Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji Vidinskog sandžaka XV i XVI veka

Slavoljub Gacovič

♦

Etimologija Slovenskih osnova u ojkonimiji

Vidinskog sandžaka XV i XVI veka

♦

Izdavač:

Matična biblioteka

"Svetozar Markovič", Zaječar

♦

Za izdavača:

Borivoje Dordevič

♦

Recenzenti:

dr Nedelj ko Bogdanovič

Stevan Veljkovič

♦

Lektor:

Miroslava Stojanova

♦

Tehnička obrada:

Milan Durovič

♦

Korice:

Milan Durovič

♦

Stampa:

Štamparija "Kairos", Zaječar

♦

Tiraž:

200 primeraka

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 1

Slavoljub Gacovič

ETIMOLOGIJA SLOVENSKIH OSNOVA

U OJKONIMIJI
VIDINSKOG SANDŽAKA XV I XVI VEKA

MB "Svetozar Markovič", Zaječar
1997.

Slavoljub Gacovič

SADRZAJ

IZ RECENZIJE 3

SKRAČENICE U TEKSTU 7

SKRAČENICE KORIŠČENIH IZVORA I LITERATURE 9

PREDGOVOR 14

ZAHVALE 15

UVODNE NAPOMENE 17

ADMINISTRATIVNO UREDENJE VIDINSKOG SANDŽAKA 33

METODOLOGIJA RADA 35

TEŠKOČE PRILIKOM ETIMOLOŠKIH PROUČAVANJA 38

SUFIKSALNA TVORBA OJKONIMA 42

SLOVENSKA LIČNA I PORODIČNA IMENA

U OSNOVI OJKONIMA 47

OJKONIMI SLOVENSKIH OSNOVA 50

OJKONIMI NEPOZNATOG POREKLA 139

ISPRAVKE I DOPUNE KNJIŽI

"ETIMOLOGIJA NESLOVENSKIH OSNOVA..." 142

SUFIKSI IZ KNJIGE

"ETIMOLOGIJA NESLOVENSKIH OSNOVA" 157

ZAKLJUČAK 161

ZUSAMMENFASSUNG 162

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 3

IZ RECENZIJE

Slavo ljub Gacovič poduhvatio se posla koji u našoj jezičkoj
nauči nisu uradili znaniji i pozvaniji, a teško da če ga se u dogledno
vreme latiti iole kompetentniji.

On je preuzeo zadatak da otkriva etimologije ojkonima, tj.
naziva naseljenih mesta s područja Vidinskog sandžaka, i to iz dalekih
vekova (XV i XVI) odakle raspolažemo i prvim popisima.

Etimologija inače spada u najteže i nikad sigurne poslove
jezičke nauke. U najsrečnijim slučajevima stiže se do uverenja "ne
kako je nešto nastalo, več kako bi moglo biti". Teškoče u tom poslu
vezane su s mnogo razloga i uzroka i težina je proporcionalno
srazmerna s protokom vremena od nastanka imena do trenutka
njihovih tumačenja.

Autoru su stajale na putu i neke specijalne okolnosti:

- velika udaljenost prvih zapisa ojkonima koji se danas proučavaju;

- zapisivanje na način i u tradiciji pisara kojima jezik žitelja od kojih
se podaci zapisuju nije maternji, a pismo ne pripada ni jednom narodu
koji bi mogao biti tvoritelj zapisanih naziva;

- nastajanje ojkonima u razdobljima iz kojih nema nikakvih zapisa, a
potom njihova nepoznata istorija do trenutka zapisa i umnogome
nepovezana od vremena zapisivanja do danas;

- smešana ojkonimija nastala od više naroda koji su jedni s drugima
prethodili, jedni pored drugih živeli, ili jedni drugima stvarali
simbiozu, a nisu medusobno ni genetski ni tipološki srodni;

- istorija jezika koji su učestvovali u stvaranju ojkonimije, uzetih
ponaosob, i u interferenciji;

- prekid kontinuiteta kod mnogih nekada registrovanih mesta i
njihovih imena;

- u mnogim slučajevima nesigurna ubikacija;

- nesigurno (višestrano mogučno) čitanje rukopisa i njihovo
prenošenje do današnjeg čitaoca.

Razume se, u ovakvim slučajevima nedovoljna je samo jedna
nauka, ma kako razvijena bila, pa uz sve navedene teškoče stoji i
ograničenje da jedan čovek ma kako obrazovan i pronicljiv ne može
znati sve što je za ovako kompleksne zadatke potrebno.

4 Slavoljub Gacovič

Svega toga, dakako, svestan je i naš autor, i - moglo bi se reči -
pristupio je zagonetkama skrivenim u jeziku i prikrivenim naslagama
vremena (i svim što nosi burna istorija ovog višenacionalnog prostora)
ne samo sa rešenošču da uloži trud, vreme, trošak i znanje, več i
mnogo hrabrosti. Jer, svako je od navedenih imena mesta raskršče sa
više stranputica i nema rešenja koje bi tražilo dodatne napore ili
ukazivalo na još neki put u (ne)izvesnost...

Mislimo da nije preterano reči da ono što u ovoj knjiži imamo
na 5-6 redaka u etimološkim študijama i raspravama zaslužuje više
stranica, neretko i učešče stručnjaka iz više naučnih oblasti i
poznavalaca više stranih jezika.

Autor je uz sve ovo stvorio i dodatne teškoče odlučivši se da
sve ojkonime podeli na one sa neslovenskim i one sa slovenskim
osnovama. To, dakako, ne bi bilo moguče, niti pak beskorisno,
naprotiv. Ali to komplikuje istraživanje materije koja očigledno nije u
životu strogo razlučena. Iduči u dubinu vekova zgušnjava se pogled na
hronologiju supstrata i adstrata i sve teže se (bez pouzdanih podataka)
meri kada nešto pripada zajedničkom, praistorijskom jezičnom stanju,
a kada zasebnim jezicima u kojima onda ono što se moglo razviti iz
iste osnove postaje "strana" reč, pozajmljenica, pa potom odomačena
(domača) reč...

Zbog svega ovoga, kako to najčešče biva u etimologiji koja lici
na daleko nebo s jedva prozirnim maglinama, mnoge etimologije kao i
u drugih naučnika više su ili manje sigurne, jače ili slabije obrazložene
pretpostavke, što nikako nije zamerka autoru...

Uz sva navedena razmišljanja mi knjigu Slavoljuba Gacoviča, s
radnim naslovom "Etimologija slovenskih osnova u toponimiji
Vidinskog sandžaka XV i XVI veka" preporučujemo za objavljivanje,
uvereni da je ona svojim predmetom istraživanja, prihvatljivim
rešenjima, jednako kao i onim manje sigurnim, i otvaranjem pitanja na
putu ka drugačijim odgonetima podsticanja proučavanja prošlosti,
korisna nauči i zanimljiva čitaocima. Koliko i sami toponimi
(ojkonimi) zanimljiva su i rešenja koja autor daje, trudeči se da u
svakom konkretnom slučaju otkrije osnovu toponima, prepoznajuči
najčešče u njoj lična imena, nazive za bilje, neki od kvaliteta tla ili
kakvu drugu prirodnu okolnost koja bi mogla poslužiti kao motivacija
nastajanju imena. Tako posredno dolazimo i do podataka o imenima

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 5

koja su na ovom tlu egzistirala i u dobrom broju se več izgubila iz
upotrebe. Pored osnova, autor je nastojao da, uz zaista velike teškoče
koje donosi starina tekstova i sve što ih je pratilo do vremena analize,
otkrije i formante (sufikse) i puteve tvorbe ojkonima. Zbog toga se
pojačava i operativna vrednost knjige - ona može služiti daljini
istraživanjima. Buduči da autorovo obrazovanje stoji izvan okvira
jezičke nauke, ta okolnost iskoriščena je da se u mnogim slučajevima
osmotri teren za koji se veže toponim, pa je u velikom broju toponima
potvrdena ili odgonetnuta ubikacija. Razume se, po negde je ona samo
predložena ili naglašena kao mogučnost, jednako korisna kao i
ubikacija koja se smatra sigurnom. Najzad, ovu knjigu treba smatrati
komplementarnom s knjigom istog autora u kojoj se tumače ojkonimi
s neslovenskim osnovama i tek zajedno one govore o rezultatu
autorovih napora...

U Nišu, 4. juna 1996. Recenzent,

Prof. dr Nedeljko Bogdanovič

Ovim radom autor Slavoljub Gacovič završava svoj
dugogodišnji rad na proučavanju etimologije ojkonima Vidinskog
sandžaka. Sa prvom knjigom "Etimologija neslovenskih osnova",
knjiga "Etimologija slovenskih osnova Vidinskog sandžaka XV i XVI
veka" čine neophodnu celinu ojkonimije severozapadne Bugarske i
istočne Srbije navedenog perioda.

Uloživši veliku upornost, rad i znanje, autor je znalački, i uz
obilato koriščenje i navodenje literature, uspeo da nam pruži znatno
poptuniju sliku o nastanku i poreklu naziva naseljenih i drugih
fiskalnih objekata predmetne teritorije koji imaju slovensku osnovu.
Mnogim toponimima, naizgled veoma jasnim za razumevanje čak i od
laika, autor svojim razrešenjima otkriva sasvim druge osnove, cesto
iznenadujuče i nepredvidive. Ako je u nekim svojim tumačenjima i,
eventualno, pogrešio, značajno je daje ova problematika "načeta" i da
če se ovim verovatno pokrenuti kritička polemika koja može j oš više
da doprinese razjašnjavanju pojedinih ojkonima. Bez takve smelosti i
velikog truda ovog autora to još zadugo ne bi bilo pokrenuto...

Slavoljub Gacovič

UZaječaru,19.julal996.

Recenzent,
Stevan Veljkovič

SKRACENICE U TEKSTU

augm. = augmentativ

br. = broj

bug. = bugarski

v. = vidi

vi. = vlaški

vlat. = vulgarnolatinski

gen. = genitiv

germ. = germanski

got. = gotski

grč. = grčki

dalmatorom. =

dalmatoromanski
dem. = deminutiv
dr. = drugi
etn. = etnonim
etrušč. - umbr. = etruščansko

umbrijski
zoon. = zoonim
ie.= indoevropski
ilir. = ilirski
ilir. - trač. = iliro-trački
imen. = imenica
ital. = italijanski
itd. = i tako dalje
kalend. = kalendarski
kelt. = keltski
kelt. - ilir. = keltsko-ilirski
klat. = klasičnolatinski
lat. = latinski
l.i. = lično ime
litv. = litvanski

m. = masculinum
mad. = madarski
metaf . = metaforički
mlet. = mletački
nem. = nemački
nep. = nepoznati
ojk = ojkonim
ornit. = ornitološki
osn. = osnova
pl. = plural
pogl. = poglavlje
polj. = poljski
por. = poreklo
praslov. = praslo venski
pred. = predlog
predlat. = predlatinski
prež. = prezime
pref . = prefiks
prid. = pridev
pril. = prilog
prisv. = prisvojni
prot. = protonički
rom. = romanski
rum. = rumunski
rus. = ruski
s. = selo

sveslov. = sveslovenski
slov. = slovenski
srgrč. = srednjegrčki
srlat. = srednjelatinski
srp. = srpski

Slavoljub Gacovič

stvnem. = staroviskoko

nemački
stiran. = staroiranski
stlitv. = starolitvanski
stmak. = staromakedonski
str. = strana
stslov. = staroslo venski
stsrp. = starosrpski
stcslov. =

starocrkvenoslovenski
suf. = sufiks
sh. = srpskohrvatski
tzv. = takozvani
tj. = to jest
top. = toponim
trač. = trački
trač. - dač. = trako-dački
trač. - ilir. = trako-ilirski
tur. = turški

ukr. = ukrajinski
upor. = uporedi
f . = femininum
fig. = figurativno
fit. = fitonim
hidr. = hidronim
hibr.- komp. = hibridni

kompozit
c slov. = crkvenoslovenski
češ. = češki
+ = više
(?) = nepoznata oblast, nahija

ili samo pod znakom

pitanja
x = puta (znak množenja)
% = procenat
> = u
< = od

9 Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka

SKRAČENICE KORIŠČENIH
IZVORA I LITERATURE

BHBC /L EoflHHH-JTyicaH, Bh/hih h bhahhckhht caH/pKaK npe3

15-16. BeK, Co^hh 1957.

HBH X H3BopH 3a E-hJirapcKaTa Hcropna X, Co<j)Ha 1964.

HBH XIII .. H3BopH 3a B-bJirapcKaTa ncTopna XIII, Co(j)Ha 1966.

Miscellanea 2, 1466 ,ZL Bojarain, OparMeHra 36HpHor nonnca H3

1466. rofljme, Meiuovita gral)a. (Miscellanea) kh,. 2,
HcTopHJCKH HHCTHTyT, Epal)a, kh>. 11, Eeorpa/i 1973.

Miscellanea 2, 1478 - 81 /L BojaHHli, OparMeHTH onuiHpHor

nonnca BH^HHCKor caHflacaica H3 1478-81, MeniOBHTa
rpal)a (Miscellanea) kh>. 2, HcropHJCKH HHCTHTyT,
rpal)a, kh,. 11, Beorpafl 1973.

AK M. Tomhh, AHTponoHHMHJa KapameBaua II. IIoce6aH

OTHCaK H3 36opHHKa 3a (J)HJ10JIOrHJy H JIHHrBHCTHKy

XVII/1, Hobh Ca« 1974.

AP B. HHKeTHh, AflMHHHCTpaTHBHH peHHHK MecTa

KpanjeBHHe JyrocjiaBHj'e, Eeorpa/i 1931.
AS I-III A. Holder, Alt-celtischer Sprachschatz I-III, Leipzig

1896-1914.
BEO Bji. EeoprneB, Etnrapcica eraMOJiornja h OHOMacTHKa,

Co^na 1960.
EHO I O. 3jipqjeBHh, CpeA&H bck h nepnofl Typcice BJia/iaBHHe,

Bop h OKOJiHHa, kh,. I, Eop 1973.
BHJ I Bn3aHTHJCKH H3BopH 3a HeropHJy Hapo/ia JyrocjiaBHj'e,

tom I, CAHY, IIoce6Ha H3/iaH,a, kh,. CCXLI,

Bn3aHTHJCKH HHCTHTyT, kh,. 3, Eeorpa/i 1955.
TEM 31-32. /L EojaHHh-JIyKaH, HeroTHHCKa KpaJHHa y BpeMe TypcKe

BJiaflaBHHe - Ha ocHOBy H3Bopa H3 XV h XVI BeKa, EEM

31-32,EeorpaAl969.
EEM 42 /L EojaHHn-JIyKaH, 3ajenap h Ilpm PeKa y BpeMe TypcKe

BJiaaaBHHe (XV-XVIII bck), EEM 42, Eeorpafl 1978.
E3M 32 El. Ckok, CTy/nrje H3 HJinpcKe TonoHOMacTHKe, EnacHHK

3eMajbCKor My3eja, 32, CapajeBO 1920.
EK EeorpacjjCKa KapTa pernoHa 3ajenap, Pa3Mep 1 : 175000

Slavoljub Gacovič 10

TjiacHHK CYJ\ 54. Ejiacmnc CpncKor Vneiror /],pyniTBa, kh>. 54,

Beorpafl 1883.
DAT I, II 1-2 W. Tomaschek, Die alten Thraker I, II 1-2, Wien

1893, 1894 (II 2, 69 koriščeno).
DGL V. Kiparskiy, Die gemeinslavischen Lehnworter aus dem

Germanischen, Helsinki 1934.
DNFR I. Iordan, Dictionar al numelor de familie romanesti,

Bucuresti 1983.
DOR N. A. Constantinescu, Dictionar al onomastic rominesc,

Bucuresti 1963.
DRS M. Jivkovici, Dictionar roman- sirbocroat, Timisoara

1994.

DSDAI A. Meyer, Die Sprache der alten Illyrier I, Wien 1957.

DTS D. Detschew, Die thrakischen Sprachreste, Wien 1957.

EIM Sv. Georgijevič, Etimologija imena mesta SR Srbije, Niš

1985.
EHOYOBC C. ranpBJin, ETUMOJioraja HeanoBeHCKnx ocHOBa y

oJKOHHMHJn BnflHHCKor canzracaica XV h XVI BeKa,

3ajenap 1993.
ERI-IV....P. Skok, Etimologijski rječnik hrvatskoga ili srpskoga

jezika I - IV, Zagreb, 1971-1974.
EUE G. Schramm, Eriberer und Eingesessene. Geographische

Lehnnamen als Zeugen der Geschichte Sudosteuropas im

ersten Jahr tausend n. Chr., Stuttgart 1981.
36opHHK MC M. IleuiHKaH, Hcropnjcica OHOMacTHKa Kao noMon y

eTHMOJioniKHM HCTpaacHBaitHMa, 36opHHK Marane

CpncKe 3a (j)HJiojiorHJy h jmHrBHCTHKy, kh.. XXXVII,

Hobh Caa 1994.
3KJ 1 36opHHK KoHCTaHTHHa JnpeneKa I, CAHY, O^ejterie

flpyniTBeHHx Hayxa, Beorpag 1959.
3IIIJOK 36opHHK niecTe jyrocjiOBeHCKe OHOMacTHHKe

KOH<J)epeHUHJe, CAHY, HaynHH CKynoBH, kh>. XXXVII,

Eeorpafl 1987.
ZFO St. Mladenov, Zeitschrift fur Ortsnamenforschung 3,

Munchen/Berlin, 1 927 .
HMJ HivieHHK MecTa y JyrocnaBHJH, Cnyac6eHH jihct, Beorpa^

1983.

1 1 Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka

HHH3E /L ^eueB, TpaKHJCKH Ha3BaHHa Ha Haiuu peicn, H3BecTHa

Ha Hhcthtj^t 3a EtrapcKH e3HK 3, Co<j)Ha 1954.

HCH I HcTopnja cpncKor Hapo,ga, kh>. I, Eeorpafl 1981.

IT P. Simunovič Istočnojadranska toponimija, Split 1986.

IFSLB6....I. Duridanov, Illyrische Flussnamen in Serbien, LB 6,

1963.
JEZIK S. Babic, Poznaj emo li svoj jezik, JEZIK, časopis za

kultura hrvatskog književnog jezika 5, Zagreb 1981.
KHC II H. EorflaHOBHn, Je3HK h roBop, KyjrrypHa HCTopuja

CBpjtHra, khj. II, Je3HK KyjiTypa h uHBHJiH3aHHJa, Hhui -

CBpjtHr 1987.
KC II M. T). MHjnineBHn, KHeaceBHHa Cp6nja II, Eeorpa^,

penpHHT 1985.
KyjyiIP....A. /JepoKO, Kyha y Ja6naHHHH y IIycTOJ PeuH,

36opHHKpaflOBa, KH>. IV, ETHOrpa(J)CKH HHCTHTyT, kh>. 1,

CAH, Eeorpa« 1950.
LEKSIK Leksik prezimena Socijalističke republike Hrvatske,

Zagreb 1976.

LTD 1. 1. Russu, Limba traco-dacilor, Bucuresti 1959.

LH M. Divkovič, Latinsko-hrvatski rječnik, Zagreb, reprint

izd. 1987.
MCT B. B. KopHMap, Mon^aBCKaH CTonapcKa« TepMHHOJiorHH,

KumuHen, 1989.

HHIIIKH 36opHHK H. Eor/iaHOBHri, 6p. 13, Hhui 1987.

OBYTC A. JIoMa, OcaMHaecT BeKOBa y Tpu cnoBa: tohohhm Hhui

Kao 2chbh cnoMeHHK npoiunocTH, y CBeTJiy uapcKHx

rpagoBa, npHpe/uio H. Eor^aHOBuh, Hhui 1994.
OE JLZ4.... Opča enciklopedija Jugoslovenskog leksikografskog

Zavoda, knj. 4, Zagreb 1978.
OJ 7 S. Gashia, O ubikaciji katuna Barelevbski iz

svetostefanske hrisovulje 1313-1318. godine, Onomastica

Jugoslavica VII, Zagreb 1977.
OJ 10 S. Gashia, Albansko-vlaška simbioza u svetlu

onomastike, Onom. Jugos. 10, Zagreb 1982.
OJ 10 (1982) P. Hr. Ilievski, Nekolku toponimi i hidronimi od

osnovata *alb(h)- vo Makedonija, Onomastika

Jugoslavica 10, Zagreb 1982.

Slavoljub Gacovič 12

OIT I-XI OHOMaTOJioniKH npnji03H I-XI, CAHY, O^eJteibe je3HKa

h KH>HaceBHOCTH, Ofl6op 3a OHOMacTHKy, Eeorpa/j 1979-
1990.

IIHO /JparaHa BejbKOBHn, TonoHHMH 4>HTOHHMCKor nopeicna y

THMOHKOM TOBOpy, IlpHJI03H H3 (j)HTOJIHHrBHCTHKe I,

Hm, 1996.
nOA T). JaHKOBHh, IIoflyHaBCKH /jeo o6jiacra AicBuca y VI h

noneTKOM VII BeKa, Eeorpa/i 1981.
IIpaGtrapHTe II. ,H,o6peB, IIpaGtJirapHTe, 1991.
REW I-III... M. Vasmer, Russisches etymologisches Worterbuch I-II,

Heidelberg 1950-1958, Voli. I-III.
PenHHK CAHY PenHHK cpncKOxpBaTCKor h HapoflHor je3HKa, CAHY,

HHCTHTyT 3a cpncKOxpBaTCKH je3HK, kh>. I-XIII, Eeorpaa

1959-1988.

PeHHHK CKJ 6 PeHHHK CpnCKOXpBaTCKOr KH.H)KeBHOr je3HKa, KH>. 6,

Hobh Caa - 3arpe6 1969.
PenHHK U,CJIOB...CaBa IleTKOBHn, Pchhhk upicBeHOCJiOBeHCKora

je3HKa, CpeMCKH KapjiOBnn 1935.
PhB^hII M. rpKOBHh, PenHHK HMeHa EaitCKor, flenaHCKor n

IIpH3peHCKor BJiacTenHHCTBa y XIV BeKy, Eeorpa/i 1986.
Rječnik JAZU Riječnik hrvatskoga ili srpskoga jezika, JAZU, svezak

1-96, Zagreb 1881-1976.
CJ\3 XXXII M. MapKOBHh, Pchhhk HapoAnor roBopa y Ilpiroj PenH,

CpnCKH flHJajieKTOHOUIKH 36opHfflC, kh>. XXXII, CAHY,

Beorpafl 1986.
C/UICH I-II .X.M. TynHKOB, CnoBapb /rpeBHopyccKHXb jihhhbki.

coGcTBeHHbDCb HMeirb I-II, CaHKTneTep6yprb 1903.
CE3 LV 29. . . CpncKH eTHorpa<j)CKH 36opHHK LV, 29, Eeorpa/i 1940.
SZSAUN.... M. Vasmer, Schriften zur slavischer Altertumskunde und

Namenkund I-II, Berlin 1971.
CHHCCJIH..M. MopouiKHHt CnaBaHCKHH hmchocjiobtj hjih

C06paHHe CJIOBAHCKIKt JlHHHHbIX HMeiTb Bt

ajK^aBHTHOMt nopazrbK, CaHKTneTep6yprb 1868.

S K Supetarski kartular, Zagreb MCMLII.

SOI J. Svoboda, Staročeska osobni imena a naše prijmeni,

Praha 1964.

13 Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka

CpncKH pjeHHHK...B. CTe<|>aHOBHh-Kapa/pKHli, CpncKH Pjchhhk, Ben

1852.
CC3HH JIj. CTOJaHOBHh, CTapn cpncKH 3anucH h Ha-mncn I- VI,

Beorpafl 1902-1926, penpuHT 1982-1988.
CCC CTonapcTBO cpe/utOBeicoBHe Cp6nje, CAHY, IToce6Ha

H3flaita, kh>. DXII, Oflejteite Me/nmHHCKHx HayKa, kh>.

30, Beorpaa 1978.

THMOK M. CTaHOjeBHh, Thmok, Beorpafl 1940.

CIL Corpus inscriptionum latinorum

U,HL[yHr H. EorvjaHOBiili, U,ap h ijapcKO y HapoflHOM roBopy, Y

CBeTJiy L(apcKHx rpa^OBa, Hhui 1994.
U,P U,pHa Peica, AHTponoreorpa(j)CKa rpa^a H3

3aocTaBniTHHe MapuHKa CTaHOJeBHlia, IIpHpeAHO

JLy6Hiua PaJKOBHli, 3ajenap 1975.

PREDGOVOR

Prostor Vidinskog sandžaka od vajkada pripada kolevci
srednjobalkanskih plemena. Talasi svih značaj nijih kulturnih i
civilizacijskih tekovina nisu ga mimoišli. Na ovom prostoru bili su
mnogobrojni raskoli vera i uopšte civilizacija, sudari i preklapanja
različitih kultura i etnosa. Čovekova prisutnost je duboko ukorenjena
od kulture Lepenskog Vira, a odrazi svih navedenih zbivanja sadržani
su i u ojkonimiji Vidinskog sandžaka XV i XVI veka.

U ovom mnoštvu zabeleženih imena naseobina,
predindoevropskih, indoevropskih i dr., koja nam najneposrednije
govore o prohujalim vekovima i o vremenskim vertikalama u kojima
su propadala carstva i kraljevstva, kao i naselja i njihova imena,
prepoznajemo fragmente jezika nestalih naroda, o kojima smo govorili
u knjiži "Etimologija neslovenskih osnova u ojkonimiji Vidinskog
sandžaka XV i XVI veka". U knjiži, koja je pred Vama, pod naslovom
"Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji Vidinskog sandžaka XV
i XVI veka" pored sadržaja i uobičajenih poglavij a - "Skračenice u
tekstu", "Skračenice koriščenih izvora i literature", "Predgovora",
"Zahvala" ima i poglavlje "Uvodnih napomena" gde smo pokušali
objediniti zaključke obeju navedenih knjiga, odnosno, pokušali smo
obrazložiti sve premise obeju knjiga s obiljem materijala, što u tekstu,

Slavoljub Gacovič 14

a što u napomenama, iz drugih izvora i objavljene literature. Slede
poglavlja "Administrativno uredenje Vidinskog sandžaka",
"Metodologija rada", "Teškoče prilikom etimoloških proučavanja",
"Sufiksalna tvorba ojkonima" i "Slovenska lična i porodična imena u
osnovi ojkonima Vidinskog sandžaka XV i XVI veka". Zatim
poglavlja "Ojkonimi Slovenske osnove" i "Ojkonimi s osnovama
nepoznatog porekla", a nakon ovoga je u skračenoj verziji na
nemačkom prikazano poglavlje "Umesto zaključka" i "Priloži" gde
smo dali "Ispravke i dopune knjiži 'Etimologija neslovenskih osnova
u ojkonimiji Vidinskog sandžaka XV i XVI veka'", "Sufiksi iz knjige
'Etimologija neslovenskih osnova...'" i "Registar ojkonima".

ZAHVALE

Nesebičnom i svakovrsnom pomoči zadužili su me, osobito,
recenzenti prof. dr Nedeljko Bogdanovič i Stevan Veljkovič, nadasve
korisnim primedbama prilikom razmatranja študije. Takode su me
zadužili, akademik Pavle Ivič, dr Mitar Pešikan i prof. dr. Aleksandar
Loma, dragocenim primedbama koje su stavili na tekst prilikom
iščitavanja, i u pisanoj formi, te lektor. Posebno zahvaljujem Milanu
Duroviču na tehničkoj pripremi za štampu i radnicima štamparije
"Kairos"u Zaječaru. Izražavam najtopliju zahvalnost radnicima
Skupštine opštine Zaječar, Nenadu Stefanoviču, Arandelu
Čebukoviču i Zoranu Stojanoviču na materijalnoj i svakoj drugoj
pomoči, kolektivu Matične biblioteke "Svetozar Markovič" u Zaječaru
za razumevanje i podršku, kao i svima ostalima koji su doprineli da
ovaj rad ugleda svetlost dana.

Na kraju, zahvaljujem svojoj supruzi Darinki za svakovrsnu
pomoč, nesebičnu strpljivost i moralnu podršku da istrajem u ovom
radu.

Autor predaje ovaj rad čitaocima i nada se da če biti na sveopštu
korist naroda.

U Zaječaru, 1. aprila 1996. Autor

15 Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka
UVODNE NAPOMENE

Usled mnogih okolnosti bili smo prinudeni obraditi i
obelodaniti celokupan materij al turških popisnih deftera u dve zasebne
študije. Prva je "Etimologija neslovenskih osnova u ojkonimiji
Vidinskog sandžaka XV i XVI veka" u kojoj smo obradili 367
ojkonima, a druga je "Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji
Vidinskog sandžaka XV i XVI veka" u kojoj smo obradili 740
ojkonima.

Kako bismo nadomestili celovitost obeju navedenih študija,
pokušačemo ovde dati siže kako se o vlastitoj prošlosti ne bi
raspravljalo afektivno i površno, več razborito i argumentovano.

U nazivima mnoštva ojkonima čuvaju se drevna (predindo-
evropska) indoevropska, paleobalkanska, latinska, grčka, vlaška
(rumunska), slovenska, madarska, turška i druga imena koja su
prepoznatljiva i kao fragmenti jezika nestalih naroda.

Kako bismo potvrdili naše premise do kojih smo došli u obe
navedene študije, mi čemo ih ovde navesti uz obilje materijala iz
drugih nama poznatih izvora koji če ih, nadamo se, još bolje
obrazložiti i potvrditi.

Počnimo, dakle, od antičkih vremena kada su na ovom prostoru,
kojim čemo se baviti, živela starobalkanska plemena, medu kojima
Dardanci, Tribali, Mezi, Besi, Serdi, Kavi, Remi, Timahi, Pikenzi,
Trikornenzi, Skordisci, Celegeri, Dako-Geti, Iliri i druga manje
poznata plemena.

Ona su u vreme Tiberijevog dolaska na vlast, oko 14. godine
n.e. ušla u sastav novoosnovane provincije Gornje Mezije (Moesia
Superior) koja je obuhvatala prostor od reke Cibrice na istoku do reke
Morave na zapadu, a od Dunava na severu do linije koja je išla južno
od Skoplja. Dakle, na prostoru gde je nepunih četrnaest vekova
kasnije od Turaka - Osmanlija formirano više teritorij alnih jedinica
medu kojima i Vidinski sandžak.

Pre nego što obratimo pažnju vremenu "mračnog" srednjeg
veka i turških osvajanja, vratimo se na kratko u vreme rimske
dominacije prosperiteta kada je započela gradnja dobrih puteva i
kastela na dunavskom limesu i u unutračnjosti za što bolju odbranu
50-80-tih godina n.e. od raznorodnih varvarskih plemena, Gota

Slavoljub Gacovič 16

(Ostrogota i Vizigota), Karpa, Sarmata, Roksolana, Tajfala,
Greutunga, Herula, Gepida, Vandala, Astinga, Pevka, Borana,
Bastarna i drugih koja su tek sredinom III veka n.e. započela ozbiljnija
naseljavanja srednjih i istočnobalkanskih provincija rimske imperije.
To je vreme povlačenja rimske legije iz provincije Dakije, a sa njima i
gornjeg sloja romanizovanih Dačana, odnosno Dako-Geta.

Stiču se, dakle, na prostoru kasnije formiranog Vidinskog
sandžaka, mnoga plemena i narodi o kojima svedoči mnoštvo
objavljenog onomastičkog materijala 1 iz Arčara (Ratiaria), Bele

1 U natpisu iz Bononie stoji uz ime Amme nationis utrisque Dardaniae.
Vaqlja reči da l.i. Ammia nije retko u Makedoniji, a posvedočeno je i u
Delfima kao 'Aftfila, to jivot, 'Ilivpd, Lično ime Andia (okolina Niša) i
Andio (Remesiana = Bela Palanka) posvedočena su samo na teritoriji
Dardanije i ilirskog su porekla u vezi sa imenom Andes, -ntis zabeleženo u
Dalmaciji. Od istog je korena i ime božanstva Andinus iz Kačanika (CIL III,
8184) koje je domače, dardansko. U okolini Niša je zabeleženo i l.i. Annus i
Atta (Niš, CIL III, 8249). M6scy smatra da su svi nosioci ovog imena pre
Marka Aurelija, bili kelti. Medutim, jedan nosilac imena Atta je Azal, a
trojica su sa teritorije Eraviska, pa im je prema tome okolina ilirska. Veoma
poznata i rasprostranjena tračka imena su Avkoimopiq (okolina Niša),
Auluzon (Remesina) i Bithus (okolina Niša i Timacum Minus), dok Celsus
(Timacum Minus) može biti i tračko i ilirsko ime. Naime, Mateesku
identifikuje Celsus, Keiooq sa Kep^oq, Cerzus i navodi mnoge primere iz
Trakije, poput Kekoov (x 4), Kekoaq i Kekooq. Valja uporediti Dines Celsi
iz kosmajskih oblasti i Kekoivoq iz sofijske oblasti. Vlahov smatra ova
imena tračkim, dok Vulič ne vidi razlog da su ova imena isključivo tračka, te
navodi u srednjodalmatskom području l.i. Celso Statica Bubantis liberta, a u
južnom Noricum-u, nedaleko od Zidanog Mosta, srečemo Celsilla Maximi,
što je dovoljno da ova imena mogu biti i ilirskog porekla. Tračka imena bi
mogla biti Dinentilla f. (Timacum Minus) s lat. suf. izvedeno od poznatog
tračkog imena Dines, -ntis, koje je posvedočeno i u Moesiae Superior.
Nadalje, Dolens i Doles (Remesiana), kao i Dizo, -onis (Naisso i okolina
Naiss-a, CIL VI, 32937) poput l.i. Dizas koja su tračka po Detschew-u. Kod
Tračana i kod Kelta se javlja l.i. Cocaius (Naissus, CIL III, 155), koje prema
Detschew-u prošireno l.i. Coca, a medu najobičnija ilirska imena spadaju
Dasius (okolina Naissus-a.) i Dassius (Remesiana i Timacum Minus). Obično
tračko ime je i EjtraiKEv6r]q (Eptaikenthos) (okolina Niša) koje je po
Detschew-u isto što i Ettela, Eptela (dokumentovano u Serdici = Sofija),

17 Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka

Eptala (dokumentovano u Panoniji) i u vezi je s korenom epta-. Lično ime
Mestrius (Naissus, CIL IV, 1682) koje nalazimo i u Makedoniji i koje bi
moglo biti rimsko, opovrgava l.i. MEOtpioq koje u istoj provinciji
zabeleženo i kao cognomen što svakao ukazuje na njegovo domače poreklo.
Onda l.i. Moča (x 2, okolina Naissus-a i Remesiana-e) kao Mucatraliis)
(Remesiana) spadaju medu najrasprostranjenija složena tračka imena sa
muca-, a cesto je zabeleženo i prosto ime Muca ili Moča. Plannius (Naissus),
a s jednim "«" ime Planius je posvedočeno kod dačkih Pirusta i u Nauportu,
po Mayer-u, a u vezi je s ilirskim imenom Plana, Planus, koje se javlja u
srednjodalmatskoj onomastici po Katičiču. Lično ime 2aLKEl(l)£f]ovq
(okolina Naissus-a) valja uporediti sa ZaiKi6rjq za koga Detschevv smatra da
potice od, ZaiK£d£v9r]q, Zecapor i da su tračkog porekla. Surus (Remesiana)
je rasprostranjeno u svim balkanskim zemljama i može se s podjednakim
pravom smatrati tračkim ili ilirskim, ali i keltskim, dok je l.i. Teres (okolina
Naissus-a) veoma rspro Stranj eno tračko ime po Detschew-u, a slično ilirsko
ime javlja se u srednjodolmatskom onomastičkom području kao Terent- po
Katičiču. Lično ime Tzitzis (Naissus, CIL III, 1688) je bez analogije iz
antičkog perioda, mada se danas kod Vlaha istočne Srbije nalaze l.i. Ticu,
Ticoju i prež. Ticojevic, dok je Varanus (Naissus, CIL III 8251) ime, čiji je
nosilac iz Naissus-a bio otac jednog vojnika dardanske kohorte. Nadalje nam
epigrafski spomenici iz Singidunum-a II - III veka n.e. donose sledeči
onomastički materijah Keltska lična imena su Cufia, Cufius, Soso Nunius <
Nunnio + ius i Ediuna < kelt. l.i. Edia + ilir. suf. -una, kao i ilir. l.i. Daizo /..
U Raciariji imamo iz III - IV veka n.e. sa epigrafskih spomenika sledeči
onomastički materijal: kelt. l.i. Gallio, Gallicus, tračko-dač. l.i. Dolens, kao i
trač. l.i. Aulutralis, Dizo, Gezulacu Bitus, Valerius Giiti, Ulpius Surio,
Surilla, Sura (x 2), Surianus, Myrcianus (varijante su Myrcianos, Myrcinia),
a kao usporedba može poslužiti današnje rumunsko l.i. Mirča, onda Dudis,
Bessus, Dinilianus, pa neidentifikovana pripadnost l.i. Atadis Dorani
(Atezzissa, 'Atadcov, , Atdoaq), Romus (upor. Roime-, Ryme-), Aurelius Bili,
Ronele, Sisia (upor. Sisus i prež. Sisojevič, s. Halovo) i maloazijsko l.i.
Matia. U kastel Timacum Minus-u su na epigrafskim spomenicima II - III
veka n.e. zabeležena sledeča lična imena, poput tračkih ili ilirskih Surus,
Surilla, Mucianus, Dinentila, Dassius, Pupa, Musa (upor. Mvoa), Ennio
(upor Ennius), Bithus i supernomen Aespte, dok su u Aquis-u u II - III veku
zabeležena tračka l.i. Bitus Biti, Conus Coni, Aurelius Tara, kao i ilir. l.i.
Tato Postumi i Dassianus, te neidentifikovane pripadnosti l.i. Thaperna.
Mnoga j oš zabeležena keltska, tračka i ilirska lična imena govore o etno

Slavoljub Gacovič 18

Palanke (Remesiana), Vidina (Bononia), Ravne (Timacum Minus),
Prahova (Aquis), Brze Palanke (Egeta), Niša (Naissus-a.) i njegove
okoline.

Pored navedenog onomastičkog materij ala o raznorodnom etno-
sastavu do kraja prve polovine VI veka n.e. posredno govore i imena
naselja koja su izgradena od I veka n.e. do u vreme Justinijanovih
obnovljenih i novopodignutih kastela u oblasti grada Niša
(NaiooovjTofac) i Prahova (Akveo).

Medu onim imenima naselja koja najneposrednije ukazuju na
etno-sastav, a koja nisu zabeležena u turškim popisnim defterima XV i
XVI veka, ovog prostora su Ti[ia%ioXov i TipiaQo%iopL od tračkog
plemena Timaha, Beoajtapa verovatno s imenima gradova Beolava
i Beooaiva u Dardaniji od tračkog plemena Besa (Beoooi, Brjoool),
Adk/uareo verovatno s imenom kastela Delminium u Dalmaciji od
ilirskog plemena Dalmata/Delmata (< ilir. delma/dalma "ovca"),
Aapda.Jia.pa verovatno s istoimenim kastelom u Dardaniji po
plemenu Dardanaca, ždpjuareo je dobio ime po plemenu Sarmata
koje je Konstantin 334. godine primio na rimsko zemljište. Ime
naselja Tayrision nastalo je po imenu keltskog plemena Tayri,
Remesiana po imenu keltskog plemena Remi, Kavadinus po imenu
keltskog plemena Cavii, Singidunum po imenu tračkog plemena
Singa, Serdica po imenu plemena Serda, Tricornium po imenu
Tricornensa, Pincum po imenu Pincensa, Medlava po imenu dačkog
plemena Medana (Medi), rdpKeo, danas s. Grkinja i TpdiKOO danas
s. Grči po imenu plemena rparjo, FpaiKoi "Grči". Tuje zabeleženo i
ime naselja lovčdioc,, koje ukazuje na osnivače, odnosno žitelje, od
lat. Iudaei "Zidovi" koje je zabeleženo desetak vekova kasnije
(1560. g.) kao ojkonim -kontinuanta Židaik.

Imena naselja zabeležena u kasnoantičkim, odnosno
ranovizantijskim izvorima, a potom i u turškim popisnim defterima s
ilirskim, tračkim, keltskim, gotskim, grčkim i dr. osnovana, koja
posredno svedoče o ovim narodima, a održala su se do danas, pored

sastavu sve do kraja V veka nove ere, kada pod uticajem ranog hriščanstva
nažalost prestaju navoditi imena na lapidarnim spomenicima.

19 Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka

onih koja se nisu održala 2 , su sledeča: "AAdavso u ojk. Haldance XV /
Haldince XVI vek, danas s. Aldinac od germ. L.i. Ald(erm)ann (<
germ. ald "star"); Movr^iaviKaoreUov danas s. Mučibaba je
sintagma od iliro-trač. l.i. Mucianus + lat. castellum "utvrda, kula"
(Movxt,tavi < Mucianus + castellum > baba "kamen, utvrda", upor.
Baba "grad Orloviča Pavla" 10 km istočno od Paračina; Baba Vida
"Tvrdava Vidin" i Baba Finka "utvrdenje Hajduk Veljka" u
Negotinu); BovpdoJteo u ojk. Burdin XV / Burdino XVI vek, danas
s. Burdimo od got. bord "nastamba, zemunica" + trač. -orno "voda,
izvor" (< op, ap > vi. Ap& "voda"); Naiooovjiofac, u Nyšb grad, danas
grad Niš od kelt. Danuva "Nišava" od ie. sintagme *danus navia "reka
preko koje se prolazi čunom ili splavom" (upor. stiran. danuš naiviia
"reka koja se prelazi plovilom"); Natoooo, danas s. Niševac <
Niševci < *Niševsci < nisbv + bskyj- (niševbscem); Ovpfiptava u ojk.
Vrmdže XV i XVI vek i u Brbnce XV vek od l.i.Ovpfipiao (upor.
kelt. l.i. Urus, pamfil. Ovpoo) < ie. ur "gospodar" + trač. -dpia
"bedem, tvrdava"; v Apt,axoa, u ojk. Hrsovce XV i XVI vek, danas s.
Rsovac i "Apoeva , danas s. Ražanj od kelt. l.i. Arsacius, Arsacus i
Arsaius (upor. etrušč. -umbr. arsia "sveto, sanctus"); rpo<p<pso u ojk.
Kravje XV i XVI vek, danas s. Kravlje od kelt.-ilir. grava "kamen";
T dava danas s. Tamjanica < srgrč. thymiama "tamjan" (upor. grč. l.i.
Tt/uiao, Ti/uoo); Bspicadiov u ojk. Berkovce XV / Perkovica XV /
Pirkovce XVI vek, danas s. Pirkovac nastao od srlat. bere "breg,
glavica (brda), brežuljak" + -diov ili od trač. imena boga TlepKO < ie.

2

Medu ona imena naselja koja se do danas nisu održala, ubrajaju se keltska imena
Margum, Viminacium, Dorticon, Gerulatae (Gerbiatis), Pincum (moguče je ilirsko ili
tračko poreklo) i Bpinovpa. Dako-getske osnove je ime naselja Ad Malum (kasnije
lat. Bononia > Vidin), a dačke, tračke ili čak latinske osnove je ime naselja Zspvrjc,.
ona imena naselja koja se mogu svrstavati u tracka, keltska ili čak grčka je Tavata
(Talia, Taliatis, Taliata, Taliatae). Ilirsko je BivdifiioAa, tračko Clenora (Clevora), a
keltsko ili ilirsko je Egeta. Imena naselja sa različitim tumačenjima su Kavrafia^d,
Aoptiicov, BpaioXa i Morpeaec,, a ona čija su imena kompoziti keltskolatinske
osnove su Mapefiovpryo, Cu\fiovpyo, 'AXiicavij3ovpYov Aaiac6[5ovpryu>,
CkovXkoj3ovpyo i TovkK.6fiovpyo, kao i ona latinsko-grčke osnove poput naselja
Kajioi>TJ3o£q.

Slavoljub Gacovič 20

*perk w o-) lat. quercus "hrast" = stlitv. perk(unas) "bog nevremena,
sevanja"; žetkoreo (vlat. Siculotae) u ojk. Izlače / Zlade XV/XVI
vek, danas s. Zlot (top. Zlade) od vlat. siclus "vrsta novca" ili od trač.
oakdo, ookdrjv "pozlatiti" i Movrt,ircapa u ojk. Mučkovce XVI vek
od trakoilir. l.i. Mucianus + trač. napa "potok, bara".

Sva dosada navedena onomastička grada kao i donekle
etimološki obrazložena imena naselja (kastela) samo su dodatni
pokazatelji kako nismo slučajno nalazili na teritoriji Vidinskog
sandžaka u XV i XVI veku paleobalkanskih osnova u ojkonimima
poput Baraleva / Paralevo, Brenice x 2, Brence, Brince, Gorne
Kravje, Male Gorne Kravje, Kravun, Gružavac, Ibrovce / Ubrovce /
Obrovce, Izlače / Zlade, Kandalce / Kandalice, Klivje, Labce,
Mučkovce, Niševce / Nišovce, Ttrgovište x 4, Halova, Ceste Grab i
dr. (v. EHOYOBC, str. 16-30).

