Skip to main content

Full text of "Linnaea"

See other formats


UNIVERSrTY  OF 

ILLINOIS  LIBRARY 

AT  URBANA-CHAMPAIGN 

BIOLOGY 


Digitized  by  the  Internet  Archive 

in  2011  with  funding  from 

University  of  Illinois  Urbana-Champaign 


http://www.archive.org/details/linnaea22schl 


I  LMNAEA. 

Ein 

I  Journal  für  die  Botanik 

in  ihrem  ganzen  Umfange. 

Zweiundzwanzigster  Band. 
Oder: 

Beiträge 

zur 

Pflanzenkunde. 

Sechster    Band. 


Herausgegeben 


von 

D.  F.   L.  von  Schlechtendal , 

der  Med.,  Chir.  u.  Philos.Dr.,  ordentl.  Prof.  an  der  Universität  zu  Halle 
und  mehrerer  gelehrten  Gesellschaften  Mitglied. 


Mit  fünf  Tafeln  Abbildungen. 


Halle  a.d.S.  1849. 

gedruckt    auf   Kosten   des   Herausgebers. 


In  Commission  bei  C.  A.  Schwetschke  und  Sohn. 


5S0.5 

M."ZL*o 


Inhalt. 


.     Seite 

Beiträge  zu  einer  Flora  der  Aequinoctial- Gegenden  der  neuen 
Welt,  von  J.  F.  Klotz  seh. 

Malpighiaceae,  auet.  A.  Grisebach 1 

Gentianeae,  auet.  codein 32 

Die  Orchideen,  von  H.  G.  Reich enbach  fil.     .        .        .  809 
Plantac  Kegelianae  Surinamenses. 

Dilleniaceae,  Bixineae,  Violarieae,  Polygaleae,  Caryophyl- 
leae,  Malvaceae,  Buettneriaceae,  Sterculiaceae,  Tiliaceae, 
Aurantiaceae ,  Oxalideae ,  Simaruheae,  Ochnaceae,  Cela- 
striueae,  Anacardieae,  Vochysiaceae,  Lythrarieae,  Passi- 
floreae,  Turneraccae,  Begoniaceae,  Crassulaceae ,  Lobelia- 
ceae,  Sapotaceae,  Loganiaceae ,  Gentianaceae,  Convolvu- 
laceae ,  Boragineae,  Hydroleaceae,  Plumbagineae ,  Aristo- 
lochieae,  Artocarpeae,  auet.  A.Garcke.  .  .  .47 
Menispermeäe ,  Olacineae,  Bombaceae,  Samydeae,  Mal- 
pighiaceae, Sapindaccae,  Meliaceae,  Marcgraviaceae,  Am- 
pelideae,  Euphorhiaceae^  Hippocrateaceae,  Myrtaceae,  Com- 
bretaceae,  Leguminosae,  Cescentieae,  Scrophulariaceae, 
Verbenaceae,  Solaneae,  Labiatae,  Rubiaceae,  Styraceae, 
Ebenaceae,  Myrsineae,  Polygoueae,  Myristiceae,  Laciste- 
meae,  Piperaceae  ,  Burmanniaceae,  Musaceae,  Cannaceae, 

Scitamineae,  auet.  F.  A.  G.  Miquel 71 

Nonnulla  de  parasitis  quibusdam  phanerogamicis  observata,  auet. 

E.Brandt  Cc.  tab.  I.) 81 

Caulerpearum  Sciagraphia.     Scripsit  V.  B.  A.  Trevisan      .         .  129 
Beiträge  zur  Flor  von  Texas ,  von  AdolfScheele    .        .        .  145 

Fortsetzung 339 

Beiträge  zu  einer  Flora  des  Orientes,  von  Karl  Koch  (m.  T.II.)  177 

Fortsetzung  597 

Dr.  Rabenhorst 's  Lichenes  Italici.  DieLichenen,  welche  der 
Dr.  L.  Rabenhorst  auf  seiner  Reise  durch  die  östlichen 
und  südlichen  Provinzen  Italiens  im  J.  1847  gesammelt  hat. 
Bearbeitet  von  v.  Flotow 353 


298990 


IV 

Seite 
Luzularum  Species.  Recensuit  Erne  s  tu  s  Meyer  ,  .  .  383 
De  Dictyoteis  adumbratio.     Auctore  Victore  B.  A.  Comite  de  Tre- 

v  i  sau .         .  421 

Symbolae  ad   Floram  Surinamensem,    auct.   F.  A.  G.  Miquel. 

Pars  XII 465 

Organographische   Betrachtiiiigeu   über   einige  Pflanzen   aus   dem 
Bereiche  der  Monocotyledoneae  epigynae.     Von  H.  C  rüg  er 

auf  Trinidad.     (Hierzu  Taf.  III.  u.  IV.) 477 

Plantae  Regnellianae. 

Legumiuosae.  Auct.  G.  Bentham 511 

Myrtaceae ,  determinavit  F.  A.  G.  Miquel         .        .         .  532 

Melastomaceae ,  auct.  eod 537 

Oxalideac,  auct.  eod 545 

Polygaleae ,  auct.  eod .        .  546 

Rhizoboleae,  auct.  Sonder 547 

Malpighiaceae,  determinavit  F.  A.  G.  Miquel     .         .        .  547 
Uypericineae  et  Ternstroemiaceae,  auct.  Sonder      .        .  549 

Tiiiaccae,  auct.  Sonder 550 

Biittneriaceae  et  Sterculiaceae ,  auct.  Miquel      .        .        .  550 

Bombaceae,  auct.  Sonder 551 

Malvaceae,  auct.  F.  A.  G.  Miquel 551 

ßixineae  ,  Turneraceae,  Sauvagesieae,  auct.  Sonder        .  555 
Violarieae,  determ.  F.  A.  G.  Miquel  .         .        .         .  555 

Capparideae,  Uerberideae,  Ranunculaceae,  auct.  Sonder   556 
Anonaceae,  auct.  eod.  .        .         .         .         .        .        .         .  557 

Saxifrageae,  Ericaceae,  determ.  F.  A.  G.  Miquel     .         .  558 

ßignoniaceae,   auct.  Sonder 558 

Scrophularieac,  auct.  Bentham 564 

Verbeuaceae ,  auct.  J.  C.  Schauer 564 

Labiatae,  auct.  G.  Bentham 565 

Gentianeae,  auct.  Grisebach 567 

Asclepiadeae,  determ.  F.  A.  G.  Miquel     .        .         .         .  567 

Apocyneae,  auct.  eod .        .  568 

Compositae,  auct.  C.H.Schultz,  Bipontino      .         .         .  569 

Valerianeae,  auct.  Sonder 573 

Piperaceae,  determ.  F.  A.  G.  Miquel  ....  574 

Filices  et  Lycopodiaceae.     Auct.  G.Kunze        .         .        .  575 

Musci  frondosi,  auct.  Ern.  Hampe 581 

Beiträge  zur  Kenntniss  der  Labiaten  ,    von  Adolf  Scheele        .  584 
Beitrag  zur  Entwickelungsgeschichte  derFarrnkräuter,  von  Her- 
mann Schacht.  (Hierzu  Taf.  V.) 753 

Manipulus  Stirpium  Blanchetianarum  in  Brasilia  collcctarum,  de- 
terminavit F.  A.  G.  Miquel 801 

Cuscutae  novae  descriptio,  auct.  D.  F.  L.  v.  Sc  hlechtendal  808 
Orchidiographischc  Beiträge,  von  H.  G.  Reichen  bach  fil.  .  .  859 
Ueber  die  Gattung  Pisonia  Plum.,  von  D.  F.  L.  v.  Schlechten- 

dal.    II.  Art.  Besonderes 868 

Register  der  Pflanzennamen 886 


Beiträge 

zu   einer 

Flora  der  Aequinoctial-  Gegenden  der  neuen  Welt, 

von 

J.   F.    Klotzsch. 


Malpighiaceae  *)  Juss.  —  Adr.  Juss. 

Auetore 
A.     Grisebach, 

Tribus  I.     Malpighieae  DC.  prodr.  1.  577.  —    Griseb. 
in  Linnaea  XIII.  247.  —  Adr.  Juss.  Mouogr.  Malpigh.  4. 

Malpighia  Plum.  —  Adr.  Juss. 
1.  M.  urens  L.  —  Cav.  diss.  t.  235.  f.  1. 
Haiti  (C.  Ehrenberg  n.  244). 


*)  Malpiyhiacearufn  elaboratio  a  fratribus  Schomburgk  col- 
lectarum,  jam  absoluta  manuscriptiunque  impressui  traditum  erat, 
priusquam  auetor  de  harum  plantarmn  disquitione,  eodem  tempore 
in  Hookeri  diario  CLondon  Journal  of  Botany  1848.  p.  118  seq.) 
evulgata  certior  fieri  potuit.  Sed  eiun  juvat,  detrimentum  hujus 
coneursus  benevolentiaDris.  Klotzsch,  qiu  nomina  Benthamiana 
prius  data  restituit ,  esse  reconcinnatum. 

Grisebach. 
22r  Bd.   ls  Heft.  1 


2.  M.  heterophylln  Gr.  foliis  ovato-lanceolatis  aen- 
tiusculis  iutegerrimis  supra  glabris  subtus  sp.irsim  setigeris 
dcraum  glabratis  raargine  glanduliferis,  bracteantibus  orbicu- 
laribus,  umbellis  4-floris,  caljce  glandulifero,  fructn  — . 

Species  affiuis  M.  Galeottianae  A.  Juss. ,  foliis  biformi- 
bus  demum  glabris  siibtus    eglandulosis  et  petiolis  lougioribus 
distineta.     Raini  ramosi,  teretiusculi ,  \?"  fere  diam. ,  juniores 
setis  adpressis  adspersi,  internodiis  4'" — 1"  longis.       Folia 
l»/a"— ■  *"  longa,    6'"  lata,    aliaque  4  -  5'"  longa   et  3  — 
4/7/  lata  eaque   plerumque   medio   pedunculo    communi  inserta, 
omiiia  basi  rotundata,    pleraque  apiee    acutata,    rigide   mem- 
branacea,    supra  basin  glandulis  parvis  marginalibus  plerum- 
que binis  notata,  setis  malpighiaceis  sparsis,  petiolo  2'"  longo, 
stipulis  minutissimis.       Umbellae  laterales  sive  ramulos  patu- 
los    sesquiunciales    medio    bracteatos    terminantes,     involucro 
4-phjllo   minuto  sutfultae,    pedicellis  8  —  9y//  longis  tenuibus 
rigide  patentibus  inferne  articulatis  et  bibracteolatis,    bracteo- 
lis  minutissimis.     Sepala  ovato-oblonga,    M/a"'  louga,   obtu- 
siuscula,  glabriuscula ,  2  ( — 1)  glandulosa.       Petala  expansa, 
glabra,    liuibo    ovali  3'"   longo  margine   lacero    ab   ungue  di- 
stineto.       Stamina  paullum   exserta,    monadelpha,    filamentis 
glabris  basi  dilatatis ,  antheris  oblongis  glabris.     Orarium  gla- 
bratum,    stylis  longe  exsertis  divergentibus  glabris,    Stigma te 
truncato. 

Mexico  (C.  Ehrenberg  n.  624). 

3.  M.  punioi folia  L.  —  Adr.  Juss.  1.  c.  t.  4.  f.  1. 
Venezuela :    ad  litus   pr.   Puerto  -  Cabello    inter   Mimosas 

(Moritz). 

4.  M.  nitida  Mill.  —  Mill.  dict.  no.  5.  ex  diagn.  et  pa- 
tria.  Syu.  M.  glabra  var.  acuminata  Adr.  Juss.?  —  Spe- 
cies media  inter  M.  glabram  L. ,  a  qua  differt  foliis  in  acu- 


3 

men  acutum  nttenuatis,  pilis  malpighiaceis  nullis  et  ealyce 
6-glanduloso  —  et  M.  bi/loram  Poir. ,  a  qua  longius  distat 
putaiuiue  iuter  cristas  transverse  muricato  (cristae  sunt  5, 
laterales  obsoletiores),  deinde  umbellis  4üoris  et  foliis  longius 
acuminatis. 

Venezuela:  pr.  Topo,  ubi  floret  ni.  Julio  (E.  Otto 
n.  931). 

Byrsonima  Rieh.  —  Adr.  Juss. 

1.  B.  verbaseifolia  Rieh.  —  Cav.  diss.  t.  240. 
Guiaua  anglica :  in  savanis  fl. m. Februar.  (Rich.Schom- 

burgk  no.  447.)  —  Venezuela:  in  Llanos  de  Barcelona 
(Moritz  n.  548.  I.). 

2.  B.  coleostaehya  Gr.  ramulis  junioribus  rufo-hispidis, 
foliis  elliptico-oblongis  obtusiusculis  basi  snbacutis  petiolatis 
supra  glabratis  subtus  rufescenti-villosiusculis,  stipula  ma- 
juscula  petiolum  paullum  excedente,  ealyce  glandulifero,  peta- 
lis  aurantiacis,  antherae  hispidiusculae  connectivo  oblongo 
loculos  excedente,  ovario  hirsuto. 

Proxiraa  B.  stipulaceae  Adr.  Juss.,  ealyce  10-glandu- 
loso  distiueta.  —  Arbor  50 — 60-pedalis.  Rami  tortuosi, 
internodiis  brevibus,  epidermide  pilis  rufis  dense  hispida,  his 
per  petiolos,  nervorum  folii  rete  subtus  prominens  et  pedun- 
eulos  pedicellosque  extensis.  Folia  8  —  4"  longa,  3  l/.2  —  2" 
lata,  coriacea,  basi  in  petiolum  6  —  8//y  longum  attenuata, 
supra  demum  laevia  nigricantia,  subtus  rufo-viridia  eximie 
reticnlata,  venis  primariis  versus  marginem  arcuatis  ibique 
confluis,  areolis  subquadratis  puberulis,  stipula  axillari  ovato- 
lanceolata  patula  8 — 12'"  longa  extrorsum  pubescente.  Ra- 
cemi  folia  summa  subaequantes,  basi  stipulis  quibusdam  op- 
positis  involucrati,  pedicellis  basi  articulatis  et  tribracteatis 
6//y  longis.       Sepala   ovata,    obtusa,     I4"    longa,    glandulis 

i* 


oblongis   albidis    occultata,     apice    involuta    et    exlus    hirsuta. 

Petala   reflexa,     limbo   4'"    longo    orbiculari    unguem    tcnuejii 

snbaequantc.     Gonitalia  B.  stiputaccac.     Fructtis  non  exstat. 

Gniana   anglica:    ad  Humen  Cnynni    supcrius  fl.  m.  Jul. 

—  Ort.  (Rieh.  Schomburgk  no.  1603.) 

3.  B.  Poeppigiana  Adr.  Juss.  1.  c.  p.  54. 

Brasilia  borcalis :  ad  flumen  Amazonas.  (Poeppig  no. 
2690.) 

4.  II.  gyiimocalycifia  Ad.  Juss.  1.  c.  p.  50.  Specimon 
floriferum  exstat,  floribus  niajiisrulis  et  pcdiccllis  arcuatis  in- 
signe :  ex  quo  diagnosi  addi  licet  antheras  glabras  oblongo  - 
lineares  (2"'  longas)  carumque  connectiva  loculos  aequantia, 
ovarium  glabrum ,  petala  glabra  limbo  orbiculari  integro  (4'" 
diam.),  unguc  tenui  aequilongo. 

Venezuela :  ad  fl.  Orinoco.  (Robert  Schomburgk 
no.  469.) 

5.  B.  crassifolia  Ktb.  nov.  gen.  5.  p.  149.  —  Adr.  Juss. 
1.  c.  p.  37.  Cav.  diss.  t.  211.—  Frutex  4  —  10-pedalis,  flo- 
ribns flavis  (schedul.  Schoinb.) 

Guiana  anglica  (Rob.  Schomburgk  no.  57.  525.  909. 
Rieh.  Schomburgk  no.  1113.):  in  savanis  e.  c.  pr.  Pirara 
(id.  no.389.) —  Guiana  surinamensis  (Hostmann  no.  810.). 

—  Venezuela:  Llanos  de  Barcelona  (Moritz),  in  locis  apri- 
cis  pr.  Orituco  fl.  m.  Februar.  (E.  Otto  n.  545.)  —  Brasi- 
lia borealis:  ad  11.  Amazonas  (Poeppig  no.  3038.);  ad  pa- 
ludes  pr.  S.  Antonio  (Blauchet  no.  3139.)  —  India  oeeidenta- 
lis:  in  savanis  pr.  Trinidad  de  Cuba,  ubi  var.  rufescentem 
sive  Mulpig.  ruf  um  Poir.  exhibet  etil.  m.  Martio.  (E.  Otto 
n.  161.) 

6.  B.  altiHNiaia  Ktb.  I.  c.  p.  147.  -  Alibi.  Guian.  t.  181. 
Ovario  piloso  recedit  a  praecodente. 


Guiana  anglica:  in  ripa  fl.  Pomaroon  fl.  m.  Augusto. 
(Rieh.  Schomburgk  n.  1408.) 

7.  B.  spicatn  Rieh.  —  Car.  diss.  t.  237.  B.  spicata  et 
B.  propinqua  Bcnth.  in  Hook.  Lond.  Journ.  of  Bot.  fast'.  75, 
1848.  p.  120. 

Guiana  anglica  (Roh.  Schomburgk  uo.  469;  Rieh. 
Schomburgk  no.  57.):  in  sylvis  fl.  m  Augusto  (id.  no.  1335.) 
—  Guiana  snrinaniensis  (Hostmann  n.  1009.)  —  Brasilia 
borealis:  ad  (1.  Amazonas.  (Poepp  ig  n.  2214.) 

8.  B.  crispa  Adr.  Juss.  1.  e.  p.  52.  Syn.  B.  brachijsta- 
chj/a  Poepp.!  nee  HC. 

Brasilia  borealis.  (Poeppig  no.  3003.) 

9.  B.  Schoinburgkiana  Benth.  in  Hook.  Lond.  Journ. 
of  Bot.  fasc.  75.  anno  1848.  p.  123.  ramulis  junioribus  ptibc- 
rulis,  foliis  lanceolato  -  ohovatis  ohtusiusculis  hreviter  petio- 
latis  glahris  suhtus  pruina  alheseente  obduetis  discolorihus  et 
venoso-retienlatis ,  calyce  glandulifero,  pctalis  albidis,  anthe- 
rae  connectivo  crassiuseulo  loculos  hispidiusculos  hreviter  sii- 
peranle ,  ovario  glahro. 

B.  discolor  Gr.  Mss. 

Proxima  videtur  B.  nitidifoliae  Adr.  Juss. ,  foliis  non 
acumiuatis  hrevius  potiolatis  differt  eorumqne  pruina  ad  se- 
riein B.  coniophtjllae  Adr.  Juss.  aecedit.  —  Arhor  30  — 
40-pedaIis  (schedul.  Schomh.),  ramis  tortuosis  einereis,  ju- 
nioribus dense  foliosis.  Folia  2  —  4"  longa,  1 '/2  —  2"  lata, 
nitida,  tenuiter  coriacea,  supra  laevigata,  suhtus  tenui  ner- 
vorum  reti  reticulata,  nervo  mediano  deorsum  incrassato  ru- 
fescente,  juniori  pilis  adsperso,  ceterum  glaherrima,  in  pe- 
tiolum  rrassiuseulum  1  —  i  Va"'  longum  hasi  attenuata,  pe- 
tiolis  vaginantibus  stipulam  brevem  excedentibus.  Racemi  hre- 
viter e  foliis  sutnmis  exserti,    strieti,    puheruli,    pedicellis  4"' 


longis  basi  articulatis,  bractcolis  tribns  lanceolatis  V"  lon- 
gis. Sepala  ovata,  obtusa,  puberula,  biglandnlosa,  l1/«*" 
longa.  Petala  albida  (ex  schedula),  limbo  orbiculari  2"'diam. 
ungucm  reflexiim  tenuem  subaequante.  Stamina  monadelpha, 
antheris  breviter  oblongis  1'"  longis,  couuectivo  obtuso.  Fru- 
ctus  non  exstat. 

Guiana  anglica  (Rob.  Schomburgk  no.  786.):  in  ripa 
fl.  Cotinga  fl.  m.  Scptembr.  (Rieh.  Schomburgk  n.  777.) 

10.  B.  reticulata  Klotzsch  et  Karsten  mscr.  ramulis 
glabriusculis,  foliis  obovatis  obtusis  in  petioluin  breviter  atte- 
nuatis  coriaeeis  glabris  subtus  pallidioribus  et  venoso-reticu- 
latis,  calyce  glandulifero ,  petalis  rubris,  autherae  couuectivo 
apice  conoideo  acutiusculo  recurvato  loculos  glabros  apice 
breviter  murronulatos  duplo  superante,  ovario  glabro.  —  A 
J5.  trinitensi  Adr.  Juss.  simillima  rite  distiueta  est  arbor 
50-pedalis  (ex  schedula)  foliis  subtus  reticularis  et  antherae 
loculis  glabris  inucronulatis. 

Venezuela  (Karsten  n.  98.). 

11.  B.  trinitensis  Adr.  Juss.  I.  c.  p.  42.  —  Syn.  Bairi- 
steria umbettet ta  Sieb.! 

Insula  Trinitatis  (Sieber  herb,  trinit.  no.  51.). 

12.  B.  cotinifolia  Kth.  1.  c.  t.  447. 

Mexico:  in  Llanos  de  Michofo  fl.  m.  Majo.  (C.  Ehren- 
berg.) 

13.  B.  coccololrifolia  Kth.  1.  c.  5.  p.  140.  —  Arbor  10 
—  12-pedalis.     Petala  rubentia.     (Schedula  Schomb.) 

Guiana  auglica  (Rob.  Schomburgk  no.60.):  in  savanis 
fl.  m.  Januar.  (Rieh. Schomb  urgk  no.  387.) —  Venezuela; 
in  montibus  apricis  pr.  Angustura  et  Valencia  (Moritz 
n.  780.). 

14.  B.  densa  DC.  —  Adr.  Juss.  1.  c.  p.  49.  B.  con- 
Cinna    Benth.    1.    c.    p.   122.    —     Arbor    20  —  30-pedalis, 


petalis   albidis    (schedul.    Schomb.):    at    siccati   florcs   rubri 
6iint. 

Guiana    anglica:     in    sylvaticis    juxta    montcs    Roraima 
(Rieh.  Schomburgk  no.  912.). 

Burdachia  Mart.  —  Adr.  Juss. 
1.  B.  prisinatocarpa    Mart.    —    Adr.  Juss.  1.  c.  p.  57. 
t.  4.  f.  3. 

Brasilia  borealis:  ad  fl.  Amazonas  (Poeppig  no.  2911.) 

Blepharandra  Gr. 

Car.  gen.  Calyx  öfidus,  eglandulosus.  Petala  5,  limbo 
orbiculari.  Stamina  10,  omnia  fertilia,  filamentis  barbatis, 
antheris  exappendiculatis ,  ciliarura  longarum  serie  cinetis. 
Ovariura  triloculare,  glabrum,  carpophyllis  conuexis  exappen- 
diculatis. Styli  3  distineti ,  apice  attenuato  acuti.  Fructus 
iguotus. 

Arbor  guianensis,  foliis  oppositis  petiolatis  coriaeeis  sub- 
tus  pruinosis,  stipulis  axillaribus  magnis  liberis  utrinque  ge- 
minatis.  Racemi  terminales,  stipulis  basi  involucrati ,  pedi- 
cellis  fasciculatis  basi  articulatis  et  bracteolatis  peduneulo 
communi  brevi  ab  axi  racemi  distinetis. 

Genus  uondum  satis  notum,  Coleostachydi  soli  eique 
exitnie  stipularum  indole,  calyce  et  floris  fabrica  accedens, 
distinetum  tarnen  inflorescentia  terminali,  stipulis  discretis  et 
charactere  artificiali  e  staminibus  petito. 

1.  IS.  hypolenca  Gr.  ramulis  laevibus,  foliis  cordato- 
ovatis  apice  rotuudatis  supra  lucidis  subtus  crustaceo- albidis, 
racemo  rufo  -  tomentoso. 

Coleostachys  hypoleuca  Benth.  1.  c.  p.  125.  n.  19. 

Arbor  30 — 40pedalis  (ex  scbedul.),  ramis  strictis  cylin- 
dricis  atro-cinereis  pube  brevi  amissa  laevibus,  internodiis 
6ubaequalibus  IVa  —  2"  longis.      Folia  5  —  3"  longa,    3  — 


1"  lata  (quandoque    angustiora   oblonga) ,    a    petiolo  4  —  6'" 
longo  ( junior i  pnberulo)  crassinscnlo  distincta,     basi  breviter 
cordata,    versus  apicem  aeqnaliter  rotundata,   crasse  coriacea, 
elastica,  venis  primariis  approximatis  rectiusculis  parum  sub- 
tus   proraiuulis    et   nervo    mediano    crassinscnlo    subtns   valde 
prominente   penninervia    et    vennlis    densis   minnte    reticnlata, 
snpra  obscure  virentia  nitida,    subtns  Strato  tenni  cretaceo  ad 
nervös  cvauido  obducta.     Stipnlae  demnm  deciduae,  foliaceae, 
ntrinqne  geminae    et   basi    contigua   nodnm   penitns    cingentes, 
ovato-lanceolatae,  8'"  longae,  3  latae,  rnfo-velutinae,  sum- 
mae   foliorum   expertes   panllo    breviores  in  basi  racemi  invo- 
lucrantes.     Racemns  tenniualis  4 —  5-pollicaris,  tomento  rufo 
ad  ealyces  nsque  extenso  undiqne    villosns,     internodiis  axeos 
priinarii    1/2 — ll/2  -pollicaribns;     pednncnli   commnnes    (sive 
axes  secnudarii)  oppositi,  1  —  1'"  longi;  pedicelli  3  —  4  snm- 
mo  pednncnlo  inserti,    3  —  6"'  longi,    crassiusculi ,     basi  1- 
pluribracteolati.     Caljrx   ad  medium  5-fidns,    %'"  altns,   lobis 
ovatis  obtnsis,  tnbo  inferne  toro  adnato.       Petala  flavescentia 
(sec.  schedulas),    breviter  nngnicnlata,    limbo  orbiculato  iute- 
gro  1'"  diain.      Stamina  toro  in  tnbo  calycino  prominenti  pi- 
lisqne  longis  rnfescentibns  dense  hispido    et    occultato  inserta, 
brevissime    basi    cohaerentia,     snbaeqnalia;     filamenta   tennia, 
erecta,     pilis   longis    erecto  -  patentibns    a  basi  ad  apicem  ci- 
liata;    antlierae  oblongae,    zj^"  longae,    adnatae,    iutrorsae, 
connectivo  ovoideo-oblongo  ntrinqne    obüiso    crassiusculo  gla- 
bro,  locnlis  linearibiis  jnxta  connectivnm  serie  a  basi  ad  api- 
cem nsque  extensa  pilorum  erectornm  rufescentiura    ^l^!"  lon- 
gorum    cinctis    et   barbatis,    ceterum    glabris,     membranaceis, 
valvulis  exappendiculatis,    tarnen  margine  utriusque  ad  rimam 
extrorsum  flexo  angusta  induplicatura  fere  compagiuatis.    Ova- 
rium  globosum,    parvum,    glaberrimum,    carpophyllis  3  dorso 
rarinato -angnlatis  ad  apicem  nsque  connexis  nniovulatis,  ovulo 


e  fnniculo  pendente  breviter  lycotropo ,  fnniculo  apici  loculi 
inserto,  stylis  terminalibus  liuearibus  acutis  3'"  longis  ovario 
triplo  longiorilms. 

Gniana  anglica:   in  montibus  Roraima.  (Rieh.  Schom-- 
burgk  no.  1043.) 

Lophanthera  Adr.  Juss. 
1.  Ii.  Kunttiiana  Adr.  Juss.  1.  c.  p.  62.  Syn.  Galphimia 
longifolia  Kth.  1.  c.  5.  p.  173. 

Guiana  anglica.  (Rob.  Schomburgk  no.  905.) 

Galphimia  Cav.  —   Adr.  Juss. 

1.  Cr.  glauca  Cav.  ic.  5.  t.  489.  Petioli  in  nostra  lon- 
giores,  4'"  longi,  itaque  petioli  breves  e  diagnosi  exclu- 
dantur. 

Mexico.  (Ascbenborn  n.  223.) 

2.  €r.  grandiflora  Bartl.  in  Liunaea  XIII.  p.  554. 
Mexico:  inter  Iguala  et  S.  Gabriel.  (C.  Ehrenberg.) 

3.  Cr.  paniculata  Bartl.  1.  c.  p.  556.  Glandulae  petiolo- 
rum  numero  variabiles  sunt. 

Mexico:    cum    praecedente   legit     de  Gros.    (C.  Ehren- 
berg,  F.) 

Spachea  Adr.  Juss. 

1.  Sp.  elegans  Adr.  Juss.  in  Deless.  ic.  3.  t.  31.  Syn. 
Matpigh/a  G.  W.  F.  Meyer  essequeb.  178.  —  Frutex  8  — 
lOpedalis,  floribus  flayescentibus  (schedul.). 

Guiana  anglica:  in  ripa  fl.  Essequebo    (Rieh.  Schom- 
burgk no.  194.).  Gniana  surinamensis  (Hostmann  no.57.) 

2.  Sp.  tennifolia  Gr.  foliis  lanceolatis  subtus  albido- 
pnnctulatis ,  racemorum  axi  rufo-villoso,  seeundariis  supra 
basin  articulatis  subbifloris,  bracteola  altera  in  glandulam  de- 
sinente,  floribus  decandris,  petalis  parvis  roseis  ciliato-den- 
ticnlatis,  stigmatibus  disco  subbilobo  truncatis. 


10 

A  Sp.  parvijlora^ differt  floribus  decandris,  a  Sp.  per- 
forala  foliis  non  pellucido-punctatis,  ab  utraque  inflorescen- 
tiae  genere. 

Arbor  30  —  40-pedalis   (ex  schedul.),    ramis  strictis  pa- 
tentibus  oppositis,  jimioribus  rufo- villosiusculis,  mox  in  ligniim 
cxcrescentibiiSj  lignosis  cylindraceis ,    cortice  ruguloso,   inter- 
nodiis  1  —  2"   longis.       Folia  sab  anthesi  ad   ultimos    nodos 
restricta  l'/a  —  2"  longa,  6  —  10'"  lata,  utrinque  acutiuscula, 
mncrone  acuto  terminata,   membranacea,    supra   glabra  nigri- 
cantia,    subtus  ferruginea  pilis  sparsis  rufis  evanidis  in  nervo 
mediano  diutius  persistentibus  glabrata  et  squamulis  microsco- 
picis  albidis  punctata  glandulisque  binis  juxta  mediam  partem 
notata,  petiolo  rufo-villosiusculo  2 —  3"'  longo,   stipula  axil- 
lari  siiperne  libera  acuta  rufo-villosiusciila  petiolo  paullo  bre- 
viori.     Racemi  penduli  3 — 4"  longi,    tomento  denso  rufo  ob- 
ducti,  internodiis  brevibus  2  —  3'"  longis  densillori;    axes  se- 
cuudarii   refracti,    3  —  4'"  longi,    crassiusculi ,    supra   basin 
bractea  minuta  stipati,  nunc  pedicellos  simplices  infra  medium 
articulatos  et  bibracteolatos ,  nunc  saepins  pednnculos  commu- 
nes  ex  articulo  in  pedicellos    geminos    divisos  sistentes,   pedi- 
cello  inferiori  longiori  et  prius  Sorem  evolvente,  superiori  ab- 
breviato  in   gemmam   floralem   forsan    abortivam    excurrente; 
bracteola  inferiori  in  glandulam   stipitatam  mutata.       Sepala 
V"  longa,  ovata,  obtusa,   extus  puberula,   quatuor  biglaudu- 
losa.       Petala  breviter  nnguiculata,    liinbo  orbiculari-obovato 
i'"  diam.       Stamina  subaequalia,    distincta,    toro  hispido  in- 
serta;     filamenta  linearia  antheraeque   breviter  oblongae  gla- 
brae.     Ovarium  biloculare,   glabrum,   stjlis  2  apice  divergen- 
tibus  stamina   aequautibus    stigmate    uncinato-truncato   apice 
brevissime  bilobo.     Fructus  nou  exstat. 

Guiana  anglica:  in  ripa  11.  Takutu.    (Rieh.  Schom- 
burgk  no.  606.) 


11 

Bunchosia  Rieh.  —  Adr.  Juss. 

1.  B. armeniaca  Rieh.  Syn.  Malpighia  armeniacaCay. 
diss.  t.  238.  M.  nitida  Ruiz !  nee  Jacq.  Banisteria  acumi- 
nata  Ruiz! 

Peruvia:  Huanuco  pr.  Cixuelas  de  Frayle;  Huayaguil  pr. 
Cixuelas  de  Micaragua  (Ruiz);  in  nemoribus  Andium  (id.)  — 
Chile  (Poeppig  n.  106):  specialen  maneum  foliis  majo- 
ribus. 

2.  B.  tuberculata  DC.  Syn.  Malpighia  Jacq.  hört. 
Schoenbr.  1.  t.  104.  Stylus  est  bifidus,  quo  charactere  in- 
prbnis  recedit  a  B.  Jluminensi  Gr.  (B.  Martiana  Adr.  Juss.) 
Frutex  6  —  lOpedalis,  floribus  flavis  (schedul.). 

Guiana  anglica:  in  ripa  fl.  Tacutu  flor.  m.  Aprili  (Rieh. 
Schomburgk  no.  544).  —  Venezuela :  in  sylvis  humidis  re- 
gionis  calidae  pr.  La  Cuba  flor.  m.  Aprili  (Moritz  n.  1195). 

3.  B.  glandulifera  (Kth.  1.  c.  5.  p.  154.  Syn.  Mal- 
pighia Jacq.  et  Willd.  herb.  no.  8800!  M.  glandulosa  Jacq. 
ic.  rar.  t.  469. 

Venezuela:  pr.  Valencia  et  Angustura  (Moritz  n.  507 
et  570.  I.). 

4.  B.  argentea  DC.  Syn.  Malpighia  Jacq.  fragm. 
t.  83. 

Folia  discolora  supra  glabrata ,  subtus  sericeo  -  tomentosa 
argentata  juxta  basin  biglaudulosa,  elliptica,  utrinque  acu- 
tiuscula.     Stylus  ad  medium  bifidus. 

Guiana  anglica  (Rob.  Schomburgk  no.  742).  —  Ve- 
nezuela: in  savanis  siccioribus  e.  c.  pr.  Uputu  flor.  m.  No- 
vembri  (E.  Otto  n.  999);  pr.  Angostura  (Moritz  n.595.L). 

5.  B.  squarrosa  Gr.  folüs  ovato-lanceolatis  acutiusculis 
glabris  coriaeeis,  pedicellis  medio  articulatis  et  bibraetcolatis, 
bracteolis  orbicularibus  squarrosis  basi  glaudulosis,  calyce 
lOglauduloso ,  ovario  triloculari  glabro ,  stylis  distinetis. 


12 

Descriptio  B.  Bonplandianae  apud  Adr.  Juss.  1.  c.  p. 
78.  fere  omnis  quidem  ad  nostram  stirpem  quadrat ,  sed  cum 
uec  bracteoiarum  singularis  figura  nee  foliorum  textnra  a  ple- 
risque  congeneribus  aliena  designentur,  speciem  sui  juris  esse 
nobis  persuasura  est.  Ranii  lignosi,  cylindracei,  asperiusculi, 
diffnsi,  foliis  sempervirentibus  ubique  foliosi,  internodiis 
pollicaribus.  Folia  i1/^  —  %%k"  l°uoa>  10  —  I4'"  lata  (ita- 
que  quam  in  specie  laudata  multo  minora),  breviter  acutata 
et  apice  acutiusciila,  rigide  coriacea,  laevigata,  siccata  supra 
obscure  yirentia,  subtus  pallidiora,  eglandulosa,  juniora  hinc 
pilulis  adpressis  microscopicis  iisque  raris  adspersa,  mox  utrin- 
que  glaberrima,  petiolo  1"'  longo  crassiusculo ,  stipulis  incon- 
spieuis.  Racemi  axillares,  1  —  IV2"  longi,  stricti;  pedicelli 
oppositi,  3 — 4'"  longi,  basi  bractea  brevi  subulata  stipati, 
medio  fere  articulati  et  bracteolis  binis  orbicularibus  V"  latis 
instrueti.  Flores  4'"  diam.,  sepalis  erectis  glabriusculis  glan- 
dula  duplici  oblonga  apice  libera  superatis,  petalis  expansis 
cordato-subrotundis  denticulatis  siccatione  aurautiacis,  stami- 
nibus  glabris  paullum  exsertis,  antheris  oblongis,  ovario  parvo 
ovoideo,  stylis  3  stigmate  truncato  terminatis.  Fructus  non 
exstat. 

Venezuela:  in  savana  pr.  Caroni  flor.  m.  Novembri.  (E. 
Otto  n.  962.) 

Tribus  II.     Banisterieae  DC.  prodr.  1.585.  —  Griseb. 
].  c.  190.  —  Adr.  Juss.  1.  c.  99. 

Lophopteris   Adr.  Juss.  1.  c.  99.  tab.  11. 

Char.  gen.  Addantnr:  Petala  breviter  imguiculata ,  in- 
aeqnalia,  snpra  calycem  expansa;  stamina  antheris  breviter 
oblongis  exappendiculatis,  loculis  connectivo  glandnliformi  ad- 
natis;  styli  3  breves,  stigmate  truncato. 


13 

1.  I*.  splendens  Adr.  Juss.  in  Delessert  ic.  3.  t.  29.  De- 
scriptioni  in  Monogr.  p.  100.  datae  addantur  haec: 

Petala  limbo  orbieulari  crennlato  in  majoriljus  3"'  diam. 
basi  iu  unguem  brevem  subito  angiistato ,  in  minoribus  lon- 
gius  unguiculato.  Genitalia  paulluin  e  calyce  exserta,  sta- 
minibus  stylos  aeqnantibas ,  antberis  niox  caducis  fere  Bra- 
chypteridis ,  stigmate    Banistcriae. 

Guiaua  anglica:  in  ripa  11.  Barama  flor.  m.  Oft.  (Rieh. 
Schombnrgk  no.  1536.) 

Brachypteris  Adr.  Juss.  1.  c.  101.  tab.  11. 
1.  Br.  borealis  Adr.   Juss.  1.  c.  102.       Syn.   Banisteria 
ovata  Cav.  diss.  t.  257.     Sieb.  11.  Martinic.  no.  125.   —    B. 
allophylla  Rchb. !  in  Sieb.  herb,  triuit.  no.  52. 

Frutex  3  —  4pedalis ,  floribus  flavescentibus  (schedul. 
S  c  h  o  ra  b.). 

Guiana  angliea:  in  litore  (Rieh.  S  chomburgk  no.210). 
—  Guiana  surinamensis  (Hostma n n  n.  278).  —  Panama : 
pr.  Portobello  (Billberg). 

Stigmaphi/llon  Adr.  Juss.  1.  c.  103.  tab.  12. 

1.  St.  fulgens  Adr.  Juss.  1.  e.  p.  116.  Syn.  Banisteria 
Lam.  Cav.  diss.  t.  253.  —  Liana  lloribus  flavis  (schedul. 
Schomb.) 

Guiana  angliea:  in  savanis  flor.  m.  Februar  (Rieh. 
Schomburglc  no.  438).  Guiana  surinamensis  (Host- 
mann). Venezuela  (Karsten):  ad  rivulos  pr.  Maracay  flor. 
m.  Martio  (Moritz  no.  779),  pr.  Merida  flor. Novembr.  (Mo- 
ritz li.  1196). 

2.  St.  convo f vuli foliuin  Adr.  Juss.  1.  c.  p.  120.  Syn. 
Banisteria  Cav.  diss.  t.  256. 

Guiana  surinamensis  (Ho  st  mann  no.  146  et  no.  706). 


14 

3.  St.  p  üb  er  um  Adr.  Juss.  1.  c.  p.  122.  —  Liana  flori- 
bus  fulvo - rubris  (schedul.  Schomb.)/] 

Guiana  anglica:  in  ripa  fl.  Waini  flor.  m.  Octobri  (Rieh. 
Schomburgk  no.  1502).  —  Guiana  surinamensis(Hostmann 
no.  965). 

4.  St.  mucronatuin  Adr.  Juss.  1.  c.  p.  123«  Syn,  Bani- 
steria  sp.  in  Linnaea  VI.  p.  420.  —  Flores  flavi  (schedul. 
Mor.). 

Mexico:  in  dumetis  Colipae  (Schiede).  Panama:  pr. 
Portobello  (Bill b er g).  Venezuela:  in  sepibus  pr.  Escuque. 
flor.  m.  Octobri  (Moritz  n.  1198). 

5.  St.  Sagracamun  Adr.  Juss.  1.  c,  p.  125.  —  A.  Rieh, 
fl.  cub.  t.  28. 

Frutex  humilis  1  —  2pedalis,  etiam  humilior,  repens, 
vel  erectus,  quandoque  scandens,  floribus  pulchre  luteis  (sche- 
dul. Otto). 

Cuba :  pr.  Trinidad  de  Cuba,  Lagurielles  in  saxosis  mu- 
risque  apricis  flor.  m.  Febr.,  Martio  (E.Otto  n.  130  et  131). 

6.  St.  periplocifolium  Adr.  Juss.  1.  c.  p- 126. 

Differt  a  praecedente  praeeipue  glandulis  petioli  apicali- 
bus  scutellaribus,  quae  in  illa  snbapicales  stipitiformes. 

India  occidentalis :  in  inss.  S.  Thomas  et  S.  Jean  (Mo- 
ritz). 

7.  St.  Humboldtianuiu  Adr.  Juss.  in  St.  Hilaire  Flora 
brasil.  3.  56.  Syn.  Banisteria  tomentosa  Ruiz  mscr. !  et  B. 
lanuginosa  Ruiz  mscr.:  haec  foliis  breviter  acutatis  et  sama- 
rac  cristis  latoralibus  brevioribus  ab  altera  forma  discrepans. 
Glandulae  folii  marginales,  quae  in  aliis  quoque  speciebus  e. 
c.  St.  fulgente  nonnunquam  observantur,  speciem  peculia- 
rem,  quam  poruvianam  cl.  Juss.  in  Monogr.  p.  113.  subodo- 
ratns  est,  vix  designant  nee  magis  cristarum  figura  in  ipsa  no- 
stra  stirpe  variabilis. 


15 

Peruvia:  pr.  Vitoc  prima  forma,  altera  pr*  Ponuzo 
(Ruiz). 

Banistcria  Adr.  Juss.  I.  c.  134.  t.  13. 

1.  B.  antifebrilis  Ruiz  mscr. !  foliis  ovatis  acnminatis  basi 
acutiusculis  glabris  longe  petiolatis,  umbellis  4floris  in  pani- 
culam  effusam  congestis,  pedicellis  supra  basin  articulatis  et 
bibracteolatis ,  calyce  8glanduloso,  petalis  ciliato  -  denticulatis 
rubris,  juiiioribus  extus  pubescentibus,  antheris  glabris,  sty- 
lis  pube  albida  hirsutis,  fructu  — . 

Proxima  B.  atrosanguinea  Adr.  Juss.,  nee  nisi  foliis 
peduneulisque  glabratis  (pili  evanidi  sunt  miuuti  et  sparsi)  et 
stylis  hirsutis  differt. 

Peruvia:  pr.  Pueblo  nuevo  (Ruiz). 

2.  B.  argentea  Sprgl.  Syn.  Heteropteris  Kth.  1.  c.  t. 
450.  —  B.  ScTiomburgJciana  Benth.  1.  c.  p.  129.  n.  1.  Flo- 
res  rosei  (schedul.  Moritz). 

Guiana  anglica  (Rob.  Schomburgk  no.  844).  —  Ve- 
nezuela: pr.  Topo  (E.  Otto  n.  932),  pr.  Truxillo  flor.  m. 
Octobri  (Moritz  n.  1193). 

3.  B.  acanthocarpa  Adr.  Juss.  1.  c.  p.  140.  Fructns 
depict.  in  tab.  13.  L.  Syn.  B.  fulgens  Ruiz  mscr.!  flor. 
peruT. 

Peruvia:  in  nemoribus  Audi  um  (Ruiz). 

4.  B.  lutea  Ruiz  mscr.!  foliis  ovatis  acutiusculis  supra 
puberulis  subtus  tomentosis  longe  petiolatis,  petiolo  apice  bi- 
glanduloso,  umbellis  4floris  in  paniculam  racemiformem  dis- 
positis,  pedicellis  basi  articulatis  tribracteolatis ,  calyce  eglan- 
duloso,  petalis  ciliato -denticulatis  glabris  luteis,  antheris  gla- 
bris, stylis  pube  patula  inferne  hirsutis,  superne  glabris,  sa- 
marae  pubescentis  latere  lobulato-muricatae  ala  iutus  ad  ba- 
sin appeudice  acuta  aueta. 


16 

Specimiua  iucompleta,  qnippe  quilms  folia  heterogeuea 
Hiraeae  cujusdam  apposita  sunt,  foliis  evolutis  carent:  tarnen 
suinma  affiuitas  cum  B.  leiocarpa  Adr.  Juss.  perspicua  est, 
a  qua  fnictus  indole  separantur. 

Peruvia:  in  nemoribus  Andium  (Ruiz). 
5.  15.  cristata,  Gr.  foliis  ovatis  breviter  acutatis  subtus 
puberulis  membrauaceis  petiolatis,  petiolo  ad  mediam  partem 
biglanduloso,  umbellis  4floris  sparsis,  pedicellis  basi  articu- 
latis  tribracteolatis ,  calyce  eglanduloso ,  petalis  glabris  fiin- 
briato-denticulatis  luteis,  antheris  glabris,  stjlis  inferue  pube 
patula  liirsntis  conformibus ,  samarae  utrinque  cristis  3  paral- 
lelis  imbricatis  auctae  ala  oblonga  intus  ad  basin  appendice 
obtusa  iustructa. 

Samarae  fabrica  plane  conveuit  cum  B.  hcterostyla  Adr. 
Juss.  (1.  c.  tab.  13),  quae  „petiolo  ad  apicem  biglanduloso, 
petalis  pubescentibus  et  stylis  difformibus"  distiuguitur.  Al- 
teri  speciei  eique  minus  notae  B.  eglandulosae  Adr.  Juss. 
„folia  basi  acuta,  petala  pubescentia,  styli  toti  hirsuti." 

Frutex  volubilis  (schedul.) ,  ramis  vagis  juiiioribus  pube 
sparsa  .adpresso-  puberulis  mox  glabratis,  cortice  lenticellis 
minutis  notato  ruguloso.  Folia  3  —  2"  longa,  2 —  1"  lata,  e 
basi  rotundata  ovata,  in  acumen  brevissimum  plerumque  acn- 
tissimum  apice  abrupte  acutata,  subtus  pilulis  adpressis  spar- 
sis in  nervo  mediano  copiosioribus  subsericeis  puberula,  supra 
glabrata,  siccata  nigricantia,  tenuia,  petiolo  3  —  4///  longo 
pube  rufa  adpressa  densiori  vestito,  glandulis  minutis  nigri- 
cautibus ,  stipulis  inconspicuis.  Umbellae  subsolitariaej  in  ra- 
mulis  brevissimis  abortivis  termiuales,  itaque  respectu  caulis 
laterales,  pedicellis  tenuibus  puberulis  8'"  longis_,  quibusdam 
saepius  abortientibus ,  bracteolis  minutis.  Sepala  V"  longa, 
ovata,  obtusa,  extus  puberula,  genitalibus  plus  duplo  supe- 
rata.     Petala  expansa,  limbo  ovali-subrotundo  2 — V"  longo 


IT 

unguem  gracilem  aequante.  Stamina  inaequalia,  filamentis 
tennibus,  antheris  parvulis.  Ovarium  cum  stylorum  parte  in- 
feriori  pilis  eloiigatis  rufescentibus  flexuosis  villoso  -hirsutum. 
Samara  glabrata,  14 — 16"'  longa,  4'"  lata,  area  toro  ad- 
iixa  minuta  subrotimda,  concava,  cristis  oblique  adsccndenti- 
bus  margiue  subaequalibus  appendici  alae  subconformibus,  ala 
teuui  extus  rectilinea,  intus  parum  convexa. 

Guiana  anglica :  in  savanis  flor.  m.  Junio  (Rieh.  Schom- 
burgk  no.  594). 

6.  B.  platyptera  Gr.  foliis  ellipticis  vel  elliptico  -  oblon- 
gis  breviter  et  abrupte  acuminatis  coriaeeis  glabris  petiolatis, 
petiolo  brevi  eglanduloso,  umbellis  4floris  sparsis,  pedicellis 
basi  articulatis  tribracteolatis ,  calyce  8- glanduloso,  pelalis 
aurato  -  serieeis  fimbriato  -  laceris ,  antheris  stylisque  glabris, 
samarae  maximae  utrinque  cristato-lobulatae  ala  spathulato- 
oblonga  intus  ad  basin  appendice  subrotimda  obtusa  aueta. 

Samara  accedit  ad  B,  heterostylatn ,  ceterum  B.  ni~ 
grescenti  Adr.  Juss.  (ß.  Jimhriatae  Gr.),  cujus  fruetus 
ignotus  est,  ita  respondet,  ut  nonnisi  petalis  pube  densa  seri- 
cea  aurea  obtectis  tuto  dignosci  queat,  quo  charactere  cum 
B,  lucida  Rieh,  convenit:  patria  rero  B.  nigrescentis  a 
Venezuela  ralde  remota  verosimile  est  fore  ut  alia  discrimina 
e  fruetu  olim  deriventur. 

Folia  3 — 41/2//  longa,  1  —  2"  lata,  petiolo  canaliculato 
%'"  longo.  Umbellae  saepius  oppositae  in  ramulis  abbrevia- 
tis  (sive  peduneulis  axillaribus)  terminales»  Floris  diam.  8  — 
10"'.  Samara  inter  omnes  maxima ,  3"  longa ,  12  — 14"' 
lata ,  glabra  ;  carpellum  subglobosum ,  5  —  6/7/  diam.,  latere 
cristis  2  verticaliter  parallelis  laceris  inaequalibus  auetum, 
apice  appendice  alae  3y//  alta  superatum;  ala  extrorsum  dila- 
tata,  intus  i.  e.  margine  crassiori  rectilinea,   apice  obtusata. 

22r  Bd.    19  Heft.  2 


18 

Venezuela  (H.  Karsten  (4)  n.  55). 

7.  B.  lucida  Rieh.  Adr.  Juss.  1.  c.  p.  137.  Syn.  B.  di- 
varicata  Adr.  Juss.  ib.  158.  Nostra  enim  speeimina  inter 
utramque  formam  distingui  non  sinunt,  petalis  majoribus  (lim- 
bo  4//y  longo)  aurato  -  serieeis  cum  priori,  iuflorescentia  po- 
tius  cum  hacce  convenientia. 

Liana  lignosa,  floribus  flaris  (scliedul.  Schomb.). 

Guiana  anglica:  in  ripa  fl.  Waini  flor.  m.  Octobri  (Rieh. 
Schomburgk  no.  1505).  —  Guiana  surinamensis  (Host- 
mann no.  1027). 

8.  B.  Martiniana  Adr.  Juss.  1.  c.  p.  159. 

Folia  in  nostra  forma  margine  glandulifera.  „Liana  ligno- 
sa,  petalis  pallide  flavis  et  rubro-guttatis"  (sehedul.). 

Guiana  anglica:  ad  montes  Roraima  (Rieb.  Schom- 
burgk  no.999). 

9.  11.  cinerascens  Gr.  foliis  elliptico-laneeolatis  utrinque 
acutinsculis  supra  lucidis  glaberrimis  subtus  cinereo-pubescen- 
tibus  coriaeeis  breviter  petiolatis,  petiolo  apice  glandulifero, 
umbellis  4 — 5floris  in  corjmbos  laterales  dispositis,  pedicel- 
lis  tenuibus  basi  articulatis  tribracteolatis ,  caljee  8glandu- 
loso,  petalis  parvis  flavescentibus  glabris  ciliato-denticula- 
tis,  antheris  stylisque  glabris,  samarae  (jnuioris)  pubescen- 
tis  latere  crista  parvula  auetae  ala  exappendiculata.  B.  co- 
rymbosa  Gr.  Mss.,  Heteropteris?  cinerascens  Benth.  1.  c.  p. 
131.  n.  43. 

Medium  locum  tenere  Tidetur  inter  B.  laevifoliam  Adr. 
Juss.  petiolo  breviori,  tomento  foliorum  sericeo  et  iuflorescen- 
tia distinguendam  et  B.  ferrugineam  Cav. 

Frutex  3  —  4pedalis  (sehedul.),  ramosus,  foliosus,  ramis 
glabratis  cylindricis  atris.  Folia  2  —  4"  longa,  9  — 15'"  lata, 
basi  niinnte  complicata,  tomento  brevi  adpresso  subtus  obdueta, 


19 

pctiolo  3'"  longo  pubescente  glandulis  ininutis  instructo.  Co- 
rymbi,  nunc  paniculati,  ramulos  foliatos  terminantes,  densi- 
flori ,  umbellis  racemulisve  coutractis  compositi,  axibus  albido- 
pubcrulis ,  pedicellis  5  —  6'"  longis.  Sepala  1'"  longa,  ovata, 
obtusa,  puberula,  glandulis  nigricantibus.  Petala  expansa, 
obovata,  breriter  unguiculata,  2'"  longa.  Genitalia  B.  laevi- 
foliac,     Samara  junior  B.  ferrugineae. 

Guiaua   anglica:    in   ripa   fl.    Cotinga  flor.   m.  Septembri 
(Rieh.  Schoinburgk  n.  773). 

10.  B.  ferruginea  Cav.  diss.  t.  248.  Syu.  B.  acumi- 
nata  Willd.  herb.  8838.  auetore  Klotzsch:  speeimina  flo- 
rcnt»a  differentiam  a  stirpe  brasiliensi  vix  praebent. 

Venezuela:  in  convallibus  Aragon  (Moritz). 

Heterojtteris  Kth.  —  Adr.  Juss.  1.  c.  180.  tab.  14. 

1.  H.  oleaefolia  Gr.  foliis  lineari-lanceolatis  acuminatis 
apice  obtusiusculis  subsessilibus  coriaeeis  supra  glabratis  sub- 
tus tomentosis  margine  revolutis,  racemis  corymbiformibus 
axillaribus,  pedicellis  tenuibus  albido  -  pubescentibus  infra  me- 
dium-articulatis  et  infra  articulationem  bibracteolatis,  bracteo- 
lis  ovalibus,  sepalis  glanduliferis ,  petalis  flavis  ,  fruetu  — . 
Hiraea  oleaefolia  Benth.  1.  c.  p.  136.  n.  65. 
Frutex  8  —  10-pedalis,  dense  foliosus,  internodiis  semi- 
pollicaribus,  ramulis  cylindraeeis  pube  adpressa  obduetis,  ju- 
nioribus  albidis,  cortice  fusco  rimuloso.  Folia  2y2 —  3"  lon- 
ga^ —  8"'  lata,  basi  in  petiolum  crassiusculum  1'"  rix  lon- 
gum  angustata,  «glandulosa,  strieta,  erecto-patentia,  nervo 
mediano  subtus  prominulo ,  venis  inconspieuis ,  juniora  supra 
pube  tenui  adpressa  obdueta,  mox  glabrata,  punctata,  laevi- 
gata,  convexiuscula ,  opaca,  at  laete  virentia,  subtus  tomento 
adpresso  persistente,  juniori  sericeo,  demum  cinereo -albido 
ad  pedicellos  et  calyces  usque  extenso  pubescentia,  nodo  par- 

2* 


20 

tiäli  inserta,  stipiilis  inconspicuis.  Racemi  bipollicares ,  foliis 
occnltati,  nonnunqiiam  inferne  compositi,  pedicellis  8  —  10'" 
longis,  bracteolarum  pari  3"'  siipra  basin  et  xj^"  infra  arti- 
ciilationem  insertis,  bractea  miniita  snbnlata,  bracteolis  ovali- 
bns  utrinquc  obtnsis  foliaceis  V"  longis.  Sepala  oblonga,  ob- 
tusa,  \'"  longa,  glandulis  snbrotnndis  fuscis  duplo  longiora. 
Petala  2,/2///  longa,  obovata,  denticulata,  glabra,  planinscula, 
nngne  brevissinio.  Stamina  breviter  e  calyce  exserta,  alterna 
panllo  majora,  antheris  glabris  ovoideis  parvnlis,  filäinentis 
linearibns  basi  connexis  glabris.  Ovarium  snbglobosnm,  par- 
vnm,  setis  albidis  dcnse  obtectum,  stjlis  3  linearibns  glabris 
dnplo  superatum,  stigmate  compresso  truncato.  Fructus  non 
exstat. 

Guiana  anglica:  ad  montes  Roraima  (Rieh.  Schom- 
burgk  no.  998). 

2.  H.  macrostaehya  Ad.  Juss.  1.  c.  178. 

Guiana  anglica  (Rob.  Schombnrgk  no.222). —  Guia- 
na surinamensis  (Hostmann  no.  897).  —  Venezuela  (Kar- 
sten). 

3.  H.  platyptera  DC.   —    Adr.  Juss.  1.    c.  201.       Liaua 
lignosa,  floribus  luteis  (schedul.  Scliomb.). 

Guiana  anglica:  in  ripa  fl.  Manari  (Rieh.  Schom- 
bnrgk no.  82),  in  ripa  fl.  Barama  flor.  m.  Octobri  (id.  no. 
1517).  —  Guiana  surinamensis  (Hostmann).  —  Brasilia 
borealis :  ad  fl.  Amazonas  (P  o  e  p  p  i  g  no.  2645). 

4.  H.  IJessertiana    Adr.    Juss.    1.   c.  208.     ex    speeimin. 
P  o  eppigian  o. 

Liana  lignosa,  12  —  16pedalis,  petalis  roseo-rubieundis 
(schedul.  Schomb.). 

Guiana  anglica  (Rob.  Schombnrgk  n.  279):  in  sylvis 
juxta  montes   Roraima   flor.   m.   Norembri   (Rieh.   Schom- 


21 

burgk  no.  968),  in  ripa  fl.  Essequebo  flor.  m.  Januar  (id. 
no.  328).  Guiana  surinamensis  (Hostmann).  Brasilia  bo- 
realis:  ad  fl.  Amazonas  (Poeppig  no.2892!). 

6.  H.  suberosa  Gr.  in  Linn.  XIII.  p.  229.  Sjn.  H.  Can- 
dollcana  Adr.  Juss.  I.  c.  p.  209.  ßanisteria  nitida  Ruiz 
mscr. !     Heteropteris  carinata  Benth.  1.  c.  p.  133.  u.  49. 

Frutex  3 — 4,  alias  12  —  16-pedalis,  petalis  flavis  (sche- 
dul.  Schomb.). 

Guiana  anglica:  in  ripa  fl.  Kukenam  (Rieh.  Schom- 
burgk  no.  1099) 3  in  ripa  fl.  Essequebo  flor.  in.  Januar  (id. 
uo.  360) ,  in  ripa  fl.  Takutu  flor.  m.  Martio  (id.  no.  500).  \ — 
Peruvia:  pr.  Vitoc  (Ruiz). 

6.  H.  purpurea  Kth.  Syn.  Bauisteria  L.  Cav.  diss. 
t.  246.  f.  1. 

Speeimina  Karsten ii  recedunt  petiolo  ad  medium  bi- 
glanduloso  j  Augosturiensibus  folia  snbtus  juxta  marginem  glan- 
dulis  quibusdam  notautur. 

India  occidentalis :  in  insula  Portorico  (Moritz).  Vene- 
zuela (Karsten):  pr.  Angostura  (Moritz). 

7.  H.  Beecheyana  Adr.  Juss.  1.  c.  p.  221. 
Mexico  (C.  Ehrenberg,  E.). 

8.  H.  rubiginosa  Adr.  Juss.  1.  c.  p.  223.  Syn,  Banisie- 
ria  glandulosa  Ruiz  mscr.! 

Peruyia:  pr.  Palca  (Ruiz). 

Triopteris  L.  —  Adr.  Juss.  1.  c.  260.  tab.  18. 

1.  Tr.  ovata  Cav.  diss.  t.  259.  Frutex  scandens,  floribus 
lilacinis  (schedul.  Ehrenb.) 

India  occidentalis:  Haiti  (C.  Ehrenberg  n.  260). 

2.  Tr.  rigida  Sw.     Syn.  Tr.  lucida  Kth.  1.  c.  t.  451. 
Frutex  scandens,  floribus  azureis  (schedul.  Otto). 


22 

India  occidentalis :  pr.  Trinidad  de  Cuba  in  aridis  flor. 
m.  Martio  (E.  Otto  n.  132). 

Tetrapteris  Car.  —  Adr.  Juss.  1.  c.  263.  tab.  18. 

1.  T.  mncronata  Cav.  diss.  t.  262.  f.  2. 

Liana  lignosa,  petalis  virentibns •  (schedul.  Schomb.). 

Guiana  anglica:  in  ripa  fl.  Demerara  (Rieb.  Schom- 
burgk n.  1705).  —  Guiana  surinamensis  (Hostina nn  n. 
1142). 

2.  T.  crispa  Adr.  Juss.  1.  c.  p.  268.  Syn.  Banisteria 
papilionacea  Ruiz  mscr.! 

Liana  lignosa,  petalis  flavis  (schedul.  Schomb.).  Sa- 
marae,  quae  in  speeiminibus  et  Karstenii  et  Ruizii  ex- 
stant  maturae,  conveniunt  cum  descriptione  stirpis  a  Poep- 
pigio  in  provincia  Maynas  leetae  apud  Adr.  Jussieu 
p.  269. 

Guiana  anglica:  in  ripa  fl.  Barama  flor.  m.Octobri  (Rieh. 
Schomburgk  no.  1511).  —  Venezuela:  in  sepibus  pr.  Trn- 
xillo  flor.  m.  Octobri  (Moritz  n.  1194);  pr.  Puerto  Cabello 
(Karsten  n.  146). —  Peruvia:  in  nemoribus  And  in  in  (Ruiz). 

3.  T.  ovalifolia  Gr.  in  Linn.  XIII.  p.  237. 
T.  discolor  Benth.  1.  c.  p.  134.  n.  53. 

Guiana  anglica  (Rieh.  Schomburgk  no.  197).  — 
Brasilia  borealis:  ad  fl.  Amazonas  (Poeppig). 

4.  T.  magnifolia  Ruiz  mscr. !  foliis  maximis  elliptico  -  ob- 
longatis  breviter  apiculatis  basi  rotundatis  glabris  supra  niti- 
dis  breviter  petiolatis,  cicatrice  stipulari  intrapetiolari,  um- 
bellis  4floris  in  paniculam  termiualem  foliosam  dispositis,  ejus 
foliis  subrotundis,  axibus  pubernlis ,  pedicellis  crassiusculis 
medio  articulalis  et  bibracteolatis,  bracteolis  minutis,  calyce 
glandulifero ,  samara  ( junior!  tomentosa)  —  . 


23 

Specimina  iucompleta,  originarium  floribus  destitutum, 
Poeppigiaunm  sainaris  nimis  juveiiilibus  instructnm,  at 
species  foliis  10  —  5"  lougis,  5  */2 — 3"  latis;  Uoralibus  snb- 
rotundis  6"'  diam.  ab  omnibus  facilis  distinctu. 

Pernvia:  pr.  Chicoplaya  (Ruiz).  Brasilia  borealis:  ad 
fl.  Amazonas  (Poeppig  n.  2820). 

5.  T.  fimbripetala  Adr.  Juss.  1.  c.  p.  290. 

Specimen  fructiferum  paullisper  recedit  foliis  brevius  pe- 
tiolatis  subtus  ferrugiueis,  at  descriptioni  infloresceutiac  in- 
dole  et  samaris  optime  respondet;  loco  natali  convenit  cumT. 
discolore  DC,  cni  proxime  affinis  videtur,  tarnen  fructn  di- 
stingnenda. 

Liana  lignosa,  petalis  flavis  (scbedul.). 

Gniana  anglica:  in  ripa  fl.  Esseqnebo  (Rieh.  Schom- 
burgk  no.  123). 

6.  T.  calophylla  Adr.  Jnss.  1.  c.  p.  271.  Syn.  T.  leu- 
canthele  Gr.  in  liter. 

Malpighiacea  dubia  Benth.  1.  e.  p.  131.  n.  41. 

Liana  lignosa,  petalis  rnbeutibns  (schednl.). 
Gniana  anglica:    in  collibns   arenosis   ad  fl.  Demarara  fl. 
m.  Aprili  (Rieh.  Schombnrgk  n.  1739). 

7.  T.  crotonifolia  Benth.  in  PI.  Hartw.  p.  115.  Foliis 
ellipticis  litrinque  rotnndatis  obtnsinscnlis  snpra  glabratis  niti- 
dis  subtns  venosis  puberolis  cinereis,  tandem  glabrescentibns, 
floralibns  ovali-subrotundis,  cicatricc  stipulari  intrapetiolari, 
mnbellis  4floris  in  paniculam  corymbiformem  ramnlis  termina- 
lem dispositis,  ejus  axibns  ramisque  pnbernlis,  pedicellis  te- 
nnibns  inedio  articulatis  et  bibracteolatis ,  bracteolis  minntis, 
calyce  glaudnlifero ,  antheris  glabris,  Samara  (juniori  pu- 
bescente). 


24 

A  T.  acapulccnsi  Kth.,  ad  quam  prhno  retuleram,  pube 
et  foliorum  figura  (4"  :  21/*'  vel  in  ramulis  1"  :  8"')  di- 
stincta  videtur. 

In  sylvis  prope  Guayaquil  (Hartweg  n.  645). 

Hiraca  Jacq.  —  Adr.  Jussieu  1.  c.  294.  tab.  19. 

Sect.  1.  Mascagnia  Berter.  in  Colla  hört,  ripul.  p.  86. 
Samara  ala  indivisa  cineta.  Stipulae  inconspicuae.  —  Infio- 
rescentia  racemosa,  saepius  paniculata. 

Sectiones  Hiraeae  a  cl.  Jussieu  propositae  ex  embryo- 
nis  fabrica  potius  generice  distinguendae  sunt,  ut  rerae  HU 
raeae  stipulis  petiolaribus  habituque  conformes  nexu  aretiori 
emineant. 

1.  Mia-aea  elegans  Adr.  Juss.  1.  c.  p.  295.  Syn.  Ba- 
nistcria  flabelliformis  Ruiz  mscr.!  Varietas  foliis  utriuque 
rotundatis  apice  acutiusculis  neryisque  subtus  pnbescentibus 
est  B.  coclileata  Ruiz  mscr.!  sive  Iliraea  Poepp.  coU.  n. 
2233! 

Peruvia:  pr.  Puzuzo  (Ruiz).  — .  Brasilia  borealis:  ad  fl. 
Amazonas  (Poeppig  n.  3098  et  2233). 

2.  H.  prunffoUa  Kth.  1.  c.  p.  17Q. 
Venezuela:  pr.  Caracas  (E.  Otto  n.  893). 

Sect.  2.  Trthphopteris.  (Mascaguia  Adr.  Juss.  §.  2.) 
Samara  (bi-)  trialata,  alis  marginalibus  gemiuis  distiuetis, 
tertia  dorsali  saepius  subaequali.  Stipulae  inconspicuae.  — 
Iuflorescentia  racemosa,  nunc  paniculata ,  aut  umbellata,  per- 
dicellis  supra  basin  articulatis. 

3.  H.  Poeppigiana  Adr.  Juss. !  1.  c.  p.  302. 

•    Brasilia  borealis:  ad  fl.  Amazonas  (Poeppig  n.  2799). 

4.  H.  gracilis  Benth.  foliis  membranaeeis  lanceolatis  bre- 
viter  acumiuatis  brevissime  petiolatis  glabris,    lacemis  simpli- 


25 

cujus  multifloris  lateralibus,  pedicellis  medio  articulatis  bi- 
bracteolatis,  braoteolis  lauceolatis,  sepalis  glauduliferis  pu- 
bescentibus ,  petalis  glabris  flavis,  fructu  — .  H.  gracilis 
Bejitb.  1.  c.  p.  135.  u.  61.     H.  galphimioides  Gr.  Mss. 

Proxima  videtur  II.  arg,  nteae  Juss.,  glabritie  distiiiguen- 
da;  racemorum  situ,  nee  pedicellorum  fabrica  etiam  accedit 
ad  H.  chlorocarpam  Juss. 

Frutex  bi tripedalis  (sec.  schedulara),     ramis  virgatis 

adsccndeutibus ,  cortice  fusco  asperinculo ,  internodiis  fere  pol- 
licaribus.  Folia  1 1/2  —  2"  longa ,  5  —  8'"  lata  (intermixtis 
hiiic  miuoribus)  _,  acuniine  acuto  terminata,  petiolo  V"  longo, 
stipulis  inconspicuis.  Racemi  3  —  4pollicares,  oppositi,  ra- 
mulum  brevem  nunc  subapbyllum  terminantes ,  axi  glabro  in- 
tra  flores  in  interiiodia  1'"  longa  diviso,  bracteis  lineari- lau- 
ceolatis 2'"  longis  patulis ,  pedicellis  oppositis  tenuibus  apice 
paullura  incrassatis  sub  anthesi  5  —  6'"  longis  patentibus. 
Sepala  oblonga,  obtusa,  i1/«'''  l°nga?  quatuor  glandulis  binis 
brevioribus  instructa.  Petala  expansa ,  breyiter  uiiguiculata, 
ungue  tenui  calycem  subaequante,  liinbo  cordato  -  ovali  apice 
rotuudato  lacero-denticulato  3'"  longo.  Stamina  calycem  sub- 
aequantia,  antheris  parvulis  glabris,  loculis  apice  recurvis 
connectivo  ovoideo  aduatis.  Ovarium  pubescens,  stylis  3  gla- 
bris, stigmate  truncato.     Fructus  non  exstat. 

Guiana  anglica:  ad montes Canuku  flor.  m. Martio  (Rieh. 
Schomburgk  n.  1119). 

5.  H.  septentrionalis  Adr.  Juss.  1.  c.  p.  309. 

Mexico  (Aschenb.  n.  281):  pr.  el  puente  de  Dios  flor. 
m.  Decembri  (C.  Ehrenberg,  B.). 

Sect.  3.  Euhiraea.  Samara  bialata,  alis  marginalibus 
distinetis  crista  dorsali  multoties  majoribus.  Petioli  sub  apice 
bistipnlali.  —  Umbellae  axillares,  pedicellis  basi  articulatis. 


26 

Characterem  seminis  classicum  (cotyledoue  altera  eras- 
sissima  carnosa,  altera  abortiva)  a  cl.  Jussicu  in  5  spccie- 
bns  observatum  ego  in  /7.  crassipede  quoqne  talem  video, 
qualis  depieta  est  apnd  Juss.  1.  c.  tafe.  19.  (H.  Salzman- 
n  ana). 

6.  H.  Blanchetiana  Moric.  Adr.  Juss.  1.  c.  p.  313.  ex 
speciminibus  Hostmanniauis. 

Guiana  surinainensis  (Hostmann  n.  993). 

7.  II.  fagifolia  Adr.  Juss.  1.  c.  p.  313. 
Guiana  surinamensis  (Ho  st  mann  n.  494). 

8.  H.  crassipes  Adr.  Juss.  1.  c.  p.  314.  ex  speciminibus 
Poeppigianis.  Syn.  Ilanisteria  aggregata  Rniz  mscr. ! 
et  B.  oboiata  Ruiz  mscr. ! 

Peruvia:   pr.  Vitoc  (Ruiz).      Chile  (Poeppig   n.  1787 
et   101). 

9.  H.  Riedleyana  Adr.  Juss.  1.  c.  p.  315.  ex  speciminibus 
Hostmanniani  s. 

Guiana  surinamensis  (Hostmann  n.  291). 

10.  H.  fulgens  Adr.  Juss.  ß.  demerarensis  ej.  1.  c.  p.  318. 
Frutex  4  —  öpedalis,  floribus  flaris  (sec.  schedulam). 
Guiana    anglica:    iu    ripa   fl.  Barima   (Rieh.    Schomb. 

n.  43). 

11.  H.  chrysophylla  Adr.  Juss.  1.  c.  p.  318. 

Guiana  anglica  (Rob.S  chomb  urgk  n.  144). —  Guiana 
surinamensis  (Hostmann  n  225). 

ß.  avgentata ,  foliis  subtus  argenteo-  serieeis. 

Accedit  ad  H.  serieifoliam  Adr.  Juss.,  sed  petiolis  apice 
neque  infra  apicem  stipulatis  cum  H.  chrysophylla  convenit. 
Fructus  non  exstat.  Secundum  schedulas  est  Liana  lignosa, 
floribus  flavis. 

Guiana  anglica:  in  ripis  fl.  Essequebo  (Rieh.  Schom- 
burgk  n.  162). 


27 


Tribus  III.     Gaudichandieae  Adr.  Juss.  I.e.  334. 

Gaudi chaudia  Kth.  —  Adr.  Juss.  I.e.  335.  tab.  21. 

1.  C  albida  Sclildl.  in  Liiin.  V.  217.  ex  syn.  Banisteriae 
AYilld.  herb.  8850.  a  cl.  Klotzseh  comparatac. 

Folia  siibtus  lioimunquam  miuus  albicantia:  talia  speci- 
inina  G.  eynamhoidcae  Kth.  1.  c.  t.  445.  ita  acceduut,  ut 
speciem  nostram  ad  haue  reduceudam  esse  vix  non  puta- 
verim. 

Mexico  (Aschenborn  n.  283,  C.  Ehreiib  erg,  D.).  — 
Venezuela:  iu  montibus  pr.  Caracas  e.  c.  pr.  Venta  grande, 
Antimaus,  ubi  floret  in.  Jtilio  et  Decembri  (Moritz  n.  32). 

Camarea  St.  Hil.  —  Adr.  Juss.  1.  c.  345.  tab.  22. 
1.  C.  affinis    St.  Hil.     Adr.  Juss.   1.  c.  tab.  22.    et  in  St. 
Hilaire  Fl.  brasil.  3.  t.  176. 

Guiana  anglica  :  in  savanis  flor.  m.  Majo  (R  i  c  h.  S  c h  o  m  - 
burgk  n.  1313). 


Trigoniaceae  Martius.  Endl. 

Auctore 
A.     Grisebach, 

Ordo  sni  juris  connectere  videtur  Polygaleas  et  Euphor- 
biaceas  et  iiseum  seminis  fabrica,  scilicet  embryone  «recto 
complanato  ab  albuminis  carnosi  axi  exeepto  cotyledonibusque 
niagnis  foliaeeis,  eomparari  potest:  verum  ab  utraque  familia 
ovulo  atropo  et  sepalo  quinto  ab  axi  remoto  difFert,  praeterea 
ab  Kuphorbiaceis  flore  hermaphrodito  irregulari  et  ovarii 
loculis  pliiriovulatis ^  a  Polygaleis  magis  distantibus  foliis  op- 
positis  stipiilatis ,    staminum    fabrica ,    Capsula   tricocca    pleio- 


28 

sperma.  Typo  floris  versus  Lcgutninosas  analogia  quaedam 
datur,  mediante  Moringa,  quae  oyulis  parietalibus  et  semiue 
cxalbiiminoso  recedit. 

Trigonia  Alibi,  guian.  1.  390.  —  Kunth  nov.  gen.  5.  141. 

Cambessedes  in  St.  Hilaire  Flor.  Brasil.  2.  112. 

1.  T.  villosa  Anbl.  1.  c.  t.  149.  Ramnlis  calycibusque  ex- 
tus  toruentosis,  foliis  ellipticis  mucronatis  petiolatis  snpra  pn- 
bescentibns  snbtns  niveo-tomentosis,  toraento  snpra  venas  siib- 
tns  prominulas  reticnlatas  nervumqiie  extenso ,  racemis  pani- 
cnlatis,  pedicellis  florem  bracteolasqne  lineares  siibaeqnanti- 
bus,  „Capsula  elongata  3pollicaris,  intus  hirsuta." 

T,  tnacrocarpa  Beuth.  et  T.  macrostacht/a  Kl.  mss. 

Guiaua  auglica:  ad  fl.  Essequebo  flor.  m.  Januar  (Rieh. 
Scbomburgk  n.  343).  —  Venezuela:  in  savanis  pr.  Upata 
flor.  sub  finem  m.  Novembr.  (E.  Otto  n.  1002). 

2.  T.  pubesceus  Camb.  1.  c.  p.  114.  Raraulis  caljcibus- 
que  extus  cinereo-pubescentibus,  foliis  oblongo  -  ellipticis  acu- 
tiuculis  petiolatis  snpra  pube  eyanida  glabriusculis  subtus 
cinereo-subtomentosis,  pube  supra  renas  subtus  prominulas 
reticnlatas  extensa,  racemis  paniculatis,  pedicellis  florem  bra- 
cteolasqne lineares  demum  subaequantibus ,  '„Capsula  elongata 
intus  serieeo-tomentosa." 

Brasilia  meridionalis  (d.  Chamisso,  Sello). 

3.  T.  Cepo  Camb.  1.  c.  p.  115.  ramnlis  rnfescenti  -  calyci- 
busqne extus  incano-tomentosis  ,  foliis  obovato  -  ellipticis  apice 
rotundatis  mucronulatis  longiuscule  petiolatis  supra  pubescen- 
tibus  subtus  molliter  albido-tomentosis,  tomento  supra  venas 
reticulatas  nervumque  extenso,  racemis  breviter  paniculatis, 
pedicellis  bracteolarum  linearium  alteram  longiorem  subaequan- 
tibus flore  pauilo  brevioribus,  Capsula  — . 


29 

Syn.  T.  rillosa  Cham.  Schldl.  in  herli.  reg.  Berol.  nee 
Aiilil. 

Brasilia  meridionalis  (Seil  o). 

4.  T.  nivca  Camb.  1.  c.  p.  114.  ramulis  adpressis  niveo - 
lauuginosis  calycibusque  extus  incano-pubesceutibus,  foliis 
laureolatis  v.  oblongo-lanceolatis  breviter  acuminatis  petiola- 
tis  supra  glabriusculis  subtus  adpresse  niveo- tomentosis,  to- 
meiito  supra  venas  primarias  subtus  promiuulas  nervumque 
extenso  ,  racemis  densilloris ,  plerisque  axillaribus ,  terminali- 
bus  in  angustam  paniculam  dispositis,  pedicellis  brevissimis 
bracteolarum  lanceolatarum  pari  duplo ,  flore  multum  supera- 
tis ,  Capsula  oblonga  elongata  (2"  longa)  rufo  -  tomentosa  in- 
tus  sericea. 

Capsula  tricocca ,  earpidiis  demum  ex  apiee  carpophori 
iu  corpora  6  filiformia  tandem  ad  basin  divisi  pendnlis,  endo- 
carpio  a  pericarpio  solubili.  Seiuinum  fabrica  plane  ut  in  T. 
crotonoide  a  cl.  Cambessedes  delineata  est. 

Brasilia  raeridionalis  (Sello). 

5.  T.  faseiculata  Gr.  ramulis  adpresse  niveo  -lamiginosis 
calvcibusqne  extus  incano- tomentosis ,  foliis  ovali-oblongis 
utrinque  rotundato-obtusis  apice  mucronulatis  subsessilibus 
supra  puberulis  .virentibus  subtus  adpresse  niveo- tomentosis, 
tomento  supra  venas  primarias  subtus  promiuulas  nervumque 
extenso ,  Uoiibus  fasciculatis ,  fasciculis  2  —  öfloris  iu  race- 
inum,  racemis  in  paniculam  dispositis,  pedicellis  abbrevia- 
tis  bracteolarum  linearium  majori  floreque  superatis,  Cap- 
sula — . 

Ramuli  tetragoni,  tenues,  1"'  diam.,  iuternodiis  elonga- 
tis,  infra  paniculam  3  —  4"  longis.  Folia  2 — t1/«"  longa, 
12  —  16'"  lata,  petiolo  crassiusculo  vix  1"'  longo.  Racemi 
axillares  pedunculati,  folium  haud  adaequantes,  terminalesque 


30 

sensiin  brcviorcs,  in  paniculam  parva m  collecti;  faseiculorum 
pedunculi  1 — 2'"  longi,  braeteam  linearem  subaequantes,  pe- 
dicelJis  basi  1  —  2bracteolatis  longiores.  Caljx  profunde  5- 
partitus,  2'"  longus,  segmentis  oblongis  obtusiusculis  subin- 
aequalibus  intus  (sicut  in  ceteris  speciebus)  coloratis  glabris. 
Petala  parum  exserta,  superius  majus  basi  gibbosuin  ibique 
intus  zona  pilorura  longitudinali  notatum,  lateralia  et  iuferio- 
ra  angustiora.  Stainina  monadelpha,  infra  ovarium  inserta 
ealycisque  segmento  inferiori  opposita,  filamentis  4  —  6  an- 
theriferis.  Glandulae  hypogynae,  supra  ovarium  collocatae 
petaloque  superiori  oppositae,  4,  subrotuudae.  Ovarium  vil- 
losura,  stylo  brevi  iueurvo,  stigmate  capitato  obsem-e  trilobo. 
Capsula  nou  exstat. 

Brasilia:  in  prov.  Bahia  ad  montes  Serra  Acurua  (Blan- 
che t  n.  2921). 

7.  T.  hypoleuca  Gr.  ramulis  pubernlis  calyeibusque  ex- 
tns  iueano-pubescentibus,  foliis  ellipticis  apiculatis  petiolatis 
supra  glabris  nitidis  subtus  adpressa  lanugine  niveis,  pube  e 
nervo  venisque  subtus  prominulis  reticulatis  evanida ,  floribus 
fasciculatis ,  fasciculis  3  —  lfloris  in  racemum,  racemis  in  pa- 
niculam dispositis,  pedicellis  calycem  subaequantibus  bracteo- 
las  lineares  breves  duplo  superantibus,  Capsula  — . 

Species  foliis  supra  glaberrimis  subtus  niveis  a  praece- 
dentibus  distiuetissima.  Rami  teretiusculi ,  mox  glabrati,  cor- 
tice fusco  lenticellis  minutis  copiosis  exasperato,  internodiis 
l1/^  —  1"  longis  sursum  decresceutibus.  Folia  5"  longa 
Sr-'/j"  lata,  superiora  minora,  basi  rotundata  et  ex  apice  sub- 
aeqnaH  breviter  apiculato ,  apiculo  tenui  obtusiusculo  3'"  fere 
longo ,  petiolo  3  —  4'"  longo  cum  nervo  subtus  fuscescente 
glabro ,  stipulis  linearibus  deeiduis,  cicatrice  annulari  intra- 
petiolari  persistente.  Pauicula  termiualis,  ramis  ejus  sive 
racemis     breviter    stipitatis    pateutibus    laxifloris,     peduueulis 


31 

fasciculorum  2  —  3'"  longis  bracteara  linearem  duplo  supe- 
rantibus,  pedicellis  longioribus  2 —  1"'  longis.  Calyx  in- 
aequalis  2'"  Iongus,  corolla  superatus.  Petala  lateralia  ob- 
ovata,  inferiora  subquadrata,  orania  longitudine  subaequalia, 
3'"  longa.     Fructns  non  exstat. 

Gniana   anglica:  ad  fl.  Essequebo  flor.  m.  Decembr.  (Rieh. 
Sc  ho  in  b  mg  k  u.  313). 

7.  T.  sulicyjuiosa  Benth.  in  Lond.  Jonrn.  of  Bot.  2.  373. 
ramulis  pnbernlis  caljeibusque  extns  incano-tomentosis,  foliis 
ellipticis  obtnsiuscnlis  breviter  petiolatis  supra  glabris  snbtus 
appressa  lanngine  niveis,  pnbe  e  nervo  venisqne  snbtus  pro- 
miuulis  retieulatis  evanida,  floribus  cymosis,  cymulis  dichoto- 
inis  in  racemos  panicnlatos  dispositis,  bracteis  bracteolisqne 
oppositis  linearibus,  pedicellis  calycem  subaequantibus  sub 
apice  bibracteolatis,  Capsula  — . 

Guiana  anglica    (R  o  b.  S  c  h  o  m  b  u  r  g  k  n.  63) :  ad  fl.  Ru- 
pununi  fl.  m.  Januar  (Rieh.  Schomburgk  n.  373). 

8.  T.  crotonoides  Camb.  1.  c.  p.  115.  t.  105.  ramulis 
puberulis  calyeibusque  extus  incano-velutinis,  foliis  ovato- 
lanceolatis  breviter  acuminatis  petiolatis  supra  glabriusculis 
snbtus  incano- puberulis,  pnbe  e  nervo  venisqne  primariis 
snbtus  prominulis  evanida,  floribus  parvulis  fasciculatis,  fasci- 
culis  3  —  lfloris  in  racemum,  racemis  in  paniculara  dispositis, 
pedicellis  bracteolas  lineares  subaequantibus  calyce  brevioribus, 
Capsula  ovali  -  oblonga  brevi  (6  —  8'"  longa)  pubescente  intus 
laevi. 

Brasilia  meridionalis  (Seil  o). 


32 


Gtentianeae  Juss. 

Auetore 
A.     Grisebach. 

Chironieae  Griseb.  in  DC.  prodr.  9.  38. 
Gyrandra  Griseb.  1.  c.  p.  44. 

1.  C  chironioides  Gr.  1.  c. 

Mexico:     Acosta    pr.    Real    del    Monte    ( C.    Ehren- 
berg, A.). 

2.  C  speciosa  Benth.  in  Botau.  of  the  Voyage  of  S.  Sul- 
phnr  p.  127.  t.  45. 

A  praecedente    difFert  caule  multo  altiori  anguste  quadri- 

alato  et  corolla  duplo   majori  antherisque  filamentum   aeqiian- 

i 

tibus. 

Mexico:  pr.  Zimapan  flor.  m.  Februar    (C.  Ehrenberg 

n.  1271). 

Chlore  ac  Griseb.  1.  c.  p.  49. 

Eustoma    Don.    —     Gr.   1.  c.  p.  51.        Syn.   Arenbergia 

Martens  et  Galeotti  in  Bullet,  de  Bruxelles  11.  P.  1.  p.  373. 

In  charactere    geuerico    deleantur    calycis    segmenta   exa- 
lata:  nam  in  ipsa  specie  primaria  carina  sepalis  exstat,  quan- 
doque    in    alam   angustam   basi    exerescens,     quae    E.  glauci 
(Ahrenbergiae  M.  G.)  discrimen  genericum  aufert. 
1.  E.  exaltatum  Gr.  1.  c.  et  Gen.  Gent.  p.  118. 

Mexico :  ad  ripas  fl.  Montezuma  pr.  Ajuntas  flor.  in.  Jan., 
Febr.  (C.  Ehrenberg,  G.  et  1272).  —  (Berlandier  2351.) 
Cuba :  in  pratis  humidis  pr.  Havanna  fl.  m.  April  (E.  Otto 
202).  —  Venezuela:  ad  lacum  Maracaybo  pr.  S.  Carlos  fl. 
m.  April.  (Moritz  u.  1188). 


33 

Cicendia  Gr.  in  DC.  prodr.  1.  c.  p.  61. 
1.  C.  quitensis ,  caulc  gracili  superne  dichotomo,  foliis 
inferioribus  ovalibus,  superioribus  ovato-lanceolatis  lanceola- 
tisque  acutiusculis ,  pedicellis  elongatis  a  bractea  remotis,  ca- 
lycis  4partiti  segmentis  liuearibus  patulis,  corollae  „coccineae" 
(sec.  schedul.)  tubo  calycem  panllum  superaute  a  limbo  pa- 
tenti  distincto,  Capsula  uniloculari. 

Sy».  Erythraea  quitensis  Kth.  nov.  gen.  9.  p.  178.  Gri- 
seb.  1.  c.  p.  58. 

Species  ambigua  inter  Eri/thraeam  et  Cicendiatn:  stig- 
raate  breviter  bigloboso  recedit  ab  hujus  generis  charactere, 
antheris  minutis  ab  illa:  at  nunc  melioribus  speciminibus  exa- 
minatis  magis  placet  ut  ab  Erythraea  renioveatur,  quia  tor- 
sio  antherae  (a  cl.  Kunth  iudicata)  revera  deest. 

Venezuela:  pr.  Merida,  Galipan  flor.  m.  Decembri,  pr. 
Caracas  flor.  m.  Januar  (Moritz  n.  208  et  1191). 

Coutoubea  Aubl.  —  Gr.  1.  c.  p.  66. 

1.  C.  reflexa  Bentb.  iu  Ann.  natur.  histor.  2.  p.  442. 
Guiana   anglica:    in   savanis   nliginosis   ad    fl.   Kukenam 

flor.  m.  Decembri  (Rieh.  Schomburgk  n.  1060). 

2.  C.  ramosa  Aubl.  guian.  1.  t.  28.     Gr.  Gent.  p.  132. 
Guiana  anglica:     in  ripa  fl.  Essequebo  (Rieh.  Schom- 
burgk n.  97).  —  Guiana  surinamensis  (Hostmann  n. 370). 

ß.  latifolia,    caule  simpliciori,    foliis  elliptico-lanceo- 
latis  utrinque  attenuato-acumiuatis  (5"  :  IQ'"). 

Venezuela:  rarins  in  ripis  pr.  Upata  provinc.  Guiana  flor. 
m.  Novembr.  (E.  Otto  n.  1008). 

3.  C.  racemosa   Mey.   Essequeb.    p.  86.   —     Gr.    Gent, 
p.  132. 

Gniana  anglica:  in  ripa  fl.  Essequebo  (Rieh.  Schom- 
burgk n.  195  et  299). 

22r  Bd.   Is  Heft.  3 


34 

Schul tesia  Mart.  —   Gr.  ia  DC.  prodr.  1.  c.  67. 

1.  Seh.  stenophylla  Mart.*)  nov.  gen.  1. 182.  —  Gr.  Gent, 
p.  126. 

Venezuela:  pr.  Puerto  Cabello  (Karsten  n.  19),  pr. Va- 
lencia (Moritz  n.  471). 

2.  Seh.  Benthainiana  Klotzsch  mscr.  caule  gracili  su- 
perne  dichotoino ,  foliis  linearibus  acuminatis  internodia  sub- 
aequantibus  sessilibus,  eyinae  pedicellis  lateralibus  palentibus 
internodia  subaerjuantibus  sub  apice  bibracteatis,  calycis  tnbo 
nervoso,  nervis  juxta  alam  reticulatis,  alis  semilanceolatis 
transverse  nervosis,  corollae  4fidae  exsertae  „flavidae"  (sec. 
schedulam)  lobis  obovato-rotundatis. 

Proxima  Seh.  angustifoliae  Gr.,  at  tubi  calycini  nervis 
prominulis ,  foliis  basi  non  attenuatis  et  corolla  minori  polli- 
cari  differt. 

Guiana  anglica  (Rob.  Schoniburgk  n.  789):  in  sava- 
nis  udis  ad  fl.  Suruma  flor.  m.  Septembr.  (Rieh.  Schäm- 
ig urgk  n.  742). 

3.  Seh.  suhcrenata  Klotzsch  mscr.  caule  nano  erecto  Ali— 
formi  subsimplici ,  foliis  brevibus  lineari  -  setaeeis ,  inferioribus 
internodio  multo  brevioribus,  flore  terminali  subsolitario  flavo, 
calycis  tubo  nervato,  venis  prominulis  cum  ala  contiguis,  alis 
semilanceolatis  suberenato-repandis  transverse  nervosis,  co- 
rolla brevi  4fida  parum  exserta. 

Guiana  anglica:  in  paludibus  ad  fl.  Cotinga  flor.  m.  Sep- 
tembri  (Rieh.  Schomburgk  n.  793). 

4.  Seh.  heterophylla  Miq.  in  Linn.  XIX.  p.  136.  caule 
gracili  apice  dichotomo  v.  simplici,     foliis   oblongo  -linearibus 


*)  Conferas  quae  de  Reichertia ,  novo  genere  a  Schultesia  sepa- 
rando  et  de  affinitate  R.  roseae  suae  cum  Schultesia  stenophylla 
Martii  profert  doctiss.  H.  Karsten  in  Bot.  Zeit.  1848.  p.  397. 


lanceolatisque  basi  rotundatis,  inferioribus  brevioribus  obtusis, 
superioribus  acuminatis ,  pedicellis  feie  ad  apicem  bibractea- 
tis ,  brarteis  elongatis,  calycis  tubo  fere  ad  carinas  laevigato, 
carinis  in  alam  angustissimam  transverse  nervosam  productis, 
corolla  rosea  speciosa  4fida,  lobis  obovato-ellipticis  raucronulatis. 

Syn.  Seh.  neuroptera  Griseb.  in  lit.  —  Habitus  omnino 
Seh.  brachj/pterae  Cham,  et  alis  calycinis  nervosis  parum 
distineta. 

Gniana  anglica:  in  savanis  udis  ad  11.  Cotinga  (Rieh. 
Schomburgk  n.  752).  —  Venezuela:  pr.  Puerto  Cabello  et 
Valencia  (Moritz). 

ö.  Seh.  Iirachyptera  Cham,  in  Linn.  VIII.  p.  8. 

Gniana  anglica:  in  savanis  paludosis ,  nbi  variat  canle 
nauo  floribnsque  albidis;  flor.  m.  Februar  (Rieh.  Scliora- 
bnrgk  n.  491).  —  Guiana  snrinamensis  (H  o  s  t  m  a  n  n 
n.  427). 

X  est  aca  Gr.  (a  voce  'gtoTog,  laevigatns). 

Char.  gen.  Calyx  4fidus ,  lobis  aenminatis  exalatis 
dorso  carinatis  margine  scariosis.  Corolla  infundibuliformis, 
nuda ,  circa  capsulam  marcescens,  tnbo  supra  fundum  con- 
stricto,  fauce  ampliata  brevi  cum  limbo  4partito  confluente. 
Stamina  4,  corollae  tubo  supra  fundum  inserta,  antheris  ere- 
ctis  immutatis  fauce  inclusis,  connectivo  in  apiculum  pro- 
dueto.  Ovarium  valvulis  introflexis  semibiloculare,  ovulis  mar- 
gini  yalvularum  insertis.  Stylus  distinetus,  deeiduus,  stigmate 
breviter  bilamellato.  Capsula  bivalvis  ,  septieida,  yalvis  fere 
ad  axin  introflexis  semibilocularis ,  placentis  margiui  interiori 
valvularum  insertis.  Semina  funicnlis  a  placenta  distinetis  immersa. 

Herba   annua ,     canle    gracili    cylindrico    laevigato    cyma 

dichotoma  terminato ,  foliis  oblongo-lanceolatis   basi  connato- 

sessilibus,  bracteantibns  plerisque  lineari-setaeeis  brevissimis, 

floribu  s  roseis. 

3* 


36 

Genus  medium  inter  Schult  csiam  et  Irlbachiam,  «ab  illa 
Capsula  semibiloculari ,  corollae  figura  et  habitu  hiaianthea- 
rum  distincta,  ab  hac  praeter  capsulam  flore  tetraraero,  an- 
theris  immutatis ,  stylo  deciduo  stigmateque  magis  removetur. 

1.  II.  lisianthoides  Gr. 

Radix  tenuis.  Caulis  e  basi  adscendente  erectus,  ses- 
quipedalis,  1'" —  l1/»"  diam.,  exaete  cylindricus ,  laevigatis- 
simus,  mox  fistulosus  ,  internodiis  1  J/2  —  2"  longis,  supre- 
uiis  iufra  cymam  3"  longis,  simplex  et  supra  mediam  partem 
in  cymam  dichotomain  abiens.  Folia  inferiora  jam  emarcida, 
quae  supersunt  3"  longa,  8'"  lata,  e  basi  rotundata  anguste 
nblongata,  apice  acuminata,  acutissima,  palmatinervia,  mem- 

branacea.       Cyma  gracilis,  basi  bi trichotoma,  internodiis 

sursuni  longitudine  decrescentibns,  infimis  2",  extimis  ,/3// 
longis  sensimque  tenuioribus,  omnibus  strictiusculis  erecto- 
patentibus,  ramis  iterato-dichotomis  fractiflexis,  superioribus 
cum  flore  alari  brevissime  pedicellato  auctis,  suprcmis  in  pe- 
dicellum  sub  apice  bibracteolatum  abeuutibus  vel  breviter  ra- 
cemiformibus,  scilieet  pedicellis  2  —  3  unilateralibus  instru- 
ctis;  bracteae  deorsum  crescentes  ,  pedicellarcs  (bracteolae)  i 
—  2'",  inferiores  cymae  2  —  4"'  lougae.  Flos  tenuis  6"', 
post  anthesin  8'"  loiigus.  Calyx  tetragonus,  3  —  4'"  lon- 
gus,  lobis  lanceolato-linearibus  acuminatis  subinaequalibus. 
Corolla  „rosea"  (ex  schedul.)  ,  fundo  3"'  longo  elliptico-cy- 
liudrico,  strictura  vix  Val','  diam.,  fauce  l1/a"/limboqu,e  i.1/»''' 
longis,  ejus  segmentis  dextrorsum  contortis  lanceolatis  acu- 
tiusculis.  Filamenta  filiformia  i"'  longa,  corollae  stricturae 
inserta,  antheris  oblongo-liuearibus  flavis  V«'*"  longis  intror- 
sum  dehisceutibus  brevissime  mucronulatis.  Stigma  lamellis 
subcontiguis  crassiuseulis  brevibus,  cum  antheris  apicem  fau- 
cis  adaequans.     Capsula  oblongo-cyliudracea,  4"' longa,  mar- 


ginibus  intus  breviter  rcvolutis.      Semina  immersa,    minutissi- 
iii, -i.   rugulosa. 

Venezuela :  ad  fossas  huinidas  pr.  Bituco  flor.  in.  Febr. 
(E.  Otto  u.  553). 

liisiaiitheae  Griseb.  in  DC.  prodr.  9.  p.  70. 
Lisianlhus  Alibi.    —   Gr.  1.  c.  p.  72. 

1.  La.  trifidus  Kth.   —  Gr.  1.  c.  p.  75. 

Venezuela:  in  prov.  Truxillo,  pr.  Merida,  Escuque  flor. 
in.  Decembr.  —  Mart.  (Moritz  n.  1190). 

2.  Li.  uliginosus  Gr.  1.  e.  p.  76. 

Venezuela:  pr.  Puerto-Cabello,  Valencia  (Mo  ritz  n.  419). 
ß.  grandijlorus  Gr.  1.  c  Flores  coerulei  (ex  sche- 
dul.). 

Guiana  angliea:  ad  11,  Essequebo  (Rieh.  Seh omburgk 
n.  166). 

3.  Li.  glaber  L.  Gr.  1.  c.  p.  77.  Syn.  L,  cort/mbosus  R. 
P.  11.  peruv.  t.  124. 

Peruvia :  pr.  Chicoplaya  (R  u  i  z). 

4.  I*.  vasculosus  Gr.  (Macrocarpaea)  eaule  tetraptero 
ad  nodos  Tagina  brevi  teretiuseula  eineto  glabro,  foliis  ellipti- 
eis  utrinque  acutis  ovatisque  longiuscule  petiolatis  glabris  sub- 
tus  crassiveniis ,  venis  prominulis  juxta  marginem  arcuato- 
eonlluis,  calycis  5partiti  segmentis  ovatis  obtusiusculis,  corol- 
lae  (21/2//  longae)  stramineae  tubo  sensim  ampliato  aequali, 
lobis  patentibus  late  ovatis  breviter  mucronulatis ,  'genitalibus 
paulluin  exsertis,  eapsula  — . 

Proximus  L.  daturoides  Gr.,  petiolo  brevissimo,  foliis 
paree  venosis  etc.  strenue  distinetus. 

Caulis  l'rutescens,  erectus,  simplex,  4  —  b'"  diain.,  in- 
ternodiis  1 — 3"  longis,  superioribus  aequalibus  l/y  longis, 
inox  listulosis ,  alis  quateruis  fere  ly//  latis ,  epidermide  glabra 


38 

laeviuseula,  vaginis  intrapetiolaribus  i/V"  altis.  Folia  6  — 
3"  longa  (excluso  petiolo),  4 —  l1/«"  'ata  •>  °asi  abrupte  in 
petiolum  6  — 10'"  longum  atteimata,  herbacea,  laete  viren- 
tia,  concolora,  penninervia,  venis  primariis  8—9  cum  nervo 
subtus  argute  prominulis  arcuatis  laxe  reticnlatis  et  in  fibram 
juxtamarginalem  antrorsum  connexis ,  petiolo  basi  ipsa  in 
vaginam  abrupte  dilatato.  Cyma  terminalis  simplex,  3  —  4- 
flora,  pedunculis  subaequalibus  vix  sesquiuneialibus  basi  bra- 
cteatis  iaeviusculis  crassinsculis  et  apice  incrassatis.  Calyx 
ovatus,  8 — VI'"  longus,  6'"  latus,  segnicntis  coriaceis  su- 
praineumbentibus  margine  pellucidis  in  tubnin  multoties  bre- 
viorem  basi  connexis.  Corolla  speeiosissima  (ex  srhedula 
straminea) ,  tubo  biunciali,  e  basi  6'"  fere  lata  sensim  am- 
pliato,  lobis  basi  late  supraincumbentibus  8'"  latis  et  longis 
mucrone  1(%"  longo  terminatis.  Stamina  subinaequalia,  an- 
theris  3"'  longis  demum  revolutis.  Sligmalis  lamellae  oblon- 
gae,  obtusae,  crassiusculae.     Capsula  ignota. 

Venezuela  (Karsten  (2.)  n.  27):  in  montibus  elatiori- 
bus  prov.  Caracas  pr.  Tovar,  Galipan,  Jliguerote  flor.  m. 
Jul.  (Moritz  n.  28). 

Sectio  VI.     Lciothaninus  Gr  1.  c.  p.  79. 

Corollae  deciduae  tubus  cylindricus ,  a  limbo  expanso 
distinctus,  lirabi  segmentis  late  snpraincumbontibus.  Antherae 
erectae,  demum  arcuato-revolutae,  Capsula  elliptica,  caly- 
cem  subaequans,  placenta  utrinque  in  laminas  geminas  divisa. 
Caulis  fruticosus,  foliis  penninerviis.  —  Flores  speciosi  roseo- 
coccinei,  subsolilarii,  axillares  et  terminales,  calyce  oblongo 
coriaceo  öpartito. 

Speciebus  novis  et  Bentliamianis  et  nostris,  quae  seriem 
continuam  a  Lis.  loranlhoide  et  sectione  Macrocarpaea  ad 
heiolhamnum    et   Sgmbolanthum    Donii    cxplent,     discriraen 


39 

eariim  formanuu  generieuni  toJlitur:  Symbolanthi  vero,  se- 
ctionis  corollae  tubo  sursum  dilatato  a  Leiolhamno  recedeu- 
tis,  ovarii  capsttlaeque  structura  adliuc  falso  descripta  videtur, 
calyx  lion  ditfert,  habitus  cum  L.  nerioide  plane  convenit. 

3.  Ei.  nerioides  Gr.  caule  tetraptero  glabro,  alis  angu- 
stissimis,  foliis  lanceolatis  acuminatis  breviter  petiolatis  gla- 
bris,  calycis  öpartiti  segmentis  ovato- oblonges  obtusis,  co- 
rollae roseo-cocciueae  tubo  (2"  feie  longo)  cylindrico  aequali 
calycem  duplo  superante,  segmenta  limbi  expansa  late  ovata 
cuspidata  plus  duplo  superante,  genitalia  subaequante,  Capsula 
uutaute. 

Proximus  haud  dubie  est  L,  macranthus  Benth, 

Caulis  friitescens,  bipedalis  ut  videtur,  inferne  parce  ra- 
mosus,  ramis  adscendentibus  V  diam.  tetragonis  laevibtts 
glabris,  angiilorum  ala  virente  angustissiraa ,  internodiis  sub- 
aequalibus  1  —  2''  longis.  Folia  2i/2  —  3'"  longa,  6  —  9'" 
lata ,  utrinque  sensim  attenuata ,  basi  in  petiolum  3'"  fere 
longuni,  apice  acuta,  herbacea,  laete  virertia,  nervo  subtus 
partim  promintilo ,  venis  tenuibus  paucis  non  prominulis,  pe- 
tiolis  in  yaginam  brevissimam  basi  connexis.  Fedunciili  sub- 
solitarii,  uniflori,  unciales,  sttberecti,  mox  cernui,  apice  in- 
crassati.  Calyx  oblongus,  1"  longus,  b'"  latus,  erectus, 
segmentis  coriaceis  supraincumbentibus  ad  margiuem  pelltt- 
cido-membranaceis.  Corolla  hypocraterimorpha,  tubo  2"  lon- 
go, 4  —  b4"  lato,  limbi  segmentis  8'"  longis,  6"'  latis,  in 
mucronem  1"'  longttm  tenuem  abrupte  acutatis.  Staraina  4/" 
supra  basiu  corollae  inserta,  ejus  tubutn  subaequantia,  anthe- 
ris  sagittatis  demum  reyolutis,  loculis  connectivo  intus  adna- 
tis.  Ovarium  orato-lanceolatum,  4"'  longum,  in  stylum 
attenuatum,  stigmatis  lamellis  lineari-oblongis  obtusis.  Cap- 
sula (ex  icone  cl.  inventoris)  calycem   subaequans,    e  pedun- 


40 

culo  curvato  pendula ,   bilocularis ,  loculis  placentae  ope  semi- 
bilocellatis. 

Venezuela:  in  regione  superiori  prov.  Merida  pr.  las  La- 
gunetas,  ubi  flor.  m.  Novembr.,  incolis  „ Rondona "  (Moritz 
n,  1189). 

6,  I<.  Elisabethae  Gr.  caule  teretiusculo  glabro  laevi, 
i'oliis  ellipticis  utrinque  attenuato-acutis  longiuscule  petiolatis 
glabris,  caljcis  öpartiti  segmentis  obioiigo-lanceolatis  obtu- 
siusculis,  corollae  rijbrae  tubo  (16"'  longo)  cyliudrico  aequali 
caljcem  paullo  superante,  segmentis  limbi  expansis  late  ovatis 
acntiusciilis  parum  longiori ,  genitalibus  bqrcviori,  Capsula  — . 

Syn.  Leiothamnus  Elisabethae  Rieh.  Schomb.  Yer- 
handl.  des  Gartenb. -Vereins  in  Preussen  V.  18.  p.  155.  t.  1. 

Gaulis  frutescens,  erectus,  simplex  3  —  4pedalis,  2  — 
3'"  diam.,  laete  virens ,  cylindricus ,  laevis ,  internodiis  pleris- 
qne  2 —  3"'  longis.  Folia  6"  longa  (excluso  petiolo),  2  — 
21/'2//  longa,  basi  in  petiolum  1"  longum  attenuata,  apice  in 
acumen  acutissimum  protracta,  membranaceo-herbacea,  laete 
virentia,  nervo  latiusculo  subtus  parum  proininulo,  venis  pau- 
cis  distantibus  _,  petiolis  basi  vaginula  brevissima  distinctis. 
Flores  solitarii,  peduncnlo  laevi  1'"  diam.  Calyx  erecto - 
patens,  1"  longus,  basi  4"'  latus,  segmentis  supraincumben- 
tibus  margine  pellucidis  2'"  feie  latis.  Corolla  hyocrateri- 
morpha,  tnbo  16'"  longo,  V"  lato,  limbi  segmentis  12"'  lon- 
gis, 9  — 10"'  latis,  abrupte  in  acumen  trianguläre  acutum 
vix  mucronulatum  acutatis.  Stamina  subinaequalia,  filamentis 
4  —  6'"  supra  tubum  corollae  exsertis  superne  filiformibus, 
antberis  sagittatis  oblongo-linearibus  2'"  longis  demum  apice 
recurvis.  Stylus  superne  duriusculus ,  stamina  longiora  paul- 
lum  exccdens,  laevis,  stigmatis  lnmollis  lanceolato-  oblougis 
obtusis,     Capsula  ignota, 


41 

Guiana   anglica :    in    sylvis   profundis  montium    Roraima 
(Rieb.  Schomburgk  n.  1024). 

Tachia  Aubl.  —  Gr.  1.  c.  p.  80. 
1.  T.  guianensis    Aubl.   guian.  1.    t.  29.    —     Marti us 
nor.  gen.  2.  t.  189. 

Guiana  anglica:  in  ripa  flum.  Cotinga  flor.  ra.  Deceinbr. 
(Rieh.  Schomburgk  n.  1546). 

Leianthus  Gr.  gen.  Gent.  p.  196.  et  in  DC.  prodr.9.  p.  83. 
1.  Ja,  longifolius  Gr.  Gent.  1.  c.  —  Syn.  Lisianthus  L. 
mant.  p.  43. 

Jamaica  (Hart weg  n.  1550). 

Voyria  Aubl.  —  Gr.  in  DC.  prodr.  9.  p.  83. 

1.  V.  flavescens  Gr.  1.  c.  p.  85. 

Brasilia   borealis:    ad   Humen   Amazonas    (Poeppig   n. 
3064.) 

2.  V.  uniflora  Lara.  —  Hook,  in  Bot.  Miscell.  1.  t.  25. 
Guiana  anglica  (Rob.  Schomburgk). 

Swertieae    Gr.  1.  c.  p.  86. 

Gentiana  T.  —  Gr.  1.  c. 

Sect.  Andicola  Gr.  1.  c.  p.  87. 

1.  G.  rupicola  Kth.  nov.  gen.  3.  t.  220.  f.  2. 

Ludit  caule  vegetiori  palmari  florem  multo  superante:  G. 
rupicola  var.  vegetior  Benth.  in  pl.  Hart  weg  (n.  1247). 
Ecuador  (Hart weg  n.  1242,  1247,  1249.  1250). 

2.  G.  limoselloides  Kth.  1.  c.  t.  220.  f.  1). 
Ecuador  (Hart weg  n.  1248). 

3.  G.  cernua  Kth.  1.  c.  p.  132.  —  Gr.  1.  c.  p.  88. 
Ecuador  (Hartweg  n.  1244). 

4.  G.  coryinbosa  Kth.  1.  c.  t.  224. 


42 

Ecuador  (Hart weg  n.  1253).  —  Venezuela:  iu  Sierra 
Nevada  flor.  m.  Januar,  in  Paramo  de  Mucuchie  fl.  m.  Octobr. 
(Moritz  n.  1185  et  1187a.) 

5.  G.  foliosa  Kth.  1.  c.  p.  133.  —     Gr.  1.  c.  p.  90.     G. 

diffusa  Benth.  PI.  Hartw.  p.  228. 

Ecuador  (Hart weg  n.  1251):  haec  est  forma  Hnm- 
boldtii  legitima  et  haud  scio  quo  errore  idem  numerus  apud 
Walpers  Repertor.  6.  p.  505.  ad  G.  diffusam  Kth.  refe- 
ratur. 

y.  flaviflora  Gr.  1.  c.      G.  cerastioides  ß.  chimbora- 
zensis  Benth.  1.  c.  p.  227. 

Ecuador  (Hartweg  n.  1243). 

6.  Cr.  selaginifolia  Gr.  caule  humili  adscendente  dense 
folioso  superne  in  ramos  paucos  diviso ,  foliis  coriaceis  ovato- 
lanceolatis  obtusiusculis  margine  scahrinsculis,  cymis  termi- 
nalibus  coarctatis  multiüoris,  corollae  rotatae  imberbis  „vio- 
laceae"  seginentis  elliptico-lanceolatis  obtusis  calycem  pro- 
funde 5fidum  vix  duplo  superantibus. 

Syn.  G.  nummulär  ifol'ta  var.  crassulifolia  Benth.  in  pl. 
Hartweg.  vol.  II.  p.  228.  apud  Walp.  1.  c.  ex  numero  bre- 
vique  adumbratione.  Media  profecto  stat  int  er  G.  nummu- 
lär if  öl  iam  Gr.  et  G.  foliosam  Kth. ,  at  praeter  alia  discri- 
mina  calyce  profundius  diviso  ab  utraque  specilice  distin- 
cta  est. 

Rhizoma  filiforme,  1'"  diam.,  flexuose  descendens,  in  cau- 
les  1—2  eosque  fertiles  abiens.  Caulis  palmaris,  a  basi  ad 
apicem  foliis  patentibus  recurvisque  dense  obtectus,  a  medio 
in  ramos  2  —  8  ipsi  conformes  fastigiatos  divisus,  internodiis 
1"'  fere  longis  foliorum  basi  infracta  occultatis.  Folia  sub- 
aequalia  4 — 6'"  longa,  iVa—  2'"  lata*  versus  apicem  sen- 
sim  attenuata,    apice  obtusiucula,    trinervia,     nervis  siccitate 


43 

partim  prominulis.  Cyma  terminalis,  ovoidea,  racemiformis, 
10 — löllora,  pcdicellis  in  fuliorum  sinn  occultatis  1  l/J"  lon- 
gis.  Calvx  4'"  feie  longus,  lobis  lanceolato- attenuatis  tubo 
duplo  longioribus!  Corolla  patens,  6'"  longa,  seginentis 
1 '/V"  latis  stamina  duplo  excedentibus.  Ovarium  oblongo- 
lineare,  arutinsculum,  stamina  panllo  superans,  stigmatibus 
miniitis  erectiuscnlis. 

Ecuador  (Hartweg  n.  1252):  „juxta  craterem  montis 
Volcan  de  Pasto  alt.  12000"'  sec.  Bcntham  1.  c. 

7.  Cr.  viridis  Gr.  canle  stricto  erecto  pedali ,  cymae  race- 
miformis floribus  cernnis  „virescentibus",  foliis  coriaceis  late 
linearibns  acntinscnlis  margine  scabrinscnlis^  imis  aggregatis, 
corollae  rotatae  imberbis  seginentis  elliptico-lanceolatis  obtu- 
sinscnlis  calycem  öpartitnm  duplo  superantibus. 

Seriei  specierum  inserenda  est  jnxta  G.  hyssopifoliam 
Kth.  et  cum  eadem  conuectit  G.  Swertioiden   Gr.  affiuesque. 

Radix  perennis.  Canlis  solitarius ,  cylindricus,  laeviuscu- 
lus,  glaber,  inferne  l1/?  —  2'"  diam.,  internodiis  plerisque 
subaequalibus  l.'/a —  2"  longis.  Folia  snbaequalia  2"  longa, 
2"  lata,  versus  apicem  attenuata,  basi  late  sessilia  et  am- 
plexicauli-contigua,  tenuiter  trinervia  et  venoso  -reticulata, 
sicca  lutescentia,  ima  12 — 16  in  rosulam  approximata.  Cy- 
ma  racemiformis  augusta,  a  medio  caule  incipiens,  cymulis 
singulis  3  —  öiloris  dichotomis,  pedicellis  plerisque  semipolli- 
caribus  strictis  apice  sub  anthesi  cernuis  demum  erectis.  Ca- 
lyx  3"  longus ,  seginentis  ovato-lanceolatis  acutis  in  tubum 
abbreviatum  connexis.  Corolla  patens,  6'"  longa  (ex  sche- 
dula  „virescens"),  seginentis  i^/a"-'  latis  genitalia  sesquisu- 
perantibus  capsulamque  lineari  -  oblongam  demum  aequantibus. 

Venezuela:  in  in.  Paramo  de  la  Culata  flor.  m.  Decembri 
(Moritz  n.  1186). 


44 

8.  G.  swcrtioidcs  Gr.  1.  c.   p.  92.  —    Syn.  G.  swertioi- 
dcs  ß.  Bcnth.  in  pl.  Hart  weg.  ex  numero. 

Ecuador  (Hartweg  n.  1246). 

Sect.  Amarellu  Gr.  1.  c.  p  95, 

9.  G.  mcxicaica  Gr.  1.  c.  p.  96. 

Mexico:  pr.  Real  del  Monte  (C.  Ehrenberg  n.  79). 

Sect.  Chondroyhylla  Bang.  —  Gr.  1.  c.  p.  104. 

10.  G.  Gayi  Gr.  1.  c.  p.  106. 
Chile  (Bridges  iL  1250). 

Sect.  Pnenmonan/hc  Neck.  —  Gr.  1.  c.  p.  109. 

11.  G.  spathacca  Kth.  1.  c.  p.  135.  —  Gr.  1.  c.  p.  113. 

Mexico  (Aschenborn):  pr.  Real  del  Monte,  in  monte 
Cerro  veutoso  pr.  Regia  etc.,  pr.  las  Ranas  flor.  m.  Decembr. 
et  Januar.  (C.  Ehrenberg  n.  77  et  1051.)  (Aschenborn 
n.  682.) 

12.  G.  adsurgcns  Cerv.  —  Gr.  1.  c.  p.  113. 

Mexico :  in  pratis  pr.  Real  del  Monte,  Hnajalote  etc.  ilor. 
m.  Novembr.,  Decembr.  (C.  Ehrenberg,  B.  et  n.  76.) 

13.  G.  Salpinx  Gr.  canle  erecto  siraplici  scabrinsculo,  fo- 
liis  basi  connatis  lanceolatis  vi  ovato-lanceolatis  acnmiuatis 
trinerviis  glabris  niargine  glabriusculis ,  lloribus  axillaribns 
oppositis  breviter  pedicellatis,  snpremis  cum  terminali  in  cy- 
mam  5  —  7ftoram  collectis,  bracteolis  binis  basi  connatis  ca- 
lycem  amplectentibus  ipsumque  aequautibus,  calycis  5fidi  tubo 
campanulato  lobos  lineares  sqnarroso  -  patulos  subaequante, 
corollae  pnrpureae  tubo  clavato  calycein  duplo ,  limbuiu  qua- 
druplo  superante  ,  lobis  5  o>atis  obtnsiusculis  rerolntis,  plicis 
niiuutis  integris  acutis  hiuc  obsoletis,  antheris  liberis  exsertis, 
seniinibus  — . 

Species  speciosa,  juxta  G.  calyculatam  Llav.  collocan- 
da,     cni    sane  proximae  calyx  tubulosus  corollae  tubo  paullo 


45 

brevior  adscribitnr,  ccterum  convcnit  singulari  bracteolarum 
conformatione  et  limbo  corollae  revoluto. 

Caulis  strictus,  bi tripedalis,   Iiabitu  G.  Pneumonan- 

thes,  internodiis  1  —  2"  longis.  Folia  1  —  i1/«"  longa,  3  — 
6'"  lata,  herbacea,  hinc  sub  antbesi  marcescentia.  Pedicelli 
axillares  4"'  loiigi,  patentes,  apiee  in  bracteolas  dilatati.  Ca- 
ljx  8'"  longns,  lobis  herbaceis  distantibus  membrana  intra- 
ealycina  apiee  trnneata  connexis.  Corollae  tubns  16  —  IS'" 
loiigus,  inferne  tenuis  sensimque  dilatatns,  a  medio  campani- 
formis  et  superne  5'"  latus,  lobis  4  —  5'"  longis  et  2"'  latis. 
Filanienta  e  corollae  tubo  Z'"  exserta ,  accedentibus  anlheris 
linearibus  flavia  2y//  longis  paullisper  recnrvis.  Ovarium  li- 
neari-lanceolatum,  stamina  subaequans,  apiee  in  Stigmata  ob- 
longa  reAoliita  attenuatum.     Capsula  ignola. 

3Iexico:  pr.  Temascaltepec  (C.  Ehrenberg,  E.). 

Ejcadenus   Gr.    obs.    de  Gent.    p.  36.    et  in  DC.  prodr.  9. 

p.  127. 

1.  E.  parviflorus  Gr.  gen.  Gent.  p.  322. 

Mexico  (Ascbenborn  n.  505):  pr.  Real  del  Monte  (C. 
Ehrenberg,  D.). 

Halenia  Borkh.  —  Gr.  in  DC.  prodr.  1.  r.  p.  128. 

1.  H.  asclepiadea  Gr.  gen.  Gent.  p.  326. 

Specimen  majus  cyma  terminali  sub-12flora  instruetum. 
Ecuador  (Hart weg  n.  1254). 

2.  H.  planta  ginea  Gr.  1.  c.  p.  327. 

ß.  apiculata,    calcaribus  corollam   dimidiam   aequanti- 

bus.  —     H.  apiculata  Mart.    et  Galeott.   in   Bullet.  Bruxell. 

11.  P.  1.  p.  371.  ex  descriptione  ab  hac  forma  parum  recedit. 

Mexico :  Real  del  Monte,  Huajalote,  Cuesta  blanca,  Cerro 

ventoso  (C.  Ehrenberg  n. 59). 


46 

3.  H.  multiflora  Beiith.  in  pl.  Hart  weg  n.  210.  Rece- 
dit  nostra  corollae  lobis  obtnsis,  convenit  et  recognoscitur 
ealcaribus'  brevissimis  corniculiformibus  corollae  niultoties  su- 
peratis. 

Mexico:  pr.  Habajas  (Ehrenburg  n.  608). 

Menyantheae  Gr.  in  DC.  prodr.  9.  136v 
JLimnanthemum  Gmel.  —    Gr.  1.  c.  p.  138. 
1.  Ja.  Humboldtianuiii  Gr.  gen.  Gent.  p.  347. 

Mexico:  pr.  Veracruz,  Angangueo  (Ehrenberg). —  Ve- 
nezuela: pr.  Barcelona,  Angustura  (Moritz  n.  560). —  Guia- 
na anglica:  in  ripa  fl.  Essequebo  (Rieh.  Schomburglc 
u.  185). 


Plantae  Kegelianae   Surinamenses. 

(Continiiatio  v.  Linu.  Tom.  XXI.  p.  181—284.) 

Auetore 

Aug.     G  a  r  c  k  e. 


IMlleniaceae  DC. 

Davilla  Vand. 

1.  D.  elliptica  St.  Hil.  Fl.  Bras.  merid.  I.  p.  17.  Walp. 
Repert.  I.  p.  66. 

In  fruticetis  prope  Poelebantje.     Febr.  1845.     Hb.  Kegel, 
ii.  690. 

Soliocarpus  Roland. 

2.  ».  dentosug  Mart.  Walp.  Repert.  II.  p.  746.  Frutex 
8  — 15  ped.  altns. 

In  fruticetis  et  silvis  prope  Paramaribo.     Jul.  1844.    Hb. 
Kegel,  n.  122  et  374. 

3.  D.  brevipedicellatus  Gte.  Ramis  glabris,  leviter 
striatis,  debilibus,  non  scandentibus ;  foliis  coriaeeis,  ellipticis 
apice  acuminatis,  basi  subundulato-repandis,  a  medio  acute 
et  remote  serratis,  supra  glaberrimis,  subtus  nitidis,  in  ner- 
vis  tantum  appresse  pilosis;  floribus  axillaribus  lateralibusque 
aggregatis  numerosis  brevipedicellalis,   pedicellis  puberulis,    1 


48 

—  2  lin.  longis;  calycibus  inaequalibus ,  glabria ;  fructu  glo- 
boso,  glabro. 

Ad  ripas  fl.  Suriname  prope  Joden  -  Savanna.  Novbr. 
1845.     Hb.  Kegel,  n.  1186. 

Frutex  haud  scandens  modice  altus  esse  vidctur.  Rami 
teretes,  leviter  striati,  debiles,  flexuosi.  Folia  elliptica  vel 
oblonga,  cuspidata,  coriacea,  supra  opaca,  subtus  pallidiora, 
nitida,  absque  petiolo  3  —  3 '/2  poll.  longa,  l1/^  — 13'4  poll. 
lata,  e  nervo  medio  utrinque  8  —  9costata,  apice  ia  euspi- 
dem  semipollicarem  exeuntia.  Petioli  semipollieares,  glabri. 
Flores  axillares  lateralesque ,  aggregati.  Peduncnli  1 — 2  lin. 
longi.  Sepala  iuaequalia ,  coriacea.  Filamenta  apice  aliquan- 
tiiluiu  incrassata.  Stylus  subterminalis ,  curvatus,  stigmate 
peltato ,  obliquo.  Fructus  haud  perfecte  maturus  magnitudiiie 
Pt'si  sativt,  calyce  sustentus ,  globosus,  basi  uno  latere  saepe 
dehiscens.  Semina  nitida,  nigro-rufescentia,  arillo  inclusa,  a 
basi  parietis  ascendentia. 

4.  ©.  semidentatus  Gke.  Ramis  glabris,  rimosis,  haud 
scandentibus;  foliis  coriaceis,  ovato-  vel  oblongo  -  ellipticis, 
cuspidatis,  basi  integerrimis  vel  subundulatis,  a  medio  remote 
serratis,  supra  glaberrimis,  opacis,  subtus  rufis,  lepidoto- 
puberulis;  floribus  axillaribus  et  lateralibus  aggregatis;  pe- 
duuculis  pubescentibus;  sepalis  ovalibus,  pubescentibus,  aequa- 
libus,  merabranaceis;  ovario  glabro;  fructu  globoso,    glabro. 

In  fruticetis  et  silvis  prope  Paramaribo.  Jul.,  Aug.  cum 
floribus  et  fruct.  immat.  1844.     Hb.  Kegel,  n.  191  et  457. 

Frutex  12  —  20  ped.  altus,  nou  scandens.  Rami  teretes, 
llexuosi,  cortice  rimoso,  glabro,  in  canescentem  vergenti  ve- 
stiti.  Folia  absque  petiolo  3*/2  —  8  poll.  longa,  l1^  —  4 
poll.  lata,  supra  glabra,  laevia,  sobtns  rufa,  appresse  lepi- 
doto-puberula,    e  nervo  medio  utrinque  11  —  14costata,    basi 


49 

ovata  vel  acuta,  apice  in  acnmen  cuspidatum  producta.  Pe- 
tioli  semiteretes ,  supra  caualiculati,  pilosi,  */g  —  1  poll. 
longi.  Flores  axillares  et  laterales,  aggregati.  Pedunculi 
capillacei,  semipollicares ,  pubescentes.  Sepala  5  ovalia  vel 
obovato-rotundata,  maguitudiue  aequalia,  membranacea ,  ap- 
presse  pubescentia.  Petala  tria,  oblouga,  facillime  caduca, 
sepalis  paulo  majora.  Filameuta  apice  aliquantulum  incras- 
sata,  petalis  sepalisque  breviora;  antherae  oblongae.  Stylus 
staraiua  aequaus;  stigma  peltatum.  Ovarium  globosum,  gla- 
brum.  Fructus  iiumaturus,  baccatus,  calyce  sustentus,  glo- 
bosus.  —  Flores  omues  hermaphroditos  vidimus. 

Doltocarpo  spinulifero  Miq.  affinis,  sed  differt  foliis  lou- 
gioribus  et  latioribus,  e  quorum  nervis  mediis  utrinque  plures 
costae  excurrunt,  pagiua  superiore  glabra  et  opaca  (non  ni- 
tida) ,  sepalis  aequalibus  (non  magnitudine  valde  disparibns) 
et  membranaceis  (uon  coriaceis),  stylo  stamina  aequaute, 
ovario  et  fructu  glabro  (uon  albo-pubesceuti). 

Tetracera,  auct.  F.  A,  G.  Miquel. 
T.  asperula  Miq.  in  Linn.  XVIII.  133.   var.   foliis   majo- 
ribus  acutis. 

Frutex  ramis  procumbentibus.  In  arenosis  ad  Maria- 
paston.    Kegel  n.  1311. 

T.  ovalifolia  DC.  I.  68.  var.   racemis   densins   tomentel- 
lis,  foliis  superioribus  acutis,  vix  species. 

Frutex  procumbens  in  arenosis  ad  Joden- Savanna.  Ke- 
gel n.  1156. 

Bixineae  Kth. 

Bixa  L. 

5.  B.  OreUana  L.     DC.  prodr.  I.  p.  259. 

In  hortis  prope  Paramaribo.  Septbr.  1845.  Hb.  Kegel, 
n.  1020. 

22r  Bd.     ls  Heft.  4 


50 

Baiiara,  anct.  F.  A.  G.  Miquel. 
B.  guianensis  Aubl.  I.  547.  t.  217. 
Frutex  20-pedalis  pr.  Beekhuizen.     Kegel,  n.  942. 

Violarieae  DC. 

Calyptrion  Giug. 

6.  C.  AuMetii  Ging.     DC.  prodr.  I.  p.  289. 

Ad  margin,  silv.  prope  pl.  Quarta.     Aug.  1844.  Hb.  Ke- 
gel, li.  296. 

Alsodeia  Fet.  Tb. 

7.  A.  Ria  na  Kl.  Mss.       Conohoria  Riana   DC.  prodr.  I. 
p.  312. 

In  silvis   prope    Cassepoerekreek     et    plant.    Beekhuizen. 
Septbr.  1844.  Novbr.  1845.     Hb.  Kegel,  n.  645. 

Ainphirrox ,  auct.  F.  A.  G.  Miquel. 

A.  Suriiiainensis  (Hybanthus  Surin.  mihi  in  Linn. XVIII. 

738).      Cum    corollam   examinare    non   licuit,    ex   auctoritate 

domini  L.  A.  Tulasue  ad  AmpJiirrocis   geuus    stirpem  re- 

tuli  (Anu.  de  sc.  nat.  1847.  p.  370)^  quam  vero  ab  A.  longi- 

folia  Spreng,  omnino  distinetam  esse  uullum  dubium  est. 

Frutex  8  —  10-pedalis,  floribus  albis,  in   sylvis   iimbro- 
sis  humidis  ad  fl.  Saramacca.     Kegel,  n.  1338. 

Polygaleae  Juss. 

Polygala  L. 

8.  P.  adenophora  DC.  prodr.  I.  p/327.      P.  incarnata 
Aubl.,  non  Lin. 

In  arenosis  prope  Saron.  Maio  1846.  Hb.  Kegel,  n.  1262. 

9.  P.  longicaulis  H.  B.  K.  —  DC.  prodr.  I.  p.  327. 

In  arenosis  prope  Saron.    Maio  1846.  Hb.  Kegel,  n.  1280. 

10.  P.  vaiiaMlis  H.  B.  K.     DC.  1.  1.  p.  328.      Floribus 
albis  et  roseis. 


51 

In  areuosis  prope  Mariepastou.  Mai  1846.  Hb.  Kegel, 
n.  1298  et  1299  et  in  areuosis  prope  Joden- Savanna.  Novbr. 
1845.     Hb.  Keg.  n.  1098. 

11.  P.  luollis  H.  B.  K.     DC.  ].  1.  p.  330. 

In    areuosis    prope    Joden -Savanna    et    Saron.    Novbr. 
1845.  Mai«  1846.     Hb.  Kegel,  n.  1123  et  1423. 

12.  P.  appressa  Bentli.  Journ.  of  bot.  IV.  p.  100.  "Walp. 
Repcrt.  I.  p.  201. 

In  areuosis  prope  Joden- Savanna.  Novbr.  1845.  Hb. 
Kegel,  n.  1099. 

Bredemeyera    Willd. 
(Calacoma  Benth.) 

13.  Bredemeyera  l>racteata  Kl.  Mss.  Frutex  12  — 
15  ped.  altus. 

In  areuosis  prope  Mariepaston,  raro.  Mai  1846.  Hb. 
Kegel,  n.  1292. 

Trlg'onia  Aubl. 

14.  T.  xanthopila  Gke.  Foliis  oblongis  vel  obovato  - 
ellipticis,  acuminatis,  supra  glabris ,  subtns  flavescenti-  vel 
cano  -  flavescenti  -  toraentosis ,  brevipetiolatis. 

Ad  ripas  fl.  Samaraccae  super.  (Maio  1846)  et  fl.  Cas- 
sepoerekreek.  Novbr.  1845.     Hb.  Kegel,  n.  1177. 

Frutex  subvolubilis.  Rami  teretes,  tubercnlis  creberri- 
mis  scabri,  glabri,  uovelli  dense  flavo-pubesceutes.  Folia 
absque  petiolo  3 — 4  poll.  longa,  l1/^ —  2  poll.  lata,  oblonga 
vel  obovata-elliptica,  basi  obtusiuscula,  in  petiolum  non  at- 
teuuata,  apice  acuminata,  supra  glabra  excepto  nervo  medio 
aliquantulum  piloso ,  subtns  tomeuto  flavescenti  vel  in  adultis 
cano -flavescenti  denso  et  pilis  simplicibus  vestita,  e  uervo 
medio  subtns  prominente  et  paululum  piloso  6  —  8costata. 
Petioli  2  —  4  lin.  lougi,   rugulosi,    subtns  paulo  pilosi,    supra 

4* 


52 

lanaliculati.  Stipulae  faeillime  deciduae.  Flores  axillares  et 
terminales  (sed  non  paniculatim  terminales) ,  longe  racemosi, 
lutescentes;  racemi  folium  snperantes,  5  —  6  poll.  longi,  ra- 
chis  ramulique  pilosi.  Pedicelli  1  —  l!/2  lin.  longi,  pilosi. 
Calyx  profunde  öfidus,  3  lin.  longus,  extrorsum  appresse  fla- 
yescenti-pubescens,  introrsum  glaberrimus,  coloratus,  segmen- 
tis  oblongis  vel  obovato-oblongis,  obtusis,  subinaequalibus. 
Petala  5  inaequalia,  superius  calycem  longitudine  aequans, 
extus  basi  gibbosum,  intus  concavum,  supra  cavitatem  pube- 
rulum,  lateralia  2  spathulata,  inferiora  lateralibus  subaequa- 
lia.  Stamina  petalis  triente  breviora;  filamenta  6  autherifera, 
alia  sterilia.  Pistillum  stamina  aequans.  Ovarium  ovoideum, 
flavo-lanatum. 

Caryopliylleae  DC. 

Mollug-o  Ser. 

15.  M.  verticillata  L.     DC.  prodr.  I.  p.  391. 

In  arenosis  prope  Mariepaston.     Maio  1846.     Hb.  Kegel, 
n.  1310. 

Dryuiaria  Willd. 

16.  B.  cordata  Willd.     DC.  prodr.  I.  p.  395. 

In    pascuis    prope  Beekbuizen.     Jul.   1844.     Hb.   Kegel, 
n.  50. 

Malvaceae  R.  Br. 

Iflalachra  L, 

17.  M.  Kegcliana  Gke.  Caule  erecto ,  minute  pubero, 
tuberculoso-hispido  et  linea  longitudinali  villosa  decurrenti 
notato;  foliis  inferioribus  trilobis,  lobis  valde  inaequalibus, 
lateralibus  brevissimis,  terminali  longe  producto,  acuto,  fol. 
superioribus  obsolete  trilobis  vel  ovato-lauceolatis,  omnibus 
inaequaliter  serratis,  acutis;  rapitulis  pedunculatis,  öfloris, 
foliis    floralibus    braeteiformibns    tribus,     triangulari-coidatis, 


53 

subconeoloribus ,  petiolatis,  stipnlatis,  stipulis  decem  tubercu- 
loso-hispidissimis. 

In   cultis    prope   Paramaribo.     Maio    1845.    Hb.  Kegel, 
n.  867. 

Caulis  teres,  pilis  basi  tuberculosis  simplicibus  ilavescen- 
tibus  hispidus,  praetcrea  minutissime  pubes  et  linea  villosa  a 
ramo  ad  ramum  decurreuti  obsitus.      Folia  3 — 4  poll.  longa, 
medio    i*/9 — 21/<2  poll.   lata,    utriuque    tuberculoso-hispida, 
quinquenervia ,  inferiora  e  basi  ovata  inaequaliter  triloba,    lo- 
bis  dissimilibus,  lateralibus  brevissimis,   J/4  —  }J$  poll.  longis, 
terminali  longissimo,    a  sinubus  obtusis  2 —  21/2P0"«  longo, 
triangulari,     fol.  superiora    e    basi  ovata  elongato-lanceolata, 
omnia  excepta  ima  basi  inaequaliter  serrata,    acuta.       Petioli 
,/a  —  l1^  poll.  longi,    pilis  basi  tuberculosis  et  linea  lougitu- 
diuali  dense  villosa  obsiti.     Stipulae  petiolares  gemiuae,    pol- 
licem  loiigae,   subulato-setaceae,   persistentes,    totius  plantae 
more  tuberculoso-hispidae.     Flores  in  foliorum  bracteiformium 
axillis  solitarii,     sessiles  vel   brevi  pedunculati  et  sie  capitula 
involucrata  cum  setis  iuterjeetis  mentientes;  in  siugulis  pseudo- 
capitulis  öiloris  aggregati,  tres  inferiores  tx'ibus  foliis  bractei- 
formibus  breviter  petiolatis,    triangulari  -  cordatis ,  tuberculato- 
hispidis,     subconeoloribus  (non  parenehymate  albo,     quäle  in 
M.  capitata)  suffulti,  ceteri  duo  superiores  centraiesque  sin- 
guli     seta    (folio    abortivo)    suffulti    tuberculato-hispidissima, 
paulo  ipsis  longiore.       Petioli   illorum  trium  foliorum  bractei- 
formium duas,     tres  et  quatuor   stipulas    setaceas  gerunt,     ut 
capitulum  quodque  decem  stipulis  fuleiatur.     Calyx  2  —  3  lin. 
lougus,   cupuliformis,    ultra  medium  öfidus,   laciniis  lanceola- 
tis,  3nerviis,    secus  nervös  et  praeeipue  margine  apiceque  tu— 
berculoso- hispidus.      Petala  triente  longiora,    ab  apice  obtuso 
et  inaequaliter  subbilobo    ad    basiu  seusim  attenuata,     extror- 
sum  minutissime  puberula.     Tubus  stamineus  petalis  paululum 


54 

brevior.  Capsula  calyce  persistente  eincta  paululuinque  bre- 
vior,  solubilis  in  cocca  5  glaberrima,  basi  acuta,  apice  ob- 
tnsa,  dorso  convexa  et  venosa,  lateribus  plana  vel  minus 
veuosa. 

Pavonia  Cav. 

18.  P.  Typhalea  Cav.     DC.  prodr.  I.  p.  443. 

Ad  vias  et  in  silvis  prope  plant.  Quarta.  Jul.  1844.  Hb. 
Kegel,  n.  133. 

Albelmosclius  Medik. 

19.  A.  esculcntus  Wght.  et  Arn.  Hibiscus  escul.  L.  DC. 
prodr.  I.  p.  450. 

Prope  Paramaribo  colitur.     Aug.  1845.  Hb   Kegel  n.  977. 
Hibiscus  L. 

20.  H.  feifsircatus  Cav.  DC.  prodr.  I.  p.  449.  Iis,  quae 
Cl.  Miquel  in  Liun.  vol.  XVIII.  p.  354.  de  Hibisco  bicomi 
et  H.  bifurcato  Cav.  disserit,  omnino  assentimns. 

Ad   fossas    prope    Poelebantje.     Jim.    1845.     Hb.    Kegel, 
n.  929, 

Paritium  Adr.  Juss. 

21.  T.  liliacciim  Adr.  Juss.  in  St.  Hil.  Flor.  Brasil,  me- 
rid.  I.  p.  256.     Hibiscus  tiiiaceus  L.  DC.  prodr.  I.  p,  454.' 

In  fruticetis   prope    plant.    Geyersvlyt.    Sept.    1845.     Hb. 
Kegel,  n.  1019, 

Crossypium  L. 

22.  Cr.  aciuninatum  Roxb.  cf.  Wight  Illustr.  of  lud.  bot. 
I.  p.  57.  58.  tab.  27. 

Prope  Paramaribo  colitur.  Aug.  1845.  Hb.  Kegel,  n.  968 
et  969, 

Sirta  L. 

23.  S.  glomcrata  Cav.  DC.  prodr.  I.  p.  460. 

In  fruticetis  et  ad  vias  prope   plant.  Tourtonne    et  plant. 
Quarta.  Jul.  1844.   Hb.  Kegel.  197  et  336, 


55 

24.  S.  rhombifolia  L,  DC.  1.  1.  p.  462. 

In  cultis  prope  Paramaribo.  Jim.  1844.   Hb.  Kegel,  n.  7. 

25.  S.  urens  L.     DC.  1.  1.  p.  165. 

In   silvis   prope    plaut.    Quarta.    Oct.    1845.     Hb.   Kegel 
u.  1026. 

Buettneriaceae  R.  Br. 

Theoforoina  L. 

26.  Th.  (actio  L.     DC.  prodr.  I.  p.  484. 

Prope  plant.  Tourtomie.  Jul.  1844.  Hb.  Kegel,  n.  181. 

Waltheria  L. 

27.  W.  a  ine  r  nana  L.     DC.  prodr.  I.  p.  492. 

In  arenosis  prope  Joden  -Savaima.  Noybr.  1845.  Hb.  Ke- 
gel, n.  1110. 

Melochia  L. 

28.  ]»I.  ulmifolia  Benth.  in  Hook.  Jouru.  of  bot.  IV.  p.  129. 
Walp.  repert.  I.  p.  342. 

In  silvis  prope Hb.  Kegel,  ri.  247. 

29.  H.  {Ricdleia)  sparsiflora  Kl.  in  litter. 

In   sepibus    prope   Poelebantje.     Jul.    1844.     Hb.   Kegel, 
n.  305. 

Sterculiaceae  Vent. 

^uararibea  Aubl. 

30.  Q,.  macrophylla   Kl.   Mss.       Frutex    10  —  12  ped. 
altus. 

Ad  ripas  rivuli  Saramacca  -  Kauaal  inter  flum,  Saramac- 
cam  et  Surinam.  Maio  1846.     Hb.  Kegel,  n.  1255. 

Tiliaceae  Juss. 

Triumfetta  L. 

31.  T.  altbaeoides  Lmk.  DC.  prodr.  I.  p.  507. 

Ad  vias  prope  Poelebantje.  Jul.  1844.   Hb.  Kegel,  n.  57. 


56 


Sloanea,   auct.  F.  A.  G.  Miquel. 
Sl.  Pluinieri  Axibl.  I.  536.  excl.  syn.  (Sl.  dentata  L.  et 
DC.  partim).     In  nostra  folia  lato-crenata,   in  vera  «S7.  den- 
tata potius  s errat a. 

Arbor   50 — 60-pedalis,    ad   ripas  fl.   Cassepoerekreek. 
Kegel,  n.  1175. 

Sl.  coryinbiflora  DC.  I.  516.   ex  brevi  phrasi  yix  dubia. 
Arbor  20  —  25-pedalis,    in   sylvis   ad  plant.  Tourtonue. 
Kegel,  n.  939. 

Anrantiaceae  DC. 

Citrus  L. 

32.  C  Mfedica  Risso.     DC.  prodr.  I.  p.  539.     Ab   incolis 
Lemmetjes  noniinata. 

Ubique  in  sepibns  prope  Paramaribo.  Decembr.  1845.  Hb. 
Hb.  Kegel,  n.  1230.  1231. 

33.  C.  Decmnaiia  L.     DC.  1.  1. 

Colitur.     Januar  1846.   Hb.  Kegel,  n.  1233. 

34.  C.  vulgaris  Risso.  DC.  1. 1. 
Colitur.  Januar  1846.  Hb.  Kegel,  n.  1232. 

Oxalideae  DC. 

Oxalis  L. 

35.  O.  hedysaroides  H.  B.  K.    DC.  prodr.  I.  p.  691. 
Ad  vias  prope  plant.  Quarta.    Hb.  Kegel,  n.  284. 

jSimarubeae  Rieh. 

(fcuassia  L. 

36.  Q...  amara  L.     DC.  prodr.  I.  p.  733. 

In  silvis  prope  Mariepaston   (Mai  1846)    et  prope  plaut. 
Contigno's-Grond.   Noybr.  1845.   Hb.  Kegel,  n.  1093. 


57 
Oclinaceae. 

Goinphia  Sebreb. 
37.  €J.  isophylla  Gke.  Glaberrima;  foliis  elongato-ovatis, 
acntis,  argute  spinnloso-serratis,  basi  obtusis  integris  vel 
obsolete  serratis,  breviter  pctiolatis,  3  */■  —  4  poll.  longis,  1 
—  i,/2  poll.  latis,  racemis  termiualibus  apice  subsimplicibus 
basi  compositis ;  calycibns  post  authesiu  reflexis ;  antheris  uu- 
dulato-rugulosis;  baccis  subelliptico-obovatis ,  gynobasi  cla- 
vatae  iisdem  aequicrassae  vel  paulum  angustiori  iiisidentibus. 

In   areuosis   prope  Mariepaston.    Maio  1846.    Hb.  Kegel, 
n.  1291. 

Frutex  procumbens.     Ramuli  obtuse  angulati,  rimosi,  ad- 

ulti  einerei,  lenticellis  punctiformibus  adspersi,    juniores  fusci. 

Folia  3J/2  —  4  poll.   longa,    1 — i1/^  poll.  lata,    elongato- 

ovata,  apice  acuta,  nou  acuminata,  basi  obtusa,  margine  ex- 

cepta  ima  basi  appresse  et  argute    spinuloso-serrata,    erasse 

eoriacea,    utrinquc  paululum  nitida,     concoloria,    nervo  medio 

supra    et   subtus   praecipue    apicem   versus    acute    proininenti, 

secundariis  tenuibus,  crebris,  arcuato-ascendentibus ,  utrinque 

impressis;  substantia  foliorum  tenax,  nee  fragilis.    Petiolus  bre- 

vis ,   2  lin.  lougus,   supra  canaliculatus,    marginibus  involutis. 

Stipulae  2  lin.  longae,    trianguläres  apice    subnlatae.      Race- 

mi   21/<i  —  3  J/2  unciales  ,    apice    simp'lices,    basi  compositi  et 

basi  tantum  bracteati.       Pedunculi    6  lin.   longi,     teretiusculi, 

alabastro    duplo  longiores.       Sepala  oblonga,     exteriora  acu- 

tinscula,  brunnea ,  interiora  obtusiuscula,   flava  cum  saturiore 

nervo  medio  lato,  omnia  petalis  paululum  breviora^    8-1/«  ^11» 

longa,    1  —  i*/a  lin.  lata,     nervo  medio  infra  apicem  in  spi- 

nnlam  brevem  exeunte,   post  authesin  reflexa,    paulnlnm  per- 

sistentia.     Petala  euneato-obovata,  subemarginata  in  unguem 

attenuata,  sepalis  paululum  longiora.     Antherae  sessiles,   un- 

dulato  -  rugulosae ,  petalis  fere  triente  breviores.     Baccae  1  — 


58 

2  subelliptico  -  obovatae ,    4  lin.  longae ,    gynobasi  clavatae  3 
—  5  lin.  longae  iusidentes. 

Hostmannia  Plancb. 

38.  H.  elvasioides  Planch.     Walp.  repert.  V.  p.  400. 
Crescit  in  Surinamo.     Hb.  Kegel,  n.  274. 

Celastrineae  R.  Br. 

Hex  L. 

39.  I.  celastroides   Kl.   Mss.       Frutex    12  —  15-ped. 
altiis. 

In  fruticetis  prope  Paramaribo  (Oude  Ryweg).  Aug.  1844. 
Hb.  Kegel,  n.  415. 

Anacardieae  Liudl. 

Anacardiuin  Rottb. 

40.  A.  occidentale  L.     DC.  prodr.  IL  p.  62. 

In   arenosis  prope  Joden-  Savanna  copiose  et  in  fruticetis 
prope  Poelebantje.     Jnl.  1844.   Hb.  Kegel,  n.  182. 

Mangifera  L. 

41.  Htf.  indica  L.     DC.  1.  1.  p.  63. 

Ad  margines  silvarum  prope  Paramaribo  (efferata?).    Jnl. 
1844.  Hb.  Kegel,  n.  123. 

Vocliysieae  St.  Hil. 

Vocliysia  Juss. 

42.  V.  arcuata  Gke.  Foliis  ternis,  brevipetiolatis,  oblongo  - 
elliptieis,  basi  obtusis,  apice  breviter  obtuse-acuminatis,  utrin- 
qne  glaberrimis,  hitescenti-  viridibus ,  opaeis;  racemis  axilla- 
ribns,  arcoatis,  densifloris  5  pedicellis  nnifloris,  snb  lente  mi- 
nute  pnbescentibus,  floribus  glabris ;  rapsula  trigona,  glabra. 

In  silvis  prope  Beekhnizen.  Febr.  cum  florib.  et  Jnl.  1845 
cum  fructibus.     Hb.  Kegel.  11.  684.  943. 


i 


59 

Raini  glabri,  tcretiusculi.  Folia  coriacea,  ternata,  in- 
stantia, brevipetiolata ,  oblongo-elliptica,  basi  obtusa  vel  pau- 
liiliini  acntiiiscula ,  apice  obtuse-apiculata,  nervo  medio  snb- 
tus  prominente,  venis  parallelis  tennibiis  ad  margineni  ana- 
stomosantibus,  glaberrima,  snpra  lutescenti-viridia,  opaca  vel 
vix  paiiluliim  nitida,  snbtus  opaca,  4 —  5-nncialia,  1  Vfl  — 
~Va  P0^'  'ata.  Petioli  brevissimi ,  2  lin.  longi,  snpra  cana- 
liculati j  glabri.  Stipnlae  decidnae,  minimae.  Racemi  axilla- 
res, incnrvati,  elongati,  solitarii,  pennac  eorvinae  crassitu- 
dine.  Fediinciili  siibverticillati,  teretes,  nniflori,  glabri,  snpra 
insertionem  bractcati.  Rracteae  minntae ,  sessiles ,  solitariae, 
decidnae.  Petala  tria ,  glabra,  lutea,  intermedium  oblongo- 
oboyatnm,  lateralibns  oblongis  ranlto  niajus,  Capsula  trigona, 
glabra,  rugosa,  pollicem  longa. 

IijtBirarieae  Jnss. 

iSodeeas  L. 

43.  D.  surinamen&is    Linn.  fil.  Suppl.  pl.  p.  36  et  245. 
Encyclopedie  methodique  tom.  II.  p.  289.   DC.  prodr.  III.  p.  91. 

In  fossis  et  ad  ripas  fluni,  prope  Paramaribo.  Jul.  1844. 
Hb.  Kegel,  n.  323. 

Eiagerstroeinia    vYilld. 

44.  Ei.  indica  L.     DC.  prodr.  II.  p.  93. 

In  hortis  prope  Paramaribo  colitur.  Octob.  1845.  Hb. 
Kegel,  n.  1031. 

Passifloreae  Juss. 

Passiflora  L. 

45.  P.  laurifolia  DC.  prodr.  III.  p.  328. 

Ad  margines  silvarum  prope  Paramaribo.  Ang.  1844.  Febr. 
1845.    Hb.  Kegel,  n.  486  et  703. 

46.  P.  foetida  Cav.   DC.  1.  1.  p.  331. 


GO 

In  sepibus  prope  Beekhuizeu.  Sept.  1844.  Hb.  Kegel, 
u.  650. 

47.  P.  surinainensis  Miq.  Linn.  XVI11.  p.  363.  Walp. 
Rppert.  V.  p.  772. 

Ad  margines  silvarum  prope  plant.  Quarta.  Mart.  1845. 
Hb.  Kegel,  n.  865. 

48.  P.  Kcgcliana  Gke.  (Sect.  Cüca).  Scandens,  cir- 
rhifera;  foliis  membranaceis,  lato-ovatis,  acutis,  apiculatis, 
integris  vel  utrinque  nnidentatis ,  quinquenerviis,  2*^ — 3  */a 
poll.  longis,  1 3/4  —  2  y4  poll.  latis,  eglaudulosis;  petiolis  8 
lin.  longis,  quadrangularibus,  biglandnlosis;  pednncnlis  gemi- 
liis,  cirrhiformibus;  floribus  pollicaribus,  flavis ;  bacca  globo- 
sa,  membranacea  ,  stipitata. 

In  silvis  prope  Mariepaston.  Maio  1846.  Hb.  Kegel,  n. 
1320. 

Canlis  volnbilis,  striatus,  glaber  vel  pube  laxa,  deter- 
gibili  vestitns.  Folia  membranacea,  glabra  vel  praesertim 
pagina  inferiore  pubernla,  lato-ovata,  apice  acuta,  apiculata, 
iutegra  vel  utrinque  unidentato- apiculata,  quiuquenervia ,  ner- 
vis  infimis  aliis  multo  tenuioribus  brevioribusque;  e  nervo  me- 
dio  utrinque  dno  tantnm  nervi  laterales  majusculi  exeuntes. 
Petioli  paululum  supra  basiu  biglaudulosi ;  glandulae  sessiles, 
oblongae.  Bacca  membranacea,  stipitata,  maguitudine  Pruni 
Cerasi. 

49.  Passiflorae  (Sect.  Granadil  ae)  species.  Glaberri- 
ma,  scandens,  cirrhifera;  foliis  quinquenerviis,  subtus  paolo 
pallidioribus ,  infimis  lato-ovatis,  obtusis,  integerrimis,  mu- 
cronatis,  ceteris  trilobis,  basi  subcordatis,  lobis  oblongis,  ob- 
tusis, mucronatis,  integerrimis  vel  basi  tantum  glanduloso- 
serratis,  sinubus  eglaudulosis;  petiolis  5  —  6glandulosis,  glan- 
dulis  tereti  -  clavatis ;   stipulis  magnis,    semicordatis,    integris  ; 


pedunculis  petiolum  duplo  superantibus,  unifloris,  3bracteatis, 
bracteis  calvcem  fere  aequantibus,  laxis,  ovatis  vel  oblongis, 
mucronatis;  Corona  filamentosa  duplici ,  iuteriori  brevissima, 
exteriori  petalis  dimidio   breviori;   tubo   calycino  semigloboso. 

In  silvis  prope  plant.  Quarta.  Marf.  1845.  Hb.  Kegel, 
n.  858. 

Caulis  scandens,  teres  vel  subangulatus,  glaber.  Folia 
infinia  ovata,  obtusa,  mucronata,  inlegerritna,  cetera  triloba, 
basi  leviter  cordata,  quiuqueuervia ,  ll/2  —  2  poll.  longa  et 
lata,  glaberrima,  subtus  aliquantnlum  glancescentia ,  lobi  ad 
medium  laminae  et  ultra  separati,  terminalis  paululum  lon- 
gior,  omnes  oblongi,  obtusi  vel  obtusiusculi,  mucronati,  inte- 
gerrimi  exceptis  dentibus  1  —  2glandulosis  ad  basin  loborura. 
Stipulae  semicordatae,  iutegerrimae,  6  —  9  lin.  longae  et  5  — 
6  lin.  latae.  Cirrhi  filiformes  apice  convoluti.  Petioli  3/4  — 
1  poll.  lougi,  fere  semper  5  —  6-,  rarius  4glandulosi.  Pe- 
duneuli  2  lfa — 2  poll.  lougi.  Iuvoliicrum  3phvllum,  foliola 
elongato- ovata  vel  oblouga,  mucronata  ,  pollicaria,  4  —  5  lin. 
lata.  Sepala  uncialia,  apicem  versus  utrinque  deute  magno 
obsita.  Petala  sepala  subaequantia.  Bacca  subelliptica, 
maguitudiue  nucem  juglandem  band  plane  aequiparans.  Co- 
lor  petalorum  corollaeque  filamentosae  accurate  coguosci  non 
poterat.  — 

Passtßorae  guianensi  Miq.  in  Linn.  XVIII.  p.  751.  (ubi 
errore  typographico  Mey.  legitur)  secundum  diagnosin  atque 
deseriptionem  admodum  similis,  sed  nostra  plauta  differt  fo- 
liorum  lobis  iutegerrimis,  basi  tantum  1  —  2glanduloso  -  den- 
tatis  (vix  repando  -  et  inaequaliter  dentatis) ,  sinubus  eglan- 
dulosis  (uon  biglandulosis),  petiolis  5  —  öglandulosis  (non  ple- 
rumque  3glandulosis),  involucri  phyllis  ovatis  vel  oblongis 
(non  laneeolatis) ,    pedunculis  longioribus.      Num  ab  hac  vero 


62 

specie  differat,  nisi  comparato   specimiue    authentico  vix  diju- 
dicari  posse  videtur. 

Tasconia  Juss. 

50.  T.  Fockeana  Miq.  Limiaea  XVIII.  p.  464.  Walp. 
Repert.  Y.  p.  774.  (errore  sub  sectione  Bracteogayna). 

Ad  ripas  fl.  Cassepoerekreek.     Novbr.  1845.    Hb.  Kegel, 
n.  1176. 

51.  T.  (Sectio  Distephana)  suucoriacea  Gke.  Caule 
glabro,  tereti,  striato;  foliis  glabris  vel  subtns  puberulis, 
membrauaceis  Yel  subcoriaceis,  ellipticis  vel  oblongis,  acunri- 
natis,  mucrouatis,  iutegerriinis  vel  leviter  undulato-repandis, 
penninerviis ,  2i/2 —  4  poll.  longis,  1  —  1  J/2  poll.  latis,  bre- 
viter  petiolatis,  supra  paululum  uitidis,  subtus  glaucescenti- 
busj  petiolis  paulo  supra  basiu  biglandulosis  pedunculo  quater- 
sexiesve  brevioribus,  4  —  5  lin.  longis;  pedunculis  racemosis, 
raro  simplicibus  •,  stipulis  exiguis,  setaceis;  bracteis  3  exi- 
guis,  subulatis,  supi'a  basin  biglandulosis  a  flore  rubro  re- 
motiusculis;  tubo  calycino  polhcari;  sepalis  oblongis,  obtusis, 
longe  mucrouatis,  1  */2  P°H-  longis;  petalis  oblongis  obtusis^ 
nou  mucronatis  sepala  subaequantibus ;  corolla  filamentosa  se- 
palis 6  —  8plo  breviore. 

In  silvis   maximis   prope  Mariepaston.     Maio  1846.     Hb. 
Kegel,  n.  1424. 

Tnrneraceae  H.  B.  K. 

Turn  er  a  L. 

52.  T.  opifera  Mart.  (Reise  in  Bras.  von  Spix.  u.  Mart. 
Tbl.  2.  S.552.,  quamWalpers  in  Repert.  ut  supra  memoratam 
Passf/loratn  guianenscm  Miq.  et  multas  alias  plantas  silen- 
tio  transmisit). 

In  areuosis  prope  Saron.  Maio  1846.  Hb.  Kegel,  u.  1279. 


Piriqueta  Anbl. 

53.  P.  foliosa  Gke.  Foliis  imbricatis,  augustc  ovato- 
oblongis,  acutiusculis,  remote  et  obtuse  crenatis,  supra  tuber- 
culato  -  stellatim  pilosis  et  noiinullis  pilis  simplicibus  longiori- 
bus  intermixtis,  subtus  pallidioribus ,  tomentosis,  in  uervis 
pilis  stellatis  obsitis ,  brevissimc  petiolatis;  peduncnlis  axilla- 
ribus,  unilloris,  folio  paulo  brevioribus. 

Ad  vias  prope  plant.  Quarta.  Jul.  1844.  Hb.  Kegel, 
n.  110. 

Caulis  erectus,  strictns,  l.1/«  ped.  altus ,  infra  scaber, 
supra  pilis  brevioribus  appressis  et  longioribus  pateutibus  basi 
tuberculatis  obsitus,  dense  foliosus.  Folia  iiubricata,  anguste 
ovato-oblonga,  acutiuscula,  pollicaria,  basi  3  —  4  liii.  lata, 
obtuse  creiiata  vel  subintegra,  e  nervo  medio  5  —  öcostata, 
supra  brevioribus  pilis  stellatis  et  noiinullis  pilis  simplicibus 
longioribus  obsita,  subtus  pallidiora  tomentosa,  in  nervis  stel- 
latim pilosa,  brevissime  petiolatn.  Petiolus  vix  lineam  lon- 
gus.  Pedmiculi  axillares,  folio  paululum  breviores,  8  lin. 
longi,  pilosi,  supra  medium  obsolete  articulati,  ebracteati. 
Capsula  ab  apice  ad  basin  trivalvis. 

Begoniaceae  R.Br. 

KegonJa  L, 

54.  B.  g-lnbra  Aubl. 

In  silvis  maximis  prope  Mariepaston.  Maio  1846.  Hb.  Ke- 
gel, n.  1326. 

Crassnlaceae  DC. 

Bryophylluin  Salisb. 

55.  B.  calycinum  Salisb.    DC.  prodr.  III.  p.  396. 

In  frnticetis  prope  Paramaribo  (efferata?).  Hb.  Kegel. 
ii.  1228. 


61 


liObeliaceae  Juss. 

Ccntropogoii  Presl. 

56.  C.  surinaniensis  Pres!.    DC.  prodr.  VII.  p.  345.  Lo- 
belia surinamensis  L.     Siphocampylos  macranthus  Pohl. 

Ad  margines  silvarum  prope  Paramaribo   et  alibi  copiose. 
Jv.1.  1844.   Hb.  Kegel,  n.  311. 

Lobelia  L. 

57.  Ii.  domingensis    DC.   prodr.  VII.    p.  359.      Floribus 
coeruleis  albo-maculatis. 

In  pascuis  uliginosis  prope  Paramaribo.     Aug.  1844.  Hb. 
Kegel,  ii.  431. 

Sapotaceae  Juss. 

ChrysophyLLuin  L. 

58.  Chr.  glabrnm  Jacq.     DC.  prodr.  VIII.  p.  158. 

In  silvis  prope  Poelebantje.  Jnl.  1844.  Hb.  Kegel,  n.  108 

Loganiaceae  Endl. 

Spigclia  L. 

59.  S.  Anthelmia  L.     DC.  prodr.  IX.  p.  7. 

In  silvis  prope  Poelebantje  et  in  pascuis  prope  pl.  Quarta. 
Jul.  1845.  Hb.  Kegel,  n.  137. 

Grentianaceae  Lindl. 

Coutoubea  Aubl. 

60.  C.  racemosa  Mey.  Esseq.  p.  86.  DC.  prodr.  IX.  p.67. 
In  silvis  prope  Poelebantje.  Sept.  1844.  Hb.  Kegel,  n.  605. 

Schultesia  Mart. 

61.  Seh.  hraehyptera  Chamiss.  in  Linn.  VIII.  p.  8.  DC. 
1.  1.  p.  68. 

In  arenosis  humidis  prope  Paramaribo.   Aug.  1844.     Hb. 
Kegel,  n.  439. 


65 


Voyria    Alibi. 

62.  V.  pallida  Glce.  (Sect.  Leiphaimos.)  Caule  simplici 
uuiiloro;  squamis  parvis,  appressis,  basi  connatis,  oblongis, 
oppositis;  calycis  öfidi  corolla  sexies  octiesve  brevioris  lobis 
lanceolatis  ,  acutis  vel  subtriaugularibus,  corollae  pollicem  vel 
sesquipollem  longa e  tnbo  longissimo  basi  et  apice  ampliato, 
lobis  oblongis  ovatisve  obtusiusculis;  antheris  brevistipitatis; 
stylo  ovariura  duplo  sxiperaute. 

Crescit  inter  folia  putrida  in  fruticetis  propc  Paramaribo. 
Ang.  1844.  Hb.  Kegel,  n.  458. 

Caulis  5  —  8  poll.  longns,  internodiis  6  — 14  lin.  longis. 
Sqnamae  oblongae  vel  lanceolatae ,  nuinerviae.  Calyx  1  — 
1  '/a  li'i«  longus.  Corollae,  nt  yidetur,  flavae  lobi  2  lin.  longi, 
margine  saepe  revoluti,  obtnsiuscnli. 

Differt  a  proxima  V.  unijlora  Lmk.  squamis  omuibus 
oppositis  (uon  alternis),  oblongis,  calyce  corolla  6  —  8plo 
(non  decies)  breyiore,  a  V.  tenella  Guilding  corolla  duplo 
longiore,  squamis  oppositis  (non  superioribus  alternis),  a  V. 
tenuijlora  Griseb.  corolla  lougiore  et  antheris  brevistipitatis 
(non  sessililjus)  et  a  V.  Jlavcscente  Griseb.  squamis  opposi- 
tis (non  oppositis  alternisque) ,  corolla  duplo  longiore ,  anthe- 
ris non  sessilibus. 

Convolvulaceae  Juss. 

Ipomoea  L. 

63.  I.  tamnifolia  L.  DC.  prodr.  IX.  p.  365.  Convol- 
vulus  tamnifolius  Mey.    Esseq.  p.  95. 

In  sepibus  prope  pl.  Tourtonne.  Sept.  1844.  Hb.  Kegel, 
n.  621. 

64.  I.  subrevoluta  Choisy.     DC.  1.  I.  p.  386. 

Ad  fossas  prope  pl.  Quarta  (Nieuwe  Ryweg).  Aug.  1845. 
Hb.  Kegel,  n.  974. 

22r  Bd.   1s  Heft.  5 


66 

65.  I.  nifcans  Gke.  (Sect.  III.  Strophipomoca  §.  3.  B.) 
Caule  tereti,  glabro,    volubili;    foliis  cordato-aciiminatis, 

mucronatis  utrinque  imprimis  pag'ina  inferiore  micanti- piibe- 
scentibus, petiolatis;  petiolis  piibescentibus,  1  */a —  ^Va  P0^* 
longis;  pediinculis  elongatis,  crassis  folia  siiperantibus ,  gla- 
bris vel  paululum  piibescentibus;  floribus  irregulariter  cymo- 
sis;  sepalis  obovatis,  obtnsis,  aequalibus,  glabris,  sese  invol- 
ventibus,  3  —  4  lin.  longis;  corolla  anrea,  infundibuliformi, 
inferne  anguste  tubulosa,  calyce  3  —  4plo  longiore. 

In  sepibus  prope  Paramaribo.  Decembr.  1844.  Hb.  Kegel, 
n.  683. 

Folia  a  sinu  2  —  21/3poll.  longa,  lVa — 13/4  poll.  lata, 
siuu  mediocriter  lato,  lobis  rotundato- obtnsis.  Pedunculi  3 
—  4  poll.  longi.  Flores  cymosi,  cyma  subfastigiata ,  irregu- 
lariter dichotoma;  pedicelli  ^  poll.  et  ultra  longi,  bracteae 
lineares,  miniraae,  caducae.  Corolla  iufundibuliformis,  uncia- 
lis,  tubo  augustissime  coarctato,  4  lin.  longo. 

66.  I.  alba  Gke.  (ead.  sect.).  Caule  striato,  piloso,  vo- 
lubili; foliis  cordato-acuminatis,  glabris,  petiolatis;  petiolis 
pilosis,  bipollicaribus;  pediinculis  piibescentibus  vel  subglabris 
petiolum  aequantibus  vel  paulo  longioribus;  floribus  irregula- 
riter cymosis,  subtrifloris ;  sepalis  lanceolatis,  acutis,  glabris, 
exterioribus  angustioribus,  4  lin.  longis;  corolla  alba,  infun- 
dibuliformi calycem  plus  dnplo  superante. 

Ad  fossas  prope  pl.Tourtonne.  Jul.  1845.  Hb.  Kegel,  n.  960. 

Folia  a  sinu  21/«  poH.  longa,  i3/4  —  %Vi  poll.  lata, 
sinu  lato,  lobis  obtusis,  semipollicaribus.  Pedunculi  usquc  ad 
cymam  IV2  —  ^  poll.  longi;  pedicelli  3 — 4  lin.  longi.  Bra- 
cteae lineares,  miuimac,  caducae.  Corolla  parva,  calycem 
dnplo  superans  vel  paulo  longior. 

67.  I.  loiigipes  Gke.  (ead.  sect.).  Caule  striato,  piloso, 
volubili;   foliis   cordato-acuminatis,    glabris;    petiolis    pilosis, 


6T 

2 — 3  poll.  longis;  pednnculis  pilosis,  folium  aequantibus  vel 
supcrantibus;  floribus  irregulariter  cymosis,  cyma  irregulari- 
ter bi-  et  trichotoma;  pedicellis  6  —  9  liii.  longis;  sepalis  ob- 
ovato-ellipticis,  breviter  cuspidatis,  glabris,  exterioribus  paulo 
brevioribus,  margine  imprimis  apicem  versns  ciliatis,  interio- 
ribus  latioribus,  glabris,  4 —  5  lin.  longis;  corolla  calycem 
qnintuplo  superaute. 

In  sepibus  prope  Poelebantje.  Febr.  1845.  Hb.  Kegel, 
ii.  734. 

Folia  leviter  repanda,  a  sinu  2!/2 —  3  poll.  longa,  21/a 
poll.  lata,  sinu  lato  subrenifonni-cordata,  lobis  obtusis.  Pe- 
dunculi  nsque  ad  cymam  4  —  6  poll.  longi,  cyma  saepe  foliis 
ditobus  cordatis  vel  lanceolatis  suffulta.  Corolla  magna  15  — 
20  lin.  longa,  lutea. 

68.  I.  stenocolpa  Gke.  (ead.  sect.).  Glabra;  canle  striato, 
volnbili;  foliis  oblongo- cordatis,  acuminatis,  leviter  repandis, 
longe  petiolatis  ,  infra  pallidioribus,  sinn  profund o,  lobis  an- 
gustissime  distantibus  vel  incumbentibus ;  pedunculis  petiolum 
superantibus;  floribus  cymosis,  cyma  irregulariter  pluries  tri  - 
et  dichotoma,  elougata;  sepalis  subaequalibus,  lanceolatis, 
cuspid.ito- acuminatis,  glabris,  4  lin.  longis;  corolla  lilacina, 
infnudibnliformi ,  calycem  sexies  superaute ,  bipollicari ;  Cap- 
sula glabra,  deprcsso-globosa. 

In  sepibus  prope  Paramaribo.  Aug.  1845.  Hb.  Kegel,  n.  987. 

Folia  magna,  a  sinu  3  —  SH/g  poll.  longa,  21/*  —  3  poll. 
lata;  lobi  obtusissimi,  3/4  — 1*/4  poll.  longi,  approximati  vel 
incnmbentes.  Petioli  21/2  —  4  poll.  longi.  Pedunculi  nsqne 
ad  cymam  saepe  5  —  6  poll.  longi. 

Batatas  Rumph.,  Chois. 

69.  B.  cissoides  Chois.  DC.  prodr.  IX.  p.  339.  Convol- 
vulus  cissoides  Lmk. 

In  arenosis  prope  Saron.   Mai  1846.   Hb.  Kegel,  n.  1282. 

5* 


68 

Pharbitis  Chois. 

70.  Ph.  STil  Chois.    DC.  1.  1.  p.  343.     Convolvulm  hede- 
racetis  L. 

In  arenosis    prope   Geyersvlyt.     Jul.    1845.     Hb.    Kegel, 
ii.  961. 

Aniseia  Chois. 

71.  A.  Martinicensis  Chois.    DC.  J.  1.  p.  430. 

Ad  fossas  prope  Beekhuizen  (Wanecapad).  Sept.  1845. 
Hb.  Kegel,  n.  1006. 

Boragineae   Juss. 

Cordia  L. 

72.  C.  speciosa  Willd.  DC.  prodr.  IX.   p.  476.     C.  Sebe- 
stena  L.     Floribus  coceineis. 

In  hortis  prope  Paramaribo.  Oct.  1845.  Hb.  Kegel,  n. 
1029. 

73.  C.  Schomlmiglüi  DC.  1.  1.  p.  490. 

Ad  margines  silvarum  prope  Poelebantje.  Febr.  1845. 
Hb.  Kegel,  ii.  685. 

74.  C.  salicina  DC?  1.  1.  p.  492. 

Ad  margines  silvarum  prope  Poelebautje  (Febr.  1845)  et 
in  fruticetis  prope  Paramaribo.  Jul.  1844.  Hb.  Kegel,  n.  371 
et  708. 

In  herbariis  haec  planta  saepe  sub  nomiuibus  Cordiae 
Martinicensis  et  C.  Curassavicae  reperitur,  sed  ealyeis  in- 
flati  lobi  non  subovati ,  sed  trianguläres  atque  acuti  sunt,  ne- 
que  in  dentes  setaceos  ipsius  longitudine  desinunt,  sed  calycis 
tubo  triente  breviores  sunt ;  praeterea  corolla  calyce  duplo 
longior  ncque  limbus  brevis  est.  —  Diagnosis  Cordiae  sali- 
cinae  DC.  cum  plantis  suppetentibus  exactissime  conveniret,  nisi 
folia  subsessilia  nominarentur,  qnae  evidenter  petiolata  sunt. 

75.  C.  nlini folia  Juss.     DC.  1.1.  p.  494.     Van'at: 


a)  ovala  DC.  foliis  ovatis  basi  obtusis  apice  acuminatis. 
Varronia  globosa  Desv.  non  Lina.,  neque  Cordia  glo- 
bosa  H.  B.  K.,  quaciun  saepe  commutatur. 

Iu  sepibus  prope  Paramaribo.  Jim.  1844.     Hb.  Kegel,  n.  9. 

b)  ovalis  DC.  foliis  ovalibus  basi  acutis  apice  acuminatis. 
Varronia  corymbosa  Desv.    V.  monosperma  Jacq. 

In   sepibus   prope    Paramaribo.     Jul.  1844.     Hb.  Kegel, 
n.  109. 

Heliophytuin  DC. 

76.  H.  indicum  DC.  1.  1.  p.  556.  Heliotropium  indicum 
L.     Tiaridium'^indicvm  Lehm. 

In  cultis  prope  Paramaribo  (Sept.  1844)  et  in  ciiltis  prope 
Gejersvlyt.  Febr.  1845.    Hb.  Kegel,  n.  633.  731. 

Mydroleaceae  Cbois. 

Hydrolea  L. 

77.  H.  spinosa  L.     DC.  prodr.  X.  p.  181. 

In  aquis  stagnantibus  prope  plant.  Quarta.  Jul.  1844.  Hb. 
Kegel,  n.  175. 

Verbenaceae  Juss. 

Priva  Ad  ans. 

78.  P.  lapiralacea  Pers.  —    DC.  prodr.  XI.  p.  534.   sub 
nomine  Privae  echinatae  Juss. —  Verbena  lappulacea  Poir. 

In  cultis  prope  Paramaribo.     Jul.  1844.     Hb.  Kegel,  n.  73. 

Plombagiiieae  Juss. 

Plunibago  L. 

79.  PI.   rosca  L. 

Inhortis  prope  Paramaribo.  Jan.  1846.  Hb.  Kegel,  n.  1241. 

Aristolocliieae  Juss. 

Aristolochia  L. 

80.  A.  platyloba  Gke.     Volubilis,  glabra;    foliis  petiola- 
tis,   discoloribus,    trilobis,    lobis  obtusissimis,    aetjualibus  Tel 


70 

medio  paululum  longiore,  lateralibus  patentissimis ;  stipulis 
nullis;  pedunciilis  unifloris;  perianthii  tubo  brevi  cylindrico 
levitcr  incurvo  (haud  infracto),  lirabo  bilabiato,  labiis  ex- 
appendiculatis  longitudiue  subaequalibus ,  altero  ovali,  altero 
e  basi  lincari  canaliculata  in  laminam  spathulatam  dense  re- 
ticulatam  extenso. 

In  fruticelis  prope  Laane  van  Tourtonne.  Hb.  Kegel, 
n.  632. 

Caulis  volubilis,  ut  tota  planta ,  glaber.  Folia  petiolata 
supra  saturate  viridia,  subtus  pallidiora,  triloba,  in  petiolum 
breviter  triangulariter  producta,  lobis  obtusissimis,  subaequa- 
libus vel  medio  paululum  longiore,  lateralibus  a  nervo  medio 
2  —  2J/2  poll.  longis  apice  1 — 1 J/4  poll.  latis,  medio  a  pe- 
tiolo  usque  ad  apicem  21/2  —  3x/a  poll.  lougo,  1  —  1  y4  poll. 
lato.  Petioli  bipollicares.  Peduuculi  uniflori,  2  poll.  longi. 
Perianthii  tubus  usque  ad  limbum  uucialis,  leviter  curvatus, 
cylindricus ,  limbus  bilabiatus ,  labio  altero  ovali  circ.  3/4  poll. 
longo  et  lato,  altero  pollicari  e  basi  lineari  canaliculata  in 
laminam  spathulatam  dense  reticulatam   ampliato. 

Artocarpeae  Bartl.,  Endl. 

Cecropia  L. 
81.  C.  Schiedeana  Kl.  in  Linnaea  XX.  p.  531.,  sed  folia 
in  meo  specimine  decemloba  sunt,  lobi  obovati,  obtusi,  jnniora 
supra  tomento  tenuiore,  subtus  tomento  denso  cinereo  vestiti, 
adulta  in  pagina  snperiore  glabra,  scaberrima,  saturate  viri- 
dia, in  inferiore  cana,  in  costis  venulisque  tan  tu  m  puberula; 
petioli  sulcati,  paululum  puberuli.  Numerus  folii  loborum  valde 
variabilis  est. 

In  silvis  prope  Beekhuizen  copiose.  Jul.  1844.  Hb.  Ke- 
gel, n.  79. 


Plantae  Kegelianae   Surinamenses. 

Auetore 

F.  A.  Gull,  Miqitel. 


Menisperineae. 
245.*)  Cocculus  tainoides  DC.  Prodr.  I.  97. 
228.  Cissainpelos  Pareira  Lauo.    var.  foliis  mneronatis, 
An  species? 

Olacineae. 
976.  Ximenia  americana  Liiui.  ß.  oblonga  DC.  I.  533. 
In  sepibns.     Flores  odorati." 

Boiubaceae. 
875.  Pacnira  aquatica  Aubl.  —    Ad  ripas  fl.  Snriname 
in  Joden  -Savana,  copiosa,  20  —  30-pedalis. 
Sainydeae. 
726.  Casearia   lanceolata   Miq.   in    Linn.   XVIII.   753. 
Ad  margines  sylvarmn  ad  Poelebantje. 

Malpighiaceae. 
954.  Heteropterys  sp.?  fruetus  deest. 

Sapindaceae. 

980.  Talisia  glabra?  DC.  I.  609.      Arbor  ranüs  vertic; 
in  sylvis  unibrosis  prope  Beekhuizeu. 


0  Numeri  antepositi  herbariuui  Kegelianum  speetant. 


T2 

268.   Sapindacea.   —     Sapindi  spec.  ?,    sed    calyx    5- 
fidus. 

Meliaceac. 
688.  «uarea  grandifolia  DC.  1.  624.     Arbor  40-50- 
pedalis;  ad  margiues  sylvarum. 

Mar  cgr  a  viacca  e . 

340.  Rami  steriles  serpentes,  foliis  disticlris  obtusis,  Marc- 
graviae  cujusdem,  cujus  tres  ni  fallor  species  in  Guiana 
crescuut,  sed  absque  floribns  non  discernendae. 

Ainpelideae. 
644.  Cissus  —  sicyoides  vel  C.  obscura  DC.  I.  629., 
inflorescentias  monstrosas  tantum  yix  unquam  folia  fonnans, 
ex  Puccinia  incrassata  Leveille,  quae  ovaria  hujus  plantae 
incolit,  cujus  fusam  descriptionem  dedi  in  diario:  Instistuut 
1846.  —  In  schedula  rideo ,  ad  50  —  60  pedum  longitudinem 
haue  pl.  exerescere  prorsus  apbyllam! 

Euphorbia  ceae« 
1318.  Conceveiba  guianensis  Anbl.   Fr.  8  —  lOpedalis. 
In  sylvis  prope  Mariepaston,  11.  fem. 

Hippocrateaceae. 
286.  Mippoeratea   discolor   Moy.    Esseq.  19.       Vix  ab 

H,  lacviguta  Rieb,  diversa.     Prope  Paramaribo. 

Myrtaceae. 
1235.  Gustaväa  Augusta  Linn.  inAmoen.  Acad,  Tom,  VIII. 
tab.  5. 

Arbor  20pedalis,    floribns  nlbis  suaveolentibus  ad  raargU 
nes  sylvarum  prope  pl.  Quarta,  Jan.  1846. 

Coinhretuceae. 
1192.  Combretum  punctatuni  Steud. 


73 

Frutex  subvolubilis ,  ramis  longissimis,  fl.   coccineis.     An 
satis  a  sp.  Auhleliatm  diversum? 
Ad  ripas  11.  Cassepoerekreek. 
259.  Foivrea  alternifolia  DC.  III.  17,  vel  species  pro- 
pinqua;    diagnosis  satis    congrua,    sed  nee  iconem  nee  speci- 
iiien  anth.  vidi. 

979.  Terminalia  latifolia  Sw.  Fl.  Ind.  occ.  II.  729.  ß. 
dichotoma  Miq.  Esseq.  177,  qni  diversam  speciem  credidit; 
speeimen  depanperatum  tantmn  coram  habuisse  videtur. 

Arljor  20  —  30pedalis  ramis  snbverticillatis.  Frnetns 
(„Amanda")  sunt  in  deliciis  incolanim.  Iu  hortis  Paramari- 
boae. 

324.  I*agun cular ia  raeemosa  Gaertn.,  DC.  prodr.  III.  17. 
In  frnticetis  ad  fossas  pr.  Poelebantje,   Jnl.  1844.  Kegel, 
(determ.  Dr.  Garcke). 

1191.  Caeoucia  coccinea  Anbl.,  DC.  1.  1.  p.  22. 

Ad  ripas  11.  Cassepoerekreek  (Nov.   1845)    et  in  arenosis 
pr.  Saron.    Majo  1846.    Kegel,  (determ.  Dr.  Gareke). 

Ijegiuninosae. 
232.  Cyjiometra  f&ostinanniana  Tulasne    in   Archives 
du  Mus.  d'Hist.  nat.  IV.  180. 

266.  Pithecolobiiim  lasiopus  Bentb. 

Crescentieae. 
678  a.  Sehlegelia  elongata  Miq.  Foliis  oblongis  vel 
lanceolato-oblongis  acutis,  basi  obtnsinseulis  vel  aentis,  mar- 
ginibns  revolntis ,  coriaeeis ,  ntrinqne  praesertim  snpra  nitidis 
venisque  prominnlis  ante  margines  arenatim  conflnentibns ,  ra- 
eemis  coinpositis  praeter  bracteas  minntas  ovatas  coneavas 
pubescentes  glabris. 

Creseit  in  caudieibns  Palmarnm  prope  pl.  Quarta ,  Jan.  fl. 


74 

A  sequenti  foliis  magis  oblongis ,  majoribus  6  —  9  poll. 
lougis,  2^  —  3  latis  satis  ditferre  videtur.  Petioli  3  -4 
liu.  longi,  transverse  rimosi.  Ramuli  obtuse  tetragoui  cor- 
tice laevi. 

678  b.  Schlegelia  lilacina  Miq.  in  bot.  Zeitung  1844. 
Subvolubilis,  foliis  coriaceis  floribus  et  calycibus  rosei&.  In 
sylvis  prope  Oude  Ryweg;  m.  Sept.  fl. 

Scrophularineae. 
249.  Bacopa  aquatica  Aubl.  —    Benth.  in  Hook.  Journ. 
of  Bot.  II.  48. 
673.  Scrophularinea ;  absque  floribus. 

Verl>enaceae. 
1030.  Clerodendron  Siphonanthus  R. Br.  —  Schauer 
in  DC.  prodr.  XI.  670.  —  Huc  probabiliter  Cler.  longicolle 
Mey.  Esseq.  217,  quod  juxta  specimen  depauperatum  hujus 
stirpis  in  Paramariboae  hortis  efferatae  constitutum  esse  vi- 
detur. 

Solaneae. 
1324.  Cestri  species? 

iJaMatae. 

327.  Ocymum  niicranthum  Willd. ;  sed  iilanienta  non 
prorsus  inclusa.     In  pascuis. 

1046.  Leomii'us  sibiricus  Linn. 

98.  Leonotis  nepetaefolia  R.  Br.     In  cultis. 

93.  Hyptis  globifera  Mey.  Esseq.  207.  Folia  in  supp. 
spp.  angustiora.  Ab  H.  brevipede  Pohl.  Benth.  Lab.  105. 
satis  differre  videtur.  Deutes  tubo  calycis  breviores.  In  pascuis 
prope  Paramaribo. 

1111.  Hyptis.  an  lantanaefolia  Benth.?  Nostra  minor 
et  magis  glabra. 


75 

116.  Hyptis  spicata   Poit.   —     6  —  8-pedalis.      Ad   pl. 
Quarta. 

1113.  Marsypianthes  hyptoides  Benth.      InJoden-Sa- 
vauna,  in  arenosis  ad  Vischerholle ,  rara. 
Rubiaceae. 
1035.  Ainajoua  grandifolia  Miq.    in    Linn.  XVIII.  291. 
In  sylvis  ad  Vischerholle. 

Styraceae, 
1285.  Syinploeos  Ciponima  L'Her.  —   DC.  Prodr.  VIII. 
250.  —     In  arenosis  ad   margines    sylvarum   prope  Saron   et 
alibi. 

255.  256  et  257.  Ejusdem  formae, 

Ebenaceae. 
926.  Diospyros  cayennensis  DC.  Prodr.  VIII.  224,  ubi 
sp.  florens  descriptura,  raeum  fructifernm.     Accedit  ad  D.  Pa- 
raleam  Steud.,  DC.  1.  c.,  sed  ealyce  minore  distinctum.     Fo- 
lia  nunc  glabra.     Prope  Paramaribo. 
Hyrsineae. 
244.  Conoinorpha  laxiflora  DC.  1.  c.  114. 
354.   Weigeltia  inyrianthos   A.   DC.  1.  c.      Var.   foliis 
majoribus,  corollis  manifeste  punctatis.     Prope  Paramaribo. 
Polygoneae. 
952.  Triplaris    suriiiamensis    Cham.    var.    crassifolia 
CA.  Meyer  Bemerk,  üb.  Polj/g.  14. 
Arbor  40  —  50-pedalis,  in  sylvis. 

Myristiceae. 
283.  Myristica  fatua  Sw.     In  sylvis  prope  Paramaribo. 
275.  Myristica  sebifera  Sw. 

Laeistemeae. 
487.    Lacisteina   myricoides    Sw.       Prope    Paramaribo. 
Folia  in  supp.  spp.  haud  integerrima,  maguitudine  variant. 


76 

Piperaceae. 

1357.  Acrocarpidiuin  mimiuularifolium  Miq.  supra 
ramos  arbornm  in  sylvis  maximis  prope  Mariepaston. 

152.  Acr.  repens  Miq.  supra  truucos  arborum  ad  pl. 
Quarta. 

476.  Peperouiia  pellucida  H.  B.  K.     lu  cultis. 

438.  P.  inelanostigiiia  Miq.  In  arborum  truncis  prope 
Paramaribo. 

437.  P.  Velloziana  Miq.  var.  polj/sticta  Miq.  in  Liunaea 
XVIII.  742.      In  truncis  putridis  prope  pl.  Tonrtonne. 

1005.  P.  Parkeriana  Miq.  in  Hook.  Lond.  Journ.  of 
Bot.  —  Ad  ramos  arborum  in  sylvis  prope  Geyersvlyt. 

Absque  numpro  et  1037:  P.  rupestris  H.  B.  K.  Miq. 
syst.  Piper.  182.  —  Quam  proxima  praecedenti;  ad  truncos 
ai'borum  pr.  pl,  Quarta,  Tourtonue. 

730.  P.  praecedcnlis  var.  angustifolial  in  sylvis  prope 
Geyersvlyt. 

1252.  P.  ©Musifolia  Dietr.     Prope  Paramaribo. 

806.  P.  obtusifolia  var.  grandifolia  Miq.  Syst.  196. 
Ad  truncos  prope  Geyersvlyt. 

619.  P.  cuneifolia  Dietr.  Miq.  1.  c.  194.  Ad  ramos 
arborum  prope  Paramaribo. 

882.  Pothoinorphe  peltata  Miq.  Prope  Paramaribo.  — 
Folia  iuferiora  13-nervia,  nervoque  medio  trifido  15-plinervia. 

1364.  Enckea  dul>ia  Kth.  —  Miq.  1.  c.  366.  Ad  ripas 
fl.  Saramacca.  Folia  jnniora  in  nervis  subtus  tenerrime  pu- 
berula. 

85  et  135.  Artanthe  eaudata  Miq.  Prope  pl.  Poele- 
bantje et  Quarta. 

289.  A.  geniculata  Miq.     Ad  pl.  Quarta. 

72.  A.  geniculata,  forma  angustifolia  Ad  pl.  Poele- 
bantje. 


7T 

170.  Artanthe  nitida  Miq.     Paramaribo. 

465.  Ejusdcm  forma  petiolis  atque  peduncnlis  longioribus. 

821.  A.  af fiiiis  Miq.  in  Linn.  XVIII.  228.  Prope  Para- 
maribo. 

Absque  numero:  A.  anonaefolia  Miq.  In  sylvis  mon- 
tosis  ad  Mariepasion. 

51  et  52.  A.  asperifolia  Miq.     Variis  locis. 

53.  A.  adunca  Miq.     Prope  Paramaribo." 

1329  et  1336.  A.  bymcnophyüa  Miq.  In  silvis  ad  Ma- 
riepaston. 

659.  A.  (Isophyllon)  Kegeliana  Miq.  Ramulis  petiolis 
peduneiilis  foliisque  subtus  in  nervis  hirtellis ,  bis  breviter  pe- 
tiolatis  membranaceis  subepunctulatis,  snpra  atro-viridibns 
nitidis  glabris,  elliptico-  vel  ovato  -  oblongis ,  breviter  acurai- 
natis,  basi  subaequali  obtosis,  costulis  utrinque  6  —  7  distin- 
ctioribiis  aliisque  venulis  interpositis  patnlo-adscendentibns 
aiiastomosantibus,  pedunculo  petiolum  band  superante,  amen- 
tis  folio  brevioribus  teuiiibns,  bracteis  pedicellato-peltatis 
hirto-ciliatis. 

Crescit  in  sylvis  Paraensibus  prope  pl.  klein  Onoribo ,  m. 
Sept.  —  Ex  äff.  jL.  ramißorae  et  ^4.  pyrifoliae.  Rami 
teretes  glabrescentes ;  ramuli  augulati;  nodi  marginati.  Pe- 
tioli  1  —  2  lin.  longi,  juniores  marginati  et  dilatati.  Folia 
5J/a  —  6  poll.  longa,  2 — %XJ<&  lata.  Stipula  oppositifolia 
linearis  membranacea  dorso  birtella  semipollicaris.  Amcntum 
junius  tripollicare  erectum. 

Absque  numero:  A.  (Isophyllon*)  Radgeana  Miq. 
Glabra,  ramulis  subtrigonis,  foliis  inferioribus  longe,  sup. 
breviter  petiolatis,  ovato  -  vel  oblougo-lanceolatis,  attenuato- 
acutis  aetate  obtusatis,  rectis  vel  subobliquis,  basi  subaequali 
attenuatis  vel  acutis,  utrinque  elevato-  et  pellucido-punctatis, 


78 

subtus  pallidis ,  veimlis  subpatulis  utrinque  pluribus ,  amentis 
pedunculum  paulo  superantibus  brevissimis  obtusis  deflexis, 
bracteis  conchaeformi  -  peltatis  vertice  glabris  margine  antico 
extenuato  subciliolatis ,  ovario  ovato  aliquid  attennato,  stig- 
matibus  3. 

Crescit  in  sylvis  maximis  prope  Loango ,  m.  Julio.  A. 
Brunonianae  affiuis.  Ramuli  compresso  -  vel  semitereti 
trigoni,  hijic  canalicnlati.  Nodi  marginati.  Petioli  canali- 
cnlati  basi  dilatati  10  —  1  lin.  longi.  Folia  5  —  3  poll.  lon- 
ga, 12 —  6  lin.  infra  medium  lata  utrinque  opaca.  Pedun- 
culi  1  —  1 1/9 ,  amenta  2  —  3  lin.  longa. 

Burmaimiaccae. 
153.  Apteria  setacea  Nutt.  forma  paullum  major  quae 
fere  transitum  struit  ad  A,  lilacinam  Miers.   In  arenosis  syl- 
varum  prope  pl.  Quarta. 

Musaceae. 
473.  Heliconia  acuminata  Rieh,  forma  foliis  lanceola- 
tis,  vix  pedem  longis  et  vix  2  poll.  latis.     In  aqnis  staguau- 
tibus  prope  Paramaribo. 

Cannaceae* 

964.  Canna  sarinainensis  Bouch.  in  Linn.  XVIII.  491. 
Flores  rubri.     In  paludosis  prope  Paramaribo. 

967.  C.  angustifolia  Linn.?    An  C.  glauca'l     Ibidem. 

724.  Maranta  Casupo  Jacq.  Calathca  discolor  Mey. 
Esseq. 

In  sylvis  humidis  prope   pl.  Geyersvlyt;     5  —  6-pedalis, 
fl.  luteis. 

603.  AI.  {Thalia)  geniculata  Linn.  Affiuis  videtur  M. 
Tonchat  Aubl.  Copiose  in  sylvis  prope  pl.  Quarta.  Flores 
violacei. 


79 

675.  Maranta  ©bllqua  Rudge.  In  sylvis  prope  Beek- 
Iiuizen. 

76.  1W.  lachnoeaula  Miq.  in  Linn.  Will.  755.  In  syl- 
vis umbrosis  prope  Poelebantje. 

812.  m.  arundinacea  Linn.     Prope  Paramaribo ;  11.  lutei. 

235  et  472.  M.  surinainensis  Miq.  in  Linn.  XVIII.  603. 
„  Arrowroot "  incolis.  Ad  margines  sylvarum  prope  pl.  Qnarta. 
Radices  tuberascentes. 

1469.  Ät.  (Calathea)  stroMlifera  Miq.  Cauleseens,  va- 
ginis  elongatis  ore  utrinque  snbauricnlato  pubernlis,  caeternm 
glabris,  foliis  snbpetiolatis  lanceolatis  in  acnmen  breve  snb- 
convolntnm  pnbernlnm  desinentibns,  serrnlato-scabris,  nervo 
medio  subtus  prominente ,  versus  apieem  valde  attenuato  ad 
emn  fere  pertiugente,  spica  terminali  solitaria  subsessili  ovata 
imbricata,  bracteis  subpatulis  ovato -lanceolatis  glabris,  bra- 
cteolis  carinato-concavis  dorso  villosulis. 

Crescit  in  sylvis  prope  fl.  Saramacca  (Grootc  Bo'ica)^ 
Majo  11. 

Species  insignis,  Costi  speciem  fere  referens.  Folia  10 
—  fere  12  pollices  longa,  l3/4  —  2J/4  lata,  submembranacea, 
glabra,  tenuissiine  strinlata.  Vaginae  versus  apieem  sulca- 
tae.  Spica  bipollicaris.  Bractcae  inferiores  pollice  lon- 
giores,  superiores  vero  breviores.  Bracteolae  3  lin.  fere 
aequantes. 

Scitamineae. 

936.  Alpinia  exaltata  Mey.  Esseq.  4.  In  sylvis  humi- 
dis  prope  Tonrtonne  et  alibi;  Julio  florens;  8  —  10-pedalis. 
Renealmiae  generi  adscribenda. 

807.  Costa*  ciliatus  Miq.  in  Linn.  XVIII.  47.  Ad  mar- 
gines sylvarum  prope  pl,  Quarta.  Flores  rubri.  Folia  sup. 
sessilia. 


80 

480.  Costus  spieatusW.  Mey.  Esseq.  3.  Alpinia  Jacq. 
Amer.  Tab.  I.  satis  congrua.  Vaginae  haud  prorsus  glabrae. 
In  sylvis  humidis  ad  Poelebantje.     Flores  albi. 

1470.  Rencalinia  monosperma  Miq.  Rbizomate  repente 
noduloso,  caulibus  sterilibus  inferne  vaginatis,  foliis  petiola- 
tis  oblongo-lanceolatis  vel  lanceolatis  acuminatis  membrana- 
ceis  glabris  (parvis)  racemo  radicali  pedunculato  bracteato, 
Capsula  (indehiscente)  monosperma,  semine  subsemiovato  ni— 
tido ,  nmbilico  valde  excavato. 

Crescit  in  sylvis  maximis  prope  Groote  Boi'ca. 
Species  in  genere  forsan  beterogenca  omnino  cum  Alpi- 
nia   (Renealmia)    humili  Fl»  Jium.    1.    Tab.  4.    comparari 
potest,  quam  habitu  refert,     a   qua  vero   inagnitudiue  minore 
et  Capsula,  abortu  monosperma,  differt. 

Caules  teretes  penna  corvina  aliquid  crassiores.  Vagi- 
nae inferiores  apbyllae  purpurascentes;  superiores  striatae  vi- 
rides ,  sub  lente  vix  glabrae,  utrinque  ad  petiolum  subauricu- 
latae.  Foliorum  nervus  medius  fere  percurrens;  inter  yenas 
laterales  sunt  aliquot  distinctiores ,  unde  folium  fere  multipli- 
nervium.  Scapus  bracteatus  bipollicaris.  Perianthii  dentes 
exteriores  inaequales.  Semina  yarie  augulato  -  ovata ,  saepe 
uno  tantnm  laterc  compressa,  nitida,  laevissima,  triticei  co- 
loris. 


Nonnulla  de  parasitis  quibusdam  ^phanerogamicis 
observata. 


Auctore 

E.     Brandt. 

(Cum  tabula  I.) 


yuasdain  plautas  nou  e  solo  materiem  haurire  altricem  sed 
aliis  nutriri  plautis ,  inter  veteres  jam  constabat. 

Theophrastum,  Pliuium,  Alb.  Magnuin,  Cardanum  et  Pa- 
racclsum  affero,  qui  omnes  aut  de  siugulis  plautis  parasiticis 
aut  de  toto  genere  scripserimt.  Attamen  vero  plane  iucoguita 
erat  germiuatio  harum  plantarum  et  incrementum  et  siugula- 
rum  partium  struetura. 

Haee  geuera  plantarum  alii  putant  simillima  bestiolis 
uoxiis  quae,  spontauea  quam  dicuut  geueratione ,  putrescenti- 
bus  orgauicis  liascimtur  partibus ;  alii  vero  ea  ex  altricis  plan- 
tae  opiuantur  succo  oriri,  qui,  cum  pro  illius  auimae  vi  ac 
moderatioue  abuudautius  effluat,  formam  producat  alieuam. 

Quae  de  spoutanea  origiue  theoria  effecit,  ut  illis  tem- 
poribus  iuvestigationes  subtiliores  uon  siut  institutae. 

Druidae  plautas  illas  e  coelo  missas  itaque  sacras  eodem- 
que  modo  multi  populi  eas  habebant  dona  deorum. 

Luxuriem  earum  maxime  adjuvant  tum  silvae  umbrosae, 
tum    regionum    meridioiialiura ,     imprimis    Americae    et    Asiae 

22r  Bd.     ls  Heft.  6 


82 

australis   atque   insularum,    qnae  nunc  Snndanae   nominautnr, 
aer  humoribus  gravidus. 

Rafflesia,  ut  specimine  utar,  in  Ulis  terris  gignitur,  cu- 
jus plantae  flores  omnium  parasitarum  sunt  maximi,  plantae 
vero  ipsae  arbornm  Javanicarum  adnascuntur  radicibns;  eadem 
ratione  et  Hydnora,  quam  illustrissimus  Nees  ab  Esen- 
beck  mediam  esse  inter  plantas  dicit  et  animalia,  in  austra- 
libus  Africae  silvis  iuvenitur.  Easdem  regiones  et  Cynomo- 
rium,  Sarcophyte,  Balanophora,  Langsdorfia,  Loranthus 
aliaeque  id  genus  plantae  habitant. 

Quamquam  vero  in  illis  praecipue  regionibus  maximus 
parasitarnm  occurrit  numerus,  tarnen  et  tepidae  borealesque 
terrae  nonnullas  hujus  familiae  gignunt ;  multae  praeterea  sunt, 
quas ,  cum  Luc  usque  non  parasitari  viderentur ,  tarnen  ut  vere 
parasiticas  esse  statuamus  ornatissimorum  virorum  investigatio 
efFecit.  Quamvis  parasiticae  plantae  partim  formis  singulari- 
bus,  partim  structura  interiore  et  collocatione  sua  a  ceteris 
valde  difFerant,  tarnen  permultae  et  diversissimae  et  quae  pa- 
rasitica  \ita  fere  omnino  carent^  hac  in  famiJia  sunt  con- 
jectae. 

Legem  igitur  quandam  aut  certam  propriamque  indolem 
(yaQaxTJJQct),  qua  possiut  hujus  generis  plantae  a  ceteris 
discerni,  inveniamus  necesse  videtur. 

Linnens  pater  jam  disseruit  de  plantis  parasiticis,  cau- 
lemque  appellat  parasiticnm  alteri  plantae,  non  terrae  in- 
natum. 

Et  alii  locuti  sunt  de  plantarum  secundariarum  aut  pa- 
rasiticarum  genere  quod  aliarum  stirpinm  radicibns  et  innasci- 
tur  et  inde  alitur. 

Attamen  vero  omnibus  in  scriptis  inter  plantas  parasiti- 
cas proprie  dictas  et  Epiphytas  aut  quae  aliis  adhaerescunt 
caulibus,  difFerentiam  nullam  invenimus. 


83 

Hac  in  dissertatione  de  plantis  loquemtir  parasiticis,  quae 
inter  phanerogamicas  sunt  inventae;  imprimis  autein  nonniilla 
de  parasitis  scribemus  nuperrime  cognitis,  ita  ut  ex  anatomia 
potius  et  e  toto  plantarum  incremento  illius  nominis  quaeramus 
rationein. 

Sed  antequam,  quae  sint  plantae  parasiticae,  quomodo 
nascantur  et  alantur  in  natura  observare  aggredimur,  quod 
huc  nsque  disseruerint  viri  clarissimi  paucis  jam  in  memoriam 
liceat  revocare.  — 


Aliornm  placita. 

Omni  um,  qui  a  primis  teraporibus  hac  in  re  elaborave- 
rint,  diversas  perlustrare  sententias,  longum  est  et  a  nostro 
proposito  alienura.  Qui  vero  aut  accuratius  uberiusqne  de  toto 
parasitarum  genere  dixerint,  aut  qui  nostris  temporibus  sin- 
gulas  generis  partes  diligentius  tractaverint ,  breviter  comrae- 
morare,  non  abs  re  esse  videtur. 

Jam  primum  R.  Brown,  in  rebus  botanicis  maxime  ver- 
satus  nonnihil  de  parasitis  latius  exposuit  *).  Qui  quidem 
sie  fere  disserit:  Parasitas  vocat  plantas,  quae  incompleta 
foliorum  struetura  et  viridi  colore  deficiente  (id  quod  Lin- 
neus  pater  jam  comniemorat) ,  a  ceteris  plantis  valde  distent. 
Q warum  quidem  plantarum  semen  parvum  sit,  embryo  incom- 
pletus, interdum  impartitus,  fortasse  sine  cotyledonibus.  Ea 
vero  seutentia,  quamvis  clarissime  explicata  et  illis  diebus 
saue  probatissiraa  fuerit,  tarnen  his  temporibus  probari  non 
potest. 


*)  B.  Brown:  Vermischte  botanische  Schriften. 

6* 


81 

Solas  Rhinanlhaceas  inspiciamus,  quas  vere  parasitas 
esse  arguemus.  Quid  vero,  quanam  cernitur  foliorum  de- 
fectus,  et  seminum  et  embryomim? 

Et  folia  sunt  completa  et  semiiia  et  embryones;  harum 
plantarum  et  aliarum  Persouatarum  differeiitia  inveuiri  nulla 
potest,  uisi  examinata  structura  anatomica. 

Propter  conjunctionem  cum  aliis  qnibus  adnascuntur  plan- 
us ,  vir  doctissimus  discernit:  parasitas,  quae  semper  nutriau- 
tur  aliis  plantis  et  parasitas,  quae  radices  gignant  proprias, 
ideoque  minus  utantur  nutricibus  plantis. 

Idem  nonnullarum  parasitarum  seinen  germinans  aliquam 
fortasse  in  planta  nutrici  vim  exercere  putat,  qua  callus  qui- 
dam  gignatur,  ei  arboris  tumori  simillimus,  qni  insectorum 
ictu  solet  oriri,  cui  rei  et  Ungern s  plane  assentit. 

Radiculas  tenerrimas  docet  cum  telae  stralis  nutricis  plan- 
tae  componere  novam  telam,  quae  basin  formet  parasitae.  Quo 
in  loco  citat  Van  eher  i  de  OrobancJiearum  germinatione  ob- 
servationes. 

Hie  enim  non  prins  germinare  seinen  dicit,  quam  in  Can- 
nabis  ineiderit  radices.  Sin  minus,  per  longum  tempus  ja- 
cere  in  terra,  germinationis  potentiam  retinens;  tum  dejeetum 
in  aquam  genitis  putrescero  teneris  filamentis.  Contra  vero 
apta  radice  reeeptum  radiculis  in  stellae  formam  positis  nu- 
trici plantae  adnasci. 

Verum  tarnen  opinio  ista:  corpus  quoddam  veluti  medium 
formari,  mihi  quidem  non  satis  videtnr  probata.  Anatomica 
plantarum  et  nutricis  et  parasitae  systemata  plane  sunt  sepa- 
rata,  neque  hac  re  aecuratissime  observata  ulla  confusio  ad- 
mittitur.  Aliis  in  scriptis  vir  doctissimus  quasdam  parasi- 
tarum species  traetat;  observationes  singulas  suo  quamque  loco 
afferemus. 


85 

Eodem  f'ere  modo  DcCandolle*)  in  scripto  suo:  „De 
l'influeiice  que  les  vegetaux  parasites  exercent  snr  ceux  qu'ils 
attaquent  et  de  leur  maniere  de  vivre"  sie  disserit: 

Totum  parasitarum  genus  dividit  in  classes  duas:  „Para- 
sites crvptogumes  et  pbanerogames",  qnarum  omittemus  prio- 
rem,  seciuidam  aeeuratius  inspiciainns. 

Hujns  igitnr  elassis  dnas  iterum.  partes  discernit,  quariim 
altera  ainplectitur:  „Parasites  feuillees  ou  Chlorophylles " 
quippe  quae  omnibus  ntantur  organis,  foliis  viridihus,  vascu- 
lis  et  stomatis  instruetae  succuin  perficiunt. 

At  nequeuiit  bunc  succuin  e  solo  hanrire  cum  vel  spon- 
giolis  plane  eareant  vel  teneris  radiribus.  Ita  enndem  ab  al- 
trieibns  plantis  aeeipiunt  perfeetmn  qnibnseiun  sininl  interennt. 
Sic  „le  gni"  (Viscum)  et  major  Loranthacearum  pars. 

Alterins  vero  partis  appellat  parasitas  „Aphylles  ou  deco- 
lorees",  quae  quidem  plerumque  foliis,  stomatis,  vasculis  ea- 
reant, qiiare  neque  aquam  neqne  aeidnm  carbonicum  nee  vi- 
tae  plane  efticiuiit  succuin  et  rarins  gaudent  viridi  colore. 
.,Orobanches ,  Monotropes  et  Cylinees  hac  in  parte  com- 
memorat. 

Qnas  omnes  parasiticas  exogenis  plantis  et  impositas  et 
ab  iis  nntritas  dich;  easdem  vero  endogenis  se  invenisse  im- 
positas plane  negat. 

Visci  autem  aeeuratius  explicat  anatomiam;  seinen  mirnm 
in  modnm  arboribus  se  imponere  commemorat,  radicem  vero, 
quamquam  viridi  gaudeat  colore,  semper  tenebras  petere  de- 
monstrat. 

Alteram  deinde  elassis  partem,  cui  nomen  „d-phylles"" 
da  tum  est,  iterum  hac  dividit  ratione:  parasitas  „Radicicoles" 


*}  Physiolog.  veget.  par    M.  A.   P.  DeCandolle.  Tom.  III.    chap. 
XIV.  Paris  1832. 


86 

nominat,  qnae  radicibus,  „Caulicoles"  quae  aliarum  planta- 
riim  sunt  caulibus  impositae. 

Maxima  autem  est  differentia  in  his  „Radicicoles"  quas 
omnes  esse  vult  triuin  ordinum:  „Monobases"  infima  canlis 
parte  cohaerent  cum  nutrici  planta  (Cytinus,  Rafjlesiae, 
Cgnomoriiim,  Orobancheae  quaedam),  „Volyrliizes"  eodem 
modo  cum  planta  cohaerent  nutrici,  sed  liberas  gignunt  radi- 
culas  (Monofropa,  Orobanche),  „  Polj/stomes"  permultas 
dimittunt  fibrillas,  quae  tuberculis  hauriunt  nutritionem  (La- 
thraea). 

Quibus  „Radicicoles"  aut  desunt  cotyledones,  aut  pa- 
rtim sunt  excultae,  ita  nt  ipsa  scmina  quidem  germinare,  te- 
nerrimae  plantae  vero  incremento  pergere  omnino  nequeant. 

Id  quod  eodem  fere  modo  fit  in  Ulis  „Caulicoles",  quae, 
quamquam  in  terra  germinant,  tarnen  intereunt,  si  germina- 
tione  jam  perfecta  postea  nutrici  planta  careant.  Tali  modo 
yir  illustrissimus  parasitas  illo  tempore  notas  systemate  quo- 
dam  compo9iiit,  qua  in  re  praeclarum  se  praebuit  obser- 
ratorem. 

Neque  vero  naturaliter  hoc  systema  compositum  existimo, 
cum  ejusdem  generis  plantae,  quae  etiam  certa  cum  altrice 
planta  conjunctione  sint  simillimae,  differentia  duntaxat  mini- 
ma sint  separatae.  Orobancheas  afferre  mihi  liceat ,  quo  in 
genere  omues  species  eandein  fere  habent  cum  nutrici  planta 
coiijunctionem,  attamen  plantas  illas  in  systemate  suo  diversis 
inseruit  classibus.  — 

Non  minus  diligenter  celeberrimus  Unger  de  tota  para- 
sitarum  familia  scripsit  *). 


*)  Beiträge  zur  Kenntniss  der  parasit.  Pflanzen.     Annal.  des  Wie- 
ner Museums  vol.  II.  1840, 


8T 

Etenim  omni  um  parasitarum  interiorem  quandam  vitae 
legem  putat  esse  commiinem;  id  quod  et  pallido  colore  et  fo- 
liis  deficientibus  et  odore  foelido  perspiciatur. 

Itaque  maximi  momenti  esse,  vitae  modum  explorare  pa- 
rasitarum. 

Unger  plures  ordines  posuit;  dicit  enim:  Parasitas  al- 
teri  plantae  quasi  immersas  (Rafßesias),  aut  ab  ea  perma- 
uatas  (Balanophoreas),  aut  cum  ea  conjunctas  (Lathraeam), 
aut  ei  adstrictas  (Orobanche) ,  aut  ab  ea  arcte  captas  (Mo- 
7iotropam),  deuique  autem  multo  liberiores  (Cuseutam  et  Lo- 
ranthum) ,  qui  ordines  nimia  quadam  artis  subtilitate  compo- 
siti  mihi  videntur. 

Maximain  autem  differentiam  vult  inter  parasitas  esse  et 
paraphytas,  quas  quidem  parasitas  nominal  genuinas. 

Hoc  modo  parasitas,  ut  ita  dicam,  paulluhim  liberiores 
dirimit  ab  illis,  quae  proprie  sie  dieuntur.  Hcdera  Helijc 
enim,  Rhus  radicans  et  Bignonia  radicans  parietibus  et 
vetustissimis  muris  adhaereseunt  radiculis  suis  et  per  totam 
vitam  radicem  retinent  palarem. 

Oranes  igitur  parasitae  bis  finibus  sunt  coercitae :  ab  al- 
tera parte  intima  conjunetio  et  maximus  parasitae  in  plan- 
tam  altricem  transitus ,  ab  altera  parte  perfecta  parasitae 
avulsio. 

Certissime  nulla  est  conjunetio  inter  auatomica  plantae 
nutricis  et  parasitae  systemata,  utrumque  enim,  quantumvis 
altera  planta  alteri  cohaereat,  clare  et  perspicue  est  sepa- 
rat um. 

Et  siugulae  plantarum  telae  ita  congruunt,  ut  altera  al- 
teram  continuare  videatur,  immo  etiam  nutricis  plantae  cor- 
tex  cum  parasitae  cortice  codemque  modo  utraque  vasa  con- 
gruunt. 


88 

Succi  igitur  viae  non  sunt  interruptae,  continna  interioris 
spatii  est  conjunctio,  quae  coloratis  liquoribus  injectis  demon- 
strari  potest. 

Flantae  uutricis  cum  parasita  conjunctionis  gradum  et 
germinis  formatiouera  spectauti  hi  ordines  exstant: 

Parasita  proxime  ad  plantae  uutricis  lignum  oritur,  va- 
sorum  systemati  plantae  nutricis  conjuncta.  [Rafßesia,  Brug- 
mansia.) 

Parasita  genito  rhizomate  plantae  adhaeret  nutrici  sca- 
posque  gignit  floriferos.     (Hydnora.) 

Inter  parasitam  et  plantani  nutricem  illius  germinatione 
novum  gignitur  corpus  ambabus  plantis  ortura.  (Balanophora, 
Sarcophyte,  Cjjno?norium.) 

Parasita  gignit  rhizoma  fibrillis  nutrici  plantae  affixum. 
(Helos/Sy  Langsdorjia.) 

Rhizoma  null  um  est,  sed  radices  iuTeniuntur  ramosissi- 
mae  papillis  affixae  nutrici  plantae.     (Lathraea.) 

Parasita  radices  agit  aut  papillosas  aut  non  papillosas. 
(Orohanclie.) 

Parasitae  plantaeque  nutricis  radices  proprium  componunt 
corpus.     (Monotropa,   Corallophytum.) 

Parasita  aut  papillis  aut  radiculis  adhaeret  nutrici  plan- 
tae.    (Cuscuta.) 

Parasita  inter  plantae  nutricis  corticem  et  lignum  radices 
demittit  raraosissimas  ligno  immersas.  (Trtsc?ttni  Loranthus, 
Misodendron.) 

Deuique  Unger  nonnulla  scripsit  de  arborum  fruticum- 
que  insertione*),  qua  quidein  quam  facile  possint  plantae  pa- 
rasitari  luculentissime  ante  oculos  poni  opinatur.  Quam  sen- 
tentiam  plane  sequi  non  possum;   differentiam  quam  vult  inter 


*)  „Veredlung,  Pfropfung." 


parasitas ,  ul  ita  dicam ,  genuinas  et  falsas  ,  a  natura  condi- 
tam  non  existimem;  scd  latius  hac  de  re  alio  loco  exponam. 

Unger  recte  dixissc  mihi  videlur:  omnibus  parasiüs  in— 
teriorem  quandam  vitae  legem  esse  communem;  haue  vero 
legem  pallido  colore  et  foliis  deheientibus  et  foetido  odore  esse 
manifeslatam  haud  crediderim.  Sunt  utique  plantae ,  quae 
qiiamquam  vere  parasitantur  foliis  et  viridi  colore  nihilominus 
gaudeant. 

Jam  vero  ad  alium  me  converlo  virum  qnippe  qui  maxi- 
mus  rerum  botanicarum  eultor  de  parasitis  diligentissime  ege- 
rit,  Martium  dico  *). 

Duas  autem  parasitarum  partes  constituit:  quarum  alte- 
ram  Pseudo -parasitas  quodanunodo  aut  Epiphgtas,  alteram 
genuinas  amplecti  vult. 

Pseudo  -  parasitis  istis  vel  Epiphytis  nulla  cum  plantis  qui- 
bus  adhaerent  relatio  est.  Quam  ob  rem  illas  plantas  para- 
siticas  esse   omnino  non  dixerim. 

Parasitas  autem  genuinas  cum  planta  nutrici  eonjungi 
dicit.  Has  cnim  serioribus  temporibus  genitas  esse  statnit, 
ita  ut  duo  amplissima  plantarum  regna  inveniantur,  quornm 
alterum  originale  vel  primarium  appellat ,  alterum  seeuu- 
dariiim. 

Haec  plantarum  divisio  mihi  quidem  non  instituta  a  na- 
tura videtur,  quae,  ut  singulis  in  familiis  arbores,  frntices, 
herbas ,  quacque  diversissimis  nutriuntur  rationibus,  ita  et  alias 
proereat  formas,  etiam  parasiticas. 

Sic  autem  Mar  tiu s  parasitarum  proponit  seriem:  Ftmgi, 
Balanoplwreae ,  Cj/tineae,  Rafjlesiaccae ,   Burmatiniaccae, 


*)  Ueher  die  Vegetation  der  ächten  und  nnächten  Parasiten ,     zu- 
nächst in  Brasilien;   München.  Gelehrte  Anzeigen.  1842. 


90 

Orchidcae,  Araceae ,  Convolvulaceae ,  Orobancheae,   Eri- 
ceac ,  Loranfheae,  Marcgraviaceae ,  Guttiferae. 

Omnes  deinde  parasitas  genuinas  hos  ordiues  qninqne 
componere  vult :  Fnngos ;  parasitas  aphyllas  non  virides 
aliarumque  arborum  radicihiis  insidentes;  parasitas  aphyllas 
haustoriis  caulibns  ademites;  parasitas  foliosas  virides  et  qiiae 
primarias  in  plantam  uutricem  radices  emittant;  parasitas  fo- 
liosas virides  et  quae  secundariis  partibus ,  radicibus  et  cau- 
libns nntrici  plantae  adhaereant  et  ab  ea  nutriantnr.  Hoc  in 
ordine  quinto  Clusias  illas  commemorat  qnae  caulibus  ramis- 
que  aliarum  arborum  ramis  arctissime  adhaerent  et  ab  iis 
aluntnr,  quare  totas  fere  arbores  devastant  et  corrumpunt; 
unde  Martins  Cormophc/gas  vocat. 

Ceteri  vero  qm  de  toto  parasitarnm  genere  scripserunt, 
res  simili  ratione  expounut.    — 


Observata. 


Legem  nimirnm  de  rebus  natiiralibns  certam  proponere 
non  possumns  nisi  factis  observationibns  probatam. 

Quare  iustitutis  qnibnsdam  parasiticarum  plantarum  ob- 
servatiouibus  et  vitae  niodum  et  parasitarnm  cum  plantis 
nntricibns  conjunctionem  earumque  structnram  diligentins  in- 
vestigare  conatus  snm. 

Illas  praecipue  hnjus  regionis  plantas  qnae  nostris  diebus 
ah  aliis  parasitari,  ab  aliis  non  parasitari  dicuntur,  Rhinan- 
tlium ,  Odontitcm,  Melampyrum  ,  Euphrasiam  ,  Thesium, 
Pijrolam  alias  maximo  cum  studio  iuspicere  mihi  proposui. 
Omnia  vero  quae  iuveni  hoc  in  opuscnlo  proponere  mihi 
liceat. 


Sunt  vcro  quaedam  familiae,  quarum  genera  singula  ex- 
plorarc  mihi  11011  liceret  cum  plantae  illae  exoticae  non  crc- 
bro  sini  inveutac  mihique  uou  essent  in  promptu.  De  his 
doctissimorum  horum  virorum  ,  qui  illas  accuratissime  explo- 
ravcrunt  scripta  et  sententias  diligenter  peragravi.  Balano- 
phoreas ,  Rafjlesiaceas  et  alias  dico,  quae  quidem  nostris 
temporibus  virorum  illorum,  ut  Brown*),  Goeppert  **), 
Griffith  ***)  investigationibus  plane  sunt  cognitae. 

Duas  enim  plantas  Rafßcsiam  Arnoldi  et  Hydnoram 
africunam  R.Brown  in  dissertatione  sna  inspicit;  sed  eodem- 
modo  Cytineum  quoque ,  Brugmansiam  alias  hujus  gene- 
ris  plautas  et  iuveniri  et  crescere  vult.  Inspiciamus  igilur 
plantarum  et  ortum  et  iucrementum  ut  vitae  modum  recte  in- 
telligamus. 

Semina  Vitis  speciei  et  Cissi  caulibus  et  radicibus  in- 
ciduut ,  id  quod  in  horanthaceis  potest  iuveniri ,  quippe  qna- 
rum semina  eadem  ratione  Betulae  3  Pitu,  Cralacgi  aliarum 
arborum  iucidunt  ramis. 

Tum  quidam  seminis  Stimulus  caulis  tclas  corrnmpit  et 
pervertit  unde  corpus  quoddam  medium  procreatur  quod  plan- 
tulae  parasiticae  basin  ;formet.  Quam  quidem  theoriam,  id 
quod  jam  antea  dixi  non  sequar.  Quibusnam  ex  partibus  hoc 
medium  corpus  est  formatum?  Quonam  modo  Stimulus  ille 
partes  pervertit?  Neque  in  dissertatione  illa,  neqne  in  tabu- 
lis  res  clarius  intelligi  potest.  Jam  vero  ceteris  in  parasitis, 
quas  examinavi  tale  corpus  invenire  numquam  potni.  Ejus- 
modi    autem   corpus    plantarum   systemata    et   plantae   nutricis 


*)  On  the  feinale  flower  and  fruit  of  Rafflesia  Arnoldi    and  Hyd- 

noret  africana. 
**)  Beiträge  zur  Kenntniss  der  Balanophoreae. 
***)  Des  parasites  sur  racines.  Anna],  des  Scienc.  nat.  Tom. VII. 


92 

el  parasitae  plane  miscere  et  utriusquc  fiues  exstinguere  clare 
elncet!  At  svstemata  illa  anatomica  ceteris  in  parasitis  onini- 
no  sunt  separata,  transitus  duntaxat  telae  alterins  plantae  in 
alterius  telam  obscrvari  polest  et  tota  plantae  nntricis  vaso- 
rnm  corruptio. 

Parasitae  semine  tali  modo  ancto,  plantae  nntricis  eor- 
tex  laceratnr  et  plantnla  prodit  parasitica.  Dcinde  fungi  for- 
mam  accipit,  quam  quidem  per  totam  vitam  retinet. 

Has  vero  plantas  vascnlis  esse  instructas  et  floribus  gau- 
dere  idem  demonstrat  magis  exenltis  et  herinaphrodilis  et 
dioecis  et  diclinibns. 

Itaque  tres  Rafjlesiaccarum  institnit  sectiones:  Rafße- 
sicts,  quae  sectio  Rafjlesiam  et  Bn/g/nafisiam  amplectitnr. 
Utraqne  in  illa  planta  Ovaria  superiora  sunt  caljcis  origine; 
et  illarum  compositione  et  interiore  structura,  et  placentarum 
sede  et  ovnlorum  et  antherarum  directione  structuraqiie  a  ce- 
teris  sectionibiis  faeile  possunt  discerni. 

Deinde  secnndam  sectionem  Ilydnoreas  nomiuat,  quae 
sectio  Hjjdnoram  solam  continet. 

Hj/dnorcae  et  ovariis  pendulis  a  ceteris  sunt  diversae  et 
stigmatis  partitis,  tum  singulare  placentarum  origine  et  stru- 
ctura, tum  embryone  ipso,  qui  densi  albuminis  centrum  tenet, 
postremo  autem  antherarum  structura. 

Deniqne  Cjjti/ieas  vnlt  tertiam  sectionem,  quam  tum  pla- 
centis  parietalibus  a  ceteris  discedit,  tum  ovariis  calvci  con- 
natis  et  embryone  impartito  celluloso  qui  totam  fere  massam 
format,  ab  albuiuine  autem  separatus  est. 

Quas  omnes  bujus  familiac  plantas  vere  esse  pacasiticas 
perspicitur  nee  nnquain  eas  per  totam  vitam  apparere  libcrio- 
res.  Plantae  nutrici  igitur  arete  adhaerent  ita  nt  simnl  cum 
ea  intereant. 


Eodem  feie  modo  Goeppert*)  de  Balanophoreis  et 
quidem  de  Rhopalocncmis  genere  verba  fecit.  Eadem  Java- 
üica  terra  haue  proereat  plantam  quae  arbonim  radieibus  in- 
nata  eadem  Balanophorearum  vitae  ratione,  quam  supra 
exposui,  garniere  dicitur.  Qui  autem  systematis  locus  illis 
plautis  sit  tribuendus  nou  perspicuuin  est.  Plautae  euim  alia- 
rum  caulibus  subterraueis  iuuatae  florem  tautum  e  solo  enrit- 
tuut;  deficientibus  vero  et  radieibus  et  caulibus  foliisque,  fun- 
gis  quibusdam  similes  esse  videntur. 

Iutcrior  autem  illius  partis  struetura  anatomica,  quae  ve- 
getationis  quasi  corpus  potest  nominari,  cum  pedunculum  por- 
tet  et  florem  et  Organa  omuia,  quandam  cum  plautis  monoco- 
tvleis  similitudiiiem  habere  videtur.  Multi  enim  vasculorum 
fasciculi  in  parenehymate  iuveuiuutur  dispersi. 

Peduuculis  autem  et  spadieibus  aecurate  observatis  quan- 
dam cum  dicotyleis  plautis  similitudiiiem  inveuies,  cum  omuia 
feie  harum  partium  orgaua  iu  circuli  forma  sunt  posita. 

Cellulosus  autem  hujus  partis  axis  singula  vasa  continet 
et  dispersa,  id  quod  in  illis  plautis  perspici  potest,  quae  me- 
dium iuter  Monocotyleas  et  Dicotyleas  locum  teuere  dieun- 
tur,  Nyctagineas  volo  et  Piperaceas ,  quas  omnes  illustris- 
simus  Schultz**)  Synorganicas  dichorgauocauleas  appel- 
lavit. 

Iusertiouibus  plautae  carent  medullaribus.  Qua  de  re 
quum  alio  loco  latius  expouere  opus  sit,  hie  nihil  ultra  ad- 
jiciam. 

Filicibus  quoque  plautae  qnodammodo  similes  esse  existi- 
mari  possuiit  cum  et   cellulis    prosenehymaticis    siut  instruetae 


*)  Beiträge  zur  Keimtniss  der  Balanoph.  Bresl.  1847. 
**)  Natürliches  Sj-stem  des  Pflanzenreichs.  C.  H.  Schultz,  Berlin 
1832.  j 


94 

et  vasculis  striatis  et  reticularis.  Spadices  vero  qnae  plantis 
Ulis  sunt,  in  gemma  coni  ea  utmitur  forma,  quae  in  Ahieti- 
narum  occurrit  fructibus.  Semina  perfecto  carent  embryone; 
cellulae  autem  nucleum  semper  retiuent.  Qui  embryo  serius 
tantum  seniine  abjecto  formatur  id  quod  Schieiden  in  Rhi- 
zocarpeis  jam  prius  demonstravit. 

Quibus  omnibus  rebus  cognitis  Goeppert  Balanopho- 
rcas  inter  Filices  et  Cycadeas  dicit  ponendas  esse. 

Non  meum  est,  hie  iu  plantarum  systemate  locus  utnim 
sit  recte  an  false  constitntus  discernere;  ego  potissimum  fa- 
miliam  illam  hoc  in  opusculo  commemoravi  ut  parasiticam.  — 

Quamquam  eodem  modo  in  Bromeliaceis  quod  dam  ge- 
nus ,  Tillandsia ,  parasiticum  cxistimatur,  tarnen  familia  haec 
mihi  est  omittenda  cum  neque  plantas  observare  mihi  liceret, 
nee  de  aliorum  observationibus  his  in  plautis  audiverim  in- 
stitutis. 

Jam  vero  ad  aliam  me  verto  familiam  quam  totam  para- 
siticas  solum  plantas  putant  continere,  Orchtdeas  dico. 

Orchideae  sunt  plantae  herbaceae,  quae  radieibus  car- 
nosis  tum  integris  tum  partitis  aut  solo  aut  aliis  insident 
plantis. 

Totam  Orchidcarum  familiam  hoc  modo  dnas  in  partes, 
quarum  utramque  melius  iuspicerem,  dividere,  non  inepte 
duxerim. 

Eae  igitur  hujus  familiae  plantae ,  quae  radieibus  carno- 
sis  aut  iutegris  aut  partitis  insident  solo,  regiones  praeeipue 
habitant  tepidas  ibique  in  pratis  et  silvis  inveniuntur.  Sunt 
aut  unico  tubere  instruetae,  aut  radieibus  fasciculatis.  Orchis^ 
Ophrys,  Piatanthera,  Listera,  Corallorhiza ,  alia  hujus 
regionis  genera. 

Quamquam  omnes  in  pratis  nostris  inter  Gramineas  et 
Cj/peraceas  et  alias  creseunt  plantas ,  nulla  tarnen  earum  cum 


95 

his  plantis  conjunctio  potest  inveniri.  Plantarum  tubera  tum 
iutegra  tum  partita  et  radicibus  minoribus  instructa  materiem 
e  solo  hauriiint  altricem  plantamque  nutriunt,  quae  quidem 
aut  sub  boc  tubere  aut  jiixta,  novum  procreat  tuber,  quomodo 
110 va  sequentis  anui  plaiita  praeparata  est.  Itaque  bas  plan- 
tas  hoc  vitae  gradu  si  quidem  vetustiores  sunt  nou  esse  para- 
siticas  persuasum  mihi  habere  11011  dubitem. 

At  vero  id  quidem  certum  est  omnia  harum  plantarum 
semiua,  quamquam  accuralissime  sparsa  et  obscrvata  num- 
quam  fere  gcrmiuare  id  quod  hortulani  bene  sciuut. 

Quaenam  est  causa,  ut  res  ita  se  habeat?  Verisimile 
est,  semiua  ut  germineiit  aliis  egere  planus,  quae  plantulis 
vixdum  egressis  praebeant  nutritionem,  quam  ipsae  parare 
non  possuut.  Orchidearum  autem  semiua,  quae  sevi,  ut  res 
elarior  mihi  appareret  graminum  inspersi  seminibus;  attamen 
vero,  quainquam  maximo  cum  studio  plantas  observavi,  Or- 
chidearum semiua  tarn  sero  tempore  non  germinaverunt. 
Klotzsch  autem,  diligentissimus  indagator,  semina  hoc  mo- 
do sparsa  germinasse  comiter  mihi  exposuit  et  multas  Orchi- 
dcas  esse  parasiticas  demonstravit. 

