die 7. m. Decembris, Cracoviae.
Senatus consultum de statera minori ad quinquennium elocanda.
Actum feria tertia in crastino festi s. Nicolai episcopi. — Spectabiles domini Christopherus Słowikowsky, spectabilis Stanislai Rapp protunc pro- consulis locum tenens, Sigismundus Alantse, Paulus Hippolith. Stanislaus Chodowie, Stanislaus Conrad, Mathias Woiensky (s), Christopherus Naima- nowic, Albertus Celesta, Mathaeus Grusczinsky, Adamus Nagoth, Christo- pherus Schedell, Andreas Wegrzinowic, (jeorgius Cromer, Andreas Bełza, Christophorus Szober, consules Cracouienses, in negocio infrascripto per schaedulas in praetorio conuocati et legitime congregati existentes, consi- derantes, quod aerarium ciuitatis impensis alijs exhaustum, pro parandis in aduentum serenissimi Vladislai Sueciae et recenter electi Poloniae regis, areubus tryumphalibus ae alijs necessarijs rebus nullam peecuniam tribuere potest, proinde pensam minorem cum suis reditibus omnibus speCtabili Sta- nislao Rapp, collegae suo consulari, ad quinquennium, incipiendo a die septi- raa tanuarij proxime ventura, pro summa septem millium florenorum Polo-
') Zobacz uwagę przy poprzednim akcie.
!OI
nicorum inscriptione eorundem de praemissis latiore arendandam esse una- nimibus uotis et sententijs suis concluserunt ; interea uero, ut summa centum florenorum Polonicorum honorarij olim spectabili Adamo Nag-oth collegae in ordine seniori, retenti, soluatur, dd. lonhaeris comiserunt.
Lib. Cons. Crac. 9, str. 439.
ł)$G. 1632. die 9. m. Decembris, Varsoviae.
Vladislaus IV. rex Poloniae proconsuli consulibusąue Cracoviensibus mandat, ut servitori suo granarium ąuoddam 'avenae regiae asservandae gratia concedant.
Spectabilibus ac famatis proconsuli, consulibus, aduocato, scabinis toti- que magistratui ciuitatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis. — Wła- disław IV z łaski Bozey obrany kroi polski, wielkie xiązę lithewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflantskie a szwedzki, gotski, wandalski dziedziczny kroi, obrany wielki car moskiewski. Spectabiles et famati, fide- liter nobis dilecti! Mamy być za pomocą Bożą prętko w Krakowie, gdzie wprzód przed sobą wysyłamy slachetnego Woyciecha Bariczkę, owieszneg"o naszego dla skupowania owsa i inszych potrzeb na staynią nasze : przeto chcemy to mieć po Wier. W. abyście pomienionemu owiesznemu naszemu mieysce zdawna zwyczayne na bramie tworzyanskiey dla zsypowania y cho- wania owsa ukazali y naznaczyli, y w czymbykolwiek potrzebował, pomocz- nemi onemu byli. Zyczemy przytym Wier. W. zdrowia dobrego od pana Boga. — Dan w Warszawie dnia IX miesiąca grudnia, roku Pańskiego M. DC. XXX wtorego, panowania królestw naszych polskiego y śzwedskiegr* roku pierwszego. — Vladislaus rex.
Oryginał papierowy. Po stronie adresowej pieczęć wedle formy i układu pieczęci pokojowej. Wyobraża ona wielką tarczę, nakrytą koroną, a obwiedzioną łańcuchem złotego runa, podzieloną na cztery pola, w nich herby szwedzkie: trzy korony i lew na przemiany. W tarczy tej tarcza mniejsza, również czteropolowa, z herbami polskiemi : orłem i pogonią naprzemian. We środku tarcza maleńka z herbem Wazów. W otoku napis bardzo uszkodzony: YLADISLAVS I DG SVEC GOT YAX REX HAKU PRINC POLONIAE EE MAG DVX MOSC SMÓL SEV CER DVC ADMR.
D^T. 1632. die 22. m. Decembris, Cracoviae.
Senatus consultum de solio regio, sub praetorio Cracoviensi sumptu civitatis exstruendo.
Actum feria ąuarta antę festum Natiuitatis Christi proxima. — Specta- biles domini Georgius Pipan proconsul, Sigismundus Alantse, Paulus Hip- polith, Christopherus Słowikowski, Stanislaus Conradt, Christopherus Na3>-- manowic, Mathaeus Grusczynski, Adamus Nagoth, Andreas Węgrzynowic, consules Cracouienses, in negotio infrascripto per schaedulas in praetorio
26
202
conuocati et legitime congregati existentes, ąuamuis ex regestris antiąuibus constat, quod solium, in quo serenissimus Wladislaus recenter electus rex Poloniae, postridie foelicis coronacionis suae morę diuorum antecessorum suorum a spectabili senatu Cracouiensi claues ciuitatis et iuramentum recep- turus est, cura et sumptu antiąuitus generosi d. magni procuratorłs construe- batur et adornabatur, sed ąuoniam generosus d. Witowski, modernus magnus procurator arcis Cracouiensis, eam curam et scriptum reseruat, ideo ne quid deesse uideatur dignitati actus foelicis coronacionis S. R. M. idem solium sub praetorio sumptu aerarii ciuitatis extruendum et parandum esse, vnani- mibus votis et sententijs suis concluserunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 441.
*)SS. 1633. die 14. m. Martii, Cracoviae.
Vladislaus IV. rex Poloniae, privilegia ab antecessoribus suis civitati Cracoviensi impertita, rata facit.
In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Significamus praesentibus literis nostris, ąuorum interest, vniuersis et singulis. Regiae munificentiae est, subditorum suorum non fructus solummodo vel commoda prouidere, sed iura et priuilegia eorum, quae pro meritis et fide sua a prin- cipibus obtinuerunt, sarta tectaque conseruare, vt eo modo et virtus eorum munimentis literarum firmata, aeterna maneat et ipsi ad seruitia et obsequia regibus praestari solita, promptiores et alacriores tali regum munificentia reddantur. Proinde nos Vladislaus IV Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Seueriae, Czernichouiae, Smolensciaeque necnon Suecorum, Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex, electus magnus dux Moschouiae, significamus praesentibus literis nostris; quorum interest, vniuersis et singulis, quia quemadmodum nos in proxime praeterita electione Varsauiae peracta, solenni iuramento obstrin- ximus; quod omnia iura, priuilegia, libertates quorumuis subditorum nostro- rum omnium statuum et ordinum regni, tam publicas, quam priuatas confir- mare in comitijs faelicis coronationis nostrae vellemus, ita posteaque in me- tropolim hanc nostram regni Cracouiam peruenimus et gubernacula ipsius accepimus, memores iuramenti a nobis Varsauiae praestiti, omnia iura, pri- uilegia, libertates, imniunitates, literas ecclesiasticas et seculares, tam publi- cas, quam priuatas, personis cuiuscunque status et ordinis a serenissimis Po- loniae regibus et alijs antecessoribus nostris concessas, literas super ea re specialiter datas, confirmauimus eaque nos omnia sancte et inuiolabiliter obser- uaturos vigore praefati iuramenti obligauimus. Quia tamen nobis in comitijs praesentibus generalibus Cracouiensibus faelicis coronationis nostrae vna cum consiliarijs nostris et nuncijs terrarum regni nostri, nobiles et specta- biles proconsul et consules ciuitatis nostrae Cracouiensis regni primariae, suo et totius communitatis nomine humiliter supplicarunt , vt omnia iura, priuilegia, consuetudines, plebiscita, libertates et immunitates, per serenissi-
203
mos diuae memoriae antecessores nostros ipsis concessas, authoritate nostra regia approbare, ratificare, confirmare et in exequtionem debitam inducere dignaremur: nos habita prae oculis memoratorum proconsulis, consulum ac totius communitatis ciuitatis huius nostrae primariae singulari in nos prompti- tudine, debita subiectione, deuota obseruantia, qua nos concordibus votis ad hoc inclytum regnum gubernandum, Dei omnipotentis sic fauente clementia, vna cum alijs statibus et ordinibus regni nostri tam spiritualibus quam sae- cularibus feliciter per internuncios suos elegerunt, regemque et dominum suum habere voluerunt, attenta et intacta fide, qua vt omnibus interregni temporibus, ita potissimum morte serenissimi olim diui Sigismundi regis, parentis nostri charissimi subsecuta, ciuitatem ipsam fideliter, probe, quiete administrarunt, nullaque ratione facultatum suarum , sanguinis et vitae (in quantum res expetijsset) habita, pro defensione non solum vrbis Cracouiensis, sed etiam totius regni impendere parati fuerunt, susceptaque suis proprijs sumptibus non exigua praesidiorum siue militum manu pro defendenda vrbe alijsąue impensis non exiguis in militem pro defendendo regno palatinatui Cracouiensi collatis, ciuitatem pacatam, tranquillam et securam nobis et rei- publicae reddiderunt, ac insuper quanta alacritate, quam ingenti ardore nos metropolim hanc fauste ingredientes susceperunt, qua laetitia vsi fuerunt, vniuersa contemplabatur Polonia. Pro qua eorundem proconsulis et consu- lum Cracouiensium in nostram personam regiam totamque rempublicam testata promptitudine et obseruantia, vt munificentiae nostrae sentiant effec- tus, iure merito supplicationi eorundem tanquam iustae et legitimae annuen- dum duximus et de facto ex innata gratia et munificentia nostra regia an- nuimus, atque omnia iura, priuilegia, inscriptiones, libertates, concessiones, exemptiones a quolibet foro? praerogatiuas, vtpote incorporationes militiae terrae Cracouiensis, liberam facultatem in regno vbique nostro bonorum tam terrestrium quam regalium atque suffragiorum non solum vim consilij verum etiam sententiae habentium, inter regni nuntios in quolibet conuentu et co- mitijs regni tam maioribus quam minoribus, viuentibus nobis et sub tempus interregni peragi solitis, decreta, indulta, consuetudines et alia omnia muni- menta per serenissimos olim antecessores nostros Boleslaum, Vladislaum duces7 Casimirum Magnum, Ludouicum nuncupatum (Łoisz), Yladislaum Ia- gellonem tritauum, Vladislaum Iagellonidem , Casimirum abauos, loannem Albertum, Alexandrum, Sig"ismundum primum, proauos, Sigismundum Au- gustum auum nostros, Henricum, Stephanum ac serenissimum olim Sigismun- dum tertium parentem nostrum desideratissimum aliosque omnes reges, prin- cipes, duces, monarchas, gubernatores regni Poloniae et magni ducatus Lithuaniae, praedecessores nostros nec non status, ordines et proceres regni simul coniunctim aut diuisim proconsulibus et consulibus, aduocatis, scabinis totique communitati ciuitatis praedictae Cracouiensis datas et concessas, quo- rum omnium iurium, libertatum, priuilegiorum et praerogatiuarum tenores hic non insertos et non expressos, pro insertis et de verbo ad verbum ex- pressis habere volumus, in omnibus eorum punctis, conditionibus, clausulis, articulis, paragraphis, capitulis, tenoribus confirmandum, approbandum, rati- ficandum et roborandum ac in debitam exequtionem deducendum esse duxi- mus, prout exnunc et de facto in perpetuum approbamus, ratificamus, eon-
firmamus et roboramus atąue in debitam exequtionem, vt deducantur, habere Yolumus : decernentes, ea omnia et quodlibet eorum in specie et genere per- petui roboris et raloris vim habitura et habituruin perpetuo et in aeuum, praesenti priuilegio nostro mediante. [n cuius rei fidem praesentes manu nostra subscriptas. sigillo regni nostri communiri mandauimus. Datum Cra- couiae in conuentu generali faelicis coronationis nostrae. die decima ąuarta raensis Martij anno Domini M DC XXXIII, regnorum nostrorum Poloniae et Sueciae primo. — Vladislaus rex. ■ — Petrus Zeronski sst. — (Na zakładce na brzegu) Confirmatio generalis Krakouianom.
Dokument pargaminowy. Pieczęć, która na sznurku uwieszoną była. oderwana.
0*0. 1633. die 21. 111. Martii, Cracoviae.
Senatus consultum de quadraginta bombardis cirilibus, Casimiro principi Poloniae et Sreciae commodandis.
Actum feria secunda in crastino dominicae Palmarum die 25. Marcij '). — Spectabiles domini Georgius Pipan proconsul, Sigismundus Alantsse. Christo- pherus Słowikowski, Stanislaus Conradt, Christopherus Naymanowic, Albertus Celesta, Mathaeus Grusczynski, Adamus Nagoth, Andreas Bełza, Christophe- rus Szober et Nicolaus Zaidlic, consules Cracouienses, in praetorio congre- gati existentes , ad reąuisitionem nomine serenissimi Casimiri Poloniae et Sueciae principis, ratione infrascriptorum factam, bombardas longas uulgo muszkiety, quas pedites portare solent, ąuadraginta ciuiles, ad praesens apud spectabilem dominum Paulurn Cellary collegam suum consularem existentes, praedicto serenissimo principi mutuo concedendas postmodum inde recipien- das esse, summam in rem ciuitatis peditibus ciuilibus per memoratum d. Cellary de suo expeditam, ipsi domino collegae ex publico ciuitatis aerario vel ex contributione per honoratam communitatem facienda, persoluendam esse, prout expediendum deduxerit. concluserunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 445.
1MJO. i O53 . die 23. m. Novembris; Cracoviae,
Senatus consultum de salario quindecim florenorum Alberto Grynza studioso pro elogio ąuodam dando.
Actum feria ąuarta antę festum s. Catharinae \irginis. — Spectabiles dd. Stanislaus Rabb proconsul, Sigismundus Alantse, Stanislaus Chodowicz; Stanislaus Conradt. Mathaeus Wonieyśki, consules Cracouienses, in negocijs
') Jestto myłka, gdyż poniedziałek po niedzieli Palmowej przypada! w tym roku na il/ień 21 a nie na dzień 25 marca.
205
reipublicae per schaedulas in praetorio conuocati et legitime congregati existentes, venerabili Alberto Grynza studioso, ąuoniam insignia nobilitatis Polonae et simul elogia ciuitatis Cracouiensis ofifert se typo daturum, flore- norum Polonicorum ąuindecem ex aerario ciuitatis dandos esse, ita taraen, quod prius ea de ciuitate Cracouiensi typis mandare uoluerit, censurae ma- gistratus exhibeat, vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 453.
IM)1. 1634. die 24. m. Martii, Cracoviae.
Senatus consultum de iuramento syndici civilis.
Actum feria sexta post dominicam Oculi proxima. — Spectabiles do- mini Christopherus Schedell proconsuh Sigismundus Alantse, Georgius Pi- pąn. Christopherus Słowikowski, Stanislaus Conradt, Albertus Celesta, Ma- thaeus Grusczynski, Andreas Węgrzynowic, Andreas Bełza, Andreas Petri- couius, Nicolaus Zaydlicz, Stanislaus Rabb, Gabriel Ochocki, consules Cra- couienses, in negociis reipublicae per schaedulas in praetorio conuocati et legitime congregati existentes, ad instantiam et affectationem honorati Iacobi Celesta senioris et Sebastiani Ochocki scabini Cracouiensis, nomine suo et totius judicii scabinalis Cracouiensis agentes, coram officio consulari propo- nerint, vtrum syndicus ciuitatis Cracouiensis iuratus ad iuramentum per alios simplices causarum ferendarios ąuotannis super fidelem procurationem prae- stari solitura in causis priuatorum, nec ne (s), eo attento, quod idem sindicus uno eoque generali iuramento, nunąuam alias reasumi per eum solito, fidem suam satis obstructam habet, et uigore eiusdem iuramenti semel per eum praestiti; generalitas causarum totius ciuitatis illi committitur, in quo etiam' priuatis ciuibus et principalibus per eundem fides praestanda continetur. eum a tali juramento per alios simplices ferendarios praestari ac reponi so- lito, liberum esse ac debere censuerunt et concluserunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 456.
?>955. 1634. die 4. m. Iulii, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de ordine publico servando.
Actum feria tertia post festum Visitationis b. M. v. proxima.
Veniens personaliter ad acta officij consularis Cracouiensis prouidus Petrus Zagorowski, ministerialis regni generalis, in vim fidelis relationis suae recognouit : Dnia dzisieyszego podczas targu z roskazania lego Mci pana burmistrza y Ich Mci pp. radziecz krakowskich publicowałem na czterech rogach rynku krakowskiego, na grodzkiey, tworzanskiey y sławkowskiey vliczy wespół z trębaczem zakasz pewny Ich Mciow, ktoreyto publicatiey moiey te słowa na piśmie mnie podane były:
§ 1. Aby ludzie lozni, hultaie y którzy panów niemaią . białegiowy
2o6
nieuczciwe nieważyły się w mieście ani na przedmieściu, tak w domu iako i po vliczach bawić, bo ie do więzienia brać, okowywać y srodze karać będą.
§ 2. Przekupniowie y przekupki aby żadnego dnia nieważyły się w mie- ście nic na przeday kupować, póki chorągiewka na rynku stać będzie, także na przedmieścia dla wykupowania rzeczy zachodzić, a to pod więzieniem miesięcznym pod pańską izbą, pod biciem v prągi y pod Ytraczeniem rzeczy kupionych.
§ 3. Gorzałek aby nikt po rynku szynkować nie ważył się naprzód pod więzieniem miesięcznym y straczeniem gorzałki, a potym pod biciem v prągi y wyswieczeniem z miasta.
§ 4. Srag, nieczek, przycierkow y koszów aby nikt na rynku stawiać y na nich czego przedawać bez pozwolenia vrzędu panów radziecz nieważył się, pod vtraczeniem towaru y więzieniem miesięcznym pod pańską izbą.
Acta Cons. Crac. 36, str. 945.
903. 1634. die 17. m. Iulii, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de defensione urbis.
Actum feria secunda post festum s. Margarithae virginis.
Veniens personaliter ad acta officij consularis Cracouiensis prouidus Petrus Zagorowski, ministerialis regni generalis, in vim fidelis relationissuae recognouit: Dnia piątku przeszłego z roskazania Ieg'o Mci pana burmistrza krakowskiego wespół z trębaczem zakaz pewny Ich Mciów takiemi słowy: aby każdy tak mieszczanin iako na przedmieściu mieszkaiączy, miał w do- mu rydle, łopaty, motyki, osęki y żywność wszelaką pod grzywien trzy- dziestą do kopania szańców, aby każdy był gotów, gdzie go obrócą do szań- ców, gdy vrząd obwieści. Chleb tak mieyski iako y przewoźny wieyski, aby był większy, bo go brać do szpitala będą.
Acta Cons. Crac. 36, str. 957.
004. 1634. die 7. m. Augusti, Varsoviae.
Yladislaus IV. rex Poloniae, proconsuli et consulibus Casimiriensibus, telonariisąue regni mandat, ne a civibus et mercatoribus Cracoviensibus por- torium exigant.
Vladislavs ąuartus, Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, necnon Suecorum, Got- torum, Vandalorumque haereditarius rex. Vniuersis et singulis, quorum inte- rest, praesentibus literis notum facimus. Producta nobis esse in praesenti conuentu regni per spectabiles Andream Bełza et Andream Petricouium i. v. doctorem, cosules Cracouienses, internuncios ciuitatis Cracouiensis iura
2t>7
et priuilegfia illustris olim Leskonis ducis Cracouiensis et serenissimorum Vladislai Iagellonis tritaui , Casimiri abaui et Sigismundi tertij, parentis nostri desideratissimi, regum Poloniae; antecessorura nostrorum, ąuibus ciues et mercatores Cracouienses ab omnibus in genere thelonijs et vectigalibus in regno nostro exempti et absoluti sunt, paenaąue super eos, qui eiusmodi thelonea a dictis ciuibus et mercatoribus Cracouiensibus exigere auderent; vel eo nomine bona et merces eorum arestatione astringerent . priuationis bonorum et colli constituta est ; quae iura et priuilegia praefatae ciuitatis Cracouiensis, constitutionibus regni firmata et stabilita sunt. Cum vero rela- tum nobis est, nonnullos regni nostri incolas, praesertim vero ciues Casimi- rienses ad Cracouiam priuatum ąuoddam priuilegium super exactionem the- lonei a mercibus ciuium et mercatorum regni quorumuis, per eandem ciui- tatem Casimiriensem ductis impetrasse . vigore cuius priuileg-ij ijdem ciues Casimirienses eiusmodi tbeloneum non solum ab externis mercatoribus, sed ab ipsis ciuibus et mercatoribus Cracouiensibus contra dicta iura et priui- legia eorum exigunt ; iuribus vero regni cautum est; nulla thelonea sine consensu ordinum idque in comitijs constitui et impetrari posse, dictumque priuilegium ciuium Casimiriensium tanquam priuatum; publicis ciuium Cra- couiensium iuribus et priuilegijs, constitutionibus regni atque in felici coro- natione nostra per nos sacrosancto approbatis et confirmatis derogare nequa- quam potest : proinde volentes eandem ciuitatem Cracouiensem, regni nostri metropolim, in pristino decore et iuribus suis sartam tectam conseruare, vobis proconsuli et consulibus Casimiriensibus ad Cracouiam degentibus, alijsque quibusuis regni exactoribus , theloneatoribus mandamus; quatenus dictos ciues et mercatores Cracouienses ac quemlibet eorum cum eorum rebus, bonis et mercibus liberę sine aliquo impedimento, aresto, pignore, absque cuiuslibet thelonei aut vectigalis solutione, etiam per vos ad praesens nulliter contra iura eorum impetrata, intra et extra regnum per ipsam Ca- simiriam et alia quaeuis loca ire et pacifice redire permittant ac vestris sub- stitutis permittere sub poena suprascripta in dictis priuilegijs, nempe priua- tionis bonorum et colli contenta, iubeant; quod si secus feceritis et dicti ciues et mercatores Cracouienses ad solutionem alicuius thelonei a mercibus, rebus et bonis quibusuis per vos vel aresto vel exacto pignore astricti et compulsi fuerint, damus facultatem omnibus et singulis palatinis, capitaneis, vicecapitaneis eorumąue loca tenentibus alijsque omnibus magistratibus regni nostri, damna quaeuis dictorum ciuium et mercatorum Cracouiensium ad ipsorum primam requisitionem super bonis et personis vestris, vbilibet in regno nostro arestatis, sine quauis appellatione repetendi, exequendi et prae- sens priuilegium nostrum in suo robore et vigore conseruandi. Quod ad no- titiam omnium et singulorum palatinorum, castellanorum; vicecapitaneorum eorumque loca tenentium aliorumque quorumuis regni nostri magistratuum deducimus, ijsdem mandantes, vt ad requisitionem ciuium et mercatorum Cracouiensium et cuiuslibet eorum poenas suprascriptas super ciuibus Casi- miriensibus bonisque et personis eorum repetant, exequantur et eosdem ciues et mercatores Cracouienses et quemlibet eorum circa antiqua iura, praesens priuilegium nostrum ipsiusque contenta conseruent et manuteneant. Pro gratia nostra et sub poenis in negligentes officiales sancitis, aliter non fac-
208
turi. In cuius rei fidem praesentes manu nostra subscriptas, sigillo regni communiri iussimus. Datum Varsauiae die VII mensis Augusti, anno Do- mini M DC XXXIV, regnorum nostrorum Poloniae II, Sueciae III anno. — Vladislaus rex.
Dokument pargaminowy, opatrzony pieczęcią pokojową z czerwonego wosku, zawieszona •w puszce blaszanej na sznurku z pąsowego, zielonego i białego jedwabiu.
fH>5. 1634. die 26. m, Augusti, Cracoviae.
Senatus consultum de pecunia, quae redit ex mensuratione vinorum, in usum civitatis convertenda.
Actum sabbatho post festum S. Bartholomaei apostoli proximo. — Spectabiles domini Georgius Cromer procońsul, Sigismundus Alantsse, Geor- gius Pipąn, Christophorus Słowikowski, Stanislaus Conrad, Matthaeus Grus- czynski , Adamus Nagoth , Andreas Bełza, Andreas Petricouius, Nicolaus Zaidlicz, consules Cracouienses, per schaedulas conuocati et in praetorium legitime congregati existentes, incrementum boni publici prae oculis habentes, illudąue priuatorum commodis anteferentes, aerario ciuitatis huius notabiliter exhausto, succurendum esse duxerunt atąue in posterum prouent'us rationem iudicis vinarij fizcr dicti, prouenientis, ad aerarium publicum conferri de- bere vinaque tam Vngarica quam Hendeburgica coaeąuando, a singulis vrnis alias wiadra tam Hendeburgicis quam Vngaricis ratione mensurationis .id est fizerowanta, grossum vnum Polonicum dandum et accipiendum esse, vnani- mibus votis et sententijs suis concluserunt ac statuerunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 460.
096. 1634. die 20. m. Octobris, Leopoli.
Vladislaus IV. rex Poloniae civibus Cracoviensibus diem ad sohendam contributionem ąuandam »donativum« dictam, prorogat.
Władysław l\r z Bozey łaski kroi polsky, wielkie xiążę lithewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflanckie a szwedzki, gotski, wan- dalski dziedziczny kroi, obrany wielki czar moskiewsky etc. etc. Wszem wobecz y każdemu zosobna, komu to wiedzieć należy, a mianowicie depu- tatom na tribunał radomsky zgromadzonym, vprzeymie y wiernie nam mi- łym, łaskę nasze królewską. Vprzeymie y wiernie nam mili! Przełożono nąm imieniem miasta naszego Krakowa, isz za nierychłym yniuersałow na- szych (ktoremi onym donativę na seymie postanowioną wydać y pro ia No- uembris do Radomia odwieść roskazalismy) oddaniem, donatywy tey w tak ścisłym czasie y sami złożyć y od miasteczek okolicznych odebrać niemogą: supplikowano nąm tedy, abyśmy im daley czasu do zwiezienia tey donatiwy prolongowali. My maiąc wzgląd na sarnę słuszność y ścisłość czasu, gdyż
vniuersały dopiero im iedenastego dnia Oktobra oddane są, czasu tego miastu Krakowu tym vniuersałem naszym prolonguiemy y aby donatiwę pomie- nioną cale według pierszego vniuersału naszego na dzień XXVII miesiąca Nouembra do Lwowa prosto zwieźli, powagą naszą roskazuiemy. Dan we Lwowie dnia XX miesiąca Oktobra, roku pańskiego M° DC0 XXXIV0, pa- nowania królestw naszych polskiego wtorego, szwedzkiego trzeciego roku. — Vladislaus rex. — Petrus Gembickj secr. m.
Dokument papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową, poniżej tekstu wyciśniętą.
997. 1635. die 17. m. Aprilis, Cracoviae.
Senatus consultum de luxuria civium coerceenda.
Actum feria tertia post dominicam Conductus Paschae proxima. — Spectabiles dd. Christophorus Naymanowic proconsul, Paulus Hyppolitus, Stanislaus Conrad, Mathaeus Grusczynski, Adamus Nagoth, Andreas Wegrzy- nowic, Georgius Cromer, Ioannes Cyrus, Andreas Petricouius, Nicolaus Zay- dlicz, Stanislaus Rabb, Gabriel Ochocki, consules Cracouienses, in negotio infrascripto per schedulas in praetorium conuocati et legitime congregati existentes, animaduertentes, quod eąuestris ordo ex nonnullis ciuium pro- iectorum ad luxum ocasione (s) in conuentibus regni non tantum id expro- bret et reprehendat, verum etiam regni constitutionibus in dies magis ac magis varijs et magnis oneribus ciuitates grauet et praemat, proinde iniąum existimantes, vt aliąuorum hac in parte impotentia longe plures eosąue suam inopiam magis quam luxum somniantes perdat, tum etiam damnosae hac in materia inter ciues aemulationi obuiam ire volentes, communitatisąue ho- nestae nunc et anno praeterito de coercendo ciuium luxu postulato satis- facientes, illud executioni debitae mandandum, luxum ciuium coercendum atque constituendum et obuiandum, ne ciues tam pernitiosam ciuitati cum ordine nobilium aemulationem vnquam in posterum faciant, vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt.
Acta Cons. Crac. g, str. 467.
998. 1635. die 20. m. Aprilis, Varsoviae.
Vladislaus IV. rex Poloniae proconsuli consulibusąue Cracoviensibus mandat, ne dissentientibus in sacris civitatem denegent.
Vladislaus IV Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Rus- siae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniaeąue nec non Sueccorum, Got- torum, Vandalorumque haereditarius rex. Spectabilibus et famatis proconsuli consulibusąue ciuitatis nostrae Cracouiensis, fidelibus nobis dilectis, gratiam nostram regiam. Spectabiles et famati, ndeles nobis dilecti ! Yskarzaią się
27
210
nam sławetni Andres lomes, Ierzy Schaierle, Peter Edling, Hieremiasz Schindler, Ierzy Hersman, Antoni Pauli, Kasper Kretsmer, Gerzy Cimdel, Walenty Klee, łan Diring mieszczanie kleparscy, także Stephan Henderson, łan Baier, Christian lozef, Andrzey Mukironi, (jerzy Krukisank, Kaspar Ortlan y inszi, których tu mniey przypominać potrzeba, żeście ich Wierności Wasze respectęm samey w religiey dissensiey do praw y wolności mieyskich (lubo y zachowania y żywota są nienaganionego) nie przypuścili. Co bacząc bydz niemałą miedzy poddanemi naszemi niezgod y rosterkow przyczyną, zabiegaiąc dalszym, ktoreby ztąd vrość mogły, nieznaszek okaziom. tudziesz rozumieiąc to bydz y z niemałą miasta tego stołecznego vimą, gdy ludzie pocciwi y godni bez słuszney przyczyny do miast y wolności takowym słu- żących nie będą przypuszczeni, dawamy to nasze do Wierności Waszych pisanie, którym zwierzchności naszey krolewskiey Wierności Wrasze napo- minamy y koniecznie mieć chcemy, abyście non obstante dissensione in puncto religionis, gdy słuszney inszey nie będzie na kogokolwiek zabronienia prawa mieyskiego przyczyny, ludzi godnych y postępków nienaganionych do praw, priuilegiow y wolności mieyskich bez wszelakich distinctiey y dal- szych w tey mierze disąuisitiey przypuszczali y z powinności yrzędu swego iako inszych mieszczan bronili: inaczey nieczyniąc dla łaski naszey. Dąn w W^lrszawie dnia 20 miesiąca kwietnia roku pańskiego M. DC. XXXV, panowania naszego polskiego y szwedzkiego trzeciego roku. — Yladi- slaus rex.
Acta Cons. Crac. 36, str. 1289.
009. 1O35. die 20. m. Aprilis, Varsoviae.
Yladislaus IV. rex Poloniae proconsuli consulibusque Cracoriensibus mandat, ut dissentientibus in religione iura servent, ipsosąue tutos et inco- lumes reddant.
Vladislaus IV Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Rus- siae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniaeąue necnon Suecorum, Got- torum, Vandalorumque haereditarius rex. Spectabilibus et famatis proconsuli consulibusąue ciuitatis nostrae Cracouiensis, fidelibus nobis dilectis, gratiam nostram regiam. Spectabiles et famati, fideliter nobis dilecti! Vskarżali się przed nami żałobliwie miesczanie y obywatele miasta naszego Krakowa, dissidentes in relligione, że od Wiern. WW. lubo to y powinności swey we wszytkim dosyć czynią, dobrym zachowaniem y życia poczciwością każdemu zrownywaią, wielkie iednak praeiudicia, angarie y pressury ponoszą, bo y żywych do prawa mieyskiego niedopusczacie y domy ich, które każdemu priuatnemu od wszelkich gwałtów zwłascza w mieście naszym stołecznym bespieczną maią bydz zasłoną, częstokroć swawola za conniuentią Wiern. WW. ręką zbroiną szturmuię, na dobrey sławie sczypie a nawet na zdrowia y dostatki ich następuie : vmarłym zas pogrzebów, lubo ie za miastem od- prawuią, bronią, ciała na vlice wyrzucaią y nietylko niekrzesciansko ale
211
y nieludzko się z nimi obchodzą, żadney z zwierzchności Wiern. WW. nie- maiąc obrony. Dochodziły nas y przedtym takowe ludzi tych skargi, które zaiste z powinności Wiern. W W. za czasem vstawaćby miały, tak, aby każ- demu poddanemu naszemu a mianowicie w mieście naszym stołecznym dosko- nała zostawała pokoiu obrona. W czym y natenczas Wiern. WW. pilno na- pominamy, roskazuiąc y koniecznie mieć chcąc, abyście pomięnionym dissi- dentom nietylko wszelakie w mieście tym zdrowia y dostatków bespieczen- stwo obmyślili y excessiuos pro ąualitate criminis surowszym przykładem karali, ale tesz do praw y wolności mieyskich, nieczyniąc zadney w relligiey ich Wiern. WW. distinctiey, przypusczali ; niemniey y tego pilnie przestrze- gaiąc, aby bespiecznie pogrzeby swe odprawować y ciała zmarłych bez wszelkiey czyieykolwiek przeszkody chować y ziemi oddawać mogli. Nie- chcemy bowiem, aby ludzie dobrzy y spokoini, którym prawa koronne miey- sca y bytu niebronią, takowe grauamina ponosić mieli. W czym się y Wiern. WW. do pierszych naszych w tey mierze mandatów y teraznieyszey woley naszey skłonią a inaczey nievczynią dla łaski naszey. Dąn w Warszawie dnia XX miesiąca kwietnia, roku Pańskiego M DC XXXV, panowania naszego polskiego y szwedzkiego trzeciego roku. — Vladislaus rex.
Dokument papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową, poniżej tekstu na dokumencie wyciśniętą.
lOOO. 1635. die 1. m. Iunii, Cracoviae.
Senatus consultum de salario proconsulum.
Actum feria sexta post festa solennia Pentecostes proxima. — Specta- biles domini Adamus Nagoth proconsul, Sigismundus Alantsse, Paulus Hyp- polith, Paulus Cellary, Stanislaus Conrad, Christophorus Naymanowicz, Mathaeus Grusczynski, Ioannes Kothlicki, Christophorus Schedell, Georgius Cromer, Andreas Bełza, Gabriel Ochocki, consules Cracouienses, in negotiis arduis reipublicae per schaedulas conuocati et in praetorium legitime con- gregati existentes, ąuemadmodum anterioribus conclusionibus suis, prima ąuidem die 25. lunij 1630, altera vero die itidem 25 Iunij 163 1 factis, singulis dd. proconsulibus pro administratione proconsulatus, onerosae nimirum et dispendiosae prouinciae, 100 marcas ex aerario publico dandas esse assigna- uerunt, ita ad praesens gnari optime ac experti, quantis difficultatibus mu- nus istud proconsulare sit refertum, quod sine magnis molestiis, incommo- ditatibus, nostrumąue ac facultatum propriarum dispendio probe administrari neąuit, suprascripta senatusconsulta ad debitam executionem deduci mar- casąue centum in posterum ab initio anni currentis inchoando cuiuis dd. proconsulum ex aerario publico dandas esse, vnanimibus votis ac sententiis suis constituerunt ac concluserunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 471.
212
lOOl. i Ó35. die 14. m. Decembris, Varsoviae.
Vladislaus IV. rex Poloniae proconsuli consulibusąue Cracoviensibus dimidiam partem bonorum caducorum. fisco regio comenientium, confert.
Yladislus IV. Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czerniechoviaeque, necnon Suecorum, (rottorum, Yandalorumąue haereditarius rex. Significamus praesentibus literis nostris, ąuorum interest, \niuersis et singulis. Munifi- centiae esse regiae; subditorum suorum merita praemijs ornare et ampliare, eo etenim modo et liberalitas reges et principes decens elucescit et illa sub- ditos ąuosuis suos praemijs ornatos, ad vlteriora obseąuia praestanda promp- tiores et alacriores reddit. Praeclara sanę spectabilium proconsulis et con- sulum primariae regni nostri metropolis Cracouiae serenissimi praedecessores nostri reges et principes Poloniae merendi de se semper cognouerunt argu- menta, ąuibus permoti eosdem tot iuribus et immunitatibus ornatos esse, praecipuisąue inter aliarum ciuitatum consules praerogatiuis condecoratos habere yoluerunt ; cognitum et nos ipsi praefatorum proconsulis et consulum Cracouiensium habemus de nobis merendi studium, qui a faelici coronatione nostra intacta fide et rara constantia propensum obseąuendi nobis testificati sunt animum. Yolentes autem, vt regalis munificentiae sub faelici regimine nostro clara reportent argumenta, cum eos in officio consulari, munere satis graui et arduo , praesertim in sede regni nostri cum tot publicis calamita- tibus praesertim vero tempore interregni, tum alijs difficultatibus exposita, tenuibus et valde angustis gaudere redditibus, vnde competenter officium suum administrare neąueunt, perspectum geramus, eisdem ipsis proconsuli et consulibus Cracouiensibus, nunc et pro tempore existentibus, bonorum omnium mobilium et immobilium post ąuosuis ciues et incolas Cracouienses ex quacunque causa ad fiscum nostrum intra et extra ciuitatem manentes deuolutorum aut deuoluendorum, alteram medietatem damus, donamus et perpetuis temporibus in vsus proprios conuertendorum (s) incorporamus, cum ea per expressum declaratione nostra, vt vna medietas eorundem bonorum iuxta priuilegium serenissimi olim Casimiri regis Poloniae, antecessoris no- stri, et decreta in munitionem ciuitatis conuertatur, altera vero medietas, vt praemissum est, in vsum et consolationem memoratorum proconsulis et consulum Cracouiensium cedat; atque iam exnunc omnia iura et priuilegia in praeiudicium praesentis priuilegij nostri eo nomine per ąuempiam impe- trata vel impetranda cassamus, tollimus et annihilamus nulliusąue yaloris ea habere volumus, ipsosąue proconsulem et consules Cracouienses nunc et pro tempore existentes, sola hac praerogatiua praesenti in obtinenda supradicta medietate omnium bonorum mobilium et immobilium post ąuosuis ciues et incolas Cracouienses deuolutorum et deuoluendorum perpetuis temporibus g-audere debere declaramus, silentiumąue cuiuscunąue status et conditionis personis ex parte praemissorum ąuouis colore praefatos proconsulem et con- sules Cracouienses turbandi vel iure agendi imponimus. In cuius rei fidem praesentes manu nostra subscriptas, sigillo regni nostri communiri manda-
213
uimus. Datum Yarsauiae die decima ąuarta mensis Decembris, anno Domini millesimo sexcentesimo trig"esimo quinto, regnorum nostrorum Poloniae tertio, Sueciae vero ąuarto anno. — Yladislaus rex. — Ioannes Gembicki s. r.
Kodeks Zaleskiego, karta 219, stronica odwrotna.
1002. 1635. die 14. m. Decembris, Varsoviae.
Yladislaus IV. rex Poloniae proconsuli consulibusąue Cracoviensibus tributum novum, ex mercibus quibusvis, Cracoviam invectis, institutum, confert.
A^ladislaus ąuartus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czernie- choviaeque, necnon Suecorum, Grottorum, Vandalorumque haereditarius rex. Significamus praesentibus literis nostris, quorum interest, vniuersis et sin- gulis. Innatam regum et principum virtutem subditos bene meritos muni- ficentia sua regia prosequi, praesertim vero eos, qui ab antecessoribus suis in bene merendo de suis regibus et principibus degeneres nunąuam fuere, sed illibata fide, singulari constantia sese approbarunt. Eam sanę fidem et constantiam serenissimi antecessores nostri reges Poloniae a primaeua ciui- tatis Cracouiensis metropolis regni nostri fundatione, in spectabilibus pro- consule et consulibus satis superque perspectam habuerunt, pro qua stabili fide et singulari constantia singuli eorum specialibus eos decorarunt priui- legijs, auxerunt immunitatibus, ampliauerunt libertatibus. Sed et nos diuina fauente gratia ad amplissimi huius regni elati fastigium in primo statim cum electionis tum faelicis coronationis nostrae ingressu, ac tandem hisce sub- sequentibus annis semper indefessum de nobis bene merendi summa fide et alacritate cognouimus eorum studium. Quare cum regium est, tales subditos regia sua complecti liberalitate, praedictis spectabilibus proconsuli et con- sulibus Cracouiensibus gratiae nostrae benignum affectum testari roluimus, atque cum sciamus, eos satis tenuibus, quibus commode officia sua admi- nistrare nequeunt, auctos prouentibus, eidem proconsuli (et) consulibus ciui- tatis nostrae Cracouiensis benigne damus et concedimus , vt ab omnibus mercatoribus et cuiuscunque status et conditionis hominibus seu potius ab eorum mercimonijs cuiusuis generis et speciei , per frusta vulgo sztukami dictis, quocumque tempore in ciuitatem ipsam Cracouiensem et suburbia ipsius advehi et euehi solitis, ridelicet od beli, fassy, beczki, skrzynie, kity, •węzły, sztuki, massy w wańtuchu aut quocumque alio nomine noncupatis et noncupandis, per grossos decem exigant et percipiant. Ex quo quidem pro- uentu medietatem pro munitione ciuitatis, vallorum, fossarumque restauratione in aliasque publicas necessitates conuertere, reliquam vero medietatem in consolationem laborum officij sui in vsus proprios conuertere debebunt. Quod quidem priuilegium nostrum memoratis proconsuli et consulibus Cra- couiensibus de regali munificencia nostra datum, vt ab omnibus mercato- ribus et alijs cuiuscunque conditionis hominibus, merces in ciuitatem Craco-
2I4
uiehsem ducentibus et vehentibus, sub priuatione rerum et mercimoniorum suorum obseruetur, habere volumus, ąuorum medietas ciuitati ipsi vna cum praefatis proconsule et consulibus Cracouiensibus, altera fisco nostro cedere debebit. In cuius rei fidem praesentes manu nostra subscriptas, sigillo regni nostri communiri mandauimus. Datum Varsauiae die decima quarta mensis Decembris, anno Domini millesimo sexcentesimo trigesimo auinto, regno- rum nostrorum Poloniae tertio, Sueciae vero ąuarto anno. — Yladislaus rex. — Ioannes Gembicki s. r.
Kodeks Zaleskiego, karta 220.
1003. 1636. die 12. m. Martii, Vilnae.
Vladislaus IV. rex Poloniae magistratui civili Cracoviensi mandat, ut mercatores Cracovienses septem millia rlorenorum titulo contributionis »do- nativum« dictae, ąuantocius solvant.
Władisław IV z łasky Bozey kroi polsky, wielkie xiązę litewskie, ru- skie, pruskie, mazoweckie, zmudzkie, inflantskie, smoleńskie, sewerskie, czer- niechowskie a szwedzkj, gottskj, wandalskj dziedziczny kroi. Wszem wobecz y każdemu zosobna, komu to wiedzieć należy, osobliwie vrzedowi miey- skiemu w woiewodztwie krakowskiem miasta naszego Krakowa, wiernym nam poddanym oznaymuiemy. Poniewasz donatywa na seymie pierwszym warszawskiem w roku M DC XXX piątym między inszemi rzeczypospolitey podatkami dla prętszego zniesienia długów woyakom koronnym winnych, przykładem vchwały seymu także warszawskiego roku M DC XXX czwar- tego odprawionego, znowu na miasta y stan kupieckj summa złot. czter- dzieści tysięcy uchwalona, do tych czas ieszce nie iest do skarbu wydana, a dispositia tey summy tak iako y przedtym od stanów koronnych przy nas iest zostawiona, tedy aby ta do skarbu istotnie wniesiona była, ninieyszym vniwersałem naszem naznaczamy, aby ad rationem tey summy kupcy miasta naszego Krakowa, ktorzykolwiek tylko iakiekolwiek handle prowadzą y do płacenia iey przykładem lat pierwszych należą, złotych polskich siedm tysięcy iako nayprendzey złożyli a do Warszawy na dzień XXV miesiąca czerwca w roku teraznieyszym M DC XXX szóstym oddali; inaczey nieczyniąc tak dla łaskj naszey iako y dla zabieżenia trudnościom swoięm, ktoreby eo no- mine od instygatora koronnego contrauentoribus uróść musiały. Co dla wiekszey wiary ręką własną podpisaliśmy y pieczęć koronną przyłożyć roska- zalismy. W Wilnie dnia XII miesiąca marca, roku Pańskiego M DC XXXVI, panowania królestw naszych polskiego y szwedzkiego czwartego roku. — Vladislaus rex.
Dokument papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową, poniżej tekstu wyciśniętą.
215
1004. 1O3Ó. die 1. ni. Iulii, Cracoviae.
Senatus consultum de tributo a braseatoribus civitati adscribendis, per- solvendo.
Actum feria tertia in vigilia festi b. M. virginis Yisitationis. — Spec- tabiles domini Christophorus Naymanowicz proconsul, Sigismundus Alantsse, Paulus Hippolit, Stanislaus Conrad, Matthaeus Grusczynski, Georgius Kro- mer, Andreas Bełza, Gabriel Ochocki consules Cracouienses, per schaedulas in praetorium conuocati et congregati existentes, vnanimi consensione sua statuerunt, vt in posterum braseatores, quicumque illorum ad ius ciuitatis recipiendum conuolare, in catalogumąue ciuium referri voluerit, ad minimum triginta marcas honorarij nomine offerant , praesentibus ad praemissa me- diantibus.
Acta Cons. Crac. 9, str. 492.
1005. 1636. die 14. m. Novembris, Cracoviae.
Senatus consultum de portorio a civibus Wschoviensibus exigendo.
Actum feria sexta post festum s. Martini proxima. — Spectabiles do- mini Stanislaus Rabb proconsul, Sigismundus Alantsse, Stanislaus Conrad, Christophorus Naymanowicz, Albertus Celesta, Matthaeus Grusczynski, Ioan- nes Kotlicki, Adamus Nagoth, Christophorus Schedell, Andreas Bełza, loan- nes Cyrus, Andreas Petricouius, Gabriel Ochocki, consules Cracouienses, in negotio infrascripto per schaedulas conuocati et in praetorio legitime con- gregati existentes, petitioni honesti Michaelis Sturmii ciuis Wschouiensis, qua intuitu cuiusdam libertationis ciuitati Wschouiensi concessae, liberum se a persolutione thelonei ciuilis a mercibus ipsius, rtpote pannis, aerario publico prouenientis, liberum effici postulabat, nequaquam condescendendum esse, vnanimibus votis et sententiiś suis concluserunt. Cum enim ciuitas prae- fata priuilegiis suis (si quae habet), nouiter obtentis, nec in volumine legum regni contentis, ciuitatis huius priuilegiis antiąuis praeiudicare non valet, idcirco etiam ciues ipsius praetextu libertationis eiusmodi a persolutione thelonei ciuitatis huius immunes esse non posse statuerunt. Yocato igitur ad se honorato Ioanne Krokier notario thelonei ciuilis, serio eidem iniunxe- runt, ne in posterum tam Wschouienses, quam etiam aliarum ciuitatum et opidorum ciues praetextu eiusmodi libertationum sine scitu et consensu ma- gistratus et sine solutione thelonei liberos dimittere praesumat, rerum eos omnes, qui libertationes similes praetendunt, magistratui deferat et denunciet, ab eodem informationem eo in passu accepturus, praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Cons. Crac. 9, str. 493.
2\b
1006. 1636. die 22. m. Decembris, Cracoviae.
Senatus consultum de censibus residuis exposcendis exigendisque.
Actum feria secunda postridie festi sancti Thomae apostoli. — Specta- biles domini Gabriel Ochocki proconsul, Paulus Hyppolith, Matthias Woien- ski, Christophorus Naymanowicz, Albertus Celesta, Matthaeus (irusczynski, consules Cracouienses, in negotio infrascripto aliąuoties per schaedullas in praetorio conuocati et legitime congregati existentes, expedientes delibera- tionem suam super propositis iisdem, quae schaedulis proxime praeteritis intimata sunt, ąuoad debita aerario ciuili per nonnullos collegas et ciues contracta, emonenda spectat, vnanimibus votis et sententiis suis concluserunt, fraterne admonendos esse collegas suos de soluendis debitis, quae quisque eorum aerario ciuili contraxit. Et si post trinam admonitionem soluere non curauerit, processu iuris contra ipsos ad praestandam eandem solutionem agendum esse ; ciues vero alios pro debitis eisdem citandos esse peremptorie, et si comparuerint, detinendos esse in praetorio, donec soluerint; si vero non comparuerint, occlusione bonorum ciuilium, qui tenent, ex quibus aerario ciuili censum prouenientem non soluerunt , adigendos esse de solucione debitorum.
Acta Cons. Crac. 9, str. 496.
1 007. 163 7. die 0. m. Aprilis, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de luto everrendo devehendoque.
Actum feria secunda in crastino dominicae Palmarum.
Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens prouidus Ioannes Kowalski, ministerialis regni generalis et bedellus officii advocatialis Cracouiensis; in vim fidelis relationis suae recognouit pu- blicationem infrasequentem : Z roskazania lego Mci pana burmistrza y pp. radziec krakowskich publicowałęm w rynku y z trębaczem wespół na 4 ro- gach, po grodzkiey, tworzyianski, mikołayski, spytalski, s. lana y sławkow- skiey ulicach, na trzech wszędzie mieyscach, po mnieyszych zaś vlicach na dwóch mieyscach, aby błota wywieziono y każdy z przed swoiey kamienice naidaley do czwartku przyszłego wywieść kazał pod winą 14 grzywien.
Acta Cons. Crac. 36, str. 17 16.
lOOS. 1637. die 7. m. Aprilis, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de hominibus vagis et de cauponibus.
Actum feria tertia post dominicam Palmarum.
Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens prouidus Ioannes Kowalski, ministerialis generalis regni, bedellus
217
aduocatialis, in vim fidelis suae relationis recognouit et attestatus est, se ex mandato officij consularis Cracouiensis die hesterna coram populo per sonum tubae congregato, publicasse et ad hominum notitiam deduxisse in- fraseąuentia tenore seąuenti : Panowie raczcie wiedzieć, iz roskazanie iest vrzędu radzieckiego krakowskieg-o, aby lozni ludzie wszyscy z miasta, dłuzey się tu do zachodu słońca dziś nie bawiąc, wychodzili, bo ich brać będą do chędożenia miasta y okowywać ; przekupki aby gorzałek po rynku nie prze- dawały, bo ie z flaszkami gorzałki tłuc będą; na tretach y po rynku gdzie- kolwiek siedząc przekupki aby się nie swarzyły pod nurzaniem w koszu ; przekupniowie y przekupki, aby za miasto na przekup nie wychodziły, a tu w mieście póki chorągiew nie będzie zdięta, nie kupowali nic pod vtracę- niem tego, co kupią, y pod karaniem srogim. Sic et non aliter esse factum referens, de quo hanc suam fecit relationem.
Acta Cons. Crac. 36, str. 1717.
1OO0. 1637. die ll '• m- Aprilis, Cracoviae.
Senatus consultum de pauperibus signandis.
Actum feria sexta post festa solennia Paschatis proxima. — Spectabiles domini Mathias Woienski proconsul, Sigismundus Alantsse, Stanislaus Con- rad, Christophorus Naymanowicz, Matthaeus Grusczynski, Christophorus Schedell, Georgius Cromer, Nicolaus Zaidlicz, Gabriel Ochocki, Ioannes Ma- zurkowicz, consules Cracouienses, in negotio infrascripto per schaedulas con- uocati et in praetorio legitime congregati existentes, imposterum validorum mendicantium multitudinem comprimere, pauperes vero ciuitatis huius in rectum ordinem et certum numerum redigere cupientes, puncta infra seąuentia, videlicet vt conuocentur pauperes in aulam illustrissimi domini episcopi Cra- couiensis edicto publico ąuantocius, inibi delectus vt eorum fiat, delecti vt stemmate ciuitatis signentur, advocati vt habeantur, qui in ordine contineant mendicantes, in subsidium eorundem illustrissimus episcopus Cracouiensis vt ab eleemosyna edicto publico arceat non signatos mendicantes per ciuitatem, suburbia, Clepardiam, Casimiriam et circa ecclesias retineri iubeat hos dun- taxat, qui a magistratu erunt assignati. A^alidi vero mendicantes, viri et fae- minae in compedibus arceantur, laboribusque vrgeantur circa mundiciem publicam sustinendis, saluo victu, qui illis suppeditari quotidie debebit, vide- licet grossi sex in dies singulos festos et feriatos ex aerario ciuitatis; mo- nahi quoque, qui assidua frequentatione vexant homines, vt id prohibeatur, vnanimibus votis et sententiis suis statuerunt et concluserunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 500.
28
!';.
IOIO. 1637. die 5. m. Maii, Cracoviae.
Senatus consultum de rationibus aerarii civilis per singulas hebdoma- des reddendis.
Actum feria tertia post dominicam Iubilate proxima. — Spectabile^ do- mini Mathias Woienski (s), Sigismundus Alantsse; Georgius Pipąn, Paulus Hyppolith , Stanislaus Conrad, Mathaeus Grusczynski, Georgius Cromer, Andreas Petricouius, Stanislaus Rabb, Gabriel Ochocki, loannes Mazurko- wicz, consules Cracouienses, in negotio infrascripto per schaedulas in prae- torio conuocati et legitime congregati existentes, obuiare volentes difficul- tatibus , quae ex neglectis rationibus ciuilibus euenire possent, \nanimibus votis et sententiis suis rationes ciuiles abhinc septimanatim, ąualibet feria ąuinta iniri ex ipsisąue per magistratum et Ouadraginta viros et pro debito officij consularis verificari , et in ąuantum festum incidens in feriam 5-tam id impedierit, seąuenti die expediri debendum ; pro ąuibus ąuidem rationibus peragendis schaedulas, ąuamlibet pro ieria 4-ta praemittendas, et Cjuadra- ginta viros comminata paena 3 marcarum vocandos esse, concluserunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 504.
IOII. 1637. die 3- m- lulii, Varsoviae.
Yladislaus IV. rex Poloniae proconsuli consulibusąue Cracoviensibus mandat, ut vias et pontes ad adventum reginae reficiant.
Spectabilibus et famatis proconsuli, consulibus, aduocato, sc^lbinis toti- que magistratui ciuitatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis. — Yla- dislaus ąuartus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Seueriae, Czerni- houiaeąue, necnon Suecorum, Gotthorum, Vandalorumque haereditarius rex. Spectabiles et famati, fideliter nobis dilecti ! Doszło tho wiadomości naszey, ze na niektórych v Krakowa mieiscach, przez które krolowey lei Mci przy- szły małżonce naszey, iechać przydzie, maią bydz drogi y mosty do przeiazdu niewczesne, zwłascza gdzieby dzdze y niepogody pod ten czas, kiedy sczę- sliwie da p. Bog ku Krakowu zbliżać się będzie, nastąpić miały. Zaczym napominamy Wier. Wass. y tho mieć po nich chcemy, abyście te drogi y przeiazdy nie tylko nad Krakowem ale tesz y w samym mieście, ktoremi ossobliwie królową lei Msć poprowadzą, wcześnie y wedle potrzeby napra- wili. Rzecz nąm wdzięczną y powinności ich należącą yczynią Wier. Wass. którym dobrego od p. Boga zyczęmy zdrowia. Dan w Warszawie dnia III miesiąca lipca, roku Pańskiego M DC XXXVII, panowania królestw naszych polskiego V, a swedzkiego VI roku. — Yladislaus rex.
Dokument papierowy ; po stronie adresowej wyciśnięta pieczęć pokojowa.
2iy
1012. 1637. die 11. m. Iu]ii; Cracoviae.
Senatus consultum, quo rotmagistri civiles a contributionibus libe- rantur.
Consules civitatis Cracoviae metropolis regni Poloniae. Universis et singulis, ad quoscunque praesentes nostrae devenerint literae, praesertim vero his, quorum interest, praemissa studiorum nostrorum diligenti commen- datione significamus, quia honorati Alichael Domzał; Martinus Festa, Iaco- bus Borkowski, Franciscus Corlantz, rothmagistri quattuor quartualium civi- tatis eiusdem Cracoviensis, super quod officium de servando fideliter ordine in civitate iuramento obstricti sunt, personaliter venientes in consessum officii consularis Cracoviensis , nobis exposuerunt; quod hactenus functioni suae pro bono publico et commodo civitatis tanquam veri cives inservierunt, solennitates quasvis cum applausu omnium pro decore civitatis non sine damno et praeiudicio bonorum suorum, quin etiam suis propriis sumptibus honorifice obiverunt et in posterum ad ulteriora obsequia officio praesenti et toti civitati praestanda, sese obligarunt et de facto obligant. Cum vero respectu laborum et servitiorum suorum, prout alii concives gaudent, nullum fructum et gratitudinem civitatis retulerunt, idcirco meritorum suorum quat- tenus ratio habeatur, ab officio praesenti tanquam magistratu suo praestari postularunt. Spectabiles itaque dd. Christopherus Szedell7 proconsul, Geor- gius Pipan; Paulus Hipolit, Stanislaus Conradt, ^[athaeus Gruszczyński, Ioannes Kotlicki, Georgius Cromer, Andreas Bełza, consules Cracovienses, reipublicae in negotiis in praetorio congregati existentes, animadvertentesque fidelia dictorum rothmagistrorum servitia, pro decore et ornamento civitatis solennitatibusque quibusvis publicis hactenus praestitis, volentesque eos ad ulteriora obsequia civitati praestanda allicere, aliosque ut eosdem immi- tentur, ad inserviendum civitati attrahere, gratitudinis loco, sicut ceteri offi- ciales civitatis gaudent, eosdem etiam gaudere debere declararunt, eosque a quibusvis contributionibus, sosz nuncupatis, quoad eodem in officio exti- terint, liberos pronunciarunt pronunciantque, neque ad solutionem earundem ipsos adigi posse adinvenerunt, praesenti conclusione unanimiter facta, ad praemissa mediante. Actum in praetorio Cracoviensi , sabbato antę festum s. Margarethae virginis proximo, die 11 Iulii anno Domini 1637. — Ioannes Rorayski civitatis Crac. secret. etc.
Dyplom na parg aminie, pieczęci brak, wisiała na czerwonej tasiemce jedwabnej. Z odpisu sporządzonego przez ś. p. Teofila Żebrawskiego bez oznaczenia miejsca, gdzieby ten oryginał był przechowany.
22()
1013. 1 63 7. die 5. m. Septembris, Cracoviae.
Senatus consultum de pretio mercium statera maiori ponderandarum.
Actum sabbatho post festum s. Aegidii abbatis proximo. — Spectabiles domini Andreas Bełza proconsul, Sigismundus Alantse, Stanislaus Conradt, Andreas Węgrzynowicz, Stanislaus Spinek, consules Cracouienses, in negocio infrascripto per schaedulas in praetorio conuocati et legitime congregati existentes, ad ąuerellam honor, (s) prouentuum pensae maioris contra mer- catores, quod nonnulli per solidum, nonnuli vero per grossum a quolibe,t centenario mercium soluere soliti sint, factam, ynanimibus votis et sentenciis suis concluserunt, abhinc in futurum aeąualitatem ab omnibus mercatoribus per grossum vnum a ąuolibet centenario aeąualiter solueri (s) debere, prae- senti conclusione ad praemissa mediante.
Acta Cons. Crac. 9, str. 512.
IOI ł. 1637. die 17. m. Septembris, Cracoviae.
Senatus consultum de tributo ab importantibus in urbem olera lignaąua percipiendo.
Actum feria ąuinta post festum Exaltationis s. Crucis proxima. — Spectabiles domini Andreas Bełza; proconsul, Sigismundus Alantse, Stani- slaus Conradt, Christophorus Nay mano wic, Andreas Wegrzynowic, Gabriel Ochocki, Stanislaus Spinek, consules Cracouienses, in negocio infrascripto per schaedulas in praetorio conuocati et legitime congregati existentes, con- siderantes, quod per colonos Nouae et Nigrae villae et alios tam olera quam decimalia lignorum inuehentes in ciuitatem, sordes maculantur straturaąue lapidum destruitur, ideo omnes eos, qui vel olera vel decimalia lignorum inuexerint, a curru quorumuis per grossum vnum solueri (s) debere, vnanimi- bus votis et sentencijs suis concluserunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 512.
1015. 1637. die 19. m. Septembris, Cracoviae.
Senatus consultum, quo cives Casimirienses ad portorium sohendum astringuntur.
Actum sabbatho post festum Exaltationis s. Crucis. — Spectabiles do- mini Andreas Bełza, Sigismundus Alantsse, Paulus Hipolith, Stanislaus Con- radt, Christophorus Naymanowicz, Georgius Cromer, Andreas Petricouius, Ioannes Alazurkowic, Stanislaus Spinek, consules Cracouienses, in negotio
22 t
infrascripto per schaedulas in praetorio conuocati et congregati existentes7 vnanimibus votis et sentencijs suis concluserunt, theloneum a Casimiriensibus, non obstante decreto sacrae regiae Maiestatis non pridem lato, quod ex documentis nostris cassari potest, si conuocaretur, eo nomine componen. neglexerint, exigendum et recipiendum esse et recipi debere, praesenti con- clusione ad praemissa mediante.
Acta Cons. Crac. 9, str. 512.
1O10. 1637. die 23- m- Octobris, Varsoviae.
Vladislaus IV. rex Poloniae poenam bannitionis in cives Casimirienses et Stradomienses statutam, ad sex suspendit menses.
Vladislaus IV. Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Rus- siae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czernihouiaeąue necnon Suecorum, .Gottorum, A^andalorumąue haereditarius rex. Significamus praesentibus literis nostris, ąuorum interest, vniuersis et singulis. Supplica- tum nobis fuisse nomine famatorum proconsulis, consulum totiusąue magi- stratus et communitatis ciuitatum nostrarum Casimiriensis et Stradomiensis ad Cracouiam, vt bannitionem, quae contra ipsos in iudicijs tribunalitijs regni Radomiensibus, Radomiae proxime celebratis, ad instantiam instiga- toris nostri et reipublicae ratione quasi non solutionis iuxta ordinationem priorem prouenientis summae octingentorum florenorum Polon, in contu- maciam cum paena confiscationis bonorum triplicisque pensionis edita et promulgata est; hinc ad spatium sex mensium a data praesentium compu- tandorum, subleuare et suspendere dignaremur. Nos iustae huic supplicationi benigne annuentes; bannitionem eandem ad temporis suprascripti spatium subleuandam et suspendendam esse duximus; prout quidem subleuamus et suspendimus praesentibus literis nostris. Cuius quidem subleuationis nostrae beneficio illi ad temporis suprascripti spatium in regno et dominijs nostris versari, negotia sua quaeuis licita et honesta peragere, coram quibusuis iudi- cijs et officiorum subsellijs comparere, actus iuridicos exercere possint, per- sonis rebusque ipsorum omnibus sub nostra protectione saluis. Ouod omni- bus, quorum interest, praesertim vero capitaneis nostris locorum quorumuis eorumque loca tenentibus notum esse uolumus mandantes, vt has subleua- tionis nostrae literas seruatis de iure seruandis in acta sua castrensia inscribi et praeconis voce publicari faciant, et ad oranium notitiam deduci curent, easque et ipsi obseruent et ab alijs obseruari curent. Secus pro gratia nostra non facturi. In cuius rei fidem praesentes sigillo regni communiri iussimus. Datum Varsauiae die XXIII mensis Octobris, anno Domini M DC XXXVII, regnorum nostrorum Poloniae V, Sueciae vero VI anno. — Relatio reue- rendi in Christo patris, domini Petri Gembicki episcopi Praemysliensis, de- cani Cracouiensis, generalis praepositi Miechouiensis, regni Poloniae vice- cancellarij. — Petrus Gembickj episcopus Prem. vicecan. regni. — Andreas Buialsky.
Dokument papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową, poniżej tekstu wyciśniętą.
222
14117. 1638. die 13. m. Martii, Yarsoriae.
Vladislaus IV. rex Poloniae proconsuli consulibusque Cracoviensibus Abraham Sladkowski secretarium suum et suffraganeum Chelmensem com- mendat.
Spectabilibus et famatis proconsuli, consulibus, aduocato et scabinis toti- que communitati vrbis nostrae regiae metropolitanae Cracouiensis. fideliter nobis dilectis. — Vladislaus IV. Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithua- niae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czer- nihouiaeąue necnon Svecorum, Gotthorum, \randalorumque haereditarius rex. Spectabiles et famati, fideliter nobis dilecti ! Ala w zleceniu wielebny Abra- ham Sladkowski suffragan chełmski, secretarz nasz, aby Wier. Wasz. y wszyt- kiemu pospólstwu miasta naszego Krakowa, także pod innemi roznemi iu- risdictiami mieszkaiącym y przednieyszym tamecznym kupcom niektóre po- stulata nasze przełożył. Co gdy czynie będzie, iemu Wjer. Wasz. zupełną wiarę dacie y do tego chęci swoie przyłożycie, co y powolność wiernych poddanych przeciwko Panu y powinna miłosc po Wier. Wasz. będzie wy- ciągała. A my cokolwiek życzliwego affectu w tey mierze przeciwko sobie po Wier. Wasz. vznamy, ten mile przyiąwszy, łaską y dobroczynnością na- szą pańską za okazyami będziemy chcieli nagradzać. Zyczemy zatym Wier. W. dobrego od p. Boga zdrowia. Dan w Warszawie dnia XIII miesiąca Marca , roku Pańskiego M DC XXXVIII, panowania naszego polskiego y szwedzkiego VI roku. — Vladislaus rex.
Dokument papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową po stronie adresowej wyciśniętą.
HM*. 1638. die 7. m. Maii; Varsoviae.
Vladislaus IV. rex Poloniae duas sententias bannitionis contra procon- sulem, consules et communitatem civitatis Cracoviensis latas, suspendit.
Vladislaus IV. Dei gratia rex Poloniae, magnus dux l.ithuaniae, Rus- siae, Prussiae, ^Fazouiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czerniecho- uiaeąue necnon Suecorum, Gottorum , Vandalorumque haereditarius rex. Significamus praesentibus literis nostris, ąuorum interest, vniuersis et sin- gulis. Supplicatum nobis esse nomine spectabilium et famatorum procon- sulis, consulum, aduocati, scabinorum et tocius communitatis ciuitatis nostrae Cracouiensis, ut bannitiones binas, et primam quidem, quae contra ipsos in iudicijs tribunalis regni Radomiensis, Radomiae proxime celebratis, ad in- stantiam instigatoris nostri et reipublicae ratione quasi non solutionis iuxta ordinationem summae septem millium florenorum Polon, alteram \ero, quae contra ipsos ad instantiam instigatoris eiusdem nostri et reipublicae ob de- negatam per eosdem lustrationem quartae prouentuum suorum, in contuma- ciam cum paena confiscationis triplicisąue pensionis editae et promulgatae
22$
sunt, ulterius hoc est ad decisionem causae per eosdem ciues Cracouienses in comitijs regni ad cassandum eosdem bannitiones eidem instigfatori nostro et reipublicae institutae, prorogare dignaremur. Nos eo potissimum attento, quod in proxime praeteritis comitijs regni eo nomine super praefato insti- gatore contumaciam obtinuerunt et secundam citationem super eundem ex cancellaria nostra expediuerunt; ad decisionem eiusdem causae subleuandas et suspendendas easdem bannitiones esse duximus; vti ad spatium dicti tem- poris subleuamus et suspendimus praesentibus literis nostris. Cuius ąuidem subleuationis nostrae beneficio illis ad tempus suprascriptum in regno et dominijs suis versari ac coram ąuibusuis iudiciorum et officiorum subsellijs comparere causasąue suas defendere ac negotia ąuaeuis licita et honesta peragere possint , personis rebusąue ipsorum sub nostra protectione saluis manentibus. Quod omnibus, ąuorum interest, praesertim vero capitaneis no- stris locorum ąuorumuis notum esse yolumus, mandantes, ut has subleua- tionis nostrae literas, seruatis de iure seruandis, in acta sua castrensia scribi et preconis voce publicari faciant, easąue et ipsi obseruent et ab alijs obser- uari curent. Secus pro gratia nostra non facturi. In cuius rei fidem prae- sentes sigillo regni communiri iussimus. Datum Varsauiae die VII mensis Maij , anno Domini M DC XXXVIII , regnorum nostrorum Poloniae VI0, Sueciae vero VII0 anno. — Relatio reuerendi in Christo patris, domini Petri Gembicki episcopi Praemisliensis, decani Cracouiensis, praepositi ge- neralis Miechouiensis, supremi regni cancellarij. — Petrus Gembickj epi. Praem. cancell. regni. — Thomas Petrus Bielecky.
Dokument papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
1O10. 1638. die 7. m. Iunii, Cracoviae.
Senatus consultum de inspectore vasorum cervisiariorum constituendo et de officialibus minori salario conducendis.
Actum feria secunda intra octauam ss. Corporis Christi. — Spectabiles domini Stanislaus Spinek proconsul, Sigismundus Alantse, Stanislaus Con- radt, Christophorus Naymanowicz, Albertus Celesta, Mathaeus Grusczynski, Adamus Nagoth, Andreas Węgrzynowicz, Stanislaus Rab, consules Craco- uienses, in negocio infrascripto per schaedulas in praetorium conuocati et legitime congregati existentes, bono regimini invigilantes et sedulo prae- custodientes, ut coctura cereuisiae iuxta ąuantitatem vasorum cereuisiariorum, ordinationibus palatinalibus expressorum, peragatur, reuisorem vasorum cere- uisiariorum assignandum esse constituerunt, facultatemąue eundem reuisorem eligendi spectabilibus dominis lonhaeris cum ea conditione, ut id fiat citra constitutionem non uero salarij alicuius, ne aerarium publicum nouo sumptu oneretur, vnanimibus votis et sententijs concesserunt.
lidem qui supra in negotio infrascripto per schaedulas in praetorium conuocati et legitime congregati existentes, aerario publico ciuitatis con- sultum iri volentes sumptusąue minus necessarios (s) exoptantes,
accepta informatione ab excellenti et spectabili d. Naymanowicz , collega suo et lonchaero, quod nonnulli officiales et artifices ciuitatis, utpote ma- stella, horologii magister, murator, lignifaber, vigil nocturnus minori salario acquiri et haberi pos.sint et tamen nihilominus experientia et dexteritate diligentibusąue obseąuijs ipsorum non minorem imo magis notabilem ciuitas sentiet Ytilitatem, proinde suprascriptos officiales et artifices modernos dispo- sitioni dominorum lonchaerorum in melius et pro bono aerarii ciuilis facien- dae, committi debere, ex pluralitate votorum et sententiarum suarum con- cluserunt, prout de facto commisserunt, praesentibus ad praemissa me- diantibus.
Acta Cons. Crac. 9, str. 516.
1020. 1038. die 5. m. Iulii, Cracoviae.
Senatus consultum de officialibus cirilibus, munere suo orbatis, in anti- quum locum restituendis.
Actum feria secunda post festum Visitationis b. M. v. proxima. — Spec- tabiles domini Mathaeus Grusczynski proconsul, Sigismundus Alantse; Geor- gius Pipan, Stanislaus Conrad, Adamus Nagoth, Christophorus Schedel, Geor- gius Cromer, Andreas Węgrzynowicz, Andreas Bełza, Nicolaus Zaydlic, Sta- nislaus Rabb, Gabriel Ochocki, Ioannes Mazurkowicz, consules Cracouienses, in negotiis reipublicae per schaedulas in praetorio conuocati etlegitime con- gregati existentes, considerantes, quod res familiares ciuitatis istius non bene administrari possunt sine officialibus et artificibus ad sortem (s)
istius ciuitatis electis et vocatis, quos spectabilis dominus Naymanowicz, protunc lonchaerus, ab officio suo et obsequio ciuitatis amouerat et alios minore salario acquiri promiserat et eos hucusque non acquisiuit, ideo eos- dem officiales et artifices, vtpote : mastellam, horologii magistrum, murato- rem, lignifabrum vigilemque nocturnum ad officia sua et obsequia ciuitatis istius restituendos esse, vnanimibus votis et sentencijs concluserunt, vti qui- dem eosdem restituunt, praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Cons. (rac. 9, str. 517.
1021. 1638. die 4. m. Septembris, Cracoviae.
Senatus consultum de contuberniorum bombardis signo eorundem atque civitatis exornandis.
Actum sabbatho post festum s. Aegidii abbatis, proxima. — Specta- biles domini proconsul et consules ciuitatis, per schaedulas in praetorio con- uocati et legitime congregati existentes, bono regimini pro debito officii sui intenti, praecau<?Hcs, ne contrauentioni alicui locus detur, ynanimi conclu-
225
sione sua statuerunt, ut eiusmodi in posterum bombardae omnes per contu- bernales cuiuscunque contubernij circa susceptionem iuris ciuilis offerri et ad contubernia propria dari solitae, tum signo cuiusuis contubernij proprio, quam etiam signo ciuitatis solito signentur. Ad quas signandas famatum Martin um Welda seniorem bombardarium designant, qui a qualibet bombarda signata circa signationem ipsius sexqui (s) grossum a dieto contubernio, cui eadem bombarda cedet, accipere loco mercedis debebit, notarij quoque aerarii ciuilis non nisi taliter signatas bombardas contubernijs extradent sub pena arbitraria. Insuper alias bombardas omnes, in contubernijs existentes, reuidendas, conscribendas modoque praemisso signandas esse vnanimiter concluserunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 521.
I022. 1638. die 21. m. Octobris, Cracoviae.
Senatus consultum de portorio » sztukowe '« dieto, a civibus Casimirien- sibus non exigendo.
Actum feria quinta ipso die s. Vndecem millium virginum. — Specta- biles domini Christophorus Schedel proconsul, Sigismundus Alantse, Paulus Hipolit, Stanislaus Conrad, Mathaeus Grusczynski, loannes Kotlicki, Ada- mus Nagot, Andreas Petricouius, Stanislaus Rabb, loannes Mazurkowic, Gabriel Ochocki, consules Cracouienses, per schaedulas in praetorium con- uocati et legitime congregati existentes, vnanimi consensione sua conclu- serunt, non exigendum esse a ciuibus Casimiriensibus theloneum ciuitatis sztukowe nuncupatum, quandoquidem a solutione thelonei (s) ciui-
tati huic concessi et seruientis, decreto sacrae regiae Maiestatis liberi sunt pronunciati, unde ijsdem etiam pignora ipsorum eo nomine in praetorio retenta, tum viceuersa pignora nostrorum ciuium apud eosdem deposita, iti- dem nostris restituenda, extradi per nuncium thelonei ciuilis debere statue- runt, saluis iuribus depositorij Cracouiensis in toto.
Acta Cons. Crac. 9, str. 524.
1023. 1638. die 9. m. Novembris, Cracoviae.
Senatus consultum de consulibus, qui consilium non frequentant, emo- lumentis eorum privandis.
Actum feria tercia antę festum s. Martini episcopi proxima. — Spec- tabiles domini Gabriel Ochocki proconsul, Sigismundus Alantse, Paulus Hi- polit, Stanislaus Conrad, Mathaeus Grusczynski, loannes Kotlicki, Christo- phorus Schedel, Andreas Bełza, Andreas Petricouius, loannes Mazurkowic, Stanislaus Spinek, Raphael Delpace, consules Cracouienses, in negotio in-
29
22Ó
frascripto per schaedulas in praetorio conuocati et legitime congregati exi- stentes, rolentes excitare intermissum consultando in praetorio de bono pu- blico studium, negligentes omnes dominos collegas suos et absentantes sese a praetorio sine vlla legalitate, obuentionibus, que sub proconsulatu ąuouis ijs absentibus obuenerint, priuandos esse, vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt.
Acta Cons. Crac. 9, str.v 527.
IO-JI. 1638. die 15. m. Novembris, Cracoviae.
Senatus consultum de appellatione ratione contributionis ^kamieniczne* dictae; interposita, proseąuenda.
Actum feria secunda post festum s. Martini pontincis proxima. — Spec- tabiles domini Gabriel Ochocki proconsul, Stanislaus Conrad, Mathaeus Grusczynski, Ioannes Kotlicki, Adamus Nagot, Christophorus Schedel, An- dreas Petricouius, consules Cracouienses, aliąuoties in negotio infrascripto per schaedulas conuocati et in praetorio legitime congregati existentes, in- haerendo consilijs dominorum iurisperitorum ex parte appellationis in causa ratione contributionis publicae kamieniczne dictae, a decreto officii castrensis capitanealis Cracouiensis ad iuditia tribunalitia per Certas personas interpo- sitae, datis, in ąuantum nobilitas easdem appellationes ibidem praeattentauerit, etiam sibi in iudicijs tribunalicijs comparendum esse; proseąuutiones sacrae regiae Maiestatis extra ipsos eadem in causa editas, inferendas, remissam- que ad iudicium sacrae regiae Maiestatis expetendam7 ynanimi sua sententia statuerunt et concluserunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 528.
1025. 1639. die 22. m. Februarii, Cracoviae.
Senatus consultum de officiis ąuaestorum aerarii civilis.
Actum feria tertia antę festum s. Mathiae apostoli. — Spectabiles do- mini proconsul et consules ciuitatis Cracouiensis, in negotio infrascripto per schaedulas legitime conuocati et pleno in numero congregati existentes, con- siderantes, quod vtilitas publica ciuitatis istius, quae officio consulari pro (s) proposita est, plurimum eget omnibus et consilio, vt sine damno dirigi possint, proinde in (s) duos dominos lonchaeros non posse inten- dere omnibus, quae ad ciuitatem et eius commoda pertinent, animaduerte- rint, pro uoluntate dominorum commissariorum sacrae regiae Maiestatis seorsiuo scripto, manu ipsorum subscripto, expressa; vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt et constituerunt, partienda esse officia domino- rum lonchaerorum et prouentus atque etiam numerum eorumdem domino-
227
rum lonchaerorum augendum esse, prout quod ea eo modo, quo a dominis commissarijs sacrae regiae Maiestatis connotata sunt, partiti sunt. Oificia duorum dominorum lonchaerorum infrascriptorum : Praetorii necessaria, — Dominorum proconsulum, — Praemia consu- lum, ■ — Lonchaerorum, — ■ Salaria officialium praetorii, — Vestitura, — Salis censuum , — Praemia officialium praetorii, — Conuentus regni, — Itinera dominorum, — Vinum dono datum, — Dona et honoraria, • — Pro- uentus, — Braxatura, — A panno, — Census a ciuilibus, — Theloneum, — Census reuenditorum, — Sztukowe.
Ex his quod (s) officiis et prouentibus praeinsertis spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae praefecerunt mediante electione sua splendidum et excellentissimum dominum Georgium Pipan medicinae docto- rem et nobilem ac famatum Petrum Ochocki.
Officia aliorum duorum dominorum lonchaerorum infrascriptorum: Mastella cum laborantibus, — Ad mastellam empta et vectores ciui- tatis, — Auena empta, — Carpentarius cum familia, — Sera ciuitatis, — Rurmagister cum familia, — Faber ferrarius et serrifex, — Aedificia ciui- tatis et murator, — Saxifragi, — Defluitatores lapidum, — I.atericina, — Via et munitio, — Prouentus, — Ducillaria vinorum, — Srotlon, — Nigra signa, — Canalia, — Pontalia, — A^enditio lapidum, — Lapidum, — Calcis, ■ — Sera ciuitatis, ■ — ■ Census a nauigiis, — Venditio canalium, — Venditio lignorum. Ex his quod (s) officijs ac prouentibus suprascriptis spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae praefecerunt mediante electione sua nobilem et honoratum Ioannem Furmankowic et Petrum Bezechowic. Ex quo electi et praefecti lonchaeri iuramento super officium suum lonchaeratus in eam rotham :
»Isz Królowi lego Mci panu naszemu miłościwemu chcemy bydz wier- »nemi, IchMMPanom Raycom miasta tego posłusznemi, dobra pospo- litego y pożytków wszelakich miasta tego pilnie, wysoce a ostrożnie »szukac bendziemy iako swego własnego, tak percepty iako y dystry- »buty Aviernie administrować, tak nam Panie Boże pomoz y wszyscy »Swieci«, praestito, eam prouinciam lonchaeratus susceperunt cum pro- testatione ea facta, quod ad decursum vnius anni saltim hoc officium sunt gesturi.
Iijdem cum dominis 40 viris congregati existentes, vocatis ad se no- tarijs aerarij ciuilis tum mastella et alijs officialibus, septimanam primam perceptorum et distributorum anni praesentis 1639 in punctis omnibus lege- runt, examinarunt actisque praesentibus se id fecisse connotari commiserunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 534.
1O20. 1639. die 18. m. Aprilis, Cracoviae.
Senatus consultum de salario vespillonis.
Actum feria secunda post dominicam Palmarum proxima. — Specta- biles domini Mathias Woienski medicinae doctor, proconsul, Sigismundus
228
Alantse, Georgius Pipąn, Paulus Hipolit, Stanislaus Conrad, Mathaeus Grus- czynski, Gabriel Ochocki, consules Cracouienses, in negotio infrascripto per schaedulas in praetorio conuocati et legitime congregati existentes, vocato ad se vespillone ecclesiae beatae Mariae virginis, in circulo Cracouiensi sitae, eidemąue cura sumendorum pauperum sedulo demandata, a singulis cadaue- ribus per ciuitatem prostratorum ac sumptu omni pro sepultura carentium, per grossos duodecem ex aerario publico ipsi solui debere, idąue obuiando infectioni ciuitatis, quae ex decumbentibus passim per plateas ciuitatis pau- peribus, postąue morte extinctis, exoriri de facile possit, vnanimiter consti- tuerunt ac concluserunt : hac conditione adiecta, vt respillo dictus, quam pri- mum resciuerit de aliąuo paupere in platea defuncto et iacente, illum sine mora sumi mandet, nec cadauer ipsius pro corradenda in sepultura eleemo- sinisąue exponat (s).
Acta Cons. Crac. 9, str. 540.
I027. 1639. die 30. m. Aprilis, Cracoviae.
Publicatio senatus consulti de residuis vectigalibus exigendis.
Actum sabbatho pridie dominicae Conductus Paschae. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter ueniens prouidus Sta- nislaus Brzeskiewic, ministerialis regni generalis et bedellus officij aduoca- tialis, in vim fidelis relationis suae recognouit, se die hodierna mandato spectabilis magistratus Cracouiensis in ąuatuor circuli seu fori Cracouiensis partibus, praecinente clangore tubae tubicine, in praesentia freąuentis populi clara uoce infraseąuentia intimasse et proclamasse, tali serie uerborum :
Isz wiele ludzi takich, którzy dóbr mieyskich, domów, dworów, ogro- dów, jatek, kramów, bud zazywaią a czynsow na ratusz nie przynoszą, vrząd miasta tego roskazuie, aby naydaley do czwartku na ratusz wszyscy na cło mieyskie odnieśli tak dawne iako teraznieysze czynse, bo od piątku przyszłego urząd takowym dobra te mieyskie brać y komu inszemu w arendę podawać będzie. Roskazuie tesz urząd, aby ludzie lozni mesczyzna (s) białegłowy, którzy panów nie maią, w mieście y przedmieściach iego do zachodu slonca nie byli, bo takowych brać, w okowy wdawać y na roboty publiczne od- dawać beda.
v
Acta Consul. Crac. 37, str. 370.
I02*. 1639. die 6. m. Maii, Cracoviae.
Senatus consultum de victu custodiaąue in vincula coniectorum.
Actum feria sexta post dominicam Conductus Paschae proxima. — Spectabiles domini proconsul et consules Cracouienses, diuturnae detentioni
229
miserorum incarceratorum occursum iri uolentes, eo considerato, quod ma- gistratus consularis Cracouiensis carceres publicos nemini denegare potest, complures autem reperiuntur, qui detrusos in eosdem negligunt nec actiones illis intentando nec uictum procurando custodiamąue adhibendo, ideo una- nimi sua consensione sentierunt et decreuerunt perpetuis temporibus seruan- dum nec a quoquam conuellendum , ąuatenus vnusquisque incarcerandum officio praesentet seque intra triduum acturum uictumque et custodiam captiuo daturum inscribat, idque sub nullitate carceris, hoc est, quod liberum erit magistratui captiuos eiusmodi dimittere. Praesentibus ad praemissa me- diantibus.
Acta Consul. Crac. 37, str. 372.
102?>. 1639. die 10. m. lunii, Cracoviae.
Publicatio senatus consulti de tumultibus comprimendis.
Actum feria sexta post dominicam Exaudi proxima. — Ad offieium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter ueniens prouidus Sta- nislaus Brzeskowic, ministerialis regni generalis, in uim fidelis suae rela- tionis recognouit et attestatus est, se die hodierna in quatuor locis circuli Cracouiensis ex mandato officij capitanealis castrensis Cracouiensis et officij consularis Cracouiensis publicasse ad notitiamque hominum per sonum tubae congreg-atorum deduxisse infrascripta tenore sequenti :
Panowie raczcie WMć wiedzieć, isz vrząd grodzki także y mieyski za- kazuie, aby sie żaden nie ważył tumultów wsczynac y czynie, bo któryby sie iedno kupie chciał do tumultów, tedy takiego kozdego imać y na garle karać będą, a ktoby sie bronił, tedy zabiiac będą. Nadto aby sie nikt miey- skiey conditiey do tumultów nie mieszał, bo na garło karan będzie. Sic et non aliter esse factum referens, de quo hanc suam fidelem fecit relationem.
Acta Consul. Crac. 37, str. 394.
1030. 1639. die 17. m. Iunii, Cracoviae.
Publicatio senatus consulti de rebus urbanis in ordinem redigendis.
Actum feria sexta post festa solennia Pentecostes proxima. — Ad offi- cium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens ministe- rialis generalis regni, prouidus Stanislaus Brzeskowic, in uim fidelis suae relationis recognouit, se die hodierna ex mandato officij consularis Craco- uiensis in quatuor locis circuli Cracouiensis populo per sonum tubae con- uocato, publicasse et intimasse infrasequentia tenore tali :
Panowie raczcie wiedzieć, isz IchMć pp. commisarze Króla lego Mci także vrząd mieyski nakazuie, aby w bramach wszytkich mieyskich wozów,
230
sań nie stawiono, a te, które stoią, aby uprzątniono do wtorku przyszłego; także y kominy w bramach aby wiecey nie były, zęby te, co są, poznoszono y żadnych smazonek y kiełbas nie smażono dali wtorku pod winą dziesiąci grzywien. Item świni, bydła aby w mieście nikt nie chował także y miedzy murami, bo gdzie do wtorku tego bydła nie uprzątną, tedy piechota zam- kowa brać tę bydła y zabiiac będzie y kozdy, u kogoby sie bydła te na- lazły, dziesięć grzywien winy przepadać będzie. A isz piwnice są łotrów przechowaniem y zaprzątają scieszki y przescie zastepuią, tedy IchMc pp. commissarze K. I. Mci znoszą ie y od s. Michała pozawierać każą, a tak każdy piwniczny niech sie zawczasu sobie stara o mieszkanie. A teraz każdy aby zaraz piwniczny y gospodarz kominy w szyiach piwnicznych poznosił do wtorku pod winą dziesiąci grzywien; a ktoby tych kominów nie znosił, tedy vrząd mieyski y grodzki obalać ie każe y winę te naznaczoną brać będzie. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam fecit re- lationem.
Acta Consul. Crac. 37, str. 396.
1031. 1639. die 17. m. Septembris, Cracoviae.
Senatus consultum de munere nuntiorum a consulibus Cracoviensibus obeundo.
Actum sabbatho post festum Exaltationis s. Crucis proximo. — Specta- biles domini Christophorus Schedel proconsul, Sigismundus Alantse, Paulus Hipolith, Stanislaus Chodowie, Stanislaus Conrad, Mathias Woienski, Chri- stophorus Naymanowic, Mathaeus Grusczynski, Adamus Nagoth, Andreas Pe- tricouius, Stanislaus Rabb, Gabriel Ochocki, Ioannes Mazurkowic, Stanislaus Spinek, Raphael Delpace, Iacobus Celesta, consules Cracouienses, in negotio infrascripto per schaedulas aliąuoties legitime conuocati et congregati exi- stentes, etsi magistratus consularis id maxime optaret, vt eos viros iuditio et sententia delegeret, ąuibus iura, libertates, immunitates ciuitatis publica ad conuentus regni legatione traderet, tamen quia haec legationis functio vitari ad ea tempora maxime caepit, vt venientibus malis oceureret, id quod ciuitati in remedio esset, ordinatione praesenti sanat. lam enim non obscure, vt antea, sed manifeste et experientia cernit, neglectione comitiorum fasti- gium iurium et libertatum ciuitatis labi, ruere singularem et prae alijs regni ciuitatibus vrbi concessam praerogatiuam , vt electionibus serenissimorum regum suorum adsit, intersit publicis ordinum regni consilijs omnibus non praesentia dumtaxat suorum, sed suffragio et sententia cernit et vna prima- rium vrbis suumąue decus concidere, magnis laboribus et summis in patriam meritis a maioribus partum, cultuąue iugi et assiduo ad praesentia tempora propagatum, quo ciuitas vniuersa regni et palatinatus Cracouiensis equitibus liberaliter adscita, cooptata vnitaque existit, quam nos, qui supra, consules Cracouienses decernendum et concludendum esse duximus, prout decernimus et concludimus ynanimiter, vt in posterum munia nuntiorum a nobis omni-
*3l
bus nostrisąue succedaneis consulibus Cracouiensibus ad conuentus omnes generales et particulares ex ordine obeantur suniptoąue a primo et medio consule initio tamdiu in orbem eatur, donec a nobis omnibus munus id ex- pleatur. Nec uero unąuam ąuispiam nostrum ab functione hac semet excusari poterit, rerum legi praesenti parere tenebitur, sub paena aureorum centum collegio nostro consulari in instanti pendenda, alioąuin facto hoc ipso re- fectionibus omnibus, suffragio et sententia consulari priuabitur, nec schaedulis ad functiones consulares vllis uocabitur. Et si vero aeąuum videretur, legum impeditorum rationem habere nec eos ad obseruationem ordinationis prae- sentis cogi, tamen quia cuique nostrum consulem alium suum in locum substituendi relinąuitur potestas; longeąue facilior sit ratio vni nostrum vices suas alteri committendi, quam nobis omnibus (vti experientia testatur) eos obtinendi, qui publicum legationis munus sustinere vallent: ideo id etiam nobis omnibus praecustodiendum iudicauimus, prout ordinatione praesenti praecustodimus, porro volumus, ut eorum nomina tempestiue magistratui constent, qui iuuandis alijs eo in munere atąue officio semet obtulerunt, vicesque aliorum receperunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 544.
1032. 1640. die 10. m. Februarii; Cracoviae.
Publicatio praecepti de nummis Silesiacis reprobandis.
Actum feria sexta post festum s. Dorotheae virginis proxima. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens pro- uidus Stanislaus Brzeskowic, ministerialis regni generalis, in vim fidelis rela- tionis suae recognouit, quia ipse de mandato ill. dni palatini et generalis capitanei Cracouiensis, die hodierna in angulis circuii Cracouiensis, in fre- quentia et concursu populi pro foralibus congregati et clangore tubae ad audiendum conuocati, alta et sonora voce publicauerit infra scripta, tenore verborum tali: Panowie raczcie wiedzieć, iż iasnie wielmożny IMP. woiewoda y generał krakowski zakazać raczył, aby się zadęn nie ważył brać sląskiey monety pod vtracenięm iey y karaniem. Sic et non aliter factum esse referens.
Acta Consul. Crac. 37, str. 526.
1033. 1640. die 5. m. Iunii; Varsoviae.
Vladislaus IV. rex Poloniae proconsulem consulesque Cracovienses hortatur, ut summam quandam D aureorum quantocius ipsi persolvant.
Spectabilibus et famatis proconsuli, consulibus totique magistratui ciui- tatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis. — Wladislaus IV Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae,
22,2
Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czernihouiae nec non Sueccorum, Gotto- rum, Vandalorumque haereditarius rex. Spectabiles et famati, fideliter nobis dilecti ! Z uważnych przyczyn przychodzi od miast naszych królewskich ko- ronnych pewną summę pieniężną skarbowi naszemu priwatnęmu oddać. Która zęby zupełnie doszła, zadamy Wiern. WW. żebyście na dzień XXV miesiąca lipca z miasta Krakowa do Warszawy przez posłańca swego ymyslnego in specie odesłali pięćset czerwonych złotych, za których odlicze- niem y oddaniem Wiern. WW. quit dostatecznie otrzymacie, a my tę Wiern. WW. ochotę wdzięcznie przylawszy, miasto y libertates iego mieć będziemy w ossobliwey obronie y protectiey naszey. Życząc Wiern. WW. dobrego od Pana Boga zdrowia. Dan w Warszawie dnia V miesiąca czerwca roku Pań- skiego M. DC. XL panowania królestw naszych polskiego VIII, a szwedz- kiego IX roku. — Vladislaus rex.
Dokument papierowy, opatrzony pieczęcią wielką koronną , po stronie adresowej wyciśniętą.
1034. 1640. die 17. m. Decembris, Cracoviae.
Publicatio senatus consulti de luto everrendo.
Actum feria secunda post festum s. Luciae virginis et martyris pro- xima. — Veniens personaliter ad officium praesens et acta praesentia con- sularia Cracouiensia prouidus Stanislaus Brzeszkowic, ministerialis generalis regni, in vim fidelis suae relationis recognouit: Z roskazania lego Mci bur- mistrza y Ich MMpp. radziec krakowskich, dnia dzisieiszego po ranu po wszytkich vlicach, w murze (s) krakowskim będących, publicowałem ludziom na głos trąby zgromadzonym, aby każdy gospodarz przed kamienicą abo domem swoim y w drodze samey błoto na święta przyszłe chędozył, y zęby się żaden nie ważył plugastw tak przed kamienice abo domy iako tez y na drogi wylewać przez się abo przez czeladź swoię, pod winą czternastu grzy- wien. Potym na czterech wiertelach w rynku krakowskim publicowałem także wszytkim y do wiadomości na głos także trąby zgromadzonym poda- łem, iz vrząd miasta tego nie pozwala szynku piwnego, winnego, miodo- wego, gorzałczanego , ani żadnego inszego dłuzey tylko do wybiianey ; a. ktoby się ważył szynkować przeciw temu zakazaniu, 14 grzywien przepadać ma. Wolno iednak na miasto the napoie dawać.
Acta Consul. Crac. 37, str. 697.
IO. '!."». 1641. die 24. m. Aprilis, Casimiriae.
Senatus consultum de munditia in urbe servanda.
Actum feria quarta post dominicam Iubilate proxima. — Honorati do- mini proconsul, consules, aduocatus cum scabinis, residentes et antiąui nec-
233
non honesta communitas ciuitatis huius, in praetorium congregati, conside- rantes, quod praeuisa iacula minus feriant, neąue optantes sui mało sapere aliorum vero infelicitati condolentes neąue contemnentes paruos rumusculos famae de peste, quae crescit eundo, illamąue Lublini pullulare audientes, circa singularem D. O. M. prouidentiam; quae voluntatem timentium se facit, eos exaudit et saluos facit, cui se totos absolute resignarunt, ordinationem eiusmodi domino protegente, qui custodit ciuitatem, et frustra vigilat; qui custodit eam; fecerunt per ciues et incolas ciuitatis obseruandam.
Quoniam contagio pestilentialis ex corruptione aeris; qui ex locis lutosis, caenosis, excrementorum variorum sordibus deprauatur, sine quo vita homi- num, si impurus efficiatur, salubris non potest ducere horas et momenta, imo misere miseri ob id moriuntur mortales experientia teste, quam diuina bonitas auertat plagam, ideo vnanimi consensu statuerunt, latrinas, feces, lutum, sordes et alia aerem purum inficientia amouere, euehere, efferre et canalibus alijsque stillicidijs e ciuitate depellere mundamque ciuitatem facere, quod quilibet vicinorum praestare tenebitur infra vnam septimanam sub quinque marcas (s) paena pro rusticis et operarijs ad deferendas sordes con- ducendis, irremissibiliter luenda.
Custodiam autem peragent ciues quilibet ex persona per ordinem, quem dirigent domini proconsules, ex ordine praesidentes, quorum prudentiae et dexteritati assisstente prouidentia diuina, principaliter commissa est ea pro- uincia.
Acta Consul. Casim. 801, str. 658.
1036. 1 64 1, die 1. m. Augusti, Casimiriae.
Proconsul consulesque Casimirienses cives Cracovienses a portorio libe- ros esse declarant.
Proconsul et consules ciuitatis Casimiriae ad Cracoviam notum testa- tumque facimus praesentibus. Exortas fuisse certas lites et actiones iudicia- rias inter ciuitatem Cracouiensem et nostram Casimiriensem ratione thelo- neorum, quae tam a nostris conciuibus Cracouiae, quam a Cracouiensibus in ciuitate nostra Casimiriensi vigore priuilegiorum alioquin contra extraneos et non priuilegiatos vtrique ciuitati seruientium, promiscue exigebantur. Cum vero in actione nostra ratione certae exactionis in vim transgressi the- lonei per exactores ciuitatis Cracouiensis factae, decretum libertatis a the- loneo ciuitatis Cracouiensis per ciues nostros Casimirienses non soluendo, in iudicijs relationum sacrae regiae maiestatis; domini nostri clementissimi obtinuissemus, nosque circa idem decretum et libertates a non soluendo theloneo per spectabilem magistratum Cracouiensem mamiteneri et conser- uari videamus; ex re et commodo ciuitatis nostrae futurum iudicauimus sponte et beneuole, eo quod deteriorem conditionem ciuium Cracouiensium eo in passu non agnoscamus neque simile iudicatum libertatis pro ciuibus Craco- uiensibus in actione eorundem ratione eiusdem thelonei per nos ab ipsis
30
234
»
accepti expectare frustraneasąue impensas erogare, putabamus consultum, ad transactionem et compositionem amicabilem concordibus votis condescen- dere, concordiamąue, qua res paruae crescunt, expansis brachijs amplexari animosąue complanato domi negotio, indissolubilis vicinae amicitiae ad in- uicem vinculo adunare. Vigore łtaąue eiusdem transactionis amicabilis id, quod in vim praefati thelonei hucusąue accepimus, ciuibus Cracouiensibus restituimus, ac praeterea ex senatus consulto nostro totiusąue communitatis nostrae, ad id per pulsum campanae conuocatae, assensu, ciuitati Cracouiensi cauemus praesentibus in perpetuum, quod amplius in posterum a nullo ciuium Cracouiensium tanąuam de iure priuilegiatorum et ab omnibus theloneis absolutorum, vllum theloneum exigemus, successoresąue seu succedanei nostri exigent, atąue amodo in futurum iura yicinitatis, amicitiae et mutuae bene- volentiae cum eadem ciuitate Cracouiensi semper sacrosancte ab vtrinque colere et obseruare tenebimur ac studebimus. In praemissorum fidem sigillo maiori ciuitatis Casimiriensis praesentes communiri iussimus. Dabantur in praetorio Casimiriensi ad Cracouiam die prima mensis Augusti, anno Domini millesimo sexcentesimo ąuadragesimo primo. — Stanislaus Ligonski specta- bilis magistratus Cazimiriensis ad Cracouiam notarius et syndicus manu propria.
Kodeks Zaleskiego, karta 227.
1037. 1 64 1, die 10. m. Augusti, Varsoviae.
Vladislaus IV. rex Poloniae proconsuli consulibusąue Cracoviensibus mandat, ne a civibus Clepardiensibus iniusta portoria exigant.
Spectabilibus ac famatis proconsuli, consulibus, scabinis totiąue magi- stratui ciuitatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis. — Władisław IV z Bozey łaski kroi polski, wielkie xiązę lithewskie, ruskie, pruskie, mazowie- ckie, zmudzkie, inflantskie, smoleńskie, czerniechowskie y szwedzki, gottski, wandalski dziedziczny kroi. Sławetni wiernie nam mili ! Doniesiona nam iest żałosna skarga od miasta naszego Kleparza, które pod iednym prawie dzwo- nem y w tymże ambicie miasta naszego Krakowa mięszkaiąc y takowy misz prawTami y wolnościami ab antiąuo vprzywileiowane bęndąc, od Wier. WW. znaczne praeiudicia ponosi, y od ktorychby praesidia y wszelaką ochronę mieć miało, w wybieraniu sztukowego y w exactiach rożnych myt, niezwy- czaine ciężary y rożne angaryae bezprawnie cierpi. Co ze iest przeciw inten- tiey naszey, bo sztukowe ab extraneis tylko, którzy non includuntur ambitu ciuitatis, rozumieć się ma, więc y przeciw wolnosciąm ich iako conciuibus Wiern. WW. od świątobliwych przodków naszych y od nas danym y con- ferowanym, napominamy Wier. WW. abyście iurisdictią swoię ad conser- uanda vincula zgody y ostrzegania spolnych praw obracali a oney na szkodę eo habitantium nie zażywali ; bo iezliby nas takie skargi więcey dochodzić miały, iakoby to niebyło bez znaczney vrazy naszey, tak sądownie przyszłoby animaduertere, aby imposterum a magistratu ykrzywdzenia bezprawnego ci,
235
co subsunt protectioni magistratus, nie cierpieli. Zyczemy zatym Wier. W. dobrego od pana Boga zdrowia. Dan w Warszawie dnia X miesiąca Sierpnia, roku Pańskiego MDCXLI, panowania naszego polskiego IX, szwedzkiego X roku. — Vladislaus rex.
Dokument papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową, po stronie adresowej wyciśniętą.
I ©38. 1642. die 26. m. Martii, Varsoviae.
Yladislaus IV. rex Poloniae civibus Cracoviensibus poenam bannitionis, in ipsos statutam, remittit.
ATladislaus IV. Dei gratia rex Poloniae, magfnus dux Lithuaniae, Rus- siae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czernihouiae- que necnon Suecorum, Gottorum, Yandalorumąue haereditarius rex. Signi- ficamus praesentibus literis nostris, ąuorum interest, vniuersis et singulis. Productam coram nobis fuisse ąuietationem authenticam, manu magnifici Ioannis Nicolai Daniłowicz, supremi regni nostri thesaurarij subscriptam et eiusdem sigillo communitam, qua idem magnificus regni thesaurarius specta- biles et famatos proconsulem, consules totamąue communitatem ciuitatis nostrae Cracouiensis de summa septem millium florenorum Polonicalium, vigore donatiuae certae super mercatoribus regni in anno millesimo sexcen- tesimo trigesimo ąuinto, in comitijs generalibus sancitae, ad thesaurum regni realiter ac effectualiter persoluta, ąuietat liberosąue facit, supplicatumąue nobis est eorundem ciuium nostrorum Cracouiensium nomine, vt paenas bannitionum siue infamiarum, contra ipsos eo nomine in iudicijs tribunalitijs regni obtentas, relaxare et abrogare dignaremur. Cui supplicationi nos be- nigne annuentes,-* ac per eosdem ciues supramemoratos in summa supraex- pressa satisfactum thesauro regni nostri esse animaduertentes, paenas banni- tionum siue infamiarum et alias ąuasuis modo praemisso obtentas, relaxan- das et abrogandas esse duximus, vti quidem relaxamus et abrogamus prae- sentibus literis nostris, ab omnibusąue praedictis paenis liberos et absolutos pronunciamus, iuribus ac libertatibus regni, ąuibus antea gaudebant et po- tiebantur, restituimus ac in pristinum statum, detersa omni proscriptionis macula, reponimus. In ąuorum fidem praesentes sigillo regni nostri com- muniri iussimus. Datum Varsauiae die XXVI mensis Martij, anno Domini MDCXLII, reg^norum nostrorum Poloniae et Sueciae X anno. — Petrus Gembickj episcopus Praem. cancell. regni. — Rellatio reuerendissimi in Christo patris, domini Petri Gembicki, episcopi Praemisliensis, decani Cra- couiensis, abbatiae Tynecensis perpetui administratoris, supremi regni can- cellarij. — Andreas Buialsky secretarius regius.
Dokument papierowy, opatrzony pieczęcią wielką koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
236
1O30.
i6ą2. die 18. m. Septembris, in Młocko.
Vladislaus IV. rex Poloniae magistratum Cracoviensem certiorem facit se magistratum civitatis Clepardiensis monuisse, ne emporium Cracovier.se damno afficiat.
Vladislavs IV. Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Rus- siae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae; Liuoniae, Smolensciae, Czernihouiae- que necnon Suecorum, Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex. Specta- bihbus et famatis proconsuli, consulibus, aduocato, scabinis totique magistra- tu! cmitatis nostrae Cracouiensis, fidelibus nobis dilectis, gratiam nostram regiam. Spectabiles et famati, fideliter nobis dilecti ! Intelleximus ex infor- matione Fidelitatum vestrarum, mandatum certum ex cancellaria nostra sub data Niepołomicijs die XVIII mensis Iulij in anno currenti extraditum, mribus et priuilegijs Fidelitatum vestrarum contrarium esse vsuique antiquo et consuetudini hucusque reseruatae repugnare. Quocirca prospectum esse volentes integritati priuilegiorum Fidelitatum vestrarum, neue quidquam ljsdem derogetur consulentes, ad magistratum Clepardiensis nostrae ciuitatis mandati nostri literas extradi mandauimus, ne sub praetextu praenominati mandati quidquam tale, quod iuribus et priuilegijs ciuitatis Fidelitatum yestrarum et consuetudinibus antiquis repugnet, attentare praesumant, nec in domos suas cum mercibus homines externos et mercatores in praeiudicium depositorij ciuitatis Fidelitatum vestrarum recipiant: id ipsum quoque et Fidelitatibus yestris mandantes, quatenus circa vsum et consuetudinem hactenus vigore iurium suorum obseruari solitam, vsque ad decisionem per decretum relationum faciendam sese gerant. Facturae id ipsum pro debito officiorum suorum. Datum in Młocko die XVIII mensis Septembris, anno Domini M DC XLII, regnorum nostrorum Poloniae X; Sueciae XI anno. — Vladislaus rex. — Iohannes Gembicki secretarius regni maior.
Dokument papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną poniżej tekstu wyciśniętą.
1040. 1642. die 15. m. Decembris, Cracoviae.
Senatus consultum de rationibus aerarii civilis examinandis.
Actum feria secunda post festum s. Luciae rirginis et martyris pro- xima. — Spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas conuocati et in praetorio congregati existentes; uolentes consul- tum ire rationibus aerarij ciuilis, quae septimanis omnibus hic statim per- ceptorum et distributorum ab aerarijs tam per consularem magistratum, quam honoratos 40 viros recipi solent, ut eo diligentius examinari, facilius Yentas earumdem rationum inquiri et deinde expediri possint. unanimi con- sensu suo concluserunt, dictas rationes ex diurnali tam perceptorum quam distributorum per ordinem antę diem Iouis examinandas esse, uidelicet ut
237
vnus ex dd. consulibus, alter ex scabinis, tertius ex 40 viris huic rationum examini adsint, illudąue subscribant, ąuemadmodum pro septimana praesenti deputant spectabilem d. proconsulem, honoratum Michaelem Szwandrowic ex scabinis, et honoratum Valentinum Tym ex 40 viris. Quiquidem die crastino septimanam; in qua rationes septimanales cessarunt; excutient, ex- cussasąue subscribent ; et ąuoniam dictae septimanales rationes sunt retentae in anno praesenti, liberum erit dd. deputatos plures etiam septimanas, quam unam videre, praeuidere atque ea ratione maereri de ciuitate, maioremque gloriam apud posteritatem sibi comparare. Quam conclusionem praesentem spectabiiis magistratus honoratis 40 viris primo consensu publicandam esse conclusit.
Acta Cons. Crac. 9, str. 571.
1041. 1642. die 30. m. Decembris; Cracoviae.
Senatus consultum de emolumentis residuis magistratui consulari per- solvendis.
Actum feria tertia post festum Natalis Domini proxima. — Spectabiles domini Mathias Woienski proconsul, Mathaeus Grusczynski, Adamus Na- goth, Georgius Cromer, Andreas Petricouius, Gabriel Ochocki, Martinus Pa- czoska7 Ioannes Furmankowic, Franciscus Cyrus, consules Cracouienses; per schaedulas conuocati et in praetorio congregati existentes, eo considerato, quod certae summae incipiendo ab anno 1626 inclusiue nomine refectionum magistratui consulari debitae, ad hucusque tempus persolutae non sint, ur- geant autem praesentia eiusdem magistratus negotia, vt illarum solutio fiat, concluserunt, dictarum summarum officio ex vi refectionum non persoluta- rum, secundum regestra prouentuum et distributorum ciuitatis publicorum lonchaeri persoluant, si integre non potuerint propter prouentum minorem ciuitatis, ad rationem conferant, ne nimirum summa excrescenś tempore fu- turo ciuitatis grauis existat.
Acta Cons. Crac. 9, str. 573.
1042. 1643. die 27. m. Aprilis, Varsoviae.
Vladislaus IV. rex Poloniae proconsuli consulibusque Cracoviensibus mandat, ut peritos quosdam pretii rerum merciumque constituendi gratia Varsoviam mittant.
Spectabilibus et famatis proconsuli, consulibus, aduocato, scabinis toti- que magistratui ciuitatis nostrae Cracouiensis, fidelibus nobis dilectis. — Vladislaus IV. Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samog^itiae, Liuoniae, Smolensciae, Czerniechouiaeque,
238
necnon Suecorum, Go.torum, Vandalorumque haereditarius rex. Spectabiles et famati, fideles nob.s dilecti I Deputowani sa cons.ytutia seymu przeszłe™
Z~ul ?rwo z senatu- iako y 2 koła poseliki^ y do -uZSS
podskarb.ch tak koronnego tako y w. x. 1. wysadzeni na taxe wszystkich towarów et ad constituenda pretia rerum. Która eommiszya TsiT w War szawte przy resydencyiey naszey dnia dwudziestego siódmego miesia a maia ma odprawowac, dla tego roskazalismy obwieście to WiL W chcaTto m.ec abysce podług inteneyey stanów koronnych ludzi sposobnych w rze
rstcuZJh ń dTOSOiC[ y Va,°rU tOWar°W -^--kieb wiadomych y w szacunkach przezornych z posrzodka siebie obrawszy, onych na nomie
tTa^To^fa m'dySCe dySt°,~ Zesłali. *"** tofco „a „ich ^ Źe Wił W ,' PraW'C y g'Ch informowac -^li- W czyn rozumiemy do ZZ • Z P°m~ SWmey d°^ ™*y*° «cbcą y „iemieszkanie swoych do tego actu na którym wszystkiey rzeczypospolitey y priuatis wiele na
rWaTsrwrdniS^"-. ^ F* "^ ^"'^enty'^ w » arszawie dnia XXVII mtesiąca kwietnia, roku Pańskiego M DC XLIII
panowania naszego polskiego y szwedzkiego XI roku. -^ladislaus rex
Dokume.u papier„y, opatrzo„; pieczęd, ^ ^^ ^ ^ ^^ ^^
■ 043.
1643. die 11. m. Maii, Varsoviae.
civitati!ariSlaUS IV' -reX POl°niae' Pr°consuli> consuhbus totigue communitati
::r:^:::randĄ ut ludaeis incendi° da™ ^ -«**»-
Władysław IV z Bozey łaski kroi polski, wielgie xiaże litewskie ruskie pruskie mazowiedzkie, zmudzkie, inflanckie, smoleńskie, czerniehows^t i szwedzki, gotcky, wandalski dziedziczny kroi. Sławetnym burmistrzowi ay com, wo.tow, ławnikom y wszystkiemu yrzedowi miasta naszego S
nie namkmTmpWT enamm!łym' "*« tós^ k™-s ka. sLetni, 7^ nie nąm m,h ! Przełożono nam imieniem zydow krakowskich, isz przes po- gorzel medawna Wielgie szkody w budynkach y rzecach poniesl, Tzeby przeto w takowym nawiedzeniu pańskim przychylenie mieć mogH clfcemy mieć po Wier. Wasz. y roskazuięmy, ażebyście im naymow, póki », ?4 pogorzel, budynków niepos.awia, po Kazimierzu do mieszkania nieZniel,
d,agTk fn" Ć iCh "ie2akaZOWali- **** Wier' Wasz. „ieuc"
dla łask, naszey y s powinność, swey. Dan w Warszawie dnia ,, miesiąca
ki:gaoxiu™kun v,"^c xun' panowanii ntee«° »olsk^° y -X
kiego XI roku. - Vlad,slaus rex. _ Thomas Vieyski rgt. secr. mpp.
. Doi™, papierowy, op.tozo.y wieli, pieczęci, koronn,, p„„Uej ,ek,.u wyciśnie,,.
'■39
1044. IÓ43- die 20. m. Maii, Cracoviae.
Senatus consultum de actis suburbii Cerdoniae in praetorio Cracoviensi asservandis.
Actum feria ąuarta post dominicam Exaudi proximam. — Spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetorio conuocati et congreg"ati existentes, unanimi sua consensione statuerunt, Acta Cerdonica in praetorio Cracouiensi asseruari debere, idąue ob periculum casus alicuius, quod Deus auertat, fortuiti ; solum actis dumtaxat anni cuius- libet praecurrentis exceptis, quae penes notarium Cerdonicum remanere debebunt.
Acta Cons. Crac. 9, str. 576.
104.>. 1Ó43. die 22. m. Iunii, Varsoviae.
Yladislaus IV. rex Poloniae civibus Cracoviensibus mandat , ut ipsi summam duodecim millium florenorum intra sex hebdomades solvant.
Władysław IV z Bozey łaski kroi polski, wielkie xiążę lithewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflantskie, Smolińskie, czernihow- skie a szwedzki, gottski, wandalski dziedziczny kroi. "Wszem wobecz y każ- demu zosobna, komu to wiedzieć należy, osobliwie vrzędowi miasta naszego stołecznego Krakowa, wiernie nam miłym. Oznaymuięmy, iz internuntij te- goż miasta przykładem innych stanów koronnych in vim debitae gratitudinis na zniesienie długów naszych dla rzeczypospolitey zaciągnionych, ofiarowali nam imieniem wszytkich kupców krakowskich dwanaście tysięcy złotych polskich. Czego vpominaiąc się to mieć chcemy, aby pomięnięni kupcy wszyscy krakowscy y przysięznycy Wyszego Prawa y na iakimkolwiek innym vrzędzie będący także y legerowie w Krakowie iakimkolwiek towarem han- dluiący (co się iednak o ybogich przekupkach nie ma rozumieć), za wzię- ciem wiadomości vniuersału tego naszego, takową summę naidaley do szesci niedziel złożeli y temu, co od nas będzie miał do tegoż miasta naszego Kra- kowa assignatią, za kwitem iegoz oddali ; a któryby s pomięnionych kupców tego, coby nań iuxta proportionem przyszło, conferre niechciał, tego exactor od miasta na to naznaczony ma podać in delatis za dworem naszym, gdzie in triplo według prawa y processu skarbowego to, co nań włożą, vna cum paenis płacić musi. Na co dla niesposobnosci zdrowia naszego wielmożnemu kanclerzowi naszemu koronnemu podpisać się y pieczęć nasze koroną przy- cisnąć roskazalizmy. Dan w Warszawie dnia XXII miesiąca czerwca roku Pańskiego M. DC. XL. III°; panowania królestw naszych polskiego y szwedz- kiego XI0 roku. — Ierzy Ossolinsky kanclerz w. koroni mp. — Thom. Vieysky Rae. Mttis secretarius mppa.
Oryginał papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
240
1O40. IÓ43- die 29. m. Iulii, Cracoviae.
Senatus consultum de vestibus sumptuosis abiiciendis.
Actum feria ąuarta post festum s. Iacobi apostoli proxima. — Specta- biles domini Gabriel Ochocki proconsul, Stanislaus Conrad, Mathaeus Grus- czynski, Ioannes Kotlicki, Adamus Nagoth, Christophorus Schedel, Georgius Cromer, Raphael Delpace, Iacobus Celesta, Martinus Paczoska, Ioannes Fur- mankowicz, consules Cracouienses, in negotio infrascripto per schaedulas in praetorio conuocati et congregati existentes , considerantes ornatum splen- didum nonnullarum faeminarum Cracouiensium magnum in eąuestri ordine contra ciuitatem hanc excitare odium et ipsos ciues Cracouienses exinde etiam ad egestatem uergere, ideo huic mało obuiare uolentes, bullas ada- mantinas alias kanacki et vestes ankry dictas, interdicendas faeminis Craco- uiensibus et vsum ipsarum e ciuitate tollendum et proscribendum esse, una- nimibus uotis et sententiis suis concluserunt, praesentibus ad praemissa me- diantibus.
Spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae in negotio infrascripto per schaedulas in praetorio conuocati et legitime congregati existentes, spectabiles Stanislaum Conrad, Georgium Cromer, Raphaelem Delpace, Iacobum Celesta, Ioannem Furmankowicz, Franciscum Cyrus col- legas suos ad constituendas pro ordine ciuium vestes elegerunt et deputa- runt; unius uel duorum absentia non obstante.
Acta Cons. Crac. 9, str. 377.
1047. 1643. die 6. m. Novembris; Cracoviae.
Senatus consultum de pretio ponderationis rerum statera maiori.
Actum feria sexta post festum Omnium Sanctorum proxima. — Spec- tabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, in negotio infra- scripto per schaedulas aliąuoties conuocati et in praetorio Cracouiensi con- gregati existentes; cupientes pro debito officij sui7 ut prouentus aerarij pu- blici ciuitatis huius etiam incremento redituum expositorum prouenientium auctiores amplioresąue fiant et existant, siąuidem hac iniąuitate temporum, ąuibus res et merces ąuaeuis in summum ferre in dies precium excrescunt et attoluntur, necessaria maioris pensae grandiori quam antehac sumptu com- parantur, eapropter prouentus quoque pensae eidem maiori solui solitos, ex aequo et iusto augendos esse, unanimiter concluserunt ordinationemque in vim noui instructiarij exigendorum uidelicet in futurum pro eadem pensa maiori prouentuum auctionem constituerunt infrasequentem :
Instructarz wielkiey wagi krakowskiey podług starodawnego zwy- czaiu, co kto składnego powinien płacie, także y od wagi.
§ 1. Gdy miesczanin tuteczny bierze ołów swoy własny z składu a wy- syła go gdziekolwiek, powinien dac składnego od kazdey sztuki po groszy
241
trzy a z osobna od cetnara pieniążek; a gdy zas obczy człowiek, to iest ten, który nie iest ciuis ciuitatis huius, bierze ołów z składu, powinien dac od kazdey sztuki ołowiu szkładnego po groszy trzy a z osobna od każdego cetnaru po dwu pieniądzu.
§ 2. Od sztuki ołowiu, g-dy ią na poły przecinaią, powinien ten, czyia iest, dac waznikowi groszy szesnaście: z tych przychodzi na czeladź groszy cztery, a waznik powinien drwa dac swoye do rospalania ołowiu.
§ 3. Gdy sztuki na czworo roscinaia, za to groszy dwadzieścia ośm od niey ten, czyia iest, dac ma; a iezliby na szesc czesci przecięto, tedy od tego złoty ieden y groszy szesc dac powinno a czeladzi samey groszy dzie- sięć a drwa waznik powinien dac.
§ 4. Gdy sztuki ołowiu na bigos rąbią, tedy ten, czyi ołów iest, po- winien od cetnaru dac groszy cztery a waznik powinien dac swoye drwa, z czeg_o przychodzi czeladzi groszy osm ; także gdy sztukę ołowiu na cetnary rąbią, powinno sie płacie od cetnaru po groszy cztery.
§ 5. Od faski gleyty powinien każdy dac składnego groszy trzy; od faski siarki ten co ią kupuie, dac ma groszy trzy, a ten co ią przedaie, dac ma groszy trzy, a od pułbeczki siarki połowica tego, uti supra.
§ 6. Od towarów wszelakich, iako są fasy, bello sukna et id genuś merces, powinien każdy miesczanin płacie od cetnaru po groszy iednemu, cudzoziemiec zaś powinien dac po groszu półtora iako y zyd y ten, który nie iest ciuis miasta tego.
§ 7. Od cetnara miedzi ten, co ią kupuie, powinien dac od wagi grosz ieden, także ten, co przedaie, dac ma grosz ieden.
§ 8. Tymże sposobem od żelaza płacić się powinno.
§ 9. Cudzoziemiec, to iest wszelki, któryby nie był miasta tego miescza- ninem , gdyby tak czasu iarmarku iako kram iarmarku z takowemi towary z miasto wyiezdzali, powinni także od każdego cetnaru towaru do wielkiey wagi płacie po groszu pułtora.
§ 10. A g'dyby też który bądź tuteczny miesczanin, bądź cudzoziemiec skład krakowski y wagę mieyską minąwszy, takowe towary swe na brzegu wislnym składał albo na którymkolwiek inszym mieyscu, tedy nihilominus od kazdey sztuki ołowiu albo beczek płacie nie inaczey powinien, iedno iakoby to na mieyscu własnym vprzywileiowanym przy wadze mieyskiey złożono było.
Acta Cons. Crac. 9, str. 580.
I04*. 1644. die 15. m. Februarii, Cracoviae.
Senatus consultum de adnotationibus, quae ad bona in urbe Cracoviensi sita pertinent, in libros suburbii Cerdonici non referendis.
Actum feria secunda in crastino dominicae Inuocauit. — Spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetorio conuocati et legitime congregati existentes, considerantes, quam multi errores
3i
2Ą2
in iudicio Cerdonico committantur, cum homines (s) volentes de-
bita, resignationes bonorum, roborationes chirographorum, ad iudicium Cer- donicum descendunt, lapideasque, domos (s) in iurisdictione ciuili
Cracouiensi existentes, actis eiusdem iudicij inonerant, magno detrimento publico praeiudicioąue ciuitatis summo, concluserunt idque publica sub rotha iuramenti ad officium scabinale anno praesenti praestandi, eidem iudicio sta- tuerunt, ąuatenus in posterum sub nullitate actis (s) paenaąue priuationis officij nec aduocatus nec scabini audeant ullas inscriptiones debitorum, bona ciuitatis Cracouiensis afficientes, aut lapidearum aliorumąue generaliter bo- norum ciuitati subiectorum resignationes admittere, roborationes membra- narum aut contractuum aliorum praetermittere nec mandata sine sacra regia Maiestate (s) actis suis insereri (s), rerum ea ad acta officij uel iudicij Cra- couiensis transmittere, vno verbo nihil actis Cerdonicis insereri, quod bona ciuitatis afficere posset; notarius quoque iudicij Cerdonici id facere sub paena priuationis officij non audebit eamque particulam rothae iuramenti sui sera ■ per inposterum addet: »iz zapisów żadnych, które (s) Cerdonicum
Cracouien. r dobra tego excedunt, ftrzrimowac mc będą y acta /a/c controuer- siarum tako inscriptionum ad mundum przepisane, co rok die prima Februarij magistratui consulari Cracouiensi do rewiziey przynosić będę*. Dabit igitur operam iudicium Cerdonicum, ut nullas paenitus inscriptiones admittat, quae (s) Cerdonicum afficiunt, idque sub paena supranominata.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 4.
1049. 1644. die 6. m. Martii, Yilnae.
Yladislaus IV. rex Połoniae proconsuli consulibusque Cracoviensibus mandat, ne a civibus Clepardiensibus iniusta exigant portoria.
Yladislaus JY. Dei gratia rex Połoniae, magnus dux Littuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czernihouiaeque necnon Suecorum, dottorum, A;randalorumque haereditarius rex. Spectabilibus et famatis proconsuli, consulibus, aduocato, scabinis totique communitati ciuitatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis, gratiam nostram regiam. Spectabiles, famati, fideliter nobis dilecti ! Gram cum ąuerela deposuerunt coram nobis per certos consiliarios nostros famati proconsul, consules, aduo- catus et scabini totaque communitas ciuitatis nostrae Clepardiensis, quod Fidelitates Vestrae non attenta litispendentia in iudiciis relationum nostra- rum ratione certorum grauaminum ijsdem ciuibus Clepardiensibus per Fide- litates Vestras illatorum, praecipue vero exactionis ab iisdem indebitorum theloneorum et praepeditionis exercitij negotiationis eorundem intercedent-'. spretisque binis tam occlusis quam et patentibus literis monitorijs, ex can- cellaria nostra ad Fidelitates Vestras emanatis, quibus Fidelitatibus vestris demandaueramus, ne praedictos ciues Clepardienses praetextu quorundam priuilegiorum aliarumque quarumuis praerogatiuarum aggrauaretis: nihilo- minus non attentis suprascriptis omnibus, ab iisdem inferendis iniurijs, literis
2 43
mandatorum nostrorum Fidelitates Vestrae requisitae non supersederunt, imo eadem thelonea ab ijsdem exegerunt tam antiąuiorum quam recentium exactionibus theloneorum ąuorumuis in modo ąuaeritandi victus ac exer- cendi ąuauis mercatura eosdem impediuerunt et impediunt cum summo ipso- rum praeiudicio. Ouod sanę aegre ferimus. Mandamus itaque denuo Fide- litatibus vestris, ąuatenus ab attentatis supra expressis omnibus Fidelitates Vestrae ad decisionem vsque nostram iudicialem totaliter, non obstantibus quibusuis literis in contrarium ex cancellaria nostra emanatis et emanandis, sub paena mille aureorum Vngaricalium irremissibiliter succumbenda, absti- neant. Datum Vilnae die VIa mensis Martij, anno Domini MDCXLIV, regno- rum nostrorum Poloniae et Sueciae XII anno. — Vladislaus rex. — Sigis- mundus Sulinski se reg. Mtis.
Oryginał papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną poniżej tekstu wyciśniętą.
10'50. 1644. die 23. m. Augusti, in Proszowice.
Yladislaus IV. rex Poloniae proconsuli consulibusque Cracoviensibus mandat, ut portam lateralem, quae est sub arce Cracoviensi, reficiant.
Spectabilibus proconsulibus, consulibus ciuitatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis. Yladislaus IV Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czernihouiaeque necnon Suecorum, Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex. Spectabiles, fideliter nobis dilecti ! lakosmy ustny nasz roskaz W. Wa- szym dali przez wielmożnego kanclerza koronnego, tak przez to pisanie na- sze onże powtarzamy, chcąc mieć, abyście WW. poboczną pod zamkiem krakowskim przy stayniach naszych bramę tak reformowali, iako dimensia circumuallatiey potrzebować będzie, w czym rady y ukazu szlachetnego Pleitnera ingeniera y capitana naszego słuchać będziecie WW. Którym zy- czemy dobrego od Pana Boga zdrowia. Dan w Proszowicach dnia XXIII0 mca sierpnia, roku Pańskiego MDCXLIV, panowania królestw naszych pol- skiego XII0 szwedzkiego XIII0 roku. — Vladislaus rex.
Oryginał pargaminowy, opatrzony pieczęcią pokojową, po stronie adresowej wyciśniętą.
10.51. 1644. die 12. m. Septembris, Varsoviae.
Vladislaus IV. rex Poloniae proconsulem consulesque Cracovienses hor- tatur, ut sub arce Cracoviensi post stabula regia aggerem exstruant.
Spectabilibus et famatis proconsuli, consulibus totique magistratui ciui- tatis nostrae Cracouiensis. — Vladislaus IV '). Spectabiles et famati, fideliter nobis dilecti ! Mamy tę wiadomość od vrodzonych Fromholta Ludinghausa Wolffa obersterleutenanta y lana Pleitnera kapitana y ingeniera naszego,
') Tytuły królewskie są opuszczone, zostawione jest tylko puste miejsce, gdzie wypisane być miały.
244
ze Wier. W. podiąwszy się przy okrągłej baszcie za stayniami wał y bel- luardę sypać , teraz zasłaniaiąc się listem naszym, ktorysmy do Wier. W. niebendąc dobrze informowani dali , do tey roboty przystąpić niechcecie. A ysz wiele na tym nam y rzeczypospolitey należy, aby iak nayprędzey zamek krakowski, gdzie insignia regalia y skarby królestwa naszego asser- uantur, był ufortificowany, przeto pilnie zadamy Wier. W. abyście te mieysce, któreście na się wzięli, iako wielce potrzebne wałem wedle dimenssyi inge- niera naszego obwarowali y kończyli , g'dysz snadniey inne mieysca potym stanąć y ufortificowane bydz mogą. Rzecz nam w tey mierze miłą Wier. W. uczynicie, którym zatym zyczemy dobrego od Pana Bog-a zdrowia. Dan w Warszawie dnia XII września, roku Pańskiego MDCXLIY, panowania królestw naszych polskiego XII a szwedzkiego XIII roku. — Yladislaus rex.
Oryginał papierowy, opatrzony wielką piec/ęcią koronną, po stronie adresowej wyciśniętą.
1052. 1644. die 9. m. Octobris, in Płońsk.
Yladislaus IY. rex Poloniae proconsuli consulibusąue Cracoviensibus iterum mandat, ut portam lateralem, quae est sub arce Cracoviensi, reflciant.
Spectabilibus proconsulibus , consulibus ciuitatis nostrae Cracouiensis. fideliter nobis dilectis. — A^ladislaus IY Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, l.iuoniae, Srno- lensciae, Czernihouiaeąue nec non Suecorum, Gottorum, Yandalorumąue haereditarius rex. Spectabiles, fideliter nobis dilecti ! Nie możemy wiedzieć, iakim się to sposobem zstało, ze list nasz z Warszawy pisany, nie doszedł W- W. w którym to było nasze do W. W. roskazanie, abyście W. W. z ingenierem naszym, który został dla fortificatiey zamku krakowskiego, zniozszy się, onemu pomogli do tego, iakoby wedle iego dimensiey brama poboczna pod zamkiem krakowskim w nowey tey circumuallatiey zostawała. Które nasze roskazanie znowu podaiemy do W. W. którym zyczemy do- brego od Pana Boga zdrowia. Dan w Płońsku dnia IX mca października roku Pańskiego MDCXLIY, panowania królestw naszych polskiego XII", szwedzkiego XIII0 roku. — Yladislaus rex.
Oryginał papierów}', opatrzony pieczęcią pokojową, po stronie adresowej wyciśnięta.
1053. 1644. die 23. m. Novembris, Yarsoviae.
Vladislaus IY. rex Poloniae, proconsuli, consulibus totiąue mag-istratui civitatis Cracoviensis mandat, ne Iudaeos Cracovienses a mercatura libera prohibeant.
Yladislaus IY Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Rus- siae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czernihouiac-
245
que necnon Suecorum, Gotthorum, Vandalorumque haereditarius rex. Spec- tabilibus et famatis proconsuli, consulibus, aduocato et scabinis, totiąue ma- gistratui ciuitatis nostrae Cracouiensis; fideliter nobis dilectis, gratiam no- stram regiam. Spectabiles et famati, fideliter nobis dilecti ! Byliśmy tego ro- zumienia, ze Wier. W. zrozumiawszy wolą y intentią naszą ze dwóch man- datów, do siebie w sprawie zydow krakowskich strony wolnego przepusz- czenia towarów ich tak na iarmarki iako tyz do Kazimirza y do domów ich danych, mieliście byli one wypełnić y raczy respectowac na powagę rozkazania naszego, aniżeli na priwaty y zawziętość swoie onym dosyć uczynić. Co ze się niestało y owszem iawna contrauentia mandatu naszego pokazała się ztąd, ze Wier. W. mimo dawnieysze angarie, które pomienieni żydzi od Wier. W. z wielkim swym besprawiem ponosili y ponoszą, teraz swiezo gdy towary swoie na Lelów z Iarosławia prowadzili, one po drogach hamować, furmanów z nimi zabierać y do Krakowa ku wielkiey szkodzie ich nawracać rozkazaliście, dlatego nie może nas iedno wielce urazac to nieposłuszeństwo Wier. W. którzy wiedząc, w iakiey obseruantiey powinny byc mandaty na- sze, y co za wina na tych, którzy się onym sprzeciwiaią, zwykła bywać extendowana, przeciescie na nie nie respectowali y do takiey wiolentiey udali się, a to praetextem snąc iakimsi decretu z miesczany miasta naszego Kazimirza, strony składu między nimi otrzymanego, który iako zydow nie- mogł stringere, poniewasz żadna z nimi około tego controuersia niebyła y ich actia ta non concernebat, tak y Wier. W. niemogł byc do szkodzenia ich powodem. Daiemy tedy potrzecie ten mandat nasz do Wier. W. suro- wie rozkazuiąc y koniecznie to mieć chcąc, abyście uwazywszy wprzód damni- ficatią y praeiudicium skarbu naszego we cłach, w których niemała uyma z praepedityi w handlach byc musi, tudziesz respectuiąc na szkody ich wiel- kie, które z omieszkania iarmarkow ponoszą, tracenie creditow, do którego przez hamowanie towarów przychodzą, y sumpty, które na furmany onych do prowadzenia towarów naymuiąc daremnie dla przeszkody Wier. W. czy- nią, więcey tey cięszkosci, szkody y besprawia onym czynie niewazyli się, w wolnym wywożeniu y prowadzeniu kupi swych na iarmarki także do Kazimirza y do domów swych y we wszelakich handlach przeszkody zadney nieczynili y owszem onych przy dawnych zwyczaiach zachowali y wniwczym trudnie niewazyli się, iakoby spokoynie swoie handle prowadzić y na poży- wienie y insze necessaria zarabiać mogli. Inaczey nieuczynicie dla łaski na- szey y pod winą sześciu tysięcy złotych polskich , która irremissibiliter na Wier. W. w niedosyć uczynieniu temu rozkazaniu naszemu będzie skazana. Dan w Warszawie dnia XXIII0 miesiąca listopada, roku Pańskiego MDCXLIY, panowania naszego polskiego XIII a szwedzkiego XIII roku. — Yladislaus rex. — Iac. Max. Fredro, regens cancellariae maioris.
Oryginał papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną poniżej tekstu wyciśniętą.
246
IO Vi. 1645. die 4. m. Iulii, Yarsoyiae.
Vladislaus IV. rex Poloniae Stanislaum Lubomirski, palatinum capita- neumąue generałem Cracoviensem hortatur, ut munitiones ąuasdam in urbe Cracoviensi quantocius exstruat.
Wielmożnemu Stanisławowi hrabi na Wiśniczu Lubomirskiemu, woie- wodzie y generałowi naszemu krakowskiemu, vprzeymie nam miłemu. — Władysław IV z łaski Bozey kroi polski, wielkie xiązę litewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflantskie, smoleńskie, czerniechowskie y szwedzki, gotski, wandalski dziedziczny kroi. Wielmożny, yprzeymie nam miły! Niemozemy iedno wdzięcznie od Vprz. W. przyjmować, zes Vprz. W. stosuiąc się do woli naszey y wygadzaiąc tey munitiey, która się około zamku krakowskiego prowadzi, nietylko niebył przeciwny temu, aby dwór niegdy vrodzonego Marchockiego starosty czhowskiego, na którym summa woiewodztwu krakowskiemu przez niego do skarbu coronnego za potomki niebosczykowskie wniesiona y zapłacona służyła, iest gwoli pomienionemu okopowi zniesiony, ale owszem wszelakie staranie czynie przyobiecał, iakoby to woiewodztwo pro rato et grato przyiąc chciało, co się in commodum pu- blicum y dla potęznieyszego ufortyficowania pomienionego zamku krakow- skiego stało. Co ze Vprz. W. y rzeczą samą z wielkiey swey ku usłudze naszey y rzeczypospolitey ochoty y miłości oświadczysz, y obywatelow ta- mecznych w tey pretensiey ich acąuietuiesz, niewątpiemy. A ze wiele natym leży, aby samo miasto Kraków słuszną fortificatią in omnes casus et peri- cula mieć mogło, dlatego pilnie Vprz. W. żądamy, abyś iako woiewoda y generał mieysca tamtego, z yrzędem y z tymi, którym należy, około tey fortificatiey zniozszy się zaraz, one przez te rzemiesniki, którzy około zamku krakowskiego one robili, od poboczney bramy zamkowy zaczął y do wislny prowadzieł, y ile może byc tego lata wyniósł, a potym communicato cum magistratu consilio, tak rzeczy accommodował, aby z prowentow mieyskich dobrze Vprz. W. (ktorys rachunki prouentow tego miasta spoinie z drugimi commissarzami od nas naznaczonymi odprawował y dotąd iescze nieskonczył) wiadomymi, na te fortificatią ąuotannis przynamniey dziesięć tysięcy złotych pewnych ukazane y obracane były, z ktorychby ta munitia powoli prowa- dzona y kończona byc mogła. Do czego niewątpiemy, ze się y obywatele woiewodztwa tamecznego, widząc tak potrzebnie zaczęte opus, przyczynie, y sumptu cokolwiek, gdy authoritas et persuasia Vprz. W. nastąmpi, dla lepszego bespieczenstwa y ozdoby woiewodztwa swego wazyc zechcą y do- pomogą. Co ze Vprz. W. pro suo zelo erga bonum publicum uczynisz y iako nayprędzey te fortificatią prowadzić zechcesz, niewTątpiemy. Któremu przy tym dobrego od p. Boga zdrowia życzymy. Dan w Warszawie dnia IV mie- siąca lipca, roku Pańskiego M DCXLV, panowania naszego polskiego XIV a szwedzkiego zaś XIV roku. — Vladislaus rex.
Oryginał papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną, po stronic adresowej wyciśniętą.
247
1055. iÓ45- c^e 4- m- lulii,, Varsoviae.
Yladislaus IV. rex Poloniae Stanislao Lubomirski, palatino et capi- taneo Cracoviensi generali mandat, ut summam ąuandam quinque millium florenorum in munitionem urbis Cracoviensis convertat.
Wielmożnemu Stanisławowi hrabi na Wiśniczu woiewodzie y genera- łowi krakowskiemu, niepołomskiemu staroście naszemu, vprzeymie nam mi- łemu. — Władysław IV z łaski Bozey kroi polski, wielkie xiąze litewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflantskie, smoleńskie, czernichow- skie y szwedzki, gotski, wandalski dziedziczny kroi. Wielmożny, yprzeymie nam miły! Wiadomo to iest Vprz. W. ktorys calculatią prouentow miey- skich krakowskich iako woiewoda y starosta tameczny spoinie z drugimi commissarzami , od nas do wysłuchania rachunków deputowanemi, odpra- wował, iako sławetny (s) Szulc, pisarz na ten czas mieyski kra-
kowski, pewną summe piąciu tysięcy złotych został na rachunkach. Ktorey ze dotąd nieoddał, pilnie zadamy Vprz. W. abyś modum ineas, za ktorymby ta summa od niego mogła byc odyszkana (s) y potym na fortificatią, która ma byc około miasta prowadzona, była obrócona. Co ze Vprz. W. przywo- dząc do effectu odprawione lubo iescze nie in toto dokończone rachunki, uczynisz, niewątpiemy. Któremu przytym dobrego od p. Boga zdrowia ży- czymy. Dan w Warszawie dnia IV mca lipca, roku Pańskiego M DC XLV, panowania naszego polskiego XIV, szwedzkiego XIV. — Vladislaus rex.
Dokument papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną, po stronie adresowej wyciśniętą.
1O50. 1645. die 4. m. Iulii, Varsoviae.
Vladislaus IV. rex Poloniae proconsuli consulibusąue Cracoviensibus mandat, ut summam decem millium florenorum urbis muniendae gratia quo- tannis persolrant.
Spectabilibus et famatis proconsuli, consulibus, scabinis totiąue magi- stratui ciuitatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis. Vladislaus IV. Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Maso- uiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czernihouiaeąue necnon Suecorum, Gotthorum, Vandalorumque haereditarius rex. Spectabiles et famati, fideliter nobis dilecti ! Vzylismy wielmożnego woiewode krakowskiego, aby z Wier. W. około fortificatiey miasta Krakowa zniozszy się, one zaraz przez tez rze- miesniki, którzy one około zamku krakowskiego prowadzili, od poboczny bramy zacząwszy do wislny continuował, y ile może byc, tego lata wyniósł. Chcemy tedy to mieć po Wier. W. y pilnie reąuiruiemy, abyście skłoniwszy się w tey mierze do intentiey naszey, temu przeciwni niebyli , ale owszem communicatis consiliis do tego -rzeczy przywiedli, aby na te munitią z pro- uentow mieyskich ad minus summa dziesiąci tysięcy złotych ąuotannis wy-
248
dawana była, za ktorąby continuowana byc mogła, y to opus do pożądanego przyszło effectu. Pewni tedy tego iestesmy, ze Wier. W. serzy intentią na- sze z wielmożnego woiewody krakowskiego zrozumiawszy, to pro rato et grato mieć zechcecie y na to potrzebne y pożyteczne ku obronie y ozdobie miasta tego opus chętnie zezwolicie y sumpt odważycie. Co my wdzięcznie od Wier. W. przyimiemy, którym na ten czas dobrego od p. Boga zdrowia życzymy. — Dan w Warszawie dnia IV miesiąca lipca, roku Pańskiego M DC XLV, panowania naszego polskiego XIV, szwedzkiego XIV. — Vladislaus rex.
Dokument papierowy, opatrzony pieczęcią wielką koronną, po stronie adresowej wyciśniętą.
1057. 1645. die 27. m. Octobris, Varsoviae.
Vladislaus IV. rex Poloniae proconsuli totiąue magistratui civitatis Cra- coviensis mandat, ne Zachaeo Kestner mercatori Cracoviensi cuprum magno pretio vendendi ipsumąue e regno evehendi licentiam permittant.
Vladislaus ąuartus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czerni- houiaeąue, necnon Suecorum, Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex. Spectabilibus et famatis proconsuli, consulibus, aduocato, scabinis totiąue magistratui ciuitatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis, gratiam no- stram regiam. Spectabiles et famati, fideliter nobis dilecti ! Expositum est no- bis per certos consiliarios nostros, famatum Zachaeum Kestner mercatorem Cracouiensem, adscito in societatem commercij sub specie factoris genero suo, monopolium cupri contra praescriptum legum publicarum instituere et exercere, cum grauiąue omnium regnicolarum ac subditorum nostrorum prae- iudicio et damno vltra consuetum et constitutum ipsius valorem viginti ali- quot florenorum Polonicalium ąuemlibet eiusdem cupri centenarium alias cetnar augendo, appreciari, extraque fines regni non contentus tanto lucro euehere, insuper et alios mercatores seu factores e regno Hungariae, patro- cinium ipsius nactos, onera contributionum publicarum exoluendarum effu- gere. Id vero cum legibus regni aduersetur, fieriąue talia minime conueniat, praesertim priuata authoritate cum maximo aliorum praeiudicio et damno tantum lucrum quaerendo et instituendo, proinde serio Fidelitatibus Vestris mandamus, sicąue fieri omnino volumus, ąuatenus his omnibus maturę ob- uiam eant, preciumque tantum ad morem antiquum iuxta praescriptum taxae temperent et reducant, diligenterque prospiciant, ne amplius vltra fines regni per quempiam idem cuprum euehatur tantoąue precio distrahatur. Secus Fidelitates vestrae non facturae pro gratia nostra officiorumąue suorum debito. Diitum Varsauiae die XXVII mensis Octobris, anno Domini MDCXLVt0, regnorum nostrorum Poloniae XIII, Sueciae vero XIV anno. — Vladislaus rex. — Adamus Ioannes de Komorów Komorowski can. Cracov. regens cancel. mp.
Dokument papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową, poniżej tekstu wyciśniętą.
249
1058. 1646. die 21. m. Vaii, Varsoviae.
Vladislaus IV. rex Poloniae proconsuli totiąue magistratui civitatis Cra- coviensis mandat, ut Bartholomaeo Bołzoni in theatro ad coronationem re- ginae exstruendo, opem ferant.
Spectabilibus et famatis proconsuli et consulibus totiąue magistratui ciuitatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis. — Władysław IV z łaski Bozey kroi polski, wielkie xiążę lithewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflanckie, smoleńskie, czerniehowskie a szwedzki, gotski, wandal- ski dziedziczny kroi. Spectabiles et famati, fideliter nobis dilecti ! Iedzie do Krakowa z własnego rozkazania naszeg"o królewskiego slachetny Barthło- miey Bołzoni sługa nasz, nam dobrze z wielu miar zasłużony y potrzebny, na wystawienie y przygotowanie z własney iego inuenciey pewnych machin do comediey na sczęsliwą da Bog coronacią naiasnieyszey krolowey Iey Mci paniey małżonki naszey służących. Ze tedy w prędkim czasie potrzeba mu sztuki te wygotować, dla tego chcemy to mieć po Wier. Waszych y rozkazuięmy, abyście z ochoty swey y poddanskiego obowiązku onemu jako słudze naszemu, któremu do tey functiey daliśmy plenariam potestatem et facultatem , w wystawieniu tych machin bez zadney tergiuersaciey y tru- dności dopomogli, mieysce mu do tego sposobne pokazali, dali y naznaczyli, powrozów, window y inszych, iako sobie dac rozkaże, pondera, które potym Wiernosciom WW. powrocie będzie powinien, dodawali i użyczali, rze- mieślnika y wszelakich operarios naznaczali y przysposabiali, robić kazali, y we wszytkim iego potrzebom y reąuisitiom dosyć czynili. Co gdy od Wier. Waszych na ten czas uznamy, wdzięcznie to y mile przymiemy. Którym na ten czas przy łasce naszey zyczemy dobrego od pana Boga zdrowia. Dan w Warszawie dnia XXI mca maia, roku Pańskiego M DC XLVI0, panowania królestw naszych polskiego XIV, szwedzkiego XV roku. — Vladislaus rex.
Oryginał papieroMry, opatrzony był pieczęcią pokojową, po stronie adresowej Avyciśniętą, która już odpadła.
1O50. 1646. die 24. m. Maii, Varsoviae.
Vladislaus IV. rex Poloniae senatus consultum civitatis Casimiriensis de processu iuris abbreviando, assensu suo comprobat.
Vladislaus qvartvs Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Mazouiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czernicho- uiaeque, necnon Suecorum, Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex, Significamus praesentibus literis nostris vniuersis et singulis, ąuibus interest, intererit aut ąuomodolibet in futurum interesse poterit. Praesentatas nobis fuisse et esse literas infrascriptas, in praetorio ciuitatis nostrae Casimiriensis ad Cracouiam per honoratos proconsulem et consules, aduocatum, scabinos,
32
250
duodecim viros senioresque contubernioram Casimiriensium , totam commu- nitatem praedictae ciuitatis nostrae Casimiriensis repraesentantium, vnani- miter ratione abbreuiationis processus antiąui laudatas et scripto conceptas, supplicatumque nobis per certos consiliarios nostros, quattenus eisdem autho- ritatem nostram regiam apponeremus, easdem confirmaremus, pro laudo seu potius iure publico habendas declararemus et sine quauis cuiusuis renitentia infuturum perpetuo ab omnibus obseruari mandaremus. Quarum quidem literarum tenor seąuitur estąue talis :
»Nos proconsul et consules pleno in numero per schaedulas vna cum honoratis dominis aduocato et scabinis Casimiriensibus necnon famatis duo- decem viris atque senioribus omnium contuberniorum Casimiriensium legi- time in praetorium Casimiriense congregati et conuocati existentes, ibidem- que bono ciuitatis Casimiriensis ciuibusque et incolis eandem inhabitantibus, praecipue vero in abreuiando processu iuris, cuius contumaciae multiplices hactenus obseruatae, iustitiam sacram retardabant aliosque a consequenda iustitia deterrebant, consultum iri, indilatamque iustitiam memores iuramen- torum nośtrorum vnicuique reddere yolentes, alijsque sese ciuitatibus, prae- cipue vero Cracouiensi in similibus conformare cupientes, proinde saluis omnibus beneficijs iuris hucusque de iure ysitatis, de ijsdem contumacijs et dilationibus minus necessarijs in omnibus causis processum iuris requiren- tibus; coram officio nostro consulari, aduocatiali et iudicio scabinali tam institutis et in quocumque gradu punctoque iuris dependentibus, quam in posterum instituendis, legem infrascriptam exnunc tenendam et ab omnibus in perpetuum obseruandam esse volumus, prout rnanimibus et concordibus votis atque yocibus (salua in eo sac. reg. Mttis dd. nostri clementissimi vti legislatoris supremi authoritate et approbatione manente) ordinamus atque constituimus :
§ i. Et inprimis quod attinet contumacias, hae in primo litis ingressu sint duae simplices, tertia vero peremptoria, beneficio tamen arresti gaudens; in vlteriori vero processu post gradus decretandi, \idelicet post procede, responde et directe responde , necnon in terminis ex dilatione concessa et deliberatione officij et ex citatione in processu ad translapsum terminum, si haec fuerit intra duas hebdomadas a translapso termino posita; omnes contumaciae peremptoriae itidem cum beneficio arresti; post amputatam vero dilationem tam in accessorio quam in negocio principali omnis contu- macia cum beneficio arresti peremptoria.
§ 2. Quod attinet dilationes in accessorio, nullae dilationes nisi sint accessoria peremptoria et vim definitiuae habenda necnon ad probandum illa; quae erunt in controuerso non vero ad simplices replicationes etc. in negotio vero principali, vbi necessitas requirit dilationes, saltem ad ąuadru- plicandum inclusiue conceduntur, rlteriores vero nimirum ad contradicendum et refutandum exnunc amputantur, sed is, qui contradicere aut refutare uoluerit, id in instanti praestare uel antę expeditionem deliberationis in scripto porrigere poterit.
§ 3. In causis vero boni regiminis, testimonij ferendi, causis fisci, con- tributionum ciuilium, censuum reemptionalium , inscriptionum officiosarum et membranariarum, aedilium, prouisorum hospitalis, diuisionum, causarum
2 SI
inter consanguineos exortarum, miserabilium personarum, spiritualium ac aliarum causarum raorara non patientium, causis hospitum; recentium crimi- num nec non emigrationum, modo sit citatio literalis7 cum expressa causa et praefixione termini peremptorij et citatus sit praesens circa ciuitatem, primus terminus peremptorius cum beneficio tamen arresti et processu de die in diem agitando.
Sic itaąue ordinatum, conclusum et datum in praetorio Casimiriensi ad Cracouiam , feria ąuarta antę festum sancti Martini pontificis et confessoris proxima, die octaua mensis Nouembris, anno Domini millesimo sexcentesimo ąuadragesimo quinto«.