Pored onih imena Naselja latinske osnove zabeleženih samo u
kasno antičkim, odnosno ranovizantiskim izvorima 3 ima onih koja su
zabeležena i u turškim popisnim defterima, a održala su se u upotrebi
do danas. To su na primer: Bpdpicedov u ojk. Brakinova XV vek i
Bapaxteoteq, danas lokalitet Baranica od lat. bracchium "močvara";
Bpdxt,ioxa u ojk. Bračin XVI vek, danas s. Bračin od lat. Bragi
sta<tio> "stanica na rečnom rukavcu"; Kavddap u ojk. Kandalce
XV / Kandalice XVI vek, danas s. Kandalica od lat. candela(be)r
"svetiljka, svečnica"; KaoxeXXiov x 2 , danas s. Gradište kod
Knjaževca i Niša od lat. castellum "utvrda, kula"; rpdvdetov u ojk.
Krenta XV / Kirenta XVI vek, danas s. Krenta od lat. grandis "velik,
jak, znamenit" odnosno od rum. krenta "plitak drveni sanduk sa
specijalnim otvorom pri dnu radi istoka (cedenja) surutke iz sira" <
lat. crenta; KaXXiq , danas s. Kalna od lat. callis "uzani prolaz, usek,
putanja, gorska staža"; TovpfiiKOV , danas lokalitet Kurvingrad, 11

Pokoravanjem srednjobalkanskih plemena (i onih koja dolaze) od zavojevača imena
naselja dobijaju novu, sada uglavnom latinsku, nomenklaturu. Imena naselja latinske
osnove koja se nisu očuvala u turškim popisnim defterima, pored onih koja su iz
kasnoantičkog odnosno iz ranovizantijskog perioda, jesu Castra Martis, Aureus
Mons,vicoCanisco,Transluco,AovKEJipdrov, FIovtec,, 'Apfiata, Ti/Asva, IAkvec,, Ta>
fiiliava, , ApyavoiciXi, Mspldio, MepiojiovtsdE, n6vct,aq, TpedEtEtiXlovq, Bucavo
fio, Kovapriava, 'l6vli6fiaXX—cu, Zavsc, i Ad Scrofulas

21 Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka

km jugoistočno od Niša od lat. curvus "krivina"; Ratiaria u ojk. Arčar
XV/XVI vek, danas s. Arčar u Bugarskoj od lat. ratiarius "splavar";
Bononia u ojk. Vidin XV/XVI vek, (grafrja Bdin u srednjovekovnim
bugarskim i vizantiskim poveljama), danas grad Vidin od lat. bonus
"dobar", ukoliko nije po mišljenju A. Lome keltskoga porekla; Almus
u ojk. Gornji Lom, Dolne Lom i Lom XV/XVI vek, danas s. Gorni i
Dolni Lom i grad Lom u Bugarskoj od lat. almus "rodan, plodan",
valjda od plodonosne zemlje pored Dunava na kojoj je grad bio
sazidan, kao što je i ojk. Čibre XV/XVI vek, od antičkog imena reke
Cibrice u Bugarskoj i Florentiana u ojk. Filurdin XV/XVI vek, danas
s. Florentin < lat. l.i. Florentius.

Na etno sastav ovoga područja utiču doseljenici iz Sirijske
Komagene i uopšte sa područja Male Azije u vreme rimske uprave,
našto ukazuju imena naselja, Cpiopvic,, odnosno Zmirnae po imenu
grada CfAvpva, u Maloj Aziji i Sovoiava, čije se ime povezuje s
persijskim gradom i pokrajnom sličnog naziva, ali pošto ta oblast
nikad nije pripadala rimskom, odnosno vizantijskom posedu, treba
pomišljati na doseljenike iz nekog mesta istog naziva sa granice
Armenije i Persije. U Noticii dignitatis spominje se i "Ala prima Ulpia
Dacorum, Suissa", što bi se moglo povezati s imenom Sovoiava, koja
je svakako stanja utvrda od VI veka.

Mnoštvo navedenih imena naselja s latinskom osnovom, pored
latinske onomastičke grade s lapidarnih spomenika koje nečemo ovde
navesti, trebaju samo pojačati verodostojnost onih ojkonima na
teritoriji Vidinskog sandžaka u kojima nalazimo latinske osnove,
poput Asnice, Banice x 2, Banja x 3, Bajance, Vitanovce, Vitance /
Vitonja, G. Vitanovac, Žukovce, Jajinci / Banica, Mali Vitanovac,
Blivanac / Blivanovac, Gajtanino, Gajtanci, Gorne i Dolne Mireva,
Gurgosovec, G. Musnik, Dolne Musnik, Zaječar, Karbince, Kostol,
Kotlujevac, Kutlovce, Kotlujovce, Krnatovce, Mokranje, Mušadovce,
Nova, Oslan / Ošljan, Petrus, Plana, Plužina, Stupajna, Ustobanja /
Stupanje, Čuprijan i Šišence (v. EHOYOBC, str. 30-48).

Nakon podele Rimskog carstva (395) na Zapadno koje je
propalo 476. godine i Istočno, mnoga ratna stradanja i razaranja
zadesila su područje koje obradujemo. Najpre germanska plemena u
IV, Huni u V, a potom sve češči upadi Avara i Slo vena na vizantijske

Slavoljub Gacovič 22

teritorije još za vreme čara Justina I (518-527) i njegovog sinovca čara
Justinijana I (527-565) 551, 576, 584, 585-586. i upad Protobugara
680. godine, koji su od vremena kana Tervela (702-719) za više od
dva veka, do 986. godine ovladali teritorijom slovenskih plemena
(severci, Timočani, Guduščani, pribaltičkopolabski Obodriti i dr.).
Bugarsku premoč je uništio kijevski knez Svjatoslav, prenevši
prestonicu iz Kijeva u Pereslavec na Dunavu, za kratko vreme, tj. od
968 do 971. godine kada gaje Vizantija isterala sa Balkana.

Krajem IX i početkom X veka dolaze Madari (Ugri, Vengri), u
XI-XII veku Sopiesi (prostor Sopluka), Kumani, Uzi, Pečenezi i
Jermeni, a u XIII veku i rudari Saši. Dolaskom Turaka-Osmanlija
krajem XIV veka došli su mnogi azijatski narodi, kao i ostali, od
Turaka porobljeni, narodi Balkana, na prostoru Vidinskog Sandžaka.

Za dugi period prevlasti Vizantije na Balkanu od 971. godine,
sa malim prekidima, sve do kraja XII veka, ostali su, verujemo,
tragovi vizantijske prevlasti u osnovama ojkonima zabeleženih u
turškim popisnim defterima XV i XVI veka, poput ovih: Arahandel,
Argudovo, Gorne i Dolne Popovice, Dolne Metovnice, Drmtnik,
Drtmimk, Zunik, Iskumna / Skumna, Kaluger, Kalugerovce, Kalujera,
Krelušta / Crkvište, Manastirce, Manastirište, Strvnica / Kalugerovac,
Popovica, Protopopince, Sidro, Crkvište x 2, Crkovce, Čubernice,
Čumjan (v. EHOYOBC, str 48-53).

Od dolaska Slovena do dolaska Turaka-Osmanlija, mnogo je,
rekli smo, naroda prohujalo i ostavilo pored materijalnog i jezičkog
blaga za sobom, ali ima nečeg specifičnijeg i od toga, a to su, kao što
smo več videli u kasnoantičkim i ranovizantijskim izvorima, etno-
ojkonimi koji samo potvrduju naše opredeljenje da se u turškim
popisnim defterima XV i XVI veka može na isti način izvršiti
identifikacija etnonima na celokupnom prostoru Vidinskog Sandžaka.

Ojkonimi izvedeni od etnonima "sadrže istorijsku informaciju i
to dvostruku: ona uvek znače da je tu u vreme nastajanja mesnog
naziva bilo onih čijim je etničkim imenim mesto nazvano, a isto tako
da je bilo i drugih, koji se nisu tako zvali, te je za razliku od njih ... i
uzeto takvo mesno ime; dakle kao markacija i opreka, a ne kao
isticanje imena radi njega samog." (OII III, str. 40-41). Na primer
etnoojkonimi poput Efljak (naziva se i Bukova), Efljakova, Efljakovce
(tur. Eflak "Vlah"), Vlainica, Vlahovo, Vlaška, Vlaški potok (naziva

23 Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka

se i Dolne Ljubnice), Ivlaški i Lašva (Lasova) koji su "izvedeni od
imena Vlah uvek svedoče i da je tu bilo Vlaha ( u bilo kom značenju
te reči) i da nisu sami, da je bilo i onih koji se nisu zvali Vlasima"
(OIT III, str. 40-41), odnosno postajala je etnička opreka prema Srbima
i drugom stanovništvu.

Isti je problem i sa etnoojkonimima, poput onih Srbovce i Srpce
čije su osnove izvedene od etnonima Srb(i) i nema sumnje stoje u
etničkoj opreci prema Vlasima i drugom stanovništvu.

Veoma su zanimljivi i, sa aspekta proučavanja strosedelaca i
novopridošlih stanovnika, etno-ojkonimi Vlaj Istar "naselja
starosedelačkih Vlaha" i Strbovce Staro (Strbovce-i kadima) "naselja
starosedelačkih Srba" koji, zapravo, ukazuju na opreku prema
novopridošlim Vlasima (upor. ojk. Sremlan i Čičkovce) i Srbima
(upor. ojk. Ivražogornice, Izvezdan i dr.).

Tu je zabeležen i etno-ojkonim Srbovlah koji očigledno govori
o etničkoj opreci stanovništva u samom naselju, ali i o njihovom
suživotu.

Valja spomenuti i etno-ojkonim Bulgar i Bulgarin koji
nedvosmisleno ukazuje na etničku opreku prema Srbima i Vlasima,
kao i etno-ojkonim Kučovce koji ukazuje na doseljenike iz
crnogorskog plemena Kuča još u XVI veku.

Tu su etno-ojkonimi Latinče i Romanja (Romane) koji govore o
Latinima i Romanima, onda etno-ojkonim Rumlar (tur. Rumlar
"Grči") koji ukazuje na prisustvo grčkog stanovništva, Saslar (tur.
Saslar "Saši") koji ukazuje na rudare Saše, ali i na etničku i religijsku
opreku latinske (katoličke) veroispovesti prema grčkoj (ortodoksnoj)
veroispovesti za što imamo potvrda i u fresko-slikarstvu sakralne
arhitehture ovoga kraja (crkva u Donjoj Kamenici i crkva u Banji
Jošanici).

Etno-ojkonim Tatarlar (tur. Tatarlar "Tatari") koji ukazuje na
prisustvo Tatara, a koji su, verovatno, bili u etničkoj i religijskoj
opreci, ako ne prema muslimanskom, a ono sigurno prema
hriščanskom stanovništvu, kao i etno-ojkonim Turčin i Turčin Dol
koji ukazuje na etničku, religijsku ali i socijalnu opreku prema
hriščanskom stanovništvu koje je bilo opterečeno porezima.

U etno-ojkonime moguče je nabrajati Kumanice i Kumance,
koji, i pored toga što se u vlaškom onomastikonu nalazi ime Kuman,

Slavoljub Gacovič 24

potiču od etnonima Kuman(i) što se, uostalom, može reči i za etno-
ojkonim Jarmenice, da potiču od etnonima Jermeni(i).

Činjenica je da su dolaskom na Balkan slovenska plemena
naišla na potomke, pre svega, poromanjenih starobalkanskih plemena,
pridošlica iz svih krajeva Rimskog carstva, keltskih, germanskih kao i
drugih raznorodnih plemena, koja smo maločas naveli, a koji su
poznati u srednjevekovnim spisima od VI do XVI veka i u naučnoj
literaturi pod jednim imenom - Vlasi. Onomastičkih tragova ovih
romanizovanih stanovnika Balkana ima poprilično u ojkonimiji
Vidinskog Sandžaka.

Distinkcija izmedu vlaških i rumunskih ličnih imena u antropo-
ojkonimiji Vidinskog Sandžaka je tolika koliko smo uspeli za vlaška
lična imena nači potvrde u starim srpskim srednjovekovnim
poveljama i u turškim popisnim defterima XV i XVI veka južno od
Dunava, čije se poreklo sigurno objašnjava elementima "balkanskog
jezičkog nasleda, koji su do nas po pravilu doprli posredstvom
zatečenih Romana, Vlaha", te prema tome, tu distinkciju ne treba uzeti
kao pravilo koje razdvaja vlaške i rumunske antropo-ojkonime,
imajuči u vidu da zajedno sa ojkonimima latinske osnove čine celovit
korpus romanskih osnova u ojkonimiji Vidinskog sandžaka XV i XVI
veka koji se ne može prenebreči u budučim istraživanjima romanskog
življa na ovim prostorima. Svakako srazmerno vlaškim i rumunskim
zabeleženim antropo-ojkonimima valja očekivati srazmer
starosedelačkih balkanskih Vlaha i novopridošlog romanskog življa sa
juga i sa desne obale Dunava iz Rumunije.

"Za balkanske starince bio je karakterističan i veči udeo imena
iz hriščanske i antičke tradicije nego kod Slovena" (OII III 26).
Stočarske zajednice su po svojoj prirodi uvek bile konzervativnije pa
je njihova "tradicija mogla upornije prenositi stara balkanska imena"
(OII III 26), a u skladu sa tim, pitanje na koje moramo tražiti odgovor
je u kojoj meri se posle preovldavanja srpskog, još pre dolaska Turaka
u ovim krajevima (1396), održavao i vlaški romanski dijalekat.

Onomastika u Fragmentima opširnog popisa Vidinskog
sanddaka iz 1478-81. godine (v. EHOYOBC, str. 161-169), pored
kalendarskih, vlaških i rumunskih ličnih imena izdvojenih u etno-
ojkonimima svih navedenih popisa Vidinskog sandžaka XV i XVI
veka, nešto odredenije potkrepljuju našu pretpostavku da u datoj

25 Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka

sredini još nije bio zaboravljen vlaški govor. Tako u navedenim
fragmentima, kao i u svim navedenim popisima, pored dosta visokog
udela slovenskih imena, zapažamo da su se, pored prilične
zastupljenosti kalendarskih, posebno rado uzimala imena Bun (x 2),
Buniga (x 7), koja po značenju odgovaraju našim imenima sa
osnovom dobar (Dobri, Dobrilo itd), Lup(u) "Vuk", Kopil < vi. kopil
"dete", Jarna < vi. jama "zima", Kokor < vi. kokor "divlja guska",
Lina < vi. lin "blag" poput našeg imena Blagoje, Palul < vi. pala "deo
lisnika", Berila "Ovčar(evič)", Viš < vi. vi? "lud, šašav" pa je
verovatno da se znalo njihovo značenje i daje ono bilo razlog da su ta
imena cesto bila u upotrebi. Kada se tome pridodaju imena Likul(a),
Radul (x 35), Nagul (x 2), Rangal, Rasul, Rašul, Stavul, Stančul,
Stanul, Bratul, Vlagul, Dragul, Karbul, Korbul, Kračul, Minul pa
"makar i priznali mogučnost izvodena nastvka -ul iz slovenskog
nasleda, ovakva njegova koncentracija svakako je odlika vlaške
onomastike, i verovatno svedoči" (OIT III, 27) da se na prostoru svih
ovde navedenih popisa XV i XVI veka još nije ugasio vlaški romanski
dijalekat. Vrlo je zanimljivo navesti ime Krčur < vi. krčur "kovrdža"
ili u prenesenom značenju "uvrnut", Rabda < vi. rabdd "trpi" poput
našeg Trpko ili u prenesenom značenju "trpeljiv", Petret < vi. petret
"kamenit" ili u prenesenom značenju "tvrdokoran, tvrdoglav,
nepopustljiv, kamena srca", Stungd (x 2) < vi. stungd "leva(k)" ili u
prenesenom značenju "uvrnut", Čučul < rum. ciuciu "mučak" + ul u
prenesenom značenju "čovek niskih moralnih vrednosti, pokvaren, zao
čovek", Bajtal < vi. baj(e)cdl "momče" poput našeg imena Momče i
prezimena Momčilovič, što u stvari znači da ova imena i nisu prava
imena več pre nadimci, a oni su se mogli pridenuti samo ako su bila
poznata njihova značenja, "što opet upučuje na čuvanje vlaške jezičke
svesti" (OII III 27) našto i danas ukazuju izvesna istraživanja
romanizama u timočkom i pirotskom govoru. 4 U skladu s tim u istim

4 H IleTpoBiin, PoMaHii3MH y impoTCKOM roBopv, Y CBeTny uapcKiix
rpa/jOBa, Hhui 1994, str. 64-72; M. ByKHh, PoMamraviH y "PeHHincy
THMOHKor roBopa"JaKiue flHHHna, Isto, str. 73-84. O romanizmima i uopšte o
ojkonimiji i problemima koji su neposredno i posredno vezani s
problematikom koju mi obradujemo vidi u izdanju Filozof skog fakulteta u
Nišu, povodom 25 godina Filozofskog fakulteta, sledeče naslove: "Toponimi

Slavoljub Gacovič 26

popisima zabeležena su kalendarska imena poput Ilija, Vasil, Kuzma,
David, Dimitr, Ivan, Stepan, Kostic, Manojlo, Marin, Peter, Sava itd.,
koja se u srednjovekovnim poveljama srpskih vladara cesto spominju
kao imena Vlaha u srednjovekovnim katunima.

Osnove balkanskih srednjevekovnih Vlaha koje su zabeležene
na području Vidinskog sandžaka, u turškim popisnim defterima,
očuvale su se u onim ojkonimima koji nisu tokom vekova pretrpeli
promenu osnove ili pak najčešče u toponimiji i hidronimiji kao
fragmentarni ostaci nekadašnjih ojkonima. Te osnove govore i o
prisustvu starosedelačkih vidinskih Vlaha, kao i o novopridošlim
Vlasima sa juga naše zemlje krajem XIV i tokom XV veka, te su kao
takvi zabeleženi i tokom XVI veka kada im se ukida status filurdžija i
kada počinju povratne seobe Rumuna na području Vidinskog
sandžaka.

Naveščemo nekoliko ojkonima koji su, pretpostavljamo, sa
migracij om Vlaha preneseni na teritoriju Vidinskog sandžaka. U
Svetostefanskoj hrisovulji (1313-1318) zabeležen je katun Vlaha
Barelevbski za koji smatramo da se spominje kao ojk. Baraleva =
Paraleva (Črna Reka = hidr. Paralevo) u ataru s. Bogovine. Danas još
uvek postoji s. Paralovo jugoistočno od Prištine, na putu prema
Gnjilanu, što na izvestan način okrepljuje naše indicije o migracijama.
Katun Vlaha Zarbvinbce (1381) koji se spominje kao ojk. Zarvince =
Zirvince (Banja = top. Zarvin kamen i hidr. Zarvina od vi. l.i. Zarva <
vi. zarva "buka, galama, graja, darmar, metež, žurba" na području
izmedu planine Rtnja i Slemena. Katun Vlaha Dragoljevci (1330 =
koji se možda spominje kao ojk. (mezra) Dragijovce / Dragilovce
(Timok = top. Dragilovci) u ataru s. Borovca, nadalje katun Vlaha
Gijeauane (1330) koji se spominje kao ojk. Sremlan / Siremljan (Črna
Reka = mahala Sremljan), danas deo s. Podgorca, Katun Vlaha

zoonimskog porekla" od Vilotija Vukadinoviča, "Priloži iz fitolingvistike"
(zbornik radova) i "Prizrensko-timočki govori"u kome se nalaze priloži, P.
Iviča "Dijalektološka proučavanja prizrensko-timočke zone" i N.
Bogdanoviča, V. Vukadinoviča i J. Markoviča "Bibliografija prizrensko-
timočkih govora" s registrirna ("Napomena" N. Bogdanoviča na str. 81) od
27. do 80. strane gde su date bibliografske jedinice od 1974. do najnovijih
izdanja 1994. godine.

27 Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka

Tudoričevci (1330) koji se, verujemo, spominje kao ojk. Tudorča
(Krivina = top. Tudorča) u ataru s. Velike Jasikove, možda "cathone
Radoslavi Hurovich (1404)" koji je spomenut u okolini grada
Dubrovnika, a kod nas kao ojk. Huhurovice (Fetislam = s. Urovica)
kod Negotina, katun Vlaha Proilovci (1313-1318) danas s. Prellovc sa
padina Čičavice nedaleko od Vučitrna koji se spominje kao ojk.
Perilovac (Krivina = s. Perlovtc) u Bugarskoj, Vlasi Čiči koji su se na
padinama Čičavice preselili, jednim delom, u Istru, a jednim delom na
prostor Vidinskog sandžaka, gde se spominju u osnovi ojk. Čučikovce
(Črna Reka = top. Čičikovce) u ataru s. Marinovca i Vlasi Pbsodert>ci
koje daruje Stevan Nemanja crkvi sv. Nikolaja u Vranji gde se
spominje, u katalozima Ohridske arhiepiskopije, vaško levičanstvo,
odakle se oni iselljavaju blizu Hlerina osnivajuči s. Pisoder, ali ne u
celosti jer se s. Pbsoderbci u okolini Vranje spominje i u XIV veku
odakle su pred Turcima prebegli na teritoriju kasnije formiranog
Vidinskog sandžaka gde se spominje kao ojk. Ipsoder (Zagorje = s.
Psoderci) u Bugarskoj.

Naselja koja se kao sela i selišta (mezre) spominju na Kosovu, u
okolini Prištine, Glogovca, Kamenice i drugde, kao npr. Čučulaga (vi.
l.i. Čučul < rum. ciuciu "mučak" + aga) nalazimo u Vidinskom
sandžaku kao ojk. G. i D. Čučule (Zagorje = s. Čičil) u Bugarskoj, s.
Magura (< vi. magura "brdo, šumski brežuljak") nalazimo kao ojk.
Megurice (Fetislam) u ataru s. Radujevca, s. Makreš (< vi. makriš
"kiseljak") nalazimo kao ojkonim Makreš (Vidin = s. Makreš) u
Bugarskoj, s. Sarban (< vi. l.i. Šarban) nalazimo kao ojk. Sirban /
Sirbanovce (Banja = s. Sarbanovac), s. Kopilig (< vi. kopil "dete")
nalazimo kod nas kao ojk. Kopilovce (Vidin = s. Kopilovci) u
Bugarskoj, s. Rgotica (< vi. l.i. Rug < vi. rug "kupina") nalazima kod
nas s grafijom Rugovo, mesto Kračor blizu Dakovice nalazimo kod
nas ojk. Kračulovce (Timok) itd.

Mnogo je takvih ojkonima koji se mogu navesti u prilog seobe
Vlaha, kao i za seobu Srba, sa juga krajem XIV i tokom XV veka, no
bez dubljih analiza ne valja se upuštati u donošenju ishitrenih
zaključaka jer su to, inače, nama poznata lična imena autohotnih
srednjovekovnih balkanskih Vlaha sa ovog područja, poznati kao
Vidinski Vlasi, u što smo se, dobrim delom, uverili analizom

Slavoljub Gacovič 28

poj edinih ličnih imena zabeleženih u Fragmentima opširnog popisa
Vidinskog sandžaka iz 1478-81. godine (v. EHOYOBC, str 161-169).

Cesto, dakle, imena žitelja pojedinih naseobina "nisu značila
samo puko ukazivanje na mesto življenja, nego su značila i
etnografsku pripadnost datoj zajednici ..." (OPIT III, str. 35), a lična
imena u osnovi antropo-ojkonima mogu najčešče ukazivati na
rodonačelnika, što im onda uvečava etničku indikativnost i čini ih
sigurnim pokazateljima etničkih prilika, a rede na poglavara, koji
može biti i u opreci sa sastavom stanovništva.

Svojim dolaskom na balkan krajem VI veka slovenska plemena
postaju ozbiljan faktor, najpre u ljudstvu, a potom i u državno-
političkom smislu.

Pored obilja prikupljene i objavljene toponomastičke grade
krajem XIX i tokom XX veka i obilja slovenskih osnova zabeleženih u
ojkonimiji Vidinskog sandžaka na osnovu turških popisnih deftera XV
i XVI veka (preko 700 ojkonima), mi posedujemo i nešto pisanog
materijala iz ranijih razdoblja, što u poveljama, što u jevandeljima ili
oktoisima nastalim u manastriskim skriptorijumima ovog kraja, za
potrebe vladara i sveštenstva, što na nadgrobnim spomenicima,
fragmentima crkvenih portala ili nadvratnika, i na natpisima
freskoslikarstva srednjovekovnih manastira, koji su odreda zapisani
rukom notara, monaha, fresko-maj štora i klesara
starocrkvenoslovenskim pismenima srpske redakcije, koji
najneposrednije govore o gustini slovenskog stanovništva. 5

5 Sačuvane spise, zapise i natpise srpske redakcije, koji svedoče o
srpskom življu i srpskoj kulturi, pre dolaska Turaka-Osmanlija, a i za vreme
njihovog vladanja na prostoru kasnije formiranog Vidinskog sandžaka,
nalazimo u sledečim primerima:

- Odlomci svrljiškog jevandelja napisani od raba Konstantina čatca, koga
zovu Voisil gramatik, za potrebe prezbitera Georgija, koga zovu pop
Radoslav i "n$M Kn(M)c(Ko)n Niiiiiekuivvk Nhkoahm" u leto 1279. kada stojahu
Grči pod gradom Trnovom;

-"Marinkov oktoih" s kraja XIV veka koji se čuva u Arhivu SANU, a po
našim istraži vanj ima nastao je u skriptorijumu manastira Suvodola nedaleko
od Zaječara;

29 Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka

-"Marinkov službenik" iz 1692. godine koji se čuva u Arhivu SANU, a
po našim istraživanjima, takode nastao u skriptorijumu manastira Suvodol
nedaleko od Zaječara;

- Povelja, koju je "Joan Sracimir car Bugarski dao županu Jakovu
Hermanu Folnogju i Petru Fainglju i svim purgarima" da mogu slobodno
trgovati u njegovim carskim gradovima, je zapisana 1389. godine, u carskom
skriptorijumu u Vidinu, srpskom redakcij om;

-"Pohvalnoe slovo svetom Filoteju" je krači spis verskog sadržaja, a
napisao ga je vidinski mitropolit Joasaf 1359. godine, koji je pronašao K.
Jiriček i u kračem napisu 1882. godine kaže da je "Pravopis rukopisa...
srpski...", dakle, srpske redakcije;

-"Zbornik žitija" pisan u Vidinu 1359/60. (preveden s grčkog) dospeo je,
ko zna kako, u belgijski grad Gan, gde se i danas čuva, a nama je zanimljiv,
pored svojih opisanija sablažnjivih scena, zbog toga što je rukopis nastao u
srpskoj redakciji;

- Kameni natpis iz Koželja nastao u leto 1239. i potice sa izvesnog
nadvratnika crkve sv. Kirika u srpskoj redakciji;

- Natpisi na fresko slikarstvu u Donjo kameničkoj crkvi za koju držimo
da je sazidana krajem XIV veka. Odavno se vodi polemika ko je bio njen
donator, ali sve jedno da li je to bio bugarski car Mihailo, poreklom Kuman,
ili srpski gubernator Mihailo, poreklom Grk, natpisi su srpske, redakcije;

- Kod Lj. Stojanoviča u "Starim srpskim zapisima i natpisima" (br. 383)
zabeležen je natpis iz 1645. godine u manastiru Suvodol, mada je u dvorištu
samog manastira naden jedan kameni nadvratnik, verovatno crkve, koji je
potom bio nadgrobni spomenik izvesnog sveštenika gde je zabeležena 1255.
godina kao godina njegove sahrane, po kome sudimo da je manastir možda
nastao u XII veku kada je i Zanjevačka crkva ozidana. O vi natpisi su, takode
srpske, redakcije;

- Nadgrobni natpis srpske redakcije pronaden je na groblju manastira sv.
Petra i Pavla u s. Grlištu, na kome je 26. jula zabeležen rab božiji Georgije,
koga zovu Hrb u dane čara Sracimira, tj. u vreme njegovog vladanja 1365-
1389. godine;

- Natpis iznad nadvratnika u naosu crkve manastira Lapušnje je srpske
redakcije i govori o podizanju hrama od strane Joana Radula (IV), vojvode i
gospodara svih ugrovlaških zemalja i prkalaba župana Gergine u vreme
igumana jeromonaha Gelasija u leto 1501. godine, a živopisana je u vreme
igumana jeromonaha Teodora trudom kneza Bogoja i njegove gospode Mare
u leto 1510. godine. Ovaj manastir se u turškim popisnim defterima sredinom

Slavoljub Gacovič 30

Tokom XIII i XIV veka Ugri (Vengri, Madari) su u više navrata
upadali na teritoriju Vidinske kneževine da bi 1365. godine ugarski
kralj Luj (Ludvig) I Anžujski (i on kao njegovi prethodnici kitio se
titulom "rex Bulgariae") za kratko vreme (1365-1369), ovladao
teritorijom Vidinskog carstva, koje je bilo pretvoreno u provinciju
Ugarske. Smatramo, dakle, da su madarske osnove koje smo izdvojili,
a kojih ima neznatno (ojk. Valovište, Korovica, Latovo i Salaš) u
ojkonimima Vidinskog sandžaka XV i XVI veka, upravo iz
navedenog perioda ugarske prevlasti na ovim prostorima, ali inače i
stalne migracije stanovništva na teritoriji srednjovekovne Ugarske sa
teritorije Vidinskog carstva i obratno, mogu biti uzrok ugarskih
osnova u ojkonimiji Vidinskog sandžaka.

I na kraju, rekli bismo nešto i o hibridnim kompozitima koji
učvrščuju naše zaključke o suživotu mnogih etnosa na ovom prostoru.
Oni očito ukazuju na izvesnu simbiozu Srba i Latina (ojk. Belbusovce,
Izvor Banice, Javorova Banja, Mala Banice), Srba i Romana (ojk.

XV veka spominje pod imenom Radulinac, pa je naše mišljenje u vezi s tim
daje hram podigao vlaški vojvoda Radul I krajem XIV veka;

- Tajnopis Dakona Oresta u Lapušnji koji je došao iz manastira Ravanice,
nastao je u XVI veku. Dešifrovanjem je takode zabeležen u srpskoj redakciji;

- Tajnopis popa Martina u Lapušnji iz 1692. godine, dešifrovanjem je
zabeležen u srpskoj redakciji;

- Tajnopis iz Lapušnje nastao 1577. godine je dešifrovanjem zabeležen u
srpskoj redakciji;

- Natpis na bačvastom svodu naosa crkve manastira Bukovo, u srpskoj
redakciji, zabeležen je oko "širšaja nebes" 1654. godine;

- U selu Albotinu, 18 km zapadno od Vidina, iskopan je 1934. godine
srednjo veko vni nadgrobni spomenik datiran u XIV vek, a njegov kratak tekst
neosporno je zabeležen u srpskoj redakciji, po mišljenju ruskog slaviste S.
Kuljbakina i bugarskog filologa B. Coneva;

- Natpis u priprati crkve manastira Krepičevca, u kome je, srpskom
redakcijom, zabeleženo da je manastir podigao izvesni Georgije, J(o)anov
sin, sa suprugom Zorom i sinom Manojlom, najverovatnije nastao negde
krajem XIV veka, jer se več spominje sredinom XV veka u turškim popisnim
defterima. Nadalje manastir Blatski, Koroglaš, Vratna, Manastirica,
Zanjevački i dr. ukoliko nebi bili dopravljeni i po ko zna koji put
omalterisani tokom više vekova, mi bi smo verovatno imali na fresko-
slikarstvu još više natpisa u srpskoj redakciji.

3 1 Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka

Mršava Galatince), Srba i Vlaha (ojk. Kopajkošar(a), Ostrokapce,
Gorna Čučune / Čučule, Čubra Vukčeva, Čubra Vuksanovica, Čubra
Koprivnica, Čubra Lagatori, Čubra Ravna, Čubra Straževica), Vlaha i
Madara (Legvalovdži), Srba i Grka (Vtlčidrtm, Zastine, Popovdol),
Turaka i Grka (Juruk Iskumna / Skumna) i uopšte na zajednički
suživot mnogih naroda koji su, na ovom prostoru, vekovima uspevali
očuvati svoju jezičku i etničku samostalnost.

ADMINISTRATIVNO UREDENJE
VIDINSKOG SANDŽAKA

Kada je 1396. godine ugarski kraq Žigmund poveo krstašku
vojsku sastavljenu od ugarskih, francuskih, burgundskih, nemačkih,
engleskih i poljskih barona i vitezova, i uz pomoč vlaškog vojvode
Mirče, prešao Dunav kod Oršave, car Sracimir je otvorio vrata
vidinske tvrdave i predao krstašima tursku posadu. No, i pored toga
što je učinio za krstaše, od njih se morao iskupiti velikom svotom
novca. Iste godine krstaška vojska doživela je katastrofalan poraz kod
Nikopolja, a potom je vojska sultana Bajazita I zauzela Vidin i
njegove oblasti.

Nakon ovih dogadaja Vidinska Sracimirova država bila je
konačno uključena u granice turške državne dinastije Osmanoviča kao
Vidinski sandžak sa sedištem u Vidinu. Granice sandžaka podudarale
su se uglavnom, s granicama Carstva i vidnske mitropolije, koja je u
periodu turške vladavine ostala samostalna crkvenoadministrativna
jedinica pod vrhovnom upravom carigradske patrijaršije.

Turška vlast, kako se vidi na osnovu prvog, do naših dana
sačuvanog turskog popisa, sastavljenog 1454/55. godine, bila je
uspostavljena kroz sledeča tri oblika:

1. Smeštene su bile vojne posade u tvrdave Vidin i Florentin na
Dunavu i u tvrdave Svrljig, Banju (tvrdava Soko kod Sokobanje) i
Belgrad (tvrdava kod Belogradčika);

2. Uspostavljeni su timari u nahijama Vidin (115 timara), Belgrad (13

timara), Svrljig (31 timar) i Banja (30 timara);

3. Uspostavljeno je bilo sudstvo tako da su u Vidinskom sandžaku
obrazovani kadiluci vidinski, banjski i svrljiški, u mestima sa

Slavoljub Gacovič 32

trajno naseljenim muslimanskim stanovništvom kome su kadije

bile potrebne.

Teritorija Vidinskog sandžaka je, na osnovu popisa iz 1454/55,
1454-79, 1466, 1478-81, 1530-35, 1560. i 1586. godine, podeljena na
oblasti - nahije: Polomje, na levoj i desnoj obali reke Loma, Zagorje,
Timok u dolini Belog Timoka, oblasti Klivije (Kelvije, Gelvije), Črna
Reka i Vinišnica u dolini Crnog Timoka i jednog dela Belog Timoka,
koje nakon ponovnog prekrajanja nahije 1530. godine, čine nahiju
Črna Reka, te nahije Vidin, Belgrad, Banja, Svrljig, Krivina i
Fetislam. Inače, valjalo bi ovde naglasiti da granice pojedinih oblasti-
nahija koje možemo pratiti preko popisa tokom XV i XVI veka nisu
bile u celosti nepromenljive, več su se, naprotiv, u više navrata
prekrajale.

METODOLOGIJA RADA

Valjalo bi ukratko, objasniti redosled navedenih podataka svake
odrednice, i j oš po neki detalj, upravo stoga da čitaocu
pojednostavimo do razumevanja metodologiju čitavog rada.

Uzmimo na primer prvu odrednicu AGLESNICE, selište 1455.
= UGLEŠNICE, selište 1466. = UGLEŠNICA (=OGLEŠNICA),
1483. = UGLEŠNICE, selište 1560. = UGLEŠ, 1586. (Banja =
nalazilo se u okoloni ojk. PAKLES / sada top. Pakleš do, atar s.
Vrmdže, opština Sokobanja) 6 od slov. xrA + eni-bii "uglešan,
ugljevan" + ice ili l.i. Ugleš + niče.

Bez obzira na prividna odstupanja koja su proisticala iz
specifičnosti turške ortografije i nepreciznosti zapisa, po našem
mišljenju, radi se o jednom te istom ojkonimu Aglešnice nakon čega
stoji odredenje daje to selište (mezra) i godina (1455) prvog popisa,
nakon čega stoji znak jednakosti (=), a potom grafija Uglešnice, s
odredenjem da je selište i godina (1466) drugog popisa. Posle toga
stoji znak jednakosti i grafija Uglešnica, a u zagradi znak jednakosti i
grafija Oglešnica što znači da se i tako može citati, a potom godina
(1483) trečeg popisa ovog ojkonima, te opet znak jednakosti i grafija
Uglešnice s odredenjem daje selište i godina (1560) pretposlednjeg

6 BHBC str. 83, 135; Miscellanea 2, str. 69.

33 Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V.S. XV i XVI veka

popisa nakon čega opet znak jednakosti i poslednja grafija Ugleš s
godinom (1586) poslednjeg popisa. Potom u zagradi se redaju sledeči
podaci: nahija Banja i znak jednakosti iza koga se daje tačno
odredenje da se ojkonim nalazio u okolini ojk. Pakleš od koga je ostao
top. Pakleš do u ataru s. Vrmdže, opština Sokobanja. Posle ovih
navedenih podataka van zagrade se obavezno navodi napomena
odakle smo preuzeli grafije, a onda se daje etimološko objašnjenje
imena naselja (ojkonima) i donosimo, gde je to potrebno, uporedni
dokazni materijal sa drugih područja. Više-manje svaka odrednica ima
iste pojmove i jednoobrazno se obraduje.

Kada se u zagradi daje gde se nalazi nahija, a potom i tačno
odredenje gde se izvesni ojkonim nalazio, navodi i naziv današnje
opštine, najčešče dolazi do zabune kod čitaoca tamo gde se naziv
nahije XV i XVI veka poklapa s nazivom današnje opštine, kao npr.
nahija Svrljig i opština Svrljig (retko opština Aleksinac ili Niš) ili
manje karakterističan primer, nahija Banja i opština Sokobanja, ali se
zato nahija Belgrad, Vidin, Zagorje i Polomje ne poklapaju s nazivom
današnjeg okruga Mihajlovgrad/ Montana. Recimo, nahiju Timok
poklapa opština Knjaževac ili nahiju Fetislam opština Kladovo, nahiju
Krivina najčešče opština Negotin, nahije Klivje, Črna Reka i Vinišnica
koje se od 1530. godine sjedinjuju u nahiju Črna Reka poklapaju
opštine Boljevac i Zaječar, a ponekad i opština Bor.

Kako ne bi došlo do zabune u iščitavanju teksta, objasničemo u
najkračim črtama skračenice poput stslov., cslov., stcslov., stsrp.,
praslov., sveslov., srp., sh. i slov.

U drugoj polovini IX veka, od Cirila i Metodija, uredeno
slovensko pismo bilo je prvi put pripremljeno za jezik koji obično
zovemo STAROSLOVENSKI (stslov.). Staroslovenski jezik nije
danas ničiji maternji jezik, pa prvi deo ove sintagme ističe da se radi o
jeziku koji je nekada u starini bio u upotrebi, a drugi deo sintagme
upučuje na etničko poreklo toga jezika. To je književni jezik starih
Slovena, njihovog večeg dela, u prva dva veka njihove pismenosti.

Današnji bogo službeni jezik naziva se po svojoj nameni obično
CRKVENOSLOVENSKI (cslov.) za razliku od nekadašnjeg
prvobitnog crkvenog jezika kojemu se kod Srba, i ne samo kod Srba,
ustalio naziv staroslovenski. Naziv crkvenoslovenski upravo
podrazumeva to opšte, naj sire značenje, jer se tim nazivom ukazuje na

Slavoljub Gacovič 34

jezik koji, iako nije opšteslovenski crkveni jezik, ipak je
karakterističan samo za Slovene, i to za njihovu ogromnu večinu. U
vezi sa tim nazivom nastao je i drugi naziv
STAROCRKVENOSLOVENSKI (stcslov.) kojim se obeležava
naj stanji period slovenskog crkvenog jezika. 7

Osnivač slavistike, Čeh Josif Dobrovski (1753 - 1829) inače
sveštenik, dao je prvi naučnu gramatiku staroslovenskog jezika (1822.
na latinskom). Po njemu je staroslovenski jezik nastao na Balkanu, i to
kod pravoslavnih Slovena, koje je Dobrovski, po običaju svoga
vremena i sredine, nazivao jednostavno Srbima, pa je prema tome, po
njemu, prvi slovenski književni jezik bio STAROSRPSKI (stsrp.). 8

Praslovenski jezik (praslov.) je učeni izraz koji koriste lingvisti
kada daju pretpostavku za neku osnovu reči koja bi trebala biti iz
praslovenskog doba, odnosno iz vremena pre podele i seobe Slovena,
dok bi učeni izraz SVESLOVENSKI JEZIK (sveslov.) poticao iz gore
objašnjenog praslovenskog jezika (o tome više P. Skok).

SRPSKI jezik (srp.) je izraz novijeg vremena kao i izraz
SRPSKOHRVATSKI (sh.) koji je nastao nakon nastanka Kraljevine
Srba, Hrvata i Slovenaca i koji u sebi podrazumeva da je jezik ta dva
naroda j edan te isti jezik.

Valja reči nešto i o izrazu SLOVENSKI (slov.) koji najčešče
koristimo u ovom radu, a koji nista drugo nije do, za nas, pogodan
termin koji pokriva izraze, poput srpski, bugarski, hrvatski i
makedonski (nakon 1945.) jezik kako ne bismo morali za svaku
odrednicu posebno odredivati kojem od ovih jezika pripada osnova u
etimološkoj obradi.

Ovom metodologijom rada uspeli smo identifikovati 1145
ojkonima, ali ne sve i etimološki obradi ti (14 ojkonima) u svim
popisima Vidinskog sandžaka XV i XVI veka koje smo imali na
raspolaganju. U knjiži "Etimologija neslovenskih osnova..." i u

Prema crkvenoslovenskom kao novocrkvenoslovenskom,
"...staroslovenski. To je prvi književni jezik svih Slovena. On se još naziva i
starocrkvenoslovenski jezik zbog svoje prvobitne namene i upotrebe u crkvi
kao bogoslužbeni jezik". - protojerej CnaBKO Jt. 3opima, Ochobh
UpKBeHOCJiOBeHCKor je3HKa, Khhh 1995, str. 5.

8 IleTap 'BopljeBHn, HcTopiija cpncice niipiuiime, Eeorpa/; 1987, str. 19.

35 Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka

ispravkama i dopunama navedenoj knjiži, koje su objavljene u
"Etimologiji slovenskih osnova...", obradili smo 411 ojkonima, a
ujedno je obradeno 734 ojkonima slovenske osnove.

TEŠKOČE PRILIKOM ETIMOLOŠKIH PROUČAVANJA
USLED SPECIFIČNOSTI TURŠKE ORTOGRAFIJE I
POGREŠNE INTERPRETACIJE IZVORA

Sluenje bogatom i sadržajnom, objavljenom, gradom veoma je
otežano nedovoljnom preciznošču podataka koje u njoj nalazimo te se
javljaju mnoge ozbiljne poteškoče i smetnje, posebno prilikom
etimoloških proučavanja. Naime, u turškim popisnim defterima, što
odgovara turskom načinu prenošenja naših reči, nalazimo dometanje
vokala na početku reči ispred suglasničke grupe, kao npr. Ogradište =
Gradište, Irzište = Aržište, Ogrčevo, Optičar, Ustobol = Ostobil =
Istubla, Oružnice = Ružince, Ustrogarovce = Strugarovce =
Ostrogazovce, Otrešnice = hidr. Tršinska reka, Trešnice = Otrešnice,
Istoci = Ustočce, Inovce = Ujanovce itd.; obezvučavanje v u f kao
npr. Kiveštice = Kifeštice itd.; prihvatanje inicijalnog i finalnog
suglasnika g kao bezvučno k kao npr. Galibabince = Kali Baba,
Grbavce = Krbavče, Grnci = Krninci = Kutretince, Kojmanovce =
Gojmanovce, Kradešnice = Gradešnice, Krlište = Grlište ili npr.
Istarkrle = Istaro Grlo, Drakevce = Gradište itd.

U odnosu na sadašnje likove naših ojkonima, u zapisima iz
ranijih vremena ima prividnih odstupanja koja su proisticala iz
specifičnosti turške ortografije i nepreciznosti zapisa i čitanja,
odnosno pogrešne interpretacije Dušanke Bojanič-Lukač i dr. što se
ogleda u sledečem: uklanjanje početne suglasničke grupe dodavanjem
protoničkog I - kao npr. Vrelo = Ivrelo, Gorni Vladan = Gorni
Ivladan, G. Slatina = Gorne i Dolne Islatine, Zvezdan = Izvezdan,
Zmijan = Izmijan, Ivladan = Gorni Vladan, Ivražogornice =
Viražogornice = Vražigrnce, Ivranjan = Vranjan, Ivratarnice =
Vratarnice, Iglot = Glod = Glot, Idrenova = Drenovo, Iržana = Ržana,
Isvinar = Svinar, Islanetrne = Slanotrne, Islivovik = Slivik, Istatkovce
= Stajkovce itd., a ima i onih ojkonima gde je dodavanje protoničkog
I- ovisilo samo od toga da li su izvori objavljeni u bugarskim
publikacijama gde nalazimo protoničko I- ili u srpskim gde nema

Slavoljub Gacovič 36

protoničkog I- kao npr. Skrovnica, 1530-35. = Iskrovnice, 1560,
Slavotin, 1530-35. = Islavotin, 1560, Smedovo 1530-35. = Ismedova,
1560, Stance, 1530-35. = Gorne i Dolne Istence, 1560; umetanje
vokala, kao npr. Držoince = Dorožnice, Rtkovo = Iradkova = Rdkovo,
Potrkanje = Potrokan, Rešince = Rašanice itd.; u slabom razlikovanju
poj edinih suglasničkih parova ili grupa r - z - ž, kao npr. Iržana =
Rzana, Istrezište = Istrežište itd.; c - č - dž, kao npr. Budža = Bučje,
Grdžilovce = Krčilovce, ali ima i primera gde to ovisi od toga da li je
ojkonim objavljen u srpskoj ili bugarskoj transliteraciji, kao npr.
Cerovac 1530-35 = Čerovce 1560, Cerovica 1530-35 = Čerova 1560,
Cerovica 1466 = Čerovice 1560, Crnadol 1466 = Černi Dol 1454-79
= Černodol 1560, Čerovice 1455 = Cerovica 1466 = Čerovice 1560,
Červene 1455 = Crvenje 1466 = Červena 1560, Černilovce 1455 =
Crnilovce 1466, Čerovice 1455 = Cerovica 1478-81 = Čeravice 1560,
razume se inicijalno C je u srpskoj, a Č je u bugarskoj transliteraciji;
b-p-t-n-u kao npr. Kilopad = Kilobad, Oblak = Otlava,
Perčinovac = Berčinovac, Brhavice = Pirhavec, Bulanovce =
Polanice, Burdim = Porodim, Caropadince = Carobadince, Ibsar =
Insar, Uletkovce = Ulenkovce itd.; 1 - q i s - š kao npr. Dolna
Velesnica = Veštice, Okosovce = Okošovce, Polanice = Poljanice itd.;
u nepreciznom tretmanu završnog vokala naših ojkonima što dovodi
do slabe izdiferenciranosti nekih naših morfema, kao -ci, -ce, -če i -ica
poput Brhavice = Pirkavec, Bulanovce = Polanice, Vojnici = Vojnice,
Vukvirac = Vukvirovce, Ivražogornice = Viražagorneci, Orašice =
Orašeče itd.; u zapisu slova Y u orginalnom tekstu koje može značiti
samoglasnik i ili suglasnik j kao npr. Rainci = Rajinci, Okrajčina =
Okraice = Okrajča, ali imamo i ovakav slučaj, kao Draince = Drajince
gde se -j- u trečem popisu, u grafiji Dražince, oseča kao romansko -ž-
pa se tako čita i piše; u zapisu grafema W u orginalnom tekstu koje
može značiti j ednako samoglasnik i ili o, a isto tako, ali veoma retko i
suglasnik v, kao npr. Miloševce = Milijovce.