Illas  vero  plantas  radicibus  fascicnlatis  instructas  inspi- 
ciamus;  Neottiam Nidum  avis  et  Epipactidem  ut  specimini- 
bus  utar.  Quam  quidem  utramque  diversissimis  locis  collectam 
accuratius  examinavi.  Neottiam  in  silvis  nmbrosis  inveni; 
planta  illa  permultis  radicibus  subcarnosis  et  brevioribus  est 
iuslructa  et  quae  locatione  qnandam  cum  avis  nido  habent 
similitudinem. 

Contemplantes  vero  radices  singuJas,  quasdam  aliarum 
plantarum  radices  conspicimus ,  quas  Neottiae  radices  arcte 
amplectuntur.  Hac  in  parte  Neottiam  vere  esse  parasiticam 
non   dubium    esse    videtur!       Sed    accuratius    inspiciamus    ac 


96 

radices  illas  diligentius  examinemus !  Quam  ad  rem  segmenta 
exscindanms  necesse  est. 

Investigautes  vero  radicis  segnientum  infimo  apice  trans- 
versale exscissum  cellulas  conspicimus  et  majores  et  minores 
et  fcre  omnes  Cytoblastas  teuentes. 

Hac  igitnr  in  parte  gigni  cellulas  et  radicem  praecipue 
crescere  perspicuum  est;  telam  quidem  camljialem  inveinmus 
quae  ceterarum  est  tauquam  procreatrix.  Num  auteni  Neol- 
tiae  radices  hac  iu  parte  aliarum  plantarum  radicibus  sint 
arcte  conjunctae?  Miiiime!  Hi  euim  Neotliae  radicum  api- 
ces  aut  liberi  in  solum  descendimt,  nt  materiem  hauriaut  al- 
tricem,  aut  aliarum  plantarum  'radicibus  sunt  iinpositi  neque 
ullo  modo  iis  conjuncti. 

Sin  vero  Neottia,  radix  sive  apice,  sive  alia  plantae  parte 
alteri  incidat  radici  tenerrimae,  illa  brevi  interjecto  tempore 
radicem  aliam  aut  amplectitur  aut  omnino  circumfundit.  Num 
eadem  in  parte  Ncottiae  cum  altera  planta  conjunctio  inveni- 
tur?  Minime!  Anatomica  plantarum  in  illa  ipsa  parte  aut  in 
transversum  aut  in  longitudineni  scissa  systemata  omnino  se- 
parata  nee  ullo  modo  apparent  conjuneta. 

Neottiam  igitnr,  quam  inulti  parasitari  volueruut,  nequa- 
quam  esse  plantam  parasiticam ,  jam  satis  constare  mihi  vi- 
detur. 

Eodem  lere  modo  res  in  Epipactide  se  habet  aliisque 
in  parasitis,  quae  longioribus  radicibus  sive  aereis,  sive  solo 
immersis  sunt  instruetae,  ut  in  Vanilla  permultisque  aliis, 
quae  umbrosas  Americae  australis  silvas  inhabitant.  Quae 
quidem  parasitae  arboribus  impositae  aut  aeclinaut  arborum 
cortici  radices  aut  in  cum  dimittunt.  Cortex  autem  ille  et 
vetustior  est  et  cariosus ,  nee  unquam  ad  arboris  vitam  ne- 
ccssarius  j  sed  cum  humorein  et  aquam  longum  tempus  conti- 


97 

neat,  ad  parasitae  vitam  est  aptissimus.  Et  candcni  qnidem 
rem  in  Epipactide  iiiveni  confiriuatam,  in  qua  radices  illae 
lapidibus  erant  arctissime  acelinatae,  qui  quidem  museis  fue- 
pänt  ita  vestiti ,  ut  longum  tempus  humorem  retinereut.  Ra- 
diee  illa  examiuata,  haue  illamve  ejus  partein  pilis  permultis 
(quod  tomentosum  dieunt  botanici)  invenis  vestitam,  quae  qui- 
dem e  simplieibus  eompositae  cellulis  radici  apportant  nutri- 
menta.  Simili  autem  modo  atque  in  iis  qnas  attnli  in  cete- 
ris  quoque  parasitis  illis  quas  supra  nominavi  res  reperitnr. 
Omnibus  igitur  illis  cum  plantis  quibus  adhaereseunt  nulla 
oinnino  conjunetio  est. 

Orchideas  illas  esse  vere  parasiticas,  unde  velint  con- 
clndere,  mihi  certe  non  liquet;  epiphytas  aut  pseudoparasitas 
uominare  multo  praestantius  existimaverim. 

Aliam  autem  inspiciamus  familiam,  ^iroideas ,  quarnm 
genera  nonnulla  parasitari  solent  dici. 

Hujus  familiae  quamquam  omnes  plautae  sunt  radieibus 
earnosis  instruetae ,  diversissimis  tarnen  utuntur  vitae  ratio- 
nibus. 

Pars  enim  solo  insident  et  in  lacuuni  et  pallidum  ripis 
saepe  reperiuntur,  ut  speeiminibus  utar:  Calla ,  Arum,  aliae. 
Jam  igitur  perspieuum  est,  has  plantas  non  esse  parasiticas. 

Altera  autem  pars  illas  contfnet  Aroidcas ,  quae  longis- 
simis  radieibus  aereis  instruetae  eodem  modo ,  quo  Orchidcae 
illae  iis  utuntur,  arboribus  et  Tivis  et  mortuis  sunt  adnexae. 
Quin  etiam  arborum  corticem  ineunt,  neque  tarnen  ulla  alia, 
quam  meehauica  illa,  ut  ita  dicam,  ratione  ei  conjunetae  sunt, 
quamobrem  eodem  Pseudoparasitarum  seu  Epiphytarum  nomi- 
ne appellari  licet.     Anlhurium ,   Pothos  ,  Caladium. 

Plantis  illis,  quas  proposueram  monoeotyleis  examinatis 
jam  ad  dicotyleas  progrediatur  iuvestigatio. 

22r  Bd.    Is  Heft.  7 


98 

Familiis  illis  omissis  quibus  genera  miunulla  parasitier 
inesse  dicuntiir,  ut  Moreae ,  uärtocarpeae ,  Vrticeae^  Lau- 
rineae ,  Santalacearum  familiam  inspiciamus,  cujus  illud 
Thesivm  genus  vere  esse  parasiticum  demoustranduiu  mihi  est. 

Jam  Tcro  Mitten*)  nouuulla  de  his  plantis  et  in  iis  de 
Thesio  linophyllo  exposuit,  qund  quidem  Loto  corniculato, 
Thymo  Scrpyllo,  Dauco  Carotae,  Carici  glaucae  aliis  de- 
in onstravit  iusidere. 

Equidera  Thesium  et  linophyllum  et  ebracteatum  dili- 
genter  cxamiuavi  quas  quidem  plantas  et  graminibus  quibus- 
dain  et   Asperulae  tinetoriae  iusidere  inveni. 

Veram  autem  hujus  strueturae  formam  inspecturis  ana- 
tomia  nobis  est  contemplanda  et  prima  partium  origo  prae 
ceteris  coguoscenda. 

Thesio  quidem  illo  cum  plantis  vicinis  e  solo  caute  era- 
dicato  et  terra  quae  radieibus  adhaereat  aqua  perluta,  illas 
Thesit  radices  cum  aliis  iuvenimus  arete  coujunetas. 

Quomodo  autem  conjunetio  illa  facta  est?  Num  eadeiu 
est,  quam  jam  antea  et  in  Orchideis  et  jtroideis  et  aliis  in 
plantis  observavimus?     Radices  aecuratius  inspiciamus. 

Contemplantes  autem  illa  conjunetionis  piuicta^  incrassa- 
tiones  quasdam  et  quasi  ampulias  conspicimiis,  quae  Thesit 
radieibus  adhaerent  **). 


*)  Sur  le  Parasitisme  des  Racines  de  Thesium  linophyllum.  An- 
nales  des  Sciences  nat.  Tom.  VII. 

**)  In  Leguminosis  qnaedam  tuhercula  inveni,  quae  quidem  a  The- 
sii  et  ceterarum  parasitär  um  valde  differunt  liausturiis.  Haec 
vero  tubercula,  quamquam  radicum  partes  sunt,  tarnen  alia  cum 
planta  nulla  coliaerent.  Tuhercula  illa  toti  familiae  esse  propria 
mihi  videntur;  quippc  quae  inveni  in  Lotis,  l.athyris,  Acaciis, 
Orobis,  Trif'olüs  aliisque  in  generibus ,  diversissima  vero  am- 
plitudine. 


99 

Jam  vero  separennis  has  ampullas  a  plantae  uutricis  ra- 
dicibus id  quod  agatur  cautissime,  cum  ampullae  bis  radici- 
bus  saepe  siut  tarn  arcte  conjunctae  ut  a  parasitae  ipsius  ra- 
dicibus abrumpantur  et  plantae  nutrici  adhaereant. 

Ampullae  vero  a  nutricis  plantae  radicibus  separatae,  at 
parasitae  radicibus  ut  integrae  insidentes  partes,  inferiore  in 
parte  quendam  profundiorem  babent  sulcum ,  cui  nutricis  plan- 
tae radix  insita  est,  ita  ut  ampulla  illa  in  nutricis  plantae 
ratlice  cquitare  videatur.  Ceteris  autem  in  partibus  ampullae 
illae,  parasitae  radicis  quasi  dilatationes  aut  partes  esse  vi- 
dentur,  quamvis  magis  albo  quam  radices  illae  gaudeant 
colore. 

Multas  autem  ampullas  eadem  in  radice  invenimus  quae 
vero  ambitu  et  amplitudine  sunt  diversissunae. 

Unde  sequitur  ut  ampullae  gignantur,  cum  radices  in- 
crescere  pergant;  quare  sententiam  illam,  quam  Mitten  pro- 
posuit:  radices  tummodo  lougiores  fieri  et  crescere,  cum  am- 
pulla plane  sit  exculta,  a  natura  abhorrere  puto. 

Jam  vero  ampullam  ante  oculos  pono  ut  structura  anato- 
mica  perspicue  possit  intelligi  (fig.  13).  Duo  autem  telarnm 
exstant  genera^  alterum  quod  epidermidem  (e)  componit,  for- 
ma longiore  vel  angustiore  distinctum,  alterum  quod  paren- 
chyraa  (p)  esse  notnm  est,  hexagona,  polygona  vel  sphaerica 
forma. 

Et  illud  epidermidis  Stratum  plerumque  pellucidum  aut 
vacnum,  rarius  quidem  cernitur,    aut  solida  aut  colorata  ma- 


Quaestio  igitur  Jioc  loco  exstat  quanam  vitae  functione  ea  fun- 
gantur? 

Cellulae  quidem  maxima  amyli  copia  cernuntur  expletae;  tuber- 
cula  autem  ipsa  pe-rmagno  saepe  volumiue  utuntur  ut  in  Lathyro 
tuberoso ,  Orobo  tuberoso ,   aliis;  id  quod  satis  cognitum  est. 

7  * 


100 

teile  expletum.  Cellulae  autem  alterius  telae  hexagonae  et 
sphaericae  maxima  amyli  eopia  sunt  impletae,  ita  nt  tota  tela 
albido  appareat  colore.  Qui  quiilem  color  est  aptissimus  n t 
ampullamm  partes  et  quae  iis  adhaereant  particulae  a  nutricis 
plantae  partibus  appareant  diversae. 

Progrediamur  autem  et  accuratius  inspieiamus  illamTÄ^- 
sM  et  Asperulae  conjunctionem.  Asperulae  euim  radice, 
qua  parte  Thesit  insidet  ampulla,  segmentis  fraiisversis  exa- 
minata,  rem  esse  reperies  perspicuam  (fig.  14). 

Quod  quomodo  se  habeat  hoc  loco  attingere  tantiim  li- 
eeat,  quoniam  et  de  illa  plantarum  coujunetione  et  de  stru- 
ctura  auatoraica  in  Rhinanthacearum  familia,  ubi  plane  cac- 
dem  sunt,  latius  disserau). 

Segmentum  igitur  illud  iuspicientes  ccrtam  quaudam  ab 
ampulla  (p)  in  Aspernlam  (a)  ineuntem  eonspicimus  par- 
tem  (r).  Ampulla  quidem  cellulis  confertis,  eonicis  et  fere 
oppressis  Asperulae  radi<i  est  acclinata,  et  in  illa  ipsa 
parte  quasi  discum  componit.  Ex  disci'  bujns  basi  media, 
pars  illa  descendit  quae,  quamquam  Asperulae  radici  plane 
insidet,  tainen  albido  colore  potest  discerni.  Pars  autem  ea, 
cellulis  et  vaseulis  composita,  usque  ad  Asperulae  lignum 
procedit  ibique  ad  singulos  vasorum  fascictilos  est  distributa. 

Nee  dul)ium  igitur  est,  quin  illa  pars  nihil  sit,  nisi  ra- 
dix,  quae  quod  cetcrae  radices  e  solo  dueuut  alimenfum,  c 
mitrieis  plantae  radice  haurit. 

Unde  sequitur  ut  illae  parasitae  partes  non  sint  ampul- 
lae  tantum  aut  papillae,  sed  novum  quoddam  Organum,  cujus 
intcriorem  strueturam  anatomicam  in  Rhinanthaceis  exami- 
nabimus.  Ilaqiic  apthis  nomen  tribnendum  esse  mihi  videtur, 
liceat  fortasse  „haiistoriiim"*)  Jiominare. 


*)  ,,Saii£Wiirzel." 


lntiientes  vero  Thesit  radices,  haustoria  illa  etiam  plan- 
tar nutricis  radiribus  mmqiiain  non  eonjuneta  couspieimus. 
haque  Thesium  vere  et  per  tot  am  vilam  esse  parasiticam 
plantani  omnimodo  nobis  statuendum  est.  Aliud  praeterca  hn- 
jus  iamiliae  geuus  esse  parasiticum  milii  non  notiiin  est,  ita- 
ijue  alias  inspicere  conabor  faaiilias. 

Gcntiancamm  nonnullarum  radiees  diligenter  examinatas, 
ituiltis  partibus  et  incrassatas  et  flexuosas  couspieimus.  Quas 
radieuni  incrassatioues  cum  omnibus  in  his  plautis  et  diver- 
sissimis  loeis  iuveuerim  collectis,  in  suspicionem  mihi  venit, 
eas  plantas  esse  parasiticas,  praesertim  cum  quoddam  Gen- 
tianearum  genns  parasitari  jam  alii  putaverint. 

Sed  vetustioribus  istis  aecuratius  examinatis  nulluin  re- 
peri  iudicium,  uude  re  vera  parasitari  eas  constaret;  itaque 
serere  illarum  plautarum  semina  mihi  proposui.  Hac  ratioye 
plantas  tan  quam,  ab  ovulis  observavi  et  quamquam  grami- 
niun  semina,  quibus  nutrieibus  uterentur  plantnlae,  simul 
sparsi,  tarnen  parasitari  Gentianeus  nunquam  neqne  ullo  mo- 
do inveni,  quare  parasitas  omnino  non  esse  persuasum  mihi 
habere  non  dubito.  — 

Jam  vero  aliam  inspiciamus  plant  am,  quam  ante  nostram 
aetatem  aecuratius  commemoravit  indagator  ille  doctissimus 
Guettard*),  Cusculam  dico.  Eodem  fere  modo  Mohl**) 
in  scripto  suo  nonnulla  disserit  de  Cvscutct. 

Equidem,  in  Cuscuta  diligentius  observanda  aliquantum 
u-inporis  versatus,     quaeeunque   inveni,    proponam ,     sinmlque 


::)  Memoir.  de  l'Acad.  1744.  Sur  l'adherance   de  la  Cuscute  aux  au- 
tres  plantes. 

#*)  lieber  den  Bau  und  das  Winden  der  Ranken-  und  Schlingpflan- 
zen ,  Tübing.  1827. 


102 

Guettardi  sententias  iudicabo,  qtfas  profecto  tarn  sero  cogno- 
Tisse  doleo. 

Ille  quidem  Cuscutam  invenit  et  in  Leguminosis  et  La- 
bialis et  in  Urtica,  quibus  in  plantis  eam  omnino  uno  eo- 
demqne  modo  insedisse  demonstravit.  Equidem  Cuscutam 
cxaminavi  Balsaminae  insidentem. 

Perlnstrantes  vero  seminis  ovula  jam  spiraliter  curvatum 
conspicimus  embryonem  (fig.  8)  neqne  iillum  cotyledonum  in- 
dicium.  Quare  Gncttard  Cuscutam  ut  monocotyleas  putat 
germinare:  „qu'elle  ne  pousse  d'abord  qn'une  fenille  qne  Ton 
appelle  seminale,  on  plutöt  qu'nn  tige  ä  qni  on  peut  aussi 
donner  ce  nom." 

Aliam  autem  monocotyleis  esse  germinationis  ratiouem  in- 
ter  omnes  coustat.  Itaque  aut  utraeque  connatae  siut  cotyle- 
dones  necesse  est  aut  uullam  Cuscutae  esse  cotyledonem  pu- 
tabimus. 

Ea  autem  planta,  quae  dicitur  aphylla,  non  caret  foliis 
quorum  quidem  initia  permultis  squamis  sunt  forma ta ,  quod 
idem  et  iu  aliis  plautis  haud  paucis  reperitur. 

Quamquam  Cuscutae  seinen  alia  planta  non  egens  in  solo 
germinat,  plantula  tarnen  vix  enata  e  solo  petit  aliam,  in  qua 
celeriter  adseendat.  Jam  vero  volubilis  Cuscutae  cauiis  arctis- 
sime  acclinat  plantae  illi  et  papillas  quasdam  in  serie  posi- 
tas  procreat  (fig.  9  e.),  quae  quidem  epidermidis  cellulis  pro- 
longatis  et  rotuudatis  compositae  sunt. 

Quando  vero  Cuscuta  nonnullis  in  partibus  alii  plantae 
non  adhacret,  sed  libera  est  in  aere,  illa  papillarnm  forma- 
tio  non  invenit ur.  Planta  iisdem  in  partibus  eo  fere  qui  in 
Hcdcra  cerni  potest  modo  radices  format,  quae  aut  attingen- 
tes  plantam  nutricem  in  apice  apparent  tum  rotundatae  tum 
plauae  et  illas  conicas  formaut  ccllulas  aut  non  attingeutes 
apice  gaudent  acutiore. 


103 

Lex  igitur  quaedam  interior  mihi  et  necessitas  coustare 
videtur,  qua  Cuscuta  omnibus  in  partibus  procrect  organa 
quibus  aliis  plautis  iusideat,quare  sententiam  illara  quam 31  o hl*) 
proposuit:  Cuscutam  radices  forma re  in  Ulis  uiiice  partibus 
quibus  aliis  adhaereat  plantis,  comprobare  eqiiidem  non  possum. 

Ejusdem  plantae  caulem  segmentis  transversis  exami- 
nans  (fig.  7.)  altera  in  parte  eum  paulluliim  reperies  ca- 
naliculatum.  Neque  magnam  inier  singula  telarum  strata 
reperies  differentiam :  epidermis  componitur  una  serie  cellula- 
rum  et  miuorum  et  feie  globosarum  (e.).  Tum  vero  secun- 
duin  cellulis  polygouis  et  rotundatis  compositum  invenies  Stra- 
tum quod  quidem  cambii  tenet  locum.  Denique  uulrnm  aliud  con- 
spicies  Stratum  si  non  parenchyma  (p.)  cujus  cellulae  a  ceteris 
paulisper  sunt  diversae,  quare  limitem  inter  cambii  et  paren- 
chymatis  Stratum  pouere  difUcile  est.  Hoc  parenchyma  axem 
totum  explet ,  ita  ut  vasculornm  fasciculi  (v.)  parenchymati 
appareaut  inspersi.  Itaque  circulus  vasorum  existit  quasi  in- 
terruptus  maximaque  inter  singulos  fascictilos  reperies  iutervalla. 

Quae  quidem  iutervalla  ceteris  in  plautis  radios  medul- 
läres nominari  inter  omnes  constat.  Unde  sequitur  ut  radii 
medulläres  non  sint  organa  propria ,  sed  compositi  eadem  tela 
cellulosa,  quae  dum  vasorum  fasciculi  crescunt,  magis  magis- 
que  compressa  est,  id  quod  plurimis  in  plantis  adultioribus 
iutelligi  potest,  ut  in  Tilia  europaea,  aliis.  Neque  igitur  mi- 
rum  est  nonnullas  plantas  insertionibus  illis  carere,  quod  in 
Rhinanthaceis  videbimus. 

Ante  oculos  nunc  pono  Cuscutam  quam  in  ea  parte  qua 
Eahaminae  iusidet  transverse  dissectam  reperies  (fig.  9  et 
fig.  10). 


*)  Ueber   das   Winden   und    den    Bau    der   Hanken-   und   Schling- 
pflanzen. 


104 

Haue  vere  esse  parasilicam  elare  elucet.  Nam  radix 
illa  (r)  quam  antea  descripsi  iu  ipsam  Bulsaminam  diinitti- 
tur  ita  nt  ejus  vasa  (v')  arete  aeclinent  Baisami nae  vascur- 
lis  (v"  et  \'").  Illam  vero  radicem  Gueltard  „sueoirs" 
liominari  vult;  equidem  censeo ,  radices  illas  „haustoria"  esse 
nomiiiaiulas ,  cum  uutrientem  materiem  hauriaut  e  planta  nu- 
trici.  Haustoria  iila  usque  ad  ligneum  plautae  uutricis  cor- 
pus  penetrant,  sed  vasa  eorum  maximis  Balsamiuae  vascu- 
lis  accliuant  spiralibus  (iig-.  10.  v'"). 

Itaqnc  vascula  illa  spiralia  re  vera  ducere  suecos  lion 
est  quod  dubitem. 

Cuscuiam  autem  haustoria  iuter  Balsaminae  vasa  et 
parenehyma  late  diffundunturj  ita  ut  major  coujiinctiouis 
pars  formetur  (r).  Itaque  illae  uutricis  plautae  telae  sae- 
pe  sunt  laceratae  et  corruptae ,  dum  Cuscutae  hausto- 
ria iis  immersa  maximo  gaudent  iueremento  et  epidermidem 
et  parenehyma  vehemeuter  comprimunt.  At  quomodo  illa 
Cuscutae  cum  nutrici  planta  conjunetio  iueipiat  a  primis  ori- 
ginibus  observemus  necesse  est. 

Postquam  igitur  Cuscutae  emhryo  e  semine  egressns  est, 
radiculari  exitu  naetns  est  terram;  plaiitula  ipsa  alii  nutrici 
plant;ie  acclinat  et  nonnuUis  radiciljus  ei  immissis,  Cuscuta 
terram  reliuquit,  radicula  ipsa  interit  et  planta  vere  esse  in— 
venitur  parasitica  eo  modo  quem  supra  exposui.  Totum 
autem  vitae  tempus  Cusctiia  nutrieibus  plautis  est  astrieta. 

Jam  vero  Guettard  dicit  de  Cuscuta:  „qu'elle  est  une 
parasite  d'une  espece  singuliere,  puisqu'elle  ne  le  devient  qu' 
apres  avoir  tire  de  la  terre  sa  premiere  nourriture  en  quoi 
eile  diffeire  du  gui  ( Vtecum) ",  id  quod  mihi  rectissime  dictum 
videtur. 

Cuscuta  enim  tali  modo  majore  gaudet  übertäte  quam 
Viscum,  cum  ab  alia  planta  serpat  ad  aliam  oninibusquo 
immittat  haustoria  et  multis   singulis  plautis  simul  iusidcat. 


105 

Vhcum  autem  uni  cidemque  iusidens  arbori  simul  cum 
ea  iuterit.  Itaque  Cuscula  hnjusque  generis  plantae  quae 
cadem  ratioiie  aliis  insident  plantis,  plantae  raptatrices  pos- 
sent  nominari. 

Pliiriiuanim  antem  familiarum  quas  hnc  usque  cxamina- 
viiiuis,  nonnullae  tautum  plantae  inveniuntur  pavasiticae. 

Jam  aliam  inspiciamus  familiam  quae  plantas  tantum  non 
omncs  parasitieas  contiuere  mihi  videtur,  RJiinanthaceas  illas 
quas  Scrophularineis  esse  fiuitimas  notissimum  est;  cujus  fa- 
miliae  haec  genera:  Melanipyrum,  Rhinanlhus ,  Odontites, 
Euphrasia  permultas  plantas  vere  parasiticas  amplecti  sta- 
tuemus. 

Decaisne  in  opere  suo :  „Sur  le  Parasitisme  deSjRhi- 
nanthacees"  nonnulla  de  Lis  plantis  exposuit,  quae  quidem 
alioium  oliservationibus  et  judiciis  aut  confirmata  sunt,  aut 
cum  in  observationibus  errores  invenisse  sibi  viderentur  re- 
proliata. 

Omnes  autem  ilii  viri  doctissimi  minus  exposuerunt  inte- 
riorem  plantarum  structuram  anatomicam  quam  nos  accuratius 
iuspicere  conaliimur. 

Quamquam  omuia  hujus  familiae  examinavi  genera:  Rhi- 
nunthum ,  Odonlilcm,  alia  tarnen  de  uno  praecipue,  de  Rht- 
naniho  quod  primum  est,  latius  disserere  mihi  liceat ,  cum 
quidem  cetera  aut  simili  ratione  aut  plane  eadem  sc  habeant. 

Major  est  harum  plantarum  similitudo  quam  quae  diligen- 
tius  intuentein  diu  possit  eifugere,  quare  omnes  has  plantas 
iamiliae  Pcrxonatarum ,  quas  dicunt  bolanici,  iuserendas  esse 
inier  omnes  constat. 

Aliam  autem  in  illis  plantis  invenimus  similitudinem,  qua 
quidem  a  ceteris  hujus  familiae  vehementer  sunt  diversae. 
Qnotiescunque    cnim   Melampyrnm ,    Rhinanthus    ceteraeque 


106 

Im  jus  gcueris  plautae  nobis  occurrimt  aut  iu  campis  et  pratis, 
aut  iu  viis  aliisque  locis  plerumque  eas  invenimus  cum  singu- 
lis  locis  coufertas,  tum  colore  singulari  distiuctas;  subfusco 
eiiim,  rarius  viridi  gaudent  colore. 

Etiamsi  vero  jam  dudum  cognitum  sit,  illas  plautas  solo 
evulsas,  celerrime  languescere  foliaque  omuiuo  exarescere,  cau- 
sa tarnen  quae  hoc  efficiat,  minus  aperta  est.  Eodem  modo 
plantulae  illae  aut  e  semine  profectae,  ita  ut  nutrici  careaut 
planta,  aut  e  pratis  allatae,  in  hortibus  nostris  crescere  uon 
pergunt,  id  quod  bene  noruut  hortulani. 

Unde  has  plautas  carere  uutricibus  plautis,  vel  vere  esse 
parasiticas  ad  maximam  veritatis  speciem  accedit. 

Incipiamus  igitur  a  Rhinanlho  et  majore  et  minore  hac 
ratione  quidem  sibi  omnino  similibus.  Qnarum  ut  accuratius 
iuspiciamus  et  structuram  et  vitae  modum  contemplemur  liceat 
quasdam  species  quales  in  ripis  et  fossarum  et  rivorum  inve- 
nies.  Plantas  vero  videmus  esse  maxime  excultas  in  illis 
locis,  qui  simul  cum  iis  gramina  aliasque  nutriunt  plantas. 

Piautarum  caules  Üexuosissimi  neque  unquam  apparent 
adscendentes,  cum  careaut  radice ,  quam  dicunt  botanici  pa- 
lari,  atque  omnes  feie  plantarum  radices  paullulum  solo  sunt 
immersae  et  latins  diffusae.  Planta  igitur  e  solo  incaute  evulsa 
parasiticam  esse  indicium  null  um  invenies,  quippe  cui  omnes 
tenerrimae  radiculae  sint  avulsae.  Neque  vero  ulla  auimad- 
verti  potest  inter  has  et  alias  hujus  generis  plantas  diffe- 
rentia. 

Intnentes  autem  has  plantas  simul  cum  vieiuis  e  solo 
caiitissime  sublatas,  inter  omniuin  plantarum  radices  intimam 
conspicimus  conjunctionem.  Quacras  autem  plantas,  ut  res 
clarior  appareat  in  solo  sabuloso  nutritas,  cum  quidem  sabu- 
lum  illud  potius  quam  humi  particulae  aqua  perlui  possit. 


107 

Perluto  jam  sabulo  illo ,  Rhinanthi  radices  eadem  appa- 
rent  atque  caulis  ratione  flexuosissimae;  omnibus  auteiu  in 
partibus  illas  arapullas  videbis,  quas  jam  antea  in  Theslo 
eoniinemoravimiis.  Quae  quidein  ampullae  praeter  colorem  et 
structuram  exteriorem  nullo  omuino  modo  ab  inventis  in  The- 
sio  sunt  diversae  quare  boc  loco  eas  accuratius  examinemus 
necesse  est. 

Antequam  vero  ad  anatomicam  earum  structuram  diligen- 
tius  iuspiciendam  progredior,  iuterior  totius  plantae  strnctura 
anatomica  mihi  est  examinanda. 

Coutemplantes  igitur  canlis  segmentum  transversaliter  se- 
ctum  (fig.  5),  plura  et  diversissima  conspicimus  cellularum 
strata. 

Stratum  autem  externum  multis  aequalibus  et  fere  rotun- 
datis  compositum  est  cellulis  quae  quidera  formant  epiderini- 
dem  (e) ,  neque  ullo  utuntur  colore  cum  aut  nullum  aut  inco- 
loratum  contineaut  succum.  Hae  autem  cellulae,  plauta  axis 
directione  excisa  (fig.  6) ,  apparent  esse  oblongae  yel  quadran- 
gulares,  unde  sequitur  ut  forma  gaudeant  cylindrica. 

In  nonuullis  hiijus  familiae  plantis,  ut  in  Melampyro 
quodam  et  in  Odontitc,  epidermidis  cellulae  seu  fusco  sen 
alio  colore  apparent  coloratae,  quomodo  caulis  colorem  ef- 
ficiunt. 

Secundum  autem  Stratum  cellulis  componitur  aut  ellipticis 
aut  sphaericis  et  polygonis  (p),  quippe  quae,  plauta  axis 
directione  excisa  (fig.  6) ,  eadem  fere  utuntur  forma.  Pluri- 
mae  autem  succo  et  magno  granulorum  numero  apparent  re- 
pletae,  quae  granula  viridem  habent  colorem. 

Quod  cum  idem  et  in  ceteris  plantis  reperiatur  (Melatn- 
yyrunt)  Odontitcm,  Euphrasiam  affero)  perspicuura  est,  il- 
lud  Stratum  componere  parenchyma. 


108 

Tertiiim  deinde  Stratum  multis  et  tenerrimis  apparet  cel- 
liilis  i'ormatum,  quae  cambii  nomine  omnibus  notae  sunt  (tig. 
5  et  6  c).  Hoc  cambium  quippe  quo  cetera  st  rata  procreen- 
tur,  verain  esse  vitae  sedem,  iiiter  omnes  constat. 

Tum  vasorum  adspicias  fasciculos  (fig.  5  et  6  1.),  qui 
radiatim  dispositi  et  crassioribus  instructi  parietibus,  minori- 
bus  et  majoribus  componuutur  vasilms. 

Denique  medullam  (fig.  5  et  6  m.),  quae  axis  tenet  locuiu 
et  majoribus  cum  hexagonis  tum  polygonis  formatur  cellulis. 

Quamquam  medullae  cellulae  plerumque  succo  carent,  im- 
mo  plane  desunt  vetustioribus  planus,  tarnen  in  31e1ampyro 
nemoroso  quasdam  cxteriori  medullae  parti  insertas  inveni 
cellulas ,  quae  et  succo  et  granulis  illis  utuutur. 

At  ubi  sunt  radii  medulläres?  omuibns  in  his  plantis  enim 
nullos  invenies.  Nonne  fortasse  id  certuin  exstat  indicium, 
eas  plantas  esse  parasiticas,  quae  iusertionibus  careant  me- 
dullaribus?     Minime ! 

Jam  vero  in  Cuscuta  nonnulla  de  bis  insertiouibus  me- 
dullaribus  disserui.  lllam  plantam  sine  dubio  parasiticam  esse, 
inter  omnes  constat,  verum  tarnen,  permagnis  illis,  ut  ita  di- 
cam,  insertiouibus  gandet,  cum  singuli  vasorum  fascicuU  pa- 
renchjmati  sint  inspersi  (fig.  7).  Eodem  modo ,  ut  aliud  affe- 
ram  exemplum,  in  frisco  illae  insertioues  inveniuntur,  band 
minus  perspicuae. 

At  quem  ad  finem  plantis  sunt  eae  insertioues?  Paren- 
cbjma  quidem  et  medullam  inter  se  conjungunt;  certissimc! 
Haec  vero  conjnnctio  neutiquam  necessaria  mibi  videtur,  cum 
n.edulla  ipsa  ad  longaevit  item  plantarum  nihil  coutribuat ; 
quod  noii  ita  difiicile  videtur  intellectu,  cum  multas  veteriores 
plantas  inveniamus  esse  cavas. 

Itaque  medullae  seu  radii  medulläres  nihil  sunt,  nisi  pa- 
reiiclivniatis,  partes,    quae  nounullis    in   plantis  possnnt  omnino 


109 

ceteris  stratis  "valde   increscentibus    opprimi,     id  quod    in  illis 
Rhinanthacearum  planus  eveiiit. 

Hoc  parencbyma  in  plautis  semini  vix  egressis,  nbique 
coiitinmun,  in  axe  vocatur  medulla,  cortex  autem  in  ambilu 
et  ubi  medullam  cum  cortice  conjimgit,  insertiones  seu  radii 
medulläres. 

Eadom  vere  strata,  medulla  omissa,  in  plantae  invenies 
radiee. 

In  i'oliis  autem  et  in  iloribns  nnllaui  inter  has  et  ceteras 
Personatas  invenies  differentiam. 

Nonnulli  quidem  volunt ,  Rhinanthaccis  deesse  stomata, 
idque  indicinm  omnibus  parasiticis  plautis  commune  esse!  Af 
Viscmn  ut  illo  iterum  utar  speeimine  permultis  gaudet  Stoma- 
titis vel  in  ambabus  foliortun  paginis. 

Itaque  inilicia  illa  non  omnibus  plautis  parasiticis,  sed  11011- 
uiillis  tantiim  communia  esse  videntur. 

Tota  vero  planta  e  semine  oritur.  Exnminandum  igitur 
seinen  erit  totam  plantaiu  includens.  Rhinanthacearum  vero 
semina  ala  orbiculari  cineta  sunt,  ac  subfusco  gaudent  colore 
eademque  ratione  apparent  formata  ac  ceterarum  Personata- 
rum semina. 

Sed  interiorem  exploremus  structuiam  anatomicam.  Ante 
oculos  pono  seinen  per  medium  in  axis ,  ut  ita  dicam,  pri- 
marii  directione  dissectum  (tig.  2). 

Discernuntnr  in  semine  embryo  (E)  ac  duo  (e  et  a)  te- 
larum  strata  istum  includentia,  quorum  in  altero  (e)  cellnlae 
olilongac  una  tantum  serie  consertae  sunt,  ita  ut  totum  omni- 
110  cingant  seinen  et  epidermidem  (testam)  forment.  Quibus 
«ellnlis  subfuscus  color  est,  quaie  totum  seinen  subfusco  co- 
lore apparet  coloratnm. 

Alteruin  autem  Stratum  cellnlae  forma  polygonae  aut 
bexagonae    explent    (a),    quae    quidem   sueco    lacteo    et    per- 


HO 

jiuiltis  granulis  repletae  apparent,  quam  ob  rem  tota  haec 
tela,  oculo  microscopio  non  adhibito  nt  lactea  massa  se  oiFert. 

Ea  ratione  embryo  non  caret  nutrimento,  ideoque  post- 
quam  germinavit,  seinen,  aliquantum  temporis  existere  posse 
mihi  videtur.  Nutrimento  autem  illo  consumto  plantula  egressa 
alicui  insidet  altrici  plantae.  Eodem  omniuo  modo  et  em- 
bryonem  et  strata  invenimus  illa,  seminis  ejusdem  axis  di- 
rectione  ita  dissecto ,  ut  embryonem  ab  angustiore  parte  vi- 
deamus  (fig.  1). 

Plantae  primordium  embryo  est.  Discernuntur  vero  in 
embryone,  cotyledones  (c),  plumula  (g)  et  radicula  (r).  Tota 
fere  plantula  aequaliter  componitur  e  tela  cellulosa  parenchy- 
matica,  quae  eadem  forma  a  cotyledonum  apicibus  usqiie  ad 
radicis  fiuem  descendit,  nullo  fere  discrimine. 

Lineae  qnaedam  (fig.  2  v)  pellucidae  apparent  in  tela  in- 
volutae,  quas  vasculorum  vias  esse  liquet. 

Embryonem  autem  accuratius  contemplantes,  corpus  quod- 
dam  e  cellulis  tenuissimis ,  pellucidis,  elongatis  conspicimus 
compositum,  quod  cambii  nomine  omuibus  cognitum  est  (g). 
Jam  vero  cambium  illud,  inter  cotyledoues  in  primae  gemmu- 
lae  apice  punctum  vegetationis  constituit. 

Itaque  in  hoc  semine  nulluni  indicium  investigari  potest, 
unde  parasiticas  esse  has  plantas  constet.  Interiore  autem 
anatomica  et  caulis  et  radicis  seminisque  structura  hoc  modo 
satis  cognita,  ampullas,  quas  supra  diximus,  plantarum  radi- 
cibns  adhaerentes  opus  est  in  memoriam  revocare. 

Jam  antea  illas  Rhinanthacearum  ampullas  iisdem  esse 
conspeximus,  quas  in  Thesio  invenimus,  quare  hoc  loco  ac- 
curatius erunt  explorandae. 

Dubium  id  certe  non  est,  quin  ampullae  illae  haustorio- 
runi  fuugautur  actione,  quare  venia  sit  nomini;  quod  cum 
apte  adhibuerim  restat  demonstrandum. 


111 

Haustoria  ista  frequentissima  iuveniri  et  inferiore  omuium 
radicum  parti  insiderc  notum  est.  Neque  vero  eodem  gau- 
dent ,  quem  in  Thesio  conspeximus  colore ,  sed  paullulnm  sub- 
fusco  colorata  apparent. 

Rhinanthaccarum  deiude  radicem  affero  (fig.  4.A.)  trans- 
versaliter  eo  loco  dissectam  quo  insidet  haustorium  (fig.  4.  B.). 
Animadvertimus  ibi  telarum  radicis  strata,  qnae  jam  antea 
commemoravimus:  epidermidem  (e)  ,  parenchyma  (p) ,  corpus 
ligneum  (1) ,  atque  hoc  quidcm  ligni  Stratum  e  vasculis  et  mi- 
nnribus  et  majoribus  (v')  compositum. 

Respicienlibus  jam  nobis  ad  inferiorem  radicis  partem, 
(um  parenchymatös  Stratum  tum  epidermidis  esse  interruptum 
oecurrit.  Eadem  utique  ratione  qua  radices  tenerrimae  dimit- 
tuiitur  ex  adiiltioribus,  haustorium  illud  oriri  videmus.  Et 
primiini  quidem  animadvertimus  parenchyma  (h)  quippe  quod 
ad  haustorium  exstruendum  ex  adultiore  radice  erumpit,  tum 
vero  medio  in  haustorio  conspicimus  vasculorum  fasciculum 
(v"),  qui  quidem  e  vasibus  Ulis  majoribus  dimittitur. 

Quaniquam  vero  haustorium,  parenchymate  maxime  ex- 
culto,  aliam  somit  formam,  tarnen  et  origine  et  actione  qua 
fiingitur  teneris  harum  plantarum  radicibus  simillimum  est. 
Recentia  autem  e  plurimis  radicum  partibus  egredi  videmus 
haustoria  sive  partes  illae  aliarum  plantarum  adjaceant  aut 
radicibus  aut  canlibus,  sive  liberae  sint  in  terra. 

Itaqne  quod  jam  in  Cuscuta  erat  perspicuum,  legem 
quandain  esse  interiorem:  haustoria  formari,  quibus  planta 
parasitica  radicum  loco  utatur,  hisce  in  planus  eo  clarius  in 
conspectura  cadit,  cum  plantae  illae,  quanta  iis  est  radicum 
copia,   haustoriis  illis  abscissis,  intereant. 

Haustoria  autem  ea,  quae  plantam  uutricem  non  inve- 
niunt,    oblongam    aut    rotundatam   retinent   formam;     id  quod 


JI4 

plantae  et  radices  quoque  procreant  liberas;  illae  igitur  altrici 
plautae  per  totam  vitam  conjunctae  sunt. 

Quamquam  harum  plantarum  semina  liutricibus  plantis  vel 
diversissimis  modis  inspersi,  germiuationem  observare  nullam 
potui.  Itaque  in  memoriam  revocare  mihi  liceat  ea  quae 
Vau  eher   de  planus  illis  germinantibus  animadrertit. 

Hie  enim  Orobanchearnm  semina  postquam  Cannabis 
plantulis  inspersit,  eo  modo  dicit  germinasse,  ut  Orobanchcue 
germinatae  mnltis  cum  radieibus  in  stellae  formam  positis, 
plautae  nutrici  insidereut. 

Qua  quidem  germinationis  ratioue  Monotropa  quoque 
gaudere  dicitur.     Haustoria  vero  illa  non  invenies. 

Simili  autein  atque  in  illis  quas  attuli  Rhinanthaceis 
modo,  in  alia  quoque  planta,  neque  aunua,  LatJiraeam  volo, 
eadem  vitae  ratio  potest  reperiri.,  id  quod  jam  Bowmann 
aecuratissime  exposuit  *). 

JLathracae  radices  multis  tuberculis  sunt  instruetae,  quae 
nihil  esse,  nisi  haustoria  ista,  jam  antea  explorata,  mihi  qui- 
dem persuasum  haheo.  Eadem  igitur  LatJiraca  cum  nutrici 
planta  utitur  coujunetione.  Quum  autem  Lathraca  per  to- 
tam yitam  altrici  cum  planta  cohaereat,  illa  haustoria  Omni- 
bus annis  simul  cum  foliis  et  floribus  proereari  Bowmann 
opinatur;  quam  seutentiam  esse  reetam  plane  cousentio. 

„The  embrjo  stein,  dicit  Bowmann,  growth  in  an 
early  stage  contrary  to  the  almost  universal  rule,  avoids  the 
surface ,  and  takes  dowinvard  a  direction  in  common  with  the 
root.  The  intention  of  this  is  sufficiently  apparent;  for  when 
once  it  finds  itself  amoug  the  roots  and  fibres  of  the  tree,  it 
no  longer  continues  to  descend  but  spread  horizonfally,  fixing 


')  Transact.  of  tlie  Liim.  Soc.  XVI.  Xovbr.   1839. 


115 

its  tubers  lipon  tbem  and  commeiieing  its  attacks  on  every 
band.  A  necessary  consequence  of  tbe  dowuward  tendency 
of  tbe  young  stein  is,  tbe  eontrary  direction  of  the  flowering 
brauebes  seeking  its  natural  Clement  tbe  atmospbere." 

Eandem  igitur  legem  invenimus  eomprobatam:  plantas  in 
omnibus  radicum  partibus  procreare  baustoria  illa,  quibus  1111- 
trici  plantae  insideaut. 

Iuterior  autem  foliorum  structura  anatomica  longe  differt 
ab  ea,  quae  in  aliis  plantis  reperitur.  In  iuteriore  quidem 
folii  parte  nonnulla  inveuies  cava,  quorum  parietes  glaudu- 
lis  quibusdam  stipitatis  aut  papillis,  e  ccllulis  compositis,  in- 
struetae  sunt.  Cava  autem  illa  ductu  quödam  aeri  aperta 
sunt,  ita  ut  papillae  sive  glaudulae  stipitatae,  cuticulae  aut 
stomatum  actione  fungi  videantur.  Quare  illas  papillas  sto- 
nialum  locum  profecto  teuere  existimo,  ideoque  baue  plantani 
stomatibus  non  carere.  Quum  vero  folia  illa  in  tenebris  sem- 
per  versentur,  viridem  colorein  non  aeeipiunt. 

Est  plantarum  familia,  quae  aut  iisdem  adnumeretur  Per- 
sonatis aut  propriam  dicatur  familiam  componere,  Bignonia- 
cettrum  nimiruni,  quae  plantas  continet  scandentes. 

Hae  vero  plantae  radieibus,  quas  dieunt,  aereis  sunt  in- 
struetae,  quibus  aeclinant  et  arboribus  et  muris,  eaque  ratione 
humores  sugunt  atmosphaericos,  id  quod  jam  antea  in  quibtfs- 
dam  observavimus  Aroideis  et  Orchideis. 

Et  aliae  plantae  scandentes,  ut  speeimine  utar,  Iledera 
HclLr,  eodein  gaudent  vitae  modo. 

Iisdem  vero  nulla  cum  alia  planta  est  conjunetio  unde 
jam  efficitur  non  esse  verc  parasiticas  id  quod  eo  clarius  elu- 
cet,  cum  hasce  plantas  aliis  non  solum  vivis  sed  eliam  mor- 
tuis,  et  imo  vel  muris  iusidere  videamus.  Equidom  certe 
Bignoniucearum  plantam  ullam  vere  parasiticam  esse  hueus- 
qne  non  vidi. 

8* 


116 

Jam  vero  Pyrolaceas  inspiciamus  cuidam  parasitico  ge- 
neri  affines.     (Monotropa.) 

Quamqnam  multas  liarum  plantarnm  institiü  observatio- 
nes  et  radices  examinavi  nulliim  tarnen  indieinm  parasiticas 
esse  comprobans  hucusque  inveni. 

Eae  radiciun  partes  qnas  hanstoria  pntares,  radicmn  tan- 
tum  esse  inerassationes  mihi  videntur;  id  qnod  jam  simili  ra- 
tione  in  Gentianeis  inveniiniis. 

Deniqne  Loranthaceas  examinemns  qnamra  genera  fere 
omnia  plantas  continere  parasiticas,  inter  omnes  constat.  Ut 
speciminibus  utar:  Viscum,  Loranlhus,  Misodetiäron,  quae 
quidem  omnes  plantae  cum  eadem  vitae  ratione  ntantnr,  nnnm 
earum  genns  accnratins  explorare  satis  erit;  qnare  Viscum 
illnd,  /V/iOj  Bctulae,  Pyro  aliisque  arboribns  innatnm  per- 
lnstrabimus. 

Frimum  ipsa  planta  nobis  est  accnratins  coguoscenda  et 
strnctnra  anatomica  et  incrementum,  deinde  conjnnctionem  ejus 
cum  arboribns  ant  frnticibns  inspiciamns. 

Ante  ocnlos  pono  segmentnm  transversnm  e  Visci  ra- 
mnlo  bieimi  exscissum  (fig.  12).  Extremns,  qni  totnm  ramn- 
lnm  cingit,  ordo  cellnlarnm  et  mnriforminm  et  ovalinm  pri- 
mus,  epidermidem  (e)  format.  Qnarnm  cellnlarnm  extima 
incrassata  paries  snbviridi  gandet  colore. 

Secnndnm  Stratum  cellnlis  apparet  compositum  qnae,  et 
ovales  et  hexagonae  et  orbicnlares,  crassioribns  parietibus  in- 
strnctae  sunt.  Hae  vero  cellnlae  mnltis  grannlis  cblorophyllo 
coloratis  snnt  repletae.  Unde  conspicnnm  est,  Stratum  illnd 
esse  parenchyma  (p). 

Tum  alius  cellnlarnm  acervus  nobis  occurrit  (1),  a  eete- 
ris  valde  diversus,  qnarnm  parictes  cernuntur  adeo  incrassa- 
tae,    ut  cellnlae  ipsae  orbicnlares,    agglomeratae ,    pellucidae 


in 

omiii   feie   lumine    careant.       Hae    vero    cellulae,    libri  fasci- 
culi  sunt. 

Tertium  denique  Stratum,  carabiuin  (c),  cellulis  teuerri- 
inis  et  valde  pellucidis  compositum  est.  Intcriore  cambii  parte, 
quae  quidem  axem  versus  posita  est,  alia  occurrit  tela  (v), 
quae  ligni  corpus  compouit.  Vascula  autem  crassioribus  in- 
structa  parietibus  perfecta  fere  hexagona,  incolorata  et  seria- 
tim  apposita  couspiciuntur.  Tum  cellulas  quae  ramuli  teuent 
axem  iuveuies  (m),  parenchymati  simillimas;  quas  medullam 
componere  adspectu  facile  comprobatur.  Medulla  autem  et 
parenchvma  radiis  seu  insertiouibus  medullaribus  inter  se  con- 
juuctae  sunt  (in'). 

Iu  ambitu  medullae  secuudus  libri  fasciculus  nobis  occur- 
rit (1');  quin  etiam  vetustiore  in  ramo  plures  fasciculi  una 
cum  ligno  oriuntur  atque  inter  ligni  vascula  apparent  dispersi. 

Fasciculos  vero  illos  ceteris  in  plantis  hucusque  11011  re- 
peri;  quos  quidem  nihil  aliud  esse,  nisi  libri  fasciculos,  for- 
ma luculenter  demonstrat. 

Jam  vero  illustrissimus  Link  eandem  proponit  sententiam, 
fasciculos  ipsos  in  Iconibus  *)  suis  depinxit. 

Un g er,  qui  hac  de  planta  optime  disseruit,  illos  fasci- 
culos ligni  cellulas  putare  mihi  videtur  **). 

Dal  ton- Hooker  in  opusculo  suo  de  Misodendro  ***), 
quod  quidem  genus  Visco  siinillimum  est  his  fasciculis  „Pleu- 
renchymatis"  nonien  dedit. 

Coriacea  Visci  folia  maximo  stomatum  numero  et  utro- 
que  latere   praedita   sunt,    quod    omnibus   in  plantis  occurrit, 


*)  Icones  anat.  - botan. ,  auct.  Link. 
**)  Annalen  des  Wiener  Museums. 
***)  Annales  des  sciences  natur. 


118 

quae  Phyllodiis ,  ut  dicuut  botanici,  foliornm  loco  gaudent; 
ixt  specimüie  utar  -"Acaciac  quaedam. 

Res  tat  adbuc  altera  investigationis  pars ,  quanam  ratione 
parasita  iis  in  quibus  praccipue  inveiiitur  plantis  nutricibus 
insideat. 

Parasita  summa  s  arbores  et  ramorum  praecipue  angulos 
inhabitat,  qua  semina  nimirum  faeilins  teneri  possint. 

Primum  seinen  gcrminans  radicem  palarem  perpcndicula- 
rem  in  plantam  dimittit  nutricein;  qua  quidem  usque  ad  ligui 
corpus  progressa,  surculi  oriuutur,  qui  sub  cortice  decurrentes 
iterum  radices  gigiinnt  recentes. 

In  mollissimum  quodque  plantae  nu  tri  eis  lignum  plurimae 
perpendiculares  mittuntur  radices,  in  diirissinium  quodque  raa- 
xjmus  borizontalium  numerus  milti  potest,  id  quod  in  Pino 
silvestri  et  in  Bclula  alba  conspicitur. 

Maximam  succi  copiam  ad  laesas  confluere  plantarum  par- 
tes, cum  quidem  natura  plantarum  deformitati  mederi  studeat, 
notissimum  est.  Eam  igitur  parasitae  radices  accipinnt  maxi- 
mam succi  copiam,  qua  quidem  ad  lnxuriosum  suum  iuere- 
mentum  illa  abutitur. 

Plantae  recentiores  illis,  quos  supra  diximus ,  oriuutur 
surculis,  et  cortice  pertuso  eodem  ferc  modo  radicem  dimit- 
tiint  palarem. 

Hac  ratione  iilas  partes,  dum  nova  in  dies  strata  retn- 
stioribus  addnntur,  quam  maxime  iutumescere,  per  se  liquet. 

Hac  in  parasitae  parte ,  tanquam  in  caulis  radicisque  con- 
fiuio,  epidermis  delinquescit  cum  caulis  plantae  nh  tri  eis  telae 
immersus ,  tegmento  non  egeat. 

Parencbyma  iisdem  in  partum  s  et  compositum  illis  cellu- 
lis  invenitur,  quas  jam  antca  inspeximus;  nonnulli  praeterea 
ligni  fasciculi  iuter  bas  parencbymatis  cellulas  nobis  oc- 
niyniut 


119 

Sunt  autein  parenchymati  intermixti ,  punetatis  et  spira- 
libus  ternis  vel  quaternis  compositi  vasculis. 

Intima  vero  inter  parasitam  et  plantam  nutriceni  est  con- 
juuctio  quae  insuper  eo  augetur,  quod  parasita  inferiori  parte 
rurvis  liueis  altrici  aduascitur  plautae,  id  quod  facile  cognosci- 
tur,  si  Visci  ramulum  fuudas  eo  loco  quo  cum  nutrici  planta 
cohaeret. 

Haec  liuea  eurvata  etiam  valde  undulata  apparet,  ita  ut 
altera  cum  altera  planta  permultis  in  partibus  cohaereat. 
Eodem  fere  modo  de  ceteris  Loranthaceis  Unger*)  et 
Hooker  **)  rein  exposuerunt. 

Sed  et  eam  examinemus  necesse  est  conjunctionem,  quae 
parasitae  radicem  inter  et  nutricis  plautae  vascula  perstat. 

Visci  radix  ex  magna  cellularum  massa  invenitur  com- 
posita,  quas  parenchymaticas  esse  et  multo  amjlo  repletas, 
nemo  nescit. 

Quamquam  vero  cellulae  illae  plautae  nutricis  vasculis 
arcte  adhaerescuut ,  nihiloiniuus  tarnen  nulla  iis  cum  vasibus 
ipsis  est  confusio,  vascula  ipsa,  quorum  Stratum  Visci  radice 
est  interruptnm,  utroque  iu  radicis  latere  alia  applicantnr  ad 
alia. 

Jam  vero  Unger***)  de  Visco ,  Crataego  adiiato  sie 
fere  disserit:  „Visci  et  Crafaegi  vascula  altera  transeunt  in 
altera,  sed  numquam  iuter  se  confunduntur ;  duo  igitur  sunt 
STstemata  inter  se  diversa  neque   unquam  confundenda." 

Radicis  autem  Visci  cellulae  et  muriformes  et  ovales 
multis  aut  minoribus  aut  majoribus  sunt  instruetae  punetulis  "f)> 


*)  Beiträge  zur  Kenntuiss  der  Parasiten. 
**)  Sur  l'organisation  de  M3'zodendron. 
***)  Annalen  des  Wiener  Museums. 
7)  quae  ..Tüpfel"  dieunt  botanici. 


120 

quae  quid  ein.  adesse  puto ,  ut  succus  ab  altera  plauta  ad  alte- 
ram  celeriter  transeat,  id  quod  tanta  in  plauta  et  tarn  parvis 
radicibus  instructa  necessarium  mihi  videtur. 

Nonnullae  Visci  radices  quae  esse  diversissiraae  et  remo- 
tiores  cernuntur  appositae,  postea  in  unam  confluunt. 

Itaque  certum  est,  his  in  partibus  maxiinam  nutricis  plan- 
tae  vasculornm  confusionem  perturbationemque  adesse  ita  ut 
plantae  nutricis  ramuli  appareant  aut  inerassati  aut  pertur- 
bati;  quae  quidem  ramulorum  incrassatio  eidem  simillSma  est, 
quae  aliis  in  planus,  lignum  venosum  (Maserholz)  nomina- 
tum  est. 

Qua  cognita  structura  anatomica,  id  quidem  certum  est: 
Parasitae  radicis  cellulas  succum  in  plantae  nutricis  vasculis 
accipere  praeparatum,  illa  yero  cellularum  punctula  esse  ap- 
tissima,  quibus  succus  facilius  exsorbeatur. 

Digestionem  contra  et  sueci  mutationem  non  minus  ne- 
cessariam,  cortex  et  folia  permultis  stomatibus  instructa  effi- 
ciunt. 

Inde  yero  consequitur ,  ut  neque  systematum  anatomico- 
rum  confusio  nee  novi  inter  parasitam  et  plantam  nutricem 
corporis  forraatio  oiüatur. 

Eodem  modo  libri  fasciculi  isti,  inter  ligni  fasciculos  in- 
yenti,  in  memoriam  nobis  revocandi  sunt;  ea  enim  structura 
in  ceteris  plantis  quibus  „Dicotylcis"  nomen  est,  non  oc- 
currit. 

Omnibus  igitnr  his  exploratis  jam  perspieuum  est:  Viscum 
et  genera  Loranthacearum  fere  omnia  vere  esse  plantas  pa- 
rasiticas,  quippe  quae  ut  ceterae  plantae  terra,  eadem  ratio- 
ne  arboribus  aliisve  planus  uti  per  totam  vitam  soleant. 


121 


Compommtiir,   quae  conclndenda  ex  ob- 
servatis  nostris  videantiir. 

Hac  igitur  ratione  plurimis  parasitis  quae  quidem  in  Pha- 
nerogamicis  inveniantur  examinatis,  certa  lex  quaedam,  ea- 
que  omnibus  his  plantis  communis  elucere  mihi  videtur. 

Omnes  enim  hae  plantae  non  e  solo  hauriunt  nutrimenta, 
sed  aliis  innatae  planus,  aut  radicibus  aut  organis  propriis 
succum  ex  illarum  accipiunt  vasculis.  Itaque  et  illa  iisdem 
lex  interior  est:  procreare  aut  radices,  aut  Organa,  quibus 
utantur,  ut  aliis  plantis  insideant. 

Ex  relatis  mihi  jam  satis  esse  videtur  conspicuum,  vere 
esse  plantas  parasitieas:  quae  aliis  plantis  innatae  vivis,  ex 
illis  aut  radicibus  aut  haustoriis  hauriant  nutrimenta,  quare 
aut  paululum  aut  multum  temporis  cum  nutricibus  plantis  sunt 
conjunctae. 

Plantae  vero,  quae,  quamvis  adhaerescant,  aliis,  iisque 
conjunctae  videantur  esse,  tarnen  non  eadem  vitae  ratione 
utuntur,   parasitis  adnumerari   non  debent. 

Quas  omnes  Pseudo-  Parasitas  aut  Epiphytas  liceat 
nominare;  ut  speciminibus  utar:  Orchideas  quasdam,  ^4roi- 
deas ,  Bignoniaceas ,  alias. 

Jam  vero  in  ipsis  parasiticis  plantis  differentia  quaedam 
cernitur:  alteras  enim  brevius  tempus,  alteras  aut  diu,  aut 
per  totam  vitam  vere  parasitieas  esse  seimus. 

Quare  tres  ordines  mihi  statuendi  videntur: 
I.  Plantae   parasiticae,    quae,     prima    origine     aliis    plantis 
usae    et   cum   iis    aut  radicibus  aut  haustoriis  conjunctae, 
progrediente  aetate,  non  egent  planta  nutrici.     Orchideae 
quaedam,  Alectra,  Pedicularisl ,  Drosera? ,  Pinguicula? 


122 


II.  Parasitae  quae  germinatione  perfecta  nutrici  insident 
plantae  et  aut  eadcm  in  planta  permanent  aut  plnribns 
utuntur. 

Orobanche,  Monotropß,  halhraea,  Rhinanthaceac, 
Thesium,  Citscuta. 

III.  Parasitae,  quae  eadem  in  planta  et  germinant  et  totam 
vitam  degunt. 

Lorantheae }  Rafßcsiaccac >  Bctlanophoreae. 


Hac  ratione  vero  primi  ordinis  plantae,  qxiippe  quae  nu- 
trici planta  tuminodo  egent,  dum  germinant  et  increscere  in- 
cipiuut,  deinde  yero  majore  gaudent  libertate ,  ceteris  plantis 
sunt  propiores;  eodem  enim  modo,'  interjecto  illo  tempore, 
increscere  et  nutrimenta  solo  haurire  pergunt  atque  plantae 
non  parasiticae. 

Quae  plantae  secundo  ordini  sunt  aduumerandae,  minore 
jam  gaudent  libertate;  quamquam  Rhinanthaceae ,  Cuscu/a 
et  Thesium  paulluliim  liberiorcs  esse  Tidentur,  cum  quidem 
ab  alia  planta  transeant  ad  aliam. 

Tertii  denique  ordinis  plantas  reperimus  Loranlhaceas 
et  Rajyiestacca  s  a  primis  initiis  et  totam  per  vitam  nni  ei- 
demque  plantae  innatas  eique  omniuo  conjunctas. 

Haec  vero  res  liortulanis  gravissima  est ,  qui  has  plantas, 
ut  excolant,  aut  solas ,  aut  cum  aliis  plantis  serere,  aut  jam 
germinatis  plantis  harum  parasitarum  inspergere  semina 
debent. 

At  vero  illustrissimns  Martins,  qui  hac  in  re  maxime 
elaboraverit^),  parasiticas  plantas  serioribus  vult  genitas  tem- 
poribus  ita  ut  duo  permagna  vegetabilium  regna  sint,  quorum 


')  Müncliner  gelehrte  Anzeigen,  März  1842. 


123 

alteruin  originale  vel  primarium  rcgnum,  alterum  secuudarium 
appellat. 

Simili  feie  modo  et  celcberrimus  Unger*)  parasiticas 
plantas  terrae  quasi  fnictus  esse  putat,  quare  futiira  terrae 
aununtient  tempora. 

Ulis  enim  temporibus  omnia  vegetabilia  fructus  potius 
procreatura,  dum  nostra  aetate  permultis  tantum  floribus  gau- 
deaut,  priori  autem  nonnisi  foliis  permultis  usa  sint. 

Omnes  vero  plantas  diversissimis  rationibus  et  germinare 
et  incrcscere  et  nutrimentum  haurire  videmus.  Aliae  enim  e 
solo,  aliae  ex  aqua,  «aliae  denique  ex  aere  et  e  vegetabilibus 
jam  mortuis  hauriunt  nutrimentum,  quod  quidem  omnes  per- 
ficiunt  et  assimilant. 

Eodem  modo  quaedam  plantae  propria  nutritione  carent, 
ab  aliis  jam  praeparata;  insident  igitur  aliis  plantis  et  ab  iis 
nutriuutur,  quare  parasitieis  nomen  injunctum  est. 

Itaque  plantas  parasiticas  esse  putamus  eas,  qnae ,  cum 
alio  egeant  nutrimento  et  aliis  vegetabilibus,  jam  praeparato, 
quodam  utantur  modo,  ut  hauriant  nutrimenta,  quem  ad  finem 
organis  propriis  sunt  instructa. 

Natura  igitur,  quo  modo  in  singulis  animalis  regni  fami- 
liis,  ut  auimalia  nutriantur,  diversissimis  utitur  rationibus^  ea- 
qne  organis  accomodatissimis  instruit,  eodem  modo  procreat 
plantas  diversissima  vitae  ratione  gaudentes. 

Sed  hujusmodi  plantae,  quamvis  inleriore  structura  ana- 
tomica  ipsis  propria  saepe  utantur  et  a  ceteris  hujus  fami- 
liae  plantis  diversissima,  at  profecta  certe  ex  illa  vitae  ratio- 
ne, tarnen,  quod  ad  reliquam  indolem,  omnino  caedem  esse 
videntur    atque   ceterae    hujus  familiae  plantae,     id  quod  jam 


-:)  Annalen  des  Wiener  Museums. 


124 

clare  couspicuum  est,  e.  g.  iu  Rhinanthaceis ,  quae  omnes 
radiis  carent  medullaribus,  quo  d  mihi  quidem  videtur  indieium, 
hujus  familiae  plantas  vere  parasiticas  esse  eas,  quae  inser- 
tioiiibus  istis  careaut. 

At  permultarum  plantarum  parasitier  natura  posteriori- 
bus  declarabitur  teniporibus,  quae  quidem  hueusque  parasitari 
nou  videntur. 


Deuique  autem  nonnulla  esse  adjicienda  videntur  mihi  de 
illarum  plantarum  vitae  ratione ,  qnas  hortulani  vocant  aliis 
plantis  iusertas.  Quaedam  enim  plantarum  partes,  ut  ramuli, 
gemmulae ,  aliis  plantis  eo  modo  inseri  possunt ,  ut  hae  par- 
tes planus  illis  omuiuo  conjungantur  et  unam  componant  plau- 
tam  (id  quod  nostra  Jiugua  „Pfropfen"  dicitur). 

Plantas  manu  iusertas  doctissirai  quidam  viri  cum  plantis 
comparaverunt  natura  parasiticis  et  quandam  has  inter  et  illas 
esse  existimarunt  similitudiiiem. 

Quamquam  similitudo  illa  rectissime  observata  nobis  vi- 
detur,  tarnen  ut  res  clarior  appareat,  plantarum  incrementi 
modum  inspiciamus  necesse  est. 

Plantae  cujusvis  partes  haue  ob  causam  aliis  inseri  plan- 
tis ut  ab  his  niitriantur  nemo  ignorat,  itaque  fit,  ut  plantae 
illae  nihil  omniiio  nisi  partes  illas  excolant  et  ipsae  illaruni 
partium  aeeipiant  quasi  naturam.  Quomodo  vero  illae  partes 
aliis  inseruntur  plantis? 

Longum  est  et  a  nostro  proposito  alienum,  omnia  varia 
perlustrare  genera  quibus  utuntur  hortulani,  ut  illas  perficiant 
insertiones. 

Lex  certa  quaedam  e  natura  nobis  quaerenda  est,  qua 
plantae  cum  partibus  illis  conjungantur.  Observanda  igitur 
est   illa  iusertionum  ratio ,   deineeps   plantarum  incrementum. 


125 

Tum  qualis  sit  haec  conjimctio  et  nutricis  plantac  cum  para- 
sita  cohaerentia  investigandnm. 

Diversissima  autem  plantarum  genera  candem  sequi  vide- 
inus  legem:  Surculos  *)  illos  cum  plautis,  quibus  iuserti  sunt 
tum  concrescere,  si  surculorum  corticis  strata  eo  modo  insi- 
deant  plantarum  corticis  stratis  ut  plantac  nutricis  suecus  sine 
iutermissione  in  surculum  transeat  et  alterius  vascul  i ,  alte- 
rius  forment  continuationem. 

Haec  eiiim  strata  qnae  aut  cellulis  interpositis  aut  novis 
ccllulis  genitis  majus  eapiant  incremeutum,  ut  cambii  et  cor- 
ticis strata,  conjuugi  possunt ;  illorum  autem  ligni  corporum 
qnae  jam  perfecta  sunt ,  nullani  invenimus  conjiinctionem. 
Gignuutur  vero  recentes  plautarum  partes  qnae ,  e  cambio  or- 
tae,  vetustioribus  coujunguntur. 

Quomodo  autem  res  se  habet  in  bis  plantis  et  insertis 
et  quibus  surculi  inserti  sunt? 

Duorum  aut  trium  anno r um  spatio  interjeeto,  plantas  il- 
las  in  axis  directione  exscissas  inspicientibus,  et  plantae  nu- 
tricis et  surculi  medulla  lignumque,  jam  antea  perfectum, 
cernuntur  separata  nee  unquam  conjuneta. 

Cambium  vero  et  corticis  et  ligni  strata  adultiora  tarn 
arete  et  continuo  sunt  conjuneta  ut  nullani  intcr  nutricem  plan- 
tam  et  surculum  iuvenias  differentiam.  Quare  vetustissimis  in 
plantis,  quibus  priori  tempore  surculi  illi  fuerant  inserti, 
strata  omuia  eodem  modo  videmus  continua  neque  unquam  in- 
terrnpta. 

Id  quod  facile  speetari  potest  inCcrasis,  Pyris,  Frajci- 
«e's,   Pr unis  3  aliis. 


*)  Partes  illas  insertas  ,, surculos"   nominare  mihi  liceat ;     plautas 
vero  ipsas  ,,nutrices  plantas." 


126 

Jam  igitur  constat,  plantam  nutricem  vim  quandam  exer- 
cere  in  surculum,  qui  c  and  cm  iterum  exercet  in  plantam  nu- 
tricem. Hac  ratione  ntraque  pars  commnnia  gigimnt  et  vascula 
et  corticis  strata,  quippe  cum  cambium  utique  sit  nnnm  idem- 
qne.  Snrcnli  igitur  et  nntrix  planta  in  unius  ejusdemque  cor- 
poris (Individuum)  formatione  contribuunt.  Itaque  quomodo 
plantae  nutricis  strata  illa  surculi  vi  formantur,  eodem  modo 
et  flores  et  fructus  in  surculis  procreati,  plautae  nutricis 
gignuntur  contactu. 

Jam  vero  in  memoriam  revocemus  et  comparemus  quam 
in  parasiticis  planus  deprehendimus  legem,  cum  lege  in  plan- 
us, quae  aliis  inseruntur,  obvia. 

In  Ulis  vero  parasiticis  plautis  res  oinuino  diversa  est. 

Parasitarum  baustoria  aut  radices  eodem  modo  iu  plantae 
nutricis  intrant  telas  et  ex  illis  planus  capiunt  nutrimentum; 
attamen  vero  nulla  est  inter  singulas  telas  conjunctio.  Nam- 
que  parasitae  interius  systema  auatomicum  a  nutricis  plantae 
systemate  plane  apparct  separatum.  Parasita  ipsa  e  nutrici 
planta  baurit  nutrimentum,  quare  ejus  vascula  et  totam  de- 
vastat  telam  id  quod  in  Visco,  Khinanthaceis ,  Cuscuta  cum 
nutricibus  plantis  inserueris,  clare  conspici  potest. 

Eandem  igitur  in  plantam  nutricem  vim  exercere  certnm 
est;  plantae  nutrici  vero  ipsi  non  similis  est  in  parasitam 
exercita  vis ,  quare  telam  aut  Stratum  ab  utraque  planta  com- 
positum non  invenies. 

Denique  notissimum  est,  surculos  illos,  aliis  insertos 
plantis,  tummodo  optime  crescere,  cum  et  surculi  ipsi  et 
plantae  illae  ejusdem  plantarum  sunt  familiae  aut  interiore 
structura  anatomica  affines;  parasitae  vero  plantis  insident  di- 
versissimis  et  neutiquam  afnnibus. 


m 

Hac  igitur  ratione  Uli  plautarum  surculi ,  aliis  plantis  in- 
serti  valde  differuut  a  parasitieis  plantis,  nequc  potui  simili- 
tudinem  iuter  mutuas  vitae  rationes  observatam  investigare. 


Quae  quidem  observata  omnibus  esse  parasitieis  plantis 
commuuia,  coutendere  non  valeo ,  cum  paneas  tantum  illarum 
examinaverim. 

Attaraen  paucae  illae  eandem  videmns  comprobare  legem. 

Observatioimm  vero  mearum  paucitate  ista,  quantulumeun- 
que  ejus  sit,  ad  plantarum  naturam  recte  perspieiendam  afferre 
suseepi. 


Explicatur  tabula. 

1.  2.     Rhinanlhi  majoris  seinen  in  axis  direetione  sectum. 
e.     Epidermis. 

a.     Parenchymatös  cellulae  granulis  lacteque  repletae. 
E.     Embryo, 
r.     Embryonis  radicula. 
c.     Cotyledones. 
g.     Gemmula. 
v.     Yaseuloruin  viae. 

3.  Rhinttnthi  radicis  haustoriuni   cum   nutricis   radice  trans- 
verse  sectum. 

B.     Haustorium. 

h.'     Haustorii  pars  radici  inserta. 

r.     Graminis  radix. 

e.     Radicis  epidermis. 

p.'     Parenchyma. 

p."     Vasculorum  fasciculi. 

4.  Rhinanthi radix  cum  haustorio  transverse  seeta. 

A.  Radix. 

e.     Epidermis, 
p.     Parenchyma. 
1.     Ligni  corpus, 
v.'    Vascula. 

B.  Haustorium. 
v."     Vascula. 

5.  Melampi/ri  sylvatici  caulis  transverse  sectus.     6.  in  axis 
direetione  sectus. 


128 

e.     Epidermis, 
p.     Parenchyma. 
c.     Tela  cambialis. 
1.     Ligni  corpus. 
m.     Medulla. 

7.  Cuscutae  chilensis  caulis  transverse  sectus. 

e.     Epidermis 

p.     Parenchyma. 

y.     Vasculorum  fasciciili. 

8.  Cuscutae  chilensis  embryo ,  e  semine  depromptns. 

9.  10.     Cuscuta   chilensis   cum   limrici   planta    (Balsamina) 
transverse  seeta. 

e.     Cuscutae  epidermis. 

p.  -  parenchyma. 

v.  -         vasculorum  fasciciili. 

v."         -         haustorii  vascula. 

e.'     Balsaminae  epidermis. 

p/  -  parenchyma. 

y."  -  ligni  corpus. 

\."'  -  vasa  spiralia  permagna. 

m.  -  medulla. 

11.  Cuscuta  plantae  nutrici  aeclinata. 

12.  Visci  albi  ramus  transverse  sectus. 
e.     Epidermis. 

p.     Parenchyma. 

c.     Tela  cambialis. 

v.     Ligni  corpus. 

m.     Medulla. 

m.'     Radii  medulläres. 

1.     Libri  fasciculus  primus. 

1/     Libri  fasciculus  seeundus. 

13.  Thesii  haustorium  transverse  sectum. 
e.     Epidermis. 

p.     Parenchyma  granulis  albidis  repletum. 

14.  Thesii  haustorium  Asperulae  tinetoriae  insidens  trans- 
verse sectum. 

a.  Asperulae  parenchyma. 

1.  -  ligni  corpus. 

v.  -  vascula. 

p.  Thesii  haustorii  pars. 

r.  Haustorii  pars  (radicula)  quae  insidet  Asperulae. 


Caulerpearum    sciagraphia. 

Scripsit 

V.  B.  A.   Tr evisan. 


Gen.  I.  Caulerpa,  Lamour.  (in  Desv.  Journ.  de  Botan.  II. 
[reform.]  —  1809.) 

*Jhar.  Surculus  horizontalis  repens.  Thalli  laminares  sti- 
pitati  (stipite  simplici),  erecti,  simplices,  plani,  aequales, 
lanceolato-lingulati,  integerrimi,  enerves,  proliferi  (prolifica- 
tionibus  thallo  conformibus ,  minoribns). 

Syn.  Caulerpa,  Duby  (Botan.  gall.  II.  p.  959).  Cauler- 
pae  Tribus  *  3,  Agardh  (Synops.  Algar.  Scandin.  p.  XXIII.). 
—  Caulerpae  Tribus  5.  (exclus.  spec.  17.  18.),  Agardh 
(Spec.  Algar.  I.  2.  p.  44*.  —  System.  Algar.  p.  184.).  — 
Caulerpae  Subgenus  Eucaulerpa  (exclns.  spec.  1.  3.  4.  5. 
6.  7.  8.  9.  10.),  Endlich.  (Mant.  botan.  alter,  p.  16.).  — 
Caulerpae  spec,  Decaisn.  (inAnual.  des  scienc.  natur.  II,  Ser. 
Botan.  XVII.  p.  328). 

1.  Caulerpa  prolifera ,  Lamour.  (in  Desv.  Journ.  de 
Botan.  II.  p.  142.),  Agardh  (Spec.  Algar.  1.  2.  p.  444.),  Duby 
(Botan.  gall.  II.  p.  959.),  Bischoff  (Handb.  der  Terminol.  t. 
LXI.  fig.  3009.). 

22r  Bd.  2s  Heft.  9 


130 

C.  thallis   ecostatis,     e   margine   et   superficie   proliferis, 
margine  planis. 

C.  occllata,  Lamour.  (1.  cit.  t.  2.  fig.  1.),  Duby  (1.  cit.). 
C.   Ophioglossum,    Agardh    (Sjnops.    Algar.    Scandin. 
p.  XXIII.).  * 

C.  ambigua,  Agardh  (ex  Steudel  Nomencl.  botan.  cryp- 
tog.  p.  102.). 

Fucus  prolifer,  Forsk.  (Flor.  Acgypt.-Arab.  p.  193.) 
F.  Ophioglossum,  Weber  et  Mohr  (Beiträge  zur  Natnrk. 
I.  p.  317.),  Turner  (Hist.  Fucor.  t.  58.). 

Viva   repensy   Clement.    (Ens.   sobre  las   varied.   de   la 
Yid.  p.  319.) 

U.  nitida ,  Bertol.  (Rarior.  Ital.  plant.  Dec.  III.  p.  64.) 
U.  prolifera ,  DeCand.  (Flor.  Franc.  VI.  p.  4.) 
U.  atnbigua ,  DC.  (1.  cit.  p.  5.) 

Hab,  Oceanus  Atlanticus  ad  Gades.   Mare  mediterraneum 
Universum  usque  ad  Graeciam. 

2.  Caulerpa  costata,  Kütz.  (in  Botan.  Zeit.  1847.  p.  54.). 
C.   thallis   a  basi  ad  mediam   partem  usque    costatis,    e 
costa  proliferis,  margine  undulatis. 
Hab.    Ad  oras  Siciliae. 

Gen.  II.  Olaf&eniaTrevis.  (Synops.  Gener.  Algar.  — 1842.) 

Char.    Surculus  Thalli  laminares   stipitati   (sti- 

pite  bifido),  erecti,  simplices,  suborbiculati,  plani,  lobati,  ra- 
diato  -  plicati ,  margine  lacero-laciniati,  utrinque  setis  pilifor- 
mibus  minutissimis  albis  instructi ;  juniores,  alterum  alteri, 
involuti,  concavi,  cncullati. 

Syn.  Caulerpae  Subgenus  Photophobe,  Endlich.  (Mant. 
botan.  alter,  p.  17.) 


131 

Obs.  Alga  vere  mirabilis,  surculo  ignoto,  „caule  fur- 
cato;  foliis  alternis,  membranaceis,  habitu  foliorum  Vitis  vi- 
niferae"  instructa,  nota  taut  um  ex  descriptione  et  icone  quas 
dederunt  clarissimi  viri  Humboldt  et  Bonpland,  cujus  au- 
tem  specimina  nulla  in  collectionibus  adsunt.  Dubiis  itaquc 
multis  adhuc  vexata,  certe  tarnen  sui  juris.  Interea,  interiori 
thalli  structura  latente,  nullum  novo  generi  aptiorem  locum 
in  systemate  assignare  potuimus,  quam  prope  Caulerpam. 
Nomen  habet  ab  E.  Olafs en,  qui  cum  B.  Polvesen  edi- 
dit:  „Physik  og  oeconomisk  Beskrivelse  over  Island.  Kjöbenh. 
1772."    2.Yol.   4to. 

1.  Olafsenia  vitifolia  Trevis.  (1.  cit.). 

Caulerpa  vitifolia  Lamour.  (in  Annal.  du  Mus.  XX. 
p.  283.),  Agardh  (Spec.  Algar.  I.  2.  p.  445.). 

Fucus  vitifolius  Humb.  et  Bonpl.  (Plant,  aequinoct.  p.8. 
t.  69.  fig.  2.). 

Zonaria  ?  vitifolia  Agardh  (ex  Steud.  Nomencl.  botan. 
cryptog.  p.  102.). 

Hab.     In  profundo  Oceani  prope  insulas  Canarienses. 

Gen.  III.    Corradoria.  * 

Char,  Surculus  horizontalis  repens.  Thalli  laminares 
stipitati  (stipite  simpliei  vel  ramoso),  erecti,  simplices,  plani, 
aequales,  lanceolati,  pinnato  -  pectinati  (pinnis  oppositis), 
enerres. 

Sj/n.  Caulerpae  Tribus  *  (exclus.  spec.  4.  5.),  Agardh 
(Synops.  Algar.  Scandin.  p^XXII.).  —  Caulerpae  Tribus  1. 
(Taariformes) ,  Agardh  (Spec.  Algar.  I.  2.  p.  435.)  —  Cau- 
lerpae Subgeneris  Eucaulerpae  spec.  (5.  6.  7.  8.  9.  10.), 
Endl.  plant,  botan.  alter,  p.  16.).  —  Caulerpae  spec,  Bory, 
Decaisn.,  Montagn. 


132 

Obs.  Genns  Caulerpae  equidem  valde  affine  ,  cum  qua 
imo  a  Decaisneo  immerito  jungitur,  abfinde  tarnen,  meo 
sensu,  distinctum,  naturale,  elegantissimum.  Habitus  thallo- 
rum  quodammodo  ramuli  Taxi.  Prolificationes  millae.  Dixi 
in  honorem  J.  Corradorii,  qui  de  Nostochio  communi 
disseruit  (Memoria  sopra  il  Nostoch.  [Opuscoli  scelti.  XVII. 
p.  36.].  —  Della  transformatione  del  Nostoc  in  Tremella  ver- 
rucosa. Prato  1797.  8vo.).  Corradorus  Grayi  (Arraug.  of 
Brit.  plant.  I.  p.  350.)  idem  est  ac  Hydrurus  Agardhii;  Cor- 
radoria  autem  a  celeb.  Equite  de  Martins  constituta  (Flor, 
brasil.  I.  p.  16.)  Grammitae  Bonnemaisonii ,  sive  Polysi- 
phoniae  Grevillei,  synonymon. 

1.  Corradoria  pinnata.  * 

Caulerpa  pinnata  Agardh  (Synops.  Algar.  Scandin.  p. 
XXII.). 

C.  iaxifolia  var.  crassifolia  Agardh  (Spec.  Algar.  I.  2. 
p.  436.). 

Fucus  pinnatus  Linn.  fil.  (Siippl.  p.  452.),  Turner 
(Hist.  Fucor.  t.  53.). 

Hab.  Mare  Indicum  et  rubrum.  Ad  oras  Indiae  occiden- 
talis. 

Var.  taxifolia.  * 

Caulerpa  taxifolia  Agardh  (Spec.  Algar.  I.  2.  p.  435.), 
Spreng.  (System.  Veget.  IV.  1.  p.  366.  exclus.  variet.),  Bi- 
schoff (Handb.  der  botan.  Terminol.  t.  LXI.  fig.  3008.). 

C.  pennata  Lamour.  (in  Desv.  Jonrn.  de  Botan.  II.  p. 
143.  t.  2.  fig.  2.). 

Fucus  taxifolius  Vahl  (in  Naturhist.  Selsk.  Skrivt.  V. 
2.  p.  36.). 

Hab.     Ad  oras  Indiae  occidentalis. 

2.  Corradoria  falcata.  * 

Caulerpa  falcata  Kütz.  (in  Botan.  Zeit.  1847.  p.  54.). 


133 

Hab.     Ad  oras  Augolae. 

3.  Corradoria  I<essoiiii. 

Caulerpa  Lessonii  Bory    (in  Duperr.  Yoyag.    de    la  Co- 
quill.  Botan.  p.  193.  t.  22.  fig.  3.). 
Hab.     Ad  insulas  Carolinas. 

4.  Corradoria  pluinaris.   " 

Caulerpa  pJumaris  Agardh  (Spec.  Algar.  I.  2.  p.  436.), 
Bory  (in  Duperr.  Yoyag,  de  la  Coquill.  Botau.  p.  193.  t.  22. 
fig.  4.). 

C.  mgriophylla  Lamour.  (iu  Desv.  Journ.  de  Botau.  II. 
p.  143.). 

C.  taxifolia  Agardh  (Syuops.  Algar.  Scandin.  p.XXII.). 

Fucus  sertularioides  Gmeliu  (Hist.  Fucor.  p.  151.  1. 15. 
fig.  4.  male). 

F.  plumaris  Forsk.  (Flor.  Aegypt. -Arab.  p.  190.). 

F.  pinnatus  Esper.  (Icon.  Fucor.  t.  158.). 

F.  taxifolius  Turner  (Hist.  Fueor.  t.  54.). 

Hab.  Mare  rubrum,  Indicnm,  pacificum,  Atlantic  um  ad 
oras  Indiae  occideutalis. 

Obs.  Clariss.  Spreugel  ad  hanc  Carrodoriam  longifo- 
liam  et  etiani  Chauviniam  Sela ginein  retulit  (System.  Veget. 
IV.  1.  p.  367.). 

5.  Corradoria  denticulata.   •'•'" 

Caulerpa   denticulata  Deeaisu.    (iu  Archiv,    du  Mus.  II. 
p.  120.  t.  6.  fig.  B.  1  —  3). 
Hab.     Ad  oras  Arabiae. 

6.  Corradoria  scalpelliformis. 

Caulerpa  scalpelliformis  Agardh  (Syuops.  Algar.  Scan- 
din. p.  XXIL),  Kütz.  (Phycol.  gener.  p.  308.  t.  42.  fig.  II.  1. 
2.  anatoin.) 

C.  taxifolia  var.  Spreng.  (System.  Veget.  IV.  1.  p.  366.) 


134 

Fucus  scalpelliformis  R.  Brown  (in  Turner  Hist.  Fucor. 
1. 174.). 

Hab.  Ad  Novae  Hollandiae  et  Africae  oras  meridio- 
nales. 

7.  Corradoria  longifolia.  * 

Caulerpa  longifolia  Agardh  (Spec.  AI  gar.  I.  2.  p.  437.). 
Hab.     Ad  Novae  Hollandiae  oras  meridionales. 

8.  Corradoria  distichophylla.  * 

Caulerpa  distichophylla  Sonder  (in  Botan.  Zeit.  1847. 
p.  50.). 

Hab.     Ad  oras  occidentales  Novae  Hollandiae. 

Gen.  IV.    Himandactyliiis.  * 

Char.  Surculus  horizontalis  repens.  Thalli  caulescen- 
tes  erecti,  dichotomi,  inferne  filiformes  cylindrici  anuulato- 
constricti,  sursiun  complanati,  nudi. 

Obs.  jimphibolis  ßliformis  Suhrii  genus,  ni  fallor, 
sistit  ab  omnibus  distinctissimum.  A  sequente  Ilerpochaeta, 
cui  majore  affinitate  devincitur ,  differt  thallis  inferne  filifor- 
mibus  cylindrieis  annulato-constrictis  snrsum  complanatis  nee 
nbique  filiformibus  cylindrieis  aequalibus  (id  est  minime  anim- 
latis).  A  Tricladia,  cum  qua  thallis  inferne  annulatim  con- 
strictis  convenit,  defectu  ramentorum  ternatorum  distinguitur. 
A  Caulerpa  (prolifera),  cujus  in  vicinia  collocavit  clar.  End- 
licher, longius  distat.  Cum  reliquis  Caulerjiearum  gene- 
ribus  ne  minimum  quidem  comparanda.  Nomen  e  voeibus 
graecis  lf.tug}  lorum,  et  daxTvfaog,  annulus,  compositum ,  cha- 
racterem  praeeipuum  plantae  declarans. 
1.  Himandactyliiis  filiformes.  * 

Caulerpa  ßliformis  Hering  (in  Anual.  and  Magaz.  of 
Natur.  Hist.  VIII.  p.  91.). 


135 

C.  ligulata  Harvey  (in  herb.  Mus.  Hist.  natur.  Paris). 

C.  flagelliformis  Kütz.  (Pkycol.  gener.  p.  308.  exclns. 
syn.  Agardhii). 

Amphibolis  filiformis  Suhr  (in  Flora  1834.  II.  p.  737. 
t.  2.  (fg.  13.). 

Hab.    Ad  oras  Capitis  Bonae  Spei.    Port  -  Natal. 

Gen.  V.     Herpocliaeta  Montagn.  (in  Annal.  des  scieiic. 
natur.  —  1843). 

Char.  Surculus  horizontalis  repens.  Thalli  caulescentes 
erecti,  dichotomi  aut  vage  rainosi  (raniis  fastigiatis  vel  in- 
aequalibus),  filiformes,  cylindrici,  aequales,  nudi. 

Syn,  Caulerpae  Tribus  *  4,  Agardh  (Synops.  Algar. 
Scaudin.  p.  XXIII.).  —  Caulerpae  Tribus  6.  (Filiformes), 
Agardh  (Spec.  Algar.  I.  2.  p.  447.  —  System.  Algar.  p.  184.). 
—  Caulerpae  Subgeneris  Chauviniae  spec.  (11.  12.),  End- 
lich. (Maut,  botan.  alter,  p.  16.). 

Obs.  Genus  ab  Agardhio  praesensum,  a  Montagueo  di- 
stinctum,  cum  Chauvinia  Boryi  immerito  ab  Endlichero  con- 
fusum,  naturalissimum. 

1.  Herpocliaeta    fastigiata    Montagn.    (in  Annal.    des 
scienc.  natur.  II.  Ser.  Botan.  XX.  p.  305.). 

Caulerpa  fastigiata  Montagn.  (1.  cit.  VIII.  p.  353.  — 
Flor,  de  Cub.  Plant,  cellul.  p.  19.  t.  2.  fig.  3.). 

Vauchcria  fastigiata  Agardh  (System.  Algar.  p.  176.)? 
Hab.     Ad  oras  insulae  Cubae.     Ad  insulas  Marianas  ? 

2.  Herpochaeta  flagelliformis  Montagn.  (in  Annal.  des 
scienc.  natur.  II.  Ser.  Botan.  XX.  p.  305.). 

Caulerpa  flagelliformis  Agardh  (Synops.  Algar.  Scan- 
diu.  p.  XXIII.  —  Spec.  Algar.  I.  2.  P.  447.). 


136 

Fucus  Jlagelliformis  Clement.  (Eiis.  sobre  las  varied. 
de  la  Vid.  p.  315.). 

Hab.     Oceanus  Atlanticus  ad  Gades. 

Gen.  VI.     Cliaiivinia  Bory  (in  Duperr.  Voyag.  de  la  Co- 
qnill.  [reform.]  —  1829.). 

Char.  Snrculus  horizontalis  repens.  Thalli  canlescentes 
erecti,  ramosi,  filiformes,  cylindrici,  aeqnales,  ramentis  linea- 
ribus  vel  setaeeis  nndique  imbricatis  obsiti. 

Syn.  Chauvinia  Decaisn.  (in  Annal.  des  scienc.  natnr. 
IL  Ser.  Botan.  XVII.  p.  328.).  Caulerpae  Tribus  4.  {Lyco- 
podiiformes) ,  Agardh  (Spec.  Algar.  I.  2.  p.  441. —  System. 
Algar.  p.  183.).  —  Caulerpae  Subgenus  Chauvinia  (exclus. 
spec.  11.  12.  24.  25.  26.  27.  28.  29.  30.  31.  32.),  Endlich. 
(Maut,  botan.  alter,  p.  16.). 

Obs.  Clarissimus  Bory  Chauviniam  a  Caulerpa  sepa- 
rans ,  paspaloidem ,  phleoidem  et  claviferam  ad  Chauvi- 
niam ,  Freycinetii ,  Lessonii,  plumarem,  Selaginein  et  eri- 
cifoliam  ad  Caulerpam  retulit ;  Caulerpam  insuper  ad  XJl- 
vaceas ,  Chauviniam  ad  Bryopsideas  adscripsit.  Sed  a  spe- 
cjebus  Chauviniae  typicis  paspaloide  et  phleoide  certe  ge- 
liere minime  divelli  possunt  Caulerpae  Selago ,  erieifolia, 
et  etiam  Freycinetii.  Chauvinia  autem  clavifera  est  mihi 
sequentis  generis ,  Lessonii  et  plumaris  Corradoriae.  End- 
licher Caulerpas  in  subgenera  quatuor  dividens,  Herpochae- 
ias  Montagnei  et  species  omnes  ramentis  clavatis  instruetas 
{Ahnfcldtiae  Subgenus  Clavclla  mihi)  cum  Chauviniis  ve- 
ris  junxit.  Contra  limites  tribus  Agardhianae  huic  generi 
respondentis,  ex  more  aentissimi  viri,  aptissime  definiti  fue- 
runt,     Sic  genus  a  Decaisneo  recte  reformatum  adoptamus. 


137 

Subgen.  I.     Euchauvin i a.  * 

1.  Chauvinia  paspaloides  Bory    (in  Duperr.  Voyag.  de 
la  Coquill'.  Botan.  p.  205.  t.  23.  fig.  1.). 

Caulerpa  paspaloides  Grevill.  (Alg.  britann.  Synops. 
p.  LXIV.). 

Hab.     Ad  oram  Brasiliae. 

2.  Chauvinia  phleoides  Bory  (in  Duperr.  Voyag.  de  la 
Coquill.  Botan.  p.  206.  t.  23.  fig.  2.). 

Caulerpa  plileoides  Grevill.  (Alg.  britann.  Synops.  p. 
LXIV.).      # 

Hab.    Ad  oram  Brasiliae. 

3.  Chauvinia  Wehbiana  Deeaisn.  (in  Annal.  des.'scienc. 
natur.  II.  Ser.  Botan.  XVII.  p.  336.). 

Caulerpa  Webbiana  Moutagn.  ( Compt.  rend.  des 
se'anc.  de  l'Acad.  des  scienc,  1837.  (18.  Sept.)  p.  529.  — 
Annal.  des  scienc.  natur.  II.  Ser.  Botan.  IX.  p.  146.  t.  6.  — 
Phytogr.  Canar.  Plant,  cellul.  p.  178.  t.  9.) ,  Bischoff  (Handb. 
der  botan.  Terminol.  t.  LXV.  fig.  3161.  anatom.). 
Hab,     Ad  insnlas  Canarienses. 

4.  Chauvinia  cupressoides.  * 

Caulerpa  cupressoides  Agardh  (Synops.  Algar.  Scandin. 
p.  XXIII.  —  Spec.  Algar.  I.  2.  p.  441.) 

C.  liypnoides  Lamour.  (in  Desv.  Journ.  de  Botan.  II. 
p.  145.  t.3.  fig.  3.). 

C.  cyparissoides  Spreng.  (System.  Veget.  IV.  1.  p.  367. 
partim.). 

Fucus  cupressoides  Vahl  (in  Naturhist.  Selsk.  Skrivt. 
V.  2.  p.  38) ,  Esper  (Icon.  Fucor.  t.  161) ,  Turner  (Hist.  Fu- 
cor.  t.  195.). 

Hab.     Ad  oras  Indiae  occidentalis. 

5.  Chauvinia  ericifolia  Deeaisn.    (in  Annal.  des  scienc. 
natur.  II.  Ser.  Botan.  XVII.  p.  328.). 


138 

CauJerpa  ericifolia  Agardh  (Synops.  Algar.  Scandin. 
p.  XXLII.  —  Spec.  Algar.  I.  2.  p.  442.). 

Fucus  ericifolius  Turner  (Hist.  Fucor.  t.  56.). ; 
Hub.    Ad  insulas  Indiae  occidentalis. 

6.  Chauvinia  inamillosa.  * 

Ckaulcrpa  mamillosa  Moutagn.  (Prodrom.  Phycear.  nov. 
pol.  antarct.  p.  13.). 

Hab.     Oceanus  australis. 

7.  Chauvinia  Selago.  * 

Caulerpa  Selago  Agardh  (Synops.  Algar.  Scandin.  p. 
XXIII.  —  Spec.  Algar.  I.  2.  p.  442.). 

Fucus  Selago  Turner  (Hist.  Fucor.  t,  55.). 
Hab.     Mare  rubrum. 

8.  Chauvinia  Hrownii.  * 

Caulerpa  ßrownii  Trevis.  (Synops.  gener.  Algar.  1842), 
Hooker  Fil.  et  Harvey  (in  Hook.  Lond.  Journ.  of  Botan.  VF. 
p.  416.). 

C.  Selago  R.  Brown  (in  herb.  Agardhii). 

C,  Selago  var.  Browm'i,  Agardh  (Spec.  Algar.  I.  2. 
p.  442.). 

Hab.     Ad  insulas  Kent  in  freto  Bass. 

9.  Chauvinia  hypnoides.  * 

Caulerpa  hypnoides  Agardh  (Synops.  Algar.  Scandiu. 
p.  XXIII.  —  Spec.  Algar.  I.  2.  p.  443.). 

C.  decomposita  R.  Brown  (in  herb.  Agardhii). 

Fucus  hypnoides  R.  Brown  (in  Turner  Hist.  Fucor. 
t.  173.). 

Hab.     Ad  insulas  Kent. 

10.  Chauvinia  laete  -  virens.  "-• 

Caulerpa  laete -virens  Montagn.  (Prodrom.  Phycear. 
nov.  pol.  antarct.  p.  13.). 

Hab.     Ad  insulam  Toud. 


139 

11.  Chauviiiia   flexi  li*.  * 

Caulerpa  flexilis  Laraour.  (in  Annal.  du  Mus.  XX.  p. 
283.  t.  13.  fig.  3),  Agardh  (Spec.  Algar.  I.  2.  p.  443),  Bi- 
schoff (Handb.  der  botan.  Termiuol.  t.  LXl.  fig.  2988.). 

Hab.  Oceanus  australis. 

12.  Chauviiiia  obscura.  * 

Caulerpa  obscura  Sonder  (in  Botau.  Zeit.  1845.  p.  50.). 
Hab.     Ad  oras  occidentales  Novae  Hollandiae. 

13.  Chauviiiia  fureifolia.  * 

Caulerpa  fureifolia  Hooker  Fil.  et  Harvey  (iu  Hook. 
Loud.  Journ.  of  Botau.  VI.  p.  416.). 

C.  Selago  Hooker  Fil.  et  Harvey  (iu  Hook.  Lond.  Journ. 
of  Botau.  IV.  exclus.  syn.). 

Hab.     Ad  oras  Tasmaniae  et  Novae  Zeelandiae. 

Subgen.  II.  Serrularia.  * 
Obs.  In  C.  Freycinetii  et  serrulata  thalli  sunt  inferne 
simplices  filiformes  cylindrici,  sursum  autem  dichotomi  fasti- 
giati  complanati  lineares ,  unde  ab  anetoribus  plerisque  ad 
Caulerpae  veteris  generis  sectionem  thallo  piano  distinetam 
relatae  fuerunt.  Thalli  insuper  describuntur  „aculeato-ser- 
rati,  angulato-flexuosi,  quoque  angulo  extus  bidentato";  sed 
aculeos  vel  dentes  istos  potius  raraeuta  tenuissima,  aculei- 
vel  etiam  denti-formia  si  velis,  sparsa,  diceres.  Habitus 
itaque  harum  specierum  re  quidem  vera  quodammodo  subdis- 
similis;  affinitas  tarnen  cum  Chauviniis  veris  evidentior  in- 
terea  videtur. 

14.  Chauviiiia    Freycinetii    Decaisn.    (in    Annal.    des 
scienc.  uatur.  II.  Ser.  Botan.  XVII.  p.  336.). 

Caulerpa  Freycinetii  Agardh  (Spec.  Algar.  I.  2.  p.  446. 
exclus.  syn.  Forsk.),  Bory  (in  Duperr.  Voyag.  de  la  Coquill. 
Botau.  p.  192.  t.  22.  fig.  2.). 


140 

C.  cyparissoides  Spreng.  (System.  Veget.  IV.  1.  p.  367. 
partim). 

Hab.   Ad  insulas  Marianas. 

15.  Cliauvinia  serrulata.  ;;v 

Caulcrpa  serrulata  J.  Agardh  (in  Mus.  Senkenberg.  II. 
P.  174.). 

Fucus  serrulatus  Forsk.  (Flor.  Aegypt. -Arab.  p.  189.). 
Hab.  Mare  rubrum. 

Gen.  VII.    Alinfeldtia.  * 

Char.  Surculus  horizontalis  repens.  Thalli  caulescentes 
erecti,  simplices  Tel  parce  raraosi,  filiformes,  cylindrici,  aeqna- 
les,  ramentis  clavatis  vel  peltatis  undique  imbricatis  obsiti. 

Syn.  Chemtrilzia  Decaisn.  (in  Annal.  des  seiene.  natur. 
II.  Ser.  Botan.  XVII.  p.  328).  —  Caulerpae  Tribut  **  (excl. 
spec.  11.  12.  13.  15.  17.  18.  19.),  Agardh  (Synops.  Algar. 
Scandin.  p.  XXIII.).  —  Caulerpae  Tribus  2  (Sediformes)  et 
3,  Agardh  (Spec.  Algar.  I.  2.  p.  437  et  440.  —  System.  Al- 
gar. p.  181.  182.).  —  Caulerpae  Subgenus  Chemnitzia  et 
Subgeneris  Chauviniae  spec.  (24.  25.  26.  27.  28.  29.  30.  31. 
32.),  Endlich.  (Mant.  botau.  alter,  p.  16. 17.).  —  Chauviniae 
spec,  Bory. 

Obs.  Genus  a  clarissimo  Decaisue  auno  1842  conditiun, 
a  Moutagneo  adinissunij  praecedenti  valde  affine,  tarnen  di- 
stinctissimum.  Facies  plane  dissimilis,  Sedi  generis.  Nomen 
autem  Chemnitziae  persistere  non  potest,  cum  jam  ab  anno 
1837  exstet  inter  31ollusca,  Gastropoda,  Ctenobranc/tia, 
Trochoidea  genus  homonymon  a  celeb.  d'Orbigny  propo- 
sitnm  (Mollusq. ,  Echtiioderm.^  Foraminif.  et  Polyp.  Ca- 
nar.).  Ahnfeldtia  Friesii  (Flor.  Scanic.  p.  310.  —  1835) 
est  Gymnogongri  Martii  (Flor.  Brasil.  I.  p.27.)  synonymon. 


141 

Subgen.  I.     Ciadopelt is.  * 

1.  Ahnfeldtia  macrodisca.  ":" 

Chemnitzia  macrodisca  Dccaisu.  (in  Annal.  des  scienc. 
natur.  II.  Ser.  Botan.  XVII.  p.  328.). 

Caulerpa  macrodisca  Decaisn.  (1.  cit.  p.  336.). 
Hab.     Ad  oras  insularum  yinambas. 

2.  Ahnfeldtia  peltata.  * 

Chemnitzia  peltigcra  Decaisn.  (in  Annal.  des  scienc 
natur.  II.  Ser.  Botan.  XVII.  p.  336.). 

Caulerpa  peltata  Lamour.  (in  Desv.  Journ.  de  Botan.  II. 
p.  145.  t.  3.  fig.  2.  a.  b.),  Agardh  (Spec.Algar.  I.  2.  p.  440.). 

Fucus  Chemnitzia  var.  peltatus  Turner  (Hist.  Fucor.IV. 
p.  9.). 

Hab.  Oceanus  australis  ad  oras  Americae  meridionalis. 
Oceanus  Atlanticus  ad  oras  Africae. 

3.  Ahnfeldtia  Chemnitzia.  * 

Chemnitzia  microdisca  Decaisn.  (in  Annal.  des  scienc. 
natur.  II.  Ser.  Botan.  XVII.  p.  328.). 

Caulerpa  Chemnitzia  Lamour.  (in  Desv.  Journ.  de  Botan. 
II.  p.  144.),  Agardh  (Spec.  Algar.  I.  2.  p.  440.). 

C.  clavifera  var.  turbinata  J.  Agardh  (in  Mus.  Sen- 
kenberg. II.  p.  174.). 

Fucus  Chemnitzia  Esper  (Icon.  Fucor.  t.  88.  fig.  1.  [dem- 
tis  stirpibus  extraneis],  fig.  4.  5.  6.),  Turner  (Histor.  Fucor. 
t,  200.). 

Ulva  euneata  Forsk.  (Flor.  Aegypt.-Arab.  p.  188)? 

Hab.   Ad  oras  Malabariae.     Mare  rubrum. 

Subgen.  II.     Clavella.* 

4.  Ahnfeldtia  racemosa.  * 

Chemnitzia  clavifera  Decaisn.  (in  Annal.  des  scienc. 
natur.  II.  Ser.  Botan.  XVII.  p.  328.). 


142 

Chauvinia  clavifera  Bory  (in  Duperr.  Voyag.  de  Ja  Co- 
quill.  Botan.  p.  207.). 

Caulerpa  racemosa  Trevis.(Synops.  gener.  Algar.  1842.). 

C.  clavifera  Lamour.  (in  Annal.  du  Mus.  XX.  p.  283), 
Agardh  (Spec.  Algar.  I.  2.  p.  487  exclus.  variet.),  Spreng. 
(System.  Yeget.  IV.  1.  p.  367  exclus.  syn.  Fuci Lamour ou.r-ii 
Turneri.). 

C.  turbinata  Hering  (in  Schimper  Herb.  n.  957.), 

Fucus  racemosus  Forsk.  (Flor.  Aegypt.-Arab.  p.  191.). 

F.  clavifer  Turner  (Hist.  Fucor,  t.  57.). 

Hab.     Ad  Antillas.    Mare  rubrum. 

5.  Ahnfeldtia  Iiamourouxii.  * 

Caulerpa  Lamouroujcii  Agardh  (Synops.  Algar.  Scan- 
din.  p.  XXII.). 

C.  obtusa  Lamour.  (in  Desv.  Journ.  de  Botan.  II.  p.  143. 
t.  2.  fig.3.)? 

C.  clavifera  Aar.  Lamouroiuvii  Agardh  (Spec.  Algar.  I. 
2.  p.  438.). 

Fucus  Iiamourouxii  Turner  (Hist.  Fucor.  t.  229.). 

Hab.     Mare  rubrum. 

6.  Ahnfeldtia  uvifera.  * 

Chemnitzia  uvifera  Decaisn.  (in  Annal.  des  scienc.  na- 
tur.  II.  Ser.  Botan.  XVII.  p.  328.). 

Caulerpa  uvifera  Agardh  (Synops.  Algar.  Scandin.  p. 
XXIII.),  Decaisn.  (in  Archiv,  du  Mus. II.  t.  5.  B.  fig.4—10.). 

C.  clavifera  var.  uvifera  Agardh  (Spec.  Algar.  I.  2. 
p.  438.). 

Fucus  uvifer  Turner  (Hist.  Fucor.  t.  230.). 

Hab.   Mare  rubrum.  Oceanus  australis  ad  ins.  Marianas. 

7.  Ahnfeldtia  cactoides.  * 

Caulerpa  cactoides  Agardh  (Synops.  Algar.  Scandin.  p. 
XXIII.  —  Spec.  Algar.  I.  2.  p.  439.). 


£H 


Fucus  cactoides  Turner  (Hist.  Fucor.  t.  171.). 
Hab.     Ad  Novae  Hollaudiae  oram  australem. 


8.  Ahnfeldtia  sedoides.  * 

Cctu! er pa  sedoides  Agardh  (Syuops.  Algar.  Scandin.  p. 
XXIH.  —  Spec.  Algar.  I.  2.  p.  438.),  Bischoff  (Haudb.  der 
botan.  Terminol.  t.  LXI.  fig.  2990.). 

Fucus  sedoides  R.  Brown  (in  Turner  Hist.  Fucor.  1. 172.). 

Hab,     Ad  insulas  Kent  prope  Novam  Hollandiam. 

9.  Ahnfeldtia  lentiUifera.  * 

Caulerpa  lentiUifera  J.  Agardh  (in  Mus.  Senkenberg.  II. 
P.  173.). 

Hab.     Mare  rubrum. 

10.  Ahnfeldtia  simyliciuscula.  * 

Caulerpa  simplieimeula  Agardh  (Spec.  Algar.  I.  2. 
p.  439.). 

Codium  simpliciusculum  Agardh  (Syuops.  Algar.  Scan- 
din. p.  XXIV.). 

Fucus  simpliciusculus  R.  Brown  (in  Turner  Hist.  Fucor. 
t  175.). 

Hab.     Oceanus  australis.     Ad  Amboynam. 

Obs.  Hanc  plautam,  teste  Agardhio  veram  Caulerpearum 
speciem,  numquam  vidi.  Clar.  Steudel  (Nomencl.  botan.  cryp- 
tog.  p.  102.)  Lamarckiam  simpliciusculam  Olivii  et  Ulvam 
ulriculatam  Poiretii  ut  synonyma  affert.  Stirps  Poiretii  mihi 
plane  ignota;  Olivii  autem  minime  hujus  loci  esse  potest  et  ad 
genus  Fuci  tomentosi  Hudsonii  aperte  pertinet. 

11.  Ahnfeldtia  Corynephora.  ^ 

Caulerpa  Corynephora  Montagn.  (Prodr.  Phycear.  nov. 
pol.  antaret.  p.  14.). 

Hab.    Ad  insulam  Toud. 

12.  Ahnfeldtia  oligophylla.  *. 


144 

Caulerpa   oligophylla   Montagn,    (Prodi*.  Phycear.   nov. 
pol.  antarct.  p.  14.). 

Hab.     Ad  iusulam  Toud. 

13.  Ahnfeldtia   cylindracea.  * 

Caulerpa  cylindracea  Sond.  (in  Botan.  Ztg.  1845.  p.  50.). 
Hab,     Ad  oras  occideiitales  Novae  Hollaudiae. 

14.  Ahnfeldtia  domingensis.  * 

Caulerpa  domingensis  Sprg.  (System.  Veget.  IV.  1.  p.  367.). 
Hab.     Ad  Hispaniolam. 

Gen. VIII.  Tricladia  Decaisn.  (in  Annal.  d. scienc. nat.  1842.) 
Char.    Surculus  horizontalis  repens.     Thalli  caulescentes 

erecti,   ramosi,    filiformes,    cyliiidrici,   inferne   aunulato - con- 

stricti,  ramentis  obovatis  ternatis  obsiti. 

Sj/n.    Tricladia  Endlich.  (Mant.  botan.  alter,  p.  17.). 
1.  Tricladia  australis   Decaisn.   (1.    cit.  II.  Ser.  Botau. 

XVII.  p.  337.). 

Hab.     Ad  Novae  Hollandiae  oras  aiistro-  occidentales. 


E  tribu  Ca  ulerpearum  sequeutes  excluduntur: 

1.  Caulerpa  pusilla  Martens  et  Hering  (ined.) ,  vel  Ste- 
phanocoelhim  pusilhim  Kütz.  (in  Botan.  Zeit.  1847.  p.  54), 
genus  sistit,  fructificatione  adhnc  latente,  interea  Bryopsideis 
potius  approximandum.  (Cfr.  Lac  de  re  Trevis.  Saggio  di 
«na  Monogr.  delle  Alghe  Coccotalle  p.  102.). 

2.  Caulerpa  Lycopodium  Agardh  (Synops.  Algar.  Scan- 
din.  p.  XXIII.)  est  Cladostephus  Lycopodium  Agardh  (Spec. 
Algar.  II.  p.  14.). 

3.  Caulerpa  peniculus  Agardh  (Synops.  Algar.  Scaii- 
din.  p.  XXIII.)  est  Polyphysae  peniculi  Agardhii  (Spec.  Al- 
gar. I.  2.  p.  473.)  synonymoii. 

4.  Caulerpa  uvaria  Agardh  (Synops.  Algar.  Scandin. 
p.  XXIII.)  est  Gastroclinium  uvaria  Kützingii. 

Dabam  Patavii ,  die  20.  Decembris  1848. 


Beiträge 


z  ur 


Flor     von     Texas, 

von 

Adolf  Scheele. 

(Fortsetzung  v.  Linn.  XXI.  p.  747  —  768.) 


Ebenaceae. 

i.  IMospyros  texana  mihi. 

Frutex  elatns  ramosissiraus ,  rami  patenti-adscendentes  fa- 
stigiati  cinerei  leprosi  verrucosi  apice  foliati ,  Verrucae  sub- 
rotundae  atrosanguineae. 

Folia  alterua  brevipetiolata  obovato-cuneata  integerrima 
obtusa  anastomosantia  mollissima  supra  demum  glabrata  sub- 
tus  pilis  ramosis  holosericea.     Petioli  tomentosi. 

Flores  dioici  peduiicnlati  laterales  peutameri.  Pednnculi 
holosericei  basi  glanduliferi  flore  paulo  v.  vix  breviores.  Ca- 
lyx  profunde  öpartitus  holosericeus.  Corolla  urceolata  öfida 
extus  sericea  intus  atrosangninea  glabra,,  lobi  tubo  breviores 
obovati  aestivatione  sinistrorsum  convoluti. 

Flores  steriles  bini  v.  terni  laterales  iufra  folia  siti. 
Pedunculi  deflexi.       Calycis  segmenta  lanceolata  pedunculo  et 

22r  Bd.    2s  Heft.  10 


146 

corollae  tubo  breviora.  Stamina  16 :  filamenta  brevissima, 
antberae  filamentis  quadrnplo  longiores  lineari-lanceolatae 
subulato  -  acuminatae  lateraliter  rima  longitudiiiali  ntrinqne  de- 
hiscentes.  Ovarium  abortivum  villosissimiim.  Stylus  apice 
4-lobns. 

Flos  fertilis  lateralis  solitarius  flore  sterili  miilto  major. 
Pednnculi  horizontaliter  patentes.  Calycis  segmenta  oblonga 
corollara  aequantia  v.  superantia.  Ovarium  sub-8-loculare 
ovato-globosum  sericeum,  loculi  1-ovulati;  styli  coaliti  bre- 
vissimi  apice  4-lobi.  Stamina  abortiva.  Fructus  globosus 
niger  dulcis.  — 

Auf  felsigem  Boden  bei  Neubraunfels :  Lindheim  er. 
März  bis  April. 

Früchte  kugelig,  schwarz,  süss,  so  gross  wie  Kirschen. 

Blüthen  mit  Vauillegeruch.     Lindheimer. 

Gehört  in  die  Sectio  III.  Eudiospi/ros ,  §.  2.  cf.  DC. 
Prodr.  VIII,  226  sq. 

Ulmaceae. 

1.  Celtis  texana  mihi. 

Rami  inermes  ciuerascentes  verrucosi. 

Folia  opposita  petiolata  ovata  v.  ovato-oblouga  obliqua 
saepius  semicordata  integerrima  v.  repanda  longe  acuminata 
trinervia  reticulato-venosa  ntrinqne  glabra  densissime  et  mi- 
nutissime  granulata  supra  opaca  subtns  laete  viridia  scabra 
in  axillis  venarum  barbata. 

Petioli  riscido-puberuli  subtus  convexi  supra  apice  dila- 
tati  canaliculati. 

Pedunculi  axillares  1  -  flori  teretiusculi  glabri ,  fructiferi 
petiolo  longiores.     Flores 

Drupa  ovoidco-globosa  glaberrima  nitida  coccinea.  — 

Prope  Neubraunfels  leg.  Lindheimer.     Römer. 


147 

Leider  fehlen  die  Blüthen. 

Der  Fruchtstiel  ist  */,"  Lang;  die  Blätter  sind  1  —  1  */a" 
breit,  2  —  3"  lang,  ganzrandig  oder  schwach  ausgeschweift, 
niemals  gesägt.  Durch  dieses  Merkmal  unterscheidet  sich 
die  vorliegende  Pflanze  von  Celtis  australis  L. ,  C.  occiden- 
talis  L. ,  C.  trinervia  Lam.  und  C,  crassifolia  Lam.,  wie 
überhaupt  von  allen  mir  bekannten  Arten  dieser  Gattung. 

Ciipuliferae. 

1.  Q,uercus  virens  Ait.  Life-oak. 

Neunbraunfels  :  Lindheimer,  Römer. 

Anm.  Die  vorhandenen  Exemplaren  stimmen  mit  der 
Diagnose  in  Spreng,  syst.  III.  858.  nicht  überein. 

Unsere  texanisehen  Exemplare  der  Q.  virens  haben  un- 
terseits  weissfilzige,  meist  gezähnte  Blätter;  Sprengel  giebt 
seiner  Q.  virens  folia  integerrima  subtus  stellato-pubescen- 
tia.  Die  Sprengel'sche  Q.  virens  scheint  also  von  der 
unsrigen  verschieden  zu  sein;  wiewohl  sich  ohne  Ansicht  der 
Originalexemplare  darüber  kein  entscheidendes  Urtheil  fällen 
lässt.  Wie  dem  auch  sei;  so  viel  scheint  mir  ausgemacht, 
dass  die  Lind  heim er'sche  Pflanze  die  ächte  Q.  virens  ist, 
da  diese  (die  berühmte  Lebenseiche,  life-oak)  in  Texas  je- 
des Kind  kennt  und  die  Pflanze  bereits  in  den  plantis  Lind- 
heimerianis  von  1845  mit  aufgeführt,  also  Lindheimer 
sehr  wohl  bekannt  ist.  Uebrigens  kommen  gezähnte  und 
ganzrandige  Blätter  an  1  Exemplare  der  Q.  virens  vor. 

Es  geht  daraus  hervor ,  dass  es  unzweckmässig  ist ,  die 
Quercus  mit  Sprengel  nach  den  Blättern  in  3  Hauptgrnp- 
pen :  foliis  integerrimis,  dentatis  und  sinuatis  einzntheilen.  Ich 
besitze  eine  ganze  Anzahl  von  Quercus ,  welche  zugleich  folia 
integerrima  und  dentata,  oder  dentata  und  sinnata  führen.  Es 

10* 


148 

ist   erstaunlich ,    wie   sehr    die  Blatt  forin   bei   manchen    Eichen 
variirt. 

Die  besten  Merkmale  bei  den  Eichen  geben  die  Früchte. 
Diese  fand  ich  stets  constant.  Die  Confusion  unter  den  Quer- 
cus  in  Herbarien  und  Gärten  ist  so  gross ,  dass  eine  gründ- 
liche Monographie  hier  dringend  Noth  thut.  Ein  Monograph 
muss  aber  die  Originalexemplare  eingesehn  und  die  Arten 
selbst  in  der  Natur  fleissig  beobachtet  haben,  daher  entweder 
in  Amerika,  bekanntlich  dem  Vaterlande  der  meisten  Quer- 
cus>  sich  länger  aufgehalten  oder  in  botanischen  Gärten  die 
amerikanischen  Eichen  an  Fruchtexemplaren  gründlich  unter- 
sucht haben. 

Amarantaceae. 

1.  Cclosia  texana  mihi. 

Caulis  basi  suffruticosus  sulcatus  glaber  ramosiis,  rami 
patentes.  Folia  alterna  remota  subrhombeo-ovata  in  petio- 
lum  cnueatuin  abrupte  angustata  lnervia  anastomosautia  cuspi- 
data  miuute  et  inaequaliter  crenulata  utrinque  glabra.  Stipu- 
lae  subfalcatae.  Spicae  axillares  pedunculatae  ovatae  breves 
densae  multiflorae. 

Caljx  öiidus  coloratus  tribracteatus.  Bracteae  albo-sea- 
riosae  ovatae  transTerse  latior*es  nervo  excnrrente  mucronatae 
margine  interdum  ciliolatae  calyce  ter  vel  quadruple  bre- 
viores. 

Sepala  oblonga  mucrouata  atropurpurea  glabra  nitida  lon- 
gitudinaliter  multistriata  margine  scariosa  capsulam  aequantia. 

Capsula  polysperma  circumscissa.  Stylus  apice  3fidus. 
Semina  orbicularia  piano  -compressa  latere  altero  convexa 
altero  coneava  sanguinea  glabra  nitidissima  obtiise  marginata. 

In  Hecken  bei  Sau  Antonio:  Lind  heim  er.  August  bis 
September. 


149 

Blätter  2"  laiig ,  1  lfa"  breit ,  Aehre  kürzer  als  1". 
2.  Alte  in  auf  heia    villi  flora   mihi. 

Caulis  procumbeiis  ramosissimus ,  raini  adscendentes  an- 
gulati  villosi.  Folia  opposita  longepetiolata  obovata  v.  elliptica 
spathulata  miicronata  integerrima  glainlulo.su  -  punctata  sulitus 
ad  nervum  venasque  appresse  pilosa  supra  glabra.  Petioli 
villosi  apice  dilatati  folio  breviores. 

Flores  axillares  glomerati;  gloineruli  solitarii  alterni  vil- 
loso-lanati  interdum  basi  bracteis  albo-scariosis  brevissimis 
ovato-subrotuudis  transverse  latioribus  mucronatis  sutfulti. 

Calvx  öpartitus  bracteolatus ;  bracteolae  albo-scariosae 
ovatae  1-nerves  nervo  exeurrente  muerouatae  sepala  aequantes. 
Sepala  albo-scariosa  nitida  ovata  villoso  -lauata  basi  3-ner- 
via,  nervis  apice  confluentibus ,  nervo  excnrrente  mncronata 
utriculo  longiora.  Utriculns  obovato-subrotnndns  1-spermus. 
Stigma  capitatiun. 

Am  Rande  des  Marktplatzes  von  San  Antonio:  Lind- 
heimer.     Anglist. 

Durch  die  zottig -wolligen  Blüthenknäuel  sehr  ausge- 
zeichnet! Die  Blätter  1"  lang,  a/a"'  breit.  Der  Blattstiel  ge- 
wöhnlich viel  kürzer  als  die  Blätter,  nur  ausnahmsweise  so 
laug  oder  länger  als  dieselben.  Die  kurzen  Deckblätter  am 
Grunde  der  Blütheuknäuel  fand  ich  nur  bei  2  Knäueln. 

Polygoneae. 

1.  Eriogonum  Lindheimerianum  mihi. 

Caulis  herbaceus  erectus  teres  arachnoideo-tomentosus 
ramosus.  Folia  caulina  subterua  oblanceolata  in  petiolum  an- 
gustata  integra  apiculata  supra  cinereo-  subtus  albo-arach- 
noideo  -  tomentosa. 

Umbellae  terminales  dichotomae  mnltillorae,  radii  albo- 
tomentosi.     Iuflorescentia    centripeta.       Bracteae    tres    parvae 


150 

ovatae   albo-  tomeiitosae    ad    basin    radiorum    atque   peduneu- 
lornm. 

Pedunculi  albo  -tomentosi  patentes  involucro  longiores. 
Involucrum  campanulatum  albo  -  tomeutosum  6-dentatum  10 — 
12-florum,  deutes  brevissimi  transverse  latiores  obtusi.  Flo- 
res  in  involucro  pedicellati.  Perigonium  campanulato  -  turbi- 
natum  petaloidenm  membranaceum  glabrum  6partitinu,  laci- 
niae  albidae  ovales  tubo  suo  multo  lougiores.  Stamina  peri- 
gonio  inserta  inclusa.  Antherae  2-loculares.  Styli  arcuati. 
Stigma  peltatura.  Ovarium  1-loculare  1-ovulatom.  Fru- 
ctus 

Auf  sandiger  Prairie  an  der  oberen  Guadeloupe.  Lind- 
heim  er.     August. 

2.  Eriogomuu  texanuui  mihi. 

Caulis  hei'baceus  solidus  erectus  teres  striolatus  minute 
puberulo-  tomentosus  superne  ramosus  inferne  aphyllus ,  basi 
squamis  elongatis  lanceolatis  foliiformibus  vestitus.  Folia  cau- 
lina  alterna  crassa  lanceolata  repanda  basi  in  petiolum  atte- 
nuata  supra  obscura  minute  puberula  subtus  cinereo-tomeu- 
tosa,  fasciculi  foliorum  minormn  in  axillis.  Petioli  compressi 
basi  dilatati.  Pauiculae  rami  subfastigiati  dichotomi  apice 
subracemosi.  Rachis  ferrugiueo-tomcntosa.  Bracteae  tres 
parvae  ovatae  ferrugineo -tomeiitosae  ad  basin  pedunculi. 

Peduuculi  patentes  remoti  ferrugineo- tomentosi  involu- 
crum  superantes ,  rarius  aequantes.  Involucrum  campannla- 
tum  ferrugineo -tomeutosum  sub-8florum.  Flores  in  involucro 
pedicellati.  Perigonium  herbaceum  calyciforme  campaimlatum 
6-partitum  lanato -tomeutosum,  laciniae  lineari-lanceolatae 
obtusae  tubo  suo  multo  longiores.  Stamina  9  perigonio  in- 
serta inclusa.  Antherae  2-loculares  luteae  medio  affixae. 
Styli  apice  incurvi.  Stigma  capitatum.  Ovarium  1-loculare 
1-ovulatum.     Fructus  triqueter  tomentosus  calyce  tectus. 


151 

Hochebene    nördlich'  von   Neubraunfels:     Lind  heim  er. 


Juli. 


Chenopodiaceae. 

1.  C'Iieiiopodium  albuui  L. 

Gesellchaftlich  bei  Neubraunfels:  Lind  he  im  er.  Juli 
bis  August  1846.  „Findet  sich  an  zu  vielen  Stellen,  als  dass 
man  annehmen  könnte,  es  sei  durch  unsern  Anbau  hierher 
gekommen,  der  ohnehin  erst  seit  1  Jahre  hier  stattfindet." 
L  i  n  d  h  e  i  m  e  r. 

Anm.  Torrey  in  seiner  Flor  von  Neuyork  betrachtet 
Chenopodium  album  L.  als  verwildert  ans  Europa.  Ueber- 
haupt  nimmt  Torrey  von  den  meisten  gemeinen  europäischen 
Pflanzen,  welche  sich  zugleich  in  Nord -America  finden,  au, 
dass  sie  von  Europa  nach  America  eingewandert  seien.  Mit 
welchem  Rechte,  sehe  ich  nicht  ein.  Warum  sollten  denn  bei 
der  grossen  vegetativen,  klimatischen  (ob  auch  geognostischen?) 
Verwandtschaft  beider  Länder  nicht  dieselben  Pflanzen  beiden 
ursprünglich  gemeinsam  sein?  Und  wenn  T  o  rr  e'j\Ambrina 
ambrosioides  Spach,  Chenopodium  bonus  Henricus  L.,  Atri- 
plcx  patula  als  eingeboren  betrachtet,  warum  sollen  denn 
Chenopodium  album,  Ch.  hybridum  und  Ambrina  Botrys 
aus  Europa  eingewandert  sein?  Nach  einem  Princip  bei  die- 
sem Verfahren  habe  ich  vergebens  geforscht. 

jEupIiorbiaceae. 

Diese  Familie  ist  in  der  Römer'schen  Sammlung  in  rei- 
chem Maasse  vertreten,  wie  sie  denn  überhaupt  eine  der  reich- 
haltigsten und  weitverbreitetsten  Pflanzeufamilien  ist. 
1.  Euphorbia  Roemeriana  mihi. 

Caulis  adscendens  herbaceus    teretiusculus    glaber    a  basi 
ramosus  pedalis  —  sesquipedalis. 


152 

Folia  alterna  exstipulata  obovato  -  spathulata ,  inferiora 
subrotuudo -spathulata,  utriiiqne  glabra  in  petiolnm  abrupte 
angustata  emarginata  mucroniilata  apice  serrulata  subtus  glau- 
cescentia.  Umbellae  trifidae  rami  dichotomi  glabri  elongati. 
Involucra  libera  subrotundo-ovata  emarginata  glabra  pagina 
inferiori  glandulis  elevatis  paucis  minutis  atrosanguineis  obsita. 

Involucella  connata  semiorbicularia  mncronata  glabra  ob- 
solete serrulata  pagina  inferiori  glaucescentia.  Glandulae  (in 
sicco  sanguineae)  bicornes.  Capsnlae  glabrae  laevis  cocci 
dorso  carinati.     Seniiua  glabra  trigona  cinerea  cariosa. 

In  silvis  umbrosis  prope  Neubraunfels  leg.  Römer. 

Die  Saamen  sind  mit  länglichen,  unregelmässigen,  nur 
durch  eine  Zwischenwand  getrennten  Vertiefungen  versehen. 
Dieses  nenne  ich  Cariosus. 

2.  Euphorbia  longicruris  mihi. 

Caulis  herbaceus  erectus  simplex  teretiiisculus  glaber  fo- 
liosus.  Folia  alterna  exstipulata  obovato  -cuneata  truncata  v. 
obscure  emarginata  mucronata  integerrima  v.  apice  obsolete 
serrulata  utrinque  glabra  pagina  inferiori  plernmque  glandulis 
paucis  elevatis  atrosanguineis  obsita.  Pednnculi  axillares  al- 
terni  glabri  angulati  sub-3  —  4ilori.  Involucella  transverse 
latiora  reniformi-  semiorbicularia  glabra  nervo  excurrente  mu- 
cronata. Glandulae  bicornes  virides,  cormia  erecta  elongata. 
Capsnlae  glabrae  cocci  transverse  venosi  dorso  carinati.  Se- 
mina  glabra  teretiuscula  obovato  -  ovalia  glauca  pulcherrime 
scrobiculata. 

Auf  felsigem  Boden  bei  Neubraunfcls:  Römer. 

Die  Saamen  sind  mit  kleinen,  rundlichen,  dichtstehenden 
Vertiefungen  versehen.  Doch  stehen  die  Vertiefungen  nicht 
so  dicht,  dass  die  Zwischenräume  blosse  Querwände  bildeten. 

Dieses  nenne  ich  scrobiculatus. 


153 

3.  Euphorbia  flcxicaulis  mihi. 

Radix  multicaulis  perennis,  caules  repentes  tenues  fle- 
xuosi  striati  glabri  ramosissimi ,  rami  dichotomi.  Stipulae  in- 
trapctiolares  membranaceae  albidae  apice  laciniatae.  Folia 
parva  opposita  potiolata  carnosa  ovali-siibrotunda  iutegerri- 
ma  maruinata  glabra  basi  obliqua  obtusa.  Flores  axillares 
solitarii  minimi  peduneulati.  Glandulae  petaloideae  albae  in- 
tegi'ae.  Capsulae  glabrae  laevis  eocci  dorso  carinati.  Se- 
mina  obovato-clliptica  triqnetra  glabra  griseo-rosea  sub  lente 
iniulitissimc  alutacea. 

Auf  felsigem  Boden  im  trocknen  Bette  eines  Giessbacbs 
nördlich  von  Neubraunfels :  Lindheim  er.     August. 

Ausgezeichnet  durch  den  hin-  und  hergebogenen,  an  den 
Gelenken  Wurzeln  treibenden  Stengel!  Ist  in  allen  Theilen 
sehr  klein.  Die  Blätter  sind  1  —  %'"  lang,  fast  eben  so  breit, 
die  Kapseln  kaum  1/2///  lang. 

4.  Euphorbia  rupicola  mihi. 

Radix  perennis  multicaulis.  Caules  procumbentes  breves 
angulati  glabri  ramosi,  rami  dichotomi. 

Stipulae  intrapetiolares  subulatae.  Folia  parva  opposita 
longepetiolata  carnosa  ovali-ovata  basi  suboblique  cordata 
glabra  integerrima  obtusa.  Flores  apice  ramorum  axillares 
solitarii.  Glandulae  integrae  transverse  ovales  aurantiacae. 
Capsulae  glabrae  transArerse  rugulosae  cocci  dorso  carinati. 
Seiniua  cinereo-alba  obovata  trigona  glabra  laevia. 

Fest  in  Conglomeratfelsen  eingewachsen  _,  auf  Blöcken 
südlich  von  Neubraunfels:     Lind  heim  er.     Juli. 

Die  Stengel  2"  lang,  Bkätter  so  gross  als  bei  der  vori- 
gen Art. 

5.  Euphorbia  villifera  mihi. 

Radix  perennis  multicaulis.  Caules  graciles  erecti  tere- 
tiusculi   villosissimi   ramosi,    villi    albi   elongati   horizontaliter 


154 

patentes.  Stipulae  iutrapetiolares  villosissimae.  Folia  oppo- 
sita  petiolata  ovali-ovata  basi  obliqua  iutegerrima  obtusiuscula 
villosa  subttis  pallidioi'a  y.  purpurata ,  foliorum  paria  remota. 
Flores  solitarii  axillares  peduneulati.  Glandulae  iutegrae. 
Capsula 

In  trocknen  Giessbachschliicbteu  des  Cedemwaldes  bei 
Neubraunfels:    Lindheim  er.     August    bis   September. 

Die  ganze  Pflanze  lang-  und  weisszottig,  etwas  über 
1/2/  hoch.  Blätter  2  —  3'"'  lang,  etwa  halb  so  breit.  Leider 
fehlen  die  Früchte. 


Berherideae. 

(Nachtrag.) 
Da   es    bereits    eine    Berberis    ilicifolia   Forster    giebt, 
welches  ich  zu  meinem  Bedauern   übersehen   habe,    so   nenne 
ich  die   Berberis  ilicifolia    aus  Texas    (cf.  Linnaea  XXI.  5. 
p.  591  sq.)  jetzt   B.  Roemeriana. 


Onagrariae. 

(Nachtrag.) 
(Cf.  Linn.  XXI.  5.  p.  576  sq.) 

Oenothera  Boemeriana  mihi. 

Acaulis  perennis,  Radix  fusiformis  horizontalis.  Folia 
petiolata  glabra  lyrata  subtus  pallidiora  glandulosa;  segmenta 
lateralia  inaequalia  horizontalia  lanceolata  v.  oblongo  -  lancco- 
lata  irregulariter  dentata  acuta,  terminale  magnum  ovato- 
oblongum  dentatnm  acuminatum.'  Rachis  dentata.  Petioli 
glabri  compressi  basi  dilatati.  Flores  radicales.  Ovaria  ses- 
silia  obovato-elliptica  canescentia.       Calycis    tubus    elongatns 


155 

membranaceus  filiformis  appresse  puberulus  apice  dilatatus 
segmeiitis  calycinis  ter  longior.  Segmenta  calycina  reflexa 
membranacea  oblongo-lauceolata  glabra  corniculata  corollam 
aequantia.  Petala  obovato-  cuneata  glaberrima  apice  Iruu- 
cata  subdenticulata.  Stamina  erecta  corolla  vix  breviora  sty- 
liiiu  aequantia.  Filamenta  glabra.  Autherae  luteae  versatiles 
mcdio  afhxae  lato -lineares.  Stylus  erectus  tetragonus.  Stigma 
oruciatim  4-partitura,  lobi  lineares  antberis  breviores. 

Capsula  sessilis  cartilaginea,  obovato -elliptica  appresse 
et  miuute  puberula  4-alata.     Seiuiua  obovata  biserialia. 

Auf  feuchteu  Prairieen  bei  Neubraunfels:  Römer. 

Gehört  zu  §.  1.  Euoenotheru ,  und  zwar  neben  O.  tri- 
loba  und  O.  acaulis  ,  cf.  Torr,  et  Gr.  I.  499. 

Die  Blumenkrone  keinen  Zoll  lang.  Ihre  Farbe  lässt 
sich  an  den  trockenen  Exemplaren  nicht  mit  Sicherheit  be- 
stimmen. Die  Blatter  überragen  die  Blüthen  und  sind  4  — 
o"  laug.  Die  Früchte  sind  leider  so  zerpresst ,  dass  sich  da- 
mit wenig  anfangen  lässt. 


Compositae. 

(Fortsetzung  v.  Limi.  XXI.  p.  602.) 
5.  Kiigelmaiinia  texana  mihi. 
Radix  perennis.     Caulis  elatus  erectus  angulatus  hirsutus 
ramosns  apice  corymboso-paniculatus,  rami  virgati  alterni. 

Folia  alterna  ovato  -  oblonga  irregulariter  pinnatiiida  stri- 
gosa  obtusa,  inferiora  brevipctiolata,  superiora  sessilia;  seg- 
menta subtriangulari- oblonga  obtusa  ciliata  plerumque  inte- 
igerrima  rarius  grosse  1-dentata,  inferiora  divaricata,  summa 
conflnentia.  Pedunculi  elongati  angulati  graciles  erecti  stri- 
gosi  flore  longiores  basi  brartea  (folio  florali?)  lanceolata  in- 
tegra  strigosa  ciliata  suffulti.       Capitula  terminalia  multiflora. 


158 

Cauiis  herbaceus  erectus  iuferne  glaber  teretiuscnlus  snl- 
catus,  infra  medium  trichotomus ,  rami  fastigiati  apice  flexuosi 
angulati  glanduloso-viscidi  pilis  brevibus  appressis  strigosi 
simulque  pilis  elongatis  patentibns  hispidi  ramosi ,  ramuli  gra- 
ciles  alterni. 

Folia  alterna  petiolata  pinuatisecta  calloso-mucronata 
utrinqne  glandulis  parvis  igneis  egregie  glandulosa  subtus  stri- 
gosa  canesccntia  supra  glabra  margine  appresse  ciliata;  seg- 
menta  remota  lineari-lanceolata  integra  v.  iuciso-dentata  cal- 
loso-mucrouata; folia  summa  ramulorum  integra  liuearia  parva. 
Racemi  terminales  numerosi  spicati. 

Flores  steriles  parvi  ebracteati  pedicellati  spicam  den- 
sam  formantes.  Iuvolucrum  turbinatum  ecostatum  parce  stri- 
gosum  sub-8-florum.  Corolla  turbinata  5-dentata.  Re- 
ceptacnlum  paleaceum.     Stylus  abortivus  iuclusus. 

Flores  fertiles  feminei  apetali  in  axillis  foliorum  solita- 
rii.  Achaenia  inermia  obovoidea  tricostata  pubescentia  apice 
brevi  cylindrico  coronata.     Styli  rami  elongati  filiformes. 

Iva  ?     Artemisia  ?     Liudheimer. 

Gesellschaftlich  auf  nacktem  Kalksteingeröll  im  trockenen 
Flussbette  des  Cibolo,  15  Miles  westlich  von  Neubraunfels. 
Lindheimer.     September. 

Gehört  zu  §.  1.  Sectio  b. 

Blüthen  klein,  meist  noch  kleiner  als  bei  A.arlemisiae- 
folia  L.  Der  Stengel  unterhalb  der  Mitte  gegliedert  und  3- 
gabelig,  wenn  man  die  Fortsetzung  des  Stengels,  die  nicht 
höher  und  dicker  als  die  Zweige  ist,  als  die  mittlere  Zinke 
ansehen  will.  Diese  3  Aeste  sind  an  der  Spitze  mit  abwech- 
selndein Aestchen  dicht  besetzt. 

Durch  diese  eigentümliche  Verzweigung  des  Stengels  und 
die  feurigen  Drüsen  auf  beiden  Seiten  der  Blätter  leicht  von 
allen  Arten  dieser  Abtheihmg  zu  unterscheiden. 


159 

A.  crithmifolia  DC.  differt  praeterea  canle  sufFruticoso 
basi  prostrato,  foliis  oppositis,  spicis  paucis;  A.  artemisiae- 
folta  L.  receptaciilo  nudo  et  frnctu  armato;  A.  coronopifo- 
lia  foliis  rigidis  utriiiqne  canescentibus  imis  oppositis  et  frnctu 
globoso-ovoideo. 

9.  Helianthus  I<indheiinerianus  mihi. 

Perennis.  Caulis  qnadripedalis  erectus  pnrpureus  tere- 
tiusculus  striatns  scaber  apice  ramosus;  rami  alterni  subangu- 
lati  1-flori.  Folia  alterna  longepctiolata  triangularia  tripli- 
nervia  acuminata  argute  et  inaequaliter  dentato-serrata  apire 
integerrima  utriiiqne  scaberrima.  Petioli  purpurei  unilaterali- 
ter  hirsuti  folium  subaequantes. 

Capitula  terminalia  solitaria  parva  lougepedunculata.  ln- 
volucri  squamae  imbricatae  3— 4-seriales  appressae  lanceo- 
latae  subulato-acuminatae  scabrae  apice  squarrosae  discum 
snperantes.  Receptaculmn  convexum.  Ligulac  sub-131nteae 
ohlongae  multinerves  glabrae  disco  dnplo  longiores.  Discus 
alropurpurens.  Deutes  corollae  discoideae  ovato  -  trianguläres. 
Pappus  constans  duabus  paleis  achaenium  iiicludentibus  apice 
dentatis  aristatis,  arista  scaberrima  paleam  dimidiam  sub- 
aequans.  Achaenia  tetragono  -  compressa  sericea  corolla  et 
paleis  breviora. 

Bei  Neubraunfels  nur  einmal  gefunden.  Lindheime r. 
August  1846. 

Ist  mit  keiner  andern  Art  zu  verwechseln!  Blätter  am 
oberen  Ende  des  Stengels  (das  untere  Ende  fehlt  au  unseren 
Exemplaren)  f1/^'  lang,  fast  1"  breit;  die  geöffneten  Blu- 
men im  Durchmesser  l  —  1 1/2"  gross.  Höchst  merkwürdig 
ist  die  einseitige  Behaarung  der  Blattstiele,  die  bei  den  jün- 
geren Blätter  stärker,  bei  den  älteren  schwächer  ist.  Die 
Blätter  sind  3eckig,  die  Lappen  der  Blattbasis  nach  dem  Blatt- 


160 

stiel  zu  ansgerandet  -  ausgeschweift ,    am  Blattstiel  selbst  aber 
in  eine  kurze,  keilförmige  Spitze  vorgezogen. 

Gehört  zu  der  Rotte  3.  Abtheilnng  b.  cf.  Torr,  et  Gr.  1. 
e.  II.  321  sq. 

10.  Helianthella  latifolia  mihi. 

Perennis.  Canlis  erectus  5  —  7-pedalis  snleatns  pnbc- 
rnlo-scabriusculus  ramosissimus  corymboso-panicnlatus,  rami 
erecto- patentes  subangnlati  apice  dichotomi. 

Folia  alterna  petiolata  triplinervia  utrinque  strigosa  acu- 
minata ,  inferiora  longepetiolata  lato  -  rhombeo  -  ovata  inaequa- 
liter  et  appresse  dentato-serrata  appresse  ciliata  basi  ciiuea- 
tim  contracta  apice  basique  integerrima,  superiora  ovata  v. 
ovato-lanceolata  obscure  v.  vix  denticnlata  brevius  petiolata. 

Capitula  pedunculata  niultiflora,  pedunculi  angulati  stri- 
gosi  capitnlo  longiores.  Involncri  heniisphaerici  squamae  disciim 
vix  aequantes  2  —  3  seriales  oblongae  coriaceo-chartaceae 
canescentes  in  appendicem  foliaceam  rigid  am  lineari-lanceo- 
latam  attenuatae,  appendix  squamani  subaeqnans.  Ligulae 
8 —  10  steriles  aureae  obovato-cuneatae  multinerves  disco 
triplo  longiores  extus  ad  nervös  pnberulae.  Receptacnlum 
planum.  Paleae  persistentes  pnngentes  achaenia  amplecten- 
tes.  Flosculi  discoidei  fertiles,  corolla  cylindrica  puberula 
5-dentata,  dentes  ovato- trianguläres.  Styli  rami  hispidi. 
Achaenia  compressa  strigosa  utrinque  angnste  alata. 

An  Waldrändern  bei  Neubrauiifels :  L  i  n  d  h  e  i  m  e  r. 
October. 

Untere  Blätter  i/a'  lang,  fast  eben  so  breit,  Blüthen  1" 
im  Durchmesser. 

11.  Gaillardia  siiuplex  mihi. 

Annua.  Caulis  bipedalis  erectus  snlcatus  appresse  pube- 
rulus  simplicissimus  1-florns  scapiformis  basi  solummodo  fo- 
liatus    caeterum   aphyllus.       Folia    radicalia    et    basin    canlis 


161 

amplcctentia  basi  dilatata  vaginantia  alterua  obovato-cuneata 
in  petiolum  attenuata  triplinervia  bullata  glabriuscula  obtusa 
crenato  -  dentata  basi  cuncata  intcgerrima  miuutc  et  appressc 
eiliata  v.  pinnatifido-incisa  lobis  remotis  oblongis  v.  lauceo- 
latis  acutis  integris  v.  inciso  -  dentatis. 

Capitula  multiflora  radiata.  Involncri  squamac  3serialcs 
i'oliaceae  margine  anguste  scariosae  basi  callosae  appressae 
apice  squarrosae  discum  subaequantes,  exteriores  majores  ob- 
loiigae  obtusiusculae  reliquae  oblongo-lanceolatae,  mediae 
acutae,  interiores  acutissiinae.  Receptaculuiii  hemisphaericum 
üinbrillatum.  LiguJae  8  — 12  steriles  1-seriales  deeiduae  cu- 
ueatae  palmato-  3-fidae  7-nerves  glabrae  disco  duplo  longio- 
res,  Jobi  oblonge- -lanceolati  obtusiusculi ;  pappns  radii  ari- 
statiis.  Corollae  diseoideae  tnbns  brevis,  limbns  elongatns 
cvlindriens  inflatus  5  -  dentatns.  Pappus  constans  paleis  6  — 
8  membranaeeis  1-nerviis,  nervns  in  aristam  corollam  aeqnan- 
lem  prodnetus.     Acbaenia 

Mittagscamp  bei  La  Grange :  Römer.     April. 

„Wohlriechend ,  Strahlen  rothbraun.'* 

Nach  den  getrockneten  Exemplaren  zu  urtheilen,  schei- 
nen die  Blüthen  purpurn  zu  sein. 

Durch  den  ganz  einfachen,  1-blüthigen  Stengel  ausge- 
zeichnet ! 

Wurzelblätter  sehr  veränderlich. 

Kommt  in  2  Formen  vor: 
«.  foliis  integris; 
ß.  foliis  pinnatifido  -  incisis. 

12.  Gaillardia  Roemeriana  mihi. 

Perennis  acaulis.  Scapus  erectus  striatus  1-florus,  pilis 
appressis  basi  conjunetis  strigosus,  apice  ferrugineo  -  tornen- 
tosus. 

22r  Bd.    2s   Heft.  11 


162 

Folia  radicalia  pliirima  oblauceolata  stiigosa  acutiuscula 
integra  v.  snpra  medium  ntrinque  v.  unilateraliter  inciso- 
1-dentata  iii  pctiolum  basi  dilatatum  vaginantem  attemiata 
seapo  quadruplo  breviora. 

Capitiilum  multiflorum  radiatum  aureum.  Involucrnm  he- 
misphaericum  triseriale,  squamae  foliaceae  appressae  oblon- 
gae  acutae  villosae  basi  callosae  disco  breviores.  Recepta- 
culum  hemisphaericum  noque  foveolatum  ueque  paleaceum  fim- 
brillatum,  fimbrillae  elongatae  rigidae. 

Flosculi  radii  1-seriales  16  —  20  ligulati  aurei  neutri 
cuneiformes  4-nerves  apice  3-dontati  supra  glabri  subtus 
glaudulosi  basi  nervisque  strigosi  disco  2J/2  longiores,  dentes 
elliptici  obscure  apicnlati;  nervi  purpurei ,  intermedii  apicem 
versus  bifidi  et  ligulas  apice  6-nerves  formantes,  ita  nt  bini 
nervi  dentium  apice  confluant  et  dentes  ligulae  binerves  eva- 
dant. 

Flosculi  discoidei  fertiles :  corollae  tubus  brevis  deuse 
strigosus,  limbus  cylindraceus  paulo  inflatus  5-dentatus,  den- 
tes hispidi. 

Pappus  paleis  5  —  7  membranaceis  1-nerviis  constans, 
nervi  producti  in  aristam  corolla  brcviorem,  pappus  radii  bre- 
vius  aristatus. 

Achaenia  ..;'... 

Prope  Neubraunfels  leg.  Römer. 
13.  Artemisia  cuiieifolia  mihi. 

Perennis.  Caulis  erectus  teretiusculus  striatus  tomcnto- 
sus  ramosissimus,  rami  virgati  augulati.  Folia  radicalia  et 
caulina  infiina  piiniiuervia  obovato-cuneata  sessilia  alterna 
ntrinque  sericco  -  tomentosa  supra  cinerea  subtus  iueaua  apice 
pinnatifido-incisa  v.  grosse  et  paueidentata  dentibus  mucro- 
natis,  basi  integerrima;  folia  caulina  superiora  alterna  lan- 
ceolala  1-nervia  integerrima  ntrinque  attenuata. 


163 

Capitula  scssilia  parva  pauciflora  heterogama  subgloboso- 
ovoidea  cauo-tomentosa  basi  bracteata  spicata,  bracteae  lan- 
ceolatae ;  spicae  breves  oligocephalae  basi  foliatae  divaricatae 
racemum  compositum  terminalem  formantes.  Involucri  squa- 
mae  ovali-oblongae  obtusae  appressae  cano-tomentosae,  in— 
teriores  scariosae.  Receptaculum  uudum.  Flosculi  glandu- 
losi,  steriles  auguste  tubulosi  apice  3-dentati,  fertiles  inflati 
5-deatati,  dentes  ovato-lanceolati.     Achaenia 

Gruppenweise  auf  höheren  Stellen  der  Prairie  bei  Neu- 
braunfels: Lindheimer.     September. 

Treibt  neue  Wurzelschößlinge  im  Herbst.  Die  unteren 
Steugelblätter  am  blühenden  Stengel  abgefallen.  Stengel  meh- 
rere Fuss  hoch. 

Gehört  zu  der  Rotte   Di  acuncuhts. 

Die  Beschreibung  der  Wurzel-  und  unteren  Stengelblättei 
ist  von  den  beblätterten  Wurzelschösslingen  entlehnt. 
14.  Artemisia  Iiindheimeriana  mihi. 

Pereunis.  Caulis  strictus  3  —  4-pedalis  sufftuticosus  basi 
teretiusciilus  glabriusculus  apice  angulatus  canescens  panicu- 
lato  -  racemosus ,  rami  erectiusculi  angulati  canescentes.  Folia 
caulina  superiora  sessilia  alterna  lanceolata  utrinque  atte- 
nuata  margine  revoluta  supra  glabrata  subtus  cinereo  -  tomen- 
tosa,  ramea  anguste  linearia. 

Capitula  parva  heterogama  panciflora  brevi-pedunculata 
ovoidea  racemos  breves  oligoeephalos  formantia.  Involucri 
squamae  obtusae  appressae,  exteriores  cano-tomentosae,  in- 
teriores  scariosae.  Receptaculum  nudum.  Flosculi  steriles 
auguste  tubulosi,  fertilium  tubus  limbum  inflatum  glabrum  5- 
dentatum  subaequans.     Achaenia 

Zerstreut  auf  nacktem  Kalkgeröll  im  trocknen  Flnssbett 
lies  Cibolo,  15  Miles  westlich  von  Neubraunfels:  Lind- 
hei  nier.     September. 

11  * 


164 

Leider  sind  an  den  vorhandenen  Exemplaren  die  unte- 
ren Stengclblättcr  und  die  Wurzelblälter  abgefallen. 

15.  Filago  repens  mihi. 

Annna  arachnoideo-tomentosa.  Canlis  repens  ramosns 
apice  adscendens.  Folia  alterna  sessilia  divaricata  spathu- 
lato  -  oblonga,  summa  lineari-lanceolata,  inferiora  obtusiuscula, 
superiora  acuta. 

Capitula  agglomerata  hcterogama  multiflora  terminalia, 
rarius  interfurcalia,  |foliis  inyolucrata,  folia  involucralia  glo- 
mernlo  longiora.  Inyolucri  foliola  externa  lanata,  interiora 
scariosa  oblonga  1-nervia  apice  cmarginato-bidentata.  Rc- 
ceptaculum  paleaceum ,  paleac  squamis.  involucri  internis  si- 
milcs.  Flosculi  marginales  pistillati  filiformes  pappo  destituti. 
Flosculi    centrales    tubulosi    perfecti    pappo   capillari   instructi. 

Achaenia 

In  terra  Texana  leg.  Römer.  (Der  nähere  Standort 
ist  nicht  angegeben.) 

Durch  den  kriechenden  Stengel  und  die  2-  zähnigen  3  in- 
neren Hüllblättchen  und  Spreublättchen  leicht  zu  unterscheiden. 

16.  Filago  texana  mihi. 
Annua  lanata.  Caulis  erectus  humilis  angulatns  simplex 
v.  apice  ramosns.  Folia  alterna  sessilia  spathulata  brevissi- 
me  acuta,  inferiora  reflexa  ,  superiora  ereeta  liueari-oblonga. 
Capitula  glomerata  heterogama  multiflora  terminalia  et 
interfurcalia  foliis  involucrata,  folia  floralia  oblonga  glomeru- 
lum  aequantia  v.  superantia.  Involucri  squamae  scariosac 
l-ncrves  truueatae  basi  lanatae,  Receptaculum  paleaceum, 
paleae  scariosac  glabrae  forma  et  longitudine  involucri  squa- 
mis  similes.  Flosculi  marginales  filiformes  pistillati  pappo 
destituti,  flosculi  centrales  tubulosi  perfecti  pappo  capillari" 
instructi.     Achaenia 


165 

Camp  bei  La  Orange:  Römer. 

Stengel  4  —  5"  hoch. 

Filago  germanica  unterscheidet  sich  durch  die  haar- 
spitzigen Hüllblätttchen;  F.  arvensis  L, ,  Koch,  durch  den 
rispigen  Stengel  mit  fast  übrigen  Aesteu;  F.  minima  Fries 
durch  lineal -lanzettliche,  angedrückte  Blätter;  F.  gallica 
durch  lineal -pfricmliche  Blätter;  F.  californica  Nntt.  durch 
von  der  Basis  an  rispige  Stengel  und  spreitzende  Blätter;  F. 
par vula  Torr,  et  Gr.  durch  haarspitzige  Blätter. 

17.  Troxiinon  ßoemeriamim  mihi. 

Caulis  scapiformis  erectus  striatus  glabriusculus  simpli- 
cissimus  i-florns  plcrnmque  basi  foliis  paucis  miuoribus  in- 
slructuSj  rarius  aphyllus ,  superne  squamis  2 —  4  membrana- 
ceis  ovatis  abrupte  subulato-acuminatis  obsitus. 

Folia  glauca  glabra  1-nervia  calloso-mucronata,  radi- 
calia  lanceolata  integra  v.  ljralo-ruucinata,  lobi  laterales 
breves  trianguläres  calloso-mucronati,  terminalis  elougatus 
lauecolatus;  folia  cauliua  pauca  lineari -lanceolata  decre- 
scenlia. 

Capitulum  multiflorum.  Involucrum  campauulatum  laxe  im- 
bricatum  3  —  4-seriale  flosculis  dimidio  brevius,  squamae  mem- 
branaceae  glabrae  1  -  nerves  margine  auguste  scariosae  ac- 
crescentes,  extremae  breviores  oblongae  obtusiusculae,  inte- 
riores  longiores  angustiores  lanceolatae  acuminatae.  R.e- 
ceptaculum  alveolatum.  Ligulae  20  —  40  oblongae  glabrae 
marginatae  longitudinaliter  nervosae  basi  attenuatae  apice  3  - 
—  5-dcutatae,  dentes  breves  trianguläres.  Stvli  raiui  elon- 
gati  lineares  obtusi  apicem  versus  paulisper  incrassato  -  cla- 
vati.  Pappus  constans  setis  (numerosis  albidis  capillaribus 
elongatis  scabris  rigidiusculis  longitiidiue  inaequalibus. 

Achaenia 


166 

Bei  Austin,  Neubraunfels :  Römer;  in  Mexico:  He  ge- 
wisch. 

Hat  das  Ansehn  einer  Scorzonera, 

Die  Hüllblättchen  nehmen  von  aussen  nach  innen  an  Län- 
ge und  Spitzigkeit  allmählig  zu,  an  Breite  ab:  die  untersten 
sind  breit,  oval  oder  Länglich,  sehr  kurz  uud  stumpf;  die  in- 
neren sehr  lang,  lanzettlich  und  zugespitzt.  Jede  Zungen- 
blume hat  einen  Nerven  mehr  als  Zähne,  indem,  ausser  den 
beiden  Randnerven,  allemal  ein  Nerv  in  die  Bucht  zwischen 
den  Zähnen  ausläuft ,  so  dass  jeder  Zahn  zwischen  2  Nerven 
und  jeder  Nerv  zwischen  2  Zähnen  liegt. 

Die  Blüthen  sollen  weiss  sein ,  getrocknet  sind  sie  röth- 
lich.  Die  Stengel  sind  gemeiniglich  an  der  Basis  mit  weni- 
gen kleineren  Blättern  besetzt,  an  einem  Stengel  findet  sich 
nur  ein  einziges  kümmerliches  Blättchen,  so  dass  die  Stengel 
mehr  das  Ansehn  eines  Schaftes  haben.  Bisweilen  kommen 
2  Stengel  aus  1  Wurzel. 

Da  die  Achänen  leider  an  unseren  Exemplaren  fehlen,  so 
lässt  sich  nicht  mit  Sicherheit  bestimmen,  ob  die  vorliegende 
Pflanze  in  die  Gattung  Troarimon  gehört.  Da  aber  alle  übri- 
gen Charactere  damit  stimmen ,  habe  ich  sie  vorläufig  zu  der- 
selben gezogen. 

loh  besitze  dieselbe  Pflanze,  von  Hegewisch  gesam- 
melt ,  aus  Mexico. 

Tetragonospcrma 

nov.  gen.  Compositarum. 
(Tribus:  Senecionideae ;     Subtribus  :  Heliantheac  ;     Divisio  : 
Heliopsideac. 
C/iar.  gen. 
Capitula    heterogama     multiflora    hemisphaerica    radiata. 
Involucrum    duplex:     externum   maximum    compositum    foliolis 


167 

4  foliaceis  lato-ovatis  acuminatis  basi  connatis,  iuternuiu 
cojistans  squamis  hyalinis  parvis  fuscis  nervosis.  Reeeptacu- 
luin  couicum  paleaceum,  paleae  membranaceae  stramiueae  lan- 
ceolato-  t.  oblongo -obovalae  nervosac  in  cuspidem  pur- 
purasceutein  apice  productae. 

Flosculi  radii  8—10  ligulati  pistillati  fertiles,  ligulae 
anguste  oblongae  luteae  7  —  8-nerves  basi  attemiatae  apice 
bidentatae  supra  glabrae  snbtiis  glandulosae,  nervi  atropur- 
purei.  Stylus  linearis  compressus,  rami  elougati  lineares  com- 
pressi  obtusi. 

Flosculi  disci  nunierosi  perfecti  tnbulosi  nervosi  5-den- 
tati,  tubus  glanduloso- puberulus ,  limbus  papillosus,  dentes 
ovali.  Stylus  cylindraceus ,  raini  apice  hi  appendicem  acumi- 
uatam  hispidam  prodncti. 

Achaenia  obovato  -  turbinata  quadrangularia  longitudinali- 
ter  multistriata  pappo  destituta  minutissime  strigosa  atque  pa- 
pulosa. 

Herbae  perennes  glanduloso-  viseidulae  caule  dicbotomo, 
foliis  oppositis  lyrato-siuuatis,  capilulis  majusculis  longe- 
pedunculatis  raraos  terminantibus,  ligulis  luteis. 

Genus  proximum  Telragonothcca  L.  differt  ligulis  latis 
inultinerviis  3-dentatis,  achaeniis  teretiusculis  laevibus,  foliis 
integris  dentatis. 

18.  Tetragonosperiua  lyratifolium  niilii. 

Radix  perenuis.  Caulis  firmus  erectus  purpurascens  sul- 
catus  glanduloso  -viscidulus  dichotomus,  capitulum  longepe- 
dunculatum  in  dichotom'a. 

Folia  oblouga  sinuatp  -  lyrata  pinninervia  calloso-mucro- 
nata  glanduloso -viscida,  lobi  divaricati  oblongi  margiiie  mi- 
nute  papilloso-ciliati  calloso-mucronati,  terminalis  major; 
folia  radicalia  et  caulina  inferiora  in  pctiolum  basi  vaginan- 
tem  dilatatum  aniplexicaulem  angustata,  superiora  sessilia. 


168 

Fedunciili  elongati  i-flori  apice  papilloso-tomentosi.  Iu- 
volucrum  extermim  multistriatum  parce  et  minute  glanduloso- 
papiJlosum  margine  pubcrulura  discum  et  ligulas  diniidias 
acqnans. 

Auf  felsigem  Boden  am  Cibolo:  Römer.  April  —  Mai. 

Der  Stengel  etwa  2'  hoch,  Blüthcn  über  1"  im  Durch- 
messer, Blatter  2 —  4"  lang. 


Symbolae  ad  Floram  Surinamensem. 

Auetore 

F.  A.   Gull.  Miquel. 

(Continuatio  v.  Linn.  Tom.  XXI.  p.  473  —  479.) 


Pars  XI.    Myrtaceae. 

Psidium  Linn. 

1.  P.  iiomiferum  L.  —  In  Snrinamo.  (Kappler  n.  1285. 
speeimina  ilorcntia,  foliis  nondum  rite  efformatis.) 

2.  P.  fluviatile  Rieh,  in  DC.  Prodr.  III.  235,  quoad 
phrasin  plane  congruum.     Ibid.     Kappler  n.  1700. 

3.  P.  polycarpon  Anders,  mss.  ex  Lamb.  Transact. 
Linn.  Soc.  XI.  231.  Tab.  17.  DC.  I.  c.  Benth.  in  HooJc. 
Journ.  of  Bot.  II.  317,  ubi  exiraie  descriptnm.  Folia  in 
meis  oninia  obovalo- oblonga  plermnquc  obtusa,  supra  pubc- 
nila,  subtus  incauescentia;  flores  medii  sessilcs.  Calycis 
lobi  intus  scricei;  petala  pilis  inspersa.  —  Bs.  multijloro  St. 
Hil.  Fl.  Bras.  mer.  affine. 

Propc    Bergendaal    sceus    lluvium,    m.    Oet.    fl.       Frutex 
(Foeke),  Kappl.  n.  1706. 


170 


Myrtus  Linii.  —  DC. 

1.  Myrtus  calophylla  H.  B.  K.  Nov.  Gen.  FI.  133. 
Specimina  mea  plane  congrua.  Peduiicnli  folio  dimidio  bre- 
viores.  Folia  in  speciminibns  diversis  magnitudine  varia,  mi- 
nora  i  1/a — 2,  majora  21/2  poll.  longa.  Specimina  foliis  mi- 
noribns  instrncta  omniuo  referunt  M.  revolutam  Schauer  ad 
plant.  Sur.  Kegel,  in  Linnaea  Tom.  XXI.  p.  272,  quae 
locis  arenosis  cresccns,  probabiliter  minus  vegeta. 
In  Surinamo  superiore  legit  Focke.  —  Frutex. 

Myrcia  DC. 

1.  Myrcia  aeris  DC.  I.  c.  243.  Colitur  in  hortis.  — 
Yix  specifice  a  M.  coriacea  differre  videtur,  nam  folia  in 
meo  spicimiue  lato-elliptica,  subrotnndata,  apice  obtusissima, 
fere  ut  in  icone  Plumier.  ed.  Bnrm.  Tab.  208.  fig.  2.  (nbi  fo- 
lia perperam  alterna),  snpra  impresso -punctata,  reticulata, 
3  —  4  -pollicaria. 

2.  Ulyrcia  surinamensis  (n.  sp.),  ramnlis  petiolisqne 
fusco-hirtellis,  foliis  breviter  petiolatis  ellipticis  obtnse  api- 
cnlatis,  basi  acnlis  vel  obtnsis,  marginibns  leviter  incurvis, 
membranaceo-pergamaceis,  subtns  glandulose  et  pellucido - 
punctatis,  junioribns  sparse  in  nervo  medio  confertins  pnberu- 
lis; paniculis  axillaribns  solitariis  terminalibusqne  pnberulis, 
ramis  patnlis,  inferioribns  cjmose  phirifloris,  siiperioribns  sim- 
plicibns  ,  bracteis  linearibns  ciliato- pnberulis  deciduis,  floribus 
lateralibus  pedicellatis,  mcdiis  sessilibns,  basi  bibracteolatis, 
calycis  tubo  obovato-globoso  glabro,  lobis  5  rotundatis  glan- 
dulosis  ciliolatisj  petalis  subrotundatis  erosnlis.  —  Prope  M. 
splendentcm  DC.  et  M.  obtusam  Schauer  1.  c. 

Prope  Bergcudaal  in  sylvis,  m.  Oct.  fl.  (Fochc). 


Itl 

Fnitex.  Rami  cylindrici  crnstis  lichenosis  albis  laevibus 
obducti.  Ramuli  patuli ,  versus  apices  praesertim  foliis  flori- 
busque  instructi,  foliis  versus  summitates  sensim  majoribus. 
Petioli  autice  sulcati,  1  nun.  circiter  longi  cum  nervo  medio 
iu  sicco  fusci.  Folia  2*/s —  4  ceut.  longa,  1  —  2  lata,  ner- 
vis  subpatulis  paullo  ante  marginem  conflueutibus,  miuora 
prorsus  elliptica  ntriuque  obtusiuscula,  majora  in  apiculum 
brevem  obtusnm  desineutia.  Paniculae  cum  pedunculo  2  —  5 
ceut.  longae,  ramis  inferioribus  apice  3  —  5-floris,  summis 
unifloribus  brevibus  saepiusque  alternis  itaque  raccmosis.  Flo- 
res  parvi.  Filamenta  petala  circiter  aequantia  versus  apicem 
aliquid  iucrassata,  in  sicco  nigricantia,  antberis  pallide  luteis 
snbgloboso  -  didymis. 

3.  Myrcia  sylvatica  DC.  I.  c.  344.  Mgrtus  sylvatica 
Mey.  Esseq.  191,  descriptio  bona,  sed  styli  perperam  3  dicti. 
—  Schau  er  i  adumbratio  1.  c.  p.  275  accuratissima. 

Frutex,  ut  videtur  in  Surinamo  vulgaris.  (Hostm.  n.  818, 
Kappler  n.  1699),  Focke  variis  locis;  prope  Bergendaal,  in 
Surinamo  siiperiore.  —  Num  huc  M.  fallax  DC.  I.e.?) 

4.  Myrcia  divergens  DC.  ?  I.  c.  245.  Phrasis  brevior 
quadrat.  Calyx  ovato-globosus  glaber.  Bracteae  bracteolae- 
que  abbreviatae  fere  semi-annuliformes.  Folia  glabra  rigida 
elliptica  vel  in  apiculum  obtusnm  terminata,  subtus  reticulata. 
Fere  ad  Oocarpas  referenda. 

In  Surinamo  (Hostm.  n.  881.     Kappl.  755  ?'.). 

5.  Myrcia  Berberil  DC,  l.  c.  254.  Schauer  l.  c.  Euge- 
nia  paniculaeßora  Stend.!  in  Flora  1843.  p.  762. 

Arbor  floribus  albis,  in  Surinamo  vulgaris.  (Hostm.  n. 
372.  485,  Hostm.  et  Kappl.  n.  1246,  Kappler  n.  483,  Focke.) 


172 

Calyptrantbes  Sw. 

1.  C.  ©l>tusa  Benth.  in  Hook.  Journ.  of  Bot.  IL  319. 
pctalornm  praeseiitia  etiam  a  C.  Suzygio ,  cui  alioquin  simile, 
differt. 

In  Surinamo.  (Hostm.  1176.) 

Eugenia  Mich. 

1.  E.  uniflora  Linn.  (E.  Michelii  Lam.  Plinia  ru- 
bra Linn.,  Maiitiss.  Plinia  pcduticulata  Linn.  fil.  suppl.) 
plant.).  Ciilta  in  hortis  nomine  „Zoete  kers."  (Cerasus 
dulcis.) 

2.  E.  dipoda  DC.  1.  c.  p.  268.  In  Savana  ad  Post 
Oranjewond,  arbor  teste  Focke,  aliis  tanqnam  frntex  de- 
scripta. 

Ejusdem  forma  grandifolia:  foliis  ovato-elliptieis  brevi- 
ter  obtuso-acuminatis  2  —  21/a' P°H»  longis,  l1/^  pollicem 
latis,  nnde  habitns  a  specie  satis  diversus.  (E.  surinamen- 
sis  herb.  inei.  Probabiliter  etiam  hnc  E.  stigmatosa  DC.  J. 
c.  c  Brasilia.) 

In  Surinamo  (Kappl.  n.  1401a.),  ad  Bergendaal  in  apri- 
eis  arenosis,  in.  Oct.  (Focke). 

3.  Ewgeniae  species  yidetnr  Kappler  Herb.  n.  1365,  fo- 
liis maximis,  octopollicaribns  insigiiis,  sed  propter  Jlores  non- 
diim  efformatos  dubia.  Ovarinm  biloculare,  locnlis  pluri- 
ovulatis;  Stylus  glaber.  Pctala  et  sepala  serieeo-tomentosa. 
Num  E.  rami/lora  Desv.  in  Hainilt.  Prodr.  Ind.  occ.  ? 

4.  E.  ps-otraeta  Stcud.!  in  Fl.  1.  c.  ramulis  petiolisque 
teuere  pubescentibns,  foliis  modicc  petiolatis  c  basi  acuta 
ellipticis  longe  snbabrupte  acuminatis  saepe  snbobliqnis  pel- 
lucido-piuictatis ,     venis    teneris  patulis  prope  marginem  con- 


173 

fluentibus,  floribus  axillaribns  glomeratis  subsessilibus ,  caly- 
cis  tubo  obovato  glanduloso,  lobis  obtusis  ciliolatis,  petalis 
snbpuberulis.  —  E  sect.  ***  DC,  E.  ciliolatae  Fl.  Bras. 
merid.  II.  344  proxima.  —  Folia  4 —  41/«  cent.  longa,  2  — 
3Ys  lata.  Flores  basi  bractcolis  2  appressis  basi  subcon- 
natis. 

Surinamum  (Hostm.  n.  1192,  Kappler  n.  1159.). 

5.  E.  chrysophylloides  DC.  1.  c.  276. 

Prope  Paramaribo  iu  via  ad  Kwatta,  m.  Sept.  11.  (Focke). 
Frutex  fl.  albis. 

Habitus  singularis  lloribus  ex  ramis  inferne  denudatis 
protrnsis  ramulisque  bifariam  foliiferis  folium  pinnatum  refe- 
rentibus.  Rami  vetustiores  pallidi  subciiierasceiites  ex  axil- 
lis  veteribiis  florentes;  ramuli  corapressi  pube  tenera  rufuli,  2 
—  3,  raro  4  paria  foliorum  gereutes.  Petioli  Ya —  2/s  cont«:> 
folia  8  — 10  longa,  4  —  5Ya  lata  elliptica  vel  ovato-elliptica 
acmniuata,  subtiis  rufulo-subsericea.  Racemi  valde  abbre- 
viati ,  ima  basi  in  pauculos  ramos  partiti ,  fere  tuberculifor- 
mcs.  Pedicelli  8  —  10  mm.  longi,  stylum  fere  aequantes. 
Braeteolae  duac  oblongo-rotundatae  appressac.  Calyx  hir- 
tellus  et  glandulosns ,  tubo  ovoidco,  lobis  glabrioribus. 

6.  E.  atropanctata  Steud.!  in  Fl.  1.  c.  —  Affinis  E. 
salicifoliae  H.  B.  K.  Nov.  Gen.  VI.  Tab.  541.  Rbachis,  pe- 
tioli et  nervus  medius  valde  glandulosi.  Bracteae  ovatae  acu- 
tae.  Braeteolae  duae  iufra  calycem,  cujus  lobi  4  obtusi  glan- 
dulosi glabri  ciliolati. 

7.  E.  polystaehya  Rieh.?  DC.  1.  c.  p.  280.  Diagnosis 
congrua  excepto  calyce,  qui  in  meo  pubcrulus,  lobis  cilio- 
latis. 

Iu  Suriuamo  (Kappler  n.  1701.). 


174 

8.  E.  polyantha  Miq>  in  Lmn.  XVIII.  p.  741.  — 
Kappler  n.  1385. 

9.  E.  Schaueriana  (n.  sp.).  Glaberrima,  foliis  mem- 
branaceis  subtus  sparse  vix  pellucido - puiictnlatis  margine  in- 
cnrvulis  oblongis  in  acumen  modicum  lineare  obtusum  desi- 
nentibiis,  basi  euneatim  in  petiolmn  semiteretem  glandulosum 
aetate  scabro-riinosum  contractis,  venis  snbpatulis  subtus  vix 
distinctis,  pauiculis  axillaribus  et  terminalibus  tenuibus  longe 
pedunculatis ,  ramis  paucis,  oppositis,  inferioribus  apice  tri- 
floris  (fl.  medio  sessili,  lateralibus  breviter  pedicellatis) ,  su- 
perioribus  unifloris,  calycis  lobis  orbicularibus  subinaequalibus 
glaberrimis. 

In  Surinamo.   (Kappl.  u.  1429.) 

Prope  E.  patulam  DC.  III.  284.  Rami  tennes  v  laeves, 
subcylindrici.  Petioli  '/2 ,  folia  11  —  12  cent.  longa,  4  — 
4'l/y  lata,  supra  saturate  viridia,  utrinque  subnitida  nerro- 
que  medio  prominente  notata.  Panieulae  cum  pediinculo  5  — 
6  cent.,  rami  1/<2 — IV2  longi.  Flores  parvi  disco  stamini- 
fero  lato.     Petala  subrotunda  glabra. 

10.  E.  suboblia.ua  Benth.  in  HooJc.  Journ.  of  Bot.  II. 
p.  322.  Hand  multum  differt  ab  E.  patenli  Poir.  suppl.  — 
DC.  1.  c.  p.  283,  cujus  folia  utrinque  glabra  dicuntur,  quae 
in  meis  in  petiolo  et  nervis  pubescentia,  sed  provectiore  aetate 
fere  glabrescunt.  . 

Frutex  prope  Bergendaal  in  sylvaticis. 

Adn.     E.  Pimenta  colitur,  „Bayberrytree"  dicta. 

Jambosa  Rumph. 
1.  Jambosa  vulgaris  DC.  1.  c.  286. 

Culta,  nomine  Pomme  de  Rose,  Hostin.  491. 


1T5 

2.  Jambosa  inalaccensis  DC.  1.  f. 

Culta  nomine  „Schambo"  (Focke).  Kappl.  n.  1640.  Pe- 
tioli  brevissimi.  Folia  10  — 18  cent.  longa ,  5  —  7  lata  ob- 
longo-lanceolata,  vel  oblonga  in  acnmen  obtnsinscnlnm  desi- 
nentia,  basi  leviter  emarginata ,  venis  snbtns  prominnlis  et 
ante  marginein  confliientibns.  Racemi  simplices^  rarais  inf. 
3-floris.  Frnctns  pyriformis  apice  tnmcatiis,  saturate  ro- 
seus.  —  Valde  accedit  baec  forma  ad  S.  Samarangensem 
Blume  Bydr.  p.  1084. 

Gustavia  Linn. 
1.  €}.  augusta  L.  —  In  Surinam o.  (Focke). 

Lecythis  Loeffl. 
Hu  jus  generis  species  in  Guiana  band  rarae,  difficile  vero 
deter minandae ;  paucae  tantum  cum  iconibus  Aubletianis  con- 
gruae,  complures  e  brevioribus  diagnosibus  auctorum  band 
eruendae,  et  in  Universum  multae  species  sibi  valde  similes 
ex  siccatis  speciminibus  aegre  discriminentur. 

1.  Ii.  longipcs  Poit.  —  DC.  I.  c.  p.  292.  —  Kappler 
n.  629  /. 

2.  It.  Idaiimon  Aubl.?  „Frntex  elatior."  Flores  rosei. 
Folia  angustato-oblonga  brevi  -  apiculata  14  —  21  cent,  aequan- 
tia.     In  sylvis  pl.  Berlyn  (Focke). 

3.  I.  corrug-ata  Poit.?  —  Kappler  n.  1479. 

4.  liCcythis Arbor  alta,  ligno  duro.  In  syl- 
vis juxta  flumen  Tampati,  Surinami  superioris.  Incolis  „Mau- 
Berklak"  dicta.  (Focke.)     Nnm  L.  amara  Aubl.? 

Couroupita  Aubl. 

1.  C  guianensis  Aubl.  —  In  Surinamo  inferiore  (Focke). 
Fructus  pedunculo    longo  suffultus    suboblongo-globosus,    ca- 


176 

pite  humano  paulo  minor,  coioris  grisei,  vertice  calycis  ve- 
stigio  notatus,  epicarpio  satis  firmo  subcaraoso,  endocar- 
pio  duro  tenuiore  siiblignoso ,  6  loculamenta  medullosa  sepa- 
rabilia  odoris  ingrati  iucludentc.  Seniina  in  pnlpa  nidu- 
lantia. 


Beiträge 

zu 

einer  Flora  des  Orientes. 

Von 

Karl    Koch. 

(Fortsetzung  v.  Linn.  XXI.  p.  609—736.) 


Clienopodiaceae. 

Mß'ie  Chenopodiaceen  vertreten  in  mancher  Hinsicht  die  Ama- 
rantaceen  der  heissen  Zone  in  den  Ländern  der  gemässigten, 
und  bilden  eine  durchaus  natürliche  Gruppe,  die  von  den 
jimaratUa&een  mehr  durch  den  Habitus,  als  durch  bestimmte 
Merkmale  zu  trennen  ist.  Aber  selbst  der  Habitus  —  ich 
erinnere  an  Polycnemum  Koch  syn.  —  lässt  nicht  selten  im 
Stich.  Man  kennt  bis  jetzt  gegen  400  Arten,  von  denen  in 
den  mehrmals  bezeichneten  Ländern  des  Orientes  100,  also 
genau  */4  aufgefunden  sind.  Von  diesen  100  Arten  habe  ich 
auf  beiden  Reisen  74 'Arten  gesammelt,  zu  denen  noch  zwei 
aus  dem  G und elsh ei mer'schen  Herbarium  kommen,  welche 
nicht  in  meinem  Besitze  sind,  so  dass  24  Arten  von  den  übrigen 
Reisenden,  nicht  aber  von  mir,  aufgefunden  wurden.  Umgekehrt 
besitze  ich  22,  welche  mir  nur  eigenthümlich  sind,  da  sie  kein  an- 
derer Reisender  aus  dem  nördlichen  Oriente  mitgebracht  hat.  Die 

22r  IM.   2s  Heft.  12 


178 

Lokalitäten  Deutschlands  sind,  mit  Ausnahme  der  Unkräuter 
unserer  Gärten  und  einiger  Strandpflanzen ,  den  Che?iopodia- 
ceen  uicht  so  günstig,  als  namentlich  die  Salze  enthaltenden 
Ebenen  am  kaspischen  Meere ,  die  auch  ausserordentlich  reich 
an  Repräsentanten  dieser  Familie  erscheinen.  Koch  führt 
deshalb  in  seiner  Synopsis  des  deutschen  Flor  nur  42  Ar- 
ten an,  die,  mit  Ausnahme  von  8,  auch  sämmtlich  im  nörd- 
lichen Oriente  vorkommen.  68  hesitzt  hingegen  der  Orient, 
die  Deutschland  abgehen. 

Die  Chenopodiaceen  lieben  wie  die  Amarantaceen  ^dic 
Ebenen,  aber  doch  giebt  es  einige  wenige  Arten,  welche  in 
die  Gebirge  hinaufsteigen.  So  fand  ich  im  mittlem  Tschoruk- 
gebiete  an  Felsen  und  auf  Gerolle  der  Abhänge:  Eurolia  ce- 
ratoides  (Aarijris)!^.  und  auf  steppenartigen  Matten  im  Hoch- 
gebirge eine  nur  durch  die  bedeutendere  Grösse  unterschiedene 
Beta  trigyna  W.  et  K.  Auf  tieferen  Matten  bis  zur  Ebene 
herabsteigend  wächst  sonst  diese  Art,  während  auf  trocknen, 
Mergel  haltenden  Orten  Beta  striata  C.Koch,  Spinacia  te- 
trandra  Stev.  und  Sp.  minor  C.  Koch  vorkommen.  Sind 
diese  Stellen  ausserdem  unfruchtbar,  so  gesellen  sich  noch  dazu  : 
Atriplcjc  laciniatum  h.,  A,  roseum  L.,  Ceratocarpus  are- 
narius  L.,  Corispermum  hyssopifolhim  L.,  Kochia  pro- 
ttrata  (Sahola)  L.,  K.  arenaria  (Chenopodium)  Grtn.j 
Echinopsilon  hirsutum  (Chenopodium)  L. ,  was  sonst  nur 
am  Meere  oder  dock  an  salzhaltigen  Stellen  gefunden  wurde, 
und  Camphorosfita  monspeliacum  L. 

Eigentlich  theilen  sich  die  Chenopodiaceen  in  solche, 
die  auf  Salz  haltendem,  und  in  solche,  die  auf  bebautem  Bo- 
den vorkommen.  Zu  den  erstereu  gehören  die  ganzen  Ge- 
schlechter: Obione  Grtn.,  Halocnemum  Bieb. ,  Salicomia 
(L.)  Moq. -Tand. ,  Arthrocnemum  Moq. -Tand.,  Schanginia 
Moq.-Tand.,  Suacda  (Forsk.)  Moq. -Tand.,  Sahola  (L.)  C. 


179 

A.  Mey.,  Halogeton  C.  A.  Mey. ,  Halanthium  C.  Koch, 
Anabasis  (L.)  C.  A.  Mey.  und  Halhnocnemis  C.  A.  Mey., 
selbst  auch  Camphorosma  L.  Die  Arten  dieser  Geschlechter 
kommen  nicht  allein  am  Meere  und  den  zunächst  liegenden 
Gegenden,  sondern  auch  im  Binnenlande  allenthalben  da  vor, 
wo  Salzquellen  und  Salzseen  sind.  Schanginia  Moq. -Tand, 
und  Suaeda  Moq. -Tand,  wachsen  aber  auch  in  Trans-  und 
Ciskaukasien  im  Binnenlande  auf  einfachem  Mergelboden,  der 
aber  dort  freilich  stets  Kochsalz,  schwefelsaures  Natron  und 
andere  Salze  enthält,  und  steigen  selbst  auf  die  Vorhöhen. 
Nur  am  Meere  und  nicht  an  Salzquellen  und  Salzseen  sam- 
melte ich  Atriplac  littorale  L.  und  Echinopsilon  hirsu- 
tum  (Chenopodium)  L. 

jimbrinia  Botrys  (Chenopodium)  L.  liebt  zwar  das 
Gerolle  der  Flüsse  und  kommt  auch  am  Meere  vor,  verlangt 
aber  keinen  Salzboden.  In  Gärten,  namentlich  wo  Gemüse 
gebaut  wird,  auf  Schutthaufen,  an  Häusern,  also  allenthal- 
ben, wo  die  Kultur  des  Menschen  sichtbar  wird,  wachsen,  wie 
bei  »ms ,  die  Arten  der  Geschlechter  Chenopodium  (L.)  Moq.- 
Tand.  und  Blitum  L.  Im  Oriente  gesellen  sich  aber  die 
Panderia  -Arten  noch  dazu,  jltriplex  angustifolium  Sm. 
kommt  ebenfalls  ähnlich,  jedoch  vorherrschend  an  Zäu- 
nen, in  Gräben  u.  s.  w.  vor.  Ob  Spinacia  spinosa  Much. 
bei  TilKs  in  der  That  wild  wächst ,  oder  nur  den  Gärten  ent- 
flohen ist,  kann  ich  nicht  mit  Gewissheit  entscheiden;  auf 
jeden  Fall  mag  sie  aber  nur  eine  Kulturpflanze,  und  ohne 
Zweifel  aus  Spinacia  tetrandra  Stev. ,  weniger  wahrschein- 
lich aus  Sp.  minor  C.  Koch  entstanden  seyn.  Kultnrversu- 
che  können  allein  darüber  entscheiden  und  werden  mich  hof- 
fentlich später  in  den  Stand  setzen,  darüber  bestimmte  Nach- 
richt zu  ertheileu. 

12* 


180 


Erste  Abtheilung. 
C^clolobeae  C.  A.  Mey.  in  Led.  fl.  alt.  I.  p.  7. 

Erste    T  r  i  b  u  s. 

Anseriueae  Moq. -Tand.  chen.  mou.  p.  7. 

I.     Beta  L.  cod.  No.  CCCXL. 

1.  B.  trigyna  W.  et  K.  pl.  rar.  Einig,  p.  34.  t.  35. 

a.  Genuina.  In  Grusien  auf  Mergel  und  Kalk,  700 
—  2000'  hoch;  im  russischen  Armenien  auf  Basalt,  c.  2700' 
Iioch.  Aus  der  Krim  von  Rogner  und  aus  der  Umgebung 
von  Brussa  vom  Dr.  Thirke  erhalten. 

ß.  Praealta.  Caulis  strictissimus;  Folia  lanceolata, 
basi  lata  paiilulum  petiolo  decurrente ,  saepe  snbcordata.  Auf 
Steppenmatten  des  politischen  Hochgebirges  im  Gaue  Hem- 
schin  auf  Urgestein  ,  c.  5700'  hoch. 

2.  B.  vulgaris  Moq.  -  Tand.  chen.  mon.  p.  14. 

ß.  Maritima  L.  cod.  No.  1818.  Bei  Trebisond  auf 
Augitporphyr. 

3.  B.  stricta  C.  Koch.  Radix  pluriceps ;  Caulis  angula- 
tus,  erectus,  strictns,  5 — 7-uncias  altus,  paucifolius,  sim- 
plicissimus ;  Folia  oblonga,  radicalia  in  petiolum  aequilongum 
attenuata,  floralia  brevissima,  sessilia;  Flores  3  —  5  glonie- 
rati,  spicam  laxam  formautes.  Unterscheidet  sich  hinlänglich 
von  allen  bekannten  Arten.  Auf  Matten  in  Schirwan  mit  ter- 
tiärem Kalk  und  Molasse,  c.  1000'  hoch. 

II.     Chenopodium  (L.)  Moq. -Tand.  chen.  monogr.  p.  20. 

4.  C.  murale  L.  cod.  No.  1801.  An  der  Küste  des  schwar- 
zen Meeres  im  Paschalik  Trebisond  auf  Augitporphyr,  30  — 
300'  hoch;  im  Gaue  Artanudsh  auf  Jurakalk,  c.  2500' hoch. 

ß.  Flavum  Forsk.  fl.  aegypt.  snppl.  205.  Im  Pascha- 
lik Musch  auf  Glimmerschiefer  und  Trachyt,  c.  4000'  hoch. 


181 

5.  C.  in  bh  um  L.  cod.  No.  1799.  Im  Gaue  Olti  auf  Mer- 
gel, c.  3000'  hoch. 

ß.  Farinosum.     In  Grusien. 

6.  C.  hybridum  L.  cod.  No.  1805.  Im  Gaue  Artanudsh 
auf  Jurakalk,  c.  2500'  hoch,  und  aus  Grusien  vonWilhelms 
erhalten. 

7.  C  opulifoliuin  Schrad.  in  Koch  und  Ziz.  cat.  pl.  pa- 
lat.  p.  6.  In  Grusien.  Dass  C.  virale  L.  cod.  No.  1804 
hierher  gehört,  wie  Mo  quin-Tandon  will  (Chen.  monogr. 
28),  möchte  man  bezweifeln.  Wahrscheinlich  verstand  Li nne 
unter  seinem  C.  viride  die  grosse  Ahart  des  C.  albutn  Koch 
svn.  ed.  2.  p.  696.  mit  schmalen  und  grünen  Blättern  und  ei- 
nem sehr  entwickelten  Bliithenstande ;  Flora  suecica,  cd.  2. 
spricht  wenigstens  dafür. 

C.  carthagenense  Zucc.  Cent.  1.  No.  52.  gehört  übrigens, 
wie  schon  Schrad  er  gesagt  hat,  nicht  zu  C.  murale  L., 
wie  ebenfalls  Mo  quin-  Tand on  will,  sondern  zu  C.  opvli- 
folium  Schrd. 

8.  C  album  Koch  syn.  ed.  2.  p.  696. 

a.  Genuinuni.    Im  Gaue  Hemschin  auf  Granit,  c.  6700' 
hoch. 

ß.   Viride.     In  Grusien  allgemein. 

y.  Incanum  Moq.-Tand.  chen.  mon.  29.     In  Grusien. 

9.  C.  rubrum  L.  cod.  No.  1800.  Im  Gaue  Hemschin  auf 
Granit,  c.  5700'  hoch. 

10.  C.  glaucum  L.  cod.  No.  1810.  Auf  der  don'schen 
Steppe.  In  Radscha  im  Kaukasus  auf  Jurakalk,  c.  4500' 
hoch  5  in  der  grusischen  Provinz  Karthli  auf  tertiärem  Boden, 
1200  —  2000'  hoch.  Im  russischen  Armenien  auf  basaltischem 
Boden,  c.  2700'  hoch. 

ß.    Microphyllum   Moq.-Tand.    chen.   mon.   31.       Im 
Gaue  Artahan  auf  Trachytboden,  c.  5000'  hoch. 


182 

y.  Striclvm;  Canlis  simplex ,  strictus;  Semina  oinnia 
horizontalia.     Im  Gaue  Narriman  auf  Trachyt,   c.  4500' hoch. 

11.  C.  VuTvaria  L.  cod.  No.  1811.  Aus  der  Umgehung 
von  Brussa  durch  Dr.  Thirke  erhalten;  auf  der  Halhinsel 
Apscheron  auf  Mergel,  20 — 300'  hoch. 

12.  C.  polyspermum  L.  cod.  No.  1812. 

a.  Spicatum  Moq.-Tand.  chen.  mon.  22.  In  Grusieii. 
Im  Gundelsh.  Herbar  als  Chenopodium  Betaefolio. 

ß.  Cymigerum  Moq.-Tand.  chen.  mon.  23.  In  Cis- 
kaukasien. 

III.     Ambvinia  Spach  Veget.  phan.V.  297.      Moq.-Tand. 
chen.  mon.  p.  36. 

13.  Am  Botrys  (Chenopodium)  L.  cod.  No.  1806.  Im  Gaue 
Sber  auf  Porphyr,  c.  3000'  hoch;  im  russischen  Armenien  auf 
Basalt,  c.  2700'  hoch;  in  Grusien  sehr  häufig  auf  tertiärem 
Gesteine,  700—2500'  hoch. 

IV.     Blitum  L.  cod.  No.  XIV. 

14.  IS.  virgatum  L.  cod.  No.  35.  .  In  der  eriwan'schen 
Ebene  auf  Basalt,  c.  2700'  hoch;  im  Gaue  Daratschitschak 
auf  Trachyt,  c.  4500'  hoch.  In  Grusien  sehr  häufig  auf  ter- 
tiärem Gestein  700  —  1500'  hoch.  In  Daghestan  auf  Jura 
und  tertärem  Kalk  50  —  2000'  hoch.  In  der  Krim  auf  Grün- 
stein und  Thonschiefer  c.  200'  hoch. 

ß.  Elatum ;  im  tartarjschen  Grusien  auf  Kalk  c.  700' 
hoch. 

Zweite    T  r  i  b  u  s. 

Spinacieae  Moq.-Tand.  chen.  monogr<  p.48. 

V.     Atriplex  L.  cod.  No.  MCCLXVIII.  Grtn.   de  fruct.  I. 

p.  361. 

15.  A.  Hcrmanni  Villem.  phyt.  p.  1222.     In  der  Krim. 


183 

16.  A.  laciuiatuui  L.  cod.  No.  7619.  In  Grusieu  und 
Imerien  sehr  häufig,  hauptsächlich  auf  Kalk  und  Mergel,  700 
—  4000'  hoch. 

ß.  Discolor;  Folia  triloha,  aut  hastata,  ex  paginä 
superiori  viridia,  inferiori  contra  argeutea;  Semina  minora. 
Auf  der  Halbinsel  Tarnan  auf  tertiärem  Kalk  und  Mergel,  20 
bis  150'  hoch. 

y.  Microphj/lium;  Erectum,  ramosum,  yix  ultrape- 
dale;  Folia  minora  elliptica,  ex  margine  minus  inciso-den- 
tata.  Im  Gundelsh.  Herbar  als  Atriplex  fruticosa,  hu- 
mifusa,  halimifolio  ex  insula  Paro.  Im  Gaue  Artahau  auf 
Trachyt,  c.  5000'  hoch. 

8.  Hastifoliu7ii\  Folia  integcrrima,  inferiora  hastata, 
superiora  oblonga.  In  der  Krim  auf  Diorit  uud  Thonschie- 
fer  20  —  150'  hoch. 

t.  Incisiim  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  III.  641.  Im  Gun- 
delsh. Herbar  als  ^itriplex  iberica,  frutescens,  folio  am- 
plissimo  argenteo.  In  Grusieu  sehr  häufig  auf  tertiärem  Bo- 
den, c.  1000'  hoch. 

17.  A.  rosciun  L.  cod.  No.  7615.  In  der  Krim,  in  Gru- 
sieu und  Radscha  auf  Kalk,  800 — 4000'  hoch.  In  den  Gauen 
Sber  und  Olti  auf  Porphyr  uud  Mergel  3000  —  4000'  hoch. 

ß.  Divaricati/m.  Im  Gaue  Sber  auf  Porphyr  und 
Kalk,  c.  2700'  hoch. 

18.  A.  angustifolium  Sm.  brit.  11.  1092.  Im  Gaue  Ar- 
tanudsh  auf  Kalk  2500'  hoch.  In  Ossien  ebenfalls  auf  Kalk, 
c.  3000'  hoch. 

19.  A.  littorale  L.  cod.  No.  7622.  Aus  Grusien  von 
Wilhelms  erhalten. 

20.  A.  Kaliums  L,  cod.  No.  7612.  Aus  Grusien  vonWil- 
helms  und  K.  Schmidt  erhalten. 


184 

VI.     Spinacia  L.  cod.  No.  MCCXXV. 

21.  g.  tetrandra  Stev.  in  Bieb.  fl.  tanr.  cauc.  II.  p.  417. 
In  der  grusischen  Kurebene  auf  Mergel-  und  Kalkboden,  700 
— 1000'  hoch  und  sonst  in  Grusien. 

22.  g.  minor  C.  Koch  in  Linn.  XVII.  p.  311.  Glomeruli 
fructiferi  connati;  Perigouium  bicuspidatum.  Auf  den  letzten 
Ausläufern  des  Kaukasus  im  Osten,  auf  tertiärem  Kalk,  auf 
Mergel  und  Molasse,  c.  1000'  hoch.  Bei  Kulp  auf  mit  Salz 
geschwängertem  Mergel,  c.  3000'  hoch. 

23.  g.  spinosa  Moench.  meth.  p.  318.  In  der  Kurebene 
bei  Tiflis  auf  Kalk  und  Mergel  1000  — 1200'  hoch. 

VII.     Obiofie  Grtn.  de  fruct.  II.  p.  198.    t.  126.  f.  5. 
Moq.-Tand.  chen.  monogr.  p.  69. 

24.  O.  verrucifera  (Atriplejc)  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  II. 
p.  441.     Auf  der  Halbinsel  Taman  auf  Mergel  50'  hoch. 

VIII.     Eurotia  Adans.  fam.  II.  p.  260. 

25.  E.  lanata  (Diot/s)  Pursh  fl.  amer.  II.  p.  622(?).  Aus 
Grusien  ron  Wilhelms  und  K.Schmidt  erhalten. 

26.  E.  Ceratoides  {Axyris)  L.  cod.  No.  7096.  In  den 
Gauen  Pennek  und  Olti  auf  Mergel  3500  —  4000'  hoch.  In 
Grusien. 

IX.     Ccratocarpus  L.  cod.  No.  MCXXX. 

27.  C.  arenarius  L.  cod.  No.  7028.  Sehr  häufig  in  Gru- 
sien auf  tertiärem  Boden  700  —  1500'  hoch,  in  der  eriwau- 
schen  Ebene  auf  Basalt,  c.  2700'  hoch,  bei  dem  Salzwerke 
Kulp  jenseits  des  Araxes  auf  Mergel,  c.  3000'  hoch.  Im 
Gaue  Sber  auf  Porphyr,  c.  2700'  hoch. 


185 


Dritte  Tribus. 

Camphorosineae  Moq.-Tand.  cheii.  mon.  p.  83. 

X.  Echinopsilon  Moq.-Taud.  in  Ann.  d.  sc.  nat.  II.  ser.  II. 

p.  127. 

28.  E.  sedoides  (Sahola)  Pall.  Reis.  n.  d.  südl.  Statth. 
t.  41.  f.  2.  3.  Aus  Grusieu  von  Wilhelms  und  aus  der 
Krim  von  Rogner  erhalten. 

29.  E.  hyssopifolium  (Sahola)  Pall.  Reis.  n.  d.  südl. 
Statth.  p.  302.  t.  43.  Im  Gundelsh.  Herbar  als  Parietaria 
armena ,  Polj/goni  folio  canescente.  (Sollte  hier  nicht  eine 
Verwechselung  der  Namen  stattgefunden  haben?)  In  Grusien 
sphr  häufig  auf  tertiärem  Gestein  700  —  2000'  hoch ;  in  der 
eriwauschen  Ebene  auf  Basaltgerölle ,  c.  2700'  hoch. 

30.  E.  muricatuin  Moqu.  im  Berl.  allg.  Herb.  DC.  prodr. 
Im  Gundelsh.  Herbar  als  Kali  spinosum  foliis  longioribus 
et  angustioribus. 

31.  E.  hirsutuin  (Chenopodium)  L.  cod.  No.  1826,  Im 
Gaue  Sber  auf  Porphyr  2700'  hoch;  im  Gaue  Chynys  auf  der 
Ostseite  des  Berges  der  tausend  Seen,  c.  5800'  hoch,  auf  Ba- 
salt und  Trachyt. 

XI.  Kochia  (Ptoth)  Moq.-Tand.  chen.  monogr.  p.  90. 

32.  M..  scoparia  [Chenopodium)  L.  cod.  No.  1813.  Ans 
Grusieu  von- "Wilhelms  und  Schmidt  erhalten.  Im  Gun- 
delsh. Heibar  als:  Kali  fruticosum ,  hispanicum  capilla- 
ceo  folio  villoso. 

33.  K.  prostrata  (Sahola)  L.  cod.  No.  1828.  Im  Gun- 
delsh. Herbar  als:  Chenopodium  armenum,  fruticosum, 
incanum  ,    Psylli  folio. 

ß.    Ruhella   Moq.-Tand.    chen.    monogr.    p.  93.       In 
Grnsien. 


186 

34.  K.  arenaria  (Chenopodium)  Grtn.  fl.  d.  Wett.  I. 
p.  356. 

ß.  Dasyantha  Pall.  illnstr.  pl.  imp.  ross.  I.  p.  19.  1. 10. 
In  den  donschen  Steppen. 

35.  M.  Sieversiana  (Suaeda)  Pall.  ill.  pl.  imp.  ross. 
p.  45.  t.  38.  Nach  Exemplaren  der  Petersburger  Akademie, 
die  aber  eben  so,  wie  die  meinigen,  sehr  behaart  sind.  Iu 
der  eriwan'schen  Ebene  auf  Basalt,  c.  2700'  hoch. 

XII.  Panderia  F.  et  M.  in  Ind.  sem.  h.  petrop.  1835.  p.  46. 

36.  P.  pilosa  F.  et  M.  in  Ind.  sem.  h.  petrop.  1835.  p.46. 
Im  Gaue  Pennek  auf  buntem  Mergel ,  c.  4000/  hoch. 

37.  P.  divaricata  C.  Koch.  Amiua,  ramosissima,  ramis 
paene,  ramulis  exacte  horizontalibus,  pilosa;  Folia  lineari- 
oblonga,  fioralia  floribus  paululum  majora;  Flores  singuli  aut 
bini,  spicam  densam  referentes.  Steht  der  P.  pilosa  F.  et  M. 
sehr  nahe ;  diese  ist  aber  bei  Weitem  nicht  so  ästig  und  die 
Aeste  stehen  weit  weniger  ab.  Bei  Erserum  auf  Trachyt- 
kouglomerat  und  auf  Mergel,  c.  6000'  hoch. 

XIII.    Camphor  osma  L.  cod.  No.  CLXXVIl. 

38.  C.  inonspeliacnm  L.  cod.  No.  1011.  In  der  Nähe 
von  Salzquellen  im  Gaue  Chynys  auf  Trachyt,  c.  4500'  hoch. 
Im  Gaue  Sber  auf  Porphyr  und  Jurakalk,  c.  2700'  hoch. 

Vierte  Tribus. 

Corispermeae  Moq.-Tand.  eben.  mon.  p.  101. 

XrV.  Anthochlamy s  Fenzl  in  Endl.  gen.  pl.  p.  300. 

39.  A.  polygalofdes  (Corispermum)  F.  et  Mey.  im  Ind. 
sem.  bort,  petrop.  1835.  p.  24.     Sehr  häufig  in  Grusieu. 

XV.     Corispermum  L.  Cod.  No.  XII. 

40.  C.  hyssopifolium  L.  cod.  No.  30.  In  ganz  Grusien 
auf  tertiärem  Boden,  700 —  1500'  hoch,  auch  auf  Flugsand 
Ciskaükasiens, 


187 

41.  C.  oaiiescens  Kit.  in  Schult,  fl.  austr.  I.  p.  7.  (?) 
In  Grusien. 

Fünfte  T  rib  ns. 
Salicornieac  C.  A.  Mey.  in  Led.  fl.  alt.  I.  p.  371. 
XVI.  Halocnemum  Bieb.  fl.  taur.  canc.  III.  p.  3. 

42.  H.  strobilaceuni  (Salicornia)  Pall.  Reise  n.  d.  südl. 
Statth.  append.  p.  259.  t.  44.  f.  1.  2.  Aus  Grusien  von  K. 
Schmidt  erhalten. 

43.  H.  arabicum  (Salicornia)  L.  cod.  No.  27.  Aus  Gru- 
sien von  Wilhelms  erhalten. 

44.  H.  caspium  (Salicornia')  L.  cod.  No.  28.  In  der 
schirwan'schen  Ebene  auf  Mergelboden,  200 — 400'  hoch. 
Am  Araxes  in  der  eriwan'schen  Ebene,  c.  2700'  hoch,  auf 
Basalt. 

XVII.  Salicornia  (L.)  Moq.-Tand.   chen.  mon.  p.  113. 

45.  S.  herbacea  L.  cod.  No.  24. 

a.  Acetaria  Pall.  illustr.  pl.  imp.  ross.  p.  7.  t.  1  et 
t.  2.  f.  1.  Aus  Grusien  von  Wilhelms  und  K.  Schmidt 
erhalten;  auf  der  Halbinsel  Taman  auf  Mergel,  20 — 100' 
hoch. 

ß.  Pygmaea  Pall.  ill.  pl.  imp.  ross.  p.  9.  t.  2.  f.  2. 
Am  Salzwerk  (Tusla)  im  Gaue  Chynys  auf  Porphyr,  r. 
4500'  hoch. 

XVIII.  A  rtnrocnemum  Moq.  -Tand.  chen.  mon.  p.  111. 

46.  A.  fruticosum  (Salicornia)  L.  cod.  No.  25.  Auf  der 
Halbinsel  Taman  auf  Merkel,  20—100'  hoch. 


188 


Zweite    A  b  t  h  e  i  1  u  n  g. 

Spirolobeae  C.  A.  Mey.  in  Led.  fl.  alt.  I.  p.  370. 

Sechste    Tribus. 
Suaedineae  Moq.-Tand.  cheii.  monogr.  p.  117. 

XIX.  Schanginia  (CA.  Mey.)  Moq.-Tand.  mon.  p.  118. 

47.  S.  triforacteata  C.  Koch.  Glaberrima >  erecta,  ramo- 
sa,  annua,  ramis  divaricatis  et  patulis;  Folia  crassiuscula, 
linearia;  Flores  glomerati,  cum  folio  florali  pedunculo  brevi 
insidentes,  tribracteati;  Perigonium  immutatum  aut  paululum 
inflatum,  totum  utriculum  includens.  Steht  der  S.  Uni  folia 
C.  A.  Mey.,  Ledeb.  fl.  alt.  I.  p.  395.  am  Nächsten,  diese  be- 
sitzt aber  nach  Originalexemplaren  nur  zwei  Bracteeji.  S.hor- 
tensls  (Suaeda)  Forsk.  fl.  arab.  et  aeg.  p.  71.  ist  strauch- 
artig. Am  rothen  Salzwerk  (Kyrmysy  Tusla)  im  Gaue  Chy- 
nys  auf  Trachyt,  c.  4500/  hoch. 

XXX.  Suaeda  (Forsk.)  Moq.-Tand.  chen.  mon.  p.  120. 
A.  Salsina  Moq.-Tand.  chen.  mon.  p.  121. 

48.  S.  fruticosa  (Salsola)  L.  cod.  No.  1830.  Auf  den 
letzten  Ausläufern  des  Kaukasus  im  Osten  auf  Mergel  und 
Molasse,  c.  1000'  hoch. 

49.  S.  longifolia  C.  Koch.  Fruticosa,  erecta  aut  ad- 
scondens ,  ramosissima,  glaberrima;  Folia  praesertim  inferiora 
paeue  pollicaria,  ex  superficie  snperiori  plana,  acutiuscula ; 
Flores  terni  aut  singuli,  sessiles,  ex  parte  fructiferi,  distan- 
tes;  Perigonium  serius  immutatum;  Utricnlus  laevis,  nitidus, 
rubre  -  brunneus.  Steht  wahrscheinlich  der  mir  gänzlich  unbe- 
kannten S.  gracilis  Moq.-Tand.  chen.  mon.  123.  am  Näch- 
sten, besitzt  aber  keine  Folia  farinosa.  Auf  der  Halbinsel 
Taman  auf  Mergel,  20  —  100'  hoch. 


189 

50.  S.  uionantha  C.  Koch  in  Linn.  XVII.  p.  313.  In  der 
criwan'schen  Ebene  auf  Basaltboden,  c.  2700'  hoch. 

51.  S.  altissima  {Chenopodium  und  Salsola)  L.  cod. 
No.  1824.  S.  maxima  C.  Koch  Linn.  XVII.  p.  312  ist  nur 
Abart  mit  vorherrschend  horizontalen  Schlanchfriichten.  In 
Grnsien  sehr  häufig  auf  secundärem  und  tertiärem  Kalk  und 
auf  Mergel,  selbst  auf  Höhen,  wie  z.  B.  auf  der  Burg  von 
Gori,  600  — 2500' hoch. 

ß.  Tournefortiana  Moq.-Tand.  chen.  mon.  p.  124. 
Bei  Gori  in  Karthli  auf  Kalk,  c.  1500'  hoch. 

y.  Delileana  Moq.-Tand.  chen.  mon.  p.  124.  Im  Gaue 
Sber  auf  Kalk  und  Porphyr ,  c.  2700'  hoch. 

B.    Chenbpodine  Moq.-Tand.  chen.  mon.  p.  124. 

52.  S.  dendroides  (Schobertet)  C.  A.  Mey.  Verz.  kauk. 
Pfl.  p.  159.  S.  microphylla  C.  Koch  in  Linn.  XVII.  312. 
gehört  hierher.  In  Russisch -Armenien  am  Araxes  auf  Ba- 
siilthoden,  c.  2700'  hoch;  in  Grnsien  auf  Mergel,  c.  1000' 
hoch. 

53.  JS.  microphylla  Pall.  illustr.  pl.  imp.  ross.  p.  52. 
t.  44.  Im  russischen  Armenien  ohnweit  des  Araxes  auf  Ba- 
salt, 2700'  hoch.  Am  kaspischen  Meere  auf  Kalk  und  Mo- 
lasse. In  Grusien  auf  Kalk  und  Mergel  tertiären  Ursprun- 
ges, 800  —  1200'  hoch. 

54.  S.  maritima  Moq.-Tand.  in  Ann.  d.  sc.  nat.  T.  XXIII. 
p.  308. 

«.  Vulgaris;  Chenopodium  maritimum  L.  cod.  No. 
1814.     In  Grusien. 

ß.  Salsa;  Chenopodium  (und  Salsola)  salsum  L.  cod. 
No.  1826.  Aus  Grusien  von  Wilhelms  und  K.  Schmidt 
erhalten. 


190 

Siebente  Tribus. 

Salsoleae  Moq.-Tand.  chen.  mon.  p.  134. 

XXI.  Salsola  (L.)  C.  A.  Mey.  in  Led.  fl.  alt.  I.  p.  387. 

A.    Kali  Moq.-Tand.  chen.  mon.  p.  135. 

55.  S.  Kali  Ten.  syll.  flor.  neap.  p.  124. 
a.    Hirta   Ten.   1.  c.      Im   Gane   Sber  auf  Kalk  und 

Porphyr,  c.  2700'  hoch;  im  Gaue  Pennek  auf  buntem  Mer- 
gel, c.  4500'  hoch;  in  Grusien  und  namentlich  in  Karthli 
häufig  auf  Kalk  uud  Mergel;  in  der  armenisclien  Provinz 
Eriwan  auf  basaltischem  Boden,  2400'  hoch. 

ß.  Glabra  Ten.  syll.^fl.  neap.  p.  124.  In  Grusien  ganz 
gewöhnlich;  eben  so  an  der  Küste  des  schwarzen  Meeres  bei 
Ssamssun  und  Trebisond  auf  Augitporphyr. 

y.  Pachypliylla ;  Bracteae  crassae,  triquetro-pyrami- 
datae,  pungentes;  Alae  patulae,  nee  planae.     In  der  Krim. 

56.  S.  pulla  C.  Koch.  Annua,  ereeta,  glabra,  ramis  op- 
posilis,  simplicibus ;  Folia  crassa,  sed  ex  pagina  superiori 
plana,  oblonga,  sessilia;  Bracteae  folio  florali  multo  minores ; 
Flores  bini  aut  terni,  alis  amplis ,  explanatis,  pullis,  striatis. 
Steht  der  S.  rosacea  L.  cod.  No.  1821.  am  Nächsten,  unter- 
scheidet sich  aber  von  ihr,  wie  von  S.  crassa  Bieb.  in  Mem. 
de  la  soc.  d.  nat.  de  Mose.  I.  p.  137..  hinlänglich  durch  die 
Farbe  der  Flügel.  Im  Gaue  Kaghysman  auf  Talkschiefer, 
c.  3500'  hoch. 

57.  S.  rosacea  L.  cod.  No.  1821. 

a.    Floribus    (alis)    distinete   rosaeeis.       Aus    Grusien 
von  Wilhelms  erhalten. 

58.  S.  caua  C.  Koch.  Fruticosa  (?) ,  ereeta,  pilis  ad- 
pressis  albida;  Caulis  et  rami  teretes;  Folia  alterna,  polli- 
caria,  triquetra,  linearia,  ex  pagina  superiori  plana,  acuta; 
Bracteae  folio  florali  minores;  Flores  singuli  aut  bini;  Alae 
nigricantes,    medioeres.       Hat    mit  keiner  der   behaarten  und 


191 

strauchartigen  Salsolen  dieser  Abtheilnug  eine  Aehnliehkeit, 
steht  aber  der  S.  glauca  Bieb.  am  Nächsten.  Im  russischen 
Armenien  am  Araxes,    c.  260C  hoch. 

59.  S.  glauca  Bieb.  in  Mein,  de  Ja  soc.  d.  nat.  de  Mose. 
I.  p.  138.  Im  G  und  eis  h.  Herbar  süß  Kali  galaticum,  fru- 
ticosi/m,  maximo  flore  albido.  Häufig  im  östlichen  Transkau- 
kasien  auf  Mergel  und  Kalk,  50  —  900'  hoch;  in  der  armeni- 
schen Provinz  Eriwan  auf  ImsaltischemBoden,  2400'  hoch. 

60.  <g.  arbuscula  Pall.  Reis.  n.  d.  siidl.  Statth.  t.  42  und 
50.;  im  Gundelsh.  Herbar  als  Kali  armenum ,  frutico- 
sum ,  llore  magno,  purpureo. 

61.  S.  ericoicles  Bieb.  in  Mein,  de  la  soc.  d.  nat.  de 
Mose.  I.  p.  14!.  Aus  Grusien  von  K.  Schmidt  uud  Wil- 
helms erhalten. 

62.  S.  verrucosa  Bieb.  in  Mein,  de  la  soc.  d.  nat.  de 
Mose.  I.  p.  141.  In  der  grusischen  und  schirwan'schen  Ebene 
auf  Mergel,  300  —  800'  hoch. 

63.  S.  vermiculata  L.  cod.  No.  1829. 
ß.    Glabrescens  Moq.-Tand.  eben.  mon.  p.  141.     Sehr 

häufig  in  Grusien  auf  tertiärem  Kalk  und  Mergel,  700  — 
1200'  hoch. 

B.     Salso/aria  Mocj.-Tand.  chen.  mon.  p.  144. 

64.  S.  tainariscina  Pall.  Reis.  n.  d.  siidl.  Statth.  III. 
p.  604.  et  illustr.  p.  33.  t.  25.  Aus  Grusien  von  Wilhelms 
erhalten.  Meine  Exemplare  stimmen  genau  mit  denen  von 
Bieb  erst  ein  und  Fischer,  die  sich  im  allgemeinen  kö- 
niglichen Herbar  zu  Berlin  befinden,  iiberein,  weichen  jedoch 
von  einem  Exemplare,  Avas  Moquin-Tandon  im  Berliner 
Herbar  dafür  hält,  und  von  einem  andern  in  der  Willde- 
now'schen  Sammlung  ab.  Diese  Beiden  sind  einjährig  und 
haben  verlängerte  und  nicht  sehr  verkürzte  Blätter. 


192 

65.  S.  clavifolia  Pall.  Reis.  n.  d.  südl.  Statth.  IL  p.  486. 
In  Grusien  hie  und  da  auf  Mergel,  c.  1000' hoch. 

XXII.  Halimocnemis  C.  A.  Mey.  iii  Led.  fl.  alt.  I.  p.  381. 

66.  H.  Volvox  ( Polycnemum)  Pall.  illnstr.  pl.  imper.  ross. 
p.  60.  t.  50.     In  Grusien. 

67.  H.  sclcrosperina  {Polycnemuni)  Bieb.  in  Mein,  de 
Ja  soc.  d.  nat.  de  Mose.  I.  p.  152.     In  Grusien. 

68.  H.  malacophylla  (Polycnemum)  Bieb.  in  Mem.  de 
la  soc.  des  nat.  d.  Mose.  I.  p.  152.  Meine  Exemplare  stim- 
men genau  mit  den  von  C.  A.  Meyer  gesammelten  überein, 
weichen  aber  von  der  Steve  n'schen  im  Berliner  allgemeinen 
Herbar  befindlichen  Pflanze  wesentlich  durch  die  dichte  Be- 
haarung ab.  Auf  den  letzten  Mergelausläufern  des  Kaukasus 
im  Osten,  c.  1000'  hoch. 

■ß.  Steveni.  Glabra.  Stimmt  vollkommen  mit  der  ge- 
nannten -S  t  e  v  e  n'schen  Pflanze  überein,  und  ist  vielleicht  selbst- 
ständige Art.     Aus  Grusien  von  Wilhelms  erhalten. 

69.  IS.  Ivirsuta  C.  Koch.  Hirsuta,  Caulis  erectus  aut  ad- 
scendens,  ex  basi  ramosus;  Rami  simplices,  alterni;  Folia 
longa,  uni-,  saepe  bipollicaria,  plana,  acuta,  alterna;  Peri- 
gonium  pentaphyllum  glabrum;  Stamiua  5,  Autherae  appen- 
diculis  valde  exsertis,  ovatis  praedita.  Scheint  sich  von  H. 
sulphurea  Moq.-Tand.  chen.  mon.  nur  durch  die  sehr  lan- 
gen und  flachen  Blätter  und  durch  die  unbehaarte  Blüthen- 
hülle  zu  unterscheiden.  Auch  der  H.  malacophylla  {Poly- 
cnemum) L.  ähnelt  sie ,  unterscheidet  sich  aber  durch  die  lan- 
gen Blätter  an  den  Blüthen.  Auf  den  letzten  Mergelausläu- 
fern  des  Kaukasus  im  Osten,  c.  1000'  hoch. 

70.  H.  crassifolia  (Polycnemum)  Pall.  illnstr.  pl.  imp. 
ross.  p.  64.  t.  55.  Auf  der  Halbinsel  Tanian  auf  Mergel,  20 
bis  50'  hoch. 


193 

71.  H.  brach  lata  (Polycnemum)  Bieb.  jn  Mem.  de  la 
soc.  d.  nat.  de  Mose.  I.  p.  153.     In  Grusien. 

72.  H.  pyenantha  C.  Koch.  Pilosa  aut  pilosiuscula,  in- 
ferne  raniosissima ,  rainis  simplieibus ,  alternis",  patulis;  Folia 
crassa,  ex  paginä  superiori  plana,  alterua,  linearia,  obtu- 
siuscnla;  Flores  glomerati;  Bracteae  folium  llorale,  etiam  ex 
magnitudine  aequantes;  Perigonium  pentaphyllum,  glabrum; 
Stamiua  5;  Antherae  appendiculis  ovalibus  praeditae.  Steht 
der  H.  tomentosa  Moq.-Tand.  eben,  monogr.  p.  151.  am 
Nächsten,  unterscheidet  sich  aber  hinlänglich  durch  eine  ge- 
ringere Behaarung,  durch  stumpfe  Blätter  und  durch  die  sehr 
dichten  Blüthen.  Im  Gaue  Pennek  auf  buutem  Mergel,  c. 
4000'  hoch. 

73.  H.  Kulpiaaa  C.  Koch  in  Linn.  XVIII.  p.  313.  Im 
russischen  Armenien  jenseits  des  Araxes  auf  dem  mit  Salz 
getränkten  Mergel  bei  Kulp,  c.  3ÖO0'  hoch. 

XXIII.    Halogeton  C.  A.  Mey.  in  Led.-fl.  alt.  I.  p.  387. 

74.  H.  spinosissiuius  {Anabasis)  L.  iil.  suppl.  p.  193. 
Im  russischen  Armenien  jenseits  des  Araxes  auf  Kalk  und 
Mergel,  c.  3000'  hoch.  In  Grusien  auf  demselben  Boden, 
1000  —  3000'  hoch 

XXIV.  üalanthium   C.  Koch  in  Linn.  XVIII.  p.  313. 

75.  H.  rarifolium  C.  Koch  in  Linu.  XVIII.  p.  314.  Bei 
Kulp.  auf  Salzmergel ,  c.  3000'  hoch. 

XXV.  Anabasis  (L.)  CA.  Mey.  in  Led.  11.   alt.  I.  p.373. 

76.  A.  aphylla  L.  cod.  No.  1832.  Am  kaspischem  Meere 
auf  tertiärem  Gerolle. 


22r  Bd.    2s  Heft. 


13 


194 


Polygoneae. 

Wenn  die  Polygoiteen  auch  auf  der  ganzen  Erde  ver- 
breitet sind,  so  wachsen  sie  doch  in  grösserer  Anzahl  in  den 
wärmeren  Ländern  der  gemässigten  Zone.  Polygonum  L. 
hat  mehr  Repräsentanten  unter  den  Tropen,  slsRumear ,  und 
scheint  mehr  in  der  neuen,  als  in  der  alten  Welt  y ertreten  zu 
seyn,  während  es  wohl  mit  Rumex  L.  umgekehrt  seyn  mag. 
Die  Abtheilung  der  Eriogoneen,  aus  ohngefähr  50  Arten  be- 
stehend, kommt  nur  auf  der  Nordhälfte  Amerika's  vor.  Noch 
ärmer  als  die  Südhälfte  der  neuen  Welt,  wo  übrigens  Cocco- 
loba  L.  mit  40  Arten  allein  wächst,  ist  die  der  alten  an  Re- 
präsentanten dieser  Familie ;  namentlich  gilt  dieses  von  der 
Siidspitze  Africa's,  Neuhollands  und  überhaupt  von  allen  In- 
seln des  indischen  und  stillen  Meeres.  Asien  scheint  wieder- 
um im  Verhältniss  reicher  als  Europa  zu  seyn,  und  besitzt 
das  Geschlecht  Rheum  L.  mit  über  20  Arten  allein.  Die 
Zahl  aller  bis  jetzt  bekannten  Polygoiteen  mag  ohnge- 
fähr 500  betragen s  von  denen  450  auf  die  Polygoneen  im 
engern  Sinne  kommen.  Rumex  L.  und  Polygonum  L.  sind 
grosse  Geschlechter,  denn  ersteres  zäblt  bis  jetzt  fast  150, 
letzteres  hingegen  200  von  den  Arten. 

In  den  von  mir  durchreisten  Ländern  des  Orientes  sind 
bis  jetzt  60  Arten  dieser  Familie  aufgefunden  worden;  ich 
allein  habe  45  von  meinen  beiden  Reisen  nach  Deutschland 
gebracht,  während  die  übrigen  Reisenden  im  Oriente  zusam- 
men eben  so  viel  gesammelt  haben.  Yon  diesen  sind  mir 
15  Arten  entgangen,  während  wiederum  eben  so  viel  jenen 
Reisenden  fehlen.  Aus  dem  Gundelsh.  Herbar  standen  mir 
nur  2  Arten  zu  Gebote;  unter  diesen  befand  sich  aber  das  in- 
teressante P.  sctosum  Jacq.     In  Koch 's  Synopsis  der  deut- 


195 

sehen  Flor  findet  man,  wenn  man  die  3  kultivirten  Arten  ab- 
zieht, 35  Polygoncen  aufgeführt,  von  denen. 7 -(und  zwar 
Ampfer)  dem  Oriente  fehlen ,  so  dass  Deutschland  und  der 
Orient  28  Arten  gemeinschaftlich  besitzen.  Da  aber,  wie  be- 
reits erwähnt,  im  letztem  60  Polygoneen  wachsen,  so  hat 
Deutschland  wiederum  32  Arten  nicht,  die  dem  Oriente  zu- 
kommen. 

Was  das  Vorkommen  der  Polygoneen  anbelangt,  so  sind 
sie  sämratlich  im  hohen  Grade  gesellig,  und  namentlich  über- 
ziehen die  Knöterich -Arten  oft  grosse  Strecken.     Auch  lieben 
sie   im  Allgemeinen  vorherrschend   feuchte   und   deshalb    auch 
zum  The'il  schattige  Oerter.     Es  gehört  vor  Allem  hierher  die 
gauze  Polygonum -Abtheilung:    Persicaria  Meisn.      P,  am- 
phibium    L.     kommt    nur    auf    und    in    Teichen     und    der- 
gleichen Gewässern  ror.     Auch  die  meisten  Rumex-  Arten  lie- 
ben feuchte  Stellen ,    so :    Rumex  Nemolapathum  Wall. ,  R. 
conglomeratus' Murr.,  R.  daghestanicus  C.  Koch,  R.  den- 
ticulatus  C.  Koch,    /?.  tubercuJatus  C.  Koch  und  R.  ob  tu- 
st folius  L.     In  steinigen  Flussbetteh  der  Gebirge  und  in  de- 
ren Nähe  sammelte  ich  R.  scutalus  L.,  R.  pubesecns  C.  Koch 
und  R.  angitstifolius  Campd. ,  am  Meeresufer  hingegen :  R. 
maritimus  L.  und  Polygonum  Rayi  Babingt.     Auf  Aeckein 
und  vorzüglich  unter   dem  Getreide    sah   ich  Rumex  crispus 
L. ,   Polygonum  patulum  Bieb.  und  P.  Convolvulus  L.,   auf 
sogenannten  Läden  (d.  h.  im  Somraej  wasserarmen  und  trock- 
nen Stellen)    Polygonum  patulum  Bieb.,    Rumex  reticula- 
tus  Bess.,  R.  strictus  Lk.,  R.  crispus  L.  und  R,  Acetosella 
L.;    letzterer   wächst  auch   mit  P.  arenarium  W.    et  K.  und 
P.  acetosum  Bieb.    auf  stets  unfruchtbaren  Orten.      An  Rän- 
dern und  auf  Mergelmatten  sammelte  ich  Rumex  Acetosa  L. 
und  R.  tuberosus  L.,  während  ich  anf*den  trockenen  Mergel- 
hohen,    auf  Steingerölle    und   an  Felsen   der   untern    Gebirge 

13* 


196 

Atraphaxis  spinosa  L.,  Tragopyrum  buxifolium  (Polygo- 
num)  Bieb.  und  T.  dcnsi/lorum  C.  Koch  beobachtete.  P.  avi- 
•culare  L.  kommt  ganz  wie  bei  uns  vor.  Auf  Hochsteppen 
wächst  jR.  crispus  L. ,  jR.  domesticus  Hartm. ,  R.  armenus 
C.  Koch,  R.  alpinus  L.  und  Polygonum  alpinum  L.  ß. 
undulalifolium  Murr.,  auf  fruchtbaren  Gebirgsniatten  hinge- 
gen: Polygonum  Ristorta  L.,  P.  cameum  C.  Koch,  P.  al- 
pinum L.  ß.  undulalifolium  Murr.,  Rumex  arifolius  All. 
und  R.  horizontales  C.  Koch;  an  trockneren  Stellen  der  Ab- 
hänge endlich  und  zwar  im  untern,  wie  im  obern  Gebirge 
sammelte  ich  Polygonum  alpestrc  C.  A.  Mey.  und  P.  pluri- 
ilorum  C.  Koch. 

Polygoneae  verae  Endl.  gen.  pl.  p.  306. 

I.     P oly gonum  L,  cod.  No.  DXL. 

A.     Ristorta  Meisu.  monogr.  gen.  Polyg.  p.  50. 

1.  P.  Bistorta   L.  cod.  No.  2853.      Auf  Hochsteppen  des 

kaukasischen    Gebirges    in   Ossien   auf  Kalk     und   Urgestein,. 

3000  —  6000'  hoch;     im  russischen  Armenien,    namentlich  im 

Gaue  Daratschitschak  auf  trachytisch  -  basaltischem  Boden,  3500 

bis  5300'  hoch. 

ß.  Capilatum  C.  Koch  in  Litt».  XIX.  p.  16.  Aus  der 
Umgebung  von  Brussa  durch  Dr.  Thirke  erhalten.  Möchte 
doch  vielleicht  speeiiisch  verschieden  seyn,  aber  leider  fehlen 
mir  zur  Begründung  der  Species  die  Früchte.  Die  Wurzel- 
blätter laufen  unmittelbar  in  den  kurzen  Stiel  aus  und  sind 
auf  der  Unternäche  völlig  unbehaart.  Die  Aehre  ist  eirund 
und  die  Staubbeutel  haben  eine  violette  Farbe.  Ich  besitze 
andere  kopfförmige  Exemplare  vom  Tarbagatai,  welche 
Schrenk  gesammelt  4iat ,  aber  ausserdem  mit  der  Hauptart 
übereinstimmen. 


197 

2.  P.  carncum  C.  Koch;  Caulis  glaberrimus,  triqueter, 
elevato-striatus,  subtetraphyllus;  Folia  oinnia  etiara  subtus, 
glabra,  ovato-  aut  cordato -laneeolata,  inferiora  petiolata, 
superiora  sessilia,  e  vagina  clausa  longa,  enata,  sensim  de- 
crescentia;  Spica  cylindrica,  saturate  caruea;  Bracteae  oblon- 
gae,  subito  et  longe  acuniinatae;  Antherae  violaceae;  Nucu- 
lae  opacae.  Steht  allerdings  dem  P.  Bistorta  L.  sehr  nahe, 
unterscheidet  sich  aber  durch  die  fleisch-  (nicht  rosa-)  far- 
bigen Blüthen  und  durch  die  matten  (nicht  glänzenden)  Nüss- 
chen. 

B.    Aconogonon  Meisn.  mon.  gen.  Polyg.  p.  55. 

3.  P.  all»  in  um  All.  fl.  ped.  I.  p.  206.  t.  68.  f.  1. 
a.  Geuuinum ;  aus  der  Umgegend  von  Brussa  von  Dr. 

Thirke  erhalten. 

ß.  Undulatifolinm  Murr,  in  Comment.  goett.  1774. 
p.  34.  t.  5.  Im  Tschabantzthale  auf  Urgestein  und  Porphyr, 
c.  6000'  hoch.  Auf  Hochsteppen  des  armenischen  Gaues  Da- 
ratschitschak  mit  trachytisch- basaltischer  Unterlage,  4000  — 
5300'  hoch. 

C.  Tiniaria  Meisn.  mon.  gen.  Polyg.  p.  62.    . 

4.  P.  Convolvnlus  L.  cod.  No.  2876.  Sehr  häufig  unter 
dem  Getreide  im  ganzen  Transkaukasien ,  im  russischen  Ar- 
menien ,  im  Gau  Artahau  und  im  ganzen  Tschorukgebiete  auf 
allen  Bodenarten  und  bei  einer  Höhe  bis  zu  5500'. 

D.  Pcrsicaria  Meisn.  mon.  gen.  Polyg.  p.  66. 

5.  P.  ainphibinm  L.  cod.  No.  2857.  In  Kursümpfen  des 
Gaues  Artahan  auf  trachytischem  Boden,  c.  5000'  hoch. 

6.  P.  lapatbifoliiun  L.  cod.  No.  2856. 
ß.  Incanuvt  Schmidt  boh.  No.  391.     Aus  Grusien  von 

Wilhelms  erhalten. 


198 

7.  P.  Persicari»  L.  cod.  Na.  2860.  In  Transkaukasien 
auf  Mergel-,  Kalk-  und  Molassenboden,  700  —  2000'  hoch; 
in  den  Thälern  Ossiens  auf  Jurakalk,  Porphyr  und  Urgestein, 
2500  —  5000'  hoch.  Im  Gau  Artahan  auf  trachytischem  Bo- 
den, c.  5000'  hoch.  * 

8.  P.  mite  Schrank  baier.  Fl.  I.  p.  668.  In  Grusien  auf 
Mergel-  und  Kalkboden,  700  —  2000'  hoch.  Auf  der  Nord- 
seite des  politischen  Gebirges  in  Lasistan  auf  Augitporphjr, 
1500  —  4000'  hoch. 

9.  P.  Hydropiper  L.  cod.  No.  2859.  Im  kaukasischen 
Hochgebirge  im  Gau  Radscha  auf  Jurakalk,  c.  4000'  hoch; 
in  Lasistan  auf  Augitporphyr,  c.  3500'  hoch. 

10.  P.  minus  Huds.  fl.  angl.  I.  p.  148. 

ß.  Divaricatum;  unterscheidet  sich  durch  ausge- 
spreitzte  Aeste  und  im  Vcrhältniss  zur  Breite  längere  Stengel- 
blätter. Am  See  Baläston  (Paliastom),  südlich  von  der  Mün- 
dung des  Rion. 