Nos itaąue eorundem consiliariorum nostrorum precibus nomine totius ciuitatis nostrae Casimiriensis ad Cracouiam ad nos factis, benigne annuentes, praeinsertas literas in omnibus earundem punctis, clausulis, articulis, in quan- tum iuris est, approbandas, confirmandas, pro laudo publico habendas et in futurum perpetuo ab omnibus obseruandas esse duximus, prout approbamus, confirmamus, eisdem authoritatem nostram regiam apponimus easque pro laudo publico habendas et in futurum perpetuo ab omnibus obseruandas esse duximus, prout approbamus, confirmamus, eisdem authoritatem nostram regiam apponimus easque pro laudo publico et iure haberi atque in omnibus ab omnibus, tam ab eisdem Casimiriensibus quam extraneis quibusuis ciuibus et incolis, iusticiam requirentibus uel respondentibus, a prima earundem in foro publico publicatione obseruari mandamus. In cuius rei fidem praesentes manu nostra subscriptas, sigillo regni communiri mandauimus. Datum Var- sauiae die XXIV mensis Alaij , anno Domini millesimo sexcentesimo qua- dragesimo sexto, regnorum nostrorum Poloniae XIV, Sueciae vero XV. — Vladislaus rex. — Thomas Vieysky regiae Mttis secretarius mppa.
Dokument pargaminowy. Pieczęć wraz z sznurkiem oderwana.
lOiiO. 1646. die 3. m. Augusti, in Wojnicz.
Vladislaus IV. rex Poloniae proconsuli consulibusque Cracoviensibus mandat, ne dissentientibus a religione iura libertatesque denegent.
Sławetnym a nam wiernym myłym burmistrzowi y radzie miasta na- szego Krakowa oddać należy. — Władysław IV z Bozey łaski kroi polski, wielkie xiąze litewskie, ruskie, pruskie, zmoidzkie, mazowieckie, inflantskie, smoleńskie, czernihowskie a szwedzki, gotski, wandalski dziedziczny kroi. Sławetni wiernie nam mili! Wydaliśmy niepoiednokrotno mandaty nasze do W W. abyście WW. tak tych, którzy reformatae, iako y tych, którzy Augustanae religionis są, tak iako y catolicow ad ius ciuile Cracouiense z wolnym odprawowaniem wszelakich handlów, tak iako y catholikow za- chowali ; lecz ze WW. nietylko tym mandatom naszym ale y ustnemu nam przyobiecaniu dosc czynie niechcecie y nieczynicie, który ten WW. postępek y to lekkie poważenie mandatów naszych niepomału uwazac musi, przeto serio WW. napominamy y rozkazuiemy, abyście WW. według ustnei roz-
mowy z nami y postanowienia nietylko sami powodem do tego, aby ci tak reformaci, iako tez y Augustanae religionis ad iura ciuilia y wszelakie com- mercia przykładem catholikow przypusczoni byli y drugich collegow swych, iakoscie nam przyrzekli, aby temu contrarij nie byli, omnimode wiedli, gdyż bychmy o takie lekkie poważenie mandatów naszych y o słowo nam przy- rzeczone rozkazali instygatorowi naszemu coronnemu z WW. in foro com- petenti prawem czynie. Napominamy przytym, abyście W W. przypusczac y onych ad iura ciuilia nad słuszność powinnościami niesłusznemi względem mieskiego nie aggrawowali. Inaczei nieczyniąc z powinności swei dla laski naszey, którym zyczerny dobrego od pana Boga zdrowia. Dan w Woiniczu dnia I LI mca Augusta, roku Pańskiego MDCXLVI, panowania naszego pol- skiego XIV, szwedzkiego XV. — Vladislaus rex.
Oryginał papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową, po stronie adresowej wyciśniętą.
1O01. 1646. die 20. m. Octobris, Varsoviae.
Vladislaus IV. rex Poloniae proconsuli consulibusąue Cracoviensibus mandat, ut vectigal in potulenta impositum, exigi faciant.
Władysław IV z łaski Bozey kroi polski , wielkie xiązę lithewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflanckie, smoleńskie, czernichow- skie a szwedzki, goteki, wandalski dziedziczny kroi. Spectabilibus et famatis proconsuli, consulibus, aduocatis, scabinis totiąue communitati ciuitatis nostrae Cracouiensis. Spectabiles et famati, fideliter nobis dilecti ! Za wzię- ciem wiadomości z artikułow seymiku proszowskiego, ze woiewodztwo kra- kowskie podatek ducillarum alias czopowe sobie in casum potrzeby wszelkiey na rzeczpospolitą przypadaiącey uchwaliło, zdało sie nam z pewnych przy- czyn do dalszej declaratiey naszey wydawanie tego podatku rzetelne zatrzy- mać, oczymesmy do yrodzonego starosty y generała naszego krakowskiego pisali. Accomoduiąc sie iednak woiewodztwa tamtego laudo, daięmy takową declaracią y rozkazanie nasze, abyście Wier. Wasze ten podatek czopowego, od kogo należy, od czasu postanowionego na seymiku laudum connotowali, albo (do dalszey declaratiey naszey) tak seąuestrowali , żebyście one tam, gdzie będzie należało, oddać zawsze byli gotowi. W czym na tęn czas woli y rozkazaniu naszemu żebyście czynili dosyć, dla laski naszey y z powin- ności Waszych, koniecznie to mieć chcemy. Dan w Warszawie dnia XX mie- siąca, października, roku Pańskiego MDCXLVI, panowania królestw naszych polskiego XIV a szwedzkiego XV roku. — Vladislaus rex. ■ — Thomasz Vieysky secret. r. Mtis.
Oryginał papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
2b3
IO<>2. 1646. die 20. m. Decembris, Varsoviae.
Vladislaus IV. rex Poloniae proconsuli consulibusąue Cracoviensibus mandat, ne dissentientibus in religione sepulturam mortuorum in coemeterio ipsorum denegent.
Spectabilibus et famatis proconsuli, consulibus, totiąue magistratui civi- tatis nostrae Cracoviensis, fideliter nobis dilectis. — Vladislaus IV Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samo- gitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czernihouiaeąue necnon Svecorum, Gottorum, A^andalorumąue haereditarius rex. Spectabiles et famati, fideliter nobis dilecti ! Otrzymali z cancellariey naszey Oycowie discalceati conuentu krakowskiego przywiley na pewny grunt, cmyntarz albo ogród zayfretowski zdawna na- zwany, na Kleparzu leżący, gdzie dissidentes in religńone Christiana wzglę- dem fundaciey y nadania s. pamięci króla Augusta przodka naszego, a przes nas tegosz ich przywileiu confirmowanego , ciała przodków swych chować y grześć zwykli. Co isz się stało za inakszą nas informacią y przeciwko pra- wom y przywileiom ludzi pomięnionych, od świątobliwych przodków na- szych onym danych y od nas samych coufirmowanych, a lubosmy iusz w tey mierze mandat nasz zadworny ad reponendum ipsum priuilegium wydać roskazali, daięmy to iednak do wiadomości Wier. WW. żebyście z powin- ności vrzęndow swych do skończenia przes sententią nasze sprawy tey, zadney cogniciey nieczynieli y intromissiey niedopusczali, y zęby dissiden- tibus in relligione w chowaniu ciał na wzwysz mianowanym mieyscu, prze- szkoda się interea żadna niedziała, żądamy y tak mieć chcemy pod łaską naszą. Życząc zatym Wiern. WW. dobrego od pana Boga zdrowia. — Dan w Warszawie dnia XX mca grudnia, roku Pańskiego M DC XLVI, panowania naszego polskiego XIV a szwedzkiego XVI roku. — Vla- dislaus rex.
Oryginał papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową, po stronie adresowej wyciśniętą.
1O03. 1647. die 7. m. Iunii, Cracoviae.
Publicatio senatus consulti de tumultibus comprimendis.
Actum feria sexta post dominicam Exaudi proxima. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens prouidus Ioannes Gawronek, ministerialis generalis regni, bedellus officij aduocatialis Craco- uiensis, in vim fidelis suae relationis recognouit, se die hodierna ex mandato spectabilis senatus Cracouiensis, conuocato populo per sonitum tubae, clara et sonora voce in ąuatuor locis fori publicasse et proclamasse infraseąuentia tenore tali: Panowie raczcie wiedzieć WM. iz vrząd nakazuie, aby wszysci ludzie, którzy należą do iurisdictiey mieyskiey, w domach swych y z cze- ladzią swą siedzieli, niechodzili kupami y niedziwowali się tumultom albo
^54
zwadom niiakim, bo vrząd każe imać tych, co się kupie albo dziwować będą y karać surowie. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam per expressum fecit relationem.
Acta Consul. Crac. 38, str. 1462.
1O04. 1Ó48. die 4. m. Iunii, Cracoviae.
Senatus consultum de custodia urbis sub interregno agenda.
Actum feria ąuinta post festa solennia Penthecostes proxima. — Spec- tabiles domini Ioannes Furmankowicz proconsul, Paulus Hipolith, Stanislaus Conrad, Mathaeus Gruscz)mski, Ioannes Kotlicki, Christophorus Schedell, Gabriel Ochocki, Stanislaus Spinek, Raphael Delpace, Martinus Paczoska, Franciscus Cyrus, Stanislaus Ianuszowic, Franciscus Rolinski, Hieronimus Pinoci, Andreas Cieski, Sigismundus Hipolith consules Cracouienses, per schaedulas in praetorio conuocati et congregati existentes, securitati ciuitatis huius consulere sub hoc interregno consulere (s) cupientes, custodiam diur- nam in portis per ciues et nocturnam in turribus per contubernales ad turres et muros, prout cuilibet ipsorum turres sunt assignatae, per mercatores uero in praetorio, dum et ąuando per rothmagistros suos obdestinati fuerint, cum ea modestia, ut nemo bombardam explodere sub paena graui luenda officio audeat, peragenda esse ; centum ąuadraginta pedites suscipiendos, rothma- gistrumąue rei militaris peritum praeficiendum eisdem peditibus eligendum esse, unanimibus votis et sententijs suis concluserunt.
Et quoniam ad eas necessitates ciuitas tam cito perceptas ex contri- butionibus colligi non potest, ideo mutuo pecuniam a mercatoribus et ciuibus ditioribus accipiendam et ex proxime laudatis contributionibus restituendam esse concluserunt, praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 73.
IO0.3. 1648. die 2. m. Septembris, Cracoviae.
Senatus consultum de emporio plumbi.
Actum feria tertia *) post festum s. Aegidij abbatis proxima. — Specta- biles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, in negotio infrascripto per schaedulas conuocati et in praetorio congregati existentes, eo in con- sideratione habito, quod repositorium plumbi nullum fere fructum in aera- rium ciuitatis publicum inferat, cum tamen ąuolibet anno in reparationem ipsius sumptus non mediocris impendatur, proinde consulendo aerario eidem
') Jestto myłka pisarska, a winno być quarta , gdyż w r. 1648 św. Idzi przypadał właśnie na wtorek.
255
notabiliter tenuo et exhausto, sumendum esse in futurum a qualibet strue decimali lignorum ibidem constituto, per fiorenum vnum, manimibus votis et sententijs suis concluserunt.
Acta Cons. Crac. 1498, str. 76.
1O00. 164(3. die 3. m. Februarii, Cracoviae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae iura et privilegia a praedecessoribus suis regibus Poloniae civitati Cracovienśi concessa, rata esse iubet.
Ioannes Casimirvs Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Livoniae, Smolensciae, Czernieho- viaeque necnon Sveccorum , Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex. In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Significamus prae- sentibus literis nostris, ąuorum interest, vniuersis et singulis, ąuod cum regiae maiestatis celsitudo propter ąuaeuis uirtutum suarum augusta decora semper gloriosa existens, tanto celebrioris famae venustetur auspiciis, ąuanto accuratius subditorum suorum incrementis consulit et prospicit eosdemąue iustitia et aeąuitate dirigendo, in iuribus suis et priuilegijs, quae pro meritis et fide sua a principibus obtinuerunt, tuetur, conseruat et manutenet, proinde licet nos in proxime praeterita electione nostra, Varsauiae feliciter peracta, solenni iuramento obstrinximus; quod omnia iura, priuilegia, libertates, et immunitates ąuorumuis subditorum nostrorum omnium statuum et ordinum regni atąue ciuitatum, tam publicas, quam priuatas, confirmare in comitijs felicis coronationis nostrae vellemus, ita postąuam in metropolim hanc nostram ciuitatem Cracouiam, regni sedem peruenimus et gubernacula eiusdem regni accepimus, memores iuramenti a nobis Varsauiae praestiti, omnia iura, pri- uilegia, libertates, immunitates, literas ecclesiasticas et seculares tam publicas quam priuatas, personis cuiuscunąue status et ordinis a sereneissimis Polo- niae regibus et aliis antecessoribus nostris concessas, literis super ea re spe- cialiter datis, confirmauimus eaque nos omnia sancte et inuiolabiliter obser- uaturos, vigore praestiti iuramenti obligauimus. Quia tamen nobis in comitiis praesentibus Cracouiensibus regni generalibus felicis coronationis nostrae, vna cum senatoribus et consiliarijs nostris atąue terrarum regni nuntijs, no- biles et spectabiles proconsul et consules ciuitatis nostrae Cracouiae, regni huius primariae, suo et totius communitatis eiusdem ciuitatis nomine humil- lime supplicarunt, vt omnia iura, priuilegia, consuetudines, plebiscita, liber- tates et immunitates, per serenissimos diuae memoriae antecessores nostros ipsis concessas, authoritate nostra regia approbare, ratificare, confirmare et in executionem debitam inducere dignaremur, nos habita prae oculis merao- ratorum proconsulis et consulum totiusąue communitatis primariae huius ciuitatis nostrae singulari in nos promptitudine, debita subiectione, deuota- que obseruantia, qua nos concordibus votis ad hoc inclytum regnum guber- nandum (Dei omnipotentis sic fauente clementia) vna cum alijs statibus et ordinibus regni tam spiritualibus quam secularibus feliciter per internuntios
256
suos elegerunt, regemque et dominum suum habere voluerunt, attenta prae- terea illorum hinc ab hominum memoria anteactis retro annis et temporibus tam erga serenissimos reges Poloniae et alios antecessores nostros, quam erga rempublicam Polonam vti ąuietam et fiorentem, ita perturbatam et quo- modolibet eifflictam immota semper fide, qua omnibus quidem vacantis et orbati regni temporibus claruerunt, potissime tamen hoc funestissimo et huic inclyto regno pene fatali morte serenissimi olim Vladislai IV regis, fratris et praedecessoris nostri desideratissimi, subsecuta interregno elucescunt; cum videlicet ciuitatem ipsam tam perturbato tempore fideliter, probe et quiete administrarunt, nullaque ratione facultatum suarum habita, eas pro defen- sione eiusdem vrbis Cracouiae et totius regni impendere parati fuerunt, vti re ipsa impenderunt, cum suscepta insigni praesidiorum seu militum raanu, eandem suis proprijs sumptibus et stipendiis omnibus necessariis bellicis optime per se instructam, non exiguo tempore in disciplina militari pro dicta defensione aluerunt, exploratores non paucos. pro cognoscendis hostium itineribus, viribus et intentis, quo facilius reprimerentur, non exiguis im- pensis fouerunt, ciuitatem ipsam omnimoda munitione, quae necessaria et in tam arcto ac violento ingruente periculorum tempore possibilis videbatur, intus et extra cinxerunt, expeditiones varias in negotijs reipublicae consu- lendo cum aliis statibus et ordinibus de bono patriae publico cum immodico sumptu susceperunt et Ytiliter peregerunt, praeterea non habito respectu eiusmodi sumptuum suorum internorum, plurimas contributiones tam in mi- litem palatinatus sui Cracouiensis, quam in alias publicas totius reipublicae necessitates (tametsi ex aequitate ipsa per suas suprascriptas expensas iustis- sime ab illis contributionibus excusarentur), ipso amore boni publici alacri animo collegerunt; insuper cum inualescerent hostium impetus augerenturque pericula et motus, ipsi immoti tantis periculis cum residuo opum et faculta- tum suarum , sanguinem vitamque ipsorum (si id vltimum periculum expe- tiisset) diurnas nocturnasque vigilias in personis suis agendo pro defensione vrbis totiusque regni exposuerunt atque sic tutatam et conseruatam nobis et reipublicae eam, quam a maioribus suis acceperunt, tranquillam et secu- ram ciuitatem cum ingenti alacritate et ardore summoąue laetitiae publicae apparatu, nouis impensis suis magnifice comparato, quem vniuersa intuebatur Polonia, reddiderunt. Pro qua eorum proconsulis et consulum atque totius communitatis ciuitatis nostrae Cracouiae in personam nostram regiam totam- que rempublicam testata fide; promptitudine et obseruantia, vt munificentiae nostrae sentiant effectus, iure merito supplicationi eorundem tanquam iustae et legitimae annuendum esse duximus et de facto ex innata gratia et rau- nificentia nostra regia annuimus, atque omnia iura; priuilegia, inscriptionesr libertates, concessiones, exemptiones a quolibet foro? iuxta priuilegium Vla- dislai Iagellonis anni millesimi trecentesimi nonagesimi noni et constitutio- nem millesimi sexcentesimi vndecimi, praerogatiuas, vtpote incorporationem ciuitatis Cracouiensis militiae terrae Cracouiensis, per serenissimos anteces- sores nostros, nominatim vero Sigismundum primum de anno millesimo quingentesimo decimo tertio, liberam facultatem in regno vbique nostro bo- norum tam terrestrium quam regalium ciuibus Cracouiensibus variis priui- legijs, praesertim vero priuilegio Yladislai Iagellonis regis Poloniae feria
257
secunda infra octauas Assumptionis b. v. M. anno millesimo trecentesimo nonagesimo nono et priuilegio anni millesimi quingentesimi auadragesimi tertii, tum et constitutione anni millesimi sexcentesimi vndecimi atąue de- creto comitiali anni millesimi sexcentesimi trigesimi ąuinti cautam et rati- ficatam, necnon suffrag"iorum non solum vim consilii sed etiam sententiae habentium, inter regni nuntios in ąuolibet conuentu et comitiis regni tam particularibus quam generalibus, viuentibus regibus et sub tempus interregni peragi solitis, consulibus Cracouiensibus non solum priuilegiis anni millesimi ąuingentesimi vigesimi primi, millesimi ąuingentesimi trigesimi noni et aliis quam plurimis collatam, sed etiam confaederatione ordinum regni sub inter- regno anni millesimi ąuingentesimi octogesimi sexti declaratam , quam et nos praesentibus declaramus, omnino sic habere volentes, vt internuntij ciui- tatis nostrae Cracouiensis e gremio consulum ad conuentus regni tam gene- rales quam particulares missi, inter nuntios terrestres residentes, habeant vocem positiuam tam eligendi regis noui et marschalcorum nunciorum ter- restrium, quam consultandi de bono reipublicae et contradicendi ; si quod reipublicae aut ciuitati siue sibi aduerterint esse onerosum; item ius depo- sitorii pluribus itidem priuilegiis ciuitati Cracouiensi collatum7 praecipue vero priuilegio Ludouici Poloniae et Hungariae regis; de anno millesimo trecentesimo septuagesimo secundo, die sexta Augusti, quod in se sonat, vt omnes mercatores ex quibuscunque locis venientes, qualescunque merces aduexerint; easdem nullibi uendere, nisi in ciuitate Cracouiensi, neque vlte- rius extra ciuitatem cum illis procedere audeant, atque alijs constitutione anni millesimi quingentesimi sexagesimi quinti descriptis et approbatis, liber- tatem ab omnibus theloneis, inductis et euectis, alijsque quouis nomine appel- latis exactionibus; omniaque priuilegia super ea re Cracouiensi ciuitati ser- uientia, vtpote priuilegium Lesconis anno millesimo ducentesimo octogesimo octauo, ciuibus Cracouiensibus ob profligatos Tartaros et partam de ipsis victoriam benigne collatum , priuilegium Ioannis Alberti regis Poloniae de data feria quinta die s. Valentini anno millesimo quadringentesimo nona- gesimo tertio in conuentu generali Petricouiensi et alia quam plurima eo nomine ciuitati Cracouiensi a serenissimis antecessoribus nostris pro meritis illius concessa ; item ius onerum ciuitatis legę publica descriptum, vt vide- licet omnes incolae ciuitatis, nullo excepto; non obstantibus quibusuis exemp- tionibus (praeterquam personarum in magistratu ciuili Cracouiensi nunc et pro tempore existentium) etiam et spirituales ac nobiles personae domos et lapideas, hortos atque praedia sub iurisdictione ciuili habentes et possi- dentes, iuxta statutum anni millesimi quingentesimi quinquagesimi et decre- tum comitiale anni millesimi sexcentesimi vigesimi octaui ex eiusmodi bonis et fundis onera publica et ciuilia pariter cum aliis ciuibus ferant et soluant, contrauenientes vero in causis eiusmodi et aliis quibuscunque fundos et bona talia concernentes, ad officium consulare Cracouiense citati , coram eodem officio respondeant, decretis eiusdem satisfaciant; seu grauati nonnisi ad nos et iudicium nostrum appellationes suas ab iis interponant; item priuilegium donationis vnius medietatis bonorum post ciues et incolas Cracouienses ex legitima causa ad fiscum nostrum deuolutorum; pro munitione ciuitatis, et priuilegium serenissimi olim Yladislai IV fratris nostri desideratissimi, dona-
33
258
tionis consulibus Cracouiensibus alterius medietatis bonorum praefatorum7 iuri caduco obnoxiorum ; pacta cum Iudaeis per ciuitatem ratione mercan- tiarum, quas in ciuitate Cracouiensi, ąuomodo et ąuando exercere possint, inita ; priuilegium seu decretum Sig"i.-mundi primi de data Cracouiae anno millesimo quingentesimo quadragesimo tertio, quo inter alia ratione hospi- tiorum, per aulicos reg-ios apud ciues Cracouienses nonnisi ex conducto ha- bendorum, cauetur consulibus Cracouiensibus tum et viduis de omnimoda ab hoc onere libertate, tum et alia quaeuis priuilegia, consuetudines, decreta vniuersaque munimenta, ciuitati nostrae Cracouiensi ratione praemissorum et aliarum quarumuis rerum per serenissimos olim antecessores nostros Bo- leslaum, Yladislaum duces, Casimirum Magnum, Ludouicum Loysz nuncu- patum, Vladislaum Iagellonem tritauum, Yladislaum Iagellonidem, Casimirum abauos, Ioannem Albertum, Alexandrum, Sigismundum primum proauos, Sigismundum Augustum auum nostros, Henricum , Stephanum ac serenis- simos olim Sigismundum III parentem et Yladislaum IY fratrem germanum nostros desideratissimos, aliosque omnes reges et reginas, principes, duces, monarchas et gubernatores regni Poloniae et m. d. L. antecessores nostros, necnon status, ordines et proceres regni simul coniunctim aut diuisim pro- consulibus, consulibus, aduocatis, scabinis totique communitati ciuitatis prae- dictae Cracouiae data et concessa, quorum omnium iurium, priuilegiorum, libertatum et praerogatiuarum tenores hic non expressos et non insertos, pro expressis et de verbo ad verbum exaratis habere volumus, in omnibus punctis, clausulis, articulis, tenoribus, paragraphis, capitulis, ligamentis, con- tentis et conditionibus, approbanda, reassumenda, confirmanda, ratificanda et roboranda, ac in executionem debitam deducenda esse duximus, prout quidem non obstantibus vllis abusibus et seu exorbitantiis, si quae per iniuriam temporum quomodolibet irrepserunt, etiam et priuilegijs, si quae a quocunque in contrarium priuilegiorum ciuitatis Cracouiensis fuerint obtenta, ipso facto irritis et nullis, inhaerendo etiam articulis et intercessioni nun- ciorum terrestrium, nobis pro eadem ciuitate Cracouiensi per eosdem factae, ex nunc et de facto in perpetuum approbamus, reassumimus, confirmamus, ratificamus et roboramus atque ad debitam executionem, vt omnino dedu- cantur, habere volumus: decernentes ea omnia et quodlibet eorum in specie et genere perpetui roboris et valoris vim et firmitatem habitura et habitu- rum perpetuo et in aeuum. In cuius rei fidem praesentes manu nostra sub- scriptas, sigillo regmi nostri communiri iussimus. Datae Cracouiae in con- uentu generali felicis coronationis nostrae, die IIIa mensis Februarij anno Domini MDCXLIX, regnorum nostrorum Poloniae et Sueciae primo anno. — Ioannes Casimirus rex. — Thomas Yieysky regiae Mttis secretarius mpp.
Oryginał pargaminowy ; na sznurze z białego i pąsowego jedwabiu, wisi w mosie/.nej puszce wielka pieczęć koronna z czerwonego wosku, niemal zupełnie wykruszona.
259
1067. 1649. die 6. m. Februarii, Cracoviae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae statuit, cives Cracovienses etiam sub interregno nonnisi iurisdictioni magistratus civilis subiectos esse debere.
In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Ioannes Casi- mirws Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czerniehoviaeque necnon Suecorum, Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex. Significamus prae- sentibus literis nostris, ąuorum interest vniuersis et singulis, quia licet au- gustissimae inaugurationis nostrae tempore solenni iureiurando et diplomate publice edito, omnium regni ordinum, singulorum etiam potestati nostrae regiae subiectorum hominum publica et priuata iura et priuilegia, a qui- buscunąue maioribus et praedecessoribus nostris gratiose concessa et indulta, seruaturos nos et rata firmaąue habituros esse spoponderimus, ob eamąue causam pondus et firmitatem inuiolabilem habeant, tamen cum spectabilis magistratus ciuitatis nostrae Cracouiae, huius inclyti regni primariae, suo totiusąue communitatis eiusdem ciuitatis nomine nobis humiliter supplicaret, vt omnia eiusdem ciuitatis iura, priuilegia, literas, immunitates, decreta, libertates, praerogatiuas, ipsi a serenissimis antecessoribus nostris Poloniae regibus et alijs ąuibusuis maioribus nostris pro meritis ipsorum benigne concessas, insuper et consuetudines, ąuibus hactenus vsi sunt, specialibus literis nostris approbare, innouare, confirmare et ratificare ac in executio- nem deducere dignaremur, nos eidem supplicationi vti iustae benigne an- nuentes, omnia et singula praedictae ciuitatis nostrae Cracouiae iura, priui- legia, rescripta, literas, decreta, libertates, immunitates, praerogatiuas, a se- renissimis piae memoriae regibus Poloniae, praedecessoribus et alijs ąui- busuis maioribus nostris, vtpote Boleslao, Vladislao ducibus, Casimiro Magno, Ludouico Loysz nuncupato, Vladislao Iagellone tritauo, Vladislao Iag-ellonide, Casimiro abauo, Ioanne Alberto, Alexandro , Sigismundo primo proauis, Sigismundo Augusto auo nostris, Henrico, Stephano ac serenissimo olim Sigismundo tertio parente et Vladislao ąuarto fratre germano nostris desi- deratissimis, alijsąue omnibus regibus et reginis, principibus, ducibus, mo- narchis et g'ubematoribus regni Poloniae et magni ducatus Lithuaniae, ante- cessoribus nostris necnon statibus, ordinibus et proceribus regni simul, coniunctim aut diuisim proconsulibus, consulibus, aduocatis, scabinis totiąue communitati ciuitatis nostrae Cracouiensis uti iuste et legitime concessas, datas et emanatas, insuper et omnes laudabiles vsuque tentas et obseruatas ipsius consuetudines, nullis penitus exceptis aut exclusis, non secus atąue (s) hic omnia et singula in genere et specie de verbo ad verbum in suo tenore et contextu descripta et exarata forent, approbanda, innouanda, confirmanda et ratificanda ac in executionem debitam deducenda esse duximus, prout ąuidem exnunc et defacto , non obstantibus etiam ąuibusuis priuilegijs et rescriptis nostris, si ąuae a ąuocunąue in contrarium ąuorumuis priuilegio- rum ciuitatis Cracouiae ąuandocunąue fuerint obtenta, vti ipso facto nullis et irritis, ex innata clementia et benignitate nostra regia in omnibus eorum
2ÓO
punctis, clausulis, articulis, capitulis, tenoribus, paragraphis, ligamentis, con- tentis et conditionibus approbamus, innouamus, confirmamus et ratificamus atque ad debitam executionem, vt omnino deducantur, habere rolumus: de- cernentes ea omnia et ąuodlibet illorum in genere et specie perpetui roboris et valoris vim et firmitatem habitura et habiturum perpetuo et in aeuum. Eo insuper confirmationi huic specialiter adiecto et apposito, quod cum ex proconsule et consulibus eiusdem ciuitatis nostrae Cracouiae suo ac totius communitatis dictae ciuitatis nomine grauiter coram nobis conquerentibus, intellexerimus7 quod quidam iurium contemptores proxime praeteriti inter- regni tempore ciues nostros Cracouienses, omisso foro ipsorum competenti ciuili, tum et ipsum magistratum Cracouiensem ad iudicium capturale contra ipsorum iura et priuilegia euocare ausi sunt; iudiciumąue illud capturale non attentis legitimis tam magistratus quam ciuium Cracouiensium exceptionibus et defensis, ipsos varijs processibus et decretis innodare et aggrauare prae- sumpsit, nos praeuidentes in futurum securitati ciuitatis nostrae Cracouiensis ipsisąue iurium inuiolabili integritati, ne inposterum iurisdictiones confun- dantur, cauemus et statuimus in perpetuum, vt ciues nostri Cracouienses tam stante regno quam sub tempus interregnorum non alibi, quam coram ma- gistratibus suis ciuilibus iuxta iura sua antiquissima respondeant; magistratus vero nonnisi regiae maiestatis decreta expectent. Nullus autem in posterum perpetuis temporibus tam magistratum quam ciues nostros Cracouienses tam stante quam vacante regno extra forum ipsorum supradescriptum euocare et iudicare audeat sub nullitate processuum et quorumuis iudicatorum ac paena euocationis quinquagentarum marcarum parti euocatae per euocantem irre- missibiliter succumbenda. Caeterum cognouimus ex certis consiliarijs nostris tum et ipsis proconsule et consulibus ciuitatis nostrae Cracouiae, quod Iudaei Casimirienses ad Cracouiam ponte magno, quo Casimiria Cracouiam itur, maximis sumptibus solius ciuitatis Cracouiae extructo et quotannis reparari solito, aequaliter cum ciuibus Cracouiensibus Ytantur et in eiusmodi sumpti- bus ciuitatem minime iuuent, nos cupientes, vt sub felici regimine nostro in omnibus iusta aequitatis ratio seruetur, alterque alterius onera non portet, sed omnes, vnde commoda percipiunt communia, ibidem etiam onera ferant proportionalia, prouidentes insuper, ne ciuitas nostra Cracouiensis, quae in- numerabilibus expensis tam in priuatas suas quam in publicas reipublicae necessitates semper est obnoxia, immodicis sumptibus sola eneruetur, ex eoque ad studia et obsequia sua, quae nobis et reipublicae vtiliter praestare solet, minus apta reddatur, statuimus praesentibus sic omnino habere yolentes, vt Iudaei Casimirienses ad Cracouiam ad reparationem supradicti pontis vna cum ciuitate nostra Cracouiensi aequaliter concurrant et spectent, ad me- dietatemque sumptuum in eiusmodi reparationem tam erogatorum iam per ciuitatem, quam in futurum sequentibus annis et temporibus erogandorum, iuxta reiestra et liquidationem lonhaerorum ciuitatis nostrae Cracouiae re- fundendam in perpetuum teneantur et omnino sint adstricti. In cuius rei fidem praesentes manu nostra subscriptas sigillo regni communiri iussimus. Datae Cracouiae in conuentu generali felicis coronationis nostrae die VI mensis Februarij, anno Domini MDCXLIX, regnorum nostrorum Poloniae
2ÓI
et Sueciae primo anno. — Ioannes Casimirus rex. — Albertus Kadzidłowskj secretarius reg. Maiestatis.
Dokument pargaminowy, opatrzony pieczęcią z czerwonego wosku, w puszce mosiężnej na sznu- rze z białego i pąsowego jedwabiu zawieszoną.
IOG&. 1649. die 17. m. Februarii, Cracoviae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae magistratus civiles Cracoviensem, Stra- domiensem, Casimiriensem et Clepardiensem certiores facit de legatis, qui- bus munus constituendorum hospitiorum publicorum demandatum est.
łan Kazimierz z Bozey łaski kroi Polski, wielkie xiąze litewskie, ruskie, pruskie, mazoweckie, zmudzkie, inflantskie, smoleńskie, czerniechow- skie, a szwedzki, gottski, wandalski dziedziczny kroi. Sławetnym y vcciwym burmistrzom, raycom, woytom , ławnikom y wszystkim vrzędom miast na- szych Krakowa, Stradomia, Kazimierza, Kleparza y innych przyległych mieysc, wiernie nam miłym, łaskę nasze królewską. Sławetni y yccsciwi, wiernie nam mieli! Wszystkie sprawowania nasze chcąc zawsze w porządny wprowadzić skutek, za słuszną mamy, aby gospody we wszystkich miastach pod czas residencyey naszey dworu naszego nietrudnili, naznaczyliśmy tedy byli commissarzow do miasta Krakowa y innych iemu przyległych wie- lebnego xiędza lana Vszynskiego scholastyka łuckiego, sekretarza i vrodzo- nego Ewarista lana Bełzeckiego, pokojowego dworzanina naszego, aby ode- brawszy od wielmożnych marszałków koronnych regestra gospod na dwór nasz prywatny należących, przy vrzędach mieyskich one zrewidowali y wy- dzielili na to, aby ani gosc v gospodarza więcey stanowiska y innych gma- chów, niz mu commissia opisała, mógł się vpominać, ani gospodarz gościowi mniey ważył się puszczać. Którą commissyą iż oni odprawili y do ksiąg mieyskich krakowskich podali, chcemy to mieć po vrzędach y napominamy, aby tego przestrzegali, iakoby na tych gospodach, na które commissia za- szła, herby nasze same następuiących da Bog po nas krolow IchMci a nie czyie insze zawsze przybite były. Do tego aby żaden gospodarz vmnieyszac, odmieniać stanowiska w budynkach nie ważył się, sub poenis arbitrarijs pro tempore iudicio et fisco nostro adiudicandis, chybaby strzeż Boże trafunkowy iakowy przypadek miał zniesc, albo tez in melius gospodarz kamienice wy- murować. Ktoby zas tym punctom sprzeciwić się miał, taki w sądzie przed vrzędem (do którego iurisdictiey kamienica albo dom będzie należał), termino peremptorio odpowiedac powinien; co się ma ściągać y na tych, którzy gospodarzami albo naiemnikami v tych, którzy iurisdictią szlachecką albo xięzą będą się chcieli y kamienice swoie ab onere ciuili vwolniac, a w tey commissyey zadney słuszności nie pokazali. A zęby sprawy takowe y dela- tora miewały, naznaczamy na to Hyacintha Broszka, wiertelnika przysięgłego miasta Krakowa, potym zas w ręce vrzędu miasta Krakowa dajemy. Dan w Krakowie dnia XVII miesiąca lutego roku Pańskiego MDC XXIX (s), panowania naszego polskiego y szwedzkiego roku (s). — Ioannes Casimirus rex.
Acta Cons. Crac. 39, str. 490.
Rejestr gospód, o którym w powyższym liście królewskim jest mowa, oblatowany jest w tejże księdze radzieckiej na str. 412 i następnych.
10(H>. 1649. die 8. m. Iulii, Lublini.
Ioannes Casimirus rex Poloniae mandat, ne cuprum e regmo evehatur.
łan Kazimierz z Bozey łaski kroi polski, wielkie xiąze litewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudskie, inflantskie, smoleńskie, czernichowskie, szwedzki, gotski, wandalski dziedziczny kroi. Wszem wobec y każdemu zoso- bna, komu to wiedzieć należy, a mianowicie administratorom y dozorcom na cłach, komorach y przy komórkach w państwach naszych będącym, także ich succollectorom y pisarzom, Wiern. nam miłym, łaskę nasze królewską. Wiernie nam milj ! Większy co raz niedostatek miedzi w państwach naszych przyczyną był swietey pamięci królowi IeMci panu bratu naszemu, że zlecił był wielmożnemu nieg"dy Stanisławowi Lubomirskięmu woiewodzie krakow- skiemu, aby miedzi nikomu do Gdańska spusczać niepozwalał y wszelakim sposobem tego zabraniał. Co y my vpatruiąc y nie chcąc, aby rzeczpospolita z tak potrzebnego kruszczu in aliąuem casum necessitatis ogołocona była, zlecilizmy także y zlecamy wielmożnemu Ierzemu z Teczyna Ossolińskiemu, kanclerzowi wielkiemu koronnemu, aby także pilne miał o tym staranie, iakoby pod żadnym pretextem miedz z korony na doł nie była prowadzona. Czego zabraniać moc wszelaką temuż wielmożnemu kanclerzowi wielkiemu koronnemu dalizmy y daiemy tym pisaniem naszym. Napominamy przeto Wiern. WW. y to po nich mieć chcemy, abyście Wiern. WW. gdziebykol- wiek takowa miedz znaydowała sie y prowadzoną była, one wszędzie ha- mowali y zabierali. Na co dla lepszey wiary ręką sie własną podpisawszy, pieczęć koronną przycisnąć roskazalizmy. Dan w Lublinie dnia VIII miesiąca lipca roku Pańskiego M DC XL IX, panowania naszego polskiego i szwedz- kiego II roku. — Ioannes Casimirus rex. — Thomas Yieysky regiae Ma- iestatis secretarius mpp.
Oryginał papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
I070. 1649. die 18. m. Octobris, in Lyskowice.
Ioannes Casimirus rex Poloniae notum facit, facultates civium Craco- viensium a stationibus contributionibusąue militaribus liberas esse.
łan Kazimierz z Bozey łaski kroi polski, wielkie xiązę lithewskie, ru- skie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflantskie, smoleńskie, czernichowskie y szwedzki, gotski, wandalski dziedziczny kroi. Wszem wobecz y każdemu zossobmi, komu to wiedzieć należy, a mianowicie pułkownikom, obersterom,
26$
obersterlentenantom, rotmistrzom, kapitanom, porucznikom y inszym officie- rom, także ich namiestnikom y wszystkiemu rycerstwu tak jeznemu iako y pieszemu woyska naszego polskiego y cudzoziemskiego narodu, na vsługę nasze y rzeczypospolitey teras y napotym zaciągmionemu, wiadomo czynięmy. Aczkolwiek prawem pospolitym y constitutiami koronnemi pod winami ostremi zabronione są stanowiska żołnierskie w dobrach ziemskich y żywności z nich zaciągania, że iednak odniesiono nam iest imieniem slachetnych burmistrza y rady tudziesz wszystkiego pospólstwa miasta naszego stołecznego Kra- kowa, isz mimo ten zakaz prawa pospolitego w dobrach miesczan naszych krakowskich dziedzicznych ziemskich, które oni podług praw y przywileiow miasta Krakowa od naiasnieyszych antecessorow naszych iure nobilium na- danych y od nas potwierdzonych, zdawna trzymaią, niektórzy z ludzi żołnier- skich z przechodzących companii w służbie rzeczypospolitey będących, temi czasy vpornie stanowiska y contributiey żołnierskich napieraią się y przeciw prawu pospolitemu mieć chcą, przetosz aby y teras exnunc y napotym kto- kolwiek z ludzi polskiego y cudzoziemskiego narodu, w służbie rzeczypospo- litey będących y na vsługę nasze zaciągnionych, niewiadomością prawa ko- ronnego nie zasłaniaiąc się ani iakimiszkolwiek assignatiami przeciw temusz prawu wydanemi, które exnunc cassuiemy y annihiluiemy, niezasczyczaiąc, w dobrach takowych przes prawo pospolite vwolnionych, żadnych noclegów ani stanowisk sobie zakładać y odprawować a pogotowiu żywności z nich niiakim sposobem zaciągać nie ważył się, pod winami w prawie pospolitym opisanymi y surowością artykułów woyskowych ninieyszym listem naszym serio roskazuiemy y zabraniamy y dobra takowe iako prawem koronnym od wszelakich y podobnych ciężarów vwolnione, przy teyze ich praeroga- tywie, swobodzie y wolności od każdego zachowane mieć chcemy. Na co dla lepszey wiary ręką naszą podpisalizmy się y pieczęć nasze przycisnąć roskazalizmy. Dan w Łyskowicach dnia XVIII miesiąca października, roku Pańskiego MDCXLIX, panowania naszego polskiego i szwedzkiego II. — łan Kazimierz król.
Oryginał papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową, poniżej tekstu wyciśniętą.
14)71. 1649. die 21. m. Octobris, in Kozłów.
Ioannes Casimirus rex Poloniae proconsuli consulibusąue Cracoviensibus mandat, ne cives Cracovienses ad exactionem ąuandam mediae ollae vini, vicepalatino Cracoviensi solvendam, adigant.
Ioannes Casimirus Dej gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Seueriae Czerniechouiaeąue, necnon Suecorum, Gottorum, Vandalorumque haeredita- rius rex. Spectabilibus proconsuli et consulibus ciuitatis nostrae Cracouiensis, hdeliter nobis dilectis, gratiam nostram regiam. Spectabiles et fideliter nobis dilecti ! Expositum est nobis nomine honoratae communitatis ciuitatis nostrae Cracouiensis, eam non ita a multo tempore persuasione Fidelitatum vestra-
264
rum eo adductam esse, ut certam exactionem mediarum ollarum vini a quo- libet vase vicepalatino intuitu taxae eiusdem vini cum summo grauamine et praeiudicio suo concedere sit coacta, supplicatumąue est nobis eiusdem communitatis nomine, ut i 1 li hac in parte gratia nostra regia subuenire digna- remur. Cui suppiicationi uti iustae et aeąuitati consentaneae nos benigne annuentes, eoque attento , quod ea ipsa exactio ciuibus nostris imposita, nullo iure scripto nitatur et in maximum grauamen ac praeiudicium ipsorum vergat, praesertim hac iniąuissima temporum conditione ac victus ąuaerendi difficultate, idcirco Fidelitatibus vestris mandamus, ne in futurum ciues nostros ad hanc insolitam et nimirum aggrauabilem exactionem, quam nos hisce praesentibus nostris irritam declaramus et annihilamus, adigere eamue ullo modo admittere praesumant, imo eosdem ab eadem exactione tueantur et in ąuantum aliąuid pro officio vicepalatini in contrarium attentatum fuerit, ad nos quam primum deferant ac nihilominus ciues nostros interim in liber- tate a soluenda eiusmodi exactione manu teneant. ne ex aliena causa suum faciant et poenas arbitrario (s) nostro casu contrauentionis erogandas, incur- rant. Pro gratia nostra. Datum in Kozłów die XXI mensis Octobris, anno Domini AIDCXLIX, regnorum nostrorum Poloniae primo, Sueciae vero 2do. Ioannes Casimirus rex. — Albertus Kadzidłowski secretarius S. R. Mtis.
Acta Consul. Crac. 39, str. 694,
1072. 1650. die 9. m. Februarii, Varsoviae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae, inter instigatorem regfni et cives Cra- covienses de tributo coronario litem dirimit.
Ioannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czerni- chouiaeąue necnon Suecorum, Gotthorum, Vandalorumque haereditarius rex. Significamus praesentibus literis nostris, ąuorum interest, vniuersis et singulis, citatos fuisse ad nos et iudicium nostrum assessoriale literis cita- tionis nostrae spectabiles et honoratos proconsulem, consules, aduocatum, scabinos totamąue communitatem ciuitatis nostrae Cracouiensis, ad instan- tiam instigatoris nostri ex delatione nobilis Matthiae Szepkowki (s) actoris ideo, quia ipsi non ueriti paenas legum, pecuniam coronationis nostrae nec non et antecessorum nostrorum nobis debitam, solui prouenientem, nescitur qua temeritate sua retinuerunt, neque eandem in thesaurum nostrum intu- lerunt, neque existentes requisiti, inferre uolunt. Quo suo facto prouentus nostros diminuentes, in poenas in statuto descriptas incurrerunt. Ad quas super ipsis bonisque eorum omnibus ob non persolutionem realem decer- nendas, citati sunt: citatione ipsa de praemissis latiore. Quo in termino ex eadem citatione cadente, cum partes supranominatae actorea per nobilem Albertum Cieszicki, citata uero uidelicet magistratu et communitate Craco- uiensi per nobilem Andream Wyszyński, plenipotentes suos coram nobis et iudicio assessorum nostrorum Yarsauiae sabbatho in crastino festi sanctae
2Ó5
Agnetis virginis et martyris anno praesenti comparerent et secum iudicia- liter disceptarent, iudicium assessorum nostrorum causam eandem cum toto illius effectu ad nos et iudicia relationum nostrarum propriarum remiserat, alias prout citatio originalis et remissa iudicij assessorialis de praemissis fusius in se disponunt et obloąuuntur. In termino itaąue hodierno ex eadem remissa ad praesens legitime prouenienti et hucusąue continuato; partibus supranominatis, actorea nempe instigatore regni eiusąue delatore nobili Matthia Szepkowski per nobilem Albertum Cieszicky plenipotentem suura coram nobis et iudicijs relationum nostrarum propriarum comparente eum- que terminum attentante, citata videlicet magistratu et communitate Craco- uiensibus uoce ministerialis terrestris regni generalis, nobilis Gaspari Gał- kowki (s) ter et ultra solitam iuris formam ąuater ad nos et iudicia rela- tionum nostrarum propriarum acclamatis, non tamen per se nec per suum ąuempiam legitimum plenipotentem comparentibus, nos cum consiliarijs lateri nostro assidentibus, audita ministerialis praefati relatione de acclamatione citatae partis facta, in contumatiam illius, ad legitimam uero et iuridicam actoris delatorisąue nostrorum instantiam et affectationem , citatos eosdem in lucro causae praesentis condemnandos esse duximus? prout ąuidem con- demnamus, et in vim lucri taliter super ipsis obtenti, ąuatenus ijdem citati, videlicet magistratus et tota communitas ciuitatiś nostrae Cracouiensis pecu- niam memoratam in citatione expressam, tam uidelicet felicis coronationis nostrae, quam et serenissimi diuae memoriae fratris nostri charissimi, dela- torem memoratum legitime concernentem, per se nuliiter et indebite reten- tam; eidem actori seu delatori memorato realiter et in effectu, totaliter et plenarie coram officio castrensi capitaneali Cracouiensi, ad quod partes in termino, dum pars partem ad id legitime adcitauerit peremptorie, remittimus, in spatio duarum septimanarum, a die iudicialiter oblati praescripti decreti nostri computandarum, persoluant et numerent, idąue sub poena perpetuae bannitionis, quam casu huic decreto nostro contrauentionis eidemąue non satisfactionis , uidelicet pecuniae suprascriptae pro tempore supraassignato non persolutionis, super ijsdem citatis exnunc decernimus et ad eandem pu- blicandam nobilem Gasparum Gałkowski ministerialem regni generałem ad- dimus et deputamus, atąue pro executione ad id officium castrense capita- neale Cracouiense partes easdem peremptorie remittimus, iniungimus et man- damus. Damna insuper et litis expensas per eundem actorem perpessa et erogatas, simplici illius assertione eidem actori adiudicamus ad eorumąue realem persolutionem absąue alia ąuauis liąuidatione, moderatione uel iura- mento faciendo citatos eosdem teneri et omnino adstrictos esse debere decla- ramus, praesentis decreti nostri uigore. In cuius rei fidem praesentibus sigil- lum regni est appensum. Datum Varsauiae feria ąuarta ipso die festi sanctae Apoloniae virginis et martyris, anno millesimo sexcentesimo quinquagesimo; regnorum nostrorum Poloniae et Suetiae secundo anno. - — Georgius Osso- linsky cancellarius r. supr. — Relatio illustrissimi domini Georgij a Tenczyn Ossolinki (s) supremi regni cancellarij, Lublinensis, Lubomlensis, I.ubaczo- uiensis, Brodnicensis, Bohuslauiensis, Adzelensis, Recensisąue capitanei. — Philippus Huttinus s. r. M. secretarius et notarius.
Dokument papierowy; poniżej tekstu wyciśnięta wielka pieczęć koronna.
34
2Ó6
1073. 1Ó50. die 22. m. Februarii, Cracoviae.
Publicatio literarum universalium de yectigale »donativum« dieto.
Actum feria tertia antę festum s. Matthiae apostoli proxima.
Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter ve- niens prouidus Ioannes Gawronek, ministerialis regni generalis et bedellus officij advocatialis Cracouiensis iuratus, in vim fidelis relationis suae recogno- uit, se die hesterna iussu spectabilis magistratus Cracouiensis in ąuatuor fori partibus coram populo ad se per clangorem tubae conuocato, publicationem infrascriptam clara et sonora voce fecisse tenore seąuenti :
Panowie raczcie WMc wiedzieć, iz iest vniwersał IMpana podskarbiego koronnego, aby miasto Kraków albo raczey ludzie kupieccy w nim miesz- kaiący, summę dziesięć tysięcy donatiwy na blisko przeszłym seymie vchwa- loney, pro die prima Martij nieomieszkanie oddali ; a kupcy się rozumieią Korsuni y cudzoziemcy, Włoszy, Francuzowie, Ormianie, Persowie, Grecy, Turcy, Szoci y inszy kupieccy ludzie zbożem handluiący, kleynotami, złotem, srebrem, bławatami, suknami, płótnami, muchaierami, anszkotami, miedzią, mosiądzem, żelazem, korzeniem, futrami, wszelkim winem y likworami, by- dłem, końmi, skórami, łoiami y wszystkiemi innemi towarami lubo dorao- wemi lubo cudzoziemskiemj, a to sub poena peculatus, która będzie skazana na przyszłey commissyey Lubelskiey. A tak abyście to WM. wiedzieli y na ratusz tak iako WM. vrząd liąuidowac będzie, znosili. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam per expressum fecit relationem.
Acta Cons. Crac. 39, str. 761.
1074. 1650. die 10. m. Martii, Varsoviae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae proconsuli consulibusąue Cracovien- sibus mandat, ut collegas ąuosdam ipsorum ad vectigal »donativum« dictum, adigant.
Ioannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Mazouiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czernie- chouiaeąue, necnon Sueccorum, Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex. Spectabilibus et famatis proconsuli, consulibus totiąue magistratui ciuitatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis, gratiam nostram regiam. Spec- tabiles, famati, fideliter nobis dilecti ! Relatum est nobis per certos consi- liarios nostros, nonnullos ex spectabili magistratu Fidelitatum vestrarum re- periri, qui licet varia mercimonia exerceant et non modicam exinde vtilita- tem percipiant, attamen donatiuum in proxime praeteritis generalibus regni comitijs Yarsauiensibus, nemine penitus excepto, laudatum, ad thesaurum regni pendere renuunt atque omnimode subterfugiunt ; quo facto thesaurus regni nostri summum referret detrimentum, atque conciues et eiusdem ciui-
267
tatis incolae graue praeiudicium paterentur. Quamobrem nos inhęrentes legum publicarum praescripto, Fid. vestris serio mandamus, omnino id habere vo- lentes, vt non obstantibus ąuibusuis priuilegijs et immunitatibus, per nos et serenissimos antecessores nostros antehac quouis modo concessis, in tam ardua necessitate7 semotis ąuibusuis excusationibus, eosdem collegas Fid. vestrarum mercatores ad donatiuum praefatum pro rata parte sua contri- buendum adigant et compellant, illudąue ad thesaurum nostrum inferant, omninoąue curent, vt lauda et constitutiones nostrae suum sorciant effectum. Secus Fid. vestrae pro gratia nostra officiorumąue suorum debito non factu- rae. Datum Varsoviae die X Martij, anno Domini MDCL, regnorum nostro- rum Poloniae et Sueciae II0. — loannes Casimirus rex. — Ioannes Vieysky reg. Mtis secretarius mpp.
Dokument papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
107.J. 1650. die 13. m. Iunii, Varsoviae.
loannes Casimirus rex Poloniae proconsuli consulibusąue Cracoviensi- bus nuntiat, se custodiam urbis capitaneo Cracoviensi demandasse.
Spectabilibus et famatis proconsuli, consulibus, aduocato, scabinis toti- que magistratui ciuitatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis. — loannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Rus- siae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czernihouiae- que necnon Sueccorum, Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex. Spec- tabiles et famati, fideliter nobis dilecti ! Nie bez żalu naszego wyrozumieliśmy o buncie przez ludzi swowolnych w Krakowie wznieconym, o czym napi- saliśmy do wielebnego w Bogu xiędza biskupa krakowskiego, aby dalszym takim buntom zabiegał, miasta zas securitatem zleciliśmy wielmożnemu mar- szałkowi wielkiemu koronnemu, staroście naszemu krakowskiemu, aby z po- winności swoiey takimi iako przedtym starostowie krakowscy spossobami pokoy zatrzymywał, Zyczęmy zatym Wier. WW. dobrego od pana Boga zdrowia. Dan w Warszawie dnia XIII0 miesiąca czerwca anno Domini MDCL, regnorum nostrorum Poloniae secundo, Sueciae vero tertio anno. — ICa- simirus rex.
Dokument papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną, po stronie adresowej wyciśniętą.
1076. 1650. die 13. m. Iunii, Varsoviae.
Literarum proxime praecedentium aliud argumentum.
Spectabilibus et famatis proconsuli, consulibus totique ciuitati nostrae regiae Cracouiensis (s), fideliter nobis dilectis. — loannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samo-
268
gitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czernihouiaeąue necnon Suecorum, Gottorum, Yandallorumąue haereditarius rex. Spectabiles; famati, fideliter nobis dilecti ! Przyimuięmy mile od Wier. WW, tę ostrożność, ktoreyscie zażyli in sedando tumultu, swiezo przez pewnych swawolnikow excitato; o czym dostateczną wzięliśmy sprawę od vrodzonego Philipa Huttiniego, sekretarza y pisarza naszego dekretowego. Nie omieszkaliśmy tez zaras pisać tak do wielebnego x. biskupa krakowskiego, iako do wielmożnego marszałka wielkiego koron- nego, aby Wier. WW. assistentiam praeberent, iakoby w podobne niebes- pieczenstwo miasto to stołeczne nie przychodziło, którego iako ozdób pomno- żenia, tak y pokoiu chcemy zawsze przestrzegać. Łaskę zatym nasze kró- lewską Wier. WW. ofiaruięmy. Datum Varsauiae die XIII mensis Iunij, anno Domini MDCL, regnorum nostrorum Poloniae II, Sueciae vero III anno. — ICasimirus rex.
Dokument papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową, po stronie adresowej wyciśniętą.
lOTT. 1650. die 20. m. Iunii, Cracoviae.
Senatus consultum de vectigale cervisiario instituendo.
Feria secunda infra octauas sacratissimi Corporis Cristi. — Spectabiles dd. Franciscus Cyrus proconsul, Stanislaus Conrad, Adamus Nagoth, Chri- stophorus Schedel, Andreas Węgrzynowicz, Raphael Delpace, Iacobus Ce- lesta, Ioannes Formankowicz, Franciscus Rolinski m. d. Andreas Cieski, Georgius Pipąn, Sigismundus Hipolit, Andreas Cieniowic, Iacobus Borkow- ski, consules Cracouienses, in negotijs reipublicae per schaedulas conuocati et in praetorio Cracouiensi legitime congregati existentes, permoti crebra instantia dd. lonherorum ciuitatis huius, rem angustam aerarij ciuilis hac inąuietate temporum notabiliter exhausti tenuisąue ipsius prouentus defe- rentum simuląue conąuaerentum, quod non solum propter maenium, turrium, portarum aliorumąue aedificiorum publicorum, partim iam collapsorum, par- tim ruinam minantium, tum et stratarum, viarum reparatione sumptu et im- pensis necessarijs distribuantur, verum etiam census hospitalium retenti sum- mam ingentem efficientes, merces operariorum , salaria familiae debita a multo tempore solutione frustrentur, quodque summopere dolendum, iura et priuilegia ciuitatis ob eiusmodi defectum extremum aerarij, grandem iactu- ram pati cogantur, matura deliberatione praehabita succursum ire eidem aerario constituerunt modo infraseąuenti , videlicet supplicandum esse fer- uentissime s. regiae maiestati, domino clementissimo, vt pro sua regia mu- nificentia et paterna in ciuitatem suam regni metropolim propensione, de reditibus infrascriptis prouidere, et vt a singulis vasis vulgo actualibus cere- uisiae tabernatores Cracouienses grossos sex per emptores pendendos et soluendos ad aerarium ciuitatis inferant, soluatur, et vt a Iudaeis intuitu pontis ad Casimiriam siti, ciuitati nimium onerosi et dispendiosi, toties, quo- ties illum pertransierint, solidus vnus exigi possit, clementissime concedere dignetur, rnanimibus votis et sententijs suis concluserunt.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 121.
269
1078. 1650. die 23. m. Iulii; Cracoviae.
Senatus consultum de altero syndico civili instituendo.
Sabbatho in vigilia festi s. Iacobi apostoli. — Spectabiles domini pro- consul et consules ciuitatis Cracouiae, per scbaedulas in praetorium conuo- cati et vna cum honoratis 40 viris congregati existentes, considerantes, quod freąuentes d. syndici in causis ciuitatis huius Varsauiam expeditiones magnis sumptibus peragantur et multocies vano conatu suo d. syndicus vel ob limi- tationes judiciorum vel ob tardam incidentiam ex regestro causarum ciui- tatis huius redire Cracouiam cogatur, ideo obuiam ire cupientes ijsdem ex- pensis inhaerendoąue conclusionibus suis prioribus et honoratae communi- tatis, expedire ciuitati, vt alter syndicus in locum spectabilis Borkowski, qui causas et negotia ciuitatis huius in curia S. R. M. tractet et ijsdem inuig-ilet, ex salario quadringentorum flor. Pol. ąuantocicius constituatur et eligatur, concluserunt, praesentibus ad praemissa mediantibus.
Z księgi rękopiśmiennej : Conclusiones splis Magistratus etc.
IO70. 1650. die 4. m. Augusti, Cracoviae.
Senatus consultum de praeceptis a syndico postcuriali observandis.
Feria ąuinta post festum s. Petri in vinculis proxima. — Spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetorio conuocati et vna cum honoratis 40 viris congregati existentes, ąuemadmo- dum proxime praeterita conclusione die uidelicet 2$ Iulij anni huius facta, et per honoratam communitatem approbata, expedire ciuitati, ut syndicus postcurialis eligatur, concluserunt conclusione eadem de praemissis lature (?), ita eandem conclusionem in effectum deducere uolentes, prius de postcuriali syndico, qui uidelicet an antiąuus syndicus an nouiter eligendus sit in syn- dicum postcurialem creandus, consultandum et determinandum esse pro- posuerunt. Cumąue trutinarent d. Adami Cześkowie syndici antiąuioris in curia S. R. M. conuersationem atąue in expediendis S. R. M rescriptis, mandatis et alijs vniuersalibus expeditionibus dexteritatem , facile in eam sententiam iuerunt, ut eum in postcurialem syndicum eligerent, uti ąuidem elegerunt per praesentes, cum infrascriptis conditionibus, quas ipse beniuole et libenter in se suscepit :
§ 1. Quod in nulla officia uel obseąuia ąuarumuis personarum7 quae ipsi impedimento ad expeditiones ciuitatis forent7 sese ingeret, sed solis ne- gotijs ciuitatis huius vacabit.
§ 2. Aduigilabit, ne jura, priuilegia, inmunitates, libertates huius ciui- tatis aliąuid damni patiantur, ąuinimo ad deffensionem eorum omnes conatus suos et omnes uires ingenii sui intendet, atąue ad id etiam operam ąuantum uiderit necessariam, adhibebit.
270
§ 3- Causas et actiones generaliter omnes, jura, libertates et praeroga- tiuas ciuitatis istius afficientes promouebit, idque quam minimo sumptus dispendio ; in grauioribus uero causis utetur cum scitu magistratus huius promotore. Ratione ąuarum ąuidem causarum ciuitatis huius curiam S. R. M. sequi debebit, si eaedem causae ad aduentum Varsauiam S. R. M. non fuerint suspensae vel limitatae.
§ 4. Singulis septimanis de rebus et negotijs postcurialibus nec non de alijs, si quae digna scitu fuerint, magistratui significabit.
§ 5. ATandata, rescripta, priuilegia, plebiscita ciuitatis huius et genera- liter expeditiones omnes sibi a magistratu commissas, cum omni possibilitate minimi dispendii a S. R. M. obtinere procurabit.
§ 6. Comitijs generalibus, ubicunąue ea peragentur, adesse atque in ijs una cum dominis nuncijs nostris oneribus, si quae ciuitati impenderint, obuiam ire studebit.
§ 7. Vt breuibus omnia complectantur, quidquid illi a magistratu com- missum fuerit, et quidquid in rem ciuitatis cedere uiderit, id totum bona fide procurare et expedire contendet, vt boni syndici nomen sibi conci- liare possit.
Racione quorum quidem praemissorum omnium per praefatum syndi- cum postcurialem praestandorum, licet quidem magistratus cum honoratis 40 viris conclusione priori eidem syndico quadringentos florenos Polonicales salarij nomine constituerit, tamen promptiorem eum et alacriorem ad omnia ciuitatis huius obsequia efficere cupiens, ipsi salarium auxit, atque sexcentos florenos Polonicales ipsi annuatim (quod et honorata communitas approbauit) pendendos constituit. Praesentibus ad praemissa mediantibus.
Z księgi rękopiśmiennej in folio zatytułowanej Conclusiones splis Magistratus et Honoratorum Quadraginta Yirorum Cracouien. ab Anno 1649 incipiunt.
1080. 1650. die 31. m. Augusti, Cracoviae.
■
Publicatio senatus consulti de ordine publico conservando.
Actum feria quarta post festum s. Bartholomaei apostoli. - — Ad offi- cium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens ministe- rialis regni generalis, prouidus Ioannes Gawronek, officij aduocatialis Cra- couiensis bedellus, in vim fidelis suae relationis recognouit et attestatus, se ex mandato officij consularis Cracouiensis die hodierna coram populo per tubi- cinem conuocato, infrasequentia publicasse et ad notitiam hominum deduxisse, prout in copia parata porrexit.
Panowie raczcie WM. wiedzieć, iz vrząd mieyski krakowski rozkazuie, aby żaden z mieszczan niewazył się chować w mieście wieprzów, bydła. Item nie ważył się v rząpiow prać chust. Item szuflować błota podczas deszcza, gdyż się futryny zatykaią. Item w targowe dni aby żadna przekupka ani przekupień nieważyli się na targu zadney rzeczy kupować, póki chorą- giewki niezłozą. Item aby każdy przed swym domem błota wywozie dawał.
271
Item aby grania, tancow y pijaństwa w nocy w domach szynkownych nie- były dalej dwudziestey czwartey godziny, a to pod czternastą grzywien vrzę- dowi o każdą rzecz wzwyż pomienioną, któreyby się kto sprzeciwie chciał popadłych. Item aby żaden loznych ludzi także podeyrzanych białychgłow niewazył się w domu swym chować ani im mieszkania naymowac pod winą vrzędową y pod wyświeceniem z miasta, która się tak na gospodarze iako y nałozne podeyrzane białegłowy rozciągać się będzie.
Acta Cons. Crac. 39, str. 913.
IOHI. 1650. die 17. m. Novembris, Varsoviae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae magistratum Cracoviensem monet, ut tumultus contra Iudaeos exortos, comprimere studeat.
łan Kazimierz z Bozey łaski kroi polski, wielkie xiąze litthewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmuydzkie, inflanckie, smoleńskie y czerni- howskie a szwedzki, godzki, wandalski dziedziczny kroi. Sławetnym bur- mistrzom, raycom y wszystkiemu vrzędowi mieyskiemu krakowskiemu, wier- nie nam miłym, łaskę nasze królewską. Sławetni, wiernie nam mili ! Nie bez podziwienia nas to dochodzi, jakoby Wier. W. którym ex officijs publicam securitatem przestrzegać, y gdyby się iaka yiolentia albo tumult pokazał, on sedare y vspakaiać należałoby, przeciwnym sposobem na takowe vio- lentie, a mianowicie, gdy się żydom w mieście od swawolnych ludzi dzieią, Wier. W. przez spary na to patrzaią y nieiako tą swoią conniuentią swey wroley do- większey licentiey pobudkę dawacie. Co iako my indignabundi przyimuięmy, tak gdyby się na Wier. W. co pokazało, karać takowy po- stempek będziemy. Teraz surowo W. W. przykazuiąc, abyście podobnym zabiegali violentiom y spoiną z vrzedem grodzkim radą około tego chodzili, aby ta swawolna licentia mogła bydz poskromiona, gdyzby inaczey w pe- wnym o porozumieniu się z tą swawolą zostawalibyście Wier. W. podey- rzeniu. Yczynicie to Wier. W. y z powinności vrzędow swoich y dla łaski naszey. Dan w Warszawie dnia XVII miesiąca Nouembra roku Pańskiego MDCL, panowania królestw naszych polskiego IIP, szwedzkiego IV0 roku. — łan Kazimierz kroi. — Albertus Goraiski praep. aul. sce. r. Mtis.
Dokument papierowy, poniżej tekstu wyciśnięta wielka pieczęć koronna.
1082. 1651. die 3. m. Ianuarii, Varsoviae.
Nicolaus Potocki supremus dux exercituum regni, militibus mandat, ne in bonis civium Cracoviensium stativas sibi ąuaerant.
Mikołay z Potoka Potocki kastelląn krakowski, hetman wielki koronny, y barski, ostroski, wiźyński etc. etc. starosta. Wszem wobecz y każdemu
272
z osobna, komu to wiedzieć należy, a mianowicie vrodzonym pułkownikom, obersterom, rotmistrzom, kapitanom y inszym officierom, także ich namie- stnikom y wszytkiemu towarzystwu ludzi żołnierskich polskiego y cudzo- ziemskiego narodu, na ysługę rzeczypospolitey teraz y napotym zaciągnio- nych, wiadomo czynię. Aczkolwiek prawem pospolitym y constytutiami koronnemi pod winami ostremi zabronione są stanowiska żołnierskie w do- brach ziemskich y żywności z nich zaciągania, że iednak odniesiono imie- niem szlachetnych panów burmistrza y rady y wszytkiego pospólstwa miasta stołecznego Krakowa, że mimo ten zakaz prawa pospolitego w Dąbiu wsi mieyskiey, na gruncie mieyskim zasadzoney, y po przedmieściach krakow- skich y w dobrach mieszczan krakowskich dziedzicznych ziemskich, które oni podług prawa y przywilegiow miasta Krakowa od krolow Ich Mości zdawna nadanych iure nobiliiim trzymaią, niektórzy z ludzi żołnierskich z przechodzących companiy w służbie rzeczypospolitey będących, temi czasy vpornie stanowiska y contrybutiey żołnierskich vpominaią się, y przeciw prawu mieć chcą, przetoż aby y teraz exnunc i na potym ktokolwiek z ludzi polskiego y cudzoziemskiego narodu, w służbie rzeczypospolitey będących, y na vsługę iey zaciągnionych, niewiadomością nie zasłąniaiąc się ani iakiemi- kolwiek assignatiami przeciw temuż prawu wydanymi niezaszczycaiąc się, w dobrach takowych y przez prawo vwolnionych pospolite, żadnych nocle- gów y stanowisk sobie zakładać y odprawować a pogotowiu żywności z nich niiakim sposobem zaciągać się niewaźył, pod winami w prawie pospolitym opisanymi y surowością artykułów woyskowych, ninieyszym listem moim serio zakazuie y zabraniam, y dobra takowe iako prawem koronnym od wszelakich y podobnych ciężarów uwolnione, przy teyże ich praerogatywie, swobodzie y wolności od każdego zachowane mieć chcę. Na co dla lepszey wiary ręką moią podpisałem się y pieczęć przyłożyć kazałem. Dan w War- szawie dnia trzeciego miesiąca stycznia, roku Pańskiego tysiącznego sześć- setnego pięćdziesiątego pierwszego. — Mikołay Potocki.
Kodeks Zaleskiego, karta 234, stronica odwrotna.
1093. 1 65 1, die 10. m. Ianuarii, Yarsoviae.
Ioannis Casimiri regis Poloniae literae universales de subsidio a mer- catoribus Anglis et Scotis regi Angliae solvendo.
łan Kazimierz z Bozey łaski kroi polski, wielkie xiążę litewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflantskie, smoleńskie, czerniechowskie, a szwedzki, gotski, wandalski dziedziczny kroi. Wszem wobec y każdemu zosobna, komu to wiedzieć należy, a mianowicie wielebnym, wielmożnym y vrodzonym, także vrzędom mieyskim w dobrach tak naszych królewskich iako duchownych y świeckich będącym, vprzeymie y wiernie nam miłym, łaskę nasze królewską. Vprzeymie, wiernie nam mili ! Iakośmy zawdzięczaiąc chęci dziada króla I. M. angielskiego rzeczypospolitey pod czas gwałtowney potrzeby iey za nastąpieniem cesarza tureckiego na państwa nasze, oświad-
-?73
czone, ze wszytkimi Stanami koronnymi na blisko przeszłym seymie zgro- madzonymi, zgodnie postanowili, aby mu nadanie przyzwoitego subsidium w tym, które od niezbożnych przeciwko panu swemu poddanych straciwszy rodzica swego świeżo poniósł, vtrapieniu, kupcy wszyscy narodu angielskiego y szockiego y potomkowie w Koronie y w. x. 1. z pomienionych narodów descendentes y w prowincyach do państw naszych należących, znayduiący się, żadnymi prawy ciuitatum , seruitoratami, libertatiami ani żadnymi penitus praerogatiwami y tytułami, tak w miastach naszych królewskich iako du- chownych y świeckich od każdego sta złotych substantiey swoiey po dzie- siąci złotych naydaley w niedziel ośm, to iest pro die decima tertia Martij wydali, a to praeuio corporali iuramento sami gospodarze kupcy przez swoie osoby, wdowy zaś przez się y faktory swoie, iako sprawiedliwie substancye swoie ruchome y nieruchome, to iest domy, folwarki, towary tak przy sobie iako y w rożnych handlach, kreditach, sprzęty domowe, pieniądze y inne tym podobne, quocunque alio no?nine nazywaiące się dobra, które a die quinta Decembris ad diem decimam tertiam Martij mieli y maią, liąuidowali y nic in fraudem constitucyey seymu blisko przeszłego y pobożney I. K. M. y rzeczypospolitey intencyey nie derogowali y nie vtaili : tak teraz pomienioną constitucyą cale do executiey przywodząc, y wątpliwościom wszelakim, kto- reby mogły executią iey nienależnie przez tych, coby się radzi pod prae- textem przyiętego lubo świeżo lubo dawno prawa mieyskiego y otrzyma- niem seruitoratow, które dla vchronienia się donatyw kupieckich raczey niż dla służby naszey otrzymywać zwykli, wymknęli, trudnić zawczasu zabie- gaiąc, declaruiemy w tym wolą nasze y rzeczypospolitey, że przeciwko tey constituciey żaden z kupców pomienionych narodów lubo prawem y iuris- dictią mieyską, lubo seruitoratami naszymi, lubo libertatione per constitutio- nem et priuilegia nostra, lubo iakimi inszymi praerogatiwami od nas y naia- śnieyszych przodków naszych nadanemi, w płaceniu tego subsidium szczycić się nie ma ani może być (ponieważ też eo respectu od wszytkich podatków prócz ceł naszych y rzeczypospolitey są exempti) od tego ciężaru, za po- wszechną zgodą Stanów koronnych włożonego, vwolniony, ale owszem każdy, którykolwiek się angielskiego y szockiego narodu w miastach y miastecz- kach y wsiach naszych, także pp. duchownych y świeckich znaydować bę- dzie, cale tey constitutiey podlegać powinien. Sposób zaś w oddawaniu tego subsidium taki ma być zachowany, aby Szoći y Angielcżycy w miastach naszych królewskich przed vrzędem mieyskim liąuidatią substantiey swoiey czynili, a po wykonaniu iuramentu pieniądze według taxy do rąk tegoż vrzędu mieyskiego oddawali; ci zaś, którzy w miastach pp. duchownych y świeckich mieszkaią, także też praeuio iuramento do rąk pp. swoich odda- wać będą, a pp. ich iako y vrźędy mieyskie do rąk wielmożnych podskar- bich naszych pro die ij Martij iako się wyżey namieniło, wybrane pieniądze sine adcitatio?ie sub paena peculatus et processu fisci wnosić będą. Napomi- namy tedy Vprź. y Wiern. WW. koniecznie mieć chcąc, abyście nieochra- niaiąc w tey mierze nikogo, y controuersiy żadnych przeciwko wyrażney constitutiey y tey declaratiey naszey nieprzypuszczaiąc y nieprzyimuiąc, constitutią pomienioną we wszytkich contentach do executiey nieodwłocznie przywodzili. Vpewniamy przy tym wszytkich contrauenientes tey vchwale
35
^74
seymowey, że bez wszelkiey commiseratiey pooia coufiscatiouis buiiorum y wydawaniem zaraz na dobra ich kaduków karani będą ; celnicy zaś y pisa- rze na komorach wszytkich residuiący, przestrzegać tego będą, aby żaden narodu szockiego y angielskiego z towarami y dobrami swymi extra regnum ychodząc, płacenia tego subsidium nie zbraniał się, ażby zapłacił abo cautią skuteczną po sobie stawił. A gdzieby kto ypornie płacić nie chciał, prze- konany, że to malitiose ycżynił, ma bydz arestowany ze wszytkim y wiel- możnym podskarbim naszym doniesiony. O co fonaii miastom naszym za dworem, pp. duchownych zaś y świeckich w trybunale radomskim, także też sine adcitatione naznaczamy. Inaczey nie czyniąc dla łaski naszey y z po- winności swoiey. Na co dla lepszey wiary ręką się naszą podpisawszy, pie- częć koronną przycisnąć kazaliśmy. Dan w Warszawie dnia 10 miesiąca stycznia roku Pańskiego M. DC. pięćdziesiątego pierwszego, panowania na- szego polskiego II, szwedzkiego III roku. — łan Kazimierz kroi. — łan Yszynski sekr. I. K. M.
Druk spółczesny, niepoświadczony.
10$4. 1 651. die 25. m. Ianuarii, Varsoviae.
Literarum universalium proxime praecedentium aliud argumentum.
łan Kazimierz z bozey łaski kroi polski, wielkie xiąze litewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, infląntskie, smoleńskie, czerniechowskie y szwedski, gotski, wandalski dziedziczny kroi. Wszem w obecz y każdemu z osobna, naywielebnieyszym, wielebnym, wielmożnym, yrodzonym, slache- tnym dzierżawcom y ich namiestnikom miast, miasteczek, wsi naszych, du- chownych y świeckich, także pomienionych miasteczek burmistrzom, raycom, woytom y innym wszytkim, komu na tym należeć będzie, wiadomo czy- niemy. Do wykonania przywodząc blisko przeszłego seymu constitutią ratione subsidii królowi lego Mci angielskiemu, w takiey się potrzebie nayduiącemu, za zgodą wszech stanów postanowioney, poruczylizmy yrodzonemu Henry- kowi Dziossowi, pisarzowi skarbowemu koronnemu, którego nam ymieiętnosc y biegłość w sprawach dobrze zostawa zalecona , aby wszędzie, gdzie się tylko ludzie narodu szockiego albo angielskiego nayduią w Koronie y pro- winciach do niey należących, ziechał y przysięgę przy yrzędach do tego na- leżących, każdego, nikomu niefolguiąc, od pomienionych narodów ludzi pod takową rothą wysłuchał : isz nie ma woli ani intentiey namnieyszey namniey- szego pieniądza substantiey swoiey, tak ruchomey, iako y nieruchomey, w gotowiznie iako tesz w towarach, tak na długach iako y w rękach swoich zostaiącey ytaic, ale tak, iako się w sobie znayduie, onę szczerze y bez nay- mnieyszego yszczerbku liąuiduie, isz nic a nic z niey jakimkolwiek prze- kaskiem ani darowizną na oszukanie pomienioney iakieykolwiek osobie lubo tesz mieyscom pobożnym iakim nie viął ani ymnieyszył. Po którey wyko- naniu przysięgi, tak iako pomieniona chce mieć constitutią, dziesiątą częsc substantiey swoich wniesc będzie każdy z pomienionych szotów y angiel-
275
czykow powinien, a to sub poena peculatus, taż constitutią wyrazoney. Co do wiadomości wzwysz pomienionych iakichkolwiek dostoienstw przywodząc, list ten ręką naszą podpisuiemy y pieczęcią koronną zapieczętować roska- zuiemy. Dąn w Warszawie dnia XXV miesiąca stycznia roku pańskiego M. D. CLI, panowania naszego polskiego y szwedzkiego III roku. — łan Kaźmierz kroi. — Albertus Kadzidłowski secret. reg. Mttis.
Acta. Cons. Crac. 39, str. 1043.
10S5. 1651. die 24. m. Martii, Cracoviae.
Senatus consultum de munere scabinorum.
Actum feria sexta post dominicam Laetare proxima. — Spectabiles dd. proconsul et consules ciuitatis Cracouiensis, per schaedulas in praetorio conuocati et congregati existentes, obuiare volentes negligentijs per sca- binos Cracouienses hactenus in officio scabinali commissis, eosdem ad iura- menta super officium ipsorum facta reelectione ipsorum praestanda vocatos, serio monuerunt, vt officium suum diligentius quam antehac exequi curent, taliaąue si in iudicijs suis, tum in testamentis ac racionibus lhonericalibus cum honoratis 40 viris et in sessionibus communitatum per 12 vices non accepta a seniore venia nec illata legalitate et comprobata, se sistere negle- xerint, extunc inhabiles ad scabinale officium pro futuro electionis anno et ineligibiles esse vnanin\ibus votis et sententijs suis concluserunt.
Et ąuoniam inconueniens hoc irrepsit, quod multi scabinorum diebus festorum solennium in stallis suis in ecclesia archipresbyterali b. AL v. non soleant comparere nec et offertis adesse, ideo talibus inconuenientijs occur- sum ire cupientes, hos scabinos et offertis sese solennioribus festis absen- tantes, pecuniae quinque marcis toties, quoties praesentes cum magistratu consulari Cracouiensi offertis non fuerint, obnoxios esse vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt, praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 149.
IO86. 1 65 1, die 5. m. Aprilis, Varsoviae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae capitaneis, proconsulibus consulibusque oppidorum regiorum mandat, ut vectoribus tormentorum bellicorum equos necessarios suppeditent.
Iąn Kaźmierz z Bozey łaski kroi polski, wielkie xiąze litewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, infląntskie, smoleńskie, czerniechowskie a szwedzki, gottski, wandalski dziedziczny kroi. Wszem w obecz y każdemu z osobna, komu to wiedzieć należy, a mianowicie starostom, podstarościm, burmistrzom, raycom y wszytkim obywatelom miast y miasteczek naszych
2jb
królewskich, wiernie nam miłym oznaymuięmy. Dali nam sprawę dozorcę y przełożeni nad armatą naszą, ze dla skąpości formanow w miastach y mia- steczkach naszych nie podobna rzecz, aby konie do armaty y munitiey wo- ienney sprowadzili, a za tym w omieszkaniu zęby karania nie odnieśli, oświadczyli się. Zaczym ze tego wielka a prawie ostatnia pod ten czas wy- ciąga potrzeba, gdy sie sami osobą naszą po Wielkiey Nocy przeciwko nie- przyiacielowi ruszemy, y pospolite ruszenie nie omieszkanie za nami postę- pować będzie, surowie roskazuiemy Wiernościom WW. abyście w miastach y miasteczkach naszych konie mieyskiego stanu ludzi y zydow v tych wszyt- kich, którzy czeladź y konie na potrzebę swoię do wożenia chowaią, tym co zlecony zaciąg maią, nie omieszkanie przydawali za zwyczayną zapłatą po fl. 6 na kon na tydzień. A iesliby który vchodząc tey potrzeby y płacy naszey y rzeczypospolitey konie swoie przedawał pod arestem, albo odesłał po swey potrzebie, tedy dobra iego maią bydz vproszone przez donatariusze nasze y delatorowi połowę a na vbogich drugą przepadać ma. Starostowie zas y vrzędnicy albo starsi w miastach pilnie maią y wiernie tym, którzy to maią w zleceniu, dopomagać, pod winami w prawie o pospolitym rusze- niu opisanemi. Inaczey WWW. nie vczynią dla łaskiey naszey y z powin- ności swoiey. Dąn w Warszawie d. 5 miesiąca kwietnia, roku Pańskiego M. D. C. L. I, panowania królestw naszych polskiego III a szwedzkiego IV roku. — łan Kazimierz kroi. — Remigianus Piasecki regens cancellariae maioris regni.
Acta Cons. Crac. 39, str. 1088.
10*7. 1651. die 6. m. Maii, in Lublin.
Ioannis Casimiri regis Poloniae literae universales de defensione urbium Cracoviensis, Casimiriensis, Stradomiensis Clepardiensisque.
łan Kaźmierz z Bozey łaski kroi polski, wielkie xiąze litewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, infląntskie, smoleńskie, czerniechowskie, a szwedzki, gotski, wandalski dziedziczny kroi. Wszem wobecz y każdemu z osobna, komu należy wiedzieć, mianowicie grodzkim y wielkorządowym vrzędom krakowskim, burgrabiom, burmistrzom, raycom, pospólstwu y inszym wszelakiey conditiey w zamku y mieście Krakowie, Kaźmierzu, Stradomiu, Kleparzu y tym przyległych przedmieściach, pod iakąkolwiek iurisdictią mieszkaiącym ludziom oznaymuięmy, isz osobą naszą przeciwko nieprzyia- cielowi na Koronę polską następuiącemu, idziemy y do rycerstwa wszytkiego, aby się za nami pospolitym ruszeniem spieszyli, trzecie wici wydać roska- zalismy : zapomnieć iednak zamku y miasta stołecznego Krakowa, gdzie nietylko insignia regni ale ciała patronów ss. polskich y świątobliwych ante- cessorow naszych, nayprzednieysze oyczyzny naszey skarby są złożone, nie możemy, ale przy zacney wielebnego w Bogu x. Piotra Gęmbickiego biskupa krakowskiego ochocie, który z wrodzoney swoiey ku oyczyznie miłości y osobliwey przeciwko mieyscu temu y cathedrze swoiey przychylności,
277
pewną liczbę ludzi kosztem swoim na obronę mieysca tego zaciągnął, mieć to po wszytkich wzwyż mianowanych chcemy, aby miasta y zamek w pro- chy y kule do dział y w munitią wszelaką przysposobione były, a przytym zęby nietylko sami gospodarze z kamienic y domów, ale tesz y komornicy, czeladź kupiecka y rzemiesnicza do monstry, popisu y obrony tak z Kra- kowa, Kaźmierza, Stradomia y Kleparza, iako tesz y inszych wszytkich, iakimkolwiek imieniem nazwanych, in circumferentia, nie excipuiąc zadney iurisdictiey zostaiących, armatno, z strzelbą dobrą y orężem stawali. Żydzi także z naiemnych kamienic y z sklepów w mieście Krakowie y Kaźmierzu na swoim mieyscu ludzi do obrony sposobnych chować będą miastu swo- iemu, sami osobami swemi na obronę zostaiąc. Z kamienic tesz slacheckich pro interesse fundi ciuilis zołdata z rynsztunkiem dobrym, także y ci, którzy się dla bespieczenstwa do Krakowa sprowadzać będą, excmplo praeteriti in- łerregni stawie powinni. A ze ludzie bez prowiantu y prochu zadneyby mieyscu temu nie vczynili obrony, surowo napominamy, aby każdy gospo- darz dla siebie y dla swoiey czeladzi żywności y prochu na pułroku przy- sposobieli ; co tesz y ci, którzy się do miasta sprowadzać będą, y owi, którzy pachołka z kamienic z muszkietem stawią, vczynią, zęby drugich nie głodzili. Czego vrząd grodzki y mieyski secundum qualitates personarum przestrzegać y te zywnosc rewidować będzie. Naostatek zęby to mieysce słuszną mogło mieć munitią, vzylizmy osobliwem listem naszym wielebnego w Bogu x. bi- skupa krakowskiego, aby znioszy się z pomienionemi vrzędami, potrzebny praesenti necessitałi przez ingeniera vmięietnego wymierzony okop y sposób kopania namówił albo wedle szerokości domów albo po iednemu z domu do spolnego kopania posyłaiąc, iako tego sama potrzeba requiret. Do ktorey munitiey y obrony niewątpiemy, ze y clerus wszytek dla spolnego bezpie- czeństwa za obwieszczeniem wielebnego w Bogu x. biskupa krakowskiego chętnie się przyczyni, z którym iako wysokim senatorem pomienione vrzędy grodzki, wielkorządowy y mieyski aby się tak względem executiey wzwysz mianowanych od nas podanych do obrony sposobów y karania nieposłu- sznych, iako tesz względem swawolnych y luźnych ludzi y zamknięcia do czasu piwnic, receptaculorum sweywoli y w tym co ad securitatem mieysca tego należeć będzie, znosie się będą y posłuszni onemu we wszytkim, albo temu, któremu on dozór y regimen obrony powagą naszą królewską poruczy. Co aby do wiadomości wszytkich obywatelow y pospólstwa krakowskiego iako nayprędzey także y innych miast przyległych przyszło , ten nasz vni- wersał vrzędom grodzkiemu y mieyskiemu actikowac y publikować roska- zuięmy. Na co dla lepszey pewności y wiary ten vniwersał ręką naszą pod- pisawszy, pieczęć koronną przycisnąć roskazalismy. Dąn w Lublinie dnia VI miesiąca Maia, roku Pańskiego M. D. C. LI, panowania królestw naszych polskiego y szwedzkiego trzeciego roku. — łan Kaźmierz kroi. — Andreas Trzebicki S. R. M. secretarius.
Acta Consul. Crac. 39, str. 1 1 36.
78
1©S8. 1651. die 9. m. Maii, Lublini.
Ioannes Casimirus rex Poloniae proconsuli consulibusąue Cracoviensi- bus mandat, ne tumultus in urbe excitari permittant.
Ioannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czernicho- uiaeąue necnon Sueccorum, (.TOttorum, Vandalorumque haereditarius rex. Spectabilibus et famatis proconsuli, consulibus totiąue magistratui ciuitatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis, gratiam nostram regiam. Spec- tabiles et famati, fideliter nobis dilecti! Lubo to nic nie wątpiemy, ze Wier. W W. z powinności yrzendu swego pilnie tego przestrzegać będą, aby w mie- ście tamecznym pod ten czasz oszobliwie pospolitego ruszenia pokoi był zachowany y ci, ktorziby się ważyli tumulty iakie wsczynać et securitatem publicam gwałcie, słuszne y należne karanie odnosili, jednak y my niniey- szym listem naszym surowie Wier. W W. rozkazuiemy, żebyście wszelakie insolencie, swawolenstwa y excessy hamowali, karali y iako cojiciuibus sitis tak tesz y żydom tamecznym żadnych violentiy, vciąszenia y przykrości czynie nie dopusczali y owszem onych od wszelakich infestatiey y bezprawia sczycieli ; inaczey nie czyniąc dla łaski naszey y z powinności swey. Dan w Lublinie dnia IX miesiąca Maia roku Pańskiego M DC LI, panowania królestw' naszych polskiego y szwedzkiego trzeciego roku. — Ioannes Ca- simirus rex. — Albertus Kadzidłowsky secr. reg. Mtis. *
Dokument papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
1©£9. 1 65 1, die 11. m. Maii, Cracoviae.
Senatus consultum de stativis militum.
Actum feria ąuinta post festum sancti Stanislai episcopi et martyris proxima. — lidem qui supra domini per schaedulas in praetorio Cracouiensi conuocati et congregati existentes, vnanimibus votis suis concluserunt, con- ferendum esse de securitate et immunitate ciuitatis cum perillustri domino rectore academiae, d. yicecapitaneo castri Cracouiensis et magnifico domino succamerario Cracouiensi, neque permittendum esse, vt statiua sua habeant pedites aut eąuites in comitijs Prossouiensibus particularibus, pro tuitione ciuitatis et palatinatus Cracouiensis laudati et assignati, in ciuitate, cum hoc esset contra sua iura et priuilegia, sed tenebuntur hospitia sua et diuerticula habere pedites in Cerdonia, eąuites in suburbijs ciuitatis, praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Cons. Crac. 1498, str. 152.
279
1090. 1Ó5 1 • die 7. m. lunii, ad villam Kosina.
Ordo eąuestris palatinatus Cracoviensis testatur, cives Cracovienses munere aliąuo civili fungentes, ab expeditione bellica communi libe- ros esse.
My dygnitarze, vrzędnicy y wszytko rycerstwo woiewodztwa krakow- skiego za vni\versałami y trzeciemi wiciami od lego królewskiey Mci wy- danemi, na pospolite ruszenie przeciwko Kozakom rebellizuiącym idący, między wsiami Kosina a Głuchowem zgromadzoni, wszem wobecz y każdemu zosobna wiadomo czyniemy. Praesentowali nam mieszczanie krakowscy iu magistratu et officijs będący prawo z constitutiey anui millesimi sexcentesimi vigcsimi primi o pospolitem ruszeniu napisaney a na seymie teraźnieyszym reassumowaney, którym prawem vwolnieni są od expedytiey pospolitego ruszenia. Przy którym onych zachowuiąc y dosyć prawu pospolitemu czyniąc, pomienionych mieszczan in magistratu et officijs będączych, od teraźnieyszy expedicyey pospolitego ruszenia wolnych czyniemy, declaruiąc y vznawaiąc, iż tak osoby ich od tego pospolitego ruszenia wolne maią bydz , iako tez y od pocztów y od dóbr swoich ziemskich stawać w pospolitem ruszeniu nie powinni. Na co tę naszą daiemy attestatią z podpisem rąk naszych y przycisnieniem pieczęci. Datum pod Kosina die septima Iunij, millesimo sexcentesimo quinquagesimo primo. — Władysław Dominik xiążę na Ostrogu y Zasławie woiewoda krakowski mppa. — Stephan z Piłce Koryciński oświę- cimski , oycowski , wolbrąmski starosta mppa. — Alexander Płaza starosta brzeźnicki. — Andrzey Rey starosta małogoski. — Władysław Rey z Na- gło wicz starosta lubuski. — łan Stanisław z Piłce Koryciński starosta gniew- kowski. — Adam Rey mppa. — Alexander Koryciński chorąży woiewodz- twa krakowskiego. — łan z Dembiąn Dembiński mppa. — Paweł z Stoku Stokowski mppa. — Achacy Taranowski czesnik sanocki mppa.
Kodeks Zaleskiego, karta 234, stronica odwrotna.
1O01. 1 65 1, die 14. m. Iunii, ex castris ad Sokal positis.
Ioannes Casimirus rex Poloniae magistratum civilem Cracoviensem hor- tatur, ut in urbe pacem constituere studeat.
Ioannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Mazouiae, Samogitiae, Smolensciae, Czernihouiaeąue, necnon Suecorum, Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex. Spectabilibus et famatis, proconsuli et consulibus totiąue magistratui ciuitatis nostrae Cra- couiensis, fideliter nobis dilectis, gratiam nostram regiam. Spectabiles et fa- mati, fideliter nobis dilecti ! Expositum est nobis cum graui ąuerella a per- fidis Iudaeis Cracouiensibus, ąuomodo non ita pridem in ciuitate nostra Cracouiensi academiae Cracouiensis studiosi ausu nefario tumultum conci-
28o
tauerunt et varij homines, vtpote artifices plurimiąue ciuium filij et ciues, obliti suae conditionis et status, vestrae iurisdictioni subiecti, concitato tu- multui se immiscuerunt vnaque cum tumultuantibus, legibus et publica secu- ritate violata, Iudaeos negotiantes domosque suas ad ciuitatem suam redeuntes, mercibus multis imo vestitu ipso spoliauerunt, fustibus et armis verberarunt, cruentis vulneribus affecerunt, aliąuos crudeliter occiderunt, execarunt, ciui- tatem illorum expugnandam inuaserunt. In haec tanta et tam enormia sce- lera si quo tempore seuere est animaduertendum , tum maxime hac tempe- state, dum hostilis rebellionis tumultus coniuratamąue potentiam reprimere et bono .... confundere adnitimur. Vestris itaąue Fidelitatibus districte praecipimus, vt in idipsum omnibus incumbatis viribus, ąuatenus omnimoda pax et tranąuillitas in nostra ciuitate Cracouiensi seruetur, securitas locorum ąuorumuis et viarum custodiatur; mandamus autem praesentibus literis no- stris, vt praenominatos tumultuatores omnesąue nebulones et ąuosuis pu- blicos latrones per ciuitatem et suburbia aliaąue loca oberrantes capiatis, poenis grauibus seueritate legum sancitis, afficiatis seuereąue puniatis : pro gratia nostra et officiorum suorum debito Fidelitates vestrae secus non factu- rae. Datum in castris ad Sokalium die XIV mensis Iunij , anno Domini MDCLI, regnorum nostrorum Poloniae III, Sueciae vero IV anno. — Ioan- nes Casimirus rex. — Remigianus Piasecki regens cancellariae reg. Mai.
Dokument papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
1O02. 165 1. die 10. m. Iulii, Cracoviae.
Publicatio senatus consulti de defensione urbis.
Actum feria secunda antę festum s. Margarethae virginis et martyris proxima. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia perso- naliter veniens prouidus Gregorius Tokarski m. r. generalis castrensis, in vim fidelis relationis suae recognouit tenore verborum seąuenti : Z roska- zania magistratu tutecznego krakowskiego obchodziłem we czwartek przeszły w Krakowie wszytkie kamienice krakowskie, których miałem na delacie N. 143, także y dworki y domy, vpominaiąc y opowiadaiąc mieszkańców y gospodarzow, ażeby pachołków z muszkietami wysyłali do piechoty miey- skiey dla obrony miasta, także y zęby na grabarkę do kopania wałów po- syłali. Sic et non aliter factum esse referens, relatione sua praemissa firmante.
Acta Consul. Crac. 39, str. 1 149.
281
1O03. 1651. die 30. m. Decembris, Varsoviae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae advocato; scabinis totiąue communitati civitatis Cracoviensis mandat, ne cives ullos a vectigalibus et contributio- nibuś liberos faciant.
Honoratis et famatis aduocato, scabinis totiąue communitati ciuitatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis. — łan Kazimierz z łaski Bozey kroi polski, wielkie xiążę lithewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflanckie, smoleńskie, czerniechowskie a szwedzki, gottski, wandalski dzie- dziczny kroi. Sławetni nam wiernie mili ! Z osobliwey przychylności naszey krolewskiey przeciwko miastu tutecznęmu chcemy, aby w tych ciężarach, w których się naiduie za tak gwałtownymi czasów teraznieyszych podatkami, iako naywiększe vlzęnie y folgę za panowania naszego vznało. Przeyrzawszy się tedy, isz ztąd naiwiększe vciążęnie ponosi, że wiele się takich naiduie, którzy rożnymi praetextami pospolitych ciężarów vchodzą, coby do wszyt- kich należeć miało, naimnieyszą część wkładaią, przez co nisczeć y wniwecz się obracać muszą, nic słusznieyszego nie rozumiemy, aby pod iednęm pra- wem będący iednakowo do wszytkich ciężarów należeli, które tym snadniey- sze do zniesienia będą, gdy ich zarówno wszytkim dostawać się będzie. Iakosmy tedy tym naywięcey respektem abusum dawszy przywileiow sca- binorum Iuris supremi, swiezęm naszęm wyrokiem, ktoręmi się od ponosze- nia zarownie z drugimi miesczany ciężarów pospolitych zasłaniali, na instan- tią Wier. WW. znieśli, tak aby się y tęm nikomu krzywda nie działa, ros- kazuięmy surowo Wier. WW. abyście nikogo w tym y samey zwierzchności rady tameczney nie ochraniali, ani zadnęmi respektami nie idąc, któryby się z obywatelow tutecznych iakimkolwiek praetextem z tego wyłamywać chcieli, onych do tego środkami sprawiedliwymi prawnęmi przycisnęli, będąc tego pewnymi, że w tak słuszney Wier. WW. praetensiey skutecznie do- pomożemy. Co osobliwęm roskazanięm radzie tuteczney intimuięmy, aby w to pilno weyrzeli, iakoby żaden od podobnych nie był vwolniony cięża- rów, który gruntów zażywa tamecznych. Poczuć się w tym , co po Wier. WW. mieć chcemy, zechcecie dla łaski naszey, którą Wier. WW. ofiaruięmy. Dan w Warszawie dnia XXX miesiąca grudnia roku Pańskiego MDCLI, pano- wania naszego polskiego III0, szwedzkiego IV roku. — łan Kazimierz kroi.
Dokument papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną , po stronie adresowej wyciśniętą.
1O04. 1652. die 3. m. Aprilis, Varsoviae.
Ioannis Casimiri regis Poloniae decretum, inter communitatem civitatis Cracoviensis et magistratum consularem Cracoviensem de contributionibus solvendis litem dirimens.
Ioannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czerniecho-
36
2^2
uiaeque, nec non Suecorum, (rottorum, Yandalorumąue haereditarius rex. Significamus praesentibus literis nostris, quorum interest, rniuersis et sin- gulis, citatos fuisse ad nos et iudicium nostrum literis citationis nostrae secundae spectabiles proconsulem, consules totumąue magistratum consula- rem Cracouiensem, ąuorum nomina et cognomina hic pro expressis et in- sertis habere yolumus, de personis, causa infrascripta ac bonis ipsorum ge- neraliter omnibus, ad instantiam instigatoris nostri et reipublicae eiusąue delatorum, honoratorum scabinorum totiusąue communitatis ciuitatis nostrae Cracouiensis, actorum, qui ipsos coniunctim et diuisim vnumquemque eorum secundo post obtentam conturnatiae paenam citarunt ideo, quia ipsi, licet de corpore ciuitatis Cracouiensis sint, ibique ad instar aliorum conciuium ne- gotia et mercaturas exerceant, iuribus, priuilegijs, immunitatibus et liberta- tibus ciuitati Cracouiae eiusque ciuibus per diuos antecessores nostros col- latis, per nos approbatis gratiose, ad instar aliorum ciuium gaudeant et in qualibet occasione tutarentur, nihilominus tamen in graue eorundem conci- uium suorum et totius reipublicae praeiudicium ac daranum, contributiones tam per status regni in comitijs regni generalibus sancitas, vtpote sosz et donatiuum nuncupatas, quam et alias plurimas, per communitatem Craco- uiensem prout ante; ita vel maxime sub tempus publicae modernae et prae- teritae belli generalis expeditionis, pro praesidio ciuitatis ad fouendum pe- ditatum , ex mente legum publicarum sancitas, conferre et soluere nolunt et recusant, insuper onera ciuilia, vtpote custodias aliaque onera, munia per ciues obiri et expediri solita et necessaria, subterfugiunt et ab ijs sese eximunt. Quo facto conciues suos aggrauantes depauperant. Ad quarum omnium contributionum tam hucusque cum summo praeiudicio delatorum retentarum et ad summam ducentorum millium florenorum Polonicalium per actores contra quemlibet ipsorum seorsiue taxatarum et liquidatarum, quam et successu temporis oriundarum laudandarumque solutionem, insimul cum alijs ciuibus faciendam, necnon onerum ciuilium omnium cum conciuibus alijs aequaliter subportationem praestandam, citati sunt, citatione ipsa de praemissis latius obloquente et enarrante. Quo in termino ex eadem citatione incidente, cum partes vtraeque, actorea videlicet generosus instigator per- sonaliter, honesta communitas Cracouiensis per nobilem et honoratum Ioan- nem Pernus seniorem scabinum, Quadraginta viri per nobilem et honoratum Marcum Antonium Moriconi, factorem nostrum, contubernia vero per fama- tum Georgium Iantoszowicz, contubernalium Cracouiensium seniorem, citata autem vtpote spectabili magistratu consulari Cracouiensi per excellentem ac spectabiles G-abrielem Ochocki medicinae doctorem, Martinum Paczoska et Georgium Pipan, consules et collegas suos, iuxta plenipotentiam a toto ma- gistratu consulari ea in causa collatam, in iudicio nostro assessoriali com- parerent atque defensores sibi ad tutandam causam et promouendam dedi peterent, iudicium assessorum nostrorum actoribus nobiles Andream Wy- szyński et Simonem Andream Staniewicz ad promouendam, citatis vero no- bilem Thomam Bystrzycki ad defendendam causam addidit, causamque prae- sentem ad diem crastinum reiecit. Ouo rursus in termino ex eadem reiectione incidente, partibus vt supra coram nobis et iudicio nostro assessoriali com- parentibus et in controuersias suas descendentibus, et actoribus quidem ex
283
citatione sua contra citatos proponentibus, iuxta contenta illius in omnibus decerni postulantibus , citatis vero terminum et forum ex varijs rationibus excipientibus, idem iudicium assessorum nostrorum, termino et foro citatis adinuento, ijsdem in causa praesenti procedere mandauit. Porro in proce- dendo memoratis citatis generosum instigatorem, actoresąue modernos incom- petentes esse, siąuidem non ag"itur de contributionibus publicis regni sed ciuitatis Cracouiae et sic priuatis, excipientibus, ąuoad autem modernos córa- parentes nomine communitatis ab ijsdem exhiberi plenipotentiam affectan- tibus, actoribus vero plenipotentiam sufficientem ab honesta communitate producentibus, seąue esse competentes actores asserentibus, generoso vero instigatore regni, se legitimum ac competentem actorem ex varijs legitimis- que rationibus iudicialiter allegatis deducente, iudicium nostrorum assesso- rum auditis partium controuersijs et allegationibus, ijsdemąue diligenter per- pensis, actoribus competentibus adinuentis, eisdem ad contenta citationis actorum respondere iniunxit. In respondendo itaąue citatis supranominatis incompetentiam actionis ex varijs rationibus oretenus illatis, obijcientibus aliasque suas defensas inferentibus, memoratum iudicium assessorum nostro- rum causam eandem vna cum toto illius effectu, saluis omnibus defensis et beneficijs iuris, vtrique parti de iure seruientibus, ad nos et iudicia rela- tionum nostrarum propriarum remiserat, decretis ijsdem iudicij assessorialis tum et remissa latius praemissa in se continentibus et obloąuentibus. In ter- mino itaąue hodierno iudicij relationum nostrarum propriarum ex eadem remissa proueniente legitime et hucusąue continuato, partibus supra nomi- natis modo praemisso cum suis patronis nobilibus Andrea Wyszyński et Simone Andrea Staniewicz atąue Thoma Bystrzycki ad hanc causam ab vtrinque additis, coram nobis et iudicijs relationum nostrarum propriarum comparentibus eumąue terminum attentantibus et in controuersias ab vtrin- que inter se iure mediante descendentibus, et actorea quidem reassumpta sua propositione eandemque meliorando , in eodem spectabili magistratu viginti personas, quae antehac et ad praesens sat opima mercimonia tractant et exercent7 vt ex registris et libris camerarum theloneorum regni authen- tice depromptis, per ipsos actores iudicialiter productis, constat, indebite cum summo praeiudicio, damno et extrerna fere inopia et ruina communi- tatis totius omnia onera publica et priuata pro ijsdem mercatoribus in ma- gistratu existentibus, semper ex viliori sua mercatura exoluentis, a tot annis sese subtraxisse et hucusque subtrahere, nec iusto et legitimo praetextu ac titulo eadem onera, videlicet contributiones publicas, vulgo szos, donatiua et alias omnes, tam in comitijs regni, quam et ab ipsis laudatas, aliaque onera ciuilia in propositione sua fusius expressa, proportionaliter sustinere detrectasse deducente, quatenus ijdem in magistratu existentes mercatores tam in posterum huiusmodi onera omnia cum communitate aequaliter seu proportionaliter, habita tamen ratione quantitatis et qualitatis fundorum, mercimoniorum et negotiationum sufferant, quam et retentas contributiones, donatiua et onera tempore sui consulatus, quae vltra damna et litis expensas, sibi ad ducenta millia fiorenorum Polonicalium taxant, realiter et in effectu exoluant et restituant, competenti actione adinuenta, ipsis decreto iniungi et serio demandari postulante ; in contrarium vero citatis ad exceptionem
284
suam incompetentis actionis in iudicio nostro assessoriali illatam , recurren- tibus, reproductisąue in fulcimentum intentionis suae decretis aliąuot sere- nissimorum diuae memoriae Poloniae regum, praedecessorum nostrorum, videlicet Sigismundi primi anni millesimi quingentesimi vigesimi primi et millesimi quingentesimi vigesimi ąuarti , deinde tertio serenissimi olim Si- gismundi tertij parentis et praedecessoris nostri desideratissimi, inter cora- munitatem et magistratum Cracouiensem anni millesimi sexcentesimi vige- simi sexti, in facie iudicij nostri exhibentibus atąue vigore eorundem decre- torum se liberos et immunes ab omnibus contributionibus publicis et priuatis pronuntiari contendentibus, seque conseruari circa huiusmodi decreta et liber- tatem petentibus, quod vero attinet tabulas mercatorias et varia regestra per actores reproducta, illis in omnibus et per omnia contradicentibus et ad informationem nostram varias rationes oretenus inferentibus et se simi- liter ratione praeteritorum ab incompetenti actione liberari postulantibus, ex aduerso autem actoribus actionem per se citatis vti ciuibus et mercato- ribus Cracouiensibus, licet in magistratu existentibus, ratione ferendorum pariter omnium onerum cum communitate soluendarumąue contributionum, a ąuibus nobilitas nec clerus neutiąuam liberatur, competentissimam esse actionem, idąue ex vi legum publicarum, ąuibus contributiones omnes vulgo pobory, szosę et donatiui non obstantibus ąuibusuis priuilegijs, rescriptis, decretis ac alijs immunitatibus sine ulla exceptione et restrictione officialium exoluendas esse, seuere cautum est; deducentibuś, atąue ad probandam hanc competentiam actionis priuilegia varia tum constitutiones regni tam anti- ąuiores ąuam nouellas praelegentibus, decreta vero bina per citatos exhibita olim Sigismundi primi annorum millesimi ąuingentesimi vigesimi primi et millesimi ąuingentesimi vigesimi ąuarti ad causam hanc nihil ąuidąuam facere nec operari , eo, quod ex contextu eorundem non apparet libertas magistratus consularis Cracouiensis ab omnibus oneribus publicis et priuatis, ratione ąuorum ad praesens actio rertitur, sed potius pro communitate ex- positarum summarum restitutio ijsdem decretis iniuncta fuerit allegantibus, et insuper decretum inter eosdem actores et magistratum atąue honoratos aduocatum et scabinos Iuris supremi arcis nostrae Cracouiensis ex serijs partium controuersijs in simili materia Varsauiae feria ąuinta postridie festi sanctae Luciae virginis et martyris anno proxime praeterito millesimo sexcen- tesimo ąuinąuagesimo primo latum, producentibus, tum etiam varia decreta nostra et serenissimorum praedecessorum nostrorum in similibus lata, alle- gantibus, ąuantum vero attinet decretum serenissimi olim Sigismundi tertii parentis et praedecessoris nostri desideratissimi, in anno millesimo sexcen- tesimo vigesimo sexto, in relationibus latum, illud ąuoąue citatos de piano non liberare eo; quod ad vnum dumtaxat fundum seu lapideam, in qua qui- libet ex magistratu consulari habitat, tum et a victu esse liberos, serenissi- mus olim Sigismundus tertius in praeallegato decreto pronuntiauerit, non vero ea libertas ad omnes et singulos fundos aliasque opimas merces, quae citatis singulis annis Cracouiam inducuntur et inuehuntur, nec ad lucrum ex huiusmodi mercibus proueniens extendi \llatenus possit, luculenter pro- bantibus, atque non obstantibus hisce decretis praetextu libertatis particu- lariter et restrictive appositae, generali llbertate, qua nec clerus neque no-
285
biles, fundos ciuiles possidentes, vt praemissum est, in reg"no gaudere et sese tueri possunt, citatos modernos de plano; vtpote cum a nonnullis mer- eibus, videlicet institis salinarijs et apothecis contributiones non tutando sese praedicto decreto anni millesimi sexcentesimi vigesimi sexti solvant, immunes pronuntiari posse, verum eosdem ad restitutionem seu solutionem retentarum contributionum, modo suprascripto taxatarum, ac damnorum ac litis expen- sarum, per actores inde perpessarum, iudicialiter stringi et compelli ; atąue vt in posterum sine vlla renitentia et vlterioribus diffugijs contributiones ąuasuis publicas et priuatas, per ordines ac communitatem atąue magistra- tum Cracouiensem iuxta antiąuam consuetudinem laudatas vel laudandas, omnes et singulas vna cum communitate soluant et onera tam publica quam priuata ferant; de rigore iuris prouideri et sententiari postulantibus, ąuinimo paenas super magistratu, eo, quod non tantum ipsimet contributiones soluere renuerint, verum etiam et viduas relictas defunctorum mercatorum et con- sulum Cracouiensium, mercimonia maritorum suorum exercentes et consti- tuentes, cum maximo itidem communitatis damno et iniuria, acsi respectu immunitatis personalis maritorum, quae cum vita cuiusuis extincta est, tum et alias diuersas personas officiales ab oneribus et exactionibus decretis suis eliberasse et in patrocinio suo fouisse, ausi fuerint, decerni et irrogari ex- poscentibus, et ne in posterum talia patrocinia tam viduis praefatis, quam et alijs diuersis personis sub praetextu et colore quorumuis officiorum exi- stentibus, magistratus praebere audeat, serio et sub paenis inhiberi, ipsosque in damnis et litis expensis, in cancellaria decretorum nostrorum liquidandis, condemnari vrgentibus ; e contra citatis replicantibus pro sui officij debito iuxta antiquum morem et consuetudinem, ingruente publica necessitate, pro dignitate officij sui vigilias et custodias absoluere et summo periculo salutis et fortunarum suarum tumultibus, qui saepe solent accidere, pro viribus suis consulere aliaque pro integritate et conseruatione ciuitatis et iurium ac liber- tatum ipsius publice et priuatim gerere et pati, ad quae priuati ciues non tenentur, ex hisque rationibus libertatem ab impetitione actorum et tota causa praesenti perpetuo ex benignitate et clementia nostra supplicantibus ; actorea vero parte declarante se, quod non affectant citatos cogi ad onera seruilia sed dumtaxat ad contributiones, donatiuua et alia onera publica et priuata, vt supra specificata, iuxta taxam per duos deputatos ex consulatu et alios mercaturae et artis peritos, a communitate deputatos, vt moris est, faciendam, praestanda et ferenda cogi et compelli petentibus : nos cum con- siliarijs, lateri nostro assidentibus, auditis partium ambarum controuersijs, allegationibus et defensis, ijsdemque accurate perpensis, remissa per iudi- cium assessorum nostrorum ad nos et iudicium relationum nostrarum pro- priarum facta, necessaria adinuenta, illam expediendo competenti actione adinuenta, citatis in causa praesenti directe respondere mandauimus. Porro partibus vtrisque ad anteriores suas rationes sese referentibus, generoso quoque instigatore regni coram nobis comparente atque non solum citatos verum etiam consulum viduas ad solutionem contributionum ąuarumuis tam publicarum quam priuatarum, legibus et constitutionibus publicis stringi de- bere, nec quempiam ipsorum ab eiusmodi contributionibus . de quibus res est, nullatenus liberari posse, multis rationibus suis deducente , vbi etiam
286
spirituales et cuiusuis ordinis regulares ac cuiuscunąue status, dignitatis, etiam eąuestris ordinis personas, bona ciuilia Cracouiae possidentes, vna cum eorum inąuilinis victum ibi ąuouis modo quaerentibus, ad easdem con- tributiones et alia onera publica et priuata ex praescripto legum publicarum ac iuxta varia praeiudicata regia teneri et obligatos esse comprobante : nos cum ijsdem consiliarijs, lateri nostro assidentibus, auditis vtrarumque par- tium controuersijs, visis, lectis ac bene examinatis priuilegijs, decretis, iuri- bus, regestris ac documentis, ab vtrinque productis, tum legibus et consti- tutionibus publicis ac alijs rationibus iuridicis hinc inde allegatis, licet qui- dem iuxta declarationem decreti diuae memoriae serenissimi Sigismundi tertij parentis et praedecessoris nostri desideratissimi , sub data Yarsa- uiae feria sexta antę festa solennia Pentecostes proxima, anno millesimo sexcentesimo vigesimo sexto ex controuersijs partium lati, ex rationibus in eodem decreto expressis, spectabiles proconsul et consules ciuitatis nostrae metropolis regni Cracouiae a contributionibus tam a victu, quam ab vna saltem domo, in qua quispiam consulum residet, immunes sint, nihilominus tamen eo in consideratione habito, quod in eodem decreto anni millesimi sexcentesimi vigesimi sexti de alijs domibus et fundis, tum etiam de modo victus et ratione mercaturae et negotiationis ac alijs, de quibus ad praesens mouetur quaestio, nihil quidquam specialiter sancitum sit, ideo amputando omnes et quascumque difficultates et differentias, inter actores et citatos intercedentes, suprascriptum decretum anni millesimi sexcentesimi vigesimi sexti declarando, quod attinet contributiones et alia onera publica et priuata ratione vnius domus spectabilis proconsulis et cuiuslibet consulis, tum etiam ratione victus, spectabilem proconsulem et quemlibet consulem, nunc et pro tempore existentem, ratione vnius domus duntaxat et a victu sine quauis tamen mercatura et negotiatione quaesito; a quibusuis contributionibus, dona- tiuis et alijs quibusuis publicis et priuatis oneribus, quouis nomine et ra- tione impośitis et imponendis, ac laudatis et laudandis, liberos et immunes esse et fore decernimus et pronuntiamus; qua etiam libertate et immuni- tate viduas consulum relictas, in \iduali statu permanentes, gaudere et po- tiri debere declaramus. Spectabilem vero proconsulem et quemlibet consu- lum praeter vnam lapideam alias domos, lapideas, fornices, institas et fun- dos possidentes, vti etiam a tempore sui proconsulatus et consulatus merca- turas, negotiationem et mercimonia cuiusuis generis, speciei et quantitatis exercentes, eorumąue suecedaneos, nemine penitus excepto, ad omnes et singulas contributiones, tam publicas pro necessitatibus reipublicae in comi- tijs generalibus regni laudatas et in posterum laudandas, vulgo szos, dona- tiuum, simpla et alio quouis nomine nuncupatas, quam et ciuiles sub tempus interregni, coronationis, publicae expeditionis et alio quouis tempore et quo- uis modo in quosuis vsus, commoditates et necessitates ciuitatis nostrae Cra- couiensis per spectabilem magistratum cum honesta communitate constitutas et constituendas, tum etiam omnia onera ciuilia (exceptis tamen seruilibus et personalibus, a quibus illos et quemlibet illorum immunes facimus) ad instar aliorum ciuium ratione fundorum, tum et mercatorum mtione merca- turae, negotiationis et mercimoniorum iuxta taxam per duos e spectabili magistratu tum et deputatos a honesta communitate, videlicet duos ex sca-
28;
binis; duos ex mercatoribus et duos ex contubernijs ea in re peritos, habita ratione qualitatis, ąuantitatis et valoris bonorum et mercimoniorum, fideliter. vt moris et consuetudinis est, reassumptis super officijs suis iuramentis, fa- ciendam, omnino adstrictos fuisse et esse; teneriąue perpetuo, non obstan- tibus priuilegijs et exemptionibus quibusuis, eisdem citatis antehac concessis, decernimus et statuimus, et ad omnia ea viduas consulum relictas ad instar ipsorum proconsulis et consulum teneri et obligatos esse sancimus. Ouod autem attinet contnbutiones et onera, de ąuibus agitur, ad praesentem vsque diem retenta et debita, tum danina et litis expensas; per actores perpessa, citatos proconsulem et consules infra denominatos in retentis ac damnis et litis expensis condemnamus et amputando inter easdem partes ulteriores litis anfractus, difficultates et expensas, ea omnia ad triginta millia floreno- rum monetae Polonicalis absąue alia liąuidatione et comprobatione actorum moderamur. Et ąuoniam coram nobis iudicialiter deductum et comprobatum est, viginti ex spectabili magistratu, yidelicet Stanislaum Conradt, Matthaeum Gruszczyński, Christophorum Schedel, Andream Węgrzynowicz, Gabrielem Ochocki, Stanislaum Spinek, Raphaelem Dellpace, Iacobum Celesta, Marti- num Paczoska, Ioannem Formankowicz, Franciscum Cyrus, Hieronymum Pinoci, Andream Cieski, Sebastianum Zacherla, Sigismundum Hyppolith, Andream Cieniowicz, Paulum Fryznykier, Michaelem Behem, Benedictum Sayioli et Iacobum Borkowski mercaturam et negotiationem ac mercimonia exercuisse et exercere, ideo ipsos supranominatos ad solvendam dictam summa m florenorum triginta millium et ąuemlibet ipsorum pro rata sua infra expressa, yidelicet Stanislaum Conradt ad florenos trecentos Polonicales, Matthaeum Gruszczyński ad florenos ąuadringentos itidem Polonicales, Chri- stophorum Schedel ad florenos ter mille quingentos, Andream Węgrzynowicz florenos ąuingentos, Gabrielem Ochocki florenos octingentos, Stanislaum Spinek florenos octingentos, Raphaelem Dellpace florenos ter mille ąuadrin- gentos, Iacobum Celesta florenos quinque millia, Martinum Paczoska florenos mille quingentos, Ioannem Formankowicz florenos octingentos, Franciscum Cyrus florenos bis mille, Hieronymum Pinoci florenos bis mille, Andream Cieski florenos ducentos, Sebastianum Zacherla florenos ter mille, Sigismun- dum Hyppolit florenos bis mille, Andream Cieniowicz florenos quingentos, Paulum Fryzneikier mille ducentos, Michaelem Bechem mille ducentos, Be- nedictum Savioli florenos 650, Iacobum Borkowski florenos 450 teneri et obligatos esse sententiamus. Cuiusquidem summae florenorum triginta mil- lium proconsul et consules memorati yiginti millia actoribus in recompen- sam damnorum et litis expensarum, per ipsos perpessorum, pro festo Nati- uitatis sancti Ioannis Baptistae proxime venturo anni praesentis, reliqua vero decem millia in exemptionem bonorum villae Dąmbie, pro simili summa decem millium florenorum oppignoratorum, pro festo sanctorum Trium Re- gum anni proxime venturi millesimi sexcentesimi quinquagesimi tertij absque vlla mora et defalcatione, non obstantibus quibusuis rescriptis ac litteris moratorijs, in cancellaria officij consularis Cracouiensis realiter et in parata pecunki persoluere et numerare, salua quietatione actorum tenebuntur et erunt adstricti, idque sub paenis peculatus et priuationis officiorum alijsque in retentores contributionum publicarum et priuatarum legibus et constitu-
288
tionibus regni et decretis regijs sancitis, quas exnunc super ipsos et quem- libet ipsorum contrauenientem absąue alia adcitatione seu termini cunser- uatione decernimus et ad easdem publicandas quemlibet ministerialem regni generałem, dum et ąuando pars actorea id affectauerit, addimus et pro exe- cutione in bonis et personis cuiuslibet praesenti decreto nostro non satisfa- cientis, ad ąuodlibet iudicium seu officium competens remittimus. Caeteros vero consules, vtpote generosum Philippum Huttini secretarium nostrum et decretorum curiae nostrae notarium, Adamum Nagoth, Franciscum Rolinski et Georgium Pipąn, siąuidem ipsos aliąuam mercaturam exercuisse et exer- cere non deducitur et vnam tantum domum possident, ab actione praesenti liberos facimus et pronuntiamus, ita tamen, quod si aliąuis ipsorum merca- turam seu negotiationem exercuerit et praeter vnam domum alias lapideas, fornices, institas et fundos possederit, ad contributiones et alia onera ad instar aliorum consulum tenebuntur ; in futurum vero in ąuantum ijdem citati et eorum in magistratu successores contributiones, donatiua et alia omnia, ad quae vigore praesentis decreti nostri condemnantur, iuxta taxam per deputatos ex spectabili magistratu et ex honesta communitate iuratos et rei huius peritos habita vt supra ratione ąualitatis, ąuantitatis et valoris bono- rum et mercium factam, non persoluerint, neque onera ciuilia, vt supra, praestiterint, aut aliąuis eorum non persoluerit nec praestiterit, de eisdem et ąuolibet ipsorum spectabilis magistratus Cracouiensis vnica citatione prae- via peremptoria, amputatis ąuibusuis dilationibus et exceptionibus indilatam iustitiam administrare tenebitur. Et ąuoniam interest, vt omnes, vt supra, bona ciuilia Cracouiae possidentes, mercaturas exercentes, et victum quovis modo ąuaerentes, nemine excepto, (praeter spectabilem proconsulem et con- sules iuxta anteriorem nostram praesentem declarationem) vigore legum pu- blicarum et decretorum regiorum ad easdem contributiones et onera adi- gantur et compellantur, idcirco eidem spectabili magistratui Cracouiensi, ne ąuempiam ciuilis status et conditionis, etiam officiales et ministros seu pri- uatas ąuasuis personas ab huiusmodi contributionibus et oneribus pendendis et praestandis ąuouis praetextu et causa liberet et absoluat, nisi suam litem et causam facere velit, ąuinimo eosdem ad ea omnia iure mediante, vt supra dictum est, adigat et compellat, serio iniungimus et mandamus et amputando difficultates, quae ratione huiusmodi contributionum et onerum ciuilium cum spiritualibus etiam cuiusuis ordinis regularibus et eąuestris ordinis personis eorumąue inąuilinis, borni ciuilia Cracouiae possidentibus, ea tamen, (licet ex vi legum publicarum et decretorum regiorum antę hac latorum, teneantur) soluere et praestare in summum damnum et praeiudicium ciuium nostrorum Cracouiensium recusantibus, interuenire possent, g'eneroso instigatori regni, ąuatenus ex delatione spectabilis magistratus et honestae communitatis Cra- couiensis easdem spirituales et cuiusuis ordinis regulares et eąuestris ordinis personas directe post curiam nostram (non derogando tamen ąuidąuam iurisdictioni ciuili in causa fundorum et onerum ciuilium cum alijs personis ad spectabilem magistratum vigore legum pulicarum competenti) peremptorie adcitet, serio iniungimus et praecipimus praesentis decreti nostri vigore. In cuius rei fidem praesentibus sigillum regni nostri est appressum. Datum Yarsauiae feria ąuarta post festa solennia sacri Paschatis, gloriosissimae
28Q
Resurrectionis domini nostri lesu Christie anno eiusdem millesimo sexcen- tesimo quinquagesimo secundo, regnorum nostrorum Poloniae et Sueciae ąuarto. — Relatio reuerendissimi in Christo patris, domini Andreae de Leszno Leszczyński, episcopi Culmensis et Pomeraniae, praepositi Plocensis et sancti Michaelis in arce Cracouiensi, supremi regni cancellarij. — Andreas de Leszno episcopus Culmensis et Pomeraniae; cancellarius regni. — Philippus Lluttinus sacrae regiae maiestatis secretarius et notarius mppa.
Kodeks Zaleskiego, karta 237.
1O05. 1652. die 15. m. Aprilis, Varsoviae.
loannes Casimirus rex Poloniae, inter communitatem civi.tatis Craco- viensis et adrocatum scabinosque Iuris supremi castri Cracoviensis, de con- tributionibus solvendis litem dirimit.
loannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae , magnus dux Lithvaniae, Russiae, Prussiae, Masoviae, Samogitiae, Livoniae, Smolensciae, Czerniecho- viaeque, necnon Svecorum , Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex. Significamus praesentibus literis nostris, quorum interest, vniuersis et singulis, intercessisse antea decretum nostrum inter spectabiles proconsulem, consules, aduocatum, scabinos totamque communitatem ciuitatis Cracouiensis, actores ab vna, atque nobiles ac honoratos Nicolaum Oczkowicz aduocatum, Ioan- nem Neapolitan, Rudolphum Kortyni, Gerardum Pryiami, Ioannem Lode- ryk, Franciscum Lupi? Philippum Forconi; Michaelem Krauz, scabinos Iuris supremi castri nostri Cracouiensis, citatos, parte ex altera, pro eo; quia ipsi; licet de corpore ciuitatis Cracouiensis sint, ibique negotia et mercaturam exerceant, patrocinantibus ipsis iuribus, priuilegijs, immunitatibus et liber- tatibus, ciuitati Cracouiensi eiusque ciuibus per diuos antecessores nostros et per nos ipsos gratiose approbatis, in graue eorumdem conciuium Craco- uiensium et totius reipublicae praeiudicium, contributiones tam per status regni in comitijs regni generalibus sancitas, vtpote sosz et donativum nun- cupatas, quam et alias plurimas per communitatem Cracouiensem, prout antę, ita vel maxime sub tempus publicae modernae expeditionis pro praesidio ciuitatis ad fouendum peditatum ex mente legum publicarum sancitas, con- ferre et soluere nolunt et recusant; insuper onera ciuilia, vtpote custodias aliaque munera per ciues obiri solita, subterfugiunt et ab ijs sese eximunt; ad harum omnium contributionum tam hucusque retentarum, quam successu temporis oriundarum solutionem et onerum ciuilium vna cum conciuibus aequaliter subportationem , Varsauiae feria quinta postridie festi sanctae Luciae virg'inis et martyris, anno proxime praeterito millesimo sexcentesimo quinquagesimo primo ex sertis partium ambarum controuersijs latum et pro- mulgatum. Quo quidem decreto nostro, licet citati honorati aduocatus et scabini Iuris supremi castri nostri Cracouiensis producerent priuilegium diuae memoriae serenissimi Casimiri primi Poloniae regis, praedecessoris nostri, primaevae institutionis iudicij prouincialis Iuris supremi castri nostri
37
2< O
Cracouiensis eiusque honoratorum aduocati et scabinorum, antecedaneorum modernorum citatorum , tum eiusdem priuilegij confirmationes per nos et serenissimos antecessores nostros, Poloniae reges factas, tum etiam alia pri- uilegia et iura supraspecificata : nihilominus tamen eo in consideratione na- bito, quod citati moderni eorumąue antecedanei ab immemorabili tempore cum scitu et yoluntate nostra et eorundem praedecessorum nostrorum non ex scultetis, aduocatis et scabinis locorum extra ciuitatem nostram Craco- uiensem situatorum, iuxta eiusdem priuilegij Casimiriani obloquentiam, sed ex ordine ciuilium personarum et iurisdictioni ciuitatis nostrae Cracouiensis subiectarum electi sint , ijdemąue in eadem ciuitate nostra Cracouiensi rem soli possideant, mercaturam exerceant, iuribus, priuilegijs, libertatibus, immu- nitatibus et praerogatiuis generaliter vniuersis ad instar aliorum ciuium gaudeant et potiantur, priuilegioąue praedicto Casimiriano et alijs per citatos allegatis et productis, per varia decreta eorundem serenissimorum praede- cessorum nostrorum tum leges publicas ratione onerum ciuilium et contri- butionum publicarum et priuatarum ac aliarum rerum, de ąuibus agitur, lata, derogatum sit, confirmationesąue eorundem priuilegiorum, per citatos allegatorum, a nobis et eisdem serenissimis atecessoribus nostris factae, in ąuantum iuri publico vsuique contrarientur, nullius sint roboris et momenti, idcirco dispositioni legum publicarum tum et decretis per serenissimos ante- cessores nostros, Poloniae reges latis, inhaerendo, eosdem citatos, ridelicet honoratum aduocatum et scabinos Iuris supremi castri nostri Cracouiensis et eorum succedaneos ad omnes et singulas contributiones, tam publicas pro necessitatibus reipublicae in comitijs generalibus regni laudatas et in poste- rum laudandas, rulgo sosz, donativum; simpla siue quouis alio nomine nun- cupatas, quam etiam ciuiles sub tempus interregni, coronationis, publicae expeditionis et alio quouis tempore et quocumque modo in quosuis vsus et commoditates ciuitatis nostrae Cracouiensis per spectabilem magistratum cum communitate constitutas et constituendas, tum etiam omnia onera ciuilia, nullis penitus exceptis, ad instar aliorum ciuium Cracouiensium perferenda, omnino adstrictos et obligatos fuisse et esse, tenerique perpetuo, non obstan- tibus priuilegijs et exemptionibus quibusuis eisdem citatis antę hac concessis, decreueramus et statueramus, eosdemque citatos honoratum aduocatum et scabinos Iuris supremi ratione retentarum publicarum et priuatarum contri- butionum, donatiui et aliarum, tum etiam onerum ciuilium non praestitorum, reliquorumque in citatione expressorum, de quibus agitur, ad illam vsque diem, amputando vlteriores litis anfractus et expensas absque alia liquida- tione et moderatione ad quindecem millia florenorum monetae Polonicalis condemnaueramus. Quam quidem summam quindecem millium florenorum citati memorati sub paenis in retentores contributionum publicarum et pri- uatarum legibus publicis et decretis regijs sancitis, quas exnunc decreuera- mus, penes acta cancellariae decretorum nostrorum reponere tenebantur duabus ratis: primam quidem in termino sex septimanarum a die iudicialiter oblati praesentis decreti nostri proximarum peremptorio, nouem millia flore- norum monetae Polonicalis, quae honestae communitati Cracouiensi in recom- pensam damnorum et litis expensarum , per eandem communitatem hac in causa errogatarum et coram nobis liquidatarum , adiudicaueramus et me-
2gi
diante ąuietatione eidem communitati realiter et integre extradi mandaue- ramus ; residua vero sex millia in termino aliarum sex septimanarum, dictas septimanas immediate subsequentium peremptorio , quam summam sex mil- lium florenorum in vsum et commodum ciuitatis nostrae Cracouiensis, prout spectabilis magistratus cum honesta communitate Cracouiensi conuenerit, assignaueramus et appropriaueramus. Casu vero contrauentionis et pro ąuali- bet rata dictarum summarum non solutionis, terminum eisdem citatis coram nobis et iudicio nostro assessoriali pro publicatione paenarum supra decre- tarum , cum causa praesens ex regestro per ministerialem regni generałem acclamata fuerit; absąue alia citatione peremptoria conseruaueramus, — alias prout hoc idem decretum nostrum anterius de praemissis fusius disponit et obloąuitur. Quo in termino ex eadem termini conseruatione legitime conin- cidente, cum partes suprascriptae, actorea quidem spectabilis magistratus et honorata communitas Cracouiensis per nobilem Andream Wyszyński, citata vero yidelicet honorati aduocatus et scabini supremi Iuris castri Cracouiensis, per honoratum Nicolaum Oczkowicz aduocatum et Ioannem Neapolitan sca- binum Iuris supremi castri Cracouiensis, Varsauiae feria sexta post diem Cinerum proxima anno currenti millesimo sexcentesimo quinquagesimo se- cundo, coram nobis et iudicio nostro assessoriali comparerent eumąue ter- minum attentarent, atque procuratorem sibi ad defendendam causam addi peterent, iudicium assessorum nostrorum procuratorem ad defendendam cau- sam citatis nobilem Andream Simonem Staniewicz addidit causamąue prae- sentem vna cum toto illius effectu ad nos et iudicia relationum nostrarum propriarum, siąuidem a nobis ipsis decretum anterius est prolatum, remisit. In termino itaque hodierno iudicij relationum nostrarum propriarum, ex eadem remissa ad praesens legitime proueniente et hucusque continuato, partibus vtrisque vt supra coram nobis et iudicijs relationum nostrarum pro- priarum comparentibus eumąue terminum attentantibus et in controuersias suas ab vtrinque inter se descendentibus et actorea quidem iuxta obloquen- tiam decreti nostri paenas in retentores contributionum publicarum et priua- tarum, legibus publicis sancitas, nimirum paenam peculatus ex causa summae quindecem millium florenorum Polonicalium ratione retentarum publicarum et priuatarum contributionum, donatiui et aliarum, tum etiam onerum ciui- lium non praestitorum , nec non in recompensam damnorum et litis expen- sarum, per communitatem errogatarum, solui binis ratis decretae, et per aduocatum et scabinos citatos modernos non persolutae, neque in tempore primae similiter et secundae ratae iuxta decretum nostrum in cancellaria decretorum nostrorum repositae, manifestationibus in eodem tempore, quo ijsdem ratis satisfactum non est, coram ijsdem actis cancellariae decretorum nostrorum factis, deducente, exindeque rigorem paenarum, decreto anteriori decretarum , ob non satisfactionem rei iudicatae, irrogari et publicari ex- postulante atque declarationem et moderationem vlteriorem (cum in decreto nostro absque alia quauis liquidatione et moderatione solutio summae supra- scriptae decreta est), non posse partem citatam vrgere, decreto eodem ante- riori nostro comprobante, similiter et impossibilitatem persolutionis non posse citatos opponere, cum non modo summam quindecem millium florenorum sed multo maiorem ex inductis mercibus in regnum nostrum quotannis pro
aliąuot centenis millibus tenerentur persoluere, probationibus thelonei came- rae Cracouiensis inductionem in iudicio nostro exhibente atąue eosdem cita- tos omnes, aduocatum insimul cum scabinis oneri et rigori, in decreto nostro anteriori apposito subesse debere, inferente, neąue aduocatum a sufferendis contributionibus publicis et priuatis, vti aeque cum alijs ciuibus mercantias exercentem, liberum esse debere, tanąuam contra decretum anterius nostrum, quo insimul cum alijs citatis omnia onera sufferre decreueramus; eodem de- creto nostro euincente ac paenas conuulsionis iuxta praescriptum legum ex- poscente ; in oppositum vero parte citata non per modum contradicendi de- creto nostro, quod pro sacrosancto habent; sed per modum supplicis Hbelli, se nullam contrauentionem et conuulsionem decreti nostri commisisse ac exinde nec paenam peculatus ratione non repositionis suramae in decreto specificatae, vllatenus succubuisse, eo, quod tam in officio consulari Craco- uiensi circa incidentiam praefixi termini soluendae summae, quam in cancel- laria decretorum nostrorum in puncto requisitionis eiusdem non per aliquod medium refractarium citati processerunt, sed omnem spem in clementia nostra regia et declaratione eiusdem, vti supremi et clementissimi principis, quam nunc benignissime implorant, ob certas rationes totaliter collocauerint, allegante, rationemque singularem impossibilis praedicto decreto nostro sa- tisfactionis, eo, quod non uno eodemque tempore omnes scabini Iuris supremi Magdeburgensis castri Cracouiensis officio suo scabinatus fungi caeperunt, proindeque iuxta temporis differentiam ad paria onera publica respectu officij sui vna cum alijs recenter officium ingressis absque taxa officiosa non teneantur, tum quod in eodem scabinatu non nisi sint tres mercatores ijque exhausti tam per varias temporum calamitateś, quam inuidiam fortunae et aliam fortuitam rerum suarum iacturam; solutioni summae in decreto nostro expressae sufficere et ne vtiquam correspondere possint, insuper quod non temere, sed freti iuribus priuilegiisque Casimirianis, decretisque serenissimo- rum olim regum, antecessorum nostrorum, Sigismundi primi et Sigismundi Augusti, quibus ab omnibus contributionibus dicti spectabiles scabini Turis supremi liberi et immunes pronuntiati sunt, egerint et sese defenderint, in- ducente, ad extremum inhaerendo praeiudicato recenti inter communitatem ciuitatis Cracouiensis et spectabilem magistratum consularem, itidem ex par- tium controuersijs lato, se a seruilibus operis et oneribus, vtpote cum ipsi spectabiles aduocatus et scabini Iuris supremi yigore suorum priuilegiorum et decretorum, officio suo in hucusque cum summa integritate fungantur, iudicia solita exerceant , sumptus et impensas notabiles sine fructu faciant, de piano liberari et hoc in passu respectu officii sui , per quod authoritas praeeminentiae nostrae regiae repraesentatur , a plebe separari , magistra- tuique consulari Cracouiensi, vti in pari magistratu existenti, praedictos spec- tabiles aduocatum et scabinos Iuris supremi aequiparari postulante atque libertatem de piano vt supra petente ; porro nobili ac honorato Nicolao Oczkowicz, Iuris supremi castri Cracouiensis aduocato, praemissis in vim informationis nostrae certis rationibus ac defensis per suum plenipotentem et semetipsum latis, humiliter supplicante, seque circa priuilegium nostrum. ipsi vti aduocato benigne concessum, conseruari et a ąuibusuis oneribus, dationibus et contributionibus tam publicis quam priuatis. laudatis et in
293
futurum quandocunque laudandis, vti ciuitati nostrae Cracouiensi in varijs eiusdem ciuitatis functionibus et officijs satis emeritum, liberum et immunem pronuntiari petente ; actoribus vero, quod attinet contrauentionem decreti nostri anterioris, tum etiam defalcationem summae eodem anteriori decreto nostro expressae, quam fidelibus subditis nostris clementiae nostrae regiae id totum submittentibus et nihilominus tamen, quatenus ciuitati eidem ante- riori decreto nostro quo ad contributiones, donatiua et alia onera publica et ciuilia, tum etiam solutionem summae declarandae absque vlteriori decla- ratione satisfaciant, sub rigore paenarum, in eodem decreto nostro anteriori decretarum et in instanti publicandarum, cogi et compelli petentibus ; quod autem attinet spectabilem aduocatum obstantibus legibus publicis, omnium priuilegiorum reuocatorijs, et decreto nostro anteriori, ea omnia praepostere per ipsum allegari, tum in exequutione anterioris decreti nostri non esse locum vlterioribus controuersijs, inferentibus, citatis vero clementiam et be- nignitatem nostram regiam implorantibus : nos cum consiliarijs, lateri nostro assidentibus, remissa per iudicium assessorum nostrorum ad nos et iudicia relationum nostrarum propriarum facta, necessaria adinuenta, illam expe- diendo, partes vtrasque circa rem iudicatam nostram conseruandas esse du- ximus, vti quidem conseruamus, cum ea tamen declaratione nostra, quod habita ratione citatorum , nobilium et honoratorum aduocati et scabinorum Iuris supremi castri Cracouiensis, vti personarum in officio publico consti- tutarum, eosdem a seruilibus oneribus, ad quae ciues Cracouienses tenentur, ex benignitate et clementia nostra regia liberos et immunes facimus et pro- nuntiamus, vigilias vero et custodias ac alia onera personalia ingruente pu- blica necessitate ad instar spectabilium proconsulis et consulum Cracouien- sium praeuia obdestinatione absoluere teneri, eosdem aduocatum et scabinos Iuris supremi decernimus et sententiamus. Quod vero attinet solutionem florenorum quindecem millium, licet quidem ex vigore eiusdem anterioris decreti nostri ad integram eiusdem summae solutionem teneantur et paenas in eodem decreto succubitas promeruerint; nihilominus tamen, quoniam acto- rea pars tanquam fideles subditi nostri vtrumque gratiae et clementiae no- strae regiae pro sua erga maiestatem nostram regiam submissione remittit, ideo quod attinet paenas contrauentionis succubitas, easdem citatis ex mera benignitate et clemencia nostra regia condonamus; ex summa vero floreno- rum sex millium in vsum et commodum ciuitatis nostrae Cracouiae per nos assignata, quinque millia florenorum itidem ex clementia nostra regia con- donamus, ita tamen, vt citati memorati residuam summam florenorum decem millium hoc modo, videlicet honorati Nicolaus Oczkowicz aduocatus florenos sexaginta tres, Ioannes Neapolitan florenos sexaginta sex, Rudolphus Kor- tyni florenos tria millia sexcentos septuaginta nouem , Ioannes Lodyng flo- renos octingentos, Franciscus Łupi florenorum duorum millium sexcentorum sexaginta sex; Michael Krauz florenorum duo millia septuaginta, Gierardus Pryami florenos trecentos triginta tres, Philippus Forconi florenos trecentos viginti tres Polonicales in instanti in parata pecunia absque ulla contra- dictione, mora, defalcatione in cancellaria officij consularis Cracouiensis iuxtei tenorem anterioris decreti nostri applicandam, realiter et in effectu nurae- rent et persoluant et quilibet ipsorum pro rata, ipsum vt supra concernente,
294
numeret et persoluat, idąue sub paenis eodem anteriori decreto expressis et decretis, quas nunc declaramus, videlicet peculatus atque priuationis offi- ciorum , super ipsos citatos et ąuemlibet contrauenientem irremissibiliter absque alia citatione seu termini con.seruatione publicandis , iniungimus et mandamus, atque ad publicandas easdem paenas casu contrauentionis super praefatis citatis et ąuemlibet ipsorum , ministerialem quemuis regni gene- rałem, si et quando pars actorea id affectauerit, addimus et deputamus, atque pro exequutione tam in bonis quam personis facienda, causam praesentem vna cum partibus ipsis ad officium seu iudicium quoduis regni competens, remittimus, praesentis decreti nostri vigore. In cuius rei fidem praesentibus sigillum regni est appressum. Datum Varsaviae feria secunda post domini- cam Misericordiae proxima, anno Domini millesimo sexcentesimo quinqua- gesimo secundo, regnorum nostrorum Poloniae et Sueciae quarto anno. Re- latio reuerendissimi in Christo patris, domini Andreae de Leszno Leszczyń- ski, episcopi Culmensis et Pomeraniae, praepositi Plocensis et sancti Michaelis in arce Cracouiensi, supremi regni cancellarij. Andreas de Leszno episcopus Culmensis et Pomeraniae, cancellarius regni. Philippus Huttinus sacrae regiae maiestatis secretarius et notarius.
Kodeks Zaleskiego, karta 235.
Poprzedni wyrok królewski wydany w tej sprawie, nosi datę z Warszawy, czwartek po św. Lucy i r. 1651, i przechowany jest w archiwum miejskiem tylko w kopii spółczesnej, poświadczonej. Gdy treść tego wyroku podana jest dokładnie w wyroku niniejszym, przeto nie zamieszczamy tu dosłownego powtórzenia tekstu onegoż.
1096. 1652. die 24. m. Maii, Cracoviae.
Publicatio senatus consulti de vagis.
Actum feria sexta post festa solemnia sacri Pentecostes proxima. — Prouidus Gawronek ministerialis regni generalis et bedellus officij aduoca- tialis Cracouiensis iuratus, publicationem infrascriptam in partibus quatuor cornuorum voce proclamatam sono tubae, ad acta praesentia consularia Cra- couiensia retulit, quae erat eiusmodi : Panowie radźcie WMć wiedzieć, isz z roskazania JEMci pana burmistrza y Ich MMciow pp. radziec do wiado- mości się W W. podaie, zęby się zadęn z luźnych ludzi w Krakowie y po przedmieściach niewazył bawić, któryby służby nięmiał, bo kędy się o takim dowiedzą, surowo karać będą y samych y gospodarzow, u kogoby się takowi znaydowali. A gdyby kto o takowych luźnych ludziach wiedział, zęby vrzę- dowi dawał znać.
Acta Consul. Crac. 39, str. 1381.
295
1O0T. 1652. die 7. m. Iunii, Cracoviae.
Senatus consultum de stipendiis satellitibus civilibus solvendis.
Actum in praetorio Cracouiensi feria 6*a postridie octauae ss. Corporis Christi, videlicet die ia Iunij 1652 (s). — Spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetorio in negocio infrascripto conuocati et vna cum honoratis 40 viris congregati existentes,, considerantes quod exactiones civium constitutae pro peditore(?) ciuili a multis sint retentae nec solutae, easąue domini exactores ob discessum multorum e ciuitate
propter pestem grassantem et aliorum paupertatem eon are non
possunt, ideo conuertendos esse f. mille Polonicales pro stipendijs et salarijs . . . dis ijsdem satellibus (s) ex ea summa et pecunia ciuitati proueniente a scabinis Iuris supremi decreto S. R. Mtis adiudicata, vnanimibus votis et sentencijs concluserunt. Praesentibus ad praemissa mediantibus.
Z księgi rękopiśmiennej „Conclusiones ab anno 1649".
IO08. 1652. die 13. m. Iunii; Cracoviae.
Senatus consultum de peste infectis curandis.
Actum in praetorio Cracouiensi feria ąuinta ipso die festi sancti Antonij de Padua confessoris. — Cjuoniam cuilibet mało obuiare ąuantocius salu- berrimum esse censeatur; praesertim vt tempore praesenti, quo ciuitas Cra- couiae pestilentiae labę contactiua depopulatur, ideo tantae malignitati spec- tabilis senatus Cracouiensis mederi cupiens, dum in freąuenti consessu per schaedulas conuocatus congregatur, ordinationem facit eiusmodi.
Et ąuidem considerans ac praeopponens, triplex genus infectorum in ciuitate ista reperiri, vnum eiusdem de facto signis malignitatis infectum; secundum suspectum propter cohabitationem peractam cum prioribus, tertium opinatiuum, quos oculus humanus indicat sanos, illi tamen possunt esse in- fecti et caeteros perambulantes inficere, cuiusmodi sunt mendicantes, paupe- res, caeteraąue plebs et multitudo vaga , vnanimi consensu , votis et con- silijs suis constituunt; vt cuilibet generi illorum ex suprarecensitis seorsiua extra ciuitatem prouideant, prout de fecto adinuenta sunt statiua et habi- tacula, vbi sic segregati, diuisi et educti atque praeseruati, alimentis cibarijs, potu, medicamentis et alijs necessarijs, ac insuper; quod praecipuum est, (s) salutari confessione et sacrosancta eucharistia ad superas sedes praeparentur. Cjuorum infectorum ąuoniam non exiguus in tanta ciui- tate reperiatur nuraerus, certum autem ob eius nobilitatem (s) enumerare sit difficile pecuniaąue pro suppeditatione victus tantae multitudini, accedente aerarij ciuilis publici maximo defectu, licet ex singulari sua et munifica pro- uisione (s) ergo ciuitatem hanc et affectum populum illustrissimus
dominus episcopus Cracouiensis pro eo centum florenos in ąuamlibet lar- giatur septimanam et eleemosyna per ciues conferenda non suffiełat, si vnde
296
modum conąuirendae pecuniae adinuenire possent modo proportionali in quantitatem certam et numerum cuiuslibet generis seu status infectorum pro- uisione victus et necessariorum, ne ita, vt si in vno lazaretto vel ad id com- modo loco delecto et comparato ex priori genere infectorum congregaretur numereturąue centenarius, in sustentationem ipsorum pro alimentis sic quod sufficiant, floreni centum Polonicales in ąuamlibet septimanam, pro vna per- sona per florenum vnum; assignando; in personas vero alias tam superinten- dentes quam obseąuia praestantes et medicamenta, floreni alij centum, vtpote distributori, qui curam habeat alimentorum et ordinem subministrandi victua- lia, floren. io; sacerdoti confessario fl. io; chirurgo curanti eos fl. 10, coctri- cibus fl. 9, seruitoribus fl. io; pro mensa suprascriptis (s) fl. 15,
residuum pro medicamentis et praeseruatiuis fl. 36 , ita vt ąuaelibet septi- mana pro personis centum indigeret fl. ducentis et sic ducta proportione in alium similem pro ąuantitate cuiuscunąue generis (s) non paruus
reperitur. In suspectos vero 2di generis, quos itidem omnino expedit educere domibus in locum commodum et purioris aeris, necessum erit in septimanam vnam pro personis centum similiter pendere fl. 100 pro victu; officialibus, qui curam ipsorum habeant et ministris ac coctricibus fl. 29. Ad tertium autem ordinem procedendo sufficerent pro victu et pro superintendentibus in centum numerum personarum similiter fl. 130 Polonicales et sic propor- tionatim de maiori numero intelligendum partiendumąue. Quibus sic peractis et compositis, reliąui sacerdotes pro administrandis sacramentis, qui vices possint obire alternatim, praeseruati constituentur, chirurgi etiam plures assumentur, lapideae et domus (e ąuibus quam citissime infecti educentur et segregabuntur) purgabuntur et quam maxima diligentia in reddenda pri- stina sanitate Deo maximo propitio et auspicante praestabitur, caeteraque contra eiusmodi malignitatem, quae saluberrima consilia et prouisiones non intermittentur; paxque publica custodietur.
Acta Cons. Crac. 1498, str. 178.
IO09. 1652. die 15. m. Iunii7 Cracoviae.
Senatus consultum de salario proconsuli consulibusque Cracoviensibus peste grassante augendo.
Actum sabbatho ipso die ss. Viti et Modesti martyrum. — Spectabilis et amplissimus senatus Cracouiensis cum domino Martino Paczoska procon- sule ciuitatis, vt antea aliquoties, ita et die hodierna infrascriptae ordina- tionis causa sanciendae per schaedulas conuocatus et legitime in praetorio congregatus existens; eo in matura deliberatione habito, quod diuina sic volente iustitia pestis malignitas in ciuitate hac Cracouiensi de die in diem maius capiat incrementum ac virus infectionis suae profusius diffundat, ita, vt non modo turmatim ciues ipsi solo patrio relicto, in tutiora \aria loca salutis ergo conseruandae gratia conuolarunt, sed et nonnulli ex spectabi- libus dd. collegis mało eiusmodi cedentes, in diuersas residentias contulerunt sese, meliori fortunae et tempori reseruantes: interest autem magistratus,
297
nec ciuitas haec metropolitana et caput regni Poloniae regimine et custodia destituatur, vtque bono publico et securitati omni ąuamuis hoc tempore calamicioso et deplorando dignis medijs, avixilio et consilijs succuratur: in- haerendo superiori conclusioni suae per modum ordinationis factae, referen- doąue sese in omnibus ad alias ordinationes, per eiusmodi spectabilera sena- tum retroactis temporibus et annis potissimum 1543 et 1622 sancitas, ipsas seruari debere et attendere in regimine ciuitatis obeundo, vnanimibus votis suis et sententijs concluserunt cum eo adiecto, vt spectabiles dd. proconsules, quos ordo muneris proconsularis obeundi tangeret, vel ipsi per se vel per alium ąuempiam ex ordine tamen consulari , munus suum obeant et magi- stratum consularem administrent. Cum vero eo tempore maior cura tam in mitigando eo pestilentiae mało saluteąue ciuium conseruanda, quam et secu- ritate ciuitatis prouidenda, non sine graui periculo uitae et iactura rerum suarura per eundem dominum proconsulem nunc et pro tempore existentem impendatur, idcirco habita temporis praesentis ratione, quo annonae Caritas et rerum ad victum pertinentium precium supra modum creuit; eidem spec- tabili domino proconsuli in solatium laborum ipsius in quamlibet septimanam florenos decem Polonicales, spectabilibus vero dominis consulibus quibuscun- que7 (qui) domino proconsuli hac iniquitate temporis praesto adesse voluerint (facta tamen declaratione et submissione sua), sex floreni similiter septima- natim dandos esse assignauit, d. notario quoque hic mansuro vel in locum sui idoneam personam hoc tempore collocaturo, septimanale solarium itidem per florenos sex Polonicales ex aerario publico ciuitatis vsque ad iudicio- rum ex limitatione causarum generali facta denunciationem dandos esse de- creuit. Ule vero vel substitutus ipsius spectabili domino proconsuli protunc existenti; in causis securitatem ciuitatis tangentibus et decisionem requiren- tibus, opera et consilio praesto adesse atque ea, quae opus fuerint, pro rei et temporis exigentia actis connotare et conscribere tenebitur.