Pored navedenog u arabici kojom su zapisani svi navedeni
defteri, cesto se izostavljaju samoglasnici e i i, a cesto i drugi za koje
mi nemarno primera u ovoj knjiži "Etimologija slovenskih osnova...",
ali smo zato imali u knjiži "Etimologija neslovenskih osnova...",
poput Čurlat < vi. čurliat, Bajtal < vi. bajetal itd.

37 Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka

Pored prividnih odstupanja, poput Gnilovce = Glinovce,
Burdim = Porodim, Zimjan = Izmijan itd. ima i stvarnih odstupanja
koja su proisticala iz činjenice da su se pojedini likovi ojkonima
menjali i u zavisnosti od jezičkih promena, promena u navikama tj. u
govornoj praksi, kao npr. Velje Polje = Alanince, Vrbice = Vranica
Gorna, Gorne Blatince = Izvor, Dirošnice = Trbušnica, Dolne
Mišlence = Milica, Ištitar = Vidovce, Lučovice = Očuča, Rakovica =
Gradište, Ribjak = Žabjak itd., a u novije vreme dolazila su i neka
administrativna prilagodavanja ili ujednačavanja nastavaka, poput
Niševce = Nišovce, kasnije zabeleženo s grafijom Niševci, a
administrativnim putem Niševac.

Tu se javljaju još neki primeri koje nismo uspeli definisati,
poput epentetičnog -n- u ojk. Vidna = Vida, Mahince = Mahnince,
Orašica =Orešice = Orešnica ili epentetično -in- u ojk. Grnci =
Krninci; epentetično -m- u ojk. Dragmanovce = Draganovce, -h- u
ojk. Jelhova = Jelovci, -Id- u ojk. Durince = Durdince, -v- u ojk.
Inovladovce = Inoladovce, -iv- u ojk. Lova = Livova, -er- u ojk.
Kladušnica = Kladerišnice, -r- u ojk. Krilina = Kulina, -i- u ojk.
Milivan-ovce = Milvan, -t- u ojk. Otrence = Otretince, -k- u ojk.
Prodanovce = Prodankovce, onda p=d i epentetično -r- u ojk. Paničar
= Darničar, n=j u ojk. Bratunovce = Bratujovce, n=t u ojk. Veštice =
Višnica, n=l u ojk. Selce = Sence, r=n u ojk. Kočurovce =
Kočunovci, k=č u ojk. Bračevac = Brakevce i Lekova = Lečevo, h=k
u ojk. Brhavice = Pirkovec, h=g u ojk. Grakvište = Hrkvište, dž=b u
ojk. Grdžilovce = Grbolovce, b=j u ojk. Dabkovce = Dajkovce, j=l u
ojk. Dragijovce = Dragilovce, t=d u ojk. Iglot = Glod = Glot, z=s u
ojk. Izvezdan = Isvezdan, v=b u ojk. Iskorovnice = Skrobnice, k=p u
ojk. Koletkovce = Poletkovce, c=s u ojk. Lackova = Laskova, h=š u
ojk. Orahovica = Orešnica i Plahovce = Plašivec, t=d u ojk.
Potpegalce = Podbegalce, l=g u ojk. Tulince = Tugince, h=j=g u ojk.
Prehužda = Projužda = Pregušte, e=i i u=o u ojk. Medušovce =
Midoševce, a=e u ojk. Jelašnice = Jelešnice, Mači Dol = Meči Dol,
Orahova Luka = Orehova Luka, Rasnik = Resnik i Stance = Gorne i
Dolne Istence itd., e=o u ojk. Medevnice = Medovnice i Radičevac =
Radičovce i e=i u ojk. Orašice = Orašeče itd.

Uporedivši sve navedene objavljenje turške deftere buduči su
ojkonimi odredeni po manjim teritorijalno upravnim jedinicama-

Slavoljub Gacovič 38

timarima, prateči hronološki timare i posednike-timarnike uspeli smo,
za mnoge ojkonime, za koje Dušanka Bojanič-Lukač tvrdi da su
posebna naselja, dokazati da su to jedna te ista naselja koja u svakom
defteru imaju približno iste (usled prividnih odstupanja koja su
proisticala iz specifičnosti turške ortografije i nepreciznosti zapisa o
kojima smo ponešto rekli) ili različite grafije 9 (usled čestih migracija i
doseljavanjem novih etničkih grupacija) pa smo u ovakvim
slučajevima, mada veoma retko, obradili etimologiju prve i/ili druge
grafije jednog te istog ojkonima gde se nismo mogli opredeliti samo
za jednu, odnosno dopuštali smo obe mogučnosti najčešče, ali ne
uvek, tamo gde nismo imali današnji oblik ojkonima, toponima ili
hidronima.

SUFIKSALNA TVORBA OJKONIMA

U tvorbi ojkonima sudeluje sufiksalni i prefiksalni kao i, na
manjem broju slučajeva gde se kombinuje, prefiksalni-sufiksalni ili
složeno sufiksalni način tvorbe.

Najplodniji tvorbeni način u 734 ojkonima slovenske osnove u
ovom radu jeste sufiksacija, a sufiksa ima šezdesetak.

Da bi se mogli sagledati svi ojkonimski sufiksi razvrstani su
prema konfiguracij skom indikatoru, u tri skupine: sufiksi za
označavanje muškog, ženskog i srednjeg roda. Gotovo podjednak broj
sufiksa odnosi se na ojkonime muškog (53) i ženskog (64) roda, a
znatno veči broj srednjeg roda (318)

1. Sufiksi za označavanje ojkonima muškog roda

-an Zmijan, Repljan

-ar Stitar x 2

9 Razrešenjem pojedinih ojkonima i njihove lokacije na terenu
pripomoglo nam je koriščenje rada S. Veljkoviča "Registar naselja i drugih
fiskalnih objekata Vidinskog sandžaka u XV i XVI veku. Uporedni preglad
timara po popisima 1454/55, 1466, 1478-81, 1530-31, 1560 i 1586. godine"
(rukopis) uz odobrenje autora. Podaci preuzeti iz pomenutog rukopisa
obeleženi su oznakom * te mu se i ovom prilikom najtoplije zahvaljujemo.

39 Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka

-ac Kolovrtac, Kupinac x 2, Suhac

-evac Irklevac, Pogorevac, Radičevac, Radujevac

-ec Belašivec (Plešivec), Gidec, Pleši vec

-eš Pbkleš

-ik Jelošik

-in Slavotin, Stolin Brod, Hrgotin, Hrgotin Lug

-jak Ribljak/Žabljak

-jan Isvinjan, Černjan

-jani Dotajani, Dubočani, Ivranjani, Lužani,Trnjani, Crvljani

-j evac Vranjevac

-nik Košarnik

-ov Reljov Dol

-ovac Belosovac, Brestovac, Vidrovac, Vukvirovac, G. i D.

Oraškovac x 2, D. Brestovac, Jabukovac, Jehovac,

Leskovac, Sokolarovac, Cerovac

-ovec Pirkovec / Pirkovac, Lekovec

-ovik Islivovik x 3, Jablano vik, Jasenovik

-ovin Islavovin

2. Sufiksi za označavanje oj ko nima ženskog roda

-ava Rukjava

-eva Gorna i Dolna Mačeva, Željeva, Kiseleva,Koseva, Koseva,

Kruševa, Mirčeva, Rujevo / Rujeva
-evina Radevina
-evštica Kievštica
-ina Batičina, Radetina, Hlapina

-ica Grabenica, Krnenica, Trbušnica, Jablanica

-išnica G. Kobišnica
-(i)na Belohina
-na Papratna

-niča Bresnica, Dovarižnica, Jelašnica x 2, Kladušnica, Lešnica,

Rakitnica, Skrovnica, Topolnica, Trbušnica
-ova Belhova, Brestova, Gorne Brestova, Goskova, Drenova,

Idrenova, Islatina Rahova, Jankova, Jasikova, Jelenkova,

Jelhova, Kosova, Kutova, Laskova, Lukova x 3, Malko

Trnova, Orahova Luka, Relkova

Slavoljub Gacovič

40

-ovica Jaršovica, Glogovica, Jasenovica, D. Kruševica, D. i Sr .
Sokolovica, Jasikovica, Leskovica, Lipovica, Rakovica,
Cerovica x 4

3. Sufiksi za označavanje ojkonima srednjeg roda

-adince Vrbadince

-adnice Grabadnice

-anbje Potrkartbje

-anice Puste Jošanice

-ance Izmijance

-arice Istražarice

-evice Istričevice, Uševice

-evo Kijevo, Kosevo, Kruševo, Lečevo

-evce Gujsevce, Drakevce, Kovačevce, Miloševce, Trubevce

-ešnice Uglješnice

-eštice Uglještice

-ine Hlevine, Belohine

-inje Beloinje

-inovce Drakčinovce, Perčinovce / Berčinovce, Trštinovce

-ince Baince, Bančince, Belotine Iskrobnice, Beločince, Bajnice,

Bajnce x 2, Bolince, Bratičince, Brelince,

Velutince,Galibabince, Glatince, Glušince, Gome Durince,

Držince, Drajince, Dražince, Durdince, Istorince, Kalatince,

Koince, Krasince, Malušince, Mahince / Mahnince,

Milušince, Oružnice/Ružince, Radotince, Rajince, Rašance /

Rašince, Rešince, Hrabretince, Džudžince
-ice Bezdanice, Belobradice, Brezarice, Brodovice,

Vrbovice, Vrbotice,Gorne Vrbice, Greznice,

Dolne Belanice, Dolne Vrbice,

Iskorovnice, Isreznice, Jasenice,

Livadice, Pešterice, Poljanice
-iste Branište, Gradište x 3, Gradište

Istrežište, Jovište, Lenište,

Ogradište/Gradište, Okolušte, Selište
-je Bučje x 2, Budža / Bučje, Brusje, Zagrade, Islivje, Istudene

Buče, Medvedie, Podgradie, Prigvozdie, Crvenje

Dunavice.
Jošanice,

Vojhnice,

Debelice,

Durice,

Koričice,

/ Železnik, Aržište,
Mostište, Nerezište,

41 Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka

-jevac, Vranjevac

-niče Dolne Velešnice, Dolne Koprivnice, Jelešnice x 2, Jelešnice
Drugo, Kozičnice, Kopatnice, Gradešnice, Lopušnice,
Mrkšnice, Orahovica / Orešnice

-ovice Glogovice, Ivkovice, Lučovice, Orahovice, Radovice,
Rahovice, Rujovce, Toloveš/ Tolovice, Topolovice,
Čerovice

-ovo Kladovo, Kutovo, Milovo, Prahovo, Rtkovo, Smedovo,
Hrabrovo, Sibikovo

-ovce Belborovce, Balenkovce, Bankovce, Borovce, Belkovce,
Belovce, Božinovce, Božurovce, Boinovce, Bojkovce,
Bolovce x 2, Borilovce, Borojovce, Brajkovce x
2,Brankovce x 2, Bratijovce, Bratkovce, Bratunovce,
Bračevce, Brezovice x 2, Budilovce, Budimirovce x 2,
Bukovce, Bulanovce, Vladislavovce, Vojnovce, Gagujovce,
Gnilovce / Glinovce, Golovce, Gorne i Dolne Leskovce,
Grbovce, Grbolovce, Dajkovce, Dejanovce, Deljanovce,
Dobažovce, Dobrujovce, Dežurkovce, Dilkovce, Dolne
Lalomirovce, Dragijovce, Dragomanovce, Dragmilovce,
Dražanovce, Drajčinovce x 2, Dragsinovce, Drenovce,
Mišlenovce /Božurkovce, Železovce, Žučkovce, Ztlbovce,
Zorinovce, Zubanovce, Inoladovce, Inovce, Istajkovce,
Istanilovce, Istanislavovce, Istankovce, Vidovce, Javorovce,
Jarlovce, Jasenovce, Jasikovce, Jastrebovce, Kalinovce,
Klenovce, Kovačovce, Gojmanovce, Kolarovce, Poletkovce,
Kragujovce, Krbovce, Krnilovce, Lalomirovce, Lutovce,
Male Drenovce, Medvedovce, Medušovce, Milanovce,
Milivanovce, Milkovce, Milovce, Milutinovce, Milinovce,
Negovanovce, Nenadovce, Oblačovce, Okosovce, Otihovce,
Plaškovce, Prodanovce, Radatovce, Radenkovce,
Radivojovce, Radkovce, Radomirovce, Radusinovce,
Rajlovce, Rajanovce x 5, Rajčinovce, Režinovce, Rujovce,
Senovce, Tihanovce, Sinagovce, Sojovce, Sokolovce,
Tihojovce, Tovariš / Poletkovce, Trnovica / Trnovce,
Trnovce, Uletkovce, Ušovce, Černilovce / Crnilovce,
Černilovce, Černovce

-uce Gujbuce

Slavoljub Gacovič 42

-ce Bogdance, Borince, Bradiselce, Bratince x 2, Velislavce,

Vislavce, Vlkoslavce, Vrbovce x 5, Golince, Gorne Blatince,
Gorne Kalince, Grbavce, Grbince, Gromotarce, Dokce,
Dolne Mišlence, Dragance, Dirince, Durince, Zubetince,
Izvorce, Jasence, Jasence Bučince, Krubce, Malo Durince,
Milince, Moravče, Mužince, Ostrozubce, Podgradce,
Podbegalce, Rudarce, Rupce, Sedince, Seslavce, Tolance,
Ostrogazovce / Istogazovce, Utrince, Cervence

-če Bukovce, Grbavče

Pošto samo prefiksalnu tvorbu ojkonima nismo uspeli izdvojiti,
ima nekoliko nastalih istodobnim delovanjem dvaju tvorbenih načina i
prefiksacijom i sufiksacijom.

Ojkonimi nastali ovom tvorbom su u vezi s predloškim izrazom,
pa prefiksi postali od predloga čuvaju predloško značenje i obično
znače MESTO NEČEGA u odnosu prema nečemu, poput Pod + grad
+ je, Pri + gvozd + je, Pot + trk + am>je, a možda i Po + gor(e) + evac.

Manji deo ojkonima su jednostruke sufiksacije, poput -ava:
Rukjava; -an: Zmijan, Repljan; -ar: Stitar x 2 itd. kao i trostruke
sufiksacije, poput -in + ov + ce: Drakčinovce, Perčinovce /
Berčinovce, Trštinovce; -je + (e)v + ac: Vranjevac, ali je zato veši deo
ojkonima dvostruke sufiksacije, poput -ad + niče: Grobadnice; -ev +
ac: Irklevac, Radujevac; -ov + ac: Belasovac, Brestovac, G. i D.
Oraškovac; ov + ik: Islivovik x 3, Jablano vik, Jasenovik; -ev + ina:
Radevina; -ev + štica: Kievštica; -iš + niča: G. Kobišnica itd.

SLOVENSKA LIČNA I PORODIČNA IMENA
U OSNOVI OJKONIMA

Alan

Baja

Balenko

Banča

Banko

Bata

Batica

Belaš

lan

Bogdin

lko

Boja x 3

lo

Bojin

loč

Bojko

lohx4

Bole x 3

lota

Boril x 2

žin

Borin

žur

Boroje

43 Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka

Brač

Dagče

Jelenko

Brajko x 2

Dejan

Kalin

Branko x 2

Deljan

Kijx2

Bratič

Deverac

Koja

Bratin x 2

Dožurko

Kolar

Bratisalj

Dobruj

Kovač x 2

Bratko

Doko

Kraguj

Bratuj x 2

Dolko

Krasa

Bremča

Draža x 2

Lalomir x 2

Budilo

Dražan

Laško

Budimir x 2

Dragan

Leka x 2

Bujak

Dragatin

Ljuta

Veles

Dragilo

Mač

Vesel

Dragman

Manj a

Vida

Dragmil

Meduš

Vislav

Drago

Mišlen x 2

Vitan

Dragsin

Milča

Vladan x 2

Drajča x 2

Milak

Vladislav

Draja

Milan

Vik

Dunav

Mile x 2

Vlkoslav

Dura x 2

Milin x 2

Vojihna

Durde

Milko

Vojna

Durdic

Miloš

Vran

Durin

Milovan

Vukbct (Vukac)

Durin x 2

Miluš

Vukvir

Željo

Milutin

Gaguje

Žučko

Mirča

Galeta

Zarub

Negovan

Galibaba

Zoran

Nenad

Gida

Zub x 2

Oblak x 2

Gojana

Zuban

Pirko

Gojman

Ino

Poletko

Gosko

Inolad

Poletko

Gradiša

Ivko

Prodan

Grb

Jahomir

Rasa

Grbol

Janko

Rabiša

Guša Dabiža

Jarilo

Radat

Slavoljub Gacovič

44

Rade x 2

Rašica

Stanislav

Radenko

Rezin

Stanka x 2

Radeta

Relko

Stanko

Radič

Relja

Stole

Radko

Ruža

Štor

Radomir x 2

Rukija

Sudomir

Radota

Sen

Tih

Raduj

Ses

Tihan

Radusin

Seslavb

Tihoje

Raho

Slav

Tola

Raivoje

Slavota

Tolan

Raj čin

S med

Truba

Rajan

Soja

Uško

Rajilo

Stajko

Uletko

Rakčo

Stanika

Hrabbr x 2

Raka

Stanilo x 2

Džudža

Berčinovci

Bogunci

Bolinci

Bratoševci

Budakovci

Vladičenci

Vlkašinovci

Gortanci

Draganovci

Lužam

Malušinci

Moinci

Ostrogazovci (narodni

nadimak)

Radepoljci

Rajinci

Sinagovci

Crvljan

50 Slavoljub Gacovič

OJKONIMI SLOVENSKIH OSNOVA

AGLEŠNICE, selište 1455. = UGLEŠNICE, selište 1466.
=UGLEŠNICA (= OGLEŠNICA), 1483. = UGLEŠNICE, selište
1560. = UGLES, 1586. (Banja = nalazilo se u okolini s. Pakleš /sada
top. Pakleš do/, atar s. Vrmxdže, opština Sokobanja) 10 od slov. sta +
euj-bN „uglešan, ugljevan"+ice ili od l.i. Ugleš + niče.

BAINCE, selište 1455. (Velešnica, od 1530. nahija Črna
Reka)" od 1. i. Baja + ince.

BALBOROVCE, 1455. = BELBOROVCE, 1483, 1560.
(Timok = top. Belborovska padina, atar s. Debelice i top. Belborovsko
izmedu s. Trnovca i s. Debelice, opština Knjaževac) 12 od slov.
fitonima btlbor + ovce.

BALENKOVCE, 1560. (Krivina) 13 od l.i. Balenk(o) + ovce.

BANKOVCE, 1455. (Vidin) 14 od l.i. Bank(o) + ovce.

BANČINCE, selište 1466. (Belgrad) 15 od l.i. Banč(a) + ince.

BAROVA, 1455, 1483, 1560. (Črna Reka) 16 od slov. hidr.
bar(a) + ova.

BAROVO, 1455, 1454-79. = BAREVO, selište 1466. (Timok =
top. Bare, atar s. Jakovca*, opština Knjaževac) 17 , vidi BAROVA +
ovo.

BAROVCE, 1560. (Polomje) 18 , vidi BAROV(A) + ce.

BARSOVICE, selište 1455, 1483. = JARSOVCA, 1454-79.
(Timok = top. Jaričišta, atar s. Selačke*, opština Zaječar) 19 od slov. fit.
jarša „vrsta kruške" + ovica (upor. Kruševo, Kruševac itd.).

BHBC, str. 83, 135; Miscellanea 2, str. 69
BHBC, str. 75.
BHBC, str. 65, 107.
BHBC, str. 103
BHBC, str. 58
Miscellanea 2, 1466, str. 60
BHBC, str. 68

7 BHBC, str. 70; HEH XIII, str. 121; Miscellanea 2, 1466, str. 35

8 BHBC, str. 112

9 BHBC, str. 77; IBI XIII, str. 159

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 5 1

BATIČINE, 1560. = BATIČINA, 1586. (Krivina) 20 od slov. l.i.
Batic(a) + ina (upor. top. Batičina).

BATKOVCE, 1455, 1483. (Zagorje) = BAJKOVCI, 1454-79.
(Zagorje) = PATKOVČA, 1466. (Zagorje) = BATOVNICE, 1560.
(Krivina) = BATOVNICA, 1586. (Krivina = top. Batovica, atar s.
Bojnice, Mihajlovgradski okrug) 21 od l.i. Bat(a) + ovnica.

BEŽANIJA, selište 1466. (Timok = verovatno top. Bežanija,
atar s. Manjinca, opština Knjaževac) 22 od slov. bežanija "mesto gde se
stanovništvo okupljalo u zbegovima od turskog zuluma" (upor. top.
Bežanijska kosa u Beogradu).

BEZDANICE, 1560. (Polomje = s. Bezdanica,
Mihajlovgradski okrug) 23 od slov. prid. bezdan (< bez + dna) + ice.

BELA REKA, 1455. = BJALA REKA, 1454-79. (Vinišnica, od
1530. Črna Reka = s. Gornja Bela Reka, opština Zaječar) 24 od slov.
prid. bela i slov. hidr. reka.

BELA REKA, 1560. (Črna Reka = s. Donja Bela Reka, opština
Bor) 25 , vidi BELA REKA.

BELASOVAC, selište 1478-81. (Svrljig = selište s.
ISLIVOVIK, opština Svrljig) 26 od l.i. Belaš + ovac.

BELGRAD, 1455, 1466, 1454-79, 1560. (Belgrad = grad
Belogradčik, Mihajlovgradski okrug) 27 od slov. prid. bel + slov. grad.

BELI POTOK, 1455, 1560. (Svrljig) = BELI POTOK, 1455. =
BELI POTOK, 1478-81. (Svrljig = s. Beli Potok, opština Knjaževac) 28
od slov. prid. beli i slov. hidr. potok.

BELKO VCE ili JELKO VCE, selište 1478-81. (Svrljig ?) 29 od
l.i. Belk(o) ili Jelk(o) + ovce.

20 BHBC, str. 101; TEM 31-32, str. 106

21 BHBC, str. 60, 103; HEH XIII, str. 123, 157, TEM 31-32, str. 109

22 Miscellanea 2, 1466, str. 57, nap. 224

23 BHBC, str. 138

24 BHBC, str. 77; IBI XIII, str. 159

25 BHBC, str. 128

26 Miscellanea 2, 1478-81., str. 154

27 BHBC, str. 89,148; Miscellanea 2, 1466, str. 52; HEH , str. 145

28 BHBC, str. 78,80,135; Miscellanea 2, 1478-81, str. 144

29 Miscellanea 2, 1478-81, str. 143

52 Slavoljub Gacovič

BELO APTIČE, 1455. = BELOPTIČAN, 1560. (Polomje =
bivše s. Beloptičane, danas deo s. Ružinci, Mihajlovgradski okrug) 30
od slov. prid. beloptičan (upor. beloprsan, belonožan, belomlečan,
belomesan, belolučan, belotrepan, beloputan, belolistan, belodrozdan
itd.).

BELOBRADICE, 1455. = BELOBRADANČA, 1454-79. =
BELOBRADIC, 1560. (Timok = mahala s. Ošljane, opština
Knjaževac) 31 od slov. prid. belobrad + ice (upor. top. BARBAROŠ <
vi. barbarošlijel "crvena brada", Srbija).

BELOVCE, 1455. (Vidin) = BELOVCE, 1483. (Zagorje) =
BELOVCE, 1560. (Vidin) 32 od l.i. Bel(o) + ovce.

BELOSOVCE, 1455. = BELŠOVICA, 1466. = BELAŠIVEC,
1483. = PLAŠOVIC, 1454-79. (Belgrad = verovatno s. Plešivec,
Mihajlovgradski okrug) 33 od stcslov. prid. plešiv „koji je bez drveča,
bez vegetacije, go (o brdu)" 34 + ec.

BELOTNE I SKORBINCE, 1560. (Črna Reka = top. Beletina
i Skrovnica, opština Zaječar) 35 od l.i. Belot(a) + ine i slov. prid.
skrov'n „skrovit" + ice.

BELOHINE, 1455, 1560. = BELAHUNA, drugo ime
BELOINJE, 1478-81. = Gorne BELOHNE, 1560. (Svrljig = s.
Beloinje, opština Svrljig) 36 od l.i. Beloh + in(j)e.

BELOHNA, selište 1455, 1560. = BELOHNE, drugo ime

R, 1560. (Svrljig = s. Ribare,
(i)na, odnosno od radne imen. ribar.

RIBAR, 1560. (Svrljig = s. Ribare, opština Svrljig) 37 od l.i. Beloh +

ince.

BELOCINCE, 1530-35, 1560, 1586. (Krivina) 38 od l.i. Beloč
BELHOVA, 1560. (Črna Reka) 39 od l.i. Beloh + ova.

30 BHBC, str. 73,122

31 BHBC, str. 69,1 14; HEH, str. 155

32 BHBC, str. 74,112

33 BHBC, str. 87; Miscellanea 2, 1466., str. 53

34 On III, str. 140

35 BHBC, str. 106

36 BHBC, str. 80, 149; Miscellanea 2, 1466, str. 123

37 BHBC, str. 82, 134

38 BHBC, str. 102; TEM 31-32, str. 81, 109

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 53

BISTRICE, 1560. (Zagorje = verovatno s. Bistrica,
Mihajlovgradski okrug) 40 od slov. bistrice „izvori bistre vode". 41

BOGDANCE, 1455. = BOGDINCE, 1560. (Banja = s.
Bogdinac, opština Sokobanja) 42 od l.i. Bogdin + ce.

BOGDINCI, 1560. (Zagorje) 43 od porodičnog imena Bogdinci.

BOGUNCE, 1455, 1483. selište = BOGUNCI, 1560, 1586. je
bilo napušteno (Črna Reka) 44 od porodičnog imena Bogunci.

BOŽINOVCE, 1455, 1560. (Svrljig = s. Božinovac, opština
Knjaževac) 45 od l.i. Božin + ovce.

BOŽUROVCE, 1560. (Črna Reka) 46 od l.i. Božur + ovce.

BOINOVCE, 1455, 1483. = VINOVCE, 1466. (Timok = top.
Boinovica, atar s. Drvnik, opština Knjaževac) 47 od l.i. Bojin + ovce.

BOJKOVCE, 1455,1483. = BOLKOVCE, 1560. (Timok) 48 od
l.i. Bojk(o) + ovce.

BOJNICE, 1560. (Črna Reka = blizu nekadašnjeg selišta
BUČJE, odnosno današnjeg s. Bučje, opština Bor) 49 od l.i. Boj(a) +
ince.

BOJNCE, 1455. = BOJNICE, 1560. (Vidin = s. Bojnica,
Mihajlovgradski okrug) 50 , vidi BOJNICE.

39 BHBC, str. 136

40 BHBC, str. 148

41 Ne bismo isključili mogučnost da se ojkonim veže i za frblstrb stsl.
"brz", naročito ako je moguč naslon na kakvu tekučicu brza toka.
Spomenimo, svakao kasniju paralelu: Brza (Brza Palanka) na Dunavu,
severozapadno od Vidina. Vidi i: EHCTpHna MiipicvjiOBCKa, OnoMacmunKu
mik na jieKceMama 6ucmpa/6ucmputja, BTopa jyrocnoBeHCKa OHOMacraHKa
KOHCJjepeHniija, Ciconje 1980, str. 197-203. (Primedba recenzenta)

42 BHBC, str. 83, 132

43 BHBC, str. 123

44 BHBC, str. 83, 104

45 BHBC, str. 80, 134

46 BHBC, str. 104

47 BHBC, str. 61; Miscellanea 2, 1466, str. 32

48 BHBC, str. 63, 130

49 BHBC, str. 106

50 BHBC, str. 64, 117

54 Slavoljub Gacovič

BOJNCE, 1455. = BOJINCE, 1466. = BOJNICE, 1560.
(Svrljig = hidr. Bojnička reka, atar s. Izvora i Crnoljevice*, opština
Svrljig) 51 , vidi BOJNCE i BOJNICE.

BOLINCE, 1530-35, 1560. (Krivina) 52 od l.i. Bol(e) + ince.

BOLINCI, 1560. (Zagorje) 53 od porodičnog imena Bolinci.

BOLOVCE, 1455, 1483. (Zagorje = top. Boljevac, atar s.
Rečke*, opština Negotin) 54 od l.i. Bol(e) + ovce.

BOLOVCE, 1455, 1560. (Črna Reka = grad Boljevac) 55 vidi
BOLOVCE.

BORAVICA, 1478-81. = BOROV AC, 1560. (Svrljig = top.
Borovac, atar s. Manojlice, opština Svrljig) 56 od slov. fit. borovac
„glatki bor, kleka Juniperus communis" .

BORIL, selište 1455. = BORIL, 1466, 1483. (Zagorje =
verovatno blizu s. Borilovec, Mihajlovgradski okrug) 57 od l.i. Boril.

BORILOVCE, 1455. = BORILOVČA, 1454-79. =
BORILOVCE, 1560. (Zagorje = s. Borilovec, Mihajlovgradski
okrug) 58 od 1. i. Boril + ovce.

BORINCE, 1455, 1560, 1586. (Krivina = Borinac, deo s.
Dubočana, opština Zaječar) 59 od l.i. Borin + ce.

BOROVAC, 1560. (Timok = s. Borovac, opština Zaječar) 60 od
slov. fit. borovac „glatki bor, kleka Juniperus communis".

BOROVICE, 1455. = BOROVICA, 1466. (Belgrad) =
BOROVICE (BOROVNICE), 1560. (Polomje = s. Borovice,
Mihajlovgradski okrug) 61 , vidi BOROVAC.

BOROJOVCE, 1530-35, 1560. = BOROJEVAC, 1586.
(Krivina) 62 od l.i. Boroj(e) + ovce.

51 BHBC, str. 59, 136; Miscellanea 2, 1466, str. 37

52 BHBC, str. 103; TEM 31-32, str. 81

53 BHBC, str. 142

54 BHBC, str. 57

55 BHBC, str. 69, 127

56 Miscellanea 2, 1478-81., str. 121; BHBC, str. 134

57 BHBC, str. 63, 85; Miscellanea 2, 1466, str. 43

58 BHBC, str. 66, 123; HBH, str. 153

59 BHBC, str. 70, 100; TEM 31-32, str. 106

60 BHBC, str. 118

61 BHBC, str. 88, 140, 145; Miscellanea 2, 1466, str. 58

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 55

BRADISELCE, 1455. = BRATISELCE, 1560. (Banja = top.
Bratiselac, atar s. Jošanice, opština Sokobanja) 63 od l.i. Bratisaqlj (<
l.i. Brati + formant -salj, upor. l.i. Pribisalj, Radosalj, Berisalj) 64 + ce.

BRAJKOVCE, 1455, 1483. (Zagorje) 65 od l.i. Brajk(o) + ovce.

BRAJKOVCE, selište 1560. (Timok = blizu Gurgusovca,
danas grad Knjaževac) 66 , vidi BRAJKOVCE.

BRANICI, 1454-79. (Vidin) 67 od slov. imen. branici „zabeli,
zabrani".

BRANIČIŠTE, 1455. = BRANIČICA, 1454-79. (Vidin) 68 od
slov. braničište „zabran" (< slov. branik + iste).

BRANKOVCE, 1455, 1466, 1560. (Zagorje = s. Brankovci,
Mihajlovgradski okrug) 69 od l.i. Brank(o) + ovce.

BRANKOVCE, 1455. (Timok = top. Brankovica, atar s.
Bučja*, opština Knjaževac) 70 , vidi BRANKOVCE.

BRATIJOVCE, selište 1466. (Vinišnica, od 1530. Črna Reka)
= BRATUJOVCE, 1560. (Črna Reka = top. Bratujevac, atar s.
Leskovca i Šljivara, opština Zaječar) 71 od l.i. Bratuj + ovce.

BRATINCE, 1455, 1454-79. (Vidin) 72 od l.i. Bratin + ce.

BRATINCE, 1455, 1466. (Vinišnica), 1560. (Črna Reka = top.
Bratinci i hidr. Bratinski potok, atar s. Lasova, opština Zaječar) 73 , vidi
BRATINCE.

BRATIČINCE, 1530-35, 1560, 1586. (Krivina) 74 od l.i. Bratič
+ ince.

62 BHBC, str. 103; TEM 31-32, str. 109

63 BHBC, str. 85, 132

64 On III, str. 55

65 BHBC, str. 69

66 BHBC, str. 113
67 HBH, str. 137

68 BHBC, str. 68; HBH, str. 117

69 BHBC, str. 65, 117; HBH, str. 129 (grafijaje 1454-79.
BRANKOVCI); Miscellanea 2, 1466, str. 45

70 BHBC, str. 75

71 BHBC, str. 155; Miscellanea 2, 1466, str. 62

72 BHBC, str. 64; HBH, str. 109

73 BHBC, str. 72; Miscellanea 2, 1466, str. 18

74 BHBC, str. 103; TEM 31-32, str. 81, 109

56 Slavoljub Gacovič

BRATIČUP, 1455. = BRATEŠEVCI, selište 1466. =
BRATOŠEVCI, selište 1454-79. (Zagorje = top. Bratošinsko bilo, atar
s. Stakevci, Mihajlovgradski okrug) 75 od porodičnog imena Bratoševci
(< 1. i. Bratoš + evci).

BRATKOVCE, 1560. (Vidin) 76 od l.i. Bratk(o) + ovce.

BRATUNOVCE, 1560. = BRATUJOVCE, 1586. (Fetislam =
top. Bratujevac, atar grada Negotina) 77 od l.i. Bratuj + ovce.

BRAČOVCE, 1530-35. = BRAKEVCE, 1560. =
BRAČEVCE, 1586. (Krivina = s. Bračevac, opština Negotin) 78 od l.i.
Brač + evce.

BRAHOVA, 1455. (Polomje), 1483. (Zagorje), 1560. (Polomje
= po predanju je bio veliki grad po imenu Provo ili Praovo, atar s.
Novog Korita, opština Knjaževac 79 ) 80 od slov. prah + ova.

BREGOVA, 1560. = BREGOVO, 1586. (Krivina = s. Bregovo,
Mihajlovgradski okrug) 81 od slov. breg + ova.

BREZARICE, 1560. (Zagorje) 82 od slov. fit. brezar "mesto s
brezama" (upor. topoljar, višnjar itd.) + ice.

BREŽICE, selište 1455. (Svrljig) 83 od slov. fit. brezice (< slov.
brez/a/ + ice).

BREZOVO, selište 1466. (Banja) 84 od slov. fit. brez/a/ + ovo.

BREZOVCE, 1455. (Svrljig = blizu s. Manojlovce, opština
Svrljig) 85 od slov. fit. brez(a) + ovce.

BREZOVCE, 1560. (Črna Reka = top. Velika i Mala
Brezovica i Brezov vrh, atar s. Krivog Vira, opština Boljevac) 86 , vidi
BREZOVCE.

75 BHBC, str. 70; Miscellanea 2, 1466, str. 35; HEH, str. 121
76 BHBC, str. 119

77 BHBC, str. 111; TEM 31-32, str. 81, 108

78 BHBC, str. 102; TEM 31-32, str. 81, 108

79 THMOK, str. 103

80 BHBC, str. 67, 112, 190

81 BHBC, str. 100; TEM 31-32, str. 106; Zanimljivo je ovde navesti
mogučnost da ojkonim može u svojoj osnovi imati rum. l.i. Brega

82 BHBC, str. 113

83 BHBC, str. 77

84 Miscellanea 2, 1466, str. 65, napomena 265

85 BHBC, str. 82

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 57

BRELINCE, 1455. ( ? = s. Bralina, opština Ražanj) 87 od slov.
bral(e), hipokoristik od brat (upor. s. Braljina na Južnoj Moravi, južno
od Stalača) + ince.

BREMČINA BARA, selište 1560. (Timok) 88 od l.i. Bremč(a) +
ina i slov. bara.

BRESNICA, 1530-35. = BRESNICE, 1560. = BRESNICA,
1586. (Fetislam = top. i hidr. Breznica, atar s. Grabovice, opština
Kladovo) 89 od slov. fit. bres(i)n(a) „borovnica, Vaccinium myrtillis f.
Vacciniaceae, čiji se plod jede" + ica

BREST, 1455, 1466, 1478-81, 1560. (Banja = top. Brestansko,
atar s. Poružnice, opština Sokobanja) 90 od slov. fit. brest „Ulmus
campestris f. Ulmaceae" .

BRESTOVA, 1455, 1483. = BRESTOVO, 1466. (Belgrad) =
BRESTOVA, 1560. (Polomje) 91 od slov. fit. brest + ova.

BRESTOVAC, 1560. (Svrljig = top. Brestovac, atar s. Šuman
Tople, opština Knjaževac) 92 od slov. fit. brest + ovac.

BRODOVICE, selište 1455. (Svrljig = top. Brod, atar s.
Šljivovika, opština Svrljig) 93 od slov. brod „prelaz preko reke" +
ovice.

BRUSIK, 1455. = BRUSNIK, 1466, 1483. = BRUSNICA,
1454-79. (Timok = top. Brusnik, atar s. Žlne, opština Knjaževac) 94 od
slov. fit. brusnik „borovnice, stršljinke; mesto gde ima dosta brusnica;
Vaccinium vitis idaea" (upor. staroromanski top. na Rabu, Bruškit <
lat. bruscetum „vrsta grma" i na Krku top. Bruškaj). 95

86 BHBC, str. 105

87 BHBC, str. 73

88 BHBC, str. 120

89 BHBC, str. 110; TEM 31-32, str. 79, 103

90 BHBC, str. 84, 151; Miscellanea 2, 1466, str. 67; Miscellanea 2, 1478-
81, str. 172, napomena 146

91 BHBC, str. 89, 123; Miscellanea 2, 1466, str. 57

92 BHBC, str. 149

93 BHBC, str. 80

94 BHBC, str. 70, 141; Miscellanea 2, 1466, str. 34

95 PeHHHK CAHY 2, str. 220; HT str. 79

96 Znajuči da atar sela Žlna obiluje kamenom peščarom (što nije
tipično za okolna sela), skloni smo da, u slučaju ispravne ubikacije, ovde

58 Slavoljub Gacovič

BRUSNIK, 1530-35. = Golemi BRUSNIK (=BRUSNIK),
1560. = Golemi BRUSNIK, 1586. (Krivina = s. Brusnik, opština
Zaječar) 97 , vidi BRUSIK i slov. prid. golemi "veliki".

BRHAVICE, 1455. = PIRKAVEC, 1560. (Svrljig = verovatno
s. Pirkovac, opština Svrljig) 98 od l.i. Pirk(o) + ovac (U Rječniku JAZU
etimologiji! s. Pirkovca objašnjavaju ovako ,J2iče izvedeno od imena
Pirko").

BUDAKOVCE, 1455. = BUDAKOVCI, 1454-79. (Gelvije, od
1530. Črna Reka) = BUDAKOVCE, 1560. (Črna Reka = top.
Budakovci, atar s. Lasova*, opština Zaječar) 99 od porodičnog imena
Budakovci.

BUDILOVCE, 1560. (Zagorje) 100 od l.i. Budil(o) + ovce.

BUDIMIROVCE, 1455, 1560. (Banja = top. Budimirovac, atar
s. Sarbanovca, opština Sokobanja) 101 od l.i. Budimir + ovce.

BUDIMIROVCE, 1455, 1466, 1560. (Timok = top.
Budimirovci, atar s. Bučja, opština Knjaževac) 102 , vidi
BUDIMIROVCE.

BUJAKOV LtK, selište 1455, 1483. = BUJAKO(V) GLOG,
selište 1478-81. (Svrljig = sejalište s. LALINCE, opština Svrljig) 103 od
l.i. Bujak + ov i fhk < slov. lug, odnosno od slov. glog, kako je
zabeleženo u jednom od popisa.

BUKOVCE, 1455, 1466, 1560. (Vidin = s. Bukovec,
Mihajlovgradski okrug) 104 od slov. fit. buk(va) + ovce.

BUKOVCE, 1455, 1530-35, 1560. = BUKOVCA, derven
1586. (Fetislam = s. Bukovce, opština Negotin) 105 od slov. fit. buk(va)
+ ovce.

vidimo u osnovi naziv kamena pogodnog za brus-ove, uz mogučno ispuštanje
-n- iz Brus-n-ik. (Primedba recenzenta)

97 BHBC, str. 101; TEM 31-32, str. 80, 107

98 BHBC, str. 81, 150

99 BHBC, str. 70, 126; HEH, str. 126

100 BHBC, str. 113

101 BHBC, str. 83, 132

102 BHBC, str. 61, 130; Miscellanea 2, 1466, str. 32

103 BHBC, str. 81; Miscellanea 2, 1478-81, str. 160

104 BHBC, str. 75-1 11; Miscellanea 2, 1466, str. 40

105 BHBC, str. 74; TEM 31-32, str. 78, 105

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 59

BULANOVCE, 1455. = POLANICE, 1466. = BULJ ANICA,

1454-79. (Banja = top. Poljana, atar s. Trubarevca*, opština
Sokobanja) 106 od slov. poljan(a) + ice.

BURDIM (može se citati i PORODIM), 1466. (Klivje, od
1530. Črna Reka) = PORODIM, 1454-79. (Črna Reka = top. Porodim,
atar s. Vražogrnca, opština Zaječar) 107 od slov. porodim „mesto gde se
poradala stoka" (upor. top. Kopilica „mesto gde su se
kopilile/ojagnjile ovce" kod Splita, Hrvatska kao i top. Kapilija kod
Svrljiga, Srbija; „pre de imenovaše se Porodim posledi narečeno bystb
Nerodimb tretiemb Urošemb Stefanomb" nejasnog porekla u Rječniku
JAZU) 108

BUČJE, 1466. = BUČIJA, 1454-79. = BUČJE, 1560. (Črna
Reka = s. Bučje, opština Bor) 109 od slov. fit. bučje „bukvik, bukova
šuma".

BUČJE, selište 1560. (Črna Reka = s. Bučje, opština Bor) 110 ,
vidi BUČJE.

BUDŽA, 1455. = BUČJE, 1466., 1560. (Timok = s. Bučje,
opština Knjaževac) 111 , vidi BUČJE.

CRVLJANI, 1560. (Polomje) 112 od porodičnog nadimka
Crvljani.

CRNADOL, 1466. = ČERNI DOL, 1454-79. = ČERNODOL,
1560. (Črna Reka) 113 od slov. prid. črni (černi) + dol.

ČAJNA, 1530-35, 1586. Fetislam = top. Čajna u „okrugu
krajinskom" u Srbiji) 114 od slov. prid. čajna „ona koja čaja" ("u
zagonetkama se tako naziva kvočka kad leži na jajima "; upor. "s.
Veliko i Malo Čajno" u BiH; s. Cajničb „koje se spominje prije

106 BHBC, str. 72; Miscellanea 2, 1466, str. 36; HBH, str. 133

107 Miscellanea 2, 1466, str. 22; HBH, str. 123

108 Rječnik JAZU 46, str. 870

109 BHBC, str. 106; Miscellanea 2, 1466, str. 40; HBH, str. 139

110 BHBC, str. 106

111 BHBC, str. 68, 1 3 1 ; Miscellanea 2, 1466, str. 32

112 BHBC, str. 117

113 BHBC, str. 104; Miscellanea 2, 1466, str. 41; HBH, str. 141

114 TEM 31-32, str. 78, 104

60 Slavoljub Gacovič

našega vremena samo po imenu, bez sumnje isto koje sada pišu
Cajnici, u Bosni u okrugu zvorničkom, kotaru vlaseničkom").

ČERVENE, 1455. = CRVENJE, 1466. = ČERVENA, 1560.
(Timok = s. Crvenje, opština Knjaževac) 116 od slov. prid. crven (o boji
zemlje) + je.

ČERNA REKA , 1560. (Črna Reka = top. Črna Reka, atar s.
Donje Bele Reke, opština Bor) 117 od slov. prid. črna (černa) i slov.
reka. Valja istaknuti da je po nazivu ovog ojkonima, cela oblast/nahija
dobila svoj naziv.

ČERNILOVCE, 1455. = CRNILOVCE, 1466. =
ČERNILOVCE, 1560. (Svrljig = s. Crnoljevica, opština Svrljig) 118 od
slov. crnil(o) + ovce.

ČERNILOVCE, 1466. = ČERNILOVO, može se citati i
CRNILOVO, 1483. = ČERNILOVA, 1560. (Vidin) 119 , vidi ojk.
ČERNILOVCE.

ČERNOVCE, 1560. (Črna Reka) 120 od slov. prid. crn + ovce.

ČERNOMASNICE, 1560. (Krivina = s. Crnomasnica, opština
Negotin) 121 od slov. prid. črno + slov. masnica „masna zemlja".

ČERNOPOL, 1455. = ČERNO POLJE, 1560. (Polomje = s.
Černo Polje, Mihajlovgradski okrug) 122 od slov. prid. černo + slov.
polje.

ČERNJAN, 1560. (Fetislam) 123 od slov. prid. čern „crn" + jan.

ČESTOPUT, 1455. ( ? = top. Čestoput, u podnožju planine
Kučaj, opština Negotin) 124 od slov. prid. cesto „stalno, skoro uvek" +
slov. put (na trasi ovog dela dunavskog limesa koja je nekad
skračivala put kroz dunavsku čizmu, danas je ponovo probiven put od

115 RječnikJAZU4, str. 881

116 BHBC, str. 72, 1 18; Miscellanea 2, 1466, str. 31

117 BHBC, str. 106

118 BHBC, str. 75, 81, 158, 159; Miscellanea 2, 1466, str. 25

119 BHBC, str. 138; Miscellanea 2, 1466, str. 45

120 BHBC, str. 106

121 BHBC, str. 103

122 BHBC, str. 64, 122

123 BHBC, str. 108

124 BHBC, str. 85

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 61

Brze Palanke /rimska Egeta, ranovizantijska BpcuoA,oc/ preko s. Alun
/rimska Luna/ i s. Miroč /rimska Gerulatis, ranovizantijska
©uapTiavoc/ u čijem se ataru nalazi top. Čestoput). 125

ČESTOHOD, 1560. (Črna Reka) 126 od slov. cesto „stalno,
skoro uvek" + slov. hod „put" (smatramo da bi se ovo naselje moralo
locirati na delu puta koji vodi preko prevoja Čestobrodice iz
boljevačke u paračinsku opštinu).

DABKOVCE, 1455. = DAJKOVCE, 1466. = DABKOVCE,
1483. (Timok = top. Dajčevica, atar s. Gornjeg Zuniča*, opština
Knjaževac) od slov. prid. dajkov „ujakov, koji pripada dajku" +
ce (upor. s. Ujniče na Kosovu).

DEBELICE, 1455. = DEBELICA, 1466. = DEBELICE, 1560.
(Timok = s. Debelica, opština Knjaževac) 129 od slov. prid. debel (upor.
dalmatorom. top. Mutogras „Debelo brdo", Dalmacija) 130 + ice.