E.    Avicularia  Meisn.  mon.  gen.  Polyg.  p.  85.  • 

11.  P.  setosum  Jacq.  observ.  bot.  111.  p.  8.  t.  57.  Im 
Gundelsh.  Herbar  als  Polygonum  armenum,  Caryophylli 
folio,  ilore  albo  magno. 

'  12.  P.  patulum  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  I.  p.  304.  P.  Bel- 
lardi  Koch  syn.  ed.  2.  p.  713.  Es  scheint  mir,  das  Allion e 
unter  dem  letztern  Namen  P.  creclum  L.  verstanden  habe, 
wenigstens  sprechen  die  grossen  Blüthen  dafür;  aus  dieser 
Ursache  habe  ich  den  Bieberstein'schen  Namen  vorgezo- 
gen. Im  königl.  Herbar  zu  Berlin  befinden  sich  2  Exemplare 
unter  'dem  Namen  P.  Bellardi,  allein  das  eine  gehört  zu 
P.  patulum  Bieb.,  das  andere  aber  zu  P.  erectum  L.  Was 
Schleicher  hingegen  und  Riedel  (letzterer  aus  der  Um- 
gegend Ton  Marseille)   als  P.  Bellardi  dem  Berliner  Herbar 


199 

mitgetheilt  haben,  gehört  unbedingt  zu  P.  patulum  Bieb. 
Sehr  häufig  in  ganz  Trauskaukasien ,  namentlich  auf  Mergel- 
und  Kalk-,  aber  auch  (im  russischen  Armenien)  auf  Basalt- 
boden von  50  —  3000'  Höhe.  Im  Tschorukgebiet  auf  Kalk 
und  Porphyr,  1500  —  3000'  hoch;  anf  den  Steppen  Südruss- 
lands. Eine  interessante,  kaum  2  Zoll  hohe  und  ganz  ein- 
fache Abart  hat  Balbis  auf  den  Alpen  (Piemonts?)  ge- 
sammelt. 

13.  I*.  erectuin  L.  cod.  No.  2866.  Unterscheidet  sich 
von  P.aviculareh.,  was  namentlich  unter  dem  Getreide  eben- 
falls aufrecht  vorkommt ,  durch  die  mehr  hell  -  (nicht  schwarz  -) 
braunen,  etwas  herausragenden  Saamen  und  dass  die  Bliithen 
zu  3  —  6  (nicht  zu  1  —  3)  in  den  Blattwinkeln  stehen.  Zwei 
Exemplare  aus  Kurdistan,  vom  englischen  General -Konsul 
Brant  gesammelt,  besitzt  das  Berliner  königliche  Herbar. 
In  Amerika  und  namentlich  in  den  vereinigten  Staaten  findet 
man  diese  Art  sehr  häufig  unter  dem  Getreide ,  unser  P.  avi- 
culare  L.  ß.  erectuin  vertretend.  Europäische  Exemplare 
sah  ich  aus  Schottland  von  Dr.  Klotzsch  und  aus  Ober- 
italien von  Balbis  mitgetheilt,  kap'sche  hingegen  von  Krebs 
gesammelt.  Nach  dem  Kap  möchte  die  Pflanze  vielleicht  mit 
amerikanischein  Getreide  gekommen  seyn. 

14.  P.  strictum  Led.  fl.  alt.  II.  p.  86;  icon.  fl.  ross.  rar. 
p.  444.  riec  All.  Im  Berliner  Herbar  befindet  sich  ein  bei 
Sudagh  in  der  Krim  gesammeltes  Exemplar,  was  im  Habitus 
und  auch  sonst  sehr  viel  Aehnlichkeit  mit  der  Altai -Pflanze 
besitzt  und  wohl  zu  ihr  gehört,  aber  sich  auch  zu  P.  are- 
narium  W.  et  K.  neigt.  Von  P.  patulum  Bieb.  unterschei- 
det sich  P.  strictum  Led.  nach  mir  vom  Verfasser  mitgeteil- 
ten Original -Exemplaren  durch  noch  kleinere  Bliithen,  deren 
Hülle  sich  endlich   über  die  bräunlichen ,    nur  an  den  Kanten 


200 

glänzenden  Nüsschen  zusammenlegt  und  diese  vollkommen  ein- 
schliesst.  Wie  sich  aber  P.  strictum  Led.  yon  P,  tenue 
Mich,  unterscheidet,  ist  mir  nach  mehrfacher  Vergleichung 
nicht  klar  geworden. 

15.  P.  arenariuin  W.  et  K.  pl.  rar.  Hung.  I.  p.  69.  t.  67. 

In  Grusien  auf  tertiärem  Kalk  und  Mergel  von  700  —  2500' 
Höhe;  noch  häufiger  auf  den  Steppen,  hauptsächlich  wenn 
sie  einen  salzigen  Boden  haben ,  so  im  östlichen  Südrussland. 

16.  P.  reticulatum  C.  Koch;  Erectum,  ramosunt:  ramis 
stricte  patulis,  ramulosis,  glaberrimum;  Folia  oblonga  aut 
lineari-oblonga,  suprema  abbreviata  aut  nulla;  Ochreae  lobi 
ovato-lanceolati,  deihde  laceri;  Bracteae  florum  subternorum 
lanceolatae,  ochreae  longitudine;  Perigonium  fructiferuni  nu- 
culam  arcte  includens,  ex  angulis  praesertim  elevato -reticu- 
latum. Steht  zwischen  P.  strictum  Led.,  mit  dem  es  die 
grade  aufsteigenden  Aeste  gemein  hat,  und  P.  arenarium^ '. 
et  K. ,  unterscheidet  sich  aber  hinlänglich  durch  die  erhaben 
geäderten  Fruchthüllen.  Im  Gau  Sber  auf  Porphyrboden,  c. 
3500'  hoch. 

17.  P.  acetosuwi  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  I.  p.  304  (?).    In  der 

Araxes -Ebene  der  armenischen  Provinz  Eriwan  auf  basalti- 
schem Boden,  c.  2700'  hoch.  Wie  sich  diese  Pflanze  von  der 
folgenden  unterscheidet,  ist  mir  nicht  klar,  da  meine  Exem- 
plare noch  jung  sind  und  mir  andere  nicht  zu  Gebote  stehen. 
Nach  Bieberstein  selbst  soll  sie  grosse  Aehnlichkeit  mit 
P.  aviculare  L.  besitzen,  was  mit  den  von  mir  gesammelten 
Exemplaren  allerdings  der  Fall  ist.  In  den  Blattwinkeln  ste- 
hen auch  die  Bliithen  in  diesen  mehr  einzeln  und  zu  2,  sehr 
selten  zu  3.  Aber  doch  ist  eine  grosse  Verwandtschaft  zu 
P.  alpestre  C.  A.  Mey.  vorhanden.  Ich  möchte  fast  vermu- 
then,  dass  die  astrachan'sche  Pflanze,  nach  der  Bieberstein 


201 

sein  P.  acetosum  bildete,  doch  eine  andere,  als  die  meinige 
sevu  könnte ,  doch  scheint  auch  die  meinige  einjährig  au 
seyn. 

18.  P.  alpestre  C.  A.  Mey.  Vera,  kauk.  Pfl.  p.  157.  Dass 
P.  cognatum  Meisn.  identisch  ist,  wie  Ledebour  meint, 
möchte  ich  bezweifeln,  obwohl  eine  grosse  Verwandtschaft 
vorhanden  seyn  mag.  Nach  einem  Original -Exemplare  im 
Beil.  königl.  Herbar  besitzt  P.  cognatum  Meisn.  einen  auf- 
rechten, nur  an  der  Basis  ästigen  Stengel  von  4  —  7  Zoll 
Länge ,  während  dieser  bei  P.  alpestre  C.  A.  Mey.  liegend 
oder  höchstens  aufsteigend  erscheint;  auch  ist  die  Spitze  der 
Blätter  bei  der  zuerst  genannten  Pflanze  zwar  abgerundet, 
aber  doch  mit  einem  besondern  Spitzchen  versehen,  während 
.  sie  bei  denen  der  letztern  unmittelbar  spitz  zuläuft.  Die  Tu- 
tenlappen sind  ferner  bei  P.  cognatum  Meisn.  geschlitzt,  was 
bei  P.  alpestre  d  A.  Mey.  nur  selten  und  dann  weit .  weni- 
ger der  Fall  ist.  Endlich  stehen  bei  jener  die  Blüthen  im 
Durchschnitt  zu  4,  bei  dieser  zu  3  in  den  Blattwinkeln ,  und 
die  Nüsschen  werden  bei  P.  cognatum  Meisn.  von  der  Frucht- 
hülle so  bedeckt,  dass  immer  noch  ein  Spitzchen  heraussieht, 
bei  P.  alpestre  C.  A.  Mey.  hingegen  ist  die  Fruchthülle  weit 
länger  als  breit,  und  bedeckt  die  Nüsschen  vollständig.  P. 
alpestre  CA.  Mey.  kommt  übrigens  keineswegs  nur  im  Ge- 
birge vor,  denn  ich  fand  diese  Art  am  Meeresstrande  am 
Ausfluss  des  Rion  auf  angeschwemmtem  Boden.  Freilich  könnte 
es  auch  erst  durch  den  Fluss  hierher  geführt  worden  seyn. 
Ausserdem  sammelte  ich  die  Pflanze  im  Hochgebirge  des  Kau- 
kasus, namentlich  am  Kasbek,  auf  Trachyt,  Thonschiefer 
und  Urgestein,  5000  —  6500'  hoch,  aber  auch  in  Hoch-  und 
Thal -Ebenen,  so  in  der  von  Karthli,  c.  1500'  hoch,  auf  Al- 
luvium und  im  Gaue  Artahan,  c.  5000'  hoch,  auf  Trachyt- 
boden. 


202 

19.  P.  pluriflorum  C.  Koch;  Procuinbens  aut  adscen- 
dens,  rainosum , .  internodiis  brevioribus ;  Folia  oblonga,  acuta, 
breviter  petiolata^  margine .  subrevoluto,  crassiuscula;  Ochreae 
lobi  ovato-lanceolati,  integri,  deinde  interdmn  laceri,  flores 
6  —  9  aggregatos  supei^antes;  Perigouii  nnculam  aeque  tri- 
gonam  louge  includeutis  longitudo  latitudinem  denique  thiplo 
superans.  Unterscheidet  sich  von  P.  alpcstre  C.  A.  Mej. 
hauptsächlich  dadurch,  dass  es  in  allen  seinen  Theilen  noch 
einmal  so  gross  ist  und  die  Blüthen  in  den  Winkeln  der  Blät- 
ter noch  zahlreicher  stehen.  Ich  erhielt  diese  Art  auch  als 
P.  acetosum  von  Wilhelms  aus  Grusien,  während  ich  sie 
im  Tschabantzthale  des  Gaues  Sber  auf  Urgestein  und  Por- 
phyr bei  einer  Höhe  von  c.  5500'  sammelte. 

20.  P.  Rayi  Babingt.  ex  spec.  authent.  in  Herb.  reg.  bot. 
asserv.  Eine  sehr  gute  Art ,  welche  sich  schon  im  Habitus 
von  P.  tnaritimum  L.  unterscheidet,  sonst  aber  auch  durch 
die  grossen  Nüsschen,  welche  kaum  zur  Hälfte  von  der 
Fruchthülle  bedeckt  werden,  ausgezeichnet  ist.  Am  Ufer  des 
schwarzen  Meeres  in  Gurien;  auch  von  K.  Schmidt  aus 
Grusien  erhalten. 

ß.  Minus.  Auf  der  Halbinsel  Apscheron  auf  dürrem 
Mergelboden,  c.  50 — 100'  hoch. 

21.  P.  paronychioides  C.  A.  Mey.  in  Hohenack.  enuni. 
pl.  Tal.  p.  20.  P.  Paronychia  C.  A.  Mey.  Verz.  kauk.  Pfl. 
p.  158.  ne.c  Cham.  P.  Meyeri  Steud.  nom.  bot.  ed.  2.  IL  p. 
376.    Aus  Talysch  von  K.  Schmidt  erhalten. 

22.  P.  luaritiniuiu  L.  cod.  No.  2864. 

o.  Longicaule.  Internodia  ochreä  longiora.  Unter- 
scheidet sich  von  P.  equisetiformc  Sibth.  et  Sm.  durch  kür- 
zere Tuten  und  gedrängtere  Blüthen.  Im  Gundelsh.  Her- 
bar als  P.  maximum  longissimum  cauliculis  et  foliis  Mor. 


203 

ß.  Brevicaule.    Internodia   ochreis    tecta.       Im  Gun- 
delsh.  Herbar  als  P.  maritimum  latifolium  arborescens. 

23.  P.  aviculare  L.  cod.  No.  2865.  In  Ciskaukasien, 
Grusien  und  Daghestan  auf  tertiärem  Kalk-  und  Mergelboden, 
50  —  2000'  hoch.  Auf  dem  pontischen  Hochgebirge,  c.  6000' 
hoch.  Aus  der  Umgegend  von  Brussa  durch  Dr.  Thirke 
erhalten. 

Obwohl  man  sich  ziemlich  allgemein  der  Meinung  hin- 
giebt,  dass  P.  aviculare  L.  auf  der  ganzen  Erde  verbreitet 
sey,  so  möchte  es  doch  nur  der  nördlichen  gemässigten  Zone 
angehören.  Es  ist  mir  sogar  wahrscheinlich,  dass  es  erst 
mit  nnserm  Getreide  nach  Nordamerika,  wo  es  durch  P. 
crectum  L.  vertreten  wird ,  gekommen  ist.  Auf  dem  Vorge- 
birge der  guten  Hoffnung  haben  es  Mundt  und  Maire  ge- 
sammelt, aber  auch  hier  möchte,  es  nur  mit  dem  Getreide  da- 
hin gebracht  Avorden  sejn.  Die  zahlreichen  Exemplare,  die 
mir  durch  das  Berliner  Herbar  aus  den  verschiedensten  Thei- 
len  der  Erde  als  P.  aviculare  L.  zu  Gebote  standen ,  gehör- 
ten zum  grossen  Theil  ganz  anderen,  zum  Theil  noch  gar 
nicht  beschriebenen  Arten  an;  das  ächte  P.  aviculare  L. 
selbst  aber  ist  zu  verschiedenen  Abänderungen  geneigt.  Von 
diesen  unterschied  ich  nach  dem  mir  zu  Gebote  stehenden 
Material  7: 

«.   Latifoliu?n.     Procumbens    aut    adscendens;     Folia 
distantia,  oblonga. 

ß.  Angustifolium.     Procumbens  aut  adscendens;    Fo- 
lia minus  distantia,  minora,  oblonga  aut  oblongo-linearia. 

y.  Deiisifolium.     Die  vorige  Abart,    aber   die  Blätter 
noch  gedrängter. 

d.  Agrarium.  Adscendens  aut  erectum ,  ramis  patulis ; 
Folia  oblonga ,  distantia. 


204 

e.  Graminifolium  Wierzb.  in  Rchb.  Fl.  Germ,  exsicc. 
No.  1738.  Procumbens  aut  adscendens ;  Folia  elongata,  li- 
nearia. 

L,.  Sabulosum.  Procumbens ;  Folia  crassiuseula,  supra 
avenia,  linearia,  margine  sxibrevoluto;  Flores  solitarii,  sed  in 
ramulo  brevissiino  densi  et  breviter  spicati.  Häufig  im  Sande 
um  Berlin. 

rj.  Tenuissimum.  Prostratum,  divaricatum:  ramis  sub  - 
5-sulcatis;  Folia  angustissima ,  crassiuseula,  supra  et  subtus 
avenia,  inargine  reilexo;  Ochreae  lobi  lanceolati,  plurinerves, 
denique  laceri;  Flores  solitai'ii,  distantes,  riibescentes.  Im 
Ansehn  hat  diese  Abart  mit  dem  in  der  Regel  aber  aufrech- 
ten P.  tenue  Mich,  einige  Aehnlichkeit.  Von  S  c  hie  ch  teil - 
d#l  in  der  Umgegend  von  Berlin  gesammelt. 

Was  die  mit  P.  aviculare  L.  verwechselten  Arten  an- 
belangt, so  unterschied  ich  im  Berliner  Herbar  folgende 
Arten : 

a.  P.  erectum  L.  cod.  No.  2866.  s.  No.  13. 

b.  P.  littorale  Lk.  in  Schrad.  Journ.  1800.  p.  54.  Un- 
terscheidet sich  von  P.  aviculare  L.  durch  die  zahlreicheren 
deutlicher  gestielten  und  aus  der  Tute  herausragenden  Blüthen 
und  durch  die  härteren,  oben  nicht  geäderten  Blätter. .  P.  ma- 
ritimum  L.,  mit  dem  es  Meisner  vereinigt,  besitzt  ein  grau- 
grünes Ansehen  und  hat  längere  Tuten.  Ich  sah  Exemplare 
aus  Südspauien  vonBoissier  und  aus  Cornwallis  von  Johns 
gesammelt. 

c.  P. /provinciale  C.  Koch;  Procumbens,  ex  basi  ra- 
mosum,  internodiis  abbreviatis;  Folia  crassiuseula  7  supra  ave- 
nia, oblonga  aut  lineari-oblonga;  Ochreae  lobi  ovati,  acuti, 
denique  minus  laceri;  Flores  ex  ochreis  emergentes,  subterni; 
Perigonium  sub  ore  constrictum,   nuculain  opacam,   striatulam 


205 

omirino  includens.  Im  Ausehen  dem  P.  Dryandri  Spr.  ähn- 
lich, unterscheidet  es  sich  aber  durch  die  matten  Nüsschen. 
Von  Riedel  in  der  Provence  gesammelt. 

d.  P.  nanum  Bory.  Von  'Bai bis  mit  der  Alpenform 
des  P.  patulum  Bieb.  auf  den  Alpen  (Piemonts?)  gesammelt. 

e.  P.  humifusvm  Dr.  Merk  im.  Herb.  Pallas.  Gla- 
berrimum ,  ex  basi  ramosum :  ramis  prostratis  ant  adscenden- 
tibus;  Folia  oblonga,  in  petiolum  sensim  attenuata,  alterna 
et.opposita;  Flores  aggregati,  sessiles  et  brevissime  pcdun- 
cnlati,  ochrea  brevi  circumdati ;  Nuculae  laeves,  nitidae.  Steht 
dem  P.  herniarioides  DC.  am  Nächsten,  unterscheidet  sich 
aber  durch  die  zahlreicheren  Blüthen.  Von  Dr.  Merk  ander 
Lena  in  Sibirien  gesammelt  und  dem  Berliner  Herbar  mitgetheilt. 

f.  P.  tropicum  C.  Koch;  Divaricato  -  ramosum,  pro- 
cumbens  ant  adscendens;  Folia  lineari-oblouga,  sed  basi  sen- 
sim angustata,  apice  obtusa,  punctnlata;  Ochreae  lobi  ovati, 
ciliato-Iaceri;  Flores  3  —  6ni,  pedunculati;  Nuculae  triangu- 
läres, nigrescentes,  nitidissimae.  Aehnelt  weniger  dem  P. 
aviculare  L.  als  dem  jP.  herniarioides  DC. ,  das  aber  kür- 
zere, umgekehrt -lanzettförmige  Blätter  besitzt.  Was  übrigens 
unter  dem  letztem  Namen  dem  Berliner  Herbar  ans  der  er- 
sten Section  der  Schimper'schen  Pflanzen  aus  Abyssinien 
mitgetheilt  ist,  halte  ich  für  P.  Dryandri  Spreng.,  insofern 
diese  nicht  selbst  eine  gedrängtere  Form  des  P.  herniarioi- 
des DC.  darstellt.  Vom  Senegal  durch  Kunth  dem  Berliner 
Herbar  mitgetheilt.  Was  das  zweite,  ebenfalls  vou  Kunth 
vom  Senegal  mttgethe'ilte  Exemplar  anbelangt,  so  gehört  die- 
ses einer  ganz  andern  Familie  an. 

g.  Meyeni  C.  Koch;  P. aviculare Walp.  in  Pl.Meyen. 
Procumbens,  glaberrimum,  ramis  erecto  -  curvatis,  filiformibus, 
subsimplicibus;  Folia  oblonga,  plana,  subavenia,  crassinscula; 
Ochreae  lobi  lanceolati,  serins.integri  ant  bilobi;  Flores  parvi, 


206 

campaimlati,  solitarü,  exserti.  Unterscheidet  sich  schon  im 
Habitus  von  P.  avic'ulare  L.  Von  M  e  j  e  n  an  der  chinesi- 
schen Ostküste  gesammelt. 

h.  P.  strtatum  C.Koch;  Suffruticosum,  glaberrimum: 
ramis  filiformibus,  simplicibns,  curvato-descendentibus;  Folia 
oblonga,  plana,  suprema  angustiora,  margine  revoluta,  avenia, 
crassiuscula,  supra  striis  elevatis  longitudinalibus,  subtus  con- 
tra nervo  medio  ad  basin  nervis  duobus  lateralibus  patentibus 
praedito,  ad  apicem  niagis  inconspicuo  instructa;  Ochreae 
lobi  oblongi,  serius  subintegri;  Flores  aggregati,  exserti, 
campaimlati ,  spicam  bracteatam  referentes.  Steht  dem  P. 
littoralc  Lt.  am  Nächsten ,  unterscheidet  sich  aber  durch  . 
weit  kleinere  Blüthen  und  hauptsächlich  durch  oben  erhaben 
gestreifte  Blätter.     Aus  Chile  von  Besser  mitgetheilt.  ; 

i.  P.  chilense  C.  Koch;  Glaberrimum;  Folia  oblongo- 
linearia,  sessilia,  crassiuscula,  supra  et  subtus  subparalleli- 
nervosa;  Ochreae  lobi  oblongi,  plurinerves,  demum  laceri, 
dimidium  folium  ex  longitudine  vix  superantes;  Flores  cain- 
pauulati,  subterni,  lougius  peduuculati;  Nuculäe  nitidissimae, 
laevissimae.  Steht  der  vorigen  Art  nähe  und  möchte  viel- 
leicht mit  ihr  zu  vereinigen  seyn,  sobald  man  mehr  Material 
besitzt  5  doch  sind  die  laugen  Tuten  sehr  bezeichnend.  Sie 
hat  auch  eine  grosse  Aehnlichkeit  mit  P.  maritimum  L.  Von 
Besser    dem  Berliner  Herbar  aus  Chile  mitgetheilt. 

'  k.  P.  brasiliense  C.  Koch ;  Glaberrimum,  erectum,  ra- 
mis virgatis,  subsimplicibus;  Folia  plana,  oblonga,  siiprema 
lineari- oblonga,  snbavenia.  Ochreae  lobi  lanceolati,  denique 
laceri;  Flores  sessiles,  solitarü  aut  bini,  ochreis  tecti;  Nu- 
culäe brunneae,  laeves,  nitidulae,  angulo  tertio  minus  con- 
spicuo  cum  faciebus  duabus  planitiem  concavam  referente. 
Steht"  dem  P.   cquisetiforme  Sibth.   und   Sm.   am  Nächsten, 


207 

unterscheidet  sich  aber  durch  die  rnthenförmigen  Aeste,  durch 
die  grösseren  Tuten ,  durch  die  diese  nicht  überragenden 
Blüthen  und  durch  die  nicht  gestreiften,  etwas  glänzenden 
Nüsschen.     Von  Sellow  in  Brasilien  gesammelt. 

1.  P.  Ruizianum  C.  Koch;  Glaberrimum,  ramosum: 
ramis  patulo -erectis,  sulcato -subangulatis  ;  Folia  mihi  ignota ; 
Ochreae  lobi  arcti,  nervosi,  deuique  laceri;  Flores  aggregati, 
exserti,  distantes;  Nuculae  dilute  brunneae^  laeves,  nitidae. 
Ebenfalls  dem  P.  equisetiforme  Sibth.  et  Sm.  ähnlich  j  un- 
terscheidet sich  diese  Art  durch  die  selbst  an  der  Spitze  der 
Aeste  entfernt  stehenden  Blüthen  und  durch  die  glatten  Nüss- 
chen. Unter  den  Rniz'schen  Pflanzen  des  Berliner  Herbars, 
aus  Spanien  (?). 

m.  P.  stypticum  Cham,  et  Schldl.  Dans  le  Pave  de 
St.  Clou  von  le  Vaillant  gesammelt  und  als  Polygonnm 
oblongo  angusto  folio  C.  B.  Pin.  bestimmt. 

II.     Rum  ex  L.  cod.  XDLÄXXVIH. 
A.     Lapathum  Koch  syn.  ed.  2.  p.  704. 

24.  R.  maritiiiius  L.  cod.  No.  2585.  Auf  der  Halbinsel 
Tamau  und  am  Ausfluss  des  Kuban  auf  Mergel-  und  ange- 
schwemmtem Boden. 

25.  R.  dentatus  L.  cod.  No.  2584.  Aus  Grusien  von 
W  i  1  h  e  1  m  s  erhalten. 

26.  R.  reticulatus  Bess.  in  Spreng,  n.  Entd.  III.  p.  18. 
Unter  diesem  Namen  vereinige  ich  mit  Besser  R.  divarica- 
tus  L.  cod.  No.  2586.  und  R.  pulcher  L.  cod.  No.  2589. 
Den  letztern  Namen  für  beide  Varietäten  zu  gebrauchen,  halte 
ich  des  möglichen  Missverständnisses  halber  nicht  für  gut, 
zumal  auch  Bieberstein  (Fl.  taur.  cauc.  I.  p.  290.)  hier- 
unter eine  andere  Pflanze  (wenigstens   nach  im  Berliner  Her- 


208 

bar  befindlichen  Original  -  Exemplaren) ,  nänilich:  A%  strictus 
Lk.  versteht. 

ß.  Divaricatus  L.  cod.  No.2586.  ImBanat  auf  Jura- 
kalk. 

27.  R.  strictus  Lk.  enum.  hört,  berol.  p.  350.  In  der 
Umgegend  von  Konstantinopel  auf  Mergel-  und  Kalkboden, 
eben  so  wie  in  Schirwan  sehr  häufig.  AusGrusien  von  Wil- 
helms erhalten. 

28.  R.  tul>erculatus  C.  Koch;  Stricte  erectus,  inferue 
hirtulus;  Folia  oblonga,  hirta ,  suprema  lineari  - oblonga  aut 
lanceolata;  Spicae  patenti-adscendentes,  nudae;  Sepala  inte- 
riora  ovato-deltoidea,  denticulata,  reticulata,  unum  callife- 
rum:  callo  tubercnlato.  Unterscheidet  sich  von  jR.  strictus 
Lk.  und  R.  reticulatus  Bess.  durch  die  höckerige  Schwiele 
Bei  Trebisönd  auf  Augitporphyr. 

29.  R.  denticulatus  C.  Koch;  Erectus,  divaricato-ramo- 
sus,  glaberrimus;  Folia  oblonga,  margine  crispulo,  petiolo 
paululum  minori  instrncta;  Verticilli,  supremis  exceptis,  folio 
fulti,  distantiores;  Sepala  interiora  ovato  -  oblonga  ,  denticu- 
lata, reticulata,  callifera :  callis  duobus  obliteratis.  Im  Ha- 
bitus ähnelt  diese  Art  dem  Ä.  conglomeralus  Murr.,  sie  be- 
sitzt jedoch  die  Blütheiihüllblätter  des  R.  obtusifolius  L.,  aber 
weit  kürzer  gezähnt.  Die  mir  zu  Gebote  stehenden  Exem- 
plare haben  leider  noch  keine  reifen  Früchte.  Vielleicht  nur 
Abart  der  zuletzt  genannten  Pflanze.  In  der  Ebene  des  Ara- 
xes  auf  Basaltboden,  c.  2700'  hoch. 

30.  R.  ol>tusifolius  L.  cod.  No.2588. 

«.  Sylvestris  Wallr.  sched.  crit.  p.  161.  Nemolapa- 
thum  Stev.  im  Herb.  reg.  berol.  Sehr  häufig  in  Grusien  und 
im  kaukasischen  Gebirge  auf  allen  Bodenarten,  700  —  5600' 
hoch.  Im  politischen  Gebirge,  in  Lasistan  auf  Augitporphyr, 
c.  3000'  hoch. 


209 

ß.  Discolor  Koch  syn.  ed.  2.  p.  706.       Auf  dem  poli- 
tischen Hochgebirge  im  Gaue  Hemschin,  c.  5500'  hoch. 

31.  Rnmcx  dagliestanicus  C.  Koch 5  Stricte  erectus, 
glaberrimus ;  Folia  radicalia  et  cauliiia  inferiora  cordato-ob- 
longa,  suprema  liueari-obloiiga  aut  lauceolata;  Spicae  sim- 
plices  ex  axi  paene  omnium  foliorum,  patulae,  nudae,  supre- 
mae  paniculam  liiieari-oblougam  referentes;  Verticilli  densis- 
simi,  iloribus  peudulis;  Sepala  interiora  ovato-oblonga,  11110- 
alterove  deute  iustructa,  reticulata,  callifera:  callo  uuo  ma- 
jori. Mag  wohl  dem  R.  Nemolapathum  Wallr.  ß.  condj/lo- 
des  Bieb.  am  Nächsten  stehen,  'unterscheidet  sich  aber  durch 
deu  steif  aufrechten  Stengel  und  die  völlig  blattlosen  Aehren. 
In  der  Provinz  Kuba  auf  Kalk  und  Mergel,  c.  700'  hoch. 

32.  R.  congloineratns  Murr,  prodr.  fl.  goett.  p.  52.  Am 
Bosphor  und  in  der  Umgegend  von  Konstantinopel  auf  Mer- 
gel- und  Kalkboden;  im  Tschorukthale  auf  Kalk,  Melaphyr 
und  Porphyr,  2000  —  4000'  hoch.  Aus  Grusien  von  Wil- 
helms erhalten.  In  Daghestan  in  der  Umgebung  von  Der- 
bend  auf  Molasse  und  Kalk,  50  — 300'  hoch. 

33.  R.  crispus  L.  cod.  No.  2581.  In  ganz  Transkauka- 
sien  auf  Steppen  uud  im  Getreide  auf  fast  allen  Bodenarten 
von  50  —  3000'  Höhe.  Im  Gaue  Hemschin  des  politischen 
Hochgebirges  auf  Granit,  c.  5500'  hoch. 

34.  R.  domesticus  Hartm.  scand.  fl.  ed.  1.  p.  148  (?). 
Am  Ostfusse  des  Alagas  auf  basaltischem  Boden,  c.  3500' 
hoch. 

35.  R.  armenus  C.  Koch;  Caulis  stricte  erectus,  sub- 
4-pedalis,  glaberrimus,  sulcatulus ;  Folia  radicalia  longe  pe- 
tiolata,  duriuscula,  ex  basi  cordata,  ex  medio  aequilata,  ex 
quarta  parte  superiori  oblonga ,  acuta,  21/<i — 3  poll.  lata, 
1  ped.  longa;    canlina  brevissime  petiolata  aut  sessilia,    cor- 

22r  Bd.   2s  Heft.  14 


210 

«lato  -  obloiiga  ant  lauceolata,  erecta,  cauli  paene  adpressa; 
omnia  glaberrima,  subtiliter  albo  et  crispulo  marginata;  Pa- 
iiicula  lanceolata :  ramis  erecto-patulis,  folio  liueari  -  oblongo 
fultis,  ceterum  uudis;  Perigonium  fructiferum  mihi  ignotum. 
Steht  wohl  unbedingt  dem  R.  domesticus  Hartm.  am  Näch- 
sten ,  unterscheidet  sich  aber  durch  die  anliegenden  Stengel- 
blätter. R.  ma.vimus  Schieb,  und  die  ähnlichen  Arteu  be- 
sitzen flache  Blattstiele  und  bilden  deshalb  eine  besondere 
Gruppe.  Im  Gaue  Daratschitschak  auf  den  dortigen  Hoch- 
steppen mit  basaltischer  Grundlage,  4000  —  5000'  hoch. 

36.  R.  alpinus  L.  cod.  No.  2598.       Eben    daselbst  unter 
gleichen  Verhältnissen. 

B.     Acetosa  Koch  syn.  ed.  2.  p.  707. 

37.  R.  Acetosa  L.  cod.  No.  2602.       Im  tatarischen  Gru- 
sien  auf  tertiärem  Gestein  und  Porphyr,  c.  700'  hoch.t 

38.  R.  tuoerosus  L.  cod.  No.  2600.  In  ganz  Trans- 
kaukasien  hauptsächlich  auf  tertiärem  Gestein,  500 — 3000' 
hoch.  In  Lasistan  auf  Augitporphyr,  1500  —  2500'  hoch. 
Unterscheidet  sich  schon  durch  die  wenigen  fruchtbaren  Blii- 
then  von  R.  Acetosa  L.  Mir  scheint  es,  dass  R.  tuberosus 
Sibth.  et  Sm.  fl.  gr.  t.  348.  eine  wenigstens  von  der  kauka- 
sischen verschiedene  Art  sey,  und  wohl  auch,  da  Linne  be- 
stimmt die  grosse  Aehnlichkeit  mit  R.  Acetosa  L.  ausspricht, 
nicht  mit  der  Linne'schen  Pflanze  vereinigt  werden  darf.  Die 
Sibthorp  -  Sinith'sche  Pflanze  ähnelt  dem  R.  arifolius  All. 
wenigstens  im  Habitus  mehr,  und  hat  nicht  einen  steifauf- 
rechten Stengel.  Auch  die  Wurzelblätter  sind  verhältniss- 
mässig  länger  gestielt  und  die  ganze  Pflanze  ist  kleiner,  kaum 
mehr  als  Fuss  hoch. 

39.  R.  arifolius  All.  fl.  pedem.  IL  p.  202.   Im  politischen 
Hochgebirge  auf  Urgesteinmatten ,  7000  —  8000'  hoch. 


211 

40.  R.  horizontalis  C.  Koch;  Glaberrimus,  erectus;  Fo- 
lia  inferiora  hastato-oblonga,  longe  pctiolata ,  superiora  ha- 
stato-lanceolata,  minora,  saepe  cauli  adpressa,  paniculae 
miuimae ;  Raini  et  Ramuli  horizontales ;  Flores  feminei  ex 
parte  minori  fertiles;  Sepala  interiora  cordato-orbiculata,  in- 
tegerriina,  callo  deflexo  instructa.  Steht  dem  R.  arifolius 
All.  am  Nächsten,  unterscheidet  sich  aber  durch  die  wage- 
recht abstehenden  Aeste  der  Rispe  und  durch  die  wenigen 
fruchtbaren  Blüthen,  ein  Umstand,  den  die  Art  mit  R.  tubc- 
rosus  L.  gemein  hat. 

41.  R.  Acetosella  L.  cod.  No.  2603.  Im  Banate  auf 
Jurakalk.  Aus  der  Umgebung  von  Brussa  durch  Dr.  Thirke 
erhalten.  Im  politischen  Hochgebirge  des  Gaues  Hemschin 
auf  Urgestein ,  5500  —  6000'  hoch;  im  Tschabautzthale  des 
Gaues  Sber  auf  Porphyr,  c.  5500'  hoch.  In  Grusien  auf  al- 
len Bodenarten  Ton  700  —  2000'  Höhe;  in  der.  Provinz  Eri- 
wan  am  basaltischen  Ostfusse  des  Alagäs,  c.  3500,  und  auf 
den  Hochsteppen  des  Gaues  Daratschitschak  auf  basaltisch - 
trachytischem  Boden,  4000  —  5500'  hoch.  Im  Berliner  Her- 
bar befinden  sich  Exemplare  von  Bove  bei  Algier  gesammelt, 
die  sich  durch  kleinere  Blüthen  und  längsrunzelige  Blüthen- 
hüllblätter  unterscheiden,  und  wenigstens  eine  interessante  Ab- 
art, wenn  nicht  selbst  eine  eigene  Art  bilden. 

42.  R.  scutatus  L.  cod.  No.  2596. 

a.  Genuinus.  Im  Gaue  Pertakrek  im  pontischen  Hoch- 
gebirge auf  Urgestein,  c.  6000'  hoch. 

ß.  Hash'folius  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  I.  p.  290.  Im 
Tschornkgebiete  auf  Kalk  und   Porphyr,  2500  —  4000'  hoch. 

y.  Hastills  Koch  syn.  ed.  2.  p.  708.  Aus  Grusien  von 
Wilhelms  erhalten. 

43.  R.  pubescens  C.  Koch;  Crispulo-pubescens;  Caulis 
divaricatus;     Folia   inferiora   cordato-hastata,    longepetiolata, 

14* 


212 

snperiora  minora,  panduraeformi-hastata ;  Stipulae  pelluci- 
dae,  lanceolatae ;  Sepala  iuteriora  cordato  -  orbiculata  ,  inte- 
irerrima.  Unterscheidet  sich  von  dem  verwandten  R.  scuta- 
ins  L.  durch  die  krause  Pubescenz  der  ganzen  Pflanze.  Im 
Gaue  Sbcr  auf  Porphyr  und  Kalk. 

C.     Anisosepalum. 
Sepala  fructifera  dissimilia:    2  ovata,    tertium  orbiculare, 
triplo  majns. 

44.  R.  angnstifolius  Campd.  mon.  d.  Rum.  p.  73.  t.  1. 
f.  2.  Im  Gaue  Schuraghel  amWestfusse  des  Alagäs  aufTra- 
chyt,  c.  5500'  hoch.  Im  Tschabantzthale  des  Gaues  Sber 
auf  Urgestein,  c.  6000'  hoch. 

III.  Atraphaxis  L.  cod.  No.  CDLXXXVH. 

45.  A.  spinosa  L.  cod.  No.  2575. 

a.  Genuina.  Aus  Grusien  von  K.  Schmidt  und 
Wilhelms  erhalten. 

ß.  Virescem;  Rami  breves,  spinescentes,  patentissimi 
aut  recurvati;  Folia  supra  viresceiitia,  oblonga,  supremis  ex- 
ceptis ,  obtusa.  Möchte  doch  vielleicht  selbstständige  Art 
seyn.  In  der  Provinz  Eriwau  auf  basaltischem  Boden,  c. 
3000'  hoch. 

46.  A.  densiflora  C.  Koch;  Frutescens,  erecta,  ramis 
patentibus;  Folia  glaucescentia,  nervoso-reticulata,  rotnndata 
aut  elliptica ,  basi  subito  attenuata,  inferiora  4  lin.  lata,  5  liu. 
longa;  Rainuli  abbreviati,  6  —  8flori,  approximati,  racemum 
densum  referentes;  Sepala  iuteriora  orbiculata,  basi  cordato - 
subcuueata.  Steht  zwischen  der  A.  splnosa  L.  und  com- 
pacta  Led. ,  die  Blütheutrauben  sind  aber  weit  länger,  als 
bei  der  erstem.  Auch  erscheinen  die  Blätter  bei  ji.  spinosa 
L.  schmäler,  kaum  mehr  als  1'"  breit.  Von  A.  compacta 
Led.  unterscheidet   sie    sich   endlich  noch,    dass    die    Bliithen- 


213 

ästchen  fast  ganz  blattlos  sind.       Im  Gaue  Pennek   auf  bun- 
tem Mergel,  c.  4000'  hoch. 

IV.     Tra  gopyrum  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  III.  p.  284. 
47.  T.  buxifolium  {Polygonuni)    Bieb.   fl.   taur.  cauc.  I. 
p.  300.       Von  Wilhelms  und  K.  Schmidt  aus  Transkau- 
kasien  erhalten. 


Empetreae. 

Von  den  4  Repräsentanten  dieser  Familie  gehören  3  der 
nördlichen,  1  der  südlichen  Hemisphäre  an,  alle  kommen 
aber  nur  in  der  gemässigten  Zone  vor.  Empetrum  nignim 
L.  ist  eine  Gebirgspflanze,  die  durch  ganz  Europa  und  Nord- 
asien vorzukommen  scheint. 

Empetrnm  L.  cod.  No.MCCIX. 
E.  nigruin  L.  cod.  No.  7389.      Im  kaukasischen  Hoch- 
gebirge vou  Wilhelms  gesammelt. 


Einige  Worte  über  Lilienpflaiizen  und  Zwiebelbildnng. 

(Taf.  II.) 
Mit  diesen  Bemerkungen  kehre  ich  zu  meiner  frühem 
Reihenfolge  zurück.  Die  grosse  Klasse  der  Lilienpflanzen 
mit  ober-  und  unterständigem  Fruchtknoten  hat  mit  Ausnahme 
des  eben  genannten  Fruchtknoten -Standes  einen  völlig  glei- 
chen Blüthenbau,  so  dass  sich  eine  weitere  Eintheiluug,  wenn 
sie  wenigstens  natürlich,  d.  h.  auf  den  Habitus,  also  auf  die 
Erscheinung  der  ganzen  Pflanze  fussend  seyn  soll,  unmöglich 
auf  diesen  stützen  kann.  In  der  jetzigen  Eintheilungsweis.e, 
wo  man  zu  unwesentlichen  Merkmalen  seine  Zuflucht  nahm, 
wo  Aloinen   und    Tulipaceen   eine  Familie   bilden,   wo  Do- 


214 

ryanlhes  Corr.  in  der  nächsten  Nähe  von  Narctssus  L.  steht, 
wo  man  wiederum  Conanthera  R.  et  P.  und  Gilliesia  Lindl. 
als  Typen  besonderer  Familien  betrachtet,  wo  Colchicum  L. 
und  Veratrum  L  ,  dann  wieder  Juncus  L. ,  Narthecium 
Moehr.  und  Ki/igia  R.  Br.  in  eine  und  dieselbe  Familie  ge- 
hören, Gloriosa  L.  und  Rojcburgliia  Jon.  umgekehrt  wie- 
derum sehr  entfernt  untergebracht  sind,  kann  von  keiner  Na- 
türlichkeit die  Bede  seyn. 

Wenu  ich  den  Bau  der  Lilienblüthen  bei  allen  hierher 
gehörigen  Pflanzen  für  gleich  erachte,  so  will  ich  keines- 
wegs behaupten,  dass  keine  Modifikationen  in  derselben  statt- 
fänden, im  Ge^ entheil  ist  namentlich  die  Form  der  Blume  gra- 
de in  derselben  Familie  von  der  röhrigen  bis  zur  ausgebreitet 
Gblättrigen  sehr  verschieden,  wiederholt  sich  aber  durch  alle 
Familien  auf  ziemlich  gleiche  Weise.  Die  Lilienpflanzen,  wel- 
che im  Habitus  die  geringste  Aehulichkeit  haben,  besitzen 
oft  dieselbe  Form  der  Blume;  ich  erinnere  nur  an  Yucca  L. 
und  Fritillaria  L.,  an  Allium  L.  und  Smilax  L.,  an  Hya- 
cinlhus  L.  und  Polj/gonatum  All.  Die  .Blume  kann  des- 
halb höchstens  den  Typus  eines  Geschlechtes  bedingen;  aber 
selbst  hier  bieten  sich  Schwierigkeiten  dar,  und  ich  erinnere 
nur  an  LH  tum  L. ,  an  Narcissus  L.  u.  s.  w.  Die  Staubge- 
fässe  sind  ursprünglich  immer  zu  6  vorhanden,  und  ihre  Stel- 
lung von 'der  hypo-  zur  perigynischen  ist  so  allmählig,  dass 
sie  wohl  nicht  leicht  ein  Geschlecht  begründen  kann.  Wenig 
wichtiger  ist  das  verschiedene,  aber  doch  sehr  vereinzelte  Auf- 
springen der  Antheren,  eben  so  ihre  Stellung  nach  aussen 
und  innen,  von  Bedeutung  aber  die  Art  und  Weise,  wie  an 
ihr  der  Träger  befestigt  ist. 

Zur  Bildung  des  oberständigen  Fruchtknotens  gehören 
immer  3  Blätter,  die  sich  aber  an  den  Rändern  zusammen- 
legen und  dadurch   eine   einfächrige  Höhle  bilden.       Erst  da- 


215 

durch,  dass  die  3  Saamenträger  sich  von  der  innerii  Wand 
der  Höhle  nach  dem  Mittelpunkte  zu  entwickeln,  dort  zusam- 
menkommen und  sich  mit  ihren  beiden  Kanten  (und  zwar 
noth wendiger  Weise  nach  2  verschiedenen  Fächern)  umbiegen, 
entstehen  erst  die  3  Fächer.  Davon  scheinen  die  Melanthia- 
ceen  eine  Ausnahme  zu  machen,  indem  hier  jedes  Fruchtblatt 
für  sich  eine  Höhlung  einschliesst  und  erst  später  die  Ver- 
einigung geschehen  kann.  Ich  muss  übrigens  offen  beken- 
nen, dass  ich  bis  jetzt  noch  keine  Entwickelungsgeschichte 
von  einer  Melanthiacee  gemacht  habe,  und  dass  sich  die 
Sache  doch  im  Anfange  anders  verhalten  und  die  Trennung 
der  unveränderten  Fruchtblätter  erst  später  erfolgen  möchte. 
Wo  Fruchtknoten  mit  nur  einem  Fache,  aber  mit  3  Saamen- 
trägern  vorhanden  sind,  haben  sich  die  letzteren  nicht  bis  zur 
Mitte  entwickelt.  In  jedem  Fache  sind  die  Ejchen  2reihig, 
gehören  aber  2  verschiedenen  Saamenträgern  an.  Sie  haben 
immer  2  Häute;  nur  bei  den  d.sphodeleen  gesellt  sich  später 
noch  eine  Art  Arillus  hinzu,  dessen  Entwickelung  aber  doch 
schon  vor  der  Befruchtung  begonnen  hat,  aber  keineswegs 
vollendet  war.  Die  Eychen  sind  ferner  immer  anatrop;  ich 
habe  sie  weder  bei  den  Convallariaceen  ortho-,  noch  bei 
den  Alliaccen  amphitrop  gesehen.  Die  Commelyneen  haben 
orthotrope  Eychen,  gehören  aber  eben  deshalb  meiner  Mei- 
nung nach  nicht  zu  der  Klasse  der  Lilienpflanzen.  Wichtig 
ist  die  Form  der  und  des  Griffels,  da  sie,  z.  B.  bei  den  Tu- 
lipaceen,  die  Geschlechter  genau  bezeichnet.  Die  Frucht  ist 
häufig  fleischig  und  giebt  dann  wohl  für  die  Familie  ein  gu- 
tes Kennzeichen  ab. 

Die  so  sehr  verschiedene  Vegetation  der  Lilienpflanzen 
im  weitesten  Sinne  ist  aber  gewiss  das  wichtigste  Moment 
bei  der  Unterscheidung  der  Familien.  Es  ist  hier  nicht  der 
Ort,  weitläuftig  darüber  zu  referiren,  zumal  ich  meine  Unter- 


216 

suchungen  noch  zu  wenig  auf  ausländische  Pflanzen  ausge- 
dehnt habe,  und  ich  den  Gegenstand  und  vor  Allem  die  Zwie- 
bel einer  späteren  und  umfassenderen  Abhandlung  überlassen 
muss.  Es  genüge  nur  hier  einstweilen  anzudeuten,  welche 
Formen  ich  bis  jetzt  in  der  Klasse  der  Lilienpflanzen  beob- 
achtet habe  *),  unterstelle  es  aber  der  spätem  Zeit,  ob  de- 
ren noch  mehr  gefunden  werden. 

i.  Die  perennirende  Zwiebel  {Bulbus  perennis),  f.  i.  ist 
keine  Knospe,  sondern  eine  unterirdische,  möglichst  zusam- 
mengedrängte Pflanze,  deren  Blattscheiden  nicht  abgestossen 
werden ,  sondern  alljährlich  die  Zwiebel  vergrössern.  Der 
blattlose  Blütheustengel  (Schaft)  ist  seitenständig  und  ent- 
wickelt sich  in  dem  Wiukel  des  letzten  Blattes,  was  mit  ihm 
in  demselben  Jahre  yegetirt.  In  der  Zeit  seiner  Vegetation 
tritt  an  der  Spitze  der  zur  Form  einer  Zwiebel  zusammenge- 
drängten Pflanze  im  Wachsthum  fast  ein  Stillstand  ein,  und 
hört  erst  auf,  wenn  die  Fruchtbildung  vollendet  ist.  Beispiele 
sind  Hj/acinthus ,  Ornithogalum ,  Scilla  u.  s.  w. 

2.  Die  periodische  Zwiebel  (Bulbus  periodicus)  ist 
eine  Knospe,  die  sich  entwickelt,  blüht,  Früchte  trägt  und 
dann  zu  Grunde  geht.  Die  Zeit  von  ihrer  Entwickelung  an 
einer  gleichen  Zwiebel  bis  zu  ihrem  Tode  ist  unbestimmt,  1 
oder  mehrere  Jahre  dauernd.  Der  Blütheustengel  ist  immer  (?) 
gipfelständig  ,  und  bedingt  in  diesem  Falle  das  Absterben  der 
Zwiebel.  Die  Zwiebelhäute  gehen  bald  ringsherum,  bald  er- 
scheinen sie  schuppig. 

a.  Die  schuppige  Zwiebel  (Bulbus  squamosus).   Hier 
erlangt  die  Zwiebel   (wie  bei   Lilium,     Theresia,   Petilium) 


*}  Warum  die  Dikotylen  keine  Zwiebeln  haben  sollen,  wie  einige 
Botaniker  meinen,  sehe  ich  nicht  ein;  bei  Qxalis  L.,  Corydalis 
Vent.,  Scorzonera  L.  u.  s.  w.  unterliegt  es  gar  keinem  Zweifel. 


217 

erst  nach  mehreren   Jahren    eine    gewisse   Grösse,     ehe   sie 
blüht.     Nach  der  Fruchtreife  stirbt  sie  ab. 

b.  Die  Mantel-Zwiebel {Bulbus  tunicatus),  f.2.  Auch 
hier  bedarf  die  rolle  Entwickehmg  der  Zwiebel  (wie  nament- 
lich bei  vielen  ausländischen  Amaryllideen)  meist  mehre  Jahre. 
Bei  Narcissen,  Tulpen  u.  s.  w.  bilden  sich,  und  vor  Allem 
jn  der  Kultur,  in  den  Winkeln  aller  Häute,  häuptsächlich 
der  äusseren,  häutige  Zwiebeln,  bei  mehreren  Allium  -  Arten 
hingegen  entwickeln  sich  die  jungen,  etwas  fleischigen  Zwie- 
beln nesterweise,  weshalb  ich  diese  auch  Nest-Zwiebeln  {Bulbi 
nidulantes)  nenne. 

3.  Die  zweijährige  Zwiebel  {Bulbus  biennis).  Die 
alte  Zwiebel  dient  mit  ihren  Häuten  noch  zum  Schutze  der 
blühenden,  löst  sich  aber  mit  der  Zwiebelbasis  ab,  sobald 
nach  der  Fruchtreife  die  weitere  Entwickelung  der  neuen,  im 
nächsten  Jahre  blühenden  Zwiebel  beginnt.  Dieser  dient  wie- 
derum die  vorjährige  als  besondere  Umhüllung. 

a.  Die  feste  Zwiebel  {Bulbus  solidus),  f.  3.  Die  Basis 
des  Blüthenschaftes  (mit  der  innersten  Zwiebelscheide  ver- 
wachsen?) verdickt  sich  knollenartig  und  wird  von  den  Blatt- 
scheiden  als  diesjährige  Zwiebel  eingeschlossen.  Beispiele 
sind  Colchicum  u.  s.  w. 

b.  Die  vierblüttrige  Zwiebel  {Bulbus  quadrifolius), 
f.  4.  Zwei  fleischige  Blattscheiden  bilden  die  junge  Zwiebel; 
zwischen  ihnen  steht  der  Blüthenschaft  und  die  Anlage  zur 
neuen  Zwiebel.  Nur  Früillaria  L.  scheint  diese  Form  zu 
haben. 

c.  Die  Gilbstern-Zwiebel  {Bulbus  gagaceus),  f.  5.  Die 
kurze,  in  sich  geschlossene  und  mehr  oder  weniger  fleischige 
Scheide  aller  und  demnach  auch  der  Stengelblätter  kann  in 
ihrer  Höhlung  von  der  Basis  aus  eine  Knospe  für  die  nächste 


218 

Vegetationsperiode  bilden,   in  der  Regel  thnn  dieses  aber  nnr 
die  sogenannten  Wurzelblätter.     Entweder  besteht  eine  solche 
Knospe   nur    aus    einem    oder    aus   2   Blättern,     in   welchem 
letztern  Falle    der   Bliithenschaft    dazwischen  steht.       Dieser 
Umstand  giebt  zu  den   2  Abtheilungen   des    Geschlechtes  Ga- 
gea:   Holo-  und  Didymobulbos  Veranlassung.      In  dem  Ge- 
schlechte Gagea  Salisb.  kommt  noch  eine  dritte  Art  einer  eigen-# 
thümlichen  Zwiebel-Bildung  yor  (f.  ö.e.f.);  man  findet  sie  in  der 
ersten  Section  .dieses  Geschlechtes  in  Koch's  Synopsis  (ed. 
2.  p.  823),  aber  leider  ist  mir  ihre  volle  Entwickelung  noch  nicht 
klar.    Es  scheinen  sich  nämlich  hier  einfache  Gilbstern-Zwiebeln 
zu  entwickeln,  bei  denen  die  Blattfläche  sich  nicht  ausgebildet  hat. 
Die  fleischige  Zwiebelscheide  ist  bis  auf  eine  kleine  Oeffnung  ganz 
geschlossen,  und  schliesst  die  einblättrige  Knospe  für  die  näch- 
ste Vegetation  ein.       Noch  interessanter  ist  dabei,  dass  diese 
Zwiebeln  sich  nicht  allein  an  der  Zwiebelbasis,  sondern  auch 
am  Bliithenschaft e  entwickeln    nnd  sogar  langgestielt  vorkom- 
men.    Sie  scheinen  bisweilen  das  unterste  Ende  des  Blüthen- 
schaftes    zu   bilden,     befinden   sich   aber   dann  stets  unterhalb 
der  ächten  Wurzelfasern.     Folgerecht   müsste  in  diesem  Falle 
das   äusserste ,    dem   Mittelpunkte    der   Erde    zugekehrte   und 
freie  Ende  die  Spitze    der  neuen  Zwiebel  sejn,   und  auch  die 
Spitze   der  jungen  Knospe  enthalten;    schneidet  man  aber  die 
Zwiebel   auf,    so   hat   sich   grade   an   dieser  Stelle  jene    ent- 
wickelt und  besitzt  auch  hier  ihre  Basis.     Auf  jeden  Fall  ge- 
schieht  dieses   auf  dieselbe  Weise    (nur  umgekehrt),   als  mit 
den  unächt  hängenden  Eychen  mancher  Ranunculaceen :    sie 
verändern  während  des  weiteren  Wachsthumes  ihre  Lage. 

d.  Die  Cr  ocus  -  Zwiebel  {Bulbus  super positus ,  B. 
croceus,  f.  6.).  Die  junge  Knospe  für  die  nächste  Vegetation  wird 
allmählig  so  langgestielt,  dass  sie  der  Zwiebel  aufzusitzen 
scheint;    der  Stiel  selbst  verwächst  oft  ganz  und  gar  mit  der 


219 

innersten,  sehr  fleischigen  Scheide,  namentlich  bei  unseren 
kultivirten  Arten,  und  giebt  der  ganzen  Zwiebel  dann  das 
Ansehen  eines  Knollen.  Während  sich  die  junge  Knospe  nach 
der  Vegetations -Vollendung  der  Zwiebel  selbst  zur  Zwiebel 
entwickelt  und  sich  zur  eigenen  Vegetation  vorbereitet,  löst 
sich  die  alte  (vorjährige)  s  die  der  verblühten  bis  dahin  als 
Basis  diente ,  ganz  und  gar  ab ,  und  diese  trägt  nun  auf  sich 
die  zur  jungen  Zwiebel  gewordene  Knospe.  Die  Bildung  der 
neuen  Zwiebeln  geschieht  daher  hier  nicht,  wie  gewöhnlich, 
neben-,  sondern  übereinander;  diese  Art  der  Entwickeluug 
schliesst  aber  keineswegs  aus,  dass  nicht  auch  Zwiebeln,  nament- 
lich bei' der  Kultur  der  Crocus,  sich  eben  so  wie  bei  anderen 
zwiebeligen  Lilienpflanzen  (aber  immer  aussergewöhnlich)  ent- 
wickeln könnten. 


Amaryllideae. 

uimaryllideen  kennt  man  bis  jetzt  (die  Bastarde  nicht 
mit  gerechnet)  über  560,  von  denen  aber  einige  und  80,  die 
man  gewöhnlich  als  Amaryllideae  anomalae  bezeichnet ,  wohl 
besser  unter  dem  Namen  Alströmeriaccen  eine  eigene  Fami- 
lie bilden,  und  vorherrschend  auf  der  Südhälfte  der  Erde,  na- 
mentlich auf  dem  Kap,  in  Neuholland,  auf  den  Siidsee- Inseln 
und  in  Südamerika  vorkommen.  Europa  hat  von  dieser  Ab- 
theilung gar  keinen  Repräsentanten,  der  Orient  und  Nord- 
asien hingegen  besitzt  das  Geschlecht  Ixiolirion  Fisch,  mit 
2  Arten  eigentümlich.  Auch  die  ächten  Amaryllideen  kom- 
men hauptsächlich  auf  der  Südhälfte  der  Erde  und  unter  den 
Tropen  Amerika's,  weniger  Ostindiens  vor,  und  spielen  in 
der  ersten  fruchtbaren  Zeit  nach  den  dortigen,  den  Winter 
vertretenden  Regentagen  eine  noch  wichtigere  Rolle,  als  die 
Iridcen   und    andere  Pflanzen   auf  den   grossen,   im  Sommer 


220 

wasserarmen  Ebenen  und  anf  den  Vorhöhen  Transkaukasiens 
und  zum  Theil  Hocharmeniens  *) ,  indem  ihre  zwar  meist  ein- 
farbigen, aber  vorherrschend  blauen,  rothen  und  weissen  Blu- 
men in  grösster  Mannigfaltigkeit  weite  Strecken  bedecken, 
und  binnen  wenig  Wochen  eben  so  schnell  wieder  verschwin- 
den,  als  sie  gekommen  sind.  Auf  der  Nordhälfte  der  Erde 
sind  es  die  Länder  auf  beiden  Seiten  des  Mittelmeeres ,  die 
reich  an  Amaryllideen  erscheinen.  Von  den  220  —  230  Nar- 
cisseen  ist  das  reiche  Geschlecht  IVarcissus  mit  c.  125  Arten 
besagten  Ländern  allein  eigenthümlich ,  während  Pancratium 
L.  daselbst  nur  5  Repräsentanten  besitzt.  Von  den  c.  280 
Arten  enthaltenden  uämarylleen  kommen  die  meisten  im  wär- 
mern Amerika,  namentlich  der  Südhälfte  vor;  18;  auf  4  Ge- 
schlechter vertheilt,  wachsen  in  den  wärmeren  Gegenden  der 
nördlichen  gemässigten  Zone,  während  2  {GalantJius  nivalis 
L.  und  Leucojum  vernum  L.)  auch  über  den  Norden  ver- 
breitet sind.  Im  nördlichen  Orient  hat  man  bis  jetzt  11,  in 
Deutschland  hingegen  9  aufgefunden;  6  orientalische  hat 
Deutschland,  4  deutsche  der  Orient  nicht.  Ich  habe  nur  4 
gesammelt.  Die  Zwiebeln  der  orientalischen  Arten,  welche 
ich  untersuchte,  waren  periodische;  Narcissus  L.  hat  aber 
auch  perennirende ,  die  aber  sonst  den  Geschlechtern  Ama- 
ryllis  L.,  Pancratium  L.  und  Crinum  (L.)  Herb,  allgemein 
zuzukommen  scheinen. 

Erste  Gruppe. 
Amarylleae  Endl,  gen.  pl.  p.  174. 
I.  Leucojum  L.  cod.  No.  CDXXXVII. 
1.   Ij.  aestivum  L.    cod.  No.  2301.       Aus   der  Krim  von 
Rogner  erhalten. 


'-)  S.  im  vorigen  Bande  die  Einleitung  zu  den  Irideen. 


221 

II.    Galant  hu  a  L.  cod.  No.  CDXXXYI. 

2.  Cr.  plicatus  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  III.  p.  255.  In  Gru- 
sien  auf  Kalk-  uud  Mergelboden,  500  —  2500'  hoch.  Aus 
der  Krim  von  Rogner  erhalten. 

3.  Cr.  nivalis  L.  cod.  No.  2299.  Auf  dem  Olymp  bei  Brussa 
von  Dr.  Thirke  gesammelt;  von  K.  Schmidt  aus  Grusien 
erhalten. 

Zweite  Gruppe. 

Amaryllideae  anoinalae  Endl.  gen.  pl.  p.  180. 

III.     Ixiolirion  Fisch,  in  Herb.  Amar.  app.  p.  18. 

4.  I.  tataricum  (Amaryllis)  Bieb.  fl.  taur.  cauc.I.  p.  260. 
Auf  den  ersten  basaltisch -trachytischen  Terrassen  des  12000' 
hohen  Alagäs,  c.  6000'  hoch.  Im  Thale  des  Kharsakh  der 
eriwan'sekeii  Provinz  auf  Basalt,  c.  3000'  hoch.    * 


Iiiliaceae. 

Unter  diesem  Namen  verstehe  ich  die  Liliacecn  (jedoch, 
mit  Ausschluss  der  Genera  affinia)  Kunth's,  ferner  von  den 
Asphodeleen  desselben  Verfassers  die  beiden  Abtheiluugen  der 
Hyacinlheen  und  Alliaceen  und  endlich  die  Gilliesiaceen 
Lindley's. 

Während  die  Lilienpflanzeu  mit  unterständigen  Frucht- 
knoten uud,  wie  wir  bereits  gesehen  haben,  hauptsächlich  die 
Amaryllideen  der  Südhälfte  der  Erde  angehören,  so  kom- 
men die  mit  oberständigen  Fruchtknoten  und  vor  Allem  die 
ächten  Liliaceen  vorherrschend  auf  der  Nordhälfte  vor;  und 
wiederum  scheint  die  alte  Welt  mehr  als  die  neue  Welt  ver- 
treten zu  seyu.  Wie  wir  aber  bei  den  Amaryllideen  ein  Ge- 
schlecht (Narcissus  L.)  ausschliesslich  und  in  sehr  grosser 
Anzahl,  neben  einigen  anderen  von  geringerer  Bedeutung,  in 
den  Ländern  auf  beiden  Seiten   des   Mittelmeeres   finden,    so 


222 

haben  wir  wiederum  hier  einige  Geschlechter,  die  ausschliess- 
lich am  Cap  wachsen,   während  einige  andere  nur  Repräsen- 
tanten daselbst  haben.      Auch  Amerika  besitzt  einige  weniger 
umfangreiche  Geschlechter  allein.       Die  Zahl  aller  Liliaceen 
mag  bis  jetzt  gegen  700  betragen,    von  denen  über  150  den 
Tulipaceen,  fast  300  den  Hyacintheen  und  gegen  250  den 
Alliaccen  angehören.     Von  den  Tulipaccen  kommen  nur  ei- 
nige 20    (und   namentlich  die  Geschlechter   Cyclobothra  Sw. 
und  Calochortus  Dougl.)   dem  heissen  Amerika  zu,    von  den 
Hyacintheen  besitzt  aber  das  Cap  allein  wohl  über   150  Ar- 
ten,   und  darunter  die  Geschlechter  Lachenalia  Jacq. ,   Dri- 
mia  Jacq.,  Massonia  Thunb.,    Daubenya  Lindl.  und  Euco- 
mis  l'Her.  ausschliesslich,    während  das  heisse  Amerika  sehr 
wenige  hierher  gehörige  Pflanzen  zählt.      Von  den  Alliaceen 
wachsen,  in  mehrere  Geschlechter  getheilt,    über  40  im  wär- 
mern Amerika  und  nur  ein  Paar  auf  dem  Cap ;     alle  übrigen 
gehören  den  gemässigten  Ländern   der  Nordhälfte   und  haupt- 
sächlich der  alten  Welt  an.       Verfolgen  wir  ihre  Verbreitung 
hier,  so  unterliegt  es  keinem  Zweifel,  dass  wiederum  Südost- 
Europa   und   der  Orient   am  Reichsten   ist.       Koch    führt   in 
seiner  Synopsis  (nach  Abzug  einiger  Küchenpflanzen)  62  Li- 
liaceen auf,  und  von  diesen  gehören  18  den   Tulipaceen,  26 
den  Alliaceen  und  18  den  Hyacintheen  an;    ich  allein  habe 
von  meinen   beiden  Reisen   nach   den   nördlichen  Ländern   des 
Orientes  nicht  weniger  als  100  Arten  (2Q  Tulipaccen,  36  Al- 
liaceen und   38  Hyacintheen)    getrocknet  nach  Deutschland 
gebracht.     Von  diesen  sind  36  (11  Liliaceen,    11  Alliaceen 
und  14  Hyacintheen)   daselbst    noch    nicht    beobachtet    wor- 
den.    Umgekehrt  sind  mir  67  (28  Tulipaceen,  20  Alliaceen 
und  19  Hyacintheen)    entgangen,    die  schon  früher  aus  dem 
nördlichen  Oriente  bekannt  waren,    so    dass  die  Gesammtzalil 
aller  aus  den  eben  genannten  Ländern  bekannten  Arten  jetzt 


223 

167  (54  Tulipaceen,  56  AUiaceen  und  57  Hyacintheen) 
beträgt,  eine  Zahl,  die  mit  der  Zeit  wohl  noch  bedeutender 
werden  möchte.  Man  kann  annehmen,  dass  der  nördliche 
Orient  an  Liliaceen  3  Mal  reicher  ist  als  Deutschland.  Die- 
ses besitzt  von  den  bis  jetzt  bekannten  ohngefähr  1'11,  wäh- 
rend dem  nördlichen  Oriente  fast  xl'tk  zukommt. 

Die  Liliaceen  bilden  zum  Theil  mit  vielen  Iridecn  die 
interessanten  Pflanzen,  die  im  ersten  Frübjahre  schnell  ihre 
Blüthen,  zum  Theil  selbst  vor  der  Entvvickelung  der  Blätter, 
entfalten,  und  die  schon  seit  dem  October  und  November  mit 
einem  freudigem  Grün  überzogene  Erde  bunt  durchwirken. 
Es  sind  dieses  in  Transkaukasien  weniger  die  Ebenen,  wel- 
che die  sogenannte  Zwiebelflor  besitzen,  als  vielmehr  der  Fuss 
der  Gebirge  und  die  unbedeutenden  Höhenzüge  tertiären  Ur- 
sprunges. Bis  zu  1200  Fuss  Höhe  erscheint  diese  Flor  oft 
schon  im  Januar,  häufiger  noch  gegen  Ende  Februar  und  im 
März,  welcher  letzterer  Monat  im  Oriente  unsern  April  ver- 
tritt, und  dauert  bis  zum  April  und  Mai,  wo  aber  dieselbe 
Vegetation  nun  in  höher  gelegenen  Gegenden  eintritt.  Von 
Monat  zu  Monat  steigt  sie ,  wenigstens  im  eigentlichen  Kau- 
kasus, so  wie  im  nördlichen  Hochlandsgürtel,  dem  sogenann- 
ten nutern  Kaukasus,  immer  höher,  und  erscheint  oft  in  den- 
selben, aber  auch  in  ähnlichen  Arten  im  Juni  und  bisweilen 
erst  im  Juli  auf  den\  Rücken  der  Gebirge,  wie  der  Schnee 
allraälig  verschwindet.  Ausser  den  schon  bei  den  Irideen  ge- 
nannten Arten  gehört  aus  dieser  Familie  zu  dieser  Flor:  Tu- 
lipa  Julia  C.  Koch,  Gagea  pusilla  (Omithogalum)  Schmidt, 
G.  commutata  C.  Koch,  G.  reticulata  (Ornith.)  Pall. ,  G. 
chlorantha  (Ornith.)  Bieb.,  G.  sarmentosa  C.Koch,  G.ar- 
vensis  (Ornith.)  Pers.,  Fritillaria  tulipifolia  Bieb.,  Omi- 
thogalum narbonense  L. ,  0.  pj/renaicum  L. ,  O.  umbella- 
tum  L. ,  O.  exscapum  Ten.,  O.  tenuifolium  Guss.,  Scilla 


224 

azurea  Goldb.,  S.  Roseni  C.  Koch ,  S.  bifolia  L. ,  Pusch- 
Jcinia  scilloides  Adams,  Muscari  botryoides  (Hyacinthus) 
L.,  M.  racemosum  (Hyac.) ,  Mi  ciliatum  (Hyac.)  Cyr. ,  M. 
cotnosum  {Hyac.)  L.,  M.  paradoxum  {Hyac.)  Fisch.,  M. 
pycnanthum  C.  Koch.  Im  höhern  Gebirge  auf  Matten  wach- 
sen ausser  mehreren  von  den  bereits  genannten:  GageaLio- 
tardi  (Omith.)  Sternb.,  Lilium  ponticum  C.  Koch  und  Al- 
lium  Schoenoprasum  L. ,  und  iu  der  nächsten  Nähe  der 
Gletscher:  Gagea  glacialis  C.Koch,  G.  anisanthos  C.Koch, 
OrnitJiogalum  nivale  Boiss.,  O.  gracili/lorum  C.  Koch,  O, 
bifolium  C.  Koch,  Scilla  nivalis  Boiss.  und  S.  monanihos 
C.  Koch.  Die  Zwiebelflor  des  Herbstes  wird  aus  dieser  Fa- 
milie nur  von  S.  autumnalis  L.  vertreten,  die  aber,  nament- 
lich auf  der  Nordseite  des  Kaukasus  und  in  der  Krim,  aus- 
serordentlich häufig,  hauptsächlich  auf  Mergel-  und  Kalkbo- 
den, wächst.  Im  Sommer  findet  man  im  Gebirge  an  Felsen 
und  auf  Gerolle:  Tulipa  Julia  C.  Koch,  Gagea  bulbifera 
(Omith.)  L.  fil. ,  Allium  albidum  Fisch. ,  A.  paniculatum 
L.,  A.  pallens  L,,  *d.  globosum  Bieb.,  A.  caucasicum  Gawl., 
A.  saxatile  Bieb.  und  jl.  rupestre  Stev. ,  auf  Hochsteppen 
und  steppenartigen  Matten  hingegen:  Milium  spJiaerocepha- 
lum  L.,  OrnitJiogalum  arcuatnm  Stev.,  O.  sulphureum  Ait. 
und  O.  brachystachys  C.  Koch.  Auf  feuchten  Stellen  im 
Frühling,  namentlich  in  Obstgärten,  sammelte  ich  G.  lutea 
(Omith.)  L.  und  G.  triphylla  C.  Koch.  Die  Laucharten 
sind  keine  Frühlingspflanzen  und  tragen  zur  Bilduug  der  so- 
genannten Zwiebelflor  auch  ausserordentlich  wenig  bei.  Sie 
wachsen  auf  Aeckern,  an  Gehängen,  auf  Läden,  zwischen 
Steingerölle  und  sonst  an  unfruchtbaren  Stellen,  steigen  aber 
auch  an  den  ersten  Mergel-  und  Kalkhöhen  hinauf.  Dass  es 
unter  ihnen  aber  mehrere  Felsenpflanzen  giebt,  ist  bereits  er- 
wähnt worden. 


225 

Erste  Grup  p  e. 
Tulipaceae  Kunth  euum.  pl.  IV.  p.  216. 

Mehrjährige  Zwiebeln  giebt  es  hier  nicht ;  sie  haben  aber 
im  Allgemeinen  einen  sehr  verschiedenen  Bau  und  charakte- 
risiren  die  einzelnen  Geschlechter  sehr  genau. 

I.     Tu  lipo,  L.  cod.  No.  CDLI. 

A.  Lanigera. 
Tuuicae  denique  in  lanuginem  solutae. 

1.  T.  Julia  C.  Koch;  Bulbus  juglandis  magnitudine,  tuni- 
cis  iiitus  in  lanuginem  solutis  obtectus;  Folia  quatuor,  inferiora 
duo  latiora,  oblonga,  superiora  contra  linearia,  omnia,  su- 
premo  excepto,  magis  ininusve  recurva,  margiue  subundulata, 
glaberrima,  scapum  (cum  flore  erecto)  glaberrimum  aequan- 
tia;  Petala  rubentia,  pollicaria,  exteriora  oblonga,  acuta,  ex 
apice  ciliulata,  interioribus  spathulatis  paululum  majora,  omnia 
ad  basin  attenuata  et  atro-coeruleo  colorata;  Filamenta  inter 
se  aequalia,  atro-coerulea  antheras  aequantia,  cum  iis  pistillo 
liueari  -  oblongo  paululum  majora.  T.  praecox  Ten.  ist  weit 
grösser  und  hat  eiruridliche,  auch  nach  der  Basis  zu  keines- 
wegs verschmälerte  Blumenblätter.  Nach  der  Abbildung  in 
Sweet  british  flower  garden.  1.  Ser.  t.  157.  hat  diese  mir 
sonst  unbekannte  Pflanze  auch  gewimperte  Stengelblätter.  Mit 
T.  montana  Lindl.  (bot.  reg.  t.  1106.)  hat  meine  Tulpe  die 
beiden  oberen,  schmäleren  Stengelblätter  gemein,  unterschei- 
det sich  aber  ebenfalls  durch  die  nach  der  Basis  zu  verschmä- 
lerten Blumenblätter.  Im  Gaue  Schuragel  zwischen  Trachyt- 
gestein,  c.  5000  — 6000'  hoch. 

B.  Leiobulbos. 

Tuuicae  bulbi  intus  neutiquam  in  lauuginem  solutae. 

2.  T.  Biebersteiniana  R.  et  S.  syst,  veget.  VII.  p.382. 
Aus  der  Krim  von  Rogner  erhalten. 

22r  Bd.    2s  Heft.  15 


226 

3.  T.  Thirkeana  C.  Koch;  Bulbus  oblongns,  4 —  5  lin. 
latus,  tunicis  brunneis,  laevissimis  obtectus;  Folia  duo,  l.ite 
linearia,  glaberrima,  plana,  tertia  parte  scapo  imifloro  gla- 
berrimo  minora;  Sepala  flava,  cxteriora  angustiora,  ex  dorso 
brunneo- striata,  omnia  oblonga,  acuta,  ex  basi  dense  ciliata, 
filamentis  inter  se  aequalibus,  inferne  rillosis  longiora;  Ger- 
men  columellare.  Unterscheidet  sich  von  der  ähnlichen  T. 
Celsiana  Red.  und  T.  bicolor  Red.  durch  die  unter  einander 
gleichen  Staubgefässe ,  von  T.  Biebersteiniana  R.  et  S.  und 
T.  repens  Fisch,  ausserdem  durch  die  oben  nicht  gewimper- 
ten  Blumenblätter,  von  denen  die  äusseren  braunröthlich  ge- 
streift sind.  T.  Sibihorpiana  Sm.  fl.  graec.  t.  330.  besitzt 
eine  breite  Zwiebel  und  breitere  Stengelblätter.  Ton  Dr. 
Thirke  aus  der  Umgebung  von  Brussa  erhalten.  In  Linn. 
XIX.  p.  8.  habe  ich  diese  Pflanze  als  T.  tricolor  aufgeführt. 

II.  Orithyia  Don  in  Sw.  brit.  flow.  gard.  t.  336. 

4.  O.  Iiiflora  (Tulipa)  L.  suppl.  p.  196.     In  Ciskaukasien 
auf  Alluvialboden  und  tertiärem  Gestein,    50  —  200'  hoch. 

III.     Gagea  Salisb.  in  Ann.  of  bot.  II.  p.  555. 
A.     Holobulbos. 
Bulbus  simplex,  scapus  lateralis. 

5.  G.  lutea  (Omitliogalum)  L.  cod.  No.  2415. 

ß.  Angustifolia.  Unterscheidet  sich  von  der  Haupt- 
art auch  noch  durch  gewimperfe  Hüllblätter.  ,In  Grusien  auf 
Mergel-  und  Kalkboden  tertiären  Ursprunges,  500 —  2501' 
hoch. 

6.  G.  linsiUa  (Omithogalum)  Schmidt  fl.  hohem.  No.  339. 
Durch  ganz  Grusien  an  und  auf  Bergen  auf  tertiärem  Kalk 
und  Mergel,  aber  auch  auf  Porphyr,  1000 — 1500'  hoch;  im 
Gaue  Bambak  auf  Trachyt,  c.  4500'  hoch;  auf  dem  Lei  war 
mit  demselben  Gestein,  c.  5500'  hoch. 


22T 

7.  Cr.  commutata  C.  Koch;  Bulbus  simplex,  multis  tuni- 
cis  superne  laceris  tectus;  Folium  radicale  glabrum,  scapuin 
glabrum  et  flores  superans,  lineare,  2  lin.  latum,  sed  ex 
medio  complicatum ,  ex  parte  tertiä  superiori  recurvatum;  In- 
volucri  phylla  3  inaequilonga:  duo  lanceolata,  breviora;  ter- 
tinm  longius,  ex  parte  superiori  recurvatum ;  Pedunculi  2  —  3, 
inaequales,  pubesceutes;  Sepala  oblouga,  acuminata,  qnin- 
quies  longiora  ac  lata.  Befindet  sich  in  der  Regel  in  den 
kaukasischen  Pflanzensammlungen  unter  G.  reticulata  (Or- 
nith.)  Pall.,  wurde  aber  schon  1838  während  meiner  zweiten 
Anwesenheit  in  Petersburg  von  dem  dortigen  Direktor  des 
botanischen  Gartens,  Herrn  v.  Fischer,  als  selbstständige 
Art  mit  der  Benennung  G.  circinata  (Omith.)  L.  fil.  unter- 
schieden, diese  Pflanze  ist  jedoch  mit  G.  reticulata  (Omith.) 
Pall.  identisch.  Von  dieser  unterscheidet  sich  G.  commutata 
durch  mehr  als  doppelt  so  breite  Blätter  und  durch  die  bei 
Weitem  nicht  am  Schafte  so  weit  heraufgehenden  und  weni- 
ger netzförmigen  Zwiebelhäute.  Sehr  häufig  an  Bergen  durch 
ganz  Grusien  auf  tertiärem  Kalk  und  Mergel  und  auf  Por- 
phyr, 500  —  3000'  hoch.  Im  Quellengebiete  des  Arpatschai 
auf  Trachyt,  c.  6000'  hoch. 

8.  Cr.  reticulata  (Omith.)  Pall.  Reis.  n.  d.  südl.  Statth. 
III.  p.  727.  App.  No.  85.  Taf.  D.  f.  2.  In  Grusien  auf  glei- 
chen Standorten  mit  der  vorigen.  Die  fadenförmigen,  weit 
schlankeren  Blätter  haben  kaum  die  Breite  von  3/4  Linie. 

ß.  Uniflora.  Auch  die  Blüthe  ist  um  die  Hälfte  klei- 
ner und  die  ganze  Pflanze  zarter.  G.  rigida  Boiss.  et  Sprun. 
scheint  ganz  damit  übereinzustimmen.  Im  Gaue  Bambak  auf 
Trachyt,  c.  5000'  hoch.  Aus  Grusien  von  Wilhelms  er- 
halten. 

9.  G.  chlorantha  (Omith.)  Bieb.  11.  taur.  cauc.  III.  p. 
264.     Von  der  G.  hohemica  (Omith.)  Zauschn.  unterscheidet 

15* 


228 

sich  diese  sehr  ähnliche  Art  durch  kleinere  Blüthen.  Was 
Reichenbach  als  G.  chlorantha  (G.  trijlora  im  Text)  in 
seinen  Icon.  fl.  Germ,  et  Helv.  X.  f.  1047.  nach  einer  von 
mir  unter  diesem  Namen  erhaltenen  Pflanze  abbildet,  ist  eine 
G.  pusilla  (Ornith.)  Schmidt,  die  mit  meinen  und  den  Bie- 
berstein'schen  Exemplaren  dieses  Namens  vollkommen  über- 
einstimmt. Es  gehört  aber  gleich  die  nächste  Abbildung 
(f.  1048.) ,  die  als  G.  gracilis  Welw.  aufgeführt  wird  .  zu  G. 
chlorantha  (Ornith.)  Bieb.  Sollte  nicht  eine  Verwechslung 
der  Pflanzen  stattgefunden  haben?  Ich  habe  jedoch  G.  pu- 
silla (Ornith.)  Schm.  allerdings  auch  auf  dem  Standorte,  von 
welchem  ich  die  Pflanze  Reiche nb ach  mitgetheilt  hatte, 
gefunden.  G»  trijiora  (Ornith.)  Led.  ist  der  G.  chlo- 
rantha (Ornith.)  Bieb.  verwandt,  besitzt  aber  einen  höch- 
stens nur  mit  einem  Blatte  versehenen  Schaft  und  breitere 
Blumenblätter.  Sehr  häufig  in  Grusien  an  Bergen,  aber  auch 
auf  den  Höhen  auf  Kalk;  Mergel,  Porphyr  und  Trachyt,  800 
r— 5000'  hoch.  Auf  dem  Besobdal  im  untern  Kaukasus  auf 
Trachyt,  6500'  hoch. 

10.  G.  ImlMfera  (Ornith.)  L.  snppl.  199.  Sehr  häufig 
im  Gaue  Schuragel  an  den  dortigen  Trachythöhen,  4000  — 
6000'  hoch. 

11.  Cr.  gin Cialis  C.  Koch;  Bulbus  simplex,  sphaeroideus, 
vix  diametro  3  linearum;  Folium  radicale  filiforme,  glaberri- 
ninin,  bipollicare,  scapo  unifloro,  glaberrimo  paululum  lon- 
gius;  Involucrum  tliphylluin;  Phylla  superposita,  inaequalia: 
inferius  oblongo-lanceolatum,  pedicellum  cum  flore  ex  longi- 
tudine  aequans;  superius  lineari-oblongum,  dimidio  minus; 
Sepala  3-nervia,  oblonga,  filamentis  et  pistillo  quarta  parte 
majora;  Stigma  capitatum.  Gleicht  einblüthigen  Exemplaren 
der  G.  chlorantha  (Or/i.)  Bieb.  am  Meisten,  unterscheidet 
sich   aber   durch   den   nicht    beblätterten   Stengel.       Auf    dem 


229 

Rücken  des  politischen  Gebirges  des  Gaues  Heinschin  auf  Gra- 
uitboden. 

B.     Didymohulbos. 
Bulbus  duplex,  scapum  iuter  se  tenensi 

12.  €f.  aurea  C.  Koch;  Bulbus  pisi  magnitudine,  tunicis 
laevibus  obtectus,  duplex;  Folia  radicalia  duo,  augustissima, 
setacea,  glaberrima,  scapum  glaberrimum  aequantia;  caulina 
duo,  alterna;  Umbella  triradiata,  bracteis  duabus,  tribusve  prae- 
dita;  Peduncnli  aeqnilongi  aut  laterales  abortientes ;  Sepala 
et  Antherae  aureae ;  illa  ex  dorso  nervis  tribus  aequi  -  distan- 
tibus  instructa,  oblonga.  Aehnelt  der  G.  triflora  (Orn.) 
Led.  am  Meisten,  ist  aber  Meiner.  Die  Bliithen  der  genann- 
ten Pflanze  sind  auch  nicht  goldgelb  und  besitzen  3  oder  5 
genäherte  Nerven,  so  dass  eiu  breiter  Rand,  der  bei G.  aurea 
fehlt,  übrig  bleibt.  G.  chlor  an  tha  (Orn. )  Bieb. ,  mit  der  ich 
die  Pflanze  in  der  Lina.  XIX.  p.  8.  verwechselte,  steht  ihr 
allerdings  nahe,  besitzt  aber  nur  ein  Wurzelblatt,  und  deshalb 
auch  nur  eine  einfache  Zwiebel. 

13.  Cr.  triphylla  C.  Koch  ;  Bulbus  duplex,  tunicis  elon- 
gatis  obtectus;  Folia  radicalia  duo  scapo  pubescenti  fructifero 
vix  duplo  minora,  linearia,  complicato  -  canaliculata ,  2  lin. 
lata ,  ex  parte  superiori  recurvata ,  ciliata ;  Involucri  phylla  3 
exacte  etiam  ad  basin  linearia  nee  spathacea,  peduneulo  uni- 
co  pubescenti  fructifero  longe  breviora,  ereeta  aut  patentia, 
tertium  minus ;  Sepala  oblonga  quinquies  longiora  ac  lata, 
aenminata.  Steht  der  G.  pusilla  (Ornith.)  Schm.  und  der 
G.  commutata  C.  Koch  am  Nächsten,  unterscheidet  sich  aber 
hinlänglich  durch  die  beiden  Wurzel-  und  durch  die  drei  an 
der  Basis  gleich-breiten  Hüllblätter.  Auch  scheint  die  Art ,  von 
der  ich  leider  nur  4  Frucht  -  Exemplare  besitze,  stets  einblü- 
thig  zu  seyn.  Im  tartarischen  Grusien  in  der  erhabenen  Kur- 
ebene auf  Trachyt-  und  Mergelboden,  c.  500'  hoch. 


230 

14.  CJ.  anisauthos";  Glaberrima;  Bulbus  duplex,  bifolius, 
raro  alter  abortiens  unifolius;  Folia  linearia,  caualiculata, 
erecta,  scapum,  cum  floribus  quinta  parte  superantia;  Flores  iuae- 
quilouge  pediinculati;  Involucri  pbylla  duo,  glaberrima,  flore 
longissinie  peduuculato  breviora ;  praeterea  bractea  uua  alte- 
rave  florum  superiorum  brevissiine  peduiiculatorum  .linearis; 
Sepala  oblonga:  exteriora  nervis  approximatis  praedita.  Steht 
zwischen  der  G.  arvensis  (Ornilh.)  Pers.  Var.  elalior  und 
der  G.  Liotardi  (Ornilh.)  Sternb. ,  unterscheidet  sich  aber 
von  beiden  durch  den  gänzlichen  Mangel  an  Behaarung  und 
durch  die  sehr  ungleich  gestielten  Blüthen.  G.  intermedia 
Schleich,  in  Reichenbach  Icon.  fl.  Germ,  et  Helv.  X.  f.  1041. 
ist  zwar  ebenfalls  unbehaart,  besitzt  aber  mit  G.  Liotardi 
(Ornith.)  Sternb.  die  5  Nerven  auf  den  äusseren  Blumen- 
blättern entfernter  und  deshalb  bis  fast  an  den  Rand  stehend. 
Wie  bei  G.  minima  (Omith.)  L.  sind  oft  in  der  Mitte  die 
Blätter  mit  einem  Knäuel  kleiner  Zwiebelchen  besetzt.  Auf 
dem  Lei  war,  5500'  hoch,  mit  Trachytunterlage. 

15.  €}.  sariuentosa  C.  Koch;  Bulbus  duplex  sarmento- 
sus:  sarmenta  bulbifera;  Tunicae  externae  elongatae,  scapum 
includentes;  Folia  radicalia  duo,  pubescentia  aut  ex  parte 
superiori  ciliata,  linearia,  2  lin.  lata,  sed  plerumque  compli- 
cata, recurvata,  scapum  cum  floribus  aequantia;  Umbella 
subbiflora,  pedunculo  uno  alterove  elongato,  scapo  brevi  lon- 
giori  instructa;  Involucri  phylla  3  aequilonga,  forma  et  paene 
longitudine  foliorum  radicalium;  Sepala  oblonga,  acnminata, 
quinquies  longiora  ac  lata.  Scheint  zum  Theil  mit  G.  re- 
ticulata  (Ornith.)  Pall.,  zum  Theil  mit  G.  arvensis  (Ornith.) 
Pers.  verwechselt  worden  zu  sein,  indem  die  Pflanze  mit  der 
erstem  die  spitzen  Blumenblätter,  mit  der  andern  die  beiden 
Wurzelblätter  und  das  Ansehen  gemein  hat;  von  beiden  un- 
terscheidet sie  aber  das  Vorhandensein  der  an  Fasern  ähnlichen 


231 

Schösslingen  hängenden  Zwiebeln.  In  der  Nähe  von  Tiflis 
sehr  häufig  auf  den  dortigen  Mergel-  und  Kalkhöhen  tertiä- 
ren Ursprunges,  2000  —  2500'  hoch. 

16.  G.  arvensis  (Ornithogalum)  Pers.  in  Ust.  Ann.  XI. 
p.  8.  t.  1.  f.  2.  In  der  Krim  von  Rogner  gesammelt;  auf 
der  Höhe  des  Lelwar  auf  Traehyt- Matten,  c.  5500'  hoch. 

17.  €r.  Iiiotardi  {Ornithogalum)  Sternb.  in  Denkschr.  d. 
bot.  Ges.  zu  Regensb.  II.  p.  56.(?)  Auf  der  Trachytsteppe  von 
Lori,  c.  3000'  hoch. 

IV.    Fritillaria  L.  (cod.  No.  CDXLVII.)   Gen.  pl.  ed.  1. 
No.  CCLX. 

18.  F.  tulipifolia  Bieb.  fl.  tanr.  canc.  I.  p.  270.  Durch 
ganz  Grusieu  auf  bewachsenen  Kalk-,  Mergel-  und  Porphyr- 
bergen, 1500  —  3000'  hoch.  Auf  dem  Besobdal  im  untern 
Kaukasus  mit  Trachytboden ,   c.  6500'  hoch. 

19.  F.  tenella  Bieb.  11.  taur.  cauc.  I.  p.  269.  Zu  F.  ra- 
ccmosa  Sm.  in  Rees  Cyclop.  Kth.  enum.  pl.  IV.  p.  249.  Var. 
minor  kann  die  kaukasische  Pflanze  auf  keine  Weise  gezogen 
werden,  da  sie  wegen  der  schachbrettäbnlichen  Zeichnung  auf 
den  Blüthen  viel  eher  eine  Aehulichkeit  mit  F.  Meleagris  L. 
besitzt.  F.  tenella  Rchb.  fl.  excurs.  p.  102.  gehört  zu  F. 
montana  Hoppe,  und  unterscheidet  sich  durch  ihre  Grösse 
und  namentlich  durch  die  langen  linienförmigen  Stengelblätter. 
In  der  armenischen  Provinz  Eriwan  auf  basaltischem  Boden, 
c.  3000'  hoch. 

20.  F.  lutea  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  I.  p.  269.  Die  Abbil- 
dung der  F.  pi/renaica  in  der  Flora  graeca  t.  328.  hat  eine 
grosse  Aehnlichkeit  mit  der  Bieb  erst  ein'schen  Pflanze,  wes- 
halb sie  wohl  vielmehr  hierher  zu  ziehen  wäre,  obwohl  sie 
Grisebach  wiederum  zu  F.  racemosa  Ker.  (JF.  lusitanica 


232 

Wikstr.)  gezogen  haben  will.       Aus  Grusien  von  Wilhelms 
erhalten. 

21.  F.  latifolia  Willd.    sp.  pl.  II.  p.  92.     In  der  armeni- 
schen Provinz  Eriwan  auf  basaltischem  Boden,  c  2800' hoch. 

22.  F.  ©lyinpica  C.Koch;  Glaberrima;  Caulis  superne  nu- 
dus;  Folia  omnia  opposita  aut  media  alterna,  anguste  oblonga 
aut  oblongo-lanceolata,  tria  suprema  terna,  lineari- oblonga, 
florem  cernuum  (viridi-rub entern?)  superautia;  Sepala  oblon- 
ga, purpureo  -  striata ,  Stamina  dnplo,  Pistillum  quarta  parte 
superantia;  Stylus  trifidus.  Unterscheidet  sich  yon  der  ver- 
wandten F.  involucrata  All.  durch  den  unten  blattlosen  Sten- 
gel und  durch  die  breiteren  Blätter,  durch  welche  die  Pflanze 
sich  wiederum  der  F.  latifolia  Willd.  nähert.  Diese  besitzt 
aber  noch  einmal  so  grosse  Bliithen,  Avelche  langgestielt  aus 
den  drei  obersten  Blätter  herausragen.  In  wie  weit  die  F. 
olympica  der  mir  ganz  unbekannten  F.  pontica  Wahl,  nahe 
steht  und  ob  sie  nicht  vielleicht  mit  ihr  identisch  ist,  vermag 
ich  aus  deren  höchst  magern  Diagnose  nicht  zu  enträthseln. 
Ans  der  Umgegend  von  Brussa  und  vom  bithynischen  Olymp 
durch  Dr.  Thirke  erhalten, 

23.  F.  plantagimfolia  Lam.  encycl.  bot.  II.  p.  551.  Im 
Gnndelsh.  Herbar  als  F.  pontica  plantaginis  folio.  Leider 
ist  das  Exemplar ,  was  mir  zu  Gebote  steht ,  so  unvollstän- 
dig, dass  ich  die  Pflanze  nicht  weiter  zu  charakterisiren  ver- 
mag; da  sie  aber  oben  gegenüberstehende  Blätter  besitzt^  so 
darf  sie,  wie  Wik ström  haben  will,  nicht  mit  F.  tulipU 
folia  Bieb.  vereinigt  werden. 

V.     Theresia  C.Koch. 
Perianthium  hexasepalum ,  campaniforme ;    Sepala  oblon- 
ga, colorata,  intus  ad  basin  fovea  neetarifera  instruetä;   Sta- 
mina sex  hypogyna,  inclusa,  antheris  pro  reeeptione  filamenti 


233 

ad  basin  profunde  perforatis  ,  ovatis  praedita.  Ovarium  ses- 
sile,  trianguläre,  columellare,  triloculare ;  Stylus  linearis,  ex 
apice  integer,  stigraate  inconspicuo ;  Ovula  in  loculo  quoque 
crebra  ,  biserialia. 

Verbindet  Fritillaria  und  Lilium  mit  einander,  indem 
es  von  der  erstem  die  Form  der  Blüthen ,  von  dem  andern  den 
Habitus  besitzt ;  von  beiden  unterscheidet  sich  dieses  Geschlecht 
aber  durch  die  Form  des  Griffels  und  durch  die  Insertion 
der  Staubbeutel,  welche  es  mit  Gagea  gemein  hat,  ein  Ge- 
schlecht, was  übrigens  auch  dieselbe  Form  der  Griffel  be- 
sitzt. Die  Zwiebel,  die  ich  übrigens  nicht  selbst  untersucht 
habe,  sondern  nur  aus  der  Beschreibung  kenne,  ist  eine 
schuppige,  die  mit  der  des  Petiliutn  imperiale  {Fritillaria) 
L.  Aehnlichkeit  haben  soll;  auf  keinen  Fall  gehört  schon  des- 
halb das  Geschlecht  Theresia  zu  Fritillaria  L. ,  wohin  es 
früher  seiner  Blüthen  halber  gethan  wurde. 

24.  Th.  persica  {Fritillaria)  L.  cod.  No.  2396.     Im  Ge- 
birge des  Ararat  auf  Trachytgestein,  c.  4000'  hoch. 

VI.     Lilium  L.  cod.  No.  CDXLVI. 

25.  Ii.  inonadelphum  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  I.  p.  267.    Die 

Stengelblätter  sind  keineswegs  so  deutlich  genervt,  dass  man 
nach  Fischer  und  [Meyer  (ind.  sein.'  hört,  petrop.  1839. 
p.  58.)  genau  die  Nerven  zählen  könnte;  sie  sind  mehr  netz- 
förmig. Die  Blüthen  schlagen  ihre  Blätter  erst  sehr  spät 
zurück,  weshalb  Römer  und  Schultes  sich  verleiten  Hes- 
sen (syst,  veget.  VII.  p.  716.  in  adnot.) ,  die  von  Gawler  im 
bot.  mag.  t.  1405.  abgebildete  Pflanze  als  L,  Loddigesia- 
nutn  für  verschieden  zu  erklären.  Obwohl  nun  Fischer 
und  Meyer  aber  ihre  Identität  klar  und  deutlich  nachgewie- 
sen habein,  führt  Kunth  in  seiner  Enumeratio  (IV.  p.  261  u. 
773.)  L.  Loddigesianum   immer  noch   als  selbstständige-  Art 


234 

fort.  Im  Berl.  allgemeinen  Herbar  befindet  sieh  ein  einblii- 
thiges,  leider  nicht  gut  erhaltenes  Exemplar  von  Steven, 
was  dieser  L.  Colchicum  nennt. 

26.  I*.  ponticuiu  C.  Koch;  Canlis  glaberrimus,  simplex, 
polyphyllus ;  Folia  inulto-  sed  reticulato- nervosa,  subtus  in 
nervis  breviter  hispida,  oblongo-lanceolata  ant  elliptica,  ses- 
silia,  glaberrima,  margine  ciliata;  Pedunculi  sab -sex,  ex  me- 
dio  refiexi,  flores  cernnos,  secnndos  panlulum  snperantes,  bra- 
cteam  solitariam  aeqnantes;  Sepala  inferne  tnbum  formantia, 
snperne  patentissima,  deniqne  reflexa,  multinervia.  Filamenta 
libera,  inter  se  aequalia  vix  duplo  superantia;  Germen  ab 
initio  pyramidatnra ,  deniqne  subteres  ex  apice  truncatnm.  L. 
monadelphum  Bieb.  besitzt  noch  einmal  so  grosse  Blüthen. 
Bevor  sich  die  Blumenblätter  zurückschlagen,  besitzt  diese  Art 
eine  grosse  Aehnlfchkeit  mit  L.  chalccdonicum  L.  und  den 
dieser  ähnlichen  Lilien.  Im  Hochgebirge  des  TrebisonderPa- 
schalik,  namentlich  in  den  Gauen  Risa  und  Hemschin  auf 
Porphyr  und  Urgestein,  6000  —  7000'  hoch. 

Zweite  Gruppe. 
Alliaceae  Kunth  enum.  pl.  IV.  p.  379. 
So  verschieden  die  Zwiebeln  auch  zu  seyn  scheinen,  so 
möchten  doch  nur  periodische  und  zwar  hauptsächlich  Nest- 
zwiebeln  hier  vorkommen;  ich  habe  bis  jetzt  weder  perenni- 
rende,  noch  zweijährige  gefunden.  A.  Victoriaiis  L.  und  die 
ähnlichen  habe  ich  zu  untersuchen  noch  nicht  Gelegenheit 
gehabt. 

VII.     Allium  L.  cod.  No.  CDXLV. 
A.   Kaloprasum. 
Umbella  globosa,  densa;  Spatha  bivalvis:   Valvae  ovato- 
acuminatae  pedicellis  breviores;  Periauthium  hexasepalum  qui- 


235 

dem  sed  sepalis  basi  connatis,  infundibuliforme ;  Stamina  lon- 
gissima ,  basi  petalorum  adhaerentia ;  Germen  turbinatunij  sti- 
pitatum,  trilobiim,  apice  sexradiatum;  Stylus  longissimus. 
Bulbus  ex  timieis  menibranaceis  niunerosis  coiistans.  Möcbte 
vielleicht  ein  selbstständiges  Gescblecbt  seyn,  was  sich  durch 
seinen  kreiseiförmigen  und  geslielten  Fruchtknoten  auszeichnet. 

27.  A.  caspiuiii  (Crinum)  Reis.  n.  d.  südl.  Statth.  II. 
app.  No.  175.  t.  Q.     Von  Wilhelms  aus  Grusien  erhalten. 

B.     Molium  Don  in  Koch  syn.  fl.  Germ.  ed.  2.  p.  826. 

28.  A.  paradoxum  (Scilla)  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  III.  267. 
Aus  Grusien  von  K.  Schmidt    erhalten. 

29.  A.  neapolitanum  Cyrill.  plant,  neap.  rar.  I.  p.  13. 
t.  14.  Von  Dr.  Thirke  in  der  Umgebung-  von  Brussa  ge- 
sammelt. 

30.  A.  nigruin  L.  cod.  No.  237.  Unter  diesem  Namen 
hat  man  gewöhnlich  3  verschiedene  Pflanzen  zusammengewor- 
fen, von  denen  2  längliche  und  meist  Weissliche  Blüthen  be- 
sitzen. Die  eine  von  diesen  hat  lange ,  fast  rinnenförmige 
Blätter  und  wächst  auf  den  Tyroler  Alpen.  Es  ist  A.  multi- 
iulhosum  Jacq.  fl.  austr.  I.  p.  9.  t.  10.  Die  andere  ist  A, 
magicum  (L. ?)  "Willd.  sp.  pl.  II.  p.  66,  Gawler  bot.  mag. 
t.  1148,  Brot.  phyt.  lusit.  t.  47.  48.  und  unterscheidet  sich  von 
jener  durch  kürzere,  aber  weit  breitere  Blätter.  Das  (meiner 
Meinung  nach)  ächte  A.  nigmm  L.,  zu  dem  das  dunkel  ge- 
färbte A.  atropurpurenm  W.  et  K.  pl.  rar.  Hung.  p.  16. 
t.  17.  gehört,  besitzt  linienförmige,  fast  gleichbreite  und  hell- 
oder  dunkelrothe  Blüthenblätter,  die  an  der  Basis  gar  nicht 
zusammenhängen;  wohl  aber  sind  die  an  der  Basis  sehr  brei- 
ten Staubfäden  ziemlich  hoch  verwachsen  und  deshalb  zwi- 
schen den  Blütheublättern  von  aussen  sichtbar.  Hierher  ge- 
hört wahrscheinlich  A.  nigrum  der  Flora  graeca  t.  323.,  wo 


236 

jedoch  die  Stengelblätter  zu  breit  erscheinen.  A.  tulipae- 
folium  L.j  zu  dem  man  in  der  Regel  die  krim'sche  Pflanze 
zieht,  ist  kleiner  —  die  Abbildung  in  Ledebour's  Icon. 
plant.  11.  ross.  rar.  t.  137.  stellt  eine  grössere  Pflanze  dar; 
zahlreiche  Pflanzen  von  Ledebour  selbst  und  ausserdem  von 
C.  A.  Meyer,  Schrenk  u.  s.  w.  standen  mir  zur  Verglei- 
chung  zu  Gebote  —  und  hat  gedrängtere,  weisse  Blüthen,  so 
wie  fast  gar  nicht  verwachsene  Staubgefässe.  Aus  der  Krim 
von  Rogner  erhalten. 

C.  Rhizirideum  Don  in  Kunth  enum.  pl.  IV.  418. 
31.  A.  albidum  Fisch,  in  catal.  hört.  gor.  1812.  p.  10. 
Unterscheidet  sich  von  dem  verwandten  jL.  Jlavescens  Bess. 
durch  fleischige,  aber  flache  und  abstehende  Blätter,  die  we- 
nigstens die  Breite  einer  Linie  besitzen,  durch  weissliche  oder 
ganz  weisse  Blüthen,  deren  Blätter  doppelt  so  laug  als  breit 
sind,  durch  die  abwechselnd  breiteren  und  mit  einem  oder  2 
Zähnen  versehenen  Staubfäden  und  durch  den  den  Frucht- 
knoten nicht  an  Länge  übertreffenden  Griffel.  Im  Willde- 
now'schen  Herbar  befinden  sich  als  A.  saxatile  2  Pflanzen, 
die  eine  von  Adams,  die  andere  von  Pallas  gesammelt, 
welche  hierher  gehören.  Was  sich  im  Allgemeinen  Herbar  zu 
Berlin  als  A.  albidum  befindet,  gehört  zu  A.  Jlavescens 
Bess.;  unter  diesen  ist  ein  Exemplar  von  Steven  e  Caucaso 
gesendet.  Wahrscheinlich  stammt  es  aber  ans  den  ciskauka- 
sischen  Steppen,  da  A.  flavescens  Bess.  nur  in  Südrussland 
und  Sibirien  vorkommt,  A.  albidum  Fisch,  hingegen  in 
Transkakausien  und  auf  dem  Gebirge  wächst.  A.  denuda- 
tum  Red.  Lil.  t.  357.,  was  Kunth  fragweise  hierher  zieht, 
besitzt  grössere  Blüthenköpfe  und  herausragende  Staubfäden, 
und  möchte  wohl  eine  andere  Pflanze  seyn;  es  ähnelt  im  An- 
sehen mehr  dem  A.  suaveolens  Jacq.,  unterscheidet  sich  aber 


237 

durch   vollkommen    weisse   Blütlien.       Häufig    in  Grusieu   auf 
Kalk  und  Mergel,  1000  — 2500'  hoch. 

ß.  Radiatum-,  Pedicelli  duplo  longiores.  Aehnelt  hin- 
sichtlich der  Blüthenstellnng  dem  jL.  rubellum  Bieb.  Auf 
felsigen  Bergen  in  der  Nähe  von  Tiflis,  c.  2000'  hoch,  mit 
Porphyr-  und  Kalk -Unterlage. 

32.  A.  flavescens  Bess.  enuin.  pl.  Volh.  p.  56.  A.  Stel- 
Jerianum  Willd.  scheint  der  Abbildung  im  Gmelin  nach  (fl. 
sibir.  I.  t.  16.)  verschieden  zu  seyn,  besitzt  auch  nicht  gelb- 
liche ,  sondern  weisse  Blüthen.  Mit  A.  rubens  Schrad.  hat 
diese  Art  die  Grösse  der  Blüthen  gemein,  jene  darf  aber  doch 
nicht,  wie  Ledebour  will,  damit  vereinigt  werden.  Aus 
der  Krim  von  Rogner  erhalten. 

33.  A.  Cardachoruiu  C.Koch.  Folia  graminea,  magis 
minusve  complanata,  scapo  laevissimo,  striato,  terete,  parte 
tertiä  minora;  Umbella  multiflora,  densa,  spatha  3  —  4fidä 
cincta;  Flores  ernbescentes,  carinä  saturatiori,  pedicellum  du- 
plo superantes;  Sepala  lineari-oblonga,  filamentis  vix  majora; 
Filamenta  alterna  lanceolata,  alterna  latissima,  inferne  et 
superne  aeqnilata,  3-cuspidata,  cuspidibus  lateralibus  lanceo- 
latis,  aequilongis  ac  latis,  strictis,  intermedia  duplo,  triplo 
longio ribus ;  Stylus  longitudine  germiuis,  inclusus.  Leider 
steht  mir  keine  Zwiebel  zu  Gebote,  aber  auf  jeden  Fall  ge- 
hört diese  Art  in  die  Nähe  von  A.  lineare  L. ,  unterscheidet 
sich  jedoch  durch  den  grössern  Blüthenkopf  und  durch  die 
Staubfäden.  Vom  britischen  Generalkonsul  Brant  zu  Erse- 
rum  in  Kurdistan  gesammelt. 

D.     Scorodon. 
Caulis  inferne  vel  ad  medium  usque  foliis  vestitus;  Folia 
uon  fistulosa;    Spatha  monophylla,  lacera;     Stamina  simplicia 
imo  perianthio  inserta. 


238 

34.  A.  rubellum  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  I.  p.  264.  Sehr 
nahe  steht,  wenn  nicht  damit  zu  vereinigen,  A.  caricifolium 
Kar.  et  Kir.  in  Bull,  de  la  soc.  d.  uat.  de  Mose.  1841.  No.  4. 
p.  854.,  indem  dieses  sich  doch  nur  durch  die  herausragen- 
den Staubgefässe  und  durch  zartere  Blüthen  unterscheidet. 
Auf  den  grusischen  und  kaspischen  Ebenen  mit  tertiärem 
Mergel-  und  Kalkboden,  200  —  1000'  hoch. 

ß.  Stellatum ;  Flores  majores;  Capitulum  sphaeroideum 
formantes.  Aehnelt  dem  >A.  Pallasii  Murr,  sehr,  unterschei- 
det sich  aber  durch  kürzere  Staubfäden.  Mit  dem  vorigen 
unter  gleichen  Verhältnissen. 

35.  A.  tenue  Pall.  in  Don  monogr.  p.  34.  ^4.  statici- 
forme  Sibth.  fl.  gr.  320.  Auf  der  Halbinsel  Apscheron  auf 
Mergel-  und  Molasseboden,  50  —.200'  hoch.  Von  "Wil- 
helms aus  Grusien  erhalten. 

36.  A.  syntauianthum  C.  Koch;  Bulbus  Avellanae  nu- 
cis  maguitudine ,  tuuicis  brunneis  obtectus ;  Caulis  teres ,  lae- 
vissimus,  ex  basi  foliis  duobus,  raro  tribus,  semicjlindricis, 
inferne  canaliculatis  minoribus  instruetus ;  Vaginae  striatae ; 
Capitulum  multiflorum;  Pedicelli  floribus  subtriplo  longiores, 
iuaequales;  Sepala  ex  basi  connata,  ex  parte  superiori  m- 
bentia,  iuferiori  pallescentia,  ovato-oblonga,  aentiusculaj  eo- 
rum  longitudo  latitudinem  (baseos)  duplo  superansj  Filamenta 
ovato-lanceolata,  dimidium  sepalum  paene  superantia;  Stylus 
brevissimus ,  germiue  brevior.  Unterscheidet  sich  von  dem 
nahe  verwandten  d..  rubcllum  Bieb.,  zu  dem  es  vielleicht  als 
Abart  gehören  möchte,  durch  die  rothen,  nicht  rosafarbigen 
Blüthen,  deren  Blätter  nicht  lanzettförmig  und  vier  Mal  län- 
ger als  breit  sind ,  wie  bei  genannter  Pflauze.  Das  ebenfalls 
verwandte  A.  Pallasii  Murr,  hat  den  Blumenblättern  gleiche 
Staubgefässe.  Zwischen  basaltischem  Gerolle  in  der  armeni- 
schen Provinz  Eriwan,  c.  2800'  hoch. 


239 

E.     Porrum  Don  in  Kth,  cnnm.  pl.  IV.  p.  380. 

37.  A.  Ampeloprasuin  L.  cod.  No.  2344.  Aus  Grnsicn 
von  K. 'Schmidt  erhellten. 

38.  A.  inultiflorum  DC.  fl.  franc.  VI.  p.  316. 

a.  Genuinum.  Boissier's  Exemplare  ans  Spanien 
unterscheiden  sich  durch  längere  Blütheustiele  und  herans- 
ragende  Staubgefässe.  In  der  schirwan'schen  Ebene  auf  Mer- 
gel, c.  50  —  200'  hoch.  Am  Ssamur  unweit  des  kaspischen 
Meeres  im  frühern  Chanate  Derhend  auf  allerhand  Gerolle, 
c.  50'  hoch. 

ß.  Violacco -purpureum.  Unterscheidet  sich  durch 
kleinere,  violettrothe  Blüthenhiätter,  die  während  der  Blüthe 
znsammengeneigt  sind;  umgekehrt  divergirt  der  herausragende 
Theil  der  Staubfäden.  Die  Staubbeutel  sind  nicht  gelb,  son- 
dern ebenfalls  violett.  Die  Abart  hat  grosse  Aehnlichkeit  mit 
^4.  dictyGprasion  Szov.,  und  könnte  auch  hierher  gehören; 
aber  leider  fehlt  mir  der  ganze  untere  Theil  des  Stengels. 
Im  Tschorukthal  und  zwar  im  Gaue  Pertakrek  auf  (seeundä- 
rem?)  Kalk,  c.  3500'  hoch. 

39.  A.  grainineuin  C.  Koch;  Bulbi  nidulantes ,  tunicis  in- 
cliisi;  Scapus  ultrapedalis,  glaucescens,  striatns;  Folia  sub- 
sex,  graminea:  supremum  paene  attingens  capitulum,  vaginis 
colorato- striatis  instrueta;  Spatha  monophylla,  lacera,  pe- 
dunculum  circumdans;  Sepala  flavescentia,  exteriora  carina 
asperä,  virescente  instrueta;  Filamenta  alterna  lanceolato- 
suhulata,  sepala  aequantia,  alterna  tricuspidata,  majora,  late 
linearia:  cuspide  media  antheriferä  quadruplo  breviori,  late- 
ralibus  contra  mediam  longe  excedentibus.  Steht  wohl  der 
Bliithen  und  Blätter  halber  dem  A.  rotundum  L.  am  Näch- 
sten, unterscheidet  sich  aber  durch  die  Farbe  der  erstem  und 
sonst.  Am  Flusse  Kharssakh  im  russischen  Armenien  auf 
Basaltboden,  c.  3000'  hoch. 


240 


40.  A.  byzantimiui  C.  Koch;  Scapus  tripedalis  et  ultra, 
ad  medium  vaginatus,  glaucescens;  Folia  linearia,  plana,  ex 
margine  laevissima;  Umbella  globosa,  pedicellis  tenuissimis, 
inter  se  aequalibus,  florem  6  —  9plo  superantibus;  Sepala  ob- 
longa,  acuta,  carina  asperulä,  Capsula  matura  vix  majora, 
quacum  globulum  formautia  ;  Filameuta  alterua  oblongo-subito- 
subulata,  alterua  tricuspidata ,  cuspide  intermedia  dimidiam 
filameutum  aequante,  lateralibus  coutra  elongatis,  emergenti- 
bus ;  Stylus  lougitudine  germiuis.  Ist  grösser  als  A.  multi- 
florum  DC,  mit  dem  die  Art  sonst  übereiustimmt,  unterschei- 
det sich  aber  ausserdem  noch  durch  die  im  Verhältniss  zur 
Kapsel  kleineren  Blüthenblätter,  welche  sie,  sich  um  diese 
legend,  ganz  bedecken;  Kapsel  und  Blume  erhalten  dadurch 
die  Form  einer  Kugel.  A.  Porrum  L. ,  mit  dem  die  Form 
der  Blüthen  übereinstimmt,  hat  nicht  so  lange  Blüthenstiele 
und  weit  breitere  Blätter  am  Stengel.  Am  Bosphor  auf  Kalk 
und  Mergel. 

41.  A.  leiicantluun  C.Koch;  Scapus  tripedalis  et  ultra; 
Bulbilli  hemisphaerici ;  Folia  margine  serrulata;  Umbella  glo- 
bosa, spatha  uniyalvi  breviori  praedita;  Pedicelli  6 — 9plo 
florem  superantes,  graciies ;  Sepala  alba,  ex  dorso  Stria  viridi 
instructa,  oblonga,  capsulae  maturae  aequilonga;  Filamenta 
alterua  lanceolata,  alterua  tricuspidata:  cuspide  intermedia, 
stricta  iilamentum  vix  aequante,  lateralibus  contra  tortilibus, 
loiige  exsertis.  Steht  dem  A.  ^ämpeloprasum  L.  wohl  am 
Nächsten,  unterscheidet  sich  aber  durch  die  Farbe  der  Blü- 
then, an  denen  auch  der  rauhe  Kiel  fehlt.  In  der  schirwan- 
schen  Ebene  auf  Mergelboden,  c.  50  —  200'  hoch. 

42.  A.  rotundnm  L.  cod.  No.  2347. 

a,  Genuinum ;  aus  der  Krim  von  Rogner  erhalten. 
Im  Gundelsh.  Herbar  als  Allium  montanum,  capite  ro- 
tundo. 


241 

ß.  Minus ;  im  Tschabauzthale  des  Gaues  Sber,  5500' 
hoch ,  auf  Porphyr. 

y.  Olivaceum;  Bulbi  olivacei,  majores  castaneiformes ; 
Sepala  exteriora  ex  toto  dorso  aspera,  ut  iuteriora  latiora. 
Vielleicht  selbstständige  Art,  da  auch  die  Staubfäden  kürzer 
als  bei  der  Hanptart  sind.  Im  russischen  Armenien  auf  Ba- 
saltboden, c.  2800'  hoch. 

43.  A.  Bauinanmanuni  C.  Koch.     Bulbus  horizontalis  aut 
adscendensj  Scapus  teres,  sulcatulo-striatus,    bipedalis  et  ul- 
tra;    Folia   plana,   nervoso- striata,    ex   margine    subtilissime 
serrulata;     Spathae  valvae  ovato-acuminatae,  pedicellis  exte- 
rioribus    declinatis   aequilongae;     Sepala    exteriora   ex   carina 
laeviuspula,     paululum    interioribus    breviora ,     omnia    erecta, 
acutiuscula;     Stamina  altera  lauceolato-subulata,    altera  sub- 
linearia,     sepalis   angustiora,    tricuspidata:    cuspidibus   aequi- 
longis,  filamenta  aequantibus,  omnia  vix  exserta;  Stylus  lon- 
gissimus.       Unter    dem   Namen   jl.  lineare   wurde    1842   ein 
Allium  im  botanischen  Garten    zu   Jena  vom  Garteninspektor 
Baumann  kultivirt,     was    dem   A.  rotundum  L.    allerdings 
sehr    cähnlich,     aber   (wenigstens    der  Beschreibung    nach)  am 
Meisten    mit    dem   A.    Preslianum   R.  et  S.    übereinstimmte. 
Es  unterscheidet  sieh  aber  wieder  durch  die  Pedicelli  exterio- 
res  descendentes;    ja   alle  Blüthenstiele  haben  mehr  oder  we- 
niger eine  Neigung  nach  unten.     Später  (1844)  faud  ich  die- 
selbe Form  wieder  auf  der  Halbinsel  Apscheron   auf  Mergel  - 
und  Molassen -Boden,    c.  50 — 150'  hoch,  und  erhielt  endlich 
noch  ein  Exemplar  aus  dem  K. Seh midt'schen  Herbar.   Auch 
in  diesem  war  die  Zwiebel  horizontal.      Die  3spitzigen  Staub- 
fäden sind  hier  aber  breiter,  jedoch  immer  noch  schmäler  als  die 
Blüthenblätter ,    und   verschmälern   sich   ein  wenig  nach  oben. 
Reichenbach   hat   in    seinen   Icon.    fl.    Germ,    et   Helv.    X. 
f.  1079.  neben    seinem    A.  rotundum  L.  noch   die  Abbildung 

22r  Bd.   2s  Heft.  16 


242 

einer  kleinem  Pflanze  gegeben,    wo  der  Griffel  mit  dem  mei- 
ner Pflanze  übereinstimmt. 

44.  A.  acutifloruin  Lois.  not.  p.  85.  Stimmt  mit  den  von 
Bove  in  Mauritanien  gesammelten  Exemplaren  vollständig 
überein.     Ans  Grnsien  von  Wilhelms  erhalten. 

45.  A.  eruwescens  C.  Koch;  Bulbus  pisi  grandis  magni- 
tadine,  tunica  brunneo - nigrescente  obtectus,  bulbillis  1  —  3 
miuimis  praeditus;  Scapus  adscendens,  9  — 10-pollicaris; 
Folia  auguste  linearia,  plana;  Spatha  altera  ovato-  longe 
acuminata,  capituli  magnitudine ,  altera  brevissima,  lacera-, 
Umbella  capitnliformis ,  12 — löflora;  Sepala  oblongo -lanceo- 
lata,  interiora  vix  latiora,  exteriora  carina  asperä;  Filamen- 
torum  tricuspidatorum ,  inferne  sepalis  aequilatorum  cuspis  in- 
termedia filamento  plus  duplo  minor;  Cuspidcs  laterales  con- 
tra aequilongae;  Stamina  omnia  inclusa;  Stylus  dimidium  gcr- 
men  aequans.  Aehnelt  der  kleinen  kopfförmigen  Abart  des 
A.  rotundum  L.,  ist  aber  noch  kleiner  und  hat  fleischfarbene 
Blüthen,  deren  innere  BLätter  nicht  viel  breiter  als  die  äusse- 
ren sind,  da  ihre  Breite  weniger  als  die  Hälfte  der  Länge 
beträgt.  Die  Form  und  Farbe  der  Blüthen  besitzt  eine  grosse 
Aehnlichkeit  mit  denen  des  A.  acuti/toium  Lois. ,  sie  sind 
aber  ebenfalls,  wie  die  ganze  Pflanze,  kleiner.  Am  Strande 
des  kaspischen  Meeres  in  der  frühern  Herrschaft  Kuba. 

46.  A.  cardio stemon  Szov.  in  Herb,  suo  et  in  Ind.  sein, 
hört,  petrop.  VI.  p.  43.  Im  Gaue  Daratschitschak  des  russi- 
schen Armenien  auf  trachyt  -basaltischem  Boden,  c.  4800' 
hoch. 

47.  A.  spliacrocephalum  L.  cod.  No.  2358.  In  der 
Steppe  Dobrutsche,  südlich  von  der  Donau -Mündung. 

48.  A.  vineale  L.  cod.  No.  2365.  Bei  Orschowa  an  der 
Donau. 


[243 

49.  A.  ciliatiim  C.  Koch  in  Linn.  XIX.  p.  11.  Am  Näch- 
sten scheint  diese  Art  dem  A.  murgaritaceum~_ßm.  prodr.  fl. 
gr.  I.  p.  224.  zn  stehen.  Aus  der  Umgegend  von  Brussa 
durch  Dr.  Thirke  erhalten. 

50.  A.  margaritaceum  Sin.  prodr.  fl.  gr.  1.  p.  224.  Fl. 
gr.  t.  315.  Besitzt  noch  einmal  so  grosse  Blüthen,  als  A. 
guttaUim  Stev.  Reichenbach's  Abbildung  dieser  Pflanze 
(icon.  fl.  Germ,  et  Helv.  X.  f.  1077.)  gehört  ohne  Zweifel 
nicht  hierher,  eher  zu  A.  sphaerocephalum  L.  In  wiefern 
sich  A.  sardoum  Moris.  stirp.  elench.  fasc.  II.  p.  10.  unter- 
scheidet, lässt  sich  bei  der  magern  Beschreibung  nicht  sagen, 
aber  vielleicht  möchte  es  ebenfalls  hierher  gehören.  Auf  den 
Kalk-,  Mergel-  und  Porphyr -Bergen  der  Umgebung  von  Ti- 
flis,  c.  2500'  hoch. 

51.  A.  guttat  um  Stev.  in  Mem.  de  la  soc.  des  nat.  de 
Mose.  II.  1. 11.  f.  1.      Aus  Grusien  von  Wilhelms  erhalten. 

F.    Codofioprasum  Rchb.  fl.  Germ.  exe.  I.  p.  114. 

52.  A.  pulchellum  Don  monogr.  all.  p.  46.  A.  monta- 
num  Rchb.  icon.  fl.  Germ,  et  Helv.  X.  f.  1061.  Aus  der  Krim 
von  Rogner  erhalten. 

53.  A.  paniculatum  L.  cod.  No.  2364.  A.  longispathum 
Red.  Lil.  t.  316. 

a.  Genuinum;  Spathae  valvae  snbaequales.  A.  inter- 
medium  Rchb.  icon.  fl.  Germ,  et  Helv.  f.  1065.  In  der  Um- 
gebung von  Brussa  von  Dr.  Thirke  gesammlt. 

ß.  Longispathum ;  Spathae  valva  altera  longissima. 
A.  paniculatum  Fl.  gr.  t.  318.  A.  longispathum  Rchb. 
icon.  fl.  Germ,  et  Helv.  X.  f.  1168.  Am  Bosphor  auf  Mergel 
und  Kalk;  aus  Grusien  von  Wilhelms  erhalten.  Auf  dem 
kaukasischen  Gebirge  in  Ossien  auf  Porphyr,  c.  5000' hoch. 

16* 


214 

54.  A.  montanum  Sibth.  et  Sm.  fl.  gr.  t.  319.  Im  Ber- 
liner allg.  Herbar  befindet  sich  ein  von  Steven  iu  der  Krim 
gesammeltes  Exemplar,  was  ein  wenigbliithiges  Exemplar  des 
A.  montanum  fl.  gr.  darzustellen  scheint.  Es  ist  als^f.  mo- 
scliatum  L.  aufgeführt,  unterscheidet  sich  jedoch,  durch  die 
sehr  laugen  Blüthenscheiden.  Am  Bosphor  auf  Kalk-  und 
Mergelboden,  c.  20  —  150'  hoch. 

55.  A.  flavum  L.  cod.  No.  2362.  Aus  Grusien  von  Wil- 
helms und  K.  Schmidt  erhalten. 

ß.  Nebrodense  Guss.  11.  sie.  I.    p.  404.       Auf  Basalt- 
gerölle  der  eriwan'schen  Ebene,  c.  2700'  hoch. 

56.  A.  gloltosuni  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  I.  p.  262.  Auf  den 
Mergel-,  Kalk-  und  Porphyrbergen  in  der  Nähe  von  Tiflis, 
1500  —  2500'  hoch. 

57.  A.  caucasicuui  Gawl.  in  bot.  mag.  t.  1143.  Im  Hoch- 
gebirge des  Kaukasus  am  Kasbek  auf  Thonschiefer  und  Tra- 
chyt,  c  6000'  hoch. 

58.  A.  saxatile  Bieb.  casp.  p.  167.  app.  No.  39.  Aus  der 
Krim  von  Rogner  erhalten. 

59.  A.  rnpestre  Stev.  in  Mein,  de  la  soc.  d.  nat.  de  Mose. 
III.  p.  260.  Im  Gaue  Artanudsh  auf  seeundärem  Kalk,  c. 
2500'  hoch;  im  Gau  Artahan  auf  Trachyt,  c.  5000'  hoch. 
Aus  Grusien  von  Wilhelms  und  K.  Schmidt  erhalten. 
Im  Hochgebirge  des  Kaukasus  in  Ossien  und  Radscha  auf 
Porphyr  und  Thoneisenstein ,  c.  6000'  hoch,  am  Kasbek  auf 
Thonschiefer  und  Trachyt,  c.  6000'  hoch. 

60.  A.  pallens  L.  cod.  No.  2363.  Sibth.  et  Sm.  11.  gr. 
t.  319.  Im  Gau  Leschkum  auf  seeundärem  Kalk  und  Por- 
phyr, c.  4000'  hoch. 

61.  A.  inoschatum  L.  cod.  No.  2361. 

a.  Krectum;     Folia  setacea,    scapum    stricte  erectum, 
pedalem  superantia;     Pedieelli  stricte  erecti;     Flores  sub-10, 


245 

cerimi.  In  der  Nähe  der  kaukasischen  Bäder  auf  tertiärem 
Kalk,  c.  800'  hoch. 

ß.  Parci/lorum  Viv.  app.  ad  flor.  cors.  prodr.  p.  2. 
Folia  supra  planinscula ,  infra  cariuato-convexa,  diiuidium 
scapum  erectum,  semipedalem  aequautia ;  Pedicelli  sub-5,  stricte 
crecti;  Flores,  carinä  exceptä,  dilute  carnei.  Hierher  gehört 
A.  moschatum  der  Groguicker  Ebene  hei  Fiume.  (Rchb.  fl. 
Germ,  exsicc.  No.  148.) 

y.  Curvatum  ;  Folia  setacea  et  tortilia,  scapum  tri- 
uncialem  curvatum  aequautia;  Pedicelli  exteriores  adscendeu- 
tes;  Flores  sub-6  pallidi,  carinä  carneä.  Aus  Grusien  von 
Wilhelms  und  K.  Schmidt  erhalten.  Auch  in  der  Krim 
von  Demidoff  gesammelt. 

G.     Schoenoprasum  Koch  syn.  ed.  2.  p.  832. 

62.  A.  Schoenoprasum  (L.)  Koch  syn.  ed.  2.  p.  382. 

ß.  Alpinum  Gaud.  fl.  Helv.  II.  p.  486.  Im  Hochge- 
birge des  Gaues  Pertakrek  auf  Urgestein,  c.  7000'  hoch. 

y.  Carneum  Willd.  enum.  p.  359.  Herbar.  Willd.  Herb. 
No.  6480.  A.  foliosum  Clar.  ap.  DC.  fl.  franc.  III.  p.  725., 
Red.  Ltiliac.  t.  214.  Aus  Grusien  von  K.  Schmidt  er- 
halten. 

Dritte  Gruppe. 
Hyacintheae  Knuth.  enum.  pl.  IV.  p.  281. 
Die  ZAviebeln  sind  hier  sämmtlich  mehrjährig. 

VIII.  Ornithogalum  Lk.Handb.  d.Gew.  l.Aufl.  I.  p.  162. 
A.     Corymbiferum. 

63.  O.  refractuni  Kit.  in  Willd.  enum.  plant,  siippl.  p.  18. 
Sw.  brit.  flow.  gard.  II.  t.  58.  Aus  der  Umgegend  von  Brussa 
von  Dr.  Thirke  und  aus  Grusien  von  K.  Schmidt  er- 
halten. 


246 

64.  O.  exscapuin  Ten.  fl.  neap.   I.  p.  175.  t.  34.       Aus 

der  Umgegend  von  Brussa. 

65.  O.  nanuiu  Sibth.  et  Sm.  fl.  gr.  t.  332.  Möchte  doch 
wohl  nur  Abart  des  O.  exscapum  Ten.  seyn,  obgleich  es 
weit  kleinere  Blüthen  besitzt.    Ebendaher. 

66.  O.  fiinbriatum  Willd.  in  Verh.  naturf.  Fr.  zu  Berl.  3. 
ß.  Leioscapum;  scapus  glaberrimus.     Eben  daher. 

67.  O.  Roegneriaimin  C.  Koch,  O.  fimbriatum  bot.  reg. 
t.  555.  bot.  mag.  t.  3077.  Sw.  brit.  flow.  gard.  ser.  2.  1. 111. 
Folia  lineari  -  oblonga ,  4  lin.  lata,  scapum  brevissinium ,  jn- 
fra  hispidum,  pluriflorum  longe  superantia,  in  pagina  infe- 
riori  et  margine  retrorso-hispida;  Bracteae  pedicellum  patentis- 
simum,  serius  refractum  superantes,  flores  paene  aequantes, 
ex  medio  virescentes,  ex  lateribus  contra  pellucido-membra- 
naceae;  Sepala  7  —  9  lin.  longa,  3  lin.  lata,  oblonga,  viri- 
dia,  albo-marginata;  Filamenta  plus  duplo  minora,  altera 
lauceolata,  altera  oblonga,  subito  acuminata,  latiora;  Sty- 
lus genuine  breyior.  Unterscheidet  sich  von  dem  ächten 
Willd enow'schen  O.  fimbriatum  durch  noch  einmal  so 
breite  Blätter,  namentlich  aber  durch  die  grossen,  denen  des 
Myogalum  ähnlichen  Blüthen,  in  denen  die  Staubfäden  mehr 
als  doppelt  so  kurz  sind,  während  sie  und  der  Griffel  bei  O. 
fimbriatum  Willd.  im  Verhältniss  länger  erscheinen.  Die 
Blüthenstiele  sind  hier  doppelt  kürzer,  als  die  Brakteen  und 
die  Blüthen.     Aus  der  Krim  von  Rogner  erhalten. 

68.  O.  moutaimm  Cyr.  in  Ten.  fl.  neap.  t.  33.  O.  co- 
mosttm  Jacq.  icon.  pl.  rar.  t.  416.  Rchb.  icon.  fl.  Germ,  et 
Helv.  t.  1021.  Aus  der  Umgegend  von  Brussa  durch  Dr. 
Thirke  gesammelt. 

O.  comosum  L.  cod.  No.  2421.  ist  mir  eine  zweifelhafte 
Pflanze,     zu  der  weder   Jacquin's,    noch  B  eichenbach's 


247 

Abbildung  gehören.  Eher  könnte  es  O.  montanum  Rchb. 
icoii.  fl.  Germ,  et  Helv.  t.  1025  seyn.  Die  Beschreibung  des 
O.  comosum  in  Jacq.  collect.  II.  p.  313.  passt  nicht  zu  der 
Abbildung  in  den  Icones  t.  416.,  und  scheint  nach  der  Bes- 
ler'schen  Abbildung  im  Hortus  eystedtensis  Y<»  t.  14.  f.  3. 
Omithogalutn  spicatum  maximum^  die  auch  citirt  wird, 
verfertigt  zu  seyn.  Linne  citirt  aus  genanntem  Hortus  Or- 
nithogali  laclei  species  major  zu  seinem  O.  comosum.  Das 
Exemplar  dieses  Namens,  was  Reichenbach  unter  den  ge- 
trockneten Pflanzen  seiner  deutschen  Flor  No.  1516.  liefert, 
halte  ich  für  O.  collinum  Guss.  ind.  sein.  1825.  und  prodr. 
fl.  sie.  I.  p.412. 

69.  O.  ruthctticuni  Bouche  in  Kth.  enum.  pl.  IV.  p.  363. 
Gris.  spie.  11.  Rum.  et  Bith.  II.  p.  393.  Die  bithynischen Exem- 
plare haben  schmälere  Blüthenblätter.  Die  Pflanze  unterschei- 
det sich  von  O.  umbellutum  L. ,  dass  die  Blüthen  dichter 
sind  und  ihre  Stiele  während  der  Frnchtreife  nicht  ganz  wag- 
recht abstehen.  Auch  ist  der  Schaft  schon  vor  der  Entwicke- 
lung  der  Blätter  länger,  als  die  Doldentraube.  In  den  Gärten 
kam  übrigens  diese  Art  schon  länger,  als  O.  tauricum 
Fisch,  vor. 

70.  O.  tenuifoliuin  Guss.  prodr.  fl.  sie.  I.  p.  413.  O. 
Gussonil  Ten.  prodr.  fl.  neap.  III.  p.  371.  Aus  Grusien  von 
Wilhelms  erhalten.  In  der  armenischen  Provinz  Eriwan 
auf  Basaltboden,  c.  3200'  hoch.  In  Schuragel  ohnweit  der 
Ruinen  von  Ani  zwischen  Peperitgerölle,  4500'  hoch. 

71.  o*  nivale  Boiss.  diagn.  pl.  orient.  V.  p.  65.  Im  Gau 
Lori  und  im  Ilwa-Thal,  c.  5000'  hoch,  auf  Trachytboden ; 
auf  dem  Olymp  bei  Brussa. 

ß.  Unißorum ;  auf  dem  Ilwagebirge   auf  Trachyt,    c. 
7000'  hoch. 


248 

72.  O.  bifcliuui  C.  Koch  in  Lmn.  XIX.  p.  10.  Bulbus 
ovatus,  4 —  5  lin.  latus,  tuuicis  nigrescenti -brunneis  ob- 
tectus ;  Folia  duo  scapum  capillarem  biflorum  aequantia,  an- 
guste  liueari-oblonga,  ad  basin  attenuata,  multinervia,  te- 
nuia;  Pedice+li  pollicares  et  ultra,  alter  ex  axi  bracteae  di- 
midio  brevioris  ortus,  nudus,  alter  medio  bractea  brevi  soli- 
taria  aut  dnplici  instructus;  Sepala  oblouga,  exteriora  latio- 
ra,  fascia  virescenti  5 -nervi  oblonga,  interiora  ex  basi  sola 
fascia  3nervi  lanceolata  praedita;  Filamenta  dimidio  minora, 
interiora  latiora,  subito  in  acumen  antheriferum  attenuata,  ex- 
teriora lanceolata;  Stylus  articulatus  (?) ,  germine  longior, 
staniiua  vix  superans.  Von  Dr.  Thirke  aus  der  Umgebung 
von  Brussa. 

73.  O.  gracilifloruin  C.Koch;  Folia  subduo,  longe  cl- 
liptica,  ad  basin  et  apicem  attenuata,  multinervia,  scapum 
(sine  corymbo)  aequantia;  Flores  sub-4,  inferiores  longe  pe- 
duuculati,  patentes,  corymbosi ;  Bracteae  inferiores  paene  pol- 
licem  longae,  lanceolatae,  dimidium  pedunculum  aequantes; 
Sepala  oblonga ,  duplo  et  ultra  genuine  et  filamentis  aequali- 
bus,  lanceolatis  majora;  Stylus  brevis,  vix  longitudinem  dimi- 
dii  germinis  aequans.  Aehnelt  dem  O.  bifolium  C.  Koch 
noch  am  Meisten,  unterscheidet  sich  aber  schon  durch  die 
Grösse,  indem  die  Pilanze  fast  fusshoch  wird.  Im  Hochge- 
birge der  Gaue  Hemschin  und  Sber  auf  Urgestein  und  Por- 
phyr, 6000  —  8000'  hoch. 


B.  Racemiferum. 
74.  O.  brachystachys  C.  Koch;  Folia  crassiuscula ,  ca- 
naliculata,  margine  subtiliter  serrulata,  racemum  nentiquam 
attingentia;  Scapus  cum  racemo  paululum  breviori  pedalis; 
Pedunculi  patentes,  fructiferi  adscendentes,  bracteam  oblongo- 
acuminatam  et  florem  duplo  superantes;  Sepala  lineari-oblonga, 


249 

fascia  ochraceä  praedita;  Filamenta  duplo  minora,  altera 
lanceolata,  altera  oblonga,  subito  longc-acuminata.  Steht 
dem  O.  narbonensc  Rchb.  icon.  fl.  Germ,  et  Helv.  f.  1029. 
nee  L.  am  Nächsten',  ist  aber  noch  Meiner  und  besitzt  gleich 
grosse  Blüthenstiele.  Sollte  diese  Pflanze  nicht  das  ächte 
Linne'sche  O.  comosum  seyn?  Im  Tschabantzthale,  c.5600' 
hoch,  auf  Porphyr. 

75.  O.  staehyoides  Ait.  hört.  Kew.  ed.  1.  p.  441.  In 
Grusien. 

76.  O.  sulphureiun  R.  et  S.  syst,  veget.  VII.  p.  515. 
Auf  dem  Domoglett  im  Banat  auf  Jurakalk  und  aus  der  Krim 
von  Rogner  erhalten. 

77.  O.  narbonensc  L.  cod.  No.  2419.  Bieb.  fl.  taur. 
cauc.  I.  276.  O.  staehyoides  Rchb.  icon.  fl.  Germ,  et  Helv. 
X.  f.  1030.  O.  spicatum  maximum  Besl.  hört,  eystedt.  V. 
t.  14.  f.  3.  Aus  der  Krim  von  Rogner  und  aus  Grusien  von 
Wilhelms  erhalten.  In  der  kaspischen  Provinz  auf  den 
ersten  Mergel  -  und  Molassen-Höhcn  des  Kaukasus  sehr  häufig, 
500—2000'  hoch.; 

ß.  brevispicatum  ;  O.  narbonense  Rchb.  icon.  fl.  Germ, 
et  Helv.  X.  f.  1029.  Aus  Grusien  von  K.  Schmidt  er- 
halten. 

78.  ©.  pyrenaiewm  L.  cod.  No.2418.  Jacq.  fl.  austr.  1. 103. 
Rchb.  icon.  fl.  Germ,  et  Helv.  X.  f.  1028.  Weil  Gussone 
im  Linne'schen  Herbar  ein  Exemplar  dieser  Pflanze  als  0. 
narbonense  aufgeführt  sah,  kehrt  Grisebach  (spicil.  fl.Rum. 
et  Bith.  II.  p.  391.)  die  Namen  beider  Pflanzen  um.  Abge- 
sehen davon ,  dass  ein  einzelnes  Exemplar  eines  Autors  nicht 
immer  maassgebend  ist,  —  denn  es  kann  später  (wie  ma  nes 
namentlich  unzweifelhaft  im  Willdenow'schen  Herbar  findet) 
verlegt   seyn,  oder  der  Autor  selbst  hatte  versäumt,  es  genau 


250 

anzusehen  und  zu  vergleichen,  —  so  muss  man  hauptsächlich 
eine  Verwirrung'  vermeiden,  die  durch  solche  Umdrehungen 
der  Namen  entsteht.  Uebrigens  soll  nach  Koch  (syn.  fl. 
Germ.  ed.  2.  p.  821.)  die  von  Gussone  im  Linne'schen 
Herbar  gesehene  Pflanze  gar  nicht  O.  pyreiiaicum  L.,  son- 
dern O.  stachyoides  Ait.  seyn.  Sehr  häufig  in  der  kaspi- 
schen  Ebene  und  auf  den  ersten  Mergel-,  Kalk-  und  Mo- 
lassen-Höhen,  60  —  1500'  hoch.  * 

79.  O.  arcuatuin  'Stev.  in  Mein,  de  la  soc.  d.  nat.  de 
Mose.  VII.  p.  75.  Auf  den  Hochsteppen  des  Gaues  Daratschi- 
tschak,  c.  4500'  hoch,  auf  basaltisch -traehytischem  Boden. 

80.  O.  ujiibellntum  L.  cod.  No.  2424.  Im  Gundelsh. 
Herbar  als  Ornithogalum  umbellatum  medium  angusti- 
folium; 

IX.     Myogalum  Lk.  Handb.  d.  Gew.    l.Aufl.  I.  p.  162. 

81.  M.  Thirkeanui»  C.  Koch,  in  Linn.  XIX.  p.  11.     Von 

Dr.  Thirke  aus  der  Umgebung  von  Brussa  erhalten. 

X.     Scilla  L.  cod.  No.  CDLV. 

82.  S.  azurea  Goldb.  in  Mem.  de  la  soc.  d.  natur.  de 
Mose.  V.  p.  125.  In  Wäldern,  im  Gebüsch  durch  ganz  Gru- 
sien  sehr  häufig  auf  allen  Bodenarten  und  in  einer  Höhe  toii 
600  bis  5000'. 

ß.   Aibiflora.    Im  Gaue   Lori  auf  Trachytboden,     c. 
3500'  hoch. 

83.  S.  xanthandra  C.  Koch  in  Linn.  XIX.  p.  316.  Von 
Dr.  Thirke  aus  der  Umgegend  von  Brussa  erhalten. 

84.  S.  Roseni  C.  Koch  Reis.  u.  d.  kauk.  Isthm.  II.  p.  386. 
(ohne  Diagnose).  Bulbus  ovatus,  atroviolaceis  tunicis  inclu- 
sus;  Folia  duo,  lineari-oblonga,  scapos  subternos,  unifloros 
vix  longitudine  aequantia;  Flores  cernui,  campanulati ,  serius 


251 

magis  aperti,  ad  curvatnram  pedimculi  bracteä  amplexiscapä, 
parva,  1  liu.  longa,  persistente  fulti;  Petala  oblonga,  ex  di- 
niidiä  parte  snperiori  dilute  azurca,  ad  basin  adhuc  dilntiora, 
ipsaqne  albida,  filamentis  latis  linearibns,  tertiä  parte  longio- 
ra;  Styliis  germine  duplo  longior,  filamenta  aequans,  basi 
tcnuior;  Ovula  in  loculo  quoque  10.  Steht  neben  ü&r  S.azu- 
rea  Goldb.,  ist  aber  grösser,  hat  hellere  Blüthen  und  gleich- 
breite, nicht  zugespitzte  Staubfäden.  Im  Gebirgskessel  Ka- 
raghadsh  des  Gaues  Abotz  auf  Trachytboden,    c.  6000'  hoch. 

85.  S.  bifolia  L.  cod.  No.  2432.     In  der  Krim. 

ß.  Dubia  C.  Koch  Linn.  XIX.  p.  315.  Bei  näherer 
Untersuchung  möchte  es  sich  doch  herausstellen,  dass  trotz 
der  früher  angegebenen  Unterschiede  S.  dubia  nicht  speci- 
lisch  von  S.  bifolia  unterschieden  ist;  sie  bleibt  aber  stets 
eine  merkwürdige  Abart,  die  nur  dem  Orient  eigenthümlich 
zu  seyn  scheint.  Sie  besitzt  stets  mehr  Blüthen,  als  die 
Hauptart,  und  mit  Ausnahme  der  einen  oder  beiden  untersten 
stehen  diese  nicht  so  entfernt;  auch  sind  die  Blüthenstiele 
dünner.  Die  Zahl  der  Eychen  habe  ich  einige  Mal  zu  7,  aber 
nie  zu  8,  wie  bei  der  Hauptart,  gefunden.  Von  Dr.  Thirke 
aus  der  Umgebung  von  Brussa  gefunden. 

86.  S.  nivalis  Boiss.  diagn.  pl.  Orient.  V.  p.  63.  S.  minor 
C.  Koch  in  Linn.  XIX.  p.  9.  Die  Zahl  der  Eychen  habe  ich 
auch  einige  Mal  zu  5  gefunden.  Auf  dem  Olymp  von  Dr. 
Thirke  gesammelt. 

87.  S.  Mohenackeri  F.  et  M.  in  enum.  plant.  Talysch 
p.  26.  Ist  eine  sehr  gute,  zwischen  S.  bifolia  L.  und  S. 
azurea  Goldb.  stehende  Art,  die  keineswegs,  wie  Kunth 
(enum.  pl.  IV.  p.  318.)  meint,  eine  mehrblüthige  Abart  der 
letztem  ist.     Von  K.  Schmidt  aus  Talysch  erhalten. 

88.  S.  monantnos  C.  Koch;  Bulbus  ovatus,  rufescens; 
Folia  duo,    anguste    oblonga,    ad    basin  angustissima,    nmlti- 


252 

nervia,  florem  paene  attingentia;  Scapus  uniflorus,  subsolita- 
rius,  debilis,  1 — 2pollicaris,  sub  flore  subeernuo  albido  aut 
dilntissime  coeruleo  bracteis  biuis  minimis,  plerumque  super- 
positis  iiistructus ;  Sepala  patula ,  nervo  dorsali  obscuriori 
praedita,  filamentis  lanceolatis  et  stylo  aerjuali  vix  diiplo  lon- 
giora.  Besitzt  eiu  ganz  eigenthümliehcs  Ansehen;  trotzdem 
gehört  diese  Art  in  die  Nähe  von  S.  azurca  Goldb.  Im  Gan 
Hemschin  im  Hochgebirge  auf  Granit  und  Porphyr,  c.  7000' 
hoch. 

89.  S.  autuiiinalis  L.  cod.  No.  2435.  Sehr  häufig  auf 
der  Halbinsel  Taman  auf  Mergelboden,  40 — 100'  hoch.  Aus 
der  Krim  von  Rogner  erhalten. 

XI.     Puschkinia  Adams  in  Nov.  act.  Petrop.  XIV.  p.  164. 

t.  B. 

90.  P.  scilloides  Adams  loc.  cit.  Bei  Tiflis  auf  Mergel- 
und  Kalkhöhen,  1500  —  2500'  hoch.  Auf  dem  ganzen  untern 
Kaukasus  auf  Porphyr  und  Trachyt,  2000  — 6000'  hoch. 

XII.     Muscari  (Tourn.)  Desf.  fl.  atlant.  I.  p.  309. 

Schon  früher  habe  ich  (Linn.  XIX.  p.  9.)  nachgewiesen, 
dass  Kunth's  Geschlechter  Bellevalia,  Botri/anthus  und 
wahrscheinlich  auch  Muscari  nicht  als  solche  bestehen  kön- 
nen j  da  aber  Muscari  bereits  von  Desfontaines,  eigent- 
lich schon  von  Tournefort,  gut  abgegränzt  ist,  Lapey- 
rouse's  Bellevalia  hingegen  eine  andere  Bedeutung  als  bei 
Kunth  besitzt,  so  glaube  ich  nicht  den  letztern,  sondernden 
erstem  Namen  zur  Bezeichnung  des  ganzen1  Geschlechtes  brau- 
chen zu  müssen. 

A.     Botrtf phora ;  Laciniae  majores ;  ad  basin  earuin  Filamenta 

soluta. 

91.  M.  comosum  (Hgacinthus)  L,  cod.  No.  2497. 


253 

a.  Brachystachys ;  Racemns  mediocris  et  conia  bre- 
vior.  Ans  der  Umgebung  von  Brussa  von  Dr.  Thirke  ge- 
sammelt; aus  der  Krim  von  Rogner  erhalten.  Im  tatari- 
schen Grusien  auf  Trachyt,  c.  800'  hoch. 

ß.  Pinardi  Boiss.  diagn.  pl.  Orient.  V.  p.  62.  Im  Ba- 
nat  auf  Jurakalk  im  Tschgrnathal  und  auf  dem  Domoglelt. 

y.  Monstrosus  L.  cod.  No.  2496.  Im  Gundelsh. 
Herbar  als  Hyacinthus  farnesius  Coluranae. 

92.  HOL,  Clusianuiii  {Bcllevalia)  Gris.  spie.  fl.  Rum.  et 
Bith.  II.  p.  387.  Meine  Exemplare  stimmen  auch  hinsichtlich 
der  breiteren  Blätter  und  der  im  Verhältniss  zur  Krouröhre 
längeren  Blnmenabschnitte  mit  der  Grisebach'schen  Be- 
schreibung überein.  Die  Fruchtstiele  sind  aufsteigend  und  die 
schwarzen  Saamen  bereift.  Die  Abbildung  des  Clusius, 
welche  Grisebach  hierher  zieht,  ist  übrigens,  wie  schon 
Cyrillo  und  Bie  her  stein  nachgewiesen  haben,  M.cilia- 
tuvi  (Hyacinthus)  Cyr.  Zu  M.  Clusianum  (Bell.)  Gris. 
möchte  vielleicht  M.  comosum  Red.  Lil.  t.  231.  gehören.  In 
der  schirwau'schen  Ebene  auf  Mergelboden. 

93.  M.  paradoxuni  (Hyacinthus)  Fisch,  in  Ind.  sem. 
hört,  petrop.  1833.  Folia  lineari- oblonga,  ereeta,  margine 
nndulato,  subtiliter  hispido,  scapum  (sine  racemo)  aequantia; 
Racemus  sub-15-florus,  laxiusculus,  pedunculis  floribus  aequi- 
longis  patentissimis  instruetus;  Corolla  denique  lurida,  azurea; 
Laciuiae  ovatae  ,  tubo  duplo  breviores,  patentes.  Scheint  dem 
M.  Gussoneanum  (Bellevalia)  Gris.  am  Nächsten  zu  stehen. 
Sonst  ähnelt  die  Art  hinsichtlich  der  Blüthentraube  dem  M. 
Clusianum  (Bell.)  Gris.,  der  lockern  Traube  halber  dem  M. 
pallens  (Hyac.)  Bieb.  In  der  armenischen  Provinz  Eriwan 
auf  Basaltboden,  c.  2800'  hoch. 

94.  M.  montanuin  C.  Koch  ;  Folia  oblonga  ,B  acuta,  in  pe- 
tiolum  attenuata ,  ex  margine  fimbriata,    scapo  (sine  racemo) 


254 

panluhiin  minora;  Racemus  oblongus,  pedunculis  patentibus, 
ilore  longioribus  instrnctns.  Corollae  luridae,  supremae  azu- 
reae:  Laciniae  duplo  tubo  brevioresj  Stamina  fauci  inserta, 
inter  se  aequalia.  Auf  der  Höhe  des  Lelwar  auf  Trachyt,  c. 
5500'  hochj  im  Gaue  Lori,  c.  3500',  und  im  Gaue  Schu- 
ragel  ohnweit  der  Ruinen  von  Ani#  c.  420C  hoch,  auf  dem- 
selben Gestein. 

95.  M.  pallens  (Hyacinthus)  Bieb.  11.  taur.  cauc.  I.  p.  283. 
Aus  Grusien  von  Wilhelms,  aus  der  Krim  von  Rogner 
erhalten. 

96.  M.  leucopbaeuin  {Hyacinthus)  Stev.  im  Herb.  reg. 
berol.  Schon  von  Grisebach  als  Bellevalia  pallens,  die 
kaukasische  Pflanze  hingegen  als  B.  caucasica  unterschieden. 
Da  aber  Bieberstein  uuter  Hyacinthus  pallens  grade  die 
letztere  .versteht  und  darnach  seine  Diagnose  machte,  so 
muss  auch  der  Name  bei  dieser  bleiben.  M.  leucophaeus 
unterscheidet  sich  von  dem  ächten  M.  pallens  (Hyac.)B\eh., 
wie  M.  racemosum  Mill.  von  M.  botryoides  Mill.,  durch  län- 
gere, aber  schmälere  Blüthen,  deren  Abschnitte  aufrecht  siud 
uud  später  auch  wohl  uach  aussen  stehen,  während  bei  M. 
pallens  (Hyac.)  Bieb.  die  Blüthe  kürzer  ist  und  glocken- 
förmig abstehende  und  auch  kürzere  Abschnitte  besitzt.  Nach 
dem  Verblühen  zieht  sich  bei  der  südrussischen  Pflanze  die 
Blume  unterhalb  der  Abschnitte  und  gegen  die  Mitte  hin  zu- 
sammen, was  bei  dem  M.  pallens  (Hyac.)  Bieb.  nicht  so 
deutlich  geschieht.  Die  Blätter  finde  ich  übrigens  bei  beiden 
Exemplaren  ziemlich  gleichbreit.  Aus  Südrussland  von  Wil- 
helms erhalten. 

97.  91.  ciliatum  (Hyacinthus)  Cyr.  neap.  II.  p.  22. 
t.  10. 

ct.  Genuinum;     Hyacinthus  comosus  byzantinus    Clus. 
hist.  p.  179. 180.  fig.  sin.  In  der  Krim  von  Rö  gn er  gesammelt. 


255 

ß.  Latifolium ;  Folia  oblonga,  ex  mcdio  9  — 12  lin. 
lata,  21/« —  ^  poll.  longa,  ex  parte  siiperiori  recurva,  albo- 
marginata,  hispido-ciliata,  scapo  (sine  racemo)  sublongiora; 
Scapus  pennae  aiiserinae  mediocris  crassitie,  racemo  brevior; 
Pedunculi  horizontales,  flores  duplo,  qnadruplo  longiores,  in- 
ter  se  snbaeqnantes ;  Laciniae  corollinae  erectae,  tubo  plus 
duplo  minores.  Vielleicht  selbstständige  Art.  Unterscheidet 
sich  von  der  Hauptart  durch  weit  breitere,  aber  kürze- 
re, nicht  lanzettförmige  Blätter,  die  weiss  gesäumt  sind 
und  weit  dichtere  Wimpern  besitzen.  Auch  der  Schaft  ist  bei 
der  Hauptart  länger,  und  die  unteren  Blüthenstiele  übertreffen 
an  Länge  die  oberen,  so  dass  eine  ächte  Doldentraube  ge- 
bildet wird.  Bei  der  breitblättrigen  Abart  sind  die  Blüthen- 
stiele gleich  lang.  Auf  den  letzten  Auslänfern  des  Kauka- 
sus auf  Kalk-,  Mergel-  und  Molassenboden,  800  —  1500' 
hoch.     Aus  Grusien  von  Wilhelms  erhalten. 

98.  M.  pyenanthum  C.Koch;  Bulbus  ovato  -subrotundus; 
Folia  subterua,  lineari- oblonga,  margine  glaberrima,  5 — 6 
lin.  lata,  patula,  scapum  aequantia;  Racemus  oblongus,  pol- 
licaris,  densiflorus;  Pedunculi  coerulescentes,  declivi  ant  cer- 
nui,  flores  aequantes;  Perianthium  oblongum,  saturate  azn- 
reum:  laciniae  ovato -acutae,  tubo  triplo  breviores,  ineurvulae 
et  ore  pervio  praeditae;  Filamenta  fauci  inserta,  antheris  fla- 
vis.  Besitzt  das  Ansehen  eines  robusten  M.  botryoides  (Hj/a- 
cintlitts)  L. ,  gehört  aber  wegen  der  Insertion  der  Staubge- 
fässe  in  diese  Abtheilung.  Auf  den  ersten  Terrassen  des  Ala- 
gäs  im  Gaue  Schuragel  auf  Trachyt,  c.  6000'  hoch. 

B.     Pycnobotrgs. 

Stainina  in    medio    perianthii   soluta,    alterne   profuudius 
inserta,  filamentis  brevissimis. 


256 

99.  Itt.  botryoides  (Hyacinthus)  L.  cod.  No.  2498.  Aus 
der  Krim  von  Rogner  und  aus  Grusien  von  Wilhelms  und 
K.  Schmidt  erhalten. 

100.  M.  raeewosum  (Hyacinthus)  L.  cod.  No.  2499. 
Auf  allen  Bodenarten  in  Grusien  von  500  —  4000'  Höhe;  im 
untern  Kaukasus  auf  Trachyt,  2500  —  5000' hoch;  imTscha- 
bantzthale  des  Gaues  Sber  auf  Porphyr,  5500'  hoch.  Aus 
der  Umgegend  von  Brussa  durch  Dr.  Thirke  erhalten. 


Colcliicaceae. 

Ich  glaube  nicht,  dass  man  die  Colchicaceen ,  wie  sie 
DeCandolle,  und  die  Melanthaceen ,  wie  sie  R.  Brown 
aufgestellt  hat,  als  eine  natürliche  Familie  festhalten  kann, 
da  z.  B.  Toßeldia  Huds.  unbedingt  eine  grössere  Verwandt- 
schaft zu  NartJiecium  Möhr.  und  Phalangium  Jnss.  besitzt, 
als  zu  Colchicum  L.  und  selbzt  zu  Veratrum  (L.)  A.  Gray. 
Die  Stellung  der  Antherenfächer  ist  zum  grossen  Theil  gar 
nicht  so,  wie  sie  bei  den  Characteren  angegeben,  nämlich 
nach  aussen  gestellt,  sondern  am  Häufigsten  seitenständig,  so 
wie  es  auch  bei  mehreren  Liliaccen  der  Fall  ist.  Wichtig 
erscheint  allerdings  der  3theilige  Griffel  und  die  3theilige 
Kapsel,  zumal  wenn  bei  der  Bildung  des  Fruchtknotens  sich 
in  der  That  bestätigen  sollte,  dass  die  eiuzelnen  Fruchtblät- 
ter schon  vom  Anfange  an  für  sich  Höhlen  bildeten.  Gri- 
sebach  vereinigt  die  sämmlichen  Melanthaceen  gradezu  mit 
den  Liliaceen.  Ich  erkenne  diejenigen  Geschlechter  ,  welche 
den  Habitus  unserer  Zeitlose  haben,  als  eine  besondere  Fa- 
milie an,  die  sich  hauptsächlich  neben  der  3theiligen  Kapsel 
noch  durch  die  feste  Zwiebel  von  allen  anderen  und  ähnlichen 


257 

Familien  unterscheidet,     und   behalte   für   sie  den  Namen  der 
Colchicaceen. 

Man  kennt  bis  jetzt  einige  und  30  hierher  gehörige  Ar- 
ten, die  eine  sehr  beschränkte  Verbreitung  haben,  indem  sie 
sich  in  den  Ländern  des  Mittelmeeres  und  im  Oriente  eoncen- 
triren.  In  der  gemässigten  Zone  werden  aber  die  Arten  um 
so  seltner ,  so  nördlicher  man  kommt ,  aber  nichts  desto  we- 
niger lieben  viele  in  den  wärmeren  Ländern  die  Gebirge  und 
steigen  ziemlich  hoch  hinauf.  Mehre  gehören  zu  der  schon 
früher  zwei  Mal  besprochenen  Frühlingsflor ;  Bulboco- 
dium  trigynum  Ad.  beginnt  sie  in  Transkaukasien  in  der 
That,  indem  es  nicht  selten  schon  im  December  seine  Blüthen 
treibt  und  später  häufig  sich  durch  den  Schnee  Bahn  bricht. 
Colchicum  speciosum  Stev.  vertritt  im  kaukasischen  Hoch- 
gebirge unsere  Herbstzeitlose,  während  C.  montanum  Desf. 
nach  meinen  Beobachtungen  im  Frühjahre  auf  den  Hochebenen 
erscheint.  Ich  habe  auf  beiden  Reisen  nur  diese  Arten  in  den 
nördlichen  Ländern  des  Orientes  gesammelt;  man  kennt  aber 
ausserdem  noch  11,  so  dass  die  Gesammtzahl  der  orientali- 
schen Colchicaceen  14  beträgt.  Deutschland  hat  deren  nur 
4,  von  denen  eine  zu  gleicher  Zeit  im  Oriente  vorkommt. 
Die  beiden  amerikanischen,  nur  aus  2  Arten  bestehenden  Ge- 
schlechter Leucocrinum  Nutt.  und  Weldenia  Schult,  fil.  ge- 
hören sicher  nicht  zu  den  Colchicaceen. 

I.  Bulbocodium  L.  cod.  No.  CDXLIII. 
1.  B.  trigynum  Adams  in  Web.  u.  Mohr  Cat.  I.  p.  49. 
Merendera  caucasica  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  I.  p.  293.  Auf 
Mergel-,  Kalk-  und  Porphyrhöhen  Grusiens  von  500  —  2500' 
Höhe;  in  den  breiten  Thalebenen  des  untern  Kaukasus  und 
in  Schuragel  auf  Trachyt,  2500  —  5000'  hoch.  Aus  der  Um- 
gegend von  Brussa  von  Dr.  Thirke  erhalten. 

22r  Bd.    3s  Heft.  17 


258 

II.     Colchicum  L.  cod.  No.  CDXCV. 

i.  C.  speeiosuin  Stev.  in  Nouv.  mein,  de  la  soc.  d.  uat. 
de  Mose.  VII.  p.  267.  t.  15.  Sehr  häufig-  in  Ossien  auf  Kalk, 
Thonschiefer,  Porphyr  uud  Urgestein,  3000  —  6000' hoch. 

2.  C.  montanum  Desf.  fl.  atl.  I.  p.  322.  Stev.  in  Nouv. 
mem.  de  la  soc.  d.  nat.  de  Mose.  VII.  p.267.  C.  Steveni  Kth. 
enum.  pl.  IV.  p.  144.  Im  Gau  Schuragel  am  Arpatschai  auf 
Trachvt,  c.  4500'  hoch. 


Melantliiaceen. 

Unter  diesem  Namen  umfasse  ich  nur  eine  Ahtheilung 
der  gewöhnlich  hierunter  verstandenen  Familie,  und  zwar  die, 
welche  Nees  von  Esenheck  und  Ebermayer  in  ihrem 
Handbuch  der  medicinisch-pharmaceutischen  Botanik  I.  p.150. 
und  A.  Gray  in  den  Annalen  der  naturforschenden  Akademie 
zu  New -York  IV.  p.  107.  als  Veratreen  bezeichnet  haben; 
aber  selbst  in  dieser  Begränzmig  möchte  sie  noch  verschie- 
dene Elemente  in  sich  fassen.  Vielleicht  bildeten  die  hierher 
gehörigen  Pflanzen  sämmtlich  besser  Abtheilungen  der  ^dspho- 
deleen ,  während  die  Colchicaceen  den  Liliaceen  näher  ste- 
hen. Kunth  hat  aus  den  hierher  gehörigen  Pflanzen  Grup- 
pen gebildet,  welche  sich  auch  geographisch  unterscheiden. 
Die  25  Melanthiaceen  (im  engern  Sinne)  wachsen  nament- 
lich auf  dem  Kap  und  sonst  in  Afrika;  die  12  Tofieldieen 
sind  Sumpfpflanzen,  hauptsächlich  des  hohen  Nordens  und  der 
hohen  Gebirge  der  gemässigten  Zone  auf  der  nördlichen  Erd- 
hälfte ;  nur  ein  Paar  kommen  auch  auf  den  Anden  im  tropi- 
schen Amerika  vor.  4  Helonieen  gehören  Nordamerika  und 
eine  fünfte  unbestimmte  Japan  an.  Die  28  —  30  Veratreen 
wachsen  vorzugsweise  in  Nordamerika;    einige  kommen  unter 


259 

den  Tropen,  aber  stets  im  Gebirge,  genannten  Erdtheils,  ein 
Paar  aber  anch  auf  den  Gebirgen  Mitteleuro pa's  und  in  Si- 
birien vor.  Die  Gesauimtmasse  der  Melanthiaceen  beträgt 
70  und  einige,  von  denen  aber  nur  4  in  Deutschland,  2  so- 
gar nur  im  nördlichen  Oriente  aufgefunden  sind.  Ich  fand  nur 
die  eine  Art. 

T  r  i  b  u  s.    Veratreae  Kunth  enum.  pl.  IV.  p.  179. 
I.     Veratrum  (L.)  Asa  Gr.  Ann.  Lyc.  hist.  nat.  New- York 

IV.  p.117. 
1.  V.  albain  L.  cod.  No.  7538. 

y.  Flavum  Gris.  spie.  fl.  Rum.  et  Bith.  II.  p.  381.  Im 
Hochgebirge  der  Gaue  Pertakrek  und  Hemschin  auf  Urgestein 
und  Porphyr,  5000  — 7000'  hoch. 


Aspliodeleae. 

Die  Zwiebelbildung  kommt  in  dieser  Familie  nirgends 
vor,  aber  die  Arten  derselben  zeichnen  sich  ausserdem  noch, 
wie  R.  Brown  zuerst  richtig  bemerkt,  dadurch  aus,  dass 
sie  zum  grossen  Theile  gegliederte, Blüthenstiele  besitzen.  Ich 
glaube,  man  darf  die  wenigen  Geschlechter,  wo  diese  nicht 
vorkommen  und  die  R.  Brown  als  Hemerocallideen  auf- 
stellt, nicht  ausschliessen.  Die  europäisch -asiatischen  Ge- 
schlechter besitzen  aber  noch,  ein  drittes  Moment,  was  sie 
von  den  übrigen.  Lilienpflanzen  auszeichnet;  es  ist  dieses  die 
dritte,  sich  später  und  deshalb  mantelartig  entwickelnde  Eihülle. 
Ob  dieses  Moment  übrigens  allen  oder  nur  einem  Theile  der 
^dspTiodeleen  zukommt,  wage  ich  nicht  zu  entscheiden,  da 
ich  noch  keineswegs  die  Gelegenheit  gehabt  habe,  alle  Ge- 
schlechter zu  untersuchen.  Die  Conanthercen  Endlicher's 
bilden   nur   eine  Gruppe    der   Asphodeleen    und   eben   so   die 

17  * 


262 

germcn  tegens,  glaberrinia.  Steht  dem  A.  tentiißorus  C. 
Koch  allerdings  sehr  nahe,  und  ist  vielleicht  mir  Ahart,  er 
unterscheidet  sich  aher  durch  ganz  glatte  Blätter  und  kürzere 
Bracteen;  hinsichtlich  der  Verästelung  nähert  sich  dieser  Affo- 
dill  wiederum  dem  A.  crelicus  Lam. ,  der  aher  rauhe  Blätter, 
sehr  kurze  Bracteen  und  gelbe  Blüthen  besitzt.  [A.  tenuior 
Bieh.  könnte  auch  hierher  gehören.  In  Aserbeidshan  von 
S  z  o  v  i  t  s  gesammelt. 

5.  A.  creticus  Lam.  encycl.  bot.  I.  p.  152.  Im  Gun- 
delsh.  Herbar  als  Asphodelus  creticus  luteus  serotinns  pa- 
tulus  folio  aspero. 

6.  A.  prolifer  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  I.  p.  280.  Von  K. 
Schmidt  und  "Wilhelms  aus  Grusien  erhalten. 

II.     Eremurus  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  III.  p.  269. 

7.  E.  caucasicns  Stev.  in  Nonv.  mem.  de  la  soc.  d.  nat. 
de  Mose.  III.  p.96.  t.  6.  In  den  schirwan'schen  Steppen  sehr 
häufig  auf  Molasse  und  Kalk  tertiären  Ursprunges,  700  — 
1200'  hoch.  Aus  Grusien  von  Wilhelms  und  K.iSchmidt 
erhalten,  in  der  Krim  von  Rogner  gesammelt.  Aus  den 
büschelförmigen  Würz  elknollen  dieser  Art  bereitet  man  in  ganz 
Transkaukasien  ein  Mehl,  was  hauptsächlich  die  Schuhmacher 
zum  Ankleben  benutzen,  aber  auch  von  den  Eingebornen  des 
kaukasischen  Gebirges  zu  den  sogenannten  Kleisterverbänden 
gebraucht  wird.  Obwohl  ich  selbst  gesehen  habe,  dass  ein 
solcher  kaukasischer  Kleisterband  —  denn  er  wird  noch  da 
angewendet,  wo  wir  bei  uns  durch  die  Nadel  allein  Annähe- 
rung der  beiden  getrennten  Hautränder  erlangen  —  weit  halt- 
barer ist,  als  ein  europäischer,  so  ist  es  mir  doch  noch  nicht 
gelungen,  von  dem  mitgebrachten  Material  einen  gleichen  Klei- 
ster zn  erhalten.  Man  nennt  in  Transkaukasien  die  Pflanze 
und  den  Kleister  Tschcvisch. 


263 


Sinilaceae. 

Noch  unnatürlicher  sind  die  Smilaceen  der  Autoren,  da 
hier  eine  Menge  der  verschiedenartigsten  Pflanzen  hauptsäch- 
lich deshalb  zusammengestellt  sind,  weil  man  sie  nirgends 
sonst  unterbringen  konnte.  Fast  jeder  Autor  hat  der  Fami- 
lie einen  andern  Umfang  gegeben,  ein  Beweis,  wie  wenig  die 
gewöhnliche  Zusammenstellung  im  Allgemeinen  genügen  musp. 
Endlicher  und  mehre  andere  Botaniker  schliessen  einige 
Geschlechter,  welche  mit  den  uäsphodeleen  gegliederte  Blii- 
thenstiele  und  eine  schwarze,  krustige  Saamenschale  besitzen, 
den  udsphodeleen  oder,  wo  diese  mit  den  Liliaceen  verbun- 
den sind,  den  letzteren  an,  aber  schon  der  erste  Blick  auf 
die  Endlicher'sche  Gruppe  der  Asparageae  (gen.  plant, 
p.  150.)  erkennt  eine  Unnatürlichkeit ,  da  Eustrephus  R.  Br., 
Asparagus  L.  und  Dracaena  L.  neben  einander  stehen. 
Am  Natürlichsten  gruppirt  finde  ich  die  Smilaceen,  freilich 
noch  als  Abtheilung  der  Liliaceen,  in  Meisner's  Genera 
plantarum,  obwohl  die  Gruppe  der  jisparageue  immer  noch 
fremde  Elemente  besitzt.  Cordyline  Comm.  und  Dracaena 
Vand.  müssen  auf  jeden  Fall  aus  ihr  entfernt  werden.  Die 
Gruppe  der  Aspidisircae  ist  ferner  so  abweichend,  dass  sie 
unbedingt  zur  besondern  Familie  erhoben  werden  muss.  Im 
Allgemeinen  habe  ich  hier  in  Betreff  der  Ausdehnung  Meis- 
ner's Smilaceen  zu  Grunde  gelegt. 

Bei  so  verschieden  zusammengewürfelten  Elementen  ist 
es  auch  schwierig,  etwas  Bestimmtes  über  die  geographische 
Verbreitung  zu  sagen;  ich  beschränke  mich  daher  nur  auf 
die  Gruppen ,  welche  Repräsentanten  der  orientalischen  Flor 
besitzen.  Die  Spargelarten,  deren  man  bis  jetzt  gegen  70 
kennt,    kommen    nur  in  der   alten  Welt    vor,    und  zwar  vor- 


264 

herrschend  in  den  wärmeren  Ländern  der  gemässigten  Zone : 
in  den  Ländern  auf  beiden  Seiten  des  Mittelmeeres,  im  Orient 
und  im  südliehen  Sibirien  ;  ferner  auf  der  Siidhälfte :  auf  dem 
Kap  (hier  allein  18  Arten),  in  Ostafrika  und  auf  den  Maska- 
renen. Aus  den  nördlichen  Leandern  des  Orientes  kannte  man 
bis  jetzt  6  Arten,  zu  denen  ich  noch  2  durch  meine  beiden 
Reisen  hinzufügen  kann;  eben  so  viel  habe  ich  aber  nicht 
gefunden,  die  andere  Reisende  gesehen  haben.  Deutschland 
besitzt  nur  4  Arten,  und  zwar  3  mit  dem  Oriente  gemein- 
schaftlich. A.  ofßcinalis  L.  wächst  weniger  in  den  Niede- 
rungen, sondern  hauptsächlich  auf  den  steppenartigen  Vor- 
höhen im  Norden  und  Süden  des  Kaukasus.  A.  verticilla- 
tus  L.  und  A.  tricarinatus  DC.  ranken  sich  am  kleinern 
Gesträuch,  an  Zäunen  und  Gebüsch  empor,  und  A.  mari- 
timus  Pall.  und  P.  acutifolius  L.  lieben  sandige  Stellen  am 
Meere.  Die  30  Parideen  vertheilen  sich  nach  den  Ge- 
schlechtern auf  Nordamerika,  wo  allein  21  wachsen,  auf  das 
Kap,  auf  Europa  und  Asien.  In  den  nördlichen  Ländern  des 
Orientes  wachsen  2,  in  Deutschland  nur  1,'von  jenen  beiden 
verschiedene  Art.  Ich  fand  nur  P.  incompleta  Bieb. ,  die  in 
Wäldern  wächst.  Yon  den  50  und  einigen  Convallariaceen 
wachsen  3  auf  der  Südhälfte  der  Erde ,  und  zwar  2  in  Brasi- 
lien, 1  auf  Vandiemensland;  alle  anderen  vertheilen  sich  auf 
Europa,  Asien,  und  zwar  von  Sibirien  bis  Ostindien,  und  auf 
Nordamerika.  Aus  dem  nördlichen  Orient  kennt  man  bis  jetzt 
8  Arten,  von  denen  auch  Deutschland  5  besitzt.  Ausser  die- 
sen hat  unser  Vaterland  aber  nur  noch  eine  Art.  Ich  habe 
von  beiden  Reisen  5  mitgebracht,  von  denen  eine  zwar  noch 
nicht  beschrieben  ist ,  aber  nur  verkannt  wurde.  Alle  lieben 
schattige  Stellen,  und  wachsen  daher  vorherrschend  im  Ge- 
büsch auf  Vorhöhen,  weniger  in  Hochwäldern.  Die  ranken- 
den Smilaceen   kommen  hauptsächlich   in    den  wärmeren  und 


265 

heissen  Ländern  Amerika' s  vor;  iii  Neiiholland  und  den  be- 
nachbarten  Inseln  wachsen  12  auf  4  Geschlechter  verthcilte 
Arten ,  während  Ostindien  24 ,  China  3 ,  Vorderasien  2 ,  das 
südliche  Europa  3,  Nordafrika  1,  die  Azoren  2  und  die  Mas- 
karenen 1  Art  besitzen.  Deutschland  hat  nur  am  adriatischen 
Meere  1  Art.  Beide  Arten,  die  ich  im  Oriente  fand,  kom- 
men in  Hecken,  Zäunen  und  im  Vorgebüsch  vor,  und  machen 
diese  in  der  Regel  undurchdringlich.  Von  den  12  Rusceen 
wachsen  2  auf  dem  Kap,  2  in  Amerika,  1  auf  den  Kanaren, 
alle  übrigen  hingegen  in  Südeuropa  und  in  den  nördlichen 
Läudern  des  Orientes,  in  denen  alleiu  man  bis  jetzt  4  aufge- 
funden hat;  2  wachsen  jedoch  auch  in  Grossbritannien.  Von 
den  3  Arten,  die  ich  aufgefunden  habe,  wachsen  R.  Hypo- 
glossum  L.  und  R.  HypopTiyllum  L.  in  Bergwäldern,  R, 
aculeatus  L.  mehr  in  Wäldern  der  Ebene,  überzieht  jedoch 
auch  an  der  Küste  des  schwarzen  Meeres  weite  Strecken. 

Erste  Gruppe. 
Asparageae  Endl.  gen.  pl.  p.  150. 

Asparagus  L.  cod.  No.  CDXX. 

1.  A.  tenuifolius  Lam.  fl.  frauc.  III.  p.  173.  Aus  der 
Umgegend  von  Brussa  durch  Dr.  Thirke  gesammelt. 

2.  A.  officinalis  L.  cod.  No.  2460.  In  Tartarisch  -  Gru- 
sien  auf  Kalk-,  Mergel-  und  Trachytboden,  500—1200' 
hoch,  in  Russisch -Armenien  auf  basaltischem  Boden,  c.  2700'. 
Aus  Grusien  von  Wilhelms  erhalten. 

ß.  Serotinus  Wierb.  in  Rchb.  icon.  fl.  Genn.  et  Helv. 
X.  i.  1123.  (968.)  Von  Karl  Schmidt  aus  Grusien  er- 
balten. 

3.  A.  vcrticillaius  L.  cod.  No.  2472.  Am  kaspischen 
Meere  in  Daghestan  auf  Molassenboden,  30  — 150' hoch.  Aus 
Grusien  und  aus  der  Krim  erhalten. 


266 

4.  A.  tricarinatas  Dec.  iu  Red.  Lil.  t.  45 f.  Auf  seeim- 
därem  Kalk  und  Mergel  im  Gau  Artanudsh,  c.  2500"  hoch. 
Aus  Grusicn  von  Wilhelms  erhalten. 

5.  A.  inaritimus  Pall.  Reis.  n.  d.  südl.  Statth.  II.  p.  329. 
In  Grusien  von  K.  Schmidt  gesammelt. 

6.  A.  acutifolius  L.  cod.  No.  2467.  Iu  Böjükdereh  am 
Bosphor  auf  tertiärem  Kalk  und  Mergel,  59  —  300'  hoch. 

Zweite  Gruppe. 
Parideae  Meisn.  gen.  pl.  I.  p.  403. 
I.     Paris  L.  cod.  No.  DLIV. 
1.  P.  incompleta  Bieb.    11.   taur.  cauc.    I.    p.  106.       Auf 
Molasse  uud  Kalk  in  Karthli,  c.  2000' hoch. 

Dritte  Gruppe. 
Convalliariaceae. 

Plantae  herhaceae;  Flores  axillares  tubulosi,  aut  campa- 
nulati,  raceiuum  terminalem  referentes. 

II.     Poly gonatum  Desf.  in  Ann.  du  Mus.  IX.  p.  48. 

1.  P.  multifloruin  (Convallaria)  L.  cod.  No.  2481.  Aus 
der  Umgehung  von  Brussa  durch  Dr.  Thirke  erhalten. 

2.  P.  polyantheiiiuiii  (Convallaria)  Bieb.  fl.  taur.  cauc. 
III.  p.  272.      Aus  Talysch  von  K.  Schmidt  erhalten. 

3.  P.  latifoiium  {Convallaria)  Jacq.  11.  austr.  p.  18. 
t.  232. 

ß.  Pedunculis  glabris;  unterscheidet  sich  von  der  Haupt- 
art nur  durch  die  unbehaarten  Blüthenstiele.  Im  allgemeinen 
Herbar  zu  Berlin  befindet  sich  ein  Exemplar ,  wo  die  Pedi- 
cellen  weit  länger  als  die  Bliithen  sind.  Von  P.  glaberri- 
mum  C.  Koch  weicht  P.  latifoiium  (Conv.)  Jacq.  durch 
weit  härtere  Blätter  ab,  deren  Brcitendurchinesser  ausserdem 
wenigstens  den   der  Hälfte   der  Länge   beträgt ,     während   bei 


26? 

jenem  die  Blätter  21/a  —  3  Mal  länger  als  breit  sind.   In  Gru- 
sien  von  Wilhelms  gesammelt. 

4.  P.  glalberrimum  C.  Koch;  Canlis  angulatus,  9  — 12- 
phyllus;  Folia  elliptica,  nervosa,  subtus  glaucescentia,  bre- 
viter  petiolata;  Pedunculi  1  —  2-flori,  erecto -horizontales; 
Flores  horizontales  nee  cernui,  9  lin.  longi,  triplo  angustio- 
res  quam  longi;  Filamenta  supra  medium  tubo  adnata,  pau- 
lulum  stylo  et  perigonio  breviora.  Steht  dem  P.  ofßcinalc 
All.  am  Nächsten,  unterscheidet  sich  aber  hinlänglich  durch 
die  knrzgestielten  Blätter  und  durch  grössere  Blütheu,  die  kei- 
neswegs an  der  Spitze  behaart  sind.  P.  latifolium  (Conv.) 
Jacq.  ist  in  der  Hauptart  am  Steugel  und  an  den  Bliithen- 
stielen  behaart  und  besitzt  härtere  und  breitere  Blätter.  Aus 
Grusien  von  K.  Schmidt  erhalten.  Im  Kreise  Elisabeth qpjal 
im  Gebirge  auf  Porpliyrboden,  c.  3500'  hoch. 

5.  P.  verticillatuin  (Convallaria)  L.  cod.  No.  2479.  In 
der  Krim  von  Rogner  gesammelt. 

Vierte    Gruppe. 
Rusceac. 

Suffrutices  sempervirentes,  ramulis  foliaceo-dilatatis,  mar- 
gine  vel  medio  floriferis;  Folia  squamaeformia. 

III.     Ruscus  L.  cod.  No.  MCCLIV. 

6.  R.  aculeatus  L.  cod.  No.  7524.  In  Imerien  und  Min- 
grelien  auf  Porphyr,  Kalk  und  angeschwemmtem  Boden  sehr 
häufig;  an  der  Küste  des  schwarzen  Meeres  im  Paschalik 
Trebisond  auf  Augitporphyrgerölle. 

7.  R.  Hypoglossiun  L.  cod.  No.  7526.  Aus  der  Umge- 
gend von  Brussa  durch  Dr.  Thirke  erhalten. 

8.  R.  Myiiophylluin  L.  cod.  No.  7525.  Im  Gaue  Risa 
des  politischen  Gebirges  auf  Augitporphyr,  3500'  hoch.       Auf 


268 

dem  Nakerale   in  Imcrien,    auf  Kalk   secuiidäreii  Ursprunges, 
c.  4000'  hoch. 

Fünfte  Gruppe. 
Smilaceae  verae. 

Suffrutices    scandentes    aut    radicantes ;     Folia    nervosa ; 
Flores  axillares,  raro  terminales. 

IV.     Smilajc  L.  cod.  No.  MCCXXXII. 

9.  S.  excelsa  L.  cod.  No.  7438.  Sehr  häufig  in  der  Um- 
gebung von  Konstantinopel  auf  tertiärem  Mergel  und  Kalk, 
50  —  600'  hoch.  Bei  Trebisond  auf  Augitporphyr,  20  — 
1000'  hoch.  In  Mingrelien  und  Imerien  auf  Kalk  und  Por- 
phyr bis  zu  1500'  Höhe. 

10.  S.  aspera  L.  cod.  No.  7437.  Mit  der  vorigen  Art 
und  unter  gleichen  Verhältnissen  bei  Konstantinopel  und  Tre- 
bisond. 


Dioscoreae. 

Man  kennt  bis  jetzt  über  100  Dioscoreen ,  die  mit  we- 
nigen Ausnahmen  in  den  heissen  Ländern  Amerika's ,  Ost- 
indiens und  dessen  Inseln  wachsen.  Einige  kommen  in  Japan 
und  vielleicht  in  China,  ein  Paar  im  südlichen  Ostafrika  uud 
eben  so  viel  im  Oriente  vor.  Von  den  letzteren  breitet  sich 
die  eine  durch  das  südliche  Europa  aus  und  wächst  selbst 
noch  an  Zäunen  und  im  Gebüsche  im  Süden  Deutschlands» 

Tamus  L.  cod.  No.  MCCXXXI. 
1.  T.  communis  L.  cod.  No.  7435.  Bei  den  Herkules- 
bädern im  Banate;  auf  deu  ersten  Höhen  im  Nordost  des  un- 
tern Kaukasus  in  Tartarisch-Grusien  auf  Mergel  und  Por- 
phyr, c.  1500'  hoch.  Im  Kaukasus  ohnweit  der  Rionquellen 
auf  Porphyr,  Thonschiefer  und  Urgestein,  c.  5500'  hoch. 


269 

2,  T.  cretica  L.  cod.  No.  7436.     Im  Gundelsh.  Heibar 
als  Tamnus  trißdifolio   ex  Ponto. 


Typliaceae  DC.  bot.  gall.  p.  482. 
Von  den  16  Tgphaceen  wachsen  nur  3  auf  der  Süd- 
hälfte der  Erde,  und  zwar  in  der  neuen  Welt,  2  in  Neuholland, 
1  kommt  in  Aegypten  und  1  in  Ostindien  vor,  alle  übrigen 
gehören  der  gemässigten  Zone,  aber  keineswegs  den  wärme- 
ren Ländern  derselben  an.  Im  Allgemeinen  sind  es  dieselben 
Arten,  die  in  der  neuen  und  alten  AVeit,  so  wie  in  Asien  und 
Europa  wachsen.  Iu  den  nördlichen  Ländern  des  Orientes 
hat  man  bis  jetzt  4  Arten  aufgefunden;  diese  kommen  aber 
auch  zu  gleicher  Zeit  in  Deutschland  vor,  was  aber  ausser- 
dem noch  4  besitzt,  so  dass  die  Gesammtsumme  8  beträgt. 
Alle  Typhaceen  und  auch  die  des  Orientes  lieben  Sümpfe, 
Teiche  und  überhaupt  mehr  stehende  Gewässer. 

I.     Sparganium  L.  cod.  No.  MCXXXVII. 

1.  S.  ramosum  Huds.  fl.  augl.  ed.  2.  p.  401.  Aus  der 
Krim  von  Rogner  erhalten. 

II.     Typha  L.  cod.  No.  MCXXXVI. 

2.  T.  minor  Sm.  engl.  bot.  t.  1457.  In  Grusien  von  Wil- 
helms gesammelt. 

3.  T.  latifolia  L.  cod.  No.  7045.  In  den  Sümpfen  und 
Teichen  Grusiens,  der  kaspischen  Provinz  und  am  untern  Ku- 
ban, so  wie  auf  der  Halbinsel  Taman. 

4.  T.  angnstifolia  L.  cod.  No.  7046.  In  und  an  Teichen 
und  Seen  Grusiens  und  Kaspiens;  im  Gaue  Pcnnek. 


270 


Aroideae  Rob.  Br.  prodr.  p.  333. 

Ueljer  300  Aroideen  kennt  man  bis  jetzt,  findet  sie 
aber  nur  vorherrschend  unter  den  Tropen  und  in  den  wärm- 
sten Ländern  der  gemässigten  Zone.  Am  Reichsten  ist  un- 
bedingt Ost-  und  Hinter -Indien  und  deren  Inseln,  obwohl 
auch  das  heisse  Amerika  sehr  stark  vertreten  und  allein  fast 
1/s  der  Gesammtsumme  besitzt.  Die  Südhälfte  der  alten  Welt 
scheint  bis  jetzt,  wo  sie  freilich  nur  noch  sehr  wenig  bekannt 
ist,  sehr  arm  an  Aroideen  zu  seyn;  aus  dem  heissen  Afrika 
kennt  man  nur  8,  vom  Kap  sogar  nur  1  Art,  und  eben  so 
viele  von  den  Maskarenen.  Auch  Neuholland  zähltj  nur  8 
Arten.  Japan,  China,  der  Orient  und  die  Länder  am  Mittel- 
meere besitzen  fast  nur  aus  der  Gruppe  der  Dracwnculineen 
und  Lemnaceen  zahlreiche  Repräsentanten,  und  sind  sonst 
nur  noch  durch  1  xArt  aus  der  Gruppe  der  Callecn  und  1  aus 
der  der  Acoreen  vertreten.  Im  nördlichen  Oriente  hat  man  bis 
jetzt  9  Aroideen  beobachtet,  von  denen  jedoch  2  noch  nicht 
in  Deutschland  aufgefunden  sind;  3  besitzt  hingegen  Deutsch- 
land ,  die  dem  Oriente  nicht  fehlen.  Von  den  3  Aroideen, 
die  ich  im  Oriente  gesammelt,  kommt  Lemna  trisulca  L., 
wie  bei  uns,  auf  der  Oberfläche  meist  stehender  Gewässer 
vor,  während  Arum  Orientale  Bieb.  Vorhöhen  liebt,  Dra- 
cunculus  vulgaris  Schott  aber  in  Bergwälderu  wächst. 

Erste  Gruppe. 
I<eiimaceae  Dub.  bot.  gall.  I.  p.  533. 
I.     Lemna  L.  cod.  No.  MCXXXV. 
1.  TU.  trisulca  L.  cod.  No.  7040.      In  Teichen  Grusiens. 


271 

Z  w  e  i  t  e  G  r  u  p  p  e. 
Euaroideae   Endl.  gen.  pl.  p.  235. 

II.    Ar  um  Schott  Metel. 

2.  A.  Orientale  Bieb.  fl.  taiir.  cauc.  II.  p.  207.  Die 
Reichenbach'sche  Abbildung-  '(icou.  fl.  Germ,  et  Helv.  VII. 
f.  9.)  möchte  wohl  va\t  A.byzantinum  (Clus.hist.IV.  p.LXXIII. 
c.  fig.)  zu  identificiren  seyn,  da  die  Blätter  der  kaukasisch  - 
krimscheu  Pflanzen  mehr  lanzettförmig  und  fast  drei  Mal  so 
laug  als  breit,  aber  nicht  deltaförmig  sind.  Aus  der  Krim 
von  Rogner  erhalten. 

-    III.     Dracunculus   Schott  Metel. 

3.  ».  vulgaris  Schott  Metel.  I.  p.  17.  Von  Dr.  Thirke 
aus  der  Umgebung  von  Brussa  erhalten. 


Blltomeae  Rieh.  Mem.  du  Mus.  II.  p.  365. 
Von  den  7  Butomeen  wachsen  4  im  heissen  Amerika, 
2  in  Ostindien  und  die  siebente ,  welche  auch  im  Oriente  und 
in  Deutschland  vorkommt,  zieht  sich  von  Portugal  durch  ganz 
Europa,  Mittel-  und  Nordasien  bis  nach  Kamtschatka  hin- 
durch. 

I.     Butomus  L.  cod.  No.  DLIII. 

1.  B.  uinltellatus  L.  cod.  No.2391.     Aus  der  Umgebung 

von  Brussa  durch  Dr.  Thirke  und  ausGrusien  von  K.Schmidt 

und  Wilhelms  erhalten.       In  stehenden  Gewässern    der  eri- 

wan'schen  Ebene  auf  beiden  Seiten  des  Araxes,  c.  2700'  hoch. 


Alismateae  Bich.  in  Mem.  du  Mus.  II.  p.  365. 

Man  kennt  bis  jetzt    c.  30  AHsmateen,    die  ohne  Aus- 
nahme das  Wasser  lieben.      Das  warme  Amerika   scheint  am 


272 

Stärksten  repräsentirt  zu  seyn,  denn  es  kommen  daselbst 
einige  und  20  vor;  Nordamerika  zählt  deren  aber  auch  12. 
Ostindien  besitzt  gegen  10  Alismateen,  von  denen  jedoch 
mehre  zu  gleicher  Zeit  in  Hinterindien  und  China  wachsen 
mögen.  Aus  dem  heissen  Afrika  kennt  man  bis  jetzt  nur  2, 
aus  Neuholland  1  Art.  Europa  ist  ziemlich,  reich  an  Alis- 
mateen,  da  daselbst  9  vorkommen;  Asien  und  namentlich  der 
Orient  ist  ärmer,  denn  in  den  von  mir  durchreisten  Ländern 
hat  man  bis  jetzt  nur  3  Arten  aufgefunden. 

I.     Alisma  L.  cod.  No.  CDXCVIII. 
1.  A.  Plantago  L.  cod.  No.  2625.      In  Grusien  häufig  in 
Gräben  und  Bächen;     aus    der  Umgegend  von  Brussa   durch 
Dr.  Thirke  erhalten. 


«Flincagineae  Rieh.  Ann.  du  Mus.  II.  p.  365. 

Die  einige  und  20  Arten  dieser  Familie  lieben  sumpfige 
und  feuchte  Stellen  uud  besitzen  zum  Theil  die  grosse  Ver- 
breitung durch  alle  Länder  der  gemässigten  Zone  auf  der 
nördlichen  Erdhhälfte.  Andere  sind  auf  einzelne  Gegenden  be- 
schränkt; so  wachsen  6  nur  in  Neuholland,  5  nur  in  bestimm- 
ten Ländern  Mittel-  und  Süd-,  2  Nordamerika^  uud  1  nur 
auf  dem  Kap.  Aus  dem  Oriente  kannte  man  bisher  nur  2; 
ich  habe  noch  2  neue  hinzugefügt,  so  dass  die  Gesammtzahl 
4  beträgt.  Iu  Deutschland  kommt  neben  den  beiden  ersten 
noch  eine  dritte  vor. 

Triglochin  L.  cod.  No.  CDXCI. 

1.  T.  palnstre  L.  cod.  No.  2608.      Auf  sumpfigen  Stellen 
Gnisiens. 

2.  T.  Roegneri  C.  Koch;     Glaberrimum,    subbulbosum; 
Folia   canaliculata,    tertia  parte   scapo  (sine   spicä)   minora, 


273 

erecta;    Scnpus  bi tripedalis,  compressiusculus ,  fistulosus; 

Spica  inaequalis,  iuferne  remotior;  Sepala  oblonga;  Ovarinm 
ovatum,  deniqiie  oblongo- lineare,  sextuplex;  Stigmata  6,  pa- 
tellam  planam  referentia,  ovata.  Unterscheidet  sich  von  T. 
maritimum  L.  hauptsächlich  durch  den  Stengel  und  durch 
die  Narben;  der  erstere  ist  bei  genannter  Pflanze  auf  der  ei- 
nen Seite  riiineuförmig,  auf  der  andern  konvex,  die  anderen 
hingegen  sind  abstehend  und  haben  eine  dreieckige  oder  lan- 
zettförmige Gestalt;  erst  später  (während  der  Fruchtreife) 
schlagen  sie  sich  zurück,  und  zwar  von  der  Mitte  aus.  Wie 
Reichenbach  übrigens  von  T. maritimum  L.  (icon. fl.  Germ, 
et  Helv.  YII.  f.  92.  93.)  die  Narben  abbildet,  habe  ich  sie  an 
keinem  der  von  mir  untersuchten  Exemplaren  gefunden.  Aus 
der_  Krim  von  Rogner  erhalten. 

3.  T.  Ani  C.Koch;  glaberrimum ,  subbulbosum;  Folia  ca- 
naliculata,  denique  ex  medio  recurva,  scapo  (sine  spica)  mi- 
nora  aut  eum  aequantia;  Scapus  compressus,  5  —  9-pollica- 
ris,  flexuosus;  Spica  interrupta,  multiflora;  Sepala  oblonga, 
subobliqua;  Ovarium  sextuplex,  ovatum;  Stigmata  6,  patel- 
lam  horizontalem  formantia ,  3  —  5  crenulata.  Unterscheidet 
sich  von  dem  weit  grössern  X.  maritimum  L.  durch  die  ge- 
kerbten Narben.  Auf  einer  Arpatschai- Insel  bei  den  Ruinen 
der  alten  armenischen  Hauptstadt  Ani. 


JVajadeae. 

Einige  und  60  Wasserpflanzen,  die  zum  Theil  selbst  die 
verschiedenen  Meere  bewohnen,  und  wohl  auf  der  ganzen  Erde 
zerstreut  sich  vorfinden.  Die  der  süssen  Gewässer  scheinen 
mehr  der  gemässigten  Zone  der  nördlichen  Erdhälfte  anzuge- 
hören,   und    namentlich    kennt    man   aus  Europa    und  Nord- 

22r  Bd.   3s   Heft.  18 


274 

amerika  die  meisten  Arten.  Viele  Najadeen  scheinen  eine 
grosse  Verbreitung  zu  habeu.  Aus  dem  nördlichen  Oriente 
kennt  man  bis  jetzt  13  Arten,  von  denen  ich  nur  5  aufge- 
funden; alle  diese  und  ausserdem  noch  17,  also  die  Hälfte 
aller  Najadeen,  wachsen  in  Deutschland. 

I.     Zannichellia  L.  cod.  No.  MCXXIX. 

1.  SB.  palustris  L.  cod.  No.  7027. 

ß*  Major  Boenn.  in  Rchb.  icon.  fl.  Germ,  et  Helv. 
VII.  f.  24.     In  fliessenden  Bächen  Grusiens. 

y.  Repens  Boenn.  in  Rchb.  icon.  fl.  Germ,  et  Helv. 
VII.  f.  20.     In  einem  Sumpfe  bei  Artahan,  c.  5000'  hoch. 

II.     PotamogetonL.  cod.  No.  CLXXXVII. 

A.  Reterophylli  Koch  syn.  ed.  2.  p.  774. 

2.  P.  natans  L.  cod.  No.  1034.  In  Grusien  in  Seen  nnd 
Teichen  nicht  selten. 

B.  Chloephylli  Koch  syn.  ed.  2.  p.  779. 

3.  P.  acutifolius  Lk.  in  R.  et  S.  syst,  \eget.  p.  513. 
Rchb.  icon.  fl.  Germ,  et  Helv.  VII.  p.  44.  Aus  Grnsien  vou 
Wilhelms  erhalten. 

C.  Coleophylli  Koch  syn.  ed.  2.  p.  780. 

4.  P.  pectinatus  L.  cod.  No.  1041. 

ß.  Dichotomus  Wallr.  sched.  crit.  p.  68.  Rchb.  icon. 
fl.  Germ,  et  Helv.  VII.  f.  31. 

Aus  Grusien    von  Wilhelms    erhalten.       In    den  ersten 
Bächen  des  Terek  im  Kaukasus,  c.  5500'  hoch. 

5.  P.  marinus  All.  fl.  pedem.  I.  p.  240.  Rchb.  icon.  fl. 
Germ,  et  Helv.  VII.  f.  27  —  29.  Da  Linne  das  Meer  als 
den  Standort  seiner  so  genannten  Pflanze  angiebt,  diese,  auch 
nach  Allioni,  aber  nur  in  süssen  Wassern  vorkommt,  so 
möchte    es    sehr     zweifelhaft     seyn,     dass    die    Allioni'sche 


275 

Pflanze  mit  der  Linne'schen  identisch  wäre.  Besser  thäte 
man  freilich,  den  Linne'schen  Namen  ganz  fallen  zu  lassen 
und  die  Art  lieber  nach  Allioni  P.  Allionei  zu  nennen.  In 
den  Seen  Grusiens  ziemlich  häufig. 


Orchideac. 

Die  Zahl  aller  bis  jetzt  bekannten  Arten  dieser  inter- 
essanten Familie  mag  (nach  Ausschliessung  der  4  durch  3- 
fächrigen  Fruchtknoten  ausgezeichneten  Apostasieen  Java's  und 
Nepal's)  wohl  2000  betragen.  Von  ihnen  sind  gewiss  wenig- 
stens die  Hälfte  (hauptsächlich  die  3  ersten  Gruppen  der  31a- 
laarideen,  Epidcndreen  und  Vandeen)  Epipliytcn  und  selbst 
Avohl  Schmarotzer,  während  die  übrigen  zum  grossen  Theil 
Scheinknollen  oder  büschelförmige  Wurzeln  besitzen.  Einige 
der  letzteren  sind  auch  Wiirzelsehmarotzer.  Die  Epiphyten 
gehören  fast  nur  den  Tropen  und  zwar  hauptsächlich  Ame- 
rika's  und  der  Inseln  des  indischen  Archipel's  an,  während  die 
Landpflanzen  vielleicht  zur  Hälfte  und  mehr  ausserhalb  der 
Tropen  vorkommen.  Mit  Ausnahme  der  der  nördlichen  ge- 
mässigten Zone  angehörigen  Orchideen  ist  das  Vorkommen 
der  einzelnen  Arten  ein  sehr  beschränktes,  und  selbst  in  Ame- 
rika und  auf  den  Inseln  des  Archipels  scheinen  sie  nur  strich- 
weise vorzukommen.  Die  Malaxideen  wachsen  vorzugsweise 
(über  3/8)  im  indischen  Archipel ,  die  Epidendreen  und  Van- 
deen (fast  zur  Hälfte)  hingegen  im  heissen  Amerika. 

Was  die  3  Gruppen  der  Landpflanzen  betrifft,  so  wachsen 
fast  1/z  devOphrydeen  in  Südafrika,  J/5  aber  erst  in  Europa. 
Von  den  Limodoreen  hat  Nenholland  fast  ys,  ganz  Austra- 
lien, d.  h.  mit  Einschluss  der  ostiudischen  Inseln,  hingegen 
die  Hälfte,    während    man   auf  das   heisse  Amerika  mehr  als 

18* 


216 

!/4  rechneu  kann;  fast  eben  so  viel  kommen  auf  der  nördli- 
chen gemässigten  Zone  vor,  doch  so,  dass  in  Nordamerika 
die  Unterabtheilung  der  Arethuseen,  in  Europa  die  der  Neot- 
tieen  vorherrscht.  Die  20  Cypripedieen  sind  hauptsächlich 
auf  Sibirien ,  Nordamerika  und  Brasilien  vertheilt. 

Aus  dem  Orient  kennt  man  bis  jetzt  78  Arten,  also  ohn- 
gefähr  den  26ten  Theil,  in  Deutschland  hingegen  63,  mithin 
den  32ten  Theil.  Dort  und  hier  sind  hauptsächlich  die  Ophry- 
deen  vertreten;  von  diesen  wachsen  in  den  nördlichen  Län- 
dern des  Orientes  60,  in  Deutschland  aber  43.  Von  dem  Ge- 
schlechte Orchis  Rieh,  besitzen  jene  allein  36,  dieses  19  Ar-  J 
ton.  Limodorecn  kennt  man  bis  jetzt  nur  17  in  den  nörd- 
lichen Ländern  des  Orientes,  in  Deutschland  hingegen  19. 
Von  den  Cypripedieen  haben  beide  nur  Cypripedium  Calceolus 
L.  Die  Zahl  der  von  mir  aus  den  mehrmals  näher  bezeich- 
neten Ländern  des  Orientes  nach  Deutschland  mitgebrachten 
Orchideen  beträgt  56 ;  es  sind  mir  demnach  22  Arten  ent- 
gangen, die  andere  Reisende  gefunden  haben.  Umgekehrt 
habe  ich  aber  27  Arten,  die  zum  Theil  ganz  neu  sind,  zum 
Theil  im  Oriente  noch  nicht  beobachtet  waren.  Deutschland 
besitzt  41  Orchideen  mit  dem  Oriente  gemein,  es  hat  dem- 
nach 22  eigenthümlich.  Umgekehrt  hat  aber  der  Orient  35 
Arten,  die  in  Deutschland  nicht  wachsen. 

Was  das  Vorkommen  der  von  mir  im  Oriente  beobachte- 
ten Orchideen  anbelangt,  so  lieben  sie  sämintlich  einen  gu- 
ten und  humusreichen,  zum  Theil  sogar  feuchten  und  selbst 
sumpfigen  Boden.  Auf  trockenen  Stellen,  aber  dann  doch 
wieder  im  Schatten  des  Chrisldorns,  des  Granatstrauches  und 
anderer  auf  der  kaspischen  Ebene  dürftig  wachsender  Sträu- 
cher, sah  ich  nur  Anacamptis  pyramidalis  [Orchis)  L.,  ß. 
asiafica   und  y.  oblonga  Desf.      Auf   feuchten  Wiesen  kommt 


277 

Ochis  cassidea  Bieb. ,  O.  incamata  L. ,  O.  iberica  Stev., 
O.  laxiflora  Lara.,  ferner  (raelir  im  Hochgebirge)  O.  tnacu- 
lata  L.,  O.  leptophylla  C.  Koch  und  O.  saccifera  Brongn. 
vor,  während  in  Wäldern  Orchis  Jluvcscens  C.  Koch,  O. 
tenuifolia  C.  Koch,  O.  maculata  L.,  O.  lancibructea  C. 
Koch,  O.  affinis  C.  Koch,  Platanthcra  bifolia  (Orchis) 
L  ,  P.  virescens  (Orch.)  Zollik.,  Epipactis  atrorubens  (Sc- 
rapias)  Hoffm.,  K.  microphylla  Ehrh  ,  Cephalanlhera  ru- 
bra (Serapias)  L.,  C.  ensifolia  (Serapias)  Sm.,  C.  pallens 
Rieh.,  Neottia  nidus  uvis  (Ochrys)  L.  (auf  Bucheuwurzeln), 
Limodoru/H  abortivum  (Orchis)  L.  (ebenfalls)  und  Goo- 
dyera  repens  (Satyrium)  L.  wachsen.  Mehr  im  Gebüsch 
findet  man:  Orchis  tephrosanthos  Vill.,  O.  militaris  L., 
Himantoglossum  formosum  (Orchis)  Bieb.  iiud  Ophrys 
bremifera  Sfev.  Auf  Matten  des  Hochgebirges  sammelte  ich: 
Orchis  sphaerica  Bieb.,  O.  globosa  L.,  O.  taurica  Lindl., 

0.  Traunsfeineri  Saut. ,  O.  triphylla  C.  Koch ,  (hiugegeu 
mehr  iu  Felsspalten)  Spiranthes  spiralis  (Satyrium)  L., 
der  niederen  Kalk-  und  Mergelhöhen  endlich:  Orchis  Morio 
L.  ß.  caucasica,  O.  mascula  L.,  Gymnadenia  conopsea 
(Orchis)  L.  und  G.  comigera  Rchb. 

Erste  Gruppe. 
Ophrydeae  Koch  syn.  ed.  2.  p.  788. 

1.  Orchis  Rieh,  annot.  de  Orch.  europ.  p.  25.       Koch  syn. 

ed.  2.  p.  788. 
A.  Herorchis  Lind.  orch.  pl.  p.  266. 
1.  O.  militaris  L.  cod.  No.  6816.  ß.  grandiflora;  Folia 
oblonga ,  erecto  -  patula ,  infera  ex  apice  recurvula ;  Bracteae 
uninerves,  lanceolatae,  floribus  aequilougae;  Sepala  3  exte- 
riora  majora,  omuia  galeam  formantia,  oblonga;  Labium 
magnum ,  trilobum,  laciniä  media  ex  basi  angusta,  obeordata, 


278 

crenulätä;  lateribus  latis  abbreviatis  ,  calcare  longius ,  sed  ger- 
mine  breyius.  Steht  allerdings  der  0.  longibracteala  Bi- 
voua  und  O.  fusca  Jacq.  nahe,  unterscheidet  sith  aber  von 
beiden  durch  die  fleischfarbenen  Blüthen  und  durch  eine  an- 
dere Form  der  Lippe.  Von  Wilhelms  aus  Grusien  und  von 
Rogner  aus    der  Krim  erhalten. 

2.  O.  maxima  C.  Koch  in  Linn.  XIX.  p.  14.  Von  Dr. 
Thirke   in  der  Umgebung  von  Brussa  gesammelt. 

3.  O.  galeata  Lam.  dict.  bot.  IV.  p.  593.  Möchte  doch 
von  O.  militaris  L.  zu  trennen  und  selbstständige  Art  seyn, 
denn  die  beiden  Abschnitte  des  Mittellappens  stehen  gespreizt 
auseinander  und  sind  gleich  breit,  obwohl  nicht  einnervig. 
Auch  ist  die  Aehre  schlaffer.  Hierher  möchte  wohl  O.  pun- 
ctulata  Stev.  in  Lindl.  orch.  pl.  p.  273.  gehören.  Auf  den 
Vorhöhen  des  untern  Kaukasus  im  Kreise  von  Elisabethopol, 
c.  800  — 1500'  hoch,  auf  tertiärem  Gestein  und  Porphyr;  im 
nördlichen  Daghestan  auf  tertiärem  Kalk. 

4.  O.  longicruris  Lk.  in  bot.  reg.  t.  375.  Aus  der  Um- 
gegend von  Brussa  von  Dr.  Thirke  gesammelt. 

5.  O«  tephrosantjios  Vi  11.  11.  d.  Dauph.  II.  p.  32.  Auf 
den  Vorhöhen  des  untern  und  obern  Kaukasus  auf  tertiärem 
Gestein,  500  —  2000'  hoch.  In  der  Krim  von  Rogner  ge- 
sammelt. 

6.  ©.  taurica  Lindl.  orch.  pl.  p.  271.  Die  kaukasischen 
Exemplare  der  O.  variegata  All.,  die  hierher  gehören,  un- 
terscheiden sich  von  den  deutschen  Pflanzen  durch  die  läng- 
liche und  selbst  pyramidale  Form  der  Aehre;  allein  mau  fin- 
det auch  bei  uns,  und  zwar  vorherrschend  im  Gebirge,,  Exem- 
plare, die  auch  diese  Eigenthümlichkeiten  der  O.  taurica  be- 
sitzen. Lindley  zieht  als  Synonym  Bieberstein's  O. 
pyramidalis  hierher,  was,  wie  man  namentlich  ans  dem 
3.  Bande  der  Flora   taurico-caucasica  ersieht,    durchaus  im* 


2T9 

richtig  ist.  Auf  jeden  Fall  sah  Lindley  in  Prescott's 
Herbar  ein  Exemplar  unserer  Abart.  Auf  den  Vorhöhen  des 
untern  Kaukasus  im  Elisabethopoler  Kreise  auf  Porphyr  und 
tertiärem  Gestein,  1000  —  2000'  hoch. 

ß.  Folia  infcra  ovata.     Ebendaselbst. 

7.  O.  aciuninata  Desf.  fl.  atl.  II.  p.  318.  t.  247.  Aus 
der  Umgebung  von  Brussa  durch  Dr.  Thirke  erhalten. 

8.  O.  sphaerica  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  II.  p.  362.  Auf  dem 
pontischen  Hochgebirge  auf  Urgestein,  6000  —  8000'  hoch. 
Auf  dem  Kaukasus  auf  Urgestein  und  Porphyr,  5000- — 6000' 
hoch. 

9.  O.  globosa  L,  cod.  No.  6809.  Mit  der  vorigen  Art  auf 
dem  pontischen  Hochgebirge. 

10.  O.  rubra  Jacq.  icon.  rar.  I.  t.  183.  Lindl,  orch.  pl. 
p.  266.  O.  papilionacea  Koch  syn.  ed.  2.  p.  792.  Mut.  fl. 
franc.  t.  65.  f.  488.  Von  Dr.  Thirke  aus  der  Nähe  von 
Brussa  erhalten. 

11.  O.  cassidca  Bieb.  11.  taur.  cauc.  III."  p.  600.  O.  fra- 
grans  Poll.  in  Rchb.  fl.  exe.  p.  124.  Gris.  spie.  fl.  Rum.  et 
Bith.  II.  p.  358.  Grisebach  citirt  als  Abbildung,  aber  von 
ihm  nicht  gesehen,  die  letzte  Tafel  in  Pollini's  Elementen; 
ich  finde  diese  aber  unter  den  vielen  zum  ersten  und  zweiten 
Bande  gehörigen,  des  mir  nur  in  italienischer  Sprache  be- 
kannten Werkes  durchaus  nicht.  Ans  Grusien  von  Wilhelms 
erhalten. 

12.  O.  rariflora  C.  Koch  in  Linn.  XIX.  p.  13.  Steht 
allerdings  der  O.  Morio  L.  nahe,  unterscheidet  sich  aber  durch 
schlankere  Bliithenlheile.  Der  an  der  Basis  nicht  ausgeran- 
dete  Sporn  besitzt  die  Länge  des  Fruchtknotens,  während 
aber  die  weit  schmäleren  und  einnervigen  Deckblätter  um  die 
Hälfte  kürzer  sind.     Ausserdem  ist  die  Lippe  tiefer  gespalten 


280 

und  der  mittlere  Lappen  überragt  die  seitlichen  beträcht- 
lich. In  der  Umgegend  von  Brussa  von  Dr.  Thirke  ge- 
sammelt. 

13.  O.  Morio  L.  cod.  No.  6813. 

ß.  Caucasica  C.Koch;  Bracteae  inferiores  3  —  önerves 
ecoloratae;  Lobus  intermedius  latissimus,  emarginatus  la- 
teralibus  paululum  altior.  Unterscheidet  sich  von  der  eu- 
ropäischen Form  durch  die  angegebenen  Merkmale,  und 
möchte  doch  vielleicht  eigene  Art  seyn.  Zu  O.  longi- 
cornis  Desf.,  die  sich  durch  die  anders  gefärbte  Lippe  aus- 
zeichnet, gehört  die  kaukasische  O.  Morio,  wie  Lindley 
fragweise  hinstellt,  auf  keine  Weise.  Eben  so  möchte  O.picta 
Lois. ,  wenigstens  nach  einem  von  Boissier  dem  Berliner 
Herbar  mitgetheilten  Exemplare,  eher  zu  O.  Morio  L.,  als 
zu  O.  longicornis  Desf.,  wohin  sie  ebenfalls  Lindley  ge- 
stellt haben  will,  gehören,  insofern  sie  nicht  selbst  eine  gute 
Art  darstellt.  Auf  den  ersten  Mergel-  und  Kalkhöhen  Grusiens 
von  500  —  2000' H.  ziemlich  gemein;  ebendaselbst  inDaghestan. 

D.     Mascula  Lindl.  orch.    pl.  p.  259. 

14.  O.  mascula  L.  cod.  No.  6814. 

ß.  Graciliflora    C.  Koch    in  Linn.  XIX.    p.  13.      Der 

schlankere  Fruchtknoten  und  die  im  Yerhältniss  zur  Hauptart 
kleinere  Blüthe  giebt  der  Pflanze  ein  von  der  Hauptart  ab- 
weichendes Ansehen.  Auch  scheinen  die  Blätter  am  untern 
Theile  des  Stengels  länger  und  schmäler  zu  seyn  und  laufen 
fast  in  einen  Stiel  aus.  Weiter  oben  bestehen  sie  nur  ans 
eng  anliegenden  Scheiden.  Dieselbe  Abart  sammelte  ich  übri- 
gens auch  bei  Jena ;  ferner  sah  ich  Exemplare  aus  Schott- 
land von  Dr.  Klotzsch  und  vom  Harz  durch  Junghuhn 
gesammelt.     Aus  der  Nähe  von  Brussa. 


281 

15.  O.  proviucialis    Balb.    misc.   alt.  p.  20.    t.  2.       Aus 

der  Nähe  von  Brussa. 

16.  O.  fiseudopallens  C.  Koch  in  Linn.  XIX.  p.  13.  Un- 
terscheidet sich  von  O.  palten»  L.  und  O.  proviucialis  Balb. 
durch  kleinere  Blüthen,  aber  längere  Deckblätter.  In  der 
Nähe  von  Brussa  von  Dr.  Thirke    gesammelt. 

17.  O.  flavescens  C.  Koch ;  Tuberculum  in  apice  bilo- 
bum;  Folia  ex  basi  caulina  approximata,  anguste  oblonga,  in 
petiolum  dimidio  breviorem  attenuata,  inferis  exceptis,  sessi- 
lia,  acutiuscula;  reliqua  distantiora  ,  etiam  sessilia,  lincaria, 
patula  aut  erecta;  Bracteae  oblongo-lauceolatae  aut  lanceo- 
latae,  subtiliter  serrulatae,  duplo  germine  longiores,  3  —  5- 
nerves,  reticulato-venosae;  Flores  flavescentes;  Labellum  tri- 
lobum,  aequilongum  ac  latum :  lobo  medio  brevi  sed  laterali- 
bus  altiori,  longitudine  germinis  ab  initio  curvati  et  dimidiae 
bracteae.  Steht  im  Habitus  der  O.  romana  Seb.  et  Maur. 
fasc.  rom.  I.  p.  31.  (O.  pseudo-sambucina  Ten.  fl.  neap. 
t.  86.)  viel  näher,  als  der  O.  sambucina  L.,  mit  der  man 
meine  Art  bis  jetzt  vereinigt  hat.  Die  erstere  hat  eine  an 
der  Basis  laxere  Aehre  und  ein  anderes  Verhältniss  in  den 
Bliithentheilen.  So  ist  der  Fruchtknoten,  der  übrigens  an 
Länge  zwei  Drittel  der  Deckblätter  erreicht,  aufrecht  oder 
anfangs  abstehend,  und  krümmt  sich  erst  weiter  oben  über. 
Er  und  der  Sporn  sind  länger  als  die  Lippe,  die  selbst  brei- 
ter als  lang  ist.  Ihre  beiden  Seitenlappen  erheben  sich  auch 
mit  dem  der  Mitte  auf  gleiche  Höhe.  Im  untern  Kaukasus 
in  Wäldern  auf  Trachyt  und  Porphyr,  c.  3000'  hoch.  Yon 
K.  Schmidt  aus  Grusien  und  von  Rogner  aus  der  Krim 
erhalten. 

18.  O.  tennifolia  C.  Koch ;  Tuberculum  bifidum ;  ejus  par- 
tes  ex   apice  2  —  3   radiculis   filiformibus  instructae;     Caulis 


282 

pedalis ,  ex  basi  tunicis  tribus  aphyllis  inclusus,  ex  parte  in- 
feriori  foliis  sessilibus  anguste  ellipticis  in  petiolum  quasi  at- 
tenuatis,  erectis  yestitus,  ex  parte  superiori  foliis  bracteifor- 
mibus  2  aut  1  obsitus;  Bracteae  lanceolatae,  3  —  önerves, 
reticulato-venosae,  iloribus  longiores,  patentes;  Spica  brevi- 
ter  oblonga,  sub -  12 - flora,  rubra;  Germen  patenti -  curvatum, 
calcare  adscendente  multo  longius;  Sepala  inter  se  aequalia, 
lateralia  reflexa.  Vielleicbt  nur  rotbblühende  Abart  der  vo- 
rigen Species.  Im  Ansehen  ähnelt  diese  Art  auch  der  O. 
taurica  Lindl.  und  der  O.  patens  Desf. ,  unterscheidet  sich 
aber  von  beiden  durch  die  Lippe.  Im  untern  Kaukasus  im 
Kreise  Elisabethopol  auf  tertiärem  Boden  und  auf  Porphyr, 
800—1500'  hoch. 

19.  O.  leptophylla  C.Koch;  Tuberculum  elongatum,  ex 
apice  interdum  bilobum;  Folia  sub -4,  distantia,  sublinearia, 
inferum  latius  quidem,  sed  etiam  brevius  quam  secundum; 
supremum  bracteiforme  ;  Bracteae  patentes,  3-nerves,  incon- 
spicue  reticulato-venosae,  vix  florem  aequantes ;  Labellum 
ad  basin  subito  attenuatum,  ad  apicem  latum,  3-lobum:  lobo 
medio  multo  angustiori,  ovato -deltoideuni;  Calcar  descendens, 
curvatum,  germin^  duplo  brevius;  Sepala  in  galeam  conni- 
ventia.  Möchte  vielleicht  0.  iberica  Lindl.  (0.  angustifolia 
Bieb.  fl.  taur.  cauc.  II.  p.  368.)  seyn,  unterscheidet  sich  je- 
doch durch  die  3 -lappige  Lippe  und  durch  die  nicht  abste- 
henden, sondern  helmartig  zusammengeneigten  Blumenblätter. 
Was  ich  unter  diesem  Namen  von  Wilhelms  erhalten  habe, 
steht  der  O.  Traunsteineri  Saut,  am  Nächsten  und  hat  weit 
kürzere  Blätter.  Auf  sumpfigen  Hochthälern  des  Kaukasus 
auf  Kalk,  c.  3500'  hoch;  auch  in  Daghestan. 

ß.  haxa;  besitzt  grössere  und  schlaffere  Blüthen  und 
ähnelt  deshalb  der  O.  laari/lora  Lam.  und  O,  Traunsteineri 
Saut.,  unterscheidet  sich  aber  von  der  erstem   durch  die  ver- 


283 

längerteu  Knollen,  von  beiden  durch  die  helmartig  vereinig- 
ten Bliithenblätter.  Am  Bosphor  auf  Kalk  und  Mergel,  im 
Gaue  Pertakrek  auf  Porphyr-  und  Kalkboden,  c.  3000' hoch. 

y.  Longifolia  ;  unterscheidet  sich  durch  die  langen, 
die  Aehre  erreichenden  Blätter  und  durch  die  spathelförmig 
breiter  werdende  Lippe  mit  lanzettförmigen  Mittellappen.  Aus 
der  Krim  von  Rogner  erhalten. 

20.  O.  laxiflora  Lam.  fl.  franc.  III.  p.  405.  In  der  Krim 
von  Rogner  gesammelt. 

21.  O.  platychila  C.  Koch  in  Linn.  XIX.  p.  13.  Steht 
allerdings  der  O.  laxiflora  Lam.  sehr  nahe,  unterscheidet 
sich  aber  durch  5  —  7nervige  Deckblätter;  ferner  sind  diese 
und  der  Fruchtkoten  so  lang,  als  die  mit  dem  Sporne  ver- 
einigte Lippe ,  deren  mittelster  Lappen  kürzer  als  die  seitli- 
chen ist  und  eine  kurze  Spitze .  aber  keinen  Ausschnitt  hat. 
Von  Dr.  Thirke  aus  der  Umgebung  von  Brussa  erhalten. 

22.  O.  saccifera  Brongn.  in  Bor.  et  Chaub.  exped.  de 
Mor.  bot.  t.  30.  f.  1.  Im  Hochgebirge  des  Kaukasus  in  den 
Wäldern  des  Gebietes  der  Rionquellen  auf  Thonschiefer  und 
Porphyr,  c.  5000'  hoch. 

23.  O.  Traunsteineri  Saut,  in  Koch  syn.  ed.  2.  p.  793. 
Im  Banate  auf  Jurakalk. 

24.  O.  inaculata  L.  cod.  No.  6823.  Aus  Grusien  von 
"Wilhelms  erhalten. 

25.  O.  triphylla  C.  Koch;  Tiiberculum  bifidum ;  Canlis 
ex  basi  adscendens ,  triphyllus,  tubulosus ;  Folia  distantia,  infi- 
mum  vagiua  longiori  praeditum,  oblongnm;  medium  oblongo 
lanceolatum;  supremum  jlanceolatum,  reliquis  duolnis  multo 
minus;  Bracteae  lanceolatae,  3  —  önerves,  reticulato -venosae, 
inferiores  solae  floribns  longiores ;  Spica  inferne  distans,  cete- 
rum  laxiuscula;    Labellum  latissimum,  3-lobum,   crenulatum: 


284 

lobo  medio  augustiori,  calcari  aequilongum ,  sed  germine  pall- 
idum minus.  Unterscheidet  sich  von  O.  tnaculata  L.,  der 
die  Pflanze  am  Nächsten  steht,  durch  den  hohlen  Stengel.  Im 
Gaue  Risa  auf  Augitporphyr ,  c.  2500'  hoch. 

26.  O.  affinis  C.  Koch;  Tuberculum  angustum,  bifidum; 
Caulis  4  —  öphyllus,  fistulosus ;  Folia  ad  apicem  usqne  aequi- 
distantia,  patula,  plurinervia :  nervis  aeque  conspicuis,  infe- 
riora  latiora,  anguste  oblonga  ,  superiora  lineari-lanceolata, 
decrescentia,  sessilia;  Bracteae  lanceolatae ,  inferae  plerum- 
que  horizontales,  ceterae  patentes,  omnes  floribus  majores; 
Spica  inferne  laxiuscula;  Labellum  latum,  crenulatum,  3- 
lobum:  lobo  medio  augustiori,  oblongo,  calcare  inflato  et  ger- 
mine aequilongo  minus.  Im  Habitus  der  O.  incarnata  L. 
unterscheidet  sich  diese  Art  durch  die  allmählig  immer  klei- 
ner und  schmäler  werdenden  Blätter,  wodurch  sie  wieder  der 
O.  maculata  ähnlich  erscheint,  durch  die  namentlich  an  der 
Basis  schmälere  Aehre  und  durch  den  dicken,  den  Frucht- 
knoten an  Länge  übertreffenden  Sporn.  O.  tripliylla  C.  Koch 
hat  einen  stets  nur  3blättrigen  Stengel. 

27.  O.  incarnata  L.  cod.  No.  6821.  In  den  Hochthälern 
Grusiens  auf  Kalk-  und  Porphyrboden,  800  —  2500'  hoch. 

ß.  Nana.  Auf  den  Hochmatten  des  politischen  Gebir- 
ges, c.  6000'  hoch,  auf  Urgestein  und  Augitporphyr;  in  der 
armenischen  Provinz  Eriwan  auf  basaltischem  Boden,  c.  3000' 
hoch. 

28.  O.  iberica  Bieb.  in  Willd.  sp.  pl.  IV.  p.  25.  Aus  Gru- 
sien  von  Wilhelms  erhalten. 

29.  O.  lancibracteata  C.  Koch;  Folia  caulis  fistulosi 
crebra,  patulo-erecta,  inferiora  oblonga,  superiora  non  va- 
ginantia,  lanceolata;  Bracteae  lanceolatae,  inferiores  flore 
paene  dnplo  longiores,  plurinerves,  venosae ;  Labium  trilobum : 


285 

lobis  lateralibus  subqiiadratis,  crenulatis,  intermedio  lauceo- 
lato  raulto  latioribus,  calcare  inflato  aequilougnm,  sed  germi- 
ne inflato  brevius;  Sepala  duo  exteriora  patentia,  deniqoe 
reflexa,  reliquis  majora.  Hat  mit  O.  longibractea  Biv.  wohl 
die  langen  Deckblätter  gemein,  steht  aber  der  O.  foliosa 
Soland.  unbedingt  am  Nächsten.  O.  saccifera  Brongn.  ß. 
procera  Gris.  möchte  vielleicht  hierher  gehören;  doch  giebt 
Grisebach  selbst  die  3  Abschnitte  der  Lippe  gleich  an, 
während  hier  der  mittlere  Lappen  lanzettförmig  ist.  O.  lati- 
folia  L.  wird  nie  so  gross  und  hat  von  den  3  Abschnitten 
der  Lippe  den  mittelsten  am  breitesten.  In  der  Provinz  Eri- 
wan  auf  basaltischem  Boden,  c.  2700'  hoch;  im  pontischen 
Gebirge  auf  Augitporphyr,  c.  3500'  hoch;  im  Hochgebirge 
auf  Urgestein,  c.  6000' hoch.     Im  Banate  auf  Jurakalk. 

II.    Anacamptis  Rieh.  Mein,  du  Mus.  d'hist.  nat.  IV.  p.  19. 

30.  A.  pyramidalis  (Orchts)  L.  cod.  No.  6810.  In  Gru- 
sien  mehr  im  Gebüsche  der  Ebenen,  als  im  Gebirge,  nament- 
lich auf  Mergel-  und  Kalkboden,  c.  500 — 1500' hoch;  ebenso 
in  Schirwan  unter  gleichen  Verhältnissen  bis  zu  500'  Höhe; 
in  der  Provinz  Eriwan  auf  basaltischem  Boden,  c.  3000' hoch. 
In  der  Nähe  von  Trebisond  auf  Augitporphyr  bis  zu  500' 
Höhe. 

ß.  Asiatica  C.  Koch  in  Linn.  XIX.  p.  12.  ~A.  con- 
densata  Desf.  fl.  atl.  II.  p.  816.  (nach  einem  in  Link's  Her- 
bar befindlichen  Originalexemplare).  Aus  der  Krim  von  Rog- 
ner und  aus  der  Umgegend  von  Brussa  durch  Dr.  Thirke 
erhalten.     Bei  Trebisond  auf  Augitporphyr  bis  zu  500' Höhe. 

y.  Oblonga»  Besitzt  eine  längliche  Aehre.  Der  Mit- 
tellappen der  Lippe  ist  bisweilen  weit  kleiner  als  die  seitli- 
chen. Sehr  häufig  im  Gebüsch  der  schirwan'schen  und  daghe- 
stan'schen  Ebene  bis  zn  300'  Höhe, 


286 

31.  A.  trlcliocera  (Orchis)  Brongn.  in  Bor.  et  Chanb.  ex- 
ped.  de  Mor.  bot.  t.  30.  f.  2.  Orchis  cylindrica  C.  Koch  in 
Linn.  XIX.  p.  12.  Leider  besitze  ich  aus  der  Thirke'schen 
Sammlung  nur  ein  Exemplar,  was  aber  zu  sehr  gepresst  ist, 
so  dass  ich  die  Bursicula  nicht  deutlich  herauspräpariren  konn- 
te, die  beiden  Lamellen  auf  der  Basis  der  Uuterlippe  siud 
aber  sehr  deutlich  zu  sehen.  Meine  frühere  Angabe,  dass 
die  Lippe  4theilig  ist,  beruht  auf  einen  Irrthum;  sie  ist  3- 
theilig.  Grisebach  vereinigt  mit  Unrecht  diese  Art  mit  A. 
pyramidalis  (Orchis)  L.     In  der  Nähe  yon  Brnssa. 

III.     Gymnadenia    (Rieh.   Mem.    du   Mus.    d'hist.  nat.  IV. 
p.  35.)  Koch  syn.  ed.  2.  p.  794. 

32.  G.  conopsea  (Orchis)  L.  cod.  No.  6825.  Auf  dem 
Domoglett  im  Banate  auf  Jurakalk. 

33.  €r.  comigera  Rchb.  fl.  exe.  p.  121.  Unterscheidet  sich 
von  G.  conopsea  (Orchis)  L.  durch  den  mehr,  namentlich 
am  obern  Theile,  beblätterten  Stengel,  durch  längere,  eirund- 
lanzettförmig  zugespitzte  Deckblätter,  durch  eine  weit  dichtere 
Aehre  und  durch  kleinere  Blüthen ,  deren  Lippe  zwar  ebenfalls 
3- lappig  ist  aber  der  mittlere  Lnppen  erscheint  länglich  und 
ragt  über  die  anderen  hervor.  Reiche nbach  sagt  zwar 
vom  Sporn,  dass  er  dem  Fruchtknoten  an  Lauge  gleiche, 
meine  Exemplare  besitzen  ihn  jedoch,  mit  Ausnahme  eiues  ein- 
zigen, länger.  Diese  Art  hat  Reichenbach  zuerst  in  Thü- 
ringen aufgefunden;  sie  scheint  aber  im  Süden  häufiger  vor- 
zukommen. Ehrenberg  fand  sie  auf  dem  österreichischen 
Schneeberg  uudEbel  in  Montenegro.  Auf  dem  kaukasischen 
Isthmus  sah  ich  nur  G.  comigera  Rchb.  Ich  fand  sie  in 
Grusien  auf  Mergel  -  und  Kalkboden ,  800  —  2000'  hoch ;  in 
der  armenischen  Provinz  Eriwan  auf  basaltischem  Boden,  c. 
3000'  hoch. 