Etiam quoniam accedente maxima aerarii ciuilis publici penuria, solu- tiones supra assignatae pro tempore fieri non possent praesenti, nisi aliunde pecunia acquiratur; ideo idem spectabilis senatus Cracouiensis tam domino proconsuli pro exnunc pro tempore existenti dominisque collegis hic manen- tibus, quam officialibus aerarij ciuilis vel notario plenam et omnimodam aliunde pecuniam acquirendi pro hoc et fidem aertirij dat et confert facul- tatem, qui sumptum successu temporis ex aerario eodem ciuili persolui quamprimum et restitui debebit. Vimque et firmitatem conclusio praesens a die hodierna obtinet et obtinebit.
Post quam ordinationem modo praemisso factam, spectabilis dominus Andreas Węgrzynowicz consul ciuitatis declarauit et submisit se; hoc toto tempore suspecto pestilentiae in ciuitate mansurum , dominoque proconsuli in omnibus causis et actiohibus publicis, dum accersitus per sagittarium fuerit, pro rei exigentia praesto adfuturum. Similiter et nobilis ac honoratus Nicolaus Proszykowski ciuitatis secretarius et actorum notarius, pro custo- diendo et conseruando bono publico obsequia et vires suas deuouit, perma- nereque circa dominos proconsules sese declarauit , Deo ipsos adiuuante propitio, cui sit laus in aeternum amen.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 178.
38
298
llOO. 1653. die 13. m. lanuarii, Cracoviae.
Senatus consultum de famulis praetorii et de militibus urbanis.
Actum in praetorio Cracouiensi feria secunda in octaua festi ss. Trium Regum proxima. — Spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cra- couiae, per schaedulas ad praetorium in negocio infrascripto conuocati et legitime die hodierna vna cum honoratis 40 viris congregati existentes; in meliorem ordinem familiam praetorianam et opportuniorem necessitatem ciuitatis redigere cupientes, vnanimibus votis suis et sententijs suis consti- tuerunt et concluserunt, ąuatenus famuli praetoriani sint in numero sex, septimus intendens illorum circelmagister. Pedites vero ad custodias noctur- nas circa ciuitatem obeundas et vigilias peragendas N° 14 et quindecimus illorum rothmagister seu decurio praetorianus. Quibus peditibus pro appa- rentia maiori personarum et decore ciuitatis habitum dragonis consuetum comparari debere, famulis vero iuxta morem antiąuam. Et ąuoniam ad prae- sens caritas rerum et victualium in maius quam temporibus praeteritis creuit incrementum, ideo sub ea temporis ratione ijsdem peditibus ciuilibus 14 augenda esse salaria, videlicet vnicuique illorum in mensem vnum per fi. i, decurioni ■ vero fi. io; famulis vero praetorianis iuxta salaria ipsis solita per fi. et gr. (?) 4 Polonicales soluendum, dandumąue ad praesens ipsis peditibus
vestes superiores ad modum in aerario ntes; quousque illis vestitura
conclusa non fuerit comparata.
Z księgi „Conclusiones ab anno 1649".
IIOI. 1653. die 18. m. Ianuarii, Cracoriae.
Senatus consultum de ąuaestoribus aerarii cirilis.
Actum sabbatho ipso die s. Priscae virginis et martyris proximo. — Spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetorio Cracouiensi in negotio infrascripto conuocati et congregati vna cum honoratis 40 viris existentes, bono meliori et commodiori ciuitatis con- sulendo, quod officium lonchaeratus quo plures habet administratores, eo res ipsius et administratio remissiori peragitur diligentia, morę antiquo prae oculis et ordine recto habito, duos tantummodo eligendos esse lonchaeros ciuitatis et sufficere administrationi, vnum quidem ex senatu, alterum a parte honoratae communitatis, ynanimibus votis suis et sententijs concluserunt. Praesentibus ad praemissa mediantibus.
Z księgi „Conclusiones ab anno 1649".
299
1102. iÓ53- die 7. m. Aprilis, in Brześć litewski.
Ioannes Casimirus rex Poloniae .civitati Casimiriensi quaevis bona civium Casimiriensium sine prole mortuorum, confert.
Ioannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae, raagnus dux Lituaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czernicho- uiaeąue necnon Suecorum , Gotthorum, Vandalorumque haereditarius rex. Signincamus praesentibus literis nostris, ąuorum interest, vniuersis et sin- gulis. Cum nostri regij muneris eśse censeamus, benignitate nostra conser- uari ciuitates et oppida debere, quae vicibus aduersantis fortunae, praesertim vero praesentis pestilentiae ictibus concussa conuulsaąue manent, ita vt de- sertae desolataeąue domus plurimae reperiantur vixque non totae ciuitates et oppida in ruinam abeant, quo infortunio etiam Casimiria ciuitas nostra ad Cracouiam sita, affecta ingemiscit : cui nos prouidere volentes; vt facilius pristino restituatur statui et ordini, eiusdem ciuitatis magistratui et commu- nitati bona omnia mobilia et immobilia summasque quasuis pecuniarias siue paratas siue aliqua ratione obligatas, vbicunque locorum in regno et domi- niis nostris existentia; post incolas et conciues eorum Casimirienses, sine testamentis et legittimis successoribus morituros et iam hactenus peste ab- sumptos, ad fiscum et dispositionem nostram deuoluendas et deuolutas, iure perpetuo et irreuocabilis donationis dandas et conferendas esse duximus, vti quidem damus et conferimus per praesentes, ita vt eadem bona omnia iuri caduco obnoxia, cum vniuersis eorum attinentijs et pertinentijs iure adeant, inquirant, \indicent, possideant et pro necessitatibus ac conseruatione restaurationeque eiusdem ciuitatis nostrae conuertant perpetuo et in aeuum. Quod omnibus et singulis magistratibus et officijs tam castrensibus quam ciuilibus, sub quorum iurisdictione bona praefata existunt; notum esse vo- lentes, mandamus, vt requisiti a praedicto magistratu et communitate Ka- zimiriensibus, bona omnia praefata; vbicunque reperta fuerint; illis in realem et actualem possessionem tradant et assignent curentque , vt sine quauis mora et difficultate ijsdem bonis potiantur. Pro gratia nostra. In cuius rei fidem praesentes manu nostra. subscriptas, sigillo regni communiri iussimus. Datae Brest. Lith. die septima mensis Aprilis, anno Domini MDCLIII, regno- rum nostrorum Poloniae IV, Sueciae V. — Ioannes Casimirus rex.
Dokument papierowy, poniżej tekstu wyciśnięta wielka pieczęć koronna.
1103. 1653. die 6. m. Iunii, Cracoviae.
Senatus consultum de contributionibus solvendis.
Actum feria sexta post festa solemnia sacri Pentecostes proxima. — Spectabiles domini proconsul, consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetorio Cracouiensi conuocati et vna cum honoratis 40 viris congregati
300
existentes, non ferendo summara ciuitatis oppressionem, quam pro solutione ąuietationis de contributionibus redditis ad f. iooo et vltra assolescat (?) a sui colectoribus et solitam eiusmodi ąuietationum temporibus anteactis in florenis solummodo considerando contentationem, standum esse consuetudini antiąuae in soluendo ; interim autem ex respectu certo temporis expectantia(?) florenos 300 dandos esse generoso domino exactori non amplius. Ouos si suscipere et ąuietationem ciuitati dare noluerit, manifestationem pro eo fa- ciendam esse vnanimibus votis suis et sentencijs concluserunt. Praesentibus ad praemissa mediantibus.
Z księgi „Conclusiones ab ,111110 1649".
IIOI. 1653. die 2$. m. Augusti, Craeoviae.
Senatus consultum de contributionibus a tabernatoribus exigendis.
Actum sabbatho postridie octauam Assumptionis in coelum b. M. vir- ginis. — Spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schedulas in praetorio Cracouiensi conuocati et vna cum honoratis 40 viris congregati in negotijs infrascriptis existentes, postulatis honestae communi- tatis satisfacere cupientes, volenti; vt tabernatores Cracouienses pari pen- sione in reddendis simplis vna cum mercatoribus procedant, pro hac vice ijsdem condescendendum esse, ob celerem contributionum praesentium col- lectionem ; nihilominus in posterum , si ad instar mercatorum solitas con- tributiones et simplas soluere recusauerint, citandos esse pro eo cum remis- sione appellationis ratione cognitionis privilegiorum ad judicium S. R. Al. sumptum autem pro ea causa, vt honorata communitas prouideat, rnanimi- bus votis suis et sententijs concluserunt. Praesentibus ad praemissa me- diantibus.
Z księgi rConclusiones ab anno 1649".
I IO-V 1653. die 2Q. m. Augusti, Cracoviae.
Senatus consultum de advenis; meigistratui civili nuntiandis.
Actum feria sexta post festum sancti Bartholomaei apostoli proxima. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter yeniens ministerialis regni generalis, prouidus Iacobus Gawronek, bedellus officij aduocatialis recognouit, se ex mandato officij huius infraseąuentia populo clangore tubae congregato, in ąuatuor partibus ciuitatis publicasse et ad notitiam deduxisse, tenoris talis: Panowie radźcie WM. wiedzieć, isz vrzędy zakazuią, aby zadęn do domów swych przyiezdzaiących tu do Krakowa nie- prziymował, niedawszy wiadomości wprzód o tym vrzędowi, także y zakon- ników, którzy /. rożnych mieysc przyieszdzaią ; także zęby zadęn z podda-
301
nych tak slacheckich iako y duchownych na targ tu niewazyli sie przy- iezdzac bez attestatiy pana swego, ze z dobrego powietrza iedzie. Vbodzy obczy także y ludzie luźni aby w mieście iako y w przedmieściach niebawili się, bo ich wypędzać będą. Tandeta tak na mieyscu zwyczaynym iako y pod kamienicami aby niebyła wykładana; w piwnicach aby nieprzechowywano na noc łotrów y inszych luźnych ludzi, pod karaniem surowym. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam per expressum fecit rel- lationem.
Acta Cons. Crac. 40, str. 245.
1106. 1653. die 5. m. Octobris, Cracoviae.
Publicatio senatus consulti de commutationibus domiciliorum, magistra- tui nuntiandis.
Actum feria ąuinta post festum sancti Francisci confessoris proxima. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens prouidus Ioannes Gawronek, bedellus iudicij aduocatialis Cracouiensis, sanus mente et corpore existens, in vim fidelis suae rellationis recognouit, se feria tertia ex mandato officij praesentis proxime praeterita proclamasse in qua- tuor partibus circuli Cracouiensis publicationem, cuius tenor seąuitur talis : Panowie raczcie WM. wiedzieć, isz vrzędy zakazuią, abyście WM. z miesz- kania swego niewazyli prowadzić do inszego ani w mieście ani na przed- mieście, bez opowiedzenia się dziesiątnikowi swemu, a dziesiątnik vrzędni- kowi, pod winą więzienia. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam per expressum fecit rellationem.
Acta Cons. Crac. 40, str. 269.
1107. 1653. die ó. m. Novembris, Cracoviae.
Plebiscitum de reisduis vectigalium exigendis.
Actum feria quinta post festum Omnium Sanctorum proxima. — Dum famatus Albertus Adamowicz exactor contributionum anni 1650, per hono- ratam communitatem laudatarum, vna cum coexactoribus suis affectaret exe- cutionem de retentoribus contributionis exhiberetque laudum honoratae com- munitatis die ió a. 1Ó53 factum tenoris talis:
»Aby exactores wszystkie retenta wybierali prosząc o executią z nie- posłusznych, aby była czyniona. Na co wszyscy zezwalaią y submituią się, któryby tak teraznieyszych simpl iako y retent wszelakich z mieszczan nie płacił y nie chciał zapłacić, tedy po niego na ratusz posłać y nie zpuszczać go z ratusza aszby zapłacił. Stoiemy przytym wszyscy y zastępuiemy ma- gistratum y pp. iudices retentorum«, peterentque idem laudum approbari,
302
spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiensis, per schae- dulas in praetorium conuocati et vna cum honoratis 40 viris congregati existentes, idem laudum praeinsertum honoratae communitatis approbaue- runt et approbant. Praesentibus ad praemissa mediantibus.
Z księgi „Conchisiones ab anno 1649".
IIO*. 1654. die 19. m. Aprilis, Varsoviae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae officialibus telonariisąue mandat, ne a mercatoribus Cracoviensibus indebita portoria exigant.
łan Kazimirz z łaski bożey kroi polski, wielkie xiąze lithewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflandskie, smoleńskie, czerniechowskie, a szwedzki, gottski, wandalski dziedziczny kroi. Wszem wobecz y każdemu z osobna, komu to wiedzieć należy, osobliwie starostom, podstaroscim, dzier- żawcom dóbr naszych duchownych y swietskich y innym wszelakim vrzędom ziemskim y grodzkim, także superintendentom, factorom ceł naszych y rze- czypospolitey koronnych w Wielkiey i Małey Polszczę y na Podgórzu, exacto- rom podatków naszych y rzeczypospolitey oznaymuiemy : Supplikowali nam mieszczanie stołecznego miasta naszego Krakowa, iż przeciwko prawom y przywilegiom ich constitutiami approbowanym, factorowie ceł naszych wynieszli z kancellariey naszey vniversały, za ktoremi nienależycie kupców mieszczan krakowskich do płacenia cła intra regnum przeciw prawu ich po- ciągaią y insze nouitates w tymże vniuersale wyrażone, z wielkim vciąźeniem ich inducere vsiłuią. My tedy chcąc stolicy naszey wolności w swoiey za- trzymać klubie y one cale przy prawach zachować, Wiernosciom Waszym rozkazuiemy, abyście żadnych ceł y exactiy nowych, /'// quarwm possessione przed constitutią millesimi sexcentesimi quadragesimi noni skarb nasz nie był y od kupców mieszczan krakowskich nie wybierał, takowychze ceł exactiy y teraz od nich Wiern. WW. nie wybierali, y na komorach tak w Wielkiey Polszczę iako y w Małey Polszczę na Podgórzu praetexłu wyniesionych vniwersałow kupców nie trudnili. Nieczyniąc inaczey z powinności swoiey y dla łaski naszey. Dąn w Warszawie dnia dziewiętnastego miesiąca Kwie- tnia, roku Pańskiego tysiącznego sześćsetnego pięćdziesiątego czwartego, panowania królestw naszych polskiego szóstego a szwedzkiego siódmego roku. — łan Kazimierz kroi. — Albertus Goraiski praepositus Posnaniensis, regens cancellariae regni.
Kodeks Zaleskiego, karta 240.
303
HO!). 1654. die 15. m. Maii, Cracoviae.
Senatus consultum de portorio in portis urbis exigendo.
Actum feria sexta postridie festi Ascensionis domini nostri lesu Christi. — Spectabiles dd. proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in negotio infrascripto in praetorio Cracouiensi conuocati et congregati existen- tes, eo in consideratione habito, quod per currus vectorum et eąuorum, qui-
bus merces varij generis, sal, ligna, ferra in ciuitatem trahunt et a)
stratae publicae pessumdantur et deteriorantur, in reparationem earuradem, ąuatenus ab vno curru sub eiusmodi mercibus vel ąuibuslibet oneribus (?) per ciuitatem proficiscente, custodes portarum per vnum grossum a ąuolibet tocies, ąuocies ipsi permeare contigerit, emoneant, exigant et ad aerarium sub iuramentis suis fideliter differant, vnanimibus votis suis et sententijs concluserunt, praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 198.
lllO. 1654. die 17. m. Iulii, Cracoviae.
Publicatio senatus consulti de peste.
Actum feria sexta post festum Diuisionis apostolorum proxima. — ■ Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens pro- uidus Iacobus Gawronek ministerialis regni generalis, sanus mente et corpore existens, in vim fidelis relationis suae recognouit, se die hodierna ex man- dato officij praesentis proclamasse in ąuatuor partibus circuli Cracouiensis publicationem ex parte pestis in tenore tali verborum : Pp. raczcie WM. wiedzieć, iż powietrze w Preszowie y daley panuie po Węgrzech ; tedy vrząd napomina y przestrzega, abyście WM. z Węgier do gospod swych nikogo nie ważyli się przymować, pod karaniem surowym. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam per expressum fecit relationem.
Acta Cons. Crac. 40, str. 463.
1111. 1654. die 28. m. Iulii; Cracoviae.
Publicatio senatus consulti de peste.
Actum feria tertia post festum s. Annae proxima. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens prouidus Iacobus Gawronek, ministerialis regni generalis, in vim fidelis relationis suae reco-
') Wyraz nieczytelny z powodu bardzo pobieżnego i niedbałego pisma brulionowego.
304
gnouit, die hodierna ex mandato officij praesentis proclamasse in quatuor partibus circuli Cracouiensis ex parte pestis, cuius tenor seąuitur talis : Pa- nowie raczcie WM. wiedzieć, iz urząd maiąc z wielu mieysc pewną wiado- mość, ze w Węgrzech na mieyscach rożnych a osobliwie w Preszowie po- wietrze morowe zawzięło się y wymiera, przeto przykazuie, aby żaden tam iezdzić ani tez tu przyimowac Węgrów pod winami surowemi nie ważył się.
Acta Cons. Crac. 40, str. 471.
1112. 1654. die 13. m. Augusti, Varsoviae.
Ioannis Casimiri regis Poloniae decretum, inter instigatorem officii con- sularis Cracoviensis et ąuartalienses civiles de solutione contributionum litem dirimens.
Ioannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czernie- chouiae necnon Suecorum, Gotthorum, Vandalorumque haereditarius rex. Significamus praesentibus literis nostris, ąuorum interest, vniuersis et singulis. Remissam fuisse ad nos et iudicium nostrum per officium consulare Craco- uiense causam et actionem inter instigatorem officij illius ex delatione exacto- rum contributionum ciuilium Cracouiensium agentem, actorem ab vna, atąue nobiles et honoratos Ioannem Karchutowicz, Lucam Bystrzycki, Yalentinum Zaleski et Ioannem Larosa, rothmagistros quartualium ciuitatis nostrae Cra- couiensis, citatos parte ab altera, idque ratione per eosdem citatos contri- butionum ciuilium nouiter et temporibus anteactis laudatarum, non perso- lutionis, originaliter coram suprafato officio consulari Cracouiensi motam et agitatam. In qua quidem causai et actione cum pars actorea contenta pro- positionis suae decerni postularet et in fulcimentum assertionis suae decre- tum nostrum inter honoratam communitatem et spectabilem magistratum Cracouiensem latum, reproducere, econtra citati se per multas tam diurnas quam et nocturnas vigilias aliosque ex munere officij sui pro omnimoda securitate et imminenti praefatae ciuitatis Cracouiensis necessitate constanter subiuis.se semperque subire paratos esse inferent, nihilque aliud in vim prae- mii et gratitudinis reportare, nisi quod et antecessores ipsorum varijs priui- legiis tam eiusdem ciuitatis, quam etiam a serenissimis antecessoribus no- stris, regibus Poloniae sibi benigne collatis et per nos maiestatemque nostram regiam confirmatis gaudeant, exindeque se ab omnibus contributionibus ciui- libus tanquam publicos ciuitatis Cracouiensis officiales necnon a causa prae- senti vti incompetenti temereque instituta de piano liberari ac circa eadem priuilegia, libertates ac immunitates, ex antiquo sibi seruientes, conseruari flagitarent, officium illud consulare Cracouiense post partium eiusmodi con- trouersias et defensas eo attento, quoniam concurrentia inter partes tam decreti nostri per partem actoream reproducti quam et confirmationis pri- uilegia, recenter benigne a nobis citatis concessa intercederent, [iam] non descendendo in disquisitionem eorundem, causam praesentem cum toto ipsius
305
effectu ad nos iudiciumąue nostrum pro cognitione reuerenter, parti vtrique comparendae coram eodem iudicio nostro terminum peremptorium ab actu illius decreti sui in spatio sex septimanarum ad proseąuendum assignando et praefigendo remisit, alias prout processus causae ipsius praemissa omnia latius in se continet et obloąuitur. In termino itaąue hodierno ex eadem remissa suprascripta legitime ad praesens prouenienti et hucusąue conti- nuato, partibus supranominatis; actorea instigatore officij illius consularis Cracouiensis eiusąue delatoribus, exactoribus contributionum ciuilium Craco- uiensium per nobilem Ioannem Zembrzycki plenipotentem suum legitimum, citata vero vtpote suprafatis rothmagistris Cracouiensibus per nobilem et honoratum Ioannem Karchutowicz confratrem suum personaliter coram nobis et iudicio nostro comparentibus eumąue terminum attentantibus et in con- trouersias suas ratione praemissorum iure mediante inter se descendentibus, et actorea ąuidem parte reassumpta propositione originali remissam prae- fatam officij illius consularis Cracouiensis expediri citatosąue vigore decreti nostri supraspecificati etiam occasione controuersiarum ciuilium contributio- num lati, ad solutionem earundem stringi et compelli affectante, porro citatis inhaerendo anterioribus iuridicis rationibus et defensis suis, in processu prae- sentis causae contentis, priuilegiumąue certum sibi a spectabili magistratu de actu in praetorio eiusdem ciuitatis Cracouiensis sabbatho antę festum sanctae Margarethae virginis proximo , die videlicet vndecima Iulij anno millesimo sexcentesimo trigesimo septimo collatum ; quo respectu muneris variis oneribus et curis implicati ac meritorum suorum fideliter etiam cum intermissione negotiorum suorum pro bono publico ; commodis, decore ac singulari ornamento praefatae ciuitatis per se praestitorum, gratitudinis et praemii loco libertatibus praerogatiuisąue specialibus (prout caeteri officiales eiusdem ciuitatis gaudent) se quoque citatos idem spectabilis magistratus vnanimi voto et consensu gaudere declarauit et a quibusuis contributionibus szosz nuncupatis, quoad eodem in officio extiterint; liberos esse ac fore de- bere pronuntiauit, nec non eiusdem priuilegii ciuitaten. approbationem sere- nissimi olim Vladislai quarti; fratris et praedecessoris nostri desideratissimi, de data Cracouiae die sexta mensis Nouembris anno subsequenti millesimo sexcentesimo trigesimo octauo, ad haec eiusdem approbationis confirmatio- nera a nobismet ipsis Varsauiae die vigesima sexta mensis Martij anno ad praesens currenti impetratam et obtentam, coram nobis producentibus et postmodum trina officii illius consularis decreta occasione praemissorum antę haec lata, quibus mediantibus ad solutionem controuersarum exactio- num se nullatenus posse stringi declaratum est7 inferentibus, varias insuper iuri et aequitati conformes defensas allegantibus exindeque se ab actione praesenti vti incompetenti et vexatoria liberos pronuntiari et circa eadem omnia ; tam priuilegium a spectabili magistratu Cracouiensi sibi concessum et per serenissimum olim fratrem nostrum desideratissimum approbatum, ac per nos ipsos benigne confirmatum, quam et decreta praefata officii consu- laris Cracouiensis totaliter conseruari et manuteri flagitantibus : nos cum con- siliariis et iurisperitis nostris auditis partium earundem ambarum controuersiis, allegationibus et defensis, iisdemque piane (?) et accurate perpensis, remissa suprascripta per officium illud consulare Cracouiense ad nos et iudicium
39
3o6
nostrum facta, necessaria adinuenta, illam expedientes, quandoquidem ex concessione spectabilis magistratus Cracouiensis manifeste constat, quod pro seruitijs per citatos rothmagistros Cracouienses praestari solitis, haec libertas non soluendae contributionis szosz vulgo dictae, ipsis est concessa, idcirco eosdem citatos circa hoc idem priuilegium , per eundem magistratum ipsis concessum, conseiruandos et manutenendos esse duximus, prout ąuidem con- seruamus et manutenemus atąue praedictos rothmagistros Cracouienses a solu- tione contributionum in rem et priuatum vsum ciuitatis nostrae Cracouiensis laudatarum , tum et intuitu vnius lapideae per eosdem citatos et ąuemlibet illorum possessae (saluis nihilominus iisdem contributionibus priuatis quoad alias lapideas, si et inquantum aliquis eorum possiderit), liberos facimus et pronuntiamus. Quantum vero attinet publicas contributiones omnes, quo- cunque nomine vocitatas; in rem et vsum reipublicae in conuentibus regni sancitas, ad earundem solutionem totaliter et de integro faciendam citatos rothmagistros Cracouienses omnino teneri et adstrictos esse declaramus ac sententiamus atque priuilegio eodem, sibi a spectabili magistratu concesso, tam diu saepefatos citatos gaudere debere, quoadvsque ipsis per praenomi- natum magistratum et communitatem Cracouiensem alia prouisio aequiualens solutione contributionum memoratarum et de congruo habita ratione onerum officii ipsorum non fuerit assignata, statuimus et decernimus praesentis de- creti nostri vigore , pro cuius publicatione partes praefatas ad illud idem officium consulare Cracouiense in termino, dum pars partem ad id legitime adcitauerit, peremptorio, remittimus. In cuius rei fidem praesentibus sigillum regni est appressum. Datum Varsaviae feria quinta post festum sańcti Lau- rentii leuitae et martyris proxima, anno Domini 1654, regnorum nostrorum Poloniae *) et Sueciae septimo. — Relatio illustrissimi domini Stephani de Pilca Korycienski supremi regni cancellarii, Yarsauiensis, Czermensis, Wol- bromensis etc. capitanei. — Stephanus de Pilca Korycienski supremus can- cellarius regni mppa. ■ — Stanislaus Żurowski s. r. Mtis secretarius et nota- rius. — Correxit Nicolaus Szulc.
Kopija papierowa niepoświadczona.
1113. 1654. die 17. m. Septembris, Cracoviae.
Senatus consultum de contributionibus a mercatoribus exigendis.
Actum feria 5^ post festum Exaltationis s. Crucis. — Spectabiles do- mini Petrus Gołecki proconsul, Andreas Wegrzynowic, Gabriel Cichocki, Raphael Delpace, Franciscus Cyrus, Franciscus Rolinski, Andreas Cieski; Sebastianus Zacherla, Paulus Frysnekier, ATichael Bhem, Christopherus Kranz, Gerardus Priami, (łaspar Celesta, Iliacynthus Lopacki, consules Cracouienses,
*) Tak w kopii, jestto jednak widoczna myłka przez opuszczenie w tem miejscu wyrazu nsexlo- ; dzień 13 sierpnia r. 1654 bowiem był dopiero rokiem szóstym panowania lana Ka/imirza w Polsce a szwedzkiego siódmym.
307
per schaedulas in praetorio conuocati et vna cum honoratis 40 viris congre- gati existentes, considerantes, quod contributiones ex lapideis non possunt sufficere soluendo, ideo mercatores non habentes lapideas seu possessiones soluere debere contributiones per simplas iuxta taxam postremam, conclu- serunt. Praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 205.
1114. 1654. die 19. m. Octobris, Grodnae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae mandat, ut plebiscita civitatis Cracoviae legis vim habeant.
łan Kazimirz z Bożey łaski kroi polski, wielkie xiąze lithewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflandskie, smoleńskie, czerniechowskie, a szwedzki, gotski, wandalski dziedziczny kroi. Oznaymuiemy teraznieyszym listem naszym wszem wobecz y każdemu z osobna, komu to wiedzieć należy. Wiele na tym należy miastom naszym tak do dobrego pospolitego iako też ku pomnożeniu ich obywatelow, aby cokolwiek in bonum et vtile publicum a nie priuatum społeczności y communitates iednostayną zgodą między sobą postanowią y vchwalaią, in suo esse et obseruantia zostawało y wcale zacho- wane było. A iż miasto stołeczne Kraków y communitas tota tameczna vni- źenie nam supplikowali, eo nomine zwłaszcza, żeby wszytkie lauda iednostayną zgodą ich teraz y na potym ku dobremu ich postanowione y vchwalone, ktoreby iednak nie żadną prywatę za sobą pociągały, powagą naszą królew- ską genemliter approbowane y ztwirdzone były, a to dla tego naywięcey, że kiedykolwiek podatki tak seymem iako też od miasta wszytkiego na po- trzebę iego postanowione y vchwalone bywaią, znayduią się niektórzy z po- spólstwa y społeczności tamteczney, ze albo simpliciter podatków płacie nie chcą, albo nie spełna y nie rychło wydawaią, a za tym de detentoribus tru- dna sprawiedliwość bywa. Z tych wyzey pomienionych przyczyn y conside- ratiey naszey chetniesmy się do takowey prośby słuszney skłonili y na appro- batią ich ochotnie pozwolili, iakosz wszytkie lauda, minime iuri et aequitati repugnantici, ale którekolwiek in colloquijs publicis et sessionibus suis wszytka communitas krakowska za iednostayną zgodą y pozwoleniem ku dobremu pospolitemu a nie prywatnemu żadnemu teraz postanowiła y vchwaliła y na potym ex aequo et iusto vchwalać będzie, generaliter in toto et in minima ich parte zatwierdzamy y zmacniamy ninieyszym listem naszym, y aby od wszytkich obywatelow krakowskich cale y nienaruszenie zachowane były, pod łaską naszą królewską y na zprzeciwiaiących się y nieposłusznych tak laudis publicis ciuitatis Cracouiensis iakoteż ninieyszemu listowi naszemu declaracyinemu pod winą z rozsądku naszego rozkazuiemy. Na co dla lepszey wiary ręką się naszą podpisawszy, pieczęć koronną przycisnąć kazaliśmy. Dąn w Grodnie dnia dziewiętnastego Octobra roku Pańskiego tysiącznego szesesetnego pięćdziesiątego czwartego.
Kodeks Zaleskiego, karta 240.
3o8
1115. 1654. die 4. m. Novembris, Cracoviae.
Publicatio senatus consulti de itinere in Hungariam prohibendo.
Actum feria ąuarta post festum ss. Omnium proxima. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens ministerialis regni generalis, prouidus Ioannes Gawronek, in vim fidelis relationis suae retulit eidem officio consulari Cracouiensi, publicationem infrascriptam feria sexta proxime praeterita coram populo sono tubae in ąuatuor partibus ciui- tatis congregato, publicasse, cuius tenor seąuitur talis: Iz vrząd zakazuie, aby żaden z pp. kupców nie ważył się iezdzic do Węgier, zęby snadz miasto stołeczne króla IEMci zarażone nie było a z tey zarazy prouenty króla IEMci zmnieyszone nie były; więc aby z Węgier nie ważył się puszczać do domu, a to pod winami surowemi y nie puszczeniem do miasta. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam fidelem per expressum fecit re- lationem.
Acta Consul. Crac. 40, str. 542.
1110. 1654. die 15. m. Decembris, Varsoviae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae proconsuli consulibusąue Cracoviensibus mandat, ne domos capituli cathedralis Cracoviensis ad contributiones vecti- galiaąue stringant.
Spectabilibus et famatis proconsuli, consulibus totiąue magistratui ciui- tatis Cracouiensis, fideliter nobis dilectis. — Ioannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samo- gitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czerniechouiaeąue necnon Suecorum, Gotto- rum, Vandalorumque haereditarius rex. Spectabiles et famati, fideliter nobis dilecti ! Dobrze nam iest wiadoma constitutia na seymie warszawskim w roku przeszłym za zgodą wszystkich stanów z strony podatków y publicznych contribucij na teraznieysze rzeczypospolitey potrzeby postanowiona, którą ze Wiern. WW. latius sobie interpretuiecie y niepotrzebnych delat zażywacie, chcąc aby kamienice y domy na wielebną kapitułę krakowską z dawna fun- dowane , oneyze podlegać miały, nietelko się temu dziwuięmy, ale też po Wiern. WW. pilnie zadamy, żebyście od tak niesłusznych y nowych wy- nalaskow cale odstampili, wiedząc oraz o tym, ze tey constitutiey te telko dobra duchowne podlegać maią, z których przed tym contributie y podatki wybierane beły, te zas, które primaeuae ecclesiae fundowane y za dawnych czasów od naiasnieyszych antecessorow naszych prawami są stwierdzone, niemaią żadnym podlegać podatkom. Niebendziecie tedy Wiern. WW. dal- szey w ty mierze mieć wątpliwości, ale tę declaratię constitutiey maiąc od nas rzetelną, od takowych kościołowi Bożemu praeiudicia odstampicie. O co my Wiern. WW. powtórnie źądaiąc, onymze dobrego od pana Boga zyczemy zdrowia. Dan w Warszawie dnia XV miesiąca grudnia roku Pańskiego
309
M DC LIV, panowania królestw naszych polskiego VI, szwedzkiego VII roku. — łan Kazimierz kroi.
Oryginał papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną po stronie adresowej wyciśniętą.
1117. 1654. die 30. m. Decembris; Varsoviae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae munus advocati Francisco Cyrus consuli civitatis Cracoviensis a proconsule consulibusąue eiusdem civitatis collatum, assensu suo comprobat.
Ioannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czerni- chouiaeque, necnon Suecorum, Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex. Significamus praesentibus literis nostris, ąuorum interest, vniuersis et sin- gulis, quod prout ex senatus consilijąue nostri sententia, accedente consensu omnium ordinum regni, in comitijs generalibus Varsauiae anno Domini millesimo sexcentesimo decimo sexto celebratis, lata legę aduocatum Cra- couiensem ciuitati nostrae Cracouiensi perpetuis temporibus adiunxeramus et incorporaueramus, ita ex antiąuo morę priuilegijs diuorum antecessorum nostrorum eo nomine benigne concessis, innixo, ius liberae electionis eius- dem aduocati spectabili proconsuli consulibusąue ciuitatis nostrae Cracouiae competebat et illos legitime concernebat, perpetuisąue temporibus concernere et competere debebit, nulla facta restrictione liberae electionis ąuoad qua- litatem personarum elligendarum. Quapropter cum etiam de praesenti prae- fatus magistratus post decessum olim excellentis Andreae Szulc i. v. doctoris, aduocati Cracouiensis, legitime in praetorium conuocatus, exemplo aliarum ciuitatum regni nostri, prospiciendo bono publico et dignitati illius subsellij, quo commodius per virum consularem, priuilegiorum et iurium ciuitatis gna- rum,i regi possit et queat, vnanimibus votis et sententijs suis spectabilem Franciscum Cyrus consulem Cracouiensem, collegam suum aduocatum Cra- couiensem nominaret et elligeret, supplicatum nobis per consiliarios nostros, ąuatenus eandem electionem authoritate nostra regia approbare dignaremur. Quam nos praesentibus approbamus, confirmamus et ratam habemus : decer- nentes praefatum spectabilem Franciscum Cyrus consulem et aduocatum Cracouiensem vtroque hoc consulis et aduocati officio fungi et frui posse vsque ad vitae suae tempora, omnibus et singulis praerogatiuis , iuribus, priuilegijs, loco, prouentibus antiquitus vtrique officio consulari et aduoca- tiali seruientibus, gaudere et vti debere , non obstante quauis incompatibi- litate officiorum istorum in vna eademque persona a quouis praetensa: man- dantes eidem magistratui Cracouiensi, vt eundem electum aduocatum circa vtrumque officium manuteneat et conseruet. In quorum omnium fidem prae- sentes literas manu nostra subscriptas, sigillo regni communiri iussimus. Datum Varsauiae die XXX mensis Decembris, anno Domini M DC LIV, regnorum nostrorum Poloniae VI, Sueciae vero VII anno. — Ioannes Ca- simirus rex. — Albertus Goraiski praep. Posn. regens cancel. regni.
Dokument papierowy, opatrzony mniejszą pieczęcią koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
3io
III*. 1655. die 5. m. Maii, Varsoviae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae cives Cracovienses hortatur, ut sibi mi- lites armatos suppeditent.
Spectabilibus et famatis proconsuli, consulibus, aduocato, scabinłs toti- que magistratui communitatiąue ciuitatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis. — Ioannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithua- niae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czer- nichouiaeąue necnon Sueccorum, Gotthorum, Vandalorumque haereditarius rex. Spectabiles et famati, fideliter nobis dilecti ! W tak nagłym razie y ści- słym rzeczypospolitey terminie , gdy gwałtowne zewsząd na państwa nasze nieprzyiacielskie woyska proportionalnych nieprzyiacielskiey potędze niemo- zemy mieć subsidia, przychodzi nam y do extraordinariynych obrony recur- rere sposobów a Wiern. WW. gorąco zagrzewać, abyście z miłości przeciwko oyczyznie dla spolnego bespieczęnstwa y conserwacyi samych siebie, pigno- rum y substantyi swoiey pro hac uice pod comando officierow naszych pie- chotę z kamienic y domów swoich sposobem cudzoziemskim z muszkietami lontowemi; jednego pieszego ze dwóch kamienic albo domów w mieście a ze czterech na przedmieściu będących, wyprawili y naydaley za dwie niedzieli do boku naszego stawili; do którego ciężaru tak burmistrze, raycy iako y inszy wszyscy na vrzędzie będący mieszczanie należeć powinni, także wszytkie kamienice y domy, s ktorychkolwiek sosze y pobory płacie się zwykły ; ażeby na samych dziedziców domów ten się ciężar niezwalał, y każdy wedle substantiey swoiey większy albo mnieyszy on ponosił, kupcy y ko- mornicy do tey wyprawy iuxta facultates suas przykładać się powinni bęndą, tak żeby lubo sie na kamienice y domy piechota rachuie, ten co więcey ma iey wyprawę wyłożył, nisz ow, który nierównie iest vbosszy, lubo dom dziedzictwem trzyma. Czego Wiern. WW. miedzy sobą sami lepiey doyrzą. Którą piechotę wyprawiwszy iusz do inszey wyprawy nikt Wiern. WW. pociągać niebędzie. Co iako Wier. WW. słowem naszym obiecuiemy, tak assecurować gotowiśmy, isz tey wyprawy ani my ani successorowie naszy in sequellam pociągać niebendą, co szerzey imieniem naszym wielebny xiądz Stanisław Dębiński, sekretarz nasz Wier. WW. opowie. Vczynicie Wiern. WW. rzecz swoiemu y pospolitemu bespieczęnstwu potrzebną a nam miłą y wdzięczną s powinności swoiey y dla łaski naszey. Życząc natenczas Wiern. WW. dobrego od Pana zdrowia. Dąn w Warszawie dnia piątego miesiąca Maia, roku Pańskiego M D CLV, panowania królestw naszych polskiego i szwedzkiego VII0 roku. — łan Kazimierz kroi.
Dokument papierowy, opatrzony pieczęcią mniejszą koronną, po stronie adresowej wyciśniętą.
3H
1119. IÓ55- die 28. m. Maii, Cracoviae.
Publicatio senatus consulti de ordine communi servando.
Actum feria sexta postridie festi sacratissimi Corporis Christi. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens mi- nisterialis regni generalis, prouidus Ioannes Gawronek, in vim fidelis rela- tionis suae recognouit, se publicationem infrascriptam coram populo, sono tubae in ąuatuor circuli partibus congregato, ex mandato officij consularis Cracouiensis feria tertia proxime praeterita publicasse in hunc modum: Pp. raczcie WM. wiedzieć, iz vrząd nakazuie, aby żaden loznych ludzi, tak w gospodach, piwnicach, iako y w kamienicach nie ważył się chować; a gdzieby przed tą publicatią nalezli się iacy ludzie lozni, aby dawali znać do vrzędu pod vtracęniem, y aby tancow y piianstwa po gospodach pod tęn czas pp. kaczmarze nie dopuszczali, pod winą vrzędową czternastu grzywien, y zęby piwa dobre ważyli. Trzecia, aby przekupnie y przekupki nie ważyli się za miasto wychodzić y na rynku kupować, az pierwey mieszczanie sobie nakupią y póki chorągiewki nie zdeymą, pod winą czternastu grzywien. Czwarta, aby piekarze chleb według vstawy piekli y przedawali, sub paena vrzędu woiewodzego. Sic et non. aliter factum esse referens, de quo hanc suam per expressum fecit relationem.
Acta Consul. Crac. 40, str. 702.
1120. 1655. die 5. m. Augusti, Cracoviae.
Plebiscitum de urbe custodienda.
Actum feria ąuarta x) ipsa die sancti Dominici. — Spectabilis dominus Andreas Cieniowicz proconsul, honoratae communitati per pulsum campanae conuocatae in praetorium Cracouiense et congregatae proposuit. Iuż ta no- wina nie odmieni, że Szwed wziął Kalisz y Poznań, pod Wieluń ciągnie a ztamtąd ku Krakowowi. Wczoraysza consulta v IMX. biskupa krakow- skiego na tym stanęła, żeby tylko trzy bramy były otwarte; sztakiety v bram abyś my stawiali, a drugie bramy abyśmy ziemią zafasowali ; piechoty, ktorąście WM. wczora kazali rospuscić , abyśmy iak nay wiecey zbierali ; w żywność sie opatrowali ; szańce koło Krakowa abyś my sypali, żebyśmy sie w takim razie nie zdali spać. WM. y dziś zaraz radźcie sie zeyść y ra- dzić o tym, iakoby tak wielkiemu nieprzespieczenstwu zabiegać. Wody na dachach abyście WM. mieli dla ognia. My tu concludowali iuż pisać do IKM. także do IM. pana woiewody krakowskiego y IM. pana marszałka koronnego y iuż listy te wysyłamy, niemi prosząc tak IKM. o obronę, iako też Ich Mciow o praesidium.
x) Jestto myłka, gdyż dzień św. Dominika (5 sierpnia) przypadał w r. 1655 na czwartek (feria guinła) a nie na środę (feria ąuarta). Widocznie Zaleski pomylił się w odczytaniu skróconego wy- razu quinta i odczytał go jako quarta.
312
Actum feria ąuarta hora pomeridiana. — Honorata communitas per pulsum campanae congregata, per nobilem et honoratum Gregorium Roy- kowski scabinum, respondit ad proposita. Dziękuie honorta communitas za oznaymienie consiliorum w tym gwałtownym niebezpieczeństwie, rpraszaią, abyście WM. w bęben zaraz vderzyć y piechotę zbierać kazali , na ktorey zatrzymanie y zapłatę pozwalaią ruszyć tych pieniędzy, które zostały z po- życzania, a ktoby nie dał ieszcze, tedy go przymusić, a gdzie by nie po- słuszny był, tedy mu piechotę w dom posłać; declaruią się sami z osobami swemi y z czeladzią na każdym placu stawić, gdzieby tego potrzeba była, tylko o regimentarzow proszą, abyście WM. po dwu z pośrodka siebie do każdego wiertela vprosili, ktorymby oni posłusznieyszy byli. Prosi honorata communitas, abyście WM. do szlacheckich kamienic także y do żydów, którzy tu deposita w sklepach maią, aby się do tych wydatków przyłożyli, posłać raczyli ; także y IMX. biskupa prosić, aby IM. zakonnikom y duchowieństwu persvadował, aby sie do nas przykładali. Strony otwierania bram, to sie na zdanie WM. porucza ; furtki w kamienicach y klasztorach, aby zamurowane były. Działa przedtym w bramach bywały y kamienie w skrzyniach, y o to teraz proszą; sztakiety bardzo są potrzebne y szańce. Proszą, aby Klepa- rzany y inszych przedmieszcząn obesłać, aby się poczuwali. W żywność y armatę chce sie honorata communitas sposabiać, iednak o publikacyą iaką tego proszą. Hultaystwa, także nierządów pełno po vlicach, aby temu zabie- gać, żeby każdy gospodarz był wr domu swoim gotowy dla tumultów, które sie co godzina wszczynaią. Dziękuie honorata communitas, żeście WM. K. I. Mci y inszym Ich Mciom, którym to należy, o tym niebespieczenstwie oznay- mili. Do wydawania tych pieniędzy y płacenia tey piechocie vprosili pana Gabriela Gładyszewica y pana Walenteg-o Szmida. Panowie cechowie proszą o strzelbę y o proch na baszty; strony straży proszą, iako się ma odpra- wować, gdyż cechowie nie omieszkiwaią a piwniczni sie wscipiaią (s). Oznay- muie też honorata communitas, ze z grodu obsyłaią, aby mieszczanie z ka- mienic szlacheckich na popis sie stawili do zamku, o co proszą, aby WM. do IM. pana podstarościego posłać raczyli.
Post haec spectabilis dominus Andreas Cieniowicz proconsul proposuit. Potrzeba, aby w bramach straż była. Napomina też vrząd, aby sie żaden z mieszczan gościa żadnego przyimować bez wiadomości vrzędu nie ważył, o czym iest vniversał IMX. biskupa krakowskiego. Piwnice aby były poza- mykane. Składkę trzeba na piechotę obmyślić, bo te pieniądze nie wystarczą, które zostały z pożyczenia, bo im trzeba barwę dać y co miesiąc płacić. Na przedmieściach aby straż była. Okazya w sobotę blisko przyszłą gene- ralna bendzie, na którą aby sie WM. wszyscy y z czeladzią swoią stawili, tego po WM. vrząd potrzebuie. Także aby żaden nie ważył sie z miasta wy- iezdzać sub poena confiscationis bonorum. Revizya żywności także y inszych potrzeb do zabiegania niebezpieczeństwu bendzie. Widzi też vrząd potrzebę tego, zęby dwóch konnych mieć, którzy by nas o niebespieczenstwach awizo- wali. Loznych ludzi, aby sie żaden nie ważył przyimować y v siebie chować.
His peractis honorata communitas discessit obtenta sessione ad cras.
Kodeks Zaleskiego, karta 241, str. odwrotna.
3i3
1121. I&55- die 20. m. Augusti, Cracoviae.
Senatus consultum de hospitibus magistratui civili nuntiandis.
Actum feria 6ta antę festum Assumptionis in caelum b. M. v. pro- xima, d. 20 Augusti a). — Spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetorio ciuitatis conuocati et congregati exi- stentes, vocatis in conspectum sui rothmagistris ciuitatis Cracouiensis7 serio ijsdem iniunxerunt et demandauerunt, vt in eo adhibeant diligentiam et ope- ram, centurionibusąue suis et decurionibus omnibus ąuartualium ciuitatis intiment, illi autem omnibus sub suo decurione existentibus, vt si quis hisce temporibus vndecunque Cracouiam aduenerit vel hospitium habere voluerit, quam primum de aduentu ipsius officio denuncient; sub poena centum mar- carum et alijs pro exigentia facti grauioribus irrogandis. Similiter vt prae- moneantur de conąuisitione et praeparatione vi[ctualium] sufficientium, pul- uerum, globorum, bombardarum, securium et aliarum rerum ad munitionem necessariorum, iuxta publicationem eo nomine factam; itidem sub poenis irrogandis 2).
Acta Consul. Crac. 1498, str. 217.
1132. 1655. die 26. m. Augusti, Cracoviae.
Senatus consultum de armis inter cives partiendis.
Actum feria ąuinta post festum s, Bartholomaei apostoli proxima. — Spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiensis, per schae- dulas in praetorium conuocati et congregati existentes; concedendas esse bombardas e seąuestro praetorii Cracouiensis spectabilibus dominis superin- tendentibus ąuartualium ciuitatis pro commodo et distributione earundem incolis ciuitatis, qui proprias habere non poterint, ąuarum securitatem pro- uidere debebunt, vt tales et tantas, ąuales et quot receptae sint, praevia earundem conscriptione ad aerarium restituant receptarumąue recognitionem manuałem spectabili domino armaturae praefecto dent; vnanimibus votis suis et sententijs concluserunt, praesentibus ad praemissa mediantibus.
Kodeks Zaleskiego, karta 242, str. odwrotna.
2) Piątek przed Wniebowzięciem byłoby 13^0 sierpnia a nie 20S<>; gdy jednak ta zapiska na- stępuje po zapiskach z d. lje0 sierpnia, więc nie może pochodzić z 13S0 sierpnia. Widocznie więc myłka leży w tern, iż zamiast w piątek przed Wniebowzięciem winno stać w piątek przed Oktawą Wniebowzięcia, gdyż ten piątek rzeczywiście na 208° sierpnia przypadał.
2) Następuje u wyrazów zupełnie nieczytelnych z powodu niedbałego brulijonowego pisma.
40
3M
1123. i&55- die 3°- m- Aug"usti; in castris ad Piątek positis.
Ioannes Casimirus rex Poloniae magistratum civilem Cracoviensem de munitione urbis Cracoviae Isidoro Affaiti commendata, certiorem facit.
łan Kazimierz z Bozey łaski kroi polski, wielkie xiązę litewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflantskie, smoleńskie, czerniechowskie a szwedzki, gottski, wandalski dziedziczny kroi. Spectabilibus et famatis pro- consuli, consulibus, totiąue magistratui ciuitatis nostrae Cracouiae, fideliter nobis dilectis, gratiam nostram regiam. Spectabiles et famati, fideliter nobis dilecti ! Pod czas teraznieyszy pospolitego ruszenia, gdzieśmy się osobą na- szą przeciwko nieprzyiacielowi naszemu y rzeczypospolitey ruszyli a stan rycerski pod tęsz expeditią do nas się kupi, vpatruiąc bespieczęństwo mia- sta naszego stołecznego Krakowa, kędy insignia regni, ciała patronów świę- tych polskich y świątobliwych antecessorow naszych y nayprzednieysze oyczyzny naszey skarby są złożone, a chcąc w iako naylepszym miasto to mieć warunku, szlachetnego Isidora Affaitego ingeniera naszego dla opa- trzenia y vfortyfikowania onego posyłamy: roskazuiąc Wier. WW. y tego koniecznie po nich mieć chcąc, abyście około tego z wielebnym w Bogu xiędzęm biskupem tamecznym znosąc się, tęmusz ingenierowi naszemu po- trzeb wszelakich osobliwie ludzi dostatek do roboty sposobnych, z domów y kamienic, na gruncie Wier. WW. będących, nemine exccpto, do fortifiko- wania dodawali, a we wszytkim się do listu naszego, do wielebnego xiędza biskupa krakowskiego danego , ktoręmusmy dozór tey fortifikatiey miastu temu potrzebney zlecili, stosowali, aby w pomienionym mieście wyzey mia- nowane skarby warowne y bespieczne zostawały a szlachta y inni ludzie in omnem euentum przed nieprzyiacielem uchodzący, zdrowia swego, charorum pignorum y substantiey reclinatorium bespieczne mieć mogli. Powtore tedy Wier. WW. przykazuięmy, abyście mandatowi temu naszemu dosyć czyniąc, do woley tey naszey wyrazney, iako in re moram non paticnte, we wszytkim sie stosowali. Inaczey nieczyniąc dla łaski naszey y z powinności vrzędow swoich. Dan w obozie pod Piątkiem dnia XXX miesiąca sierpnia, roku Pańskiego M DC LV, panowania królestw naszych polskiego VII0, a szwedzkiego VIII0. — łan Kazimierz kroi. — Hieronym Pinocci sekr. I. K. Mci.
Dokument papierowy, opatrzony pieczęcią wielką koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
1124. 1655. die 4. m. Septembris, Cracoviae.
Plebiscitum de urbe Cracoviensi munienda custodiendaąue.
Actum sabbatho post festum sancti Aegidij abbatis proximo. — Ho- norata communitas per pulsum campanae in praetorium Cracouiense conuo- cata et congregata existens, per nobilem et honoratum Gregorium Roy-
3i5
kowski scabinum Cracouiensem, protunc seniorem communitatis, ad supra- scripta J) respondit.
Porządek, który WM. pod ten czas niebespieczenstwa vradzili, przyimuie iako rzecz słuszną H. C. także y te puncta od Ich MM. panów deputatów podane, z pilnością trutinowali y pozwalamy na wszytkie. Tyło tu prosiemy melioratiey, mianowicie na wtóry punct, aby o godzinie dwudziestey trzeciey wydzwaniano a na straż w pułgodziny panowie mieszczanie naznaczeni, aby sie na ratusz stawiali. Na czwarty punct proszą, aby skoro świt z warty z murów zchodzić mogli, a piechotę do bram aby WM. zawodzić kazali y bramę piechotą opatrowali. Monstra co miesiąc niech będzie, ale Ich MM. panowie deputati monstrowac swoich z wiertelu zawsze mogą miedzy mury, gdy vpatrzą do tego czas, przez ludzi vmieietnych, przez dziesiątki albo iako sie będzie zdało Ich MM. Na dziewiąty punct nie pozwalamy, aby za czeladnika występnego karani bydz mieli y za niego grzywny płacili, także in personis suis maiąc legalitates tu niemogąc bydz, aby byli karani, na to nie pozwalaią. Do trzynastego punctu proszą, aby to przydano było, aby Ich MM. panowie deputati iuramentum vczynili na sądy, że nikogo nie będą sądzić ex rancore et fauore ani karać. W inszych punctach zgadzaią się z WMM. pany. Ypraszaią Ich MM. panów deputatów, aby do siebie z miesz- czan, ktorzyby mieli notitiam ad tractandam rem mititarem, na exercitia pa- nów mieszczan przybrać raczyli , bądź z panów kupców, bądź z panów ce- chów ; a przytym prosi honorata communitas, zęby do tych sądów ci należeli, którzy na przeszłey monstrze in personis suis ani byli, ani na nie nie posy- łali, byli karani, y ci co excessy na tey monstrze poczynili. Co strony żydów, prosi hanorata communitas, aby przynamniey po złotych stu na każdy tydzień do płacenia przymuszeni byli, inaczey tedy ich do miasta ani dla żywności ani dla handlów nie puszczać. Submitowali sie panowie Włoszy pierwszey sessyey, retenta wszytkie na exactie zapłacić, o co prosi honorata com- munitas, aby ich obesłać y napomnieć, także y inszych, co retenta winni; a gdzie nie zapłacą, towarów żadnemu z miasta niewypuszczać, y exeqvutia pierwszą sessią vchwalona, aby przez piechoty dawania do nich do kamienic exeqvowana była. Wyiezdzaią niektórzy mieszczanie z miasta nieopowiednie, proszą, aby im to impune nie było przepuszczano. Na murach proszą aby były blankowania opatrzone, także y wschody na mury y drzwi pobudowane były. Publikacya też żeby mogła bydz, żeby strzelać sie nie godziło, tak przez ludzi duchownych, iako y studentów. Panowie deputaci do przeda- wania dęmbow oddali iuż wszytkie pieniądze do skarbu panom pisarzom celnym, złotych tysiąc pięćset pięćdziesiąt cztery, z których oddania qvietuie ich H. C.
Quibus spectabilis dominus Sebastianus Kiosowicz proconsul subiunxit. Podaię WMM. do wiadomości, że IM. pan Miroszowski, którego woiewódz- two deputowało tu pro munitione ciuitatis , dla niebespieczenstw teraźniey-
]) Tych suprascripta , t. j. przedłożeń Rady dla pospólstwa, kodeks Zaleskiego nie podaje; znajdowały się one widocznie w osobnej księdze Conclusiones spblis magistratus cum hor.orata com- muniłate, z której Zaleski tekst odpowiedzi pospólstwa wypisał, ale która do tej chwili jeszcze od- szukana nie została.
3i6
szych znosił sie z nami strony fortyficatiey Krakowa, przy IM. xiedzu bisku- pie z IM. panem podstarościm, y mamy namowę, zkąd ma bydz fortificatya. Y dał informatią: a ta fortificatia dziś sie zaczęła iuż, dało sie powrozów do tego potrzebnych, wbił pale y sznury prowadził. Oznaymuie WMM. abyście sie WMM. w drzewo naywięcey przysposobiali, którego trzeba bę- dzie wiele dla belluard y kasztowania; według proporcyi z kamienic maią dawać, z tey kamienice tak wiele, z tey tak wiele. Ypominam WMM. abyście WMM. byli do tego gotowi y taki, rydle, motyki, siekiery, łopaty i insze necessaria do tego mieli y przysposobili się y schodzili się w poniedziałek gdy dadzą znać. Porządek ma bydz postanowiony jak nayprędzey, póki pluty, niepogody nie nastąpią. Pocznie sie ta fortificatia od mikołayskiej bramy ku floryanskiey. Chce żeby wodę dziś zrażono od mikołayskiey bramy, żeby sobie nanosili dla potrzeby, co tam blisko mieszkaią; chce Rudawe obrócić y o stawiarzow do roboty prosi, ieśli WMM. wiedzą o nich, żeby WMM. sie postarali. Dokłada tego IM. pan Miroszowski, że do tey grabarki będą należeć wszytkie iurisdictie y kamienice, tak szlacheckie iako y duchowne y akademickie, )iemine excepto, powinni będą y przedmieszczanie wszyscy wychodzić albo posyłać sub paenis. Proszę dla Boga, aby tego strzelania nie było pod surowym karaniem. His propositis H. C. disccssit.
Kodeks Zaleskiego karta 244, str. odwrotna.
1125. 1655. die 6. m. Septembris, in castris (?).
Ioannes Casimirus rex Poloniae magistratum civilem Cracoriensem hor- tatur, ut Stephano Francisco de Oedt in urbe Cracoviensi munienda operam praebeat.
łan Kazimierz z Bozey łaski kroi polski, wielkie xiązę littewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflantskie, smoleńskie, czernichow- skie, a szwedzki, gotski, wandalski dziedziczny kroi. Sławetnym burmi- strzowi, raycom, woytowi, ławnikom y całemu vrzędowi miasta naszego Krakowa, wiernie nam miłym, łaskę nasze królewską. Sławetni, wiernie nam mili ! Zleciliśmy vrodzonemu Stephanowi Franciszkowi baronowi z Oedt, commendantowi naszemu, aby strony fortyficatiey miasta naszego Krakowa iako naywiększą miał pieczą. Zaczym abyście mu Wiern. WW. wszelakich potrzeb, ktorychkolwiek do tey fortyficatiey potrzebować bęndzie, dodawali y onego we wszystkim słuchali, roskazuięmy Wiern. Waszym. Inaczey Wiern. WW. nieuczynią dla łaski naszey y z powinności własney. Dan w obozie dnia VI miesiąca Września roku Pańskiego MDCLY0, panowania naszego polskiego VII0 a szwedzkiego VIII0 roku. — łan Kazimierz kroi. — (jeorgius Ianuszowicz.
Dokument papierowy, opatrzony mniejszą pieczęcią koronną, poniżej tekstu wyciśnięta.
3i7
1126. ió55- die 13. m. Octobris, in Żywiec.
Ioannes Casimirus rex Poloniae magistratum civesque Cracovienses hor- tatur, ut in defensione urbis Cracoviae perseuerent.
Spectabilibus et famatis proconsuli, consulibus, totiąue communitati civitatis nostrae Cracouiensis; fideliter nobis dilectis. — łan Kazimierz z łaski Bozey kroi polski, wielki xiążę lithewski, ruski, pruski, mazowiecki, zmudzki, inflantski, smoleński, czerni echo wski, a szwedzki, gottski, wandalski dzie- dziczny kroi. Spectabiles et famati, fideliter nobis dilecti! Cośmy sobie zawsze po Wier. WW. obiecowali, tak tego teraz dznawamy, kiedy miasto Kraków, iako iest w Koronie naszey pierwszem mieyscem, tak Wier. W W. pierwszą cnotą y dzielnością innym przodkuiąc, szczerze y statecznie, iako to nam vrodzony kasztellan kiiowski oznaymił, kościołów świętych y wol- ności swoich bronicie. Co iako od Wierności WW. mile przyimuiemy, tak po nich mieć chcemy, abyście y daley Wierności WW. tak samych siebie iako y tey fortece bronili, we wszytkim się stosuiąc do woli pomienionego vrodzonego kasztelana kiiowskiego, za które to prace y fatygi Wier. WW. do tych, które macie, wolności, czego po nas zadać będziecie, przyczynić obiecuiemy : powtórnie ządaiąc, abyście nam stateczney wiary y rzeczypo- spolitey dotrzymywali. Na ten czas Wier. WW. zyczemy dobrego od pana Boga zdrowia. Dąn w Żywcu dnia trzynastego miesiąca października, roku Pańskiego tysiącznego szescsetnego pięćdziesiątego piątego, panowania kró- lestw naszych polskiego siódmego, szwedzkiego ósmego roku. — Iąn Ka- zimierz kroi.
Kodeks Zaleskiego, karta 243, stronica odwrotna.
1137. 1655. diebus 13, 14 et 16. m. Octobris, Cracoviae.
Plebiscitum de pace cum rege Sveciae constituenda.
Actum feria 4-ta antę festum s. Heduigis proxima. — Magnificus do- minus Alexander Plaża de Mstyczow, magnus arcis Cracouiensis procurator, descendens in praetorium, spectabili magistratu consulari Cracouiensi, per schaedulas in praetorio conuocato et congregato, nomine illustrissimi d. Stephani Czarnecki castellani Kiouiensis, gubernatoris arcis et ciuitatis Cra- couiensis, proposuit et reąuisiuit, an magistratus continuare defensionem ciuitatis vel pacem cum serenissimo rege Sueciae tractare velit. Quoad tractationem pacis has rationes intulit :
1. quod serenissimus Ioannes Casimirus rex Poloniae non sit in regno ;
2. quod pensionarij alias kwarctam milites, qui partim a Szwedis sub oppido Wiśnicz, partim a Kosacis sunt profiigati, iam se serenissimo Sueciae regi dederunt;
3. quod palatinatus Cracouiensis generosos Wielogłowski vicecapita-
3*8
neum Becensem et Wierzbięta legatos suos et illustrissimus d. palatinus Cra- couiensis generosum Wysocki et illustrissimus d. gladifer regni generosum Sniatkowski, legatos suos ad serenissimum regem Sueciae miserint et omnis fermę nobilitas Polona saluam guardiam a serenissimo rege Sueciae (quod denotat subiectionem) impetret;
4. quod nulla spes subsidiorum a serenissimo rege nostro Ioanne Ca- simiro mittendorum supersit, siąuidem illustrissimus d. marsalcus regni disces- surus ad serenissimum imperatorem pro subsidio Lubouli remansit;
5. quod Moschus et Kosacy appropinąuent Tycocinum et Lublinum recessissent et omnes ad internecionem dedissent, Scitarum copiae habentes in oculis suis hostes huc peruenire non possent, praesertim cum illustris- simi exercituum duces eos ducere non possent, tum quod illustrissimi exer- cituum duces regii tacite consentiant in deditionem, saltim honori suo sena- torio parcendo instructionem non subscripserint, sed subscribere requirente id serenissimo rege Sueciae promiserint;
6. tum quod serenissimus Ioannes Casimirus rex Poloniae commendauit ciuitatem hanc illustrissimo d. castellano Kiouiensi et constituens eum eius- dem commendantem, post duas aut ad summum tres hebdomadas promiserit subsidia mittere, curaąue illustrissimus d. castellanus Kiouiensis quaesiuisset a sua Maiestate, quid esset facturus, si in duabus vel tribus septimanis sub- sidia non mitterentur, respondit sua Maiestas, esse cum hoste tractandum et innuens, castellanum Kiouiensem et aliam nobilitatem, si sanguine suo serenissimum regem Poloniae, ecclesias et rempublicam saluare possemus, libenter id fecissemus.
7. Proinde quis sensus sit magistratus, an tractare pacem vel dimicare velit, requisiuit declarationem mane die crastina, vt serenissimo regi Sueciae denuntietur. Nos, inquit, non uenimus huc expiscandi sed declarationis a spectabilibus dominationibus vestris obtinendae gratia, cum iam inclinent animi nostri ad tractandam pacem.
Quibus auditis spectabilis magistratus consularis Cracouiensis recepit sibi ad deliberandum ad cras.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 225.
Actum feria quinta pridie festi s. Heduigis (d. 14. m. Octobris). — Spectabiles dd. proconsul et consules ciuitatis Cracouiensis, per schaedulas in praetorio conuocati et una cum honoratis 40 viris congregati existentes, expediendo super suprascripta magnifici d. Alexandri Płaza de Mstyczow, magni procuratoris arcis Cracouiensis proposita, deliberationem suam, respon- derunt graui cum dolore ferentes vicissitudinem rerum et hanc subitam mu- tationem regni huius propositis punctis infrascriptis ad tractandum:
1. Ciuitas habeat libertatem omnimodam exercendae catholicae Roma- nae religionis in suis ecclesijs catholicis Romanis, quotquot nunc extant et extra ciuitatem, liberumque nunc sit exustas erigere, nec in ijsdem ecclesijs catholici Romani ritus liceat alterius religionis deuotiones exercere, omnia- que bona et reditus, dictas ecclesias et personas earum concernentes, in possessione personarum ecclesiasticarum serenissima sua Maiestas tenere dignabitur.
3^9
2. Ciuitas Cracouiensis in iuribus, priuilegijs, libertatibus, praerogatiuis omnibus a diuis Poloniae regibus benigne sibi concessis, potissimum autem in iure depositorij, libertate a ąuibusuis theloneis, a statiuis militum et auli- corum, praesertim magistratus et officiales iuxta speciale ius conseruetur, et ne ciuitas detur in direptionem militi Suetiae maxime autem protunc (s) felicis in ciuitatem s. r. M. ingressus, neue contributio in vim redemptionis ab obsidione ciuitati imponatur, clementer sua Maiestas prouidere dignabitur.
3. Academiam Cracouiensem optime de ecclesia catholica Romana regno- que et vrbe hac meritam, circa omnia iura sua atąue praerogatiuas publicis regni constitutionibuś firmatas, dignabitur sua Maiestas benigne conseruare et contra erectionem aliarum in ciuitate et regno scholarum factam vel fa- ciendam tueri iusąue patronatus eiusdem academiae, prout serenissimi ante- cessores reges Poloniae habuerunt, in se clementer cum uniuersa republica recipere.
4. Circa decretum Ioannis Amor comitis de Tarnów palatini Craco- uiensis, inter ciuitatem et Iudaeos latum et constitutionibuś regni nrmatum, dignabit nos sua Maiestas seruare.
5. Personae in magistratu et officijs existentes loco suo non moueantur; in locum vero decedentium personae Romani catholici ritus perpetuo sub- stituantur.
6. Liber sit omnibus ciuibus ratione promotionis negotiorum et com- merciorum et ex quacunque causa etiam cum bonis, si cui placuerit aliąuando, e ciuitate egressus et in ciuitatem regressus.
7. Ne ciuitas eiusąue incolae exarmentur? sed potius honoris suae Ma- iestatis ac defendendae inposterum seruandaeąue suae Maiestati vrbis armis muniantur et armis ornentur, nec praesidium ullum ciuitati imponatur, cum fides et fidelitas incolarum ciuitatis erga suam Maiestatem instar omnis prae- sidij futura sit, quae eam ipsi fideliter seruatura est. Ne arma, tormenta bellica aliaąue id genus propugnandae ciuitati et arci necessaria hinc ex- portentur.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 226.
Actum sabbatho postridie festi sancte Heduigis electae viduae (d. 16. m. Octobris). — Honoratae communitati per pulsum campanae in praetorium Cracouiense conuocatae et congregatae, spectabilis Andreas Cieniowicz locum tenens spectabilis d. Gierchardi Priami proconsulis intulit. Dziękuię WM. żeście sie WM. zeszli. Z wielkim żalem podaię to do wiadomości WMM. iż przychodzi nam z inszym panem tractować, byle Quadraginta viri po- zwolili tractować in pacem cum Svecis. Naznaczyliśmy na te tractaty Ich MM. pana doktora Rolinskiego; pana Krzysztofa Krauza y p. Marcina Loch- mana ex magistratu, pana lana Pernusa starszego przysiężnika y pana Gry- giera Pucka ex Quadraginta viris. Zaczyni trzeba, abyście nam WMM. y sami dali plenipotentią ad tractandam pacein et deditioncm finałem. — Qua insinuatione exaudita honorata communitas consensit super propositis et ple- nipotentią suprascriptis deputatis ad tractandam pacem et discessit.
Kodeks Zaleskiego, karta 244.
320
1128. iÓ55- die 29. m. Octobris, Cracoviae.
Publicatio senatus consulti de lytro solvendo.
Actum feria sexta postridie festi ss. Simonis et Iudae apostolorum. — Publicatio pro soluendo lytro. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens ministerialis generalis regni, prouidus Ioan- nes Gawronek, in vim fidelis relationis suae recognouit, be ex mandato officij consularis Cracouiensis die hodierna in foro publico; conuocato per sonum tubae populo, publicasse et ad notitiam hominum congregatorum deduxisse infrascripta : Roskazuie vrząd mieyski y dla wiadomości ogłasza, aby każdy mieszczanin , obywatel, gospodarz, kupieckiey kondycyey czło- wiek, naydaley w tydzień od dzisieyszey publicatiey do miasta się stawił, a to dla wypłacenia okupu. A iesli się kto na ten czas nie stawi, takowy vczciwe tracić będzie y w cudzych kraiach na osobie y na dobrach szukać go będą. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam per ex- pressum fecit relationem.
Acta Cons. Crac. 40, str. 788.
1129. 1655. die 8. m. Novembris, Cracoviae.
Publicatio senatus consulti de hominibus vag-is urbe eiiciendis.
Actum feria secunda antę festum s. Martini episcopi. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens ministerialis generalis regni, prouidus Ioannes Gawronek, in vim fidelis relationis suae recognouit, se ex mandato officij consularis Cracouiensis die hodierna coram populo, sono tubae congregato, publicationem infrascriptam in hunc, qui seąuitur, modum publicasse: Z roskazania vrzędu raczcie WM. wiedzieć, aby się wszyscy ludzie lozni oboiey płci, którzy rzemiosła żadnego nie ro- bią, służby zadney nie maią, iedno się przekupstwem bawią, po piwnicach y domach loznych mieszkaiący, wszyscy zęby się do trzeciego dnia z miasta pod wielkiemi winami, które vrząd na którą osobę uzna, wychodzili y wy- prowadzali się, mieszczanie także, gospodarze, tak z domów mieyskich, szla- checkich, duchownych, aby takich ludzi loznych przy sobie nie chowali y o nich vrzędovvi zaraz znać dawali, pod winami także y karaniem vrzędowym. Quae ipsius relatio actis praesentibus est connotata.
Acta Consul. Crac. 40, str. 789.
321
II. JO. 1655. die 11. m. Novembris, Cracoviae.
Publicatio senatus consulti de hośpitibus praefecto urbis nuntiandis.
Actum feria ąuinta ipso die festi s. Martini pontificis. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens ministerialis regni generalia prouidus Ioannes Gawronek, in vim fidelis suae relationis recognouit, ex mandato officij die hodierna infrascripta in hunc, qui seąuitur, modum, coram populo sono tubae congregato, in ąuatuor circuli partibus publicasse : Panowie raczcie WM. wiedzieć ; ze z roskazania vrzędu radzie- ckiego każdy powinien będzie dawać znać do jaśnie wielmożnego IMpana gubernatora- miasta Krakowa o każdym gościu, którykolwiekby do kamie- nice albo domu duchownego, szlacheckiego, mieyskiego, do conuentu y burs y do domów gościnnych g'osc przyiechał albo stanął, a powinien dać znać do IEMci pana gubernatora wieczorem, kto przyiedzie, wiele osób, iako zowią, po co y iak na długi czas. A iz wiele takowych się znayduie, którzy strzelby, prochów, lontów, kul y inszey armaty nie oddali na ratusz według publicatiey, tedy iezeli dziś nie oddadzą, surowo karani będą. A od takiey powinności teraz publikowaney nie ma bydz żaden wolen. Quae ipsius relatio actis praesentibus est connotata.
Acta. Consul. Crac. 40, str. 791.
1131. 1655. die 15. m. Norembris, Cracoviae.
Publicatio literarum universalium praefecti urbis Cracoviae.
Actum feria secunda post festum s. Martini pontificis proxima, die 15 Novembris anno 1655. — Ad officium et acta praesentia consularia Craco- uiensia personaliter veniens ministerialis regni generalis, prouidus Ioannes Gawronek, in vim fidelis relationis suae recognouit, se ex mandato illustris- simi domini gubernatoris ciuitatis huius et officij consularis Cra.couiensis literas infrascriptas vniuersales coram populo sono tubae congregato, in ąua- tuor partibus circuli publicasse et ad notitiam omnium in hunc modum, qui seąuitur, deduxisse: Wszem wobec y każdemu zosobna, tak miasta tego mieszczanom y obywatelom, iako y obcym y przychodniom, iakiegokolwiek stanu y godności byli, aby było wiadomo, ze iak prędko wielmożny IEM. pan gubernator tego miasta y mieysca dowiedział się o tym, iakoby się niektórzy w mieście tym znaydowali , którzy pokoiu pospolitego y wszela- kiey zapomniawszy spokoynosci, potaiemne zdrady y przesłania listów z K. IM. lana Kazimierza przytomnemi adhaerentami mieć y czynie nieprzestaią, dla tegoż IEMc C. zawczasu zabiegaiąc temu y uwazaiąc, zęby to barzo na zepsowanie pokoiu pospolitego y bespiecznosci było, co osobliwie naiasniey- szego króla IEMci Carola szwedzkiego, pana naszego miłościwego serca się tyka, iawnie y publicznie przez woźnego, iako się teraz dzieie, wszytkim do
41
$22
wiadomości podaie y roskazuie, aby ci wszyscy, ktorzykolwiek na ten czas takową bawili się zarazą, y zwysz pomienionym królem IEMcią łanem Ka- zimierzem albo iego pomocnikami na zgubę dobra pospolitego rady takie mieli albo temi czasy od nich listy iakie powzięli, pod winą wielką v suro- wym karaniem od tak szkodliwego zawzięcia swoiego y społkowania za wczasu odstąpili, listy dotąd wzięte wielmożnemu IEMci panu gubernatorowi zaraz wydali, z tym dokładęm, iż ci wszyscy, którzy napomnieni temu ros- kazaniu y powinności dosc nie uczynią, wzwysz pomienionym karaniem nie- omylnie skarani będą. Co do wszytkich wiadomości wielmożny IEMpan gu- bernator dla tego podaie, aby się nikt niewiadomoscią nie zasłaniał ani wy- mawiał, gdy kogo w takowym występku znaydą y poszlakuią. Dan w Kra- kowie dnia 3 Nouembris 1655. De quo hanc suam per expressum fecit relationem.
Acta Consul. Crac. 40, str. 793.
1132, 1655. die ig. m. Novembris, Cracoriae.
Publicatio rectigalis »akcyza« dicti.
Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens ministerialis regni generalis prouidus Ioannes Grawronek, in vira fidelis suae relationis recognouit, se ordinationem accisorum per illustres dd. commissarios S. R. Mtis Sveciae constitutam, idiomate Polonico con- scriptam, tenoris seąuentis: Ordinans y vstawa accisow przez IchAIci pp. commissarzow króla IEMci szwedzkiego w Krakowie dnia 19 miesiąca listo- pada roku Pańskiego 1655 postanowiona: Od kazdey beczki piwa prostego powinno będzie dać groszy dwadzieścia, — od kazdey beczki piwa dwu- raznego złoty ieden, — od kazdey beczki piwa prostego przewoźnego we- dług taxy od każdego złotego groszy trzy y szeląg, — od kazdey beczki piw czarnych przewoźnych także według taxy od złotego groszy trzy y sze- ląg, — od kazdey beczki miodu pitego według taxy, od złotego groszy trzy y szeląg, — od kazdey beczki miodu siedmiogrodzkiego według taxy od każdego grosza przemazkow dwa, — od kazdey beczki rożnych liquoro\\, wina węgierskiego, petercymentu włoskiego, małmazyey, ryńskiego y inszych, według taxy od każdego grosza ieden pieniądz, — od gorzałki przepalaney według taxy od grosza iednego pieniędzy dwa, — od wołu tak węgierskiego iako y cabana złoty, — od powłoszczyzney groszy dwadzieścia y cztery, — od krowy iako y iałowice groszy piętnaście, — od czelęcia groszy sześć, — od owce y skopu groszy trzy, — od jagnięcia grosz, — od wieprza karmnego ze młyna groszy piętnaście, — od wieprza tucznego groszy dziesięć, — od wieprza na potrzebę domową zabitego groszy półosma, — od wołu na po- trzebę domową zabitego groszy piętnaście, — od jałowice na potrzebę do- mową zabitey groszy dziesięć, — od chleba rżanego y białego tak tute- cznego iako y przewoźnego, od każdego złotego według taxy półtorak, od kopy karpi zwyczaynych groszy dwadzieścia, — od kopy karpi pułmisko-
3^3
wych złoty, — od kopy cwikow złotych dwa, — od kopy szczuk zwyczay- nych zberowych groszy dwadzieścia, — od kopy szczuk pułmiskowych złoty, — - od kopy szczuk podg-łownych złotych dwa, — od kopy szczuk głównych złotych trzy, — od inszych ryb drobnych rożnych od złotego grosz, — od kopy cert suszonych groszy dziesięć, — od beczki siedzi złoty, — od beczki słonych ryb złotych dwa, — od beczki miodu przasnego złotych dwa, — od beczki smoły groszy dwadzieścia y cztery, — od faski masła groszy szesc , — od kopy sera g-roszy szesc, — od każdego kamienia łoiu groszy trzy, — od kazdey cwiertnie owsa przedawanego na iatkach groszy dwa, — od kazdey cwiertnie krup na iatkach rożnych groszy trzy. Którymto wszyt- kim accizom nietylko mieszczanie y obywatele miasta, ale tez y duchowny y szlachta, wszelakiego stanu y kondycyey ludzi, lubo pomienione rzeczy do miast dla przedania lubo dla swoiey potrzeby tak w żywności, w piwach y napoiach przywiozą, podlegać będą, y te postanowione accizy tak teraz wyrażone iako y potym przez pp. commissarzow od króla IEMci deputowa- nych, iezeli tego y rzeczy insze potrzeba będzie wyciągała, które teraz nie są położone, uchwalone płacie ; Casimiriae ad Cracouiam proconsuli eiusdem ciuitatis, honorato Bartholomaeo Franci die hodierna ad manus personaliter tradidisse. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam fidelem per expressum fecit relationem.
Acta Consul. Crac. 40, str. 795.
1133. 1655. die 23. m. Novembris, Cracoviae.
Publicatio senatus consulti de nundinis Clepardiam transferendis.
Actum feria tertia antę festum s. Catherinae virginis. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens ministerialis regni generalis, prouidus Ioannes Gawroński recognouit in vim fidelis suae relationis, se ex mandato officij consularis Cracouiensis infrascripta in hunc modum, qui seąuitur, coram populo sono tubae congregato, in ąuatuor cir- culi partibus publicasse : Panowie raczcie WAT. wiedzieć, iż IEM. pan gu- bernator y rada miasta Krakowa vważaiąc ku lepszemu dobremu chcą y po- stanawiała, aby targi zwyczaine we Wtorki y w Piątki nie w mieście ale na Kleparzu przy kamienicy Ianickowey były odprawiane y według tego nakazania aby się każdy sprawował y inaczey nie czynił. Quam suam rela- tionem fecit per expressurn.
Acta Consul. Crac. 40, str. 797.
3^4
1134. 1656. die 10. m. Martii, Cracoviae.
Publicatio senatus consulti de luto everrendo.
Actum feria sexta post dominicam Inuocauit proxima. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens ministerialis reg"ni generalis, prouidus Ioannes Gawronek, in vim fidelis suae relationis recognouit, se publicationem infrascriptam coram populo, sono tubae con- gregato , in ąuatuor circuli partibus publicasse in hunc modum : Panowie radźcie WM. wiedzieć z roskazania IMpana gubernatora y vrzędu miey- skiego, abyście WM. błota y gnoie coprędzy z miasta wywozie kazali ; także aby piwnicni wszyscy tak z kamienic duchownych, szlacheckich y mieyskich wyprowadzili się naydaley do wtorku blisko przyszłego, a to pod executią woienną. Ouae relatio ipsius actis praesentibus annotata est.
Acta Consul. Crac. 40, str. 809.
1133. 1656. die 17. m. Maii, Cracoviae.
Publicatio senatus consulti de armis civium in praetorio deponendis.
Actum feria quarta post dominicam Cantate proxima. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens prouidus Ioannes Gawronek, ministerialis regni generalis, in vim fidelis suae relationis recognouit, se infrascripta in hunc modum, qui seąuitur, in circulo Craco- uiensi, coram populo sono tubae congregato, publicasse : Panowie radźcie WM. wiedzieć, isz sie siła takowych znayduie, którzy nad wolą y roskazanie IMpana gubernatora krakowskiego bronie, strzelby y insze oręze przy sobie taiemnie zachowuią y na ratusz do tych czas nieoddaią; tedy tą ostatnią publicatią podaie się do wiadomości, isz iezeliby ktokolwiek maiący iescze strzelbę przy sobie abo iakie insze oręża, znaydował się, aby onęź na ratusz iescze przed południem odniósł, bo iezeli v kogo oręże albo strzelbę znaydą, gardłem karany będzie. Także zamki isz siła od strzelby w domach pozo- stawiali, aby onęź zaraz na ratusz odnosili. Do tego isz siła ludzi w żywność nie przysposobili się, tedy tą publiceitią pod surowym karaniem z roskazania IMpana gubernatora opowieda, aby się co nayprędzey iak naywięcey żywności przysposabiali ; także aby żaden nikogo do domów swoich lubo z przed- mieścia, lubo zkądinąd ludzi na nocleg nie przyimowali bez wiadomości IMpana gubernatora, pod surową executią woyskową, na kogoby się prze- świadczono. Guam relationem ipsius actis praesentibus inseri curauit.
Acta Consul. Crac. 40, str. 818.
3*5
1130. 1656. die 27. m. Maii, Cracoviae.
Pactum praefecti urbis Cracoviae cum civibus Cracoviensibus de fide regi Sveciae iureiurando sancienda.
Actum sabbatho post festum Ascensionis Domini proximo. — Specta- bilis dominus Andreas Cieniowicz proconsul, honoratae communitati conuo- catae et congregatae proposuit. Opowiedziałem IMp. gubernatorowi nasze y WMM. strony assecuratiey namówioną conclusią, także proźbę według affectatiey WMM. wniosłem względem łupania kamienic, sklepów, piwnic, w czym aby sie takowe insolencie nie działy, przyłożyć pilnego dozoru y sta- rania IMp. gubernator przyobiecał. Co sie iednak tycze tey assecuratiey po- wiedziałem, iż w wielkim to iest podziwieniu naszym, iż IMć po nas teraz żąda assecuratiey, kiedy iestesmy exarmati wprzód przez wydanie strzelby a teraz przez wydanie wszelakiey broni, iakaby sie kolwiek znaydowała, do tego z miasta tak siła ludzi powyganiano y gospodarzow, że mało co ludzi zostawa w mieście. Atoli rozkazaniu IMci czyniąc dosyć, stipulata manu chcemy IMci assecurować, że do żadnych tumultów pod czas szturmu na miasto brać sie nie będziemy. Ale IMp. gubernator takową assecuratią na- mówioną niewdzięcznie przyiął y nią nie chce się contentować. Chce ko- niecznie iuratoriam assecurationem abyśmy wszyscy vczynili, y ieszcze dnia wczorayszego zaraz po obiedzie chciał tego po mnie, abym vokował WMM. aby ieszcze przed wieczorem mógł bym otrzymać respons ; lecz iź to za nie- podobną rzecz pokazało sie IMci, aby w iedney godzinie zgromadzić wszyt- kich WMM. y tak poważną sprawę w krótkim determinować czasie, do dnia dzisieyszego odłożył to. Zaczym raczcie WMM. consultować, co z tym czy- nić, a teraz, bo często nasyła na mnie, abym mu dał respons.
Tandem honorata communitas pleno in numero cong"regata, audita pro- positione et facta inter se consultatione, per suum seniorem dominum Pernus respondit. Bardzo ztrwożeni iestesmy, że nas IM. do przysięgi chce przy- wieść, po żadnym mieście tego nie wyciągano, nietylko v nas w Polscze, ale w inszych natyach, ani też K. I. M. szwedzki tego po nas pod bytność swoię wyciągał. Ypraszamy WMM. abyście WMM. vciekali sie z proźbami do IMci, daiąc pod vwagę zdrowia nasze y prawa nasze, aby tey przysięgi po nas niewyciągał, gdyż by to musiało szkodzić na potym nam y dziatkom naszym. Vprasząmy WMM. abyście WMM. iesliby to można rzecz była, za nas ręczyli, że do żadnych tumultów brać sie nie będziemy, przez co y siebie y nas moglibyście WMM. ratować ; a my wzaiemnie obliguiemy sie WMM. któryby sie taki znalazł, coby sie tego ważył przeciwko rozkazaniu IMci co złego moliri y przeciwko woysku temu, tedy takowego nie chcemy mieć za concivem y żadnych instantiey za nim wnosić nie będziemy, ale go niech karze IMć podług woli swoiey. O zabronienie szynków tak, iako wczora, prosi honorata communitas.
Quo audito spectabilis dominus proconsul intulit ad honoratam commu- nitatem. Opowiedziałem WMM. wolą IMp. gubernatora, iź chce koniecznie tego, abyśmy wszyscy mu dali assecurationem iuratoriam, więc iż chce mieć
32Ó
cathegoricam zaraz responsionem, a od WMM. nic nie słyszemy, tedy łakoby na to odpowiedzieć IMci y co z tym czynić, raczcie WMM. powiedzieć.
Tandem honorata communitas respondit. Przy wczorayszey conclusyi stoiemy assecurować IMci stipulata manu, ale przysięgać nie będziemy, by nam też niewiedzieć co złego cierpieć. Honoratus aduocatus et scabini 1. S. M. C C. idem se sentire cum honorata communitate declarauerunt.
Tandem spectabilis dominus proconsul audita declaratione totius com- munitatis in praedictis: Cieszę sie nie pomału, iż zgodliwy vmysł v iedno- stayna wola tak WMM. iako też y spectabilis magistratus iest, nie przystę- pować do iuramentu, którego po nas IM. pan gubernator wyciąga, gdyż miasto to nie zwykło komu inszemu oddawać przysięgi, tylko naiasnieyszym królom polskim, panom swoim miłościwym, którym wierność zawsze docho- wywało y dochowa. Zaczym y my maiąc pana swego tu w Koronie, naia- snieyszego króla IM. lana Kazimierza, pana naszego miłościwego, onemu poprzysiężoną wierność do ostatniey krople krwi naszey dochować chcemy ; y tak resolwował sie magistratus, iż woli pierwey zdrowie swoie y substantie stracić, aniżeli przysięgami złamać wiarę panu swemu y wieczną zmazę zo- stawić miastu temu. Zaczym odchodzę z tym responsem do IMp. guberna- tora, opowiem conclusią nasze y WMM. także ratie, dla których do przysięgi przystąpić nie chcemy. Tandem spectabilis dominus proconsul ynacum con- sulibus, aduocato, I. S. scabinis atque multis ex honorata communitate civi- bus ad illustrissimum d. gubernatorem descenderunt.
Postąuam redijt spectabilis dominus proconsul al) illustrissimo domino gubernatore retulit honoratae communitati in praetorio existenti.. Byliśmy v IMp. gubernatora y opowiedzieliśmy, iż dla poważnych przyczyn naszych do iuramentu przystąpić nie możemy. Naprzód, iż K. I. M. szwedzki in pactis, które z IMp. kiiowskim, na ten czas gubernatorem naszym zawarł, to nam przyobiecał, iż nas przy prawach y wolnościach naszych zachowa; a iż miasto to ma takie prawa y privilegia, iż iuramentu nikomu nie oddaie, tylko regi- bus coronatis, kiedy poprzysiężone nam są prawa nasze; tedy z tey przy- czyny nie słusznie po nas przysięgi wyciąga. Druga, iż mamy tu w Koronie obecnego naiasnieyszego króla IMci lana Kazimierza, pana swego miłości- wego, onemu przysiężoney wiary dochować chcemy y nikomu inszemu przy- sięgi oddać nie możemy. 3tio. Iż przez oddanie teraźnieyszey przysięgi wieczna zmazę zostawilibyśmy miastu temu y iuź contaminaretur fides miasta tego, które naiasnieyszym królom panom swoim poprzysiężoney cale docho- wywało wiary, co kronikami pokażemy, ato. IMp. gubernator teraznieyszy do tych czas nie postrzegł po nas żadnych machinatiy, lubo cieszkie onera y wielkie krzywdy, oppressie od żołnierzow gwardezonu tego ponosiliśmy, więc będącz exarmati y euacuata ciuitas proźno od nas wyciąga iuramentu. 5to. Żadne miasto od K. I. M. Karola Gustawa nie iest pociągnione, zaczym niesłusznie po nas IMć one.yże wyciąga. 6to. Sam K. I. M. Karol Gustaw będąc w Krakowie, od mieszczan żadney przysięgi nie potrzebował, zaczym IMć aby od oneyze supersedował, poniewasz y samego K. I. M. Karola Gustawa nie widziemy w tym wyrażoney woli. Temi y innemi pokazowa- lichmy ratiami, iż do przysięgi przystąpić nie możemy. Bardzo to niewdzięcz- nie y gniewliwie IMp. gubernator przyiął, iż sie opieramy y do przysięgi
327
przystąpić nie chcemy, zwłascza gdy on przysięgi od nas chce nie takowey, którą naiasnieyszym królom panom naszym pod czas koronaciey oddaiemy, y ktoraby, iako on powieda, albo prawom naszym, albo też contra obser- vantiam S. R. Casimiri była; ale chce przysięgi ratione securitatis, iako lud w mieście I. K. M. szwedzkiego bezpiecznie od mieszczan zostawać będzie, zwłaszcza gdy o zbliżaiących sie woyskach pod Kraków wie y co dzień nie- których mieszczan niewierność przeciwko ludziom K. I. M, szwedzkiego po- kazuie sie przez zataienie strzelby, broni etc. którą powieda p. gubernator, iż często znayduiemy y dnia dzisieyszeg-o pod murem beczkę prochu zna- leźliśmy. Zaczym leges boni regiminis y iura belli wyciągaią tego, abym miał assecurationem iuratoriam. Na co mu społecznie z Ich MMi odpowie- dziawszy, pokazuiąc rożnemi ratiami, iż lubo to iuramentum żąda securitatis, z wielką to iednak miasta tego byłoby niesławą y niebespieczenstwem, ale iż to dotrzymamy, co stipulata manu IMci obiecować bęndziemy, prosiliśmy, aby IMć chciał ab hac assecuratione iuratoria supersedować, zwłaszcza gdy iesteśmy exarmati y ludzi z miasta siła wypędzono. Za wielką sobie wziął vrazę IMp. gubernator te nasze opierania sie, powiedaiąc, iż iawnie sie po- kazuie wielka u nas niewierność przeciwko woysku K. I. M. szwedzkiego, kiedy vczynić to zbraniacie sie ; zaczym żadnych ratiy ani wymówek nie chcąc słuchać, chce koniecznie tego, abyśmy przysięgli, ktorey przysięgi podał nam puncta po niemiecku pisane tenoris talis : Iż K. I. M. szwedz- kiemu wiernym chcę bydź poddanym y posłusznym, wszytkich iego szkód y zdrad chronić się y przestrzegać. O K. I. M. szwedzkim y iego panowaniu nic źle nie mówić ani practicować, ani w towarzystwie takowym sie znay- dować. Cokolwiek przeciwko K. I. M. szwedzkiemu y tutecznemu gwarde- zanowTi practicowanoby a o tym dowiedział bym sie, zaraz panu guberna- torowi oznaymię. Iż żadnego w dom swoy bez opowiedzenia panu guberna- torowi nie przymę. Na te tedy chce puncta abyśmy mu przysięgali ; co tedy z tym czynić raczcie WMM. pilnie consultować.
Honorata communitas audita relatione spectabilis domini proconsulis vna cum magistratu, supplicandum esse illustr. d. gubernatori, ąuatenus ab assecuratione iuratoria desistat, concluserunt et satius se mori velle, quam ad iuramentum subiectionis et obedientiae, quod nonnisi regibus coronatis praestari debet et solet, descendere, vnanimibus votis declarauerunt.
Tandem spectabilis dominus proconsul vna cum consulibus, aduocato, I. S. scabinis multisąue ex honorata communitate ciuibus ad illustrissimum do- minum gubernatorem cum supplici libello descenderunt, cuius tenor talis est:
»Illustrissime et excellentissime domine ! Ad pedes Illustrissimae Celsi- tudinis vestrae prouoluta ciuitas humillime supplicat, dignetur Illustrissima Celsitudo vestra submissionem nostram ratione securitatis per stipulationem manus propositam, benigne a nobis acceptare et nos a iuramento liberos facere. Neque enim plura iuramento quam submissione efficere possumus, praesertim cum tale iuramentum, qualis nobis forma proposita, tantummodo sub tempus coronationis serenissimorum regum nostrorum soleat esse, nec plura a nobis serenissimi reges nostri coronati requirunt. Proinde iterato supplicamus humiliter Illustrissimae Celsitudini vestrae, velit nos a iuramento liberare : spondentes Illustrissimae Celsitudini restrae, quod quemadmodum
3-'S
hactenus sese modeste gessimus, ita et in longius tempus nullam machina- tionis occasionem aut tumultus dabimus. D. O. M. precibus fatigare non desinemus, vt saluam et incolumem eandem seruare velit. Datum Cracouiae. Proconsul, consules totaąue ciuitas«.
Eadem die postąuam ab illustrissimo domino gubernatore spectabilis dominus proconsul in praetorium redijt, vocatae et in praetorium congre- gatae communitati pleno in numero retulit. Dobry vmysł y iednostayną wolą opowiedziałem WMM. IMp. gubernatorowi przy oddaniu suppliki, która nie- wdzięcznie przyiąw7szy y onęź za zwołaniem zaraz do siebie officerow prze- czytawszy, gdy nas przeciwnych zawziętey przysiędze rznął y declaratią ostatnią nasze nie skłaniaiącą sie do przysięgi vsłyszał, ale raczey, iż pierwey gotowiśmy zdrowia nasze, które w rękach swoich maią, y vbogie substantie tracić a niżeli do oddania przysięgi poddaństwa y posłuszeństwa w pierw- szym punctcie wyrażonych przystęmpować, przez co by niedotrzymanie wiary y przysięgi naszey naiasnieyszemu królowi I. M. łanowi Kazimierzowi po- kazało sie, wielkim wzdięty gniewem furibundus vocowanych do siebie offi- cierow do osobnego mieszkania wziąwszy, consultował, iakoby sobie z nami miał postąmpić. W krótkim czasie powiedział nam : Poniewasz bendąc pod protectią K. I. M. szwedzkiego, zabraniamy się przysięgą assecurować gwar- dazon tuteczny, przez co sie iawnie pokazuie, iż albo co złego przeciwko niemu machinuiemy albo machinować zamyślamy, tedy nie może nas sobie mieć za inakszych, iedno za rebelles. Zaczym chce tego koniecznie y przy- kazuie surowie, aby zaraz przed wieczorem wszyscy z miasta wychodzili, bo kogo w domu po zaściu słońca zastanie, przysięg_a, iż żadnego żywić nie będzie. Y chce tego, abyśmy nie tylko sami, ale z dziatkami y z żonami na- szemi o lascze tylko wychodzili nie pewni mówiąc y zdrowia waszego, gdyż was żywić nie trzeba, którzy tak nieziczliwie sobie przeciwko K. I. Al. szwedz- kiemu y ludowi iego postęmpuiecie, z których iednych na pale wbiiać, dru- gich w koła wplatać każę. A^słyszawszy iego surowy na nasze declaratią respons, prosiliśmy aby przynamniey do iutra zatrzymał sie IMć z tak suro- wym edyctem, aby to wyście z miasta wszytkim opowiedzieć sie mogło. Nie vbłagany iednak IMć proźbami w trąby yderzyć y wszytkim stanąć roz- kazał, iednych za bramy wyprawiwszy, drugich tu inhiantes na zdrowia na- sze zostawiwszy, co sami WMM. widzicie y na co patrzacie. Nie strwożyło to iednak y nie trwoży nic zgodliwe serca pragnące dotrzymać wiary panu swemu, spectabilis magistratus, który tak żwawie dla siebie, iako y WMM. stawaiąc, opierał sie y opiera, prosząc aby IMć od takowey super- sedował przysięgi ; ale poniewasz contentować sie nie chciał assecuratione per stipulationem manus, tedy na affectatią WMM. brał to cale na sie ma- gistratus y chciał ręczyć za każdego z WMM. iż sie skromnie zachowacie, ważąc w tym zdrowia nasze y daiąc onez cale za WMM. ale y tę odrzucił IMp. gubernator assecuratią, zasadziwszy sie, iż inakszey nie chce assecu- ratiey, tylko przez przysięgę. A iż wiecey w tey materyi z sobą mówić nie dał ani ratiey naszych, \wiedziony gniewliwym affectem słuchać nie chciał, tylko abyśmy exnunc in instanti wychodzili, prosiliśmy aby przynamniey deputatos z ramienia swego IMp. gubernator zeszłał, poniewasz nas impa- tienter słucha, z którymi byśmy rozmówić sie y doskonaley nasze ratie, dla
3-9
których do takowey przysięgi przystąpić nie możemy, przełożyć mogli. Co zaledwie pozwoliwszy zesłał tu do nas IMp. oberstera Dersa y IMp. ober- stera Murstana, z ktoremi szeroce tak przy b\tności de gremio WMM. iako tez Ich MM. pp. collegow insich y IMp. woyta WP. y Ich MMpp. przy- siężnikow, vmawiaiąc się y pokazuiąc; iż nadaremnie IMp. gubernator chce od nas iuramentu; zwłaszca gdy my za wszytko ręczemy pospólstwo, czym może sie kontentować IMć, prosząc ich naostatek, aby sie IchMM. włożyć raczyli y sua authoritate mogli efficere to, aby IMp. g'ubernator raczył od takowey supersedować przysięgi. W czym obiecali Ich Mć posłużyć, aby przynamniey mogło bydź co wyrzucono z tey przysięg"i, lubo to za niepo- dobną rzecz rozumieią, abyśmy mieli vść iuramentu, albo też iezeli vysć chcemy, tedy pozbyć zdrowia y substantiey swoich potrzeba. Co tedy z tym czynić y iako sie resolvuiecie WMM. raczcie WMM. radzić, gdyż czas krotki, do iutra nam nie pozwalaia, zaraz wychodzić każą.
Plis auditis honprata communitas, pleno in numero congregata, facta eadem die inter se consultatione , per suum seniorem dominum Pernus re- spondit: Przyszliśmy z vmową naszą do WMM. skłaniaiąc do woli IMp. gu- bernatora, ale proszę, aby nie notował p. pisarz, bo inaczey oneyże opo- wiem (s). Ad haec spectabilis dominus proconsul respondit. Zawsze to ten zwyczay był y do tych czas sie zachowuie, iż cokolwiek honorata commu- nitas wnosi, to zaipisowano y zapisuią. Zaczyni dla czego by tak w poważney sprawie zapisać nie miano teg"o, co WMM. wnosi nomine honoratae com- munitatis, bardzo dziwuie temu spectabilis magistratus. Et cum spectabilis mag-istratus singula accurate et diligenter notario scribere praecepisset, in- tulit dominus Pernus senior honoratae communitatis. Poniewasz przysięgi vść nie możemy, tedy skłania sie honorata communitas vczynić assecuratio- nem iuratoriam, tylko aby pierwszy punct podany przysięgi był wyrzucony. Idem aduocatus I. S. et scabini se sentire cum communitate dixerunt. Tan- dem spectabilis dominus proconsul. Widziałem ia dotychczas stateczny vmysł WMM. do nieprzystąpienia przysięgi y raczey spectabilis magistratus zarownie z WMM. zdrowie swoie położyć odważył sie, aniżeli fidem naiasnieyszemu królowi IM. łanowi Kazimirzowi frangere. Zaczyni iż nie tak o dobra nasze, nie tak o zdrowia nasze y dziatek naszych, iako o to idzie, aby za wyściem naszym z miasta kościoły pańskie w rapinę y świętych korony polskiey patronów ciała y reliqvie w zelżywość nie poszły, tudzież też aby tym bardzi z naszych ubogich substantiey non ditesceret exercituś Sveticus y do ostatka wTszytko miasto w niwecz nie obrócił, więc iż gwałtem nas ciągną, przymu- szała, do tego maiąc nas w rękach swroich, videtur to y mnie idąc cum plu- ritate yotorum WMM. aby przystąpić do iuramentu securitatis, wytrąciwszy iednak punct pierwszy poddaństwa y posłuszeństwa, z tym sie declaruiąc IMp. gubernatorowi, że ręki naszey na lud I. K. M. lana Kazimierza y rze- czypospolitey podnosić nie będziemy, y aby nam dał assecurationem IMp. gubernator, iż nas do tego pociągać ani przymuszać nie będzie.
Tandem rationibus et persuasionibus suorum illustrissimorum ducum, militum praefatorum ductus illustrissimus dominus gubernator, a puncto primo iuramenti subiectionis et obedientiae recessit, seque nullum velle cogi ad sumendum arma contra milites serenissimi regis Ioannis Casimiri, domini
4^
330
clementissimi nostri promisit et in fidem maiorem serrandi promissi scripto obligare se declarauit. Conscriptam itaąue rotam iuramenti illustrissimus d. gubernator per illustrissimus dd. oberster Muston et oberster maior Han in praetorium misit et vt statim praesentibus ijsdem deponant iuramentum, serio iniunx.it. Cumąue diu et multum circa idem iuramentum eiusąue claus-u- lam deliberatum ac trutinatum esset, mutariąue ac in alium diem differri hoc negotium, cum tempus yespertinum instaret. spectabilis magistratus de- siderasset, non tamen id efficere posset, cum lachrymis et summo dolore ad illud praestandum eadem die coacti et inviti descenderunt, iuxta eum teno- rem, qui seąuitur.
»Przysięgam Panu Bogu wszechmogącemu w Troycy swiętey iedynemu tym cielesnym iuramentem moim, iż będąc pod protectią naiasnieyszego y naypotężnieyszego xiąźęcia p. a p. Karola Gustawa szwedzkiego, gottskiego, wandalskiego etc. króla y iego potomków, iako korony szwedzkiey, onym wiernym chcę bydz tym sposobem, iż nigdy na takowym mieyscu znaydować sie nie będę, gdzieby K. I. M. y iego rządom y armacie źle mówiono albo tractowąno y co naymniey machinowano. leżeli by mnie też co do wiado- mości doszło, tedy zaraz IMp. gubernatorowi szwedzkiemu albo iego nastepcy obiawić a nic nie taić chcę, a osobliwie przeciwko wzwysz mianowanemu IMp. gubernatorowi y innym offićierom a żołnierzom tutecznego gwardazonu nic nie chcę practykować albo y innym z moią wiadomością dopuścić czynić, coby gwardazanowi I. K. M. ze szkodą y zgubą bydź mogło. Chcę sie też wszelakiey correspondentiey szkodliwey tak w mieście iako y za miastem strzedz ; a gdziebym o takowych wiedział, tedy zaraz one Ip. gubernatorów i obiawić chcę. Nie mam żadnego w dom swoy lub na długi lub na krotki czas przyimować, żebym onego imię, conditią albo y sprawę IMp. guberna- torowi nie miał zaraz opowiedzieć; a ieźeli bym też, co by sie nie miało znaydować, tey moiey przysiędze y obietnicy tak długo, póki woyna ta trwać bendzie, dosyć nie yczynił, tedy mie od tey wiary złamania żadna exceptia infamiy tak doczesney iako wieczney nie ma rwolnić, iako przy- muszonego, simulowanego y z serca niedobrze yczynionego iuramentu y iako daliey te wymówki bydź mogą, ani mnie też a paena periurij nie ma v\volnić żadne duchowne y świeckie prawo, żadne xięże, biskupie, papieskie y katho- lickiego kościoła odpusty, niech będą ordynarya y extra ordynarya, iakie- kolwiek nazwane bydź mogą, których wszytkich beneficia sie wyrzekam, tym sposobem, że mi nigdy y na wieki nie maią bydź pożyteczne, ieżeli krzywo przysięgę. Do czego mi panie Boże dopomóż w Troycy iedyny.
Scripti vero illustrissimi domini gubernatoris germanice conscripti tenor talis est. Bonie wasz sławnie vrodzona rada y wszysczy mieszczanie miasta Krakowa względem ich stateczney wiary przeciwko I. K. M. szwedzkiemu, panu memu miłościwemu, I. K. M. potomkom y koronie szwedzkiey mnie assecurowali y przy tym przyobiecali przeciwko wyżey mianowaney I. K. M. iego państwa rządzie także tegoż armacie y gwardazanowi w naymnieyszym ani słowy ani samą rzeczą sie nieporywać v drugim tego czynić nie do- puszczać, względem czego niżey mianowani panowie burmistrz, rada y ze wszytkirmi spoinie mieszczanami tę swoię obietnicę corporali iuramento po- twierdzieli y przytem ode mnie takowey declaratiey żądali, że ten iurament
33i
ich samych ani czeladzi ich do podniesienia broni woienney przeciwko K. I. M. łanowi Kazimierzowi albo zbroyną ręką chodzić na przeciwko temu na mury obowiązania im czynić nie będzie, tedy wyży mianowanemu p. bur- mistrzowi, radzie iako wszystkiemu pospólstwu ten script moy względem tego dać chciałem, że onych do tego przymuszać nie będę ani przymuszać każę. Datum Cracoviae decima octaua Maij, anno millesimo sexcentesimo quinquagesimo 6to. Paweł Wircz«.
Kodeks Zaleskiego, karta 247.
1137. 1656. die 28. m. Iunii, Cracoviae.
Publicatio mandati praefecti urbis de domibus non destruendis.
Actum feria ąuarta pridie festi ss. Petri et Pauli apostolorum. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens mi- nisterialis regni generalis, prouidus Ioannes Gawronek, in vim fidelis suae relationis recognouit, se publicationem infrascriptam ex mandato illustrissimi domini gubernatoris Cracouiensis in ąuatuor circuli partibus coram populo sono tubae congregato, in hunc modum, qui seąuitur, publicasse : Panowie raczcie WM. wiedzieć, iz ta wola roskazania lego Mci pana gubernatora iest, aby żaden nie ważył się cuiuscunąue conditionis będący, ruinować y rozwalać przez sie domów y kamienic, pod vtraczeniem dóbr y gardła. Sic et non aliter facta esse referens, de quo hanc suam fidelem fecit relationem.
Acta Consul. Crac. 40, str. 825.
1138* 1056. die 9. m. Novembris, Cracoviae.
Publicatio mandati praefecti urbis de moneta nova accipienda.
Actum feria ąuinta antę festum s. Martini episcopi proxima. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens mi- nisterialis regni generalis, prouidus Ioannes Gawronek, in vim fidelis suae relationis recognouit, se ex mandato illustrissimi et excellentissimi domini gubernatoris, infrascripta coram populo sono tubae in ąuatuor circuli Cra- couiensis partibus congregato, in hunc modum, qui seąuitur, publicasse : Pa- nowie radźcie WMsc wiedzieć, isz to iest wola y roskazanie IMpana gene- rała, abyście WMsc szostaki tu w Krakowie nowo bite, bo iest moneta dobra, brali, y nimi nie gardzili ; a ktoby ich za cokolwiek nie chciał brać, tedy surowo będzie od tegosz IMpana generała karany. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam per expressum fecit relationem.
Acta Consul. Crac. 40, str. 857.
113!>. 1057. die ió. m. Februarii, Cracoviae.
Publicatio mandati praefecti urbis Cracoviae de nummis novis acci-
piendis.
Actum feria sexta post festum s. Yalentini proxima. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens ministerialis regni generalis, prouidus Adamus Sobieraycik, bedellus officij aduocatialis, in vim fidelis suae relationis eidem officio recognouit, se ex mandato illu- strissimi domini gubernatoris Cracouiensis die hodierna publicasse cum tubi- cine infrascripta, in ąuatuor partibus ciuitatis Cracouiensis:
Naiasnieyszego króla IMci Swedzkiego generał maior y gubernator krakowski wszytkim w obec y każdemu zosobna, komu to wiedzieć należy wiadomo czynię. Poniewasz mie z rożnych stron dochodzi, ze się znaiduią tak z miesczan iako z okolicnych wsiow ludzie tacy, którzy nowych Szosta- ków się strzeg"ą y onych brać niechcą, co bez chyby iako rozumiem z nie- wiadomosci y ze złey pochodzi o nich informaciey, co iednak z znacną w handlach; kupnach y przedazy przeskodą iest złącono, tedy zabiegaiąc temu vpominam każdego, zęby sie ich nie warował, pewien tego będąc, ze wedle constituciey koronnej polskiey probe zupełną y wagę swoię maią, zatym słusznie z inszą monetą zarówno chodzie mogą. Nakazuie tedy wszyt- kim surowie, zęby ie bez braku brali, a ktoby sie temu przeciwie chciał y w tym przekonany będzie , pod pewną y ostrą karę podpadnie. Datum w Krakowie dnia piątego lutego roku 1657. Hoc addito per dominum Stad- maier ad publicandum, ze ktoby miał czarne szostaki, zęby ie dał do pana commissarza Grau.
Idem ministerialis generalis regni Adamus Sobieraycik retulit officio consulari Cracouiensi, se publicasse in foro publico cum tubicine infrascripta : Panowie raczcie WMM. wiedzieć z roskazania PAIpana burmistrza, aby żaden tak w mieście iako y na przedmieściu za bramą nie ważył się zakupowac żywności y ona tu w mieście przekupować, pod surowym karaniem, kogoby w tym przeslakowąno. Ale ktoby chciał po wsiach kupować a tu do miasta przywozie, tedy mu wolno, ażeby się kozdy miesczanin w zywnosc opatrował iako naiprędzey. Sic et non aliter factum esse referens. De quo hanc suam per expressum fecit relationem.
Acta Consul. Crac. 40, str. 866.
II IO. 1657. die 17. m. Maii, Cracoviae.
Pactum civium Cracoviensium cum Ianussio Bethleem de fide principi Transilvaniae iureiurando sancienda.
Actum feria quinta in octaua Ascensionis Domini. — Spectabilis do- minus proconsul honoratae communitati in praetorium conuocatae et congre-
333
gatae proposuit. Przyczyna obesłania WMM. iest. IMpan generał posłał do mnie wczora o trzeciey w noc, abym obesłał Ich MM. panów collegow et praecipuos ciues na dzisieyszy dzień y skorobyśmy sie zeszli, abyśmy o sobie dali znać IMci. Kiedyśmy dali znać, kazał nam do siebie przyść, gdzie sta- wieliśmy sie. IMpan generał prolixiorem sermonem do nas po łacinie vczynił, oznaymuiąc nam, że wola iest króla IM. szwedzkiego, aby to miasto sere- nissimo principi Transylvaniae poddał, którą wolą króla IM. szwedzkiego, pana swego exeqvuiąc, poddawa y resignuie to miasto xiążeciu IMci siedmio- grodzkiemu a na iego mieyscu IMpanu Ianuszowi Bethleemowi będącemu, któremu moc daie nad tym miastem. la z Ich MM. pany collegami będąc, Ysłyszawszy propositą IMci wziąłem sobie ad communitatem, vti in re noua, a w thym IMpan Bethleem proponował nam, abyśmy iuramentum xiążęciu IMci siedmiog-rodzkiemu rczynili; w tym także punctcie wziąnem także ad communitatem. Co wszytko WMM. oznaymuię, abyście WMM. consulto- wali o tym.
Honorata communitas in praetorio congregata, facta inter se consulta- tione respondit : Zrozumieli affectatią IMpana generała Bethleema, ypraszamy WMM. abyście WMM. dali sprawę IMci, z iakiemi trudnościami tak rok iurament królowi IMci szwedzkiemu stanął, y prosić IMci, aby nas do tego iuramentu nie cisnął, albo przynamniey, żebyśmy zostawali przy rocie tak roczniego iuramentu, z tym dokładem, aby papales clausulae etc. et episćo- pales etc. były wyięte. Do tego vpraszać IMci, aby nam dał taką assecu- ratią, iaką y IMpan Wircz generał nam dał.
Eodem die descenderunt spectabiles domini proconsul et consules ad illustrissimum dominum Ianussium Bethleem, serenissimi principis Transyl- vaniae generałem, apud quem excusationes ab iuramento inferebant, żeśmy niepowinni przysięgać, ieno królom Ich MM. panom naszym koronowanym. Potym podawaliśmy mu rotę inszą taką: »Spondemus sub iuramento sere- nissimo regi Sveciae praestito, fideles nos serenissimo principi Transylvaniae futuros, ale nie chciał na tym przestać, ale takiego chciał, iakiście WMM. czynili regiae maiestati Sveciae. Prosiliśmy o clausulę subiectionis, także papales y episcopales etc. aby były wyięte. Podaliśmy też y kartę assecu- rationis, daną od IM. pana generała króla IM. szwedzkiego, prosząc aby nam też taką dał. Miał sie w tym naradzić y odłożył nas do poobiedzia. Po obiedzie przyszli na ratusz Ich MM. panowie commissarze IM. pana ge- nerała serenissimi principis Transylvaniae et produxerunt rotam iuramenti, iuxta quam reąuirebant iurare ciues. In qua rota, quia erant additae non- nullae clausulae, quae non erant in primo iuramento, petierunt magistratus et communitas concedi sibi tempus colloquendi ad trutinandam rotam iura- menti propositi. Et primo non videbatur in eadem iuramenti rota addita clausula subiectionis et obedientiae ; deinde paena periurij ; tertio papales et episcopales absolutiones : vnde supplicandum esse duxerunt, vt eaedem clau- sulae abrogentur, sed vt pacis iuramentum a ciuibus praestetur. Cum ista petitione descendit magistratus et honorata communitas ad illustrissimum dominum generałem principis Transylraniae. Quibus respondit: »że ia nie- mogę roty iuramentu vmnieyszyć, bo go xiąże IMć widział*. Potym yźylismy IMpana Fryznekiera, aby wniossł proźbę swoię, na którego proźbę odpuścił
534
paenam periurij, ale papales y episcopales absolutiones nie chciał. Skoro tak stanęło, obiecaliśmy vczynić iurament taki, iakośmy czynili K. I. M. szwedzkiemu y tak na instantią nasze potym punct subiectionis et obedientiae opuścił. Iutro obiecał IMpan generał principis Transylvaniae posłać rotam ad mundum descriptam y Ich MM. panów commissarzow swoich na słuchanie iuramentu naszego. Zaczym potrzeba, abyście sie WMM. gromadnie stawili na ten iurament.
Quod iuramentum die decima octaua Iunij anno millesimo sexcentesimo quinquagesimo septimo domini commissarij illustrissimi domini generalis serenissimi principis Transylvaniae renientes in praetorium produxerunt, vtque a magistratu et postea a civibus praestetur, vrserunt.
Kodeks Zaleskiego, karta 253.
1141. 1657. die 6. m. Octobris, Cracoviae.
Publicatio senatus consulti de introitu in urbem hominibus de peste suspectis praecludendo.
Actum sabbatho postridie festi s. Francisci confessoris. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens prouidus Ada- mus Sobieraycik, ministerialis regni generalis et bedellus officij aduocatialis Cracouiensis, in vim fidelis suae relationis recognouit, se die hodierna po- pulo, ad clangorem tubae in ąuatuor circuli Cracouiensis pairtibus congre- gato, publicasse infrascripta : Panowie raczcie Wść wiedzieć, z roskazania IMpana commendanta y vrzędu radzieckiego , poniewasz na rożnych miey- scach y w miastach postronnych pokazało się powietrze, zaczym nakazuie vrząd tutecny, aby nikt niewazył się przyieżdzać do miasta bez paszportu ani ich zęby niepusczano , y iezeliby kto wiedział o kim z niebespiecnego mieysca, aby dawał znać vrzędowi o tym, y zęby nikogo do gospod bez wiadomości vrzędu pod surowym karaniem nie przyimował. Także y ci pa- nowie miesczanie, którzy w bramach strzegą, aby nikogo z podeyzrzanych miast y mieysc bez pasportu żadnego niewpusczali do miasta pod karaniem. A isz się przekupstwa zagęściły, przed ktoremi się miesczanie niemogą do- kupić, zgoła zęby żadne przekupstwa niebyły pod zabraniem rzeczy y wie- zieniem, zakazuie IMpan commendant y vrząd radziecki. Także y przekupki z przekupniami aby niewazyły się za miasto wychodzić y kupować rzeczy na targ przywiezionych, pod vtratą tego wszytkiego kupna y pod surowym vrzędowym karaniem, gdyż takich będą brać do wiezienia, aby się nikt nie- wazył przekupować, który nie iest mieszczaninem. Także aby luźne białe- głowy niebyły w mieście, bo ie będą wyganiać. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam per expressum fecit relationem.
Acta Cons. Crac. 40, str. 907.
335
1143. 1 657. die 8. m. Decembris, Posnaniae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae quosvis cives Cracovienses, licet iramu- nitate donatos, ad vectigalia civilia solvenda adigit.
łan Kazimierz z łaski Bozey kroi polski, wielkie xiąze lithewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflantskie, smoleńskie, czerniechow- skie etc. szwedzki, gottski, wandalski dziedziczny kroi. Oznaymuiemy tym listem naszym, komu to wiedzieć należy, wszem w obecz y każdemu z oso- bna, iż sie takich znaczna liczba w mieście naszym Krakowie znayduie, któ- rzy servitoratami y libertatiami z cancellaryi naszey koronney ad insuffi- ctentem oney informationem otrzymanemi, od wszelakich podatków mieyskich zasłaniaią się y onych wydawać nie chcą. Zaczym iż sie w tym wielka dru- gim, którzy ciężary ponoszą y wszelkie contrybutie wydaią, krzywda dzieie y vergit to in conuulsionem decretorum nostrorum, ktoremi takowe servitoraty i libertatie vigorc iurium et ■priuilegiorum miasta naszego stołecznego Kra- kowa cale zniesione są, przeto stosuiąc się cale do tychże praw miasta na- szego Krakowa y decretow naszych w tey mierze ferowanych, vmyśliliśmy te wszytkie servitoraty y libertatie, którekolwiek po dekretach naszych po- mienionych zaszły, za nieważne declarować, iakoż ninieyszym listem naszym declaruiemy, tak, ze sie żaden servitoratem ani libertatią naszą zasłaniać nie ma, ale powinien z drugiemi równo, iako będzie należało, pociągać y podatki wszelkie płacić. Co do wiadomości, komu to wiedzieć należy, a mia- nowicie vrzędom grodzkiemu y mieyskiemu krakowskiemu przywTodząc ros- kazuiemy, aby tę declaratią nasze tym , którzy servitoratami y libertatiami naszemi szczycą się, intimowali y przez woźnego publikowali, żeby na potym podatki płacili, y bez wszelkiey trudności, iako będzie należało, oddawali. Inaczy nieczyniąc dla łaski naszey. Na co dla lepszey wiary przy podpisie ręki naszey pieczęć koronną przycisnąć rozkazaliśmy. Dan w Poznaniu dnia ósmego miesiąca grudnia roku Pańskiego tysiącznego sześćsetnego pięćdzie- siątego siódmego, panowania królestw naszych polskiego dziewiątego, szwedz- kiego dziesiątego roku. — łan Kazimierz kroi.
Kodeks Zaleskiego, karta 254, stronica odwrotna.
1143. 1658. die 3. m. Ianuarii, Posnaniae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae civibus Cracoviensibus yectigal pon- taticum a Iudaeis Casimiriensibus percipiendi potestatem tribuit.
Ioannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czernie- chouiaeąue, necnon Suecorum, Gotthorum, Vandalorumque haereditarius rex. Significamus praesentibus literis nostris, ąuorum interest , vniuersis et sin- gulis. Expositum nobis esse per certos consiliarios nostros, ciuitatem nostram
33b
Cracouiensem , metropolim regni, ordinariis censibus et prouentibus, ipsi antiąuitus per serenissimos antecessores nostros gratiose concessis, propter maximam eorundem censuum et prouentuum diminutionem, vastatis iniuria belli bonis ciuilibus, communia onera ciuitatis nequaquam ferre nec aedi- rlcia publica, pontes; vias funditus euersas restaurare posse : ideoąue suppli- catum nobis fuisse, vt ciuitatis praedictae rationem habere eamque defor- matam et depauperatam singulari gratia nostra subleuare dignaremur. Nos itaąue habita ratione desolationis communium ciuitatis praedictae aedifieio- rum, publico usui accomodandorum, euersionis viarum et pontium, praeser- tim pontis in fluuio Istula, quo Casłmiria itur Cracouiam, ad cuius repara- tionem quotannis non exigui praestantur a ciuitate sumptus, dignum esse iudicauimus, eos in aequalitatem expensarum vocare, quorum non modo vsui et commoditati pons praefatus singulariter inseruit, rerum magnis eorum ponderibus premitur et maiori ex parte ex causa ipsorum atteritur. Proinde inhaerendo priuilegio per nos eidem ciuitati Cracouiensi in comitiis gene- ralibus felicis coronationis nostrae gratiose concesso, quo statueramus, vt Iudaei Casimirienses ad reparationem pontis praedicti vna cum ciuibus nostris Cracouiensibus aequalibus impensis concurrerent et ad refusionem medietatis sumptuum in eiusmodi reparationem erog*andorum , iuxta regestra et liqui- dationem lonherorum impendere perpetuo tenerentur et omnino essent ad- stricti, eoque attento, quod yastato eodem ponte, quotidianis vsibus eorum accomodato, Iudaei non modicos sumptus in traiectu fluminis sufferre tene- rentur, muitisque incommodis et periculis exponerentur, cuius beneficio in praesenti facile et tuto quaerendorum lucrorum causa ciuitatem nostram Cracouiensem ingrediuntur, aequitatis vero ratio postulet. vt qui sentiunt commoda immo percipiunt et lucra, aequaliter ferant et onera, nec con- gruum videtur, vt ciues nostri deficientibus ciuitatis sumptibus in commune bonum de proprio peculio faciant impensas in publica aedificia, Iudaeisque alias in quaerendo victu; prout conqueruntur, praepeditoribus suis ad ciui- tatem sternant viam : proinde volentes subuenire omni meliori modo ciuitati nostrae, praedictumque priuilegium ad efFectum et executionem, quo facilius deduci potest, deducere, matura cum consiliariis nostris habita deliberatione, ex senatus consulto statuimus et decernimus, vt quilibet Iudaeorum cuius- cunque sexus per pontem Cracouiam mercandi et negotiandi gratia nec non faenerandae pecuniae et accipiendarum ysurarum causa ingrediens, a capite qualibet die grossum vnum Polonicalem in portis ciuilibus ad manus exac- toris a magistratu Cracouiensi deputandi, in reparationem pontis, non obstan- tibus quibusuis libertatibus, exemptionibus; protectionibus de iure vel facto śibi competentibus, soluant et signum solutae exactionis ab exactore reci- piant; quod vnicuique Iudaeorum exactor praedictus post solutionem vnius grossi sine quauis molestia gratis dare tenebitur. Secus recusans Iudaeus solutionem eiusmodi grossi vel in elusionem huius priuilegii nostri decli- nando pontem, quo Casimiria itur Cracouiam, alia via transiens et ingredi volens ciuitatem, ab ingressu illius in portis ciuilibus per custodiam arceatur, et contumaciter ingressus, forti manu c^iptus e ciuitate pellatur et eijciatur. Ouam quidem exactionem praesentibus institutam, ad decennium duraturam, dispositioni magistratus consularis ciuitatis nostrae Cracouiensis damus et
"> ~} 1
00 /
concedimus, ita tamen, vt de perceptis et expensis nobis iuxta legum prae- scriptum rationem reddere et calculum facere teneantur et sint adstricti. Quod omnibus magistratibus, praesertim vero palatinalibus, castrensibus et alijs quibusuis in vniuersum notum esse rolentes, mandamus, vt praedictam contributionem impedire non audeant nec praesumant, imrao reąuisiti pro debito ofncii sui opem et auxilium impertiantur, deąue retentoribus, contra- uentoribus et praepeditoribu.s indilatam iustitiam administrent, praesensąue priuilegium nostrum ad acta suscipiant et per ministerialem publicari ad notitiamąue omnium, ąuorum interest; deduci faciant. Pro gratia nostra et ofnciorum suorum debito. In cuius rei fidein praesentes manu nostra sub- scriptas, sigillo regni communiri iussimus. Datum Posnaniae die III mensis Ianuarii, anno Domini M DCL VIII0, regnorum nostrorum Poloniae et Sue- ciae X° anno. — Ioannes Casimirus rex. — Exactio vnius grossi a Iudaeis mercandi gratia Cracouiam intrantibus, pro reparatione pontis Casimiriensis, publicarum viarum et aedificiorum magistratui Cracouiensi ad decem annos conceditur. — Albertus Laskowski sacrae regiae maiestatis secretarius mpa.
Dokument papierowy, opatrzony pieczęcią mniejszą koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
1144. 1658. die 23. m. Ianuarii7 Posnaniae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae vectigal in varia genera vini imposi- tum; coaeąuat.
Ioannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae; Prussiae, Masoviae; Samogitiae, Livoniae? Smolensciae, Czernie- choviaeque; necnon Svecorum, Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex. Significamus praesentibus literis nostris; ąuorum interest, vniuersis et sin- gulis. Intellexisse nos ex relatione certorum consiliariorum nostrorum, in ciuitate nostra metropolitana Cracouiensi laudis tam palatinalibus quam ma- gistratus ciuilis et communitatis eiusdem constitutum esse, quod omnes ciues Cracouienses vina Cracouiam aduehentes, teneantur in emolumentum aerarij sui publici a ąuolibet dolio vini Hungarici, continente tres vrnas, soluere grossos quadraginta Polonicales, ab vna vero vini dicti sancti Georgij et Endeburgici per grossos quinque, extranei autem per grossos quinquaginta tres. Qua inaequalitate ciues contribuentes grauari se conquerebantur. Qua- propter nos nolentes plus vnum alio in promouendo publico bono grauari, praesenti rescripto seu diplomate nostro perpetuo duratoro et inuiolabiliter ab omnibus obseruando, ex senatus consulto declaramus et ordinamus, quod aequalem quotam pecuniae teneantur ad aerarium ciuile Cracouiense pen- dere et tribuere omnes aduehentes, diuenditores seu propinatores ciues Cra- couienses et extranei tam vini Hungarici Endeburgicique, quam sancti Georgij aut alterius, cuiusvis nominis et speciei vina illa existant et vocentur; vide- licet ciues per grossos quadraginta, extranei vero per grossos quinquaginta tres a quolibet dolio continente in se tres vrnas vini, idque sub paenis in ijsdem laudis expressis. Insuper expositum nobis esse, mercatores extraneos
43
35*
yarij generis merces in depositorium Cracouiense aduectas, consueuisse post expirationem temporis (per quod tantum in depositorio iuxta iura depositorij manere debent) ad lapideas varias et yariae iurisdictionis deponere et eas sine emolumento et pensione ciuitatis in praeiudicium mercatorum ciuium Cracouiensium clandestine seu sub specie alicuius mercatoris Cracouiensis diuendere. [dcirco ne et hac arte in posterum praeiudicetur aerario ciuili Cracouiensi et mercatoribus Cracouiensibus, declaramus itidem hoc diplo- mate nostro, vt ab eiusmodi mercibus ex depositorio in quemcunque locum Cracouiae depositis, dum quacumque ratione vendentur seu vendi curabuntur, extranei mercatores soluant per grossum vnum a floreno ad aerarium Cra- couiense ciuile sub paena confiscationis. Quod omnibus notum esse yolentes, mandamus, vt praesentes ab omnibus inviolabiliter obseruentur et a ma- gistratibus exequantur, pro gratia nostra. In cuius rei fidem praesentes manu nostra subscriptas, sigillo regni muniri iussimus. Datum Posnaniae die vige- sima tertia mensis Ianuarij , anno Domini millesimo sexcentesimo quinqua- gesimo octauo, regnorum nostrorum Poloniae et Sueciae decimo anno.
Kodeks Zaleskiego, karta 255, stronica odwrotna.
1145. 1658. die 15. m. Martii, Varsoviae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae magistratui civitatis Cracoviensis man- dat, ut residuum lytri a Svecis impositi, exigant.
Ioannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czerniecho- uiaeque necnon Suecorum, Gothorum, Vandalorumque haereditarius rex. Spectabilibus proconsuli, consulibus, aduocato, scabinis, totique magistratui ciuitatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis, gratiam nostram regiam. Spectabiles fideliter nobis dilecti! Non sine dolore magno ferimus, quod nonnulli ciuitatis nostrae Cracouiensis ciues et incolae, licet ipsis per Dei gratiam maior substantia bonorum affluat, ad coequationem litri per Suecos a ciuitate Cracouiensi exacti , minime concurrere velint atque ideo paupe- riores ciues vltra debitum grauati sunt et ciuitas ipsa contractis pro exol- uendo predicto litro debitis, nullomodo sufficere potest : quapropter Fidelita- tibus vestris serio mandamus, vt omnes ciues et incolas, quicunque aequa- litatem huius oneris subterfugiunt, ad iudicium suum adcitatos, ad coaequa- tionem litri iuxta proportionem bonorum faciendam decretis adigant, nec vllis diffugijs aut exceptionibus decernenda aequalitate communis istius oneris deterreantur, sed iuxta iustitiam et aequitatem vnicuique portionem suam in communem debitorum occasione praedicti litri contractorum exolutionem conferre iniungant, ita, vt pauperioribus id, quod vltra debitum et aestima- tionem suorum bonorum exoluerunt, restituatur, ditiores vero eam partem, quae ad proportionem bonorum eorundem desideratur, sine mora exoluere teneantur. In quo conscientias Fidelitatum vestrarum oneramus. Facturae id fidelitates vestrae pro gratia nostra et officiorum suorum debito. Datum
339
Varsauiae die XV mensis Martij, anno Domini "M DCL VIII, regnorum no- strorum Poloniae et Sueciae X anno. — Ioannes Casimirus rex. — Matthias Poniatowski d. C. abb. Tyn. reg. can. regni.
Dokument papierowy, opatrzony pieczęcią mniejszą koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
1140. 1658. die 20. m. Martii, Varsoviae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae cives Cracovienses ab expeditione bellica liberos facit.
Ioannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae; Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czernie- chouiaeąue, necnon Suecorum, Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex. Significamus praesentibus literis nostris, ąuorum interest, vniuersis et sin- gulis. Expositum est nobis nomine ciuitatis nostrae Cracouiensis, eandem ąuotidianis contributionibus seruisgielty dictis, in tantum aggrauari, vt etiam nonnulli ciues et artifices tanto oneri impares, excedere ciuitate sint coacti, supplicatumąue nobis est, vt anteąuam remedium aliąuod releuandi huius oneris inueniatur, moderno publicae expeditionis de domibus suis peditum onere non grauentur. Cui supplicationi nos benigne annuentes, eo attento, quod praedicta ciuitas plus quam septuaginta millia florenorum in contri- butionem praesidiariorum vulgo seruisgielty dictam , in annura expendere teneatur, et insuper continuam seruitutem militum in domibus suis residen- tium patiatur, de consilio et assensu senatorum nostrorum faciendum esse duximus, vt omnes ciues et incolas ciuitatis Cracouiensis pro hac vice a pu- blica expeditione tam eąuestri quam pedestri liberos esse debere declara- remus, prout declaramus praesentibus literis nostris, ita, vt nullo modo ad praedictam expeditionem publicam adigi et stringi possint. Quod omnibus magistratibus et officijs ac vniuersae nobilitati palatinatus Cracouiensis no- tum esse volentes mandamus, vt praedictos ciues Cracouienses tanto oneri a.d praesens obnoxios; ad praedictam expeditionem non stringant; verum eosdem circa hanc nostram gratiam conseruent et ab alijs conseruari faciant, pro gratia nostra. In cuius rei fidem praesentes manu nostra subscriptas; sigillo regni communiri iussimus. Datum Varsauiae die XX» mensis Martij, anno Domini M DC LVIII0, regnorum nostrorum Poloniae et Sueciae X° anno. — Ioannes Casimirus rex. — • Exemptio ciuitati Cracouiensi ab ex- peditione publica peditum. — Matthias Poniatowski d. C. abb. Tyn. reg-, can. reg.
Dokument papierowy, opatrzony mniejszą pieczęcią królewską, poniżej tekstu wyciśniętą.
540
III*. 1658. die 2j. m. Martii, Yarsoviae.
loannes Casimirus rex Poloniae Iudaeos doraum redeuntes officialium tutelae coramendat.
łan Kaźmierz z łaski Bozey kroi polski, wielkie xiąze lithewskłe, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflanckie, smoleńskie, czerniechowskie, a swedski, gotski, Yandalski dziedziczny kroi. Wszem w obec y każdemu zosobna, komu to wiedzieć należy, mianowicie rrzedom grodzkim, woiewo- dzem; podwoiewodzem, mieyskim, także pułkownikom, obersterom, oberster- leytmantom, rotmistrzom, kapitanom, porucznikom, officierom y wszytkiemu rycerstwu, w służbie naszey y rzecy pospolite)' będącemu, Yprzeymie y wier- nie nam miłym, łaskę nasze królewską. Yprzeymie y wiernie nam mili! Z osobliwy suppliki nam imieniem niewiernych zydow w Koronie po mia- stach y miasteckach mieskaiących podaney, zrozumieliśmy, iako pod czas teraznieyszy woyny częścią przes nieprzyiaciela, częścią przes nasze woyska y rozney conditiey ludzi zruinowani, zrabowani y w niwec obróceni, drudzy pozabiiani zostali, a nad to y teraz iescze w domach, miastach y miasteckach bespiecni byc niemogą, y ci co na Śląsku albo gdzie indzie zag-ranice wy- iecłmli, dlatego powrocie nie smieią. Przes co y skarb rzeczypospolitey względem pogłownego od tychże zydow koronnych nalezytey mieć niemoze satisfactiey. Dlatego daiemy ninieyszy vniuersał nasz do Yprzeimosci i Wier- ności WM. chcąc to mieć y koniecznie roskazuiemy, abyście Yprzeimosci y Wierności Wasze w iurisdictiey swoiey pilnie przestrzegali, aby pomie- nionym żydom koronnym w miastach, miasteczkach a naibarziey po drogach tak osobom samym iako y towarom ich wszelaka securitas i żadna niedziała sie im violentia ; a iezeliby ktokolwiek przeciwko temu roskazaniu wykro- czył, y na zydow iakiemkolwiek lub sam bez się lub przes naprawione y subordinowane osoby gwałtownie nastąpił, takiego każdego, gdzieby zasko- czony był, na instantią żydowską Vprzeimosci y Wierności Wasze sądzie macie y bez wszelki folgi, dilatiey, appellaciey podług występku karać y surową nad nim extendowac executią. Więc isz się siła rzeczy żydowskich, pod te gwałtowne rozruchy zabranych, miedzy roznemi znayduie, tedy to mieć chcemy, aby gdziekolwiekby który rzeczy lub towary poznał y ze iego są, pokazał, onemu praeuio decreto powrocone były. Do czego Yprzeymości y Wierności Wasze onymze wszelakiey dodawać macie pomocy. Co aby tym prędzy do wszech wiadomości przyszło, aby ten rniuersał nasz po mia- stach y miasteckach, wsiach, na iarmarkach y targach nieodwłocznie był pu- blikowany, roskazuiemy. Na co dla lepszey wiary ręką się naszą podpissaw szy, pieczęć nasze koronną przycisnąć rozkazaliśmy. Dąn w Warszawie dnia dwudziestego piątego marca, roku Pańskiego tysiącznego szesesetnego pien- dziesiątego ósmego, panowania naszego polskiego y szwedzkiego dziesiątego roku. — łan Kaźmierz kroi. — Mathias Poniatowski d. C. abbas Tyne- censis, regens cancellariae regni.
Acta Consul. Crac. 40, str. 109';.
.41
114§. 1658. die 4. m. Aprilis; Cracoviae.
Publicatio senatus consulti de militibus contumelia non afficiendis.
Actum feria ąuinta post dominicam Laetare proxima. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens prouidus Ada- mus Sobierayczyk, ministerialis regni generalis, in vim fidelis suae relationis recognouit, se ex mandato officij consularis Cracouiensis die hodierna populo conuocato et congregato per sonum tubae, publicasse et intimasse in ąuatuor partibus ciuitatis infrascripta tenore tali: Panowie raczcie WAL wiedzieć, iż dochodzi to do vrzędu tutecznego yszu, ze się znayduią niektórzy tacy; którzy nieprzystoynemi y groznęmi słowami zniewazaią zołdatow tutecznych, przez co okazyię podaią do rozruchów. Zaczyni z roskazania KIM. pana naszego miłościwego zakazuie vrząd , aby żaden tak z miescząn iako y lu- źnych ludzi niewazył sie nietylko ręką, czego strzes Boże, ale y słowem po- rywać się na zołdata tutecznego pod garłem y inszym karaniem surowym. Także z roskazania IKM. pana naszego miłościwego napomina vrząd, aby się każdy według przepomozenia sposobieł w żywność. Sic et non aliter factum esse referens , de quo hanc suam fidelem per expressum fecit rela- tionem.
Acta Consul. Crac. 40, str. 1043.
1149. 1658. die 10. m. Aprilis, Cracoviae.
Publicatio mandati regii; ut quivis civium Cracoviensium victui armis- que prospiciat.
Actum feria quarta post dominicam Iudica proxima. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens prouidus Ada- mus, ministerialis regni generalis et bedellus officij aduocatialis Cracouiensis iuratus, in vim fidelis relationis suae recognouit, publicationem infrascriptam feria tertia proxime praeterita in frequentia multorum hominum, ad sonum tubae congregatorum, in quatuor partibus fori Cracouiensis publicasse et ad notitiam omnium deduxisse eiusdem publicationem de tenore tali: Vrząd podaie do wiadomości WM. ze wola y roskazanie iest KIM. pana naszego miłościwego, aby każdy tak miesczanin iako y obywatel tuteczny sposobił się w zywnosc na rok cały, także y w armatę, czego rewisia będzie po Wielki nocy zaraz. V kogo tey gotowości niebedzie, takowy surowęmi wi- nami karąn będzie. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam fidelem fecit relationem.
Acta Consul. Crac. 40, str. 1050.
342
11. 30. 1658. die 18. m. Aprilis, Posnaniae.
loannes Casimirus rex Poloniae magistratui civili Cracoviensi mandat, ne tumultus contra Hungaros praesidiarios moveri permittant.
łan Kazimierz z Bozey łaski kroi polski, wielkie xiązę litewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, infiantskie, smoleńskie, czernichowskie a szwedzki, gotski, wandalski dziedziczny kroi. Sławetnym burmistrzowi, ray- com, woytowi, ławnikom, y całemu pospólstwu miasta naszego Krakowa, wiernie nam miłym, łaskę nasze królewska. Sławetni, wiernie nam mili! Wydaliśmy niedawno pierwszy mandat nasz do Wiern. Waszych, chcąc to mieć y roskazuiąc Wiernosciom Waszym, abyście z vrodzonym kommen- dantem do miasta naszego Krakowa z ludem króla lego Mści węgierskiego, na praesidium podanym, w zgodzie mieszkali, y tego, aby tak z nim samym, iako y ludźmi iego mieszczanie tameczni poddani nasi przystoinie się obcho- dzili, słów nienależytych, przymowek, przegrozek niezazywali, abyście tego Wier. Wasze pilno przestrzegali, tych zaś, ktorzyby takowe groźby, tumulty, niesnaski y swowole wszczynali abo innych do tego pobudzali, do więzienia brali, surowo sądzili y karali y słownie mu y daniem ręki obiecali, ze pod czas strzeż Boże niebespieczęnstwa na miasto nasze stołeczne £ilbo tumultu iakiego, przy nim do obrony stawać bęndziecie. Czego zescie Wiern. Wasze nieuczynili, iako nam to iest doniesiono, tedy powtórnie roskazuięmy Wier- nosciom Waszym, koniecznie to mieć chcąc, abyście pomieniony mandat nasz pierwszy cale exequowali, takowe przegroski, tumulty, niesnaski y swo- wole poskromili, y tych, ktorzyby tego powodem byli albo sami to czynili, surowo podług tegosz pierwszego mandatu naszego karali, a oras iakosmy w tymże pierwszym mandacie naszym Wierności Wasze napomnieli y onym to roskazali, abyście się w prowiant ile bydz może sposabiali y przyczyniali. Inaczey Wiern. Wasze nieuczynicie dla łaski naszey y win na kontrawęntory rescryptem naszym postanowionych y innych, które na Wiernościach Wa- szych z woli naszey, iezeli temu doszyc nieuczynicie, skazane bęndą, ucho- dząc. Dan w Poznaniu dnia XVIII miesiąca kwietnia, roku Pańskiego M DC LYILI0, panowania naszego polskiego y szwedzkiego X° roku. — łan Kazimierz kroi. — Franciscus Casimirus Wysocki.
Dokument papierów}-, opatrzony pieczęcią mniejszą koronna, poniżej tekstu wyciśniętą.
1151. 1658. die 18. m. Maii, in Boguniewo.
loannes Casimirus rex Poloniae proconsuli consulibusąue Cracoviensibus mandat, ne in domos ecclesiasticas vectigalia imponant.
łan Kazimierz z łaski Bozey kroi polski, wielkie xiązę litewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, infiantskie, smoleńskie, czerniechowskie, a szwedzki, gottski, wandalski dziedziczny kroi. Sławetnym burmistrzowi,
raycom, woytowi, ławnikom y wszytkiemu rrzędowi miasta naszego Kra- kowa, wiernie nam miłym, łaskę nasze królewską. Sławetni, wiernie nam mili! Iuż to constitutia ostatnia seymowa bardzo dobrze declarowała, że domy kapłańskie w Krakowie będące, mianowicie residentialcs , poswiątne albo dotales, do żadnych nie należą poborów, zaczym niepotrzebnie pod teraznieyszą executią retent poborowych podaią Wiera. WW. in delatis takowe kamienice i domy. Mieć przeto chcemy po Wiera. WW. abyście od tych delat supersedowali, ale raczey o to się starali, aby teraz ex aequo et iusto simple poboru , widząc wielkie miasta naszego Krakowa spustoszenie, sąd teraznieyszy vmnieyszył. Nie vczy nicie tedy Wiera. Wasze inaczey dla łaski naszey z powinności swoiey. Dan w Boguniewie dnia XVIII miesiąca Maia, roku Pańskiego M DCL VIII0, panowania królestw naszych polskiego y szwedzkiego X roku. — łan Kazimierz kroi. — Matthias Poniatowski d. C. abb. Tyn. reg. can. reg.
Dokument papierowy, opatrzony mniejszą pieczęcią koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
1153. 1658. die 27. m. Maii, Cracoviae.
Publicatio mandati, ne cives Cracovienses pecora in urbe alant.
Actum feria secunda postridie dominicae Rogationum. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens prouidus Adamus Sobierayczyk, ministerialis regni generalis, in vim suae verae ac fidelis relationis recognouit, se die hodierna publicationem infrascriptam in praesentia multorum hominum, ad sonum tubae congregatorum et conuoca- torum, in ąuatuor locis et partibus fori circuli Cracouiensis publicasse, in- frascriptaąue omnia ad notitiam deduxisse his formalibus : Panowie radźcie WM. wiedzieć, iz znayduią się niektórzy ludzie w Krakowie, co krowy, świnie y insze bydła w Krakowie chowaią, zkąd smrody wielkie a potym zarazy (czego strzes Boże) trzeba się spodziewać powietrza. Zaczym vrząd zakazuie, aby żaden od dnia dzisieyszego tey publicatiey niewaźył się cho- wać bydła w Krakowie ; a ktoby z reuisiey, która będzie, pokazał się, zęby bydło chował nad zakazanie vrzędu , takowy będzie vrzedownie karany. Także abyście WM. wody na strychach dla niebespiecenstwa ognia mieli, vrząd napomina. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam fidelem per expressum fecit relationem.
Acta Consul. Crac. 40, str. 1075.
1153. 1658. die 27. m. Augusti, Cracoviae.
Publicatio senatus consulti de advenis magistratui civili indicandis.
Actum feria tertia post festum sancti Bartholomaei apostoli proxima. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter reniens prouidus Adamus Sobierayczyk, ministerialis regni generalis, in vim verae
344
ac fidelis relationis suae recognouit, se die hodierna publicationem infra- scriptam in ąuatuor locis fori Cracouiensis in praesentia multorum hominum, ad sonum tubae congregatorum, alta, sonora, intelligibiliąue voce publicasse, et ad notitiam omnium deduxisse, prout seąuitur: Panowie radczcie WM. wiedzieć, iż iest roskazanie IMpana commendanta także vrzędu radzieckiego krakowskiego, aby sie żaden niewazył żadnych ludzi tak gościnnych iako y swoich do miasta pusczac, przychodzących y przyiezdzaiacych bez wiado- mości IMP. burmistrza do domów swoich prziymować, ale kartkę imienia y przezwiska każdego y skąd przyiedzie IMpanu burmistrzowi każdy powi- nien będzie oddać , a to pod surowym karaniem. De quo hanc suam per expressum fecit relationem.
Acta Consul. Crac. 40, str. 1131.
1154. 1658. die 31. m. Augusti, Varsoviae.
loannes Casimirus rex Poloniae Iudaeos Cracovienses a contributione ąuadam 100 florenorum, in singulas hebdomades solvenda; liberos facit.
łan Kazimierz z Bozey łaski kroi polski, wielkie xiąze lithewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflantskie, smoleńskie, czernie- chowskie a szwedzki, gottski, wandalski dziedziczny kroi. Sławetnym bur- mistrzom, raycom, woytowi, ławnikom y wszystkiemu vrzędowi miasta na- szego Krakowa, wiernie nam miłym, łaskę nasze królewską. Sławetni wiernie nam mili ! Roskazalismy byli niewiernym żydom krakowskim do małego czasu pewną summe, to iest stem złotych na każdy tydzień dla praesidiiim miasta Krakowa do Wier. WW. się przykładać; ale że teras widziemy wielkie ich zniesienie, vwazaiąc oraz, ze prócz tego na zamkowe praesidiiim po dwieście złotych w każdy tydzień zupełnie oddaią y w tych czasach długi do skarbu rzeczypospolitey y pogłowne nie omylnie płacić muszą, vmyslilismy ich od tey contrybutiey sta złotych vwolnic, iakoz ninieyszym listem naszym vwalniamy, chcąc to po Wier. WW. mieć y koniecznie ros- kazuiąc, abyście tychże zydow do płacenia tego sta złotych iusz więcy nie pociągali, ale kontentuiąc się tym, co do tych czasów wydali, onych cale przy tey naszey declaratiey y wyrazney woli zachowali, ani im zadney o to tak sami przesz się, iako y v vrodzonego commendanta naszego krakow- skiego nie czynili trudności. Inaczey Wiern. WW. nie vczynią dla łaski naszey y z powinności swey. Dan w Warszawie dnia XXXI miesiąca sier- pnia roku MDCL VIII, panowania królestw naszych polskiego X, szwedz- kiego XI roku. — łan Kazimierz kroi. — łan Ig. Bąkowski pes secr. IKMci.
Dokument papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
345
115.5. 1658. die 6. m. Novembris, in castris ad Thoruniam positis.
Idannes Casimirus rex Poloniae proconsulem consulesąue Cracovienses hortatur, ut ad exigendum vectigal » akcyza* dictum, curam adhibeant.
łan Kazimierz z Bozey łaski kroi polski, wielkie xiązę litewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflantskie, smoleńskie, czerniechowskie etc. a szwedzki, g"Otski, wandalski dziedziczny kroi. Sławetnym burmistrzowi y raycom miasta naszego Krakowa, wiernie nam miłym. Sławetni, wiernie nam mili ! Doszło to do wiadomości naszey, iż wybieranie akcyzy w Kra- kowie y innych miastach z wielką trudnością y oporem idzie, y zrozumie- liśmy to dobrze, że niemała przesz to szkoda y vyma skarbowi rzeczypospo- litey dzieie się, gdyż ludzie zli niedbaiąc nic na przysięgi y sumnienia swoie, rożne zdrady w tym podatku, oneg'o ychodząc, czynią. Przeto chcemy to mieć po Wier. WW. abyście wszytkich kupców wezwawszy na ratusz, wolą im nasze opowiedzieli, aby każdy przybrawszy do siebie ludzi dobrze w Kra- kowie osiadłych, przy nich inwentarz spisał wszytkich towarów swoich y ten inwentarz z tymisz ludźmi poprzysiągł, z którymi go pisał. A tak cokol- wiekby przychodziło od tych towarów7 akcizy, na cztery raty rozdzielić, zęby każdą ratę zapłacił przy dokończeniu kazdey czwierci roku. A iezeliby zas ktokolwiek nie wiernie spisał albo w tym iakiekolwiek fałszu przeciwko niemu pokazało się świadectwo, tedy y on y ci, co z nim przysięgali, na gardle maią byc karani ad instantiam instigatoris iednego z rady, ex dela- tionc rrodzonego administratora albo iego substituta. Takisz porządek chcemy mieć z winiarzami, aby wina ich wprzód oszacowane były, wTięc tez z apte- karzami, xzięgarzami, piekarzami y innymi wszytkimi rzemiesnikami , aby którzy kupuią to, circa quod exercent swoie rzemiesła, płacili od tego akcyzę, gdyż iezeli tym podatkiem akcyzy rzeczpospolita nie będzie poratowrana, pewnie ciessze pobory a zatym znacznieysze pospolite vtrapięnię nastąpić musi. Co y powtore gorąco po Wier. WW. mieć chcemy pod łaską naszą, iako po tych, którym to constitucyą przeszłego seymu surowo zleciła. Ży- czymy zatym Wier. WW. dobrego od pana Boga zdrowia y szczęśliwego powodzenia. Dąn w obozie pod Toruniem dnia VI miesiąca listopada roku Panskieg-o MDCL VIII. — łan Kazimierz kroi.