DEVERAC, 1455, 1466. = DIVERAC, 1478-81. =
DEVERAC, 1560. (Banja) 131 od l.i. Deverac (upor. l.i. Deverča f. u
turskom popisu 1478-81).

DEJANOVCE, 1455, 1560. (Timok = s. Dejanovac, opština
Knjaževac) 132 od l.i. Dejan + ovce.

DELB, selište 1560. (Vidin) 133 od slov. delb „deoba" iz
gospodarske terminologije.

DELJANOVCE, 1560. (Zagorje) 134 od l.i. Deljan + ovce.

DIROŠNICE, 1455. = TRBUŠNICA, 1466., 1478-81. (Banja =
s. Trubarevac*, opština Sokobanja) 135 od slov. prid. trbušbn „trbušast"
+ ica (upor. s. Trbušnica u nekadašnjem jadranskom srezu podrinskog

125 Geografska karta regiona, Razmer 1 : 175000

126 BHBC, str. 126

127 BHBC, str. 65, 197; Miscellanea 2, 1466, str. 28

128 PeHHHK CAHY 4, str. 23

129 BHBC, str. 66, 129; Miscellanea 2, 1466, str. 31

130 ER II, str. 390 (Matokit, 389) + ica

131 BHBC, str. 85, 120; Miscellanea 2, 1466, str. 70, 167, 158-159

132 BHBC, str. 58, 114

133 BHBC, str. 148

134 BHBC, str. 117

135 BHBC, str. 85; Miscellanea 2, 1466, str. 67; Miscellanea 2, 1478-81,

str. 168

62 Slavoljub Gacovič

okruga u Srbiji, s. Trbušnica u bihačkom okrugu u Bosni itd.) odakle
je metatezom prva dva sloga trbu- nastala osnova trub- + ar, koja je
mogla doči u homonimiju s l.i. Trubar + evac, odakle je nastao
današnji oblik Trubarevac.

DLBOK, 1455. = DLBOKA, 1560. (Timok = top. Dlbok, atar
s. Štipine, opština Knjaževac) 136 od slov. prid. dlbok „dubok".

DLBOKA ISLATINA, 1560. = KRČENA ISLATINA, 1560.
(Črna Reka = verovatno s. Slatina, opština Bor) 137 od slov. prid.
dlboka „duboka" i slov. slatina „mesto gde izvire ili pišti voda slana ili
nakisela" dok se oblik krčena, zbog turške ortografije (prvo slovo
arabice, tzv. elif, može značiti samoglasnik A katkad i E, a istim
znakom se prikazuje N i NT), može citati i krčanje krčati „stvarati
mukle klokotave zvukove, burlijati, bučati" što sa slov. slatina čini
složenicu.

DLGA LUKA, 1560. (Vidin, u stanjem registru nahija Polomje
= verovatno s. Milčina Luka, Mihajlovgradski okrug) 138 od slov. prid.
dlga „duga" i slov. luka "mala ravnica kraj reke".

DLGA POLE, 1455. = DLGOPOLE, 1466. = DLGA POLE,
1560. (Banja = s. Dugo Polje, opština Sokobanja) 139 od slov. prid.
dlgo i slov. polje.

DOBAŽOVCE, 1560. (Zagorje) 140 od l.i. Dabiž(a) (upor. top.
Dabižovac, atar s. Planinice*, opština Zaječar, koji verovatno potice
od l.i. Dabiža)(< od 1. i. Dabiživ; upor. u popisu iz 1478-81) + ovce.

DOBROVICE, 1455. = DOBRIJOVCE, 1466. =
DOBRUJOVCE, 1560. (Svrljig = s. Dobrujevac, opština Aleksinac) 141
od l.i. Dobruj 142 + ovce.

DOBRO POLE, 1455, 1560. (Črna Reka = s. Dobro Polje,
opština Boljevac) 143 od slov. prid. dobro i slov. polje.

136 BHBC, str. 58, 108

137 BHBC, str. 106, 124

138 BHBC, str. 119

139 BHBC, str. 85, 133; Miscellanea 2, 1466, str. 64

140 BHBC, str. 123

141 BHBC, str. 85, 1 12; Miscellanea 2, 1466, str. 64

142 Miscellanea 2, 1466, str. 119

143 BHBC, str. 72 (izostavljeno u tekstu), 128

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 63

ovce.

DOŽURKOVCE, 1560. (Črna Reka) 144 od l.i. Dožurk(o)
DOKCE, 1560 (Banja) 145 od l.i. Dok(o) + ce.

DOLAPCE, selište 1455. = DULINCE, može se citati
DOLAC, 1466. (Belgrad) = DOLAC, selište 1560. = DOLCE, 1560.
(Zagorje = bilo je blizu s. SARAČINCE) 146 od slov. dolac „vrtača;
bašta, vrt, njiva (obično manja)".

DOLAC, selište 1466. (Zagorje) 147 , vidi DOLAPCE.

DOLJANI, selište 1478-81. (Svrljig = bilo je sejalište s.
DRAINCE) 148 od slov. zbirne imen. doljani (< slov. dol + jani) „ljudi
koji žive u dolu".

DOLKOVCE, 1560. (Zagorje) 149 od l.i. Dolk(o) + ovce.

Dolna VESNICA, 1454-79. (Gelvije) = VEŠTICE, 1560. (Črna
Reka) 150 , vidi VEŠTICE.

Dolna JABUČA, 1560. = JABUČA Gorna, 1560. = G. i D.
JABUČA, 1586. (Fetislam = „potok u Srbiji u okrugu Krajinskom") 151
od slov. prid. jabučja „koja pripada jabuci" i slov. prid. dolnja i gornja.

Dolna LEŠNICA, 1466. (Vidin) 152 od slov. lešnica „mesto gde
ima lešnika" (upor. više sela s istim imenom u Srbiji i Hrvatskoj;
Konstantin Porfirogenit u svom delu „De administrando imperio"
spominje AeoviK) 153 ili od slov. les "šuma" + niča.

Dolne BELANICE, drugo ime VESELICE, 1560. (Črna
Reka) 154 od l.i. Belan + ice (upor. varošica Belanovica, severozapadno
od planine Rudnik, Srbija i planina Beljanica, Srbija), odnosno, drugo
ime ime je od l.i. Vesel + ice i slov. prid. dolnje.

144 BHBC, str. 104

145 BHBC, str. 1 1 1

146 BHBC, str. 89, 113, 147; Miscellanea 2, 1466, str. 59

147 Miscellanea 2, 1466, str. 35

148 Miscellanea 2, 1478-81, str. 149

149 BHBC, str. 100

150 BHBC, str. 104; HEH, str. 137

151 BHBC, str. 109; TEM 31-32, str. 103

152 Miscellanea 2, 1466, str. 29

153

Rječnik JAZU 24, str. 16
154 BHBC, str. 126

64 Slavoljub Gacovič

Dolne VELESNICE, 1455. = D. VELESNICA, 1530-35. =
Dolne VELESNICE, 1560. = D., Sr. i G. VELESNICA, 1586.
(Fetislam = s. Velesnica, opština Kladovo) 155 od l.i. Veles < Veles
„paganski slovenski bog stada" (upor. grad Veles u Makedoniji na
Vardaru) + niče i slov. prid. dolnje, srednje i gornje.

Dolne VRBICE, 1560^ (Timok) 156 , vidi ojk. VRBICA.

Dolne i Sredne RUIŠTE, 1560. (Banja = s. Ruište, opština
Boljevac) 157 od slov. ruište „mesto gde ima puno ruja" (< slov. fit. ruj
„rhus" + iste) i slov. prid. dolnje i srednje (upor. ime zemljišta blizu
Prizrena u Dečanskoj hrisovulji ,J uzb potokb na delt na Ruišta") l5i .

Dolne KAMENICE, 1455, 1560. (Timok = s. Dowa Kamenica,
opština Knjaževac) 159 od slov. kamenice „korita u reci" i slov. prid.
dolnje.

Dolne KOPRIVNICE, 1560. (Polomje) 160 od slov. fit.
kopriv(a) + niče i slov. prid. dolnje.

Dolne LALOMIROVCE, 1560. (Polomje) 161 od l.i. Lalomir +
ovce i slov. prid. dolnje.

Dolne LEŠNICE, 1455. = D. i G. LEŠNICA, 1530-35. = Dolne
i Gorne LEŠNICE, 1560. = G. i D. LEŠNICA, 1586. (Krivina) 162 , vidi
Dolna LEŠNICA.

Dolne LEŠNICE, 1455, (Timok = blizu s. STUBAL, danas
zaseok s. Marinovca, opština Zaječar) 163 , vidi Dolna LEŠNICA.

Dolne MIŠLENCE, 1466. = MILICA, 1454-79. (Črna Reka =
top. Mišljenovac, atar s. Nikoličeva, opština Zaječar) 164 od l.i.
Mišlen 165 + ce i slov. prid. dolnje.

155 BHBC, str. 71, 109, 118; TEM 31-32, str. 78, 103

156 BHBC, str. 107

157 BHBC, str. 1 1 1

158 Rječnik JAZU 60, str. 255

159 BHBC, str. 73, 131

160 BHBC, str. 112

161 BHBC, str. 122

162 BHBC, str. 100, 102; TEM 31-32, str. 81, 107, 109

163 BHBC, str. 65, 199

164 Miscellanea 2, 1466, str. 36; HEH, str. 127

165 KHC II, str. 328

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 65

Dolne SLATICE, 1560. (Črna Reka) 166 od slov. fit. slatice (f.
pl.) „slatak, slačac, poponac" i slov. prid. dolnje.

DOLCE KAMEN, 1455. = Gorne DOLCE KAMEN, 1455. =
Dolne DOLCE KAMEN, 1560. (Črna Reka) 167 od slov. dem. dolce (<
dolac „mala dolina") i slov. kamen, te slov. prid. gornje i dolnje.

DRAGANCE, 1455, 1483. = DRAGINCE, 1560. (Vidin) 168 od
l.i. Dragan 169 + ce.

DRAGIJOVCE, selište 1455. = DRAGČIOVCE, 1466. =
DRAGILOVCE, 1483. = DRAGILOVCE, 1560. (Timok = top.
Dragilovci, atar s. Borovca, opština Zaječar) 170 od l.i. Dragil(o) 171 +
ovce.

DRAGMANOVCE, 1455. = DRAGANOVCI, 1483.
(Zagorje) 172 od l.i. Dragman 173 + ovce, odnosno od porodičnog imena
Draganovci.

DRAGOMILOVCE, 1455. = DRAGMILOVCE, 1466. =
DRAGOMILOVCE, 1483. (Banja) 174 od l.i. Dragmil + ovce.

DRAŽANOVCE, 1466. (Zagorje = verovatno top. G.
Dražanica, atar s. Arčar, Mihajlovgradski okrug) 175 od l.i. Dražan +
ovce.

DRAŽEVCE, 1455. = DRAŽIJOVCE, 1466. (Belgrad) =
DRAŽINCE, 1560. (Polomje) = DRAŽANICE, 1560. = Gorne
DRAŽINCE, 1560. (Zagorje = s. Dražinci, Mihajlovgradski okrug) 176
od l.i. Draž(a) + ince i slov. prid. gornje.

DRAŽINCE, 1530-35, 1560. (Krivina) 177 od l.i. Draž(a) + ince.

166 BHBC, str. 127

167 BHBC, str. 65, 68, 126

168 BHBC, str. 62, 138,200

169 KHC II, str. 329

170 BHBC, str. 76, 143, 149

171 KHC II, str. 328-329 (l.i. Dragija, Dragi, Drago, Dragoš)

172 BHBC, str. 70, 200

173 KHC II, str. 328 (Dragoman)

174 BHBC, str. 84; Miscellanea 2, 1466, str. 68

175 Miscellanea 2, 1466, str. 51

176 BHBC, str. 87, 100, 113, 117

177 BHBC, str. 103; TEM 31-32, str. 81

66 Slavoljub Gacovič

DRAINCE, 1455. = DRAJINCE, 1478-81. = DRAŽINCE,
1560. (Svrljig = s. Drajinac, opština Svrljig) 178 od l.i. Draj(a) + ince
(upor. l.i. Drajinac) 179 .

DRAJČINOVCE, 1455, 1560. (Timok = top. Drečinovci i
hidr. Drečinovačka reka, atar s. Vitkovca, opština Knjaževac) 180 od l.i.
Drajč(a) + inovce.

DRAJČINOVCE, drugo ime Dolna BELA, 1560. (Zagorje = s.
Dolna Bela, Mihajlovgradski okrug) 181 od l.i. Drajč(a) + inovce.
Drugo ime od slov. prid. dolnja i bela.

DRAKEVCE, selište, drugo ime GRADIŠTE, 1560. (Vidin) 182
od l.i. Drag(o) + evce. Drugo ime od slov. gradište „mesto sa ostacima
starog grada, ruševine".

DRAKSINOVCE, 1455. = DRAGSINOVCE, 1560. (Vidin) 183
od l.i. Dragsin 184 + ovce.

DRAKČINOVCE, 1560. (Timok) 185 od l.i. Dragč(e) + inovce.

DRGLATIN, 1455, 1586. (Črna Reka = top. Draganij, atar s.
Brestovca, opština Bor) 186 od l.i. Dragatin.

DRENOVA, 1466, 1483. (Črna Reka) 187 od slov. fit. dren +
ova.

DRENOVA i IDRENOVA, 1455. (Polomje = verovatno s.
Drenovec, Mihajlovgradski okrug) 188 , vidi DRENOVA.

DRENOVO, 1466. (Zagorje = verovatno Mali Drenovac,
Mihajlovgradski okrug) 189 , vidi DRENOVA.

DRENOVCE, 1455. = Gorne i Dolne DRENOVA, 1455. =
DRENOVO i Gorne DRENOVO, 1466. = Gorne DRENOVA, 1560. =

178 BHBC, str. 79, 135

179 KHC II, str. 329

180 BHBC, str. 60, 130

181 BHBC, str. 118

182 BHBC, str. 138

183 BHBC, str. 59, 116
lM Miscellanea2, 1478-81, str. 123

185 BHBC, str. 108

186 BHBC, str. 61,200

187 Miscellanea 2, 1466, str. 33

188 BHBC, str. 63, 74
n9 Miscellanea 2, 1466, str. 47

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 67

Gorne DRENOVCE, 1560. (Timok = s. Drenovac, opština
Knjaževac) 190 od slov. fit. dren „cornus mascula" + ovce i slov. prid.
gornje i dolnje.

DRŽOINCE, 1455. = DORIŽNICA, čita se i DOVARIŽNICA,
1466. = DOROŽNICE, 1560. (Banja = top. Tovariž, atar s. Čitluka*,
opština Sokobanja) 19 ' od slov. tovar + išnica.

DUBOČANI, 1530-35. = DLBOČAN, 1560. = DLBOČAN,
1586. (Krivina = s. Dubočane, opština Zaječar) 192 od porodičnog
nadimka Dubočani „oni koji žive u dubokom dolu" (< slov. dubok +
jani).

DUNAVICE, selište 1455. (Vidin) = DUNAVCE, 1466.
(Zagorje = s. Dunavci, Mihajlovgradski okrug) 193 od l.i. Dunav 194 +
ce.

DUPLJAR, 1560. (Črna Reka) 195 od slov. duplj(a) „prirodna
šupljina u tlu, pečina, rupa uopšte" + ar.

D. BRESTOVAC, 1530-35. = BRESTOVCE, 1560. =
BRESTOVAC, 1586. (Fetislam = s. Brestovac, opština Negotin) 196 ,
vidi BRESTOVAC.

D. BRUSJE, 1530-35. = Dolne BRUSJE, 1560, 1586.
(Krivina) 197 od slov. brusje „mesto gde ima kamena pogodnog za
točilo" i slov. prid. dolnje.

D. VRATNA, 1530-35. = VRATNA, 1560. = VRATNA, 1586.
(Fetislam = s. Vratna, opština Negotin) 198 od slov. prid. vratna „koji
pripada vratima, koji je deo vrata" (iznad s. Vratne nalaze se poznate
prerasti „Vratnjanske kapije" i manastir Vratna, sagraden u drugoj
polovini XIV veka).

190 BHBC, str. 60, 65, 75, 114 (Grafrja Gorne DRENOVICE);
Miscellanea 2, 1466, str. 42

191 BHBC, str. 61, 153: Miscellanea 2, 1466, str. 22

192 BHBC, str. 100; TEM 31-32, str. 81, 106

193 BHBC, str. 71; Miscellanea 2, 1466, str. 30

194 PnE,n,iin, str. 101 gde je zabeleženo l.i. Dounav

195 BHBC, str. 126

196 BHBC, str. 109; FEM 31-32, str. 102

197 BHBC, str. 102; TEM 31-32, str. 81, 108

198 BHBC, str. 109; TEM 31-32, str. 79, 102

68 Slavoljub Gacovič

D. KRUŠOVICA, 1530-35. = Gorne i Dolne KRUŠOVCE,
1560. = G. i D. KRUŠOVICA, 1586. (Fetislam = s. Dušanovac,
opština Negotin) 199 od slov. fit. kruš(i) „pirus, kruške" + ovica.

D. MIŠLENCE, 1466. = BOŽUROVCE, drugo ime
MIŠLENOVCE, 1560. (Črna Reka = top. Mišljenovac, atar s.
Nikoličeva, opština Zaječar) 200 od l.i. Mišlen, odnosno Božur + ovce.

D. REČKA, 1530-35. = REČKA, 1560, 1586. (Krivina = s.
Rečka, opština Negotin) 201 od slov. prid. (dem. oblik) rečka.

D. i Sr. SOKOLOVICA, 1530-35. = Gorne, Dolne i Sredne
SOKOLOVICE, 1560. (Krivina = top. Sokolovica, atar s. Koprivnice,
Čokonjara i Mokranja, opština Zaječar i Negotin) 202 od slov. ornit.
termina sokol ,/alco" (upor. ojk. SAJNA < šain kako se u Bosni
izgovara tur. šahin < pers. šahin „sokol" i ojk. FALKOVCE < lat.
falco „sokol") + ovica i slov. prid. gornje, dolnje i srednje.

DŽUDŽINCE, selište 1478-81. (Svrljig = nalazilo se u bližini s.

203

Izvor) od l.i. Džudž(a) + ince.

DIRINCE, 1455. (Gelvije = top. Burinac*, atar s. Ruišta,
opština Boljevac) 204 od l.i. Durin 205 + ce.

DURDINCE, selište 1466. ( ? ) 206 od l.i. Durd(e) + ince.

DURDIC, 1560. (Polomje = s. Gjurgic, Mihajlovgradski
okrug) 207 od l.i. Durdic.

DURINCE, 1455, 1466, 1560. = DURDINCE, 1560. (Svrljig =
s. Durinac, opština Svrljig) od l.i. Durin (Durinac) + ce.

DURICE, 1455. = DURCI, 1478-81. (Svrljig = top. Durdac,
atar s. Tijovca*, opština Svrljig) 210 od l.i. Dur(a) + ice.

1!W BHBC, str. 110; TEM 31-32, str. 79, 104

200 BHBC, str. 104; Miscellanea 2, 1466, str. 36

201 BHBC, str. 101; TEM 31-32, str. 81, 107

202 BHBC, str. 101; TEM 31-32, str. 81

203 Miscellanea 2, 1478-81, str. 151

204 BHBC, str. 78

205 Miscellanea 2, 1478-81, str. 138

206 Miscellanea 2, 1466, str. 53

207 BHBC, str. 112

208 BHBC, str. 84, 130, 134; Miscellanea 2, 1466, str. 64, napomena 260

209 Miscellanea 2, 1478-81, str. 138

210 BHBC, str. 78; Miscellanea 2, 1478-81, str. 131

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 69

GAGUJOVCE, 1466. = GAGOVICE, 1560. (Polomje = top.
Gagovec, atar s. Makreša, Mihajlovgradski okrug) 211 od l.i. Gaguj(e) +
ovce.

GALIBABINCE, 1455. = KALI BABA (= GALIBABA),
1478-81. = GALIBABINCE, 1560. (Svrljig = s. Galibabinac, opština
Svrljig) 212 od l.i. Galibab(a) + ince (upor. l.i. Kalibaba u popisu 1478-
81. kao i prež. Galibarda, Kalibarda, Kalivoda) 213 .

GIDEC, 1560. (Fetislam) 214 od l.i. Gid(a) + ec.

GLATINCE, selište 1478-81. = Mršavo GLATINCE, 1483. =
GLODNICE, 1560. (Zagorje = bivše s. Glotnica, danas s. Marinovo,
Mihajlovgradski okrug) 215 od slov. glot(a) „sirotinja, porodica",
preneseno na žito „korov, nečistoča" 216 + ince i slov. prid. mršavo što
dovolj no govori da se radi o naselju koje je nastalo na veoma
neplodnom zemljištru.

GLOGOVICE, selište 1455. = GLOGOVCE, 1454-79. =
GLOGOVCE, 1478-81. GLOGOVICE, 1483. = Gorne GLOGOVICE,
1455. = Gorna GLOGOVICE, 1466. = Gorne GLOGOVCE, 1560. =
Dolne GLOGOVCE, 1560. (Timok = s. Glogovac, opština
Knjaževac) 217 od slov. fit. glog „crataegus Linn." + ovice.

GLOGOVO, 1530-35. = GLOGOVCE, 1560. =
GLOGOVICA, 1586. (Fetislam = s. Glogovica, opština Zaječar) 218 od
slov. fit. glog + ovica.

GLUŠINCE, 1560. (Črna Reka = top. Golašinac, atar s. Donja
Bela Reka, opština Bor) 219 od slov. prid. glušin (< slov. gluh + in) +
ce, ukoliko etimologiju navedenog ojk. ne svedemo na koren

211 BHBC, str. 116; Miscellanea 2, 1466, str. 32 od l.i. Gag(a) + ovice

212 BHBC, str. 135, 77; Miscellanea 2, 1466, str. 1 19

213 PenHHK CAHY 3, str. 175

214 BHBC, str. 1 1 1

215 BHBC, str. 119

216 ER I, str. 572

217 BHBC, str. 65, 78, 108, 194; HBH, str. 141; Miscellanea 2, 1478-81,

str. 145

218 BHBC, str. 109; TEM 31-32, str. 78, 102

219 BHBC, str. 106

70 Slavoljub Gacovič

današnjeg oblika od slov. golaš „golet, planinsko kamenito zemljište
sa siromašnom vegetacijom ili bez nje" + inac.

GNILOVCE, 1455. = GLINOVCE (= KLINOVCE), 1560.
(Črna Reka = verovatno top. Gnjilak*, atar grada Zaječara) 220 od slov.
gnil(a) „glina, ilovača" + ovce.

GOVEDARICE, selište 1455. = GAVADARICE, selište 1454-
79. (Timok) 221 od slov. govedarice „žene koje čuvaju goveda".

GOJANA, 1530-35, 1560, 1586. (Krivina = top. Gojana, atar s.
Rečke, opština Negotin) 222 od l.i. Gojana.

GOLINCE, 1560. (Krivina = top. Golinac, atar s. Vražogrnca,

00*% 00 A

opština Zaječar) od slov. golin(a) „neobradeno zemljište, utrina"
+ ce.

GOLOVCE, 1455. = GOLOVCE, 1483. (Banja = top.
Kaljavac, atar s. Trubarevca, opština Sokobanja) 225 od slov. prid.
kaljav + ce, ukoliko prihvatimo današnji oblik toponima kao
razrešenje ojkonima iz XV veka.

GOLČA, selište 1455. ( ? ) 226 od slov. dem. golča „mesto bez
raslinja".

GORIČINE, 1560. (Zagorje) 227 od slov. fit. augmentativa
goričine (< slov. goric/a/ + ine).

Gorna BELA, 1560. (Zagorje = s. Gornja Bela /rečka/,
Mihajlovgradski okrug) 228 od slov. prid. gornja i bela.

Gorna TURUA, 1530-35, 1560. i Dolna TURIJA, 1530-35,
1560, 1586. (Fetislam = top. Turija, atar s. Plavne, opština Negotin) 229
od slov. zoon. tur Jaurus, bik oploditelj, vrsta govečeta" + ija i slov.
prid. gornja i dolnja (upor. ojk. sa Srpsko-hrvatskog područja poput

220 BHBC, str. 72, 194

221 BHBC, str. 69; HBH, str. 155

222 BHBC, str. 101; TEM 31-32, str. 81, 106

223 BHBC, str. 101

224 PeqHHK CAHY 3, str. 435

225 BHBC, str. 86

226 BHBC, str. 63

227 BHBC, str. 124

228 BHBC, str. 127

229 BHBC, str. 109; TEM 31-32, str. 79, 102

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 7 1

Turani, Turanovac, Turija x 7, Turinovo, Turica x 2, Turja, Turjak x 4,
Turjane, Turjanski, Turjanje /Turjane/ i dr.)-

Ojkonim Turja imenovan je mikrotoponimom od osnove Tur i može
se smatrati sire slovenskim jer ga čuva večina slovenskih jezika.
Zanimljivo je pomenuti keltsko pleme Taurisci koje je naseljavalo
okolinu Singidunum-a, gde su osnovali naselje Taurinorum, i prostor
južno od Kosmaja (upor. hidr. Turija pod Kosmajem). Možda su Kelti
dali ime i ovoj reci, koje se posle procesa monoftongizacije
prilagodilo slovenskom izgovoru, a semantički i formalno odgovaralo
prototipu koji su Sloveni poneli iz postojbine. 230

Zoonim tur smatran je svetom životinjom i bogom sunca, a u grčkoj
mitologiji spominje se Minotaur, biče pola bik pola čovek; boginji
Artemidi dato je i ime Taurika, a paganski kult očuvan je i u
svetkovini "Dubrovačke turice" (upor. "Turice", Slovačka, ime crkve
"Turova Božiča", Rusija).

Gorna i Dolne MAČEVA, 1560. (Črna Reka = top. Mačeva,
atar s. Sljivara*, opština Zaječar) od l.i. Mač + eva ili od slov.
mačva „drvena naprava za mlačenje konoplje i lana, trlica" 233
izvedena očito od glagola koji iskazuje radnju koja se trlicom obavlja:
mahati < mati ili majati, ali u završetku saobražen horonimu Mačva
čiji je raniji oblik, po mišljenju Aleksandra Lome, bio Mačeva 234 ,
poput ovde navedenog ojkonima i slov. prid. gornja i dolnje.

Gorne BLATINCE, drugo ime IZVOR, 1560. = IZVOR, 1560.
(Črna Reka = verovatno s. Veliki Izvor, opština Zaječar) 235 od slov.
blat(o) + ince i slov. prid. gornje, a drugo ime je od slov. izvor "fons".

Gorne BRESTOVA, 1560. = BRESTOVA, 1560. (Črna Reka
= verovatno deo s. Brestovca, opština Bor) 236 od slov. fit. brest + ova i
prid. gornje.

230 OHOM. jyr 10 (1982), str. 171-175

231 BHBC, str. 103, 104

232 On X, str. 4

233 PeHHHK CAHY 12, str. 233 (mačva)

234 On X, str. 4

235 BHBC, str. 104, 127

236 BHBC, str. 106

72 Slavoljub Gacovič

Mala Vrbica, opština Kladovo) 237 vidi VRBICA i VRBICE i slov.
Gorne GJURINCE, 1560. = G. DURINCE, 1586. (Krivina) 238

Gorne VRBICE, 1560. = G. VRBICA, 1586. (Fetislam = s.
Vrbic
prid. gornje
Goril

od l.i. Dur(a) + ince. i slov. prid. gornje.

Gorne ISLATINA BRUSEVIK, 1560. (Črna Reka) 239 od prot.
I + slov. slatina „mesto gde izvire ili pišd voda slana ili nakisela" i
slov. fit. brusnik „šumska niska žbunasta biljka s bobičastim plodom
koji se jede, Vaccinium myrtillus s črnim plodom" i slov. prid. gornje.

Gorne KALINCE, 1560. (Polomje) 240 od slov. fit. kalin(a)
„ligustrum vulgare Linn." + ce i slov. prid. gornje.

Gorne KAMENICE, 1455, 1560. (Timok = s. Gornja
Kamenica, opština Knjaževac) 241 od slov. kamenice „korita u kamenu"
i slov. prid. gornje.

Gorne LEPENA, 1455, 1560. = Sredne LEPENA, 1560. =
Dolna LEPENA, 1560. (Timok = s. Lepena, opština Knjaževac) 242 od
slov. fit. lepen ,^Adenostyles glabra, lokvanj" i slov. prid. gornje,
srednje i dolnja.

Gorne i Dolne VERANICE, 1455, 1560. (Berkovica = s.
Gorna i Dolna Veranica, Mihajlovgradski okrug) 243 od slov. veranice
„poslušnice, privrženice" i slov. prid. gornje i dolnje.

Gorne i Dolne GRLENE, 1560. (Timok = s. Grnjan, opština
Zaječar) 244 od slov. prid. grlen „koji dolazi iz grla, ždrela" i slov. prid.
gornje i dolnje.

Gorne i Dolne LESKOVCE, 1560. (Črna Reka = s. Leskovac,
opština Zaječar) 245 od slov. fit. lesk(a) „Corylus avellana f.
Corylaceae" + ovce i slov. prid. gornje i dolnje.

237 BHBC, str. 109; TEM 31-32, str. 103

238 BHBC, str. 102; TEM 31-32, str. 108

239 BHBC, str. 106

240 BHBC, str. 116

241 BHBC, str. 73, 144

242 BHBC, str. 61, 118, 129

243 BHBC, str. 194, 198

244 BHBC, str. 107

245 BHBC, str. 127, 142

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 73

Gorni i Dolni IVLADAN, 1466. = Gorni VLADAN, 1478-81.
= Gorni IVLADAN, 1560. (Banja) 246 od l.i. Vladan i slov. prid. gornji.

Gorni IZVOR, 1455, 1560. (Polomje = s. Mali Izvor,
Mihajlovgradski okrug) 247 od slov. izvor i prid. gornji.

Gorni METRIŠ, 1560. = Dolni METRIŠ, 1560, 1586.
(Fetislam = s. Metriš, opština Zaječar) 248 od slov. metriš „mesto gde se
metre drva" (upor. ojk. PERIS < vi. per/e/ "gubi, utapa, ponire" + iš,
top. Petriš < vi. petriš "kamenjar", Aluniš < vi. aluniš "lesnik, mesto
zasadeno leskom" itd.) i slov. prid. gornji i dolnji.

Gorni TRSTENIK, 1530-35, 1560, 1586. = Dolni TRSTENIK,
1530-35, 1560, 1586. (Fetislam = s. Vidrovac, opština Negotin) 249 od
slov. fit. trstenik „trščak, rit, locus arundinibus consitus" (upor.
"TRBSTENIKL, selo, koje je pripadalo crkvi Arhandelovoj na baštini
sevastokratora Branka, a njegovi ga sinovi dali Hilandaru i car Uroš
1365. potvrdio; nazivi mnogih sela po Srbiji") i slov. prid. gornji i
dolnji.

GORTANCI, 1530-35. = GORTANCE, 1560. = GORTANCI,
1586. (Krivina) 250 od porodičnog imena Gortanci (< l.i. Gortan + ci).

GOSKOVA, 1560. (Črna Reka = hidr. Gaskov potok, atar
grada Zaječara) 251 od l.i. Gosk(o) + ova.

GRADIŠNICE, 1560. = GRADIŠNICA, 1586. (Fetislam) 252 od
1. i. Gradiš(a) + ince.

GRADIŠTE, selište 1455. = GRADIŠTE, 1466. (Vidin) 253 od
slov. gradište „razvaline grada, mesto gde je nekad bio grad".

GRADIŠTE, 1483, 1560. (Timok = s. Gradište, opština
Knjaževac) 254 , vidi GRADIŠTE.

246 BHBC, str. 151; Miscellanea 2, 1478-81, str. 176; Miscellanea 2,
1466, str. 68, 69

247 BHBC, str. 63, 120

248 BHBC, str. 109; TEM 31-32, str. 102

249 BHBC, str. 1 1 1; TEM 31-32, str. 105

250 BHBC, str. 103; TEM 31-32, str. 81, 109

251 BHBC, str. 104

252 BHBC, str. 109; Miscellanea 2, 1466, str. 102

253 Miscellanea 2, 1466, str. 46

254 BHBC, str. 143; Miscellanea 2, 1466, str. 46

74 Slavoljub Gacovič

GRADIŠTE, 1530-35, 1560, 1586. (Krivina = top. Gradište,
atar s. Rečke, opština Negotin) 255 , vidi GRADIŠTE.

GRAČKA, 1455. = GRACKO, 1530-35. = GRAČKA, 1560. =
GRACKO, 1586. (Krivina = s. Gradskovo, opština Zaječar) 256 od slov.
prid. gradsko (gracko) „koji se odnosi na grad, koji pripada gradu"
(severno od s. Gradskova nalaze se ostaci ranovizantijskog kastela na
mestu zvanom Krovu /< kelt.-ilir. grava „gomila kamena"/ Četdci l<
lat. civitas „grad"/). 257

GRBAVCE, 1560. = GRBAVAC, 1586. (Krivina) 258 od slov.
prid. grbav (odnosi se na teren) + ce.

GRBINCE, 1560. (Krivina) 259 od slov. prid. grbin(a) „grbača
(o terenu)" + ce.

GRBOVCE, 1455, 1483. (Zagorje = top. Grbovce, atar s.
Golemanovo*, Mihajlovgradski okrug) 260 od l.i. Grb + ovce.

GRBOVČE, drugo ime KRBAVČE, 1455. = GRBAVČE,
1478-81. = GRBAVČE, 1560. (Svrljig = s. Grbavče, opština
Svrljig) 261 , vidi GRBAVCE.

GREZNA, selište 1455, 1560. = Gorna GREZNA, 1455, 1560.
= Dolne GREZNE, 1560. (Timok = s. Grezna, opština Knjaževac) 262
od slov. prid. grezna „blatnjava" (< slov. grez „blato" + na) i prid.
gornja i dolnje.

GREZNICE, 1455. (Svrljig) 263 od slov. grez „blato" + niče.

GRIVAC, 1560. (Timok) 264 od slov. zoon. grivac „golub
grivnjač".

GRIVAC, 1560. (Črna Reka) 265 , vidi GRIVAC.

255 BHBC, str. 101; TEM 31-32, str. 81, 109

256 BHBC, str. 66, 101; TEM 31-32, str. 81, 107

257 ER I, str. 610

258 BHBC, str. 103; TEM 31-32, str. 109

259 BHBC, str. 102

260 BHBC, str. 197

261 BHBC, str. 69, 111

262 BHBC, str. 58, 64, 108, 113

263 BHBC, str. 82

264 BHBC, str. 130

265 BHBC, str. 105

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 75

GRNCI, 1455. = KRNINCI, 1466. (Gelvije) = KUTRETINCE,
1560. (Črna Reka = top. Krnenica, atar s. Mali Izvor*, opština
Boljevac) 266 od slov. prid. krnjen „nešto što je krnjeno" + ica (upor.
top. Krnji Grad, zaselak Krnji kamen u Hercegovini, s. Krnjin u
nekadašnjem Travničkom okrugu, Gornja i Donja Krnjina u Lužnici,
Babušnica itd.).

GRNČAR, selište 1454-79. (Belgrad) = GRNČAR, 1560.
(Zagorje = verovatno s. Grnčar, opština Babušnica) 267 od slov. grnčar
„zanatlija koji se bavi grnčarstvom".

GROBADNICE, 1560. (Vidin = nalazilo se blizu Florentina
1586. i blizu do manastira Sv. Trojice, Mihajlovgradski okrug) 268 od
slov. grob + augmentativni suf. ad 269 + niče (mesto je verovatno
postavljeno na nekom zapuštenom groblju blizu manastira Sv. Trojice;
upor. s. Grobar u okolini Požarevca, Grobovica u okolini Kragujevca,
Grobnik - ime nekih sela u Hrvatskoj, top. Grobničko polje u
Gorskom kotam i Grobinština - kraj oko Grobničkog polja, prež.
Grobovac). 270

GROMOTARCE, 1560. (Vidin = s. Gromotarci,

971 9"79

Mihajlovgradski okrug) od slov. fit. gromotar „žbun, grm" + ce.

GRSNICE, 1455. (Šehirkej = verovatno s. Rasnica, opština
Pirot) 273 od slov. grsnice „snopovi konoplje" (< slov. grsnica „snop
konoplje" < praslov. *gbrs(t)- + niče).

GRDŽILOVCE, 1455. = KRČILOVCE, 1466. =
GRBOLOVCE, 1560. (Timok = zaselak s. Jakovca, Grbolovce*,
opština Knjaževac) 274 od l.i. Grbol + ovce.

266 BHBC, str. 76, 105; Miscellanea 2, 1466, str. 48, napomena 171 gde
se kaže "Selo Krninci sada je Krljinac, deo naselja u Zlotu u današnjoj C.
Reci".

26

26«

267 BHBC, str. 1 14; HEH, str. 149

BHBC, str. 116 gde je grafija zabeležena kao Grobadince

269 JEZIK, str. 147

270 PeHHHK CAHY 3, str. 656-658

271 BHBC, str. 119

272 PenHHK CAHY 3, str. 678

273 BHBC, str. 76

274 BHBC, str. 66, 107

76 Slavoljub Gacovič

GUJSAVCE, 1478-81. = GUSALCE, selište 1560. (Svrljig = s.
Guševac, opština Svrljig) 275 od l.i. Guš(a) + evce.

G. JASENOVICA, 1530-35. = JASENOVCE, 1560. =
JASENOVAC, 1586. (Fetislam) 276 od slov. fit. jasen + ovica.

G. KOBIŠNICA, 1530-35. = Gorne KOBAŠTNICE, 1560. =
G. KOBIŠNICA, 1586. = D. KOBIŠNICA, 1530-35. = Dolne
KOBEŠNICE, 1560. = D. KOBIŠNICA, 1586. (Fetislam = s.
Kobišnica, opština Negotin) 277 od slov. *kobh „rdava slutnja" + -
šnica 278 i slov. prid. gornje i dolnje.

G. KOPRIVNICA, 1530-35. = Gorne i Dolne KOPRIVNICE,
1560. = G. KOPRIVNICA, 1586. (Krivina = s. Koprivnica, opština
Zaječar) od slov. fit. koprivnica „ursica, kopriva" s umetnutim -
N- ili od slov. fit. kopriva"«^ ica" + niča i slov. prid. gornje i dolnje.

G. SLATINA, 1530-35. = Gorne i Dolne ISLATINE, 1560. =
G. i D. SLATINA, 1586. (Fetislam) 281 od prot. I + slatina „mesto gde
izvire ili pišti voda slana ili nakisela" i slov. prid. gornje i dolnje.

G. STANKA, 1530-35. (Fetislam) 282 od l.i. Stanka i slov. prid.
gornja.

G. i D. VISOKA, 1530-35. = Gorna i Dolna VISOKA, 1560. =
Gorna VISOKA, 1586. (Krivina = top. Visoka, atar s. Mokranje,
opština Negotin) 283 od slov. prid. gornja, dolnja i visoka.

G. i D. ORAŠKOVAC, 1530-35. = Gorne i Dolne
ORAŠKOVCE, 1560. = G.i D. ORAŠKOVAC, 1586. (Fetislam) 284 ,
vidi G. i D. ORAŠKOVAC.

G. i D. POPLESAK, 1530-35. = Dolna POPLESKA, 1560.
(Krivina = top. Popljesak, atar s. Brusnika, opština Zaječar) 285 od slov.

275 BHBC, str. 134

276 BHBC, str. 109; TEM 31-32, str. 79, 105

277 BHBC, str. 109; TEM 31-32, str. 78, 79, 105

278 On I, str. 119-127

279 BHBC, str. 40; TEM 31-32, str. 81, 106

280 PeHHHK CAHY 10, str. 221

281 BHBC, str. 110; TEM 31-32, str. 79, 103, 104

282 TEM 31-32, str. 79

283 BHBC, str. 101, 102; TEM 31-32, str. 81, 107

284 BHBC, str. 109, 110, 111; TEM 31-32, str. 79, 102, 105

285 BHBC, str. 101; TEM 31-32, str. 81

HABIKOŽICA, 1466. (Zagorje) 288 od slov. haba „šteta, kvar"
(upor. „Da hode Vlasi svobodno bezb vse habe i zledi" 1234-1240.)

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 77

popljesak (< slov. popljeskan „udaren u glavu"; upor. top. Popljesak u
nekadašnjem okrugu Čuprijskom). 286

G. D. i Sr. PODVRŠKA, 1530-35. = Gorna, Dolna i Sredna
PODVRŠKA, 1560, 1586. (Fetislam = s. Podvrška, opština
Kladovo) 287 od slov. prid. podvrška „koja se nalazi pod vrhom" i
gornja, dolnja i srednja.

HABIKOŽICA,
(upor. „Da hode Vlasi s
+ slov. zoon. (dem. oblika) kožica „capra".

HLABINE, 1455. = HLABINCE, 1560. (Svrljig) 290 od slov.
hlapine „mesta gde ima isparavanja" (< slov. hlap „para,
isparavanje").

HLAPINA, 1466, 1483. (Vinišnica = top. Alapin, atar s.
Velikog Izvora, opština Zaječar) 291 od slov. hlapina „mesto gde ima
isparavanja" 292 , što se rekognosciranjem top. Alapin, koji se nalazi na
desnoj obali Timoka gde ima dosta močvarnog terena, valjano i
potvrdilo.

HOMAC, 1530-35. (Fetislam = hidr. Omački potok, atar
varošice Salaš, opština Zaječar) 293 od slov. humac „mala humka".

HRABRETINCE, 1560. (Zagorje) 294 od l.i. Hrabhr + etince.

HRABROVO, 1530-35. = HRABROVA, 1560. =
HRABRO VO, 1586. (Krivina = s. Rabrovo, Mihajlovgradski
okrug) 295 od l.i. Hrabbr + ovo.

HRGOTIN, 1560. (Črna Reka = s. Rgotina, opština Zaječar) 296
od l.i. Hrgot(a) + in.

286 Rječnik JAZU 46, str. 804

287 BHBC, str. 109; TEM 31-32, str. 78-79

288 Miscellanea 2, 1466, str. 23

289 Rječnik JAZU 1 1, str. 542

290 BHBC, str. 80, 134

291 Miscellanea 2, 1466, str. 27

292 Rječnik JAZU 1 1, str. 627

293 TEM 31-32, str. 78, 80

294 BHBC, str. 118

295 BHBC, str. 101; TEM 31-32, str. 81, 107

296 BHBC, str. 106

78 Slavoljub Gacovič

HRGOTIN LUG, 1530-35. (Krivina) 297 od l.i. Hrgot(a) + in i
slov. lug „šumarak, gaj (obično na nižem ili podvodnom zemljištu),
šuma sa niskim drvečem i žbunjem".

IVKOVICE, 1530-35, 1560, 1586. (Fetislam = nalazilo se u
bližini s. Radujevca, opština Negotin) 298 od l.i. Ivk(o) + ovice.

IVLADAN, 1455. = IVLADAN, 1560. (Črna Reka) 299 od
protoničkog I- + l.i. Vladan i slov. prid. gornji i dolnji.

IVRAŽOGORNICE, 1455. = VIRAŽAGRNECI, 1454-79. =
VRAŽIGRNCE, 1466.(Belgrad) = IVRAŽOGORNCE, 1560. =
VRAŽIGRNCI, 1560. (Polomje = s. Vražogrnac, opština Zaječar) 300 je
hibridni kompozit od slov. (crnogorskog dijalekta) vraži(ti) "spaljivati
gomile busenja" (tinjajuča vatra, oplemenjivanje zemlje prilikom
obrade ledine) 301 + grnce < vi. fit. girnica discimilacijom a - i - a > i - i
- a od slov. fit. granica „quercus genus" što govori da su na mestu
današnjeg s. Vražogrnca doseljenici morali najpre spaljivati šumu,
odnosno oplemenjivati zemljište za obradu a potom selo nastaniti
(upor. "Vražegrnci u popisu Skadarskog sandžaka 1485. godine...").

IVRANJANI, 1455. = VRANJAN, selište 1478-81. =
IVRANJAN, 1483. (Svrljig = top. Vranište kod Kalne) 302 od
porodičnog nadimka Vranjani (< slov. prid. vran „crn" + jani).

IVRATARNICE, 1455. = VRATARNICA, 1466. (Vinišnica)
= IVRATARNICE, 1560. (Timok = s. Vratarnica, opština Zaječar) 303
od slov. vratarnica „vratareva soba" 304 . Selo Vratarnica, postavljeno
na samom ulazu tzv. Vratarničkog klanca, koji je u rimskom periodu
prozvan Angustus „uzani prolaz, klanac", dobilo je svoj naziv
verovatno stoga što je ovde moralo biti postavljeno kakvo

297 TEM 31-32, str. 81

298 BHBC, str. 110; TEM 31-32, str. 78, 104

299 BHBC, str. 68, 125

300 BHBC, str. 90, 104, 112; Miscellanea 2, 1466, str. 56

301 HP, str. 36-37; KC II, str. 416; TjiacHHK CYJ\ 54, str. 192 itd.;

36ophhk MC, str. 494

302 BHBC, str. 81, 202; Miscellanea 2, 1478-81., str. 160

303 BHBC, str. 87, 113; Miscellanea 2, 1466, str. 54

304 PeHHHK CAHY 3, str. 12

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 79

utvrdenje/kula radi odbrane od latronesa/hajduka na putu koji je
vekovima vodio, od Naisusa/Niša do Raciarije/Arčara.

IVRELE, selište 1455. (Banja = top. Vrele, atar s. Beli Potok*,
opština Knjaževac) 305 od slov. hidr. vrela „izvori".

IGLOT, 1455. = GLOD, 1466. = GLOT, 1560. (Banja = top.
Glotsko, atar s. Čitluk, opština Sokobanja) 306 od slov. glot(a)
„sirotinja, porodica; korov, nečist (o žitu)" 307 ( < -d > -d 1 > -t).

IDRENOVA, 1455. = DRENOVO, 1466. (Klivje = top.
Drenovo, atar s. Sumrakovac*, opština Boljevac) 308 od slov. fit. dren +
ova.

IZVARAC, 1530-35. = IZVARCE, 1560, 1586. (Krivina) 309 od
slov. hidr. izvor + ce.

IZVEZDAN, 1455. = ISVEZDAN, 1560. (Črna Reka = s.
Zvezdan, opština Zaječar) 310 , vidi ZVEZDAN.

IZVOR, 1455, 1478-81, 1560. (Svrljig = s. Izvor, opština
Svrljig) 311 od slov. hidr. izvor ,/ons".

IZVOR, selište 1466. (Zagorje = s. Izvor Mahala, atar grada
Kule, Mihajlovgradski okrug) 312 , vidi IZVOR.