287 


IV.     Coeloglossum  Hartra.  fl.  scand.  ed.  i.  p.  329.    Koch 
syn.  ed.  2.  p.  795. 

34.  C.  viride  (Satyr htm)  L.  cod.  No.  6834.  Aus  Gru- 
sien  Ton  Wilhelms    erhalten. 

V.  Himantoglossum  Spreng,  syst.  veg.  III.  p.  694. 
Dieses  Geschlecht  unterscheidet  sich  von  der  Abtheilung 
Herorchis  nur  durrh  den  verlängerten  Mittellappen,  der  aber 
auch  bei  O.  militaris  L.  ß.  galeala  Lam.  und  O.  tephro- 
santhos  Vill.  ebenfalls  eine  bedeutende  Verlängerung  besitzt. 
Die  spiralförmige  Aestivation,  welche  Koch  als  Charakter 
augiebl,  scheint  bei  H.  formostim  (Orchis)  Bieb.  nicht  vor- 
handen zu  seyn.  Zu  Aceras  R.  Br.  dürfen  die  Arten  dieses 
Geschlechtes  durchaus  nicht  gebracht  werden. 

35.  H.  forinosuin(Orcī)Bieb.  fl.  taur.  cauc.  III.  p.  603. 
Sehr  häufig  im  Gebüsche  der  frühern  Herrschaft  Kuba  auf 
Mergel-  und  Kalkboden,  c.  500'  hoch. 

36.  HL  caprinmn  (Orchis)  Bieb.  fl.  taur,  cauc.  III.  p.602. 
Von  Dr.  Thirke  bei  Brussa  gesammelt. 

VI.  Comp  er  ia  C.Koch. 
Sepala  tria  exteriora  connata,  galeam  referentia,  duo  in- 
teriora  linearia  inclusa;  Labium  rhomboideum,  angulis  late- 
ralibus  in  laciniis  filiformibus,  elongatis  excurrentibus,  angulo 
supremo  contra  bifido,  laciniis  illas  aequantibus;  Anthera  tota 
adnata:  loculis  parallelis;  Massae  pollinariae  lobulatae,  pedi- 
cellatae  basi  bnrsicula  communi  tectae.  Unterscheidet  sich  von 
Himantoglossum  durch  die  drei  äusseren,  vollständig  ver- 
wachsenen Blumenblätter,  welche  die  beiden  inneren,  verlän- 
gert -linienförmigen  einschliessen,  und  durch  die  eigeuthi'unli- 
che  Form  der  Lippe. 


288 

37.  C  taurica  C.  Koch;  Orchis  Comperiana  Stev.  iu 
Mem.  de  la  soc.  d.  nat.  de  Mose.  VII.  p.  63.  Aus  der  Krim 
von  Rogner  erhalten. 

VII.  Piatanthera  Rieh.  Mem.  dnMus.  d'hist.  nat. IV.  p.  35. 

38.  P.  virescens  (Orchis)  Zollik.  ap.  Gaud.  fl.  helv.  V. 
p.  497.  P.  chlorantha  Cnst.  in  Rchb.  Ausg.  v.  Mösl.  Handb. 
d.  Gew.  II.  p.  1565.  In  den  Wäldern  der  daghestanischen  Pro- 
vinz Kuba  auf  Mergel-  und  Kalkboden,  c.  500  — 1500' hoch. 

39.  P.  blfolia  (Orchis)  L.  cod.  No.  6806.  Aus  Grusien 
von  Wilhelms,  aus  der  Nähe  von  Brussa  durch  Dr.  Thirke 
erhalten. 

VIII.  Ophrys  R.  Br.  in  Hort.  Kew.  V.  p.  195. 

40.  o.  speculuiii  Lk.  in  Schrad.  Journ.  d.  Bot.  1799.  II. 
p.  324.     In  der  Nähe  von  Brussa  gesammelt. 

41.  O.  ©estrifera  Stev.  in  Mem.  de  la  soc.  d.  nat.  de  Mose. 
II.  p.  175.  t.  11.  f.  4.  5.  Aus  der  Krim  von  Rogner  er- 
halten. 

42.  O.  brcinifera  Stev.  in  Mem.  de  la  soc.  d.  nat.  de 
Mose.  II.  p.  174.  t.  11.  f.  2.  Auf  den  Vorhöhen  des  untern 
Kaukasus  im  elisabethopoler  Kreise  auf  Mergel-,  Kalk-  und 
Porphyrboden.     Sonst  in  Grusien. 

43.  ©.  cornuta  Stev.  in  Mem.  de  la  soc.  d.  nat.  de  Mose. 
II.  p.  174.  t.  11.  f.  3.  Von  Wilhelms  ans  Grusien  er- 
halten. 

44.  O.  atrata  Lindl.  in  bot.  reg.  t.  1087.  Bor.  et  Chaub. 
exp.  de  Mor.  t.  32.  f.  4.  Von  Dr.  Thirke  in  der  NäheBrussa's 
gesammelt.  Irriger  Weise  früher  (Linn.  XIX.  p.  13.)  als  O. 
Arachnites  bestimmt. 

IX.  Serapias  R.  Br.  Hort.  Kew.  V.  p.  194. 

45.  S.  Lingua  L.  cod.  No.  6866.  Von  Dr.  Thirke  ans 
der  Umgebung  von  Brnssa  gesammelt. 


289 


Zweite  Gruppe. 

Etimodoreae  Koch  syn.  ed.  2.  p.  799. 

X.     Limodorum  Rieh,  annot.  de  orch.  p.  20. 

46.  1^.  abortivum  (Orcliis)  L.  cod.  No.  6830. 

ß.  jinatolicum  C.  Koch  iii  Linn.  XIX.  p.  13.  Von 
Rogner  in  der  Krim  und  von  Dr.  Thirke  in  der  Ncähe  von 
Brnssa  gesammelt. 

XI.     Cephalanthcr a  Rieh,  annot.  de  orch,  p.  21. 

47.  C.  rubra  (Serapias)  L.  cod.  No.  6863.  Häufig  in  den 
Wäldern  Dagheslans  auf  kalkigem  und  mergeligem  Boden, 
300  — 1500'  hoch;  ebenso  des  pontischen  Gebirges  auf  Augit- 
porphjr,  1000  —3500'  hoch;  der  Krim  auf  Diorit,  Thon- 
schiefer  und  Kalk,  100  — 1500'  hoch. 

48.  C.  ensifolia  (Serapias)  Sm.  brit.  fi.  945.  Aus  Gru- 
sien  von  Wilhelms  und  K.  Schmidt  erhalten. 

49.  C  pallens  Rieh,  annot.  de  orch.  p.  21.  Auf  dem  Do- 
moglett  im  Banate  auf  Jurakalk;  in  der  Krim  von  Rogner 
gesammelt  und  ans  Grnsien  von  K.  Schmidt  und  Wil- 
helms erhalten. 

XII.     Epipactis  Rieh,  annot.  de  orch.  p.  21. 

50.  E.  atrorubens  (Serapias)  Hoffm.  Deutschi.  Fl.  II. 
p.  182.  In  den  Wäldern  Daghestans  auf  Kalk-  und  Mergel- 
boden, 300  — 1500'  hoch;  in  denen  Liwaneh's  im  Tschoruk- 
gebiet  auf  Melaphyr  und  Porphyr,  1500  — 2000'  hoch. 

51.  E.  pyenostaehys  C.  Koch  5  E.  latifolia  ß.  pyeno- 
staehys  C.Koch  in  Linn. XIX.  p.  12.  Caulis  puberulus,  ela- 
tus;  Folia  inferiora,  late  ovata,  acuta,  margine  et  nervis 
pubescenti-scabra,  densa,  superiora  oblongo-lanceolata,  ple- 
rumque  complicata ;  Bracteae  ellipticae ,  floribus  magnis  multo 

22  r  Bd.    3s  Heft.  19 


290 

longiores;  Perianthium  eampanulatum :  sepalis  ovatis;  Labii 
articulns  anterior  ovatus,  obtusus,  gibbis  baseos  corruga- 
tis.  Unterscheidet  sich  von  E.  atrorubens  (Serap  :as)  Hoffm. 
durch  die  dichteren  Blütheu  und  Blätter  und  durch  die  an- 
sehnlichere Grösse.  Von  Dr.  Thirke  aus  der  Nähe  von 
Brussa  erhalten. 

52.  E.  microphylla  Ehrh.  Beitr.  IV.  p.  42.  Auf  dem 
Domoglett  im  Banatc  auf  Jurakalk;  aus  der  Nähe  von  Brussa 
durch  Dr.  Thirke  gesammelt. 

53.  E.  palustris  (Serapias)  Scop.  fl.  carn.  II.  p.  204. 
Im  Gaue  Pertakrek  im  Tschorukgebiete  auf  Porphyrboden,  c. 
3500'  hoch.  Aus  Grusien  von  Wilhelms,  ans  der  Krim 
von  Rogner  erhalten. 

XIII.     Neottia  L.  act.  ups.  1740.  p.33. 

54.  Mi  niduis  avis  (Ophri/s)  L.  cod.  No.  6841.  Auf  dem 
Domoglett  im  Banate  auf  Jurakalk;  in  den  Wäldern  der  Krim 
auf  Grünsteiu,  Thonschiefer  und  Jurakalk,  200  — 1500'  hoch; 
in  denen  Grusiens  auf  tertiärem  Kalk  und  Mergel. 

XIV.     Goodyera  R.  Br.  Hort.  Kew.  ed.  3.  V.  p.  197. 

55.  G.  repens  (Satyrium)  L.  cod.  No.  6839.  In  kalki- 
gen Felsenspalten  grusischer  Wälder,  ziemlich  häufig,  c.  1500 
bis  2000'  hoch. 

XV.    Sp  iranthes  Rieh,  in  Koch  syn.  ed.  2.  p.  802. 

56.  S.  spiralis  (Ophrtjs)  L.  cod.  No.  6843.  Im  Hoch- 
gebirge des  Kaukasus  auf  Thoneisenstein  und  Kalk,  c.  5000' 
hoch. 


291 


Crymnospermeae,  Hacktsämler. 

Nach  dem  Beispiele  Sohle iden's  stelle  ich  hier  die 
Familien  unter  dem  Klassennamen  der  Nacktsämler  zusam- 
men, wo  die  Eichen  sich  von  keiner  Hülle  umschlossen  ent- 
wickeln, bringe  demnach  die  Loranthaceen  in  die  Nähe  der 
Nadelhölzer.  Diese  selbst  theile  ich  nach  dem  neuesten  Bei- 
spiele EndH  eher*  s  in  die  übrigens  schon  früher  unterschie- 
denen Familien. 

I.     Abietineae  Endl.  syn.  Conif.  j).  77. 

Im  Ganzen  kennt  man  bis  jetzt  über  140  Arten  dieser 
Familie,  aber  wahrscheinlich  möchte  diese  Zahl  sich  im  Verlaufe 
der  Zeit  bis  auf  200  vergrössern.  Unsere  ächten  Nadelhöl- 
zer bilden  von  den  bekannten  Abietineen  8/9,  und  kommen, 
vielleicht  mit  Ausnahme  einer  einzigen  Art,  nur  auf  der  nörd- 
lichen Erdhälfte  vor;  selbst  hier  lieben  sie  vorherrschend  die 
gemässigten  und  selbst  kälteren  Länderstriche,  und  in  den 
ersteren  wiederum  die  Gebirge.  Es  wird  nicht  uninteressant 
seyn,  wenn  es  mich  auch  tou  dem  eigentlichen  Gegenstande 
meiner  Aufgabe  etwas  ablenkt,  die  Verbreitung  der  Pinus- 
Arten  etwas  näher  ins  Auge  zu  fassen.  Zuerst  stellt  es  sich 
heraus,  dass  man  aus  der  neuen  Welt  doch  4  Arten  mehr 
als  aus  der  alten  Welt,  nämlich  67  kennt.  Von  diesen  kom- 
men aber  2/3  in  Nord-  und  nur  */s  in  Mittelamerika  vor; 
eine  Art  haben  beide  Ländergruppen  geraein.  Von  den  43 
Nordamerikanern  sind  19  Tannen ,  2  Lärchen  und  22  Kiefern ; 
in  Südamerika  herrschen  die  letzteren  noch  bedeutender  vor, 
denn  ihre  Zahl  beträgt  ebenfalls  22,  während  nur  3  Tannen 
und  gar  keine  Lärchen  vorhanden  sind. 

Aus  Afrika  hat  man  bis  jetzt  noch  kein  Nadelholz  beschrie- 
ben, doch  kommt  im  Allgemeinen  daselbst  ein  der  Ceder  sehr 

19* 


292 

ähnlicher,  wenn  nicht  derselbe  Baum  vor.  Am  Meisten  be- 
sitzt verhältnissmässig  von  der  alten  AVeit  Japan  und  China, 
nämlich  13  (6  Tannen,  1  Lärche  und  6  Kiefern),  obwohl 
diese  Länder  noch  am  Wenigsten  besucht  sind ;  in  den  Hima- 
lajaländern kommen  jedoch  10  Arten:  4  Tannen,  1  Ceder 
und  5  Kiefern  vor.  Vorderasien  besitzt  14  Nadelhölzer:  6 
Tannen,  1  Ceder  und  7  Kiefern,  von  denen  es  nur. 2  mitSüd- 
nnd  2  mit  Nordeuropa  gemein  hat.  In  dein  eigentlichen  Sibi- 
rien wachsen  9  Arten :  5  Tannen ,  3  Lärchen ,  aber  nur  eine 
Kiefer,  die  es  merkwürdiger  Weise  (aber  nur  in  strauch- 
artiger Form  und  deshalb  wahrscheinlich  doch  verschieden, 
nämlich  Pinus  Cembra  L.)  allein  mit  Südeuropa  gemein- 
schaftlich besitzt.  Man  hat  aber  in  den  Gärten  eine  mit  dün- 
neren Nadeln  versehene  Pinus  sylvestris  sibirica^  die  wahrschein- 
lich mit  Pinus  foliis  geminis  Gmelin's  identisch  sein  möchte. 
Weder  unsere  nordische  Kiefer,  noch  die  gewöhnliche  Lärche 
übersteigen  nach  Osten  den  Ural ,  obwohl  sie  bis  dahin  be- 
deutende Wälder  bilden.  Süd-Europa  und  namentlich  die  Län- 
der am  Mittelmeere  bis  zu  den  Alpen  haben  9  Arten  eigen- 
tümlich, von  denen  nur  3  auch  im  Norden  der  genannten 
Gebirge  wachsen.  Nord -Europa  besitzt  ausserdem  noch  5, 
also  im  Ganzen  8  Arten ,  nämlich :  2  Tannen ,  1  Lärche  und 
5  Kiefern.  Vereinzelt  kommen  endlich  noch  in  Cochinchina. 
auf  den  Philippinen,  auf  Sumatra  und  auf  den  Kanaren  je 
1  Art  vor. 

In  den  nördlichen  Ländern  des  Orientes  habe  ich  9 Arten 
gesammelt,  von  denen  3  neu  sind  und  1  ( P.  Pumilio Haenke) 
bis  jetzt  noch  nicht  beobachtet  wurde.  3  haben  andere  Rei- 
sende gesehen,  die  mir  entgangen  sind,  sodass  die  Gesammt- 
zahl  sich  auf  12  herausstellt.  In  Deutschland  bis  an  das 
adriatische  Meer  kennt  man  10  Arten,  von  denen  5  in  be- 
zeichneten Ländern  fehlen. 


203 

Was  nun  die  Verbreitung  der  Nadelhölzer  iu  den  nörd- 
lichen Ländern  des  Orientes  anbelangt,  so  findet  man  nirgends 
auf  dem  kaukasischen  Isthmus  Wälder  von  irgend  einer  Aus- 
dehnung. In  den  Ebenen  kommen  sie  auch  nicht  vereinzelt 
vor,  und  selbst  tiefer  als  2000  Fuss  über  der  Oberfläche  des 
Meeres  habe  ich  sie  nirgends  beobachtet.  Tannen  gehören 
zu  den  Seltenheiten,  und  kommen  fast  nur  im  Westen  vor; 
dort  wurde  die  Pinus  Nor dmanniana  Stev.  zuerst  von  Nord- 
mann auf  dem  meschischeu  Quergebirge ,  was  das  armeni- 
sche Hochland  mit  dem  Kaukasus  verbindet,  und  auf  dem 
adshar'schen  Gebirge  beobachtet  ;  ich  habe  sie  einzeln  in 
Letschkum  gesehen.  Dort  wächst  auch  Pinus  orientalis  L. 
Unsere  Weisstanue  hat  nur  Biebers  teiu  in  dem  höhern  Ge- 
birge desKaukasus  gesehen-,  aber  weder  Steven,  nochWil- 
helms,  CA.  Meyer  und  K.  Schmidt  haben  sie  wieder 
beobachtet. 

Häufiger  sind  die  Kiefern,  die  aber  leider  noch  nicht 
hinlänglich  erforscht  sind.  Ob  in  der  That  Pinus  sylvestris 
L.  auf  dem  Kaukasus  wächst,  oder  ob  es  eine  andere,  viel- 
leicht eigentümliche  Art  ist,  muss  späteren  Untersuchungen 
anheimgestellt  werden.  Auf  der  ersten  Reise  sah  ich  sie 
südwestlich  von  Tiflis  bereits  im  untern  Kaukasus,  ferner  auf 
dem  Nakerale  und  in  Ossien ,  aber  nirgends  von  einer  bedeu- 
tenden Ausdehnung.  Leider  sind  die  gesammelten  Exemplare 
verloren  gegangen.  Auf  der  2ten  Reise  wendete  ich  mich  dem 
Osten  des  kaukasischen  Isthmus  zu,  habe  sie  aber  dort  nir- 
gends gesehen.  Nach  Berichten  der  Eingebornen  und  ande- 
rer Reisenden  kommt  die  Kiefer  aber  hauptsächlich  auf  dem 
sogenannten  schwarzen  Gebirge  im  Norden  sehr  viel,  aber 
nirgends  von  einer  bedeutenden  Grösse ,  vor.  Eben  so  ist  sie 
in  den  Gauen  am  schwarzen  Meere,  in  Tscherkessien  nnd 
Abassien  beobachtet  worden.     Ein  Offizier,   der  den  unglück- 


294 

liehen  Zug  nach  Dargo  mitmachte ,  hat  mir  von  bedeutenden 
Kiefernwäldern  erzählt,  die  das  nordwestliche  Ende  des  an- 
dischen  Kaukasus  bedeckten. 

Im  armenischen  Hochlande ,  wo  im  Allgemeinen  Herz- 
losigkeit vorherrschender  Charakter  ist,  kommen  doch  Kiefern- 
Wälder  yon  bedeutender  Ausdehnung  auf  dem  Suwanlü- 
(Soghanly  -)  Dagh  vor.  Doch  auch  diese  sind  durch  die  Hab- 
sucht eines  Pascha  von  Kars  gelichtet,  [der  für  100,000  Sil- 
berrubel Kiefernstämme  an  die  russische  Regierung  zum  Bau 
der  Festung  Alexandrapol,  also  einer  Festung,  die  gegen  die 
Türkei  gerichtet  war,  verkaufte.  Ausserdem  finden  sich  un- 
bedeutende Wälder  auf  dem  Gränz  walle  des  armenischen  Hoch- 
landes gegen  die  Tschorukspalte  oberhalb  der  Kurquellen  Tor. 
Es  ist  dieses  Pinus  Kochiana  Klotzsch.  Ob  die  Kiefer  des 
Suwanlü-Dagh  dieselbe  Art  ist,  wage  ich  nicht  zu  entschei- 
den ;  es  möchte  aber  wahrscheinlich  seyn.  Endlich  besitzt 
noch  der  Schachjoldagh  einzelne  Kiefern ,  die  ohne  Zweifel 
der  P.  Kochiana  Klotzsch  ähnlich  sind ,  aber  mehr  strauch- 
artig vorkommen.  Ich  habe  sie  P.  armena  genannt.  Im 
Bambakthale  sah  ich  Kiefern  nur  einzeln,  ob  sie  der  P.  Ko- 
chiana Klotzsch  oder  der  P.  armena  C.  Koch,  oder  endlich 
gar  der  P.  sylvestris  L.  angehören,  weiss  ich  nicht.  Tan- 
nen, Lärchen  und  Cedern  sah  ich  nirgends. 

Das  pontische  Gebirge,  südlich  bis  zur  Tschorukspalte 
herab,  ist  überhaupt  reich  an  Gehölzen,  auch  an  Nadelhöl- 
zern. Auf  der  Nordseite  wächst  auf  einer  Höhe  von  3000  — 
7000  Fuss  die  prächtige  Tanne  des  Orientes,  und  bildet  zum 
Theil  (nach  Berichten  der  Eingeborneu)  auf  dem  Rücken  des 
Gebirges  zwischen  fif  und  Baiburt  grosse  Wälder.  Ich  sah 
sie  hauptsächlich  im  Hochgebirge  des  Gaues  Pertakrek  und 
im   Tbale    der  Furtuna    zum   Theil    mitten    unter   prächtigen 


295 

Rothbuchen,  von  einer  Höhe  und  Stärke  (von  12  —  16  Fuss 
im  Umfange),  wie  ich  bei  uns  weder  die  Roth-,  noch  die 
Weisstanne  gesehen  habe.  Ausserdem  kommt  noch  auf  der 
Nordseite  des  politischen  Gebirges  und  namentlich  oberhalb 
Trebisonds  die  Abart  der  Weisstanne  vor,  welche  Steven 
als  P.  Picea  L.  ß.  leioclada  unterschieden  hat. 

Auf  der  Südseite  des  politischen  Gebirges  sah  ich  nur 
im  Hochgebirge  des  Gaues  Pertakrek  orientalische  Tannen, 
wohl  aber  Kiefern,  doch  immer  nur  in  Gruppen  und  verein- 
zelt. Es  war  mehr  im  Hochgebirge  die  Pinus  pontica  C. 
Koch,  die  aber,  eben  so  wie  die  P.  Kochiana  Klotzsch, 
eine  unbedeutende  Höhe  erreichte.  Gegen  das  Thal  des  Tscho- 
ruk  kam  unser  Knieholz  (P.  Pumilio  Haenke)  vor.  In  der 
Gegend  von  Artwin  fand  ich  auf  hohem  Felsenterrain,  ohne 
Zweifel  wild ,  P.  Pinea  L. 

Pinus  L.  cod.  No.  MCLXXXH. 
A.     Abies  Lk.  in  Liun.  XV.  p.  525. 

1.  P.  Nordmanniana  Stev.  im  Bull,  de  la  soc.  d.  nat. 
de  Mose.  1838.  p.  45.  t.  2.  Im  Gaue  Letschkum  auf  Kalk,  c. 
3000'  hoch. 

2.  P.  AMes  du  Roi  observ.  bot.  p.  39.  P.  Picea  L.  cod. 
No.  7247. 

ß.  Leioclada  Stev.  im  Bull,  de  la  soc.  d.  nat.  de  Mose. 
1838.  p.  44.  Oberhalb  Trebisond  auf  Augitporphyr,  c.  3000' 
hoch.  Von  Dr.  Thirke  bei  Brnssa  (auf  dem  Olymp?)  ge- 
sammelt. 

3.  P.  heterophylla  C.  Koch ;  Ramuli  floriferi  breves ,  1  - 
—  2pollicares ,  puberuli,  patentissimi  aut  patentes;  Folia  ra- 
inoruin  densa,  sparsa,  lineari-oblonga,  sensim  in  acumen 
atteimata;  ramulorum  plus  dimidio  miuora,  densissima,  linea- 
ria,   acuta;   floralia  amenta   slaminifera  dnplo  superantia,   iis 


296 

ramiilorum  majora ,  linearia,  apice  rotundata,  saepe  eraar- 
ginata;  omnia  patentissima,  paene  horizoutalia ,  supra  leviter 
canaliculata ,  subtns  juxta  carinam  faseiä  argented  picta; 
Squamae  ameuti  stamiuiferi  spathulatae,  lacero-fimbriatae; 
Antherae  stipitatae,  ecristatae;  Amentum  ovuliferum  et  stro- 
bili?  Steht  zwischen  der  P.  cephalonica  Endl.  und  P.  bal- 
samea  L.,  unterscheidet  sich  aber  von  beiden  durch  die  ver- 
schiedenen Blätter.  Woher  ich  diese  Art  habe,  vermag  ich 
nicht  anzugeben.  Sie  befand  sich  unter  den  Pflanzen  der 
Sammlung  kaukasischer  Pflanzen;  es  Aväre  möglich,  dass 
ich  die  Exemplare  aus  der  Krim  von  einer  dort  kultivirten 
Art  gesammelt  hätte. 

B.     Picea  Lk.  in  Liuu.  XV.  p.  516. 

4.  P.  orientalis  L.  cod.  No.  7251.  Auf  dem  politischen 
Gebirge  auf  Augitporphyr  und  auf  Urgestein,  3000  —  7000' 
hoch ;  in  Letschkum  auf  Porphyr. 

C.     Pinaster  Endl.  syn.  conif.  p.  166. 

5.  P.  Puinili©  Haenke  Beob.  a.  d.  Reis.  p.  68.  Im  Gaue 
Sber  auf  Kalk,  c.  3500'  hoch. 

6.  P.  Kochiana  Klotzsch  msc.  Arbor  mediocris,  altitu- 
dine  30  —  40pedum,  ramulis  et  ramis  patentibns  aut  patenti- 
adscendentibus,  cicatricibus  densissime  obtectis ;  Cortex  fer- 
rugineus  aut  ad  apicem  ramiilorum  griseus;  Folia  gemina,  1 
—  i^/^-folUGaxia,  lineam  lata,  supra  concava,  lineä  elevata 
instructa,  marginibus  (ope  lentis  adspectis)  serrulata,  verti- 
ciliato-fasciculato  disposita;  Squamae  fulcrantes  ovatae,  mar- 
gine  sublacerulo,  horizontaliter  patentes;  involucrantes  8  — 10 
apice  ovato ,  albo-marginatae,  lacerae,  fimbriis  ex  parte  con- 
nexis  ,  supremae  elongatae;  Gemmae  ovato  -  conoideae ,  squa- 
mis  ovato  -  lanceolatis ,  integris  instructae ;  Amenta  staminifera 
brevitcr  stipitata :     antheris  cristä  ovata,    instructis ;     Strobilus 


297 

brevissime  stipitatus,  hornotinus  patens  aut  erectus,  conoideus. 
Steht  zwischen  der  P.  sylvestris  L.  und  P.  rotundata  Llc. 
indem  sie  mit  der  erstem  die  Form  der  Zapfen,  mit  der  letztern 
den  Antheren  -  Kamm  gemein  hat.  Auf  demKanly-Dagh  über 
den  Knrqnellen  auf  Porphyr,  c.  7000'  hoch;  bei  Artahau  auf 
Trachyt,  c.  5500'  hoch. 

7.  P.  armena  C.  Koch ;  Frutex  aut  arbor  mediocris ,  alti- 
tudine  20  —  30pedum,  ramis  patentibus  aut  erecto-fastigia- 
tis ,  cicatricibus  distantioribus  tectis  ;  Cortex  ferrugineo  -  aut 
gi-iseo- aureus;  Folia  gemina,  1  —  lYa-pollicaria,  lineam  et 
ultra  lata,  acuta,  supra  concava,  marginibus  (ope  lentis  ad- 
spectis)  vix  serrulatis,  sparsa;  Squamae  fulcrantes,  ovatae 
aut  retnsae,  involucrantes  6  —  8  oblongae,  apice  acutiusculae, 
margine  albo  -  fimbriatae ,  sed  fimbriis  minime  conuexis; 
G  emmae  ovato  -  oblongae ,  squamis  ovato  -  lanceolatis ,  albo  - 
marginatis,  limbriatis;  Amenti  stamiiiiferi '? ,  Strobilus  maturus 
brevissime  stipitatus ,  horizontalis ,  ovato  -  oblongus ;  Squama- 
rum  extus  rubro-brunueai  um  superiorum  umbones,  pyrami- 
dati,  interdum  recurvi.  Steht  der  P.  Kochiana  Klotzsch 
allerdings  sehr  nahe;  es  unterscheidet  sich  die  Art  aber  durch 
die  Schuppen  der  Blattbiischel  und  der  Knospen.  Auf  dem 
Schachjol-Dagh,  auf  Porphyr  uud  Dolorit,  c.  7000'  hoch. 

8.  P.  tnricio  Poir.  dict.  V.  p.  339. 

ß.   Pallasiana  Lamb.  piu.  ed.  1.  II.  1.  t.  1.     Auf  dem 
Kamm  des  krim'schen  Südgebirges ,  c.  3000  —  4000'  hoch. 

9.  P.  pontica  C.  Koch  Wander.  im  Oriente.  II.  p.  85. 
(nee  p.  232.  sine  diagnosi).  Arbor  mediocris,  altitudine  30 
—  40  pedum,  ramis  et  patentibus  cortice  griseo  instruetis  et 
cicatricibus  distantibus  obtectis;  Folia  gemina,  bipollicaria, 
vix  lineam  lata ,  viridia ,  supra  concava ,  linea  elevata  in- 
strueta,  marginibus  scabridis,  (ope  lentis  adspectis)  serrulatis, 


298 

sparsa;  Squamae  fulcrantes  retusae,  involucrantes  6  —  8  albo- 
marginatae,  marginum  fimbriis  connexis,  apice  oblongo; 
Gemmae  parvae,  oblongae:  squamis  oblongis,  margine  lace- 
rulo;  Amenta  stamiuifera ? ;  Strobuli  horuotini  brevissime  sti- 
pitati,  patentes  aut  cernui,  conoidei;  maturi  snbcernuo  -  hori- 
zontales, ovati ;  Squamae  externe  nigrae,  interne  brunneae, 
umbone  pyraniidato,  erecto.  Steht  der  P.  Laricio  Poir.  am 
Nächsten;  diese  besitzt  aber  freie  Blätterschuppen  und  lang 
zugespitzte  Knospen.  Im  Tschorukgebiete  bis  in  das  Hoch- 
gebirge steigend ,  auf  Kalk ,  Porphyr  und  Urgestein ,  1500  — 
5500'  hoch. 

D.     Pinea  Endl.  syn.  Couif.  p.  182. 
10.  P.  Pinea   L.  cod.  No.  7241.       Im  Tschorukthale    im 
Gaue  Liwaneh  unweit  Artwin,  auf  Melaphyr,   c.2500'  hoch, 
gewiss  wild;    bei  Konstautinopel   auf  Kalk  uud  Mergel,    100 
bis  500'  hoch,  nur  angepflanzt* 

II.  Cupressineae  Endl.  syn.  Conif.  p.  3. 
Man  kennt  jetzt  nahe  an  100  Cupressineen ,  die  aber 
ebenfalls  wiederum,  mit  Ausnahme  von  27  Actinostrohcen 
(die  28.  wächst  in  Nordafrika),  nur  auf  der  nördlichen  Hälfte 
der  Erde  vorkommen.  Die  alte  Welt  der  letztem  besitzt  aber 
fast  noch  einmal  so  viel  (46)  Arten,  als  die  neue,  von  der 
wir  nur  24  kennen.  2  Arten  (Juniperus  nana  L.  und  J. 
Sabina  L.)  kommen  in  der  alten  und  neuen  Welt  vor.  Ja- 
pan und  China  sind  besonders  reich  an  Cupressineen ,  denn 
man  kennt  bis  jetzt  in  beiden  Ländern  16  Arteu :  6  Wach- 
holder  ,  4  C(/pressen j  3  Thujopsideen  und  3  Taxodineen. 
Ans  Ostindien  hat  man  bis  jetzt  nur  1  Cypresse  erhalten. 
Die  Länder  des  Himalaya- Gebirges  haben  aber  3  Wachhol- 
der und    1  Cypresse  \     ein  Wachholder    (J.  excelsa   Bieb.) 


299 

zieht  sich  von  da  durch  ganz  Vorderasien  hin.  In  Sibirien 
wachsen  nur  4  Wach  holder,  von  denen  es  J.  nana  Willd. 
mit  Nordamerika,  Vorderasien,  Nord-  und  Südeuropa  gemein 
hat.  Dasselbe  gilt,  mit  Ausnahme  Vorderasiens,  mit  J.  Sa- 
bina  L.  Aus  Vorderasien  hat  man  (incl.  meiner  3  neuen  Ar- 
ten) bis  jetzt  17  Arten  (15  Wachholder  und  2  Cypressen), 
von  denen  es  die  beideu  Cy pressen  und,  ausser  der  Junipe- 
rus nana  Willd.,  noch  7  Arten  mit  Siideuropa  gemein  hat. 
Dieses  besitzt  eine  gleiche  Anzahl ,  von  denen  nur  3  Nord- 
europa,  wo  sonst  keine  eigenthümlichen  Arten  wachsen,  zur 
kommen.  Afrika  hat  7  Cupressinecn :  6  uäetinostrobeen  (5 
in  Südafrika  und  Madagascar  und  1  in  Nordafrika)  und  1 
Wachholder  (in  Abyssinien).  Auf  den  Kanaren  kommt  1 
Wachholder  vor.  Aus  Neuholland  endlich  kennt  mau  18, 
ans  Neuseeland  1  und  aus  Chili  2  Arten ,  sämmtlich  den^clt- 
nostrobeen  angehörig. 

Ich  habe  auf  beiden  Reisen  nach  den  nördlichen  Lean- 
dern des  Orientes  14  Cupressineen  gefunden,  so  dass  den 
übrigen  Reisenden  nur  3  geblieben  sind ,  die  mir  entgingen. 
Ausser  den  3  neuen  Arten  habe  ich  noch  die  ächte  Juniperus 
Oarycedrus  (L.)  Lk.  in  Asien  zum  ersten  Male  entdeckt.  In 
Deutschland  kennt  man  nur  7  Arten ,  die  aber  sämmtlich  auch 
im  Oriente  vorkommen. 

Was  die  Verbreitung  der  von  mir  aufgefundenen  Cupres- 
sinecn anbelangt,  so  wird  unser  gemeiner  Wachholder  auf 
den  Vorhöhen  des  eigentlichen  und  untern  Kaukasus  im  Sü- 
den durch  Juniperus  oblonga  Bieb.  vertreten.  Nur  auf  dem 
höchsten  Gebirge  fand  ich  J.  communis  L.,  und  zwar  in  der 
nächsten  Nähe  der  Schneeregion.  Auf  gleiche  Weise  sah  ich 
unsern  Wachholder  wahrscheinlich  auf  den  höchsten  Punkten 
des  Schachjoldagh,  der  Wasserscheide  zwischen  Murad  und 
Araxes.       Auf  den  Höhen  des    pontischen  Gebirges  wurde  er 


300 

durch  Jnniperus  pygmaea  C.  Koch,  auf  dem  bithynischen 
Olymp  durch  J.  nana  Willd.  vertreten.  Interessant  ist  es, 
dass  der  gemeine  Wachholder  auch  nicht  in  der  Krim  wächst 
und  kultivirt  selbst  nicht  gedeihet.  Herr  Rogner  gab  sich 
alle  Mühe,  ihn  auf  der  Südküste  anzupflanzen;  er  ging  stets 
nach  einigen  Jahren  wieder  ein.  Er  wird  durch  J.  rufescens 
Lk.  vertreten,  eine  Art,  die  übrigens  auch  auf  den  Mergel  - 
und  Kalkhöhen  jenseits  des  Kaukasus,  so  wie  nicht  weniger 
im  Tschorukthale  vorkommt.  In  der  Krim  und  imTschoruk- 
thale  bildet  genannte  Art  dichtes  Gebüsch.  Von  den  stachli- 
gen Wachholdern  sah  ich  nur  Jnniperus  macrocarpa  Sm. 
in  der  Umgegend  von  Konstantinopel  und  J.  Oxyccdrns  (L.) 
Lk.  im  Tschorukthale,  in  beiden  Gegenden  dichtere  Boskets 
bildend. 

Einen  grössern  Eiufluss  auf  den  Vegetationscharakter 
üben  die  Sadehölzer,  d.  h.  die  nicht  stachligen  Wachhoider 
Arten  aus.  Sie  wachsen  nirgends  in  der  Ebene,  sondern  stets 
in  Gebirgsthälern  an  Felsen  oder  auf  Abhängen.  Die  einzel- 
nen Arten  scheinen  aber  in  ihrer  Verbreitung  beschränkter  zu 
seyn.  So  sah  ich  in  dem  wilden  Thale  des  Terek  nur  Ju- 
niperus ejccelsa-,  in  der  Umgegend  von  Tiflis  aber  im  Thale 
der  Aghistewi  (Akstafa)  und  des  Bambakflusses  hingegen, 
aber  auch  im  Hochgebirge  von  Pertakrek,  wächst  J.  foeti- 
dissima  Willd.;  J.  sahinoides  Gris.  endlich  scheint  haupt- 
sächlich im  Osten  des  kaukasischen  Isthmus  vorzukommen. 
In  der  Krim  fand  ich  jedoch  J.  excelsa  Bieb.  ebenfalls,  und 
zwar  von  einer  bedeutenden  Stärke  und  ansehnlichen  Höhe. 

Es  ist  sonderbar,  dass  das  Hochland,  mit  Ausnahme  des 
Schachjoldagh,  gar  keine  Wachholder -Arten,  demnach  auch 
keine  Sadehölzer,  zu  besitzen  scheint.  Auf  dem  Schachjol- 
dagh allein  kommt  die  schöne  J.  polycarpos  C.  Koch  vor. 
Desto  reicher  ist  aber  das  ganze  Tschoruk- Gebiet,    nament- 


301 

lieh  die  ia  der  Nähe  der  Flüsse  gelegenen  Felsenparthieen 
und  Abhänge.  Ausser  den  schon  aufgeführten  Wachholdern 
wächst  hier  die  erst  von  mir  neu  aufgestellte,  der  Juniperus  phoe- 
nicea  L.  ähnliche  Art:  J.  isophj/Uos,  und  bedeckt,  von  Kie- 
fern, Loniceren  u.  s.  w.  unterbrochen,  weite  Strecken.  An 
Rändern  erreicht  sie  oft  2  Fuss  und  mehr  im  Durchmesser 
und  eiue  Höhe  von  30 — 35  Fuss.  Bedenkt  man,  wie  ausser- 
ordentlich langsam  der  JjTachholder  wächst,  so  gehören  Jahr- 
hunderte dazu ,  um  ein  solches  Gehölz  hervorzubringen. 

Was  die  beiden  Cypressen  anbelangt,  so  vermag  ich 
über  die  Verbreitung  der  Cupressus  horizontalis  Mill.  (C. 
sempervirens  ß.  L.)  nichts  zu  sagen,  da  ich  sie  nicht  selbst 
beobachtete,  sondern  mein  Exemplar  von  Wilhelms  erhielt, 
der  es  in  Schirwan  gesammelt  haben  wollte.  Cupressus  fa- 
stigiata  DC.  (C.  sempervirens  a.  L.)  beobachtete  ich  nur 
in  den  Gegenden  am  Bosphor,  aber  nirgends  wild,  auf  Grä- 
bern der  Mohamedaner  angepflanzt.  Die  Christen  dürfen  sich 
zum  Schmuck  ihrer  Gräber  nicht  der  Cypresse  bedienen;  man 
sieht  dafür  am  Häufigsten  Celtis  australis  L.,  die  oft  eine 
stattliche  Höhe  erreicht.  Obwohl  die  Temperatur  in  der  Krim 
sogar  bis  zu  10  Grad  Kälte  herabsinkt,  so  gedeiht  doch  die 
Cypresse  daselbst.  Man  zeigte  mir  das  Exemplar,  welches 
Potjomkin  (Potemkin)  in  den  80ger  Jahren  geflanzt  ha- 
ben soll  und  bereits  ein  ansehnlicher  Baum  geworden  war. 
Von  ihm  stammen  alle  übrigen  Cypressen  der  Krim  ab. 

Erste  Abtheilung. 

Juniperinae  Endl.  syn.  Conif.   p.  5. 

I.     Juntperus  L.  cod.  No.  MCCXLVII. 

A.     Oxxjcedrus  Endl.  syn.  Conif.  p.  9. 

1.  J.  inacrocarpa  Sibth'.  fl.  gr.  prodr.  II.  p.  263.     Inder 

Umgegend  von  Konstantinopel  auf  Mergelboden,  c.  200'  hoch. 


302 

2.  J.  ©xycedrus  L.  cod.  No.  7507.  ImThale  desTscho- 
ruk,  im  Gaue  Sber,  c.  3500'  hoch,  auf  Kalk. 

3.  J.  rufescens  Lk.  in  Flor.  1846.  p.  579.  J.  Oxycedrus 
Bieb.  fl.  taur.  cauc.  II.  p.  426.  Griseb.  spicil.  fl.  Rum.  et 
Bith.  II.  p.  352.  In  der  Krim  auf  Grünstein  und  Thonschie- 
fer,  200 — 1500'  hoch.  In  Grusien  sehr  häufig,  auf  tertiä- 
rem Kalk  und  Mergel,  1000  —  2500'  hoch;  im  Gaue  Sber 
auf  sekundärem  Kalk  und  Porphyr,  0,3000'  hoch.  Im  Gun- 
delsh.  Herbar  als  Juniperus  latifolia  arborea  Cerasi  friictu 
ex  insula  Mela. 

4.  J.  nana  Willd.  spec.  pl.  IV.  p.  854.  Aus  der  Umge- 
gend von  Brussa,  wahrscheinlich  vom  Olymp  erhalten. 

5.  J.  pygmaea  C.  Koch;  Frostrata  aut  pyrainidata,  ramis 
acutangulis,  subarticulatis  ;  Folia  lineari  -  oblonga ,  subito  in 
acumen  pungens  attenuata,  curvatulo-patentia,  subtus  obtusa, 
sed  in  carinä  lineä  impressä  non  instrncta,  supra  caesio- 
pruinosa,  concava;  Squamae  staminiferae  ovato-acuminatae. 
Steht  allerdings  der  J.  nana  Willd.  sehr  nahe,  unterscheidet 
sich  aber  hauptsächlich  durch  das  Fehlen  der  eingedrückten 
Linie  auf  der  Unterfläche  der  sehr  unbedeutend  gekrümmten 
Blätter;  auch  sind  die  männlichen  Schuppen  breiter  und  grös- 
ser. Auf  dem  politischen  Hochgebirge  der  Gaue  Hemschin 
und  Pertakrek  auf  Urgestein  und  Porphyr ,  6000  —  8000' 
hoch. 

6.  J.  communis  Willd.  spec.  pl.  IV.  p.  854.  Am  Kasbek 
auf  Trachyt,  c.  6000'  hoch.  Auf  dem  Schachjoldagh  (?)  auf 
Dolerit,  c.  8500'  hoch. 

7.  J.  oblonga  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  II.  p.  426.  Mit  Un- 
recht zieht  Endlicher  diese  Art  zu  J.  communis  L.,  da  sie 
sich  wesentlich  durch  härtere,  nicht  schwarzbraune,  sondern 
braungelbe  Zapfenbeeren  und  durch  weit  grössere,  denen  der 


303 

./.  rufescens  Lk.  ähnliche  Blätter  hinlänglich  unterscheidet. 
Sehr  häufig-  in  Grnsien ,  besonders  in  der  Nähe  von  Tiflis, 
auf  tertiärem  Kalk  und  Mergel,  1200—3500'  hoch.  Auf  den 
Vorhöhen  des  untern  Kaukasus  im  Kreise  Elisabethpol  auf 
Porphyr,  c.  2000'  hoch;  auf  dem  Mergelrücken  des  eigent- 
lichen Kaukasus  im  Osten,  c.  3500'  hoch. 

B.     Sabina  Emil.  syn.  Conif.  p.  17. 

8.  J.  sabinoides  Gris.  spie.  11.  Rum.  et  Bith.  II.  p.  352. 
Im  Osten  des  kaukasischen  Isthmus. 

9.  J.  foetidissima  Willd.  spec.  pl.  IV.  p.  843.  Sehr 
häufig  auf  beiden  Seiten  der  Tiflis-Eriwaner  Strasse  imThale 
der  Akstafa  und  des  Bambakflusscs ,  auf  Kalk,  Porphyr  und 
Trachyt,  2000  —  6000'  hoch;  in  der  Umgegend  von  Tiflis  auf 
Mergel  und  Kalk,  c.  1500'  hoch;  im  Gaue  Pertakrek  im 
Hochgebirge,  5000  —  6000'  hoch,  auf  Porphyr. 

10.  J.  excelsa  Bieb.  casp.  204.  append.  No.  72.  Im  Thale 
des  Terck  auf  Kalk,  Thonschiefer  und  Porphyr,  1500  — 
4000'  hoch.  Im  Gundelsh.  Herbar  als  Cedrus  foetidissi- 
ma ,  arbor  excelsa  seu  Sabina  foliis  aculeatis.  Demnach  ge- 
hört Tournefort's  Pflanze  dieses  Namens  gauz  richtig  hier- 
her und  nicht,  wie  Endlicher  sagt,  zu  J.  foetidissima 
Willd. 

11.  «f.  polycarpos  C.  Koh;  Arboreo-fruticosa,  cortice 
badio-brnnneo;  Ramorum  folia  terna  et  opposita,  ovata  qui- 
dein,  sed  acuminata,  adpressa;  ramulorum  opposita,  quadri- 
fariam  et  arete  imbricata,  glandulä  oblongä  in  dorso  convexo 
instrueta,  ovato- acuta;  Galbuli  conferti,  molles,  laterales, 
suo  ramulo  multo  majores,  sphaeroidei,  brunnei,  sed  caesio- 
pruinosi ,  laeves ;  Squamae  geminae  steriles  et  cum  galbulo 
connatae  dimidinm  galbulum  superantes.  Steht  der  J.  lycia 
L.  am  Nächsten,  hat  aber  noch  grössere  und  dicht  gedrängte 


304 

Zapfenbeeren;  auch  bilden  hier  die  Blätter  der  kleinereu 
Zweige  nie  6  Reihen.  Im  Tschornkthale  sehr  häufig,  aber 
mehr  im  Hochgebirge,  z.  B.  im  Gaue  Pertakrek,  auf  Por- 
phyr und  Urgestein,  c.  6000'  hoch.  Auf  dem  Schachjoldagh 
auf  Porphyr,  Dolerit  und  sekundärem  Kalk,  6000  —  8000' 
hoch. 

12.  J.  isophyllos  C.  Koch;  Arboreo-fruticosa,  cortice 
dilutc  brnnneo ;  Folia  ovata,  acutiuscula,  acuta,  adpressa, 
opposita;  quadrifariam  et  arcte  imbricata,  rarissime  terna, 
glandula  oblongä  in  dorso  convexo  instructa;  Galbnli  duri, 
laterales,  suo  ramulo  multo  lougiores  aut  subsessiles,  [sphae- 
roidei,  sed  basi  attenuati,  ex  apice  saepe  tribus  tnberculis 
minimis  instructi;  brunnei ,  sed  semper  caesio-pruinosi;  Sqiia- 
mae  geminae  steriles  et  cum  galbulo  connatae  rotundatae, 
dimidium  galbulum  excedentes,  apice  plerumque  in  tubercu- 
lum  desinentes;  Ramuli  staminigeri  amento  suo  multo  lougio- 
res. Aehnelt  einerseits  der  3.  phoenicea  L. ,  andererseits 
aber  auch  der  J.  chinensis  L. ,  die  erstere  hat  aber  nie  be- 
reifte und  ocherfarbige,  die  letztere  mit  deutlicheren  Höckern 
versehene  Zapfenbeeren,  die  bei  J.  polycarpos  C.  Koch  noch 
einmal  so  gross  und  kugelig  sind.  J.  Pseudo  -  Sabina  Fisch, 
weicht  durch  den  niedrigen  Wuchs  und  durch  die  gekielten 
Blätter  ab. 

Zweite  Abtheilung. 
Cupressineae  verae  Endl.  syn.  Conif.  p.  6. 
II.     Cupressus  (L.)  Endl.  syn.  Conif.  p.  55. 

13.  C.  horizontalst  Mill.  dict.  No.  2.  C.  sempervirens 
ß.  L.  cod.  No.  7256.     Von  Wilhelms  erhalten. 

14.  C.  fastigiata  DC.  franc.  V.  p.  336.  C.  sempervirens 
«.  L.  cod.  No.  7256.  Am  Bosphor  sehr  häufig  auf  Gräber 
gepflanzt ;  auf  der  Südküste  der  Krim  von  Fürst  P  o  t  j  o  m  - 
kin  (Potemkin)  eingeführt. 


305 


III.     Taxineao  Endl.  syn.  Conif.  p.  231. 

Vou  den  bis  jetzt   bekannten  15  Taxineen  kommen  die 
meisten  (7)  auf  Japan  vor.       Eine  (Salisburfa   adiantifolia 
Sm.)  wird  durch  ganz  China  angebaut.     2  wachsen  auf  Neu- 
seeland,   2   in  Nordamerika,    1   in  Mexico,    1    in  Nepal,    1 
(aber   kaum   hinlänglich   bekannte)    auf   dem   Vorgebirge    der 
guten  Hoffnung    und    1    (Taxus    baccata  L.)    hat    auf    der 
nördlichen  Erdhälfte,  namentlich  in  den  gemässigten  und  käl- 
tereu Ländern ,  eine  allgemeinere  Verbreitung.     Der  Taxbanm 
wächst  aber  auch  in  den  Gebirgen  Ostindiens;    in  dem  Berli- 
ner  allgemeinen  Herbar  (aber  unter  Picea)  befindet  sich  anch 
ein  Exemplar   aus  Amerika,    woraus   man   schliessen    dürfte, 
dass  er  auch  in  der  neuen  Welt  Torkärae.       Was  seine  Ver- 
breitung auf  dem   kaukasischen  Isthmus   anbelangt,    wo   ich 
ihn     gefunden    habe,     so    spielt    er    insofern    eine    wichtige 
Rolle,  indem  er  in  ziemlicher  Ausdehnung  auf  dem  nördlichen 
secundären  Zuge  des  kaukasischen  Gebirges,    auf  den   soge- 
nannten schwarzen  Bergen  vorkommt  und  (wahrscheinlich  mit 
Kiefern   und   Rothbuchen)    zur   schwarzen  Färbung   desselben 
beiträgt.     Ich  fand  ihn  im  Gaue  Letschkum  auf  Porphyr  und 
Kalk,  c.  4000'  hoch,  auf  dem  Nakerale,  c.  5000'  hoch,  und 
im   Gaue   Radscha  auf  Porphyr    und   Kalk,    c.   4000'  hoch, 
aber  auch  in  dem  Deltalande  des  Rion,  und  zwar  namentlich 
am  Meere.    Endlich  beobachtete  ich  den  Taxbanm  im  untern 
Tschoruk- Gebiete   auf  Kalk-    und    Porphyrfelsen,    c.  2000' 
hoch. 

Taxus  (L.)  Arnott  in  Ann.  of  nat.  hist.  I.  p.  126. 

1.  T.  baccata  L.  cod.  No.  7510.     In  den  eben  im  allge- 
meinen Theile  angegebenen  Gegenden. 

22r  Bd.  3t  Heft.  20 


306 


IV.     Gnetaceae  Endl.  syn.  Conif.  p.  247. 

Von   den  28    Gnetaccen ,    welche   man   bis    jetzt   kennt, 
wachsen   die  lachten  Gnetum's   hauptsächlich  (5)   auf  den  In- 
selu  des  indischen  Archipels,  zum  Theil  anch    auf  dem  festen 
Lande ;  eins  kommt  auch  auf  Neuguinea  vor.     2  sind  in  Guia- 
na einheimisch.     Von  den  21  Arten  des  Geschlechts  Ephedra 
hat   nur   1    (Ephedra  vulgaris  Rieh.)    eine    allgemeine   Ver- 
breitung" über  alle  Länder  am  Mittelmeere ,    über  den  kauka- 
sischen Isthmus   nach    den  Ländern    der   Tatarei    und    nach 
Sibirien;  5  kommen  nur  in  den  Ländern  am  Mittelmeere  (von 
ihnen  eine  auch  noch  auf  den  Kanareu)  vor,  und  zwar  2  all- 
gemein ,  2  hingegen  auf  Aegypten  und  1     auf  die  Länder  der 
europäischen  Türkei  und  Griechenland  beschränkt.     In  Vorder- 
asien wachsen  2  (l  im  Süden  und  1  im  Norden),    in  Mittel- 
asien 1 ,    in   den  Himalayaländern    1 ,    in   den  Altailändern  4 
und  endlich  in  der  Schweiz  und  Piemont  1  Art.      Südamerika 
zählt  4,  Mittelamerika  aber  nur  1  Art.     Was  die  Verbreitung 
der  Ephedra  -Arten   auf  dem   kaukasichen  Isthmus   und   Ar- 
menien anbelangt,     so  hat  man  im   erstem   bis  jetzt   nur  2 
(Ephedra  vulgaris  Rieh,  und  E.  procera  F.  et  M.),  in  Ar- 
menien nur  i  (die  letztere)  gefunden.       Ich   habe    aber  auch 
die  erstere  in  dem  zuletzt  genannten  Lande  gesehen.     Ich  be- 
obachtete sie  nur  in  der  Ebene,  und  zwar  am  Meere  sowohl,  als 
im  Binnenlaude,     aber    stets    auf  Gerolle   und"  überhaupt  un- 
fruchtbarem Boden,    namentlich   im   Osten   des    kaukasischen 
Isthmus.       Die   zweite    liebt   hauptsächlich   hohe   Flussräudcr, 
und  scheint  überhaupt  nur  in  Thälern  vorzukommen;  ich  sah 
sie  im  Kur-,  Arpatschai-  und  Tschoruk-Thale. 


307 

Ephedra  L.  cod.  No.  MCCXLIX. 

A.  PoJycomptos  EndJ.  syn.  Conif.  p.  260. 

1.  E.  procera  F.  et  M.  ind.  hört,  petrop.  X.  1844.  p.  45. 
Im  Gaue  Liwaneh  im  Tschorukgebiete  auf  Melaphyr,  c.  2000' 
hoch.  Im  Gaue  Schuragel  auf  Trachyt,  c.  5000'  hoch.  In 
Grusien  am  Kur  auf  Mergel-  und  Kalkboden,  800  —  1200' 
hoch. 

B.  Thraupalus  Endl.  syn.  Conif.  p.  255. 

2.  E.  vulgaris  Rieh.  Conif.  p.  26. 

ß.  Submonostachya  C.  A.Mey.  monogr.  gen.  Ephedr. 
p.  80.  Auf  Basaltboden  am  Araxes  in  der  Provinz  Eriwan, 
c.  2700'  hoch.  Am  Ufer  des  kaspischen  Meeres  zwischen 
Baku  und  Derbend. 

V.  Loranthaceae  Endl.  gen.  pl.  p.  799. 
Wir  kennen  bis  jetzt  fast  500  Loranthaceen ,  die  aber, 
mit  wenigen  Ausnahmen ,  fast  nur  unter  den  Tropen  auf  al- 
lerhand Pflanzen  schmarotzen.  In  den  nördlichen  Ländern 
des  Orientes  wachsen  2  Arten,  von  denen  Viscum  album  L. 
nicht  allein,  wie  bei  uns  meistens  auf  Obst-,  sondern  auf 
allen  Waldbäumen,  und  zwar  oft  im  dichtesten  Gehölze  vor- 
kommt. Arceuthobium  Qxycedri  (Viscum)  Lam.  habe  ich 
nur  in  der  Krim  gesehen,  wo  es  sich  über  ganze  Strecken 
des  Juniperus  rufescens  Lk.  ausbreitet. 

I.  Viscum  L.  cod.  No.  MCCXVI. 
1.  V.  album  L.  cod.  No.  7402.  unterscheidet  sich  hin- 
sichtlich der  Breite  seiner  Blätter  in  2  Formen,  die  aber  un- 
merklich in  einander  übergehen.  Koch  nennt  in  seiner 
Synopsis  (2.  Aufl.  p.  354.)  die  Blätter  ungenervt,  aber  es  sind 
3  —  5  Nerven,  die  namentlich  im  trocknen  Zustande  hervor- 
treten, vorhanden. 

20* 


308 

a.  Genuinum ;  sehr  häufig  an  Obstbäumen  in  der  frü- 
hern Herrschaft  Kuba ,  500  —  1500'  hoch.    Auch  in  Kachien. 

ß.  Polycoccon  Gaud.  fl.  helv.  VI.  p.  278.  In  Wäldern 
bei  Tiflis  und  in  Mingrelien. 

II.     Arceuthobium  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  III.  p.  639. 

2.  A.  Oxycedri  (F'iscum)  Lam.  dict.  III.  p.  57.  (snb 
V*  capensi).  Auf  der  Südküste  der  Krim  sehr  häufig  anf 
Juniperus  rufescens  Lk.  schmarotzend.  Obwohl  Lede- 
bour  -die  Frucht  in  der  Flora  rossica  wiederum  gegen  Bie- 
b  er  st  ein  eine  Bacca  pulposa  nennt,  so  hat  mir  doch  Herr 
Rogner,  damals  kaiserlicher  Gärtner  auf  der  Südküste  der 
Krim,  die  trockne  Beschaffenheit  derselben  bestätigt.  Er  er- 
zählte mir  sogar,  dass  die  Kapsel  mit  Geräusch  aus  einan- 
der gehe.  Leider  hat  Herr  Rogner  mir  die  versprochenen 
Fruchtexemplare  bis  jetzt  noch  nicht  gesendet,  hoffe  aber 
doch,  sobald  ich  in  den  Stand  gesetzt  seyn  werde,  später 
darüber  berichten  zu  können.  Verhielte  es  sich  in  der  That 
so,  dann  möchte  vielleicht  Viscum  Oacycedri  Südfrankreichs, 
da  De  Candolle  bestimmt  der  Kapselnatur  der  Frucht  wi- 
derspricht, von  der  krim'schen  verschieden  seyn. 


Cupnliferae. 

Gegen  300  Bäume  und  Sträncher  der  gemässigten  und 
kälteren  Zonen ,  die  sich  fast  nur  auf  der  Nordhälfte  der  Erde 
ausbreiten  und  daselbst ,  wenn  sie  unter  den  Tropen  oder  den 
diesen  zunächst  angränzenden  Ländern  vorkommen,  die  höhe- 
ren Gebirgsgegenden  einnehmen.  Es  ist  dieses  mit  74  Arten, 
welche  in  Mittelamerika,  den  38  Arten,  die  auf  den  Snnda- 
Inseln,  und  den  58  Arten,    die  in  Ost-  und  Hinterindien  vor- 


309 

kommen,  der  Fall.  Die  Südhälfte  der  Erde  besitzt,  wie  Süd- 
amerika seine  7  und  Neuseeland  seine  5  Arten,  ausserhalb 
der  Tropen  und  in  kälteren  Regionen.  Mit  Ausnahme  Mit- 
telamerika's  wachsen  die  meisten  Cupuliferen  in  Nordame- 
rika (35  Arten)  und  im  Oriente  (41  Arten);  in  Südeuropa 
kommen  schon  nur  20  vor,  von  denen  aber  die  meisten  auch 
im  Oriente  einheimisch  sind.  Mit  Nordeuropa  hat  der  Süden 
der  nördlichen  gemässigten  Zone  ausserordentlich  wenig  ge- 
mein, und  es  scheint,  als  wenn  die  Alpen,  der  Balkan  und 
der  Kaukasus  für  die  verschiedenen  Cupuliferen,  haupt- 
sächlich für  die  Eichen,  eine  Scheidewand  bildeten.  Quer- 
ciis  pcdunculata  Ehrh.  wird  durch  Q.  Thomasii  Ten.  und 
Q.  pedunculijlora  C.  Koch;  O.  sessilifiora  Sm.  hingegen 
durch  Q.  iberica  Stev.  und  Q.  brutia  Ten.,  welche  letztere 
vielleicht  gar  nicht  von  der  erstem  verschieden  seyn  möchte, 
vertreten.  Auf  die  Nordküste  Afrika's  gehen  nur  5  Eichen 
mit  immergrünen  Blättern  über,  diese  kommen  aber  wiederum 
nur  im  Westen  (iu  Marokko  und  Algerien)  vor.  Obgleich  iu 
Nordeuropa  nur  7  Arten  wild  wachsen,  so  bilden  diese  doch 
vorherrschend  daselbst  die  Wälder,  und  besitzen,  wo  sie 
nicht  von  der  Kultur  verdrängt  sind,  beträchtliche  Ausdeh- 
nungen Nach  Osten  zu  verlieren  sie  sich  allmählig  jenseits 
des  Don  und  der  Wolga ,  und  werden  dann  durch  Linden  ver- 
treten. In  Sibirien  sind  bis  jetzt  nur  2  Cupuliferen  aufge- 
funden, aus  Japan  und  zum  Theil  aus  China  aber  25  Ar- 
ten bekannt.  Im  Süden  Europa's  und  im  Oriente  fehlt  es 
durchaus  nicht  an  Wäldern,  aber  sie  sind,  die  höher  gelege- 
nen Gegenden  und  das  Rion- Delta  ausgenommen,  weniger 
homogen  als  bei  uns. 

Auf  beiden  Reisen  habe  ich  in  den  nördlichen  Ländern 
des  Orientes  29  Cupuliferen,  unter  denen  sich  nicht  weni- 
ger als  20  Eichen  befinden,   gesammelt;     10  Arten  sind  noch 


310 

von  anderen  Reisenden  beobachtet  worden,  die  mir  entgin- 
gen, so  dass  die  Gesammtsumme  39,  also  1/8  aller  Cupuli- 
feren,  beträgt.  Nicht  weniger  als  6  der  von  mir  gesam- 
melten Eichen  sind  neu,  2  hingegen,  obgleich  schon  be- 
schrieben, hat  doch  kein  anderer  Reisender  vor  mir  beob- 
achtet. Deutschland  besitzt  nur  14  Arten,  die  sämmtlich 
auch  in  den  von  mir  durchreisten  Gegenden  ebenfalls  vor- 
kommen. 

Was  nun  die  Verbreitung  der  Cupuliferen  im  Speciellen 
anbelangt,  so  fehlen,  wie  schon  gesagt,  unsere  Sommer  - 
und  Wintereichen,  es  scheinen  aber  beide  bestimmt  in  der 
Krim  und  vielleicht  im  Norden  des  Kaukasus  Wälder  zu  bil- 
den. Die  in  der  Beschreibung  meiner  letzten  Reise  (II.  p. 
154.)  gedruckte  Angabe,  dass  Q.  sessili/lora  Sm.  im  untern 
Tschorukthale  vorkomme ,  mag  wohl  auf  einem  Irrthume  be- 
ruhen ,  der  aus  meinem  Tagebuche ,  nicht  aus  späterer  ge- 
nauerer Untersuchung  hervorging.  Eben  dahin  ist  die  An- 
gabe in  der  Einleitung  zu  diesen  Beiträgen  (S.  16.)  zu  be- 
richtigen. 

Wenn  ich  nicht  sehr  irre,  bestanden  die  Wälder  umBai^- 
dar  in  der  Krim  grösstentheils  aus  Wintereichen,  während 
auf  der  Südküste,  und  namentlich  in  der  Umgegend  von 
Alnschta  und  auf  beiden  Seiten  der  Strasse  nach  Symphero- 
pol  kleine  Wälder  von  Q.  peduncülata  Ehrh.  vorhanden  wa- 
ren. Ein  hohes  Alter  schienen  sie  aber  keineswegs  zu  be- 
sitzen ,  denn  die  Stämme  besassen  im  Durchschnitt  nur  1  — 
1 1/5?  Fuss  im  Durchmesser. 

Ausser  diesen  beiden  Eichen- Arten  wächst  in  der  Krim 
noch  Q.  pubescens  Willd.  Dieser  Baum  scheint  eine  be- 
schränktere Ausbreitung  zu  haben ,  als  ich  früher  glaubte,  und 
nur   in   den    Östlichen  Donauländern   zwischen   den  Karpathen 


311 

und  dem  Baikau,  jenseits  des  letztem  Gebirges,  aber  nur  in 
höheren  Gegenden,  uud  iu  der  Krim  vorzukommen.  Im  Süden 
des  Kaukasus  will  sie  zwar  Bieberstein  beobachtet  haben; 
ich  sah  sie  jedoch  nirgends.  Meine  Angabe  bei  der  Aufzäh- 
lung der  Thirke'scheu  Pflanzen  aus  der  Umgegend  vou 
Brussa  und  Trebisond  (Linn.  XIX.  p.  15.)  in  Betreff  der  Q. 
pubescens  Willd.  muss  ich  deshalb  als  einen  Irrthum  berich- 
ten, der  aus  unvollständigen  Exemplaren  der  Q.  pyrenaica 
Willd.  und  Q.  valentina  Cav.  hervorging.  Eben  so  wenig 
kommt  Q.  pubescens  Willd.  im  Tschorukthale  vor,  wo  sie 
durch  die  ihr  im  Wachsthum  sehr  ähnlichen  Eichen :  Q.  dsho- 
rochensis  C.  Koch  und  Q.  sysptrensis  C.  Koch  vertreten 
wird.  In  der  Krim  bildet  Q.  pubescens  Willd.  nirgends  Wäl- 
der, wie  sie  Grisebach  (spie.  fl.  Rum.  et  Bith.  II.  p.  338.) 
in  der  europäischen  Türkei  sah,  sondern  nur  lichtes  Gehölz; 
sie  erscheint  in  Form  von  kleinen  Bäumen,  die  wohl  hier 
und  da  einen  Durchmesser  von  2'  besitzen,  aber  nicht  über 
35  —  40'  hoch  werden.  Desto  mehr  breiten  sich  aber  die 
sehr  abstehenden  und  selbst  wagerechten  Aeste,  die  in  der 
Regel  schon  mit  5  und  6'  Höhe  beginnen,  aus.  Als  Strauch 
habe  ich  Q.  pubescens  Willd.  nirgends  gesehen. 

Nach  russischen  Berichten  sollen  die  Wälder  im  Süden 
der  Ssunsha,  welche  seit  einigen  Jahren  die  Russen  zu  lich- 
ten beginnen,  aus  Eichen  bestehen.  Welcher  Art  oder  wel- 
chen Arten  diese  angehören,  vermag  ich  nicht  zu  bestimmen. 
Im  südlichen  Daghestan,  und  namentlich  im  frühem  Chanate 
Kuba,  wo  nach  der  Aussage  russischer  Ofliciere  die  Wälder 
ganz  dieselben  seyn  sollen,  machen  Eichen  nur  einen  Theil 
des  Gehölzes  aus,  wie  ich  bereits  in  der  Einleitung  zu  mei- 
nen Beiträgen  angeführt  habe  (S.  16);  es  sind  Q.  Cerris  L. 
ß.  austriaca  Willd.  und  Q.  pedunculißora  C.  Koch.  Sie 
bilden  niedrige  Bäume,  unseren  Sommereichen  ähnlich,  denen 


312 

gleich  sie  auch  Blätter  von  weicherer  Konsistenz  besitzen, 
erreichen  aber  kaum  eine  Höhe  von  40  —  50'  j  häufiger  er- 
scheinen sie  auch  nur  als  Sträucher.  Jenseits  des  Kaukasus, 
namentlich  in  Karabagh,  in  Grusien  und  in  Imerien  findet 
man  in  der  Nähe  von  Bächen  sowohl,  als  auf  den  Bergen, 
selbst  im  Hochgebirge,  z.  B.  bis  zu  dem  obern  Riongebiet, 
Q.  iberica  Stev. ,  welche  im  Aussehen  unserer  Wintereiche 
gleicht,  aber  nie  deren  Höhe  erreicht.  Im  Gebüsche  erscheint 
auch  diese  strauchartig. 

Im  Südosten  des  kaukasischen  Isthmus,  und  namentlich 
auf  den  östlichen  Ausläufern  des  untern  Kaukasus  in  den 
früheren  Chanaten  Gendsha  und  Karabagh  kommt  ausser  der 
iberischen  Eiche  noch  die  mit  grossen  Staubbeuteln  (Q.  ma- 
cranthera  F.  et  M.)  vor,  und  bildet,  wenn  auch  nicht 
Wälder,  doch  hainartiges  Gehölz.  In  der  Provinz  Talysch 
soll  sie  eine  noch  grössere  Verbreitung  besitzen. 

Wenden  wir  uns  nun  Hocharmenien  zu,  so  ist  dieses 
Land  zwar  ausserordentlich  arm  an  Gehölz,  aber  doch  über- 
ziehen Eichen  in  Form  eines  ausgedehnten  Buschwerkes  weite 
Strecken  am  Ostfnsse  des  Berges  der  tausend  Seen  und  auf 
den  die  Ebene  von  Musch  eihschliessenden  Höhen.  Diese 
Eichen  —  denn  ich  unterschied  zwei  neue  Arten:  Q.pinnati- 
loba  und  Q.  lamprophj/llos  —  sind  ausserdem  noch  gewich- 
tig, als  man  mir  in  dem  Kloster  des  heiligen  Georg  (Ssnrp 
Garabied)  ohnweit  Musch  erzählte  und  das  Erzählte  mir  in 
Musch  bestätigt  wurde,  dass  man  auf  diesen  Eichen  Manna 
sammle.  Die  von  mir  in  Musch  gekaufte  und  untersuchte 
Mauna  enthielt  allerdings  Stücke  von  Eichenblättern,  aber 
es  war  nicht  mehr  zu  entscheiden,  ob  gerade  die  beiden  von 
mir  genannten  Eichen  sie  lieferten.  Der  englische  General- 
konsul in  Erserum  zeigte  mir  Blätter  einer  andern  Eiche,  die 


313 

mit  denen  der  Q.  iberica  Stev.  so  ziemlich  übereinstimmten, 
aber  ebenfalls  Manna  liefern  sollten.  Auch  die  Exemplare, 
welche  Lindley  von  Brant  dem  Berliner  Heibar  mitgetheilt 
hat ,  möchten  zu  O.  iberica  Stev.  gehören.  Die  Eichen-Manna 
hat  einen  sehr  angenehmen,  dem  des  Honigs  ähnlichen  Ge- 
schmack. 

Sehr  reich  au  Eichen  ist  das  Tschorukthal ,  aber  wie- 
derum sind  es  andere  Arten,  welche  ich  hier  vorfand,  und 
zwar  solche,  welche  bis  jetzt  unbekannt  waren.  Es  sind 
ihrer  3:  Q.  dshorochensis ,  syspirensis  und  longifolia,  die 
entweder  kleine  Bäume,  denen  der  O.  pubescens  Willd.  ähn- 
lich, seltner  Sträucher  bilden.  Q.  dshorochensis  wächst 
namentlich  auf  den  Höhen,  welche  im  Gaue  Liwaneh  den 
Tschoruk  und  dessen  Nebenflüsse  einengen,  und  bildet  ein 
lichtes,  aber  weite  Strecken  einnehmendes  Gehölz.  Weniger 
verbreitet  fand  ich  Q.  syspirensis  im  obern  Gebiete  des 
Tschoruk  im  Gaue  Sber  (Syspiritis  der  Alten),  O.  longi- 
folia  endlich  im  Hochgebirge  des  Gaues  Pertakrek. 

Der  Nordabhang  des  pontischen  Gebirges  ist  weit  weni- 
ger reich  an  Eichen.  Eine  der  Q.  iberica  Stev.  oder  der  Q. 
pedunculijlora  C.  Koch  ähnliche  Art  kommt  in  den  Wäl- 
dern der  Furtuna  vor,  auf  den  ersten  Terrassen  aber,  in  der 
nächsten  Nähe  der  Asferosquellen,  sah  ich  in  Form  eines  Ge- 
sträuches die  höchst  interessante  Q.  pontica  C.  Koch. 

.  Ausserordentlich  reich  an  Eichen,  die  aber  mehr  als  Ge- 
sträuch vorkommen ,  sind  die  Umgebung  von  Konstantinopel 
und  beide  Seiten  des  Bosphor.  Im  Belgrader  Wald,  aus  dem 
das  meiste  Trinkwasser  nach  der  Residenz  des  Padischah  ge- 
leitet wird,  wächst  Q.  Cerris  L.  ß.  austriaca  W. ,  Q.  Escu- 
lus  Dalech. ,  Q.  pyrenaica  Willd.  und  eine  der  O.  pedun- 
cnlißora  C.  Koch   sehr  ähnliche   Art   (die   ich   als  Abart  ß. 


314 

virescens  unterschieden  habe);  sie  bilden  meistens  kleine 
Bäume.  Aber  auch  ausserdem  sind  hier  und  da  die  Höhen 
von  Buschwerk  der  beiden  zuerst  genannten  Arten  bedeckt. 
Die  Galleiche  wächst  an  Rändern  auf  trocknen  Stellen  auf 
beiden  Seiten  des  Bosphor.  Daselbst  fand  ich  auch  Q.  va- 
lentina  Cav. ,  die  vielleicht  nur  eine  behaarte  Abart  der  Q. 
infectoria  Oliv,  bildet,  und  Q.  alpestris  Boiss.,  letztere 
merkwürdiger  Weise  auf  der  Erde  hingestreckt.  Einzeln, 
ähnlich  unserm  Schlehendorn-Gestrüpp ,  sah  ich  Q.  coccifera 
L.  und  Q.  llear  L. 

Die  Rothbuche  ist  für  den  Orient  ein  ausserordentlich 
wichtiger  Baum,  denn  er  ist  es  allein,  der  hauptsächlich  die 
Hochwälder  bildet.  Am  Schönsten  findet  man  diese  im  Rion- 
delta,  wo  sie  von  Kutais  aus  bis  an  das  Meer  hin  und  von 
den  Vorhöhen  des  Kaukasus  bis  zu  denen  des  adshar'schen 
Gebirges  einen  einzigen  zusammenhängenden  Wald ,  der  einen 
ächten  Urwald  darstellt,  bilden.  Ich  verweise  in  Betreff  einer 
nähern  Beschreibung  auf  meine  Berichte  der  ersten  Reise  (im 
22.  und  23.  Kapitel).  Diese  Ausbreitung  der  Rothbnche  in 
der  Ebene  ist  um  so  interessanter,  als  sie  sonst  nur  auf  und 
an  den  Höhen  erscheint,  aber  daselbst  ebenfalls  wiederum 
bedeutende  Strecken  einnimmt.  Namentlich  im  Westen  des 
kaukasischen  Isthmus  sah  ich  sie  allenthalben  da,  wo  ich  Ge- 
birge zu  überschreiten  hatte,  auf  einer  Höhe  von  3000 — 5000'. 
Eben  so  häufig  erscheint  die  Rothbuche  auf  der  Nord-,  aber 
gar  nicht  auf  der  Süd -Seite  des  politischen  Gebirges.  Von 
500 — 3000'  kommt  sie  nur  einzeln  in  den  Mittelwäldern  vor, 
erhebt  sich,    aber  in  ächter  Cypressenform  *),    bis   zu   einer 


*)  Diese  eigenthümliche  Cypressenform,  welche  bei  uns  nie  vor- 
kommt, auf  der  Nordküste  Kleinasiens  aber  allenthalben  da  er- 
scheint', wo  die  Buche  einzeln  wächst ,  kannten  schon  die  Alten. 


315 

Höhe  von  oft  70—80'.  Mit  3000'  bildet  sie  Hochwald,  der 
sich  bis  zu  5000'  und  drüber  erstreckt;  plötzlich  wird  sie 
nun  aber  strauchartig  und  erreicht  in  dieser  Form  selbst 
7000'. 

Der  Mittelwald  auf  der  Nordseite  des  pontischen  Gebir- 
ges wird  zum  Theil  von  dem  Kastanienbaum  gebildet,  der 
hier  kaum  eine  Höhe  von  40'  erreicht.  Auf  gleiche  Weise 
fand  ich  ihn  im  Belgrader  Wald  bei  Konstantinopel  und  ein- 
zeln auf  beiden  Seiten  des  Bosphor.  Von  grösserer  Bedeu- 
tung, in  der  Form  unseren  Wintereichen  gleichend,  sah  ich 
ihn  auf  der  Südseite  des  Nakerale  in  Imerieuj  gewiss  schon 
auf  einer  Höhe  von  3000',  gleichmässig  weite  Strecken  über- 
ziehend. 

Nicht  weniger  wichtig  für  die  Holzvegetation  des  Orien- 
tes sind  die  gemeine  und  die  orientalische  Weissbuche,  wel- 
che hauptsächlich  zur  Bildung  der  Mittel-  und  Niederwälder 
beitragen.  Die  erstere  bildet  nur  unbedeutende  Bäume,  häu- 
figer hingegen  mit  der  andern  dichtes  Gesträuch  und  selbst 
Gestrüpp.  Beide  Buchen  tkommen  auch  in  den  Wäldern  der 
Tschetschen  und  des  südlichen  Daghestans  vor.  Im  Westen 
des  kaukasischen  Isthmus  sind  sie  weniger  von  Bedeutung, 
aber  keineswegs  selten;  in  Radscha  bildet  die  gemeine  Weiss- 
buche sogar  mit  Rothbuchen  eine  Art  Hochwald.  Noch  häin 
figer  erscheinen  beide  Weissbuchen,  aber  namentlich  die  orien- 
talische, im  Tschorukthale ,  wo  sie  mit  der  diesem  eigen- 
thümlichen  Eiche  abwechselnd  Niederwald  darstellt.  Höher 
als  1000  —  1500'  steigt  sie  nicht  vom  Flussbette  aufwärts. 
Auf  der  Nordseite  des  pontischen  Gebirges  treten  beide  Weiss- 


Theophrast  (hist.  plant.  III.  10,  1.)  vergleicht  die  Buche  im  Wachs- 
thiim  mit  der  (Roth-)  Tanne  {Elate)  und  nennt  sie  Oxye. 


316 

buchen  etwas  in  den  Hintergrund ,  und  wachsen  mit  einer 
Reihe  anderer  Hölzer  fast  nur  an  den  ersten  Höhen,  viel- 
leicht bis  zu  2000/.  Auf  gleiche  Weise  verhalten  sie  sich  in 
dem  Belgrader  Walde  bei  Konstantinopel. 

Ostrya  carpinifolia  Scop.  habe  ich  nur  im  Tschoruk- 
thale,  und  zwar  hauptsächlich  im  Gaue  Sber  gesehen;  sie 
bildet  daselbst  gleich  den  beiden  Weissbuchen,  aber  weniger 
struppiges  und  sparriges  Gesträuch. 

Was  endlich  die  Haselstauden  anbelangt,  so  habe  ich 
diese  nur  strauchartig  gesehen.  Von  der  Corylus  Colurna 
L.  wurde  mir  im  Gaue  Pennek  erzählt ,  dass  ein  mehre  Fuss 
im  Durchmesser  enthaltender  Baum  in  dem  Hofraume  der  ur- 
alten Burg  dieses  Namens  existire.  Die  Haselstaude  auf  der 
Nordküste Kleinasieus  (C.  pontica  C.Koch)  bildet  imNiederwald 
eine  Hauptrolle,  da  sie  oft  allein  weite  Strecken  überzieht.  Sie 
wächst  der  unsrigen  gleich.  Die  Haselnüsse  werden  von  den  Be- 
wohnern zumTheil  nach  Konstantinopel  verkauft,  zum  Theil  ge- 
hen sie  auch  als  Abgabe  für  die  Regierung  dahin.  Dass  der 
Stadttheil  Konstantinopels,  der  den  Namen  Fundukly  führt, 
wahrscheinlich  seine  Benennung  den  Bewohnern  der  Nordküste 
Kleinasiens  verdankt,  habe  ich  an  einer  andern  Stelle  (Wan- 
derungen im  Oriente  I.  p.  140.)  erwähnt.  Ich  füge  nur  noch 
hinzu,  dass  auch  die  Griechen  wohl  im  Alterthume  haupt- 
sächlich ihre  Haselnüsse  von  der  Nordküste  Kleinasiens  bezo- 
gen haben  mögen;  Theophrast  nennt  sie  (hist.  plant.  III.  15, 
1.)  Heracleotice  karj/a,  also  Nuss  von  Heraklea.  Unter 
Heraklea  ist  ohne  Zweifel  die  auf  der  Nordküste  Kleinasiens 
gelegene  Stadt  dieses  Namens  zu  verstehen.  Die  Haselstaude 
des  Pontus  steigt  auch  im  Gebirge  aufwärts,  wird  aber  im- 
mer seltner;  bei  5000'  erscheint  sie  noch  als  Gestrüpp.  Auf 
der  Südseite  des  politischen  Gebirges  ist  die  Haselstaude 
seltner. 


317 

Auf  dem  kaukasischen  Isthmus  ist  die  Haselstaude  sehr 
gemein,  und  besitzt  ganz  dieselbe  Art  der  Verbreitung,  wie 
bei  uns.  C.  Jacquemontii  Dec&isne  trägt  im  südlichen  Daghe- 
stan  zur  Bildung  der  dortigen  Wälder  bei.  Ibre  Nüsse  sind 
ausserordentlich  wohlschmeckend,  und  werden  deshalb  auf  den 
Basaren  hauptsächlich  gesucht. 

Quercus  L.  cod.  No.  MCLXXIV. 
A.     Coccifera  Spach  hist.  nat.  veg.  phau.  XL  p.  177. 

1.  Q,.  coccifera  L.  cod.  No.  7214. 

u.  Spinoso- serrata.  In  der  Umgegend  von  Konstau- 
tinopel  und  am  Bosphor  auf  Kalk  und  Mergel,  100  —  500' 
hoch,  und  bei  Brussa. 

ß.  Dcnticulata.  In  der  Umgegend  von  Konstantino- 
pel, unter  denselben  Verhältnissen  wie  die  Hauptart. 

.    .  B.    JSuber  Spach  hist.  nat.  veg.  phan.  XL  p.  171. 

2.  <i.  Hex  L.  cod.  No.  7212. 

ß.  Intcgerrima.  Im  Gundelsh.  Herbar  als:  Hex 
folio  angusto  non  serrato. 

3.  Q,.  Thirkeana  C.  Koch  in  Liun.  XIX.  p.  14.  Ramuli 
superne  puberuli;  Folia  oblonga,  obtusissima,  breviter  petio- 
lata,  margine  integre,  sed  undulatulo,  »laberrima,  subtus 
glaucescentia;  Stipulae  petiolo  longiores,  lineares,  ex  apice 
clavatulae ;  Racemorum  staminigerorum  amenta  terminalia ; 
Perigoninm  8fidum,  intus  glabrum,  extus  pilosum,  laciniis 
ciliatis,  stamiuibns  8  multo  brevius.  Steht  zwischen  der  Q. 
rigida  Willd.  und  Q.  Hex  L.,  die  erstere  hat  aber  weit 
härtere,  der  O.  coccifera  L.  ähnliche  Blätter;  die  letztere 
hingegen,  so  viel  auch  Varietäten  vorhanden  sind,  besitzt 
doch  nie  auf  der  Unterfläche  vollkommen  unbehaarte  und  blau- 
grünliche Blätter. 


318 

C.     Gallifcra  Spach  hist.  nat.  veg.  phan.  XI.  p.  170. 

4.  Q,.  infcctoria  Oliv.  Voy.  Atl.  t.  14.  15. 

ct.  Genuina;  Folia  oblonga,  i1/« —  2  poll«  et  ultra 
longa,  3/4  —  1  poll.  lataj  basi  subcordata,  sinubus  subundu- 
latis,  petiolo  2 —  3  lin.  longo  instructa.  Aus  der  Umgegend 
von  Brussa  durch  Dr.  Thirke  erhalten. 

ß.  Macrophyllos ;  Folia  glancescentia ,  oblonga,  pla- 
niuscula,  2  poll.  longa,  1 V3  lata,  basi  rotundata,  petiolo 
brevissimo ,  1  —  1  '/2  &¥  l011o°  insidentia.  Aus  der  Umge- 
gend von  Brussa. 

y.  Glaucophyllos  ;  Folia  glaucescentia,  oblonga,  sinu- 
bus undulatis,  1  —  1  %  poll.  longa,  Va  —  2/3  F^oU.  lata,  basi 
rotundata,  petiolo  brevi,  2  —  2  ^  lio.  longo  insidentia.  In 
der  Aufzählung  der  Dr.  Thirke'schen  Pflanzen  als  Q.  ri- 
gida  Willd.  Aus  der  Umgegend  von  Brussa  und  Konstanti- 
nopel. 

d.  Microphyllos ;  Folia  virescentia,  oblonga,  sinubus 
undulatis,  3/4 — 1  poll.  longa,  1/<i  poll.  lata,  basi  subcordata 
aut  rotundata,  petiolo  brevi,  l1/^  —  2  lin.  longo  insidentia. 
In  der  Aufzählung  der  Dr.  Thirke'schen  Pflanzen  als  Q. 
lusitanica  Lam.     Aus  der  Umgegend  von  Brussa. 

5.  <l.  alpestris  Boiss.  Voy.  daus  le  Midi  d'Esp.  I.  t.  164, 
II.  p.  576.  Q,  lusitanica  Lam.  dict.  I.  p.  712.  teste  Griseb. 
spie.  fl.  Rum.  et  Bith.  II.  p.  335.  Hierher  gehört  aus  der 
Aufzählung  der  Dr. Thirke'schen  Pflanzen  (Linn.XIX.p.  15.) 
Q.  faginea  Lam.     Aus  der  Umgegend  von  Brussa. 

ß.  Prostrata;  Rami  prostrati;  Folia  oblonga,  2  — 
21/a  poll.  longa,  1  poll.  lata,  supra  virescentia  et  pube  stel- 
lata  minima  et  rara  obsija,  subtus  glaucescentia,  magis,  mi- 
nus vc  pubescentia,  sinuato- runcinata,  sinubus  undulatis,  lo- 
bulis    in   setam  subpungentem   desinentibus ,    basi  subcordata, 


319 

petiolo  perbrevi,  vix  2  lin.  longo  insidentia;  Stipulae  minus 
caducae  ,  filiformes.  Am  Bosphor  bei  Kaudilli  auf  Kalk  und 
Mergel,  300  —  600'  hoch. 

6.  a.  valentina  Cav.  icon.  IL  p.  25.  t.  125.  Sollte  O. 
lusitanica  Lam.  dict.  I.  p.  712.  nicht  vielmehr  hierher  gehö- 
ren? Eben  so  möchte  Q.  Murbechii  Durieu  in  Duchartre 
Rev.  bot.  II.  p.  426.  damit  zu  verbinden  seyn.  Da  sich  im 
Berliner  allgemeinen  Herbar  ein  hierher  gehöriges  Exemplar, 
von  Kitaibel  gesammelt,  unter  dem  Namen  Q.  undulata 
befindet,  habe  ich  diese  Art  auch  in  der  Aufzählung  der  Dr. 
Thirke'schen  Pflanzen  unter  dieser  Benennung  aufgeführt. 
Aber  auch  O.  lanuginosa  Thuill.  iu  derselben  Aufzählung 
möchte  hierher  und  nicht  zu  Q.  pubescens  "Willd.  gehören. 
Meine  Exemplare  sind  übrigens,  namentlich  auf  der  untern 
Seite,  noch  wolliger,  als  Cavanilles's  Abbildung  zeigt.  In 
der  Umgegend  von  Brnssa  und  am  Bosphor. 

D.     Cerris  Spach  hist.  natur.  veg.  phaner.  XI.  p.  166. 

7.  <$,.  pontica  C.  Koch;  Frutex;  Ramuli  glaberrirai,  an- 
gulati,  rubro-bruunei;  Folia  elliptica,  5  —  6  poll.  louga, 
2Va — 3  poll.  lata,  serrulata,  serris  triangulari-lanceolatis, 
3  — 4  lin.  longis,  supra  virescentia,  subtns  glaucescentia, 
nervis  secundariis  15  —  18  simplicibus,  eminentibus,  angulo 
35 — 40°  a.  mediano  patentibus  ,  in  serrä  desinentibus ,  paral- 
lelis  instructa,  petiolo  brevi ,  3 —  4  lin.  longo  insidentia; 
Gemmae  rotundatae,  lateribus  compressiusculis ;  Stipulae  fili- 
formes, ciliatae,  petiolo  duplo  et  triplo  longiores;  Amenta 
pistilligera  solitaria ,-  axi  foliorum  supremorum  insidentia ;  Pe- 
rigonium  molle  a  cupulä  liberum;  Cupulae  squamae  molles, 
trianguläres  ant  ovato  -  lanceolatae.  Steht  der  Q.  persica 
Jaub.  et  Sp.  am  Nächsten;  diese  besitzt  aber  behaarte  Zweig- 
spitzen und  Blätter  mit   herzförmiger  Basis.       Auf  der  Nord- 


320 

seite  des  politischen  Gebirges  in  der  Nähe  der  Asferos  -  Quel- 
len, im  Gaue  Risa  auf  Porphyr,  c.  4000'  hoch. 

Hierher  und  nicht  in  die  Abtheilung  Hex  gehören  die 
beiden ,  von  Braut  in  Kurdistan  gesammelten  und  von  Lind- 
ley  als  Q.  regia  und  Biantii  (Bot.  Reg.  1840.  Append.  p. 
41.)  bestimmten  Eichen.  Auch  ist  die  (leider  weder  aufBlii- 
then-,  noch  auf  Frucht-Exemplare  gegründete)  Diagnose  in- 
sofern nicht  vollständig,  als  Lindley  grade  ein  Haupt- 
moment übergangen  hat.  Das  Original- Exemplar,  was  sich 
im  allgemeinen  Herbar  zu  Berlin  befindet  und  mir  zu  Gebote 
stand,  zeichnet  sich  nämlich  dadurch  auf  den  ersten  Blick 
aus,  dass  die  Blätter  der  Zweigspitzen  sich  wesentlich  von 
den  übrigen  unterscheiden.  Lindley  hat  nur  die  letzteren 
beschrieben.  Die  der  Zweigspitzeu  sind  schmal  länglich  und 
borstenförmig  gezähnt.  Während  diese  nur  1  */a  —  2  '/2  Zoll 
lang  und  3/4  Zoll  breit  sind,  haben  alle  übrigen  Blätter  eine 
Länge  von  7  —  8  und  gegen  die  Basis  hin  eine  Breite  von 
3  Zoll. 

Ferner  hat  Lindley  eine  ebenfalls  in  Kurdistan  ge- 
sammelte Eichenart  als  Q.  rigida  Willd.  bestimmt.  Ein  im 
Willdenow'schen  Herbar  befindliches  Exemplar  der  letz- 
tern (No.  17601.)  unterscheidet  sich  hinlänglich  von  der 
Bränt'schen  Pflanze,  die  unbedingt  iii  die  Nähe  von  Q.  re- 
gia Lindl.  und  Q.  Aegilops  L.  zu  stellen  ist.  Die  Blätter, 
wie  man  aus  der  alsbald  folgenden  Diagnose  sieht,  haben 
eine  grosse  Aehnlichkeit  mit  denen  der  obersten  Aestchen  der 
O.  regia  Lindl.;  fast  möchte  es  scheinen,  als  wenn  die 
Exemplare  des  Berliner  Herbarinms  dazu  gehörten.  Ich  nenne 
einstweilen  die  Q.  rigida  Lindl. : 

Q.  Carduchorum ;  Folia  lanceolata  ,2  —  3  poll.  longa, 
2/3  poll.  lata,   plana,   glaberrima,    supra  obsenre  virescentia, 


321 

siibtus  cinereo  -  pallida ,  serrata,  serratnris  in  setam  desincn- 
tibus ,  petiolo  4  —  5  lin.  longo  iusidentia ;  Stipulae  seti- 
formes. 

8.  a.  Aegilops  L.  cod.  No.  7221. 

ß.  Castaneaefolia  C.  A.  Mey.  Verz.  kauk.  Pfl.  p.  44. 
Q.  castaneaefolia  Jaub.  et  Sp.  illnstr.  pl.  orient.  I.  t.  54. 
unterscheidet  sich  durch  Blätter,  die  an  der  Basis  herzför- 
mig sind  und  überhaupt  denen  der  Hauptart  mehr  gleichen. 
Ausserdem  ragt  die  Eichel  etwas  aus  der  Cupula  hervor  und 
deren  Schuppen  stehen  aufrecht.  Im  Texte  heisst  es  jedoch, 
dass  sie  später  zurückgeschlagen  erscheinen.  O.  JLibani 
Oliv.,  die  Grisebach  ebenfalls  zu  O.  Aegüops  zieht, 
ähnelt  allerdings,  allein  nach  einem  Exemplare  im  Willde- 
now'schen  Herbar  hat  sie  noch  mehr  Aehnlichkeit  mit  O. 
serrata  Roxb.  (O.  Roxhurghii  Endl.).  Das  Blatt  erscheint 
einfach  gezähnt  und  hat  keine  so  harte  Konsistenz,  wie  man 
bei  O.  Aegilops  L.  findet.  Von  Karl  Schmidt  aus  Ta- 
lysch  erhalten.  Diese  Art  scheint  im  Oriente  eine  sehr  grosse 
Verbreitung  zu  haben,  denn  sie  zieht  sich  durch  Kleinasien 
nach  Syrien. 

9.  Q,.  macranthera  F.  et  M.  in  Hohenack.  enum.  plant. 
Tal.  p.  29.  Auf  dem  untern  Kaukasus  im  Osten  auf  Porphyr, 
1500  —  3000'  hoch.  Von  K.  Schmidt  aus  Talysch  und 
von  "Wilhelms  aus  Grusien  (?)  erhalten.  Mit  Unrecht  ver- 
einigt Endlicher  (Gen.  pl.  suppl.  4.  p.  25.)  diese  durch 
wollige  Aestchen  und  Zweigspitzchen  und  sonst  ausgezeich- 
nete Art  mit  O.  castaneaefolia  C.  A.  Mey. 

10.  a.  Cerris  L.  cod.  No.  7222.  Cerrus  Dalech.  bist, 
pl.  No.  4. 

ß.    Tournefortii  Willd.    sp.    pl.  IV.   p.  453.      Herbar. 
Willden.  No.  17655.       Von  Dr.  Thirke    ans  der  Umgebung 

22r  Bd.    3»  Heft.  21 


322 

von    Brussa    erhalten.       Der   Beschreibung    nach    scheint    O. 
Esculus  L.  cod.  No.  7219.  hierher  zu  gehören. 

y.  Austriaca  Willd.  sp.  pl.  IV.  p.  454.  Q.  Esculus 
Herbar.  Willd.  No.  17644.  Steht  der  Hanptart  ausserordent- 
lich nahe ,  unterscheidet  sich  aber  durch  weit  kürzere  Neben- 
blätter, durch  längere  Blattstiele  und  durch  stumpfe  Blatt - 
Abschnitte.  Die  Blattstiele  und  die  auf  der  Unterfläche  her- 
ausragenden Nerven  haben  oft  eine  noch  weit  goldgelbere 
Farbe,  als  es  sonst  der  Fall  ist.  (O.  aurea  Wierh.  in  Rchb. 
Novit.)  Das  Exemplar  in  dem  Will  den  ow'schen  Herbar,  was 
Bie  berstein  als  Q.  iberica  ihm  gesendet  hat,  gehört  eben- 
falls zu  O.  austriaca  Willd.  Eben  so  möchte  Q.  jtyrenaica 
Herb.  Willd.  No.  17651.  Blatt  5.  nicht  verschieden  seyn.  In 
der  Umgegend  von  Konstantinopel  und  am  Bosphor,  haupt- 
sächlich im  Belgrader  Wald  auf  Kalk  und  Mergel,  c.  600' 
hoch.  Sehr  häufig  in  den  Wäldern  des  südlichen  Daghestans 
auf  Mergel,  Kalk  und  Molasse,  100—2000'  hoch,  als 
Strauch  (in  diesem  Falle  mit  sehr  grossen  Blättern)  und  als 
kleiner  Baum  bis  zu  40'  Höhe. 

E.     Robur  Endl.  gen.  pl.  snppl.  4.  p.  24. 

11.  Q,.  Esculus  (L.)  Dalech.  hist.  gen.  plant,  p.  5.  Gri- 
seb.  sp.  fl.  Rum.  et  Bith.  II.  p.  336.  Eben  so  unklar  Lin- 
nc's  Bestimmung  der  ächten  Esculus  erscheint,  eben  so  un- 
bestimmt sind  die  der  späteren  Systematiker.  Erst  Grise- 
bach  gehört  das  Verdienst,  diese  Eiche  von  Neuem  festge- 
stellt zu  haben.  Leider  hat  er  aber  eben  so  wenig,  wie  ich, 
Früchte  gefunden;  die  beste  Abbildung  mit  Frucht  findet  sich 
in  der  von  Scaliger  und  Stapel  besorgten  und  1644  in 
Amsterdam  herausgekommenen  Ausgabe  der  10  Bücher  von 
Theophrast's  Geschichte  der  Pflanzen,  auf  der  153,  Seite 
unter  dem  Namen  Cerrns.     Ob  diese  Art  übrigens  des  Plinins 


323 

Esculus  darstellt ,  möchte  ich  wohl  bezweifeln.  "Wahrschein- 
lich ist  diese  identisch  mit  unserer  burgundischen  Eiche  (O. 
Cerris  L.).  Der  Griechen  Phegos  übersetzt  man  in  der  Re- 
gel mit  Esculus,  obwohl  die  Lateiner  ihr  Fagus  aus  diesem 
Worte  bildeten  und  darunter  die  Rothbuche  verstanden.  Ge- 
gessen wurden  im  Alterthume,  wo  man  5  (baumartige)  Eichen 
kannte ,  nur  die  Eicheln  der  Aegilops  nicht ,  da  diese  na- 
mentlich von  Theophrast  (III.  8,  2.)  als  widrig  schmeckend 
bezeichnet  werden.  Linne  nennt  aber  grade  eine  Eiche  mit 
essbaren  Früchten  O.  Aegilops  s  so  dass  diese  oder  wahr- 
scheinlicher Q.  Esculus  Dalech.  die  Phegos  der  Alten  ge- 
wesen seyn  möchte.  Die  Hemeris  oder  Etymodrys  liefert 
nächstdem  wohlschmeckende  Früchte;  da  diese  auch  schmal- 
blättrig (leptophyllos  s.  Eustath.  ad  II.  14,  398.  p.  994.)  ge- 
nannt wird ,  so  könnte  man  sie  wohl  mit  Q.  Aegilops  ß,  cet- 
stancaefolia  C.  A.  Mey.  identificiren.  Die  dritte  Eiche  der 
Griechen  wird  die  breitblättrige  (platyphyllos)  genannt,  und 
stimmt  am  Meisten  mit  Q.  Esculus  Dalech.  oder ,  da  wir 
diese  bereits  mit  Phegos  identificirt  haben,  mit  Q.  Cerris  L. 
überein.  Der  Griechen  Aegilops  möchte  ö.  peduneulißora 
C.  Koch  seyn  ,  Haliphloeos  hingegen  am  Besten  zu  Q.  pu- 
bescens  Willd. ,  oder  auch  zu  Q.  pyrenaica  Willd.  gezogen 
werden.  —  Q.  Esculus  Dalech.  findet  sich  im  Belgrader 
"Walde  am  Bosphor  auf  Kalk  und  Mergel,  c.  600'  hoch  ,  vor. 

12.  4|.  pyrenaica  Willd.  sp.  pl.  IV.  p.  451.  Q.  conferta 
Kit.  im  allgemeinen  Herbar  zu  Berlin  und  in  Reiche n - 
bach's  Centimen  getrockneter  Pflanzen  (No.  1640.)  stimmen 
genau  mit  der  Hauptart  überein. 

ß.  Macrophyllos ;  Folia  lato-oblonga,  6  poll.  longa, 
4  poll.  lata,  sessilia,  basi  cordato-appendiculatä,  pinnatifida, 
lobis  3/4  P°l''  IftfiS)  1  poll.  longis,  apice  rotundatis  aiit  bilobis, 

21  * 


324 

sinuhus  angiistissimis  angularis ,  snpra  pilis  minimis  stcllnla- 
tis,  subtus  pube  molli  obsita.  Aus  dem  Belgrader  Wald  am 
Bosphor  auf  Mergel  und  Kalk,  c.  600'  hoch. 

y.  Apennina  Lam.  dict.  I.  p.  725.  Griseb.  Spicil.  fl. 
Rum.  et  Bith.  p.  337.  Q.  Toza  Willd.  Herb.  No.  17650. 
O.  pyrenaica  Willd.  Herb.  No.  17651.  Blatt  1.  Aus  dem 
Belgrader  Wald  mit  der  vorigen  Abart  und  in  diese  über- 
gehend. 

13.  4&.  pedunculiflora  C.  Koch ;  Q.  brutia  Griseb.  spie. 
fl,  Rum.  et  Bith.  II.  p.  338.  nee  Ten.  Ramuli  glaberrimi; 
Folia  obovata,  4- — 5  poll.  longa,  superne  2  —  2Y2  poll. 
lata,  simiato-pinnatifida,  lobis  (in  utroque  latere)  subtribus 
apice  rotundatis,  leviter  marginatis,  interdum  superne  lobulo 
instruetis,  ex  basi  cordatula,  supra  obscure  virescentia ,  gla- 
berrima,  subtus  glauca,  puberula,  petiolo  perbrevi,  4  lin. 
longo  instrueta;  Pedunculi  dimidium  folium  saepe  attingentes, 
glabri,  2  —  3  amentis  pistilligeris  minus  magisve  approximatis 
instrueti;  Squamae  cupulae  ovato-rotundatae,  velutinae,  ex 
apice  appeudice  obtusa,  glabra,  rufä,  plana,  adpressa  instru- 
etae.  Steht  allerdings  der  Q.  peduneulata  Ehrh.  sehr  nahe, 
unterscheidet  sich  aber  auch  ausser  dem  von  Grisebach 
hervorgehobenen  Merkmale  durch  die  blaugrüne  Farbe  auf 
der  Unterseite  der  Blätter  (die  jedoch  auch  bisweilen  zu  feh- 
len scheiut,  wie  die  gleich  zu  erwähnende  Abart  zeigt)  und 
durch  schwach  ausgerandete  Blattabschnitte.  Q.  brutia  Ten. 
fl.  neap.  t.  197.  hat  sehr  kurz  oder  gar  nicht  gestielte  Früchte 
und  weit  härtere  Blätter.  Aehnlicher  ist  Q.  Thomasii  Ten. 
fl.  neap.  t.  198.,  diese  besitzt  aber  die  Blätter  unten  nie  blaugrün. 
Im  südlichen  Daghestan  auf  Kalk  und  Mergel ,  200  —  1000' 
hoch,  mit  Q.  Cerris  L.  ß.  austriaca  Willd.  die  Wälder 
zum  grossen  Theil  bildend.  An  den  Vorhöhen  des  untern 
Kaukasus  auf  Kalk  und  Trachyt,  c.  1000'  hoch. 


325 

ß.  Virescens-,  die  Blätter  sind  auf  der  Unlerfläche 
nicht  allein  ganz  unbehaart  und  grün,  sondern  auch  weniger 
tief  gebuchtet,  und  verschmälern  sich  nach  der  Basis  zu 
gleich  von  oben  an.  Q.  Thomasii  Ten. ,  die  doch  am  Ende 
von  Q.  brulia  Ten.  verschieden  seyn  möchte,  steht  dieser 
vielleicht  selbstständigen  Abart  sehr  nahe,  besitzt  aber  immer 
noch  Fruchtstiele,  die  kaum  die  Länge  der  Eicheln  besitzen, 
und  länger  gestielte  Blätter.  Im  Belgrader  Walde  am  Bos- 
phor,  c.  600'  hoch,  auf  Kalk  und  Mergel.  Aus  der  Umge- 
gend von  Brussa  durch  Dr.  Thirke  erhalten. 

14.  Q*  ilberica  Stev.  in  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  II.  p.  402. 
Ramuli  glabri ,  brunnei;  Folia  oblonga,  interdum  ad  basiu 
angustiora,  4  poll.  longa,  2  poll.  lata,  crenato-lobata,  Iobis 
(in  utroque  latere  6  —  8)  rotundatis,  supra  virescentia,  sub- 
tus  pallidiora,  pilis  singulis  praesertim  ad  nervum  medianum 
obsita,  petiolo  brevi  1j.1  poll.  longo  iustructa;  Fruclus  solifa- 
rins  sessilis  aut  gemini  brevissime  pedunculati;  Cupula  bre- 
vis,  expansa;  Squamae  ovatae,  velutinae,  inferiores  dorso 
convexo,  superiores  appendice  brunneä  lanceolatä,  et  ad 
marginem  pilosä  instructae;  Glans  exserta.  Steht  allerdings 
der  Q.  sessili/lora  Sm.  am  Nächsten ,  allein  diese  besitzt  im 
Allgemeinen  länger  gestielte  und  weichere  Blätter,  gehäufte 
Früchte  und  ganz  andere  Schuppen  an  der  Cupula.  Q.  bru- 
tia  Ten.  fl.  neap.  t.  197.  hat  eine  grosse  Aehnlichkeit  mit 
Q.  ibericaStQY ,  und  möchte  sogar  damit  zu  vereinigen  seyn. 
Sie  nuterscheidet  sich  durch  buchtigere  Blätter,  die  sich  über- 
haupt mehr  denen  der  O.  pedunculala  Ehrh.  und  Q.  pcdun- 
citli/tora  C.  Koch  hinneigen.  Q.  mannt f er a  Lindl.  in  bot. 
reg.  1840.  p.  41.  scheint  nach  einem  freilich  unvollständigen 
Exemplar  sehr  nahe  zu  stehen,  muss  aber  der  Diagnose  nach 
mit  O.  sessili/Iora  Sm.  noch  näher  verwandt  seyn,  da  sie 
sich  fast  nur    durch   unten  weichhaariae  Blätter  unterscheidet. 


326 

Mit  Q.  pi/fitiaica  Willd.  spec.  pl.  IV.  p.  451.  hat  O.  ibe- 
riia  Stev.  eine  sehr  entfernte  Aehnlichkeit ;  noch  mehr  aber 
mit  der  Abart  ö.  apennina  Lam. ,  womit  sie  Endlicher 
ohne  allen  Grund  verbindet.  Sehr  häufig  in  Imerien  und  Min- 
grelien,  hauptsächlich  auf  den  Vorhöhen  bis  zu  4000'  Fuss, 
auf  allen  Bodenarten.  Auch  auf  dem  untern  Kaukasus  auf 
Trachyt  und  Porphyr.  Ob  die  früher  erwähnte  Eiche  des 
politischen  Gebirges  hierher  gehört,  wage  ich  nicht  zu 
entscheiden,  da  mir  leider  nur  ein  Blatt -Exemplar  zu  Ge- 
bote steht.  Die  Ränder  der  Blätter  sind  hier  noch  flacher  ge- 
herbt; die  Blattsubstanz  selbst  erscheint  weniger  hart  und  die 
Blattstiele  sind  kürzer.  Auch  erblickt  man  auf  der  Unter- 
fläthe  nicht  eine  Spur  von  Pubescenz. 

15.  Q,.  pinnatiloba  C.  Koch;  Frutex  10  —  15  pedum  al- 
titudine;  Ramuli  glabri;  Gemmarum  ovatarum  squamae  cilia- 
tae;  Folia  oblonga,  3  —  4  poll.  longa,  IVa  —  2  poll.  lata, 
pinnatiloba,  lobis  sub-9  lineari-oblongis,  subundulatis:  mar- 
gine  ad  petiolura  speetante  uno  alterove  dente  grosso  in— 
strueto ,  ad  npicem  folii  contra  integro,  sinubus  rotundatis  et 
aperturis  duplo  angustioribus  quam  lobis  instrueta,  flavido- 
virescentia,  supra  nitida,  pallidiora,  subtus  opaca,  obscuriora, 
«ervis  flavescentibus,  apicem  loborum  versus  debilitatis,  prae- 
sertim  ad  nervum  mediannm  puberula,  petiolo  brevi,  4  lin. 
longo  insidentia;  Fructus  solitarius  aut  gemini,  brevissime  pe- 
dunculati,  terminales;  Cupula,  diametro  transversali  dimidii 
pollicis,  cavitate  contra  5  linearum;  Squamae  sericeae,  ovato- 
lanceolatae,  ex  dorso  convexo,  appendice  brunnea ,  minus 
aecumbente  jpsäque  patula.  Glans  longe  exserta.  Steht  der 
Q.  Cerris  L.  ß.  austriaca  Willd.  am  Nächsten,  unterschei- 
det sich  aber  hinlänglich  durch  die  gelbliche  Farbe  der  Blät- 
ter und  durch   die   ganz    verschiedene  Frucht.       Auf  der   Ost- 


327 

seite    des  Borges    der   tausend    Seen  (Bingöldagh)    auf  Basalt 
und  Trachyt,  6000  —  7000'  hoch. 

16.  Q,.  lainprophyllos  C.Koch;  Frutex;  Ramuli  glabor- 
rimi;  Squamae  gemmarum  rotundarum,  ex  lateribus  compres- 
siuscularum  rotundatae,  glaberrimae  albo-marginatae;  Folia 
oblonga,  3  poll.  longa,  2  poll.  lata,  crenatiloba:  lobis  sub-8 
et  sinubus  rotundatis ,  basi  brevi-cordata,  flavido-virescentia, 
supra  uitentia,  nervis  rubentibns,  apicera  lobonim  versus  de- 
bilitatis ,  subtns  opaca ,  praesertira  ad  nervös  puberula  aut 
glabrescentia;  Fructns  1  —  3  aggregati,  sessiles,  terminales; 
Cupula  diametro  5  —  6,  cavitate  4  lineanim;  Squamae  seri- 
ceae,  ovato-lanceolatae,  ex  dorso  planiusculo  aut  eonvexiu- 
sculo,  appendice  brunnea,  accunibente;  Glans  longe  exserta. 
Unterscheidet  sich  von  O.  pinnatiloba  C.  Koch  durch  brei- 
tere, weit  weniger  eingeschnittene  Blätter  und  durch  eine  tie- 
fere Cupula,  deren  Schuppen  auch  nie  einen  wahrhaft  kon- 
vexen Rücken  besitzen  und  eben  so  wenig  abstehen.  Mit 
der  genannten  Art  Wcächst  aber  Q.  lampropliyllos  auf  der 
Ostseite  des  Berges  der  tausend  Seen. 

17.  Q,.  longifolia  C.  Koch;  Frutex;  Ramuli  ex  apice 
glabrescentes  aut  puberuli;  Gemmae  ovatae  aut  ovato-ob- 
longae,  squamis  rotundatis  margine  ciliatulo;  Folia  oblonga, 
aut  lineari- oblonga,  4 —  5  poll.  longa,  1 —  1  y4  poll.  lata, 
glaberrima,  dura,  subtus  glaucescentia,  runcinato-lobata, 
lobis  7  —  9  acutiusculis,  sinubus  rotundatis,  undulatis,  ex 
basi  attenuata,  nee  rotundata  aut  cordata  petiolo  semipollicari 
instrueta;  Stipulae  parvae,  3  lin.  longae,  sublineares ,  pilo- 
siusculae ;  Fructus  bini,  terni  aut  quaterni,  aggregati,  pedun- 
cnlo  brevi  insidentes,  laterales  aut  terminales;  Cupula  ex 
apice  constrieta,  glandem  includens;  Squamae  ovato-lanceo- 
latae,   velutinae,    dorso  convexo ,    appendice  rufo-flavescente, 


328 

ex  apice  denique  patente.  Hinsichtlich  der  Blätterform  stimmt 
diese  Art  am  Meisten  mit  O.  pubescens  Willd.  und  O.  ibe- 
rica  Stev.  übereiu,  unterscheidet  sich  aber  hinlänglich  durch 
die  eingeschlossene  Eichel.  Im  Gaue  Pertakrek  auf  Porphyr, 
c.  4000'  hoah. 

18.  €|.  dshorochensis  C.  Koch;  Arbor  mediocris  aut 
Frutex  arborescens,  ramis  divaricatis;  Rainuli  glaberrimi; 
Gcmmae  ovatae,  squamis  rotundatis  ciliatulis;  Folia  oblonga, 
2 —  2*4  poll.  longa ,  3/4 — 1  poll.  lata,  dura,  glaberrima, 
ruucinato-lobata,  lobis  5  —  7  rotundatis,  siuubus  contra  ob- 
tnsiusculis,  saepe  etiam  acutinsciilis ,  interdum  subundulatis, 
ex  basi  rotundata  et  saepe  brevi-cordata,  petiolo  4  —  6  lin. 
longo  instructa;  Stipulae  setaceae,  pilosae,  petiolo  breviores; 
Fructns  bini ,  terni  aut  quaterni,  in  pedunculo  brevissimo  ag- 
gregati,  laterales  aut  terminales;  Cupula  ex  apice  coustricta, 
glandem  includens;  Squamae  ovato-lanceolatae,  velutinae,  ex 
dorso  convexiiisculo  aut  appendiculato,  appendice  rufa,  ac- 
cnmbente  instructa.  Die  vorige  Art  unterscheidet  sich  durch 
die  Blattabschnitte,  durch  die  Blattbaseu  und  die  abstehenden 
Spitzen  der  Schuppen  an  der  Cupula.  Im  Tschoruk-  oder 
Dsehoroeh -Gebiete  auf  sekundärem  Kalk,  auf  Porphyr  und 
Melaphyr,  1000  —  4000'  hoch. 

ß.  LiwancHsis;  Folia  subtus  obscuriora.  Die  Unter- 
flache  der  Blätter  hat  die  Farbe  wie  bei  denen  der  O.  Cerris 
L.  Bei  Artvvin,  dem  Hauptorte  von  Liwaneh,  auf  Melaphyr, 
c.  2000'  hoch. 

19.  Q/.  syspirensis  C.  Koch;  Frutex  aut  Arbor  medio- 
cris; Ramuli  tomentosi ;  Gemmae  ovatae,  tomentosae;  Folia 
oblonga,  2  —  2J/a  P°M»  longa,  1  —  1  */a  poll.  lata,  dura, 
supra  glabra,  subtus  tomentosa,  flavescenti-virescentia,  run- 
cinato-lobata,  lobis  6  et  sinubus  acutiusculis,    ex  basi  rotun- 


329 

data,  petiolo  3  liii.  longo  instructa;  Stipulae  sctaceae ,  pilo- 
sae,  petiolo  longiores;  Fructus  solitarii,  bini  aut  terni,  aggre- 
gati,  sessiles,  terminales  ant  lateiales;  Cnpula  humilis,  cavi- 
tate  3  —  4  linearum,  ex  apiee  panliilum  constricla;  Squamae 
pilosae ,  planiusculae,  inferiores  ovato-lanceolatae,  appendi- 
cibns  brnnneis  patulis  ant  leviter  accumbentibus,  superiores 
lanceolatae,  adpressae.  Glans  inclusa  (?).  Steht  der  O. 
dshorochcnsis  C.  Koch  und  der  O.  jwbescens  "Willd.  sehr 
nahe,  unterscheidet  sich  aber  von  beiden  durch  die  Form  der 
Cupula.     Im  Gaue  Sber  auf  Kalk  und  Porphyr. 

20.  ^.  pubcscens  Willd.  spec.  pl.  IV.  p.  450.  Meine 
Exemplare  unterscheiden  sich  von  denen  des  Willd  enow- 
schen  Herbariums  durch  die  Eicheln ,  welche  schlanker  und 
schmäler  sind.  Die  Pubescenz  auf  der  Uuterfläche  der  Blätter 
verschwindet  oft  ganz  und  gar.  Sehr  häufig  in  der  Krim  auf 
Thonschiefer,  Diorit  und  Kalk,  50  —  3000'  hoch. 

II.     Corylus  L.  cod.  No.  MCLXXVIII. 

21.  C.  pontica  C.  Koch;  Frutex;  Ramuli  ex  apice  to- 
mentosi;  Folia  cordato-subrotunda,  acumiuata,  duplicato- 
deutata,  supra  glabrescentia,  subtus  pubescentia,  pallidio- 
ra,  petiolo  brevi,  longitudine  excisurae,  pubescenti-tomen- 
toso;  Stipulae  lanceolatae,  pubescentes;  Pedunculus  petiolo 
vix  duplo  longior;  Nuces  late-ovatae;  Involucra  pubescentia 
multifida:  interius  nucem  plus  minusve  superans,  campanula- 
tum,  laciuiis  serratis.  Im  Habitus  vollkommen  mit  unserer 
gemeinen  Haselstaude,  hinsichtlich  der  Nebenblätter  und  der 
Form  der  Nüsse  aber  mit  C  Colurna  L.  übereinstimmend. 
In  der  neuen,  von  Poiteau  und  Turpin  besorgten  Aus- 
gabe von  Duhamel' s  Traite  des  arbres  fruitiers  YI.  t.  22 
ist  eine  Corylus  hyzantina  abgebildet,  die  hinsichtlich  der 
Form  der  Hüllen  und  der  Nüsse    mit  der  meiuigen  übereinzu- 


330 

stimmen  scheint,  aber,  gleich  der  C.  Colurna,  einen  Baum 
bilden  soll  und  wohl  verschieden  sein  mag  *).  Auf  der  Nord- 
seite des  pontischen  Gebirges  auf  Augitporphyr  bis  zu  2500' 
Höhe. 

ß.  Glundulifera;    Petioli  pilis  setiformibus  glandulife- 
ris  obsiti. 

22.  C.  Colurna  L.  cod.  No.  7234.  Im  Banal  auf  Jura- 
kalk; im  Gaue  Pennek  auf  Porphyr,  c.  5000'  hoch. 

23.  C.  Aveüana  L.  cod.  No.  7233.  In  der  Nähe  von 
Tiflis  und  sonst  in  Grusien  auf  Kalk  und  Molasse,  700  — 
2000'  hoch.  Im  pontischen  Hochgebirge  auf  Urgestein,  5500 
bis  7000'  hoch  (?). 

24.  C.  Jacquemontii  Decaisne  in  Jacq.  voy.  dans  l'Inde 
IV.  p.  160.  Atl.II.  t.  160.  Mit  Unrecht  vereinigt  Endlicher 
(gen.  plant,  suppl.  4.  p.  23.)  diese  Art  mit  C.  lieterophyllos 
Fisch.  (Trautv.  imag.  et  desc.  fl.  ross.  illust.  I.  t.  4.),  welche 
sich  durch  die  eigenthümliche  Form  der  Blätter  hinlänglich 
unterscheidet.  Ledebour  nennt  diese  (Denkschr.  zur  Feier 
des  öOjähr.  Best,  der  k.  b.  bot.  Ges.  zu  Regensb.  p.  58.) 
wahrscheinlich  aus  Versehen  C.  tetraphj/lla  Fisch. ,  und  zieht 
Biebersteins  C.  Avellana  dazu.  Bieb  erst  ein  hat  aber 
ohne  Zweifel  nur  unsere  Haselstaude  gemeint,  zumal  C.  he- 
tcrophylla  Fisch,  gar  nicht  am  Kaukasus  wächst.  In  Wäl- 
dern des  südlichen  Daghestan  auf  Kalk  und  Mergel,  300  — 
1500'  hoch. 


*)  Die  an  der  citirtcn  Stelle  gegebene  Diagnose  lautet :  byzantina : 
arborea,  Foliis  subtus  asperis,  villosis ;  Geminis  ovatis,  obtusisj 
Involucro  fructus  extus  pilis  glandulosis  onusto ,  in  lacinias  lon- 
gas ,  curvas ,  partitas ,  divergentesque  diviso.  Ist  wohl  nur 
eine  behaartblättrige  Q.  Colurna  L. 


331 


III.     Ostrya  Mich.  nov.  gen.  p.  223.  t.  104. 

25.  O.  carpinifolia  Scop.  fl.  carn.  ed.  2.  No.  1101.  Car- 
pinus  Ostrya  L.  cod.  No.  7232.  Im  Gaue  Sber  auf  Kalk 
uud  Porphyr,  c.  4500'  hoch. 

IV.     Carpinus  (L.)  Tourn.  inst,  rei  herb,  p.  582. 

26.  C.  duineusis  Scop.  fl.  carn.  II.  p.  243.  t.  60.  Sehr 
häutig-  im  kaukasischen  Gebirge  bis  zu  4000'  Höhe,  in  Gru- 
sieu  im  Tschorukgebiete  und  im  politischen  Gebirge  bis  zu 
3000'  Höhe  und  am  Bosphor,  auf  allen  Bodenarten. 

27.  C.  Betulns  L.  cod.  No.  7231.  Mit  der  vorigen  Art 
unter  denselben  Verhältnissen ,  aber  seltner  in  den  niederen, 
häufiger  in  den  höheren  Regionen. 

V.     Castanea  Tournef.  inst,  rei  herb.  p.  584. 

28.  C.  sativa  Mill.  dict.  No.  1.  Fagus  Castanea  L.  cod. 
No.  7228.  In  Imerien  auf  dem  Nakerala  auf  Kalk  und  Por- 
phyr, c.  3000'  hoch.  Auf  dem  Nordabhange  des  politischen 
Gebirges  auf  Augitporphyr  bis  zu  3000'  Höhe;  in  der  Nähe 
von  Konstautinopel,  namentlich  im  Belgrader  Wald  auf  Kalk 
und  Mergel,  c.  600'  hoch. 

VI.     Fagus  Tourn.  inst,  rei  herb.  p.  584. 

29.  F.  sylvalica  L.  cod.  No.  7230.  Sehr  häufig  im  Rion- 
delta  auf  Alluvial-  und  tertiärem  Boden,  im  kaukasischen 
Gebirge  und  seinen  Ausläufern,  auf  allen  Bodenarten  von 
2500  —  5500'  Höhe  j  im  politischen  Gebirge  bis  zu  7000' 
Höhe,  auf  Augitporphyr  und  Urgestein. 


332 


Betulaceae. 


Auch  die  Betulaceen,  von  denen  man  bis  jetzt  58  Ar- 
ten kennt,  kommen  vorherrschend  in  den  gemässigten  und 
selbst  kälteren  Regionen  der  nördlichen  Hemisphäre  vor. 
Südamerika  hat  nur  3  Arten  und  eben  so  viel  Mittelamerika. 
Aus  Neuholland,  den  Sunda- Inseln,  den  niederen  Gegenden 
Ostindiens  und  aus  Afrika  kennt  man  noch  keine  Betulacee. 
Nordamerika  besitzt  die  meisten,  nämlich  15  Arten,  von  de- 
nen aber  zwei  zu  gleicher  Zeit  in  Nordasien,  im  Oriente  und 
fast  iu  ganz  Europa  wachsen.  Japan  hat  6,  das  Himalaya- 
Hochland  hingegen  11  Betulaceen  eigenthümlich.  In  Nord- 
enropa  und  auf  den  Alpen  wachsen  9 ,  in  Südeuropa  nur  3, 
im  Oriente  7,  in  Sibirien  und  den  Altailändern  jedoch  12  Ar- 
ten. In  den  nördlichen  Ländern  des  Orientes  habe  ich  6,  und 
darunter  2  neue  Arten  gesammelt;  es  kommt  noch  1  Art 
dazu,  die  andere  Reisende  beobachteten,  so  dass  die  Ge- 
sammtsumme  7  beträgt.  Deutschland  besitzt  deren  9,  von 
denen  5  bis  jetzt  nicht  im  Oriente  gefunden  sind;  3  hingegen 
wachsen  im  Oriente,  die  Deutschland  fehlen. 

Was  das  Vorkommen  der  Betulaceen  in  den  nördlichen 
Ländern  des  Orientes  anbelangt,  so  wächst  Betula  alba  L. 
ß.  pontica  Desf.  im  Hochgebirge  des  Kaukasus  5  ich  habe  sie 
nur  strauchartig  gesehen»  Betula  ovata  C.  Koch  kommt 
in  den  engen  Thälern  des  Schachjoldagh  vor.  Die  Erlen  sind 
verbreiteter,  lieben  aber  auch  vorherrschend  das  Hochgebirge, 
wo  sie,  wie  bei  uns,  an  Bächen  sich  vorfinden.  Im  Kauka- 
sus und  in  Grusien  ist  udlnus  glutinosa  Gaertn.  gar  nicht 
selten,  Avächst  aber  immer  einzeln.  Im  politischen  Gebirge 
habe  ich  sie  nur  auf  der  Nordseite  gefunden;  sie  kam  da- 
selbst bis  zu  4000'  hoch  vor.  Unmittelbar  auf  den  ersten 
Höhen  am  Meere  war  sie  sehr  häufig  und  trug  im  Gaue  Risa 


333 

namentlich  zur  Bildung  des  dortigen  Mittelwaldes  bei.  Alnus 
nilens  C.  Koch  habe  ich  an  feuchten  Stellen  des  Bingöldagh 
beobachtet;  wahrscheinlich  wächst  sie  aber  auch  (oder  Alnus 
glutinosa  Grtn.,  denn  leider  ist  das  dort  gesammelte  Exem- 
plar verloren  gegangen)  bei  Musch  und  auf  der  ganzen  Was- 
serscheide zwischen  den  Tigrisquellen  und  dem  Murad. 

I.      Betula  Tourn.  instit.  rei  herb.  p.  588. 
Pterocari/on  Spach  in  Ann.  d.  scienc.  nat.  2.  Ser.XV.  p.182. 

1.  B.  alba  L.  cod.  No.  7120. 

ß.  Pontica  Desf.  hört.  par.     Auf  dem  Hochgebirge  des 
Kaukasus,  in  Ossien. 

2.  B.  ovata  C.  Koch ;  Frutex ;  Ramuli  ex  apice  puberuli, 
grauulis  resinosis  dense  obsiti;  Folia  ovata,  acuta,  8  —  9  lin. 
longa,  ad  basin  7 —  8  liu.  lata,  serrata,  glaberrima,  subtus 
punctis  resinosis  instructa,  petiolo  plus  duplo  breviori  insi- 
dentia,  Amenta  nucifera  ovato  -  oblonga,  6  lin.  longa,  petiolo 
triplo  minori  et  erecto  instructa;  Nuces  oblongae ,  ex  dorso 
superne  puberulae;  Ala  nuce  latior,  obcordata,  in  excisurä 
subtilissime  ciliatula ;  Styli  longitudine  excisurae.  Hinsichtlich 
ihrer  Früchte  ähnelt  diese  Art  der  B.  alba  L. ,  hinsichtlich 
ihrer  Blätter  hingegen  der  JS.  pubescens  Ehrh.  ß,  carpathi- 
ca  Willd.,  weicht  aber  von  beiden  durch  die  aufrechten  und 
kurzgestielten  Kätzchen  ab.  B.  Gmelini  Bunge  (Trautv. 
imag.  et  descript.  flor.  ross.  illustr.  I.  t.  5.)  unterscheidet  sich 
durch  mehr  längliche  Blätter  und  kürzer  gestielte  Kätzchen; 
auch  ist  der  Ausschnitt  an  der  Spitze  der  Nüsschen  so  unbe- 
deutend 3  dass  die  Griffel  herausragen. 

II.     Alnus  Tourn.  instit.  rei  herb.  p.  587. 
G^mnothj/rsus  Spach  in  Ann.  d.  sc.  nat.  2.  Ser.  XV.  p.  183. 
1.  A.  incana  Willd.  sp.  pl.  IV.  p.  335.     Von  Wilhelms 
aus  Grusien  erhalten. 


334 

2.  A.  glutiiiosa  Grtn.  de  fruct.  et  sem.  II.  t.  90. 

ß.  Denticulata  C.  A.  Mey.  Verz.  lcauk.  Pfl.  p.  43. 
Sehr  häufig  im  Hochgebirge  des  Kaukasus  auf  Urgestein, 
Porphyr  uud  Kalk,  3000  — 5500'  hoch. 

y.  Barbata  C.  A.  Moy.  Verz.  kauk.  Pfl.  p.  43.  A.  pu- 
bescens  Tausch  möchte  wohl  verschieden  seyn.  In  Imerien 
auf  Porphyr  und  Kalk,  2000  —  3000'  hoch. 

3.  A.  cordifolia  Ten.  fl,  neap.  t.  99.  A.  subcordata  C. 
A.  Mey.  Verz.  kauk.  Pfl.  p.  43.  Von  Wilhelms  und  K. 
Schmidt  erhalten. 

4.  A.  nitens  C.Koch;  Cortex  flavido-griseus;  Folia  ro- 
tundata,  crenato-serrulata,  utrinque  viridia,  nitentia,  glaber- 
rima,  suhtus  in  axilla  nervorum  barbatula,  petiolo  dimidio 
breviori,  glaberrimo  instructa ;  Gemmae  oblongo-elongatae; 
Nuces  ala  membranacea  destitutae.  Steht  allerdings  der  A. 
glutinosa  Grtn.  sehr  nahe,  besitzt  aber  weit  glänzendere 
Blätter  und  längere  Blattstiele.  Am  Berge  der  tausend  Seen, 
auf  Basalt  und  Trachyt,  c.  5500'  hoch. 


Plataneae. 

Die  kleine  Familie  der  Plataneen  enthält  nur  6  oder  7 
Arten,  und  beschränkt  sich  auf  die  gemässigten  Länder  der 
nördlichen  ^Hemisphäre.  2  oder  3  (insofern  mauvP.  aceri- 
folia  Willd.  für  selbstständige  Art  hält)  Platanen  wachsen 
in  der  europäischen  Türkei }  aber  südlich  roni  Balkan,  und 
im  Oriente,  2  in  Nord-  und  2  in  Mittelamerika,  aber  in 
letzterm  auf  einer  dem  Klima  der  gemässigten  Zone  entspre- 
chenden Höhe. 

Das  Vaterland  der  Platane  (Platanus  orientalis  L.) 
ist  noch  keineswegs    ermittelt.       In   der  Umgegend   von  Kon- 


335 

stantinopel,  auf  der  West-  und  Nordküste  Kleinasiens  uud 
in  deu  wärmeren  Strichen  des  kaukasischen  Isthmus  kommt 
sie  nur  kultivirt  vor.  Dass  man  sie  einzeln  auch  in  Wäl- 
dern, z.B.  im  Belgrader  Wald ,  findet,  bestätigt  die  Sponta- 
neität noch  keineswegs,  da  sie  immer  nur  dann  vorhanden 
ist,  wenn  andere  in  der  Nähe  kultivirt  werden.  Die  Platane 
gedeiht  auch  keineswegs  in  Waldern ,  denn  sie  erreicht  da- 
selbst nur  eine  unbedeutende  Stärke  und  Höhe,  erscheint 
selbst  sogar  nnr  strauchartig.  Wahrscheinlich  liebt  sie ,  wie 
die  Erle,  Pappel  (namentlich  die  Silberpappel,  welche  der 
Platane  an  Höhe  und  Stärke  oft  gleich  kommt)  und  Weide, 
die  Nähe  von  Flüssen  oder  Bächen  und  sumpfigen  Stellen. 
Möglich  wäre  es  dann,  dass  sie  im  Norden  des  Alasan  und 
am  Fusse  des  Kaukasus  ursprünglich  vorhanden  sey,  denn 
dort  wächst  sie  unter  den  angegebenen  Verhältnissen  mit  an- 
deren interessanten  Bäumen,  wie"  z.  B.  mit  dem  Flügel -Wall- 
nuss-Baume.  Sonst  findet  man  sie  in' ganz  Kachien  (Kacheth) 
nicht. 

Zu  ihrer  vollständigen  Entwickelung  verträgt  die  Platane 
kein  anderes  Gehölz  neben  sich;  man  sieht  sie  deshalb  auch 
nur  einzeln  oder  Gruppenweise,  in  der  Nähe  von  Städten, 
Dörfern  und  einzelnen  Gebäuden,  deren  Bewohner  sie  wegen 
ihres  weit  hinwerfenden  Schattens  vor  allen  anderen  Bäu- 
men lieben.  Hier  wird  sie  seit  Jahrhunderten  oft  schon  ge- 
hegt uud  gepflegt,  und  erreicht  eine  seltene  Höhe  und  Stärke. 

Berühmt  ist  seit  mehreren  Jahrhunderten  die  Platanen- 
gruppe in  Böjükdereh  am  Bosphor,  die  bei  den  Eiugebornen 
den  Namen  Jedi- Kardasch,  d.i.  sieben  Brüder,  führt.  Der 
Sage  nach  soll  Gottfried  von  Bouillon  mit  seinen  Kreuzfah- 
rern sich  unter  ihren  Schatten  gelagert  haben.  Es  stehen 
aber   9  und    nicht    7  Platanen,    zum  Theil  mit  einander  ver- 


336 

wachsen,  in  einem  nach  Westen  zn  offenen  Halbmond.  Die 
stärkste  von  ihnen  hat  5  Fnss  über  der  Erde  einen  Umfang 
von  27  l/jj  Fnss.  Eine  nähere  Beschreibung  dieser  Gruppe 
habe  ich  in  meinen  Wanderungen  im  Oriente  (im  1.  Bande  u. 
auf  der  381.  u.  382.  Seite)  geliefert. 

Noch  grossartiger  ist  die  Gruppe  von  Platanen ,  welche 
den  500'  langen  und  170'  breiten  Basar  des  heutigen  Elisa- 
bethopol  (Jelisawetpol  rnss.)  oder  des  frühem  Gendsha  im 
tatarischen  Grnsien  umgeben,  Die  Bäume  hatten  hier  so 
ziemlich  die  gleiche  Höhe  von  130'  und  viele  einen  Stamm 
von  5  —  6'  im  Durchmesser.  Auch  über  sie  habe  ich  weit- 
läufiger im  3.  Bande  und  Seite  127.  meiner  Wanderungen  im 
Oriente  gesprochen.  Endlich  habe  ich  noch  eines  wunder- 
schönen Platanenbaumes  zu  erwähnen ,  der  sich  auf  dem 
Marktplatze  in  Choni,  einem  Marktflecken  am  Zkhenisskhal 
an  der  Gränze  Imeriens,  befindet. 

Platanus  L.  cod.  No.  MCLXXIX. 

P.  orientalis  L.  cod.  No.  7235. 

a.  Gcnuina;  in  der  Umgegend  von  Konstantinopel  am 
Bosphor  und  in  Grusien. 

/?.    Acertfolia  Willd.    sp.    pl.   IV.    p.  474.       Vorherr- 
schend in  Transkaukasien. 


337 


Noch    einige    Bemerkungen    zu    Polygomtm   alpesire 
C.  A.  Mey.,  P.  pluriflorurn  C.  Koch  undjP.  trojnciwi 

C.  Koch. 

Leider  sind  mir  die  Abbildungen  orientalischer  Pohjgona 
in  Graf  Jaubert's  und  Spach's  Illustrationes  plantarum 
orientalium  erst  jetzt  zu  Gesiebt  gekommen,  so  dass  ich  nun 
im  Stande  bin,  eine  Vergleichung  zu  stellen.  P.  alpestre 
der  genannten  beiden  Botaniker  1. 118.  unterscheidet  sich  von 
den  Ton  C.  A  Meyer  dem  Berliner  Herbar  mitgetheilten  und 
den  von  mir  gesammelten  Exemplaren  zunächst  durch  die 
Grösse  und  durch  breitere  Blätter.  Während  ferner  die  Frucht 
auf  der  Abbildung  birnförmig  und  an  den  Kanten  abgerundet 
erscheint,  ist  sie  bei  den  von  mir  gesammelten  Exemplaren 
dreikantig;  2  Kanten  sind  scharf.  Die  Spitze  der  Frucht 
steht  auch  keineswegs  senkrecht  über  der  Basis ,  sondern  ist 
nach  einer  Seite  zu  etwas  gekrümmt.  Endlich  ist  die  Frucht 
noch  glänzend  und  feingestrichelt,  was  die  Abbildung  sowohl, 
als  die  Beschreibung  nicht  zeigt. 

P.  pluriflorutn  steht  dem  P.  ammamrioides  Jaub.  et 
Sp.  t.  119.  sehr  nahe,  unterscheidet  sich  aber  durch  grössere 
und  deutlich  gestielte  Blätter,  durch  die  Blüthenhülle,  indem 
beide  Flügel  am  Stiel  herunterlaufen,  und  durch  die  Frucht, 
welche  nicht  höher  als  breit,  an  der  Basis  aber  am  Brei- 
testen ist,  und  3  deutliche  Kanten,  die  aber  nur  am  obern 
Drittel  mehr  oder  weniger  scharf,  im  Uebrigen  abge- 
rundet erscheinen ,  besitzt.  Auch  ist  die  Frucht  ebenfalls  im 
hohen  Grade  glänzend.  Blüthenhülle  und  Frucht  unterschei- 
den diese  Art  auch  von  P.  alpestre  CA.  Mey. ;  namentlich 
ist  bei  dieser  die  Frucht  ebenfalls  höher  als  breit. 

22r  Bd.   3s  Heft.  22 


338 

P.  corrigioloides  Jaub.  et  Sp.  t.  124.  ähnelt  meinem 
P.  tropicum,  unterscheidet  sich  aber  durch  gezähnte,  nicht 
nach  oben  zu  lang  gewimperte  Ochreen  und  durch  die  deut- 
licher gestielten  und  mit  einem  umgebogenen  Rand  versehenen 
Blätter. 


Beiträge 

z  H  r 

Flor    von    T  e  x  a  s. 

VO». 

Adolf  Scheele. 

CFortsetzung  v.  Linn.  XXII.  p.  145—  168.) 


Gramineae. 

1.  Setaria  polystachya  mihi. 

Radix  fibrosa.  Culmus  erectus  3-pedalis  simplex  com- 
pressus  striatus  glaber  angulis  srabriusculiis,  nodi  barbati. 
Folia  plana  lato  -  linearia  acutato-subnlata  1-nervia  striata 
marginata  scaberriraa  pubescentia,  Vaginae  laeves  pilis  pa- 
tentibus  dense  pubescentes  ore  barbatae. 

Pauicula  spiciformis  pedalis  e  spicis  plurimis  miiltifloris 
composita  elongata  lanceolata  acuta  laxiuscula.  Rachis  an- 
gnlata  villosa  scabra.  Spicae  brevissirae  peduneulatae  erecto- 
patentes  setis  involucri  elongatis  comatae.  Spiculae  brevissi- 
me  pedicellatae  oratae  glabrae  yirescenti-albidae  biflorae  in- 
volucratae.  Involucrum  persistens  setosum  1 -laterale,  setae 
aristiformes  sursum  scabrae  clongatae  spicnla  sua  5  —  6  Jon- 
giores.     Glumae  2  membranaceae  conravae  inaequales,  inferior 

22* 


340 

minima  lato-ovata  3-nervia  mutica,  superior  multo  major  5- 
nervia  ovata  margine  scariosa  mucronata  paleis  brevior. 

Flosculus  inferior  neuter  2  -  paleacens  ,  palea  inferior  ma- 
jor membranacea  concava  ovata  5-nervis,  superior  minor 
hyalina.  Flosculns  snperior  hermaphroditns,  paleae  coriaeeae 
concavae  muticae,  inferior  snperiorem  amplectens.  Stamina  3. 
Ovarium  glabrnm.  Styli  2  elongati.  Stigmata  adspergilli- 
formia.  —    - 

jilopecurus  geniculatusl    Lindheimer. 

Auf  felsigem  Boden  nördlich  von  Neubrannfels:  Lind- 
heimer.    October. 

Setaria  italica  Beauv.  valde  affinis  differt  spica  cylin- 
drica  obtusa  densa  breviori  et  crassiori ,  setis  brcvioribus, 
spicis  spiculisque  longiiis  peduuculatis. 

Setaria  polystachya  Schrader  =  S.  composita  Hnmb., 
Kth. 

2.  Panicuin  giganteum  mihi. 

Culmus  quadripedalis  teres  glaber  laevis  fistulosus  sim- 
plex.  Folia  magna  plana  glabra  laevia  longissima  acutato  - 
snbulata  subtus  carinata  supra  canaliculata  3  liucas  lata  1  — 
2pedalia. 

Vaginae  glabrae  striatae  ore  nudae.  Ligulae  brevissi- 
mae  trnncatae  lacerae. 

Panicula  terminalis  pyramidalis  snpradecomposita  sesqui- 
pedalis  et  ultra.  Rachis,  rami  et  peduneuli  angulati  scabri. 
Rami  üexuosi  capillares,  infiini  fasciculati,  reliqui  bini  v.  terni, 
rarissime  solitarii.  Spiculae  in  ramulis  appressae  racemosae 
pedunculatae  ovoideo-oblongae  biflorae  purpurascentes. 

Gluma  inferior  e  basi  ovata  lanceolato-acuminata  3-ner- 
via  carina  scabra  snperiorem  dhnidiam  aequans.  Gluma  su- 
perior e  basi  ovata  lanceolato-subulata  Tnervis  gluma  hrfe- 
riori  duplo  longior  floscnhnn  inferiorem  paulo  snperans. 


341 

Flosculus  inferior  masculus  sterilis  2-paleaceus  ;  paleae 
subaequales  5-nerves  acutae ,  inferior  pnrpurascens  paulo  lon- 
gior,  superior  alba  membranacea.  Flosculus  superior  per- 
fectns  bipaleaceus;  paleae  oblougae  coucavae  albae  coriaceae 
uitidae  glabrae  acutae  gluma  superiori  et  flosculo  inferiori 
breviores.  — 

Im  trocknen  felsigen  Flussbett  des  Cibolo  zwischen  Sau 
Antouio  und  Neubrauufels  :  Lin  dh  eimer.     August. 

Die  ganze  Pflanze  wird  über  4'  hoch,  daher  der  Name. 

Panicum  agrostoides  Spreng,  proximum  differt:  culmo 
compresso,  paniculis  lateralibus,  gluma  superiori  5-nervi,  pa- 
leis flosculi  perfecti  apice  barbatis. 

3.  Paspalnm  sericeum  mihi. 

Radix  librosa  caespitosa.  Culmus  2  —  3pedalis  erectus 
compressus  striatus  glaber  laevis  simplex.  Folia  plaua  elon- 
gata  subulato-acutata  laevia  supra  pilosa  subtus  glabra.  Nodi 
tomentosi.  Vagiuae  laeves  basi  pubescentes  ore  barbalae. 
Spicae  7  alternae  lineares  multiflorae  remotae  rachi  appres- 
sae.  Axis  (i.  e.  culmi  pars  florifera)  elongatus  flexuosus  pu- 
bescens  scaber.  Rachis  inarticulata  plana  ciliata  spiculis  an- 
gustior.  Spicnlae  unilaterales  biseriales  cum  pedicello  arti- 
culatae.  Pedicellus  breyissimns  apicem  versus  incrassatus 
pilis  albis  elongati&  erectis  hirsutissimus.  Spicnlae  ovoideo- 
oblongae  sericeae  biflorae.  Gluma  1  membranacea  ovata  tri- 
nervis  sericea  mucronata  flosculo  hermaphrodito  longior. 
Flosculus  inferior  neuter  1-paleaceus  membranaceus,  palea 
forma,  longitudine  et  consistentia  glumam  aequans.  Flos 
superior  hermaphroditus  2-paleaceus  coriaceus  muticus  ovoi- 
deus,  palea  inferior  ovata  superiorem  oblongam   amplectens. 

Stamina  3.  Ovarium  glabrum.  Styli  2  liberi.  Stigmata 
aspergilliformia. 


342 

Au  feuchten  Stellen  bei  Netibrauiifels :  Lindhcimer. 
Juni. 

4.  Stipa  eil? ata  mihi. 

Radix  fibrosa  caespitosa.  Culmus  sesquipedalis  siinplex 
striatus  geniculatus  biuodis  glaber  inferne  teretiusculus.  Fo- 
lia  iiiToluta  1-nervia  sulcata  acutato  -  subulata  mrinque  hi- 
spida  pulcherrime  ciliata,  radicalia  nodum  suinmum  attingen- 
tia.  Folium  llorale  involucrale  glabrara  pauiculam  subaequans. 
Vaginae  striatae  parce  pubescentes  internodiis  breviores  ore 
plernmquc  barbatae. 

Paniciila  ramosa  subseeunda  laxa,  rami  inferiores  bini 
2-llorä,  superiores  1-flori  solitarii.  Rachis  ,  rami  pedunculi- 
que  filiformes  scabri.  Spiculae  pediinculatac  sparsae  1-florae, 
peduneuli  glumis  breviores.  Glumae  subaequales  coneavae 
hjalinae  lanceolatae  cuspidatae  glabrae,  dorso  3nerves  paleis 
dimidio  longiorcsj  nervi  virides,  laterales  evanidi.  Perian- 
thiuni  laiiceolatuiu  4-lineatum  basi  sericeum  apicc  callosum 
lacerum  fimbriatum.  Arista  torta  inferne  serieeo-pubescens 
superne  scabra  glumas  quadruplo  ,  paleas  sextuplo  superans. 
Stigmata  plumosa. 

Trope  Neubraunfels  leg.  Römer. 

Die  Blätter  sind  genau  genommen  nicht  am  Rande  ge- 
wintert, erscheinen  aber,  weil  sie  mit  dem  Rande  eingerollt 
sind,  als  dicht  gewimpert,  daher  der  Name  der  Pflanze.  Die 
Haare  der  Granne  nehmen  nach  der  Spitze  zu  allmäh] ig  im- 
mer mehr  ab,  so  dass  die  Grannen  an  der  Spitze  scharf  und 
ohne  Bekleidung,  am  Grunde  mit  anliegenden  Haaren  dicht 
besetzt  und  weich  anzufühlen  sind. 

Stipa  ßmbriata  Hb.  Kth.  proxima  differt  foliis  glabris, 
gluma  superiori  5-nervi,  inferior!  7 -nervi;  5.  hyalina  Nees 
foliis  planis,  eulmo  ramoso ,  arista  nuda ;  S.  eminens  Cav. 
rachi  glabra,  glumis  paleas  duplo  snperantibus. 


343 

5.  Aristida  aequirainea  mihi. 

Radix  fibrosa  caespitosa.  Cul'mus  erectus  simplex  tere- 
tiusculus  glaber  sesquipedalis  et  ultra.  Folia  convoluto-seta- 
cea  rigida  elongata  glabra  scabriuscula,  radicalia  culmum 
aequantia,caiilina  2  breviora.  Vaginae  internodiis  breviores 
glabrae  striatae  scabriusculae  ore  barbatae. 

Pauieula  racemosa  coutracta  subsecnnda  raraosa  nutans, 
rami  verticillati  pauciflori.  Rachis,_rami  et  pedunculi  sca- 
bri,  rami  filiformes,  pedunculi  brevissimi.  Gluma  inferior 
lanceolata  carina  scabra  aristata  perianthium  dimidium  supe- 
raus,  gluinam  superiorem  dimidiam  vix  aequans ;  arista  glu- 
mam  dimidiam  aequans.  Gluma  superior  carjopsiu  paulo  su- 
peraus  gluma  inferiori  plus  duplo  lougior  lanceolata  glabra 
apice  2-deutata  dorso  aristata,  arista  scabra  gluma  quadra- 
plo  miuor.  Glumella  subulata  purpurascens  muricato- scabra 
arista  tripartita  plus  triplo  brevior. 

Aristae  haud  articulatae  rami  aeliquilougi  patentes  sca- 
briusculi. 

Sesleria ?  Lindheimer. 

Auf  steinigem  Boden  in  fruchtbarer  Dammerde  bei  Neu- 
braunfels, in  Texas  Musket-grass  genannt.  Lindheimer. 
September. 

Die  hakenförmigen,  kleinen  Weichstacheln  an  den  Frucht- 
spelzen sind  weiss,  daher  die  Frucht  buntscheckig  erscheint. 
Die  Aeste  der  Granne  stehen  im  J/8  Winkel  yon  einander  ab 
und  sind  gleich  lang,  daher  der  Name.  Mit  einer  Sesleria 
hat  die  Pflanze  nicht  die  entfernteste  Aehnlichkeit,  wohl  aber 
mit  Festuca  {Vnlpia)  stipoides  Desf.  und  den  verwandten  Arten. 

6.  Aristida  Roeuieriana  mihi. 

Radix  fibrosa  caespitosa.  Culmi  glauci  erecti  graciles 
simplices  glabri  superne  trigoni.  Folia  convoluto-setacea 
glauca  laevia  scabra  culmo  breviora. 


344 

Panicula  racemosa  interrupta  subsecimda  flaccida,  rami 
1-flori,  iufimi  bini,  superiores  solitarii,  inferiores  interdum 
biflori.  Rachis  glabra  laevis  filiformis,  pedunculi  capillares 
vix  scabriusculi.  Spiculae  1-florae.  Glumae  liueari-lanceo- 
latae  menibranaceae  purpurascentes  1-nerves  inaequales  ca- 
rina  virides  scabriusculae ,  inferior  trnncata  v.  apice  breviter 
2-deiitata  paleas  aeqnans  glnma  superiori  dimidia  v.  tertia 
parte  brevior,  superior  bidentata  paleas  snperans.  Flosculus 
(glumella)  stipitatns  snbulatus  glaber  4-lineatns  gluma  supe- 
riori brevior,  stipes  sericeus. 

Arista  tripartita  haud    articnlata,     rami   subaequales  pa- 
tentes scabriusculi  paleis  triplo  longiores. 
Prope  Neubraunfels  leg.  Römer. 

7.  Kragrosis  pilifera  mihi. 

Radix  fibrosa.  Culmns  3-pedalis  rigidus  teres  glaber 
laevis  simplex.  Vaginae  striatae  glabrae  ore  barbatae.  Fo- 
lia  plana  striata  longe  subulato-acuminata  parce  pilosa  su- 
pra  scaberrima  subtus  laevia,  folium  florale  paniculam  invo- 
lucrans  atque  aeqnans. 

Panicula  pedalis  et  ultra  diffusa  capillaris  ramosissima, 
axillae  ramorum  barbatae,  ramulorum  iuferiorum  parce  pilo- 
sae.  Rachis  tetragona  glabra,  rami  pedunculique  scabri, 
ramuli  tortuosi  dissitiilori  2 —  4stachyi  (flori).  Pedunculi  elon- 
gati  capillares  tortuosi  spicula  2  —  4plo  longiores.  Spiculae 
purpurascentes  oblougae  achtete  5  —  7florae.  Glumae  acutae 
carina  scabrae  subaequales.  Palea  inferior  ovata  3-nervis 
acuta  dorso  scabriuscula  margine  anguste  albo-scariosa,  pa- 
lea superior  ciliata. 

Auf  trockner,  hochliegender  Prairie  bei  Ncubraunfels: 
Lind  heim  er.     September. 


345 

Eragrostis  hirsuta  (Poa)  Mx.  proxima  differt  culmo 
i  —  2pedali  compresso,  vaginis  hirsutis,  foliis  ore  barbatis 
caetrum  nudis,  ramulorum  axillis  barbatis. 

E.  pilifera  contra  gaudet  culmo  tripedali  tereti,  vaginis 
nudis,  foliis  pilosis,  ramulorum  axillis  parce  pilosis  nee  bar- 
batis. 

Ob  vielleicht  dennoch  nur  Varietät  der  E.  hirsuta'} 

Cyperaceae. 

1.  Carex  scaberrima  mihi. 

Rhizoma  repens.  Caules  1  —  sesquipedales  flaeeidi  trique- 
tri  striati  sursum  scabri. 

Folia  plana  glabra  elongata  3-nervia  striata  angustato- 
acuminata  margine  et  costa  media  sursum  scaberrima  basi 
vaginantia,  vagiuae  transverse  rngoso -«plicatae. 

Spicae  5  lineari-cylindricae  remotae,  2  superiores  ab- 
breviatae  masculae  obtusae,  3  inferiores  longiores  androgy- 
nae  acutae.  Spicae  androgynae  peduneulatae  multiflorae  deu- 
siflerae  apice  masculae  basi  femineae  bractea  sua  foliacea 
breviores,  infima  subradicalis  longissime,  reliquae  brevissäme 
peduneulatae.  Squaniae  femineae  e  basi  ovata  albo-hyalina 
lanceolatae  nervo  excurrente  cuspidato-aristatae  fruetu  lon- 
giores.    Stigmata  2  elongata.      Ovaria  rhombeo-obovato-ob- 

longa  glabra  fauce  2-dentata.      Utriculi Squamae 

masculae  anguste  oblongae  membranaceae  fuscae  obtusae  apice 
plerumque  albido-scariosae,  nervo  apice  evanido. 

Spicae  2  superiores  masculae  sessiles,  inferior  bractea 
scariosa  nervo  viridi  excurrente  longe  aristata  spica  sua  bre- 
viori  suffulta,  summa  bractea  scariosa  parva  setacea  sufFulta. 
Squamae  anguste  oblongae  albidae  membranaceae  nervo  viridi 
excurrcntc  brevissime  mucronatae  v.  nervo  apice  evanido  ob- 
tusae. 


346 

Prope  Neubraunfels  leg.  Römer. 

Leider  fehlen  die  Früchte.  Die  Blätter  sind  mit  kleinen, 
knorpeligen  Sägezähnen  besetzt  und  daher  sehr  rauh. 

Gehört  in  die  Rotte  Vignea  Rh. ,  und  zwar  in  die  kh- 
theihmg  13.,  cf.  Knnth's  Enum.  II.  408  sq. 

Hat  im  Habitus  Aehnlichkeit  mit  C.  strigosa  Huds.  Der 
Mittelnerv  befindet  sich  auf  der  Rückseite,  die  Seitenuerven 
auf  der  obern  Seite  der  Blätter;  die  Nerven  sind  hell-  (freu- 
dig-) grün. 

2.  Carex  Roemeriana  mihi. 

Radix  stolonifera.  Culraus  erectus  triqueter  glaber  lae- 
vis  pedalis  —  sesquipedalis.  Folia  basi  vaginantia  multistriata 
glabra  laevia  glaucescentia  culmo  multo  breviora  accrescentia, 
infima  squamaeformia  3-nervia.  Bracteae  foliaceae  decresceu- 
tes  spicain  longe  excedentes.  Spicae  4  graciles  cylindricae 
longe  remotae,  infima  feminea,  subsequens  androgyna  apice 
mascula,  superiores  masculae.     Stigmata  3  exserta. 

Spica  feminea  et  androgyna  pedunculatae.  Squamae  fe- 
mineae  ovato  -  oblongae  membranaceae  flavo  -  fuscae  glabrae 
carina  virides  cuspidato  -aristatae  utriculo  iinmaturo  longiores. 
Utriculi  immatnri  oblongi  olivacei  glabri  rostrati  obsolete  ner- 
vosi,  rostro  bidentato. 

Spicae  masculae  sessiles ,  summa  bractea  brevissiraa  h ya- 
lina  aristata  spicam  amplectenti  instructa.  Squamae  masculae 
oblongae  flavo- fuscae  glabrae  margine  angnste  albo-scario- 
sae  breviter  cuspidato -aristatae  v.  acutae.  Antherae  longe 
exsertae. 

Prope  Neubraunfels  leg.  Römer.     . 

Leider  fehlen  reife  Früchte.  Die  Aehren  sind  wenig 
über  1"  lang  und  dünn,  der  Stiel  der  untersten  Aehre  ist  so 
lang  als  diese ,  der  Stiel  der  androgynen  Aehre  kürzer  als 
dieselbe.       Die  Aehren    sind    weit  von    einander  entfernt;     die 


347 

unterste  steht  weit  unterhalb  der*Mitte  des  Stengels ,   die  an- 
drogynische  etwa  in  der  Mitte. 

Gehört  in  die  Sectio  II.  Abth.  17.  in  Kunth  1.  c.  p.  487  sq. 
Hat  im  Habitus  Aehnlichkeit  mit  C.  sylvatica  Huds. 

3.  Carex  tetrastaehya  mihi. 

Radix  fibrosa  caespitosa.  Culmus  erectus  triqueter  gla- 
ber  scaber  pedalis  foliosus.  Folia  basi-  vagiuantia  aecresceü- 
tia  plana  carinata  'glauceseentia  longe  attenuato-acuminata 
glabra  margine  seabriuscula,  summa  eulmum  subexcedentia. 

Spica  composita,  spiculae  4  androgynae  alternae  appro- 
ximatae  subrotundo  -  ellipticae  obtusae  basi  euneatae  inferne 
masculae.  Bractea  infima  herbacea  setacea  spicam  eomposi- 
tam  aequans  v.  superans,  mediae  e  basi  brevi  ovata  membra- 
nacea  in  setam  elongatam  herbaceam  spiculam  aequantem 
eademve  longiorem  desiuentes,  bractea  summa  spicula  brevior. 
Squamae  .oblongo-lanceolatae  hyaliiio-albidae  1-nerves  cu- 
spidatae  v.  nervo  viridi  excurrente  aristatae.  Stigmata  2. 
Utriculi 

Prope  Neubraunfels  leg.  Römer. 

Die  vorhandenen  Exemplare  sind  leider  nicht  bloss  ohne 
Früchte,  sondern  die  meisten  haben  noch  nicht  einmal  die 
Antheren  und  Narben  entwickelt. 

Die  Pflanze  gehört  in  die  Sectio  I.  Abth.  8.  cf.  Kunth 
1.  e.  p.  394  sq. 

Steht  der  C.  leporina  L.  (C.  ovah's  Good.)  am  nächsten. 
Diese  unterscheidet  sich:  1)  durch  die  Deckblätter,  welche 
nur  bei  dem  untersten  zuweilen  blattartig,  bei  allen  übrigen 
aber  häutig,  braun,  mit  weissem,  durchsichtigen  Rande  und 
kürzer  als  die  Aehrchen  sind;  2)  durch  die  Bälge,  welche 
spitzlich  und  mit  weisslichem,  trockenhäutigen  Rande  versehen 
siud.       Ob  unsere  Pflanze  nicht  dennoch    eine  Varietät  der  C. 


348 

leporina  L.  oder  eine  selbstständige  Art  ist,  darüber  können 
mir  die  reifen  Früchte  entscheiden. 

Jiinceae. 

i.  Juncus  Roeinerianus  mihi. 

Cnlini  erecti  aphylli  glabri  teretes  striolati  basi  vaginati. 
Yaginae  nitidae  chartaceae  margine  fiinbriato-laciniatae  aphyllae '? 

Anthela  pseudo -lateralis  cymosa  decoinposüa  iuvolucrata. 
Involucri  foliola  2  basi  vaginantia  pnngentia,  inferins  caulem 
continnans  anthela  longins. 

Flores  glomerati,  glomernli  bracteis  involncrati  4  —  6- 
flori,  bracteae  ovatae  scariosae  nervo  excurrente  longe  mu- 
cronatae.  Stigmata  3  elongata  exserta  filiformia.  Stamina  6 
inclnsa.  Sepala  inaequalia  oblongo-lanceolata  mucrouata,  ex- 
teriora  longiora.     Capsula 

Galveston  island  auf  feuchtem  Muschelsand:  Römer.  April. 

Leider  sind  die  vorhandenen  Exemplare  so  unvollkommen, 
dass  sie  weder  Früchte  haben,  noch  sich  mit  Sicherheit  be- 
stimmen lässt,  ob  die  Wurzelscheiden  blattlos  oder  beblättert 
sind.  Wenn  diese,  wie  ich  vermuthe,  blattlos  sei»  sollten, 
so  würde  die  vorstehende  Pflanze  eine  eigene  Gruppe  bilden, 
welche  zwischen  1  und  2  (cf.  Kunth  enum.  III.  316  und  322.) 
einzuschalten  wäre.  Yon  der  ersten  Rotte  unterscheidet  sich 
unsere  Pflanze  durch  geknäulte  Blüthen,  von  der  zweiten  muth- 
masslich  durch  blattlose  Scheiden. 

Irideae. 

1.  Iris   bracliy stigma  mihi. 

Caulis  vix  pedalis  erectus  v.  adscendens  glaber  tere- 
tiusculüs  superne  trigonus  subbiflorus.  Folia  angusta  grami- 
nea  lineari-lanceolata  nervosa  utrinque  margineque  laevia 
acuminata  basi  vaginanti  scariosa  dilatata  aiuplexicaulia  flore 
terminali  breviora. 


349 

Spatha  membranacea  margiue  anguste  scariosa  setaceo- 
cuspidata.  Flos  parvus  coeruleus  imberbis  pednnculatus.  Ova- 
riuin  trigouuin  oblongum.  Perigonii  laciniae  externae  rhom- 
beo-ovatae  brevi-unguiculatae,  internae  triplo  breviores  ob- 
ovatae  acuminato-cuspidatae  stigmatibus  breviores.  Staraina 
3  monadelpha ,  antherae  liueares  extrorsae  fllamenta  superan- 
tes  stigmatibus  duplo  longiores  laciniis  exteruis  breviores. 

Stigmata  alba  angusta  brevia  apice  dilatata  2-cuspidata 
antheras  dimidias  aequantia,  cuspidibus  (lobis)  divergeutibus. 
Capsula 

Bei  Piuy  Point  selten:    Römer.     April. 

Blüthen  dunkelblau,  klein.  Ausgezeichnet  durch  die  klei- 
nen Narben,  welche  nur  halb  so  lang  sind  als  die  Autbereu, 
diese  also  nur  zur  Hälfte  decken.  Die  äusseren  Perigon- 
zipfcl  kaum  1"  lang. 

Compositae. 

(Nachtrag.) 
1.  Gaillardia  tuberculata  mihi. 

Perennis.  Caulis  basi  sufFruticulosus  1 — l'/2pedalis 
erectus  t.  adscendens  striatus  basi  ramosus  pilis  appressis 
strigillosus  inferne  foliatus  superne  aphyllus,  pili  tuberculis 
atrosauguineis  insidentes,  rami  1-flori. 

Folia  1-nervia  canescentia  strigillosa  glauduloso- pun- 
ctata ciliolata,  radicalia  oblongo-spathulata  in  petiolum  atte- 
nuata  obtusa  apicem  versus  utrinque  obtuse  dentata,  caulina 
infiraa  oblanceolata  paucidentata  in  petiolum  breyem  attenuata, 
superiora  sessilia  linearia  v.  lineari-lanceolata  integerrima 
acutinscula. 

Capitulum  terminale  mediocre  longepedunculatum  radia- 
tum  multiflorum.  Involucri  squamae  3-seriales  lanceolatae 
acutissimae   hirsutae,   basi    callosae   apice    squarrosae    discum 


350 

vix    acquantes,    exteriores    maximae.       Reeeptaculum    hemi- 
sphaericum  subnudum  neque  foveolatum  neque  paleaceum. 

Fiosculi  radii  ligulati  1  - seriales  10  —  12  aiirantiaoi 
nenlri  decidui  cnneati  3-fidi  basi  7-nerves  apice  9-nerves 
supra  glabri  subtus  glanduloso-puberuli  disco  dnplo  longiores, 
nervi  purpurei  apice  eonfluentes,  dentes  oblongi  obtusi  v. 
nervo  exciirrente  apiculati.  Pappus  ligularnm  paleacens,  pa- 
leae  sub- 3  membranaceae  lanceolatae  1-nerves,  nervi  in  ari- 
stani  scabram  producti. 

Fiosculi  disci:  tubus  brevis ,  Jimbns  elongatus  cylindra- 
cens  5-dentatns,  dentes  subnlati  hispidi.  Styli  rami  appen- 
dice  acuta  hispida  terminati.  Pappus  paleacens  corollarn  ae- 
quans,  paleae  5  —  8  membranaceae  lanceolatae  1-nerves, 
nervi  in  aristam  scabram  prodncti.     Achaenia  ...... 

In  terra  texana  leg.  Römer. 

An  den  von  .mir  nntersuchten  Scheibenblümchen  fand  ich 
den  Pappns  ans  5 — 7  Spreublättchen  bestehend;  An  anderen 
Blümchen  mag  ihre  Zahl  noch  grösser  sein,  wie  denn  über- 
haupt die  Zahl  der  Spreublättchen  sehr  veränderlich  ist  und 
als  Character  :wenig  oder  gar  nicht  in  Betracht  zu  ziehen  seyn 
möchte. 

An  den  von  mir  untersuchten  Fruchtböden  habe  ich  keine 
Spreuborsten  (fimbrillae)  linden  können ,  es  ist  aber  leicht 
möglich ,  dass  an  anderen  Blüthen  deren  sich  etliche  finden. 
Es  ist  bekannt,  dass  G,  lanceolata  Mx.  mit  und  ohne  Spreu- 
borsten vorkommt,  cf.  Torr,  et  Gr.  1.  c.  II,  365. 

Der  3te  Nerv  von  jeder  Seite  ist  unterhalb  der  Zerthei- 
lnng  der  Randblüthen  in  3  tiefe  Zähne  (Lappen)  gabelthei- 
lig,  so  dass  jeder  Zahn  von  3  an  der  Spitze  züsammenflies- 
senden  Nerven  durchzogen  ist. 

Die  Blüthe  hat  l1/'/'  im  Durchmesser. 


351 

G.  lanceolaia  Mx.  differt  involucri  squamis  neque  callo- 
sis  neque  hirsutis,  G.  aristata  Pursh,  G.  pinnatißda  Torr, 
et  Gr.,  G.  pulcTiella  Fongeroux,  G.  picta  Don  reccptaculo 
fimbriato  et  G.  amblyodon  Gay  pappo  ligularum  mutico.  G. 
aristata  Pursli  hat  ausserdem  einen  zottigen  Stengel,  G.  pm- 
natißda  fiederspaltige  Blätter;  G.  pulchella  ist  1 -jährig, 
die  Hüllschuppen  sind  länger  als  die  Scheibenblümchen ,  die 
Randbliithen  violett  purpurn.  Der  Stengel  der  G.  tuberculata 
ist  überdies  mit  schwarzen  Knötchen  dicht  besetzt,  was  ich 
bei  den  anderen,  mir  bekannten  Arten  nicht  bemerkt  habe. 
Ueljrigens  ist  die  Synonymik  der  Gattung  Gaillardia  sehr 
verworren,  cf.  Torr,  et  Gr.  1.  c.  II.  365  —  367. 
2.  Gntierrezia  Idndheimeriana  mihi. 

Caulis  sesquipedalis  perennis  herbaceus  strictus  obsolete 
angnlatus  glaber  apice  paniculato-corymbosus,  ramuli  apice 
uniflori. 

Folia  alterua  sessilia  linearia  1  -nervia  glabra  impresse- 
punctata  margine  revoluta  ciliolata  apice  brevissime  acuta  basi 
angustata. 

Capitula  solitaria  ramos  terminantia.  Involucrum  turbi- 
nato  -  obovatum  discum  aequaus,  squainae  irabricatae  arcte 
appressae  chartaceae  ovales  rigidae  lucidae  glabrae  apice  in 
appendicem  foliaceam  lato-ovatam  productae.  Receptaculum 
nndum. 

Flosculi  radii  ligulati  1  -  seriales ,  ligulae  sub  -  8  luteae 
oblongo-spathulatae  pistillatae  fertiles  glabrae  enerves  disco 
triplo  longiores  parce  nigro  -  glandulosae,  pappi  paleae  lineares. 

Flosculi  discoidei  ligulas  numero  subaequantes  tubulosi 
perfecti  steriles  5-dentati,  dentes  breves;  pappus  1  -  serialis 
paleis  circiter  8  anguste  linearibus  persistentibus  plerumque 
acutis  corollam  aequantibus  constans. 

Achaenia 


354 

3.  Placodium  lendigerum  (Web.)  DC. 

4.  Opegrapha  varia  Pers.  var.  pulicaris  Schaer. 

5.  ÜITaevia  galactites  (Duf.)  Asci  obovati  sporis  oblon- 
gis  elongatisque.  Von  einer  Opegrapha  stammend,  nicht 
von  einer  Vcrr.,  denn  ihr  Gehäuse  ist  kein  Perithccinm,  weil 
der  Discus  aus  grünlich  -geschwärzten  Schlauchspitzen  und 
Paraphysenenden  gebildet  ist. 

6.  I<ecidea  'emergens  Flk.  Junge  Gehäuse  fast  napf- 
fbrmig,  verkohlt,  oder  ringförmig,  mit  stets  eingebogener, 
zusamniengeneigter  Basis;  ältere  napfförmig,  mit  dickem, 
schwarzem  Keimboden.  Schläuche  verkehrt  eiförmig  bis  breit 
eirund,  unten  sackförmig,  innere  Schlauchhaut  vom  Scheitel 
weit  abstehend.  Sporen  eirund,  ziemlich  gross,  schmal  ge- 
säumt, wasserhell,  1/qq/"  lang,  Vsis'"  breit. 

Ich  bezweifle  ihre  Abkunft  von  L.  immersa  Ach. 

7.  I<ecidea  parasema  Ach.  var.  dcnvdata  (Schrad.) 
Schaer.  Spie.  154. 

Excipiiluni  subeupulare  (centro  defieiente) ,  asci  e  cla- 
vato  obovati  interdum  saccati ,  sporis  oblongis  didymis  hyali- 
nis  dein  fuligineis.  Die  Sporenhälften  trennen  sich  zuweilen, 
wenn  sie  noch  farblos,  und,  wie  es  scheint,  schon  in  den 
Schläuchen. 

Gehäuse ,  Sporen ,  Schläuche  weichen  etwas  von  L.  pa- 
rasema Ach.  ab. 

8.  Iiecanora  subfusca  Ach.  Crusta  verrucoso-leprosa, 
apotheciorum  disco  castaneo  linito. 

9.  liecanora  subfusca  Ach.,  mit  Hinneigung  zur  Var. 
caerulcnla  Fr.  (disco  pruinoso ,  margine  crenulato). 

10.  Collema  Vespertili©  Hoffm.   c.  fr. 

IIa.  Trichothecium  nigrescens  (Pers.)  Fw. 
116.  Iiecidea  coralliitoides  Flk.!  D.  L.  25.     Die  viel- 
besprochenen Uebergäuge  in  L,  triptophylla  Ach.  kenne  ich 

,A»m  •«   .Ml  •££ 


355 

nicht!  Heute  sah  ich  das  erstemal  Sporen  an  dieser  L.  co- 
ralltnoides,  auch  das  erstemal  einen  angefeuchtet,  fettglän- 
zenden Thallus,  der  die  Benennung  „Collema  nigrum  Anct." 
einigermassen  rechtfertigt.  Jene  Sporen  sind  fast  cylindrisch 
4zel!ig!  özählig,  durchaus  verschieden  von  den  einfachen, 
länglichen  Sporen  der  L.  triptophylla  Auct.,  wonach  ich 
mich  berechtigt  halte,  beide  zu  trennen.  Die  Gattung  musg 
noch  durch  Studium  festgestellt  werden.  Ich  bitte  noch  um 
italienische  Exemplare  mit  völlig  ausgebildeten  Apothecien. 

12.  Zeora  crythrocarpia  (Pers.) 

13.  Verrucaria  rupestris  Schrd.  «.  calciseda  (DC.)  Fr. 

14.  Iiecidea    atrovirens    Linn.    var.  contigua   Schaer. 
sporis  perfectis  typieis. 

15.  lu,  calcarea    (Weiss)    var.    innorans   Fw.    (L.  gyro- 
phoroidcs  Hppe.  p.  p.).     Otranto. 

Gehäuse  ursprünglich  ringförmig.  Apothecien  aus  der 
Kruste  entspringend,  angewachsen,  fast  eingewachsen.  So 
weit  entwickelt,  offenbar  eine  L.  calcarea.  Hemmende  Ein- 
flüsse haben  dann  die  Vegetation  auf  lauge  Zeit  unterbrochen 
gehabt,  —  bis  sie,  von  Neuem  erwacht,  aus  den  bläulichen, 
flachen  Fruchtscheiben  zahlreiche  junge,  in  einander  fliessen- 
de, zur  normalen  Entwickelnug  nicht  gelangte  Sprossen  her- 
vortrieben, welche  nur  sammtartig  tiefschwarze,  ton  matt- 
schwarzen, gewundenen  Gehäuserändern  ritzenförmig  durch- 
gränzte  Patcllen  darstellen ,  welche  mit  den  Gyrophoren- 
früchten  Aehnlichkeit  haben.  Diese  Sprossen  enthalten  nur 
keulenförmige,  unreife  Schläuche.  Eine  dicke  Schicht  von 
Farbestoffablageruugen  bedeckt  die  Scheiben,  daher  ihr  sammt- 
schwarzes  Aussehen.  Aehnliche  Ablagerungen  ,  die  von  Kali- 
lauge purpurschwärzlich  sich  färben ,  berinden  das  Gehäuse. 

16.  Placodium  murorum  (Ho  Hm.)    var.    dealbat  um  Fw. 
Promontorio  del  Gargano. 

23  * 


356 

17.  Zeora  ferruginea  (Huds. !). 

18.  Verrucaria   rnpcstris    Schrad.    var.  purpurascen» 

(Wulff.)  apoth.  detrusis. 

19.  Opegrapha  calcarea  Ach.  crusta  chlorogonimica 
amylacea  nivea,  excipnlo  integro  carinato;  sporis  oblongo- 
cylindricis  4-blastis.  —  Gehäuse  ursprünglich  geschlossen; 
Also  keine  Lecanaclis. 

20.  Itichiiia  confinis  Fl.  Dan,  Ist  kleiner,  als  mein 
Exemplar  von  L.  pggmaea  Ag.     Früchte  fehleu. 

21.  Placodiuui   crassum  (Huds.)  DC. 

22.  Lecanora  atra  Huds. 

23.  Verrucaria  rupestris  Schrad.  et.  calciseda  (DC.)Fr. 

24.  Urceolaria  calcarea  Ach. 

25.  Lecanora  subfusca  Ach.  sporne  minutae  oblongae 
simplices  8-nae,  ascis  obovatis  vertice  pachjdermis  inclusae. 

26.  Biatora  isabellina  Fw.  (nov.  spec!)  crusta  deli- 
quescente  leproso-farinosa  isabellina  s.  ochraceo-pallescente, 
hypothallo  albo ;  apoth.  adnatis  planis  excipnlo  cupulari  tenui 
margiuatis,  demum  piano  -  convexis  margine  obliterato.  Asci 
obovati,  sporis  .... 

B.  straminea  Stenh.??  Fr.  S.  V.  Sc.  p.  113.  n.  46. 

Der  Vergleich  mit  B.  exigua  und  B.  quernea  passt, 
doch  der  Name  B.  straminea  ist  nicht  bezeichnend.  (Der 
gewählte  B.  isabellina  genügt  mir  auch  nicht:  geben  Sie  ei- 
nen bessern.)  Gesellig  mit  L.  subfusca,  Pertusaria  Wulffe- 
nii.  Wo  sie  mit  diesen  zusammenstösst ,  sieht  man  eine 
schwarze  Scheidelinie ;  wo  der  Hypothallus  frei  verläuft ,  ist 
er  weiss. 

27.  Iiecidea  canescens  (Diks.)  Ach.!  Disco  nudo.  Conf. 
No.  32.  43.  50. 

Keine  Flcchtengattung  besteht  in  Bezug  auf  den  Frucht- 
bau aus  so  heterogenen,   unpassend  vereinzelten  Formen,  als 


35T 

Lccidea .  sie  sind  nur  auf  den  Schein  hin  gleichsam  zusam- 
mengewürfelt, und  wer  sich  die  Mühe  giebt,  etwa  folgende 
Suite:  1)  L.  canescens  Diks.,  2)  L.  albo  atra  Hoffm.,  3)  L. 
leucoplaca  DC.  {Li.  premnea  Fr.),  4)  L.  enteroleuca  Fr., 
5)  L.  alrobrunnea  Rani. ,  6)  L.  conßuensYfzh.y  7)  L.  fn- 
wosa  Hoffm,,  8)  1/.  atrovirens  Linn.,  9)  L.  cow/^j/aHoffin,, 
10)  L.  spectabilis  Flk. ,  11)  L.  vesicularis  Hoffm.,  12)  L, 
simplex  Hook.  (Dav.),  13)  L.  JFahlenbergii  A.,  14)  L.san- 
guinaria  L.,  15)  2>.  abietina  A.,  16)  L.  dryina  Ach.,  17) 
.L.  dolosa  Wahlb.  mikroskopisch  zu  betrachten ,  wird  einräu- 
men müssen ,  dass  ein  gemeinsamer  Charakter  gar  nicht  vor- 
handen ist,  er  müsste  denn  etwa  so  gefasst  sein:  Apothecia 
orbicularia  s.  difformia  atra,  excipulo  vario!  —  (interdum 
nullo).  Ich  habe  nur  die  Arten  von  No.  3  bis  10  als  Typen 
grösserer  oder  kleinerer  Gruppen  beibehalten,  an  den  ande- 
ren aber  so  wesentliche  Abweichungen  im  Fruchtbau  gefun- 
den, dass  sie  fernerhin  keine  Leeideen  bleiben  dürfen.  — 
No.  1  und  2  haben  eiu  Excipulum  compositum,  apothecia  bi- 
formia  lecidina  s.  lecauoriua,  wie  Pyxine  und  Dirina,  — 
unterscheiden  sich  von  beiden  nur  durch  den  Discus  primi- 
lus  aperlus.  Wollen  wir  die  offene  und  geschlossene  Schei- 
be als  eiu  wesentliches  Gattungsmoment  betrachten,  so  müs- 
sen  No.  1  und  2  eine  eigene  Gattung  bilden,  für  welche  ich 
den  Namen  Diplotomma  vorschlage;  wo  nicht,  so  können  sie 
mit  Pyxine  verbunden  werdeu.  Abgesehen  von  dem  angege- 
benen Merkmal,  sind  auch  Pyxine  sorediata  (Lecidea 
Eschw.)  und  L.  canescens  einauder  oft  zum  Verwechseln 
ähnlich,  —  erstere  steht  nur  noch  höher,  strebt  schon  durch 
den  freigewordenen,  unten  berindeten,  schwarzen,  mit  Haf- 
tern versehenen  Thallus  zu  den  Parmelien  hinauf.  Ehe  ich 
mich  zu  etwas  entscheide ,  will  ich  nur  noch  verschiedene 
Meinungen  hören.       Den  Einwurf  lasse  ich  aber  nicht  gelten, 


358 

dass  bei  L.  canescens,  L.  albo  atra  die  thallodische  Um-, 
kleidung  des  Gehäuses  zufällig  sei  — ,  sie  ist  sicher  wesent- 
lich, wird  überall  angetroffen,  gehört  mithin  zum  Charakter 
dieser  Arten  und  ist  den  Leeideen  fremd.  Es  ist  kein  me- 
chanisches Mitemporheben  der  Kruste,  wie  bei  L.  conjfuens, 
Id.  ambfgua ,  selbst  L.  parasema  zuweilen ,  —  sondern  ein 
gesetzlich  sich  immer  wiederholendes  Vorkommen. 

28.  Placodiuin  Collapisma  Ach.  Eine  Grenze  zwischen 
ihr  und  PI,  murorum  existirt  nicht,  wie  ich  Jahrb.  der  Gwk. 
1.  3.  146.  nachgewiesen  habe.  Wer  beide  Arten ,  wo  sie  in 
Menge  wachsen,  aufmerksam  beobachtet,  muss  zu  demselben 
Resultate  gelangen.  Ausgezeichnet  ist  Collapisma  aber,  und 
immerhin  mag  sie  als  Species  gelten. 

29.  Lecidea  albo -atra  Hoffm.  Conf.  No.  27.  Anm. 

30.  Biatora  (Lccanoral)  ©clirinaeta  Ach.  Univ.  380. 
Ich  möchte  sie  (wie  B.  polytropa  var.  intricata)  zu  Bia- 
tora ziehen,  wenigstens  nach   den  vorliegenden  Formen. 

31.  Biatora  {Zeoral)  aurantiaca  Lghtf.  Diese  Spe- 
cies muss  noch  genauer  studirt  werden. 

32.  Iiecidea  canescens  (Dies,)  Disco  pruinoso.  Conf. 
No.  27. 

33.  I*ecanora  subfusca  Ach."     Disco   pallide  fuseo  uudo. 

34.  Roccella  tinetoria  DC.  pr.  Cap  di  Leuca. 

35.  HJephroma  papyraceum  (Hoffm.)  c.  fr. 

36.  Verrucaria  Micula ?  Fw.  s.  V.punctiformisVzvs.'* 
Unbestimmbar,  weil  die  (keulenförmigen,  langgestreckten)  Schläu- 
che ohne  Sporen  sind. 

37.  Imbricaria  Acetabuluin  (Neck.)  forma  incisa  Wallr. 
Promont.  del  Gargano. 

38.  STephroma  papyraceum  (Hoffm.)  sterile,  laeviga- 
tnm ,  fuscuin.     Conf.  No.  35. 


359 

39.  Chroolepus  aureus  Ag. 

40.  Sticta  linita  Ach.  sterilis,  coralloidea. 

41.  Lecanora  subfusca  Ach.  var.  argentea  Hoffm. 

42.  -  -  Ach.  Kruste  und  Apothecieu  mit 
parasitischen,  schwarzen  Punkten. 

43.  Lecidea  canescens  (Dks.)  Ach.  Discus  primitus 
pruinosus. 

44  a.  Urceolaria  Yillaraii  Ach.  Conf.  Fw.  in  Linnaea 
1843.  p.  19.  No.  28. 

446.  U.  scrnposa  var.  arenaria.  Ohne  Erythrin.  Kxu- 
stenwarzeu  kleiner ,  gedrungener  als  bei  a. 

45  a.  Psora  decipiens  Hoffm. 

45  b.  Colleina  crispum  Schaer.  Conf.  Fw.  in  Linnaea 
1843.  p.  255.  56.     C.  cheileum  Ach.  Fr. 

Fries  nennt  jetzt  das  C.pulposum  Ach.,  Bernhardi:  C. 
crispum  L. ,  ob  aber  Linne  wohl  C.  crispum  gekannt  und 
zu  unterscheiden  gewusst  habe  tou  C.  marginale,  C.pulpo- 
sum Ach.  etc.,  ist  stark  zu  bezweifeln;  es  wird  in  dem  einen 
Herbar  diese,  in  dem  andern  die  zweite,  dritte  Art  als  Ori- 
ginalpflanze des  C.  crispum  Linn.  zn  finden  sein. 

46.  Colleinatis  spec.  initia,    sterilia.    Unbestimmbar. 

47.  Colleuia  turgiduin  Ach.  Syn.  313.  der  Beschreibung 
nach.  Hooker  trennt  es  von  —  Fries  verbindet  es  mit  — 
C.  multipartitum  Sm.  Das  erste  Verfahren  scheint  mir  das 
wahrscheinlich  richtigere;  dem  letztern  zufolge  müsste  diese 
Flechte  C.  turgidum  u.  lobatum  heissen.     Maglic. 

48a.  C.  papulosuin  Ach.  unbedenklich,  doch  weder  C. 
granulosum  Schaer.  =  C.  cristatum  (L.)  Fr.,  noch  C.  mar- 
ginale (Huds.) ,  die  S  chleicher'sche  Pflanze  obigen  Na- 
mens nach  Schär  er.  Ich  ziehe  es  zu  dem,  was  ich  für 
C.  intest Uniforme  Schaer.  halte  und  früher  C.  concinnum 
genannt,  pr.  Maglic, 


360 

48  b,  Collema  crispuin  Schaer.  rar.  laciniatum  Fw. 
C.  cheilcutn  rar.  Ach.  Fr. 

49.  Pertusaria  Wulffenii  DC;  dabei: 

b)  Lccanora  subfusca  L. 

c)  Lecidea  enteroleuca ,  flavida  Fr. 

d)  Verrucaria  punctiformis. 

50.  Itecidea  canescens  (Dks.)  Ach.  Disco  pruinoso. 
Conf.  No.  27. 

51.  Endocarpon  Guepini  Fr.  Ich  halte  es  dafür.  Mein 
Exemplar  von  Montagne  ist  freilich  nur  pfenniggross  und 
sehr  jung,  deshalb  ihm  unähnlich.  Sporen  fand  ich  bei'No. 
51.  nicht.  Die  zurückgerollten  Thallnsränder,  die  fleischfar- 
bene, ins  Violettgraue  sich  verfärbende  Unterseite  mit  ver- 
flachten, oft  in  geschlängelte  Riefen  zusammengehenden  Wärz- 
chen weichen  von  E.  miniatum  ab. 

52.  Collema  ceranoides  Borr.  E.B.  s.  C.  cristatum(L.) 
Fries  var.  incisum  Schaer.  ?  Spie.  541.  pr.  Ancona. 

53.  Cladonia  vertieillata  Hoflm. 

54.  Collema  flaeeidum  Ach. 

55.  Peltigera  polydaetyla  Hoflm. 

56.  Zeora  coronata  (Flk. !)  D.  L.  151.  Das  Vorkom- 
men auf  Rinde  ist  interessaut.  Durch  apothecia  biformia  und 
die  Sporen  himmelweit,  durch  erstere  sogar  generisch  von 
„Lecanora  triptopht/lla  Ach."  verschieden.  Uebergänge  habe 
ich  niemals  gesehen! 

57.  fehlt. 

58  a.  üeptogium  tremelloides  L.  corullinum. 

586.  Conioloina  coccineum  Flk.  (D.L.  21.)?  s.  nov.  sp. 
Die  Form  der  Apothecien  ist  abweichend  und  die  3  —  4mal 
acheidewandigen  Sporen  werden  endlich  braun. 

Conf.   C.  coccineum  var.   purpureum   Eschw.   in   Mart. 
Brasil.  170.      Eschweiler's  Varietäten  sind  nicht  selten  Arten. 


361 

59.  Psora  vesicularia  Hoffm.  Das  intensive  Ergrünen 
des  Thallus  beim  Anfeuchten,  welches  bei  No.  67.  nicht  statt- 
findet, ist  bemerkenswert. 

60.  Lecanora  sufofnsca  (L.)  Ach.  disco  opaco  saturate 
atro-fusco  margine  saepe  aunulatim  rimoso. 

61.  (An  Fagus,  Querem  in  den  Abruzzen.)  —  ?  — 

62.  Keine  Flechte. 

63.  Cladonia  pyxidata   Pocillum  Fr. 

64.  Collema  intestiniforme  Schaer.?  rar.  earplanatum 
Fw.  (7.  concinnum  Fw.  in  litt. 

65.  Fehlt. 

66.  Cladonia  endiviaefolia  Mich. 

67.  Psora  vesicularis  Hoffm.,  Link,  emend. 

68.  Cetraria  glauca,  fallax  Ach. 

69.  Roccella  tinetoria  DC.  neigt  sich  zu  R.  fueifor- 
mis  hin;  womit  aber  nicht  gesagt  sein  soll,  dass  beide  Arten 
nicht  verschieden  wären. 

70.  Rainalina  calycaris  L.,  Fr.  steril.  Der  R.  mein- 
branacea  Laur.  nahe  kommend. 

71  ff.  Iiccidea  epigaea  (Pers.).  Isole  Petagne. 
71  hb.  Cladonia  fnreata  Hoffm. 
71  cc.         -        pungens  Schaer.  var.  foliosa  Flk. 
72.?    Collema   cristatum  (L.)    Fries   rar.   nostochinum 
Fw.  sehr  wahrscheinlich;  habe  ich  auch  von  Neufchatel. 

73.  C.  cristatum  (L.)  Fries.    C.  auriculatum  Hoffm, 

74.  Biatora  (Zeoral)  aurantiaca  (Lghtf.)  var.  ery- 
thrella  A.     (Conf.  No.  31.  75.) 

75.  B.  (Zeoral)  aurantiaca  (Lghtf.)  var.  erythrella  A. 
75  6.  fPlacodium  lentigerum  (Web.). 

76.  Zeora  ferruginea  (Huds. !). 

77.  -  -  (Huds. !).  Die  Apothecia  bifortnia 
der   Gattung  scheinen   hier  und   bei   der  Z, ?   aurantiaca  zu 


362 

verschwinden,  die  biatorinische  Fruchtform  ist  die  vorwalten- 
de. Doch  wir  besitzen  auch  nicht  eine  einzige  scharf  be- 
grenzte Gattung  conf.  Lecidea  No.  27.,  ja  kaum  eine  scharf 
begrenzte  Species;  doch  das  ist  am  Flechtenstudium  für  mich 
gerade  das  Anziehende,  Fesselnde. 

78.  Urceolaria  scruposa  Ach. 

79.  Ephcbe  pubescens  goniinica. 

80.  Lecidea  iinmersa  Ach. 

81.  -  variegata  Fr.  var.  subcontigua  Fw.  Apo- 
thecien  aus  der  Kruste  entspringend ;  Gehäuse  ursprünglich 
ringförmig ,  mit  stumpfem,  eingebogenem  uud  ange- 
drücktem Rande.  Keimboden  zuerst  farblos,  dann  von  der 
Mitte  aus  sich  bräunend  schwärzend,  zuletzt  in  das  Gehäuse 
verschmelzend,  so  dass  alle  Apothecien  ein  napfförmiges  Ge- 
häuse, wie  L,  contigua  Hoffm.,  zu  haben  scheinen.  Diesel- 
ben Phasen  durchläuft  lt.  ambigua  Ach.,  von  der  ich  die 
ähnliche  Bildungsstufe  auch  als  var.  subcontigua  bezeichne. 

82.  Verrucaria  rnpestris  Schrad.  a.  calciseda  DC. 

83.  Iinbricaria  parietina  (L.)  var.  coralloides.  Sehr 
interessant. 

84.  Collema  marginale  (Huds.)  sterilis,  thallus  morbosns. 

85.  Urceolaria  calcarea  (L.)  forma  monstrosa. 

86.  Collema  marginale  (Huds.)  juvenilis.  (Hypothecium 
duplex.) 

87.  Placodiuin  saxicola  (Pollich.)  var. 

88.  Lecanora  spadicea  Fw.  (nov.  sp.). 

L.  crusta  verrucoso-squamulosa  spadicea  intus  albo- 
pallescente  interdum  granulosa  nigrofusca  ciuereo-pruinosa 
granulis  difformibus  crenulatis;  apotheeiis  e  verrucis  oriundis 
adnato-sessilibus  margine  thallode  obtuso,  disco  opaco  pia- 
no, rufofusco  dein  tnmidulo  marginem  exeludente. 


363 

Asci  clavati  I.  oblongo  - clavati  sporis  Suis  oblongo- 
cylindricis  didymis  paraphysibus  strictis  apice  incrassatis 
Landern  subclavatis. 

Es  siud  mehrere  Momente ,  welche  diese  Flechte  von 
Zeora  cervina  entfernen.  Ausser  dem  habituellen  Ausdruck 
sind  es  der  Mangel  eines  eignen  Randes  der  Scheibe,  die  in- 
nere, blassgelblich  schimmernde  Kruste,  die  Beschaffenheit  der 
Paraphysen,  Schläuche,  Sporen  und  die  Anzahl  der  letzteren. 


Trib.   Genus    10,  42.   Sect.  Spec.  IV.  28.  Lieh,  truncicoli  7. 
Lecidea  parasema  Ach.  rar.  denudata  Schaer. 
Oliven  in  der  Terra  di  Otranto. 
Tr.  G.  9,  32.  Sect.  Sp.  III.  26.  Lieh,  saxic.  12.    Zeora  ery- 
throcarpia  (Pers.)  Fr.  S.  0.  V. 
Promontorio  del  Gargano. 
Tr.  G.  10,  42.  Sect.  Sp.  V.E.  69.  Lieh,  saxic.  15  b.     Lecidea 
contigua  Hfftn.  «.  diseiformis  Fr.  L.  S.  376. 
Otranto. 
Tr.  G.  9,  31.  Sect.  Sp.  24.  Lieh,  saxic.  16.     Placodium  mu~ 
rorum  Hffm.  var.  dealbatum  Fw. 
Otranto. 
.Tr.  G.  11,  44.   Lieh,  saxic.  19.     Opegrapha  calcarea  Ach. 

Isole  Petagne. 
Tr.  G.  21,  102.  Lieh,  saxic.  20.  ?  Lichina  conßnis  (Grev.?). 

Cap  di  Leuca. 
Tr.  G.<  10,  41.  Sect.  Sp.  III.  47.  Lieh,  truncic.  26.     Biatora 
isabellina  Fw.  ad  int. 
Otranto. 
Tr.  G.  9,  32.  Sect.  Sp.  IV.  50.  Lieh,  saxic.  30.  Zeora  ochri- 
naeta  (Ach.) 

Promontorio  del  Gargano. 


364 


Das  zusammengesetzte  (innen  eigne }  aussen  thallo- 
dische  Fruchtgehäuse,  die  ursprünglich  offene ,  auf  der 
gonimischen  Schicht  ruhende  Keimplatte  bilden  den  Frucht- 
charakter von  Zeora.  Daher  hat  Zeora  apothecia  bi- 
formia,  bald  Scutellen  (thallodisch  gerandete),  bald  Pa- 
tellen (eigengerandete)  ,  oder  lecanorinische  und  biatori- 
nische  Früchte.  Auf  diese  Zweigestaltigkeit  der  Flechten- 
frucht bei  einer  und  derselben  Species,  z.  B.  in  Zeora, 
Psora,  Diplotomma,  lege  ich  ein  grosses  Gewicht: 
wollte  man  leichtsinnig  hierüber  hinwegsehen,  so  wäre 
der  Unterschied  zwischen  Coenothalamen  und  Idiotha- 
iamen aufgehoben  und  eine  Brücke  von  einer,  fast  zu 
allen  Gattungen  gebaut.  Das  eigne,  ans  der  Frucht- 
substanz, nämlich  dem  Keimboden,  gebildete  Gehäuse 
muss  ebensowohl  dem  thallodischen  Gehäuse  gegenüber 
gestellt  werden,  als  Frucht  und  Thallus  selber  Gegen- 
sätze sind.  Deshalb  trenne  ich  Zeora  von  Lecanora, 
wo  die  nachte  Keimplatte  im  thallodischen  Gehäuse  liegt, 
und  dieses  ursprünglich  geschlossen  ist. 

Die  zahllosen  Veränderungen  und  Umwandlungen,  wel- 
chen die  Früchte  unterworfen  sind,  dürfen  nicht  irren, 
man  hat  die  Gattung  allein  nach  ihren  typischen  For- 
men und  deren  Kntwickelung  zu  beurtheilen.  Alle  Ent- 
wickelungsstadien  einer  Zeorenfrucht  lassen  sich  an  Z. 
coaretata  beobachten.  Zieht  sich  in  rückschreitender 
Metamorphose  die  Markschicht  aus  dem  Gehäuse  zurück, 
so  ist  es  psorinisch  geworden,  d.  h.  es  besteht  nur  aus 
dem  eignen  innern  Gehäuse  und  der  dasselbe  bekleiden- 
den thallodischen  Rinde.  Die  Keimplatte  ruht  aber  im- 
mer noch  auf  der  gonimischen  (bei  Psora  auf  der  Mark-) 
Schicht.  Dürftige  Exemplare  einer  solchen  Z.  coaretata 
können   sogar    der  gonimischen   Schicht    entbehren,     sie 


365 

kann  absorbirt  sein ,  und  da  wäre  jeder  Unterschied  zwi- 
schen ihr  und  einer  Psora  geschwunden.  Hat  nun  auch 
die  thallodische  Rinde  des  Gehäuses  sich  zurückgezogen, 
oder,  was  noch  häufiger  ist,  hat  von  vorn  herein  kein 
thallodisches  Gehäuse  sich  entwickelt  gehabt,  so  sehen 
wir  in  Z.  coarctata  eine  offenbare  Biatora.  Eine  sol- 
che sandte  mir  noch  kürzlich  v.  Zwackh  aus  Heidel- 
berg in  Z.  coarctata  var.  ornata  Smf.  (=  Biatora 
glebulosa  Bischof,  von  Schriesheim  bei  Heidelberg).  — 
Man  muss  also  die  Formcnkreise  einer  Species  kennen, 
aus  diesen  die  typischen  Gestalten  hervorheben,  und  nach 
ihnen  die  Gattung  bestimmen.  Einzelne,  aus  dem  Zu- 
sammenhang herausgerissene  Formen  wird  man  immer 
Gefahr  laufen,  falsch  zu  beurtheilen,  und  Z.  coarctata 
bald  für  eine  Psora,  bald  für  eine  Biatora  verkennen 
können. 

Der  Fall  tritt  nun  auch  bei  Z.  ochrinaeta  ein:  die 
meisten  Früchte  der  vorliegenden  Formen  sind  biatori- 
nisch ;  doch  finden  sich  auch  andere  mit  thallodischem 
Rande  vor,  und  da  Acharius  seine  Lccanora  ochri- 
naeta Synops.  162.  ebenso  beschreibt,  so  nehme  ich 
keinen  Anstand ,  diese  Species  für  eine  Zcora  zu  halten. 

Doch  auch  Zeora  ist  eben  so  wenig ,  wie  irgend  eine 
andere  Flechtengattung  abzugränzen«  Es  giebt  Arten  mit 
ursprünglich  geschlossenen  Früchten,  wo  aber  immer 
das  Excipulum  compositum  intus  idiogenum  extus  thal- 
lode  und  die  Apothecia  biformia  scutellata  1.  patellata 
typisch  bleiben.  Derselbe  Unbestand  des  Charakters  lässt 
sich  bei  Lecidea  z.  B.  nachweisen,  wo  bei  Sect.  V.  Epi- 
tnelas  A.  Ceratocarpaet  wie  Lecid.  immersa,  L.  atro- 
brunnea  eine  starke  Annäherung  an  Biatora  (von  der 
andern    Seite  in   Biatora  rivulosa    eine    ebenso    starke 


366 

Annäherung  an  Lecidea)  —  bei  Sect.  V.  JF.  Aglaeae  in 
L.  spectabilis ,  L.  aglaea,  wegen  des  Yerschwindens 
jeder  Spur  von  Gehäuse  eine  Hinneigung  zn  Arthonia 
stattfindet.  Es  giebt  sogar  Leeideen,  deren  Apothecien 
ursprünglich  geschlossen  sind,  wie  Lecidea  protrusa  Fr., 
L.  Leptoclina  Fw.,  L.  Schaereri  Fw.  (Catyc.  sajea- 
tile  Schaer.,  keine  Trachyliay  deren  Gehäusebau  ein 
ganz  anderer  ist).  — \ 

Tr.  Gen.  9,  33  b.  Sect.  Sp.  1.  Lieh,  truncic.  32.   Diplotomma 
canescens  (Dicks.) 

Quercus  Aegilops  bei  Lecca  (Terra  di  Otranto). 
Der  Gattungscharakter  ist:  Ein  doppeltes  Fruchtge- 
häuse, das  äussere,  thallodische  unvollkommen  (nnr  aus 
ThaHusrinde  [ohne  Mark  und  gonimischer  Schicht]  ge- 
bildet), das  innere,  idiogene  (eigne)  schwarz.  Apothe- 
cien zweigestaltig,  scutellarisch  (psorinisch)  oder  patel- 
larisch  (leeidinisch).  Die  Keimplatte  ruht  auf  der  Mark- 
schicht, der  Keimboden  ist  einfach. 

Diplotomma  verhält  sich  zu  Psora,  wie  Lecidea  zu 
Biatora;  die  letzteren  sind  Idiothaiamen ,  die  beiden  er- 
6teren  aber  Coenothalamenl  Das  bei  Zeora  Gesagte 
findet  zum  Theil  auch  hier  Anwendung. 

Tr.  G.4,  16.  Lieh,  truncic.  35.  Nephromapapyraceum  (ttffm.). 
Neapel. 

Tr.  G.  5,  23.  Lieh,  truncic.  40.    Lobaria  linita  (Ach.)  Link. 
Neapel. 

Tr.  G.  9,  33  b.  Lieh,  truncic.  43.  Diplotomma  canescens 
(Dicks.)  Fw. 

Terra  di  Otranto. 

Tr.  G.  22,  108.  Sect.  Sp.  II.  A.  12.  Lieh,  truncic.  47.  Collema 
(turgidum  Ach.)  multipartitum  Sm.  Der  Smith'sche 
Name  hat  wohl  jedenfalls  die  Priorität. 


367 

Presso  Maglie  della  Terra  di  Otranto. 
Tr.  G.  9,  33.  Sect.  Sp.  9.  Lieh,  truncic.  47bis.     Psora   taba- 
cina  (Ram.). 

Presso  Maglie  della  Terra  di  Otranto« 
Tr.  G.  22,  108.  Sect.  Sp.II.  B.  16.  Lieh,  truncic.  48  b.     Coile- 
ma  cristatum  L,  Fr.  var.  tenuatum  Fw. 
Presso  Maglie. 

No.  45  b.  =  48  b.,  die  ich  früher  für  C.  crispum  Schaer. 
angesehen,  muss  ich  jetzt,  nach  genauer  Vergleichnng 
mit  dem  evidenten  C.  crispum  Seh.  au9  Luxemburg, 
März  1848,  davon  trennen. 

Es  kann  nur  eine  verzärtelte,  dem  C»  crispum  stark 
verähnlichte  Form  von  C  cristatum  Fr.  (=  C.  auricu- 
latum  Hoffm.)  sein,  und  ich  gebe  ihr  nun  lieber  den  obi- 
gen Namen. 
Tr.  G.  16,  67.  Lieh,  trunc.  49.     a.  Pertusaria  Wulffenii  DC. 

a'.  P.  albescens  Fw. 
Tr.  G.  9,  34.  Sect.  Sp.  1. 5.     b.  Lecanora  subfusca  Linn. 
Tr.  G.  10,  42.  Sect.  Sp.  IV.  31.     c.Lecidea  enteroleuca*  oli- 
vacea  Fr.  L.  E.  331. 

Tr.  G.17,  77.  Sect.  Sp.II. B.  18.     d.  Verrucaria  punetifor- 
mis  Pers. 

Tr.  G.  10,  41.  Sect.  Sp.  III.  45.      e.  Biatora  exigua  Chaub. 
Tr.  G.  19,  87.     f.  Pyrenolhca  ....     Dürftiger   Anflug,    des- 
halb unbestimmbar. 
Olivenbäume. 
Tr.  G.  9,  33b.  Sect.  Sp.  1.  Lieh,  truue.  50.     Diplotomma  ca- 

nescens  (Dicks.)  Fw. 
Tr.  G.  15,  63.  Lieh,  trunc.  51.  Endocarpon  Guepini  Fr. 

Promontorio  del  Gargano,  auch  schon  in  Istrien,  Dal- 
matien. 


368 

Tr.  G.22, 108.  Sect.Sp.II.B.14.  Lieh,  träne.  52.   Coilema  ce- 
ranoides  Borr. 

Grabenränder  bei  Ancona, 
Tr.  G.  9,  32.  Sect.  Sp.  II.  7.  Lieh,  trunc.  56.    Zeora  coronata 
(Hoffm.)  Fw.  Flk.  D.  L.  151. 

Diese  nebst  Z.  tnicrophylla  Sw.    und  Z.  brunnca  Sw. 
sind  typische  Zeoren. 
Tr.  G.  11,  53.  Lieh,  trunc.  58b.  Conioloma  coccineum  Flk. 

Abbruzzen,  auch  in  Rom  im  Garten  des  Vatican. 
Tr.  G.  22,  108.    Sect.  Sp.  II.  B.  13.   Lieh,  trunc.  64.     Coilema 
concinnum  var.  cvplanatum  Fw.  (ad.  int.). 
Monte  Comero. 

Durch   v.  Zwackh   weiss    ich  jetzt,     wie    Schaerer 
diese  Form  beurtheilt:  er  bringt  sie  zu  C.  tenax  Sw.  var. 
multißorum  Schaer.       Dahin  gehört    sie   gewiss  nicht!! 
Soviel  ist  nun  gewiss,    dass    C.  inte  st  ini forme  Schaer. 
etwas  Anderes  ist.     Ich  muss  daher  den  ihr  1840  gege- 
benen Namen  festhalten,    bis   ich    einen   älteren  Namen 
dafür  weiss.      (Etwa   C.  formosum  Ach.?      Fries  Lieh. 
Eur.  Edit.  nova  wird  das  aufklären. 
Tr.  G.  10,  42.   Sect.  Sp.  1.4.  Lieh,  trunc.  71a.      Lecidea  epi- 
gaea  (Pers.). 
Isole  Petagne. 
_    _    .    -     Sect.  Sp.  V.  B.  46.  Lieh,  saxic.  81.     Lecidea  va- 
riegata  Fr.  var.  subcontigua  Fw. 
Tr.  G.  5,  21.  Sect.Spec.21.  Lieh,  saxic.  83.    Imbricaria  pa- 
rietina  L.  DC.  var.  coralloides. 
Isole  Petagne. 
Tr.  G.9,  34.  Sect.Sp.l.  11.  Lieh,  saxic.  88  a.     Lecanora  spa- 
dicea  Fw.  ad  int.    . 

a'.  var.  inclusa  (Wallr.) 
a".  var.  albescens  Fw. 


369 

Tr.  G.5,  21.    Sect.  Sp.2i.   Lieh,  saxic.  88  b.     Imbricaria  pa- 

rietina  L.  var.  eetanea  Ach. 
Tr.  G.  9, 31.  Sect.  Sp.  24.  Lieh,  saxic.  88  c.    Placodium  muro- 

rum  Hoffm.  var.  cirrochroum  Ach. 
Tr.  G.  17,  75.    Sect.  Sp.  1.   Lieh,  saxic.  88  d.     Trichothecium 

fuscellum  (Turn.)  Fw. 
Tr.  G.9, 32.  Sect.  Spec. IV. 57.  Lieh. saxic. 88  c.  Zeoraauran- 

tiaca  Lghtf.*). 
Isole  Petagne. 
Alle  diese  auf  einem  Stein. 
Tr.  G.9,  32.  Sect.  Spec.  1.1.  Lieh,  trunc.  89.  Zeora  plnmbea 

(Lghtf.)  Fr.  L.  E.  87. 
Tr.  G.  9,  32.  Sect.  Spec.  II.  14.  Lieh,  trunc.90.    Zeora  hypno- 

rum  Ach. 
Tr.  G.  9,  34.   Sect.  Sp.  I.  7.  Lieh,  trunc.  91.     Lecanora  pal- 

lescens  var.  upsaliensis  L.     Fr.  L.E.  132. 
Tr.  G.  10,  40.    Sect.  Sp.  3.  Lieh,  trunc.  92.      Heterolhecium 

.  triptopTiyllum  (Ach.)  Fw. 
Tr.  G.  13,  58.    Lieh,  trunc.  93.       Calycium    roseidum    Flk. 

D.  L.  42. 
—       —        Lieh,  trunc.  94.     Fungus  ? 
Tr.  G.  11,  44.  Lieh,  trunc.  95.    Opegrapha  varia  Pers.  var. 

signata  DC. 
Tr.  G.  7,  28.  Lieh,  trunc.  96.      Gyrophora  cylindrica  Ach., 

von  welcher  Fries  S.  V.  Sc.  glaubt,   dass  sie  doch  eigne 

Art  sei. 
Tr.  G.  5,  20.  Lieh,  trunc.  97.  Sticta  aurata  Sm.  Delise. 
Altamosa. 


*)  Die  vollkommensten  Formen  dieser  Art ,  wie  die  verwandten 
Z.  vitellina  Ehrh. ,  z.  ferruginea  Huds. ,  Z.  cerina  Hdw.,  ha- 
ben Excipula  composita,  sind  deshalb  Zeoren. 

22r  Bd.    3s  Heft.  24 


370 

Tr.  G.  5,  ?3.  Lieh,  truno.  98.  Lobaria  herbacea  (Hnds.)  Link. 

Basilicata. 
Tr.  G.  9,34.  Sect.Sp.II.23.  Lieh,  truue.  99  a.  Lecanora  $cru- 
pulosa  Ach. !  Fr.  L.  S.  320. !  L.  crusta  membranacea 
verrueulosa  albicante,  hypothallum  nigrum  vix  obtegente, 
apotheeiis  adnatis  minutis  disco  fusco  margine  thallode 
crenulato.  —  Asci  oblongo  -  obovati  sporis  sim-plieibus 
ovalibus  copiosis  (16  —  24!)  hyalinis. 

Der  L.  Hageni  ähnlich,    und  von  Flörke    auch  für 
diese  gehalten,    die    aber   längliche  Sporen   mit   einer 
centralen  Querscheidewand  besitzt.     Dabei: 
Tr.  G.  9,  32.  Sect.  Sp.IV.56.  Lieh.  tnmc.99b.     Zeora  cerina 

Hedw.  var.  pyracea  Fr.  (Lecid.  luteo-alba  Ach.) 
Tr.  G.  10,  41.  Sect.  Sp.II.  17.  Lieh.  trunc.99c.  Biatora  ano- 
mala  u.  cyrtella  Schaer.  apotheeiis  fuscis  margine  pal- 
lidiori,  in  humido  hyalinis.  Asci  e  clavato  oblongo  -  ovati 
sporis  octonis  oblongis  uniseptis.  (Hypothallus  albus.) 
Tr.  G.10,  41.  Sect. Sp.II.  17.  Lieh. triinc.  99 d.  Biatora  ano~ 
mala  «.  fusco -nigra  Fw.  Apotheeiis  fusco -nigris  sub- 
lecidinis;  excipulo  ceraceo  crassiusculo  integro;  asci  cla- 
vati,  sporis  biseriatis  octonis  oblongo  -  cylindricis  tri- 
septis. 

Die  Formen  c.  und  d.  kommen  auch  bei  uns  yor ;  auch 
hier  variiren  die  Sporen  1 — 3scheidewandig ;  letzteres 
haben  die  der  Lecanora  subfusca  nie!  Die  vollkom- 
mensten derselben,  die  ich  gesehen  habe,  z.  B.  an  Lt. 
subfusca  var.  earpansa  Flk.,  waren  oval  -  länglich ,  mit 
2  fast  endständigen  Zellenkernen. 
Tr.  G.  9,  36.  Lieh,  triinc.  100.  Urceolaria  scruposa  (L.)  var. 
thelotremoides  Fw.  Lamina  secedente  margine  coaretato 
1.  introflexo. 

Kalk.     Promontorio  del  Gargano. 


371 

Kalilauge  entwickelt  kein  Erythrin.       Eignes  Gehäuse 
schwarz,   Sporen  braun,    länglich,  mauerförmig.       Alle 
diese  Merkmale  hat  sie  mit  U.  scruposa  L.  gemein,  so 
auch  die  äussere  Form. 
Tr.  G.  17,75.  Sect.Sp.III.A.7.    Lieh,  trimc.  101  a.    Verruca- 
via  alba  Schrad.     Peritheciis   iutegris.     Asci   cylindrici, 
sporis  verticaliter    uniseriatis  hyalinis  didyrais  1.  diblastis. 
Tr.  G.  11,  44.  Lieh,  trunc.  101b.  Opcgrapha  varia  Pers. 
Tr.  G.  10,  43.  Sect.  Sp.  3.  Lieh,  trunc.  102.    Coniangium  drj/i- 
ii um  (Ach.)  Fw. 

C.  excipulum  cupulae  carbonaceum.  Asci  clavato-fusi- 
formes  (elongate  -  napiformes)  sporis  oppositis  aciculari- 
bus  polyblastis  1.  polyseptis  fragilibus;  paraphyses  nodu- 
loso-articulatae.    . 

Ist  der  märkischen  Form  in  Flk.  D.  L.  141.  v ollkom- 
men gleich. 
Tr.  G.  10,41.  Sect.  Sp.  II.  7.  Lieh,  trunc.  103.  BialoraGrif- 
fithii  (Sm.  Hook  ) ,  B.  mixta  Fr. ,  B,  anomala  Flk. 
Liehen  Grifßthii  Sm.  hat  jedenfalls  die  Priorität.  B. 
mixta  ist  ein  in  der  Flechtenliteratur  vor  Fries  unbe- 
kannt gewesener  Name. 
Tr.  G.  10,  41.    Sect.  Sp.  III.  48.    Lieh,  trunc.  104.      Biatora 

quernea  (Dicks.). 
Tr.  G.  10,  43.    Sect.  Sp.  6.   Lieh,  trunc.  105.   Coniangium  ve- 

latum  (Wallr.  Fw.),  sporenlos. 
Tr.  G.  9,  36.   Sect.  Sp.  4.  Lieh,  trunc.  106  a.  Urceolaria  ver- 
rucosa Ach.  (Fr.  L.  E.  186.) 
Tr.  G.  9,  32.  Sect.  Sp.  II.  9.   b.  Zeora  Hooheri  Sm. 

Schläuche  keulenförmig  -  länglich  bis  ellipsoidisch- 
sackförmig;  Sporen  ziemlich  gross,  6 — 8,  zweireihig 
oder    fast    kugelig  -  geballt,    länglich,    gezweit,    braun. 

24» 


372 

Schläuche  232  Mp.  lang,  —  142  Mp.  breit.  (Mp.  — 
0,00001  par.  Zoll.)  Sporen  lang:  118,  146,  153,  169 
Mp.  Mittel  151  Mp.;  breit:  31,  16,  47,  49,  57  Mp. 
Mittel  46  Mp. 

Von  der  Z,  Hookeri  Sni.  sind  nur  einzelne  Apothecien 
vorhanden.  Fr.  S,  V.  Scand.  hat  sie  unter  den  Zeoren ; 
ich  kenne  diese  Speeies  noch  nicht  genugsam. 

Tr,  G.  9,  32.  Sect.  Sp.lV.56.  Lieh,  trunc.  106.  c.  Zeora  ceri- 
na  Hedw.  d.  chloroleuca  E.Bot. 

Nur  wenige  Apothecien  mit  olirenf.  -  gelblicher  Scheibe 
und  dottergelbem  Rande.  —  Kalilauge  färbt  die  Schlauch- 
schicht purpurroth.  Sporen  ellipsoidisch- bauchig,  glän- 
zend, mit  endständigen  Zellenkernen. 

Tr.  G.  10,  41.  Sect.  Sp.  II.  16.  Lieh,  trunc.  106  d.  Biatora 
vernalis  y.  2.  atrofusca,  atraFvr.  Asci  oblongi,  spo- 
ris  simplieibus  ellipsoideis. 

Tr.  G.  9,  31.   Sect.  Sp.l.   Lieh,  trunc.  107.    Placodium  cras- 

sum  Huds.  forma  speciosa,  disco  rufo. 

Im  Thallus  identisch  mit  Schaer.  Lieh.  Helv.  343. 
Exemplar  rechterhand,  nur  ist  die  Scheibe  rothbraun, 
wie  dies  aber  auch  Fries  L.  E.  p.  101.  angiebt. 

Vorerst  weiss  ich  Placodium  und  Lccanora  nur  nach 
der  Form  des  Thallus  zu  unterscheiden,  die  dort  placo- 
disch,  hier  lepodisch  ist.  (Ich  nehme  diese  Ausdrücke 
in  einem  andern  Sinne,  als  Körber's  Grnndriss,  behalte 
den  altherkömmlichen  Begriff  für  placodisch  =  thallus 
crustaceus  effiguratus  bei,  und  substituire  für  lepodisch 
den  thallus  crustaceus  uniformis.  Körber's  thallus  pla- 
codes  wäre  Wallr  o  th's  thallus  phyllodcs  oder,  wie  man 
will ,  der  alte  thallus  foliaceus).  Jener  Unterschied  allein 
(zwischen   Placodium  und  Lccanora)    scheint  nicht  hin- 


1 


373 

zureichen,  da  Zeora  Fr. ,  Diplotontme,  Catolechia  pla- 
codische  und  lepodische  Thallusformeu  umfassen. 

Abgesehen  von  den  verschiedenen  Gehäuseformen  all' 
der  Arten,  die  Link  (Handb.  III.  188  —  192.)  unter 
Placodium  vereinigt ,  vermochte  ich  bei  keiner  die  aus- 
schliesslich rundzellige  Struktur  des  Thallns  ohne  alle 
Faserzellen  zu  erkennen,  letztere  kamen  überall  mit 
Hülfe  von  Kalilauge  oder  Salzsäure  und  Jod  zum  Vor- 
schein. Montagne  hat  aber  durchaus  Placodium  DC. 
neben  Zeora  Fr.  wiederhergestellt  (Körber's  Grund- 
riss  p.  196.97.),  wozu  er  doch  seine  guten  Gründe  ge- 
habt haben  muss.  Im  Text  seines  Apercu  morphologique 
de  la  Familie  des  Lichens  (d'Orbigny  Dict.  Vol.  VII. 
Lichens)  giebt  er  nur  2  Beispiele  für  Placodium  Montg. 
an:  .  PI.  sajeicola  Poll.  und  PI.  murorum  Hoffm. ,  aber 
an  diesen  beiden  finde  ich  grade  den  Charakter  des 
Fruchtgehäuses  verschieden:  PL  murorum  mit  ihren 
nächstverwandten  PI.  elegans  und  PI.  Callopisma  Ach. 
haben  das  Gehäuse  von  Zeora,  wohin  ich  sie  auch  ge- 
stellt haben  würde.  Doch  Montagne  ist  ein  zu  gründ- 
licher im  Gebrauch  des  Mikroskops  erfahrener  Flechten- 
forscher, als  dass  ich  mich  entschliessen  könnte,  seinem 
Gattungscharakter  von  Placodium  vorzugreifen ,  und  so 
lasse  ich  Placodium  DC.  einstweilen  stehen,  und  ver- 
stehe darunter  Parmelia  Sect.  V.  Placodium  Fr.  Lieh. 
Eur.  mit  Ausschluss  solcher  Arten,  die  ich  entschieden 
als  Zeoren  erkannt  habe,  voraussetzend,  Montagne 
möge  eine  ähnliche  Gruppe  unter  Placodium  vereinigt 
haben.  — 

In  meinem  Conspcctus  (Mss.)  habe  ich  mm  Lieh. 
Gymnocarpi  crustacei ,  discocarpi  (disco  orbiculari). 

A.  Coenothalami  (Lccanorinae). 


374 


I.  Anothalami  (Gehäuse    aus  dem  Oberen,    der  Kruste, 
dem  Oberlager). 

a.  einfaches  Gehäuse ; 

1.  einfach,  vollständig  (aus  Rinde,  Mark  und  go- 
nimischer  Schicht),  anfangs  geschlossen;  Keim- 
platte auf  der  gouimischen  Schicht  ruhend. 

a.  Thallus  placodisch     i.Placodium  DC.Mntg.? 

b.  -        lepodisch      2.  Lecanora  Ach. 

2.  einfach,  unvollständig,  ursprünglich  offen  u.  s.  w. 
ß.  zusammengesetztes  Gehäuse  u.  s.  w. 

II.  Catothalami.   (Gehäuse   aus  dem  Unterlager,    Hypo- 
thallus,  gebildet.)      10.  Catolechia  Fw. 

B.  Idiothaiami  (Lecidinae). 

a.  einfaches  Gehäuse.    Biatora.  Lecidea. 
ß.  zusammengesetztes  Gehäuse.     HeterotheciumFvr. 
(Megalospora  Meyer  et  Fw.  1833.). 

Dies  Alles  glaubte  ich  zum  Verständniss  meiner  beigefüg- 
ten Skizze  vorausschicken  zu  müssen,  indem  ich  noch  be- 
merken will,  dass  meine  mikroskopischen  Studien  über 
Placodium  noch  keineswegs  als  abgeschlossen  zu  betrach- 
ten sind ,  und  ich  nur  nachgesehen  habe,  wie  es  sich  mit 
Link's  Charakter  dieser  Gattung  verhalte. 

Indem  ich  die  Skizze  zu  PI.  crassum  copirte  und 
commentirte,  schoss  mir  der  Gedanke  durch  den  Kopf, 
ob  nicht  in  der  Abweichung,  dass  die  Keimplatte 
nicht  unmittelbar  auf  der  gouimischen  Schicht,  son- 
dern zunächst  auf  der  Rindenschicht  ruhe,  ein  Cha- 
rakter für  Placodium  gefunden  sei.  Ich  finde  dies  in 
dem  Bilde  von. Lecanora  crassa  Ach.  Laurer  in 
Sturm  fl.  Germ.  II.  fasc.  24.  p.  21.  taf.  9.  Fig.ß.  bestä- 
tigt dies.  Dass  in  meiner  Skizze  die  gonimische  Schicht 
im  Gehäuse  abgebrochen  ist,  und  nicht  mit  dem  Stück  unter 


375 

den  Keimboden  zusammenhängt ,  hat  in  der  Kräftigkeit  des 
von  L au r er  abgebildeten  Exemplars  seinen  Grund.  Lau- 
rer's  Bild  bestätigt  ferner  die  Vollständigkeit  des  anoge- 
ucn  (aus  dem  Oberlager,  seiner  Rinde,  gonimischen  und 
Markschicht  gebildeten)  Gehäuses.  Dürfte  nun  PI.  cras- 
sum  als  Typus  für  die  Gattung  Placodium  in  meinem 
Sinne  (im  Montagne'schen  wahrscheinlich  nicht)  gel- 
ten, so  müsste  das  Schema  des  umstehenden  Conspectus 
wie  folgt  abgeändert  werden : 

A.  I.  tt.  1.    einfaches  Gehäuse  vollständig,    anfangs  ge- 
schlossen. 

a.  Keimplatte  auf  der  Rindenschicht  des  Thallus 
ruhend  (i.  e.  Apothecien  aus  der  Thallusriude  ent- 
springend), Thallus  placodisch     1.  Placodium  DC. 

b.  Keimplatte  auf  der  gonimischen  Schicht  ruhend 
(Apothecien  aus  der  gonimischen  Schicht  entsprin- 
gend), Thallus  iepodisch  2.  Lecanora  Ach. 

Placodium  gypsctceum  Sm.  (Lecanora  Smithii  Ach.) 
Laurer.  1.  c.  t.  10.  wäre  ein  zweites  Placodium  in  die- 
sem Sinne,  wahrscheinlich  auch  Placodium  JLagascae 
Laur.  1.  c.  t.  8.  (wo  aber  kein  Apothecium,  nur  in  Fig. 
u4.  und  B.  eine  Areola,  vergrössert  dargestellt,  in  wel- 
cher die  Mächtigkeit  der  Rindenschicht  Fig  B.  «.  auf- 
fallend ist).  — 

Laurer's  Bild  von  PI.  chlorophanum  1.  c.  t.  7.  ist 
mir  nicht  recht  verständlich.  In  Fig.  B.  geht  eine  punk- 
tirte  Linie  unter  der  Schlauchschicht  hin;  das  könnte  den 
Keimboden  vorstellen  sollen;  aber  zwischen  diesem  und 
der  gonimischen  Schicht  liegt  noch  eine  mächtige  Masse: 
sollte  das  nicht  der  eigentliche  Keimboden  sein?  wahr- 
scheinlich; es  fehlt  auf  der  Taf.  7.  Fig.  B.  das  Zeichen 
ß,  für  den  Keimboden  (p.  17.). 


376 

Bei  der  gewölbten  Frucht  Laur.  1.  c.  t.  7.  fig.  C.  ist 
durch  die  eingedrungene  Markschicht  S.  die  gonimische 
Schicht  in  die  Höhe  gehoben,  aber  weder  hier,  noch  in 
Fig.  B.  ist  eine  Andeutung,  dass  die  Rindenschicht  des 
Thallus  unter  die  Keimplatte  hinlaufe.  Das  bleibt  also 
noch  aufzuklären,  ob  der  Fruchtcharakter  von  PL  cras- 
sum,  PI.  gypsaceum  in  dieser  und  mehreren  anderen 
Arten  von  Parm.  Sect.  V.  Placodium  Fr.  vorgefunden 
werde.  —  Laur  er  beklagt  selbst,  zur  Anfertigung  der 
Flechtenbilder  für  Sturm  Fl.  Germ.  fasc.  24.  kein  gutes 
Mikroskop  habe  benutzen  können,  dagegen  sind  die  für 
das  2te  Flechtenheft  (Fasc.  28.29.)  meisterhaft;  aus  die- 
sen Bildern  habe  ich  namentlich  die  Notwendigkeit  er- 
kannt, Psora  als  Gattung  herzustellen. 

Ich  habe  über  diesen  Gegenstand  mich  ausführlicher 
ausgesprochen,  um  Ihnen  zu  zeigen,  dass  ich  bemüht 
bin,  möglichst  gründlich  auf  die  Charaktere  der  Flechten- 
f\  gattungen  einzugehen,  und  einen  Weg  anzubahnen  be- 
gonnen habe,  der  bis  dahin  in  gleicherweise  noch  nicht 
betreten  war.  Es  gehören  jüngere  Kräfte,  jüngere  Augen 
dazu,  diesen  Weg  weiter  auszubauen. 

Tr.  G.  15,  63.  Lieh,  saxic.  108  a.  Endocarpon  saarorum  Chaill. 
Montagn.  (Rchb.  et  Seh.  Lieh.  exs.  6.) ' 

E.  miniatum  var.   monstrosum  (crustaceum)  Schaer. 

Ich  lasse  die  Chaillet'sche  Benennung  stehen,  weil 
Montagne  sie  angenommen  hat,  bemerke  jedoch,  dass 
ich  ein  E.  fluviatile  var.  crustaceum  besitze  und  aner- 
ke  e.  108b.  atypische,  sporcnlose  Lecanorenform  mit 
blassgelblich  bereifter  Scheibe. 

Tr.G.9,  31.  Sect. Sp. 22.  Lieh. saxic.  109.  Placodium  clegam 
Link  a   fuhum  (Dicks.)  Fr.  Schaer.  L.  H.  481. 


3TT 

Tr.G.17,  77.    Sect.Sp.III.  D.38.   Lieh,  saxic.  110  a.  Verruca- 
ria  coerulescens  Fw. 

?  V.  HochsteUeri  Sauter  Regensb.  Flora  1846.  p.  88. 
Peritheciis   integris;     asci   fusiformes ,    sporis    ovalibus 
simplicibiis  uniseriatis. 

Durch  diese  Merkmale  und  die  bläuliche  Kruste  unter- 
scheidet sie  sich  von  V.  rupestris  Schrad.  —  Was  Sau- 
ter 1.  c.  von   V.  HochsteUeri  sagt,    passt   nicht  auf  sie, 
wohl  aber  auf  V.  coerulescens. 
Otranto. 
Tr.  G.  17,77.    Sect.Sp.llI.D.39.   Lieh,  saxic.  110b.     V.  ru- 
pestris Schrd.  var.  purpurascens  Hoffm. 
Auf  demselben  Stein- mit  110a. 
Tr.  G.  10,  42.    Sect.Sp.  V.  A.34.    Lieh,  saxic.  110  c.     Lecidea 

immersa  Ach.     Ebds.  bei  110  a. 
Tr.  G.  17,  75.  Sect.Sp. 4.  Lieh. saxic.  110  c.Tichothecium  ni- 

grescens  (Pers.)  Fw.     Desgl. 
Tr.G.10,  42.    Sect.  Sp.V.D.  65.   Lieh,  saxic.  lila.     Lecidea 

petraca  (Wulff.)  a.  3.  fusca  Fw. 
Tr.  G.  9,  34.   Sect.  Sp.I.  5.   Lieh,  saxic.  111b.   Lecanora  snb- 

fusca  L.  var! 
Tr.  G.  9,  32.  Sect.  Sp.  IV.  33.   Lieh,  saxic.  1 12  a.    Zeora  varia- 
bilis  (Pers.). 
—       —       Lieh,  saxic.  112  b.  var.  Agardhiana  Ach. 
Tr.  G.  17, 77.  Sect.  Sp.  III.  D.  39.  Lieh,  saxic.  1 13  a.  Verrucaria 

rupestris  Schrd. 
Tr.G.  17,  75.    Sect.  Sp.  4.    Lieh,  saxic.  113  b.    Tichothecium 
nigrescens  (Pers.). 
Sect.  Sp.  1.  Lieh,  saxic.  113  c.   Tichoth.  fuscellum  (Turn.) 
Tr. G.  10,42.  Sect.Sp. Y. A.34.   Lieh. saxic.  114.    Lecidea  im- 
mersa Ach.  var.  purpurascens  Hoffm. 
Lecid.  Wulffenii  Ach.  Syn.  45. 


378 

Promontorio  del  Gargano. 
Tr.G.  9,  32.  Sect.Sp.IV.45.  Lieh,  saxic.  115.   Zeora  lenticu- 
laris (Ach.)  ß.  denudata  Fw. 

Lecid.  —  Ach.  Fw.  Jahrb.  d.  Gwk.  I.  3.  96.  97. 

Es  ist   dies    die    biatorinische  Form    einer  Zeora ,    die 

1.  c.  als  Lecidea  No.  5.  p.  107.  beschrieben  ist. 
Tr.G.  9,  31.  Sect.  Sp.  18.  Lieh,  saxic.  116.    Placodium  satei- 

cola  Poll.  e.  *  galactinum  (Flk.),  dispersum  Fw.  Lieh. 

337.  A. 
Tr.  G.  9,  32.    Sect.  Sp.  III.  20.    Lieh,  saxic.  117  a.   (sine  No.) 

Zeora  cervina  (Pers.)  et.  glaueocarpa  Ach. 
Tr.G. 9,  31.  Sect. Sp.  18.  Lieh. saxic.  117b.  Placodium  sajei- 

cola  t.  galactinum  Flk.  D.  L.  89. 
Tr.G. 9,  31.  Sect.  Sp. 24.   Lieh,  saxic.  117c.   Placodium  mu- 

rorum  Holfra.     var.  citrinum  Hoffm. 


Ansser  den   im   Vorhergehenden    angegebenen   Veränderungen 

sind  nur  noch  die  folgenden  nachzutragen,  die  aus  den  Stu- 
dien im  J.  1848  sich  herausgestellt  haben. 

Tr.G.  10,  42.  Sect. Sp.  1.3.  Lieh,  trunc.  IIb.  Lecidea  cor al- 
linoidcs  Flk.  D.  L.  25.  —  Ist  und  bleibt,  nach  dem  da- 
von bisher  mikroskopisch  Gesehenen,  eine  Lecidea.  Das 
Mikroskop  enthüllt  die  Irrthümer,  welche  in  der  Verbin- 
dung von  Heterothecium  triptophyllum  3  Zeora  micro- 
phylla ,  Biatora  uliginosa  begangen  worden  waren. 