Dokument papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową, poniżej tekstu wyciśniętą.
1 !.»<>. 1658. die 24. m. Novembris, in castris ad Thoruniam positis.
loannes Casimirus rex Poloniae constitutionem de contributione qua- dam 100 florenorum, a Iudaeis Cracoviensibus solrenda, iam abrogatam, restituit.
łan Kazimierz z Bozey łaski kroi polski, wielkie xiąże lithewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflantskie, smoleńskie, czerniechowskie, a
44
34^
szwedzki, gottski, wandalski dziedziczny kroi. Szlachetnym burmistrzom, ray- cora , woytowi, ławnikom y wszytkiemu pospólstwu miasta naszego stołe- cznego Krakowa, wiernie nam miłym, łaskę nasze królewską. Szlachetni wiernie nam mili ! Przełożono nam imieniem Wierności Waszych, iż w roku przeszłym za zleceniem y wyraźną wolą naszą, commissarze z piinów Rad naszych naznaczeni postanowili, aby żydzi krakowscy na alimentatią praesidij miasta Krakowa w każdym tygodniu złotych sto płacili y wydawali, ponie- wasz od stanowisk żołnierza wolni zostaią y handle w mieście z przeszkodą mercantiey mieszczan odprawuią, depositoriam fortun swoich tam maią. Na zepsowanie tey vstawy otrzymali z kancellaryey naszey pomienioni żydzi mandat, którym mieliśmy ich vwolnić od podatku takowego. Co iż in sup- pressionem pierwszego ordinansu y na vciążenie mieszczan ad walam canccl- lariae informationcm otrzymali, dla tegoż relaxowawszy ninieyszym listem mandat nasz za żydami do Wierności Waszych dany, rozkazuiemy y mieć koniecznie chcemy, aby pomienieni żydzi krakowscy takowe złotych sto na każdy tydzień do rąk Wierności Waszych oddawali, a czasu nie dosyć vczv- nienia, exeqvutią żołnierską ponosili. Co iako do wiadomości Wierności Waszych donosiemy, tak y pomienionym żydom roskazuiemy, aby we wszyt- kim ninieyszemu listowi naszemu dosyć czynili, dla łaski naszey y powin- ności swoiey. Dąn w obozie pod Thoruniem położonym, dnia dwudziestego czwartego miesiąca listopada roku Pańskiego tysiącznego sześćsetnego pięć- dziesiątego ósmego, panowania królestw naszych polskiego dziesiątego a szwedzkiego iedenastego roku. — łan Kazimierz kroi. — Stephanus Han- kiewicz secretarius regiae Maiestatis.
Kodeks Zaleskiego, karta 255, str. odwrotna, gdzie też zanotowano, iż na oryginale wyciśniętą była pieczęć wielka koronna.
1157. 1659. die 10. m. Ianuarii, Thoruniae.
Ioannis Casimiri regis Poloniae literae unirersales de contributione, quae y>servisgielt« dicebatur.
łan Kazimierz z Bozey łaski kroi polski, wielkie xiąze lithewskie, ru- skie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflandskie, smoleńskie, czerniechow- skie, a swedzki, gottski, wandalski dziedziczny kroi. Wszem wobecz y każ- demu z osobna, komu to wiedzieć należy, a osobliwie sławetnym y vczciwym burmistrzowi, raycom, woytowi, ławnikom y wszystkiemu pospólstwu, kto- rzykolwiek prawami y wolnościami miasta naszego Krakowa zaszczycała sie a na iakichkolwiek gruntach lubo duchownych lubo szlacheckich zostawaią y mieszkania swoie na ten czas maią, wiadomo ninieyszym czyniemy pisa- niem y takową nasze daiemy declaratią, że iakośmy raz na całe miasto na- sze Kraków tę włożyli powinność (z tego naywięcey respectu, aby przy tym mieście ludzie pro praesidio zostaiączy, pewny swoy prowent do sustento- wania siebie miewać co tydzień mogli), żeby pomienionych ludzi żołnierskich postanowione od nas zupełne i bez wszelakiego omieszkania od Wierności
347
Waszey dochodziły serwigielty, tak na ten czas wszytkim rozkazuiemy, aby ktokolwiek tylko prawu podlega mieyskiemu, tey na sie od nas włożoney powinności dosyć we wszytkim czynieł, nie excipuiąc od tegoż podatku y tych generaliter, ktorzykolwiek lubo serwitoratami naszemi lubo liberta- tiami y prosecutiami względem tego wydawania podatku zasłaniać by sie chcieli ; do których contrybucey y scabńios hiris supremt, mieszczanow ta- mecznych, równie bydź należących declaruiemy, chcąc tego y rozkazuiąc, aby ci wszyscy wzwysz pomienioni nietylko do wydawania servisgieltow ale też y do inszych wszytkich podatków, które lubo na seymie lubo od vrzędu krakowskiego są namówione, contribuowania należeli. Co aby wszytkim wia- domo bydź mogło, vniversał ten przy takowey declaratiey z podpisem ręki naszey y przyciśnieniem pieczęci koronney wydać roskazaliśmy. W Thoroniu dnia dziesiątego miesiąca stycznia roku Pańskiego tysiącznego sześćsetnego pięćdziesiątego IXtego, panowania królestw naszych polskiego dziesiątego, a szwedzkiego iedenastego roku. — łan Kazimierz kroi. — Andreas Miasz- kowski regens cancellariae regni.
Kodeks Zaleskiego, karta 256.
1I.3S. 1659. die 10. m. Ianuarii, Thoruniae.
Ioannis Casimiri regis Poloniae literae universales de contributione, quae »akcyza« dicebatur.
łan Kazimierz z Bozey łaski kroi polski, wielkie xiązę litewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflantskie, Smolińskie, czernichowskie a szwedzki, gottski, wandalski dziedziczny kroi. Wszem wobec y kozdemu zosobna, komu wiedzieć należy, a osobliwie vrodzonemu, slachetnym, sła- wetnym y vcciwym administratorom , succolectorom y exactorom podatku rzeczypospolitey accisy, także y wszystkim iakiemikolwiek bawiącemi (s) się kupiectwy y handlami w mieście naszym krakowskim, wiadomo ninieyszym czyniemy pisaniem, ze iako nie inszy vmysł y spoina była zgoda całey rze- czypospolitey na blisko przeszłym seymie około wybierania accisy od wszyst- kich rzeczy, którekolwiek na przedaniu bywaią, tylko zęby kozdy nemine excepto od tego, co się złotego stoi, dwa grosza dawał, wyiąwszy to, coby się groszy piąciu nie stało, od czego żadna niema iść accisa, tak na ten czas tęsz powszechną vstawę nasze o tym rzeczypospolitey podatku terazniey- szym vniwersałem naszym declaruiemy y stwierdzamy. Kupcy zas iakiemi- kolwiek lubo victualibus, lubo vtensilibus idący y handluiący towarami, od tych tylko, które na mieyscu przedawać zwykli, płacić powinni accisę a in- szych towarów swoich bez żadnych wydania względem nich acciss wolny na dalsze mieysca onych przewoź mieć maią, iako to dostatecznie seymową wyrażono iest constitutią. Dla czego chcemy to mieć od vrodzonego tych podatków administratora y succollectorow iego, aby stosuiąc się y do vchwa- łey seymowey y do tey wyrazney woliey naszey, ten pomieniony rzeczy- pospolitey podatek od kupców krakowskich przerzeczonym porządkiem wy-
34S
bierali, do większych inszych cieszkosci mimo postanowienie nie przywodząc ich ani do płacenia od teg'0 accisy, czeg'oby wprzód nie poprzedali, nie po- ciągając onychze. Co podawszy do wiadomości wszystkich rozkazuiemy, aby wszyscy kupcy krakowscy, żadnego nieexcipuiac . podług- tey declaratiey naszey powinnościom publicznym nie zawodząc sumnienia swego y vchodząc faenas, gdyby którego przeświadczyć miano o niezupełnym wydawaniu od przedawanych towarów accisy, dosyć czynieli, a iako constitutia opiewa, succollectorowie co cwierc roku podatek ten do vrodzonego administratora woiewodztwa tamecznego, zupełnie y wiernie oddawali. Co dla lepszey pewności ręką naszą podpisawszy, pieczęcią koronną stwierdzić rozkazaliśmy. W Thoruniu dnia X miesiąca stycznia, roku Pańskiego M DC LIK, pano- wania królestw naszych polskiego X, a szwedzkiego XI roku. — łan Ka- zimierz kroi. — Andreas Miaskowski regens cancell. regni.
Dokument papierowy, opatrzony -wielką pieczęcią koronną, poniżej tekstu zamieszczoną.
11.30. 1659. die 10. m. Ianuarii, Thoruniae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae Iudaeis Cracoviensibus mandat, ut resi- dua contributionum solvant.
łan Kazimierz z Bozey łaski kroi polski, wielkie xiąże litewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflantskie, Smolińskie, czerniehowskie a szwedzki, gottski, wandalski dziedziczny kroi. Niewiernym żydom starszym y wszystkim inszym miasta naszeg"0 Krakowa, łaskę nasze królewską. Nie- wierni żydzi krakowscy ! Iakosmy raz tę powinność na Was włożyli, abyście co tydzień po złotych stu dla praesidium muista Krakowa, w którym swoie kupiectwa y handle odprawuiecie y swoie deposita macie, przykładali się, a oraz y mostowe, iako. iest postanowione, zupełnie oddawali, tak maiąc na ten czas tę pewną od sławetnego magistratu krakowskiego informatią, ysz nie tylko nie czynicie tey na się włozoney powinnosciey dosyć, ale y owszem przez czas pewny tę zatrzymać powazeliscie się contributią y mostowey pen- siey zaniechaliście, tedy surowie rozkazuiemy, abyście to, co od was należy, podług woliey y rozkazania naszego, bez wszelakich zwłok y respectow od- dawali ; a to co przez Was zatrzymano iest, naydaliey we trzech niedzielach do rąk succollectora na wybieranie tych podatków deputowanego, realiłer odliczyli, zadnemi, iakiebysciekolwiek z cancellariey naszey otrzymali, nie zaszczycając się rescriptami. Inaczey dla łaskiey naszey y pod surowym ka- raniem także y winami pienieznemi, które według zdania y ypodobania na- szego bez wszelakiego respectu za nie yczynieniem dosyć nie pochybnie będą Wam od nas naznaczone. Dąn w Thoruniu dnia X miesiąca stycznia roku Pańskiego M DC LIX, panowTania królestw naszych polskiego X a szwedz- kiego XI roku. — łan Kazimierz kroi. — łan Ign. Rakowski ').
Dokument papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
J) Tytuły Bąkowskiego wypisane są w skróceniu początkowemi tylko literami, niedającemi się
odczytać.
349
1160. IÓ59- die ii. m. Ianuarii, Cracoviae.
Senatus consultum de convivio; a consulibus nuper creatis apparando.
Actum sabbatho post festum sanctorum Trium Regum. — Spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praeto- rium Cracouiense conuocati et legitime congregati existentes; cupientes ne solennis mos et antiąua consuetudo obliuioni tradatur, vnanimibus votis ac sententijs suis concluserunt, vt ąuilibet ex nouiter creatis et infuturum crean- dis dominis consulibus Cracouiensibus conuiuium honorificum antiąuitus obseruari solitum absoluat; et qui secus fecerit, taleros imperiales centum persoluat. Praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 288. Wilkirz powyższy zatwierdził król Michał przywilejem z Warszawy d. 12 maja 1673. którego oryginał papierowy przechowany jest w archiwum miasta.
1161. 1659. die 5. m. Februarii, Cracoviae.
Proconsul et consules Cracovienses contributionem ąuandam a Iudaeis Cracoviensibus solvendam minuunt.
Actum feria ąuarta post festum Purificationis b. M. v. proxima. — Ad sedulam et freąuentem infidorum Iudaeorum Casimiriensium ad Cracouiam petitionem et instantiam, spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae., in praetorio per schaedulas conuocati et vna cum honoratis 40 viris congregati existentes7 non derog'ando quidquam iuri ciuitatis, ex sena- tusconsulto seruienti, imo in toto saluo manente, ąuatenus praefati Iudaei per fiorenos octoginta Polonicales hebdomadatim loco centum fiorenorum, ab ipsis prouenientium ; ciuitati persoluant, vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt, hoc superaddito , quod concessio seu Concordia eadem nonnisi ad vnum annum; a data praesentium computandum, permanere de- beat, tum quod retentam per eosdem Iudaeos pecuniam praefati Iudaei simi- liter per fiorenos 80 pro qualibet septimana persoluere teneantur. Praesen- tibus ad praemissa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 293.
1103. 1659. die 15. m. Martii, Cracoviae.
Senatus consultum de mercatoribus peregrinis.
Actum sabbatho pridie dominicae Oculi. — Spectabiles dd. proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetorio conuocati et legi- time congregati existentes; considerantes, quod mercatores externi vulgo
OD
o
eylegeri dicti, merces suas Cracouiam aduectas. passim vendunt in danin um et praeiudicium mercatorum Cracouiensium, onera ciuitatis sufferentium, concluserunt vnanimibus votis et sententijs, vt praefati eylegeri a testudinibus et mercibus suis claues ad spectabilem proconsulem Cracouiensem ponant nihiląue vendere sine consensu spectabilis magistratus praesumant, contri- butionesąue prouenientes persoluant, exceptis nundinis, ąuarum tempore a contributionibus soluendis liberi esse debebunt. Praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 298.
1103. 1659. die 4. m. Iulii, Cracoviae.
Publicatio senatus consulti de urbe munienda.
Actum feria sexta post festum Yisitationis beatae Alariae virginis pro- xima. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens prouidus Adamus Sobierayczyk, ministerialis regni generalis, in vim fidelis relationis suae recognouit, se ex mandato officij praesentis die hesterna in quatuor partibus fori, populo ad clangorem tubae congregato, commissio- nem ex constitutione regni die hesterna incipiendam , ratione fortificationis ciuitatis Cracouiensis, emensurationemąue fundorum in suburbijs existentium, pro statuendis et aedificandis domibus publicasse et ad notitiam • omnium deduxisse. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam fidelem fecit relationem.
Acta Consul. Crac. 40, str. 1341 .
1164. 1659. die 5. m. Iulii, Varsoviae.
loannes Casimirus rex Poloniae abrogat literas, ąuibus cives nonnulli Cracóvienses a contributionibus erant liberati.
loannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae , magnus dux Lithuaniae, Russiae; Prussiae, Masouiae, Samogitiae; Liuoniae, Smolensciae, Czerniecho- uiaeąue necnon Suecorum; Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex. Vniuersis et singulis, quorum interest, praesertim vero spectabilibus et fa- matis proconsuli, consulibus totique magistratu! ciuitatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis, praesentibus significamus. Relatum est nobis per certos consiliarios nostros, quomodo multi ciuium et incolarum dictae ciuitatis, obtentis a nobis ad sinistram cancellariae informationem, exemptionum, liber- tationum ac seruitoratuum literis, contributionem militarem pro praesidio caesariano concessam, uulgo seruisgelt nuncupatam, soluere, statiua eidem ostendere et alia onera militaria quam etiam ciuilia ferre refragantur. Quod iuribus ciuitatis nostrae maxime praeiudiciosum esse et cum notabili danino
35i
communitatis eiusdem fieri cernentes, eos omnes ciues et incolas sub tutella nominatarum literarum nostrarum specificatas contributiones et onera non exoluentes, ad reponenda cassandaąue eadem rescripta nostra, uti illeg'itime obtenta, ad nos iudiciumąue nostrum adcitare mandauimus, et prospiciendo maiori damno communitatis saepedictae ciuitatis, anteąuam nullitas specifi- catarum literarum per nos iudiciumąue nostrum cognoscatur et decidatur, ab ulteriori earum vsu ac beneficio eosdem ciues et incolas acsi de cogno- minibus expressos; suspensos esse praesentibus uolumus et expressa volun- tate nostra suspendimus, mandantes ijsdem, ąuatenus nominatam contribu- tionem et alia onera militaria et ciuilia in communi abhinc pendant et ferant. Id autem ad notitiam magistratus Cracouiensis deducentes eidem iniungimus, ąuatenus illos eosdem saepedictarum literarum nostrarum obtentores et alios, ąuicunąue iuribus ciuitatis utuntur, ad pensionem supranominatarum contri- butionum et onerum militarium ac ciuilium exnunc iudicialiter et officiose, non attentis ąuibusuis rescriptis, mandatis, paenalibus, prosecutorialibus et citationum literis nostris (pro ąuorum contrauentione, paenarum succubitione haud subeunda, eidem magistratui praesentibus cauemus) stringant et com- pellant, adhibita super refractorijs executione efficienti uel prout eandem unanimibus totius magistratus ac communitatis votis recenter statuerint. Aliter non facturi sub paena solutionis pro ijsdem retentoribus et alijs gra- uioribus, per nos iudiciumąue nostrum irremissibiliter decernendis. In ąuorum fidem praesentes manu nostra subscriptas, sigillo regni muniri uoluimus. Datum Varsauiae die ąuinta mensis Iulij, anno Domini MDCLIX, regnorum nostrorum Poloniae et Sueciae XI anno. — Ioannes Casimirus rex. — Ioan- nes Ignacius Bąkowski succamerarius Culmensis.
Z poświadczonej kopii spółczesnej.
1103. 1659. die 21. m. Iulii, Varsoviae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae, magistratum consularem Cracoviensem hortatur, ut ipsi 30 millia florenorum ad stipendia militibus praesidiariis per- solvenda; suppeditet.
Nobilibus et spectabilibus proconsuli, consulibus totiąue magistratui ciuitatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis. — Ioannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Ma- souiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czerniechouiaeąue necnon Suec- corum, Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex. Spectabiles et famati, fideliter nobis dilecti! Zchodzącemu z Krakowa praesidio cesarza IMci ze na- leży kilku miesięcy zatrzymana zapłata, bez ktorey zysc ztamtąd ludzie ci niemogą, sprawiło to staranie y pieczołowanie nasze y panów Rad przy boku naszym będących, ze woiewodztwo krakowskie laadabili miłości ku oyczyznie exe7nftlo, chętnie y zgodnie summę znaczną kilkudziesiąt tysięcy y trzy do tego pobory na vkontęntowanie w słuszney płacy żołnierza tego y uwolnienie się ex hoc oucre declarowało y wydać obiecało, przez rrodzo-
352
nego Władisława Reia, starostę nowomieyskiego, kanclerza krolowey Iey Mci paniey małżonki naszey; który nam tę od woiewodztwa tego przyniósł declaratią. Więc ze iescze niedostaie trzydziestu tysięcy żółtych (s) na rze- telne y doskonałe wypłacenie się ludziom tym , którym względem cesarza lego Mci tak wielką nam w tym sprowadzeniu praesidium swego wyswiad- czaiącego vczynnosc, debełur ex aetjuo grałitudo ta przynamniy, aby choć nierychło zupełna iednak doszła ich płaca, daięmy to do AVi<Tn. Waszych pisanie, abyście wszelakich zażyli sposobów, by tesz y cięszko \czvnic sobie, iakobyscie Wiern. Wasze summę tę trzydziestu tysięcy złotych prętko zło- żyli y do principalney od woiewodztwa na visczenie się ludziom tym appli- cowaney dodali; lubo to w fantach y towarach Wiern. Wasze wydacie lubo dłużnym y iakimkolwiek sposobem na się przeymiecie, to za gotową y rze- telną summę skarb nasz przyimie y z pierwszych a naypewnieyszych po- datków rzeczypospolitey obmyśli zapłatę, na co y assecuratią ex senahis consulto daną od commissarzow naszych Wiern. Wasze odbierzecie. Co do dalszego praesidium za vsilną instantią panów Rad naszych y wniesieniem prozby od Wiern. Waszych tudziesz y teraznieyszey przez vrodzonego sta- rostę naszego nowomieyskiego kanclerza krolowey Iey Mci imieniem Wiern. Waszych wniesieniem, iakosmy to y posłom Wiern. Waszych declarowali, vpewniąmy teraz y obiecuięmy, ze żadnego chyba summa exigenłe necessi- tatc et immiuente (czego panie Boże zachoway) na rzeczpospolitą graui pe- riculo, w mieście naszym Krakowie mieć niebędzięmy y niedąmy. Życzymy zatym Wiernosciom Waszym dobreg'o od pana Boga zdrowia. Dąn w War- szawie dnia XXI0 miesiąca lipca roku Pańskiego M DC LIX, panowania królestw naszych polskiego y szwedzkiego XII roku. — łan Kazimierz kroi.
Dokument papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną, wyciśniętą po stronie adresowej. Do tej spraM'y wypłaty wojsku cesarskiemu zaległego żołdu odnosi się jeszcze inny list króla lana Kazimirza, niedość zresztą jasny, z d. 22 sierpnia tegoż roku, następującej treści :
Nobilibus et spectabilibus proconsuli, consulibus totiąue magistratui ciuitatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis. — Ioannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lituaniae, Russiae, Prussiae, Maso- uiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czerniechouiaeąue necnon Sueco- rum, (Tottorum, Yandalorumąue haereditarius rex. Nobiles et spectabiles, fideliter nobis dilecti! Przeczytaliśmy list Wierności Waszych, z którego wzięliśmy informatią zdrożnego postępku w przeszłym tygodniu vrodzonego commendanta praesidii miasta naszego stołecznego Krakowa. Daiemy tedy list nasz z rissentimentem do pomienionego commendanta, tego dołożywszy, ze naturalem defeusioiiem poddanym naszym bronie nie możemy. Tuszemy też, ze do tego czasu commissarze nasi znaleźli rałioncm ucontentowania ludu cesarskiego, przez co y miastu Krakowowi consuletur. Zyczemy zatym Wier- nosciom Waszym dobrego od pana Boga zdrowia. Dan w Warszawie d. XXII mensis Augusti, anno Domini M DC LIX, panowania królestw naszych pol- skiego XI, a szwedzkiego XII roku. — Ioannes Casimirus rex.
Oryginał papierowy, opatrzony mniejszą pieczęcią koronną, po stronie adresowej wyciśniętą.
353
1160. 1659. die g. m. Aug-usti, Varsoviae.
Ioannes Gasimirus rex Poloniae proconsuli consulibusąue Cracoviensibus Ladislaum Rej de Nagłowice subthesaurarium aulae commendat.
Nobilibus proconsuli et consulibus metropolis nostrae Cracouiensis, fide- deliter nobis dilectis. — łan Kazimierz z Bozey łaski kroi polski, wielkie xiąze litewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflantckie, smo- leńskie, czerniechowskie etc. a szwedzki, g"otski, wandalski dziedziczny kroi. Spectabiles , fideliter nobis dilecti! Chcąc vwolnic iako naiprędzy Wierności Wasze z tych ciężarów, które miasto nasze stołeczne na zatrzymanie ftrac- sidium tak wielkiego ponosić musi, i ysiłuiąc, aby ftraesidium pomienione iako naiprędzy ztamtąd zprowadzone było, do inszych commisarzow naszych, ktorychesmy do sprowadzenia tego praesidium naznaczyli, posyłamy pari authoritate et potestate vroclzonego Władislawa z Nagłowicz Reia, podskar- biego nadwornego coronnego, starostę nowomieiskiego, krolowy ley Alei małżonki naszey canclerza. Cokolwiek tedy w sprawie tey z Wiernosciami Waszymi pomieniony podskarbi conferowac będzie, zadamy, abyście W. W. in effectum deducere chcieli i credita, iezeliby mu iakich zaciągać na zapłatę huic praesidio miedzy kupcami przyszło, abyście W. W. promowali, serio staraniem swoim do tego sie przykładaiąc, poniewasz całą daliśmy mu w tym moc i władzą imieniem naszym agendi et fidcm publicam interponendi, o Wiernosciach tysz Waszych niewątpiemy, ze dla łaski naszey i miasta vwol- nienia wszelkiego do tego zechcecie przyłożyć starania. Zyczemy przytym WTiernosciom Waszym zdrowia dobregD od pana Bog^a. Dan w Warszawie dnia 9 miesiąca Sierpnia, roku Pańskiego MDCLIX, panowania naszego pol- ski eg-o XI, szweckiego XII roku. — łan Kazimierz kroi.
Oryginał papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną, po stronie adresowej wyciśniętą.
lift?. 1659. mensę Septembre, Veirsoviae.
loannis Casimiri regis Poloniae literae universales de urbe Cracovia munitionibus firmanda.
łan Kaźmierz z łaski Bozey kroi polski, wielkie xiąze litewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflanckie, smoleńskie, czerniechowskie, a swedski, gotski, wandalski dziedziczny kroi, oznaymuiemy ninieyszym pi- saniem naszym wszem wobec y każdemu z osobna, komu to wiedzieć należy. Poniewasz na blisko przeszłym seymie millesimi sexcentesimi quinquagesimi nom\ za zgodą wszytkich stanów rzeczypospolitej7 stanęła constitutia o for- tificatiey miasta naszego stołecznego Krakowa, gwoli czemu commissarze naznaczeni byli tak z senatu iako y koła rycerskiego, którzy dosyć czyniąc tntentioni rcipitblicac , ziechawszy się do Krakowa, za radą dobrze wiado- mych indzinierow, vmyslnie na to zwołanych, wynaleźli pewne sposoby,
45
354
przes ktoreby y nailepiey y naypredzy pomienione miasto stołeczne mogło być vfortyficowane, tedy my vwazaiąc su mniam i/eeessitate/u zwłaszcza łam turbulento reipublicae łempore^ aby te pomienione media fortyficatiey do sku- tku były iako nayprędzey przywiedzione, stosuiąc się w tey mierze do con- stitutiey, commissią tę, która nam była presentowana od wiernych pp. rad- nych naszych, przy boku naszym natenczas będących, ex senat us eousulto tam in toto, ////a/u iii omnibus puiictis, elausulis, artieu/is approbuiemy v aby od nikogo niemogła ai/uil/ilari vel iu/ialidari , Jioe diplomate //ostro eautuin mieć chcemy. Co dla lepszey wiary przy podpisie ręki naszey pieczęcią ko- ronna ztwierdzic roskazalismw Dan w Warszawie (s) miesiąca Września roku Pańskiego tysiąc sześćset piendziesiątego dziewiątego , panowania na- szego polskiego XI, szwedzkiego XII roku. — łan Kazimierz. — łan Bełzecki pisarz dworzanin pokoiowy króla IeMci.
Acta Consul. Crac. 40, str. 1401.
110*. 1659. die 25. m. Septembris, Cracoriae.
Publicatio senatus consulti de militibus Teutonicis non oceultandis.
Actum feria ąuinta post festum s. Mathaei apostoli proxima. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens pro- uidus Adamus Sobierayczyk, m. r. g. et officij aduocatialis bedellus, in vim suae verae ac fidelis relationis recognouit, se publicationes binas, vnam qui- dem de tenore tali : Panowie radczcie WAL wiedzieć, iz iest rozkazanie vrzedu radzieckiego krakowskiego, aby się żaden niewazył zołnierzow tutecznych niemieckich taić y vkrywac y przechowywać, gdysz na kogoby się to po- kazało, kłopotu wielkiego nieuidzie y winami srogiemi karany będzie ; y ktoby wiedział o tych, coby zołdatow ukrywali, aby dawTali znać do IMpana com- mendanta ; alterum vero serie verborum eiusmodi: PanowTie radczcie wie- dzieć , aby ci wszyscy, ktorzykolwiek iakie długi v zołdatow maią y prae- tenduią, stawili się na ratusz o wtóre y godzinie popołudniu, ad sonum tubae populo ad audiendum conuocato, alta, sonora intelligibiliąue voce fecis.se. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam ad acta officij praesentis fecit relationem.
Acta Consul. Crac. 40, str. 1381.
1100. 1659. die 3. m. Octobris, Cracoviae.
Senatus consultum de vecturis militibus Teutonicis non suppeditandis.
Actum feria 6ta post festum s. Michaelis archangeli proxima. — Spec- ^tabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, in praetorium legi time conuocati et congregati existentes, licet ąuidem illustrissimus dominus
Ó3S
thesaurarius curiae regni diligentem fecisset ratione poduodarum pro edu- cendo praesidio sac. caesar. Mtis suppeditandarum instantiam , quia tamen id legi publicae tum et iuribus ciuitatis repugnat et contrariatur, ideo eius- modi poduodas nullo modo posse dari, vnanimibus votis et sententijs con- cluserunt.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 317.
Il?0. 1659. die 29. m. Novembris, Cracoviae.
Senatus consultum de contributione a consulibus, mercaturam facien- tibus, solvenda.
Actum siibbatho in vig"ilia festi s. Andreae apostoli. — Spectabiles do- mini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in neg'otio infrascripto in praetorium legitime conuocati ac congregati existentes, eo considerato , quod trinae schaedulae de consultando, ąuomodo nonnulli ex dd. collegis, mercaturam exercentibus, pro praesidio ciuitatis deberent con- tribuere, emanarunt, ideo vnanimibus votis ac sententiis suis concluserunt, ąuatenus ii domini collegae, qui mercaturam exercent, per decem taleros imperiales ąuotannis pro sustentatione praesidii ciuitatis soluant, nil dero- gando senatus consulto anteriori. Praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 326.
1171. 1659. die 29. m. Novembris, in Tuchola.
Ioannes Casimirus rex Poloniae magistratui consulari Cracoviensi pro stipendiis militibus praesidiariis solutis gratias agit.
Nobilibus et spectabilibus proconsuli, consulibus totiąue mag"istratui ciuitatis nostrae metropolis Cracouiensis, fideliter nobis dilectis. — łan Ka- zimierz z Bozey łaski kroi polski, wielkie xziązę litewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflantskie, smoleńskie, czerniechowskie a szwedzki, gottski, wandalski dziedziczny kroi. Spectabiles, fideliter nobis dilecti 7 Do tych czasz dla trudności naszych, którymi destinebamur prawie /'// horas, nie da- liśmy Wier. WW. responsu na list ich ostatni, od vrodzoneg"0 podskarbiego nadwornego koronnego nam oddany ; teraz iednak uwolniwTszy się naprzód oświadczamy to, zesmy bardzo wdzięczni tych kosztów Wier. WW. y całego miasta Krakowa podiętych w wyprowadzeniu firaesidium cesarza lego Mci, assekuruiąc w tym Wier. WW. że nie tylko vsiłowac będziemy, aby im ta summa powrocona była, ale owszem nad to wszelakie iiiniiuuitates miastu temu órocurare obiecuiemy. A co sie tknie bespieczenstwa obywatelow tu- dziesz y przyiezdzaiących do Krakowa, iakosmy raz tego kapitana Wier. WW. posłali , tak go y teraznieyszym listem naszym 0111 ni moda ratione et
33*
authoritate nostra approbuięmy, chcąc to mieć po wszytkich któregokolwiek stanu y condicyey ludziach y po nim samym, aby ałłendat securitati tamtego mieysca y iako officier nasz od wszytkich znayduiących się Jakimkolwiek praetextem w Krakowie byt szanowany: obiecuiąc mu wszelaką protekcyą nasze, iezeliby nastąpił na kogo przestępuiąceg-o bespieczęnstwo y pokoy miasta naszego. Laskę nasze zatym Wier. WW. ofiarujemy. Dąn w Tucholi dnia XXIX miesiąca listopada roku Pańskiego MDCLIX. panowania kró- lestw naszych polskiego XI a szwedzkiego KII roku. — Tan Kazimierz kroi.
Oryginał papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną, po stronie adresowej wyciśniętą.
1173. 165 li . die 4. m. Decembris, Craco\iae.
Officialium ąuorundam decretum , inter adyocatum scabinosąue Iuris supremi Magdeburgensis atque inter consules, scabinos civesque Cracovienses
litem dirimcns.
Acta sunt haec Cracouiae in praetorio ciuitatis feria ąuinta post fes-tum sancti Andreae apostoli proxima, anno Domini millesimo sexcentesimo quin- qmigesimo nono. Coram perillustri et reuerendissimo domino Matthia Po- niatowski, referendario regni, abbatiae Tynecensis perpetuo administratore, decano Cracouiensi et generoso Stanislao Żurowski dapifero Ciechanoyiensi. decretorum curiae regni notario, sacrae regiae Maiestatis secretario,- eiusdem sacrae regiae Maiestatis ad infrascripta peragenda commissarijs, personaliter comparens nobilis et spectabilis Nicolaus Oczkowicz, [uris supremi Magde- burgici arcis Cracouiensis aduocatus, vna cum honoratis scabinis eiusdem Iuris, reuerenter petijt ab ijsdem dominis commissarijs, quatenus iurisdictio- nem suam commissorialem yig-ore decreti sacrae regiae Maiestatis inter prae- fatum adyocatum et scabinos ex vna, atque nobiles et spectabiles procon- sulem, consules, aduocatum et scabinos totamąue communitatem ciuitatis Cracouiensis, sabbatho antę festum Diuisionis apostolorum proximo, anno praesenti in iudicijs relationum sacrae regiae Maiestatis propriarum, partibus ex altera lati, fundarent et ad publicandam eandem iurisdictionem ministe- rialem regni generałem addi facerent. Cui petitioni domini commissarij ac decreto sacrae regiae Maiestatis supramemorato, quod hic pro inserto haberi debet, inhaerendo, iurisdictionem suam commissorialem fundarunt et ad pu- blicandam eandem ministerialem regmi generałem prouidum Simonem So- bocki addiderunt. Ouiquidem ministerialis e loco publicationis rediens, pa- łam et publice recognouu, se fundationem iurisdictionis dominorum com- missariorum publicasse et in praesentia multorum hominum , in praetorio ciuitatis congregatorum, proclamasse, de quo praesens est eius relatio. Post fundatani itaque et publicatam modo suprascripto iurisdictionem, praefata pars actorea, nempe nobilis et spectabilis aduocatus Iuris supremi vna cum scabinis suis proposuit iudicialiter certa puncta et grauaniina, partim ca, quae pendente lite parti actoreae illata sunt, partim ea . quae in citatione originali expressa. In contrarium yero spectabilis magistratus ac ordines
35 7
ciuitatis post dilationem ad procuratorem, per iudicium dominorum commis- sariorum concessum, per plenipotentem suum nobilem Albertum Sułkowski alleg'arunt, se non teneri ad puncta respondere, quae sunt vltra contenta decreti sacraę regiae Maiestatis in propositione actoreae partis ad praesens specificata. Iudicium dominorum commissariorum auditis partium contro- uersis, exceptionem partis citatae legitimam esse adinuenit ac parti actoreae causam tantum ad contenta decreti sacrae regiae Maiestatis proseąui iniunxit: a quo decreto pars actorea ad iudicium sacrae reg'iae Maiestatis appellauit, cui appellationi iudicium commissoriale non detulit. In prosecutione itaąue pars actorea contenta originalis citationis ex decreto sacrae regiae Maiestatis praelegendo allegauit, se, licet sint ciues ex corpore ciuitatis, attamen ad consilia publica non vocari, loco decenti in praetorio ciuitatis se priuari et taxa in contributionibus per ordines ciuitatis laudatis agg'rauari; prout sub tempus vrbis per bostes possessae, spectabilis aduocatus omnem suam supel- lectilem auream et argenteam in vim lytri extradere et milites Svecos in domo sua fouere coactus est. In contrarium vero plenipotens partis citatae intulit, non posse habere partem actoream in iudicio praesenti locum standi ex eo, quod vnus ex collegio scabinorum luris supremi, nempe honoratus Borg oni sit in causa certa proscriptus et bannitus, quod ipsum actis ciuili- bus comprobauit ac praefatum honoratum Borgoni et cum eo spectabilem aduocatum vna cum scabinis tanquam complices eius a limine iudicij repelli postulauit. Deinde partem actoream, ex quo non omnes scabini personaliter coram iudicio comparent, ab alijs plenipotentiam ad prosequendam causam teneri producere, plenipotentes partis citatae intulerunt. Replicando vero honoratus Borgoni produxit literas salui conductus sacrae regiae Maiestatis super bannitionem perpetuam, in causa per actoream partem obiectam, be- nigne collatas, petijtque se vigore earundem ad iudicium admitti, ab alijs vero scabinis, qui non sunt praesentes, non esse necessariam plenipotentiam, vti in causa coniuncta allegauit. Iudicium dominorum commissariorum auditis partium allegationibus et responis, quandoquidem honoratus Borgoni pro- duxit literas salui conductus, ideo eundem locum standi habere adinuenit; plenipotentiam quoque ab alijs scabinis, qui non adsunt, tanquam in causa coniuncta et comparente aduocato ac aliquot scabinis, non esse necessariam declarauit ac parti citatae in causa procedere mandauit. In procedendo ita- que partis citatae plenipotens ad puncta per actoream partem in decreto sacrae regiae Maiestatis expressa respondit. Ad primum, spectabilem ma- gistratum ac ordines ciuitatis grauissime esse per actores in eo laesos, quod pars actorea asserat taxam aliquam grauaminosam et cum praeiudicio ipsius per se institutam esse, siquidem in omnibus taxationum libris, coram iudicio praesenti reproductis, spectabilis aduocatus luris supremi pro vna simpla satis exiguam quotam, nempe per grossos quatuor soluere obligatus est; in solutione quoque lytri laesionem praetendere non potest, siquidem res ad centum viginti florenos taxatas, in commune lytri contulit, prout id ipsum ex quietatione authentica deducitur; onus autem alendorum militum Sveti- corum ita commune fuisse omnibus, vt neminem ex magistratu et ciuibus ab eo liberum extitisse, plus quam manifestum sit. Ad secundum autem re- plicauit pars citata. locum inter ordines ciuitatis partem actoream nunąuam
Ó0<
habuisse, ad consultationes quoque et ad taxationes ipsis tanąuam ciuibus in corpore ciuitatis existentibus, locum non denegari, sed praecedentiam in consessu, quam nunąuam antehac habuerunt, ex eo minime partem actoream posse praetendere ac desuper ad inąuisitionem decreti sacrae regiae Ma- iestatis iniunctam prouocauit, testesąue examinari petijt. In contrarium actorea pars intulit, se ąuidem vsum et possessionein praecedentiae et loci inter ordines ciuitatis antehac nunąuam habuisse, sed tempore captae ab hostibus urbis , dum ad consilium in praetorium a magistratu yocati fuissent, locum illis post consules concessum esse eumąue et ad praesens iure merito sibi deberi, siąuidem causae omnes iudiciariae a scabinis et aduocato ad iudicium suum per appellationem deuoluuntur ac ex eo senium et praecedentia aduo- cati et scabinorum Iuris supremi euincitur. Iudicium dominorum commissa- riorum quandoquidem pars actorea iudicialiter agnoscit, se locum inter ordi- nes ciuitatis antehac nunąuam habuisse, ideo ad inducendos testes et expe- diendas inquisitiones, vti in re manifesta, partem vtramque non posse con- descendere adinuenit ac causam hanc pro vltimaria decisione ad iudicia sacrae regiae Mtuestatis remisit praesentibusque remittit. Matthias Ponia- towski d. C. a. T. r. r. Stanislaus Żurowski d. C. d. r. n.
Kodeks Zaleskiego, karta 256, strona odwrotna.
1173. 1660. die 19. m. Ianuarii, Cracoriae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae magistratibus chitatum Cracoviac. Clepardiae, Csimiriae, Stradomiaeque mandat, dent operam, ut ligna ad mu- nitionem urbis Cracoviae necessaria, quantocius suppeditentur.
Ioannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, vSmolensciae, Czernie- chouiaeque7 necnon Suecorum, Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex. Spectabilibus et famatis proconsuli, consulibus, aduocato, scabinis totique nmgistratui ciuitatis nostrae Cracouiensis nec non aliarum magistratibus ciui- tatum, Clepardiensis, Stradomiensis et Casimiriensis, Cracouiae adiacentium, fideliter nobis dileetis. gratiam nostram regiam. Spectabiles et famati, fide- liter nobis dilecti ! Na przeszłym seymie walnym koronnym w Warszawie w r. 1658 y potym 1 651; odprawionym, naznaczelizmy pewnych commissa- rzow, w commissiey mianowanych, aby fortificatią miasta Kratkowa deli- neowiili y ocerklowali , n między inszym nakazali to, aby ta strona miasta Krakowa, która idzie od świętego Alikołaia kościoła nad Wisła asz ku Stra- domiowi, iako naiprędzey zawarta y vfortyficowana była, Co aby było skutek swoi nieodwłoczny wzięło, włożyło sic to na ludzi wszelakiej conditiey, du- chownych y świeckich, szlachtę, miesczanow y inszey conditiey ludzi nemine cxcepło, aby każdy dwoie drzewa wdłusz na dwanaście łokci wygotował y to drzewo kosztem swym na mieysce należące odwiózł y iako wymierzono, swoi sztakiet wykopał. Czego \rzedy miast wzw ysz mianowanych Krakowa, Kleparza. Stradomia y Kazimierza przes deputatów swoich, zęby się zadęn
339
oddania y przywiezienia na mieisce należące tego drzewa niechronieł, do- glądać y regestr tego spiszawszy, vrodzonemu Krzystophowi Mieroszow- skiemu, sekretarzowi y commissarzowi naszemu podać mieli. Isz tedy dosyć się roskazaniu wzwysz mianowanemu commissarzow naszych nie stało y do- tąd te drzewa nie są oddane/ roskazuiemy y mieć koniecznie chcemy, aby te drzewa wzwysz mianowane rrodzonemu Krzysztofowi Mieroszowskiemu sekretarzowi y commissarzowi naszemu oddane były. A ze cisz kommissarze nasi delineatią vczyniwszy y wszytkę fortificatią miasta Krakowa ocyrklo- wrawszy y zakazali , aby się nikt niewazył iii linea fortificationis budynków stawiać, tedy iezeliby iakie stanęły, zlecamy commissarzom naszym, aby te budynki na mieiscach iak od żadnych postawione rozwalali y precz vprzątac kazali, inaczey nieczyniąc dla łaski naszey y z powinności swoiey. Dan w Krakowie dnia XIX miesiąca stycznia, roku Pańskiego M. DC. LXI1), panowania królestw naszych polskiego XI, a szwedzkiego XII roku. — łan Kazimierz król.
Acta Consul. Crac. 41, str. 35.
1174. 1660. die 16. m. Februarii, Gedani.
Ioannes Casimirus rex Poloniae delicta studiosorum academiae Craco- viensis iudicio terrestri et officio capitaneali castrensi Cracoviensibus iudi- canda committit.
Ioannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czernie- chouiae, necnon Suecorum, Gottorum, A^andalorumąue haereditarius rex. Significamus praesentibus literis nostris, ąuorum interest, vniuersis et singulis, ąuod cum in ciuitate nostra Cracouiensi saepissime enormia crimina et ma- gnae yiolentiae a studiosis academiae Cracouiensis sub praetextu et titulo immunitatum et praerog*atiuarum libertatumąue eiusdem academiae perpe- trentur, per hoc quies, pax et securitas publica , quae ex instituto regmi nostri rigorosis legibus satis prouisa est, ob defectum iudicij nostri crimi- nalis causarum academicarum impune yioletur et mag-nae uiolentiae magna-
') Tak w tekście zawartym w księgach radzieckich. Jestto jednak myłka, albowiem jedynasty rok panowania polskiego a dwunasty szwedzkiego przypadał na rok 1660, rok zaś 1661 był już dwu- nastym rokiem panowania polskiego a trzynastym szwedzkiego. Jest też i inna ku temu skazówka. "W liście z Bodzętyna 24 lutego 1661 do magistratów krakowskiego, kleparskiego , stradomskiego i kazimirskiego pisanym, wytyka król tym magistratom, iż one niniejszego mandatu królewskiego długo do ksiąg swych wpisać i publikować wzbraniały się. Otóż gdyby mandat niniejszy rzeczywiście tak jak data w kopii podana mieć chce, dopiero z r. 1661 pochodził, to zarzut królewski co do późnego wpisania onegoż w księgi byłby niewłaściwym , gdyż wpisanie dokonanemby .było już w kilkanaście dni po dniu wydania mandatu; inaczej rzecz się ma, jeśli mandat pochodzi z r. 1660, gdyż w takim razie rada miasta dopuściła się przeszło całorocznej zwłoki. Zresztą ta fortyrikacyja Krakowa opiera się na konstytucyi sejmu warszawskiego z r. 1659 i na operacie komisyi na ten cel przez sejm dele- gowanej (zobacz wyżej N. 1 1 67), nie można więc przyjąć dla mandatu królewskiego innej daty, jak roku I 660.
360
que aliąuando etiam inuita pericula incolis Cracouiensibus et varijs alijs ho- minibus a studiosis eiusdem academiae inferantur, idcirco nos statutom m et constitutionum regni praescripto inhaerendo, cuius authoritate exceptis eausis pro capillacione, offensione cum palmo et pugno ad effusionem san- guiniSj ac contentione aliąua non enormi alijsąue leuioribus criminalibus eausis, in statutis, eonstitutionibus publicis decretisąue criminalibus expressis, quae tantum iudicio rectoris academiae Cracouiensis competent, reliquae omnes causae criminales, cuiuscumąue generis fuerint, nostro regio iudicio decidendae manent subiectaeąue sint; faciendum nobis esse duximus, qua- tenus securitati publicae in ciuitate nostra Cracouiensi prouiderit. Et ne eiusmodi violentiae criminumque (s) ob defectum iudicij nostri (cui in per- sona nostra impediti legalibus reipublicae negotijs existentes, preesse non possumus) maneant impuna, obuiari cupientes, iudicium terrestre et officium castrense Cracouiensia ad eiusmodi iudicia pro cognoscendis, decidendis et reali executione puniendis yiolentijs et criminibus studiosorum Cracouien- sium; dicenda, exequenda et ministranda iudicia in locum personae nostrae regiae subdelegaremus et ordinaremus, prout quidem subdelegamus et ordi- namus hisce literis nostris : dantes eidem iudicio terrestri et officio castrensi capitaneali Cracouiensi omnimodam facultatem et potestatem, absentia vnius duorumue officialium non obstante , composito iudicio omnes causas crimi- nales contra studiosos academiae Cracouiensis ex cuiuscunque instantia di- rectas, iuxta statuta, constitutiones et decreta comitialia iudicio nostro regio competentes (exceptis leuioribus criminalibus eausis, rectoris eorundem stu- diosorum iurisdictioni subiectis), cognoscendi et decidendi, delinquentes stu- diosos pro qualitate facti et merito causae reali executione puniendi, eadem- que iudicia iuxta nexum legum publicandi7 peragendi et exequendi de anno in annum, quousque praesentem subdelegationem nostram non reuocaueri- mus. Quod omnibus, quorum interest, praesertim uero rectori totique collegio et vniuersis studiosis academiae Cracouiensis tum et magistratibus et omni- bus incolis eiusdem ciuitatis notum esse volentes, mandamus, ut praedictum iudicium terrestre et officium castrense Cracouiense pro subdelegatis memo- rati iudicij nostri iudicibus nostris habeant et agnoscant, iurisdictioni eorum subeant, neque eam sub grauissimis paenis impediant, imo praesentem sub- delegationem nostram inuiolabiliter obseruent pro gratia nostra. In cuius rei fidem praesentes manu nostra subscriptas sigillo regni communiri iussi- mus. Datum (iedani die decima sexta Februarij, anno Domini millesimo sexcentesimo sexagesimo, regnorum nostrorum Poloniae et Sveciae duode- cimo anno. — Ioannes Casimirus rex. — Stephanus Hankiewicz secreta- rius S. R. M.
Acta Consul. Crac. 40, sir. 1541.
3^i
!!*.>. i66o. die 17. m. Martii, Cracoviae.
Senatus consultum de propugnaculis urbis reficiendis.
Actum feria quarta post dominicam Iudica. — lidem considerato; quod propugnacula ciuiUitis valde sunt desolata ac ruinata, proinde vt seniores contubernij eadem propug-nacula sumptibus propriis reparent ac cooperiant, sub paena quinquaginta marcarum serio concluserunt ac iniunxerunt; quoad vero \ocii ad excursionem praeparata, wycieczki dicta, itidem ruinata, pecu- niam pro restauratione eorundem ex aerario ciuitatis accipiendam esse, vna- nimibus votis ac sententiis suis concluserunt.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 334.
1170. 1OÓ0. die 7. m. Aprilis, Cracoviae.
Senatus consultum de vectigale, quod »brzegowe«. dicebatur.
Actum feria quarta post festum Annuntiationis b. Mariae yirginis pro- xima, die 7. Aprilis 1660. — Spectabiles domini proconsul et consules ciui- tatis Cracouiensis, per schaedulas in praetorio conuocati et una cum honoratis quadraginta viris congregati existentes, summam quadringentorum septem decem florenorum Polonicalium, per spectabilem (jasparum Celesta consulem Cracouiensem in extructionem theatri pro coronatione S. R. M. domini cle- mentissimi errogatam (quod idem d. Celesta attestatione spectabilis olim Andreae Cieniowic, pro illo tempore proconsulis Cracouiensis manu subscripta deduxit) ipsi acceptauerunt, ac eidem prouentum a lignis in littore ciuitatis constitutis et constituendis, in annuam administrationem (cum ea condicione; ut medietatem proventus eiusdem sibi in solutum summae suprascriptae ipsi debitae defalcet, alteram vero medietatem ad aerarium ciuitatis inferat) vna- nimibus votis et sententijs suis contulerunt et ordinationem exigendi prouen- tus eiusdem actis praesentibus inseri mandauerunt. Cuius tenor sequitur talis :
Postanowienie brzegowego mieyskiego : od dziesiątka dreAV groszy dwa- dzieścia cztery, od pułdziesiątka groszy dwanaście, od gromady groszy sześć, od gromady kaczmarskiey groszy dwadzieścia, od drzewa długiego izde- bnego, od tafle groszy piętnaście, od drzewa pułizdebnego y ketnarow tafle
groszy dziesięć, od grubeg'o kaczmarskiego groszy dwadzieścia, od
kopy sośniny y tartą rachuiąc, groszy dziesięć, od gromady groszy sześć, od kaczmarskich od siążnia groszy trzy, od ław pułgrosza. A kiedy z wody prosto do miasta, to połowę dawać iako wyży podana.
Z księgi „Conclusiones ab anno 1649''.
40
1177. iOOo. die 20. m. Aprilis, (i-edani.
loannes Casimirus rex Poloniae magistratu] civili Cracoviensi mandat, ut deficientibus a fide catholica officioque castrensi capitaneali Cracoviensi in coercendis tumultibus studiosorum opem ferat.
loannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lituaniae, Russiae. Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czerniecho uiaeąue necnon Suecorum , (Tottorum, Yandalorumque haereditarius rex. Spectabilibus et famatis proconsuli, consulibus, scabinis totique magistratui et communitati ciuitatis nostnie Cracouiensis, fideliter nobis dilectis, gratiam nostram regiam. Specabiles et famąti, fideliter nobis dilecti ! Relatum sup- pliciąue libello expositum est nobis nomine famatorum ciuium et incolarum mercatorumue dissidentis religionis Cracouiensium, quomodo insolens iuuen- tus contra instituta artium honestarum, verius autem licentiosorum hominum in tam ampla ciuitate nostra exnunc colluuies sub nomine studiosorum prae- textu libertatum eorundem, tumultus non exiguos in discrimen personarum atque fortunarum nominatorum ciuium et incolarum in ciuitate nostra Cra- couiensi ad incidentiam festi Ascensionis Domini excitare violentiasque iisdem inferre audeant. Talia vero cum maximo praeiudicio iurium et immunitatum (quibus dissidentes antecessores nostri atque respublica in dominiis atque ciuitatibus nostris legibus sancitis frui permitere) fieri cernentes, neque pro munere nostro regio permittentes atque maiori eiusdem ciuitatis nostrae communi mało, quod successu temporum inualescente tali licentiosorum inso- lentia, accidere possit, tempestiuo remedio obuiam euntes, prout officio ca- strensi capitaneali Cracouiensi specialibus mandati nostri literis iniunximus, quatenus contra tales illicitos ausus violentiamque ciuibus praenominatis omnem securitatem prouideant et prćiestent , tumultum concitantes exnunc seuere puniant atque violentias quasuis personis, domiciliis, bonisque infe- rentes, forti manu reprimant, ita et Fidelitates Vestras praesentibus serio requirimus atque mandamus, quatenus ad requisitionem praenotatorum con- ciuium atque officii castrensis Cracouiensis cohibendae insolentiae reprimen- disque (juibusuis violentiis brachium communitatis non denegent, iunctaque manu forti turbatores pacis securitatisque ciuium propulsent, comprehendant et ad sumendas de iisdem paenas eidem officio castrensi extradant, cact< - raque pro sua seu publica ciuium securitate faciant. Aliter Indelitates Yestrae exequendo expressam voluntatem nostram atque ex debito officiorum suorum non facturi. Datum Gedani die XXVI mensis Aprilis, anno Domini M DCLX, regnorum nostrorum Poloniae XII, Sueciae XIII. — loannes Casimirus rex. - loannes Ignatius Bąkowski succamerarius Culmensis.
I)okumcnt papierowy, opatrzony wielką piec/.ccią koronna, poniżej tekstu wyciśniętą.
3 6
o
117*. 1660. die 26. m. Aprilis, Cracoviae.
Senatus consultum de tumultibus comprimendis.
Actum feria secunda postridie dominicae Cantate. Spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetorio con- uocati et legitime congregati existentes, securitatem publicam ciuitatis pro- uidendo et tumultibus, qui hoc presertim tempore per studiosos et alias variae conditionis homines fieri consueuerunt, obuiando, vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt, ąuosuis et cuiuscunąue conditionis homines, tumultum in ciuitate excitantes, promouentes et facientes, per milites ciui- tatis capiendos et si aliter tumultus sedari non possit, etiam occidendos esse. In quo casu (quem Deus auertat) ciuitas capitaneum et milites ciuitatis inter- cedere debebit. Praesentibus ad praemissa mediantibus. Ouam quidem con- clusionem et honesta communitas approbauit, prout in libro colloquiorum continetur.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 338.
11*0. 16Ó0. die 4. m. ALaii, Cracoviae.
Publicatio mandati praecipientis, ne opifices eorumque famuli arma pu- blice ferre audeant.
Actum feria tertia post dominicam Rogationum proxima. — Ad offi- cium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens prouidus Adamus Sobierayczyk, m. r. g. in vim suae verae et fidelis relationis reco- gnouit, quia ipse publicationem infrascriptam iussu et ex mandato specta- bilis magistratus Cracouiensis peractam, populo ad sonum tubae congregato, in quatuor fori Cracouiensis locis serie verborum eiusmodi: Ppanowie raczcie WMć wiedzieć, iz iest surowe IMp. burmistrza y IchMMpp. radziecz kra- kowskich roskazanie, aby żaden z rzemieślników y czeladzi ich niewazył się we dnie y w nocy z szablami, z czekanikami, z siekierkami, ani z żadną bronią chodzić; a ktoby się taki znalazł, takiego imać, do więzienia wsa- dzać y surowo karać będą. A iesliby kto (zachoway Boże) excess iaki po- pełnił albo tumult wsczynał, ten bez miłosierdzia g-ardłem karany będzie, (także aby po wydzwonieniu żadnego pyianstwa, posiadek y muzyk nigdzie nie było, pod winą czternastu grzywien) die hodierna publicauit et praemissa omnia, prout superius scripta sunt, ad notitiam deduxit. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam fidelem fecit relationem.
Acta Consul. Crac. 40, str. 1539.
3^4
lI*ŁO. 1660. die 5. m. Maii, Craccniae.
Promulgatio senatus consulti de tumultibus prohibendis.
Actum feria quarta; pridie festi Ascensionis Domini. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens prouidus Ada- mus Sobierayczyk, ni. r. g. in vim suae verae ac fidelis relationis recognouit, se publicationem infrascriptam de tenore seąuenti : Z roskazania vrzędu grodz- kiego y mieyskiego podaie się do wiadomości każdemu, aby żaden iakiey- kolwiek conditiey człowiek niewazył się ani wsczynac ani mieszać się do tumultów, pod karaniem na gardle; a iesliby kogo co podkało, niech na nikogo nie narzeka, bo tez na nikogo respektować nie będą. Także surowo przykazuią, aby nie ważył się nikt kupą stoiąc dziwować, bo takich surowo karać będą bez folgi, tak męsczyzny iako y białegłowy ; których iesli co podka, niech nie narzekaią. Także aby żaden z rzemieślników y towarzy- szów nie ważyli się tak we dnie iako y w nocy z szablami, z siekierkami, czekanikami chodzie y po wyzdzwanianiu aby żadnego piianstwa, posiadek albo muzyk tak w domach iako y po piwnicach nie było, pod surowym ka- raniem. Co po wtóry raz y ostatni do wiadomości wszytkich podaie się, iussu et ex mandato spectabilis magistratus Cracouiensis peractam , populo ad sonum tubae congregato in ąuatuor circuli Cracouiensis locis die ho- dierna alta, sonora intelligibiliąue voce publicasse et praeinserta omnia ad notitiam deduxisse. Sic et non aliter esse referens, de quo hanc suam fide- lem per expressum fecit relationem.
Acta Consul. Crac. 40, str. 1540.
1181. 1660. die 5. m. Maii, Cracoviae.
Senatus consultum de tumultibus comprimendis.
Actum feria quarta post dominicam Rogacionum. — lidem qui supra dd. praecauendo, vt omnes hac in ciuitate ciues existentes, tuti et securi ab omnique tumultu coniuratorum studiosorum liberi sint, si et in quantum aliquis vlterior tumultus atque \iolentia per homines eosdem excitantes et excitare procurantes exoriretur, quatenus ciues et vicini omnes omnimode yiribus vnitis se defendant vicinusque vicinum iuuet violentiamque omnem quoquomodo poterint, reprimant, ynanimibus votis suis ot sententijs conclu- serunt, praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 339.
i
3^5
1182. 1660. die 8. m. Iunii, Cracoviae.
Senatus consultum de pecudibus in urbe non alendis.
Actum feria tertia post octauas festi sacratissimi Corporis Christi. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens prouidus Adamus Sobierayczyk, ministerialis regni generalis et bedellus officij aduocatialis Cracouiensis iuratus, in vim verae ac fidelis rellationis suae recognouit, quod publicationem iussu spectabilis magistratus in ąuatuor fori partibus peractam serie verborum tali: zakazuie vrząd, aby sie zadęn niewazył w mieście bydła rogatego także wieprzów y świni chować, gdysz v kogokolwiek by po trzech dniach znalezione było, takowe zabierać y do szpitala rozdawać będą, publicauit, sic et non aliter factum esse referens. De quo hanc suara hdelem per expressum fecit rellationem.
Acta Consul. Crac. 40, str. 1576.
1183. 1660. die 18. m. Iunii, Cracoviae.
Publicatio expeditionis bellicae contra Moscum.
Actum feria sexta post festum sanctorum Vitti et Modesti martyrum proxima. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia perso- naliter yeniens prouidus Laurentius Kowalski, ministerialis regni generalis, in vim suae verae ac fidelis relationis recognouit, quia ipse publicationem infrascriptam in quatuor fori Cracouiensis locis, populo ad sonum tubae con- gregato, die hodierna tenoris sequentis: Mości panowie raczcie WM. wie- dzieć, isz kroi lego Mosc, pan nasz miłościwy, vpatruiącz wielką nawałnosc nieprzyiaciela Moskwicina, na Koronę następuiącego, przysłał do grodu kra- kowskiego wici iedne za drugie, w których obywatelom woiewodztwa kra- kowskiego nakazuie, aby wszysczy według praw co do takowey expediciy należą, przeciwko temu nieprzyiacielowi iako w nayporządnieyszym rysztunku woięnnym po ysarsku gotowali sie, y tam, gdzie w trzecich wiciach w krót- kim czasie kroi lego Mosc pan nasz miłościwy naznaczy, do boku iego sta- wili się (co gród krakowski do wiadomości wszytkich podaie), publicauit et praemissa omnia, prout inserta sunt, ad notitiam deduxit. Sic et non aliter esse referens, de quo hanc suam fidelem fecit rellationem.
Acta Consul. Crac. 40, str. 1 580.
366
ll*$-ł. 1660. die 8. ni. lulii, Cracoviae.
Publicatio senatus consulti de hominibus vagis ex urbe eiieiendis.
Actum feria ąuinta post festum Yisitationis b. v. M. proxima. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens mi- nisterialis regni generalis, prouidus Adamus Sobierayczyk retulit, se iussu specta.bilis magistratus Cracouiensis publicationem infrascriptam in ąuatuor fori partibus ad sonum tubae populoąue ad id congregato serie \erborum tali: Panowie, z roskazania vrzędu tak grockiego iako y mieyskiego kra- kowskiego raczcie WAT. wiedzieć, aby wszysczy luźni ludzie, ktorzykolwiek służby ani condiciy lubo przystoyney tu zabawy w mieście niemaią, także rbodzy y przychodniowie z miasteczek, wsiow, tak mesczyzna iako y białe- głowy, ktorzykolwiek cechy na sobie nie maią, precz z miasta we trzech dniach wychodzili; a ktorzyby tacy niewyszli, tedy ich wyganiać będą a luźnych do więzienia brać, feria tertia proxime praeterita publicasse. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam fidelem per expressum fecit rellationem.
Acta Consul. Crac. 40, str. 1605.
1101.3. 1660. die 17. m. Septembris, Cracoviae.
Publicatio mandati regii de vectigale cervisiario exigendo.
Actum feria sexta post festum Exaltationis s. Crucis proxima. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens pro- uidus Adamus Sobierayczyk, ministerialis regni generalis et bedellus officij aduocatialis Cracouiensis iuratus, in vim suae verae ac fidelis rellationis re- cognouit, quia ipse publicationem infrascriptam iussu et ex mandato specta- bilium dominorum proconsulis et consulum Cracouiensium quatuor in locis fori Cracouiensis publicis. ex schaedula sibi oblata, clara et sonorosa intelli- gibilique voce, praecinente clangore tubae tibicinae, in frequentia populi ad id congregati, die ho di er na publicauit in hunc infra sequentem tenorem: Panowie raczcie WM. wiedzieć, isz kroi lego Mosc pan nasz miłościwy po- słał vniuersał ex senatus consulto, którym postanowiono we wszytkich mia- stach tak duchownych iako y świeckich collecte browarną, to iest od koz- dego waru piwa po złotych trzy, od pułwarku złotych pułtora, a od ćwierci ort talerowy, od słodów zas gorzałczanych według proporciy prowentu ordi- nariy piwa. .V ta contrybucya poczyna się od dnia pierwszego miesiącza przeszłego lipca roku teraznieyszego. Dla tego vrząd napomina, aby takową collecte płacono pod winami w tymże \niwersale opisanemi. A ze na seymiku teraznieyszym proszowskiem czopowe od piw, gorzałek y miodów przedłu- żone iest od dnia siedmnastego Septembra asz do pierwszego seymiku przed- seymowego, iako vniwersał z tegosz seymiku posłany opiewa, tedy aby ta-
3^7
kowe czopowe płacone było, vrząd napomina y do wiadomości podaie. Sic et non aliter factum esse referens. de quo hanc suam fidelem per expressum fecit rellationem.
Acta Consul. Crac. 40, str. 1 65 1.
11*0. 1660. die 2. m. Octobris, Cracoviae.
Publicatio senatus consulti de munitionibus urbis.
Actum sabbatho post festum s. Michaelis archangeli. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens prouidus Ada- mus Sobierayczyk, ministerialis regni generalis, in vim suae verae ac fidelis rellationis recognouit, se infrascripta in ąuatuor ciuitatis foriąue publici par- tibus cum sono tubae in praesentia multorum hominum, diuersi status et conditionis existentium , alta et sonorosa voce publicasse in ea verba : Pa- nowie raczcie WM. wiedzieć, isz iest wola y roskazanie surowe iasnie wiel- możnych Ich Mci panów commiszarzow Ieg*o krolewskiey Mci, pana naszego miłościwego, do fortificatiy miasta naznaczonych, aby sie zadęn iakieykol- wiek condiciy człowiek niewazył po przedmieściach w okoliczy miasta nad delineacyą, ktoraby miała fortificatiy skodzie, budować y iakichkolwiek bu- dynków stawiać, gdysz takowe budynki wystawione będą znosie y ruinowac ; także aby sie zadęn niewrażył do miasta bez attestatiy przyiezdzac ani zadęn z gospodarzow wszelakich gosciow y przychodniów bez wiadomości vrzędow nieprzyimował, pod winami surowemi. Do tego, aby zadęn niewazył się for- tificatiy psowac ani z stakietow wybierać, pod garłęm. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam fidelem fecit rellationem.
Acta Consul. Crac. 40, str. 1669.
llfcT. 1660. die 26. m. Octobris, Cracoviae.
Senatus consultum de contributione, quae »pobor« dicebatur.
Actum feria tertia antę festum ss. Simonis et Iudae apostolorum pro- xima. — Spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetorium conuocati et legitime congregati existentes, eo considerato, quod tempus exactionis quinque contributionum publicarum, pobór dictarum, proxime imminet, multum interest, ut quamprimum eaedem contributiones exactae reddantur, non esse expectandam nouam taxam, ne aliqua remora et inquietatio generosi d. exactoris intercedat, sed iuxta anti- quam taxam contributiones easdem quinque pobory dictas, exigendas esse; nihilominus vt taxa noua continuaretur tali tamen modo, ne vna exactio summam mille fiorenorum Polonicalium excedat iuxta praescriptum consti- tutionis publicae; si quid vero ad easdem contributiones defuerit, supplen-
368
dum esse ex lapideis ciuium, nobilium et spiritualium, lapideas iuxta taxam antiąuam plus non taxando, vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt, idipsumąue honestae communitati et dd. taxatoribus intimandum esse, man- dauerunt, praesentłbus ad praemissa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 40, str. 358.
1188. 1 06 1. die 18. m. Ianuarii, Cracoviae.
Decretum officialium ąuorundam de rebus mercibusąue civium Craco- viensium aestimandis.
Actum in praetorio Cracouiensi feria- tertia ipso die sanctae Priscae virginis et martyris, die decima octaua Ianuarij, anno Domini millesimo sexcentesimo sexagesimo primo. — laśnie wielmożny, wielmożni IMpan Hie- ronim Wierzbowski woiewoda brzeski kuiawski, wielgorządca krakowski, oswiencimski etc. starosta, IM. xiądz Andrzey Olszowski referendarz koronny, dziekan krakowski, proboszcz poznański, gnieźnieński, warszawski kanonik, IMpan Krzysztof Michał z Rupniowa Rupniowski woyski y podwoiewodzy krakowski, starosta lelowski, IMpan łan Tarski instygator koronny, pisarz ziemski poznański, commissarze od lego krolewskiey Mci ad complanandas amicabiliter differentias, inter ordines ciuitatis ratione płacenia poborów intercidentes, ex speciali mandato lego krolewskiey Mci naznaczeni,. zszedszy na ratusz krakowski a wysłuchawszy omnium ordinum ciuitatis allegatiey y grauamina, takową między niemi vczynili complanatią. A naprzód, aby generalis taxa nowa wszytkich kamienic y miesczan per deputatos iuxta literam decreti sacrae regiae Maiestatis, nullo habito respectu personarum, etiam in magistratu existentium, odprawiona była, gdzie przerzeczeni pa- nowie deputaci maia każdego iuxta proportionem taxować y nikogo nie aggrawować. Którą to taxę in spatio vnius septimanae ab hinc computando zacząć y one iako nayprędzey skończyć będą powinni, a po skończeniu iey iuż nie ma bydź żadna melioratia albo deterioratia, vyma albo podwyższenie per nobilem et spectabilem magistratum Cracouiensem. A Ich MM. panowie raycy krakowscy y wdowy pozostałe radzieckie, także przysiężnicy miasta y ławnicy wyższego Prawa zamku krakowskiego, którzy mercaturam exer- cent y kamienice ich tey taxie podlegać maia, wyiąwszy podług dekretu lego krolewskiey Mci kamienice tych Ich MM. panów radziec, którzy żadnemi handlami ani kupiami nie bawią się. Przy tym kamienice szlacheckie y du- chowne, które nie są per decreta libertowane, iako ex vi legum publicarum tenentur pobory płacić, także nemine excepto tej taxie podlegać maia, oprócz kilku kamienic naywiecey sześciu magnatum, na których singularis habetur respectus. Także y wszyscy inąuilini, którzy domos spiritualium vel nobilium personarum inhabitant et victum in ciuitate quoquomodo quaeritant, nie mogą sie żadnemi zasłaniać protectiami ani libertatiami y servitoratami lego krolewskiey Mci, ile ci, którzy aulam lego krolewskiey Mci non seąuuntur, ale zarownie pod tę taxę podpadać maia y oney dosyć czynić, którą iednak
3&9
Uixę podług dawnego miasta tego zwyczaiu pluralitas coneludere powinna a każdemu gravamen seu laesionem sentienti, wolno sie będzie coram depu- tatis krzywdy swey skromnie domówić y żaden in voce praepediri non de- bet, w regestrach zaś exactorskich wszyscy in genere cuiuscunąue condi- tionis ludzie, do podatków należący, maia bydz specificowani, vt constet, wiele też iedna simpla na sosz vczynić może ; które reg-estra maia bydź ho- noratae communitati zawsze, gdy tego potrzebować będzie, communicowane. A iesliby z przyszłey taxy simpla iedna więcey niźli tysiąc złotych wyno- siła, tedy ciż panowie deputaci też swoię taxę ducta proportione każdeg'o zniżyć będą powinni. A kamienice duchowne, które są per decreta liberto- wane, maia też w simple tysiąca złotych wchodzić. Które puncta conclusa tak nobilis ac spectabilis magistratus, iako też y honorata communitas Cra- couiensis in toto acceptarunt y onym acąuiuerunt y podług" nich w odpra- wowaniu in posterum ta-xy sprawować sie submittowali, czego y confirmatią od lego krolewskiey Mci pana naszego miłościwego impetrare przyobiecali. — Hieronim Wierzbowski woiewoda brzeski kuiawski, wielgorządzca krakowski, oświencimski starosta. — Krzysztof Michał Rupniowski woyski y podwo- iewodzy generalny woiewodztwa krakowskiego, starosta lelowski.
Kodeks Zaleskiego, karta 258, stronica odwrotna. Poniżej tekstu dopisał Zaleski „sigilla sub- imp 1 ~essa dom i no rum co »i m issa rioru m . "
imO. 1 DO 1. die 22. m. Panuarii, Cracoviae.
loannes Casimirus rex Poloniae sodalitati coniuratorum civium Craco- viensium privilegia ąuaedam confert.
In nomine Domini amen. Ad perpetuam huius rei apud posteros me- moriam. Nos loannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czerniechouiaeąue, necnon Suecorum, Gottorum, Vandalorumque haeredita- rius rex. Xotum testatumąue facimus omnibus et sing^ulis, siue I lii saeculi praesentis sint siue futuri fuerint, hominibus, praesenti diplomate nostro ad infrascripta mediante, notitiam habituris. Bonorum subditorum virtutes prae- miis condecorare antiąuitus vsitatum, ne his ąuidem temporibus, ąuibus ple-
rumąue iniuria pro meritis rependitur, x) reges principesąue, ąueis
ex caelesti aulae afflatu super caeteros mortales datum est decernendi arbi- trium et iudicium, et sanę aeąuum est, ut cum aggrestes animae maximam virtutum gratitudinem fertili hoc viciorum saeculo fugiant et destentur, re- gum principumąue diademata eadem virtute, qua dijs proximi afficiuntur, irradiant et illucescant. Eąuidem ąuemadmodum ex ag-ris et campis, verna irrigiitis pluuia, vberes fructus prodeunt et latae segetes, non dissimili ra- tione beneficiis principum respersi benemeriti ciues maiora in dies virtutum et facinorum exhibent argumenta. Primo etiam alii in otio et vmbra latentes,
J) Wyraz skrócony nieczytelny.
47
37f»
ad ardua quaeque pro principia dignitate . pro patriae incolumitate pronis conatibus aggredienda prouocantur, cum \ideant virtutes et praeclara gęsta aliorum non esse sine praemio et debito ornamento : et idcirco Athenfs factum fuisse, ex Graeca accepimus antiąuitate. vt in medio fori insigne gra- tiarum erigeretur templum, quo tantae reipublicae senatus populusqu<> gra- titudinis bonis ciuibus testandae adnumeretur : gratitudine meherculc prin- cipum conseruatur maiestas, florent rerumpublicarum \rbes, dilatantur regno- rum et imperiorum limites, stat salus et incolumitas ciuium, alliciuntur ad obsequia et reuerentiam anitni studiorum. Ouod cum ita sit, nos in sublimi
regiae dignitatis collocati fastidio, id ') curauimus semper ingrati,
ut bonis ciuibus et infracta fide de nobis et republica meritis, gratiam et munificentiam impertiremur. Vt factum est diuino supremi numinis beneficio, vt iam non pauci subditorura nostrorum regiam nostram debitae gratitudinis exhibendae experti voluntatem fateantur, ita semper esse manifestum fidei bonorum ciuium splendorem. vt sicut facis ardentis lucern ocultari non po- test, quin illud omnes yideant, sic rirtutis claritatem celari non posse, quo- minus principum animos inde conuertat atque oculos. Caeterum cum nobis rarae virtutis, illibatae fidei, illaesae constantiae nonnulli fideles subditi no- stri, ciues et incolae Cracouienses, quorum nomina et cognomina inferius in hoc diplomate sunt descripta, praebuerint mansiuum ad consequentt'in aetatem documentum, dum inter magna regmi nostri turbamenta (occulti) ąuodam fatorum iirbitrio) versaremur; facta prudenti coniuratione contra nominis nostri et communis patriae hostem Suecum , sanguinem \itamque suam, derelictis vxoribus et liberis; pro Deo; dignitate nostra ac patria pro- fundere in rotis habentes et angustiarum et extremae necessitatis hostem adduxerint7 ut ad dedendam vrbem nostram Cracouiae mętu coniurationis suae nolens volensque condescenderit : par est, ut gratitudinis nostrae ręfe- rant simbola et beneficia, atque illos; qui sunt de bonis suis omnibus a Sueco per hanc coniurationem spoliati, monumento aliquo , quod illis posterisquc eorum ex lumbis legitime descendentibus, perpetuo sit ornamento, condeco- remus, ac omnes illos et singulos, praecipue vero Ioannem Casimirum Frezel, philosophiae doctorem , vti et tanquam principalem primariumque huius coniurationis authorem, Ioannem Romanowie, Albertum Adamowie et An- dream Zgłobicki vnacum successoribus in peculiare patrocinium et protectio- nem nostram regiam suscipiamus et adsciscamus, qui huius machinationis et molitionis contra Wirtzium et illius praesidium Cracouiense principales fuere promotores, hi scilicet sub iuramento corporali duorumąue eleuationc digitorum penes effigiem Crucifixi et ipsi inter se antę omnia coniurarent et ab alijs quoque coniuratoribus vna cum principali authore iuramentum accipiebant : quorum quidem coniuratorum cum non paucus reperiretur nu- merus, verebantur hunc rumorem ad hostiles deferri aures, proinde acceptis ab authore vniuersalium literis, quae inferius sunt expressae, iam nec mortis iacula nec vltimam sui exhorrescebatur pernitiem, praesertim vero supra- memoratus Albertus Adamowie, qui antea ab hoste una cum [oanne Kar- kutowic carceribus iniectus et intrusus orat , ubi licetsi bonis fortunisąue
') Wyra/, skrócony nieczytelny.
37i
pri-uaretur et spoliaretur, atque sanitate propria destitueretur, nihilominus tamen in lapideis variisque locis audebat occulte ad praestandum super eius- modi coniimitionem compellere iuramentum, quod quidem non cum minori sui atque aliorum sumptu ac praesertim Andreae Zgłobicki, Thomae Soho- iowski, Thomae Cipinski, loannis Trycii conterfectistae, apud quem extant certa authentica documenta, Alberti Długosii, loannis Smiłowski praestare et efficere conabatur atque enitebatur, prout hos omnes coniuratores, quo- rum nomina et cognomina ordine inferius in hoc diplomate nostro recen- sentur, suscipimus et adsciscimus, ita, vt horum coniuratorum successores et ad obeunda quaeuis munia ciuilia eligantur. Itaque in simbolum et tesse- ram seruatae nobis et patriae fidei et constantiae damus et concedimus eisdem coniuratis vexillum, ab aliis vexillis conciuium et incolarum Craco- uiensium seorsiuum et speciale cum delineamentis, in medio huius diplomatis existentibus7 quibus memorati coniuratores gaudebunt, quo tam illis super- stitibus, quam illorum successoribus ad non intermorituram memoriam pro tantis virtutibus circa nostrum serenissimorumque successorum nostrorum Poloniae regni in ciuitatem ingressum, solennitates nuptiales, in conuentibus coronationum circa ludibria et exercitia, in festis sacratissimi Corporis Christi immediate ab vtroque latere processionis cathedralis Cracouiensis stipantibus, liberum erit vti et expansum deportare, absque quorumuis magistratuum castrensium et ciuilium Cracouiensium nec non omnium contuberniorum et confraternitatum contradictione et impedimento, sub paenis in conuulsores priuilegiorum nostrorum sancitis, exclusisque aliis omnibus in eodem albo existentibus, quibus nec in posterum in praefatorum coniuratorum successo- rumque illorum consortium ingredi seseque immiscere licebit. Ad extremum in hac protectione nostra memoratos coniuratores et successores a iure caduci, (si quis eorundem steriliter ex hac vita intestatus decesserit), eximi- mus et ab impetitione fisci tam nostri regii quam ciuilis, cui bona eorum mobilia et immobilia summasque peccuniarias paratas, apud quascumque personas existentes; liberam dispositionem per testamenta, inscriptiones et quascumque ordinationes ipsis cum successoribus eorundem bonorum suorum omnium concedimus: volentes; vt vexillum cum priuileg'io et omnibus appa- ramentis bellicis in bono ordine penes famatum Albertum Adamowie^ post mortem vero eius apud eiusdem confraternitatis seniorem permaneat. Libe- rum etiam erit iis coniuratoribus congTegationem suam habere morę aliorum confraternitatum cum scitu spectabilis proconsulis Cracouiensis opportuno tempore. Si vero aliquis ingratus beneficii nostri protectionisque nostrae regiae fuisset. talis subeat paenas; quales seniores contubernii coniuratorum assignabunt, ita tamen, ut easdem paenas pro iipparamentis bellicis conuer- tent; si vero inobediens fuerit, liberum erit senioribus eum ex eodem con- tubernio excludere. Quorum quidem coniuratorum ordo sequitur estque talis: Ioannes Casimirus Frezeh philosophiae doctor et eiusdem coniurationis author, Ioannes Romanowie viceaduocatus Cracouiensis, Albertus Adamowie, Andreas Zgiobicki principales, postea officiales cum suis rothis: Ioannes Ro- manowie, Ioannes Freling, Albertus Sanocki, lacobus Bystrzycki, Andreas Sanocki, Samuel Dymułowic, Adamus Tomaszewic, Franciscus l^uatr, Alber- tus Śliwiński, Florianus Bertlinski baccalaureus, lacobus Ieltens, Andreas
o /
Szpot, loannes Kielpinski, Paulus Pawlusik, Albertus Woytowic, Nicolaus Przybysławczyk, Martinus Wawrzynkowic, Paulus Sawicki, Bartholomaeus Ciercielowic, Stanislaus Rosołowski, loannes Sczerba, [oannes Derynk, An- dreas Yfmano\vic; Thomas lodłowski, loannes Groszykowski, Albertus Ada- mowie, Stephanus Zieliński, Albertus Naporowicz, loannes Smilowic, Geor- gius Gube, Tomas Adamowie, Andreas Cwig-owic, loannes Magerowicz, loannes Smilowski, Wladislaus Lagocki, loannes Miskowski, loannes Cian- kowski, Albertus Zaborek, Simon Pawłowski, Gregorius Bieńkowski, loan- nes Iasinski, Paulus Popiołek, loannes Rozmus, loannes Welda, Tomas Skorkowski , Martinus Nadolny, Stanislaus Motylowic, Symon Adamczyk, IMartinus laniszewski, Albertus Korandy, Andreas Zgłobicki, loannes Kru- powic, Christopherus [elonkowic, loannes Ryński, Martinus Klis Georgius Wulfowic, loannes Masłowic, Martinus Sirkowski, Florianus Zagorski, Simon Cetner, loannes Kowalkowski, Tomas Enchinger, Martinus Bielowie, Alber- tus Ricinski, Gregorius Iaroszewic, Andreas Iamuzowic, Stanislaus Sitkowi c, Andreas Chruscielowic, Michael Rezler, Nicolaus Maniecki, Albertus Furta- kowie, Balthasar Galiński, Laurentius Wawrz)rnkowic, loannes Pawlikowie-. Stanislaus Wadowski, Matthias Koc, Woyciech Lobkowski, Tomas Cipinski, loannes Barankowic, Albertus Koswic, Matthias Bielowie, Sebastianus Fran- kowie, loannes Rozwałko wic, Simon Woyna, Franciscus Brono, Godefredus Degen, loannes Delaporta, Albertus Łowicki, Maximilianus Przedworski. Albertus Sztec, loannes Babicki, loannes Kamiński, Yalentinus Przyborow- ski, Iacobus Katowicki, loannes Niziołkowie, Martinus Piątkowic, Albertus Debczynski, Petrus Dangiel, Albertus losephowic, Tomas Sokoiowski, Bar- tholomaeus Radomski, .Stanislaus Motylowic, Martinus Łyszkowic, Iacobus Skalski, Vincentius Stelmachowie, Iacobus Zwierciadkowic, .Stanislaus Phi- lipowic, Valentinus Twardowski, Andreas Badurkowic, loannes Izbic, Mar- tinus Kolkowic, Andreas Groicki, Casimirus Gliński, Aralentinus Gliński, Petrus Barychowski, Sebastianus Badowic, Dauid Wolff, loannes Beryeho- wic, loannes Sasin, Georgius Szymonowie, Stanislaus Wracławczyk, Albertus Machinski, Matthias Maieranowski, loannes Powroznicek, Augustinus Gła- dysz, loannes Piotrowski, loannes Machater philosophiae doctor, professor. collega minor, Lucas Bystrzycki, loannes Maieranowski, loannes Rucki ma- gister, philosophiae doctor, Albertus Sułkowski, Chrisostomus Proszowski, Andreas Zakrzewski, Stanislaus Tomankowic, Christopherus Osiewic, Seba- stianus Szporek, Gregorius Gomołkowic, Gaspar Szulc, Albertus Kotulecki senior scholae SS. Omnium, Stanislaus Srodkowic, Christopherus Kunaszow- ski, Stanislaus Ruskowie, loannes Hennik, Yalentinus Zaleski. loannes Skrze- szowski , Sebastianus Stęporski, Laurentius Seydon , Iacobus Koziołkowic, Sigismundus Silnicki, Andreas Ianeczkowic, Paulus Basiowic, loannes Wy gas, Bartholomeus Zawacki, loannes K ubecki, Yalentinus Szabelkowic, Se bastianus Kawiecki, loannes Lemberk, Lucas Bruski, Martinus Bartoszewic. loannes Trycius, Maximilianus Iofabrowic, loannes Grodzicki, loannes Ly- kowic, Stephanus Wolka, Martinus Bernatowic, Martinus Kłosowski, loan- nes Turkowic, Albertus Robkowic, loannes Masłowic. Martinus Loykowic. loannes Nawrocki, Iacobus Pieczków ie . lliacinthus larocki . Christopherus Biechicki, Iacobus Orczyk, loannes Enchler, Iacobus Ciechanowski. Petrus
373
Woycikowic. Blasius Smarzewski, loannes Powrobkowski, Ioannes Zyzowic,
Albertus Dzieniowic, loannes Kerandy, Albertus Warecki, Albertus Ko- zimka, Ludouicus Geltens, loannes Komeski riolista, Gregorius Szulc, Mar- tinus Szwander, Stanislaus Chudziński, Christopherus Gube, Hieronimus Wą- sowie, Adamus Macała, Blasius Braik, loannes Winarski, Laurentius Mał- kowicz, Matthias Slader, loannes Szolkowski, Hiacinthus Iozefowic, Paulus Kopa, loannes Czerniewic, Simon Szostkowie, loannes Hulwik, Gregorius Paczanowski, Matthias Skupniowic, Petrus Obarowic, Iacobus Zimochalski, Andreas Zadayczyk, Gregorius Czarny, Michael Falkowie, loannes Leder- man, Iacobus Stasiewski, loannes Duszyc, Georgius Klausman, Sebastianus Nożownik, Valentinus Goral, Iacobus Zagaiowski, Blasius Futrowic, Sebastia- nus Rusiek, Matthias Połomski, Albertus Cieniechowski, Adamus Yieyski, Albertus Kucharzyna, Albertus Skopek, Laurentius Gęgło, loannes Trzaska, Paulus Byczkowic, loannes Gawinowski, loannes Tyrankowic, Nicolaus Ka- miński, ATadislaus Janiszewski, loannes Poworzowski, Stanislaus Połanecki, Antonius Famaci musicus Italus, Michael Małek, loannes Małek, Franciscus Sztec, Gregorius Bienkowic, Albertus Woycik, loannes Zagorski, Albertus Sikora, Franciscus Smółka, loannes Reczyna, Simon Włoskowic, Nicolaus Madeyczyk, Albertus laworski, Simon Studniarczyk, Martinus Orlik, Tomas Raczanowic, Stanislaus Rasinski, Georgius Szulc, Albertus Długosz, Stani- slaus Brzoskwinia, loannes lagielczyk, Christopherus Zawacki, loannes Mar- kowski, loachimus Iacobi, loannes Lasota, Sebastianus Rucki, loannes Bir- kowski, Yalentinus Grusczynski, Michael Kaszuba, Dominicus Woytowic, Martinus Barankowic, Ambrosius Radomski, Albertus Bemacki, Alexander Zarański, Stephanus Rucki, Adamus Rayczyk, Iacobus Slodowski, Andreas Ciemieszkowic, Albertus Dąbrówka, Laurentius Dąbrówka, Andreas Paco- chowie, Stanislaus Lenczewic, Adamus Długosz, loannes Rocinski. Haec omnia acta sunt scientibus et suadentibus renerabilibus, clarissimis et reli- .giosis Adamo Rosczewic, canonico Cracouiensi, i. u. d. Alberto Łańcucki i. u. d. Simone Makowski Omnium Sanctorum canonico, Alnoldo a Con- ceptione Carmelita, Antonio Reformato, Sebastiano Sokołowski mansionario, Martino Mimecki, Stanislao Slachetka magistro artium et professore acade- miae Cracouiensis, accedentibus desuper literis nostris vniuersalibus, eo no- mine ad ciues et incolas ciuitatis nostrae Cracouiensis missis de tenore sequenti :
łan Kazimierz z Bozey łaski kroi polski, wielkie xiąze litewskie, ru- skie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflandskie, smoleńskie, czerniechow- skie, a gotski, szwedzki, wandalski dziedziczny kroi. Spectabiles, fideliter nobis dilecti ! Nieumie wrodzona cnota y dobrze vgruntowana wiernych poddanych przeciwko panu zycliwosc by tesz w naywiększych zagniewanego sczescia zapędach z kolei wychodzić, ani przysięgły Bogu, panu, oyczyznie cale zapomnieć powinności : obiecuiemy sobie ze y Wierność Wasza lub sub tyranno et libertate oppressa, wolne iednak serca y affecty zatrzymuiecie
(s) tot victi malis starożytną zacznego miasta y przodków swoich sławę o ziemie uderzyli. Cokolwiek temporis iniuria wymusza, be- nigne interpretamur, moczno yfaiąc, ze czas y okazyia powinna Bogu, nam y rzeczypospolitey odkryie cznotę y imprezey Wierności Waszey postępek
374
niezagubioną principis vrbis poda ad posteros pamiątkę, w nas zas y całey rzeczypospolitey znaczną wymoze gratitudinem, którą fide regia vtwierdzaiac, referuiemy się w ostatku poufale na listu tego oddawcę. Zyczemy zatym Wiernosciom Waszym dobrego od pana Boga zdrowia. Dąn w Czestowey (s) na lasney górze ; dnia pierwszego Iunij roku M DCI. VII, panowania kró- lestw naszych polskiego IX, szwedzkiego XV (s) roku. — łan Kazimierz etc. — Sławetnym miesczanom y obywatelom miasta naszego Krakowa a osobliwie wiernie nam miłym, łaskę nasze królewską. W pewnych sprawach naszych zażyliśmy vrodzonego lana Kazimierza Frezela, academiey krakow- skiey doktora y professora: chcemy przeto po Wiernosciach Waszych, abyście cokolwiek Wam do wiadomości z roskazania naszego przełoży, one- mu wiarę dali. Co vczyniwszy z posrodka siebie niemieszkanie dwóch do nas posyłaycie ; wielebny xiądz Władisław AYoienski dziekan kiecki sługa nas (s), na zamku Pieszkowey Skały na Waszych posłańców czekać będzie y niewątpiemy, ze nam Wierności Wasze poprzysięzoną dochowacie (s). Czeg"0 my doznawszy, Wam y dziatkom A\raszym łaskę nasze obiecuięmy, a nagrodę tym, którzy w roskazaniu naszym pracować będą według zale- cenia mianowanego doktora. Na co dla lepszey wiary przy podpisie ręki naszey pieczęć koronną przycisnąć roszkazalismy. Dąn w Cestochowey XVII miesiąca czerwcza, roku Pańskiego M DCL VII, panowania królestw naszych polskiego IX, szwedzkiego X roku.
Ouod omnibus, ąuorum interest, praesertim vero castrensi et ciuili ciuitatis nostrae Cracouiensis magistratui , aliiscpie iudicijs omnibus notum esse Yolentes, mandamus, vt dictam coniuratorum confraternitatem cir^i omnes libertates et praerogatiuas ipsis per nos concessas, circaąue priui- legia nostra eidem super eiusmodi libertates et praerogatiuas benigne col- lata, in omnibus eorundem priuilegiorum punctis, clausulis contentis , et prout de verbo ad verbum in se continentur, inuiolabiliter conseruent atque eadem priuilegia praecipue vero praesens euiterne in reali executione teneant et obseruent ab omnibusąue obseruari curent. Et insuper iisdem magistra- tibus Cracouiensibus et praecipue ciuili serio praecipimus, ne eosdem coniu- ratores iure non \ictos vllis decretis et eorum executionibus ag-grauare prae- textu iurisdictionis sine solennitatibus processus latis innodare, arrestis et incarcerationibus ang-ariare vique vel potentia cum illis agere et procedere audeant . pro gratia nostra. In ąuorum omnium suprascriptorum maiorem fidem et euidentius testimonium, praesentes manu nostra subscriptas, sigillo regni communiri mandauimus. Actum et datum Cracouiae die XXII mensis Ianuarij, anno Domini M. DC. LXI, regnorum nostrorum Poloniae XII, Sueciae vero XIII anno. Praesentibus reuerendis, illustribus, magnificis, ve- nerabilibus ac generosis, Nicolao in Prazmow Prazmowski nominato episcopo Luceoriensi, abbatiae Sieciechouiensis perpetuo administratore, regni, Christo- phero Pac magni ducis Lithuaniae supremis cancellariis, Boguslao comite in Leszno generali maioris Poloniae, regni vicecancellario, G-ottardo Butler succamerario regni, Andrea Morstyn referendario regni, Ioanne Zaleski cu- linae regni praefecto, Ioanne Różycki Gnesnensi, Climuntouiensiąue prae- posito, supremo thesauri regni notario, Andrea Miaszkowski, Andrea Olszow- ski, cancellarie regni regentibus, Stanislao Woienski archidiacono Pilecensi,
375
secretario nostro, Stanislao Woysza secretario et aulico nostro, Stanislao Baczyński, Francisco Yrbanski cancellariae nostrae et huius diplomatis no- tariis et aliis plurimis nobilibus et incolis regni et magni ducatus Lithuaniae, protunc Yarsauiae lateri nostro adhaerentibus. — loannes Casimirus rex. — Andreas Miaskowski abbas Praemetensis, regens cancellariae.
Acta Consul. Crac. 42, str. 677.
W roku następnym 1662, listem z Warszawy d. 25 kwietnia, zatwierdził król łan Kazimirz powyższy przywilej a nadto zatwierdził także pewne postanowienia dotyczące wewnętrznego urządze- nia bractwa sprzysiężeńców krakowskich (Acta consul. Crac. 42, sir. 683); zaś w r. 1668 w Warsza- wie d. 12 kwietnia nadał im nowy przywilej, mocą którego nadał im prawo, iż na sesyjach swoich mogą żądać obecności jednego lub dwóch rajców miejskich a nadto dozwolił im używania następu- jącego herbu : videlicet g/adiis strictis duobus, per transversum sui positis et sursum acuminibus, deorsum vero łnanubriis directis, per quorum medium manus dexłra palma tribus accuratis digitis, indice autem et medio expanxis ac erectis, coroua aurea redimitis, iii campo rubro. (Acta Cons. Crac. 40, str. 682).
110O. 1661. die 24. m. Ianuarii, Cracoviae.
Publicatio senatus consulti de rectigale in potulenta imposito, quan- tocius solvendo.
Actum feria secunda pridie festi Conuersionis sancti Pauli. — Ad offi- cium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens prouidus Adamus Sobieraiczyk, ministerialis generalis regni et bedellus officij aduo- catialis Cracouiensis, in vim fidelis suae relationis recognouit; iussu specta- bilis magistratus Cracouiensis ad instantiam vero nobilis et honorati Gasparis Szulc notarij Cerdonici, se infrascripta in ąuatuor ciuitatis fori publici par- tibus cum sono tubae, in praesentia multorum hominum, diuersi status et conditionis existentium, alta et sonora voce publicasse serie verborum tali: Raczcie WMM, wiedzieć panowie miesczanie y inni wszyscy obywatele krakowscy y po przedmieściach, gruntach rożnych mieszkaiącv; abyście collektę browarną na conuocatiey blisko przeszłey warszawskiey ex senatus consulto postanowioną, dekretem KJMci, pana naszego miłościwego appro- bowaną, podług instructarza od skarbu podanego, od warzenia piw, palenia z meszu gorzałek y onych przepalania, także od miodów pitych bez żadnych zwłok, wymówek, niezasłaniaiąc się żadnymi wolnościami, liberacyami, co prędzey do rąk IchMM. panów administratorów, succollectorow oddawali y płacieli ; a ktoby temu dosyć nievczynieł y sprzeciwiać się chciał, takowy surowie podług praw w constituciach opisanych y pod confiscatią gorzałek karany będzie. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam fidelem fecit relationem.
Acta Consul. Crac. 41, str. 19.
114)1. 1661. die 24. m. Februarii, in Bodzętyn.
Ioannes Casimirus rex Poloniae magistratibus civitatum Craco\iae, Cle- pardiae, Stradomiae et Casimiriae iterum mandat , ut ligna ad munitionem urbis Cracoviae necessaria, quam celerrime suppeditent.
Ioannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, "Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Smdlensciae, Czerniecho- uiaeque necnon Suecorum, Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex. Spectabilibus et famatis proconsuli, consulibus, aduocato, scabinis totiąue magistratui ciuitatis nostrae Cracouiensis nec non aliarum magistratibus et communitatibus ciuitatum: Clepardiensis, Stradomiensis et Casimiriensis adiacentium, fideliter nobis dilectis, gratiam nostram regiam. Spectabiles et famati, fideliter nobis dilecti ! Mamy tę relatią od vrodzonego Krzysztofa Miroszowskiego, sekretarza y komissarza naszego, równo z inszymi kommissa- rzami do fortificatiey miasta Krakowa seymem naznaczonego, ze Wierności Wasze zapomniawszy powinnego posłuszeństwa, mandatu vniwersału naszego względem tey fortificatiey wydanego, długo do xiąg swoich wpisać y on publikować wzbranialiście się, a daleko wiecey nic nievczynieliscie, co na- leżało; a (co) w tym mandacie yniwersale naszym wyrażono było, ani sami iako magistratus, od którego do wszelkiego dobra ma bydz powód, ani ża- den ex communiłate miesczanin, osobliwie niewierni żydzi, y ci z przykładu Wierności Waszych z tego nic nievczynieli. Za co aczkolwiek surowa na- gana Wierności Wasze potkać miała, iednak raz iescze zdało się nam na- pomnieć Wierności Wasze, abyście zaraz bez wszelkiey odwłoki y niepo- trzebnych wymyślnych zamiotow, woli naszey, w yniwersale pierwszym \vv- razoney y commissarskiey dosyć czynieli, to iest, aby ta strona miasta Kra- kowa, która idzie od bramy świętego Mikołaia nad Wisłą asz ku Strado- miowi iako naiprędzey zawarta y yfortyficowana była. Włozylizmy to na stany wszelakie duchowne y świeckie, miesczany y inszych kondity ludzi y zydowr, nemine txccpto} aby każdy z nich y żydzi dwoie drzewa dłusz na dwanaście łokci wygotował, y to drzewo kosztem swym na mieisce należące odwiózł y iako wymierzono, każdy swoi sstakiet wkopał. Czego yrzędy wszytkie krakowski, kleparski, kazimierski, stradomski wszytkie y żydzi przes depuUitow swoich, zęby się żaden od dania i przywiezienia na mieisce należące tego drzewa nieuchronieł, doglądać y regestr tego spisawszy, yro- dzonemu Krzystofowi Mieroszowskiemu sekretarzowi y kommissarzowi na- szemu podać mieli. A ze żydzi g'\vałtem z tego wyłamowali się, lubo są mianowani w yniwersale naszym, tedy roskazuiemy, aby od nich naprzód zaczęła się ta fortificatia od bramy świętego Mikołaia aż do Stradomia. A poniewasz miesczanie y przedmiesczanie tych budynków, które /// linea fortificationis y na przeszkodzie do obrony, ważyli się stawiać y za napomnie- niem naszym y kommissarzow naszych dobrowolnie tych budynków poprze- stać niechcii y coraz więcey ich stawiaią, tedy zleciliśmy kommissarzom naszym y tym yniwersałem naszym zlecamy, aby te budynki, które na liniey fortificatiey stawiaią, rozruczali y rozwalać kazali. O czym wcześnie prze-
377
strzegamy, aby nikt wymówki niemiał, ze o tym niewiedział. Inaczey nie vczynicie dla łaski naszey krolewskiey. Datum w Bodzantynie die 24 mensis Februarij; anno millesimo sexcentesimo sexagesimo primo, regnorum nostro- rum Poloniae XII, Sveciae XIII anno. — łan Kazimierz kroi.
Acta Consul. Crac. 41, str. 81.
1192. 1661. die 22. m. Martii, Cracoviae.
Publicatio senatus consulti de luto everrendo.
Actum feria tertia post dominicam Oculi ąuadragesimalem. — Ad offi- cium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens prouidus Adamus Sobierayczyk, ministerialis regni generalis, in vim verae ac fidelis relationis suae recognouit, se publicationem infrascriptam iussu spectabilis magistratus in ąuatuor fori partibus, praecingente (s) clangore tubicinis, po- puloąue ad id congregato praesente, serie verborum tali : Panowie raczcie WMcie wiedzieć, isz vrząd radziecki krakowski roskazuie, aby każdy przed domem swym vprzątał błota, na kupę składał a potym wywozieł; ażeby nikt nieważył się podczas desczu pociaszkami popychać błota do rynsztoków, a to pod winą dwoiga czternastu grzywien, gdysz przes to mieyskie mury psuią się. Także ^^by żaden z piwnic y kamienic plugastwa nieważył się wy- lewać, pod tymisz winami, publicasse et intimasse. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam fidelem fecit relationem.
Acta Consul. Crac. 41, str. 66.
lli)3. 1 06 1, die 22. m. Aprilis, Cracoviae.
Publicatio mandati regii praecipientis, ne quis inter munitiones urbis Cracoviae aedificia exstruat.
Actum feria sexta post festa solennia sacri Paschatis proxima. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia. personaliter veniens pro- uidus Adamus Sobieraiczyk, ministerialis generalis regni et bedellus officij aduocatialis Cracouiensis, in vim suae fidelis relationis recognouit, se publi- cationem infrascriptam populo ad sonum tubae congreg-ato, serie verborum tali: Panowie raczcie WMMść wiedzieć, isz iest vniwersał króla IM. pana naszego miłościwego, aby miesczanie y przedmiesczanie krakowscy, kle- parscy, stradomscy y kazimierscy żadnych budynków, które są in Imea for- tificationis na przeszkodzie do obrony, nie ważyli się stawiać ; dlatego ktoby takowe budynki do tego czasu stawiał y onych nierozbierał, tedy takowe budynki IchMM. panowie commissarze rozruczać każą. W czym wcześnie vrząd przestrzega, aby nikt wymówki niemiał, że o tym niewiedział, iussu spectabilis magistratus publicasse et denuntiasse. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam fidelem per expressum fecit relationem.
Acta Consul. Crac. 41, str. 85.
48
37*
1194. iOui. die iS. na. lun ii, Cracoviae.
Publicatio senatus consulti de peregrinis in domos civium non re- cipiendis.
Actum sabbatho post festum sacratissimi Corporis Christi proximo. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens prouidus Adamus Sobieraiczyk, m. r. g. et bedellus officij aduocatialis Cra- couiensis, in vim fidelis relationis suae recognouit, se iussu spectabilis ma- gistratus Cracouiensis publicationem infrascriptam in ąuatuor fori partibus, praecinente clangore tubicinis praesenteąue populo ad id congregato, serie verborum tali : Panowie raczcie WMsc wiedzieć, isz iest surowe vrzędu roz- kazanie, aby żaden niewazył się ludzi iakieykolwiek conditiey ludzi (s) przyi- mowac do domów swoich, a to pod surowym karaniem, a mianowicie od No- wego miasta y z inszych mieisc od powietrza podeirzanych , die hodierna publicasse et intimasse. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam fidelem per expressum fecit relationem.
Acta Consul. Crac. 41, str. 107.
1195. 1 66 1, die 18. m. Iulii. Cracoriae.
Publicatio senatus consulti de nundinis et de hominibus vagis.
Actum feria secunda post festum sanctae Margarethae proxima. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens prouidus Adamus Sobieraiczyk, m. r. g. et bedellus officij aduocatialis Cra- couiensis iuratus, in vim verae ac fidelis relationis suae recognouit, se pu- blicationem infrascriptam iussu spectabilis magistratus in ąuatuor fori par- tibus, praecinente clangore tubicinis, populoąue ad id congregato praesente, de tenore verborum tali : Panowie raczcie WM. wiedzieć, isz iest wola y ros kazanie vrzędu kmkowskiego, aby ci wszyscy, którzy na targowe dni przy- iezdzaią, z wozami do miasta niewiezdzali , ale zęby targ na przedmieściu odprawiali ; także ludzie luźni, którzy tu służby niemaią, tak tu w mieście, iako po przedmieściach bawiący się, aby przecz od miasta odchodzieli, gdyż/ takowych będą brać, imać y surowo sądzie; także aby każdy gospodarz w zywnosc, prochy, kule, strzelbę przysposobię! się, a wody y osęki pod dachami były. I to do wiadomości się podaie, isz miasto po wydzwonieniu zaraz będzie zamykane, a godzina na dzień otwierane.
Acta Consul. Crac. 41, str. 117.
379
1196. ioói. die 20. m. lulii, Cracoviae.
Senatus consultum de sigillis novis comparandis.
Actum feria ąuarta antę festum s. Mariae Magdalenae proxima. — lidem qui supra grato animo suscipientes studium spectabilis Christophori Kranz consulis Cracouiensis, qui sumptum et operam pro comparandis sigillis antiąuis ciuitatis ad recentiorem formam cum aąuila in medio portae excu- dendis, sponte et beneuole obtulit, idque negotium in honorem ciuitatis huius metropolitanae uergat, consensum super comparationem eiusmodi sigil- lorum duarum, nempe maioris et minoris, vnanimibus votis et sententijs suis contulerunt et conferunt, praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 380.
1107. 1601. die 4. m. Octobris7 Cracoviae.
Senatus consultum de exercitu civili a civibus alendo.
Actum feria tertia ipso die festi s. Francisci confessoris. — Spectabiles domini Martinus Lochman praeconsul, Stanislaus Spinek i. u. d. Hieronimus Pinocci s. r. M. secretarius, Georgius Pipan, .Sebestianus Zacherla; Christo- phorus Kranz, Gaspar Celesta, x\lbertus Sleszkowski m. d. Ioannes Ruzyc, Albertus Stamet, Valentinus Schmit, Andreas Belli, per schaedulas in prae- torium ad consultandum de securitate ciuitatis legitime conuocati et con- gregati existentes; considerato , quod milites ciuitatis assiduis vigiliis et custodiis maeniorum ac portarum ciuilium sufficere nequeunt; ciues quoque nullam sedulitatem in custodia et vigilia praestant, nec ipsi personaliter veniunt, proinde securitati omnimodae ciuitatis prouidendo7 vnanimibus votis et sententiis suis concluserunt, quatenus omnes lapideae, domus etiam con- bulares (non derogando quidquam pro hac vice iuribus et decreto S. R. M.) vnum militem bene armatum pro securitate ciuitatis, vigiliis et custodiis ex- pediendum habeat et foueat, ac ad mandatum officerorum, qui eligentur, semper et quandocunque necessitas postulauerit, expediat: habito tamen respectu ac iusta proportione domorum lig-nearum ac personarum misera- bilium, quod ordinationi ac dispositioni moderationique spectabilis domini praeconsulis ac deputatorum committitur. Ad quod onus subeundum omnes mercatores et inquilini tenebuntur; si vero aliquis paterfamilias seu haeres lapideae militem praefatum fouere recusauerit vel etiam ob defectum ac inopiam non potuerit, tunc ipsemet personaliter comparere et ad vigilias tam diurnas quam nocturnas venire bene armatus tenebitur sub paenis. Praesentibus ad praemissa mediantibus. Generoso domino Pinocci ius suum respectu lapideae praecustodiente.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 387.
38o
110S. ióói. die 11. m. Xovembris, in Dołhynów.
Ioannes Casimirus rex Poloniae cives Cracovienses hortatur. ut milites confoederatos careant.
Nobilibus et spectabilibus proconsuli, consulibus totiąue magistratui ciuitatis nostrae metropolis Cracouiensis, fideliter nobis dilectis. — Ioannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prus- siae, Masouiae, Samogitiae, Kiiouiae, Yołhyniae, Liuoniae, Smolenseiac Czerniechouiaeąue, necnon Suecorum, Gottorum, Vandalorumque haeredita- rius rex. Xobiles, fideliter nobis dilecti! Chwalimy y przyimuięmy wdzięcznie* takową Wierności Waszych przeciwko wszelkim, iesliby iakie na miasto nasze stołeczne zconfaederowane woysko wywrzeć chciało insultus, resolutią, zaczym należy, abyście Wierności Wasze we wszelakiey zostawali ostrożności y bespieczęnstwo opatrzyli miastu, bramy do niego nieotwieraiąc bez woli naszey nikomu, iako wyciąga po Wiernosciach Waszych debitum fidcliłalis, thronowi naszemu powinney. Mieć tesz chcemy y roskazuięmy, abyście Wiem. WW. niewazyli się ludzi tych, conciues snus, którzy przeięli listy, wydawać na żadne instancie woyska, pozwalaiąc im wolney do nas appellatiey. Do- brego zatym Wiernosciom Waszym życzymy od pana Boga zdrowia. Datum in oppido Dołhynow die ii mensis Nouembris, anno Domini MDCL Xl. regnorum nostrorum Poloniae XIII, Sueciae vero XIV anno. — Ioannes Casimirus rex.
Dokument papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną, po stronie adresowej wyciśniętą.
1100. 16O1. die 19. m. Novembris, Craco\iae.
Senatus consultum de duabus nonnisi portis urbis patefaciendis.
Actum sabbatho antę festum Praesentationis b. M. v. proximo. — Specteibiles domini Franciscus Kortyn praeconsul , Gabriel Ochocki m. d. Franciscus Cyrus aduocatus, Christophorus Kranz, Gerhardus Priami eon- sules Cracouienses, per schaedulas in praetorium ad consultandum de secu- ritate ciuitatis legitime conuocati et congregati existentes, vnammibus votis ac sententiis suis concluserunt, ąuatenus duae tantum portae ciuitatis ape- riantur, aliae vero clausae existant, et generosi domini milites quam in mi- nimo numero in ciuitatem mittantur. Praesentibus mediantibus.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 402.
38i
1200. 1 66 1, die 3. m. Decembris, Graco viae.
Senatus consultum, quo numerus personarum constituitur, ąuibus facul- tas intrandi urbem singulis diebus data est.
Actum sabbatho post festum s. Andreae apostoli proximo. — Specta- biles domini Franciscus Kortyn praeconsul, Franciscus Cyrus, Hieronimus Pinocci s. r. M. secretarius, Georgius Pipan; Paulus Fryzneker, Christophorus Kranz, Gaspar Celesta, Hiacinthus Łopacki m. d. Martinus Lochman, Alber- tus Sleszkowski m. d. Albertus Stamet, Franciscus Łupi, Yalentinus Smit, Petrus Antonius Pestalottzi consules Cracouienses, per schaedulas in prae- torium ad consultandum de securitate ciuitatis conuocati et legitime congre- gati existentes; vnanimibus votis et sententiis concluserunt, ąuatenus decem circiter personae vna die in ciuitatem mittantur et cuilibet ciuitatem ingre- dienti signum certum detur, quod denuo in eggressu ciuitatis restituere de- bebit. Praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 405.
1301. 1661. die g. m. Decembris, Cracoviae.
Senatus consultum de violento introitu in civitatem prohibendo.
Actum feria sexta postridie festi Immaculatae Conceptionis b. M. v. — Spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetorio conuocati et legitime congregati existentes; accepta relatione honorati capitanei praetorij , quod personae nonnullae ingressum portarum ciuitatis violenter attentare praesumunt, consuleadoque securitati ciuitatis, facultatem eidem honorato capitaneo in casu attentatae per aliquem in portis ciuitatis violentiae, vim vi repellendi, violentiamque etiam explosione bom- bardarum defendendam, vnanimibus votis et sententijs suis dederunt ac con- cesserunt, praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 406.
1202. 1 66 1, die 16. m. Decembris, Cracoviae.
Senatus consultum de aestimatione rerum mereiumque absentibus legatis contuberniorum facienda.
Actum feria sexta post festum s. Luciae virginis et m. — lidem spec- tabiles domini considerato , quod deputati contubernales ad peragendam taxam assignati, aliquoties requisiti existentes; ad faciendam eandem taxam se sistere temere nolunt nec conueniunt; res vero eadem celeri indiget ex-
38-
peditione nec moram patitur, ideo ąuatenus spectabiles domini deputati vna cum dommis deputatis mercatoribus ad eandem taxam, non obstante eontu- bernahum absentia seu potius contumatia, accedant eandemque expediant m^:;^.^" " SententHS SUlS COnCl— ^ P-sent^ad pAemissa
Acta Consul. Crac. 1498, .str. 408.
I»©3. 1662. die 10. m. Ianuarii, Cracoviae.
Proconsul consulesąue Cracovienses decernunt; senatus consulta nonnisi consentiente magistratu consulari singulis civibus edenda esse.
Actum feria tertia post festum ss. Trium Regum proxima. - Specta- biles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaeduias in praetonum legitime conuocati et congregati existentes, ex certis rationibus vnanimibus votis et sententiis concluserunt, quatenus senatusconsulta nonnisi cum scitu spectabilis magistratus per nobiles notarios ciuitatis extradantur praesentibus ad praemissa mediantibus. '
Acta Consul. Crac. 1498, str. 412.
1304. 1662. die i. m. Februarii, Cracoviae.
Senatus consultum de libris antiąuis civitatis partiendis.
Actum feria ąuarta in vigilia festi Purificationis b. M. v - Snecta biles dom.m proconsul et consules ciuitatis Cracouiensis, per schaeduias in praetorio conuocati et legitime congregati existentes, ad faciendam diuisio- nem librorum in praetorio Cracouiensi a longo tempore existentium et in magna parte detenotatorum , spectabiles Franciscum Cyrus aduocatum et ttacjnthun, Lopacki m. d. consules Cracouienses vnanimibus votis et sen' tentijs suis deputauerunt et deputant. Praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 415.
1205. 1Ó62. die 11. m. Februarii, Cracoviae.
firma^dT" C°nSUltUm ^ Preti° ^ **«*™V ** constituto eon-
Actum sabbatho antę festum sancti Yalentini proximo. - Spectabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaeduias1 in prae- tonum legitime conuocat, et congregati existentes; considerato, quod taxa
383
simplarum generalis debite iuxta mentem decreti s. r. M. domini clemen- tissimi per deputatos tam ex spectabili magistratu quam mercatoribus et contuberniis iuratos est peracta, quae sub nullam cognitionem seu disqui- sicionem cadere potest, eandemąue tertius ordo contuberniorum acceptat, proinde standum esse eidem taxae vnanimibus votis et sententiis suis con- cluserunt, et ąuatenus domini mercatores eandem acceptent ac se iuxta ean- dem gerant ac contributiones soluant, censuerunt, praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 417.
12O0. 1662. die 0. m. Martii, Cracoviae.
Senatus consultum de contributione, quae pobór dicebatur, exigenda.
Actum feria secunda postridie dominicae Reminiscere. — Spectabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in prae- torium legitime conuocati et congregati existentes; eo considerato, quod licet quidem ordo contuberniorum exactionem contributionum publicarum pobór dictarum, sine executione militari expediri vrget; quia tamen solutio earundem contributionum moram non patitur et agitur de paena peculatus, et secundus ordo ciuitatis eandem executionem militarem acceptat, proinde eandem exactionem cum executione militari expediendam esse; vnanimibus votis et sententiis suis concluserunt, praesentibus mediantibus.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 418.
1207. 1662. die 17. m. Martii, Varsoviae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae civibus Casimiriensibus portorium in fluvio Vistula exigendi et in pontes exstruendos impendendi dat potestatem.
Ioannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czernie- chouiaeque necnon Suecorum, Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex. Significamus praesentibus literis nostris, quorum interest, vniuersis et sin- gulis, quod quemadmodum superiori tempore condolentes simulque prospicere volentes summo ciuitatis nostrae Casimiriensis ad Cracouiam sitae, ex duo- bus pontibus, per communem regni hostem sublatis, incommodo, ei ciuibus- que et incolis ipsius certum priuilegium nostrum de data Varsauiae die vige- sima sexta mensis Martii anno millesimo sexcentesimo quinquagesimo octauo, liberam scilicet tam maioribus quam minoribus nauigiis transuehendi po- testatem per Vistulam dederamus et concesseramus, pecuniam vero et omnem exinde prouentum in restaurationem seu erectionem eorundem pontium fun- ditus, vti praemissum est, sublatorum igneque absumptorum, applicandum
5*4
ordinaueramus, ita et ad praesens, cum non modo ex relatione certorum consiliariorum, lateri nostro interea adhaerentium, sed vel ipsa etiam rc oculis subiecta optime constet, praetactam pecuniam et totum ex praedicto Vistulae traiectu prouentum, merę in erectionem portae Bochnensis, tum restaurationem murorum, a fundamentis vi tormentorum circa felicem Sueco- Hungarici praesidij expugnationem ąuassatorum et solo aeąuatorum cessisse, nec quidquam superesse, vnde praedicti pontes magno alias sumptu et im- pensis indigentes, restaurari atque adeo de nouo erigi et extrui queant, libentissime faciendum duximus; ąuatenus praefatas concessionis nostrae literas ad ąuatuor annos continuos dictae ciuitati Casimirien>i impertitas, vlterius ipsa necessitate postulante prorogaremus et prolongaremus, prout similiter ad decursum ąuatuor annorum sese immediate et continuo seąuen- tium prorogamus et prolongamus praesentibus literis nostris, ita videlicet, vt iuxta eiusdem prioris nostri priuilegii mentem et obloquentkim, a ąuolibet curru mercibus, vino, cupro, plumbo, aere, sale atque alijs onusto, per grossos sex, ab alijs vero minoribus per grossos tres Polonicales (excepto statu spiri- tualium et nobilium) omnes mercatores et eorum vectores ac Iudaei coeteriąue simpliciores homines, pedites per solidum vnum, a pecoribus autem scilicet equo, boue per grossum vnum, ab arietis, porcis et ouibus per ternarium sine quouis impedimento, contradictione et difficultate ad publicum dictae ciuitatis nostrae Casimiriae aerarium soluere et reponere teneantur et sint adstricti ad decursum temporis supra praefiniti : ea tamen legę et conditione, vt rmigistra- tus ipse ciuitatis praedictae de communitatis consilio ita eos prouentus ordi- net, ne vnquam in priuatos vsus distrahantur, sed tantummodo in .pontium structuras eorumąue restauriitiones conuertantur et applicentur, idque sub amissione praesentis priuilegij nostri. Quod ad notitiam omnium, quorum interest, deducentes mandamus, vt iam ab eo tempore, nempe a data prae- sentium, omnes mercatores, vectores7 ciues et simplicioris conditionis homines atque Iudaei (exceptis nihilominus spiritualibus et nobilibus personis) sine quauis renitentia, difficultate et controuersia pensionem praedictam soluant et numerent, neque eam quoqUomodo subterfugiant. In ciuius rei fidem praesentes manu nostra subscriptas sigillo regni communiri mandauimus. Datum Varsaviae die XVII mensis Martij, anno Domini Al DC LXII, regno- rum nostrorum Poloniae et Sueciae XIV anno. — loannes Casimirus rex. — Prorogatio concessionis traiectus per Vistulam ciuitati Casimiriensi ad Cra- couiam. — Stephanus Ilankiewic secretarius regiae Mttis mppa.
Dokument papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
1208. 1662. die 26. m. Aprilis, Cracoviae.
Magistratus consularis Cracoviensis ludaeis venditionem vestium obso- letarum interdicit.
Actum feria quarta post dominicam Misericordiae proxima. — Specta- biles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetorio conuocati et legitime congregati existentes, obuiando periculo
3«5
ciuitatis ex parte pestis a Iudaeis, verisimile peste eadem infectis et Craco- uiam reuertentibus, publicandum esse per ministerialem in 4 fori partibus, ne audeant Iudaei veteramenta in ciuitate vendere et ciues ab eisdem emere, nec eosdem Iudaeos sine attestatione salubris aurae ciuitatem mittendos esse, vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt. Praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 424.
I2O0. 1662. die 30. m. Aprilis, Varsoviae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae proconsuli consulibusąue Cracovien- sibus mandat, ut portas et ianuas urbis diligenter custodiant.
Ioannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Mazouiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czerni- houiaeąue, necnon Suecorum, Gottorum, Vandalorumque hereditarius rex. Nobilibus ac spectabilibus proconsuli et consulibus ciuitatis nostrae Craco- uiensis, ff. nobis dilectis, gratiam nostram regiam. Nobiles ac spectabiles, ff. nobis dilecti ! Interest uel maxime nobis tum et reipublicae, ut ciuitas Cracouia metropolis totius regni , in summa securitate semper, praesertim uero hisce temporibus turbulentis maneat, ciuesąue et incolae eius tranąuilli- tate gaudeant secureąue omnia negotia sua tractent. Relatum uero nobis, certas personas ad malam cancellariae nostrae informationem, literas mandati ad Fidelitates Uestras, ut portae seu earum ianuae ad ąuamlibet reąuisitio- nem illorum, praesertim uero ianua in porta sutorum existens, apertae sint, contra expressam mentem nostram, non ita pridem Fidelitatibus Uestris per literas nostras declaratam, obtinuisse, vobisque multoties praesentasse, uigo- reque earundem literarum nostrarum apertionem tam portarum, quam et ianuae super expressae affectasse. Quod cum summo eiusdem ciuitatis nostrae periculo uideremur, Fidelitatibus Uestris mandamus, ut eiusdem ciuitatis securitatem omnimodam Fidelitates Yestrae praecustodiant, portas et ianuas ciuitatis omnes arcta custodia tum et clausura teneant, nec eas cuipiam, nisi ąuantum necessitas expostulauerit , aperiant apeririąue permittant, apertas uero militibus vestris praesidiariis (quos una cum officialibus eorum in pro- tectionem nostram regiam recipimus et nostros esse milites declaramus), ab
omni impe quarumcunque, in propulsandis uiolentiis iniu-
riarum facta muniant, non obstantibus quibusuis rescriptis
nostr nostra per quempiam obtentis, uel in futurum obti-
nendi omnia praesenti rescripto nostro cassamus, abro-
gamus et annihilamus. Secus Fidelitates Uestrae pro gratia nostra regia, officiorum suorum debito et sub graui indignatione nostra non facturae. Datum Yarsauiae die XXX mensis Aprilis, anno Domini M. D. CLX. II, regnorum nostrorum Poloniae et Sueciae XIV anno. — Ioannes Casimirus rex. — Stanislaus Ignatius Woiakowski, reg-iae Mttis secretarius.
Dokument papierowy, z oddartym kawałkiem tekstu, opatrzony jest mniejszą pieczęcią koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
49
3 8,0
1210. ióó2. die 31. m. Maii, Varsoviae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae magistratibus civitatum Cracoviensis, Clepardiensis, Stradomiensis et Casimiriensis mandat, ut easdem civitates diligenter custodiant.
łan Kazimierz z Bozey łaski kroi polski, wielkie xiązę litewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, kiiowskie, wołyńskie, inflantskie, smoleń- skie, czerniechowskie a szwedski, gottski, wandalski dziedziczny kroi. Wszem wobec y kozdemu zosobna, komu to wiedzieć należy, a mianowicie slachetnym, sławetnym y vcciwym krakowskiemu, kleparskiemu, stradom- skiemu y kazimierskiemu vrzędom mieyskim y przyległym przedmieyskim stolice korony naszey Krakowa communitatibus} wiernie nam miłym, łaskę nasze królewską. Wiernie nam mili ! Iakie mamy a od pewnych przestrogi, zęby na miasto nasze stołeczne niepochybnych obawiać się potrzeba insultus, takie podaięmy do wiadomości Wierności Waszych, abyście we wszelakiey zostawali ostrożności. Samo naprzód miasto Kraków do naszej declaratiey mieć chcemy zamknięte, bramy y forty ystawicznemi wartami osadzone te, które dla samych potrzeb miasta otwierać się będą; targi nie w mieście ale na przedmieściu odprawiać się mają, z których w żywność y prowianty, kto- kolwiek w mieście mieszkać chce, na cztery miesiące opatrzyć się powinien ; ci zas wszyscy z obywatelow mieyskich y przedmieyskich mieszkańców, któ- rzy arma ferre mogą, w nie y iako nalepsze rynsztunki, strzelbę, oręża spo- sabiac y sporządzać się sami, czyniąc exercitia y monstry zwyczayne, tak aby a) mała i 11 casum nawałnosci na się iako naylepiey była ciuitas. A zęby do- brym wszystko działo się to porządkiem, magistratowi krakowskiemu pod- legać y obsequentt's będą inne wszytkie mieyskie y przedmieyskie zwierzch- ności y commuuitates, o spolney znosząc się wzaiemnie obronie y zachowaniu własnego bespieczęnstwa. Inaczey nie czyniąc dla łaski naszey, którą iako wiernym nam offiaruięmy poddanym. Dla lepszey wiary y pewności ręką naszą podpisawszy się, pieczęć koronną przycisnąć roskazalismy. Dąn w War- szawie dnia XXXI miesiąca maia, roku Pańskiego M DCL XII, panowania królestw naszych polskiego y szwedzkiego XIV roku. — łan Kazimierz kroi. ■ — Stephanus Hankiewic secretarius regiae Mttis mppa.
Dokument papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
1211. 1662. die 6. m. lulii, Cracoviae.
Senatus consultum de vectigale, quod subsidium reipublicae dicebatur, solvendo.
Actum feria quinta post festum Visitationis b. M. v. proxima. — Spec- tabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetorium in negotio infrascripto in freąuenti numero congregati existentes,
praecauendo, ne personae pauperiores taxa subsidij reipublicae quoquomodo aggrauentur, vnanimibus votis et sententiis concluserunt, ąuatenus taxa eadem subsidii congregatur in hunc modum, vt ąuilibet iuxta instructionem reipu- blicae per florenos duos ex persona soluat ; alii vero, qui per florenos duos soluere nequeunt, per dominos deputatos infrascriptos connotentur, pro qui- bus domini mercatores et personae ditiores supplere tenebuntur.
Acta Consul. Crac. 1 498, str. 434.
1213. 1662. die 30. m. Iulii; Varsoviae.
loannes Casimirus rex Poloniae proconsulem consulesque Cracovienses monet, ne permittant, ut portoria in urbe Cracoviensi deposita; ab exercitu confoederato auferantur.
Nobilibus et spectabilibus proconsuli, consulibus totique magistratui ciuitatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis. — łan Kazimierz z Bo- zey łaski kroi polski, wielkie xiązę litewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflantskie, smoleńskie, czerniechowskie, a szwedski, gottski, wan- dalski dziedziczny kroi. Nobiles et spectabiles, fideliter nobis dilecti ! Mamy te przestrogi, ze woysko zwiąskowe dcposititm publiczne ceł nowych i sta- rych chce possidcre, iako to im nie nowina. Ostrzegamy tedy Wier. WW. abyście w wszelkiey tenże deposit mieli ostrożności, którą bespieczną 111 tanta seairitate mieysca y murów mieć Wier. WW. możecie. Inszym miey- scom ze przyszło tak in passu naufragium paii, stało się to tym, ze się nie naydowały w takiey munitiey ; tu zas gdyby iaka stała się szkoda, musiało by to bydz conniuente kogo, a nie z iakiey okazyey przymuszenia. I powtore tedy serio napominamy Wier. WW. abyście tenże depozyt w wszelkiey mieli ostrożności swoiey y staraniu, gdysz by in casu iakiey szkody tego wszytkiego na Wier. WW. in dnplo praetendowalibysmy (gdysz nie tylko tam publiczny iest depozyt, ale y nasz własny priwatny królewski) y wszyt- kie szkody, którekolwiek by się stały, musielibyście Wier. WW. nam zu- pełnie nagradzać. Zyczemy zatym Wier. WW. • dobrego od Pana Boga zdrowia. Dan w Warszawie dnia XXX miesiąca lipca, roku Pańskiego M. D. CL. X. II. panowania naszego polskiego y szwedzkiego XV roku. — łan Kazimierz kroi.
Dokument papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną, po stronie adresowej wyciśniętą.
1213. 1662. die 9. m. Augusti, Cracoviae.
Senatus consultum de appellationibus non admissis.
Actum feria quarta pridie festi s. Laurentij martyris. — Excellens et spectabiles domini loannes Rozyc proconsul, Gabriel Ochocki m. doctor,
388
Stanislaus Spinek i. u. doctor, Christophorus Kranz, (jerhardus Priami, Fran- ciscus Łupi et Petrus Antonius Pestaloci, consules Cracouienses, per schae- dulas in praetorio conuocati et aliąuoties in negotio infrascripto congregati existentes, eo considerato, quod partesnonnullae litigantes, prout et recenter venerabiles patres vicarij ecclesiae collegiatae s. Nicolai cum successoribus famati olim Gilowski ciuis Cracouiensis, in iudicio scabinali Cracouiensi causam certam habentes, appellacionem a decreto iudicij scabinalis ad iudi- cium s. r. Mtis interpositam et per idem iudicium scabinale Cracouiense non admisam, non directe post curiam s. r. Mtis, sed ad officium praesens con- sulare Cracouiense nobiles ac honoratos dominos aduocatum et scabinos Cra- couienses ratione non admissae ad iudicium s. r. Mtis appellationis citare solent, et ad praesens citauerunt, parte contraria eiusmodi citacioni contra- dicente et eam causam ratione non admissae appellationis non ad officium praesens, sed ad iudicium s. r. Mtis proseąui allegante, propter sopiendam itaąue eiusmodi controuersiam et ordina.tionem eo in negotio faciendam, inhaerendo iuribus et priuilegijs ciuitati Cracouiensi seruientibus, ąuibus cautum est, ne nobiles et honorati aduocatus et scabini ciuitatis Cracouiae alibi, quam ad praesentiam consulum euocentur, et quod coram ijsdem sese iustificare teneantur, vigore ąuorum priuilegiorum etiam ratione non admis- sae appellationis cognitio ad officium praesens spectabat, idąue diuturna et inuiolabili hucusąue consuetudine firmatum est: idcirco et ad praesens vna- nimibus votis et sententijs suis concluserunt et statuerunt, vt quotiescunque nobiles et honorati aduocatus et scabini Cracouienses appellationem suam per partem aliquam etiam ad iudicium s. r. Mtis in causa sua interpositam, non admisserint, ratione non admissae eiusmodi appellationis non alibi, quam ad officium consulare Cracouiense citari debebunt. Praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 439.
121 I. 1662. die 27. m. Augusti, Cracoviae.
Senatus consultum de discedentibus ab urbe ob pestem grassantem.
Actum ipso die dominico post festum s. Bartholomaei apostoli. — vSpec- tabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in arduo ciuitatis negotio conuocati et congregati existentes, inhaerendo ante- riori conclusioni, nemini dandam esse licentiam discedendi ex ciuitate respectu pestis, priusquam solutionem contributionum tam publicarum, quam priua- tarum procuret personamque ediquam idoneam spectabili magistratui prae- sentet eandemque in lapidea sua pro necessitate ciuitatis substituat ac eidem alimenta et arma iuxta necessitatem subministret , vnanimibus votis et sen- tentiis suis concluserunt. Praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta. Consul. Crac. 1498, str. 442.
-1
i89
1215. 1OÓ2. die i. m. Septembris, Cracoviae.
Magistratus consularis Cracoviensis senatus consultum de praeceptis peste grassante observandis? anno 1652 editum; renovat.
Actum feria sexta ipso die s. Aegidij abbatis. — Spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas aliąuoties in prae- torio conuocati et legitime congregati in negotio infrascripto existentes, eo considerato, quod plaga pestilentiae diuino permissu in dies in ciuitate hac serpit ciuesąue turmatim e ciuitate discedunt; ideo inhaerendo ordinationi eo in passu die 13 Iunij a. Dni 1652 factae et conditae, eandem ordinatio- nem in omnibus ipsius punctis (solo salario spectabili proconsuli et duobus dd. consulibus per florenos ąuindecem, dominorum vero notariorum substi- tuto nobili Martiano Bolczewic per florenos septem et grossos ąuindecim aucto), cum facultate acquirendi peccuniam in fidem aerarij pro praefato salario et alijs expensis vnanimibus votis et sententijs suis reassumendam esse censuerunt, prout reassumunt, praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 443.
1210. 1662. die 7. m. Septembris, Cracoviae.
Publicatio senatus consulti de ordine publico servando.
Actum feria ąuinta pridie festi Natiuitatis beatissimae Mariae yirginis. — Ad. officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens prouidus Sobierayczyk, ministerialis regni generalis et bedellus officij aduo- catialis Cracouiensis iuratus, in vim suae fidelis relationis recognouit, se publicationem infrascriptam iussu et ex mandato spectabilis officij in ąuatuor fori partibus, populo in ąuanto potuit numero tempore pestis praesentis ad sonum tubae conuocato, alta et sonorosa voce proclamasse et publicasse. Cuius publicationis tenor est talis :
§ 1. Panowie raczcie WMM. wiedziec; iz rozkazuie vrząd; aby żaden niewazył się po nocy chodzie, grassowac, strzelać y inszych tumultów w mie- ście czynie, bo każdego takowego, iakieykolwiek conditiey y stanu, bez wszelkiego respektu na ratusz do więżenia brać y z nim sobie podług prawa postępować będzie.
§ 2. Także aby żaden niewazył się szynkarz piwa, miodów y gorzałek w domach swoich tak za dnia iako y w nocy szynkować, tylko według po- trzeby do domów każdemu przedawać, a to pod surowem karaniem.
§ 3. Przytym zęby każdy tak miesczanin iako y ten, którykolwiek po- został na mieyscu gospodarza lub naiemnik, miał seruis pogotowiu na pięć miesięcy dla zołdatow mieyskich y on bez wszellakiey odwłoki zaraz od- dawał, kiedy do niego poślą, pod executią y innym surowym karaniem, któryby się tego zbraniał ;
39©
§ 4- y zęby wszytkie piwnice o godzinie dwudziestey czwartey zaraz pozamykane były, czego vrząd z pilnością dozierać każe,
§ 5. y aby każdy lozny człowiek w mieście się tu bawiący, z miasta iako nayprędzey wychodził, bo każdego takowego, któryby temu dosyć nie- yczynieł, urząd karać y z miasta wyganiać każe.
Acta Consul. Crac. 41, str. 291.
1217. 1662. die 3. m. Octobris, Cracoviae.
Publicatio senatus consulti de civibus ex locis peste infectis, domum redeuntibus.
Actum feria tertia post festum s. Michaelis archangeli. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens prouidus Sta- nislaus Skotnicki, ministerialis regni generalis, in vim fidelis suae relationis recognouit, se ex mandato officij consularis Cracouiensis die hodierna in foro publico, conuocato per sonum tubae populo, publicasse et ad notitiam ho- minum congregatorum infraseąuentia deduxisse : Panowie raczcie wiedzieć, poniewasz podczas teraznieyszego nawiedzenia Pańskiego morowym powie- trzem, rożni mieszcanie z rożnych mieysc, do których byli wyiechali przed powietrzem, powracaią nazad do Krakowa, a. iz vrząd ma tę wiadomość, ze w wielu mieyscach tam, kędy przemieszkiwali, pod ten czas powietrze się pokazuie, przetoz nakazuie, aby żaden nie ważył się do miasta przyiezdzac bez attestatiey albo vrzędowey albo dziedzicznego pana tamtey wsi , albo tez plebana tameczney parafiey, w ktoreyby mieszkali, że zdrowego powie- trza przyiezdzaią y od wszelkiey zarazy powietrzne}' są wolni , bo inaczey żadnego bez takowey attestatiey do miasta wpusczać nie będą. A iż nad zakazanie rrzędowne niektórzy mieszcanie wazą się bydło, krowy, wieprze, świnie etc. w domach swoich chować, zkąd się zaraza y powietrze zaymować y szerzyć może, przeto vrząd napomina y roszkazuie, aby żaden miesczanin a daleko barziey luźni człowiek tu w mieście bydła niiakiego pod confiscatią chować nieważył się. Sic et non aliter publicasse referendo, de quo suam fecit per expressum relationem.
Acta Consul. Crac. 41, str. 297.
121*. 1663. die 16. m. lanuarii, Cracoviae.
Senatus consultum de portis urbis a civibus custodiendis.
Actum feria tertia antę festum ss. Fabiani et Sebastiani mart. — Spec- tabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetorium eo in negotio conuocati ac legitime congregati existentes, con- sulendo securitati ciuitatis, unanimibus votis ac sententiis concluserunt, qua-
39 1
tenus ciues omnes tam mercatores, quam mechanici, personaliter non per famulos portis et turribus ciuitatis die noctuąue bini per turnum inuigilent idąue sub paena arbitraria super inobedientibus extendenda, qui processu stricto, praeuia tantum vnica citatione, sine ulterioribus ąuaesitis et appel- lationibus iudicabuntur. Praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 445.
1210. 1663. die 19. m. Ianuarii, Cracoviae.
Senatus consultum de negligentibus custodiam urbis poena afficiendis.
Actum feria sexta pridie festi ss. Fabiani et Sebestiani martyrum. — Spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae7 per schaedulas in praetorio conuocati et legitime congregati existentes; eo considerato, quod ciues vigilias diurnas et nocturnas, per se ordinatas et conclusas negligunt, obuiando tantae inobedientiae, securitatemque ciuitatis providendo atąue anteriori conclusioni suae inhaerendo, paenam super inobedientibus et vigi- lias constitutas negligentibus, super pauperioribus ąuidem carcerem, super opulentioribus vero bis ąuatuordecem marcarum paenam, irremissibiliter per eosdem inobedientes subeundam, vnanimibus votis suis concluserunt et sta- tuerunt, processu iuxta anteriorem conclusionem seruato.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 446.
1220. 1663. die 11. m. Februarii, Leopoli.
Ioannes Casimirus rex Poloniae civibus Cracoviensibus mandat, ut ducenta millia florenorum pro stipendiis militibus exsolvendis conferant.
Szlachetnym, sławetnym burmistrzowi, raycom y wszytkiemu pospól- stwu miasta naszego stołecznego Krakowa, wiernie nam miłym. — łan Ka- zimierz z Bozey łaski kroi polski, wielkie xiąze lithewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflantskie, smoleńskie, czerniechowskie, a szwedzki, gotski, wandalski dziedziczny kroi. Slachetni, sławetni, wiernie nam mili! W takiey zasadzona iest teraz oyczyzna potrzebie, ze wszyscy do zniesienia iey składać prace y koszty (iesli miłuią matkę y pokoy pospolity) powinni. Zaczym kiedy vrodzony Boratiny sekretarz nasz, podiął się według contraktu z sobą uczynionego przez tuteczną commissią, otworzyć mennicę na szelągi, nadzieia w Bogu, ze wypłaci się z długu woysku rzeczpospolita winnego. Tym czasem iednak, aby tym prędzey uspokoić się woysko mogło , trzeba za szesnaście kroć stotysięcy towaru dac mu pro vigesima Februarij. Podzie- liliśmy tedy ten ciężar złożenia tych towarów na miasta a na Wierności W W. przypadnie dac za dwakrocstotysięcy złotych. Przeto pilnie zadamy, abyście się miedzy sobą Wier. W W. porachowali , co który może dac we-
39^
dług taxy, tu przez tesz commissia uczynioney: niebedzie to żadnemu / ie«-0 szkoda, bo te summe każdemu vrodzony Boratini assecurowac do mennicy będzie y pewnie wypłaci w pułtoru leciech naydaley. A zęby pożytek od handlu nieginął, tedy y na to commissia tuteczna miała pilne oko y dla te*o na takowe prouisie vrodzonemu Boratiniemu pułtorakroc stotysiecy złotych prouidowała. Z tych tedy każdy za wygodę swoie pewny odniesie pożytek według proportiey od summy pożyczoney. O czym wszytkiem obszerniejsza
w" Vrwwy , ^^ ^ Wiem- WW- informat^ Pewnismy zatym, ze to Wiem. WW. dla miłości oyczyzny, dla łaski naszey, dla samym sobie przy- wiedzienia pospolitego pokoiu ochotnie uczynicie, którym natenczas zyczemy dobrego od Pana Boga zdrowia. Dan we Lwowie dnia i , miesiąca 'lutego roku Pańskiego M DCL XIII, panowania naszego polskiego y szwedzkiego XV roku. — łan Kazimierz kroi.
zamies^!rent PaPier°Vy' °PatrZ°ny Wielk' Pi6CZęCiq k°r0nnq' ^ «*» d0,~- P°^j tekstu
1221. 1663. die 12. m. Martiij Cracoviae.
Senatus consultum de mercatoribus emporium Cracoviense transgredien- tibus, detinendis. 6
Actum feria secunda postridie dominicae ludica Passionis. - Specta- biles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetormm legitime conuocati et congregati existentes, cupientes ne quis- piam depositorium generale Cracouiense transgredi audeat, vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt, eiusmodi tranśgredientes mercatores tam ex- ternos quam regnicolas arrestandos esse. Praesentibus mediantibus.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 455.
1222.
1663. die 24. m. Martii, Leopoli.
loannes Casimirus rex Poloniae Paulum Celari praesidio urbis Craco- viensis praeficit.
_ Nobilibus ac spectabilibus proconsulibus, consulibus totiąue magistratui ciuitatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis. - łan Kazimierz z Bo- zey łaski kroi polski, wielkie xiaze litewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, inflantskie, zmudzkie, smoleńskie, czerniechowskie, a szwedzki, gottski wandalski dziedziczny kroi. Nobiles ac spectabiles, fideliter nobis dilertil Acz niemasz nic w oczekiwaniu naszym dawnieyszego, iako w miełym po- koiu dni panowania naszego w łaskawości nad narodami sobie od pana Boga powierzonemi pociągać, y po tak cieszkich reuoluciach kiedyszkolwiek auies ccre, ale ze wola przedwieczna króla nad krolmi tak rządzi dni nasze ze
wyprząc ex continua tngilia niedopusci, pokornie to od Maiestatu iego świę- tego przyiąwszy, peculiarem curam miasta WW. iako stołecznego rzeczypo- spolitey przedsię bierzemy. Zaczym na praesidiiim do niego vrodzonego Pawia graffa Celarego generał-maiora naszego y z regimentem iegosz ordy- nuięmy, że wdzięcznym u W. W. gościem będzie, których zdrowie, chara pignora y fortuny protegef, nic niewątpiemy. Po Wiernosciach tedy Waszych mieć chcemy, abyście mu bramy, mury y wszytkie posty pod commendę oraz piechotę swoię y z ich officierami oddali , w wszelkim poszanowaniu mieli i ius hospitij pozwoleli; vrodzony wzaiem generał-maior czuynosc w obronie, uszanowanie y ochronę W. W. ma sobie od nas do miasta pilnie zaleconą. Byłaliby tesż tego iawna potrzeba, aby dla ostrożności tym większey z iakiego niebespieczenstwa dzielić posty przyszło do straże W. W. mieć chcemy wszelkie w tym po Wiern. W. posłuszeństwo, wierność y ochotę. Doznaney wiarze Wiern. W. ufaiąc, ze nam poprzysięzoney nieodmiennie dotrzymacie, y wszytko to czynie będziecie dla łaskiey naszey, którym do- brego od Pana Boga zyczęmy zdrowia. Dan we Lwowie dnia XXIV mie- siąca marca, roku Pańskiego M DCL XIII, panowTania naszego polskiego y szwedzkiego roku XV. — łan Kazimierz kroi.
Dokument papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną, po stronie adresowej wyciśniętą.
1223. 1663. die 14. m. Iunii, Cracoviae.
Senatus consultum de negotiis publicis binis diebus in singulas hebdo- mades tractandis.
Actum feria ąuinta pridie festi ss. Vitti et Modesti martyrum. — Spec- tabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetorio conuocati et legitime congregati existentes, consulendo publicae ciuitatis rtilitati, vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt, vt duobus diebus in ąualibet septimana, videlicet feria tertia et sabbatho publica ciui- tatis negocia remotis et limitatis ąuibusuis causis priuatarum tractentur. In defectu vero causarum publicarum etiam priuatae causae indicandae admit- tentur, nisi limitatio propter publica negotia publicetur. Praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 465.
1224. 1663. die 15. m. Iunii, in castris ad Porzec positis.
Ioannes Casimirus rex Poloniae Paulo Celari, praefecto urbis Cracoviae mandat, ne incolas villarum Magnae Procurationis Cracoviensis contributio- nibus nimis premat.
łan Kazimierz z Bozey łaski kroi polski, wielkie xiąze litewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, infiantskie, smoleńskie, czerniechowskie a szwedzki, gottski, wTandalski dziedziczny kroi. Vrodzonemu łanowi Pawłowi
50
394
Celaremu, oberszterowi naszemu, kommendantowi krakowskiemu, wiernie nam miłemu. Vrodzony, wiernie nam miły! Doszła nas załobliwa na Wiern. T. supplika z wielkorządow naszych krakowrskich , osobliwie od miasta na- szego Kazimierza y Kleparza tudziesz y wsiow do Łobzowa należących, ze z nich szczegulnie samych, każąc im płacie pewne co tydzień pieniądze, su oię sustentuięsz piechotę. Wiemy my to dobrze, ze żołnierz o głodzie słuzyc niepowinien y prouisia z dóbr naszych vel ' maximc iemu debełur; ale kiedy na same tylko wielkorządy ten ciężar Wiern. T. walie bendziesz, nie możemy ięno compati mizerney obywatelow y poddanych tych dóbr con- diciey, y dlatego zadamy po Wiern. T. y mieć chcemy, abyś wkładaniem pomięnionego ciężaru na pomięnione dobra tak miarkował, iakoby ostatniey zgubie dóbr tamecznych et indem uitati stołu naszego było proutsum y płacz ludzi vbogich pomsty nie wołał do Boga, od którego raczey W. T. życzymy dobrego zdrowia. Dan w obozie pod Porzecem, dnia XV miesiąca czerwca, roku Pańskiego M DCL XIII, panowania naszego polskiego y szwedzkiego XV roku. — łan Kazimierz król.
Oryginał papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową, poniżej tekstu wyciśniętą.
1223. 16Ó3. die 5. m. Octobris, Cracoviae.
Senatus consultum de caminis cellariorum demoliendis.
Actum feria sexta postridie festi s. Francisci confessoris. — lidem qui supra consideratis multis incommodis et turpitudinibus, ąuiie ciuitas patitur ex caminis ad cellaria lapidearum in ciuitate existentibus, obdestinandos esse ciues omnes, vt caminos eosdem apud cellaria lapidearum suarum ex- tructos, destruant et demoliri faciant in triduo ; si vero obdestinationem ean- dem non curauerint, tunc eosdem caminos per familiam officii praesentis de- moliri debere, vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt. Praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 478.
1220. 1663. die 24. m. Novembris, Cracoviae.
Senatus consultum de tumultu contra dissentientes in religione impe- diendo.
Actum sabbatho post festum Praesentationis b. M. v. proximo. — lidem qui supra, mittendum esse nobilem syndicum ciuitatis ad magnificum aca- demiae rectorem, ąuatenus ipse tumultui, si aliąuis a scholaribus intra ciui- tatem et praesertim in lapideis, ubi testudines Iudaeorum existunt in iisdem- que pignora et deposita nobilium et ciuilium personarum existunt, exortus fuerit, authoritate sua et per excellentes dd. protessores ad id deputandos, obuiare uellet, unanimiter concluserunt.
Yeniens in residentiam spectabilis magistratus n. syndicus ciuitatis re-
395
tulit: Izem ia ex mandato spcctabilis domini praeconsulis byłem u IMX. rectora prosząc lego Mści o contenta conclusiey dzisieyszey spcctabilis magistratus, na co lego Mosc odpowiedział, iż będę się starał, aby securitas zachowana była, luboc żadnego sapientego mieć niemogę, bo się kryią, gdyss mi iednego wczora wieczór mało niezabito. W tym iednak lego Mosciow przestrzegam, że mi dziś dwie kartce przyniesiono, kędy się pp. studenci contra dissidentes i/i religione tu w mieście zostaiących conwokuią; iednę kartkę odesłałem IMp. podstarościemu, drugą mam przy sobie. Przestrzegam lego Mościow, aby w tym ostrożni byli y iesli iakie praedicantie ci dissidentes czynią.
Et spectabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in negotio infrascripto conuocati et legitime congreg"ati existentes, exceptis votis et sententijs nonnullorum spectabilium dd. collegarum senio- rum, per nobilem syndicum relatis, considerato, quod generosus dominus Ochłopowski petiit, ąuatenus officinae monetariae personarumąue ibidem existentium tum pecuniae et argenti reipublicae specialis possit prouideri securitas, attenta etiam magnifici domini academiae rectoris praecustoditione ratione periculi in Lutheranos imminentis facta, tum quoque habito respectu testudinum Iudaeorum, in ąuibus deposita nobilium et variarum personarum existunt, recepta denique instantia ciuium dissidentium, defensionem sui pe- tentium , milites praesidiarios intra maenia ciuitatis prouidendae securitatis internae gratia retinendos esse, unanimibus votis et sententiis suis conclu- serunt, praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 1498, .str. 485, 486.
122T. 1664. die 29. m. Aprilis, Cracoviae.
Senatus consultum de nummis, qui solidi dicebantur, accipiendis.
Actum feria tertia post dominicam Misericordiarum proxima. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens pro- uidus Adamus Sobierayczyk, ministerialis regni generalis, in vim suae verae et fidelis relationis recognouit, se iussu et ex mandato spectabilis magistratus die hodierna publicationem infrascriptam in ąuatuor fori Cracouiensis par- tibus, populo ad sonum tubae congreg-ato, alta et sonora intelligibiliąue voce, serie verborurn tali : Z rozkazania IMpana burmistrza y Ich MM. pp. radziec krakowskich do wiadomości podaie, aby według pierwszey publicatiey wszystkie szelągi brano, oprócz samych wołoskich, a ktoby niechciał brać szelągów wszystkich oprócz wołoskich , taki każdy przez vrzędy należyte karany będzie , fecisse et ad notitiam deduxisse. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam per expressum fecit relationem.
Acta Consul. Crac. 41, str. 566.
3 96
I22£. 1004. die 2. m. Maii, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de nundinis liberis Cracoviensibus.
Actum feria sexta post dominicam Misericordiarum proxima. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens pro- uidus Adamus Sobierayczyk, ministerialis regni generalis, in vim suae verae ac fidelis relationis recognouit, se ex mandato spectabilis magistratus die hodierna publicationem infrascriptam in ąuatuor fori Cracouiensis partibus, populo ad sonum tubae congregato, alta et sonora intelligibiliąue voce serie verborum tali: Panowie raczcie WM. wiedzieć, iz dnia siódmego miesiąca teraznieyszego maia przypada iarmark w Krakowie, który trwać będzie az do dnia dwudziestego ósmego tegoż miesiąca maia: dla tego wolno będzie wszelakiego stanu ludziom, tak obcym cudzoziemcom y tutecznym przez ten czas w przedawaniu y kupowaniu wolności iarmarkow słuzącey zażywać y wszelakie towary, rzeczy przedawać y kupować, co do wiadomości podaię, fecisse et ad notitiam deduxisse. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc per expressum fecit relationem.
Acta Consul. Crac. 41, str. 5OS.
1220. 1664. die 11. m. Maii, in Mińsk.
Ioannes Casimirus rex Poloniae magistratui consulari Cracoviensi man- dat, ut tumultibus occurrere studeat.