IZVOR, 1455. (Zagorje) = IZVOR, 1455, 1560. (Polomje = s.
Izvor, Mihajlovgradski okrug) 313 , vidi IZVOR.

IZVOR, 1455, 1466, 1560. (Timok = s. Mali Izvor, opština
Zaječar) 314 , vidi IZVOR.

IZVOR, 1530-35, 1560, 1586. (Fetislam = blizu s. Podvrške

315

,316

ima nekoliko top. Izvor, opština Negotin)~ , vidi IZVOR.

IZVOR, selište 1455. (Šehirkej = s. Izvor, opština Pirot) J1 °, vidi
IZVOR.

305 BHBC, str. 78

306 BHBC, str.86, 133; Miscellanea 2, 1466, str. 62

307 ER I, str. 572 (glota)

308 BHBC, str.74; Miscellanea 2, 1466, str. 47

309 BHBC, str. 102; TEM 31-32, str. 81, 108

310 BHBC, str. 60, 126

311 BHBC, str. 59, 80, 136

312 Miscellanea 2, 1466, str. 53

313 BHBC, str. 87, 99, 121

314 BHBC, str.87, 116; Miscellanea 2, 1466, str. 54

315 BHBC, str. 78, 103, 109

80 Slavoljub Gacovič

IZVOR, selište 1466. (Gelvije = s. Mali Izvor, opština
Boljevac) 317 , vidi IZVOR.

IZVORMILČI, selište 1560. (Črna Reka) 318 od slov. hidr.
izvor + l.i. Milč(a) + i(n) 319 .

IZGAR, 1455. (Banja = hidr. Izgare, atar s. Čitluka, opština
Sokobanja) 320 od slov. izgar „čovek koji je po fizionomiji vrlo
grub". 321

IZLOKVA, 1455. (Svrljig = top. izmedu s. Grbavče i

"199 ^9"^

Lalinca) od prot. I- + slov zlkva (= zukva) .

IZMIJANCE, 1560. (Timok = zaselak s. Vratarnice, opština
Zaječar) 324 od prot. I- + zmijan „mesto gde se legu zmije" (< slov.
zoon. zmij/a/ + an) + ce.

INO VLADO VCE, 1455. = INOLADOVCE, 1466. (Belgrad) =
INOVLADOVCE, 1560. (Polomje = s. Salaš koje se po predanju
nazivalo Inovladovo ili Inoladovo, Mihajlovgradski okrug) 325 od l.i.
Inolad 326 + ovce.

INOVCE, 1455. = UJANOVCE, 1483, 1560. (Timok) 327 od l.i.
In(o) + ovce.

IPTIKJAR, selište 1455. ( ? ) 328 od slov. ptičar „čovek koji se
bavi pticama" (< slov. ornit. termina ptica + ar).

IRŽANA, 1455, 1560. = RŽANA, 1454-79. = Gorna IRŽANA,
selište 1560. (Črna Reka = kvart Ržana u Boru, opština Bor) 329 od
slov. prid. ržana „ražena" ( < slov. fit. n>ž „ra'") i slov. prid. gornja.

BHBC, str. 75, 202

316

317 Miscellanea 2, 1466, str. 17

318 BHBC, str. 202

319 KHC II, str. 328

320 BHBC, str. 85

321 PeHHHK CAHY 7, str. 384

322 BHBC, str. 79

323 Zahvaljujem se na pomoči prof. Dr. Nedeljku Bogdanoviču

324 BHBC, str. 130

325 BHBC, str. 59, 1 12; Miscellanea 2, 1466, str. 57

326 Miscellanea 2, 1478-81., str. 161-162

327 BHBC, str. 77, 107, 202

328 BHBC, str. 63

329 BHBC, str. 70, 106, 107; HBH X, str. 164-165; TEM 42, str. 32

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 8 1

IRŽIŠTE, 1455. (Vinišnica) = ARŽIŠTE, 1560. (Cma Reka =
„verovatno iščezlo selo Rizište") 33 °od slov. ražište „mesto zasejano
razi".

IRtKLEVAC, selište 1455. = RUGLOVCE, selište 1466. =
IR^KLEVAC, 1483. = ROGLOVCE, 1560. = IRtKLEVAC, 1586.
(Banja = top. Rogljevac, atar s. Bogdinca*, opština Sokobanja) 331 od
slov. roglj(e) < stslov. rogblb „ugao, čošak" + evac ili suf. vac < vas
„mesto stanovanja, dom, selo" < lekseme vbSb (upor. s. Glouha VbSb =
s. Gluhavica, jugozapadno od Novog Pazara). 332

ISVADICE, 1455. = SVADINCE, 1466. = ISVADICE, 1483.
(Belgrad) = ISVADINCE Gorne i ISVADINCE Dolne, 1560. (Zagorje
= top. Svadbica, atar s. Rabiša, Mihajlovgradski okrug) 333 od slov.
svadbice „devojke uz mladu, glavne deveruše, podsnašice".

ISVINAR, 1455. = SVINAR, 1466, 1560. (Črna Reka = hidr.
Svinjarska reka, atar s. Ilino, opština Boljevac) 334 od slov. svinjar (<
slov. zoon. svinja + ar; upor. ojk. PORKAR < vi. porkar „svinjar"). 335

ISVINJAN, 1560. (Črna Reka) 336 od slov. zoon. svin(e) „porca,
svinja" (upor. porodicu „Čoktanji u Gornjoj Mlavi iz Svina.") 337 + jan.

ISKRIVNIK, selište 1560. (Svrljig) 338 od slov. skrivnik
„skrovito mesto" (< slov. skrivna „skrovita" 339 + ik).

ISKROVNICE, 1560. (Timok = s. Skrobnica, opština
Knjaževac) 340 od slov. prid. skorovbn „sakriven" (upor. l.i. „...uxore

JJ0 BHBC, str. 69, 148, 187

331 BHBC, str. 86, 135, 203; Miscellanea 2, 1466, str. 62, napomena 253.
"ovo selište može se citati Ruglovac, Rugljevac. prema popisu 1483. god.
bilo je sejalište sela Istoci u oblasti Banja". S toga se može pretpostaviti da se
nalazilo u bližini današnjeg sela Citluk u kome sada postoji zaselak Istoci.

332 On II, str. 151-152

333 BHBC, str. 88, 118; Miscellanea 2, 1466, str. 55

334 BHBC, str. 73, 126; Miscellanea 2, 1466, str. 20

335 EHOyOBC, str. 84; Ojkonim PORKAR vidi u I knj. str. 84

336 BHBC, str. 105

337 Rječnik JAZU 72, str. 300

338 BHBC, str. 129

339 Rječnik JAZU 64, str. 335

340 BHBC, str. 100

82 Slavoljub Gacovič

sua Scorowa..." iz 1298. godine, zabeleženo kod Čazme, Hrvatska 341 )
+ ice (današnji oblik je dobijen disimilacijom o - o > - o i pojavom
betacizma v > b).

ISLAVOVIN, 1560. (Krivina) 342 od l.i. Slav + ovin (upor.
„clericus Zanus de Slav" koji se spomiwe u Dubrovniku 1242.
godine). 343

ISLANETRNE, 1455. = SLANOTRNE, 1466, 1560. (Vidin =
s. Slanotrn, Mihajlovgradski okrug) 344 od slov. prid. slano + trnje „inie
nekim bodljikavim biljkama, spina" (upor. sanskr. trna, grč. LDDD,
got. thaurnus).

ISLATINA, drugo ime ČERNI BROD, 1455, 1560. (Črna
Reka) 346 od slov. slatina „mesto gde izvire ili pišti voda slana ili
nakisela". 347

ISLATEMA, 1560. (Timok = s. Slatina, opština Knjaževac) 348 ,
vidi SLATINA.

ISLATINA RAHOVA, 1560. (Črna Reka) 349 od slov. slatina
(vidi ojk. ISLATINA) i l.i. Rah(o) + ova.

ISLIVIE, 1455, 1560. (Svrljig = s. Slivje, opština Svrljig) 350 od
slov. slivje „mesto sa šljivama, šljivik" (< slov. fit. sliva „prunus";
upor. s. Slivje u Istri, Hrvatska; s. Slivje, Črna Gora; top. Slivje kod
Lobora, Hrvatsko Zagorje, top. Slivje na Hvaru „Domina Mana
quondam Latichi...reliquit unam terram positam in Slivy " iz 1326.
godine). 351

41 Rječnik JAZU 64, str. 290

342 BHBC, str. 101

343

Rječnik JAZU 64, str. 447. Medu kmetovima darovanim Dečanima

spomenuto je nekoliko njih s imenom Slav.

344 BHBC, str. 74, 1 15; Miscellanea 2, 1466, str. 45

345 Rječnik JAZU 77, str. 696

346 BHBC, str. 87, 106

347 CpncKH pjenHHK , str. 691

348 BHBC, str. 113

349 BHBC, str. 106

350 BHBC, str. 79, 150

351 Rječnik JAZU 65, str. 550

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 83

ISLIVOVIK, 1455. = SLIVIK, 1478-81. = ISLIVOVIK, 1560.
(Svrljig = s. Šljivovik, opština Svrljig) 352 od slov. Šljivovik „mesto sa
šljivama, šljivik" (upor. s. Slivovik u bližini Skoplja koje se spominje
u Hrisovulji Štefana Dušana što ponovo, posredno, govori o pravcima
doseljavanja krajem XIV i tokom XV veka). 353

ISLIVOVIK, selište 1455. (Svrljig = s. Šljivovik, opština
Svrljig) 354 vidi ISLIVOVIK.

ISLIVOVIK, 1560. (Polomje = s. Slivovik, Mihajlovgradski
okrug) 355 , vidi ISLIVOVIK.

ISMRDAN, drugo ime JEZERO 1560. (Polomje = s. Smrdan,
danas je deo s. Inovo, Mihajlovgradski okrug) 356 od slov. smrdan
„ustajala smrdljiva voda". Drugo ime je od slov. jezero što potvrduje
naše razrešenje ojkonima (upor. Smrdan, ime skeli na Drini kod
Loznice u Srbiji /Kod Smrdana blizu ima jedna bara, koja smrdi na
sumpor.../, hidr. Smrdan /rijeka u Bjelopavličima, zla za piče/, top.
Smrdan u nekadašnjem okrugu beogradskom i knjaževačkom u Srbiji
itd.). 357

ISMRDAN, drugo ime NOVO SELO 1560. (Polomje = top.
Smrdana, na medi atara s. Dolni i Gorni Gabar i s. Slanovo,
Mihajlovgradski okrug) 358 , vidi ojk. ISMRDAN.

ISPALO, 1560. (Črna Reka) 359 od slov. spalo „mesto, gde se

<

spava; mesto za spavanje" (upor. prež. Spalovič i oron. Durmitor
vi. durmitor „onaj koji spava", Visitor < vi. visitor „onaj koji sanja"
itd.).

ISREZNICE, 1560. (Zagorje) 361 od slov. srezm „srezan" + ice.

352 BHBC, str. 134; Miscellanea 2, 1478-81., str. 153

353 Rječnik JAZU 65, str. 550

354 BHBC, str. 80

355 BHBC, str. 112

356 BHBC, str. 100

357 Rječnik JAZU 66, str. 776

358 BHBC, str. 112

359 BHBC, str. 104

360 Rječnik JAZU 66, str. 942

361 BHBC, str. 113

84 Slavoljub Gacovič

ISTAKINO, 1560. (Zagorje = s. Stakevci, Mihajlovgradski okrug) 362
ISTANIKA, 1455. = ISTANKA, 1483, 1560. (Banja) 363 od l.i.

ISTAJKOVCE, 1455. = STAJKOVCE, 1466. (Belgrad) =

KINO, 1560. (Z
od l.i. Stajk(o) + ovce

ISTANIKA
Stanika ili Stanka.

ISTANILOVCE, 1455, 1483. (Gelvije) 364 od l.i. Stanil(o) +
ovce.

ISTANISLAV, 1455. = STANISLAVOVCE, 1483. =
ISTANILOVCE, 1560. (Timok = top. Stanilovo, atar s. Štrpci*,
opština Knjaževac) 365 od l.i. Stanil(o) + ovce.

ISTANISLAVOVCE, 1560. (Polomje) 366 od l.i. Stanislav +

ovce.

ISTANKOVCE, 1560. (Polomje) 367 od l.i. Stank(o) + ovce.

ISTARKRLE, selište 1455. = ISTARO GRLO, 1560. (Zagorje
= top. Staro Grlo, atar s. Gramade, Mihajlovgradski okrug) 368 od slov.
prid. staro i slov. grlo „klanac, ždrelo".

ISTORINCE, selište 1455. ( ? ) 369 od prot. I- (nisu svi ojkonimi
izvedeni od prot. I- i ostatka reči več je to I- redovno pisao turški pisar
zbog svog izgovora) + l.i. Štor (upor. prež. Štor u koparskom kotam u
Istri i prež. Storčič u Pagu 1399. godine) 370 + ince.

ISTOCI, 1455. = USTOČCE, 1466. = ISTOCI, 1560. (Banja =
mahala Istoci s. Čitluk, opština Sokobanja) 371 od slov. hidr. istoci
„izvori".

ISTRAŽARICE, 1560. (Črna Reka = top. Straža, atar s. Krivi
Vir, opština Boljevac) 372 od slov. stražarica „na kuli kao mala
šiljbokana" (< slov. straža „vršenje stražarske službe" < osnove štor g

BHBC, str. 88, 146; Miscellanea 2, 1466, str. 59

362

363 BHBC, str. 83, 133

364 BHBC, str. 69, 136

365 BHBC, str. 67, 136

366 BHBC, str. 122

367 BHBC, str. 113

368 BHBC, str. 59, 1 19, 124

369 BHBC, str. 80

370 Rječnik JAZU 69, str. 63 1

371 BHBC, str. 86, 132

372 BHBC, str. 153

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 85

+ ja 373 + arica; upor. top. Stražarica u Vasojevičima i top. u s.
Ledinama u Kučima, Črna Gora 374 ).

ISTRAČEVICE, 1455. = STRIČEVCE, može se citati i
STRIČEVICA, 1466. = ISTRIČEVICE, 1560. (Banja = top.
Stričevica, atar s. Čitluk, opština Sokobanja) 375 od slov. fit. stric
„cardus" + evice.

ISTREZIŠTE, 1455. = ISTREŽIŠTE, 1560. (Zagorje = top.
Stražište, atar s. Ošljane, opština Knjaževac) 376 od slov. stražište
„mesto gde se daje straža" 377 (< slov. straža + iste).

ISTUBLA, drugo ime VESELICA 1560. (Črna Reka = top.
Veselica, atar s. Dobro Polje, opština Boljevac) 378 od slov. stubla
„truncus cavus aquae colligendae, šupalj panj ukopan oko izvora"
(upor. s. Stubla u nekadašnjem jablaničkom srezu vranjskoga
okruga) 319 . Drugo ime potice od slov. fit. veselica „anchusa
officinalis" (upor. rus. veselka „ajuga reptans", polj. wiesiolek
„oenotera"). 3&0

ISTUDENE BUČIE, 1560. (Polomje = s. Studeno Buče,
Mihajlovgradski okrug) 381 od slov. prid. studeno i slov. bučje koje
neče biti od bukva več od buk „izvor vode gde se čuje buka" na šta
ukazuje i prid. studeno.

ISTUDENI VIR, 1560. (Črna Reka) 382 od slov. prid. studeni i
slov. vir.

IŠTITAR, 1455. = IŠTITAR, drugo ime VIDOVCE, 1560.
(Timok = s. Štitarac i s. Vidovac, opština Knjaževac) 383 od slov. štitar
„scutarius". Drugo ime potice od l.i. Vid(a) + ovce.

373 Rječnik JAZU 69, str. 692
'"' Rječnik JAZU 69, str. 701

]

376 -

375 BHBC, str. 87, 152; Miscellanea 2, 1466, str. 37
' BHBC, str. 57, 113

377

Rječnik JAZU 69, str. 704

378 BHBC, str. 104

379 Rječnik JAZU 70, str. 795

380 Rječnik JAZU 80, str. 766

381 BHBC, str. 120

382 BHBC, str. 106

383 BHBC, str. 72 (grafrja IŠUTAR), 79, 130, 156

86 Slavoljub Gacovič

JABLANICE, 1455, = JABLANICA, 1466. (Gelvije) =
JABLANICE, 1560. (Črna Reka) = Gorne JABLANICE, 1455,
1466. (Gelvije), 1454-79, 1560. (Črna Reka = s. Jablanica, opština
Boljevac) 384 od slov. fit. jablan „Populus pyramidalis" + ica i slov.
prid. gornje.

JABLANOVIK, 1466, (Gelvije), 1560. (Črna Reka) 385 od slov.
jablanovik „mesto sa jablanovima, jablanova šuma" (< slov. fit. jablan
„Populus pyramidalis" + ovik), poput šljivovik „mesto sa šljivama"
(upor. „selu je Slovinju išla meda, na Jablanovik" 1336-1347.
godine). 386

JABUKOVAC, 1530-35. = JABUKOVCE, 1560. =
JABUKOVAC, 1586. (Fetislam = s. Jabukovac, opština Negotin) 387
od slov. fit. jabuk(a) „Pyrus malus L., fructus" (upor. s. Jabukovac u
nekadašnjem srezu aleksinačkom, u nekadašnjem okrugu niškom) +
ovac.

JAVOROVCE, 1560. (Timok) 388 od slov. prid. javorov (< slov.
fit. javor " Acer platanoeides Linn." ) + ce.

JAZAVAC, 1530-35. = JAZOVIC, 1560. = JAZAVAC, 1586.
(Krivina = hidr. Jazavački potok koji se uliva u Čubarsku reku, atar s.
Brestovca, opština Negotin) 389 od slov. zoon. jazavac ,Meles taxus
Pall." (upor. top. Jazavac u nekadašnjem okrugu kragujevačkom i
šabačkom) .

JAKOMIR, 1530-35, 1560, 1586. (Fetislam = top. Jakomir,
atar grada Kladova) 391 od l.i. Jakomir.

JANKOVO, 1530-35. = JANKOVA, 1560. = JANKOVO,
1586. (Krivina) 392 od l.i. Jank(o) + ovo.

384 BHBC, str. 69, 71, 102, 126; Miscellanea 2, 1466, str. 37; Miscellanea
15, str. 11; HBH, str. 155, tabela I, redni broj 5

385 BHBC, str. 105; Miscellanea 2, 1466, str. 24

386 Rječnik JAZU 14, str. 385

387 BHBC, str. 111; TEM 31-32, str. 79, 105

388 BHBC, str. 107

389 BHBC, str. 100; TEM 31-32, str. 81, 106

390 Rječnik JAZU 15, str. 501

391 BHBC, str. 109; TEM 31-32, str. 79, 103

392 BHBC, str. 102; TEM 31-32, str. 81, 108

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 87

okrug) 393 izveden sinkopom od l.i. Jar(i)l(o) + ovce.

JASEN, 1560. (Vidin = s. Jasen, Mihajlovgradski okrug) 394 od

JASENICE, selište 1560. (Zagorje) 395 od slov. fit. jasen + ice.
JASENOVIK, 1560. (Banja) 396 od slov. jasen + ovik (upor.

JARLOVCE, 1560. (Polomje = s. Jarlovica, Mihajlovgradski

;) 393 izveden sinkopo

JASEN, 1560. (VI
slov. fit. jasen ,fraxinus".

JASENICE, selište

JASENOVIK, 15(
šljivovik, jablanovik itd.).

JASENOVCE, 1560. (Črna Reka) 397 od slov. fit. jasen + ovce.

JASENCE, 1560. (Črna Reka = top. Jasenak, atar s. Krivog
Vira, opština Boljevac) 398 od slov. fit. jasen + ce.

JASENCE BUČINCE, 1560. = JASENAC BUČINA, 1586.
(Fetislam = top. Jasenac, atar s. Jasenice, opština Negotin) 399 od slov.
fit. jasen + ce i bučin(a) „bukova šuma" 400 + ce.

JASIKA, selište 1560. (Svrljig) 401 od slov. fit. jasika „Populus
tremula L".

JASIKOVA, 1560, 1586. (Fetislam = s. Velika i Mala
Jasikova, opština Zaječar) 402 od slov. fit. jasika + ova.

JASIKOVICA, 1530-35. = JASIKOVCE, 1560. =
JASIKOVICA, 1586. (Krivina = s. Mali i Veliki Jasenovac, opština
Zaječar) 403 od slov. jasik(a) (vidi ojk. JASIKOVA) + ovica.

JASIKOVCE, 1560. (Timok = top. Jasikovac, atar s. Donje
Zuniče, opština Knjaževac) 404 od slov. jasik(a) + ovce.

JASIKOVCE, selište 1560. (Črna Reka = top. Jasikovac, atar
s. Boljevca, opština Boljevac) 405 , vidi ojk. JASIKOVCE.

393 BHBC, str. 100

394 BHBC, str. 116

BHBC, str. 141

395

396 BHBC, str. 1 1 1

397 BHBC, str. 107

398 BHBC, str. 132

399 BHBC, str. 108; TEM 31-32, str. 102

400 C#3 XXXII, str. 277

401 BHBC, str. 158

402 BHBC, str. 110; TEM 31-32, str. 104

403 BHBC, str. 100; TEM 31-32, str. 81, 106

404 BHBC, str. 131

405 BHBC, str. 132

Slavoljub Gacovič

JASTREBOVCE, selište 1560. (Črna Reka) 406 od slov. ornit.
termina jastreb „vultur" + ovce.

JELAŠNICA, 1466. = JELEŠNICE, 1560. (Timok = s.
Jelašnica, opština Knjaževac) 407 od slov. fit. jel(a) „alnus" + -aš- > -eš-
+ niča (upor. „Vb meste rekomemb Jeblšbci vbzdviže dvorb"; „Zade joj
se košulja za zeleno jelašje"; s. Jelašnica „u okrugu crnoriječkom...
kneževačkom... niškom... vranjskom", hidr. Jelašnica „u okrigu
užičkom... vranjskom") .

JELAŠNICA, 1466. (Vinišnica) 409 , vidi ojk. JELAŠNICA.

JELENKOVA, 1560. (Črna Reka) 410 od l.i. Jelenk(o) + ova.

JELEŠNICE Drugo, 1560. (Timok) 411 , vidi ojk. JELAŠNICA.

JELEŠNICE, drugo ime GRADINICE 1560. (Polomje) 412 , vidi
ojk. JELAŠNICA. Drugo ime je nastalo od slov. dem. pl. gradinice
„puno malih gradina, bašti".

JELEŠNICE, 1455. = JELAŠNICA, 1530-35. = JELEŠNICE,
1560. = JELAŠNICA, 1586. (Krivina = s. Jelašnica, opština
Zaječar) 413 , vidi ojk. JELAŠNICA.

JELOŠIK, 1560. (Črna Reka) 414 od slov. fit. jelš(a) s
umetnutim samoglasnikom -o- + ik.

JELHOVA, 1455, 1483. = JELOVCI, 1454-79. (Črna Reka) 415
od slov. fit. jelh(a) „alnus glutinosaf. Betulaceae" + ova.

JEHOVAC, 1530-35. = JEHOVCE, 1560. = JEHOVAC, 1586.
(Fetislam = nalazilo se u ataru s. Kobišnice, opština Negotin) 416 od
slov. prid. jehov(a) (< slov. fit. je/l/ha „listopadno drvo Alnus
glutinosa iz fam. Betulaceae, koje raste po vlažnim mestima, obično

' BHBC, str. 107

40«

107 BHBC, str. 118; Miscellanea 2, 1466, str. 51

1 Rječnik JAZU 15, str. 575, 588

409 Miscellanea 2, 1466, str. 20

410 BHBC, str. 104

411 BHBC, str. 118

412 BHBC, str. 145

413 BHBC, str. 76, 100; TEM 31-32, str. 81, 106

414 BHBC, str. 105

415 BHBC, str. 59; HBH, str. 137

416 BHBC, str. 1 1 1; TEM 31-32, str. 78, 105

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 89

duž reka i potoka") + ac (upor. u sumarnom tefteru za „Krajište Isa-
bega /iz iste, 1455.g./:..Jelhova /Jova ist. od Novog Pazara/") 417 .

JOVIŠTE, selijte 1478-81. (Svrljig = sejalište s.
ISLIVOVIK) 418 od slov. jovište „mesto sa jovama, jovina šuma" (<
slov. fit. jov/a/ + iste).

JOŠANICE, 1455, 1560. (Banja = s. Jošanica, opština
Sokobanja) 419 od slov. fit. još(a) „alnus" + anice (upor. s. Jošanica „u
okrugu aleksinačkom... požar evačkom... topličkom... sarajevskom"
itd.) 420 .

KALATINCE, 1455. (Vidin = top. Galetinci, atar s. Drenovca,
Mihajlovgradski okrug) 421 od l.i. Galet(a) + ince.

KALINOVCE, selište 1560. (Črna Reka) 422 od l.i. Kalin (<
slov. fit. kalina f. „biljka ligustrum vulgare") + ovce (upor. rum.
posudenicu calin m. „viburnum opulus 2 , calina f." „plod", dem.
calinuta, calinet „šuma gde raste kalina"; top. Kalinovik „kalinova
šuma" u Bosni, kalinovica „šumsko drvo kao obzovka"). 423

KALIČINE, 1455. = Dolne KALIČINE, 1455, 1466, 1560.
(Timok = s. Kaličina, opština Knjaževac) 424 od slov. augm. kaličine f.
pl. „mesta s puno kala".

KALUTIN, 1530-35, 1560, 1586. (Krivina = top. Kalatin, atar
s. Koprivnice i Čokonjara, opština Zaječar) 425 od slov. kalat(i) „grabiti
vodu" + in. 426

KALUTIN, selište 1560. (Krivina) 427 , vidi ojk. KALUTIN.

KAMENICA, 1530-35. = Dolne KAMENICE, 1560. = D.
KAMENICA, 1586. (Fetislam = s. Velika Kamenica, opština
Kladovo) 428 , vidi KAMENICA.

417 OEJLZ4, str. 26

418 HEH, str. 154

419 BHBC, str. 90, 121, 133

420 Rječnik JAZU 16, str. 663

421 BHBC, str. 62

422 BHBC, str. 107

423 ER II, str. 21 (kalina)

424 BHBC, str. 72, 130; Miscellanea 2, 1466, str. 36

425 BHBC, str. 100; TEM 31-32, str. 81, 106

426 Rječnik JAZU 16, str. 766

427 BHBC, str. 205

90 Slavoljub Gacovič

KAMENICA, 1530-35. = Gorne KAMENICE, 1560. = G.
KAMENICA, 1586. (Fetislam = s. Mala Kamenica, opština
Negotin) 429 , vidi KAMENICA.

KAMENICA, 1530-35. (Fetislam = verovatno s. Mala
Kamenica, opština Negotin) 430 od slov. kamenica „korito u kamenu na
reci, alveus".

KAMENICE, 1560. (Zagorje) 431 , vidi ojk. KAMENICA.

KIVEŠTICE, 1455. = KIFEŠTICE, 1455. = KIJAVČICA,
1466. = KIEVŠTICE, 1560. (Banja = top. Keštica i hidr. Keštica, atar
s. Mužinca, opština Sokobanja) 432 od l.i. Kij 433 + ev + hidr. suf. štica
(upor. hidr. Fun-štica, Velika i Mala Seka-ščica) 434 .

KIJEVO, 1530-35. = KIEVA, 1560. (Krivina = top. Kijevo i
hidr. Kievska reka, atar s. Bračevca, opština Negotin) 435 od l.i. Kij +
evo (upor. top. Kijevo, Dalmacija; top. Kijevo, srez podrinski; Kiev na
Dnjepru, polj. Kijewo, češ. Kyjov)

43<>

437

KILADNA , 1560, 1586. (Črna Reka) 4 " od slov. kladnja „hrpa

438

gomila" (< slov. klada „veliki kamen")

KISELEVA, 1560. (Polomje = s. Kiseljevo, Mihajlovgradski
okrug) 439 od slov. fit. kisel „Oxalis acetosella" + eva (upor. ojk
MAKREŠ < vi. fit. makreš „kiseliš").

KLADORUP, 1560. (Zagorje = s. Kladorup, Mihajlovgradski
okrug) 440 od praslov. kladorub(i) „drvodelja" (upor. Kladorudnica
kladwrwdnc- u oblast Brankoviča, opširni katastarski popis iz 1455

428 BHBC, str. 140; TEM 31-32, str. 78, 104

429 BHBC, str. 110; TEM 31-32, str. 78, 103

430 TEM 31-32, str. 78

431 BHBC, str. 140

432 BHBC, str. 84, 153; Miscellanea 2, 1466, str. 61

433 REW I-III, str. 555-556

434 On XI, str. 77, 85

435 BHBC, str. 102; TEM 31-32, str. 81
436 ERII, str. 78(kijak)

437 BHBC, str. 106

438 Rječnik JAZU 18, str. 22, 26

439 BHBC, str. 145

440 BHBC, str. 124

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 91

godine, tj. nije očuvano verno starije Kladorubnica, ali ne ni redukcija
kao u današnjem Kladernica. 441 ).

KLADUŠNICA, 1530-35. = KLADERIŠNICE, 1560. =
KLADUŠNICA, 1586. (Fetislam = s. Kladušnica, opština Kladovo) 442
od slov. kladuš(a) „kladarica, vodenica na velikim vodama koja stoji
na izdubljenim kladama" 443 + niča.

KLENOVCE, 1560. (Črna Reka = s. Klenovac, opština
Zaječar) 444 od slov. fit. klen ,/icer campestre" + ovce.

KOBILA, 1455. = KOBILE, 1454-79. = KOBILA, 1560. (Črna
Reka = top. Kobilje i hidr. Kobilje, atar s. Zlota, opština Bor) 445 od
slov. zoon. kobila „equa".

KOVAČ, selište 1455, 1466, 1483, 1560, 1586. (Timok = hidr.
Kovački potok koji izvire ispod Budimirovačkog sedla i Lasovačke
planine, a uliva se kod s. Bučja u Bučansku reku. Prema popisu iz
1483. selište Kovač je sejalište s. Budimirovci, a prema popisu iz
1586. nalazilo se u bližini Budimirovaca, opština Knjaževac) 446 od l.i.
Kovač.

KOVAČEVCE, 1455. = KOVAČICE, 1560. (Polomje = s.
Kovačica, Mihajlovgradski okrug) 447 od l.i. Kovač + evce.

KOVAČOVCE, selište 1560. (Zagorje = verovatno s. Gorna
Kovačica, Mihajlovgradski okrug) 448 , vidi ojk. KOVAČEVCE.

KOZILE, 1455. = KOZEL, 1560. (Timok = s. Koželj, opština
Knjaževac) 449 od stslov. prisv. prid. kozbljh < stslov. zoon. kozbh.
„jarac" („1 gradb slavny Nyšb i gradb Svrbljig-b i gradb Ravbnyj i grad
Kobzljb" koje je Stevan Nemanja porušio i „do temelja iskorenio" o

441 On III, str. 50

442 BHBC, str. 109; TEM 31-32, str. 79, 103

443 PeHHHK CAHY 9, str. 534 (kladuša)

444 BHBC, str. 104

445 BHBC, str. 66, 106; HEH, str. 143

446 BHBC, str. 61, 130; Miscellanea 2, 1466, str. 33

447 BHBC, str. 72, 206

448 BHBC, str. 140

449 BHBC, str. 57, 1 16

92 Slavoljub Gacovič

čemu u Nemanjinoj biografiji piše njegov sin Stevan Nemanjič u XIII
veku na stcslov. jeziku). 450

KOZIČNICE, selište 1466. ( ? ) 451 od slov. zoon. kozic(a)
„mala koza" + niče.

KOZNINA, selište 1466. = KOZNICA, selište 1478-81.
(Zagorje) 452 od slov. zoon. koz(a) „capra" + niča (upor. s. „Kozbnica
kričanovska koje carica Jevdokija s crkvom bogorodičinom u
Arhiljevici dade Hilandaru " ).

KOINCE, 1560. (Zagorje) 454 od l.i. Koj(a) 455 + ince.

KOJBOVCE, 1455. = KUMINCE, 1466. = GUJBUCE, 1478-
81. = GAJBUGE, 1560. (Banja = top. Gajbudže, atar s. Vrbovca*,
opština Sokobanja) 456 od slov. gajb(a)(upor. kajba) „mala kuča
spletena od pruča u kojoj leti prebivaju pastiri" (upor. mlet. gheba,
cheba i ital. gabbia valjda od gajba, caiba; kletb, ajat ili vajat, stasina,
ižina) 457 + vi. dem. suf. uca (upor. vi. kas-uca „kuč-ica", kreng-uca
„granč-ica" gde se očito vidi da vi. suf. uca dolazi na mesto slov. suf.
ica).

KOJMANOVCE, 1455. = GOJMANOVCE, 1466. = Puste
GOJMANOVCE, selište 1560. (Svrljig = s. Gojmanovac, opština
Svrljig) 458 od l.i. Gojman 459 + ovce (upor. hidr. Gojmanovska reka „u
okrugu kneževačkom" u Srbiji) ' .

KOLAROVCE, 1530-35, 1560. (Krivina) 461 od l.i. Kolar
(upor. prež. Kolarov) + ovce.

450 Rječnik JAZU 20, str. 415

451 Miscellanea 2, 1466, str. 53

452 Miscellanea 2, 1466, str. 42; Miscellanea 2, 1478-81, str. 168

453 Rječnik JAZU 20, str. 422

454 BHBC, str. 100

455 KHC II, str. 329

456 BIIBC, str. 85, 1 51; Miscellanea 2, 1466, str. 66; Miscellanea 2, 1478-
81, str. 168

457 Rječnik JAZU 9, str. 18, 69

458 BHBC, str.79, 158; Miscellanea 2, 1466, str. 20

459 Uporedi l.i. Kojman, Aldoman itd.

460 Rječnik JAZU 10, str. 247

461 BHBC, str. 102; TEM 31-32, str. 81

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 93

KOLETKOVCE (POLETKOVCE), 1455.

POLETKOVICA, 1466. (Vidin = s. Poletkovci, Mihajlovgradski
okrug) 462 od l.i. Poletk(o) + ovce.

KOLOVRTAC, 1560. (Timok) 463 od slov. kolovrt „dublje
mesto u reci gde se voda okreče, kovitlac, vrtlog" 464 + ac.

KOPATNICE, selište 1560. (Črna Reka) 465 od slov. kopat(i) +
niče.

KORBAČ, 1455. = KRUBCE, 1466. (Belgrad = top. Krupec,
atar grada Belogradčika, Mihajlovgradski okrug) 466 od slov. krup(a)
„vrsta sitnog grada, sugradica; grad, tuča" + ac (upor. l.i. Krupa, grad
Krupa na Uni, selo i manastir Krupa u Dalmaciji blizu Obrovca 467 ).

KORITA, 1560. (Zagorje) 468 , vidi ojk. KORITO.

KORITO, 1455. = KORITA, 1466. = KORITO, 1560. (Timok
= s. Staro Korito, opština Knjaževac) 469 od slov. korito "alveus".

KORIČICE, selište 1560. (Polomje) 470 od slov. korit(a) + ice.

KOSEVA, 1560. (Črna Reka) 471 od slov. ornit. termina kos
„merla" + eva.

KOSEVO, 1466, (Timok) 472 , vidi ojk. KOSEVA.

KOSOVA, 1455, 1560. = KOSOVO, 1586. (Krivina = s.
Kosovo, Mihajlovgradski okrug) 473 vidi ojk. KOSEVA (upor. prež.
Kosovljanovič u s. Halovu čiji su preči nekada došli iz ovog sela u
Bugarskoj).

462 BHBC, str. 65; Miscellanea 2, 1466, str. 28

463 BHBC,str. 107

464 Možda od slov. kolovrt "rudarsko kolo/točak za vadenje rude" jer u

Timoku ima rudarskih kopova.

465 BHBC, str. 127

466 BHBC, str. 87; Miscellanea 2, 1466, str. 52

467 PeHHHK CAHY 10, str. 698

468 BHBC, str. 118

469 BHBC, str. 66, 126; Miscellanea 2, 1466, str. 31

470 BHBC, str. 117

471 BHBC, str. 125

472 Miscellanea 2, 1466, str. 35

473 BHBC, str. 70, 102; TEM 31-32, str. 108

Slavoljub Gacovič

KOTAR, 1455, 1466. (Gelvije), 1560. (Črna Reka = hidr.
ski potok, atar s. Mirova, opština B(
„omeden seoski pašnjak" avarskoga porekla.

Kotarski potok, atar s. Mirova, opština Boljevac) 474 od slov. kotar

KOCUROVCE, 1560. = KOČUNOVCI, 1586. (Krivina) 475 od
porodičnog nadimka Kočunovci.

KOSAVA, 1560. (Vidin = s. Kosava, Mihajlovgradski
okrug) 476 od slov. kosava „istočni vetar" („ne mislim da je srodno s
tur. qušluq, jutro, kao istočni vjetar" 477 ).

KOŠARNIK, 1560. (Polomje = s. Košarnik pripojeno s.
Golema Kutlovica, Mihajlovgradski okrug) 478 od slov. košarnik
„mesto gde ima košara" (upor. s. Košarnik „u okrugu
biogradskom") . 479

KRAGUJOVCE, 1560. (Črna Reka = hidr. Kragujevac, atar s.
Koprivnice, opština Zaječar) 480 od l.i. Kraguj (< stslov. ornit. termina
kragoyi „vrsta ptice koja se pripitomi pa hvata druge ptice kao soko")
+ ovce. „Etimologija reči kraguj nije sasvim jasna. Ranije se smatralo
da je ta reč pozajmljena iz turskog jezika. Medutim, prema najnovijim
ispitivanjima, izgleda da ta reč pripada čagatajskom jeziku." 481 (upor.
s. KragoyievbCb, koje se prvi put spominje u povelji Vuka Brankoviča
od 15. avgusta 1376. godine, kojom se daruju zemljišni priloži
manastiru Hilandaru). 482

KRADEŠNICE, 1455. = GRADEŠNICA, 1560. (Banja = hidr.
Gradašnica, pritoka Moravice, opština Sokobanja) 483 od slov. gradeš
„mesto starog grada" (upor. top. Gradeš „u okrugu rudničkom" u
Srbiji 484 ) + niče.

474 BHBC, str. 75, 126; Miscellanea 2, 1466, str. 17

475 BHBC, str. 101; TEM 31-32, str. 107

476 BHBC, str. 99

477 Rječnik JAZU 20, str. 382-383

478 BHBC, str. 122

479 Rječnik JAZU 20, str. 382

480 BHBC, str. 103

481 On II, str. 151-152

482 On II, str. 151

483 BHBC, str. 85, 132

484 Rječnik JAZU 10, str. 365

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 95

KRASINCE, 1455, 1483. (Zagorje ), 1560, 1586. (Krivina =
top. Krasnički del i Krasničko brdo, izmedu atara Velike Jasikove i
Koprivnice, opština Zaječar) 485 od l.i. Kras(a) + ince.

KRASNA s manastirom KRASNA 1530-35, 1586. (Krivina =
top. Krasna i top. Manastir, atar s. Koprivnice, opština Zaječar) 486 od
slov. prid. krasna „koja se odlikuje neobičnom skladnošču forme,
oblika i proporcija, veoma lep, divan" verovatno po samom izgledu
manastira koji je bio smešten u neposrednoj bližini.

KRBOVCE, selište 1455. ( ? = top. Grbovec, Mihajlovgradski
okrug) 487 od slov. grb(a) „ispupčenje zemljišta ili čega drugog" +
ovce.

KRIVA BARA, 1560. (Polomje = s. Kriva Bara,
Mihajlovgradski okrug) 488 od slov. prid. kriva i slov. hidr. bara.

KRIVODOL, 1455, 1560. (Polomje = Krivodol, mahala s.
Trajkova, Mihajlovgradski okrug) 489 od slov. prid. krivo + slov. dol.

KRIVODOL, selište 1455. (Vinišnica = hidr. Krivi Do, atar
grada Kule, Mihajlovgradski okrug) 490 , vidi ojk. KRIVODOL.

KRILINA, selište 1455. ( ? ) = KULINA, selište 1466. (Timok
= top. Kulina, atar s. Ravne, Koželja i Vrbice, opština Knjaževac) 491
od slov. kulina (upor. mnoštvo top. Kula, Kulina, Kulište itd.).

KRLIŠTE, 1454-79. = GRLIŠTE, 1560. (Črna Reka = s.
Grlište, opština Zaječar) 492 od slov. grlište „grlo" 493 (iznad s. Grlišta
nalazi se klisura Grlo, Ždrelo, gde se sada nalazi brana grliškog
jezera).

KRNILOVCE, 1455, 1483. (Zagorje) 494 od slov. zoon.
krnjil(o) „jarac krnjih ili zatupastih rogova" + ovce.

485 BHBC, str. 71, 102, 206; TEM 31-32, str. 108

486 TEM 31-32, str. 80, 107

487 BHBC, str. 74

488 BHBC, str. 118

489 BHBC, str. 90

490 BHBC, str. 74

491 BHBC, str. 76; Miscellanea 2, 1466, str. 50

492 BHBC, str. 127; IBI, str. 115

493 PeHHHK CAHY 3, str. 644

494 BHBC, str. 60

96 Slavoljub Gacovič

danas s. Deljac) 495 od slov. ornit. termina krnjol(ac) „kanarin(ac)". 496

LA r
Slatina, opština Bor) 497 od slov. prid. krčena i slov. slatina (vidi

KUPINAC, selište 1560. (Banja) 498 od slov. fit. kupin(a)

KRNOL, 1560. (Zagorje = s. Krnol koje je iščezlo oko 1870,

s. Deljac) 495 od slov. ornit. termina krnjol(ac) „kanarin(ac)". 496

KRČENA ISLATINA, 1560. (Črna Reka = verovatno s.

i, opština
ojk.SLATINA).

KUPINA
„rubus fructicosus Linn." + ac.

KUPINAC, 1530-35, 1560, 1586. (Krivina) 499 , vidi ojk
KUPINAC.

KURŠAVA, 1455. = KURŠEVO, 1466. = KRUŠEVO, 1478-
81. = KRUŠEVA, 1560. (Banja = top. Kruševo, atar s. Dugo Polje*,
opština Sokobanja) 500 od slov. prid. kruševo (< slov. fit. kruš/ka/ +
evo).

KURŠEVA, 1455. = KRUŠEVA, 1560. (Črna Reka = top.
Kruševo, atar s. Sumrakovca*, opština Boljevac) 501 , vidi ojk.
KURŠAVA.

KUSJAK, 1530-35, 1560, 1586. (Fetislam = top. Kusjak, atar s.
Dušanovca, opština Negotin) 502 od slov. kusak „podobna sprava
kojom se riba po sprudu lovi" (Kusjak je pre II svetskog rata bilo
glavno trgovačko pristanište na Dunavu. Tu su bili magacini
beogradskih, peštanskih i bečkih trgovaca i državno stovarište soli i
petroleuma.). 503

KUTOVA, 1455, 1560. (Vidin = s. Kutovo, danas sastavljeno s
naseljem Antimovo u s. Zlaten Rog, Mihajlovgradski okrug) 504 od

495 BHBC, str. 207

496 i

' PeHHHK CAHY 10, str. 625

497 BHBC, str. 106

498 BHBC, str. 132. Možda je to isto što i ojk. KUBJAC u nahiji Banja
blizu ojk. ČERKOVCE (BHBC, str. 83)

499

500

499 BHBC, str. 103; TEM 31-32, str. 81, 109

BHBC, str. 90, 151; Miscellanea 2, 1466, str. 65; Miscellanea 2, 1478-
81, str. 169

501 BHBC, str. 58, 145

502 BHBC, str. 111; TEM 31-32, str. 79, 105

503 CE3 LV 29, str. 236

504 BHBC, str. 71, 120

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 97

slov. prid. kutova (< slov. kut „veči ili manji deo neke teritorije
/zemlje, mesta/, kraj, predeo" + ova).

KUTOVO, 1530-35. = KUTOVA PUSTA, 1560. (Krivina) 505 ,
vidi ojk. KUTOVA i slov. prid. pusta „napuštena".

LALOMIROVCE, 1455, 1483. (Zagorje) = LALOMIROVCE,
1560. (Polomje) 506 od 1. i. Lalomir + ovce.

LACKOVA, 1530-35. = LASKOV A, 1560, 1586. (Krivina =

cri*7 SOS

top. Laskova, atar s. Rečke. opština Negotin) od l.i. Lask(o) +
ova.

LEKOVA, 1530-35, 1560. = LEČEVO, 1586. (Krivina = top.
Lečevo, atar s. Rečke, opština Negotin) 509 od l.i. Lek(a) + evo.

LEKOVEC, selište 1560. (Črna Reka = blizu s. Lasova,
opština Zaječar) 510 od l.i. Lek(a) + ovec.

LENIŠTE, 1560. (Timok) 511 od slov. lanište „mesto zasadeno
lanom".

LESKOVAC, 1530-35. = LESKOVCE, 1560. (Fetislam = po
predanju bilo je blizu s. Srbovo na reci Leskovac, opština Negotin) 512
od slov. fit. lesk(a) „Corylus avellana f. Corjlaceae" + ovac ili od
slov. les "šuma" + bkovac.

LESKOVICA, 1466. (Vidin) 513 , vidi ojk. LESKOVAC.

LEŠNICA, selište 1466. ( ? ) 514 od slov. lešnica „mesto gde ima
puno leske" (< slov. fit. leska) ili od slov. les "šuma" + niča.

LIVADICE, selište 1455, 1483. (Vidin = top. Livadica, atar s.
Selačke, opština Knjaževac) 515 od slov. dem. livadice „mali senokosi"
(< slov. livada „senokos", pratum).

505 BHBC, str. 103; TEM 31-32, str. 81

BHBC, str. 59, 62, 113,208

506

507 BHBC, str. 101; TEM 31-32, str. 81, 106

508 PenHHK CAHY 11, str. 239.: laško "ime domačoj životinji", prež.
Laskovič i Laskotič

509 BHBC, str. 101; TEM 3 1 -32, str. 8 1 , 1 07

510 BHBC, str. 126

511 BHBC, str. 143

512 BHBC, str. 111; TEM 31-32, str. 78

513 Miscellanea 2, 1466, str. 38

514 Miscellanea 2, 1466, str. 62

515 BHBC, str. 62

Slavoljub Gacovič

LIPO VIČA, 1560. (Črna Reka = hidr. Lipovačka reka, atar s.
Nikoličeva, opština Zaječar) 516 od slov. fit. lipovica „lipova šuma,
lipak, lipar".