Tr.G.  9,  33  b.  Sect.  Sp.3.  Lieh,  trunc.  15  a.  Diplotomma  cal- 
careum  (Weiss)  var.  innovans  Fw.  —  Man  muss  diese 
Species  in  ihren  verschiedenen  Formen  kenneu,  um  sich 
ein  richtiges  Urtheil  über  sie  zu  bilden.  Ihre  Apothecien 
sind  zweigestaltig:  scutellarisch  bei  Lecid.  calcarea  a. 
Weissii  Schaer.,  der  Hauptform ,  *—  und  patellarisch  bei 


3T9 

der  vorliegenden  (analog*  den  lecidinischen  Formen  von 
Dipl.  canescens  und  D.  alboatrum). 
Tr.G.9,32.  Sect.  Sp.  V.  64.  Lieh,  trunc.24.  85.  Zeora  calca- 
rea  (Linn.).  Diese  nebst  Zeora  gibbosa  (Ach.)  cum  ß. 
lundensis  (Fr.)  et  Z.  cinerea  (Linn.)  bilden  im  Verein 
von  noch  ein  paar  anderen  Arten  eine  kleine  Gruppe 
mit  auch  zxveigestaltigen  Apothecien ,  deren  anogenes 
Gehäuse  im  unversehrten  Zustande  kleinzellig  berindet 
ist.  Noch  bin  ich  darüber  nicht  ins  Klare  gekommen, 
wie  das  zugeht,  da  doch  die  Thallusrinde  nichts  ruud- 
zelliges  hat.  Die  lecidinischen  Formen  dieser  Gruppe 
entstehen  nicht,  wie  bei  den  anderen  Zeorcn,  durch  ein 
allmähliges  Verschwinden  der  thallodischen  Gehäuse- 
schichten, vielmehr  durch  eine  verdunkelte  Färbung*  — 
endlich  Verkohlung*  —  des  thallodischen  Gehäuserandes, 
die  von  oben  und  aussen  her  das  Gehäuse  ergreift.  So- 
mit ist  diese  Erscheinung",  wenn  auch  anders  modificirt, 
ähnlich  derjenigen,  die  an  Lecanora  subfusca  var.  glau- 
corufa  (Mart.)  beobachtet  wird  5  und  da  ferner  ein  in- 
neres idiogenes  Gehäuse  überhaupt  nicht  vorhanden  ist, 
80  werde  ich  mich  wohl  genöthigt  sehen,  diese  Gruppe 
{Zeora  Sect.  V.  Urceolatae)  auf  Lecanora  zurückzu- 
führen. 

Demnach  können  fortgesetzte  mikroskopische  Studien 
wohl  noch  dahin  führen,  den  Artenkreis  für  Zeora,  wie 
ich  ihn  bisher  angenommen,  hier  und  da  enger  zu  zie- 
hen ;  aber  Zeora  an  sich  ist  als  Gattung  festzuhalten,  wir 
bedürfen  einer  solchen  für  Z.  microphylla,  Z.  coaretata, 
Z.  iemadophila,  für  Sect,  I.  Amphiloma,  die  überall, 
wohin  sie  auch  gestellt  werden  mögen,  als  anomale  Glie- 
der lästig  fallen,  den  Gattungscharacteren  Hohn  spre- 
chend. 


380 

Tr.G.9,  32.  Sect.  Sp.  IV.  58.  Lieh,  truiic.  17.  76.  77.  Zeora 
ferruginea  Huds.  Die  Bemerkung  zu  77.  ist  dahin  zu 
berichtigen,  dass  eben  Zeora  apoihecia  biformia  hat,  und 
die  vorliegende  Eorm  die  biatorinische  ist. 

Tr.  G.5,  23.  Lieh,  triinc.  40.  Lobaria  linita  Link  (Ach.). 

Ich  behalte  Lobaria  Link  so  lauge  bei,  bis  neuere 
monographische  Untersuchungen  über  Sticta  mich  über- 
zeugt haben  werden,  dass  sie  fallen  muss.  Delise 
schrieb  seine  treffliche  Monographie  du  genre  Sticta  vor 
25  Jahren ;  seitdem  sind  unsere  Mikroskope  besser  s  die 
Ansichten  andere. 

Tr.  G.22,  108.  Sect.  Sp.II.B.  13.  Lieh.  truncic.48a.  Cfr.48a. 
Collcma  concinnum  Fw.  ad  int. 

No.  48  a.  C.  papulosum  Ach.  wird  wohl  als  Varietät 
und  a.  explanutum  als  Hauptform  zu  betrachten  sein. 


Systematische  Ueb ersiebt. 


1.  Usneaceae. 
6.  Roccella  DC. 
1.  R.  tiuctoriaDC.  —  Rbh.  64*).  69. 

2.  Cladoniaceae. 
8.  Cladonia  Hoffm. 
1.  Cl.  endiviaefolia  Mich.  —  R.66. 
4.  Cl.  pyxidataL.  —  R.  63. 
6.  Cl.  verticillata  Hoffm.  (cervicor- 
nis  A.)  R.  53. 

22.  Cl.  furcata  Schreb.     R.71bb. 

23.  Cl.  pungens  Sin.     R.  71  cc. 

3.  Ramalineae  Fee. 
10.  Ramalina  Ach. 

R.  calycaris  L.     R.  70. 

15.  Cetraria  A. 

C.  glauca  A.    R.  68. 

4.  Peltideaceae  Fw. 

16.  Nephroma  Ach. 


N.  papyracenm  Hffm.    R.  35.  38. 

18.  Peltigera  Willd. 

P.  polydaetyla  Hffm.     R.  55. 

5.  Parmeliaceae. 

20.  Sticta  Schreb. 

St.  aurata  Del.  (Sm.)    R.  97. 

21.  Imbricaria  DC. 

10.  I.  Acetabulnm  Neck.    R.  37. 
21.  I.  parietina  L.     R.  83.88b. 

23.  Lobaria  Link. 

L.  linita  A.     R.  40. 

L.  herbacea  Huds.     R.  98. 

7.  Umbilicarieae  Fw. 
28.  Gyrophora  Ach. 
G.  cylindrica  Ach.    R.  96. 

9.  Lecanorinae  Fw. 
31.  Placodium  DC.  Montg. 
1.  P.  crassiun  Huds.  R.  21.  107. 


*)  Ist  die  Nummer  in  Rabenhorst's  Sammlung. 


381 


5.  P.  lendigcnim  Web.  R.  3.  75  b. 
18.  P.  saxicola  Pall.'R.  87, 1 16, 1 17b. 

22.  P.  elegans  Lk.  R.  109. 

23.  P.  Callopisma A.  R.  28. 

24.  P.  murorum  Hlfm.  R.  16,  88c, 

117  c. 

32.  Zeora  Fr.  einend. 
Sect.  I.  Amphiloma  Fr. 

1.  1.  Z.  plnmbea  Lghtf.  R.  89. 
Sect    II.     Psoroma  (Ach.) 

II.  7.  Z.  coronata  Hffm.  R.  56. 
9.  Z.  Hookeri  Sm.  R.  106  b. 

14.  Z.  hypiioriim  Flor.  Dan.  R.  90 
Sect.  III.     Piacodes  Fw. 

III.  20.  Z.  cervina  Pers.  R.  117  a. 
26.  Z.erytlirocarpia  Pers.  R.  12. 

Sect.  IV.     Patellaria. 

IV.  33.  Z.  variabilis  Pers.   R.  112. 
45.  Z.    lenticularis    (Ach.)    Fw. 

II.  115. 
50.  Z.  ochrinaeta  (Ach.)  R.  30. 

56.  Z.  ccrinaHdw.  R.  99  b.  106  c. 

57.  Z.  aurautiaca  Ltfhtf.    R.  31.74. 

75  a.  88  c. 

58.  Z.ferrugineaHuds.  R.  17.76.77. 
Sect.  V.     Urceolata. 

V.  64.  Z.  calcarea  L. 

33.  Psora  Hffm. 

2.  P.  vesicularis  Hffm.  R.  59.  67. 
9.  P.  tabacina  Kam.  R.  47  bis. 
11.  P.  decipiens  Ehrh.  R.  45  a. 

33b.  Diplotomma  Fw. 

1.  D.  canescens    Diks.     R.  32,  27, 

43,  50. 

2.  D.  albo-atrum  Hffm.  R.29. 

3.  D.  calcareum  Weiss.  R.  15  a. 

34.  Lecanora  Ach. 
Sect.  1.     Rinodina  Ach. 

I.  1.  L.  atra  Huds.  R.  22. 

5.  L.  subfusca  L.   R.  8-  9.  25.  33. 
41.42.  49  b.  60.  111b. 

7.  L.  paliescens  L.  R.  91. 

8.  L.  tartarea  L.   R.  2. 

II.  L.  spadicea  Fw.  R.  88a. 
II.  23.    II.  Cyrtellae  Fr. 

23.  L.  scrupulosa  Ach.  R.  99  a. 

36.  Urceolaria.  Ach. 

1.  U.  Villarsii  (Ach.).  R.  1.  44  b. 

2.  U.   scruposa  L.  R.44b.  78.  100. 
.4.  U.  verrucosa  Ach.  R.  106  a. 


10.  Lecidiuae. 

40.  Heterothecium  Fw. 

3.  H.  triptophyllum  (Ach.).  R.92. 

41.  Biatora  Fr. 
Sect.  II.  Micarea  Fr. 

II.  7.  B.  Griffithii  Sm.  R.  103. 

16.  B.  vernalis  L.  R.  106d. 

17.  B.  anomala  Fr.  R.  99c. d. 
Sect.  III.     Epimelas  Fr. 

III.  45   B.  exigua  Chaub.  R.  49e. 

47.  B.  isabellina  Fw.  R.  26. 

48.  B.  quernea  Dicks.  R.  104. 

42.  Lecidea  Fr. 
Sect.  I.     Piacodes. 

I.  3.   L.  corallinoides   Hffm.    Flk. 
R.  IIb. 

4.  L.  epigaea  Pers.  R.  71  a. 
Sect.  IV.     Parasemae  Fr. 

IV.  28.  L.  paräsema  Ach.   R  7. 
31.  L.  euterolcuca  Fr.     R.  49  c. 

Sect.  V.     Epimelas  Fr. 

A.  Ceratocarpae  Fw. 

V.  A.  34.  L.  immersa  Ach.  R.  80. 

110c.  114. 

B.  Variegatae  Fw. 

V.  B.  46.  L.  variegata  Fr.  R.81. 

D.     Eucarpae  Fw. 
V.  D.  60.  L.  atrovirens  L.  R.  14. 
65.  L.  petiaea  Wulff.  R.  lila. 

V.E.       E.  Platycarpae. 

E.  68.  L.  emergens  Flk.  R.  6. 

69.  L.  contiguaHffm.     R.  15  b. 

43.  Coniangium  Fr.  einend» 
3.  C.  dryinum  A.   R.  102. 
6.  C.  velatum  Wallr.   R.  105. 

11.     Graphideae. 
44.     Opcgrapha  Htimb. 
0.  varia  Pers.    R.  4.  95.  101  b. 
O.  calcarea  A.   R.  19. 

13.  Sclerophoreae  Chev.,  Link. 
58.     Calrcium  Pers. 
C.  roscidum  Flk.   R.  93. 

15.     Endocarpeae. 
63.     Endocarpon  Hdw. 
E.  Guepini  Montg.    R.  51. 
E.  saxorum  Chaill.  R.  108a. 


382 


16.     Porineae. 
67.  Pertusaria  DC- 
P.  Wulffenii  DC.  R.  49  a. 

17.     Verrucarieae. 
75.  Tichothecium  Fw. 

I.  T.  fuscellum Turn.  lV88d.  113c, 
4.  T.nigrescensPers.  R.  IIa.  llOd, 

113  b. 

77.  Vcrracaria  Pers. 

II.  Xylophilae.    A.  Euverruca- 

ria  Fee. 

II.  A.  7.  V.  alba  Schrad.  R.  101  a. 
10.  ?  V.  Micula  Fw.  R.  36. 

B.    Spermatodium  Fee. 

II.  B.  18.  V.  piiDCtiformis  P.  R.  49  d 

III.  Saxicolae.  D.  Lithocea  Ach, 

(melius:  Polyblastae). 

III.  D.  38.    V.  coerulesceus  Fw. 

R.  110  a. 
-    -    39.  V.rupestrisSchr.  R.  13, 
18.23.82.110  b.  110  a. 

19.     Limborieae. 
87.  Pyrenothea  ....  R.  49  f. 

20.     Appendix. 
97.  Naevia  Fw. 
39.  N.  galactites  Duf.  R.  5. 

21.  Lichineae  Montg.   . 
102.  Lichina  Ag. 
L.  confinis  Flor.  Dan.  R.  20. 


22.  Collemaceae. 
106.  Leptogium  Fr. 
L.  tremelloides  L.  R.  58  a. 

108.  Collema  Hflfm. 
Sect.  I.  Lathagrium Esch w.  Bra- 
sil. (Genus  propr.?) 
1.  A.  1.  C.  marginale  Huds.  R.  84. 
86.  (I.  A.  Coriacea). 

I.  B.  4.   C.  flaccidum  Ach.     R.  54. 

(I.  B.  Flaccida). 

-  -   5.  C.VespertilioLghtf.  R.10. 

Sect.  II.  Enchylium  Eschw. 
A.  Coriaceo-Turgida. 
H.  A.  12.  C.  multipartitum  Sm.  (C. 
turgidumAch.)  R.47. 

B.  Pulposa. 

II.  B.  13.  C.  concinnum  Fw.  ad  int. 

R.  48  a.  64. 

-  -     14.  C.ceranoidesBorr.  R.  52. 

-  -     16.  C.  cristatum  L.     R.  45  b. 

48  b.  72.  73. 

23.  Coenogonieae. 
117.  Ephebe  Fr. 
E.    pubescens    v.    gonimica  Fw. 
R.  79. 

121.  Chrolepus  Ag. 
Chr.  aureus  Ag.  R.  39. 


Luzularum    Species. 

Recensuit 

Em  est  us  Meyer, 

1847—  1848. 


Sectio    prima. 
(Synopseos  meae  secuuda.) 

M?  uniculo  umbilicali  rupf  im  secedente;  raphe  seminis  sub- 
rotuudi  in  processum  falcatnm  cultratumve  desinente;  anthela 
snbsimplice  umbelliformi,  floribus  semper  solitariis. 

Luzula  pilosa  Willd. 

L.  laxius  caespitosa,  vaitinis  foliornm  radicalinm  sordide 
fitscis,  anthelae  ramis  superioribus  post  anthesin  refractis, 
perianthii  foliolis  lato  -  lanceolatis  acntissimis,  Capsula  trigono- 
ovata  acuta  apiculata  partim  brevioribus,  staminibus  perian- 
thii trieute  brevioribus,  testa  seminis  in  processum  hamato- 
falcatum  desinente.  2J.. 

Juncus  pilosus  a.  Linn.  sp.  pl.  p.  488. 

7.  pilosus  B.  cymosus  Schrank.  Baier.  no.  566. 

J.  pilosus  Leers.Herboru.  !no.268.  1. 13.  f.  10,  Rostkov.! 
no.  19,  Engl.  bot.  tab.  736,  Host.  gram.  III.  p.  66.  t.  100, 
Kops.  Batav.  fasc.  22.  n.  123. 


384 

J.  Luzula  Krock.  Siles.  no.  556.  t.  49.  (1787). 

J.  nemorosus  Lam.  encycl.  III.  p.  272.  (1789),  teste 
Laharpio. 

J.  vernalis  Ehrh.!  Beitr.  VI.  p.  137.  (1791). 

Luzula  vernalis  DC.  Franc,  no.  1825.  (1805),  E.  M. 
luz.  no.  7.  (excluso  ubique  Villarsii  synonymo ,  quod  Laharpio 
auctore  ad  Li.  flavescentem  pertinet),  Laharp.  no.  2,  Svensk 
bot.  t.  444. 

L.  piYosa  Willd.!  enum.  I.  p.  393.  (1809),  Gaud.!  agrost. 
II.  p.  236.  (1811),  Bicheno  no.  1.  t.  9.  f.  1,  Koch  synops.  p. 
732,  Kunth  enum.  III.  p.  297. 

Lt.  Forsteri  Lej.  Spa  (secundum  ejusdem  Revis.   fl.  Spa 

P.  72). 

Habitatio.  Omnem  Europara  mediam  tenet  inde  a  Lap- 
ponia  sylvatica  (Wahlenb.!  alii!)  usqne  ad  Italiam  superio- 
rem ,  e.  g.  montes  di  Giayeimo  (Moris !)  agruin  Ticinensem 
(Moretti !)  et  adhuc  Lucensem  (Puccinelli  apud  Bertol.  fl.  Ital.), 
ubi  Luzulae  Forsteri  cedit.  Pyrenaeos  montes  an  transeat 
dubito.  Tum  Orientcm  versus  crescit  in  Transsylvania 
(Baumg.!),  Rossia  media  (  Trautyetter ! ) ,  Imeretia  (Eich- 
■wald!),  iterumque  in  montibus  Altaicis  (Ledeb.!),  atque  Kam- 
tschatka (Wormsk. !).  Porro  iu  Americae  septentrionalis  ci- 
ritatibus  Pensylvania  (Muehlenb.) ,  Nora  Caesarea  (Linden- 
berg!), Massachusets  (Devayl  apud  Torrey);  in  Canada 
(Michaux !) ,  Labrador  (Morrison  apud  Hooker),  abhinc  per 
regionem  sylvaticam  usque  ad  Rocky  mountains  (Richard- 
son !) ;  ad  oram  occidentalem  a  flumine  Columbia  usque  ad 
sinum  Kotzcbue  (Beechey  apud  Hook.),  et  in  insula  Sitka 
(Bongard!), 


385 


Lnzula  rufescens  Fisch. 

L.  caespitosa?.  vaginis  foliorum  radicalinm  subvirentibus, 
anthclae  ramis  post  anthesin  patentissimis,  periauthii  foliolis 
subovatis  acntissimis ,  eapsnlam  subglobosam  vix  apiculatam 
superantibus,  staminibus  periauthii  dodrantem  subaequantibus, 
testa  seminis  (nondum  prorsus  maturi)  in  processnm  subfal- 
cato - cultratiim  oblique  obtusura  desinente.   2f. 

Li.  rufe  sc  e  hs  Fischeri!  mscr. 

Habitatio.  In  Sibiria  (  Turczaninow!)  prope  Ircutiam 
(A.  Richter!). 

lt.  pilosae  spcciminibus  minoribus  similis,  diifert  inprimis 
iloribus  minoribus,  periauthii  foliolis  brevioribus,  staminibus 
multo  longioribus,  Capsula  minuta  vix  apiculata,  testaque  se- 
miuis  apice  iion  falcata.  A  IL.  Jlavcsccntc  differt  stolonibus 
unllis,  nisi  speeiminulis  minus  perfectis  deeeptus  sum,  flori- 
bus  minoribus,  perianthio  non  cuspidato  capsulam  haud  fla- 
vesceutem  superante.  Vidi  speeimina  capsularum  valvulis  apice 
jam  secedentibus,  seminibus  tarnen  non  prorsus  perfectis. 

Luzula  flaveseens  Gaud. 

L.  stolonifera  vaginis  foliorum  radicalinm  sordide  fu- 
scescentibus,  authelae  ramis  post  anthesin  patulis,  periauthii 
foliolis  lato  -lanceolatis  acuminato  -  cuspidatis,  Capsula  trigono- 
ovata  acuta  apiculata  brevioribus,  staminibus  dimidium  pe- 
rianthium  vix  superantibus,  testa  seminis  in  processum  rectum 
eultrato  -  acumiuatum  desinente.  2j-, 

Juncus  luzulinus  Villars  Dauph.  II.  p.  235.  (Laharpio 
teste  autopta). 

J.  flaveseens  Host.!  gram.  III.  p.  62.  t.  94.  (1803). 

/.  pullcscens  anonym,  in  Regensb.  bot.  Zeit.  1819.  p.445. 

Luzula  Hoslii  Desv.  no.2.  t.  6.  f.  1.  (1808). 

22r  Bd.   4s   Heft.  25 


L.ßavescens  Gand.!  agrost.  II.  p.  239.  (1811),  DC. 
Franc,  snppl.  no.  1825  b.  (1815),  E.  M.  luz.  no.  8,  Laharp. 
no.  1,  Koch  synops.  p.  732,  Kunth.  euum.  III.  p.  296. 

Li,  pubescens  anonym,  in  Regensb.  bot  Zeitg.  1819. 
p.  446. 

Habitatio.  In  Austriae  monte  Schneeberg  (Fenzl!),  in 
alpibu9  Styriae,  Carinthiae  (Moser!),  Salisbnrgiae  (Hoppe!), 
Tyrolis  (Trannsteiner  in  Reichenb. !  fl.  Germ,  exsicc.  no.423.), 
Helvetiae  (Gandiu !  Thomas!)  in  monte  Ceuisio  (Moris!),  Fori 
Julii  montibns  (Morettü),  in  Jura  (DC.)  et  Pyrenaeis  (idem). 

A  L.  Forsteri,  quacum  conjunxit  cl.  Bertolonius  in  fl. 
Italica,  differt  radice  stolonifera,  foliis  brevioribiis  laetins  vi- 
rentibus,  radicalium  vaginis  liunquam  sangniueo-purpurascen- 
tibus,  perianthii  foliolis  multo  brevioribiis  latioribus  minus  ob- 
scnre  coloratis,  staminibus  brevioribiis,  licet  filamenta  viilgo 
paulo  longiora  sint,  Capsula  stramineo  -  flavescente ,  testaeque 
processu  acuminato. 

IiiiKitla  Forsteri  DC. 

L.  caespitosa,  vaginis  foliorum  radicalium  sanguineo- 
purpnrasceiitibns,  anthelac  ramis  erecto-patulis,  perianthii 
foliolis  lanceolatis  acuminato -cuspidatis,  capsulam  triqnetro- 
ovatam  acntam  apiculatam  paulo  snperantibus,  staminibus  di- 
midium  perianthium  vix  snperantibus ,  testa  seminis  in  pro- 
cessum  subfalcato-cultratum  oblique  obtiisatum  desinente.  %. 

Juncus  nemorosus  Lam.  ?  encycl.  III.  p.  272.  excll. 
synn.  (affirmantibus  DC.  et  Desv.^  negante  Laharpio  autopta), 
Savii  Pis.  I.  p.  366. 

/.  pilosus  M.  B.?  Taur.  Cauc.  no.  7C5.  (nam  cl.  C.  A. 
Meyer  ibidem  nonnisi  Li,  Forsleri  a  M.  B.  omissam  observa- 
vit),  Bory  et  Chaub.  in  exped.  Mor.  III.  p.  105.  (fatentibus 
ipsis  anett,  in  addeud.  et  einend,  p.  340). 


387 

J.  vernalis  Broter.?  Lusit.  1.  p.  515.  (jam  enim  in  Astu- 
ria  haue,  nee  L.  pilosa?n,  cl.  Durieu  observavit;  cf.  Ann.  d. 
sc.  nat.  ser.  II.  t.  VI.  p.  134). 

J.Forsteri  Sinith!  fl.  Britann.  III.  p,  1395,  Engl,  bot. 
tab.  1293. 

Luzula  Forstert  DC.  synops.  no.  1824*  (1806),  ejusd. 
icon.  rarior.  I.  t.  2,  ejusd.  fl.  Franc,  suppl.no.  1825  a.,  Desv. 
no.  3.  (1808),  excl.  Hostii  syn.',  Gaud.!  agrost.  II.  p.  238. 
(1811),  Hook.  Lond.  t.  68.  (teste  Kuuthio),  Bichen,  no.  2. 
fig.  2 ,  E.  M.  luz.  no.  9 ,  Laharp.  no.  3 ,  Koch  synops.  p.  732, 
Kunth  enum.  III.  p.  297. 

L.  vernalis  d'Urvill.  Archip.  no.  332. 

Hab.  In  nemorosis  Scotiae,  Angliae  (Graham!),  Gal- 
liae,  e.  g.  prope  Parisios  (Vahl  fil.!),  Tulonem  (Roucieres!) 
et  alibi,  in  Asturia  (Durieu),  Lusitania  (Welsch!),  et  Africa 
boreali  prope  Tanger  (Salzmann!);  in  Alsatia  (Rocper!),  in 
Jura  monte  (Reynier!),  in  alpibus  Helvetiae  (Gaudin!  Tho- 
mas!), Salisburgiae  (Bartling!),  Tyrolis  (ex  Reichenb.!  11. 
Germ,  exsicc.  no.  1613.),  et  abhinc  per  omnem  Italiam  (Mor- 
retti!  alii),  Siciliam  (Gussone),  Sardiniam  (Moris!),  Corsi- 
cam  (Tausch!);  in  Graecia  (Bory  et  Chanb.),  Bithynia  (Gri- 
sebach!)  Colchide  (d'Urville),  ad  mare  Caspium  (C.A.Meyer!), 
Persia  (teste  Kuuthio),  Syria(Aucher!  herb.  d'Orient  no.  5474). 

Iaizula  plumosa  mihi. 
L.  caespitosa,  vaginis  foliorum  radicalium  subvirentibus, 
anthelae  subcompo sitae  ramis  flexuoso-erectis ,  perianthii  fo- 
liolis  lato-lanceolatis  acutissimis,  capsulam  obtusam  aeqnan- 
tibus,  staminibus  dimidium  perianthium  aeqnantibus,  testa  se- 
minis  in  processum  hamato  -  falcatum  desinente.  %. 

Juncus  plumosus  Wallichii  mscr.  in  Hookeri  herbario. 
Hab.     Nepal. 

25  * 


388 

Luzulae  Forsteri  proxima,  sed  mnlto  major,  8 — 15 
pollices  alta,  caule  subflexuoso.  Folia  radicalia  2  —  4  lineas 
lata  dimidium  caulem  aequantia,  pilosa.  Aiithelae  bipollicaris 
rami  6  —  9,  quornm  3  —  4  inferiores  iternm  antheliferi,  ra- 
mulis  1 — 3.  Spatha  foliacea  erecta  rachi  longior,  anthela 
brevior.  Rami  eapillares  flexiiosi ,  ramuli  incurvati.  Flores 
iis  Luznlae  Forsteri  parum  minores.  Perianthii  foiiola  in- 
teriora  vix  conspicne  longiora,  dorso  ex  badio  subfuscescen- 
tia,  margiuibns  diaphanis.  Stamina  sex  dimidium  periautbinm 
aequantibus  vel  pauxillum  superantia,  antheris  filamentisque 
subacqualibus.  Capsula  ovata ,  ni  fallor  rolunda  nee  nisi  ad 
apicem  obtusum  subtrigona,  apiculo  nullo,  pallida.  Semina 
nigricantia,  testae  processii,  iit  in  L.  pilosa  ,  hamato. 


Sectio  altera. 

(Sjuopseos  mcae  prima  et  tertia.) 

Funiculo  umbilicali  in  fibrillas  spirales  sensim  secedentes 
fatiscente  *);  raplie  seminis  subrotundi  in  papillam  rarius  cir- 
cumeirca  areolatam  desinente;  anthela  plerumque  supradecoin- 
posita,  anthelulis  vel  umbelliformibus  vel  fasciculiformibus. 

Imzula  sylvatica  Gaud. 
L.  radice  multieipite,  foliis  radicalibus  loreis  ciliatis,  an- 
thelae  supradecompositae  ramis  divergentibus,    rachi  spatham 
vix   aequante,    anthelulis   ultimis   faseioulato-subtrifloris,    pe- 
rianthii foliolis  aenmiuatis  mucronatis,  interioribus  paulo  lon- 


*)  Cfr.  Hob.  Brownii  ohservatio  ad  genus  Luznlae  in  Supplem.  to 
the  appendix  of  Parry's  voyage  p.  CCLXXXIII.  (YermiscJite 
Schriften  I.  p.  408). 


389 

gioribus,  capsulam  triquctro  -  ellipticam  attenuato-obfusam 
inucronatain  aequautibus,  staminibus  perianthii  dodrautem  lon- 
gis  hlamentis  brevissimis ,  serainis  venire  angulati  testa  apice 
areolato-papillata.  %, 

Juncus  pilosus  S.  Linn.  sp.  pl.  p.  468,  FI.  Dan.  t. 
441.  (male). 

J.  pilosus  Villars  Danph.  II.  p.  234. 

/.  sylvaticus  Hudson  Angl.  edit.  I.  (1762),  Curtis  Loud. 
t  26.  (teste  Kiinth),  Engl.  bot.  t.  737. 

/.  maximus  Reichard.  Francof.  no.  974.  (1772),  Ehrh.! 
Beitr.  VI.  p.  139,  Host.  gram.  III.  p.  65.  t.  98,  Rostkov. 
no.  22. 

J.  nemorosus  Pollich.  Palat.  no.  352.  (1776). 

J.  montanus  u.  Lam.  encyel.  III.  p.  273.  (1789). 

J.  lalifolius  Wulf,  in  Jacq.  collect.  III.  p.  59.  (1789). 

Luzula  majcima  DC.  Franc,  no.  1826,  Desv.  no.  10, 
Sturm  Deutschi.  fasc.  36,  E.  M.  luz.  no.  1,  Laharp.  no.  9, 
Kunth  enum.  III.  p.  304. 

L.  sylvatica  Gaud. !  agrost.  II.  p.  240.  (1811),  Bienen, 
no.  3.  hg.  3.  (1817). 

L.  intermedia  Balb.  herb. !  fide  speciniinis  authentici  a 
nli  Morettio  coininiinicati;  au  et  Balb.  et  Nocc.  Ticin.  I.  p.168, 
quam  cl.  Bertolonius  omisit,  cl.  Kunth  ad  Le  glabratamlan- 
davit,  libro  illo  destitutus  nescio. 

Habitatio.  In  totius  feie  Europae  nenioribus  inde  a 
Norvegia  (Ahnfeld  et  Lindblom!  apud  Fries  novit.  Suec.  ed.  II. 
p.  93.)  usque  ad  Lusitaniam  (Brotero)  Siciliamque  (Gussoni, 
Lehmann!),  exceptis  quod  sciam  Graecia,  Hungaria,  Polonia, 
Prussia  orientali,  Suecia  atque  Rossia.  In  Germania  septen- 
trionali  valles  collesque  ,  in  Italia  nonnisi  montes  tcnet. 

Luzulac  spadiccac  cjusque  inprimis  varietati  glabratae 
perquam    similis,    differt    caudice    crassiore,     foüis    omnjbus 


390 

ciliatis,  radicalibus  longissiniis ,  anthcris  majorilms  quam  in 
ulla  illius  varietate,  Capsula  magis  angnlata  superne  atteuuata 
longius  mucronata,  semiuibus  nou  solnm  iramaturis  sed  etiain 
prorsus  maturis  ventre  triangulis,  angiilo  medio  ad  raphen, 
lateralilnis  ad  seminum  commissuram  positis,  testaeque  papilla 
apicali  areolata. 

Imzula  Canariensis  Poiret. 

L.  folüs  latissiniis  attenuatis  margine  undulatis  (sub- 
pilosis),  caule  angulato  ,  anthela  supradecomposita  densissinia 
snbglomerata  spatham  foliaceam  superante,  authelulis  4  —  7- 
floris  fasciculiformibus ,  perianthii  foliolis  aequalibus  oblongis, 
exterioribus  acutissimis ,  interioribus  obtusis  capsulam  trique- 
tro-sphaeroideam  mucronatam  louge  superantibus ,  stamiuibus 
duas  perianthii  trientes  aequantibus ,  semiuis  ventre  augulati 
testa  apice  breviter  pnpillata.  %, 

Luzula  Canariensis  Poiret.  encycl.  suppl.  III.  p.  532, 
Laharp.  jonc.  no.  13,  Link  in  Buch.  Canar.  p.  140,  Kunth 
cnum.  III.  p.  307. 

Hahitatio.  Insularum  Canariensium  regio  sylvatica,  i.e. 
circiter  3000  ped.  supra  mare  (Buch,  eumque  comitatus  Chr. 
Smith ! ,  cujus  specimen  ex  insula  Gran  Canaria  coram  habeo). 

Planta  mea  fere  bipedalis  (3  — 4-ped.  Laharp.).  Caulis 
snbtrigonus  fnrcatus  rigidus.  Folia  ad  basin  semipollicem  (non- 
nunquam  10  lineas.  Lah.)  lata,  aequaliter  atteuuata,  ideoqne 
longe  lanceolata,  nervosa,  medio  plana,  marginibus  undulata 
glabra  (pilis  raris  ciliata  Lah.),  radicalium  vaginae  saepe  in 
formam  petioli  convolutae ,  pallide  fuscescentes.  Anthela  pol- 
ices  dnas  cum  dimidio  longa  et  fere  aeque  lata  densissinia 
rrecto-subsecunda.  Flores  bracteaeque  florales  livide  alben- 
tes  cjiisdem  magnitudinis  ac  in  L.  nemorosa  (albida).     An- 


391 

therae  in  iueo  speciniine  hlamento  paruiu  longiores.     Capsulae 
nondum  apertae,  ergo  semina  fortasse  non  prorsus  niatura. 

Laizula  lactea  E.  M. 

L.  repetito  -  stolonifera ,  foliis  attenuato-liuearibus  cana- 
liculatis  riliatis,  anthela  decomposita  ereeta,  spatham  folia- 
team  superaute,  anthelulis  4 —  6-floris  fasckuliformibus,  pe- 
rianthii foliolis  subaequalibus  obloiigis  a cutis,  staminibus  pe- 
riauthii  dodrantem  longis.  2/.- 

Juncus  lacteush\nk\  in  Sehrader  jouru.  1799.  II.  p.31Ö. 

J.  brevtfolius  Rostkov.!  no.  27.  (1801). 

J.  stoechadanthos  Broter.  Lusit.  I.  p.  516.  (1804). 

Luzula  brevifolia  Desv.  luz.  no.  13. 

L.  lactea  E.  M.  luz.  no.  12,  Kunth!  enum.  III.  p.  305, 
exclusa  diaguosi  et  Laharpii  synon.,  Gay. !  in  Annales  des  sc. 
nat.  serie  II.  t.  VI.  p.  223.   (typographi  sphalmate  123). 

Habitalio  In  Lusitaniae  suiumis  montosis  Gercz(Linkl), 
et  in  Asturiae  snbalpinis  Puerto  del  Leitariegos  (Durieu!  plant, 
select.  Hispano-Lusitanicae,  sect.  I.  Asturicae,  no.  214,  cf. 
Gay  1.  c). 

Unicum  speeimen  authenlicum,  quod  novi  in  Willdenovii 
herbario  exstat,  datum  a  comite  de  HofFmannsegg,  a  Linkio 
agnitum,  a  Rostkovio  qnondam  male,  optime  nuper  a  Kun- 
thio  deseriptum.  Brotero  autem  se  suam  plantam  a  Linkio 
aeeepisse  fatetur.  Verum  speeimen  Berolinense  tarn  juvenile 
est,  n t  perianthii  foliola  interiora  ab  exterioribns  adhuc  plane 
tegantur  (quam  ob  rem  Rostkovius  illa  praetervisit,  bracteas- 
que  llorales  pro  perianthii  foliolis  exterioribus  habuit),  et  sta- 
mina  jnstam  longitudinem  nondum  attigerint.  Aetate  magis 
proveetnm,  quamvis  nondum  maturum,  est  speeimen  amplissi- 
mum  a  Duriaeo  lectum  in  Hookeri  herbario.  Longe  alia 
planta,     quam   pro    L.   nemorosue    varietate   habeo,     est   L. 


392 

laclea   Laharp.  {neciion    Reichenb.),     cujus    diagnosin,    ne- 
glecta  descriptione,  perperam  cl.  Kunthius  recepit. 

Nostra  planta  non  L.  nemorosae  sed  niveae  proxima 
est,,  eiqne  11011  gracilior,  sed  robustior  altiorque,  fere  bipeda- 
lis.  Folia  radicalia  sesquilineam  lata  brevia  acuta,  caulina  a 
basi  vix  lineani  lata,  ad  apicem  usque  aequaliter  attenuata 
ideoque  subiilata,  iuferne  plana,  superius  canaliculata,  sed 
minime  oarinata,  apice  saepe  retorta,  ad  margines  breviter 
subsetoso-oiliata*  Anthelulae  40 — 50.  Flores  quoad  magni- 
tudineni  coloremque  iis  L.  niveae  sirailliini ,  nnuiiti  bracteis 
lanceolatis  dimidium  perianthimn  longis.  Antherae  lineares 
snbalbentes  filanientorum  longitndine.  Capsula  immatura  fila- 
mentorum  longitudine  ti*igono-ovata  ia  styluin  attenu.ata  fu- 
sccscens,  stigmatibus  perianthimn  aequantibus. 

Imzula  elegans  Gnthnick, 

L.  caespitosa ,  foliis  radicalibus  subcanaliculatis  cartila- 
gineo-marginatis  subvilloso-ciliatis,  caulinis  abbreviatis,  an- 
thela  decomposita  erecto-subsecunda  spathani  superante,  an- 
thelulis  3  —  5-floris  faseiculiformibus  ,  perianthii  foliolis  acu- 
lis  exterioribns  oblongo- lanceolatis,  interioribus  paulo  longio- 
ribus  oblongis,  staminibus  vix  dimidium  perianthium  snperan- 
tibns.     4. 

Luzula  elegans  Gnthnick !  herb.  Azor. ,  C.  Hochstetter ! 
herb.  Azor.  no.  126. 

L.  Azorica  Watson!  in  Lond.  Journ.  of  botan.  1843.  p. 
394  _  408 ,  unde  transiit  in  M.  et  Schldl.  bot.  Zeit.  1844. 
p.  167  et  169. 

L.  -purjjurcosple/idens  Seubcrt!  Azor.  n.  147.  t.  4.  f.  2. 

Habitatio,  lnsulariim  Azoricarmn  omni  11  in  montes  syl~ 
valicos  tenet,  alt.  800  —  2000  ped.  supra  mare.  (Guthnick! 
C,  Hochstetter!  Watson!  110.  254.) 


393 

Radix  caespitosa  et  breviter  stolonifera.  Caulis  ad  basiii 
plerumque  ascendens  teres  8 — 18  pollices  altus,  jam  ad  ba- 
siu  penna  corvina  tenuior,  strictns  firmusqne.  Folia  linearia 
cartilagineo-marginata,  margine  subinvoluto  ciliato,  ciliis 
praeserlim  ad  basiii  densis,  sordide  subvillosis ;  radicalia  in- 
tra  margines  planiuscula  vel  subcanalicnlata,  dorso  dense  fur- 
eata,  yentre  3  —  7-nervia,  nunc  vix  bipollicaria  1  —  2  lineas 
lata  recnrvata,  nunc  saepins  6  —  9  pollices  longa  quaravis 
vix  latiora,  erecta,  vaginis  saepe  subrubellis,  alias  fuscescen- 
tibus;  caulina  miilto  breviora  augustiora  semper  canaliculata 
ererta.  Anthela  fcre  Luzulae  niveae  vel  minus  ampla,  ra- 
mo  infimo  rachin  mentiente  erecto,  scqucnte  una  cum  vera 
rachi  subnutante,  ante  anthesin  laete  purpurascens,  explica- 
tis  vero  marginibus  llorum  diaphanis  ex  rubro  et  sordide  al- 
bente  variegata.  Periantliium  paulo  brevius  et  paulo  minus 
iuaequale  ac  in  Li.  nivea,  Stamiua  speciiuiuum  optime  evo- 
lutorum  partim  ultra  dimidium  periantliium  longa,  iilanieiitis 
yix  qnartam.  antherae  partem  longis.  Germen  triquetro-  ova- 
tum  in  stjlum  attenuatum,  stigmatibus  perianthium  aequanti- 
bus.  Fructum  non  vidi.  A  cl.  Seuberto  Capsula  obovata  di^ 
citur,  in  ejusdem  icone  vero  certe  non  Capsula  sed  germen 
ita  nt  supra  descriptum  est,  videtur. 

Species  inter  nostrates  niveae  propinqna,  propinquior 
antem  lacteae,  cujus  fortasse  varietas  est  foliis  durioribus, 
lloribusque  rubentibns.  —  Cl.  Bentham  benevole  meciun  com- 
municavit  plantae  specimen  nimis  juvenile,  quam  nt  rite  de- 
terminari  posset,  excepto  authelae  colore  livido-albente  Li. 
cleganti  simillimum,  cum  inscriptione :  Herb.  soc.  hört.  Lond. 
ins.  Owhyhee,  ad  montem  Kaah.  Macrae.  Juu.  1825.  Sed 
aegre  crediderim  eandem  speciem,  in  America  linnquam  reper- 
tain,  in  insulis  tarn  Sandwichianis  quam  Azoricis  occurrerc. 


394 


De  nomine  speciei  mutando  a  cl.  Seubert  dissentio.  Lu- 
zula elegans  Low.  (1831)  ex  insula  Madera,  quac  a  Wat- 
sonio  pilosac  similis  dicitur,  praeterea  prorsus  ignota  est. 
Fortasse  eadem  ac  Juncus  purpurcus  Masson,  et  tuncGuth- 
nickiana  planta  elegantis  nomen  (1838)  jure  servabit;  for- 
tasse  nova  species,  et  tunc  nostra  Azorica  dicenda.  Mas- 
sonii  enira  planta,  quam  cl.  Seubert  hiijus  synonymon  esse 
suspicatus  est ,  mihi  diversissima  yidetur.  Cf.  Luzula  pur- 
pur  ea. 

Iiuzula  nivea  DC. 

L.  foliis  planis  ciliatis,  radicaliuiu  raginis  snbrubentibus, 
anthela  decomposita  subfastigiata  spatham  foliaceam  superante, 
anthelulis  multifloris  fasciculiformibus ,  periantbii  foliolis  ob- 
longis  acutis  muticis,  interioribus  triente  lougioribus,  capsu- 
lam  triquetro  -  snbglobosam  rostratam  longe  superantibus,  sta- 
minibus  periantbii  foliola  exteriora  acquantibus,  seminis  sub- 
rotundi  testa  apice  papillata.  2f. 

Juncus  niveus  Linn.  spec.  pl.  p.  468,  Allion.  Pedem.  II. 
no.  2084 ,  Wulf,  in  Jacq. !  collect.  III.  p.  54,  Host. !  gram.  IV. 
p.  54.  t.  98,  Rostkov.!  no.  26. 

Luzula  nivea  DC.  Franc,  no.  1821,  Desv.  no.  12,  Gau- 
din!  agrost.  IL  p.  245,  E.  M.  luz.  no.  11,  Laharp.  no.  11, 
Koch  synops.  Germ.  p.  733,  Bertol.  Ital.  IV.  p.  211,  Kunth 
ennm.  III.  p.  306, 

Habitatio.  Planta  subalpina  Germaniae !  Helvetiae !  Ita- 
liae!  Pyrenaeorum  (Lapeyrouse)  et  teste  Baumgarten  Trans  - 
sylvaniae,  sed  planta  hoc  nomine  inscripta  ab  ipso  auetore 
ad  me  missa  ad  L.  nemorosam  pertinet,  qnod  calami  vitio 
tribuam. 

Luzula  nemorosa  mihi. 

L.  foliis  planis  ciliatis  radicalium  vaginis  brunneis,  an- 
thela saepius  supradecomposita  valde  inaequali,   ramis  infimis 


395 

erectis  spatham  foliaceam  raro  aequantibus,  anthelulis  3  —  8- 
floris  fasciculiformibus ,  perianthii  foliolis  oblongis  acntis,  ex- 
terioribus  mucronatis,  interioribns  vix  longioribus  miiticis, 
capsulam  triqnetro-ellipticam  mucronatam  paulo  superantibus, 
antheris  subsessilibus  duas  tertias  perianthii  partes  subaequan- 
tibus,  seminis  siibrotundi  testa  apice  papillata.  2J.. 

Juncus  pilosus  i.  Linn.  spec.  plant,  p.  468. 

J.  nemorosus  a.  Pollich.  Palat.  n.  352.  (1776). 

J.  nivcus  Leers.  Herborn.  110.  269.  t.  13.  f.  6.  (1789), 
noii  Linnaei. 

J.  luzuloides  Lara. !  encycl.  III.  p.  272.  (1789). 

J.  angustifolius  Wulf,  in  Jacq. !  collect.  III.  p.  56. 
(1789). 

J.  albidus  Hoffra.  Genn.  ed.  I.  p.  126.  (1791),  Rostlcov.! 
no.  25,  Host.!  gram.  III.  p.  63.  t.  95. 

J.  leucophobus  Ehrh.!  Beitr.  VI.  p.  141  (1791). 

Itiizula  albida  DC.  Franc,  no.  1822,  Desv.  no,  11, 
Gaudin.!  agrost.  II.  p.  243,  E.  M.  luz.  no.  10,  Laharp.  jonc. 
no.  12,  Koch  synops.  Germ.  p.  733,  Kunth  enum.  III.  p.  305. 

Var.  ß.  colorata:  plerumque  rigidior,  floribus  rubentibus 
cupreisve. 

Luzula  intermedia  Baumg. !  Transsylv.  III.  p.  330.  excll. 
syiin. 

L.  ruhella  Hopp. !  decad.  gramin.  no.  68. 

lt.  albida  ß.  cuprina  Rochel. !  Banat.  p.  27. 

Var.  y.  gracilis:  foliis  angustissimis ,  junioribus  convo- 
lutis,  infimis  basi  sordide  pilosissimis,  anthelae  subsemel  com- 
positae  ramis  capillaribus ,  floribus  niveis. 

L.  lactea  Laharp.?  no.  10,  excll.  syun. ,  ut  ex  descri- 
ptionc  videtur,  Reichenb.!  Germ,  exsiccat.  no.  2315. 

L.  albida  Bcrtol.  Ital.  IV.  p.  210. 


396 

Habilatio.  Vulgaris  in  nemoribus  praesertim  fagineis 
totius  Gerraaniae  a  mari  Baltico  et  Septentrionali  usque  intra 
Alpium  valles ;  circumcirca  rarescit ,  sed  adhuc  occurrit  in 
Dauia  (Drejer!),  Belgio  (Lejeun.  et  Court.!  choix  de  pl.  Belg. 
no.  296  et  97.),  Lothringia  (DC.),  Alsatia  (Roeper!),  Cara- 
pania  (Depart.  de  la  Marne.  Comte  de  Lambertye !) ,  Burgun- 
dia  (Depart.  de  la  Cote  d'Or.  Lorrey  et  Dnbet) ,  et  ab  altera 
parte  in  Borussia  orientali  (ipe  ego !) ,  Podolia  (Andrcz,  apud 
Besser),  Hungaria(Laiigl),  Transsylvania  (Baumgarten!  planta 
ealami  vitio  niveae  nomine  inscripta),  Valachia  (Jossy!).  — 
Var.  ß.  passiin  cum  priore  occurrit,  frequentior  tarnen  in  Al- 
pibus  (Hoppe!)  et  Carpathis  (Baumgarten!)  —  Varietatem  y. 
hucusque  non  nisi  in  Pedemontii  Collo  di  Tenda  lectam  vidi 
(Reicheub. !  Sonder!);  si  vero  Laharpei  et  Bertolonii  Syno- 
nyma huc  pertinent,  crescit  etiam  in  Apennino  et  insula  Cor- 
sica. 

In  liac  specie  sub  anthcla  tcrminali  hand  raro  ex  proxi- 
mi  folii  axilla  oritur  altera  longius  pednuculata,  nonnunqnam 
tertia,  ut  in  L.  gigantea.  Vaginas  foliorum  nun  quam  ruben- 
tes  vidi,  ut  in  L.  nivca,  ne  tum  quidem,  qunm  llorcs  laetis- 
sime  rubent. 

Luzula  lutea  DC. 

L.  foliis  augustissime  lanceolatis  planis  glabris,  anthela 
decomposita  spatham  superante,  fasciculis  mnllifloris  denique 
subgloboso  coutractis  7  periantliii  foliolis  aequalibus  oblongis 
obtusis  mucronulatis  luteo-nitentibus,  capsulam  trigono-ova- 
tam  acutam  mucronatam  aequantibus,  antheris  periantliium 
subaequautibus ,  filaniento  duplo  lougioribus,  seminis  ventre 
angulati  testa  grosse  lacunosa  in  processum  minutum  verru- 
caeformem  desinente. 

J.  campestris  t.  Liun.  sp.  plant,  p.  469, 


397 

J.  Inletts  Allion.  Pedem.  no.  2085,  Villars  Daiiuh.  II. 
p.  235.  tah.  6b.,  Rostk.  jnnc.  no.  24.  t.  2.  f.  1. 

J.  phtillaris  Jan.  catal.  333.  (teste  Knnth). 

L.  lutea  DC.  Franc,  no.  1823,  Desr.  luz.  no.  14,  Gand.! 
agrost.  II.  p.  250,  E.  M. !  lnz.no.  13,  Laharp.  Jone.  no.  14, 
Koch  syii.  Genn.  p.  733,  ßertol.  Ital.  IV.  p.  214,  Knnth  enuin. 
III.  p.  307. 

Hahitat  freqnens  in  pasenis  editioribns  Pjrenaeornm  (Pe- 
tit! Endress!),  Pedemontii  (Moris!)  Sabandiae,  Helvetiae 
(Gandin!  Thomas!  Davall.!  alii).  Rarior  Tyrolem  intrat  au- 
stralem  (Moretti!  Barlling!),  recm*ritqne  in  Apennino  Pontre- 
mulensi  et  Mntinensi  (Savi!  Jan!). 

Vaginae  foliorum  radicalinm  saepe  violaceae,  foliaqne  ipsa 
eodem  colore  saepe  niacnlata. 

liiizula  purpnrea  L.  de  Buch. 

L.  caespitosa,  foliis  angustissimis  planis,  anthelae  com- 
positae  ramis  patentibus,  deinde  reflexis,  floribus  solitariis, 
perianthii  foliolis  subaequalihns  oblongo-oratis  longe  niucro- 
natis  nitidulis,  exterioribns  acutiusculis,  interioribns  obtnsis, 
Capsula  sub»lobosa  nitidulo-pellucida  duplo  longioribus,  sta- 
miuibus  dimidii  perianthii  longitudine,  raphe  in  papillam  mi- 
nutissimam  desinente.  %1 

Juiicus  purpureus  Masson  mscr. 

Luzula  purpuvea  Leop.  de  Buch.  Canar.  p.  140  et  179. 

Hahitat io.  Insula  Teneriffa  (Forsyth!  in  Benthami  her- 
bario ,  et  Lenormand!  in  herb.  Academ.  Petropol.),  et  quidem 
in  castaueto  supra  urbem  Orotava  (Leop.  de  Buch). 

Planta  tenella  multicaulis ,  caulilms  principiljus  palmari- 
bus,  seeundariis  nonnunquam  vix  pollicaribus,  quo  fit,  ut  prae- 
ter anthelam  terminalem  aliae  axillares  e  basi  caulis  natae 
videantnr,    quamquam   revera   in   caulibus   brevissimis   pariter 


398 

terminales  siiit.  Folia  radicalia  2 —  3  pollices  longa,  vix 
ultra  lineam  dimidiam  lata,  passim  longe  pilosa.  Spatha  fo- 
liacea  erecta,  anthela  quadruplo  brevior.  Anthela  circiter 
sesquipollicaris,  ramis  capillaribus  subflexuoso-patentibus,  post 
anthesin  subreflexis.  Flores  solitarii  sutfulti  bracteis  2  —  5 
distiche  imbricatis  ovatis  cuspidatis  perianthiiun  dimidium  ob- 
tegentibus  eique  concoloribus,  i.  e.  dorso  ex  roseo  purpureis 
nitentibus,  ad  marginem  diaphanis,  post  anthesin  denique  sub- 
fuscis.  Antherae  in  paucis  speciminulis  a  me  visis  filamento 
subbreviores.  Stigmata  subsessilia,  in  genere  brevissima. 
Capsulae  valvulae  fere  aeque  tenues  et  pellucidae  quam  pe- 
rianthium.  Semina  elliptica  utrinque  obtusa,  papilla  verticali 
vix  conspicua. 

Speciem  Buchianam  esse,  convenientibus  et  florum  co- 
lore,  et  patria,  et  utriusque  collectoris  auctoritate,  non  dubi- 
tavi.     Sed  cf.  Luzula  elegans. 

Imzula  gigantea  Desv. 
L.  foliis  ciliatis  nudisve,  vaginis  ore  barbatis,  anthela 
terminali  axillaribusque  amplissimis,  pedunculis  capillaribus 
nutantibus,  bracteis  fimbriatis,  floribus  solitariis,  perianthii 
foliolis  lanceolatis  acuminato-subulatis  subaequalibus,  stamini- 
bus  dimidii  perianthii  longitudine ,  antheris  filamento  breyiori- 
bus,  Capsula  (immatura)  obovata  purpurco  -  punctata. 

L.  gigantea  Desv.  no.  7,  H.  B.  Kth.  nov.  gen.  I.  p.239. 
et  VII.  tab.  697,  Laharp.  no.  4. 

1h.  paniculata  Desv.  no.  9.  t.  5.  f.  4. 

Habitat  in  humidis  nobilissimi  montis  Quindiu,  altit. 
1050  —  1630  hexapod.  in  Nova  Granata  (Humb.  et  Bonpl.), 
et  in  regni  Mexicani  Pic  d'Orizaba ,  altit.  2080  hexapod.  (Ga- 
leotti!  5764.). 


399 

Planta  superba  Luzulae  parvi/Iorae  habitu  ,  sed  triplo 
altior.  Fructus  maturus  adhuc  ignotus,  quam  ob  rem  et  dia- 
enosis  mauca  et  locus  inter  consortes  minus  certus.  Amicis- 
simus  Lahar'pe,  qui  pedicellorum  longitudinem  maximi  facic- 
bat,  nulliis  dubitabat  quin  sectionis  primae  esset,  i.  e.  quin 
semina  processu  fnlciformi  gauderent.  Equidem,  cui  illa  nota 
levissimi  momenti  videtur,  ex  habitu  auguror,  semina  apice 
vix  papillata  esse.  Ceterum  planta  satis  variabilis  videtur. 
Inter  specimina  mexicana  alia  anthelis  axillaribns  gaudent, 
alia  (minora)  carent ,  aliorum  folia  longe  ciliata,  aliorum  pro- 
pe  calva ,  nee  non  perianthii  foliola  aliorum  magis  aliorum 
minus  acuminata  sunt. 

Liuzula  paniculata  Desv. ,  quam  non  sine  dubio  ad  L. 
mclanocarpam  laudare  solent,  propter  hnthelas  axillares  pa- 
triamque  Americam  ealidiorem,  huc  potius  pertinere,  sed  ad 
specimina  neduin  floreutia  facta  esse  videtur,  quo  statu  flores 
omnium  spccieruin  densius  stipati  sunt. 

Imzuln.  spadicea  DC. 

L.  brevius  stolonifera,  foliis  planis  calvis,  anthelae  su- 
pradecompositae  rachi  spatham  vix  aequante,  perianthii  folio- 
lis  subaequalibus  ovatis  mucronatis  Capsula  trigono  -  ovata 
brevioribus,  staminibus  perianthii  dodrantem  longis,  seminis 
subrotundi  testa  apice  brevissime  papillata.     %. 

Speciei  maxime  variabilis,  tot  forma s  adumbratione  dignas 
censiii ,  quot  aliis  species  visae  sunt,  ueglectis  innumeris  for- 
mis  adhuc  magis  vacillantibus. 

Var.  u.  glabrata:  stolonibus  paulo  longioribus,  foliis  ra- 
dicalibus  dimidii  caulis  longitudine  dilatatis  vaginisque  calvis, 
anthelae  plerumque  repetito-eymosae  ramis  firmioribus,  flori- 
bus,    maguitudine    fere    eorum    Luzulae    st/lvaticae ,    latera- 


400 

libns  longius  pcdieellatis,  antheris  tilamento  suo  multo  Ion- 
gioribns. 

Juncus  pilosus,  C  glabrescens  Schrank.  Baier.  no.  566. 

/.  glabratus  Hopp.!  herb.  viv.  centnr.  3,  et  ejusdem 
bot.  Taschenb.  1801.  p.  247.  Rostkov.!  no.  21,  Sturm 
Deutschi.  fasc.  28. 

/.  intermedius  Host.!  gram.  III.  p.  65.  t.  99,  an  etiam 
Balb.  et  Nocc.  Ticin.?  cf.  Luz.  sylvatica, 

Liuzula  spadicca  d.  glabrata  E.  M.  Juz.  no.  2. 

L.  glabrata  Koch  synops.  Genn.  p.  733,  Kunth  enum. 
III.  p.  298. 

Habitalio,  Hucusque  non  nisi  in  subalpinis  fertilioribus 
Tyrolis!  Salisburgiae!  Carinthiae!  Styriae!  Austriae!  et  Su- 
detorum!  observata.  .  Specimiua  cnim  Helvetica!  inter  haue 
et  sequentem  varietatem  ambigere  solent. 

Var.  ß.  Desvauxii:  antecedente  saepius  major,  graci- 
lior,  foliis  longioribus  paulo  angustioribus  vagiuisque  calvis, 
authela  magis  arrecta,  floribus  parum  brevioribus,  lateralinm 
aliis  subsessilibus  aliis  pedunculatis,  anthelis  iilameutisque  an- 
lecedentis. 

Juncus  montanus  y.  Lam. !  encycl.  III.  p.  273. 

Luzula  glabrata  Desv.  no.  11.  t.  5.  f.  3 ,  DC.  Franc, 
suppl.  no.  1826  a. 

L.  spadicea  y.  glabra  Laharp.  no.  6. 

L.  Desvauxii  Kunth  enum.  III.  p.  298. 

Habitatio.  Vogesorum  mons  Hoheneck.  (Duvau!  Alex. 
Braun!),  Arverniae  mons  Aureus  (Fleurot!  Lamberty!  alii!) 
et  Puy  de  Dome  (Lamarck).  An  etiam  Pyrenaei  etDelphnia- 
tus?  (Laharpe).  Eandem  reperi  in  cl.  Hookeri  herbario  le- 
etam  a  cl.  Woods  prope  Cortal,  locum  mihi  prorsus  iguotum. 

Processus  subfiilciformis  in  omnium  Luzularum  seminibus 
videlicet  immaturis ,  minime  vero  in  hujus  maturis  adest. 


401 

Var.  y.  Candollci:  floribus  multo  lninoribus  subnigrican- 
tibns,  lateralibus  omnibus  pedicellatis,  peduncnlis  pedicellis- 
qne  capillaribus  flexuosis,  antheris  filameuto  suo  triplo  lon- 
gioribus. 

JLuzula  parvißora  DC.  Franc,  suppl.  1826  b. 

Habitatio.  Montes  prope  Genevam  (Castan)  et  Pyre- 
naeorum  montes  de  Meles  (Marchand  apud  DC.)  et  Val  d'Eynes 
(Shuttleworth!). 

Cl.  Candolleus  perianthium  Capsula  paulo  longius  dicit, 
deceptiis  haud  dubie  capsulis  non  prorsus  maturis.  A  planta 
Lapponica  differt  foliis  augustioribus ,  nonnisi  2  —  3  liueas 
latis ,  anthelae  ramis  ramulisque  minus  elongatis,  floribus  pau- 
lisper  majoribus,  antheris  filameuto  suo  non  duplo  sed  triplo 
longioribus. 

Var.  S.  u4ll/onii:  stolonibus  abbreviatis,  foliis  angnstis- 
simis  (1  —  2  lin.  latis),  ad  yaginam  pilosis,  anthelae  subey- 
mosae  ramis  capillaribus  flexuosis,  floribus  fere  antecedentis, 
sed  plerumque  pallide  fuscis  vel  spadieeis,  lateralibusque  2  — 
4  brevissime  pedicellatis,  antheris  filameuto  suo  quadrnplo 
longioribus. 

J.  spadiceus  Allion.  Pedem.  no.  2083.  (1785),  Villars. 
Dauph.  II.  p.  136.  t.  6b.  (1787),  Rostkov.  no.  23,  Host.! 
gram.  III.  p.  63.  t.  96,  Sturm  Deutschi.  fasc.  28. 

J.  alpino  - pilosus  Villars  1.  c.  I.  p.  318.  (1786). 

LuzuJa  spadicea  DC.  Frauc.  no.  1824,  Desv.  no.  8, 
Koch  synops.  Germ.  p.  733,  Kunth  enum.  III.  p.  301. 

L.  spadicea  u.  et  y.  E.  M.  luz.  no.  2.;  a.  et  ö.  Laharp. 
no.  6. 

Habitatio.  Est  forma  Europae  mediae  alpiua,  frequens 
in  Pyrenaeis  (Bentham!  aliü),  Apennino  (Jan!),  Baldo  (Mo- 
retti!),    per  omnem  Alpium  tractum  inde  ab  Helvetia!    nsque 

22r  Bd.   4s   Heft.  26 


402 

ad  Austriam!  nee  non  in  Carpathis  (Portenschlag;!),  Sndetis 
(Grabowskü),  sylva  Nigra  (Koch)  et  Vogeso  (Koch,  Dnvan!). 

Yar.  e.  parvi/lora :  stolonibus  paulo  longioribus,  foliis 
radicalibus  elongatis  dilatatisque  ima  cum  vaginis  cal?is,  an- 
thelae  repetito-eymosae  ramis  plernmqne  maxime  inaequali- 
hiis  (infimo  saepe  quadripollicari) ,  floribus  minutissimis  fu- 
scescentibus,  lateralibus  longe  pedicellatis,  pedicellis  capilla- 
ribus  dein  infantibus,  antheris  filamento  siio  yix  longioribus, 
Capsula  perianthium  superante. 

Juncus  pilosus  ß.  Linn.  Suec.  no.  308.  (idem  y.  in  spec. 
plant,  p.  468.  et  hanc  et  antecedentem  varietatem  compre- 
hendit). 

J.  parvißorus  Ehrh.!  Beitr.  VI.  p.  139.  (Jfpl),  Retz 
Scandin.  ed.  II.  no.  434.  (1795),  exeli.  synonn.  florae  Germa- 
nicae  atque  Helveticae  ad  varietatem  antecedentem  speetanti- 
bus,  Rostkov.!  no.  20.  1. 1.  f.  1. 

Luzula  parviflora  Desv.  no.  6,  Wahleub. !  Suec.  no.  589, 
excl.  var.  ß. ,  quae  sequentem  varietatem  constituit,  Koch 
syuops.  Germ.  p.  733.  in  observatione  ad  Luz.  spadiceam, 
Fries  \  herb*  normal,  fasc.  3.  no.  63. 

L.  spadicea  ß.  laxißora  E.  M.  luz.  no.  2,  Laharp. 
no.  6. 

Jj.  fastigiata  E.  M.  luz.  no.  3. 

Jj.  melanocarpa  ß.  fastigiata  E.  M.  in  reliq.  Haenkean. 
I.  p.  145 ,  et  in  Linn.  III.  p.  374. 

JL.  melanocarpa  ß.  floribus  capsulisque  pallidis  Hook. ! 
Bor.  Amer.  II.  p.  188. 

L.  neglecta  Kunth  ennm.  III.  p.  301. 

Habitatio.  Indc  a  Noryegiae  monte  Dovrefield  (Unio 
itiner.  1828!  Griseb.!  Huebner!)  usque  ad  Lapponiam  Fin- 
marchicam   (Wahlenberg!),    tum  in   Groenlandia  (Vahl    fil.!), 


403 

Labrador  (Morrison!)  et  per  Sibiriae  subalpiiia  (Bunge! 
Turczaniuow!)  usque  in  insulam  Unalaschka  (Chamisso!  Ka- 
stalski!)  sinum  Kotzebui  (Beechey!)  et  sinum  Nutka  (Haen- 
ke!);  rarius  etiam  in  America  septentrionali  interiore  una  cum 
varietate  melanocarpa,  e.  g.  in  Rocky  Mountains  (Drummond !) 
et  Hookero  teste  in  montibus  Albis  civitatis  New  Hampshire. 

Var.  £.  melanocarpa :  perianthii  foliolis  seinipellucidis, 
capsulis  magis  prominulis  nigricantibus.  Reliqua  varietatis 
praecedeutis,  ita  nt  ante  maturitatem  vix  distinguautur. 

J uncus  melanocarpus  Michaux!  Bor.  Amer.  I.  p.  190. 
(1802). 

Luzula  melanocarpa  Desv.  no.  4.  t.  5.  f.  2,  Laharp. 
no.  5,  E.  M»  in  reliq.  Haenk.  I.  p.  145,  Hook.!  Bor.  Amer. II. 
p.  187,  Kuuth  enum.  III.  p.  299. 

Habitatio.  In  Canada  (Michaux!  Bosc!)  et  abhinc  occi- 
deutem  versus  per  regionem  sylvaticam  (Richardson!),  in  ci- 
vitatis NewHampshire  montibus  Albis (Nuttall!  Barrith!),  porro 
in  Sibiria  Trausbaicalensi  (Turczaniuow!  alii!)  Raro  eandem 
formam  inter  Luzulae  parvißorae  speeimina  Lapponica  vidi, 
e.  g.  ex  Lapponia  Lulensi  (Angstroem!) 

Cl.  Kunthii  diagnosis  ad  speeimina  immatura  exarata  per- 
peram  capsulam  calyce  breviorem  postulat,  quum  e  contrario 
hnjus  varietatis  Capsula  paulo  magis  prominere  soleat  quam 
reliquarum,  licet  non  sine  exceptione. 

Var.  T].  Kunthii:  varietati  e.  proxima,  diversa  statura 
minore  firmiore,  floribus  paulo  majoribus,  perianthii  foliolis 
capsulam  (prorsus  maturam)  aequantibus,  antheris  fere  el- 
lipticis.  • 

Luzula  parvißora ß.inlermediaVfaMenb.l  Suec.no. 389. 

L.  parvißora  Kth.  enum.  III.  p.  300,  synn,  excll. 

L.  glabrala  Fries,  novit.  Suec.  continuat.  p.  182.  no. 
153,  ejusdera!  herbar.  normal,  fasc.  8.  no.  70. 

26* 


404 

lt.  arcuala  ß.  Hook.!  Bor.  Amer.  II.  p.  189. 

Habitatio.  „Loci  dnriores  omnium  alpium  Sueeiae  altio- 
nira  a  Jemtlandia  usque  ad  Finraarkiam  cxtimam."  (Wah- 
ienberg) ,  et  in  raonte  Rainier  Americae  Borealis  (Tolmie, 
herb.  Hook. !). 

Juncum  jyarvißorum  primns  tanquam  speciem  peculia- 
rcm  constituit  accuratissimus  Ehrhart,  capsnlainquc  dixit  »pc- 
rigonio  paulo  Tonglorem?  Quo  tandem  jure  haue  forinam 
neglectam  dicere,  ejusque  nomen  ad  aliam  formam  ante 
Wahlenbergium  revera  neglectam  transferre  licet? 

Rabitat  igitur  species  circa  totura  polum  areticum  in 
zona  frigida,  et  meridiem  versus  in  omnibus  Europae  monti- 
hus  editioribus.  Reslat,  ut  in  Asiae  Americaeque  montibus 
a  polo  magis  remotis  investigetur. 

Snpersnnt  varietates  quam  plurimae  singularum  partium 
mutationibus  fultae,  quas  ennmerare  taedet.  Sufficiat  addere 
perianthii  foliola  in  omnibus  varietatibus  praedictis  modo  mi- 
nus inaequalia  esse,  modo  paulo  latiora,  modo  panlo  angu- 
stiora,  nunc,  praesertim  exteriora,  acuminata,  nunc,  prae- 
sertim  interiora,  obtusa,  antherarumque  mensuras  miniine  sem- 
per  easdem  esse,  quas  seeundum  cl.  Kochium  in  unaquaque 
varietate  quasi  solennes  reperi. 

Imzula  arcuata  Wahlenb. 

L.  foliis  complicata  -  canaliculatis  recurvatis  planisve,  ra- 
dicalium  vaginis  plerumque  sauguineo-purpurascentibus,  an- 
thelae  ramis  superne  recurvatis,  bracteis  partialibus  firabriatis, 
perianthii  foliolis  subaequalibus  ovato-lanceolatis  acutis  cap- 
snlam  trigono-ovatam  obtusissimam  subaequantibns,  stamini- 
bus  vix  dimidium  perianthium  longis,  seminis  subrotundi  testa 
apice  obsolete  areolata  absque  papilla.  %. 


I 


405 

Juncus  arcuatus  Wahlenb.!  Lappou.  uo.  166.  u.  et  ß. 
(1812). 

Luzula  arcuata  Wahleub.  Suec.  no.  391.  (1824),  E.  M. 
in  Linn.  III.  p.  375.  «.,  ß.  et  y.  (1828;. 

Var.  «.  foliis  complicata -canaliculatis  subciliatis,  spatha 
saepius  abbreviata  anthelae  ramis  primariis  1 — 7  distautibus, 
authelulis  simplicibus  3  —  7-floris  fasciculiformibus. 

Juncus  arcuatus  Wahlenb.!  Lappou.  uo.  166.  var.  «. 
tab.  4. 

Luciola  arcuala  Smith  Engl.  fl.  II.  p.  183.  (1824). 

Luzula  arcuata  Laharp.  no.  7.  (1825),  Hook.!  in  suppl. 
Engl.  bot.  I.  tab.  2688,  Kifnth  eumn.  III.  p.  303. 

L.  arcuata  a.  E.  M.  in  Linn.  III.  375,  Hook.!  Bor.Amer. 
II.  p.  189.  (var.  «.  pertiuet  ad  L.  spadic.  var.  //.). 

Var.  ß. :  foliis  planiusculis  glabris,  spatha  saepius  ab- 
breviata,  bracteis  partialibns  parce  fimbriatis,  anthelae  ramis 
1  —  4  magis  approximatis ,  infimis  magis  elongatis,  iuterdum 
nullis,  anthelulis  saepe  compositis  subgloboso  -  capitulifor- 
mibus. 

Juncus  arcuatus  ß.  Wahlenb.!  Läpp.  no.  166. 

Junci  campestris  varietas  11.  Danic.  VIII.  t.  1386. 

Luzula  arcuata  E.  M.  luz.  no.  16.  et  ß.  in  Linn.  III. 
p.  375. 

L.  hyperborea  ß.  minor  Hook.!  Bor.  Amer.  II.  p.  189. 

lt.  nivalis  Laestad.!  in  act.  Holm.  1822.  p.  334.  (librum 
a  nie  non  visum  dnce  Schnltesio  in  syst,  veget.  VII.  p.  274. 
laudavi.  Planta,  quam  coram  habeo  est  digitalis  plauifolia, 
ramo  anthelae  primario  solitario  brevissimo  vel  nullo). 

Var.  y. :  procerior,  foliis  planis  glabris,  spatha  saepius 
foliacea,  anthelae  ramis  1  —  3  maxime  approximatis  elonga- 
tisqne,  authelulis  compositis  ovato-spicaeformibus. 


406 

Luzula  Jij/perborea  Rob.  Brown.  Melvill.  in  ejusd.  opp. 
ed.  German.  I.  p.  407. 

Luzula  hyperborea  y.  E.  M.  in  Linn.  III.  p.  375,  et  a. 
Hook.!  1.  c. 

Ilabitatio»  Var.  «.  in  summis  Scotiae  montibus  (Hoo- 
ker! Balfour!  alii),  Lapponia  (Wahlenb.!  Agardh!  Hübner! 
Drejer!),  Sibiria  prope  Koraginsk  (herb.  acad.  Petropol. !), 
ad  Sinum  St.  Laurentii  (Chamisso !),  et  in  Amcricae  Borealis 
summis  montibus  Petrosis  (Drnmmond!).  —  Var.  ß.  In  Nor- 
vcgiae  summis  montibus  Dovre( Wahlenb. !  herb,  unionis  itiuer. 
1828!),  Lapponia  (Wahlenb.!  Laestadins!  alii),  Spitzbergen 
(Vahl  EI.!),  Groenlaudia  (Gieseke!  Sabine!  Vahl  fil.!),  La- 
brador (Morrison!),  insula  Melvillei  (Sabine!)  et  ad  alia  ma- 
ris  Arctici  littora  (Pvichardson!).  —  Var.  y.  Occurrit  rarior 
cum  praecedente  in  insula  Spitzbergen  (Sabine!),  in  Groen- 
laudia (Scoresby  apud  R.  Brown),  prope  Okak  in  Labrador 
(Herzberg!)  in  insula  Melvillei  (R.Brown),  Chamissonis  (Cha- 
misso !)  et  sinum  Kotzebui  (Eschscholtz !). 

Quo  plura  speciei  maxime  Tariabilis  speeimina  vidi,  eo 
certior  faetns  sura  errassc,  qm,  relicta  Wahlenbergii  senten- 
tia,  L.  hyperboream  ab  urcuata  removerunt.  Seminum  testa 
apud  oranes  hujus  sectionis  species  circa  hilum  paulo  laxior 
est,  sed  apud  hujus  speciei  varietalem  unam  non  magis  quam 
apud  alteram,  nee  unquam  adeo,  ut  semina  carnneulata  dici 
mereantur.  Varietas  ß.  et  latissime  patet  et  frequentissime  in 
herbariis  occurrit;  sed  inter  plura  hujus  speeimina  eodem  loco 
leeta  rix  unquam  desideravi  nonnulla  Tel  ad  a.  vel  ad  y. 
trunseuntia.  Ea  forma  varietatis  /?.,  quam  nivälem  Laesta- 
dins dixit,  saepius  cum  L.  campestris  varietate  Sudetica 
confunditur  et,  nisi  speeiminibus  paulo  negligentins  inscriptis 
falsus  sum,  ab  ipso  auetore  quondam  coufusa  est.    Varietatem 


407 

«.  saepius   spadiciae,    ß.  et  y.  uoimunquani   campestris  uo- 
mine  inscriptas  reperi. 


Sectio  tertia. 
(Synopseos  meae  quarta.) 
liuzula    campestris   DC. 

L.  foliis  plauis  ciliatis,  anthelae  compositae  spiculis  multi- 
floris  ovatis  longe  pedunculatis  Tel  subsessilibus  conglomera- 
tis,  erectis  vel  nutantibus,  spatha  foliacea,  bracteis  floralibus 
liudiusculis,  periaiithii  foliolis  aequalibus  ovatis,  exterioribus 
acnminato-cuspidatis,  interioribus  acutis  submncronatis ,  cap- 
sulam  obovato  -  subglobosam  obtusam  superantibus,  stnmiuibus 
periaiithii  dodrantem  aequantibus ,  caruncula  seminis  basilari 
snbtriaugulari.  %. 

Var.  a.  minor,  spicis  nutantibus,  autheris  filamento  ple- 
rumque  (sed  miniine  semper)  bis  vel  sexies  longioribus  (lo- 
corum  sterilium  apricorum  progenies  paulo  praecocior). 

Juncus  campestris  a.  Linn.  sp.  pl.  p.  468. 

J.  campestris  Lcers.  Heiborn.  no.  270.  t.  13.  f.  5,  Rostk. 
no.  39,  Engl.  bot.  t.  672. 

Luzula  campestris  DC.  Franc,  n.  1827,  Gaud.!  agrost. 
II.  p.  246,  Biclien.  no.  4.  fig.  4.  (semeu),  Desv.  no.  15,  E.M. 
luz.  no.  14,  Laharp.  no,  15,  Koch  synops.  p.  734,  Kuuth 
enum.  III.  p.  307. 

Var.  ß.  (seu  potius  forma  speciei  princeps,  solo;.fcrtiliori 
fota):  anthela  erecta,  filamentis  antheram  subaequantibus. 

Juncus  campestris  y.  Liiiu.  1.  c. 

J.  campestris  il.  Dan.  tab.  1333. 

/.  multißorus  Ehrh. !  calam.  n.  127. 

.7.  erectus  Pers.!  enchir.  p.  386. 


408 

J.  nemorosus  Host.!  gram.  IL  p.  64.  t.  97.  (sed  fig.  1, 
plantam  florentem  sistens,  ad  yar.  «.  accedit). 

J.  intermedius  Thuill. !  Paris,  p.  178. 

Luzula  erecta  «.  Desv.!  no.  16. 

L.  multtßora  Lejeun.  Spa  p.  169,  DC.  Franc,  suppl. 
no.  1827  b.,  Loch  synops.  p.  734. 

L.  campestris  ß.  E.  M. !  1.  c,  Laharp.  I.  c,  Kunth  1.  c. 

S  üb  var.  ßß.  gracilior,  caule  saepe  compresso,  spicis 
floribusque  minoribus  pallide  virentibus,  umbraticola. 

Juncus  campestris  ß.,  Linn.  1.  c.  et  Läpp.  t.  10.  f.  2. 

J.  pallescens  Wahlenb. !  Läpp.  no.  165. 

Luzula  campestris  ßß.  E.  M. !  1.  c.  (recentiorum  reli- 
qui  a  var.  ß,  non  distinxerunt). 

Yar.  y.:  spicis  in  glomerulum  snbpyramidalem  congestis, 
spatha  anthelam  saepe  superante. 

Juncus  campestris  £.  Linn.  1.  c. 

J.  campestris  ß.  Smith  Britan.  I.  p.  386. 

J.  congestus  Thuill.!  Paris,  no.  179» 

J.  liniger  Purt.  suppl.  p.  352.  f.  9.  (laudante  Smith), 
Withering.  arrang.  ed.  4.  p.  436.  (laudante  Bicheno ;  equidem 
operum  neutrum  novi). 

Luzula  campestris  ß.  Bichcu.  1.  c,  —  y.  E.  M.  1.  c, 
Laharp.  1.  c,  Kunth  1.  c,  Poeppig  1  collect.  Chil.  III.  no.  106. 

L.  multtßora  ß.  Koch  1.  c. 

L.  erecta  ß.  Desv.  1.  c. 

L.  tristachya  ejusdem  no.  18.  t.  6.  f.  2. 

L.  congesta  DC.  1.  c.  no.  1827a. 

L.  chilensis  Kunth  pro  parte. 

Var.  <?. :  spiculis  paucifloris  nigricantibus  pedunculatis 
glomeratisve,  planta  subalpina. 

Juncus  campestris  r\.  Linn.  1.  c. 


409 

J.  Sudeticus  Willd.!  sp.  pl.  II.  p.  221,   Rostk.!  no.  40, 
Host. !  gram.  IV.  p.  55.  t.  99 ,  ubique  excl.  syn.  Krock. 

Luzula  campestris  ß.  alpina  Gaudiu. !  agrost.  II.  p.247. 

lt.  nigricans  Desv.  uo.  17. 

L.  Sudctica  DC.  1.  c.  uo.  1827  c. 

Nusquam  fere  per  utramqne  zonam  temperatam  regiones- 
que  his  proxiraas  uou  crescit.  Vidi  formam  priucipem  seu 
var.  nostram  ß.  ex  quacuuque  terra  Europaea  inde  a  Lappo- 
uia  ad  Siciliam,  a  Lusitaniajad  mediam  usque  Graeciam,  deinde 
e  Sibiria  Cis-  et  Trans -Baicalensi  (Ledeb. !  Turczauiuow! 
alii) ,  ex  iusulis  Aleuticis  (Chamisso !  alii) ,  ex  omui  America 
septeutriouali  praeter  arcticam  (Douglas !  Drummoud!  Torrey! 
alii),  e  Chili  (Cummiug!  Bridges!),  ex  variis  Australasiae 
partibus  (Mitchell!  Huegel!  Forsyth!  Drummoud!  Gunn! 
Preiss!)  et  ex  Africa  australi  (Drege!).  —  Formas  ßß.  et  a. 
ex  earnudem  terrarum  plerisque  vidi.  —  Forma  y.,  in  Ger- 
mania paulo  rarior,  septeutriouem  versus  exsulere,  regionem 
lorridam  versus  uumero  augeri  videtur.  Frequeutissima  vide- 
tur  iu  Africa  australi  (Drege!)  et  Chili  (Poeppig!  Cummiug! 
Bridges!).  Vidi  etiam  ex  terra  Van  Diemen  (Gunn!),  Japo- 
nia  (Siebold!),  California  (Douglas  1),  Hispania  (Durieu!). 
—  Forma  d.  denique  in  totius  EuropaeAsiaeque  mediae  mon- 
tibus  altioribus,  e.  g.  iu  Altaicis  (Ledebour!),  vulgatissima, 
polo  proprior  recurrit  in  planitiebus  vallibusque  Lappouiae 
(Laestadius!  alii),  Groeulaudiae  (Wormskiold !) ,  Labrador 
(Herzberg!),  Americae  interioris  (Richardson!),  Uualaschcae 
(Chamisso!),  Sibiriaeque  (Turczaninow!). 

Cl.  Koch,  qui  varietatem  a.  pro  peculiari  specie  habet, 
huic  filamenta  autheris  sexies  breviora,  reliquis  subaequalia 
tribuit;  optime ,  dum  formas  ab  iuvicem  maxime  discrepantesj 
pessime,  dum  intermedias  speetas.  Nam  quo  aridiori  solo 
plauta  nascitur,  eo  majores  fiunt  autherae,  eoque  minus  simul 


410 

tilamenla  elongantur.  Tuuc  autem  semina  rarius  perfiriimtiir. 
Reliquae  differentiae  adhuc  minus  valcnt,  nee  ulla  varietas 
datur,  quae  non  subiiide  cum  quaque  alia  ex  eadem  radice 
proveniat. 

Luzula  campestris  y.  e  Chili  omniiio  eadem  ac  Euro- 
paca,  sed  hac  plerumque  paulo  minor,  quam  cum  ad  Lux,. 
Chilensem  duxeris,  nt  fecit  cl.  Kuuth,  tum  haue  ipsam  pro 
campestris  mera  varietate  habere  oporteret,  quod  sane  durum. 
Equidem  inter  utriusque  speeimina  plurima  Chilensia,  ne  unam 
quidem  formam  intermediam  olFendi, 

Iiuzula  nodulosa  mihi. 

L.  nodis  rhizomatis  cauliferis  incrassatis,  foliis  plauis 
ciliatis,  anthelae  saepius  decompositae  spiculis  3  —  5-floris 
erectis,  spatha  colorata  spiculam  terminalem  (i.  e.  infimain) 
subaequante ,  bracteis  floralibus  nndis,  perianthii  foliolis  aequa- 
libus,  oblongo -lauceolatis  acumiuato-cuspidatis,  capsulam 
trigono-  subglobosam  acutiuscnlam  longe  snperantibus,  stanfl- 
nibus  duas  tertias  perianthii  partes  aeqtiantibus.  if., 

Juncus  hirsutus,  foliis  articulatis }  Bnxb.  ?  cent.  III. 
p.  29.  tab.  53,  cum  descriptione  seqnente:  Cauli'angnlosns 
incanus  et  hirsutus  cum  foliis.  Panicula  florum  miuus  sparsa 
et  semina  iu  capitulum  Juuco  capitulis  Psyllii  Tourn.  Inst, 
(i.  e.  Luz.  campestri)  simile  rotuudum  collecta«. 

J.  nodulosus  Bory  et  Chaub.  in  exped.  de  Mor.  III.  p. 
105.  t.  11.  f.  1.  (1836). 

Luzula  Graeca  Kunth  enum.  III.  p.  310.  (1841),  ubi 
laudatur:  Juncus  Graecus  Bory  et  Chaub.  fl.  de  Pelop.  23. 
1. 12.  f.  1 ,  excl.  nom. 

Habitatio.  In  maritimis  Peloponesi  inde  a  Pylo  (Na- 
varin)  nsque  ad  Arcadiam  (Bor.  et  Chaub.),  ad  montem  Pen- 
telicum   (prope  Athenas)    (Spruuer!),     et    alibi  in   Graeciae 


411 

moiitibiis  (Grisebach !  Zuccariui  jun. !) ,  in  pratis  montanis  in— 
sulae  Cretae  (Fraas!),  nee  non,  dura  Buxbaumii  synonymon 
hnc  pertinet ,  in  pratis  uliginosis  ad  Bosporum  prope  Bo- 
juckteri. 

A  Luzula  campestri  differt  praeter  radicein  caule  1  — . 
l'/a  pedali  teuui,  foliis  latioribus,  radicalium  vaginis  sub- 
nigricantibus ,  anthela  saepe  repetito  composita,  spatha  non 
foliacea,  floribus  spicularum  paucioribus  duplo  fere  raajoribus, 
perianthii  foliolis  magis  elougatis,  capsulara  maturara  acutiuscu- 
lara  inucronatam  longe  superantibns.  Caulis  modo  semi-  modo 
tripedalis.  Ex  meo  arbitrio  species  distinetissima,  nee  con- 
fundenda  cum  L.  campestri ,  quae  iisdem  terris  nata  a  planta 
nostra  Germanica  ne  minimura  diiFert. 

Buxbaumii  synonymon  dubium,  quum  hirsutics  Luzulam, 
foliorura  articulatio  Juncum  indicarc  rideatur;  sed  illud  cora- 
paratio  cum  Luz.  campestri  suadet.  Num  auetor  scribere 
Toluerit :  radice  articulata? 

liiiznla  Chilensis  Nees  et  Meyen. 
L.  foliis  planis  piloso  -ciliatis ,  floribus  spicatis,  spiculis 
sublobato-compositis  oblongis  corymboso-racemosis  bractea 
sua  foliacea  superatis,  spatha  foliacea  spiculam  terminalem 
subaequante,  perianthii  foliolis  subaequalibus  ovato- oblongis, 
exterioribus  acurainato-cuspidatis,  interioribus  aculis  mucro- 
natis,  capsulara  trigono-subglobosam  obtusam  muticam  su- 
perantibus,  staminibus  duas  tertias  perianthii  partes  aequanti- 
bus,  caruneula  seminis  basilari  subrotunda.  2J.. 

Luzula  Chilensis  Nees  et  Meyen  in  Kunth  enura.  III. 
p.  312,  excl.  syn.  L.  campestris  Poepp. 

L.  interrupta  Roem.  et  Schult.  VII.  p.  261,  quoad  plan- 
tam  Chilensem  hoc  noraine  descriptam ,    cxcl.  diagn.  et  synn., 


412 

Hook,  et  Arn.  iu  Bcechey's  voy.  II.  p.  49,  teste  Künth  (mihi 
über  non  suppetit). 

L.  uilopccurus  Poepp.  collect,  pl.  Chileus.  II.  no.  140? 
(a  mc  non  visa)  et  III.  no.  105 !  excll.  synii. 

Habitatio.  In  pratis  fertilissimis  Chili  australis  (Poep- 
pig!  I.e.;  Bcechey  in  Hookeii!  herbario,  ubi  tarnen  haee  plauta 
non  IL.  interruptae ,  sed  L.  racemosae  nomine  inscripta  as- 
servatnr);  prope  la  Concepcion  (Macrae!  in  herb.  soc.  hört. 
Londin.),  in  insulis  Chilensibns  (Cumming!),  nee  non  in  regni 
Mexirani  monte  Orizaba  (Linden  no.  92). 

Planta  1  —  2-pedalis,  quoad  habitiun  iuter  Luz.  Peru- 
vianam  et  comosam  ambigit,  sed  praeter  flortun  fruetusque 
strücturam  differt  ab  illa  bracteis  iiiferioribus  parce,  supremis 
omnino  non  eiliatiSj  ab  hac  colore  bractearnm  albeute,  Üorum 
fructnsqne  fusco  vel  subnigricante,  ab  utraque  foliis  floralibus 
paniculam  vix  vel  ne  vix  superante.  Mnlto  proprior  est  L. 
campestris  var.  multi/lorae,  quoad  habitiun  dissimillimae  qni- 
dem,  sed  floris  fruetusque  struetura  adeo  simili,  ne  ullum 
discrjmen  noverim  praeter  seminis  carunculam  panlo  minorem 
atque  rotundatara. 

liiiaula  Banksiana  mihi. 

L.  foliis  planis  glabriusculis,  authelae  compositae  spicu- 
lis  niultifloris  ovatis  subglomeratis  spatha  bracteisque  prima- 
riis  foliaeeis  involnerata,  bracteis  floralibus  glabris,  perianthii 
foliolis  lanceolatis  acuminatis,  capsulam  ßbovato-snbglobosam 
obtusam  superantibus ,  exterioribus  paulo  longioribus,  omuibus 
praeter  fasciam  dorsalem  angustam  subdiaphano-albidis,  sta- 
minibus  perianthii  dodrantem  aequantibns,  caruuciila  seminis 
basilari  subtriangulari.  i\.. 

L.  pieta  Less.  et  Rieh,  in  d'Urv.  vov.  de  l'astrolabe  I. 
p.  146,  ex  Kuuth!  enum.  III.  p.  306? 


413 

Hctbilalio.  Nova  Zeelandia  (Banks.!  in  hörbar.  Jacqnini 
nunc  Caes.  Vindobonensi,  ubi  singulus  caespcs  cum  inseri- 
ptione  Juncus  ....  asservatnr). 

Caespcs  multicaulis.  Canles  circiter  iO-pollicares  erccti, 
peiina  corvina  teniiiores.  Folia  glabriuseula,  cum  canlina  tum 
radicalium  pliira  canlem  aequantia  nescio  an  casn  ad  margi- 
ncs  siibnndulata.  Spatha  bracteacque  primariae  anthelam  lon- 
ge  superantes,  illa  2 —  3-polliearis,  reliquae  sensim  decrescen- 
tes  patentes.  Anthela,  qiianlum  ex  speciraine  chartae  ad- 
gliitinato  judicare  licet,  spicis  lobato  -  snbglomeratis  composita, 
pollicera  longa  et  fere  lata.  —  Planta  quaod  habitum  et  cha- 
racteres  proxima  L.  campestris  varietati  congestae,  diversa 
inprimis  involucro , ,  perianthii  laciniis  angustioribus  et  fascia 
earum  dorsali  angustiore. —  Luzulam  pietam  esse  non  dubi- 
tarem  ,  nisi  haec  L.  albidae  (nemorosae)  et  niveae  similis, 
ejnsqne  inflorescentia  panicula  diceretur,  quo  nomine  in  Jun- 
ceis  anthela  supradecomposifa  donari  solet. 

IJuzula  comosa  mihi. 
L.  caespitosa,  foliis  planis  piloso-ciliatis,  Horibns  spica- 
tis,  spiculis  corymboso -racemosis  elongatis  hractea  foliacea 
brevioribns,  perianthii  foliolis  lanceolatis  acumiuato  -  subulatis,, 
interioribus  patilo  breyioribus,  capsulam  triquetro-ellipticam 
acutinsculam  vix  aequantibus,  staminibus  vix  dimidium  pe- 
rianthium  longis.  2j.t 

Luzula  comosa  E.  M.  luz.  no.  18,  et  in  reliq.  Haenk.  I. 
p.  145.  cum  descriptione,  Hook.!  Bor.  Amer.  II.  p.  188. 

L.  campestris  Bongard  ?  Sitka  in  actis  acad.  Petropol. 
1832.  II.  p.  167,  autumante  cl.  Hoeker  1.  c.  ex  loco  natali; 
descriptio   enim  deest. 

Duas  varietates  distingnere  juvabit. 


414 

Var.  «.:  spiculis  cylindraceis ,  omnibus  ili stantibus  longe 
pedunculatis,  iuferne  remotifloris.  —  Forma,  auctore  cl.  Hoo- 
kero,  vulgaris. 

Var.  ß. :  spiculis  oblongis  densifloris ,  infimarum  una  Tel 
alteia  longius  pediincnlata,  reliquis  pjrainidato  -  congestis.  — 
Forma  eodem  auctore  rarior ,  quam  1.  c.  fusius  descripsi. 

Habitatio,  Iu  America  septentrionali  -  occideutali ,  inde 
a  montium  Petrosarum  subalpiuis  usque  ad  mare  Pacificum 
(Douglas!),  ibiqiie  e.  g.  ad  11  innen  Columbia  (Scouler!).  Lo- 
cus, quo  Haenke  primus  hanc  speciem  detexit,  dubius  est,  aut 
Port  Mulgrave,  aut  Nutkasuud. 

Piauta  rite  evoluta  colore  omnium  partium  flavesceute, 
foliisque  floralibus  lougissimis  statim  cognoscitur.  Similitudo 
cum  Luz.  campestris  varietate  pallescente,  cujus  cl.  Hooker 
memiuit,  nounisi  in  speciminibus  minoribus  ante  anthesiu  re- 
prehenditur. 

Ijuzula  spicata  1)C. 

L.  caespitosa,  foliis  canaliculatis  piloso-ciliatis,  spica 
lobato-  vel  iuterrupto  -  composita  saepius  nutante,  spiculis 
ovatis,  infiuiis  nonnunquam  pedunculatis,  bracteis  spicularum 
foliaceis  patulis,  bracteolis  laceris,  perianthii  foliolis  sub- 
aequalibus  ovato-lanceolatis  acuminato  -  subulatis  capsulam 
trigono-subovatam  mucronatam  vulgo  superantibus,  stamini- 
bus  dimidium  perianthium  longis,  caruncula  seminis  basilari 
subrotunda.  2f. 

Var.  «. :  spica  lobato -subcontinua  nutante,  foliis  snperne 
uudiusculis.  —  Forma  vulgaris  Emopaea. 

Juncus  etc.  Linn.  Lappon.  no.  125.  t.  10.  f.  4.,  forma  ad 
«a.  accedeus. 

J.  spicatus  Linn.  spcc.  plant,  p.  469,  fl.  Danic.  t.  270, 
Engl.  bot.  t.  1176,  Rostkov. !  no.  41,  Host.!  gram.  IV.  p.56. 
t.  100. 


415 

J.  thj/rsißorus  Vest  apud  R.  et  Schult.  VII.  p.  277. 

Luzulct  spicuta  DC.  Franc.  110.  1828,  Desv.  n.  23,  Gau- 
din.!  agrost.  II.  p.  248,  Bichen.  no.  5,  E.  M.  luz.  no.  15,  La- 
harp.  no.  19,  Kuiitli  enum.  III.  p.  311. 

Var.  aa.  compacta :  spica  densa  abbreviato  -  com  pacta.  -<- 
Vix  varietas,  quam  saopius  eodem  caespite  cum  forma  prima 
occurrat. 

Juncus  spicatus  Krock.  Siles.  no.  559.  t  52. 

Luzula  nigricans  Desv.  no.  17,  excl.  Willd.  syn.,  Hopp.! 
et  Hornsch.  pl.  exsicc. 

L.  spicata  ß.  compacta  E.  M.  1.  c,  ß.  minor  Reichenb. ! 
Germ,  exsicc.  no.  715. 

L.  glomcrata  Mielichhofer !  in  Regensb.  bot.  Zeit.  1839. 
P.  489. 

Var.  aua. :  tenella :  gracillima ,  spica  brevissima  pauci- 
tlora_,  Capsula  pallente  periauthium  superante.  —  Morbus  po- 
tius  quam  varietas,  planta  aliarum  umbris  paene  obruta. 

Luzula  tenella  Mielichhofer!  1.  c  p.  491. 

Var.  ß.  crecta:  spica  lobato-subcontinua  erecta,  foliis 
planiusculis. 

Luzula  spicata ,  var.  Simensis  Hochstetter!  in  Schim- 
per.  pl.  itin.  Abjssin.  sect.  II.  no.  1154. 

Var.  y.  interrupta :  robustior ,  spica  intcrrupta  nutante, 
foliis  usque  ad  apicem  subvilloso-ciliatis. 

Luzula  racemosa  Desv.  no.  22.  t.  6.  f.  3 ,  Laharp.  no. 
18,  excl.  altero  Desv.  synon.,  Schldl.  in  Linn.  VI.  p.  43,  ubi 
addit  cl.  auctor:  „Vix  possumus  pro  varietate  L.  spicatae 
elatiori  angusti-  et  rigidifolia,  foliis  superioribus  pilosulis, 
non  habere.  Talis  et  apud  nos  occnrrit  varietas  vel  forma." 
—  Kunth  enura.  III.  p.  313,   excl.  syn.  L.  interruptae  Desv. 

L.  ^tlopecurus  Humb.  Bonpl.  et  Kunth  nov.  gen.  I. 
p.  238.  (teste  ipso  cl.  Kunth). 


416 

Habilatio.  Var.  a.  cum  subvarietate  aa.,  quae  nbique 
illam  comitatnr,  in  alpinis  totius  Enropae,  Asiae  Americaeque 
septentrioiialis,  in  Islandia  (Mackenzie !) ,  Lapponia  (Laesta* 
dius!  Vahl  fil. !  alii),  Norvegia  (Wahlenb.!  Lindblom!  Unio 
itiner.  1828!),  Scotia  (Balfour!  Bentham!),  Arvernia  (cte.  de 
Lamberty!),  Pyrenaeis  (Endress!  pro  Union,  itin.  182$  sub 
Luz.  pediformis  nomine),  Sierra  Nevada,  altit.  9000  — 
10000  ped.  (Boissier!),  per  omnem  Alpium  tractumü,  in  Baldo 
(Schiede!)  aliisque  Italiae  montibus !!,  in  summis  Sudetis 
(Gocppert !  Grabowski!  alii) ,  Carpathis  (Portenschlag!  Gr. 
Sternberg!),  Rumelia  (Frivaldsky!  Grisebach!),  Caucaso,  alt. 
7000  —  10000  ped.  (CA.  Meyer),  Altai  (Ledebour!),  Una- 
laschka  (Chamisso!),  ad  sinum  Kotzebui  (Beechey!),  Labra- 
dor (Morrison!),  in  Groenlandia  (Gieseke!  Vahl  fil.!),  in  ci- 
vitatis New  Hampshire  montibus  Albis  (Torrey!  Barrith!),  in 
montibus  Petrosis  (Drummond !) ,  Carolina  (Bosc. !,  quare  nul- 
lns  dubito  de  Junco  spicato  Walt.,  CaroL).  —  Suhvarieta- 
tem  o.aa.  hucusque  nonnisi  in  alpibus  Salisburgicis  a  cl.  Mie- 
lichhofer!  observatu  digna  existimata  est,  sed  vix  dubitave- 
rim,  eam  ubique  cum  o.  passim  occurrere.  —  Var.  ß.  in 
Abyssiniae   montibus  Simensibus   prope  Demerki  _  (Schiraper!). 

Var.  y.   in  regni  Mexicani  Playas   de  Jorullo,    alt.  2500 

ped.,  et  in  Tolucca,  alt.  8300  ped.  (Humb.);  et  Orizaba  mon- 
tibus inter  10000  et  12800  ped.  alt.  (Galeotti!  Schiede).  — 
Vidi  tarnen  et  formam  vulgarem  ex  Cordillera  (Matthew!),  et 
specimina  singula  ex  variis  Europae  partibus  ad  varietates  ß. 
et  y.  ita  trauseuntia,  ut  nulluni  prorsus  earum  discrimen  sibi 
constet.  Specimina  nonnulla  montium  tarn  Albarum  quam  Pc- 
trosarum  pari  jure  vel  ad  primam  vel  ad  alteram  varictatem 
trahere  liceret. 


417 


üuzala  Peruviana  Desv. 

L.  foliis  canaliculatis  planisve  longe  villoso-ciliatis,  spica 
lobato-  vel  interrupto -supradecomposita  elongata  post  anthe- 
sin  subnutante ,  bracteis  primariis  foliaceis,  infimis  spicam  du- 
plo  superantibus,  bracteolis  laceris,  periauthii  foliolis  oblongo- 
lanceolatis,  exterioribus  acuminato  -  subulatis ,  interioribus 
brevioribus  summo  apice  obtusiusculis  mucronulatis,  capsulam 
trigono-oratam  obtusam  muticam  snperantibus,  staminibus 
brevissimis.  2f. 

Luzula  Peruviana  Desv.  no.  20,  Kth.  enum.  III.  p.  313. 

Li.  Alopecurus  Humb.  Bonpl.  et  Kunth  nov.  gen.I.  p.238. 
ex  parte  (teste  ipso  cl.  Kunthio),  E.  M.  in  reliq.  Haenk.  I. 
p.  145,  Laharp.  17.  ex  parte. 

Habitatio.  In  scopulosis  Andium  Quitensinin ,  prope 
Puembo,  alt.  8100  ped.,  et  La  Hacienda  de  Antisaua,  alt. 
12600  ped.  (Humboldt,  et  quoad  locura  posteriorem  Host- 
weg \),  et  abhiuc  usque  ad  nivis  aeternae  limites,  i.  e.  ad  alt. 
15000  ped.  (Hostweg!);  in  summo  fere  monte  Pichincha  (abs- 
que  collectoris  nomine  in  herb.  Hookerü).  Ubi  eandem  in 
Peruvia  legit  Haeuke ! ,  non  constat. 

Planta  lecta  prope  La  Hacienda  de  Antisana  circiter  15 
pollices  alta,  foliis  omnino  planis;  reliquae  a  me  risae,  aeternae 
nivi  propius  natae,  6  —  8  pollices  altae,  foliis  constanter  ca- 
naliculatis.  Praeterea  non  differunt  nisi  inflorescentia  illius 
tripollicari,  harum  uni-  vel  sesquipollicari.  Omnium  caulis 
mnlto  rojjustior,  quam  in  ulla  L.  spicatae  varietate.  Habi- 
tus fere  Panici  Cruris  galli. 

Iiuzola  Alopecurus  Desv. 

L.  foliis  canaliculatis  planisve  longe  villoso-ciliatis,  spica 
pyraraidato - ovali  erecta  supradecomposita,    bracteis  primariis 

22r  Bd.   4s   Heft.  27 


418 

foliaceis,  infimis  3  —  5  involucrnm  universale  mentientibus 
spicam  bis  terve  superantibus ,  bracteolis  longissime  fimbriato- 
villosis,  perianthii  foliolis  subaequalibns  ovato-lanceolatis  acu- 
miuatis,  capsulam  trigono  -  ovatam  superne  pyramidato  -  acu- 
tam  mucronulatam  superantibus ,  seminibus  subrotundis  apiee 
brevissime  papillatis ,  basi  oblique  carunculatis.  %. 

Luzula  Alopecurus  Desv.  no.  19,  Kunth.  enum.  III. 
p    314. 

L.  villosa  Wickstr.?  in  act.  Holm.  1823.  p.  3. 

Habitatto.  Ad  fretum  Magellanicum  (Desv.),  in  insiilis 
Falklandicis  (Wright!  C.  Darwin!  d'Urville!),  et  in  insula 
Macquarrie  (Frazer!),  nnde  verisimile  fit,  ut  omues  maris 
Antarctici  insulas  incolat. 

In  hac  specie  pariter  ac  in  L.  Peruviana  folia  minorum 
speciminum  caualiculata,  majorum  prorsus  plana  sunt.  Cau- 
lis  nunc  palmaris  nunc  fere  sesquipedalis ,  junceus.  Spica 
tenniualis  1  —  lYa-pollicaris,  junior  albo-villosa,  ita  ut  nul- 
lus  üos  appareat,  aetate  provectior  ex  brunneo  vel  ex  cine- 
reo  nigricans,  floribus  apertis.  Spiculae  rarissime  adeo  dis- 
cretae  ut  a  cl.  Wickstroem  describuutur,  pleruinque  densissi- 
me  in  formain  ovalem  vel  pyramidalem  congestae. 

Iiuzula  caricina  mihi. 
L.  foliis  planis  ciliatis,  spica  erecta  superne  simplicissi- 
ma  floribus  distantibus,  inferne  spiciilis  saepe  remotissimis 
paucifloris  aucta,  bracteis  infimis  foliaceis,  reliquorum  pleris- 
que  ovato  -subulatis  maxime  inaequalibus,  perianthii  foliolis 
late-lanceolatis,  exterioribus  acuminato- subulatis,  intcrioribus 
paulo  brevioribus  acutiusculis,  capsulam  trigono  siifeglobosam 
turgidam  mucronulatam  paulo  superantibus,  staminibus  duas 
tertias  perianthii  partes  longis,  seminibus  inaeqnaliter  sex- 
costatis  truncatis ,  basi  oblique  angulato  -  carunculatis.    2J-« 


419 

Habitatio.  In  sylvis  Cordillerae  Mexicanae  prope  Oaxaca, 
alt.  8000 ped.(Galeotti!  collect.  1840.  no. 5757,  absque  nomine). 

Planta,  ni  fallor,  caespitosa  gracilis,  caule  5  —  15  pol- 
lices  alto.  Folia  angusta  striata,  pilis  longis  subsericeis  albis 
ciliata,  et  ad  raginarum  oras  retrorsnm  barbata.  Spiculae 
inferiores,  dura  adsnnt  quo  longins  inter  se  distant,  eo  lon- 
gins  pednucnlatae,  infima  nonnnnqnam  per  4  pollices  a  reli- 
qnis  remota,  pednncnlo  a  folii  vagina  semiincluso  sesqui- 
pollicari  capillaceo ,  snperiores  subsessiles.  Tnm  flores  in 
racbi  terminali  erecta  solitarii  sessiles ,  inferiores  distantes, 
supremi  approxiraati.  Bracteae  sub  singulo  llore  tres,  nna 
ovato-subulata  flore  plernraqne  longior,  reliquae  ovatae  flore 
breviores,  parce  pilosae.  Perianthium  sesqnilineam  longum  et 
friicttis  spadicei  ad  basin  subvirentes.  Seinina  qnae  in  diagnosi 
descripsi ,  qnamqnara  ex  specimine  capsulis  omnibns  jam  sponte 
apertis,  fortasse  tarnen  nondnm  omnino  perfecta,  qnnm  testa 
statu  sicco  inter  costas  praesertim  ventre  panlo  collapsa  ap- 
pareat,  sed  costae  tarn  prominentes,  quam  nunquam  in  alia- 
rum  specierum  seminibus  sive  maturis  sive  immaturis  vidi. 
Affinitnte  proxima  L.  pediformi ,  sed  habitns  peculiaris,  fere 
Caricis  multijlorae  seu  divulsae  juuioris. 

Iiuzula  pediformis  DC. 

L.  rhizomate  ascendente  crasso,  foliis  planis,  panicula 
lobata  nutante,  racemulis  contractis  composita,  spatham  sub- 
aequante,  bracteis  omnibus  ciliatis,  periantbii  foliolis  oblon- 
gis,  exterioribus  acuminatis,  interioribus  brevioribus  obtusis 
mucronatis,  capsulam  triquetro-ovatam  apiculatam  subaequan- 
tibus,  staminibus  duas  tertias  perianthii  partes  longis,  semi- 
nibus oblique  oblongis  basi  in  carunculam  parvam  aüenuatis, 
ventre  subcarinatis  et  sub  vertice  ntrinque  linea  curva  e  ca- 
rina  ad  marginem  cxtensa  zonatis.  ^. 

27  * 


420 

Juncus  campestris  S.  Linn.  sp.  plant,  p.  469. 

J,  tnontanus  ß.  Lam.  enc.  III.  p.  273. 

/,  pediformis  Villars.  dauph.  II.  p.  238.  tab.  6,  Rostk. 
b.  42. 

Luzula  pediformis  Cand.  franc.  no.  1829,  Desv.no. 21, 
E.  M.  luz.  no.  17,  Laharp.  no.  16,  Knnth  ennm.  III.  p.  311. 

Var.  ß,  caespitosa:  canlibus  densins  caespitosis,  foliis 
subsetaceo-complicatis,  racemo  terminali  simplici  contracto. 

IL,  caespitosa  Gay  mscr.  in  Durieu!  plant,  select.  Hi- 
spano-Lnsit.  sect.  I.  Astnric.  no.  216. 

Habitatio.  In  raonte  Baldo  !  (Pollini,  alii),  Simplon  (her- 
bar.  Bungeü),  Cenisio  (Thomas!  Moretti!  Moris!  Bonjean! 
in  Reichenb.  germ.  exsicc.  no.  1314.),  in  montibns  Delphina- 
tus  (Villars)  >  Gallo -Provinciae  (Gerard  apud  DC.) ,  in  Pyre- 
naeis,  c.  g.  prope  St.  Laurent  in  Ronssillon  et  Barbouilliere 
in  Donnezan  (Petit !) ,  et  prope  Bagneres  de  Luchon  (En- 
dress!). —  Var.  ß.  in  Asturiae  raonte  Pico  de  Arras  (Durieu  !). 

Cl.  Dnrieu  1.  c.  plantae  suae  adscripsit:  Luzula  cespi- 
tosa  Gay  in  Ann.  sc.  nat.  1836.  Verum  ipse  cl.  Gay  1.  e. 
p.  250.  non  novam  speciem,  sed  L.  pediformem  a  Duriaeo 
inventam  esse  praedicat.  Specimina  a  me  visa  8  —  10  polli- 
ces  longa,  foliis  complicatis,  inflorescentia  depauperata  primo 
intuitn  novam  quidem  speciem  raentiuutnr,  in  flore  frnctnque 
a  forma  solenni  non  differunt. 

Caruncula  seminum  basilaris  parva  quidem  seü  evidens. 
Appendix  terminaHs  certe  nulla,  sed  commissura  panlo  ante 
verticem  desinens,  quo  fit,  ut  linea  enrva  transversa  apicem 
a  commissura  separet,  quamvis  nucleos  apicem  impleat.  Hinc 
in  descriptione  a  cl.  Kunth  data  corrigenda  sunt  ea,  qnae 
quandam  affinitatem  cum  L.  Forstcri  longe  distante  suadere 
videbantur. 


De    Dictyoteis    adumbratio. 

Auetore 

Victore  B.  A.  Coinitc  de  Trevisan. 


vhar.  ess.  Thalamia  superficialia ,  idiogena  (idest  excipulo 
proprio  minime  instrueta) ,  ex  ascis  uuiccllularibus  simplieibus, 
e  cellulis  strati  corticalis  statim  oriuudis,  coraposita.  Para- 
phjses  articulalae  clavatae.  —  Oedogonia  nunc  in  diversis 
individuis  nunc  in  iisdem  thalamiiferis  obvenientia,  solitaria 
vel  irregulariter  approximata,  sparsa,  sphaerico- ovata,  im- 
mersa,  morphosi  simplici  endochromi  cellulae  singulae  iutu- 
mescentis  strali  corticalis  orta. 

JLlgae  corticatac,  fulcro  radicali  expanso-diseoideo 
afßjcac. 

Obs.  Tribus  maxime  naturalis  a  Lamourouxio  primum 
constituta,  sed  non  uisi  opere  Grevillei  (Alg.  britaun.)  recte 
circumscripta  et  eximie  illustrata. 

Duplex  vulgo  „fruetificatiouis"  apparatus ,  Dictyoteis 
onimbus  communis  ,  adest.  De  natura  autem  et  significatione 
vera  organorum,  quae  oedogonia  nuneupavi,  adhuc  diseepta- 
tur.  Jam  ab  anno  1842  (Memoria  sopra  im  nuov.  gen.  Rho- 
docarpon  di  Cenog.  —  Sull'  ordine  dclie  Bissac.  di  Fries. — 


422 


Sopra  ima   nuov.   classif.   delle  Alghe)   demonstrare    conatus 
sum:  ascos  et  oedogonia  Organa  esse  distinctissima ,    quorum 
nimm  iu  alterum  nunquam  transgredi   posse   et   lieutrum   alte- 
rius  quandam  modificationem  esse;     modum  formationis  utro- 
rumque  ab  ipso  initio  diversissimum  esse;  sporas  semper  asco 
obductas,  exsertas,  superficiales,  oedogonia  autem  strato  cor- 
ticali  iramersa  obvenire;    Organa  utraque    itidem    quidem  ger- 
minare  et  singula  singulara  plantam  producere,    individua  ta- 
rnen  ex    oedogoniis    orta  nunquam   ultra   evolutionis   gradum 
matris  adscendere ;    fructificationes  itaque  tantum  superficiales 
vera  et  sola  Organa  reproductionis  habenda,  oedogonia  autem 
organa  multiplnatioiiis,   tetragoniis  Floridarum  analoga",    con- 
sideranda  esse.       Auetores  attainen   recentiores,    nullo  forsan 
excepto,    doctrinam  de   identitate   sporarnm   et    oedogoniorum 
acerrime  sustiuuenint.     Qua  quidem  rei  ratione,  mearum  ob- 
servationum  seriem  ex  toto    et  integro   reyidi ;    sed ,   pace  tot 
clarissimorum  virorum,   ne  singulam  rel  minimam  modificatio- 
nem in  oronibus,  quae  tunc  asserui,  detegere  potui.     Cellnlae 
superficiales  exsertae  sporas  veras  coutinentes,  idest  asci,  or- 
gano  efficiuutur  distiueto  jam  ab  ipsa  origine  ad  metaniorpho- 
siu  superiorem  desiguato,     et  ideo   a   ceteris   omnibus   strati 
corticalis  cellulis    essentialiter   dilFerunt.       Sporae    singulae  [e 
sporodermide  simplici  et  nucleo  homogeneo  constant.       Celln- 
lae contra  immersae  oedogonia  gignentes  a  ceteris  strati  cor- 
ticalis  cellulis   matrieibus    circumjacentibus    ne   minimum   qui- 
dem ab  initio  differunt  et  vegetationi  taritum  itidem  inserviunt. 
Organa  itaque  haec  immersa,    a  parte    quadam  jam   evolnta 
tballi  transformata ,  cum  organis  illis    in  Confervis   capülari, 
vesicata,    tumidula    affinibusque    obviis,     oedogonii    nomine 
aeque  distinguendis,   eTolutionis  processu  et  vera  inde  signifi- 
catione  omnino  mihi  convenire  videntur.       Oedogonia   insuper 
Dictyotearum   tetragoniis   Floridarum  analoga   esse   quidem 


•  423 

crediderim.  Cellulae  tetragonia  foventes  ceteris  cellulis  ma- 
tricibus  proximis  ejusdem  ordinis  iüitio  ad  miguem  simillimae 
sunt  nee  aliter  construcläe ,  earumque  endochromnm  serius 
tantum  niagis  magisque  condensatur  et  turgescit.  Oedogonia 
et  tetragonia  in  eo  distingimutur,  quod  illam  subeunt  mutatio- 
uem,  qua  parietem  cellulae  matricis  communis  disrumpere  et 
speciem  multiplicare  valeant;  ea  tantum  inter  utraque  inter- 
cedit  difFerentia,  quod  haec  demum  tetratoma  evadunt,  illa 
semper  indivisa  servantur.  Paraphyses  sie  dietae  Dictyotea- 
rum  revera  nihil  sunt  nisi  asci  steriles. 

Praeter  reproduetionis  et  multiplicationis  Organa  normalia 
supra  allata,  alia  quoque  in  Dictyoteis  uonnullis  obveniunt, 
quae  pro  fruetificationis  quodam  genere  vulgo  habentur.  In 
Chorda  et  Haplosiphone  organa  ascis  immixta  obveniunt, 
elongato-ovoidea,  subsessilia,  endochromo  demum  transverse- 
seriatim  polytomo  repleta,  ab  Eysenhardt  corpuseula  annu- 
lato  -  septata  nuneupata,  a  Carmichael  capsulae,  a  Corda 
et  Harvey  antheridia  voeata.  Haec  gonophyses  denorainavi, 
et  cum  organis  a  clarissimis  Diclde  et  Harvey  in  Cutler ia 
mvltifida  observatis  et  antheridii  nomine  insiguitis  eonvenire 
putaverim.  De  natura  gonophysium  dubia  multa  adhuc  sol- 
venda  restant  ;  mihi  >  locum  quo  in  omnibus  speciebus,  in  qui- 
bus  hactenus  innotuerunt,  obveniunt  praeeipue  consideranti, 
organa  normalis  fruetificationis  ascigenae  per  anamorpbosiu 
transformata  esse  verosimile  quidem  apparet. 

TrichopJiyses  tandem  voeavi  filamenta  elongata  confer- 
voidea,  cylindiica,  medio  praesertim  longearticulata,  saepe 
subinania,  delicatissima,  simplicia,  superfieialia,  e  Strato  cor- 
ticali  oriunda,  sparsa,  plerumque  solitaria,  quae  in  Dictyo- 
teis permultis  observataj  Chordarieis  autem  propria,  ab  au- 
ctoribns  recentioribus  vulgo  eilig  vel  fila  ciliiformia  nuneu- 
pantur. 


424 


Subtribus  I.    Pnnctarieae  *. 
Chat;  ess.    Monoclines.   —    Thalamia  ab  ipsa    origine 
nuda;  asci  monospori.  —  Thallus  laminaris  solidus.     Fulcrum 
radicale  nudum. 

Gen.  I.    Diplostromium  Kütz. 

Char.  Thallus  laminaris  stipitatus,  simplex,  planus,  so- 
lidus, continuusj  tenuissime  raembranaceus.  Fulcrum  radicale 
discoideum  miuutissimum ,  nudum.  Trichophyses  rarissiraae. 
Structura  cellulosa,  arcta.  Stratum  corticale  nulluni.  Stratum 
medulläre  e  cellulis  aequalibus  subparallelipipedis  coelococco- 
deis  distromaticis  compositum. 

Thalamia  vix  definita,  punctiformia,  minutissima ,  nuda, 
per  omnem  thallum  inordinate  sparsa,  ex  ascis  simplicibus, 
sphaerico-ovatis,  sessilibus,  mouosporis,  erectis,  paraphysi- 
bus  simplicibus  clavatis  articulatis  subradiantibus  paucissimis 
concomitatis,  composita.  —  Gouophyses  nullae. 

Oedogonia  ig'uota. 

1.  Diplostromium  tenuissiinuin  Kütz.  (Phycol.  gener. 
p.  298.  t.  20.  II.  fig.  1  et  3.  ceteris  omnibns  exclusis.) 

Punctaria  tenuissima  Greyill.,  Menegh.  (Alg.  Ital.  e 
Dalm.  p.  179.)  —  Zonaria  tenuissima  Agardh  (System.).  — 
Z.  plantaginea  rar.  tenutor  Agardh  (Spec). —  Ulvaplan- 
taginifolia  rar.  tenutor  Lyngb. 

Hab.     Mare  Balticum,  boreale,  adriaticum. 

Obs.  Fignrae  2,  4,  5,  6,  7,  8,  iconis  20.  II.  Diplostro- 
mii  tenuissimi  Kütz.  ad  Heterophycum  balticum  Treyis. 
(Sopra  un  nuovo  gen.  Mencghinia  di  Alghe  Imenotall.  — 
Saggio  di  nna  monogr.  delle  Alghe  Coccotall,  p.  101.)  per- 
tinent. 


425 

Gen.  II.     Sorailtliera  Posteis  et  Ruppr. 
Char.     Thallus   laminaris   subsessilis,    simplex,   planus, 
solidus,  contiuuusj    tenuissiine  membranaceus.     Fulcrura  radi- 
cale  discoideum,  miimtissimum ,  nudnm.     Trichophyses  uullae. 

—  Structura  cellulosa,  arcta.  Stratum  corticale  nulluni.  Stra- 
tum medulläre  e  cellulis  aequalibus  angularis  phacnococcodeis 
monostromaticis  ?  compositum. 

Thalamia  exacte  definita,  soriformia,  hemisphaerica,  nu- 
da,  per  omnem  thallum  iuordinate  sparsa,  ex  ascis  simplici- 
bus,  pyrifonnibus ,  basi  angustatis,  monosporis,  paraphysibus 
simplicibus  clavatis  articulatis  radiantibus  deuse  concomitaüs 
composita.  —   Gonophyses  nullae. 

Oedogonia  ignota. 

Obs.  Licet  genus  mibi  tautum  uotum  sit  e  descriptionej 
quam  dederunt  clarissimi  Posteis  et  Rupprecht,  praecedeuti 
sine  dubio  summopere  affine,  nee  satis  forsan  ab  eo  distiu- 
ctum,  Tidctur,  ex  auetoritate  eorundem  „structura  JJlvae  et 
fruetificatione  Pu/ictariae"  insigne.  A  Diplostromio  itaejue 
tbalamiis  exacte  definitis  soriformibus  hemisphaericis  ascistjue 
pyrifonnibus  basi  angustatis  radiantibus  densis  nnice  quasi 
differre  videtur. 

1.  Soranthera  ulvoidea  Postcls  et  Ruppr. 

Hab,     Oceanus  paeificus  borealis  ad  Sitkam. 

Gen.  III.  Punctaria  Grevill. 
Char.  Thallus  laminaris  stipitatus ,  simplex,  planus,  so- 
lidus ,  continuus ,  membranaceus.  Fulcrum  radicale  discoi- 
deum, minutum,  nudum.  Trichophyses  rarissimae.  —  Stru- 
ctura cellulosa,  arcta.  Stratum  corticale  c  cellulis  minutis 
subparallelipipedis  phaenocoecodeis  conflatum.  Stratum  me- 
dulläre e  cellulis   amplis   angulato-votundatis    inanibus  mono- 

—  oligostromaticis  compositum. 


426 

Thalamia  vix  definita,  punctiformia,  minutissima ,  nuda, 
per  orancra  thallura  inordinate  sparsa,  ex  ascis  siinplicibus, 
sphaeriro-ovatis,  sessilibus,  monosporis,  erectis,  paraphysi- 
bus  siinplicibus  clavatis  articulatis  subradiantibus  paucis  con- 
comitatis ,  composita.  —  Gonophyses  nullae. 

Oedogonia  in  iisdem  individuis  thalamiiferis  obvenientia, 
solitaria  vel  irregulariter  approximata,  per  omnem  thallum 
iuordinate  sparsa. 

Syn.  Phycolupathum  Kütz.  (Phycol.  gener.  p.  299.)  — 
Phyllitis  Kütz.  (Phycol.  geuer.  p.  342). 

Obs.  Geuus  sequenti  Talde  affine,  attamen  praesertim 
thallo  laminari  piano  solido  et  defectu  fibranim  filamentosarum 
interiorum  auastoraosantium  sane  distinctissimura.  Clarissimus 
Greville  quidem  descripsit  thalli  structuram  „of  an  interlaciug 
of  lougitudiual  and  transverse  filaments,  covered  by  a  finely 
reticulated  membraue."  Sed  pro  fibris  filamentosis  longitudi- 
ualibiis  et  transversalibus  auastomosautibns  sumpsit  parietes 
cellularum  amplarum  inauium  strati  medullaris.  Numerus 
stratorum  e  cellulis  medullaribus  conflatorum  varius,  caete- 
rum  in  oiuuibus  speciebus  structura  plaue  eadeui.  P.  un- 
dulatae ,  caespitosae,  crispatae,  fissae ,  debilis,  cu- 
nealae,  fasciae  et  lanceolatae  fructificationes  hactenus 
omuino  latent.  P.  dcbilis,  cuneata  et  fascia  ab  aucto- 
ribus  praecedentibus  ad  Lamhiariae  geuus  relatae  fiie- 
runt,  sed  a  veris  hujus  generis  speciebus  lougius  distantj 
diiFeriint  eiiim  fulcro  radicali  certe  discoideo  minuto,  nee  rhi- 
zomii  ramosi  adinstar,  et  defectu  strati  medullaris  fibrosi. 
Stratum  iusuper  corticale  itidem  in  his,  ut  in  Punctariis  ve- 
ris 3  pulchre  areolatum,  et  cellulae,  quibus  constituitur,  tc- 
nuiores  sunt  et  regulariores.  Affiuitas  interea  liarum  omnium 
specierum  cum  P.  calendulaefolia  et  rubescente  evideutior 
quidem  videtur. 


427 

Celebcrrimus  Kützing  P.  debilem  statum  sterilem  P.  ca- 
lendulaefoliae  credit ,  Harvey  coufra  P.  fasciae  synonymon ; 
mihi  ab  utracjue  distincta  species.  Idem  Kützing  P.  calen- 
dulacfoliam  proprii  generis,  Phycolapalhi ,  typum  habet,  e 
P.  autem  fascia  alterum  genus,  Phyllitidis  nomine  et  Di- 
ctyoteis  veris  adscriptum ,  constituens.  Sed  auctorem  prae- 
claruin,  qui  Punclarias ,  idest  sua  Phycolapatha,  cum 
Diplostromio  juxta  Phycoseridis  genus  collocaYerit,  refutare 
omnino  supervacaneum  putaverim. 

1.  Punctaria  calendulaefolia    Trevis.   (Synops.  gener. 
Algar.). 

P.  latifoh'a  Grevill.,  Menegh.  (Alg.  Ital.  e  Dalniat.  p. 
174.  t.  4.  fig.  3.),  Harvey  (Phycol.  britann.  t.  8).—  P.  plan- 
taginea  Zanard.  —  PTiycolapathum  debile  fructicans  Kütz. 
(Phycol.  gener.  p.  299.  t.  24.  II.  exclus.  synon.  Laminar iae 
debilis  Ag.  et  variet.  «.).  —  Zonaria  plantaginea  Mar- 
tens.  —  Laminaria  debilis  Naccari.  —  TJlva  calendulae- 
folia Gmelin  (System.  Natur.).  —  U.  plantaginifolia  Wul- 
fen, Moris.  —  U.  plantaginea  Roth.  —  Tremella  calen- 
dulaefolia Gmelin  (Histor.  Fucor.  1768). 

Hab.  Ad  oras  Angliae ,  Hiberniae,  Galliae  atlanticas. 
Mare  mediterraneum  ad  oras  Italiae  et  Sardiniae.  Mare  adria- 
ticum. 

2.  Punctaria  ruoescens  Trevis.  (Synops.  gener.  Algar.) 
P.  plantaginea  Grevill.,  Harvey  (Phycol.  britann.  1. 128.). 

Phycolupathum  plantagineum  Kütz.  (Phycol.  german.)  — 
Diplostromium  plantagineum  Kütz.  (Phycol.  gener).  — 
Laminaria  debilis  var.  dietyotoides  Duby  (exclus.  synon. 
Agardhii).  —  Viva  rubescens  Lyngb.  —  V '.  plantaginea 
Smith  (Engl,  botau.  t.  2136). 

Hab.  Ad  oras  Europae  Jatlanticas.  Mare  boreale  et  bal- 
ticum.  9 


428 

3.  Punctaria  undulnta  J.  Agardh. 

Zonaria  planluginea  Agardh  (Spec.  Algar.  I.  1.  p.  138. 
excl.  sjnon.  oran.  et  variet.)  —  Laminaria  plantaginea 
Agardh  (Synops.  Algar.  Scandin.  p.  20.  excl.  syuon.).  —  Viva 
plant  aginifolia  Lyugb. 

Hab.     Mare  balticum  et  boreale. 

4.  Punctaria  caespitosa  J.  Agardh. 
Hab.     Mare  balticum. 

5.  Punctaria  crispata  *. 

Phj/colapathum  crispatum  Kütz. 
Hab.     Mare  adriaticum. 

6.  Punctaria  fissa  *. 

Phycol  apathum  ßssum  Kütz.      Fucus  bicornis  Gmelin. 
Hab.     Mare  boreale  ad  oras  Germauiae. 

7.  Punctaria  deoilis  *. 

Phycolapathum  debile  sterileKütz.  Zonaria  plantaginea 
partim  Spreng.  Laminaria  debilis  Agardh,  Grevill. ,  Me- 
negh.  L.  papyrina  Bory.  Fucus  phyllitis  var.  subsessilis 
Clement. 

Hab.  Ad  oras  Europae  atlanticas  usque  ad  Norvegiam. 
Mare  mediterraneum  et  adriaticum. 

8.  Punctaria  cuneata  *. 

Phycolap  athutn  cuneatum  Kütz.  (Phycol.  germau.)  Ph. 
debile  var.  «.  Kütz.  (Phycol.  gener.)  Laminaria  cuneata 
Suhr.  L.  fasc'tae  Aar.  Harvey. 

Hab.  Mare  balticum  et  boreale.  Ad  oras  Angliae  at- 
lauticas.     Ad  insulas  Falkland. 

9.  Punctaria  fascia  *. 

Phyllitis  fascia  Kütz.  Laminaria  fascia  Agardh, 
Smith  (Engl,  botan.  Suppl.  t.  2845.)  Fucus  fascia  Oeder. 
(Flor.  dan.  t,  768.)     Viva  fascia  Lyngb. 


429 

Hab.     Ad  oras  Europae  atlanticas   nsque  ad  Norvegiam% 
Ad  insnlas  Falkland. 

10.  Pnnctaria  lanceolata  *. 

Phj/llitis  lanceolata  Kiitz. 
Hab.     Maie  mediterraneum. 

Subtribiis  II.     Scytosiphoneae  *. 
Char.  ess.     Diclines.  —  Thalamia  ab  ipsa  origine  nuda; 
asci  monospori.   —     Thallus   caulescens    fistulosus  vel  cavns. 
Fulcrum  radicale  nudiim. 

Gen.  IV.     ScytOSipllOH  Agardh  (Dispos.  Algar.  Snec. 

1811). 

Char.  Thallus  caulescens  stipitatus  Tel  sessilis,  simplex 
vel  ramosus ,  teres  vel  compressus ,  fistulosus  vel  cavns ,  con- 
tinuus,  membranaccns.  Fulcrum  radicale  discoidcum,  plcruin- 
que  minntum,  nudum.  Trichophyses  rarissiraae.  —  Structura 
celluloso-fibrosa,  arcta.  Stratum  corticale  e  cellnlis  minutis 
subparnllelipipedis  holococcodeis  conflatum.  Stratum  medul- 
läre e    cellnlis  amplis  angulato-rotundatis  inanibus   mono 

tetrastromaticis  et  e  fibris  filamentosis  interioribus  paucis  la- 
xissimis  ramosis  anastomosantibns  tenuissimis  cylindricis  arti- 
cnlatis  hyalinis  compositum. 

Thalamia  deimita,  punctiformia  vel  soriformia,  plerum- 
que  minnta,  nuda,  per  omnem  thallum  inordinate  sparsa,  ex 
ascis  simplicibus,  ovato  -pyriformibus,  basi  angustatis,  mono- 
sporis,  plus  minusve  radiantibus,  paraphysibus  simplicibus 
clavatis  articulatis  immixtis,  composita.—  Gonophyses  nullae. 

Oedogonia  in  diversis  individuis  (nee  in  thalamiiferis)  ob- 
venientia,  solitaria  vel  irregulariter  approximata,  per  omnem 
thallum  inordinate  sparsa. 

Sgn.  Asperococcus  Lamour.  (in  Annal.  du  Mus.  XX. 
1813).      Encoclinm  Agardh  (Spec.  Algar.  I.  1.  1821).     Stl- 


430 

lopliora  Montagn.  (Phytogr.  Cauar.)  Colpocoeliutn  Trevis. 
(Synops.  gener.  Algar.)  Haloglossum  Kiitz.  (Phycol.  gener.) 
Cladocoelium  Trevis.  (in  litter.  1844.).  Hydroclathrus  Za- 
nard.  (Not.  int.  alle  cellul.  marin,  yenet.) 

Obs.  Clar.  Agardh  genus  snura  Scytosiphoncm  typo 
Viva  ßstulosa  Hndsoni  constitnit,  Fuco  filo  Linnei  inter 
Fucos  tunc  relicto.  Seriiis  tantnm  (Synops.  Algar.  Scandin. 
p.  14.  1817.)  ScytosipJionem  fistulosum  varietatem  „e  loco 
natali  ortam"  ejusdem  Fuci  fili  declaravit.  Nomen  Aspero- 
cocci  a  Lamouronxio  propositum,  ex  vocabulo  latino  (asper) 
et  graeco  (xoxxog),  hybridum  ideoque  non  agnoscendnm.  Cnm 
itaqne  JJlva  haec  Jislulosa  Hndsoni  certissime  sit  Confervae 
echinatae  Mertensii  synonymon,  nomen  genericum  aptissiranm 
omniumque  antiquissimnm  Agardhianum  restitnendum  esse  pu- 
taverim. 

Subgenus  I.     llaloglossum  Kiitz. 

Char.  Thallns  stipitatus ,  simplex,  compressus.  Fulcrum 
radicale  minntiim.  Stratum  medulläre  cellulosum  mouostro- 
maticum.  Thalamia  soriformia,  valde  prominentia,  inordinate 
sparsa. 

1.  Scytosiphon  lanccolatus  *. 

Asperococcus  lanceolatus  Lamour.  A.  compressus 
Griff.,  Menegh.,  Harvey  (Phycol.  britann.  t.  71.)  Encoelium 
lanceolatum  et  compressum  Trevis.  (Synops.  geuer.  Algar.) 
Haloglossum  Grifßthsianum  Kiitz. 

Hab.  Ad  australes  Angliae  et  atlanticas  Galliae  et  Hi- 
spaniae  oras.  Mare  mediterraneum  et  adriaticum.  Ad  oras 
Africae  Capensis. 

Subgenus  II.     Euscytosiphon  *. 
Char.     Thallns  stipitatus,  simplex,  teres.      Fulcrnm  ra- 
dicale minutum.    Stratum  medulläre  cellulosum  mono  —  tristro- 


431 

maticnm.     Thalamia  pnnctiformia  vel  soriformia,  minuta,  in- 
ordinate  sparsa. 

Syn.  Asperococcus  Zanard.  (Not.  int.  alle  cellul.  ma- 
rin, venet.) 

2.  Scytosiphon   echinatus  #. 

S.  fistulosus  Agardh  (Dispos.  AI  gar.  Suec.  p.  24.).  S. 
filum  var.  fistulosum  Agardh  (Spec.  AJgar.  I.  1.  p.  163.). 
Asperococcus  echinatus  Agardh  (Synops.  Algar.  Scandin. 
p.  XXL),  Grevill.  (Alg.  britann.  p.  50.  t.  9.),  Harvey  (Phycol. 
britann.  t.  194.)  A.  rugosus  Lamonr.  A.  fistulosus  Hoo- 
ker. Encoelium  echinatum  Agardh  (Spec.  Algar.  I.  1.  p.  145). 
E.  Lyngbyanum  Grevill.  (Scott,  cryptog.  Flor.  t.  290). 
Chorda  filum  var.  fisiulosa  Kütz.  (Phycol.  german.)  Chor- 
daria filum  var.  fistulosa  Agardh  (Synops.  Algar.  Scandin. 
p.  14).  Ch.  filum  var.  infia ta  Wallr.  Viva  fistulosaHxiüs. 
U.  rugosa  DC.  JJ.  filum  Gonan.  U.  lumbricalis  Lamonr. 
U.  simplicissima  Clement.  Solenia  fuscata  Bory.  Ente- 
romorpha  echinata  Link.  Conferva  echinataWLcrtens,  Roth. 
C.  fistula  Roth. 

Hab,  Mare  balticnm  et  boreale.  Ad  atlanticas  Europae 
et  Americae  oras.  Ad  littora  Canariensia.  Mare  mediterra- 
nenm,  aegenm,  adriaticnm.  Oceaims  anstralis  ad  oras  Tas- 
maniae.     Oceanns  pacificns  ad  oras  Japoniae. 

S.  echinatus  var.  vermicularis.  * 

Asperococcus  vermicularis  Moore,  Wyatt.  A.  echi- 
natus var.  vermicularis  Griff.,  Harvey.  Encoelium  echi- 
natum var.  vermiculare  Trtvis.    (Nomencl.  Algar.  I.  p.  45.) 

Hab.     Ad  oras  Angliae. 

3.  Scytosiphon  utricularis.  * 

Asperococcus  utricularis    Dumont  d'Urvill.      A,  Lesso* 
nii  Bory.      Encoelium  Lessonii  Trevis. 
Hab.     Ad  insulas  Maloninas. 


432 


S.  utricularis  var.  cylindraceus.  * 

Asperococcus  Lessonii  var.  ß,  Bory.     Encoelium  Les- 
sonii  var.  cylindraceum  Trev. 
Hab.     Cum  specie. 

4.  Scytosiphon  Urvillei.  * 

Asp.  Durvillaei  Bory.      Encoelium  Urvillei  Trevis. 
Hab.     Ad  oram  Chilensem. 

5.  Scytosiplton  Turneri.  * 

jisp.  Turneri  Hooker,  Harvey  (Phycol.  britann.  t.  11). 
ji.  bullosus  Laraour.  A.  rugosus  var.  bullosus  Duby.  En- 
coelium Turneri  Trevis.  E.  bullosum  Agardh.  Gastri- 
dium  Opuntia  Lyngb.  Viva  Turneri  Dillw. ,  Smith  (Engl, 
botan.  t.  2570). 

Hab.  Mare  balticum  et  boreale.  Oceamis  atlanticus  ad 
oras  Europae  a  Norvegia  nsque  ad  Hispaniam.  Mare  medi- 
terraneum   et  adriaticum.     Oceanus  australis. 

6.  Scytosiphon  tortilis.  * 

udsp.  tortilis  Suhr.     Encoelium  tortile  Trevis. 
Hab.     Ad  Indias  orientales. 

7.  Scytosiphon  tenuis.  * 

Asp.  tenuis  Zanard.      Encoelium  tenue  Trevis. 
Hab.     Ad  oras  Istriae. 

Subgenus  III.     Cladocoelium  Trevis. 

Char.  Thallus  stipitatus,  ramosus,  teres»  Fulcrum  ra- 
dicale  minutum.  Stratum  medulläre  cellulosum  distromaticum. 
Thalamia  puuctiformia ,  minuta,  inordinate  sparsa. 

Sj/fi.  Encoelium  Zauard.  (Not.  int.  alle  cellnl.  marin, 
venet.) 

8.  Scytosiphon  ramosissimus.  * 


433 

Encoelium   ramosissimum   Kütz.     Cladocoelinm    ratno- 
sissimum  Trevis. 

Hab.     Mare  adriaticum. 

S.  ramosissimus  var.  trichophorus.  * 
Encoelium  ramosissimum  var.  trichophorumKAtz.    Cla- 
docoelium ramosissimum  var.  trichophorum  Trevis. 
Hab.     Cum  specie. 

Subgenus  IV.     Cofpocoelium  Trevis.    (Synops.  gener.  Algar. 

1842.) 
Char.     Thallus  sessilis,  simplex,   suborbicularis.       Ful- 
crnm  radicale  amplum.      Stratum  medulläre  cellulosum  tetra- 
stromaticum,   cellulis  iuterioribus  sensim  amplioribus.     Thala- 
mia  soriformia,  minutissima,  subseriata. 

Syn.     Stilophora  Montag.  (Phytogr.  Canar.)       Hydro- 
claihrus  Zanard.  (Not.  int.  alle  cellul.  marin,  venet.) 
9.  Scytosiwlion  cavernosus.  * 

Asperococcus  sinuosus  Bory,  Menegh.  (Alg.  Ital.  e  Dal- 
mat.  p.  168.  t.  4.  fig.  2.)  Encoelium  sinuosumA.ga.vdh  (Spec. 
Algar. I.  1.  p.  146).  Colpocorlium  cavemosumTrexis  (Synops. 
gener.  Algar.)  Hijdroclaihrus  sinuosus  Zanard.  Stilo^ 
phora  sinuosa  Agardh  (in  Flora  1827).  Zonaria  sinuosa 
Agardh  (Synops.  Algar.  Scandiu.  p.  XX.).  Viva  cavernosa 
Forsk.  U.  sinuosa  Roth.  U.  Nostoc  Poiret,  DeCand.  Fu- 
cus  tremelloides  Bertol.  Nostoc  mesentcricum  Agardh  (Sy- 
stem. Algar.  p.  21.),  Delle  Chiaje  (Hydrophyt.  neapol.II.  p.9. 
t.  57).  Tremella  cavernosa  Poiret.  T.  rugosula  et  cerina 
Clement.  Alcyonidium  Nostoc  Lamour.  A.  tremelloides 
Agardh  (Syst.  Algar.  p.  17). 

Hab.  Oceanus  atlanticus  ad  littora  Cananensia,  Hispa- 
niae  et  Galliae.  Mare  mediterranen m ,  aegenm,  adriaticum, 
rubrum. 

22r  Bd.    4s   Heft.  28 


431 

S.  cavernosus  var.  lobatus.  * 
Asperococcus  sinuosus  var.  lobatus  Endl.  et  Diesing. 
Hab.     Ad  oras  insulae  Karek  sinus  Persici. 

Gen.  V.     HalodictyOH  Kütz.  (Phycol.  gener.) 

Char.  Thallus  caulescens  sessilis  ,  simplex,  cavns,  pri- 
mitus  suborbiculari-ovoideus  hinc  inde  foraminnlis  magis  ma- 
gisqne  dilatatis  pertnsus,  clathrato  -  reticnlatns ,  demnm  can- 
cellorura  margiuibus  involutis  incrassatus,  rete  irreguläre  snb- 
explanatum  referens ,  membranacens.  Fulcrura  radicale  discoi- 
deum,  amplum,  nudum.  Trichophyses  nullae.  —  Structnra 
celhilosa ,  arcta.  Stratum  corticale  e  cellulis  minutis  snb- 
parallelipipedis  holococcodeis  conflatum.  Stratum  medulläre  e 
cellulis  amplis  angulato-rotundatis  inanibus  tetrastromaticis, 
interioribus  sensim  amplioribus,  compositum. 

Thalamia  definita,  soriformia,  minutissima,  nuda,  per 
omnem  thallum  inordinate  sparsa,  ex  ascis  simplicibus,  pyri- 
formibus,  basi  angustatis,  monosporis,  subereetis,  paraphy- 
sibus  simplicibus  clavatis  articulatis  vix  radiantibus  immixtis, 
composita.  —  Gonophyses  nullae. 

Oedogonia  ignota. 

St/n.  Hj/droclathrus  Bory  (in  Dict.  class.  d'hist.  na- 
tur.  VIII.). 

Obs.  Nomen  quidem  Hydroclathri  imposuit  clar.  Bory; 
quod  cum  regulis,  utpote  ex  vocabulo  graeco  et  latino  hybri- 
dnm,  repugnet,  rejiciendum  erat. 

1.  Halodictyon  Boryanum.  * 

H.  cancellalum  Kütz.  Aspcrococcns  clathratus  Me- 
neglt.  A.  cancellatus  Endlich.  Encoelium  clathratum 
Agardh  (Spec.  Algar.  I.  2.  p.  412).  Hydroclathrus  cancel- 
latus Bory.       //.   Boryanus  Trevis,    (Synops.    gener  Algar.) 


435 

Stilophora  clathrata  Agardh  (in  Flora  1827.)     Fuchs  cla- 
thratus  Bory.     Corynepliora  Agarum  Despreaux. 

Hab.  Oceanus  atlanticus  ad  oras  Brasiliae,  Canarienses 
et  Gallicas.  Mare  mediterraneura  ad  littora  Algeriae.  Mare 
rubrum.   Oceanus  australis. 

Gen.  VI.     stilophora  Agardh,   Zanard.    (in  Bibliot.  Ital. 

XCIX.). 

Char.  Thallus  caulescens  ramosus,  teres,  fistulosus, 
continuus,  membranaccus.  Fulcrum  radicale  discoideum,  mi- 
nutissimuin,  nudura.  Trichophyses  thalamiis  immixtae  vel 
huc  illuc  sparsae.  —  Structura  cellulosa,  arcta.  Stratum 
corticale  e  cellulis  minutis  subparallelipipedis  phaenococco- 
deis  conflatum.  Stratum  medulläre  e  cellulis  amplis  angu- 
lato-rotuudatis  inanibus  distromaticis,  interioribus  mnlto  am- 
plioribus,  compositum. 

Thalamia  defniita,  soriformia,  nuda,  per  omuem  thallum 
in  zonas  transvcrsas  ordinata  et  fere  confluentia,  ex  ascis 
simplicibus,  globoso-ovatis,  sessilibus,  monosporis,  erectis, 
densis,  composita.     Parapliyses  et  gonophyses  nullae. 

Oedogonia  in  diversis  individuis  (nee  in  thalamiiferis)  ob- 
venientia,  solitaria  vel  irregulariter  approximata,  per  omuem 
thallum  inordinate  sparsa. 

Syn.  CarmicTiaelia  Grevill.  (Scott,  cryptog.  Flor.  t.  288). 
Striaria  Grevill.  (Scott,  cryptog.  Flor.  Synops.  p.  44).  Sti- 
CtyosipTton  Kütz.  (Phycol.  gener.  p.  301). 

Obs.  Episcopus  CA. Agardh  genus  Stilophoram  Septcm- 
bre  anni  1827  proposuit  typo  Solenia  crinita.  Eodem  auuo 
1827  clar.  Greville  CarmicJiaeh'ae  suae  attenualae  iconem 
evulgavit.  Genus  tarnen  Carmichaelia  Rob.  Brownrt  inter 
Legnminosas  antiquius,  et  ideo  ipse  Greville  Algae  Scoticae 
nomen    in  Strfariqm    sequente    anno    1828   mutavit.       Sti/o- 

28* 


436 

phora  Dipterorum  faroiliae  Muscariaearum  geims  a  Robineau- 
Descoidy  (Essai  sur  les  Mjodaires)  anno  1830  propositnm 
fuit ;  Stilophorae  auteni  nomen  genericum  iuter  Polypös  (An- 
thozoa  Madreporina)  ex  errore  typographico  pro  Stilopora 
ortum. 

Stictyosiphonem  Kütziugii  Individuum  oedogoniiferum  spe- 
ciei  cujusdam  Stilophorae  geueris  esse  quidem  crediderira. 
Structura  omnino  eadem;  quod  ex  iconibus  etiam  (t.  21.  fig. 
II.  et  III.)  evidentissime  patet.  Celeberrimus  au t ein.  hie  auetor, 
a  Dictyoteis  CTiordearum  et  Encoelicarum  fumilias  separans, 
Striariam  Encoelieis,  Stictyosiphonem  vero,  cum  Chloro- 
siphone  (Wyattia)  et  Dictyosiphone,  Dermatoblasteis,  Ente- 
romorpheis  suis  (Ulvaceis,  Hymenothalüs,  Ileineis  nostris)  re- 
tulit.  Encocliae  (Encoelium,  Halodictyon,  Striaria)  in  eo  a 
Chordeis  (Chorda,  Spermatochnus,  Halorhiza)  distinguuutur, 
quod  Stratum  medulläre,  sive  interuum  Kütziugii,  e  cellulis 
angulato-rotundatis,  nec  elongatis  subcylindricis  in  filameuta 
longitndinalia  coalitis,  constituitur.  Subtribum  itaque  haue 
nostram  Scytosiphoneartim  herum  in  binas  sectiones,  Eu- 
scytosiphoneurum  (  Scytosiphon,  Halodictyou,  Stilophora, 
"Wyattia)  et  Chordcarum  (Haplosiphon,  Chorda,  Adcuocystis, 
Phacochorda,  Dictyosiphon)  nominaudas,  diviserim. 

Trichophyses  in  individuis  thalamiiferis  thalamiis  iininix- 
tae,  in  oedogoniiferis  huc  illuc  sparsae. 

i.  Stilophora  crinita  Agardh  (in  Flora  1827). 

Striaria  crinita  J.  Agardh.  Str.  attenuata  var.  cri- 
nita Kütz.  Solenia  criniia  Agardh  (System.  Algar.).  Con- 
ferva  crinita  Ruching. 

Hab.     Mare  adriaticum. 
2.  Stilophora  attenuata  Trevis.  (Synops.  gener.  Algar.) 

Carmichaelia  attenuata  Grevill.  (Scott,  cryptog.  Flor, 
t.  288.)       Striaria  attenuata  Grevill.    (Scott,    cryptog.  Flor. 


437 

Sjnops.  p.  44.  Scytosiphon  olivaceus  Carmich.  Zonaria 
lineolata  Agardh  (in  Flora  1827).  Z.  Naccariana  Agardh 
(Mss.  in  Naccar.  Flor.  Venet.).  Dictyota  lineolata  Grevill. 
(Alg.  briian».  Sjnops.  p.  XLIII.).  Solenia  attenuata  Agardh 
(System.  Algar.).     Viva  attenuata  Naccar. 

Hab.     Mare  balticum    et  boreale.       Ad    oras   Angjiae   et 
Hiberniae.     Mare  mediterraueum  et  adriaticum. 

2.  Stilophora  fragilis  Trevis.  (Sjnops,  gener.  Algar.). 

Striaria  fragilis  J.  Agardh, 

Hab.    Ad  Bahusiam. 
4.  Stilophora  adriatica.  % 

Stictyosiphon  adriaticus  Kütz, 

Hab,     Mare  adriaticum. 

Geu.VII.     "Wyattia  Trevis.  (Sjnops.  gener,  Algar.  1842). 

Syn.     Chlorosiphon  Kütz.,  Harvej. 

Obs.  Genus  ab  omnibus  ceteris  Dictjotearum  cerle  di- 
stiuctissiuium,  Wyattiae  nomine,  memoriam  egregiae  Mariae 
Wjatt,  quae  Algarum  Daiimouiensium  collectionem  siccam 
pulcherrimam  edidit ^  revocante,  tjpo  jL*perococco  pusilio 
Carmicbaelii ,  Septembre  anni  1842  proposui.  In  „A  List  of 
Ibe  British  marine  Algae  arranged  sistematicallj"  a  clarissi- 
mo  Harvej  (Phjcol.  britann.  Fase.  XX.)  nuper,  Aug.  1847, 
evulgata  idem  Asperoeoccwi  pusillus  tjpuiu  sisüt  alterius  uovi 
generis  Chlorosiplionis.  Celeberrimus  Kütziug  autem  genus 
constituit  suum  Chlorosiphonem  anno  1843  (Phjcol.  gener. 
p.301.)  unica  specie,  ChlorosiphoneShuttleworthiano,  sjno- 
njmis  nullis  adjeetis.  Speciminibus  autbenticis  Kützingianis 
nullis  hactenus  visis,  mihi  adhuc  latet  an  stirps  a  Shuttle- 
worthio  communicata  speeifice  quidem  a  vero  yisperocoeco 
pusilio  Auglorum  differat,  quod  mihi  tarnen  valde  dubium 
videtur.      Utrumque    itaque  sit,    quod    prioritatem  nominis  ge- 


438 

nerici  attinetj     illud   Wyattiae    omni   jure   mihi   vindicare  nie 
posse  videor. 

1.  Wyattia  pusilla  Trevis.  (Synops.  gener.  Algar.) 
Chloros'phon  pusillus  Harvey.      Asperococcus  pusillus 

Carmich.     Encoelium  pusillurn  J.  Agardh. 
Hab.    Ad  oras  Angliae  et  Sueciae. 

2.  Wyattia  Shuttle  woi thiana.  * 
Chlorosiphon  Shvttleworlhianus  Kiitz. 
Hab.     Ad  oras  Hiberniae. 

3.  Wyattia  laminar iae.  * 

Chlorosiphon  laminariae  Harvey.  Bangia  laminariae 
Lyngb.     Bangiella  laminariae  Gaillon. 

Hab.     Ad  oras  Angliae,  Daniae,  Galliae  atlanticas. 

Obs.  Ex  raente  Anglorum  est  Status  tantum  juvenilis 
Wyattiae  pusillae. 

Gen.  VIII.    Haplosiphon.  * 

Char.  Thallus  caulescens  simplex,  teres,  fistulosus, 
septis  intemis  transversalibus  destitutus,  continuus  vel  sub- 
articulato-constrictus,  membranaceus.  Eulcrum  radicale  di- 
8Coideum,  minutum,  nudum.  Trichophyses  spai'sae.  —  Stru- 
ctnra  heteromorpha ,  arcta.  Stratum  corticale  e  cellulis  roi- 
nutis  subparallelipipedis  holococcodeis  couflatum.  Stratum  me- 
dulläre e  cellulis  amplis  elongatis  subcylindricis  inanibus  in 
filamenta  longitudinalia  oligostromatica  coalitis  compositum. 

Thalamia  omnem  thallum  obtegentia,  ex  ascis  simplici- 
biis,  pyriformibus,  basi  angustatis,  monosporis,  erectis,  pa- 
raphysibus  dichotomis  clavatis  articulatis  numerosis  immixtis, 
composita.  —  Gonophyses  in  iisdem  individuis  thalamiiferis 
obvenientes,  solitariae,  per  omnem  thallum  inordinate  spar- 
sae,  ascis  et  paraphysibus  immixtae,  ovato-pyrifornies,  basi 
angustatae. 


439 

Oedogonia  in  diversis  individuis  (nee  in  thalainiiferis)  ob- 
veuientia,  solitaria,  per  omuera  thalhim  inordinate  sparsa. 

Sijn.     Chorda  Zauard.  (in  Bibliot.  Ital.  XCIX.). 

Obs.  Chorda  lomentaria  Lyngbyei  genus  sistit,  ut  cre- 
diderim,  cum  Chorda  (tilo)  Stackhousei  minime  eonfuuden- 
dmn,  pluribus,  praesertim  rarpicis,  magui  momenti  characte- 
ribns  sane  qnidem  distinctiun.  In  Haplosiphone  itaqne  thal- 
lns  septis  internis  transversalibus  destitutus,  Stratum  medul- 
läre oligostromaticnm ,  asci  pyriformes  basi  angnstati ,  para- 
physes  niunerosissimae,  gonophyses  ovato-pyriformes  basi  an- 
gustatae;  in  Chordae  aiitem  genere  tballus  intus  transversim 
septatns,  Stratum  medulläre  polystromaticum,  asci  subobeo- 
nici  basi  longe  angnstati,  paraphyses  nullae,  gonophyses  ova- 
tae  brevissime  basi  angustatae.  Paraphyses  dichotomae  ar- 
ctissimain  cum  Phacochorda  afh'nitatem  ostenduut.  Tricho- 
pbyses  in  individuis  tarn  thalainiiferis  quam  oedogoniiferis  ob- 
veniunt. 

Nomen  genericum  ex  anXöoq  (simplex)  et  airfiov  (sipho) 
deprompsi. 

1.  Haplosiphon  lomentarius.   ■• 

Chorda  lomentaria  Lyngb.,  Menegh.  (Alg.  Ital.  e  Dal- 
mat.  p.  185.  t.  4.  fig.  7.)  Ch.  Jistulosa  Zanard.  Ch.  adria- 
tica  Kütz.  (in  Linnaea  1843).  Ch.  filum  var.  lomentaria 
et  adriatica  Kütz.  (Phycol.  german.)  Scytosiphon  lomen- 
taria Endl.  S.  Jistulosus  Naccari.  S.  castanetis  Carmieh. 
S.  filum  Kütz.  (Actien).  5.  filum  var.  lomentarius  Agardh. 
Asperococcus  castanetis  Hooker. 

Hab.  Mare  balticum  et  boreale.  Oceanus  atlauticus  ad 
oras  Europae  ab  insulis  Faeröensibus  usque  ad  Hispaniam. 
Mare  mediterranenm  et  adriaticuin. 

Obs.  Ch.  Jistulosa  Zanardinii  (thallo  rontinuo)  ne  mi- 
nimum  qnidem  a  Ch.  lomentaria  Lyngbyei   (thallo  subartini- 


440 

lato  -coiistrieto)  quam  certissime  diftert.  Individuum  autem 
oedogoniiferum,  a  Meneghinio  pro  sterili  hujus  speciei  statu 
habitura,  est  Scytosiplion  castaneus  Carmichaelii ,  serius  a 
dar.  Harvey  (A  Man.  of  the  brit.  Alg.  p.  36.)  „the  young  ot 
CJi.  lomentaria^  judicatus. 

2.  Haplosiphon   capensis.  * 

Chorda  capensis  Kütz.  Chordaria  flagelliformis  var. 
capensis  Snhr  (in  Drege  Plant,  sicc.  capens.). 

Hab.     Ad  oras  Africae  capensis. 

Gen.  IX.  Cliorda  Stackh.  (Ner.  britaun.  edit.  I.) 
Char.  Thallus  caulescens  simplex,  teres,  fistulosus, 
intus  transversim  septatus,  continuus,  cartilagineus.  Fulcrum 
radicale  discoideum,  minutum,  nudum.  Trichophyses  spar- 
sae.  —  Structura  heteromorpha,  arcta.  Stratum  corticale  e 
cellulis  minutis  subparallelipipedis  holococcodeis  conflatum. 
Stratum  medulläre  e  cellulis  amplis  elongatis  subcylindricis 
inanibus  in  filamenta  longitudinalia  polystromatica  coalitis 
compositum. 

Tbalamia  oinnem  thallum  obtegcntia ,  ex  ascis  simplici- 
bus,  subobconicis,  basi  longe  angustatis,  monosporis,  erectis, 
densis,  composita.  Paraphyses  nullae,  —  Gonophyses  in  iis- 
dem  individuis  thalamiiferis  obvenientes,  solitariae,  per  omnem 
thallum  inordinate  sparsae,  ascis  immixtae,  ovatae,  brevissi- 
me  basi  angustatae. 

Oedogonia  ignota. 

Sij'i.  Filum  Stackh,  (in  Mem.  soc.  natur.  Mosqu.  II, 
1809).  FlagcUaria  Stackh.  (Ner.  britann.  edit.  II.)  Chor- 
daria Link  (in  Hör.  physic.  Berolin.).  Scytosiplion  Agardh 
(Spec.  Algar.). 

Obs.  De  loco  in  systemate  et  de  affinitate  hujus  genc- 
ris  j  qnnm  a   phycologis  praestautissimis  oinnibus    recentioribus 


441 

ad  Dictyoteas  relatum  fuerit,  licet  a  dar.  Zanardiiiio  (Not. 
int.  alle  cellul.  marin,  venet.  p.  48.)  adhuc  Laminarieis  ad- 
scribitur,  ulterius  disputare  supervacaneura  pnto.  Singulare 
autem  est,  quod  celeb.  Kützing  (Phvcol.  german.  p.  269.) 
„Spermatoidien  0"  esse  dicit. 

1.  Chorda  filuiu  Laniour. 

Scytosiphon  filum  Agardh  (Spec).  Chordaria  filum 
Agardh  (Synops.).  Flagellaria  filum  Staekh.  Fucus  filum 
Linu.     F.  tendo  Esper.     Ceramium  filum  Roth. 

Status  valde  trichophysiphorus :  Chorda  tomentosa 
Lvngb.  Ch.  filum  var.  tomentosa  Kiitz. ,  Harvey,  Scy- 
tosiphon filum  rar.  tomentosus  Agardh.  —  Chordaria  filum 
rar.  penicillata  Wallr. 

Status  juvenilis :  Chorda  filum  var.  trichodes  Lyngb. 
Ch.  filum  var.  thrix  Harvey,  Kützing.  Scytosiphon  filum 
var.  thrix  Agardh.  Flagellaria  thrix  Staekh.  (Ner.  bri- 
tauii.  ed.  II.).     Fucus  thrix  Staekh.  (Ner.  britaim.  ed.  I.) 

Hab.  Oceanus  atlantiens  ad  oras  Brasiliae,  Canarienses, 
Europaeas  omnes  et  Americae  borealis.  Oceanus  paeificus  bo- 
realis  ad  Sitkam,  Unalaschkam  et  Kamtschatkam. 

2.  Chorda  riinosa  Montagn. 
Scytosiphon  rimosus  Endl. 
Hab.     Ad  oras  Tasraaniae. 

Gen.  X.     AdeilOCystiS  Harvey. 

Obs.  Clar.  Harvey  in  observationibus  ad  Chor  dam  filum 
(Phycol.  britann.  t.  107.)  ait:  ,,the  Antarctic  genus  Adeno- 
cystis  differs  from  Chorda  more  by  habit  than  any  carpic 
character."  Caeternm  mihi  omnino  ignotum  genus.  Hoc  ta- 
rnen loco  animadvertere  licet,  e  recentissiinis,  post  aiitumnum 
anni  1847  impressis,   vel    phycologorum    peregrinorum    operi- 


442 

bus  vel  diariis  milla   uua,  ob  tristissimum  bellum  itaticiim,  ba- 
ctemis  uondum  ad  me  pcryeiiisse. 

Gm.  XI.     PhaCOCllOrda  Agardh  (Spec.  Algar.  1.  182t.). 

Char,  Thallus  caulescens  ramosus,  ramis  apice  thala- 
m!o  abuormi  plerumque  sterili  verticilliformi  triehophjsiphoro 
coronatis,  teres,  fistulosus,  continuus,  cartilagineus.  Ful- 
crum  radicale  discoideuin,  minutissimura ,  nudum.  Tricho- 
physes  tbalamiis  imraixtae.  —  Struetura  heteromorpha,  laxa. 
Stratum  corticale  e  cellulis  minutis  augulato-rotundatis  holo- 
coccodeis  coiiflatum.  Stratum  medulläre  e  cellulis  amplis  elou- 
gatis  subcylindricis  iuauibus  in  filamenta  lougitudiualia  poly- 
stromatica  coalitis  compositum. 

Thalamia  exacte  defiuita,  soriformia,  yalde  prominentia, 
uuda,  per  omnem  thallum  inordiuate  sparsa,  ex  ascis  sim- 
plicibus,  pyriformibus ,  basi  angustatis,  monosporis,  paraphy- 
sibus  dichotomis  clavatis  moniliformiter  articulatis  radiantibus 
dense  immixtis,  composita.  —  Gonophyses  uullae. 

Oedogonia  ignota. 

Syn.  Phymacium  Link  (Handb.  zur  Erkenn,  der  nutzb. 
und  am  häuf,  rorkom.  Gewächs.  III.  p.  232.  1833.)  Stilo- 
phora  J.  Agardh  (Novit.  Hör.  Suec.  ex  Algar.  famil.  p.  16. 
1836).  Spermatochnus  et  Halorhiza  Kütz.  (Phycol.  gener. 
p.  334  et  335.  1843). 

Obs.  Cum  iuter  Fungos  Phymacium  Friesii  exstet  et 
uomen  Stilophorae  persistere  non  potuit,  jam  anno  1842. 
(Synops.  gener.  Algar.)  vetustius  genericum  Phacochordam 
vindicare  credidi. 

1.  Phacochorda  rhizodes    Agardh    (Spec.  Algar.    I.   1. 
p.  125). 

Stilophora  rhizodcs  J.  Agardh.  Spermatochnus  rht- 
zodcs  Kütz.     Sporochnus  rhizodes  Agardh   (Spec.  Algar.  I. 


443 

1.  p.  156).  Chordaria  rhizodes  Agardh  (Syuops.  Algar. 
Scandin.  p.  XIII.).  Ceramium  rhizodes  Agardh  (Dispos.  Al- 
gar. Suec.  p.  18).  C  tuhercttlosum  Roth.  Fuchs  rhizodes 
Turn.     Conferva  verrucosa  Smith. 

Hab.  Mare  balticum  et  boreale.  Ad  atlauticas  Europae 
oras  a  Norvegia  usque  ad  Hispaniam.  Mare  mediterraiieum 
ad  oras  Nicaeenses.     Oceauus  australis  ad  Tasmauiam. 

2.  Phacochorda    paradoxa     TreAis.     (Synops.    gener. 
Algar.) 

Stilophora  Lyngbyei  J.  Agardh.  Spermatochnus  pa- 
radoxus  Kütz.  Striaria  Grcvilleana  Pollexfen.  Scytosi- 
phon  paradoxus  Hörnern.  (Flor.  dan.  t.  1595.  fig.  2.)  Spo- 
rvchnus  rhizodes  var.  paradoxus  Agardh  (Spec.  Algar) 
Chordaria  paradoxa  Lyngb.  Ch.  rhizodes  var.  paradoxa 
Agardh  (Syuops.  Algar.  Scandin.).  Conferva  paradoxa  Roth. 
C.  rhizodes  Ehrh. 

Hab.  Mare  balticum  et  boreale.  Ad  oras  Augliae  et 
Hiberniae. 

3.  Phacochorda  clavieeps.  * 
Spermatochnus  clavieeps  Kiitz. 
Hab.     Ad  Dalmatiam. 

4.  Phacochorda  setacea. 

Stilovhora  setacea  Menegh.  Spermatochnus  setaceus 
Kütz.      . 

Heb.     Ad  Dalmatiam. 

5.  Phacochorda  capillaris.  ■'-' 
Stilophora  capillaris  Menegh. 
Hab.     Ad  Dalmatiam. 

6.  Phacochorda  minor.  * 
Stilophora  minor  Zanard. 
Hab.     Ad  Dalmatiam. 


444 

7.  Phacoehorda  adriatica  Trevis.  (Synops.  gener. 
Algar  ) 

Stilophora  adriatica  J.  Agardh.  St.  gracillima  Za- 
nard. Spermatochnus  adriaticus  Kütz.  Sporoclmus  adria- 
ticus Agardh.     Fuchs  marginales  Wulfe«. 

Hab.     Maie  adriatieum  et  Propontis. 

8.  Phacoehorda  mediterranea.   * 
Spermatochnus    mediterraneus   Kiitz.    (Phycol.    gener.) 

Sporochnus  parado.rus  Kütz.  (Aetien.) 
Hab.     Ad  oras  Neapolitanas. 

9.  Phacoehorda  gracilis  Trevis.  (Synops.  gener.  Algar.) 
Stilophora   papulosa    J.  Agardh.       St.    adriatica    Me- 

negh.  (Alg.  Ital.  e  Dalmat.  t.  3.  fig.  2.)  Spermatochnus  pa- 
pillosus  Kütz.  (Phycol.  gener.)  Zonaria  papulosa  Agardh. 
Dictjjofa  papulosa  Lamour.,  Duby.  Sporochnus  divarica- 
tus  Zanard.  (in  Pappaf.  Herb.  Algar.  mar.  adriat.  n.  15). 
Sp.  adriaticus  Zanard.  (in  Bibliot.  Ital.  XCIX.).  Sp.  di- 
chotomus  Kütz.  (in  litter.  1835).  Sp.  rhizodes  variet.  Chau- 
vin.    Cotifcrva  gracilis  Wulfen. 

Hab.     Mare  mediterraneuni  et  adriatieum. 

10.  Phacoehorda  inemhranacea.  * 

Stilophora  membranacea  Zanard.  Spermatochnus  mem- 
branaceus  Kütz. 

Hab.     Mare  adriatieum. 

11.  Phacoehorda  vaga.  * 

Halorhiza  vaga  Kütz.  Chordaria  paradojra  („Herbst- 
pflanze") Snhr. 

Hab.     Mare  balticum/ 

Obs.  Specimina  Kütziugii  authentica  non  vidi.  In  ni- 
hilo  tarnen  nisi  thalamiis  confluentibus  a  reliquis  generis  spe- 
tiebus  essentialiter  differre  videtnr.  Varietas  „/5.  villos^' 
ejusdem  auctoris  est  tantum  Status  valdc  trichophysiphorus. 


445 

12.   Phacochorda  taustralis.    \ 

Stilophora  australis  Harvey. 
Hab.      Ad  Tasmaniam. 

Gen.  XII.     DictyOSipllOIl  Grevill. 

Char.  Thallus  caulescens  ramosus,  teres,  fistulosus, 
contiuuiis,  membranaceus.  Fulcrum  radicale  discoideum,  mi- 
uutissinnim,  mutant.  Trichophyses  huc  ilhic  sparsae. —  Stru- 
ctura  heteromorpha,  sublaxa.  Stratum  corticale  e  cellulis 
rainutis  subparallelipipcdis  holococcodeis  longitudinaliter  ordi- 
uatis  conflatum.  Stratum  medulläre  e  cellulis  amplis  elon- 
gatis  subcylindricis  inauibus  in  nlamenta  longitutlinalia  oligo- 
stromatica  laxe  conjuncta  coalitis  compositum. 

Thalami a  ignota.  —  Gonophyses  nullae. 

■Oedogonia  solitaria  vel  irregulariter  approximata,  per 
oinuein  thallum  inordinate  sparsa. 

Syn.  Scytosiphon  Duby,  J.  Agardh  (Novit.  Flor.  Suec. 
ex  Alg.  fam.). 

1.  Sictyosipbon  foeniculaceus  Grevill. 
ScytosipJion  foeniculaceus   Agardh   (Spec.   Algar.  I.  1. 

p.  163).  Halymenia  foeniculacea  Agardh  (Syuops.  Algar. 
Scaudin.  p.  XIX.).  Ceramium  ßbrosum  Roth.  Confcrva 
foeniculacea  Huds.  C  Jibrosa  Spreng.  Fucus  subtilis 
Turner.      F.  flagelliformis  Jürgens. 

Hab.  Mare  balticum  et  boreale.  Ad  oras  Angliae,  Hi- 
berniae,    Galliae  atlanticas. 

2.  Dictyosiphon   ramellosus    Trevis.   (Syuops.    gener. 
Algar.) 

Scytosiphon  ramellosus  J.  Agardh. 
Hab.     Ad  oras  occidentales  Succiae. 


446 


Gen.  xiii.    »Stereothalia.  * 

Char.     Thallus  caulescens  raraosus,  teres ,  solidus,  con- 

tinmis, Fulcrum  radicale Trichophyses 

nullac.  —  Strnctura  cellnlosa,  „e  celhilis  endochromate  reple- 
tis  longitudinaliter  seriatis." 

Thalamia  ignota.  —  Gonophyses  nullae. 

Oedogonia  solitaria,  per  omnem  thallum  inordinate  sparsa. 

Syn.      Stcreocaulon  Hook.   fil.    et  Harvey   (in  Hooker's 
Lond.  Jonrn.  of  Botan.  1845). 

Obs.  Stirps  mihi  tantum  nota  ex  descriptione  brevissi- 
ma  ab  auctoribns  eximiis  (Ioc.  cit.)  data.  Facies,  ut  dicitur, 
Dictyosiphonis  foeniculacei,  cujus  in  vicinia  interea  collo- 
canda.  Nomen  tarnen  Stereocaulou  persistere  non  potest, 
cnm  jam  multis  abhinc  annis  exstet  inter  Lichenes  genus 
homonymon  a  Schrebero  conditum. 
1.  Ster eothalia  Iiyallii.  * 

Stereocaulon  Lyallii  Hooker  fil.  et  Harvey. 

Hab,     Ad  insulas  Falkland  et  Cap  Hörn. 

Subtribus  III.     Cutlerieae  Trevis. 
Char.  ess.  Diclines.  —    Thalamia  ab  ipsa  origine  nuda; 
asci  polyspori.  —  Thallus  laminaris  solidus.      Fulcrum  radi- 
cale fibris  articulatis  ramosis  stupeis  vestitum. 

Gen.  XIV.  Clltleria  Grevill. 
Char.  Thallus  laminaris  subflabelliformis,  vage  fissus 
vel  regnlariter  dichotomus,  ecostatus,  compresso- planus,  so- 
lidus, continuus,  membranaceo-cartilagineus.  Fulcrum  radi- 
cale expansum,  irreguläre,  fibris  articulatis  ramosis  stupeis 
dense  vestitum.  Trichophyses  sparsae.  —  Strnctura  cellu- 
losa,  arcta.     Stratum  corticale  e  cellulis  minutis  subparalleli- 


447 

pipedis,  holococcodeis,  longitudinaliter  seriatis,  conllatum. 
Stratum  medulläre  e  ccllulis  amplis  elongatis,  inauibus,  lon- 
gitudinaliter dispositis,  polystromaticis,  iutcrioribus  maximis, 
compositum, 

Thalamia  exacte  dclinita,  soriformia,  nuda,  in  ntraque 
tlialli  pagiiia  inordinate  sparsa,  ex  ascis  simplicibus,  elon- 
gato-ovoideis,  basi  longe  angiistatis,  polysporis,  radiantibus, 
trichopbysibus  obvallatis,  composita.  Paraphyses  nullae.  — 
Gonophyses  in  iisdem  individuis  oedogoniiferis  obvenientes, 
trichopbysibus  ramosis,  in  acervulos  in  utraque  thalli  pagina 
inordinate  sparsos  aggregatis,  fasciculatim  insidentes,  elon- 
gatae,  subcylindricae ,  sessiles. 

Oedogonia  in  diversis  individuis  (nee  in  thalamiiferis)  ob- 
venieutia,  solitaria  vel  irregulariter  approximata,  in  utraque 
thalli  pagina  inordinate  sparsa. 

Sjjn.     Spaloglossum  Kütz. 

Obs.  Clarissimus  Greville  (Alg.  britann.  p.  212.)  de- 
scripsit  thalli  strueturam  „composed  of  interlacing  filaments 
within  a  reticulated  membrane":  sed  pro  filamentis  „interla- 
cing" internis  sumpsit  parietes  cellularum  amplarum  inanium 
strati  mediillaris. 

Pauca  de  ipso  nomine  organorum,  quae  ascos,  gono- 
physes, oedogonia  et  trichophj/ses  voeavi,  afferre  lubet. 
Ascos  C.  multijidae  C.  A.  Agardh  apiculos  nuneupavit,  Duby 
coneeptacula ,  Greville  capsulas ,  J.  Agardh  sporas,  Kützing 
spermaloidia,  Harvey  utriculos',  ascos  C.  multijidae  et  la~ 
ciniatae  Meneghiui  utriculos  vel  ascos  fertiles ,  Zanardini 
antheridia,  Endlicher  utriculos  appellavit.  Gonophyses  C. 
adspersae  C.  A.  Agardh  capsulas  denominavit,  Kützing 
spermatoidia;  suae  C.  pardalis  De  Notaris  capsulas;  C. 
adspertae    et  pardalis   Meneghini    utriculos   sporiferos    vel 


448 

ascos  fertiles,  Zanardini  anthcridia,  Endlicher  utrtculos; 
C.  tnultifidae  Harvey  antheridia.  Oedogonia  C.  gnineensis, 
Solierii  et  adspersae  Kütziug  spermatia  vocavit.  Tricho- 
physes  Decaisne  filamenta  nuncupavit  ,  J.  Agardh  filamcnta 
exteriora  articulata  >  Meneghiui  ascos  steriles  vel  fila 
sterilia  peripherica  confervoidea ,  Endlicher  floccos  arti- 
culatos }  Kütziug  paranemata;  trichophyses  C.  pardalis  De 
Notaris  pediccllos  articulatos  confervoideos  dixit.  Quan- 
dam  esse  diversitatem  inter  vera  frnctificationis  Organa  C. 
multißdae  et  laciniatae  et  illa  sie  dieta  C.  adspersae  et 
pardalis  Meneghini  qnidem  observavit,  unde  in  characteribus 
genericis  thalamia  C  multißdae  et  laciniatae  „ntricnlos  bre- 
viter  pedicellatos  et  filis  sterilibus  obvallatos  in  soros  puneti- 
formes  aggregatos"  dixit;  acervulos  antem  gonophysium  et 
trichophysium  C.  adspersae  et  pardalis  „ntricnlos  filis  ipsis 
sterilibus  ramosis  et  in  thalamia  maculiformia  stipatis  copiose 
innatis"  vocavit.  Gonophyses  C.  multißdae  primum  et  pro- 
prio nomine  insignitas  descripsit  Dickic  (in  Annais  and  Ma- 
gaz.  of  Natur.  Histor.  XIV.  p.  168). 

Unico  charactere  „spermatia  in  disco  phyllomatis  sparsa" 
duetus,  clar.  Kütziug  C.  guineensem,  Solierii  et  C.  ad- 
spersae statum  oedogoniiferum,  ut  genus  proprium,  nomine 
Spatoglossi,  sejunxit;  quod  summa  injuria  et  neglectis  plane 
biologicis  rationibus  factum  fuisse  existirao.  Gonophyses  et 
oedogonia  in  G\  adspersa  et  Solierii  existere  satis  constat. 
Gonophyses  C,  multißdae  iguorat  Kütziug.  Thalamia  vero, 
gonophyses  et  oedogonia  in  omnibus  Cutlcriae  speciebus  ve- 
ris  revera  provenire,  observationes  acenratiores  siue  dubio 
docebunt. 

1.  Cutleria  multifida  Grevill .,  Harvey  (Phycol.  britauu. 
t.  75). 


449 

Dictj/ota  multißda  Bory.  D.  penicillata  Lamour.  D. 
laciniata  Duby.  Zonaria  multißda  Agardh  (Spec.  Algar.  I. 
1.  p.  135).  Z.  penicillata  Agardh.  (Synops.  Algar.  Scandin. 
p.  XX.).  Haliseris  penicillata  partim  Spreng.  Sporoch- 
nus  multißdus  Spreng.  Viva  multißda  .Smith.  IT.  cornea 
Poiret. 

Hab.  Ad  oras  Angliae,  Hiberniae,  Galliae  et  Hispaniae 
atlanticas.     Mare  mediterraneuni,  adriaticum,  aegeum. 

2.  Cutleria  laciniata  Menegh. 

Dictyota  laciniata  Lamour.  D.  laciniata  var.  peni- 
cillata Desmaz.  D.  setosa  Duby?  Zonaria  laciniata 
Agardli. 

Hab.  Mare  mediterraneum  ad  oras  Galliae,  Algeriae, 
Corsicae. 

3.  Cutleria  dalinatica  Zauard. 
Hab.     Ad  oras  Dalmatiae. 

4.  Cutleria  fibrosa  Kütz. 
Hab.     Ad  oras  Dalmatiae. 

5.  Cutleria  dichotoma  Kütz. 
Hab.     Mare  adriaticmn. 

6.  Cutleria  guineensis.  S 
Spatoglossum  guineense  Kütz. 
Hab.     Ad  oras  Gnineenses. 

7.  Cutleria  Solierii  Zauard. 

Spatoglossum  Solierii  Kütz.  Dictyota  Solierii  Chauvin. 
D.  latifolia  Suhr.     Laminaria  padinipes  Bory. 

Hab.  Ad  oras  Corsicae  et  Galliae  mediterraneas  et  at- 
lanticas. 

8.  Cutleria  laminaria  Kütz. 

Hab.     Ad  oras  Galliae  mediterraneas. 

9.  Cutleria  adspersa  De  Notar. 

22r  Bd.   4s  Heft.  29 


450 

Spatoglossum  ßabeUiforme  Kiitz.  Sp.  Spanneri  Me- 
negh.  (Atti  della  VI.  Riun.  degli  Scienz.  Ital.).  Dictyota 
adspersa  J.  Agardh.  Padina  adspersa  Grevill.  P.  Span- 
neri Menegh.  (Atti  della  III.  Riun.  degli  Scienz.  Ital.)  Zo~ 
naria  adspersa  Agardh.     Viva  adspersa  Roth. 

Hab.  Ad  oras  Gaditanas.  Mare  mediterrane  um  et  adria- 
ticum. 

10.  Cutleria  pardalis  De  Notar. 
Hab.    Ad  oras  Genuenses. 

Subtribus  IV.     Eudictyoteae.  * 
Char.  ess.  Diclines.    —    Thalamia  ab  ipsa  origine  indu- 
siata;  asci  monospori.  —  Thallus  laminaris  solidus.     Fulrrum 
radicale  fibris  articulatis  ramosis  stupeis  vestitum. 

Gen.  XV.    Dictyota  Lamour. 

Char.  Thallus  laminaris  dichotomus  vel  rarissimc  pinna- 
tifidus,  ecostatus,  plauus,  solidus,  continuns,  membranaceus. 
Fulcrum  radicale  discoideum,  minutum,  fibris  articulatis  ra- 
mosis stupeis  yestitnm.  Trichophyses  uullae.  - —  Structura 
cellnlosa,  arcta.  Stratum  corticale  e  cellulis  minutis  subpa- 
rallelipipedis,  holococrodeis,  longitudinaliter  seriatis,  confla- 
tum.  Stratum  medulläre  e  cellulis  amplis  parallelipipedis, 
flaccidis,  nunc  coelococcodeis  nunc  inanibus,  Ordinate  dispo- 
sitis,  mono — tetrastromaticis,  aequalibus,  compositum. 

Thalamia  exacte  definita,  soriformia,  indusio  tenerrimo 
fugacissimo  primitus  tecta,  in  utraque  thalli  pagina  sparsa, 
ex  ascis  simplicibus,  globoso-ovatis,  sessilibus,  monosporis 
(sporis  demum  tetratomis),  subradiantibus ,  composita.  Para- 
physes  in  acervulos  sejunctos  steriles,  tandem  nudos  et  mar- 
gine  circumdatos,  in  utraque  thalli  pagina  sparsos,  aggrega- 


451 

tac,  simplices,  subcyliudricae,  articnlatae,  suberectae. —  Go- 
nophyses  nullae. 

Oedogonia  in  diversis  individuis  (nee  in  thalamiiferis)  ob- 
venientia,  solitaria  vel  irregulariter  approxiraata ,  in  utraqne 
thalli  pagina  sparsa. 

Syn.  Dichophyllium  Kütz.  (Phycol.  gener.  p.  337.) 
Obs.  Stratum  medulläre  in  maximo  speciernm  nnmero 
monostromaticum,  in  D.  repente  tantum  distromaticum ,  in 
D.  trichode  tetrastromaticum.  Clar.  Meneghini  (Alg.  Ital.  e 
Dalmat.  p.  212.)  paraphyses  „a  Strato  iuteriore  erumpentes" 
dixit;  u t  in  omnibus  tarnen  ceteris  Dictyoteis,  in  hoc  quo- 
que  genere  a  sirato  re  quidem  vera  corticali  certe  proyeniunt. 
Indiisium  autem  thalamia  primitus  obtegens,  item  ac  margo 
paraphysium  acervnlos  circumdans,  nil  aliud  est  nisi  perider- 
mis  ipsa  thalli  gelinea. 

Subgenus  I.     Eudictyota.  * 
*  DicJiotomae, 

1.  Dictyota  SchrÖderi  Grevill. 

Zonaria  Sehr  öder  i  Agardh.     Ulva  SchrÖderi  Mertens. 
Hab.     Ad  oras  Brasiliae. 

2.  Dictyota  denticulata.  * 
Dichophyllium  denticulatuui  Kütz. 
Hab.    Ad  oras  Genuenses. 

3.  Dictyota  ciliata  J.  Agardh. 
Hab.     Mare  Antillarum. 

4.  Dictyota  dichotoma  Lamour. 

D.  Bartayresiana  Lamour.  D.  vulgaris  Kütz.  (Phycol. 
german.)  Dichophyllium  vulgare  et  dichotomum  Kütz.  (Phy- 
col. gener.)  Zonaria  dichotoma  et  Bartayresiana  Agardh. 
Haliseris   dichotoma  Spreng.      Ulva  dichotoma  Huds.      U. 

29  * 


452 

punctata   Gooden.    et   Woodvv.       Fitctts   dichotomm   Bertol. 
F.  zosleroides  Lamour. 

D.  dichotoma  var.  acuta  Chauvin,  Duby. 
D.  acuta  Kiitz. 

D.  dichotoma  var.  implexa.  * 

D.  dichotoma  var.  inlricala  Duby,  Grevill.  D.  im- 
plexa Lamour.,  Delil.,  J.  Agardh,  Kütz.  D.  vulgaris  var. 
intricat aKiitz.  (Phycol.  german.)  Dichophj/llium  implexum 
Kütz.  (Pliycol.  gener.)  Zonaria  dichotoma  var.  intricata 
Agardh.  Fucus  implexus  Desfont.  F.  dichotomus  var.  d. 
Bertol. 

llah.  Oceanus  atlanticus  a  Norvegia  usque  ad  tropicos. 
Ad  occidentales  Americae  australis  oras.  Ad  Tasnianiam  et 
Cap.  bonae-spei.  Marc  rubrum,  mediterraneum,  aegeum, 
adriatieum. 

Obs.  Clar.  Kützing  (Phycol.  german.  p.  270.  71.)  sta- 
tum  thalamiiferum  (D.  vulgaris  K.)  ab  oedogoniifero  (JD. 
dichoto?na  K.)  specifice  iterum  scparans,  yarietatis  etiam  im- 
plexae  statum  aeque  thalamiiferum  (D,  vulgaris  var.  intri- 
cata K.)  a  statu  oedogonifero  (D.  implexa  K.)  sejuuxit. 

5.  IHctyota  divaricata  Lamour. 

D.  linearis  Grevill.,  J.  Agardh,  Menegh.  D.  implexa 
Duby,  Bory,  Decaisn. ,  Montagn.  Dichophyllium  lineare 
Kütz.  Zonaria  divaricaia  Agardh  (Synops.  Algar.  Scan- 
din.  p.  XXI.).  Z.  linearis  Agardh  (Spec.  Algar.  I.  1.  p.  134.). 
Z.  dichotoma  var.  pumila  Naccar.  Z*  dichotoma  var.  di- 
varicata  Martens.  Viva  fasciata  Mohr.  Fucus  dichoto- 
mus  var.  ß.  Bertol. 

D.  divaricata  var.  pusilla.  * 
D.  pusilla  Lamour.     Zonaria  pusilla  Agardh. 


453 

Hab.  Oeeanus  atlantieus  ad  oras  Hispanicas,  Canarien- 
ses  et  Americanas.  Mare  rubrum,  mediterraneum ,  aegeuni 
adriaticum. 

Obs.  Yarietas  pusilla  differt  a  specie  thallo  angustissi- 
mo ,  segmentis  onmibus  exacte  linearibus  (nee  superioribus 
euneatis  valde  dilatatis). 

6.  Dictyota   aequalis  Kütz. 
Hab.     Ad  oras  Dalmatiae. 

7.  Dictyota  linearis  Trevis.  (Synops.  gener.  Algar.) 
D.  fasciola  Lamour.       Dicliophgllium    fasciola  Kiilz. 

Zonaria  fasciola  Agardli.   Fuchs  linearis  Forsk.    F. fasciola 
Roth.     F.  dicholomus  Aar.  x.  Berlol. 

Hab.  Oeeanus  atlantieus  ad  oras  Galliae.  Mare  medi- 
terraneum, aegeum,  adriaticum. 

8.  Dictyota  siwenicensis  Zanard, 
Hab.     Ad  oras  Daiinaticac. 

9.  Dictyota  reoens  J.  Agardh. 

Hab.     Ad  oras  Liguriae  et  Dalmatiae. 

10.  Dictyota  triclioiles  Mcnegli. 
Hab.     Ad  oras  Dalmatiae. 

11.  Dictyota  gtriolata  Kütz. 
Hab.     Ad  oras  Genuenses. 

12.  Dictyota  ligulata  Kütz. 
Hab.     Mare  mediterraneum. 

13.  Dictyota  Kuntliii  Grevill. 
DicJiopJif/lliumKunthiiliiilz.    Zonaria  Kvnthii  Agardh. 
Hab.    Ad  oras  Peruvianas  et  Chilenses. 

14.  Dictyota  spinulosa  Harvey. 
Hab.     Ad  insulas  Loo-  Choo. 

15.  Dictyota  naevosa  Montagn. 
Zonaria  naevosa  Suhr. 

Hab,     Ad  oras  Africae  australis  et  Canarienses. 


454 

16.  Dictyota  furcellata  Grevill. 
Zonaria  furcellata  Agardh. 
Hab.     Ad  oras  Novae  Hollandiae. 

17.  Dictyota  minor  Sonder. 

Hab.     Ad  oras  Novae  Hollandiae  occidcntales. 

18.  Dictyota  fastigiata  Sonder. 

Hab.     Ad  oras  Novae  Hollandiae  occidcntales. 

**  Pinnatißdae, 

19.  Dictyota  paniculata  J.  Agardh. 

Hab.     Ad  oras  Novae  Hollandiae  et  Tasmaniae. 

20.  Dictyota  Brongniartii  J.  Agardh. 
Hab.     Mare  Antillarum. 

21.  Dictyota   dentata  Lamonr. 

D.  rotundata  Kütz.  (in  herb.  Berol.).  Dichophyllium 
dentatum  Kütz.  (Phycol.  gener.)  Zonaria  dentata  Agardh. 
Haliseris  penicillata  partim  Spreng.  Viva  Mertensii 
Martins. 

Hab.     Mare  Antillarum  et  ad  oras  Brasiliae. 

Subgenus  II.  Stoechospermum  Kütz.  (Phycol.  gener.  p.  339.) 
Obs.  Clar.  Kützing  genns  Stoechospermum  typo  Zo- 
naria marginata  Agardhii  constituit ,  quod  cellulis  strati  me- 
dullaris  polystromaticis  pachydermatinis  (nee  monostromaticis 
flaeeidis)  et  thalamiis  marginalibus  (nee  in  utraque  thalli  pa- 
gina  inordinate  sparsis)  a  suo  Dichophyllio  distinxit.  Sed, 
ut  jani  dixi ,  in  Dictyota  repente  Stratum  medulläre  distro- 
maticum  et  in  D.  trichode  tetrastromaticum  adest:  hiDictyota 
viaculata  autem,  Zonariac  marginatae  Agardhii  summopere 
proxima,  thalamia  per  omnem  discum  et  utramqnc  thalli  pa- 
ginam  inordinate  sparsa,  marginemque  liberum  hnqnentia,  ob- 
veniunt.  Genus  itaque  Stoechospermum  in  eo  tantum  a 
Dictyota    distiuguitur,     quod    cellulae    medulläres    intcriores 


455 

arapliores  et  exteriores  minores    (nee  aequales  omnes)  occur- 
runt;  unde  vix  subgenus  proprium. 

22.  Dictyota  marginata  Grevill. 
Stoechospermum  marginatum  Kütz.     Zonaria  margi- 
nata  Agardh.      Z,  patens   Hering.       Haliseris    marginata 
Spreu  g. 

Hab.     Mare  rubrum. 

23.  Dictyota  macnlata  J.  Agardh. 
Zonaria  marginata  Suhr. 

Hab.     Oceaiius  inditus  et  ad  Cap.  bouae-spei. 

24.  Dictyota  polypodioides  Lamour. 

Zonaria  polypodioides  Agardh.  Haliseris  Lamourou- 
jcii  Spreng. 

Hab.     Mare  Autillarum. 

Gen.  XVI.  Dictyopteris  Lamour.  (in  Desv.  Journ.  de 
botan.  II.  p.  129.  1809). 

Chat;  Thallus  laminaris  stipitatus,  dichotomus  vel  ra- 
rissime  pinnatus ,  costa  cartilaginea  usque  ad  apicem  percur- 
reute  instructus,  planus,  solidus,  continuus,  membrauaceus. 
Fulcrum  radicale  discoideum,  minutum,  fibris  articulatis  ra- 
mosis  stnpeis  vestitum.  Trichophyses  nullae.  —  Structura 
cellulosa,  arcta.  Stratum  corticale  e  cellulis  miuutis  subpa- 
rallelipipedis,  bolocoecodeis,  in  lineas  margiuem  thalli  versus 
excurrentes  ordinate  dispositis,  conflatum.     Stratum  medulläre 

e  cellulis  majoribus   angulato-rotundatis,  subinauibus,   di 

tetrastromaticis ,  subaequalibus ,  compositum;  costa  e  cellulis 
elongatis  angustioribus  conflata. 

Thalamia  exacte  definita,  soriformia,  iudnsio  tenerrimo 
fugacissimo  primitus  tecta,  in  utraque  thalli  pagina  obvenien- 
tia,  ex  ascis  simplicibus ,  globoso-ovatis,  sessilibus,  mono- 
sporis,   subradiantibus,   composita.       Paraphvses  in  acervulos 


456 

sejimctos  steriles ,  ab  ipsa  origine  uudos  nee  margiue  eircum- 
datos ,  in  utraque  thalli  pagiua  obvenientes ,  aggregatae,  sim- 
plices,  subclavatae,  articulatae,  snbereetae.  —  Gonophyses 
nullae. 

Oedogonia  in  diversis  individuis  (nee  in  thalamüferis)  ob- 
venientia,  solitaria  vel  irregnlariter  approximata ,  in  utraque 
thalli  pagina  sparsa. 

Syn.  Neurocarpus  Weber  et  Mohr  (Beiträge  zur  Na- 
turk.  I.  p.  204.  1805).  Polypodioides  Stackh.  (iu  Mein.  soc. 
natur.  Mosqu.  IL  p.  97.  1809).  Haliseris  Agardh  (Spee. 
Algar.  I.  1.  p.  141.  1821). 

Obs.  Nomen  genericum  a  clar.  Weber  et  Mohr  propo- 
situm  quidem  antiquius,  sed  iuter  Leguminosas  Neurocarpum 
Desvauxii  adest.  Thalamia  in  D.  polypodioide ,  plagio- 
gramma  et  serrulata  secns  costain  longitudinaliter  insiden.tia 
obveniunt;  in  D.  delicatula  autem  in  duabus  lineis  paralleii* 
niarginalibns  ordinata  et  in  D.  Justii  et  linear i  sparsa  ob- 
seryantur. 

*  Dicholomae. 

1.  ©ictyoptea'is  Jiastii  Lamour. 
Haliseris  Justii  Agardh. 
Hab,     Mare  Antillarum. 

2.  Dictyopteris  polypodioides  Lamour. 

D.  elongata  Lamour.  Haliseris  polypodioides  Agavdh. 
Halidrys  membranacea  Stackh.  (Ner.  britann.  Edit.  IL) 
Fucus  polypodioides  Desfont.  F.  membranaceus  Stackh. 
(Ner.  britann.  Edit.  I.)  F.  ambiguus  Clement.  Viva  poly- 
podioides DeCand. 

Hab.  Mare  mediterraneum,  aegeum,  adriaticum.  Ocea- 
nus  atlanticus  ab  Anglia  usque  ad  insulas  Canarienses  et  Bra- 
siliam.     Oceauus  australis  ad  Tasmaniam. 


457 

3.  Dictyopteris  plagiograinina  Trevis.  (Syuops.  gener. 
Algar.) 

Haliseris  plagiogramma  Montagn. 
Hab.     Ad  iusulam  Cubae. 

4.  Dictyopteris  Woodwardia    Agardh    (Syuops  Algar. 
Scandiii.  p.  XXL). 

Haliseris    Woodwardia  Agardh    (Spec.    Algar.  I.    1.  p. 
144).     Fucus  Woodwardia  R.  Brown,  Turn. 
Hab.    Ad  boreales  Novae  Hollandiae  oras. 

5.  Dictyopteris  delicatula  Lamour. 
Haliseris  delicatula  Agardh. 
Hab.    Mare  Antillarum. 

6.  Dictyopteris  linearis  Desv.. 
Ha.iseris  linearis  Agardh. 
Hab.     Ad  oras  Americae. 

**  pitmaia. 

7.  Dictyopteris  serrulata  Lamour. 
Haliseris  serrulata  Agardh. 

Hab.     Ad  oras  Novae  Hollandiaa. 

Gen.  XVII.     OrtllOSOCTlS  Trevis.    (Syuops.  gener.  Algar. 

1842.) 
Char.  Thallus  laminaris  stipitatus,  flabelliformi-partitus, 
segmentis  saepe  costa  percursis,  apice  nnnquam  circinato- 
revolutus,  planus,  solidus,  continuus,  membranaceo-subcoria- 
ceus.  Fulcrum  radicale  discaideum ,  minutum ,  fibris  articula- 
tis  ramosis  stupeis  vestitum.  Trichophyses  saepissime  nullae. 
—  Structura  cellulosa,  arcta.  Stratum  corticale  c  cellulis 
minutis  parallelipipedis,  holococcodeis,  in  lineas  longitudina- 
les  ordinate  dispositis ,  conflatum.  Stratum  medulläre  c  cel- 
lulis amplis  parallelipipedis,  nuuc  coelococcodeisnunc  inanibus, 


458 

tetra  -  —  polystromaticis  ,  aeqiialibus  >el  inacqualibus,  compo- 
situm. 

Thalamia  exacte  definita,  disciformia,  indusio  teuerrimo 
fugacissimo  primitus  tecta,  in  utraque  thalli  pagina  inordi- 
nale sparsa,  ex  ascis  simplicibns,  pyriformibus,  basi  angu- 
statis,  monosporis,  paraphysibns  simplicibns  clavatis  articu- 
latis  erectis  (periphericis  sensim  brevioribus)  dense  immixtis, 
composita.  —  Goncphyses  nullae. 

Oedogonia  in  diversis  individuis  (nee  in  tbalamiiferis)  ob- 
venientia,  solitaria  vel  irregulariter  approximata,  in  utraque 
thalli  pagina  sparsa. 

Syn.  Zonaria  J.  Agardh  (in  Linnaea  XV.  1841.  St y- 
popodium  et  Phycopteris  Kütz.  (Phycol.  gener.  1843). 

Obs.  Clar.  Zanardini  (Sagg.  di  classif.  natur.  delle  Fie. 
p.  10)  Sporochneis  Phacochordam  et  Laminarieis  Chordam 
et  Dictyopteridem  amandans ,  Zonariearum  tribum  {Zona- 
ria J.  Agardh;  dLglaozonia  Zanard.)  ob  thalamia  indusio  nuu- 
quam  tecta  a  Dictyoteis  veris  (Padina  ,  JDictyota)  sejunxit. 
Character  hie  differentialis  tarnen  falsissimus  certo  est,  cum 
thalamia  indusio  teuerrimo  fugacissimo  primitus  tecta  eviden- 
ter sint  tarn  in  Orthosoris  quam  in  Aglaozonia.  Celeber- 
rimus  Kützing  autem  nova  sua  genera  Stypopodium  etPhy- 
copteridem  proponens,  Stypopodiis  individua  Orihosoro- 
rum  nostrorum  oedogouiifera  (  „spermatia  ad  utramque  pagi- 
nam  dispersa,  non  indusiata")  et  Phycopteridi  individua  tha- 
lamiifera  („spermatia  in  soros  pulvinatos,  indusio  teuerrimo 
tectos,  aggregata")  adscripsit. 

Subgenus  I.     Euorthosorus.  * 

Char.  Stratum  medulläre  e  cellulis  aeqiialibus  omnibns, 
in  lineas   reetas   tarn  longitudinales   quam   transversales  ordi- 


459 

nate  dispositis ,    compositum.   —     Oedogonia  in  utraque  lhalli 
pagina  inordinate  sparsa. 

1.  Orthosorus  lobatus  Trevis.  (Synops.  gener  Algar.) 
Zonaria  lobata  Agardh.     Z.  fuliginosa  Martins.    Sty- 

popodium   fuliginosttm    Kü(z.        Padina    lobata    Grevill., 
Moutagn. 

Hab.  Oceauus  atlanlicus  ad  insulas  Canaricnses  et  Bra- 
siliam. 

2.  ©rthosorus   iimltipartitus    Trevis.    (Synops.    geuer. 
Algar.) 

Zonaria  multipartita  Suhr. 
Hab.    Ad  oras  Africae  australis. 

3.  Orthosorus  variegatus  Trevis.  (Synops.  geuer.  Algar.) 
Zonaria  variegata  Agardh.     Padina  variegata  Gaillon. 

Dictyota  variegata  Lamonr. 

Hab.     Ad  Autillas  et  Brasiliam. 

4.  ©rthosorus    Tournefortii    Trevis.    (Synops.   gener. 
Algar.) 

Zonaria  flava  Agardh.  Stypopodium  flavum  Kütz. 
Padina  Tournefortiana  Lamour.  (in  Dict.  class.  d'hist.  na- 
tur.  XII.  p.  589).  P.  Tournefortii  Montagu.  P.  flava  Gre- 
vill.  Dictyota  Tournefortiana  Lamour.  (Extr.  du  Journ. 
de  botan.  p.  11.)  Fucus  Tournefortii  Lamour.  (Dissert. 
p.  44.)     F.  flatus  Clement.     Viva  Tournefortii  Pollhi. 

Hab.  Mare  mediterraueum.  Oceanus  atlanticus  ad  oras 
Galliae  et  Hispaniae,  ad  insulas  Cauarienses  et  Brasiliam. 
Oceauus  australis  ad  Tasmaniam. 

5.  ©rthosorus  stuposus  Trevis.  (Synops.  gener.  Algar.) 
Zonaria  stuposa  R.Brown. 

Hab.     Oceanus  australis. 
6.   ©rthosorus    Diesingiamis   Trevis.   (Syuops.   gener. 
Algar.) 


460 

Zonaria  Diesingiana  J.  Agardh. 

Hab.    Ad  oras  Novae  Hollaiidiac. 
7.   Orthosorus    interruptus     Trevis.     (Synops.    gener. 
Algar.) 

Zonaria  intcrrupta  Agardh.  Phycopteris  inlerrupta 
Kütz.  Padina  inlerrupta  Grevill.  P.  angustata  Palis.  de 
de  Beauv.  Dictyota  interrupta  et  subarticulata  Lamour. 
Fucus  interruptus  Turn. 

Hab.  Oceanus  australis ,  iudicus ,  atlanticus  ad  insiilas 
Canarienses. 

8.  ©rthosorus  Sinclairii.  * 

Zonaria  Sinclairii  Hooker  fil.  et  Harvey. 
Hab.     Ad  Tasmaniam. 

9.  Orthosorns  nigrescens.  * 
Zonaria  nigrescens  Sonder. 

Hab.     Ad  occidentales  Novae  Hollandiae  oras. 

Subgenus  II.     Calizonia.  * 

Char.  Stratum  medulläre  e  cellulis  inacqualibus ,  inte- 
rioribus  ainplioribus ,  ordinate  dispositis,  compositum. —  Oedo- 
gonia  in  zoiias  lineares  transversales  irreguläres  aggregata. 

Obs.  Thalamia  iis  omnino,  quae  mOrthosoro  Tourne- 
fortii  obveniunt,  simillima  in  Viva  Atomaria  Woodwardii 
primus  observavit  Montagne.  Haec  stirps  autem  a  ceteris 
Orthosoris  in  co  praesertim  recedit,  quod  oedogonia  in  zonas 
lineares  transversales  flexuosas  nunc  irregulariter  sparsas  nunc 
per  paria  approximatas  disposita  (nee  per  thallum  inordinatc 
sparsa)  una  cum  paraphysibus  (quae  in  iudividuis  oedogonii- 
feris  Euorthosorum  omnium  nullae)  nuue  solitariis  nunc  in 
acervulos  parvos  sejunetos  aggregatis ,  nudis  nec  margine 
circumdatis ,  simplieibus ,  subclavatis ,  articulatis ,  subradianti- 
bus,  obveniunt. 


4G1 

10.  orthosoms  Atomaria.  * 
Zonaria  Atomaria  Agardb  (Spec.  Algar.  I.  1.  p.  128). 
Z.  zonata,  ciliata  et  fastigiata  Agardh  (Synops.  Algar« 
Scandin.  p.  XX  —  XXI.)  Sti/popodium  Atomaria  Kütz. 
Padina  Atomaria  Montagn.  P.  phasiana  Bory.  Dictijota 
Atomaria  Grevill. ,  Menegh.  (Alg.  Ital.  e  Dalinat.  p.  229. 
t.  IV.  fig.  6.)  D.  zonata  et  ciliata  Laraour.  Ulva  Ato- 
maria Woodw.  U.  serrata  DeCand.  U.  fastigiata  Cle- 
ment. Fuchs  zonalis  et  pseudociliatus  Lamonr.  F.  ato- 
marius  var.  ß.  Bertol. 

Hab.  Oceanus  atlanticus  ad  oras  Angliae,  Galliae, 
Hispauiae,  et  ad  insulas  Canarienses.  Mare  mediterraneum, 
aegeum,  adriaticura. 

Gen.  XVIII.    AglaOZOllia  Zanard.  (Sagg.  di  classif.  natur. 

delle  Fic.) 

Char.  Thallns  laminaris  procnmbens  brevissime  stipita- 
tus,  suborbicularis,  varie  plicato -lobatns,  nimqnani  circinato- 
revolutns,  ecostatns,  solidns,  continuns ,  membranaceo  -  coria- 
cens,  ntrinqne  corticatns,  inferiori  pagina  fibris  articulatis  ra- 
mosis  stupeis  dense  instructns.  Fnlerum  radikale  discoidenm, 
minutissimiun.  Trichophyses  nnllae.  —  Strnctnra  cellulosa, 
arcta.  Stratum  corticale  e  cellulis  minutis  cubicis ,  holococco- 
deis ,  in  lineas  rectas  longitudinales  Ordinate  dispositis ,  con- 
flatum.  Stratum  medulläre  e  cellulis  majoribus  parallelipipe- 
dis,  inanibus,  longitudinaliter  ordinate  seriatis,  polystromati- 
cis,  acqualibus  vel  inaequalibus  (interioribus  amplioribus), 
compositum. 

Thalamia  definita,  disciformia,  indusio  tenerrimo  fuga- 
cissirao  primitus  tecta,  in  superiore  thalli  pagina  inordinate 
sparsa,  ex  ascis  siraplicibus ,  pyriformibus ,  basi  angustatis, 
monosporis,  rectis,  composita.  Paraphyses  et  gonophyses  nnllae. 


462 

Oedogonia  ignota. 

Syn.  Padinella  Aresch.  (in  Linn.  XVII.)  StifftiaNarAo 
(in  Isis  1834).  Zanardinia  Nardo  (in  Atti  della  II.  Rinn, 
degli  Scienz.  Ital.). 

Obs.  Thalamia  Agl.  cottaris  ignota ;  hanc  nihilosecius 
Agl.  parvulae  congenerem  esse  interea  crediderim.  Strn- 
ctnram  thalli  quod  attinet,  Agl.  collaris  a  speeie  typica  dif- 
fert  cellulis  mednllaribns  aeqnalibns  omnibns  (nee  inaeqnali- 
bus,  interioribus  amplioribns). 

1.  Aglaozonia  parvula  Zanard. 

Padinella  parvula  Aresch.  Zonaria  parvula  Grevill. 
(Scott,  cryptog.  Flor.  t.  360.)  Padina  parvula  Grevill. 
(Alg.  britann.  p.  63.)     Spatoglossum  parvulum  Kiitz. 

Hab.    Ad  oras  Angliae,  Bahusiae  et  Daltnatiae. 

2.  Aglaozsonia  collaris.  * 

Slifftia  prototypus  Nardo  (in  Isis  1834.  p.  677).  St. 
Nardi  Zanard.  Zanardinia  collaris  Menegh.  Z.  prototy- 
pus Nardo  (Atti  della  II.  Rinn,  degli  Scienz.  Ital.  p.  189). 
Zonaria  collaris  Agardh.  Z.  squamaria  var.  umbilicalis 
Naccar.  (Flor.  Venet.  VI.  p.  93).  Z.  squamaria  var.  lace- 
rata  Naccar.  (Algol.  Adriat.  p.  81.)  Padina  collaris  Gre- 
vill. P.  omphalodes  Montagn.  Cutleria  collaris  Trevis. 
(Synops.  gener.  Algar.) 

Hab.     Mare  Antillarum,  mediterranenm,  adriatienm. 

Gen.  XIX.  Zonaria  Draparn.,  Agardh  (Synops.  Algar. 
Scandin.  p.  XX.  1817). 
Char.  Thallus  laminaris  ereetns  snbsessilis ,  flabellifor- 
mis,  cncullato-convolutns,  apice  circinato-revolntus  j  ecosta- 
tus,  solidns,  continnns,  membranaceo  -  coriaceus ,  ad  interio- 
rem  tantnm  paginam  corticatns.  Fnlcrnm  radicale  diseoideum, 
lato-  expansnm,  fibris  articulatis* ramosis  stnpeis  dense  vesti- 


463 

tum.  Trichophyses  ad  paginam  interiorem  zonas  lineares 
transversales  areuatas  concentricas  aeqnidistantes  efformantes. 
—  Structura  cellulosa,  arcta.  Stratum  corticale  e  cellulis 
minutis  subcubicis ,  holococcodeis ,  in  lineas  rectas  loiigitudi- 
nales  Ordinate  dispositis,  conflatum.  Stratum  medulläre  e  cel- 
lulis   majoribus     parallelipipedis,     coelococcodco-subiuanibus, 

lougitudinaliter  Ordinate  seriatis,  di tetrastromaticis,  aequali- 

bus  compositum. 

Thalamia  definita,  lineari-fasciaeformia,  indusio  mem- 
branaceo  obmanente  demum  longitudiualiter  dehiscente  tecta, 
ad  interiorem  thalli  paginam  zonis  trichophysium  contigua  et 
parallela,  ex  ascis  simplicibus,  pyriformibus,  basi  angustatis, 
monosporis  (sporis  demum  tetratomis),  subradiantibus,  den- 
sissimis ,  composita.  Parapbyses  in  acervos  sejunctos  steriles, 
defhiitos,  lineari-fasciaeforines,  indusiatos,  ad  interiorem  thalli 
paginam  zonis  trichophysium  contiguos  et  parallelos,  dense 
aggregatae,  simplices,  clavatae,  articulatae,  suberectae.  — 
Gouophyses  uullae. 

Oedogonia  iguota. 

Syn.  Padina Lamour.,  Gailloii,  Bory,  Grevill.,  J.Agardh. 
Trattinickia  Weber  et  Mohr. 

1.  Zonaria  pavonia  Draparn,  Agardh. 

Z.  multifida  Draparn.  Padina  pavonia  Lamour.,  Gail- 
lon.  P.  mediterranea  et  oceanica  Bory.  Trattinickia  pa- 
vonia Weber  et  Mohr.  Dictyota  pavonia  Lamour.  Viva 
pavonia  Liun.  V.  cucullata  Cavan.  Fucus  pavonius  Linn. 
Corallina  pavonia  Pallas. 

Hab.     In  omni  fere  inari. 

2*  Zonaria  tenuis.  * 

Z.  paionia  var.  tenuis  Agardh.  Z*  Commersonii  Tre- 
vis.  (Synops.  gener.  Algar.)       Padina  tenuis  Bory  (in  Dict. 


464 

class.  d'hist.  natur.  XII.).     P.  Commersonii  Bory  (in  Duperr. 
Voyag.  de  la  Coquill.  Botan.  p.  144.  t.  21.  fig.  2). 
Hab.     Ad  insulas  Marianas  et  Mauritiam. 

3.  »onaria  Fraseri   Grevill.    (in  Nov.  Act.   N.  C.  1829. 
XIV.  1.  p.423.  t.26.  fig.  2). 

Padina  Fraseri  Grevill.  (Alg.  britann.  Synops.  p.  XLIV.) 
Hab.     Ad  Novam  Hollaudiam. 

4.  »onaria  Urvillei  Trevis.  (Synops.  gener.  Algar.) 
Padina  Durvillaei  Bory. 

Hab.     Ad  oras  chilenses. 

Dabam  Patavii,  die  24.  Martii  1849. 


Symbolae  ad  Floram  Surinamensem. 

Auetore 

F.  A.  Guil.  Miquel. 

(Conf.  Linnaea  Tom.  XXI.  p.  473.  et  Tom.  XXII.  p.  169.) 


Pars  XII. 
Selectae  Ordinum  diversornm. 

Anonaeeae. 

I.  Anona  haematantha  (n.  sp.),  ramulis  junioribus 
pediineulis  petiolis  liervoque  medio  utrinque  rubiginoso-pu- 
bescentibus,  foliis  membranaeeis  utrinque  nitidis  praesertini  sub- 
tus  in  nervis  puberulis  obovato-  vel  lanceolato-oblougis,  flo- 
ribus  vulgo  solitariis  lateralibus  breviter  peduueulatis,  sepalis 
3  parvis  lato-ovatis  apiculatis  sensim  rotundatis  rubiginoso- 
tomeutellis,  petiolis  3  exterioribus  lanceolatis  utrinque  pu- 
bescentibus,  iutus  basi  area  triangulari  glabra,  3  interioribus 
brevissimis  ovatis  coneavis  dorso  convexo  basin  versus  pu- 
besceutibus. 

„Planta  scandens  flore  sanguiueo,  in  sylvis  nli§fnosis'\ 
Hostin.  et  Kappl.  n.  1191.  (?schednla  delapsa).  —  Atio- 
tiae  acutißorae  Mart.,  A.  reticulatae  rel.  accedens.  Ra- 
muli  tenues  mox  glabrati.  Petioli  1  —  2  lin.  anticc  snlcati. 
Folia  tenuiter  membranacea ,   ad  lentem   subtus  subtiliter  im- 

22r  Bd.    *s  Heft.  30 


466 

presso- punctata,  breviter  acntissime  acuniinata,  basi  acute 
vel  obtusa,  costulis  utriuque  6  —  8,  reticulationibus  band  pel- 
lucidis  subtus  hinc  prominulis  notata,  3  */2 — ^Va  poll.  longa, 
1 1/4  —  1  !/2  lata.  Pedunculi  2—3  lin.  medio  vulgo  bra- 
cteola  parva.  Alabastra  conica,  sepalis  acutatis,  in  florc 
expanso  rotundatis.  Petala  exteriora  acuta  6  —  7  lin.  aequan- 
tia,  21/a  lin.  lata;  interiora  1  lin.  circiter  longa. 

2.    Guatteria  chrysopetala.    —     Anona   chrysopetalu 
Steud.  in  Flora  1843.  p.  754.  —  Hostm.  Herb.  n.  1295. 

Tiliaceae. 

Triumfetta  Liim.  —  §.  fl.  npetalis. 

1.  T.  sinuosa  (n.  sp.) ,  stellato-tomentella ,  foliis  lato - 
vel  obovato- rotundatis,  inaequaliter  dentato-serratis,  denti- 
bus  infimis  glandulosis ,  supra  raolliter  pubescentibus,  subtus 
tomentellis  incanis,  apice  abrupte  trilobis,  lateribusque  plus 
minus  sinuatis  subquinquelobis,  aliis  obtuse  angulatis,  sum- 
mis  ellipticis  vel  denique  sublanceolatis,  stipulis  caducis,  flo- 
ribus  axillaribus  fasciculalis  breviter  pcdunculatis  vel  sessili- 
bus,  vel  et  racemos  foliatos  sistentibus ,  sepalis  linearibus 
acntatis  stellato-puberulis  quam  stamina  longioribns. —  Herb. 
Kappt,  n,  1589.  Ramuli,  petioli  et  inÜorescentia  dense  et 
subscabriuscule  tomentella.  Folia  21/2 —  3  poll.  longa,  et 
fere  lata,  5-nervia,  lobis  obtusis;  superiora  tandem  simplicia 
et  multo  minora. 

§.  ß.  pentapetalis? 

2.  T.  Ho stiii amii  (n.  sp.) ,  stellato-pnberula,  foliis  longe 
petiolatis  ovatis  acuminatis  dnplicato-serratis_,  serraturis  iufi- 
mis  glandulosis,  floralibns  multo  minoribns  ellipticis,  mem- 
branaceis,  5-nerviis,  supra  sparse,  subtus  praesertim  super 
nervös  petiolisque  ramisque  densius  pubescentibus,  floribus 
axillaribus   fasciculatis    breviter    pedunculatis    vel   in  racemos 


467 

foliatos  collectis ,  sepaÜ9  linearibus  mucronato-acutis  pilis 
stellatis  sparsis.  Herb.  Hostm.  n.  499.  —  Petioli  l*/a  — 
fere  2,  folia  3  —  4  poll.  longa,  tenuiter  membranacea  omnia 
integra,  suprema  multo  minora  et  subinde  iuaequilatera.  Flo- 
res  parvi ,  iu  suppetente  specimine  aliquid  destructi.  Storni- 
na  sepalis  haud  longiora,  Petala  soluta  intermixta  linearia 
unguiculata  paucis  pilis  inspersa.  —  Prope  T.  mollissimam 
et  acuminatam  iiiserenda. 

Büttneriaceae. 

1.  Melochia  (Riedleia)  concinna  (n.  sp.),  caule  suf- 
fruticuloso  erecto  parce  raraoso  ramisque  fnscescentibus  piibe- 
rnlis,  petiolis  stipulis  bracteisque  densius  hirtellis,  foliis  ovato- 
oblongis  rel  sublanceolatis  acutis  ,  basi  integerrima  subtrun- 
catis,  dentato-serratis  (serraturis  teuerrime  serrulatis) ,  utrin- 
que  praesertim  in  nervis  parce  pilosis,  racemnlis  contractis 
axillaribus  paucifoliatis  pancifloris  breviter  pednnculatis,  bra- 
cteis  bracteolisque  linearibns  flore  ter  longioribus,  Capsula  de- 
presso-globosa  loculicide  et  septicide  dehiscente,  seminibus 
fnsce  maculatis.  —  M.  (R.)  melissaefolia  Benth.  var.  mihi 
in  sched.  Kappl.  n.  1575. 

Specimiuibus  perfectissimis  a  cl.  Focke  nuper  missis, 
speciem  novam  esse^  edoctus  sum7  [multis  nnmeris  speciei 
Benthamianae  affinem,  foliis  autem  haud  ovatis  et  subcor- 
datis  sed  longioribus  nee  petiolum  snum  adaequantibus,  flo- 
rum  fasciculis  foliosis  et  breviter  peduneulatis,  semiuibus  haud 
hispidis  ab  ea  distinetam.  Radiac  in  ramos  plures  longos 
tenues  tenaces  divisa.  Caules  vel  prorsus  simplices  vel  su- 
perne  parce  ramosi,  stricti,  erecti,  recti,  inferne  pennam  cor- 
vinam  crassi,  teretes,  fuscescentes ,  pilis  simplieibus  et  pau- 
cis substellatis  brevioribus  immixtis.  Petioli  3  —  4  lin.  longi 
tenues  pateutes.       Folia  subtus  pallida  venulis  erecto -patulis 

30* 


468 

fnscis  6  —  7  iitriiique  percursa,  ,/2  —  vulgo  1  —  l*/2  poll. 
longa,  3,  vulgo  5,  raro  6  lin.  ad  basin  lata,  marginibus  suli- 
rectis  dentato-serrata  sub  fortiore  lente  dentibus  tenerrime 
sermlatis.  Folia  Jloralia  triplo  minora.  Stipulae  lanceo- 
lato -lineares  uninerves  ciliatae,  2  lin.  aequantes.  Bracteae 
et  bracteolae  iis  similes  sed  angustiores ,  ejusdein  circiter 
longitudinis.  Calyjc  membranaceus  glaber  lato -campanulatus 
brevis,  acute  5-dentatus.  Capsula  immatura  stylis  5  gla- 
bris  coronata,  matura  depresso-globosa  pubescens,  in  semi- 
coccos  medio  septiferos  secedens,  valvis  septiferis,  columella 
tenui  persistente.     Semina  in  quovis  loculo  vulgo  i.  — 

2.  Mclochia  (Riedleia)  liypolenca  (n.  sp.),  fruticosa, 
tota  stellato-tomentella,  foliis  modice  petiolatis  ovatis  obtusis 
vel  acutis,  duplicato-  vel  inaequaliter  serrato-dentatis,  sub- 
tus  incanis  venisque  utrinque  6  —  7  patule  erectis  parallelis 
proraineutibus ,  cyrais  umbelliformibus  axillaribtis  paucifloris 
sub  antliesi  petiolum  rix  superautibus ,  caljee  5-deutato  to- 
mentello ,  stylis  5  muriculatis,  Capsula  ovata  acuta  pubescente 
locnlicide  et  septicide  dehiscente,  seminibus  in  loculis  solita- 
riis  subglobosis.  —  Prope  pl.  la  Prosperite:  Foclce.  — 
Rami  teretes  stricti,  serius  tantum  glabrescentes.  Petioli  2 
—  3  lin.  longi,  antice  canaliculati  patnli.  Stipulae  IV2  — 
2  lin. ,  angustissimae ,  tomentellae  pilis  quibusdam  simplicibus 
iutermixtis ,  patentes,  caducae.  Folia  patulo-subdeflexa,  ver- 
sus margines  subplicata  Waltheriae  more,  pollicaria  vel  ali- 
quid longiora.  Injiorescentia  sub  anthesi  petiolum  circiter 
aequans;  cymoso-racemosa,  basi  simplex  vel  statim  ramosa 
(tunc  quasi  plures  jinflorescentiae  aggregatae)  post  anthesin 
quidpiam  elongata ;  flores  pedicellati.  Calyjr  basi  nudus  ur- 
ceolatus  sinuato  -  acute  -  5  -  dentatus.  Petala  oblongo  -  spathu- 
lata  glabra  calycem  duplo  excedentia.  Stamina  stylis  bre- 
viora ,  ßlamentis  complanatis ,  antheris  oblongo -ovatis. 


469 


Ilalvaceae. 

1.  Sida  (Malvinda)  suriiiamensis  (n.  sp.)  ,  frutescens  ? 
stellato  -  pubcrulcnta ,  foliis  lauceolatis  attenuato  -  acuminatis, 
hasi  subcuneata  integerriuiis ,  caeterum  duplicato-serrato- 
dentatis,  supra  pilis  stellatis  minutissimis  inspersis,  sublus 
pallidis,  pilis  snpra  nervös  dcnsioribus,  racemis  contractis 
pancifloris  axillaribus ,  vel  'super  ramos  axillares  folium  vix 
aequantes  foliatos  aut  apbyllos  racemum  compositum  sisten- 
tibus,  pedicellis  medio  vel  infra  medium  articulatis,  calycis 
5-augulati  5-partfti  lobis  lato-ovatis  acute  acuminatis  pube- 
rnlis,  carpellis  pleruraque  10  louge  birostribus.  Herb.  Hostm. 
uo.  1079.  Obiter  conspecta  cum  S.  rhombifolia  confunden- 
da.  Partes  juniores  pubescentes,  sensim  glabriores.  Pelioli 
2 —  3  lin.  longi,  densius  pubescentes.  Folia  33/4  —  3  —  21/2 
poll.  longa,  7 — 6  lin.  lata,  basi  (in  sicco)  involuta,  inferiora 
rhombeo-lanceolata,  summa  prorsus  linearia.  Stipulae  mox 
deciduae,  filiform! -lineares,  petiolum  fere  aequantes.  Pedl- 
celli  stricti  */2-pollicares,  accrescentes,  demum  pollicem  me- 
tientes.  Caltjjc  2  lin. ;  corolla  vix  longior.  Carpella  nigri- 
cantia  glabra,  cuneato-compressa,  semicircularia  fere,  lateri- 
bus  dorsoque  rugosa,  2/3  lin.  longa,  rostris  demum  divergenti- 
reflexis  filiformibus  basi  ima  dilatatis  pubescentibus  acbacnio 
dnplo  loiigioribus.  Ipsa  achaenia  matirra  vertice  parva  aper- 
tura,  rostra  inter,  biantia. 

2.  Pavonia  Hostmanni  (n.  sp.) ,  ramis  petiolis  peduncu- 
lisque  flavicanti  -hirtello-tomentosis  ,  stipulis  filiformilms ,  fo- 
liis brevissime  petiolatis  ellipticis  vel  ovato-oblongis  aut  in- 
ferioribus  obovato  -rotundatis,  obtusis  vel  acutiusculis  repando- 
denticulatis,  supra  scabro  -pubescentibus ,  subtus  incano  - 
(omenlosis,    floribus   axillaribus    solitariis,    pedunculo  petiolum 


470 

superante,  involucri  phyllis  7  linearibus  hirtellis  calycem  dense 
hirsntum  aequantibus,  corolla  stellulato-puberula,  genitalibus 
inclusis.  —  Herb.  Hostm.  n.  1288.  Prope  P.  griscam  St. 
HU.  et  JVaud.  in  jlnn.  d.  sc.  nat.  2.  ser.  XVII.  41.  — 
Petioli  1,  stipulae  2  liu.  longae.  Folia  forma  varia,  rigi- 
da,  basi  trinervia,  supra  pilis  stellatis  scabra  nervisque  im— 
pressis  uotata,  subtus  reticulata  pallida,  alia  fere  integerri- 
ma,  alia,  praesertim  superiora,  dentata,  1 '/2  —  3  poll.  longa. 
Pedunculi  3  —  4  liu.,  involucri  phylla  3  lin.  longa,  liucaria, 
aciitiuscula.  Corolla  (purpurea  ?)  1  Ya-pollicaris.  Stylt  rami 
10,  apice  stigraa  capitellatnm  muricatum  gereutes. 

Capparideae. 

1,  Gynandropsis    pentaphylla    DC.    Prodr.   I.    238. 
Wight  et  uirn.  Prodr.  Penins.  Ind.  or.  /.21. 

ß.  petiolis  basi  distinetius  membramila  teiiui  con- 
nexis,  foliolis  mediorum  aliquando  septenis  =  G.  palmt'pes 
DC.  1.  c.  — .  De  Less.  Icon.  III.  Tab.  I.  Miq.  in  Linn.  XVIII. 
237.  —  Herba  spontanea  pilis  saepe  capitellatis  simplicibus- 
que  pubescens ,  statura  variabilis,  eulta  glabrescens,  perAme- 
ricam  calidiorem  et  Caribaeas  vulgaris ,  in  India  orientali  nunc 
etiam  late  diffusa  (G.  afßnis  Blume  Byd ragen.  G.  hetero- 
tricha  Burch.  Trav.  I.  537). 

2,  Oleome  (Siliquaria)  Hostmaiini  (n.  sp.)  tenerrime 
puberula,  stipulis  spineseentibus  petiolisqne  hinc  aculeolatis, 
foliis  inferioribns  simplieibus  ovatis  acuminulatis ,  mediis  tri- 
foliolatis,  foliolis  brevissime  petiolulatis,  lateralibus  elliptico- 
lanceolatis  medio  (duplo  triplove  longiore)  oblongo-lanceolato 
acuminato,  foliis  floralibus  cordato- ovatis  parvis  subsessili- 
bus,  omnibus  integerrimis  subtus  conferte  tenerrime  pilosulis, 
supra  glabris,  floribus  racemosis,  toro  brevi  cylindraceo,  se- 
palis  riliolatis,    siliqua  glabra  gynophorum  fere  aequaute.  — 


4T1 

Herb.  Hostm.  n.  118.  Rami  striulati,  denique  glabri.  Pe- 
tioli  circiter  pollicares,  foliolis  meiliis  breviores;  haec  4 —  7 
Hn.  lata.  Aculei  flavicautes  recurvuli.  Pedicelli  longiuscuü 
puberuli,  hmc  subcolorati.  Sepala  linearia,  petalis  (albis) 
bis  tcrve  breviora.  —  Thecaphoro  elongato  ab  affinibus  nu- 
merosis  accuratius  olim  discriminandis    facile  distinguitur. 

Acanthaceae  K.  Br. 

1.  Dipteracanthus  surinamensis  (n.  sp.),  herbaceus, 
suberectus,  partibus  junioribus  ptiberulus,  caulibus  acute  te- 
tragonis ,  foliis  ovatis  vel  ovato  -  oblongis  siibacumiuatis  sub- 
tus  secus  nervös  pilosuJis,  supra  pilis  adpressissirais  minutis 
inspersis,  floribus  axillaribus  sessilibus  solitariis,  bractcolis 
liuearibus  calyce  multo  brevioribus ,  corolla  coerulea  infundi- 
buliformi,  tiibo  faucem  subobliquam  aequante, —  e  §.  3.  „gc- 
nuini  bracteolati"  apud  Nees  in  DC.  Pr.  XI.  115.  In 
ileclivibus  montium  regionum  inter.  ad  fl.  Suriname  prope  stat. 
Victoria,  m.  April,  fl.,  Kappl.  n.  1866.  Specimina  mihi  ob- 
via  scinipedalia,  caulibus  atrofuscis  nitidis  superue  pilosulis. 
Petioli  pilosuli  1  —  2  lin. ,  folia  1  —  2  poll.  longa  ,6  —  7 
lin.  lata,  membranacea,  supra  saturate,  subtus  pallide  viri- 
dia,  venis  utrinque  4  —  5  patule  adscendentibus.  Calyjc  2 
lin.  lougus,  segmentis  liuearibus  angustissimis  puberulis  ap- 
pressis.  Corolla  pollicaris,  iufra  faucem  leviter  curvata, 
limbi  lobis  rotundatis,  extus  sub  lente  tenerrime  puberula. 

Gtesneriaceae  Nees  ab  Esenb. 

Besleria  Mart.  Nov.  gen.  III.  43. 

1.  B.  gurinamensis  (n,  sp.),  ramis  subtetragonis ,  flexuo- 

sis  foliis  cujusque  paris  inaequalibus ,    obovato-  vel  elliptico- 

obovatis  acuminatis   basi    attenuatis   vel   minoribus   rotundatis, 

subintegerrimis ,  subtus  in  nervis  puberulis,  supra  pilis  adnatis 


472 

minutis  inspersis ,  thyrsulo  terminali  velutino ,  bracteato ,  ca- 
lyeis  5-partiti  lobis  ovatis  obtusis  iutegerrimis  extus  pubescen- 
tibus ,  corollae  tubo  inferne  glabro ,  superne  lobisque  extus 
sericeo-hirtulis,  staminum  exsertorum  filainentis  pilosis,  an- 
therarnm  loculis  secus  latera  barbatis.  Hosttn.  n.  764. 
Kappl.  n.  1639.  Slirps  insignis,  ut  videtur  fruticosa;  ra- 
muli  pallidi  tetra-  v.  subtrigoni  glabrati  laeves ,  parcis  ver- 
rucis  conspersi.  Petioli  l1/»  —  1  —  */«j  poll.  longi,  semite- 
retes  basi  canaliculati,  pubemli  glabrescentes.  Folia  eoria- 
cea,  versus  apicem  subundato-repauda,  majora  7 —  9,  mi- 
nora  4^2  —  5  poll.  longa,  illa  3  —  33/4  —  liaec  2  lata,  co- 
stis  7 — 10  utrinqiie  patule  adsceudentibus  prorainulis.  liiflo- 
rescentia  pedunculata,  ramis  primariis  oppositis  4  —  3  liu. 
longis,  cymose  trifloris  vel  deiiuo  in  cymulas  singulas  divisis, 
Bracteae    bracteolaeque    ovatae     acutae     carinato  -  concavae 

1  liu.  longae.  Calyjc  coloratus,  fere  3  liu.  aequaus.  Co^ 
rolla  ll/n  —  l1/«  pollicaris,  infundibuliforuiis,  leviter  obli- 
qua,  limbi  lobis  lanceolatis  reflexis,  in  sicco  purpurea,  su- 
pra  faucem  aliquid  oblique  constricta_,  superue  extus,  ipsisque 
lobis  intus  ad  apicem,  dense  pilosa;  intus  vero  glabra  conco- 
lor.  Filamenta  medio  circiter  corollae  inserta,  basi  dilatata 
denseque  hirta,  superne  angnstata  sparse  pilosa.      Antherae 

2  lin.  longae,  ovato- ellipsoideae,  dorso  medio  insertae,  lo- 
culis parte  */»  inferiore  discretae.  Ovarium  dense  hirtum 
disco  glabro  innixum;  glandula  nulla. 