Nobilibus et spectabilibus proconsulibus, consulibus totiąue magistratui regiae ciuitatis nOvStrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis. — łan Kazimierz z Bozey łaski kroi polski, wielki xiąze littewski, ruski, pruski, mazowiecki, zmuydzki, inflanski, smoleński, czerniechowski a szwedzki, gottski, wandalski dziedziczny kroi. Nobiles et spectabiles, fideliter nobis dilecti ! Niedawny
ausus y zaiadła swawola pod płaszczykiem a wzruszenie po-
koiu pospolitego wyuzdana, która w mieście Wier. WW. pope
synagodze zydowskiey, iako po nas surowey animaduersiey tak y ostrożności in futurum potrzebuie. Przeto obawiaiąc się, aby co podobnego temeritas niewazyła się, napominani)' Wier. WW. abyście pilne na to mieli oko, a gdybyście czego postrzegli, nie tylko nam oznaymicie y kogo należeć będzie, przestrzeżecie, ale tez wszelkiemi sposobami zabiegać będziecie powinni: mieć albowiem chcemy, abyście byli skuteczną pomocą nietylko niewiernym żydom do odporu, ale y wszelkiem inszem buntom, by znać miarę wziąwszy inuolcscente licentia więcey sobie swawola niepozwalała. Nieuczynicie tedy inaczej Wier. WW. dla łaski naszey, którym na ten czas dobrego od pana Boga zyczęmy zdrowia. Dan w Mińsku dnia 11 miesiąca Maia, roku Pan-
397
skiego M DCL XIV, panowania naszego polskiego y szwedzkiego XVII ]) roku. — łan Kazimierz kroi.
Dokument papierowy, podarty, opatrzony pieczęcią pokojową, po stronie adresowej wyciśniętą.
1230. 1664. die 15. m. Maii, Cracoviae.
Senatus consultum de nominibus studiosorum apud cives Cracovienses degentium, rectori academiae prodendis.
Actum feria quinta post dominicam Cantate proxima. — Spectabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in prae- torium conuocati ac legitime congregati existentes; eo considerato, quod licet ąuidem spectabilis magistratus toties honoratae communitati intimauerit, ąuatenus omnes ciues nomina studiosorum apud se manentium , magnifico domino rectori porrigerent, quia tamen hucusąue magnificus dominus rector de non porrectis conquaeritur, proinde; ne ąuidpiam de officio suo deesse videatur, honoratis rothmagistris demandarunt, ąuatenus omnes ciues per decuriones suos serio ac sub paena quinquaginta aureorum eo in negotio admoneant. Praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 509.
1331. 1664. die 17. m. Maii; Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de hominibus vagis urbe eiiciendis.
Actum sabbatho pridie dominicae Rogationum. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens prouidus Adamus Sobierayczyk, ministerialis regmi generalis, in vim suae verae et fidelis re- lationis recognouit, se ex mandato spectabilis magistratus Cracouiensis die hodierna publicationem infrascriptam in ąuatuor fori Cracouiensis partibus, populo ad sonum tubae congregato, alta et sonora intelligibiliąue voce serie verborum tali : Panowie raczcie WM. wiedzieć, isz iest surowe vrzedow, tak grodzkiego iako y mieyskiego krakowskiego rozkazanie, aby wszelacy luźni ludzie precz z miasta wychodzili, tumultu żadnego tak w mieście iako y na przedmieściu wsczynać niewazyli się, gdysz ktoby się tego ważył, takowych będą imać, do więzienia brać y podług prawa na gardle karać ; a ktoby się do tumultu mieszał, a byłby zabity, z tego nic niebędzie, publicasse. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam per expressum fecit relationem.
Acta Consul. Crac. 41, str. 578.
J) Iestto myłka, 1 1 maja bowiem 1664 przypadał dopiero szesnasty rok panowania polskiego i szwedzkiego.
398
1232. 1664. die 2$. m. Iunii, Yilnae.
loannes Casimirus rex Poloniae proconsuli consulibusąue Cracoviensibus mandat, ut auctores tumultuum contra łudaeos motorum, investig"ent et com- prehendant.
Spectabilibus et famatis proconsuli, consulibus totiąue magistratui civi- tatis nostrae Casimiriensis ad Cracoviam, fideliter nobis dilectis. — łan Ka- zimierz z Bozey łaski kroi polski, w. x. litewski, ruski, pruski, mazowiecki, zmudzki, inflanski, smoleński, czerniechowski, a szwedzki, gottski. vandalski dziedziczny kroi. Spectabiles et famati, fideliter nobis dilecti ! luzciby nie listu ale pozwu słuszni trzeba na Wier. Wasze y decretu surowego, gdy uni na powinność y obowiąski swoie, ćini na miłosc bliźniego y pokoy po- spolity pomnicie, ani wyroków naszych, z których napominaliśmy Wier. AVasze niedawno do obroney y protectiey miasta żydowskiego, posłuszeń- stwem szanuiecie: pozwoliliście w oczach swoich powtórnym buntom wyuzdac sie na rabunek, aniscie ich spiegowali, aniscie ich zrazili, ani ich karzecie ani obiawiacie, właśnie iako byście pozwalali. Atoli z dobroci naszey iescze do surowego z Wier. Waszemi nie przystempuiemy sądu, powtórne to a iuz ostatnie damy napominanie. Mieć tedy chcemy, abyście wszytkich cokolwiek humanihis można, użyli sposobów na wyszukanie authorow tak straszney y wyuzdaney swawoli, tych zwierzchności odnieście, a których zmożecie, imaicie sami y oddaycie sprawiedliwości, a napotym brońcie licentiey y wszel- kiemi siłami stawaycie lubo to przy niewiernych ale społumieszkancach swoich żydach y pilnie strzeżcie, by na nich sie zaprawiwszy, samych Wiem. Waszych ta rabies niedoległa. Czyniąc to wszytko nietylko dla łaski naszey, ale y dla samych siebie. Dobrego zatym Wiern. Waszym od p. Boga zy- czemy zdrowia. Dan w Wilnie dnia XXVIII miesiąca czerwca, roku Pań- skiego M DCL XIV, panowania królestw naszych polskiego y szwedzkiego XVI roku. — łan Kazimierz kroi.
Dokument papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową, po stronie adresowej wyciśniętą.
1233. 1OO4. die 25. m. Augusti, Varsoviae.
loannes Casimirus rex Poloniae cives Cracovienses hortatur, ut ipsi de- cem millia Horenorum suppeditent.
łan Kazimierz z Bozey łaski kroi polski , wielkie xiąze lithewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflantskie, smoleńskie, czernie- chowskie a szwedzki, gottski, wandalski dziedziczny kroi. Wszem wobec y każdemu z osobna, komu otym wiedzieć należy, ale osobliwie szlachetnym burmistrzowi, raycom, wuytom, ławnikom y inszym wszytkim w pospolitości, osobliwie stanu y conditiey kupieckim ludziom miasta naszego stołecznego Krakowa obywatelom, wiernie nam miłym, wiadomo czynięmy, isz dla
399
szczupłości prowęntow publicznych niemogąc żadnego z skarbu rzeczypospo- litey koronnego mieć subsidiiun na tak gwałtowne rzeczypospolitey potzeby, iakowe teraz zachodzą, osobliwie na vięcie woysk Tatarskjch, aby w przedsie wziętey rzeczypospolitey usłudze nieustawaiąc, do dalszych czynów woien- nych tym ochotnieysze zostawały, przyszło nam u Wier. WW. zasiądź summy dziesiątka tysięcy złotych polskjch, zleciwszy wielmożnemu podskarbiemu koronnemu ; aby do Wier. WW. wydał na pomienioną summe assignatią cum assecura/iouc, ze to Wier. WW. w donatiwie kupieckiey, którą z przy- szłego seymu vchwali rzeczpospolita, przyięto y potrącono będzie. W czym y my Wier. WW. assecuruięmy y powagę naszą królewską interponere obiecuięmy, mieć chcąc po Wiern. WW. abyście te summe nieodwłocznie do rąk tego, komu wielmożny podskarbi koronny przez assignatią swoie przekaże, wyliczyli dla łaski naszey. Na co się dla większey wagi własną podpisawszy ręką, pieczęć koronną przycisnąć rozkazaliśmy. Dan w War- szawie dnia XXV miesiąca sierpnia, roku Pańskiego M DCL XIV, pano- wania królestw naszych polskiego y szwedzkiego XVI roku. — łan Ka- zimierz kroi.
Dokument papierowy, opatrzony wielką pieczęcią królewską, poniżej tekstu wyciśniętą.
1334. 1664. die 1. m. Septembris, Varsoviae.
Ioannis Casimiri regis Poloniae decretum, inter scabinos Craco- vienses et Franciscum Cyrus consulem et aduocatum Cracoviensem, litem dirimens.
■
Ioannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae , magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czernie- chouiae necnon Sueccorum, Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex. Significamus praesentibus literis nostris, ąuorum interest, vniuersis et singulis, deuenisse ad nos et iudicium nostrum per viam appellationis a sententia officii consularis Cracouiensis interpositae, causam et actionem inter nobilem et spectabilem loannem Pernus antea seniorem, nec non honoratos Grego- rium Awedik, Gregorium Pucek, Hiacynthum Golecki, loannem Gaudentium Zacherla, scabinos Cracouienses, suo et nomine absentium agentes, actores ab vna, atąue nobilem et spectabilem Franciscum Cyrus, consulem et aduo- catum Cracouiensem, citatum parte ab altera, idąue ratione binorum officio- rum incompatibilium, nempe consularis et aduocatialis Cracouiensis contra expressum officii consularis senatus consultum ac continuam in ciuitate obser- uatam consuetudinem, in conuulsionem iuris actoribus seruientis et citra scitum ac consensum ipsorum, rempublicam ciuitatis repraesentantium, sibi appropriationis loci prioris et potioris seniorem scabinum praerogatiua tri-
buni plebis ciuitatis illius gaudentem ab immemorabili tempore
ademptionis ac indebitae per disiectionem in rotta sua iudiciaria scamni, quo senior scabinus vtebatur; priuationis, nec non appellationibus a decretis officii sui ad iudicium ordinarium scabinale Cracouiense admissis, assessionis
400
taliąue sua praesentia liberarum sententiarum actoribus modernis praepe- ditionis, vnius causae in tribus subselliis per citatum diiudicationis, ad ex- tremum tabulae antiquae, notam iurium cancellariae in se continentis, s<up- pressionis, personarumąue diuersi status ac conditionis a nonnullis actibus; iuribus cancellariae contra expressam uoluntatem actorum et notam eiusdem tabulae aggrauationis , primo et originaliter coram eodem officio consulari Cracouiensi motam et institutam , deinde ad nos iudiciumąue nostrum per viam appellationis deuolutam. In qua ąuidem causa cum actores electionem istam citati in aduocatum seu iudicem ordinarium ciuitatis illius nullam et inualidam fuisse et esse, per sententiam officii consularis declarari, eandem cassari ac aliam senatus consulto, consuetudini et usui antiąuissimis confor- mem decerni, citatum ad solutionem prouentus reipublicae per anteriores aduocatos ad aerarium ciuitatis pendi solitos, pro retroactis annis ab ipso prouenientium; iuris remediis cogi, tum pro violenta disiectione scamni ipsum paenis puniri et nihilominus in possessionem loci istius seniorem scabinum restitui ac reimponi, restitutionem tabulae iniung-i et caetera pro exigentia causae et iuxta contenta propositionis suae decerni postularent; in opposi- tum citatus nobilis et spectabilis Franciscus Cyrus incompetentes esse actores et actionem praesentem ex eo, quod honorati scabini ad electionem aduocati nullatenus pertineant, sed ipse duntaxat spectabilis magistratus, tum quod seniorem scabinum, de cuius praerogatiua actio vertitur, non habeant, nobi- lem vero et spectabilem Ioannem Pernus agere non posse, quia mutauit locum scabinatus in consulatum, inferret, variasque suas defensas ad puncta in propositione partis actoreae expressa, opponeret: officium illud consulare Cracouiense post partium controuersias primo ea in causa deliberauerat, postmodum vero expediendo eandem deliberationem suam, inprimis; quod attinet personam spectabilis Ioannis Pernus consulis Cracouiensis, ex ratio- nibus in decreto suo fuse insertis, incompetenti accione adinuenta, citatum ab impetitione ipsius liberum pronuntiauit ; quod vero spectat personas no- bilium et honoratorum scabinorum Cracouiensium; eo perpenso, quod electio aduocati ad magistratum tantummodo consularem pertineat nec ad eam scitus et consensus scabinorum Cracouiensium requiratur, non omnes quoque scabini, sed nonnulli tantum, prout ex plenipotentia ipsius patet, idque sine seniore scabino actionem praesentem cum citato prosequantur, siquidem pri- mus senior scabinus, nempe spectabilis Ioannes Pernus, post annotationem primae contumatiae per assecutionem dignitatis consularis desiit esse senior, alterius vero senioris moderni pendente actione electi, quin propria prae- tensa iniuria secundo propositionis puncto est expressa, affuere deberet, nulla expressae actionis praesentis approbatio subsecuta est, licet praesens Cracouiae sit et notitiam praesentis actionis habeat, tum vindicatio tabulae cuiusdam, notam iurium cancellariae continentis et non per magistratum consularem, ad quem vti ordinatio processuum ita et expensarum constitutio
proprie competit, cuius aggrauationis nulla unquam intercessit ,
quinimo actores de his expensis pariter cum citato sine vlla contradictione participabant nec id magistratui deferebant, ideo in primo puncto, secundo et quarto propositionis eosdem actores inconpetentes esse adinuenit citatum- que ab impetitione ipsorum liberum pronunciauit, salua actione ei, qui se
40i
expensis g-rauatum senserit, tam contra actores; quam citatum manente. Ouod vero tertium propositionis actoreae punctum attinet, competentes esse actores decreuit, citatumąue eo in puncto procedere teneri, saluis vlterioribus partium ambarum defensis, sententiauit, simuląue appellationi ab hac sua sententia per partem vtramque ad nos iudiciumąue nostrum interpositae, cum praefixione termini detulit, processu causae istius de praemissis latiore. In termino itaąue hodierno ex eadem appellatione legitime ad praesens pro- ueniente et hucusque continuato, partibus supranotatis, actorea ąuidem per nobilem Simonem Andream Staniewicz plenipotentem sibi additum, citata vero per nobilem Laurentium Gaiecki coram nobis iudicioąue nostro com- parentibus eumąue terminum attentantibus et in controuersias suas iure me- diante inter se descendentibus, et citato ąuidem spectabili Cyrus incompe- tentiam actoratus obijciente seąue ab actoratu praesenti liberum pronunciari
flagitante, porro actore spectabili Pernus esse actoratum prae-
sentem ex eo, quod in anno proxime praeterito vti senior scabinus cum toto iudicio scabinali magistratui consulari Cracouiensi praetensiones iudicii sca- binalis contra modernum citatum manibus subscriptas insinuauerit atąue post- modum statim cum sibi a magistratu cum comminatione priuationis officio- rum responsum esset; processum eo nomine spectabilis Pernus et scabini citato intentauerint, allegante exindeque se legitime causam praesentem continuare debere deducente ; electionem vero liberam aduocati; ex vi decreti serenissimi olim Sigismundi regis Poloniae magistratui consulari servientem, se non impugnare declarante, aduocatum tatnen non ex consulibus ob certas rationes7 sed ex scabinis et communitate iuxta antiąuissima lauda et sancita ipsius magistratus consularis nec non consuetudinem non interruptam eligen- dum esse deducente ; nec ob huiusmodi deductionem se vllius diuisionis in ćiuitate et conuulsionis decretorum nostrorum argui posse, inferrente; prae- rogatiuam quoque et locum seniori scabino ab iintiquissimis temporibus in omnibus actibus publicis et priuatis antę aduocatum seruientem , in cuius possessione pacifica stante vita aliorum aduocatorum ab annis quindecem fuerat, sibi nulliter per citatum Cyrus ademptum et sellam, qua vtebatur in stuba iudiciali, eiectam esse inferrente, et processu iuris anni 1585 ex actis ciuilibus Cracouiensibus deprompto, decretoque vigore statuti Torunensis inter Yalentinum Straż et loannem Morawicki lato, atque aliis documentis seniorem scabinum locum priorem semper habuisse probante, exindeque eundem locum sibi Umquam spoliato restitui debere affectante atque pleni- potente totius iudicii scabinalis, non quidem electioni liberae magistratui consulari seruienti contradicente, rerum quoniam magistratus consularis contra laudum seu constitutionem de eligendo aduocato anni 1475 et aliam anni 1552 ; quod nempe duo offacia vnus ex consulibus gerere non possit, vigore quorum laudorum et statutorum ciuilium ab anno 1475 vsque ad annum 1Ó51 per tantam seriem temporum nunquam ex consulibus, sed ex scabinis, notariis, vicenotariis et priuatis ciuibus sub censu annuo, ad aera- rium ciuitatis quotannis per aduocatos exoluendo, aduocati Cracouienses stante illaesa praecedentia senioris sciibini elig"ebantur, magistratus vero prae- sens consularis citatum nobilem et spectabilem Cyrus consulem in aduoca- tum elegerit, quod magnum sit incompatibile vno eodemque tempore duo
5i
Ą.C)2
officia, proconsulatus et aduocati g-erere; hocąue obstantibus alleg'atis iuribuś fieri non potuisse deducente ; hunc autem progressum et excessum non tan- tum iudicio scabinali vti secundo in omnibus ciuitatibus ordini, sed etiam ex priuato cuiuis ciui accusare posse; cum non ex solis consulibus, sed ex tribus ordinibus corpus ciuitatis cuiusuis componatur, allegante; deniąue respectu tabulae per citatum suppressae, notam iurium cancellariae conti- nentis, ąuoniam ob metum aduocati ciues extorsionibus ipsius grauati, agere contra ipsum non audeant, per hanc causam oppressionibus et iniuriis pri- uatorum subueniendum esse postulante, nec quidquam obstare, quod et acto- res cum notariis ex marcis in vim mulctae per citatum receptis, ipsi quoque participauerint, siquidem non conniuentibus sed contradicentibus actoribus vltra notam tabulae contra expressam voluntatem citatus praefatus iura can- cellariae exigebat et ipsemet inter actores distribuebat, asserente, atque ex his praefatis rationibus et allegationibus aduocatum modernum officio priuari aliumque ex communitate eligi atque in locum spectabilis (s) Pernus, prout seniori scabino ademptum, successorem ipsius restitui, decreta in primo, secundo et quarto puncto retractari, in tertio approbari et se competentes actores adinueniri humillime postulante ; in oppositum citata parte varias suas rationes et defenśas allegante : nos cum consiliariis et iurisperitis nostris auditis partium ambarum controuersiis, allegationibus et defensis iisdemque maturę discussis, quantum attinet obiectam per spectabilem Franciscum Cy- rus incompetentiam actoratus nobili et spectabili Ioanni Pernus consuli atque honoratis scabinis Cracouiensibus, tum etiam suppressionem per citatum tabulae ac indebitam aduocati electionem, sententia suprascripta officii con- sularis Cracouiensis vti iuri contraria, retractata et annihilata; actores me- moratos competenter contra citatum ratione praemissorum agere decernen- dum esse duximus, prout quidem decernimus; quantum vero spectat tertium propositionis partis actoreae punctum, causam eandem ad decisionem negotii principalis suspendimus, praesentis decreti nostri vigore. Pro cuius publica- tione tum et vlteriori iuris processu partes praefatas ad illud idem officium consulare Cracouiense in termino, dum pars partem ad id legitime adcita- uerit, peremptorio remittimus. In cuius rei fidem, praesentibus sigillum regni est appressum. Actum Yarsauiae feria secunda post festum sancti Augustini confessoris proxima, anno Domini millesimo sexcentesimo sexagesimo quarto, regnorum nostrorum Poloniae et Sueciae XVII anno. — Nicolaus Prazmow- skj episcopus Luceorien. cancellarius regni supremus. — Relatio illustris- simi et reuerendissimi in Christo patris domini Nicolai in Prazmow Pra- żmowski episcopi Luceoriensis, abbatiae Sieciechouiensis perpetui admi- nistratoris , supremi regni cancellarii. — Stanislaus Żurowski decretorum curiae reg. notarius.
Dokument papierów}', znacznie zniszczony, opatrzony jest większą pieczęcią koronną , poniżej tekstu wyciśniętą.
4<'3
1235. 1664. die 12. m. Novembris, Varsoviae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae Iudaeis mandaty ne Varsoviam inter comitia regni ingrediant.
łan Kaźmierz z łaski Bozey kroi polski, wielkie xiąze litewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflandzkie, smoleńskie, czerniechowskie a szwedzki, gotski, wandalski dziedziczny kroi. Wszem wobec y każdemu z osobna, komu wiedzieć należy, mianowicie niewiernym rabinom, szkolnym, syndikom y wszytkiemu starszeństwu y pospólstwu zydow koronnych y wiel- kiego xieśtwa litewskiego oznaimuiemy. Poniewasz Pan Bog państwa nasze roznemi nawiedzać nie przestaie plagami, a to dla tego, ze sie snąc nie do- syć iescze stało za grzechy nasze sprawiedliwości boskiey, zkąd y teraz w Wieliccze y po inszych mieyscach iako to y miedzy żydami na Kaźmierzu przy mieście naszym stołecznym Krakowie powietrze morowe pokazało sie, tedy vchodząc tey kary boskiey wszelaką ostrożnością, vwazaiąc to, ze resi- denciey naszey warszawskiey zwłascza podczas seymu , gdzie ze wszytkich państw naszych z pp. senatorami naszemi ordo equestris et populus zwykł sie gromadzie, naiwieksze immhiet niebespieczenstwo contagionis niewiernych zydow, którzy dla handlów swoich wszędzie circi/muagantur, chcemy mieć po wszytkich niewiernych żydach, tak koronnych iako y wielkiego xiestwa litewskiego, y onym surowo roskazuiemy, aby sie żaden żyd pod vtratą chandlu wszytkiego y pod gardłem nie ważył do Warszawy podczas seymu pod praetextem spraw abo faktoratow y protekcyi iakich przyiezdzac albo przychodzie, pewien tego będąc, ze irremissibiliter na gardle karany będzie y wszytek handel albo towar iego confiskowac każemy. Co aby tym predzey wszytkich wiadomości doszło, roskazuiemy vrzedom wszelakim tak grodzkim iako y mieiskim a oraz y woiewodzym ten vniuersał nasz ieden drugiemu przesyłaiąc publikować y żydom wolnego do Warszawy przyiazdu nie po- zwalać, pod łaską naszą. Na co dla lepszey wiary przy podpisie ręki naszey pieczęć koronną przycisnąć roskazalismy. Dąn w Warszawie dnia XII mie- siąca listopada, roku Pańskiego MDCLXIV, panowania naszego polskiego y szwedzkiego XVII roku. — łan Kaźmierz kroi.
Acta Consul. Crac. 42, str. 14.
1236. 1664. die 18. m. Novembris, Cracoviae.
Senatus consultum de beneficiis et officiis peste g-rassante non con- ferendis.
Actum feria tertia antę festum s. Helisabethae proxima. — Spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetorio conuocati et legitime congregati existentes, vnanimibus votis concluserunt et futuris temporibus seruandum statuerunt, vt tempore pestis aliąuando
4;"4
(quod Deus auertat) in ciuitate grassantis, domini consules, qui tum temporis in pauco numero, nempe duo vel tres Craeouiae manere solent, nulla bene- ficia et officia vllis personis conferant , sed yacantia ad aduentum vsque et regressum aliorum dominorum consulum in suspenso relinquant, sub nulli- tate collationis beneficiorum et officiorum eorundem.
Acta Consul. Crac. J498, str. 527.
1237. 1O64. die 21. m. Xovembris, Cracoviae.
Promulgatio mandati regii, quo Iudaei introitu Varsoviam et Cracoviam prohibentur.
Actum feria sexta ipso die Praesentationis beatissimae Mariae vir- ginis. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens prouidus Adamus Sobierayczyk, ministerialis regni generalis et be- dellus officij aduocatialis Cracouiensis iuratus, in vim suae verae ac fidelis relationis recognouit, se in quatuor partibus fori Cracouiensis populo ad sonum tubae congregato, alta et sonora intelligibilique voce publicasse in- frascriptam publicationem, cuius tenor eiusmodi : Yrząd radziecki krakowski do wiadomości wszytkich, osobliwie żydom krakowskim donosi, iz przyszedł mandat lego krolewskiey Mości, pana naszego miłościwego, aby żydzi ka- zmierscy iako y zkądinąd tak koronni iako y wielkiego xiestwa litewskiego, także tudzież Kaźmierza y Wieliczki nie ważyli sie wchodzie do miasta Kra- kowa ani na seym do Warszawy iechac, a to pod vtratą zdrowia y handlów także towarów wszelkich. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam fidelem fecit relationem.
Acta Consul. Crac. 42, str. 15.
1239. 1664. die 10. m. Decembris, Varsoviae.
loannes Casimirus rex Poloniae Iudaeis Casimiriensibus Cracoviam mer- candi gratia intrandi dat potestatem.
łan Kazimierz z Bozey łaski kroi polski, wielkie xiąze litewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflanckie, smoleńskie, czerniechowskie a szwedzki, gotski, wandalski dziedziczny kroi. Wszem wobec y każdemu zosobna, komu to wiedzieć należy, a osobliwie vrzędom wszytkim grodzkim y mieyskim, mianowicie krakowskiemu y kazmierskiemu wiadomo czyniemy, iako zawsze z osobliwy naszy cułosci piecołowania sczegulnego do zatrzy- mania pokoiu y bespiecenstwa pospolitego zwykliśmy wcesnie przykładać, staraiąc sie pilnie o to, aby obywatele wszysczy osobliwie na seym tera- znieyszy przyiezdzaiący, od affectiey zaraźliwych zostawali wolnemi y bes- piecni od nich przy dworze naszym, które temi czasy w stołecnym naszym.
405
mieście Krakowie y Kaźmierzu na pewnych mieyscach (iako nam donie- siono iest), ziawiły y pokazały się, tak y teraz naszego starania przyłożyć niemieskalismy, gdy przed sczesliwie zaczętym seymem publikowaniem vni- uersału naszego wszytkich obwieściliśmy, aby żydzi na Kaźmierzu przy mieście Krakowie mieszkaiący, wolno pusczeni do tegoż przerzeconeg'0 Kra- kowa niebyli y miedzy ludźmi bespiecznie nieprzestawali. A iz mamy tę wia- domość pewną z attestatiey authenticznych względem reuisiey domów żydow- skich, tak przes vrząd mieyski Kazmierski iako y grodzki uczynioney7 przed nami produkowanych , ze miasto żydowskie przy Kaźmierzu lezące (oproc domów trzech w tychże attestatiach specifikowanych) od suspitiy zaraźliwych zostaie za łaską Bożą wolne, a oraz wiedząc, iz pod praetextem yniuersalow publikowanych niektóry zawisni będąc żydom, przesłemi zaprawieni buntami y tumultami, nowe iakiesz wsczynac chcąc na oppressią y vciązenie ich rosterki y tumulty, żydom wyscia z Kaźmierza do Krakowa niewiedziec dla- czego bronią, chcąc ich koniecnie głodem w mieście wymorzyc, przeto my wcześnie zabieg'aiąc takowym mniey słusnym imprezom a oraz waruiąc im pokoy y bespiecenstwo tudziesz do pomienionych stossuiąc się attestatiey, tym Yiiiwersałem naszym declaruiemy y koniecznie mieć chcemy, zęby żydom wszytkim w pomienionym mieście naszym Krakowie, Kazimierzu wolnego wyscia niebronieli, ale y owszem handle podług dawnych zwycaiow tamże onym odprawowac dopuścili y zadney krzywdy niecynieli, dla łaski naszey. Który vniuersał nasz aby tym prędzey wszytkich doszedł wiadomości, publi- kować go wszędzie po grodach y miastach rozkazuiemy y on dla lepszey wagi y wiary ręką naszą podpisawszy, pieczęcią koronną ztwierdzić ros- kazalismy. Dąn w Warszawie dnia X miesiąca grudnia, roku Pańskiego MDCLXIV, panowania królestw naszych polskiego y szwedzkiego XVII roku. — łan Kazimierz kroi. — Franciscus Prazmowski praepositus Crac. reg'ens cancell. regni.
Niepoświadczona kopija spółczesna.
1230. 1664. die 22. m. Decembris. Cracoviae.
Senatus consultum de via publica lapidibus sternenda.
Actum feria secunda postridie festi s. Thomae apostoli. — Spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetorio conuocati et legitime congregati existentes, eo considerato, quod via publica lapidibus strata alias bruki, in dies deteriorantur, sumptus vero pro repara- tione viae publicae ex aerario ob inopiam subpeditari non potest, vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt, vt ąuilibet vectorum, hic in ciuitate victum ąuaerentium, ąualibet septimana duos currus saxi ex saxifragio ciuili ad ciuitatem aduehant ; qui uero saxum aduehere noluerit, medium grossum ab vnoquoque equo ad aerarium persoluat. Lapis itaque aduectus vel pecunia a vectoribus ijsdem collecta, in nullam rem aliam, nisi in reparationem supra- scriptarum viarum conuerti debebit. Praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 532.
4o6
124©. 1664. die 31. m. Decembris, Varsoviae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae cives Cracovienses certiores facit, Geor- gium Lubomirski capitaneum Cracoviensem reum esse criminis perduellionis.
Ioannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czerniecho- uiaeąue, necnon Suecorum, Gottorum7 Yandalorumąue haereditarius rex. Nobilibus et spectabilibus proconsuli, consulibus, aduocato, scabinis totiąue magistratui et communitati ciuitatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis, gratiam nostram regiam. Nobiles et specabiles, fideliter nobis dilecti ! Quandoquidem in modernis comitijs generalibus regni ex manifestis et no- torijs documentis deductoąue scrutinio pałam constitit, magnificum Georgium Lubomirski supremum mareschalcum et campiductorem regni, Cracouiensem etc. capitaneum, perduellionis esse reum et in poenis legum per delatorem conuictum esse, prout de facto pro perduelli et infami per decretum comi- tiale est declaratus omnibusąue digmitatibus et beneficijs reipublicae priuatus, idcirco inhaerendo praefato decreto et legi publicae, Fidelitatibus Vestris mandandum esse duximus mandamusąue hisce literis nostris, vt ab hinc iurisdictioni praedicti Georgij Lubomirski non pareant eumąue pro capitaneo Cracouiensi (in cuius locum alium substituimus), non agnoscant, sed per- dueilem et infamem esse sciant. atque e regno et dominijs nostris proscrip- tum. Secus Fidelitates Yestrae pro iurata sua satisąue nobis sub tempus Suecorum contestata fide et gratia nostra atque sub paenis legum de com- plicibus sancitis non facturae. Datum Varsauiae in comitijs generalibus regni die XXXI mensis Decembriś, anno Domini M DCL XIV, regnorum nostro- rum Poloniae et Sueciae XVI (s) anno. ■ — ■ Ioannes Casimirus rex. — Fran- ciscus Prazmowski praepositus Craco. regens cancell. regni.
Dokument papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
124B. 1665. die 10. m. lanuarii, Varsoviae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae proconsuli consulibusąue Cracoviensibus mandat, ut militibus ensiferi Cracoviensis hospitia praebeant.
Nobilibus et spectabilibus proconsuli, consulibus, totiąue magistratui ciuitatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis. — Ioannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lituaniae, Russiae, Prussiae, Maso- uiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czerniechouiaeąue necnon Sueco- rum, Gottorum , Vandalorumque haereditarius rex. Nobiles et spectabiles, fideliter nobis dilecti ! Poniewasz za ordynansem naszym ludzie guardiey na- szey in praesidio Krakowa zostaiący, sprowadzeni są do boku naszego, mieć chcemy po Wiern. WW. abyście poczty, które oni otrzymali, na regiment vrodzonego miecznika koronnego, generała małopolskiego y commendanta
407
naszego krakowskiego, nieodwłocznie oddali. Przestrzegamy y w tym Wiern. WW. abyście maiąc wzgląd na teraznieysze zewsząd nadchodzące niebes- pieczenstwa, sami siebie iako naylepiey w żywność opatrzyli y wszytkim w mieście mięszkaiącym przykazali, w iako naywięcey się przysposabiać prouiantu. Co doniozszy Wier. WW. onymze łaskę naszą ofiaruięmy. Dan w Warszawie dnia X° miesiąca stycznia, roku Pańskiego M DC L XV, pa- nowania naszego polskiego y szwedzkiego XVII roku. — łan Kazimierz kroi.
Dokument papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną, po stronie adresowej wyciśniętą.
1242. 1665. die 11. m. Martii, Varsoviae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae magistratum consularem Cracoviensem monet, ut Georgium Lubomirski caveant.
Nobilibus et spectabilibus proconsuli, consulibus, totiąue magistratui ciuitatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis. — łan Kazimirz z Bo- zey łaskiey kroi polski, wielki xziąze lithewski, ruski, pruski, mazowiecki, zmuydzki, inflantski, smoleński, czerni echowski a szwedzki, gottski, wan- dalski dziedziczny kroi. Nobiles et spectabiles, fideliter nobis dilecti ! Acz po wielu próbach życzliwosciey y wierności Waszey wątpić y teras niemo- zęmy w ostrożności ich koło zachowania dostoienstwa naszego, przecięsz gdy codzienne bierzemy przestrogi, iako vrodzony Ierzy Lubomirski, mar- szałek przeszły, na dworach panów postronnych y we Wrocławiu gęsto głosi, iż tyle w Krakowie ma confidentiey, iz gdy zechce, mieć go będzie y otwarty zostanie, przestrzec nam się zdało Wierności Wasze, abyście się miedzy sobą porachowali, w terminach tych postrzegali y zgoła vwazali, kto, kiedy y po co, ile nad zwyczay do miasta przybywa. Niemniey na przedmieścia y okoliczność pilne mieć trzeba oko, żebyście siebie, fortąn swoich, chara pignora y dostoienstwa naszego nieostrożnością niewyszafowali. Którym osobliwie vfąmy y protectią równo z pożyciem naszym dac goto- wizmy, dobrego na ten czas Wiern. Waszym od pana Boga życząc zdrowia. Dan w Warszawie dnia XI miesiąca marca, roku Pańskiego M DCL XV, panowania królestw naszych polskiego y szwedzkiego XVII roku. — łan Kazimierz kroi.
Dokument papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową, po stronie adresowej wyciśniętą.
1243. 1665. die 16. m. Martii, Varsoviae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae magistratum consularem Cracoviensem certiorem facit, se Ioanni Baptistae Frediani munus subpraefecti arcis urbis- que Cracoviensis commendasse.
Nobilibus et spectabilibus proconsuli, consulibus totiąue magistratui ciuitatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis. — łan Kazimierz z Bo- zey łaski kroi polski, wielkie xiązę litewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie,
4o8
zmudzkie, inflantskie, smoleńskie, wołyńskie, kiiowskie, czerniechowskie a szwedzki, gottski, wandalski dziedziczny kroi. Nobiles et spectabiles, fideliter nobis dilecti ! Podaliśmy za succomendanta zamku y miasta naszego Kra- kowa zgodne do tego vpatrzywszy przymioty y wierne zasługi vrodzonego lana Baptistę Fredianiego, obersztera naszego. A iako czyniemy to natenczas nie bez potrzeby, gdy praesidio miasto nasze stołeczne pro securitate opa- truiemy, y rrodzonemu miecznikowi koronnemu, staroście y kommendantowi naszemu generalnemu krakowskiemu serio zalecamy, aby prospiciai iako nay- lepiey mieyscu tamtemu, tak y po Wiern. Waszych mieć chcemy, żebyście z samym vrodzonym miecznikiem koronnym principaliter y z succomendan- tem iego znosili się tak w tym, co do obwarowania, poprawy fortificatiey, zatrzymania ludzi in praesidio, sustentowania ich y przysposobienia prouiantu należy, iako tesz y około tego, żeby luźni y niepotrzebni niezostawali w mie- ście, wszelaką pilność y dozór rczynili. Co że implebiiis Wier. WW. coi/i- pulsi tym pisaniem y z powinności y dla swego bespieczenstwa, niewątpiemy. Łaskę zatym nasze królewską przy dobrym od p. Boga zdrowiu Wiern. Waszym ofiaruiemy. Dan w Warszawie dnia XVI miesiąca marca , roku Pańskiego MDCLXV, panowania naszego polskiego y szwedzkiego XVII. — łan Kazimierz kroi.
Dokument papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną , po stronie adresowej wyciśniętą.
1244. 1665. die 21. m. Martii, Cracoviae.
Senatus consultum de praesidio Cracoviensi adaugendo.
Actum sabbatho pridie dominicae Iudica. — Spectabiles domini prae- consul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in negotio infrascripto conuocati et legitime congregati existentes, parendo mandato s. r. Mtis do- mini clementissimi, milites praesidiarios ad ducentas personas śupplendos esse, seruitiumąue uulgo serii isgelt duplex extradendum ac persoluendum esse, interim uero nouam taxam pro ducentis personis construendam esse, vnanimibus votis et sententiis concluserunt.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 538.
1245. 1665. die 25. m. Aprilis, Varsoviae.
loannes Casimirus rex Poloniae mandat, ut vectigal in potulenta impo- situm, quod redeat ex suburbiis Kleparz, Zwierzyniec et Wesoła, ad muni- tiones urbis Cracoviensis exstruendas convertatur.
łan Kazimierz z Bozey łaski kroi polski, wielkie xiąze litewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflantskie, smoleńskie, czernie- chowskie a szwedzki, gottski, wandalski dziedziczny kroi. Wszem wobec
4og
y każdemu zosobna, komu o tym wiedzieć nalezy7 wiadomo czy niemy, iz wiedząc my, iako wiele na bezpieczeństwie stołecznego miasta naszego Kra- kowa nam y wszytkiey rzeczypospolitey należy, osobliwie woiewodztwu kra- kowskiemu, w którym iako regalia nostra depozytorium tak y obywatele poblizsi pod czas nagle następuiących niebespieczenstw cum etiam pignoribus reclinatorium swoie zwykli miewać, zleciliśmy pewnym commissarzom na- szym tam zesłanym, aby ypatrzywszy necessitatcs do munitiey y obrony na- leżące, ordinowali miasta niemieszkanie to wszytko exequi; co się stało. A lubo to do fortifikacyey Krakowa rzeczpospolita manum applicauit y con- stitutią anui ■millcsimi sexecntesiiui quiuquagesimi octaui commissią nazna- czyła, iz iednak ta effektu swego niewzięła, przyszło na ten czas miastu de p-roprio prouidere koszty na opatrzenie munitij y gwardyzonu. Czemu wszyt- kiemu iz per atłenuatas rałiones publicznych prouentow miasta y fortun pri- uatnych ciiiiitm iii orbita miasta zostaiących, sufficere niemogą, wzięli przedsię do tychże pociągnąć kosztów circiiiiuiicinia miasta , których propagnacyą, saius personarum et buiioruiu zawisła na bespieczenstwa (s) Krakowa: za rzecz słuszną zdało sie nam , abyśmy powagą naszą królewską czopowe od nich w mieście na takową obronę namówione, ztwierdziwszy, do wydawania onego przedmieścia wszytkie przyłączyli. lakoz my z pp. radami naszymi ex senatits consulto \-\vazywszy, potrzebne bydz niemałe koszty na to wszytko, na które miasto y dłużyc się musi, czopowe, iako ie prawa pospolite opisały y zwy- czay do tych czas zachowany wybierania tego w woiewodztwie krakowskim niesie, zaczynaiąc od publicacyi tego yniwersału naszego w mieście Krako- wie, także na Kleparzu, na Zwierzyńcu, na Wesołey y w inszych wszytkich w okoliczy Krakowa przedmieściach, na gruntach mieyskich, duchownych, szlacheckich y wielgorządowych, nikogo niewyimuiąc, zasiadłych, od piw tam robionych y przywoznych, od gorzałek prostych y przepalanych, od mio- dów, ustanawiamy y wkładamy : chcąc mieć y surowo przykazuiąc, aby ta- kowe czopowe do rąk exactorowr, od magistratu krakowskiego postanowio- nych, wydawali, niezasłaniaiąc się zadnemi libertacyami, rescriptami y vni- uersałami naszemi, ktoreby przed tym albo y potym z cancellariey naszey in eoutrariitm wyniesione były, które wszytkie w taki g"wałtowney potrzebie Ychylamy, naznaczaiąc contrauentoribus y refeiitoribus tego czopowego forum córa/// officio eo/z/peteuii, przed którym pozwani pereiuptorie stanąć, processit fisci odpowiedac, czopowe zatrzymane in instanti zapłacie s/tb cxecułionc ////'- liłari powinni. A iz żydzi kazimirscy przy Krakowie mieszkaiący, handle w mieście naszym Krakowie odprawuią, pożywienie roznemi sposobami z vcią- zeniem y przeszkodą miesczan zaciągaią, deposita ii/crciiiioiiioriiiii y piguorum maią, tedy wkładamy na nich powinność, aby sie exemplo przeszłych czasów na sustentament gwardizonu mieyskiego , poko (s) ieno zostawać będzie i u praesidio w mieście, na każdy tydzień od publicatiey tego yniwersału na- szego dueta proporlioue y to za wiadomością rrodzonego podwoiewodzego krakowskiego przykładali y do rąk exactorow mieyskich oddawali, biorąc od nich z oddania kwity ręczne, a to sub executioiie militari y zabronieniem im wescia do miasta, g"dzieby kwoty tey namowioney w którym tegodniu nieoddawali. A zebyr takowa collecta od zydow y podatek czopowego wyzey opisany:, na municią gwardizonu y obronę miasta a nie na inszą potrzebę
410
obracały się, magistrat y exactorowie na to obrani sub paenae solutionis (s) de suo przestrzegać będą, czego rachunek słuszny przed commissarzami naszymi w kozdym czasie vczynic powinni będą. Które postanowienie y yniuersał nasz, aby do wiadomości wszytkich przyszedł, pozwalamy do grodu krakow- skiego per oblałam podać a g'rod tameczny przyiąc y ad soniini tubae przez woźnego publicowac ma. Chcemy też to mieć po rrzędzie grodzkim krakow- skim, aby zadney praepedicyi w wybieraniu y dochodzeniu takowych collect y czopowego iuris vel facłi praełextu nieczynił y owszem /// exigendo po- mocą był et iii refractarios seriam animaduersionem czynił. Czemu emu
aby wiara beła dana, przy podpisie ręki naszey pieczęć koronną przycisnąć rozkazaliśmy. Dan w Warszawie dnia XXV miesiąca kwietnia, roku Pań- skiego M DCL XV, panowania królestw naszych polskiego y szwedzkiego XVII roku. — łan Kazimierz kroi.
Dokument papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
1340. 1665. die 3. m. Iunii, Varsoviae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae cives Cracovienses certiores facit, fidem eorum ab orani suspitione liberam esse.
Ioannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Kiiouiae, Wołhyniae, Seueriae, Smolensciae, Czerniechouiaeąue necnon Sueccorum, Gottorum, Yandalorumąue haereditarius rex. Nobiles et spectabiles, nobis dilecti ! Wdzięcznieśmy to od Wier. WW. przyięli wiernego poddaństwa tribiitum, gdyśmy od wielebnych, wielmożnych y vrodzonych commissarzow naszych tę powzięli wiadomość, żeście Wierności WW. qua par est subiecłio/ie, z do- brey woli swoiey, non adacti, lecz nam tym samym daiąc wyraźnieyszą sta- teczney wiary swoiey próbę, iuramentum fidelitatis nam y rzeczypospolitey przed niemi oddali, których //des iako zawsze w rożnych niebespieczeństwach gwałtownych integra et illibata przeciwko nam y rzeczypospolitey zostawała, coście Wiern. WW. y podczas szwedzkiey widocznie wyświadczyli incursyey, tak nullis obnoxia defectionum suspitionibus zostaie, y owszem y inszym mia- stom przykładem będzie, iako ścisłym poddaństwo y wierność swoię nam y rzeczypospolitey powinni obstringere obowiązskiem. Więc iż occasione teraznieyszey przysięgi, ktorey czasów terazniey szych zamieszanych oni ni u a potrzebowała vicissitudo, znayduią się tak maleuoli, którzy integritatem jidci Wierności Waszey wiiżą się vsczypliwemi impetere opfirobrijs , zarzucaiąc Wiernosciom Waszym, iakobyśmy onych diffidere mieli ffdei y pro fidefragis poczytać y dla tego iuramento onych ad fi de Ufałem s/ibigere, z tym sie decla- ruiemy, iż iako zawsze Wierności Waszey ku nam y antecessorom naszym y całey rzeczypospolitey naszey probauimus wierność, tak y teraz probamus one y nullius defectionis ream rznaiąc, ten nasz Wiernosciom Waszym da- iemy reserypt, że ten oddany wiernego poddaństwa przysięgi acłus lacdere nie ma integritatem optimae reputationis Wierności Waszych, y serio takich
4ii
karać będziemy, ktorzyby sie ważyli ten dobry mula interpretatione Wier- ności Waszych szpecić rczynek. W czym vpewniaiąc Wierności Wasze, onym dobrego od Pana Bog"a życzemy zdrowia. Dąn w Warszawie, dnia trzecieg'o miesiąca czerwca, roku Pańskiego tysiącznego sześćsetnego sześć- dziesiątego piątego, panowania królestw naszych polskiego y szwedzkiego siedmnastego roku. — łan Kazimierz kroi.
Kodeks Zaleskiego, karta 262.
1247. 1665. die 3. m. Iunii, Varsoviae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae statuit, quoscumque incolas urbis Cra- coviae suburbiorumąue ipsius ad contributiones solvendas astrictos esse.
łan Kazimierz z Bozey łaski kroi polski, wielkie xiązę litewskie, ru- skie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, smoleńskie, inflandskie, kijowskie, wołyńskie, czerniechowskie, a, szwedzki, gottski, vandalski dziedziczny kroi. Wszem wobec y kozdemu zosobna, komu o tym wiedzieć należy, a mia- nowicie slachetnym a sławetnym burmistrzowi, raycom, woytowi, ławnikom y wszytkiemu pospólstwu miasta naszego Krakowa, wiernie nam miłym, łaskę nasze królewską. Wiernie nam mili ! lako inakszym dobra pospolitego ratunek subsistcre niemoze sposobem, tylko przez spoiną obradę, tak inakszym niezwykł infirmari postempkiem, tylko gdy iedni ratuią, a drudzy, o których całosc aeque idzie, ręce opuściwszy, należyte onera subterfugiunt. Przeto, iż nas dochodzi wiedzieć, iż niektórzy miasta Krakowa mieszkańcy indebitis exccptioiiibus zasłaniaiąc sie , wyłamuią sie od podatków pro publica neces- siłatc vchwalonych, y onera, które ex fundis ciuilibus y handlów swoich aeijualiter ferrc powinni, cale recusant , co sie dzieie przeciwko wyraźnemu prawu z znacznym w tey publiczney potrzebie vsczerbkiem, daiemy ten nasz vniuersał, chcąc mieć y roskazuiąc, aby podatki wszelkie lub pobory lub iakiemkolwiek innym imieniem nazwane contributie, którekolwiek pro pu- blicn necessttate składane będą, wszyscy tak w mieście iako y na przedmie- ściach, tak w domach mieyskich iako y duchownych y slacheckich miesz- kaiący a pożywienie swoie lub w mieście lub na przedmieściach maiący, ditcta proportionc pożywienia y obeyscia swego dawali, tak, aby żaden vllo praetextu albo libertatiami niezasłaniaiąc sie, one iuxta dictam proportionem pożywienia y obeyscia swego płacili. W czym assecuruiemy miasto nasze Kraków, ze cokolwiek poborów y innych podatków przez ten czas wydało y wyda na teraznieyszą publiczną potrzebę, także na poprawę obrony y mu- nityiey, to wszytko praeuia calculatione w przyszłych podatkach na seymie następuiącym \xhwalonych, onym przyięto y potrącono będzie. Ktoreto po- datki aby tym predzey donoszone były, zlecamy yrodzonemu commendan- towi miasta naszego Krakowa, aby iii casu contrauentionis, iii ijitaiiłuiu by sie tacy znaleźli, ktorzyby tych podatków dawać yporczywie nie chcieli, assistentiam magtstratui praebejt, y tego przestrzegał, aby te podatki wszyscy ucnuiic cxccpto płacili. Więc y ci wszyscy, ktorzyby ex aliijua praerogatiua
412
aut praetensionc posłusznemi byc nie chcieli a w mieście intra moenia zosta- wać chcieli, aby iuramenłum fidelitatis praesłent, rozkazuiemy, wcissim zą- daiąc, zęby się vrodzony commendant nasz teraz y na potym będący z ma- gistratem tamecznym znosił, cokolwiek do obrony y całości miasta należeć będzie. Co aby tym prędzey kazdeg-o wiadomości doszło, ten vniuersał nasz przez woźnego publikować y do xiąg authenticznych podać rozkazuiemy. Dan w Warszawie dnia III miesiąca czerwca, roku Pańskiego MDCLXY, panowania królestw naszych polskiego y szwedzkiego XVII roku. — łan Kazimierz kroi. — Yniuersał do miasta Krakowa, aby wszyscy nemine cxcepto z domów slecheckich y duchownych w mieście y na przedmieściach pożywienie maiący, iuxła proportionem obeyscia swego podatki płacili.
Dokument papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną, poniżej tekstu zamieszczoną.
I24S. 1665. die 17. m. Decembris, Cracoviae.
Proconsul consulesąue Cracorienses Francisco Cyrus pactionem cum scabinis Cracoviensibus faciendi, dant potestatem.
Actum feria quinta post festum s. Luciae virginis et martyris. - — Excel- lentes et spectabiles domini Franciscus Roliński m. d. proconsul, Paulus Fryzneker, Michael Bhem m. d. Gerhardus Pryami, Fliacinthus kopacki m. d. Franciscus Kortyn, loannes Rozyc, Albertus Stamet, Stanislaus Kłos- sowic, Nicolaus Królik, Bonawentura Bryganty, consules Cracouienses, in negx>tio infrascripto per schaedulas in praetorium conuocati et legitime con- gregati existentes, cupientes, vt causa et actio inter nobiles ac honoratos scabinos Cracouienses, actores et spectabilem Franciscum Cyrus consulem et aduocatum Cracouiensem, ratione certarum praetensionum mota et agitata, ad media pacis deueniat ulterioribusąue obuietur sumptibus, dandum esse consensum eidem spectabili d. aduocato, vt cum ijsdem dd. scabinis compo- sitionem faciat his conditionibus : primo vt idem d. aduocatus eodem officio suo aduocatiali loco priori et omnibus praerogatiuis, prout ad hocusąue tem- pus gaudebat, ita ad vitae suae extrema tempora gaudeat; post sera vero fata ipsius non amplius ex dd. consulibus, sed morę pristino ex alijs per- sonis, quas ad id idoneos spectabilis magistratus esse videbit, aduocatum idem magństratus electurum se declarat : nihil derogando iuribus ad liberam electionem, sibi vigore decreti s. r. M. d. d. et actu Cracouiae feria 2da pro- xima post festum b. Matthaei apostoli et euangelistae a. 1534 seruientem ; secundo, vt antę aduocatum, qui in futurum electus fuerit, senior scabinus Cracouiensis praecedentiam loci habeat, ynanimibus yotis et sententijs suis concluserunt, praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 558.
4i3
1249. i666. die 18. m. Ianuarii, Varsoviae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae tollit vadimonium decem millium mar- carum, quo magistratus consularis Cracoviensis, ne contra Iudaeos Casimi- rienses tumultus Berent, obligatus erat.
Ioannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Yolhyniae, Smolensciae, Czerniechouiaeąue necnon Suecorum , Gottorum , Yandalorumąue haeredi- tarius rex. Significamus praesentibus literis nostris, ąuorum interest, vni- uersis et singulis; ąuod licet ąuidem infidi Indaei Casimirienses ad Craco- uiam literas nostras vadij decem millium marcarum Polonicarum in anno currenti super nobilem et spectabilem magistratum Cracouiensem, aduocatum; scabinos totamąue communitatem, in ąuantum insolentiae per aliąuas per- sonas super eosdem infidos Iudaeos excitatae, maturę obuiam non iuerint periculaąue ąuaeuis instantia non auerterint, succumbendi obtinuerint, quia tamen eaedem vadij literae ciuitati nostrae praefatae multum praeiudiciosae atque periculosae ad sinistram eorundem Iudaeorum Casimiriensium infor- mationem sunt emanatae, aliterąue quam statutum prius serenissimi diuae memoriae Sigismundi regis de anno millesimo quingentesimo trigesimo octauo sonat, per eosdem Iudaeos interpretantur, proinde nos praecauendo indemnitati magistratus et ciuium nostrorum Cracouiensium eosdemque ab hoc onere vadij releuare volentes, praefatas literas vadij7 per dictos infidos Iudaeos obtentas, non aliter, nisi iuxta mentem alleg'ati statuti interpretari ac robur suum habere praesentibus declaramus. Ouod ad notitiam omnium, quorum interest; praesertim vero eorundem infidorum Iudaeorum Casimirien- sium ad Cracouiam deducendum mandamus, ąuatenus se pacifice in omnibus locis gerant, nec cuipiam insolentiarum aliquarum excitandarum occasionem praebeant, serio et sub paenis nostris grauissime praecipimus. In cuius rei fidem. praesentes manu nostra subscriptas, sigillo regni communiri iussimus. Datum Yarsauiae die decima octaua mensis Ianuarij, anno Domini millesimo sexcentesimo sexagesimo sexto; regnorum nostrorum Poloniae et Sueciae decimo octauo anno. — Ioannes Casimirus rex.
Kodeks Zaleskiego, karta 265.
1250. 1 666. die 25. m. Ianuarii, Cracoviae.
Senatus consultum de mulieribus vagis ex urbe eiiciendis.
Actum feria secunda ipso die Conuersionis s. Pauli apostoli. — Spec- tabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae , per schaedulas in praetorio conuocati et leg'itime congregati existentes; inhaerendo ad- monitioni illustrissimi et reuerendissimi d. episcopi Cracouiensis ducis Seueriae, expellendas esse e ciuitate mulieres vagabundas, adhibito et
414
accersito adminiculo officij castrensis capitaneatus Cracouiensis, vnanimiter concluserunt.
Acta Consul. Crac. 149S, str. 561.
1251. 1 666. die 28. m. lanuarii, Cracoviae.
vSenatus consultum de pecunia pro nuntiis civitatis ad comitia regni mittendis, mutuo sumenda.
loannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Volhyniae, Smolensciae, Czerniechouiaeąue necnon Suecorum, Gottorum, Vandalorumque haeredita- rius rex. Significamus praesentibus literis nostris, ąuorum interest, vniuersis et singulis, exhibitas coram nobis esse literas papyraceas infrascriptas, ex libro conclusionum nobilis magistratus Cracouiensis extraditas sigilloąue eius- dem ciuitatis communitas; sanas, saluas, illaesas, omniąue suspicionis nota carentes, supplicatumąue nobis, vt easdem authoritate nostra regia appro bare, confirmare et ratificare dignaremur. Ouarum ąuidem literarum tenor est; qui sequitur talis :
Actum in praetorio Cracouiensi feria ąuinta post festum Conuersionis sancti Pauli apostoli proxima; die vigesima (octaua) Ianuarij, anno Domini millesimo sexcentesimo sexagesimo sexto. Specttibiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiensis, per schaedulas in neg"otio infrascripto legi- time conuocati et in freąuenti numero congregati existentes? considerato; quod sumptus pro futuris comitijs regni generalibus, praecipue in causis ciuitatis vrgentibus in ijsdem comitijs cum varijs personis intercedentibus, vbi et personalitas spectabilis magistratus requiritur7 est apprime necessa- rius; aerarium vero publicum nimis est exhaustum bonaque ciuitatis non- nulla certis personis sunt inuadiata, honorata vero communitas toties con- uocata et requisita7 sumptum eundem prouidere renuit, proinde indemnitati totius ciuitatis prouidendo iuribusque ac priuilegijs ipsius7 ne locus inter nuntios terrestres in comitijs regni per absentiam suam amittatur, subue- niendo; quatenus interim certae personae tam ex spectabili magistratu quam etiam ciuibus et mercatoribus sumptum eundem proportionaliter iuxta taxam spectabilis magistratus contribuant ac ciuitati ad praesens mutuo dent ac realiter (idque sub paena executionis militaris, toties per honestam commu- nitatem super se laudata) extradant, vnanimibus votis suis et sententijs con- cluserunt. Ad cuius quidem sumptus per, easdem personas mutuati et erro- gati restitutionem, tota honorata communitas tenebitur contributionem con- stituere ac cuilibet iuxta taxam errogatam reddere ac persoluere, praesen- tibus ad praemissa mediantibus. Ex libro conclusionum spectabilis senatus Cracouiensis extraditum. Locus sigilli ciuitatis Cracouiensis.
Cui supplicationi \ń iustae aequitatique consonae, nos benigne an- nuentes, easdem literas vt supra de suo tenore toto insertas; approbandas^ confirmandas et ratificandas esse duximus? prout quidem; in quantum iuris
4i5
est, approbamus, confirmamus et ratificamus praesentibus literis nostris, de- cernendo easdem vim et robur debitae firmitatis obtinere debere. In cuius rei fidem praesentes manu nostra subscriptas, sigillo regni communiri man- dauimus. Datum Yarsauiae die decima nona mensis Februarij, anno Domini millesimo sexcentesimo sexagesimo sexto, regnorum nostrorum Poloniae et Sueciae decimo octauo anno. — Ioannes Casimirus rex.
Kodeks Zaleskiego, karta 265, str. odwrotna.
1352. 1 660. die 30. m. Aprilis. Yarsoriae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae mandat, ne scabini Iuris supremi Magde- burgensis munus consulum Cracoviensium obtineant.
Ioannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Yołhyniae, Czerniechouiaeąue necnon Suecorum, Gottorum, Yandalorumąue haeredi- tarius rex. Significamus praesentibus literis nostris, quorum interest, vni- uersis et singulis, quia nos commodis et incremento ciuitatis nostrae Cra- couiae, metropolis regni, paterne prospicere volentes, duximus regimini eius- dem ciuitatis nostrae viros idoneos, indigenas, optime de nobis, magistratu et ciuitate meritos, ad capessendum magistratum reliąuis omnibus praepo- nendos fore per eos, ąuibus ius collationis officij consularis in ciuitate nostra de iure competere dignoscitur. Quia vero abvsu ąuodam retroactorum anno- rura introductum cernimus, ex scabinis Iuris supremi Magdeburgensis castri nostri Cracouiensis, qui scultetorum rices externorum oppidorum, priuilegio originalis institutionis Iuris supremi comprehensorum, obeunt et personas eorum repraesentant, ad magistratum consularem assumi, in consulesąue citra eorum merita, quia iure, iurisdictione, oneribus ciuitatis per priuilegia sua sese eximunt, cum iniuria eorum ciuium, subselliorum et officiorum ciuitatis, qui in dies mereri de ciuitate desudant, onera ferunt ac in prosperis ornamento, in aduersis praesidio eidem esse nituntur, creari : quibus omnibus cautum, elcctionem consulum esse et fore instituendam non nisi ex scabinis ordinarijs, syndicis, notarijs ciuitatis Cracouiensis, item doctoribus iuris et medicinae, nulla facta mentione memoratorum scabinorum Iuris supremi, vti diuersum subsellium, nullatenus ordinibus ciuitatis incorporatum, constituen- tium : quocirca vt meritis ciuibus iusta decernantur praemia, eorumque exem- plo alij ad praeclare merendum de ciuitate propositis praemijs excitentur, praesentibus literis nostris declaratorijs ac perpetuo valituris statuimus, ne- minem ex scabinis Iuris supremi Magdeburgensis castri nostri Cracouiensis debere vel posse eligi aut creari consulem neque teneri magistratum consu- larem in contrarium huic instituto nostro declaratorio, electo locum in suo consessu concedere ad praestandum iuramentum super officium aut ad exer- cenda aliqua munia, consulibus de iure et vsu competentia, admittere. Quod ad notitiam omnium, quorum interest, deducendo mandamus, vt praesentes literas nostras et ipsi inviolatas obseruent et ab aliis obseruari omnino sub
Alb
paenis nostris, in conuulsores priuilegiorum et institutorum nostrorum sancitis, obseruari faciant. In ąuorum omnium lidem praesentes manu nostra reg'ia subscriptas. sigillo regni maiori muniri iussimus. Datum Yarsauiae in comitijs regni generalibus, ordinarie indictis,. die trigesima mensis Aprilis, anno Do- mini millesimo sexcentesimo sexagesimo sexto, regnorum nostrorum Poloniae et Sueciae decimo octauo anno. — Ioannes Casimirus rex. — Stephanus Hankiewicz secretarius regiae Maiestatis manu propria.
Kodeks Zaleskiego, karta 266.
1253. 1666. die 12. m. Iunii; Varsoviae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae cives Cracovienses hortatur, ut quae ad defensionem urbis necessaria sint, instituant.
łan Kazimierz z Bozey łaski kroi polski, wielkie xiążę litewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, kiiowskie, wołyńskie, infląntskie, smoleń- skie, czerniechowskie a szwedzki, g-otski, wandalski dziedziczny kroi. Sla- chetnym, sławetnym y vcciwym burmistrzowi, raycom, ławnikom, wszytkiemu vrzędowi, pospólstwu y gminowi miasta naszego stołecznego Krakowa, wier- nie nam miłym, łaskę nasze królewska. Wiernie nam mili ! lako wiele nam y oyczyznie pod te zwłascza zamieszania wnętrznego czasy na bespieczen- stwie miasta y stolice naszey należy, w tak pilnym iest v nas staraniu y pie- czy, aby w iako nalepszym porządku y ostrożności toz miasto nasze znay- dowało sie. Do tego tedy naprzód reguiritur między samemi Wier. WW. vrzędem y pospólstwem zg'oda y miłość zobopolna, przeto napominamy, abyście do tey sie wrócili y na inszy czas odłożywszy, cokolwiekby zacho- dziło z rozróżnienia controwersiy y zawziętości , iednostaynie przy conser- uatiey całości swoiey stawali wiarą nam powinna y poprzysięzoną ; magistrat iako bracJiium nasze, aby rząd dobry czuynie y pilno sprawował, władzy zas y zwierzchności tey podlegli, aby vcciwość wszelką oddawali y posłuszni byli we wszytkim ; w prowianty y żywności dostateczne opatrzyć sie dobrze wszyscy obywatele y którzy zostawać chcą w mieście, powinni; poprawa murów, baszt y walów zwyczaynemi czasu potrzeby y niebespieczenstwa szarwarkami bydz ma zaraz y pilność około tego wszelka, a tym chętniey y słuszniey, żeśmy od serwisów y podeymowania żołnierza in firaesidio bę- dącego, cale miasto wolne mieć chcieli y vwolnili. Wszyscy tedy obywatele miasta, iako należą concurrere pomocą, ale y straży według swego porządku y trybu odprawować bez ochrony maią ; a magistrat znosić sie będzie o wszytkim z vrodzonym Michałem Zebrzydowskim miecznikiem koronnym, iako z starostą krakowskim y generałem małopolskim. Co aby przez wszyt- kich zachowano cale było, ręką naszą podpisu ięmy y pieczęć koronną stwier- dzić kazaliśmy. Dąn w Warszawie dnia XII miesiąca czerwca, roku Pań- skiego M DCL XVI, panowania królestw naszych polskiego y szwedzkiego XVIII roku. — łan Kazimierz kroi.
Dokument papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
4^7
1254. 1 666. die 7. m. Iulii; Cracoviae.
Senatus consultum de iudiciis fisci civilis constituendis.
Actum in praetorio Cracouiensi sabbatho in vigilia festi Assumptionis beatissimae virginis Mariae, die decima ąuarta Augusti, anno Domini mil- lesimo sexcentesimo sexagesimo sexto. Ad officium et acta praesentia con- sularia Cracouiensia personaliter veniens nobilis Albertus Sułkowski, ciuitatis huius syndicus, nomine spectabilis magistratus et honoratae communitatis agens, obtulit eidem officio ad acticandum processum infrascriptum, per spectabilem magistratum et per honoratam communitatem acceptum et approbatum, cuius processus tenor sequitur et est talis :
Poniewasz panowie exactorowie, którzy byli roznemi czasy do wybie- rania contributiey rożnych in anno millesimo sexcentesimo sexagesimo sexto w mieście per spectabilem magistratum et honoratam communitatem na rożne miasta potrzeby uchwalonych, a honorata communitate obrani, do tych czas z tych exactiey żadnych nie czynili rachunków, przez co wiele retentow w contrybutiey każdey zostało, przeto spectabilis magistratus vna cum ho- norata communitate chcąc, aby takowe wszytkie exactie do -executiey in toto przywiedzione były, panowie zaś exactorowie rachunki z nich vczynili y ra- tionem, czemu takowych retentow nie wybrali, oddali, y aby na potem żadne retenta na exactie; które będą vchwalone, nie zostawały, ale każdy z panów exactorow wedle zwyczaiu woiewodztw wszytkich koronnych exactią wy- bierał y z niey rachunki oddawał, de vnanimi tak spectabilis magistratus iako też honoratae communitatis consensu, sposób do wybierania raczey odbierania takowych rachunków y dochodzenia retentow także taxowania tych, którzy nie są taxowani y podatki płacić powinni, wynaleziony iest takowy. Lubo to z prawa y słuszności spectabilis magistratus consularis do sądów y rządów tego miasta należy, iakoż y tego wszytkiego iemuby cognitio należała, iednak dla trudności vstawicznych, które codziennie in publicis negotijs cum dispendio fortunarum suarum w omieszkaniu pożywienia po- nosi y ponosić musi, wydołać temu, aby cogmitionem tego wszytkiego przez sądy (co bydz inaczey nie może) vczynił, nie podobna. Tedy de vnanimi spectabilis magistratus, per schaedulas eo in negotio, tum et honoratae com- munitatis per pulsum campanae similiter eo in neg"Otio ad praetorium con- uocatae, consensu, chcąc aby rachunki tych wszytkich exactiey iako nayprę- dzey vczynione y retenta ich sine intermissione wybrane bydz mogły, spec- tabilis magistratus naprzód e medio sui Ich MM. panów Mikołaia Królika, lana Romanowica raycow, Iakuba Celestę, lana Markiewica ławników, Be- nedicta Amadeia, Andrzeia Węgrzynowica kupców, także y ex medio hono- ratae communitatis panów Stanisława Zatorskiego, Eliasza Koziołkowica mieszczan krakowskich, do sądzenia tak panów exactorow iako y panów retentorow y taxowania tych, którzy taxowani nie są a podatki płacić po- winni, naznacza. A ci Ich Mość panowie takowe sądy dnia trzydziestego miesiąca sierpnia roku teraznieyszego po południu o drugiey godzinie na ratuszu zasiadszy, continue też sądy każdego dnia zasiadaiąc przez godzin
53
4i8
dwie albo trzy do tąd. póki exactiey sześci exactoro\v nie odsądzą, rachun- ków niż wysłuchają, z retentorami cognitionem nie uczynią, tych którzy do płacenia podatków należą a nie są potaxowani, nie potaxuią, vnius, duorum, trium , quatuorumve absentia non obstante , odprawowali ; y cognitionem tegoż, ieżeli exactia iest cale przez każdego z panów exactorow wybrana albo nie (co sie z rachunków panów exactorow pokaże, które przed temisz Ich MM. pany deputaty yczynić powinni) y czemu nie iest wybrana, reten- tores ieżeli bydź mogą solvendo albo nie, ieżli na ten czas byli soluendo a teraz nie s^l, rczynili, a kto płacić powinien, yznawszy tych, którzy płacić powinni, per processum fisci sine appellatione, stosuiąc sie do vniuersało\v króla IMci pana naszego miłościwego, eo in passu ad spectabilem magistra- tum wyraźnie rożnemi czasy, a mianowicie in anno millesimo sexcentesimo quinquagesimo nono wydanych (który według prawa y zwyczaiu dawnego taki ma bydz) przycisnęli. To iest wprzód ma praecedere citatio literalis contra primi ordinis ciues cum expressa seu causa seu summa in contribu- tione retenta, in habitatione citandi, si eam in ciuitate vel in domo seu lapi- dea cuiuspiam ciuis habuerit et ibidem manserit, ponenda. leżeliby zaś w du- chownym albo szlacheckim domu albo kamienicy, lubo na inszym gruncie mieszkał, tedy per edictum publicum, to iest affixionem citationis ad valuas praetorij Cracouiensis ma bydź pozwany cum praefixione termini compari- tionis in triduo post citationem editam ma citato currere contumacia cum beneficio arresti , ex aresto ma sie in instanti sprawić processu summario, semotis omnibus dilationibus, excepta sola dilatione ad producendam quie- tationem et inducendos in vim probationis, si necessitas tam actori quam citato postulauerit, testes. A ieżeli sąd vzna, że powinien płacić citatus, tedy non recedendo e praetorio ma takową contributią zapłacić, ieśliby zaś are- sztował lubo per plenipotentem, non vero personaliter stawał, ma bydź na- kazana (in quantum słuszney osobie) sub paena in duplo in instanti solutio, a in defectu solutionis, tedy ma captiuatio aut intromissio seu obsigillatio siue bonorum sequestratio alias iuxta exigentiam rei et iudicati iedno z nich, zachowawszy recurs do drugiego, super non soluente decerni et ministerialis albo familia praetoriana in casu necessitatis nobilis yiceaduocatus ad exe- quenda praemissa addi, czego sobie żaden pro iniuria et contemptu vsurpare nie będzie mógł, poniewasz na takowy proces wszyscy vnanimiter pozwa- lamy. A takowa celebratio sądu y processu obseruatio ze wszytkiemi pany exactorami także y iakichkolwiek contributiey retentorami, nemine excepto, którzy powinni płacić, zachowana być ma. Contra secundi vero et tertij ordinis ciues ma bydź citatio rerbalis takim sposobem, iako contra primi ordinis ciues, także y process, iednak contra possessionatos ma bydź citatio literalis dla tego, aby in bonis położona była. Citationes literales maią wy- chodzić pod pieczęcią mieyską zwyczayną, także y dekreta pod taż pieczęcią wydane bydź maią. Na tych sądach zaś za pisarza ieden z panów pisarzow mieyskich albo cancellarysta, którego oni naznaczą, a potym przysięże iuxta rotam describendam, zasiadcć ma y tych decretow wszytkich acta osobne bydz maią. A ci Ich MMść panowie deputaci wyżey mianowani , do tych sądów obrani, nim na też sądy zasiedą wszyscy, oprócz Ich MMść panów radziec y przysięźnikow, którzy iuż na sądy przysięg^di, maią in eam rotam
4ig
vczynić iurament: la N. przysięgam panu Bogu wszechmogącemu, w Troycy swiętey iedynemu, iż na sądach tych, na które deputowany iestem, taxować tych, którzy nie są potaxowani, na przyszłe contributie y sprawiedliwie są- dzić będę. Tak mi Panie Boże dopomóż. Do odprawienia tych spraw ordy- nuiemy de vnanimi consensu pana syndyka naszego, daiąc mu plenariam facultatem tak z pany exactorami, iako też y cum retentoribus ex delatione panów exactorow czynić y mieć to chcemy po nim , aby z każdym panem exactorem y z tym, który na retentach ktoreykolwiek exactiey iest y będzie od panów exactorow podany, o zapłacenie retentow y o czynienie exactiey rachunków y o niewybranie retentow, nie maiąc na nikogo respectu, czynił y dekreta do executiey, którekolwiek staną, przywodził ; a my w tym wszyt- kim, ieżeliby miał mieć aliąuam impetitionem od kogokolwiek, tedy go za- stępuiemy, w czym mu wszytkim cauemus, iednak o retenta czyniąc, aby od dostatnieyszych y świeższych retentorow zaczął, a co vboższych ad tru- tinam Ich MM. panów deputatów na ostatek zachował; w których retentach sufficienter Ich MM. przeźrawszy sie, według naylepszego zdania swego y słuszności z każdym sie obeydą y kto będzie mógł dać ex circumstantijs necessarijs, a kto nie, vznaią. W czym wszytkim plenariam Ich MM. daiemy facultatem ; a skoro ci Ich MM. wyżey mianowani takowych exactii sześć odsądzą y cognitionem ich tak z panami exactorami iako y retentorami vczynią, tedy wolno będzie spectabili magistratui vna cum honorata com- munitate do sądzenia dalszego takowych spraw tychże Ich MM. vprosić, albo też, ieżeliby sie nie chcieli tego podiąć, innych naznaczyć. Datum in praetorio Cracouiensi, die septima Iulij, anno Domini millesimo sexcentesimo sexagesimo sexto.
Kodeks Zaleskiego, karta 262, stronica odwrotna.
12.35. 1666. die 13. m. Septembris, Varsoviae.
loannes Casimirus rex Poloniae senatus consultum de iudiciis fisci civilis instituendis, sancitum, ratum esse iubet.
loannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Kiiouiae, Volhiniae, Smo- lensciae, Czerniechouiaeąue necnon Sueccorum, Gotthorum, Vandalorumque haereditarius rex. Significamus praesentibus literis nostris, quorum interest, vniuersis et singulis, expositum simul ac relatum est nobis per certos con- siliarios nostros, lateri nostro ad praesens adhaerentes, ąuomodo nobilis ac spectabilis magistratus ciuitatis nostrae metropolitanae Cracouiensis volens, vt bonus sit vigeatque ordo in eadem ciuitate nostra Cracouiensi, de vnanimi scabinorum , communitatis per schaedulas et totius plebis Cracouiensis per pulsum campanae conuocatae et congregatae consensu, conscripsit certum processum seu modum excipiendae rationis ab exactoribus suis, qui nullam per longum adeo temporis interuallum hucusąue calculationem fecerunt et per id ingentia damna aerario publico causarunt, ita, vt per retentionem
Ą.20
antiąuarum contributionum nouis ac nouis exactionibus populus saepius aggra- uari cogatur, antiąuarum vero contributionum summae in priuatorum vsibus delitescunt. Obuiando itaąue huic iam fermę depauperatae plebis oppressioni vlteriori ; non valentes easdem summas retentas ex contributionibus antea laudatis prouenientes, apud priuatos existentes vindicare, vsi efficacissimo remedio, processum fisci ciuilis matura deliberatione intra se praehabita, de vnanimi et benevolo totius magistratus et ciuitatis consensu formarunt, con- cluserunt, nobisąue supplicarunt, vt eundem authoritate nostra regia ratiha- beremus. Proinde nos, qui nihil magis in votis nostris habemus, quam vt populus plus iusto et aeąuo non grauetur et aeąualitas seu iustitia in con- tributionibus pendendis seruetur, memoratum processum fisci ciuilis die septima Iulij mensis, anno praesenti in praetorio ciuitatis conscriptum et ad acta officij consularis Cracouiensis sabbatho in vigilia festi Assumptionis beatissimae Mariae virginis, die decima ąuarta mensis Augusti anno eodem currenti 1666 per oblatam porrectum et omnia contenta illius approbandum et confirmandum esse duximus; prout praesentibus approbamus; confirmamus; ratificamus et ratihabemus, vtque vigore illius et praesentis rescripti nostri deputati iudices praeuio iuramento suo ibidem specificato procedant, causas iudicent; retentas contributiones sine respectu personarum, semotisąue amore vel odio vindicent, summas ex retentis vindicatis collectas in aerarium ciui- tatis publicum inferant; volumus et statuimus. In quorum fidem praesentes manu nostra subscriptas sigillo regni communiri iussimus. Datum A^arsauiae die XIII mensis Septembris, anno Domini M DC L XVI, regnorum nostro- rum Poloniae et Sueciae XVIII anno. — Ioannes Casimirus rex. — Fran- ciscus Prazmowski praepositus Cracouiensis, regens cancellariae regni.
Acta Consul. Crac. 41, str. 194.
1350. 1666. die 13. m. Septembris, Varsoviae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae cives Cracovienses sub suam protectio- nem suscipit ipsisąue literas; ąuae »salvi conductus« dicebantur, impertit.
Ioannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Kiiouiae, Volhyniae , Liuoniae, Podlachiae, Smolensciae, Czerniechouiae, Seueriaeąue, necnon Suecorum, Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex. Significamus praesentibus lite- ris nostris, ąuorum interest, vniuersis et singulis, ąuod cum nobis expositum sit per certos consiliarios nostros nobilis et spectabilis magistratus totiusąue communitatis et incolarum ciuitatis nostrae Cracouiensis nomine, multos ex nobilitate viciniori reperiri, qui tam per se, quam alias subordinatas personas apertas inimicitias et violentias tam ex occasione necis in persona generosi olim Stanislai Dembiński in ciuitate eadem commissae, quam et ex aliis respectibus priuatis, ciuibus et incolis Cracouiensibus denunciant, ita vt non sint satis de vita sua securi : Nos securitati eiusdem ciuitatis nostrae Cra- couiensis seu potius nobilis et spectabilis magistratus et communitatis om-
42 1
niumąue incolarum Cracouiensium, vti supremus subclitorum nostrorum pa- tronus, prospicere et consulere ex plenitudine potestatis nostrae regiae cu- pientes, eo vel maxime attento, quod id non modo tranąuillitati communi, verum etiam legibus regni contrarietur nostriąue muneris sit, eiusmodi vio- lentias et oppressiones subditorum nostrorum prohibere, praedictum nobilem et spectabilem magistratum totamąue communitatem et incolas Cracouienses in protectionem nostram regiam accipiendum esse duximus accipimusąue hisce literis nostris ac saluum conductum nostrum regium a vi et potentia nobilium ąuorumuis (non tamen a iure et ordinario iuris processu in foro competenti; nempe vel in iudiciis nostris comitialibus vel postcurialibus in- stituendo) ijsdem damus et concedimus. Vigore cuius protectionis nostrae reg-iae praefatus nobilis et spectabilis magistratus totaąue communitas et incolae Cracouienses tuto et liberę in regno dominijsąue nostris versari, in conuentu Prossouiensi palatinatus Cracouiensis et aliis publicis actibus com- parere, negotia sua quaeuis licita et honesta peragere; actus iuridicos exer- cere et perficere, coram ąuibusuis iudiciorum ac officiorum subsellijs stare et respondere poterint, personis; rebus, bonis, mercibusąue ipsis saluis sub hac nostra protectione : ita tamen, vt et ipsi modeste sese gerant et omnibus de se conąuerentibus, in foro competenti iudicialiter respondere teneantur. Quod omnibus, quorum interest, praesertim vero capitaneis nostris locorum ąuorumuis vel eorum vicesgerentibus notum esse volentes, mandamus, vt praedictum nobilem ac spectabilem magistratum totamąue communitatem et omnes incolas Cracouienses manuteneant et has protectionis et salui con- ductus nostri literas in acta sua castrensia inscribi, seruandis de iure seruatis, et per ministerialem regni generałem publicari faciant, easąue et ipsi obser- uent et ab aliis obseruari curent. Pro gratia nostra et sub paenis contra violatores salui conductus nostri sancitis. In cuius rei fidem praesentes sigillo regni communiri iussimus. Datum Varsauiae die XIII mensis Septembris, anno Domini M DCL XVI, regnorum nostrorum Poloniae et Sueciae XVIII anno. — Nicolaus Prazmowskj episcopus Luceoriensis, cancellarius regni supremus. — Relatio illustrissimi, excellentissimi et reuerendissimi in Christo' patris, domini Nicolai comitis in Prazmow, episcopi Luceoriensis et Brestensis, designati archiepiscopi Gnesnensis, supremi cancellarij regni, abbatiae Sie- ciechouiensis perpetui administratoris.
Dokument papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
135?. 1666. die 3. m. Novembris, Varsoviae.
Ioannis Casimiri regis Poloniae decretum, inter Ioannem Pernus scabi- nosąue Cracovienses et Franciscum Cyrus advocatum Cracoviensem litem dirimens.
Ioannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Volhyniae, Smolensciae, Czerniechouiaeąue, necnon Suecorum, Gottorum, Vandalorum haereditarius
422
rex. Significamus praesentibus literis nostris, quorum interest, vniuefsis et singulis. Intercessisse antea decretum nostrum inter nobilem et spectabilem loannem Pernus, antea seniorem scabinum, nunc consulem Cracouiensem, atque nobiles et honoratos scabinos Cracouienses, actores ab vna, et nobilem ac spectabilem Franciscum Cyrus, consulem et aduocatum Cracouiensem, citatum, parte ex altera, idąue in causa et actione ratione binorum officio- rum incompatibilium, nempe consularis et aduocatialis Cracouiensis, contra expressum officij consularis senatus consultum, sibi appropriationis loci prioris seniorem scabinum concernentis, indebitaeąue per disiectionem scamni in rota iudiciaria priuationis, appellationibus praeterea ad iudicium scabinale admi.ssis assessionis, ac deniąue tabulae notam iurium cancelkiriae conti- nentis alienationis, coram officio consulari Cracouiensi instituta ibidemąue agitata ex serijs partium controuersijs Yarsauiae feria secunda post festum sancti Augustini confessoris proxima, anno Domini millesimo sexcentesimo sexagesimo ąuarto latum et promulgatum. Quo ąuidem decreto nostro sen- tentia officij consularis Cracouiensis incompetentiae actorum quoad primum, secundum et ąuartum propositionis actorum puncta adinuentae, retractata et annihilata, eosdem actores competenter agere posse decreueramus ; quoad vero tertium propositionis punctum causam eandem ad decisionem aliorum punctorum suspenderamus, atque partes pro vlteriori causae processu ad officium idem consulare Cracouiense remiseramus. Cuius ąuidem decreti no- stri dum actores executionem vrgerent citatumąue ad satisfaciendum eidem ac in causa vlterius procedendi stringi affectarent, officium illud consulare Cracouiense citato primo in causa procedere, deinde post multas partium controuersias, processui causae insertas, respondere mandauit; ac tandem dum citatus respondendo incompetentiam actionis ex rationibus obijceret, nobilis quoque syndicus ciuitatis ratione iurium ciuilium ad causam inter- ueniret, actores vero antę replicationes suas per nobilem seniorem scabinum appellationis a decreto respondendi connotationem fieri postularent, idem officium consulare Cracouiense ex legitimis iuridicisque rationibus conno- tandae appellationis locum non esse adinuenit; interuentionem vero nobilis syndici admisit, nec appellationi per actores ad nos et iudicium nostrum cum toto causae effectu interpositae, detulit. Ouam nihilominus ijdem actores prosequi volentes, literas adcitationum nostrarum prosecutorialium ad viden- dum nimirurn et audiendum appellationem eandem acsi admissibilem fuisse et prosequibilem esse adinueniri, decreta officij illius consularis Cracouiensis cassari, tam praefato officio quam parti opposuerunt , alias prout decretum nostrum anterius processusque causae tum et adcitationes nostrae prosecu- toriales latius praemissa in se continent et complectuntur. In termino itaque hodierno ex ijsdem adcitationibus nostris prosecutorialibus legitime incidente et hucusque continuato, partibus praefatis; actorea quidem; vtpote nobili ac spectabili Ioanne Pernus secretario nostro et consule Cracouiense, atque scabinis ciuitatis Cracouiensis, per nobilem et honoratum Stanislaum Kraus scabinum Cracouiensem, citata vero per nobilem I.aurentium Gaięcki, legi- timum plenipotentem suum , coram nobis et iudicio nostro comparentibus eumque terminum attentantibus et in controuersias suas de admissibilitate ac prosequibilitate appellationis ad nos et iudicium nostrum per actores
4-' 3
cum toto causae effectu interpositae descendentibus : nos cum consiliarijs et iurisperitis nostris, exceptis partium ambarum controuersijs et allegationibus, ijsdemąue accurate perpensis, inhaerendo iuribus ciuitatis per leges publicas, specialiter vero constitutione anni millesimi sexcentesimi decimi tertij appro- batis, varij.sque praeiudicatis nostris in similibus causis prolatis, appellatio- nem praefatam cum toto causae effectu interpositam , protunc non fuisse admissibilem nec ad praesens eoram nobis iudicioąue nostro proseąuibilem esse adinuenimus, partibusque de admissibilitate ac proseąuibilitate appella- tionis a decreto respondendi interpositae, experiri mandauimus. Experientibus itaąue partibus, varijsque inter se rationibus diseeptantibus, nos cum ijsdem consiliarijs et iurisperitis nostris, auditis denuo partium controuersijs et de- fensis, appellatione praefata a decreto respondendi, ex quo ci tatuś post in- teruallum temporis eandem actoribus connotare permiserat, ad nos iudicium- que nostrum interposita, protunc admissibili et ad praesens coram nobis et iudicio nostro prosequibili adinuenta, cassato toto subsequenti processu, sen- tentiam officij consularis Cracouiensis approbandam et confirmandam esse duximus, prout quidem dempta salua iuramenti calumniae, per vtramque partem expediendi, reseruata, approbamus et confirmamus. Et quoniam par- tes vtraeque amputando vlteriores inter se litium anfractus et differentias, causam praesentem decisioni nostrae finali subijciunt, ac in negotio princi- pali expediri coram iudicio nostro volunt, proinde de consensu vtriusque partis eisdem in negotio principali experiri mandauimus. Cum itaąue partes iuridicum experimentum inter se facientes, varijs iuridicis inter se pro et contra disceptarent rationibus et defensis, et actorea quidem producto laudo seu senatus consulto anni millesimi quadringentesimi septuagesimi quinti, aduocatum Cracouiensem non ex consulibus sed ex communitate eligi de- bere, eandemque consuetudinem continuam nec interruptam post seriem an- norum semper fuisse neminemque alium in aduocatum ad hoc vsque electionis citati tempus, nisi ex scabinis, notarijs et priuatis ciuibus sub censu annuo electum esse deducente, praerogatiuam vero et locum seniorem scabinum in omnibus actibus iudiciarijs publicis et priuatis antę aduocatum omnino habuisse, per citatum vero nulliter ademptum sellamque e stuba iudiciali eiectam esse inferente eiusmodiąue praecedentiam spectabilem Ioannem Per- nus secretarium nostrum, modernum consulem Cracouiensem, per totum se- nioratus sui tempus habuisse, asserente, ac proinde seniorem scabinum vti loco et praecedentia spoliatum , in possessionem restitui petente, tabulam praeterea iurium cancellariae reddi et ne citatus appellationibus ad iudicium scabinale deuolutis, in futurum assideat, serio inhiberi postulante ; in oppo- situm citato incompetentiam actionis ad omnia propositionis actorum puncta obijciente, et quidem quoad spectat electionem aduocati, eam non ad actores, nec quempiam alium, nisi ad solum magistratum vigore ordinationis sere- nissimi diuae memoriae Sigismundi regis pertinere ac competere, seque liberę ac legitime seruatis solennitatibus in aduocatum electum, in possessione pacifica ad hoc vsque tempus sine quauis actorum contradictione extare in- ferente, laudum vero seu senatus consultum per actores allegatum, tanquam nullis solennitatibus seruatis contraque decreta regia ac in praeiudicium succedaneorum suorum factum, actoribus nullatenus suffragari posse, alle-
424
gante, quoad vero affectatam per seniorem scabinum praecedentiam, eam nulliter actores praetendere, siąuidem aduocatus in loco Dei, scabini vero in loco discipulorum vigore dispositionis iuris Magdeburgensis resident, tum quod aduocatus vti iudex ordinarius iudicium exercet; sententiam pronuntiat, senior vero scabinus vna cum alijs scabinis eandem tantum adinuenire de- bent, ipsaąue consuetudo ac mos ubiuis locorum obseruari solitus; aduoca- tum priorem locum prae seniore scabino habere doceat, probante ; tabulam praeterea iurium cancellariae nec seruasse nec habuisse, multo minus quem- piam ciuium aut incolarum laesisse vel grauasse inferente, appellationibus vero assidere ąuidem agnoscere; verum id ex praxi et consuetudine antiqua semper fuisse et ad praesens esse debere asserente, ac proinde incompetenti actione adinuenta, se ab vlteriori actorum impetitione liberum pronuntiari humiliter postulante ; in oppositum actoribus ea omnia rationibus suis ore- tenus fuse allatis; diluentibus, competentiąue actione adinuenta, iuxta pro- positionem suam decerni petentibus: nos cum consiliarijs et iurisperitis no- stris competenti actione adinuenta, citato in causa paesenti directe respon- dere mandauimus. Tandem partibus vtrisque ad antedictas rationes et de- fensas recurrentibus, nos cum ijsdem consiliarijs et iurisperitis nostris; auditis partium controuersijs, allegationibus et defensis, tum et instrumentis varijs, testimonijs ac documentis per vtramque partem reproductis, visis, lectis, dili- genterąue ponderatis, eoąue considerato, ąuandoąuidem spectabilis magistra- tus consularis Cracouiensis conclusionem seu potius senatus consultum in anno millesimo ąuingentesimo (s) septuagesimo ąuinto de non eligendis in posterum de medio sui in aduocatum Cracouiensem personis fecit, illudąue senatus consultum per annos subseąuentes centum septuaginta nouem ad electionem vsque citati moderni in anno millesimo sexcentesimo quinqua- g-esimo ąuarto factam, in suo robore, neminem e medio sui eligendo corro- borauit, senior quoque scabinus anteactis temporibus praecedentiam in omni- bus actibus tam publicis, quam priuatis, vti tribunus plebis antę aduocatum habuit, proinde citato moderno vti de nobis et ciuitate nostra metropoli benemerito; ex clementia nostra regia circa vtraque officia tam consulare quam aduocatiale Cracouiensia, praerogatiuamque loci prioris prae seniore scabino; prout hactenus tenuit et possedit, ad extrema vitae ipsius tempora conseruato ; in futurum decernendum esse duximus; decernimusque tempo- ribus perpetuis, quatenus spectabilis magistratus Cracouiensis aduocatum non ex consulibus; verum ex scabinis, notarijs ciuitatis, syndico alijsque ciuibus; ad id munus obeundum idoneis, vigore liberae electionis sibi ser- uientis eligat. Quem quidem eligendum aduocatum praecedentiam loci prioris prae seniore scabino Cracouiensi non posse praetendere nec debere decla- ramus, quinimo seniori scabino Cracouiensi pro tempore existenti; praero- gatiuam loci prioris prae aduocato in omnibus actibus publicis et priuatis iudicialibus et extra tribuimus et assignamus. Cjuantum vero spectat tabulam iurium cancellariae , quatenus eandem tabulam spectabilis magistratus Cra- couiensis exponi procuret decernimus. Demum quod attinet assistentiam aduocati in causis per appellationem ad iudicium scabinale deuolutis, expe- diendo suspensam decreto nostro anteriori factam; eo in puncto citatum ad extrema tantum vitae tempora conseruamus; praesentis decreti nostri vigore.
425
Pro cuius publicatione partes ad officium consulare Cracouiense in termino, dum pars partem ad id leg"itime adcitauerit peremptorie, remittimus. In cuius rei fidem praesentibus sigillum regni est appressum. Actum Yarsauiae feria quarta post festum Omnium Sanctorum, anno Domini millesimo sexcentesimo sexagesimo sexto, regnorum nostrorum Poloniae et Sueciae anno decimo octauo. — Nicolaus Praszmowski episcopus Luceoriensis, cancellarius regni supremus.
Kodeks Zaleskiego, karta 264. Zanotowano, że akt powyższy opatrzony był większą pieczęcią koronna.
1258. 1 666. die 18. m. Decembris, Varsoviae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae domos scabinorum et notariorum civi- tatis Cracoyiensis a hospitiis militaribus liberas facit.
Ioannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czerniecho- uiaeque; necnon Suecorum, Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex. Significamus praesentibus literis nostris, ąuorum interest, vniuersis et sin- gulis, quod nos singularem rationem habentes assiduorum laborum nobilium et honoratorum scabinorum ac notariorum ciuitatis nostrae Cracouiensis, quos tam circa iudicia assiduo exercenda, quam etiam varia negotia ciuitatis obeunda alacriter perferunt, faciendum e^e duximus, vt ipsos eorumque domos, quos inhabitant, ab excipiendis militibus praesidiarijs distributioneque hospitiorum liberos et immunes faceremus, prout quidem praesentibus per- petuo facimus et pronuntiamus, exceptis taraen officialibus et ministris cu- riae nostrae, idque sub tempus duntaxat ibidem residentiae nostrae. Quod ad notitiam omnium, quorum intererit, praesertim vero nobilis et spectabilis magistratus Cracouiensis hospitiorumque distributorum, pro tempore existen- tium, deducentes, mandamus, vt praefatos scabinos ac notarios Cracouienses distributione hospitiorum militarium grauare non permittant, quinimo ipsos circa praesentem gratiam nostram conseruent conseruarique ab alijs pro- curent. pro gratia nostra. In quorum fidem praesentes sigillo regni commu- niri iussimus. Datum Varsauiae die XVIII mensis Decembris, anno Domini M DC L XVI, regnorum nostrorum Poloniae et Sueciae XIX anno. — Ioannes Casimirus rex. — Stephanus Hankiewicz secretarius regiae maiestatis mpp.
Acta Consul. Crac. 42, str. 454.
1250. 1667. die 24. m. Ianuarii, Cracoviae.
Senatus consultum de novo indice causarum instituendo.
Actum feria secunda pridie festi Conuersionis s. Pauli apostoli. — Spec- tabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetorio conuocati et legitime congregati existentes, yolentes causas et
54
426
actiones in officio praesenti peragi solitas, ad bonum ordinem deducere, loco tabulae, ex qua antea actiones et partes acclamabantur, regestrum in can- cellaria officij praesentis vnanimibus votis et sententijs suis esse debere con- cluserunt, in quod regestrum ąuaelibet pars actionem suam tempestiue antę iudicium inscribere debebit, demum antę officium praesens pro iudicandis causis conuenerit; actiones easdem iubente honorabili notario officij prae- sentis iuxta ordinem regestri ostiarius stubae saluo solito suo salario accla- mare tenebitur. Illae vero causae, quae regestro constituto non fuerint in- scriptae, ipso facto nullum terminum etiam in prothocollo vti subreptitiae connotatae habebunt et nullius momenti erunt. Praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 587.
1260. 1667. die 16. m. Februarii, Varsoviae.
Ioannis Casimiri regis Poloniae literae universales, ąuibus cives Casi- mirienses a stationibus militaribus liberantur.
łan Kazimierz z Bozey łaski kroi polski, wielkie xiązę litewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, inflantskie, smoleńskie, czerniechowskie, a szwedzki, gottski, wandalski dziedziczny kroi. Wszytkim wobecz y każdemu z osobna, komu wiedzieć należy, osobliwie vrodzonym pułkownikom, ober- szterom, oberszterleytnantom, rotmistrzom, porucznikom, kapitanom, y wszyt- kim ich namiestnikom, officierom tak polskiego iako y cudzoziemskiego na- rodu, iezdney y pieszey woysk naszych y rzeczypospolitey miliciey, vprzey- mie y wiernie nam miłym, łaskę nasze królewską. Vprzeymie y wiernie nam mili. Lubosmy z miasta naszego Kazimierza przy Krakowie iako y z dóbr wielkorządowych, do stołu naszego należących, proportionaliter summę puł- trzecia tysięcy na gwardyą nasze nadworną pod regimentem vrodzonego Ernesta Donhoffa, obersztera naszego będącą, z consistentiey względem hy- berny wydać sitb die decima quinta lanuarij roku ninieyszego naznaczyli y assignowali byli, którą assignatią listem naszym sub die vigesima prima tychże miesiąca y roku w Warszawie danym ztwierdzilismy, iednak maiąc nie tylko zaleconą sobie ale oczywiście wyświadczoną tegosz miasta na wszel- kie roskazanie nasze przy iego przez nieprzyiaciela koronnego spustoszeniu y przez nienależyte summ znacznych trzydziestu kilku tysięcy złotych od pierwszego woysk koronnych związku wyciągnienie y w niwecz obroczeniu, w podeymowaniu nie małych pod ten czas kosztów, tak na fortyfikacyie iako y pręsidia y insze obiienientes około pokoiu pospolitego necessitatcs ochotną propensią, a nadewszytko vwazaiąc, iz iednymze prawem pospolitym z miastem naszym stołecznym Krakowem iako situm antemurale od wszyt- kich rzeczypospolitey stanów sub anno 1635-nto danym, vsuquc et possessione dotąd ztwierdzonym, od wszelakich statyi, stanowisk, przechodow, pokarmów żołnierskich cale iest vwolnione, tedy y my z clementiey naszey do tegosz stosuiąc się prawa, pomienione miasto z przyległosciami iego przy tychże
4^7
od wszelakich statyi, stanowisk, przechodow, pokarmów żołnierskich, wol- nościach pomienioną y de data specificowaną assignatią y list nasz (co do tegosz miasta samego y przyległosci iego należy) cassuiąc y annihiluiąc, zo- stawuięmy y wolne czyniemy, teras y na potym. Po Vprzeymosciach y Wier- nosciach Waszych tedy koniecznie mieć chcemy y surowo przykazuiemy, abyście Vprzeymosci y Wierności Wasze za pokazaniem tego vniwerszału ninieyszego, miasta pomienionego Kazimierza przyległości y obywatelow iego zadnemi statiami, stanowiskami, przechodami, pokarmami nie tylko nie vciązali, ale ani się vciązac y niiakim sposobem yprzykrzac nie ważyli, pod łaską naszą y winami surowemi przeciwko sprzeciwiaiącym się listom y ros- kazaniu w prawie opisanemi, sub solutione de propriis stipendiis. Na co się dla lepszey wiary przy pieczęci naszey ręką własną podpisuiemy. Dan w War- szawie dnia XVI miesiąca Februarii ', roku Pańskiego M DCLXVII pano- wania królestw naszych polskiego y szwedzkiego XIX roku. — łan Ka- zimierz kroi. — Krzystof Michał Rupniowski woyski w. krak. starosta lelowski.
Oryginał papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
1201. 1667. die 18. m. Aprilis, Varsoviae.
loannes Casimirus rex Poloniae Asverum Lendorff praefectum cohortis praetoriae monet, ne cives Casimirienses iniustis premat exactionibus.
łan Kazimierz z Bozey łaski kroi polski, wielgi xiązę litewski, ruski, pruski, mazowiecki, zmudzki, inflantski, smoleński, czerniechowski a szwecki, gottski, wandalski dziedziczny kroi. Yrodzonemu Assuerowi Lendorffowi, obeszterleitantowi gwardiy naszey, łaskę nasze królewską. Yrodzony wiernie nam miły! Wziąwszy ordynans pozwoloney ale nader dyszkretney w mieście naszym kazimierskim consistentiey, która iest dobrze obwarowana, aby żadną vbogim obywatelom nie była przykrością, z wielkim niesmakiem dochodzi nas bezwstydna Wier. Twoi nad roskasz nasz resolutia, kiedy sobie trzy- dniowe iakies wymyślasz chleby, krzywdy wielkie czynisz, y tamecznym obywatelom (po wydanym chlebie) nowe vprzykrzenia. Declaruiemy tedy Wier. Twoi, zesmy do miasta naszego Kazimierza napisać roskazali, aby zbiór uczyniwszy cięszkosci swoich, nam one iako naiprędzey przysłali, w któ- rych iezeli naimnieyszą rzeczą vchybisz ordinansu sobie danego, nieomelną restitutią nagradzać one bendziesz y według artykułów woiska cudzoziem- skiego na przykład drugim sądzony. Dan w Warszawie dnia XVIII miesiąca kwietnia, roku Pańskiego MDCLXVII°, panowania królestw naszych pol- skiego y szweckiego XIX roku. — łan Kazimierz kroi.
Oryginał papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową, poniżej tekstu wyciśniętą.
428
1362. 1667. die 30. m. Aprilis, Varsoviae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae magistratus civesque Cracovienses hor- tatur, ut ad compescendos tumultus curam adhibeant.
Ioannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czernie- chouiaeąue, nec non Suecorum, Gottorum, Vandalorumque haereditarius rex. Nobilibus et spectabilibus proconsuli, consulibus, aduocato, scabinis totiąue spectabili magistratui et communitati ciuitatis nostrae Cracouiensis, fide- liter nobis dilectis, gratiam nostram regiam. Nobiles et spectabiles, fideliter nobis dilecti ! Quandoquidem iam tempus imminet, quo plerumąue dissolutii iuuentus almae academiae Cracouiensis tumultus ąuotannis innouat, infideles Iudaeos et dissidentes, quos iura regni patiuntur, perseąuendo, visum est nobis tempestiue adhortari Fidelitates Vestras, ąuatenus consulendo publicae securitati et tumultibus obuiando, ineant rationem cum magnifico palatino et capitaneo generali Cracouiensi atque cum magnifico rectore academiae de medijs et modo coercendae iuuentutis, tumultusąue arcendi : ipsis etenim Fidelitatibus Vestris euidens periculum ex his tumultibus imminet, ąuando ąuidem non soli tantummodo studiosi, sed etiam homines licentiosi et vaga- bundi eiusmodi tumultibus sese immiscent, quorum vnicum studium est; alienis fortunis potiri et rapina viuere. Cjuapropter facturos id Fidelitates Vestrae cum pro munere et officio , tum pro se ipsis et securitate publica. Datum Varsauiae die XXX mensis Aprilis, anno Domini M DC LXVII, regnorum nostrorum Poloniae et Sueciae XIX anno. — Ioannes Casi- mirus rex. — Christoph Michael Rupniowski tribunus palatinatus Cracov. cap. Lelów.
Dokument papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
1363. 1667. die 27. m. Iunii, Cracoviae.
Senatus consultum de luto averrendo.
Actum feria secunda antę festum ss. Petri et Pauli apostolorum. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens prouidus Sebastianus Białkowic, ministerialis regni generalis , in vim suae verae ac fidelis relationis recognouit, se publicationem infrascriptam in qua- tuor partibus fori Cracouiensis, populo ad sonum tubae congregato, die ho- dierna alta et sonora voce haec formalia publicasse : Pp. raczcie WM. wie- dzieć, iz vrząd miasta Krakowa wszytkim przykazuie gospodarzom, aby zadęn podczas deszczu nawalnego błota y rynsztoków pociaszkami y łopa- tami gnać celadce swoiey niedopusczał, a to pod winą czternastu grzywien, gdysz przes zatkanie futryn mieysca psowac sie muszą; a iesliby się sługa albo parobek tego bes roskazania pańskiego domyślił, czterdziestą plag ka-
429
rany będzie nieodpusczenie. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam fidelem fecit relationem.
Acta Consul. Crac. 42, str. 442.
1204. 1667. die 10. m. Iulii, Varsoviae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae explicit magistratui civibusque Craco- viensibus rationem solvendae contributionis, quae »donativum« dicebatur.
Nobilibus et spectabilibus proconsuli, consulibus, magistratui totique communitati metropolitanae ciuitatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis. — łan Kazimierz z Bozey łaski kroi polski, wielkie xiąze litewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflantskie, smoleńskie, czerniechow- skie a szwedzki, gotski, wandalski dziedziczny kroi. Slachetni y sławetni, wiernie nam mili ! Niezyczemy nigdy na Wierności WW. przymnażać żadnych nad zamiar ciężarów, bendąc dobrze wiadomi, iakie premunt to stołeczne miasto trudności, ze po wycierpianych woiennych stoszach y kosztach, do tych czas słusznie respirare nie może. I w teraznieyszey quocie donatiwy tak deklaruiemy, iż wielm. podskarbi wielki koronny niemoze nic więcey na Wier. WW. wkładać nad to, co rzeczpospolita w tariffie donatiwy w re- partimencie miast na tym seymie postanowiła. W czym iezeli excedit mo- duin tenże wielm. podskarbi, cale tego nie approbuiemy, i gdyby tu był praesens, efficaciter z nim w tey mierze conferowalibysmy, iako y o potrą- ceniu danych anttcipate summ ad rationem; aleze na commissią lwowską przed dwiema niedzielami ztąd odiachał, ktorey commissyiey wszytkie con- tributionum disquizycye ad exciitiendum rzeczpospolita poruczyła, tam mo- żecie liquidacyą wydatków pomienionych y przyięcie vrgere Wierności WW. którym y my niechcąc deesse łaską naszą, dobrego na ten czas zyczemy od p. Boga zdrowia. Dan w Warszawie dnia X miesiąca lipca, roku Pańskiego MDCLXVII, panowania królestw naszych polskiego y szwedzkiego XIX roku. — łan Kazimierz kroi.
Dokument papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną, po stronie adresowej wyciśniętą.
1305. 1667. die 19. m. Iulii, Cracoviae.
Senatus consultum de patronis causarum ad iusiurandum praestandum adigendis.
Actum feria tertia antę festum s. Mariae Magdalenae proxima — lidem qui supra inhaerendo ordinationi diui Stephani regis de anno 15 (s) eo in negotio unanimibus votis et sententiis suis concluserunt, quatenus nobiles ferendarij causarum iuramentum quotannis stato tempore coram iudicio aduo- catiali praestent, non obstante conclusione anteriore, uti sine schaedulis ema- natis facta, unanimibus votis et sententiis suis concluserunt.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 603.
430
1366. 1667. die 4. m. Augusti, Varsoviae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae magistratui consulari Cracoyiensi man- dat, ut in Vistula flumine pontem exstruat.
łan Kazimierz z Bozey łaski kroi polski, wielkie xiąze litewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflantskie, smoleńskie, czerniechowskie a szwedzki, gottski, wandalski dziedziczny kroi. Sławetni, wiernie nam mili ! Niepoślednie na to vbolewac nam przychodzi, gdy nas pewna wiadomość dochodzi, że Wiern. Wasze maiąc prowent znaczny na wybudowanie mostów na Wisie, przy mieście naszym Kazimierzu bendączych, przez naiasnieyszych przodków naszych nadany, mostu przez Szwedów zniesionego wybudować niechcą, ale y owszem wzbraniaią się dla tego, aby tym snadniey od prze- iezdzaiących mniey słuszne exactie wybierać mogli: przeto my zabiegaiąc takowym niesłusznym exactiom, ktoremi przeiezdzaiących zwykliście aggra- uare, roskazuiemy Wiern. Waszym, aby za oddaniem sobie ninieyszego listu naszego, most za Kazimierzem bendący, przez Szwedów zniesiony (nie refe- ruiąc się na sprawę w sądach naszych assesorskich zostaiącą), przed przy- iazdem naszym należycie wybudowali y koniecznie zbudować starali się, dla łaski naszey y powinności vrzędu swego, tudziesz pod winami przeciwko zprzeciwiaiączym się woli naszey postanowionemi. Dan w Warszawie dnia IV miesiąca sierpnia, roku Pańskiego MDCLXVII, panowania królestw na- szych polskiego y szwedzkiego XIX roku. — łan Kazimierz kroi.
Oryginał papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową, poniżej tekstu wyciśniętą.
1267. 1667. die 14. m. Augusti, Varsoviae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae magistratui consulari Cracoviensi man- dat, ut plateas castrensem et sancti Floriani propter funus reginae reficiant.
Nobilibus et spectabilibus proconsuli et consulibus ciuitatis nostrae Cra- couienbis, fideliter nobis dilectis. — łan Kazimierz z Bozey łaski kroi polski, wielkie xiąze litewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflątskie, smoleńskie, czerniechowskie a szwedzki, gotski, wandalski dziedziczny kroi. Szlachetni y sławetni wiernie nam mili ! Złożyliśmy dzień aktu pogrzebowego dziewiętnasty blisko przyszłego miesiąca września ciału naiasnieyszey kro- lowey Iey Mci, pani małżonki nam żałośnie zmarłey, na tumie zamku kra- kowskiego, do którego iz feralis pompa przez floryanską y grodzką vlice podług zwyczaiu procedet , requirimus y koniecznie mieć chcemy po Wier- nosciach Waszych, żebyście trakt vlic pomienionych iako naywczesniey opa- trzyli y brukj ponadpsowane ponaprawiali. A ze snadz zageszczaią się za- raźliwe iakies choroby po przedmieściach y miastach przyległych Wier- nosciom Waszym, iako o tym twierdzące dochodzą nas wiadomości, tedy iesli by tak było albo strzeż Boże quid peius w tey mierze, macie Wier-
43i
nosci Wasze z vrzedow y powinności swoiey nie tylko omnem adhibere solli- citudinem ale tez nas wcześnie vwiadomic. Czego serio po onych potrzebuiąc, natenczas im dobrego zyczemy od p. Boga zdrowia. Dan w Warszawie dnia XIV miesiąca sierpnia, roku MDCLXVII; panowania królestw naszych polskiego XIX a szwedzkiego XX roku. — łan Kazimierz kroi.
Dokument papierowy, opatrzony mniejszą pieczęcią koronną, po stronie adresowej wyciśniętą.
1268. 1Ó67. die 7. m. Decembris, Cracoviae.
Senatus consultum de ratione portorii a mercatoribus peregrinis exi- gendi.
Actum feria ąuarta in vigilia festi Inmaculatae Conceptionis b. M. v. — Spectabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schae- dulas eo in negotio conuocati et legitime congregati existentes, vnanimibus votis et sententijs concluserunt, ąuatenus mercatores et extranei allegeri dicti, dum merces aduectas in theloneo ciuili ad monetam antiąuam denun- ciant, theloneum etiam antiąua moneta, si uero ad monetam currentem de- nunciauerint, itidem currenti ad proportionem tamen antiąuae persoluant, praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 61 1.
1260. 1667. die 7. m. Decembris, Cracoviae.
Senatus consultum de negligentibus conciones populi poena afficiendis.
Actum feria ąuarta in vigilia festi Inmaculatae Conceptionis b. M. v. — lidem qui supra eo in negotio conuocati, unanimibus votis et sententijs con- cluserunt, ąuatenus hi ciues, qui se a communitate absentant, irremissibiliter per duas marcas toties, ąuoties se absentauerint, persoluant.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 612.
12TO. 1667. die 13. m. Decembris, Cracoviae.
Senatus consultum de provocationibus a decretis procuratorum hospitii ad s. Spiritum, ad magistratum consularem Cracoviensem interponendis.
Actum feria tertia ipso die s. Luciae v. et m. — Spectabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas eo in negotio con- uocati et legitime congregati existentes, unanimibus votis et sententiis suis concluserunt, ąuatenus domini prouisores hospitalis s. Spiritus nunc et pro
432
tempore existentes, appellationes in causis fundi Blonensis a decretis suis ad officium consulare admittant, praesentibus mediantibus.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 612.
1271. 1667. die 14. m. Decembris, Cracoviae.
Senatus consultum de provocationibus a decretis advocati et scabinorum suburbii Cerdonici ad magistratum consularem Cracoviensem interponendis.
Actum feria ąuarta postridie festi s. Luciae v. et m. — Spectabiles domini praeconsui et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praeto- rium in negotio infrascripto conuocati et legitime in freąuenti numero con- gregati existentes, considerato, quod aduocatus et scabini suburbii Cerdonici a spectabili magistratu eliguntur iurisdictionemąue ibidem authoritate eius- dem spectabilis magistratus exercent, proinde ąuatenus appellationes in causis omnibus, in iudicio ipsorum agitandis, non alibi, nisi ad officium con- sulare Cracouiense directe idque sub paenis officij arbitrariis admittant, una- nimibus votis et sententiis concluserunt praesentibusąue concludunt.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 612.
1272. 1668. die 10. m. Martii, Varsoviae.
Ioannes Casimirus rex Poloniae praescribit normam plebis Cracoviensis ad concionem convocandae.
Ioannes Casimirus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czernie- chouiaeąue necnon Suecorum, Gottorum, Vandallorumque haereditarius rex. Significamus praesentibus literis nostris, ąuorum interest, vniuersis et sin- gulis. Expositum esse nobis per certos consiliarios nostros, ąuomodo in ciui- tate Cracouiensi, regni nostri metropoli, nociuus abusus in consulendo bono ciuitatis publico introductus sit, cum honesta communitas ciuitatis nostrae, per pulsum campanae toties a nobili spectabiliąue magistratu eiusdem ciui- tatis conuocata in praetorium , etiam in arduissimis ciuitatis negotiis con- uenire negligat; et si aliquando conuenerit, tunc horis insolitis, etiam me- ridianis praeterlapsis, in taedium et aggrauationem eiusdem magistratus, tempestiue ac hora solita eo in negotio congregati et cum iactura temporis praenominatam communitatem expectantis: per quem abusum eiusdem ciui- tatis negotia, dispositiones et consilia moram non patientia, retardantur, ciui- tasque hanc ob causam inobedientiae ad inopiam seu potius ruinam in dies vergit. Proinde nos praemissis omnibus obuiare commodoąue ciuitatis nostrae prospicere et ad debitum ordinem (qui anima rerum est) omnia deducere volentes, declaramus et in perpetuum , vt id obseruetur in ciuitate nostra
, 433
Cracouiensi mandamus, vt quandocunque honestam communitatem ciuitatis nostrae Cracouiensis per pulsum campanae in negotio quocumque ciuitatis conuocari per nobilem ac spectabilem magistratum contigerit, extunc nobi- les tam senior scabinus pro tempore existens, quam alii scabini, mercatores, artifices seniores, ciuesque Cracouienses in personis suis quilibet, nemine excepto, iuxta praxim et consuetudinem antiquam, hora octaua in medio ho- rologio antemeridiana ad locum praetorij Cracouiensis, illorum antiquae resi- dentiae solitum (sub paena decem marcarum toties, quoties se absentauerit vel non constituto tempore aliquis illorum venerit, spectabili magistratui et aerario ciuitatis Cracouiensis per medium soluenda) conuenire tenebuntur: salua legalitate per se vel per conciuem suum nobili praeconsuli ciuitatis nostrae Cracouiensis protunc existenti, inferenda. Postquam vero conuene- rint, ibidemque de negotijs ciuitatis ad maximum per tres horas consultare tenebuntur; post elapsum vero trium horarum tempus, in instanti consulta- tiones suas per seniorem scabinum pro tempore existentem vel locum eius (obstante legalitate) tenentem, modeste et breuiter referant, relatas vero no- bilis ac spectabilis magistratus in librum Colloquiorum ingrossari curet. Si vero eadem honesta communitas in aliquo ciuitatis negotio per pulsum cam- panae ter conuocata fuerit et non conuenerit aut in ea materia nihil deter- minate declarauerit, extunc licebit spectabili magistratui hanc materiam ipsimet concludere eamque conclusionem non obstantibus vllis honestae com- munitatis contradictionibus, quas pro irritis esse debere praesentibus decla- ramus, exequi. Ne autem communitas crebrioribus minus opportune ad prae- torium conuocationibus dispendium aliquod in victu querendo patiatur, pristi- num in hac ciuitate nostra a multo tempore obseruari solitum reassumimus ordinem, vt honorati quadraginta viri, quoties ad praetorium a spectabili praeconsule ciuitatis nostrae Cracouiensis conuocati fuerint, semper sub paena quatuordecim marcarum irremissibiliter spectabili magistratui et aerario ciui- tatis per medium soluenda (salua similiter legalitate spectabili praeconsuli protunc existenti, per conciuem suum denuncianda), adesse et eo in negotio,, quod illis per spectabilem praeconsulem nomine totius spectabilis magistratus proponetur, vna cum eodem spectabili magistratu, non obstante absentia aliorum, quotquot i 11 i fuerint, consultare et plenarie concludere tenebuntur, conclusionemque hanc spectabilis magistratus exequetur. Quod ad notitiam omnium, quorum interest, deducere volentes, spectabili magistratui serio mandamus, vt conuocata eo nomine honesta communitate Cracouiensi hasce literas in praesentia illius per notarium suum iuratum legi et publicari fa- ciant et inscribant, inobedientesque omnes toties, quotieś sese sine legitima legalitatis denuntiatione tam a consessu honestae communitatis quam et quadraginta virorum absentauerit vel praefixo tempore non venerit, paenis introcontentis irremissibiliter et sine mora puniant. Secus pro gratia nostra et officiorum suorum debito Fidelitates Vestrae non facturae. Varsauiae die decima mensis Martij, anno Domini M DCL XVIII, regnorum nostrorum Po- loniae et Sueciae XX anno. — Ioannes Casimirus rex. — Christoph Michael Rupniowski trib. palat. Cracov. cap. Lelov.
Dokument papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
55
434
1273. 1 668. die 10. m. Maii, in Nowodwór.
Ioannes Casimirus rex Poloniae civibus Cracoviensibus decretum con- ventus Prosoviensis de aestimatione rerum suscipienda, exponit.
Slachetnym, sławetnym burmistrzowi, raycąm y wszystkim obywatelom miasta naszego stołecznego Krakowa, wiernie nam miłem. — łan Kazimierz z Bozey łaski kroi polski, wielkie xiąze lithewskie, ruskie, pruskie, mazo- wieckie, inflantskie, smoleńskie, czerniechowskie a szwedski, gotthski, wan- dalski dziedziczny kroi. Slachetni, sławetni, wiernie nam mili! Słusznie w tym Wierności Wasze się poczuwacie, ze z okazyey proszowskiego laudum o taxie pretiorum rzeczy uchwalanego, zdania o tym y declaracyey naszey prosicie, a zwłascza kiedy ani nasza ta była w instructiach na seymiki wy- rażana intencya y rzeczpospolita iescze o tym wyraźnego prawa y zadney nieuczyniła decizyey, same tylko in ordine firetiorum reductionis commissyą naznaczywszy. Iest tedy takie zdanie nasze, abyście Wier. Wasze w taxę niewdawali sie pomięniąną, y do seymu tę materyą odłożyli. Zyczym zatym WW. WW. dobrego od p. Boga zdrowia. Dan w Nowodworze dnia X mie- siąca Maia, roku Pańskiego MDCLXVIII, panowania zas oboyga królestwa naszego polskiego XX, a szwedzkiego XXI roku. — łan Kazimierz kroi.
Dokument papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową, po stronie adresowej wyciśniętą.
12T4. 1668. die 2. m. Augusti, Cracoviae.
Senatus consultum, quo incolae Nigrae Villae ad contributiones sol- vendas astringuntur.
Actum feria ąuinta postridie festi s. Petri in vinculis. — Spectabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in prae- torium legitime conuocati et congregati existentes, habita relatione domino- rum deputatorum, quod nonnulli incolarum Villae Nigrae, licet habeant fun- dos ibidem fructiferos, onera tamen militaria et contributiones ex iisdem fundis perferre renuunt, proinde inhaerendo aeąuitati bonoąue regimini con- sulendo, vnanimibus votis et sententijs concluserunt, ąuatenus incolae Villae Nigrae, qui tantummodo fundos absque extructis aedificijs habent, aequaliter cum his incolis, qui aedificia in suis fundis habent, ad contributiones omnes soluendas proportionaliter teneantur et sint adstricti atque ad rationes red- dendas omnes tam perceptorum, quam expensarum exactorem earundem contributionum teneri debere declarauerunt. Et quoniam iidem incolae Villae Nigrae se a certis personis diuersimodo prosequi verbisque probrosis affici conquaerentur, proinde obuiando similibus, super quolibet, qui praemissa attentare praesumpserit, paenam decem marcarum officio praesenti luendam vallarunt et interposuerunt, praesentibus mediantibus.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 636.
435
1275. 1 668. die 14. m. Augusti, Cracoviae.
Senatus consultum de privilegio regio sodalitati coniuratorum civium Cracoviensium concesso, actis consularibus inserendo.
Actum feria tertia in vigilia festi Assumptionis beatissimae virginis Mariae. — Spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetorio conuocati et legitime congregati existentes, priuile- gium sacrae regiae Maiestatis coniuratoribus seu ciuibus sub tempus hosti- litatis Sueticae coniuratis, per sacram r. Maiestatem benigne concessum, ad instantiam eorundem ciuium ad acta praesentia suscipiendum esse, nihil ta- men derogando iuribus et consuetudinibus ciuitatis, in ąuantum idem priui- legium aliąuid contrarij in se iuribus ciuitatis continet, vnanimibus votis et sententijs concluserunt.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 638.
1270. 1669. die 12. m. Iunii, Cracoviae.
Senatus consultum, quo contributio ąuaedam propter munitionem urbis Cracoviae constituitur.
Actum feria ąuarta post festa solennia s. Pentecostes. — Spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetorio conuocati et legitime congregati existentes, eo considerato, quod propter obstructionem portarum et reparationem minorem munitionis murorum ciui- tatis, quam generosus d. commendans ciuitatis ex mandato illustrissimi d. palatini Cracouiensis instanter urget, sumptus desideratur, qui ex aerario haberi non potest et res moram non patitur, ideo in tam praegnanti neces- sitate contributionem per taxam seruitiorum constituendam esse, vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt et constituerunt, quam contributionem sex seruitiorum vt singuli pro suprascripta necessitate extradant, statuerunt, praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 665.
1277. 1669. die 4. m. Septembris, Varsoviae.
Michael rex Poloniae magistratum civitatis Cracoviae hortatur, ut ipsi granarium quoddam ad deponendam avenam regiam suppeditent.
Nobilibus et spectabilibus proconsuli, consulibus, aduocato, scabinis totique magistratui ciuitatis Cracouiensis, fideliter nobis dilectis ! — Michał z Bozey łaski kroi polski, wielki xiąze litewski, ruski, pruski, mazowiecki,
43<>
zmudzki, inflantski, smoleński y czerniechowski. Spectabiles, fideliter nobis dilecti ! Yyrozumielismy z rellacij osób pewnych de solicitudine WW. na przyszły da Bog" act coronacy. Ta WW. solicitudo niemoze tilko nam bydz wdzięczna; w podziwieniu naszym to iednak bydz nam musi, ze gdy vro- dzony podstoli czerniechowski owiesny nasz, przez pisanie swoię y czeladź^ swoię upominał się mieysca tego na owsy nasze, zdawna pod bytność nasze królewską służące w Krakowie, którego mieysca WW, denegowaliscie, z zna- czną niewygodą staynie naszey y dworu naszego, czego nigdy antecessorom naszym pod bytność ich niedenegowaliscie, iako mamy z rellacij vrodzonego podstolego czerniechowskiego, że od lat dwudziestu dziewięciu, iako iest na vrzędzie swoim, pod rożne acty antecessorow naszych był in possessione mieysca tego. Zadamy WW. y to mieć chcemy, zęby mieysce zwyczayne niemieszkanie czeladzi podstolego czerniechowskiego wydane było, gdysz my iako żadne nouitates nieżyczemy wyciągać po WW. tak tego nie myslemy opuście, co dla wygody naszey debetur. Zyczemy zatem WW. dobrego od pana Boga zdrowia. W Warszawie IV0 miesiąca Septembra roku Pańskiego M DCLXIX. — Michał kroi.
Dokument papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową, po stronie adresowej wyciśniętą.
1278. 1670. die 7. m. Ianuarii, Cracoviae.
Senatus consultum de munitionibus urbis Cracoviae.
Actum feria tertia postridie festi ss. Trium Regum. — Spectabiles do- mini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in negotio infrascripto conuocati ac legitime vna cum honoratis ąuadraginta viris con- gregati existentes, supplicandum esse illustrissimis et reuerendissimis do- minis commissariis s. r. Maiestatis, ad negotium fortificationis assignatis, ut ciuitas a punctis ratione dictae fortificationis porrectis, possit esse libera, impossibilitatemąue ciuium per summam inopiam exhaustorum, exponendam, ad haec iura et priuilegia ciuitatis, uigore ąuorum ciuitas ad nullas alias contributiones, nisi quae per totam rempublicam uel palatinatum laudatae fuerint, alleganda, vnanimibus votis ac sententiis concluserunt.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 687.
1279. 1670. die 15. m. Februarii, Cracoviae.
Senatus consultum de salario proconsulum augendo.
Actum sabbatho postridie festi s. Valentini praesbiteri. — Spectabiles domini Franciscus Cyrus proconsul et aduocatus, Gabriel Ochocki m. d. Fran- ciscus Rolinski m. d. Paulus Fryznekier, Hiacinthus Łopacki m. d. Martinus Lochman, Ioannes Rozyc, Franciscus Łupi, Yalentinus Smit, Petrus Antonius
437
Pestaloci, Stanislaus Kłosouic, Nłcolaus Królik, Iacobus Reinekier m. d. Ventura Bryganty, Ioannes Romanowie, Nicolaus Fabrys, Ioannes Zaleski consules Cracouienses, per schaedulas trinas in praetorium in negotio in- frascripto conuocati ac legitime pleno in numero congregati existentes, con- siderato, quod retroactis annis spectabiles proconsules praesidentes ratione sumptuum et expensarum, tempore gesti officii proconsulatus errogatarum, per centum marcas antiąuae monetae ex aerario ciuitatis publico percipere soliti erant, nunc vero ob certos respectus nonnisi per florenos sexaginta monetae currentis, quae summa ad bonam monetam reducta, nonnisi florenos triginta efficit, percipiunt, unde praeter labores ipsis assiduos, familiam pro- consularem per sex septimanas ąuotidie alere sumptusąue alios perferre (cum precia rerum in immensum creuerint) est impossibile : proinde eiusmodi ex- pensis dictorum spectabilium praeconsulum praesidentum consulendo, qua- tenus ab hinc in futurum dicti spectabiles proconsules praesidentes, nunc et pro tempore existentes, iuxta antiąuam consuetudinem per centum marcas pecuniae Polonicalis sub tempus proconsulatus sui ex aerario ciuitatis pu- blico percipiant ac in vsum suum conuertant, summas nihilominus restantes ex aerario ciuitatis feliciori tempore uindicandi facultatem sibi reseruando, vnanimibus votis ac sententiis suis concluserunt. Praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 690.
1280. 1670. die 28. m. Februarii, in Częstochowa.
Michael rex Poloniae cives Casimirienses a contributione militari liberos esse declarat.
Michał z Bozey łaski kroi polski, wielkie xiązę litewskie, ruskie, pru- skie, mazowieckie, zmudzkie, inflantskie, kijowskie, wołyńskie, podolskie, podlaskie, siewierskie, smoleńskie, czernichowskie. Wszem w obec y każ- demu z osobna, komu wiedzieć należy, a osobliwie wielmożnemu Stanisła- wowi na Rzeczniowie Skarszewskiemu, kasztellanowi woynickięmu, staroście drohobyckięmu, wielkiemu rządcy naszemu krakowskiemu, a w niebytnosci iego namiestnikowi, vprzeymie wiernie nam miłemu, łaskę nasze królewską. Vprzeymie wiernie nam miły! Lubo na g-wardią nasze pod directią y com- męndą vrodzonego Hieronima Augustina Lubomirskiego, kawalera maltań- skiego, pułkownika naszego zostaiącą, względem zimowego chleba pewną summę na dobra wielkorządowe do stołu naszego należące a proportionaliter y na miasto Kazimierz przy Krakowie złotych pułtora tysiąca złozyc y wy- dać roskazalismy byli, przecie iednak, gdy nam to pewni consiliarze nasi na wyiezdzie z Krakowa naszym y sami z magistratu tegosz miasta w drodze opowiedzieli y skuteczniey nas w tym informowali, isz to miasto według swych praw y wolności do żadnych żołnierskich stanowisk y chlebów, prócz samych tylko prouęntow do stołu naszego należących, w lustraciach naszych opisanych, nięnalezało y nięnalezy, tedy aczkolwiek od takowego chleba
438
y summy wydawania wolneby bydz de piano miało , pro kac vice iednak tylko, bez naruszenia napotym praw tegosz miasta, tylko złotych tysiąc pol- skich wydać listem naszym tęmusz regimentowi a nie więcey pozwoliliśmy, y tym samym vniuersał nasz na summę pułtora tysiąca wydany moderuiac, limitowaliśmy y limituiemy. Isz iednak miasto tysiąca złotych dwanaście seth z tegosz miasta nad listowną declaratią nasze wyciągniono y wydać ie przy płaceniu przytym lęnungow y seruisow od tegosz pułku deputatowi musieli, a ieszcze złotych trzechseth do vniuersału naszego iusz limitowanego koniecznie y contentaciy nienależytych z tegosz miasta vpominaią się, tedy iusz cale miasto przerzeczone nasze Kazimierz, Stradom z przyległosciami tak od wydawania tych złotych trzechseth iako y praetendowanych conten- taciy powagą naszą królewską y na potym od takowych y tym podobnych tak naszey iako y rzeczypospolitey militiey polskiey y cudzozięmskiey staciy, stanowisk, przechodow, hibern y wszelakich contributiy żołnierskich, stosuiąc się do praw, przywileiow miastu temu od antecessorow naszych nadanych y constitutione 'amii 1635 stwierdzonych, onych vwalniąmy y uwolnionych chociaszby y iakie nasze vniuersały napotym z cancellariey naszey w taki sposób wyszły, onesz za nieważne maiąc declaruięmy y teraznieyszym vni- uersałęm także cassuięmy. Do wiadomości tak przerzeczonęmu wielmożnemu wielkiemu rządczy naszemu krakowskiemu y namiestnikowi iego iako y vro- dzonęmu pomienioney gwardiey commendantowi y officierom iego teraz y napotym donosząc y koniecznie po nich to surowo przykazuiąc, mieć chcąc, aby za pokazaniem sobie vniuersału ninieyszeg'o, pomięnionych złotych trzechseth ani żadnych contentaciy iako y seruisow lubo trzechdniowey sustentaciey teraz y napotym od takowego lub z ordynanszu naszego lub moderatiey wielgorządowey chleba cale y zupełnie miasto Kazimierz prze- rzeczone vwolnione zostawało. Pod łaską naszą y paenami w prawie contra conuulsores literarum regiarum opisanęmi. Dąn w Częstochowey dnia XXVIII miesiąca lutego, roku Pańskiego MDCL XX, panowania naszego polskiego roku pierwszego. — Michał kroi. — łan Wołowski warmiński i chełmiński kanonik, sekretarz I. K. M.
Oryginał papierowy, opatrzony pieczęcią mniejszą koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
12S1. 1670. die 22. m. Martii, Varsoviae.
Michael rex Poloniae senatus consultum civitatis Cracoviae de salario proconsulum in pristinum statum restituendo, ratum facit.
Michael Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Kiiouiae, Vołhyniae, Podlachiae, Podoliae, Liuoniae, Smolensciae, Seueriae, Czerniechouiaeąue. Significamus praesen- tibus literis nostris, ąuorum interest, vniuersis et singulis. Exhibitas et in suo odginali authentico commonstratas fuisse coram nobis literas papyreas, manu nobilis Francisci Nicolai Zayglicz secretarij nostri et ciuitatis Cracouiae subscriptas, sigillo ciuitatis nostrae Cracouiae obsignatas, conclusionem no-
439
bilis ac spectabilis magistratus ciuitatis eiusdem infrasertam continentes, sanas, saluas, illaesas, omniąue suspitione carentes, supplicatumąue nobis humillime per certos consiliarios nostros eiusdem nobilis ac spectabilis ma- gistratus Cracouiensis nomine, ąuatenus praefatam conclusionem authoritate nostra regia approbare et confirmare dignaremur. Quarum ąuidem literarum tenor seąuitur eiusmodi.
(Seąuitur senatus consultum de anno 1670, N. 1279, praemissum).
Nos itaąue Michael rex praedictae supplicationi benigne annuentes, easdem literas seu conclusionem superius insertam ; per nobilem et specta- bilem magistratum Cracouiensem laudatam , tanąuam aeąuitati conformem nihiląue noui in se continentem, approbandam et confirmandam esse duxi- mus, prout per praesentes in toto ac per omnia approbamus et confirmamus, decernentes easdem literas vim et robur debitae firmitatis obtinere debere. In cuius rei fidem praesentes manu nostra subscriptas, sigillo regni commu- niri iussimus. Datum Varsauiae sub tempus comitiorum nostrorum regni ge- neralium, die vigesima secunda mensis Martij, anno Domini mlllesimo sex- centesimo septuagesimo, regni nostri primo anno. — Michael rex.
Kodeks Zaleskiego, karta 268.
1292. 1670. die 22. m. Aprilis, Varsoviae.
Michael rex Poloniae magistratui civitatis Casimiriensis mandat, ut urbem diligenter custodiant.
Spectabilibus et famatis proconsuli, consulibus, aduocato, scabinis, totiąue magistratui ciuitatis nostrae Casimiriensis ad Cracouiam, fideliter nobis dilectis. — Michał z Bozey łaski kroi polski, wielki xiązę litewski, ruski, pruski, mazowiecki, zmudzki, kiiowski, wołhynski, inflantski, smoleń- ski, siewierski y czernieiowski (s). Sftecfabiles, fideliter nobis dilecti! Za rozer- waniem (zal się Boże) blisko przeszłego seymu, z pewnych, od Rad naszych in extraordinaria freqnentia na consilium postcomitiale przy boku naszym zgromadzonych, nam do vwagi podanych consideratyi, a naybarziey gwoli pobliskim pogranicza tamecznego w Węgrzech rozruchom, a przytym zay- muiącym się chłopskim w Podgórzu buntom, zdało się nam ostrzedz Wier. Wasze, żebyście w mieście naszym Kazimierzu w nalezytey zostawali ostro- żności, bramy mieyskie y forty osobliwą strażą opatrzone trzymali, na wiez- dzaiących y wyiezdzaiących pilne oko y animaduersią mieli, y wszytkie pod niebespieczny czas y iakie (strzeż Boże) w tey rzeczypospolitey zamieszanie, wiernym poddanym ku osobie naszey krolewskiey należyte powinności od- prawowali. Praesidiitm iezeliby kto iakie do miasta Kazimierza chciał wpro- wadzać, onego bez wyraźnego ordynansu y roskazania naszego abyście przyi- mowac się nie ważyli, ninieyszym listem Wier. Wasze napominamy y ko- niecznie to po Wier. Waszych mieć chcemy. Co vczynicie Wier. Wasze z powinney ku Maiestatowi naszemu wiary y dla łaski naszey, którym zatym
440
dobrego zyczęmy od pana Boga zdrowia. Dan w Warszawie dnia XXII0 mca kwietnia, roku Pańskiego M DC L XX0, panowania naszego roku pierw- szego. — Michał kroi.
Oryginał papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową, po stronie adresowej wyciśniętą.
1283. 1670. die 13. m. Iunii, Varsoviae.
Michael rex Poloniae magistratui civibusque Cracoviensibus mandat, ne Zebrowski tribuno militum permittant, ut milites in urbe conducat.
Spectabilibus ac famatis viris, proconsuli, consulibus, aduocato, scabinis totiąue communitati ciuitatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis. — Michał z Bozey łaskiey kroi polski, wielki xiąze litewski, ruski, pruski, ma- zowiecki, zmudzki, kiiowski, wołhynski, podolski, infląndzki, smoleński, sie- wierski, czerniehowski. Sfectabiles ac famati viri, fideliter nobis dilecti! Gdy taką odbieramy wiadomość, ze vrodzony Zebrowski oberszter nasz w mieście naszym Krakowie potaiemnie werbuie, y co nas bardziey permonet, za wolą y ordynansem naszym udawa: a ze to iest nad wszystkę wiadomość nasze, bo ani tego vrodzonemu Zebrowskiemu nigdy nie zlecalizmy, ani żadnego vniuersału y pisma naszego o tym nie pokaże, co kozdego officiera werbu- nek solidare y authentykowac powinno, requirimus tedy praesentibus Fide- litates Vestras y mieć chcemy, abyście pilną około tego uczynieli animad- uersią. Bo iezeli o co wiency za panowania naszego starać sie chcemy, iako zęby przes takowe werbunki nie dawadz okazyiey do nowego vciązenia do- syć y tak zruinowanych ubogich ludzi. Co Fidelitates Vestrae uczynicie dla łaskiey naszey, którym dobrego od pana Boga zyczemy zdrowia. Dan w Warszawie dnia XIII mca czerwca, roku Pańskiego M DC L XX, pano- wania naszego pierwszego roku. — Michał kroi.
Oryginał papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową, po stronie adresowej wyciśniętą.
1284. 1670. die 13. m. Augusti, Varsoviae.
Michael rex Poloniae proconsuli consulibusąue Cracoviensibus mandat, ut privilegia civitati a regibus Poloniae concessa, populo semel singulis annis perlegenda curent.
Michael Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Kiiouiae, Volhiniae, Podoliae, Podlachiae, Smolensciae, Seueriae, Czerniechouiaeąue. Nobilibus et specta- bilibus proconsuli, consulibus ciuitatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis, gratiam nostram regiam. Nobiles et spectabiles, fideliter nobis di- ecti ! Quod cum plurimum intersit, vt iura, priuilegia, decreta a serenissimis regibus Poloniae, antecessoribus nostris, ciuitati Cracouiensi metropolitanae
441
gratiose data, concessa et indulta, libertates ac praerogatiuas totius ciuitatis, magna conciuium Fidelitatum Vestrarum antecedaneorum cura, sedula opera et sumptibus partas, continentia originalia seu exemplaria, ordinate in prae- torio Cracouiensi asseruentur et non in abdito lateant, vtque ad norraam aliarum ciuitatum nostrarum maiorum honestae communitati tempore com- petenti semel duntaxat in anno praelegantur, cum turpe et inconueniens sit, aliąuem ciuem iura patriae suae ignorare, ideo Fidelitatibus vestris serio mandamns, ąuatenus Fidelitates Vestrae constituto certo inter se et honestam communitatem die et tempore, sine tamen mora originalia ac exemplaria legum, iurium, priuilegiorum, libertatum, immunitatum et praerogatiuarum ciuitatis praefatae nostrae metropolitanae eiusąue incolis et ciuibus seruientia, ad stubam praetorij iudicialem deferri et accersitis ad id negotii binis ex honoratis scabinis, ex honoratis notarijs, binis ex honoratis Quadraginta viris et binis ex honesta communitate reuideri curent, ibidemąue facta diligenti praefatorum originalium et exemplarium conscriptione, repertorium seu exem- plificationem accurate connotari, ad notitiam omnium ciuium per lectionem eiusmodi exemplificationis in loco publico, conuocata honesta communitate semel in anno deduci faciant, exemplar promptuarij memoratarum legum in loco aliąuo conuenienti adaptari demandent, omnibusąue ad legendum prae- beant. Facturae id ipsum Fidelitates Vestrae pro gratia nostra et officiorum suorum debito. In ąuorum fidem praesentes manu nostra subscriptas, sigillo regni communiri iussimus. Datum Yarsauiae die XIII mensis Augusti, anno Domini M DC L XX, regni nostri primo. — Michael rex. — Stanislaus Bu- zenski g. w. c. regens cancell. regni.
Oryginał papierowy, opatrzony pieczęcią mniejszą koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
12S5. 1670. die 16. m. Octobris, Varsoviae.
Michael rex Poloniae statuit, omnes incolas civitatis Cracoviae ad solu- tionem quarumvis contributionum civilium iure teneri.
Michael Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Kijouiae, Volhyniae, Podoliae, Liuoniae, Smolensciae, Seueriae, Czerniechouiaeąue. Nobilibus, spectabilibus, honoratis, proconsuli, consulibus, aduocato, scabinis, lonheris, taxatoribus, Quadraginta viris totiąue magistratui consulari atąue omnibus ordinibus ciuitatis nostrae Cracouiae, fideliter nobis dilectis, gratiam nostram regiam. Nobiles, specta- biles, honorati, fideliter nobis dilecti! Cjuemadmodum obedientia magistratui et Concordia ciuium florescentem saepenumero efficit ciuitatem, ita aeąualitas contribuendi aerarium augere solet publicum ; cum porro partim ab inter- nuntijs Fidelitatum Vestrarum, ad proxime praeterita comitia regni ablegatis, percepimus, partim ex supplici priuatorum ciuium onera ex aeąuo ferentium, libello intelligimus, commorari in ciuitate nostra Cracouiensi non ciues pri- uatos et possessionem habentes seu mercimonia varia exercentes duntaxat, verum et incolas ac diuersi status, sexus et conditionis, ibidem victum et
56
442
rationes viuendi quaeritantes, qui contributiones tam publicas, authoritate reipublicae laudatas, quam et ciuitatis eiusdem priuatas, vtpote pobór siue sosz dictas, simplas, dationes, exactiones militares aliaąue onera ciuilia, ex necessitate rei et temporis freąuenter per ordines omnes ciuitatis laudata et laudanda, alij ąuidem de facto ferre recusant et refragantur, alij autem differunt, protelant et in tempore debito opportunoąue non soluunt, ąuinimo existentes eo nomine per exactores siue instigatorem ciuitatis ad officium consulare adcitati, vel Iuri parere nolunt vel magistratui inobedientes sese praebent, aut deniąue a decreto in manifestis super se lato, in moram pro- telationemąue temere prouocant denegatasąue appellationes extraordinarie prosequuntur, postmodum ex appellatione extraordinaria, vtpote ex prose- cutionibus nostris, contra iura in protelationem oppositis, vel se condemnari permittunt vel varijs diffugijs vtuntur, et sic debitam solutionem contributio- num artibus suis eludunt, ciues alios et incolas onera omnia ex aequo et iusto sine vlla renitentia ferentes, aggrauant et scandalisant, ius deniąue publicum conuellunt et iuramentis suis super obedientiam contraeunt. Vnde ciuitas vel potius magistratus consularis in tempore contributionem ad the- saurum publicum non inferens, processu fisci castrensis, tribunalitij et alijs innodatur, paenis diuersis indebite grauatur atąue in dies ciuitas haec maio- ribus sumptibus et impensis implicatur, depauperatur, murorum, vallorum et aliorum locorum publicorum reparatio negligitur. Quo nomine extraditum erat ex cancellaria regni in anno millesimo sexcentesimo ąuinąuagesimo nono, die ąuinta Iulij ad Fidelitates Vestras serenissimi antecessoris nostri rescriptum debiteąue insinuatum. Verum ąuoniam haec eadem serenissimi antecessoris declaratio tractu temporis non in toto debitae exequutioni subest, interim autem rationes ciuitatis vim patiuntur, ciues obedientes iuri (ex quo multi effugiunt onera) in locum eorumdem refragantium plus iusto taxantur, ad solutionem supra substantias suas adacti opprimuntur: proinde nos iuri publico, statutis et consuetudinibus regni inhaerendo, maiorique damno et ruinae ciuitatis nostrae praedictae obuiando, volentes, vt quaelibet exactio ad meliorem redigatur ordinem, de suprema nostra potestate in ciuitates regni habita, ex senatus nostri consilio et assensu; in vim legis praesenti edicto nostro in perpetuum declarandum esse duximus declaramusque et simul serio mandamus, quatenus omnes siue possessionati siue iurati ciues et incolae, intra et extra ciuitatem nostram Cracouiam habitantes siue saltem temporanee commorantes, victum quaeritantes; mercimonia siue artificia quaeuis exercentes; iuribus, libertatibus et immunitatibus ciuitatis eiusdem gaudentes, cuiuscunque sint illi status, sexus et conditionis, ex possessioni- bus7 mercantijs alijsque omnibus viuendi rationibus, contributiones in vniuer- sum omnes tam publicas regni quam ciuitatis onera, exceptis personis con- sularibus alijsque officialibus ciuitati inseruientibus et nullam mercaturam in ciuitate nostra Cracouiensi exercentibus; dationes, exactiones aliquando pro necessitatibus ordinarijs annualibus et vrgentibus extraordinarijs eiusdem ciuitatis, quibuscunque de repente exoriundis, siue militaribus siue ciuilibus pro exigentia rei et temporis vnanimi omnium ordinum ciuilium assensu laudatas et laudandas, iuxta taxationem per deputatos ad id designatos aut post vigore iurium et decretorum eo nomine seruientium designandos per-
443
actam, ex iusto et aequo semel eo nomine reąuisiti existentes, sine vlla procrastinatione aut tergiversatione exactoribus ad id constitutis soluant ac in communi ferant et omnino pendant ; secus si ąuispiam ex ciuibus et in- colis temerarie statutis; constitutionibus iuribusąue ciuitatis nostrae Craco- uiae et decretis eo nomine latis, contrauenerit vel ąuibusuis literis aut per- secutionibus, contra iura reg"ni impetratis vel impetrandis, sese opposuerit et tutauerit, solutionemąue alicuius contributionis, dationis, exactionis seu onerum ąuorumuis ciuilium pro commodo et necessitatibus ciuitatis lauda- torum, prout taxatus (salua nihilominus eiusdem taxae per deputatos expe- ditae, in ąuantum praegrauatus esse videbitur, moderatione per nobilem ma- gistratum facienda, reseruata) recusauerit vel protelauerit, in eo casu autho- ritate nostra regia nobili magistratui consulari Cracouiensi committimus et serio mandamus, ąuatenus eiusmodi ciues siue incolas, iuri publico, decre- tis et praesenti edicto nostro refractarijs, vnica citatione eaque peremptoria legitime ad officium consulare adcitatos, praevio tamen vno duntaxat bene- ficio aresti, sumrnario processu fisci, in vindicandis contributionibus de iure solito, absąue ąuauis appellatione iudicent, decernant, retentamque contribu- tionem siue exactionem qualemcunque vna cum paenis ąuatuordecem mar- carum respectu inobedientiae et conuulsionis legis publicae literarumąue nostrarum contrauentionis, vsibus ciuitatis applicandarum, non recedendo e praetorio solui iniungant, atque semotis quibusuis quaesitis dilationibus et diffugijs, nec obstantibus quibusuis rescriptis siue mandatis nostris, in contrarium praesentium ex cancellaria regni altervtra exportatis vel expor- tandis, nec non adcitationum nostrarum quarumuis etiam prosecutorialium literis (pro quorum contrauentione paenarumque succubitione haud subeunda Fidelitatibus Vestris cauemus), solitis de iure fisci remedijs etiam reali exe- cutione adhibita, omnino adigant. Facturae id ipsum Fidelitates Vestrae pro gratia nostra et officiorum debito atque sub solutione de suo. Vt autem praesentis declarationis literae in perpetuum valiturae populo innotescant, eas Fidelitates Vestrae congregatae in praetorium communitati publicari curent, praecipimus. In quorum ndem praesentes manu nostra subscriptas^ sigillo regni communiri iussimus. Dabantur Varsaviae decima sexta Octobris^ anno Domini millesimo sexcentesimo septuagesimo. — Michael rex.
Kodeks Zaleskiego, karta 268, stronica odwrotna.
1286. 1670. die 6. m. Novembris, Varsoviae.
Michaelis regis Poloniae statutum de electione consulum Casimiriensium.
Michael Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae; Russiaer Prussiae; Masouiae, Samogitiae; Kiiouiae; Volhyniae; Liuoniae, Smolensciae, Seueriae, Czernichouiaeque. Ad perpetuam rei memoriam. Significamus literis nostris vniuersis et singulis7 quorum interest; quod cum illud certum et non minus quam diuinum regibus et principibus inesse videamus; vt inter caeteras magnanimitatis suae virtutes, hoc praecipuum (nescitur quid diuini in se re-
444
tinens) habeant attributum, quod in omnes potestati suae subiectos, libera- litatis, clementiae et munificentiae ferri semper soleant affectu, proinde et nos diuorum antecessorum nostrorum gratam animi in ciuitates regni istius propendentes testificationem, absimiles esse eodem affectu nolentes, quin potius easdem, uti reipublicae neruos, suis honoribus et praerogatiuis quan- tomaius condecorare et adornare cupientes, ciuitatem etiam praecipue nostram Casimiriensem ad Cracouiam, eam uidelicet, quae a diuo olim fundatore suo, nostro uero praedecessore longe antiquissimo, nomen sacrum sortita est suum, et quae ciuitati metropoli Cracouiensi uicina, meritoque iuribus et praero- gatiuis uti suum antemurale comparari debet, honoris nouam praerogatiuam in ascensu ad consularem magistratum cooptationeque subiectorum tanto munere pro publico ipsius decore et ornamento dignorum et idoneorum, ut uidelicet doctores cuiuscunque facultatis, notarij nec non syndici, de eadem ciuitate bene meriti, eruditionis eorum et in rebus gerendis peritiae ratione nabita, de quibus et qualibus antiqua antecessorum nostrorum praefatae ciui- tati concessa disponunt priuilegia et ordinationes, omissis et praetermissis duodecim viratus et scabinatus gradibus (sola nonnisi iuris ciuilis, in qua nobis fidelitas et magistratui nostro obedientia et obseruantia iureiurando approbata attenditur, salua per ipsos susceptione) in magistratum consularem ascendant et in consules perpetuos (obseruata tamen per commendationem et attestationem literałem per consules antiquos et residentes iuxta antiquo- rum eo in passu priuilegiorum dispositionem, ad eandem sedem consularem candidatorum, non aliter nec alias nobis vel in absentia nostri generoso magno procuratori nostro arcis Cracouiensis de idoneitate praestandorum solennitate) morę ciuitatis nostrae metropolis Cracouiensis, saluis eidem ma- gistratui a nouis nouiterque eligendis tam ex praemissis quam ciuibus con- sularibus honorarijs, ex antiquo vsitatis (saluisque tapetibus pro ornamento stubae nostrae praetorianae iudicialis spectantibus, ad aerarium publicum ciuitatis per ipsos antę inaugurationem in consularem dignitatem reponendis) ornandam, adornandam condecorandamque esse et debere censuimus, uti quidem ornamus, adornamus et conde.coramus serie harum praesentium, id negotij in absentia nostri generoso magno procuratori nostro Cracouiensi, pro tempore existenti, committentes, liberamque authoritate nostra regia facultatem pro iure ipsiuś concedentes, dictos huiusmodi cuiuscunque facul- tatis doctores, notarios et syndicos, quotiescunque in ciuitate nostra Casi- miriensi obtigerint ac pro magistratu in candidatos ad consularem dignitatem vocati, electi ipsique, ut praemissum est, praesentati et commendati fuerint in consules, omissis duodecinwiratus et scabinatus gradibus, caeteros uero alterius conditionis et professionis ciues ad eundem magistratum consularem anhelantes, nonnisi obseruatis omnibus electionis ex antiquo gradibus, creandi, ordinandi et praeficiendi, creatosque, ordinatos et iam praefectos promul- gandi et publicandi : inhibentes insuper et stricte praecipientes, imo abusum in electione nouorum consulum tam alias inualescere contra ciuitatis deco- rem et magistratus eiusdem dignitatem incipientes, tollentes, ne amplius et ab hinc iure communi id est specialibus priuilegijs uetantibus, homines omnino rudes, illiteratos, moribus ineptos et inhabiles, nec non patrem cum filio et fratrem cum fratre, obstante relatione reuerentialis paternitatis et
445
respectu fraternae consanguinitatis in eiusmodi consularem dignitatem se- demąue scabinalem Casimiriensem, ad quos id de iure spectat; eligere et promouere7 electosąue et promotos nobis uel in absentia nostri generoso magno procuratori nostro, pro tempore existenti, praesentare sub paena cen- tum aureorum Hungaricorum, fisco nostro applicandorum, audeant. Nec magnus procurator noster pro tempore existentes, aliter quam praesentibus praeceptum est, sibi praesentatum in consulem, consules uero in scabinum sub nullitate et amissione electionis electi, creare et ordinare audeant, mo- dernis in officijs suis consulari et scabinali possessoribus ad vitae illorum tempora saluis. In ąuorum praemissorum fidem praesentes manu nostra sub- scripsimus et sigillo regni muniri iussimus. Datum Varsauiae sub tempus comitiorum generalium anni M. DC. LXX, die VI mensę Nouembre, anno regni nostri secundo. — Michael rex. — Ioannes Wołowski Varmiensis et Culmensis canonicus, secret. regiae Mtis. — Priuilegium praerogatiuae super electione consulum Casimiriensium ad Cracouiam.