LOVA, 1530-35. = LIVOVA, 1560. = LOVA, 1586. (Fetislam
= top. Lova, atar s. Vajuge, opština Kladovo) 517 od slov. lova „deo
ribarske mreže" 518 , buduči je selo bilo pored samog Dunava.

LOVCE, 1560. (Črna Reka = hidr. Lovačka reka, opština
Zaječar) 519 od slov. lovce „mesto gde se bave lovom" (< slov. lovac).

LOZAN, 1560. (Timok = blizu selišta Pusta Petruša, opština
Knjaževac) 520 od slov. fit. lozan „pasulj, grah koji se penje uz pritku"
(govori se u okolini Knjaževca). 521

LOZANA, 1455. = LOZANA, 1478-81. =LOZINE, 1560.
(Svrljig = s. Lozan, opština Svrljig) 522 , vidi ojk. LOZAN.

LOKVA, 1455. (Vidin) 523 od slov. lokva „malabara, barica".

LOKVA, 1455. (Banja), 1483. (Črna Reka = top. Lokva, atar s.
Milušinca, opština Sokobanja) 524 , vidi ojk. LOKVA.

LOPUŠNICE, 1560. (Timok = top. Lopušanska Glama, atar s.
Novog Korita, opština Knjaževac) 525 od slov. fit. lopušnica (< slov.
lopuh „Petasites hybridus koja raste najčešče na vlažnim
mestima"). 526

LUŽANI, 1455, 1483. (Timok) 527 od porodičnog nadimka
Lužani „oni koji žive u lugu" (< slov. lug +jani).

LUKOVA, 1455. = LUKOVO, 1466. = Gorne i Dolne
LUKOVA, 1560. (Banja = selište Lukovo, atar s. Trubarevca, opština

516 BHBC, str. 106

517 BHBC, str. 109; TEM 31-32, str. 78, 103

518 PeHHHK CAHY 11, str. 524

519 BHBC, str. 104

520 BHBC, str. 107

521 PeHHHK CAHY 11, str. 554

522 BHBC, str. 78, 135; Miscellanea 2, 1466, str. 135

523 BHBC, str. 59

524 BHBC, str. 83, 208

525 BHBC, str. 130

526 Pe^HHK CAHY 11, str. 231, 557

527 BHBC, str. 68, 208

LUKOVA, 1560. (Svrljig = s. Lukovo, opština Svrljig) 529 , vidi
LUKOVA, 1560. (Črna Reka = s. Lukovo, opština Boljevac) 530 ,

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 99

Sokobanja) 528 od slov. prid. lukova (< slov. luka „mesto pokraj reke"
+ ova)

ojk. LUKOVA.
LUKOV

vidi ojk. LUKOVA.

LUKOVICE, 1560. (Črna Reka) 531 od slov. fit. lukovica
„mortarium ligneum comminuendo allio".

LUČOVICE, 1455, 1454-79. = OČUČA, 1466, 1454-79. =
LUČKOVCE, 1560. (Zagorje) 532 od slov. prid. lučov „koji se odnosi
na luč; koji je od luča, načinjen od luča borovog drveta, borov" 533 +
ice.

LJUTOVCE, 1560. (Zagorje) 534 od l.i. Ljut(a) + ovce.

MALA REČICE, 1560. (Črna Reka) 535 od slov. hidr. rečica i
slov. prid. mala.

MALA SLATINA, 1560. (Črna Reka = verovatno s. Slatina,
opština Bor) 536 od slov. slatina „mesto gde izvire ili pišti voda slana ili
nakisela, te dolazi stoka i liže, i po tome se mnoga sela tako zovu" 537 i
slov. prid. mala.

MALE DRENOVCE, drugo ime SEVDIŠ, 1560. (Zagorje = s.
Mali Drenovac, Mihajlovgradski okrug) 538 od slov. fit. dren „cornus
mascula" + ovce i slov. prid. male.

MALE ISKROVNICE, 1560. (Črna Reka) 539 od slov.
skrovnice „zemunice" (< cslov. skrov „skriveno mesto" 540 + niče).

528 BHBC, str. 87, 126; Miscellanea 2, 1466, str. 39

529 BHBC, str. 135

530 BHBC, str. 82, 106

531 BHBC, str. 104

532 BHBC, str. 77, 123; HBH, str. 113, 159

533 PeHHHK CAHY 11, str. 1 187

534 BHBC, str. 146

535 BHBC, str. 106

536 BHBC, str. 104

537 CpncKH pjenHHK, str. 691 (slatina) i slov. prid. mala

538 BHBC, str. 123

539 BHBC, str. 106

540 PenHHK HCJIOB, str. 237

MALO DURINCE, 1586. (Krivina) 543 od 1. i. Durin (upor. 1. i. Bajčin,
Dobrin, Drajčin, Rajkin, Ugrin, Berin, Bojin, Dudin, Kojin itd. 544 ) + ce

100 Slavoljub Gacovič

MALI VITANOVAC, 1530-35. = MALE VITANOVCE,
1560. = MALA VITANOVICA, 1586. (Krivina) 541 od 1. i. Vitan +
ovac i slov. prid. mali.

MALKO TRNOVA (= KJUČUK TRNOVA), 1560. (Črna
Reka) 542 od slov. fit. trn „spina" + ova i slov. prid. malko.

MALO DURINCE, 1530-35. = MALE DURINCE, 1560. =

O DURINCI

n, Drajčin, R
i slov. prid. malo.

MALUŠINCI, 1466. = MILUŠINCE, 1560. (Vidin) 545 od
porodičnog imena Malušinci (< 1. i. Maluš + inci).

MAHINCE, 1455. = MAHNINCE, 1560. (Timok = s.
Manjinci, opština Knjažvac) 546 od 1. i. Manj(a) + ince.

MAČ(I) DOL, 1455. = MEČI DOL, selište 1560. (Svrljig = s.
Meči Do, opština Svrljig) 547 od slov. prid. mečji i slov. dol.

MEDVEDIE, 1560. (Fetislam = top. Medvedda Čuka, atar s.
Plavne, opština Negotin) 548 od slov. prid. medvedže (< slov. zoon.
medved „ursus" + je).

MEDVEDOVCE, 1560. (Polomje) 549 od slov. zoon. medved +
ovce.

MEDEVNICE, 1455. = MEDOVNICE, 1560. (Polomje = s.
Medovnica, Mihajlovgradski okrug) 550 od slov. fit. medovnica
„mednik, cvetne žlezde". 551

MEDOVNICA, selište 1466. (Polomje ? = verovatno sejalište
s. Medovnice, Mihajlovgradski okrug) 552 , vidi ojk. MEDEVNICE.

541 BHBC, str. 102; TEM 31-32, str. 81, 108

542 BHBC, str. 119

543 BHBC, str. 102; TEM 31-32, str. 81, 108

544 KHC II, str. 328-329

545 BHBC, str. 137; Miscellanea 2, 1466, str. 46

546 BHBC, str. 65, 141, 143, 144

547 BHBC, str. 80, 135

548 BHBC, str. 109

549 BHBC, str. 121

550 BHBC, str. 67, 68, 113

551 PeHHHK CAHY 12, str. 295

552 Miscellanea 2, 1466, str. 32

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 101

MEDUSOVCE, 1455. = MIDOSEVCE, 1560. (Zagorje = s.

ševc
MI

Milačič).

Medeševci, Mihajlovgradski okrug) 553 od l.i. Meduš + ovce.

MILAK, 1455, 1483. (Vidin) 554 od l.i. Milak (upor. prež.

MILANOVCE, 1560. (Zagorje) 555 od l.i. Milan + ovce.

MILIVANOVCE, selište 1466. = MIL V AN, 1560. (Zagorje) 556
od l.i. Milovan + ovce.

MILINCE, 1560. (Zagorje) 557 od l.i. Milin + ce.

MILKOVCE, 1455. = MILKOVCE, selište 1478-81. =
MILKOVCE, 1560. (Svrljig = s. Miljkovac, opština Svrljig) 558 od l.i.
Milk(o) + ovce.

MILOVO, 1466. (Vidin) = MILOVO, 1530-35. = MILOVA,
1560. = MILOVO, 1586. (Krivina) 559 od l.i. Mil(e) + ovo.

MILOVCE, selište 1466, 1560. (Črna Reka) 560 od l.i. Mil(e) +
ovce.

MILOŠEVCE, 1478-81. = MILIJOVCE, selište 1560. (Svrljig
= top. Miloševica, atar s. Belog Potoka*, opština Knjaževac) 561 od l.i.
Miloš + evce.

MILUTINOVCE, 1455. (Vidin) 562 od l.i. Milutin + ovce.

MILUŠINCE, 1455, 1466, 1560. (Banja = s. Milušinac,
opština Sokobanja) 563 od l.i. Miluš + ince.

MIRČEVA, 1560. (Polomje = s. Mirčevo, Mihajlovgradski
okrug) 564 od l.i. Mirč(a)(upor. l.i. Mircea kod rumunskih
srednjovekovnih vladara) 565 + eva.

553 BHBC, str. 59, 100,141

554 BHBC, str. 82, 209

555 BHBC, str. 118

556 BHBC, str. 148; Miscellanea 2, 1466, str. 59

557 BHBC, str. 100

558 BHBC, str. 71, 134. Ima grafiju MILIKOVCE; Miscellanea 2, 1478-
81, str. 149

559 BHBC, str. 101; Miscellanea 2, 1466, str. 43

560 BHBC, str. 107; Miscellanea 2, 1466, str. 30

561 BHBC, str. 134; Miscellanea 2, 1478-81, str. 136

562 BHBC, str. 58

563 BHBC, str. 75, 85, 132; Miscellanea 2, 1466, str. 43

564 BHBC, str. 116. Ima grafiju MIRČAVA

102 Slavoljub Gacovič

MLINOVCE, selište 1466. ( ? ) 566 od 1. i. Mlin(a) + ovce.

MOINCI, 1560. (Zagorje = verovatno s. Moinci,
Mihajlovgradski okrug) 567 od porodičnog imena Moinci (< 1. i. Moja +
inci).

MOMIN BROD, 1560. (Polomje = s. Momin Brod, danas
sastavljeno s gradom Lomom, Mihajlovgradski okrug) 568 od slov. prid.
momin „devojčin" (< slov. moma „devojka" + in) i slov. brod „mesto
gde se prelazi reka, vadum".

MORAVČE, 1455. (Svrljig) 569 od slov. morav „močvarna
livada" 570 + ce.

MOSTIŠTE, drugo ime NOVASEL 1560. (Polomje =
verovatno s. Novo Selo, Mihajlovgradski okrug) 571 od slov. mostište
„mesto na kojem se nalazi most" (< slov. most + iste) 572 . Drugo ime
od slov. prid. novo i slov. selo.

MOČAR, selište 1466, 1560. (Črna Reka) 573 od slov. močar
„močina, mokro mesto".

MRKŠNICE, 1560. (Črna Reka) 574 od slov.zoon. mrkš(a)
„domača životinja (mužjak), mrke dlake i ime takvoj životinji"
(govori se u Pirotu) 575 + niče.

MRŠAVA BELA, 1455. ( ? = s. Gornja Bjala, Mihajlovgradski
okrug) 576 od slov. prid. mršava i bela.

MUŽINCE, 1455, 1466, 1478-81, 1560. (Banja = s. Mužinac,
opština Sokobanja) 577 od slov. mužin(a) „seljak, paor" (govori se u
Zaglavku) 578 + ce.

565 DNFR, str. 308

566 Miscellanea 2, 1466, str. 24

567 BHBC, str. 123

568 BHBC, str. 112

569 BHBC, str. 78

570 IT, str. 241

571 BHBC str. 100

572 PeHHHK CAHY 13, str. 84

573 BHBC, str. 107; Miscellanea 2, 1466, str. 63

574 BHBC, str. 105

575 PeHHHK CAHY 13, str. 84

576 BHBC, str. 59

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 103

NEGOVANOVCE, 1455, 1560. (Vidin = s. Negovanovci,
Mihajlovgradski okrug) 579 od l.i. Negovan + ovce.

NEDELSKA, selište 1455. = NEDELSKO, selište 1466. =
NEDELSKA, 1483. (Banja = top. Nedeljska, atar s. Mužinca*, opština
Sokobanja) 580 od slov. prid. nedeljska (< l.i. Nedelja).

NENADOVCE, 1455, 1466, 1483, 1560. (Timok = top.
Nenadovci, atar s. Zubetinca*, opština Knjaževac) 581 od l.i. Nenad +
ovce.

NEREZIŠTE, 1466. (Črna Reka = top. Nerezina, atar s.
Rgotine, opština Zaječar i hidr. Nerezinski potok, atar s. Mirova,
opština Boljevac) 582 od slov. nerezište „napuštena zemlja, gde se nista
ne reže" (< slov. nerez + iste). 583

NEČESLAJ, 1455, 1466, 1560. (Črna Reka = top. Češljaja,
atar s. Planinice*, opština Zaječar) 584 od slov. nečešljaj m.
„nepročiščeno, zabito mesto (o zemlji)" prema nečešlja f. „čupava
žena ili devojka; govori se za pogrdu". 585

NOVASEL, 1560. = NOVO SELO, derven 1586. (Fetislam =
zaselak s. Mihajlovca, Novo Selo, opština Negotin) 586 od slov. prid.
novo i slov. selo.

NOVASEL, 1560. (Polomje = verovatno s. Novo Selo,
Mihajlovgradski okrug) 587 , vidi ojk. NOVASEL i MOSTIŠTE.

OBLAK, selište 1455, 1454-79. = OTLAVA, 1560. (Črna Reka
= hidr. Oblački potok i top. Oblaka, atar s. Rgotine*, opština
Zaječar) 588 od l.i. Oblak.

577 BHBC, str. 84, 151. Ima grafiju MUŠNICE; Miscellanea 2, 1466, str.
68; Miscellanea 2, 1478-81, str. 166

578 PeHHHK CAHY 13, str. 244

579 BHBC, str. 62, 116

580 BHBC, str. 210; Miscellanea 2, 1466, str. 61

581 BHBC, str. 60, 108, 141, 143, 210; Miscellanea 2, 1466, str. 19

582 Miscellanea 2, 1466, str. 24

583 Rječnik JAZU 35, str. 59

584 BHBC, str. 73, 104, 210; Miscellanea 2, 1466, str. 26

585 Rječnik JAZU 34, str. 803

586 BHBC, str. 1 1 1

587 BHBC, str. 100

588 BHBC, str. 72, 106; HEH, str. 111

OVCICE, 1560. (Fetislam) 591 od slov. dem. ovčice (< slov.

104 Slavoljub Gacovič

OBLAČOVCE, 1560. (Svrljig) 589 od l.i. Oblak + ovce.

OVCI BROD, 1560. (Črna Reka) 590 od slov. prid. ovci „ovilus"
i slov. brod „mesto gde se prelazi preko reke".

OVČICE, 1560. (
zoon. ovca „ovilla" + ice).

OGRADIŠTE, selište 1455. = GRADIŠTE, 1466. (Vidin) 592 od
slov. gradište „mesto sa ruševinama grada" sa dometanjem inicijalnog
vokala O zbog turške ortografije (upor. ojk. OGRČEVO,
OKOSOVCE, OPTIČAR i ORUŽNICE).

OGRČEVO, 1560. (Črna Reka) 593 od slov. prid. grčevo
„trgovčevo" (< slov. grk "trgovac, dučandija" 594 + evo).

OKOLUŠTE, 1455. = OKOLIŠTE, 1478-81, 1560. (Svrljig =
s. Okolište, opština Svrljig) 595 od slov. okolište „mesto gde su bili
nekadašnji okol-i" („Na širem slovenskom tlu okolje ogradeno mesto
gde se čuva stoka - negde samo rogata stoka, negde prostor za ovce
gde stoje pre dojenja, negde pokretni obor..."). 596

OKOSOVCE, 1455. = OKOSOVCE, 1560. (Banja = bivše s.
Kosovci, danas verovatno deo s. Blendija, opština Sokobanja;
zabeležen je i top. Kosovci, atar s. Nikolinca, opština Sokobanja) 597 od
slov. ornit. termina kos „merla" + ovce.

OKRAJČINA, 1530-35. = OKRAICE, 1560. = OKRAJČA,
1586. (Fetislam = top. Okrač, atar s. Urovice, opština Negotin) 598 od
slov. augm. okrajčina „periferčina" ( vidi rus. okrai/na/ „periferija").

OKRUGLICE, 1455. = OKRUGLICA, 1478-81, 1560.
(Svrljig = s. Okruglica, opština Svrljig) 599 od slov. okruglica „prema

589 BHBC, str. 134

590 BHBC, str. 103

591 BHBC, str. 109

592 BHBC, str. 75; Miscellanea 2, 1466, str. 46. Mada je 1483. ovaj ojk.
bio u oblasti (nahiji) Timok, u ataru s. Milušinca, opština Sokobanja

593 BHBC, str. 106

594 PeHHHK CAHY 3, str. 637

595 BHBC, str. 78, 134; Miscellanea 2, 1478-81, str. 141

596 KHC II, str. 335

597 BHBC, str. 86,211

598 BHBC, str. 110; TEM 31-32, str. 80, 104

599 BHBC, str. 79, 158; Miscellanea 2, 1478-81, str. 142

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 105

nekoj osobini, izgledu tla, ili preuzimanjem toponima za
ojkonim...". 600

OKRUGLAC, 1530-35. = OKRUGLICE, 1560. =
OKRUGLAC, 1586. (Fetislam = nekad s. Okruglaš, Okruglac i
Koroglaš, danas s. Miloševo u čijoj se bližini nalazi tzv. Koroglaški
manastir, opština Negotin) 601 , vidi ojk. OKRUGLICE.

OPTIČAR, 1455, 1483. (Zagorje) 602 od slov. ptičar „onaj koji
se bavi pticama" (< slov. ornit. termina ptica + ar) sa dometanjem
inicijalnog vokala O zbog turške ortografrje.

ORAHOVA LUKA, 1530-35. = OREHOVA LUKA, 1560. =
ORAHOVA LUKA, 1586. (Fetislam = nalazilo se u bližini današnjeg
s. Dušanovca, opština Negotin) 603 od slov. prid. orahova/orehova i
slov. luka „mesto pokraj reke".

ORAHOVICA, 1466. (Vinišnica) = OREŠNICE, 1560. (Črna
Reka = hidr. Orašak, desna pritoka Timoka, atar s. Vratarnice, opština
Zaječar) 604 od stslov. orefrb > oreh-tn- > orešn „mesto s orasima" +
ice.

ORAHOVICE, 1455. = ORAHOVICA, 1466, 1478-81. =
ORAHOVICE, 1560. (Banja) 605 od slov. fit. orah „nux" + ovice.

ORAŠAC, 1530-35. (Krivina = hidr. Orašac, atar s. Rajca,
opština Negotin) 606 od slov. orašac „mesto s orasima" (ima isto
značenje što i orašje, orašik).

ORAŠICA, 1530-35. = OREŠICE, drugo ime POPOVICE,
1560. = OREŠNICA, drugo ime POPOVICA, 1586. (Krivina = top.
Orešac, atar s. Tamniča i s. Smedovca, opština Negotin) 607 , vidi ojk.
ORAŠAC. Drugo ime od slov. pop < grč. nanao + ovice.

600 KHC II, str. 334

601 BHBC, str. 110; TEM 31-32, str. 79, 104

602 BHBC, str. 66,211

603 BHBC, str. 110; TEM 31-32, str. 78, 104

604 BHBC, str. 104; Miscellanea 2, 1466, str. 17

605 BHBC, str. 84, 151; Miscellanea 2, 1466, str. 69; Miscellanea 2, 1478-

51, str. 175

606

607

606 TEM 31-32, str. 81

BHBC, str. 101; TEM 31-32, str. 81, 107

106 Slavoljub Gacovič

ORAŠICE, 1455. = ORAŠEČE, 1454-79. = ORAŠCE, 1560.
(Timok = s. Orašac /seljani ga nazivaju Vlaški Orešac/, opština
Knjaževac) 608 , vidi ojk. ORAŠAC.

ORAŠICE, 1455. = ORAŠAC, 1466. = ORAŠCE, 1560.
(Vidin = s. Orašec, Mihajlovgradski okrug) 609 , vidi ojk. ORAŠAC.

ORAŠCE, 1560. (Polomje = verovartno s. Orešec,
Mihajlovgradski okrug) 610 , vidi ojk. ORAŠAC.

ORAŠICE, 1560. = ORE[ICA, 1586. (Fetislam) 611 , vidi ojk.
ORA[AC.

OREŠNICA, 1454-79. = OREŠNICA, selište 1454-79. =
OREŠCE, 1560. (Timok = verovatno Banjski Orešac, opština
Knjaževac) 612 , vidi ojk. ORAŠAC.

OREŠNICA, 1454-79. (Zagorje) = ORAŠAC, 1530-35. =
OREŠICE, 1560. = OREŠNICA, 1586. (Krivina = top. Orešac, atar s.
Jasenice, opština Negotin) 613 , vidi ojk. ORAŠAC.

ORUŽNICE, 1455. = RUŽINCI, 1483. = RUŽINCE, 1560.
(Zagorje = s. Ružnci, Mihajlovgradski okrug) 614 od l.i. Ruža + ince.

OSTROGAROVCE, 1455. = OSTROGAZOVCE, 1560.
(Vidin) 615 od narodnog nadimka Ostrogazovci (< ostro, šiljato + gtz
"dupe" + ovci) (upor. vi. porodično ime Gaza, odakle prezime
Gazovič, s. Halovo i nadimak za Albance, Šiljodupci).

OSTROZUPCE, 1455, 1483. (Zagorje) = OSTROZUB, 1530-
35. (Krivina), 1560. (Vidin) 616 od slov. metaf. naziva oštrozub + ce
(upor. metaf. naziv Babin Zub „dens feminae veteris").

OTIHOVCE, 1455, 1466, 1560. (Timok) 617 od l.i. Tih + ovce
sa dometanjem inicijalnog vokala O zbog turške ortografije.

608 BHBC, str. 69, 108, 127; HBH, str. 155

609 BHBC, str. 66, 137; Miscellanea 2, 1466, str. 24

610 BHBC, str. 128

611 BHBC, str. 110; TEM 31-32, str. 79

612 BHBC, str. 108; HBH, str. 137

613 BHBC, str. 102; HBH, str. 139; TEM 31-32, str. 81, 108

614 BHBC, str. 89, 147,211

615 BHBC, str. 66, 116

616 BHBC, str. 59, 99, 21 1; TEM 31-32, str. 81

617 BHBC, str. 67, 126; Miscellanea 2, 1466, str. 30

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 107

OTREŠNICE, 1560. (Timok = hidr. Tršinska reka izmedu s.
Bulinovca i Balanovca, opština Knjažvac) 618 od slov. fit. trešnjice (<
slov. trešnj/a/ + ice).

PANIČAR, selište 1455. = DARNIČAR, 1478-81. (Svrljig =
top. Trničar, atar s. Lukova*, opština Svrljig) 619 od slov. trničar
„čovek koji živi u kolibi pokrivenoj slamom s krovom na jednu vodu"
(< slov. trnica „slamom pokrivena koliba s krovom na jednu vodu,
čobanska koliba, časa pastorum" ).

PAPRATNA, 1560. (Črna Reka) 621 od slov. fit. paprat ,filix" +
na.

PERČINOVCE, 1455. = BERČINOVCE, 1466. =
BERČINOVCI, 1454-79. = BERČINOVCE, 1560. (Timok = s.
Berčinovac, opština Knjaževac) 622 od porodičnog imena Berčinovci (<
l.i. Berč/e/ + inovci).

PESOČNICE, 1560. (Polomje = s. Pesočnica, Mihajlovgradski
okrug) 623 od stslov. pesbkb „pesak" + niče.

PEŠTERICE, 1560. (Zagorje) 624 od slov. dem. pešterice
„pečinice" (< slov. peštera „pečina").

PtKLEŠ, 1455, 1560. (Banja = top. Pakleš, atar s. Vrmdže,
opština Sokobanja) 625 od slov. pakleš „mesto gde se proizvodi pakao"
(< slov. pakao „smola, katran" < stslov. pbklb; upor. hidr. Paklešnica u
bivšem okrugu valjevskom i s. Pakleštica u okrugu pirotskom 626 ).

PLAHOVCE, 1455. = PLAŠIVEC, 1560. (Zagorje) =
PLASIVEC, 1560. (Polomje = bivše s. Plašivec, danas Plešivec
Mihajlovgradski okrug) 627 od stslov. plešivb „golotjemen, čelav" (<
stslov. plešb „čela"; upor. slov. pleša „golet, golo zemljište, golo

618 BHBC, str. 108

619 HBC, str. 78; Miscellanea 2, 1478-81, str. 136

620 Rječnik JAZU 77, str. 701

621 BHBC, str. 104

622 BHBC, str. 70, 138. ima grafiju BERČILOVCE; HEH, str. 121;
Miscellanea 2, 1466, str. 35

623 BHBC, str. 116

624 BHBC, str. 124

625 BHBC, str. 86, 129. drugo ime IVAN u popisu iz 1560

626 Rječnik JAZU 41, str. 571, 576

627 BHBC, str. 64, 1 19, 120

108 Slavoljub Gacovič

teme", l.i. Plesso u darovnici napisanoj u Solinu 994. godine, te
oronim Plješevica, brdo Pleš pokraj Varaždina i Knjaževca i s. Plešce
u Gorskom Kotam itd.) 628 + ec.

PLAŠKOVCE, 1560. = PLAŠKOVICA, 1586. (Krivina) 629 ,
vidi ojk. PLAHO VCE.

PLOČNIK, 1530-35. = POPOČNIK, 1560. = PLOČNIK, 1586.
(Fetislam) 630 od slov. pločnik „kaldrmisan put". Biče daje naselje bilo
postavljeno pored nekih ostataka popločanog rimskog puta na
dunavskom limesu.

POGOREVAC, 1530-35. = POGORELCE, 1560. =
POGORICA, 1586. (Krivina = top. Pogorevac i manastir Pogorevac,
atar s. Vražogrnca, opština Zaječar) 631 od slov. pogor „gorštak, čovek
koji živi u gori" 632 + evac.

PODGOR, 1455. = PODGORICE, 1560. (Črna Reka = s.
Podgorac*, opština Boljevac) 633 od slov. pred. pod „u podnožju" +
slov. gor(a) „planina" + ice (upor. Podgorica, Črna Gora).

PODGRAD, 1478-81. = PODGRADIE, 1560. (Svrljig =
najverovatnije se nalazilo u podgradu srednjovekovnog grada Svrljiga,
na mestu današnjeg s. Varoš, opština Svrljig) 634 , vidi ojk.
PODGRADIE.

PODGRADIE, 1455. = PODGRAD, 1560. (Banja = top.
Podgrad, ispod srednjovekovnog Soko Grada, opština Sokobanja) 635
od slov. podgrade „suburbium, u podnožju grada".

PODGRADCE, 1560. (Črna Reka) 636 , vidi ojk. PODGRADIE.

POZVIŽDA, 1455, 1483, 1478-81, 1560. (Svrljig = s. Popšica,
opština Svrljig) 637 od slov. pred. po(d) „u podnožju" + slov. zvižd

628 On III, str. 140

629 BHBC, str. 103; TEM 31-32, str. 109

630 BHBC, str. 109; TEM 31-32, str. 78, 102

631 BHBC, str. 103; TEM 31-32, str. 81, 109

632 Rječnik JAZU 44, str. 408

633 BHBC, str. 87

634 BHBC, str. 156; Miscellanea 2, 1478-81, str. 130

635 BHBC, str. 83, 153

636 BHBC, str. 103

637 BHBC, str. 77, 156, 212; Miscellanea 2, 1478-81, str. 128

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 109

„toponim s izvorom u kojem Ijeti voda zviždi". Tražeči po svrljiškom
kraju "izvor koji zviždi" Nedeljko Bogdanovič ga je našao nadomak
sela Popšice u Banji ili Banjici. Gledajuči današnju panoramu s.
Popšice N. Bogdanovič je uočio da je selo neposredno ispod nivoa
juvelarnog izvora čiji karakter potvrduju i gasne emanacije izražene
mehurima. Time bi i "determinacija POD- dobila svoje razjašnjenje, a
današnja se Popšica otkrila kao moguča kontinuanta Pozvižde". 639

POLANICE, 1455. = POLANICA, 1466. = POLJANICE,
1560. (Banja = top. Poljana, atar s. Trubarevca, opština Sokobanja) 640
od slov. poljan(a) + ice.

POREDNIK, 1455. = PORODNIK, 1560. (Timok = mahala
Porednik s. Manjinca, opština Knjaževac) 641 od slov. porednik „koji je
sa stokom pored koga" (upor. „od Rovina ovce najavio, a bez druga i
bez porednika" i „Ovce čuva Petre Boškoviču, druga nema, porednika
nema") 642

PORODIM, selište 1466. (Zagorje) = PORODIM, 1560
(Polomje) 643 , vidi ojk. BURDIM.

POTOK, 1455, 1466, 1483, 1560. (Vidin) 644 od slov. hidr.
potok „rivus; kuča, selo u potoku".

POTPEGALCE, 1466. = PODBEGALCE, 1560. (Črna
Reka) 645 od slov. pred. po + sinkopirani pred. (o)d + slov. begal =
poodbeglo + ce.

POTRKANJE, 1455. = POTRKANJE, 1466. = POTROKAN,
1560. (Timok = s. Potrkanje, opština Knjaževac) 646 od slov. potrk
„potrči" + an + je (upor. po-trkati „po-trčati" 647 ).

638 ER, III str. 667

639 HHUIKH 3BOPHHK, str. 75-78. Inače ovaj prilog je autorov referat
na IV jugoslovenskoj onomastičkoj konferenciji koja se odžala 15. oktobra
1981 u Portorožu

640 BHBC, str. 83, 151; Miscellanea 2, 1466, str. 36

641 BHBC, str. 58, 120

642 Rječnik JAZU 46, str. 855

643 BHBC, str. 118; Miscellanea 2, 1466, str. 55

644 BHBC, str. 75, 116, 212; Miscellanea 2, 1466, str. 42

645 BHBC, str. 103; Miscellanea 2, 1466, str. 64

646 BHBC, str. 85, 128; Miscellanea 2, 1466, str. 64

647 Rječnik JAZU 47, str. 208-209

1 10 Slavoljub Gacovič

PRAHOVO, 1530-35. = PRAHOVA, 1560. = PRAHOVO,
1586. (Fetislam = s. Prahovo, opština Negotin) 648 od slov. prah (<
stslov. prahi.) „vrlo sitni djeliči nečega, sto se raspalo, pulvis"^ +
ovo.

PREKASTENA, 1560. (Črna Reka = top. Prekostena, atar s.
Dobrog Polja, opština Boljevac) 650 od slov. prid. preka „surova,
gruba" + slov. stena.

PREKONOGA, 1455, 1560. (Svrljig = s. Prekonoga, opština
Svrljig) 651 od slov. prekonoga „prečica" (planinska jahača staža koja
vodi iz Svrljiga preko s. Prekonoge u Sičevačku klisuru za jedan sat
hoda).

PREKONOZI, 1560. (Svrljig = s. Prekonozi, opština
Aleksinac) 652 , vidi ojk. PREKONOGA (U Rječniku JAZU se kaže da
je „Postanje nejasno" 653 ).

PREHOD, 1530-35, 1560, 1586. (Fetislam = nalazilo se u
bližini s. Radujevca, opština Negotin) 654 od slov. prehod „prelaz (o
reci Timoku)".

PREHODA, 1560. (Črna Reka = hidr. Preodski potok, atar s.
Donja Bela Reka, opština Bor) 655 , vidi ojk. PREHOD.

PRIGVOZDIE, 1560. (Črna Reka = nalazilo se do samog s.
Sas /Saslar/, opština Boljevac) 656 od slov. pril. pri „kod, blizu" +
gvožde ,/erum". Valja spomenuti da su u s. Sas, koje je imalo 23
doma, živeli poznati kovači od starine sa obavezom da vidinskoj
tvrdavi isporuče godišnje 400 gvozdenih sipki i 210 vrhova za strele, a
za svoga spahiju 190 vrhova za strele i 30 potkovica, što posredno
govori u prilog iznetog mišljenja. 657

648 BHBC, str. 111; TEM 31-32, str. 78, 105

649 Rječnik JAZU 48, str. 356

650 BHBC, str. 105

651 BHBC, str. 82, 149

652 BHBC, str. 150

653 Rječnik JAZU 49, str. 558

654 BHBC, str. 110; TEM 31-32, str. 79, 105

655 BHBC, str. 106

656 BHBC, str. 105

657 EHO I, str. 60

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 111

PRIDVORICE, 1560. (Svrljig) 658 od slov. pridvorice
„dodvorice, poturice".

PRODANOVCE, 1455, 1466. = PRODANKOVCE, 1560.
(Timok) 659 od l.i. Prodan + ovce.

PROSENICE, 1560. (Timok) 660 od slov. prosenice „njive
zasadene prosom" (< slov. fit. proso „milium").

PUSTE JOŠANICE, 1560. (Črna Reka) 661 od slov. jošanice
„zemljišta obrasla johama" < slov. prid. jošan (< slov. fit. joša < joha
„alnus") + ice (upor. imena reka, banja i manastira u Srbiji) 662 i slov.
prid. puste „napuštene" (ime mnogim „mjestima i vodama" u Srbiji i
BiH) 663 .

RABIŠA, 1455, 1466, 1560. (Zagorje = s. Rabiša,
Mihajlovgradski okrug) 664 od l.i. Rabiša (upor. Dragiša, Staniša,
Miliša itd.).

RAVNA, 1455, 1466, 1560. (Timok = s. Ravna i razvaline
srednjovekovnog grada Ravni, odnosno antičkog kastela Timacum
Minus, opština Knjaževac) 665 od slov. prid. ravna (naselje postavljeno
u ravnici pored Timoka).

RADATOVAC, 1530-35. = RADATOVCE, 1560. (Krivina) 666
od l.i. Radat + ovce.

RADEVINA, selište 1455. (Šehirkej = s. Radejna, opština
Dimitrovgrad) 667 od l.i. Rad(e) + evina.

RADENKOVCE, 1455, 1478-81, 1560. (Svrljig = s.
Radenkovac, opština Sokobanja) 668 od l.i. Radenk(o) + ovce.

658 BHBC,str. 134

659 BHBC, str. 71, 1 14, 1 17; Miscellanea 2, 1466, str. 29

660 BHBC,str. 108

661 BHBC, str. 105

662 PeHHHK CAHY 8, str. 778

663 Rječnik JAZU 16, str. 663

664 BHBC, str. 77, 118; Miscellanea 2, 1466, str. 48

665 BHBC, str. 85, 1 51; Miscellanea 2, 1466, str. 64

666 BHBC, str. 101; TEM 31-32, str. 81

667 BHBC, str. 76

668 BHBC, str. 79, 136; Miscellanea 2, 1478-81, str. 149

1 12 Slavoljub Gacovič

RADEPOLCI, može se citati RADOPOLCI 1466. (Belgrad) =
RADOBOLCE, 1560. (Polomje) 669 od porodičnog nadimka
Radepoljci „oni koji rade u polju".

RADETINA, 1560. (Črna Reka) 670 od l.i. Radet(a) + ina.

RADIVOJOVCE, selište 1478-81. (Svrljig = bilo je sejalište s.
Drajinca) 671 od l.i. Radivoj(e) + ovce.

RADIČEVAC, 1530-35. = RADIČOVCE, 1560. (Krivina) 672
od l.i. Radič 673 + evac (održavanje -evac prema dišim. -ovce).

RADKOVCE, 1560. = RADKOVAC, 1586. (Fetislam =
nalazilo se blizu s. Slatine ili na Slatinskoj reci) 674 od l.i. Radk(o) +
ovce.

RADOVICE, 1455. = RADEVAC, 1466. = RADEVEC, 1454-
79. = RADEVCE, 1560. (Timok = top. Radovica, deo s. Dejanovca,
opština Knjaževac) 675 od l.i. Rad(e) + ovice.

RADOMIR, 1455, 1530-35. (Krivina) 676 od l.i. Radomir.

RADOMIROVCE, 1455, 1478-81, 1560. (Svrljig = s.
Radomirovac, opština Svrljig) 677 od l.i. Radomir + ovce.

RADOTINCE, 1560. (Krivina) 678 od l.i. Radot(a) + ince.

RADUJOVCE, 1560. = RADUJEVAC, 1586. (Fetislam = s.
Radujevac, opština Negotin) 679 od l.i. Raduj + evac.

RADUSINOVCE, 1455. = RADESINOVCI, 1466. =
RADUSINOVCE i RADESINOVCE, 1560. (Zagorje) 680 od l.i.
Radusin + ovce.

RAINCI, 1455. = RAJINCE, 1466. = RAINCI, 1483.
(Belgrad) 681 od porodičnog imena Rajinci (< l.i. Raj/a/ + inci).

669 BHBC, str. 147, 148; Miscellanea 2, 1466, str. 36

670 BHBC, str. 128

611 Miscellanea 2, 1478-81, str. 149

672 BHBC, str. 102

673 Miscellanea 2, 1478-81, str. 157

674 BHBC, str. 110; TEM 31-32, str. 104

675 BHBC, str. 72

676 BHBC, str. 70; TEM 31-32, str. 81

677 BHBC, str. 80, 136; Miscellanea 2, 1478-81, str. 146

678 BHBC, str. 103

679 BHBC, str. 110; TEM 31-32, str. 104

680 BHBC, str. 62, 100, 117; Miscellanea 2, 1466, str. 36

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 113

RAJALOVCE, 1455, 1483. (Timok) 682 od l.i. Rajil(o) + ovce.

RAJANOVAC, 1530-35. = RAJANOVCE, 1560. =
RAJANOVAC, 1586. (Krivina = top. Rajanovac, atar s. Rogljeva,
opština Negotin) 683 od l.i. Rajan 684 + ovce.

RAJANOVCE, 1455, 1560. (Polomje) 685 , vidi ojk.
RAJANOVAC.

RAJANOVCE, selište 1560. (Polomje) 686 , vidi ojk.
RAJANOVAC.

RAJANOVCE, 1455, 1560. (Vidin) = RAJANOVCE, 1560.
(Zagorje = s. Rajanovci, Mihajlovgradski okrug) 687 , vidi ojk.
RAJANOVCE.

RAJANOVCE, 1560. (Črna Reka) 688 , vidi ojk. RAJANOVCE.

RAJANOVCE, drugo ime DOLNA BELA 1560. (Zagorje = s.
Bela, Mihajlovgradski okrug) 689 , vidi ojk. RAJANOVCE. Drugo ime
od slov. prid. dolnja i bela.

RAJAC, 1530-35. = RAJCE, 1560. = RAJAC, 1586. (Krivina =
s. Rajac, opština Negotin) 690 od slov. rajh „kal" 691 + ac.

RAJEC, 1455, 1478-81, 1483, 1560. (Zagorje) = Gorne
RAJCE, 1560. (Zagorje) 692 , vidi ojk. RAJAC i slov. prid. gornje.

RAJČINOVCE, 1455. (Vidin) = RAJČINOVCE, 1483.
(Zagorje) 693 od l.i. Rajčin + ovce.

RAKITNICE, 1455. = RAKITNICA, 1466. (Timok = s.
Rakitnica, Mihajlovgradski okrug) 694 od slov. fit. rakit(a) „vrba niskog

681 BHBC, str. 89, 214; Miscellanea 2, 1466, str. 61

682 BHBC, str. 68,214

683 BHBC, str. 101; TEM 31-32, str. 81, 107

684 Miscellanea 2, 1478-81, str. 126

685 BHBC, str. 122. ima grafiju RAJAKOVCE

686 BHBC, str. 67,214

687 BHBC, str. 57, 100, 116

688 BHBC, str. 105

689 BHBC, str. 100,214

690 BHBC, str. 101; TEM 3 1 -32, str. 8 1 , 1 07

691 HT, str. 241

692 BHBC, str. 64, 100, 113; Miscellanea 2, 1478-81, str. 135

693 BHBC, str. 62, 63,214

694 BHBC, str. 68; Miscellanea 2, 1466, str. 32

1 14 Slavoljub Gacovič

rasta sa šibljem crvenkaste kore, salix purpurea, salix caprea,
evonymus europaeus" + niča ("Potvrde su od XIV veka kao npr. Ot
Sitnice u kamem, koji postaviše nasredb bare, u rakitu i u cestu u
Dečanskoj hrisovulji. Riječ je stara, u praslov. je rakyta, u rus. i u
bug. kao i kod nas, u češ. rakyta, u polj. rokita. Izvodi se prema
indoevr. korjenu ork-, ark-, te znači nešto, sto se savija, svzya...").'

RAKOVICA, 1530-35. = GRADIŠTE, drugo ime
RAKOVICE, 1560, 1586. (Krivina = s. Rakovica, Mihajlovgradski
okrug) 697 od l.i. Rak(a) + ovica. Drugo ime od slov. gradište
„razvaline grada, mesto gde je nekad bio grad".

RAKČO OSENICE, 1560. (Črna Reka) 698 od l.i. Rakčo +
(o)ve i slov. fit. osenice „senkice" (< slov. osen „senka" + ice; upor.
„toponimi od naziva drveča:... Osenik /: os/ik/a..."). 699

RAŠICA, selište 1454-79. (Gelvije) 700 od l.i. Rašica. 701

RAŠICE, selište 1560. (Timok = top. Rašinac, atar s. Bučja*,
opština Knjaževac) 702 , vidi ojk. RAŠICA.

RASNIK, 1455. = RESNIK, 1466, 1478-81, 1560. (Banja = s.
Resnik, opština Sokobanja) 703 od slov. fit. resnik „calinus vulgaris"
(upor. „Terra Resnyk" u darovnici Andrije II iz 121 7. kojom potvrduje
neku zemlju crkvi zagrebačkoj; „Meta incipit a parte orientali in
Resnyk" odreduje se meda nekoj zemlji kraj Gariča 1266.; „Na
voznikb, koji grede po delu medu Resnikb i medu Tolanovinu i medu
štitaricu" u Dečanskoj hrisovulji iz 1330.; l.i.Resnik u Sopočanskom
pomeniku; resnik „vrač, gatalac" u članu 20. Dušanovog zakonika;
„ O resnice, koi telesa mrbtvbih žegutb") .

695 Rječnik JAZU 55, str. 17-18
"' Rječnik JAZU 55, str. 18

698

697 BHBC, str. 102; TEM 31-32, str. 81, 108
! BHBC, str. 104

699 HT, str. 22; Rječnik JAZU 39, str. 191

700 HBH, str. 127

701 KHC II, str. 329

702 BHBC, str. 131

703 BHBC, str. 83, 151; Miscellanea 2, 1466, str. 69; Miscellanea 2, 1478-
51, str. 171

704

Rječnik JAZU 58, str. 894-895

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 115

RAHOVICE, 1455. (Timok = top. Reovica, atar s. Novog
Korita, opština Knjaževac) 705 od orahovice „zemljišta zasadena
orasima" < slov. prid. orahov (< slov. fit. orah „nux" + ov) + ice.
Kasnije je došlo do zabeležene grafije top. Reovica < slov. fit.

706

oreovica.

RAŠANICA, selište 1478-81. = RAŠINCE, selište 1560.
(Svrljig = selište Rašanica nalazilo se južno od s. Radmirovca, gde je i
sada lokalitet Rašinac, opština Svrljig) 707 od 1. i. Raš(a) 708 + ince.

RAŠINCE, 1455. = RAŠANICA, selište 1478-81. (Svrljig =
top. Rašinac, izmedu atara s. Pirkovca i Popšice, opština Svrljig) 709 ,
vidi ojk. RAŠANCE.

REŽINOVCE, selište 1466. ( ? ) 710 od l.i. Rezin (upor. prež.
Režanov; „Potvrduju se neka dobra nekom manastiru, 1388." in ) +
ovce.

REKOŠANICA, selište 1466. (Banja = hidr. Reka Jošanica*,
atar s. Jošanice, opština Sokobanja) 712 od slov. hidr. rek(a) +
(J)ošanica (< slov. zoon. jošančica „vrsta sitne ribe" 713 ).

RELKOVA, selište 1560. (Svrljig) 714 od l.i. Relk(o) + ova.

RELJOV DOL, 1454-79. (Črna Reka) 715 od l.i. Relj(a) + ov i
slov. dol „mala dolina, vrtača".

REPLJAN, 1455. (Belgrad), 1560. (Polomje = s. Repljana,
Mihajlovgradski okrug) 716 od slov. fit. replj(a) „repa" 717 + an.

705 BHBC, str. 66

706 Rječnik JAZU 39, str. 154

707 BHBC, str. 80, 158; Miscellanea 2, 1478-81, str. 147-148

708 KHC II, str. 327

709 BHBC, str. 78; Miscellanea 2, 1478-81, str. 139

710 Miscellanea 2, 1466, str. 17

711 Rječnik JAZU 58, str. 919

712 Miscellanea 2, 1466, str. 63

713 PeHHHK CAHY 8, str. 778

714 BHBC, str. 158

715 HBH, str. 143

716 BHBC, str. 67, 121

717 Rječnik JAZU 58, str. 881

1 16 Slavoljub Gacovič

REČICA, 1530-35. = REČICE sa selištem VRBICE, 1560. =
REČICA, 1586. (Krivina = „Selo Rečica se nalazilo u bližini
današnjeg sela Rečke, opština Negotin") 718 od slov. hidr. rečica.

REŠINCE, 1455. = Puste RAŠANICE, selište 1560. (Svrljig =
top. i hidr. Pusti Rašinci, atar s. Pirkovca i Radmirovca, opština
Svrljig) 719 , vidi ojk. RAŠINCE.

RIBJAK, selište 1466. = ŽABJAK, selište 1483. = ŽABJAK,

"790 79 1

1560. (Zagorje) od slov. ribjak „ribnjak" , odnosno od slov. žabjak
„žabljak, ustajala prijava voda, bara u kojoj ima mnogo žaba" (upor.
ime mahali Žabljak u fočanskom kotaru u Bosni i Žabljak, nekadašnja
prestonica Crnojeviča na ušču Morače u Skadarsko jezero). 722

ROGLJEVO, 1530-35. = ROGLEVA, 1560. = ROGLEVO,
1586. (Krivina = s. Rogljevo, opština Negotin) 723 od stslov. robglb
„ugao, čošak (doline koju čini reka Timok)" + evo (upor. u povelji
Uroša III Dečanima 1330. „rogblb Svatove Poljane") 124 .

RTKOVO, 1530-35. = IRADKOVA, 1560. = RDKOVO, 1586.
(Fetislam = s. Rtkovo, opština Kladovo) 725 od stslov. rbtbkb „ratak,
rat, ispupčeni komad zemljišta u vodi ili na planini" (upor. ,^i mede
mu...ot reke u rasohatyj kamy i u rbtbk u ostryj." /XIV vek/ u
Svetostefanskoj hrisovulji) 126 + ovo (naseqe je smejteno na samom rtu
u Dunav).