UTeinatanthus  Schrad.  ~  DC.  1.  c.  544. 
1.  ST.  calcaratus  (n.  sp.) ,  foliis  brevi -lanceolatis  sub- 
acuminatis  integerrimis  vel  superne  repando-serratis  glabris, 
floribus  breviter  pedunculatis  axillaribus ,  calyce  obliquo  5- 
lobo  subspatbaceo-fisso,  corolla  alba  infundibuliformi-cam- 
panulata  basi  calcarata.  —  In  sylva  prope  pl,  Berlyn  trun^ 


473 

eis  innasecns,  m.  Mart.  ß.\  Focke.  Species  siugularis, 
corollae  forma  Nematanthum  cum  Cenlroselenia  Benth.  con- 
nectens.  Caules  glabri ,  vel  ad  summos  apiecs  tenui  binc 
pulje  inspersi,  obtuse  tetragoni.  Folia  opposita,  carnosa, 
glabra,  in  apiculum  brevem  subacutum  desinentia,  neryo  me- 
dio  tantum  perspicue  pertensa,  2 —  2J/3  vix  3  poll.  longa, 
6 — 8  lin.  lata,  pleraque  integerrima,  alia  versus  apicem  ob- 
tuse dentato-serrata;  pelioli  1  —  2  lin.  Flores  in  ramulo- 
rum  summitatibus  axillares,  pe duneulis  -.(an semper  solitariis?) 
1 — 2  lin.  longis,  vix  prorsus  glabris.  Qalyjc  parvus  irregu- 
lariter  5-lobus,  potius  spathaeeo-fissus ,  ut  videtur  tenerrime 
puberuliis.  Corolla  pollicaris,  lubo  tenui  2  lin.  longo,  snbito 
in  faucem  campanulatam  brevi-5-lobam  transeunte,  calcare 
baseos  angusto  descendentc  obtuso  tnbum  circiter  aequante. 
Stamina  didynama.  Filamenta  circinaliter  torta,  anthera- 
rum  snp.  haud  contiguarum  loeulis  discretis  siibglobosis.  Fi- 
lamcntum  quintnm  anantlierum. 

Gloxinia  L'Her.  —  Marl.  Nov.  gen.  III.  62. 
1.  Gl.  tricliantha  (n.  sp.),  caulescens ,  foliis  oblique  ova- 
tis  acutis  cordatis  crenato-dentatis  discoloribus  utrinque  cum 
petiolis  ramulisque  sparsis  pilis  inspersis ,  floribus  racemosis, 
bracteis  foliaeeis  ovatis,  summis  subcoloratis,  calycis  lobis 
ellipticis  integerrimis  glabris  viridibus  purpureo-variegatis, 
corolla  violacea  hirta  lato-brevique  campanulata.  —  In 
hortis  surinamensibus  eulta  et  in  arenosis  spontanea : 
Focke.  Ex  affinitate  Gl.  caulescentis ,  speciosae,  sed  flo- 
rum  fabrica  distinetissima.  Petioli  2  —  21/«,  poll.  longi,  su- 
premi  breviores.  Folia  7-pollicaria,  multiplinervia,  subtus 
in  sicco  violaceo-purpurascentia,  summa  sensim  in  floralia 
trauseuntia.  Bractcae  magnae  subscssiles,  ovatac  acutiuscu- 
lae   integerrimae   glabrae,     summac   lato-ellipticac   coloratac, 


474 

Lobi  calycis  aequilongi,  sed  latitudine  diversi,  elliptici ,  fere 

semipollicares.      Corolla  1  —  i1/^  poll.  longa ,   ima  basi  coii- 

stricta  oblique  campanulata ,  extus  seil,  subgibbosa,  liinbi  late 
patentis  lobis  brevibus  rotundatis. 

Scroplmlarinae  R.  Br. 
Herpestis  Gaertn.  fil.  Suppl.  186.  —  Benlh.  in  DC. 
Prodr,X.  392. 
Sect.  Euherpestis  Beuth.  1.  c.  394. 
1.  H.  polyadena  (n.  sp.),  ereeta  rigida  glabra  tota  glan- 
dulosa ,  superne  ramosa,  caule  rainisque  tetragonis,  foliis  seini- 
amplexicaulibns  lanceolato-linearibus,  uninerviis,  parte  dimi- 
dia  inferiore  angustata  lineari  integerriraa ,  superiore  latiore 
serrata ,  floribus  axillaribus  solitariis  oppositis  brevissime  pe- 
dicellatis,  supremis  in  ramulis  ultimis  sub  foliis  floralibus  ab- 
breviatis  snbtetrastiche  imbricatis ,  bracteolis  2  minutis  linea- 
ribus,  calycis  segmentis  3  extimis  ovatis  acutis,  2  intimis 
linearibus  subbyalinis,  corollae  labio  sup.  eraarginato.  In 
savana  humida  prope  pl.  Berlyn:  Focke.  —  Plures  nu- 
merosi  generis  species  nostrae  affines  sunt:  H.  imbricata 
Benth.  foliis  lanceolatis  apice  tantum  serratis,  floribns  sessi- 
libus,  H.  scssiliflora  ej.  corolla  calycis  segmentum  posticum 
vix  excedente  ejusque  labio  postico  breviter  tantum  emargi- 
nato,  lobis  stigmatis  obtusis,  H.  aarillaris  ej.  caule  piloso, 
H.  angulata  ej.  caule  scabro  caet.  ditferunt.  —  Caulis  1  — 
l1/2-pedalis,  inferne  fere  cylindricus,  vix  pennam  anserinam 
crassus,  superne  tetragonus,  angulis  sub  foliis  acutioribus, 
internodiis  supollicaribus,  ramulorura  lateribus  2  convexiuscu- 
lis,  2  coneaviusculis.  Folia  subtus  pallida,  ubique  dense 
glandulosa,  marginibus  sub  lente  subrevolutis ,  i '/2  poll.  lon- 
ga, 2  —  IV2  ^n*  snpra  medium  lata,  superiora  sensim  mi- 
nora  et  angustiora;  floralia  (seil,  ramulorum  ultimorum  spicac- 


475 

formium)  elliptico  -  lanceata ,  basi  non  angustata,  calyces  fru- 
ctiferos  parum  excedentia.  Pedicelli  calyce  breviores,  com- 
pressi ,  apice ,  ipso  sub  calyce ,  hracteolis  2  linearibus  lnimi- 
tis.  Calyx  2/3  lin.  longus,  valde  glaudulosus ,  segmentis 
accresccntibus,  3  ejcteriora  fere  couformia,  2  ovata  acutiuscula, 
i  paululum  augustius,  aequilonga,  in  fructu  viridia  ,  1  —  1  y9 
liu.  longa;  2  inlima  liuearia  hyaliua;  omuia  concaviuscula. 
Corolla  (au  alba)  calyce  1/3  lougior,  apice  subiucurva,  labio 
postico  erecto  coucavo  euiarginato ,  inferius  trilobum  sub- 
aequ.ante.  Stamina  sectionis.  Stigmatis  lobi  lati  acuti. 
Capsula  ovoidea,  4-valvis.  Semina  papulosa,  augulata,  ui- 
gricautia. 

Steinodia  Linn. 
Sect.  Diamoste  Cham,  et  Schldl.  —  BeutL.  1.  c.  382.  §.2. 
1.  St.  surinaniensis  (n.  sp.)  erecta,  glabra,  foliis  ses- 
silibus  lauceolatis ,  iufirais  obovato-  v.  elliptico  -  lanceolatis, 
summis  augustatis ,  superne  remote  subdentatis ,  junioribus 
ininutissime  ciliolatis,  floribus  axillaribus  pedicellatis  solitariis, 
sepalis  liuearibus  ciliolatis,  corolla  alba  calyce  duplo  longiore, 
antherarum  loculis  oblongis  vix  stipitatis,  stylo  superne  dila- 
tato.  —  Prope  pl.  Jagtlust:  Focke.  Herba  annua  e  ra- 
dice  fibrosa,  palmaris,  multicaulis ,  caulibus  subsimplicibus 
tetragonis?  teuuibus.  Folia  J/a  vulgo  2/3  —  3/4  poll.  louga, 
plus  miuus  lineari-lanceolataj  basi  augustata,  apice  acuta, 
remote  dentata,  membranacea,  glabra,  juniora  praesertim 
apice  ciliata.  Pedunculi  2  —  3  liu.  longi  tenues.  Calycis 
segmeuta  liuearia,  aequalia,  ciliolata,  circiter  1  liu.,  corolla 
2  liu.  louga.  Lab i um  st/p.  emargiuatum.  Stamina  2  bre- 
viora  ad  medium  tubum,  2  ad  faucem  fere  pertingentia.  Cap- 
sula stylo  paulo  persistente  vulgo  rostrata,  elliptica,  septi- 
cida ,  valvis  membranaceis  intcgris.     Semina  pallida. 


476 


Capraria  Liun. 
1.  C.  integerriina  (11.  sp.),  puberula,  glabresceus,  aspe- 
rula,  foliis  petiolatis  oblongo-laneeolatis  rel  lanceolatis  iiite- 
gerrimis,  supra  glabriusculis,  subtus  in  nervis  pubescentibus 
caeternmque  ad  lentem  subpapillosis,  floribiis  axillaribus  bre- 
viter  pediuiculatis  solitariis  v.  geminis,  calyce  corollaque  hir- 
tis,  stamiiiibus  4.  —  Iioatm.  et  Kappl.  n.  629.  —  Ra- 
morura.  suininitates  taiitum  suppetuiit.  Caules  angulati  in- 
ferne glabri  sub  lente  quasi  papilloso-lepidoti,  quemadmodum 
folia  pedimciili  rel.,  snperiie  pilosi.  Pctioli  1  —  */a  poll.) 
folia  3  — 4  poll.  longa,  1  —  i  '/4  lata,  basi  ima  subacuta 
nee  cuuoata,  apice  attenuata  acuta,  tactu  asperula,  floralia 
seusim  minora.  Flores  axillares,  superne  racemosi.  Calyx 
2  lin.,  corolla  7  Uli.  longa,  dntherac  sagittatae.  Capsula 
tetragona,  acuta,  6  liu.  longa,  puberula. 


Organographische  Betrachtungen 

über  einige 

Pflanzen  aus  dem  Bereiche  der  Monocotyledoneae 

epigynae. 

Von 

H.  C  rüg  er  auf  Trinidad. 

CHierzu  Taf.  III.  u.  IV.) 


in  der  Entwickelung  der  Naturwissenschaften,  seit  dem  Zeit- 
punkte, wo  dieselben  den  Nainen  verdienen,  lassen  sich  zwei 
Hauptperiodeu  der  Bestrebungen  unterscheiden.  In  der  ersten 
suchte  man  nach  den  Unterschieden  der  Naturkörper  unter 
einander  und  bildete  so  den  sogenannten  systematischen  Theil 
der  Wissenschaft.  Nachdem  mau  eine  Anzahl  von  Thatsachen 
zusammengebracht  hatte,  fing  man  an,  die  Unterschiede  ken- 
nend, die  Analogieeil  aufzusuchen,  und  so  entstanden  nach 
und  nach  die  mehr  philosophischen  Anschauungsarten  der 
Naturreiche.  Aus  der  ersten  Epoche  datiren  die  künstlichen 
Systeme,  aus  der  zweiten  die  natürlichen  Methoden.  Wäh- 
rend der  Zweck  der  systematischen  Wissenschaft  die  Thei- 
lung  ist,  sucht  die  uach  Analogieen  forschende  zusammenzu- 
fassen,   um   theils  den  Ueberblick   zu   erleichtern,    theils    die 


4?8 

Gesetze  aufzufinden,  die  der  Bildung  der  Körper  vorgesetzt 
sind.  Beide  Zweige  der  Wissenschaft  sind  unermesslich,  und 
es  gehört  mehr  als  ein  Menschenlehen  dazu ,  um  nur  in  einem 
derselben  einigermassen  sich  selbst  genug  zu  thun. 

Eine  von  den  Schwierigkeiten,  die  sich  der  genauem 
Kenntniss  der  Gewächse  insbesondere  entgegenstellen,  ist  der 
Umstand,  dass  gewisse  Welttheile  ihre  eigenen  Formen  be- 
sitzen, die  in  den  entlegneren  Zonen  nur  mit  grossen  Kosten 
und  vieler  Mühe  herbeigeschafft  werden  können.  Und  hier 
ist  es,  wo  die  beschreibende  Botanik  der  betrachtenden  weit 
vorangeeilt  ist,  obgleich  nicht  verkannt  werden  muss,  dass 
viel  auch  hier  schon  gethan  worden  ist.  Da  mir  hier  in  Tri- 
nidad ein  überreiches  Material  zu  Gebote  steht,  gewisse  tro- 
pische Pflanzen  zu  untersuchen,  so  wird  es  mir  vielleicht  ver- 
gönnt sein,  durch  das  Folgende  eine  Lücke  in  der  spezielle- 
ren Pflanzenkunde  auszufüllen. 

Die  Gruppe  der  Monocotj/7edoneae  epiggnae,  welche 
die  Scitatnineen s  Musaceen  und  Orchideen  begreift,  zeich- 
net sich  durch  einige  gemeinschaftliche  Kennzeichen  von  an- 
deren Familien  dieser  Abtheiluug  des  Gewächsreichs  aus. 
Dahin  gehören  gewisse  Unregelmässigkeiten  der  Bliithentheile, 
welche  die  Morphologen  schon  seit  einiger  Zeit  beschäftigen. 
Ferner  muss  hierher  gerechnet  werden  die  grosse  Ausbildung 
der  Blätter,  die  bei  den  Musaceen  und  Scitamineen  durch 
eine  sehr  sichtbare  schwulstige  Gliederung  von  dem  Blatt- 
stiele geschieden  sind,  welche  bei  den  meisten  Orchideen 
so  weit  geht,  dass  das  Blatt  sich  an  dieser  Stelle  von  sei- 
nem Stiele  ablöst.  Diese  Bildung  finden  wir  bei  den  Endo- 
genen ,  wenn  wir  mit  Lindley  die  Dictyogenen  als  Ueber- 
gangsklasse  ausschliessen ,  nur  noch  bei  den  Aroideen  wie- 
der, wo  bei  einigen  im  Alter  auch  das  Blatt  von  seinem  Stiele 


4T9 

abfällt ,  bei  anderen  wirklich  zusammengesetzte  Blätter  auf- 
treten, und  bei  den  Gräsern,  welche  in  dieser  Hinsicht  durch 
solche  Genera  als  Pharns  den  Scitamineen  nicht  wenig  sich 
nähern,  und  wo  Blattstiel  und  Blatt  aufs  deutlichste  geschie- 
den sind.  Diese  Blattartcn  können,  beiläufig  gesagt,  bewei- 
sen, wie  Unrecht  jene  Botaniker  hatten,  die  den  Endogenen 
ein  Folium  pctiolaneum  überhaupt  nur  zuschreiben  wollten. 

Bei  den  meisten  mir  bekannten  Pflanzen  der  oben  ge- 
nannten drei  Familien  fällt  es  ins  Auge,  dass  in  denjenigen 
Gattungen,  wo  am  Stamme  eine  Zweigbildung  vorkommt,  der 
Blülhenstand  ein  sehr  zusammengesetzter  ist,  und  dass  im 
Gegenthcil,  wo  nur  Zweige  am  unterirdischen  Stamme  sich 
bilden,  der  Bliithenstand  auch  ziemlich  einfach  bleibt.  In 
welchem  Grade  dieses  verallgemeinert  werden  kann,  muss  ich 
denen  zu  entscheiden  überlassen,  welchen  in  Sammlungen  u.s.  w. 
grosse  Mengen  von  Arten  zu  Gesichte  kommen.  Im  Nach- 
stehenden wird  man,  wo  es  nöthig,  eine  kurze  Beschreibung 
der  Blüthentheile  einiger  Pflanzen  dieser  Gruppen  finden,  nebst 
einem  Abriss  von  deren  Entwickelungsgeschichte. 

MllSaceen.     Heliconia  Bihai  Sw. 

In  dem  betreffenden  Diagramme  sieht  man  die  relative 
Stellung  der  Theile  dieser  Blüthe.  Ich  muss  bemerken,  dass 
der  Gattungscharakter,  wie  ich  ihn  in  Endlicher  u.  A.  fin- 
de, nicht  genau  auf  die  Species  von  Heliconia ,  die  ich  hier 
kenne,  passt,  und  wir  besitzen  deren  fünf  in  Trinidad.  Die 
2  seitlichen,  äusseren  und  die  3  inneren  Blumenblätter  sind 
mehr  oder  weniger  mit  einander  verwachsen,  das  der  Axe 
zugewandte,  äussere  Blumenblatt  steht  frei,  und  der  vor  die- 
sem stehende  Staubfaden  schlägt  fehl. 

Der  Bliithenstand  dieser  Species  ist  zusammengesetzt  aus 
einer  Anzahl  von  verkürzten  Blütheuzweigen,  die  abwechselnd 


480 

in  zwei  Reihen ,  in  grosse  Brakteen  eingeschlossen,  am  Schafte 
befestigt  sind.  Die  einzelnen  Blüthen  stehen  in  zwei  Reihen 
wiederum,  wie  das  Diagramm  zeigt,  auf  ihrem  beinahe  hori- 
zontalen Träger.  Man  bemerkt,  dass  die  Blüthen  nicht  in 
der  Mitte  hinter  der  nächsten  Braktee  stehen,  sondern  mitten 
vor  einer  andern,  und  somit  hinter  einer  dritten,  welche  aber 
von  der  Blüthe  selber  durch  jene  seitliche  getrennt  ist.  Ich 
sehe  nur  eine  Erklärungsweise  dieser  sonderbaren  Blüthen- 
stellnng.  Der  Zweig  hätte,  gleich  dem  Schafte,  eine  zwei- 
reihige Aehre  sein  sollen ,  mit  abwechselnden  Blüthen  dicht 
gedrängt,  anstatt  dessen  haben  sich  die  zwei  Reihen  von 
Blüthen  auf  der  Seite  der  Hauptaxe  seitwärts  genähert,  und 
der  Rand  einer  jeden  Braktee  tritt  zwischen  die  seitwärts  von 
ihr  sich  befindende  Blüthe  und  deren  Braktee  hineilt.  Und 
hier  muss  das  Fehlschlagen  der  Braktee,  die  zu  der  Blüthe, 
welche  der  Axe  zunächst  zu  stehen  kommt,  dann  angenom- 
men werden. 

Die  Entwickelung  dieser  Blumen  geht  auf  folgende  Weise 
vor  sich.  Der  erste  Anblick  der  Knospe,  wo  man  sie  selbst- 
ständig nennen  kann,  ist  der  eines  vollkommen  ganzen,  flei- 
schigen Knöpfchens,  das  in  seinem  nächsten,  äussern  Nach- 
barn sein  zweites  Stadium  zeigt;  diese  zweite  Knospe  er- 
scheint nämlich  schon  etwas  abgeplattet  auf  ihrer  obern  Seite, 
und  fast  etwas  vertieft  oder  ausgehöhlt.  Hierauf  erkennt 
man  nach  und  nach  die  Theile  der  Blüthe  auch,  die  man 
aber  nur  aus  ihrer  Stellung  errathen  kann,  da  sie  selber  nur 
als  höchst  unbedeutende  Erhabenheiten  erscheinen.  Diese 
Theile  entwickeln  sich  in  der  Ordnung  von  aussen  nach  in- 
nen, in  der  sich  dieselben  später  über  einander  lagern,  je- 
doch fällt  es  hierbei  auf,  dass  der  Staubfaden,  welcher  fehl- 
schlagen soll,  vor  den  übrigen,  d.  h.  zu  gleicher  Zeit  mit 
den  inneren  Blumenblättern,  seine  Erscheinung  macht,  da  man 


481 

deutlich  zu  eiuer  Epoche  der  Eutwickelnng  4  Theilc  im  Innern 
der  Blume  wahrnimmt.       Erst   später   erscheinen   die    übrigen 
5  Staubfäden.     Zu  diesem  Zeitabschnitte  und  noch  etwas  spä- 
ter hat  der  fehlschlagende  Staubfaden    wohl    die  doppelte  und 
dreifache  Grösse  der  übrigen.      Die  verschiedenen  Theile  der 
Blüthe  sind  im  Anfange  der  Entwickelung,  wenn  sie  sich  aus 
der  bildenden  Masse    erheben,     vollkommen   unzusammenhän- 
gend unter  einander,   und  fangen  an,    sich   unten  verschmol- 
zen zu  zeigen,    erst    wenn  der  fehlschlagende  Staubfaden  be- 
deutend in  seiner  Eutwickelnng  zurückbleibt.     Hierbei  bemer- 
ke ich,  dass  es  nicht  nöthig  ist,  anzunehmen,  dass  urspüng- 
lich  freie  Theile  später  mit  einander  verschmelzen  im  eigent- 
lichen Sinne  des  Worts,    sondern   man  kann  auch  annehmen, 
da  alle  anfänglichen  Organe  mit  der  Spitze  zuerst  erscheinen 
müssen,   und  dort,   verschiedenen  Beobachtungen  zufolge,  zu- 
erst aufhören  zu  wachsen ,  und  die  Spitzen  der  Blumenblätter 
immer  freibleiben,  dass  die  unteren  Theile  der  Blume  mit  ein- 
ander verschmolzen    entwickelt    werden.       Die    Eutwickelnng 
der   Staubfäden,     wo    bekanntlich   die   Antheren    längst   fertig 
sind,    Avcnn   das   Filament    erst   anfängt    sich    zu    zeigen,    ist 
für  diese  Annahme  ein  anderer  Beweis.       Da  die  beiden  seit- 
liehen,  äusseren  Blumenblätter  mit   den    3  inneren  unten  ver- 
wachsen sind,  jene  aber  mit  dem  grossen,    mittlem,   äussern 
auf  einem  Kreise  stehen  sollen,    und  aus  derselben  Bildungs- 
epoche stammen,  so  ist  es  natürlich,  dass  die  zwei  seitlichen 
nur  mit  den  Rändern,     wo   sie   das  mittlere    innere  berühren, 
untereinander  und  mit  diesem  zusammenhängen,  hingegen  mit 
dem  Rande,    welcher   das  grosse  äussere  berührt,   freibleiben, 
was    auch   in    der   That   stattfindet,     indem   der   Rand   dieses 
Blumenblattes  zwischen  jene   hincintritt,    natürlich    nur  gegen 
die  Spitze    der  Blüthe    zu,    da    unten    alles    gleichförmig  ver- 
wachsen ist. 

22r  Bd.   4s  Heft.  31 


482 

In  den  übrigen  Spccies  Heliconia ,  die  wir  hier  besitzen, 
findet  nur  der  Unterschied  statt,  dass  die  äusseren  seitlichen 
Blumenblätter  etwas  tiefer  nach  unten  zu  frei  bleiben.  Sonst 
ist  alles  mit  H.  Bihai  gleich.  Der  BHithenstand  dieser  an- 
dern Speeies  ist  derselbe,  nur  sind  die  Blüthen  weniger  ge- 
drängt, und  die  äusserste,  dem  Schafte  zunächst  stehende 
Braktee  schlägt  fehl,  wodurch  die  obige  Erklärung  des  Blü- 
thenstandes  bei  der  ersteren  bestätigt  wird. 

Aus  der  hier  folgenden  Beschreibung  der  Blüthen  von 
Musa ,  wie  aus  den  Diagrammen  kann  man  sehen,  dass  die 
Heliconien  von  jenen  sich  nicht  allein  durch  den  Blüthen- 
stand,  sondern  aneh  durch  die  Stelle,  wo  das  6te  Staubge- 
fäss  fehlschlägt ,  unterscheiden.  In  den  systematischen  Wer- 
ken,  die  mir  zu  Gebote  stehen,  ist  darauf  nicht  hingewiesen. 

Musa. 

Bei  den  zwei  hier  cultivirten  Species  habe  ich  Folgendes 
beobachten  können.  Der  BHithenstand  ist  einfacher  als  in 
Heliconia ,  d.  h.  es  finden  sich  hinter  jeder  Braktee  (die 
Spitze  dieser  Braktee  wächst  mitunter  zu  einem  Blatte  aus) 
zwei  transversale  Reihen,  Avelche  zu  gleicher  Zeit  sich  ent- 
falten und  keine  partiellen  Brakteen  haben.  Die  drei  äusse- 
ren und  die  zwei  inneren  Blumenblätter  sind  unten  mit  einan- 
der verwachsen ,  und  das  3te  innere ,  mit  dem  Rücken  dem 
Schafte  zugewandte  ist  frei.  Der  fehlende  Staubfaden  sollte 
hier  sich  befinden  und  tritt  sehr  häufig  bei  abnormen  Blüthen 
auf  dieser  Stelle  auf.  —  Die  weiblichen  Blüthen  weichen  in 
der  Gestaltung  von  den  männlichen  nicht  ab,  ausser  in  der 
verschieden  starken  Entwickelnng  der  Geschlechtstheile. 

Die  ganz  junge  Blüthc  von  Musa  sapientum  zeigt  sich 
zuerst  als  ein  kleines,  abgeplattetes  Körperchen,  auf  wel- 
chem sich  kurz  nach    seiner  Entstehung   die    erste  Spur  einer 


483 

Theilnng  auf  der  der  Axe  zugewandten  Seite  als  eine  Art 
von  Furche  oder  mehr  durchsichtigen  Linie  zei^t.  Etwas 
später  vertieft  sich  diese  Furche ,  und  es  erscheint  eine  zweite 
auf  der  Brakteenseite  nach  ohen  zu,  der  wahren  Spitze  der 
Knospe,  welche  Furche  sich  rund  auf  derselben  herumzieht. 
Aus  dem  Theile  der  Blüthe,  der  ausserhalb  dieser  Furche 
liegt,  bilden  sich  die  5  später  mit  einander  zusammenhängen- 
den Theile  der  Blüthe,  von  denen  die  2  inneren  Blumenblät- 
ter erst  nach  einiger  Zeit  sichtbar  werden ,  während  aus  der 
innerhalb  der  Furche  befindlichen  Masse  das  freistehende  in- 
nere Blumenblatt  und  die  fünf  Staubfäden  nebst  dem  Pistill 
später  hervorgehen.  Nach  und  nach  bilden  sich  an  der  obern 
und  äussern  Seite  der  Perigonialtheile  die  Spitzen  aus,  so 
wie  sie  in  der  erwachsenen  Blüthe  erscheinen.  Aus  der  in- 
nern  Masse  formen  sich,  wie  gesagt,  die  Staubfäden  und  das 
innere  Perigonialblatt  auf  einmal,  und  bilden  einen  Kreis. 
Dann  aber  geht  die  Entwickelung  derjenigen  Staubfäden,  die 
vor  den  äusseren  Blumenblättern  stehen ,  bei  weitem  rascher 
für  einige  Zeit  vor  sich,  und  selbst  in  der  aufgeschlossenen 
Blüthe  sind  sie  noch  etwas  grösser  als  die  übrigen.  Sehr 
spät  verhältnissmässig  erscheint  erst  das  Pistill,  jedoch  habe 
ich  nur  sogenannte  männliche  Blüthen  über  diesen  Punkt  be- 
fragen können. 

In  Musa  rosacea,  die  hier  im  botanischen  Garten  kul- 
tivirt  wird,  geht  die  Entwickelung  der  Perigonialtheile  in  et- 
was Aerschiedener  Weise  vor  sich.  Es  treten  nämlich  die 
fünf  Abschnitte  der  Blume  zu  gleicher  Zeit  auf  und  entwickeln 
sich  gleichmässig,  so  dass  in  der  verwachsenen  Blüthe  sie 
sich  nicht  in  derselben  Weise  über  einander  lagern.  Ferner 
tritt  das  Pistill  hier  dreitheilig  auf,  eben  wie  es  in  der  er- 
wachsenen Blume  erscheint,  während  es  in  Musa  sapientum 
einfach  auftritt  und  so  bleibt. 

31  * 


484 

M.  paradisiaca  zeigt  eine  Menge  der  interessantesten 
Missbildungen,  worin  sie  sich  wie  die  meisten  der  alten  Kul- 
turpflanzen verhält.  Im  Folgenden  sind  diejenigen  aufgezählt, 
die  ich  zu  beobachten  Gelegenheit  hatte. 

A.  Bei  den  sogenannten  weiblichen  Bliithen. 

1.  Mit  6  Staubfäden,  sehr  häufig,  der  hinzugekommene  6te 
vor  dem  sogenannten  Labellum  stehend. 

2.  Acht  Staubfäden,  in  einem  Kreise  stehend,  der  Rest  der 
Blume  normal. 

3.  Sechs  Staubfäden,  einer,  2  oder  3  von  denen,  die  vor 
den  äusseren  Perigonialtheilen  stehen ,  haben  die  Form 
des  Labeilnms  angenommen. 

4.  Drei  Labellen,  acht  Perigonialblätter  verwachsen,  eins 
noch  ausserdem  freistehend  hinter  dem  mittelsten  La- 
bellum, 11  Staubfäden,  sechs  Fruchtfächer,  alles  dieses 
um  ein  einfaches  Pistill  gestellt  im  Kreise. 

5.  Das  Labellum  ist  mit  den  übrigen  Perigonialtheilen  ver- 
wachsen, hinter  ihm  befindet  sich  ein  freistehender,  fa- 
denförmiger Körper.     Sechs  Staubfäden. 

6.  Sechs  Staubfäden,  der,  welcher  hinter  dem  Labellum 
steht,  trägt  eine  Anthere. 

7.  Vier  Perigonialblätter,  alle  untereinander  verwachsen, 
vier  Staubfäden ,  zwei  Carpelle ,  von  den  4  Blumen- 
blättern fällt  eins  gegen  die  Braktee,  ebenso  eins  von 
den  Carpellen. 

B.  An  den  männlichen  Bliithen. 

1.  Sechs  Staubfäden,  alle  normal  geformt. 

2.  Sechs  Staubfäden,  der  6te  unten  mit  dem  Labellum 
verwachsen. 

3.  Sechs  Staubfäden ,  von  denen  2 ,  die  vor  den  seitlichen, 
äusseren  Blumenblättern  stehen,  sich  labellenartig  aus- 
gebreitet haben. 


485 

4.  Sechs  Staubfäden  und  drei  Labelleu.  Die  zwei  hinzu- 
gekommenen Labellen  stehen  mit  einem  Staubfaden  je- 
des vor  einem  der  äusseren  seitlichen  Perigonialtheile. 

5.  Die  zwei  seitlichen  äusseren  Perigonialtheile  sind  frei, 
die  zwei  seitlichen  inneren  mit  dem  mittlem  äussern  ver- 
wachsen.    Der  Rest  der  Blume  normal. 

6.  Tetrainere  Blume.  Zwei  Labella  nach  vorne,  dann 
links  und  rechts  zwei  Perigonialblätter  frei,  und  nach 
hinten  vier  andere  mit  einander  verwachsen.  Acht  Staub- 
fäden, von  diesen  ist  einer  mit  dem  PistiJl  unten  ver- 
wachsen und  einer  kommt  ausserdem  noch  hinzu,  der  die 
Form  des  Labellums  angenommen  hat,  und  vor  einem 
der  seitlichen  äusseren  Blumenblätter  steht.  Ein  Pistill 
und  4  Carpellen. 

7.  Zwillingsblüthe ,  sehr  gemein.  Das  Perigonium  drei- 
theilig,  2  Abschnitte  nach  vorne  einfach,  ein  hinterer 
siebenlappig,  fünf  Labellen,  12  Staubfäden,  zum  Theil 
ohne  Antheren,  6  und  6  um  eineu  Stempel  gereihet.  Das 
mittelste  Labellum  tritt  mit  einer  Falte  zwischen  die  bei- 
den Kreise  von  Staubfäden  hinein,  die  übrigen  Pcrigo- 
nialtheile  bilden  einen  Kreis.  Diese  Zwillingsblüthe  ist 
auch  unter  den  weiblichen  Blumen  gemein. 

Man  sieht,  dass  die  gewöhnlichsten  Missbildungen  die 
sind,  wo  Uebergänge  von  einem  Zustande  in  den  andern  oder 
Vervielfältigungen  und  Verwachsungen  stattfinden.  Wichtiger 
sind  diejenigen,  wo  anstatt  einer  trimeren  eiue  di-  oder  tetra- 
mere  Blume  auftritt.  Hier  verschwindet,  wenu  nur  Blumen- 
blätter in  allem  da  sind,  das  sogenannte  Labellum,  und  es 
steht  vor  jedem  der  übrigen  ein  Staubfaden.  Die  Blüthe  mit 
acht  Blumenblättern  scheint  mir  eine,  wie  die  Zwillingsblüthe 
No.  7.  (ß.),  entstandene  Missbildung    zu  seiu,    von  deuen  die 


486 

Theile ,  welche  an"  der  Sehe  standen ,  avo  die  zwei  Blütheu 
zusammentraten ,  verschwunden  sind.  Die  zwei  neben  einan- 
der stehenden  Labellen  scheinen  hierfür  zu  sprechen.  Die 
ersterc  von  diesen  zwei  tetrameren  Blumen  zeigt  dagegen, 
dass  das  der  Braktee  zugewandte  Blumenblatt  das  feststehen- 
de ist  Die  Missbildung  A.  4.  muss  dagegen  wohl  durch  die 
seitliche  Verdoppelung  der  einzelnen  Blüthentheile  erklärt,  und 
dort  das  mittlere  Labellum  als  ein  verändertes  Staubgefäss  an- 
gesehen werden. 

Cannaceen.     Calathea  lutea  Spr. 
Wie    das   betreffende  Diagramm   zeigt,    sind    die  Blüthen 
bei  dieser  Pflanze  zu  zweien  in  zwei  Brakteen  eingeschlossen, 
von   denen   die   an   der  Seite    der  Axe    stehende    das  Vorblatt 
eines    Zweiges    vorstellt,     diese    Brakteen    mit   ihren   Blüthen 
wiederum  mit  zwei  anderen  in  zwei  ältere  Brakteen,   und  der 
ganze   partielle  Blüthenstanil    in  ein  grosses,    trocknes  Deck- 
blatt.      Jede    einzelne  Blüthe  hat    ein   kleines  Deckblatt    seit- 
wärts von  sich   stehen,    wenn  man  dieselbe    von  der  Axe  aus 
oder   von   der   Seite    betrachtet,    wo    die    allgemeine    Braktee 
sich   befindet.       Diese    Stellung   der   Blüthen   hat    die    grösste 
Analogie    mit   der    der  Zweige,    nur  dass  bei  diesen  zwischen 
einem  Blatte  und  einem  Vorblatte  nur  ein  Zweig  hervorkommt, 
anstatt  zAvei  Blüthen.     Die  Entwickelung  der  Zweige  ,  sowohl 
als  der  Blüthen  beginnt  an  der  Seite  des  Stammes,  und  schrei- 
tet gegen  das  älteste  Blatt  hin    fort.       Was    die  Stellung  der 
Blüthentheile  selber  betrifft,  so  genüge  es  zu  bemerken,  dass 
eins  von  den  Kelchblättern    nach    aussen,    d.  h.  weder  gegen 
die  Hauptachse,  noch  gegen  das  Blatt  fällt,    also  zwei  gegen 
die  Stelle,   avo,   wären  hier  Zweige  anstatt  Blüthen,    die  Axe 
des  Zweiges  stehen  müsste.     Die  Anthere  steht  zwischen  die- 
sen   beiden   letzteren  Kelchblättern,    und    an   dem    von  diesen 


48T 

beiden,  das  an  der  Seite  der  Hauptaxe  sich  befindet,  be- 
merkt man  jene  oben  erwähnte  Braktee.  Bei  dieser  Species, 
sowohl  als  bei  anderen  mit  analogem  Blüthenstande,  schlägt 
bei  den  jüngsten  Blüthen  die  eigentliche,  zu  jedem  Zweige 
gehörige  Braktee  fehl,  wie  denn  überhaupt  in  dieser  Familie 
ein  häufiges  Ausbleiben  von  Deckblättern  stattzufinden  scheint. 
Das  Vorblatt  ist  jedoch  immer  vorhanden.  Da  mau  sich  über 
die  Bedeutung  des  letztern  nicht  täuschen  kann,  indem  seine 
Stellung  seine  Analogie  mit  diesem  Organe  in  vielen  anderen 
Endogenen  beweist,  so  kann  man  diesen  Blüthenstand  als 
eine  Reihe  auf  einander  folgender  Zweige  betrachten,  welche 
scheinbar  aus  demselben  Punkte  entspringen.  Ferner  sind 
die  zwei  neben  einander  stehenden  Blüthen  als  zwei  andere 
Zweige  zu  betrachten,  welche  auch  aus  demselben  Punkte 
entspringen ,  deren  zu  verschiedener  Zeit  stattfindende  Entfal- 
tung aber  beweist,  dass  sie  ursprünglich  in  abwechselnder  Fol- 
ge auf  ihrem  Zweige  stehen  sollten.  Die  Braktee  einer  jeden 
Blüthe  schlägt  fehl,  die  kleine  seilliche  Braktee  scheint  wie- 
derum zu  einer  andern ,  ausgebliebenen  Blüthe  zu  gehören, 
und  thut  die  Astnatur  der  Blüthe  dar.  Die  Bliithenstellung 
lässt  sich  also  auch  hier  dann  als  zweizeilig  abwechselnd  er- 
klären, wie  sie  eben  in  nahe  verwandten  Gattungen  als  Tha- 
lia und  Maranla  häufig  auftritt. 

Die  junge  Blüthenknospe  tritt  auch  hier  zuerst  als  ein 
ganzes,  gallertartiges  Knöpfchen  auf,  welches  sich  ebenfalls 
auf  seiner  obern  Fläche  etwas  aushöhlt,  ehe  die  einzelnen 
Theile  deutlich  sich  ausprägen.  Alsdann  erscheinen  die  äus- 
seren Theile  der  Blüthe  deutlich,  und  hierauf  der  zweite 
Kreis  derselben,  nach  einigen  Schriftstellern  der  äussere  Kreis 
der  Blumenkrone.  Erst  nachdem  beide  vollkommen  darge- 
stellt sind,  und  selbst  die  blatt  -  oder  schuppenartige  Gestal 
angenommen  haben,   sieht  man  die  übrigen,     den  Griffel  um- 


488 

gebenden  Theile  auftreten,  und  zwar  wohl  zu  gleicher  Zeit, 
obgleich  man  die  Aulhere  fast  zuerst  bemerkt,  da  sie  beinahe 
von  Anfang  an  bedeutend  grösser  erscheint,  als  die  übrigen 
innersten  Blüthentheile.  Die  Anthere  steht  vor  einem  der  in- 
neren Perigonialabschnitte  ein  wenig  zur  Seite  gewandt,  da 
nur  ein  Fach  derselben  sich  auszubilden  bestimmt  ist;  ihr  ge- 
genüber steht  das  Labellum,  welches  im  sehr  jungen  Zustan- 
de auch  den  beiden  seitlichen,  innersten  Blüthentheilen  in  der 
Entwickelung  vorauseilt.  Nach  diesem  bleiben  aber  alle  noch 
sehr  in  der  Entwickelung  zurück }  und  erreichen  erst  zu  ei- 
ner spätem  Epoche  ihre  bedeutende  Grösse  im  Verhältniss 
zur  Anthere.  Was  diese  aber  betrifft,  so  erscheint  sie  zuerst 
als  ein  kleines  Kiigelchen  oder  Bläschen,  und  es  bildet  sich 
erst  nach  und  nach  eine  Furche  auf  der  vordem  Seite  der- 
selben aus.  Es  verdient  bemerkt  zu  werden,  dass  vor  der 
Drehung  und  seitlichen  Entwickelung  der  Theile  der  Zahn, 
der  an  dem  erwachsenen  Labellum  an  einer  Seite  desselben 
sich  befindet,  der  älteste  Theil  dieses  Organs  ist,  und  in  der 
jungen  Blume  in  der  Mitte  vor  der  Anthere  steht.  Das  Stig- 
ma zeigt  sich  am  letzten,  und  zwar  als  ein  kleiner,  auf  sei- 
ner oberen  Seite  ausgehöhlter  Körper,  und  erhebt  sich  mit 
den  übrigen  Theilen  der  Bliithe.  Ich  miiss  mich  auch  hier 
gegen  eine  Verschmelzung  früher  freistehender  Organe  erklä- 
ren, die  Theile  der  Bliithe  verlängern  sich  an  der  Basis  der- 
selben erst  sehr  spät  und  sind  von  Anfang  an  mit  einander 
verwachsen. 

Bei  zwei  Species  Canna,  die  ich  im  jungen  Zustande 
beobachten  konnte,  findet  ein  ganz  ähnliches  Verhalten  statt. 
Das  blumenblattartige  Filament  nimmt  erst  spät  die  Ausdeh- 
nung au,  die  es  im  verwachsenen  Zustande  zeigt,  eben  so  die 
übrigen  innersten  Organe,  die,  eben  wie  die  Anthere  im  jüng- 
sten Zustande,  als  kleine  Kiigelchen  erscheinen.     Der  Blütheu- 


489 

stand  ist  hier  wiederum  mit  der  Art  der  Verzweigung  der 
Pflanze  im  Einklänge,  die  Blüthenzweige  beschreiben  eine 
dreigliedrige  Spirale  um  den  Stamm,  aus  jedem  Gliede  dieser 
Spirale  erheben  sich  2  bis  3  Blüthen ,  oder  es  finden  sich  1 
bis  2  Blüthen  mit  2  bis  3  Brakteen.  Das  Vorblatt,  welches 
wir  bei  Calathea  einen  so  bedeutenden  Platz  einnehmen  sehen, 
bleibt  hier  bei  den  kleinen,  partiellen  Aesten  regelmässig  aus, 
was  darauf  hindeutet,  dass  je  2  —  3  Blüthen  jeder  einzelneu 
Blüthe  von  Calathea  gleichbedeuten,  wenn  man  die  kleine, 
seitliche  Braktee  der  letzteren  als  zu  einer  andern  Blüthe  ge- 
hörig betrachtet. 

"Was  die  Deutung  der  Blüthentheile  dieser  Familie  be- 
trifft, so  scheint  mir  die  Ansicht  Lestiboudois  und  Lind- 
ley's,  welche  die  innerhalb  der  zwei  äussersten  Kreise  der 
Blume  gelegenen,  mehr  oder  weniger  blattartigen  Organe  als 
Staubfäden  gelten  lässt,  die  richtigere  zu  sein,  wenn  man  die 
Entwicklungsgeschichte  zu  Rathe  zieht.  Die  zwei  äusseren 
Kreise  der  Blume  sind  ganz  fertig,  wenn  die  anderen  Theile 
erscheinen,  und  diese  zeigen  sich,  wie  in  den  Musaceen ,  alle 
auf  einmal. 

Die  symmetrische  Anordnung  der  Theile  eines  Natur- 
körpers, und  insbesondere  einer  Pflanze,  ist  ein  so  allgemei- 
nes, dem  Laien  selbst  in  die  Augen  fallendes  Gesetz,  dass 
eine  Abweichung  davon  zu  den  ausserordentlichsten  Erschei- 
nungen gerechnet  werden  muss.  So  viel  ich  weiss,  ist  die 
Cannaceenblüthe  jetzt  fast  die  einzige ,  die  als  unsymmetrisch 
angesehen  worden  ist.  Ein  Blick  auf  die  Diagramme  wird 
genügen,  um  zu  beweisen,  dass  man  diese  Blüthe  als  ganz 
symmetrisch  ansehen  kann,  wenn  man  zwischen  den  2  oder 
3  Blüthen,  die  man  zusammen  antrifft,  eine  Axe  annimmt,  um 
welche   herum   sich  die  Blüthen    dann   in  mehr   oder  weniger 


490 

einfachen  Spiralen  reihen.  In  diesem  Falle  stellt  sich  dann 
die  Anthere  an  die  Seite  der  hypothetischen  Axe,  ehen  wie 
in  den  Zingiberaceen,  wo  also  in  der  Wirklichkeit  kein  Un- 
terschied zwischen  diesen  beiden  Familien  stattfindet.  Durch 
Drehung  und  seitliche  Entwicklung  entsteht  spater  die  grosse 
Unregelmässigkeit,  die  wir  in  der  erwachsenen  Bliithe  be- 
merken. 

Zingiberaceen.    Costus  spicatus  Sw. 

So  schwer  die  Bliithe  der  Cannaccen  auf  den  ersten  Blick 
zu  definiren  ist,  so  leicht  begreiflich  wird  sie  in  dieser  schö- 
nen Familie  gefunden  werden.  Und  dennoch  ist  es  am  Ende 
nur  der  Bliithenstand ,  welcher  jene  Schwierigkeiten  hervor- 
bringt, wie  ich  oben  auseinander  zu  setzen  versucht  habe. 
Der  Beweis  hierfür  ist  unter  andern,  dass  jene  Schwierigkei- 
ten bei  den  Zingiberaceen  auch  eintreten,  wenn  man  den 
Bliithenstand  nicht  gehörig  zu  entziffern  versucht;  nur  findet 
man  leichter  sich  hindurch,  da  die  Blumen  regelmässig  sind. 

Ein  Blick  auf  das  Diagramm  von  Costus  wird  eine  Idee 
geben  über  die  Stcllungsverhältnisse  dieser  Bliithe  und  deren 
Verhalten  zur  Axe  und  zum  Deckblatte.  Hier  ist  das  Label- 
lnm  als  einfaches  Element  angenommen  ,  bei  manchen  Zingi- 
beraceen kommen  aber  bekanntlich  noch  zwei  kleine  Blatt- 
chen seitwärts  von  demselben  vor,  welche  mit  demselben  mehr 
oder  weniger  zusammenhängen.  Das  Labeil  um  ist  in  dieser 
Species  dreilappig  au  der  Spitze,  mit  sehr  unbedeutenden  Ein- 
schnitten, zu  diesen  3  Lappen  kommt  an  jeder  Seite  noch 
ein  kleinerer.  Die  Blätter  sind,  wie  bekannt,  bei  den  Costns- 
arten  in  sehr  sichtliche  Spiralen  gestellt,  wozu  bei  einigen 
noch  eine  Drehung  des  Stammes  kommt.  Die  Spirale  der 
Blätter  wird  an  der  Aehre  sehr  gedrängt  j  hinter  jeder  Brak- 
tee steht  eine   einzelne  Bliithe   mit   einem   seitlichen,    kleineu 


491 

Dcckblatte,  welches  von  der  Blüthe  in  der  Richtung  der 
Hauptspirale  steht.  Wie  bei  den  Cannaceen,  kann  man  diese 
kleine  Braktee  als  zu  einer  andern  ausgebliebenen  Blüthe  ge- 
hörig betrachten,  und  sie  ist  also  analog  den  zwei  kleinen 
Deckblättern ,  die  wir  bei  so  vielen  Dicofjjledonen  betrach- 
ten an  der  Basis  der  Blüthen.  Diese  häufige  Annahme  von 
brakteenlosen  Bli'ühen  oder  blüthenlosen  Deckblättern  würde 
wohl  niebt  gerechtfertigt  werden  können,  wenn  nicht  z.  B. 
bei  Alpinia  nutans  oder  racemosa  jene  Verhältnisse  aufs 
klarste  dargelegt  würden.  Ausserdem  kommt  bei  Cypei'aceen, 
Gräsern,  Bromeliacccn  und  so  vielen  anderen  fortwährend 
bald  das  eine,  bald  das  andere  Verhalten  vor. 

Die  Art  der  Zusammensetzung  der  Aehre  eines  Costus 
begünstigt  die  organogenetischen  Untersuchungen  ungemein. 
"Wenn  mau  eine  nicht  zu  alte  Aehre  wählt,  so  kann  man  alle 
Stadien  von  der  aufgesprungenen  Frucht  bis  zu  Knospe,  wo 
sie  aber  nur  noch  ein  milchiges  Hügelchen  hinter  ihrer  Brak- 
tee bildet,  verfolgen.  In  diesem  jüngsten  Zustande  habe  ich 
keine  Braktee  zur  Seite  der  Knospe  bemerken  können,  sie 
zeigt  sich  aber  sogleich  deutlich,  wenn  sie  sich  ein  wenig 
der  Form  eines  Knöpfchens  nähert.  Dieses  Knöpfrhen  fängt 
alsbald  an,  sich  auf  seiner  obern  Fläche  und  nach  der  gros- 
sen Braktee  hin  zu  vertiefen.  Hierauf  zeigt  sich  in  der  Mitte 
dieser  Vertiefung  ein  Hügelchen,  Avelehes  auch  nicht  säumt, 
sich  auszuhöhlen;  die  Kelchblätter  fangen  dann  au,  sich  deut- 
licher zu  scheiden,  wenigstens  die  beiden  auf  der  Axenseite 
stehenden.  Die  Höhlung,  welche  sich  auf  dem  zweiten  Or- 
ganenkreise gebildet  hatte,  ist  erst  länglich -rund,  geht  aber 
bald  ins  dreieckige  über.  Hierauf  zeigen  sich  zwischen  die- 
ser Vertiefung  und  dem  aussein  Rande  dieses  Kreises  drei 
symmetrisch  geordnete  Furchen,  und  zwar  eine  hinter  jeder 
der  Seiten  jener  dreieckigen  Vertiefung ,  während  mau  an  der 


492 

Stelle,  wo  der  mittelste  Lappen  des  Labellums  erscheinen 
soll,  eine  kleine  Bucht  bemerkt.  Jene  Furchen  verliefen  sich 
sehr  schnell,  und  vereinigen  sich  so,  dass  man  kurze  Zeit 
hernach  die  Anthere  und  das  Labcllum  mit  seinen  drei  ober- 
sten Lappen  ausgedrückt  vorfindet.  Die  beiden  an  der  Seite 
des  Labellums  noch  hinzukommenden  Abschnitte  treten  etwas 
später  auf,  indem  sich  das  Labellura,  welches  während  kur- 
zer Zeit  mit  der  Anthere  einen  fortlaufenden ,  nur  von  dem 
mittelsten  Lappen  unterbrochenen  Rand  im  Innern  der  Blume 
bildet,  von  denselben  trennt,  und  allein  fortfährt,  sich  auszu- 
bilden. Oeffnet  man  eine  etwas  ältere  Blume,  so  findet  man 
alle  5  Lappen  des  Labellums  schon  ausgebildet,  ebenso  fan- 
gen die  Furchen  der  Anthere  dann  an,  sich  deutlich  auszu- 
sprechen. 

Eine  besondere  Aufmerksamkeit  verdient  das  Stigma. 
Man  bemerkt  es  zuerst  auf  dem  Boden  der  Blüthe  als  eine 
kleine,  etwas  abgeplattete  Erhöhung,  die  früh  schon  anfängt, 
sich  oben  etwas  auszurauden.  Etwas  älter  nimmt  dessen  obere 
Fläche  die  Gestalt  einer  nach  der  Braktee  zu  stark  geneigten 
Scheibe  an,  vorne  zwei  deutliche  Zähne  zeigend,  unter  wel- 
chen sich  eine  Furche  bildet.  Nach  und  nach  erhebt  sich  der 
Theil  des  Stigma's,  wo  die  Furche  sich  befindet,  mehr  wie 
die  andere  Seite  desselben.  Im  ausgewachsenen  Zustande  be- 
finden sich  die  Zähne,  welche  zu  Anfang  die  Spitze  des  Stem- 
pels einnehmen ,  als  ein  Paar  kleine  Höcker  auf  der  Rück- 
seite desselben,  und  jene  Furche  wird  das  "wirkliche  Stigma, 
auf  welchem  sich  erst  spät  jene  haarförmigen  Zellen  zeigen, 
zwischen  denen  sich  die  Pollenschläuche  den  Zugang  zu  den 
Eierstöcken  verschaffen. 

Die  interessanteste  Thatsache  in  der  obigen  Eutwickc- 
lungsgeschichtc  scheint  mir  die  Bildung   der  Anthere    und  des 


493 

Lahcllums  in  dieser  Blume  zu  sein.  Wie  wir  gesehen  haben, 
scheiden  sich  die  Anthere  und  das  Labcllum  nicht,  wie  wir 
es  in  den  anderen  Blumen  beobachtet,  aus  einer  in  der  Mitte 
der  Blüthc  hinterbleibenden  Masse  aus,  sondern  es  bildet  sich 
auf  der  inuern  Seite  eines  fertig  gebildeten  Orgauenkreises, 
freilich  nicht  gctheilt,  aber  doch  durch  Form  und  Stellung 
genugsam  charakterisirt,  zuerst  eine  Anzahl  von  Furchen,  die 
der  Stellung  des  innersten  Kreises  entsprechen.  Einen  Augen- 
blick später  sehen  wir  Anthere  und  Labellum  einen  zusam- 
menhängenden Körper  ausmachen,  auf  dem  sich  auch  also- 
bald  die  Lappen  des  letztem  zeigen.  Hier  also  könnte  man 
einen  durch  die  radicale  Verdoppelung  der  Corollentheile  her- 
vorgebrachten Organenkreis  annehmen,  der  durch  die  Ent- 
wickclungsgeschichte  beweisbar  würde.  Abgesehen  aber  da- 
von,  dass  in  Caluthcu  z.  B. ,  wo  die  Notwendigkeit  eines 
solchen  Organenkreises  ebensowohl  existirt,  eine  ähnliche  Ent- 
wickcliingsart  nicht  vor  sich  geht,  so  kann  man  auch  hier 
ebensogut  nur  annehmen,  dass  diese  beiden  Kreise  anfangs 
mit  einander  verschmolzen  waren.  Und  zwar  kann  man  ge- 
gen jene  erstere  Annahme  noch  anführen,  dass  zu  einem  Zeit- 
punkte, wo  Anthere  und  Labellum  noch  zusammenhängen,  die 
Lappen  des  letztern  schon  ausgedrückt  sind,  wenigstens  3  von 
ihnen,  von  dem  der  mittlere  Lappen,  mit  den  Corollentheilen 
abwechselnd,  dieser  Theorie  nicht  günstig  ist.  Aber  es  ist 
diese  frühe  Theilung  des  Labellums  (so  ganz  das  Gegenthcil 
von  dem,  was  man  an  anderen  blattartigen  Organen  beob- 
achtet), welche,  wie  es  mir  scheint,  wiederum  für  die  Annahme 
ausgebeutet  werden  kann,  dass  die  anfänglichen  Organe,  die 
zwischen  den  6  äusseren  Blüthentheilen  und  dem  Pistill  lie- 
gen ,  alle  als  Staubfäden  zu  betrachten  seien.  So  ist  denn 
diese  Entwickelungsgeschichte  gewissen  Spekulationen  so  gün- 
stig wie  möglich.     Für  mich  geht  einstweilen  nur  das  daraus 


494 

hervor,  dass  die  Natur  auch  hier  mit  der  grössten  Mannich- 
faltigkeit  auftritt,  oder  dass  wir  die  Gesetze  ,  nach  denen  sie 
hier  verfährt,  noch  nicht  kennen. 

Orchideen.     Epidemlrum  Mcornutum  Hook. 

Wie  Jedermann  weiss,  ist  der  Blüthenstand  der  Orchi- 
deen im  Allgemeinen  ein  sehr  einfacher,  und  bietet  durchaus 
keine  Schwierigkeiten  dar.  Die  Drehung  des  Blüthenstiels, 
die  man  so  häufig  bemerkt,  bringt  eine  grössere  Mannich fal- 
tigkeit in  das  Aeussere  dieser  schönen  Familie ,  ist  aber  von 
keinem,  oder  nur  sehr  untergeordnetem  Werthe  für  den  Gat- 
tuugscharakter,  wo  Einige  diesen  Umstand  aufführen  wollen. 

In  der  oben  genannten  Pflanze,  an  felsigen  Meeresufern 
liier  sehr  gemein,  zeigt  sich  die  Knospe  hinter  ihrer  ßraktee 
zuerst  als  ein  fast  rundes,  etwas  abgeplattetes  Klümpchen, 
welches  bald  in  ein  ganzrandiges  Näpfchen  übergeht,  auf  des- 
sen Boden  man  gleich  die  Spuren  der  übrigen  Blüthentheilc 
als  eine  noch  ungetheilte  Masse  vorfindet.  Kurz  darauf  sieht 
mau  dann  die  äusseren  Blüthentheile  sich  getheiJt  darstellen 
dadurch,  dass  die  denselben  entsprechenden  Stellen  sich  be- 
deutend entwickeln,  wo  hingegen  an  denen,  wo  die  Ein- 
schnitte sich  befinden,  die  Entwickelung  zurückbleibt.  Hier- 
auf erscheinen  zuerst  drei  kleine  Hügel  in  der  Mitte  dieser 
Blüthe,  und  gleich  darauf  das  vierte  Organ,  dieAnthere,  wel- 
che sich  so  zwischen  die  seitlichen ,  inneren  Blumenblätter 
stellt,  dass  sie  mit  denselben  und  dem  Labellum  einen  Kreis 
bildet.  Alle  diese  Organe  entwickeln  sich  hierauf  in  die  Breite, 
und  die  Anthere  zeigt  binnen  Kurzem  auf  ihrer  vordem  Seite 
eine  Furche.  Spät  erst  erscheinen  die  Theile  des  Stigma's, 
anfangs  nur  eben  angedeutet,  am  Anheftungspunkte  der  An- 
there  als   eine   kleine   Anschwellung.       Nach   und   nach   aber 


495 

tritt  tue  Coliimna  aus  der  Masse  der  Blüthe  hervor,  und  die 
Anlhere,  zuerst  vollkommen  aufrecht,  biegt  sieh  auf  dieselbe 
erst  nieder,  wenn  ihre  Fächer  schon  vollkommen  ausgebildet 
siud.  Das  Labelliun  verdient  eine  besondere  Berücksichtigung;. 
Bis  zu  einer  verhältnissmässig-  vorgerückten  Epoche  hat  das- 
selbe so  sehr  die  Gestalt  der  Anthere,  dass  man  diese  nur 
durch  grössere  Dicke  und  durch  ihre  Stellung  von  demselben 
unterscheiden  kann.  Etwas  später  bleibt  die  Anthere  an  ihrer 
Spitze  stumpf,  während  das  Labelliun  sich  zuspitzt,  und  zu 
einem  noch  mehr  vorgerückten  Zeitpunkte  zeigen  sich  an  die- 
sem die  Auswüchse ,  erst  die  seitlichen  Zacken  am  Rande, 
und  namentlich  noch  später  die  zwei  in  der  ausgewachsenen 
Blume  so  stark  ausgesprochenen  Calli,  die  der  Pflanze  ihren 
specilischen  Namen  gegeben  haben. 

So  ist  der  Vorgang  in  der  Blüthe  eines  Kpidcndrum  mit 
fast  freier  Lippe,  zum  Vergleich  habe  ich  die  Entwickelung 
in  einer  andern  Species  mit  bis  zur  Anthere  mit  dem  Label- 
liun verwachsener  Colunina  verfolgt.  Es  ist  dies  ein  Epi- 
dcndrtim  mit  fast  gleichen  Sepalis,  von  denen  die  inneren 
nur  ein  wenig  breiter  sind,  und  einem  Labelliun  mit  4  Höckern 
auf  seiner  Platte;  diese  ist  dreilappig,  die  Lappen  aufs  ele- 
ganteste gefranzt.  Die  Columna  mit  dem  Labellum  ist  in 
der  ausgewachsenen  Blüthe  doppelt  so  lang  ungefähr,  als  die 
übrigen  Bliilhentheile.  Hier  tritt  die  junge  Knospe  ganz  wie 
in  der  obigen  Species  und  wie  in  den  übrigen  abgehandelten 
Pflanzen  auf,  und  geht  früh  schon  in  die  Form  eines  in  die 
Breite  gezogenen  Näpfchens  über.  Innerhalb  dieses  zeigt  sich 
zuerst  deutlich  das  Labellum  und  gleich  darauf  die  3  übrigen 
inneren  Organe  der  Blüthe  in  einer  Reihe  vor  demselben. 
Der  Rest  der  Entwickelung  trägt  sich  ganz  zu  wie  in  der 
obigen  Blüthe,  mit  dem  Unterschiede,  dass  sich  der  Fuss  der 
Columna  hier  mit  dem  angewachsenen  Labelliun  sehr  viel  später 


496 

verlängert.  Ich  bin  nicht  im  Stande  gewesen ,  die  Verschmel- 
zung beider  Organe  zu  beobachten,  es  ist  nichts  in  der  Blüthe, 
wenn  sie  ausgewachsen  ist,  das  nicht  schon  bei  seinem  Er- 
scheinen verschmolzen  aufgetreten  wäre.  Die  spät  erst  auf- 
tretende bedeutende  Verlängerung  des  untern  Theils  der  Blü- 
thenorgane  kann  man  unter  andern  an  den  Geschlechtstheilen 
von  Oleome  und  den  Passifloren  beobachten,  und  ich  kann 
alles  dieses  nur  dahin  verwenden,  mich  gegen  eine  spätere 
Verschmelzung  anfangs  getrennter  Organe  zu  erklären.  An 
diesem  Epidendrum  zeigen  sich  die  seitlichen  Lappen  des 
Labellums  ebenfalls  erst  spät,  so  wie  auch  die  auf  der  Platte 
befindlichen  Höcker.  Was  die  Columna  betrifft,  so  muss  be- 
merkt werden,  dass  die  Anthcre,  die  im  ausgewachsenen  Zu- 
stande nicht  so  breit  ist,  als  das  Organ,  auf  welchem  sie 
ruht,  in  ihrer  Jugend  wohl  dreimal  so  breit  ist  als  dieses, 
welcher  Umstand  wiederum  auf  jene  Art  der  Entwickelung, 
von  der  ich  so  eben  gesprochen  habe,  hindeutet. 

In  diesem  Epidendrum ,  wie  vielleicht  in  allen  Epiden- 
dreen,  steht  die  Anthere  bis  zu  einem  verhöltnissmässig  vor- 
gerückten Zeitpunkte  aufrecht,  bei  einigen  Vandeen  habe 
ich  dieselbe  schon  früh  auf  dem  Boden  der  Blume  liegend 
beobachtet.  Ich  habe  bei  Oncidium  ampliatum  Lindl.  ge- 
sehen, dass  zu  einer  Epoche,  wo  die  inneren  Blumenblätter 
eben  anfangen,  sich  in  die  Breite  auszudehnen,  die  Anthere 
noch  als  ein  kleines  Klümpchen  in  der  Mitte  dieser  jer- 
scheint. 

Im  Allgemeinen  hat  mir  die  obige  Entwickeluiigsgeschichte 
eben  keine  Resultate  geboten,  die  als  Beweise  gelten  könn- 
ton für  die  Erklärungen  des  Labellums  und  der  Columna. 
Die  Blütheutheile  treten  im  Allgemeinen  auf,  wie  sie  in  den 
erwachsenen  Blüthen  erscheinen,  mit  einigen  Ausnahmen,  die 


497 

leicht  zu  erklären  sind,  und  sich  nicht  von  der  bekannten 
Entwickelungsart  der  blattartigen  Organe  unterscheiden.  Dass 
eine  sogenannte  epigyne  Blume  zuerst  als  ein  Ganzes  auftritt, 
wie  wir  es  in  allen  diesen  Pflanzen  beobachtet  haben ,  kann 
nicht  auffallen,  sobald  man  bedenkt,  dass  dasselbe  an  gamo- 
petalen  Blumen  längst  festgestellt  ist,  und  dass  zwischen  einer 
Blüthe  der  einen  oder  der  andern  Art  in  der  Mehrzahl  der 
Fälle,  ausser  der  radialen  Verwachsung,  kein  wesentlicher 
Unterschied  stattfindet. 

Ich  füge  hier  hinzu,  dass  ich  nicht  im  Stande  bin,  Be- 
obachtungen und  Deutungen  von  zum  Theil  ausgezeichneten 
Philosophen  misszuverstehen  oder  gar  herabzuwürdigen,  im 
Gegentheil ,  jene  Theoriecn  sind  um  so  bewunderungswürdi- 
ger, als  sie  ohne  die  Beobachtung  der  Eutwickelungsgeschichte 
theilweise  bestehen  können  und  müssen.  Mit  Recht  und  mit 
allgemeiner  Zustimmung  werden  »die  physischen  Wissenschaf- 
ten seit  der  Mitte  des  vorigen  Jahrhunderts  von  der  direkten 
Erfahrung  beherrscht,  es  würde  aber  derselben  viel  zu  viel 
Gewalt  eingeräumt  werden,  wenn  man  alles  verdammen  wollte, 
was  nicht  durch  dieselbe  bestätigt  wird. 


Wenn  man,  um  einen  Rückblick  auf  diese  vier  Familien 
zu  gewinnen,  zuerst  die  Stellungsverhältnisse  ins  Auge  fasst, 
so  fällt  es  einem  hauptsächlich  auf,  dass  Kelch  und  Corolle 
in  einem  'unwandelbaren  Verhältnisse  zur  Braktee  und  zur 
Axe  stehen.  Lindley  scheint  für  die  Orchideen  hiervon 
eine  Ausnahme  machen  zu  wollen,  indem  er  den  Orchideen 
noch  einen,  in  Epistephium  auftretenden,  äusseren  Blumen- 
blattkreis zuschreibt,  von  welchen  Blumenblättern  dann  also 
eins  gegen  die  Axe  und  zwei  gegen  die  Braktee  fallen  müss- 
ten.     Und  zwar  benutzt   er   diesen  Umstand  zur  Stütze  seiner 

22r  Bd.    4-   Heft.  32 


498 

Meinung-  über  die  morphologische  Zusammensetzung  der  Or- 
chideenblume, auf  die  wir  etwas  später  zurückkommen  wer- 
den. Abgesehen  aber  davon,  dass  ein  so  seltener  Fall,  als  die 
Erscheinung  eines  Calyculus,  selbst  wenn  derselbe  sich  auch 
bei  einigen  anderen  Gattungen  finden  sollte,  schwer  etwas  für 
die  ganze  Familie  beweisen  kann,  sobald  er  nicht  von  ande- 
ren Verhältnissen  begleitet  ist,  und  davon,  dass  dieser  Caly- 
culus bis  jetzt  noch  nicht  auf  seinen  Ursprung  u.  s.  w.  un- 
tersucht ist,  so  ist  ein  solches  Stellnngsverhältniss  unter  den 
Endogenen  mit  vollkommenen  Blüthen  ein  sehr  ausserordent- 
liches, und  verdient  wenig  Vertrauen*).     Und  es  verdient  dar- 


*)  Durch  einen  'glücklichen  Zufall  habe  ich  noch  diesen  Umstand 
zur  Gewissheit  bringen  können.  Auf  unseren  niedrig  gelegenen 
Savannen  findet  sich  nämlich  eine  sehr  elegante  Species  von 
Epistephium,  von  der  ich  im  Augenblicke,  wo  ich  obige  kleine 
Arbeit  abschicken  wollte,  mir  Exemplare  in  allen  Entwickelungs- 
zuständen  verschaffen  konnte.  Der  Calyculus  ist  in  dieser  Spe- 
cies mit  drei  grösseren  Zähnen  versehen ,  die  hinter  den  äusse- 
ren Perigonialtheilen  stehen,  einem  kleinen,  unter  dem  La  bell  um. 
und  einem  Paar  undeutlichen  Zähnchen,  zu  beiden  Seiten  des 
gegen  die  Braktee  gewandten  grössern  Zahns.  Die  übrigen  Stel- 
lungsverhältnisse sind  genau  die  der  übrigen  Orchideen ;  von  an- 
deren Merkmalen  habe  ich  gesehen,  dass  die  äusseren  Perigo- 
nialtheile  die  beiden  inneren  seitticlien  nie  ganz  bedecken ,  son- 
dern dass  von  diesen  immer  eine  starke  Mittelrippe  unbedeckt 
bleibt.  Ausserdem  haben  die  Saamen  eine  bei  Orchideen,  wie 
es  mir  scheint,  ungewöhnliche  Gestalt,  die  Haut  derselben  ist 
nämlich  in  einen  Flügel  ausgebreitet ,  der  sich  rund  um  den  Nu- 
cleus  herumzieht.  Die  Entwickelung  der  Perigonialtheile  steht 
im  Einklänge  mit  der  Art ,  in  der  sie  sich  später  über  einander 
lagern.  Man  bemerkt  nämlich  auf  jeder  Seite  des  Knöpfchens, 
welches  die  junge  Blüthe  dieser  Pflanze  zuerst  vorstellt,  als  er- 
ste Spur  der  Blumenblätter  ein  Zipfelchen  ,  und  erst  etwas  später 


499 

auf  hingewiesen  zu  werden ,  dass  in  den  oben  angeführten 
Musabliithen,  wo  die  3-  oder  6-theilige  Blume  auf  eine  2- 
oder  4 -zählige  übergegangen  war,  das  gegen  die  Braktee  ge- 
wandte Blatt  seine  Stellung  behalten  hatte.  Dieser  Umstand 
scheint  auch  die  Frage,  ob  die  Stellung  der  Blüthentheile 
durch  die  Braktee  oder  die  Axe  bestimmt  werde,  dahin  zu  be- 
antworten, dass  die  Erstere  die  über  ihr  zunächststehenden 
Organe  festhalte*).     Dagegen,  um  die  Sache  von  allen  Seiten 


das  mittlere  Kelchblatt,  zugleich  mit  diesem  aber  auch  die  bei- 
den seitlichen,  inneren  Perigonialblätter.  Alsdann  erscheint  das 
Labelluin  und  fast  zugleich  mit  ihm  die  Anthere.  Auch  diese  ist 
in  dieser  Blume  im  Anfange  aufrecht,  obgleich  sie  in  einer  spä- 
tem Epoche  auf  der  Spitze  der  Columna  liegt.  Bis  dahin  ist 
noch  keine  Spur  von  dem  Calyculus  zu  sehen,  er  tritt  erst  deut- 
lich auf,  wenn  die  Blume  sich  über  die  Achsel  der  Braktee  er- 
hebt, und  die  Gränze  zwischen  Ovarium  und  Blüthentheile  sicht- 
bar wird.  Der  Calyculus  bleibt  auf  der  Frucht  stehen ,  wäh- 
rend sich  die  übrigen  Theile  schon  früh  von  demselben  ablösen. 
Ich  glaube  aus  dem  Obigen  scliliessen  zu  können,  dass  der  Ca- 
Jj'culus,  wenn  er  bei  den  Orchideen  auftritt,  nicht  einen  äus- 
sern Organenkreis  darstellt,  weil  1)  seine  Theile  nicht  mit  den 
über  ihm  stehenden  abwechseln,  2)  derselbe  später  als  diese 
entsteht,  und  3)  weil  er  auf  der  Capsel  stehen  bleibt,  während 
die  übrigen  sich  mit  einander  ablösen.  Auf  den  letztern  Grund 
möchte  ich  jedoch  nur  wenig  Gewicht  legen,  demnach  glaube  ich, 
dass  dieser  Calyculus  als  denen  analog  betrachtet  werden  muss, 
welche  sich  auf  den  Früchten  von  einigen  Compositen,  Dipsa- 
ceen  u.  s.  w.  beobachten  lassen. 
*)  Auch  bei  Dicotyledonen  lässt  es  sich  häufig  beobachten ,  dass 
bei  Missbildungen  und  veränderlichen  Zahlenverhältnissen  das 
Kelchblatt,  welches  nach  aussen  liegt,  seine  Stellung  behält. 
So  bei  Myrtaceen,  Melastomaceen  und  Onagreen  (Jussieua). 
Mehrere  Species  der  letztern  variiren  ungemein  in  ihren  Zahlen- 
Verhältnissen  ,  ein  Kelchabschnitt  liegt  immer  gegen  die  Braktee. 

32* 


500 

zu  betrachten,  giebt  die  Ansicht,  einen  äussern  Organen- 
kreis noch  anzunehmen ,  der  Orchideenblflthe  in  Rücksicht  auf 
die  relative  Stellung  der  Anthere  eine  grössere  Analogie  mit 
den  Scitamineen.  Für  diejenigen,  welche  die  Anthere  in  den 
Cannaceen  als  ror  einem  seitlichen,  innern  Bliimenblatte  ste- 
hend betrachten,  urnss  auch  von  der  Regel,  nach  der  von  den 
drei  Kelchblättern  eins  gegen  die  der  Blume  zunächst  stehen- 
de Braktee  fällt,  eine  Ausnahme  gemacht  werden.  Da  man 
aber  wohl  mehr  logisch  verfährt,  wenn  man  die  Seite  der 
Blume,  wo  die  Anthere  sich  befindet,  als  die  wirkliche  Axen- 
seite  derselben  ansieht,  so  kann  auch  hier,  gleichviel,  ob 
jene  Braktee  vorhanden  ist  oder  nicht,  jene  Regel  als  be- 
stehend angenommen  werden. 

Ausser  der  hinreichend  grossen  Anzahl  von  Kennzeichen, 
die  die  Orchideen  von  den  Scitamineen  unterscheiden,  giebt 
die  Anthere  in  ihrer  Stellung,  wie  oben  angedeutet  und  all- 
gemein bekannt,  eine  wichtige  Yerschiedenheit  zu  erkennen. 
Während  sie  in  den  letzteren  an  der  Axenseite  der  Blume 
steht  und  den  Stempel  umfasst,  oder  in  gewissen  Cannaceen 
nur  vermittelst  der  Blumenrohre  mit  demselben  verwachsen 
ist,  steht  sie  in  den  Orchideen  auf  dem  Stempel  gewisser- 
massen  und  an  der  Brakteenseite.       In  den  Musaceen  finden 


Dasselbe  findet  Statt  beiOsbeckia  gTomeratct)  wenn  sie  mit  drei- 
zähligen  Organenkreisen  auftritt,  welches  mitunter,  wiewohl 
selten ,  vorkommt.  In  wie  fern  die  Annahme ,  dass  die  der  Axe 
zunächst  liegenden  Blüthentheile  die  in  ihrer  Stellung  verän- 
derlichen seien,  auf  das  Gewächsreich  allgemein  angewandt  wer- 
den kann  ,  muss  ich  Andern  zu  erörtern  überlassen.  An  dem 
Orte ,  wo  ich  lebe ,  muss  ich  nothwendig  immer  um  einige  Jahre 
in  der  Literatur  zurück  sein ,  und  so  scheint  es  mir  denn ,  dass 
diese  Frage  nicht  diejenige  Berücksichtigung  gefunden  hat,  wel- 
che dieselbe  verdient. 


501 

beide  Verschiedenheiten  der  Stcllungsverhältnisse  zu  gleicher 
Zeit  Statt.  Die  fünf  Staubfäden  stehen,  wie  oben  bemerkt, 
in  Hcliconia  an  der  Axenseite  des  Zweiges,  auf  dem  die 
Blüthen  sich  befinden,  bei  Musa  an  der  Seite  der  Braktee, 
bei  Heliconia  steht  ausserdem  das  fehlgeschlagene  Staubgc- 
fäss  vor  dem  mittelsten  der  äusseren  Blumenblätter.  Hiermit 
trifft  eine  merkwürdige  Verschiedenheit  der  Blüthenstände  zu- 
sammen, worauf  ich  ebenfalls  schon  oben  hingedeutet  habe. 
Die  Blüthen  von  Musa,  bald  in  einer,  bald  in  zwei  trans- 
versalen Reihen  stehend ,  sind  alle  von  derselben  Entwicke- 
lungsperiode ,  während  sie  in  Heliconia  sich  in  derselben 
Ordnung  entwickeln,  in  der  sie  sich  der  Braktee  nähern. 

Die  gewöhnliche  Ansicht  ist,  dass  die  sechs  Staubfäden 
der  Monocotylcdonen  zwei  auf  einander  folgenden  Kreisen 
angehören.  Obwohl  dieses  der  Theorie  nach  sehr  einleuch- 
tend ist,  so  kann  man  dennoch  aus  der  Entwickelungsge- 
schichte  der  hier  abgehandelten  Blüthen  keine  Beweise  für 
diesen  Satz  ziehen.  Ich  habe  deutlich  in  den  meisten  Fällen 
die  zwei  äusseren  Organeukreise  nach  einander  entstehen  se- 
hen, ebenso  deutlich  habe  ich  aber  auch  bei  Musa  und  He- 
liconia alle  Staufäden  mit  einander  auftreten  sehen.  Das- 
selbe habe  ich  bei  dem  inuersten  Kreise  von  anhänglichen 
Organen  bei  Scitaminecn  beobachtet,  welche  deutlich  bei 
Costus  z.  B.  mit  einander  sich  zeigen*).     Bei  Musa  rosacea, 


'-)  Bei  den  nicht  selir  entfernten  Bromeliaceen  habe  ich  Aehnliches 
an  Billbergia  beobachtet,  obgleich  in  der  erwachsenen 'Blume 
ein  Tlieil  der  Staubfäden  unten  mit  den  inneren  Blumenblättern 
verwachsen  ist.  Ein  anderes  Verhältniss  lässt  auf  ein  gleich- 
zeitiges Erscheinen  der  Staubfäden  in  dieser  Blume  schliessen. 
Wie  bekannt  ,  sind  die  Theile  derselben  alle  mehr  oder  weniger 
gedreht,  und  zwar  so,  dass  die  Blumenblätter  die  der  derKclch- 


502 

wird  man  sich  erinnern,  entstehen  sogar  die  Perigonialtheile 
alle  zu  gleicher  Zeit,  so  dass  sie  sich  nicht  immer  auf  die- 
selbe Weise  über  einander  lagern.  Ebenso  haben  wir  das 
Labellum  tou  Musa  sapientum  nur  erst  mit  den  Staubfäden 
entstehen  sehen,  es  würde  aber  wohl  Keinem  einfallen,  die- 
ses aus  dem  Grunde  für  ein  verwandeltes  Stanbgefäss  erklä- 
ren zu  wollen,  da  es  zu  sehr  durch  Stellung  und  Gestalt, 
und  dadurch,  dass  in  Missbildungen  gar  zu  häufig  ein  Staub- 
faden vor  demselben  sich  zeigt ,  charakterisirt  ist.  Dagegen 
kann  aber  auch  nicht  geläugnet  werden,  dass  durch  jenen 
Umstand,  der  auf  die  Eutstehungsperiode  desselben  Bezug 
hat,  und  durch  die  häufige  Umwandlung  von  Staubfäden  in 
labellumartige  Körper  eine  Art  von  Uebergang  von  einem  ins 
andere  angedeutet  ist. 


blätter  entgegengesetzte  Richtung  zeigen  und  so  fort,  die  Lap- 
pen des  Stigma's  haben  die  Richtung  des  zweiten  Kreises.  Wenn 
die  Staubfäden  aber  zu  zwei  auf  einander  folgenden  Zeitpunkten 
entständen  ,  so  müssten  wohl  die  Lappen  des  Stigma's  die  Rich- 
tung der  Kelchblätter  zeigen.  Die  verschiedene  Richtung  auf 
einander  folgender  Organenkreise  gedrehter  Blumen,  an  Kelch 
und  Corolle  auch  bei  Melastomaceen  mitunter  sehr  sichtbar  fj>ei 
Apocyneen ,  wo  bekanntlich  die  Kelchabschnitte  im  Ouincunx  ste- 
hen, ist  die  Richtung  der  Corolle  auch  der  Spirale,  welche  die 
Kelchabschnitte  beschreiben,  entgegengesetzt),  ist  wohl  diejenige, 
welche  der  Bewegung  der  Organe  im  Innern  der  Blüthe  während 
ihres  Wachsthums  die  günstigste  ist.  Dabei  ist  zu  bedenken, 
dass  diese  Richtung,  verschieden  von  aussen  betrachtet,  da,  wo 
zwei  Rreise  sich  einander  berühren,  dieselbe  ist,  und  dass, 
wenn  das  entgegengesetzte  Verhältniss  Statt  fände,  die  Organe 
zwischen  einander  hineintreten  müssten.  In  wie  weit  aber  jene 
Betrachtung  als  Prüfstein  benutzt  werden  kann,  wie  ich  es  bei 
den  Bromeliaceen  thun  möchte,  muss  ich  den  Meistern  der  Wis- 
senschaft zu  entscheiden  überlassen. 


503 

Es  giebt  wohl  wenige  Blüthen,  die  so  vielen  Theorieen 
schon  unterworfen  sind,  als  die  der  Orchideen.  Ohne  mich 
über  das  Geschichtliche  dieses  Gegenstandes  hier  verbreiten 
zu  wollen,  muss  ich  doch  darauf  aufmerksam  machen,  dass 
Lindlcy  in  seinem  Vegetable  Kingdom  seine  ältere  Ansicht 
über  diesen  Gegenstand  beibehält,  und  nur  einen  Punkt  der- 
selben  verändert  vorlegt.  Während  er  nämlich  zu  den  Blüthen- 
theilen,  wie  oben  bemerkt,  eine  andere  Reihe  von  Organen 
aussen  noch  annimmt,  so  nennt  er  die  inneren,  die  Columna 
zunächst  umgebenden  Theile  verwandelte  Staubfäden,  und 
setzt  voraus,  dass  die  drei  in  der  Columna  enthaltenen  Staub- 
gefässe  die  innere  Reihe  derselben  seien.  Dann  giebt  er  seine 
frühere  Ansicht  über  das  Stigma  der  Orchidee n  auf,  und  nimmt 
an,  dass  die  Arme  desselben  den  seitlichen  Theileu  des  äus- 
sern Blumenblattkreises  gegenüberstehen. 

Was  den  erstem  Punkt  betrifft,  so  habe  ich  schon  oben 
Einiges  gegen  die  Annahme  eines  Calyculus  als  Typus  ange- 
führt, und  kann  mir  nur  die  Ansicht  Endlich  er's,  so  wie 
derselbe  sie  in  seinen  Gen.  Plantarum  niederlegt,  als  die  rich- 
tigere denken ,  hauptsächlich  weil  die  einzelne  Anthere  auf 
jeden  Fall  vor  dem  äussern  Perigonialtheile  steht ,  der  gegen 
die  Braktee  fällt.  Die  complicirte  Natur  des  Labellums  scheint 
mir  aus  der  so  häufigen  Verwachsung  desselben  mit  der  Co- 
lumna theils,  tlieils  aus  den  Fällen  hervorzugehen,  wo  alle 
anderen  Perigonialtheile  mit  einander  verwachsen  sind  und  je- 
nes allein  freibleibt.  Die  Entwicklungsgeschichte  schweigt 
über  diesen  Punkt  gänzlich,  so  wie  über  die  Columna,  we- 
nigstens in  den  obigen  Pflanzen.  Ich  habe  aber  keinen  Zwei- 
fel, dass  die  Neottieen  in  ihrer  Entwickelung  die  Zusammen- 
setzung der  Columna  aufs  deutlichste  au  den  Tag  legen,  so 
wie  überhaupt  die  Analogie  der  Orchideen  mit  den  Scilami- 
neen  durch  diese  Gruppe  sehr  klar  wird.  —     In  einer  Reihe 


504 

von  Missbildungen,  die  ich  von  Ornithoeephalus  besitze, 
befindet  sich  eine,  welche  am  Boden  der  Blüthe  nur  einen  ein- 
fachen, fadenförmigen  Körper  besitzt,  und  eine  andere,  wo 
man  zwei  solcher  Orgaue  bemerkt  hinter  einander  stehend, 
offenbar  Anthere  und  Columna,  die  auf  einer  niedrigeren  Ent- 
wickelungsstufe  stehen  geblieben  sind  *). 

Mit  Rücksicht  auf  die  Erklärung  des  Stigma's  der  0r- 
chidecn  scheint  es  mir,  als  ob  die  Entwickeluug  und  die 
Beschaffenheit  dieses  Organs  einiges  Licht  über  diesen  Gegen- 
stand verbreiten  könnten,  obgleich  Aualogieen,  oft  nur  schein- 


*)  Wie  überhaupt  Missbildungen,  in  mancher  Hinsicht  so  inter- 
essant, in  anderer  Richtung  nicht  immer  viel  beweisen,  so  kann 
ich  auch  den  verschiedenen  bei  Orchideen  beobachteten  Abwei- 
chungen kein  grosses  Gewicht  zuerkennen.  Wenn  auf  einer 
Columna  drei  Antlieren  statt  einer  vorkommen,  so  können  die 
zwei  hinzugekommenen  eben  sowohl  eine  monströse  Vervielfäl- 
tigung der  mittleren  genannt  Averden,  als  eine  Rückkehr  zur 
Norm ,  ebenso  wie  z.  B.  eine  Linarien-Pelorie  durchaus  nicht  be- 
weist ,  dass  die  Linarienblume  etwa  fünf  Sporen  haben  sollte. 
Aus  diesem  Grunde  sollten  die  Pelorien  überhaupt  in  zwei  Grup- 
pen geschieden  werden,  von  denen  die  eine  diejenigen  begriffe, 
wo  durch  Vervielfältigung  einer  bestehenden  Unregelmässigkeit 
wieder  Regelmässigkeit  hervorgebracht  wurde.  Um  auf  die  Or~ 
chideen  zurückzukommen,  so  habe  ich  Blumen  von  Isochilus 
beobachtet ,  wo  fast  immer  3  Antlieren  anstatt  einer  vorka- 
men, und  wo  ich  einst  eine  fand,  wo  seitwärts  von  diesen  noch 
zwei,  freilich  leere  Antheren  standen.  Dies  ist  doch  gewiss 
keine  weitere  Rückkehr  zur  Norm.  Wenn  aber  überhaupt  kein 
Zweifel  über  die  morphologische  Bedeutung  der  Columna  heutzu- 
tage existiren  kann,  so  ist  doch  zu  bemerken,  dass  durch  eine 
Missbildung  nicht  erwiesen  werden  kann ,  wie  dieselbe  eigentlich 
aussehen  sollte,  und  dass,  sollte  uns  jemals  eine  Columna  ,auf- 
stossen,  in  ihre  Elemente  zerlegt,  dieselbe  wohl  eine  ganz  an- 
dere Beschaffenheit  haben  möchte. 


505 

bare ,  eine  solche  Frage  nicht  gänzlich  entscheiden  können. 
Wenn  mau  nämlich  die  zwei  Höcker,  die  unter  dem  Stigma 
sich  befinden,  ihrer  Entwickelnngsart  und  Stellung  zufolge, 
als  die  Spitzen  von  2  Carpellen  ansieht,  so  bildet  sich  die 
Röhre,  die  zum  Fruchtknoten  führt,  bloss  an  dem  hintern 
Carpell  aus,  und  zwar,  wie  es  scheint,  an  der  Rückseite 
desselben.  Ebenso  kann  man  auch  bei  den  Orchideen  an- 
nehmen, dass  der  Kanal  des  Stigma's  sich  an  diesem  gegen 
die  Braktee  fallenden  Carpell  ausbildet,  während  die  zwei 
anderen,  gegen  das  Labellum  fallenden  in  dieses  versunken 
angenommen  werden  können,  wodurch  zugleich  die  häufige 
Aehnlichkeit  desselben  mit  derColumna  eine  Art  von  Erklärung 
findet.  Dabei  bleiben  dann  natürlich  die  mancherlei  Arme 
und  Zweige  dieser  letzteren  unerklärt,  wenn  man  nicht  be- 
denkt, dass  auch  diese  schon  ein  complicirtes  Organ  ist.  Die 
Art  des  Aufspriugens  der  Orchideenkapsel  begünstigt  die  An- 
sicht, 6  anstatt  3  Carpelle  in  dieser  Familie  anzunehmen, 
ebenso  ist  die  Dehiscentia  loculicida,  jener  analog,  bei  den 
mit  den  Orchideen  zunächst  verwandten  Gruppen  die  häufigste. 
Bei  den  Bromeliaceen  ist  es  bemerkenswerth ,  dass  bei  den 
Gattungen,  die  eine  trockene  Frucht  haben,  bald  die  loculi- 
cide,  bald  die  septicide  Dehiscenz  vorkommt,  je  nachdem  die- 
selben ein  mit  den  dasselbe  umgebenden  Organenkreisen  ver- 
wachsenes, oder  ein  freies,  oberes  Ovarium  besitzen.  Unter 
den  Orchideen  öffnet  sich  die  Frucht  bei  Cryptarrhena  la- 
nata  R.  Br. ,  Dichaea  graminoides  Ldl. ,  einigen  Species 
Pleurothallis ,  die  Kapsel  einseitig,  d.  h.  zwei  Klappen,  die 
an  der  Seite  der  Columna  stehen,  bleiben  mit  einander  ver- 
bunden, und  die  dritte,  die  unter  dem  Labellum  steht,  schei- 
det sich  von  diesen  durch  zwei  Risse.  Die  Stücke  oder  Rip- 
pen, die  sich  bei  den  Ucbrigen  von  den  placententragenden 
Klappen  ablösen,  bleiben  hier  ganz  aus.     Es  möchte  scheinen, 


506 

dass  in  diesen  Fällen  dadurch,  dass  der  Staubfaden  über  ih- 
nen auftritt,  die  festere  Verbindung  der  Klappen  unter  der 
Columna  hervorgebracht  ist.  Vergessen  muss  aber  nicht  wer- 
den, dass  in  allen  diesen  Fällen  die  Scheidewände,  oder  in  eiu- 
fächerigen  Früchten  die  Placenten  mit  den  Kelchblättern  ab- 
wechseln. 

Die  Art,  wie  eine  Frucht  sich  öffnet,  kann  aber  über 
ihre  morphologische  Natur  überhaupt  nichts  beweisen.  Die 
grosse  Mannichfaltigkeit,  die  in  diesem  Phänomen  herrscht, 
der  Umstand ,  dass  sonst  sehr  nahe  verwandte  Gattungen  hier 
wesentliche  Unterschiede  zeigen,  beweisen,  dass  man  kein  grosses 
Gewicht  auf  diesen  Theil  des  Pflanzenlebens  in  Rücksicht  auf 
die  Deutung  der  Organe  legen  darf.  Auch  hier  wird  ein  ernst- 
haftes Studium  der  Stellungsverhältnisse  wahrscheinlich  früher 
oder  später  den  Ausschlag  geben. 


Erklärung  der  Abbildungen. 

Tafel    III. 
Fig.  1  —  9.     Heliconia  Bihai  Sw. 

1.  Oberste  Spitze  eines  Blüthenzweiges,  in  a.  und  b.  zwei 
Knospen  von  verschiedenem  Alter  zeigend. 

2.  Wie  Fig.  1.,  mit  noch  älteren  Blüthen.  a.  Eine  Blüthe,  in 
der  man  den  fehlschlagenden  Staubfaden  schon  bemerkt, 
während  die  übrigen  noch  fehlen. 

3.  Blüthe,  worin  man  auch  schon  den  Stempel  bemerkt,  a. 
der  fehlschlagende  Staubfaden. 

4.  Dieselbe,  etwas  älter,  ohne  die  Blumenblätter. 

5.  Eine  Blüthe ,  die  sich  zu  schliessen  beginnt. 

6.  7.  8.  9.  Blüthen  von  verschiedenem  Alter,  6  und  9  ge- 
waltsam geöffnet. 


507 

Fig.  10  — 18.  Musa  sapienluty  L,  19  —  25.  Musa  rosacea 
Jacq. 

10.  u.  11.  Ganz  junge  Knospen,  11  von  der  Axenseite  ge- 
sehen. 

12.  Etwas  ältere  Knospen,  «.  von  der  Brakteenseite,  b.  von 
der  Axenseite  gesehen. 

13.  li.  14.  Noch  etwas  ältere  Blüthen,  in  14.  bemerkt  man 
schon  deutlich  das  Labellum  und  die  5  Staubfäden. 

15.  16.  u.  17.  Noch  weiter  vorgerückte  Blüthen,  zeigend  auch 
die  inneren,  seitlichen  Blumenblätter. 

18.  Fast  ausgewachsene  Blume  von  der  Axenseite. 

19.  Sehr  junge  Blüthen  von  M.  rosacea, 

20.  u.  21.  Etwas  ältere  Blüthen,  in  21.  sieht  man,  dass  die 
3  hinteren  Perigonialtheile  gleichzeitig  entstehen. 

22.  Geöffnete  Blüthe,  zeigend  die  drei  Arme  des  Stigma's. 

23.  24.  u.  25.  Blüthen,  theils  von  hinten,  theils  von  vorne 
gesehen,  zeigend  die  unregelmässige  Lagerung  der  Theile 
über  einander. 

Fig.  26 — 37.   Calathea  lutea  Spr. 

26.  Spitze  eines  in  der  grossen  Braktee  eingeschlossenen  BIü- 
thenstandes,  a.  jüngste,  b.  und  c.  etwas  ältere  Blüthen. 

27.  u.28.  Etwas  ältere  Blüthen,  in  denen  man  schon  alle 
Organe,  mit  Ausnahme  des  Pistills,  bemerkt. 

29.  Blüthe  jünger  wie  27.  und  28.,  nur  die  zwei  äusseren 
Orgauenkreise  zeigend. 

30.  Gestalt  der  Fig.  26.  mit  den  Brakteen. 

31.  Authere  mit  daranslehendem  Stigma  und  Labellum. 

32.  Authere  und  Labellum,  sehr  jung. 

33.  Blüthe,  in  der  man  nur  erst  die  Authere  und  das  Label- 
lum bemerkt. 


508 

34.  35.  36.  37.  Die  inneren  Orgaue  aus  ziemlich  jungen 
Blüthen,  aus  verschiedenen  Richtungen  gesehen.  36«. 
Stigma,  34.  36.  37 d.  Zahn  des  Labellums. 

Fig.  38  —  45.   Canna  indca. 

38.  Blüthe  wie  Fig.  29. 

39.  40.   Blüthen  etwas  alter. 

41.  Geöffnete  Blüthe ,  zeigend  die  Anthere  mit  dem  Labellum 
davor. 

42.  u.  43.  Blüthe  etwas  älter,  43.  ohne  die  Anthere,  s.  Stigma. 
44.  u.  45.    Noch  ältere  Blüthen,  von  hinten  und  von  vorne  ge- 
sehen.    42  —  45.  Nur  die  inneren  Blüthenorgane. 

46.  47.  u.  48.  Ideale  Figuren,  zeigend  die  Analogie  des  Blü- 
thenstandes  mit  der  Verzweigung. 

Tafel   IV. 
Fig.  1  —  21.     Epidendrum  bicornutum  Hook. 
1.  u.  2.  Columna  und  Labellum,  im  ausgewachsenen  Zustande. 

3.  Columna  von  vorne  gesehen,  «.  und  b.  Pollenmasse  und 
Anthere. 

4.  Columna  jünger,  die  Anthere  ist  auch  aufrecht. 

5.  7.  8.   Noch  jüngere  Organe  der  Art. 

6.  Junges  Labellum. 

9.  10.  11.    Sehr  junge  Blüthen,  von  etwas  verschiedenem  Alter. 

12.  13.  Etwas  ältere  Blüthe,  12.  geöffnet,  «.Anthere,  b. La- 
bellum. 

14.  15.  Spitze  einer  Blüthenähre,  15  a.  die  Knospe  hat  die 
Form  eines  Näpfchens  angenommen. 

16.  17.  18.  21.  Junge  Blüthen  verschiedenen  Alters,  18.  nur 
die  Anthere. 

19.  Spitze  einer  Columna,  von  der  Seite  gesehen,  derCa- 
nal,  der  zum  Fruchtknoten  führt. 

20.  Columna,  von  der  Seite  gesehen. 


509 

Fig.  22  —  42.  Epidendrum ,  dem  elongatum  Jacq.  nahe  ver- 
wandt. Mit  Ausschluss  der  Fig.  32.,  die  sehr  junge  An- 
there von  Oncidium  ctmpliatum  vorstellend. 

22.  Ganze  Bliithe  dieses  Epidendrum,  a.  Columna  und  La- 
bellum  im  Profil. 

23.  Durchgeschnittene  Colnmna. 

24.  Columna  mit  der  Anthere,  a.  Pollenmasse,  b.  Anthere. 

25.  Jüngere  Columna,  ebenso  27. 

26.  Junges  Labellum. 

28.  29.  30.  31.  35.  Junge  Blüthen  verschiedenen  Alters,  29. 
nur  Anthere,  Labellum  und  ein  inneres,  seitliches  Blumen- 
blatt zeigend. 

33.  u.  34.  Spitze  von  einer  Blüthenähre,  34  a.  eine  sehr  junge 
Bliithe. 

36  —  42.  Columna,  Labellen  und  Antheren,  in  verschiedenem 
Alter  und  Richtung  gesehen.  In  39.  sieht  man  die  Höcker 
auf  der  Platte  des  Labellums  eben  erscheinen. 

Fig.  43  —  62.    Costus  spicatus  Sw. 

43  —  47.  u.  49—51.  Junge  Blüthen,  welche  im  Alter  so  auf 
einander  folgen:  46.  47.  45.  49.  51.  50.  43.  44.  Fig.  49. 
ist  die  von  Fig.  51.  von  hinten  gesehen.  Fig.  50.  zeigt, 
wie  sich  Labellum  und  Anthere  aus  der  Innern  Masse  der 
Bliithe  abscheiden. 

48.  Spitze  einer  Blüthenähre. 

52.  Bliithe  noch  älter  als  No.  44.  Man  bemerkt  schon  in  «. 
das  Stigma. 

53.  Anthere ,  Stigma  und  Spitze  des  Labellums. 

54.  Stigma,  ebenso  55.  und  56.  Fig.  56.  jünger  als  54.,  uud 
dieses  jünger  als  55. 

57.  Junge  Anthere. 

58.  o.  59.    Jnuges  Labellum. 

60.  Fast  ausgewachsene  Anthere  mit  dem  Stempel. 


510 

61.  Fast  ausgewachsene  Blüthenknospe ,  a.  von  vorne ,  b.  von 
hinten  gesehen. 

62.  Theil  einer  Blüthe,  in  der  man  das  Stigma  bemerkt,  wie 
es  anfängt  sich  auszuranden. 

63.  Diagramm  von  Heliconia,  B.  Allgemeine  Braktee ,  b.  par- 
tielle Brakteen,  die  Zahlen  zeigen  die  Blüthen  an,  zu  de- 
nen diese  gehören.  Ax.  Hauptaxe_,  ax.  Axe  des  Zweiges. 
Die  Nullen  zeigen  in  diesen,  wie  in  den  anderen  Diagram- 
men, die  Stellen  an,  wo  ein  Staubfaden  fehlschlägt;  die 
Punkte  wirklich  vorhandene  Staubgefässe  oder  Antheren. 
Wo  eine  Null  mit  einem  Querstriche  durchzogen  ist,  deu- 
tet sie  auf  ein  Blumenblatt,  das  ein  Staubgefäss  ersetzt. 

64.  Diagramm  von  Musa. 

65.  Diagramm  von  Calathea,  zeigend,  wie  die  Blüthen  in 
eine  Braktee  und  ein  Vorblatt  eingeschlossen  sind.  bb.  klei- 
ne Brakteen. 

66.  Diagramm  von  der  einzelnen  Blüthe  von  Calathea. 

67.  Diagramm  von  Canna.  1.  B. ,  2.  B. ,  3.  B.  grosse  Brak- 
teen, b.  und  c.  kleine  Braktee. 

68.  Diagramm  von  Costus,  B.  grosse  Braktee,  b.  seitliches, 
kleines  Deckblatt. 

69.  Diagramm  der  Orchideen. 


Plantae  Regnellianae. 


^uas  in  Brasiliae  provincia  Minarum  generalium  inprimis 
prope  Caldas  collegerat  clar.  A.  Regneil,  Medicinae  Doctor, 
Suecus,  et  in  Europara  transmiserat  plantas  varii  auctores 
determiuaverunt,  nominibns,  observationibus,  descriptionibus 
instruxerunt,  dein  hnic  diario  tradidernnt  nt  in  publicum  pro- 
dirent.  Collectioues  duae,  numeris  I  et  II  signandae,  hucus- 
que  transmissae  plautanim  variarum  copiam,  numeris  ab  ipso 
collectore  distinctarum,  in  eadem  vero  provincia  congestarum 
continent,  quare  locum  natalem  in  singula  specie  repetere  su- 
perfluum,  numeros  autem  tarn  collectionis  totius  quam  singu- 
larum  specicrum  uncis  inclusos  subjungere  haud  supervaca- 
neum  videtur. 


*   Iiegnmiiiosae. 

Auetore 

G.    B entkam. 

Crotalarin  (ctlatac)  Regnellii,  sp.  n.,  suffruticosa?  ad- 

presse    villosa,    foliis    ovatis    oblongisve    obtusis   utriiique  ad- 

presse  pubescentibus,  stipulis  superioribus  deciirrentibus  sum- 

mis    aentis    augulo  recto   divergentibus,    racemis   terminalibus 


512 

elongatis  multifloris,  bracteis  substipitatis  pedicello  longiori- 
bus,  calycis  (ampli)  laciniis  superioribus  late  lanceolatis  ve- 
xillum  aequantibus.     (I.  65.) 

Species  C.  Pohlianae  affinis  quidem  sed  distincta  vide- 
tur :  foliis  latioribus  omnibus  obtusis  iis  C.  stipulariae  simi- 
lioribus;  stipularum  superiornm  parte  libera  evideutiore,  saepe 
4  —  6  lin.  longa  lauceolata;  floribus  multo  majoribus,  calyces 
oiiim  7  —  8  lin.  longi.  A  C.  stipularia  distinguitur  etiara 
stipulis  recte  lanceolatis  t.  triangularibus  nee  falcatis,  a  C. 
gcnistella  foliis  latioribus,  stipulis  brevius  decurrentibus,  ab 
utraque  floribus  multo  majoribus.  Legumen  glaberrimum,  bre- 
viter  stipitatum,  1 1/i — l1/^  poll.  longura. 

Crotalaria  foliosa,  Benth.  iu  Auu.  Nat.  Hist.  3.  p.  429. 
(II.  72.) 

Crotalarla  (fruticosae)  toraehystaehys ,  Benth.  in 
Herb.  Mus.  Vinci.  MS.,  frnticosa,  ereeta,  ramis  petiolisque 
rufo-pubescentibus  villosisve,  foliolis  ternis  oblongo -elliplicis 
utrinqne  acutatis  siipra  glabris  subtus  pubescentibus,  stipulis 
niinutis  obsoletisvej  racemis  siibterminalibus  dense  multifloris, 
bracteis  setaeeis  deeiduis  in  racemo  nascente  comosis,  caly- 
cis late  campanulati  semi-5-fidi  laciniis  acuminatis  late- 
ralibus  apice  diu  connexis,  vexillo  calyce  diiplo  longiore, 
carina  antice  lanata,  legumine  brevissime  stipitato  piibescente. 
Ad  Caldas  prov.  Minas  Geracs  A.  Regneil  1.  Ser. 
n.  76,  ad  Olbo  d'Agno  legit  Pohl;  ad  Caxoeiros  do  Campos, 
Claus sen;  ad  Villa  Rica  Riedel.  —  C.  triphgllaYell.  Fl. 
Fluni,  t.  7.  t.  108? 

Frutex  4-pedalis,  quoad  pubem  variabilis.  Stipulae  sae- 
pius  omuino  desunt,  interdum  adsunt  parvae  setaceae  semi- 
lineani  longae.  Petioli  1  — 2  pollicares;  foliola  vulgo  2  — 
21/2  poll.  longa,  6  —  9  lin.  lata,  apice  plus  minus  acutata  et 


513 

mucronulata ,  rarins  obtusinscula,  basi  longe  angustata,  im- 
punctata  sed  venae  subpellucidae.  Racemi  ramulorum  majo- 
rum  primnm  densissime  floridi,  3  —  4-pollicares,  deraiim  elon- 
gati  usque  ad  6  —  8  pollices.  Flores  magnitudine  C.  Broiv- 
nei,  cui  haec  species  valdeaffinis,  satis  tarnen  diversa  videtur 
pube  et  hiiloresceutia. 

Speciein  alteram  et  huic  et  C.  Browne!  simillimam, 
sed  forte  diversam,  inprimis  stipulis  plerisque  i1/^  —  3  lin. 
lougis  setaceis,  legit  Guillemin  in  prov.  S.  Paul,  Tvveedie  ad 
ripas  Fl.  Uruguay,  Gillies  in  Banda  Oriental.  Est  fide 
Gnilleminio  arbor,  et  verosimiliter  eadem  ac  C.  stipulataYell. 
Fl.  Flum.  7.  t.  109.  et  Martins  Herb.  Fl.  Bras.  n.  1136.  an 
forte  omnes  C.  Browtiei  varietates? 

Tepltrosia  (Brissonia)  rufescens,  Bentb.  in  Herb. 
Acad.  Petrop.  MS.,  caule  humili  decumbente  foliis  inflorescen- 
tia  fructuque  pilis  longis  laxis  rufo-villosis,  foliolis  3  —  7 
oblongis  obtusiusculis  concoloribus ,  racemis  elongatis  oppositi- 
foliis,  calyeis  dense  villosi  dentibus  snbulatis  tubo  duplo  lon- 
gioribus,  stylo  glabro,  stigmate  penicillato. 

Ad  Caldas  prov.  Minas  Geraes  A.  Regnell.  ser.  2.  n.78; 
Caxoeiras  do  Campos,  Claussen;  ad  San  Paulo,  Riedel. 

Affinis  T.  aduncae  Benth.  (Minas  Geraes  et  Cuyaba, 
Herb.  Acad.  Petrop.;  S.  Isabel,  Pohl;  Caxoeiras  do  Campos, 
Claussen;  Villa  do  Crato  etGoyaz,  Gardner  n.  2026  et  3099.) 
at  vix  yarietas.  Differt  statura  humili  (cum  racemo  vix  pe- 
dali)  foliolis  vulgo  3  v.  5,  nee  9  y.  11,  villositate  omnium 
partium  et  floribus  paullo  majoribus.  Uti  T.  adunca  variat 
foliolis  angustis  v.  latis  ,1—2  poll.  longis. 

Zornia  latifolia,  DC.  Prod.  2.  p.  317,  var.?  glabrior, 
inter  Z.  latifoliam  et  Z.  perforatam  Vog.  fere  media.  De- 
cumbens  est,   ramosissima,    ramis  basi  yilloso-pubescentibus 

22r  Bd.  5s   Heft.  33 


514 

siipcrne  temiibus  glaberrimis.  Folia  saepe  glanduloso  -  pun- 
ctata. Stipulac  magnae.  Bracteae  amplae,  aliae  glabrae  1111- 
dae,  aliae  pubescentes  et  margine  ciliatae,  omnes  crebre  glan- 
duloso  -  punetatac.     Flores  magui.  (I.  60.) 

Acscliynoinene  gracilis  Vog.  Linnaca  v.  XII.  p.  89. 
(Tl.  88.) 

Poiretia  coriifolia  Vog.  Linn.  y.  XII.  p.  55.    (I.  77.) 

Desniodium  (Heteroloma)  uncinatuin  DC.  —  Vog. 
Linn.  v.  XII.  p.  107.     (I.  89.) 

Desmodium  (Chalarium)  discolor  Vog.  Linn.  v.  XII. 
p.  103.     (I.  88.) 

©esmodium  (Chalarium)  leiocarpum  G.  Don.  Vog.  I.  e.  ? 
(I.  88.) 

STcnrocarpnin  angustifolium  Kunth.  Mim.  t.  60.  — 
N.  longifolium  Mart.  Benth.  in  Ann.  Mus.  Vind.  2.  p.  116. 
(II.  81.) 

IVeurocarpum  densifloruin  Benth.  Ann.  Mus.  Vind.  2. 
p.  117.     (I.  61.) 

Centrosenia  grandifloruni  Benth.  Ann.  Mus.  Vind.  2. 
p.  120.     (I.  81.  II.  86.) 

Periandra  dulcis  Mort.  Benth.  Ann.  Mus.  Vind.  2. 
p.  121.     (II.  79.) 

Steiiolobium  coei'uleum  Benth.  Ann.  Mus.  Vind.  2. 
p.  125.     (II.  87.) 

Galactia  hispidula  Benth.  in  herb.  Mus.  Vind.  MS., 
caule  volubili  piloso,  foliolis  3  ovatis  oblongisve  obtusis  v. 
acutiusculis  raucronatis  snpra  glabris  t.  pilosiusculis ,  subtus 
pilosis  v.  sericeo-  villosis,  peduneulis  brevissimis ,  pedicellis 
faseiculatis ,  calyeis  lacinia  suprema  bidentata,  legnmine  vix 
arcuato  hispidulo  subuncinato-mucronato  intus  vix  septato. 

Ad  Caldas  prov.  Minas  Gcraes  A.  Regnell.  Ser.2.  n.89. 
Ad  Megapontc.  Pohl. 


515 

Habitu  et  floribns  parvis  angnstis  Gtycinis  veris  appro- 
ximatur,  sed  stamina  et  legumina  latiuscula  Galactiae.  Fo- 
lia  longiuscule  petiolata,  foliolis  1  —  2  poll.  longis  y2  poll. 
ad  pollicem  latis.  Podicelli  1  —  2  lin.  longi,  in  fasciculos 
axillares  2  —  6-floros  dispositi.  Rarius  rami  axillares  floriferi 
elongantur  et,  foliis  plerisque  abortientibus ,  racemos  elonga- 
tos  interrupte  paucifloros  simulant.  Flores  iis  Glycines  la- 
bialis majores  (4  lin.  long!)  caeterum  primo  intuitu  subsimi- 
les.  Bracteolae  parvae,  calyci  appressae.  Calycis  laciniae 
tubo  breviores,  acuiniiiatae ,  snprema  ad  tertiam  parteiu  bifida. 
Petala  longe  miguiculata.  Vexilluin  ovato  orbiculatum,  bi- 
auriculatum,  auriculis  meinbrana  inflexa  appendiculatis.  Alae 
carinae  adhaerentes.  Carinae  petala  apice  tantum  cohaeren- 
tia.  Stamen  vexillare  liberum.  Ovarium  subsessile,  stylo 
elongato  filiformi  apice  iuflexo.  Post  anthesin  styli  basis  bre- 
viter  persistit  inllectitur  et  mucronem  brevem  ad  apicem  legu- 
minis  efformat.  Legumen  */2  —  i  Va ~  pollicare ,  21/.i  lin.  la- 
tum,  pilosiusculum,  isthmis  cellulosis  fere  evanidis.  Species 
comparanda  cum  G.  dutnetorum  a  me  olim  descripta  cujus 
speciraina  haud  possideo.  A  Galactiis  calyce  paululum  rece- 
dit,  an  Johniis  affinior? 

Collaea  macrophylla  Benth.  in  Ann.  Mus.  Viud.  2. 
p.  128,  rar.  villosior,  quam  olim  in  Herb.  Acad.  Petrop.  no- 
miue  C.  intermediae  signavi.  Uti  tjpus  Pohlianus  difFert  a 
C.  grewiaefolia  et  a  sequente  C.  decumbente  inprimis  fo- 
liolo  basi  acuto. 

Collaea  decumbens,  sp.  n.,  caule  subsimplici  decum- 
bente villoso,  foliis  unifoliolatis,  foliolo  ovali  v.  oblongo- 
elliptico  subsessili  basi  rotundato  -  subcordato  reticulato  scabro- 
puberulo,  pedunculis  folio  vix  longioribus  apice  interrupte  ra- 
cemosis,  caljce  glabro.     (I.  64.) 

33  * 


516 

Caulis  e  basi  perenni  lierbaceus,  sesquipedalis.  Folia 
4  —  5  poll.  longa,  t'*/a  —  2  poll.  lata,  obtusa  v.  retusa,  basi 
obtusissima  et  saepe  emarginata  ,  rigidule  membranacea ;  pilis 
breyibus  scabra  in  pagina  inferiore  sparsis  in  inferiore  secns 
renas  elevatas  dispositis.  Pedunculorum  pars  libera  folinm 
subaequat,  pars  florifera  1 — 2-pollicaris.  Nodi  floriferi  4  — 
8,  panciflori.  Bractcae  snbtendentes  brevissimae ,  acutae. 
Pedicelli  raro  lineara  longi.  Calyx  3  lin.  lougus,  bracteolis 
brevissimis  stipatus,  glaberrinius  v.  pilis  raris  appressis  con- 
spersus.  Corolla  calyce  duplo  longior,  glabra,  minor  quam 
in  C.  macrophylla. 

Collaea  velutina  Bentli.  in  Ann.  Mus.  Vind.  2.  p.  129. 
(I.  85.) 

Collaea  scarlatina  Mar  f.  Bentli.  in  Ann.  Mus.  Vind. 
2.  p.  129.     (I.  84.  II.  90.) 

Camptosema  grnmliflorum  Bentli.' in  Herb.  Acad.  Pe- 
trop.  MS.,  pubescens  v.  glabrata,  foliolis  3  ovatis  acuminatis, 
pedunculo  longe  racemoso  floribundo  folio  multo  longiore,  co- 
rolla calyce  plus  triplo  longiore.  —  Cratglia  spcctabilis  Tu- 
lasne  Arch.  Mus.  Pai\  4.  p.  69. 

Ad  Caldas  prov.  Minas  Geraes ,  Regnell  Ser.  1.  n.  86; 
Summodorio  in  collibus  apricis,  Riedel;  in  prov.  Minas  Ge- 
raes, Gardner  n.  4516. 

Frutex  scandens,  formosissimus.  Ramuli  et  foliolorum 
pagina  inferior  nunc  pube  parca  conspersi  nunc  fere  glabri. 
Folia  longiuscule  petiolata;  foliola  petiolulata,  3  —  4  poll.  lon- 
ga, 2  —  21/a  poll.  lata,  breviter  acumiuata,  basi  acutiuscnla 
t.  rotundata,  lateralia  obliqua,  rigidule  membranacea.  Race- 
mus  cum  pedunculo  ultra  pedalis,  jam  infra  medium  nodoso- 
floribundus.  Pedicelli  3  lin.  longi.  Calyx  7  —  8  lin.  lougus, 
dentibus  brevibus  latis,  superioribus  obtusis,  infimo  acutiuscnlo. 
Vexillum  fere  2V3  poll.  longum,  oblongum,    reflexum,  ungue 


51? 

vix  calyce  breviore.  Carina  vexillo  paullo  brevior ,  alas  sub- 
superans.  Petala  omuia  augusta  (fide  Riedel  purpurea).  Le- 
guinen  longe  stipitatum,  piano -compressum,  marginatum,  gla- 
brum,  iu  specimine  9  liu.  latum  et  7  poll.  longum,  sed  sejuina 
plurima  abortiva  sunt  et  legumen  verosimiliter  saepe  multo 
longius.  Species  cum  C.  rigido ,  uti  bene  monet  cl.  Tulasue, 
differt  a  Camptosemate  (Bionia)  vexillo  nou  appendiculato, 
huic  tameu  et  flore  et  legumiae  et  habitu  affinior  quam  Cra- 
tj/liae.  Caeterum  cum  Cratylia  ipsa  forte  ad  Camptosema 
reducenda  erit. 

Dioclea  rulniginosa  Tulasue  Arch.  Mus.  Par.  4.  p.  72 
var.  ?  acuminata,  foliolis  abrupte  et  acute  acuminatis,  corolla 
minore?  Caetera  omuia  cum  descr.  speciei  mihi  ignotae  con- 
veuiuut.  Stamina  5  sterilia  in  plerisque  (an  in  omnibns?) 
speciebns  Sect.  PacTiylobii^  uti  bene  observavit  cl.  Tulasne. 
(II.  84.) 

Canavalia  picta  Mart.  Beuth.  in  Ann.  Mus.  Vind.  2. 
p.  135.  —  Variat  foliolis  basi  rotundatis  cordatis  v.  (pracser- 
tirn  termiuali)  acutatis.     (I.  82.  82  b.  83.)A 

Erythrina  fasciculata,  sp.  n.,  arborea?  glabra,  acu- 
leata,  foliolis  ovatis  subtus  glaucescentibus ,  pedicellis  fasci- 
culatis  axillaribus  supremis  in  racemum  terminalem  (aphyl- 
lum?)  dispositis  omuibus  calyce  ,longioribiiSj  calycis  breviter 
bilabiati  labio  superiore  iutegro  truncato ,  iuferiore  acuminato 
v.  tridentato,  vexillo  geuitalia  superante,  carina  paullo  bre- 
viore, alis  nanis,  filamento  vexillari  infra  medium  cum  caete- 
ris  connato,  ovario  villoso  longe  stipitate. 

Ad  Caldas  prov.  Minas  Geraes ,  A,  Regneil  sei*.  1.  n.  73; 
ad  Fazenda  do  Salido  ad  Rios ,  Pohl. 

Ramuli  teretes,  crassiusculi,  at  non  carnosi  nee  sulcati. 
Aculei    in    ramulis    petiolis    costaque    foliolorum    sparsi    rari 


518 

interdum  desnnt.  Folia  reflexa,  saepe  subopposita,  petiolo 
elongato  ad  basin  foliolorom  glandulifero.  Stipulae  stipellae 
et  bracteae  spccimiiiibus  desnnt.  Foliola  2  —  4  poll.  lon- 
ga, 1 — l'/g  poll.  lata,  basi  cuneata  v.  rotundata,  apice  acuta 
y.  obtusiuscula,  rigide  membranacea  v.  tenuiter  coriacea,  cre- 
bre  reticulata  et  penninervia,  subtus  pube  temiissima  v.  po- 
tius  rore  glaucescentia,  caeterum  glaberriraa.  Pedicelli  6  —  8 
lin.  longi.  Caljces  coriacei,  campauulati ,  semipollicares. 
Vexillum  breviter  unguiculatum,  fere  se9quipollicare,  angustnm, 
complicatum ,  recurvum,  extus  pulvernlentum.  Carina  glabra 
vexillo  paullo  brevior.  Alae  calyce  breviores,  saepius  3  —  4 
lin.  longae.  Stamen  vexillare  fere  ad  medium  cum  caeteris 
connatum  in  tubum  ante  anthesiu  integrum,  mox  tarnen  fere 
ad  basin  fissum.  Antherae  lineares,  omnes  fertiles.  Ovarium 
lineare,  dense  villosum,  stylo  brevi  glabro  apice  oblique  truu- 
cato  stigmatifero. 

Hujus  varietatem  v.  forte  speciem  affinem  legit  Tweedie 
ad  Porana,  ubi  „Sibo"  dicitur  et  teste  Tweedio  arbor  est 
magna,  ligno  molli. 

Phaseolus  appendiculatus  Benth.  in  Ann.  Mus.  Yind. 
2.  p.  137.     (I.  80.) 

Calycis  labium  superius  emargiuatum  v.  breviter  bifidum. 
Legumen  4  —  5  poll.  longura,  1  J/a — 2  liu.  latum,  turgidu- 
lum,  glabrum,  suturis  incrassatis. 

Phaseolus  Spixianus  Benth.  in  Ann.  Mus.  Vind.  2. 
p.  137.  var.?     (II.  85.) 

Calyces  paullo  majores,  laciniis  ratione  tubi  sublongiori- 
bus,  quam  in  specimine  meo  Pohliano,  sed  ad  eandem  spe- 
ciem pertinere  videtur.  Caeterum  omnes  fere  Phaseoli  Brasi- 
silienses  vix  satis  noti  sunt,  speoimina  enim  saepius  valdc 
manca  sunt. 


519 

Phascolns  niodestus  Mart.  —  Benth.  iu  Ann.  Mus. 
Vind.  2.  P.  138.     (I.  79.) 

Variat  foliolis  1  —  2  poll.  longis,  a  4  liu.  ad  polliccm 
latis,  obtusissiinis  v.  rarius  aciitiusculis,  lateralibus  magis  nii- 
uusve  obliquis  et  inaequilateris.  Pedunculi  6  —  8  poll.  loiigi. 
Legumina  l1/«  —  2  poll.  longa,  H/ijlin.  lata,  linearia,  recta, 
compresso-turgidula,  acuminata,  adpresse  pilosnla,  8  — 10- 
sperma.     Seiuimim  hilum  oblongo -lineare,    cstrophiolatum. 

Pliascolus  asper  Bentb.  in  Ann.  Mus.  Vind.  2.  p.  139. 
var.  foliolis  angustioribus.     (I.  78.) 

Eriosema  longifoliuin  (Bentb.  in  Herb.  Mus.  Vind. 
MS.)  caule  suberecto  piloso,  foliolis  1  —  3nis  lineari-lanceo- 
latis  pilosis,  stipulis  concretis  oppositifoliis  petiolo  longiori- 
bus ,  racemo  terminali  ovato  dense  multifloro,  calycis  laciniis 
longe  subulato-acuminatis  corolla  paullo  brevioribus. 

Ad  Caldas  prov.  Minas  Geraes ,  A.  Regnell.  Scr.  2.  n.  82 ; 
Serro  do  Chrystois ,  Pohl. 

Caules  e  basi  v.  radice  crassa  perenni  pedales  v.  paullo 
longiores,  simplices,  uti  folia  et  inflorescentia  pilis  longis 
crebris  v.  raris  hirsuti.  Stipulae  semipollicares  acuminatae, 
lanceolatae,  cauli  adpressac,  sumraae  bracteantes  majores  la- 
tiores.  Foliola  inferiora  saepius  solitaria,  superiora  terna,  3 
—  5  poll.  longa,  3  —  4  liu.  lata,  obtusiusiula  v.  acuta,  utriu- 
que  viridia,  rigidola,  veuosa.  Racemns  capituliformis  intra 
folia  summa  sessilis  v.  breviter  pedunculatus,  pollicaris.  Ca- 
lyx  3  liu.  longus ,  pilis  longis  bispidus.  Vexillum  4  liu.  lou- 
gnm,  rnfo- pubescens. 

Huic  quoad  formam  et  magnitudinem  foliorum  similliraae 
sunt  speeies  duae  sequentes  Brasilienses:  I.E.  stipularel&enih. 
in  Herb.  Mus.  Vind.  MS.  caule  suberecto  piloso  v.  glabrato, 
foliolis  subternis  lüieari-lauceolatis,  pilosis  v.  glabratis,  stipulis 


520 

concrctis  oppositifoliis  petiolo  longioribus,  racemis  axillaribus 
tenninalibusque  subsessilibus  laxe  2 — 3-floris,  calycis  laci- 
niis  lanceolato-subulatis  dimidia  corolla  brevioribus.  —  Ad 
San  Izidro,  Pohl;  in  prov.  Matto  Grosso,  Riedel.  —  Foliola 
K.  longifolii ,  sed  raro  solitaria.  Stipulae  simillimae.  Flo- 
res  pedicellati,  1  lin.  longi,  calyx  vix  2J/a  lin.  longus.  Spe- 
cimina  Riedeliana  longe  pilosa,  Pohliana  glabrata.  2.  E. 
strictum,  caule  ereclo  sericeo  villoso ,  foliolis  ternis  longe 
liueari-lanceolatis  supra  pubernlis  subtus  sericeo -pubescenti- 
bus;  stipulis  concrelis  oppositifoliis  petiolo  loiigioribus ,  race- 
mis axillaribus  terminalibus  »dense  plurifloris  breviter  pedun- 
culatis  calycis  laciniis  subnlato-acnminatis  corolla  breviori- 
bus. —  In  campis  glareosis  ad  Coca  Bianca  Riedel,  in  cam- 
pis  prov.  Minas  Geraes,  Clanssen.  —  Foliola  saepe  scini- 
pedalia,  3  —  4  lin.  lata,  crassiora  quam  in  praecedentibus.  In- 
duraentuni  caulis  et  foliorura  breve,  sericeum,  inflorescentiae 
et  leguminum  longe  sericeo  -pilosnm. 

Eriosema  heterophylluin  (Benth.  in  Herb.  Mus.  Vind. 
MS.),  piloso-pubescens  v.  demum  glabratura,  caule  prostrato, 
stipulis  lanceolatis  novellis  ultra  medium  concretis,  foliolis  so- 
litariis  brevissime  petiolatis  cordato-ovatis  oblongis  sublan- 
ceolatisve,  pedunculis  folio  saepius  longioribus  apice  breviter 
racemoso- plurifloris,  bracteis  ovato -lanceolatis,  calycis  laci- 
niis lanceolato-subulatis  tubo  suo  longioribus  vexillum  dimidium 
aequantibus,  infima  longiore  subulata. 

Ad  Caldas  prov.  Minas  Geraes,  A.  Regnell.  Ser.  1.  n.63; 
Registo  Velho,  Pohl;  in  campis  siccis  prope  Barbacena,  Rie- 
del; Caxoeiros  do  Campos  ,J  Claussen;  idemque  loco  incerto 
legit  Schott. 

Caules  e  basi  perenni  flagelliformes ,  subramosi,  snnnc 
semipedales  nunc  pluripedales,    angulati,    novelli  pubesccntes 


521 

et  pilis  longis  serieeis  vestiti,  demuiu  fere  glabrati.  Stipulae 
pleraeque  3  liu.  longae,  demiim  saepe  solutae  et  caducae. 
Petiolus  1  —  2  liu.  longus.  Foliola  maxima  3  poll.  longa, 
l1/»  poll.  lata,  et  plcraque  ovata,  rigide  meinbranacea  v. 
subcoriacea,  subtus  elevato-pennivenia  et  basi  3  — 5  nervia, 
reticulato-venulosa,  utrinque  pilosula  v.  deimim  glabrata,  pun- 
ctis  veuosis  paginae  inferioris  minulis  vix  etiain  sub  leute  con- 
spieuis,  basi  leviter  cordata  v.  rotundata,  apice  obtusa  v. 
acuta,  et  quoad  latitudiuem  variabilia.  Peduuculi  axillares 
ll/2 — 3  poll.  longi.  Bracteae  ante  antbesin  caducae.  Flo- 
res  in  racemo  8  —  12,  conferti,  nutantes,  5  —  6  liu.  longi, 
lutei.  Pedicelli  calyce  breviores.  Calyx  pilosus.  Vexillura 
dense  rutb- sericeuin,  auriculis  baseos  inflexo  -  appendiculatis. 
Alae  vexillo  breviores,  carina  longiores. 

Inter  species  Brasilienses,  quoad  foliola  solitaria  ovata 
praecedeuti  affines,  sequentes  adhuc  indescriptae  suut.  1.  E. 
Benthamianum  Mart.  Herb.  Fl.  Bras.  n.  1132.,  fruticulosura, 
divaricato-ramosiim ,  viseidulo-pubescens,  stipulis  ovatis  con- 
cretis  caducissimis,  foliolis  solitariis  breviter  petiolatis  subcor- 
dato- ovatis,  racemis  laxis  paueifloris  folia  demum  superanti- 
bus,  bracteis  ovato  -  lanceolatis,  calycis  laciniis  lanceolatis 
acuminatis  tubo  suo  longioribus  vexillo  dimidio  brevioribus.  — 
In  prov.  Minas  Geraes,  Pohl,  Claussen,  Riedel,  Gardner 
n.4508.  (et  4512?).  —  E.  cordifolium  Bentb.  in  Herb.  Mus. 
Vind.  non  Höchst.  —  Ramuli  breves.  Folia  1  —  2-pollica- 
ria.  Flores  in  racemo  inter  se  distantes,  longiuscule  pedicel- 
lati,  7  lin.  longi,  vexillo  dense  serieeo.  Alae  augustae,  ca- 
rinae  aequilongae.  2.  E.  reticulatum ,  caule  erecto?  ramoso 
adpresse  pubescente ,  stipulis  lanceolatis  novellis  concretis,  fo- 
liolis solitariis  brevissime  petiolatis  cordato -ovatis  obtusis  mu- 
cronatis  coriaeeis  supra  glabriusculis  subtus  pubescenlibus  rc- 
ticulatis,  racemis  brevissimis  plurifloris,  calycis  laciniis  lato- 


522 

lanceolatis  vexillo  ter  brevioribus,  alis  carina  brevioribus. 
In  Prov.  Goyaz,  Gardner  n.  3105.  Caules  rigidi.  Foliola 
sesquipollicaria  utrinque  resinoso-punctulata.  Flores  fere  pol- 
licares,  vexillo  villosissimo.  3.  E.  rigidum  Benth.  in  Herb. 
Mus.  Vind.  MS.,  pubescens  v.  superne  sericeo-pilosum,  canle 
erecto?  rigido,  stipulis  longe  lanceolatis  concretis  v.  deminn 
solutis,  foliolis  solitariis  brevissime  petiolatis  cordato-ovatis 
acutis  coriaceis  reticularis,  racemis  densis  sericeo-pilosissimis 
subsessilibus  folio  brevioribus,  calycis  laciniis  subulato -acu- 
minatis  vexillum  dimidium  aeqnantibus. —  Iuter  Carumba  et  San 
Marcos,  Pohl.  —  Foliola  2 —  3-pollicaria,  rigida,  inferiora 
profunde  cordata,  summa  parva.  Flores  semipollicares,  ve- 
xillo villosulo,  alis  carinam  superantibus. 

Eri«seiiia  glalurum  (Mart.  Herb.  Fl.  Bras.  n.  1131.), 
erectum ,  pilis  raris  adpressis  pubescens  v.  glabratum,  stipulis 
liberis  lanceolatis  reflexis,  foliolis  3  oblongis  rigidulis  triner- 
vibus,  pedunculis  folio  subbrevioribus  apice  laxe  et  breviter 
racemosis,  bracteis  lanceolatis  persistentibus  pedicellos  sub- 
aequantibus,  calycis  laciniis  lanceolatis  tubo  suo  aequilougis 
vexillo  ter  brevioribus. 

Ad  Caldas  prov.  Miuas  Geraes,  A.  Regneil  sei*.  1.  n.  62. 
et  in  variis  locis  ejusdem  provinciae  leg.  Riedel,  Pohl  etc. 

Caules  e  basi  perenni  herbacei,  1 — 2-pedales,  angulati, 
juniores  pilis  raris  subsericei ,  mox  glabrati.  Stipulae  1  —  2 
lin.  longae  fusco-membranaceae.  Petioli  commuues  (rhacbide 
inclusa)  3  —  6  liu.  longi.  Foliola  i»/a  —  2  poll.  longa,  6  — 
9  lin.  lata,  nunc  utrinque  obtusa,  nunc  apice  latiora  et  ob- 
tusa  basi  angustata,  nunc  rarius  apice  acuta,  laetc  viridia, 
rigide  membranacea  v.  subcoriacea,  oculo  nudo  glabra  viden- 
tur,  scd  sub  lente  pili  apparent  in  pagina  supcriore  sparsi 
adpressi,    in  inferiore   secus    costas    dispositi.       Costae   tres 


523 

subtus  Talde  prominentes,  venae  pinnatae  et  rete  vennlanim 
obscuriores.  Pedunculus  infra  flores  !/a  —  l^-pollicaris,  pars 
florifera  semipollicaris.  Flores  longiuscule  pedicellati,  nutau- 
tes  7 —  8  Ihr.  longi,  lntei.  Calyces  breves,  lati,  adpresse 
pubescentcs.  Vexillum  tenuiter  pubescens.  Alae  angustae, 
carinam  subsnperantes.  Varietas  occurrit  iuter  Poliliana  ra- 
cemis  elongatis  multifioris }  iloribus  paullo  minoriljus  pubc 
evidentiore.  Haue  olim  nomine  E.  trinervis  iu  Herb.  Mus. 
Vind.  signavi,  sed  a  specie  postea  a  Martio  divulgata  non 
aliter  differre  yidetur. 

Inter  species  novas  Brasilienses  numerosas  in  herbario 
mco  servatas  tres  v.  quatuor  E.  rufo  affines  sunt,  aliae  non- 
nullae  e  speeiminibus  mancis  aegre  definiendae,  sequentes  ta- 
rnen distiuetissimae  sunt  et  insignes.  1.  E.  Riedeln  Bentb. 
in  Herb.  Acad.  Petrop.  erectum  rufo -pubescens  et  patentim 
pilosum ,  stipulis  liberis  caducis,  foliolis  3  ovatis  obtnsis  mu- 
cronatis  reticulatis  supra  pilosulis  subtus  incano  -  pubescenti- 
bus,  venis  rufo-tomentosis,  peduneulis  longe  racemosis  dissiti- 
floris,  calycis  laciniis  lanceolato  -  subulatis  vexillo  diinidio  bre- 
vioribus,  infima  paullo  longiore,  alis  eariuam  superantibus. — 
In  carapis  siccis  ad  Rio  Pardo,  Puedel.  —  Caulis  e  basi 
pereunis  sesquipedalis,  validus.  Foliola  2  —  3-pollicaria  basi 
subcordata,  lateralia  obliqua;  petiolus  communis  pollicaris. 
Racemi  semipedales,  uti  folia  superiora  pilis  rubro-ferrugiueis 
adpressis  serieeo-uitentes.  Flores  9  — 10  lin.  longi,  brevitcr 
pedicellati _,  vexillo  dense  rufo-sericeo.  2.  E.  longißorum 
Benth.  in  Herb.  Mus.  Vind.  MS.-,  erectum,  undique  rufo- 
pubescens,  subviscosum,  stipulis  liberis  caducis,  foliolis  3  ova- 
tis obtusis  v.  acutiusculis  mucronatis  rugosis,  peduueulis  louge 
racemosis  dissitifloris,  calycis  laciniis  lanceolatis  vexillo  ter 
brevioribus  iufima  longe  subulato  -  acuminata,  alis  cariua  paullo 
brevioribus.  —    Ad  San  Pedro  d'Alcantara,    Rio  d'Ourada  et 


524 

Parahybura,  Pohl.  —  Habitus  E.  Riedeln,  sed  pili  patentes 
dcsunt,  pubes  iindiquc  rubiginosa,  racemi  longiores  laxiores, 
flores  pollicares  et  petalorimi  proportio  diversa.  3.  E.  Jlori- 
bundum  Bcnth.  in  Herb.  Mus.  Vind.  MS.,  caule  erecto  dense 
albo-piloso  v.  toinentoso,  stipulis  lanceolatis  concretis  v.  de- 
mum  solutis,  foliolis  3  obovatis  oblongisve  acutis  rigidis  co- 
riaceis  supra  appresse  pilosulis  subtus  sericeo-pilosis  et  reti- 
culato-venosissimis,  racemis  brevibus  ad  apicem  caulis  con- 
fertis  multifloris  pilosissimis,  calycis  longe  pedicellati  laciniis 
subulato  -  acuminatis  vexillo  dimidio  brevioribus,  alis  oblougis 
carina  brevioribus.  —  Inter  Colutubio  et  Barreros ,  Pohl.  — 
Caulis  solidus  1  —  ^.^"P^alis.  Petioli  brevissimi,  stipulae 
semipollicares.  Foliola  2 — 3-pollicaria.  Flores  numerosi, 
9  lin.  longi,  vexillo  sericeo.  —  4.  E.  dcfoliatum ,  caule 
erecto?  per  anthesin  aphyllo,  stipulis  oblongis  subconcretis, 
racemis  elongatis  confertis  laxe  multifloris  pilosissimis ,  bra- 
cteis  ovatis  caducis,  calycis  laciniis  subulato -acuminatis  vexil- 
lum  dimidium  aequantibuSj  alis  carina  multo  brevioribus.  —  In 
prov.  Minas  Geraes,  Gardner  n.  4507.  Inter  Manuel  Souza 
et  San  Ingrazia,  Pohl.  —  E.  polystachyum  Beuth.  in  Herb. 
Mus.  Vind.  MS.,  non  E.  Mey.  —  Caules  pedales  apice  flori- 
bundi  foliis  omnino  destituti.  Stipulae  latae  striatae  pilosae 
3  —  4  lin.  longae.  Racemi  3  —  5 -pollicares,  fere  a  basi  flo- 
ribundi,   pilis  longis  mollibus  patentibus    soluti.       Bracteae  3 

—  4  lin.  longae,  pilosae,  ante  anthesin  imbricatae,  per  an- 
thesin deeiduae.     Flores  pedicellati,  nutantes  7 — 8  lin.  longi. 

—  5.  E.  prorepens,  prostratum,  pilis  longis  rufis  dense  bar- 
batum,  stipulis  liberis  ovato -lanceolatis  foliaeeis,  foliolis  3  ob- 
longo -lanceolatis  utrinque  acutis  3  —  5-nervibus,  peduneulis 
folio  longioribus  rufo  -  barbatis  supra  medium  laxe  racemosis, 
calycis  laciniis  subulato -acuminatis  vexillum  dimidium  superan- 
tibus.   —    In  Scrra  Uruhü,   Polü.   —     E.  barbatum  Benth. 


525 

in  Herb.  Mus.  Vind.  non  Dcsv.  —  Species  insignis  inprimis 
pilis  copiosis  longis  rttls  in  caule  foliis  racemisqne.  Caulcs 
flagellares ,  pedales  et  longiores,  insigniter  angulati.  Petioli 
breves.  Stipulae  saepe  semipollicares.  Foliola  3  —  4  poll. 
longa,  6  —  9  Hu.  lata.  Pedunculi  cum  racemo  semipedalcs. 
Flores  9  lin.  lougi. 

Genus  Arcyphyllum  EH.,  fructu  et  seminibus  Eriosemati 
affinius  quam  Rhynchosiae ,  ab  utroque  genere  difFert  calyce. 
Speciebus  Americanis  seminibus  cstrophiolatis  addentur  diuie 
Brasilieuses.  1.  A.  leucophyllum,  erectum,  incano-sericeum, 
stipulis  parvis  deciduis,  foliolis  3  subsessilibus  late  ovatis  ob- 
tusis  subtns  albo  -  tomentosis ,  racemis  breviter  pedunculatis 
ovatis  multifloris  calycis  laciniis  lineari-lanceolatis  corollam 
superantibus.  In  prov.  San  Paulo,  Riedel.  Caulis  ultra  pe- 
dalis.  Foliola  l1/^  —  2-pollicaria,  lateralia  valde  obliqua. 
Calyces  4  lin.  longae,  laciniis  s/4  lin.  latis.  2.  A.  capitc- 
tutfij  erectum,  liirsutum  pilosum,  stipulis  oblongo - lanceolatis 
foliaceis,  petiolis  elongatis,  foliolis  3  lato -ovatis  v.  orbicu- 
latis  viridibus  pilosis,  racemis  breviter  pedunculatis  subglo- 
bosis  multifloris,  calycis  laciniis  oblongo -lanceolatis  foliaceis 
corollam  aequantibus.  In  Prov.  Minas  Geraes,  Claussen.  — 
Caules  vix  pedales.  Foliola  majora  bipollicaria.  Stipulae  et 
calycis  laciniae  semipollicares,  virides,  pilosae. 

Superest  specimen  Ser.  2.  n.  83.,  generis  novi  Phaseo- 
learum,  si  revera  folia  flores  et  legumen  sub  eodem  numero 
missa  ad  eandem  pertinent  plantam.  Folia  Phaseoleae  cu- 
jusdam  liguescentis,  flores  fere  DiocJeae  exceptis  stamiuibus 
distincte  diadelphis,  legumen  tarnen  omnino  Phyllocarpi  Ried, 
a  cl.  Tulasneo  depicti  et  Lonchocarpi  pterocarpi  Herb.  DC. 
Modus  inflorescentiae  haud  apparet. 

Machaerium  villosum  Vogel.  Linnaea  XI.  p.  189. 
(II.  71.) 


526 

MiscoloMnm  violacenm  Vogel.  Linnaea  XL  p.  201. 
M.  nigrum  Mart.  Herb.  Fl.  Bras.  n.  1126.     (II.  67.  70.) 

MiscoloMum  polyphyllnm  Benth.  in  Herb.  Mus.  Vind. 
2.  p.  103.  var.  foliolis  minoribiis.    (II.  68.) 

»alber  gia  variabilis  Vog.  Linnaea  XL  p.  196.  — 
Triptolemaea  montana  Mart.  Benth.  in  Ann.  Mus.  Vind.  2. 
p.  102.  et  T.  platycarpa  Benth.  1.  c.  (I.  87.)  Dalbergiae 
Aniericanae ,  Africanis  et  nonnullis  ex  Asiaticis  congeneres  vi- 
dentur  etsi  a  plerisque  Roxburghianis  valde  diversae. 

Iieptolobiiun  dasycarpiun  Vog.  Linnaea  XL  p.  388. 
(IL  67.) 

LeptoloMum  glabrifoliuin  Tulasne  Arch.  Mus.  Par. 
14.  p.  119.  (IL  66.)  Formae  duae  adsunt,  altera  inflorescen- 
tia  ovarioque  fere  glabris,  altera  inflorescentia  pubescente  ova- 
rio  dense  yilloso. 

IJeptoloMnm  elegans  Vog.  Linn.  XL  p.  390.  (I.  58.) 
I<eptolol)iuin?    piutctatum,     sp.  n. ,    ramis    foliisque 
glabris,     inflorescentia   tenuissime   tomentella,    foliolis   6  —  7 
alternis  oyatis  pellucido-punctatis,  racemis  floribundis ,  petalis 
lineari-lanceolatis.     (IL  65  Va«)' 

Ramorum  cortex  albidus,  verruculosus.  Folia  in  speci- 
mine  haud  complete  evoluto  glaberrima.  Petiolus  communis 
3  —  5-pollicaris.  Foliola  dissita,  petiolulata,  acuminata,  ple- 
raque  late  ovata  basi  acuta,  venis  a  costa  divergentibus  pa- 
rallelis  haud  numerosis  et  rete  venularum  percursa,  inter  ve- 
nulas  notata  glandulis  pellucidis  numerosis,  aliis  orbiculatis 
aliis  oblongis  more  Sphinctolobii.  Raums  florifer  aphyllus 
est.  Racemi  plurimi  3- — 4-pollicares  fere  a  basi  floridi.  Flo- 
res  numerosi,  sparsi,  singuli  ex  axilla  bracteae  parvae  squami- 
formis,  brevitcr  pedicellati,  ebracteolati.  Calyx  anguste  tur- 
binatus  l1/^   lin.  longus,    ore   membranaceo    subcolorato   late 


527 

5-deiitato.  Stamina  et  petala  disco  inserta  calyci  adnato  ad 
qiiartam  partcm  calycis  attiugeute.  Petala  5  fere  aequalia 
acuta  ligulaeformia,  21/«  l>n-  longa.  Stamina  10  petalis  paullo 
longiora.  Ovarium  longe  stipitatum,  piano -compressum,  gla- 
berrimum,  stylo  tenni  acuto  incurvo  terminatum.  Oynla  4 — 
5,  amphitropa.  Legumen  non  vidi  et  ideo  de  genere  incertus 
sum,  folia  enim  ab  omnibus  Leptolobiis  speciebusque  genc- 
riim  affinium,  pluribus  notis  difFerunt. 

Cassia   staininca   ß.   minor  Vog.   Syn.  Cass.   p.  14. 
(II.  77.) 

Cassia  rugosa  Don,  Vog.  Syn.  Cass.  p.  17.     (II.  75.) 
Et  ejus  dem  forma  grandiflora.     (I.  71.) 

Cassia   splendida  ß,   angust  (folia   Vog.   Syn.  p.  17. 
(I.  70.) 

Cassia  indecora  HBK.  Vog.  Syn.  Cass.  p.  18.  (1. 68.) 
Cassia  (Chamaefistula)  crassisepala ,  sp.  n.,  glaber- 
riina,  stipulis  caducis,  foliolis  5  —  6-jugis  oblongo -ellipticis 
mucronato -acutiusculis  basi  obliquis  rigidulis  venosis,  glan- 
dula  oblonga  acuta  inter  par  iuiiiauni,  sepalis  et  petalis  ob- 
tusis,  antberis  2  maximis,  ovario  glaberrimo,  legumine  sub- 
cylindrico.     (II.  76.) 

Affinis  C.  indccoraey  C.  coluteoidi  et  praesertim  C.  Can- 
dolleanae  Vog.  (C.  flexuosac  A.  DC.  arboris  in  Chili  sat 
communis,  ab  Hook,  et  Arn.  Bot.  Mise.  3.  p.  210.  ad  C.  f ron- 
dosam relatae),  quae  omnes  ad  Chamacßstulam  pertinent. 
Habitus,  foliorum  textura,  flores  fere  omnino  C.  Candollea- 
nae,  sed  pnbes  nullibi  apparet  nee  etiam  in  ovario,  foliola 
angustiora,  nee  retusa  nee  emarginata  et  sepala  consistentia 
crassiora.  Pedunculi  5  —  6-flori,  ad  apicem  rami  corymbosi, 
v.  inferiores  axillares. 

Cassia   Liudleyana    Gardn.   Lond.   Journ.  2.   p.  341. 


528 

C.  Seilot  ß.  Vog.    Syn.    Cass.  p.  38.       Com  hac  forte  ad  C. 
multijugam  referenda;  cf.  Vog.  Linn.  XV.  p.  69.  (I.  66.  67.) 

Cassia  {Prosospermal)  snlcata  DC.  in  Coli.  Mon. 
p.  110.  t.  6.  —  Legumina  (adhuc  immatura)  hanc  sectionem 
iiidicant.  Jam  6  —  8  poll.  longa  sunt  vix  1  !/2  Jin.  lata  com- 
presso  -  tetragona  marginibus  valde  incrassatis.  Specimen  iis 
in  Hort.  Monsp.  cultis  simillimum.      (I.  69.) 

Huic  affinis  est  C.  leptocarpa  Bentli.  in  Herb.  Acad.  Pe- 
trop.  MS.,  caule  glabro,  foliolis  5-jugis  ovato  -lanceolatis 
longe  et  acute  acuminatis  glabris  v.  subtus  pubescentibus ,  pe- 
tiolo  basi  glanduloso,  raceinis  axillaribus  folio  brevioribus,  pe- 
talis  sepalisque  obtusis  antheris  2  majoribus  longe  stipitatis, 
legumiiie  glabro  loiigissimo  tenui  compresso  tetragono.  —  Ad 
Zapativa  legit  Pohl  et  prope  Rio  Janeiro,  Lusclmath. —  For- 
mis  nonuullis  C.  occidentalis  haud  absimilis,  sed  foliola  acu- 
tiora  et  legumen  in  specimine  imniaturum  jam  9  poll.  loiignm 
et  vix  lineam  latura. 

Cassia  pentagona  Mill.  Vog.  Linnaea  XV.  p.  68. 
(I.  72.) 

Cassia  cathartica  Mart.  Vog.  Linnaea  XV.  p.  73. 
C,  pachycalyx  Vog.  Syn.  p.  52.     (I.  74.) 

Cassia  cathartica  var.  ?  acutifoJia,  foliolis  fere  Omni- 
bus acutis  et  saepe  longe  mucronatis,  nee  aliter  differre  vide- 
tnr  a  typo.  —  Ad  Caldas  prov.  Minas  Geraes,  A.  Regneil 
Ser.  1.  n.  75.  et  eandem  formam  vidi  in  Herb.  Acad.  Petrop. 
ad  Rio  Coxim  leetam. 

Cassia  üangsdorffii  Kunth.  Vog.  Syn.  Cass.  p.  55. 
(II.  74.) 

Cassia  Chamaecrista  y.  Brasiliana  Vog.  Syn.  Cass. 
p.  63.    (I.  59.) 

Hymenaea  stilbocarpa  Hayne  Arznefgew.  XI.  t,  11? 
(II.  99.)     „Arbor  excelsa,  Jatuba,  fruetus  edulis." 


529 

Bauhinia  brasiliensis  Vog.  Linn.  XIII.  p.  302.  Ad 
Rio  de  Janeiro,  A.  Regnell.  Ser.  II.  11.  7,  et  ut  videtur  eadem 
species  fructifera.     (I.  86 1/i.) 

Bauhinia  holophylla  Steud.  Paulctia  holophylla 
Bong.  Mem.  Acad.  Petr.  1836.  t.  IV.  p.  121.  t.  5.  f.  2.  — 
Formae  tres  adsunt,  omnes  in  Pror.  Minas  Geraes  lectae: 
1)  foliis  7-nervibus  snpra  lucidis,  nervis  impressis  subtus 
rufo-villosisj  Gardner  n.  4536  ;  2)  foliis  7 — 9-nervibus  supra 
opacis  rugosis,  nervis  impressis  subtus  rufo-villosis,  Claussen; 
3)  foliis  9 —  11-nervibus  supra  lucidis,  nervis  vix  impressis, 
subtus  tomento  brevissimo  rufescentibus;  ad  Caldas,  A.  Reg- 
nell  Ser.  II.  n.  73.  Foliuni  a  Bongardio  depicturn  supra  luci- 
dum nervis  impressis  subtus  villosnm  dicitur  sed  9  —  11- 
nerve;  prope  Camapua  a  Riedelio  lectum  fuit. 

Miinosa  rixosa  Mart,  Benth.  in  Hook.  Jouru.  Bot.  4. 
p.  361.     (I.  96.  96  b.) 

Miinosa  dolens  Vell.     Benth.  1.  c.  p.  364.     (I.  93.) 
Miinosa  retrorsa  Benth.  1.  c.  p.  SQh     (I.  91.) 
Miinosa  rigida  Benth.  1.  c.  p.  377.     (I.  93  »/2.) 
Mimosa  tremula  Benth.  1.  c.  p.  380.     (I.  92.) 
Miinosa  distans  Benth.  1.  c.  p.  382.     (I.  90.) 
Miinosa   (Eitmimosae  myriophyllae)   Regnellii,    sp. 
u.,  suffruticosa,  inermis^   ramis  petiolis  peduuculisque  setoso- 
villosis,    pinuis  8  —  10-jugis,    foliolis  25  —  35-jugis  oblongis 
canescentibus  strigoso-ciliatis,  capitulis  subglobosis  in  racemo 
longo  terminali  nudo  breviter  pedicellatis,  bracteolis  flore  bre- 
vioribus,    calyce  paleaceo   4-partito  segmentis  plumoso-laci- 
niatis,  legumine  undique  strigoso-setoso.     (II.  93.) 

Ab  affini  M.  myriophylla  differt  iudumento,  foliolis 
paucioribus  majoribus  et  calyce.  Caules  teretes  striati,  villis 
seu  setis  secus  strias  dispositis  erecto-appressis  rigidis  pleris- 

22r  Bd.   5s  Heft.  34 


530 

quc  pubcrulis,  et  pubes  in  caule  iiiter  sctas  adest.  Stipulae  3 
—  4  lin.  longae  ,  lineari-lanceolatae,  acutae,  setoso-ciliatae, 
et  dorso  villosae,  siipra  glabriores.  Petiolus  communis  4  — 
5  poll.  longns,  dense  setoso-villosus ,  praesertim  ad  insertio- 
nem  pinnarum ,  seta  villosa  2  —  3  lin.  longa  terminatus.  Pin- 
nae  l1/^ — 2-pollicares.  Foliola  3  lin.  v.  paullo  longiora, 
lineam  lata,  acuta,  basi  obliqua,  costa  excentrica,  venis  late- 
ralibus  nullis  v.  obscuris ,  ad  margines  (et  inferiore  cujusve 
pinnae  undique  dorso)  setis  appressis  strigosae.  Racemus 
subpcilalis ,  capitulis  fasciculatis ,  fasciculis  inferioribus  remo- 
tis,  superioribiis  crebris.  Rhachis  et  peduncnli  dense  setoso- 
villosi.  Bracteae  stipulis  similes,  3— *5  lin.  longae.  Pedun- 
culi  ineunte  florescentia  1  —  3  lin.  longi,  demum  semipollica- 
res.  Capitula  3  —  4  lin.  longa,  vix  3  lin.  diametro,  floribus 
densissime  imbricatis  lineam  longis.  Bracteolae  lineari-spa- 
tliulatae,  glabrae  v.  apice  pilosulae,  corollam  aequantes.  Ca- 
lycis  tubus  brevissimus  vix  ullus ,  segmenta  corollam  aequan- 
tia,  liuearia,  paleacea,  utrinque  feie  ad  costam  divisa  in 
setas  paucas,  et  sie  caljx  totus  fere  pappiformis  evadit.  Le- 
ginnina ovata,  turgidula,  3  —  4  lin.  louga,  2 —  2%  Üft-  lata, 
marginibus  longius  setosis  persistentibns,  valvulis  integris  de- 
eidnis  extns  dense  strigosis.     Semina  saepius  2. 

Mimosa  cylimlracea  Bentli.  in  Hook.  Journ,  4.  p.  389. 
(II.  97.) 

Mimosa  (Habbassiae  somm'antes  Inermes)  laevigata, 
sp.  n.,  sufFruticosa,  glabra  v.  strigis  conspersa,  stipulis  lan- 
ceolatis  setaeeo-acuminatis,  pinnis  5  —  6-jugis,  foliolis  multi- 
jn«is  linearibus  obtusis,  pednnculis  fasciculatis  raceinosis,  bra- 
cteolis  corolla  pluries  brevioribus. 

Ad  Caldas  prov.  Minas  Geraes,  A.  Regnell  Ser.II.  n.  95. 
et  in  eadein  provincia,  Riedel. 


531 

Caules  graciles,  adscendentes ,  subsimplices,  bipedales, 
uti  tota  planta  glaberrimi  et  laeves,  t.  praesertim  in  parte 
superiori  strigis  appressis  conspersi;  pnbes  yiscosa  affinium 
omniuo  deesse  videtur.  Foliorum  petiolus  communis  2 —  3- 
pollicaris.  Setae  inter  piiinas  breves.  Pinnae,  distantes ,  1  — 
lYsj-pollicares.  Foliola  2  lin.  longa.  Stipulae  striatae,  2 
—  3  lin.  longae.  Racemus  terminalis,  nudus  v.  basi  foliatus, 
3  —  5  poll.  longns.  Bracteae  stipulis  conformes.  Pedunculi 
saepius  geminij  semipollicares  vel  paullo  breviores.  Capitula 
globosa,  10  —  20-flora.  Bracteolae  breves,  acuminatae.  Flo- 
res  linea  paullo  longiores,  tetrameri,  octandri,  alabastris  ante 
antbesiu  acutis.  Calyx  brevissimus  v.  vix  ullus.  Petala  gla- 
berrima,  basi  connata.  Stamiua  longe  exserta,  3  lin.  longa. 
Ovarium  glaberrimum.  Species  M.  trijugae  valde  affinis, 
differt  pinnis  numerosioribus,  stipulis  longioribus,  capitulis 
majoribus. 

Acacia  Farnesiana  Willd.     (I.  94.) 

Acacia  Clausseni  Benth.  in  Lond.  Journ.  1.  p.  518. 
(I.  95.) 

Acacia  polypliyUa  DC.  Prodr.  2.  p.  469.     (II.  94.) 

Calliandra  urevipcs  Benth.  in  Lond.  Journ.  3.  p.104. 
(I.  99.) 

Pithecololuiun  incuriale  Benth.  in  Lond.  Journ.  3. 
p.219.     (II.  96.) 

EnteroloMuin  Timliouva  Mart.  Herb.  Fl.  Br.  p.  128. 
(II.  92.) 

Inga  semialata  Mart.  Herb.  Fl.  Bras.  p.  114.  (I.  97.) 

Inga  vulpina  Mart.  Benth.  in  Lond.  Journ.  4.  p.  604. 
(I.  98.) 


34* 


532 


Myrtaceae, 

deterrainavit 
F.  A.  G.  Miquel. 

Psidium  uiicrocai'pum  Cambess.  in  St»  Hil.  Fl, 
Bras.  mer.  II.  284.     (I.  129.) 

Psidiuin  aluiduni  ejusd,  l.  c.  285.  „Frutex  4-peda- 
lis."     (I.  129  b.) 

Psidium  coryinoosuiu  ejusd.  I.  c.  286 ;  folia  ramulo- 
rnm  haud  raro  alterna!     „Frutex  bipedalis."     (I.   125.) 

Psidium  corymbosum,  forma  angustifolia.  Ramus 
adjectus  est  foliis  rigidis  glaberrirais  instructus,  an  aetas  se- 
nilis?    (I.  125  b.) 

Psidium  ouversum  Miq.  Ramulis  tetragonis  foliisque 
breviter  petiolatis  spathulato-lanceolatis  vel  linearibus  obtusis 
aut  acutis  basi  attenuatis  praesertim  subtus  pubescentibus ,  pe- 
dunculis  versus  basin  ramulorum  axillarilms  solitariis  vel  ex 
squamarum  axillis,  brevibus,  caljce  hirtello  obovato- turbi- 
nato  bracteolis  2  vel  3  oppositis  vel  alternis  suffulto,  lobis 
ovatis  obtusis  intus  et  extus  tomeutellis ,  petalis  glanduloso- 
puuctatis  ciliolatis.     (I.  125  c.) 

Huic  affine  videtur  Ps.  pumilum  Vahl,  et  praesertim 
ejus  rar.  ß.  guadaloupense  DC  Prodr.  III.  233. 

Rami  teretes  cortice  laevi.  Folia  opposita  Tel  subalterna. 
Petioli  vix  1  lin.,  folia  1  —  2  poll.  longa,  2 — 4  lin.  lata, 
nunc  adliuc  juvenilia  subcoriacea,  supra  nigricantia  pilis  spar- 
sis  inspersa.  Pedunculi  2  —  4  lin.  longi  pubescentes;  bra- 
cteolae  l1/^  —  2  lin.  longae,  caljce  breviores,  lineares,  sur- 
sum  aliquid  dilatatae  et  concavatae,  tomentellae.  Alabastra 
obovata. 

Psidium  rivulare?  Marl.  DC.  Prodr.  III.  235. 
„Arbor  3-orgyalis."     (I.   127.) 


533 

Psidiiun  eugenioides  Camb.  in  Fl.  Bras.  mer.  II.  290, 
vix  ab  Ps.  punctulato  diversura.  Folia  subtus  in  axillis  ve- 
narum  barbulata.     „Frutex  biorgyalis."     (I.  126b.,  126  c.) 

Psidiam  »uiictulatuin  DC.    Pr.  III.  233.      (I.  126.) 

Psidiam  pyriferum  Linn.  ?     „Arbuscula."      (II.  118.) 

Psidiam  erosnm  Miq.  ramulis  snbtetragonis  petiolis 
foliisque  hirtello-puberulis,  his  modice  petiolatia  oppositis  ob- 
ovato-oblougis  oblongisve  obtusis,  versus  basin  subattenuatis, 
jiinioribus  snblanceolatis ,  margiuibus  quam  irregulariter  lacero- 
erosis,  peduuculis  axillaribus  solitariis,  folio  J/a  brevioribus 
dcnse  birtcllis,  bracteolis  caducis ,  caljce  hirtello,  petalis  vil- 
losulo-ciliolatis.      (II.  117.) 

Pctioli  2  liu.,  folia  2*//t  —  21/2  —  3  poll.  longa,  6  —  9 
Im.  sub  apice  lata,  snbcoriacea,  costulis  utrinque  4 — 5  ad- 
scendentibus.  Peduuculi  6  —  9  liu.  Calyx  fere  ad  basin  quin- 
quefidus,  lobis  obtusis.     „Arbuscula," 

Psidiam  Iiians  Mart.  DC.  Prodr.  III.  234.  „Arbor 
bumilis."     (I.  128.) 

Myrcia  clusiaefolia  Miq.  Raiuulis  foliisque  adnltis 
glaberrimis,  bis  lato-  vel  elliptico-oblongis  apice  rotuudatis 
basi  obtusis,  rigidis,  crassis,  margiuibus  extenuato-acutatis 
iucnryis,  nervo  medio  crasso  supra  sulcato  subtus  prominente, 
veiiis  plurimis  subhorizoutalibus  promiuulis  ante  marginem  in 
nerruin  marginalem  confluentibus,  petiolo  crasso  antice  cana- 
liculato  et  acute  marginato ,  glauduloso,  pauiculis  terminalibus 
gemiuis  brachiatis.  jiinioribus  fulvo  -  tomeutosis,  floribus  sessi- 
libus,  fructiferis  parce  puberulis,  baccis  scssilibus  vel  breviter 
pedunculatis  globoso-urceolatis,  calycis  truncati  margine  alte 
coronatis.     (II.  126.) 

„Arbor."  Petioli  vix  semipollicem  longi,  crassi  in  sicco 
nigricaules.  Folia  4  —  5  poll.  longa,  2  —  2^2  lata.  Baccae 
pisi  magn. 


534 

Myrcia  pulierula   Camb.l  Fl.   Bras.  mer.  II,  316. 

„Frutex  bipedalis."     (I.  125.) 

Myrcia  glanca  Camb.  I.  c.  318.  Nostra  foliis  minori- 
bus  et  magis  glabris  tantum  diversa.  „Frutex  orgyalis." 
(I.  138.) 

Myrcia  laxiflora  Camb.  I.  c.  319.  „Frutex  triorgya- 
lis."     (I.  137.) 

Myrcia  rabella  Camb.  I.  c.  317.  var.  pedicellis  caly- 
ceque  basi  hirtellis.     „Frutex  triorgyalis."     (I.  134.) 

Myrcia  alternifolia  Miq.  Foliis  plerisque  alternis, 
ramulorum  praesertim  floriferorum  tantum  oppositis,  breviter 
petiolatis ,  ellipticis  apice  obtusis  vel  obovatis  apice  rotuuda- 
tis,  omnibus  fere  emarginatis,  pellucido-punctatis,  margini- 
bus  subiucurvis,  venulis  parallelis  tcnuibus  utrinque  promiuu- 
lis,  nascentibus  subtus  versus  basin  pilosulis,  paniculis  axil- 
laribns  folio  longioribus,  ramis  oppositis  inferioribus  vulgo 
3-,  reliquis  unifloris,  calycis  lobis  obtusis  concavis  ciliolatis. 
(I.  139.) 

Praecedenti  partium  forma  affinis,  sed  foliis  alternis  iis- 
que  minoribus  statim  diguoscenda.     „Frutex  orgyalis." 

Folia  6  —  10  lin.  longa,  4 —  5  lata,  subtus  pallida,  su- 
pra  siccitate  fuscescentia.  Petioli  juniores  cum  ramulis  pilis 
teneris  appressis  inspersi.  Paniculae  1  —  l^-pollicares. 
„Frutex  orgyalis." 

Myrcia  rostrata  DC.  Prodr.  III.  255.  „Frutex  tri- 
orgyalis."     (I.  136.) 

Myrcia,  an  exsucca  DC.  I.  c.  247?     (II.  121.) 
Myrcia  lanceolata  Camb.  in  St.  HU.  Fl.  Bras.  nicr. 
IL  329,   forma  pilosior,    probabiliter   sub  ejus  var.  ß.  re- 
cipienda.     (II.  122.) 

Myrcia  florilmnda  Miq.  Ramis  glabris,  ramulis  pe- 
tiolis   foliis    subtus    et    inflorescentia    (fusco-)    pubesceutibus, 


535 

foliis  modice  petiolatis  ellipticis  vel  obovato-ellipticis  obtuso- 
apiculatis  vel  rotundatis ,  basi  obtusis  vel  cimeatis,  coriaceis, 
adultis  supra  glabris,  costulis  utrinque  5  —  6  teiniibus,  veiiu- 
lis  pellueidis,  per  lentem  supra  impresso-  subtns  elevato- 
punctulalis,  tbyrsis  termiiialibus  vel  siiperne  axillaribus,  al- 
ternirameis ,  floribus  fasciculato  -sessilibus,  calycis  subglo- 
boso-urceolati  hirti  intus  pubesceutis  lobis  brevibiis.     (11.125.) 

Ex  affinitate  M.  vestitae  Camb.  I.  c.  II.  308.  „Fru- 
tex."  Petioli  2 —  6  lin.  longi,  semiteretes  antiee  subsulcati. 
Folia  supra  iu  sicco  fuscesceiitiä  subnitida  renalis  notata,  ju- 
niora  secus  nervös  puberula,  adulta  glabra,  subtus  pallida  3 
—  4  poll.  longa,  1 1/2  circiter  lata,  diversiformia,  alia  obovato- 
oblonga  apiculata,  alia  lato  -  elliptica  utrinque  obtusata ,  alia 
plane  obovata.  Thyrsi  folia  superantes,  cum  calycibus  dense 
hirtelli.  Pctala  obovato  - oblonga  reticulata  glabra.  Discus 
carnosus  latus. 

Jauibosa  vulgaris  DC.      Culta.      (I.  119.) 

Eiigenia  Pseudo  -  Caryophyllus  DC.  Prodi:  III. 
282.  St.  Hil.  I.  c.  II.  335.  Tab.  149.  „Frutex  quadripe- 
dalis."     (I.  133.) 

Eugenia  calycina  Cambess.  I.  c.  II.  352.  „Frutex 
orgyalis."     (I.  132.) 

Eugenia  myreioides  Cambess.  I.  c.  353.  Petala  se- 
riceo-villosula.      „Frutex."     (I.  130.) 

Eugenia  acutata  Miq.  Ramulis  foliisque  junioribiis 
subtns  subserieeo-puberulis,  bis  petiolatis  lanceolato-oblougis 
lanceolatisque  acute  vel  obtusiuscule  acuminatis,  basi  acutis 
vel  attenuatis,  supra  nitidis  glabris,  pergamaeeis,  obsolete 
pellucido  *  punetulatis,  venulis  parallelis  supra  prominulis  ante 
margiuem  in  nervum  teuuissimum  coufluentibus,  racemis  axil- 
laribus plcrumque  ö^floris,     peduneulis  partialibus  commuuem 


536 

superaiitibus  folio  plus  dimidio  brevioribus  cum  calyce  pro- 
funde quadrilobo  tomeutellis.     (II.  115.) 

„Arbor."  Affinis  videtur  E.  egensi  DC.  Prodr.  III. 
281.  Rami  glabri  teretes,  Petioli  haud  crassi  autice  pro- 
funde sulcati,  2 —  3  lin.  longi  ^  folia  3  —  4  poll.  longa,  6  — 
10  lin.  lata,  supra  in  sicco  saepe  nigricantia,  Pedunculi 
circiter  pollicares,  partiales  8—12  lin,  longi,  ad  bracteola- 
rum  caducarum  insertionem.  aliquantulum  incurvi.  Alabastrum 
oboyatura,  fere  2  lin.  longum.  Calycis  lobi  crassi  elliptici  in-» 
tus  appresse  pubescentes,  demum  reflexi.  Petala  oborata  mar- 
ginibus  subpubescentia, 

Eug-er.ia  ligustrina  Willd.  Spec.  II.  962.  „Arbor 
%  —  3^orgyalis."     (I.  123  b.) 

Eugenla  xanthpxyloides  Cambess,  I.  c.  366;  sed  in 
aneo  sp.  pedunculi  4 —  6  lin.  longi  j  reliqua  ad  ungiiem  con- 
grua.     „Frutex."     (IL  116.) 

Eugenia  multiflora  Cambess.  I.e. 361.  Folia  nascen- 
tia  puberula.     „Arbor  2  —  3-orgyalis."    (I.  123.) 

Eugenia  olbtusifolia  Camb,  l,  c.  368.  „Frutex." 
(II.  120.) 

Eugenia  IJvalha  Camb.  I.  c.  367.     (II.  124.) 

Eugenia  teneUa  DC.  Prodr.  III,  272.  „Arbor  2  — 
3-orgyalis."     (II.   123.) 

Eugenia  yaniiflora  Miq.  Rainulis  foliisque  nascenti^ 
bns  pube  densa  tenerrima  ciiierascentibus  cito  glabratis,  foliis 
modice  petiolatis  lanceolatis  Tel  praesertim  junioribus  spathu- 
lato -lanceolatis  obtusis  yel  obtusiusculis  deorsnm  angustatis, 
venulis  subobtectjs,  adultis  glaberriinis  glandnloso-punctula- 
tis,  floribus  ad  ramorum  axillas  defoüatas  fasciculatis  sessili-^ 
bus  vel  breviter  pedunculatis,  bracteolis  2  oralibus  concavis, 
calycis  glabri  lobis  oblougis  obtusis  riridulis  glabris  glandu- 
Josis,  petalis  glabris.      „Frutex  orgyalis."     (I.  131.) 


537 

Ex  §.  II.  apiid  Cambess.  l.  c.  prope  E.  ciliolatam,  sed 
iuflorescentia  sequenti  proxima. 

Folia  5 — 6  poll.  longa,  4 —  6  lin.  lata.  Discus  floris 
stamiuifer  fere  puherulns. 

Eugenia  cauliflora  DC  Prodr.  III.  273.  Folia 
naseentia  subtus  ad  nervum  medium  puberula.  „Arbor  bi- 
orgyalis.     (I.  124) 

Melastomaceae , 

determinavit 
F.  A.  G.  Miqvel. 

Lavoisiera  cataphracta  DC.  Prodr.  III.  102,  cu- 
jus diagnosis  omni  ratione  cougrua.     (II,  113.) 

Cainbessedesia  Adam antiuin  DC.  I.  c.  111.  (I.  151.) 

Ejusdem  forma ,  paulo  minor.     (I.  151c.) 

Var.  microphylla  diceuda,  sed  ex  descriptione  prorsus 
congruit  cum  Camb.  Espora  DC.  var.  ß.  ilicifolia ,  et  haue 
cum  priore  conjungentlam  esse,    probari  posset.     (I.  15 tb.) 

Microlicia  Hilariana  Wand,  in  Ann,  d.  Sc.  nat. 
3.  ser.  III.  178.  Num  ad  haue  M.  serpyllifolia  Don  in 
Mein.  d.  Soc.  Wem.  IV.  301  f      (II.  102.) 

Microlicia  oulongifolia  ejusd.  I.  c.  171.  Utriusque 
descriptiones  prorsus  congruae;  sed  in  magno  consimilium  spe- 
cierum  numero  absque  archetypi  comparatione  certum  me  non- 
dum  habeo.     „Frutex  tri'pedalis."     (I.  143.) 

Siphanthera  gracilis  Miq.  Tota  pilis  glandulosis  pu- 
bescens,  ramis  simplieibns,  foliis  breviter  petiolatis  vel  sessili- 
bus  ovalis  aentis  crenato-serrulatis,  reticulatis,  florum  fasci- 
culis  brevissime  pedunculatis,  antheris  atro-  purpureis  rostrum 
pallidum  circiter  aequantibus.      (II.  114.) 

Caulcs  vix  pedales.  Folia  inferiora  couferta,  superiora 
remota,     fere    sessilia,     parya,     vulgo     subtus    subtrinervia. 


538 

Bracteac  purpurascentes.      Calycis  dentes    laoceolati.     Anthe- 
rae  basi  biauriculatae. 

Marcetia  excoriata  DC.  Prodr.  III.  124.  var.  ß. 
foliis  latioribus  subcordatis.  (M.cordigeraDC.l.c.)    (I.  154.) 

Trembleyae  species?  fructu  deficiente  uou  deternrinau- 
da.     (I.  144.) 

Trembleya  phlogiformis  DC.  I.  c.  126.  Capsula 
5-locularis.     (I.  152.) 

Differt  ßoribus  paulo  majoribus,  cum  TV.  stachj/oide 
Naud.  I.  c.  154.  comparanda,  ex  snpp.  sp.  haud  tuto  detcr- 
minanda.     (I.  152  b.) 

Treinfoleya  heterostesnon  DC.  I.  c.  (I.  141  b.)  — 
Forma  vijc  diversa.     „Frutex  orgyalis."     (I.  141.) 

Iiasiandra  trifolia  DC.  I.  c.  127.  Seinina  in  quo- 
vis  loculo  nnmerosa ,  unde  gcneris  char.  D  C.  emendandus. 
Haue  cum  aliis  affiuibus  conjuugit  Chaiuisso  (Liuu.  IX. 
431).     „Frutex  tripedalis."     (I.  162.) 

JJasiandra  Selloviana  Cham,  in  Linn.  IX.  440. 
Folia  3-  yel  subtriplinervia.  Nisi  Stylus  glaber  esset  ,  ad  L. 
Candolleanam  vel  L.  Raddianam  fere  retulissem.  ,,Frutex." 
(II.  105.) 

liasiandra  salviaefolia  ejusd.  I.  c.  441.  Filaiueuta 
pilosa.     Stylus  glaber.      „Frutex  4-pedalis."     (I.  158.) 

liasiandra  sericans  Miq.  Ramis  obtusangulis  rel  fa- 
ciebus  2  coneavis,  2  couvexis,  appresse  rufulo -birtellis,  fo- 
liis modice  petiolalis  elliptico-lauceolatis  rel  lauceolato-  ob- 
lougis  atteuuato -acutis,  trineryiis  sed  uervis  extimis  prope 
basiu  bifidis  5-nerviis  (in  majoribus  utrinque  nervo  submar- 
ginali  tenuissimo),  supra  appresse  setulosis,  subtus  incauo- 
serieeis,  floribus  tcnninalibus  ternis,  calycis  ovati  appresse 
incano-hirti  dentibus  lanceolatis,    petalis  amplis  lato  -obovatis 


539 

(violaceis),  filameutis  pilis  capitellatis  hirsutis.  „Frutex  4- 
pedalis."    (I.  160.) 

Prope  lt.  salviaefoliam.  Petioli  semipollicares.  Folia 
21/2 —  3 1/2  poll.  longa,  5  — 10  lin.  lata,  supra  saturate  vi- 
ridia  nervis  sulcata,  snbtus  in  nervis  subfuscescenti-villosa. 
Antherae  fuscescentes,  basi  bianricnlatae ,  autice  corrngatae. 
Stylus  glaber. 

üasiandra  stenocarpa  DC.  I.  c.  130;  sed  Stylus  fere 
glaber.     „Frutex  4-pedalis."     (I.   159.) 

jLasiandra  adenostemoii  DC.  I.  c.  „Frutex  tripeda- 
lis."     (I.   161.) 

IJasiandra  Regnellii  Miq.  Raraulis  subalato-tetra- 
gonis  petiolis  foliisqne  snpra  appresse  setulosis ,  foliis  brevi- 
ter  petiolatis  elliptico-  vel  lanceolato  -  oblongis  mncronato- 
acutis  trinerviis  cum  nervis  subraarginalibns ,  anastomosibns 
subobtectis,  subtns  in  nervis  molliter  hirtellis  inter  eos  pu- 
bescentibus,  in  sicco  lutescentibns,  iloribus  terminalibus  pa- 
nicnlatis,  vulgo  ternis,  pedunculatis9  calycis  angnste  carapa- 
nnlati  appresse  molliter  setosi  albicantis  lobis  linearibus,  ca- 
rina  hirtis,  marginibns  glabris  ciliatis,  petalis  obovatis,  rari- 
ter  ciliolatis,  filameutis  pilosis,  stylo  glabro.     (II.  104.) 

„Frutex."  Rami  glabrati  teretiusculi;  folia  ll/.2  —  3  poll. 
longa,  7  lin.  lata.  Bracteae  lineari-lanceolatae.  Calyx  fere 
semipollicaris,  dentes  tnbo  aliquid  breviores  decidui.  Anthe- 
rae violaceae  angustae  lineares,  connectivo  vix  prodncto.  Cap- 
snlae  ovatae  rufo-sericeo -strigillosae.     (II.   104.) 

I*asiandra  inartialis  Cham,  in  Ltnnaea  IX.  433. 
Praecedenti  foliorum  forma  proxima.  „Frutex  orgyalis. " 
(I.  153.) 

Forma  via:   diversa.     (I.   153  b.) 

liasiaiidra  dimorphandra  Miq.  Ramulis  subtetra- 
gouis  petiolis  foliisque    snbtus   in   nervis   rufulo- hirtellis,    his 


540 

oppositis  lougiuscule  petiolatis  ovato-  vel  oblongo  -  lauceolatis 
subacuminato  -  acutis ,  inferioribus  quaudoque  ovato  -  oblougis, 
trinerviis,  nervis  extiinis  paulo  supra  basin  bifidis  fere  quin- 
quenervüs,  supra  appresse  setulosis,  subtus  sericeo-pubescen- 
tibus,  floribus  axillaribus  et  terminalibus ,  bracteis  magnis  sub- 
coloratis,  calycis  appresse  setosi  subeampanulato-urceolati 
deiitibus  5  latis  abrupte  acuraiuatis  tubo  brevioribus,  stami- 
num  iuaequilongorum  filamentis  pilis  capitellatis,  connectivo 
antherarum  breviorum  bicruri,  longarum  obsolete  biauriculato, 
utriusque  pedicellatis  giaudulis  instructo.  „Frutex."  (I.  ib71/^. 
II.  103.) 

Habitu  L.  sericantem  refert,  at  distinctissima ! 

Folia  plerumque  2  —  3 ,  in  vegetiori  speciiniue  altero 
3*/a  P°^#  l°u8'a*  ^  —  IVs  lata,  basi  rotuudata  vel  subcuueata. 
Calyx  2,  corolla  7  lin.  longa,  petalis  in  sicco  violaceis  lato- 
,obovatis  tenerrime  ciliolatis.  Stamina  5  longiora,  5  breviora, 
his  antherae  valde  curvatae  antrorsum  corrugatae  fuscae,  glan- 
dulaeque  connectivi  fere  «essiles;  illis  antherae  rectiorcs  atro- 
fuscae.     Stylus  glaber,    brevis,   stigmate  oblique  dilatato. 

Chaetogastra  liirsuta  DC.  Prodi:  III.  133.  Dia- 
gnosis  nimis  brevis.     (I.  157.) 

Cbaetogastra  liieracioidcs  ?  DC.  Prodr.  III.  133, 
Folia  integerriraa,  sed  sub  leute  serrulata.  Hirsuties  vio-? 
lascens,     (I,  156.) 

Chaetogastra  dcbilis  Cham,  in  Linn.  IX.  449.  sa- 
tis  congrua,  sed  nostra  suffruticulus,  rhizomate  üguoso  crasso. 
(II.  106.) 

Artlirostemina  (Ladanopsis)  macranthera  Miq. 
Ramis  quadrangulis  petiolisque  patentim  setulosis ,  foliis  longe 
petiolatis  ovato  -ellicticis  vel  oblongis  subacuminato -acutis 
serrulatis   5-nerviis  (n.  3  mcdiis   ad   apicem    ductis),    supra 


541 

appresse  strigillosis,  subtus  pallidis  lacunosis  et  pubescenti- 
bns,  pcdunculis  subcymosis  terminalibiis,  floribus  vulgo  ter- 
nis,  calycis  setulosi  et  capitellato-pilosi  lobis  lineari-lan- 
ceolatis  tnbo  cylindrico  brevioribus,  petalis  (purpurasceiitibus) 
ciliatis,  staminibus  fere  aequilongis ,  antberis  magnis,  con- 
nectivo  bicalloso,  stjlo  elongato.     (II.  107.) 

Ex  affiuibus  sunt  A.  ladanoides  DC.  et  A.  urugayense 
Cham.  Linn.  IX.  453.  Folia  21/*  —  3-poll.  longa,  1  cir- 
eiter  lata,  superiora  minora.  Pili  basi  snbcallosi ;  in  inflo- 
rescentia  praesertim  etiam  in  calyce  pili  capitellati  bis  inter- 
mixti.  Antberae  croceae,  majores  fere  bilineares.  Capsula 
apice  setosa. 

Arthrosteinina  (Ladanopsis)  clideinioidesMiq.  Fru- 

tescens,  ramis  rainulisque  subretrorse  strigillosis,  foliis  ovato- 
ellipticis  ellipticisve  acutis,  basi  rotundatis  vel  obtusis,  serru- 
latis ,  menibranaceis  sublacunosis,  utrinque  hirtis,  5-nerviis 
(nervis  3  mediis  ad  apicem  ductis) ,  racemis  terminalibus  so- 
litariis  vel  confertis,  pilis  capitellatis  et  simplicibus  hirtellis, 
calycis  suburceolati  lobis  linearibus  apice  subserratis  birtello- 
ciliatis  tubo  subbrevioribus,  petalis  (purpureis)  ciliatis,  con- 
neclivo  antberarum  curvatarum  bicallose  producto.  (I.  löO'/a.) 
Ex  affinitate  praecedentis;  folia  omnino  consimilia,  sed 
flores  diversi.  Pubes  nullibi  stellata.  Strigae  eaulis  pallidae, 
basi  fuscae.  Petioli  patentim  birti  3  —  5  lin.,  folia  t1/*  —  3 
poll.  longa,  1 — i1/«  lata,  anastomosibus  tenuibus.  Racemi 
pedunculi  2  —  3  poll.  longi,  basi  nunc  compositi  et  foliati, 
oppositiflori ;  bracteae  foliaceae ,  bracteolae  2  oppositae.  Pili 
capitellati  etiam  in  calyce  obvii. 

Microlepis  quaternifolia  Miq.  (Osbeckia  olcaefolia 
rar.  ß.  quaternifolia  DC.  III.  139).  Differt  a  specie  DC. 
staminibus  5  breyioribus,   5  longioribus,     omnium  antberarum 


542 

connectivo  longe  producto ,    bicalcarato ,   in  longioribus  anthe- 
ris  loiigiore.     (I.  155.) 

Clidemia  anrea  Cham,  in  Linn.  IX.  47.  Bacca  vel 
ovarium  serie  simplici  circulari  pilorum!     (II.  108.) 

Clidemia  liumilis  Miq.  Fruticulosa  liumilis  subsini- 
plex,  caule  subtetragono  cum  petiolis  iiiflorescentia  calycibus- 
que  deiise  setosis,  pube  stellata  tenerrima  setis  immixta,  fo- 
liis  longe  petiolatis  ellipticis  oblongisve  subacuminatis,  denti- 
culatis,  subtus  in  nervis  margineque  setosis,  supra  setis  basi 
tumidis  instructis,  5-pli-  yel  sub-5-nerviis'cum  nervulis  mar- 
ginalibus  hinc  obsoletis,  paniculis  terminalibus  solitariis  vel 
aggregatis,  flavescenti-hispidis  braclriatis,  ramis  apice  sub- 
glomerato -floriferis,  calycis  nrceolati  dentibns  lineari-lanceo- 
latis,  petalis  parvis  lanceolatis  acuminatis.  (§.  terminales 
sect.  Nianga  DC.  ex  äff.  Cl.  stenopetalae  et  Cl.  Xanthola- 
siae  DC.  I.  c.  163.)     (I.  150.) 

Caulis  pedalis  simplex,  infra  inflorescentiam  ramulosus. 
Petioli  2  —  6  lin.  longi;  folia  Z»/s  —  3  Po11-  longa,  8—11 
lin.  lata,  subtus  pallida,  anastomosibus  transversis  prominulis, 
impresso -foveolata.  Paniculae  sessilis  rami  5  —  3-fiori,  su- 
periores  simplices.  Flores  ipsi  subsessiles  parvi.  Dentes  ca- 
lycis tubo  breviores.  Petala  e  basi  latiuscula  subabrupte  con- 
Toluto-acuminata.  Antherae  lineares  vix  rostratae  uniporosae 
basi  biauriculatae ,  l1/^  —  l1/^  lin.  longae.  Stylus  alte  ex- 
sertus,  Stigma  punctiforme  subcapitellatum. 

Mieonia  {Eriosphaera)  inconspicua  Miq.  Tota  prae- 
ter foliorum  paginam  superiorem  pilis  stellatis  fusco-pubescens, 
rarais  tetragonis  demum  glabratis,  foliis  oppositis  petiolatis 
ovato-  vel  elliptico-oblongis  aut  sublanceolatis  acute  sub- 
oblique acuminatis,  praeter  basin  subremote  denticulatis ,  tri- 
nerviis  cum  nervulo  submarginali,  paniculis  terminalibus  vulgo 
ternis,  pyramidatis,  ramis  oppositis,  ramulis  ternifloris,  flori- 


543 

bns  subsessilibns,  calycis  subglobosi  dentibus  5  brevissimis, 
petalis  parvis,  antheris  biporosis.     (II.  110.) 

Petioli  3  —  6  lin.,  folia  3  —  5  poll.  longa,  9  —  13  lin. 
lata,  supra  lade  viridia.  Paniculae  circiter  tripollicares,  ra- 
mis  iuferioribus  divisis,  superioribus  simplicibus.  Bracteae 
lineari  -  lanceolatae. 

Miconia  fasciculata  Gardn.  in  Hook.  London.  Journ. 
of  Bot.  I.  533.,  ubi  descriptio  plane  congrua.  Pili  potius 
lepidoto  -  stellati  dicendi,  nam  plerisqne  in  centro  membrannla 
aurantiaca  est.  Caljx  obconicns  subcostatus ,  fere  truncatns 
lepidoto  -tomentosns.  Anastomoses  transversae  munerosae  pa- 
rallelae    crassae    in   pagina    inf.    foliorum    prominentes.      (II. 

109  V*0 

Miconia  fasciculata  Gardn.  forma  major,  foliis 
oetopollicaribns.     „Frutex  4-pedalis."     (1.   147.) 

Miconia  (Eumiconia)  cinerascens  Miq.  Ramnlis 
compressis  petiolis  nervis  subtus  rhaeliiqne  inflorescentiae  pnbe 
imperceptibili,  foliis  subtus  pube  stellata  tenerrima,  inflo- 
rescentiae ramnlis  calycibusque  pube  stellato-furfuracea  cine- 
rascentibus,  foliis  oppositis  longe  petiolatis  oblongis  breve 
acuminatis ,  praesertim  sursum  dentato-crenatis,  coriaceis, 
trinerviis  praeter  nervulum  submargiualem,  venis  subhorizon- 
talibus  prominulis,  supra  glabris,  paniculae  termiualis  multi- 
tlorae  dilatatae  ramis  tetragonis ,  oppositis  iteratim  divisis, 
ramulis  apice  fasciculato-  (3  —  8-)  floris,  floribus  sessilibus. 
(II.  109.) 

Petioli  seniitereti-trigoni,  1 1/s —  1 3/4  poll.  longi.  Folia 
4I/.2  —  5  y2  poll.  longa,  i3/4 — 2  lata,  supra  in  sicco  fuscescen- 
tia,  subtus  cinerea,  juniora  fuscescentia.  Paniculae  4  poll. 
longae  et  latae.  Calyx  campanulato-obconicus,  costatus, 
dentibus  5  brevibus  obtusis.  Stigma  parvum  piano -capi- 
tcllatuni. 


544 

Miconia  (Eumiconia)  revolnta  Miq.  Ramis  teretibus 
glabris,  ramulis  subcompressis  petiolis  nervisque  subtus  cum 
inflorescentia  calycibusque  pube  stellata  rubiginosa  subtomen- 
tellis,  foliis  oppositis  petiolatis  latiuscule  laiiceolatis  louge  an- 
gusteque  acuiniuatis,  integerrimis  margine  revolutis,  coriaceis, 
trinerviis  cum  nervo  submargiuali  tenerriino ,  supra  glabris 
(in  sicco  nigricantibus),  subtus  iuter  nervös  veuulasque  trans- 
versas  rubigiuosis  cinerascenti-pubesceutibus,  paniculis  ter- 
miualibus  et  superne  axillaribus,  ramis  fasciculato  -  floriferis, 
floribus  sessilibus  vel  subsessiübus ,  calycis  deutibus  brevissi- 
mis,  autheris  suberostratis  subuniporosis.  —  „Frutex  4-pe- 
dalis."     (I.  146.) 

Petioli  2—3  lin.,  folia  21/*--  4i/2,  vulgo  3  —  4  poll. 
longa,  5  —  6  lin.  lata,  :fere  subtripliuervia.  Paniculae  par- 
vae  pedunculatae,  plerumque  basi  bifoliatae.  Bracteolae  sub- 
lineares parvae  caducae  tomentellae.  Flores  parvi.  Antherae 
counectivum  basi  subproductum.  Stylus  stamiua  superaus  in 
punctum  stigmaticum  desinens. 

Cremaniuin  elaeodendrum  DG.  Prodr.  I.  c.  191. 
Nervi  basi  subtus  inembrana  superficiali  uniti !  Inflorescentiae 
pili  tenerrimi  stellati  bic  illic  inspersi.  Stigma  couvexo-pel- 
tatum.     (II.  112.) 

Creinanium  9    probabiliter    liiinutiflorum    DC.    I.   c. 

193.     Autherae  prorsus  maturae  uni-  nee  biporosae.  (11.111.) 

Cremaniuin  milleflorum  DC.  I.  c.  forma  foliis  ma- 
joribus.  Rami  subtetragoni  glabri  fuscescentes ,  adulti  tere- 
tiuscnli.  Petioli  3 — 7  lin.  longi.  Folia  2  —  4-pollicaria,  1 
—  l^a  Pon*  lata,  oblongo-  vel  elliptico-obovata  acute  acu- 
miuata,  basi  attenuata,  praesertim  sursum  inaequaliter  remote 
subdenticulata,  serrulata  coriacea,  marginibus  reenrva,  prae- 
ter nervum  marginalem  trineryia,  subtus  flavescentia.      Pani- 


545 

cnlae  (erminalis  latae  rami  ramuliquc  verticillati  vel  oppositi, 
acute  margiuato  -  tctragoni ;  flores  breviter  pedicellati,  bracteis 
bractcolisquc  iis  proximis  lanceolatis  vel  spathulato- lanceola- 
tis calyccque  subcoloratis;  hie  urceolato-seniiglobosus,  mar- 
gine  duplicato ,  exteriore  ininute  5-dentato,  iiiteriore  longiore 
extenuato  in  totidem  dentes  obtusos  partito.  Petala  obovata. 
Staniinum  filameuta  compressa,  antherae  breves  erostratae, 
apiee  truncato  biporosae  aut  potius  septulo  in  singulo  loculo 
persistente  qnadriporosae.  Stylus  angulatus  staraiua  superans, 
stigmate  snbincrassato.  Ovarium  iininersum.  „Frutex  4-pe- 
dalis."     (I.  148.) 

Crcmanäwm  ligustiroides  DC.  III.  194.  Diagnosis 
brevior  cougrna.     „Frutex  J/a-orgyalis."     (I.  140.) 

Cremaniuui  inaeqttidens  DC.  I.  c.  Folia  etiam  lan- 
ecolata.  Pulfes  alba  stellata  fugax,  in  inflorescentia  diutius 
persistens.     „Frutex  tripedalis."     (I.  145.) 

Oxalldeae, 

determinavit 
F.  A.  G.  Miquel. 

Oxalis,  n.  sp.?  prope  O.  pentantham ,  foliolis  diversa. 

(I.  42  i/a.) 

Oxalis  ISegnellii  Miq.  (Sectio  Caprinae  DC.)  Bulbo 
composito  squamoso ,  petiolis  elougatis  sparse ,  ad  apicem  con- 
fertius  hirtulis,  foliolis  sessilibus  triangularibus  apice  trun- 
cato leviter  emarginatis ,  angulis  obtusis,  basi  subacutis,  mem- 
branaeeis  ,  epunetatis,  praesertim  supra  raargiiiibus  pilosulis, 
peduneulo  petiolos  superantibus  sirapliciter  umbellatis,  umbel- 
lis  4  —  5-floris,  sepalis  lineari- lanceolatis  glabris  apice  acuto 
bimaculatis  et  pilosis,  filamentis  pilosis,  stigmate  capitato 
(I.  43.) 

22r   IM.    5s   Heft.  35 


546 

Ab  O.  urbica  St.  Hil.  Fl,  Bras.  tner.  I.  126.  umbel- 
lis  siraplicibus  statim  differt.  Petioli  12 — 15,  foliola  1*/« 
—  2  cent.  longa.     Flores  violacei  (?)  1  — 1'/2  ceut.  aequantes. 

Oxalis  refracta  St.  Hil.  Flor.  Bras.  mer.  I.  119. 
(I.  42.) 

Oxalis  Barrelieri  Jacq.  vel  saltem  valde  affinis. 
(II.  225.) 

Polygaleae, 

determinavit 
F.  A.  G.  Miquel. 
Polygala  Dunaliana    Camb,    in   St.    Hü.  Fl.  Bras. 
mer.  32.  var.  ß. ;   forsan  sp.  distincta,    foliis  brevissime  pe- 
tiolatis.     (IL   10.) 

Polygala  lancifolia  /.  c.  42.     (I.  8;  IL   12.) 
Polygala    paludosa    var.    I.  c.  9.    =    P,  tenuis  DC. 
Prodr.  1.  329.     (I.  7.) 

Polygala,  an  Poaj/a  Mart.  ?  vel  n.  sp.     (I.  9.) 
Polygala  ....  specimen  nimis  inancum.     (IL   13.) 
Polygala  spergulacfolia  St.  Hil.     (I.  10.) 
Polygala  Timoutou  Aubl.     (I.   11.) 
Securidaca  rufescens  Sond.  fruticosa,    scandens,  ra- 
mis  panicnla   calycibusque    tomento    tenuissimo   lutescente  ve- 
stitis,  foliis  petiolatis,  ovatis  vel  oblongo-ovatis,  basi  acutis, 
apice  subaeuminatis,    subcoriaceis,    reticulatis,    supra  nitidis, 
subtus  adpresse  pilosis,  rnfescentibus,  racemis  laxiusculis,  ca- 
lycibns  ciliatis ,    alis    obovatis   glabris   margine  ciliolatis,    ca- 
rina  extus  glabra,  intus  pilosiuscula.     (IL  14.) 

Affinis  videtur  S.  rivinaefoliae  St.  Hil.  Folia  3  poll. 
longa,  i'/a  poll.  lata,  petiolo  4-lineari.  Pedicelli  inferiores 
6  —  6  lin.,  alae  6  lin.  longae. 


54T 


Bhizoboleae  DC. 

Auetore 
Sonder. 
Caryocar  brasiliense  St.  Hil.     (I.  26  */*•) 

Malpighiaceae, 

determinavit 
F.  A.  G.  Miquel. 
Byrsonima  verbaseifolia  Linu.     (I.  32.) 
Ejusdem   varietas   notabilis    a    cl.   Ad.  de  Jussieu  in 
St.  Hil.  Fl.  Brasil,  merid.  Tom.  III.  commemorata.  (II.  31.) 
Byrsonima  pachyphylla  Juss.  I.  c.  77.      (II.  31  ■/«•) 
Byrsonima   intermedia    ejusd.   I.    c.   82.     varietas. 

(ii.  »v») 

Byrsoniina  ligustrifolia  /.  c.  82,  fere,  nam  non 
prorsus  congrua,  sed  tarnen  vix  tanquam  species  distinguen- 
da.     (I.  35.) 

Byrsonimae  species  foliis  crassioribus  et  iuflorescentia 
deusiore  a  praecedente  discrepans,  sed  vix  separanda.  (I.  34.) 

Banisteria  inembranifolia  Ad.  Juss.  I.  c.  III.  39. 
(II.  27.) 

Banisteriae  species,  affinis  B.  campestri  A.  Juss. 
(II.  30.) 

Banisteriae  species  dubia,  cum  B.  anisandra  Juss. 
I.  c.  III.  47.  comparauda.     (II,  34.) 

Banisteriae  species  forsan  nova ,  propter  fruetum  de- 
ficientem  haud  constituenda.     (II.  33.) 

Banisteria  megaphylla  A.  Juss*  Monogr.  Malp. 
145.     (II.  29.) 

Heteropterys ;  fruetus  deest.     (I.  33.) 

35  * 


348 

Heteropterys  Regnellii  Miq.  Foliis  brevitcr  petiola- 
tis  ovatis  acutiusculis  vel  obtusis,  aliis  ovato  -  elliplicis,  supra 
cito  glabratis,  subtus  discoloribus,  pilis  teueris  appressis  in- 
spersis,  ad  basin  glandulis  2  scutellaeforini-planis  instructis, 
venulisquc  utrinque  3  —  4  adscendcntibus  parce  reticularis,  lim- 
bellis  pluri-  (6-)floris  vel  in  racemos  contractos  dissolutis, 
pedicellis  medio  vel  infra  medium  bibracteolatis  cum  calyce 
appresse  hirtellis,  calycis  lobis  oblongis  obtusis,  praeter  uuum 
biglandulosis,  samaris  junioribus  sericeo- villosulis,  adultis  gla- 
brescentibus,  aus   oblongo-obovatis.     (I.  32.) 

Prope  H.  hypcricifoliam  et  H.  umbellatam  j&.  Juss. 
in  St.  Hil.  Fl.  Bras.  III.  24  et  25. 

Petioli  1  lin.,  folia  6  — 12  lin.  longa,  5  lin.  lata.  Um- 
bellae  terminales  vel  ex  summorum  foliorum  axillis,  vulgo 
sexflorae,  vel  deorsum  pedicellis  sparsis  racemosae.  Pedicelli 
1  —  3  lin.  longi.  Bracteae  bracteolaeque.  Samarae  circiter 
semipollicares. 

Meteropterys  eglandulosa  Adr.  Juss.  in  St,  Hil. 
Fl.  Bras.  mer.  III.  27.     (I.  31.) 

Peixotea  macroptaylla  Griseb.     (II.  28.) 

Tetrapterys  adenodon  Miq.  Ramulis  teretibus  fu- 
scescentibus  foliisque  adultis  glabris,  bis  breviter  peliolatis 
oblongo-ellipticis  mucronato-acutis  coriaceis  supra  nitidis  (per 
lentem  miuute  impresso  -  punctnlatis) ,  subtus  discoloribus,  na- 
sceutibus  pilosulis,  pilis  in  nervo  medio  diutius  persistentibus, 
marginibus  fere  a  basi  usque  ad  medium  utrinque  glandulis 
pluribus  (4  —  8)  prominenlibus  quasi  remote  denticulatis,  pe- 
tiolis  utrinque  2-raro  3- glandulosis,  racemis  tenninalibus  in 
paniculam  elongatam  dispositis,  hirtellis,  calycis  9  —  10-glan- 
dulosi  lobis  sericeo -hirtellis,  petalis  subglabris.  —  Sectio 
Isopterae  "f  pubipctalae  Juss.  Monogr.     (I.  28.) 


549 

Petioli  2  Im.  longi,  autice  canaliculati ,  vulgo  glandulis 
utrnque  latcre  2,  quarum  snperior  maxima,  scutellato-depla- 
natis.  Folia  3—4  poll.  longa,  l'/3  —  2  lata,  basi  acuta. 
Panicula  sub  anthesi  3  —  4-pollicaris,  racemis  oppositis,  in— 
fcrioribtis  basi  foliatis.  Bracteae  lineari-lanceolatae  canali-. 
mlatae  dorso  versus  basin  rufo-villosae.  Bracteolae  ovatae 
Pedicelli  broves  lineam  longi.  Calycis  lobi  obtusi ,  glandulis 
oblongis,  quiuto  vulgo  uniglanduloso.  Glandulae  vetustae 
»longatae  et  deplanatae.  Samarae  parce  pilosulae,  glabrescen- 
tcs,  alae  inf.  et  sup.  maguitndine  haud  multum  diversae,  hae 
4,  illae  circiter  3  lin.  longae,  obovato-oblongae  oblique  trun- 
iatae. 

Hypericineae  DC. 

Auetore 
Sonder. 

Hypericum  brasiliense  Chois.     (I.  27.) 

Ternstroemiaceae  DC. 

Auetore 
Sonder. 

Kielineyera  variabilis  Mart.     (I.  2l/a  ex  parte.) 
Kielineyera  pusnila  Pohl.    K.corymbosa  ß.paucijlora 
St.Hil.?    (I.  2V2B.) 

Kielmeyera  coriacea  Mart.  (I.  2lli,  II.  23.) 
I<aplacea  semiserrata  Camb.  (I.  26 1/i.) 
Laplacea  camellioides  Soud.  ramis  ramulisque  glabris, 
foliis  brevissinie  petiolatis,  oblongis,  utrinque  acutis,  aequilateris, 
serratis,  ima  basi  iutegerrimis,  subcoriaeeis,  snpra  glaberri- 
mis,  subtus  secus  nervös  pubescentibus,  floribus  axillaribiis 
ternis  quinisve  rarius  solitariis ,  calyce  glabro  obtuso ,  petalis 
plerumquc  octo ,  ovario  sericeo ,  stylo  trifido.     (II.  26.) 


550 

„Frutex"  ramis  subvirgatis.  Folia  majora  3  poll.  longa, 
1 1/2  polL  lata,  minora  sesqnipollicaria ,  10  —  12  lin.  lata, 
subtus  ad  nervnm  medium  valde  prominentem  pilis  adpressis 
subsericeis  pubescentia,  petiolo  bilineari.  Flores  iis  L.  semi- 
serratae  parum  minores.  Calycis  foliola  biseriata,  obtusa, 
margine  ciliolata,  exteriora  minora.  Petala  obtnsissima,  ex- 
teriora  extus  subsericea.  Filamenta  glabra ,  autherae  dorso 
affixae,  longitudinaliter  dehiscentes.  Ovarinm  plerumque  tri- 
loculare,  sericeum.  Stylus  filiformis,  glaber,  stamina  sub- 
aequans,  apice  trifidus,  rarius  4  —  5-fidus,  stigmatibus  ob- 
tusis. 

Habitu  L.  semiserratae  Camb. 

Tiliaceae  Juss. 

Auetore 
Sonder. 
l<ühea  divaricata  Ms.     (I.  21.) 
Triumfetta  obscura  St.  Hil.     (I.   102.) 

Büttneriacae. 

Auetore 
F.A.  G.  Miqueh 
Walther ia  lanata  St.  Hil.  Fl.  Bras.  merid.  (II.  22.) 
Mtelochia  sericea  St.  Hil.  Fl.  Bras.  merid.  II.  160. 
(I.   120.) 

Stercnliaceae. 

Auetore 
F.  A.  G.  Miquel. 
Helicteres  brasiliensis  Mik.  (H.  ovata  a.  Lam.  — 
St.  Hil.  1.  c.  273.)     (II.  20.) 


551 


Bombaceae  Kunth. 

Auctore 
Sonde  r. 
Pachira  arenaria  St.  Hil.     (I.  23.) 
Chorisia  spcciosa  St.  Hil.     (I.  24.) 

ülalvaceae. 

Auctore 
F.  A.  G.  Miquel. 

Pavouia  (Typhalea)  flavispina  Miq.  Herbacea,  de- 
cuiubens,  pauciramosa,  raraulis  cito  glabris,  junioribns  uno 
latere  birtellis,  petiolis  pubesrentibus,  foliis  membranaceis 
pellucido-punctatis  utrinque  pilis  stellatis  sessilibus  inspersis, 
oblongo-ellipticis  aequilateris  vel  inaequilateris  subacuminatis, 
ima  basi  integerrima  obtusis  yel  acutis,  caeterum  dentato- 
serratis,  stipulis  lineari -filiforraibus  petiolnm  fere  aequanti- 
bus,  floribns  axillaribus  solitariis,  involucri  foliolis  5  lineari- 
bus,  calycera  ad  basiii  fere  quiuquepartitum  aequantibus,  coc- 
cis  rugosis,  spinis  3  flavis  retrorsum  hispidis.     (II.  21.) 

Prope  P.  sepium  St.  Hil.  Fl.  Bras.  merid.  I.  225. 
et  P.  flavam  Spring.  Hb.  bras.  Martii  in  BeibL  2.  Flora 
collocanda.  Folia  basi  subtrinervia,  tenuiter  veuulosa,  4  — 
8  cent.  longa,  2  —  4  lata.  Petioli  l/2  cent.  aequantes.  In- 
volucri foliola  sub  anthesi  calycera  superaiitia,  ea  peracla 
eum  aequantia,  Irinervia.  Lobi  calj/cis  quinquenerves.  Coc- 
cae  extus  rugosae  et  pilosae;  spinae  basi  virides,  caeterum 
fiavescentes  ,5  —  8  mm.  long. 

Pavonia  (Tj/phalea)  Rcgnelliaua  Miq.  Frutescens, 
ramis  deorsum  glabris,  supra  pubescentibus,  foliis  breviter 
petiolatis  oblongo-ovatis  acurainatis  grossiuscule  inaequaliter 
dentato - serratis ,  pellucido-punctatis,  supra  verruculosis  et 
scabriuscule  pubescentibus,  subtus  inferioribus  molliter  tomen- 


552 

tosis,  snperioribns  pubernlis,  stipulis  angnste  linearibus  tri- 
nerviis  pubernlis  petiolum  suporantibus ,  pedunciilis  axillaribus 
et  superne  racemosis,  solitariis  vel  gcminis,  imi-  vel  bifloris, 
pubescentibus,  folio  brevioribus,  involucri  foliolis  5  linearibus 
Subtrinerviis  pubernlis,  calycis  ultra  luedium  quinquefidi  lobis 
aeuraiuatis  quinquenerviis  supra  nervös  pubescentibus  apiccque 
setulosis,  coccis  5  triangularibus  dorso  rngosis  trincrviis  tri— 
aristatis,  nervis  aristisque  retrorse  hispidis.     (I.  19.) 

Prope  P.sepiumy  e  seet,  Urenoidearum }  St.  HU.  I.  c. 
225,  a  qua  praesertim  inllorescentia,  petiolis  brevioribus  nee 
non  corolia  extus  pubescente  distinguitur.  —  Petioli  */«■  — 
vix  1  cent.,  foYia  5 — 10  cent.  longa,  subtus  pallida,  supra 
in  sicco  nigricantia.  Pedunculi  1  Va  —  3  cent.  longi ,  ali- 
qiiando  apice  bifurcati  et  unifoliati  et  tum  longiores.  Inuo- 
hierum  1  cent.,  calycis  circiter  longittuline.  Corolia  2  cent. 
longa.  Coccae  5 — 6  mm.  aequantes;  arista  media  ejusdem 
fere  longitudinis  laterales   superans. 

Favonla  HiKricata  St.  HU.  I.  c.  225.  Tuh.  44.  var.ß. 
(II.  16.) 

Favonla  niaöicanlis  St.  HU.  I.  c,  231.  vel  sp.  nova 
valde  affinis.     Capsulae  et  semina  pubescentia.     (I.  18.) 

Pavoma  hastata  Cav.  Diss.  III.  138.  Tab.  47. 
fig.  2.  St.  HU.  I,  c.  228.  De  supp.  sp.  idem  valet,  qnod 
St,  HU.  p.  229.  monet,  folia  longiora  esse  quam  in  icone. 
(II.  15.) 

Forma  foliis  paulo  brevioribus,  petiolis  longioribus. 
(II.  15  b.) 

Sida  macrodon  DC.  Prodr.  I.  464.  St.  HU.  I.  c. 
187;  in  nostra  pedunculi  petiolo  plus  quam  quadruplo  lon- 
giores.    (II.  18.) 

ßida  periplocaefolia  L.     (I.  22.) 


553 

Sida  tomentella  Miq.  Fruticosa?  ramis  petiolis  foliis- 
que  subtus  canescenti -tomcntellis,  foliis  niodice  petiolatis 
ovato-oblongis  attemiato-acuminatis,  basi  leviter  cordatis  vel 
obtusis,  suramis  sublanccolatis,  iuaequaliter  deutatis,  basi 
sub-5  —  7-nerviis,  supra  pubescentilms,  stipulis  auguste  li- 
nearibus  petiolo  brevioribus,  floribus  axillaribus  glomeratis 
brevissime  pedunnilatis  vel  sessilibus,  versus  ramorum  vel 
ramulonim  apices  raceinosis,  calyois  subglabri  ö-fidi  5-striati 
lobis  lauceolatis  acutis  puberulis,  coccis  5  fugacitcr  puberuiis 
in  cornua  duo  brevia  compressa  termiuatis  nionospcrmis,  se- 
ltiiuibus  subtrigonis.     (I.   16.) 

Afüuis  S.  carpinifoliae  L.  et  S.  mjcranthae  St.  IHL 
PI.  usuell.  49.  —  Petioli  1  —  3  ceiit. ,  folia  5  —  7  longa, 
21/.,  —  3J/2  lata,  grosse  dentata,  supra  sparse  stellato-pu- 
besceutia  uec  molüa.  Caly.v  8  mm.  longus,  maturi  dentes 
couuiventes  capsulam  iueludeutes. 

ISastai'dlae  specics'*  sed  IVuctus  deest.     (II.  19.) 

Abutilösa  rsifinerve  St.  HU.  Fl.  Breis,  vier.  //.205. 
forma  petiolis  brevioribus  et  foliis  angustioribus.     (I.  14.) 

Abutilon  lanatuin  Miq.  Ramis,  petiolis,  foliis  sub- 
tus, peduuculo  calyceque  extus  floccoso-lauatis,  foliis  lon- 
giuscule  petiolatis  lato-ovatis  acumiuatis ,  basi  profunde  cor- 
datis, iuaequaliter  deutatis,  iutegris  vel  subtrilobis ,  supra 
puberulis,  5 — 7-nerviis,  stipulis  lauceolato-linearibus,  flo- 
ribus axillaribus  et  plerumque  ad  ramorum  apices  confertis 
pedunculatis,  calycis  junioris  densissime  lanati  lobis  5  lato- 
triangularibus  intus  triangulariter  coneavatis  et  tenuiter  tomen- 
tellis,  corolla  calycem  duplo  superante  (glabra?),  Capsula  ca- 
lyce  inclusa  depresso -globosa  hirta  6  (?)-loculari,  loculis  4- 
ovulatis  vulgo  1-spermis.     (I.  13.) 

Prope  jL.  macranlhum  St.  HU.  Fl.  Bras.  vier.  //.208. 
et  A.  macrophyllum  St.  Hü.  et  Naud.  in  N.  Ann.  d.  Sc. 


554 

nat.XVlL  47.  —  Petioli  4  —  6,  folia  8  —  20  ceiit.  long., 
nervis  subtus  prominentibus  et  reticulatis.  Calyjc  maturus  2 
cent.  altus.  Petala  subrotunda  basi  stipitato-constricta  3  cent. 
Capsula  non  appendiculata.  —  Pubes  pedunculorum  et  caly- 
cis  singularis,  seil,  fila  tenuissima  pube  dense  obteeta  tomen- 
tum  floccosum  sistunt. 

Abutilon  Regnellii  Miq.  Frutescens?,  tomentelluin, 
foliis  e  basi  profunle  cordata  Septem-  vel  trilobo-palmati- 
fidis,  serratis  supra  pubescentibus  subtus  glaucescentibus  to- 
mentellis,  lobis  aeuminatis,  medio  longissimo,  inferioribus  bre- 
vissimis,  stipulis  caducis,  floribus  axillaribus  solitariis  et  ad 
ramorum  apices  confertis,  pedunculis  petiolum  superantibus 
paulo  iufra  apicem  articulatis  dense  tomentosis,  calycis  cupu- 
liformi-semiglobosi  lobis  5  triangularibus  acutatis  valde  to- 
mentosis, corolla  calycem  daplo  superante,  petalis  basi  atte- 
nuatis  glabris  purpnreo-renosis,  Capsula  multiloculari  costata, 
truncata,  inermi,  hirtella,  loculis  4-ovulatis  vulgo  1-sper- 
mis.     (II.  17.) 

Praecedenti  valde  affinis,  sed  foliis  distinrta.  —  Folia 
infima  fere  spithamea,  superiora  sensim  minora,  lobis  elli- 
pticis  vel  elliptico -lanceolatis.  Alabastra  ovata  acutata, 
floccoso-tomentos.u     Corolla  3*/a  cent.  longa. 

Abutilon  septeinlobiun  Miq.  Foliis  subglabris  hie 
illic  pilis  stellatis  inspersis  longe  petiolatis  palmato-7-lobis, 
lobis  lanceolatis  aeuminatis  inaequaliter  serratis,  membrana- 
ceis,  pedunculis  axillaribus  solitariis  petiolum  superantibus 
apice  ipso  articulatis,  calycis  profunde  5-fidi  dense  stellato- 
pubescentis  lobis  lanceolatis  trinerviis  intus  molliter  pubescen- 
tibus,  ovarii  loculis  4-ovulatis.     (I.  15.) 

Ad  hanc  speciem  fortassis  referenda  Sida  venosa  A.  Dietr. 
in  Allg.  Gartenz.  III.  33,    e  Brasilia  in  Hort,  berol.  intro- 


555 

ducta,  de  cujus  autem  fructu  nil  relatum  iuveni.  —  Petioli 
teretes  8  —  10,  pedunculi  8  —  18  cent.  longi.  Folia  pal- 
mam  circiter  acquantia,  profunde  palmatiloba,  lobi  iiilimi 
reliquis  multo  breviores  et  minores.  Calyoc  3,  corolla  cir- 
citer 4 '/a  cent.  longa.     Pctala  purpureo-venosa. 

Bixineae  Kunth. 

Auetore 
Sonder. 
Bixa  Orellana  L.     (II.  7.) 
Prockia  Crucis  L.     (I.  26.) 

Tnrneraceae  Knnth. 

Auetore 
Sonder. 
Turnera  aurea  Camb.     (I.  17.) 
Turnera  oblongifolia  Camb.     (I.   100.) 

Sanvagesieae. 

Auetore 
Sonder. 
Sauvagesia  racemosa  St.  Ilil.     (I.  12.) 

Violaricae. 

Determinavit 
F.  A.  G.  Miquel. 

Ancfrietea  Sellowiana  Cham,  et  Schldl.     (I.  6.) 

Viola  cerasifolia  Camb.  in  St.  HU,  Fl.  Bras.    tne- 
rid.  II.  136.  var.  ß.  intermedia  ejusd.     (II.  8.) 

Ionidium  sylvaticuin  St.  Hil.     (I.  5.) 

Conohoria  Begnellii  Miq.  ramulis  foliisque  junioribus 
praesertira  supra  in  nervis  pilis  teneris  inspersis,  foliis  oppo- 
sitis  subsessilibus  oblongis  acute  subacuminatis,  praeter  basin 
obtusam  remote  subserratis,  membranaeeis ,  subtus  pallidis, 
stipulis  dimidiato  -  ovatis  coriaeeis  laevibus  ciliolatis  (pallidis), 


556 

racemis  folio  brcvioribus,  rhachi  pedicellis  ealyceque  pubescen- 
tibus,  sepalis  lanceolatis  acutis  ,  petalis  teiiorrime  ciliolatis, 
capsulae  valvis  2  —  3-spermis.     (II.  9.) 

„Suffrutex."  Proxima  videtnr  C.  brevipedi  et  C.  la.vi- 
florac  Bciitb.  —  Folia  3—4  poll.  longa,  1  —  l2/3  lata. 
Pedicclli  »/2 —  1  Ka.  longi,  sub  flore  articulati.  Capsulae 
2*/s  !*"•  longac.  —  In  axillis  foliorum  gemmae  bulbiformes  e 
stipulaccis  foliolis  corapositae,,  persistentes. 

Capparideae  Juss. 

Auetore 
Sonder. 
Cleonie  spinosa  L.     (I.  3.) 
Clcoiue  gigantea  L.     (I.  4.) 

Berberldeae  Vent. 

Auetore 
Sonder. 
Herb  er  is  glaucescens  St.  Hil.     (II.  26.) 

ßauimcnlaceae  Juss. 

Auetore 
Sonder. 

Clcmatis  brasiliana  DC.     (I.  i.  2.) 

Anemone  trilobata  Juss.  Ann.  Mus.  3.  p.  247.  t.  21. 
f.  3.     (II.  i.) 

Banunculns  nov.spec.7  piloso-hispidus,  radice  fibrosa, 
caule  prostrato-repente,  foliis  trisectis,  segmentis  euneatis  ple- 
rumnne  trilobis,  lobis  dentatis,  radicalibus  longins  petiolatis, 
caulinis  supremis  trifidis  lanceolatisve,  peduneulis  unifloris  ad- 
presse  pilosis,  calyce  glabriusculo  mucronato,  petalis  luteis 
basi  squamula  neetarifera,  fructibus (II.  2.) 

Flores  in  nostris  spec.  plcni. 


55T 


Anonaceae  Juss. 

Auctore 
Sonder. 
Rollinia  sylvatica   Mart.    fl.   Brasil,    fasc.  II.    p.  18. 
Anotia  sylvatica  St.  Hü  PI.  usuel.  t.  29.  opt. !     (II.  4.) 

Rollinia .  riiRulosa  Schldl.  in  Linn.  IX.  p.  316.  (II.  5.) 
Rollinia  glaucescens  Sond.  glabrescens,  foliis  ovatis, 
obtusis,  basi  acutis,  petiolatis,  subtns  glaucesceutibus,  pedun- 
culis  axillaribus,  geminis,  altero  brevissimo,  loiigiore  infra 
medium  miniitc  bracteolato,  substrigilloso ,  calyce  corollaque 
canescenti-puberulis,  corollae  alis  late  obovatis,  patulis. 
(II.  5  b.) 

Rolliniae  emarginatae  Schldl.  proxima,  differt :  foliis 
niinquaiu  emarginatis,  pedunculis  geminis  floribusque  mino- 
ribus. 

„Frutcx."  Rami  crecto  -  patentes  ,  ramnli  novelli  nti  fo- 
lia juniora  strigillosa.  Petiolus  3  —  5  lin.  lougus.  Folia  raa- 
jora  2 —  21/iJ  poll.  longa,  pollicem  lata,  apicc  obtusa  rarins 
aeutiiiscula.  Pedunculiis  longior  subpollicaris.  Corolla  dia- 
metro  4 —  5  lin.,  alis  adscendentibus. 

Ruguetia  coriacea  Sond.  foliis  oblongis  acntis,  basi  in 
petioluni  brevem,  canaliculatuin  angnstatis ,  snpra  nitidis  pilis 
stellatis  sparsis,  subtns  dense  lntescenti-lepidotis,  pednnculis 
axillaribus  subternis,  medio  bractcolatis,  brarteola  lata,  sub- 
triangulari ,  calyce  petalisrjue  extus  lepidotis,  iutns  tomentosis, 
petalis  ovatis  acutinscnlis  calycem  acutum  triplo  superantibns, 
camaris  obovatis,  subdepressis,  pentagonis,  stylo  mucronalis, 
demuin  subglabris.     (II.  3.) 

„SufFrutex."  Cortex  ramorum  luteo- griseus,  tomento 
brevissimo,  deuso.       Folia  5 — 6  poll.  longa,   2  —  2 '/4  poll. 


558 

lata,  coriacea,  lutescentia.  Pili  Stella ti  in  foliis  junioribus 
densi,  demum  subevanidi.  Pedunculi  pollicares.  Bracteolae 
semiamplexicanles.  Calyx  extus  lutescens.  Petala  9  lin.  lon- 
ga, extus  viridi-flavescentia,  micantia.  Fructus  magnitndine 
nucis  Juglandis  minoris  (in  nostro  specim.  transverse  latior). 
Camarac  50  —  60. 

D.  Marcgravianae  Mart.  valde  affinis  yidetu  . 

Saxifrageae, 

determinavit 
F.  A.  G.  Miquel. 
Escalloma  canescens  St.  HiL  Fl.  Bras.  mer.  III. 
91.  Tab.  181.     (I.  188.) 

Ericaceae, 

determinavit 
F.   A.  G.   Miquel. 
Gaylussacia  Pseudo  -  Vacciniuin  Cham,    et  Schldl.  ? 
(II.  180.) 

Gaylussacia  Pseudo  -  Gaultheria    Cham,    et    Schldl. 
ex  descriptione.     (I.   187.) 

Craultheria,    n.   sp.%    prope   G.   ellipticam   Cham,   et 
Schldl.     (II.  179.) 

Ganltheria  odorata  Humb.     (I.  186.) 

Bignoniaceae  R.Br. 

Auetore 
Sonder. 
Pyrostegia  ignea  Presl  bot.  Bemerk,  p.93.  Bignonia 
ignea  Arrab.  fl.    flum.  IV.   t.  15.       Bignonia   venusta  Ker. 
bot.  reg.  t.  249.  bot.  mag.  t.  2050.       DG.  prodr.  IX.  p.  158. 
(I.  363.) 

Bignonia  (simplieifolia)  Begnelliana  Sond.  ramis  tere- 
tibus,  striatis,  glabris,  foliis  oppositis,  breyiter  petiolatis,  late  ob- 


559 

ovatis  subrotnudisve,  obtusis,  mucronulatis ,  integerrimis,  gla- 
bris,  paniculae  puberulae  ramis  subcompressis,  ultimis  trifidis, 
calyce  campanulato ,  ininnte  5-dentato,  corolla  late  infundi- 
buliformi,  bilabiata,  extus  puberula.     (I.  295) 

Affinis  B.  fagoidi  Cham.,  differt:  foliis  rotundatis,  basi 
snbangustatis,  paniculae  ramis  corapressis,  ramulis  ultimis  tri- 
fidis, calyce  duplo  longiore  (3  liu.  lougo),  corolla  pollicari 
vel  sesquipollicari ,  intus  glabra. 

Folia  circ.  tripollicaria,  2 —  21/2  poll.  lata,  nervis  sub- 
tus  prominentibus  venisque  numerosissimis  reticulata.  Corolla 
jnuior  extus  cana. 

Bignonia  forachypoda  DC.  Prodr.  IX.  p.  145.  Var.  pu- 
bescens  tota  molliler  pubesceus,  foliis  plerisque  coujugatis,  elli- 
pticis,  acutis,  uervis  rufesceutibus,  subtus  proiuiuulis,  corollae 
tubo  glabro,  laciniis  extus  albo -velutinis.     (II.  193.) 

„Frutex  scandens",  ramis  oppositis,  striatis,  verrucosis. 
Folia  iufima  simplicia,  reliqua  conjugata  bifoliolata,  superiora 
saepe  cirrhosa,  2  —  2  '/g  poll.  longa,  1  —  1  >/ä  poll.  lata. 
Calyx  urceolatus,  remote  5  -denticulatus  basi  pubescens.  Co- 
rolla rosea,  1  —  i*/9  poll.  longa,  apice  extus  cano- puberula. 
Stamiua  glabra.  Capsula  (immatura)  3  —  4  poll.  longa,  3  lin. 
lata,  piano -compressa,  glabra. 

Bignonia  unguis  L.  Arrab.  11.  ilum.  VI.  t.  20.  opt. ! 
(II.  164.) 

„Frutex  scandens."     Peduuculi  1-,  2-  vel  3flori. 

Bignonia  perforata  Cham,  in  Linn.  1832.  p.  667. 
(I.  297.) 

„Frutex  scandens."  B.  glctftdulosa  Mart.  et  B.  caly- 
cina  DC.  ab  hac  nou  difFerre  Tidentur. 

Bignonia  glaberrima  Cham,  in  Liun.  1832.  p.  677. 
(II.   196.) 


560 

Petiolus  trifidus ,  rami  laterales  bijugi,  termiualis  trijugus 
cum  im  pari. 

B.  laserpitiifolia  Mart.,  DC.  I.  c.  rix  species  diversa. 
Icoh  ß.  pedunculatae  fl.  ilnm,  VI.  t.  41.  in  nostram  plantam 
optime  quadrat,  sed  foliola  rainora  sunt  atque  acuta,  stamina 
basi  pilosa,  in  nostra  glaberrima. 

Fridericia  gpeciosa  Mart.  act.  nat.  cnr.  V.  13.  p.  IX. 
t.  A.  „Quadripedalis."     (I.  386.) 

Cuspidaria  pterocarpa  DC.  1.  c.  p.  178.  Bignonia 
pterocarpa  Cham.     (I.  296,  296  */a.) 

Corolla  aetate  juniore  extus  cano-puberula.  Capsula 
subincurva,  tetraptera,  pedalis.     Semina  pollicaria. 

Cuspidaria  pauciiiora  DC.  1.  c.  p.  179.     (I.  297.) 
Cirrhi    in   uostro    specimine    simplices.       Deutes   calycini 

saepe  glandulis  paucis,  disciformibus  praediti.     Antherae  omni- 

no  nudae ,  nee  ad  margines  barbato  -  ciliatae. 

Icon  Bignoniae  unguiculatae  fl.  fluin.  t.  33,    quam  cl. 

Martins  ad  Adenocalymnam  nitidam  ducit ,  habitum  nostrae 

plantae  beue  exprimit. 

Cnspidaria  fascicalata,  Bignonia  fasciculata  11. 
fluni. YI.  t. 25.  opt. !  Vasconcellia  fasciculata  Mart.?  A.rra- 
bidea  fasciculata  DC?     (II.  198.) 

Panicula  corymbosa,  conferta,  foliis  multo  brevior.  Pe- 
dunculi  rufo  -  puberuli ,  bracteis  setaeeis,  1  —  2  liuearibns 
suflulti.  Flores  extus  yelutini.  Calyx  cupuliformis,  subbi- 
labiato-  5-dentatns,  deutibus  setaceis_,  valde  inaequalibus, 
superiore  elongato  tubuni  aequaute  vel  snperante,  inferioribus 
2  duplo  brevioribus,  intermediis  minutis.  Corolla  semipollica- 
ris,  campanulata,  tubo  basi  augusta  corollam  snbsuperante, 
limbo  bilabiato,  labio  superiore  bifida,  inferiore  trilobo.    Sta- 


561 

mina  4  fertilia,  sterile  minutnm;  filamenta  glabra,  basi  vix 
puberula,  corolla  breviora ;  antherarum  loculi  oppositi,  diva- 
ricati,  demnm  erecto-incurvi,  margine  nudi,  non  ciliati;  con- 
nectivum  in  mucronem  glabrum  excurrens.  Ovarium  albo- 
velutimim.  Stylus  glaber,  stigmate  bifido.  Fructus  iguotus. 
Novum  genus  videtur,  ab  Arrabidaea  certo  diversum. 

Lanflia  obliqua  Sond.  ramis  teretibus,  glabris,  ramulis 
junioribus  petiolisque  puberulis ,  foliis  longe  petiolatis,  bifolio- 
latis,  foliolis  oblongis,  acutis,  basi  cordatis ,  obliquis,  utriuque 
pubescentibus ,  supra  nitidis,  subtus  pallidioribus,  reticulato- 
venosis,  floribus  axillaribus  pancis,  bracteis  setaceis,  calyce 
truncato  latere  fisso,  corolla  elongato  -  infundibuliformi ,  extns 
albo-velutina,  staminibus  glabris,  antheris  barbatis.  (11.192.) 

„Frutex  scandens",  ramulis  oppositis.  Petiolus  commu- 
nis s/4-pollicaris ,  ecirrhosus,  partiales  parum  breviores,  pa- 
teutes.  Folia  3  poll.  longa,  IV2  poll.  lata,  supra  obscure 
viridia,  nitidula,  subtus  pubescentia.  Calyx  4  lin.  longus. 
Corolla  1  Ya  —  1 3/4  poll.  louga.  Autherarum  loculi  demum 
divaricati,  marginibus  ciliato  -  barbatis.  Stylus  glaber.  Cap- 
sula pedalis,  4  lin.  lata,  valyis  planis,  velutinis,  nervo  me- 
dia crasso  prominente,  iilo  marginali  per  dehiscentiam  sepa- 
rato  superstite,  septo  coriaceo  valvis  parallelo.    Semiua  alata. 

Affinis  L.  densiflorae  et  nitidulae  DC. 

Pithecoctenium  squalus  DC.  1.  c.  p.  194.     Btgnonia 
squallus  fl.  flum.  VI.  t.  13.  opt. !     (I.  287.) 
Capsula  5  poll.  longa ,  1  ya  poll.  lata. 

Adenocalymna  longeracemosum  Mart.  Bignonia 
trifoltata  fl.  flum.  VI.  t.  16.     (I.  290.) 

Folia  laete  viridia,  lucida,  utrinque  reticnlato -venosa. 

Spathodea  mollig  Sond.  fruticosa,  scandens,  ramis  junio- 
ribus ,  petiolis  pedunculisqne  villosis ,  foliis  longe  petiolatis  ob- 

22  r  Bd.    5s  Heft.  36 


562 

longo  -oyatis,  acutis,  mucronatis,  ntrinque  tennissimc  pubescen- 
libus,  inferioribus  conjugato-bifoliolatis ,  superioribns  cirrhiferis, 
cirrho  trilido,  pedimculis  axillaribus,  1  —  3floris,  floribus  gla- 
bris,  calyee  spathaceo  latere  fisso,  apice  obtaso,  corollac  in- 
fuiidibuliforini9  lobis  2  majoribus.     (I.  292.) 

Folia  2^2  poll.  longa.  Corolla  bipollicaris,  lobis  3  mi- 
noribus.  Filamenta  glabra.  Antherarum  loculi  demum  diva- 
»icati ,  margine  nudi.     Ovarium  glabrum. 

Spathodeae  Coitae  DC.  (Bignonia  Coita  fl.  flum.  VI. 
t.  19.)  simillima,  differt  noa  solum  hirsutie,  sed  etiam  petio- 
lis  petiolulisque  duplo  loiigioribus ,  pedimculis  1 —  3floris  lon- 
gioribus  tenuioribusque. 

Zeyhera  montan  a  Mart.  nov.  gen.  et  spec.  2.  p.  65. 
t.  159.      „Frutex  4-pedalis."    (I.  288.) 

Tecoma  ochraceaCham.  iiiLiiin.  1832.  p.  653.  (1.289.) 
„Arbor  humilis."     Corolla  subbipollicaris. 

T.  uinwellata  Sond.  ramulis  junioribns  petiolisque  pilis 
stellatis  puberulis,  foliis  digitatis,  foliolis  7,  interincdio  longius 
petiolulato,  lanceolatis  vel  oblongo-lanceolatis,  acutis,  basi 
augustatis,  integerrimis,  glabris,  supra  lucidis ,  petiolis  supra 
canaliculatis,  floribus  terminalibus  umbellato-congestis,  calyee 
bilabiato-  5-deutato,    pilis   stellatis   tomeutoso,    corolla   late 

infundibuliformi .  extus  glabra.     (II.  197.) 

pj  _  , 

„Arbor"  florens  foliis  orbatus!  Rami  teretes,  glabri. 
Folia  glaberrima,  obscure  viridia,  supra  lucida,  subtus  opaca, 
nervis  valde  promineutibus  intennedio  saepc  pilis  miuutis  stel- 
latis obsito.  Petiohis  communis  planiusculus ,  leviter  canali- 
culatus,  bipollicaris,  lineam  latus,  partialium  intermedius  6  — 
8  lin.  longus.  Foliura  intermedium  3-pollicare,  pollicem  la- 
tum.  Flores  in  ramis  apbyllis  terminales.  Calyx  tsemipolli- 
caris ,  dentes  breves ,   acuti.       Corolla  2  —  2  '/2  poH«   l°noa» 


563 

tubo  ampliato ,  lobis  latis,  obtusis.  Filamenta  glabra.  Anthe- 
ranim  loculi  deraum  divaricati,  glabri.  Stylus  glaber,  stigmate 
bilamellato. 

Glabritie  et  foliorum  forma  a  T.  ochracea  diversa. 

Jaearanda  Carooa  DC.  1.  c.  p.  232.  Bt'gnoma  Ca- 
roba  fl.  flum.  VI.  U  43.     (II.  191.) 

„Suffrutex  (Carobinha  do  Campo)."  Petiolus  canalicu- 
latus ,  submarginatns.  Folia  abrupte  bipinnata ,  nunc  3  -, 
nunc  5-juga,  pinuis  4 — 7-jugis,  foliola  integerrima,  adulta  gla- 
berrima,  sesquipollicaria  (terminale  saepe  bipollicare),  i/2  poll. 
lata,  sessilia,  utrinque  acuta,  basi  subinaequilatera,  reticu- 
lato-venosa,  nervis  demum  rufescentibus.  Panicula  glabra, 
pedalis  vel  ultra,  ramulis  compressis.  Calyx  3  lin.  longus. 
Corolla  sesquipollicaris,  extus  velutina.  Filamenta  fertilia 
glabra,  antherarum  loculis  demum  divaricatis,  oblongis,  gla- 
bris;  filamentum  sterile  hirsutum,  apice  subcapitatum.  Stylus 
glaber. 