Oryginał pargaminowy, pieczęć wraz z sznurkiem oderwana.
\%%¥. 1670. die 6. m. Novembris7 Varsoviae.
Michael rex Poloniae intercessionem contributioni in cives et mercatores impositae, ab Andrea Trzebicki episcopo Cracoviensi factam, actis minoris cancellariae regni inseri, atque ex iisdem actis edi mandat.
Michael Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Kiiouiae, Vołhyniae; Liuoniae, Smolensciae, Seueriae, Czerniechouiaeąue. Significamus praesentibus literis nostris, ąuorum interest, vniuersis et singulis, ąuod coram nobis et actis metrices regni can- cellariae nostrae minoris personaliter comparens reuerendissimus in Christo pater, dominus Andreas Trzebicki episcopus Cracouiensis, dux Seueriae, so- lenniter manifestatus est, prout eandem manifestationem in scripto parato porrexit; cuius tenor seąuitur eiusmodi: Quod sicut aliąuoties publice in praeteritis nuper comitijs reclamaui et contradixi; cum summa pecuniae im- modica et hoc calamitoso tempore ad soluendum vix possibilis, ciuitatibus et mercatoribus imponeretur, ita nunc coram actis publicis metrices cancel- lariae minoris regni insistendo contradictioni meae, viua voce in comitijs interpositae, protestor, me in tam enormem et exorbitantem pecuniae sum- mam centum octuaginta millium florenorum ciuitatibus et mercatoribus inter- positam, non consensisse nec consentire : hac manifestatione mediante, quam manu sua propria subscripsit. Andreas Trzebicki episcopus Cracouiensis. Quam suprascriptam manifestationem nos ratam et firmam habentes, haberi- que ab omnibus volentes, ad acta praesentia suscipi, ijsdem inscribi atąue parti postulanti in forma authentica extradi mandauimus. In cuius rei fidem praesentibus sigillum regni est appressum. Actum Varsauiae feria ąuinta post festum Sanctorum Omnium proxima; die sexta mensis Nouembris, anno Domini millesimo sexcentesimo septuagesimo, regni nostri secundo anno. —
446
Andreas Olszowski episcopus Culmensis et Pomesaniae, vicecance]larius regni. — Relatio illustrissimi et reuerendfssimi in Christo patris, domini Andreae Olszowski, episcopi Culmensis et Pomesaniae, decani Cracouiensis et vicecancellarij regni. — Laurentius Płoszkiewic secret. regiae Mttis mpp.
Dokument papierowy, opatrzony mniejszą pieczęcią koronną, poniżej tekstu wyciśniętą. Takiżsam drugi oryginalny protest, znajdujący się w aktach miejskich, jest Andrzeja Olszow- skiego biskupa chełmińskiego.
1288. 1670. die 19. m. Norembris, Cracoviae.
Senatus consultum de processu iuris in arctiorem formam redigendo.
Actum feria ąuarta antę festum Praesentationis beatae virginis Mariae. — Spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetorio conuocati et legitime congregati existentes; commoditati pu- blicae prospicere volentes in abbreuiatione terminorum processus in causis ciuilibus obseruari solitorum, ne videlicet processus plurimis contumaciis iisąue minus necessariis impleatur partesąue sumptibus immodicis exhaurian- tur, iustitiamąue ąuiuis breuiori cursu conseąui ualeat, inhaerendo etiam decretis sacrae regiae Maiestatis, vni dd. Varsauiae feria tertia post domi- nicam Reminiscere Cjuadragesimalem proxima, anno Domini 1651, inter Si- monem Pawecki et Ioannem Pszczołowic ciues Vielicienses, alteri dd. Var- sauiae feria ąuarta post festum Purificationis beatae Mariae virginis anno Domini 1659, inter generosum Stanislaum Żurowski et Catharinam Milewska, ąuibus in causis iuris ciuilis ordinario processu agitandis, nonnisi unum arrestum a partibus super condemnatione imponendum, interuenire debere, post dilationes vero nullatenus arresta concedi nec suscipi posse, et quod causae omnes ex controuersiis ad instar curiae regni uti supremi ciuitatum subsellii cognosci et decidi debeant, declaratum est, prolatis, unanimibus votis et sententiis statuerunt in futurum, perpetuis temporibus obseruandum, ut post contumaciam ex citationibus arrestatam, iam amplius nullae contu- maciae beneficio arresti gaudeant, sed ex arresto unico imposito ąuiuis sum- mario processu accessoria, si uoluerit opponere exceptiones teneatur expe- dire et absoluere, in principali vero negotio post dilationem acceptam dila- tioni sine beneficio arresti satisfacere tenebitur, alias contumacia annotata in succubitione causae annotabitur et imputabitur. Quod ad omnium notitiam deducentes, praesentem ordinationem actis praesentibus inseri et locis pu- blicis affigi mandauimus.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 711.
447
1289. 1 671. die 13. m. Martii, Cracoviae.
Michael rex Poloniae proconsuli consulibusąue Cracoviensibus mandat, ut tumultibus obviare eosąue comprimere studeant.
Michał z Bozey łaski kroi polski, wielki xiążę litewski, ruski, pruski, mazowiecki, zmudzki, kiiowski, inflantski, wołyński, smoleński, siewierski y czerniechowski. Slachetnym, sławetnym burmistrzowi, raycom y wszyst- kiemu magistratowi miasta naszego Krakowa, wiernie nam miłym, łaskę na- sze królewską. Slachetni, sławetni, wiernie nam mili ! Isz nam wiele na tym y całey rzeczy pospolitey należy, aby ta metropolis ze wszystkiemi okoliczno- ściami swemi nietylko osobliwym pokoiem y bespieczenstwem obwarowana była, ale tesz naymnieysza okazya do wzruszenia tegosz pokoiu y buntów, za którą by nastąpić inuazia strzeż Boże iaka tey stolice mogła, niedana była, przeto daiemy ten ordynans nasz do Wiern. WW. aby in casu iakiego tumultu, gdzieby swawolne kupy y luźni ludzie, bawiący się przy mieście y sub nomine studentów na niewiernych zydow krakowskich albo na kogo inszego bunty wsczynać zamysliwali, wcześnie takowey sweywoli zabiegaiąc, ludowi pod comendą Wier. Waszych będącemu, stawać y takowych bun- towników rospędzac kazali y wszelkiego pokoiu przy początkach panowania naszego pilnie przestrzegali : znosząc się we wszystkim z vrodzonym gene- rałem małopolskim y z kim będzie należało, y iego słuchaiąc ordynansow, tak iednak, iz iesliby kto w takowym tumulcie od ludzi Wier. Waszych z swawolnikow był imany, takiego, ieśli plebeiusz, do vrzędu mieyskiego, iesli szlachcic, do grodu oddadzą Wiern. W. gdzie do dalszey decyzyey na- szey ma bydz trzymany, iako tesz gdyby ktokolwiek w takim tumultie z swa- wolnikow zginął, tedy o to żaden zadney zatargi y trudności mieć nie bę- dzie. W czym że się Wier. W. podług tego ordynansu naszego sprawicie dla łaski naszey y z powinności vrzędu swego, niewątpięmy. Dan w Kra- kowie dnia XIII mca Marca roku M DCLXXI, panowania naszego II0. — Michał kroi.
Dokument papierowy, opatrzony pieczęcią mniejszą koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
1290. 167 1. die 20. m. Iunii, Cracoviae.
Publicatio mandati de contributione, quae »szy?tkozvnc«- dicebatur, solvenda.
Actum sabbatho post festum sanctorum Vitti et Modesti martyrum proximo. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia perso- naliter veniens prouidus Albertus Krupski, m. r. generalis, in vim suae verae ac fidelis relationis recognouit, se ex mandato generosi administratoris con- tributionis szynkoimte dictae, infrascripta populo ad sonum tubae congregato, alta et sonorosa, intelligibiliąue voce die hodierna in ąuatuor partibus fori
448
Cracouiensis, tum Clepardiae, Casimiriae atąue in ciuitate Iudaeorum de tenore seąuenti publicasse. Wszytkim wobecz y każdemu zosobna, komu to wiedzieć należy, z władze y powagi seymiku proszowskiego, woiewodztwa krakowskiego vchwały, a za vskarzaniem chwalebnego sądu skarbowego woiewodztwa tego opowiadam, abyście WMsc wszyscy szynkarze trunki wszelakie w mieście Krakowie y na przedmieściach szynkuiący y przeda- waiący, podatek nowy szynkownego, na szeymiku proszowskim vchwalony, od wszelakich trunków, wina, petercymentu, miodu siedmiogrodzkiego y do- mowego, gorzałek prostych z mesu robionych y przepalanych wódek, piwa przewoźnego, nieomieszkanie do lego Mci pana administratora lubo iego succollectora przed niedzielą w ten tydzień odnosili y wypłacali; a ktoby niezapłacił, tedy execuya grodzka na confiscowTanie, piwnic zapieczentowanie z vrzędu grodzkiego zesłana będzie na retentorow bez wszelakiego pozy- wania. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam fidelem fecit relationem.
Acta Consul. Crac. 43, str. 111.
1291. 1 67 1. die 20. m. Iunii, Cracoviae.
Senatus consultum de aedificiis intra moenia urbis exstructis, de- moliendis.
Actum sabbatho post festum ss. Vitti et Modesti mart. — Spectabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praeto- rium legitime conuocati et congregati existentes, considerato, quod manda- tum et authoritas illustrissimi et reuerendissimi domini episcopi Cracouiensis, ducis Seueriae, tanąuam primarii ad munitionem ciuitatis legę publica de- putati commissarii intercedit, ut aedificia omnia, quae circumcirca prope maenia ciuitatis per varias personas partim aedificari caepta, partim iam aedificata sunt, forti manu demoliantur, proinde inhaerendo dieto mandato, eadem aedificia, vti in praeiudicium iurium ciuitatis et cum periculo muni- tionis ciuitatis extructa, forti manu demolienda esse, vnanimibus votis (et) sententijs suis concluserunt. Praesentibus mediantibus.
Acta Consul. Crac. 1498, str. 733.
1202. 167 1, die 1. m. Iulii, Varsoviae.
Ioannes Andreas Morsztyn vicethesaurarius regni Poloniae mercatoribus mercium pretiosarum mandat, ut contributionem mille florenorum in merces pretiosas impositam, exsolvant.
łan Andrzey z Raciborska Morsztyn podskarbi wielki koronny, kowal- ski, tucholski, zawichoyski starosta. Wszem wobecz y każdemu z osobna,
449
komu o tym wiedzieć należy, ale osobliwie stanu y kondiciey kupieckiey, bogate towary do Polski wprowadzaiącym ludziom, wiadomo czynię, iz iako rzeczpospolita constitucyą seymu blisko przeszłego na wszytkich kupców, towary bogate, złociste y inne ad luxnm do państw rzeczypospolitey wpro- wadzaiących włożyła, aby do skarbu Ie. K. Mści prywatnego sub conjisca- tione towarów swoich summę sta tysięcy złotych currenti moneta wnieśli, tak aby to iako nayprędzey do pożądanego skutku przyść mogło, powagą vrzędu mego wszytkich wyzey pomienionych kupców przestrzegam y napominam, aby sami między sobą po miastach znioszszy się y coaeąuowawszy się, sum- mę pomienioną nieodwłocznie składali y one iako nayprędzey do skarbu Ie. K. Mści odwozili, vchodząc surowości prawa constitutią seymu blisko- przeszłego opisaney. Na co się dla wiekszey wagi własną przy pieczęci mo- iey skarbowej podpisuie ręką. Datum w Warszawie i ma Iulij 1671 anno. — Morsztyn podskarbi mppa.
Acta Consul. Crac. 43, str. 152.
1293. 167 1, die 16. m. Octobris, Leopoli.
Michael rex Poloniae magistratui civibusque Cracoviensibus mandat, ut contributionem, quae »subsidium« dicebatur, prompte exsolvant.
Slachetnym burmistrzowi, raycom, woytowi, ławnikom y całemu ma- gistratowi miasta naszego Krakowa, wiernie nam miłym. — Michał z Bozey łaski kroi polski, wielkie xiązę litewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, zmudzkie, inflantskie, wołyńskie, kiiowskie, podolskie, podlaskie, siewierskie, smoleńskie, czerniechowskie. Slachetni, wiernie nam mili ! Pewnismy tego byli, zescie Wiern. Wasze y z powinności vrzędu swego y z osobliwey ku Maiestatowi naszemu życzliwości według ostatniey naszey declaratiey, sub- sidium nam od rzeczypospolitey pozwolone, z miasta Krakowa pro tempore wybrać y do skarbu naszego oddać mieli. Ale ze do tych czas nic nie sły- chać, y owszem zesłany po to od skarbu naszego slachetny Siedlecki daie znać, ze ieszcze nic na tę summę nie odebrał, dla tego vmyslnie tęn nasz do Wier. Waszych list daięmy, napominaiąc, abyście Wiern. Wasze ocho- tnieyszego y życzliwszego, niz do tych czas było, przyłożyli starania, zęby te dwanaście tysięcy, vltimarie na Kraków włożone, nieodwłocznie wydane były : wiedząc o tym, isz my tego żadnym sposobem, co nam rzeczpospolita ordynowała, nie odstąpiemy. Ze to tedy W. W. dalszych vchodząc trudności dla nas ochotnie vczynicie, nic nie wątpięmy. Którym na tęn czas dobrego od pana Boga zyczemy zdrowia. Dan we Lwowie dnia XVI miesiąca paź- dziernika, roku Pańskiego M DCL XXI, panowania naszego trzeciego roku. — Michał kroi.
Oryginał papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową, po stronie adresowej wyciśniętą.
57
45°
1294. 167 1, die 23. m. Decembris, Varsoviae.
Michael rex Poloniae privilegium regis Ioannis Casimiri de anno 1666, ratum facit.
Michael Dei gratia rex Poloniae , magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Kiiouiae, Volhyniae, Podoliae, Liuoniae, Smolensciae, Seueriae, Czerniechouiaeąue. Significamus praesentibus literis nostris, ąuorum interest, vniuersis et singulis, exhibitas esse coram nobis literas papyreas, manu serenissimi Ioannis Casimiri antecessoris nostri sub- scriptas ac sigillo regni cancellariae maioris communitas, sanas, saluas et illaesas, omniąue suspicionis nota carentes, continentes in se declarationem priuilegij ciuitatis Cracouiensis, ratione introcontentorum seruientis, suppli- catumąue est nobis humiliter., vt easdem literas nos quoque authoritate no- stra regia approbare et confirmare dignaremur. Cjuarum ąuidem literarum tenor est eiusmodi :
(Seąuitur privilegium regis Ioannis Casimiri de anno 1666, Nr 1252 praemissum).
Cui ąuidem supplicationi nos benigne annuentes, prout omnia priuilegia ciuitatis Cracouiensis sarta tectaąue esse volumus; ita praeinsertas literas in toto ac in ąuauis parte approbandas et confirmandas esse duximus et si hac- tenus eisdem literis declaratorijs ąuocunąue modo derogatum est; id totum de plenitudine potestatis nostrae regiae supplemus easdemąue vim legis per- petuae obtinere debere statuimus; rescripta vero quaevis in contrarium obtenta vel obtinenda, reuocamus et pro inualidis declaramus. Quod ad no- titiam omnium, ąuorum interest, praesertim vero magnificorum palatinorum Cracouiensium pro tempore existentium deducentes mandamus, vt praesentes literas nostras totaliter obseruent, modumąue in creandis consulibus Craco- uiensibus retineant; magistratui vero Cracouiensi, ne ąuempiam ex scabinis Iuris supremi castrensibus (s) ambientem ad consessum suscipere iuramen- tumąue ipsius auscultare audeant, serio mandamus ac praecipimus. In ąuo- rum fidem praesentes manu nostra subscriptas; sigillo regni communiri iussi- mus. Datum Varsaviae die vigesima tertia mensis Decembris, anno Domini millesimo sexcentesimo septuagesimo primo, regni nostri tertio. — Michael rex. — Stanislaus Buzenski generalis regens cancellariae regni.
Kodeks Zaleskiego, karta 270.
1295. 1672. die ix. m. Martii, Cracoviae.
Senatus consultum de pretio ponderationis mercium statera civili augendo.
Actum feria secunda post dominicam Inuocauit proxima. — Specta- biles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae , per schaedulas in praetorio Cracouiensi in negotio infrascripto conuocati et legitime congre-
45i
gati existentes, prouentum ciuitatis augere cupientes, unanimibus uotis et sententiis suis accedente etiam ad id unanimi honestae communitatis con- sensu, concluserunt, ut in futurum a mercibus et rebus omnibus, quae in pensa tam in maiori quam et minori ciuitatis ponderari solent et debent, ąuilibet in duplo a ponderatione soluat, id est; quod antea a ponderatione unus solidus uel unus grossus pendebatur, ad praesens per duos soluatur et sic consequenter, hac sua conclusione et prouentus auctione ad praemissa mediante.
Acta Cons. Crac. 10, str. 8. Wilkirz ten zatwierdził król Michał przywilejem z Warszawy d. 13 kwietnia 1672, którego oryginał spisany na papierze, przechowanym jest w archiwum miasta.
1296. 1672. die 2. m. Aprilis, Cracoviae.
Senatus consultum de poenis contumaciae proconsuli luendis.
Actum sabbatho pridie dominicae Iudica. — Spectabiles domini pro- consul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetorio Craco- uiensi legitime congregati existentes, contumacias a partibus litigantibus de iure et praxi iudici prouenientes, quas per abusum partes soluere negli- gunt, nobili et spectabili domino proconsuli cedere debere, unanimibus uotis et sententiis suis concluserunt.
Acta Cons. Crac. 10, str. 12.
12!>7. 1672. die 9. m. Aprilis, Cracoviae.
Senatus consultum de scabino Cracoviensi Stanislao Krauz in Collegium consulum recipiendo.
Actum sabbatho pridie dominicae Ramispalmarum. — Excellentes, 110- biles ac spectabiles domini Alartinus Lochman proconsul, Gabriel Ochocki medicinae doctor, Christophorus Krauz, Hiacinthus Lopacki medicinae doctor, Albertus Slęszkowski medicinae doctor, Albertus Sztamet, Andreas Belli, Stanislaus Klosowic, loannes Romanowie, Nicolaus Fabrys, Ioannes Zaleski, Stanislaus Segnic, Casimirus Kantelli consules Cracouienses, per schaedulas in praetorium legitime conuocati et congregati existentes, nobilem et hono- ratum Stanislaum Krauz scabinum Cracouiensem, per illustrissimum domi- num palatinum Cracouiensem in consulem Cracouiensem in locum defuncti olim nobilis et spectabilis Andreae Koslyn, consulis Cracouiensis electum, ad Collegium suum consulare acceptandum esse, vnanimibus votis et sen- tentiis suis concluserunt.
Acta Cons. Crac. 10, str. 12.
452
1298. 1672. die 29. m. Aprilis, Varśoviae.
Michael rex Poloniae privilegia civibus Cracoviensibus ab antecesso- ribus suis de exigendis contributionibus impertita, refert.
Michael Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Kiiouiae, Volhyniae, Podoliae, Podlachiae, Liuoniae, Smolensciae, Seueriae, Czerniechouiaeąue. Nobilibus, spectabilibus et honoratis proconsuli, consulibus, aduocato, scabinis totiąue honestae com- munitati ciuitatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis, gratiam no- stram regiam. Nobiles, spectabiles et honorati, fideliter nobis dilecti! Rela- tum est nobis per certos consiliarios nostros, ąuomodo multi ciuium incola- rumąue ciuitatis nostrae Cracouiensis, licet victum in eadem ciuitate nostra quaeritent, bonaąue immobilia, vtpote lapideas, domos, hortos, fundos sub iurisdictione ciuili Cracouiensi habeant et possideant, ex ijsdem fructus per- cipiant nulliąue eadem ipsimet inhabitent, contributiones tamen comitijs regni generalibus et palatinatus Cracouiensis particularibus, quam et per Fideli- tates Vestras in necessitate ciuitatis laudatas, soluere nolunt, imo temere recusant, alij autem earundem contributionum solutionem debitam, per man- data et rescripta nostra in contrarium legum publicarum ad malam vero cancellariae nostrae informationem per eos exportata, citationesąue prose- cutoriales contra rescripta nostra, specialiter ad Fidelitates Vestras eo no- mine tam per serenissimum antecessorem nostrum Ioannem Casimirum, re- gem Poloniae, quam et nosmet ipsos data (quas a decretis respectu earun- dem contributionum solutionis prolatis, interponere consueuerunt), differunt et eludunt, per idąue ciuitatem nostram Cracouiensem in summa damna et vix non in vltimam ruinam inducunt, aliosąue ciues et incolas eiusdem ciui- tatis nostrae Cracouiensis, qui semper contributiones eiusmodi omnes soluere sunt assueti, depauperant, ius deniąue publicum et mandata nostra eo no- mine per serenissimum antecessorem nostrum et nosmet ipsos ad Fidelitates Vestras edita, conuellunt: supplicatumque nobis, vt eiusmodi contributionum, tam antę per conuentus regni generales palatinatusąue Cracouiensis parti- culares, quam et per Fidelitates Vestras laudatarum ac in posterum laudan- darum, modum quam efficacissimum a retentoribus prouenientium, exigendi, de potestate nostra suprema regia inuenire et dexteram nostram ad id appli- care dignaremur. Quorum nos supplicationi vti iustae aequitatique consen- taneae benigne annuere volentes fortunisque ciuium et incolarum eiusdem ciuitatis nostrae Cracouiensis, qui sine vlla renitentia eiusmodi contributiones soluere consueuerunt, subuenire ciuitatemque nostram Cracouiensem ad pristi- num statum ac per consequens exactiones eiusmodi contributionum ad de- bitum ordinem reducere cupientes, rescripta nostra anteriora: primum qui- dem serenissimi antecessoris nostri Ioannis Casimiri de actu et data anni millesimi sexcentesimi quinquagesimi noni, d. 5 mensis Iulij, aliud vero no- strum anni millesimi sexcentesimi septuagesimi, mensis Octobris die (s) eo nomine ad Fidelitates W. e cancellaria regni emanata, nec non pro- cessum contra retentores eiusmodi contributionum per Fidelitates W. anno
453
millesimo sexcentesimo sexagesimo sexto, d. 14 mensis Augusti conscriptum, per serenissimum antecessorem nostrum d. 13 mensis Septembris anno eodem approbatum, per praesentes approbamus et vigore eorundem in toto contra eiusmodi retentores reassumimus, paenamąue triplicis pensionis, refusionis damnorum litisąue expensarum vna cum paena peculatus contra eos, qui rescripta, mandataąue nostra, solutionem eiusmodi contributionum eludentia vel differentia, seu citationes prosecutoriales ex eiusmodi causis contributio- num e cancellaria nostra exportauerit easąue in retardationem vel elusionem solutionis earundem contributionum, ąuouis nomine vocatarum; ad exactio- nem ciuitatis nostrae Cracouiensis exactorum pertinentium, tum modo suprascripto laudatarum quam in posterum laudandarum, opposuerit, inter- ponimus, ad solutionemąue tam summae principalis in contributiones ab opponente debitae, quam et triplicis pensionis vna cum refusione damnorum, litisąue expensarum repositionem adstrictum et adstrictos esse, sub paena peculatus debere declaramus : mandantes tam nobili et spectabili officio con- sulari, quam et praefato iudicio fisci ciuitatis nostrae Cracouiensis, per Fi- delitates Vestras (prout supradictum est) constituto, et per serenissimum an- tecessorem nostrum approbato, ut causas eiusmodi retentoribus memoratarum contributionum ąuibusuis per instigatorem tam praefati nobilis et spectabilis officij consularis Cracouiensis, quam et eiusdem iudicij fisci instituendas, eodem processu fisci iuxta ordinationes serenissimi antecessoris nostri et nostram, anterius prout supradictum est, factum iudicent, ad solutionemąue earundem contributionum, non obstantibus ąuibusuis rescriptis nostris in contrarium obtentis vel obtinendis, citationibusąue prosecutorialibus, per ąuempiam ex retentoribus interpositis vel in posterum interponendis, remis- saąue pro informatione per ąuempiam partium ad nos facienda, affectata, ąuosuis retentores adigant. Secus Fidelitates A^estrae pro gratia nostra offi- ciorumąue suorum debitis non facturae. Datum Varsauiae die XXIX mensis Aprilis, anno Domini M DC L XXII, regni nostri anno tertio. — Michael rex. — Hieronymus Pinoci reg. Mtis secretarius mppa.
Acta Consul. Crac. 43, str. 301.
1299. 1672. die ió. m. Maii, Cracoviae. Senatus consultum de iudicibus fisci.
Actum feria secunda postridie dominicae Cantate. — Spectabiles do- mini proconsul et consules Cracouienses, per schaedulas eo in negotio con- uocati ac legitime congregati existentes, approbando conclusionem honoratae communitatis ratione infrascriptorum factam, in ąuantum aliąua difficultas aut impetitio per ąuempiam contra dominos iudices fisci respectu iudicii cum retentoribus contributionum exercendi exorta fuerit, ipsos vnanimiter cum honorata communitate euincendos esse, vnanimibus votis et sententiis con- cluserunt, praesentibus mediantibus.
Acta Cons. Crac. 10, str. 16.
454
1300. 1672. die 1. m. Iulii, Cracoviae.
Senatus consultum de honorario ab ineuntibus sodalicium cum taberna- toribus solvendo.
Actum feria sexta in vigilia festi Visitationis BMV. — S^ectabiles dd. proconsul et consules ciuitatis Cracouiensis, per schaedulas in praetorio conuocati et legitime congregati existentes, eo propenso, quod multi homines et artifices ius ciuitatis suscipientes, pro tenuitate fortunae suae et artificii exiguitate honorarium pro iure ciuitatis spectabili magistratui offerunt; post hoc vero ad pinguiorem deuenientes fortunam, contubernium cum taberna- toribus (qui soliti honorarij 50 marcas pro iure ciuitatis dare consueuerunt) suscipiunt ; ideo vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt et in futu- rum obseruandum statuerunt, vt quicumque ex ciuibus ulterius artificij con- tubernium cum tabernatoribus susceperit propter braxandum ceruisiam, ho- norarium per tabernatores solui solitum, videlicet quinquaginta marcarum Polonicalium spectabili magistratui dare sit adstrictus. Praesentibus ad prae- missa mediantibus.
Acta Cons. Crac. 10, str. 21.
1301. 1672. die 7. m. Iulii, Varsoviae.
Michael rex Poloniae magistratui civibusque Casimiriensibus mandat, ne violentos ingressus in urbem suam, nec stationes nec conquisitiones mi- litum fieri patiantur.
Michael Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Kijouiae, Volhyniae, Podoliae, Podlachiae, Liuoniae, Smolensciae, Seueriae, Czerniechouiaeque. Spectabilibus et famatis proconsuli, consulibus, aduocato et scabinis totique communitati ciuitatis nostrae Casimiriensis ad Cracouiam, fideliter nobis dilectis, gratiam nostram regiam. Spectabiles et famati, fideliter nobis dilecti ! Doszło do wiadomości naszey przez pewnych consiliarzow naszych, iako Wiern. Wasze od rożnych ludzi rycerskich, do miasta naszego przerzeczonego Kazimierza nad prawa y zwyczaie o wolnościach iego, na stanowisku przechody, pokarmy, verbunki y consistentie ich, prawo sobie w tym wolności vsurpuiących, przenagaba- nia, insulty, molestie a pod czas y bram y pospolitego pokoiu violentie ponosić y częstokroć w takich razach iakoby w oblężeniach przez pewne czasy zostawać muszą. Co iz nietylko z ubliżeniem prawa pospolitego y przy- wileiow przerzeczonego miasta, ale tez powag naszey y stołecznego miasta naszego Krakowa niebespieczenstwem bydz musi, przetoz po Wier. WW, to mieć chcemy y surowo przykazuiemy, abyście Wier. WW. praw o wol- ności miasta, przerzeczonego naszego, iako Korony naszey antemuralis sta- nowionych, pilno przestrzegaiąc, takowych verbunkow y consistentij prócz
455
wyrazney woli naszey y słusznej w tym informatiey niepozwalali, nascia zas, naiazdy bram y pokoiu pospolitego violentie; na żadne niedbaiąc praetexty, prawem gdzie należy (chyba zęby vim vi przyszło repellere, sine tamen trans- gressione moderamiuis inculpatae tutelae) vindicowali et cnin iniuriantibiis czynili. A iz porty w murach publicznych z klasztorów poczynione, nietylko iako do zatrzymania y pokoiu pospolitego y bespieczenstwa, ale tez y dla przestrz%?enia rzeczypospolitey pożytków prawem są abrogowane, tedy y my pomienione takowe porty aby zamurowane y zagubione na roskazanie nasze a reąuisitią magistratu kazimierskiego były, zadamy. Inaczey Wier. WW, nieuczynicie dla łaski naszey y powinności vrzędu swego. Datum Varsauiae die VII0 mensis Iulii, anno Domini M DC L XXII, regni nostri IV0 anno. — Michał kroi. — X. Stan. Buzenski gnl. regent cancell. koron.
Dokument papierowy, opatrzony pieczęcią mniejszą koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
1302. 1672. die 11. m. Augusti, Cracoviae.
Senatus consultum de turribus moeniorum tormentisąue restaurandis.
Actum feria ąuinta postridie festi s. Laurentij. — Spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetorium eo in negotio conuocati ac legitime congregati existentes, sumptum pro repa- ratione turrium ciuitatis, tormentorum aliorurnąue ad securitatem ciuitatis pertinencium ex contribucionibus modernis quibuscumque prouidendum esse, vnanimibus votis et sententijs concluserunt.
Acta Cons. Crac. 10. str. 21.
1303. 1672. die 22. m. Augusti, Cracoviae.
Senatus consultum de munere militiae consulum pecunia redimendo.
Actum feria secunda antę festum s. Bartholomaei apostoli. — Specta- biles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiensis, per schaedulas in praetorio Cracouiensi conuocati et legitime congregati existentes, vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt, vt ij omnes, qui tenentur ad solutionem seruitij militaris ex medio spectabilis magistratus, idem servitium persoluant iuxta taxam. Praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Cons. Crac. 10, str. 25.
45 6
1304. 1672. die 24. m. Augusti, in łanowiec.
Michael rex Poloniae magistratum civesque Cracovienses hortatur, ut ad urbem muniendam operam adhibeant.
Michał z Bozey łaski kroi polski, wielki xiąze litewski, ruski, pruski, mazowiecki, zmudzki, kiiowski, wołhynski, podolski, podlaski, smoleński, siewierski y czerniechowski. Slachetnym burmistrzowi, raycom, woytowi, przysięznikom y całemu pospólstwu miasta naszego stołecznego Krakowa, wiernie nam miłym, łaskę nasze królewską. Slachetni, wiernie nam mili! Mamy te wiadomość, iz Wiera. Wasze dosyć czyniąc prawu pospolitemu, pod czas niebespieczny y pospolitego ruszenia sto piechoty sumptem swym zaciągnęliście: co iako Wiera. Wasz. approbamus , tak pilno ex praesenti status necessitate mieć chcemy, aby Wiera. Wasze pod te niebespieczenstwa wszelaką około miasta naszego stołecznego mieli ostrożność ; bramy tylko dwie y fortkę świecką otwierali, a zawarte na noc nikomu otwierać nie wa- żyli się ; insze drugie bramy pozawalać, także fortki w murach v niektórych z wielebney kapituły y u oycow Karmelitów bosych zostaiące, podług con- stitutiey anni 1661 zamurować kazali, zaś otwarte bramy żołnierzami swemi (których wespół z officierami w protectią nasze bierzemy y za własnych naszych bydz declaruiemy) opatrzone trzymali, mury, baszty w naleźytey pod te niebespieczne czasy mieli ostrożności ; praesidium zas, iezeliby kto iakie z commendą do miasta naszego stołecznego chciał wprowadzać, onego bez wyraźnego ordinansu y roskazania naszego abyście przymowac nie wa- żyli się y ninieyszym listem Wiera. Wasz. serio przykazuiemy y koniecznie to mieć chcemy. Co vczynicie Wiern. Wasze z powinney ku Maiestatowi naszemu wiary y dla łaski naszey. Dan w łanowcu dnia XXIV mca sierpnia, roku Pańskiego M DC L XXII, panowania naszego czwartego roku. — Michał kroi.
Oryginał papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową, poniżej tekstu wyciśniętą.
1305. 1672. die 29. m. Augusti, Cracoviae.
Senatus consultum de praesidio militari sustendando.
Actum feria secunda antę festum s. Aegidij abbatis. — Spectabiles dd. proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetorio con- uocati et legitime congregati existentes, eo considerato, quod milites prae- sidiarij ciuitatis, ąuibus seruitium militare per ciuitatem soluitur, pro defen- sione totius ciuitatis fouentur et sustentantur, ideo ąuemadmodum omnes lapideas ciuitatis et spiritualium lapideas a solucione istius seruitij militaris liberas esse non posse, vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt.
Acta Cons. Crac. 10, str. 26.
457
1306. 1672. die 30. m. Augusti, Cracoviae. Senatus consultum de urbe munienda.
Actum feria tertia antę festum s. Aegidij abbatis.
§ 1. Spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetorio conuocati et legitime congregati existentes; inhae- rendo mandato SRMtis, ad se recenter emanato; iuxta obloquentiam eiusdem in apertione portarum ciuitatis procedendum esse, concordibus votis et sen- tentijs concluserunt.
§ 2. Excellens et spectabilis magistratus Cracouiensis, per schaedulas in praetorium conuocatus, protestatus solenniter, in ąuantum dla niepłacenia piechocie y retentow do skarbu należących na poprawienie municij co złego na miasto padło (quod Deus auertat), albo ij piechota zęby sie zatrzijmac niemogła, tedy to non culpa magistratus ale culpa tijch, ktorzij płacie nie chcą takowego żołdu y retentow, hac sua manifestatione ad praemissa me- diante.
§ 3. Idem qui supra, non esse mittendos magnates in ciuitatem , nisi in certo numero famulorum et militum, ob pericula imminentia concluserunt.
Acta Cons. Crac. 10, str. 26.
1307. 1672. die 5. m. Septembris, Cracoviae.
Senatus consultum de urbe perscrutanda et de servitio, quod grabarka dicebatur.
Actum feria secunda antę festum Natiuitatis BMV. — Spectabiles do- mini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetorio Cracouiensi conuocati et legitime congreg"ati vna cum honoratis Quadraginta viris existentes, ad puncta per illustrissimum et reuerendissimum dominum episcopum Cracouiensem proposita, vnanimibus votis et sententijs suis con- cluserunt :
§ 1. Inprimis reuisionem ciuitatis per officium spirituale, castrense et consulare Cracouiense clausis portis et lapideis ciuitatis peragendum esse.
§ 2. Ratione vero seruitij grabarka dicti, supplicandum esse eidem illu- strissimo et reuerendissimo domino episcopo nomine totius ciuitatis, vt ha- bita ratione modernorum onerum ciuitatis tum incommoditate temporum, possit esse ciuitas ab hoc onere libera. Si vero aliter fieri non poterit, vt etiam lapideae spiritualium et nobilium personarum propter inquilinos, qui seorsiue ad id onus ferendum tenentur, personas ex lapideis ad id onus ex- pediant et mittant.
§ 3. Quoad contributionem korzo%ve affectatam, eam contributionem satius a qualibet olla per solidum constituendam et proponendam esse.
Acta Cons. Crac. 10, str. 28.
58
458
130$. 1672. die 16. m. Septembris, Cracoviae. Senatus consultum de defensione urbis.
Actum feria sexta post festum Exaltationis s. Crucis proxima. — Spec- tabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetorio ad prouidendum securitatem ciuitatis propter imminentia pericula conuocati et vna cum honoratis 40 viris legitime congregati existentes, puncta infra seąuentia prouidendam securitatem ciuitatis vnanimibus votis et sententiis suis concluserunt et constituerunt.
§ 1. Ac inprimis capitaneo militum ciuitatis serio demandauerunt, vt milites sibi commissos, in bono ordine et disciplina militari teneat; ipsos in exercitio militari saepe exercitet et cum nobili ac spectabili Stanislao Segnic consule Cracouiensi, qui pro superintendente militum eorumdem est electus, conferat, communicatisąue consiliis bonum ordinem inter eosdem milites teneat et conseruet. Ouibusąuidem militibus, vt alacriores ad defensionem ciuitatis reddantur, vestes alias bursas comparandas esse constituerunt ; quod vt celerius fieri possit, nobilem ac honorabilem Gaudentium Zacherla senio- rem scabinum Cracouiensem rogauerunt, vt ad comparacionem vestiturae eiusdem manum admoueat.
§ 2. Et ąuoniam interest ciuitati, ne his turbulentis temporibus ciues et incolae ciuitatem deserant, imo pro defensione eiusdem remaneant, ideo publicandum intimauerunt, vt nemo ciuium audeat ex ciuitate discedere, idąue sub poena confiscationis bonorum et alijs arbitrarijs; tum etiam in portis ciuitatis demandandum esse, ąuatenus reuisionem curruum ex ciuitate discedentium reuideant (s), ne bonis ciuium faeminis tan- tum et mulieribus liber egressus et discessus ex ciuitate conceditur.
§ 3. Ne vero in ciuitate homines otiosi et vagabundi reperiantur, reui- sionem iam antea institutam, continuandam et perficiendam esse.
§ 4. Quod vero spectat custodiam per ciues ąuotidie obseruari solitam, ąuoniam multi ciues eam custodiam negligunt et in personis suis eam non obeunt, concluserunt, vt amodo omnes in personis suis tam in portis ciui- tatis, quam et in praetorio custodiam eandem perficiant, idąue sub poena 14 marcarum super ditioribus, carceris vero super pauperioribus et aliis arbi- trariis, irremissibiliter absąue ąuouis processu et figura iudicii, non rece- dendo ex praetorio, super inobedientibus extendenda.
§ 5. Victualia ąuoąue, vt non solum ciues Cracouiae manentes, sed et aliae personae omnes et ij, qui Cracouiam ueniunt hicąue manere voluerint, ad medium annum habeant, admonendum et praecustodiendum esse.
§ 6. Puluerem ąuoąue tormentarium ex summa per illustrissimum et re- uerendissimum dominum episcopum Cracouiensem ciuitati accomodata, emen- dum esse, tormentaąue et apparatus bellicos ad defensionem necessarios, ex summa eadem reparandos et constituendos esse, concorditer concluserunt.
Quae puncta die crastina communitati intimanda et publicanda esse statuerunt, praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Cons. Crac. 10, str. 29.
459
1309. 1672. die 17. m. Septembris, Cracoviae.
Senatus consultum de coenobio et ecclesia patrum Carmelitarum in Arenis munitionibus urbis Cracoviae adiungendis.
Actum sabbatho post festum Exaltationis s. Crucis proximo. — Spec- tabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas trinas in negotio infrascripto conuocati ac legitime congregati existentes; instantiae religiosorum patrum Carmelitarum in Arenis condescendentes, vna- nimibus votis et sententijs suis consensum suum praebuerunt, quatenus ipsi munitionem ecclesiae in Arenis totiusąue conuentus in ciuitatem Cracouien- sem immittant iuxta delineationem plantae porrectam ; his tamen adiectis conditionibus; vt religiosi patres eandem munitionem sumptibus proprijs absąue damno et praeiudicio priuatorum faciant et extruant, et factam ac extructam conseruent ac defendant et sumptum pro conseruatione proui- deant ; casu vero ingruentis periculi sufficientiam pro defensione, vtpote tor- menta, globos, victualia et iustum numerum praesidiariorum habeant, neąue sibi iurisdicionem aliąuam intuitu eiusdem munitionis vsurpent. Quibus con- ditionibus, in ąuantum per religiosos patres non fuerit satisfactum, tunc extruendae eiusdem munitionis libera erit ciuitati demolitio, cuius fortifica- cionis approbacionem a tota republica impetrent et obtineant. Praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Cons. Crac. 10, str. 31.
1310. 1672. die 30. m. Septembris, in castris ad Gołąb positis.
Michael rex Poloniae adiungendi coenobium et ecclesiam patrum Car- melitarum in Arenis munitionibus urbis Cracoviae dat potestatem.
Michał z Bozey łaskj kroi polskj, wielki xiąze litewskj, ruskj, pruskj, mazowieckj, zmudzkj, kiiowskj, wołynskj, podolskj, podlaskj, inflantskj, smo- leń skj , siewierskj i czerniechowskj. Nobilibus et spectabilibus proconsuli, consulibus; totiąue magistratui ciuitatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis; gratiam nostram regiam. Nobiles et spectabiles, fideliter nobis di- lecti ! Przełożona nam iest prośba zakonników Karmelitów z Piasku na kra- kowskim przedmieściu, którą do nas zanoszą, aby klasztor y kościół pod tytułem naswietszey Panny mogli fortyfikowac et in casum nieprzyiacielskiey imprezy municyą taką opatrzyć, ktoraby impet nieprzyiacielskj wytrzymała, a zęby tasz fortyfikacya z miastem Krakowem miała kommunikacyą y z mu- rami krakowskięmi miała connexionem. Co iako rzecz baczęmy słuszną, tak żądamy y chcemy to mieć po Wiern. WW. abyście za wiadomością wie- lebnego w Bogu xiędza biskupa krakowskiego y za radą tych, którzy mili- tarem rozumieią architecturam , tymże zakonnikom dozwolili te fortifikacyą zacząć y kończyć; którą iezeliby przyszło do murów krakowskich przez cu-
460
dze grunty prowadzić, Wier. WW. wynaydziecie sposób, aby to mogło bydz bez ukrzywdzenia tych, którym te tam należą grunty. Niewątpięmy, ze Wiera. WW. uczynicie to dla łaski naszey y z powinności vrzędu swego. Dąn w obozie pod Gołębiem, dnia XXX miesiąca września, roku Pańskiego M. DC. LXXII, panowania naszego IV roku. — Michał kroi. — X. Stan. Buzenskj generał y regent cancell. koronny mppa.
Z kopił spółczesnej niepoświadczonej.
1311. 1672. die 5. m. Octobris, Cracoviae.
Senatus consultum de militibus capitanei Trembowlensis ad praesidium urbis recipiendis.
Actum feria ąuarta postridie festi s. Francisci confessoris. — Specta- biles domini Ioannes Romanowicz proconsul, Gabriel Ochocki m. d. Fran- ciscus Rolinski m. d. Hyacinthus Łopacki m. d. Albertus Sztameth, Valen- tinus Smidt, Andreas Belli, Nicolaus Królik, Ioannes Pernus, Nicolaus Fabys, Stanislaus Segnic, Casimirus Cantelli, Antonius Luchini, consules Craco- uienses, per schaedulas in praetorio Cracouiensi conuocati et legitime con- gregati existentes, milites sexaginta magnifici domini capitanei Trembowlensis ad praesidium ciuitatis iuxta concordiam cum eodem mgnifico domino ca- pitaneo factam, suscipiendos esse, siąuidem pecunia pro iisdem militibus eidem magninco domino capitaneo per spectabilem Casimirum Cantelli con- sulem Cracouiensem data et exposita est, vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt. Praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Cons. Crac. 10, str. 33.
1313. 1672. die 10. m. Octobris, Cracoviae.
Senatus consultum de servitio militari pecunia redimendo.
Actum feria secunda post festum s. Francisci confessoris. — Spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetorio conuocati et legitime congregati existentes, vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt, vt ad praesens omnes seruitium militare iuxta taxam per- soluant, cum ea praecustoditione, quod ii, qui se grauatos taxa ad praesens facta sentiunt, circa aliam subseąuentem taxam saluam moderationem habe- bunt. Praesentibus ad praefata mediantibus.
Acta Cons. Crac. 10, str. 33.
4ÓI
1313. 1672. die 13. m. Octobris, Cracoviae.
Senatus consultum de contributione ad stipendium militibus praesidiariis solvendum, a Iudaeis conferenda.
Actum feria ąuinta antę festum sanctae Heduigis electae. — Specta- biles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae , per schaedulas in praetorium in negotio infrascripto conuocati ac legitime congregati existentes, inhaerendo senatus consilio (s) die 23 Septembris anno millesimo sexcentesimo quinquagesimo octauo facto, tum et rescripto regio emanato atąue consuetu- dini antea obseruari solitae, ąuatenus infidi Iudaei pro stipendio militum praesidiariorum ciuilium septimanatim per fiorenos centum persoluant, casu vero denegatae solucionis; ipsos in ciuitatem non esse admittendos, vnani- mibus votis et sententijs concluserunt. Quam conclusionem honorati 40 viri (s).
Acta Cons. Crac. 10, str. 34.
1314. 1672. die 19. m. Octobris, Cracoviae.
Senatus consultum de causis criminalibus.
Actum feria ąuarta post festum s — Spectabiles domini
proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetorio conuo- cati et legitime congregati existentes, causas criminales ratione violentiae in ciuitate perpetratae, tam in consulatu Cracouiensi quam et composito iudicio criminaliter attentandas et continuandas esse, concordibus votis et sententijs suis concluserunt.
Acta Cons. Crac. 10, str. 35.
1315. 1672. die 17. m. Novembris, Cracoviae.
Senatus consultum de contributione, quae »pobor« dicebatur, ab incolis suburbii Cerdonici exigenda.
Actum feria ąuinta post festum s. Martini episcopi proxima. — Spec- tabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiensis, per schaedulas in praetorium conuocati ac legitime congregati existentes, vnanimibus votis ac sententijs concluserunt, ąuatenus possessores domorum et fundorum in suburbio Cerdonico existentium, non iuxta taxam antę incursionem Sueticam, sed iuxta modernam in anno currenti die 19 Septembris factam, contribu- tionem publicam pobór dictam extradant. Praesentibus ad praemissa rae- diantibus.
Acta Cons. Crac. 10, str. 37.
ĄÓ2
1316. 1672. die 19. m. Decembris, Cracoviae.
Senatus consultum de loco in praetorio iudiciis consularibus et scabi- nalibus exercendis designando.
Actum feria secunda antę festum s. Thomae apostoli proxima. — Spec- tabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetorio Cracouiensi conuocati et legitime congregati existentes, cupientes locum commodum iudicijs nostri officij consularis; quam iudicij aduocatialis et scabinalis Cracouiensium accomodare, siąuidem stuba consularis iudicijs palatinatus Cracouiensis occupabitur; vnanimibus votis et sententijs suis con- cluserunt, vt eo tempore, quo iudicia palatinatus confoederationis Captur dictae, in stuba consulari celebrabuntur, iudicia et sessiones spectabilium do- minorum consulum Cracouiensium in stuba aduocatiali et scabinali, aduo- catialia vero et scabinalia in hippocausto, tergo praetorij, vbi theloneum ciuile exigebatur, peragantur. Theloneum vero ciuile in testudine seu fornice penes hippocaustum, vbi antea theloneum exigebatur, exigatur, in qua testu- dine domini lonchaeri ciuitatis fornacem fieri procurabunt, vnanimibus votis et sententiis suis concluserunt.
Acta Cons. Crac. 10, str. 39.
1317. 1673. die 19. m. Ianuarii, Cracoviae.
Senatus consultum de contributionibus civilibus.
Actum feria quinta antę festum ss. Fabiani et Sebastiani mart. — Spec- tabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetorium legitime conuocati ac congregati existentes, delatam contributio- num lapidearum nobilium et spiritualium personarum offerendam esse eo modo, quo et antea offerrebatur, demptis tamen pro hac vice lapideis magni- ficorum dd. iudicum palatinatus Cracouiensis, vnanimibus votis et sententijs concluserunt.
Acta Cons. Crac. 10, str. 43.
1318. 1673. die 31. m. Ianuarii, Cracoviae.
Senatus consultum de contributione, quae »czopowe« dicebatur, exigenda.
Actum feria tertia antę festum Purificationis b. M. v. proxima. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens pro- uidus Adamus Sobierayczyk m. r. g. in vim suae verae ac fidelis relationis recognouit, quia ipse ex mandato officij consularis Cracouiensis publicatio-
4Ó3
nem infrascriptam in ąuatuor partibus fori Cracouiensis, populo ad sonum tubae congregato, alta et sonora, intelligibiliąue voce die hodierna publicauit, tenore verborum tali : Panowie raczcie WMM. wiedzieć, iz czopowe drugie blisko na przeszłym seymiku woiewodztwa krakowskiego pozwolone iest miastu Krakowowi, którego exactia ma się poczynać od dnia iutrzeyszego. Przeto przestrzega vrząd y roszkazuie , aby takowe czopowe tak od piwa, gorzałek, miodów y inszych liąuorow oddawano do rąk pana Pawlikowica miesczanina krakowskiego, iako arendarza takowego czopowego od pomie- nionego czasu. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam fidelem fecit relationem.
Acta Cons. Crac. 43, str. 412.
131$). 1673. die 20. m. Februarii, Cracoviae.
Senatus consultum de militibus praesidiariis retinendis.
Actum feria secunda postridie dominicae Inuocauit. — Spectabiles do- mini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetorio conuocati et legitime congregati existentes, certis rationibus milites praesi- diarios ciuitatis non esse mittendos, sed in eodem numero seruandos, con- cordibus votis et sententiis suis concluserunt.
Acta Cons. Crac. 10, str. 48.
1320. 1673. die 21. m. Februarii, Cracoviae.
Senatus consultum de villa Czarnawieś suburbio, quod »Cerdonia« dice- batur, adiungenda.
Burmistrz y rada miasta stołecznego Krakowa, wiadomo czyniemy, komu to wiedzieć należy, iż my powziąwszy pewną wiadomość z relatiey deputatów naszych, zesłanych na rachunki Czarnowsianow, do iurisdictiey naszey należących, iz cisz Czarnowsianie żadnego porządku w wybieraniu składek nie zachowuią y rachunków słusznych nieoddaią, z krzywdą wielu ludzi vbogich, do tego ze sobie schaczki osobne czynią y starszych niepo- trzebnie obieraią, maiąc vrząd przedmieścia garbarskiego, którego iurisdictiey są od nas zleceni, y z ktoremi w pospólstwie o wszytkich składkach znosie się powinni, tedy zabiegaiąc temu rozdwoieniu, a chcąc iako naylepszey (s) porządek między niemi y przedmiesczany garbarskiemi vczynic, takową ordi- natią, będąc na ratuszu przesz ceduły zgromadzeni, postanowiliśmy y po- stanawiamy:
§ 1. Naprzód Czarnowsianow wszytkich, iako iedney iurisdictiey są podlegli, tak do iednego pospólstwa z przedmiesczany garbarskiemi onych incorporuiemy, tak ze od tych czas Czarnowsianie żadnych osobnych scha-
464
dzek miewać niepowinni, ale obesłani przesz pana woyta garbarskiego do pospólstwa, w iednymze pospólstwie z przedmiesczany garbarskiemi bywać y spoinie radzie, składki tak na publiczne iako y na prywatne potrzeby postanawiać, exaktorow iednego z przedmiesczanow, drugiego z Czarney wsi obierać maią, ktorzyto exaktorowie obadwa w pospólstwie przesz pana woyta obesłanym, kazdey składki rachunki czynie będą powinni. Tych zas, ktorzyby iakiey składki niewydali albo wydać niemogli, panu woytowi gar- barskiemu oddawać beda.
Ki Ki
§ 2. Druga. Starszych żadnych Czarnowsianie obierać sobie niemaią, poniewasz pod vrzędem garbarskim zostaią y do iednego pospólstwa należą; iednak exactor z Czarnowsianow obrany, przy wydatkach, ktoreby wyda- wane były na vspokoienie żołnierza, bywać ma dla wiadomości, na co pie- niądze wydane będą.
§ 3. Trzecia. A że z dawności Czarnowsianie trzecim groszem przykła- dali się do przedmiesczan garbarskich na żołnierza, tedy y napotym także trzecim groszem przykładać się będą powinni.
§ 4. Czwarta. Każdą składkę Czarnowsianie z zagonów sześciseth wy- bierać maią, rachuiąc w to i zagonów czterdzieści dwa, które brackiemi albo gromackiemi zowią, o których zagonach decizyą nasze do dalszey infor- matiey naszey sobie zachowuiemy. Aby iednak Czarnowsianie nietylko z tych zagonów, które maią na Czarney wsi, ale tesz y z tych, które maią na przed- mieściu garbarskim albo od duchownych trzymaią, składki płacili, nakazu- iemy. W czym wszytkim Czarnowsianie zachować się y vrzędowi garbar- skiemu posłusni bydz powinni pod wiezieniem y inszemi winami, iakie kto zasłuży. W czym by tesz która strona sobie krzywdę iaką pretendowała, wolny recurs y appellatią do vrzedu naszego maią sobie pozwoloną.
Ktorąto ordinatię nasze pod pieczęcią z podpisem pisarza miasta wydać roszkazalismy. Działo się na ratuszu krakowskim, we wtorek po Wstępney niedzieli w post, dnia dwudziestego pierwszego miesiąca lutego, roku Pań- skiego 1673.
Acta Consul. Crac. 43, str. 422.
1331. 1673- die 10. m. Martii, Varsoviae.
Michael rex Poloniae magno procuratori Cracoviensi mandat, ne a civi- bus Casimiriensibus iniustas contributiones exigat.
Michał z Bozey łaski kroi polski, wielki xiązę litewski, ruski, pruski, mazowiecki, zmudzki, kiiowski, wołyński, podolski, podlaski, inflantski, smo- leński, siewierski y czerniechowski. Wielmożnemu Stanisławowi Skarszew- skiemu, kasztellanowi woynickiemu, wielkorządzcy krakowskiemu, droho- byckiemu naszemu staroście, vprzeymie nam miłemu, łaskę nasze królewską. Wielmożny, vprzeymie nam miły! Lubo miasteczko nasze Kazimierz przy Krakowie z Stradomiem y przyległosciami swemi prawem y constitutią anni 1635 et anni 1652, także antecessorow naszych y nas samych za pano-
4<J5
wania naszego przywileiami, rescriptami częstemi y vniwersłami od wsze- lakich statiy, consistentiy zimowych, trzechdniowych chlebów, pokarmów, przechodow, odpoczynków y inszych, którymkolwiek nazwanych imieniem powinności y angariy żołnierskich wszelkiey tak naszey iako y rzeczpospo- litey militiey ludzi było zdawna y iest, iako Krakowa, miasta naszego sto- łecznego, antemurale zachowane y od pospolitowania z włościami naszemi wielkorządowemi y powinnościami ich (prócz samych tylko prouentow, do stołu naszego królewskiego z dawna według lustratiy należących) dla pre- rogatyw iego z dawna iemu służących, osobliwym sposobem praeserwowane, y lubo conseruatio y protectio praw iego, swobód y praerogatiw do Vprzey- mosci W. iako brachium nostrum regale należy, przecie iednak Vprzeymosc W. iako nam per certos consiliarios nostros imieniem tegosz miasteczka quaes- tum et expositum est, onoz y obywatelow iego, którzy przy wniwecz obró- ceniu na substantiach swoich od nieprzyiaciela koronnego y wydawaniu rzeczypospolitey vstawicznych podatków od zaczęcia sie niebespieczęnstw w oyczyznie, piechoty kilkadziesiąt na praesidium suis stipendiis conthme chowaią, mury, baszty y bramy temporum iniuria powalone, propriis prawie reparant sumptibus , do takowych y tym podobnych żołnierskich pod tera- znieyszy czas, gdyśmy na pewne summy chorągwiom naszym do dóbr na- szych wielgorządowych assignatią wydali, niepowinnie y obciązliwie angariis przyciskasz y do ponoszenia ciężarów takowych nienalezących pociągasz. Iz tedy takowe na pomienione miasto Kazimierz ciężarów niepowinne wkła- dania y do powinności miasteczek y wsi wielkorządowych także składek zagęszczone pociągania, samey słuszności y prawom iego wielkim bezpra- wiem są, po Vprzeymosci W. mieć to chcemy, aby toz pomienione mia- steczko y obywatele iego z atinentiami swemi do żadnych składek, powin- ności y angariy z włościami wielkorządowemi tak na żołnierza wszelkiego iako y na inne obuenientia z ordinansu y roskazania Vprzeymosci W. po- ciągane direcłe vel indirecte, tak teraz iako y napotem niebyło, ale aby przy swych prawach y swobodach wcale zostawało. A luboby iakie od nas abo z cancellariey naszey assignatie abo rescripta, prawom miasta pomienionego Kazimierza przeciwne, ad malam informationem wyszły, takowe wszytkie ze zadney wagi mieć nie maią, assignatie zas zęby bez wyrazney y osobliwey declaratiey naszey aby niebyły przyimowane, declaruiemy. Inaczey tedy Vprzeymosc Wa. niemasz vczynic, dla łaski naszey y z powinności vrzędu swego. — Dan w Warszawie dnia Xa miesiąca marca, roku Pańskiego M D CLXXIII°, panowania naszego IV roku. — Michał kroi.
Dokument papierowy, opatrzony pieczęcią mniejszą koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
1332. 1673. die 13. m. Aprilis, Cracoviae.
Senatus consultum de munitionibus urbis reficiendis.
Actum feria quinta antę dominicam Misericordiae proxima. — Specta- biles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in
59
4Ó6
praetorium legitime conuocati et congregati existentes, ąuatenus nobilis et spectabilis Martinus Lochman consul Cracouiensis, vti ad restaurationem for- tificationis ciuitatis deputatus superintendens, una cum nobili Chelmer maenia ruinosa ąuamprimum restaurari procuret, sumptum uero ąuatenus nobiles exactores contribucionis ducillaris iuxta necessitatem expediant; vnanimibus votis et sententiis concluserunt.
Acta Cons. Crac. 10, str. 54.
1333. 1673. die 17. m. Aprilis, Cracoviae.
Magistratus consularis Cracoviensis collegae suo Martino Lochman destructas munitiones urbis reficiendas committit.
Actum feria secunda postridie dominicae Misericordiae. — In residentia officij consularis Cracouiensis personaliter existentes nobiles et spectabiles Martinus Lochman et Valentinus Smidt, consules Cracouienses, vti ad visio- nem infrascriptam a śpectabili magistratu deputati, relationem visionis suae, manu sua subscriptam, fecerunt et ad acta praesentia obtulerunt tenoris talis : My nizey podpisani, będąc a śpectabili magistratu do reuizyey ruin około miasta deputati, wyslismy tedy z roszkazania IchMosciow y spoinie z wiel- możnym IMpanem sędzią krakowskim wszytkę circumferentię miasta obe- slismy y ruiny wszytkie y mieysca potrzebuiące reperatiey zrewidowaliśmy, których ruin circumcirca niemało się znayduie et quam celerrimam repara- tionem potrzebuią, iednak dla sczupłego sumptu we wszytkich potrzebuiących mieyscach reparatię zaczynać (s). A ze mikołayska brama naypilniey potrze- buie reparatiey, która z gruntu minowana y mieyscami cale gruntów niema, ściany bokami od spodku splozły się y mur powypadał, przesz co wierzchem mur znacznie na pułtora się łokcia wydął y cale porysował, ze bok in dies upadkiem znacznym groził, iakoszby niechybnie po krótkim czasie do teyże ruiny i upadku przyszło : stanęło tedy zdanie lego Mości pana sędziego kra- kowskiego, aby naprzód od reparatiey tey bramy mikołayskiey zacząć for- tificatię y zęby nieodwłocznie do skutku tę robotę przywieść, ordynatia lego Mości, także aby antemurale od grodzkiey do nowey bramy, w którym mieysca są takie, ze snadny przystęp y aggres do miasta iest, iako naypilniey reparare y tę obstacula pozawierac, iako y muru sztukę wierzchniego, który cale bez fundamentu bywszy, spadł y zruinował się, takowy aby ex funda- menta- wywieść y na skarpę wymurować. A ze facillimus accessus do bramy mikołayskiey iest y rożne obstacula do łatwego przystępu to mieysce ma, visum est lego Mości panu sędziemu iako y nąm, aby przed tąmze bramą reuellin wymurowany dac z fossatem, y takową iako naylepiey opatrzyć, gdysz oprócz tego, gdyby niemiała bydz ta brama zprzodku reuellinem opa- sana, niechybnieby w ruinę poszła, gdysz cale sie zarysowała y w pole się pochyliła. Co dla lepszey informatiey WM. naszym MMpanom tę relatią nasze podaięmy. W Krakowie die duodecima Aprilis millesimo sexcentesimo septuagesimo tertio. Marcin Lochman s. IKMci mp. Yalenty Smidt mp.
467
Qua audita relatione nobiles et spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiensis, per schaedulas in praetorio conuocati et legitime con- gregati vnacum honoratis Quadraginta viris existentes; inhaerendo eidem relationi; plenariam facultatem nobili et spectabili domino Lochman collegae suo; ut loca in relatione specificata, quae celerrima indigent circa muros et portas ciuitatis reparatione, quantocius reparet, vnanimibus votis suis et sententijs dederunt et concesserunt, dantąue et concedunt praesentibus, vtque pro eadem reparatione nobiles exactores contributionis ducillariae sumptum necessarium iuxta schaedulas manibus nobilium Pauli Popiołek loncheri et Isaaci Chelmer subscriptas suppeditent, itidem vnanimiter concluserunt, praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Cons. Crac. 43, str. 456.
1324. 1673. die 29. m. Augusti, Cracoviae.
Senatus consultum de contributione , quam Iudaei pro sustentatione militum praesidiariorum solvere debent; minuenda.
Actum feria tercia ipso festo Decollationis s. Ioannis baptistae. — Spectabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedu- las in praetorium conuocati ac legitime congregati existentes, quandoquidem ad praesens centum milites praesidiarij tantum fouentur, proinde adhaerendo submissioni infidorum, quatenus ipsi medietatem, videlicet viginti quinque florenos septimanatim persoluant, vnanimiter concluserunt.
Acta Cons. Crac. 10, str. 73.
1325. 1673. die 26. m. Septembris, Cracoviae.
Senatus consultum de braxatoriis quibusdam demoliendis.
Actum feria tercia post festum s. Matthaei apostoli et euang'elistae. — Spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiensis; per schae- dulas in praetorio conuocati et legitime congregati existentes; eo conside- rato; quod tabernatores Cracouienses toties admoniti existentes; braxatoria in lapideis suis in parte superiori existentes; hucusque vigore anterioris con- clusionis demolire neglexerint, ideo ad demoliendum braxatoria eadem ho- noratum capitaneum praetorij cum familia praetoriana deputauerunt et de- putant, praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Cons. Crac. 10, str. 76.
468
1320, IÓ73- die 2°- m- Novembris, Cracoviae.
Senatus consultum de militibus praesidiariis conducendis.
Actum feria secunda pridie festum Praesentationis BMV. — Spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetorio conuocati et legitime congregati existentes, prouidendo securitati ciuitatis, milites centum sexaginta colligendos esse, vnanimibus votis et sentencijs suis concluserunt.
Acta Cons. Crac. 10, str. 85.
1337. 1673. die 30. m. Decembris, Cracoviae.
Senatus consultum de ponte ad portam Slavcoviensem instituendo.
Actum sabbatho post festum ss. Innocentum proximo. — Spectabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in negotio infrascripto conuocati ac legitime vna cum honoratis Quadraginta viris con- gregati existentes, considerato, quod in ciuitatem aduenientibus de eaąue exeuntibus non nisi per solam portam s. Floriani patet aditus et exitus, pons quoque in eadem porta s. Floriani assiduis curribus territur ac cor- rumpitur, agitur quoque de commoditate aduenientium hospitum, proinde pontem alium in porta Slawcouiensi omnino extruendum esse ac sumptum pro eodem extruendo ex peccunia a nobili Hieronimo Faccheris ratione decimae et contributionum per olim nobilem et honoratum Octauium Faccheris scabinum Cracouiensem retentarum, proueniente, recepta ac in deposito ciuitatis existente, accipiendum esse, vnanimibus votis et sententiis concluserunt.
Acta Cons. Crac. 10, str. 91.
132*. 1674. die 8. m. Ianuarii, Cracoviae.
Senatus consultum de contributionibus a hominibus potestati nobilium subiectis, non exigendis.
Actum feria secunda post festum ss. Trium Regum proxima. — Spec- tabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae , per schaedulas in praetorio Cracouiensi conuocati et legitime congregati existentes, vnani- mibus votis et sententijs suis concluserunt, ne a subditis nobilium in portis ciuitatis vllae exactiones exigantur, praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Cons. Crac. 10, str. 94.
469
1329. iÓ74- die 25. m. Ianuarii, Cracoviae.
Promulgatio decreti conventus Prossoviensis, quo vectigal in potulenta impositum, civitati Cracoviensi munitionum exstruendarum gratia intra an- num prorogatur.
Actum feria tertia post festum sanctae Agnetis virginis et martyris proxima. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia persona- liter veniens prouidus Matthaeus Makowski , ministerłalis regni generalis, in vim suae verae ac fidelis relationis recognouit, se ex mandato nobilis ac spectabilis magistratus Cracouiensis die hodierna infrascripta in ąuatuor par- tibus fori Cracouiensis, Clepardiae vero in consuetis duobus locis, cum scitu honorati proconsulis, ad sonum tubae populo congregato alta et sonora intel- ligibiliąue voce publicasse et ad notitiam omnium deduxisse, tenore tali: Panowie raczcie WM. wiedzieć, iż iasnie wielmożni, wielmożni IchMM. wo- iewodztwa krakowskiego na seymik proszowski pro die 29. Decembris roku 1673 zgromadzeni, czopowe extraordynaryine miastu Krakowowi na repa- racyą fortificatiey dnia trzynastego grudnia roku tysiącznego szescsetnego siedmdziesiątego drugiego, od pierwszego dnia lutego roku blisko przeszłego do roku na reparacyą y municyą miastu Krakowowi pozwolone, teraz znowu na dokończenie teyze fortificatiey y municyey, na wyzey pomienionym sey- miku proszowskim dnia dwudziestego dziewiątego grudnia roku tysiącznego szescsetnego siedmdziesiątego trzeciego odprawionym, od dnia pierwszego lutego roku teraznieyszego zaczynaiąc, do zupełnego roku, który się kończyć będzie pierwszego dnia także lutego w roku 1675 przypadaiącego, wybierać z miast Krakowa y Kleparza, także ze wszytkich gruntów, około tych miast będących, od piw, gorzałek tak prostych iako y przepalanych, także mio- dów, wyimuiąc tylko od płacenia tego czopowego same piwa przewoźne, prorogowali. Zaczem abyście WM. takowe liąuory szynkuiący y przedaiący tosz czopowe do rąk IMpana Stanisława Segnica rayce krakowskiego, albo tego, którego lego Mć do wybierania go naznaczy, od pierwszego dnia lutego blisko nastempuiącego zaczynaiąc, asz do zupełnego roku wcześnie oddawali, vrząd radziecki krakowski WM. do wiadomości podaie y prze- strzega. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam fidelem fecit relationem.
Acta Consul. Crac. 43, str. 583.
1330. 1674. die 12. m. Februarii, Cracoviae.
Promulgatio literarum universalium de militibus, qui signa reliquerunt, ad signa congregandis.
Actum feria secunda post dominicam Inuocauit quadragesimalem pro- xima. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter
47°
veniens prouidus Matthias Makowski, m. r. g. in vim suae verae ac fidelis relationis recognouit, se infrascripta die hodierna in quatuor partibus fori Cracouiensis , populo ad sonum tubae congregato, alta et sonora, intelligi- biliąue voce publicasse et ad notitiam omnium deduxisse, de tenore tali: Mosei pp. raczcie WM. wiedzieć, iz vniuersał iasnie wielmożnego xięcia lego Mci primasa, tudziesz iasnie wielmożnego IMpana marszałka, na seymie conuocatiey teraznieyszey warszawskiey obranego, przyszedł takowy, iz po- niewasz woyska swieze gromadne tureckie y tatarzkie w ziemie wołoską weszły, dla czego część woyska naszego ku granicy polskiey pod Sniatyn zemknąc się musiała a IchMM. wiele towarzystwa zpod rożnych chorągwi bez woli iasnie wielm. IchMM. pp. hetmanów abo tych IchMM. przy któ- rych commenda woyska zostawa, roziechało się y w domach się swoich ba- wią, tedy iako iuż za zgodą y powagą teraznieyszey confederatiey takowi wszyscy, iako powinności swoiey nieprzestrzegaiący żołnierze, za infamisow są declarowani, iezeliby we dwóch niedzielach od publikowania terazniey- szego vniuersału do swoich chorągwi y znaków niepowrocili: także na ka- żdym takim winy w confederatiey opisane, bez wszelakiego respectu wyko- nane bydz maią. Ządaią pzytym y napominaią wszytkich IchMM. takowych a oraz IchMM. pp. pułkowników, rotmistrzów, oberszterow, oberszterleyt- mantow, kapitanów, poruczników, tak tych, którzy pieniądze wziąwszy do obozu na czas nie stawali, iako y tych, którzy z obozu wyiechali, aby do chorągwi albo z chorągwiami, regimentami, sząuadronami iako nayprędzey spieszyli y powracali, do ratunku oyczyzny w takiem razie nieomieszkanie stawaiąc. Ktorzyby zas ociętni byli y do obozu w czasie naznaczonym nie- staneli, na seymikach, ziazdach, sądach y wszytkich actach publicznych miey- sca mieć niemaią, y bez wszelkiey odwłoki IchMM. pp. starostowie y vrzędy grodzkie na osobach y dobrach ich exekucye czynie powinni, nic przez to nie deroguiąc powadze sądów hetmańskich. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam fidelem fecit relationem.
Acta Consul. Crac. 43, str. 500.
1331. 1674. die 1. m. Martii, Cracoviae.
Iudicii confoederationis, quae -»kafttur« dicebatur, decretum, inter insti- gatorem fisci palatinatus Cracoviensis et magistratum civesque Cracovienses de contributionibus residuis litem dirimens.
Actum Cracouiae in iudicijs vigore confoederationis dictae kapttir, in conuentu particulari Prossouiensi proxime praeterito, per magnificos consi- liarios, ordines, proceres totamque nobilitatem palatinatus Cracouiensis lau- datae, assignatis, feria quinta post dominicam Oculi proxima, anno Domini millesimo sexcentesimo septuagesimo quarto. In causa et actione iudiciaria infrascripta inter instigatorem fisci palatinatus Cracouiensis eiusque delato- rem, generosum Casimirum de Łukowica Sędzimir, contributionum agraria- rum pobór dictarum, numero quatuor, in conuentu particulari Prossouiensi
47i
die vig"esima ąuarta mensis Novembris in anno millesimo sexcentesimo septuagesimo tertio celebrato, in supplementum abrogatae contributionis akciza dictae, laudatarum, generałem in palatinatu exactorem, actoream par- tem ab vna, et nobiles ac spectabiles praeconsulem, consules; aduocatum, scabinos totumąue magistratum et honoratam communitatem incolarum Cra- couiensium, tum famatos seniores; iuniores contuberniorum, artificum omnium et singulorum, in ciuitate eadem Cracouiensi degentium, in vniuersum omnes et singulos, in regestris contributionalibus specifice contentos, existentes, de personis bonisąue eorum generaliter omnibus citatione literali iuridica sub titulo procerum palatinatus Cracouiensis emanata, inhaerente eadem actorea parte legibus regni de retentoribus contributionum publicarum sancitis atque laudo praetacto de exigendis eisdem contributionibus atąue reddendis, de- scriptis, parte ab altera citatos, ideo, quia ipsi in contrarium earundem legum regni atąue laudi praetacti procedendo rigoremąue poenarum contra retentores publicarum contributionum, ijsdem legibus regni descriptarum, non metuendo, contributiones easdem agrarias pobór dictas, numero qua- tuor, in conuentu particulari Prossouiensi tempore et anno suprascriptis pro necessitate reipublicae exolutioneque stipendiorum exercitui regni milita- rium, ad palatinatum destinatorum, ac in supplementum abrogatae contribu- tionis akciza dictae, laudatas, ex vrbe eorum metropoli Cracouiensi, ex lapi- deis, domibus, hortis, fundis, curijs, aulis, quam etiam a contubernijs artifi- cum omnibus et singulis, Cracouiae degentibus, iuxta constitutionem et lite- ras vniuersales in constitutionibus eisdem contentas, ad soluendum proue- nientes, pro tempore in laudo praefixo, iam vero pridem praeterito, ad manus eiusdem generosi exactoris, prout ex vi leg'um publicarum atque laudi praetacti tenebantur, existentes eo nomine de exolutione saepenumero requisiti, non de integro persoluerunt nec reddiderunt, persoluereque et reddere nolunt, imo retardant et prolongant, per quod in paenas legibus regni contra detentores descriptas, videlicet triplicis pensionis incurrerunt incideruntque. Pro quibus igitur paenis, super ipsis ac contubernijs artificum irremissibiliter decernendis ac nihilominus vt ijsdem luitis contributiones easdem restantes tam ex lapideis, curijs, domibus, fundis et areis, quam etiam a contubernijs artificum retentas, vna cum triplici pensione actoreae parti in instanti praestanda, iuxta constitutiones regni atque laudum eo no- mine sancitum, contra magistratum et contubernia artificum dirigitur actio, persoluant, alias citatione eadem de praemissis latiore. In termino hodierno ex vi praetactae citationis iudiciorum praesentium ordinationis ad praesens legitime incidente et proueniente, coram eodem iudicio praesenti confaede- rationis dictae kaphir palatinatus Cracouiensis iudicialiter mota et vertente, iudicium hoc idem praesens confaederationis kaphir dictae palatinatus Cra- couiensis, partium suprascriptarum , actoreae quidem per se personaliter, citatae vero, videlicet spectabilis magistratus ac contuberniorum artificum omnium Cracouiensium per nobilem Albertum Sułkowski syndicum atque nobilem et spectabilem Valentinum Smidt consulem, nomine magistratus, contuberniorum vero per famatos Georgium Iantoszewicz contubernij pellio- num et Sebastianum Zołkowicz, contubernij pistorum seniores, nomine com- munitatum omnium contuberniorum, coram iudicio praesenti personaliter
47^
comparentium, controuersijs in causa praesenti factis et auditis, eisdem de- bite intellectis, adhaerendo laudo palatinatus praesenti decreuit praesenti- busąue decernit, ąuatenus praenominata pars citata contributionem qua- druplam szo sz dictam , eodem laudo in vim akcizae abrog"atae in conuentu Prossoviensi sancitae, a domibus et lapideis vniuersis ciuitatis Cracouiensis ad manus generosi actoris in instanti ex integro soluat et realiter coram iudicio praesenti restituat, idque luita paena duplici ąuatuordećem marcarum parti et iudicio totidem, parti ąuidem sub triplici pensione, iudicio vero sub paena perpetuae bannitionis, super eadem parte citata in casu decreto prae- senti contrauentionis decernenda. Quantum vero attinet retentas a lapideis et domibus tam nobilium, quam spiritualium personarum, Cracouiae sitis, contributiones, iudicium praesens eo attento, ąuoniam praefatus magistratus Cracouiensis iuxta constitutionem in anno millesimo sexcentesimo quinqua- gesimo quarto delatas retentorum manu spectabilis proconsulis subscriptas, iudicio praesenti producit et easdem ad manus praefati generosi exactoris tradit; satisfecisse legi publicae eundem magistratum Cracouiensem adin- uenit et easdem delatas praefato generoso exactori a praefatis nobilium et spiritualium personarum lapideis et domibus repetendas et exequendas iniunxit praesentibusque iniungit. Cjuantum vero attinet lapideas et domos commissione illustrissimi episcopi Cracouiensis vigore constitutionis anni millesimi sexcentesimi quinquagesimi octaui expedita liberatas, quarum spe- cificationem et numerum pars citata iudicio praesenti non deducit, iudicium praesens decernit, quatenus magistratus Cracouiensis tam commissionem eandem authenticam, quam et distinctim et specifice numerum lapidearum ac domorum libertatarum iudicio praesenti in instanti producat ac verificet. Quod vero attinet fundos Rethorica, Smoleńsko, Wesoła et alios circa maenia sitos, quandoquidem citati decreto iudiciorum fiscalium anno millesimo sexcen- tesimo sexagesimo quarto, feria quarta post dominicam Iudica, idque inter generosum Kuczkowski exactorem et se citatos lato ac suspensione in eodem facta deducunt, causam et controuersiam ratione praefatorum fundorum cum possessoribus eorundem in iudicijs postcurialibus indecisam in lite pendere, idcirco iudicium praesens non praeiudicando praefatae causae et iuribus par- tium litigantium, prout ad praesens generoso exactori quatuor aggrariarum, ratione quarum res est, ita et omnibus anterioribus, quarumcumque contri- butionum exactoribus decreuit et praesentibus decernit7 quatenus modernos haeredes et possessores praefatorum fundorum ratione retentarum tam prae- sentis quam et anteriorum contributionum adcitent et delatas eorum fundo- rum per magistratum Cracouiensem ad manus exactorum porigendas per executionem repetant ac vindicent. Cjuantum vero spectat conflagrata in ciui- tate Cracouiensi, de quibus petitur solutio contributionis, ea circa leges ad expirationem quatuor annorum a die et tempore conflagrationis eorum con- seruat iudicium praesens, iniungendo tamen , quatenus magistratus Craco- uiensis eadem conflagrata, quibus quadriennium elapsum non sit, praefato generoso exactori in iudicio praesenti verificet; quibus vero quadriennium expirauit, a talibus omnibus contributionem a tempore expirationis ad manus generosi exactoris in instanti soluat. Cjuantum vero attinet capita et nume- rum demortuorum artificum Cracouiensium, eo attento, quoniam iudicio prae-
473
senti nec decreta, nec certum demortuorum artificum numerum producunt, ideo teneri citata contubernia per cechmagistrum cum duobus ex contu- bernio eligendis, praestare iuramentum, iniungit et decernit, ąuatenus cech- magistri cum duobus ex ąuolibet contubernio medio corporali iuramento comprobent, quia post praestita per suos artifices et contubernia iuramenta, nihil artificum a tempore praestitorum iuramentorum, a ąuibus solutio con- tributionum deberetur, accessit; neminemąue a solutione contributionum tam in lapideis, domibus ac curijs nobilium et spiritualium intra et extra maenia residentem, celarunt ac integre a praetactis extantibus et repertis artificibus exactam contributionem ad fiscum inferunt, Deo omnipotente et sacrosancta Iesu Christi passione ita eos adiuuante, idque in instanti coram iudicio prae- senti, obseruata solennitate iuramentorum flexis genibus ad imaginem Cru- cifixi Domini nostri Iesu Christi comprobent. Facturi sunt praenominati citati praemissa omnia sub paena peculatus, quae iam exnunc super eisdem citatis in casu decreto praesenti contrauentionis per iudicium praesens de- cernitur, ministeriałisąue generalis regni ąuiuis ad publicandam et procla- mandam eandem paenam peculatus additur et deputatur praesentibus, decre- tumąue praesens ad locorum capitaneos seu capitaneum loci illius, sub cuius vel ąuorum iurisdictione bona praefatorum citatorum consistunt, pro vlti- maria et finali de personis et bonis praefatorum citatorum exequtione fa- cienda remittitur. — Albertus Błeszyński nctarius terrestris Cracouiensis. — Correxit Linksa manu propria.
Kodeks Zaleskiego karta 272, stronica odwrotna.
1332. 1674. die 30. m. Martii, Cracoviae.
Index contributionum residuarum, ad quas solvendas fundi Wesoła, Smoleńsk et Retoryka iure tenebantur.
Actum Cracouiae in iudicijs vigore confaederationis dictae kaptur, in conuentu particulari Prossouiensi in anno proxime praeterito per magnificos consiliarios, ordines, proceres, totamąue nobilitatem palatinatus Cracouiensis laudatae, assignatis, feria sexta post festa solennia Paschae proxima, anno Domini millesimo sexcentesimo septuagesimo ąuarto. Ad iudicium et acta praesentia confaederationis dictae kaptur palatinatus Cracouiensis persona- liter reniens nobilis Albertus Sułkowski syndicus Cracouiensis, nomine no- bilis et spectabilis magistratus et honoratae communitatis Cracouiensis, ma- nifestatus est in hunc modum : quia ipsi satisfaciendo iudicij praesentis decreto, inter instigatorem eiusdem iudicij atąue generosum Casimirum de Łukowica Sendzimir, contributionum agrariarum ąuatuor in vim akcizae laudatarum, palatinatus Cracouiensis exactorem, actores, et nobilem ac spec- tabilem magistratum totamąue honoratam communitatem Cracouiensem tum et seniores contuberniorum Cracouiensium artificum, citatos, feria ąuinta post dominicam Oculi proxima anno ad praesens currenti ratione contribu- tionum ąuatuor agrariarum solutionis lato, parati in instanti fuerunt et sem-
60
474
per parati sunt, delatas contributionum per incolas et inhabitatores fundo- rum Wesoła, Smoleńsko, Rhetorika ex domibus et fundis prouenientium, retentarum , generosis dominis palatinatus Cracouiensis earundem contribu- tionum retentarum exactoribus ad manus porigere et tradere; sed ąuoniam nonnulli generosi domini exactores a Cracouia sunt absentes, nonnulli eas- dem delatas, licet reąuisiti eo nomine fuerint, recipere recusant, generosus vero dominus Petrus Chrząstowski vicecapitaneus Sąndecensis lethaliter de- cumbit, proinde ne videantur principales manifestantis supranominato iudicij praesentis decreto contrauenire, suprascriptus manifestans nomine princi- palium suorum et suo de diligentia eorum et sua iterum manifestatur decla- rando, eos fuisse semper et esse paratos easdem delatas generosis dominis exactoribus ad manus iuxta obloąuenciam superius allegati decreti tradere et eidem decreto in omnibus punctis satisfacere et in vim satisfactionis ma- nifestando iudicio praesenti tam principalium quam et suam diligentiam, easdem delatas ad acta iudicij praesentis porrigit, petens easdem a se suscipi. Quas delatas iudicium praesens suscepit. Tenor vero earundem delatarum est talis :
Delata poborów z gruntów Wesoła, Smoleńsko, Rethorika nazwanych, ab anno millesimo sexcentesimo sexagesimo 7mo aż ad diem ąuartam Maij anni millesimi sexcentesimi septuagesimi tertij zatrzymanych. Z Wesoły od gruntów y domów numero piącidziesiątu ósmi, z iednego gruntu rachuiąc na ieden pobór po groszy dziesiąci, vczyni od wszytkich na ieden pobór złotych dziewiętnaście y groszy dziesięć ; z Smoleńska na ieden pobór vczyni złotych dwadzieścia, z Rhetoryki na ieden pobór złotych dwadzieścia y siedm; in summa złotych sześćdziesiąt y sześć groszy dziesięć z tych grun- tów vczyni. — Vchwalone były pobory numero osm y numero dziewięć anno millesimo sexcentesimo sexagesimo septimo, die sexta Iunij ; exacto- rem ich był IMpan Franciszek Rusocki na seymiku obrany. Na te poborów siedmnaście z Wesoły należało złotych trzysta czterdzieści ośm groszy dwa- dzieścia, z Smoleńska złotych trzysta czterdzieści, z Rhetoryki złotych czte- rysta pięćdziesiąt dziewięć, co wszytko in summa vczyni złotych iedenaście tysięcy dwadzieścia (s) y siedm, groszy dwadzieścia. — Nastąpiło potym pobo- rów numero dwanaście, exactor IMpan Piotr Chrząstowski, iako o tym świadczy laudum anni millesimi sexcentesimi sexagesimi octaui, die decima tertia Aprilis. Na te pobory zostały wynny wyżey pomienione grunty, to iest Wesoła złotych dwieście czterdzieści y dwa, Smoleńsko złotych dwieście czterdzieści, Rhetoryka złotych trzysta dwadzieścia cztery, co in summa vczyni złotych siedmset dziewięćdziesiąt y sześć. — Nastąpiło poborów nu- mero pięć, exactor IMpan Piotr Chrząstowski die vigesima octaua Iulij, anni millesimi sexcentesimi sexagesimi octaui obrany. Z Wesoły należy na te pobory złotych dziewięćdziesiąt y sześć, groszy dwadzieścia, z Smoleńska złotych sto, z Rhetoryki złotych sto trzydzieści y pięć ; co in summa vczyni złotych trzysta trzydzieści y ieden, groszy dwadzieścia. — Nastąpiło pobo- rów sześć, IMpan Chrząstowski exactor anno millesimo sexcentesimo sexa- gesimo nono, die octaua Ianuarij obrany: z Wesoły należy na te pobory złotych sto szesnaście, z Smoleńska złotych sto dwadzieścia, z Rhetoryki złotych sto sześćdziesiąt y dwa; co wszytko vczyni złotych trzysta dzie-
475
więćdziesiąt y ośm. — Nastąpiło poborów numero dwadzieścia, exactor IMć pan Białobrzeski Stephąn die vigesima secunda Ianuarij anno millesimo sexcentesimo septuagesimo obrany : z Wesoły na te pobory należy złotych dwieście trzydzieści y dwa, z Smoleńska złotych dwieście czterdzieści, z Rhe- toryki złotych trzysta dwadzieścia cztery, in summa vczyni złotych siedmset dziewięćdziesiąt y siedm. — Nastąpiło poborów dwanaście dwiema rathami, iedney rathy exactor IMpąn Mikołay Dembiński a drugiey IMpąn Stephąn Białobrzeski die vigesima tertia Februarij , anno millesimo sexcentesimo septuag-esimo primo obrani : z Wesoły na te pobory należy złotych dwieście trzydzieści y dwa, z Smoleńska złotych dwieście czterdzieści, z Rhetoryki złotych trzysta dwadzieścia y cztery, in summa vczyni złotych siedmset dzie- więćdziesiąt y sześć. — Nastąpiło poborów numero osimnaście dwiema rathami, pierwśzey rathy poborów numero dziesięć exactor IMpąn Stephąn Białobrzeski, drugiey rathy to iest ósmi poborów IMpąn Mikołay Dembiński die octaua Iulij anno millesimo sexcentesimo septuag-esimo primo obrani: z Wesoły na te pobory numero osimnaście należy złotych trzysta czterdzieści y ośm, z Smoleńska złotych trzysta sześćdziesiąt, z Rhetoryki złotych czte- rysta ośmdziesiąt y sześć, in summa vczyni z tych gruntów złotych tysiąc sto dziewięćdziesiąt y cztery. — Nastąpiło poborów numero cztery, exactor IM. pan Stephąn Białobrzeski die vigesima septima Aprilis anno millesimo sexcentesimo septuagesimo secundo obrany : z Wesoły należy na te pobory cztery złotych siedmdziesiąt y siedm groszy dwadzieścia, z Smoleńska zło- tych ośmdziesiąt y groszy dwa, z Rhetoriki złotych sto y ośm, in summa vczyni (złotych) dwieście sześćdziesiąt y pięć groszy dziesięć. — Nastąpiło poborów znowu cztery, exactor IMpąn Stephąn Białobrzeski die vigesima Iulij anno millesimo sexcentesimo septuagesimo secundo obrany: z Wesoły na te pobory należy złotych siedmdziesiąt y siedm groszy dziesięć, z Smo- leńska złotych ośmdziesiąt, z Rhetoriki złotych sto y ośm, in summa z tych gruntów vczyni złotych dwieście sześćdziesiąt y pięć groszy dziesięć. — Na- stępuie pobór ieden pod Kucharami die vigesima ąuinta Augusti anno mille- simo sexcentesimo septuagesimo secundo uchwalony, exactor IMpąn Stephąn Białobrzeski : z Wesoły na ten pobór należy złotych dziewiętnaście groszy dziesięć, z Smoleńska złotych dwadzieścia, z Rhetoryki złotych dwadzieścia y siedm , in summa vczyni złotych sześćdziesiąt y sześć groszy dziesięć. — Nastąpiło poborów numero dwanaście pod Lublinem die septima Nouembris anno millesimo sexcentesimo septuagesimo secundo uchwalonych, exactor IMpan Stephąn Dembiński : z Wesołey na te pobory numero dwanaście należy złotych dwieście trzydzieści y dwa, z Smoleńska złotych dwieście czterdzieści, z Rhetoryki trzysta dwadzieścia cztery, in summa vczyni zło- tych siedmset dziewięćdziesiąt y sześć. — Nastąpiło poborów numero pięć w Proszowicach vchwalonych, exactor IMpan Piotr Chrząstowski : z Wesoły na te pobory należy złotych dziewięćdziesiąt y sześć, groszy dwadzieścia, z Smoleńska złotych sto, z Rhetoryki złotych sto trzydzieści y pięć, in summa vczyni ze wszytkich gruntów złotych trzysta trzydzieści y ieden gro- szy dziesięć. Burmistrz y rada miasta Krakowa. Correxit I.inksza. Albertus Błeszyński, notarius terrestris Cracouiensis.
Kodeks Zaleskiego, karta 273, stronica odwrotna.
476
1333. 1674. die 14. m. Aprilis, Cracoviae.
Senatus consultum de tributo in singula capita imposito.
Actum sabbatho pridie *) dominicae Misericordia, die 14 Aprilis (s). — Excellentes et spectabiles domini Albertus Sleszkowski m. d. proconsul, Fran- ciscus Cyrus, Franciscus Rolinski m. d. Paulus Fryznekier, Hiacinthus Ło- packi m. d. Valentinus Smidt, Iacobus Reyneke m. d. Ventura Bryganty, Nicolaus Fabrys, Ioannes Zaleski, Stanislaus Michael Segnic, Casimirus Kan- telli, Stanislaus Krauz, Antonius Lucchini, consules Cracouienses, per schae- dulas in praetorio conuocati et legitime congregati existentes, vnanimibus votis et sentenciis suis concluserunt, vt domini taxatores pro taxa facienda contribucionis capitalis a ciuitate prouenientis deputati, eum modum et ordi- nem seruent, vt personas omnes in regestris parochiarum conscriptas et con- tentas, ąuamlibet personam per florenos duos pro contributione eadem taxent; personas vero mercaturam exercentes, a mercatura iuxta constitutionem regni, praeuia informatione ex regestris anterioris exactionis similis contri- butionis capitalis, itidem taxent, personae vero miserabiles et vagabundae7 quae contributionem capitalem soluere non valebunt, in delatis per ciuita- tem generoso domino exactori palatinatus Cracouiensis tradi et porrigi de- bebunt, praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Cons. Crac. 10, str. 112.
1334. 1674. die 7. m. Iunii, Cracoviae.
Senatus consultum de contributione, quae »simpla« dicebatur, imponenda.
Actum feria ąuinta post octauas festi ss. Corporis Christi. • — Specta- biles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in prae- torium conuocati et legitime congregati existentes, pro modernis necessita- tibus felicis coronacionis SRM. ducentas simplas constituendas esse atque id honoratae communitati proponendum, vnanimibus votis et sententiis suis concluserunt.
Acta Cons. Crac. io, str. 120.
J) Wyraz „pridie1* jest zdaje się myłką, i powinno być „post"; druga bowiem niedziela po Wielkiejnocy przypadała w r. 1674 na dzień 8 kwietnia, przeddzień więc byłby 7 a nie 14 kwietnia. Gdy jednak zapiska niniejsza następuje w księdze w chronologicznym porządku po zapiskach z d. 12 kwietnia, więc oczywiście data 14 kwietnia jest prawdziwą i powinno być post zamiast pridie.
477
1335. IÓ74- die 21. m. Iunii, Cracoviae.
Senatus consultum de contributione, quae »simpla« dicebatur; mo- deranda.
Actum feria ąuinta antę festum Natiuitatis s. Iohannis baptistae. — Spectabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in negocio infrascripto conuocati ac legitime una cum honoratis Cjuadra- ginta viris congregati existentes, ąuoniam multae personae taxa simplarum se grauatos esse conquaeruntur7 proinde eandem taxam moderandam esse per dominos taxatores, vnanimibus votis et sententiis suis concluserunt.
Acta Consul. Crac. 10, str. 122.
1336. 1674- die 11. m. Augusti, Varsoviae.
Andreas Olszowski episcopus Culmensis et procancellarius regni magi- stratus consularem et scabinalem Cracovienses hortatur, ne sinant, ut pro- vocationes a decretis in litibus accessoriis latis interpositae, cursum causarum retardent.
Nobilibus et spectabilibus dominis proconsuli et consulibus, aduocato et scabinis totiąue magistratui ciuitatis regiae Cracouiensis, amicis hono- randis. ■ — Nobiles et spectabiles domini ! Z wielu mieysc rozney conditiey ludzie recurrunt do IKr. Mści oraz y vrzędowi memu pieczętarzkiemu de- ferunt, vskarzaiąc się, iz w sądach mieyskich ciężkie grauamina ponoszą w sprawach swoich, powinney mieć niemogąc sprawiedliwości, dla tego, iż debitores y insi do sądów zapozwani, vchodząc satisfactiey swoim creditorom lub actorom, w sprawach minoris importantiae od decretow in accessorio ferowanych appelluiąc, pozwy na membranach ziemskich passim zakładaią y tak cursum vlterioris processus tamuią. Co ze sie dzieie praeiudiciose, z woli IKMci y vrzędu mego declaruię, abyście WM. sprawy wszelkie zaczęte wedle prawa sądzili y lubo w nich pozwy ziemskie a decretis accessorijs za.- łozone będą, daley procedowali vsque ad definitiuam sententiam, od ktorey zwłascza in causis appellabilibus słuszna rzecz aby dopusczona była appellatio, bo y praeiudicatum przez pozwanych allegałum, do spraw tylko tych quadraiy w których prawo same pozwala appellować y to non a leui accessorio. Chcieycie tedy WM. prawu y powinnościom swoim dosyć czynie, nieoba- wiaiąc się w tem zadney trudności. Mozę się w tym postanowić aliquid de- ctsiuzim na szczęsliwey da Bog IKMci coronatiey, do czego y ia z vrzędu mego WMciom chętnie dopomogę, których się na ten czas chenci pilnie oddaię. W Warszawie d. XI Augusti, anno Domini millesimo sexcentesimo septuagesimo ąuarto. — Nobilium et spectabilium DD. W. amicus addictis- simus Andreas Olszowski episcopus Culmensis, nominatus archiepiscopus Gneznensis, procancellarius.
Acta Consul. Crac. 43, str. 705.
478
1337. 1 674. die 11. m. Septembris, Cracoviae.
Pactum magistratus consularis Cracoviensis cum Iudaeis Casimiriensibus de contributione ad milites praesidiarios alendos suppeditanda.
Actum feria tertia post festum Natiuitatis BMV. proxima. — Specta- biles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetorio conuocati et legitime congregati existentes, ad instantiam senio- rum infidorum Iudaeorum Casimiriensium ad Cracouiam, ad nos intuitu com- ponendorum seruitiorum militarium per ipsos retentorum factam, nobiles et spectabiles Stanislaum et Christophorum iuniorem Krauzów, collegas suos deputauerunt, qui quidem nobiles deputati retulerunt, iz gdy spectabilis ma- gistratus dwieście piechoty chować bendą, tedy im płacie seruisgielt po zło- tych piendziesiąt na kozdy tydzień bendą.
Acta Consul. Crac. 10, str. 130.
1331$. 1674. die 6. m. Decembris, in castris ad Sob positis.
Ioannes III. rex Poloniae magistratui consulari Cracoviensi indulget, ut solum centum milites pro praesidio urbis alant.
łan trzeci z Bozey łaski obrany kroi polski, wielki xiązę litewski, ruski, pruski, mazowiecki, kiiowski, wołyński, podolski, podlaski, zmudzki, inflantski, smoleński, siewierski, czerniechowski. Nobilibus et spectabilibus proconsuli et consulibus ciuitatis nostrae metropolitanae Cracouiensis, fide- liter nobis dilectis, gratiam nostram regiam. Nobiles et spectabiles, fideliter nobis dilecti ! Poniewasz żadnego niebespieczenstwa takiego od pogranicza niemasz miasta Krakowa, którego by się vereri W. W. potrzeba y dla niego praesidium trzymać expediret potężne, niechcemy W. W. do daremnych pod tak złe czasy przywodzić kosztów, abyście W. W. dwieście piechoty chować mieli y pro sustentatione onych eneruare się, kontenci bęndąc, gdy sto propter securitatem sui y pilnowania bram trzymać bendziecie, gdysz my non inter- mittemus tego miasta potentiori firmare praesidio, in gnantum by (strzesz Boże) była tego potrzeba. Łaskę zatym nasze królewską WW. offiaruiemy. Dan w obozie nad Sobem dnia VI mca Decembra MDCL XXIV roku. — łan kroi. — Franciszek Gałecki.
Dokument papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową, poniżej tekstu wyciśniętą.
479
1339. IÓ75- die 2. m. Ianuarii, Cracoviae.
Senatus consultum de Iudaeis intranda urbe prohibendis.
Actum feria ąuarta postridie festi Circumcisionis Domini. — Specta- biles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetorio conuocati et legitime congregati existentes; eo perpenso, quod Iudaei Casimirienses ad Cracouiam temerarie submissionem suam recusant et pecuniam ciuitati debitam soluere nolunt, ipsos iuxta anteriorem consen- sum illustrissimi d. palatini Cracouiensis et magnifici d. marschalci iudicio- rum confoederationis kaptur dictae, ad ciuitatem non esse admittendos, vna- nimibus votis et sententiis suis concluserunt.
Acta Consul. Crac. IO, str. 145.
1340. 1675. die 28. m. Ianuarii, Cracoviae.
Senatus consultum de incolis urbis, civitate donatis, ad quaevis onera civilia astringendis.
Actum feria 2 -da post f. Conuersionis s. Pauli apostoli. — lidem qui supra inhaerendo decreto SRMtis cum nobili Ioanne Malinowicz lato, vna- nimibus votis et sententiis suis concluserunt, vt omnes, qui ius ciuitatis ha- bent, non solum a lapideis, quas hic in ciuitate possident, contributiones prouenientes, sed etiam alia onera ferant, vel ius ciuitatis resignent.
Acta Consul. Crac. 10, str. 152.
1341. 1675. die 31. m. Ianuarii, Cracoviae.
Senatus consultum de stipendiis militibus praesidiariis exsolvendis.
Actum feria 5 -ta antę festum Purificationis BMV. — Spectabiles do- mini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetorium legitime in negotio infrascripto conuocati et congregati cum honoratis Qua- draginta viris existentes, considerato eo, quod exactio stipendii militaris quolibet mensę exigi solita, pro exolucione stipendii militibus sufficere ne- quit, imo milites retenta stipendia habent, proinde eiusmodi stipendium mi- litare per tres septimanas extradi, retenta uero stipendia ex retentis quoque persolui debere, vnanimibus votis et sententiis concluserunt.
Acta. Consul. Crac. 10, str. 153.
480
1343. 1675. die 6. m. Aprilis, Cracoviae.
Senatus consultum de controversiis extraordinariis non admittendis.
Actum sabbatho pridie dominicae Ramispalmarum. — Spectabiles do- mini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetorium conuocati et legitime congregati existentes, amputando controuersias extra processum ordinarium indebite incidentes, reassumendoąue ordinarium pro- cessum, eiusmodi controuersias extra processum ordinarium superfiuas, per nobilem notarium ciuitatis non esse ad cancellariam suscipiendas atque con- trouersias ex dilacionibus obtentis prouenientes; iudicialiter per dd. patronos causarum producendas, non uero sibi priuatim communicandas esse, vnani- mibus votis et sententijs concluserunt, praesentibus mediantibus.
Acta Consul. Crac. 10, str. 181.
1343. 1675. die 26. m. Aprilis, Cracoviae.
■
Senatus consultum de hominibus nefariis captivandis.
Actum feria sexta antę dominicam Misericordiae proxima. — lidem, qui supra, spectabiles domini, ąuoniam varij excessus nocturno tempore et depredaciones fiunt, proinde excessiuos homines in manuali facto depre- hensos, per milites praesidiarios ciuitatis captiuandos esse, vnanimiter con- cluserunt.
Acta Consul. Crac. 10, str. 182.
1344. 1675. die 3. m. Iulii, Cracoviae.
Senatus consultum de contributione in vectores imponenda.
Actum feria ąuarta in crastino festi Visitacionis b. M. v. — Specta- biles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in negotio infrascripto in praetorium conuocati ac legitime congregati existen- tes, considerato eo, quod vectores varii hic in ciuitatem ligna, calcem, late- res, argillam et id genus alia inuehentes, victum ąuaeritent, proinde sub- ueniendo aerario ciuitatis raparationiąue viarum publicarum, quae ex occa- sione ipsorum corrumpuntur, ac etiam soli aeąuitati adhaerendo, ąuatenus in futurum dicti vectores omnes a ąuolibet curru in ciuitatem cum aliąua materia inducendo, a ąuolibet eąuo per medium grossum toties ąuoties per- soluant, vnanimibus votis et sententiis suis, salua approbatione praesentis conclusionis per S. R. Mtem dominum clementissimum obtinenda, conclu- serunt, eandemąue collectam pro reparacione viarum publicarum conuerti debere declararunt. Praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 10, str. 187.
48 1
1345. 1675. die 9. m. Iulii, Cracoviae.
Senatus consultum de aestimatione bonorum contributionis constituendae gratia, a consulibus per ordinem facienda.
Actum feria tertia antę festum s. Margarethae v. et m. — Spectabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in negotio infrascripto conuocati ac legitime congregati existentes, inhaerendo anteriori conclusioni eo nomine factae, quatenus nobiles et spectabiles domini collegae taxas contribucionum per turnum e medio nostri expediant, idque sub paena centum aureorum persoluenda, vnanimibus votis et sententiis concluserunt.
Acta Consul. Crac. 10, str. 189.
1346. 1675. die 4. m. Decembris, in Żółkiew.
Ioannes III. rex Poloniae magistratibus consulari et scabinali Craco- viensibus mandat, ne citationes prosecutoriales a decretis in litibus accesso- riis vel ab eis, a ąuibus appellari non potest, latis, curent.
Ioannes tertius Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Rus- siae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Kiiouiae, Vołhyniae, Podoliae, Pod- lachiae, Liuoniae, Smolensciae, Seueriae, Czerniechouiaeąue. Nobilibus ac spectabilibus proconsuli, consulibus, aduocato et scabinis ciuitatis nostrae Cracouiae, fideliter nobis dilectis, gratiam nostram regiam. Nobiles ac specta- biles, fideliter nobis dilecti ! Expositum est nobis per certos consiliarios no- stros, protunc in operę belli vna nobiscum existentes, ąuomodo multi variae conditionis homines, in iudicijs Fidelitatum Vestrarum litigantes, contra autho- ritatem decreti serenissimi olim piae memoriae antecessoris nostri, Michaelis regis Poloniae, inter nobilem olim Stanislaum Kłoszowicz, Fidelitatum Ve- strarum collegam et nobilem Marcum Antonium Morykoni, secretarium no- strum , in anno millesimo sexcentesimo sexagesimo nono, Cracouiae feria ąuinta ipso die festi Praesentationis beatae Mariae virginis lati, etiam in leuissimis causis tam a decretis in accessorijs, quam et in principali negotio prolatis, citationes prosecutoriales in membranis terrestribus Cracouiensibus (si ijsdem per Fidelitates Vestras appellationes denegatae fuerint) in meram iustitiae sanctae (quae cuilibet praesto administrari debet), protractionem, creditorum suorum (quod ob id multoties euenire solet) damnificationem, partisąue aduersae oppressionem et substantiae eius eneruationem atque de- cretorum per Fidelitates W. latorum, elusionem interponere, per idąue litem nullo respectu iustitiae sanctae et declarationum nostrarum expressarum ad Fidelitates Vestras per mandata nostra et literas reuerendissirri in Christo patris, domini Andreae Olszowski, archiepiscopi Gnesnensis, primatis, pro- cancellarijąue regni, eo nomine datarum habito, protrahere consueuerint, supplicatumąue nobis, vt eiusmodi litigantium licentiae expressa nostra ad
61
482
Fidelitates Vestras declaratione danda, obuiare eamąue coercere dignaremur. Cui supplicationi nos vti iustae et aeąuitati consentaneae, benigne annuendo, damnisąue litigantium et licentiae, ne sancta iustitia per temeritatem illorum opprimatur, obuiando, anterioribusąue declarationibus nostris inhaerendo, Fidelitatibus W. per praesentes declaramus et monemus, vt quamprimum praesentes nostrae ad Fidelitates W. peruenerint literae, citationes eiusmodi prosecutoriales a decretis in accessorijs, tum et in principali negotio in causis non appellabilibus prolatis atąue contra ordinem appellationum ab vno sub- sellio ad aliud intermedium admittendarum, ab antiąuissimis temporibus obseruari apud Fidelitates W. solitum, totąue iudicatis serenissimorum olim antecessorum nostrorum piae memoriae regum Poloniae firmatum, interpo- sitas, vti cursum iustitiae sanctae impedientes, non curent nec eas obseruent, verum cuilibet iustitiam petenti eandem administrent, non obstantibus ijsdem citationibus nostris prosecutorialibus in accessorijs seu a definitiua in causa non appellabili sententia; antę has literas nostras interpositis vel in poste- rum interponendis , ad definitiuam sententiam procedant; si vero in causa non appellabili lata fuerit, eandem exequantur; cum eam vero quis contra ordinem vsitatum appellandi, obseruari in iudicijs Fidelitatum W. solitum, vsu ac consuetudine ab immemorabili tempore, tum iudicatis serenissimorum antecessorum nostrorum regum Poloniae firmatum interturbauerit eiusmo- diąue citationes prosecutoriales fabricauerit, vel eas interposuerit, generoso instigatori nostro accionem ratione praemissorum reseruent, quam et nos praesentibus reseruamus agereąue eidem generoso instigatori nostro ratione iurium, priuileg-iorum, legum publicarum et decretorum nostrorum conuul- sionis demandabimus, alias iuxta tam anteriores nostras, quam et praesen- tem per nosmet ipsos tum et reuerendissimum Andream Olszowski archie- piscopum Gnesnensem primatemąue et procancellarium regni nomine nostro cum expressa voluntate nostra ad Fidelitates Vestras eo nomine declarationes datas; sese gerant, illasąue in toto et in minima parte obseruent et exequan- tur, videlicet appellationes a decretis in accessorijs prolatis non admittant, nec citationes prosecutoriales ab ijsdem interpositas curent, non obstantibus ąuibusuis rescriptis nostris in contrarium obtentis vel obtinendis, citationi- busąue eiusmodi prosecutorialibus tum et citatione ad reponendum hocce mandatum nostrum, per ąuempiam edendis vel edenda. Quae omnia prae- sentibus cassamus, abrogamus et anihilamus, pro nullisąue et irritis decla- ramus, obseruariąue hocce mandatum nostrum declarationemąue reueren- dissimi archiepiscopi Gnesnensis, primatis et procancellarij regni eo nomine ad Fidelitates Vestras datam, in omnibus punctis et clausulis volumus; secus Fidelitates Vestrae pro gratia nostra officiorumąue suorum debito non factu- rae. Datum in palatio nostro Zołkieviensi, die ąuarta mensis Decembris, anno Domini millesimo sexcentesimo septuagesimo ąuinto. — łan kroi. — Adamus Sarnowski sacrae regiae Maiestatis secretarius mppa.
Kodeks Zaleskiego, karta 274, stronica odwrotna.
483
1347. 1676. die 2. m. Ianuarii, Cracoviae.
Senatus consultum de controversiis; iudicio per literas proponendis.
Actum feria ąuinta in crastino festi Circumcisionis Domini nostri Iesu Christi. — lidem qui supra, consulendo bono ordini cancellariae, ąuatenus nobiles patroni causarum controuersias in scrpito iudicialiter moribus anti- quis ad incidentiam terminorum iuris reproducant, neque sibi priuatim eas- dem concredant, sub nullitate actus eiusmodi, vnanimiter concluserunt.
Acta Consul. Crac. 10, str. 210.
1348. 1676. die 15. m. Ianuarii, Cracoviae.
Relatio ministerialis regni generalis de famoso libello, qui »Oculus speculator« appellabatur, combusto.
Actum feria 4-ta antę festum s. Priscae virginis et martyris proxima. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens prouidus Petrus Szczurowski, ministerialis regni generalis, in vim suae verae ac fidelis relationis et pro debito officij sui recognouit, quia ipse die sabbathi proxime lapso, quae fuit vndecima mensis et anni currentium, debite existens requisitus, in medio ciuitatis Cracouiensis foro, vbi criminosi et scelerati malefactores ad rogum condemnati, signanter vero sacrilegi mediantibus decretis comburi et cremari solent, praeuio trino ac distincto clangore tubae per tibicinem ad effectum infrascriptum consulto adhibitum, stans eminentius intra circulum per milites officiarios triplicis brachij seu iurisdictionis, vide- licet episcopalis, castri Cracouiensis et iudicij capturalis, in frequenti numero cum armis et bombardis et alias manufati (s) congregatos tenensque suis in manibus infame scriptum seu pasquillum, typis impressum »Oculus specu- lator« intitulatum , iam alias per decretum curiae episcopalis Cracouiensis ad rogum publicum sub die quarta mensis Nouembris anno proxime lapso condemnatum, clara, sonorosa et intelligibili voce publicauit, proclamauit et confluenti magno concursu populi ad infame spectaculum iuxta rotham infradescriptam denuntiauit, huiusquemodi scriptum de facto et actualiter pro infami esse adinuentum, declaratum et per ambonas ecclesiarum ciuitatis et diaecesis Cracouiensis cum fulminatione censurarum legi prohibitum atque ideo vti tali publicae cremationi et combustioni destinatum. Quod exnunc ad manus carnificis huic actui praesto assistentis, dedit, tradidit et authori- tate officij cremandum demandauit. Quiquidem carnifex receptum praenomi- natum infame scriptum de manibus ministerialis ac summitate oblongi baculi implicatum ; populoque adstanti et spectanti ad pleniorem innotescentiam per altam eleuationem exhibitum et deinceps ab vtroque latere ardentibus facibus accensum , publico rogo ad premissum effectum praeparato et iam succenso super imposuit et de facto combussit, suprascripto ministeriali
484
praesente et praemissa omnia spectante. Tenor autem proclamationis per ministerialem factae, est eiusmodi: Niech będzie wiadomo każdemu, iz z de- kretu sądów IMci xiędza biskupa krakowskiego ta xiąszka cudzą sławę bez- bożnie szarpiąca y gorzey nizli po złodzieysku kradnąca, iest za bezecną, sromotną y za iadowity paskwil osądzona, wyklęta y za wyklętą po kościo- łach wywołana y dla tego na stos drew do spalenia przes ręce katowskie potęmpiona y skazana. Które potempienie i spalenie, aby swoy rzetelny skutek teraz zaraz wzięło, tobie sprawiedliwości swiętey executorze ten pasąuil w ręce się oddaie. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam fidelem fecit relationem.
Acta Consul. Crac. 44, str. 4.
1349. 1676. die 27. m. Ianuarii, Cracoviae.
Ioannis Andreae Morstin, subthesaurarii regni, literae universales de pretio florenorum aureorum.
łan Andrzey z Raciborska Morstin, podskarbi wielki koronny, tuchol- ski etc. starosta. Wszem wobec y każdemu zosobna, komu o tym należy wiedzieć, podaię do wiadomości, iz stosuiąc się do wyrazney woli lego Kro. Mści , pana naszego miłościwego , y vwazaiąc mcommoditatem priuatorum w vdawaniu czerwonych złotych, których ctcrsus y pewna cena nigdzie nie- znayduie się, mieyscami po pułdwanastu, mieyscami po iedynastu, tu zas w Krakowie po złotych tylko dziesiąciu idą, cum summo praeiudicio emen- tium , w czym naybarziey ludzie kupieccy et vendentes brożdzą et excedunt priuato ausu, podwyzszaiąc albo zmnieyszaiąc pro libitu suo valorem onych, przeto pro munere offictj mei zabiegaiąc tak znaczney szkodzie y krzywdzie priuatorum a depactatiey ludzi kupieckich, oraz insistendo woli lego Kro. Mści, wydaię ten moy vniuersał skarbowy, obwieszczaiąc, aby od publicatiey onego wszyscy in genere , cuiuscimque status et conditionis ludzie, czerwone złote w złotych dwunastu brali y vdawali dotąd, póki rzeczpospolita na teraznieyszym da pan Bog następuiącym seymie certum onych pretiuvi nie- postanowi, pod winami w prawie opisanemi. Na co się dla większey wagi y pewności własną przy pieczęci moiey skarbowey podpisuię ręką. W Kra- kowie dnia dwudziestego siódmego Ianuarij roku tysiąc sześćset siedmdzie- siątego szóstego. — Morstin podskarbi. — K. Piaskowski p. s. r.
Acta Consul. Crac. 44, str. 12.
485
1350. 1676. die 21. m. Aprilis, Cracoviae.
Senatus consultum de pulvere nitrato ab incolis civitate donatis sup- peditando.
Actum feria tertia post dominicam Misericordiae proxima. — lidem, qui supra, ąuatenus ciues ad susceptionem iuris ciuitatis accessuri, puluerem per lapides in specie dent et extradant, vnanimibus votis et sententiis con- cluserunt.
Acta Consul. Crac. 10, str. 224.
1351. 1676. die 20. m. Augusti, Cracoviae.
Senatus consultum de pactione cum mercatoribus Vratislaviensibus facienda.
Actum feria ąuinta post festum gloriosissimae Assumptionis B. V. M. in coelum proxima. — Spectabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiensis, per schaedulas trinas in negotio infrascripto conuocati ac legi- time una cum honoratis Quadraginta viris congregati existentes; eo consi- derato, quod domini mercatores Vratislauienses per certas personas ad id praemissas, complanationem seu contractum intuitu depositorii et thelonei ciuitati seruientium, citra praeiudicium iurium transgrediendi inire affectent, proinde vnanimibus votis et sententiis concluserunt, ąuatenus in effectum eiusdem contractus ineundi, dicti dd. mercatores Vratislauienses inprimis literas a spectabili magistratu Vratislauiensi eo in passu intercessionales impetrent, tum plenipotentiam officiosam cum sufficienti et plenaria facul- tate ratione praemissorum tractandi et concludendi transmittant, atąue ante- riorem conclusionem per plenipotentem ąuatuor dd. mercatorum, ibidem de cognomine specificatorum, a ciuitate obtentam, restitui procurent, hactenus vero per duos aureos a ąuolibet curru tam Vratislauia cum mercibus in Vngariam commeante, quam ex Vngaria Vratislauiam redeunte persoluant, ac seorsim intuitu exactionis sztukowego cum nobili et spectabili magistratu conueniant, tum demum spectabilis magistratus approbationem praemissorum a S. R. Mte domino clementissimo obtinere pollicetur. Praesentibus ad prae- missa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 10, str. 240.
486
1353. 1676. die 20. m. Octobris, in castris ad Zuraviam positis.
Ioannes III. rex Poloniae magistratus consularem et scabinalem cives- que Cracovienses certiores facit, omnes cives incolasąue civitatis Cracoviae ad quasvis contributiones iure teneri.
Ioannes tertius Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Rus- siae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Kiiouiae, Yołhyniae^ Podoliae; Podla- chiae, Liuoniae, Smolensciae7 Seueriae, Czerniechouiaeąue. Nobilibus, specta- bilibus et honoratis proconsuli , consulibus totiąue magistratui, aduocato, scabinis ac honoratae communitati ciuitatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis, gratiam nostram regiam. Nobiles, spectabiles ac honorati, fide- liter nobis dilecti ! Relatum est nobis per certos consiliarios nostros, quo- modo multi ciuium incolarumąue ac aliarum personarum, tam in ipsamet ciuitate nostra Cracouiensi, quam et in suburbijs eius, sub iurisdictione ciuili Cracouiensi existentibus, manentium, licet victum in eadem ciuitate nostra suburbijsąue eius quaeritent, nonnulliąue bona immobilia, vtpote lapideaś, domos, hortos, fundos sub iurisdictione ciuili Cracouiensi, tam in ipsamet ciuitate, quam extra ciuitatem in fundis iurisdictioni ciuili subiectis, habeant et possideant, ex ijsdemąue fructus percipiant, nonnulliąue ipsimet eadem inhabitent, contributiones tamen tam in comitijs regni generalibus et pala- tinatus Cracouiensis particularibus, quam et per Fidelitates Vestras commu- nitatesąue fundorum iurisdictioni ciuili Cracouiensi subiectorum, in necessi- tates ciuitatis et fundorum arduas, laudatas, soluere nolunt, imo temere re- cusant; alij autem earundem contributionum solutionem debitam per man- data et rescripta nostra in contrarium legum publicarum, ad malam vero cancellariae nostrae informationem per eos exportata, citationes prosecuto- riales, quas a decretis Fidelitatum Vestrarum respectu earundem contribu- tionum solutionis prolatis, interponere consueuerunt, contra rescripta ad Fi- delitates Vestras specialiter per serenissimos antecessores nostros Ioannem Casimirum et Michaelem reges Poloniae data, differunt et eludunt, per idque eandem ciuitatem nostram, ciuesque eius et incolas, quorum numerus nimis exigue numeratur, in summa damna et vix non in vltimam ruinam inducunt, aliosque ciues et incolas eiusdem ciuitatis nostrae Cracouiensis et suburbio- rum, qui eiusmodi contributiones semper soluere sunt assueti, depaupe- rant et exinaniunt, leges denique publicas et serenissimorum antecessorum nostrorum sancitas, eo nomine ad Fidelitates Vestras editas conuellunt, supplicatumque nobis, vt eiusmodi contributionum tam antę per conuen- tus regni generales, palatinatusque Cracouiensis particulares, quam et per Fidelitates Vestras communitatesque fundorum suprascriptorum laudata- rum ac in posterum laudandarum, sine quibus ciuitas subsistere non potest, exigendi a retentoribus quam efficacissimum modum de potestate nostra su- prema regia inuenire et dexteram nostram ad id applicare dignaremur. Quo- rum nos supplicationi vti iustae, aequitatique consentaneae benigne annuere volentes, fortunisque ciuium et incolarum eiusdem ciuitatis nostrae Craco- uiensis et suburbiorum eius, qui semper sine vlla renitentia eiusmodi eon-
48 7
tributiones soluere consueuerunt, subuenire, ciuitatemąue nostram Cracouien- sem ad pristinum statum ac per conseąuens exactiones eiusmodi contribu- tionum ad debitum ordinem reducere cupientes; rescripta anteriora, primum ąuidem serenissimi Ióannis Casimiri de actu et data anni millesimi sexcen- tesimi ąuinąuagesimi noni, die ąuinta Iulij , secundum vero serenissimi Mi- chaelis regis Poloniae, anni millesimi sexcentesimi septuagesimi, die decima sexta mensis Octobris, tertium vero anni millesimi sexcentesimi septuagesimi secundi, die vigesima nona mensis Aprilis eo nomine e cancellaria regni ad Fidelitates Vestras emanata , inhaerendo constitutioni regni anni millesimi sexcentesimi sexagesimi secundi, approbamus et reassumimus ; libertationes vero oranes. mandata tum et priuilegia, a iurisdictioneąue ciuili Cracouiensi auulsiones , diuisiones summopere ciuitati nociuas, a nobis per nonnullos, vtpote nobiles Susannam Pobidzińska die ąuarta Aprilis anno ad praesens currenti, Danielem Turczyk prout se vocat Turczynski, Iuris supremi castri Cracouiensis aduocatum, honestum Andream Winiarski, primum ąuidem anno millesimo sexcentesimo septuagesimo secundo, die decima tertia Martij, se- cundum vero anno ad praesens currenti, die vigesima tertia Ianuarij, fama- tum Ioannem Vlrych, pultarium, ciuem Cracouiensem7 incolas suburbij Cer- doniae, Stanislaum Iuszkowicz ciuem Cracouiensem ac per alias ąuasuis per- sonas, ąuarum nomina et cognomina, etsi hic non specificantur, pro expressis tamen censeri debent, vti in contrarium legum publicarum obtenta et ex cancellaria regni exportata et exportanda, tum et citationes proseąuutoriales aliasąue omnes ąuouis nomine appellatas, per ąuempiam in causis contribu- tionum in retardiitionem vel elusionem solutionis earundem emanatas vel emanandas; oppositas vel opponendas, tollimus, abrogamus, cassamus et ani- hilamus, pro nullisąue et irritis declaramus, omnesąue in ciuitate nostra Cra- couiensi et fundis omnibus, iurisdictioni eiusdem ciuitatis Cracouiensis sub- iacentibus manentes victumque ąuaeritantes ; ad solutionem contributionum in g"enere omnium , tam per conuentus regni generales ac palatinatus Cra- couiensis particulares, quam et Fidelitates W. communitatesąue suburbiorum laudatarum vel in posterum laudandarum, non obstantibus ąuibusuis rescriptis, mandatis, libertationibus, priuilegijs, vniuersalibusque literis nostris ac pro- seąuutorialibus citationibus, tum et ad reponendum hocce rescriptum nostrum per ąuempiam oppositis vel opponendis, adstrictos esse debere sub paena triplicis pensionis refusionisąue damnorum et litis expensarum ac paena pe- culatus declaramus: mandantes omnibus officijs et iudicijs tam ciuitatis Cra- couiensis quam et fundorum ad eandem iurisdictionem ciuilem Cracouiensem pertinentium, vt causas eiusmodi retentoribus memoratarum contributionum ąuibusuis, per instigatores suos institutas vel instituendas, processu fisci summario iudicent, ad solutionemąue earundem contributionum, non obstan- tibus ąuibusuis rescriptis nostris, in contrarium praesentis rescripti nostri per ąuascunąue personas obtentis vel obtinendis, citationibusąue proseąuuto- rialibus per ąuempiam ex retentoribus interpositis vel in posterum interpo- nendis, tum et citatione ad reponendum hocce rescriptum nostrum edenda ac remissa ad nos facienda, per ąuempiam affectata, amputata, ąuosuis reten- tores adigant, nullas exinde metuendo paenas, pro ąuibus haud subeundis praesenti rescripto nostro Fidelitatibus W. et officijs fundorum ad iuris-
488
dictionem ciuitatis Cracouiensis pertinentium, firmiter cauemus. Secus Fide- litates Vestrae non facturae, pro gratia nostra officiorumąue suorum debito. Datum in castris ad Zuraviam, die vigesima mensis Octobris, anno Domini millesimo sexcentesimo septuagesimo sexto; regni nostri anno tertio. — Ioannes rex. — Albertus Stanislaus Brzeziński sacrae regiae Maiestatis secre- tarius manu propria.
Kodeks Zaleskiego, karta 275, stronica odwrotna. Oryginał opatrzony był pieczęcią większą koronna.
1353. 1676. die 1. m. Decembris; Cracoviae.
Senatus consultum de vetere ordine proficiscendi ad conventus reg'ni generales et particulares Prossovienses restituendo.
Actum feria tertia in crastino festi s. Andreae apostoli. — Spectabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praeto- rium in negotio infrascripto conuocati ac legitime congregati existentes, quandoquidem turnus nobilium et spectabilium dominorum collegarum con- sularium proficiscendi tam ad conuentus regni generales, quam particulares Prossouienses propter difficultates certas, specifice tamen, quod in inferiore medietate senatus versetur, ita vt senior consul cum iuniore ad eadem co- mitia proficisci, iuxta conclusionem anni millesimi sexcentesimi trigesimi noni proficisci nequeant; proinde eundem turnum iterum renouandum ac reassumendum esse de nouo vnanimibus votis et sententiis concluserunt atque habito respectu laborum exantlatorum (s) prouectiorisque aetatis nobilis et spectabilis Francisci Cyrus, senioris consulis Cracouiensis , ipsum a turno eodem subeundo liberum fore debere declararunt, praefatumque turnum a nobilibus et spectabilibus Paulo Fryzneker et Ventura Briganti consulibus Cracouiensibus incipi ac reassumi debere, vnanimibus votis et sententiis con- cluserunt. Praesentibus mediantibus.
Acta Consul. Crac. 10, str. 255.
1354. 1676. die 15. m. Decembris, Cracoviae.
Senatus consultum de eadem re.
Actum feria tertia post festum s. Luciae v. et m. — Spectabiles do- mini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas eo in negotio conuocati ac legitime congregati existentes, standum esse anteriori conclu- sioni de reassumendo ac innouando turno ad conuentus regni generales et particulares per nobiles et spectabiles dd. collegas proficiscendi, ex plura- litate votorum concluserunt.
Acta Consul. Crac. 10, str. 257.
489
1355. iÓ77- &ie x5- m- lanuarii, Cracoviae.
Senatus consultum de scabinis Iuris supremi Teutonici arcis Craco- viensis ad munus consulum Cracoviensium non admittendis.
Actum feria 6-ta antę festum sanctae Priscae v. et m. proxima. — Spectabiles domini praeeonsul et consules ciuitatis Cracouiensis, per schae- dulas eo in negotio conuocati ac legitime congregati existentes, super instan- tiam nobilium et honoratorum scabinorum ciuitatis Cracouiensis, die hesterna illatam, literas petitorias ad illustrissimum dominum palatinum Cracouiensem expediendas, ąuatenus sua celsitudo ex scabinis arcis Cracouiensis ad ma- gistratum consularem Cracouiensem contra iura ciuitatis cooptare et eligere non dignetur, vnanimiter concluserunt.
Acta Consul. Crac. 10, str. 264.
1356. 1677. die 17. m. Februarii, Varsoviae.
Ioannes III. rex Poloniae Alexandrum Lubomirski palatinum Craco- viensem certiorem facit, civitatem Cracoviensem a stationibus militaribus omnino liberam esse.
łan trzeci z Bozey łaski kroi polski, wielki xiąze litewski, ruski, pruski, mazowiecki, zmudzki, kijowski, wołyński, podolski, podlaski, smoleński, inflantski, siewierski y czerniechowski. Wielmożnemu Alexandrowi Lubo- mirskiemu woiewodzie krakowskiemu, także vrodzonym porucznikowi, na- miestnikowi, deputatom y wszytkiey kompanij chorągwi vsarskiey tegosz wielmożnego woiewody krakowskiego, vprzeymie y wiernie nam miłym, łaskę nasze królewską. Wielmożny, vrodzeni, vprzeymie y wiernie nam mili ! Supplikowało nam przez posłów swoich miasto nasze stołeczne Kra- kowr , iż lubo vigorc priuilegiorum et immuuitatum od naiasnieyszych ante- cessorow naszych nadanych, legibus publicis, decretami seymowemi y teraz swiezo przez nas na szczęsliwey koronacij naszey constitutione nouella vtwier- dzonemi, pod żadne hiberny, chlebów assignacye, stanowiska, przechody y iakieszkolwiek exactye y aggrauacye zołnierzskie podpadać ani do żadnych podatków oprócz tych , które na seymach per legem publicam cała rzeczpo- spolita na siebie stanowi, pociągane bydz nie może y nie powinno et a prima sui locatione nigdy nie podpadało y pociągane nie bywało, nawet wsi y ma- iętnosci tegosz miasta, ciuium priuatorum własne, które iure terrestri iako slachta trzymaią, od wszelakich aggrauatij zołnierzskich decretami seymo- wemi y constitutią anni 1667 tit. »Wolność od aggrauacij« są vwolnione : iz iednak przeciwko tymże prawom ex defectic informationis commissia lwow- ska do distribucij hiberny seymem przeszłym naznaczona, na tosz miasto Kraków in siimmum praw y wolności iego praeiudicium , summę złotych piec tysięcy czterysta włożyła y na takowąsz summę assignacyą chorągwi
62
490
vsarskiey Wierności Waszych dała, chcąc my tedy miasto to nasze tak dobrze naiasnieyszym antecessorom naszym, nam samym y całey rzeczy- pospolitey wiarą y życzliwością etiam difficillimis temporibus zasłużone, y za co osobliwemi praerogatiwami et coaequatione w prawach swoich cum ordine equestri ozdobione, łaską y protectią naszą królewską zaszczycie y praw iego naruszać w niczym nie pozwalać y niedopusczac, ex senatus cołtsilio vwa~ żywszy, ze ta assignacya tura cardinalia et principalia tegosz miasta stołe- cznego afficit, wzrusza y znosi, czego pomieniona commissia od nas y całey rzeczypospolitey facultatem nie miała, tedy my pomienione miasto przy pra- wach y wolnościach iemu należących zachowuiąc, w protectią nasze królew- ską bierzemy, od płacenia tey hiberny (non obstante assignatione de data Leopoli die 4a mensis Decembris 1676 emanata) wolnemi czyniemy y te assi- gnacya iako prawu przeciwną, za nie ważną bydz vznawamy y declaruiemy, y na potym, iezeliby kiedykolwiek podobne assignacye na tesz miasto albo ich dobra otrzymano, ize bydz wydane nie maią, declaruiemy. Co do wszyt- kich, komu to wiedzieć należy, wiadomości donosiemy, osobliwie iednak Wiernosciom Naszym, chorągwie vsarskiey pomienionego wielmożnego wo- iewody krakowskiego, y rozkazuiemy, abyście pomienione miasto Kraków y wszytkich jego obywatelow przy teyze naszey declaracyi zachowali y ża- dnych violentij, extorsiones, sustentamentow y iakichkolwiek aggrauacyi per- sonis et bonis tego miasta et priuatorum ciuium vigore takowey swoiey assi- gnacyi czynie się nie ważyli. Nad to authoritate nostra regia magistratowi y całemu miastu temu naszemu stołecznemu Krakowowi surowo rozkazuiemy, aby pomienioney hiberny wydawać y assignacyi wypłacać nie ważyli się, sub paenis nostris arbitrarijs in contrauentores temu rescriptowi naszemu in- terpositis , które vrodzony instigator koronny w sądzie naszym tnndicabit. Na co się ręką naszą podpisuiemy y pieczęć koronną przycisnąć rozkazaliśmy. Dąn w Warszawie dnia XVII mca lutego, roku Pańskiego MDCLXXVII, panowania naszego III roku. — łan kroi. — X. łan Stanis. Witwicki opat płocki, infuł. Oli. i vicesgerens canc. coron.
Dokument papierowy, opatrzony pieczęcią mniejszą koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
1357. 1677. die 20. m. Februarii, Cracoviae.
Senatus consultum de rationibus suburbii Cerdoniae reddendis exami- nandisąue.
Actum sabbatho post festum s. Valentini praesbiteri proximo. — Spec- tabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in negotio infrascripto ad praetorium conuocati et legitime congregati existen- tes; consulendo bono ordini incolarum suburbij Cerdoniae ad Cracouiam sittae, ut eo facilius et exactius rationes ab exactoribus de collectis et exactis contributionibus publicis et priuatis recipi ac peragi possint, ąuatenus in futurum eiusmodi rationes et calculationes exactarum contributionum per exactores coram deputatis per iudicium Cerdonicum ac totam communitatem
49i
Cerdoniae eligendis, ac per nobilem ac spectabilem magistratum Cracouien- sem confirmandis, faciant ac reddant, quiquidem exactores nullas expensas ex contributionibus exactis sine consensu iudicij seu aduocati Cerdoniae ero- gare debebunt, vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt. Praesentibus ad praemissa mediantibus
Acta Consul. Crac. 10, str. 272.
1358. 1677. die 27. m. Aprilis, Cracoviae.
Senatus consultum de munitione urbis Cracoviae non adiuvanda.
Actum feria secunda ') post dominicam Conductus Paschae proxima. — lidem qui supra vna cum honoratis Quadraginta viris in praetorium Craco- uiense conuocati et legitime congregati existentes, modum adinuentae for- tificationis ciuitatis Cracouiensis ex certis rationibus praeiudiciosum, in co- mitijs vero praesentibus generalibus Varsauiensibus propositum, per nobiles et spectabiles dominos nuntios ciuitatis non esse promouendum, vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt. Praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 10, str. 281.
1359. 1677. die 15. m. Maii, Varsoviae.
Ioannes III. rex Poloniae civibus Cracoviensibus mandat, ne Henrico Klug ob dissensionem a fide catholica civitatem denegent.
Ioannes tertius Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Rus- siae; Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Liuoniae, Volhyniae, Podoliae, Pod- lachiae, Smolensciae, Seueriae, Czerniechouiaeąue. Nobilibus et spectabilibus proconsuli, consulibus, aduocato, scabinis, totiąue communitati ciuitatis nostrae metropolitanae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis, gratiam nostram regiam. Nobiles et spectabiles, fideliter dilecti ! Inter praecipuas fastigii nostri regalis curas, eam non potissimam prae oculis habemus, ąuomodo ciuitates et oppida, per serenissimos antecessores nostros fundata, iuribus et priuile- giis, immunitatibus et libertatibus aucta, inuiolabiliter non solum conseruare, verum etiam quam maxima eorundem iurium et priuilegiorum facere incre- menta, nullus est quin diffiteri queat. Cum vero non solum nobismet ipsis constitit, verum etiam ex peculiari relatione certorum consiliariorum lateri nostro in comitiis modernis assidentium, innotuit, ciuitatem nostram metro-
l) Tak w oryginale. Tymczasem w r. 1677 poniedziałek po niedzieli przewodniej był dopiero 26 a nie 27 kwietnia. Gdy obie daty zamieszczone są w księdze, niepodobna rozstrzygnąć, w czem błąd leży, mianowicie czy zamiast 27 ma być 26 kwietnia, czy też zamiast feria secunda, winno być feria ter Ha.
492
politanam Cracouiensem ad eam deuenisse incolarum paucitatem, non ex alia causa , nisi quod Fidelitates Vestrae sub praetextu ąuorundam priuile- giorum, in religione catholica quasi dissidentes admittere nolle, imo eisdem ius ciuitatis denegare, proinde antiąuam eiusdem praetactae ciuitatis freąuen- tiam augere cupientes ac eandem ciuitatem in pristinum statum et meliorem conditionem reducere volentes, Fidelitatibus Vestris mandandum esse duxi- mus, vti quidem mandamus ac insimul iniungimus; ąuatenus egregium Hen- ricum Klug, a compluribus annis in ciuitate nostra Cracouiensi degentem, non obstante in religione ipsius dissensione, in gremium ciuitatis suscipiant et ad ius ciuitatis, prius super fidelitatem iuramento praestando, admittant, nullamąue eidem respectu religionis ąuamuis diuersae facessere molestiam praesumant, ąuinimo praesenti declarationi nostrae totaliter sese conforment. Pro gratia nostra officiorumąue suorum debito secus non facturi. Datum Varsauiae die XV mensis Maij, anno Domini MDCLXXVII, regni nostri IV anno. — Ioannes rex. — Ioan. Stanis. Witwicky abbas Plocen. infuł. Oli. regens cancel. regni.
Oryginał na papierze, opatrzony pieczęcią mniejszą koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
130O. 1677. die 28. m. Maii, Cracoviae.
Senatus consultum de mercatoribus peregrinis, ne emporium Craco- viense praetereant, prohibendis.
Actum feria sexta in crastino festi Ascensionis Domini. — lidem qui supra in praetorio eo in negotio conuocati et legitime vna cum honoratis 40 viris congregati existentes, ąuoniam certi mercatores externi contra iura ciuitatis Cracouiensis depositorij excedunt illudąue temere transgrediuntur, proinde eiusmodi currus cum mercibus arcendos et huc reducendos esse, vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt. Praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 10, str. 286.
1301. 1677. die 1. m. Iunii, Cracoviae.
Senatus consultum de praeceptis peste grassante observandis.
Actum feria tertia post dominicam Exaudi proxima. — lidem qui supra prouidendo securitati ciuitatis ex parte pestis in vicinis grassantis, inprimis validos mendicantes ex ciuitate expellendos, debiles vero et vere aegrotos ad hospitale s. Sebastiani extra ciuitatem existens, deducendos, elemosinam- que pro ipsis per duos ciues expetendam, foralia quoque expedienda, ven- deta quoque in foro scrutario inhibenda, faeces et lutum euacuandum, vna- nimibus votis et sententijs suis concluserunt, atque in ciuitatem extraneos
493
absąue literis pasaport. non esse mittendos, censuerunt et censent, praesen- tibus ad praemissa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 10, str. 287.
1302. 1677. die 31. m. Iulii, Cracoviae.
Senatus consultum de tributo in singula capita imposito, solvendo.
Actum sabbatho post festum s. Annae matris b. M. v. proximo. — Spec- tabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas ad praetorium Cracouiense eo in negotio conuocati et legitime congregati existentes, ąuoniam ex conscriptione personarum pro contributione capitali ad praesens constat, quod eiusmodi contributio iuxta tariffam anni 1673 exolui neąuit, ob decessum multorum hominum, ideo pro supplemento dictae contributionis capitalis, ąuatenus domini taxatores omnes ciues et merca- tores cuiuscumąue conditionis, nemine excepto, ad proportionem taxent per- sonarum, vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt, praesentibus me- diantibus.
Acta Consul. Crac. 10, str. 298.
1363. 1677. die 13. m. Augusti7 Cracoviae.
Senatus consultum de residuis contributionibus ad reficiendam urbem adhibendis.
Actum feria sexta post festum s. Laurentij martyris proxima. — Spec- tabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetorio conuocati ac legitime congregati existentes, prouidendo indemni- tati et bono regimini ciuitatis, sumptum ex retentis contributionis ducillaris apud dominos arendatores existentis, pro reparatione ciuitatis accipiendum esse, vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt, praesentibus ad prae- missa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 10, str. 300.
1304. 1677. die 3. m. Septembris, Cracoviae.
Senatus consultum de introitu urbem Iudaeis prohibendo.
Actum feria sexta post festum s. Aegidij abbatis proxima. — Spec- tabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in praetorio conuocati ac legitime congregati existentes, obuiando infectioni
494
pestiferae, quae incipit a longe saeuire, Iudaeos, ąuorum occulta potest fieri infectio, in ciuitatem non esse mittendos, vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt, praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 10, str. 305.
1365. 1677. die 6. m. Septembris, Cracoviae.
Senatus consultum de regia Maiestate suppliciter roganda, ut civitatem Cracoviensem a contributione in capita singula imposita, liberet.
Actum feria secunda antę festum Natiuitatis b. M. v. proxima. — Spec- tabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas eo in negotio ad praetorium conuocati ac legitime congregati existentes, quo- niam exolutio contributionis capitalis iuxta tariffam anni 1&73 per ciuitatem nullo modo ob defectum personarum duorum millium ducentarum, quae tam de viuis, quam et a ciuitate decesserunt, fieri nequit; proinde SRMti domino clementissimo supplicandum esse, vt ab ea tam grandi et inpossibili exolu- tione dictae contributionis capitalis sua sacra regia Maiestas liberare digne- tur, atque ad illustrissimum principem ac reuerendissimum dominum episco- pum Cracouiensem , quatenus suam interponat hac in parte authoritatem, literas supplices mittendum esse, vnanimibus votis et sententijs suis conclu- serunt, praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 10, str. 306.
1366. 1677. die 13. m. Septembris, Cracoviae.
Senatus consultum de praeceptis peste grassante observandis.
Actum feria secunda pridie festi Exaltationis s. Crucis. — Spectabiles domini proconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas eo in negotio ad praetorium conuocati ac legitime congregati existentes, obuiando pesti saeuienti, mendicos expellendos eleemosinamque pro illis expetendam, tum seruitia septem pro medio anno exoluenda atque centum milites pro secu- ritate ciuitatis conscribendos, neminemque ex ciuitate, priusquam stipendia soluerit, mittendum esse, vnanimibus votis sententijsque suis concluserunt, praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 10, str. 308.
495
1367. IÓ77- &ie *5- m- Septembris, Cracoviae.
Senatus consultum de salario proconsuli et substituto notarii peste gras- sante solvendo.
Actum feria ąuarta in crastino festi Exaltationis s. Crucis. — Ijdem qui supra. Qandoquidem sic disponente diuina voluntate, pestis in ciuitate seuire cepit, ideo conclusionem anni 1652 die 13 Iunij factam approbando, habita nihilominus ratione caristiae et monetae currentis, nobili et spectabili domino praeconsuli hic mansuro salarium septimanale per florenos triginta, nobilis vero notarij substituto, nempe nobili Stanislao Alexandro Kielaro- wicz florenos ąuindecem septimanatim dandum et soluendum esse, vnani- mibus votis et sententijs suis concluserunt, praesentibus ad praemissa me- diantibus.
Acta Consul. Crac. 10, str. 309.
130$. 1677. die 22. m. Septembris, Cracoviae.
Senatus consultum de domiciliis separatis iis, qui peste infecti sunt, praebendis.
Actum feria ąuarta in crastino festi s. Matthaei apostoli et evange- listae. — lidem qui supra ob absentiam ciuium prouidendo indemnitati peste infectorum, eosdem intra muros et alia deserta loca, vbi poterint refocilla- tionem suam habere, educendos esse ex lapideis ipsorum, vnanimibus votis et sententijs suis Cuncluserunt, praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 10, str. 310.
1300. 1 677. die 22. m. Octobris, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de cautione omnimoda peste grassante adhibenda.
Actum feria sexta in crastino festi ss. Vndecim millium virginum mar- tyrum. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens prouidus Stanislaus Piotrowski, ministerialis regni generalis et be- dellus offlcij aduocatialis Cracouiensis, in vim suae verae ac fidelis relationis recognouit, quia ipse die hodierna ex mandato generosi ac spectabilis do- mini praeconsulis et hoc pestilentiae tempore gubernatoris, infrascripta in quatuor partibus fori Cracouiensis, clara, sonora et intelligibili voce populo ad sonum tubae congregato , publicauit, prout sequitur: Mości panowie, raczcie WMc wiedzieć, ze ponieważ Bog wszechmogący z łaski swoiey święty,
496
znacznie począł morowe powietrze w mieście Krakowie vsmierzac, a Wasz- mosc bez wszelakiey ostrożności y po Kazimierzu y innych przedmieściach, na których się większe szerzy powietrze, conuersuiąc, dobrowolnie y prawie chcący zapowietrzacie, osobliwie osoby lozne y mieyskiego niemaiące, spusz- czaią się na opatrzność mieyską krakowską, ze ich żywią y opatruią, tedy IegoMć pan burmistrz y gubernator krakowski zabiegaiąc temu opowieda WMciow wcześnie, ażebyście iako nayostroznieyszemi byli, do choroby y za- razy powietrzney dalszey źadney okaziey niedawali, osobliwie przez kradziesz y poruchanie rzeczy zapowietrzonych : alias wiedzcie WMć o tym, iż od dnia dzisieyszego zadney kamienicy, w ktoreyby się panie vchoway, ponowa po- wietrza morowego pokazała, zabiiac więcey y żywic nie będą, gdyż niepo- dobna tak wiele ludzi sustentowac, ale takowych zaraz za miasto wyganiać a zwłaszcza osoby lozne będą; które ażeby teraz przed czasem z miasta wcześnie vstępowali, pod surowym karaniem napomina IMc pan burmistrz y gubernator krakowski. De quo hanc suam fidelem fecit ralationem.
Acta Consul. Crac. 44, str. 416.
13TO. 1677. die 30. m. Decembris, Gedani.
Ioannes III. rex Poloniae magistratui consulari Cracoviensi novos con- sules creandi designandiąue consules praesidentes potestatem tribuit.
Ioannes tertius Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Rus- siae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Kiiouiae, Volhyniae, Podoliae, Pod- lachiae, Liuoniae, Smolensciae, Seueriae, Czerniechouiaeąue. Significamus praesentibus literis nostris, ąuorum interest, vniuersis et singulis. Cum ciuitas nostra Cracouiensis, metropolis regni, magnis a serenissimis anteces- soribus nostris, regibus Poloniae, dotata iuribus, in hoc summam praeroga- tiuarum et priuilegiorum suorum reputet partem, quod sit caput et pene regina vrbium, in eo tamen etiam minimis ciuitatibus nostris longe inferior et infelix est, quod illud omnibus fermę iure Thentonico fundatis ciuitatibus et oppidis commune et quod libertatis ciuilis ac cuiuslibet reipublicae cardo est, liberam magistratus et consulum electionem non habeat. Inde est, quod maturis prudentium virorum destituatur consilijs, per idque ad summum vergat disordinem et emerita optimorum ciuium virtus ambitu nonnullorum legibus detestato anteuertatur. Cjuae res cum adeo anxie serenissimorum praedecessorum nostrorum versaret animos, vt magnis insudauerint curis tanto mało salubribus prouidere remedijs, nobis quoque non minori inest sollicitudini, quippe cum nihil optabilius in vita habeamus, quam vt sub fausto imperio nostro floridas et bene ordinatas spectemus ciuitates, prospe- ris scilicet in ornamentum, aduersis in praesidium, proinde multifarie instanter hac de re cum olim magnifico Alexandro Lubomirski palatino Cracouiensi, cuius id muneris de vsu quodam an de legę erat, vacanti officio consulatus Cracouiensis consulem surrogare et creare, expostulaueramus eoque validis rationibus et instantijs nostris fiexeramus, vt eam palatinali suo officio ser- uientem iuris praerogatiuam creandorum in ciuitate Cracouiensi dato vacanti
497
consulum, pro se et futuris suis successoribus palatinis Cracouiensibus in manus nostras deponere et totaliter abrenuntiare promisserit, per nos ma- gistratui eiusdem ciuitatis Cracouiensis inperpetuum conferendam et appli- candam. Quod et absąue omni dubio praestitisset, nisi inopinata fata ipsius propositum nostrum praeripuissent. Nos tamen diu deliberata serenissimorum praedecessorum nostrorum vota incremento eiusdem ciuitatis fauentia, nostram quoque longe ipsi proficuam intentionem ad effectum deducere volentes, dum nobis cum vacanti dignitate palatinatus Cracouiensis insimul et officia ac praerog-atiuas eiusdem muneris ad dispositionem regiam fata offerunt, ex plenitudine potestatis nostrae regiae et de assensu et consilio senatorum nostrorum, lateri nostro in freąuenti senatus consilio assidentium, memora- tam ciuitatem nostram Cracouiensem de iure et iurisdictione palatinorum Cracouiensium tam creandorum tempore vacantis consulatus consulum, quam praesidentium alias proconsulum prima post festum ss. Trium Regum do- minica ąuotannis constituendorum, totaliter eximendum esse duximus prout et eximimus, idemąue ius nouorum consulum loco in consulatu pro tempore vacante alium consulem vel consules creandi ac praeconsules seu praesidentes ąuotannis eligendi. hactenus a palatinis Cracouiensibus obseruatum, nostrae regiae dispositioni reseruamus ac ideo liberam et absolutam consulum, prout et in alijs varijs regni ciuitatibus practicatur, electionem et praeconsulum solito tempore ab antiąuo ąuotannis constitutionem, nobili ac spectabili ma- gistratui consulari Cracouiensi nunc et pro tempore existenti, in perpetuum de plenitudine potestatis nostrae regiae damus, donamus, conferimus, adscri- bimus et incorporamus, ita scilicet, vt vacante post fata alicuius consulum loco et officio consulari Cracouiensi, consules eiusdem ciuitatis Cracouiensis ad praetorium Cracouiense pro die per praeconsulem pro tempore existentem praefigenda, per trinas schaedulas, prout moris est, conuocati existentes, electionem noui consulis collegae sui futuri faciant et instituant, eumąue per schaedulas suas seu per suffragia secreta pluralitate votorum praeualente, iuxta decretum serenissimi d. m. olim Sigismundi III regis Poloniae, Var- sauiae feria sexta antę festa solennia sacri Pentecostes proxima, anno Do- mini millesimo sexcentesimo vigesimo sexto eo in passu inter honestam communitatem et nobilem ac spectabilem magistratum Cracouiensem latum, ex solis tantummodo scabinis ordinarijs ciuitatis Cracouiensis, per nobilem ac spectabilem magistratum Cracouiensem eligi solitis et eligendis, nec non doctoribus iurisprudentiae, medicinae, syndicis ac notarijs ciuitatis Craco- uiensis iuratis, in actu officij sui nunc et pro tempore existentibus eligant, nominent et instituant, taliterąue ab ipso solo nobili ac spectabili magistratu Cracouiensi electus exnunc ad iuramentum solitum et ad locum consessus consularis admittatur collegioąue consulari incorporetur. Quod si vero quis- piam per instantias vel intercessionem id officium consulatus (non vero a no- bili ac spectabili magistratu Cracouiensi, pro tempore existente, vocatus existens) ambire voluerit, talem pro illo tempore, quam et in perpetuum ad capessendum quaeuis in ciuitate nostra Cracouiensi officia ipso facto et iure inhabilem esse declaramus; praesidentes vero alias praeconsules Cracouienses similiter nobilis ac spectabilis magistratus Cracouiensis e medio sui quotannis tempore solito, videlicet die dominica post festum ss. Trium Regum proxima,
63
498
praeuia per schaedulas pridie ad id totiusąue spectabilis magistratus con- sularis Cracouiensis ad praetorium per spectabilem praeconsulem conuocatis sacriąue missae sacrificij votiua dictae celebratione, in praetorium Craco- uiense conueniant ibidemąue e medio sui promiscue octo, prout moris est, per schaedulas secretas seu per secreta suffragia, semotis ąuibusuis priuatis respectibus eligant, taliterąue electi praesidentes iuramentum circa eandem electionem praestari solitum, similiter ąuotannis praestent et officia sua iuxta antiąuam praxim et consuetudinem exerceant. Quod omnibus et singulis, ąuorum interest, ad notitiam deducentes, praecipimus, vt praesens diploma nostrum inuiolabiliter omnes in vim legis perpetuae obseruent obseruariąue ab alijs curent. Datum Gedani die XXX mensis Decembris, anno Domini M DC L XXVII ; regni vero nostri anno ąuarto. — Ioannes rex. — Stan. Kraiewski ad. Gn. reg. canc. reg.