RUDAR, selište 1466. ( ? ) 727 od slov. rudar "čovek koji kopa
rudu".

RUDARE, 1560. (Krivina) 728 od slov. rudar + (c)e.

RUDARCE, selište 1478-81. (Svrljig = sejalište s. Lalinca) 729
od slov. rudar + ce.

718 BHBC, str. 101; TEM 31-32, str. 80, 106

719 BHBC, str. 80, 136

720 BHBC, str. 140; Miscellanea 2, 1466, str. 49

721 Rječnik JAZU 58, str. 936

722 Rječnik JAZU 95, str. 216

723 BHBC, str. 101; TEM 31-32, str. 81, 106

724 Rječnik JAZU 59, str. 127

725 BHBC, str. 110; TEM 31-32, str. 78, 103

726 Rječnik JAZU 59, str. 203-205, 206

727 Miscellanea 2, 1466, str. 42

728 BHBC, str. 102

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 117

RUDARŠTICE, 1560. (Črna Reka) 730 od slov. rudar + štice.

RUDNE, selište 1560. (Črna Reka) 731 od slov. rudine „pratum".

RUEN, 1455. (Vidin) 732 od slov. prid. rujen (< slov. fit. ruj
„rhus cotynus" + en) „žut, žučkast i crven, crvenkast; rumen, ružičast"
(upor. "Meda je katunu Pinušincima išla na Rujenb". Car Dušan
osniva manastir sv. Arhandela u Prizrenu oko 1348.).

RUJEVO, 1530-35. = RUJEVA, 1560. = RUJEVO, 1586.
(Krivina = top. Rujeva glava i Rujevo brdo, atar s. Brestovca, opština
Negotin) 734 od slov. fit. ruj + eva.

RUJOVICE, 1455. = RUJOVCE, 1560. (Banja = s. Rujevica,
opština Sokobanja) 735 od slov. fit. ruj + ovice.

RUJOVCE, 1560. (Črna Reka = top. Ruište, atar s.
Nikoličeva* i hidr. Rujovica, atar s. Lenovca, opština Zaječar) 736 od
slov. fit. ruj + ovce.

RUKJAVA, 1560. (Črna Reka = top. i hidr. Rukjavica, atar s.
Slatine, opština Bor) 737 od l.i. Rukij(a) 738 + ava.

RUPCE, 1455. = RUBCE, 1560. (Polomje = s. Rupci,
Mihajlovgradski okrug) 739 od slov. rup(a) „jama, vrtača; pečina;
duplja" + ce (upor. top. Rupci u Sopočanskom pomeniku) 740 .

SEDINCE, 1560. (Zagorje) 741 od slov. fit. sadin(a) „vrsta
trave" + ce.

SELIŠTE, 1560. (Polomje) 742 od slov. selište „mesto gde je
nekad bilo naselje".

729 Miscellanea 2, 1478-81, str. 160

730 BHBC, str. 106

731 BHBC, str. 107

732 BHBC, str. 82. Manastir Sv. Georgi RUJAN se, verovatno, nalazi u
neposredno) bližini ovog sela

733 Rječnik JAZU 60, str. 253

734 BHBC, str. 103; TEM 31-32, str. 81, 109

735 BHBC, str. 83, 132

736 BHBC, str. 104

737 BHBC, str. 106

738 Rječnik JAZU 60, str. 289

739 BHBC, str. 60, 115

740 Rječnik JAZU 60, str. 322

741 BHBC, str. 120, 124

118 Slavoljub Gacovič

SELCE, 1455. = SENCE, 1466. = SELCE, 1560. (Timok = s.
Selačka, opština Zaječar) 743 od slov. dem. selce „seoce".

SELCE, selište 1455, 1466, 1560. (Črna Reka = top. Selištance,
atar s. Planinice*, opština Zaječar) 744 , vidi ojk. SELCE.

SENOVCE, selište 1455, 1454-79. (Zagorje) 745 od l.i. Sen
(upor. polj. l.i. Sen, ukr. l.i. Sen) + ovce.

SENOKOS, 1455, 1560, 1586. (Črna Reka = top. Senište, atar
s. Lenovca*, opština Zaječar) 746 od stslov. senokosb „livada".

SENCE, 1560. (Zagorje = spojilo se sa s. Gramadom,
Mihajlovgradski okrug) 747 od slov. dem. sence „senka".

SENCE, 1466. = SENICE, 1478-81. (Zagorje) 748 , vidi ojk.
SENCE.

SESLAVCE, 1455. = SESLAVCE, 1560. (Banja = s. Sesalac,
opština Sokobanja) 749 od l.i. Seslavb (< l.i. Ses + slov. formant -slav;
upor. ,fluvium, qui vocatus Ses" u zagrebačkoj biskupiji, koja se
spominje u čarovnici Andrije II 1217. godine kojom potvrduje nekom
Egidiju sav posed, kojije dotle uživao; Sesa, grad u Italiji; prež. Sesa
u Dubrovniku iz Korčule) 750 + ce, odnosno od l.i. Ses + slov. formant -
(s)al < -(s)alj < -slalj < -slavij 751 + ce.

SIVAC, 1560. (Črna Reka) 752 od slov. sivac „nešto što je sivo"
(upor. s. Sivac u Bačkoj).

SIDOGOR, selište 1466. ( ? ) = SEDOGRIV, 1560. (Polomje =
s. Sedogriv, Mihajlovgradski okrug) 753 od slov. prid. sedogriv „onaj sa
sedom grivom" (< slov. prid. sedo „canus" + slov. griv/a/ ,juba").

742 BHBC, str. 120

743 BHBC, str. 107, 129; Miscellanea 2, 1466, str. 33

744 BHBC, str. 67, 76, 129; Miscellanea 2, 1466, str. 22

745 BHBC, str. 68, 215; HEH, str. 117. zove se SENOVICA

746

BHBC, str. 72, 105,215

747 BHBC, str. 123

748 Miscellanea 2, 1466, str. 19; Miscellanea 2, 1478-81, str. 161

749 BHBC, str. 88, 133

750 Rječnik JAZU 62, str. 869

751 On III, str. 55

752 BHBC, str. 136

753 BHBC, str. 112; Miscellanea 2, 1466, str. 53

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 119

SINAGOVCE, 1455. = SNAGOVCE, 1560. (Vidin = s.
Sinagovci, Mihajlovgradski okrug) 754 od porodičnog imena Sinagovci.

SIRUNA, 1455. = ŠIRNA, 1466. = ŠIRINE, 1560. (Svrljig =
top. Širina, atar s. Okruglice, opština Svrljig) 755 od slov. širine.

SKOČKA, 1530-35. = ISKOČKA, 1560. = SKOČKA, 1586.
(Fetislam = hidr. Skočka, atar s. Jabukovca, opština Negotin) 756 od
slov. dem. skočka (< slov. skok „kamen"). 757

SKROVNICA, 1530-35. = ISKROVNICE, 1560. = Gorne
ISKRIVNE, 1560. = Dolne ISKRIVNICE, 1560. = SKROVNICA,
1586. = D. SKRIVNICA, 1586. (Krivina = top. Skromnica, atar s.
Koprivnice, opština Zaječar) 758 od slov. prid. skrovn(a) „potajna" 759 +
ica (današnji oblik je došao pramenom -vn- > -mn-; upor. glavnja >
glamnja itd.).

SLAVOTIN, 1530-35. (Krivina) = ISLAVOTIN, 1560.
(Polomje = s. Slavotin, Mihajlovgradski okrug) 760 od l.i. Slavot(a) + in
(upor. l.i. Ljubota, Dragota, Mileta itd.).

SLATINA, 1455, 1466. = Golema SLATINA, 1560. (Črna
Reka = verovatno s. Slatina, opština Bor) 761 od slov. slatina i slov.
prid. golema.

SMEDOVO, 1530-35. = ISMEDOVA, 1560. = SMEDOVO,
1586. (Krivina = s. Smedovac, opština Negotin) 762 od l.i. Smed + ovo
(upor. l.i. Smadu i prež. Smadovič u Vlaha severoistočne Srbije).

SOVIČE, 1530-35. = SOVINE, 1560. (Fetislam) 763 od slov.
ornit. termina sovice pl. „noctua", odnosno od slov. prid. sovine „ono
što pripada sovi".

754 BHBC, str. 75, 112

755 BHBC, str. 81, 132; Miscellanea 2, 1466, str. 44

756 BHBC, str. 109; TEM 31-32, str. 79, 102

757 Rječnik JAZU 64, str. 259

758 BHBC, str. 100, 101; TEM 31-32, str. 81, 106, 107

759 Rječnik JAZU 64, str. 340-341

760 BHBC, str. 112; TEM 31-32, str. 81

761 BHBC, str. 70, 87, 128; Miscellanea 2, 1466, str. 23, 54

762 BHBC, str. 101; TEM 3 1 -32, str. 8 1 , 1 07

763 BHBC, str. 109; TEM 31-32, str. 79

120 Slavoljub Gacovič

SOJOVCE, 1455. (Timok = hidr. Sojovski potok, atar s.
Lasova, opština Zaječar) 764 od l.i. Soj(a) + ovce.

SOKOLAROVAC, 1530-35. = SOKOLAR, 1560. (Krivina =
top. Sokolar, atar s. Šipikova, opština Zaječar) 765 od slov. sokolar
„koji uzgaja sokole, falcarius" (< slov. ornit. termin sokol + ar) +
ovac.

SOKOLOVCE, 1455, 1560. (Timok = danas ima s. Gornja i
Donja Sokolovica, opština Knjaževac) 766 od slov. ornit. termina sokol
+ ovce.

Sredne KAMENICE, 1455, 1560. (Timok) 767 od slov.
kamenice „korita u kamenu na reci gde se nekad pralo rublje, alveus" i
slov. prid. srednje.

STANCE, 1530-35. = Gorne i Dolne ISTENCE, 1560. = G. i
D. STENCE, 1586. (Fetislam) 768 od slov. stan "mesto za stanovanje" +
ce ili u drugoj i trečoj grafiji od slov. stenice „saxum" (upor. „Fuit sub
alpibus a castro latine Murula vocitato sclavonice Stenice" kada
Petar Krešimir odreduje granice crkvi rapskoj, u Biogradu 1070.
godine; ime mahali s. Zagrada u sarajevskom kotaru su Stenice) 169 i
slov. prid. gornje i dolnje.

Staro MILOVA, 1560. = MILOVO Staro, 1586. (Krivina) 770
od l.i. Mil(e) + ova i slov. prid. staro "veto".

STOLIN BROD, 1560. (Polomje) 771 od l.i. Stol(e) + in i slov.
brod „mesto prelaza preko reke".

SUDOMIR, 1530-35, 1560, 1586. (Fetislam = nalazilo se u
ataru s. Metriš, opština Zaječar) 772 od l.i. Sudomir (upor. poq. i rum.
l.i. Sud/ak/i Sud/ac/, l.i. Miomir, Branimir itd.) 773 .

764 BHBC, str. 58

765 BHBC, str. 102; TEM 31-32, str. 81

766 BHBC, str. 68, 147

767 BHBC, str. 72, 113

768 BHBC, str. 109; TEM 31-32, str. 79, 102

769 Rječnik JAZU 69, str. 527

770 BHBC, str. 101; TEM 31-32, str. 106

771 BHBC, str. 112

772 BHBC, str. 108; TEM 31-32, str. 78, 102

773 DNFR, str. 429

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 121

SURVIN, 1560, 1586. (Fetislam) 774 od slov. survina „ono što se
sa višine survavanjem srušilo".

SUHAC, 1560. (Črna Reka) 775 od slov. prid. suh „siccus" + ac.

Suhi BRUSNIK, 1530-35, 1560, 1586. (Krivina) 776 od slov. fit.
brusnik „mesto gde ima brusnica, šumska niska žbunasta biljka s
bobičastim plodom koji se jede" 777 i slov. prid. suhi.

SUHODOL, 1455, 1466, 1560. (Timok = top. Suvodol i
manastir Suvodol, u bližini Miničeva, opština Knjaževac 778 ) 779 od
slov. suhodol „suva dolina".

SUHODOL, 1455. = Gorni i Dolni SUHODOL, 1560. (Črna
Reka = top. Sodol/Suvidol, atar s. Nikoličeva i Zaječara, opština
Zaječar) 780 , vidi ojk. SUHODOL.

ŠAREN KAMEN, 1530-35. = ŠARKAMEN, 1560. = ŠAREN
KAMEN, 1586. (Fetislam = s. Šarkamen, opština Negotin) 781 od slov.
prid. šaren + slov. kamen.

ŠATRENA, 1560. (Zagorje) 782 od slov. šatrena „bajalnica,
čarobnica" koja je nastala prema šatrenik „čarobnjak, bajalnik, magus,
strigor, praecantator, praestigiator" (upor. šatrenje, šatriti, šatrivac i
nadimakza žensko čeljade, šatre).

ŠIBIKOVO, 1530-35. = ŠIBIKOVA, 1560. = ŠIBIKOVO,
1586. (Krivina = s. Šipikovo, opština Zaječar) 784 od slov. fit. šibik(a)

„785 ,

„virga + ovo.

ŠTITAR, 1466. (Timok = s. Štitarci, opština Knjaževac) 786 od
slov. štitar „scutarius" .

774 BHBC, str. 1 10. ima grafiju SURIN; TEM 31-32, str. 103
775 BHBC,str. 105

776 BHBC, str. 101; TEM 31-32, str. 81, 107

777 PeHHHK CAHY 2, str. 220

778 THMOK, str. 477

779 BHBC, str. 62, 1 14; Miscellanea 2, 1466, str. 43

780 BHBC, str. 75, 105

781 BHBC, str. 109; TEM 31-32, str. 78, 102

782 BHBC, str. 100

783 Rječnik JAZU 73, str. 505

784 BHBC, str. 101; TEM 3 1 -32, str. 8 1 , 1 07

785 Rječnik JAZU 73, str. 579

786 Miscellanea 2, 1466, str. 30

122 Slavoljub Gacovič

ŠTITAR, 1478-81, 1586. (Svrljig) 787 , vidi ojk. ŠTITAR.

TAMNIČ, 1530-35, 1560, 1586. (Krivina = s. Tamnič, opština
Negotin) 788 od slov. tamnik „tamno, mračno mesto u dubokoj uvali do
koga sunce ne dopire".

TIHANOVCE, 1455. = TEHANOVCE, 1560. (Vidin = s.
Tijanovci, Mihajlovgradski okrug) 789 od l.i. Tihan 790 + ovce.

TIHOJOVCE, 1455. = TIHOVCE, 1466, 1560. (Svrljig = s.
Tijovac, opština Svrljig) 791 od l.i. Tihoj(e) + ovce.

TLSTI DOL, selište 1560. (Svrljig = top. Tlasti Dol, atar s.
Varoš, opština Svrljig) 792 od slov. prid. tisti (tusti) „debeli" i slov. dol
„mala dolina, vrtača" (upor. rom. paralelu, top. Mutogras < vi. munte
+ gras „debelo brdo" kod Splita, Hrvatska) 793 .

TOVARIŠ, drugo ime POLETKOVCE 1560. (Zagorje = s.
Poletkovci, Mihajlovgradski okrug) 794 od slov. tovar + iš 795 . Drugo
ime od l.i. Poletk(o) + ovce.

TOLANCE, 1560. (Fetislam) 796 od l.i. Tolan + ce.

TOLOVEŠ, 1455. = TOLUS, 1466. = TOLEŠ, 1483. (Zagorje)
= TOLOVICE, 1560. (Polomje = s. Tolovica, Mihajlovgradski
okrug) 797 od slov. l.i. Tola + ovice.

TOPLA, drugo ime NOVASEL 1560. (Črna Reka = Topla,
zaselak Bučja, opština Bor) 798 od slov. prid. topla „ona koja se odnosi
na topao izvor". Drugo ime od slov. novo + selo „novae vicus".

TOPLI, 1455. = TOPLA, 1560. (Timok = s. Šuman Topla,
opština Knjaževac) 799 , vidi ojk. TOPLA.

787 Miscellanea2, 1478-81, str. 152

788 BHBC, str. 101; TEM 31-32, str. 81, 107

789 BHBC, str. 64, 1 16

790 Miscellanea 2, 1478-81, str. 147

791 BHBC, str. 81, 157; Miscellanea 2, 1466, str. 25

792 BHBC, str. 156

793 HT, str. 225, 226, 239

794 BHBC, str. 113

795 ER II, str. 425 (Minišor). Skok veli za rum. deminutivni suf. -is + or
daje složen sufiks od ilirotračkog -IS + OR < lat. -olus

796 BHBC, str. 109

797 BHBC, str. 88, 120-121; Miscellanea 2, 1466, str. 55

798 BHBC, str. 104

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 123

TOPOLNICA, 1530-35. = TOPOLNICE, 1560. =
TOPOLNICA, 1586. (Krivina = top. Topolnica, atar s. Tamnič,
opština Negotin) 800 od slov. fit. (dem. oblika) topolnice „populus alba,
jablan" (upor. top. Topolnica u Oblasti Brankoviča, opširni katastarski
popis iz 1455. godine).

TOPLOVICE (može se citati i TOPOLOVICA i
TOPOLOVEC), 1466. (Belgrad = s. Topolovec, Mihajlovgradski
okrug) 801 od slov. fit. topol(a) „populus alba" + ovice.

TREŠNICE, 1455. = OTREŠNICE, 1466. (Črna Reka) 802 od
slov. fit. (dem. oblika) trešnjice „cerasus, serasum".

TRIVEŠNICE, 1560. (Banja) 803 od slov. prid. *triveštn
„gljivast" (< slov. fit. trifa „vrsta jestive gljive, Tuber, Tuber
melanosporum"; upor. poradi f > v, Trifundan > Trivundan „dan u
godini posvečen hriščanskom svecu Trifunu") 804 + ice.

TRNOVICA, 1466. = TRNOVCE, 1560. (Timok = s. Trnovac,
opština Knjaževac) 805 od slov. fit. trn „spina" + ovce.

TRNOVCE, 1530-35, 1560, 1586. (Krivina = s. Trnavac,
opština Zaječar) 806 , vidi ojk. TRNOVICA.

TRNJANE, 1530-35. = TRNJANI, 1560, 1586. (Fetislam = s.
Trnjane, opština Negotin) 807 od porodičnog nadimka Trnjani (oni koji
pripadaju jednoj zadruzi od slov. fit. trn „spina" + jani).

TROBRODICE, 1560. (Črna Reka) 808 od slov. br. tri Jres" +
brodice „mesta gde se prelazi preko reke" (verovatno je mesto bilo
nadomak reke na kojoj je bilo tri broda „prelaza").

TRUBOVAC, 1530-35. = TRUBEVCE, 1560. (Krivina) 809 od
l.i. Trub(a) + evce.

799 BHBC, str. 59, 108

800 BHBC, str. 102; TEM 31-32, str. 81, 109

801 Miscellanea 2, 1466, str. 55

802 BHBC, str. 71

803 BHBC, str. 152

804 PeHHHK CKJ 6, str. 288, 293

805 BHBC, str. 131; Miscellanea 2, 1466, str. 33

806 BHBC, str. 100. ima grafiju TRNOVCE; TEM 31-32, str. 81, 106

807 BHBC, str. 109; TEM 31-32, str. 79, 102

808 BHBC, str. 104

809 BHBC, str. 103; TEM 31-32, str. 81

124 Slavoljub Gacovič

TREŠTINOVCE, 1560. (Črna Reka = top. Trasnita < vi. prid.
trasnita „zgromljena, tresnuta", atar s. Šarbanovca*, opština Bor) 810
od slov. trešt(i) „grmi" + inovce.

TULICE, 1455. (Gelvije) = TUGINCE, 1560. (Črna Reka =
top. Tudice, atar s. Mirova, opština Boljevac) 811 od slov. tudice „tuda
mesta, mesta gde žive tudinci".

UGLEŠNICE, 1560. (Svrljig) 812 , vidi ojk AGLEŠNICE.

UGLEŠTICE, selište 1560. (Črna Reka) 813 , vidi ojk.
AGLEŠNICE.

ULETKOVCE, 1455. = ULENKOVCE, 1466. (Gelvije) =
ULETKOVAC, 1560. (Črna Reka) 814 od l.i. Uletk(o) + ovce.

USTOBOL, 1455. = OSTOBIL, 1466. = ISTUBLA, 1560.
(Timok = mahala Stubal s. Marinovca, opština Zaječar) 815 od slov.
stubal „šuplje stablo drveta kroz koje protiče izvor" dok je inicijalno
U, O i I samo turška proteza.

USTOGAROVCE, 1455. = STRUGAROVCE, 1466. =
ISTOGAZOVCE, 1560. (Timok = s. Stogazovac, opština
Knjaževac) 816 od slov. sto „centum" + gaz „plitka mesta na reci gde se
prelazi gaženjem" + ovce.

UTRINCE, selište 1466. (Zagorje) = OTRENCE, 1530-35. =
OTRETINCE, 1560. (Krivina) 817 od slov. utrin(a) „opštinsko, seosko
zemljište koje služi za ispašu stoke; zapušteno, neobradeno zemljište"
+ ce.

UŠEVICE, selište 1455. = OŠOVCE, može se citati UŠOVICA
1466. (Timok = top. Uševica, atar s. Štrpci, opština Knjaževac) 818 od
l.i. Uš(ko) + evice.

810 BHBC, str. 104

811 BHBC, str. 60, 1 13. ima grafrju TUDINCE

812 BHBC, str. 135

813 BHBC, str. 107

814 BHBC, str. 74, 105; Miscellanea 2, 1466, str. 47. može se citati i
VLATKOVCE

815 BHBC, str. 65, 144; Miscellanea 2, 1466, str. 29

816 BHBC, str. 69; Miscellanea 2, 1466, str. 28

817 BHBC, str. 101; Miscellanea 2, 1466, str. 17; TEM 31-32, str. 81

818 BHBC, str. 67. Ima grafrju UŠEVCE; Miscellanea 2, 1466, str. 55

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 125

UŠOVCE, 1560. (Polomje = verovatno s. Ošane,
Mihajlovgradski okrug) 819 , vidi ojk. UŠEVICE.

VALKAŠINOVCI, 1454-79. (Zagorje) 820 od porodičnog imena
Valkašinovci ( < l.i. Vlkašin + ovci).

VEŽICE, 1455. (Timok = Vežinski potok, pritoka Velike
Saške, atar s. Vratarnice, opština Zaječar) 821 od slov. vežice (upor.
„Muška deca učc.pravirti gajtane, mreže i vežice" kao i ojk.
GAJTANINO i GAJTANCI).

VELEŠNICE, 1560. (Zagorje) 822 od l.i. Veles < Veles
"paganski slovenski bog stada" (upor. grad Veles u Makedoniji na
Vardaru) + niče.

VELISAVCE, 1560. = VELISAVAC, 1586. (Fetislam =
nalazilo se 1586. u ataru s. Glogovice, opština Zaječar) 823 od l.i.
Velislav + ce.

VELJE POLJE, 1455. = ALANINCE, drugo ime VELTJE
POLJE, 1478-81, 1560. (Svrljig = top. Velje Polje, atar s. Tijovca*,
opština Svrljig) 824 od slov. prid. velbje „veliko" i slov. polje u prvom
popisu dok se u svim sledečim popisima spominje i drugo ime nastalo
od l.i. Alan 825 + ince.

VELOHINE, 1455. (Svrljig) 826 od l.i. Veloh + in(j)e.

VELUTINCE, selište 1455, 1466, 1483. (Banja = bilo je
zemljište s. KIEFSTICE zajedno sa selištem NEDELSKO, atar s.
Mužinca, opština Sokobanja) 827 od slov. velut „velur" + ince (upor.
top. Velude < velut + je). 828

VETRENE, 1560. (Timok = top. Vetren, atar s. Mali Izvor,
opština Zaječar) 829 od slov. prid. vetren (upor. „...Primorje dimi od

819 BHBC, str. 122, 124

820 HEH, str. 135

821

BHBC, str. 191 dok je na 65. strani zabeležena grafija BAZICE

822 BHBC, str. 118

823 BHBC, str. 108; TEM 31-32, str. 102

824 BHBC, str. 78; Miscellanea 2, 1466, str. 132

825 Miscellanea 2, 1478-81, str. 155, 157

826 BHBC, str. 80

827 BHBC, str. 84; Miscellanea 2, 1466, str. 61

828 PeHHHK CAHY 2, str. 505

829 BHBC, str. 128; TEM 42, str. 81

126 Slavoljub Gacovič

sile vjetrene" kao i „Pred veče, usred največe vjetrene huke"; vidi top.
Slemen, Maglen i Vetren /vrh/ na ovom prostoru kao i ovde navedeni
ojk. VRLEN iz 1455).

VETRINA, 1530-35. = VETRINE, 1560. = VETRINA, 1586.
(Krivina = top. Vetrina poljana, južno od selišta sela Šipikova, opština
Zaječar) 830 od slov. augm. vetrina „mesto izloženo jakom vetru".

VETRINA, 1530-35. = VETRINE, 1560. = VETRINA, 1586.
(Fetislam = top. Vetrinje i hidr. Vetranja, atar s. Glogovice, opština
Zaječar) 831 , vidi VETRINA.

VEŠTICE, selište 1455. = VISNICA, selište 1466. = Gorna
VESTNICA, 1454-79. = VEŠTICE, 1560. (Zagorje = s. Veštice,
Mihajlovgradski okrug) 832 od slov. veštice „zle i grozne žene koje piju
krv maloj deci, opsednute zlim duhovima".

VIDNA, selište 1466. = VIDA, selište 1454-79. = VODNA,
1560. (Zagorje ) 833 od slov. prid. vodena "mesto s puno vode".

VIDROVAC, 1530-35. = VIDROVEC, 1560. = VIDROVAC,
1586. (Fetislam = s. Vidrovac, opština Negotin) 834 od slov. zoon.
vidr(a) „lutra" + ovac.

VIROVO, 1560. (Polomje = s. Virovo, Mihajlovgradski
okrug) od slov. prid. virovo (< vir „locus fluminis profundior,
gurges" + ovo).

VISLAVCE, 1455, 1483. (Zagorje) 836 od l.i. Vislav (upor. l.i.
Dunav i Morava izvedena prema nazivima reka) + ce.

VIŠA NOVA JASENICA, 1530-35. = VIŠA NOVA
JASENICE, 1560. = VIŠA NOVA JASENICA, 1586. (Fetislam = s.
Jasenica, opština Negotin) 837 od slov. fit. jasen ,fraxinus" + ica i prid.
viša i nova.

830 BHBC, str. 102; TEM 31-32, str. 81,108

831 BHBC, str. 108; TEM 31-32, str. 78, 102

832 BHBC, str. 69, 124; HEH, str. 141; Miscellanea 2, 1466, str. 29

833 BHBC, str. 117; HEH, str. 119; Miscellanea 2, 1466, str. 34

834 BHBC, str. 1 1 1; FEM 31-32, str. 78, 105

835 BHBC, str. 120

836 BHBC, str. 79

837 BHBC, str. 110; FEM 31-32, str. 78, 104

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 127

VLADISLAVOVCE, 1466. (Polomje) 838 od l.i. Vladislav + ov
+ ce.

VLADIČENCE, 1560. (Zagorje s. Vladičenci, Mihajlovgradski
okrug) 839 od porodičnog nadimka Vladičenci (< vladik/a/ + enci).

VLKOVA SLATINA, selište 1454-79. = VLKOVA
ISLATINA, 1560. (Polomje = bivše s. Vlkova Slatina, danas s. Doktor
Josifovo, Mihajlovgradski okrug) 840 od l.i. Vik + ova i slov. slatina
„mesto gde izvire ili pišti slana ili nakisela voda".

VLKOSLAVCE, 1455. = VLKOSAVOVCE, 1560. (Vidin) 841
od l.i. Vlkoslav + ce.

VODNA, 1560. (Črna Reka = top. Vodna, atar s. Leskovca,
opština Zaječar) 842 , vidi VIDNA.

VODNA, selište 1466. (Belgrad) = VODNA, 1560. (Polomje =
verovatno s. Vodna, Mihajlovgradski okrug) 843 , vidi VIDNA.

VOJNICE, 1560. (Timok = Vojnica, mahala s. Kalne, opština
Knjaževac) 844 od slov. vojnice „vojišta, gredelji, gredice kod pluga na
kojima se nalaze jarmovi" (govori se u Timoku, Pirotu, Šopluku i
Kosovu). 845

VOJNICE, 1560. (Vidin = verovatno s. Vojnice,
Mihajlovgradski okrug) 846 , vidi VOJNICE.

VOJNICI, selište 1454-79. = VOJNICE, 1560. (Zagorje = s.
Vojnica, Mihajlovgradski okrug) 847 od porodičnog nadimka Vojnici (
<slov. vojnici „ratnici").

VOJNOVCE, 1560. (Timok) 848 od l.i. Vojn(a) + ov + ce.

VOJHNICE, 1560. (Črna Reka) 849 od l.i. Vojihn(a) + ice.

838 Miscellanea 2, 1466, str. 19; Miscellanea 2, 1478-81, str. 151
zabeleženo je l.i. Vladislav

839 BHBC, str. 123.

840 BHBC, str. 116; HEH, str. 109.

841 BHBC, str. 58, 116.

842 BHBC, str. 125.

843 BHBC, str. 120; Miscellanea 2, 1466, str. 55

844 BHBC, str. 134

845 PeHHHK CAHY 2, str. 762

846 BHBC, str. 120

847 BHBC, str. 123; HEH, str. 153

848 BHBC, str. 131

128 Slavoljub Gacovič

VRANJEVAC, 1530-35. = VRANOVCE, 1560. =
VRANEVAC, 1586. (Krivina = top. Vranjevac, atar s. Rečke*,
opština Negotin) 850 od l.i.Vran + jevac (upor. suf. vac < vas = vbSb
„mesto stanovanja, dom", danas „selo") 851 (upor. s. Vranjevci, kod
Bitole, Makedonija). 852

VRBA, 1455, 1483. (Timok = top. Vrba, atar s. Manjinca,
opština Knjaževac) 853 od slov. fit. vrba „salix".

VRBADINCE, selište 1455. ( ? ) 854 od slov. fit. augmentativa
na -ad vrbad „mesto gde ima puno vrba" + ince.

VRBICA, 1466. = VRBOVEC, 1454-79. (Vinišnica, od 1530.
Črna Reka = top. Vrbica, na medi atara s. Slatine i Metovnice, opština
Bor) 855 od slov. fit. vrbica „mala vrba".

VRBICE, 1455. = VRBICA, 1466. = VRANICA Gorna, 1454-
79. = Gorne VRBICE, 1560. (Timok = s. Vrbica*, opština Zaječar) 856 ,
vidi VRBICA.

VRBOVA, 1455. = VRBOVO, 1466. (Belgrad = s. Vrbovo,
Mihajlovgradski okrug) 857 od slov. fit. vrb(a) + ova.

VRBOVAC, 1530-35. = VRBOVCE, 1560. = VRBOVAC,
1586. (Krivina = top. Vrbovac, atar s. Brusnika, opština Zaječar) 858 ,
vidi VRBOVCE.

VRBOVICE, 1455. = VRBOVICA, 1466. = Gorne i Dolne
VRBOVCE, 1560. (Črna Reka = s. Vrbovac, opština Boljevac) 859 od
slov. fit. vrb(a) + ovice.

VRBOVCE, 1455, 1560. = Gorne i Dolne VRBICE, 1560.
(Polomje = verovatno s. Vrbovčec, Mihajlovgradski okrug) 860 od slov.
fit. vrb(a) + ovce i slov. prid. gornje i dolnje.

849 BHBC, str. 127

850 BHBC, str. 101; TEM 31-32, str. 81, 107

851 On II, str. 151-152

852 HMJ, str. 373.

853 BHBC, str. 61

854 BHBC, str. 61

855 Miscellanea 2, 1466, str. 18; HEH, str. 137.

856 BHBC, str. 67; Miscellanea 2, 1466, str. 27; HEH, str. 133.

857 BHBC, str. 90; Miscellanea 2, 1466, str. 56

858 BHBC, str. 102; TEM 31-32, str. 81,109

859 BHBC, str. 73, 142, 158; Miscellanea 2, 1466, str. 21

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 129

VRBOVCE, 1455, 1466, 1560. (Banja = s. Vrbovac, opština
Sokobanja) 861 , vidi VRBOVCE.

VRBOVCE, 1455. (Vinišnica) 862 , vidi VRBOVCE.

VRBOVCE, selište 1466. (Belgrad) 863 , vidi VRBOVCE.

VRBOTICE, 1455. (Vidin ? = top. Vrbata, atar grada Kule*,
Mihajlovgradski okrug) 864 od slov. fit. vrb(a) + otice 865 .

VRELO, 1530-35 = IVRELO, 1560. = VRELO, 1586.
(Fetislam = top. i hidr. Vrelo i Vrelska reka, atar s. Plavne, opština
Negotin) 866 od slov. vrelo.

VRŽIGRMŽA, selište 1466. (Vinišnica) 867 od slov. prid.
vr(a)ži + slov. fit. grm.

VRLA VISOKA, 1530-35, 1560. (Krivina = top. Visoko, atar
s. Veljkova, opština Negotin) 868 od slov. vrla „litica" i slov. prid.
visoka.

VRLEN, selište 1455. (Svrljig = hidr. Vrline, atar s. Bučuma,
opština Svrljig) 869 od slov. vrlen „strmen" (u govoru Timoka i Pirota).

VRTOP, 1560. (Zagorje = s. Vrtop, Mihajlovgradski okrug) 870
od slov. vrtop „vrtača" 871 .

VRH, 1455, 1466, 1454-79, 1560. (Zagorje = s. Vrv,
Mihajlovgradski okrug) 872 od slov. vrh.

VRŠEČ, 1560. (Krivina) 873 od slov. vršac „mali vrh" < stslov.
vbrht.

860 BHBC, str. 88, 1 15

861 BHBC, str. 82, 132; Miscellanea 2, 1466, str. 63

862 BHBC, str. 64

863 Miscellanea 2, 1466, str. 56

864 BHBC, str. 67

865 JE3HK, str. 147.

866 BHBC, str. 109; TEM 31-32, str. 79, 102

867 Miscellanea 2, 1466, str. 27

868 BHBC, str. 102; TEM 31-32, str. 81

869 BHBC, str. 79

870 BHBC, str. 113

871 Pe^HHK CAHY 3, str. 92

872 BHBC, str. 60, 115; HEH str. 123, 157

873 BHBC, str. 125

130 Slavoljub Gacovič

VUKVIRAC, 1530-35. = VUKVIROVCE, 1560. =
VI

+ ovac.

VUKVIROVAC, 1586. (Krivina) 874 od l.i. Vukvir (upor. l.i. Vukmir)

VUKČEVO BLATO, 1560, 1586. (Fetislam) 875 od l.i. VukbCb
+ evo i slov. blato.

ZAVNA, 1530-35, 1560. = ZAVNA, drugo ime KLEKOVIK,

1586. (Fetislam = hidr. Zamna, atar s. Plavne, opština Negotin) 876 od
slov. zavna „zvonjava" (upor. „Bure zavni kad se udari nečim" 877 ).
Spomenuti hidr. „neki pišu Zamna, Vlasi je izgovaraju Zbmna, Srbi
pak, koje sam o tom pitao, upravo kažu Zemna" 8 ' 8 (upor. s. Zvonce,
Srbija i s. Zvoneče i Zvonik, Hrvatska). Drugo ime Klekovik nastalo
je od slov. fit. klek(a) + ovik.

ZAGRADE, 1455, 1560. (Črna Reka = s. Zagrade, opština
Zaječar) 879 < od slov. zagrade „suburbium, podgrade" (upor. ojk.
Podgrade, danas s. Varoš, opština Svrljig i ojk. PODGRADIE, danas
top. Podgrad, opština Sokobanja).

ZARUBINCE, 1530-35. (Krivina) 880 od l.i. Zarub (upor. prež.
Zarubac i Zarubice) < slov. zarub „ivica, kraj" (upor. l.i. Ivica, Krajina
itd.) + ince.

ZARUDNICE, 1455, 1483. (Zagorje) = ZARODOVCE, 1560.
= ZARODOVAC, 1586. (Krivina) 881 od slov. zarod „potomstvo, leglo,
okot (o manjim životinjama)" + ovce.

ZVEZDAN, 1530-35. = IZVEZDAN, 1560. = ZVEZDAN,
1586. (Fetislam = nalazilo se izmedu s. Metriša i Salaša, opština
Zaječar) 882 od slov. fit. zvezdan „zeljasta višegodišnja biljka žuta

874 BHBC, str. 100; TEM 31-32, str. 81, 106

875 BHBC, str. 111; TEM 31-32, str. 105

876 BHBC, str. 110; TEM 31-32, str. 79, 104

877 KC II, str. 944

878 PeHHHK CAHY 5, str. 579 (zavniti)

879 BHBC, str. 94, 142, 147

880 TEM 31-32, str. 81

881 BHBC, str. 60, 102; TEM 31-32, str. 108. Slovo W u turskoj grafiji
može značiti jednako samoglasnike U i O

882 BHBC, str. 108; TEM 31-32, str. 78, 102

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 131

cveta Lotus corniculatus iz f. Papilionaceae koja raste na livadama i
pašnjacima, poznata kao dobra stočna hrana" 883 .

ZIDANIK, 1455, 1483. (Zagorje) 884 od slov. zidanik „kamen
pogodan za zidanje".

ZIDNA, 1455. = ZIDNE, može se citati i ZIDINA, 1478-81. =
ZEDNE, 1560. (Svrljig = top. Zadna, atar s. Belog Potoka, opština
Knjaževac) 885 od slov. prid. zadnja „koja se nalazi pozadi /nečega/

„ 886

ZIMJAN, 1455. = ZMIJAN, 1483. (Banja = top. Zmijanac, atar
s. Milušinca*, opština Sokobanja) 887 od slov. zmijan „mesto gde se
legu zmije" (upor. u Vukovom rječniku top. Zmijanj, Zmijanje,
izmedu Banjaluke, Ključa i Mrkonjič-Grada, zapadno od reke Vrbasa
u Bosni).

ZtLBOVCE, 1560. (Črna Reka) 888 od l.i. Zub (upor. l.i.
Zoubb, lično ime nastalo po delu glave ZUB) 889 + ovce.

ZORINOVCE, 1455. = Gorne ZORANOVCE, 1466. = Gorne i
Dolne ZORANOVCE, 1455, 1560. (Timok = s. Zorunovac, opština
Knjaževac) 890 od l.i. Zoran (upor. prež. Zoronj „rumunjskoga
podrijetla u Kupuzištu, selu u Negotinskoj krajini u Srbiji" 891 u vezi s
današnjim oblikom, Zorunovac) + ovce.

ZUBANOVCE, 1455, 1466, 1483. (Timok = hidr. Zubanov
potok, atar s. Ravne, opština Knjaževac) 892 od l.i. Zuban + ovce.

ZUBATINCE, 1455. = ZUBETINCE, 1560. (Timok = s. Zubetinac,
opština Knjaževac) od l.i. Zub + etin(a) + ce (upor. prež. Zubetinac).

883 Pernic CAHY 6, str. 656

884 BHBC, str. 66, 201

885 BHBC, str. 80, 156; Miscellanea 2, 1466, str. 155

886 OIl III, str. 6. ". . .slovo W znači ili samoglasnik I (a sreče se i na
mestu E). ..",". . .jednim istim znakom beleži se i suglasnik X i samoglasnici
A i E (obično kad su na kraju reči)."

887 BHBC, str. 85, 201

888 BHBC, str. 104

889 PiiEfliin, str. 100

890 BHBC, stt. 68, 71, 129; Miscellanea 2, 1466, stt. 34

891 Rječnik JAZU 95, str. 90

892 BHBC, str. 76, 202; Miscellanea 2, 1466, stt. 50

893 BHBC, str. 68, 128

132 Slavoljub Gacovič

ŽABAR, 1530-35, 1560, 1586. (Fetislam = nalazilo se na reci
izmedu s. Velesnice i Ljubičevca, opština Kladovo) 895 od slov. ornit.
termina žabar „ptica grabljivica Circus f. Falconidea, poznate pod
različitim nazivima (obično po mestu gde živi)".

ŽEDNO, 1530-35. = ŽEDNA, 1560. = ŽEDNO, 1586.
(Krivina) 896 od slov. prid. žedna (žedno) „mesto oskudno vodom za
piče".

ŽELEVA, 1455. = Gorne i Dolne ŽELJOVA, 1560. (Svrljig =
s. Željevo, opština Svrljig) 897 od l.i. Želj(o) + eva (upor. prež. Željev) i
slov. prid. gornje i dolnje.

ŽELEZNIK, drugo ime GRADIŠTE, selište 1455, 1586.
(Vidin = bilo je blizu ojk. DRAKSINOVCE) 898 od slov. železnik
„rudnik gvožda". Drugo ime od slov. gradište „mesto gde je bio grad,
tvrdava; razvaline grada".

ŽELEZOVCE, selište 1455, 1560. (Banja = hidr. Železovac,
atar s. Mužinca, opština Sokobanja) 899 od slov. želez(o) „gvožde"
(naselje je verovatno bilo smešteno pokraj kakvog rudnika železa) +
ovce.

ŽIVICA, 1530-35. = ŽIVICE, 1560. = ŽIVICA, 1586.
(Fetislam = top. Živica, izmedu atara s. Velike Kamenice i Velesnice,
opština Kladovo) 900 od slov. živica „živa obala, viva sepe munire" 901 .

ŽILNA, 1455. = ŽILNE, 1466, = ŽEJNA, 1560. (Timok = s.
Žlne, opština Knjaževac) 902 od praslov. prid. *žbl(t) , b "žu(t) + na".

ŽIROVNIK, 1530-35, 1560, 1586. (Fetislam) 903 od slov.
žirovnik „šuma s puno žira".

894 JEZIK. str. 147

895 BHBC, str. 110; TEM 31-32, str. 78, 103

896 BHBC, str. 102; FEM 31-32, str. 81, 107

897 BHBC, str. 81, 119, 135

898 BHBC, str. 74, 201

899 BHBC, str. 86, 132

i

901

900 BHBC, str. 110; TEM 31-32, str. 79, 105
CpncKH pjenHHK, 1852, Een, str. 158

902 BHBC, str. 70, 130; Miscellanea 2, 1466, str. 33

903 BHBC, str. 111; TEM 31-32, str. 79, 105

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 133

ŽITODOL, 1560. (Črna Reka) 904 od slov. prid. žito(v) + dol
„dolina zasejana žitom".

ŽUČKOVCE, 1560. (Banja = s. Žučkovac, opština
Sokobanja) 905 od l.i. Žučk(o) + ovce.

OJKONIMI NEPOZNATOG POREKLA

BARHINCE, 1560. (Zagorje) 906 nepoznatog porekla.

BRATERAGA, 1560. (Polomje) 907 , nepoznatog porekla.

BREVNICE, 1560. (Timok) 908 , nepoznatog porekla.

BULOČICE, selište 1560. (Črna Reka) 909 , nepoznatog porekla.

Dolne KORICE, 1560. (Polomje) 910 , nepoznatog porekla.

Gorne OPLO, 1455. = Dolne UJNE, 1455, 1483. (Vinišnica) =
Gorne UJNO, 1454-79. (Gelvije) = Dolno i Gorno UJNE, 1560.
(Timok) 911 , nepoznatog porekla (upor. s. Dolno Ujno, severozapadno
od Custendila, na samoj jugoslovensko-bugarskoj granici).

GRAKVIŠTE, 1455. = HRKVIŠTE, 1466. (Timok) 912
nepoznatog porekla.

GRUBOŠTICE, selište 1560. (Zagorje) 913 , nepoznatog porekla.

HRČARAVCE, 1455, 1483. (Zagorje) 914 , nepoznatog porekla.

IBSAR, 1455. = INSAR, 1560. = IBSAR, 1586. (Vidin) 915 ,
nepoznatog porekla.

ISKRIKUN, selište 1455. ( ? ) 916 , nepoznatog porekla.

904 BHBC, str. 104

905 BHBC, str. 83, 133

906 BHBC, str. 125

907 BHBC, str. 112

908 BHBC, str. 118

909 BHBC, str. 107

910 BHBC, str. 1 17 od slov. Koritašce "malo korito" i slov. prid. dolnje

911 BHBC, str. 62, 67, 129; HBH, str. 123

912 BHBC, str. 71; Miscellanea 2, 1466, str. 25

913 BHBC, str. 120

914 BHBC, str. 62,218

915 BHBC, str. 110; TEM 31-32, str. 78, 104

916 BHBC, str. 86

134 Slavoljub Gacovič

ISTUBIN, 1560. (Črna Reka) 917 , nepoznatog porekla.
IŠEVCE, selište 1455. = OŠOVCE, 1466. = OŠENOVEC,
79.

porekla.

1454-79. ( ? = s. Ošane, Mihajlovgradski okrug) 918 , nepoznatog

JAKATICE, 1560. (Polomje) 919 , nepoznatog porekla.

KILOPAD, 1530-35. = KILOBAD, 1560. = KILOBAD, 1586.
(Krivina) 920 , nepoznatog porekla.

KONJABINCE, 1455, 1560. (Svrljig) 921 , nepoznatog porekla.

KONJATINCE, 1530-35. (Krivina) 922 , nepoznatog porekla.

KRNMAZ, selište 1466. (Belgrad) 923 , nepoznatog porekla.

LAČESLADI, 1455, 1483. (Timok) 924 , nepoznatog porekla.

LEKBOROVCE (= lqbrwc- 925 ), 1455. (Banja) 926 , nepoznatog
porekla.

LUTEŠNICE, 1560. (Zagorje = s. Ljuti, Mihajlovgradski
okrug) 927 , nepoznatog porekla.

MRALOVA, 1560. (Polomje) 928 , nepoznatog porekla.

MRTOLAVCE, 1560. (Zagorje) 929 , nepoznatog porekla.

MRTONOVOŠNICE, 1560. (Timok) 930 , nepoznatog porekla.

PREHUŽDA, 1455. - PROJUŽDA, 1560. (Polomje) = Gorne
PREGUŠTE, 1455. = Dolne PREHUŽDE, 1455. = Dolne
PREHUŽDA, 1466. (Belgrad) = PROJUŽDA, 1560. (Polomje = s.
Preužda, Mihajlovgradski okrug) 931 , nepoznatog porekla.