Jaearanda  intermedia  Sond.  foliis  impari-bipinnatis 
sub-5-jugis,  pinuis  6  —  10-jugis  cum  impari,  foliolis  sessilibus 
ovatis  cuspidato-acuminatisj  basi  obtusis  inaequilateris,  integer- 
rimis,  utrinque  pubescenti-scabris,  nervis  subtus  valde  pro- 
minentibuSj  rufescentibus,  petiolo  alato - canaliculato,  panicula 
terminali,  pyramidata,  puberula,  ramis  compressis,  calyce 
miuute  5-dentato,  corolla  tubuloso-infundibuliformi,  stylo  gla- 
bro.     (I.  291.) 

„Arbor."  „Carobe."  Foliola  sessilia,  subrugulosa,  pin- 
uarum  superiora  bipollicaria,  8  —  9  lin.  lata,  impar  tripol- 
licare  pollicem  latum.  Panicula  pedalis  vel  ultra,  ramis  ra- 
inulisque  compressis.  Bracteae  subulatae.  Calyx  3  lin.  lon- 
gus, puberulus,  dentibus  parvis  mneronulatis.  Corolla  ses- 
quipollicaris,  extus  velutina.       Filamentum  sterile  apice  sub- 

36* 


564 

capitatum ,  hirsutiira.     Stylus  corolla  brevior,  glaber,  stigmate 
bilamellato. 

Scrophiilariaceae, 

Auetore 
Cf.    Bentham. 

Schwenckia  curviflora  Benth.  in  DC.  Prodr.  10. 
p.  196.  Rhizoma  sub  terra  reptat.  Caulis  1 '/j-pedalis. 
Folia  inferiora  ovata,  crassa.     (I.  359.) 

Brunfelsia  rainosissima  Benth.  in  DC.  Prodr.  10. 
p.  199.    (I.  375.) 

Brunfelsia  Hopcana  Benth.  in  DC.  Prodr.  10.  p.  200. 
(I.  374.) 

Alectra  brasiliensis  Benth.  in  DC.  Prodr.  10.  p.  339. 
(I.  381.) 

Buddleia  brasiliensis  Jacq.  Benth.  in  DC.  Prodr.  10. 
p.  442.     (I.  361.) 

Buddleia  elegans  Cham.,  Schldl.  Benth.  in  DC  Prodr. 
10.  p.  443.     (T.  362.) 

Bucbnera  rosea  HBK.  Benth.  in  DC.  Prodr.  10.  p.  498. 
(II.  222.) 

Bucbnera  juncea  Cham.,  Schldl.  Benth.  in  DC.  Prodr. 
10.  p.  499.     (II.  211  i/a.) 

Esterhazya  uiacrodonta  Cham. ,  Schldl.  Benth.  in 
DC.  Prodr.  10.  p.  514.     (I.  380.) 

Verbenaceae. 

Auetore 
J.   C.  Schauer. 
Verben»  phlogiflora Cham.     SchanerinDC.Prodr.il. 
p.537.     (I.  311.) 

Verbena  hirta  Spr.     Schauer  I.  c.  p.  540.     (II.  209.) 
Verbena  Bonariensis  L.  Schauer  1.  c.  p.  541.   (II.  210.) 


565 

Verbena  littoralis    Kuuth.    a.   pycnostachya  Schauer 

1.  c    p.  542.     (I.  326.) 

Verbena  filicanlis  Schauer  1.  r.  p.  549.     II.  211.) 
Bouchea  Pseudogervao  Cham.     Schauer  1.  c.  p.  557. 

(1.340.) 

Lippia  urticoides Stend.  Schauer  1.  c.  p.573.  (II.  201.) 
Lippia  Martiana  Schauer  1.  c.  p.  578.     (I.   333.) 
Iiippia    Chainissonis    Dietr.       Schauer   1.    c.    p.    580. 

(I.  336.) 

Lantana    Brasiliens!»  Link.        Schauer   1.  c.    p.  595. 

(II.  210  v4) 

Lantana  Cainara  L.   Schauer  1.  c.  p.  598.  (I.  336  i/2.) 
Lantana  trifolia  L.     Schauer  1.  c.    p.   607.     (I.  335. 

et  II.  210  i/a.) 

Duranta   Pluinieri    Jaccj.    ß.    vestita    Schauer  1.  c.  p. 

615.     (I.  384.) 

Petrea    snbserrata   Cham.       Schauer    1.   c.    p."  618. 

(I.  385.) 

Aegiphila   tomentosa  Cham.       Schauer  I.  c.   p.  648. 

(I.  310.) 

Vitex  inoltinervis  Schauer  1.  c.  p.  688.     (I.  383.) 
Vitex  polygania  Cham.  Schauer  1.  c.  p.  693.  (II.  212.) 

Labiatae. 

Auetore 
G.     B  entkam. 

Ocimnni  Sellowii  Benth.  in  DC.  Prodi.  12.  p.  37. 
(I.  324.) 

Peltodon  radicans  Pohl.  Benth.  iu  DC.  Prodr.  12. 
p.84.     (II.  205 1/2.) 

Hyptis  rugosa  Benth.  in  DC.  Prodr.  12.  p.  94.  (1. 329.) 


566 

Hyptis  lippioides  Fohl.  Benth.  in  DC.  Prodi«.  12. 
p.  94.     (I.  328.) 

Hyptis  lutescens  Pohl.  Benth.  in  DC.  Prodr.  12. 
p.  114.     (I.  327.) 

Hyptis  bomalophylla  Pohl.  Benth.  in  DC.  Prodr.  12. 
p.  115.     (I.  323.) 

Hyptis  vestita  Benth.  inDC.  Prodr.  12.  p.  116.  (I.  322.) 

Hyptis  dubia  Pohl.  Benth.  in  DC.  Prodr.  12.  p.  121. 
(I.  321 1/,.) 

Hyptis  communis  St.  Hil.  Benth.  in  DC.  Prodr.  12. 
p.  123.    (I.  319.) 

Hyptis  racemulosa  Mart.  Benth.  in  DC.  Prodr.  12. 
p.  123.     (I.  321.) 

Hyptis  nanbrosa  Salzm.  Benth.  in  DC.  Prodr.  12. 
p.  124.     (I.  3*20.) 

Hyptis  scabra  Benth.  in  DC.  Prodr.  12.  p.  133.  (11.206.) 

Hyptis  longiflora  Pohl.  Benth.  in  DC.  Prodr.  12.  p. 
139.     (I.  316.) 

Eriope  crassipes  Benth.  in  DC.  Prodr.  12.  p.  142. 
(I.  318.) 

Eriope  macrostachya  Mart.  Benth.  in  DC.  Prodr.  12. 
p.  143.     (1.317.) 

Heithia  lavanduloides  Benth.  in  DC.  Prodr.  12.  p.  248. 
(I    325.) 

Keitbia  denudata  Benth.  in  DC.  Prodr.  12.  p.  248. 
(I.  332.) 

Glecbon  ciliata  Benth.  in  DC.  Prodr.  12.  p.  251.  (II. 
203,  204,  205.) 

Salvia  rigida  Benth.  in  DC.  Prodr.  12.  p.320.  (1.314.) 

Salvia    brevipes    Benth.    in    DC.    Prodr.    12.   p.  320. 

(i.  314  ya.) 


567 

Salvia  asperifolia  Benth.  in  DC.  Prodr.  12.  p.  324. 
(I.  313.) 

Salvia  balanstina  Pohl.  Benth.  in  DC.  Prodr.  12. 
P.  328.     (I.  312,  312  Va) 

Salvia  fflariana  Mart.  Benth.  in  DC.  Prodr.  12.  p.329. 
(II.  208) 

Salvia  coerulea  Benth.  in  DC.  Prodr.  12.  p.  330,  rar. 
Regnellii)  villosa,  foliis  suhtus  canescenti  -  tomcntollis ,  Ter- 
ticillastris  multifloris,  calycibus  hirsntis.  —  Forma  speciosa, 
vix  tarnen  speeifice  distinguenda  a  forma  vulgari,  quae  valde 
variabilis  est  tarn  pube  quam  numero  flornm  in  verticillastro. 
(I.  315.) 

Salvia  seeunda  Benth.  in  DC,  Prodr.  12.  p.  331,  var. 
villosior.    (II.  207.) 

liOonotis  nepetaefolia  Br.  Benth.  in  DC.  Prodr.  12. 
p.  535.     (I.  33  a.) 

Oentianeae. 

Auetore 
Grisebach, 
Dejanira  nervosa  Cham.  DC.  Prodr.  9.  p.49.  (II.  190.) 
Iiisianthus  amplissiinus  Mart.     (I.  298.) 
Edsianthus  pcndulus  Mart.     (I.  299.)  i 
Iiisianthus  elcgang  Mart.     (I.  300.) 
Itisianthus  urevifolius  Griseb.  Gent.  p.  187.  (I.  360.) 

Asclepiadeae, 

deterruinavit 
F.  A.  G.  Miquel. 
Ditassa    lanceolata    Decaisne    in    DC.    Prodr.   VIII. 
p.  576.     (I.  283.) 

Oxypetalum  Aoribunduiu  Decaisne  1.  c.  p.  586. 
(I.  284.) 


568 

A  praecedente  vix  diversa.    (I.  285.) 

Oxypetalum?  sul>hirtellnm  Miq.  Ramulis  (volubili- 
bus)  petiolis  foliisque  in  nervis  et  supra  juxta  marginem  parce 
pilosulis ,  his  breviter  petiolatis  e  basi  coniiiYenti  -  cordata 
lanceatis  acutis,  margine  revolutis,  subtns  pallidis  venulisque 
(in  sicco)  fusculis  notatis,  pedunculo  intrapetiolari  folium 
aeqnante  cymose  umbellifero ,  pedicellis  sepalisqne  linearibns 
appresse  hirtellis,  corollae  lobis  lato-lanceolatis  acutis  dorso 
versus  basin  pnberulis,  intus  glabris,  coronae  stamineae  fo- 
liolis  carnosis  bifidis  sinn  denticulo  auctis,  antheras  aequan- 
tibus,  antherarum  appendice  subemarginata.     (II.  189.) 

Folia  2 —  3  poll.  longa,  5  —  6  lin.  lata,  aliquando  obtu- 
siuscnla.  Flores  parvi,  corolla  connivens  fere  Sarcostem- 
tnatis.  —  Prope  O.  pachyglossum  Decaisne  1.  c.  585.  acce- 
dere  videtur. 

Append.  Asclepias  Candida  Velloz.  Fl.  Fluni.  Tom.  III. 
Tab.  65.  —  Species  in  DC.  Prodr.  omissa.     (II.  188.) 

Asclepias  singnlaris  ejusd.  I.  c.  Tab.  61,  a  cl.  De- 
caisne in  DC.  Prodr.  573.  inter  dubias  Asclepiadeas  relata; 
bona  species  est.     (II.  187.) 

Asclepias  curassavica  L.     (I.  347.) 

Apocyneae, 

determinavit 
F.  A.  G.  Miquel. 
Echitcs   fluininensis  A.   DC.   Prodr.  8.   p.  452.     (E. 
hirsnta  Fl.  flnm.)     (II.  183.) 

Echites  longiflora  Desf.  DC.  Prodr.  1.  c.471.  (II.  184.) 
Echites   pinifolia  St.  Hil.   Mem.   du  Mus.  XII.  325. 
Folia  etiam  terna.     (II.  185.) 

Echites  coalita  Velloz.  Fl.  flum.  III.  Tab.  40.   (I.  358.) 
Dipladenia  velutina  A.  DC.  Prodr.  8.  p.  483.  (1. 281.) 


569 

Dipladenia  illustris  DC.  1.  c.  (I.  280.) 
Dipladenia,  prope  longilobain  DC.  i.  c.485.  (I.  282.) 
Apocynum  erectnm  Velloz.  Fl.  fluni.  Tom.  III.  Tab.  87. 
(exacte).  In  DC.  Prodr.  1.  c.  441.  inter  dubias  relata.  Novum 
genus  Asclepiadearum  videtnr,  sed  fructus  deest.  (II.  186.) 
Apocynea?     (II.   136.) 

Strychnos  triplinervia   Mart.    DC.    Prodr.  9.    p.  14. 
FI.  flum.  III.  Tab.  10.     (II.  182.) 
Strychnos  species?     (II.  137.) 

Comppsitae. 

Auctore 
C.  H.  Schultz,  Bipontino. 
UTa  s  sau  viaceae. 
Trixis  mollissinia  Don.     (I.  221.) 
Trixis  niegapotainica  Hook.     (II.  173.) 
Trixis  verfoasciformis  Less.     (I.  223.) 

Mntisiaceae. 
Mutisia  speciosa   Hook.     (I.  199.) 
Flotovia  synacantha  Sz.  Bip.  nov.  sp.     (I.  263.) 
Flotovia  panicnlata  DC.     (II.   146.) 
Flotovia  Regnellii  Sz.  Bip.  n.  sp.       I.  262.) 
Barnadesia   arborea   HBK.    (I.    198.)       B.   spinosa 
Willd.!  herb.  n.  14989. 

Seris  polyinorpha  Less.     (II.  169.) 
Moquinia  panicnlata  DC.     (I.  213.) 
Moquinia  polyinorpha  DC.     (I.  175.  et  II.  214.) 

Senecionoideae. 
Senecio  vernonio'ides  Sz.  Bip.  n.  sp.     (I.  196.) 
Senecio  Regnellii  Sz.  Bip.  n.  sp.     (I.  197.) 
Senecio  oleaefolius  Sz.  Bip.  n.  sp.     (I.  209.) 
Senecio  giganthophyllos  Sz.  Bip.  n.  sp.     (II.   161.) 


570 

iSenecio  brasiliensis  Less.     (I.  194.) 
Gnaphalimn  spicatum  Lam.     (II.  163,  I.  266  a.) 
Gaaphaliam  sp.  nov.?     (I.  266  b.) 
Gnaphal  iam  Regnellii  Sz.  Bip.  sp.  nov.  (I.  267.) 
Achyrocline  satureioides  DC.     (I.  264.) 
Achyrocline  Vargasiana  DC.     (I.  265.) 
Achyrocline  nov.  sp.     (II.  162.) 
Clibadium  rotundifolium  DC.     (I.  240.) 
Polymnia  Siegesbeckia  DC.     (I.  195.) 
Tagetes  glandulifera  Schrank.     (I.  270.) 
Spilanthes  sp.?     (II.  168.) 
Wulfia  Regnellii  Sz.  Bip.  nov.  sp.     (II.  170.) 
Wulfia  sp.?     (I.  191.) 

Verbesina  Regnellii  Sz.  Bip.  nov.  sp.     (II.  171.) 
Acanthospermuni  xanthioides  DC     (II.  174.) 
Gymnopsis  oblongifolia  Sz.  Bip.    {Anomostephium^ 
oblongifolium  DC.)     (I.   189.) 

Meyeria  Regnellii  Sz.  Bip.  nov.  sp.     (I.  192.) 
Bidens  Regnellii  Sz.  Bip.  nov.  sp.     (II.  164.) 
Bidens  sp.?     (I.  193.) 
AnomostephiuinpolyphylliunSz.Bip.  nov.  sp.(1. 190.) 

Asteroideae. 
Baccharis.  (§.  6.  Caulopterae.)     (I.  247.) 
Baccharis  aphylla  DC.     (I.  255.) 
Baccharis.  (§.4.  oblongifoliae.)  (II.  154.  S,  1.216.$) 
Baccharis.  (§.  4.  oblongifoliae.}     (I.  241.) 
Baccharis.  (§.  4.  oblongifoliae.)     (II.  167.) 
Baccharis  leucolepis    Sz.  Bip.   in    herb.  Delcsscrt  a 
cl.  Claussen!  lect.     (1.217.) 

Baccharis  tarchonanthoides  DC.     (I.  218.) 
Baccharis.  (§.  3.  discolorcs.)     (I.  238.) 


571 

Baccharis.  (§.  3.  discolorcs.)     (f.  246.) 
Baccharis.    (§.1.  Trinervatac)     (II.  153.) 
Baccliaris  Regnellii    (fol.  decurr.)  Sz.  Bip.    uoy.  sp. 

(II.  155.) 

Baccharis.  (§.  1.   Trinervatue.)     (I.  207  et  208.) 
Baccliaris.  (§.  1.   Trinervatac.)     (I.  242  et  243.) 
Baccharis.  (§.  1.   Trinervatac)     (I.  244.) 
Baccliaris.  (§.  1.   Trinervatac)     (I.  231.) 
Erigeron  nudiscapum  Sz.  Bip.  n.  sp.     (I.  252.) 
Erigeron  Regnellii  Sz.  Bip.  n.  sp.     (I.  201.) 
Erigeron  Schüchtii  Sz.  Bip.  n.  sp.      (I.  202.)      Ean- 

ilein  cl.  Schacht  leg. 

Pterocaulon?     (II.  142  et  143.) 

Eupatoriaccae. 

Eupatorium  poterioides  Sz.  Bip.  uoy.  sp.    (II.  166.) 

Eupatorium  uov.  sp.?     (I.  210.) 

Eupatorium  divaricatuui  Sz.  Bip.  in  herb.  Dclessert. 
(II.  232.) 

Eupatorium  loniceroides  HBK.  ß.  Minarum  Sz. 
Bip.     (II.  239  i/a.) 

Eupatorium  —  ?  (I.  148.) 

Eupatorium  Sonderi  Sz.  Bip.  nov.  sp.  (II.  204.) 
Capitulo  5-floro,  involucro  imbricato,  foliis  alteruis  lanceola- 
tis  subserratis  distinctissimum ! 

Eupatorium  Maximiliani  DC.     (I.  205.) 
Eupatorium  Vauthicrianum  DC!     (1.224.) 
Eupatorium  —  ?     (I.  225.) 

Eupatorium  —  ?     (I.  226.) 

Eupatorium  —  «     (I.  239.)   idem    vcl    si- 

mile  ac  I.  226. 

Eupatorium  polystachyuiu  DC.     (1.  228.) 


572 

Enpatoriuin  pentanthum  Sz.  Bip.  (Claussen!  n.  256.) 

(I.  227.) 

Rupatorium  invoiucratum  Sz.  Bip.  n.  sp.     (I.  230.) 
Enpatoriuin  pinnatipartitum  Sz.  Bip.  n.  sp.    (1.236.) 
Ehipatorium  Regnellii  Sz.  Bip.  n.  sp.     (I.  237.) 
Mikania  Regnellii  Sz.  Bip.  n.  sp.     (II.  156.) 
Mikania  vismiaefolia  DC.  (I.  222.) 
Mikaiiia  hispidissima  DC.     (I.  234a.  et  b.) 
Mikania  oulongifolia  DC.     (I.  250.) 
Mikania  sinilacina  DC.     (II.    160.) 
Mikania  sessilifolia  DC.  (II.  157.)  (Blanchet.  n.  3721. 

Mart.  herb.  bras.  n.  777.) 

Mikania  —  ?  (II.  158.) 
Mikania  —  ?  (II.  159.) 
Mikania         —         ?     (I.  233.) 

Mikania Claussenii  Sz.  Bip.  (Claussen  n.  661.);  (1. 235.) 
Kuhnia  icosantha  Sz.  Bip.     (II.  152.) 
Adenostemma  Regnellii  Sz.  Bip.  n.  sp.     (I.  200.) 
Stevia  Regnellii  Sz.  Bip.  n.  sp.     (I.  248.) 
Oocliniuin  villosuin  DC.     (I.  253.) 

Vernoniaceae. 
Vernonia  argyrophylla  Less.  var.     (I.  260.) 
Vernonia  ( Vanillosma)     ?     (II.  144.) 
Vernonia  (Vanillosma)     ?     (IL  149.) 
Vernonia  (Vanillosma)  Regnellii    Sz.  Bip.    nov,  sp. 
(IL  150.) 

Vernonia  (Vanillosma)     t     Sz. Bip.  nov.  sp.  (IL  151.) 
Vernonia  (Vanillosma)  axillaris  Less.     (I.  215.) 
Vernonia  desertoruin  Mart.     (I.  251.) 
Vernonia         —         1(1.  256.) 
Vernonia  nitidula  Less.  ß.  hirta  Sz.  Bip.  (I.  206.) 


573 

Vernonia  erythrophiloides  8z.  Bip.     (I.  257.) 
Vernonia  mucronulata  Less.     (II.  141;  I.  219.) 
Vernonia  nov.  sp.     (II.  172.) 
Vernonia     —     ?     (I.  212.) 
Vernonia     —     ?     (245.) 
Vernonia     —     ?     (I.  258.) 
Vernonia     —    ?     (II.  145.) 
Vernonia     —     ?     (I.  229.) 
Vernonia     —     ?     (I.  239  V4.) 
Vernonia     —     ?     (II.   147.) 
Vernonia     —     ?     (I.  211.) 
Albertinia  pallidiseta  DC.     (II.  165.) 
Chresta  sphaerocephala  DC.     (I.  259.) 
Elephantopns  tomentosus  L.     (I.  254.) 
Obs.     Species   generum     vastorum,    absoluta   monogra- 
phiä,  determiuabo. 

Valerianeae« 

Auctore 
Sonder. 
Valeriana  Regnellii  Soud.  (§.  4.  DC.  Prodr.  IV. 
p.  636.)  glabra,  caule  herbaceo,  erecto,  simplici,  subflexuoso, 
inferne  foliato,  foliis  radicalibus  ovatis  subrordatisve,  acntis, 
remote  dentatis,  caulinis  trisectis,  lobo  superiore  maximo, 
ovato,  subacuminato ,  dentato,  lateralibus  multo  ininoribus  an- 
gustioribusque ,  pauiciiia  laxa,  ramis  dichotomis,  bractea 
lineari,  obtusa  fultis,  staminibns  iuclusis,  fructibus  ovatis 
compressis  pilosis.     (II.  135.) 

Caulis  laevis  1  —  2-pedalis.  Folia  trisecta  petiolo  1  — 
2-pollicari,  lobo  superiore  petiolulato  sesquipollicari  8  — 10 
lin.  lato,  lateralibus  sublanceolatis.  Panicula  fructifera  am- 
bitu   oblonga,    semipedalis,     rami     oppositi,    patentes,    apiee 


574 

dichotomi,  ramulis  paucifloris.  Corolla  tubulosa,  5-fida, 
glabra.  Fructus  pappi  radiis  duplo  brevior,  lineam  Iongus 
subvilloso-pilosus. 

Hab i In  et  folionim  forma  Valerianae  laxißorae  Poepp. 
nov.  gen.  vol.  III.  t.  218.  simillima. 

Piperaceae , 

determiaavit 
F.    A.    G.   MiqueJ. 

Peperomia  quadrifolia  HBK.     (II.  258.) 

Pepcroniia  reflexa  Dietr,  forma  americana  Miq. 
Syst.  Piperac.  173.     (IL  259.) 

Peperomia  Martiana  Miq.     (I.  413.) 

Artanthe  Regnellii  Miq.  Petiolis  versus  apicem,  fo- 
liorum  nervis  praeseriim  supra  prope  basin,  pedunculisque 
puberulis,  foliis  coriaceis  pellucido -punctulatis,  ovato-sub- 
rotundatis  obtusiuscule  apiculatis,  basi  leviter  cordatis  vel 
subtruncatis ,  11-plinerviis,  nervis  3  mediis  supra  basin,  re- 
liquis  ex  ea  liberis,  nullo  ad  apicem  pertingente,  petiolis 
usque  ad  1/i  alt.  alnlatis,  deorsum  subglabris,  amentis  brevi- 
ter  pcdunculatis  cylindricis  abbreviatis  obtusis ,  bracteis  pedi- 
cellato-peltatis  ciliolatis.     (IL  256.) 

Prope  A.  tiliaefoliam  Syst.  Piper.  389.  et  A.  Schlech- 
tenddlii  1.  c.  386.  inserenda. 

Petioli  1  —  21/2  poll.,  folia  5  —  6  longa,  totidem  lata. 
Pedunculi  2  lin.,  amenta  fere  2  poll.  aequantia.  —  „Frutex." 

Artanthe  glahrata  Syst.  Pip.  481.  Costulae  utrinque 
sacpe  4  —  5,  alioquin  band  diversa.  —  „Frutex  orgyalis." 
(I.  412.) 

Artanthe  Imcaeana  1.  c.  523.  „Suffrutex."  (IL  257.) 


575 


Filices  et  Lycopodiaceae. 

Auctore 
G.   Kunz e. 
Mertensta  pubcscens  W.     (II.  326 1/8.) 
Mertensia  rigida  Kze.  forma  contracta.    (II.  326  l/2.) 
Mertensia    revoluta    Kze.,    Gleichenia   HBK.       (II. 

326i/4.) 

Osmunda  cinnamoiiiea  L.     (II.  339 1/>>.) 

Aneimia  Fhyllitidis  Sw.     (II.  338.) 

Anciinia  tenella  Sw.  et  A..  dissecta  Presl.  (II.  340.) 

Aneiinia  tomeiitosa  Sw.     (II.  3401/.i.) 

Aneiiuia  flexnosa  Sw. ,  villosa  Raddiana  Presl. 
(II.  339.) 

Acrostichum  viscosum  Sw.     (II.  336.) 

Acrostichum  (Elaphoglossum)  durum  Kze. ,  fronde 
crassa,  coriacea,  rigidissima ,  curvata  s.  flexuosa:  sterili  bre- 
vissirae  stipitata,  liueari-lanceolata,  apice  longc  atteuuata, 
obtusa,  ad  basin  longissime  decurrente,  utrinque  revoluta  com- 
plicatave,  glabra,  laxe  et  obsolete  venosa,  punctis  sparsis 
impressis  (squamarum  delapsarum  vestigiis?),  inprimis  versus 
marginem,  notata,  costata,  costa  subtus  promiueute,  supra 
sulcata;  fertili  (fronde)  longius  stipitata,  laneeolata,  acuta, 
planiuscula,  marginata,  margine  parum  reflexa,  supra  aluta- 
cea,  costa  subtus  plana,  marginata,  supra  sulcata;  soris 
densis,  fuscis,  demum  costae  apicem  obtegcntibus;  rhizomate 
repentc,  flexuoso,  squarrose  fusco-paleaceo,  dense  nigro- 
radicoso. 

A.  pachyphyllum  Mart.  Herb.? 

Caldas,  Minas  Geraös.     (II.  337.) 

Adu.  ^acrostichum  pachydermum  Fee  ?  ?  (Mem.  n.  57. 
p.  47.),    quod   vero   fronde   sterili    squamis    stellatis    obsessa, 


5T6 

potiolis    robustis    basi    nigrescente ,     fronde    fertili     minore    et 
rhizomatis  paleis  fulvo  -  pallidis  satis  differre  videtur. 
Cryinnograinme  Calomelanos  Klf.     (I.  470.) 
Polypodium  squamulosum  Klf.     (I.  471 1/i.) 
Polypodium  angustifolium  Sw.  minus.  (II.  317 '/2.) 
Polypodium  repens  L.     (I.  471.) 
Polypodium  crassifolium  L.     (I.  472.) 
Polypodium  anreuin  L.     (II.  318.) 
Polypodium  latipes  Langsd.  et  Fisch.     (II.  317.) 
Polypodium  lepidopterig  Kze.,  Acrostichum  Langsd. 
et  Fisch.     (I.  469.) 

Polypodium  recurvatum  J£lf.,maenurumlA.  (11.319.) 
Polypodium  Otites  L.     (I.  474.) 

Polypodium  pilosissimum  Mart.  et  Gal.  (II.  319  */a.) 
Polypodium  fraxinifölium  Jacq.  non  Presl.    (I.  473.) 
Polypodium?  submarginale  Langsd.  et  Fisch.    For- 
sau  ad  Aspidia  amandandum.     (I.  475.) 

Polypodium  divergens  Jacq.     (II.  323.) 
Polypodium  (  Pleopeltis)  angn§titm,    PJeopeltis  an- 
gusta  HB.  Willd.,    Polypodium  pleopeltifolium  Raddi.     (I. 
470V-) 

Blechnum  Brasiliense  Desv.     (II.  333.) 
IJomaria  pteropus  Kze.  Farrnkr.  t.  46.     (II.  334.) 
JiOinaria  obtusifolia  Presl.     (II.  335.) 
IiOmaria  Regnelliana  Kze.;  fronde  coriacea,    glabra, 
nitida,  subtns  pallidiore,  oblongo-lanceolata,   pinnata:    sterili 
brevi-stipitata;  pinnis  sessilibns,  approximatis,    subimbricatis, 
erecto-patentibus,  e  basi  snbeordata  enneatave  obloiigis,   ob- 
tnsis ,  apiculatis ,   marginatis ,  margine  tenni ,    recurvo ,   uudu- 
lato,    snpra   punetato,   basi   pinnae    repando,    versus   apicem 
irregulariter  serrnlato,  dense  et  obsolete  venosis;  costa,  snbtus 


577 

prominula,  supra  sulcata  ad  apicem  evanescente ;  fertili  (fron- 
de)  longe-stipitata;  piuiiis  lineari-oblongis,  flexnosis  ,  acutis, 
apice  sterili  apiculatis;  soris  elevatis;  indusio  a  margine  re- 
motiusculo,  fusco,  >demuin  lacero;  stipite  frondis  utrinsque 
fusco,  basi  caudiceque  repente  fusco -paleaceis. 

Ad  Caldas,  Minas  Geraes.  (Regneil  I.  490.)  Olim  ad 
Va.  Rio  das  Contas  legit  cl.  de  Martins! 

Adn.  Species,  habitu  fere  Blechni  serrulati,  ex  affi- 
nitate  L.  obtusifoliae  et  Boryanae;  sed  characteribus  supra 
datis  eximie  diversa. 

Aspleniuin  auricularium  Desv.     (II.  331.) 
Aspleniuin   Serra   Langsd.   et   Fisch.,    forma    incisa. 
(II.  332.) 

Aspleniuin  nigricans  Kze.  Syn.  fil.  Poepp. 
Asplcnium  formosmn   W.     (I.  487.) 
Asplcnium  recognituin  Kze.,    Plum.  t.  46.       Ab  A. 
bissecto  Sw.,  ad  quod  dubie  laudatur,  diversum.     (I.  486.) 

Pteris  lomariacea  Kze.  in  Herb.  Palat.  Vindob. 
Dryopteris  lomariacea  Klotzsch  in  Linn.  XX.  p.  343. 

Planta  Regnelliana  (II.  329.)  ex  loco  haud  dubie  sterili 
magis  contracta  ac  Pohliana  et  Schomburgkiana ,  fronde  ste- 
rili carens. 

Pteris  decurrens  Raddi ;  magis  pilosa  quam  esse  solet. 
(II.  327.) 

Pteris  deflexa  Lk.     (I.  480.  481.  482.) 
Pteris   arachnoidea  Klf.       Frondes    orgyales    ex   cl. 
Regnell.     (I.  483.) 

Vittaria  lineata  Sw.     (I.  484.) 

Adiantuni  radiatuin  L.,  Casseebera  J.  Sm.  (II.  325.) 
Adiantum  subcordatum  Sw,    var.  obtwsum,       Frons 
tripedalis.  Regnell.     (1.  490.) 

22r  Bd.   5s   Heft.  37 


578 

Adiantam  cnneatum  Langsd.  et  Fisch.  (I.  488.) 

Cheilanthes  flexuosa  Kze.  (in  Herb.  Palat.  Vindob.), 
fronde  rigida,  subcoriacea,  piiberula,  ovato  -  oblonga ,  acumi- 
iiata,  basi  quadri-,  tri-  s.  bipinnata,  apicera  versus  simpli- 
ciore;  pinnis  primariis  oppositis  alteruisve,  petiolatis,  oblon- 
gis,  ad  3-pinnatis,  inferioribus  arrectis  patulisve,  superiori- 
bus  patenti-divergentibus ;  pinnulis  ultimis  petiolatis,  sub- 
orbiculari  -  ovatis ,  crenatis,  incisisve;  soris  oligocarpis;  indu- 
siis  spuriis;  rhachibus  partialibus  rigidis,  supra  sulcatis, 
asperis,  flexuosis,  tenerrimis ,  piirpnreo-ebeueis;  universali 
stipiteque  brevi  validis,  purpureo-ebeneis,  nitidis;  rhizomate 
horizontali,  paleis  subnlatis,  adpressis  i  fuscis  obtecto. 

Cheilanthes  microphylla  Bongnrd  in  litt,   (non  Sw.). 

Ad  Megaponte,  Capit.  Goyaz  b.  Pohl;  in  Sierra  de  Lapa 
Riedel  legerunt. 

ß.  minor,  contraota,  bipinnata. 

Ad  Caldas ,  Minas  Geraes  (ut  videtur  loco  sterilissimo) 
cl.  Regnell.     (II.  320.) 

Adn.  Planta  habitu  inter  Ch.  dichotomam  et  chloro- 
phgllam  Sw.  media;  sed  illico  distinguenda.  Forma  norma- 
lis  pedalem  attingit  longitudinem;  varietas  macra  nonnisi  2 — 
5  -  pollicarem. 

Balantium  Sellowianum  Presl,  Dichsonia  Hook. 
(II.  321.) 

Dicksonia  dissecta  Sw.,  D.  cicutaria  Hook,  ad  par- 
tem.     (IF.  322.) 

Didymochlaena   sinuosa  Desv.     (II.  330.) 

Aspidium  (Nephrodium)  cheilanthoides  Kze.,  fron- 
de coriaeea,  rigida,  supra  ad  nervös  et  marginem,  siibtus 
ubique  minutissime  flavo-glandulosa,  ad  costam  pilosa,  lan- 
ceolata,  discolori,  pinnato  -  profunde  pinnatifida;  pinnis  remotis, 


5T9 

sessilibus ,  patenti  -  dircrgentibus ,  oblongo  -  linearibus ,  sub- 
falcatis,  versus  apicem  elongatum,  incurrum,  scrratnm,  atte- 
nuatis,  intimis  abortivis;  laciniis  e  basi  dilatata  falcato- ob- 
longis, margiue  crenato-repandulo,  renaruni  apicibus  dara- 
us signato  et  soros  jureniles  obtegente  reflexis,  distincte  sini- 
pliciter  patenti -reiiosis,  inilina  utrinque  elongatis;  soris  mi- 
nntis,  oligocarpis,  inargiiii  approximatis ;  indusiis  suborbicu- 
latis,  reniformibus,  flaro-glandiilosis;  costulis  costisqne  sn- 
pra  profuude  sulcatis,  rhachi  stipiteque  (?)  ralidis,  quadran- 
gulis,  pallidis ,  inprimis  supra,  rufo-hirtulis;   rhizoraate 

Ad  Caldas,  Minas  Geraes.  (II.  326.)  (In  Minas  Geraes 
a  Clausseno  lectum  sine  numero  vidi  et  nominari  in  Herb. 
Dekssertiano,  a.  1845.) 

Adn.  Frondes  2V2  pedales  et  longiores.  Ab  Asp.  ab- 
rupto meo  (syn.  fil.  Poepp.  n.  247.)  differt:  fronde  ambitii 
minore,  firmiore,  flaro-glanduloso,  basi  attenuato,  laciniis 
infimis  elongatis,  soris  a  margiue  laciniarum  plus  minus  ob- 
tectis,  indusiis  glandulosis. 

Aspidium  caudatuin  Sw.     (I.  476.) 

Cyathea  (Eucj/alhea)  incurvata  Kzc. :  fronde  coria- 
cea,  discolori,  supra  glabra,  subtus,  inprimis  ad  nerros,  la- 
nuginosa,  bipinuato-pinnatifida;  pinnis  breri-petiolatis,  alter- 
nis,  remotis,  patentibus,  rersus  apicem  incurratis,  oblongis 
s.  elliptico- oblongis,  acuminatis,  acumine  inciso-pinnatifido; 
pinnulis  e  basi  inaequali,  deorsum  adnato-decurrente  curvato- 
oblongis,  profunde  pinnatifidis,  longe  acuminatis,  acumine 
inciso  -  serrato ,  obtusiusculo  ;  laciniis  triangulari  -  orato  -  ob- 
longis, falcalis,  obtusis,  rnargine  repando-crenulato  reflexis, 
subtns  glaucescentibus,  venis  utrinque  prominulis;  soris  in  la- 
ciniis pinnarum  iuferiorum  subdenis,  demum  subconfluentibus 
(superiorum  paucioribus) ;  indusio  tenui,  crustacco;  costis 
supra    elevatis,     subtus     planiusculis     striatisque ,     aspernlis; 

37  * 


580 

rhachibus  angularis,  supra  profunde  sulcatis,  rnfescentibus ; 
stipite ;  caudice  ....  (arboreo). 

Ad  Caldas,  prov.  Minas  Geraes.  (1.477.)  Frondes, 
teste  detectore,  orgyales. 

Adn.  Prius  ex  Villa  Rieca  vidi  in  Hb.  Martiauo  et  Pa- 
latm. Vindobon.  —  Alsophilae  (Cyatheae  Presl  Stip.  d.  F. 
p.  39.)  monticolae  Mart.  (ic.  sei.  p.  75.)  varietatem  prins 
dixi  speciraiua  a  b.  Pobl  ad  ßarbacena  (Capit.  Minas  Geraes) 
lecta.  Nostra  vero  differt  subtns  non  rufo  villosa  aliisque 
notis. 

Alsophila  (Trichopteris  Pohl)  crenata  Kze.  (in 
Herb.  Palatin.  Vindob.):  fronde  coriacea,  supra  parce  pu- 
bescente,  nitidnla,  snbtus  paleacea,  opaca,  glaueescente,  bi- 
pinnata;  pinnulis  brevissime  petiolatis,  e  basi  snbaeqnali,  lata 
lineari-oblongis,  apice  attennatis,  aequaliter  erenatis;  costa 
plana;  sorornm  serie  interiore  regulari,  exteriore  irregulari  s. 
abortiya;  caudice  arboreo,  biorgyali. 

Trichopteris  crenata  Pohl  mss.  in  Herb.  Palat.  Vindobon. 

Ad  Caldas,  Minas  Geraes  (I.  479.)  altitud.  supra  dicta 
t.  cl.  Regnell.).  —  Ad  Agoa  da  Serra,  Praja  alta  Capit. 
Rio  de  Janeiro  legit  Pohl. 

Adn.  Proxima  species  est  A.  (Chnoophora)  excelsa 
Mart.  (ic.  sei.  p.  63.  t.  27.  29.  f.  2  et  38.)  sie  distinguenda: 
A.  fronde  crassa,  coriacea,  supra  parce  pubescente,  subtus 
paleacea,  nitidnla ,  bipinnata;  pinnulis  breviter  petiolatis,  e 
basi  inaequali,  attenuata  oblongis,  acuminatis,  snperioribus 
integerrimis,  basalibus  irregulariter  erenatis^  costa  elevata; 
soris  irregularibus,  serie  dubduplici.  — 

Alsophila  paleolata  Mart.  Speciroina  uberius  ad 
laciniae  apicem  usque  sorophora.  Arbor  biorgjalis  t.  cl. 
Regnell.     (I.  478.) 

Trichomanes  angustatum  Carmich.     (II.  341.) 


581 

Iiycopodium  rcflexum  W.     (I.  494.) 
I*ycopodiuin  alopccuroides  L.     (II.  343.  343 1/.i.) 
Lycopodiuui  verticillatuin  L.  Spr.     (I.  493.) 
I<ycopodium  Caroliuianum  L.      (II.  343  ]/4.) 
Iiycopodium  trichiatum  Bory.     (I.  491.    II.  342.) 
Lycopodium    thyoides    HB.    W. ,     complanatum   L. 
(I.  492.) 

Lips.,  Jul.  1849. 

Miisci  frondosi. 

Auctore 
Em.  Hampe, 

Holomitrium  crispulum  Mont.     (II.  364.  364  b.)] 

Syrrnopodon  sp.     (Ii.  361.) 

Splachnacea,  plantae  niasculae.     (II.  377.) 

Macromitrium  Regnellii  Hpe.,  ramis  erectis  lon- 
giusculis;  foliis  lauceolatis  acutis,  huinidis  squarroso  -  reflexis, 
siccis  cirrhosis  carinatis,  apice  serratis,  theca  elliptica  gla- 
bra,  operculo  subulato  recto,  calyptra  glabra  sexies  fissa. 
(I.  497.) 

Habitu  dnomodontis  viticulosi.     A  proximo  M.  viticu- 
loso  Brid.  differt  foliis  apice  serratis. 
ß.  minus  Hpe.  (II.  349.  370.) 

Macromitriuui  argutum  Hpe.,  ramis  erectis  brevibus, 
foliis  coufertis  lauceolatis  acntis,  hnmidis  patenti- erectis  un- 
dulato-tortis,  siccis  imciiiato- tortilibus  erectis,  superne  argute 
serratis,  calyptra  pilosa.     (11.371.) 

Foliis  superne  evidenter  serratis  ab  omnibus  hnjns  gcne- 
ris  speciebus  diversiim.     Affine  M.  angustifolio  Dozj  et  Molk. 

Schlotheimia  torquata  Brid.     (II.  358.) 

Schlotheiinia  rugifolia  Brid.     (II.  372.  373.  374.) 


582 

I«euc©l>ryum  loiigifolium  Hpe. ,  Dicranum  albicans 

Schwägr.     (II.  365.) 

Dicranum    teirairostre   Kze.     a.    majus    (II.   368.), 

ß.  minus  (II.  367.). 

Brachymenium  Regnellii   Hpe.,    canle    erecto   snb- 

simplici,    basi    nudo    tomentoso,    fructifero    diviso  fasciculafo, 

foliis  siccitate  tortis  oblongo  lanceolatis,  vix  marginatis,  apice 

denticulato-serratis,  nervo  apice  evanescente.     (II.  375.) 
Brachgmenio  Hornschuchiano  affine. 
Bryunr    argenteujn    L.       Var.    theca     sobhorizontali. 

(II.  366.) 

Pogonatum  brevicaule  Hpe.,  Potytrichum  Hornsch. 

(II.  369.) 

Pogonatuin  tortile   Hpe.,    Polytrichum  tortile  Sw,, 

convolutum  Hedw.,  Domingense  Brid.     (II.  376.) 
Hypnum  recoguitum  Hedw.     (II.  366.) 
Hypnum  loxense  Hook.     (II.  350,  356.) 
Hypnum  tenuirostre  Hook.     (II.  351,  353.) 
Mjpmiin  Sellowianuui.     (II.   354.) 
Hypnum  niinutuluin  Hedw.      (II.   360.) 
Hypnum  ....  specimina  manca.     (II.  359.) 
Hypnum  noYa  species?  Specimina  incompleta.  (1.496.) 
lieptohymenium  Hooheri   Hpe.,     Ncchera   julacea 

Schwägr.,  Pterogonium  jul.  Hook.     (II.  355.) 

Xieskca  recurvifolia  C.  Müll.,   Pilotrichum  Hornsch. 

(II.  347,  348.) 

jEntodon  plicatus  C.Miill.,  IsotheciumBet/richiiMart. 

(II.  357.) 

Pterobryon  densum  Hornsch.  (II.  362  a.) 
liCufodoii  cryptolhcca  Hpe.  (II.  362b.) 
Pilotrichum  imbricatuin  Brid,     (II.  346.) 


583 

Pilotrichuin   imbricntiun  Brid.     (II.  346.) 
Pilotrichuin  flexile  Hpe. ,    Leskea  flexilis  Hornsch. 
(I.  495.  II.  352.) 

Pilotrichuin  ainbiguuin  Fl.  Brasil.  (II.  371.  ex  parte.) 
Rhizogoiiium  spiniferuin  Brid.     (II.  363.) 
Phyllogonium  fulgens  Brid.     (II.  344.) 


. 


Beiträge 

zur 

Kenntniss    der    Labiaten, 

von 

Adolf  Scheele. 


1.    Salviastrnm  mihi. 

(Nov.  gen.  Labiatarum.     Trib.  Monardeae  Benth.) 

\jJiar.  gen. 

CaJyx  tnrbinato-campanulatus  profunde  bilabiatus;  tnbus 
labiis  brevior  10-nervius,  nervi  pilis  elongatis  albis  hirsuti, 
5  primarii  apice  nudi  in  mucronem  elongatum  dentes  termi- 
nantem  excurrentes,  5  seeundarii  apice  evauidi  cum  primariis 
alternantes;  labiiim  inferius  profunde  2-  fidum,  dentes  oblongo- 
lincares  tubo  longiores  nervo  excurrente  mucronati  pilis  albis 
elongatis  ciliati;  labium  superius  3-dentatum  inferius  vix 
aequans,  dentes  lato-ovati  nervo  excurrente  mucronati  mar- 
gine  longe  ciliati ,  tubo  paulo ,  parte  sna  cohaerente  integra 
multo  breviores;  dentes  omnes  post  anthesin  membranaeeo- 
dilatati  pulcherrime  anastomosantes;  faux  calycis  intns  pilis 
albis  densissime  barbata. 

Corollae  tnbus  superne  ampliatus  intus  piloso-annulatus; 
limbus  bilabiatus,  labium  superius  erectum  coneavum  integrum 


585 

apice  inciirvum,  labium  iiiferius  patens  3-lobura  amplum  su- 
periori  plenimqne  duplo  longins ,  lobi  laterales  rotundati ,  me- 
dins  major  trausverse  latior  emarginato-bilobus. 

Stylus  adscendens  apice  2-fidus,  lobi  subulati,  superior 
longior.  Stamina  2  prope  faucem  tnbi  inserta.  Filamenta 
brevia  horizontalia  apice  cum  antbera  articulata.  Antherae 
dimidiatao.  Coimectiva  elongata  liuearia  trausverse  cum  fila- 
meuto  articulata  postice  sub  labio  superiori  corollae  adsceu- 
dentia  et  apice  loculum  linearem  fertilem  aduatum  ferentia, 
antice  deflexa  loculum  difformem  crassum  gerentia,  libera. 

Nuculae  ovoideo-triquetrae  siccae  glabrae  laevinsculac. — 

Herbae  perennes  caule  herbaceo  ramoso,  foliis  oppositis 
sessilibus  simplicibus,  verticillis  bifloris  bracteatis  racemoso- 
spicatis,  bracteis  ternis  ad  basin  pedicelli ,  floribus  coernleis, 
spicis  apice  bracteis  elongatis  comatis.   — 

Genus  antherarum  strnctura  et  caljcis  fauce  intns  bar- 
bata  insigne,  hac  nota  a  Salvia  et  .dudibertia,  illa  nota  a 
reliquis  Labiatarum  generibns  prorsus  recedit;  prope  Sal- 
viam  in  systemate  collocandum.  — 

1.  Salviastruin  texaniim  mibi. 

Radix  lignosa.  Canlis  herbaceus  pedalis  erectus  tetra- 
gonus  striatus  hirsntns  a  basi  ramosns. 

Folia  radicalia  lanceolato-obovata  erosa  et  inciso-den- 
tata  obtnsa  rugosa  supra  parce  appresse  pilosa  subtus  muri- 
culata  margine  ciliata  apice  rotundata  mncronulata  basin  ver- 
sns  angnstata,  canlina  oblanceolata  ntrinque  1  —  2-dentata, 
floralia  minora  lato-linearia  integerrima  mncronata,  folia  can- 
lina bracteaeque  margine   revoluta.       * 

Verticilli  biflori  racemosi  apice  approximati  basi  remo- 
tiores.  Bracteae  lineares  cnspidatae  pilis  albis  elongatis 
hirsutae  et  ciliatae  cahcem  aeqnantes  apice  ramorum  comam 
hirsntam  formantes. 


586 

Calyccs  pedicellati.  Carollae  coeruleae  tubus  extus  pu- 
bescens  calyce  vix  longior,  limbi  labium  superius  pubescens, 
inferius  glabrinsculum. 

Stylus  glabriusculus  exsertns  stamina  superans.  Anthe- 
rae  vix  exsertae.     Nuculae  badiae.  — 

Auf  felsiger  Prairie  an  der  obern  Guadeloupe  (Liiid- 
heimer),  bei  Austin  (Römer).     April. 

Die  die  Kelchzähne  durchziehenden,  primären  Nerven  sind 
nach  der  Spitze  zu  kahl.  Unterlippe  der  Blumenkrone  ver- 
hältnissinässig  sehr  gross. 

£.    Salvia. 

2.  Salvia  Roemcriaiia  mihi. 

Caulis  sufFruticosus  tetragonus  crectus  villosissimus  ra- 
mosus  bipedalis  et  ultra. 

Folia  opposita  longepetiolata  reticulato-venosa  rugosa 
glandulis  parvis  igneis  sparsis  obsita  utrinque  pilosa  subtus 
canescentia  supra  opaca,  pili  tuberculis  insidentes;  inferiora 
irregulariter  pinnatisecta,  segmenta  plerumquc  petiolata,  late- 
ralia  valde  inaequalia  alterua  v.  sparsa  ovalia  irregulariter  et 
grosse  crenato-dentata  basi  subtruncata,  terminale  multo  ma- 
jus  lato-ovatum  lobatum  crenato-dentatum  basi  cordalum 
apice  rotundatum;  summa  simplicia  triangulari-cordata  grosse 
et  irregulariter  lobato-crenata.  Petioli  compressi  alati  villo- 
sissimi. 

Veticillastri  remoti  sub-4-flori,  Bracteae  parvae  oblon- 
gae  mucronatae  villosae  pedunculos  vix  aequantes.  Flores 
pedunculati  speciosi  punicei.  Calyx  herbaceus  viridis  turbi- 
nato  -  campanulatus  bilabiatus  basi  nervosos  pilis  albis  et  glan- 
dulis igneis  obsitus,  labium  superius  truucatiim  deutibus  con- 
niventibus  breviltus  bicuspidatum ,  inferius  2-fidum,  dentes 
vato-lanceolati  apice  subulati  tu  Im  in  subaequantes. 


587 

Corolla  tnlmlosa  puuicea  longe  cxserta  calyce  fere  triplo 
longior :  tubus  snperne  ainpliatus  intus  late  piloso-animlatus 
extus  puberulus;  limbi  bilabiati  labium  superius  erectum  con- 
cavura  emarginatuni  iuferiori  longius,  iuferius  patens  3fidum, 
lobi  laterales  rotundato  -  ovati  patentes,  melius  trausverse  latior 
denticulatus  eraarginatus. 

Stylus  adscendens  glaber  apice  biiidus  exsertus,  lobi 
subulati  revoluti,  snperior  longior. 

Staraina  2  prope  faucem  tubi  inserta  exserta.  Filamenta 
adscendentia  apice  cum  anthera  articulata  et  supra  artieula- 
tionem  breviter  producta.  Antherae  diraidiatae.  Coiinectiva 
elongata  linearia  trausverse  cum  filamento  articulata,  postice 
apice  locnlum  fertilem  linearem  adnatum  ferentia,  antice  de- 
flexa  dilatata  brevissima  loculum  subconfoi'mem  minorem  pol- 
liniferum  gerentia  libera.  — 

In  silva  prope  Neubraunfels  leg.  Roemer.     Aprili. 

Eine  schöne  Pflanze,  mit  prächtigen  carmoisiurothen  Blii- 
then!     Die  Blumen  sind  über  V3  die  unteren  Blätter  4"  lang. 

Gehört  zur  Rotte  Notiosphace  Benth.  in  Hook.  bot.  misc. 
III.  p.  374.  Labiat.  p.  309.  DC.  Prodr.  XII.  354. 

2.  Salvia  coriifolia  mihi. 

Suffrnticosa.  Caulis  erectus  3  —  4-pedalis  tetragonus 
4-sulcatus  glanduloso  -  pubescens  snperne  ramosus,  rami  op- 
positi  erecti.  Folia  decussata  coriacea  lanceolato -linearia 
anastomosautia  subintegerrima  margine  obsolete  undiilata  mu- 
cronata  supra  scabra  subtus  glanduloso -punctata  basi  in  pe- 
tiolum  brevem  attenuata. 

Racemus  paniculatus  elongatus.  Verticilli  6 — 8-flori 
bracteati,  infimi  remoti,  reliqui  approximati.  Bracteae  lan- 
ceolatae  1-nerves  acutae  pubesceules  patentissimae  v.  reflexae 
pedicellis  longiores. 


588 

Flores  pedicellati ,  pedicelli  villosi  calyce  breviores.  Ca- 
lyx  herbaceiis  campanulatus  bilabiatus  nervosus  appresse  pu- 
bescens,  labium  siiperius  integrum  apice  rotundatum,  inferius 
2fidum  dentibus  ovatis. 

Corolla  rubra  (carnea?)  tubulosa:  tubus  vcntricosus  ad 
faucem  abrupte  coutractus  extus  glanduloso-pubescens  iutus 
exaunulatus  calyce  rix  duplo  longior;  limbus  bilabiatiis,  la- 
bimn  siiperius  (galea)  rectum  emarginatum  dorso  tomeutosum, 
inferius  3-lobum  patens  galea  plus  duplo  lougius,  lobi  latera- 
les ovato-subrotuudi  j  medius  major  emarginatus  trausverse 
latior. 

Stylus  stamiua  superans  apice  harhatus  Nitidus,  IoIjhs 
supcrior  subulatus  3  inferior  brevior.  Filamenta  brevissiuia. 
Connectiva    antice  deflexa  liuearia  longiludinaliter  connata.  — 

Zerstreut  auf  der  Prairie,  unweit  des  Waldrandes  west- 
lich von  Neubraunfels :  Lindheini  er.     Nov.  1846. 

Gehört  in  die  Rotte  Calosphace  §.  3.  Brachj/anlhae, 
A.  angustifoliae ,  cf.  DC.  Prodr.  1.  c.  p.  301  sq. 

Blätter  3"  lang,  3'"  breit;  Blüthen  i/s"  lang,  blassroth, 
wahrscheinlich  fleischroth ,  wras  sich  an  den  getrockneten 
Exemplaren  nicht  mit  Sicherheit  entscheiden  lässt. 

3.  Salvia  eaesia  mihi. 

Caulis  erectus  tetragonus  cano-tomeutosus  ramosus  in- 
ferne foliatus  superne  aphyllus. 

Folia  longepetiolata  opposita  oblonga  pinninervia  supra 
viridia  sparse  puberula  subtus  cano-pubescentia  appresse  ser- 
rata  acuta  basi  enneata. 

Verticilli  multiflori  (15  —  20flori)  spicain  densam  basi  in- 
terrnptam  albo-  tomentosam  formantes.  Flores  pedieellati,  pe- 
dicelli calyce  breviores.  Bracteae  amplae  caesiac  ovatae  1  - 
nerves    cuspidatae    tomentosae.       Calyx    floecoso-tomentosus. 


589 

Corolla    caesia   calyce  multo  longior  tomentosa  intus  exannu- 
lata.  — 

An  feuchten  Stellen  bei  Austin:  Römer.     April. 

Leider  sind  die  Blumen  an  den  vorhandenen  Exemplaren 
völlig  unentwickelt  (im  frühesten  Knospen -Stadium),  daher 
nicht  genau  und  ausführlich  zu  beschreiben. 

Wahrscheinlich  gehört  unsere  Pflanze  zu  der  Rotte  Ca- 
losphace  §.  4,  cf.  DC.  1.  c.  p.  320  sq. 

Die  weissfilzigen  Aehren  mit  den  grossen,  lavendelblauen 
Deckblättern  geben  der  Pflanze  ein  eigenthümliches,  schönes 
Ansehn. 

In  der  Römer'schen  Sammlung  lag  die  Pflanze  unter 
dem  Namen  S.  azurea.  Allein  die  echte  S.  azurea  Lam. 
hat  kahle  Stengel,  kahle  Blätter,  lanzettlich -lineale  Deck- 
blätter, entfernt  stehende,  6bliithige  Quirle,  glatte  Kelche 
und  flaumige  Blnmcnkronen,  also  mit  unserer  Pflanze  nicht 
einmal  entfernte  Aehnlichkeit.  S.  caesia  Kunth  =  S,  poty- 
stacht/a  Ort.  cf.  DC.  1.  c.  p.  308. 
4.  Salvia  microcalyx  mihi. 

Caulis  suffruticosus  adscendens  tetragonus  glanduloso-vil- 
losus  ramosus. 

Folia  longepetiolata  opposita  ovata  reticulato-venosa  rn- 
gulosa  appresse  serrata  acuta  ciliata  supra  appresse  puberula 
snbtus  ad  nervös  venasque  puberula  serraturae  incurvae,  pe- 
tioli  villosi  folio  dimidio  breviores.   ' 

Racemi  pauciflori.  Verticillastri  secundi  glanduloso- vil- 
losi bitiori  remoti.  Bracteae  membranaceae  concavae  oblon- 
gae  villosae  cuspidatae  deciduae  calyce  panlo  breviores. 

Calyces  parvi  pedicellati  campanulati  nervosi  villoso- 
viscosi  3-dentati  pedicello  longiores,  dentes  apice  subulati. 

Corolla  tubulosa  coccinca  extus  pilis  glandulosis  tomen- 
tosa intus  exannulata  calyce  sextuplo  longior:  tubus  elongatus 


590 

longe  exsertus  subincurvus,  superne  paulisper  ampliatus  nee 
ventricosus;  limbus  bilabiatus ,  labium  superiiis  rectum  con- 
cavum  longissimum  iiiferiori  triplo  longius,  iuferius  patens, 
lobus  medins  multo  major  crenulatus  breviter  emarginatus. 

Connectiva  linearia  longitudinaliter  connata,  autberae 
exsertae  medio  fixae. 

Stylus  exsertus  adscendens  bifidus  antheris  loiigior  apicem 
versus  barbatus,  apice  ipsa  iiudus,  lobus  superior  subulatus 
iuferiori  complauato  quadruplo  lom-ior.  — 

In  reguo  Mexicano  leg.  Hege  wisch. 

Gehört  in  die  Rotte  Calosphace  §.  7.  Longißorae,  und 
nach  dem  Vaterlaude  und  der  Blüthenfarbe  zu  den  Tubijloris 
Benth.  (cf.  DC.  1.  c.  p.  338.),  nach  den  Characteren  zu  den 
Bifloris  1.  c.  p.  325. 

Steht  im  System  neben  S.  tubißora  Sm.,  unter  Avelchem 
Namen  ich  auch  die  Pflanze  erhielt.  Diese  unterscheidet  sich 
durch  unterwärts  weisswollige  Blätter,  spitze  Kelchzähne, 
Blumenkronen  von  der  3maligen  Kelchlänge,  gleiche  Blumen- 
kronenlippen,  glatte  Griffel  uud  das  Vaterland  Peru. 

Blüthen  1"  lang  und  länger,  Blätter  kürzer,  Kelche  sehr 
klein. 

3.     Brazoria  Engelm.  et  Gray,  pl.  Lindh.  p.  47. 

1.  Brazoria  Roeuieriana  mihi. 

Caulis  herbaceus  tetragonus  sulcatus  glabriusculus  ramo- 
sus  dodrautalis.  Folia  inferiora  oblongo-spathnlata  irregu- 
Jariter  dentata  obtusa  obscure  lepidota,  superiora  oblongo- 
linearia  remote  et  argute  dentata  acuta  basin  versus  angu- 
stata  basi  ipsa  dilatata  amplexicaulia,  floralia  minora  e  basi 
lato  -  ovata  lauceolato  -  acuminata. 

Inflorescentia  spicata  pubescens.  Flores  solitarii  oppo- 
siti   breviter    peduneulati,     pedunculi    apice   incrassati   calyce 


591 

mnlto  breviorcs.  Verticilli  inferiores  remoti,  superiores  ap- 
proximati. 

Calyx  late  campanulatiis  profunde  bilabiatus  per  anthe- 
sin  inflatns,  post  anthesin  declinatus  e  surrectione  labii  infe- 
rioris  clausus  iudistincte  niultinervis  reticulato-yenosus:  tubus 
labiis  brevior  ;  labium  superius  breviter  3-lobum  brevissimum 
post  anthesin  recurvum,  lobi  ovato -subrotundi,  laterales  cuspi- 
dati,  medius  muticus;  labium  iuferius  2-lobnm,  lobi  triangu- 
lär!-lanceolati  cuspidati  post  anthesin  incurvi. 

Corolla  rubra  (an  purpurea?)  fauce  inflata  puberula  vix 
4  lineas  longa,  calyce  plus  duplo  longior:  tubus  exsertus  in- 
tus annulato-pilosus ;  limbus  bilabiatus,  labium  snperius  ere- 
ctiun  subgaleatum  deuticulatnm,  iuferius  3-lobum,  lobis  re- 
curvatis,  medio  latiori  retuso ,  lateralibus  subrotundo  -  ovatis. 

Stamina  4  sub  labio  superiori  adscendentia,  filamenta 
supra  medium  corollae  adnata ,  antherae  approximatae  locu- 
lis  distinctis  divaricatis. 

Stylus  glaber  apice  aequaliter  et  breviter  bifidus ,  lobi 
subulati. 

Nuculae  siccae  acute  triquetrae  glabrae  dorso  convexae 
lateribus  concavae.  — 

Bei  Austin  in  der  Prairie:  Römer.     April. 

Steht  der  Brazoria  scutellarioides  Eng.  et  Gr.  ausser- 
ordentlich nahe.  Diese  unterscheidet  sich  nur  durch  die  kahle 
Kelchröbre,  ganzrandige  Lappen  der  Blumenkrone  und  cou- 
vexe  Fruchtseiten.  Wenn  nicht  Engel  mann  und  Gray  pl. 
Lindheim.  p.  48.  und  Benth.  1.  c.  p.  434.  der  B.  sculeliarioi- 
des  eine  kahle  Blumenrohre  gäben,  würde  ich  B.  Rocmcr iana 
unbedenklich  dazu  ziehen.  Sollten  jene  sonst  so  gründlichen 
Botaniker  vielleicht  den  haarigen  Ring  in  der  Blumenkronen- 
röhre  übersehen  haben,  was  bei  der  kleinen  Blumenkrone, 
zumal  wenn  diese  stark  gepresst  ist,  leicht  geschehen  kann? 


592 


4.    Hedeoma  Fers. 

1.  Hedeoma  acinoides  mihi. 

Caulis  herbaceus  erectus  retrorsum  pubescens  tetragonus 
ramosus  pedalis,  rami  erecti. 

Folia  petiolata  obtusa  basi  angustata  glabriuscula  subtus 
pallida  1-nervia  nervo  prominulo,  iuferiora  ovato  -  oblonga 
inaequaliter  et  obscure  repando-dentata,  floralia  oblongo- 
linearia  floribus  duplo  longiora,  summa  integerrima. 

Verticillastri  axillares  laxi  sub  -  6  -  flori  brevissime  pe- 
dunculati  v.  subsessiles ,  inferiores  longe  remoti  ?  superiores 
approximati,  racemum  terminalem  elongatum  formantes. 

Bracteae  lineari-subulatae  reflexae  pedicellos  vix  aequan- 
tes.     Pedicelli  graciles  canescentes  caljce  vix  breviores. 

Calyx  ovato -tubulosus  basi  gibbus  13-striatus  nervis  an- 
trorsum  pubescens  5-dentatus  obscure  bilabiatus,  labium  su- 
perius  3-,  inferius  2-fidum,  dentes  subulati  ciliati,  iuferiores 
lougiores.     Faux  intus    pilosa. 

Corollae  rubrae  tubus  calyce  longior,  limbus  bilabiatus, 
labium  superius  erectum  planum  emarginatum,  inferius  pateus 
3-fidum  longius,  lobo  medio  emarginato. 

Stamina  fertilia  2  adsceudeutia  breviter  exserta,  antherae 
2-loculares  loculis  divaricatis. 

Stylus  exsertus,  lobus  inferior  elongatus  superiorem  bre- 
vissimum  basi  involvens. 

Gesellschaftlich  im  Musket- Gebüsch  unweit  Neubraun- 
fels: Römer.     April. 

Vom  Habitus  eines  Acinos,  Mit  keiner  andern  Art  zu 
verwechseln. 


593 


5.    Micromeria  Bcnth. 

1.  Micromeria  longifolia  mihi. 

Caulis  fruticulosiis  ramosissimus ,  rarai  adscondentes  v. 
erecti  graciles  ap presse  puberuli. 

Folia  canliua  iuferiora  ovato-oblonga  basi  in  petiolum 
niediocrem  angustata  ,  media  oblongo-lanceolata,  superiora 
et  floralia  subsessilia  liueari-lanceolata,  omnia  appresse  et 
minute  pubernla  raargine  revoluta  integerrima  obtusiuscula  pa- 
tentia,  iuferiora  remota  et  internodio  breviora,  floralia  iu- 
ternodio  et  florura  fasciculis  longiora.  Florum  fasciculi  axil- 
lares breviter  pedimculati  pauciflori  (2  —  4-flori). 

Caljces  bracteis  lineari-setaceis  duplo  longiores  13-striati 
pubescentes,  dentes  subaequales  lineari-subulati  rigidi  erecti. 
Faux  intus  villosa. 

Corollae  tubus  iuelusus. 

In  ins.  Lessina  Dalmatiae  leg.  Botteri. 

S.  tenui folia  Botteri,  non  Ten. 

Satureja  tenuifolia  Ten.  {Micromeria  Benth.)  proxi- 
ma  differt  florum  fasciculis  densis  multifioris,  foliis  omnibus 
sessilibus  et  bracteis  longioribus;  S.  parvi/lora  Vis.  differt 
foliis  omnibus  linearibus,  pedunculis  folia  aequantibns,  den- 
tibns  caljcinis  forma  et  longitudine  inaequalibus  foliisque 
glabris. 

Die  blüthenständigen  Blätter  ragen  lang  über  die  Blüthen 

hervor,    daher  der  Name. 

- 

2.  micromeria  serpyllifolia  mihi. 

Caules  fruticosi  a  basi  ramosi  adscendentes,  rami  ad- 
scendentes  obtusanguli  dense  retrorsum  pubescentes.  Folia 
iuferiora  brevipetiolata  subrotundo -ovata  venosa  integerrima 
obtusiuscula  basi  rotundata  raargine  revoluta  subtus  pallidiora, 

22r  Bd.     5s  Heft.  38 


594 

supra  sparse  snbtus  venis  pubescentia,  media  ovato  -  oblonga 
majora,  summa  oblonga  parva  flores  subaequantia  approxi- 
mata. 

Flornni  fasciculi  pedunculati  laxe  pauciflori  secundi,  pe- 
dunculi  foliis  floralibns  multo  breviores. 

Bracteae  oblongo-lauceolatae  pedicellnm  aequantes  v. 
snperantes. 

Calyces  campanulato-tubulosi  13-striati  pubescentes  glan- 
dulosi  bilabiati  pediceJIo  longiores,  labii  superioris  3-dentati 
deutes  e  basi  lata  ovata  lanceolato-acnminati  patentes,  labii 
iuferioris  2-dentati  deutes  laiieeolato  -subulati  duplo  longiores 
erecti,  omnes  longe  ciliati  tubo  breviores. 

Corollae  pubescentis  tubus  calyce  brevior,  limbus  2- 
labiatus,  labium  inferius  trilobum  patens,  lobis  subaequalibus 
iutegris. 

Dalmatia. 

Micromeria  Piperella  Beuth.  proxima  differt  verticillis 
remotis,  bracteis  latioribus  oblongis,  pedunculis  foliorum  fere 
longitndiue ,  calycis  subsessilis  elongati  deutibus  subaequa- 
libus. 

6.    Iiamiam  L. 

1.  Iiamiam  beterophyllam  mihi,  ef.  Flora  1843. 
p.  567. 

Da  die  1.  c.  gegebene  Beschreibung  mangelhaft  ist,  so 
will  ich  sie  hier  vervollständigen. 

Caules  basi  procumbentes,  rami  adscendentes  simplices 
angulati  subpedales  pilis  reflexis  sub  nodis  villosi  caeterum 
glabriusculi. 

Folia  longepetiolata  venoso  -nervosa  viridia  utrinque  gla- 
brinscula  margine   appresse   ciliolata,    iuferiora  minora  lato  - 


595 

orata  grosse  duplicato-inciso-dentata  obtnsiora  basi  truncata, 
media  longiora  ovato  -  oblonga  acnminata  duplicato-dentata 
basi  cunoata ,  summa  lanceolata  simplioiter  dentata  acumiaata 
basi  cuueata  verticillos  longe  superantia. 

Verticillastri  axillares  remoti  panci- (2  —  5-)flori. 

Bracteae  liueari-subulatae  reflexae  vix  pubernlae  caly- 
cem  diinidium.  vix  aeqnautes,  tubo  calycino  breviores. 

Calyces  sessiles  turbinato-campanulati  puberuli,  denies 
calyciui  5  lanceolati  apice  subulato-aristali  iuaequales  paten- 
tes tubo  suo  breviores,  superiores  longiores. 

Corollae  rnbrae  tubus  iuclusus  iutus  oblique  aimulatiis, 
snb  aunulo  contractus,  supra  anuulum  dilatatus,  faux  parum 
dilatata;  Jimbus  bilabiatus,  galea  oblonga  elongata  incurva 
integra  basi  angustata  calyce  plus  duplo  longior  apice  cre- 
nulata  barbata,  labium  inferius  tri  lob  um  subreflexum,  lobi 
laterales  ovati  acurainati,  medius  longior. 

Antherae  glabrae  exsertae. 

In  Dalmalia  leg.  S  i  e  b  e  r. 

In  der  Flora  I.  c.  stand  in  Folge  eines  Schreibfehlers 
als  Vaterland  Oesterreich. 

Gehört  in  die  Rotte  IV.  Gdleobdolon  Benth.,  cf.  DC. 
1.  c.  p.  511  sq.,  und  zwar  neben  Lamiujn  Jlejcuosum  Tenor e. 

L.  flexuomm  Ten.  differt  1)  foliis  omnibus  duplicato- 
dentatis,  2)  verticillastris  6  —  20-lloris,  3)  bracteis  tubum 
calycinum  aequantibus,  4)  floribus  albis. 

7.    Stachys  L. 

1.  Stachys  uinbrosa  mihi. 
Annua.     Caulis  debilis   a   basi  ramosns   tetragonus   sul- 
catus  piloso-hirtus. 

Folia  valde  reinota  petiolata  ovalia  grosse  crenata  utrin- 

38* 


596 

qne  viridia  sparse  pilosa  subtus  pallitliora  nervis  piloso-hirta 
basi  subcordata  apice  rotundata,  floralia  ovata  miicronata  basi 
truncata  floribus  mnlto  longiora.  Petioli  piloso  -hirti  longitu- 
dine  dccrescentes,  inlimi  elongati  folio  longiores. 

Verticillastri  axillares  remoti  1  —  2  -  ilori ,  pedunculi  ca- 
lyce  breviores.     Bracteae  lmllae. 

Calyx  tubuloso-  campanulatiis  10-nervius  pubescens  ob- 
scure  bilabiatus  fructifer  inllatns,  lab  in  in  snperins  3-fidum, 
inferius  2-ndmn,  dentes  omnes  aequales  lanceolato  -  subnlati 
ciliati  spinescentes  ercctiusculi  tubiiin  snum  subaequantes  tubo 
corollino  longiores. 

Corolla  roseo-alba  parva,  tnbus  inclnsiis  extus  pubescens 
intus  transversim  piloso  -annulatus,  limbus  bilabiatus,  labium 
superius  minimum  inclusum  erectum  emargiuatum ,  inferius 
glabrnm  multo  longius,  calyce  dimidio  long  ins,  patens  3-lobum, 
lacinia  media  maxima  integra  apice  rotundata. 

In  dunklem  Gebüsch  unweit  Nenbraunfels :  Römer. 

Gehört  in  die  Rotte  III.  Stachyotypus  Benth.  §.  3.  Arre- 
stes neben  Stachys  arvensis  Lv  cf.  DC.  1.  c.  478  sq. 

Stachys  arvensis  L.  differt  verticillastris  4  —  6  -  floris, 
calycibus  majoribus,  dentibus  calycinis  latioribus  mucronatis 
coroHara  aequantibns,  corollae  labio  inferiori  multo  minor), 
foliis  ovatis  aliisque  notis. 

Die  ganze  Pflanze  ist  1'  hoch;  die  Blätter  1"  lang,  3/3" 
breit. 


Beiträge 


zu 


einer  Flora  des  Orientes. 

Von 

Karl    Koch. 

(Fortsetzung  v.  Linn.  XXII.  p.  178—338.) 


Ulmeae  Duniort.  prodr.  fl.  belg.  p.  25. 

Mß&s  Rüster  -Gehölz  ist  nur  auf  der  nördlichen  Erdhälfte  und 
daselbst  wiederum  allein  in  den  gemässigteren,  zum  Theil 
auch  in  den  kältereu  Regionen  verbreitet.  Man  kennt  bis 
jetzt  kaum  40  Arten,  aber  ohne  Zweifel  möchten  viele  Species, 
und  zwar  zumeist  die ,  welche  wir  aus  England  bekommen 
haben,  nur  Abarten  scyn.  Wenn  wir  dieses  annehmen,  so 
dürften  in  Europa  und  im  Oriente,  wie  in  Amerika  nur  9  Ar- 
ten vorkommen.  Gemeinschaftlich  scheinen  die  alte  und  die 
neue  Welt  nur  die  Korkulme  zu  besitzen.  Sibirien  scheint 
ärmer  zu  seyn,  da  mau  dort  bis  jetzt  nur  3  Arten  beobachtet 
hat.  Aus  Japan  kennt  man  1 ,  ans  China  2  und  aus  den 
nördlichen  Ländern  Ostindiens  3  Arten.  Deutschland  hat  nach 
Koch 's  Synopsis  2,  nach  Rei  chenbach 's  Flora  excursoria 
freilich    9    Arten.       Es    fehlen    unserm  Vaterlaude   die   achte 


538 

Korkulme,  die  aber  schon  in  Oberitalien  vorkommt  und  dort 
häufig  zur  Stütze  für  die  Weinreben  benutzt  wird,  und  die 
ZclJcova  carpinifolia  (Rhamnus)  Pall.  Im  Oriente  hatte 
man  bis  jetzt  nur  4 Arten  beobachtet;  zu  ihnen  habe  ich  noch 
eine  fünfte,  U.  elliplicay  gefunden,  die  im  sogenannten  un- 
tern Kaukasus  ausgedehnte  Wälder  bildet  und  daselbst  die 
V.  campcstris  L.  zu  vertreten  scheint.  Diese  kommt  aber 
sonst  auf  dem  kaukasichen  Isthmus  sehr  häufig  vor;  ich  habe 
sie  aber  nirgends  Wälder  bilden  sehen,  wohl  aber  häufig  als 
Gestrüpp  und  vielleicht  in  die  U.  pumila  Pall.  übergehend, 
so  dass  diese  dann  nicht  selbstständige  Species  sejn  möchte. 
An  Bächen  wächst,  namentlich  in  dem  Kurgebiele  und  auch 
sonst:  die  Korkulme,  JJlmus  suberosa  (Ehrh.)  Guss.  Die 
vierte  Art,  17.  effusa  Willd.,  beobachtete  ich  nur  auf  dem 
Nordabhange  des  pontischen  Gebirges  als  Gebüsch.  Als  sol- 
ches, aber  mehr  isolirt,  und  eben  so  häufig  an  trockenen 
Stellen,  ^ie  an  Flussrändern,  kommt  Zelhova  carpinifolia 
{Rhamnus)  Pall.  vor.  Ich  fand  die  Art  aber  auch  im  An- 
fange des  Gebirges  der  Murad- Tigris -Wasserscheide  in  Ar- 
menien. 

I.  Zelhova®)  Spach  in  Nouv.  Ann.  d.  sc.  nat.  XV.  p.  356. 

1.  Z.  carpinifolia  (Rhumnus)  Pall.  fl.  ross.  IL  p.  240. 
1. 10.  Plancra  Richardi  Mich  fl.  bor.  am.  II.  p.  248.  {Zel- 
hova crenata  Spach.)  Sehr  häufig  im  Kurgebiet  und  zwar 
mehr  gegen  die  Niederungen  hin,  als  in  den  höher  gelegenen 
Gegenden  auf  tertiärem  Boden ,  bis  zu  1000'  Höhe.  Im  Pa- 
schalik  Musch  auf  Glimmerschiefer,  c.  4000'  hoch. 

ß,   Microphglla.      Am  hohen  Ufer    des  Kur  auf  ter- 
tiärem Boden,  c.  800'  hoch,  im  tartarischen  Grusien. 


#)  Eigentlich  Selkwa,    der  in   Grusien  für   diese  Pflanze  eigen- 
tür Teiche  Name. 


599 


H.     Ulmus  L.  cod.  No.  CCCXLVII. 

2.  IT.  canipestris  L.  cod.  No.  1845. 

a.  Genuina.  Sehr  häufig  in  der  Nähe  von  Tiflis  nnd 
überhaupt  in  Karthli  und  Kacheth  auf  terliärem  Boden  und  auf 
Trachyt. 

ß.  Pumila  Pall.  11.  ross.  I.  p.  76.  t.  46.  f.  D.  E. 
Bieber stein  zieht  mit  Unrecht  die  Pallas'sche  Pflanze  zu 
seiner  Z7.  suberosu,  da  sie  Pallas  ohne  Korkrinde  abbildet. 
Liane  scheint  in  seiner  U.  pumila  cod.  No.  1847.  die 
zwergigen  Abarten  zweier  Species  vereinigt  zu  haben,  denn 
einmal  zieht  er  die  Ammann'sche  U.  humilis  (ruth.  p.  260.), 
die  wohl  mit  U.  pumila  Pall.  zu  identificiren  wäre,  und  dann 
wiederum  die  U.  pumila  cortice  fungoso  PJulc.  ahnag.  p.  293. 
hierher.  Letztere  Abart  gehört  aber  zu  U.  suberosa  (Ehrh.) 
Biob.  u.  Guss.  Im  tartarischen  Grusien  auf  tertiärem  Boden 
und  Porphyr,  c.  700'  hoch. 

3.  U.  suberosa  (Ehrh.)  Guss.  fl.  sie.  syn.  I.  p.  297.  Bieb. 
11.  taur.  cauc.  I.  194.  (ex  p.).  In  Grusien  auf  tertiärem  Bo- 
den und  Trachyt,  700—1200'  hoch. 

4.  C  elliptica  C.  Koch;  Ramuli  glaberrimi,  cortice  inani 
tecti;  Folia  oblonga,  acuminata,  duplicato -serrata,  basi 
aequali,  supra  scabriuscula ,  subtus  (in  juventute)  sericea, 
breviter  petiolata;  Flores  glomerati,  pedunculo  longiori  iusi- 
dentes;  Perigonium  5-fidum,  ciliatum;  Stamina  5;  Samara 
elliptica,  nuce  pilosa  instrueta,  eciliata.  Scheint  der  U.  ma- 
jor Sm.  am  Nächsten  zu  stehen,  unterscheidet  sich  jedoch 
durch  die  elliptische  Flügel  fr  ucht,  deren  Centrum  (die  Nuss) 
behaart  ist. 

4.  U.  effiisa  Willd.  prodr.  11.  berol.  No.  296.  Im  politi- 
schen Gebirge  auf  Augilporphyr  bis  zu  2000'  Höhe, 


600 


Celtideae  Gaud.  in  Freyc.  voy.  p.  507. 

Wcährcnd  das  Rüster -Gehölz  sich  nur  über  bestimmte 
Breitengrade  der  nördlichen  Erdliälfte  ausbreitet,  wachsen  die 
Zürgelhölzer  fast  auf  der  ganzen  Erde.  Wenn  wir  von  der 
südlichen  Hälfte  weniger  kennen,  so  mag  die  Ursache  in  der 
geringen  Kenntniss  derselben  liegen.  Aus  der  über  40  Arten 
zählenden  Familie  wachsen  die  meisten  Arten  in  den  heissen 
Ländern  Amerika's ,  nämlich  14,  während  in  Nordamerika  nur 
9  vorkommen.  8  Arten  besitzt  Ostindien,  3  dessen  IiispIh 
und  1  auch  Norfolk.  Aus  China  kennt  man  2 ,  aus  dem 
Oriente  hingegen  4  Arten,  von  denen  sich  aber  nur  eine  auch 
über  die  Länder  am  Mittelmeere  ausbreitet.  Süddeutschland 
und  Südeuropa  haben  1  und  zwar  mit  dem  Oriente  gemein 
(Celtis  uustralis  L .).  Ausserdem  wächst  noch  1  Art  in  Spa- 
nien und  1  kommt  in  Senegambien  vor.  Von  dem  hier  nur 
zweifelhaft  stehenden  Geschlechte  Bosea  L.  kommt  die  eine 
Art  in  Cochinchina,  die  andere  auf  den  Kanaren  vor. 

In  den  von  mir  durchreisten  Gegenden  des  Orientes  habe 
ich  nur  3  Arten  gefunden,  und  zwar  C.  australis  L.  im  Ge- 
büsch des  Bosphors.  Ausserdem  fand  ich  diese  Art  sehr  häu- 
fig anf  den  Gräbern  der  Griechen  und  Armenier  in  Konstan- 
tinopel und  in  anderen  türkischen  Städten  angepflanzt;  sie 
erreicht  daselbst  eine  nicht  unbedeutende  Höhe  und  Stärke. 
Cypressen  auf  die  Gräber  ihrer  Lieben  zu  pflanzen,  ist  den 
Christen  in  mohammedanischen  Ländern  verboten.  Sehr  häu- 
fig wächst  C.  australis  L.  und  C.  caucasica  Willd.  in  Trans- 
Kaukasien  an  Flussrändern,  aber  nie  im  Gebüsch  und  in  Wäl- 
dern. C.  Tournefortii  Willd.  bildet  hauptsächlich  das  Ge- 
büsch im  mittlem  Tschorukthale ,  ist  aber  auch  in  der  Krim, 
aber  nur  angepflanzt  und  von  bedeutender  Stärke,  zu  finden. 


€01 

Celtis  Tourn.  iiist.  p.  612. 

1.  C.  Tournefortii  Willd.  sp.  p].  IV.  p.  994.  Im  Tscho- 
rukthale  auf  sekundärem  Kalk  und  Augitporphyr,  2000  — 
4500'  hocli.     In  der  Krim  angepflanzt. 

2.  C  caucasica  Willd.  sp.  pl.  IV.  p.  994.  In  Grusien  auf 
tertiärem  Kalk  und  Mergel,  500  —  1200'  hoch.  Eben  daher 
von  Wilhelms  und  K.  Schmidt  erhalten. 

3.  C.  australis  L.  cod.  No.  7644.  Im  Belgrader  Wald 
bei  Konstantinopel  und  sonst  am  Bosphor  auf  Kalk  und  Mer- 
gel, 50  —  500'  hoch,  in  Grusien  auf  gleichem  Boden,  500  — 
1200'  hoch. 

ß.  Grandifolia.       In  Kacheth   auf  oberer  Kreide ,    c. 
1500'  hoch. 

Moreae  Endl.  prodr.  fl.  Norf.  p.  40. 
Die  Mareen  wachsen  vorzugsweise  in  den  heissen  Län- 
dern; ihr  Erscheinen  ausserhalb  derselben  ist  nur  als  Aus- 
nahme zu  betrachten.  Es  kommen  aus  der  über  450  Arten 
enthaltenden  Familie  ein  Drittel  in  Ostindien  und  noch  über 
ein  Viertel  auf  den  ostiudischeu  Inseln  ,  ein  Viertel  hingegen 
im  tropischen  Amerika  vor.  Dass  man  aus  Cochinchina  3, 
aus  dem  mittlem  Afrika  7  und  aus  Neuholland  und  den  dazu 
gehörigen  Inseln  hingegen  nur  13  Arten  kennt,  mag  wohl  in 
der  grossen  Unkenntniss  dieser  Länder  liegen.  Aus  Abys- 
sinien  kennen  wir  2,  aus  Aegypteu  4  und  aus  Arabien  13 
Arten,  so  dass  diese  unter  ziemlich  gleichen  Verhältnissen 
stehenden  Länder  19  Mareen  haben.  Aus  dem  wenig  bekann- 
ten China  und  Japan  hat  man  ebenfalls  erst  15  Arten  erhal- 
ten ,  aus  Madagaskar  und  den  Maskaxenen  8  und  aus  Süd- 
afrika 3.  Die  gemässigten  Länder  der  nördlichen  Erdhälfte 
besitzen  ausserdem  nur  wenige  Repräsentanten,  und  zwar  die 
neue  Welt   noch   am  Meisten,    nämlich  7.      Der   Orient  mag 


602 

vielleicht  mir  1  Art,  und  zwar  Ficus  Carica  L.  ursprüng- 
lich haben.  Später  breitete  diese  sich  wohl  erst  weiter  über 
Südcnropa  ans.  Den  Namen  Carica  hat  sie  wohl  von  demLaude 
Carien  erhalten.  Die  4  Morus-Arten,  die  man  jetzt  zum  Theil 
verwildert  findet,  sind  ohne  Zweifel  erst  eingeführt.  Europa 
besitzt  gar  keine  Art  ursprünglich. 

Was  das  Vorkommen  des  Feigenstrauches  anbelangt,  so 
mag  er  erst  aus  den  südlichen  und  südwestlichen  Ländern 
Kleinasiens  im  Westen  des  kaukasischen  Isthmus  eingeführt 
worden  seyn.  Oestlich  von  dem  meschischen  Gebirge,  der 
Wasserscheide  zwischen  Rion  und  Kur,  wächst  er,  so  wie  im 
tartarischen  Grusien,  nur  in  Gärten.  Er  liebt  sonst  felsige 
und  steinige  Oerter,  und  steigt  mehrere  tausend  Fuss  im  Ge- 
birge aufwärts.  Der  schwarz  früchtige  Maulbeerbaum  erscheint 
als  schöner,  einen  weiten  Schatten  werfender  Baum,  den  ich 
nur  angepflanzt,  nirgends  verwildert,  und  zwar  keineswegs  in 
den  niederen  und  heisseren  Gegenden,  sondern  vorzugsweise 
in  höheren  Gegenden  fand.  Ein  prächtiges,  wahrscheinlich 
sehr  altes  Exemplar  steht  in  dem  Garten  der  früheren  Kö- 
nige Kachiens  zu  Telaff  (Telau).  Morus  alba  L.  habe  ich 
nur  als  Strauch  gesehen,  und  zwar  in  den  Niederungen  zwi- 
schen dem  obern  oder  eigentlichen  und  dem  untern  Kauka- 
sus, allenthalben  verwildert  gefunden.  Zur  Seidenzucht  wird 
der  Strauch  vorzugsweise  im  Osten,  in  den  früheren  Chanaten 
Scheki,  Schirwan  und  Kuba  benutzt. 

I.     Morus  L.  cod.  No.  MXLYI. 
i.  M.  alba  L.  cod.  No.  7146. 

a.  Laciniata;  Vorzugsweise  im  Osten  des  kaukasi- 
schen Isthmus  auf  allerlei  Boden  bis  zu  einer  Höhe  von  c. 
2000'. 


603 

ß.  Integrifolia;  Vorherrschend  in  höher  gelegenen 
Gegenden  des  Westens,  so  in  Radscha,  also  im  Hochthale 
des  Rion  bei  4000'  Höhe. 

2.  M.  nigra  L.  cod.  No.  7147.  Im  Gaue  Pertakrek  auf 
Urgestein  uud  Porphyr,  3000  —  6500'  hoch.  In  Grusien  und 
Schirwan  auf  Kalk  und  Mergel  his  zu  2500'  Höhe, 

II.     Ficus  L.  cod.  No.  MCCXC. 

3.  F.  Carica  L.  cod.  No.  7716. 

a.  Gcniina.  Bei  Koustanlinopel  auf  Kalk  und  Mergel 
bis  zu  500'  Höhe.  Auf  beiden  Seileu  des  pontischen  Gebir- 
ges auf  Angitporphyr  bis  zu  2000'  Höhe  auf  der  Nordseite, 
höher  im  Gebiete  des  Tschoriik. 

ß.  Integrifolia.  Eine  merkwürdige  Abart,  mit  ei- 
uud  fast  herzförmigen  Blättern,  die  aber  doch  zum  Theil  eine 
Neiguug  zu  Einschnitten  zeigten,  aber  nur  schwach  gelappt 
erschieueu.  Am  Meeresstraude  am  Fusse  des  pontischen  Ge- 
birges auf  Augitporphyr. 

Urticeae  Endl.  prodr.  Fl.  Norf.  p.  37. 
Auch  die  TJrticecn  kommen  vorzugsweise  den  heissen 
Ländern  zu,  besitzen  aber  doch  auch  eine  allgemeine  Verbrei- 
tung über  die  ganze  Erde.  Während  d\eMorecn  holzige  Pflan- 
zen, zum  Theil  prächtige  Bäume  bilden  und  nur  wenige  kraut- 
artiger Natur  sind,  findet  mau  uuter  den  TJrliccen  holzige 
Pflanzen  nur  Ausnahmsweise.  Von  den  fast  400  Arten  besitzt 
das  heisse  Amerika  allein  J/4.  Wohl  eben  so  vie  1  kommen 
auf  Ostindien  uud  wiederum  eben  so  viel  auf  die  ostmd<sclien 
Inseln,  während  das  letzte  Viertel  auf  der  üb-igen  Erde  ver- 
breitet ist.  Am  Meisten  besitzen  nochNer-hoIIaud  und  die  austra- 
lischen Inseln  (25),  die  Maskarenen  (mit  Madagaskar,  20) 
und  Nordamerika  (21).     In  Europa  hat  man  bis  jetzt  15Arten 


604 

aufgefunden ;  von  ihnen  haben  einige,  wie  U.  dioica  L.,  eine 
grosse  Verbreitung,  fast  über  ganz  Asien  nnd  Nordamerika; 
andere  verbreiten  sich  nur  bis  nach  dem  Orient  und  selbst 
noch  bis  nach  Sibirien ,  wie  unsere  Brennnessel  und  das  ge- 
wöhnliche Glaskraut,  während  wiederum  andere  nur  im  süd- 
lichen und  zum  Theil  auch  im  mittlem  Europa  wachsen  und 
sich  nach  den  entsprechenden  Ländern  des  Orientes  hinziehen, 
wie  Urtica  pilulifera  L.  und  V arielarid  judaica  L.  Aus 
Ostindien  durch  Arabien  nach  Nordafrika  zieht  sich  Forskohlea 
tenacissima  L.  Aus  Nordafrika,  Avie  aus  Sibirien  kennt  man 
nur  einige  Arten,  aber  die  Länder  um  das  rothe  Meer  haben 
bis  jetzt  9  Arten  geliefert.  Afrika  scheint  sehr  arm  an  Urti- 
ceen  zu  seyn,  denn  ausser  aus  genannten  Gegenden  kennt 
man  nur  noch  6  aus  Südafrika  und  7  von  den  im  Nordwest 
liegenden  Inseln.  Aus  Japan  und  China  keimen  wir  ebenfalls 
nur  10  und  endlich  aus  den  kälteren  Ländern  Südamerika^  6. 
Aus  dem  Orient  hat  man  bis  jetzt  9  Arten  beschrieben; 
ich  füge  ihnen  noch  3  zu,  die  sämmtliih  neu  sind,  so  dass 
die  Gesamintzahl  12  beträgt.  Leider  sind  mir  2  entgangen, 
die  von  anderen  Reisenden  aufgefunden  wurden.  Aus  Deutsch- 
land kennt  man  nur  5,  die  sämmtlich  auch  im  Oriente  vor- 
kommen. Was  ihr  Vorkommen  anbelangt,  so  lieben  Parie- 
taria  crecta  M.  et  K.  und  P.  diffusa  M.  et  K.  im  Oriente, 
wie  bei  uns,  Schutthaufen,  Mauern  und  dergleichen  wüste 
Stellen  in  der  Nähe  der  Menschen,  Urtica  urens  L.  und  U. 
pilulifera  L.  hingegen  neben  Schutthaufen  mehr  fruchtbare 
Stellen,  namentlich  Gemüse-  und  andere  Gärten.  Urtica 
urens  L.  ist  jedoch  keineswegs  häufig.  Urtica  dioica  L. 
liebt  ebenfalls,  wie  bei  uns,  Hecken,  Zäune  und  ähnliche 
schattige  Stellen.  Die  übrigen  Glaskrautarten  kommen  in  Fel- 
senspalten und  selbst  in  Höhlen  vor. 

...i.  ,.■■ 


605 

Erste  Abtheilung. 
Urereae  Gaud.  in  Freyc.  Voy.  aut.  du  monde;  Bot.  p.  496. 
I.     Urtica  Gaud.  in  Freyc.  Voy.  aut  du  monde ;  Bot.  p.  496. 

1.  U.  dioica  L.  cod.  No.  7133.  Sehr  häufig  in  Cis-  und 
Transkaukasien,  auf  allen  Bodenarten  und  selbst  im  hohen 
Gebirge,  aber  stets  nur  in  der  Nähe  von  Dörfern  und  Städten 
gesehen.  Eben  so  am  Bosphor  und  bei  Konstantinopel,  je- 
doch weit  seltner. 

2.  U.  urens  L.  cod.  No.  7132.  Wie  oben  schon  gesagt, 
seltner  auf  dem  kaukasischen  Isthmus,  häufiger  noch  im  Ge- 
birge bis  zu  6000'  Höhe  und  auf  allen  Bodenarten.  Auch  in 
der  Krim;  seltner  wiederum  auf  der  Nordküste  Kleinasiens 
und  am  Bosphor. 

3.  C  pilulifera  L.  cod.  No.  7127.  In  Transkaukasien 
auf  angebautem  Boden  weit  häufiger,  als   U.  urens  L. 

Zweite  A  b  t  h  e  i  1  u  n  g. 

Parietarieae  Gaud.  in  Freyc.  Voy.  aut.  du  monde;  Bot.  p.500. 

II.  Parietaria  L.  cod.  No.  MCCLXVII. 

A.  Parietaria  Gaud.  in  Freyc.  Voy.  aut.  du  monde;  Bot.  p.  501. 

4.  P.  ereeta  M.  et  K.  Deutschi.  Fl.  I.  p.  825.  Sehr 
häufig  auf  dem  ganzen  kaukasischen  Isthmus ,  doch  nicht  von 
mir  im  Hochgebirge  beobachtet ,  aber  auf  allen  Bodenarten. 
Eben  so  in  der  Krim  und  von  daher  durch  Rogner  er- 
halten. 

5.  P.  diffusa  M.  et  K.  Deutsch!.  FI.  p.  827.  Weniger 
häufig,  und  mehr  in  der  Krim  beobachtet  als  die  vorige  Art. 

B.  Thaumuria  Gaud.  in  Freyc.  Voy.  aut.  du  monde;     Bot. 

p.  502. 

6.  P.  judaica  L.  cod.  No.  7606.  Im  Tschorukthale  in 
Felsspalten  eines  Augitporphyr-  und  Melaphyr- Gesteines,    c. 


606 

2500'  hoch;    in  Armenien  in  Trachytspalten  auf  dem  Kars- 
schen  Plateau,  5000  —  6000'  hoch. 

7.  P.  eJliptica  C.Koch;  Erecta,  ramosa;  Canlis  et  rami 
glabri;  Folia  tenuia,  elliplica  i.  e.  ad  apicem  et  basin  sensim 
attenuata,  glabra,  ex  margine  puberula,  supra  tuberculis  (sub 
lente)  albidis  obsita,  obscore  viridia,  sublus  subliliter  bulhi- 
lata,  pallida,  nervis  minime  eroinentibus,  petiolo  triplo  bre- 
Tiori  iiislructa;  Florcs  glomerulali;  Iuvolucrum  i  —  2-florum, 
4  —  6-fidnm  pnberolum;  Perigoninm  frnctiferum,  elougalum, 
vix  pnberolum,  4-lobum,  staroinibus  paene  triplo  longins: 
lobis  ciliatis,  faucem  includentibus;  Achenia  ni»rescentia. 
Unterscheidet  sich  von  P.  judaica  L.  durch  den  Mangel  an 
Pubescenz,  durch  die  elliptischen  Blätter  und  durch  feinere 
Aeste.    Von  Wilhelms  aus  Grusien  erhalten. 

8.  P.  cryptomm  C.  Koch;  Diffusa,  ramis  debilibns,  fili- 
formibus  puberulis;  Folia  ovato -elliplica  aut  ad  basin  minus 
rotundata,  acutiuscula,  glabra,  ex  margine  attamen  puberula, 
supra  tuberculis  obsita,  obscure  viridia,  subtus  vix  pallidiora, 
nervis  minime  emiuentibus,  petiolo  brevi  triplo  longiora;  Flo- 
res  glomerulati;  lnvolucrum  sub-4-fidum,  pubernlum;  Peri- 
gonium  frnctiferum  elongatum,  pubescens,  4-lobum;  Achenia 
olivaceo-nigrescentia.  Möchte  doch  vielleicht  nur  Abart  der 
P.  elliplica  C.  Koch  seyn,  mit  der  sie  hauptsächlich  hin- 
sichtlich der  zarten  Blattsubstanz  übereinstimmt;  sie  unter- 
scheidet sich  aber  durch  eine  andere  Blattform,  die  der  der 
P.  judaica  L.  gleicht,  durch  den  diffusen  Habitus  und  durch 
die  behaarte  Bliithenhülle.  Sonst  hat  'die  Pflanze  auch  mit 
P.  filiformis  Ten.,  die  aber  in  die  nächste  Abtheilung  ge- 
hört, grosse  Aehulichkeit.  In  den  Krypten  und  Höhlen  des 
meschischen  Quergebirges  sehr  häufig,  hauptsächlich  in  denen 
des  doitigen  Kalk,  2000  —  3000'  hoch. 


607 

9.  P.  nitens  C.  Koch;  Diffusa  aut  suberecta;  Caulis  et 
ramnli  puberuli;  Folia  ovata,  aut  ad  basin  subito  attennata; 
snpra  et  saepe  subtus  nitenli-fiirfuracea,  subtus  nervis  emi- 
nentibus  iustructa,  petiolo  quadruplo  breviori  insidentia;  In- 
voliicriim  2 —  3-florum,  4 —  5-fidum,  puberulum;  Perigonium 
fructiferum  eloimalum,  rix  puberulum,  4-lobum:  Jobis  ere- 
ttiusculis,  ciliatis,  staminibus  duplo  lougius;  Acheuiuni  oliva- 
ceum.  Diese  Art  hat  mit  P.  judaica  L.  den  Habitus  fiber- 
ein, unterscheidet  sich  aber  durch  den  kleienartigeti  und  glän- 
zenden Uebcrzug  der  Blätter  hinlänglich.  Von  K.  Schmidt, 
wahrscheinlich  aus  der  armenischen  Provinz  Eriwan  stam- 
mend, erhalten. 

10.  P.  cretica  L.  cod.  No.7609.  Als  Parietaria  minor 
cretica,  capsulis  seminuui  alatis  im  Gundelsheimer'schen 
Herbar. 

C.    Frcirea  Gaud.  in  Freyc.  Voy.  aut.  du  monde;  bot.  p.  502. 

11.  P.  lusitanica  L.  cod.  No.  7608.  Von  Wilhelms 
und  K.  Schmidt  aus  Grusien  erhalten. 

Parietaria  potygonoides  Wild.  herb.  No.  18904.  ist 
eine  Kochia. 

Caimabineae  Blume  Bydr.  1825. 

Von  den  beiden  Pflanzen,  die  hierher  gehören,  hat  der 
Hopfen  (wenigstens  jetzt)  die  grosse  Verbreitung  über  alle 
Länder  der  gemässigten  nördlichen  Zone,  der  Hanf  hingegen 
stammt  wahrscheinlich  aus  Persien,  und  verbreitete  sich  von 
da  über  ganz  Vorderasien  und  zum  Theil  selbst  auch  über 
Europa,  wo  er  bereits  in  vielen  Gegenden  verwildert  vor- 
kommt. 


603 

I.  Cannabis  L.  cod.  No..  MCCXXVII.,  ,n  d 

1.  C.  sativa  L.  cod.  No.  7430.  Auf  allen  Bodenarten 
Cis-  und  Transkaukasiens  bis  in  das  Gebirge,  wo  ich  ihn 
noch  bei  3000'  Höhe  sah;  am  Häufigsten  an  Zäunen,  auf 
Schutthaufen  und  dergleichen  Stellen  mehr. 

II.  Ilumulus  L.  cod.  No.  MCCXXVIII. 

2.  H.  Iitipulus  L.  cod.  No.743i.  Häufig  in  Zäunen  und 
Gebüsch  durch  ganz  Gxusien  und  auf  allen  Bodenarten  bis  zu 
einer  Höhe  Yon  3500'. 

Thymelaeaceae. 

Man  kennt  bis  jetzt  gegen  280  Arten  dieser  Familie, 
von  denen  fast  die  Hälfte  auf  Südafrika,  ein  Fünftel  hingegen 
auf  Neuholland  und  seine  Inseln  kommt ,  und  zur  Physiogno- 
mie der  dortigen  Pflanzenwelt  wesentlich  beiträgt.  Die  Thy- 
melüaceen  sind  es  hauptsächlich,  welche  mit  den  Diosmeen  Un- 
terholz und  Buschwerk  bilden.  In  Neuholland  sind  es  Pt'mc- 
leen ,  in  Südafrika  Passerineen  und  Stellereen.  Von  den 
erstem  wächst  nur  1  Art  im  äussersten  Süden  Amcrika's. 
Die  Thi/meläaccen  im  engern  Sinne  sind  mit  einigen  Stelle- 
reen  fast  über  die  ganze  Erde  verbreitet.  Am  Meisten  wach- 
sen in  Ostindien  und  auf  den  dazu  gehörigen  Inseln  (21)  und 
in  den  Ländern  rings  um  das  Mittelrneer  (30).  Mehrere  von 
diesen  besitzt  aber  auch  das  übrige  Europa,  aus  dem  man 
diesseits  der  Alpen  nur  4  kennt,  und  der  Orient,  der  bis  jetzt 
12  geliefert  hat.  Auch  Japan  und  China  besitzen  viele  Thy- 
mcläaccen  (10),  Sibirien  aber  nur  4.  Aus  Centralasien  sind 
4  bekannt,  aus  Nordamerika  aber,  so  wie  ans  Abyssinien 
eine  einzige  Art.    Madagaskar  besitzt  deren  6. 

Aus  dem  Oriente  kennt  man  bis  jetzt  22  Arten ,  von  de- 
nen ich  nur  10  gesammelt  habe.       Unter   diesen   sind  jedoch 


609 

2  nene  und  1  Art  (unsern  Seidelbast)  hat  vor  mir  kein  Rei- 
sender im  Oriente  beobachtet.  In  dem  Gnndclsh.  Herbar 
befinden  sich  10  Arten  aus  dieser  Familie.  Für  Deutschland 
beschreibt  Koch  in  seiner  Synopsis  nur  9  Arten,  so  dass  der 
Orient  mehr  als  doppelt  so  viel  besitzt.  Wenn  demnach  auf 
die  nördlichen  Länder  des  Orientes  1/j3  der  Thymelüaceen 
kommt,  so  besitzt  Deutschland  erst  den  31.  Theil. 

Was  ihr  Vorkommen  anbelangt,  so  liebt  Lygia  Passe- 
rina (Stellera)  L.  Getreideland,  und  wächst  demnach  in 
Transkaukasien  namentlich  auf  Weizen-  und  Roggenfeldern. 
Was  die  Scidelbastarlen  betrifft,  so  lieben  diese  ohne  Aus- 
nahme gebirgige  Gegenden,  doch  so,  dass  D.  Mezereum  L., 
D.  caucasica  Pall.  und  D.  pontica  L.  in  den  Thälern  und 
auf  den  nächsten,  diese  einschliessenden  Höhen  vorkommen, 
D.  oleoides  L.  und  D.  collina  Sm.  die  höchsten  Matten, 
oft  in  der  nächsten  Nähe  der  Schneeregion  lieben.  D.  glo- 
merata  (Lam.)  Bieb.  endlich  wächst  am  Häufigsten  auf  nie- 
deren Matten,  steigt  aber  auch  auf  die  Gipfel  der  Gebirge. 

Erste  Gruppe. 
Stellereae  Endl.  gen.  pl.  suppl.  IV.  p.  63. 

1.    Diar thron  Turcz.  plant.  Mong.  chin.  dec.  25. 

1.  I>.  vesiculosum  (Passerina)  C.  A.  Mey.  im  Bull,  de 
l'acad.  de  St.  Petersb.  IV.  No.  4.  D.  carinatum  Jaub.  et 
Sp.  plant,  orient.  t.  105.  gehört  ohne  Zweifel  hierher.  Von 
K.  Schmidt,  wahrscheinlich  aus   Talysch  erhalten. 

Zweite  Gruppe. 

Thyiuelaeae  Endl.  gen.  pl.  suppl.  IV.  p.  65. 

II.   Lygia  Fasauo  iu  Atti  delPacad.  di  Nap.  1787.  p.  235. 

2.  I«.  Passerina  (Stellera)  L.  cod.  No.  2837.  Im  Gaue 
Sber  auf  Kalkboden,  c.  3500'  hoch,  in  Grnsien  auf  Mergel  - 

22r  Bd.  Ss  Heft.  39 


610 

und  Kalkboden,  600 —  2000' hoch.  Ebendaher  von  K.  Schmidt 
und  Wilhelms,  aus  der  Krim  von  Rogner  erhalten. 

III.     Thymelaea  Endl.  gen.  pl.  suppl.  IV.  p.  65. 
A.    Tartonraira  C.  A.  Mej.  in  Bull,  de  l'acad.  de  St.  Petersb. 

IV.  No.  4. 

3.  Th.  Tartonraira  (Daphne)  L.  cod.  No.  2821.  Im 
Gundelsheimer'schen  Herbar  als  Tartonraire  des  iles  de 
l'archipel. 

4.  Th.  argentca  {Daphne)  Sibth.  fl.  gr.  t.  355.  Im 
Gundelsh.  Herbar  als  Thymelaea  seu  Tartonraire  lini- 
folia  insul.  maris  aegei. 

B.    Euthytnclaea  Endl.  gen.  pl.  suppl.  IV.  p.  66. 

5.  Th.  Bauhin «  Endl.  gen.  pl.  suppl.  IV.  p.66.  Daphne 
Thymelaea  L.  cod.  No.  2818.  Im  Gundelsh.  Herbar  als 
Thymelaea  africana  foliis   Polygalae  glabris. 

IV.     D  a  p  h  n  e   C.  A.  Mey.  im  Bull,  de  l'acad.  de  Petersb. 

IV.  No.  4. 

A.  Mezereum  C.  A.  Mey.  im  Bull.  IV.  No.  4. 

6.  D.  Meaereum  L.  cod.  No.  2817.  Im  untern  Kauka- 
sus im  Gaue  Lori  auf  traehytischem  Boden,  c.  3500'  hoch. 

B.  Laureola  Endl.  gen.  pl.  suppl.  IV.  p.  87. 

7.  D.  cauc&sica  Pall.  fl.  ross.  1.  p.  53.  Thymelaea  ibe- 
rica  Salicis  folio  flore  albo  odoratissimo  im  Gundelsh.  Her- 
bar. Will  den  ow  verbindet  diese  Art  mit  D.  oleoides 
Schieb.,  mit  der  der  Blütheubau  allerdings  Aehnlichkeit  be- 
sitzt, der  Habitus  aber  gar  nicht  übereinstimmt.  Hier  stehen 
auf  einem  aufrechten  Hauptstengel  kurze  Blüthenäste,  bei  D. 
oleoides  Schreb.  hingegen  zcrtheilt  sich  der  Hauptstengol 
alsbald  in  eine  Menge  Aeste.     Aehnlicher  ist  D.  altaica  Pall., 


611 

da  bei  gleichem  Habitus  nur  die  Pubescenz  der  Blüthen  un- 
terscheidet. Lamarck  verbindet  Chamaedaphnoides  cretica 
Alp.  de  pl.  exot,  p.  43.  c.  ic.  mit  D.  caucasica  Pall.,  ob- 
wohl grade  Schreber  aus  ihr  seine  D.  oleoides  bildete.  In 
Daghestan  in  den  Mittelwäldern  auch  als  Untergehölz  erschei- 
nend. Auf  Mergel  und  Kalk  bis  zu  3000' Höhe.  Von  Wil- 
helms aus  Grusien  erhalten. 

ß,  Cognata ;  Flores  numerosi ,  in  apice  ramorum  ter- 
minales. Aehnelt  der  D.  altaica  Pall.  weit  mehr  als  die 
Hauptart. 

8.  B.  CJnidium  L.  cod.  No.  2827.     Im  Gund eis h.  Her- 
bar als  Thj/melaea  foliis  Liui  C.  Banli. 

9.  D.  angustifolia  C.  Koch;  Frutex  ramosus,  ramulis 
nnmerosis,  elongatis,  glaberrimus;  Folia  lineari  -  oblonga,  acuta, 
in  petiolum  brevissimum  attenuata,  pollicem  longa  et  ultra, 
snbtus  glaucescentia,  ramorum  siiprema  squamaeformia,  seri- 
cea;  Flores  terminales,  aggregati,  sessiles;  Pcrigonium  ob- 
longum,  flavido-cinereum,  laciniis  ovatis,  reflexis;  Nux  (bacca 
siccissima)  a  perigonio  iuclusa,  pilis  albis  accumbcntibus  dense 
tecta,  pyriformis.  Ist  weit  grösser  als  D.  Gnidium  L.,  mit 
der  sonst  die  Pflanze  übereinstimmt.  Von  K.  Schmidt  aus 
dem  Naghdshewau'schen  Kreise  erhalten. 

10.  D.  pontica  L.  cod.  No.  2824.  Thymelaea  ponlica 
Citrei  foliis  Toorn.  relat.  d'un  voy.  dnJLev.  (Amstel.  1718)  II. 
p.  83.  stimmt  vollkommen  überein,  während  die  Abbildung  im 
botanical  magazine  t.  1282.  ein  Garten -Exemplar  mit  länger 
gestielten  Blüthen  darstellt.  In  dem  Gebüsch  am  Bosphor  auf 
Kalk  und  Mergel  bis  800'  Höhe;  auf  der  Nordseite  des  pon- 
tischeu  Gebirges  auf  Aiigitporphyr  bis  zu  2000'  Höhe.  Durch 
Dr.  Thirke  vom  bithynischen  Olymp  erhalten. 

ß.  Szovitsii ;  Flores  distantiores,  gemiui,  ut  folia  Üo- 
ralia,  peduncnlo  dnplo,  triplove  breviores.     In  Imereth,  wo  sie 

39* 


612 

auch  Szovits  gesammelt  hat,  auf  Porphyr  und  Kalk,    1500 
—  3000'  hoch. 

C.     Daphnanthes  Emil.  gen.  pl.  suppl.  IV.  p.  68. 

11.  D.  sericea  Vahl  symb.  1.  p.  28.  Desf.  choix  d.  pl. 
p.  15.  t.  9.  Im  Gundelsh.  Herbar  als  Thymelaea  cretica 
oleae  folio  suhtus  villoso. 

12.  ».  lmxifolia  Vahl  symb.  I.  p.  29.  Im  Gnndelsh. 
Herbar  als  Thymelaea  armena  bujcifolia  subtns  villosa 
flore  albo. 

13.  ».  glomerata  (Lam.?)  Bieb.  il.  taur.  canc.  I.  p.299; 
Repens;  Caules  erecti,  dodrantales  et  ultra,    glaberrimi,  sim- 
plirissimi;     Folia  spathulato  -elliptica,    glaberrima,    (in  sicco 
statu)  leviter  deeidua;     FJores  numerosi,   terminales,  denique 
laterales,   quini,   peduneulo    communi  aequilongo  insidentes  et 
bracteis  binis  fulti;     Perigouii  tubus  laciniis  lanceolatis  dnplo 
longior.     Da  Lamarck  bei  seiner D. glomerata  die  Bliitben 
fast   sitzend   nennt,    diese    aber   hier   zu    5    eine   langgestielfe 
Dolde  bilden,    so  möchte  die  Bi e berstein'sche  Pflanze  viel- 
leicht verschieden   seyn,    obwohl  Lamarck  Tour  nef  ort's 
Thymelaea  orientalis  minima  Laureolae   folio  floribus  glo- 
meratis  albis  seiner  Species  zu  Grunde  legt.     Im  Gnndelsh. 
Herbar  befindet   sich  die  Bie berstein'sche  Pflanze  als  Thy- 
melaea cappadocica   minima   Laureolae   folio    floribus  glo- 
meratis  und  im  Willdeno  w'schcn    (No.  7556.)   als    D.  glo- 
merata.     Endlicher   vereinigt  (gen.  pl.  suppl.  IV.    p.  68.) 
D.  glomerata  Lam.  mit    D.  oleo  des  Schieb.       Wahrschein- 
lich wurde  er  durch  die  Flora  graeca  (IV.  p.  50),  welche  die 
Abbildung  eines  üppig  gewachsenen  Exemplars  der  D.  olcoi- 
des  im  botanical  magazine  (t.  1917.)  für  die  L  amare  kusche  D. 
glomerata   hält,    verleitet.       Hinsichtlich    der    Stellung   ihrer 
Bliitben  steht    D.  glomerata  Bieb.    übrigens   der  D.  pontica 


613 

L.  am  Nächsten,  die  wohl  eben  so,  wie  diese 3  eine  trockene 
Beere  haben  möchte. 

ß.  Nivalis;  Repens  aut  erecta,  ramosa;  Rami  ant 
Caules  secundarii  nudi,  sed  cicatricibns  dense  obsiti,  ex  apice 
dasvphylli,  saepc  ramo  uno  alterove  abbreviato  iustrucli;  Fo- 
lia  elliplica,  ad  basin  magis  attenuata,  glabcrriina,  dcscrescen- 
tia;  Flores  subterni,  pedunciilo  brcvi  insidcntes  et  bracteis 
duabus  fulti,  axillares ;  Perigonium  cylindricum  ,  lobis  4  elli- 
pticis,  tiibo  plus  dnplo  brevioribus.  Im  Habitus  der  Hauptart 
gleichend,  untei scheidet  sich  diese  vielleicht  spccifisch  ver- 
schiedene Abart  durch  die  fast  nnr  auf  einem  kurzen  Stiel 
stehenden  und  in  der  Regel  nicht  so  gedrängten  Blüthen. 
Nur  im  Hochgebirge;  am  Kasbek  auf  Trachyt,  6000'  hoch; 
auf  dem  Rücken  des  pontischen  Gebirges  auf  Urgestein,  c. 
8000'  hoch. 

14.  1>.  iuierica  C.  Koch ;  Dodrantalis,  erecta  aut  adscen- 
dens,  parce  ramosa,  ramis  patentibus,  glaberrima;  Folia 
spathulata  aut  elliptica,  coriacea,  basi  attenuata;  Flores  ter- 
minales, solitarii  aut  (inferiores)  terui,  sul>sessiles,  capitulum 
rcferentes,  bracteas  late  oblongas  paululum  superantes;  Peri- 
gonii  tubus  laciniis  ovato-lanceolatis  duplo  longior.  Möchte 
vielleicht  die  ächte  D.  glomerata  Lam.  dict.  III.  p.  43.  seyn. 
Die  Pflanze  hat  den  Habitus  und  die  Stellung  der  Blüthen  mit 
D.  Blagayana  Freyer  gemein,  unterscheidet  sich  aber  durch 
völlig  unbehaarte  Deckblätter  und  Blüthen,  ist  auch  in  allen 
ihren  Theilen  kleiner.  Auf  dem  Nakerale,  dem  Scheidege- 
birge zwischen  Radscha  und  dem  eigentlichen  Imerien,  c.  4500' 
hoch,  auf  Kalk. 

15.  D.  colliua  Smith  spicil.  t.  18.  D.  uustralis  Cyr.  pl. 
rar.  III.  t.  16.  gehört  auch  nach  einem  im  Berliner  allgemei- 
nen Herbar  befindlichen  Exemplare  hierher.  Auf  dem  bithy- 
nischcn  Olymp  von  Dr.  Thirke  gesammelt. 


614 

ß.  Neapolitana  Lodd.  bot.  cab.  t.  714.  Ebendaselbst. 
16.  D.  oleoides  Schieb,  dec.  I.  p.  13.  t.  7.  L.  cod.  No. 
2829.  Thymelaea  crctica  oleae  folio  utrinque  glabro  des 
G unde lsh.  Herbariums.  Chamaedaphne  crctica  Alp.  de  pl. 
exot.  p.  43.  c.  icone.  Vom  bithynischen  Olymp  durch  Dr. 
Thirke  erhalten. 

Elaeagneae. 

Von  den  27  bis  jetzt  bekannten  Gehölzen  dieser  Familie 
kommt,  wenn  man  die  Paar  Gartenspecies  in  Abrechnung 
bringt,  die  Hälfte  in  Ostindien  und  zwar  mehr  am  Fusse  des 
Himalaja  -  Gebirges ,  und  auf  seinen  Inseln,  namentlich  auf 
Java  vor.  Demnächst  sind  am  Meisten  (6)  aus  Japan  be- 
kannt.      Nordamerika   besitzt  2,    Südamerika  hingegen    nur 

1  Art.  2  hat  man  in  neuester  Zeit  auch  im  südlichen  Si- 
birien gefunden.     Dem  Oriente  sind  mit  dem  südlichen  Europa 

2  Arten  gemein.  Von  diesen  liebt  die  eine:  Hippophae 
rhamnoides  L.,  wie  unsere  Bachweiden,  die  Ufer  kleinerer 
Gewässer,  und  steigt  in  den  Thälern  bis  nahe  an  5000' Höhe; 
die  andere:  Elaeagnus  hortensis  Bieb.  liebt,  und  zwar  die 
schmalblättrige  Abart,  die  Ebenen,  daselbst  Hecken  und  Zäu- 
ne bildend;  die  breitblättrige  kommt  aber  auch  in  Thälern, 
z.  B.  in  dem  des  Tschoruk ,  vor. 

I.  Hippophae  (L.)  Endl.  gen.  pl.  p.  334. 

1.  H.  rhamnoides  L.  cod.  No.  L.  cod.  No.  7408.  Sein- 
häufig  in  ganz  Transkaukasien  auf  Kalk ,  Mergel,  Trachyt 
und  Porphyr. 

ß.  Pycnostachys  C.  Koch  in  Liun.  XVII.  p.  310.      Im 
untern  Kaukasus  in  den  Gauen  Lori  und  Bambaki. 

II.     Elaeagnus  L.  cod.  No.  CLXIX. 

2.  E.  hortensis  Bieb.  il.  taur,  cauc.  I.  p.  113. 


615 

a.  Angustifoli'a  L.  cod.  No.  996.  In  der  Ebene  des 
Araxes  in  der  armenischen  Provinz  Eriwan  auf  traehytischem 
Boden,  c.  2700'  hoch,  und  in  der  des  Kur  in  Schirwan  auf 
Mergel  und  Lehm,  c.  200—500'  hoch. 

ß.  Lalifolia;  E.  orientalis  L.  cod.  No.  997.  Im 
Thale  des  Tschoruk  auf  Kalk  und  Augitporpkyr ,  2000  — 
4000'  hoch. 

I§aiitaleae. 

Wir  kennen  bis  jetzt  einige  über  100  Arten  dieser  Fa- 
milie, die  vorzugsweise  in  Neuholland  i}/%)  und  auf  dem  Vor- 
gebirge der  guten  Hoffnung  (  'A  )  vertreten  ist.  Nächstdem 
haben  Europa  und  die  Länder  auf  beiden  Seiten  des  Mittel- 
meeres die  meisten  Repräsentanten  (1/5).  Aus  Ostindien  hat 
man  9,  aus  Sibirien  7  und  aus  Abyssinien  4  beschrieben. 
Die  neue  Welt  ist  kärglich  vertreten,  denn  im  Norden  dieses 
Erdtheiles  hat  mau  bis  jetzt  3,  im  Centrum  1  und  im  Süden 
2  Arten  aufgefunden. 

Aus  den  nördlichen  Ländern  des  Orientes  waren  bis  jetzt 
nur  7  Arten  bekannt;  ich  habe  3  beobachtet,  die  frühe- 
ren Reisenden  entgangen  sind,  so  dass  die  Gesammtsumme 
der  jetzt  beschriebenen  orientalischen  Santalaceen  10  beträgt. 
Ausser  einer  Art  gehören  alle  übrigen  dem  Geschlechte  The- 
sium  L.  an,  was  in  Deutschland  aber  noch  mehr,  uud  zwar 
allein  durch  11  Arten  vertreten  ist.  Osgris  albah.  hat  nur 
der  äusserste  Süden  Deutschlands  mit  dem  Oriente  gemein. 
Sie  bildet  hauptsächlich  am  Bosphor  niedrige  Hecken,  auch 
Zäune,  kommt  aber  nicht  mit  anderm  Gesträuch  vor,  sondern 
liebt  für  sich  sonnige  und  trockene  Stellen.  Was  die  Thesium- 
Arten  anbelangt,  so  liebt  Th,  alpinum  L.  nur  die  höchsten 
Matten  im  pontischen  Gebirge.  Eben  so  habe  ich  Th.  humi- 
fusum  DC.   in  höheren  Regionen   des  Kaukasus,     und   zwar 


616 

auf  Matten,  wie  an  Felsen,  aber  auch  in  der  Ebene  des  Rion 
gefunden.  Th.  ramosum  Hayne  wächst  auf  sonnigen  Stellen 
der  Ebenen  und  ersten  Höhen  sowohl ,  als  auf  Plateau's  auf 
dem  armenischen  Hochlande ;  auf  den  Vorhöhen,  namentlich  wo 
steppenartige  Matten  erscheinen,  hingegen  Th.  montanum 
Ehrh.,  das  wahrscheinlich  von  anderen  Kaulcasus -Reisenden 
für  Th.  intermedium  Schrad.  gehalten  wurde.  In  Wäldern 
sowohl  im  äussersten  Osten  der  von  mir  durchreisten  Länder, 
so  wie  im  Westen  ist  Th.  divaricatum  Jan  eine  gewöhnli- 
che Erscheinung.  Auf  sonnigen  Stellen,  wo  es  Koch  in  sei- 
ner Synopsis  nur  angiebt,  sah  ich  es  nirgends. 

Gruppe. 
Thesieae  Meisn.  gen.  pl.  I.  p.  328. 

I.     Osyris  L.  cod.  No.  MCCX. 

1.  O.  alba  L.  cod.  No.  7390.  An  Zäunen  und  Hecken  in 
der  Nähe  Konstantinopels  und  des  ganzen  Bosphors  auf  Mer- 
gel und  Kalk,  bis  zu  800'  Höhe. 

ß.  Serotina  Gris.    spie.  fl.   Rum.    et   Bith.  II.    p.  324. 
Von  Dr.  Thirke  aus  der  Umgegend  von  Brussa  erhalten. 

Thesium  L.  cod.  No.  CCCXVII. 
A.  Tribracteata  Koch  syn.  ed.  2.  p.  7i6. 

2.  Th.  montaunin  Ehrh.  herb.  exs.  No.  2.  Koch  syn. 
ed.  2.  p.716.  In  Schirwan  auf  Mergel  und  Kalk,  c.  1000' 
hoch.     Von  Wilhelms  aus  Grusien  erhalten. 

3.  Th.  hiiinifusum  Dec.  fl,  franc.  V.  p.  366.  Auf  dem 
Gränzgebirge  zwischen  Ossien  und  Radscha  auf  Porphyr  und 
Thoneisenstein,  c.  5500'  hoch.  In  der  Ebene  am  Pferdeflusse 
auf  angeschwemmtem  Boden,  c.  200  —  300'  hoch.  Auch  von 
Wilhelms  erhalten. 


617 

4.  Th.  divaricatnin  Jan  ap.  M.  et  K.  Deutschi.  Fl. 
p.  285.  Grisebach  vereinigt  (spie.  fl.  Ruin,  et  Bith.  II. 
p.  323.)  diese  Art  mit  der  vorigen;  sie  unterscheidet  sich  je- 
doch durch  glatte  Blattränder  und  Stengclkanten.  Sehr  häu- 
fig im  Belgrader  Wald  bei  Konstantinopel  auf  Kalkboden,  c. 
500'  hoch.  In  Wäldern  der  letzten  Ausläufer  des  untern 
Kaukasus  in  Tatarisch -Grusien  auf  Porphyr,  c.  2500/  \hoch. 
In  Wäldern  des  südlichen  Daghestaus  auf  Mergel-  und  Kalk- 
boden, 500—1500'  hoch.  Von  Dr.  Thirke  aus  der  Um- 
gegend von  Brussa  erhalten. 

5.  Th.  rainosuin  Hayne  in  Schrad.  journ.  1800.  p.  30. 
t.  7.  In  der  Kurniederung  auf  Mergel-  und  Lehmboden  in 
Schirwan  bis  500'  hoch,  in  Tatarisch  -  Grusien  auf  Porphyr 
und  Kalk,  c.  800'  hoch.  In  den  Hochgauen  Bambaki  und 
Schuragel  auf  Trachyt,  4000  —  5000'  hoch. 

6.  Th.  alpinum  L.  cod.  No.  1689.  Auf  dem  Rücken  des 
politischen  Gebirges  mit  Urgesteinunterlage ,  8000  —  9000' 
hoch. 

B.    Unibracteata  Koch  syn.  ed.  2.  p.  718. 
7.  Th.  elegans  Roch.  pl.  banat.  t.  4.  f.  11.     Im  Banat 
auf  Jurakalk. 

Iianrineae. 

Die  LorbeerpQanzen,  deren  man  bis  400  kennt,  kom- 
men nur  ausnahmsweise  ausserhalb  der  Tropen  vor.  Am 
Meisten  ist  das  tropische  Amerika  repräsentirt,  da  hier  über 
die  Hälfte  aller  bis  jetzt  bekannten  Laurineen  vorkommt. 
Ostindien  und  seine  Inseln,  namentlich  Java,  besitzen  über 
150  Arten,  von  denen  3/5  auf  dem  Festlande  und  2/5  auf  den 
Inseln  wachsen.  Die  13  neuholländischen  Arten  sind  wohl 
ebenfalls  nur  auf  die  Tropen  beschränkt.      Auffallend  ist  der 


618 

Mangel  ein  Laurineen ,  namentlich  im  heissen  Afrika,  von 
wo  mau  noch  gar  keine  Art  kennt.  Vom  Vorgebirge  der 
guten  Hoffnung  kennt  man  2  Arten  und  ebenso  von  Nord- 
afrika. Reicher  sind  die  zu  Afrika  gehörigen  Inseln,  da  aus 
dem  sonst  so  unbekannten  Madagaskar  uud  den  Maskarenen 
doch  8  Arten  beschrieben  sind.  Aus  den  Inseln  westlich 
von  Afrika  kennt  man  4.  Nordamerika  ist  von  den  ausser- 
tropischen  Ländern  noch  am  Reichsten,  denn  es  besitzt  11 
Arten.  In  Betreff  Asiens  kennt  man  noch  6  Arten  aus  Hin- 
terindien und  16  aus  China  und  Japan.  Der  Orient  besitzt 
mit  Südeuropa  und  Nordafrika  nur  einen  Repräsentanten,  den 
gewöhnlichen  Lorbeer.  Er  bildet  nie,  wie  der  Kirschlorbeer, 
die  pontische  Alpenrose  u.  s.  w.,  Unterholz,  sondern  liebt  die 
Sonne  und  wächst  als  selbstständiges  Gebüsch  oder  auch  mit 
anderen  Sträuchern  in  Hecken,  Zäunen  u.  s.  w. 


Laurus  iNees  in  Wallr.  pl.  As.  rar.  II.  p.  61. 

JL.  noMlis  L.  cod.  No.  2915.  Sehr  häufig  in  der  Um- 
gegend von  Konstantiuopel  und  am  Bosphor  auf  Mergel  und 
Kalk  bis  zu  800'  Höhe.  Auf  der  Nordküste  Kleinasiens  auf 
Augitporphvr,  aber  nicht  hoch,  kaum  bis  1000'  aufsteigend, 
dann  sich  nordöstlich  an  der  Küste  fortsetzend,  aber  schon 
seltner  auftretend ,  bis  er  sich  in  Gurien  verliert.  In  Miugre- 
lien  und  Imerien,  so  wie  im  ganzen  Rion- Bassin  habe  ich 
den  Lorbeer  nirgends  beobachtet,  obwohl  er  von  mehreren 
Reisenden  und  namentlich  von  Russen  als  ganz  gewöhnlich 
dort  wachsend  angegeben  wird.  Ich  fand  nur  in  dem  soge- 
nannten Kronsgarten  in  Kutais,  dem  Hauptorte  Imeriens, 
einen  schönen  Baum,  der  aber  angepflanzt  war  Das  Vor- 
kommen des  Lorbeers  in  Abchasien ,  wo  er  auch  als  wild- 
wachsend  angegeben   wird,     möchte   ich  ebenfalls  bezweifeln. 


619 

Der  Botanik   eben  nicht   sehr  kundige  Reisende  verwechselten 
ihn  wohl  in  der  Regel  mit  dem  Kirschlorbeer. 

Cytineae. 

Aus  der  höchst  interessanten  Klasse  der  Wurzelschma- 
rotzer oder  Rhizanthcen  besitzt  der  Orient  nur  einen  Re- 
präsentanten aus  der  kleinen  Familie  der  Cytinccn,  Cytinus 
Hypocistis  L.,  eine  Art,  welche  auf  den  Wurzeln  der  dorti- 
gen Cislen  schmarotzet  und,  so  viel  ich  weiss,  bis  jetzt  nur 
am  Fusse  des  bithynischen  Olymp  beobachtet  wurde.  Häufi- 
ger kommt  die  Pflanze  in  der  europäischen  Türkei  vor.  Die 
drei  übrigen  Cylineen  wachsen  in  Südafrika. 

Cytinus  L.  cod.  No.  DCXLVI. 
C.  Hypocistis  L.    cod.  No.  6975.       Durch   Dr.    Thirke 
vom  Fuss  des  bithynischen  Olymp  erhalten. 

Aristolochiaceae. 

Man  kennt  bis  jetzt  über  100  Arten  aus  dieser  Familie, 
von  denen  3/3  in  der  neuen  Welt  vorkommen  nnd  sich  haupt- 
sächlich in  den  heissen  Ländern  concentriren.  Während  un- 
ter den  Tropen  daselbst  fast  die  Hälfte  aller  Aristolochia- 
ceen  vorkommt,  kennt  man  bis  jetzt  aus  Nordamerika,  und 
zwar  vorherrschend  aus  den  südlichen  Staaten,  nur  16.  In 
der  allen  Wrelt  wachsen  die  meisten  Arten  in  den  Ländern 
auf  beiden  Seiten  des  Mittelmeeres  und  auf  den  darin  liegen- 
den östlichen  Inseln,  denn  man  hat  daher  bereits  12  beschrie- 
ben. Mit  Ausnahme  der  Küsten,  ist  der  Orient  weit  ärmer, 
und  zählt  nur  wenige  Arten.  In  Ostindien  hat  man  bis  jetzt 
8,  auf  seinen  Inseln  6  und  in  Hinterindien  erst  1  Art  gefun- 
den. Aus  Japan  und  China  kennt  man  4,  aus  Syrien  1,  aus 
Neuholland  2  und  von  den  Maskarenen  2  Arten. 


620 

Von  den  6  Arten,  die  man  bis  jetzt  in  den  nördlichen 
Ländern  des  Orientes  beobachtet  hat,  habe  ich  selbst  mir  eine 
einzige,  jl.  Clematitis  L.,  gesammelt,  während  die  beiden  ande- 
ren hier  aufgeführten  mir  durch  Dr.  Thirke  aus  der  Umge- 
gend von  Brussa  mitgetheilt  wurden,  -d.  Clematitis  L.  wächst 
an  der  Nordküste  Kleinasiens,  namentlich  im  Paschalik  Tre- 
bisond  ausserordentlich  häufig,  zieht  sich  aber  in  den  Thälern 
nur  wenig  aufwärts.  Im  Iuuenlande  habe  ich  unseren  Oster- 
luzei nirgends  gesehen. 

Aristolochia  L.  cod.  No.  MCXVI. 

1.  A.  Clematitis  L.  cod.  No.  6965.  Allgemein  an  der 
Küste  auf  dem  Sande  sowohl,  so  wie  an  Abhängen,  an  Zäu- 
nen und  in  Hecken.  Auch  von  Dr.  Thirke  aus  der  Umge- 
gend von  Brussa  erhalten. 

2.  A.  pallida  Willd.  spec.  plant.  IV.  p.  164.  Von  Dr. 
Thirke  in  der  Umgebung  von  Brussa  gesammelt. 

3.  A.  hirta  L.  cod.  No.  6966.  Auf  gleiche  Weise  von 
Dr.  Thirke  bei  Brussa  beobachtet. 

Asperifolia ,  Ranliblättler. 

Die  bis  jetzt  bekannten  Arten  dieser  Familie  sind  zwar 
über  die  ganze  Erde  verbreitet,  jedoch  so,  dass  sie  sich 
stets  in  bestimmten  Formen  auch  in  bestimmten  Länderkom- 
plexen concentriren.  Es  bezieht  sich  diese  Concentration 
nicht  allein  auf  die  Abtheilungen,  sondern  auch  auf  die  Ge- 
schlechter, doch  so,  dass  bei  den  grösseren  einige  Arten  auch 
anderwärts  als  einzige  Repräsentanten  vorkommen.  So  hat 
z.  B.  Onosma  seine  Arten  im  östlichen  Europa,  im  Oriente 
und  Aegypten  concentrit,  denn  es  kommen  daselbst  40  Arten 
vor;  ausserdem  wächst  aber  1  Art  im  Mittel-,  1  im  westlichen 
Europa,  2  in  Ostindien  und  3  in  Sibirien. 


621 

Man  kennt  bis  jetzt  gegen  1200  Arten,  von  denen  % 
allein  in  den  hcissen  Ländern  Süd-  und  Mittelamerika' s  und 
fast  eben  so  viele  in  den  gemässigten  Lündern  der  alten  Welt 
vorkommen.  Es  sind  aber  wiederum  die  Borragineae  (s. 
str.),  die  zu  V4  der  Gesammtmasse  in  den  letzteren,  die 
Ehrclieae  und  Cordcae  hingegen,  die  zu  }L  in  den  erstereu 
wachsen.  Von  genannten  beiden  Abtheilungen  wächst  nur 
Tournrfortia  Arguzia  R.  et  S.  als  einziger  Repräsentant  in 
Europa  und  im  Oriente,  T.  micranthos  (Onosma)  Pall.  in 
Sibirien.  Nächst  genannten  Länderkomplexen  sind  Ostindien 
mit  seinen  Inselu  und  die  Südspitze  Afrika's  an  Ranhblättlern 
reich,  denn  im  erstem  wächst  1/10,  im  letztern  fast  1Jl^. 
Besonders  arm  sind  Nordamerika  und  Nenholland  (kaum  mit 
•/so)-  Japan  und  China  scheinen  noch  weniger  vertreten  zu 
seyn,  denn  man  kennt  von  dort  nur  6  Arten.  Dass  von  Cen- 
tralasien  kaum  10,  von  Mittelafrika  ebenfalls  nicht  mehr  be- 
kannt sind,  hat  wohl  hauptsächlich  seinen  Grund  in  der  ge- 
ringen Kenntniss  beider  Länderkomplexe. 

Betrachten  wir  zuerst  die  alte  Welt,  wo  die  Länder  auf 
beiden  Seiten  des  Mitlelmeeres  am  Reichsten  vertreten  sind. 
Die  Zahl  derselben  beträgt  über  300.  Sie  concentriren  sich 
aber  wiederum  mehr  im  Osten,  uud  sind  in  der  europäischen 
Türkei  und  hauptsächlich  in  den  kaukasischen  Ländern  und 
in  Kieinasien  vertreten.  Auch  aus  Sibirien  kennt  man  80  Ar- 
ten. Nördlich  von  den  Alpen  und  vom  schwarzen  Meere 
nimmt  ihre  Zahl  allmählig  ab. 

Was  die  einzelnen  Gruppen  der  der  alten  Welt  vorzugs- 
weise angehörenden  Bortaginccn  anbelangt,  so  wachsen  die 
9  Cerinlheen  nur  iu  Europa  und  im  Oriente,  mit  Ausnahme 
von  ein  Paar  Arten,  die  auch  nach  Nordafrika  übergehen. 
Von  den  100  Echieen  kommt  kaum  J/3  in  genannten  Ländern, 


622 

fast  2/3  hingegen  auf  der  Südspitze  Afrika's  vor.  Auch  die 
im  Nordwesten  Afrika'9  liegenden  Inseln  ernähren  15  Echieen, 
während  man  sonst  nur  noch  2  aus  Syrien  und  Arabien  und 
1  aus  Nordamerika  kennt. 

Von  den  107  bekannten  Anchuseen  sind  Nonnea3  Bar- 
rago ,  Sj/mphytum  und  Lycopsis  vorzugsweise  iu  Osteuropa 
und  im  Oriente  zu  Hause,  während  Anchusa  sich  in  Süd-, 
zum  Theil  auch  in  Mittel -Europa  concentrirt.  Die  gemäs- 
sigten Länder  der  alten  Welt  besitzen  ohne  Sibirien  7,  die- 
ses 5  Arten.  Ausserdem  wachsen  4  in  Ostindien,  1  iu  Abys- 
sinien,  5  in  Südafrika  und  4  in  den  heissen  Ländern  Ame- 
rika's. 

Cynoglosseen  kennt  man  230  Arten,  von  denen  fast  die 
Hälfte  in  Europa  und  im  Oriente  wächst;  doch  hat  auch 
hier  wiederum  der  letztere  und  Osteuropa  die  meisten.  Nach 
Afrika  gehen  wenige  Arten  über.  Nächsldem  kommt  Sibi- 
rien mit  gegen  70  und  das  warme  Amerika  mit  fast  40  Arten. 
Ostindien  hat  27,  Nordamerika  15,  Neuholland  11  und  Süd- 
afrika 7  Arten.  Ausserdem  wachsen  endlich  noch  4  in  Abys- 
sinien,  3  auf  den  Maskarenen,  gegen  10  in  Syrien  und  Ara- 
bien, 2  in  der  Mongolei  und  1  Art  in  China. 

Von  den  228  Lilhospermecn  wachsen  allein  gegen  140 
in  Europa  und  in  dem  Oriente,  doch  so,  dass  kaum  1/8  die- 
ser Summe  im  westlichen  und  eben  so  viel  im  mittlem  Europa 
vorkommen.  Sibirien  hat  gegen  40,  hauptsächlich  aus  dem 
Geschlechte  Mertensia.  Nächsldem  besitzt  Nordamerika  am 
Meisten,  nämlich  gegen  20  und  Südamerika  17  Arten.  Die 
übrigen  Arteu  wachsen  zerstreut:  8  in  Ostindien,  5  auf  den 
neuholländischen  Inseln,  10  auf  dem  Vorgebirge  der  guten 
Hoffnung,  4  auf  deu  im  Nordwesten  Afrika's  liegenden  Inseln 
und  2  in  China. 


G23 

Von  den  beiden  Arten  der  Abtheilung  der  Rocheliaceen 
gehört  die  eine  den  gemässigten  Ländern  der  allen  Welt, 
die  zweite  nur  dem  süd'ichen  Sibirien  an. 

Was  nun  die  He/iotropeen  anbelangt,  deren  man  bis 
jetzt  gegen  140  kennt,  so  wachsen  diese  in  der  alten,  wie 
in  der  neuen  Welt  und  in  gemässigten,  wie  in  heissen  Län- 
dern. Wiederum  ist  Nordamerika  sehr  arm,  denn  es  besitzt 
nur  1  Art;  dagegen  wächst  in  den  wärmeren  Ländern  Ame- 
rika's  so  ziemlich  die  Hälfte;  auch  aus  Neuholland  kennt 
man  13.  Ostindien  ist  mit  16  Arten  vertreten,  15  wachsen 
in  den  Ländern  um  das  rothe  Meer,  eben  so  viel  im  süd- 
lichen Europa  wud  im  Oriente,  11  in  Sibirien,  nur  2  in  Nord- 
afrika, aber  4  im  heissen  Afrika  und  endlich  1  auf  den  nord- 
westlich von  Afrika  liegenden  Inseln. 

Die  beiden  Abiheilungen  der  Ehret ieen  und  Cordieen 
kommen,  wie  schon  gleich  im  Anfange  gesagt,  vorzugsweise 
in  der  neuen  Welt  vor,  und  zwar  in  den  heissen  Ländern 
Wesliudiens,  Mittel-  und  Südamerika's  von  den  ersleren  114, 
von  den  letzteren  144.  Nächstdem  ist  Ostindien  am  Reich- 
sten, denn  es  hat  33  Ehrelieen  und  26  Cordieen.  Aus 
Neuhollaud  kennt  man  von  den  ersteren  10,  von  den  letzte- 
ren sogar  nur  4.  Dagegen  sind  von  den  Maskareneu  8Ehre- 
tieen,  aber  nur  2  Cordieen  beschrieben.  Das  heisse  Afrika 
besitzt  von  beiden  10  (4  Ehrelieen  und  6  Cordieen) ,  die 
Inseln  nordwestlich  hingegen  nur  2  und  China  endlich  3  Arten. 
Das  Vorgebirge  der  guten  Hoffnung  hat  3  Ehrelieen.  2  die- 
ser Abtheilungen  kommen,  wie  schon  oben  gesagt,  in  den  ge- 
mässigten Ländern  der  alten  AVeit  vor.  Merkwürdig  ist,  dass 
Nordamerika  von  beiden  Abtheilungen  gar  keine  Repräsen- 
tanten besitzt.  Ehrelieen  kennt  man  im  Allgemeinen  bis  jetzt 
176  und   Cordieen  186. 


624 

Wenden  wir  uns  nun  der  Verbreitung  der  Rauhblättler 
im  Oriente  zu,  so  findet  man,  dass  die  nördlichen  Theile  der 
dazu  gehörigen  Länder  hauptsächlich  in  der  neuesten  Zeit  in 
Bezug  auf  diese  Familie  erforscht  worden  sind.  Man  hat  bis 
jetzt  218  Arten,  also  über  1/6  im  Ganzen  beschrieben,  wäh- 
rend man  nach  Koch 's  Synopsis  kaum  in  Deutschland  50 
Arten  unterschieden  hat.  Von  diesen  218  Rauhblättlern  habe 
ich  (mit  Einschluss  derer  der  G  und  eis  heim.  Sammlung) 
auf  beiden  Reisen  122  Arten  gesammelt,  so  dass  mir  96  ent- 
gangen sind.  Dagegen  besitze  ich  27  Rauhblättler,  die  vor 
mir  noch  von  keinem  Reisenden  beobachtet  wurden.  Von  die 
sen  218  kommen  1  Art  auf  die  Ehretiecn,  9  auf  die  Helio- 
tropieen,  4  auf  die  Cert'nlheen  y  15  auf  die  Echieen,  58 
auf  die  Anchuseeny  78  auf  die  Lithospermecn ,  52  auf  die 
Cynoglossecn  und  1  Art  auf  die  Rocheliaceen.  Iu  meiner 
Sammlung  hingegen  befinden  sich  nur  1  Ehrctieey  8  Helio- 
tropeeny  2  Cerintheen,  10  Echieen ,  32  Anchusecn,  39  Li- 
thospermeen  y  29  Cynoglosscen  und  1  Rochelt'acce.  Mit  Aus- 
nahme von  7  Arten  kommen  alle  deutsche  Rauhblättler  auch 
im  Oriente  vor.  Hinsichtlich  [der  Gruppen  siud  iu  Deutsch- 
land 1  Heliotropee ,  3  Cerinthecn ,  4  Echieen,  11  Anchu- 
seen ,  20  Lithospermecn  und  9  Cynoglosseen  beschrieben. 

Was  nun  endlich  das  Vorkommen  der  orientalischen  Aspe- 
rifolien  anbelangt ,  so  kommen  die  meisten  Arten  auf  trock- 
nen Stellen,  an  Räudern,  auf  Triften  u.  s.  w.  vor,  nämlich: 
Heliotropium  ellipticum  Led.,  H.  curopaeum  L.,  H.  com- 
mutatum  C.  ;Koeh,  H.  suaveolcns  Bieb.,  Echium  tenue 
Roth ,  E.  vulgare  L. ,  E.  plantagineum  L. ,  E.  violaceum 
L.,  E,  creticum  L.,  Anchusa  italica  Retz,  Lycopsis  ar- 
vensis  L.  3  L.  Orientalis  L. ,  L.  ereeta  d'Urv.j  Onosma 
tinetorium  Bieb.,  O.  cchioides  L.,  0.sericeum~Willd.y  Molt- 
hia  coerulea  (Onosma)  Willd.j  Lithospermum  incrassatum 


625 

Guss.,  L.  officinale  L. ,  Arnebiu  dectnnbens  (Lithosper- 
mum)  Vent.,  Myosotis  intermedia  Lk,,  M.  stricta  Lk.,  M. 
hispida  Sclildl.,  M.  vcrsicolor  Rehb.,  Echinospermum  mar- 
ginatum  (Myosotis)  Bieb.,  E.  patulum  Lehm.,  E.  Lappula 
Lehm.,  E.  biirbatum  (Myosotis)  Bieb.,  Asperugo  procum- 
bens  L.,  Cynoglossum  ofßcinale  L.,  C.  pictum  Ait. ,  Om- 
phalodcs  stricta  C.  Koch  und  Rochelia  disperma  (Litho- 
spcrmum)  L. 

Auf  gewöhnlichen  Steppen  beobachtete  ich:  Echium  al- 
tissimum  Jacq. ,  E.  vulgare  L. ,  E.  italicum  L. ,  Anchusa 
ochroleuca  Bieb.,  A.  italica  Retz,  Onosma  tinctorium  Bieb. 
und  O.  echioides  L. ,  auf  denen  des  Hochlandes  hingegen 
Onosma  linearifolium  C.  Koch  und  O.  sericeum  Willd.  Die 
beiden  letzteren  sah  ich  auch  auf  den  Matten  der  niedrigen 
Gebirge  und  der  Vorhöhen,  aber  ausserdem  noch:  Onosma 
stellulatum  W.  et  K.  und  Cerinthe  maculata  Bieb.  Auf  den 
31atten  des  Hochlandes  wächst:  Hcliotropium  Carduchorum 
C.  Koch,  Myosotis  syhatica  Hoffm. ,  M.  montana  Bieb., 
Echinospermum  heleracanthum  Led.,  Caccinia  Rauwolfjii 
C.  Koch  und  Maltia  eriantha  Led. 

An  Gebirgsabhängen  findet  man  Heliotropium  Cardu- 
chorum C.  Koch,  Onosma  rupestre  Bieb,,  O.  montanum 
Sibth.,  O.  giganteum  Lam.,  O.  armenum  A.  DeC,  Moltkia 
coerulca  (Onosma)  Willd.,  Amebia  longißora  C.  Koch,  Al- 
lanna orientalis  (Lithospermum)  L. ,  A.  cordifolia  C. 
Koch,  Myosotis  montana  Bieb.,  M.  involucrala  Stev. ,  Cy- 
noglossum  pictum  Ait.,  C.  nebrodense  Guss.  und  C.  parvi- 
jlorum  C.  Koch  ;  in  den  Thälern  hingegen :  Cerinthe  major 
L.,  Anchusa  ofjicinalis  L.,  A.  italica  Reiz,  Echinosper- 
mum heteracanthum  Led.,  Cynoglossum  montanum  L. ,  C. 
nebrodense  Guss.,  C.  pictum  Ait.,  Omphalodcs  pontica  C. 
Koch  und  Rindera  pubescens  C.  Koch. 

22r  Bd.    5s  Heft.  40 


626 

Im  Wald  und  Gebüsch  sammelte  ich:  Cerinthe  major 
L. ,  C  maculata  Bieb.,  Anchusa  macrophylla  (Myoso/is) 
Bieb.,  hithospermum  purpureo-coeruleum  L.,  Pulmonaria 
angustifolia  L.,  Mj/osotis  sylvatica  Hoffm. ,  M.  densi/lora 
C.Koch  und  M.  sparst flora  Mik.;  auf  Waldwiesen  hingegen: 
KcJiium  rubrum  Jacq.  und  Anchusa  Barrelieri  (Buglos- 
sum)  All.  An  der  Küste  endlich  wachsen  nur  sehr  wenige 
Rauhblättler,  luämlich:  Tournefortia  vlrguzia  R.  et  S., 
Kchium  violacenm  L.  und  Myosotis  peduneularis  Trevir. 

Erste  A  b  t  h  e  i  1  u  n  g. 

Ehretieae  DC.  prodr.  IX.  p.  502. 

I.     Tournefortia  L.  cod.  No.  CCVI. 

1.  T.  %rgnzia  R  et  S.  syst.  veg.  IV.  p.  540.  T.  sibi- 
rica  L.  (cod.  No.  1131.)  sp.  pl.  I.  p.  141.  Aus  der  Krim 
von  Rogner  und  aus  Transkaukasien  von  K.  Schmidt 
und  Wilhelms  erhalten.  Auf  der  Westküste  des  kaspischen 
Meeres  sehr  häufig,  namentlich  auf  der  Halbinsel  Apsrhcron, 

Zweite  A  b  t  h  e  i  1  u  n  g. 

Hcliotropieae  Endl.  gen.  pl.  p.  646. 

II.     Hcliotropium  (L.)  DC.  prodr.  IX.  p.  532. 

A.     Catimas  A.  DC.  prodr.  IX.  p.  532. 

2.  II.  grandiflornm  Auch,  in  DC.  prodr.  IX.  p.  532.  H. 
villosum  C.  Koch  Linu.  XIX.  p.  20.  nee  Willd.  Die  Bliimen- 
abschnitte  sind  hier  rundlich.  Bei  Brussa  von  Dr.  Thirke 
gesammelt;  im  Guudelsh.  Herbar  als  //.  majus  villosum, 
flore  magno  inodoro. 

B.     Piptocaina  G.  Don  dichlam.  pl.  IV.  p.  364. 

3.  H.  supinuia  L.  cod.  No.  1058.  Im  Guudelsh.  Her- 
bar als  fl.seriphium,  humifusum,  tlore  minimo3  somiue  magno. 


62? 

C.  Euheliotropium  A.  DC.  prodr.  IX.  p.  534. 
4.  H.  Carduchorum  C.  Koch;  Caiilis  erectus,  ramosus, 
raolliter  et  fere  adpresse  pilosus ;  Folia  oblonga  aut  ovata, 
acutiuscula,  integerrima,  adpresse  pilosa,  in  paginae  inferio- 
ris  nervis  albo -hirsuta,  petiolata;  Spicae  conjugatae,  densi- 
ilorae,  neutiquam  elongatae;  Laciniae  calycinae  lanceolatac  tu- 
bum  corollinum  pubeseeutem  aequantcs  aut  eo  minores;  Stamina 
supra  basin  corollae  inserta ;  Stylus  brevissimus,  glaberrimus  sed 
stigraate  conico  pubescente  longiore  coronatus  ;  Nuculae  gla- 
briusculae,  rugulosae.  Scheint  dem  H.  pallens  Del.  pl.  afric. 
Caill.  p.  69.  t.  64.  f.  4.  sehr  nahe  zu  stehen,  vielleicht  sogar 
mit  ihm  identisch  zu  seyn.  Diese  Pflanze  soll  aber  verlän- 
gerte Aehren  haben.  In  der  Ebene  von  Musch  am  Fuss  der 
südlichen  Gebirge,  c.  4000/  hoch,  auf  Glimmerschiefer.  Im 
Tsehorukthale  bei  Artwin  auf  Meiaphyr  und  Thonschiefer,  c. 
2500'  hoch. 

5.  H.  ellipticum  Led.  ex  F.  et  W.  ind.  IV.  sem.  hört, 
petrop.  p. 38.  Meine  Exemplare  stimmen  mit  einer  von  Les- 
sing wahrscheinlich  in  Sibirien  gesammelten  Pflanze,  die 
Ledebour  für  acht  erklärt  und  sich  im  Berliner  Herbar  be- 
findet, fast  vollständig  überein,  und  weichen  nur  dadurch  von  der 
gegebenen  Diagnose  ab,  dass  hier  fein  runzliche  und  schwärz- 
liche Nüsschen  und  feinbehaarte  Narben  vorhanden  sind.  Im 
Gaue  Daikh  auf  buntem  Mergel,  c.  4000'  hoch. 

6.  H.  europaeuin  L.  cod.  No.  1057.  In  Grusien,  na- 
mentlich in  der  Umgegend  von  Tiflis  auf  Kalk  und  Mergel, 
800—2000'  hoch. 

7.  H.  commutatuin  C.  Koch;  Caulis  erectus,  ramosus, 
pubesceus;  Folia  pubescenti-scabra,  petiolata  integerrima, 
oblonga  aut  ovalia,  inferiora  obtusiuscula,  superiora  aeu- 
tiuscula;   Calycis  laciniae  lineares,  plerumqne  villosae,   tubum 

40  * 


628 

corollinum  villosum  aequantes  aut  eo  rix  majores;  Stamina  infra 
medium  tubiim  inserta;  Stigma  stylo  rix  majus,  basi  latissi- 
ma  et  subito  attenuata  instrnctum,  ceterum  lineare,  ex  apice 
5-deutatum;  Nuculae  glabrae,  ruguloso  -verrucosae.  Mit  H. 
europaeum  L.  hat  es  allerdings  gleichen  Habitus,  allein  die- 
ses besitzt  eine  nicht  wollige,  sondern  eine  einfach  behaarte 
Kronenröhre,  einen  sehr  kurzen  Griffel,  dagegen  aber  eine  ver- 
längerte Narbe  und  schwärzliche ,  kurz  -  und  feinbehaarte  und 
fast  um  die  Hälfte  kleinere  Nüsschen,  die  sich  auch  leichter 
trennen,  als  bei  H.  commutatum,  wo  sie  mehr  oder  weni- 
ger zusammenhängen.  In  Grusien  und  Schirwan  auf  Kalk- 
nnd  Mergelboden,  400  —  1500'  hoch,  sehr  häufig,  und  stets 
als  H.  europaeum  L.  angegeben.  In  der  armenischen  Pro- 
vinz Armenien  auf  Trachytboden,  2700 — 3000'  hoch.  Aus 
der  Krim  von  Rogner  und  aus  der  Umgebung  von  Brussa 
von  Dr.  Thirke  erhalten.  Ausserdem  sah  ich  noch  Exem- 
plare aus  der  Umgebung  von  Fiume  und  Algier. 

8.  H.  suaveolens  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  III.  p.  116.  Ans 
Grusien  von  Wilhelms  erhalten.  Im  frühern  Chanate  Scheki 
auf  Kalkboden ,  c.  2500'  hoch. 

9.  H.  canescens  C.  Koch  in  Linn.  XIX.  p.  21.  nee  Mnch., 
Hoffmannsegg  et  H.  B.K.  Aus  der  Umgegend  von  Brussa  von 
Dr.  Thirke  erhalten. 

Dritte  A  b  t  h  e  i  1  u  n  g, 

Rorrageae  DC.  prodr.  X.  p.  1. 

Erste  Gruppe. 
Cerintheae  DC.  in  Meisn.  comm.  p.  187. 

III.     Cc rint he  L.  cod.  No.  CIC. 

10.  C.  major  L.  cod.  No.  1102.  In  Daghestan  auf  Kalk- 
uud  Mergelboden,  500  —  800' hoch  ,  im  nördlichen  gebirgigen 
Schirwan  aufMolassc  und  tertiärem  Kalk,  1500— 2000' hoch. 


Im  Gaue  Artanudsh  auf  sekundärem  Kalk,  2500',  in  zum 
Gaue  Sbcr  gehörigen  Tschabantzthale  auf  Urgestein  und  Por- 
phyr, c.  5500'  hoch.  Von  Dr.  Thirke  aus  der  Umgebung 
von  Brussa  erhalten. 

11.  C  inaciilata  Bieb.  11.  taur.  cauc.  1.  p.  134.  Schi- 
häutig  in  ganz  Grnsien  auf  tertiärem  Kalk  und  Mergel,  aber 
auch  auf  Trachyt,  800  —  3000'  hoch.  In  der  armenischen 
Provinz  Eriwan  am  Ostfusse  des  Alagäs  auf  Basalt  und  im 
Gaue  Daratschitschak  auf  Trachyt,  3000  —  4500'  hoch.  Aus 
der  Krim    von  Rogner  erhalten. 

Zweite  Gruppe. 
Eehieae  DC.  in  Meisn.  comm.  p.  281. 

IV.     Echium  L.  cod.  JNo.  CCIV. 

A.     Holost  igma  ,  Stigma  bicapitatuin. 

12.  E.  rubrum  Jacq.  11.  anslr.  V.  app.  p.  27.  t.  7.  In 
Daghestan  und  zwar  im  frühem  Chanale  Kuba  in  der  JNahe 
des  Ssamnr  auf  Kalk,  c.  1000'  hoch.  In  Grnsien  allgemein 
auf  Kalk-,  Molasse-,  Mergel-  und  Porphjrboden,  500  — 
1500'  hoch. 

13.  E.  tenue  Roth  cat.  bot.  II.  p.  16.  Bei  Trebisond  auf 
Augitpornhyr  bis  zu  300'  Höhe;  im  Gane  Sber  auf  Porphyr 
und  Kalk,  c.  4000'  hoch. 

14.  E.  linearifolium  C.  Koch;  E.  papiilosum  C,  Koch 
Linn.  XVII.  p.  307;  Canlis  erectus,  setoso-hispidus,  ramo- 
sns;  Folia  radicalia  elongata,  lineari-oblanceolata ,  in  pefio- 
tum  attemiata,  hispidissima,  caulina  elliptica,  sessilia,  pilis 
hispidis,  tubercnlis  insidentibus  obsita;  floralia  linearia  ant 
lanceolata,  calyce  sublongiora;  Spicae  in  axillis  solitariae ; 
Corolla    extus    pubescens,    (violacea    aut    coerulea,)    calvcc 

plus     dnplo     longior;      Stylus     et     Slamina     longe    exserta; 

Stigma   hicapitatum.       Scheint  dem   E.   longifolium   Del.  11. 


630 

aegypt.  p.  40.  t.  16.  f.  3.  am  Nächsten  zu  stehen,  unterscheidet 
sich  aber  namentlich  durch  die  herausragenden  Staubgefässe 
und  Griffel  und  durch  die  zweiköpfige  Narbe.  E.  glomera- 
tum  Poir.  hat  andere  Blätter  und  mehre  Aehren  in  den  Blatt- 
winkeln. Im  Gaue  Daratschitschak  |auf  trachytisrh- basaltischem 
Boden,  c.  4500'  hoch. 

B.     Schizostigma ;  Stigma  bifidum. 

15.  E.  altissiumin  Jacq.  fl.  austr.  V.  35.  t.  16.  Bei  Or- 
schowa  im  Bannte  auf  Bändern. 

16.  E.  italicum  L.  cod.  No.  1125.  In  Grusien  sehr  häu- 
fig auf  allen  dort  vorkommenden  Bodenarten  und  auf  einer 
Höhe  von  800  —  2000'.  Aus  der  Krim  von  Rogner  und 
aus  der  Umgegend  von  Brussa    von  Dr.  Thirke  erhalten. 

17.  E.  vulgare  L.  cod.  No.  1126.  Aus  der  Umgegend 
von  Brussa  durch  Dr.  Thirke  erhalten. 

18.  E.  piaiitagineuiii  L.  cod.  No.  1123.  Von  Dr. Thirke 
hei  Brussa  gesammelt.  Bei  Trebisond  auf  Augitporphyr  bis 
zu  500'  Höhe. 

19.  E.  violaceum  L.  cod.  No.  1127.  Au  der  Küste  des 
schwarzen  Meeres  bei  Witzeh  im  Paschali k  Trebisond  auf 
Augitporphyr. 

20.  E.  ainoemuti  F.  et  M.  ind.  sein.  hört,  petrop.  IV. 
p.  35.     Aus  Grusien  vou  Wilhelms  erhalten. 

21.  E.  creticum  L.  cod.  No.  1128.  Fl.  gr.  t.  183.  Bei 
Konstantinopel  auf  Mergel-  und  Kalkboden. 

Dritte  Gruppe. 

Anclmseae  DC.  in  Meisn.  gen.  comm.  p.  189. 

V.     Nonne a  Med.  pltil.  bot.  I.  p.  31. 

A.     Orthocuryum  A.  DC.  prodr.  X.  p.  28. 

22.    ST.   setosa    (Lgcopsis)   Lehm.    Asperif.  p.  269.       Bei 

Tiflis  sehr  häufig  auf  Mergel-  und  Kalkboden,  c.   1200' hoch. 


631 

Im  Gundelsh.  Herbar  als  Puhnonaria  vesicaria  echii  folio 
verrucoso,  flore  albo  ex  iusula  Chio. 

23.  "X.  flavescens  (Lycopsis)  C.  A.  Mey.  Verz.  kauk. 
Pflanzen  p.  98.  In  Schirwan  auf  angebautem  Boden  der  Höhen 
auf  Kalk  und  Molasse,  i.  1500'  hoch.  Von  K.  Schmidt 
aus  Talysch  erhalten.  Im  Gaue  Pertakrek  auf  Urgestein,  c. 
5500'  hoch. 

24.  ST.  lutea  (Lycopsis)  Lani.  dict.  III.  p.  657. 

ß.  parvißora  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  I.  126.     Aus  Gru- 
sicn  von  Wilhelms  erhalten. 

25.  TS.  alpestris  (Anchusa)  Stev.  in  Mein,  de  la  soc.  d. 
nat.  de  Mose.  III.  254.  Aus  Grusien  von  Wilhelms  er- 
halten. 

26.  STomiea  versicolor  (Anchusa)  Stev,  in  Mein,  de 
la  soc.  d.  nat.  de  Mose.  III.  254.  In  der  Ebene  Schir- 
wans  auf  Lehm-  und  Mergelböhen,  c.  300 — 500'  hoch, 
aber  auch  auf  den  ersten  Höben  auf  Molasse  und  Kalk,  1000 
bis  1500'  hoch.  Im  Kaukasus  auf  Kalk,  namentlich  in  Os- 
sien  ,  3000 — 3500'  hoch.  Im  Gaue  Hemschin,  im  politischen 
Hochgebirge  auf  Urgestein,  c.  5500' hoch.  Im  Gundelsh. 
Herbar  als  Puhnonaria  artnena,  ealyce  vesicario,  flore  pur- 
purcoj  iufuudibuliformi ,  foliis  echii. 

B.     Crypianthera  A.  DC.  prodr.  X.  p.  29. 

27.  ST.  iiicta  (^anchusa)  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  I.  p.  127. 
Aus  Grusien  von  Wilhelms  erlialten.  In  der  armenischen 
Provinz  Eriwan  auf  trachytischein  Boden,  2700  —  3000'  hoch. 

ß.  Microcarpa.  Aehnelt  im  Aeussern  mehr  der  2V. 
caspica  (Onosina)  AVilld. ,  unterscheidet  sich  aber  durch  die 
breitröhrigeu  Kronen  und  durch  die  schwärzlichen  Nüsschcn. 
Im  Gundelsh.  Herbar  als  Puhnonaria  vesicaria ,  echii  folio 
verrucoso,  llore  coerulco  ex  iusula  Lcsbo. 


632 

28.  AT.  intermedia  Led.  11.  ross.  III.  p.  111.  Meine 
Exemplare  haben  schmälere  Blumenkronen.  Im  Gaue  Bam- 
bak  im  untern  Kaukasus  auf  Trachyt,  e.  4000'  hoch. 

29.  ST.  caspica  (Onosma)  Willd.  sp.  pl.  I.  p.  775.  Aus 
Grusien  von  K.  Schmidt  und  Wilhelms  erhalten. 

30.  KT.  pulla  (Lycopsis)  L.  cod.  No.  1114.  Ans  der  Krim 
von  Rogner  erhalten.  In  Grusien  auf  Mergel  und  Kalk, 
c.  1200'  hoch.  In  der  armenischen  Provinz  Eriwan,  jenseits 
des  Araxes,  auf  mit  Salz  geschwängertem  Mergel,  c.  3000' 
hoch.  Im  Gaue  Schuragel  auf  der  Ostseite  des  Alagäs  auf 
Basalt,  c.  5500'  hooh;  auf  den  Ruinen  von  Ani  im  Pascha- 
lik  Kars,  c.  4500'  hoch,  auf  Trachyt  und  Peperit. 


VI.     Borrago  (L.)  A.  DC.  prodr.  X.  p.  34. 
II.  officinalis  L.  cod.  No.  1106. 
von  Brnssa  durch  Dr.  T  h  i  r  k  e  erhalten. 


31.  B.  officinalis  L.  cod.  No.  1106.     Aus  der  Umgegend 


VII.     Psilostemon  A.  DC.  prodr.  X.  p.  35. 

32.  P.  Orientale  (Borrago)  L.  cod.  No.  1110.      In  der 

Umgebung  Konstantinopels  auf  Mergel  und  Kalk  bis  zu  200' 
Höhe. 

VIII.     Symphytum  L.  cod.  No.  CXCVIU. 

33.  JS.  officinale  L.  cod.  No.  1097. 

ß.  Lanceolatum  Weinm.  in  Bull,  de  la  soc.  d.  nat.  de 
Mose.  1837.  No.  7.  p.  57.  Bei  Semlin  an  der  Donau;  bei 
Brussa  von  Dr.  Thirke  gesammelt. 

34.  S.  peregrinum  Led.  ind.  sein.  hört.  dorp.  a.  1829. 
p.  4.  Im  Gundelsh.  Herbar  als  5.  cappadocicum ,  folio 
subrotundo  aspero ,  Höre  coeruleo. 

35.  S.  asperiun  Lepech.  in  Nov.  act.  acad.  Petrop.  XIV. 
p.  444.     In  Grusien  auf  Kalk  -  und  Mergelboden  sehr  häufig, 


633 

500  —  2500'  hoch,  und  von  da  nach  dorn  kaukasischen  Ge- 
birge, so  in  Ossien  auf  Kalk  und  T honschiefer,  3000  —  4000' 
hoch.  Im  Norden  der  armenischen  Provinz  Eriwan  auf  ba- 
saltisch- traehytischem  Boden,  45^0 —  5500'  hoch.  Im  poli- 
tischen Hochgebirge  im  Gaue  Hemschin  auf  Urgestein ,  c. 
5500'  hoch. 

36.  S.  tauricum  Willd.  in  Verh.  natnrf.  Fr.  zu  Berl.  III. 
p.  120.  t.  6.  f.  1.     Bei  Brussa  von  Dr.  Thirke  gesammelt. 

37.  IS.  caucasicum  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  I.  p.  128.  Sehr 
häufig  auf  jedem  Boden  in  Grusien  von  500  — 1800'  Höhe; 
im  südlichen  Daghestan  auf  Kalkboden,  500 —  1000'  hoch. 

38.  S.  ibericimi  Stev.  in  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  III.  p.  647. 
Aus  der  Krim  van  Rogner  erhalten. 

IX.     Anchusa  L.  cod.  No.  CXCV. 
A.     Euanchusa  Gris.  spie.  fl.  Rum.  et  Bitli.  II.  p.  96. 

39.  A.  oöicinalis  L.  cod.  No.  1075.  Häufig  im  Banal 
auf  Jurakalk;  bei  Brussa  von  Dr.  Thirke  gesammelt. 

ß.  Althsima  Desf.  cat.  bort.  par.  cd.  3.  p.  397.      Im 
Banate  auf  Jurakalk. 

40.  A.  obliqua  Vis.  ind.  sein.  hört,  patav.  1836.  p.  4. 
Bei  Brussa  von  Dr.  Thirke  gesammelt. 

41.  A.  hyl>rida  Ten.  11.  nap.  I.  p.  65.  t.  11.  Bei  Brussa, 
im  Gundelsh.  Herb,  als  Buglossum  lusilanicum,  cchii  folio, 
undulato. 

42.  A.  angustissiiua  C.  Koch;  ereeta,  superne  rainosa, 
pilis  aecumbentibus  canescens ;  Folia  linearia,  sessilia,  inte- 
gerrima,  acuta;  Florcs  corymbosi  (an  serius  racemosi?); 
Calycis  laciniae  tubum  ex  longitudinc  aequantes,  lato -lineares, 
subito  acutae,  ciliatae;  Corollae  tubus  longo  exsertus;  Forni- 
ccs  subiuclusi,  pilis  crassis  dense  obsiti.  Steht  der  A,  Gme- 
lini  Led.    am  Nächsten,    unterscheidet   sich   aber    namentlich 


634 

durch  den  Mangel  der  Tuberkel ,  auf  denen  die  steifen  Haare 
stehen.  Im  Gaue  Hemschin  im  pontischen  Hochgebirge  auf 
Urgestein,  c.  5500'  hoch.  Im  Gundelsh.  Herbar  als  Bu- 
glossum  armenum s  angustifolium ,  altissimum. 

43.  A.  ocliroleuca  Bieb.  11.  taur.  cauc.  I.  p.  125.  In  der 
Steppe  Dobrutsche,  südlich  von  der  Donau -Mündung.  Aus 
Grusieu  von  Wilhelms  erhalten. 

B.     Buglossum  Rchb.  fl.  exe.  I.  p.  343. 

44.  A.  italica  Retz.  obs.  bot.  I.  p.  12.  Aus  der  Krim 
von  Rogner  und  aus  der  Umgegend  von  Brussa  von  Dr. 
Thirke  erhalten;  in  Grusien  auf  Mergel-  und  Kalkboden, 
c.  1200'  hoch. 

ß.  Azurca  Mill.  nach  Rchb.  pl.  crit.  f.  1229.  In 
Grusien  ziemlich  häufig,  doch  mehr  nach  den  Knr-Niede- 
rpngPH,  hauptsächlich  auf  Mergel-  und  Lehmboden,  500  — 
800'  hoch;  in  der  Provinz  Eriwan  auf  traehytisch- basalti- 
schem Boden,  c.  3500'  hoch.  Im  Gaue  Livvaneh  auf  Thon- 
schiefer,  Kalk  und  Melaphyr,  c.  2500'  hoch. 

y.  Angustifolia.  In  der  Ebene  des  Araxcs  in  der 
Provinz  Eriwan  auf  traehytischem  Boden,  c.  2700'  hoch. 

S.  Panicülata  Ait.  hört.  kew.  I.  p.  77.  Sibth.  11.  gr. 
t.  163.  In  Grusien,  mehr  in  dem  ober»  Kurgebiete,  auf  Kalk 
und  Mergel,  1000—2500'  hoch. 

45.  A.  Barrelieri  (Buglossum)  All.  fl.  ped.  I.  p.  48. 
Bei  Orschowa  an  der  Donau  im  Banate. 

46.  A.  caespitosa  Lara,  illustr.  No.  1818.  Im  Gundelsh. 
Herbar  als  Buglossum  perennc,  humi/usuni,  acaulon,  echii 
folio  aninistissirao. 


635 

C.     Buglossoidcs  Rchb.  fl.  exe.  I.  p.  344. 

47.  A.  macrophylla  (Myosotis)  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  I. 
p.  119.  Im  Kaukasus,  namentlich  im  Gaue  Lctschkum,  auf 
Porphyr  und  Kalk,  c.  3000'  hoch. 

48.  A.  Aucheri  A.  DC.  prodr.  X.  p.  49.  Aus  der  Krim 
von  Rogner  erhalten. 

X.     Lycopsis  (L.)  DC.  prodr.  X.  p.  124. 

49.  Ja.  arvensis  L.  cod.  No.  1116.  Häufig  in  der  Krim 
auf  Thonschiefer  und  Grünstein,  ge»en  das  Meer,  bis  1000' 
hoch. 

50.  Ja.  orientalis  L.  cod.  No.  1118.  Im  Gaue  Sber  auf 
sekundärem  Kalk  nud  Porphyr,  c.  4000'  hoch;  im  Gaue  Hem- 
schin  auf  Urgestein,  c.  5500'  hoch.  Im  Gnndelsh.  Herbär 
als  Bi/glossutn  Orientale,  flore  minimo  coorulco,  folio  an- 
gusto. 

51.  Ja,  ereeta  d'Urv.  enum.pl.  arch.  p.22.  scheint  sich  doch 
durch  den  aufrechten ,  nur  nach  oben  wenig  ästigen  Stengel, 
durch  weniger  herausragende  Blumen  und  durch  kürzere  Kolch- 
abschnitte  von  L.  micrantha  Lcd.  zu  unterscheiden.  I 
Tschorukthal  auf  Porphyr  und  Kalk,  2000-3500'  hoc! 

52.  Ja.  micrantha  Led.  in  Pand.  Beitr.  zur  Naturk.  I. 
p.  65.  Im  Kaukasus,  namentlich  in  Radscha,  auf  Porphyr 
und  Thonoisenstcin,  c.  5000'  hoch,  und  im  ossischen  Gaue 
Dshankom  (Dschawi);  in  der  Provinz  Eriwan  in  der  Araxes- 
Ebene ,  c.  2700'  hoch ,  und  auf  dem  Ostabhange  des  Alagäs, 
c.  3500'  hoch,  mit  basaltisch- traehytischem  Boden. 

53.  I«.  variegata  L.  cod.  No.  1118.  Sehr  häufig  in  Gru- 
sien  auf  allen  Bodenarten  von  500  —  2000'  Höhe.  Im  Gaue 
Schurasel  auf  Trachvt,  c.  4500-5000'  hoch. 


m 

i. 


636 


Vierte  Gruppe. 
Iiitliospermeae  DC.  in  Meisn.  gen.  pl.  p.  280. 

XI.     Onosma  L.  cod.  No.  CC. 

A.     Euonosma  A.  DC.  prodr.  X.  p.  57. 

54.  O.  setosum  Lcd.  in  Panz.  Beitr.  I.  p.  70.  Aus  Gru- 
sieu  von  Wilhelms  und  K.  Schmidt  erhalten.  Im  Osten 
Schirwans  auf  den  letzten  Mergel-  und  Kalkhöhen  des  Kau- 
kasus, 1000  — 1500'  hoch.  Im  Gundelsh.  Herb,  als  Sym- 
phytum  crcticum  echii  folio  angustiori ,  longioribus  villis 
horridnm. 

55.  O.  microsperimim  Stev.  in  Hohenack.  enum.  pl.  Tal, 
p.  75.  Aus  Grusien  von  Wilhelms  und  K.  Schmidt  er- 
halten. 

56.  O.  tinctoriuin  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  I.  p.  131.     In  der 

armenischen  Provinz  Eriwan  auf  basaltisch- trachytischem  Bo- 
den, c.  2700'  hoch.     Aus  der  Krim  von  Rogner  erhalten. 

57.  O.  echioidcs  L.  cod.  No.  1005. 

ß.  Arenarium  W.  et  K.  plant.  Hung.  rar.  III.  p.308. 
Von  Wilhelms  aus  Grusien  erhalten;  im  frühern  Chanate 
Gendsha  (Tatarisch- Grusien)  auf  Porphyr,  c.  800'  hoch.  In 
der  Krim  von  Rogner  gesammelt.' 

y.  Hispidum  C.  Koch  in  Linn.  XVII.  p.  305.  Auf 
dem  Ostabhange  des  Alagäs  auf  Basalt,  c.  3500'  hoch. 

58.  O.  teimifloruin  Willd.  sp.  pl.  I.  p.  775.  im  Gun- 
delsh. Herbar  als  Sj/mphj/tum  armenum,  echii  folio,  flore 
alho  tenuissimo.  Unterscheidet  sich  von  O.  rupcstre  Bieb. 
wesentlich,  schon  durch  den  Habitus.  Der  Stengel  ist  ästig, 
die  Blätter  sind  breiter  und  mit  weit  mehr  Tuberkelu  besetzt; 
die  der  Blüthe  erscheinen  eirund -lanzettförmig,  also  an  der 
Basis  breit;  endlich  sind  die  Blüthen  'sehr  schmal  und  fast 
cvlinderförmis. 


637 

59.  O.  rupestre  Biet*.  11.  taur.  caue.  I.  p.  132.  In  Grn- 
sicn  ziemlich  häufig  auf  Kalk,  Mergel  und  Porphyr,  500  — 
2000'  hoch.     Im  Gaue  Sehuragel  auf  Trachyt,  c.  4500'  hoch. 

60.  O.  taurieum  Willd.  in  Verh.  naturf.  Fr.  zu  Berl.  II. 
p.  122.  O.  erectum  Sm.  fl.  gr.  t.  173.  Im  südlichen  Da-he- 
stan  auf  Mergel,  c.  2000'  hoch;  in  der  Umgegend  von  Kon- 
stantinopel auf  Kalk  und  Mergel,  50  — 150'  hoch;  im  Gun- 
delsh.  Herbar  als  Symphytum  echii  folio  angnstiori,  radice 
rubra,   llore  luteo. 

61.  O.  rigidum  Lcd.  11.  alt.  I.  p.  180.  icon.  t.  238.  Bei 
Brussa  von  Dr.  Thirke  gesammelt. 

62.  O.  giganteum  (Lam.)  Led.  fl.  ross.  III.  p.  124.  Im 
kaukasischen  Hochgebirge  an  der  grossen  Militärstrasse  auf 
Thonschicfer  und  Trachyt,  5000— 6000' hoch. 

63.  O.  stellulatnm  W.  et  K.  pl.  Hung.  rar.  IL  p.  189. 
p.  173.  In  Grusien  ziemlich  häufig  auf  Mergel  und  Thon, 
500  —  2000'  hoch;  in  Schirwan  auf  demselben  Boden,  300  — 
800'  hoch.  Im  Gaue  Pertakrck  im  politischen  Hochgebirge 
auf  Urgestein,  c.  5500'  hoch.  Aus  der  Krim  von  Rogner 
und  aus  der  Umgebung  von  Brussa  von  Dr.  Thirke  er- 
halten. 

64.  O.  arnienum  A.  DC.  prodr.  X.  p.  59.  Im  Gaue  Hem- 
schin  im  politischen  Hochgebirge  auf  Urgestein,  c.  5500' 
hoch. 

B.    Aponosfiia  A.  DC.  prodr.  X.  p.  65. 

65.  O.  scriceinn  Willd.  sp.  pl.  I.  p.  774.  O.  clcguns  C. 
Koch  in  Linn.  XVII.  p.  306.  Aus  Grusien  von  Wilhelms 
und  K.  Schmidt  erhalten;  auf  der  Ostseite  des  Alagäs  auf 
Basalt,  c.  3500'  hoch;  im  Gaue  Daratschitschak  auf  Tra- 
chyt, 4500  —  5500'  hoch;  im  Tschorukgebiete,  namentlich  im 
Gaue  Sber,    auf  Kalk  und   Porphyr,    c.  4000'  hoch,    und  im 


638 

Tschabantzthale  auf  Porphyr   und   Syenit ,    c.  5000  —  6500' 
hoch. 

ß,  Gundelsheimeri  C.  Koch  in  Linn.  XVII.  p.  306. 
Im  Gundelsh.  Herb,  als  Symphytum  urmenum,  oleae 
folio  argenteo,  flore  flavescente. 

XII.  Moltlcia  Lehm,  in  Verh.  d.  naturf.  Ges.  zu  Halle  III. 

2.  p.  3. 

66.  ME.  coerulea  (Onosma)  Willd.  sp.  pl.  I.  p.  775.  In 
Grusien  sehr  häufig  auf  Mergel,  Kalk  und  Sandstein,  800  — 
2500'  hoch ;  auf  den  östlichen  Ausläufern  des  untern  Kauka- 
sus auf  Porphyr,  c.  1500'  hoch;  im  Gaue  Narriinan  auf  Tra- 
chyt ,  c.  5000'  hoch. 

XIII.  Lithospermum  (L.)  Gris.  spicil.  fl.  Rum.  et  Bith. 

II.  p.  84. 
A.     Rhytispermum  Lk.  Haudb.  d.  Kraut.  II.  519. 

67.  I«.  apoluin  (Myosolis)  L.  cod.  No.  1067.  Im  Gun- 
delsh. Herbar  als  Buglossum  luteum,  annuum,  minimum. 
In  Grusien  auf  Aeckern  mit  Kalk-  und  Mergelboden,  800  — 
1200'  hoch. 

68.  Ii.  SiMhorpianum  Gris.  spie.  fl.  Rum.  et  Bith.  II. 
p.  86.  L,  tenuißorum  Sibth.  fl.  gr.  t.  159.  Aus  der  Krim 
von  Rogner  erhalten.  Ebenfalls  auf  Aeckern  mit  Kalk- 
und  Mergelboden  in  Grusien,  800  —  1200'  hoch. 

69.  I*.  incrassatuin  Guss.  ind.  sem.  1826.  p.  6.  L.  ar- 
vense  ß.  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  I.  p.  121.  ex  p.  In  Grusien, 
namentlich  bei  Tiflis  und  Elisabethopol  an  Wegen  und  Rän- 
dern, auch  auf  Aeckern  mit  Mergel-  und  Kalkboden,  500  — 
1200'  hoch. 

70.  ü.  arverase  L.  cod.  No.  1069.  In  den  Kumiederun- 
gen   bis  über  Tiflis   aufwärts  [häufiger   als   weiter  oben,    von 


639 

400—  1200'  Ilolio  und  aufe  Kalk-  und  Mergelboden;  aber 
auch  in  Ilochgauen,  so  in  Schuragel  und  Bambak  auf  Tra- 
chyt,  c.  4500  —  5000'  hoch;  ferner  an  der  Westseite  des  Ala- 
gäs  auf  Basalt,  c.  3500'  hoch,  und  im  Gaue  Daratschisehak 
auf  Track)  t,  4500'  hoch.  Auck  aus  der  Näkc  von  Brussa 
von  Dr.  Thirke  erhalten. 

ß.  Jhre  cocridco ;  L.  arvcnsc  ß.  Bieh.  11.  taur.  cauc. 
1.  p.  121.  ex  p.  Im  talarischen  Grusicn  auf  Mergelboden, 
500  —  800'  hoch;  im  südlichen  Daghcstan  am  mittlcrn Ssamur 
auf  Kalk ,  c.  1200'  hoch. 

B.     Eulithospcrmutn  Gris.  spie.  11.  Rum.  et  Bith.  II.  p.  85. 

71.  I«.  officinale  L.  cod.  No.  1068.  Im  Gaue  Radscha 
auf  Kalk,  c.  4000'  hoch;  im  tatarischen  Grusien  auf  tertiä- 
rem Boden,  500  —  800'  hoch;  im  südlichen  Daghcstan  auf 
Kalk,  c.  1200'  hoch;  am  Südufer  des  schwarzen  Meeres  bei 
Risa  auf  Augitporphyr;  endlich  bei  Brussa  von  Dr.  Thirke 
gesammelt. 

72.  Ja.  pui'iHirco  -  cocrulcum  L.  cod.  No.  1072.  In 
Grusien  auf  Kalk  und  Porphyr,  1000 — 1500'  hoch;  auf  den 
letzten  Ausläufern  des  untern  Kaukasus  auf  Porphyr  und  ter- 
tiärem Gestein,  800  —  1500'  hoch;  aus  der  Umgebung  von 
Brussa  von  Dr.  Thirke  und  aus  der  Krim  von  Rogner 
erhalten. 

XIV.  Lithodora  Gris.  spie.  11.  Rum.  et  Bith.  II.  p.  85. 
73.    Ii.  fruticosa   (Lilhospcrmum)   L.    cod.   No.    1073. 
Im  Gundelsh.    Herb,  als   Bugtossum  fruticosum^   Rosma- 
rini  folio.  Inst,  rci  herb.  AncTiusa  anguslifolia  C.  Bauh.  Pin. 

XV.     Pulmonaria  (L.)  DC.  prodr.  X.  p.  92. 
74.  P.  angustifolia  L.  cod.  No.  1091.     Aus  Grusien  von 
Wilhelms  erhalten. 


640 


XVI.  Amebia  Forsk.  H.  aeg.  p.  62. 
75.  A.  decuinbens  (Lithospermum)  Vent.  hört.  Cels. 
t.  37.  A.  cornuta  F.  et  M.  ind.  sem.  hört,  petrop.  I.  p.  22. 
Am  Araxes  in  der  Provinz  Eriwan  auf  trachytischem  Gerolle, 
c.  2700'  hoch.  Auf  den  ersten  schirwanschen  Höhen  anf  Kalk 
und  Molasse,  c.  1000'  hoch. 

76.  A.  longiflora  C.  Koch;  Perennis,  molliter  et  albo- 
villosa,  snperne  ramosa;  Folia  radicalia  et  canlina  inferiora 
linearia,  priora  ad  basin  attenuata,  reliqua  sessilia;  caulina 
superiora  et  lloralia  ovato-lanceolata,  floribus  longe  minora ; 
Calvcis  laciniae  oblongo- lineares,  tubo  cylindiico  corollino 
dnplo  breviores;  Faux  corollae  iramacnlata ;  Linibns  aequalis; 
Stamina  3  superiora,  dno  inferiora,  antheris  oblongis  fila- 
raento  longioribus;  Stigma  obconicnni,  einarginatuin,  bilobuin- 
ve.  unterscheidet  sich  von  A.  echioides  (Lycopsis)  L.  durch 
längere  und  ungefleckte  Blüthen,  ist  aber  doch  vielleicht  mir 
Abart.  Im  Gaue  Hemschin  des  pontischen  Hochgebirges  auf 
Urgestein,  c.  5500'  hoch. 

77.  A.  echioides  {Lycopsis)  L.  cod.  No.  1117.  In  Ar- 
menien und  Brussa.  Im  Gnndclsh.  Herb,  als  Echioides 
cappadocica,  Buglossi  folio ,  flore  luteo. 

XVII.    AI  Je  an  na  Tausch  in  Flor.  1824.  p.  234. 
A.    Baphorrhiza  A.  DC.  prodr.  X.  p.  97. 

78.  A.  orientalis  (Lithospermum)  L.  cod.  No.  1071. 
Auf. der  Ostseite  des  Alagas  auf  Basalt,  c.  3500'  hoch;  im 
Gane  Bambak  auf  Trachyt ,  c.  4500'  hoch.  Im  Gnndclsh. 
Herbar  als   Bvglossum  armenum,  flore  luteo. 

79.  A.  cordifolia  C.  Koch ;  Folia  radicalia  elongata,  an- 
gustissime  elliptica,  caulina  cordata,  floralia  contra  cordato- 
lanceolata,  omnia  pilis  albis  strigosis,  praeeipue  ex  margiui- 
1ms  obsita;  Caulis  erectus  aut  adscendens,  ex  apice  ramosus, 


641 

aut  simplex,  villis  albidis  horizontalibus  obsitus;  Calycis  la- 
ciniae  laiiceolatae,  albo-villosae,  foliis  floralibus  duplo  mi- 
nores; iXucnlae  relieolatae,  laeves.  Aehnelt  der  A.  orientalis 
(Lühospermum)  L.,  unterscheidet  sich  aber  dnrch  den  Man- 
gel der  Drüsen.  Im  politischen  Hochgebirge  auf  Urgestein, 
c.  5500'  hoch. 

XVIII.     Myosotis  (L.)  Koch  sjn.  p.  594. 
A.     Eumyosotis  A.  DC.  prodr.  X.  p.  105. 

80.  M.  sylvatica  Hoffm.  Dentschl.  Fl.  I.  p.  85. 

et.  Genuina.  In  Grusien  auf  Kalk,  Mergel  und  Mo- 
lasse, 800  — 1500'  hoch;  im  gebirgigen  Imerien  auf  Porphyr 
und  Kalk,  c.  2500'  hoch;  in  Ossien  auf  Kalk  und  Thon- 
schiefer,  c.  3500'  hoch.  Aus  der  Krim  von  Rogner  und 
aus  der  Umgebung  von  Brussa  durch  Dr.  Thirke  erhalten. 

ß.  Semina  brnnneo  -  olivacea.  In  den  Gauen  Perta- 
krek  und  Sber,  auf  Porphyr,  c.  4500' hoch. 

y.  Alpestris  Schmidt  fl.  boh.  Cent.  III.  No.  225.  Bei 
Brussa  von  Dr.  Thirke  gesammelt;  auf  der  Hochebene 
Schuragel  auf  Trachytboden ,  c.  4500'  hoch. 

81.  M.  Miontana  Bieb.  fl.  taur.  canc.  III.  p.  116.  Eine 
ausgezeichnete,  hinlänglich  von  M.  sylvatica  Hoffm.  unter- 
schiedene Art.  Nur  im  Hochgebirge,  und  dort  die  lieblichste 
Erscheinung  an  den  weniger  grünen  Abhängen  unterhalb  der 
Matten;  im  pontischen  Hochgebirge,  6000  —  9000'  hoch,  auf 
Porphyr  und  Granit. 

82.  M  densiflora  C.  Koch  in  Linn.  XIX.  p.  20.  Unter- 
scheidet sich  von  der  verwandten  M.  sylvatica  Hoffm.  dnrch 
die  kleineren  und  sehr  kurz  gestielten  Blüthen,  durch  die 
steifere  Kelchbehaarung  und  durch  die  Achenien.  In  der  Form 
hat   die  Art    auch  Aehnlichkeit   mit    der  M.  sparsißora  Mik. 

22r  Bd.   6s  Heft.  41 


642 

Auf  der  nördlichen  Seite  des  politischen  Gebirges  auf  Augit- 
porphyr  vom  felsigen  Ufer  des  schwarzen  Meeres  bis  zu  4000' 
Höhe.  Im  ossischen  Kaukasus  auf  Thonschiefer  und  Kalk, 
3000  —  4000'  hoch.  Von  Dr.  T  h  i  r  k  e  aus  der  Umgebung  von 
Brussa  erhalten. 

83.  81.  pontieaC.  Koch;  Perennis,  pilis  strigosis  canescens, 
inferne  dichotoma  aut  simplex;  Folia  oblouga,  radicalia  mino- 
ra;  Racenius  elongatiis,  aphyllus;  Pedicelli  paululum  calycc 
pilis  patulis,  uncinatis  obsito  longiores ;  Laciniae  caljcinae  lan- 
ceolatae,  serius  conniventes ;  Laciniae  corollae  parvae,  ereclo- 
patulae;  Achenia  brunneo-atra,  oblonga,  acuta.  Steht  der 
M.  sylvatica  Hoffm.  am  Nächsten,  namentlich  der  Alpen- 
form, besitzt  aber  trotz  der  Kleinheit  keinen  gedrungenen 
Wuchs,  und  unterscheidet  sich  ausserdem  durch  die  anliegen- 
den Stengel-  und  Blatthaare  und  durch  die  kleinen  Blüthen. 
Auch  sind  die  Acheitien  länglich  und  spitz,  nicht  rundlich. 
Im  Gaue  Hemschin  auf  Urgestein,  c.  5500'  hoch. 

84.  M.  intermedia  Lk.  enum.  hört  berol.  I.  p.  164.  In 
Grusien  auf  Kalk-  und  Mergelboden,  500  —  1800'  hoch.  Bei 
Brussa  von  Dr.  Thirke  gesammelt. 

ß.  liithuanica  Bess.  in  Led.  11.  ross.  III.  p.  146.  Im 
tatarischen  Grusien  auf  tertiärem  und  Porphyr -Boden,  c.  800' 
hoch. 

85.  M.  strieta  Lk.  enum.  hört,  berol.  I.  p.  164.  In  Gru- 
sien auf  Mergel  und  Kalk,  800  —  2000'  hoch.  In  Ossien  anf 
Kalk  und  Thonschiefer-,  von  Dr.  Thirke  bei  Brussa  ge- 
sammelt. 

86.  M.  hispida  Sthldl.  in  Mag.  natnrf.  Fr.  zu  Berl.  VIII. 
p.  229.  In  Grusien  unter  denselben  Verhältnissen,  wie  die 
vorige  Art;  ebenfalls  von  Dr.  Thirke  aus  der  Umgegend 
von  Brussa  erhalten.       Dass  Ledebour    (Flora   rossica  III. 


643 

p.  147.)  meine  M.  hispida  zu  M.  stricto,  Lk.  zieht,  beruht 
auf  einem  Irrthum,  der  in  dem  Verwechseln  der  Etiquetten 
beider  Pflanzen  seineu  Grund  hat. 

87.  M.  versicolor  Rchb.  11.  exe.  I.  p.  341.  In  der  rus- 
sischen Provinz  Eriwan  auf  traehytisehem  Boden,  c.  2700/ 
hoch. 

88.  M.  palustris  Witt,  arrang.  br.  11.  II.  225. 

ß.  Strigulosa  Rchb.   11.    exe.  I.   p.  342.       In  Grusien 
eben  so  an  Bächen  wie  bei  uns,  1000  — 1500'  hoch. 

89.  M.  caespitosa  Schulz  11.  stargard.  suppl.  p.  11.  Yon 
Wilhelms  aus  Grusien  erhalten. 

90.  M.  involucrata  Stev.  in  Mein,  de  la  soc.  d.  nat.  de 
Moscou  III.  p.  253.  Am  Kasbek  im  kaukasischen  Hochge- 
birge auf  Trachyt,  c.  5500'  hoch. 

B.     Slrophiostoma  Endl.  gen.  pl.  suppl.  III.  p.  78. 

91.  ]♦!.  sparsiflora  Mik.  in  Hopp.  Taschenb.  1807.  p.7i. 
Am  Ostfusse  des  Alagäs  auf  Basalt,  c.  3500'  hoch,  im  Gau 
Daratschitschak  auf  traehytischem  Boden,  c.  4500'  hoch;  in 
Grusien  auf  Kalk  und  Mergel,  800  —  2000'  hoch,  im  Ge- 
birgsgau  Radscha  auf  Kalk,  c.  4000'  hoch,  im  untern  Kau- 
kasus im  Gaue  Lori  auf  Trachyt,  c.  3500'  hoch;  endlich  im 
pontischen  Hochgebirge  auf  Urgestein,  5500  —  6000'  hoch. 

92.  M.  peduneularis  Trev.  in  Schrift,  d.  nalurf.  Fr.  zu 
Beil.  VII.  p.  147.  Die  Verwachsung  der  Aehenien  mit  der 
Gyuobasis  ist  eben  so  gering,  wie  in  der  ganzen  AblheiJuug 
Strophlostomu ,  weshalb  diese  Art,  zumal  auch  der  Habitus 
dafür  spricht,  durchaus  nicht  zu  Eritrichium  A.  DC.  prodr. 
X.  p.  122.  gestellt  werden  darf.  Am  Ufer  des  kaspischen 
Meeres. 

41  * 


644 


Fünfte  Gruppe. 
Cynoglosseae  DC.  in  Meisn.  Comm.  p.  187. 
XIX.   E chinosp ermum  Sw.  in  Lehm,  asper.  p.  113. 
A.     Sclcrocaryum  DC.  prodr.  X.  p.  142. 

93.  E.  Vahliaimin  Lehm.  Asp.  p.  132.  In  Grusien  häu- 
fig auf  Mergel-  und  Kalkboden  von  800  —  2500'  Höhe. 

B.     Lappvia  (Mnch.)  DC.  prodr.  X.  p.  136. 

94.  E.  patulum  Lehm.  Asp.  p.  124.  Myosotis  squar- 
rosa  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  I.  p.  120.  Sehr  häufig  durch  ganz 
Grusien,  auf  allen  dort  vorkommenden  Bodenarten,  800  — 
2500'  hoch;  in  der  Provinz  Eriwan,  und  zwar  in  derAraxes- 
Ebene  auf  trachytischem  Boden  und  bei  einer  Höhe  von  2700' 
im  Durchschnitt.     Aus  der  Krim  von  Rogner  erhalten. 

95.  E.  heteraeanthuin  Led.  suppl.  ind.  sein.  hört,  dor- 
pat.  1823.  p.  3.  Im  kaukasischen  Gau  Radscha  auf  Kalk, 
3500 — 4000'  hoch;  im  obern  Kurgebiet,  im  Gaue  Artahan 
auf  Trachyt,  c.  5000'  hoch. 

96.  E.  Lappula  Lehm.  Aspeiif.  p.  121.  Mehr  in  den 
Niederungen  Grusiens,  aber  auch  in  der  grossen  kaspischen 
Ebene  auf  tertiärem  und  angeschwemmtem  Boden,  300  — 1500' 
Auf  den  letzten  östlichen  Ausläufern  des  untern  Kaukasus  auf 
Porphyr  und  Kalk,  800  —  1500'  hoch. 

97.  E.  marginatuui  (Myosotis)  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  I. 
p.  121.     In  Grusien  auf  Mergel  und  Kalk,  c.  1200'  hoch. 

98.  E.  l>arl>atuin  (Mt/osotis)  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  I.  p.  121. 
Keineswegs  weniger  häufig  als  die  vorige  Art  in  Grusien  und 
Schirwan  und  unter  denselben  Verhältnissen,  in  der  kaspischen 
Ebene  selbst  vorherrschend.  In  der  Krim  auf  Thonschiefer 
und  Diorit  längs  des  südlichen  Ufergebirges,  bis  zu  1000' 
Höhe. 


645 

XX.     Asperugo  L.  cod.  No.  CCII. 

99.  A.  procumbeits  L.  cod.  No.  1111.  Eben  so  gemein 
in  Grusien  und  Sohirwan,  als  bei  uns,  und  unter  den  näm- 
lichen Verhältnissen,  wie  die  vorige  Art;  auch  auf  der  Ost- 
seite des  Alagäs  auf  Basalt,  c.  3500'  hoch.  Aus  dem  nörd- 
lichen Daghcstan  von  Dr.  Struve  erhalten. 

XXI.     Cynoglossum  DC.  prodr.  X.  p.  146. 

100.  C.  ©fficinale  L.  cod.  No.  1082.  In  ganz  Trans- 
kaukasien  ziejulich  häufig  und  auf  allen  Bodenarten  bis  zu 
einer  Höhe  von  4000';  auch  von  Dr.  Struve  aus  dem  nörd- 
lichen Daghestan  erhalten. 

101.  C.  pictumAit.  bort.  kew.  ed.  2.  I.  p.  291.  Im  mitt- 
lem Kurgebiet  auf  tertiärem  Boden,  1000  —  2500'  hoch;  auch 
im  Gebirge,  so  in  Radscha  auf  sekundärem  Kalk,  3500  — 
4000'  hoch;  an  der  Küste  im  Paschalik  Trebisond  auf  Augit- 
porphyr  bis  zu  einer  Höhe  von  1500';  auch  auf  beiden  Sei- 
ten des  Bosphor  und  in  der  Umgegend  von  Konstantinopel 
auf  Kalk  und  Mergel,  bis  zu  800'  Höhe;  endlich  von  Dr. 
Thirke  aus  der  Umgegend  von  Brussa  erhalten. 

102.  C.  montanuin  L.  cod.  No.  1083.  Lam.  fl.  franc. 
II.  p.  277.  Im  südlichen  Daghestan  auf  Kalk  und  Mer- 
gel, 800  — 1500'  hoch;  auf  den  letzten  Ausläufern  des  untern 
Kaukasus,  auf  tertiärem  Boden  und  auf  Porphyr,  800 — 2000' 
hoch. 

103.  C.  Dioscoridis  Vill.  fl.  d.  Dauph.  II.  p.  459.  \\m 
Gundelsh.  Herbar  als  C.  montanum  virenti  folio,  miuuto 
flore. 

104.  C  nelirodense  Guss.  prodr.  I.  p.  216.  In  der  Um- 
gegend von  Trebisond  auf  Augirporphyr ,  bis  zu  1500' Höhe. 

105.  C.  iiarvifoliuin  C.  Koch;  Caulis  ramosus,  villosus; 
Folia    radicalia    longe    pctiolata,     oblonga;     caulina    sessilia 


646 

lineari- oblougci ,  omnia  parva  villis  minus  crebrioribus  in- 
strneta;  Raccmus  plenimque  duplex,  9 — 12-florus;  Calyx 
albo-strigosus,  corollä  paululum  minor;  Achenia  parva,  pla- 
niuscula,  margine  prominulo  destituta;  Aculei  hamati.  Hin- 
sichtlich der  Achenien-  Grösse  ähnelt  diese  Art  dem  sehr 
ästigen  C.  nebrodensc  Guss.  Im  politischen  Hochgebirge, 
im  Gaue  Pcrtakrek  auf  Urgestein,  c.  5500'  hoch. 

XXII.     Omphalodes  Mnch.  meth.  419. 

A.  Paracaryum  A.  DC.  prodr.  X.    p.  159. 

105.  O.  strieta  C.  Roch  in  Liiin.  XVII.  p.  302.  Steht 
der  O.  rugulosa  A.  DC.  wohl  am  Nächsten,  unterscheidet 
sich  aber  hinlänglich  durch  die  steiferen  und  grade  abstehen- 
den Haare  des  Stengels.  Im  Habitus  ähnelt  die  Pflanze  auch 
der  ]M.  cristata  (Cynoglossum)  Lata.  Im  Surmalv'scheu 
Kreise  jenseits  des  Araxes  in  der  Provinz  Eriwan  auf  tra- 
chy tisch- basaltischem  Boden,  c.  2700'  hoch. 

107.  O.  pontica  C.  Koch;  Percnnis,  pluricaulis,  ramo- 
sa,  albo-villosa,  sed  villi  caulini  tuberculo  piano  albo  in- 
sidentes;  Folia  oblonga,  integerrima,  radicalia  petiolata,  cau- 
lina  sessilia;  Racemus  b- — 8-florus,  deinnm  elongatus,  sub- 
seeundus;  Fiores  remoti ,  pedunculo  suo  minores;  Calycis 
laciniae  oblongae,  denique  reflexae;  Nuculae  denique  basi  et 
stylo  solutae,  ex  apice  styli  dependentes,  ovato-acuminatae, 
echinatae;  Alae  glaberrimae ,  laevissimae,  sed  margine  iu- 
flexae,  echinato -tuberculatae.  Aehnelt  im  Habitus  am  Mei- 
sten der  O.  hirsuta  A.  DC.  und  O.  stricto.  C.  Koch.  Im 
Gaue  Sber  auf  Porphyr  und  Kalk,  3500  — 4500' hoch. 

B.  Maschida /Uhus  A.  DC.  prodr.  X.  p.  161. 

108.  ©.  scorpioides  (Cynoglossum)  Haenke  in  Jacq.  Coli. 
II.  p.  3.     Aus  Grusieu  von   Wilhelms  erhalten. 


64T 

C.     Euomphalodes  A.  DC.  prodr.  X.  p.  161. 

109.  O.  cornifolia  Lehm,  in  N.  Schrift,  d.  Gesellsch.  na- 
turf.  Fr.  zu  Bcrl.  VIII.  p.  97.  t.  5.  als  Omphalodes  cappa- 
doa'ca.,  corui  folio. 

XXIII.     Solenanthus  Led.  11.  alt.   I.   p.  193. 

110.  S.  Tournefortii  A.  DC.  prodr.  X.  p.  164.  Cyuo- 
glossum  stamineum  Desf.  Ann.  du  nius.  X.  p.  431.  t.  36. 
Im  Guii d eis h.  Herbar  als  Cynoglo*$um  cappadocicutn 
flore  miuimo,  longis  staininibus  donato. 

111.  S.  Bieoersteinii  A.  DC.  prodr.  X.  p.  165.  Cyno- 
glossum  stamineum  Bicb.  fl.  taur.  cauc.  III.  p.  127.  Aus  der 
Krim  von  Rogner  erhalten. 

112.  S.  mollissiums  {Cynoglossum)  Lehm.  Asperif.  No. 
129.  Als  Symphytum  Orientale  im  Pallas'schen  Herbar. 
Es  unterscheidet  sich  diese  Art  wesentlich  \onS.  Biebersteinii 
A.  DC.  durch  die  Wurzelblätter,  welche  an  der  Basis  sich 
allmälilig  und  nicht  plötzlich  verschmälern,  durch  die  nicht 
gestielten  Stengelblätter  und  durch  den  durch  lange  Blätter 
unterbrochenen  und  einen  grossen  Theil  des  Stengels  ein- 
nehmenden Strauss. 

XXIV.  Caccinia  Sav.  coroll.  bot.  (1832.)  p.  1.  t.  1.  f.  1—6. 

113.  C.  crassifolia  (Borrago)  Vent.  hört.  Cels.  t.  100. 
Aus  Grusien  von  K.  Schmidt  erhalten. 

114.  C.  Rauwolfii  C.  Koch  in  Linn.  XVII.  p.  303.  Im 
Gaue  Lori,  also  im  untern  Kaukasus,  auf  Trachyt,  c.  3500' 
hoch. 

XXV.     Mattia  Schult.  Observ.  p.  30. 

115.  ]ü.  punctata  A.  DC.  prodr.  X.  p.  167.  Im  Gun- 
delsh.  Herbar  als  Cynoglossum  armenum,  flore  roseo,  pro- 
fuude  laciniato ,    calyce  tomentoso. 


648 

116.  M.  criantha  Led.  fl.  ross.  III.  p.  173.  Im  Gaue 
Schuragel  auf  Trachyt,  c.  4500'  hoch. 

117.  M.  glastifolia  G.Don  gen.  syst,  of  bot.  IV.  p.  310. 
Cynoglossum  glastifolium  Willd.  sp.  pl.  I.  764.  Desf.  anu. 
d.  mus.  10.  p.  430.  t.  35.  Im  Gundelshe  imer'schen  Her- 
barium als  Cynoglossum  armenum,  glastifolium ,  flore  atro- 
purpureo. 

118.  M.  angustifolia  (Cynoglossum)  Willd.  sp.  pl.  I. 
p.  763.  Im  Gundelsh.  Herbar  als  Cynoglossum  armenum, 
minimum,  flore  campanulato,  eoeruleo. 

119.  M.  cristata  (Cynoglossum)  Lam.  illustr.  No.  1800. 
Im  Gundelsh.  Herbar  als  Cynoglossum  armenum,  Buglossi 
folio ,  fructu  umbilicato ,  cristato. 

XXVI.     Rinder a  Fall.  itin.  app.  I.  p.  486.  No.  101.  t.  F. 

f.  1.  2. 

120.  R.  pubescens  C.  Koch;  Erecta,  ramosissima,  pn- 
bescens;  Folia  iuferiora  petiolata,  reliqua  sessilia,  trapezoi- 
dea,  aut  oblongo-lanceolata,  sed  basi  subito  attenuata,  inte- 
gerrima,  tuberculis  planis  et  pubescentia  instructa;  Rami 
stricte  patentes;  luflorescentia  corymbuloso-paniculata;  Caly- 
cis  deusissime  lanati  laciniae  lanceolatae,  obtusae,  demum  tubum 
corollinum  ex  longitiidine  superantes;  Nuculae  ovato  -  acumina- 
tae,  glaberrimae,  alam  suam  ex  latitudine  aecjuantes.  Unter- 
scheidet sich  durch  seine  Behaarung  hinlänglich,  und  gleicht 
im  Habitus  der  Cctccinia  Rauwoljii  C.  Koch.  Im  poutischen 
Hochgebirge  im  Tschabantzthale  auf  Urgestein  und  Porphyr, 
5000  —  6500'  hoch. 

121.  R.  corymlnilosa  C.  Koch.  Caulis  erectus,  glaber- 
rimus,  infloresceutia  corymbuloso-paniculata;  Folia  iuferiora 
integcrrima,  oblonga  glaberrima ,  longepetiolata;  superiora  ob- 
longo-lanceolata    aut   lanceolata,    sessilia;     Calycis    laciniae 


649 

lineares,  lanatae,  longitudine  corollae  tiibi;  Stylus  exsertus; 
Nnculae  ovato -aeuminatae,  alae  suae  aequilatae.  Unterschei- 
det sich  von  R.  tetraspis  Pall.  durch  den  Blüthenstand ,  der 
nicht  traubig  ist,  und  durch  weit  grössere  Früchte.  Hierher 
gehören  ohne  Zweifel  R.  tetraspis  Schrenk  von  Latjassk 
und  Cynoglossum  laevigatum  Hb.  Willden. ,  das  wahrschein- 
lich von  Pallas  stammt.  Ans  Grnsien  von  Wilhelms 
erhalten. 

Vierte  Abtheilung. 

Rochelieae  A.  DC.  prodr.  X.  p.  175. 

XXVII.     Rochelia  Reich,  in  Fl.  1824.  p.  243. 

122.   R.  dispcrma.    (Lithospermum)    L.    cod.  No.   1074. 

In  Grusien  auf  Kalk-  und  Mergelboden,    800  —  2500'  hoch; 

im  südlichen  Daghestan  unter  denselben  Verhältnissen;  in  der 

Provinz  Eriwau,    sowohl   am  Ostfusse  des  Alagäs,     c.  3500', 

wie  in  der  Ebene  des  Araxes,  c.  2700' hoch,  auf  traehytisch- 

basaltischem  Boden;  aus  der  Krim  von  Rogner  erhalten. 

Verfoenaceae. 

Man  kennt  nahe  -an  700  Arten  dieser  Familie ,  welche 
sich  in  den  Tropen  beider  Erdhälften  concentrirt  und  nach 
beiden  Polen  hin  allmählig  abnimmt,  so  dass  die  kalten  Re- 
gionen im  Norden  und  Süden  keine,  die  kälteren  Länder  der 
gemässigten  Zone  auf  der  nördlichen  Erdhälfte  hingegen  nur 
einen  Repräsentanten  besitzen.  Verbena  ofßcinalis  L.  scheint 
nördlich  vom  54°  n.  B.  nicht  mehr  vorzukommen,  und  wächst 
schon  im  nördlichen  Deutschland  seltner.  In  England  erscheint 
sie  zwar  häufig,  in  Irland  aber  gar  nicht.  Der  Standort  in 
Schottland  (Inverkeithing  nach  Dr.  Parsons)  möchte  zweifel- 
haft   sein.       Desto    häufiger   wächst    unser  Eisenkraut  in  den 


650 

Ländern  auf  beiden  Seiten  des  Mittelmeeres  und  im  Oriente 
(nicht  in  Sibirien)  bis  nach  Japan.  Wie  weit  es  sich  südlich 
in  Afrika  erstreckt,  wissen  wir  nicht;  Seh  im  per  hat  es 
aber  noch  aus  Adoa  gesendet.  Auf  den  Inseln  nordwestlich 
von  Afrika  wächst  es ,  eben  so  wie  auf  dem  Vorgebirge  der 
guten  Hoffnung.  Merkwürdiger  Weise  hat  man  es,  ausser 
in  Nepal,  sonst  nicht  in  Ostindien  beobachtet;  es  scheint  dort 
die  Tropen  zu  überspringen  und  dann  wieder  in  Neuholland 
vorzukommen.  In  Amerika  kommt  es  von  den  vereinigten 
Staaten  bis  nach  Brasilien,  aber  nicht  so  häufig,  als  bei 
uns,  vor. 

In  den  wärmeren  Ländern  der  gemässigten  Zone,  von 
den  kanarischen  Inseln  bis  an  das  kaspische  Meer  und  das 
persische  Hochland  hat  man  Verbena  supina  L.  beobachtet. 
Eine  grössere  Verbreitung  besitzt  wiederum  Lippia  nodiflora 
{Verbena)  L.  durch  die  südlichen  Staaten  Nordamerika^  bis 
nach  Peru  und  in  den  wärmeren  Läudern  auf  beiden  Seiten 
des  Mittelmeeres  südlich  bis  nach  Abyssinien  und  sogar  Se- 
negambien  östlich  bis  nach  Persien.  Vitex  agnus  castus 
L.  hat  man  zwar  im  ganzen  Oriente  bis  nach  Persien  hin- 
ein ,  aber  nur  in  den  Ländern  nördlich  vom  Mittelraeere  be- 
obachtet. 

Betrachten  wir  nun  die  Verbreitung  der  Verbenaccen 
im  Allgemeinen,  so  sehen  wir  die  heissen  Länder  Amerika' s 
mit  mehr  als  %  vertreten ;  es  sind  hauptsächlich  ächte  Ver- 
benaeeen  (über  300),  weniger  Viliceen  (gegen  60),  welche 
letztere  wiederum  vorherrschend  in  Ost-  und  Hiuterindien  und 
auf  deren  Inseln  (gegen  150)  wachsen.  Aechte  Verbenaceen 
haben  genannte  Länder  nur  7,  zu  denen  noch  2  jLvicennieen 
kommen.  Nordamerika  besitzt  15,  das  südlichste  Ame- 
rika hingegen  nur  iArt.     Neuholland  und  die  dazu  gehörigen 


651 

Inseln  sind  mit  40,  Madagaskar  und  die  dabei,  also  im  Süd- 
osten Afrika's  liegenden  Inseln  mit  12,  Südafrika  mit  16 
und  die  im  Nordwest  von  Afrika  befindlichen  Inseln  mit  4 
Arten  vertreten.  Ans  dem  heissen  Afrika  kennt  man  bis  jetzt 
16,  ans  den  Ländern  um  das  rothe  Meer  10,  aus  der  Mon- 
golei nur  2  und  endlich  aus  China  und  Japan  18  Arten. 

Was  die  Art  des  Vorkommens  der  3  von  mir  aus  dem 
Oriente  gesammelten  Verbenaceen  anbelangt ,  so  wächst  Ver- 
bena ofjicinalis  L.,  wie  bei  uns,  auf  Rändern  und  trock- 
nen und  dürren  Stellen,  Lippia  nodiflora  [Verbena)  L. 
hingegen  kommt  an  feuchten  Orten  in  der  Nähe  der  Fluss- 
mündungen am  kaspischeu  Meere  vor.  Vitcx  agnus  castus 
L.  sah  ich  auf  der  Südküste  des  schwarzen  Meeres  in  Form 
kleiner  Hecken. 

Erste  Gruppe. 

Veroencae  Schauer  in  DC.  prodr.  XI.  p.  525. 

I.     Verbena  (L.)  Meisn.  gen.  pl.  p.  299. 

1.  V.  officinalis  L.  cod.  No.  164.  In  der  Krim  auf  Thou- 
schiefer  und  Grünstem  bis  zu  1000'  Höhe;  in  Grusien  auf 
tertiärem  Gestein  und  Porphyr,  500  —  2500'  hoch;  in  Schir- 
wan  auf  demselben  Boden,  50 — 800'  hoch.  Aus  der  Nähe 
von  Brussa  durch  Dr.  Thirke  erhalten. 

II.   Lippia  (L.)  Kunth  in  H.  et  B.  nov.  gen.  et  sp.  II.  p.  262. 

2.  Ii.  nodiflora  {Verbena)  L.  cod.  No.  159.  Am  kaspi- 
scheu Meer  au  der  Mündung  der  Flüsse  auf  Gerolle  und  an- 
geschwemmtem Boden,  von  Wilhelms  und  K.  Schmidt 
erhalten. 


652 

Zweite  Gruppe. 
Viticeae  Schauer  in  DC.  protlr,  XI.  p.  620. 
III.     Vitex  L.  cod.  No.  DCCCLVII. 
3.  V.  agnus  castus  L.  cod.  No.      An  der  kleinasiatischcn 
Küste  liier  und  da  östlich  bis  zum  Ausfluss  des  Tschoruk  auf 
Augitporphyr;     von    Wilhelms    aus    Grusien    und    von    Dr. 
Thirke  aus  der  Umgegend  von  Brussa  erhalten. 

Selagineae  Lindl.  introd.  ed.  2.  p.  279. 
Liudley  stellt  das  Geschlecht  Gymnandra  Pall. ,  was 
bisher  bei  den  Scrophularineen  und  zwar  in  der  Gruppe  der 
Veronicecn  gestanden  hatte,  zu  den  Selaginccn,  (mit  deneu 
es  auch  in  vielen  Punkten  übereinstimmt,  aber  in  eben  so 
vielen  auch  wiedernin  abweicht.  Choisy,  der  Bearbeiter 
der  Selagineen  im  DeCand.  Prodromus,  macht  darauf  auf- 
merksam, und  hebt  besonders  hervor,  dass  Vegetation,  Ha- 
bitus und  Vaterland  von  Gymnandra  Pall.  durchaus  von  de- 
nen der  Selagineen  verschieden  sind.  Der  frühere  Staudort 
bei  den  Veronicecn^  von  denen  die  Gymnandra-Arten  durch- 
aus nicht  so  sehr  abweichen,  als  Lindley  meinen  musste, 
möchte  vielleicht  später  wiederum  anzunehmen  sein,  insofern 
man  nicht  eine  besondere  Familie  bilden  will.  Die  bis  jetzt 
bekannten  121  Selagineen  kommen  mit  Ausnahme  einer  ein- 
zigen Art,  die  auch  in  Abyssinien  wächst,  nur  in  Südafrika 
vor,  während  die  7  Gymnandra  -  Arten  in  den  Himalaya- 
ländern,  auf  dem  armenischen  Hochlande  und  in  Nordasien 
wachsen.  Eine  Art  geht  von  Kamtschatka  auch  nach  Ame- 
rika über. 

Gymnandra  Pall.  Reis.  n.  d.  südl.  Statin.  III.  p.  710.  No.  60. 

t.  A.  f.  1. 
O.  stolonifera  C.  Koch  in  Linn.  XVII.  p.  289.  unter- 
scheidet sich  von  den  übrigen  Arten  wesentlich  durch  die  Sto- 


653 

Ionen  und  durch  die  beiden  nieht  schmalen  und  nicht  herab- 
hängenden Abschnitte  der  Unterlippe.  G.  armena  Boiss. 
diagn.  pl.  nov.  Orient.  IV.  p.  75.  und  in  DC.  prodr. XII.  p.  26. 
(wo  übrigens  G.  stolonffera ,  obgleich  schon  1843  bekannt 
gemacht,  übergangen  ist)  möchte  nur  ein  nicht  mit  Ausläu- 
tern versehenes  Exemplar  sein.  Die  Blätter,  welche  Bois- 
sier  ganzrandig  augiebt,  lässt  Choisy  auch  gekerbt  sein. 
Ich  habe  Exemplare,  wo  sich  ganzrandige  und  entfernt  ge- 
sägte Blätter  zu  gleicher  Zeit  vorfinden.  In  den  Hochthälern 
im  nulcrn  Kaukasus  auf  mit  Trachvt-  Unterlage  versehenen 
Matten,  3000  —  5000'  hoch. 

Grlobnlariaceae  DC.  fl.  franc.  III.  P.  427. 

Die  kleine  Familie  der  G lobular iaecen ,  aus  10  Arten  be- 
stehend, wächst  nur  in  Europa  und  zwar  vorherrschend  in 
den  wärmeren  Ländern  und  im  Oriente.  G.  j4.lij\mm  L.  al- 
lein ist  zugleich  auch  auf  der  Nordküste  Afrika's  vorhanden. 
G.  salicina  Lam.  wächst  auf  den  Inseln  nordwestlich  von 
Afrika.  Was  das  Vorkommen  der  G  lobular  iaecen  anbelangt, 
so  lieben  auch  die  des  Orientes,  wie  die  Deutschlands,  fel- 
sige, aber  bewachsene  Abhänge,  namentlich  von  Kalkbergen. 
Aus  Deutsehland  kennt  man  3,  von  denen  eine  (6.  nudicau- 
lis  L.)  bis  jetzt  noch  nicht  im  Oriente  gefunden  ist,  dagegen 
wachsen  3  im  Oriente,  die  Deutschland  fehlen.  Ich  habe  nur 
3  Arten  aus  den  Ländern  meiner  Reise  in  die  Heimath  ge- 
bracht;   von  ihnen  ist  eine  bis  jetzt  noch  unbekannt  gewesen. 

Globularia  L.  cod.  No.  CXVIII. 

1.  G.  vulgaris  L.  cod.  No.  788.       Von  Wilhelms   ans 
Grusien  erhalten. 

2.  €}.   trichosanthos    F.    et   M.   ind.    sein.    hört,    petrop. 
1838.    p.  36.       Hinsichtlich    des  Habitus   und   namentlich    der 


654 

Blätter  steht  diese  Art  der  G.  cordifolia  L.  näher,  als  der 
G.  vulgaris  L. ,  mit  der  die  Blüthen  am  Meisten  überein- 
stimmen. Griscbaoh  hat  deshalb  sehr  Unrecht,  die  G.  tri- 
chosanthos  F.  et  M.  als  bithynische  Abart  der  G.  vulgaris 
L.  zn  betrachten.  Die  weit  grösseren  und  breiteren  Blätter 
der  letztern  sind  stets  mehr  oder  weniger  genervt -geädert, 
was  bei  der  erstem  nie  der  Fall  ist.  Auf  dem  Ostabhange 
des  AJagäs  auf  Basalt  und  Trachyt,  c.  6000'  hoch.  Aus  der 
Umgegend  von  Brussa,  wahrscheinlich  vom  Olymp,    erhalten. 

3.  G.  pallida  C.  Koch;  Radicans ,  glaberrima;  Folia  ra- 
dicalia  spathulata,  uniuervia,  apice  emarginata  et  denticu- 
lata  aiit  iutegriuscula ;  caulis  secundarii  florigeri  distantia,  ob- 
loiiga,  acuminata,  sessilia;  Involucii  phylla  (aut  Bracteae) 
ovata,  acuta,  interiora  angustiora,  ovato-lanceolata,  calyce 
duplo  breviora,  hirsutiuscula;  Calycis  laciniae  anguste  lanceo- 
latae,  aristatae,  hirsuto-ciliatae,  tubum  corollinum  longe  su- 
perantes;  Laciniae  corollinae  pallidae  (albac  aut  sulphureae), 
lineares,  3  duabus  duplo  longiores.  Steht  zwischen  der  G. 
trichosanthos  F.  e  M.  und  der  G.  cordifolia  L.  Mit  der 
erstem  hat  die  Art  die  sehr  schmalen  Kronabschnitte  gemein, 
unterscheidet  sich  aber  durch  die  kurzen  Deckblätter.  G. 
cordifolia  L.  ist  am  Sekundär- Stengel  weit  weniger  beblät- 
tert. Aus  dent.Tschabantzthale  im  Gaue  Sber  auf  Urgestein 
und  Augit- Porphyr,  5000  —  7000'  hoch. 

§esameae  DC.  theor.  ed.  2.  p.  247. 

Die  kleine  Familie  der  Scsumcen  kommt  fast  nur  unter 
den  Tropen  vor,  ausser  denen  nur  Südafrika  (5)  und  Nord- 
amerika (1)  Repräsentanten  besitzen.  Die  28  Arten  sind  aus- 
serdem so  vertheilt,  dass  die  meisten  (12)  in  den  heissen Län- 
dern Amcrika's  wachsen.     Ausserdem  kennt  man  4  Arten  aus 


655 

Ostindien,  i  Art  von  den  Inseln  des  indischen  Archipels  und 
5  Arten  ans  dem  tropischen  Afrika.  Eine  einzige  Art,  das 
ächte  Sesamkraut,  wird  in  den  wärmeren  Gegenden  des  Orien- 
tes allgemein  angebaut  und  das  daraus  gewonnene  Oel  im 
iranzeu  Orient  zu  verschiedenen  Zwecken  benutzt. 

Scsamum  L.  cod.  No.  DCCCIL. 
S.  indicuin  DC.  pl.  rar.  du  jard.  de  Gen.  p.  18.  t.  5. 

y.  Orientale  L.  cod.  No.  4602.  In  der  Ebene  des 
Araxes  in  der  armenischen  Provinz  Eriwan,  in  den  Niede- 
rungen im  Westen  des  kaspischen  Meeres  und  im  Gaue  Per- 
takrek  angebaut. 

Acantliaceae  R.  Br.  prodr.  p.  472. 

Nach  der  neuesten  Monographie  dieser  Familie  beträgt 
die  Anzahl  aller  bis  jetzt  bekannten  Arten  bereits' gegen  1500; 
es  ist  wahrscheinlich,  dass  sie  dereinst,  wenn  die  Erde  mehr 
erforscht  sein  wird,  vielleicht  um  das  Doppelte  steigen  wird. 
Die  Acanthaceen  tragen  namentlich  zur  Charakterisirung  der 
Tropenwelt  bei,  während  ausserhalb  der  Wendezirkel  ihre 
Verbreitung  allmählig  sich  so  verringert }  dass  sie  nur  noch 
im  Oriente  durch  3,  in  Südeuropa  durch  4,  in  Nordafrika 
durch  1,  in  den  südlichen  Staaten  Nordamerika^  aber  schon 
durch  13  Arten  vertreten  sind.  Reichlicher  erscheinen  die 
Acanthaceen  ausserhalb  der  Tropen  auf  der  Südhälfte,  wo 
Südafrika  schon  1/-ts  besitzt. 

In  der  Regel  .herrschen  einzelne  Geschlechter  in  einzel- 
neu zusammengehörenden  Ländergruppen  vor  —  selbst  Ma- 
dagaskar hat  einen  besondern  Formenkreis  in  Hypoestes  R. 
Br.  — ,  während  die  Gruppen  sich  über  die  ganze  Erde  mehr 
oder  weniirer   "leichmässiü-    verbreiten.       Hiervon    inachen  die 


656 

300  Gendarusseen ,  von  denen  3/4  in  den  wärmeren  Ländern 
Amerika's  wachsen,  und  die  16  Andrographideen ,  von  de- 
nen nur  eine  auch  in  Westindien  vorkommt,  während  sie 
sonst  auf  Ostindien  beschränkt  sind,  wiederum  eine  Ausnah- 
me. Eben  so  kommen  die  42  ächten  Acanthaceen  nur  in 
der  alten,  die  80  Aphelandreen  hingegen,  mit  Ausnahme 
von  5  Arten,  in  der  neuen  Welt  vor.  Auch  für  die  Ge- 
schlechter findet  hier  und  da,  aber  umgekehrt,  statt,  dass 
ihre  Arten  sich  nirgends  concentriren ,  sondern  überall  ver- 
breitet sind.  Es  gilt  dieses  unter  andern  für  Adhutoda 
N.  v.  E. 

Was  die  Verbreitung  der  Acanlhaceen  anbelangt,  so 
hat  das  tropische  Amerika,  einschliesslich  ganz  Brasilien  und 
Chili,  die  meisten  Arten,  nämlich  über  2/3  und  zwar:  48 
Anechmacatitheen,  15  Hygropnileen ',  148  Ruellicen,  20 
Barlerieen,  75  Aphelandreen,  300  Gendarusseen,  31  Eran- 
themeen ,  47  Dicliptereen  und  1  Andrographidee.  Nächst- 
dem  kommt  Ost-  und  Hintcrindien  mit  den  Inseln  mit  nahe 
J/j,  das  sich  in  der  Weise  vertheilt,  dass  auf  die  Ancchma- 
cantheen  39,  auf  die  Hy grophileen  27,  auf  die  Ruelliecn 
175,  auf  die  Barlericen  70,  auf  die  Acantheen  7,  auf  die 
Aphelandreen  7,  auf  die  Gendarusseen  49,  auf  die  Eran- 
themecn  39,  auf  die  Dicliptereen  60  und  auf  die  Andro- 
graphideen  16  kommen. 

Dass  Südafrika  Yis  Wler  Acanthaceen  besitzt,  ist  schon 
gesagt;  es  sind  5  Anechmac(.nthcen  y  1  Hygrophilce ,  8 
Ruellieen,  15  Barlericen,  23  (über  die  Hälfte  aller)  Acan- 
theen, 33  Gendarusseen ,  5  Kranthemeen  und  10  Diclipte- 
reen. Die  Zahl  für  das  westliche  tropische  Afrika,  für  Ma- 
dagaskar und  die  dabei  befindlichen  Inseln  und  für  die  Länder 
am  rotheu  Meere  ist  bedeutend,  wenn  man  bedenkt,  wie 
wenig  diese  Ländergrnppen  bekannt    sind.       Aus    dem    ersten 


657 

sind  42  (4  Anechmacantheen ,  7  Hygrophileen,  6  Ruel- 
lieen,  8  Barlericen,  3  Acantheen  s  1  Aphelandrec ,  5  Gew- 
darusseen ,  3  Eranthemcen  und  5  Dicliptereen)  y  aus  Ma- 
dagaskar u.  s.  w.  76  (2  Anechmacanthen ,  1  Hygrophilee, 
10  Ruellieen,  7  Uarlerieen,  1  Aphelandree ,  16  Genda- 
russeen,  5  Eranthemcen  und  34  Dicliptereen)  und  aus  der 
Ländergnippe  des  rotlieu  Meeres  74  Arten  (3  anechmacan- 
then, 2  Hj/grophilccn ,  11  Ruellieen,  15  Barlerieen ,  5 
Acantheen,  25  Gcndarusseen,  2  Eranthemcen  und  11  />/- 
cliplereen)  bekannt. 

In  den  übrigen  Ländergruppen,  wo  überhaupt  noch  hier- 
her gehörige  Pflanzen  Avachsen,  ist  ihre  Verbreitung  sehr  ge- 
ring. Sie  ist  zum  Theil  schon  angegeben,  und  ich  habe  nur 
hinzuzufügen,  dass  ausserdem  noch  22  (2  Anechmacan- 
then, 1  Hygrophi/ecj  6  Ruellieen,  3  Eranthemcen,  2Gen- 
darusseen  und  8  Dicliptereen)  aus  Neuholland  und  den  da- 
bei liegenden  Inseln,  12  (1  Hygrophilee  3  2  Ruellieen ,  1 
Barleriee,  1  Erantncmee  und  7  Dicliptereen)  aus  China 
und  Japan  und  1  (Gendarussce)  von  den  kanarischen  Inseln 
bekannt  ist.  Die  4  südeuropäischeu,  die  1  nordafrikanische 
und  2  orientalische  Formen  dieser  Familie  gehören  der  Gruppe 
der  Acantheen  an,  während  noch  eine  Diclipteree  (llyjioe- 
stes  trijlora  R.  et  S.)  in  Kleinasien  und  in  den  südlichen 
Ländern  des  Orientes  wächst. 