Dyplomat pargaminowy, nieco uszkodzony. Pieczęć wraz z sznurem oderwana.
1371. 1678. die 3. m. Februarii, Cracoviae.
Senatus consultum de Iudaeis ad custodiendas res mercesąue suas; Cra- coviae depositas, admittendis.
Actum in praetorio Cracouiensi feria ąuinta in crastino festi Purifica- tionis b. M. v. — lidem qui supra. Cjuoniam contagio pestifera nondum to- taliter in ciuitate cessauit, proinde prouidendo securitati ciuitatis; dictos Iu- daeos non posse in ciuitatem mitti, declarauerunt ; nihilominus vt praefati Iudaei, qui res, merces ac pignora hic in ciuitate habent, eisdem inspicere possint, ąuatenus seniores eorumdem Iudaeorum sex personas tantum septi- manatim ad inspiciendum praefatis mercibus ac pignoribus designent, ipsi vero designati vllas res vendere aut veteres emere non audeant, sed eandem inspectionem in praesentia deputati a hora octaua medij horologij ad horam tertiam post meridiem expediant atąue se praemissis satisfacturos sub nulli- tate eiusdem admissionis iudicialiter per seniores se inscribant, vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt, praesentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Consul. Crac. 10, str. 314.
1373. 1678. die 10. m. Februarii, Cracoviae.
Eiusdem senatus consulti aliud argumentum.
Actum feria ąuinta antę festum s. Valentini presbiteri proxima. — Spectabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schae- dulas eo in negotio conuocati ad praetorium et legitime congregati exi- stentes, quod licet ąuidem anteriore conclusione permissum sit, ąuatenus infidi seniores Iudaei sex personas ad reuidendum et inspiciendum res. merces
499
atque pignora, quae hic in ciuitate habent, ąualibet septimana eligerent, quia tamen ad praesens instantia magnifici domini yicecapitanei, ad se per literas facta intercedit, proinde instantiae ipsius in debita obseruatione habitae (s), eosdem Iudaeos per duodecem personas bis ąualibet septimana admittendos esse, ąuiąuidem infidi Iudaei nullas res aut merces vendere nec veteramenta emere audebunt, sub nonadmissione earundem duodecem personarum, vna- nimibus votis et sententijs suis concluserunt, praesentibus ad praemissa me- diantibus.
Acta Consul. Crac. 10, str. 315.
1373. 1678. die 25. m. Februarii, Cracoviae.
Senatus consultum de rebus, ąuibus peste infecti utebantur, comburendis.
Actum feria Sexta in crastino festi s. Matthiae apostoli. — lidem qui supra vna cum honoratis 40 viris congregati existentes, eoque attento, quod per contactum rerum peste infectorum multi fatis cedunt, idcirco obuiando securitati ciuitatis, ne pestis recrudescere possit, eiusmodi res7 vtpote pului- naria; indusia, aliasque, quibus peste infecti circa mortem vtebantur, igne comburendas esse; vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt.
Acta Consul. Crac. 10, str. 318.
1374. 1678. die 5. m. Martii; in Malbork.
Ioannes III. rex Poloniae magistratibus civitatum Clepardiae et Stra- domiae villarumque urbi Cracoviae vicinarum mandat, ut magistratui con- sulari Cracoviensi in extinguenda peste opem ferant.
łan trzeci z Bozey łaski kroi polski, wielki xiąże lithewski, ruski, pru- ski, mazowiecki, żmudzki, kiiowski, wołhyński, podolski, podlaski, infiandski, smoleński, siewierski, czernichowski. Wszem wobecz y każdemu zosobna, komu o tym wiedzieć należy, mianowicie miast Kleparza, Stradomia, grun- tów Wesoły, Smoleńska, Retoryki, Lubisza, Błonia, Pedzichowa, Krowodrzy, Nowey wsi, Łobzowa, Podzamca, y wszytkich inszych gruntów około miasta naszego stołecznego Krakowa, Kleparza y Stradomia leżących, iakimkolwiek imieniem nazwanych, vrzędom, obywatelom y mieszkańcom do wiadomości podaiemy, iż my odebrawszy pewną wiadomość, że ta plaga morowego po- wietrza za łaską pana Boga wszechmogącego tudziesz za pilnym y vsilnym staraniem y dozorem vrzędu miasta naszego stołecznego Krakowa, w tymże mieście y na gruntach do iurisdictiey iego należących vstaie, po inszych zaś gruntach żadney koło zapowietrzonych ludzi, iakoby należało, pilności y dozoru nie było y do tych czas nie masz , przez co obawiać się potrzeba, aby ta plaga daliey się dla niedbalstwa vrzędow tych gruntów y ludzi na
500
nich mieszkaiących nie szerzyła, dla tego my chcąc temu zabieżeć, zlecamy władzą naszą królewską szlachetnemu magistratowi radzieckiemu krakow- skiemu, aby lubo sam przez się; lubo też przez delegata swego, tych rzeczy wiadomego, którego na swoim mieyscu powagą y władzą naszą królewską postanowił, po gruntach y przedmieściach wszytkich, także y w miastach wyżey pomienionych tak strony domów iako też y osób y palenia rzeczy zapowietrzonych, dozór, pilność y staranie miał y o tym wszytkim, iakoby dalszemu tey plagi szerzeniu zabiegać, zawiadował: z którym vrzędem ra- dzieckim krakowskim, lubo z tym, którego on na swym mieyscu postanowi, aby sie tychże miast y gruntów vrzędy zawsze znosiły y prowiantem tych, ktorzyby się na tych gruntach zapowietrzyli, opatrowali y onegoż im według potrzeby dodawali, surowo tym naszym roskazuiemy vniversałem. A cokol- wiek do rządu dobrego y zabieżenia szerzeniu się tey plagi morowego po- wietrza dalszemu należeć będzie, tenże szlachetny vrząd radziecki krakowski albo ten, którego on na swym mieyscu postanowi, vczyni y vczynić każe, aby to wszytko do exequutiey przez vrzędy wyżey pomienione było przy- wodzono, surowo nakazuiemy, gdyż tak szlachetnemu vrzędowri radzieckiemu krakowskiemu, iako też y delegatowi na to od magistratu tegoż krakow- skiego postanowionemu, wszelaką moc władzy naszey krolewskiey niniey- szym vniwersałem naszym daiemy : mieć to chcąc cale y roskazuiąc, aby wszyscy na pomienionych gruntach mieszkaiący, tak vrzędni iako y prywatni ludzie, tak szlachetnego magistratu krakowskiego, iako też y tego, który będzie na to od tegoż vrzędu imieniem naszym wysadzony, którego my po- wagą naszą approbuiemy, sub paenis criminalibiis per eiindem nobilem ma- gistratum Cracouienscm exteudcndis, we wszytkim słuchali, y że mu pomoc w tym według potrzeby, którą on obaczy, dawali, y co on na zabieżenie tey plagi boskiey dalsze postanowi y czynić roskaże, czynili y zwierzchności iego od nas iemu podaney, w niwczym się w tey mierze nie sprzeciwiali, dotąd, póki ta plaga boska morowego powietrza. Co on w miastach y na gruntach wyżey pomienionych postanowi, vczyni albo exequować będzie, my to wszytko z władzy naszey krolewskiey pro rato et grato przyimuiemy y ninieyszym vniversałem naszym approbuiemy. Na co dla lepszey wiary przy podpisie ręki naszey pieczęć nasze przycisnąć roskazaliśmy. Dan w Mal- borku dnia piątego miesiąca Martij, roku Pańskiego tysiąc sześćset siedm- dziesiątego ósmego, panowania naszego czwartego roku. — lam kroi. — ■ Adam Sarnowski warszaw, łowić. kan. IKM. secret. mppa.
Kodeks Zaleskiego, karta 279, stronica odwrotna.
1375. 1678. die 16. m. Iunii, Leopoli.
Ioannes III. rex Poloniae literas exemptionis a iurisdictione civili Cra- coviensi, quibuscumque personis impertitas, abrogat.
Ioannes tertius Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Rus- siae, Prussiae, Masouiae, Samog"itiae, Liuoniae, Smolensciae, Kiiouiae,
Soi
Vołhyniae, Podoliae, Podlachiae, Seueriae, Czerniechouiaeąue. Nobilibus, spectabilibus ac honoratis praeconsuli, consulibus; aduocato vti iudici ordi- nario et scabinis vrbis nostrae metropolitanae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis, gratiam nostram regiam. Nobiles, spectabiles ac honorati, fideliter nobis dilecti ! Magnam semper maiores nostri, serenissimi diuae memoriae reges Poloniae ciuitatis Cracouiae tanąuam primariae in regno suo vrbis, in omnibus rationem habuisse; idque studuisse, vt ad florentem in ea statum conseruandum nihil prorsus desiderari possit. Quorum nos exempla imitando, vtque eidem vrbi nostrae metropoli ciuibusąue eius ąuam faelicissima (sub- lato omni pernitioso in ea et nociuo abusu) fluant vota, prouidere cupiendo, praecipue cum per certos consiliarios nostros edocti simus, reperiri nonnullos ciues iuratos et incolas vrbis nostrae Cracouiensis, in eadem vrbe victum ąuaeritantes, nonnullosąue possessiones suas sub iurisdictione civili Craco- uiensi habentes, nonnullos modo conductitio sub iurisdictione ciuili Craco- uiensi (inter quos et famatus Albertus Górecki typographus ciuisąue Craco- uiensis, in ciuitate hac nostra Cracouiensi victum ąuaeritans inuenitur) ma- nentes, qui iurisdictionem ciuilem Cracouiensem, tam officij consularis et aduocatialis, quam et iudicij scabinalis vigore exemptionis a iurisdictione et seruitoratus literarum tam serenissimorum antecessorum nostrorum ; quam et a nobis per eos cum summo eiusdem vrbis nostrae metropolitanae iuris- dictionis et boni ordinis praeiudicio, ad sinistram cancellariae nostrae infor- mationem impetratarum, declinare7 eoque sub praetextu ciues eiusdem vrbis atque incolas variosque homines varijs iniurijs afficere. Cum vero ratione praemissorum ad aliquod vrbis nostrae metropolis Cracouiensis officium seu iudicium citati fuerint, vigore suprascriptarum serenissimorum antecessorum nostrorum et nostrarum exemptionis a iurisdictione seruitoratusque literarum forum sibi excipere ad iudiciaque nostra seu magnificorum mareschalcorum regmi prouocare, per idque homines ad vindicandas iniurias sibi per eos illatas, coram iudicio nostro vel magnificorum mareschalcorum regni, suffi- cientibus expensis ad id carentes , iustitia frustrare viamque impune alijs peccandi demonstrare, per idque vindictam Dei optimi maximi ob dilatio- nem iustitiae inducere consueti sunt. Proinde nos praeinsertum disordinem vti pernitiosissimum tollendo; vtque quilibet iustitiam quantotius in praeten- sionibus; grauaminibus et iniurijs sibi illatis debitisque suis ac alijs omnibus querimonijs consequi possit, prouidendo; rationibusque eiusdem vrbis nostrae metropolitanae, ad bonum ordinem pertinentibus atque bono ordini prospi- ciendo, exemptiones eiusmodi a iurisdictione ciuili Cracouiensi omnes, per quascunque personas a serenissimis antecessoribus nostris, regibus Poloniae, tum et a nobis impetratas, necnon et famati Alberti Górecki typographi ciuisque Cracouiensis e cancellaria nostra ad sinistram eius informationem die quarta Aprilis anno millesimo sexcentesimo septuagesimo sexto eraa- natas, inhaerendo legibus regni tum et rescriptis serenissimorum antecesso- rum nostrorum, eo nomine vrbi nostrae Cracouiensi regni metropoli benigne datis, tollimus, cassamus, abrogamus et adnihilamus nulliusque roboris et valoris esse in perpetuum declaramus, omnesąue ciues et incolas suprafatae vrbis nostrae metropolis Cracouiensis, victum in eadem quaeritantes seu possessiones suas ibidem habentes seu modo conductitio in eadem metropoli
502
seu sub iurisdictione eius manentes, quocunque nomine et cognomine voca- tos, inhaerendo tam iuri communi, quam et constitutionibus regni atąue priuilegijs eidem vrbi nostrae metropoli Cracouiae seruientibus, legibus regni annorum millesimi sexcentesimi decimi tertij et millesimi sexcentesimi septuagesimi sexti approbatis, non alibi, nisi coram suo magistratu ciuili Cracouiensi, id est coram officio consulari seu officio aduocatiali et iudicio ordinario scabinali Cracouiensi comparere ibidemąue forum pati et respon- dere teneri (nihil derogando magnifici almae academiae Cracouiensis rectoris, iuxta priuilegia eidem almae academiae Cracouiensi seruientia, in causa a ąuopiam ex parte typographiae cuipiam ex typographis instituenda, iudicio) declaramus, personis vero eorum typographorum, in ciuitate victum quae- rentium; forum ijs ciuile Cracouiense et ex alijs rationibus in omnibus causis assignamus et praescribimus. In contrauenientes vero paenam sessionis in carceribus vnius anni et quing"entarum marcarum officio seu iudicio ciuili Cracouiensi luendarum, in vim extra forum competens euocationis sancitam et decretis nostris vallatam, interponimus, Fidelitatibus vestris mandantes, vt eiusmodi exemptiones per quemcunque ciuium aut incolarum vrbis no- strae metropolis Cracouiensis seu sub iurisdictione eius manentium, in officio seu iudicio oppositas minime curent, sed foro ijsdem opponentibus omnibus, aulam nostram non sequentibus, prout et praefato famato Alberto Górecki ciui Cracouiensi, qui itidem aulam nostram non sequitur, imo in vrbe nostra metropoli victum quaeritat, civili Cracouiensi adinuento, vlterius in causis tam praefato Alberto Górecki, quam et alijs omnibus in officijs seu iudicio Fidelitatum Vestrarum ac in alijs iurisdictionibus ciuilibus ad vrbem no- stram metropolim Cracouiensem pertinentibus, iam institutis et in posterum instituendis vsque ad definitiuam sententiam, salua nihilominus appellatione ab eadem defmitiua sententia, si et in quantum de iure ad nos iudiciaque nostra, grauata parte manente, procedant, iustitiamque de ijsdem opponen- tibus quamtocius conquerentibus administrent : non obstantibus quibusuis rescriptis nostris, in contrarium praesentium literarum nostrarum per quem- piam e cancellaria nostra ad sinistram eius informationem emanatis vel ema- nandis. Quae rescripta omnia vti in destructionem boni ordinis ciuitatis regni nostri metropolis emanata vel emananda, praesentibus cassamus, abrogamus et anihilamus, Fidelitatesque vestras et alios magistratus et officia ciuilia Cracouiensia a paenis quibusuis ratione acsi contrauentionis literis exemp- tionis et seruitoratus haud subeundis praesentibus cauemus. Secus Fidelitates Vestrae pro gratia nostra officiorumque suorum debito non facturae. Datum Leopoli die decima sexta Iunij, anno Domini millesimo sexcentesimo septu- agesimo octauo, regni nostri anno quinto. — Ioannes rex. — Franciscus Kamocki sacrae regiae Maiestatis secretarius manu propria.
Kodeks Zaleskiego, karta 281.
5©3
1370. 1678. die 5. m. Iulii, Cracoviae.
Senatus consultum de praeceptis peste grassante observandis.
Actum feria tertia post festum Visitationis b. M. v. proxima. — Spec- tabiles domini Ioannes Romanowicz praeconsul, Franciscus Cyrus, Albertus Sleszkowski m. d. Albertus Sztameth, Valentinus Smidt, Nicolaus Królik, Iacobus Reynekier m. d. Ventura Bryganty, Ioannes Zaleski, Stanislaus Krauz, Christianus Krauz, Ioannes Krakier, Georgius Schedel, consules Cra- couienses, vnacum honoratis 40 viris per schedulas eo in negotio tot vicibus conuocati et legitime congregati existentes, eo in consideratione habito, quod ex permissione diuina contagio pestifera hucusąue in ipsa ciuitate Cra- couiensi vix non totaliter serpere cessauit, iam vero in ciuitate Casimiriensi et alibi violenter grassari incipit, rerendum, ne ex tam proximo vicinio ciuitas quoque metropolis alieno periculo maiori recrudescendae pesti denuo exponatur, vt ciues conseruandae sanitatis gratia ad tutiora loca se conferre cogantur, magistratui vero interest prouidere, ne per eiusmodi ciuium disces- sum ipsa ciuitas aliąuid periculum (quod Deus auertat) subeat, talem tem- pestiue fecerunt boni regiminis in causa ordinationem.
§ 1. Et inprimis placando diuinam maiestatem conpotationes minus de- centes, musicae choreae tabernatoribus omnibus, tam intra quam extra ciui- tatem manentibus, exerceri inhibentur. Faeminae quoque inhonestae, vbicun- que reperiri poterint, de ciuitate expelli nec amplius regredi debebunt. Deinde reuisio ciuitatis cum adminiculo brachij tam spiritualis, castrensis, quam magnifici rectoris academiae expediri quamtotius debebit, personaeque vagabundae vti suspectae pari modo et validi mendicantes ex ciuitate sine respectu et regressu expellentur.
§ 2. Vt autem securitati ciuitatis hoc tempore calamitoso pro possibi- litate prospiciatur, milites ad centum personas redigendos et supplendos esse, qui diurnis atque nocturnis custodijs assiduo inuigilent, eisdemque ca- pitaneum praeficiendum, vnanimibus votis et sententijs concluserunt.
§ 3. Et quoniam interest, ne nobilis et spectabilis praeconsul, quem ordo officij praeconsulatus administrandi concernet, mutuis consilijs nobi- lium et spectabilium dd. collegarum totaliter destituatur, proinde duos e me- dio nobilis et spectabilis magistratus rogandos esse, qui sub tali calamitate temporis vt in ciuitate manere et consilijs suis nobilem et spectabilem do- minum praeconsulem iuuare velint, iidemque nobiles et spectabiles domini praeconsul et duo consules remansuri, in solatium laborum ipsorum solitum salarium iuxta anteriorem conclusionem anni praeteriti habebunt et perci- pient, similiter et nobili notario hic mansuro vel in locum sui idoneae per- sonae substitutae, septimanale salarium per florenos quindecem assignatur. Capitaneo quoque praetorij, qui curam tam praetorij, quam et familiae prae- torianae habebit, domosque peste infectas visitare illasque ex iussu et man- dato nobilis et spectabilis praeconsulis occludere tenebitur, aliaque obsequia idque sub paena priuationis officij sui pro re et commodo ciuitatis expediet, solitum septimanale salarium cedet; sagittarijs etiam praesto nobili et spec-
5«4
tabili praeconsuli assistentibus caeteraeque familiae solita exoluetur septi- manalis merces.
§ 4. Quia vero pro solutione suprascriptorum salariorum, quam et susten- tationem praesidiariorum militum atąue alimentatione peste infectorum occlu- dendorum sumptus omnino necessarius est; in aerario vero summus defectus exist.it, ciuitas quoque hac calamitate temporum praessa assiduisque contri- butionibus exhausta reperitur7 nihilominus seruandae securitatis ciuitatis gratia non tamen sine grauamine et iactura fortunarum suarum suraraam decem millium florenorum Polonicalium per ciuitatem semota omn-i mora per mo- dum mutui ad coaeąuationem generałem contribuendam esse, vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt, atąue ad taxam super summam praefa- tam ad normam vltimariae et immediatae taxae expediendam; e medio sui ex turno nobiles et spectabiles Ioannem Zaleski, qui pro nobili et spectabili Alberto Sztameth consule Cracouiensi hunc laborem beneuole extra turnum suscepit, et Casimirum Bonifatium Kantelli, consules Cracouienses , et ex nobilibus et honoratis scabinis nobiles et honoratos Gregorium Szalewicz et Ioannem Franciscum Maderni scabinos, ex mercatoribus vero et ex con- tubernalibus nobiles Vilhelmum Huysor et Gasparum Bogucki elegerunt ac deputauerunt ; in exactores vero eiusdem contributionis nobilem et honora- tum Andream Krauz scabinum Cracouiensem et honoratum Martinum Tencer ciuem Cracouiensem in succollectorem constituerunt et assignauerunt. Qui- ąuidem nobiles domini ciues, mercatores et contubernales ac ąuiuis alij pro eadem contributione taxanda contributionem praetactam absąue mora ąuisąue iuxta taxam super se impositam exoluere; nec de ciuitate prius, quam exol- uerit discedere debebunt ac tenebuntur, idque sub paena centum aureorum Hungaricalium, aerario ciuitatis applicanda. Praesentibus ad praemissa me- diantibus.
Acta Consul. Crac. 10, str. 333.
13T7. 1678. die g. m. Iulii; Cracoviae.
Senatus consultum de pauperibus Iudaeis intranda urbe prohibendis.
Actum sabbatho antę festum s. Margarethae virginis et martyris pro- ximo. — Spectabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas eo in negotio ad praetorium conuocati et legitime congregati existentes; obuiando recrudescendae pestilentiae, cum pauperiores Iudaei veteramenta de peste suspecta contra submissiones suas diuendere audeant, proinde nonnisi eos Iudaeos; qui fornices hic in ciuitate habent; ad ciuitatem mittendos esse, vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt. w
Acta Consul. Crac. io, str. 336.
505
1378. 1678. die 16. m. Iulii, Iavoroviae.
Ioannes III. rex Poloniae cives Casimirienses certiores facit, se (jau- dentio Zacherla mandasse, ut ad extinguendam in urbe Casimiria pestern curam adhibeat.
Ioannes tertius Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Rus- siae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Kiiouiae, Vołhyniae; Podoliae, Pod- lachiae, Liuoniae, Smolensciae, Seueriae, Czerniechouiaeąue. Honoratis ac famatis proconsuli et consulibus, aduocato et scabinis, totiąue communitati ciuitatis nostrae Casimiriensis , fideliter nobis dilectis , gratiam nostram re- giam. Honorati ac famati, fideliter nobis dilecti ! Doniesiono nam iest przez Pany Rady nasze, na ten czas przy boku naszym będące, iako Wierności Wasze pod ten czas plagi gniewu bożeg"o v Wierności Waszych szerzącego się, bardzo nieostrożnie y niedbale koło zabieżenia iey przy pomocy boskiey chodzicie, y owszem o to będąc a nobili et spectabili magistratu Cracouiensi także od szlachetnego Gaudentiusza Zacherle, przez tenże szlachetny ma- gistrat krakowski do functiey koło zapowietrzonych naznaczonego, y od nas approbo\vaneg'o, żeby Wierności Wasze dom napierwszy peste zarażony za- raz zawarli y osoby w nim będące seąuestrowali, rząd dalszy iako naylepszy y pilność tak koło osób iako y mieysc zapowietrzonych, pod iurisdictią Wier- ności Waszych bendących mieli, reąuirowani nic niedbacie, przez co nie- tylko miasto nasze stołeczne Kraków y obywatelow iego, ale też całe wo- jewództwo krakowskie y niemal wszytkę Koronę nasze dla swego vporu y niedbalstwa in summum periculum podaiecie, g"dy osobom powietrzem za- rażonym wolno chodzić (którzy inszych ludzi zarażaią) pozwalacie, onych nie seąuestruiecie ani wartą osadzacie, domów od powietrza zarażonych za- mykać y rzeczy zapowietrzonych palić niechcieliście : iednym słowem zadney ostrożności w zabieżeniu tej pladze morowego powietrza przy pomocy bo- skiey, iako z powinności Wierności Waszych należy, dotąd niemieliście y niemacie ani nie czynicie, y owszem vporem swoim inszych ludzi in pericu- lum takowey zarazy wdaiecie, co musiemy cum graui indignatione nostra od Wierności Waszych odbierać. Przeto my chcąc vporowi Wierności Wa- szych zabieżeć y bespieceństwo nietylko miastu naszemu Krakowowi ale y całemu woiewodztwu a per conscijuens y Koronie wszytkiey prowidować, do miasta naszego Kazimierza za superintendenta szlachetnego Gaudencyusza Zacherle, ławnika starszego krakowskiego, do tey functiey od szlachetnego magistratu krakowskiego w mieście naszym Krakowie y po inszych grun- tach do miasta tego należących, naznaczonego y przez nas nietylko do miasta naszego Krakowa ale też y na wszelakie przyległości y grunty iego roku teraznieyszego dnia piątego marca ze wszelaką władzą approbowanego, z władzy naszey krolewskiey ordynuiemy : rozkazuiąc Wiernościom W. abyście się z tymże szlachetnym Zacherla we wszytkim strony powietrza, także ludzi y domów zapowietrzonych zawsze znosili y prowiantem tych, ktorzyby sie na gruntach miasta naszego Kazimierza y w samym mieście Kazimierzu zapowietrzeli, opatrowali, y onegoż im według potrzeby doda-
64
5o6
wali, y cokolwiek do rządu dobrego y zabieżeniu szerzenia się tey plagi morowego powietrza dalszemu należeć będzie, tenże szlachetny Zacherla vczyni y vczynić roskaże, aby Wierności Wasze to wszytko do exequutiey przywodzili, gdyż pomienionemu szlachetnemu Zacherli wszelaką moc z wła- dzey naszey krolewskiey ninieyszym mandatem y yniwersałem naszym we wszytkim, co do zabieżenia tey pladze morowego powietrza należeć będzie, daiemy : chcąc to mieć cale y roskazuiąc, aby Wierności Wasze y wszysczy na pomienionym mieście naszym Kazimierzu, Stradomiu y inszych gruntach, do iurisdictiey Wierności Waszych należących, tak officialcs iako też y pry- watni ludzie pomienionego szlachetnego Zacherlę we wszytkim tym, co do rządu względem zabieżenia tey pladze morowego powietrza także strony domów y ludzi zapowietrzonych y ostrożności należeć będzie, a on roskaże, sub paenis criminalibus super coutraiteiiientem sen rcnitentcm irrcmissibilitcr per nos extendetidis , we wszytkim słuchali y iemu pomocy w tym według iego potrzeby dawali y co on na zabieżęnie tey plagi boskiey dalsze posta- nowi y czynić roskaże, czynili y zwierzchności iego od nas iemu podaney w niwczym w tey mierze dotąd, póki ta plaga boska morowego powietrza w miastach naszych w Krakowie, Kazimierzu y Kleparzu , także na grun- tach wszytkich circumcirca tych miast będących, nie vstanie, przeciwni nie byli. My to bowiem wszytko , cokolwiek pomieniony szlachetny Zacherla względem zabieżenia tey pladze morowego powietrza dalszego postanowi, vczyni y exequować będzie, ninieyszym vniversałem naszym z władzy na- szey krolewskiey -pro rato cł grało przyimiemy y approbuiemy. A ieżeliby Wierności Wasze w czym iemu w tey mierze przeciwni byli, tedy zalecamy to y mieć chcemy z władzy naszey krolewskiey, aby vrodzeni grodu kra- kowskiego vrzędnicy y vrodzony podrzęcy krakowski wespół z szlachetnym magistratem miasta naszego Krakowa wszelakiey pomocy do rządu dobrego czynienia wzgiędem zabieżenia tey plagi boskiey morowego powietrza, gdy będzie o to pomieniony szlachetny Gaudentiusz Zacherla cilbo subdelegat iego reąuirował, zawsze dawali, aby przez ten nierządny vpor Wierności Waszych nietylko miasto nasze stołeczne Kraków ale też całe woiewodztwo y Korona nieszwankowały. Dan w Iaworowie dnia szesnastego miesiąca lipca , roku Pańskiego tysiącznego sześćsetnego siedmdziesiątego ósmego, panowania naszego piątego roku. — łan kroi. — Xdz Adam Sarnowski P. P. mpropria.
Kodeks Zaleskiego, karta 280, stronica odwrotna.
1379. 1678. die 29. m. Decembris, Cracoviae.
Senatus consultum de centum aureis regiae Maiestati dono dandis.
Actum feria ąuinta postridie festi s. Innocentum. — Spectabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiensis, in negotijs ciuitatis in prae- torium congregati existentes et legitime per schaedulas conuocati, propter conciliandam maiorem gratiam apud sacram regiam Maiestatem dominum
5°7
clementissimum , honorarium centum aureorum promissum prouidendo, ex ducentis aureis per nobilem ac spectabilem Adamum Druzynski consulem Cracouiensem in aerario depositis, per modum mutui centum aureos reci- piendos esse et sacrae regiae Maiestati transmittendos, vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt , qui postmodum ex exactione contributionis braxaturae restitui et reimponi debebunt.
Acta Consul. Crac. ]0, str. 353.
1380. 1679. die 5. m. Ianuarii, Cracoviae.
Senatus consultum de modo creandorum consulum praesidentum.
Actum feria quinta post festum Circumcisionis Domini. — Spectabiles domini excellens Hyacinthus Lopacki m. d. praeconsul, Albertus Sleszkow- ski m. d. Albertus Sztameth, Valentinus Szmidt, Ventura Bryganti, Christo- phorus Krauz, Ioannes Kraker, Georgius Schedel, Ioannes Gaudentius Za- cherle, Andreas Węgrzynowicz, Adamus Druzinski consules Cracouienses, (post missas literas inuitatorias ad omnes spectabiles dominos consules, vt pro futuro Deo dante die dominico ad electionem spectabilium dominorum praesidentum conuenire dignentur), die hodierna per schaedulas in praeto- rium conuocati et legitime congregati existentes, consultationem fecerunt, quo modo et quo ordine electio Deo dante futura fieri et expediri debeat. Obuiando igitur omnibus difficultatibus et dubijs, quae oboriri circa electio- nem possint, vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt, conformando se priuilegio s. r. Mttis, domini nostri clementissimi, et constituerunt antę omnia.
Primo die sabbathiuo electionis, diem dominicum praecedente, tem- pestiue schaedulas ad audiendam sacram missae votiuam antę concionem in ecclesia archipresbyterali beatissimae Mariae virginis de Spiritu sancto cele- brandam omnibus dominis collegis per sagittarios reddendas. Post concionem vero in praetorium decentissime conueniendum esse, quo in loco obseruata omni grauitate, decentia et authoritate, postpositis omnibus discursibus, inuo- cata gratia vSpiritus sancti, quilibet dominorum collegarum per secreta suf- fragia iuxta suum beneplacitum in schaedula octo dd. praesidentes secrete scribere et nominare debet, inter quos octo dd. consules nouiter electi vnus aut plures (prout ad praesens quatuor existunt, quibus iuxta antiquum mo- rem praesidere necessario competit), nominentur et eligantur. Quas schae- dulas compactas quilibet suam ordine a domino seniore caepto, in calicem imponere debet, eas vero schaedulas spectabilis dominus praeconsul protunc circa electionem praesidens, ipsemet aperiet et illa vota octo personis in schaedula scriptis, in cathalogo omnium generali consignabit, ex quibus con- signationibus secundum pluralitatem votorum octo dd. praesidentes auspicato ominę promulgabuntur. Quod si vero paritas votorum et consignationum intercesserit, ad hanc paritatem solus spectabilis dominus praeconsul pro- tunc in electione praesidens, sufFragium suum et consignationem addere iuxta.
5o8
suam mentem licentiam et facultatem habebit. Quae ąuidem electio non obstante vnius vel plurium dominorum collegarum (absentia), siquidem omnes per schaedulas ad huncce actum solennem auisati et inuitati con- uenire in praetorium tenentur, expediri debebit ; neque etiam ea in parte absentium dominorum per litteras vota sua mittentium, instantia erit atten- denda, siąuidem priuilegium s. r. Mttis d. c. ąuemlibet personaliter electioni huic adesse specifice mandat : excepta tamen certa non fucata legalitate, ob quam secreta schaedula per aliąuem dominorum in Collegium missa, (prout nobilis et spectabilis dominus Ventura Bryganti consul Cracouiensis, in pu- blicis negotijs ad comitia generalia regni Grodnam, m. d. Litt. ciuitatem vti nuntius discedens, secretum suum votum scriptum reliquit), ad computum electionis pertinebit. Iuxta quam electionem ąuilibet a spectabili domino praeconsule promulgatus electus, etiam circa actum electionis absens, locum praesidentiae suae obtinebit. Si vero aliąuis electus suscipere id officium noluerit, extunc tenebitur libram auri in medium collegij spectabilis ma- gistratus Cracouiensis reponere. Praesenti conclusione ad praemissa me- diante.
Acta Consul. Crac. 10, str. 358.
1381. 1679. die 24. m. Ianuarii; Cracoviae.
Senatus consultum de Iudaeis intranda urbe prohibendis.
Actum feria tertia pridie festi Conuersionis s. Pauli apostoli. — lidem qui supra spectabiles domini, eo animaduerso, quod adhuc apud Iudaeos in vico illorum periculum pestis metuitur, eidem obuiando, Iudaeos non esse in ciuitatem mittendos nec vllam instantiam nobilium personarum attenden- dam, sed magis communi totius ciuitatis bono prospiciendum esse, ynanimiter concluserunt.
Acta Consul. Ccac. 10, str. 368.
1383. 1679. die 30. m. Ianuarii, Grodnae.
Ioannes III. rex Poloniae electionem consulum praesidentum a magi- stratu consulari Cracoviensi factam, ratam esse iubet.
Ioannes III. Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Kiiouiae, Volhyniae, Podoliae, Podlachiae, Liuoniae, Smolensciae, Seueriae, Czernichouiaeque. Significamus praesentibus literis nostris, quorum interest, uniuersis et singulis, quia nos habita ratione obsequiorum, per nobilem et spectabilem magistratum Cracouiensem tam serenissimis antecessoribus nostris regibus Poloniae, quam nobismet ipsis totique inclytae regni nostri reipublicae semper fidelissime cum summo sa-
509
lutis et fortunarum dispendio praestitorum , eaque obseąuia et fidelitatem illorum gratincando et ad alia maiora specimina futuris temporibus prae- standa, eosdem incitando et provocando; perpetuis temporibus iisdem nobi- libus et spectabilibus consulibus Cracouiensibus seu toti nobili et spectabili magistratui Cracouiensi ius consulum Cracouiensium in locum aliorum con- sulum morte seu ąuouis alio modo vacantem, tum et ąuotannis iuxta con- suetudinem et praxim antiąuam octo praesidentium alias proconsulum liberae electionis contuleramus modumąue eligendorum in priuilegio nostro eo no- mine iis dato, descripseramus. Cum vero per certos consiliarios nostros in- tellexissemus, praefatum nobilem et spectabilem magistratum Cracouiensem in eligendis tam nouis in locum demortuorum consulum consulibus, quam et huius anni praesidentibus, ordinatissime iuxta tenorem supra scripti pri- uilegii nostri processisse, omnesąue solennitates in eligendis praefatis con- sulibus et praesidentibus seu proconsulibus Cracouiensibus obseruasse, recte- que eandem electionem (quae cedat in laudem Dei et totius regni nostri, tum et ciuitatis nostrae Cracouiensis emolumentum) peregisse, proinde nos grato id a praefato nobili ac spectabili magistratu Cracouiensi suscipientes animo, easdem tam consulum nouorum quam et praesidentium seu praecon- sulum modo prout supra peractas electiones, tum et in futurum perpetuis temporibus peragendas, modernosque tam consules nouos, quam et praefatos praesidentes seu praeconsules ad praesens electos et in futurum perpetuis temporibus eligendos, de plenitudine potestatis nostrae regiae approbandas et confirmandas, tum et approbandos et connrmandos esse duximus, prout praesentibus approbamus, confirmamus et ratificamus, nolentes easdem electio- nes tum et prout supra electos a quopiam infringi et labefactari seu iisdem contrauenire. In quorum fidem praesentes manu nostra subscriptas sigillo regni communiri iussimus. Datum Grodnae in generalibus regni comitiis, die XXX mensis Ianuarii, anno Domini MDCLXXIX, regni vero nostri V° anno. — Ioannes rex.
Dokument papierowy, opatrzony własnoręcznym podpisem króla ; nie ma atoli śladu, iżby kie- dykolwiek na nim pieczęć wyciśnięta była.
M
13H3. 1679. die 20. m. Februarii, Cracoviae.
łPrusfc)
Senatus consultum de vectigale a vinis ex magnis doliis in parva vasa transfundendis solvendo.
Actum feria 2 -da postridie dominice Inuocauit quadragesimalis. — Spec- tabiles domini excellens Iacobus Reineker m. d. praeconsuL Hiacinthus Ło- packi m. d. Albertus Stamet, Valentinus Smidt, Andreas Belli, Nicolaus Królik, Stanislaus Segnicz, Antonius Lukini, Stanislaus Wosinski m. d. Chri- stophorus Krauz, Georgius Schedell, Andreas Węgrzynowicz, Adam Dru- zynski consules Cracouienses , in negotijs ciuitatis congregati (s) in praeto- rium et legitime congregati existentes, considerato, quod prouentus a vinis aduectis et transfusis ex magnis cuppis in parua dolia Hungarica per quan-
5io
dam inanimaduertentiam ad aerarium ciuitatis nunc non persoluuntur et do- leatores sine scitu spectabilis magistratus eadem vina priuatim transfundere audeant, vtpote s. Georgij et Endeburgica, et debent ea vasa habere nigra signa imposita iuxta antiąuum morem, prout priuilegium serenissimi Casi- miri regis anno 1359 disponit, et per eam conniuentiam detrimentum nota- bile aerarij ciuilis apparet, proinde reassumendo anteriores conclusiones ad conseruandum bonum ordinem, spectabiles dominos Valentinum Smidt et Adamum Drużynski consules Cracouienses e medio sui elegerunt et depu- tauerunt, vt attendere velint, ne doleatores audeant amplius vina eiusmodi s. Georgij et Endeburgica ex magnis cuppis in vasa Vngarica sine scitu eorum transfundere, sub paenis officij arbitrarijs. Quod si vero de consensu spectabilium dd. deputatorum transfusa fuerint, ab ijsdem minoribus per grossos nouem ratione nigrorum signorum ad aerarium ciuile prouentus inferri debet et ij rustici, qui vina transportare solent, srotarze vocati, denun- ciare de eiusmodi vasis tenebuntur, sub paena centum plagarum et sessione carcerum. Quae conclusio praesens est ijsdem ad notitiam deducta.
Acta Consul. Crac. 10, str. 375.
1384. 1679. die 3. m. Martii, Cracoviae.
Senatus consultum de Iudaeis intranda urbe prohibendis.
Actum feria sexta antę dominicam Oculi ąuadragesimalem proxima. — Spectabiles domini Michael Stanislaus Segnicz praeconsul, Valentinus Smidt, Casimirus Bonifacius Cantelli, Georgius Schedel, Ioannes Gaudentius Za- cherla, Adam Drużynski consules Cracouienses, in negotijs ciuitatis congre- gati in praetorium existentes, audita relatione famati Wasilowski, quod iam in vico Iudaeorum est reuisio peracta, ipsi vero non obseruato mandato s. r. Mttis sine consensu spectabilis magistratus in ciuitatem temere et turmatim veniunt, neąue submissioni suae in persolutione semisgelt satisfacere volunt, eosdem Iudaeos non esse mittendos, custodiae ciuili demandari debere sta- tuerunt.
Acta Consul. Crac. 10, str. 382.
1385. 1679. die 25. m. Martii, Grodnae.
Ioannes III. rex Poloniae civibus Casimiriensibus mandat, ut contribu- tionem militarem, quae y>hybema« dicebatur, exsolvant.
Ioannes tertius Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Rus- siae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Kiiouiae, Vołhyniae, Podoliae, Pod- lachiae, Eiuoniae, Smolensciae, Seueriae, Czerniechouiaeque. Famatis pro- consuli, consulibus, aduocato et scabinis totique magistratui et communitati
5H
ciuitatis nostrae Casimiriensis ad Cracouiam, fideliter nobis dilectis, gratiam nostram regiam. Famati, fideliter nobis dilecti ! Expositum nobis est per officiales thesauri nostri, P'idelitates Vestras in extradendis hybernis pro guardiis nostris pertinentibus, diffugijs et protelationibus adlaborare, excu- sationesąue et praetextus, ąuominus eadem hyberna vna cum aliis oppidis et villis ad magnam procurationem arcis nostrae Cracouiensis spectantibus, componant et extradant, texere. Quocirca Pldelitates Vestras admonendas esse duximus, prout praesentibus admonemus, ijsdem mandantes, ąuatenus postpositis hisce diffugiis et praetextibus, summam, quae ipsis nomine eorun- dem hybernorum imposita est, ad thesaurum nostrum per manus generosi Andreae Ryszkowski aulici nostri exoluant et extradant, et secus non faciant, pro gratia nostra et officiorum suorum debito. Datum (rrodnae die XXV mensis Martij, anno Domini M DCL XXIX, regni nostri V°. — Ioannes rex. — Ioannes Carolus Daniłowicz thesaurarius curiae regni mp.
Oryginał papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową, poniżej tekstu wyciśniętą.
1380. 1679. die 7. m. Aprilis, Cracoviae.
Senatus consultum de corporibus mortuorum a chirurgis inspiciendis.
Actum feria sexta antę dominicam Conductus Paschae proxima. — lidem spectabiles domini eo perpenso, quod famatus Ioannes Scot chirurgus per totum tempus pestilentiae magnam in curandis peste infectis hucusąue adhibuit diligentiam, et nunc cessante licet peste, morbi varij inter homines obseruentur, obuiando igitur quibusuis periculis, vt in casu citius ąuaelibet occasio et suspitio pestifera euitari possit, defunctorum in iurisdictione ciuili cadauera per famatos chirurgos Cracouienses duos reuidenda esse constitue- runt et ąuatenus eandem reuisionem omnes chirurgi in contubernio existentes hebdomadatim expediant, incipiendo praesenti hebdomada, turnum ipsimet seniores et sic consequenter sub paena 20 marcarum et sessione carcerem per triduum concluserunt ; alias si totum contubernium eum ordinem obser- uare renuerit, sub paena centum marcarum irremissibiliter reponenda et sessione diuturniori vnanimiter concluserunt. Relutionem vero reuisionis ijdem chirurgi expeditam nobili et spectabili domino Ioanni Gaudentio Za- cherla, consuli Cracouiensi, superintendenti specialiter electo et a s. r. Mtte domino clementissimo et illustrissimo d. episcopo Cracouiensi approbato, facere tenebuntur, praesenti conclusione ad praemissa mediante.
Acta Cons. Crac. IO, str. 409.
512
1387. IÓ79- die 29. m. Aprilis, Cracoviae.
Senatus consultum de pactione cum mercatoribus Vratislaviensibus facienda.
Actum sabbatho pridie dominicae Cantate. ■ — In residentiam generosi et spectabilis senatus vrbis Cracouiae, metropolis regni Poloniae, personaliter veniens nobilis Laurentius Henz, ciuis et mercator Vratislauiensis, nomine nobilium mercatorum Yratislauiensium generaliter omnium, publicam fecit postulationem, ąuatenus merces eorum cuiuscunąue generis et speciei exis- tentes; Vratislauia in Hungariam et e conuerso corameantes, secure absąue ąuouis praepedimento, non obseruato ciuitatis Cracouiae depositorio, per fines et limites regni Poloniae alias iuxta contractum eo nomine die trige- sima Iulij anno Domini millesimo sexcentesimo septuagesimo sexto officiose cum nonnullis mercatoribus Vratislauiensibus initum, deuehere et traducere possint , sub expressa pensione a ąuolibet mercium curru per duos aureos Hungaricales ratione iurium depositorij et thelonei ciuilis soluenda, petens pro eiusmodi transactione, generaliter cum omnibus mercatoribus Vratisla- uiensibus facienda, speciale cum plenaria facultate commissum alicui e me- dio generosi et spectabilis senatus Cracouiensis dari et conferri. Et generosi ac spectabiles domini praeconsul et senatus Cracouiensis, in praetorium eo in negotio per schaedulas trinas conuocati et legitime vna cum honoratis Cjuadraginta viris congregati existentes, audita praeinserta instantia supra- scripti nobilis Laurentij Henz ciuis et mercatoris Vratislauiensis et ipsius petitioni annuendo, in obseruantiam amicitiae vicinalis, non derogando quid- quam iuribus depositorij Cracouiensis seruientibus, tum et prouentibus ad theloneum ciuile Cracouiense spectantibus, pro eiusmodi contractu genera- liter ineundo vnanimibus votis et sententijs suis generosum et spectabilem dominum Nicolaum Królik consulem Cracouiensem, collegam suum charis- simum, Vratislauiam nunc proficiscentem, deputauerunt eidemąue plenariam et omnimodam facultatem propter contractum affectatum cum omnibus no- bilibus mercatoribus et ciuibus Vratislauiensibus faciendum et pleno iure ineundum , a data moderni mensis Maij ad triennium continuandum contu- lerunt, his tamen potissimum expressis et praecustoditis cautelis :
Primo, vt nobiles dd. mercatores Vratislauienses ad complendum et conseruandum praetactum contractum interessati, videlicet nobilis Ernestus a Smetau et Daniel a Reiisch seniores, diligentem faciant inąuisitionem et animaduersionem, quot currus mercium dd. mercatorum Vratislauiensium a die trigesima Iulij anni millesimi sexcentesimi septuagesimi sexti ad hoc vsque tempus in Hungariam et e conuerso peruexerunt; a quibus vt satis- factionem et realem solutionem retentorum aureorum pro tempore praeterito ab anno millesimo sexcentesimo septuagesimo sexto; die trigesima Iulij, vigore contractus initi aerario ciuili Cracouiensi prouenientem, exolui procurent et sua diligentia compellant.
Secundo , vt nobiles dd. seniores mercatores Vratislauienses eiusmodi pacto constituto, a praenxione temporis ab omnibus curribus mercibus Vra-
51.3
tislauia versus Hungariam et e contra onustis; toties ąuoties per duos aureos Hungaricales in specie a ąuolibet curru ad manus suas percipiant et exigant, ąuolibet vero trimestri ad manus generosi ac spectabilis domini Nicolai Królik consulis Cracouiensis solutionem iuxta regestrum curruum transmissorum, reddere realiterąue transmittere vna cum reg'estro tenebuntur, ad aerarium Cracouiense importandam.
Tertio, obuiando, ne praetextu moderni contractus alij incolae Silesienses, vtpote Opauienses, Opolienses aut cuiuscunąue ciuitatis mercatores, tum etiam Hungari merces suas peruehere hinc et inde praesumant, expedit omnino, vt ciues soli Vratislauienses signa certa a dd. senioribus mercato- ribus Vratislauiensibus habeant consignata, quae in cameris regalibus in confinijs existentibus? dd. notarijs per modum ąuietantiarum ostendant, eaąue signa ijs, a ąuibus ea receperint, cum Vratislauiam reuersi fuerint, in in- stanti restituant, ne in defectu exhibitionis earum confusio aliqua aut seąue- stratio mercium subseąuatur. Hoc enim omnino praecauendum et attentan- dum est, neue caeteri impertinenter sibi ex alieno pacto bonum suum pri- uatum promoueant, vnde praeiudicium iuribus depositorij Cracouiensis in- ferri aliąuo modo possit. Cjuapropter pro fide et dexteritate sua quidquid citra vllam derogationem iurium depositorio et theloneo Cracouiensi seruien- tium; ex praemissis constitutum fuerit, id pro rato et grato tenendum esse vnanimibus votis et sententijs constitutum est ; in casu autem per ąuempiam ex dd. mercatoribus Vratislauiensibus eodem contractu praemissis conditio- nibus ineundo non satisfactionis, confiscatio mercium disponentibus id depo- sitorij Cracouiensis iuribus in toto conseruari debet et praecustodiri, prae- sentibus ad praemissa mediantibus.
Acta Cons. Crac. 10, str. 419.
1388. 1679. die 27. m. Iunii, Cracoviae.
Senatus consultum de 40 militibus praesidiariis retinendis.
Actum feria tertia antę festum ss. Petri et Pauli apostolorum. — Spec- tabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae eo in negotio per schaedulas in praetorium conuocati et legitime congregati existentes; consi- derantes, milites esse adhuc necessarios pro custodia ciuitatis, eosdem qua- draginta retinendos esse statuerunt solutionemąue prouidendarm vt honorata communitas medietatem trium seruisgeltorum exigendam esse consentiat et qui non sunt incolae, taxati praeuia taxa ad solutionem compellantur, con- cluserunt.
Acta Cons. Crac. 10, str. 443.
65
5H
13*S9. 1679. die 8. m. Iulii, Cracoviae.
Senatus consultum de Hungaris intranda urbe prohibendis.
Actum sabbatho pridie octauae Visitationis b. M. V. — lidem qui supra accepta notitia pestilentiae in Hungaria grassantis, prospiciendo securitati ciuitatis, Hungaros non esse mittendos, statuerunt; et qui nunc in ciuitate manent, vt nullas correspondentias cum extraneis Hungaris habeant nec ex ciuitate discedere audeant, monendos esse sub priuatione a ciuitate, conclu- serunt; quo nomine etiam publicatio per plateas est demandata.
Acta Cons. Crac. 10, str. 452.
139©. 1679. die 18. m. Iulii, Cracoviae.
Promulgatio mandati regii de peste vitanda.
Actum feria tertia antę festum sanctae Mariae Magdalenae proxima. — ; Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens prouidus Stanislaus Iarocki, ministerialis regni generalis, in vim suae verae ac fidelis relationis recognouit, se mandatum sacrae regiae Maiestatis, do- mini clementissimi, feliciter nunc regnantis, et manu ipsius subscriptum sigil- loque maioris cancellariae regni munitum, de data Iauorouiae die quinta Iulij anno currenti scriptum, originale vero eiusdem mandati ad cancellariam reposuit, intuitu pestis in confiniis grassantis euitandae emanatum, ex man- dato nobilis officij consularis Cracouiensis populo ad sonum tubae congre- gato, primo in quatuor partibus fori Cracouiensis, Clepardiae duobus in locis, in fundo Wesoła dieto ad Cracouiam existente, itidem in duobus locis, Casimiriae ad Cracouiam duobus in locis, alta, sonora, intelligibilique voce de verbo ad verbum et tenorem ipsius publicasse et ad notitiam omnium deduxisse7 et quatenus omnes securitati suae ex parte pestis in confiniis non- nullis in locis grassanti prouideant, praemonuisse. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam fidelem fecit relationem.
Acta Cons. Crac. 44, str. 656.
1391. 1679. die 5. m. Augusti, Cracoviae.
Senatus consultum de documentis iuridicis iudicio porrigendis.
Actum feria sexta ipso die s,. Dominici confessoris. — Spectabiles do- mini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, in negotijs ciuitatis in prae- torio Cracouiensi per schaedulas conuocati et legitime congregati existentes; quatenus domini patroni causarum processus quosuis in deliberatione exi-
5i5
stentes, post editam monitionem de offerendis munimentis propter ferendam sententiam, actorea pars nimirum praeuia adcitatione partis citatae in prae- sentia eiusdem porrigant; vt constare possit de omnibus defensis ad causam necessarijs, vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt.
Acta Cous. Crac. 10, str. 463.
1393. 1679. die 17. m. Augusti, Craooviae.
Senatus consultum de praeceptis pestis imminentis gratia observandis.
Actum feria ąuinta post festum Assumptionis in coelum b. M. v. — Spectabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas eo in negotio conuocati et legitime in praetorium congregati existentes; accepta notitia de contagione pestifera, quae in tribus domibus Casimiriae serpere cepit; prospiciendo securitati publicae, vt hocce malum euitari pos- sit, ad conseruandum ordinem bonum infrascripta puncta obseruanda esse statuerunt :
i-mo. Vt vnusquisque significet, quo tempore morbo aliquo correptus fuerit.
2-do. Nemo mortuus sepeliatur, nisi prius cadauer reuideatur.
3-tio. Ne pistores tam intra, quam extra ciuitatem manentes, audeant panes per se aut aliquas mulieres deferre Casimiriam.
4-to. Ne in tabernis audeant saltus aliquos exercere et musicam facere, sub paenis grauissimis.
5-to. Quoniam prope Iudaeos ea pestis oborta est7 eosdem a ciuitate arcendos esse.
6-to. Metuendo , ne ista calamitas permissu diuino ciuitatem affligere satagat, pro conseruanda custodia quinquaginta milites fouendos esse idque honoratae communitati intimandum, vt de modo solutionis mercedis con- silium ineat.
7-mo. Ad placandam diuinam Mttem per intercessionem sancti Se- bastiani, vota promissa expleantur.
8. Vltimo; vt res; quaecumque ab aliquo ignoto venditae sunt; a parte seponantur, ne in vsum humanum veniant, quousque bene ventilentur.
Quae vt ad notitiam omnium deueniant, voce praeconis publicanda esse, vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt.
Acta Cons. Crac. 10, str. 467.
1393. 1679. die 30. m. Augusti, Cracoviae.
Senatus consultum de introitu civitatem Iudaeis sub certis conditio- nibus concedendo.
Actum feria 4-ta antę festum s. Aegidij abbatis. — Spectabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas ad consultandum
5i6
ratione securitatis ex parte pestis Casimiriae incipientis, in praetorium Cra- couiense congregati existentes, ad postulatum Iudaeorum; qui sibi ingressum in ciuitatem denegatum habentes, licentiam introeundi postulant, eisdem ex legitima causa ingressum denegandum esse, quod a Iudaeis peste infecti Casimiriae circa obitum suum eam contagionem arripuisse pałam recogno- uissent7 iamąue certo apud ipsosmet Iudaeos pestem emergere constat, et ideo nequaquam mittendos concluserunt ; sed ne detrimentum rerum patian- tur, in quantum ex fornicibus et testudinibus easdem propter commoditatem restitutionis pignorum exportare voluerint, sex Iudaeos pro vna die in ciui- tatem mittendos et sic consequenter alios de die in diem semper sex in- gressuros; constituerunt.
Acta Cons. Crac. 10, str. 475.
1304. 1679. die ii. m. Decembris, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de Hungaris intranda urbe Cracovia sub- urbiaque eius prohibendis.
Actum feria secunda antę festum s. Luciae virginis et martyris pro- xima. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens prouidus Stanislaus Iarocki, m. g. r. in virn suae verae ac fidelis relationis recognouit, se ex mandato nobilis et spectabilis magistratus Cra- couiensis infrascripta ad sonum tubae populo congregato, alta, sonora, in- telligibilique voce in quatuor partibus fori Cracouiensis ac Casimiriae, Stra- domiae, Clepardiae nec non in fundo Lubicz seu Wesoła dieto atque in fundo Dębniki nuncupato, die hodierna publicasse et ad notitiam deduxisse de tenore tali : Panowie raczcie WM. wiedzieć, iż vrzędy grodzki, wielkorzą- dowy y radziecki krakowski zabiegaiąc, aby ta plaga powietrza morowego w tym mieście y circumferentiach iego nie szyrzyła się, a powziąwszy wia- domość, że ludzie z Węgier kędy powietrze grassuie, z końmi y fantami przyiezdzaią, tedy pomienione vrzedy surowo upominaią, aby żaden z tako- wych ludzi niewazył się tu do miasta Krakowa, Kazimierza, Kleparza y na insze przedmieścia z tę y z tamte stronę Wisły przeiezdzac, albowiem ka- żdego takiego z Węgier przyiezdzaiącego, imać y na gardle karać a fanty palie będą. Tosz vrzedy surowo przykazuią wszytkim tak w mieście Kra- kowie, Kaźmierzu, Kleparzu, iako y wszytkich przedmieściach, z stę y z tamte stronę Wisły mieszkaiącym , aby się niewazyli ludzi obcych nieznaiomych do gospody y domów swoich przyimowac, noclegować, fantów kupować bez wiadomości vrzędu krakowskiego, albowiem każdego gospodarza tey publi- katiey nie dosyć czyniącego, do lazaretu brać a domy zamykać będą. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam fidelem fecit relationem.
Acta Cons. Crac. 44, str. 733.
5i7
1395. IÓ79- die I2- m- Decembris, Cracoviae.
Senatus consultum de intrantibus urbem in portis examinandis.
Actum feria 3-tia pridie febti s. Luciae virginis et martyris. — lidem qui supra considerantes, quod per Dei gratiam lues pestifera in ciuitate cessauit, in confinijs vero Vngariae; Orauiae, Silesiae eius contagionis ma- lum grassatur et homines exotici etiam illam ciuitatem adire solent, proinde obuiando periculis et bono ordini insistendo, quem potissimum nobilis et spectabilis Ioannes Gaudentius Zacherla consul Cracouiensis ab omnibus custodiendum et obseruandum, ex singulari erga bonum publicum amore sollicite prouidere dignatus est, eiusdem curae et dexteritati commiserunt, vt in omnibus portis sine illius scitu nemo exoticus admittatur, prius; quam examinatus testimonia salubris aurae exhibuerit.
Acta Cons. Crac. 10, str. 511.
1306. 1679. die 16. m. Decembris, Cracoviae.
Senatus consultum de modestia inter electionem consulum servanda.
Sabbatho post festum s. Luciae. — Excellens; nobiles et spectabiles dd. praeconsul et consules, per schaedulas eo in negotio in frequenti nu- mero congregati existentes; obuiando quibusuis difficultatibus; quae circa actum electionis Deo dante proxime imminentis spectabilium dd. praesiden- tum oboriri possent, in quantum contigerit aliquem spectabilium dd. colle- garum contra alterum quempiam spectabilem d. collegam verbis asperis et impetuosis insurgere, aut vota contra ordinem interturbare ; tum etiam quos- libet actus et consilia quam optimo ordine ac debita grauitate in consessu expedire cupientes, conclusionem anni 1603^ per spectabiles dd. collegas antecedaneos eo nomine laudatam, sibi praelegi mandauerunt, eandemque in omnibus punctis reassumendo , approbandam et obseruandam esse consti- tuerunt et exorbitantem d. collegam statim sequenti die pro qualitate facti iudicandum esse in conclaui residentiae suae, vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt.
Acta Cons. Crac. 10, str. 512.
1397. 1680. die 3. m. Ianuarii; Cracoviae.
Senatus consultum de novorum consulum eligendorum ratione.
P'eria quarta antę festum ss. Trium Regum. — Clarissimi, nobiles et spectabiles dd. Lopacki philosophiae et m. doctor, praeconsul, Fryzneker,
5i8
Smidt; Reyneker, Kantelli, Stanislaus Krauz, Lukini; Ochocki m. d. Wo- sinski m. d. Christophorus Krauz, Kraker, Schedell, Zacherla, Węgrzyno- wicz, Druzynski, Słowakowic m. d. consules, per schaedulas die hesterna editas, in freąuenti numero congregati in praetorium existentes, et ratione solennitatis futurae electionis consultantes, vnanimibus \otis concluserunt, vt postąuam finita concione spectabiles dd. ex ecclesia parrochiali in prae- torium processerint, tubae et musica per choros in porticu resonent ; tandem ad stubam pro audienda publica oratione homines mittantur, finita vero, facta inuocatione Spiritus sancti , per secreta suffragia electio spectabilium dd. praesidentum iuxta conclusiones obloąuentes peragatur, quae publice in congressu hominum promulgabitur. Tandem ex bombardis longis alias z ha- kownic explosio fiat; demum in vim mutuae gratulationis tres scriblitae sumptu aerarij decenter comparatae et pinsatae, diuidantur et cuilibet spec- tabilium dominorum frustum decens et olla vini boni per florenos sex, tum et dd. notarijs mittatur. Salva melioratione modernae conclusionis.
Acta Cons. Crac. 10, str. 515.
139$. 1680. die 25. m. Aprilis, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de civibus Olcussiensibus de peste sus- pectis, intranda urbe Cracovia suburbiaąue eius prohibendis.
Actum feria ąuinta post festa Solennia sacri Pentecostes proxima. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens prouidus Stanislaus Iarocki, ministerialis regni generalis, in vim suae verae ac fidelis relationis recognouit, se mandato nobilis et spectabilis magistratus Cracouiensis et officiorum castrensis capitanealis ac magnae procurationis arcis Cracouiensis, infrascripta populo ad sonum tubae congregato, primo in ąuatuor partibus fori Cracouiensis, postea Clepardiae duobus in locis, et in fundo episcopali et Pedzichow atąue in suburbio Cerdonico duobus in locis, alta, sonora, intelligibiliąue voce die hodierna publicasse et ad noti- tiam omnium deduxisse de tenore tali: Panowie radźcie Waszec wiedzieć, iż vrzędy grodzki, wielkorządowy y radziecki krakowski powziąwszy pewną wiadomość, iź na przedmieściach olkuskich powietrze morowe zawszięło się, przetoz ze vrzędy z powinności swoiey staraiąc się o to, aby to stołeczne miasto y wszytkie iego okoliczności przy łasce Bożey od tey zarazy moro- wego powietrza we wszelakiey ostrożności zostawało, surowo przykazuią y napominaią, aby kazdey condyciey człowiek, tak pieszy, iako y konny niewaźył się z Olkusza do Krakowa, Kazimierza, Kleparza y wszytkich in- nych circumferencyi z tę y z tamte stronę Wisły bez attestacyey vrzędu tamecznego olkuskiego przyiezdzać y przychodzie ; każdy albowiem taki bez attestacyey przychodzący albo przyiezdzaiący gardłem karany będzie. Też vrzędy przykazuią surowo, aby z miasta Krakowa, Kazimierza, Kleparza y wszelakiey inszey circumfereneyey z tę y ztamtę stronę Wisły wszelacy cra- marze, rzemieślnicy, ogrodnicy, przekupki y insi ludzie niewazyli się chodzie
519
do Olkusza. Także aby żaden w Krakowie, w Kazimierzu, Kleparzu, Stra- domiu y wszytkich innych przedmieściach z tę y z tamte stronę Wisły nie- wazyli się przyimowac nikogo z Olkusza bez wiadomości magistratu kra- kowskiego ; każdy albowiem tey publikacyey zadosyć nieczyniący, gardłem karany będzie. Starzyzny, sukien, chust, aby tak w Krakowie, Kazimierzu, Kleparzu iako y po wszytkich przedmieściach nieprzedawano, pod zabra- niem y spaleniem chust y karaniem więzieniem każdego przestępnego. Mu- zyk, tąncow abyście Wć zaniechali, bo y muzykanci y gospodarze ich po- zwalaiący, surowo karani będą. A tak abyście Waszeć wiedzieli y tey pu- blikacyey we wszytkiem przestrzegali, surowo napominaią. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam fidelem fecit relationem.
Acta Consul. Crac. 44, str. 815.
13!M>. 1680. die 25. m. Iunii, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de civibus Olcussiensibus intranda urbe Cracovia suburbiaąue eius prohibendis.
Actum feria tertia postridie festi Natiuitatis s. Ioannis Baptistae. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens prouidus Stanislaus Iarocki, ministerialis regni generalis, in vim suae verae ac fidelis relationis recognouit, se ex mandato nobilis et spectabilis magi- stratus Cracouiensis infrascriptam publicationem de tenore infraseąuenti primo in ąuatuor partibus fori Cracouiensis, postea Clepardiae duobus in locis, atąue in suburbio Cerdonico ad Cracouiam antę domum honorati Lau- rentij Rodowic, praefati suburbij aduocati, populo ad sonum tubae congre- gato, alta et sonora, intelligibiliąue voce publicasse et ad notitiam deduxisse de tenore eiusmodi : Panowie radźcie AVaszec wiedzieć, iż vrzędy grodzki, wielkorządowy y radziecki krakowski, maiąc pewną wiadomość, ze powietrze morowe nietylko na przedmieściach miasta Olkusza, ale iuż y w mieście samym zawzięło sie y co daley barziey sie szerzy, przetoz te vrzędy sta- raiąc się o to, aby w miasto stołeczne y iego wszytkie okoliczności od ta- kowey zarazy we wszelakiey zostawało ostrożności y vchronic sie mogli, z powinności swoiey surowo przykazuią, aby kazdey condyciey człowiek tak pieszy iako y konny niewazył się z Olkusza y iego okoliczności tu do Krakowa, Kazimierza, Kleparza y wszytkich circumferencyi tu przyiezdzac y przychodzić. Także tu z miasta Krakowa, Kazimierza, Kleparza y wszyt- kich okoliczności wyzey pomienionych, tak z tę stronę iako y ztamtę Wisły, aby wszelakiey condyciey człowiek, kaczmarze, rzemieślnicy, ogrodnicy, przekupki nieważyli się tak do Olkusza, iako y iego pobliskie okoliczności chodzie, iezdzić, przedawac y z tamecznemi handle iakie odprawowac, żeby z pieniędzy takowey nie zasiągneli powietrza zarazy, aby nikogo z Olkusza y iego okoliczności y przedmiesciow zadęn nieprzyimował do gospod swoich y domów, przykazuią surowo ; albowiem każdy tey publicatiey niedosyc czy- niący gardłem karany będzie. Muzyki, tąncow aby niedopusczali, albowiem
520
tak muzycy iako y gospodarze, tego w domach swoich pozwalaiący, surowo karani będą. A tak abyście Waszec wiedzieli y tego wszytkiego przestrze- gali napominaią y przykazuią pod winami surowęmi. Także starzyzny, chust ani nasi chrzescianie ani żydzi kupować się potaięmnie od nieznaiomych a osobliwie z tamtych mieysc nie ważyli, pod surowym karaniem, które nad każdym przestępnym extendowane będzie. Sic et non aliter factum esse re- ferens, de quo hanc suam fidelem per expressum fecit relationem.
Acta Consul. Crac. 44, str. 859.
1-1 OO. 1680. die 4. m. Iulii, Cracoviae.
Senatus consultum de eąuitibus, qui homines de peste suspectos ab urbe avertant, conducendis.
Feria ąuinta post festum Visitationis BMV. — Nobiles et spectabiles domini praeconsul et consules, attento periculo imminentis Ilcussiae pestis, propter omnem securitatem fouendos esse custodes eąuitantes quinque con- stituerunt, eisque famatum Wasilowski praefecerunt, mercedem vero per florenos septem hebdomadalem ex contributione ducillari soluendam assigna- uerunt, vtque in viis publicis suspectos a ciuitate auertant et diligenter in- uigilent, serio iisdem mandauerunt.
Acta Consul. Crac. 10, str. 567.
1401. 1680. die 9. m. Iulii, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de urbe intranda hominibus de peste suspectis interdicenda.
Actum feria tertia antę festum sanctae Margarethae proxima. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens pro- uidus Stanislaus Iarocki, ministerialis regni generalis, in vim suae verae ac fidelis relationis recognouit, se ex mandato nobilis officij consularis Craco- uiensis infrascripta in quatuor partibus fori Cracouiensis et Clepardiae atque in suburbio Cerdonico ad Cracouiam versus domunculas patrum societatis Iesu ad sonum tubae populo congregato, alta, sonora, intelligibilique voce publicasse et ad notitiam deduxis.se de tenore tali : Radźcie Waszec wiedzieć, iż vrząd radziecki krakowski maiąc pewną wiadomość, że z Olkusza dla po- wietrza, które co daliey większą górą bierze, wiele się ludzi wyprowadziło po wsiach y drudzy także podeyzreni od powietrza powychodzili : przetoz obawiaiąc się, aby czego złego z tych miesc do miasta nieprzyniesiono, y zęby wszelaka ostrożność iako nalepiey zachowana była, surowo przestrzega y napomina, zęby się żaden nieważył do miasta ani na przedmieścia przy- chodzie, przyiezdzac y zkąd inąd vdawać na oszukanie, bo żadnego nie będą
521
pusczac po gościńcach bez attestatyey panów swych y plebanów, tak ze wsiow iako y miasteczek ; a gdzieby się pokazała fałszywa attestacya, albo się kto zkąd innąd bez attestatyey opowiedział, taki każdy surowo karany będzie y do łazaretu zabierać będą. A tak abyście Wasze wiedzieli y nie- przyimowali do domów swoich ani nie pusczali bez attestatyey słuszney y bez opowiedzi vrzędowey, y do Olkusza żeby sie żaden niewazył iezdzić ani chodzić. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam fide- lem fecit relationem.
Acta Consul. Crac. 44, str. 867.
1402. 1680. die 29 m. Iulii, in Pilaszkowice.
Ioannis III. regis Poloniae literae universales declarantes, cives Craco- vienses ad solvenda portoria regni aliasąue contributiones iure teneri.
łan trzeci z boźey łaski kroi polski, wielki xiąźe litewski, ruski, pru- ski, mazowiecki, źmudzki, kiiowski, wołyński, podolski, podlaski, inflantski, smoleński, czerniechowski. Wszem wobecz y każdemu zosobna, komu to wie- dzieć będzie należało, osobliwie iednak kupcom y inszym, iakiegokolwiek stanu y kondyciey ludziom, handlem się y kupiami w królestwie naszym bawiącym, oznaymuięmy, iz nas doszła ta wiadomość y informatia, iako rożni ludzie przy mieście Krakowie, tak osobliwie slachetny Andrze)^ Krauz kurkowym zostawszy królem, nie tylko podatków celnych naszemu y rzeczy- pospolitey skarbowi należących, ale y bramnego y inszych prowentow wiel- korządowych, do stołu naszego przychodzących, rożnemi praetextami y liber- tacyami się zasłaniaiąc, unikać vsiłuie. Zabiegaiąc tedy dalszym trudnościom y szkodom, ktoreby ztąd naszemu iako y rzeczypospolitey skarbowi uróść mogły, napominamy y mieć koniecznie chcemy, aby każdy y pomieniony slachetny Krauz, niezasłaniaiąc się zadnemi listami, vniwersałami ani liber- tatiami, które in hoc passu nie mogą bydź, ieno przeciwko wyraźnemu pra- wu, tak cła wszelkiego nam y rzeczypospolitey należące podatki, iako y bramnę z inszemi podatkami do prowentow wielkorządowych z dawna y we- dług instruktarzow od naiasnieyszych antecessorow naszych y od nas samych niedawno wydanych y publikowanych, od wszelakich towarów y rzeczy w tychże instruktarzach specyfikowanych, bez wszelakiey renitentiey suc- collectorom na to od vrodzonego Adama Kotowskiego stolnika wyssogrodz- kiego, wielkorządzczy krakowskiego, ceł naszych y rzeczypospolitey admi- nistratora generalnego (ustanowionym), płacili y oddawali. Inaczey nieczyniąc dla łaski naszey z powinności swoiey, sub coufiscatione mercium et rerum. Co aby tym predzey do wszech przyszło wiadomości, ninieyszy nasz vni- wersał publikować y do akt tak grodzkich iako y mieyskich krakowskich przyiąc roskazuiemy. Dąn w Pilaszkowicach dnia XXIX m. lipca, r. P. M D C LXXX, panowania naszego VII roku. — łan kroi. — łan Karol Da- nielowicz podskarbi n. koronny.
Acta Consul. Crac. 44, str. 893.
66
5^
1403. 1680. die 7. m. Augusti, in Iaworów.
Ioannis III. regis Poloniae literae universales, ąuibus magistratui urbis Cracoviensis aliorumąue urbium palatinatus Cracoviensis cura de avertenda peste commendatur.
łan trzeci z bożey łaski kroi polski, wielki xiążę litewski, ruski, pru- ski, mazowiecki, żmudzki, kiiowski, wołyński, podolski, inflantski, siewierski y czerniechowski. Oznaymuiemy komu należy wiedzieć, osobliwie slachetne- mu magistratowi miasta naszego stołecznego Krakowa, tudziesz inszym wo- jewództwa krakowskiego pogranicznych miast y miasteczek tak naszych iako duchownych y slacheckich vrzędom, iz powziąwszy wiadomość o szerzączym się w państwach pogranicznych osobliwie na Śląsku powietrzu y zbliżaią- cym się do granic koronnych, z tey czułości, którą tak wszytkim wobecz, iako każdemu z osobna obywatelom państw naszych zwykliśmy prouidere bespieczenstwo y całosc, ostrzegamy Wierności W. W. y upominamy niniey- szym vniuersałem naszym, abyście wszelaką mieli ostrożność w przyimowa- niu ludzi obcych, cudzoziemskich, zwłascza nieprzepusczaiąc ich bez słusznych y pewnych attestacyi w państwa nasze, y to tylko z tych mieysc, które nie- maią żadnego o takiey zarazie podeyzrenia, tudziesz u siebie abyście powagą naszą porządek vczynili (z dokładem lub vrodzonych starostów y dzierżaw- ców naszych, lub swoich dziedzicznych panów, których w tym conserwacyi własney respektem zagrzewamy), przesz których by się iako naylepiey tey plagi panskiey uwarowac albo strzeż Boże pokazania się iey kędy, szerzec niedawac mogło. Vczynicie to W. W. dla powinności swoiey, łaski naszey y dla vwarowania karania, ktoreby za niedbalstwem w tak potrzebney dla zachowania zdrowia ludzkiego (nad które nic na świecie droższego nie masz) sprawie nastąpić musiało. A zęby ten vniwersał nasz wszytkich wiadomości doszedł, roskazuiemy, aby po publikowaniu w głównym mieście, zaraz do pobliźszego pogranicznego miasteczka y tak koleią od iednego do drugiego bez zwłoki y omieszkania odesłany był, az się znowu do tegoż głównego magistratu z attestacyami wszytkich vrzędow, w których ręku będzie, po- wróci. Na co dla lepszey wiary y pewności ręką się własną podpisuiemy y pieczęć koronną przyłożyć roskazalismy. Dąn w Iaworowie dnia VII mie- siąca sierpnia roku P. M. DC. LXXX, panowania naszego siódmego roku. — łan kroi. — Franciszek Kamocki sekretarz IKMci.
Acta Consul. Crac. 44, str. 898.
f-ftO<-l. 1680. die 26. m. Augusti, in Iaworów.
Ioannes III. rex Poloniae magistratui consulari Cracoviensi mandat, ne e domibus universitatis Cracoviensis contributiones exigat.
Nobilibus et spectabilibus proconsuli , consulibus totiąue magistratui metropolis ciuitatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis. — łan trzeci
523
z Bozey łaski kroi polski, w. xiązę litewski, ruski, pruski, mazowiecki, zmudzki, kiiowski, wołyński. Nobiles et spectabiles, fideliter nobis dilecti! W osobliwym zawsze u naiasnieyszych krolow, antecessorow naszych pan- skiey łaski y protectiey respekcie była gciieralis regni schola, vniuersitas krakowska, czego inserta corpori legum tak wiele pełnym dobroczynności affektem nadane iey prawa y priuilegia immiiiiiłatcsijne iasnym są documen- tem. Niemniey y my intcr arduas regni curas tę non fostremam sobie przy- własczamy, nietylko conscruare maiorum beneficia, tey inclytae vniuersiłati collata, ale tez wszelkim możności y usiłowania naszego sposobem angere et cumulare. Przychodzi nam tedy aegre niektóre grauainina sentire , które Wier. WW. przez podanie na delaty pewnych ad wniuersitatem należących y consfifiitionibus regni obwarowanych kamienic im iuferrc nie przestaiecie. W czym pilno WW. zadamy, abyście stosuiąc się do prawa, pomienione ich libertatie utwierdzaiącego, łaskawszy mieli na tey akademiey praetensyie respekt, która nam zawsze cordi cst y singulari krolewskiey łaski naszey refouetur pałrocinio, którą y Wier. Waszym ofiaruiemy. Dan w Iaworowie dnia XXVI mca Aiigusłi, roku Pańskiego M DCL XXX, panowTania na- szego VII0 roku. — łan król.
Oryginał papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową, po stronie adresowej wyciśniętą.
140.5. 1680. die 10. m. Septembris, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de introitu in urbem Cracoviam suburbia- que eius hominibus de peste suspectis interdicendo.
Actum feria tertia post festum Natiuitatis b. M. v. proxima. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens pro- uidus Stanislaus Iarocki, m. r. g. in vim suae rerae ac fidelis relationis re- cognouit, se infrascripta ex mandato nobilis et spectabilis magistratus Cra- couiensis, primo in ąuatuor partibus fori Cracouiensis, postea in fundo We- soła dieto, tum Clepardiae duobus in locis atąue in suburbio Cerdonico, populo ad sonum tubae congregato, alta, sonora, intelligibiliąue voce die hodierna publicasse et ad notitiam omnium deduxisse de tenore tali : Pano- wie raczcie Waszmość wiedzieć, iż rrzędy grodzki, wielkorządowy, radziecki krakowski przykazuią y napominaią, aby z miasteczek, ze wsiow zarażonych powietrzem tak kramarze iako y wszędy (s) ludzie nieważyli się do Krakowa y na przedmieścia iego chodzie : takowych albowiem ze wsioAV y miasteczek zarażonych ludzi imać y gardłem karać będą. Przytym aby tak kramarze, rzemieślnicy iako y wszelacy ludzie z Krakowa, Kleparza y wszytkich cir- cumferencyi z tę y z tamte stronę Wisły nieważyli się na iarmarki, kier- masze chodzić, pod surowym karaniem y od miasta wygmaniem, starzyzny zadney y chust aby po tandetach tak w mieście iako y po przedmieściach nieprzedawano pod surowym karaniem y fantów spaleniem, gospodarze aby do domów ludzi obcych, nieznaiomych bez wiadomości vrzędu y bez pozwo- lenia nieprzyimowali, nienoclegowali, tak ze wsiow iako y miasteczek pod
524
surowym karaniem y zawarciem domu. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam fidelem fecit relationem.
Acta Consul. Crac. 44, str. 915.
14O0. 1680. die 15. m. Septembris, in Iaworów.
Ioannes III. rex Poloniae magistratui Cracoviensi mandat, ne collegio Patrum S. I. novum opus, bursae iurisperitorum vicinum, exstruere permittat.
łan trzeci z Bozey łaski kroi polski, wielki xiążę litewski, ruski, pru- ski, mazowiecki, zmudzki, kiiowski, wołyński, podolski, podlaski, inflantcki, smoleński, siewierski y czerniechowski. Slachetnym, sławetnym burmistrzowi, woytowi, raycom, ławnikom y całemu vrzędowi naszemu miasta Krakowa, wiernie nam miłym , łaskę nasze królewską. Slachetni y sławetni, wiernie nam mili! W zachodzących swiezo miedzy wielebnemi akademikami kra- kowskiemi y Collegium Oycow Iezuitow przy kościele s. Piotra mieszkaią- cych, differenciach , a to z okaziey pewney fabryki przes Oycow Iezuitow noiiiter in vicinitate bursae Iurisperitorum fundationis Diugossianae zaczętey, poniewasz wzięliśmy z przysłanych do nas od wielebnej akademiey krakow- skiey profesorów, także reuisiey przez przysięgłych wiertelnikow tegosz miasta czynioney y nam produkowaney, dostateczną iustifikacią y informatią, ze supplikuiący non ex vana praeiudicii et impedimenti praetensioue praepe- diuut Oycom Iezuitom zaczętey fabryki, iako dawney strukturze y miesz- kańcom genere nobilium pomienioney bursy multa incommoda przynoszącey, a zatem takowe lites między pominionemi stronami exortae, niemogą bydz absque strepitu iuris vłacnione : przeto do słuszności suppliki y racyi wie- lebnych akademików krakowskich łaskawie skłoniwszy się y dawne prawa onychze w protekciey naszey maiąc, tym rescriptem naszym Wiern. WW. reąuiruiemy y mieć po nich chcemy, abyście non obstantibus anterioribus literis uostris, rzemiesnikom tym, których ad extructionem noui operis Oyco- wie lezuici zprowadzacby mieli, confinuationem zaczętey roboty cxnimc za- kazali y dotąd oney bronili, póki pomienione praetensie przez sąd sprawie należyty albo arbitros delegatos niebendą rozstrzygnione. Co vczynicie Wier. WW. do wyrazney teraznieyszey woley naszey y samey sprawiedliwości officiis suis stosuiąc się. Dan w Iaworowie dnia XV mca Września, roku Pańskiego MDC LXXX, panowania naszego ArII. — łan kroi. — Ludwik Mikołai Grabianski Ie. K. Mci sekretarz.
Dokument papierowy, opatrzony mniejszą pieczęcią koronną poniżej tekstu wyciśniętą.
1407. 1680. die 17. m. Septembris, Cracoviae.
Senatus consultum de corporibus mortuorum a chirurgo inspiciendis.
Nobiles et spectabiles domini animaduertentes maius periculum immi- nere in pestilentia, ideo diligentiam adhibere volendo, pro reuisione mor-
525
tuorum, in ąuorum corporibus signa apparere solent, famatum Albertum Wasilowski ciuem Cracouiensem, optime eorum signorum pestiientorum no- titiam habentem, deputauerunt et salarium ipsi septimanale per florenos quinque ex pecunia contributionis ducillaris soluendum, assignauerunt, duos item famulos pro attendentia constituendo ; salarium per florenos duos ex eadem pecunia, item portatori victus peste infectis segregatis per florenum vnum et medium alterum constituerunt ; chirurgo quoque famato Ioanni Szkot circa eosdem infectos curam habenti, salarium iam assignatum appro- barunt.
Acta Consul. Crac. 10, str. 584.
1408. 1680. die 19. m. Septembris, Cracoriae.
Promulgatio mandati praecipientis, ne institores et opifices nundinas visitent.
Actum feria quinta antę festum s. Matthaei apostoli et evangelistae proxima. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia perso- naliter veniens prouidus Stanislaus Iarocki, m. r. g. in vim suae verae ac fidelis relationis recognouit, se ex mandato nobilis et spectabilis magistratus Cracouiensis infrascripta in circulo fori Cracouiensis, quatuor in locis; in platea lata et s. Floriani, Casimiriae duobus in locis, in fundo Wesoła et Clepardiae duobus in locis atque in suburbio Cerdonico, populo ad sonum tubae congregato, alta et sonora intelligibilique voce die hodierna publicasse et ad notitiam omnium deduxisse, de tenore tali: Panowie raczcie WMM. wiedzieć, iż lubo to vrzędy grodzki, wielkorządowy y radziecki krakowski stosuiąc się do vniuersału lego K. Mci, pana naszego miłościwego, przez publicacyie surowo przykazali , aby kramarze , rzemiesnicy na iarmarki na kiermasze chodzie się niewazyli, znayduią się iednak tacy ludzie swawolni y nieposłuszni, którzy na te iarmarki i kiermasze chodzą: przetoż po trzecie też vrzędy surowo przykazuią, aby żaden z Krakowa, z Kazimierza, Kle- parza y ze wszytkich circumferencyi Krakowa z tę y z tamte stronę Wisły nieważył się na iarmarki y kiermasze chodzie, poniewasz po rożnych mia- steczkach y wsiach plaga morowego powietrza się szerzy. Każdego albo- wiem tey publikacyey sprzeciwiaiącego się, straż po gościńcach y z towa- rami do wiezienia zabierać beda. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam fidelem fecit relationem.
Acta Consul. Crac. 44, str. 925.
1409. 1680. die 26. m. Septembris, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de aegrotis magistratui consulari indicandis.
Actum feria quinta pridie Translationis sancti Stanislai episcopi. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter yeniens
526
prouidus Stanislaus Iarocki, m. r. g. in vim suae verae ac fidelis relationis recog"nouit; se ex mandato nobilis et spectabilis magistratus Cracouiensis infrascripta primo in 4 partibus fori Cracouiensis et in plateis s. Floriani; s. Nicolai, sutorum et lata, postea Casimiriae7 Stradomiae, Clepardiae, in fundo Wesoła et in suburbio Cerdonico, populo ad sonum tubae congregato, alta, sonora, intelligibiliąue voce publicasse et ad notitiam omnium deduxisse, de tenore eiusmodi : Panowie raczcie WMM. wiedzieć, iż vrzędy grodzki, wielkorządowy y radziecki krakowskie, stosuiąc się do vniuersału Ie. Kr. Mci p. n. m. staraiąc się o to, aby się ta plaga powietrza morowego nieszerzeła, chcą aby iak naywiększy porządek był zachowany : zaczym przykazuią y napominayą, aby każdy tak w mieście Krakowie, Kazimierzu, Kleparzu y po wszytkich iurisdictiach z tę y z tamte stronę Wisły, ktokolwiek miałby cho- rego w domu, na iakążkolwiek chorobę chorzeiącego, aby zaraz tak o cho- ruiących iako iesliby się kto roschorował, dawał znać do vrzędu radzieckiego krakowskiego ; także aby żaden chory (s) nieważył się chorych z domu wyga- niać y iakimkolwiek sposobem wyprawiać; każdy albowiem tey publikacyey niedosyć czyniący y sprzeciwiaiący się, na gardle karany będzie. Sic et non aliter die hodierna factum esse referens, de quo hanc suam fidelem fecit relationem.
Acta Consul. Crac. 44, str. 932.
1 HO. 1680. die 5. m. Novembris, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de conviviis, musicis et saltationibus in urbe Cracovia suburbiisąue eius interdicendis.
Actum feria tertia post festum Omnium Sanctorum proxima. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens pro- uidus Stanislaus Iarockf m. r. g. in vim suae verae ac fidelis relationis re- cognouit, se infrascripta ex mandato spectabilis magistratus Cracouiensis populo ad sonum tubae congregato, alta, sonora intelligibiliąue voce die (s) in ąuatuor partibus fori Cracouiensis publicasse et ad notitiam omnium deduxisse, de tenore seąuenti : Panowie raczcie WM. wiedzieć, iż rrzędy duchowny, grodzki, wielkorządowy y radziecki krakowskie surowo przykazuią y napominaią, aby żaden tak w mieście Krakowie, Kazimierzu, Kleparzu y po wszytkich iurisdictiach tak duchownych iako y świeckich, z tę y tamte stronę Wisły około Krakowa nieważył się muzyk, tancow, bie- siad w domach swoich pozwalać pod więzieniem y surowym karaniem tak gospodarzow iako y muzyki. Tez vrzędy napominaią y przykazuią, aby żaden z wiosek y miasteczek powietrzem zarażonych, nieważył się do Kra- kowa y na wszelkie iego przedmieścia y okoliczności chodzić, przyieżdzać, na co będzie pilna straż, y kogo dostaną z takowych, na garle karać tako- wego będą. A tak abyście WMM. wiedzieli y tego przestrzegali. Sic et non aliter esse referens, de quo hanc suam fidelem per expressum fecit re- hitionem.
Acta Consul. Crac. 44, str. 960.
527
1411. 1 68 1, die 5. m. Maii, Cracoviae.
Senatus consultum de tumultibus studiosorum coercendis.
Feria 2da postridie d. Cantate. — Nobiles et spectabiles domini prae- consul et consules, per schaedulas congregati ex parte tumultus die hesterna per studiosos excitati, conferendo, publicationem per Iarocki ministerialem faciendam esse constituerunt et a magnifico domino vicecapitaneo Craco- uiensi relationem audiuerunt, nempe, vt studiosi in omnibus contubernijs occludantur, vt ciues in armis custodiam in praetorio teneant et studiosos apud se manentes specificent, demandatum et est demandatum (s).
Acta Consul. Crac. 10, str. 608.
1412. 1681. die 3. m. Iunii, Varsoviae.
Ioannes III. rex Poloniae civitati Cracoviensi portorium a mercibus peregrinis, iam pridem in duos annos concessum, iterum ad duos proro- gat annos.
łan trzeci z Bozey łaski kroi polski, wielki xiąze litewski, ruski, pru- ski, mazowiecki, zmudzki, kiiowski, wołyński, podolski, podlaski, inflantski, smoleński, siewierski y czerniechowski. Oznaymuiemy wszem wobec y każ- demu z osobna, komu wiedzieć należy, a mianowicie cełł naszych koron- nych y rzeczypospolitey administratorom, superintendentom, pisarzom, kup- com y furmanom, towary cudzoziemskie intra regnum wprowadzaiącym, y wszytkim każdego stanu y conditiey ludziom, iż iakosmy na seymie walnym grodzienskiem stołecznemu miastu naszemu Krakowu za zgodą y zezwole- niem wszech stanów pozwolili byli cła od cudzoziemskich towarów, od wo- zów y koni do dwóch lat in duplo na poprawę dróg y inne tegosz miasta potrzeby, tak in praesenłi senatus consilio za przełożeniem y przyczyną pp. Rad naszych, vwazaiąc, ze w przeszłych dwóch leciech małą albo zadnei z tego cła na on czas pozwolonego, obrady mieć niemogli, a to dla powietrza z dopusczenia Bożego w tymże mieście per triennium grassuiącego , przes co wszytkie commercia zatrudnione były, toz cło od towarów cudzoziemskich authoritate nostra regia ex senatus consulto praesenti postcomitiali za prośbą y zgodą pp. Rad naszych znowu do dwóch lat drugich tak iako y pierwei pozwalamy, chcąc mieć y roskazuiąc, aby go bespiecznie według constitutiey seymu grodzieńskiego przes lat dwie zupełnych y bes przeszkody zadnei toz miasto nasze stołeczne Kraków zażywało. Co do wiadomości wszytkich a osobliwie administratorów, superintendentów, pisarzom (s) na składach y ko- morach cełł naszych y rzeczypospolitey krakowskich donosząc, mieć chcemy, aby w wybieraniu cła tego przerzeczonemu miastu naszemu y iego magi- stratowi żadną niebyły przeszkodą y owszem ten vniwersał według zwyczaiu w grodzie y vrzędownie publikowany y ogłoszony wcale zachowali y onemu
528
posłuszni byli, pod łaską naszą y winami w prawie na gwałtowniki listów vniwersałow naszych opisanemi. Na co dla lepszei wiary przy podpisie ręki naszei pieczęć koronną przycisnąć roskazalismy. Dan w Warszawie dnia III miesiąca czerwca, roku Pańskiego M DC LXXXI0, panowania naszego ósmego roku. — łan kroi. — Yniwersał na prorogatią cła od towarów cu- dzoziemskich in duplo miastu Krakowu przes constitutią seymu grodzień- skiego pozwolonego. — Krzysztof Taranowski warsz. kan. Ie. kr. Mci. se- kretarz.
Oryginał papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
1413. 1681. die 9. m. Augusti, Vilanoviae.
loannes III. rex Poloniae viceprocuratori Cracoviensi mandat, ut a ciui- bus Casimiriensibus et Clepardiensibus contributionem, quae y>hiberna«. dice- batur, exigat.
łan trzeci z Bozey łaski kroi polski, wielki xiążę litewski, ruski, pru- ski, mazowiecki, zmudzki, kiiowski, wołyński, podolski, podlaski, inflantski, smoleński, siewierski y czerniechowski. Wodzonemu Iozefowi Zdzanskiemu podrzędczemu krakowskiemu, wiernie nam miłemu, łaskę nasze królewską. Wodzony, wiernie nąm miły ! Mamy tę informacyą od skarbu naszego, iz miasto Kazimierz y Kleparz do wielkorządow krakowskich należące, do hiberny równo z włością na gwardyie nasze przykładać sie nie chcą, zasta- wiaiąc sie iakiemiś prawami, których mieć niemogą, gdyż wszytkie miasta nasze oekonomiczne tak w Koronie iako y w xięstwie litewskim do tey hiberny pospołu z włościami contribuanł. Teyze condiciey subesse powinny Kazimierz y Kleparz, gdyż wolne są od hiberny woyskowey. Roskazuiemy tedy Wiera. Tw. pilno , abyś przeszłą hibernę tegorocznią od Kazimierzan y Kleparzan summę pułtora tysiąca, niedbaiąc nic na żadne ich racyie y rescripta nasze abo naiasnieyszych antecessorów naszych, niemieszkanie wy- brał ducia proportione y do skarbu naszego przysłał, reńitentes executią adigcudo. Inaczey Wiera. Tw. nieczyn dla łaski naszey y z powinności vrzędu swego. Dan w Wilanowie dnia 9-tego miesiąca sierpnia roku Pańskiego M DC L XXXI, panowania naszego VIII0. — łan kroi. — Xdz Adam Sar- nowski p. p. Scz. mp.
Dokument papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową, poniżej tekstu wyciśniętą.
1414. 1 68 1, die 2$. m. Augusti, Cracoviae.
Senatus consultum de gratia, Ioanni Gaudentio Zacherla pro viis pu- blicis refectis, referenda.
Sabbatho in vigilia s. Bartholomaei. — In residentia totius nobilis et spectabilis magistratus Cracouiensis, in pleno numero congregati, nobilis et spectabilis Nicolaus Królik consul Cracouiensis, suo et aliorum deputatorura
529
ad reuisionem viarum publicarum et aliorum ciuitatis necessariorum, per nobilem et spectabilem Ioannem Gaudentium Zacherla, consulem et lonhe- rum Cracouiensem reparatarum sumptu aerarii ciuilis, relationem fecit, vias omnes tam extra ciuitatem, quam intra circumcirca satis laudabiliter repa- ratas et restauratas. Quam praedicti spectabilis Zacherla sedulitatem accep- tando cum gratiarum actione, omnes spectabiles domini praeconsul et con- sules laudaverunt, prout ea omnia fusius in regestris expositorum circum- scripta continentur.
Acta Cons. Crac. 10, str. 615.
1415. 1 68 1. die 9. m. Decembris, Cracoviae.
Senatus consultum de hominibus vagis investigandis indagandisque.
Feria 3-tia postridie Conceptionis BMV. — Nobiles et spectabiles do- mini praeconsul et consules7 per schaedulas congregati, attenta nimia homi- num vagorum multitudine, in suburbijs inuadere domos audent nocturno tempore, reuisionem necessariam esse eo modo, vt ąuartualienses rothma- gistri cum deputatis ab officio castrensi Cracouiensi et rectorali atque etiam consistoriali ; ad loca suspecta deueniendo, eiusmodi personas inąuirant et iuxta exigentiam indagando abigere studeant, ordinauerunt.
Acta Cons. Crac. 10, str. 625.
1416. 1682. die 12. m. Martii, Cracoviae.
Senatus consultum de tumultu comprimendo.
Feria ąuinta die s. Gregorij. — Tumultus factus est magnus ex occa- sione Iudaeorum, qui pueros proludebant, et exinde factum est; quod multi insolentes sub titulo studiosorum insultum fecerunt contra Iudaeos et in lapidea ciuili fornicem pignoribus diuersis impletam expilarunt. Quapropter nobiles et spectabiles domini praeconsul et consules ad praetorium congre- gati, manifestati sunt de omnimoda diligentia ex parte securitatis, et ob- uiando maiori tumultui, confestim ciues cum armis conuocarunt, inuehendo contra inuasores. Simul etiam et generosi Kosicki rothmagister castrensis Cracouiensis cum haidonibus atque Radzieiowski condescenderunt ad pacan- dum et sopiendum eundem tumultum, excellentes quoque magistri contu- berniorum academiae Cracouiensis studiosos congregatos disperserunt. Et hic subinde magnificus d. rector dedit faeultatem captiuandi studiosos licentiosos, vt ad carceres castrenses reducantur; pro reuisione itidem per lapideas de- putati sunt nobilis viceaduocatus et capitaneus praetorij cum ministerialibus ad inuestigandas res per rapinam sublatas ; rothmagistri quoque cum suis decurionibus vigilias per noctem peragere tenebuntur sub paenis.
67
53°
Publicatio facta est per omnes partes circuli et per plateas ratione securitatis publicae, ne ąuispiam ciuium et famulorum nec artificum occa- sionem vllam praebere ad tumultum audeat sub paena colli.
Acta Cons. Crac. 10, str. 638.
1417. 1682. die 13. m. Martii, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de tumultu interdicendo et de rebus rapina ablatis restituendis.
Actum feria sexta postridie festi s. Gregorij. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens prouidus Gregorius Bocheński, ministerialis regni generalis et bedellus officij aduocatialis Cra- couiensis iuratus, in vim suae verae ac fidelis relationis recognouit, se in- frascripta ex mandatu officij castrensis et nobilis ac spectabilis magistratus Cracouiensis, populo ad sonum tubae congregato, in ąuatuor partibus fori Cracouiensis alta et sonora intellibiliąue voce die hodierna proclamasse et ad notitiam omnium deduxisse, tenore tali: Panowie raczcie WM. wiedzieć, iż vrzędy woiewodztwa grodzki y radziecki krakowski surowie przykazuią, aby iakieykolwiek conditiey człowiek nie ważył się do żadnych mieszać się tumultów, a to pod gardłem ; y kto w tym tumulcie zginie , to wszystko przepadnie. Druga, aby ktokolwiek o rzeczach, pieniądzach, fantach, dnia wczorayszego porabowanych y pobranych wie, albo ie przy sobie ma, da- wał znać nieodwłocznie do vrzędu grodzkiego albo radzieckiego krakow- skiego ; a ktoby niedał znać, tedy na gardle karany będzie, iako taki, który powinien bydz bardziey karany, że złoczyńcę niewyda. Także aby tych, któ- rzy fanty, pieniądze, rzeczy porabowane maią, zatrzymywać y do vrzędu grodzkiego o nich dawać znać nieodwłocznie. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam fidelem in instanti fecit relationem.
Acta Consul. Crac. 45. str. 253.
1418. 1682. die 17. m. Aprilis, Cracoviae.
Senatus consultum de tumultu interdicendo.
Feria sexta post dominicam Misericordiae. — Nobiles et spectabiles domini praeconsul et consules, ąuamprimum a generoso d. vicesgerenti castri Crac. auisati sunt nomine Iudaeorum, quod tumultus exoriuntur contra ipsos, mox congregati existentes, obuiando, portas occludere mandauerunt et tan- tum duas aperiendas, custodia notabili ciuium in armis munitas, constituerunt et publicationem ad sonum tubae per plateas, vt omnes incolae et ąuiuis hominum sub paena colli ąuiete se contineant, et securitati prospiciendo etiam rothmagistris cum ciuibus armatim vigilias nocturnas obseruare man-
53i
dauerunt. Deraura indagandi gratia, vtinam aliąuis rumor de aliąuo tumultu exoriri cernatur, diligentem curam decurionibus commiserunt, omneąue stu- dium pacis obseruandae adhibitum est.
Acta Cons. Crac. 10, str. 640.
1419. 1682. die 20. m. Aprilis, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti mandatiąue officii capitanealis Cracovien- sis, praecipientium, ne quis tumultus movere securitatemąue publicam vio- lare audeat.
Actum feria secunda post dominicam Iubilate. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens prouidus Petrus Sczu- rowski, ministerialis regni generalis recognouit, quia ipse infrascriptam pu- blicationem ex mandato nobilis officij castrensis capitanealis Cracouiensis et officij consularis Cracouiensis populo ad sonum tubae congregato, in qua- tuor partibus fori Cracouiensis et in platea lata sonora intelligibiliąue voce die hodierna publicauit et ad notitiam omnium deduxit, de tenore tali: Po- niewasz znaiduią się ludzie swawolni, którzy na surowość prawa pospolitego y roszkasz naiasnieyszego króla IMć, pana naszego miłościwego niedbaiąc, bunty y tumulty wsczynaią, pokoy y bespieczenstwo pospolite mieszaią, z ka- mienic y z inszych mieysc kamieniami na przechodzących ludzi ciszkaią, tedy tak vrząd grodzki iako y magistrat miasta Krakowa władzą zwierzchności sobie należytey roszkazuią, aby żaden schaczek prywatnych, tumultów, ka- mieniami ciszkania niewaźył się, declaruiąc , że ktokolwiek o tumult albo ciskanie kamieniami lubo principał lubo pomocnik przekonany będzie, nie- omylnie winami w prawie opisanemi, to iest na gardle karany będzie; go- spodarzom zaś kamienic y domów przykazuią, aby przestrzegali tego, zęby czeladź y mieszkańcy z kamienic y domów ich ciskać kamieniami nieważyli się. V kogoby zaś ludzie lozni znaydowali się, aby o nich do vrzędow na- leżytych znać dawali, a w domach, także piwnicach przechowywać ich nie- ważyli się, pod winami w prawie opisanemi, które na nieposłusznych exten- dowane będą. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam fidelem fecit relationem.
Acta Cons. Crac. 45, str. 297.
1420. 1682. die 22. m. Aprilis, Cracoviae.
Senatus consultum de praesidio urbis, quinquaginta militibus condu- cendis adaugendo.
Actum feria quarta pridie s. Adalberti. — (Nobiles et spectabiles do- mini praeconsul et consules, per schedulas congregati existentes) consulendo
53.2
de omnimoda securitate, eo attento, quod ad praesens tantum viginti mi- lites pro custodia ciuitatis fouentur, stipendium iisdem ex aerario ad prae- sens soluendum esse concluserunt. Pro meliori vero conseruatione eiusdem securitatis, quinquaginta milites adaugendos esse, vt septuaginta foueantur, ąuibus solutio ex pecunia ducillari prouideri et exolui debet, quousque isti tumultus metuendi sedati perfecte non fuerint, vnanimiter constituerunt; ciues autem , vt qualibet occasione ad mandatum spectabilis magistratus sese sistere cum armis hic in praetorium adstringantur, monuerunt.
Acta Cons. Crac. 10, str. 641.
1421. 1682. die 12. m. Maii, Cracoviae.
Promulgatio mandati vicepalatini Cracoviensis praecipientis, ne quis falsa mensura utatur.
Actum feria tertia post dominicam Exaudi proxima. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens prouidus Stani- slaus Iarocki, ministerialis regni generalis, in vim suae verae ac fidelis re- lationis recognouit, se infrascriptam publicationem ex mandato magnifici domini Christophori Skarbek, iudicis terrestris Haliciensis, vicepalatini Cra- couiensis, sacrae regiae maiestatis colonelli, in quatuor partibus fori Craco- uiensis et Clepardiae, populo ad sonum tubae congregato, alta, sonora, in- telligibilique voce die hodierna publicasse et ad notitiam omnium deduxisse, de tenore eiusmodi: Mci panowie raczcie WM. wiedzieć, iż wielmożny IMc pan podwoiewodzy krakowski chcąc wszelakiey krzywdzie ludzkiey zabieżeć, która z korców fałszywych y miar między kupuiącemi y przedawaiącemi zboża wszelakie pochodzi, dosyć czyniąc vrzędowi y powinności swoiey, przykazuie, aby żaden fałszywym y niecechowanym vrzędownym korcem nieważył się przedawać y kupować zboża na targach, y ieżeliby korzec taki u kogokolwiek się znalazł, że takowy zabierać y psować każe, y taki, u kto- regoby się takowy fałszywy korzec znalazł, surowo według ostrości prawa koronnego nieodwłocznie podlegać (s) y karany będzie. Także ktokolwiekby chciał bydź przeciwnym prawu pospolitemu y zwierzchności iasnie wiel- możnego IMci pana woiewody krakowskiego y zboża fałszywym korcem prywatnie kupował, takowego zboża wszelakiey confiscaciey podlegać będą. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam fidelem fecit re- lationem.
Acta Cons. Crac. 45, str. 316.
1423. 1682. die 12. m. Maii, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de rebus rapina ablatis restituendis.
Actum feria tertia post dominicam Exaudi proxima. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens prouidus Sta-
533
nisiaus Iarocki , ministerialis regni generalis, in vim suae verae ac fidelis relationis recognouit, quia ipse ex mandato nobilis et spectabilis magistratus Cracouiensis infrascriptam publicationem in. ąuatuor partibus fori Craco- uiensis atque in plateis, videlicet castrensi, s. Floriani, Slaucouiensi et s. Ni- colai, populo ad sonum tubae congregato, alta, sonora intelligibiliąue voce die hodierna horis antimeridianis publicauit et ad notitiam omnium deduxit, de tenore tali : Raczcie WM. wiedzieć, iż vrząd radziecki krakowski z po- winności swoiey stosuiąc sie do pierwszych swoich przestróg, przez woźnego publikowanych, y teraz przestrzega y napomina, aby każdy, którykolwiek rzeczy iakiekolwiek w sklepach żydowskich na wadze mieyskiey w dzień sw. Grzegorza w roku ninieyszym przez swawolnych ludzi pobrane y pora- bowane iakimkolwiek sposobem lubo kupnem lubo zastawa lubo znalezione lubo tesz y przez się wzięte u siebie lubo do schowania dane miał, na ra- tusz zaraz ie przynosił y oddawał ; których ktoby nieoddał y nieprzyniosł, takowy surowo karany będzie ; ktoby ie zas dobrowolnie przyniósł y oddał, takowy w respekcie będzie zostawać. Dla czego powtore y potrzecie vrząd radziecki przestrzega y napomina każdego. Które oddawanie do dni trzech ma trwać. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam fidelem fecit relationem.
Acta Cons. Crac. 45, str. 316.
1423. 1682. die 17. m. Iunii, Cracoviae.
Promulgatio mandati officialium a regia maiestate delegatorum, de se- curitate publica tuenda.
Actum feria quarta post festum ss. Viti et Modesti. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia veniens prouidus Ludouicus Stefań- ski, ministerialis regni generalis, in vim suae verae ac fidelis relationis re- cognouit, se ex mandato illustrissimorum, reuerendissimorum ac magnifico- rum sacrae regiae maiestatis, domini clementissimi comissariorum, infra- scripta populo ad sonum tubae congregato, in quatuor partibus fori Cra- couiensis atque in plateis omnibus ciuitatis Cracouiae, in qualibet platea duobus in locis, uidelicet sutorum, s. Stephani, Slaucouiensi, Cornutorum, s. Ioannis, s. Floriani, hospitaliensi, scropharum, sancti Nicolai, mensatorum, in platea lata, castrensi, fratrum, Istulana et s. Annae atque suburbio, aita, sonora, intelligibilique voce die hodierna publicasse et ad notitiam omnium et singulorum deduxisse, de tenore tali: Raczcie Wasz Mosc wiedzieć, że sąd iaśnie oświeconego, iaśnie wielmożnych Ich MM. panów comisarzow lego K. Mci, pana naszego miłościwego, do prawa pospolitego y dawniey- szych naiasnieyszych krolow IchMci ordynaciey, constituciami approbowa- nych przykładaiąc się, dekretem sądu swego commissarskiego nakazał :
§ 1. Aby przesławna akademia krakowska według dawnych ordynaciey y teraznieyszego Ich MM. commissarzow dekretu sprawowali się.
§ 2. Przytym gdyby (vchowai Boże) tumult w Krakowie wsczął się,
534
aby żaden do tumultu tego gospodarz w osobie niemieszał się , domowym swoim; synom, czeladzi, mieszkańcom koniecznie a gościom ile może lubo do pomocy lubo tesz dziwować przybliżać się niedopusczał.
§ 3. Luźnych ludzi bez słuszney przyczyny nad trzy dni aby żaden przechowywać nie ważył się.
§ 4. Piwnice aby w kamienicach wszystkich któregokolwiek stanu iuris- dictiey podległych, oprócz piwnice swidnickiey, prawami dawnemi vprzy- wilejowanej , od dnia y święta Narodzenia s. lana krzciciela blisko nastę- puiącego pozamykane były, w których aby żaden, któregokolwiek stanu człowiek mieszkać, onych otwierać, piwa w nich szynkować, ieść, gotować y żadnych rzeczy przedawać niewaźył się, pod winami w dekrecie opisanemi.
§ 5. Ludzie także lozni aby w Krakowie y na przedmieściach mieszkać y bawić się bez służby y inszey słuszney stanowi każdego przyzwoitey con- dyciey zabawy nieważyli.
§ 6. Żydzi aby z chrześciany obchodzili się skromnie, niedaiąc do po- swarkow zadney okazyey, a przytym aby w Krakowie y na przedmieściach, gdy kapłani do chorych chodzie będą z przenaiswiętszym sakramentem, z drogi daleko na stronę vstępowali, w niedzielę y inne dni święte aby bez nagłey potrzeby, a w inne dni podczas powszechnego nabożeństwa, iakoto w święta świętych Grzegorza, Marka, Floryana, Rozesłańcow, w dni krzy- żowe , także od kwietney zacząwszy niedziele az we czwartek po świętach wielkonocnych tudziesz w oktawy święta Bożego Ciała, Nawiedzenia y Wnie- bowzięcia Panny przenaświętszey Mariey, także dnia dziękczynienia zwy- cięstwa Turków w miesiącu październiku y podczas zwyczaynych processyi w Krakowie nie bywali.
Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam in meliorem iuris et rei euentum coram officio praesenti fecit relationem.
Acta Cons. Crac. 45, str. 340.
1424. 1682. die 14. m. Octobris, Cracoviae.
Senatus consultum de diebus ad causas quasdam diiudicandas destinandis.
Actum feria ąuarta antę festum s. Heduigis electae proxima. — Nobiles et spectabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouie, per schae- dulas trinas eo in negotio congregati existentes, ad affectationem nobilium et spectabilium dominorum scabinorum Cracouiensium, ordinationem fecerunt infrascriptam , nempe cupiendo, vt iuridicis diebus causae et actiones per appellationem ab officio aduocatiali ad iudicium suum deuolui solitae, com- mode cognobci ac decidi possent, ipsis disiudicandis ąuamlibet feriam secun- dam assignandam esse censuerunt praesentibusąue assignant; ea vero die festo aliąuo incidente, aut aliąuo negotio importante interueniente, eaedem appellationum causae in seąuentem diem, nempe feriam tertiam transferri ac decidi debere, si causae eaedem appellationum superfuerint, statuerunt. Contumacias nihilominus in termino proseąuendarum appellationum adnotari,
535
tum et ipsas causas ex crudis citationibus incidentes, ąuibuslibet iuridicis diebus iudicari ; iudicium vero expositum in ąuatuor septimanis celebrari debere. Similiter ad instantiam nobilis aduocati Cracouiensis, vt in leuioribus minutioribusąue causis, coram officio ipsius agitari solitis, processus abbre- uiari possit et contumaciae, quae post litis contestationem currere solent, amoueantur, vnanimibus votis suis et sententijs concluserunt.
Acta Consul. Crac. io, str. 654.
1425. 1682. die 8. m. Novembris, Leopoli.
Felix Casimirus Potocki palatinus Cracoviensis, magistratus consulares civitatum palatinatus Cracoviensis certiores facit, se ąuemdam Babicki vi- carium suum instituisse.
Sczęsny Kaźmierz z Potoka na Podchaycach Potocki, woiewoda kra- kowski, krasnostawski, sokalski, robczycki, tłumacki etc. starosta. Wszystkim wobecz y każdemu z osobna, komu o tym wiedzieć należy, osobliwie sla- chetnemu magistratowi miasta IK. Mci Krakowa tudziesz slachetnym bur- mistrzom, raycom, woytom, cechmistrzom y wszelakiego zgromadzenia lu- dziom, starszym żydom miast, miasteczek IKMci Kaźmierza, Kleparza, Olku- sza y innym wszystkim, do iurisdictiey moiey należącym, wszelkiego stanu y condytiey ludziom, w woiewodztwie krakowskim y powiatach in genere et specie wszystkim, do woiewodztwa, ziem y powiatów tegosz woiewodztwa krakowskiego należącym y zostaiącym, wiadomo czynię, iż za odebraniem conferowanego sobie z łaski IKMci pana mego miłościwego, woiewodztwa krakowskiego, chcąc aby w iurisdictiach urzędu mego z prawa y zwyczaiu należyty zwykł był zachowany porządek y co do praerogatywy vrzędu mego należy, wszelkie mieć mogłem posłuszeństwa, zsyłam sługę mego pana Ba- bickiego, któremu aby każdy podług powinności swoiey prawu memu pod- legły, we wszytkim był posłuszny, zlecam y tym vniuersałem wyraźną wolą moię ztwierdzam ; po vrzędach zas y wszystkich iurisdictiach do vrzędu mego należących, aby mu do wszystkiego porządku pomocni byli, pilno żądam. Któremu to słudze memu we wszystkim dawszy pleuariam potcstatem , ten vniuersał dla większey wagi ręką własną podpisuię , przy przycisnieniu sygnetu. Datum we Lwowie dnia ósmego listopada roku Pańskiego 1682. — Szczęsny Potocki woiewoda krakowski mppa.
Acta Consul. Crac. 45, str. 437.
1426. 1683. die 2$. m. Martii, Cracoviae.
Senatus consultum de vino cremato prope praetorium publice non di- vendendo.
Feria 3-tia post dominicam Oculi ąuadragesimalem proxima. — Nobiles et spectabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schae-
536
dulas in negotijs ciuitatis conuocati et congregati existentes, eo considerato, quod crematum in locis publicis proxime praetorium cum scandalo praeter- euntium in nonnullis institis propinatur, exindeque multa inconuenientia ac exorbitantias fieri accidit, proinde obuiando iisdem, ąuatenus in posterum ąuiuis institarum proxime locorum publicorum positarum arendatores; a pro- pinatione cremati et ąuorumuis liąuorum abstineant praemissumąue potum aliąuo modo non propinent, serio et sub paena priuationis, exnunc irremis- sibiliter decernenda, concluserunt.
Acta Cons. Crac. 10, str. 676.
1427'. 1683. die 7. m. Aprilis, Cracoviae.
Senatus consultum de portis urbis custodiendis.
Feria 4-ta post dominicam Iudica Passionis proxima. — Nobiles et spectabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas eo in negotio conuocati et congregati existentes, considerando imminentia pericula, quae passim sparguntur, et volentes omnem securitatem vrbi huic prouidere, conuocatis rothmagistris ciuitatis, iis diligentiam omnem hoc tem- pore periculoso praesertim adhibendam commendarunt, ac vt portas ciuitatis armatis bene ciuibus, in persona officia sua obeuntibus, tam nocte, quam die muniant, intimauerunt.
lidem propter meliorem attendentiam vagabundarum hoc tempore per- sonarum, rescriptum a s. r. M. domino nostro clementissimo, impetrandum, vt spectabilis magistratus tam hic in ciuitate, quam et in omnibus suburbijs suspectas personas inquirere possit, concluserunt, ac eo in negotio ex parte imminentium periculorum ad illustrissimum regni cancellarium scribendum esse concluserunt.
Acta Cons. Crac. 10, str. 680.
142*1. 1683. die 9. m. Aprilis, Cracoviae.
.Senatus consultum de hominibus vagis ex urbe eiiciendis.
Actum feria sexta antę dominicam Palmarum proxima. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens prouidus Sta- nislaus Iarocki, ministerialis regni generalis; in vim suae verae ac fidelis relationis recognouit, se infrascripta ex mandato infrascriptorum officiorum in quatuor partibus fori Cracouiensis, ad publicandum consuetis, populo ad sonum tubae conuocato, alta, sonora, intelligibilique voce die hodierna antę meridiem publicasse et ad notitiam omnium deduxisse, de tenore tali: Pa- nowie raczcie Waszec wiedzieć, iż vrząd grodzki, wielkorządowy y radziecki krakowskie surowo przykazuią, ab)' ludzie luźni y żadnego pożywienia
537
w mieście Krakowie y przyległościach iego niemaiący, precz odchodzili y tu się niebawili. A ieżeliby gospodarz który w mieście Krakowie, Kazimierzu, Kleparzu y po inszych circumferentiach z tę y tamte stronę Wisły ważył się w domu takowych ludzi luźnych bez służby y pożywienia żadnego będą- cych, u siebie przechowywać nad dni trzy, takowy surowo winami w prawie opisanemi karany będzie, a ludzi takowych luźnych bez służby będących, imać y karać będą. Na co wszystko reuizyie od pomienionych vrzędow będą często bywały. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam fidelem per expressum fecit relationem.
Acta Cons. Crac. 45, str. 536.
1490. 1683. die 24. m. Aprilis, Cracoviae.
Senatus consultum de armis contuberniorum consignandis.
Sabbatho pridie dominicae Conductus Paschae. — lidem cupiendo bo- num ordinem constituere, conuocatis omnibus senioribus contuberniorum, diligentem sclopetorum et bombardarum variarum, ad propugnacula ciuitatis spectantium, faciendo animaduersionem et indagationem, serio iisdem, qua- tenus omnes ad sua contubernia die crastina conueniant ibidemąue arma, qualiacumque ad communem ciuitatis defensam habent, diligenter conscribant, vtpote, wiele w którym, cechu hakownic, smigownic, zbroi, muszkietów, halabard, prochów, ac eorum conscripta regestra spectabili magistratui porrigant; qui autem suprascriptum apparatum bellicum, ad contubernium spectantem, in domibus suis tenent, vt eundem sine mora ad lapideas contubernales cora- portare faciant, serio et sub paenis iniunxerunt, reuisionemque turrium no- bilibus et spectabilibus dd. Zacherla et Druzynski collegis suis commiserunt faciendam.
Acta Cons. Crac. 10, str. 683.
1430. 1683. die 28. m. Aprilis, Cracoviae.
Senatus consultum de vigiliis civium in portis urbis a consulibus in- spiciendis.
Feria quarta post dominicam Conductus Paschae proxima. — Nobiles et spectabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schae- dulas ex parte faciendae ordinationis securitatis publicae conuocati et legi- time congregati existentes, e medio sui propter inuestigationem nocturnarum et diurnarum, per ciues in portis expediendarum vigiliarum, necessario de- putandos esse concluserunt, prout ad portam s. Floriani nobilem et specta- bilem Yalentinum Smidt, ad castrensem spectabilem Ioannem Krokier, ad portam Nouam spectabilem Lukini, ad Slaucouiensem nobilem et spectabi-
68
53*
lem Krauz, ad sutorum spectabilem Druzynski, ad Istulanam spectabilem Wegrzynowic collegas suos praesentibus deputant, ąuibus seorsiue, vt roth- magistri et decuriones numerum tam diurnae quam nocturnae custodiae ciuium significent tempestiue, necessarium id esse commiserunt.
Acta Consul. Crac. 10, str. 683.
1431. 1683. die 28. m. Aprilis, Varsoviae.
Ioannes III. rex Poloniae magistratibus Cracoviensi; Casimiriensi, Cle- pardiensi et Stradomiensi mandat, ut homines peregrinos caveant.
łan trzeci z Bozey łaski kroi polski, wielki xiąze litewski, ruski, pruski, mazowiecki, zmudzki, inflantski, kiiowski, wołhynski, podolski, podlaski, smoleński, siewierski y czerniechowski. Slachetnym miasta naszego stołecz- nego Krakowa, tudziesz sławetnym Kaźmierza, Kleparza, Stradomia y in- szych gruntów circumcirca pomienionych będących, wszelakim vrzędom, także pomienionych miasta naszego y gruntów przyległych pospólstwu y oby- watelom, wiernie nam miłym, łaskę nasze królewską. Slachetni, sławetni wiernie nam mili ! Nikomu nie iest tayno, iako blisko granic królestwa na- szego, tak w Węgrzech iako y Śląsku przez te czasy są zamieszania woienne, ze się. iusz y granicom państwa naszego przez przescie z Węgier do Śląska cudzoziemskich ludzi dostało. Obawiamy się tedy, aby swawolni ludzie, któ- rzy się przy obozach znaydowac zwykli, czego więcey się nad to, co iuz vczynili, nie domyślili. Czemu my wcześnie zabiegaiąc, ponieważ nam na bespieczenstwie zamku y miasta stołecznego Krakowa tudziesz y Wierności Waszych siła należy, Wiernosciom Waszym surowo roskazuiemy y mieć po Wiernosciach Waszych chcemy, aby naprzód slachetny vrząd radziecki mia- sta naszego stołecznego Krakowa, gdyby ktokolwiek z cudzoziemskich ludzi do miasta Krakowa chciał wiachac, zęby go bez examinu y attestatiey, kto iest, skąd przyiechał, po iakich sprawach przyiechał, u kogo będzie stał y długo się zabawi, do miasta nie wpusczali y do gospod przyiimowac nie pozwalali y nad przyiętemi pilną attendentią, czym się zabawiać przez ten czas bytności swoiey będą mieli, y dłuzey na ten czas, iako przy examinie opowie, onych tak w mieście Krakowie, Kaźmierzu, Kleparzu, Stradomiu, iako y po inszych wszytkich circumcirca tych pomienionych gruntach y iuris- dikciach będących nie trzymali, koło miasta Krakowa y inszych pomienio- nych mieyscach przechodzić się im nie pozwalali y owszem wszelaką ostro- żność względem nich mieli ; vrzędy zas y obywatele wszyscy tak Kaźmierza, Kleparza, Stradomia, iako y wszytkich inszych gruntów y iurisdikciy cir- cumcirca pomienionego miasta Krakowa będących, aby żadnego z cudzo- ziemskich ludzi człowieka bez wiadomości y pozwolenia slarhetnego bur- mistrza krakowskiego pronunc et pro temperę (przez te czasy niebespieczne) będącego, do gospod żadnych nie przyimowali, dłuzey ich w gospodzie nad ten czas, iako przy przyiezdzie opowie, nie trzymaiąc, a wszelaką ostrożność w przyjmowaniu ich y trzymaniu w gospodach zachowuiąc. A iezeliby kto-
539
kolwiek się taki znalazł, któryby tey ordinatiey naszey czynie nie chciał dosyć, tedy vrzędy obywatelow swoich surowo y nie odwłocznie aby o to karali y do exekucyey tę ordinatią nasze nie odwłocznie przywodzili, pod łaską naszą królewską y winami roskazuiemy. Inaczey nie czyniąc dla łaski naszey. Co aby do wiadomości każdego przyszło, przez woźnego przy trąbie w pomienionym mieście Krakowie y innych iurisdikciach imieniem naszym to ogłosić kazać, szlachetnemu vrzędowi radzieckiemu krakowskiemu zle- camy. Dąn w Warszawie dnia XXVIII miesiąca kwietnia, roku Pańskiego MDCLXXXIII, panowania naszego IX°. — łan 3 kroi. — Krzysztof Tara- nowski krak. kan. IKMci sekretarz.
Oryginał papierowy; poniżej tekstu wyciśnięta większa pieczęć koronna.
1433. 1683. die 25. m. Maii, Varsoviae.
Ioannes III. rex Poloniae magistratum consularem Cracoviensem cer- tiorem facit, se castrum Cracoviense imperio castellani Vilnensis mandasse.
łan trzeci z Bozey łaski kroi polski, wielki xiąze litewski, ruski, pruski, mazowiecki, zmudzki, kiiowski, wołyński, podolski, podlaskj, inflancki, smo- leński, siewierski, czerniechowskj. Slachetnym, sławetnym burmistrzom, ra- dzie y całemu magistratowi, yrzędom y wszytkiemu pospólstwu miasla na- szego Krakowa, wiernie nam miłym, łaskę nasze królewską. Slachetni, sła- wetni, wiernie nam mili! Po sczęsliuie skończonym seymie biorąc w oso- bliwą consideratią nasze całey rzeczypospolitey bespieczenstwo, które w opa- trzeniu stołecznego miasta naszego Krakowa zostaie, kiedy w tak bliskim sąsiedztwie zbliża się cum hostilitatc do państw węgierskich metuenda y na- szemu pograniczowi tak straszna ab orienłe potentia, ex consilio pp. Rad przy boku naszym zostawaiących, na commendę miasta Krakowa wielmo- żnego kasztelana wileńskiego, generalleytnanta woysk naszych cudzoziem- skich cum plena potestate et praerogatiua commendantom fortec służących, z regimentem gwardiey naszey do tamtey ordinuiemy fortece : którego ordi- nansu aby wszelaka od Wiern. W W. tak do poprawy fortificatiey, nazna- czenia porządnego (s) consistentiey gwardizonowi iako y opatrzenia porzą- dnego mieysca tamtego była asststentia, od pospólstwa zas wszelakie posłu- szeństwo, władzą naszą królewską roskazuiemy, znosząc się iednak in oceur- rentiis z wielmożnym kanclerzem koronnym, starostą naszym krakowskim. Vczynicie to wszytko dla łaski naszey Wiern. WTW. którą y na ten czas onymze ofiaruięmy. Dan w Warszawie dnia XXV0 mca Maia, roku Pań- skiego MDCL XXXIII, panowania naszego IX° roku. — łan 3 kroi. — Krzysztof Taranowski krak. warsz. kan. IKMci sekretarz.
Dokument papierowy, opatrzony pieczęcią wielką koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
54Q
1433. 1 683- die 21. m. Iunii, Cracoviae.
Senatus consultum de contributione, quae »ducillaris« dicebatur, ad munitionem urbis non adhibenda.
Feria 2-da post festum ss. Corporis Christi Domini. — Nobiles et spec- tabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in negotiis ciuitatis conuocati et congregati existentes, audita illustrissimi do- mini palatini Volhyniae affectatione , vt pro fortificatione ciuitatis sumptus ex contributione ducillari prouideatur, responsum super hoc, quod nullas pecunias pro fortificatione ex contributione ducillari dare possumus, si qui- dem illas pro reparatione murorum conuertimus, dandum esse concluserunt.
Acta Consul. Crac. 10, str. 694.
1434. 1683. die 25. m. Iunii; Cracoviae.
Promulgatio mandati regii , praecipientis, ut desertores signorum ca- piantur, iudicentur et puniantur.
Actum feria sexta post octauas sacratissimi Corporis Christi. — Mości panowie raczcie WM. wiedzieć, iź kroi lego Mc. pan nasz miłościwy, na zasczyt chwały bożey y obronę całego chrześcianstwa pozwoliwszy zaciągów cesarzowi IMci chrześcianskiemu w państwach swoich, aby tym silniey na pograniczne królestwo węgierskie następuiącemu nieprzyiacielowi odpór mógł bydz dany, więc z tych zaciągów rożni ludzie zabrawszy pieniądze y służbę woienną przyiąwszy, bez żadney przyczyny swawolnie vciekaią, zkąd wielkie niebespieczenstwo wynika : przeto żąda vsilnie y pilnie, abyście takowych zbiegów, kędykolwiek się znayduią, surowo bez zadney ochrony według artikułow woyskowych y praw koronnych napisanych brać, imać, sądzić y karać niezbraniali się. Officierom ktorzyby ich szukali, dopomagali y wszelakiey pilności na to przykładali.
Acta Consul. Crac. 45, str. 596.
1435. 1683. die 28. m. Iunii, Cracoviae.
Senatus consultum de operis ad munitionem urbis suppeditandis.
Feria 2-da in vigilia festi ss. Petri et Pauli apostolorum. — Nobiles et spectabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schae- dulas ex parte prouidendae securitatis publicae conuocati et congregati existentes, ad propositum generosi domini vicecommendantis ex parte la- boris circa ciuitatem iuxta laudum in comitiis Prossouiensibus ex lapideis
54i
omnibus, tam ciuilibus, quam nobilium et spiritualium , inhaerendo laudo palatinatus Cracouiensis, vt certus numerus hominum ad laborandum circa ciuitatem necessariorum, per ąuartualia coniunctim, prout lapidearum situs protenditur, omino ex qualibet lapidea et domo, praesertim hic in ciuitate sitis, expediatur, concluserunt. Ad quem obseruandum ordinem eligendos esse aliquos ciues pro attendentia super operantibus declarauerunt.
Acta Consul. Crac. 10, str. 696.
1436. 1683. die 6. m. Iulii, Cracoviae.
Senatus consultum de munitionibus urbis inspiciendis reficiendisąue ac armis instruendis.
Feria 3-tia post festum Visitationis BMV. proxima. — Nobiles et spec- tabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas eo in negotio conuocati et congregati existentes, consultando ex parte fortifi- cationis ciuitatis, vt ea quam diligenter per laborantes circa fossionem val- lorum expediatur, pro attendentia e medio sui nobiles et spectabiles domi- nos Venturam Briganti, Bonifacium Kantelli, Ioannem Krokier, Adamum Druzynski deputauerunt, eisdemque, vt alternatim circumeundo loca ciuitatis pericula spirantia, vbi necessitas postulauerit munire, muros ciuiles reparare, baterias in locis commodis aedificare studeant , propugnacula inter contu- bernales diuisa vtrum sufficienti custodia tam nocturna, quam diurna munita sunt, ac bombardas ibidem spectantes tum munitiones circumspiciant, com- miserunt.
Acta Consul. Crac. 10, str. 968.
1437. 1683. die 3. m. Augusti, in Łobzów.
Ioannes III. rex Poloniae constituit contributionem, a mercibus aliisque rebus in portis urbis Cracoviae exigendam.
łan trzeci z Bozey łaski kroi polski, wielki xiąze litewski, ruski, pruski, mazowiecki, inflantski, wołhynski, kiiowski, podolski, podlaski, sie- wierski, smoleński y czerniechowski. Wszym wobecz y każdemu zosobna, komu to wiedzieć należy, a osobliwie vrodzonym burmistrzom, raycom y całemu magistratowi miasta naszego Krakowa, wiadomo czynięmy, iz ponie- wasz wielkorządy nasze królewskie vrodzonęmu Andrzeiowi z Nielepic Nie- lepcowi w administratią puściliśmy y prouenta oraz które za naiasnieyszych krolow polskich, antecessorow naszych do tychże wielkorządow należały, oddaliśmy, więc ze z bram krakowskich osobliwa idzie intrata, daięmy vro- dzonęmu wielkorządcy krakowskiemu instruktarz, podług którego w bra- mach podatki wybierać swoim substitutom, non derogando w tym prawu y
542
zwyczaiom dawnym zleci. A naprzód : Od chleba kosza iednego gr. ieden, — od chleba wozu iednego gr. trzy; — od naynagow barełki iedney gr. trzy, — od skory wszelakiey wyprawioney gr. trzy, — od siedzi beczki iedney gr. trzy, — od rynny iedney gr. trzy, — od wołu na wolnicę gr. trzy, — od wieprza iednego gr. trzy, — od barana iednego gr. ieden, — od popiołu woza gr. cztery, — od oszupki cwiertnic gr. szesc, — od beczki ryb słonych gr. szesc, — od raków wozu gr. dwanaście, — od piskorzow od kopy, ro- zęnek od wozu gr. dwanaście, — od siedzi beczki extra regnum gr. szesc, — od miodu pitego węgierskiego gr. dwanaście, — od miodu beczki z wtos- czynami gr. szesc, — od fory naczynia drewnianego gr. dwanaście, - — od mazi beczki gr. szesc, — od smoły sztuki gr. szesc, — od wozu garkow prostych gr. szesc , — od wozu garkow skawińskich gr. dwanaście , ■ — od garkow żydowskich gr. dwanaście, — od wozu obręczy małych gr. szesc, — od wozu obręczy wielkich gr. piętnaście, — od wozu dęba garbarskiego gr. szesc, — od skory wyprawney za Wisłą gr. trzy, — od śliw woza y rożnego owoca gr. dwanaście, — od cechy chmielu śląskiego gr. szesc, — od beczki dziekciu gr. dziewięć, — od mąki zytney cwiertni gr. dziesięć, — od mąki iecmięnny cwiertni gr. dziesięć, — od mąki psenney cwiertni gr. piętnaście, — od krup rożnych cwiertni gr. dziesięć, — od stokuiszu paku secundtim proportionem, — od wozu powideł gr. dwanaście, — od łoiu beczki gr. piętnaście, — od tronu beczki gr. osmnascie, — od wozu skła gr. pię- tnaście, — od beczki piwa koszyckiego gr. dwadzieścia ieden, — od beczki piwa brzeginskiego gr. piętnaście, — od wozu śliw suchych secundtim pro- portionem, — od wańtuchu chmielu ruskiego złoty ieden, — od miodu wę- gierskiego pitego beczki złotych trzy, — od wozu konewek śląskich gr. osmnascie, — od bryłek woskowych secundum proportionem , — od skorek wyprawnych baranich alias nazwanych irchy albo cielęcych, od iedney sze- ląg, od tachra gr. cztery, — od skory wołowey surowey gr. ieden, — od paku szafranu secundum proportionem, — od skory baraniey skąd innąd tylko zęby nie od rzeznikow krakowskich albo kazmierskich, szeląg ieden, — od krosienek skła gr. szesc, — od orzechów laskowych albo włoskich secun- dum proportionem, — od kopy suchych łososi łosoś ieden, — od kopy wę- gorzow wszelakich węgorz ieden, — od kopy suchych ryb ryba iedna, • — od wozu ogórków z Paczanowa gr. dziesięć, — od krosienek garkow ska- wińskich gr. trzy, — od skór garbarskich od iedney gr. trzy, — od skory kurdybąnowy gr. ieden , — od skory zamsowey iedney gr. iedęn, — od skory surowey iedney cxtra regnum gr. dwa, — od iuchtow pary extra regnum gr. szesc, — od gorzałki przychodzącey beczki iedney złotych dwa, — od krokwy wozu iednego gr. szesc, — od koryta piwnego gr. szesc, — od łat wozu iednego gr. trzy, — od mąki wielkonoczney zydowskiey iako się z arendarzem vmovvi. Insze zas towary y consumptibilia , które tu non spe- cificantur, iuxta proportionem taxy ich według zwyczaiu dawnego, nemine excepio cxigantur. Na co dla lepszey wiary instruktarz ten ręką podpisuięmy własną y pieczęć nasze przycisnąć roskazalismy. Dan w Łobzowie die j-tia Augusti, anno M DCL XXXIII, panowania naszego roku X. — łan 3 kroi.
K.opija współczesna niepoświadczona.
543
143$. 1683. die 16. ni. Augusti, Cracoviae.
Senatus consultum de sacris votivis pro secundo eventu expeditionis contra Turcos curandis.
Feria secunda postridie festi Assumptionis BMV. — Nobiles et specta- biles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas ex parte rotiuae pro felicissimis successibus SRM. domini nostri clementissimi celebrandae, conuocati et legitime eongregati existentes, eandem votiuam in ecclesia archipresbyteriali BMV. cum tymphanis et musica decentissima, vt dominus Deus omnem felicitatem SRM. domino clementissimo in promo- uendo bello et deterrendo ac debellando Turco in Austria grassante, larg'ire dignetur, sumptu ciuili comparandam ac missas sacras circiter viginti de Spiritu s. celebrandas, conducendas esse concluserunt. Cui deuotioni ac con- cioni , vt freąuens concursus propter faciendas diuinae Maiestati supplices preces adsit, dominis mercatoribus et artificibus, vt feria ąuarta futura tem- pore huius deuotionis celebrandae ab apertione fornicum et institarum absti- neant, intimandum esse concluserunt.
Acta Consul. Crac. 10, str. 705.
1439. 1683. die 13. m. Augusti, Cracoviae.
Ioannis III. regis Poloniae literae universales de auro et argento e fini- bus regni non exportandis.
łan trzeci z bożey łaski kroi polski, wielki xiąże litewski, ruski, pruski, mazowiecki, żmudzki, infiantski, kiiowski, podlaski, smoleński, siewierski y czerniechowski. Wszem wobecz y każdemu z osobna wiadomo czynięmy tym vniwersałem naszym, iz wszelakie staranie y pieczołowanie nasze do tego przykładamy, abyśmy rzeczpospolitą srebrną y złotą monetą iak naylepi zapomogli. Przetosz żeby żaden kupiec y prywatney conditiey człowiek oprócz factorow menicznych nieważył się kupować srebra ani go przedawać komu innemu, tylko do samych menie naszych koronnych, a osobliwie aby się żydzi nie ważyli skupować srebra po iarmarkach y miastach, ani ie za- granicę wywieść y przedawać sub confiscatione tegosz srebra serio przyka- zuiemy. Czego superintendenci y pisarze komor naszych celnych przestrzegać powinni będą, także tego doglądać, aby żadnych sreber zagranice niewy- wożono ; a iezeliby się na kogo doświadczyli, takowe zabierali, do skarbu naszego confiskowali. W czym aby pilni y ostrożni byli, sub priuatione offi- ciorum onych napominamy. Co aby tym prędzy do skutku przyszło, niniey- szy rniwersał nasz do akt grodzkich y mieyskich per oblatam. podać a potym publikować rozkazuiemy. Datum w Krakowie die 13 Augusti, anno 1683, panowania naszego X roku. — łan kroi. — Stanisław Sczuka podczasy IKMs.
Acta Consul. Crac. 45, str. 626.
544
1440. 1683. die 4. m. Septembris, Cracoviae.
Senatus consultum de conviviis in hospitiis publicis interdicendis.
Actum sabbatho post festum s. Aegidij abbatis proximo. — Ad offi- cium et acta praesentia consularia Cracouiensia, personaliter veniens pro- uidus Stanislaus Iarocki, ministerialis regni generalis, in vim suae verae ac fidelis relationis recognouit, se ex mandato nobilis et spectabilis magistratus Cracouiensis, populo ad sonura tubae congregato , in ąuatuor partibus fori Cracouiensis, alta, sonora, intelligibiliąue voce infrascripta publicasse et ad notitiam deduxisse, de tenore tali: Panowie raczcie WM. wiedzieć, iż vrzad radziecki krakowski surowo przykazuie y napomina, aby pod teraznieysze czasy tak w mieście iako y na przedmieściach muzyki, piiatyki po gospo- dach niebywały, y gdy cowieczor czapstrych zabiią, aby gospody zamykali : a to wszystko pod winami y więzieniem, abowiem tak gospodarzow iako y muzykę grzywnami karać będą. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam fecit relationem.
Acta Consul. Crac. 45, str. 632.
1441. 1683. die 10. m. Septembris, Cracoviae.
Senatus consultum de militibus episcopi Culmensis ad praesidium urbis Cracoviae suscipiendis.
Feria sexta post festum Natiuitatis BMV. proxima. — Nobiles et spec- tabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in negotio infrascripto conuocati et congregati existentes, conformando se ad mandatum sacrae reginalis Maiestatis d. n. c. eidemque reuerenter parendo, ex parte susceptionis pro praesidio militum centum illustrissimi et reueren- dissimi domini episcopi Culmensis, ipsis hospitia in ciuitate distribuenda esse concluserunt ; si autem plures aduenerint, supplicandum s. reginali Maiestati, (vt Casimiriae consistentiam habere possint) esse sententiarunt.
Acta Consul. Crac. 10, str. 708.
1442. 1683. die 18. m. Septembris, Cracoviae.
Senatus consultum de sacris votivis propter reportatam a Turcis victo- riam curandis.
Feria sexta (s) post festum Exaltationis sanctae Crucis proxima. — No- biles et spectabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in negotijs ciuitatis conuocati et congregati existentes, audita
545
victoria gloriosissime per SR Maiestatem, dominum nustrum clementissimum super hoste Turca sub Vienna obtenta, pro gratiarum actione Maiestati diuinae sacram missae votiuam absoluendam esse concluserunt et circa »Te Deum laudamus« explodenda esse tormenta bellica atąue pixides in circulo Cracouiensi demandarunt, victoriaeque eiusdem gloriosissimae sacrae regi- nali Alaiestati gratulationem facere concluserunt.
Acta Consul. Crac. io, str. 709.
1443. 1683. die 24. m. Septembris, Cracoviae.
Senatus consultum de sacro piaculari pro caesis in bello celebrando.
Feria sexta post festum s. Matthaei apostoli proxima. — Nobiles et spectabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas vna cum honoratis 40 viris (s), consultando ex parte deuotionis pro gloriose et strenue in acie Martis vita functis absoluendae, eandem necessario sumptu ciuitatis feria ąuinta proxime ventura celebrandam ac pecuniam ex contri- butione ducillari accipiendam esse concluserunt. Quoniam autem pecuniae ibidem in varias necessitates expositae sunt, adeo, vt pro hacce deuotione celebranda nihil superest, et spectabilis dominus Federicy praeconsul mo- dernus, ex amore suo erga bonum publicum accomodaturum se pro musica, sacerdotibus et alijs necessarijs expensis de suo peculio declarauit, specta- bilis quoque dominus Briganty promitit cereos ad hancce deuotionem ne- cessarios, modo tamen ipsi , quam praefato domino praeconsuli solutio ex contributionis ducillaris sequenti ratha praestetur, grato animo beneuolen- tiam spectabilium dominorum collegarum praefatorum suscipiendo, ipsis, quantum de suo pro necessarijs praefatae deuotionis exposuerint7 ex con- tributionis ducillaris sequenti ratha persolui debeat, declarauerunt.
Acta Consul. Crac. I O, str. 709.
1444. 1683. die 13. m. Decembris, Cracoviae.
Senatus consultum de militibus ad praesidium urbis conducendis.
Feria 2 -da ipso die sanctae Luciae virginis et martyris. — Nobiles et spectabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in negotio infrascripto conuocati et vnacum honoratis 40 viris congregati existentes, eo in consideratione habito, quod milites illustrissimi et reue- rendissimi domini episcopi Cracouiensis, qui pro praesidio ciuitatis huius ex mandato SRMtis, domini clementissimi, non per breue temporis spatium fuerunt, ad praesens dimittuntur et ad suos quisque ire lares permittitur, proinde prouidendo securitatem ciuitati huic; quae sine custodia in portis fieri nequit, nobili capitaneo militum, vt per pulsum timpanae milites colli-
69
54^
gere studeat, illosąue ad praesens saltim triginta pro seruitio ciuitatis con- ducat, intimarunt ac sumptum florenorum sexaginta Polonicorum pro col- lectione eorundem militum interea laudarunt, quam summam siąuidem spec- tabilis d. Królik de suo praeuia assecuratione erogare declarauit, eidem cla- rissimus dominus Łopacki praeconsul ex publica pecunia restituere decla- rauit; interim autem, vt ciues in personis suis excubias tam nocturnas quam diurnas expediant, serio honoratis rothmagistris ciuitatis intimarunt, vtque omnis diligentia adhibeatur, commonuerunt.
Acta Consul. Crac. 10, str. 715.
1445. 1683. die 14. m. Decembris, Cracoviae.
Senatus consultum de ratione defendendi eos, qui contra legem sump- tuariam deliquerunt.
Feria tertia postridie festi sanctae Luciae virginis et martyris. — No- biles et spectabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in negotijs ciuitatis conuocati et congregati existentes; eo attento, quod actio nonnullis ciuibus ad officium castrense capitaneale Cracouiense in executione constitutionis nouellae ratione legis stimptuariae instituta est, quam actionem quoniam nobilis sendicus ciuitatis promouere ex officio suo tenetur, proinde illi, quatenus tuendo hanc causam, forum personis et actioni huic ex merito causae incompetens excipiat; si vero exceptio haec locum non habebit, ab vlterioribus defensis recedere debebit nec vlteriores termi- nos attentabit, vnanimiter commiserunt et postmodum consilium ineundum praecustodiuerunt.
Acta Consul. Crac. 10, str. 715.
1440. 1684. die 13. m. Maii, Cracoviae.
Senatus consultum de Iudaeis ab urbe intranda prohibendis.
Sabbatho pridie dominicae Exaudi. — Nobiles et spectabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in negotijs ciui- tatis conuocati et congregati existentes; audita certa relatione, quod tumultus per licentiosos homines contra Iudaeos exoriri incipiatur, obuiando tem- pestiue futuro mało, adhaerendo decreto commissionis generalis, vt Iudaei ab aditu ciuitatis abstineant, donec hi tumultus cessauerint, concluserunt, ipsosque pro feria 2-da in ciuitatem mitti non debere demandarunt.
Acta Consul. Crac. 10, str. 731.
547
1447. 1684. die 22. m. Maii, Cracoviae.
Promulgatio mandati officii capitanealis et magistratus consularis Cra- coviensium, praecipientis, ne cives participes sint tumultuum.
Actum feria sexta postridie festi Domini Iesu Christi in caelum (s) — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens prouidus Stanislaus Iarocki, ministerialis regni generalis, in vim suae verae ac fidelis relationis recognouit, se infrascripta ex mandato officij castrensis capitanealis Cracouiensis et consularis Cracouiensis in ąuatuor partibus fori Cracouiensis, ad publicandum populo ad sonum tubae congregato, alta, so- nora, intelligibiliąue voce publicasse et ad notitiam omnium deduxisse, de tenore tali : Raczcie WMść wiedzieć, iż vrzędy grodzki y radziecki krakow- ski, stosuiąc się do dekretu iasnie wielmożnych [chMMPanow commisarzow y wyraźnego roskazania IKMci, pana naszego miłościwego, zabiegaiąc wszel- kim tumultom, surowo napominaią y roskazuią, aby żaden wszelkiey conditiey człowiek, do żadnego tumultu nie mieszali sie ani żadnych tumultów nie wsczynali ; luźni którzy służby nie maią, aby sie tu w mieście y po przed- mieściach nie bawili ; gospodarze domownikom swoim, rzemieślnicy czeladzi, synom dziwować sie, pomocy żadney dodawać, loznych ludzi przechowywać nie ważyli się, i ychoway Boże tumultu iakiego, aby kramy, kamienice za- mykali, w domach swoich spokoynie sie zachowali, pod winami surowemi, gdyż kogokolwiek w tumulcie smierc potkała, sobie będzie przyczyną. A tak abyście WMść przestrzegali pokoiu, do wiadomości podaięmy. Sic et non aliter factum esse referens, de quo hanc suam fidelem fecit relationem.
Acta Consul. Crac. 46, str. 135.
1448. 1684. die 18. m. Octobris, Cracoviae.
Senatus consultum de pulvere nitrato alio in loco divendendo.
Feria 4-ta post festum s. Heduigis electae proxima. — Nobiles et spec- tabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas tri- nas in negotio infrascripto conuocati et congregati existentes, obuiando, ne aliąuod periculum incolis et toti ciuitati ex venditione puluerum tormenta- riorum in institis sub maiori et minori pensis euenire queat, neue vendentes ad non modica damna per incircumspectam animaduersionem suam diuersas personas in ciuitate manentes, superinducant, alium locum nempe in platea s. Floriani, satis capacitatis habente, ad diuendendum iisdem pulueribus assignandum esse constituerunt.
Acta Consul. Crac. 10, str. 749.
548
1449. 1684. die 31. m. Octobris, Cracoviae.
Senatus consultum praecipiens, ne consules absente proconsule comeniant.
Feria 3-tia in vigilia festi Omnium Sanctorum. — Nobiles et spectabiles domini Bonauentura Briganty praeconsul, Hyacynthus Łopacki m. d. Yalen- tinus Smidt, Iacobus Reynekier, Ioannes Zaleski, Casimirus Bonifacius Kan- telli, Stanislaus Krauz, Stanislaus Wosinski m. d. Ioanes Krokier7 Georgius Schedell, Ioannes Gaudentius Zacherla, consules ciuitcitis Cracouiae , per schaedulas in negotio infrascripto honorem spectabilis magistratus afficienti, conuocati et congregati existentes, eo in consideratione habito, quod feria sexta proxime praeterita magnus commissus est error, dum sine praesentia excellentis et spectabilis domini praeconsulis, ad taxam magnifici domini vicepalatini Cracouiensis, duo spectabiles domini, nimirum Valentinus Smidt et Adam Druzynski, per schaedulas non vocati, in praetorium conuenerunt, id summe authoritati spectabilis magistratus Cracouiensis praeiudiciosum esse et erroneum adinuenerunt. Ne vero in posterum eiusmodi errores fiant, paenam centum aureorum in specie per ąuemlibet contrauenientem luendam et spectabili magistratui reponendam constituerunt.
Acta Consul. Crac. 10, str. 751.
1450. 1685. die n. m. Ianuarii, Cracoviae.
Senatus consultum de pecunia ex aestimatione vini redeunte, consu- libus praesidentibus tribuenda.
Feria ąuinta post festum ss. Trium Regum proxima. — Clarissimi, no- biles et spectabiles domini Hiacinthus Łopacki m. d. praeconsul, Albertus Sleszkowski m. d. SRMtis secretarius, Andreas Belli, Nicolaus Królik, Ia- cobus Reynekier m. d. Ventura Briganty, Ioannes Zaleski, Stanislaus Mi- chael Segnitz, eques auratus, SRM. secretarius, Antonius Lukini, Georgius Schedell, Adamus Druzynski, Stanislaus Słowakowic m. d. Stephanus Me- choni, consules vrbis Cracouiae, per schaedulas trinas in negotio infrascripto in praetorium conuocati et legitime congregati existentes, considerando anti- ąuissimo vsu receptum esse, exactionem pensionis a taxa vini nobilibus et spectabilibus dominis praesidentibus iuste ab omnibus oenopolis competere, quam non solum diuersi status, sed etiam NN. et spectabiles domini collegae propinationem vini exercentes; praeteritis temporibus non ex proprio, verum ex constituto pretio vini soluere consueuerant ; dum autem iidem NN. et spectabiles domini collegae consuetam nobilibus et spectabilibus dominis praesidentibus propter recompensandos et remunerandos sumptus illorum ac expensas non modicas, quas tempore praesidentiae suae in plurimas neces- sitates promouendo bonum publicum ex humanitate procedentes, ac in susten- tationem familiae praeconsularis impendere coguntur, hisce praestare recu-
549
sant temporibus satisfactionem : proinde inhaerendo affectationi nonnullorum nobilium et spectabilium dominorum praeteritorum praęsidentum, antiąuum morem et consuetudinem conseruari desiderantium legitime, pensionem a taxa vini iuxta veterem praxim a spectabilibus dominis oenopolis collegis suis, non derogando dignitati consulari in persona NN. et spectabilium domino- rum eorundem venerandae, nobilibus et spectabilibus dominis praesidentibus prouenire et competere debere, vnanimiter declararunt et concluserunt. Con- tradicente huic conclusioni nobili et spectabili domino Dfuzynski praesente.
Acta Consul. Crac. io, str. 759.
1451. 1685. die 26. m. Februarii, Yarsoviae.
Ioannes III. rex Poloniae magistratibus consulari et scabinali Casimi- riensibus mandat, ut, quae ab officialibus regiis constituta sint, exsequenda curent.