917 BHBC, str. 118

918 BHBC, str. 88; HEH, str. 145

919 BHBC, str. 122

920 BHBC, str. 101; TEM 31-32, str. 81, 107

921 BHBC, str. 82, 157

922 TEM 31-32, str. 81

923 Miscellanea 2, 1466, str. 57

924 BHBC, str. 64, 208

925 Transkripcija prof. dr Mitra Pešikana

926 BHBC, str. 83

927 BHBC, str. 100

928 BHBC, str. 127

929 BHBC, str. 118

930 BHBC, str. 131

931 BHBC, str. 68, 71, 88, 120; Miscellanea 2, 1466, str. 29

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 135

SEZDINCE, 1455. (Vinišnica) 932 , nepoznatog porekla.
TEMSKA, 1455. (Šehirkej = s. Temska, opština Niš) 933 ,
nepoznatog porekla.

TRBOTINCE, 1560. (Zagorje) 934 , nepoznatog porekla.

ISPRAVKE I DOPUNE KNJIŽI "ETIMOLOGIJA
NESLOVENSKIH OSNOVA U OJKONIMIJI VIDINSKOG
SANDŽAKA XV I XVI VEKA"

Hi

Predlatinske (paleobalkanske) osnove

BARALEVA, 1455. = PARALOVO, 1454-79. = PARALEVO,
1466. = PARALEVA, 1560. (Črna Reka = hidr. Paralevo, atar s
Valakonje, opština Boljevac) 935 od ilir. fiapa (trač. napa) "potok,
bara" < ie. *bora + - lev/-a,-o/ (upor. mnoštvo hidr. Leva reka, ali je
veoma značajno za uporedenje ojk. Paralovo jugoistočno od Prištine,
na putu prema Gnjilanu, što ukazuje na mogučnost migracije
stanovništva Kosova na prostoru crnorečke nahije krajem XIV i tokom
XV veka), osnove koja je nastala od ie.*alb(h)- "belo" 936 pramenom
kratkog vokala a > e ispred dva konsonanta (upor. germ. hidr. Albis >
Elbe i litv. hidr. Albenta /XVI vek/ > Elbentas "Belica, Bistrica") 937 ,
metatezom likvida (upor antički top. Albona > Labin u Istri, Hrvatska)

932 BHBC, str. 58

933 BHBC, str. 75

934 BHBC, str. 125

935 BHBC, str. 70, 1 19; HEH, str. 125; Miscellanea 2, 1466, str 23.

936 Svi nazivi hidr. Leva reka u Istočnoj Srbiji nastali su od ie. *alb(h) -
"belo" što u prevodu doslovce znači Bela Reka. U ojk. BARALEVA (nahija
Črna Reka) valja možda prepoznati katun Vlaha Baraleviski (današnja gora
Barel na području alb. sela Bajgere kod Kosovske Mitrovice - o ubikaciji
ovoga katuna vidi prilog S. Gashia "O ubikaciji katuna Baralevtski iz
svetostefanske hrisovulje 1313-1318. godine", OJ 7, 1977.) što posredno
govori o migraciji Vlaha sa juga krajem XIV i tokom XV veka na prostoru
Vidinskog sandžaka.

937 OJ 10 (1982.), str 313-319; SP, str. 198; IFS LB 6

136 Slavoljub Gacovič

i pramenom konsonanta b > v (upor. antički top. Albenta > Lavin kod
Trogira).

GRAB, selište 1466, 1478-81. (Banja) 938 od slov. fit. grab
"carpinus betulus Linn." s disimilacionim ispadanjem praslov. suf. n>
< praslov. grabit, što valja poistovetiti sa stmak. ypaj3iov "jipivivov
rj dpvivov ŠvAov" (upor. umbrijsko ime božanstva Jupiter Grabovius
ITabulae iguvinael, onda Grabaei proprieque dieti Ilbjrii I Plin. II
144/ i ime ilirskog kraqa rpdfioo) 939 .

GRABOVICA, 1530-35. = GRABOVCE, 1560. =
GRABOVICA, 1586. (Fetislam = s. Grabovica, opština Kladovo) 940 ,
vidi ojk. Grab + ovica.

GRABOVCE, 1455. = GORNA GRABUNICA, 1454-79. =
GORNA GRABOVICA, 1466. = GORNE GRABOVCE, 1560. (Črna
Reka = top. Grabovac, atar s. Podgorca i hidr. Grabovački potok, atar
s. Krivog Vira, opština Boljevac) 941 , vidi ojk. GRAB + ovce.

GRBOVCE, 1455. = GABROVA, 1560. (Timok = top.
Gabrovac*, atar grada Knjaževca) 942 , vidi ojk. GRAB + ova.

NIŠEVCE, 1455, 1478-81. = NIŠOVCE, 1560. (Svrljig = s.
Niševac, opština Svrljig) 943 je ojkonim, kontinuanta imena
Justinijanovog kastela Na'ioo(os) (Procop., Bell.Goth. II 40) u okolini
grada Naioovnolio (Procop., De aedif. IV l) 944 .

Nepouzdana etimologija osnove imena Naioovnolio (u
antičkim izvorima Naissus) 945 = Nyšb grad > Niš može se preneti i na

938 Miscellanea 2, 1478-81, str. 69.

939 ER I, str. 598 (grab).

940 BHBC, str. 110; TEM 31-32, str. 78, 103.

941 BHBC, str. 72, 106; Miscellanea 2, 1466, str. 19; HEH, str. 141.

942 BHBC, str. 113.

943 BHBC, str. 77, 135; Miscellanea 2, 1478-81, str. 126.

944 BHJ I, str. 62-65; nOA, str. 36-38.

945 Etimolozi se dele na one koji se opredeljuju za praie.* Nav- (AS I-
III/II 693/; DAT I, II 1-2; ZFO, 138), koradikalno s prajezičkom reči za ladu
*Naus (grč. Naus, stind. Nauh, lat. Navis), i na one koji svode Nav-isso- na
ie. koren *snau-(stind. snauti "kaplje, ispušta tečnost", grč. jon. neis <
*snavis "potočna ili izvorska nimfa, Najada", nama <*snavema "tečnost,
izvor" itd.) Ova etimologija koju je predložio Dečev (HHH3B, str. 267),

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 137

identičnu osnovu navedenog ojkonima Niševce < *Nyšbv-(slov. u-
osnova razvila se iz predslovenskog, vulgarnolatinskog, udvojenog
suglasnika) < Naissus 946 + ce.

prihvatili su Russu (LTD, str. 72), Georgiev (BEO, str. 35) i Schramm (EUE,
str. 307). Ime Naissus Na(v)isso - Holder proglašava keltskim, koga
Tomaschek dopunjuje ukazujuči i na druge keltske tragove u toponimiji
(Remisiana, Meldia); Mladenov i Dečev (DTS, str. 326) tračkim, jer su
uvereni da je tračko starije od keltske najezde u III v. pre Hrista; Georgiev
dakomezijskim, a Skok (r3M 32, str. 3) i Meyer (DSDAI, str. 237) ilirskim.
Fazmerovo (SZSAUN, II 544) poredenje imena Niš, Nišava sa lužničkim
hidronimom Niša > nem. Neipe otpada buduči polazi od sličnosti današnjeg
oblika, a ne od antičkog. U svom radu A. Loma (OVUTS) daje orginalno i do
sada najprihvatljivije rešenje u diskusiji oko porekla imena Naissus, a polazi
od Priskovog naziva Nišave Danuva < ie. sintagme *danus navi "reka preko
koje se prevozi čunom ili splavom" (upor. stiran. danus naviia "reka koja se
prelazi plovilom").

946 Naime, valja pomenuti da je provincijski grad Naiss(us) = Niš
zabeležen tokom vekova u pisanim istorijskim izvorima, kao npr. u
Itinerarum Antonini, Itinerarum Burdigalense ili Hierosolvmitanum, Tabuli
Peutingeriani, u Geografa Ravenatusa, Hieroklov Svnecdemus, Prokopijev
De aedificiis i Bellum Gothicum, Descriptio totius mundi, Notitia
Dignitatum, Codex Theodosianus, Codex Iustinianus, u delima Ammianus-a
Marcellinus-a, Jordanes-a, Zosimus-a, Priscus-a Štefana Vizantijskog,
Olimpiodor-a, Vanantis-a s različitim grafijama, kao npr. Naissus, Naisso,
Naison, Nys, Nessum itd., ali je samo Prokopije iz Cezareje negde sredinom
VI veka zabeležio u svojim delima istovremeno dve grafije Naioooc,
(Procop.,Bell.Goth.II 40) i Natoovjioho. (Procop., De aedif. IV 1) kao što
je učinio s grafijama kastela 0eo6wpa i ©eohopovnoht, (Procop., De
aedif. IV 6. 15, 18) iz oblasti Akvisa.

Ako pogledamo istoriju ovoga grada nepunih stotinak godina pre pojave
Prokopijevih dela, upoznačemo, čini nam se, razloge zbog kojih je pisac
morao praviti distinkciju ovih dveju grafija i kako čemo još bolje videti
grafija Na'ioooQ nipošto ne može biti skračenica grafije Naioovjioho kao
što to nije 0eodwra skračenica od 0Eodo\>pojtoliQ-a. Naime, poznati
istoričar Amijan Marcelin zabeležio nam je u svom delu, da je grad Naissus
bio "veoma bogat grad" (copiosum oppidum) koji je u svojoj dugoj istoriji
bio "više puta opsedan, ali da se nikada nije predao niti bio osvojen"

138 Slavoljub Gacovič

(..circumcessum quidem aliquotiens numquam tamen excissam aut
deditam...).

Prva katastrofalna razaranja grad Naissus doživljava 441. godine po
Marcelinovoj hronici, kada "Hunski carevi sa hiljadama svojih vojnika
provališe u Iliriku i opustošiše Naissum, Singidunum i mnoge druge gradove
i utvrdenja u Iliriku (Hunnorum reges numerosis suorum cum milibus
Illyricum irruerunt Naisum, Singidunum aliasque civitates oppidaque Illyrici
plurima excideruni)" , a onda, po žitiju sv. Hipatija 447. godine to isto učiniše
Huni na čelu sa Atilom, te 471 .godine Goti na čelu sa Tjudimerom sve dok ih
Teodorih 488. godine ne odvede u Panoniju, a potom u Italiju protiv Odoakra.

Dobar deo stanovništva, za vreme pedesetak nesigurnih i pustolovnih
godina je, verujemo, bežeči organizovano pred varvarima, uteklo u
zbegovima po, tada šumovitim, klancima Svrljiških planina, kada su po svoj
prilici podigli sebi naselje na ušču Svrljiškog Timoka i reke Belice severo-
istočno od brda Kapilije, u podnožju litica na kojima je kasnije podignut
srednjovekovni grad Svrljig, prozvavši ga Naioooc, po imenu grada odakle
su ovamo pobegli.

Početkom VI veka, u vreme Anastazija I (513-518) kada je započeta
intezivna delatnost na utvrdivanju balkanskih gradova utvrdeno je, zasigurno,
i ovo naselje bivših stanovnika Naiss(us)a zidinama čije ostatke danas
razotkriva reka Belica i po koji tragač za izgubljenim blagom
(Rekognosciranjem terena videni su ostaci zidina koji obiluju u
kasnoantičkim i ranovizantijskim tegulama, dok su površinski nalazi sa ovog
lokaliteta hronološki datirani u VI veku i poznijem vremenu; prilikom
regulacije toka reke Belice pre 20-tak i više godina naden je jaedan lapidarni
latinski natpis u nekoj prostoriji-kosturnici koji je naknadno prebačen u Niški
ili Beogradski muzej, prema pričanju meštana sela Niševca). Sredinom VI
veka, u vreme Justinijana I (527-565) kada su preduzeti opsežni radovi na
obnovi grada Naiss(us)a i izgradnji četrdesetak novih kastela u njegovoj
oblasti Prokopije je prilikom navodenja imena tih kastela imao dobar razlog
za distinkciju u nazivu novosazidanog kastela, kome su, njegovi stanovnici
nadenuli ime Naioooc, kao utehu na nikad prežaljeni napušteni grad na
Nišavi, i obnovljenih zidina starog grada koga je, da bi ga izdvojilo od ostalih
kastela, prozvao Naioovjioho (v. CnaBO.iby6 ranoBHh, Pa3zp<mmetbe
HaucononucKe /HuuiKe/ u ameucKe /npaxoecKe/ pezuje ca y6uKau,ujoM
zpadoea U3 VI eet<a, Hhuikh 36opHHK, 6p. 20, str. 85-86, Hhlu, 1996, uz
napomenu da je u ovom radu mnogo toga izostavljeno zbog lose
kompjuterske pripreme u ,3,Hrn "IlpocBeTa" i JHHII "Hapo^He HOBHHe",
Hhui).

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 139

Analogna pojava zapaža se još na nekim praslovenskim i
srpskohrvatskim latinizmima (praslov. *bbči, gen. bhčve < vlat.

*

947

buttša < buttia < klat. buttis; sh. bječva < vlat. *bettša < vittea )
ali i kod starih germanizama (praslov. *smoky, gen. smokvbe < got.
smakka ; sh. letva / latva < *laty, latbve < stvnem. latta ).

Osnova ktetika Nišbv-bskyj koji se istovremeno javlja u
izvorima (prid. Ništv - bskyj; oblast nysbvbskuju kod Štefana
Prvovenčanog u delu Život sv. Simeona, pogl.VII; nyševbskimi
pred(e)ly u jednom zapisu iz oko 1202) 950 i koja docnije sasvim
preovladuje: pri jep(i)s(ko)pe niševbscčnib u jednom izvoru iz
1279. 951 odakle *Niševsci > Niševci "Niševljani" 952 (zamena se u c),
odakle današnji oblik etnika i ojkonima Niševac.

H 2

Latinske osnove

BAJANCE, 1455. = BANICA, 1466. (Črna Reka = verovatno
top. Banjica kraj Brestovačke Banje, opština Bor) 953 od slov. banjica <
lat. balneum "izvor termalne vode".

G. VITANOVAC, 1530 - 35. = GORNE VITANOVCE, 1560.
= G. VITANOVAC, 1586. (Krivina) 954 od l.i. Vitan (< lat. l.i.
Vit/us/ 955 + an) + ovce i slov. prid. gornje.

JAJINCI, 1455. = BANICA, selište 1466. = BANICA, 1454-
79. (?) 956 od slov. hidr. banjica < lat. balneum "izvor termalne vode".

947 ER, I 86, 146.

948 DGL, str. 222.

949 ER, II 290.

950 CC3HH I N° 7.
951 CC3HHIN°25.

952 OVUTS, str. 18.

953 BHBC, str. 72; Miscellanea 2, 1466, str. 19.

954 BHBC, 103, 104; TEM 31 - 32, str. 89, 108.

955 ER III, 585 (Vid).

956 BHBC, str. 68; Miscellanea 2, 1466, str. 56; HEH, str. 149.

140 Slavoljub Gacovič

MALI VITANOVAC, 1530-35. = MALE VITANOVICA,
1560. = MALA VITANOVICA, 1586. (Krivina) 957 od l.i. Vitan (< lat.
l.i. Vit/us/ 95i + an) + ovce i slov. prid. male.

VITANOVCE, 1560. (Črna Reka) 959 od l.i. Vitan (< lat. l.i.
Vit/us/ 960 + an) + ovce.

VITONCE, 1455. = VITONICE, 1466. = VITONJA, 1483. =
VITOTINA, 1560. (Timok = top. Vitonjina, atar s. Balinca*, opština
Knjaževac) 961 od lat. 1. i. Vit(us) + hipokoristički suf. - onja 962 .

ŽUKOVCE, 1455. = ŽURKOVCE, 1560. (Timok = s.
Žučkovac, opština Knjaževac) 963 od slov. prid. žukova (< slov. fit.
žuka "žutilica, Genista" < lat. juncus + ova) + ce (upor. top. Žukova
na Hvaru, Hrvatska).

IL

Grčke osnove

CRKVIŠTE, drugo ime DOLJANI, selište 1455, 1478-81,
1483. (Svrljig = top. i hidr. Crkvište, atar s. Radenkovca, opština
Svrljig) 964 od slov. crkvište "ostaci gde je nekada bila crkva, ubi olim
fuit ecclesia" kada je bilo izgradeno naselje (upor. "na crkvište
varbvarino... I crkvište krbstovo"od XV veka u srednjovekovnim
poveljama) 965 < stsrp. crbkvb < praslov. cbrky < gen. cbrkve < germ.
*kiriko (odakle nem. kirche) < grč. KvpiaKrj "(dom) Gospodnji". 966
Doljani su od porodičnog nadimka Doljani (< slov. dol + jani) "oni
koji žive u dolu".

957

BHBC

, 102; TEM, 31

-32,

str.

81,

108

958

ER III,

585 (Vid).

959

BHBC.

, str. 104.

960

ER III,

585. (Vid).

961

BHBC.

, 88, 149; Miscellanea 2.

, 1466, s

962

ER III,

585 (Vid).

963

BHBC.

, str. 67, 108.

str. 58.

964 BHBC, str. 79, 219; Micellanea 2, 1478 - 81, str. 149.

965 Rječnik JAZU, str. 831.

966 On XI, str. 4.

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 141

CRKVIŠTE, 1466., 1530 - 35. (Črna Reka) 967 = MALO
ČERKVIŠTE 1560., 1586. (Črna Reka) 968 vidi ojk. CRKVIŠTE.

CRKOVCE, 1466., 1483. = ČERKOVCE, 1560. (Banja) 969 ,
vidi ojk. CRKVIŠTE.

KALUJERA, selište 1455. = KALUJEVA, 1483. (Timok) 970
od slov. kaludera "monah(inja)" 971 < grč. icaX6q "častan" + yepov
"starac".

STRVNICA, drugo ime KALUDEROVAC 1530 - 35. =
ISTRVNICE, 1560. (Krivina) 972 od slov. ornit. termina strvnica "ptica,
koja se hrani strvinama", odnosno drugo ime od slov. prid. kaluderov
"ono što pripada kaluderu" (< slov. kaluder < grč. Kaloc, "častan" +
yepov "starac" + ov) + ce (upor. s. Kaluderovac u županji ličko-
krbavskoj u Hrvatskoj 973 ).

H 4

Vlaška lična imena i osnove

BAJTAL, 1560. (Polomje) 974 od rum. 1. i. Baitdl < rum. baitdl
(vi. bajecdl) "momče" (upor. s. Momče, Črna Gora 975 ).

CURLAT, 1560. (Zagorje = s. Čorlevo, danas sastavljeno sa s.
Drenovac, Mihajlovgradski okrug) 976 od vi. čurliat "mesto gde se
vrane okupljaju grakčuči u vreme zimskih meseci, obično u vrbacima
ili topoljarima kraj reke" (upor. nadimak Č'urla i Č'urlonja kod Srba
Karaševaca u Rumuniji 977 ).

967 Micellanea 2, 1466, str. 55; TEM 31 - 32, str. 76.

968 BHBC, str. 104,209.

969 BHBC, str. 132; Miscellanea 2, 1466, str. 63.

970 BHBC, str. 64.

971 BHBC, str. 64.

972 BHBC, str. 103; TEM 31-32, str. 81.

973 Rječnik JAZU 16, str. 778.

974 BHBC, str. 113, zabeleženo pod Zagorje.
975 IMJ, str. 219.

976 BHBC, str. 113.

977 AK, str. 211.

142 Slavoljub Gacovič

ISBALAR, 1455. = ISPALAD, 1483. (Črna Reka) =
ISPALAD, 1454-79. (Timok) 978 usled slabog grafičkog nagoveštaja
fonema možemo pretpostaviti da je nastalo od protoničkog I- (upor.
Ipsoder, Iskumna itd.) + vi. spdl(a) "pere" + ar ili vi. spaldt "oprano".

"f/ Vi IV stolječu prije n.e. istočnojadransko primorje ulazi u
grčku kolonizacij sku orbitu. Svoje su faktorije podizali.... i na kopnu
(...Aspalathos)" , što govori u prilog teze P. Skoka da naziv današnjeg
Splita ima odraza u vulgarnom latinitetu (vi. a-spaldt "oprao je") i da
je naselje nastalo na mestu pored obale gde su žene prale rublje, te da
naziv Split ne treba dovesti u vezu s Dioklecijanovom palatom koja je
sagradena tek u II polovini III v.n.e. 979

RAJEC, drugo ime KORBUNEVCE 1560, 1586. napušteno
(Črna Reka) 980 od slov. raj "kal" + ec. Drugo ime potice pre od vl.l.i.
Korbun (upor. vi. l.i. Korb/ea/ + un poput slov. l.i. Milun itd.) + evce
negoli od ihtiološkog termina korb(a) "riba koja živi uz kraj" < lat.
corvus (Plinije) "riba drugorazredne kvalitete, črne boje" 981 što je,
zapravo, prenos kopnenog izraza lat. corvus "gavran", poput
ihtiološkog termina oslič "riba drugorazredne kvalitete" < lat. aselus
"magarac" + unevce 982 .

RUGOVO, 1530 - 35. = RUGOVA, 1560. = RUGOVO, 1586.
(Krivina) 983 od vi .l.i. Rug koje je spomenuto u Dečanskoj hrisovulji
1330. i u Žičkoj povelji Štefana Prvovenčanog gde su upisani
stanovnici vlaškog katuna 984 (upor. rum. l.i. Rug, Ruga, Rugas, Rugae,
Rugeanu, Rugescu, Ruget, Rugu i top. Rugea lArdeall, Rugetu itd ;
prež. Ruga u Zadru 1314. 986 ; u povelji sastavljenoj 1090. spominje se
l.i. Rugeta "mjesto ženskog svetačkog imena Rogata, dolazi dva

978 BHBC, str. 72, 203.

979 IT, str. 41, 42, 45.

980 BHBC, str. 104,214.

981 ER II, str. 84 (krb).

982 AK, str. 232.

983 BHBC, str. 102; TEM 31 - 32, str. 81, 108.

984 On III, str. 187- 188.

985 DNFR, str. 400.

986 On II, str. 188.

987 On II, str. 121.

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 143

puta", odnosno "mesto gde se čovek moli" , ali je veoma značajno za
uporedenje i s. Rugince, severoistočno od Kumanova /Makedonija/,
što ukazuje na mogučnost migracije stanovništva sa prostora
Makedonije na prostor crnorečke nahije krajem XIV i tokom XV
veka) < vi. rug "kupina, trnje, drača" < lat. Ruga "nabor, kovrdža,
mrežotina" (upor. lat"rugas coegit, namrgodio se"* 9 i slovenske
paralele, s. Mrgodiči i Mrgudiči /BiH/ < l.i. Mrgod i Mrgud, s.
Mrežica i Mrežicko /Makedonija/, s. Mrežnica, Mrežnički Brest i
Mrežnički Brig /Hrvatska/; lat. "rugosus frigare pagus - od zime
zgureno selo /seljaci/" i slovenska paralela s. Zgurič brdo itd.) 990 + ovo
(-ova).

TtRŠINCE, 1560. (Črna Reka) 991 od vi. tirš "šiba, tanka
stabljika, žbun" (upor. slovensku paralelu ojk. Sibikova < slov. fit.
šibika "virga") + ince.

H 5

Kalendarska lična imena

ISTEBANCE, 1455. (Vidin) 992 od prot. I- + kalendarsko l.i.
Stepan (alternacija b-p) < Štefan < grč. otE(pavoq "ovenčani" + ce
(upor. ojk. Istepan Dol).

988 SK, str. 260.

989 3KJ I, str. 217. Spominje naseobinu Rožat od Ra9atum u
srednjovekovnim poveljama, koje je nastalo od Rogiatto < lat. rosetum
"divlje ruže, ruže od šipurka, ružičnjak"; LH, str. 935 (ruga).

990 Primeri koje donosi M. Grkovič u svom, ovde navedenom, radu iz
1495.(Petar Andeevič Rugotin u Novgorodu), 1514-1527 (Fedor
Aleksandrovič Rugotin iz Moskve), i iz 1652. (Teofim Ruguev, sveštenik u
Rusiji) upravo ukazuj u na to da su lična imena sa osnovom rug- iz mnogo
kasnijeg vremena u odnosu na srpske srednjovekovne povelje gde se direktno
spominje l.i. Rug bez sufiksacije, što je uobičajeno medu stanovnicima
vlaških katuna, a nije uobičajeno u slovenskom onomastikonu, pa je izlišno
insistirati daje onomastika s osnovom rug- u ličnim imenima bila poznata još
u opšteslovenskoj zajednici, a na osnovu primera u ruskim izvorima iz XV i
XVI veka.

991 BHBC, str. 106.

992 BHBC, str. 64.

144 Slavoljub Gacovič

IŠTIPINE, 1455, 1560. (Timok = s. Štipina, opština
Knjaževac) 993 od prot. I + l.i. Štip(e) (< 1. i. Štipan < kalendarskog l.i.
Stepan < Štefan < grč. ote<pavoq "ovenčani"; upor. u Daničičevom
Rječniku "kralju Štipanu Dabiši 1397.") + in(j)e, a prelaz foneme s > š
na prostoru Vidinskog sandžaka zabeleženo je u sledečim primerima:
ojk. Čubra Vukšanovica, 1530-35. = Čubra Vukšan, 1560. = Čubra
Vuksan, 1586.; ojk. Sekulce, 1530-35, 1560. = Šekulce, 1586. kao i
mnogi hidronomi i toponimi nastali u vezi sa Sasima (upor.
"Kalendarsko ime Stepan koje se našlo i u hercegovačkih i u hrvatskih
Vlaha srednjega vijeka..."; U Kras tov Ijanima je "... Stepan vlaškoga
ishodšta..." itd.) 994

H 6

Rumunska lična imena i osnove

BAGAČIN, 1455, 1483. (Vidin) = BIKAČIN, 1560, (Polomje
= top. Bagačino, atar s. Asparuhova, Vasilovca i Stalijske mahale,
Mihajlovgradski okrug) 995 od rum. l.i. Bagac(eanu) + in (upor.
nadimak Baga kod Vlaha s pejorativnim prizvukom u s. Halovu,
opština Zaječar).

ISNATINA, 1455. (Gelvije) = ISNETINA, 1466. (Črna
Reka) 996 = ISTETINA, 1560. (Črna Reka) 997 od rum. l.i. Stet(ea) + ina.

KRENTA, 1455, 1478 - 81, 1560. = GORNE i DOLNE
KIRENTE, 1560. (Svrljig = s. Krenta, opština Knjaževac) 998 je
izvedeno od rum. krent/u (krinu) "plitak drveni sanduk sa specijalnim
otvorom pri dnu radi istoka (cedenja) surutke iz sira" < lat crenta 999
našto upučuje i mikrotoponim Mandra < vi. mandra (manddra)

993 BHBC, str. 58, 108.

994 3IIIJOK, str. 359, 362, 365.

995 BHBC, str. 62, 116.

996 BHBC, str. 87; Miscellanea 2, 1466, str. 54.

997 BHBC, str. 105.

998 BHBC, str. 77, 1 1 1 ; Miscellanea 2, 1478-81, str. 136.

19 MCT, str. 124. Ovom prilikom zahvaljujem se prof. dr. Nedeljku

Bogdanoviču, koji mi je ukazao na ovde navedenu študiju.

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 145

"mlekara" 1000 u ataru s. Krente (upor. top. Krenta/Kranta u ataru s.
Halova).

P. Skok u svom Rječiku ima reč krenta "kvaka na bravi na
vratima; fig. klopka, zavera" 1001 dok Sv. Georgijevič iznosi da je
Krenta mogla nastati od lat. centrum "sedište" ili od kentra, ne
navodeči pri tome poreklo, od koje je nastalo metatezom krenta 1002 u
što se nismo uverili.

VLČJAK, 1455. (Vidin = s. Vlček, Mihajlovgradski okrug) 1003
od rum. vilcea "uval(ic)a" (čitaj: vlčja) 1004 + ak.

VLČJAK, 1455. = VLČAK, 1454-79. (Vinišnica) = GORNI I
DOLNI VLČJAK, 1560. (Črna Reka = top. Vučjak, atar s. Halova,
opština Zaječar) 1005 , vidi VLČJAK.

IL

Turška lična imena

HORGUROVCE, selište 1560. (Krivina) 1006 od tur. l.i.
Horgur 1007 + ovce.

Hio

Hibridni kompoziti

CAREVO SENO, 1530-35. (Fetislam) = CAREVA SENE,

1560. (Črna Reka = mahala Carevo Selo, deo s. Krivelja i hidr. Carevo

1000 Na natpisu iz Prosočona, Bugarska, zabeležen je natpis: lovi Fulm/ini/
et Mercur/io/ et Myndry/to ?/. Ime tračkog božanstva Myndry/to ?/ je
verovatno zamenjeno s litavskim mandriis "veseo, gord, nestašan", stvnem.
munter "marljiv, okretan, čio, živahan", rum. (dač.) mandru "gord, lep".

1001 ER II, str. 190 (krenta).

1002 EIM, str. 56.

1003 BHBC, str. 73.

1004 DRS, str. 565.

1005 BHBC, str. 66, 155; Miscellanea 2, 1466, 19; HBH, 107.

1006 BHBC, str. 103.

1007 Pleme ONOGHONDUR spomenuto u "Amxapanyiu]," moglo bi se
dovesti u vezu s imenom Horgur, kao i tvrdava Onogur u Kolhidiji. Vidi:
npa6-bnrapHTe, str. 90; BJ I, str. 75.

146 Slavoljub Gacovič

Selo izmedu s. Krivelja i s. Luke, zapadno od s. Bučja, opština
Bor) 1008 od slov. prid. carevo od lekseme car < can. nastalo
disimilacijom iz cbsart (koje je "potvrdeno u XI v., u srpskom,
bugarskom i ruskom...") 1009 koja je "nasledena, dakle, iz vremena pre
doseljavanja Slovena na Balkan" i u stvari je "transformisana latinska
reč caesar (cezar)..." koja ima pored "osnovnog značenja 'imperator',
brojna druga značenja i atribute najviših istorijskih i kulturnih
vrednosti, i poslužila za nastajanje novih leksema, najpre političke i
pravne terminologije, a potom antroponima, fitonima, zoonima,
toponima i hermatonima, ili apelativa" 1010 + evo i slov. selo "vicus".

CAR KLADENCE, 1455. = CAREVO KLADENCE, 1466. =
CAREV KLADENCE, 1560. (Timok = hidr. Carevac, atar s. Selačke i
top. Carevac, atar. s. Vrbice, opština Zaječar) 1011 od slov. prid. carevo
(< slov. car < lat. caesar, v. razrešenje ojk. CAREVO SENO) i slov.
hidr. (dem. oblik) kladenče "izvor vode koji je oivičen kladama".

CAROBADICE, 1455. = CAROPADINCE, 1560. (Zagorje =
s. Staropatica, Mihajlovgradski okrug) 1012 od slov. prid. carevo (<
slov. car < lat. caesar, v. razrešenje ojk. CAREVO SENO i CAR
KLADENCE) + padince "dolinica" (< slov. padin/a/ + ce).

ČUBRA VUKČEVA, 1530-35, 1560, 1586. (Fetislam) 1013 je
hibr. komp. od osnovne buč < vi. bučum (rum. bucium) "bukva, rod
od bukve" + onomastički nastavak -ur(a) 1014 : bučura "izvor" (upor.
top. Bučura, atar s. Kladova) 1015 odakle metatezom početnog sloga buč
> čub : Čubura (upor. čubura "panj u kome je izdubljena posuda", s.
Bučumet, Srbija 1016 ). Čubra je nastala disimilacijom u - u > u - i
slov. prid. vukčeva (< 1. i. Vukac + eva).

1008 BHBC, str. 106; TEM 31-32, str. 78

1009 ER I, str. 258

1010 U,HU,yHr, str. 38

1011 BHBC, str. 80, 108; Miscellanea 2, 1466, str. 38

1012 BHBC, str. 65, 117

1013 BHBC, str. 110; TEM 31-32, str. 79, 104.

1014 AK, str. 232.

1015 EIM, str. 41.

ime K yjynp, tab. xv.

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 147

ČUBRA VUKSANOVICA, 1530-35. = Čubra Vukšan, 1560.
= Čubra Vuksan, 1586. (Fetislam) 1017 , vidi ojk. Čubra Vukčeva i od
l.i. Vukšan/Vuksan + ovica.

ČUBRA KOPRIVNICA, 1530-35. = Čubra Koprivnice, 1560.
= Čubra Koprivnica, 1586. (Fetislam = verovatno se nalazilo u ataru s.
Koprivnice, blizu s. Čubre Straževice, opština Zaječar) 1018 , vidi ojk.
Čubra Vukčeva, a radi boljeg geografskog odredenja spomenut je ojk.
Koprivnica u čijem se ataru, verovatno, i nalazio ovaj izvor.

ČUBRA LAGATORI, 1530-35. = ČUBRA LAGATOR, 1560,
1586. (Fetislam) 1019 , vidi ojk. Čubra Vukčeva i reči lagator koja se
prvi put spominje za vreme kralja Milutina; lice koje se, po
Novakoviču, staralo o svim poslovima u vezi sa vladarevim konjima,
koje je "zvanje kod nas došlo iz Vizantije (dpxu>v tov aXkayio), dok
suprotno ovome, Jireček nas uverava da to zvanje označava starešinu
kraljevih glasnika". "Njegovo ime čitamo urezano na jednoj ploči
uzidanoj u crkvi sv. Dorda u Nagoričinu kod Kumanova i on se zvao
'legator kraljev Voja Mutilovič'" 1020 čije prezime je vlaškog porekla
od vi. l.i. Mutila < vi. mut "nem" + ila.

ČUBRA RAVNA, 1530-35, 1560, 1586. (Fetislam = s. Čubra,
opština Negotin) 1021 , vidi ojk. Čubra Vukčeva i slov. prid. ravna, stoje
karakteristika zemljišta, odnosno s. Čubra je smešteno u ravnici.

ČUBRA STRAŽEVICA, 1530-35. = ČUBRA ISTRAŽEVCE,
1560. = ČUBRA STRAŽEVICA, 1586. (Fetislam) 1022 , vidi ojk. Čubra
Vukčeva i slov. prid. stražev(a) "mesto gde se čuva straža" (upor. top.
Straževica "u nahiji Rudničkoj golo visoko brdo sa zidinama na vrhu
svome" 1023 ) + ica.

1017 BHBC, str. 1 10; TEM 31-32, str. 79, 104.

1018 BHBC, str. 1 10; TEM 31-32, str. 79, 104.

1019 BHBC, str. 110; TEM 31-32, str. 79, 104.

1020 qcq str 3g. ukoiiko bismo prihvatili Jirečekovo mišljenje, daje reč
lagator "starešina kraljevih glasnika", možemo je objasniti od vi. a le(r)gator
"čovek koji trči na sve strane, čovek koji se brine o svemu".

1021 BHBC, str. 110; TEM 31-32, str. 79, 104.

1022 BHBC, str. 1 10; TEM 31-32, str. 79, 104.

1023 CpncKii pjenHHK, str. 717.

148 Slavoljub Gacovič

GORNE ČUČUNE, 1455. = GORNE ČUČULE, 1466. =
GORNI ČUČIL, 1560. = DOLNI ČUČIL, 1560. (Zagorje = s. Čičil,
Mihajlovgradski okrug) 1024 je hibr. kompozit od vi. l.i.(u vokativu)
Čučule (upor. s. Cycylage na Kosovu i Metohiji 1025 i nadimke kod
Vlaha severoistočne Srbije, Cučuljaga, Cučulječe i prež. Čučulovič
kao i lična imena splitske vlastele Chuchula, Cucula i Chuchiula u
XIV i XV veku; l.i. Č'uč'ul i nadimak Cuču < rum. ciuciu "mučak"
kod Srba Karašovana u Rumuniji 1026 i slov. prid. gornje.

IZVOR BANICE, 1560. (Črna Reka = hidr. Izvor Banjica, atar
s. Grlišta, opština Zaječar) 1027 je hibridni kompozit od slov. izvor i
banjice < lat. balneum "izvor termalne vode".

JAVOROVA BANJA, 1454 - 79. (Timok) 1028 je hibr. komp.
od slov. prid. Javorova (< slov. fit. javor "Acer platanoeides Linn."+
ova) i slov. hidr. banja < lat. Balneum "izvor termalne vode".

MALE BANICE, 1560. (Črna Reka = mahala Banica, deo s.
Bučja, opština Bor) 1029 je hibr. komp.od slov. banjice < lat. balneum
"izvor termalne vode" i slov. prid. male.

MRŠAVA GALATINCE, 1560. (Polomje) 1030 od slov.
galatin(a) "pihtije, hladetina" < ital. galatina ("Riječ galatina ušla je...
iz staroga dalmatinskoga romanskoga jezika ne samo u
srednjovekovni latinski jezik... nego se proširila i po celoj
Evropi...") 1031 + ce i slov. prid. mršava.

POPOVDOL, 1455. = POPODOL, 1466. = Popovdol, 1560.
(Timok = top. Popov del, atar s. Vrbice, opština Knjaževac) 1032 je hibr.
komp. od slov. prid. popov ( < slov. pop < sveslov. pop kao
posudenica iz stvnem. smatra večina slavista, a manjina da je od grč.

1024 BHBC, str. 74, 84, 152; Miscellanea 2, 1466, str. 65.

1025 OJ 10, str. 55.

1026 AK, str. 211.

1027 BHBC, str. 106.

1028 HBH, str. 141.

1029 BHBC, str. 106.

1030 BHBC, str. 121.

1031 ER I, str. 39.

1032 BHBC, str. 76; Miscellanea 2, 1466, str. 50.

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 149

jtaJtac, ali o tome odlučuje vi. popa, vokativ popo koje se može
tumačiti iz grč. jiajraq 1033 + ov) i slov. dol "mala dolina".

ZASTINE, 1455, 1483, 1560. (Črna Reka = top. Zastenje, atar
s. Grlišta, opština Zaječar) 1034 od slov. pref. za "iza" + stene < grč.
otevoc, "tesnac, grlo, ždrelo, uskoča" 1035 . Naselje je rekognosciranjem
terena doista bilo iza grla/tesnaca koga je usekla Grliška reka gledano
iz pravca sela Grlišta 1036 .

SUFIKSI IZ KNJIGE "ETIMOLOGIJA NESLOVENSKIH
OSNOVA U OJKONIMIJI VIDINSKOG
SANDŽAKA XV I XVI VEKA"

Da bi se mogli sagledati svi ojkonimski sufiksi razvrstani su u
tri skupine: sufiksi za označavanje muškog, ženskog i srednjeg roda.

1. Sufiksi za označavanje ojkonima muškog roda

-avec

Gružavec

-anac

Blivanac

-ar

Kozmar, Kormar, Ispalar

-ac

Bučinac, Gorni Prevalac

-ačin

Bučačin

-evac

Kostičevac

-en

Banden

-eš

Ruteš

-ig

Isfrlig

-ik

Bojadik, G. i D. Stubik, Kalanik x 2,

-in

Negotin, Ravdin, Varvarin, Bagačin, Bulgarin

-ič

Benaič

1033 ER III, str. 8-9 (pop).

1034 BHBC, str. 60, 126.

1035 PeimiK CAHY 6, str. 656.

1036 qj-j jjj^ str g si vo W u turskoj grafiji znači "samoglasnik I (a sreče
se i na mestu E)".

150 Slavoljub Gacovič

-jak Drmjak

-jan Osljan, Čumjan, Sremlan / Siremlan

-lar Rumlar, Saslar, Tatarlar

-nik G. Musnik, Dolne Musnik, Drbmnik

-ovac D. Sumrakovac, Balanovac, Strvnica / Kaluderovac

-ol Sikol

-ujevac Kotlujevac

-ul Balul / Palul

-ulovac Vlagulovac

- un Kravun

-us Čingurus

-uc(a) Ginguc, Gaguce

-šor Nikšor x 2

2. Sufiksi za označavanje oj ko nima žensko« roda

-ava Bošava / Boševa /Boševo

-ajna Dalajna

-eva Gorne i Dolne Mireva, Labdujeva, — Nikoličeva,

Kolajeva, Sareva,

Čubra Vukčeva
-evica Čubra Straževica,

-ina Kašaina, Istetina

-inova Brakinova

-ica Banica x 2, Korovica, Brenica x 2

-niča Kokornica, Milajnica, Čubra

Koprivnica
-ova Halova, Vbrsova, Gorna Klanova, Orašova, Hirelova,

Sakova, Hinova, Hutova, Latova, Gtmzova, Bukova /

Efljak, Efljakova,Grbovce / Grabova
-ovica Popovica, Huhurovica, Grabovica,

Čubra Vuksanovica,

3. Sufiksi za označavanje ojkonima srednjeg roda

-anovce Vitanovce, Gorne Vitanovce, Male Vitanovce
-evo Linevo

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka

151

-evce

-ilovce

-ilce

-ine

-ino

-inovce

-ince

-ice

-iste
-Jane

-je

-niče

-ovo

-ovice
-ovište
-ovce

-ovci

-ujovce

-ulevce

Niševce / Nišovce, Gurguševce, Dtlgaševce, Krčurevce,

Lagoševce, Pričevce, Iskobičevce, Maguševce

Bunilovce, Ivladilovce, Perilovce, Bačilovce

Boksilce

Ivladine, Kalotine, Gorne Kuzmine, Ištipine

Gajtanino, Jarnino, Ilino

Kalinovce, Hrvatinovce

Karbince, Protopopince, Balince, Bešičince, Zarvince,

Jermenince, Lalince, Saračince, Zarince

Manastirice, Kumanice, Megurice, Mojnice, Nekalice,

Bošanice

Crkvište x 2, Manastirište, Valovište,

Humjane

Gorne Kravje, Klivje, Kravje, Male Gorne Kravje,

Muslimanie

Dolne Metevnice, Boružnice / Poružnice, Petrušnice,

Vinešnice

Argudovo, Jorgovo, Korbovo, Rugovo, Hlebovo,

Vlahovo / Vlahova

Gorne i Dolne Popovice, Višovice

Trgovište x 4

Ibrovce, Mučkovce, Berkovce, Krnatovce, Kutlovce,

Mušadovce, Kalugerovce, Balilovce, Balkovce,

Banovce, Berilovce, Vinovce, Guberovce, Istanovce x 2,

Janovce, Kopilovce / Kovilovce, Lagušovce, Lipovce /

Lupovce, Marovce, Sibinovce, Sirakovce x 2,

Sumrakovce, Otulovce / Tolovce, Grabovce, Korbunevce

/ Rajec, Horgurovce, Turinčovce, Hrsovce, Čertovce,

Sarbanovce x 2, Davidovce, Dimitrovce x 3, Ivanovce,

Vasilovce / Islavce, Kostičevac / Kostičovce,

Kostučuvce / Kostičovce, Kostičovce, Kubratovce,

Manojlovce, Marinovce, Murtadovce, Ftndt.kovce,

Hrkovce, Efljakovce, Kučovce, Strbovce, Strbovce

Staro, Čičikovce, Belbusovce, Crkovce, Kipičovce

Kršatovci, Stanovci, Vasilovci, Legvalovci

Kotlujovce

Bratulevce

152 Slavoljub Gacovič

-ulovce Dragulovce, Karbulovce, Kirbulovce,Kračulovce,
Minulovce, Otulovce, Radulovce x 2

-ulce Sekulce

-ce Brence, Brince, Brtnce, Kandalce, Labce, Asnice,

Šišence,

Batince x 4, Bučince, G. i D. Galbince, Kumance,
Haldance, Jakovce, Savce, Sofice, Sibence, Srpce,
Ostrokapce, Vitovce, Žukovce, Crkovce, Istebance,
Mršava Galatince

-ci Gajtanci

-če Izlače

Etimologija slovenskih osnova u ojkonimiji V. S. XV i XVI veka 153

ZAKLJUČAK

Pored niza uvodnih poglavlja koja bi, smatramo, trebala pomoči
iščitavanju i razumevanju knjige dajemo osnovno poglavlje gde
otkrivamo etimologije ojkonima, tj. naziva naseljenih mesta s
područja Vidinskog sandžaka poznatih na osnovu prvih raspoloživih
turških popisa XV i XVI veka. U osnovi večeg broja ojkonima
(obradeno ih je preko 700) nalazimo slovenska lična imena, a u
manjem broju nazive za bilje, neke od kvaliteta tla ili kakvu drugu
osnovu koja bi mogla poslužiti kao motivacija nastajanju imena.

U velikom broju ojkonima potvrdena je ili odgonetnuta
ubikacija, a ponegde je samo predložena ili naglašena kao mogučnost.

Ovo je knjiga komplementarna s knjigom "Etimologija
neslovenskih osnova u ojkonimiji Vidinskog sandžaka XV i XVI
veka" pa smo zato u poglavlju "Uvodna razmatranja" i "Ispravke i
dopune knjiži 'Etimologija neslovenskih osnova...'" doneli još po
nešto što če pomoči da se ojkonimija Vidinskog sandžaka sagleda u
celini (obradeno je ukupno preko 1 100 ojkonima).

Smatramo da rezultate do kojih smo došli valja izložiti sudu
javnosti da unekoliko podstaknu na raspravu i upučenije i pozvanije u
ovu problematiku.

154 Slavoljub Gacovič

ZUSAMMENFASSUNG

Neben einer Reihe von Einfuhrungskapiteln, die zum Auslesen
und Auffassen dieses Buchs dienen sollen, geben wir ein
Grundkapitel, wo wir die Etymologien der Oikonime bzw. die Namen
der angesiedelten Orte auf dem Gebiet des Vidiner Sandschaks
entdecken und die auf Grund der ersten verfugbaren turkischen
Verzeichnisse aus dem XV und XVI Jahrhundert bekannt sind.

Im Sprachgrunde der grosseren Zahl der Oikonime (iiber 700
bearbeitet) finden wir die slawischen personlichen Namen und eine
wenigere Zahl der Pflanzennamen, weiter einiges iiber Qualitat des
Bodens und andere Sprachgrunde, die als Motivation fur die
Entstehung der Namen dienen konnten.

In grosser Zahl der Oikonime ist die Ubikation bestatigt oder
entratselt und irgendwo nur vorgeschlagen oder als Moglichkeit
akzentuirt.

Dieses Buch erganzt das Buch "Etymologie der nicht
slawischen Sprachgrunde in der Oikonimie des Vidiner Sandschaks
im XV und XVI Jahrhundert" und deshalb haben wir die Kapitel
"Einfuhrungsbetrachtungen" und "Verbesserungen und Erganzungen
des Buchs-Etymologie der nicht slawischen Sprachgrunde..." mit noch
etwas erganzt, was ermoglicht, dass man die Oikonimie des Vidiner
Sandschaks als eine Ganzheit auffassen kann (bearbeitet iiber 1100
Oikon.).

Wir sind der Meinung, dass wir diese Ergebnisse, zu denen wir
gekommen sind, der Beurteilung der Offentlichkeit uberlassen sollen,
um diejenigen, die in diese Problematik wohler eingeweiht sind,
einigermassen zur Abhandlung anzuregen.