Ioannes tertius Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Rus- siae> Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Kiiouiae, Yołhyniae, Podoliae, Pod- lachiae, Liuoniae, Smolensciae, Seueriae, Czerniechouiaeąue. Spectabilibus et famatis proconsuli, consulibus, aduocato, scabinis totiąue communitati civi- tatis nostrae Casimiriae ad Cracoviam7 fideliter nobis dilectis, gratiam no- stram regiam. Spectabiles et famati, fideliter nobis dilecti ! Relatum est nobis per certos consiliarios , lateri nostro assidentes; ąualiter Fidelitates Vestrae commissioni decreto nostro ad cognoscendas et iudicandas differen- tias inter Vos, magistratum Casimiriensem ad Cracouiam et communitatem Vestram ex seriis partium controuersiis lato, datae et assignatae, tum et ordinationi per yenerabiles et generosos commissarios nostros, ex eodem decreto assignatos, in rem et commodum ciuitatis nostrae factae et insti- tutae, in contrarium ire et minime eidem insistere velle contendant. Cum vero venerabiles et generosi commissarii nostri commissum sibi per nos huiusmodi negotium punctatim deciderint, appellationi per magistratum interpositae ad nos et iudicium nostrum ex mente decreti nostri detulerint, iura et priuilegia reuiderint, disordinem, per quem huiusmodi ciuitas col- lapsa et ciuibus destituta, correxerint, numerum consulum iuxta priuilegium per nos approbatum , stante defectu et inopia ciuium et incolarum ad octo reduxerint, et ne huiusmodi ciuitas sine regimine et ordine maneat, ąuatuor nonnisi residentes pro anno praesenti, uti magis habiles et idoneos, boni publici amantes, decreto suo assignarint, nonnullos uero uti excessiuos et incorrigibiles pacis publicae turbatores , pro ąualitate excessum ab officio consulari suspenderint, caeteros uero, praecipue ąuemdam Lutecki , vti ad nullum vacans, clandestine. contra expressa iura et priuilegia ob annorum incompetentiam in aetate iuuenili , attenta protestatione solenni communi- tatis, ad officium consulatus admissum, suspenderint et ipsius installationem ad primum vacans distulerint, caeteraąue pro vsu et exigentia dictae ciui- tatis nostrae Casimiriensis iuxta decretum nostrum pereg-erint : nos itaąue
55°
attenta praedicta ordinatione commissariorum nostrorum vti iusta et priui- legiis ciuitati praedictae a nobis et serenissimis antecessoribus nostris be- nigne collatis conformi, cupientes insuper, ut quam in optimo ordine et re- gimine ciuitates nostrae maneant collapsaąue ciuitas ad statum pristinum per ordinem introductum, possit reduci, omnes et singulas commissariorum nostrorum hac in parte ordinationes et alia omnia ex mente decretorum commissorialium salua et integra permanere debere usąue ad decisionem in iudicio nostro assessoriali faciendam declaramus, excessiuos ab officio consulari et quouis regimine ciuitatis itidem ad decisionem causae suspen- dimus; Lutecki vero uti directe contra priuilegia nostra et antecessorum nostrorum in consulem electum et annorum competentiam non habentem, ad primum vacans difFerimus ; Fidelitatibus uero Yestris, in magistratu exis- tentibus, serio mandamus et iniungimus, ąuatenus ea omnia, quae in decretis commissariorum nostrorum expressa sunt, inuiolabiliter usąue ad decisionem ca.usae obseruent et teneant, appellationes ad iudicium nostrum factas, indi- late et absąue mora proseąuantur, idąue sub paenis contra negligentes offi- ciales legibus regni sancitis. Pro gratia nostra et officiorum suorum debito. In cuius rei fidem praesentes manu nostra subscriptas, sigillo regni commu- niri iussimus. Datum Varsauiae die XXVI mensis Februarii, anno Domini MDCL XXXV, regni nostri XI anno. — łan kroi. — Christophorus Ta- ranowski Cracouiensis, Varsauiensis canonicus, SRMtis secretarius.
Acta Consul. Crac. 46, str. 412. Oryginał opatrzony był niegdyś pieczęcią wielką koronną.
1452. 1685. die 18. m. Maii; Cracoviae.
Senatus consultum de studiosis, apud cives habitantibus, rectori uni- versitatis indicandis.
Feria sexta antę dominicam Cantate. — Clarissimi, nobiles et specta- biles domini praeconsul et consules vrbis Cracouiae; per schaedulas in prae- torium conuocati et legitime congregati existentes, bonum ordinem et secu- ritatem publicam in ciuitate et omnibus circumferentijs obseruare cupiendo, atąue ne aliąuis tumultus a ąuopiam exoriatur; obuiando; honoratae commu- nitati, per pulsum campanae congregatae, vt ąuilibet ciuium et incolarum tam studiosos quam commensales studia tractantes, illustrissimo et magnifico ac admodum reuerendo domino rectori almae academiae Cracouiensi de no- minibus et cognominibus connotatos, sub paena assignata porrigant, inti- mauerunt. Quia vero multoties est iam intimatum et publicatum mandatum, ne artifices et eorum socij atąue discipuli famulantes cum armis incedere audeant (exceptis solis officialibus primi ordinis et ciuibus mercaturam exer- centibus, eorumąue filiis patricijs), sed iuxta suam conditionem sine vllis armis tam publice quam priuatim incedendo, modestiam omnem obseruare curent, tumultus nullos excitare, nec ad eos concurrere audeant, homines vagos ad hospitia sua suscipere vetent nec eosdem quoquomodo fouere aut latitare permittant, quinimo spectabili magistratui famulantes otiosos
55i
denuntiare et deferre prosperent : etiam ad praesens serio sub paenis contra yiolatores pacis et securitatis publicae sancitis, irremissibiliter succumbendis, statuerunt atąue denuntiando ea omnia publice sanciuerunt et interdixerunt, praesenti conclusione ad praemissa mediante.
Acta Consul. Crac. 10, str. 779.
1453. 1685. die 18. m. Maii, Cracoviae.
Senatus consultum de verbis iurisiurandi typis imprimendis atąue in- colis urbis civitate nuper donatis tradendis.
Feria sexta antę dominicam Cantate. — lidem considerantes, multas oriri inconuenientias et exorbitantias inter ciues, qui immemores iuramenti circa susceptionem iuris ciuitatis praestiti, magnos errores praesertim cum extraneis in mercatura correspondentiam habendo, committere solent, vnde damnum aerario infertur, statuerunt, vt abhinc ąuiuis ciuis ad ius ciuitatis susceptus, iuramenti sui memor sit, ne quidquam in damnum iurium ciuitatis committat, typis expressum iuramentum suum a nobili notario prouentuum recipiat, vtque prae oculis habendo, contra illud non peccet, imo in toto obseruet, hac conclusione ad praemissa mediante.
Acta Consul. Crac. 10, str. 780.
1454. 1685. die 18. m. Iulii, Cracoviae.
Senatus consultum de pompa solemni in festo sacratissimi Corporis Christi agenda.
Feria 2-da postridie festi ss. Trinitatis. — Nobiles et spectabiles do- mini per schaedulas, conferendo ex parte processionis solennis pro festo sacratissimi Corporis Christi futuro, qualiter cum debita veneratione expediri possit, prout iam honoratae communitati intimatum, quatenus domini mer- catores in vestitu Germanico, ex quo sunt consulum et officialium filii, pri- mum locum habeant, et eorum vexillum in Polonico vestitu mercatores se- quantur, neque vllam turbationem facere audeant, sed omnes nemine excepto appropinquanti et transeunti cum sanctissimo sacramento exposito Deo hu- milem detectis capitibus adorationem genufiexi faciant, vnanimiter conclu- serunt et serio sub paena centum marcarum intimauerunt, vtque etiam do- mini dissidentes eidem processioni cum armis ornate conueniant, iisdem demandauerunt.
Acta Consul. Crac. 10, str. 783.
552
14.55. 1685. die 18. m. Iunii, Cracoviae.
Senatus consultum de diebus festis celebrandis.
Feria 2-da postridie festi ss. Trinitatis. — Nobiles et spectabiles do- mini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiensis, per trinas schaedulas in negotio infrascripto editas; congregati existentes et considerantes, quod potissima est ratio ad conseruandum bonum ordinem, vt festa omnia ab ecclesia Dei constituta legitime, ab omnibus obseruentur, quae per diuer- sorum venalium expositionem plerumąue floccipenduntur; vnanimibus votis et sententijs suis concluserunt, omnium dierum dominicorum et festorum celebrationem rite observandam fore, eo videlicet modo, vt nemo domino- rum mercatorum fornicum, fenestras et institas mercantiles aperire audeat, neque ad potandum liąuores mane in institis et lapideis etiam nobilium venum exponant; neque vltra victualia quidquam aliud vendere praesumant, vtque post concionem campana pulsetur, reuenditores quoque sese iuxta mandatum conseruent et nonnisi duo : millia et pisa festis diebus alternatim vendant7 pultarij quatuor. Quam ordinationem omnes vendentes absolute, prout iam est obseruata, omnino sub paena decem marcarum et sessionis carcerum per decem dies contra quemlibet transgredientem succumbenda et irremissibiliter luenda, obseruare tenebuntur, nemine excepto. Portae quo- que maiores non debent aperiri , nisi forte aliqua necessitas illustrium per- sonarum postulauerit, exceptis paruis portulis, quae apertae manere solent. Quam ordinationem et obseruantiam festorum omnes nobiles et spectabiles domini praesidentes praeconsules, nunc et in posterum existentes7 in per- petuum manutenere nec contrauenientibus conniuere, sed paenis praescriptis eosdem irremissibiliter ex delatione instigatoris punire curabunt. Praesenti conclusione ad praemissa mediante.
Acta Consul. Crac. 10, str. 784.
14.50. 1685. die 10. m. Iulii, Varsoviae.
Ioannis III. regis Poloniae decretum, inter magistratum civilem et cives Casimirienses constitutum.
Ioannes tertius Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lituaniae, Rus- siae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Kiiouiae, Yolhiniac, Podoliae; Podla- chiae; Liuoniae, Smolensciae; Seueriae, Czerniechouiaeque etc. Spectabilibus, honoratis et famatis proconsuli, consulibus, aduocato, scabinis totique com- munitati ciuitatis nostrae Casimiriensis ad Cracouiam, fideliter nobis dilectis, gratiam nostram regiam. Spectabiles, honorati et famati, fideliter nobis dilecti ! Expositum est nobis per certos consiliarios nostros nomine et pro parte spectabilis Iacobi Dunicz consulis et honorati Alexandri Manikowski senioris scabini ciuitatis nostrae Casimiriensis ad Cracouiam, vti et tanquam commu-
5d3
nitatis ciuitatis eiusdem Casimiriensis plenipotentum, per commissarios nostros approbatorum , originaliter actorum, ąuomodo Fidelitates Vestrae contra- ueniendo decreto nostro assessoriali de actu Yarsauiae feria 3-tia post festum sanctissimae et indiuiduae Trinitatis proxima, anno Domini 1680 ex partium controuersijs prolato; nec non decreto commissionis nostrae vigore praedicti decreti nostri assessorialis expeditae , ąuibus sumptus sufficientes pro pro- motione causae inter Fidelitates Vestras, magistratum scilicet et communi- tatem ratione in processu commissoriali et decretis expressorum agitantis, ex prouentibus ciuitatis Casimiriensis suppeditandi ordinati sunt, Vobis vero spectabili magistratui proprio vestro sumptu, non ex prouentibus ciuitatis causa eadem, vti ratione personalium defectuum et causa mali regiminis ac disordinis proseąuenda injuncta est, tamen praedictos injunctos Fidelitati Vestrae magistratus consularis sumptus eandem in causam et rlteriorem illius in iudicijs nostris tractatum et processum erogare et suppeditare no- lunt, ąuinimo licet actum commissorialem expeditum eximere et iura can- cellariae exoluere debuerunt, nihilominus in contrarium ordinationis com- missariorum nostrorum Fidelitates Vestrae eundem actum commissionis nos- trae a generoso notario commissionis dictae eximere negligunt nec reci- piunt; ad haec priuilegia, diplomata, rescriptum, decreta aliaąue documenta, instrumenta et munimenta; eandem ad causam promouendam seruientia, ex actis ciuilibus extradere denegant et nolunt ; ad extremum manifeste con- traueniendo ordinationi commissariorum , praedictum śpectabilem Iacobum Dunicz consulem, et honoratum Alexandrum Mańkowski seniorem scabinum, praeconcepto contra illos odio et rancore, stante litis pendentia post curiam nostram, nulliter ab officio consulari et scabinali, non attento rescripto nostro commissoriali ordinationis approbatoriae, e medio et collegio Vestri Fide- litates Vestrae excluserunt, taliterąue non modo decreto nostro assessoriali, verum et commissoriali ac decreto nostro ordinationes commissariorum nos- trorum ad decisionem causae approbanti et ratificanti, contrauenerunt et con- traueniunt. Ouocirca Fidelitates Vestras serio et sub paenis nostris arbi- trarijs monemus et x) mandamus, ąuatenus vigore praedicti decreti nostri assessorialis ac commissorialis nec non praedicti rescripti approbatorij ad Fidelitates Yestras editi, eundem sumptum ad vlterius promouendum eandem causam ex prouentibus ciuitatis Casimiriensis ąuibusuis communitati, vobismet vero ipsis de proprio suppeditent et ad manus praedictorum spectabilis Ia- cobi Dunicz consulis et honorati Alexandri Mańkowski senioris scabini, ori- ginaliter hac in causa actorum, ad aulam et curiam nostram degentium et huic causae attendentium, tradant et transmittant tradique et transmitti quan- tocitius curent, absąue omni procrastinatione actum commissionis expeditae eximant, priuilegia, diplomata, decreta, rescripta aliaąue documenta, instru- menta et munimenta ad causam seruientia absąue vllo notariorum honorario et sine vllis iuribus cancellariae praetendendis, vti bonum ordinem et regi- men ciuitatis concernentia, Fidelitates Yestrae extradant extradique quan- tocitius faciant. Ne vero pendente lite contra ordinationem commissariorum nostrorum, rescriptum nostrum ad decisionem causae Fidelitates Yestrae
') W księdze mylnie tnandamus et mandamus.
70
554
attentare praesumant, serio inhibemus, quinimo spectabiles Iacobum Dunicz et Alexandrum Manikowski nulliter ab officijs semotos et exclusos, inhae- rendo saepedictae ordinationi commissoriali et rescripto nostro ad officia consulatus et scabinatus, ad collegia et sessiones iudiciaque Fidelitatum Vestrarum prout moris auisent et inuitent in ijsdemąue officijs conseruent et manuteneant , idąue sub grauissimis paenis violationis et contrauentionis decretorum et rescriptorum nostrorum , legibus regni sancitis alijsąue nos- tris arbitrarijs, irremissibiliter in casu contrauentionis super vobis decer- nendis et extradendis. Quae praemissa facturae sint Fidelitates Vestrae pro gratia nostra, obseąuiorum nostrorum debito sub rigore suprascriptarum paenarum. In cuius rei fidem praesentibus sigillum regni est appressum. Datum Varsauiae die 16 mensis Iulij; anno Domini 1685, regni vero nostri duodecimo anno. — Ioannes rex. — Christophorus Taranowski Cracouiensis, Varsauiensis canonicus s. r. Mtis secretarius.
Acta Consul. Crac. 46, str. 676.
1457. 1685. die 4. m. Augusti, Varsoviae.
Ioannes III. rex Poloniae magistratibus consulari et scabinali Craco- viensibus mandat, ne legatos caesareae Maiestatis ab apparatu tormentario emendo prohibeant.
Nobilibus et spectabilibus proconsuli, consulibus, aduocato et scabinis ciuitatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis. — łan trzeci z Bozey łaski kroi polski, wielki xiąze lithewskj, ruski, pruski, mazowiecki, zmudzki, kijowski, wolhynskj, podolski, podlaski, infiantski, smoleński, siewierski y czerniechowskj. Nobiles et spectabiles, fideliter nobis dilecti! Samego czasu exigit necessitas , abyśmy wszelakim sposobem cesarza IMc przeciwko nie- przyiacielowi krzyża ś. dopomagali et ex nexu foederis do spolney woyny res militares, które się w państwach naszych do kupienia zuayduią, nieod- mawiali. Dla czego gdy nam innotuit, iz amunitie dla woyska cesarza IEMci w Krakowie commissarij skupuiąc impediuntur y na cłach detineri soleni, requirimus pilnie Wierności Waszych, abyście za odebraniem tey wyrazney woli naszey, bez wszelakich ceł y exactij publicznych y priwatnych, cojnmis- sarijs cesarza IEMci kule, prochy, ołowie kupione wywozie liberę pozwalalj, iednakze z tą ostrożnością, aby się każdy takowy dostatecznie legitymował, ze to dla woysk cesarza IEMci kupuie y tam tę amunitią wywozi y wypro- wadza. Vczynicie to Wiern. W W. parendo requisitio?ti nostrae y sami do przeszkody niebędąc okkazią y przeszkadzać albo ceł iakich wyciągać nikomu niepozwalaiąc. Którym na ten czas od pana Boga dobrego źyczemy zdrowia. Dan w Warszawie dnia IV mca August 1 '. roku Pańskiego MDCLXXXV, panowania naszego XII0. — łan 3 kroi.
Oryginał papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową, po stronie adresowej wyciśniętą.
555
14J5S. 1685. die 3. m. Septembris, Cracoviae.
Palatinatus Cracoviensis administratorum contributionis in potulenta impositae literae universales de ratione solvendae eiusdem contributionis.
Przecław Stefan z Słupowa Szembek biecki, Franciszek z Brzezia Lanc- koronski stobnicki starostowie, czopowego ordynarijnego woiewodztwa kra- kowskiego administratorowie, wiadomo czynimy, komu o tym wiedzieć na- leży, osobliwie szlachetnym pp. burmistrzowi, raycom miasta Krakowa, tudziesz sławetnym pp. burmistrzom, raycom, woytom y wszytkiemu zgro- madzeniu miast y miasteczek w woiewodztwie krakowskim y powiecie tymże będącym, to iest: Kazimierza, Kleparza, Wieliczki, Dobczyc, Myślenic, Ior- danowa, Lanckorony, Skawiny, Chrzanowa, Bendzinia, Sławkowa, Olkusza, Skały y wszytkim in genere circumferentiom miast y miasteczek wzwysz mianowanych, gdzie liąuory, piw, miodów, gorzałek prostych, przepalanych robią, przedawaią, szynkuią, przywożą, iż maiąc sobie od woiewodztwa kra- kowskiego pusczone czopowe ordynaryine po expiratiey y wytrzymaniu kontraktu wielmożnego Impana Marcina na Mielcu Mieleckiego, starosty brzeźnickiego, obwTiescząmy, żebyście WMć z podatkiem tym czopowego ordynaryinego po miastach , miasteczkach dotąd pro (inno praeterito zatrzy- manym, na dzień siedmnasty Septembris huius do Krakowa z regestrami sprawiedliwie popisanymi, kontraktami dawnymi, świeżymi przybywali, daiąc optionem kontraktowania miastom, miasteczkom dla Ychodzenia iawnego krzy- woprzysięstwa, które przez regestruiących dziać się zwykły, zkąd oczywistą ponosi szkodę woiewodztwo , a in casu nie zkontraktowania, żeby ten po- datek na dalsze lata citrsu ordinario według opisu prawa y zwyczaiu da- wnego, to iest po dwa pieniądza od grosza iednego od wszelkich liąuorow, piww, gorzałek prostych, przepalanych, miodów domowych i przewoźnych przez burmistrza y raycow dwóch co kwartał wybierany y do rąk naszych lub succollectora naszego praeuio iuramenło w grodzie vczynionym, oddany był, a to sub paenis legibus reg ni descripłis. Ktoryto vniuersał nasz żeby tym przędzey wszystkich doszedł wiadomości, mieć chcemy, żeby nieomieszkanie od miasta do miasta według zwyczaiu przesłany y publikowany był. Dan w Krakowie dnia trzeciego września 1685. — Franciszek Lanckoronski s. s. — Przecław Stefan Szembek s. b.
Acta Consul. Crac. 46, str. 592.
1459. 1685. die ó. m. Septembris, Cracoviae.
Senatus consultum de dissentientibus a fide catholica civitati non ascri- bendis.
Feria ąuinta antę festum Natiuitatis BM. virginis proxima. — Nobiles et spectabiles domini Ioannes Gaudentius Zacherla praeconsul, Andreas
55^
Belli, Iacobus Reynekier m. d. Ventura Briganty, loannes Zaleski, Antonius Lukini, Stanislaus Wosinski, Georgius Schedelh Ioannes Krakier, Adamus Druzynbki, Stanislaus Slowakowic m. d. Stephanus Mechoni, Marcus Anto- nius Federicy consules, post trinas schaedulas in praetorium congregati in freąuenti numero existentes, lecta inhibitione ab illustrissimo et reueren- dissimo domino Ioanne de Małachowice Małachowski episcopo Cracouiensi, duce Seueriae, ex parte dissidentium ad ius ciuitatis admissorum, feria 2-da praeterita reddita, consideratis omnibus punctis et contentis eius, quod sua illustrissima celsitudo tanąuam vigilantissimus pastor ad maiorem diuinae Maiestatis gloriam et fidei sanctae catholicae augmentum, ne aliąua per conuersationem dissidentium praua contagio in populo fidei oboriatur, oppor- tuno iuris remedio prouidere, neue ąuempiam haereticorum et schismatico- rum aliorumąue a fide Romana catholica dissidentium ad ius ciuitatis et gremium vrbis huius admittere, suscipere, assumere et adscribere spectabilis magistratus audeat, serio et sub paena mille ducatorum auri et aliis in sacris canonibus, constitutionibus apostolicis ac prouincialibus, praecipue vero in bulla Caenae Domini sancitis, interdicere dignatus est: tanąuam obseąuentes illustrissimo pastori suo, inhibitionem sibimet feria 2-da proxime praeterita intimatam, cum debita veneratione susceperunt, et eidem mandato parendo, nullum abhinc dissidentem, haereticum, ąuouis titulo nominatum, ad ius ciui- tatis suscipiendum nec admittendum vllo modo et praetextu, nisi prius actu- aliter fidem sanctam catholicam suscipiat, vnanimibus votis et sententiis suis sanciuerunt, et perpetuo obseruari debere concluserunt. Quia vero ex ea ratione spectabilis magistratus ad videndum eandem inhibitionem in suo robore conseruari et paenas approbari atąue susceptos ciues cassari et eli- minari est adcitatus, terminusąue pro feria 2-da; quae erit decima septima praesentis est assignatus, proinde tanąuam obseąuentes pastori suo, conuo- candos esse eosdem dissidentes atąue inhibitionem legendam terminumąue iisdem denuntiandum vtque fiant catholici proponendum constituerunt, et interim literas ad illustrissimum et reuerendissimum dominum episcopum iustificatorias, quod circa susceptionem iuris ciuilis cuilibet dissidenti con- ditio suscipiendae fidei catholicae fuit proposita, mittendas esse cum debita veneratione, determinauerunt. Ad extremum audita venerabilis instigatoris eiusdem illustrissimi causarum curiae affectatione , vt ex cathalogo ciuium iidem dissidentes ad ius ciuitatis admissi, de nominibus et cognominibus suis de die et anno sub sigillo publico describantur, consensum nobilibus notarijs post hostilitatem Sueticam susceptorum, describendi praebuerunt.
Acta Consul. Crac. 10, str. 802.
140O. 1685. die 7. m. Septembris, Cracoviae.
Senatus consultum de purgatore caminorum civili constituendo.
Feria 6-ta in yigilia festi Natiuitatis BMV. — Generosi et spectabiles domini praeconsul et consules vrbis Cracouiae, metropolis regni Poloniae,-
557
per schaedulas in negotijs ciuitatis conuocati et congregati existentes, con- siderato, quod per negligentem expurgationem caminorum multa pericula in ciuitate ex incendijs oriri solent, exindeque prospiciendo, vt omnis dili- gentia circa expurgationem ab omnibus incolis obseruetur, Ioannem Fride- ricum Steinhaur in ea expurgatione optime commendatum consultoque Yra- tislauia vocatum, abhinc pro magistro et purgatore generali totius ciuitatis caminorum ordinauerunt, neue alii purgatores ipsum in ciuitate et suburbiis praepediant, sed tanąuam minus gnari iuxta illius informationem sese gerant, in omnibusąue obseąuantur, nec sine scitu eius ad expurgationem camino- rum sese conferre audeant, serio et sub paenis arbitrarijs constituerunt, vtque honoratus capitaneus praetorij aliis purgatoribus seu potius praepe- ditoribus id denuntiet, demandauerunt.
Acta Consul. Crac. 10, str. 803.
1461. i68=>. die 24. m. Septembris, in Wysocko.
Ioannis III. regis Poloniae literae universales de nummis, qui »solidi« dicebantur, accipiendis.
łan trzeci z łaski Bozey kroi polski, wielki xiąże litewski, ruski, pru- ski, mazowiecki, zmudzki, kiiowski, wołyński, podolski, podlaski, smoleń- ski, siewierski, czernichowski. Wszem w obec y każdemu z osobna, komu to wiedzieć należy, osobliwie iednak vrzędom grodzkim, mieyskim y wsze- lakim innym zwierzchnościom y iurisdictiąm do wiadomości podaięmy. Do- chodzą nas zewsząd quaerymonie, iakoby szelężna moneta brakowana bydz miała, y wielkie trudności tak kupuiącym iako y przedaiącym przynosić, tak dalece, iż do krwie rozlania przychodzi, a to z okaziey zagęsczonych szelągów , które wściekła złość przeciwko wyraźnemu y surowemu prawu swawolnie y prywatnie bić y roznosić ważyła się. Czemu chcąc zabieżeć iak nayskuteczniey, mieć chcemy, naprzód aby vrzędy grodzkie y mieyskie po wsiach, miasteczkach y miastach ścisłą czynieli inuestigacyą, iako by autho- row wymyslney y fałszywey monety szelężney dociekszy, onych łapać y cięszko na garle karać; w braniu zaś monety szelężney takową daiemy de- klaratyą, aby każdy szeląg, na ktorychkolwiek wyraźna cecha albo twarz iest, bez wszelkiego braku y scrypułu y trudności był brany na wszelkich mieyscach, targach y iarmarkach za wszytkie towary y przedaży. Inaczey nieczyniąc dla łaski naszey y powinności swoiey, pod winami, które vrzędy grodzkie y mieyskie na sprzeciwiaiących się nieodwłocznie wkładać będą. A dla lepszey tym wszytkich wiadomości, miwersał ten nasz po grodach, parafiach y targach publikować roskazuiemy. Na co się ręką własną pod- pisawszy, pieczęć pokoiową in abscntia koronny przycisnąć roskazalismy. Dąn w Wysocku dnia dwudziestego czwartego miesiąca Septembra, roku Pańskiego tysiącznego sześćsetnego ośmdziesiątego piątego, panowania na- szego dwunastego roku. — łan kroi. — Stanisław Sczuka regent koronny rap.
Acta Consul. Crac. 46, str. 636.
558
1402. 1685. die 1. m. Octobris, Cracoviae
Ioannis Iordan exactoris contributionis, quae »sze/ęż/ic'« dicebatur, lite- rae universales de ratione solvendae eiusdem contributionis.
lerzy z Zakliczyna Iordan podstarosci y sędzia grodzki sandecki, sze- lężnego generalnego powiatów zawislnych woiewodztwa krakowskiego (exaktor), iasnie wielmożnym, wielmożnym IchMM. panom dignitarzom, vrzędnikom y obywatelom powiatów zawislnych woiewodztwa krakowskiego, moim mości panom y braci przy zaleceniu powolnych służb moich brater- skich IchMM. panom dóbr, wsiow, maiętności , dzierżaw, kluczow ducho- wnych, królewskich, szlacheckich arendarzom, dzierżawcom, oekonomom, administratorom, dozorcom, szlachetnemu magistratowi krakowskiemu, sła- wetnym panom burmistrzom, rajcom, woytom, przysiężnikom, ławnikom y wszytkim zgromadzeniom miast, miasteczek, wszelkim ludziom y osobom, na iakichkolwiek iurisdictyach, circumferentyach, przedmieściach y ich przy- ległościach etiam et nouae locationis , by też na poświątnym zasiadłych y wszytkim innym, nemine excepto, cuiuscunque status, conditionis ac praeemi- nentiae będącym, gdzie tylko liąuory piw, miodów, gorzałek prostych, prze- palanych robić, przedawać, szynkować, iako też zkądkolwiek liąuory pomie- nione przynosić, przywozić, (od których ten podatek currere ma) będą, na- koniec niewiernym żydom, browarów, karczem w miastach, miasteczkach, wsiach arendarzom, szynkarzom w woiewodztwie krakowskim, w powiecie tymże krakowskim będącym, znaiduiącym się, ninieyszym moim yniwersa- łem podaię do wiadomości, iż maiąc sobie od woiewodztwa krakowskiego pusczone in admiuistrationem vigore laudi die XI Septembris, aniio praesenti 168^ w Proszowicach sanciti, szelężne generalne, to iest dziesiąty szeląg, co od złotego iednego czyni groszy trzy szeląg ieden, powiatów zawislnych do roku iednego, to iest a die prima Nouembris 1685 ad diem vltimam Octobris 1686, functiey na mnie od woiewodztwa włożoney zadosyć czyniąc, pilno po IchMciach żądam, miasta zaś y miasteczka y wszelkie iurisdictye, circum- ferentye, przedmieścia, ich przyległości przestrzegam y napominam, ażeby podatek ten .szelężnego co kwartał, to iest na skończeniu każdego kwartału przy regestrach y aitestatyach doskonałych, iuramentach w grodzie vczy- nionvch, zaczynaiąc pierwszy kwartał die prima. Nouembris 168^ a kończąc vltima lanuarij 1686, drugi kwartał prima Februarij 1686 ad vltimam Aprilis 1686, trzeci kwartał prima Maij 1686 ad vltimam Iulij 1686, czwarty kwartał prima Augusti 1686 ad vltimam Octobris, żołnierskiey nieczekaiąc executiey i/i tempore kwartałów naznaczonych do rąk moich lub succollectorow moich do Krakowa oddawany y płacony był. Wybierania zas y oddawania tego szelężnego sposób ten ma bydz zachowany, że IchMość panowie dziedzicy y possessorowie co ąuartał attestatye y regestra sub conscientia z specifiko- waniem kwoty achteli piwa y garcy lub ąuart gorzałki także miodów, y poczemu liąuory pomięnione przedawane będą, tak dozorcom browarnym iako y kaczmarzom iak wiele z browarów na karczmy do browaru należące, iako też w samym browarze tudziesz y na insze okoliczne wsi, karczmy,
559
dwory, domy szynkowne y prywatne y inne rożne potrzeby ogólna prze- ciążą wydano, przedano, dawać maią. Ktorąto attestacyę y regestra tak do- zorca browaru iako y kaczmarze w grodzie poprzysiąc w każdym kwartale powinni ; a gdzieby arendarz lub ktokolwiek był browar sam trzymaiący, tedy przy spisaniu swego regestru sposobem wyżey opisanym y vczynieniem iuramentu co ąuartał sprawić się ma. Miasta zaś y miasteczka, poniewasz w głownieyszych dla lepszego dozoru y porządku przez succollectorow y attendentow moich przysięgłych, którym to przeze mnie zlecono, będzie po- datek ten wybierany, iii casu iednak w którym mieście, miasteczku niepo- dania succollectora mego, ażeby przez burmistrza y dwuch z rady regestra wiernie y sprawiedliwie warów, pułwarkowT y iak wiele piwa beczek zlewać będą, także y miodów garcow, alembikow gorzałczanych tak prosti gorzałki iako y przepalaney, g-arcem lub kwartą alboli też większym naczyniem nie- tylko co na szynk w mieście wydadzą, ale y co ogółem na rożne mieysca (gdyż ten podatek nie tylko od wyszynkowanych, ale y od przedanych ogó- łem liąuorow płacony bydz powinien) wyprzedadzą, z specificacyą ceny po- mienioney liąuorow w każdym kwartale spisawszy, one w grodzie poprzy- siągszy oddawali y płacili: deklaruiąc, iż ktokolwiekby w naznaczonych wyzey pomienionych kwartałach podatku tego przy doskonałey attestatiey y regestrach poprzysiężeniem onych nieoddawał y niezapłacił, executye żołnierskie po otrzymanych iednak condemnatach podlegać będzie. Więc iż w pomienionym laudum iest postanowiono, ażeby wnoszący y oddaiący ten podatek tak z miast, z miasteczek y wsiow in mm solarij grosz od każdego złotego płacili, od iuramentow zaś w grodzie, to iest od przyięcia extraktu z pieczęcią na każdy quartał po groszy osmnascie a nie więcey dać powinni. A że ten podatek vltimus consumens płacić będzie, tedy wzwyż opisane liąuory w cenie swoiey ducła proportione dziesiątego szeląga podniesione bydz maią. Ktoryto vniuersał ażeby tym prędzey wszytkich doszedł wiado- mości, żeby niemieszkanie od miasta do miasta, parafiach, wsiach y innych mieyscach do tego należących przesyłany y publikowany był, dla lepszey pewności ręką własną przy pieczęci przycisnieniu podpisuię się. W Krako- wie die prima Ocłobńs anno Domini 1686 (s). Ierzy z Zaklyczyna Iordan, podstarosci grodzki sandecki manu propria.
Acta Consul. Crac. 46, str. 620.
1403. 1685. die 5. m. Octobris, Cracoviae.
Senatus consultum de nummis adulterinis, qui »solidi« dicebantur, non accipiendis.
Feria sexta in crastino festi sancti Francisci confessoris. — lidem vna cum honoratis 40 viris consultando ex parte solidorum vitiosorum, ąuorum copia magna inter diuersos sparsa est homines, eam autem generosi exac- tores palatinatus Cracouiensis contributionum publicarum a soluentibus eas- dem contributiones recipere detrectant, imo eosdem yitiosos eiiciunt solidos,
56o
praecauendo, ne ciuitas aliąuod damnum ex occasione perceptionis eorundem solidorum vitiosorum in exactione contributionum agrariarum patiatur, eos- dem solidos vitiosos morę generosorum exactorum palatinatus eiicere nobi- libus exactoribus ciuitatis neque per ipsos acceptari debere concluserunt.
Acta Consul. Crac. 10, str. 805.
1464. 1685. die 29. m. Octobris, Cracoviae.
Senatus consultum de eadem re.
Feria 2 -da postridie festi ss. Simonis et Iudae apostolorum. — Nobiles et spectabiles domini Adamus Drużynski praeconsul, Paulus Fryznekier, Hiacinthus Łopacki m. d. Ventura Briganty, Ioannes Zaleski, Casimirus Kan- telli , Antonius Lukini, Georgius Schedell, Ioannes Gaudentius Zacherla, Andreas Wegrzynowic consules, per schaedulas congregati; audita relatione nobilis Stanislai Lenczewski vicesendici Cracouiensis, ad magnificum dapi- ferum et vicecapitaneum Cracouiensem ex parte solidorum vitiosorum de- putati, quod eiusdem magnifici domini vicecapitanei est eiusmodi sensus et consilium, vt pro susceptione monetae currentis solidorum literae vniuersales SRMtis iterato publicentur, et solidi tam boni quam vitiosi pro meliori diiu- dicatione in locis publicis appendantur, eo potissimum considerato, quod per eam conturbationem populi magnae oriuntur molestiae et verbera, atque caristia victualium inducitur, et propter difficultatem annonae penuria com- munis calamitatis oritur periculumque homicidiorum timetur, inhaerendo proinde literis vniuersalibus SRMtis, easdem iterato publicandas ac eos so- lidos appendi debere concluserunt, titulumque in tabelis desuper : » takie sze- lągi brać, takie niebrac*. inscribere censuerunt. Pro meliori vero ordine ho- norato capitaneo praetorij attendentiam commiserunt atque honoratam com- munitatem conuocandam ipsique praemissa omnia intimandum iuxta propo- sitionem formandam constituerunt.
Acta Consul. Crac. 10, str. 809.
1405. 1685. die 25. m. Novembris, in Żółkiew.
r
Ioannis III. regis Poloniae literae universales iterum editae de nummis, qui »solidi« dicebantur, accipiendis.
łan trzeci z Bozey łaski kroi polski, wielki xiąze litewski, ruski, pru- ski, mazowiecki, zmudzki, kiiowski, wołhynski, podolski, podlaski, inflantski, smoleński, siewierski y czerniechowski. Wszem wobec y każdemu zosobna, komu to wiedzieć należy, osobliwie iednak vrzedom grodzkim, mieyskim stołecznego miasta naszego Krakowa y wszelkim innym iurisdictiom tame- cznym do wiadomości podaiemy. Dochodzą nas zewsząd querimonie, iakoby
56i
.szelezna moneta na wielu mieyscach brakowana bydz miała y wielkie tru- dności tak kupuiącym iako y przedaiącym przynosić, tak dalece, iz często do krwi rozlania przychodzi, a to z okazyey szelągów, klepacze nazwanych, które czyias złosc przeciwko prawru surowemu y wyraźnemu swawolnie y priwatnie bic y roznosić ważyła się. O czym lubosmy iuż przedtym vniuersał do vrzedow grodzkich y mieyskich stołecznego miasta naszego Krakowa y inszych iurisdictiy tamecznych przesłali, przecie iednak wielkie dotąd za- mieszanie y braki w monecie dzieią się, tak dalece, iz y dobrymi szelągami z twarzą y cechą królewską brakuią, srebrney się od kupuiących vpomi- naiąc monety, zkąd drogosc y ogłodzenie miast y miasteczek naszych na- stąpiło y dalszeby nastąpić musiało. Czemu chcąc zabiezec iak nayskuteczniey, zleciliśmy, aby vrzędy grodzkie y mieyskie po wsiach, miasteczkach y mia- stach ścisłą czynili inuestigatią, iakoby autorów wymyslney y fałszywey monety szelezney dociekłszy, onych łapać y cieszko na gardle karać. A zas w braniu monety takową powtornią daierny declaratią, zęby każdy szeląg, na którymkolwiek cecha albo twarz iest królewska, lub trochę natarty, iako iuz od lat dawnych bity y przez częste liczenie przygładzony, to iest z orli- kami, pogoniami alias konikami, iako tez y wysczerbiony, byle tylko koron- ney y w. x. litewskieg-o menice, bez wszelkiego braku, skrupułu y trudności był od wszelkich wszelkiego stanu, tak duchownego, szlacheckiego iako miey- skiego y wieyskiego ludzi brany na wszelkich mieyscach, targach y iarmar- kach, za wszytkie kupie, towary, zboża y przedazy. Inaczey nieczyniąc dla łaski naszey y z powinności swoiey pod winami , które vrzędy grodzkie y mieyskie na sprzeciwiaiących się nie odwłocznie wkładać będą. A dla tym lepszey wszytkich wiadomości mieć chcemy y rozkazuiemy, aby ten vniuersał nasz po wszytkich miastach, miasteczkach y wsiach pobliższych był publi- kowany. Na co dla lepszey wiary ręką własną podpisawszy, pieczęć nasze przycisnąć rozkazaliśmy. Dan w Zołkwi dnia XXV miesiąca Novembra, roku Pańskiego M DC L XXXV, panowania naszego XII roku. — łan 3 kroi. — Xdz Stanisław Boglewskj kanon, włocławski, IKM. sekretarz.
Dokument papierowy, opatrzony mniejszą pieczęcią koronną, poniżej tekstu zamieszczoną. Poprzedni uniwersał w tej sprawie wydany jest z Iaworowa 28 października 1685 pod pie- częcią pokojową.
1400. 1685. die 27. m. Novembris, Cracoviae.
Promulgatio literarum regiarum universalium proxime praecedentium.
Actum feria tertia post festum s. Catharinae virginis et martyris pro- xima. — Prouidus Ludouicus Stephanski, ministerialis regni generalis, die hodierna in ąuatuor partibus fori Cracouiensis populo ad sonum tubae con- gregato, alta et sonora intelligibiliąue voce publicauit infrascriptam publi- cationem ex mandato officij capitanealis Cracouiensis, de tenore tali : Publi- catia o monetę szeleżną, za vniwersałem IKMci z ordynatiey trybunału
7i
5Ó2
koronnego radomskiego deklarowana. Szelągi tak z orlikami, iako y z ko- nikami, lubo będą zatarte dla starości, lubo tesz nadszczerbione, aby każdy conditiey ludzie tak duchownego, szlacheckiego, mieyskiego, wieyskiego stanu w mieście y po przedmieściach y po wszytkich wsiach za wszytkie przedaży, towary, zboża, żywności, liąuory brali bez wszelkiego braku, tru- dności y skrupułu prawdziwey menice krolewskiey, okrom klepaczów bar- dzo cienkich y do dobrych y prawdziwych szelągów niepodobnych. Do tego aby się żaden nie ważył pod surowym karaniem żadnych chałasów o nie- branie pieniędzy czynić ani ludzi bić, tylko który sobie iaką praetendował w niebraniu tych pieniędzy krzywdę, aby w tym tak do grodzkiego iako y do radzieckiego krakowskiego vrzędow recurs vczynił.
Acta. Consul. Crac. 46, str. 664.
1407. 1686. die 3. m. Ianuarii, Cmcoviae.
Senatus consultum de testamentis antiquis obsignatis, aperiendis.
Feria 5-ta post festum Circumcisionis Domini proxima. — Nobiles et spectabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas consultando super monitorio ab illustrissimo et reuerendissimo loci ordinario ratione apertionis testamentorum, a multis annis in occluso rothulo in se- questro officij praesentis et iudicij scabinalis existentium, nobilibus notarijs ciuitatis, vt testamenta praefata conscribere curent, intimauerunt, ac nobilem sendicum ad nobilem ac honoratum aduocatum Cracouiensem propter aper- tionem testamentorum iudicij faciendam, deputauerunt.
Acta Consul. Crac. 10, str. 82 1.
1408. 1686. die 13. m. Ianuarii, Cracoviae.
Senatus consultum de ratione eligendorum consulum praesidentium.
Actum die dominico post festum ss. Trium Regum proximo. — No- biles et spectabiles domini Hiacynthus Łopacki m. d. praeconsul, Paulus Fryznekier, Albertus Slęszkowski m. d. Nicolaus Królik, Ventura Briganty, Ioannes Zaleski, Stanislaus Michael Segnitz, Bonifacius Kantelli, Antonius Lukini, Stanislaus Wosinski, Ioannes Krokier, Georgius Schedell, Gaudentius Zacherla, Andreas Węgrzynowic, Adamus Druzynski, Marcus Antonius Fe- dericy, Franciscus Maderni, consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas propter eligendos nobiles et spectabiles anni currentis praesidentes, in prae- torium conuocati et congregati legitime existentes, audita clarissimi et spec- tabilis domini inductione ex parte votorum secretorum per spectabiles do- minos Yalentinum Smidt et Stanislaum Slowakowic, collegas consulares missorum, susceptionis, siquidem priuilegium SRMtis domini clementissimi
5^3
clare disponit, vt ąuilibet spectabilium dominorum collegarum (excepto si .sit in functione publica); adsit electioni praesenti, proinde vota praefata non esse admittenda, concluserunt.
Acta Consul. Crac. 10, str. 822.
1469. 1686. die 25. m. Ianuarii, Cracoviae.
Senatus consultum de controversiis partibus litigantibus solum in apo- graphis edendis.
Feria 6-ta ipso die Conuersionis s. Pauli apostoli. — Nobiles et spec- tabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in negotijs ciuitatis conuocati et congregati existentes, consulendo bono ordini in cancellaria officij praesentis, obseruando praesertim ratione controuer- siarum extraditionis, quas partes litigantes iudicialiter ad processum porri- gere consueuerunt, eae vero freąuenter inter partes vix inueniri et aliąuando deperire solent, per quod alterutra partium praeiudicium habet et cancellaria inquietatur, obuiandoque, ne similia in posterum accidant, statuerunt, vt dum aliąua pars controuersiam partis aduersae a cancellaria expetet, originale ipsius non extradatur, sed copiam ammanuenses ąuantocius praeuia eisdem satisfactione praestanda, describant, originale vero inter reliąuas schaedas diligenter asseruent, mandauerunt. Si vero domini patroni schaedas porri- gendas in termino praefixo reddere neglexerint, extunc de non porrectis nobilium notariorum manifestatione praecedente, amplius eas schaedas non esse suscipiendas decreuerunt.
Acta Consul. Crac. 10. str. 826.
147 O. 1 686. die 14. m. Februarii, Posnaniae.
Officialium a regia Maiestate delectorum decretum de nummis, qui »so- lidi« dicebantur.
IIchMc panowie komisarze od IKMci y rzeczypospolitey z seymu prze- szłego do koeąuacyi monety z panstwy postronnęmi naznaczeni przez con- stitucyą y deputowani, nizey na podpisach wyrażeni, po odprawioney z cur- fistrza (s) IMci brandeburskiego kommisarzęm y od miasta Gdańska depu- towanym syndykiem de re mónetaria conferencyi, zastawszy nietylko tu w sa- mym Poznaniu y przyległych iego okolicznościach, lecz niemal po całey Koronie około brania monety szelęzney wątpliwości, trudności, rosterki y krwie rozlania, conformuiąc sobie w tey mierze do rniwersałow IKMci, do decisyi amplissimi senatus consilii koronnego y radomskiego trybunałów ordynacyi, declaracyi i limitacyi, tudziesz sądów skarbowych wielkopolskich w Szremie ferowanemu dekretowi, zabiegaiąe tak wielkiey monecie szelę-
5Ó4
zney confuzyi, cięszkiemu ubogich ludzi zciskowi, w pożywieniu trudności y innym zatargom, kłotniąm, zawodom, oraz odwracaiac tak wielką in "oictualibus et •otensilibus , które się dzieie przez podwyższenie monety pie- niędzy dobrych y towarów7 kupieckich , powagą subsellii sobie od rzeczy- pospolitey z seymu przeszłego pozwoloną, nakazuie y surowo stanowi ten sposób. My kommisarze IKMci y rzeczypospolitey, przez constytucyą seymu przeszłego do freąuencyi monety naznaczeni, deklaruięmy y nakazuięmy z tych racyi wyzey mianowanych, aby szelągi brane były te; które tu nizey w deklaracyi y postanowieniu opisuięmy y znaki dla lepszey informacyi po miastach y miasteczkach rozesłać roszkazalismy y na mieyscach publicznych w rynkach poprzybiiać kazaliśmy, przytym po urzędach mieyskich tak głó- wnych miast IKMci iako y miasteczek duchownych y ziemskich mieć chcemy y tym postanowieniem na nich wkładamy, aby każdego dnia na ratuszach y mieyscach swoich publicznych mieli zawsze dwóch z rady, którzy iezeliby iaka podczas iarmarkowT, targów y inszych czasów między kupuiącęmi y prze- daiącęmi zaszła sporka y wątpliwość o dobroci albo podłości szelągów7, mię- dzy niemi rozsądek czynieli, że to są dobre albo złe szelągi, w czym prze- daiący y kupuiący słuchać ich decyzyi y rossądku powinien pod utraceniem y przepadkiem tego towaru, o który ta sporka względem pieniędzy zaydzie. Który punkt ściągać się ma nie na stan szlachecki, tylko na pospólstwo y tych wszystkich, którzy od miast do miast z towarem swoim iezdzą, aby kiedysz- kolwiek ta różnica o szelągi ustała. Na urzędy zaś to wkładamy y onym nakazuięmy, aby w tym niedbali nie byli y żeby tę różnicę po miastach y miasteczkach uspokoiali ; w czym iezeliby się pokazali niedbałęmi y nie- dozornęmi, tedy ad instantiam każdego iako in causa fisci w grodach spra- wić się przytomnie powinni bez wszelakiey appellacyi; iezeli się zaś nie- dbalstwo na urząd pokaże y niedozor, pod winą dwoygu czternastu grzywien, to iest połowica temu delatorowi, który ich pokaże, połowica sądowi, a in quantum by się tacy znaleźli tak ex nobilitari słatu, iako y plebeis fiersonis iako y z panów zołnierzow albo czeladki ich, któryby rozeznania urzędu przyimować nie chciał y nim się nie kontentował, lubo iakimkolwiek spo- sobem przegrazał y aggrawował, takiemu każdęmu/orum naznaczamy w gro- dzie peremptorium sine appellałione sub paenis pro cjualitatc facti per iudicium irrogandis , plebeiis zaś naznaczamy forum przed urzędami mieyskięmi pod winami wyzey mianowanęmi. A chcąc ułacnić y uspokoić różnice, która za- chodzi między szelągami, one tak opisuięmy. Naprzód na których iest trwarz(s) króla IMci lana Kazimierza, na drugiey stronie orzeł albo koń, to iest po- goń wyrażone, aby takie brane były; a ze y na klepaczach niektórych ta- kiesz są znaki, to iest twarz, orzeł y koń, tedy my ieszcze dla lepszey dy- stynkcyi y dla lepszego rozeznania między podeyzranym a dobrym szelą- giem uważać trzeba (s), aby na nich to wyrażono było. Naprzód albo snopek albo krzyż albo wołowa głowa albo ptak z pierszcięnięm albo jelenia głowa albo litery K : B : albo T : L : tedy wszytkie brać potrzeba. Tych się tesz szelągów wystrzegać y niebrać ich, które na sobie maią wyrażony rok tysiąc sześćset ośmdziesiąt y cztery y wszelakich nowych. Wostatku ktoby tego niemogł doskonale zrozumieć z tego postanowienia naszego, tedy zlecamy to urzędom wszelakich miast y miasteczek, aby szelągi złe y dobre były
565
przybite tego gatunku, jakie tu w Poznaniu przy sobie kazaliśmy przybić, y aby drugie miasteczka z nich brali miarę. To ieszcze przydaięmy, że po- niewasz ex lougo usu znayduią się niektóre szelągi nadtarte choć dobre, tedy y ta zatartość nie powinna czynić skrypułu, ale iako dobre iść y brane bydz powinny. A ze ad tantum ausum przychodzą kupcy y żydzi, aze contra legem et authoriiatem IKMci y całey rzeczypospolitey cum summo documento (s) obywatelow koronnych wazą się czerwone złote wynosić y szacować na zło- tych ośminaście, talery twarde na złotych dziewięć y monetę białą, tedy teraznieyszym postanowieniem nakazuięmy, aby czerwone złote y talery bite y moneta biała wyzey nie była brana nad to, iaki (s) prawo mieć chce; y iezeliby się który taki z kupców znalazł, żeby czerwonęmi złotęmi y tale- rami y monetą białą wyzey handlował, nizli prawo mieć chce, jako to czer- wony złoty złotych dwanaście , taler bity lubo holenderski lubo krzyżak złotych sześć, taler lewkowy złotych pięć, białey monety złotych sto assgeltu złotych siedmdziesiąt, to iest taler białey monety za złotych pięć groszy trzy, każdy taki kupiec tracić ma do skarbu rzeczypospolitey wszystkie swoie towary; żydzi zaś, iezliby się ważyli, karani bydz powinni simili paena , tak iednak, aby iawnęmi dowodami przekazani byli. Czego dozór urzędąm mieyskim po miastach y miasteczkach zlecamy sub paenis wyzey spccificatis. leżeliby się tez y z stanu szlacheckiego taki znalazł, któryby in contemptum legis publicae chciał pięniądzmi handlować y z siebie zły przy- kład dał inszym pospolitym ludziom, tedy taki każdy pociągniony do prawa grodzkiego, sto grzywien popadać będzie y tę summę stracić, którą zyskał przez handel prawu pospolitemu przeciwny. Więc te kupcy, winiarze y żydzi, cuiuscunque status et couditiouis z okazyi waryacyi monety in universum pretia rerum podnieśli, że tak stan szlachecki iako y cuiuscuncjue conditionis ludzie nie mogą sufficere extraordinario et iniustissimo praetio towarów y rożnych rzeczy w przedawaniu, tedy my commisarze IKMci y rzeczypospo- litey coeąuuiąc y redukuiąc pretia rerum ad iusta pretia, mianowicie ad hoc prefium , które przed tą waryacyą monety było, conkluduięmy na urzędy panów podwoiewodzych, aby officto suo dosić czyniąc, teraznieysze excessus pretii ad forum et pretium redukowali, które było przed waryacyą monety, którą tarce (s) authorytyczną z grodu wyiętą, miasta mieć powinny przy ratu- szach y kramach y niesłuchaiąc tarczy (s), którą powinni ad instantiam cu- iusvis ; ofjicia zaś podwoiewodzych powinny to wykonać sub paenis de negli- gentibus officialibus, ad instantiam cuiusvis irrogandis. Co wszytko do skutku przyść powinno zaraz po publikacyi, y dla tego to ninieysze postanowienie aby y do exekucyi y do wiadomości woźnemu grockięmu przy trąbie ogłosić y publikować roskazaliśmy, y zęby wydrukowane było, magistratowi poznań- skiemu zlicilismy. Działo się w Poznaniu dnia czternastego lutego roku Pań- skiego MDCL XXXVI. Woyciech Konstanty Brzechwa kasztelan Poznań- ski, marszałek commisarz mpp. łan Chrisostom Benedikt Gninski referendarz koronny, opat wągrowiecki , IKMci y rzeczypospolitey commisarz mpp. Kasper Modlisowski stolnik poznański, commisarz IKMci y rzeczypospolitey mpp. Stypek (s) na Burzeninie Pstrokonski kasztellan brzeski-kuiawski, ko- misarz IKMci y rzeczypospolitey mpp. Malcher Gurowski starosta wałecki, komissarz IKMci y rzeczypospolitey mpp. Krzysztof na Międzychodzie
566
starosta gneznęnski , kommisarz IKMci y rzeczypospolitey mpp.
Ioannes in Karinowo Karinowski iudex surogatus castri Valecensis; SRMtis et reipublicae commissarius mpp.
Acta Consul. Crac. 46, str. 792.
1471. 1686. die 16. m. Martii, in Żółkiew.
Ioannes III. rex Poloniae magistratui consulari Cracoviensti testamenta antiąua obsignata aperiendi potestatem tribuit.
łan trzeci z Bozey łaski kroi polski, wielki xiąze litewski, ruski, pruski, mazowiecki, zmudzki, kiiowski, wołyński, podolski, podlaski, inflancki, smoleński, siewierski, czerniechowski. .Szlachetnym burmistrzowi, raycom y całemu magistratowi miasta naszego stołecznego Krakowa, wiernie nam miłym, łaskę nasze krolewskąm. Szlachetni, wiernie nam mili ! Doniesiono nam iest imieniem Wiern. WW. iz na instantią wielebnego instigatora sądu duchownego, wydane są literae cridae, ażeby testamenta, które od lat kilku- dziesiąt in occluso ad secuestrum Wiern. W W. są podane, podniesione i otwo- rzone były, z ktorychby pia legata in refrigeriinn animariim ordinowane pa- terę mogły. Które podniesienie y otworzenie, iz bez osobliwego consensu naszego bydz nie może, ponieważ lubo z zamilczenia, lubo z niedbalstwa tractu temporis wiele executorow y successorow z tego świata zeszło, zaczym stosuiąc sie do pobozney sądu duchownego intentiey, abyście WW. takowe testamenta y ordinatye, które tak in sequestro Wiern. W. iako iudicij sca- binalis Cracouiensis od lat dawnych zostaią, podnieśli y otworzyli a one do akt vrzędu swego wpisać zlecili, pozwalamy, y tym naszym consensem na- kazuiemy. Vczynicie to Wier. W. z powinności vrzedu swego, którym od p. Boga dobrego zyczemy zdrowia. Dan w Zołkwi d. XVI mca marca, roku Pańskiego 1686, panowania naszego XII roku. — łan 3 kroi. — Xdz Sta- nisław Boglewskj kanon, włocławskj IKAI. sekretarz.
Oryginał papierowy ; poniżej tekstu wyciśnięta mniejsza pieczęć koronna.
1472. 1686. die 16. m. Martii, Cracoviae.
Promulgatio declarationis officialium a regia Maiestate delectorum, de nummis, qui »solidi« dicebantur, accipiendis.
Actum in castro Cracouiensi sabbatho post dominicam Reminiscere proximo. — Ad officium et acta castrensia capitanealia Cracouiensia per- sonaliter veniens nobilis Valentinus Wirzbicki, instigator officij eiusdem Cra- couiensis, introcontentam declarationem commissionis Posnaniensis occasione iuxta contentorum emanatam, officio castrensi Cracouiensi ad acticandum obtulit. Ouam declarationem officium suscepit, ministeriali regni Ludowico Stefański publicari mandauit, suscepit (s) et inducit.
Et hic subinde personaliter comparens prouidus Ludovicus Stefański,
5Ó7
m. r. g. in vim suae verae ac fidelis relationis recognouit, se infrascriptam commissionis declarationem ex mandato officij eastrensis capitanealis et con- sularis Cracouiensium , die hodierna in quatuor partibus fori Cracouiensis ad publicandum consvetis, Clepardiae duobus in locis et Casimiriae (s)
populo ad sonum tubae congregato, alta et sonora intelligibiliąue voce pu- blicasse et ad notitiam devenisse de tenore tali: Raczcie WM. wiedzieć, iź urzędy grodzki y radziecki krakowski, stosuiąc się do uniwersałów króla IMci pana miłościwego, także decyzyi trybunałów koronnego y radomskiego, według ordynacyi IIPP. komisarzow od wszytkiey rzeczypospolitey przez konstitucyą naznaczonych, w Poznaniu deklarowaney, surowo roskazuią, aby wszelkiego stanu ludzie, tak duchownego, szlacheckiego, mieyskiego, wiey- skiego, kupcy, rzemiesnicy, przekupnie, przekupki, piekarze, rzeźnicy, syn- karze y szynkarki, żydzi y wszyscy ogółem y szczegulnie ludzie, z towa- rami, żywnościami, zbożami, liquorami na targi, iarmarki przyieźdżaiący, tak kupcy iako y przedaiący, szelągami (s) wszytkie, na których iest twarz króla IMci lana Kazimierza po iedney stronie, a po drugiey stronie orliki, konie, pod koniami snopki, krzyże, ptaki, wołowe głowy, jelenie główki, litery KB y drugie T.L. wszytkie są wyrażone, aby besz wszelakiego skrupułu y braku brane były. Także którekolwiek przez dawne zażywanie natarte y wygła- dzone y roszczerbione, powinni brać za wszytkie kupie zboża, żywności, bydła, liąuory, płótna y wszelakie przedarzy; ktoreby zaś szelągi takich znaków nie miały na sobie y iesliby się iakie nowe pokazały, takowych się wystrzegać y do urzędu odnosić. A ktoby się tey publikacyi spzeciwiał y o niey słuchać niechciał, taki każdy iakieykolwiek kondycii, będzie winą dwoyga czternastu grzywien y więzieniem karany. Także zęby się żaden niewazył handlować monetą srebrną, któryby miał wyzey nad podstanowię- nie (s) prawa podnosić, pod stęm grzywien winy y utraceniem zysku wzię- tego. Zaczym zęby wszyscy tak w mieście Krakowie, po przedmieściach, po miasteczkach, po wsiach, także żydzi według tey publikacyi pod winami opisanęmi sprawowali się, surowo przykazuią. Do tego zęby się żaden nie- wazył o niebranie szelągów znieważać ani bić, ale każdy zęby na skargę od urzędu grodzkiego y mieyskiego krakowskiego, na Kazimierzu kazimier- skiego, na Kleparzu kleparskiego o sprawiedliwość udawał się.
Acta Consul. Crac. 64, str. 795.
1473. 1686. die 20. m. Martii, in Żółkiew.
Ioannes III. rex Poloniae privilegium magistratui consulari Cracoviensi de consulibus eligendis impertitum, ratum facit.
Ioannes tertius Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithvaniae, Rus- siae, Prussiae, Masoviae, Samogitiae, Livoniae, Kiiouiae, Yolhyniae, Po- doliae, Podlachiae, Smolensciae, Severiae, Czerniechoviaeque. Nobilibus et spectabilibus praeconsuli, consulibus, totiąue magistratui vrbis nostrae Cra- coviae, metropolis regni, fideliter nobis dilectis, gratiam nostram regiam. Nobiles et spectabiles, fideliter nobis dilecti ! Ouamprimum ad supremum
568
amplissimi huius regni culmen provecti, gubernacula eiusdem feliciter trac- tare incepimus, in animum nostrum reg"ium induximus, civitatem nostram metropolitanam pro fide et meritis ac indefessis studiis in nos, antecessores nostros et totam rempublicam praestitis, ex regio nostro affectu novis prae- rogativis adornare. Consideravimus enim, in eo potissimum metropolim ałiis civitatibus esse inferiorem, dum subiecta in consulatum ad magistratum ma- gis ex placku, qvorum id vel iuris vel consvetudinis erat, qvani fine boni publici eligebantur. Quamobrem instantiis7 assensu et consilio senatorum nostrorum atque humillimis precibus Fidelitatum A^estrarum inclinati, ad perpetuam rei memoriam privilegium liberae electionis consulum et prae- sidentum de regia nostra liberalitate FF. Vris contulimus illudąue legę pu- blica per constitutionem in comitiis generalibus Grodnae celebratis, de ex- presso consensu omnium ordinum regni confirmavimus: eo specialiter in praedicto privilegio expresso, ut nemini per instantias vel intercessiones ullas eandem praerogatiuam sub paena in perpetuum quorumvis in ciuitate capessendorum officiorum inhabilitatis liceat ambire. Proinde ut ea praero- gativa benigne FF. A^ris collata; salva et illaesa in perpetuum manere queat, mandamus FF. Vris; qvatenus iuxta obloqventiam eiusdem privilegii, electio- nis modum vacante consulatu FF. Vrarum in omnibus punctis observare studeant ; qvod si aliqvi hanc praerogativam ambientes, FF. Vestras circa electionem molestaverint, eosdem ipso iure incapaces paena ducentorum aureorum Ungaricalium fisco nostro et FF. Vris per medium applicanda, mulctare non negligant, iniungimus et praecipimus. In qvorum fidem prae- sentes manu nostra subscriptas, sigillo regni communiri mandavimus. Datum Zołkieviae die XX mensis Martij, anno Domini M DCL XXXVI, regni vero nostri XII0. — Ioannes 3 rex. — Stanislaus Boglewskj can. Ylad. s. r. Mttis secretarius.
Oryginał papierowy; poniżej tekstu wyciśnięta pieczęć mniejsza koronna.
14T4. 1686. die 13. m. Maii, Cracoviae.
vSenatus consultum de decretis aliorum iudiciorum magistratui Craco- viensi non exsequendis.
Feria 2-da postridie dominicae Cantate. — Nobiles et spectabiles do- mini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas eo in negotio congregati, audito postulato generosi Arnolphi Dembiński in executione decreti officii castrensis capitanealis Cracouiensis, additionem officij aduoca- tialis ad intromittendum ipsum in lapideam nobilis lacobi Wendt ciuis Cra- couiensis exposcentis; siquidem non est in praxi, vt officium praesens de- creta alienae instantiae ad executionem deducat, proinde dandum ipsi respon- sum, quod id fieri non potest, sed si voluerit conuenire ipsum ad officium praesens, iustitiam debitam et indilatam administraturos se obtulerunt. Nihi- lominus Wendowi, quod in castro Cracouiensi forum sibi agnouit, admoni- tionem dandam concluserunt.
Acta Consul. Crac. 10, str. 839.
5óg
1475. 1686. die 20. m. Maii, Cracoviae.
Senatus consultum de excubiis vigiliisque a civibus in praetorio agendis.
Feria 2-da postridie dominicae Rogationum. — Nobiles et spectabiles domini proeonsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas securitatem ciuitati his praesertim temporibus, dum metus aliquis insolentium turbarum faciendorum in Iudaeos insultuum exoriri timetur. imminenti die festiuo Ascensionis Domini et seąuentibus binis custodias nocturnas et diurnas per ciues in praetorio absoluendas esse concluserunt, eo tamen adiecto, ne ali- quas occasiones praetereuntibus dent, bombardas explodere ne audeant, sed modeste se gerant, ipsis intimandum esse statuerunt.
Acta Consul. Crac. 10, str. 839.
1476. 1086. die 28. m. Maii, in laworów.
Ioannes III. rex Poloniae magistratibus consulari et scabinali Craco- viensibus mandat, ne dissentientes a fide eatholica ad sollemnem sacrorum pompam obeundam adigant.
łan trzeci z Bozey łaski kroi polski, wielki xiąze litewski, ruski, pru- ski, mazowiecki, zmudzki, inflantski, kijowski, wołyński, podolski, podlaski, smoleński, siewierski y czerniechowski. Szlachetnym, sławetnym burmistrzowi, raycom, ławnikom y całemu magistratowi miasta naszego stołecznego Kra- kowa, wiernie nam miłym, łaskę naszą królewską. Szlachetni, sławetni wier- nie nam mili! Doszło nas wiedzieć, iż Wiern. WW. dissidentow mieysca tamecznego pociągacie do tego, aby sami personaltter na processiach Bożego Ciała cum armis stawali, y luboc to iest rzecz chwalebna, bo na przysługę Boską \czyniona, iednakze niebespieczna ; obawiać się bowiem potrzeba, aby nieprzyiazne onym pospólstwo tumultu iakiego nie vczyniło, przez co by y zdrowie y fortuny onych szwankować musiały. lako tedy my wszystkich sub protecłwne nostra fouere et modos conseruandorum subditorum adumenire zwykliśmy, tak vsilnie zadamy y mieć chcemy, abyście Wiern. WW. onych samych do tego nie pociągali ciężaru, ile kiedy ludzi zgodnych z należytym porządkiem na mieyscach swoich na pomienione święta stawie obiecuią; fersonalitas zaś onych vsum excederet , friictum non adferret. Co vczynicie Wiern. WW. dla łaski naszey, z powinności swroiey. Dan w Iaworowie dnia XXVIII miesiąca Maia, roku Pańskiego M DCL XXXVI0, panowania na- szego XII0 roku. — łan 3 kroi. — Stanisław Szczuka regent koronny.
Oryginał papierowy. Poniżej tekstu wyciśnięta pieczęć pokojowa.
72
57o
1477. i686. die 7. m. Iunii, Cracoviae.
Senatus consultum de testamentis antiquis obsigaiatis, aperiendis.
Feria 5-ta post festa solennia sacri Pentecosten proxima. — lidem lecto mandato SRM. domini clementissimi, e cancellaria minori regni sub die XVI mensis Martii anno currenti Zolkieuiae emanato, quo mandato SRMaiestas> dominus noster clementissimus, testamenta antiqua in occluso ad sequestrum praetorij Cracouiensis porrecta, aperire iniunxit, inhaerendo eidem mandato SRMaiestatis, siquidem tam deponentes, quam facultatem ad leuandum har bentes, stante vita sua aperire eadem non curarunt fatisque cesserunt, hec testamenta in sequestro tam spectabilis officij consularis, quam iudicij sca- binalis existentia, aperienda esse statuerunt, ac apertionem sequestri officij consularis nobilibus notarijs ciuitatis, iudicij vero scabinalis nobili et hono- rato aduocato Cracouiensi commiserunt.
Acta Consul. Crac. 10, str. 841.
1478. -1680. die 11. m. Iunii, in Stryj.
Toannes III. rex Poloniae proconsulem, advocatum et magistratum civi- lem Cracovienses de pace perpetua cum Moscorum imperatore constituta, certiores facit.
łan trzeci z Bozey łaski kroi polski, wielki xiążę litewski, ruski, pru- ski, mazowiecki, zmudzki, kiiowski, wołhynski. Wodzonemu zamku naszego krakowskiego commendantowi, tudziesz szlachetnym woytowi, burmistrzowi y całemu magistratowi stołecznego miasta naszego Krakowa, wiernie nam miłym, łaskę nasze królewską. Vrodzeni, szlachetni, wiernie nam mili! Ode- brawszy od wielmożnych naszych y rzeczypospolitey posłów z stolice md- skiewskiey wiadomość, ze die (s) Maii pożądany wiecznego pokoiu za-
warty stanął traktat, który oraz tak przez tychże posłów iako y przez carów IchMciow tegoż dnia sólenniter iest poprzysięzony, obwiesczamy o tym prze- wielebnego w Bogu x. biskupa krakowskiego y requiruiemy, aby w prze- szłą (s) da Bog niedzielę, to iest 16 praesenłis po wszystkich w Krakowie kościołach hymnum Ambrosianum śpiewać rozkazał. Więc abyście Wier. W W. na tez godzinę ; która tam naznaczona będzie, tak na zamkowych iako y na mieyskich wałach z dział plausum commuuis laełihae dali, mieć chcemy y przykazuiemy. Vczynicie to tedy Wier. WW. dla łaski nasżey, którą y na ten czas onymże ofiaruiemy. Dan w Stryiu d. XIa mca Itinu, roku Pańskiego 1686, panowania naszego 13 roku. — łan 3 kroi. — Xdz Adam Sarnowski pł. pp.
Oryginał na papierze, opatrzony pieczęcią pokojową, poniżej tekbtu wyciśniętą.
57i
1479. i68ó. die 15. m. Octobris, Cracoviae.
Senatus consultum de sollemnibus prOpter reportatam a Tataris victo- riam celebrandis.
Feria 3-tia ipso die s. Heduig"is electae. — Nobiles et spectabiles do- mini Ioannes Gaudentius Zacherla praeconsul, Paulus Fryznekier, Hiacinthus Łopacki m. d. Nicolaus Królik, Iacobus Reynekier m. d. Antonius Lukini, Stanislaus Wosinski m. d. Georgius Schedell, Andreas Wegrzynowic, Sta- nislaus Slowakowic, Marcus Antonius Federicy, consules per schaedulas in praetorium conuocati et pleno in numero congregati existentes, audito feli- cissimo et laetissimo nuntio de obtenta gloriosissima ex Tartaris ad fluuium Seret in Valachia per SRMtem dominum nostrum clementissimum victoria, nocte praeterita a generoso Trzciński cubiculario S. Reginalis Maiestatis allato , triumphum sine vlla mora cum gratiarum actione diuinae Maiestati peragendum concluserunt. Et quia die hodierna sacra missae votiua fieri neąuit, proinde propter denuntiandum publicae laetitiae signum, tormenta bellica euehenda et explodenda yesperi circa ciuitatem statuerunt, hic vero decantandum hymnum »Te Deum laudamus« in praetorio cum musicis, in- strumentis et tubis atque timpanis, quam decentissime fieri poterit, ordina- uerunt. Ad quam laetitiam eo insignius declarandam , populum per contu- bernia, vt cum armis et vexillis antę praetorium conueniant, demandauerunt. Ignes etiam in duobus locis ad lucendum per strues lignorum, siąuidem alia tam stricto tempore praeparari neąueunt, praeparandos esse censuerunt. Et in vim maioris hilaritatis pro apprecatione felicissimorum successuum SRMDC. hic in praetorium conueniendum esse atque in fine caenam prae- parandam consenserunt. Quae omnia sumptu aerarij nobilis et spectabilis dominus Zacherla praeconsul alacri animo et promptitudine procuraturum se declarauit, eorumąue omnium, vt sit idem generosus d. Trzciński oculatus congaudens, praesentiam eius inuitandi censuerunt et in crastino sacram missae votiuam absoluendam iuxta reuerendissimi d. loci ordinarij sensum statuerunt.
Acta Consul. Crac. 10, str. 864.
14SO. 1687. die 30. m. Ianuarii, Leopoli.
Ioannis III. regis Poloniae literae universales praecipientes, ut nuper in ordinem nobilium recepti, ad officia, quae munus militiae spectent, adi- gantur.
łan trzeci z Bozey łaski kroi polski, wielki xiąze litewski, ruski, pru- ski, mazowiecki etc. Wszem wobec y każdemu zosobna, komu to wiedzieć należy, a zwłascza wielmożnym senatorom, dignitarzom, vrzednikom koron- nym, ziemskim, powiatowym, starostom sądowym, vrzedom ziemskim y
57^
grodzkim, po województwach y ziemiach państw naszych będącym, Uprzej- mościom y Wiernościom nam miłym, do wiadomości podaięmy. Lubosmy wydanymi dość przedtym przestrzegli y upomnieli vniuersałami, aby każdy z indigenow y nowey szlachty, w państwach naszych znayduiący sie, do należytey a constitucyą seymu przeszłego opisaney poczuwał sie powinności, g'dy iednak z przeszłey wzięliśmy dowód y próbę campaniey, ze z pomie- nionych osób znalazło sie takich, którzy nietylko do constituciey pocztów vsarskich niestawieli, ale nawet miarkowney do rąk wielmożnego marszałka nadwornego nie oddał (s) summy, w nadzieię ktorey tenże wielmożny mar- szałek kilka porządnych campaniey (s) arkabuzowskich do sławy wystawiwszy, nie małe łożył koszty, owszem cisz, iako dowodną mamy informatią, iedni protekciami rożnych exekutiey prawa tamuiących umykaią, drudzy przez wielkie niedbalstwo prawa pospolitego, iakoby do nich nienależało, upor- czywym wysiaduią milczeniem, a większą część w koronnym dawszy się po- zywać trybunale, pod cieszką publiczney sprawy tanquam clari et honorati degunt infamią: a zatym lubo wiecey non superest, tylko włożoną przywieść do skutku surowość y dobru nieposłusznych samą rzeczą confiscatiey pod- ległe, w marszałka oddawać dispozyciey (s), iednak zachowuiąc zwyczay vro- dzony clementiey naszey y winy spatiuni paenitentibus iescze zostawuiąc, zdało sie nam takowego wszytkim refractariis do trzech miesięcy a data pracsciitiiiin pozwolić frysztu, aby w tym czasie reconciliari tus publicum y należytą do rąk marszałka, albo iego vrzednikow subdelegatów, po wo- iewodztwach naznaczonych, mogli praestare satisfactią. Gdyby iednak kto- kolwiek w ten czas z pomienionych indigenow y nowey slachty upornie opierał sie prawu y tey admonitiey naszey, tedy iuz teraz na ten czas ni- nieyszym deklaruięmy vniversałem, ze na takowych wszytkich bez żadnego respectu przywileie confiscatiey wydawać, y aby mocną ręką exequouani byli, wszelką iurisdictią y zwierzchnością (s). Dlaczego aby żaden praeten- dować niemogł niewiadomością, ten vniwersał po grodach, parafiach y innych mieyscach zwyczaynych publikować roskazuięmy, na który dla lepszey wagi ręką się własną podpisawszy, pieczęć koronną przycisnąć roskazalismy. Dan we Lwowie dnia 30 miesiąca stycznia 1687. łan kroi.
Acta Consul. Crac. 46, str. 977.
1481. 1687. die 8. m. Februarii, Cracoviae.
Senatus consultum de fluvio Vistula in pristinum alveum redu- cendo.
Sabbatho pridie dominicae Quinquagesimae. — Nobiles et spectabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas in negotijs ciuitatis conuocati et congregati existentes, facto colloąuio ex parte Istulae conuertendae, ąuomodo id fieri possit, antę omnia nobiles et spectabiles Toannem Zaleski, Casimirum Kantelli, Ioannem Gaudentium Zacherla et Ada- mum Druźynski consules. vt in locum ąuantocius descendere velint, glacie?-
573
que facta, vbi aptitudo erit et necessitas, vehere lapides aggerationemąue facere possint, deputauerunt.
Acta Consul. Crac. 10, str. 880.
I4H2. 1687. die 9. m. Februarii, Leopoli.
loannes III. rex Poloniae proconsuli consulibusque Cracoviensibus man- dat, ne tormenta bellica privatis hominibus mutuentur.
łan trzeci z Bozey łaski kroi polski, w. xiązę litewski, ruski, pruski, mazowiecki, zmudzkj, kiiowski, wołhynski etc. Szlachetnym burmistrzom y radzie miasta naszego stołecznego Krakowa, wiernie nam miłym, łaskę nasze królewska. Szlachetni wiernie nam mili ! Nie bardzo to wdzięcznie od Wier. WW. przyimuiemy, kiedy od rożnych osób odbieramy wiadomość, ze Wier. WW. armaty miasta naszego, w publiczney władzy naszey zosta- iącey, na rożne akty pożyczać zwykliście, z których w mieście naszym stołecznym strzelając, nietylko priwatne domy y kamienice ale tez y swiąt- nice pańskie teikze mieysca publiczne do ruiny przywodzą y armatę psuią. Co iż się dzieie przeciwko woli naszey wyrazney y ze szkodą swiątnic bo- skich także mieysc publicznych tudziesz z ruiną kamienic prhiatorum, tedy surowo Wier. WW. ninieyszym listem naszym zakazuiemy, abyście się na potym nikomu na takie akty armaty publiczney pożyczać nie ważyli y w mie- ście z działek y mozdzierzow strzelać nikomu nie dozwalali, pod łaską naszą królewską y winami surowymi. Dan we Lwowie d. r,«« Februarii 1687, pa- nowania naszego 13 roku. — łan 3 kroi. — Xdz Ad. Sarnowskj pł. pp.
Oryginał papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową poniżej tekstu wyciśniętą.
1483. 1687. die ió. m. Februarii. Leopoli.
loannes III. rex Poloniae magistratui consulari Cracoviensi mandat, ut merces detentas civium de Wschowa, eisdem civibus restituant.
łan trzeci z Bozey łaskj kroi polskj, wielkj xiąze lithewskj, ruskj, pru- skj, mazowieckj, zmudzkj, kiiowskj, wołhynski, podolskj, podlaskj, inflantskj, smoleński, siewierskj, czerniechowskj etc. Nobilibus et spectabilibus prae- consuli, consulibus totiąue magistratui regiae ciuitatis nostrae Cracouiae, fideliter nobis dilectis, gratiam nostram regiam. Nobiles et spectabiles, fide- liter nobis dilecti ! Podali nam pokorną supplike sławetni obywatele y kupcy miasta naszego Wschowy, zołosnie w niey swoię wyrazaiąc dolegliwość y krzywdę, zescie towary ich sukienne, w te tu ruskie kraie, osobliwie na iar- mark teraznieyszy lwowskj idące, w Wodzisławiu aresztem nakryli y zatrzy- mali, a to snąc z tey okazyi, ze praetenduiecie, aby na skład krakowskj trakt drogi swoiey brali, co by im nie tylko znacznie z drogi było, ale tez
574
cum summo praeiudicio , gdyż oni są incolae regui y w królewskim naszym także mieście osiedli. leżeli zaś Wiern. WW. iakie pro parte składu swego macie prawo, to na postronnych tylko kupców y na towary z Szlonska, Mo- rawy i inszych mieysc pogranicznych przychodzące exteiidiłurJ nie na tych, którzy ab immemorabili tempore o to turbowTani ani requisiti od Wier. WW. nie byli. Więc iż nam w tych tu kraiach inierest, aby iako naiwięcey suk- kien wschowskich y lesczynskich na munderunek woyska cudzoziemskiego, kozaków y inszych mieć potrzeba, a zęby się przerzeczeni kupcy niesłuszną impetitią Wiern. WW. od tey, którą czynią, wygody nie odrażali, tedy serio WW. tym listem naszym reguirimiiSj mieć chcemy y rozkazuiemy, abyście towary przerzeczone bez wszelkiey zwłoki y aresztu wypuścili , do kosztu y skodi ludzi tych nie przywodząc, którą onymze nagradzać powinniście. Wszakże Wiern. W W. do nas y sądów naszych patebit droga do rospra- wienia się z niemi, iezeli słuszną do nich macie pretensyą. Vczynicie to dla łaski naszey, którą y na ten czas Wiern. WW. ofiaruiemy. Dan we Lwowie dnia XVI mca Februarij, roku Pańskiego MDCLXXXVII°, panowania na- szego XIII0 roku. — łan 3 kroi. — Xiądz Adam Sarnowskj pł.
Dokument papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową poniżej tekstu wyciśniętą.
1484. 1687. die 10. m. Martii, Cracoviae.
Senatus consultum de emolumentis, quae consulibus debeantur, eisdem consulibus inde ab eo tempore solvendis.
Feria 2 -da postridie dominicae Laetare. — Clarissimi, generosi et spec- tabiles domini Albertus Slęszkowski m. d. praeconsul, Hiacinthus Łopacki m. d. Andreas Belli, Nicolaus Królik, Iacobus Reynekier m. d. Ventura Briganty, Ioannes Zaleski, Casimirus Bonifacius Kantelli, Antonius Lukini, Stanislaus Wosinski m. d. Christophorus Krauz, Ioannes Kraker, Georgius Romualdus Scbedell, Andreas Wegrzynowic, Adam Druzynski, Stanislaus Słowakowic m. d. Ioannes Franciscus Meiderni, consules ciuitatis Cracouiae, per trinas schaedulas in negotio infretscripto conferendo secum, conuocati et in pleno numero legitime congregati existentes, eo considerato, quod re- fectiones sibi prouenientes, ab immemorabili fere tempore fuerint ex aerario ordinatae ac propter faciliorem exolutionem ex institis ferramentarijs et pannicidijs ad percipiendum assignatae, quas annuatim personae in magistratu constitutae pro indefessis continuis laboribus suis iuxta antiąuissimam con- suetudinem percipere soliti fuerant et decreto SRMttis d. c. inter nobilem et spectabilem magistratum et honoratam communitatem ex serijs partium controuersijs in anno 1O26 prolato , approbatas habent, sed temporibus his subueniendo necessitatibus publicis ex amore ad postulata honoratae com- munitatis easdem non percipiebant. nihilominus semper conclusionibus sunt praecustoditae, quarum refectionum non exigua summa retentarum accreuit, qua spectabilis magistratus frustrari tanquam mercede deseruita non debet: proinde ne vlterius accrescat, inhaerendo conclusionibus tam antecessorum
575
quam suis, eo n ominę satis fuse circumscriptis, eas refectiones (non dero- gando quidquam summis retentis) ex omnibus prouentibus ciuitatis soluendas esse abhinc pro festo sacri Paschatis nunc currenti incipiendo, tum pro festo Natiuitatis Domini futuro et iuxta antiąuam ordinationem inter spectabiles dominos collegas omnes diuidendos esse constituerunt, hoc nimirum modo, qui est in regestris prouentuum ciuilium fusius circumscriptus, cuiąue domi- norum consulum aequaliter, domino vero lonchero iuxta antiąuas ordina- tiones in duplo, nobilibus quoque notarijs duobus, provt vni domino consuli, eodem tempore praedictas refectiones ex aerario ciuitatis solui debere vna- nimibus votis et sententiis suis concluserunt, atque ad notitiam nobili no- tario prouentuum denuntiarunt.
Acta Consul. Crac. 10, str. 886.
14S5. 1Ó87. die 21. m. Martii, Cracoviae.
Senatus consultum de eadem re.
Feria 6-ta antę dominicam Palmarum, ipso die s. Benedicti. — Claris- simi, generosi ac spectabiles domini Albertus Sleszkowski m. d. praeconsul, Hiacinthus Łopacki m. d. Nicolaus Królik, Iacobus Reynekier m. d. Ventura Briganty, Ioannes Zaleski, Casimirus Bonifacius Kantelli, Antonius Lukini, Stanislaus Wosinski m. d. Ioannes Krakier, Georgius Romualdus Schedell, Adam Druzynski, Stanislaus Słowakowic m. d. consules in negotijs ciuitatis congregati in praetorium existentes, pensatis temporibus modernis ex parte caristiae omnium rerum tam comestibilium quam mercantiarum et potissi- mum vini , licet quidem de summa aequitate refectiones iuxta cursum mo- derni temporis, quo moneta in duplum accreuit, ex aerario nobilibus et spec- tabilibus dominis cum augmento precii panis, vini et piscium, ad praesens vendi solitorum, exolui omnino debent, nihilominus saluando sibi retenta earundem refectionum praeteritorum annorum et ne vltra pro meritis circa bonum publicum promouendis retineantur, obuiando, carioremque sibi prae- dictarum refectionum solutionem praetendere nolendo, sed specificationi in anno 1655 solutarum refectionum in regestris prouentuum et expensarum ciuilium circumscriptae, in toto inhaerendo, tum quoque conclusionem sub die decima praesentis Martij ratificando et elucidando, quatenus cuilibet spectabili d. consuli ea methodo refectiones ex aerario ciuitatis iuxta prae- dicti anni 1655 circumscriptionem persoluantur, in vim ordinationis statuerunt, nempe pro festo sacri Pascluitis pro salmone floreni duo grossi duodecem, pro caponibus florenus vnus, pro media barela vini per fiorenos quindecem ; spectabili vero lonchaero pro tempore existenti, in duplo, hoc est floreni triginta sex grossi viginti quatuor; nobilibus vero notarijs, prout vni domi- norum consulum, similiter in summa floreni octodecim grossi duodecim solui debent. Simili modo pro festo Natiuitatis Domini eodem anno currenti pro dorcade per florenos duos grossos duodecim , pro cereis fumalibus per flo- renum vnum grossos octodecem , pro media barela vini per florenos quin-
57&
decem: spectabili domino lonchero itidem in duplo florenos triginta octo, nobilibus notarijs duobus floreni nouem decem soluendi erunt. Ad haec quo- niam seorsiue pro piscibus et pane vnicuique spectabilium dominorum con- sulum per florenos triginta grossos octo, item nobilibus notarijs tantumdem pensio annua in iisdem regestris est adscripta. quae extra refectiones quar- tualatim ad diuidendum ex aerario proueniebat et prouenire debet, ideo vt quolibet quartuali anni per florenos centum nonaginta tres grossos decem pro diuisione eiusmodi pensionis aerarium ad manus nobilium notariorum exoluat et extradat. constituerunt, atque vt sic. prout praemissum est, et in refectionibus et in pensionibus iuxta cursum temporis assignati annuatim realis satisfactio ex aerario fiat, rnanimibus votis suis concluserunt , prae senti conclusione ad praemissa mediante.
Acta Consul. Crac. 10, str. 890.
14*6. 1687. die 20. m. Aprilis, in Żółkiew.
loannes III. rex Poloniae civibus Cracoviensibus portorium et contri- butionem, quae -»czopowe«- dicebatur, exigendi et ad turrim praetoriam refi- ciendam, fluviumque Yistulam in pristinum alveum reducendum convertendi, dat potestatem.
loannes tertius Dei gratia rex Poloniae, m. dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Kiiouiae. Yolhyniae, Podoliae, Podlachiae, Liuoniae, Smolensciae, Seueriae, Czerniechouiaeque. Nobilibus et spectabi- libus praeconsuli, consulibus, totique magistratui ciuitatis nostrae Craco- uiensis, fideliter nobis dilectis, gratiam nostram regiam. Nobiles ac specta- biles, fideliter nobis dilecti ! Doniesiono nam iest przez pp. Rad naszych przy boku naszym zostaiących , że Wisła zamek nasz krakowski y same miasto Kraków, fortece rzeczypospolitey naipierwszą, w ktorey insignia regni są deponowane , z dawnego meatu cale odeszła . przez co pomieniońą fortecę (na ktorey nam y całey rzeczypospolitey siła należy), za Kaźmierz się obró- ciwszy osuszyła: tudziesz, iz Wier. W W. wieżą ratuszną, przez ogień pio- runowy prawie z gruntu spaloną, według możności swoiey wystawiwszy, na pokrycie iey dla ubóstwa swego y cięszkosci czasów kosztu mieć, iako na- leży, ani sposobu niemogą. Seym tez w Grodnie przypadaiący (na ktorym- bysmy byli koszt tak na nawrócenie do dawnego meatu pomienioney Wisły, iako y dokończenie wieży nie pochybnie obmyślili) dla pewnych przyczyn nie doszedł, a czekaiąc następuiącego , wiezaby do pierwszey dla desczow musiała przyisc ruiny, y koszty, które Wier. WW. na wystawienie iey przez te czasy znacznie łożyli, nie pochybnieby zginęły; Wisła zas daley się za Kaźmierz przedzieraiąc, wielkąby tak we wsi Dębnikach iako y w stawie za Kaźmierzem będącym, do wielkorządow naszych krakowskich należącym, szkodę uczyniła. Czemu my z władze naszey krolewskiey zabiegaiąc a wie- dząc, ze Wier. WW. cło in duplo y czopowe ad instar woiewodztwa kra- kowskiego w samym tylko mieście Krakowie y po iurisdictiach iego do
577
wybierania od wszelakich liąuorow Wier. WW. na seymie grodzinskim w roku 1678 do dwóch lat pozwolone, a potyni w roku 1683 na seymie warszawskim do czterech lat prorogowane , tak iako należy, na publiczne miasta potrzeby wszy tk im przyiezdzaiącym et przeiezdzaiącym wiadome obró- cili. Dla czego y teraz ninieyszym rescriptem naszym tak tosz cło in duplo
towarów cudzoziemskich , koni y wozów, czopowe ad iusfar
czopowego woiewodztwa krakowskiego, według opisania pomienioney anni 1678 constituciey grodzinskiey, do przyszłego da pan Bog następuiącego seymu z władzy naszey króle wskiey y ex senat 'us consilio Wier. W W. pro- roguiemy y wiebierac (s) oboie tak cło iako y czopowe Wier. WW. przez swoich exactorow przysięgłych (nie pusczaiąc go nikomu sub poena peculałus w arendę) pozwalamy : dokładaiąc tego, aby tak cła pomienionego iako y czo- powego na nic inszego, tylko na same do dawnego meatu Wisły y dokoń- czenia wieży ratuszney, ////// et in alias publicas ciuiłatis necessiłałcs occur- rentes Wier. W W. nie obracali. Piwowarom zas krakowskim y inszym na iurisdictiach miasta Krakowa mieszkaiącym, liąuory wszelakie warzącym y gorzałki palącym, także y tym, którzy iakiekolwiek liąuory na szynk tak do miasta Krakowa iako y na pomienione miasta tegosz iurisdictie przy- wożą albo przywozie będą y one szynkuią albo szynkowac będą, aby takowe czopowe od pomienionych liąuorow (wyimuiąc iednak wino, które czopo- wemu samemu podlegać nie powinno) sub poena peculałus, non ubstantibus quibusvis rescriptis uostris in contrarium obtenłis vel obtiuendis, tam et liber- tatiouibus, irremissibiliter na nich extendeuda płacili . surowo rozkazuiemy. Na co dla lepszey wiary ręką naszą podpisawszy się, pieczęcią koronną ztwierdzic rozkazaliśmy. Dan w Zołkwi dnia XX mca kwietnia roku Pań- skiego 1687, panowania naszego 13. — łan 3 kroi. — Krzysztof Tarło krak. w. kan.
Dokument papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
1487. 1687. die 26. m. Maii, in Iaworów.
Ioannes III. rex Poloniae tollit literas, ąuibus dissentientibus a fide catholica indultum erat, ne sollemni sacrorum pompae adessent.
Ioannes tertius Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Rus- siae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Kiiouiae, Yolhyniae, Podoliae, Pod- lachiae, Liuoniae, Smolensciae, Seueriae, Czerniechouiaeąue. Nobilibus et spectabilibus praeconsuli, consulibus totiąue magistratui necnon nobilibus ac honoratis aduocato et scabinis vrbis Cracouiae, regni nostri metropolis, fideliter nobis dilectis , gratiam nostram regiam. Nobiles ac spectabiles ho- noratiąue, fideliter nobis dilecti ! Wydaliśmy w roku blisko przeszłym 1686 dnia XXVIII maia w Iaworowie ad sinistram niektórych osób informationem do Wiern. Waszych mandat, aby W W. W W. dissidentow na processie święta Bożego Ciała y na oktawę iego in personis stawać nie necessitowali. Iednak gdy od Wiern. WW. rzetelną odbieramy informacią, ze antecesso-
73
57*
rowie ich y oni sami na pomienione processie in personis suis.z&wsze przed- tym zarownie z inszemi miesczanami stawali y żadnego przez to tumultu nie bywało, y owszem chwała Boska przez to augment swoy brała, tedy y teraz po WW. WW. mieć to koniecznie chcemy, aby pomienieni dissi- denci (niezasłaniaiąc sie przeszłym mandatem naszym, który praesentibus znosiemy) według dawnego zwyczaiu (gdyż to idzie o chwałę Boską) wespół z miesczany y obywatelami miasta naszego stołecznego Krakowa (nieoba- wiaiąc sie żadnego przez to tumultu, gdyzby bardziey mógł fremere populus, gdy iako przeszłego roku ftraesentes nie byli) zarownie cum armis na tako- wych processiach stawali. leżeliby zas którzy sie temu rozkazaniu naszemu sprzeciwiali y słuchać w tym WW. WW. niechcieli, abyście ich WW. bez wszelakiego respektu karali y do odprawowania tych processyi ostremi wi- nami przymuszali. Inaczey dla łaski naszey y powinności swoiey nie czy- niąc. Działo sie w Iaworowie dnia XXVI miesiąca Maia, roku Pańskiego M DC L XXXVII, panowania naszego roku XII. — Ioannes 3 rex. — Wuy- ciech Stan. Chroscinski IKMci sekretarz.
Dokument papierowy; poniżej tekstu wyciśnięta mniejsza pieczęć koronna.
1488. 1687. die 3. m. Iunii, Cracoviae.
Senatus consultum de pulvere nitrato a donatis civitate suppeditando.
Feria tertia intra octauas festi ss. Corporis Christi Domini. — lidem eo considerato, quod hucusąue suscipientes ius ciuitatis, per florenos septem loco pulueris soluebant, nihilominus siąuidem iuxta veterem consuetudinem dd. mercatores duos lapides, artifices vero vnum lapidem pulueris tormen- tarij reddere tenebantur, reassumendum esse antiąuas has sanctiones, con- cluserunt, vtque in posterum dd. mercatores, ius ciuitatis suscipientes, qui- libet illorum duos lapides pulueris, ahenatores vero, chirurgi, aurifabri et mechanici melioris fortunae vnum lapidem similiter circa susceptionem iuris ciuilis reponant irremissibiliter, statuerunt, saluam tamen domino praecon- suli pro tempore existenti, dum aliąuis tenuioris fortunae ad iura ciuitatis admitti se postulabit, moderationem (quae non minor fiorenorum duodecim esse debebit) reseruarunt.
Acta Consul. Crac. 10, str. 898.
1480. 1Ó87. die 1. m. Augusti, Cracoviae.
Plebiscitum de contributione, quae » kamientczna* dicebatur. exigenda.
Feria sexta pridie festi Portiunculae. — Nabiłeś et spectabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae vna cum honoratis 40 viris per schaedulas consultando de prouidendis stipendijs militibus tum de modo
579
supplendarum summarum in varias ciuitatis necessitates erogatarum, ex con- tributionibus agrarijs modo accomodatiuo perceptarum, eo considerato, quod notabilis summa reąuiritur, quae praesto haberi non potest, siąuidem con- tributionis ducillaris exactio silet, milites vero septimanalem suam reąuirunt et habere debent prouisionem, proinde dum alius deest modus, per contri- butiones priuatas laudatas adinueniendum esse concluserunt, vt possessores haeredesąue lapidearum exactione alias kamienicznym , ii vero, qui posses- siones non habent et victum ex mercatura et artificijs ąuaeritant, simplis contributiones laudandas extradant, idque iuxta regestrum exactionis antę hac laudatae, concluserunt : excepto nihilominus tam spectabili magistratu et dominis scabinis, quam officialibus.
Acta Consul. Crac. 10, str. 907.
1490. 1687. die 5. m. Septembris, Cracoviae.
Senatus consultum de convivio a consulibus nuper electis apparando.
Feria sexta antę festum Natiuitatis BMV. proxima. — Nobiles et spec- tabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas conferendo ex parte tractamenti ob ineundum ingressum in nobilissimum Collegium per nouiter electum spectabilem dominum consulem praestandi, quatenus abhinc quiuis spectabilis dominus consul nouus post electionem sui intra duos menses conuiuium pro omnibus spectabilibus dd. collegis comparet, aut si id non praestiterit , centum taleros imperiales reponat et persoluat, ordinauerunt.
Acta Consul. Crac. 10, str. 91 1.
1401. 1 687. die 6. m. Septembris, Cracoviae.
Senatus consultum de rotis pro eligendis consulibus in scheda missis, admittendis.
Sabbatho in vigilia festi Natiuitatis BMV. — Nobiles et spectabiles domni praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas eo in ne- gotio legitime conuocati et in praetorium Cracouiense pleno in numero congregati existentes; conferendo, quod circa electiones vota seu sufFragia spectabilium dominorum absentium, per schaedam missa, non adhibebantur, quamobrem etiam legalitas illata non acceptabatur, proinde amorem omnium spectabilium dominorum eollegarum aequaliter conseruare cupiendo, vnani- mibus suis sententijs hoc esse statuendum concluserunt, vt abhinc tempore electionis futurae praesertim noui domini consulis, legalitas verae infirmi- tatis admitti debeat, votumque seu suffragium a spectabili domino collega aegrotante, protunc in schaedula scriptum et missum, acceptari debebit.
Acta Consul. Crac. 10, str. q\2.
58o
1402. 1687. die 29. m. Octobris, Cracoviae.
Senatus consultum de libro iudiciali, qui »secretus« dicebatur, tollendo.
Feria ąuarta in crastino festi ss. Simonis et Iudae apostolorum. — No- biles et spectabiles domini Ioannes (jaudentius Zacherla praeconsul, Hia- cynthus ł. opacki m. d. Andreas Belli, Nicolaus Królik , Ioannes Zaleski, Michael Stanislaus Segnitz, Stanislaus Krauz, Antonius Lukini, Stanislaus Wosinski, Ioannes Krokier, Georgius Schedell, Andreas Węgrzynowic, Ada- mus Druzynski, Stanislaus Słowakowic, Marcus Antonius Federicy, Michael Bem consules, per schaedulas in negotio infrascripto conuocati et congregati existentes, consultando ex parte libri secreti, in quo certus terminus iudi- ciarius secrete factus, inscriptus continetur, eo in consideratione habito, quod constat spectabili magistratui, eundem librum sine scitu et conclusione sui in anno millesimo sexcentesimo sexagesimo octauo comparatum esse ac anteactis temporibus ipsum in vsu non fuisse, proinde hancce nouitatem tollendam ac eundem librum cum actu ibidem contento annihilandum esse, ex pluralitate votorum concluserunt, salua quoad conclusiones secretas seor- siua existentia libri reseruata.
Acta Consul. Crac. 10, str. 919.
1403. 1687. die 31. m. Octobris, Cracoviae.
Senatus consultum de igne in tabernis ligneis non alendo.
Feria sexta in vigilia festi SS. Omnium. — lidem attento, quod mu- lieres variae institas ligneas possidentes, in ipsis nocturno tempore ignem fouent et aliquando dormiunt ibidem cum periculo. Deus auertat; incendij et ciuitatis notabili periculo imminenti, proinde id nobili capitaneo praetorij imponendum esse decreuerunt, vt qualibet die vesperi attendere studeat in institis tam figulorum, pistorum, quam pannicidiorum et institarum opulen- tarum, ne audeat quiuis et quaeuis ignem tenere sub amissione institarum ; si vero negligens in iis capitaneus praetorij erit; paenis arbitrarijs punietur.
Acta Consul. Crac. 10, str. 921.
1404. 1687. die 26. m. Novembris, Cracoviae.
Senatus consultum de contributione a mercatoribus exigenda.
Feria quarta postridie festi sanctae Catherinae v. et m. — Nobiles ac spectabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, per schaedulas aliquot eo in negotio conuocati et congregati existentes, eo considerato,
58*
quod per haec tempora contributiones priuatae pro necessitatibus ciuitatis, Ytpote pro expeditione dominorum nuntiorum ad comitia generalia et par- ticularia aliisąue occurrentijs, per simplas laudatae exigebantur , ex ąuibus sumptus pro dictis necessitatibus ciuitatis praesto haberi non potest , siqui- dem taxae simplarum longo tempore post expeditas prius reuisiones ciui- tatis (quae non exiguum exposcunt tempus), protrahuntur, absolutis vero nonnulli grauantur, nonnullorum autem substantiae inscrutabiles et inuesti- gabiles sunt adeo, vt nulla penitus per haec tempora ad placitum tam spee- tabilis magistratus, quam honoratae communitatis taxa expedita estitit, con- sultando proinde ac mente iam per aliąuot annorum spatia in dies voluendo, ąuomodo ex contributionibus priuatis citra vllum grauamen cuiuslibet extra- dendis, suniptus in promptu, dum aliąua ciuitatis necessitas poposcit, habere possit, dum alius non occurrit modus facilior contribuendi praeter hunc, vt ąuilibet mercator merces suas, quocumque nomine vocitatas; ad ciuitatem inducens, ab ipsis certam persoluat pensionem : ideo modum hunc arripien- dum esse concluserunt, vtque aduehentes domini mercatores merces suas; ab illis per grossos septem et medium a quolibet centum ad exactores assignan- dos reponant, statuerunt. Salua nihilominus exactione per simplas quoad artifices manente, huiusque conclusionis vlteriori circumscriptione ac hono- ratae communitatis approbatione.
Acta Consul. Crac. 10, str. 924.
1405. 1688. die q. m. Aprilis, Cracoviae.
Senatus consultum de veteribus instrumentis monetae coemendis.
Feria sexta antę dominicam Ramispalmarum proxima. — Nobiles ac spectabiles domini praeconsul et consules ciuitatis Cracouiae, in negotiis ciuitatis congregati existentes; accepta notitia, quod instrumenta ex officina monetaria, ad cudendam monetam necessaria, pro simplici ferro reputata, vendendi gratia ad pensam sunt ex mandato arendatarij apportata. consi- derato, quod eadem instrumenta vsui dictae officinae monetariae esse possunt, proinde eadem redimenda esse statuerunt, prout est ex conducto pretio con- stituta solutio, nempe ponderant centum sexaginta libras ferri, quaelibet libra per grossos duos cum medio, et ex aerario ciuili sunt persoluta, atque in testudine, vbi acta conseruantur, conseruata, vtpote: słęplo7v rożnych do bicia pieniędzy N. 28, walców N. 8; srob 2, ko/o żelazne, kowadło podłużne, pręt z krzyżem plaski iak linia, grabie żelazne.
Acta Consul. Crac. 10, str. 940.
582
1490. i688. die 17. m. Iulii, Cracoviae.
Senatus consultum de urbe custodienda.
Sabbatho post festum s. Margarethae virginis et martyris proximo. — lidem accepta notitia de multis latronibus, violenter aulas aggredientibus et crudelissime personas opulentas torąuentibus, prouidendo securitati pu- blicae, conuocatis rothmagistris ciuitatis praeceperunt, vt ciues in praetorio noctu diuąue vigilias et excubias faciant, portas et propugnacula occupare sobrie ad ąuamuis reąuisitionem curent, necnon nobilibus Zayfret et Awe- dyk, vt pulueres tormentarios montanis externis vendere non audeant sine scitu spectabilis d. praeconsulis, intimauerunt.
Acta Consul. Crac. 10, str. 945.
140T. 1688. die 3. m. Augusti, in Góra.
Ioannes III. rex Poloniae magistratui consulari Cracoviensi mandat, ut mercatores ad portoria regia solvenda adigant.
Nobilibus ac spectabilibus dominis, dominis proconsuli, consulibus, ma- gistratui ciuitatis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis. — łan trzeci z Bozey łaski kroi polski, wielki xiązę litewski, ruski, pruski, mazowiecki, zmudzki, kiiowski, wołyński, podolski, podlaski, inflancki, smoleński, sie- wierski y czerniechowski. Szlachetni y sławetni, wiernie nam mili! Donieśli nam vrodzeni administratorowie cełł naszych królewskich, isz wiele sie znay- duie ludzi stanu kupieckiego, którzy od towarów intra reg/ium nakupionych, osobliwie żelaza, łoiow, miodów, płócien, zbraniaią się płacenia cła naszego na komorze krakowskiey y onego per vias clandestinas vchodzą, wprowa- dzaiąc tez towary do Krakowa sub titulo et libertate ordiwiś equestris. Co isz sie dzieie przeciwko prawu y constitutiom koronnym et tu defraudationetu skarbu naszego, reqiiiruicmy serio Wiem. WW. abyście za delatyą y instan- tią szlachetnego Winklera, superintendenta komor małopolskich lub innych officialistow skarbowych, kupców lub przekupniów, incolas miasta Krakowa albo też aduenas przy wprowadzeniu towarów namienionych y nabyciu onych od stanu szlacheckiego obywatelow, cła naszego płacie zbraniaiących się, ad exohttionem onego tychże emenłes iudicialiter pociągali y do satisfactiey na komorze krakowskiey per subministratam fortem executionem takowych refractarios compełlere nieponiechali. Co vczynicie Wiern. Wa. elusiey y rsczerbkowi skarbu naszego pro officiis suis obuiando, y dla łaski naszey, którą Wiern. WW. ofiaruiemy. Dan w Gurze dnia trzeciego mca Sierpnia, roku Pańskiego M DCL XXXVIII, panowania naszego (s). — łan 3 kroi.
Oryginał papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową, po stronie adresowej wyciśniętą.
58i
1498. 1688. die 18. m. Decembris, Cracoviae.
Senatus consultum de ratione aestimationis bonorum merciumąue, sti- pendii militaris exsolvendi gratia suscipiendae.
Sabbatho antę festum s. Thomae apostoli proximo. — Nobiles ac spec- tabiles dd. proconsul et consules, conferendo ex parte informationis dandae ad faciendam taxam pro soluendo stipendio militibus praesidiariis consti- tuendo, eiusmodi informationem circumscripserunt :
1. Aby ten, kto ma handel y kamienicę, był od handlu taxowany we- dług należytosci, a kamienice iusz w tym taxować nie należy.
2. Pp. rzemieślnicy także według swoiey conditiey powinni bydź taxo- wani względem sposobu życia prowadzonego, kamienice nie taxuiąc.
3. Kto nie ma handlu ani rzemiosła a ma kamienicę swoię, ta kamie- nica powinna bydź taxowana maiąc wzgląd na summy wyderkaffowane, także też w czym iest zruinowana y gualitatem vbostwa conditią consideruiąc.
4. Na pp. rzemieślników także we wszytkim roboty mieć baczenie y odbycie w pożywieniu ; więc że popis miasta tego roku iest odprawiony, snadno sie osób dopytać.
5. Kamienice osób duchownych, które trzymaią przez intromissye na wyderkaffach , powinny bydź według proportiey taxowane a z osobna na- iemnicy ; insze zas, które są libertowane y rezydencyalne, nienależą do taxy, tylko naiemnicy.
6. W kamienicach szlacheckich naiemnikow taxować potrzeba, kamie- nicom dać pokoy.
Acta Consul. Crac. 10, str. 967.
1499. 1689. die 9. m. Martii, Cracoviae.
Senatus consultum de hominibus nefariis coercendis.
Actum feria ąuarta post dominicam Reminiscere quadragesimalem. — Nobiles ac spectabiles dd. proconsul et consules, prouidendo securitatem in ciuitate publicam obuiandoąue malitiae hominum otiosorum, qui scilicet modo viuendi carentes, potius alienis bonis inhiant et fores ac crates violenter effringunt, publicationem contra eiusmodi malitiosos homines tam intra vr- bem, quam extra maenia faciendam esse, ne ąuispiam homines vagos fouere aut pernoctare audeat, tum et custodes nocturnos, qui plateas sub noctibus circumirent, constituendos esse, vnanimibus votis suis et sententijs con- cluserunt.
Acta Consul. Crac. 10, str. 985.
5«4
1500. i68g. die 30. m. Aprilis, Varsoviae.
Ioannes III. rex Poloniae magistratui consulari Cracoviensi mandat, ut Iudaeis Cracoviensibus contra tumualtuantes opem ferant.
łan III z Bozey łaski kroi polski, wielki xiązę litewski, ruski, pruski, mazowiecki, zmudzki, inflantski, smoleński etc. Szlachetnym burmistrzowi, raycom y całemu magistratowi miasta naszego Krakowa, wiernie nam mi- łym, łaskę nasze królewską. Szlachetni, wiernie nam mili ! Doniesiono iest nam przez wńelmoznego woiewodę krakowskiego, iako ordinaryiną iurisdictią nad żydami krakowskierni maiącego, ze lubo commissya in anno 1682-do w Krakowie przez wielmożnych y vrodzonych commissarzow, od nas nazna- czonych, expediowana, wszelką tamecznym żydom warowrała y opisała secu- ritatem, tumultuantes przeciwko nim przez mieyskie cechy y ratusznych zoł- nierzow imać nakazawszy, przecięsz do tych czas ta commissya sine execu- tione y pomienieni żydzi sine securitate zostaią, owszem częstemi bywaią infestowani tumultami : Wiernosciom tedy Waszym, do których bespieczen- stwo tamecznego miasta y pomienioney commissyey singularis obseruantia należy, serio id muneris zalecamy, abyście pro debito officij sni przywodząc do skutku teyze rigorem commissyey, pomienionym żydom krakowskim w podobnych okkazyach subsidio et forti manu deesse nie chcieli, czyniąc nie inaczey dla łaski naszey y z powinności vrzędu swego. Dan w Warsza- wie dnia XXX0 msca kwietnia, roku Pańskiego MDCLXXXIX, panowania naszego XA7T roku. — łan 3 kroi. — Woyciech Stanisław Chroscinski I. K. Mci sekretarz mp.
Oryginał papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
1501. 1 69 1. die 24. m. Ianuarii, in Żółkiew.
Ioannes III. rex Poloniae proconsuli consulibusąue Cracoviensibus pro tormentis bellicis, quae ipsi suppeditare polliciti sint, gratias agit.
Nobilibus et spectabilibus aduocato, praeconsulibus, consulibus totique magistratui vrbis nostrae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis. — łan trzeci z Bozey łaski kroi polski, wielki xiążę litewski, ruski, pruski, mazowiecki, zmudzki, kiiowski, wołhynski. Nobiles et spectabiles, fideliter nobis dilecti ! Wdzięcznie to Wiern. Waszych studium, którym do przysługi naszey feri- mini (?) przyimuiemy, kiedy odbieramy wiadomość, zescie się Wierności Wa- sze na własną potrzebę nasze certum numerum hakownic dac declarowali. Officiosa ta ich ochota eo iescze gratius nam accidet, im prędzey za odezwa- niem się w tey mierze szlachetnego Mazurkiewicza, pisarza generalnego prouentow wielkorządowych, wydać ie zechcecie, którymi się fortecom na- szym in limine incursyi nieprzyiacielskich będącym wygodzi. Łaskawe przy tym respecty nasze propense Wiernosciom Waszym ofiaruiemy, życząc do-
585
brego od pana Boga zdrowia. Datum w Zołkwi d. XXIV mca Ianuarij, roku Pańskiego M D C X C I, panowania naszego XVII roku. — łan 3 kroi.
Oryginał papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową, po stronie adresowej wyciśniętą.
1502. 1 69 1, die 12. m. Aprilis, Varsoviae.
Ioannes III. rex Poloniae magistratus consularem et scabinalem Craco- vienses hortatur; ut sollemni pompae sacrorum , in ecclesia Cracoviensi ad s. Franciscum celebrandae7 participes fiant.
Nobilibus et spectabilibus proconsuli, consulibus, aduocato, scabinis totiąue magistratui vrbis nostrae metropolitanae Cracouiensis, fideliter nobis dilectis. — łan III z Bozey łaski kroi polski, wielki xiąze litewski, ruski, pruski, mazowiecki, zmudzki, inflantski, wołyński, kijowski, podolski, pod- laski, siewierski, smoleński y czerniehowski. Szlachetni, wiernie nam mili ! Pewne nabożeństwo vstawiczney chwały Boga w Troycy s. iedynego, do •kościoła s. Franciszka w Krakowie ma bydz wprowadzone. Zaczym iakosmy temu Panu zastępów wiele powinni, tak vsilnie zadamy po WW. WW. aby to nabożeństwo ca solennitate , iakowa pod czas vroczystosci Bożego Ciała bywa, od miasta Krakowa przyięte było. Vczynicie W W. WW. winną Ma- jestatowi Boskiemu przysługę, y nam wdzięczną yczynnosc, którym y teraz nasze offiaruiemy łaskę. Dan w Warszawie dnia XII mca kwietnia, roku Pańskiego M D C X C I, panowania naszego XVII0 roku. — łan 3 kroi.
Oryginał papierowy, opatrzony pieczęcią pokojową, po stronie adresowej wyciśniętą.
1503. 1 69 1, die 3. m. Maii; Varsoviae.
Ioannes III. rex Poloniae magistratui consulari Cracoviensi Stanislaum I. opacki medicinae doctorem , ut capacem obtinendi munus consulis Craco- viensis, commendat.
łan trzeci z Bozey łaski kroi polski, wielki xiązę litewski, ruski, pruski, mazowiecki, zmudzki, kiiowski, wołhyński, podolski, podlaski, inflancki, smo- leński, siewierski, czerniehowski. Nobiles et spectabiles, fideliter nobis dilecti ! Przełożono nam iest przez pp. Rad naszych, iako w mieście naszym stołe- cznym Krakowie propter varias calamitates zeszło na takich ludziach, kto- rzyby sposobni i godni byli vrzędu radzieckiego: do którego ze Wier. WW. stossuiąc się ad decretum naiasnieyszego antecessora naszego , króla Zy- gmunta III, feria $*<* aułe dominicam Laetare inłer Fidclitates Yestras ci com- munitatem latum, pałricios y synów swoich ad consulatum seu col/egium "uesłrum vivente f.atrc tych czasów nie przybieracie, przez co y subiecta do inszych biorą się stanów y miasto z ludzi ogołocone nisczeie. Nam zas curae et voto csf, aby ta metropolis w iako naywiększym zawsze zostawała porządku
74
580
et maiora iii dies incrementa fortunarum suarum sumat, opera et industria ludzi, in magistratu existculium, ktorzyby tu aduersis praesidio, tu prosperis ornamenło byli. Uwazaiąc nad to, iz po tymże decrecie zasiadali w radzie syn z oycem szlachetni Pipanowie, Hyppolitowie y swiezo Krauzowie, czego sobie commuuitas za żadną nie poczytała krzywdę, ani o to zadney przed nami nieczyniła bkargi, i dla tego gdy zalecone mamy cougruas dotes et qua- litatcs szlachetnego Stanisława Łopackiego , medicinae doctora y starszego Wier. Waszych collegi, (którego zasługi ku nam y naiasnieyszym anteces- sorom naszym wyświadczone, dobrze nam są wiadome, y prace przez wszytek prawie wiek swoy w rożnych okazyiach y functiach insudando bouis et com- modis miasta y teraz w sędziwych swoich latach łożone, iustuiu mieć po- winny respectum), iegoz capacem vrzędu radzieckiego krakowskiego decla- ruiemy, y kiedy Wiern. Waszym videbitur, vacaute taco, onego in Collegium Yestrum assumere moc daiemy, z tym dokładem , ze y inszym synom ra- dzieckim teraz y napotym będącym, ktorzykolwiek będą godni y sposobni ad gereudum hititc magistratom, etiam superstitibus parentibtis tasz łaska nasza currere ma: zachowuiąc in toto przywilej Wiern. Waszym przez nas na wolną electią dany. Nasze przytym Wiern. Waszym ofiaruiemy łaskę królewską. Datum w Warszawie d. III mca Maia, roku Pańskiego IV1DCXCI, panowa- nia naszego XVII0. — łan 3 kroi. — Franciszek Michał Denhoff staro- gardski starosta, 1°. K. Mci sekretarz mpp.
Oryginał papierowy, opatrzony pieczęcią wielką koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
I.>04. 1691. die 29. m. Iunii, in Wilanów.
Ioannes III. rex Poloniae proconsuli con.sulibusąue Cracoviensibus man- dat, ne nummum adulterinum, qui okopowy talar« dicebatur, accipere per- mittant.
łan trzeci z Bozey łaski kroi polski, wielki xiąze litewski, ' ruski, pruski, mazowiecki, zmudzki, kijowski, wołyński, podolski, podlaski, inflant- ski, smoleński, siewierski y czerniechowski. Nobilibus et spectabilibus prae- consuli, consulibus totiąue magistratui ciuitatis nostrae Cracouiensis, alijsąue ąuorum interest, fideliter nobis dilectis, gratiam nostram regiam. Nobiles et spectabiles, fideliter ńobis dilecti! Non sine singulari percepimus animaduer- sione, in regna nostra dominiaąue, ąuorum indemnitati prospicere tenemur, monetam ąuandam adulterinam illicito ausu induci, ac velut semen ulterio- rum calamitatum qua data porta et manu spargi. Nomen huius monetae sub valore sexagenariorum patrio idiomate kopozvy talar constituitur, authores eiusdem inuentae et procuratae dicuntur esse Carolus Carec et Godfredus Valter, in ciuitate Gedanensi incolae seu mercatores, continuo vel ad tempus degentes. Cum proinde plurimum intersit, ut-talibus in herba praescindatur mali fomentum et occasio, FF. Vestras serio monendas esse duximus, ut praefatam monetam cum summo damno in regno nostro comparentem, ut- pote quae non nisi ex semitribus sextonibus argenteis nostris conflata est,
587
tanąuam adulterinam reprobare, cauere et reijcere instantanee curenl, con- tagionique huius mali et prouincias nostras immiscere caueant. Praefatos vero authores eiusdem monetae, inąuantum in ciuitate FF. Vestrarum vel aliąui eorum factores comparuerint, cum rebus, mercibus atąue supellectili strictiori detinere non intermittant arresto, vsque ad vlteriorem voluntatis nostrae explicationem. Secus FF. Vestrae non facturae, pro gratia nostra officiorumąue suorum debito. Dabantur Villanouiae die XXIX mensis Iunij, anno Domini M. D. C. X. C. I. regni nostri XVII anno. — Ioannes 3 rex. — Stanislaus Szczuka referend. et rgs rmc.
Oryginał papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
l.>0.>. 1692. die 5. m. Februarii, in Iaworów.
Ioannes III. rex Poloniae magistratui consulari Cracoviensi mandat, ut aestimatores bonorum contributionis constituendae gratia delegatos, ad per- ficiendam eandem aestimationem adigant.
Ioannes tertius Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Fithuaniae, Rus- siae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae, Kiiouiae, Vołhyniae, Podoliae, Pod- lachiae, Fiuoniae, Smolensciae, Seueriae, Czerniechouiaeąue. Nobilibus et spectabilibus praeconsuli, consulibus totique magistratui ciuitatis nostrae Cra- couienśis, fideliter nobis dilectis, gratiam nostram regiam. Nobiles ac spec- tabiles, fideliter nobis dilecti ! Relatum nobis est per certos consiliarios nostros, quod in ciuitate nostra Cracouiensi metropoli regni, taxatores con- tributionum priuatorum in usum et commodum ciuitatis laudandarum, e medio Fidelitatum Vestrarum et honorata communitate ab aliąuot annis electi, taxam eandem impracticabili et nunąuam audito exemplo hucusąue protrahunt ac illi determinationem figere neąueunt. Cum autem retardatio eiusdem taxae multa incommoda ciuitati nostrae adferat ac sumptus pro necessitatibus publicis praesto haberi neąueant et conciues nullam collectam constituere, illamąue licetsi urgens reąuireret occasio, nullatenus extradere ualeant. obuiare proinde uolentes ulterioribus difficultatibus, quae oriri pos- sint, et ne impune taxatorum eorundem cum damno ciuitatis progressus modernus eat, imo bonus in posterum obseruetur ordo, Fidelitatibus Vestris serio committendum esse duximus, prout praesentibus literis nostris com- mittimus, ut adcitatis ad officium Fidelitatum Vestrarum taxatoribus, iis praesertim, quorum exemplo caeteri ducerentur, eosdem ad quantotius de- terminandum negotium ipsis commissum stringant et compellant, ac ut caeteri a similibus absterreant officiaque sibi commissa in posterum prompte in ordine bene merendi erga ciuitatem expediant, modernos taxatores uti negligentes in officio suo muleta pecuniaria in tegumentum turris praeto- rianae conuertenda puniant, appellationique eorundem, in quantum grauatos se senserint, ad nos et iudicia nostra deferant. Secus Fidelitates Vestrae pro gratia nostra et officiorum Vestrorum debito non facturae. Datum Ia- uorouiae die IIIII mensis Februarij, anno Domini M. D. C. XCII, regni uero
588
nostri XVII anno. — Ioannes 3 rex. — Franciscus Michael Denhoff Staro- gardiensis capitaneus s. r. M. secretarius mpp.
Oryginał papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
1.3O0. 1692. die 13. m. Martii, Leopoli.
Ioannes III. rex Poloniae officialibus ąuibusdam mandat , ut a ma- gistratu consulari Cracoviensi rationem contributionis; quae •» czopowe* dice- batur, iam exactae, reposcant eandemque rationem examinent.
łan trzeci z Bozey łaski kroi polski, wielki xiązę litewski, ruski, pruski, mazowiecki, zmudzki, kiiowski, wołhynski, podolski, podlaski, inflancki, smo- leński, siewierski y czerniechowskj *) vprzeymie y wiernie nam
miłym, łaskę nasze królewską. Wielmożni, wielebni y vrodzeni, vprzeymie y wiernie nam mili! Conferowalismy in anno 1678 na seymie grodzinskim miastu naszemu stołecznemu Krakowowi na supplement pułtora pogłowneg-o htxta tarifam anni 1673 postanowionego y inszych podatków per biennium do wybierania ad instar woiewodztwa krakowskiego czopowego ordynaryi- neg*o, czopowe, którego znowu potym na tegosz miasta potrzeby in anno 1683 per constitutionem regni wybieranie do lat czterech prorogowalismy. Więc chcąc wiedzieć , iezeli iest rzetelnie według umowioney coroczney arendy wybrane y iezeli się na tegosz miasta obróciło potrzeby, z władzy naszey krolewskiey umyśliliśmy commissią na to dla wysłuchania z tych exactiey tak percepty, iako distributy czopowego pomienionego exactorow rachunków wydać. Iakosz Vprz. y Wier. WW. których prudcntiam et dexte- ritałem in rebus agendis commendatam probatamque znamy, tym listem naszym zlecamy, abyście czas sobie sposobny do odebrania tych od nich rachunków, abscntia unius duorumque non obstante , upatrzywszy y namówiwszy, szla- chetny magistrat krakowski wespół cum (luadraginta viris tego miasta cius- demque contributionis ducillaris exactoribus cf distributoribus, wcześnie, to iest dwiema niedzielami przed terminem obwieściwszy, takowego czopowego perceptorum cl distrilutorufn , zasiadszy na ratuszu miasta Krakowa y tam iurisdictią swoię fundowawszy, od exactorow y distributorow iegosz rachunki odebrali , albo raczey rachunków z tego czopowego wysłuchali , regestra rzeczonego czopowego percepty y distributy zreuidowali y iezeli summa tego czopowego na każdy rok, kiedy wybierane było, według contraktow arendy eo nomine uczynionych, iest rzetelnie przez tychże exactorow miasta naszego Krakowa wybrana y na potrzebę tegosz miasta obrócona, uwazyli, regestra tak perceptorum iako distributorum, które produkować będą onym, po uczynieniu przez nich rachunków podpisali y approbowali. W czym wszystkim pic nar iam Yprz. y Wier. W W. de plcnitudinc potcstatis nosłrae regiac daiemy facultatcm. Yczynicie to Vprz. y Wier. WW. dla łaski naszey y z powinności vrzędu swego commissarskiego pro solita dcxtcritatc. którym
') Sześć wierszy zostawionych pustych na wypisanie imion delegowanych komisarzy.
58g
nasze ofiaruiemy łaskę. Dan we Lwowie dnia XIII miesiąca marca, roku Pańskiego MDCXCII, panowania naszego XVIII. — łan 3 kroi. — Fran- ciszek Michał Denhoff starogardski starosta, 1°. K. Mci sekretarz mpp.
Oryginał papierowy, opatrzony wielką pieczęcią koronną, poniżej tekstu wyciśniętą.
1.307. 1694. die 10. m. Martii, Cracoviae.
Senatus consultum de mendicantibus arcendis.
Feria 4. post dominicam Reminiscere ąuadragesimalem proxima. — Nobiles ac spectabiles dd. proconsul et consules, ad instantiam perillustris et reuerendissimi domini suffraganei Cracouiensis, mendicantes validioris roboris et iuniores colligendos in plateis pro diminutione eorundem numeri excrescentis; concluserunt et honorato Wasilowski capitaneo praetorij idem exequi demandarunt.
Acta Consul. Crac. II, str. 9.
1.30£. 1694. die 4. m. Augusti, Cracoviae.
Senatus consultum de usu bombardarum inter sollemnes sacrorum pompas.
Feria 4 ipso die s. Dominici. — Nobiles ac spectabiles dd. proconsul et consules, consulendo bono ordini per contubernales sub processionibus et alijs publicis actibus ex parte ysus bombardarum obseruando, conscri- bendam esse ordinationem eo nomine censuerunt, ac nobilibus sindicis et notarijs commiserunt in hunc videlicet modum formandam, vt scilicet singu- lorum contuberniorum seniores magistri contubernales binos confratres pro attendentia boni ordinis et regiminis assignare, eisdem diligentiorem aduer- tentiam super reuidendis bombardis, anteąuam de loco egrediantur, vtrum videlicet globis plumbeis onustae nec ne reperiantur, tum ne ąuispiam plum- beos eiusmodi globos tunc penes se habeat, multominus ijsdem bombardas onerare praesumat, demandare possint, ipsomet puluere nitrato bombardas explodendas committant, ipsam quoque eiaculationem nonnisi tunc, dum pro- cessio paulo remotius recesserit, subseąuendam permittant ; simuląue circa idem negotium etiam de lignifabrorum contubernio, quod scilicet vexillum sibi nuper comparari procurauit, vt iuxta antiąuam consuetudinem et ordi- nationem prope praetorium pro omnimoda securitate , praesertim ob peri- culum ignis cum suo vexillo adsint ijdem lignifabri, ipsum vexillum vel de fenestra praetorij aut alio ąuouis ibidem proximo loco expansuri; idąue exemplo contubernij cerdonici itidem sub eiusmodi processionibus cum pro- prio vexillo in vno loco, ad alium non transeundo, consistentis, constituerunt.
Acta Consul. Crac. 11, str. 46.
59°
1509. 1694. die 5. m. Augusti, Cracoviae.
Senatus consultum de taxatione rerum merciumąue, quae contribu- tionum exigendarum gratia facta sit, moderanda.
Preria ąuinta ipso die .s. Mariae ad Niues. — Nobiles ac spectabiles dd. proconsul et consules, per schaedulas ad praetorium in negotijs ciuitatis et infrascripto emanatas, conuocati et congregati existentes? habita notitia super ciuibus et incolis, quod scilicet non vniuersi ad soluendas contribu- tiones tam publicas regni quam ciuiles taxati sint, vtpote nouiter accedentes, alii autem fortunis aucti vltra taxam antea super ijsdem constitutam, plus contribuere ex aeąuo possint, alii vero fortuna diminuti, taxae super se impositae correspondere neąueant: proinde inhaerendo ordinationibus et decretis regijs super constituenda taxa in personas non taxatas, tum mode- ratione siue auctione anterioris taxae ad proportionem facultatum cuiusuis ciuium et incolarum, nobilibus deputatis ad iudicia fisci assignatis; taxandi eiusmodi personas ac moderandi facultatem et consensum dederunt.
Acta Consul. Crac. u, str. 49.
l.»IO. 1694. die 23. m. Decembris, Cracoviae.
Senatus consultum de pueris vagis mendicantibus comprehendendis.
Feria ąuinta antę festa solennia Natiuitatis Christi Domini proxima. — Nobiles et spectabiles dd. proconsul et consules pueros vagos mendicantes sub domibus lapideis diuersis per diem subsistentes et sub noctibus, certo viuendi modo carentes; potius damnis alienis inhiantes; colligendi et inter- cipiendi, honorato Wasilowski capitaneo praetorij facultatem et commissum dederunt.
Acta Consul. Crac. 11, str. 88.
1511. i&95- die 13. m. Ianuarii, Cracoviae.
.Senatus consultum de tessera militum praesidiariorum.
Feria ąuinta antę festum s. Prischae virginis mart. — Nobiles ac spec- tabiles dd. proconsul et consules, inhaerendo antiąuiori praxi et consuetu- dini, hactenus intermissae, super dando militibus praesidiarijs ciuitatis signo militari alias hasfo, eundem morem et in posterum seruandum reassumen- dum esse et quotidie signa eiusmodi per nobiles ac spectabiles dd. procon- sules militibus indicenda concluserunt.
Acta Consul. Crac. u, str. 105.
59i
1513. iOq5- die 2. m. Martii, Cracoviae.
Senatus consultum de revenditoribus suburbanis loco ab ipsis occupato, amovendis.
Feria ąuarta post dominicam Reminiscere quadragesimalem proxima. — Nobiles et spectabiles dd. proconsul et consules, per schaedulas ad prae- torłum in negotiis ciuitatis et infrascripto emanatas, conuocati et congregati existentes, ad denuntiationem clarissimi ac spectabilis Alberti Sleszkowski medicinae doctoris, proconsulis, quod scilicet inter reuenditores milij, in no- tabili numero existentes, alij ius ciuitatis habentes sunt; alij autem suburbani, ijdemąue ciues suburbanos, iure ciuitatis non gaudentes, amoueri expetunt, declarantes pro ijsdem ex locis, quos insident, censum solitum soluere expo- nentis, obuiando praesertim licentiae ipsorum, cum in maiori numero extan- tes, victualia ad reuendendum coernentes; ciuibus eadem intercipiunt; eos- dem itaąue suburbanos a locis, quos insident, et diuenditione victualium, vt pote milij et pisorum, arcendum concluserunt et super vlteriori constitu- tione contra eiusmodi reuenditores, ius ciuitatis non habentes, schaedulas fore extradendum, declararunt.
Acta Consul. Crac. 11, str. 114
1513. 1695. die 19. m. Aprilis, Cracoviae.
Senatus consultum de cista ferrea ad asservanda deposita comparanda.
Feria tertia post dominicam Misericordiae proxima. — Nobiles ac spec- tabiles dd. proconsul et consules, per schaedulas ad praetorium in negotijs ciuitatis et infrascripto trinas emanatas conuocati et congregati existentes, prospiciendo omnimodae seąuestri officij sui consularis Cracouiensis secu- ritati, vt scilicet tam summae peccuniariae, quam alia quaeuis deposita ad idem sequestrum reponenda; non alias nisi cum scitu et consensu totius no- bilis ac spectabilis magistratus, prout ad asseruandum suscipiantur, ita et suscepta et asseruata depositarijs seu cui competierint, extradantur; cistam itaque ferro obductam, in fornice praetorij, in quo archivum cum actis pu- blicis reperitur, extantem, reponendis eiusmodi depositis ac summis pecu- niarijs idoneam et commodam , huic vsui applicandam, eius vero occlusio- nem et apertionem sub tribus distinctis seris et clauibus, quarum vna penes nobiles ac spectabiles dd. proconsules, altera penes nobiles, spectabiles d. lonheros, tertia penes nobiles notarios vrbis istius, pro tempore existentes7 seruentur, fieri debere concluserunt, omniaąue deposita et summas pecu- niarias, quae in sequestro manent repositae, ad eandem cistam ferream se- raculis vel seris distinctis firrnandam et occludendam pro asseruatione suis depositariis aut cui postea competierint, reponenda constituerunt, simulque pro reuisione cistae praedictae, vtrum scilicet in eadem quidpiam repositum
592
reperiatur, nobilem ac spectabilem Michaelem Behm consulem et lonherum vrbis istius et nobilem Paulum Niesniowski sindicum deputauerunt, ex quo eadem cista occlusa est vna sera et ąuidem maiori, a qua clauis penes 110- biles ac spectabiles dd. proconsules ex antiąuiori tempore asseruatur. Con- clusione praesenti ad praemissa mediante.
Acta Consul. Crac. ii, str. 124.
1514. 1695. die 20. m. Aprilis, Cracoviae.
Senatus consultum de cista ad servanda deposita destinata, examinanda.
Feria 4. post dominicam Misericordiae proxima. — Nobiles ac specta- biles dd. proconsul et consules, ad reuisionem cistae ferreae in fornice ar- chiui, quo acta publica asseruantur, existentis, pro asseruandis depositis, vtrum scilicet aliquid in eadem repositum sit nec ne, ex quo nobilis ac spec- tabilis d. Behm lonherus eo nomine deputatus, legalitatem aliarum occupa- tionum intulit, in locum eiusdem nobilem ac spectabilem Adamum Drużyn- ski consulem assignauerunt. Et in continenti nobilis ac spectabilis d. Andreas Belli proconsul ciuitatis, clauem a sera eidem cistae apposita, pro reclu- denda ea cista ad hanc reuisionem eidem nobili ac spectabili domino depu- tato tradidit, penes se existentem , prout semper ad dd. praesidentes cum alijs insignibus et clauibus etiam haec deferri solebat.
Pod dniem 22 kwietnia zapisana jest taka relacyja :
In residentia officij consularis Cracouiensis personaliter comparens no- bilis ac spectabilis Adam Drużynski consul, relationem deputationis suae fecit eidem officio in hunc modum. Będąc deputowany do rewizyey skrzynie żelazney na chowanie depozytów, in sequestro officij praesentis zostaiącey, naznaczone)', maiąc klucz od IMP. burmistrza sobie dany do kłotki przy teyże skrzyni będącey, schodziłem dnia onegdayszego tu do sklepu w ratu- szu będaceg-o, wespół z IMP. Pawłem Niesniowskim syndykiem miasta tego, przy IMP. pisarzu, otworzywszy tę kłotkę v skrzynie, chcąc widzieć, iesli w niey co schowanego znaiduie się, alić nic nie zastaliśmy ani znaleźli, ale próżną, szeląg tylko ieden teraznieyszey roboty znaleziony, czym znać, że takowa tamże bywała moneta chowana. Skrzynia iest porządna, żelazem obita, bez zamku, tylko skoble z wrzeciądzami albo blachami do zamykania kłotkami w kilku miejscach maiąca. Iakosz pięć kłotek bydz może. Quae relatio de praemissis facta, actis praesentibus connotatur.
Acta Consul. Crac. II, str. 125, 126.
593
1315. ióg5. die 26. m. Aprilis, Cracoviae.
Senatus consultum de diebus certis ad diiudicandas causas incarcera- torum destinandis.
Feria tertia post dominicam Iubilate proxima. — Nobiles ac spectabiles dd. proconsul et consules, per schaedulas ad praetorium in negotijs ciuitatis et infrascripto trinas emanatas, conuocati et congregati existentes; cupientes commoditati diiudicandarum causarum contra incarceratas personas interce- dentium consulere, vt scilicet et nobiles patroni pro defensione eorundem et causarum ipsis ab officio addi soliti, pro terminis paratiores fiant, eius- modi iudicandis causis criminalibus incarceratorum diem certum praefigen- dum eumąue scilicet feriam tertiam in ąualibet septimana assignandum concluserunt.
Acta Consul. Crac. II, str. 127.
1516. 1695. die 28. m. Aprilis, Cracoviae.
Senatus consultum de conscriptione civium incolarumque civitatis Cra- coviae conficienda.
Feria ąuinta antę dominicam Cantate proxima. — Nobiles ac specta- biles dd. proconsul et consules, adhaerendo instituto antiąuiori et consuetu- dini ąuotannis obseruari solitae, pro conscriptione ciuium et incolarum vrbis istius ąuartualatim, in diem primam Maij expedienda, tam e medio sui, quam subsellii scabinalis personas deputauerunt, et ąuidem ad ąuartuale Castrense nobilem ac spectabilem Marcum Antonium Federici, consulem cum nobili et honorato Dominico Meliorini scabino; ad ąuartuale Figulorum nobi- lem ac spectabilem Adamum Drużynski consulem cum nobili et honorato (s) scabino ; ad ąuartuale Lanionum nobilem ac spectabilem Ioannem Paulum Fryznekier consulem cum nobili et honorato Iosepho Pestaloci scabino, ad ąuartuale Slaucouiense nobilem et spectabilem Geor- gium Konk consulem cum nobili et honorato (s) scabino.
Acta Consul. Crac. ii, str. 128.
1517. 1695. die 2. m. Maii, Cracoviae.
Senatus consultum de civitate impertienda.
Feria secunda in crastino dominicae Cantate. — Nobiles ac spectabiles domini proconsul et consules, per schaedulas ad praetorium in negotijs ciui- tatis et infrascripto emanatas, conuocati et congregati existentes, conferendo
75
594
super concurrentibus ad ius ciuitatis admittendis et suscipiendis, insistendo anteactorum temporum conclusionibus bonoąue ordini seruando prospiciendo, in vim ordinationis praesenti conclusione constituerunt, vt scilicet quicunque ad iura ciuitatis istius admitti se et numero ciuium adscribi voluerit, cuius- uis ille sit, siue mercantilis siue opificiae conditionis, inprimis et antę omnia domos residentiales nobilium ac spectabilium dd. proconsulis et consulum adeat, idem ius sibi conferri petat, taliterąue ad iura ciuitatis innotescat concurrens, deinde ortus leg"itimi genealogiam competentem, tum super libero sui statu et non subditatu alicui personae eąuestris ordinis vel etiam literis emancipationis libertatem deducat, tandem circa susceptionem sui ad iura ciuitatis tam nobili magistratui in vim honorarij marcas, ąuantae eidem pro conditione et statu ipsius assignatae fuerint, quam pro puluere itidem quan- titatem certam assignandam, siue ipsum puluerem, tum bombardam cum reąuisitis exnunc et in instanti extradat7 tum demum iuramentum fidelitatis s. r. Maiestati obedientiaeąue nobili ac spectabili magistratui praestandae, iuxta morem et rotham in libro iuramentorum praescriptam; in facie officij praestet. Eos autem omnes et singulos taliter ad iura ciuitatis conuolantes et admitti exposcentes; schaedulis eo nomine concurrentes denominantibus extradendis, denuntiandos esse et non alias, nisi praeuijs schaedulis ius ciui- tatis concurrentibus ąuibusuis conferendum concluserunt.
Acta Consul. Crac. II, str. 131.
1518. 1 695. die 29. m. Novembris, Cracoviae.
Senatus consultum de hominibus suspectis in domos civium non reci- piendis.
Feria tertia pridie festi s. Andreae apostoli. — Nobiles ac spectabiles dd. proconsul et consules, prouidendo securitatem ciuitati ac circumferentijs ipsius ab excessibus licentiosorum hominum vagabundorum insolentium, idque ex occasione nuper interempti hominis, in suburbio extra maenia vrbis die hesterna reperti cadaueris, ad obuiandum similibus malis, publica- tionem authoritate officiorum tam castrensis quam praesentis consularis Cra- couiensis, vt scilicet ąuilibet patrum familias curiarum, domorum, lapidearum tam spiritualium, quam nobilium et ciuilium personarum cuiusuis iurisdictio- nis, non audeant homines suspectos, vagabundos; sine seruitio extantes; fouere vel ad pernoctandum suscipere, imo vt ąuilibet eiusmodi suspectas personas cuiuis officio propriae iurisdictionis deferat, sub paena simili, qua suspectus alicuius criminis conuictus affici deberet, etiam contra receptatores magistra- tibus non deferentes, per officium competens exequenda; faciendam conclu- serunt, conferentiamque cum magnifico domino vexillifero palatinatus et vice- capitaneo Cracouiensi super eadem publicatione praemittendam censuerunt.
Acta Consul. Crac. II, str. 191.
595
1310. ióc)5- die 29. m. Novembris, Cracoviae.
Senatus consultum de ratione exigendae contributionis, quae »capitalis« dicebatur.
Feria tertia pridie festi s. Andreae apostoli. — Nobiles ac spectabiles dd. proconsul et consules ad petitum nobilium exactorum contributionis ca- pitalis secundae rathae, super modo exigendae eiusdem contributionis infor- mationem sibi dari postulantium, considerantes, quod lex publica constitu- tionis regni anni 1673 circa eiusmodi contributionem capitalem in conuentu regni generali sancitam, magistratibus ciuitatum moderationem, ąuatenus nimirum opulentiores plus in soluenda eiusmodi contributione et pauperiores minus contribuant, facere iniunxit: proinde satisfaciendum esse eiusmodi legi et conscribendum regestrum hominum ditiorum; qui pro eiusmodi con- tributione pro pauperibus plus contribuere possint, taliterąue moderationem faciendam per homines artifices, vt pote aurifices, passamentarios, braxa- tores; laniones, milij reuenditores (cum iam mercatores specialiter a merca- tura, prout et ab officijs eandem contributionem soluunt), declarauerunt et omnino necessariam esse hanc moderationem censuerunt.
Acta Consul. Crac. II, str. 1 92.
1520. 1695. die 5. m. Decembris, Cracoviae.
Promulgatio senatus consulti de hominibus vagis et suspectis in urbe non tolerandis.
Actum feria secunda pridie festi s. Nicolai pontificis et confessoris. — Ad officium et acta praesentia consularia Cracouiensia personaliter veniens prouidus Martinus Witkowski, ministerialis regni generalis , in vim suae verae ac fidelis relationis recognouit; se publicationem infrascriptam ex mandato nobilis et spectabilis magistratus Cracouiensis populo ad sonum tubae congregato, in locis ad publicandum consuetis, alta, sonora, intelli- gilibiąue voce publicasse, et ad notitiam omnium deduxisse, cuius publi- cationis tenor seąuitur estąue eiusmodi: Raczcie Waszmość wiedzieć, (iż) vrzędy grodzki y radziecki krakowskie vpatruiąc bespieczenstwo pospolite, gdy się zagesczaią pod czas nocy zaboystwa, odzierania, kradzierze y inne rożne excessy, powagą swoią nakazuią, aby każdy gospodarz w dworach, kamienicach y domach duchownych, szlacheckich, mieyskich y wszelkiey iurisdictiey, tak w mieście iako y po przedmieściach, osób loznych, podey- zranych, bez służby zostaiących, niewazyli się przyimować, przechowywać, noclegowac, owszem o takowych podeyrzanych ludziach y niepewnych, aby każdy dawał znać do vrzędow y iurisdykcyey nalezytey ; a któryby gospo- darz przeciwko teraznieyszemu zakazowi ważył sie niepewnych ludzi loznych, bez służby zostaiących przechowywać, y o nich nie vwiadomiał, takowy
50
każdy przeświadczony karąn będzie przez vrzędy iurisdykcyey sobie nale- zytey równo iako y podeyrzany o występek iaki, doniesiony y przekonany. De quo hanc suam fidelem fecit relationem.
Acta Consul. Crac. 48, str. 264.
1321. iógó. die 23. m. Februarii, Cracoviae.
Senatus consultum de pulvere nitrato in tabernis institorum inqui- rendo.
Feria ąuinta antę festum s. Matthiae apostoli. — Nobiles ac specta- biles dd. proconsul et consules, prospiciendo et consulendo publicae secu- ritati vrbis istius, necessariam esse reuisionem pulueris nitrati in locis et institis, in ąuibus venditur, censuerunt, ad eamąue peragendam nobilem Alexandrum Kielarowicz, viceaduocatum vrbis istius cum honorato Wasi- low.ski capitaneo praetorii deputauerunt.
Acta Consul. Crac. 11, str. 222.
1522. 1696. die 2. m. Martii, Cracoviae.
Senatus consultum de munere clavigerorum portarum urbis per certum tempus diligenter obeundo.
Feria sexta antę dominicam Quinquagesimam proxima. — Nobiles ac spectabiles dd. proconsul et consules, conferendo ex parte clavigerorum vrbis istius, ex quo ciues hocce officio fungentes, vix aliquot septimanarum spatio claues ad portas aperiendas et occludendas deferentes, ab eadem functione mox libertatem petere solent, taliterque saepius permutando alia- rum personarum assumendarum nobili magistratui molestum negotium obue- nit : proinde in posterum gerendi eiusmodi officij certum tempus assignan- dum, vt quilibet ciuium ad hoc officium obeundum electus, illud per integrum trimestre administret clauesque tam ad aperiendas quam occludendas seras portarum vrbis istius singulis diebus deferat totoque trium mensium spatio hocce officium clauigeratus administret, constituerunt et vnanimibus votis ad obseruandum concluserunt.
Acta Consul. Crac. u, str. 225.
597
1523. iógó. die 18. m. Maii, Cracoviae.
Senatus consultum, quo alius locus ad pulverem nitratum divenden- dum designatur.
Feria sexta antę dominicam Cantate proxima. — Nobiles ac spectabiles dd. proconsul et consules, audita relatione nobilium ac spectabilium dd. de- putatorum visionis loci pro diuenditione pulueris nitrati, simuląue prouidendo omnimodam securitatem publicam vrbis istius ad auertendum omne pericu- lum, quod plerumąue ex occasione eiusmodi pulueris obuenire solet, locum diuendendo eiusmodi pulueri nitrato maxime commodum intra muros vrbis istius portae s. Floriani, a parte dextra e ciuitate eundo, per eosdem no- biles et spectabiles dd. deputatos adinuentum, omnibus venditoribus eius- modi pulueris, ita videlicet; vt ibidem intra muros dictae portae s. Floriani in loco seu area penes muros, ad suburbium prospectum habentes, institas ligneas proprio sumptu sibi aedificari et construi faciant; assignandum con- cluserunt et conuocandis venditoribus praefatis intimandum declarauerunt.
Acta Consul. Crac. n, str. 238.
lister
SPROSTOWANIA.
|
Str. |
wiersz |
zamiast |
winno być |
|||
|
4 |
6 |
z |
dołu |
incisori, |
incisore, |
|
|
16 |
5 |
z |
góry |
necesse. Neqne |
necesse: neque, |
|
|
16 |
10 |
z |
góry |
lapidi fragili aliaque |
lapide fragili alioque, |
|
|
21 |
8 |
z |
dołu |
poculentorum |
potulentorum, |
|
|
23 |
17 |
z |
dołu |
in ripis |
in ripa, |
|
|
29 |
7 |
z |
góry |
elegant |
e lig ant,' |
|
|
32 |
9 |
z |
dołu |
Lomzinensem |
Lomzensem, |
|
|
34 |
16 |
z |
góry |
Cracouiensibus |
Cracoviensibus, |
|
|
45 |
19 |
z |
góry |
censebitur. Tum |
censebitur 7 tum. |
|
|
62 |
2 |
z |
góry |
rippa |
ripa, |
|
|
65 |
15 |
z |
dołu |
sibi |
ipsi, |
|
|
67 |
18 |
z |
dołu |
irrep 1 -es ser u n t |
irrepserunt, |
|
|
72 |
4 |
z |
góry |
bo |
co, |
|
|
81 |
9 |
z |
góry |
która |
ktorc(, |
|
|
92 |
13 |
z |
dołu |
885. die Z5 |
8 55- l6°5- die l5> |
|
|
113 |
2 |
z |
góry |
rippa |
ripa, |
|
|
"5 |
16 |
z |
góry |
numerantur. Cuapropter |
numerantur: quapropter. |
|
|
116 |
22 |
z |
góry |
reuerendorm |
reuerendorum, |
|
|
117 |
9 |
z |
góry |
praedictore |
praedicatore, |
|
|
120 |
15 |
z |
dołu |
prohibitorum. Per |
prohibitorum, per, |
|
|
121 |
18 |
z |
dołu |
declararandam |
declarandam, |
|
|
138 |
7 |
z |
dołu |
guatuor floreni |
quatuor floreni (s), |
|
|
139 |
4 |
z |
dołu |
eruut |
erunt, |
|
|
140 |
3 |
z |
góry |
qui |
guae, |
|
|
H5 |
12 |
z |
dołu |
candem |
eandem, |
|
|
156 |
3 |
z |
góry |
et proconsulem |
et inter proconsulem, |
|
|
157 |
11 |
z |
dołu |
deputatis |
deputatos, |
|
|
157 |
1 1 |
z |
dołu |
Cracouiensem |
Cracouiensem (s), |
|
|
165 |
3 |
z |
góry |
ad |
ac, |
|
|
181 |
19 |
z |
góry |
negacio |
negocio, |
|
|
188 |
15 |
z |
góry |
coynpetanti |
cofnpetefiti, |
|
|
190 |
17 |
z |
dołu |
rippa |
ripa, |
|
|
198 |
7 |
z |
góry |
bumbardae |
bombardae, |
|
|
199 |
3 |
z |
góry |
perceptione |
percipiendis, |
|
|
199 |
H |
z |
dołu |
exactique |
exactaque, |
|
|
200 |
15 |
z |
góry |
zmanimibus |
vnanimibus (votis), |
|
|
201 |
8 |
z |
góry |
suo |
ipsius, |
|
|
202 |
1 |
z |
góry |
antiquibus |
antiquis, |
|
|
205 |
5 |
z |
góry |
prius ea de |
prius ea, (quae) de, |
|
|
209 |
10 |
z |
góry |
coerceenda |
coercenda, |
|
|
215 |
10 |
z |
góry |
•ooluerit |
voluerint, |
|
|
220 |
2 |
z |
góry |
de pretio mercium statera maiori pon- derandarum |
de pretio ponderationis mercium tera maiori, |
sta |
BRIGHAM YOUNG UNIVERSITY
1197 22174 2486
Str. 223 223 224 224 266 269 269 271 284 284 297
310 310
317 324 337 338 342 357 358
379 380
38i 388
39° 393 399
4i5 418
424 43Q 478 496 496
507 508
515
5>9
528
530 542 549 55i
573 578 579 58i 582
584 587
wiersz zamiast winno być
2 z góry eosdem easdetn, 16" z dołu, po wyrazach de officialibus, należy dodać civilibus, 24 z góry etlegitime et legitime,
z dołu proxima proximo,
z dołu ipsorum suos, z dołu, po wyrazie postcuriali, należy dodać dieto,
z dołu lature (?) latiore,
nałożne na lozne,
citatis citati,
llbertate liber ta te,
floreni florenos,
sibi ipsi,
14 z dołu, po wyrazach ten co więcey ma, widocznie opuszczone zostały wyrazy -więcey na,
3 z góry perseuerent perseverent,
15 z góry in praetorio in praetorium, 12 z dołu quinque quinquaginta, 20 z góry exigant exigat,
3 z góry permittant permittat,
4 H 23 17
7
4
1
20
z góry z dołu z dołu z góry 2 z góry
18 z 22 z
5 i 1
7
/
1
16
11
21
5
4
16
15
16
10
14
9
9
4
H
1 1
6
7
dołu góry
7 z góry dołu góry góry dołu dołu góry dołu dołu góry dołu
góry góry dołu góry dołu dołu dołu góry góry góry dołu dołu
z dołu z dołu z dołu z góry z góry z góry 14 z góry
12
4 11
9
14
3
responis
Csimiriae
Kran z
Kranz
Krauz
Kranz
że zdrowego
indicandae
aduocatum
declaratorio, electo
zasiadcć ma
paesenti
reficiant
alant
panie vchoway
habeat. Inde est
praesidentum
praesidentum
civitatem
w miasto
ciuibus
intellibiliqne
C7t'iertnic
excessum
mercatores, winno być
restituant
kamieniczna
domni
estitit
adigant
ferant
adigant
responsis, Casimiriae, Krauz, Krauz, Krauz, Krauz,
że (ze) zdrowego, iudicandae, advocatum, declaratorio electo, zasiadać ma, praesenti, reficiat, alat,
Panie vchoway, habeat: inde est, praesidentium, praesidentium, in civitatem, to miasto, civibus,
intelligibilique, cwiertnie, excessuum, prawdopodobnie mechanici lub opifices , gdyż merca- tores byli już wyżej ^wspomniani, restituat, kamieniczne, domini, extitit, adigat, ferat, adigat.