Ton  den  3  aus  dem  Oriente  bekannten  Acantheen  habe 
ich  nur  Acanthus  mollis  L.  und  zwar  auf  den  Ruinen  einer 
Kapelle  bei  der  leider  zum  grossen  Theil  verfallenen  Sophien- 
kirche bei  Trebisond  gefunden. 

Acanthus  N.  v.  E.  in  Wall.  pl.  as.  rar.  III.  p.  76  u.  98. 
A.  inollis  L.  cod.  No.  4646.      Auf  dem  bereits  näher  be- 
zeichneten Standpunkte. 

22r  Bd.   6s  Heft.  42 


658 


Orobanclieae. 

Diese  interessante  Familie  concentrirt  sich  in  der  ge- 
mässigten Zone  der  nördlichen  Erdhälfte,  doch  so,  dass  in- 
nerhalb dem  30.  nud  50.°  N.  B.  die  meisten  Arten  wachsen. 
So  kommen  selbst  in  dem  gemässigten  England  nur  8  Oro- 
bancheen  vor.  Aus  Mittel-  und  Südamerika  kennen  wir  eben 
so  wenig  eine  Art,  wie  aus  Neuholland  und  den  anderen  da- 
selbst herumliegenden  Inseln.  Java  hat  deren  3,  und  von 
der  ostiudischen  Ländergruppe  haben  die  nördlichen  Gegenden 
am  Fusse  des  Himalaja  noch  die  meisten;  trotz  dem  besitzt 
sie  im  Ganzen  nur  11  Arten.  Merkwürdiger  Weise  ist  noch 
keine  Art  aus  China  und  Japan  beschrieben,  obwohl  genannte 
Länder,  das  eine  zum  grossen  Theil,  das  andere  ganz  zwi- 
schen den  oben  näher  bezeichneten  Breitengraden  liegen.  Von 
Afrika  ist  der  Norden  am  Meisten  (mit  14  Arten)  vertreten, 
während  das  Kap  2  Arten  besitzt.  Auch  aus  Senegambien 
ist  eine  Art  beschrieben.  Die  Länder  rings  um  das  rothe 
Meer,  namentlich  Arabien  und  Aegvpteu,  haben  uns  bis  jetzt 
8  geliefert.  Von  den  Iuseln  nordwestlich  von  Afrika  kennen 
wir  4  Orobancheen.  Europa  besitzt  die  meisten  bekannten 
Arten  dieser  Familie ,  nämlich  83 ;  viele  von  ihnen  wachsen 
auch  im  Oriente  und  in  Nordafrika,  breiten  sich  aber  selbst 
noch  weiter  aus,  nämlich  nach  Sibirien  und  nach  den  Län- 
dern am  Himalaja.  Aus  den  nördlichen  Ländern  des  Orien- 
tes sind    52,    aus  Sibirien    endlich    18  bekannt  *).       Die  Ge- 


*)  Nach  DeCandolle's  Prodromus  wächst  aber  kaum  mehr  als 
die  Hälfte  in  Sibirien ;  es  ist  zu  bedauern,  dass  die  Bearbeiter 
dieses  so  verdienstlichen  Werkes  grösstentheils  bei  der  Angabe 
des  Vaterlands  sehr  ungenügend  gearbeitet  und  namentlich  un- 
sere beiden  Journale:  Linnaea  und  Flora  kaum  benutzt  haben. 


659 

sammtsumnie  «aller  beschriebenen  Orobanchecn  beträgt  nach 
der  neuesten  Monographie  über  anderthalb  hundert ;  man  rauss 
aber  bedenken,  dass  ein  sehr  grosser  Theil  der  Arten  später 
sich  kaum  als  Abarten  herausstellen  wird. 

Von  den  52  orientalischen  Orobanchecn  habe  ich  nur  28 
gesammelt;  11  sind  jedoch  darunter,  die  entweder  neu  sind 
oder  wenigstens  bis  dahin  weder  auf  dem  kaukasischen  Isth- 
mus, noch  in  Armenien  und  Kleinasien  beobachtet  wurden. 
Aus  Deutschland  hat  Koch  in  seiner  Synopsis  26  Arten,  von 
denen  14  zu  gleicher  Zeit  im  Oriente  wachsen,  beschrieben. 

Was  das  Vorkommen  der  von  mir  gesammelten  Oroban- 
cheen  anbelangt,  so  sind  die  Arten  dieser  Familie  zunächst 
von  den  Pflanzen  abhängig,  auf  deren  Wurzeln  sie  schma- 
rotzen. Man  findet  demnach  auf  Seppen:  Phelipaea  ramosa 
(Orob.)  L.,  P.  lanvginosa  C.  A.  Mey.,  P.  arenaria  (Orob.) 
Borkh,  Orobanche  Epithymum  DC.  und  O.  caryophylla- 
cea  Sm. ,  auf  trocknen,  unfruchtbaren  Stellen  hingegen:  P. 
Mutelii  Fr.  Schultz,  P.  macrantha  C.  Koch,  P.  longi/lora 
(Orob.)  Pers.j  P.  arenaria  (Orob.)  Borkh.  ß.  clonguta,  P. 
armena  C.  Koch,  Orobanche  alba  Steph.,  O.  Epithymum 
DC.  ß.  ferrugineu ,  O.  vulgaris  DC. ,  O.  rubens  Wallr., 
O.  caryophyllacea  Sm.,  O.  connata  C.  Koch  und  O.  co- 
mana  Wallr.,  im  Schatten  endlich  Orobanche  Hederae  Dub. 
und  O.  lucorum  AI.  Braun.  Im  Gebirge  sind  die  Oroban- 
cheen  weit  seltner,  und  ich  sammelte  nur  in  fruchtbaren 
Hochthälern  O.  stigmatodes  Wimm, ,  O.  alpigena  C.  Koch 
und  Phelipaea  syspirensis  C.  Koch ,  aber  in  Wäldern 
Anoplon  coccineum  ( Phelipaea )  Pers.  und  Lathraea 
Squamaria  L.  ß.  major. 


42*. 


mo 


I.     Phelipaea  C.  A.  Mey.  in  fl.  alt.  II.  p.  459. 
A.  Trionj/chion  Wallr.  diask.  Orob.  gen.  p.  85. 

1.  P.  ramosa  (Orobanche)  L.  cod.  No.  4592.  Oroban- 
che ramosa  des  Gundelsh.  Herbars.  In  Ciskaukasien  auf 
tertiärem  Boden,  800— 1200'  hoch. 

2.  P.  Mutclii  Fr.  Schultz  in  Mut.  11.  frauc.  IL  p.  353. 
Atl.  snppl.  t.  II.  f.  5.  Mit  Unrecht  bildet  Mutel  die  Krön- 
abschnitte  ganzrandig  ab.  Phelipaea  caesia  Gris.  spie.  11. 
Rum.  et  Bith.  II.  p.  59.  möchte  Wahrscheinlich,  Orobanche 
minor  coerulea  Buxb.  Cent.  III.  t.  1.  f.  2.  auf  jeden  Fall 
hierher  gehören.  Von  Dr.  Thirke  aus  der  Umgegend  von 
Brussa  erhalten.  In  der  Kur-Niederung  auf  der  Wurzel  von 
Beifuss. 

3.  P.  macrantha  C.  Koch  in  Linn.  XVII.  p.  219;  Sca- 
pus  simplex  aut  superne  ramosus,  glabriusculus_,  siib  squa- 
mis  patentibus  et  superne  puberulus;  Squamae  glabriusculae ; 
Spica  densa;  Bräctcae  nervosae ,  ovato-  aut  oblongo-lanceo- 
latae  nt  Calyx  et  Bracteolae  glanduloso-pubescentes,  lacinias 
calycinas  Iriangulari-lanceolatas  aequantes  aut  iis  breviores; 
Bracteolae  lineares,  calyce  breviores;  Corolla  puberula,  ca- 
lyce  triplo  longior,  rectiuscula,  im  dio  coustrieta,  fauce  mi- 
nus inflata,  lobis  ovatis,  ciliatis;  Stamina  glaberrima ,  corolla 
duplo  breviora;  Antherarum  margines  villosi;  Stylus  gla- 
briusculiis,  stigmate  bicapitato.  Scheint  hellviolett  zu  blühen, 
obwohl  die  Bliithen  getrocknet  eine  gelbe  Farbe  besitzen. 
Steht  zwischen  O.  Hohenackcri  Reut,  und  O.  tricholoba 
Reut.,  die  beide  wahrscheinlich  sogar  hierher  gehören  möch- 
ten. Die  erstere  besitzt  unbehaarte  Staubbeutel ,  die  letztere 
einen  drüsigen  Kelch  und  längere  Kelchabschnitte.  Sie  hat 
aber  auch  eine  grosse  Verwandtschaft  zu  O.  indica  G.  Don., 
namentlich    wegen    der   grossen   Bliithen,     unterscheidet    sich 


66  I 

jedoch  durch    die  dichte  Aehrc.     Auf  dem  Salzmergel  bei  Kulp 
in  der  russisch -armenischen  Provinz  Eriwan,  c.  3200'  hoch. 

ß.  Venosa;  Bracteae  plurinerves,  ovato-lanceolatae  vi 
Bracteolae  lineares  tuhum  campanulatum ,  quadrifiduin,  \ix 
puberulum,  venoso -nervosum  paululum  superantes;  Apex  laci- 
niarum  calycis  triangulari-lanceolatarum  vix  dimidium  corol- 
lae  tubum  attiugentes;  Spica  laxiuscula.  Diese  Abart 
scheint  sich  allerdings  der  O.  indica  G.  Don  zu  nähern,  un- 
terscheidet sich  aber  von  dieser  hauptsächlich  durch  den 
Kelch  und  die  Brakteen.  Vielleicht  thut  man  nach  dem  Bei- 
spiele Ledebour's  (11.  ross.  III.  p.  313.)  am  Besten,  O. 
indica  G.  Don,  O.  Mutclii  Fr.  Schultz  und  O.  Hohenuckcri 
Reut,  nur  als  Abarten  der  O.  ramosa  L.  zu  betrachten  und 
ihnen  dann  noch  O.  macrantha  C.  Koch  hinzuzufügen.  Von 
Wilhelms  aus  Grusien  erhalten. 

4.  P.  longiflora  (Orobanche)Pcrs.  syn.  plant.  II.  p.  181. 
In  der  Ebene  des  Araxes  der  eriwau'schen  Provinz,  2700  — 
3000'  hoch.     Von  Wilhelms  aus  Grusien  erhalten. 

5.  P.  lanuginosa  C.  A.  Mey.  in  Led.  fl.  alt.  II.  p.  460. 
icon.  pl.  fl.  ross.  t.  377.  Auf  den  Steppen  im  Gaue  Da- 
ratschitschak,  4500'  hoch.  Aus  der  Krim  von  Rogner  er- 
halten. 

6.  P.  arenaria  (Orobanchc)  Borkh.  in  Roem.  n.  Mag. 
I.  p.  6.  Im  südlichen  Daghestan,  c.  800'  hoch.  Aus  Gru- 
sien von  K.  Schmidt;  aus  der  Krim  von  Rogner  er- 
halten. 

ß.  Elongata ;  Orobanchc  arenaria  Var.  Reich,  icon, 
bot.  Cent.  VII.  f.  931.  Crispulo-pubescens,  simplex;  Scapus 
elongatus,  simplex,  sulcatus,  inferne  distanter,  superne  dense 
spicatus;  Squamae  paene  omnes  floriferae,  ovato-lanceolatae, 
calyce  breviores;  Bracteolae  lineares,  basin  laciniarum  calycis 


662 

lanceolatarum  attingentcs;  Calyx  postice  ad  basin  fissns,  4-, 
raro  5-fidus;  Corolla  medio  coustricta,  cnrvata,  violacea; 
Laciniae  labii  inferioris  oblongae,  superioris  ovatae ,  oranes 
erectae;  Fiiamenta  glabcrrima,  sed  raargo  loculorum  antherae 
yillosus;  Stylus  stamina  loiige  siiperans,  emergens,  glandu- 
losus.  Unterscheidet  sich  dnrch  die  Grösse  von  der  Haupt- 
art, aber  auch  dadurch,  dass  der  Griffel  die  Antheren  über- 
ragt.    In  der  Ebene  des  Araxes  3  c.  2700'  hoch. 

7.  F.  coerulea  (Orobanche)  Vill.  bist.  d.  pl.de  Dauph.  p.  406. 
Von  Wilhelms  und  K.  Schmidt  aus  Grusien  erhalten. 

8.  P.  syspirensis  C.  Koch;  Simplex  aut  ex  basi  ramo- 
sa,  puberula;  Squaraae  et  Bracteae  oblongo-lanceolatae; 
Bracteolae  lineares,  bracteas  et  lacinias  lanceolato-angusta- 
tas  calycis  quadrifidi  aeqnantes;  Corolla  curvatula  aut  ere- 
ctinscnla.,  sub  medio  constricta,  ex  parte  superiori  infundibu- 
liformis;  Labium  superius  emarginatum ;  Lobi  labii  inferioris 
ovati ,  ciliati,  subaequales,  denique  reflexi;  Fiiamenta  glaber- 
rima;  Antherae  loculorum  roargines  villosi;  Stylus  glandulo- 
siusculus,  staminibus  longior;  Stigma  retusum,  bilobum.  Be- 
sitzt die  grossen  Blüthen  und  die  dichte  Aehre  der  P.  coeru- 
lea  (Orobanche)  Vill.,  hat  aber  einen  4 -spaltigen  Kelch  und 
länglich-  (nicht  eirund-)  lanzettförmige  Deckblätter.  Im 
Tschabantzthale  des  Gaues  Sber,  c.  5500'  hoch. 

9.  P.  lavandulaee»  (Orobanche)  Rchb.  pl.  crit.  Cent. 
VII.  p.  935.  Qrobanclic  Schultzii  Mut.  fl.  franc.  Atl.  suppl. 
t.  IL  f.  2. 

ß.Klegans;  Ramosiuscula,  lanuginosa;  Squamae  ovato- 
lanceolatae,  gemmas  steriles  aut  ramos  fulcrantes,  crebrae; 
Bracteae  albo-lannginosae,  calyce  nervoso  puberulo  minores; 
Bracteolae  lineares,  cum  calyce  saepe  ex  parte  inferiori  con- 
natac;     Calyx  postice    fissus  aut  integriusculus,    irregulariter 


663 

5  —  ölitlus  et  dentatus,  laciiiiis  lanceolato-subulatis;  Corolla 
atro-violacea,  supra  germen  constricta,  curvato- falcata,  in- 
flata,  laciuiis  subaequalibus ,  ovatis ,  pilis  articulatis,  violaceis 
externe  et  interne  vestitis;  Filamenta  glaberrima;  Antherae 
ex  margine  loculorum  villosae,  acutae;  Stylus  glaber.  Unter- 
scheidet sieh  nur  durch  etwas  grössere  Blüthen  und  den 
eigentümlichen  Kelch.  Interessant  ist,  dass  hier  die  eine 
oder  die  andere  Brakteole  bisweilen  bei  der  Verwachsung  der 
Kelchblätter  in  das  Innere  der  Kelchröhre  gekommen  ist. 
Von  Dr.  Thirke  aus  der  Umgebung  von  Brussa  erhalten. 

B.     Cistanche  Lk.  et  Hoffni.  fl.  port.  I.  p.  319. 

10.  P.  armena  C.  Koch  in  Linn.  XVII.  p.  291.  In  der 
Ebene  des  Araxes  in  der  russisch  -  armenischen  Provinz  Eri- 
wan,  2700'  hoch. 

II.     Or  ob  an  che  C.  A.  Mey.  fl.  alt.  II.  p.  450. 

11.  O.  alba  Steph.  in  Willd.  sp.  pl.  111.  p.  450.  Buxb. 
Cent.  III.  t  2.  O.  colorata  C.  Koch  in  Linn.  XVII.  p.  291. 
Unter  dem  Namen  O.  alba  Bieb.  habe  ich  in  den  verschie- 
denen Herbarien  hauptsächlich  Abarten  der  O.  Epithymum 
DC.  gesehen.  Selbst  die  Exemplare  von  Bieb  erst  ein  und 
Ledebour  des  Berliner  Herbariums  sind  andere  Arten,  die 
mit  O.  alba  Steph.  gar  keine  Aehnlichkeit  haben.  Im  Wilr- 
deuow'schcn  Herbar  (No.  11600.)  ist  von  den  7  Blättern  viel- 
leicht nur  das  Exemplar  auf  Blatt  1  richtig.  Auf  Blatt  2  und 
wahrscheinlich  auch  7  ist  O.  vulgaris  DC.  Blatt  3  und  4  ent- 
halten Varietäten  der  O.  Epithymum  DC. ,  Blatt  5  hingegen 
O.  comana  Wallroth.  So  möchte  auch  die  O.  alba  in  Rei- 
chenbach's  Iconographie  (Cent.  VII.  f.  912.),  welche  nach 
einem  kaukasischen  Exemplar  angefertigt  wurde,  zur  O. Epi- 
thymum DC.  gehören.     Grisebach  hat  das  Verdienst,    auf 


664 

diese  Verwechselungen  zuerst  aufmerksam  gemacht  zu  haben, 
indem  er  an  der  Buxbaum'schen  Abbildung,  als  der  Grund- 
lage der  O.  alba,  festhält.  In  der  Ebene  des  Araxes,  die 
2700'  im  Durchschnitt  hoch  liegt,  gesammelt. 

12.  O.  pruinosa  Lapeyr.  snppl.  p.  87.  Aus  der  Krim 
von  Rogner  erhalten. 

13.  O.  Epitliymnni  DC.  fl.  franc.  III.  p.  490.  Im  südli- 
chen Daghestan,  c.  800'  hoch. 

ß.  Sordida,  unterscheidet  sich  durch  schmutzig- braun- 
gelbe Blüthen  nnd  dass  sie  auf  Leguminosen-Wurzeln  schma- 
rotzet.    Ebenfalls  im  südlichen  Daghestan. 

y.  Ferruginea  C.  Koch  in  Linn.  XVII.  p.  291.  unter- 
scheidet sich  von  der  Hauptart  durch  gedrängtere,  Blüthen  und 
durch  weit  schmälere,  lanzettförmige  Kelchblätter.  O.  alba 
Rchb.  icon.  bot.  Cent.  VII.  f.  912.  gehört  ohne  Zweifel  hier- 
her und  nicht  zu  O.  leucantha  Gris. ,  die  sich  durch  weisse 
und  unbehaarte  Blüthen  unterscheidet.  Was  Reichenbach 
sonst  nach  deutschen  Exemplaren  als  O.  alba  (f.  913  u.  914.) 
abbildet,  gehört  wahrscheinlich  ebenfalls  in  den  Formenkreis 
der  O.  Epithymum  DC,  obwohl  Grisebach  Fig.  913  zu 
seiner  neuen  Art  O.  Bartlingii,  die  in  DeCand.  Prodro- 
mus  übergangen  ist,  zieht.  In  der  Ebene  des  Araxes,  c. 
2700'  hoch;  von  Wilhelms  aus  Grusien  erhalten.  Im 
Tschabantz-Thale  des  Gaues  Sber,  c.  5500'  hoch. 

14.  ©.  antirrhina  Reut,  in  DC.  prodr.  XI.  p.  21.  0. 
Epithymum  ß.  grandißora  Rchb.  icon.  bot.  Cent.  VII.  f.  889. 
0.  Epithymum  C.  Koch  in  Linn.  XIX.  p.  26.  Aus  Grusien 
von  Wilhelms  und  aus  der  Umgegend  von  Brussa  durch 
Dr.  Thirke  erhalten. 

15.  O.  vulgaris  DC.  fl.  franc.  III.  p.  489. 

ß.  Comosa;    aus  Grusien  von  K.  Schmidt  erhalten. 


665 

y.  Grandißora  Rchb.  icon.  bot.  Cent.  VII.  f.  895.  Von 
Wilhelms  aus  Grusien  erhalten. 

16.  O.  rubens  Wallr.  diask.  Orob.  gen.  p.  46.  O.  clalior 
Rchb.  icon.  bot.  Cent.  VII.  p.  901.  902.  In  der  Nähe  von 
Derbend  am  kaspischen  Meere. 

17.  O.  elatior  Sutt.  in  Transact.  of  the  Linn.  soc.  IV. 
p.  187.  t.  17.  Ans  der  Umgegend  von  Temirchanschura  im 
nördlichen  Daghestan  von  Dr.  Struve  erhalten. 

18.  O.  stigmatodes  Wimm.  Fl.  v.  Schles.  p.  280.  Im 
politischen  Hochgebirge,  im  Gaue  Hemschin,  c.  5500'  hoch. 

19.  O.  quadrifida  C.  Koch;  Scapus,  Squamae,  Bracteae 
et  Sepala  pilis  furfuraceis  albis  deuse  vestita  ;  Bracteae  lau- 
ceolatae,  corollam  vix  superantes;  Sepala  connata,  latissima, 
quadrifida,  laciniis  mcdiis  elougatis,  exteriorifous  brerioribus, 
dentiformibus  aut  obsoletis ,  tubum  corollinum  aequantia ;  Co- 
rolla  patula ,  snbrecta,  superne  curvatula,  tubuloso-campa- 
nulata;  Labium  siiperius  bilobuni,  labio  inferiori  paululum  ma- 
jus,  laciniis  omnibus  denticulatis ;  Stylus  et  Stamina  supra 
basin  inserta,  ex  parte  inferiori  villosa.  Hinsichtlich  der  laxen 
Bliithen  und  der  Blüthenform  steht  diese  Art  der  O.  Hederae 
Dub.  (0.  barbata  Rchb.)  am  Nächsten,  und  gehört  mit  die- 
ser in  die  Nähe  von  O.caryophyllacea  Sm.  Von  K.Schmidt 
aus  Grusien  erhalten. 

20.  O.  segetum  Linn.  XIX.  p.26.  Fiirfnraceo-pubescens, 
pedalis  et  ultra;  Squamae  minimae  ,  rarae,  patulae ,  lanceola- 
tae;  Bracteae  lanceolatae,  floribus  paululum  longiores,  ad 
apicem  spicae  comosae,  uninerves ;  Sepala  ex  basi  lanceolatä 
subulata,  hirsuta,  tubum  corollinum  aequantia;  Corolla  cur- 
vatula, glabriuscula  aut  puberula,  tubuloso-campanulata;  La- 
bium superius  integrum,  porrectum,  inferius  patenti -horizon- 
tale,  laciniis   ovatis,    denticulatis;     Filamenta   ad  basin   tubi 


666 

inserta,  ad  medium  pilosa,  ceterum  ut  Stylus  glaberrima. 
Wegen  der  einnervigen  Kelchblätter  und  der  gelben  Farbe 
der  Blütlien  steht  diese  Art  neben  der  O.  Picridis  Fr.  Schultz 
und  O.  Hcderae  Dub. ,  unterscheidet  sich  aber  wiederum 
durch  den  Ursprung  der  Staubgefässe.  Fr.  Schultz  er- 
klärte diese  Art  für  O.  segetum  Sprunn. ,  ein  Namen,  den 
ich  jedoch  nirgends  finde.  In  der  Aufzählung  der  von  Dr. 
Thirke  gesammelten  Pflanzen  habe  ich  bereits  den  Namen 
(aber  ohne  Diagnose)  aufgeführt,  und  stehe  deshalb  nicht  an, 
ihn  auch  feiner  zu  gebrauchen.  Von  Dr.  Thirke  aus  der 
Umgegend  von  Brussa  erhalten. 

21.  O.  caryophyllacea  Sm.  in  Transact.  of  the  Linn. 
soc.  IV.  p.  169.  Rchb.  icon.  bot.  Cent.  VII.  f.  890.  Ich  halte 
O.  Galii  Dub.  durchaus  für  verschieden  von  der  Smith'schen 
O.  caryophyllacea,  die  keineswegs  eine  Corolla  basi  sen- 
sim  ampliata,  campanulata,  wie  Koch  in  seiner  Synopsis 
von  der  erstem  verlaugt,  sondern  höchstens  eine  tubuloso- 
campanulata  besitzt.  Bei  O.  Galii  Dub.  (O.  vulgaris  DC.) 
beträgt  die  Breite  der  Krone  oben  ein  Weniges  weniger,  als 
die  Länge,  bei  O.  caryophyllacea  Sm.  hingegen  ist  sie  fast 
doppelt  so  gering.  Ich  habe  die  letztere  nie  auf  Labkräutern 
gefunden,  sondern  stets  auf  Medicago  -  Arten.  Leider  ist 
mir  bis  jetzt  die  Original -Abbildung  in  Smith's  plauts  of 
Kent  (Tab.  3.)  nicht  zu  Gesicht  gekommen.  In  genanntem 
Werke  wird  nach  Hooker's  british  Flora  O.  caryophtßlacea 
Sm.  allerdings  auf  Galium  Mollugo  L.,  aber  auch  auf  Ku- 
bus f mucosus  L.  angegeben;  ich  möchte  deshalb  fast  ver- 
niuthen,  dass  Smith  die  gar  nicht  so  fern  stehende  O.  lucorum 
AI.  Braun  ebenfalls  unter  seiner  O.  caryophyllacea  mit  ver- 
standen hat.  Wahrscheinlich  ist  dieses  auch  mit  C.  A.  Meyer 
bei  der  Aufzählung  seiner  kaukasischen  Pflanzen  der  Fall  ge- 
wesen.   Sehr  häufig  in  Grusien  und  Schirwan,  300 — 2500' hoch. 


667 

22.  O.  Hederae  Dub.  bot.  gall.  p.  350.  0.  barbata  Rchb. 
icon.  bot.  Cent.  VII.  t.  59.  f.  892.  Sollte  nicht  trotz  der  al- 
lerdings tiefern  Insertion  der  Staubgefässe  O.  lucorum  AI. 
Braun  hierher  gehören?  In  der  Nähe  von  Eriwan,  c.  2700' 
hoch. 

23.  O.  lucorum  AI.  Braun  b.  Fr.  Schultz  in  Ann.  d.  Ge- 
wächsk.  d.  Regensb.  Ges.  V.  p.  504.  Wächst  nur  auf  hol- 
zigen Wurzeln  verschiedener  Sträucher,  als  Berberis  vulga- 
ris L.,  unserer  Rubus-  Arten  und  Ligustrum  vulgare  L. 
(ich  fand  die  Pflauze  nur  auf  dem  Liguster),  und  kommt  des- 
halb fast  nur  im  Schatten  vor,  während  die  verwandte  0. 
caryophyllacea  Sm.  sonnige  Stellen  liebt.  Die  letztere  un- 
terscheidet sich  durch  die  Schuppen  und  Brakteen,  die  eine 
doppelt  so  breite  Basis  besitzen.  Die  Grösse  der  Blüthen 
wechselt  bei  0.  lucorum  AI.  Braun  ungemein,  und  eben  so 
ist  die  Aehre  bald  kürzer,  bald  länger,  bald  laxer,  bald  dich- 
ter. Reichenbach  bildet  sie  unter  seiner  0.  loricata 
(icon.  bot.  Cent.  VII.  f.  918.)  ab;  er  hatte  das  Original  von 
Spitzel  als  0.  flava  Mart. ,  bei  München  auf  den  Wurzeln 
von  Berberis  vulgaris  L,  gesammelt,  erhalten.  O.  loricata 
Rchb,  ist  allerdings  im  Allgemeinen  laxblüthiger,  unterschei- 
det sich  aber  doch  eigentlioh  nur  durch  den  hohen  Stand  der 
Staubgefässe.  Es  scheint  mir,  als  wenn  0.  caryophyllacea 
C.  A.  Mej.  Verz.  kauk.  Pfl.  p.  103.  ebenfalls  hierher  gehöre, 
denn  sie  wurde  in  Hainen  der  Provinz  Talysch  am  kaspischen 
Meere  gesammelt.  Dass  sie  nicht  zu  0.  caryophyllacea  Sm., 
und  am  allerwenigsten  zu  0.  vulgaris  DC.  (0.  Galii  Dub.) 
gehört,  hat  auch  Ledebour  schon  in  der  Flora  rossica  (III. 
p.  320.)  ausgesprochen;  der  Verfasser  dieses  ausgezeichneten 
Werkes  bringt  sie  aber  zu  0.  loricata  Rchb.,  die,  wie  0. 
caryophyllacea  Sm.,  nur  sonnige  Stellen  liebt.  Im  südlichen 
Daghestan  sehr  häufig,  500  —  800'  hoch. 


668 

24.  ©.  psilandra  C.  Koch;  Flava,  pilis  subpaleaceis  et 
glamluliferis  vestita;  Squamae  lanceolatae,  obscirre  plurinerves; 
Spica  laxiuscula;  Bracteae  lanceolatae,  densius  pilosae,  ob- 
scure  trinerves,  corollae  longitudine;  Sepala  ex  basi  ovata 
anguste  lanceolata,  integra,  1  —  2-nervia,  braeteis  paiihilum 
minora;  Corolla  tubulosa,  dorso  vix  currata,  fauce  magis 
ampliata;  Labium  superius  denticulatum,  bilobum,  erectum, 
denique  lateribns  reflexum ;  Stamina  ad  trientem  partem  corol- 
lae inferiorem  adnata,  glaberrima,  arcuata;  Stylus  obsolete 
glanduliferus.  Steht  der  O.  flava  Mart.  und  O.  Picridis  F. 
W.  Schultz  am  Nächsten;  die  erstere  besitzt  aber  behaarte 
Staubgefässe ,  die  letztere  hingegen  eine  ganze  Oberlippe.  Im 
Banate. 

25.  O.  alpigena.  C.Koch;  Caulis  atro-brunneus^-squamis 
5  —  6  lanceolato- elongatis,  pilis  paleaceis  crispulis  obsitis 
instructus  ,  inferne  minus ,  superne  magis  villosus,  vix  pedalis ; 
Spica  densa,  brunneo-rnbens  ;  Bracteae  lanceolatae,  obscure 
plurinerves,  magis  villo  crispulo  et  paleaceo  vestitae,  corol- 
lam  dorso  curvatam,  tubulosam,  superne  ampliatam  aequan- 
tes;  Sepala  lanceolato -linearia,  integra,  bracteis  dimidio  bre- 
viora,  nninervia;  Labium  superius  erectum,  integrum,  valde 
irregulariter  et  argute  dentatum ;  Filamenta  basi  lanceolata 
villosa,  ad  trientem  partem  corollae  inferiorem  adnata,  ceterum 
glaberrima,  arcuata ;  Stylus  obsolete  glandulosus.  Die  laxer 
blühende  0.  rubens  Wall,  steht  allerdings  hinsichtlich  der 
Form  der  Krone  nahe  ,  jene  unterscheidet  sich  aber  hinlänglich 
durch  die  mehrnervigen  Kelchblätter  und  durch  die  gauzran- 
dige  Oberlippe.  Diese  besitzt  hingegen  die  mir  aber  nur  durch 
die  Beschreibung  bekannte  O.  Picridis  F.  W.  Schultz,  an 
dieser  aber  stumpfe  Zähne.  Ausserdem  ist  die  genannte  Art 
am  obern  Theil  der  Staubfäden  warzig-scharf.  Im  politischen 
Hochgebirge,  5500—6500'  hoch. 


669 

26.  O.  arachnoidea  Fr.  Schultz  in  Linn.  XIX.  p.  26. 
(ohne  Diagnose).  Sesquipcdalis  et  ultra,  pilis  paleaceis,  al- 
bis,  ex  pluriina  parte  horizoutaliter  patentibus  vestita ;  Squa- 
mac  rarae  et  Bracteae  ovato-lanceolatae,  plurinerves;  Spica 
villosa,  elong-ata,  laxa;  Sepala  3  —  öuervia,  lanceolata,  deute 
aut  .lacinia,  divergente  instructa,  tubum  corollae  tubulosum, 
curvatum  aequautes;  Corolla  violacea,  praecipue  ad  labium 
superius  porrectuin,  deutieulatuin  deuse  et  longe  villosa;  La- 
bium inferius  demum  reflexum,  lacinia  media  majori;  Fila- 
menta  supra  basin  corollae  inserta,  ad  medium  pilosa,  cete- 
rum  ut  stjlus  glaberrima.  Steht  ohne  Zweifel  der  O.  lori- 
cata  Rchb.  icon.  bot.  Cent.  VII.  f.  917.  am  Nächsten,  unter- 
scheidet sich  aber  schon  durch  die  hellvioletten  Blüthen  und 
durch  die  aussen  langwollige  Oberlippe.  Reuter  zieht  diese 
Art  in  seiner  Monographie  (DC.  prodr.  XI.  p.  27.)  zur  O. 
yvbescens  d'Urv. ,  einer  mir  nur  durch  seine  Beschreibung 
bekannten  Pflanze  ,  von  der  er  aber  eine  corolla  tubuloso- 
catnpanulata,  Stamina  infrä  medium  tubi  corollae  inserta,  a 
basi  ultra  medium  lannginoso- pilosa  und  einen  Stylus  glan- 
dulosus  verlangt ,  Merkmale ,  die  der  O.  arachnoidea  Fr. 
Schultz  abgehen.  Von  Dr.  Thirke  aus  der  Umgegend  von 
Brussa  und  von  Rogner  aus  der  Krim  erhalten. 

27.  O.  connata  C.  Koch;  O.  coerulcsccns  C.  Koch  in 
Linn.  XVII.  p.  291,  nee  Steph.;  Scapns  glabrescens,  sed  Spica 
puberula;  Squamae  et  Bracteae  lanceolatae;  Sepala  antice 
connata,  tubo  corollino  plus  duplo  breviora,  laciniis  mediis 
brevioribus,  triangularibus,  exterioribus  plicato  -  carinatis,  elon- 
gatis;  Flores  cauli  adpressi  aut  patuli;  Corolla  tubulosa,  pu- 
berula, rectiuscula;  Labium  superius  apiculatum ,  ut  labium 
inferius  minus  irregulariter  denticulatum;  Filamenta  alte,  paene 
sub  medio  corollae  inserta,  ad  basin  villosa,  ceterum  glaber- 
rima;  Antherae  ad  suturam  superiorem  loculorum  barbatulae; 


670 

Stylus  parce  glandulosus.  Steht  wegen  der  verwachsenen 
Kelchblätter  vielleicht  der  mir  nur  durch  die  Beschreibung  be- 
kannten O.  gamosepala  Reut,  nahe,  scheint  sich  aber  durch 
die  dem  Stengel  mehr  oder  weniger  augepressten  Blüthen  uud 
durch  den  hohen  Stand  der  Staubgefässe  hinlänglich  zu  unter- 
scheiden. Sonst  hat  die  Art  grössere  Aehnlichkeit  mit  O. 
Medicaginis  Bchb.  icon.  bot.  Cent.  VII.  f.  919,  die  aber  mit 
der  Duby'schen  und  Schult z'schen  Pflanze  gleichen  Namens 
nicht  zu  verwechselu  ist.  In  der  Ebene  des  xiraxes  in  der 
russisch- armenischen  Provinz  Eriwan,  c.  2700'  hoch. 

28.  O.  comana  Wallr.  diask.  Orob.  gen.  p.  58.  O.  are- 
naria Bieb.  fl.  taur.  cauc.  II.  p.  83.  In  Tatarisch -Grusien 
uud  Schirwan  auf  Beifuss,  500  —  800'  hoch. 

III.     Anoplon  (Wallr.)  C.  A.  Mey.  Verz.  kauk.  Pfl.  p.  103. 

29.  A..  coccineum  (Phelipaea)  Pers.  syn.  pl.  II.  p.  181. 
Lathraea  Phelipaea  L.  cod.  No.  4392.  Im  südlichen  Daghe- 
stan  von  300 — 1000'  Höhe;  aus  Grusien  von  Wilhelms, 
aus  der  Umgegend  der  kaukasischen  Bäder  von  Dr.  K  o  n  - 
radi  erhalten. 

IV.     Lathraea  Pers.  syn.  pl.  II.  p.  000. 

30.  Ki.  Squamaria  L.  cod.  No.  4394. 

ß.  Major,  C.  Koch  in  Linn.  XVII.  p.291.  Im  untern 
Kaukasus  in  der  grusischen  Provinz  Ssomcheth  (Grusisch  - 
Armenien),  c.  4000  —  5000'  hoch. 

Scroplllllariaceae  Benth.  in  DC.  prodr.  X.  p.  186. 
Nachdem Walp  ers  in  seinem  Repertorium  eine  compila- 
torische  Monographie  der  Scrophularineen  gegeben,  hat  wie- 
derum  Benth  am   in   DeCandolle's    Prodromus    eine  neue 
Bearbeitung  der  Oeffeutlichkeit  übergeben.      Es  thut  mir  leid, 


671 

nicht  allein  dem  Verfasser  des  Repertorinms  in  dem  Vorwurfe, 
dass  Benthain  eine  Menge  Arten  und  Synonyme  übersehen 
und  vergessen,  beizustimmen,  sondern  auch  nach  genauerer 
Einsicht  in  die  Arbeit  noch  andere  Mängel  rügen  zn  müssen. 
Die  Diagnosen  sind  so  allgemein  gehalten  nnd  so  wenig  scharf, 
dass  es  häufig  ganz  unmöglich  wird  ,  feste  Uuterschiede  her- 
auszufinden und  Pflanzen  darnach  zu  bestimmen.  Auch  ist 
die  geographische  Verbreitung  keineswegs  hinlänglich  gewür- 
digt. Während  nach  Beutham  z.  B.  in  Sibirien  kaum  60 
Scrophularineen  wachsen,  kennt  mau  aus  diesem  Theile 
Asiens  bereits  mehr  als  die  doppelte  Anzahl,  nämlich  128. 

Ich  kann  mich  auch  keineswegs  mit  der  Eintheilung  ein- 
verstanden erkläreu.  Die  Familie,  wie  sie  B  entkam  aufge- 
stellt hat,  enthält  2  oder  noch  besser  3  Typen,  von  denen 
ein  jeder  eine  Familie  begründen  sollte.  Schon  Jussieu 
hatte ,  ich  möchte  sagen ,  einen  natürlichen  Takt ,  indem  er 
seine  Pedicularcs  und  Sero phulariae  aufstellte;  er  war  aber 
noch  nicht  im  Stande,  die  Genera  genau  zu  scheiden.  Bei 
den  einen  herrscht  in  der  Blüthe  die  Vier-,  bei  den  andern 
hingegen  die  Fünfzahl  vor.  Zn  den  erstem  gehören  eigent- 
lich auch  die  Orobancheen  und  aus  der  Gruppe  der  Gratio- 
Icen:  Dodartia  L. ,  während  die  von  Beut  ham  gegebene 
Abtheilung  der  Rhinantheen  keineswegs  nur  4-,  sondern 
auch  5 -gliederige  Arten  enthält.  Dass  Scrophularia  L.  zu 
den  Cheloneen  gestellt  ist ,  und  wiederum  die  ohne  Zweifel 
den  letztern  sehr  nahe  verwandte  Digitalis  L.  in  einer  an- 
dern Gruppe  steht,  ist  gewiss  ein  Missgriff.  Trotz  der  ver- 
schiedenen Blüthen  haben  Scrophularia  L.  und  Vcrbascum 
L.  die  nächste  Veiwandtschaft  zu  einander;  man  kann  na- 
mentlich an  Verbascum  sinuatum  L.  und  banaticum  Roch, 
nicht  selten  (auch  im  wilden  Zustande)  eine  Metamorphose  im 
Blüthenbau    beobachten,    wodurch    so    ziemlich   dieselbe  Form 


672 

der  Corolle,  wie  man  sie  bei  Scrophularia  L.  sieht,  entsteht. 
Mit  Recht  haben  Don  in  seinem  grossen  Werke  und  Koch 
in  seiner  Synopsis  der  deutschen  Flor  eine  Familie  der  Ver- 
basceae  anerkannt. 

Da  mir  leider  die  Gelegenheit  und  auch  die  Zeit  fehlte, 
wenn  auch  nicht  alle ,  doch  möglichst  viele  Genera  der  Scro- 
phularineen  in  der  Entwickelung  zu  uutersuchen,  so  lege 
ich  doch  meiuer  Abhandlung  orientalischer  Pflanzen  dieser  Fa- 
milie die  neueste  Arbeit  des  gelehrten  Engländers  zu  Grunde. 

Die  Anzahl  der  bis  jetzt  bekannten  Scrophularineen  be- 
trägt gegen  2000.  Es  sind  mit  wenigen  Ausnahmen  kraut- 
artige Pflanzen,  die  auf  die  Physiognomie  der  Landschaften 
nur  sehr  geringen  Einfluss  ausüben.  In  den  Steppen  der  Nie- 
derungen sowohl,  als  des  Hochlandes  im  Oriente  spielen  je- 
doch mehrere  eben  so  eine  Piolle,  wie  andere  auf  den  Matten 
und  an  den  Abhängen  der  Gebirge. 

Die  Scrophularineen  scheinen  so  ziemlich  über  die  ganze 
Erde  verbreitet  zu  sein.  Ihr  Concentrationspnnkt  sind  die 
heissen  Länder  Amerika's  von  Mexico  bis  nach  Chili  und  Bra- 
silien südwärts.  Von  dort  sind  nicht  weniger  als  J/4  der  gan- 
zen Summe  beschrieben.  Wenn  man  aus  Europa  ebenfalls 
*'a  kennt,  so  liegt  die  Ursache  hauptsächlich  darin,  dass  die- 
ser Erdtheil  am  Meisten  untersucht  ist.  Doch  giebt  es  aller- 
dings auch  einzelne  Gruppen,  die  vorzugsweise  in  Europa 
vertreten  sind ;  so  die  Verbasceen  mit  60  von  130  Arten,  die 
Antirrhineen  mit  fast  100  von  160,  die  Dfgilaleen  mit  20 
von  32,  die  Veroniceen  mit  5ö  von  190  und  die  Euphra- 
iieen  mit  80  von  fast  300  Arten.  Chelonren  (im  Ganzen 
gegen  200)  wachsen  nur  23,  Gratioleen  (über  4G0j  15  und 
Siblhorpiecn  (32)  nur  3  in  Europa.  Salpiglossecn  (mit 
über  60  Arten),    Caleeolariecn   (deren    es  gegen  120  giebt), 


673 

Hcmümeridcem  {*+vm  bu  äWr  SO  kern),  K«»i«i«v« 
k*ii  20  Artea),  Brntärjccn  (itrcm  Vis  j*ux  90  Wsckmfcc* 
sia<äx.  B*c&m*r<>cn  (f^i*«  60  *Ji«l  Gcr*rd*em  (rtstm  T&) 
k#»mf»  ia  Ear^a  pur  akkt  tw  aa4  wacksra  r«rau$i(rs«* 
ix  «Va  hcisstm.  LiaäVr«  Aamkjfs.  Pic*<-  Wsü**a  Öi  Sajjp*- 
•Aww«.  112  C*a]cc+4*rLv*  ,  JüW  aar  2  JVrkas«*»,  9.4«- 
tirrJkim***  .  21  CiW«aw* ,  JtWr  10  Ksrt*VW*tfir«.  87  Gr»- 
ti+Wn,  19  SOlk*rpk>r*.  »5  ümHkjMm,  kia£*$ta  *m*- 
m»  Mar  1   Digitaler*    12  IVn»«*c*r«,    14   £*db»rm-x.   .1 

Aas  Xw4*«Kwkäi  k?aat  ae*a  Ijtva  kalk  s»  wl  5onr- 
pkmlmrtvrr* .  aaaUkk:  9  ItrmJmtrrtdrrm .  5  .li/wtiw«» 
60  ( irtoroi  j  gqpn  50  Cw/«fcwi,  4  Drgrdafam,  10  I  » 
rMÜNv« ,  S  fiadharrar« .  22  6«T*rrf*flrti  aa4  «r** ■  00  AV- 
jaftramma«  Di*  iffiiwirrfrffrw  c*ac*atTwa  $kk  *af  «kr 
SiaSsfitsft  tmi  Afrika  iaiütat  dastlks*  i  *a  *rc*a  90  An«*  MM» 
64  «Acks*«.  Aw$$enk*i  kaawaw*  <i*stlfc$t  vw:  1  IVr«******, 
|9  Cktimmtm*  4  Cfoitafor«,  1*9  GrmtC+itum,  3  Sitatajr 
pt*v«.  10  KwJMrjorm .  1  JVr*«*r*v,  12  Bvdkawaw«.  10 
(*«-r*r*h«Y«  x*«l  1  Ä»;»*r*$»Y«\  Im  &uu*a  V.Mtuu  *  $  t*tx 
«äkreaA  wa»  aus  As^tnUk«  kam«  »  M  «Vr  .Srraj» fc Wtrwwy» 
ktaau  Si<>  sca^ia«*  awek  im  «kr  Tkat  Aaf  iw^r»  la$*l- 
Knftaril  A»^«r*T«k«iRck  sjuat^am  www«  t«  §***.  Mjui 
ktaai  rw«  «Ion  8  S*jy*£iW>rira.  1  OJfirtAtr <nv  >  t  CJWtfV 
aw,  SO  Gr***^«*,  l5«4fW-^MV-,  ^JVr*«*fvvm,  11  ffocaV- 
mererm  a«4  9  K»f»kr4K<Mv«, 

l>Wr  l  M  S.mi/vft*;«rr«<Y*  k«aa«  «Uta  aa$  Osua£*a* 
wad  *»Ar:  6  I  Vrk****** .  5  Amtirrlwem*  14  CMmw«  .  I 
Ka^Wkw,  ifctx  100(«Vx/»m^v«  .  2  SiaaJTyWv»,  U  KW- 
tUfjWm ,  2  D*f«Ml**,  \:  t  ,r*«t.Vtfw,  11  K*«-k*«tYv«i .  11 
G<*r*r«tWv«  a«4  28   K»^r*shY«,       A«$   ***  L*a«fta  ria$$ 

UrM.    «i  «MV  *  ; 


674 

um  das  rothe  Meer  hat  man  bereits  über  60  Scrophulari- 
neen beschrieben,  und  zwar  4  Verbasceen,  12  Antirrhineen, 

3  Cheloneen,  1  Escobediee ,  10  Gratioleen,  2  Sibthorpieen, 

4  Buddlejeen,  11  Veroniceen ,  8  Buchnereen ,  1  Gerardiee 
und  5  Euphrasieen.  Der  Orient  besitzt  verhältnissmässig 
viele  Repräsentanten  aus  dieser  Familie,  nämlich  über  J/7, 
also  über  300.  Davon  kommen  über  80  auf  die  Verbasceen, 
über  40  auf  die  Antirrhineen ,  50  auf  die  Cheloneen,  3  auf 
die  Gratioleen,  10  auf  die  Digitaleen,  über  70  auf  die  f<e- 
roniceen,   1  auf  die  Gerardieen  uud    gegen  50  auf  die  fiw- 

Närhstdem  reihet  sich  Nordasien  mit  125  Arten  au,  die  sich 
auf  die  Gruppen  in  folgender  Weise  vertheilen:  7  Verbasceen,  8 
Antirrhineen,  10  Cheloneen,  4  Gratioleen,  1  Sibthorpiee, 
3  Digitaleen ,  32  Veroniceen,  2  Gerardieen  und  gegen  70 
Euphrasieen,  Aus  Nordafrika  sind  verhältnissmässig  wenig 
Scrophularineen  beschrieben,  obwohl  seine  Flor  mit  der  des 
gegenüberliegenden  südlichen  Europa  sehr  übereinstimmt.  Man 
kennt  kaum  60  Arten,  und  zwar  6  Verbasceen,  über  30.4m- 
tirrhineen,  7  Cheloneen ,  2  Sibthorpieen,  7  Veroniceen  und 

5  Euphrasieen. 

Die  übrigen  Ländergruppen  erscheinen  deshalb  karg 
vertreten,  weil  sie  ausserodentlich  wenig  bekannt  sind;  es 
möchten  aber  auch  in  der  That  die  Scrophularineen  daselbst 
weniger  häufig  vorkommen.  So  kennt  man  von  den  Inseln, 
die  nordwestlich  von  Afrika  liegen,  30  Arten  (2  Verbasceen, 
11  Antirrhineen,  7  Cheloneen,  1  Gratiolee,  2  Sibthorpieen. 
1  Buddle jee ,  2  Veroniceen,  2  Gerardieen  und  2  Euphra- 
sieen), von  denen  hingegen,  die  südöstlich  liegen,  nur  27 
(1  Hemimeridee ,  6  Gratioleen,  1  Sibthorpiee ,  8  Buddle- 
jeen ,  1  Veronicee ,  5  Buchnereen  und  2  Gerardieen).     Aus 


675 

dem  tropischen  westlichen  Afrika,  was  aber  doch  mit  Abys- 
sinien  und  wahrscheinlich  noch  mehr  mit  Mozambique  sehr 
viel  Uebereiustimmendes  besitzt ,  hat  man  26  Scrophulari- 
neen  (2  Escobedieen,  10  Gratioleen  y  4  Sibthorpiecn ,  9 
Buchnereen  und  1  Gerardiee).  Das  südlichste  Amerika  mit 
den  dabei  liegenden  Inseln  ist  so  ausserordentlich  wenig  be- 
kannt und  scheint  auch  in  der  That  arm  an  Scrophulari- 
neen  zu  sein ,  dass  die  Zahl  von  noch  nicht  20  Arten  keines- 
wegs auffallen  darf.  Es  sind  5  Calceolarieen ,  4  Chcloneen, 
2  Gratioleen,  7  Vcroniceen  und  1  Euphrasiee.  Dass  man 
ans  China  und  Japan  nur  17  kennt,  mnss  aber  um  so  mehr 
auffallen ,  als  man  mehr  Scrophularineen  vermuthen  sollte. 
Von  ihnen  gehören  i  zu  den  Chcloneen ,  8  zu  den  Gratio- 
leen, 1  zu  den  Sibthorpicen ,  1  zu  den  Buddle jeen^  7  zu 
den  Veronicecn,  1  zu  den  Buchnereen,  i  zu  den  Gerar- 
dieen  und  2  zu  den  Euphrasieen.  Am  wenigsten  bekannt 
und  vertreten  ist  Centralasien,  d.  h.  die  unbekannten  Regio- 
nen jenseits  der  Kaspisee,  zwischen  Altai  undHimalaya,  denn 
man  kennt  von  daher  nur  8  Arten  dieser  Familie. 

In  den  nördlichen  Ländern  des  Orientes ,  wo  übrigens  die 
Scrophularinecn  mehr  vertreten  zu  sein  pflegen,  als  im  Sü- 
den, wachsen  279  Arten  (44  Euphrasieen ,  64  Veroniceen, 
10  Digitaleen ,  1  Sibthorpiee ,  3  Gratioleen,  41  Chcloneen, 
37  Antirrhineen  und  79  Verbasceeii) ,  von  denen  ich  178 
hier  angegeben  habe.  101  Art  sind  mir  entgangen,  die  an- 
dere Reisende  beobachteten.  Von  den  bezeichneten  178  Scro- 
phulurineen  gehören  34  den  Euphrasieen,  45  den  Vcroni- 
ceen ,  10  den  Digitaleen ,  1  den  Sibthorpieen,  3  den  Gra- 
tioleen, 22  den  Cheloneen,  26  den  Antirrhineen  und  38 
den  Verbasceen  an.  57  Pflanzen  befinden  sich  übrigens  in 
meiner  orientalischen  Sammlung,  die  entweder  neu  sind,  oder 
aus  dem  Oriente  noch  nicht  beschrieben  waren.     Deutschland 

43* 


676 

besitzt  kaum  halb  so  viel,  nämlich  141  Scrophularineen 
(4c2Euphrasieen}  34  Veroniceen,  10  Digitaleen,  1  Siblhor- 
piee,  1  Gratioleen ,  10  Cheloneen,  19  Antirrhineen  und  23 
Verbascecn),  also  138  weniger  als  der  Orient.  61  deutsche 
Scropliularineen  (und  zwar  23  Euphrasieen,  12  Veroni- 
ceen,  ö  Digifaleen,  1  Chelonee,  8  Antirrhineen  und  12 
Verbusceeii)  kommen  nicht  in  den  näher  bezeichneten  Län- 
dern des  Orientes  vor,  dagegen  besitzen  diese  1Ö9  Arten,  die 
nicht  in  Deutschland  wachsen. 

Was  nun  die  Art  und  Weise  des  Vorkommens  der  Scio- 
phularincen  anbelangt,  so  lieben  die  wenigsten  Wälder  oder 
sonstige  schattige  Stellen.  Es  gehören  hierher :  Melampy- 
rum  sylvaticum  L. ,  Veronica  phoenicantha  C.  Koch,  V. 
umbrosa  Bieb.,  V.  viaxima  Stev. ,  V.  nigricans  C.  Koch, 
V.  ofßcinalis  L. ,  Digitalis  ferruginea  L. ,  D.  nervosa 
Steud.,  Scroplwlariu  Scorodonia  L. ,  S.  betonicaefolia  L. 
und  V.  melissaefolia  d'Urv.  An  lliessendem  Wasser  und 
häufig  auch  mehr  oder  weniger  im  Schatten,  besonders  im 
Gebirge  wachsen:  Rh/nanlhus  urientalis  L. ,  Rh.  Elephas 
L.,  Veronica  Beccabunga  L. ,  V.  Anagallis  L. ,  V.  ana- 
galloides  Guss  ,  Gratiola  ofjicinalis  L. ,  Scrophularia  cy- 
migera  C.Koch,  S.  Neesii  Wirtg.,  S.  ilwensis  C.  Koch,  S. 
hemschinica  C.Koch,  S.  Olivcriana  Wydl. ,  S.  canina  L. 
und  Verbascum  oreophilum  C.  Koch.  An  feuchten  Stellen, 
namentlich  auf  feuchten  Gebirgswiesen,  kommen  vor:  Alecto- 
rolophus  major  (Rh inanthus)  Ehrh.,  A.  minor  (Rhinan- 
thus)  Ehrh.,  A.  hirsutus  All  ,  Pedicularis  campylosipho 
C.  Koch,  P.  villobractea  C.  Koch,  Euphrasia  ofjicinalis 
L. ,  Odontit es  rubra  Pers.,  Veronica  serpj/llifolia  L.  und 
Scrophularia  vernalis  L.,  an  Sümpfen  und  Quellen :  JLimo- 
tella  aquatica  L.  und  am  Meeresufer  Verbascum  gnapha- 
loides  Bieb. 


677 

Auf  Acckern  und  überhaupt  auf  angebautem  Boden  sam- 
melte ich:  Melampyrum  arvense  L. ,  31.  barbatum  W.  et 
K.,  Veronica  biloba  L. ,  V.  verna  L. ,  V.  arvensis  L.,  V, 
Buxbaumii  Ten.,  V.  rcticulata  C.  Koch,  V.  Cymbalaria 
Bert. ,  fr.  hederaefolia  L. ,  V.  polita  Fries ,  Linaria  Kla- 
tine  (Antirrhinum)  L. ,  L.  caucasica  Muss.  Puschk. ,  L, 
commutata  Beruh. ,  L.  Sparta  {Antirrhinum)  L.,  L.  ar- 
meniaca  Chav.,  L.  simplex  [Antirrhinum)  AYilld. ,  Ver- 
bascum  Thctpsus  L.  uud  V.  Blatt  aria  L.|,  auf  trocknem, 
namentlich  mergeligem  und  kalkigem,  aber  auch  auf  dürrem, 
wasserlosem,  traehytischem  Bodeu  hingegen:  Trixago  apula 
Stev.,  T.  carnea  Gris.,  Veronica  biloba  L.,  V.  atbanica  C. 
Koch,  V.  praecox  L.,  V.  ceratocarpa  CA.  Mej.,  V.crista 
gaili  Stev.,  V.  Buxbaumii  Ten.,  Li/iaria  vulgaris  L. ,  L. 
macroura  (Antirrhinum)  Bieb. ,  L.  armeniaca  Chav.,  An- 
tirrhinum Orontium  L.,  Verbascum  Thapsus  L.,  V.  phlOj 
moiiles  L.,  V.  Lagurus  F.  et  M.,  V.  ovalifolium  Don,  V. 
betonicuefolium  Desf. ,  V.  saccalum  C.  Koch,  V.  molle  C. 
Koch,  V.  pyramidatum  Bieb.,  V.  sinuatum  L. ,  V.  bana- 
ticum  Schrad.,  V.  rubiginosum  W.  et  K.,  Celsia  Suworo- 
wiana  C.  Koch  uud  Dodartia  orientalis  L.  Auf  Mauern, 
Häusern ,  Dächern  sah  ich  Veronica  Jiliformis  Vahl,  An- 
tirrhinum  Orontium  L,,  A.  majus  L.  und  ji.  tortuosum 
Bosc. 

Steppen  lieben:  Scrophularia  variegala  Bieb.,  S.  ru- 
pestris  Bieb.,  Linaria  fastigiata  Chav.,  L.  pyramidata 
Spreng.,  L.  dalmatica  (Antirrhinum)  L.,  L.  genistacfolia 
(Antirrhinum)  L.,  L.  linifolia  (Antirrhinum)  L.,  L.  ma- 
croura (Antirrhinum)  Bieb.,  L.  vulgaris  L.,  Jerbascum 
phlomoidcs  L.,  V.  pyramidatum  Bieb.,  V.  sinuatum  L., 
V.  Orientale  Bieb.,  V.  speciosum  Scbrad.,  V.  oxycttrpum 
C.  Koch,    V.  speetabile  Bieb.   und  Celsia   aurea   C.  Koch; 


678 

Matten  niid  zwar  die  niederen  Höhen  hingegen:  Odontites 
lutea  (Euphrasia)  L.,  Eufragia  viscosa  (Bartsia)  L.,  E. 
latifolia  (Euphrasia)  L.,  Veronica  Chamacdrys  L.,  V, 
anisophylla  C.Koch,  V.  secundißora  C.  Koch,  V,  latifo- 
lia Koch  syn.,  V.  austriaca  L.,  V,  caucasica  Bieh.  und  V. 
minima  C.  Koch;  der  höheren  Gebirge  endlich:  Pedicularis 
caucasica  Bieb.,  P.  Nordmannianu  Bunge,  P.  comosa  L,, 
P.  Friderici  Augusti  Tom.,  P.  Sibthorpii  Boiss. ,  P.  ac- 
modonta  Boiss.,  P.  Hucquetii  Graf,  P,  condensata  Bieb., 
Rhinanthus  strictus  C.Koch,  Euphrasia  minima  Schleich., 
E.  pygmaea  C.  Koch,  Veronica  gentianoides  Vahl ,  V.ar- 
vensis  L.,  Scrophu.aria  Oliveriana  W.ydl,,  Verbascum  al- 
p ige»  u in  C.  Ko ch . 

An  Abhängen,  zwischen  Gestein  beobachtete  ich:  Vero- 
nica prostrata  L.,  V.  orientalis  Vahl,  V.  parvifolia  Vahl, 
V.  pectinata  L.,  V.  multißda  L,,  V.  tenuifolia  Bieb. ,  V. 
Icurdica  Benth. ,  V.  sytpirensis  C.  Koch,  V.  liivanensis  C. 
Koch,  Digitalis  ferrugi.iea  L.',  Scrophularia  chrysaniha 
Jaub.  et  Sff.j  S.  incisa  Weinm.,  S.  rupestris  Bieb.,  Lmaria 
dshorochensis  C.  Roch,  AnarrHinum  Orientale  Benth.  und 
Celsia  orientalis  L.;  in  Hochthcälern  hingegen:  Verbascum 
oreophilum  C.Koch,  V.  pilematophorum  C.  Koch,  V. 
sphen-mdroides  C.  Koch,  Linaria  syspirensis  C.  Koch, 
L.  gcnistacfolia  {Antirrhinmn)  L.,  G.  dalmatica  (Anr 
lirrhinuvi)  L.,  Scrophularia  cymigera  C.  Koch,  Veronica 
latifolia  Koch  syn.  und   V.  austriaca  L. 


679 


Erste  Abtheiluiig. 

Rhinantllideae  Benth.  in  DC.  prodr.  X.  p.  423. 

Erste  Gruppe. 

Euplirasieae  Benth.  in  DC.  prodr.  X.  p.  626. 

I.    Melatnpyrum-L.  cod.  No.  DCCC1V. 

1.  Bf.  sylvaticum  L.  cod.  No.  4360.  In  den  Wäldern  auf 
dem  Nordabhange  des  pontischen  Gebirges  auf  Augitporphjr, 
1500  —  3000'  hoch. 

2.  M.  barbat  um  W.  et  K.  plant,  rar.  Hung.  p.  89.  t.  86. 
Im  Riondelta  bis  in  die  Nähe  des  messchischen  Gebirges  auf 
angeschwemmtem  und  tertiärem  Boden  bis  zu  500'  Höhe.  Im 
pontischen  Hochgebirge  auf  Urgestein,  5500 — 6500'  hoch. 

3.  M.  arvense  L.  cod.  No.  4387. 

u.  Lancifolium ;  in  ganz  Transkaukasien  und  in 
Daghestan  sehr  häufig  und  auf  allen  Bodenarten,  bis  zu  5000' 
Höhe.  Auch  im  kaukasischen  Gebirge  auf  Kalk  und  Thon- 
schiefer,  c.  3500'  hoch. 

ß.  Linifolium ;  liebt  mehr  die  höheren  Regionen,  so 
im  kaukasischen  Gebirge  auf  Kalk,  Thonschiefer  und  Por- 
phyr, 3000  —  5000'  hoch;  im  Tschorukgebiet  im  Gaue  Arta- 
nudsh  auf  Kalk  und  Porphyr,  c.  3500'  hoch;  im  Gaue  Sber 
auf  Porphyr  und  Urgestein,  4000  —  5000'  hoch. 

IL     Pedicularis  L.  cod.  No.  DCCCVIII. 
A.     Cyclophyllum  Bunge  in  Led.  fl.  ross.  III.  p.  269. 

4.  P.  caucasica  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  II.  p.  72.  P.  nudi- 
caulis  C.  Koch  in  Linn.  XVII.  p.  289.  Im  untern  Kaukasus 
auf  Trachyt,  3000  —  5000'  hoch.  Auf  dem  pontischen  Ge- 
birge auf  Urgestein,  4000  —  7000'  hoch. 


080 

B.  Rhyncholopha  Bunge  in  Led.  fl.  ross.  III.  p.  277. 
'  |5.  P.  ISTordiiianmana  Bunge  in  Led.  fl.  ross.  III.  p.  277. 
Sehr  häufig  auf  dem  politischen  Gebirge  auf  Urgestein,  5000 
—  9000'  hoch;  auf  dem  armenischen  Hochlande  in  dem  Gaue 
Artahan  ,  c.  5000'  hoch.  Diese  Art  möchte  doch  vielleicht 
nicht  von  der  P.  Jacquini  Koch  verschieden  sein,  denn  es 
soll  jene  einzig  gänzlicher  Mangel  an  Behaarung  von  dieser 
unterscheiden.  Ich  besitze  aber  aus  den  Tyrolcr  Alpen 
Exemplare  der  P,  Jacquini  Koch,  die  ebenfalls  ohne  alle 
Behaarung  sind  und  sich  nur  durch  zurückgeschlagene  Kelch- 
zähne vor  jener  auszeichnen. 

C.     Lophodon  Bunge  in  Led.  fl.  ross.  III.  p.  284. 
6.  P.  coinosa  (L.)  Bunge  in  Led.  fl.  ross.  III.  p.  292. 

a.  Genuina;  als  Pedicularis  cappadocica,  flore 
magno  flavescente,  asphodeli  radice  im  Gundelsh.  Herbar; 
im  Banate  auf  Jurakalk. 

ß.  Frondosa  Pall.  Die  Blattabschnitte  erscheinen  weit 
breiter  und  besitzen  keinen  knorpeligen  Rand.  Die  Brakteeu 
sind  fast  sämmtlich  fiederspaltig.  Leider  stehen  mir  nur 
Fruchtexemplare  zu  Gebote,  aus  denen  sich  das  Verhältniss 
zur  Hauptart  nicht  bestimmt  herausstellen  lässt.  Im  Ansehen 
weicht  sie  allerdings  etwas  ab.  In  den  Gebirgen  in  der  Nähe 
von  Tiflis  ziemlich  häufig;  auf  Trachyt  und  tertiärem  Gestein, 
2500  —  3000'  hoch. 

7.  P.  Friderici  Augusti  Tommas.  in  Linn.  XIII.  p.  74. 
t.  2.  Im  untern  Kaukasus  auf  Trachyt,  3000  —  5000'  hoch. 
Aus  Grusien  von  Wilhelms  erhalten. 

8.  P.  SiMliorpii  Boiss.  diagn.  pl.  orient.  IV.  p.  83.  Steht 
der  F.  achillcifolia  Steph.  unbedingt  sehr  nahe,  unterschei- 
det sich  aber  durch  die  gezähnelte  Unterlippe.      Aus  Grusien 


681 

von  Wilhelms   als    P.  comosa   und  von   Dr.    Tliirke   auf 
dem  bithynischen  Olymp  gesammelt. 

ß.  Somchetica-,  in  allen  Theilen  grösser,  auch  sind 
Kelch  und  Deckblätter  nur  an  den  Rändern  und  auf  der  Mit- 
tclrippe  wollig.  Exemplare  im  Berliner  Herbar,  zum  Theil 
von  Steven  gesammelt,  haben  gar  keine  Behaarung  an  der 
Aehre,  und  sind  dort  als  P.  comosa  aufgeführt.  Als  Pedi- 
cularis  artnena ,  flore  longo  angusto  flavescente,  asphodeli 
radice  im  Gundelsh.  Herbar.  Es  wäre  möglich,  dass  P. 
aemodonta  Boiss.  hierher  gehörte,  eine  Pflanze,  die  aber 
gänzlich  unbehaart  ist,  während  hier  der  untere  Theil  des 
Stengels  mehr  oder  weniger  wollig  erscheint.  Hierher  gehört 
vielleicht  das  von  Nordmann  in  Gurien  und  von  Lede- 
bour  (FI.  ross.  III.  p.  294.)  in  einer  Anmerkung  zu  P.achil- 
leifolia  Steph.  fragweise  zu  P.  Sibthorpii  Boiss.  gezogene 
Exemplar.  Auf  der  Westseite  des  Alagäs  auf  Basalt  (und 
Trachvt,  c.  6000'  hoch. 

9.  P.  aesnodonta  Boiss.  diagu.  pl.  Orient.  IV.  p.  62.  Im 
politischen  Hochgebirge  auf  Porphyr  und  Urgestein,  5000  — 
7000'  hoch. 

D.     Anodon  Bunge  in  Led.  fl.  ross.  III.  p.  296. 

10.  P.  condensata  Bieb.  11.  taur.  cauc.  II.  p.  72.  Im 
politischen  Hochgebirge  auf  Urgestein  und  Porphyr,  5000 
—  7000'  hoch. 

ß.  Chrysostacliys ;  Brakteen  und  Kelch  sind  mit  gold- 
gelber AYolle  bedeckt.  Von  K.  Schmidt  aus  Grusien  er- 
halten. 

11.  P.  Hacquetii  Graf  in  Flora  XVII.  1.  p.  42.  Steht 
der  P.  condensata  Bieb.  nahe ,  unterscheidet  sich  aber  durch 
zartere,  nicht  knorpelrandige  Blätter.  Im  pontischeu  Hoch- 
gebirge auf  Urgestein,  c.  7000  — 9000' hoch. 


682 

12.  P.  recutita  L.  cod.  No.  4403.  Von  Rogner  ans 
der  Krim  erhalten. 

13.  P.  cainpylosipho.  Caulis  glaberrimus,  striatus,  par- 
cifolius;  Folia  bipinnatifida,  pinmilis  serratis,  margine  cartila- 
gineis,  glaberrima,  radicalia  petiolata,  caulina  sessilia ;  Spi- 
ca  densa,  ovata,  ant  oblongo  -cylindrica;  Bracteae  ex  parte 
inferiori  aiireo-lanatae ,  superiori  glabrae,  crenatae;  Caljx 
ovatus,  aureo-hirsutus,  subbilabiatus,  lariniis  dentiformibus; 
Tubus  corollinus  e  calyce  egrediens,  denique  inciirvus;  Galea 
subcernua,  ex  apice  curvata,  erostris,  edentula;  Filaraenta  duo 
pilosa,  duo  glabra.  Steht  zwischen  der  P.  recutita  L.,  mit 
der  sie  die  einwärts  gebogene  Krone  gemein  hat,  und  der  P. 
atropurpurea  Nordm.,  welche  denselben  Habitus  besitzt.  Auf 
dem  pontischen  Hochgebirge  auf  Augitporphyr  und  Urgestein, 
4000—7000'  hoch. 

ß.  Glabra;  Kelch  und  Brakteen  siud  unbehaart.   Eben- 
daselbst. 

14.  P.  villoforactea  C.  Koch ;  Caulis  elatus,  glaberrimus, 
striatus,  foliatus;  Folia  glaberrima,  supremis  sessilibus  ex- 
ceptis,  petiolata,  inferiora  ex  ambitu  oblonga,  pinnata:  pin- 
nis  pectinato-pinuatifidis,  pinnulis  plerumque  triangulari-lan- 
ceolatis;  Spica  densa,  oblonga,  denique  elongata;  Bracteae 
inferiores  foliaceae,  serratae,  mediae  et  superiores  linea- 
res, saepe  creuulatae,  omues  flores  superantes,  Jana  alba 
deusissime  yestitae;  Calycis  ovati,  lanati  deutes  trianguläres; 
Tubus  corolliuus  lougius  exsertus,  erectiusculiis:  pars  exserta 
galeae  longitudine,  snperne  latior;  Labium  parvum;  Fila- 
menta  omnia,  praeeipue  superne,  villosa.  Hat  den  Habitus 
der  P.  condensala  Bieb. ,  unterscheidet  sich  aber  durch  dun- 
kelpurpurrothe  Blüthen  uud  durch  linienförmige,  weiss- (nicht 
gelb-)  wollige  Brahteeu.  Auf  dem  politischen  Hochgebirge 
auf  Augitporphyr  und   Basalt,  c.  5000'  hoch. 


683 

15.  P.  Wilhelmsiana  Fisch,  in  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  III. 
p.  412.  P.  euvome  Stev.  im  Berliner  allgem.  Herbar.  Von 
Wilhelms  aus  Grnsien,  von  K.  Schmidt  aus  Karahagh 
erhalten. 

16.  P.  olympica  Boiss.  diagn.  pl.  orieut.  IV.  p.  83.  Möchte 
sich  kaum  wesentlich  von  P.  jlammea  L.  unterscheiden.  Von 
Dr.  Thirke  auf  dem  bithynischen  Olymp  gesammelt. 

III.     Rhinanthus  Bieb.  fl.  taur.  II.  p.  68. 

Grisebach  hat,  gestützt  auf  Linue's  Diagnose  von 
Rhinanlhus ,  die  nur  nach  Alectorolophus  -  Arten  gemacht 
zu  sein  scheint,  den  Namen  Rhinanthus  auch  nur  für  die 
letzteren  benutzt,  und  deshalb  für  die  Arten  des  Bieb  er- 
st ein'schen  Rhinanthus  den  neuen  Namen  Rhynchocorys 
vorgeschlagen.  Abgesehen  davon,  dass  die  früheren  Botaniker 
unter  Rhinanthus  und  Elephas  hauptsächlich  nur  die  Arten 
des  Gr  is  e  Ij  ac  h'schen  Rhynchocorys ,  unter  Crisla  galli 
und  yticclorolophus ,  was  ja  nur  die  griechische  Uebersetzung 
des  erstem  ist,  hingegen  die  Arten  des  Grisebach'schen 
Rhinanthus  verstanden,  abgesehen  auch  davon,  dass  Rhi- 
nanthus, auf  deutsch  Nasenblume,  in  der  That  der  Form 
der  Blume  hei  den  Arten,  die  wir  zu  diesem  Genus  rechnen, 
vollständig,  aber  den  Arten,  die  nach  Grisebach  dazu  ge- 
hören, gar  nicht  entspricht,  so  muss  man  von  Haus  aus  alle 
neuen  Namen  möglichst  vermeiden,  um  nicht  den  Wirrwarr  in 
der  Synonymie  zu  vermehren.  Es  ist  ja  sonst  zum  Glück  bis 
jetzt  noch  Niemandem  eingefallen,  einen  Linne'schen  Genus- 
Namen  zu  ändern,  wenn  die  von  Linne  gegebene  Diaguose 
den  Arten  nicht  mehr  entspricht.  Man  führt  selbst  hinter  dem 
Namen  des  Genus  das  „L."  noch  fort,  wenn  vielleicht  auch 
nur  eine  einzige  Linne'sche  Art    darin  geblieben  ist  und  der 


684 

Charakter  eine  solche  Umänderung  erlitten,  dass  Niemand  die 
Liune'sche  Diagnose  noch  darin  sucht. 

17.  R.  ©rientalis  L.  cod.  No.  4372.  Sehr  häufig  im 
kaukasischen  Gebirge,  selbst  noch  in  der  Nähe  der  Schnee- 
region auf  Urgestein,  Porphyr  und  Kalk;  in  der  russisch  - 
armenischen  Provinz  Eriwau,  und  zwar  im  Gaue  Daratschi- 
tschak,  c.  4500'  hoch,  auf  Trachyt.  Aus  Grusien  von  Wil- 
helms und  K.  Schmidt  erhalten. 

18.  R.  Elephas  L.  cod.  No.  4373.  Im  Gebirgsgau  Thia- 
neth  auf  Kalk,  c.  3000'  hoch.  Von  K.  Schmidt  aus  Ta- 
lysch  erhalten. 

ß.  Parvifolius ;  ziemlich  unbehaart  und  zart.     In  den  . 
nördlichen  Thälern  des  pontischeu  Gebirges  auf  Augitporphyr, 
bis  zu  1500'  Höhe. 

•y.  Grandifolius;  ziemlich  unbehaart  und  aufrecht.  Aus 
Grusien  von  K.  Schmidt  und  Wilhelms  erhalten. 

19.  Rh.  strictus  C.  Koch;  Villosus,  glandulosus;  Caulis 
subpedalis ,  stricte  erectus ,  simpliciuscultis ;  Folia  inferiora 
ovato-oblonga  aut  oblonga,  superiora  ovata;  Spica  inferne 
laxa,  superne  densa;  Galea  rostro  subulato  -retuso ,  recto, 
et  supra  basin  antice  utrinque  deute  aueta.  Unterscheidet  sich 
von  R.  Elephas  L.  durch  den  stets  mehr  oder  weniger  ein- 
fachen und  aufrechten  Stengel  und  durch  die  dichtere  Aehre. 
Im  politischen  Hochgebirge  auf  Urgestein,  c.  5500  —  9000' 
hoch. 

IV.     Alectorolojjhtis  (Hall.)    Rchb.  11.    exe.  I.  p.  357. 

20.  A.  major  (Rhinanthus)  Ehrh.  Beitr.  IV.  p.  144.  In 
Transkaukasien  allgemein,  und  zwar  auf  allen  Bodenarten, 
500  —  5000'  hoch. 

21.  A.  minor  (Rhinanthus)  Ehrh.  Beitr.  IV.  p.  144. 
Mehr     in     gebirgigeren     Gegenden    Grusiens,     so    im    Gaue 


685 

Thianeth  auf  Kalk,  c.  3000'  hoch,  im  Thalkcssel  des  Terek, 
am  Kasbek  auf  Thoiischiefer  und  Trachyt,  c.  5500'  hoch. 
Im  politischen  Hochgebirge  auf  Urgestein,  6500  —  7000'  hoch. 

22.  A.  hirsutus  All.  11.  pedein.  I.  p.  58.  Rhinanthus 
villosus  Pers.  syn.  pl.  II.  p.  151.  Im  Bauate  aufwiesen  mit 
Kalkboden. 

V.     Bunge a  C.  A.  Mey.  Verz.  kauk.  Pll.  p.  108. 

23.  B.  trifida  (Rhinanthus)  Vahl  symb.  I.  p.  44.  Als 
Pedicularis  armena  supina,  folio  trifido,  flore  magno  11a- 
vescente  im  Gundelsh.  Herbar. 

VI.     Kuphra  sia  Pers.  syn.  pl.  II.  p.  149. 

24.  E.  officinalis  L.  cod.  No.  4380. 

a.  Stric/a;  Erecta,  strieta,  simplex  aut  ramosiusciila; 
Folia  ovato-oblonga,  profunde  serrata,  serius  cristata.  Mehr 
auf  Gehirgswiesen,  so  auf  dem  Nakerala  auf  Kalk  und  Por- 
phyr, c.  5000'  hoch,  im  Gaue  Daratschitschak  auf  basaltisch- 
traehytischem  Boden,  c.  4500'  hoch.  Von  Wilhelms  und 
K.  Schmidt  aus  Grusien  erhalten. 

ß.  Rostkoviana  Hayne  Arzn.  IX.  t.  7.  Auf  der  Nord- 
seite des  politischen  Gebirges,  auf  Augitporphyr,  bis  zu  3000' 
Höhe. 

y.  Nemorosa  Pers.  syn.  pl.  II.  p.  149.  Auf  den  höhe- 
ren Bergwiesen  des  politischen  Gebirges,  auf  Augitporphyr, 
von  3000  —  6000'  Höhe. 

S.  Micrantha  Rchb.  11.  exe.  I.  p.  358.  Im  kaukasi- 
schen und  politischen  Hochgebirge,  5000  —  7000'  hoch,  auf 
Urgestein,  Porphyr  und  Trachyt. 

25.  E.  minima  Schleich,  ap.  DC.  11.  franc.  III.  p.  473. 
In  Imerien  auf  Porphyr  und  Kalk,  800  —  2000'  hoch. 


686 

26.  E.  pyginaea  C.  Koch.  Simplicissima,  uni-,  bi-flora 
6  —  9  lin.  alta,  pubescens;  Folia  ovata  aut  subrotunda,  utrin- 
que  subbidentata,  dentibus  obtusiusculis  j  Caljcis  laciniae  ob- 
longo-lanceolatae;  Corollae  tubus  longe  exsertus;  Labium 
superius  bilobum,  inferius  trilobum,  laciiiiis  patenti-erectis, 
emarginatis.  Unterscheidet  sich  you  zwergigen  Exemplaren 
der  E,  ofjicinalis  L.  d.  micranlha  Rchb.  durch  noch  stum- 
pfere und  weit  breitere,  nicht  lauzett  -pfriemenförmige  Kelch- 
zähue.  Auch  ragt  die  Krone  weit  mehr  heraus.  Auf  dem 
pontischen  Hochgebirge  auf  Urgestein,  6000  —  8000'  hoch. 

VII.     Odontites  Pers.  syn.  pl.  II.  p.  150. 

A.  Lasiopera  Benth.  in  DC.  prodr.  X.  p.  549. 

27.  O.  glutinosa  (Euphrasia)  Bieb.  11.  taur.  cauc.  II. 
p.  70.  Im  obern  Kurgebiet  auf  Trachyt ,  c.  5000'  hoch.  Aus 
Grusien  von  Wilhelms  und  K.  Schmidt  erhalten. 

28.  O.  caucasica  C.  Koch  in  Liun.  XVII.  p.  289.  In  der 
armenischen  Provinz  Eriwan  auf  trachytischem  Boden,  c.  3000' 
hoch. 

B.  Orthantha  Benth.  in  DC.  prodr.  X.  p.  550. 

29.  O.  lutea  (Euphrasia)  L.  cod.  No.  4383. 

ß.  Hirtella.  Sollte  nicht  O.  räuchert  Boiss.  diagu. 
pl.  or.  IV.  p.  74.  hierher  gehören?  Die  Länge  der  Staub- 
gefässe  habe  ich  auch  bei  deutschen  Exemplaren  der  O.  lutea 
(Euphr.)  L.  verschieden  gefunden.  In  der  Nähe  der  kauka- 
sischen Bäder  auf  tertiärem  Boden,  c.  800'  hoch.  In  Ime- 
rien  auf  tertiärem  Boden,  c.  300  —  800'  hoch. 

C.     Euodontites  Benth.  in  DC.  prodr.  X.  p.  550. 

30.  O.  rubra  Pers.  syn.  plant.  II.  p.  150.  Aus  der  Krim 
von  Rogner  erhalten;  in  Transkaukasien  allgemein  auf  al- 
len Bodenarten ,  1000  —  3000'  hoch.     Im  Tschornkgebiet  und 


687 

zwar  im  Gaue  Artanudsh  auf  Kalk  nnd  Porphyr,  2500  —  4000' 
hoch. 

VIII.     Triarago  Benth.  in  DC.  prodr.  X.  p.  543. 

31.  T.  apula  Stev.  in  Mem.  de  la  soc.  d.  natur.  de  Mose. 
VI.  p.  4.  Bartsia  Triarago  L.  cod.  No.  4375.  In  der  schir- 
wan'schen  Ebene  auf  Kalk-  und  Mergel -Boden  sehr  häufig 
bis  zu  500'  Höhe. 

ß.  Maarima;  Bartsia  majeima  Pers.  syn.  pl.  II. 
p.  151.  Als  Rhinanthus  cretica,  maxima,  foliis  et  floribus 
amplioribus  im  Gundelsh.  Herbar. 

32.  T.  cainca  Gris.  spie.  flor.  Rum.  etBith.  II.  p.  544. (?) 
Aus  der  Umgegend  von  Brussa  durch  Dr.  Thirke  erhalten; 
in  der  Umgebung  von  Konstantinopel  auf  Mergel  und  Kalk, 
bis  800'  Höhe. 

IX.     E ufragia  (Gris.)   Benih.  in  DC.  prodr.  X.  p.  542. 

33.  E.  viscosa  (Bartsia)  L.  cod.  No.  4370.  Aus  Gru- 
sien  von  Wilhelms  erhalten.  Als  Pedicularis  maritima, 
luteo  magno  flore,  ex  insulis  Stoechadibus  im  Gundelsh. 
Her  bar. 

ß.  Major;  Bracteae  majores,  florem  aequantes  aut 
superantes;  Calycis  laciniae  palatum  corollae  attingentes.  Als 
Pedicularis  cretica,  majeima  spicata  lutea  im  Gundelsh. 
Herbar. 

34.  E.  latifolia  (Euphrasia)  L.  cod.  No.  4379.  Als  Pe- 
dicularis cretica ,  annua ,  minimo  flore  vix  conspicuo  im 
Gundelsh.  Herbar.  Auf  den  letzten  Ausläufern  des  Kauka- 
sus im  Osten  anf  tertiärem  Boden,  c.  1500  —  2000'  hoch. 
Aus  Grusien  von  Wilhelms  und  K.  Schmidt  erhalten. 

ß.  Digitata  C.  Koch  in  Lira.  XIX.  p.  23.  Von  Dr. 
Thirke  aus  der  Umgegend  von  Brussa  erhalten. 

y.  Minor  C.  Koch  in  Linn.  XIX.  p.  23.     Ebendaher. 


688 


Zweite  Gruppe. 
Veroniceae  Benth.  in  DC.  prodr.  XI.  p.  456. 

X.     Veronica  L.  cod.  No.  XXVI. 
A.     Ptendolysimachia  Koch  syn.  ed.  2.  p.  605. 

35.  V.  spicata  Koch  syn.  ed.  2.  p.  607. 

a.  Vulgaris  Koch  syn.  ed.  2.  p.  607.     Im  Banate  auf 
Jurakalk. 

ß.  Hybrida  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  I.  p.  8.  Zeichnet  sich 
durch  zottigen,  sitzenden  und  tief  4-theiligen  Kelch  und  durch 
weit  schmälere  Blumenabschnitte,  die  noch  au  der  Basis  von 
Kelchabschnitten  bedeckt  sind,  hinlänglich  von  der  Hauptart 
aus.  Koch  verbindet  diese  Abart  mit  V.  orchidea  Crantz 
fl.  austr.  IV.  p.  333,  von  der  wir  eine  sehr  gute  Abbildung 
von  Rochel  (pl.  bau.  rar.  t.  XXI.  f.  ,42)  besitzen  und  die 
wohl  mit  V.  hybrida  L.  cod.  No.  73.  identisch  sein  möchte. 
Allein  diese  ebenfalls  zur  V.  spicata  Koch  gehörige  Abart 
ist  weit  grösser,  und  nach  einem  von  Reichenbach  aus 
dem  Banate  erhaltenen  Exemplare  von  V.  crassifolia  Kit.  in 
R.  et  S.  syst,  veget.  I.  p.  96  nicht  verschieden.  Von  Wil- 
helms und  K.  Schmidt  aus  Grnsien  erhalten. 

B.     Bcccabunga  Gris.  spie.  fl.  Rum.  et  Bith.  II.  p.  31. 

36.  V.  Anagallis  L.  cod.  No.  82.  Im  Kaukasus  auf 
Kalk-  und  Porphyrboden,  c.  3000—4000'  hoch.  Im  politi- 
schen Hochgebirge  auf  Urgestein,  5500'  hoch,  und  im  Tscho- 
rukgebiete  auf  Kalk  und  Augitporphyr,  4000  —  5000' hoch. 

37.  V.  Beccalmnga  L.  cod.  No.  81.  Aus  der  Krim  von 
Rogner  erhalten.  In  Grusien  mit  der  vorigen  an  Bächen, 
von  800  — 1500'  Höhe,  auf  tertiärem  Kalk  und  Mergel. 

38.  V.  anagalloides  Guss.  icon.  pl.  rar.  p.  5.  t.  3.  In 
der  Krim  von  Rogner  gesammelt.       Im  tatarischen  Grusien 


689 

auf  Mergel  und  Kalk,  600  —  800'  hoch.  Sehr  häufig  iu  der 
armenischen  Provinz  Eriwan,  sowohl  in  der  Ebene,  als  in 
dem  Hochgaue  Daratschitschak  auf  basaltisch  -  trachytischem 
Boden,  2700  —  5000'  hoch.  Im  Tschorukgebiete  auf  Kalk 
und  Porphyr,  2000— 5000'  hoch. 

C.  Chamaedrys  Gris.  spie.  fl.  Rum.  et  Bith.  II.  p.  28. 
39.  V.  Chainacdrys  L.  cod.  No.  89.  V.  pilosa  Willd. 
Herb.  No.  323.  Die  kaukasischen  Pflanzen  zeichneu  sich  durch 
hellblaue  Blüthen  aus.  Sehr  häufig  in  Transkaukasien  auf 
allen  Bodenarten  bis  in  das  kaukasische  Hochgebirge  von  800 
bis  6000'  Höhe.  Im  Gaue  Daratschitschak  auf  den  dortigen 
Hochsteppen  auf  trachytischem  Boden,  c.  4500'  hoch.  Im 
Gaue  Hemschin  im  pontischen  Hochgebirge  auf  Urgestein,  5000 
bis  6000'  hoch. 

ß.  Pilosa  Schmidt  Cent.  I.  p.  17.  Aus  Grusien  von 
Wilhelms  erhalten. 

y.  Corymbosa.  Die  Blüthen  bilden  eine  armblüthige 
Doldeutraube ,  und  sämmtliche  Blätter  sind  eirund  und  kurz 
gestielt.  Von  Dr.  Thirke  aus  der  Umgegend  von  Brnssa 
erhalten. ' 

S.  Peduncularis  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  I.  p.  11.  V.  um- 
brosa  Willd.  Herb.  No.  222.  So  ähnlich  auch  in  der  That 
V.  peduncularis  Bieb.  der  V.  Chamaedrys  L.  erscheint ,  so 
möchte  sie  doch  speeifisch  verschieden  seiu.  Das  Verhältniss 
der  Fruchtstiele  zur  Kapsel  ist  gewiss  nicht  zufällig,  son- 
dern fest.  Leider  stehen  mir  keine  Fruchtexemplare  zu  Ge- 
bote ,  um  vielleicht  in  den  Saamen  einen  durchgreifenden  Un- 
terschied zu  finden.  Bentham  giebt  die  Kapsel  an  der 
Spitze  abgerundet  an,  während  sie  bei  V.  Chamaedrys  L. 
emarginirt  ist.  Die  Behaarung  der  Pflanze  wechselt  und  ver- 
schwindet  sogar  ganz    und   gar   auf  den  Blättern.       In  dem 

22r  Bd.   69  Heft.  44 


690 

Willdeno  w'schen  Herbar  befinden  sich  verschiedene  Pflan- 
zen als  V.  peduncnlaris ±  unter  andern  auch  V.  secundi- 
jiora  C.  Koch  und  eine  ächte  V.  Chamaedrys  L.  Auf  den 
Nordabhängen  des  untern  Kaukasus  auf  Kalk  und  Porphyr, 
c.  800 — 1200'  hoch.  Ans  Samssche  von  Wilhelms  und 
aus  Karthli  unter  dem  Namen  V.  latifolia  von  K.  Schmidt 
erhalten. 

40.  V.  phoenicantha  C.  Koch.  Multicaulis  3  caulibns 
pedalibus,  adscendeutibus,  ex  parte  inferiori  glabris,  ce- 
ternm  uudique  nee  tarnen  distinete  bifariam  pilosis;  Folia 
ovata,  inciso-serrata,  brevissime  petiolata,  pilis  singulis, 
prostratis  vestita,  snpra  racemos  ovato-lanceolata ,  profunde 
serrataj  Spicae  oppositae,  longiores ,  pedunculo  puberulo  fo- 
linni  superante  iiistructae,  denique  laxae;  Pedicelli  frnetiferi 
horizontales,  bractea  oblougä  et  calyce  quadrifido  triplo  lon- 
giores; Corolla  carnea,  caljee  paululum  major;  Capsula  ad 
basin  sensim  attenuata,  ad  apicem  subretusa,  vix  aut  minime 
emarginata,  glabriuscula,  diametro  transversali  latior;  Semina 
in  quoque  loculo  sub-3,  ex  facie  inferiori  margine  crasso, 
elevato  coneava.  Unterscheidet  sich  von  der  langblüthigen 
Abart  der  V.  Chamaedrys  L.  durch  weit  kleinere,  rosafarbige 
Blüthen  und  durch  die  Samen.  Sonst  besitzt  sie  grosse 
Aehnlichkeit  mit  der  grössern  und  steifern  V.  urticae folia  L. 
Veronica  Chamaedrys  foliis  parvis  Buxb.  Cent.  I.  p.  25.  t.  41. 
f.  1.  möchte  eher  hierher  gehören.  Unter  demNamen  V.  pe- 
duncularis habe  ich  Exemplare  von  K.  Schmidt  und  Wil- 
helms erhalten,  wesshalb  ich  vermuthen  möchte,  dass  auch 
Bi  eberstein  sie  ebenfalls  mit  darunter  verstanden  hat.  In 
der  daghestaniseh.cn  Provinz  Kuba,  auf  Mergel  und  Kalk,  bis 
zu  1000'  Höhe.  Im  politischen  Hochgebirge  auf  Urgestein, 
c.  5000  —  6000'  hoch. 


691 

41.  V.  timbrosa  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  1.  p.  11.  Icon.  pl. 
fl.  ross.  I.  t.  7.  Die  Pflanze  hat  ein  von  V.  Chamaedrj/s  L. 
so  sehr  verschiedenes  Ansehen,  dass  ich  keineswegs  nach  L  e  - 
debour  (ii.  ross.  III.  p.  243.)  sie  mit  der  zuletzt  genannten 
Pflanze  und  am  Allerwenigsten  mit  der  langblüthigen  Abart 
verbinden  möchte.  Der  Stengel  ist  übrigens  ringsherum,  aber 
fein  behaart.     Aus  der  Krim  von  Rogner  erhalten. 

42.  V.  anisopliylla  C.  Koch  in  Linn.  XVII.  p.  287.  Scheint 
der  V.  umbrosa  Bieb.  noch  näher  zu  stehen,  als  der  V.  pro- 
st rata  L.  und  der  schmalblättrigen  Abart  der  V.latifoliaL., 
der  Hauptstengel  ist  aber  nicht  liegend,  sondern  verkürzt 
und  kopfförmig.  Die  sekundären  Stengel  sind  fein  und  fast 
2 reihig  behaart  und  stets  einfach,  die  sehr  verschieden  ge- 
formten Blätter  hingegen  nur  am  Rande  feinhaarig.  Die 
Brakteen,  die  übrigens  häufiger  den  behaarten  und  feinen 
Blüthenstielen  an  Länge  gleichen,  sind,  wie  die  4  Kelchab- 
schuitte,  mit  feinen,  aber  anliegenden  Haaren  besetzt.  V. 
anisophylla  Benth.  (V.  ßenthami  C.  Koch)  ist  eine  ganz 
andere  Pflanze,  die  sogar  in  eine  andere  Gruppe  gehört,  ob- 
wohl Bentham's  Diagnose  scheinbar  auch  zu  meiner  Pflanze 
passt.  Hier  sind  die  Blüthen  klein  und  stehen  auf  langen 
Stielen,  während  diese  bei  meiner  Pflanze  kürzer  sind  und 
grosse  Blumen  tragen.  Auf  der  Ostseite  des  Alagäs  auf  ba- 
saltischem Boden,  c.  3500'  hoch. 

43.  V.  secundiflora  C.  Koch  in  Linn.  XVII.  p.  288. 
B  e  n  t  h  a  m  und  L  e  d  e  b  o  u  r  scheinen  meiner  Angabe  von  der 
Beschaffenheit  der  Saamen  nur  geringen  Glauben  zu  schenken, 
anstatt  dieser  Eigenthümlichkeit  der  Gruppe,  Avornach  auch  hier 
auf  der  Unterfläche  ausgehöhlte  Saamen  vorkommen,  selbst  mehr 
Aufmerksamkeit  zu  widmen  und  die  Arten  einer  nähern  Unter- 
suchung zu  unterwerfen.     Ohne  Zweifel  besitzen  noch  mehrere 

44* 


692 

Arten  der  Gruppe  dergleichen  Samen.  Diese  hat  grosse 
Aehnlichkeit  mit  der  langblüthigen  Ahart  der  V»  Chamaedrys 
L.,  und  möchte  vielleicht  mit  V.  laxa  Benth.  identisch  sein. 
Die  Bliithentrauhen  sind  übrigens  nicht  arm-,  sondern  lax- 
blüthig,  und  die  kreisrunde  Kapsel  ist  kaum  emarginirt,  Be- 
merkungen, die  der  früher  gegebenen  Diagnose  angepasst 
werden  müssen.  Im  Gebirgsgaue  Radscha  anf  Kalk,  c.  4000' 
hoch. 

44.  V.  maxima  Stev.  in  Mein,  de  la  soc.  d.  nat.  de  Mose» 
II.  t.  11.  f.  8.  Veronica  pratensis ,  omnium  maxima  Buxb. 
Cent.  I.  p.  23.  t.  34.  Linne  zieht  mit  Unrecht  die  Bnx- 
baum'sche  Pflanze  zur  V.  latifolia  L.  Sie  unterscheidet 
sich  von  der  am  Nächsten  stehenden  V,  Chamaedrys  L.  durch 
die  kürzeren  Fruchtstiele,  die  von  der  den  Kelchabschnitten 
ziemlich  an  Länge  gleichen  Kapsel  fast  um  die  Hälfte  über- 
treffen werden.  Die  Kapsel  ist  nicht,  wie  Ledebour  will, 
länger  als  breit.  Auch  stehen  die  langen  Aehren,  deren  Stiele 
in  der  Regel  kürzer  als  die  Blätter  sind,  aus  deren  Achseln 
sie  entspringen,  nicht  wagerecht  ab,  wie  Bie  borst  ein  be- 
hauptet, sondern  sind  aufsteigend.  In  Gurien  auf  angeschemm- 
tem  und  tertiärem  Boden,  bis  zu  500'  Höhe.  In  den  Wäldern 
auf  der  Nordseite  des  pontischen  Gebirges,  auf  Augitporphyr, 
1000  —  3500'  hoch. 

ß.  Stricta;  eine  eigenthümliche  Abart,  die  ich  von 
Wilhelms  als  V.  latifolia  erhielt,  aber  gewiss  hierher  ge- 
hört. Sie  hat  allerdings  die  Form  genannter  Pflanze,  aber 
besitzt  einen  viertheiligen  Kelch  und  eine  kleine,  nur  wenig 
herausragende  Krone.  Die  unteren  Blätter  sind  rundlich ,  die 
anderen  eirund.      Nur  die  mittleren  haben  einen  kurzen  Stiel. 

45.  V.  urticaefolia  L.  lil.  suppl.  p.  83.     Im  Banate  auf 
Jurakalk. 


693 

46.  V.  nigricans  C.  Koch.  Eine  sehr  gute  Art,  welche 
mit  V.  montana  L.  verwandt  ist.  Die  Kapseln  sind  dick, 
breiter  als  lang  und  kaum  emarginirt.  Von  den  grossen  Sa- 
men, die  auf  der  untern  Seite  eine  tiefe  und  linieuförmige 
Höhlung  besitzen,  befinden  sich  in  der  Regel  2  in  jedem  Fa- 
che. Im  Gaue  Letschkum  auf  Kalk  und  Porphyr,  c.  3000' 
hoch.     In  6 ii ri en  auf  angeschwemmtem  Boden. 

47.  V.  officinalis  L.  cod.  No.75.  In  Daghestan  auf  Kalk- 
und  Mergelboden,  500  —  1000'  hoch.  Yon  Wilhelms  aus 
Grusien  erhalten. 

48.  V.  latifolia  Koch  syn.  ed.  2.  p.  605. 

et.  Major-,  V,  latifolia  L.  cod.  JNo.  92.  excl.  Syn. 
Buxbaumii.  Aus  der  Krim  von  Rogner  erhalten.  Im  Ba- 
nate  auf  Jurakalk. 

ß.  Minor;  V.  Teucrium  L.  cod.  No.  84.  Aus  Gru- 
sien von  Wil heims  erhalten. 

49.  V.  austriaca  L.  cod.  No.  90.  excl.  synon. 

ß.  Recta  Benth.  in  DC.  prodr.  X.  p.  474.  Ich  be- 
zweifle, dass  diese  auf  dem  ganzen  kaukasischen  Isthmus  vor- 
kommende Pflanze  eine  selbstständige  Art  ist,  da  sie  sich  nur 
durch  laxere  Aehren  und  durch  den  Mangel  eines  5ten  Kelch- 
abschnittes unterscheidet.  Ich  besitze  übrigens  Exemplare  der 
ächten  V.  austriaca  L.  aus  Tyrol,  bei  denen  ebenfalls  der 
5te  Kelchabschuitt  fehlt.  Da  Beutham  von  dieser  Pflanze  nur 
eine  kurze  Diagnose  giebt,  so  soll  hier  zur  richtigeren  Be- 
urtheilung  eine  weitere  Beschreibung  folgen : 

Multicanlis  ,  molliter  et  crispulo  pnbescens;  Canles  sini- 
pliciusculi,  erecliusculi;  Folia  heteromorpha,  caulina  ex  am- 
bitu  ovata  aut  oblonga,  laciniis  saepe  serratis,  acutiuseiilis, 
inferioribus  longioribus,  oblongis  aut  lineari-oblongis,  sessi- 
lia,   fasciculorum   in  axillis  et    caulis   supra   racemos   lineari- 


694 

oblonga ,  pauciserrata  autintegra,  inargine  subrevoluto,  in  pe- 
tioluni  brevissimum  attenuata;  Spicae  saepe  oppositae,  elon- 
gatae,  multiflorae;  Bracteae  lineari-oblongae,  pedicello  pa- 
tulo  ant  erecto  longiores  aut  eum  aequantes;  Calycis  laciniae 
anticae  majores  lateralibus  dimidia  parte  longiores,  pedicel- 
Inm  aequantes,  omnes  lineari-oblongae,  acutiusculae ;  postica 
deheiens;  Anthcrae  sagittato-oblongae;  Capsula  obeordata 
aeque  longa  ac  lata,  lacinias  caljcis  majores  aequans,  pube- 
rula,  eraarginatiira  aentiuscula,  diametro  transversali  maximo 
ad  snura  apicem.  Von  K.  Schmidt  und  Wilhelms  aus 
Grusien  erha'ten. 

50.  V.  caucasica  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  I.  p.  13.  Von  K. 
Schmidt  aus  Grusien  erhalten. 

51.  V.  prostrata  L.  cod.  No.  86.  Koch  sjn.  ed.  2.  p.  604. 
Unterscheidet  sich  Ton  der  verwandten  V.  oricntalis  Vahl 
durch  kleinere,  mehr  rundliche  und  wenig  emarginirte  Kap- 
seln und  durch  weit  dichtere  Aehren.  Ans  der  Krim  von 
Rogner  erhalten.  In  der  armenischen  Provinz  Eriwan  auf 
basaltischem  Gerolle,  c.  2700'  hoch. 

ß.  Serrata;  Multicaulis,  caulibus  adscendentibus  aut 
decumbentibus,  puberulis;  Folia  oblonga,  serrata  aut  inciso- 
serrata,  infera  in  petiolum  attenuata,  cetera  subsessilia,  gla- 
briuscula,  ex  margiue  scabra;  Spicae  oppositae,  densinsculae; 
Bracteae  lineari-oblongae,  ex  margiue  scabrae,  pedicellum  su- 
perantes;  Calycis  laciniae  lineares,  obtusae,  valde  inaequales, 
anticae  laterales  duplo  snperantes;  postica  minima;  Corolla  me- 
dioeris,  violaceo-coerulea,  calyce  tertia  parte  major.  Möchte 
doch  vielleicht  eine  Abart  der  V.  prostrata  L.  sein,  hat  aber 
doch  auch  ein  davon  verschiedenes  Ansehen.  Die  Länge  eines 
Stengels  beträgt  wenig  über  einen  halben  Fuss.  Auf  der 
Westseite  des  Alagcäs  auf  Basalt,  5000 — 6000'  hoch. 


695 

y.  Pinnatißda  ;  als  Veronica  cappadocica,  minima, 
foliis  laciiiiatis  iai  Guudelsh.  Herbar.  Diese  Abart  unter- 
scheidet sich  von  der  verwandten  V.  multißda  L.  durch 
kleinere,  aber  dichtere  Bliithen,  hat  aber  eine  noch  grössere 
Verwandtschaft  mit  V.  parvifolia  Yahl,  die  vielleicht  selbst 
zur   V.  prostrata  L.  .gehören  möchte. 

52.  V.  orientalis  Vahl  sp.  I.  p.  71.  Benth.  in  DC.  prodr. 
X.  p.  469.  Veronica  orientalis  minima,  foliis  laciniatisBuxb. 
Cent.  I.  p.  26.  t.  41.  f.  2.  Im  Willdeno w'schen  Herbar 
befinden  sich  unter  diesem  Namen  verschiedene  Pflanzen  aus 
dieser  Gruppe:  V.  erecta  Benth.,  V.  austriaca  Jacq.  und 
V.  multißda  L.  In  Grusien  ziemlich  häufig  an  den  Mergel  - 
und  Kalkhöhen,  800  —  2000'  hoch;  in  Daghestan  auf  der 
Nordseile  des  dort  nur  aus  Kalk  und  Mergel  bestehenden 
kaukasischen  Gebirges,  c.  1500'  hoch.  Im  Paschalik  Kars 
auf  Peperit- Boden,  c.  4800'  hoch. 

ß.  Taurica  Willd.  sp.  pl.  I.  p.  69.  Besitzt  stets  nur 
4  Kelchabschnitte,  und  hätte  von  Bentham,  da  er  seine  V. 
recta  als  gute  Species  betrachtet,  konsequenter  Weise  ebenfalls 
als  Art  aufgeführt  werden  müssen,  zumal  sich  auch  in  der  That 
im  Habitus  eine  Verschiedenheit  zeigt.  Sollte  nicht  V.  kur- 
dica  Benth.  hierher  gehören?  Aus  der  Krim  von  Rogner 
erhalten. 

63.  V.  parvifolia  Vahl  enum.  I.  p.  72.  Benth.  in  DC. 
prodr.  X.  p.  471. 

ß.  Psilocarpa;  Plures  caules  subsimplices  ex  capite 
crasso,  lignoso,  decumbentes  aut  adscendentes,  cauo-pubescen- 
tes;  Folia  lineari-oblonga,  pectinato-serrata,  subsessilia,  fasci- 
culorum  in  axillis  et  supra  raccmos  laxiusculos,  breves,  cano- 
puberulos  linearia,  omnia  margine  subrevoluto,  cano-pube- 
scentiaj     Bracteae  lineari-oblongae,    longitudine   pedicelli   et 


696 

calycis  laciiiiarum  major  um;  Laciniae  laterales  plus  duplo 
minores,  postica  minima  aut  nulla;  Flores  rosei,  parvi;  Cap- 
sula didyma,  diametro  transversali  duplo  latior,  glaberrima, 
leviter  et  late  emarginata.  Entweder  selbststcäudige  Art  oder, 
wie  Benth  am  ganz  richtig  bemerkt,  mit  V.  parvifolia.Ya.hl 
uud  seiuer  V.  multi/ida,  die  sich  überhaupt  kaum  unter- 
scheiden, oder,  wenn  man  die  dichten  Trauben  ins  Auge 
fasst,  zu  V.  prostrata  L.  gehören  möchten,  mit  V.  orien- 
talis  Vahl  zu  vereinen.  Dann  könnte  sogar  V,  Orientalin 
Yahl  selbst  noch  zu  V.  prostrata  L.  gezogen  werden.  Zwi- 
schen basaltischem  Trümmergestein  in  der  armenischen  Pro- 
vinz Eriwan ,  c.  2700'  hoch. 

54.  V.  pectiuata  L.  cod.  No.  87.  Veronica  constanti- 
nopolitana  incana  >  Ch am acdrys  folio  Buxb.  Cent.  I.  p.  25. 
t.  39.  f.  1.  Als  Veronica  constantinopolitana,  Chamacdrys 
folio ,  incana  im  Gundelsh.  Herbar.  Sollte  nicht  auch  V. 
polifolia  Benth.,  welche  sich  nur  durch  eine  weniger  emargi- 
nirte  Kapsel  zu  unterscheiden  scheint,  hierher  gehören?  Von 
Dr.  Thirke  aus  der  Umgebung  von  Brussa  erhalten.' 

55.  V.  multifida  L.  cod.  No.91.  Willd.  Herbar.  No.  232. 
Bieb.  fl.  taur.  cauc.  I.  p.  12.  nee  Benth.  Veronica  montane, 
folio  vario  Buxb.  Cent.  I.  p.  24.  t.  38.  Pluricaulis,  pnberula, 
caulibus  et  ramis  inferis  floriferis,  diffusis,  adscendentibus  aut 
decumbentibus  ;  Folia  heteromorpha,  infera  et  ramorum  infe- 
riorum  minora,  oblonga,  crenata  aut  inciso-serrata,  caulina 
internodio  denique  multo  breviora,  ex  ambitu  ovata,  piunati- 
fida,  laciuiis  lineari-oblongis,  saepe  incisis,  inferioribus  lon- 
gioribus ,  fasciculorum  in  axillis  et  supra  racemos  oblonga  aut 
lineari  -  oblonga  ,  pinnatifida;  laciniis  linearibus,  rarius  inte- 
gra;  Spica  longe  pedunculata,  sub-20-flora;  Bracleae  lineari- 
oblongae,    pedicello  vix  longiores;     Flores  dilute  coerulei  aut 


697 

lactei;  Laciuiae  calvcis  anticae  lateralibus  vix  dnplo  longio- 
res,  lineares,  pedicellum  aequautes,  postica  minima,  saepe 
deficiens;  Antherae  ovatae$  Capsula  obeordata,  emarginaturä 
aciitiusrula,  puberula,  diametro  transversali  maximo  supra 
medium.  Unterscheidet  sich  schon  durch  die  Grösse  von  V. 
austriaca  L. ,  "da  die  Stengel  kaum  mehr  als  6  Zoll  Länge 
besitzen  und  die  Blätter  nicht  länger  als  5  —  8  Linien  wer- 
den. Auf  den  Abhängen  der  Gebirge,  aber  nie  auf  Matten j 
sehr  häufig  auf  Mergel ,  Kalk  und  Molasse  durch  ganz  Gru- 
sien,  800  —  2500'  hoch.  Ebenfalls  ganz  gewöhnlich  im  un- 
tern Kaukasus  und  auf  der  Hochebene  von  Kars  auf  Trachyt 
und  Peperit,  2500—6000'  hoch. 

56.  V.  tenuifolia  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  I.  p.  13.  Willd. 
Herbar.  No.  233.  Chamacdrys  austriaca,  foliis  tenuissime 
laciuiatis  Bauh.  pin.  p.  248.  möchte  hierher  gehören;  jedoch 
ist  diese  Pflanze  nach  einem  Ruiz'schen,  im  Berliner  Herbar 
befindlichen  Exemplar  eine  kleine  V.  austriaca  L.,  die  aller- 
dings grosse  Aehnlichkeit  mit  V.  tenuifolia  Bieb.  besitzt, 
allein  weit  längere  Trauben  hat.  Veronica  cappadocica, 
foliis  laciuiatis  Touru.  Corol.  Mnlticaulis,  crispulo-pubescens; 
Caules  et  Kami  inferi  diffusi,  adscendentes  aut  decumbentes; 
Folia  heteromorpha,  infima  squamaeformia  aut  minuta,  oblon- 
ga,  crenata,  cetera  ex  ambitu  orata,  pinnata,  pinnis  inferio- 
ribus  elongatis,  oranibns  linearibus,  rarissime  pinnatifidis,  in- 
ternodio  breviora;  Spicae  sub-20-florae,  interdum  oppositae; 
Bracteae  anguste  oblongae  aut  lineares,  obtusiusculaej  pedi- 
cello  lineari  vix  breviores;  Calvcis  laciniac  oblongae,  obtn- 
sae  ,  anticae  lateralibus  dnplo,  postico  triplo  longiores.  Er- 
scheint keineswegs  immer  so  lang  als  Biebersteiu  meint, 
und  besitzt  mit  V,  multijida  L.,  von  der  es  vielleicht  doch 
nur   eine  Abart    bilden  möchte,    Grösse    und  Habitus   gemein. 


698 

Au   den  Abhängen  des    untern  Kaukasus   auf  Kalk  und  Tra- 
chyt,  1500  —  3000'  hoch. 

57.  V.  kurdica  Beuth.  in  DC.  prodr.  X.  p.  473.  Scheint 
sich  von  V.  orientalis  Vahl  ß.  taurica  Stev.  nur  durch  den 
kleinereu  Kelch  zu  unterscheiden,  der  von  der  fast  rundlichen, 
einarginirten  uud  schwach  geaderteu  Kapsel  um  ein  1/s  in 
der  Länge  übertroffen  wird.  Im  obern  Kurgebiet  auf  Trachyt 
und  Porphyr,  5000  —  6000'  hoch. 

58.  V.  syspirensis  C.  Koch;  Caulis  diffusus,  ex  parte 
prostratus,  ex  basi  ramosissimus,  lignescens,  puberulus  aut 
glabriusculus;  Folia  oblonga,  pauciserrata,  glabrinscula,  bre- 
viter  petiolata  aut  subsessilia,  supra  racemos  angustiora;  Ra- 
cemi  saepe  prostrati  aut  adscendentes  et  denique  subsecuudi, 
puberuli;  Calycis  quadrifidi  laciniae  inaequales  et  bracteae  an- 
guste  oblongae,  pedicello  tenui  breviores;  Corolla  (ut  videtur) 
rosea  aut  violacea,  calycem  duplo  superans,  mediocris  nee 
ampla;  Capsula  calycis  longitudiue,  puberula,  subreniformis, 
sinn  aperto  ex  basi  rotundata,  nee  attenuata.  Steht  der  V. 
orientalis  Vahl  am  Nächsten,  unterscheidet  sich  aber  durch 
weit  breitere  Blätter  und  durch  die  Kapsel.  Dasselbe  gilt  auch 
bei  dem  Vergleiche  mit  V.  kurdica  Beuth.  Im  Tschabantz- 
thale  des  Gaues  Sber  auf  Urgestein  und  Porphyr,  c,  5000 
bis  6000'  hoch. 

59.  V.  petraea  Stev.  in  Mein,  de  la  soc.  d.  nat.  de  Mose. 
III.  p.  250.  Im  Terekthale  auf  Protogyn  und  Porphyr,  c.  3000' 
hoch.  V.  minula  C.  A.  Mey.  ist  weit  kleiner  und  befindet 
sich  im  Willde  no  w'schen  Herbar  unter  dem  Namen  V,  cg- 
mosa  Adams. 

60.  V.  liwauensis  C.  Koch;  Prostrata,  ramosa,  diffusa; 
Caulis  puberulus;  Folia  oblonga  aut  rarius  oyata,  utrinque 
2-,  3-crenata  aut  integriuscula,  in  petiolum  brevem  attenuata, 


699 

crassiuscula ,  glaberrima ;  Spica  louge  pedunculata,  puberula; 
Bracteae  pedicellis  plus  dnplo  minores ,  parvae ;  Calyx  par- 
vus,  lineam  altus,  glaberrimus,  a  Capsula  reniformi  dnplo 
superatus;  Loculi  dispermi.  Steht  zwischen  V.  petraea  Stev. 
und  V.  minuta  C.  A.  Mey. ,  und  unterscheidet  sich  von  der 
letztern,  die  ohne  Zweifel  hinsichtlich  der  Grösse  am  Näch- 
sten steht,  durch  die  die  Blätter  an  Länge  übertreffenden  all- 
gemeinen Blüthenstiek.  V.  petraea  Stev.,  die  übrigens  dop- 
pelt so  lange  Blätter,  als  sieBentham  angiebt  und  als  V.li- 
wanensis  C.  Koch  besitzt,  unterscheidet  sich  ausserdem  noch 
durch  Kelchabschnitte,  die  der  Kapsel  an  Länge  gleichen. 
Im  Gaue  Liwaneh  auf  Kalk,  Thonschiefer  und  Melaphyr,  1500 
—  3000'  hoch. 

61.  V.  telephiifolia  Vahl  enum.  I.  p.  65.  Als  Veronica 
armena,  Telephii  fotio  im  Gundelsh.  Herbar. 

D.  Veronicastrum  Koch  syn.  ed.  2.  p.  608. 
Die  Abtheilung,  wie  sie  Bentham  gegeben  undLede- 
bour  angenommen  hat,  ist  unnatürlich,  da  sie  verwandte  Ar- 
ten, wie  z.  B.  V.  filiformis  Sm. ,  von  den  übrigen  einblüthi- 
gen,  trennt.  Wollte  man  alle  Ehrenpreissarten  mit  ausgehöhl- 
ten Saamen  zn  einer  Gruppe  vereinen,  dann  gehörten  auch 
V.  secundißora  C.Koch,  V.  nigricans  C.  Koch  und  wahr- 
scheinlich noch  manche  andere  aus  der  Gruppe  Chamacdrj/s, 
deren  Saamen  man  nur  bis  jetzt  noch  nicht  untersucht  hat, 
dazu;  man  brächte  auf  diese  Weise  im  Habitus  sehr  verschie- 
dene Arten  neben  einander. 

62.  V.  serpyllifolia  L.  cod.  No.  80.  Im  armenischen 
Gaue  Daratschitschak  auf  Trachyt,  c.  4500'  hoch.  Yon 
Wilhelms  und  K.  Schmidt  aus  Grusien  erhalten. 

63.  V.  gcntianoides  Yahl  symb.  I.  p.  1.  Als  Veronica 
cappadocica    erecla ,    Gentianellae    folio    im    Gundelsh. 


700 

Herbar.  Sehr  häufig  iii  Gebirgen  der  Krim,  des  ganzen 
kaukasischen  Isthmus  und  der  kleinasiatischen  Nordküste  auf 
Kalk,  Urgestein,  Porphyr  und  Trachyt,  3000  —  7000'  hoch. 

64.  V.  biloba  L.  cod.  No.  94.  Rchb.  icon.  bot.  VII.  t.  641. 
V.  campylopoda  Boiss.  diagn.  pl.  Orient.  IV.  p.  80.  Eine  V. 
biloba,  wie  sie  Bentham  auf  Boissier's  Angabe  hin  an- 
giebt,  kenne  ich  gar  nicht.  So  viel  ich  Exemplare  aus  den 
verschiedensten  Gegenden  untersuchte,  hatten  sie  sämmtlich 
zurückgeschlagene  Fruchtstiele  und  nützliche  Saamen.  Als 
Veronica  cappadocica,  Ocymi  folio,  flore  minima  im 
Gundelsh.  Herbar.  Sehr  häufig  in  der  armenischen  Pro- 
vinz Eriwan  auf  basaltisch  -  trachytischem  Boden,  c.  3700' 
hoch. 

65.  V.  minima  C.  Koch  in  Linn.  XVII.  p.  288.  (als  Abart 
der  V.  biloba).  V.  nudicaulis  ß.  eglandulosa  Led.  fl.  ross. 
III.  p.  252.  Annua;  Caulis  simplicissimus ,  pollicaris,  vix 
ultra,  erectus,  tenuis,  pnberulus;  Folia  caulina,  2-paria,  re- 
mota,  oblonga,  glabra,  floralia  ad  basin  attenuata,  denique 
flore  breviora;  Flores  parvi,  3  —  6,  vix  e  calyce  emergeutes; 
Laciniae  calycinae  oblongae,  Capsula  biloba  glaberrimä,  8  — 
10  semina  plana  includente  breviores;  Stylus  emarginaturä 
dimidio  brevior.  Steht  der  V.  acinifolia  L.  am  Nächsten, 
unterscheidet  sich  aber  durch  ihre  Kleinheit  und  Zartheit. 
Der  Griffel  nimmt  auch  nur  die  Hälfte  der  Emarginatur  ein, 
während  er  bei  V.  acinifolia  L.  ihr  gleicht.  V.  pusilla 
Boiss.  und  V.  montioides  Boiss.  sind  gewiss  nahe  verwandt, 
wenn  nicht,  wenigstens  die  letztere,  identisch.  Doch  soll 
hier  die  Kapsel  eirund  und  gar  nicht  emarginirt  sein,  wäh- 
rend bei  V.  minima  C.  Koch  schon  im  jugendlichen  Zustande 
beide  Abschnitte  deutlich  sind.  V.  pusilla  Boiss.  besitzt  aus- 
serdem einen  mehr  beblätterten  Stengel  und  weit  längere  Blii- 
thenstiele.        T.  nudicaulis    Kar.  et  Kir.   hat  allerdings  sehr 


701 

grosse  Aehnlichkcit  mit  V.  minima  C.  Koch,  unterscheidet 
sich  aber  durch  Längere  Blätter,  mehr  Blüthen  und  durch  con- 
cave  Samen.  In  der  armenischen  Provinz  Eriwan  an  dem 
Ostfusse  des  Alagäs  auf  Basalt,  c.  3500/  hoch. 

66.  V.  albanica  C.Koch;  Erecta,  ramosa,  rarissime  sim- 
plex,  pubescens,  annua;  Folia  infera  ovata,  cetera  oblonga, 
omnia  serrata,  breviter  petiolata;  Bracteae  lineari  -  oblongae, 
inferiores  pedicellum  paululum,  superiores  vix  duplo  superan- 
tes;  Calycis  laciniae  oblougo  -lanceolatae,  acutiusculae,  hirsu- 
tae  et  saepe  glandulosae ,  per  paria  breviter  counatae,  ad  ba- 
sin racemi  Capsula  duplo,  ceterum  triente  parte  longiores, 
a  corollä  ex  longitudine  panlulum  superatae;  Capsula  trans- 
versali  diametro  brevior,  biloba,  hirsuta,  loculis  venosis,  ere- 
ctis,  ideoque  emarginaturä  augustissimä ,  saepe  vix  visibili ; 
Stylus  exsertus;  Semina  concava,  laeviuscula.  Scheint  der 
mir  unbekannten  V.  cardiocarpa  (Diplophyllum)  Kar.  et 
Kir.  am  Nächsten  zu  stehen.  Diese  besitzt  aber  eirunde 
Kelchlappen  und  eine  Kapsel ,  die  breiter  als  laug  ist ,  und 
keine  solche  schmale  Emarginatur  hat.  Auch  V.  biloba  L. 
ist  ähnlich,  hat  aber  ganz  andere  Kapseln.  Bisweilen  ver- 
wachsen bei  V.  albanica  C.  Koch  die  beiden  Fächer  so  voll- 
ständig mit  einander,  dass  die  Emarginatur  ganz  verschwin- 
det. Auf  den  Mergelhöhen  am  kaspischen  Meere,  500  — 
1000'  hoch. 

67.  V.  acinifolia  L.  cod.  No.  101.  Von  Dr.  Thirke 
ans  der  Umgegend  von  Brussa  und  von  Rogner  aus  der 
Krim  erhalten. 

68.  V.  verna  L.  cod.  No.  99.  In  Tatarisch  -  Grusien  auf 
tertiärem  Boden,  c.  500  —  800'  hoch. 

69.  V.  praecox  All.  auct.  5.  t.  1.  f.  1.  Vahl  spec.  I.  p.79. 
An  dem  Zusammenfluss  der  Ksia  und  des  Kur  auf  tertiärem 
Boden,  700  —  800'  hoch. 


702 

70.  V.  arvensfs  L.  cod.  No.  96.  In  Grusien  ziemlich 
häufig  auf  Kulturland  und  unter  Rasen,  500 — 2000'  hoch.  Auf 
dem  politischen  Gebirge  auf  Urgestein,  c.  5000  —  7000' hoch. 

71.  V.  ainoena  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  I.  p.  19.  Cent,  pl 
ross.  rar.  I.  t.  18.  Aehnelt  in  der  That  einer  kleinen  V. 
Chamaedrys  L.  mehr,  als  irgend  einer  Art  in  dieser  Gruppe. 
Von  Wilhelms  aus  Grusien  erhallen. 

E.     Alsinoides  Koch  syn.  ed.  2.  p.  610. 

72.  V.  ceratocarpa  C.  A.  Mey.  Verz.  kauk.  Pfl.  p.  106. 
In  der  Nähe  von  Derbond  auf  Molasse,  bis  zu  500' Höhe;  aus 
Talysch  von  K.  Schmidt  erhalten. 

73.  V.  crista  galli  Stev.  in  Mem.  de  la  soc.  d.  nat.  de 
Mose.  III.  p.  251.  In  Daghestan  sehr  häufig  auf  Mergel 
und  Kalk,  bis  zu  1500'  Höhe.  Von  Wilhelms  aus  Grusien 
und  von  K.  Schmidt  aus  Talysch  erhalten. 

74.  T.  Buxbaumii  Ten.  fl.  neap.  I.  p.  7.  t.  1. 

ß.  Decasperma;  Major;  Semina  snb-10,  profundius 
coneava,  rugulosa.  Sehr  häufig  in  Grusien  und  Schirwan 
auf  Kalk-  und  Mergelboden,  bis  zu  2500'  Hohe. 

/.  Hex  asper  ma^  Minor;  Semina  sub-6,  saepe  minus 
coneava  et  minus  rugulosa.  Steht  der  V.  alpestris  L.  näher, 
unterscheidet  sich  aber  durch  die  Form  der  Kapsel.  Im  kau- 
kasischen Gebirge  eben  so  häufig  als  in  Transkaukasien  auf 
allen  Bodenarten  von  200  —  6000'  Höhe.  Von  Dr.  Thirke 
bei  Brussa  gesammelt. 

<?.  Maxima;  V,  agrestis  ß,  byzmitina  Sibth.  et  Sm. 
fl.  graec.  I.  t.  8.  In  der  Umgegend  von  Konstantiuopel  auf 
Mergel  und  Kalk,  bis  zu  800'  Höhe. 

75.  V.  reticulata  C.Koch;  Pluricaulis,  caulibus  et  ramis 
inferis  prostratis   aut   adscendentibus,    simplieibus,    pubernlis; 


703 

Folia  nitentia,  ovata,  serrato  -  dentata  aut-  crenata,  ad  basin 
subito  attenuata  out  retnsa,  breviter  petiolata,  ex  margine 
pubcmla,  ccterum  glnbriiiscnla;  Pedunculi  patentissimi,  folium 
tlorale  dnplo  superantes,  pnbertili;  Laciniae  calycinae  lineari- 
oblongae,  acutiusciilae,  margine  puberulae,  denique  patentis- 
simae;  Capsula  glabra,  nervoso-reticulata,  biloba,  lobis  di- 
vcrgentissimis,  calyce  brevior,  stylo  sinus  latissimi  altitudine 
coronata;  Semina  plana.  Im  Ansehen  gleicht  diese  Art  der 
V.  Buxbaumii  Ten.,  unterscheidet  sich  aber  durch  die  Saa- 
men,  deren  Form  sie  mit  V.  Jiliformis  Sm.  gemein  hat. 
Diese  ist  aber  in  allen  ihren  Theilen  kleiner  und  besitzt  stum- 
pfere Kelch-  und  Kapsel -Abschnitte,  welche  letztere  auch 
keineswegs  so  sehr  divergiren.  Veronica  Jiosculis  oblongis, 
pediculis  insidentibus,  Chamaedryos  folio  major  Buxb.  I.  t.  40. 
f.  2.  möchte  der  glänzenden  Blätter  wegen  eher  hierher  gehören, 
als  zu  V.  Buxbaumii  Ten.,  obwohl  der  Autor  genannter  Pflanze 
diese  auf  die  Buxbaum'sche  Abbildung  gründen  wollte.  Im 
politischen  Hochgebirge  auf  Urgestein  und  Porphyr,  4000  — 
6000'  hoch. 

76.  V.  filiformis  Smith  in  Transact.  of  the  Linn.  soc.  I. 
p.  195.  Im  kaukasischen  Gebirge  sehr  häufig  auf  Urgestein, 
Kalk  und  Porphyr,  2000  — 6000' hoch.  Nicht  seltner  kommt 
sie  im  untern  Kaukasus  auf  Kalk  und  Trachyt,  1500  —  5000' 
hoch,  und  im  politischen  Hochgebirge  auf  Urgestein,  5000  — 
7000'  hoch,  vor. 

77.  V.  Cyinbalaria  Bert,  amoen.  it.  56.  Sibth.  et  Sm.  fl. 
gr.  t.  9.  Veronica  chia,  Cymbalariae  folio,  venia,  llore 
albo,  umbilico  viresceute  Buxb.  Cent.  I.  p.  25.  t.  39.  f.  2.  Von 
Dr.  Thirke  aus  der  Umgegend  von  Brussa  erhalten. 

78.  V.  hederaefolia  L.  cod.  No.  97. 

ß.  Triloba  Opiz.     In  Grusien  auf  Mergel-  und  Kalk- 
boden, 800  —  1500'  hoch. 


704 

y.  Major;  Calycis  laciniae  cordatae,  fimbriatae,  cete- 
rura  glabrae.  Als  V.  Buxhaumii  von  Rogner  aus  der 
Krim  erhalten. 

79.  V.  polita  Fries  novit,  ed.  2.  p.  1.  Sehr  häufig  durch 
ganz  Transkaukasien  auf  Kalk  und  Mergel,  300  — 1500'  hoch, 
und  in  der  armenischen  Provinz  Eriwan  auf  trachytisch-  ba- 
saltischem Boden,  c.  2700'  hoch. 

Dritte  Gruppe. 

Digitaleae  Benth.  in  DC.  prodr.  X.  p.  448. 

X.     Digitalis  L.  cod.  No.  DCCCXX. 

A.     Globißorae  Benth.  in  DC.  prodr.  X.  p.  449. 

80.  ».  laevigata  W.  et  K.  pl.  rar.  Hung.  II.  p.  171. 
t.  158.  Von  Dr.  Thirke  aus  der  Umgegend  von  Brussa  er- 
halten. Als  Digitalis  angustifolia,  flore  ferrugineo  im  Gun- 
delsh.  Herbar. 

81.  D.  Orientalis  Lam.  dict.  II.  p.  280.  Bot.  reg.  t.  554. 
In  der  Umgegend  von  Brussa  von  Dr.  Thirke  gesammelt. 

82.  ö.  nervosa  Steud.  in  DC.  prodr.  X.  p.  450.  Aus  Gru- 
sien  von  Wilhelms  erhalten. 

83.  B.  ferruginea  L.  cod.  No.  4505.  In  Ossien  sehr 
häufig  auf  Kalk,  Porphyr  und  Urgestein,  2500  —  5000'  hoch; 
in  Grusien  auf  Kalk  und  Mergel,  1000  —  3000'  hoch.  Aus 
der  Umgegend  jvon  Brussa  von  Dr.  Thirke  erhalten.  Im 
Gundelsh.  Herbar  als  Digitalis  latifolia,  flore  ferrugineo. 

84.  D.  brachyantha  Gris.  spie.  Fl.  Rum.  et  Bith.  II. 
p.  513.  Möchte  doch  vielleicht  von  der  D.  ferruginea  L. 
nicht  verschieden  sein.  Auf  Augitporphyr  bei  Trebisond ,  bis 
zu  1500'  Höhe. 

85.  ».  lanata  Ehrh.  Beitr.  VII.  p.  123.  Im  Banate  auf 
Jurakalk. 


705 

B.     Grandißorae  Benth.  in  DC.  prodr.  X.  p.  450. 

86.  ».  grandiflora  All.  fl.  peilem.  I.  p.  70. 

ß.  Acutißora  Koch  syn.  cd.  2.   p.  596.       D.  ochro- 
leuca  Lindl.  monogr.  t.  8.     Im  Banate  auf  Jurakalk. 

87.  ©.  purpurea  L.  cod.  No.  4499.  In  der  Umgegend 
von  Brussa  durch  Dr.  Thirke  gesammelt.  Als  Digitalis 
hispaniea ,  purpurea  minor  im  Gundelsh.  Herbar. 

88.  ».  Tliapsi  L.  cod.  No.  4500.  Als  Digitalis  flore 
magno  candido  im  G  u  n  d  e  1  s  h.  Herbar. 

XII.     Erinus  Benth.  in  DC.  prodr.  X.  p.  453. 

89.  E.  alpinns  L.  cod.  No.  4568.  Im  Gundelsb.  Her- 
bar als  Ageratum  senatum  alpin  um  glabrum,  flore  pur- 
purascente. 

Vierte  Gruppe. 
Sibthorpieae  Benth  in  DC.  prodr.  X.  p.  424. 

XIII.    Limosella  (L.)  Benth.  in  DC.  prodr.  X.  p.  426. 
90.  Ii.  aquatica  L.  cod.  No.  4583.     Im  obern  Kurgebiete, 
und  zwar  im  Gaue  Artahan    in  Sümpfen    mit  Trachyt- Boden, 
c.  4500  — 5000'  hoch. 

Zweite  Abtheilung. 

Antirrhinideae  Benth.  in  DC.  prodr.  X.  p.  203. 

Fünfte  G  r  u  p  p  e. 

Oratioleae  Benth.  in  DC.  prodr.  X.  p.  367. 

XIV.  Dodartia  (L.)  Benth.  in  DC.  prodr.  X.  p.  376. 

91.  D.  Orientalis    L.  cod.   No.  4597.       In  Schirwau   auf 

Mergelboden,    bis  zu  500'  Höhe;    in  der  armenischen  Provinz 

Eriwan   auf  basaltisch- trachytischem  Boden,    c.  3000'   hoch. 

Als  Dodartia  Orient alis,  flore  purpurascente  im  Gundelsh. 

Herbar. 

22r  Bd.    6s   Heft.  45 


?06 

XV.     Gratiola  (L.)  Benth.  in  DC.  prodr.  X.  p.  402. 

92.  G.  officinalis  L.  cod.  No.  131. 

ß.  Maxima  C.  Koch   in  Linn.  XIX.  p.  23.       Von  Dr. 
Thirke  aus  der  Umgebung  von  Brussa  erhalten. 

XVI.      Lindernia    All.  misc.    taur.  III.  p.  178.   L.    cod. 
No.  DCCCXXXII. 

93.  I*.  Pyxidaria  All.  misc.  tanr.  III.  p.  178.  t.  5.  L.  cod. 
No.  4551.  Capraria  gratioloides  L.  spec.  plant.  876.  Von 
Wilhelms  aus  Grusien  erhalten.  Leider  besitze  ich  nur  ein 
Fruchtexemplar,  was  aber  aufrecht  und  an  der  Basis  ästig 
erscheint  und  sich  desshalb  nicht  wenig  unterscheidet. 

Sechste  Gruppe. 

Cheloneae  Benth.  in  DC.  prodr.  X.  p.  298. 

XVII.     Scrophnlaria  L.  cod.  No.  DCCCXVI1I. 

A.     Venilia  G.  Don  dichlam.  pl.  IV.  p.  507. 

94.  g.  vernalis  L.  cod.  No.  4488.  In  den  Thälern  des 
untern  Kaukasus  auf  Trachyt,  2500  —  4000'  hoch.  Von 
Wilhelms  aus  Grusien  erhalten. 

95.  g.  clirysantha  Jaub.  et  Sp.  illustr.  pl.  orient.  III. 
p.  222.  t.  223.  Ich  kenne  aus  Transkaukasien  nur  diese  Art, 
die  sich  von  der  Biebei  s  t  ein'schen  S.  minima  allein  durch 
die  Villosität  unterscheidet;  ich  wäre  desshalb  wohl  geneigt, 
beide  Pflanzen  für  identisch  zu  halten  und  den  altern  Bieb er- 
st ein'schen  Namen  wieder  herzustellen.  Sehr  häufig  in  den 
Thälern  des  untern  Kaukasus  auf  Trachyt ,  2000  —  6000' 
hoch,  aber  auch  auf  dessen  nördlichem  Abhänge  ohnweit  des 
Zusammenflusses  der  Ksia  in  den  Kur  auf  tertiärem  Boden, 
c.  800  —  1000'  hoch.  Von  Wilhelms  als  S.  minima  aus 
Grusien  erhalten. 

96.  S.  orientalis  L.  cod.  No.  4486.  S.  ebulifolia  Bieb. 
11.  taur.  caiic.  II.  p.  77.  In  Grusien  auf  tertiärem  Boden,  bis 
zu  2500'  Höhe. 


707 

B.  Scorodonia  G.  Don  dichlam.  pl.  IV.  p.  508.. 
97.  S.  cymigera  C.  Koch  in  Linn.  XIX.  p.  22.  Caulis 
ramosus,  glaberriinus ,  anguste  alatus;  Folia  cordato  -  oblonga 
aut  -lanceolata,  glaberrima,  crenata ,  suprema  sermlata,  pe- 
tiolo  plus  duplo  breviori,  alato  instructa,  paniculae  caulis  et 
ramoriim  lineari- lanceolata;  Cyraae  ter  dichotomae,  glandu- 
losae;  Bracteae  lineari -oblongae,  dentatae,  pedunculo  com- 
muui  alatae  aequilongae;  Flores  etiani  in  dichotomiä  pedicel- 
lati;  Calycis  laciniae  rotundatae,  anguste  marginatae,  Capsula 
duplo  breviores;  Laciniae  corollinae  duae  superiores  erectae, 
ceteris  tribus  reflexis  paululum  majores ;  Appendicula  late  re- 
niformis.  Steht  der  S.  Balbisii  Hörn,  am  Nächsten,  unter- 
scheidet sich  aber  hauptsächlich  durch  die  weniger  herzför- 
mig-stumpfen, nie  mit  einem  Anhängsel  versehenen  Blätter 
und  durch  die  fast  nierenförmigen  Anhängsel.  Sehr  häufig 
im  Tschorukgebiete  auf  Kalk  und  Porphyr,  2000  —  4500' 
hoch.  Von  Dr.  Thirke  aus  der  Umgegend  von  Brussa  er- 
halten. 

98.  S.  XeesiiWirtg.  inVerh.  d.  naturh.  Vereins  I.  p.29.(?) 
In  Ossien  auf  Kalk-  und  Thonschiefer,  2500  —  4000'  hoch. 

99.  S.  ilwensis  C.  Koch  in  Linn.  XVII.  p.  219.  Im  un- 
tern Kaukasus,  namentlich  auf  den  II wa- Bergen  sehr  häufig, 
auf  Trachyt,  4000  —  6000'  hoch. 

100.  S.  divaricata  Led.  ind.  sem.  hört,  dorpat.  a.  1822. 
p.  17.  Icon.  pl.  Fl.  ross.  t.  121.  Auf  den  nordostlichen  Aus- 
läufern des  untern  Kaukasus  auf  Porphyr  und  tertiärem  Bo- 
den, 1500  —  3000'  hoch.  Von  K.Schmidt  und  Wilhelms 
aus  Grusien  erhalten. 

101.  S.  grandifolia  C.  Koch ;  Caulis  glaberrimus ,  ere- 
ctus,  siniplex,  obtusangulus;  Folia  ovata,  acuta,  leviter  cor- 
data,  3  poll.  longa,  2  poll.  lata,  petiolo  semipollicari  insiden- 

45* 


708 

tia,  glaberrima,  nrgute  dentata;  Paniciila  puberula,  ipsaque 
glandulosa,  linearis,  laxiuscnla  ;  Cymae  öflorae  bractea  mini- 
ma, lineari  siiffnitae,  floribns  omnilins  longe  pedicellatis;  Ca- 
lycis  parvi  corollä  plus  dnplo  brevioris  laciniae  rotundatae, 
emarginatae;  Appendicula  rotnndata;  Capsula  pvramidata, 
diametro  longitudinali  majori,  glaberrima.  Steht  der  S.  grnn- 
didentata  Ten.  am  Nächsten,  unterscheidet  sich  aber  durch 
den  Mangel  an  Behaarung  und  die  gleichen  Blattzähne.  S. 
nodosa  L.  hat  einen  scharfkantigen  Stengel.  Im  Banate  auf 
Jurakalk ,  c.  2000'  hoch. 

102.  S. hemschinica  C.  Koch;  Puberula  aut  glabriusrula  ; 
Canlis  acutangnliis ,  stricte  erectns,  simplex  aut  rainosus; 
Folia  ovato-oblonga,  basi  saepe  subcordata,  dentata,  denti- 
bns  oblique  triangularibus  aut  rotundatis,  cuspide  brcvi  in- 
structis,  isomorphis;  Panicula  oblongo -linearis,  laxiuscula, 
glandulosa,  aphylla;  Cymae  bracteis  linearibus  suffultae,  4  — 
7-florae,  floribus  omnibus  longe  pedicellatis,  Calycis  laciniae 
rufo-marginatae,  rotundatae,  a  corollä  dnplo  superatae;  Ap- 
pendicula transvcrse  oblonga,  interdum  emarginata;  Cap- 
sula glaherrima,  ovata,  acuta.  Steht  zwischen  der  S. 
nodosa  L.  und  betonicaefolia  L.,  und  unterscheidet  sich  von 
der  erstem,  mit  der  sie  die  Grösse  gemein  hat,  durch  die 
rostroth  gerandeten  Kelchabschnitte  und  durch  die  gleichge- 
formten, an  der  Basis  der  Blätter  nicht  tiefer  einschneidenden 
Zähne,  von  der  letztern  durch  den  scharfkantigen  Stengel, 
von  beiden  endlich  noch  durch  die  quer -länglichen  Anhängsel. 
Im  politischen  Hochgebirge  auf  Urgestein  und  Porphyr,  5000 
bis  7000'  hoch. 

103.  S.  Scorodonia  L.  cod.  No.  4484.  Als  S.  melissae- 
folio  Inst.  R.  H.  oder  S.  Scorodoniae  folio  Moris.  im  Gnn- 
delsh.  Herbar.  In  Daghestan  auf  Kalk  und  Mergel,  bis  zn 
2000'   Höhe.     Von  Wilhelms  aus  Grnsien  erhalten.     In  der 


709 

l  iiiiielMiiiii    \ou     Trebisoud    a nt    Auuupoi  phvr ,    bis    zu    '2000' 
Höho. 

{}.  Longepetiolata ;  der  Stengel  ist  aufsteigend  mal 
die  Wurzel-,  so  wie  die  unteren  Steiiäelblatter  sind  solir  lan^i 
gestielt.  5.  Hcrmini  dos  W  i  1 1  d  e  n  o  «'schon  Herbariums 
,  No.  11359.)  unterscheidet  siob  nur  du  roh  grössere  Pubesceuz. 
S.  dccumbc  ;s  F.  et  M.  scheint  mir  nicht  \  orsohiodeu  zu  sein. 
In  Grosiea  auf  Kalk  und  Mergel,  800—  '2500'  hooh.  Aus 
der   l  inliegend  von  Brussa  von  Dr.   Thirke   erhalten. 

104:  S.  betonicaetolia  L,  ood.  \o.  4485.  Wvdl.  in 
'Moni,  de  Ja  soo.  de  phvs.  IV.  p.  151.  «S.  Scopolii  Hoppe  in 
Fers.  svn.  pl.  II.  p,  100.  In  der  armenischen  Provinz  Eriwau 
auf  Basalt  und  Traelnt,  o.  3000'  hooh.  Von  Dr.  Thirke 
in  der  liugebung  von  Brussa  gesammelt.  S.  gJanduIosa  dos 
>\  il  1  d  o  u  o  w 'schon  Horbars  (\o.  11353.*  ist  eine  sehr  grosse 
und  behaarte  Abart. 

105.  S.  utelissncfoliu  d'l  rv.  euum.  pl.  arobip.  p.  73. 
Uris.  spie.  il.  Hum.  ot  Oith.  11.  p.  37.  5.  bcto.u'ct'f'olia  p'. 
giabra  C,  Koch  in  Linu.  XV 11.  p.  '284.  Auf  dem  N.ikerala, 
dem  Gron/.iiohirge  zwischen  Radscha  und  dem  eigentlichen 
lmerien,  auf  Kalk,  c.  4000'  hoch.  Als  Srrophufan'a  ga/a~ 
Heu   minor,   r/u  ii.<>iufoiia   im    Ciiiudelsh.   Hörbar. 

Tomiophyllum   Beuth.  in  DC   prodr.  X.   p.  310. 

100.  S.  Olivoriann  \N\dl.  in  Moni,  de  la  soc.  de  pbvs. 
de  (Ion.  1\.  p.  159.  $.  Vriillti  (tickt  l'ri  tf/ctUM,  wie  Ben- 
tham  schreibt)  unterscheidet  sich  durch  herzförmig-  rundliche 
Blauer,  und  steht  der  &  htUcrophj/lla  WUW.,  zu  der  Bent- 
h  a  in  diese  und  jene  bringt,  noch  entfernter.  S»  hctcrophylla 
Willd.  soll  einen  holzigen  Stengel,  lloisehigo  Blatter  und  oine 
sehr  lange  Bispo  haben.  Meine  Fxomplaro  der  S.  0/h\  riiuui 
\N  \  dl.  zeichnen  sich  durch   ausserordentlich  broitrandijio  Kelch 


?10 

abschnitte  aus.  Auch  sind  die  langgestielten  Blätter  mehr 
länglich  und  weniger  eingeschnitten.  Im  Willdeuo  w'schen 
Herbar  befindet  sich  unter  No.  11367.  eine  von  Kitaibel 
mitgethcilte  S.  laciniata,  die  meiner  S.  Olivcriana  Wydl. 
sehr  ähnlich  ist,  aber  durch  herz -eiförmige  und  wenig  mehr 
eingeschnittene  Blätter  abweicht.  Auf  dem  pontischen  Hoch- 
gebirge auf  Urgestein,  c.  5000  —  6000'  hoch. 

107.  S.  incisa  Weinm.  ind.  plant,  hört.  dorp.  a.  1810. 
p.  136.  Im  ganzen  mittlem  Tschorukgebiete  sehr  häufig  bis 
in  das  Hochgebirge  aufsteigend,  auf  Kalk  und  Porphyr,"  3000 
bis  6000'  hoch. 

108.  S.  laciniata  W.  et  K.  pl.  rar.  Hung.  II.  p.  185.  t.  170. 
In  der  armenischen  Provinz  Eriwan  auf  basaltisch  -  trachyti- 
schem  Boden,  c.  2700' hoch. 

ß.  Adenophora;  Caulis  adscendens,  ramosus,  obtuse 
quadi angularis,  ut  pedunculi  et  folia  pinnatifida,  ex  ambitu 
oblonga,  duriuscula,  in  petiolum  attenuata,  laciniis  saepe  den- 
tatis  instructa,  glandulis  minutis  sed  stipitatis  dense  vestitus; 
Inflorescentia  efoliata,  ramorum  secundariorum  simpliciter  race-r 
mosa,  caulis  et  ramorum  primariorum  composito-racemosa,  pe* 
dunculis  trifloris,  flore  axillari  subsessili,  lateralibus  pedicellatis; 
Bracteae  lineares  aut  lineari-oblongae,  inferae  saepe  scrra- 
tae,  pedunculo  multo  minores-,  Calycis  laciniae  rotundatae,  te- 
nuiter  albo-marginatae,  ut  Capsula  duplo  longior,  rotundata, 
apiculata,  glaberrimae.  Steht  der  Sr  variegata  Bieb.  eben- 
falls nahe ,  unterscheidet  sich  aber  durch  die  weit  evidenter 
drüsige  Pubescenz.  In  dem  Hochgaue  Narriman  auf  Porphyr, 
c.  5500'  hoch. 

109.  S.  rupestris  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  II.  p.  79.  Ziem- 
lich häufig  in  Grusien  auf  Kalk  und  Porphyr,  1200  —  2500' 
hoch.  Eben  so  in  der  armenischen  Provinz  Eriwan  auf  Tra- 
chyt,  c.  3000'  hoch.     Im  Willdeno w'schen  Herbar   befindet 


711 

sich  (No.  11360.)  ein  zwergiges  Exemplar  der  S.  rupestris 
Biel).  unler  dem  Namen  S.  pumila.  Es  ist  von  Adams  am 
Kasbek  gesammelt. 

ß.  Ani  C.  Koch  in  Lina.  XVII.  p.  285.  Gehör!,  wenn 
sie  nach  Bentham  und  Ledebour  durchaus  nicht  selbst- 
ständige  Art  sein  soll,  wenigstens  zu  S.  rupestris  Bieb.,  aber 
nicht,  wie  genannte  Botaniker  wollen  ,  zu  5.  variegata  Bieb. 
Sie  besitzt  jedoch  einen  eigenthümliehen  Habitus,  dass  sie 
wenigstens  eine  sehr  interessante  Abart  bildet.  Ausgezeichnet 
ist  die  sparrige  Bispe,  deren  Blütheustiele  zwar  nur  einmal 
gabelästig  erscheinen,  jeder  Ast  besitzt  aber  auf  einander  fol- 
gend 4  sehr  kurz  gestielte  Blüthen.  Diese  haben  bei  der 
Hauptart  stets  einen  Stiel ,  der  in  der  Regel  länger  als  die 
Bliithe  ist.  Die  umgekehrt -herzförmigen  Anhängsel  unterschei- 
den endlich  ebenfalls.  Auf  der  Hochebene  von  Kars,  nament- 
lich auf  den  Ruinen  der  alten  armenischen  Hauptstadt  Ani, 
4800  —  6000'  hoch,  auf  Peperit  und  Trachvt. 

y.  Wilhelmsii ;  Tota  planta  eanescens-,  Folia  in  pe- 
tiolum  attenuata,  grosse  serrata,  serris  inferioribus  ex  apice 
paululum  recurvatis;  Pediinculi  pluriflori,  refracti.  Macht 
die  Verbindung  zwischen  der  S.  rupestris  Bieb.  und  S.  ca- 
nescens Bong.  Im  Berliner  Herbar  befindet  sich,  von  Bie- 
herstein  mitgetheilt ,  ein  Exemplar  dieser  Abart  unter  dem 
Namen  S.  rtipeslris.  Von  Wilhelms  aus  Grusien  er- 
halten. 

110.  Scropliularia  armena,  minima,  folio  subrotund». 
Unter  diesem  Namen  befindet  sich  unter  den  Gundelshei- 
mer'schen  Pflanzen  ein  Exemplar  dieses  Genus,  was  wahr- 
scheinlich zu  einer  Art  gehört,  die  in  der  Nähe  der  5.  ru- 
pestris Bieb.  zu  setzen  ist.  Auf  dieses  einzige  Exemplar 
wage  ich  es  nicht,  eine  neue  Art  zu  "runden,  unterlasse  aber 


712 

Dicht,  eine  kurze  Charakteristik  zu  gebeu  :  Canescens,  ere- 
ctinscula ;  Folia  parva  (6  lin.  longa,  5  lin.  lata),  ovata,  basi 
retusa,  duplicato- dentata;  Panienla  oblonga,  glandulosa; 
Bracteae  parvae  lineares;  Peduncnli  3-flori;  Flos  interraedius 
brevissime  pedicellatns;  Laciniae  calycinae  late  et  albo-mar- 
giuatae. 

111.  S.  canescens  Bong,  im  Bull,  de  l'acad.  de  St.  Pe- 
tersb.  VIII.  p.  340.  Original -Exemplare  im  Kon.  Herbar  zu 
Berlin  unterscheiden  sich  nur  durch  härtere  Konsistenz  der 
Blatter.     Von  Rogner  ans  der  Krim  erhalten. 

112.  S.  cretacea  Fisch,  in  Wydl.  Mein,  de  la  soc.  de 
phys.  de  Gen.  p.  166.  Ist  bis  jetzt  nur  in  Siidrussland  ge- 
funden worden,  aber  nicht  in  Sibirien,  wo  sie  W  alpers,  der 
die  Quellen  des  Don  in  den  sibirischen  Beigen  sucht,  wach- 
sen lässt.     Von  Rogner  erhalten. 

113.  S.  variegata  Bicb.  fl.  taur.  cauc.  II.  p.  78.  Als 
Scrophularia  cappadocica ,  tenuissime  laciniata,  flore  mini- 
nio,  ex  violaceo  et  albo  variegato  im  G und  eis h.  Herbar. 
Im  Lande  der  Don'schen  Kosaken  und  auf  dem  ganzen  kau- 
kasischen Isthmus  auf  jedem  Boden,  bis  zu  einer  Höhe  vou 
4000'.  Auch  im  Tschorukgebiete  auf  Kalk  und  Porphyr,  c. 
3000'  hoch. 

114.  S.  lucida  L.  cod.  Xo.  4492.  Als  Scrophularia  fo- 
liis  filicis  modo  laciniatis,  vel  acuta  canina  latifolia  C. B.  Auch 
als  Scrophularia  cretica  J.  Clus.  im  Gundelsh.  Herbar, 
S.  juratensis  Wilid.  Herb.  No.  11377.  möchte  ebenfalls  hier- 
her gehören.  \  on  Wilhelms  aus  Grusien  erhalten.  Im 
Gaue  Liwaneh  auf  Kalk  und  VIelaphyr,  c.  2500'  hoch. 

115.  S.  canina  L.  cod.  iNTo.  4491. 

ß,  Chrysanlhctnifolia  Bieb.  casp.  p.  179.  app.  Ans 
der  Krim  von  Rogner  und  aus  der  Umgegend  Brussa's  von 
Dr.  Thirke   erhalten. 


713 

y.  Bicolor  Sibth.  et  Sm.  fl.  gr.  VII.  t.  602.  In  Gru- 
sien  auf  Mergel  und  Kalk,  1000  —  2500'  hoch.  Sehr  häufig 
auf  deu  Steppen  am  Bosphor  auf  Mergel  und  Kalk,  100  — 
K)0'  hoch. 

Siebente  Gruppe. 

Autiirhincae  Char.  raonogr.  Antirrh.  p.  73. 

XVIII.     Linaria  Char.  monogr.  p.  91. 

A.     Elatinoidcs  Chav.  monogr.  p.  103. 

116.  Ja.  Elatine  {Jntirrhinum)  L.  cod.  No.  4428.  In 
Grnsien  und  Imerien  auf  Kalk,  Mergel  und  Porphvr,  800  — 
30C0'  hoch. 

117.  Ja.  commtitata  Beruh,  in  Rchb.  fl.  exe.  p.  373.  Am 
Bosphor  auf  Mergel  und  Kalk,  his  zu  500'  Höhe. 

118.  Ja.  caucasica  Muss.  Puschk.  in  Spreng,  syst.  Ve- 
get.  II.  p.  790.  Adsccndens,  ex  basi  ramosa,  raro  prostrata, 
lanata-,  Folia  orato-  aut  cordato-hastata,  acuta,  inferiora  et 
media  ex  basi  saepe  dentata,  sessilia  aut  raro  brevissime  pe- 
tiolata;  Pedunculi  lanati,  folio  longiores;  Laciniae  calvcinae 
auiiistissime  aut  lineari-lanceolatae,  capsulam  aequautes: 
Calcar  curvatulum,  longitudine  tubi.  Meine  Exemplare  stim- 
men mit  Original -Exemplaren,  die  sich  im  Königl.  Herbar 
zu  Berlin  befinden,  genau  überein,  und  unterscheiden  sich 
von  Linaria  Klatinc  ( Antirrfiifium)  L.  und  L.  cmmulata 
Beruh.,  der  L.  caucasica  Muss.  Puschk.  noch  «ähnlicher  ist. 
hauptsächlich  durch  die  wolligen  Bliithenstiele,  die  auch  durch 
die  Kultur  nicht  ihre  Behaarung  verlieren.  Zu  L.  spmria 
(Antirrh.)  h.,  wohin  sie  Ledebour  (Flor.  ross.  III.  p.  205  ) 
zieht,  gehört  sie  nicht,  und  könnte  nur,  insofern  man  ihre 
Selbstständigkeit  durchaus  nicht  gelten  lassen  will,  zu  L. 
Klalinc  (.--/ntirrh.)  L.  cezn«ren  werden.      Aus  der  Krim  von 


714 

Rogner  und  aus  der  Umgebung  von  Brussa  von  Dr.  Thirke 
erhalten. 

119.  Ia.  spuria  (Antirrhinum)  L.  cod.  No.  4429.  Am 
Bosphor  auf  Mergel  und  Kalk,  bis  800'  Höhe. 

120.  Ta.  latifolia,  triphylla,  flore  purpureo ,  rictu  aureo. 
Unter  diesem  Namen  befindet  sich  im  Gundelsh.  Herbar 
ein  sehr  unvollkommenes  Exemplar,  was  zu  keiner  mir  bekann- 
ten Art  passt,  und  desshalb,  so  weit  es  möglich  ist,  eine  kurze 
Beschreibung  erhalten  soll:  Glaberrima,  glaucescens,  adseen- 
dens,  ramosa;  Folia  infera  oblonga,  opposita,  iutegerrima, 
ramorum  solitaria,  angustiora;  Spica  laxa,  depauperata ;  Ca- 
lycis  laeiniae  oblongae,  acutae,  corollae  rictum  attingentes; 
Calcar  curvatum.  Im  Allgemeinen  ähnelt  das  Exemplar  einer 
Li.  rejiejctty  hat  aber  einen  andern  Blüthenstaud. 

B.     Linariastrum  Chav.  Monogr.  Antirrh.  p.  114. 

121.  Tt,  fastigiata  Chav.  monogr.  Antirrh.  p.  125.  t.  7. 
f.  a.  L.  kurdica  Boiss.  unterscheidet  sich  nach  von  Braut 
gesammelten  und  im  König!.  Herbar  zu  Berlin  befindlichen 
Original- Exemplaren  nur  durch  mehr  abstehende  Aeste.  Im 
obern  Kurgebiet  im  Gaue  Artahan  auf  Trachjt,  c.  4500' 
hoch. 

122.  I«.  vulgaris  Mill.  Dict.  No.  1.  Antirrhinum  Li- 
naria L.  cod.  No.  4457.  Von  K.  Schmidt  in  Grusien  ge- 
sammelt. 

123.  In  macroura  {Antirrhinum)  Bieb.  fl.  taur.  cauc. 
III.  p.413. 

a.  Genuina;  von  "Wilhelms  und  K.  Schmidt  aus 
Grusien  erhalten. 

ß.  Besseriana  Chav.  monogr.  Antirrh.  p.  137.  In  der 
armenischen  Provinz  Eriwan,  auf  basaltisch  -  trachytischeiu 
Boden,  c.  2700'  hoch. 


715 

124.  I«.  pyramidata  Spreng,  syst.  vcg.  II.  p.  797.  Von 
Wihelms  ans  Grnsien  nud  von  K.  Schmidt  ans  Talysch 
erhalten.  Als  JLinaria  Lilii  persici  folio,  florum  spica  den- 
sissiina  et  pyramidata  im  Gun de lsh.  Herbar. 

125.  I«.  dalmatica  (Antirrhinum)  L.  cod.  No.  4453. 
Linaria  grandi/lora  Desf.  choix  d.  plant,  de  Touru.  t.  21. 
Linaria  maxima,  foliis  Lauri,  dalmatica  Buxb.  Cent.  I.  p. 
15.  f.  24.  Als  Linaria  armena,  maxi/na,  flore  luteo  im 
Gundelsh.  Heibar.  In  Mingrelien  auf  angeschwemmtem 
und  tertiärem  Boden,  bis  zn  800'  Höhe;  im  Gaue  Daratschi- 
tscbak  auf  trachytischem  Boden,  c.  4500/  hoch.  Von  K. 
Schmidt  aus  Talysch  erhalten. 

126.  Ia.  genistaefolia  (Antirrhinum)  L.  cod.  No.  4455. 
a.  August ifolia;     L.    linifolia   Rchb.    icon.    bot.    V. 

f.  609.  Sehr  häufig  in  Ciskaukasien  und  in  der  Krim  auf 
tertiärem  Boden,  bis  zu  5000'  Höhe;  aus  Grusien  von  Wil- 
helms erhalten. 

ß.  Latifolia ;  L.  silenifolia  Fisch.  Catal.  bort,  go- 
renk.  p.  25.  Rchb.  icon.  bot.  Y.  f.  628.  L.  chloracfolia 
und  genistifolia  Rchb.  icon.  bot.  V.  f.  627  und  629.  Häufi- 
ger als  die  vorige  Abart  auf  allen  Steppen  Ciskaukasiens  und 
des  armenischen  Hochlandes,  von  100  —  6000'  Höhe;  aber 
auch  in  den  Niederungen  des  Kur,  also  in  Schirwan,  auf 
Mergel,  bis  zu  800',  und  in  Mingrelien  auf  tertiärem  Boden, 
bis  zu  1000'  Höhe.  Nicht  weniger  im  kaukasischen  und  poli- 
tischen Gebirge  auf  Kalk,  Porphyr  und  Urgestein,  3000  — 
6000'  hoch. 

127.  Ja.  linifolia  (Antirrhinum)  L.  cod.  No.  4458.  L. 
linifolia  Chav.  monogr.  Antirrh.  p.  129.  nee  Rchb.  icon.  bot. 
t.  422;  Linaria  genist aefolia  «.  genuina  Gris.  spie.  fl. 
Rum.  et  Bith.  II.  p.  20.     Linaria  constatitinopolitana,  Lini 


716 

sativi  folio,  flore  luteo  Buxb.  Cent.  I.  p.  16.  t.  25.  fig.  dextra; 
Antirrhinum  genistaefolium  ß.  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  II.  p.  75. 
Pedalis,   vix  ultra,    decximbens  aut  caule  primario  abbrcviato, 
eapitiformi  vel  brevissime  horizoutali,    ramis    primariis  contra 
cauliformibus ,  erectis,  plerumque  e  basi  ramosis,  glaberrima; 
Folia  anguste  elliptica,  (Ulis  Lini  usitatissimi  L.  simillima,) 
acutissima,   sessilia;     Racemi   (omnium    ramorum)   laxiusciili, 
breviusculi;  Bracteae  auguste  ellipticae^  aut  lauceolatae,  ple- 
rumque pedicellum,  calycem  aequantem,  paululum  superantes; 
Caljcis  laciniae  lauceolatae,  Capsula  breviores ;  Seiniua  angulata, 
augulis  leviter  alatis,  tenuiter  rugulosa.     Steht  der  L.  hepa- 
tica  Buuge  iu  Led.  fl.  alt.  II.  p.  445.  und  Icon.  fl.  ross.  illuslr. 
t.  91.  sehr  nahe,    und  unterscheidet    sich  vielleicht  nur  durch 
die  gelben  Blüthen  und  nicht  glatten  Samen.      Der  L.  geni- 
slaefolia  {Antirrh.)  L.  ist  sie  nur  dann  ähnlich,  weuii  diese 
genannte  Pflanze  auf  dürrein  Boden    wächst    und  die  gewöhn- 
liche strikte  Form  verloren  hat.     Dann  sind  aber  die  Blüthen 
stets  grösser;    die  Blätter  haben  eine  breite,    nicht,    wie  bei 
L.  linifolia  {Antirrhinum)  L.,  verschmälerte  Basis,    ferner 
erscheinen  die  Aeste  nur  am  obern  Theile  des  Stengels,    und 
bilden  eine  längliche  oder  umgekehrt -pyramidenförmige  Rispe; 
endlich  besitzen  die  Samen  wohl  scharfe,    aber   nie  geflügelte 
Kanten.    Mir  ist  es  wahrscheinlich,    dass  L.  linifolia  (An- 
tirrhinum)  L.    mit  ähnlichen  Formen    der  lt.  vulgaris    Mill. 
und  L.  macroura  [Antirrhinum)  Bieb.,    noch    häufiger    mit 
kleinen  Exemplaren  der  L.  genistaefolia  {Antirrhinum)  L. 
verwechselt  wurde.       Dass  Antirrhinum  linifolium  L.  eine 
zweifelhafte   Pflanze    werden     konnte,    begreife    ich   durchaus 
nicht.       Die   Buxbaum'sche    Abbildung    (Cent.  I.    t.  25.)   ist 
treu.     Da  Linne    diese    zu  seinem  Antirrhinum  linifolium 
und    nicht    zu  A.  genistifolium  L.  ,    wohin    sie    Andere   ge- 
bracht haben,  als  Synonyme  bringt,    so    ist   sie  auch  bei  der 


T1T 

Frage,  was  Linne  unter  tlcr  erstem  verstand,  massgebend. 
In  Radscha  auf  sekundärem  Kalk,  c.  3500'  hoch;  in  Karthli 
auf  tertiäre«  Kalk,  1200  —  2000'  hoch.  Als  Linaria  ma- 
croura  vea  Wilhelms  und  ah  Linaria  an  repensl  von  K. 
Schmidt  erhalten. 

128.  Ta.  syspirensis  C.  Koch;  Pluricaulis,  glaberrima, 
surculis  sterilihns  nonnullis  instrueta;  Folia  linearia,  ad  pol- 
licein  longa,  plerumque  lueviora,  acuta,  enervia;  Spica  laxa; 
Flores  hrevissime  pedicellati ;  Bracteae  c  hasi  ovatä  lanceo- 
latae,  laciniis  ovato- lanceolatis  vix  hreviores;  Corolla  flava, 
calcare  curvatulo,  tubum  aequante  instrueta;  Stylus  apice 
clavatus.  Nach  den  Blättern  müsste  diese  Art  neben  L.  vul- 
garis Mill.,  nach  dem  Blüthenstaude  hingegen  neben  L.  lini- 
f'oiia{Antirrh.)h. stehen,  obwohl  sie  wegen  der Surculi,  wenn 
auch  diese  hier  nicht  so  deutlich  hervortreten,  in  die  Kate- 
gorie der  L.  aparinoides  {Antirrhinum)  Willd.  gehört.  Sie 
unterscheidet  sich  durch  gänzlichen  Mangel  der  Behaarnng 
und  durch  den  keulenförmigen  Griffel.  Auf  Porphyr  und  Ur- 
gestein im  Gaue  Sber,  c.   5000  —  6000'  hoch. 

129.  Fi.  araieniaca  Chav.  monogr.  p.  147.  Linaria  se- 
gilalis  C.  Koch  in  Linn.  XV11.  p.  286.  Linaria  cocrulea 
calcaribus  longis  Buxl>.  Cent.  I.  p.  17.  t.  25.  f.  1.  In  der 
Provinz  Eriwan  auf  der  Ostseite  des  Alagäs  auf  Basalt,  c. 
3000'  hoch ,  uud  jenseits  des  Araxes  auf  dem  mit  Salz  ge- 
schwängerten Kalk-  und  Mergelboden,  c.  3000'  hoch.  Aus 
Grusien  von  Wilhelms  und  K.  Schmidt  erhalten. 

130.  It.  Pclisseriana  {Antirrhinum)  L.  cod.  No.4443. 
Von  Dr.  Thirke  in  der  Umgebung  von  Brussa  gesammelt. 
Als  Linaria  armena,  purpureo- violacea,  calcaribus  longis, 
foliis  imis  rotundioribus  im  Gundelsh.  Herbar. 

131.  Ij.  arvensis  {Antirrhinum)  L  cod.  No.4442.  Als 
Linaria  tctraphj/lla  lutea  minor  im  Gundelsh.  Herbar. 


718 

132.  Ei.  Simplex  (Antirrhinum)  Willd.  sp.  sp.  III.  p.  243. 
Im  tatarischen  Grnsieii  auf  tertiärem  Boden  und  Porphyr,  c. 
800'  hoch.     Von  Wilhelms  aus  Grusien  erhalten. 

133.  Ii.  corifolia  Desf.  choix  d.  pl.  de  Touru.  p.  32. 
t. 22.  Als  Linaria  galatica,  coris  folio,  flore  griseo  im  Guu- 
d  e  1  s  h.  Herbar. 

134.  Ii.  dshorochensis  C.  Koch;  Glaberriina;  Canlis 
decumbeus,  prostratus  aut  adscendens,  ramis  primariis  cauli- 
formibus  erectis  aut  adscendentibus_,  ramosis;  Racemi  laxi, 
denique  elongati;  Flores  pedicellati,  pedicello  caljce  rix  lon- 
giori ;  Folia  linearia,  semiteretia,  inferiora  latiora,  margine 
convoluto;  Bracteae  pedicello  breriores,  lineares;  Laciniae 
calycinae  oblongae,  Capsula  subdidymä  breviores,  rix  margi- 
natae;  Calcar  tubo  corollino  ex  lougitudine  aequali;  Corolla 
alba  (aut  dilute  coerulea);  Stylus  apice  clavatus;  Semiua 
discoidea,  marginata,  disco  tuberculato.  Steht  der  L.  ame- 
thyslea  {Antirrhinum)  Lam.  am  Nächsten,  unterscheidet 
sich  aber  durch  den  gänzlichen  Mangel  der  Behaarung,  durch 
die  Blätter  uud  durch  den  kürzern  Sporn.  In  den  Gauen  Per- 
takrek  und  Sber  im  mittlern  Tschorukgebiete  auf  Porphyr 
uud  Kalk,  c.  3500  —  4000'  hoch. 

;3.     Chaenorrhinum  Chav.  monogr.  Antirrh.  p.  92. 

135.  Ei.  minor  (Antirrhinum)  L.  cod.  No.  4452.  Aus 
der  Krim  von  Rogner  erhalten. 

136.  Ii.  persica  Chav.  monogr.  Antirrh.  p.  174.  Antir- 
rhinum rj/tidospermum  F.  et  M.  ind.  II.  sein.  hört,  petrop. 
p-  27.     Von  K.  Schmidt  aus  Talysch  erhalten. 

XIX.     Anarrhinum  Desf.  fl.  alt.  II.  p.  51. 

137.  A.  Orientale  Bentb.  in  DC.  prodr.  X.  p.  289.  Auf 
Glimmerschiefer  im  Paschalik  Musch,  c.  4500'  hoch. 


719 


XX.     Antirrhinum  Chav.  monogr.  Antirrh.  p.  79. 

138.  A.  Orontium  L.  cod.  No.  4463. 

ß.  Longifolium  C.  Koch  in  Linn.  XIX.  p.  22.  Von 
Dr.  Thirke  in  der  Umgebung  von  Brnssa  gesammelt.  Am 
Bosphor  und  in  und  bei  Konstautinopel  sehr  häufig  auf  Rui- 
nen, auf  Mergel  und  Kalk. 

139.  A.  in» j iiN  L.  cod.  No.  4462.  Als  antirrhinum  cre- 
ticum  ang-ustifolium,  flore  maxiino  purpureo  imGundelsh. 
Herbar. 

140.  A.  tortuosnm  Bosc.  in  Lam.  dict.  IV.  p.  365.  Sehr 
häufig  auf  Ruinen  in  der  Umgebung  von  Trebisond,  nament- 
lich auf  den  Trümmern  der  Sophienkirche;  an  der  Wasser- 
leitung in  Konstantinopel. 

Achte  Gruppe. 

Verbasceae  Benth.  in  DC.  prodr.  X.  p.  224. 

XXI.     Verbascum  L.  cod.  No.  CCLXIII. 

A.     Thapsus. 

Land  coacta  dense  vestitum;  Calyx  grandis,  laciniis  lan- 

ceolatis,    aequalibus;  Flores  inaximi,  solitarii   aut  fasciculati, 

sessiles  aut  breviter  pedicellati. 

141.  V.  Thapsus  (L.)  Schrad.  monogr.  Verb.  p.  17. 

ß.  Oreophilum;  Vix  bipedale,  lana  coacta  flavescente 
dense  vestitum;  Folia  parva,  densa,  oblongo - acumiuata,  lon- 
ge  decurrentia;  Spica  brevis,  denique  vix  bipollicaris;  Flores 
parvuli;  Capsula  ovata.  In  Ossien  auf  Kalk,  Porphyr  und 
Urgestein,  3500  —  5000'  hoch. 

142.  V.  phlomoides  L.  cod.  No.  1408. 

ß.   Bipedale ;  Folia  sessilia.   Auf  der  Steppe  Dobrutsche. 
V.  phlomoides  Sibth.    et  Sm.  fl.  gr.  t.  [228.  ähnelt  mei- 
nen Pflanzen,    zeichnet    sich    aber    durch    gleiche    Staubfäden, 


720 

die  sämmtlich  nierenförmige  Staubbeutel  tragen,  durch  eirund- 
liche,  unten  gestielte,  oben  sitzende  Blätter,  durch  eirund  - 
zugespitzte  Brakteen  und  durch  lanzettförmige  Kelchab- 
schnitte aus. 

143.  V.  thapsoides  Willd.  Herb.  No.  4230.  Blatt  2.  La- 
natum,  racemo  simplici;  Folia  supreraa  elliptica,  breviter  de- 
currentia;  Bracteae  lanceolatae ,  flores  superantes  et  Calrx 
Jana  coacta  flavescenti  detersili  densissime  vestiti;  Flores  in- 
feriores terni  auf  bini,  reliqui  solitarii ,  pedicello  calyce  bre- 
viori  instructi ;  Calycis  laciniae  oblongo  -  lanceolatae ;  Corolla 
raaxima;  Filamenta  brevia,  duo  glaberrima  et  antherä  duplo 
breviori  praedita ,  tria  lanä  (ut  videtur  violaceä)  dense  vestita. 
Leider  besitze  ich  nur  ein  und  dazu  unvollkommenes  Exem- 
plar, was  aber  mit  dem  bezeichneten  Exemplare  im  Will- 
denow'schen  Herbar  übereinstimmt.  Ich  bezweifle  es,  dass 
es  sich  von  V.  thapsiforme  Schrad.  wesentlich  unterschei- 
det, obgleich  es  auch  mit  V.  ovalifolium  Don,  mit  dem  es 
den  grossen  Kelch  gemein  hat,  und  mit  V.  phlomoides  L., 
mit  dem  es  hinsichtlich  der  kurz  herablaufenden  Blätter  über- 
einstimmt, Aehnlichkeit  besitzt.  V.  grandijloi'um  Lk.  et  Hoffm. 
scheint  mir,  der  in  der  Flore  portugaise  gegebenen  Abbildung 
nach,  ebenfalls  hierher  zu  gehören.  Was  Linne  unter  V. 
thapsoides  verstanden  hat,  lässt  sich  nicht  mehr  mit  Be- 
stimmtheit enträthseln,  wahrscheinlich  gehörte  es  ebenfalls  zu 
V.  thapsiforme  Schrad.  Von  K.  Schmidt  aus  Grusien 
erhalten. 

144.  V.  vimLneuni  Cyr.  pl.  rar.  p.  101.  t.  21.  Stricte 
erectum,  simplicissimum,  lanä  coacta  detersili  veslitum;  Cau- 
lis  teretiusculus;  Folia  elliptica,  crenulata,  erecta,  infera  in 
petiolum  brevem  attenuata,  cetera  sessilia,  nee  decurrentia; 
Bracteae  ovato  et  longo  acuminatae,  florem  aut  fasciculum  3-, 


721 

4-Honiiu  stiperantes ;  Spica  inferne  laxiuseula,  superne  densa, 
trientem  caulis  partem  occnpaiis;  Calycis  laciniae  ovato-lan- 
ceolatae ;  Corollae  limbus  explanatus ;  Filamenta  duo  majora, 
glabra,  antherä  suä  longe  decurrente,  sesqui-  vel  duplo 
longiora,  tria  minora,  densissime  (purpureo-violacea?)  lanata. 
Wegen  der  mehr  länglichen  Blätter  steht  diese  wahrschein- 
lich im  Osten  nicht  selten  wachsende  Art  dem  V.  phlomoides 
L.  ß.  nemorosum  am  Nächsten,  unterscheidet  sich  aber  haupt- 
sächlich durch  kleinere  Blüthen  und  stets  sitzende  Blätter. 
Schon  Bieberstein  macht  auf  die  nicht  im  Geringsten  her- 
unterlaufenden  Blätter  des  kaukasischen  V.  phlomoides  auf- 
merksam, ein  Merkmal,  was  übrigens  auch  bei  unseren  Pflan- 
zen dieses  Namens,  und  zwar  hauptsächlich  bei  der  Abart, 
die  Sehr  ad  er  V.  cuspidatum  nennt,  vorkommt.  V.  an- 
gustifolium  Ten.  fl.  neap.  III.  p.  218.  t.  122  unterscheidet 
sich  von  V*  vimineum  Cyr.  nur  durch  die  gleichen  Staub- 
gefässe,  ein  Merkmal,  auf  das  ich  hier  wenig  Gewicht  lege, 
da  Tenore  keine  Sorgsamkeit  auf  die  Darstellung  der  An- 
theren  verwandt  zu  haben  scheint.  V.  longifolium  Led.  fl. 
ross.  III.  p.  195.  möchte  ebenfalls  hierher  gehören.  V.  lon- 
gifolium Ten.  fl.  neap.  I.  p.  89.  t.  21.  halte  ich  aber  für 
eine,  wenn  auch  nur  wenig  verschiedene  Pflanze.  Obwohl  in 
der  Abbildung  ebenfalls  gleiche  Staubfäden  gegeben  werden, 
so  hat  Bentham  diese  Art  doch  und  gewiss  mit  Recht  in 
diese  Sektion  gebracht. 

145.  V.  pileinatophorum  C.  Koch,-  Stricte  erectum, 
simplicissimiim,  lanä  coactä  straminea  detersibili  vestituni; 
Folia  infera,  in  petiolmn  brevem  attenuata,  crebra,  supra 
saepe  laiui  coactä  detersä  nnda,  ideoque  nigricantia,  canlina  ses- 
silia,  omnia  oblonga,  ereeta,  iutegra;  Bracteae  ovato-acumi- 
natae,  fasciculuin  aequantes  j  Spica  ramo  uno  alterove  abbre- 
viato  instrueta,  inferne  laxa,  superne  densa  ;     Flores  sessiles 

22r  Bd.   6s   Heft.  46 


722 

aut  brevipedicellati,  glomerati;  Bracteolae  et  Calycis  laciniae 
ovato-lanceolatae;  Filainenta  diio  glabra,  majora,  tria  lanä 
violacea  vestita,  omnia  autheris  reniforinibus  praedita.  Eine 
interessante  Art ,  die  dem  V.  longifolium  Ten. ,  aber  auch 
dem  V.  viminale  Guss.  nahe  steht,  sich  aber  hinlänglich  un- 
terscheidet. 

146.  V.  Lagjirus  F.  et  Mey.  ind.  V.  sein.  hört,  petrop. 
p.  42.  In  der  armenischen  Provinz  Eriwan  auf  trachytisch- 
basaltischem  Boden,  c.  2700'  hoch. 

147.  V,  ovalifolium  Donn  in  Hort,  cantabr.  ed.  4.  V. 
compactum  Bieb.  11.  taur.  cauc.  I.  p.  159.  In  Grusien  und 
Schirwan  auf  Mergel  -  und  Kalkboden,  300  —  2000/  hoch. 

148.  V.  betonicaefolium  Desf.  choix  des  plant,  de  Tourn. 
t.  33.  Mem.  du  Mus.  XI.  p.  54.  t.  4.  V.  gcorgicum  Benth. 
in  DC.  prodr.  X.  p.  228.  stimmt  der  Beschreibung  nach  fast 
ganz  mit  V.  betonicaefolium  Desf.,  was  Benth  am  aber 
als  Synonym  von  V.  ovalifolium  Donn  betrachtet,  überein. 
Genannter  Autor  hat  sein  V.  georgicum  von  Wilhelms 
(nicht  Wilmsen,  wie  Benth  am  schreibt)  in  Tiflis  erhal- 
ten. Ms  ich  1844  mich  mit  der  Durchsicht  des  Wilhelm  s- 
schen  Herbariums  beschäftigte  ,  fand  ich  V.  betonicaefolium 
Desf.  als  Vi  formosum  Fisch,  aufgeführt.  Dasselbe  war  der 
Fall  im  Berliner  Königl.  Herbar.  Sonst  sah  ich  unter  V. 
formosum  Fisch,  auch  V.  ovalifolium  Donn.  Von  diesem 
unterscheidet  sich  V.  betonicaefolium  Desf.  durch  die  läng- 
lichen und  an  der  Basis  herzförmigen  Blätter  und  durch  die 
doppelt  so  kleinen  Bliithen.  Auf  Mergel-  und  Kalkboden  des 
tartarischen  Grusieus  uud  Schirwans,  100 — 800'  hoch.  Von 
Wilhelms  und  K.  Schmidt  erhalten.  Als  V.  galaticmn, 
Betonicae  folio,  magno  flore  im  Gund  elsh.  Herbar. 

149.  V.  saccatum  C.  Koch  in  Linn.  XVII.  p.  283.  Caulis 
1_;    2-pedalis,   simplex,    aut  iuferae  pauciramosus,    tomeuto 


723 

albo  vestitus;  Folia  late  oblonga,  supra  pilis  brevissimis,  sub- 
lus  pubc  molli  vestita,  duplicato -crenata ,  infima  petiolata, 
rauliua  sessilia;  Bracteae  lanceolatae,  llorem  sessileru  vix 
superantes,  lanatae;  Bracteolae  lanceolatae,  Calycis  lanati 
lacinias  ovato-acnminatas  aequantes;  Spica  laxa,  e  tribus  cau- 
lis  dnas  partes  occupans;  Corolla  ferrngineo-violacea,  tiibo 
brevi ,  lutescente,  extus  pubescens,  limbo  concavo ;  Filamenta 
violaceo-lanata ,  diio  ex  apice  glabriuscula;  Antherae  reni- 
formes,  glabrae ;  Stylus  inferne  lanatus.  Hat  unbedingt  mit 
V.  ovah'folium  Donn  die  grösste  Aehnlichkeit,  unterscheidet 
sich  aber  durch  die  nierenförmigen  Staubbeutel ,  von  denen 
keiner  am  Filament  herunterläuft.  In  der  armenischen  Pro- 
vinz Eriwan  auf  mit  Salz  geschwängerten  Kalk-  und  Mergel- 
boden, c.  3000'  hoch. 

ß.  Ovato  bracteum-,  Folia  radicalia  ad  basin  attenuata, 
raulina  et  Bracteae  ovatae;  Calycis  laciniae  ovato -oblongae 
aut  oblougae,  magnae.  Diese  Abart  steht  dem  V.  ovali- 
folium  Donn  noch  näher.  Von  Wilhelms  aus  Grusien  er- 
halten. 

150.  V.  molle  C.  Koch  in  Linn.  XVII.  p.  284.  Der  Rand 
der  untersten  Blätter  ist  doppelt  gekerbt;  sonst  erscheinen 
die  Zähne,  je  höher  die  Blätter  am  Stengel  stehen,  allmäli- 
lig  weniger  abgerundet  und  zuletzt  scharf.  Die  Länge  der 
AVurzelblätter  beträgt  selbst  nicht  mehr  als  einen  Zoll  bei 
einer  Breite  von  höchstens  8  Linien.  Auch  der  Stengel  wird 
nicht  hoch,  indem  er  höchstens  1 J/2  Fuss  erreicht.  An  ihm 
sitzen  die  aufrechten  Blätter  ziemlich  dicht.  Die  Aehre  nimmt 
kaum  ein  Drittel  des  Stengels  ein.  Auch  diese  Art  sieht  dem 
V.  ovah'folium  Donn,  aber  auch  dem  V.  betonicaefolium 
Desf.  sehr  ähnlich ,  unterscheidet  sich  jedoch  ebenfalls  durch 
gleiche    Staubfäden,    und   von    der    letztern    ausserdem    noch 

46  * 


124 

durch  stumpft;  Blätter.     Auf  der  Ostseite  dos  Alagäs   «auf  tra- 
chytiseh- basaltischem  Boden,  c.  3500'  hoch. 

151.  V.  uadulatum  Lam.  dict.  IV.  p.  22 1.  noc  Bieb.  V. 
graecum ^  fruticosum ,  folio  sinuato  candidissimo  Tourn.  Voy. 
I.  p.  128.  c.  ic  V,  plicatnm  Sm.  prodr.  fl.  gr.  No.  524. 
Sibth.  et  Sm.  fl.  gr.  t.  2i6.  Von  Rogner  aus  der  Krim 
erhalten. 

B.     Ani&ocalyjc. 

Land  eoacfä  rarissime,  tomento  saepe  vestitum,  pnnieu- 
latnm;  Calyx  ad  trientem  partem  partitus,  laciniis  obtusis  in- 
aequalibus. 

152.  V.  alpigeiium  C.  Koch;  Canlis  stricte  erectns ,  Sim- 
plex, snperne  tomento  griseo,  pulverulento  vestitns;  Folia  in- 
feriora  oblonga,  crenata,  in  petiolum  crenatum  atteimata, 
superiora  ovato-lanceolata,  dentata ,  basi  subcordata  ,  brevis- 
sime  petiolata,  ramos  fulcrantia  ovato-  longe  acnminata, 
omnia  supra  pilis  singnlis,  stellatis,  prostratis  aspernla,  snbtus 
griseo -pubescentia;  Panicnla  oblonga,  rann's  brevibns  raceino- 
sis;  Flores  1 — 3,  bractea  lineari,  longiori  ant  snbaeqnante 
fu.crati ,  pedicello  calycem  aequanti  insidentcs ;  Calycis  ma- 
jusculi  laciniae  oblongae,  inaequales ,  dnae  anticae  maximae, 
postira  minima,  omues  griseo- tomentosae,  corolla  majusculä 
triplo  breviores;  Filamenta  brevia,  subaequalia,  lanä  coactä 
densa  vestita,  antheris  omnibus  reniformibns.  Steht  dem  V. 
pyramidatum  Bieb.  am  Nächsten,  unterscheidet  sich  aber 
durch  länger  gestielte  und  grössere  Blüthen  und  durch  die 
langen,  linienförmigcn  Brakteen.  Im  politischen  Hochgebirge 
auf  Urgestein,  5500  —  7000'  hoch. 

153.  V.  Wilhelms  ianusn  C.  Koch ;  Caulis  stricte  erectus, 
simplex,  pilis  stellatis  pubescens,  teres ;  Folia  oblonga,  ereeta, 
dupliciter    crenata,     ad    basin    atteniiatam    dentata ,     inferiora 


725 

petiolata,  suprema  sessilia  ,  parvula;  Racemus  toiuentosus ; 
floribus  faseicnlatis,  inferne  1  —  3  distantioribus,  snpcrne 
sub-5  magis  approximatis;  Braeteae  lineares,  pediecllis  Jon- 
gis,  ealvcem  majusculum  plus  duplo  superantibus  dimidio  mino- 
res ;  Calycis  laeiaiae  oblongae ,  arutiusculae ,  inaequales,  3 
angustiorcs  et  breviores,  tubo  brevissimo  qnadniplo  longio- 
res;  Filamenta  omnia  lanä  violacea  vestita,  anthcris  reuifor- 
mibus.  Steht  zwischen  V.  nigrum  L.  and  V.  pyramidalum 
Bieb. ,  unterscheidet  sich  aber  von  dem  erstem  durch  den 
Kelch  und  die  grösseren  Bliithen,  von  dein  andern  durch  die 
einfache  Traube  und  durch  die  langen  Bliithensticle.  Von 
Wilhelms  aus  Grusien  erhalten. 

154.  V.  pyrainidatiuu  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  I.  p.  161.  Sweet, 
brit.  flow.  gard.  ser.  1.  t.  31,  wo  die  Bliithen  zu  gross  darge- 
stellt sind.  Im  tartarischen  Grusien  auf  Porphyr  und  tertiä- 
rem Boden,  800  — 1200'  hoch;  in  Daghestan  auf  Mergel  und 
Kalk,  300  — 1000'  hoch.  Im  Tschorukgebietc,  und  zwar  im 
Gaue  Artanudsh  auf  sekundärem  Kalk,  c.  3000'  hoch.  Aus 
der  Krim  von  Rogner  erhalten. 

ß.  Simpliciuscuhim;  in  Mingrelicn  auf  angeschwemm- 
tem und  tertiärem  Boden;  in  dem  Chauate  Scheki  (jetzigem 
Kreise  Nucha)  am  Südfusse  des  Kaukasus  auf  sekundärem 
Kalk;  im  Gebirge  des  Kaukasus  im  Osten,  wo  es  nur  noch 
aus  Kalk  und  Mergel  besteht,  c.   1500—2000'  hoch. 

y.  Unijlorum;  Folia  latiora,  rotundato-acuminata. 
Flores  solitarii.  Von  Dr.  Thirke  aus  der  Umgebung  von 
Brussa  erhalten. 

C.     Microcalyjc. 
Land  coactä  raro,    tomento  et  pube  saepe  veslitum,    sed 
etiam    glabriusculum ;     Flores    rarissime    solitarii,    plcriimquu 
fasciculati,  sessilcs  aut  inaequaliter  pedicellati;   Calycis    parvi 
laciuiae  acutae,  plerumquc  lanccolatae. 


126 

155.  V.  oreophilum C.Koch;  Caulis  erectus,  ramosus,  an- 
gularis, angulis  saepe  alatis ;  inferne  tenuissirae,  superne  densis- 
sime  pubescens;  Folia  caulina  ovato-oblonga,  acuta,  sessilia, 
ant  brevissime  petiolata,  simpliciter  et  magis  distanter  cre- 
nata,  supra  aspernla,  subtus  pallide  puberula;  Panicula  race- 
mosa;  Flores  solitarii;  Pedicelli  bracteam  ovato-acuminatain 
aut  lanceolatam  et  calycem  aequantes,  patulo-erecti;  Calyx 
ad  basin  quinque-  partitus,  laciniis  late  ellipticis,  subaequali- 
bns,  Capsula  ovato-retnsä  triente  parte  brevior;  Filamenta 
]anä  violaceä  dense  vestifa,  quintum  sterile,  minus.  Im  Ha- 
bitus steht  diese  Art  dem  V.  pyramidatum  Bieb.  am  Näch- 
sten, unterscheidet  sich  aber  durch  den  tiefgespaltenen  Kelch 
und  durch  den  fünften ,  unfruchtbaren ,  sehr  kleinen  Staub- 
faden, ein  Merkmal,  wodurch  die  Art  sehr  leicht  zu  erken- 
nen ist.  Sonst  ist  V.  oreophilum  C.  Koch  auch  mit  V.  ba~ 
naticum  Schrad.  verwandt.  Im  Gaue  Artanudsh  auf  sekun- 
därem Kalk  und  Mergel,  3000  — 4000'  hoch. 

156.  V.  siiiuatum  L.  cod.  No.  1413.  Sehr  häufig  am 
Bosphor  und  in  der  Umgegend  von  Konstantinopel  auf  Mer- 
gel und  Kalk,  bis  zu  800'  Höhe;  von  Dr.  Thirke  in  der 
Umgebung  von  Brussa  und  von  Rogner  in  der  Krim  ge- 
sammelt. Als  Verbascum  scucatile  fruticosum,  folio  sinuato 
candidissimo  ex  iusulis  Ceo  et  Therma  im  Gundelsh. 
Herbar, 

157.  V.  uauatlcuui  Schrad.  monogr.  Verb.  II.  p.  28.  Roch, 
pl.  Bau.  rar.  t.  18.  Wahrscheinlich  gehört  V.  Chaijcii  Vill. 
bist.  d.  plant,  de  Dauph.  II.  p.  491.  t.  13.  als  Synonym  hier- 
her. Leider  sind  Beschreibung  und  Abbildung  der  Art,  dass 
sich  mit  Bestimmtheit  nichts  entscheiden  lässt  ;  wenn  ich  aber 
nach  Gouan'schen  und  D  elil  e'schen  Exemplaren,  die  sich 
im  Berliner  König!.  Herbar  befinden,  schliessen  darf,  so  möchte 


727 

über  die  Identität  genannter  Pflanzen  kein  Zweifel  sein,  inso- 
fern mau  nicht  vorzieht ,  V.  Chaijcii  Vill.  als  Abart  des  V. 
nigrum  L.  zu  betrachten.  Die  Einschnitte  au  der  Basis  der 
Blätter  sind  aber  so  konstant  und  auffallend,  dass  es  viel 
eher  mit  V.  banaticum  Schrad.  zu  vereinigen  ist.  Die  breite 
Rispe  spricht  ebenfalls  für  die  letztere  Annahme.  Durch 
Reichen b ach  circnlirt  ein  V.  banaticum ,  was  von  der 
Rochel'schen  Abbildung  verschieden  ist,  und  wohl  zu  V. 
sinuatum  L.  gehören  möchte.  Leider  besitze  ich  zum  voll- 
ständigen Vergleich  keine  Wurzelblätter.  Mein  Exemplar  un- 
terscheidet sich  übrigens  von  V.  sinuatum  L.  durch  voll- 
kommen unbehaarte  und  spitze  Kelchabschnitte.  Aus  der  Krim 
von  Rogner  erhalten. 

158.  V.  Orientale  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  I.  p.  160.  Ben- 
tham  uud  Ledebour  vereinigen  V.  Orientale  Bieb.  mit  V. 
Chaixii  Vill.,  während  Koch  in  seiner  Synopsis  die  letztere 
Art  als  Abart  zu  der  erstem  stellt.  Beide  Pflanzen  sind  aber 
so  verschieden ,  dass  mau  sie  neben  einander  gar  nicht  ver- 
wechseln kann.  Der  dicht  beblätterte  Stengel  und  die  klei- 
neren Blüthen  geben  der  Pflanze  mit  F.  Lychnitis  L.  weit 
mehr  Aehnlichkeit.  Auch  haben  die  Blätter  eine  weit  härtere 
Konsistenz  als  bei  V.  nigrum  L. ,  wo  sie,  namentlich  ge- 
trocknet, stets  ein  schwarzgrünes  Ansehen  haben,  während 
sie  bei  V.  Orientale  Bieb.  mehr  oder  weniger  graufilzig  er- 
scheinen. Eirund -lanzettförmige  Blätter  habe  ich  auch  bei 
V.  nigrum  L.  nie  gesehen.  V.  vtrens  Host,  in  Rchb.  fl. 
Germ,  exsicc.  No.  1922.  scheint  sich  von  V.  Orientale  Bieb. 
gar  nicht  zu  uuterscheiden.  Sehr  häufig  in  ganz  Trauskau- 
kasien,  namentlich  auf  Kalk  und  Mergel,  aber  auch  auf  an- 
geschwemmtem Boden  uud  Porphyr,  bis  zu  2000'  Höhe.  Es 
wächst  ferner  in  den  breiteren  Thälern  des  Kaukasus,  und 
steigt  selbst  im  Gebirge   noch    weiter   hinauf,    so   dass  ich   es 


728 

auf  dem  Sattel  des  Grenzgebirges  zwischen  Ossien  und  Rad- 
scha  gefunden  habe.  Was  ich  von  Rogner  aus  der  Krim 
als  V.  Orientale  Bieb.  erhalten,  ist  V.  banaticum  Schrad. 
Eben  so  gehört  das  V.  n/'grum  aus  Mingrelien,  was  ich  in 
der  Aufzählung  der  Pflanzen  meiner  ersten  Reise  (Linn.XVH. 
p.  283.)  aufgeführt  habe ,  hierher. 

159.  V.  inacropliyllum  C.  Koch;  Caulis  pubcrulus,  ela- 
tus,  polyphyllus;  Folia  infera  maxima,  saepe  sesquipcdalia, 
cordato-oblonga,  rcliqua  ovata,  acuta,  omnia  supra  glaber- 
rima,  subtus  ad  nervös  pubescentia,  duplicato -creuata,  bre- 
viter  petiolata  (supremis  exceptis) ;  Panicula  glabra,  ex  parle 
inferiori  foliosa;  Flores  parvuli,  fasciculati  aut  superne  soli- 
tarii,  pedicello  calyce  paululum  breviori  insidentcs  5  Bracteac 
et  Calycis  laciniae  lineares;  Lana  filamentorum  alba.  Steht 
dem  V.  nigrum  L.,  was  übrigens  sehr  häufig  mehr  oder  we- 
niger unbehaart  erscheint,  sehr  nahe,  und  würde  wahrschein- 
lich mit  V.  bitlxynicuin  Boiss.  hinsichtlich  der  grossen  Blät- 
ter zu  vereinigen  sein,  wenn  der  Autor  der  zuletzt  genannten 
Pflanze  die  letzteren  nicht  herzfönnig-geöhrt  und  die  Rispe  nicht 
sehr  behaart,  ja  selbst  klebrig  angegeben  hätte.  Dass  übrigens 
weisse  und  violette  Wolle  an  den  Staubfäden  einer  und  der- 
selben Pflanze  vorkommt,  wie  Boissier  von  seinem  V.  hi- 
thi/nicum  behauptet,  könnte  wohl  auf  einem  Irrthum  beruhen. 
Im  Bauate  auf  Jurakalk. 

160.  V.  gpeciosum  Schrad.  hört,  goett.  p.  22.  t.  16.  In 
den  Gauen  Narriman  und  Daratschitschak  auf  basaltisch -tra- 
chytischem  Boden,  c.  4500/  hoch. 

161.  V.  chrysorrhachos  Boiss.  pl.  Orient.  IV.  p.  58.  (?) 
Verbascutnl,  No.  207.  in  Linn.  XIX.  p.  21.  Die  im  Ver- 
zeichnisse der  von  Dr.  Thirke  in  der  Umgebung  von  Brussa 
gesammelten  Pflanzen  als  nicht  zu  bestimmend  angegebene  Art 


729 

könnte  des  weniger  eingeschnittenen  Kelches  halber  vielleicht 
hierher  gehören.  Nach  der  fnsshohen  Rispe  zu  sehliessen, 
möchte  die  Pllanze  aber  eine  bedeutende  Höhe  haben ,  wäh- 
rend Boissier  sein  V.  chrysorrhachos  höchstens  nur  i*/9 
Fuss  hoch  sein  lässt.  Auch  giebt  genannter  Autor  die  Blü- 
then  selten  zu  2  —  5  vereinigt  an,  Mährend  es  hier  stets  der 
Fall  ist.  Es  wäre  auch  möglich,  dass  die  Thirke'sche 
Pflanze  zu   V.  cheiranthifolium  Boiss.  gehört. 

162.  V.  oxyearpuiu  C.  Koch ;  Caulis  f eres ,  simplex ,  lanä 
coactä  detersiliili  vestitus,  ideoque  praesertim  ad  partein  supe- 
riorem  glabriusculus;  Folia  infera  oblonga,  petiolo  paene  tri- 
plo  breviori  insidentia,  rcliqua  ovato -oblonga  aut  ovato-acuta, 
sessilia,  omuia  lanä  coactä  in  paginä*  ad  coelnm  speetante 
cinerea,  ad  terram  contra  alba  vestita,  integerrima;  Spica 
laxa,  tenuis,  lanä  vulgo  detersä  glabriuscula;  Flores  bini, 
terni  aut  qunterni ,  inferiores  pedicello  calycem  vix  aequante 
instrueta,  superiores  sessil's,  omnes  parvi;  Calycis  laciniae 
lanceolatae,  lanä  denique  detersä  glabriusculae,  trinerves, 
tubo  campanulato  duplo  lougiores;  Capsula  cvlindrico-oblonga, 
styli  rudimento  apiculata,  lanä  detersä  denique  glabra,  caly- 
cem triente  parte  superans.  Hinsichtlich  der  walzenförmig  - 
länglichen  Kapseln  steht  diese  Art  in  der  Nähe  von  V.  spe- 
ciosum  Bieb.,  den  Habitus  hat  sie  aber  mit  V.  siviplejc  La- 
bill.  pl.  syr.  dec.  10.  t.  5.  so  übereinstimmend ,  dass  sie  sich 
fast  nur  durch  die  Form  der  Kapsel  unterscheidet.  Leider  be- 
sitze ich  an  meinen  Exemplaren  keine  Blüthen  mehr. 

163.  V.  gnaphalodes  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  III.  p.  152.  An 

der  Ostküste  des  schwarzen  Meeres  bis  in  die  Nähe  von  Tre- 
bisond  sehr  häufig.  Auch  von  Rogner  von  der  Südküste 
der  Krim  erhalten.  Als  Vcrbascum  ponlicum  angusto  et  ob- 
longe folio  im  Gundelsh.  Herbar. 


730 

164.  V.  parvifloruin  Lara.  dict.  IV.  p.  222.  (?)  Von  Dr. 
Thirke  aus  der  Umgegend  von  Brussa  erhalten. 

D.     Blattaria, 
Simpliciusculum  sed  pluricanle ,    tonicnto  raro ,    pube  sae- 
piiis  vestituiu,    sed  etiam  glabruni;     Racemus  laxus  \     Flores 
grandes ,    pulchri ,    saepius  violacei  aut    phoenicei ,  saepissime 
solitarii,  longius  pedicellati;   Caljx  parvus. 

165.  V.  rubiginosum  W.  et  Kit.  pl.  rar.  Hung.  p.  216. 
t.  197.  Blattaria  montana,  foliis  crispis  Buxb.  Cent.I.  p.  14. 
t.  21,  könnte  wohl  eher  hierher  gehören,  als  zu  V.  xan- 
ihophoenizeum  Gris.,  eine  Pflanze,  die  sich  vielleicht  gar 
nicht  speeifisch  unterscheiden  möchte.  Koch  und  mehrere 
Andere  halten  V.  rubiginosum  W.  et  K.  für  einen  Bastard 
von  V.  nigrum  L.  und  V.  phoenizeum  L. ,  eine  Annahme, 
die  dadurch  als  unrichtig  erscheinen  muss ,  dass  V.  rubigi- 
nosum W.  et  K.  in  Transkaukasien  wächst,  V.  nigrum  L. 
aber  nicht.     Von  K.  Schmidt  aus  Grusien  erhalten. 

16ö.  V.  phoenizeum  L.  cod.  No.  1411.  Von  Rogner 
aus  der  Krim  erhalten. 

167.  V.  speetabile  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  II.  p.  158.  (?) 
In  der  Provinz  Eriwan  auf  basaltisch-  traehytischem  Boden,  c. 
2700'  hoch. 

ß.  Foliosum;  Caulis  magis  foliosus  superne  glandu- 
sus.  Sollten  nicht  V,  biscuteltaefolium  Benth.  und  V.  ade- 
nophorum  Boiss.  hierher  gehören  ?  In  der  Nähe  von  Tre- 
bisond  auf  Augitporphyr,  bis  zu  1500'  Höhe.  In  Daghestan 
auf  tertiärem  Boden,  200—500'  hoch. 

168.  V.  repandiim  Willd.  enum.  pl.  hört,  berol.  p.  226. 
Von  Dr.  Thirke  aus  der  Umgebung  von  Brussa  erhalten. 
In  Minjirelien  auf  tertiärem  Boden,  bis  in  das  Hochgebirge 
steigend  ,   selbst  bis  zu  4000'  Höhe. 


731 

E.     Chamaeverbascum. 

Multicaule,  simpliciusculnm ;  Flores  fasciculati,  longius 
pedicellati ,  racemum  laxum  referentes ;  Calvcis  laciniae  latae, 
obtusiusculae,  tubo  brevi  campanulato  duplo  longiores ;  Flores 
parvi. 

170.  V.  spinosmn  L.  cod.  No.  1415.  Als  Verbascum 
creticum,  spinosum,  foliis  incisis,  oder  als  Leucojum  creti- 
cum,  spinosum  incanum  luteum  im  Guudelsh.  Herbar. 

171.  V.  sphenandroides  C.  Koch;  Multicaule;  Caules 
erecti,  simpliciusculi,  vix  sesquipedales,  lana  alba  detersibili 
minus  vestiti ;  Folia  oblonga,  denticulata  aut  integriuscula, 
villosa,  subtus  pallidiora,  supra  rugulosa,  inferiora  petiolata, 
superiora  sessilia;  Racemi  aphylli;  Bracteae  lineares;  Flores 
fasciculati ,  rarius  solitarii;  Pedunculi  patentes  aut  adsceuden- 
tes;  braetea  et  calyce  duplo  longiores;  Calyris  laciniae  lineari- 
oblongae,  Capsula  oblonga  breviores;  Corollae  parvae,  luteae, 
limbo  concavo ;  Filamenta  duo  majora  minus,  tria  minora 
dense  lana  violacea  vestita;  Capsula  ovata,  apiculata,  villosa. 
Diese  Art  bat  ein  so  eigenthiimliches  Ansehen,  dass  man  sie 
eher  für  eine  Celsia  L.  und  noch  mehr  für  eine  Sphenandra 
Benth.  halten  möchte.  Im  Tschabantzthale  des  Gaues  Sber 
auf  Urgestein  und  Porphyr,  6000—7000'  hoch. 

XXII.  Celsia  L.  cod.  No.  DCCCXIX. 
A.  Ncffiea  Benth.  in  DC.  prodr.  X.  p.  246. 
172.  C.  anrea  C.  Koch  ;  Folia  caulina  inferiora  oblonga, 
acuta,  crenulata,  in  petiolum  alatum  attenuata,  supra  aspe- 
rnla,  subtus  anreo - pubescentia,  superiora  sessilia,  minora; 
Caulis  adscendens,  ipseque  prostratus,  superne  in  paniculam 
raceraosam  divisus,  Ieviter  angulatus,  inferne  asperulus,  su- 
perne praecipue  ad  racemos  tomento  aureo ,  pulvernlento  ve- 
stitus ;     Racemi    laxiusculi ,   raro    ramo    uno   alterove  praediti ; 


732 

Pedicelli  adsccndcntcs ,  solitarii ,  inferi  bracteam  ovato-lan- 
ceolatam  aut  lanceolatam  acquantes,  reliqui  iis  et  calycis 
laciniis  rotmidatis  aut  late  oblonges,  acutiiisculis,  inaequalibus, 
aureo- tomentosis  duplo  lougiores;  Corolla  explanata,  calycc 
paene  triplo  major;  Filamenta  duo  paululuui  majora,  omnia 
Jana,  densä  ,  violaeeä  voslita,  aiithcris  reniformibus;  Capsula 
ovato-  oblonga,  calyce  triente  parte  longior.  Besitzt  eine  so 
grosse  Aehnlichkeit  mit  ächten  Wollkerzen,  dass  mau  sich 
nur  nach  genauer  Untersuchung  der  Blüthe  überzeugen  kann, 
dass  sie  zu  Cel  ia  gehört.  Am  Meisten  ähnelt  sie  den  filzigen 
Arten  aus  der  Abtbeiluug  Lychnilis.  Sehr  häufig  auf  dem  ar- 
menischen Hochlande  auf  trachjtischcm  Boden,  4000  —  6000' 
hoch. 

173.  C.  orientalis  L.  cod.  No.  4496.  Sehr  häufig  in 
Transkaukasien  auf  Mergel-  und  Kalkboden,  bis  zu  einer 
Höhe  von  2500/.  Aus  der  Krim  von  Rogner  erhalten.  Im 
Paschalik  Trebisond  auf  Angitporphvr ,  bis  zu   1500' Höhe. 

174.  C.  persica  C.  A.  Mey.  Verz.  kauk.  Pfl.  p.  111.  Aus 
Talvsch  von  K.  Schmidt  und  aus  Grusien  von  Wilhelms 
erhalten. 

175.  C.  agrimoiiiaefolia  C.Koch;  Erecta,  basi  hirto- 
pubescens,  simplex;  Folia  infera  interrupte  pinnata,  pinnis 
sub-8  majoribus  subalternis,  oblongis,  serratis,  sessilibus,  mi- 
noribus  basi  lata  adnatis,  supremis  confluentibus,  superiora 
oblonga,  serrata,  glaberriraa;  Racemus  saepe  basi  ramosus, 
glaberrimus;  Bracteac  ovatae,  louiic  acuminatae,  peduueulo 
plus  duplo  breviores;  Laciuiae  calycis  oblongo-lauceolatae ; 
Antherae  reniformes.  Steht  der  C.  collina  Benth.  wohl  am 
Nächsten,  unterscheidet  sich  aber  durch  die  ungleichen  Fic- 
derblättcheu.  Als  Blulluria  armena ,  agrimoniae folia  im 
Gundelsh.  Herbar. 


733 

176.  C.  Snworowiaiin   C.  Koeh    in   Linn.  XVII.    p.  284. 
Stricte  ereeta,  simplex,  rubens,  pube  oauesceute  yestita;  Fo- 
lia  radicalia  oblonga,    grosse  et  argute    serrata,    in  petiolum 
longiorem    et    alatum   attennata,    eaulina    oblongo-lanceolata, 
niinora,   sessilia,    patula;    Raceinus  elongatus,   interduro  basi 
ramosus,  glandulosus;    Pedicelli  patentissimi  ant  horizontales, 
Bracteam  oYato-lanceolatam,  integerrimam  plus  dnplo ,   Calj- 
cis  lacinias    ellipticas    plus   qnadruplo    snperantes;     Filaraenta 
majora     parte     triente     supremä    nnda,    inferä     minns,     me- 
dia   magis,     niinora    densissinie    lana    violacea   vestita;     An- 
therae    reniforraes.       Steht    der  C.  incana  Bonth.    und  C.  to- 
menlosa   Znec.  nahe,  unterscheidet  sieh  aber  durch  das  röth- 
lit-he  Ansehen    und    durch  die  Form    der  Wurzelblätter.       Auf 
mit  Salz    geschwängertem    Kalk    und    Mergel    in    der  Provinz 
Eriwan,  jenseits  des  Araxes ,  c.  3000'  hoch. 

B.     Arcfurus   Benth.  in  DC.  prodr.  S.  p.  244. 

177.  €.  Areturus  L.  cod.  No.4497.  Als  Blallaria  per- 
eniit'Sy  cretica ,  incana,  foliis  binis  conjugatim  dispositis,  uuo 
majore  extremum  claudente  im  Gundelsh.  Herbar. 

XXIII.     3 ant he  Gris.  spie.  11.  Rum.  et  Bith.  II.  p.  40. 

178.  J.  b  ugiilifolia  (Verbascvm)  Lam.  dict.  IV.  p.  226. 
Als  Blutturia  ponlica,  Bugulae  folio ,  Asphodeli  radice 
im  G  u  ii  d  c  1  s  h.  Herbar. 

§olanaceae. 

Man  kennt  bis  jetzt  gegen  1200  Arten  dieser  Familie, 
die  sich  in  der  neuen  Welt  und  zwar  hauptsachlich  in  den 
wärmeren  und  noch  mehr  in  den  heissen  Ländern  Amerika's 
koncentrirt.  In  den  letzteren  wachsen  nicht  weniger  als  3 
A  iertel  der  ganzen  Summe.       Von   diesen  kommen    allein  auf 


T34 

die  Gruppe  der  Solaneen,  von  der  man  freilich  bis  jetzt  über 
900  Repräsentanten  kennt,  nieJit  wruiger  als  gegen  740,  auf 
die  bis  jetzt  aus  fast  100  Arten  bestehenden  Nicotiancen 
hingegen  55  und  auf  die  Gruppe  der  Arten  mit  gradem  Em- 
bryo endlich,  von  der  wir  überhaupt  106  kennen,  100.  Von 
den  23  Dalureen  wachsen  11  in  besagten  Ländern,  wäh- 
rend von  den  20  Hyoscyamecn  bis  jetzt  noch  keine  in  Ame- 
rika beobachtet  worden  ist. 

Nordamerika  besitzt  42  Solanaceen ,  und  zw.ir  4  Nico- 
tianeen^  2  Datureen  und  36  Solaneen  (im  engern  Sinne), 
während  man  aus  Ncuholland  bis  jetzt  nur  4  Nicotianeen 
und  31  Solaneen,  im  Ganzen  also  35  Repräsentanten  dieser 
Familie  kennt.  In  der  alten  Welt  sind  Ostindien  und  seine 
Inseln  am  Meisten  vertreten  ,  denn  es  wachsen  daselbst  über 
70  Arten ,  nämlich  7  Datureen  ,  3  Hyoscyumeen  und  einige 
60  Sulaneen.  Aus  den  Ländern  rings  um  das  rothe  Meer 
sind  22  Arten  (2  Datureen ,  3  Hyoscyumeen  und  17  Sola- 
neen), aus  dem  Oriente  hingegen  35  Arten  (l  Daturee ,  13 
Hyoscyumeen  und  gegen  22  Solaneen),  aus  China  und  Ja- 
pan 14  Arten  (1  Hyoscyamee ,  12  Sulaneen  und  1  zweifel- 
hafte dieser  Familie,  aus  Sibirien  endlieh  3  Arten  (l  Datu- 
ree, 4  Hyoscyumeen  und  3  Solaneen)  bekannt. 

In  Europa  wachsen  30  Arten,  nämlich  1  Daturee,  5 
Hyoscyumeen,  22  Solaneen  und  2  zweifelhafte  dieser  Fami- 
lie, in  Nordafrika  14,  im  heissen  Westafrika  8,  die  bei- 
de nur  den  Solaneen  im  engern  Sinne  angehören.  Süd- 
afrika besitzt  23  Arten  (19  Solaneen  und  4  Rectembryen), 
die  Inseln  südöstlich  9  (8  Solaneen  und  1  zweifelhafte),  und 
die  nordwestlich  von  Afrika  6  (1  Hyoscyamee  und  5  So- 
laneen). 

Ich  habe  in  den  nördlicheren  Ländern  des  Orientes  16 
Arten    gefunden ,    von   denen   2  neu    sind  und    1    von  keinem 


735 

andern  Reisenden  beobachtet  wurde,  dagegen  haben  andere 
Reisende  noch  9  Solanaceen  beschrieben ,  die  ich  übersehen, 
so  dass  die  Gesammtsumme  25  {lfa  aller  Arten)  beträgt. 
Koch  hat  in  Deutschland  nur  14  Solanaceen  angegeben. 
Von  ihnen  besitzt  es  10  mit  dem  Oriente  gemein,  während  4 
nicht  dort  wachsen;  dagegen  hat  man  15  Arten  im  Oriente 
beobachtet,  die  Deutschland  fehlen,- 

Was  das  Vorkommen  der  von  mir  im  Oriente  gesammel- 
ten Arten  anbelangt,  so  liebt  Lycium  ruthenicum  Murr,  dür- 
ren Mergel-  und  Kalkboden.  Auf  Schutthaufen  wächst: 
Hijoscyamus  Camerarii  F.  et  M. ,  Datura  Stramonium  L., 
Solanum  nigrum  L. ,  S,  villosum  Lam.,  S.  liumile  Beruh, 
und  S.  ßavum  Kit. ,  auf  Aeckeru  und  angebauten  Stellen : 
Hyoscyamus  pusillus  L.,  H.  Camerarii  F.  et  M.  und  die  4 
auch  auf  Schutthaufen  wachsenden  Nachtschatten.  An  Wegen  be- 
obachtete ich  H.  Camerarii  F.  et  M.  und  H.  eminens  Kunze, 
an  feuchten  Stellen,  am  Ufer  der  Bäche  und  an  Sümpfen: 
Solanum  Dnlcamara  L. ,  S.  Kieseritzkii  C.  A.  Mev.  und 
S.  persicum  Willd. ,  im  Gebüsch:  Physalis  AlkeJccngi  L., 
in  Gebirgswäldern  hingegen:  Atropa  Belladonna  L.  Auf 
Hochsteppeu  sammelte  ich  Hyoscyamus  eminens  Kunze,  aber 
in  Hochthälern :  Hyoscyamus  syspirensis  C.  Koch  ,  H.  Ca- 
merarii F.  et  M.  und  Physochlaena  Orient alis  {Hyoscya- 
mus) Bieb. 

Erste  Gruppe. 
Datureae  Endl.  gen.  pl.  p.  663. 
I.     Datura  L.    cod.  No.  CCLXIV. 
1.  D.  Stramonium  L.  cod.  No.  1418.     In  Mingrelien  auf 
angeschwemmtem  Boden. 


m 


Zweite  Gruppe. 

Hyogcyameae  Endl.  gen.  pl.  p.  664. 

II.     Hyoscyamus  Don  monochl.  pl.  IV.  p,  471. 

2.  IS.  einineiis  Kunze  in  Del.  sem.  hört.  lips.  a.  1847. 
In  den  Gauen  Olti  auf  Mergel  und  Id  auf  Trachyt,  3500  — 
4500'  hoch. 

3.  H.  Camerarii  F.  et  M.  ind.  sein.  hört,  petrop.  IV. 
p.  38.  Im  kaukasischen  Gebirge,  in  Ossien  auf  Kalk,  c. 
3500'  hoch;  in  Grusien  auf  Kalk  und  Mergel,  800  —  1200' 
hoch;  auf  trachytisch- basaltischem  Boden  der  Provinz  Eri- 
wan,  2700' hoch. 

ß.  Villostis;  Caulis  villis  longis  dense  vestitus;  Folia 
superiora  et  suprema  pinnatifido-serrata,  laciniis  lanceolatis, 
ex  ambitu  oblongo- lanceolatis.  Diese  Abart  besitzt  mit  der 
Hauptpflanze  die  schönen,  grossen  und  becherförmigen  Blüthen 
gemein,  unterscheidet  sich  aber  durch  den  wolligen  Stengel 
und  durch  die  BLätter  an  den  Blüthen ,  welche  den  anderen 
gleichen.  .  Von  Dr.  Thirke  ans  der  Umgebung  von  Brussa 
erhalten,  und  in  dem  frühem  Verzeichuiss  der  Thirke'schen 
Pflanzen  als  //.  niger  L.  bekannt  gemacht. 

y.  Hemschitu'cus]  Folia  floralia  majora;  Stamina  ex- 
serta,  stjlum  ex  loniiitudine  aequantia.  Im  politischen  Hoch- 
gebirge auf  Urgestein,  ööOO  —  6000'  hoch. 

4.  H.  syspirensis  C.  Koch;  Caulis  pauciramosus,  erectus, 
in  ferne  canescens,  snperne  villosns,  vix  pedalis;  Folia  radi- 
calia  et  caulina  oblonga,  utrinque  3  —  5  grosse  serrata,  ser- 
ris  obtusiusculis,  cancscenti  -  pnbescentia,  vix  ultra  pollicaria, 
petiolo  aequilongo  (caulina  breviori)  insidentia;  floralia  ob- 
longa, sinuato-dentata  aut  iutegriuscula,  sessilia,  canescen- 
tia ;  Calyces  fruetiferi  seeuudi,  spicam  densiusculam  referen- 
tes,  basi  villosi,   sessiles,    medio  paululum  constricti,    laciniis 


T3T 

triangulari  -pungentibus,  patulis.  Leider  besitze  ich  nur  Frucht- 
exemplare.  Die  Pilauze  steht  dem  //.  pusillus  wohl  am 
Nächsten ,  unterscheidet  sich  aber  durch  den  dichten  Blülhen- 
stand  und  sonst  hinlänglich.  Auch  scheint  die  Pflanze  durch- 
aus nicht  einjährig  zu  sein.  Im  Gaue  Sber  auf  Porphyr  und 
Kalk  ,  c.  4500'  hoch. 

5.  H.  aureus  L.  cod.  No.  1426.  Als  Hyoscyamus  aureus 
P.Alp,  im  Gundelsh.  Herbar. 

6.  H.  pusillus  L.  cod.  No.  1428.  Aus  Grusien  von  Wil- 
helms erhalten.  Sehr  häufig  iu  der  Provinz  Eriwan  auf  Tra- 
chyt  und  Basalt,  2700  —  3500'  hoch.  Als  Hyoscyamus  ar- 
menus  minimus,  flore  luteo  fundo  atropurpureo  im  Gun- 
delsh. Herbar. 

IU.     Phy sochlaena  G.  Don  dichl.  plants  IV.  p.  470. 

7.  P.  orientalis  (Hyoscyamus)  Bieb.  fl.  tanr.  cauc.  I. 
p.  164.  Im  Gaue  Lori  im  untern  Kaukasus  auf  Trachyt,  c. 
3500'  hoch. 

Dritte  Gruppe. 

Solaneae  Endl.  gen.  pl.  p.  664. 

IV.     Solanum  (L.)  Dun.  Solan,  syn.  p.  5. 

A.  Dulcamara  Led.  Fl.  ross.  III.  p.  187. 

8.  S.  Dulcamara  L.  cod.  No.  1459. 

ß.  Tomentosum  Koch  syn.  ed.  2.  p.  584.      Aus  der 
Umgebung  Brnssa's  von  Dr.  Thirke  erhalten. 

9.  S.  persicum  Willd.  in  R.  et  S.  syst.  Veget.  IV.  p.662. 
Aus  Grusien  von  K.  Schmidt  und  Wilhelms  erhalten;  im 
südlichen  Daghestan  auf  tertiärem  Boden,  bis  zu  500'  Höhe; 
imTschorukgebiete  auf  Kalk  und  Porphyr ,  2000  — 4000' hoch. 
In  der  Umgebung  von  Brussa  von  Dr.  Thirke  gesammelt. 

22r  Bd.    6t  Heft.  47 


738 

10.  S.  Kieseritzkii  C.  A.  Mcy.  Verz.  kauk.  Pfl.  p.  113 
In  Sümpfen  der  Provinz  Eriwau,  c.  2700*  hoch. 

A.     Maurella  Dun.  Solan,  syn.  p.  12. 

11.  S.  iiigrum  L.  cod.  No.  1473.  In  ganz  Trankaukasien 
sehr  häufig-  bis  zu  einer  Höhe  von  3000',  auf  tertiärem  und 
sekundärem  Boden  und  auf  Porphyr;  im  Tschorukgebiete  auf 
Melaphyr,  Porphyr  und  sekundärem  Kalk,  2000  —  4000' hoch. 
Von  Dr.  Thirke  ans  der  Umgehung  von  Brnssa  erhalten. 

ß.  Chlorocarpum  Spenn.  fl.  frib.  p.  1074.  In  der  Nähe 
vonTiflis  auf  Mergel  und  Kalk  ziemlich  häufig,  1000  —  1300' 
hoch. 

12.  S.  villosum  Lam.  dict.  IV.  p.  289. 

ß.  S.  hirsutum  Dun.  Solan,  syn.  p.  14.  Aus  Grusien 
von  K.  Schmidt  erhalten. 

13.  S.  flaviuii  Kit.  in  Schult,  oestr.  Fl.  2.  Ausg.  I.  p. 
394.    In  Radscha  auf  Kalk,  c.  3500'  hoch. 

ß.  Hutnile  Beruh,  ap.  Willd.  enum.  pl.  hört,  berol.  I. 
p.  236.     Von  K.  Schmidt  aus  Grusien  erhalten. 

V.     Physalis  L.  cod.  No.  CCLXVIII. 

14.  P.  Alkefeengi  L.  cod.  No.  1450.  In  Mingrelien  und 
Radscha  auf  tertiärem  und  sekundärem  Kalk ;  in  Ciskaukasien 
in  der  Nähe  der  kaukasischen  Bäder,  c.  800' hoch;  aus  Gru- 
sien von  Wilhelms  und  K.  Schmidt  erhalten  und  in  der 
Nähe  von  Brussa  von  Dr.  Thirke  gesammelt. 

VI.     Atropa  (L.)  Eudl.  gen.  pl.  p.  666. 

15.  A.  Belladonna  L.  cod.  No.  1439.  InOssien  auf  Kalk- 
boden ,  c.  2500'  hoch. 

VII.     LyciumU  cod.  No.  CCLXXIV. 
f6.  I«.  ruthenicum  Murr,  in  Comment.  goett.  1779.  p.  2. 
t.  2.       L.  tataricum  Pall.    weicht   wenigstens   nach   den  von 


739 

Seh  renk  am  Tarb.agat.ii  gesammelten  Exemplaren  durch  ge- 
krümmte Stacheln  und  ein  grüneres  Ansehen  ab.  Sehr  häutig 
in  Schirwan  auf  Mergelhöhen,  bis  700'  Höhe.  Als  Jasini- 
num  frutescens,  aculeatum,  angustifolium  ßore  violaceo 
oder  Rhamnus  alter,  foliis  sa/si's  ßore  purpurco  im  G lin- 
de Ish.  Heibar. 


Convolviilaceae. 

Die  Zahl  der  bis  jetzt  heVaniücnConvolvulacccii  beträgt  ge- 
gen 1000  Arten,  nämlich  56  Argj/rejecn  ,  über  840  Convol- 
vulaceen,  8  Dichondrcen  und  gegen  fcO  Cuscuteen.  Ob- 
gleich sie  sich  über  die  ganze  Erde  verbreiten,  so  sind  die 
Tropen  doch  am  Meisten  vertreten ,  und  wiederum  erscheineil 
die  heissen  Länder  der  neuen  Welt  reicher,  als  die  der  alten. 
Das  tropische  Amerika,  jedoch  einschliesslich  des  ausserhalb 
der  Wendekreise  liegenden  Chili,  hat  nicht  weniger  als  400 
Arten,  und  zwar  10  Argtjrejecn ,  371  Convolvuleen ,  1  Di- 
chondree  und  19  Cuscuteen ,  während  man  in  Nordamerika 
noch  nicht  50 ,  und  zwar  27  Convolvuleen  ,  1  Dicliondree 
und   19  Cuscuteen  beobachtet  hat. 

Aus  Ostindien  mit  seinen  Inseln  und  Hinterindien  kennt 
man  über  anderthalb  Hundert  Convolvulaceen ,  die  sich  auf  die 
einzelnen  Abtheilungen  in  der  Weise  vertheilen,  dass  über  40 
(also  über  2/3  der  ganzen  Summe)  auf  die  Argyrejecn,  110 
auf  die  Convolvuleen,  1  auf  die  Dicliondreen  und  6  auf 
die  Cuscuteen  kommen.  Die  aus  Neuholland  und  den  dazu 
gehörigen  Inseln  bekannten  Arten  dieser  Familie  betragen  fast 
70,  von  denen  1  zu  der  Gruppe  der  Argyrcjeen,  über  60 
zu  der  der  Convolvuleen,  l  zu  der  der  Dicho/idrecn  und  3 
zn  der  der  Cuscuteen  gehören. 

47  * 


740 

Wenden  wir  uns  nach  Afrika,  so  findet  man  die  heissen 
Länder  mehr  vertreten,  als  man  nach  ihrer  geringen  Kennt- 
niss  schliessen  dürfte.  So  besitzt  das  tropische  Westafrika 
35  Arten,  die  alle  der  grossen  Gruppe  der  eigentlichen  Con- 
volvuleen angehören,  Mozambique  hingegen  mit  den  in  der 
Nähe  liegenden  Inseln  (Madagaskar,  die  Maskarenen  und  Se- 
schellen)  36,  nämlich  34  Convolvuleen ,  1  Argyrejee  und  1 
Dichoitdree,  Die  Länder  rings  um  das  rothe  Meer,  also 
einschliesslich  das  westliche  Arabien,  sind  erst  in  der  neuem 
Zeit,  namentlich  durch  Seh  im  per,  einigermaassen  bekannt 
geworden;  man  hat  daselbst  46  Arten  beobachtet.  Auch  hier 
siud  es  vorzugsweise  die  Convolvuleen  im  engern  Sinne,  näm- 
lich 43,  und  ausserdem  2  Cuscuteen  und  1  Argyrejee.  Aus 
Südafrika  hat  man  37  Arten  beschrieben:  33  Convolvuleen 
und  4  Cuscuteen.  Die  Inseln  nordwestlich  von  Afrika  sind 
in  der  neuesten  Zeit  mehrfach  untersucht  worden,  besitzen 
aber  verhältuissmässig  wenige  Repräsentanten  dieser  Familie : 
15  Convolvuleen  und  4  Cuscuteen.  Aus  Nordafrika  kennt 
man  18  Arten:  15  Convolvuleen  und  3  Cuscuteen. 

Europa  ist  nicht  weniger  als  arm;  dennoch  hat  es  nicht 
den  25sten  Theil,  obwohl  es  am  Meisten  bekannt  ist.  Ar- 
gyrejeen  und  Dt'chondrcen  kommen  daselbst  gar  nicht  vor, 
aber  24  Convolvuleen  und  10  Cuscuteen.  Noch  ärmer  erscheint 
Sibirien ,  denn  man  hat  von  dort  nur  15  Convolvuleen  und  5 
Cuscuteen  beschrieben.  Aus  China  und  Japan  kennt  man  23 
Arten:  1  Argyrejee,  18  Convolvuleen  und  4  Cuscuteen, 
Es  bleiben  endlich  noch  die  Länder  des  kaukasischen  Isthmus, 
die  asiatische  Türkei  und  Persien,  die  unter  dem  gemein- 
schaftlichen Namen  Orient  begriffen  sind,  übrig.  Aus  ihnen 
hat  man  48  Arten  beschrieben,  nämlich  37  Convolvuleen  und 
11  Cuscuteen. 


741 

Was  nuu  die  nördlichen  Länder  des  Orientes  anbelangt, 
denen  wir  hier  vorzugsweise  unsere  Aufmerksamkeit  zuwen- 
den, so  kennt  mau  aus  ihnen  34  Arten,  von  denen  26  auf 
die  Convolvuleen  im  engem  Sinne  und  8  auf  die  Cuscuteen 
kommen.  Ich  habe  auf  beiden  Reisen  nur  22  Arten  gesam- 
melt; von  ihnen  wurden  aber  6  nicht  allein  von  keinem  an- 
dern Reisenden  im  Oriente  beobachtet,  sondern  waren  auch 
bis  jetzt  unbekannt.  Deutschland  ist  an  Convolvulaccen  aus- 
serordentlich arm,  denn  es  besitzt  kaum  mehr  als  den  hun- 
dertsten Theil  der  Gesammtsumme,  nämlich  11;  davon  sind 
aber  4:  1  Convolvulce  und  3  Cuscuteen,  die  nicht  zu  glei- 
cher Zeit  im  Oriente  wachsen. 

Was  das  Vorkommen  der  Convolvulaccen  anbelangt,  so 
wachsen  Convolvulus  arvensis  L. ,  C.  Pseudo  -  Scammonia 
C.  Koch  und  C.  agrophilus  C.  Koch  auf  Aeckeru,  Calyste- 
gia  sepiuvt  (Convolvulus)  L.  und  C.  sylvestris  {Convolvu- 
lus) W.  et  K.  au  Zäunen  und  Hecken,  C.  lineutus  L.  ß. 
Bessert  Spr.  und  C.  nitens  C.  Koch  auf  trocknen ,  dürren 
Stellen,  C.  holosericeus  Bieb.  und  C.  Cantabrica  L.  an 
Bergabhängen  und  C.  persicus  L.  am  Meeresufer. 

Erste   Gruppe. 
Convolvuleae  Choisy  in  DC.  prodr.  IX.  p.  335. 

I.     Convolvulus  Choisy  in  Mem.  de  la  soc.  d'hist.  nat.  de 

Gen.  p.  477. 
A.  Orthocaulos  G.  Don  dichl.  pl.  IV.  p.  283. 
i.  C  persicus  L.  cod.  No.  1261.  Der  Stengel  ist  selt- 
ner einfach,  als  an  der  Basis  ästig.  Auch  steht  er  weniger 
aufrecht,  als  dass  er  auf  der  Erde  sich  ausbreitet.  Sehr  häu- 
fig am  Ostufer  des  kaspischen  Meeres.  Von  Wilhelms  und 
K.  Schmidt  wahrscheinlich  ebenfalls  daher  erhalten. 


?42 

2.  C  holosericeus  Bieb.  fl.  taur.  cauc.  I.  p.  147.  Cent. 
pl.  fl.  Ross.  illustr.  I.  t.  24.  Aus  der  Krim  von  Rogner 
erhalten.  Im  Gaue  Pertakrek  auf  Kalk  und  Mergel,  c.  3000' 
hoch. 

3.  C.  Cueorum  L.  cod.  No.  1256.  Als  Convolvulus  No. 
38.  im  Gundelsh.  Herbar. 

4.  C.  linoatus  L.  cod.  No.  1255. 

ß.  Bessert  Spreng,  syst.  Veget.  I.  p.  610.  C.  h'nealus 
Gris.  spie.  fl.  Rum.  et  Bith.  II.  \\  75.  Es  scheint  mir  doch, 
als  wenn  die  Pflanze,  welche  man  gewöhnlich  für  C.  l'tneatus 
L.  hält,  und  welche  in  der  Flora  graeca  t.  199.  eine  Abbil- 
dung erhalten  hat,  von  der,  die  Sprengel  C.  Bessert  nennt, 
wenn  auch  nicht  speeiüsch  verschieden  ist,  doch  auf  jeden 
Fall  eine  ausgezeichnete  Abart  darstellt.  C.  lineatus  L.  er- 
scheint nicht  allein  grösser  und  mehr  oder  weniger  aufstei- 
gend, selbst  aufrecht,  sondern  hat  auch  nie  einen  solchen 
seideuglänzenden  XJeherzug,  wie  C  Bessert,  und  zeichnet 
sich  durch  3  —  12  an  der  Spitze  des  Stengels  zusammenge- 
drängte Blüthen  aus,  die  von  2 —  5  sie  weit  überragenden 
Blättern  fast  in  Form  einer  Hülle  umgeben  werden,  aber  auch 
durch  eirunde  Kelchblätter,  die  sich  plötzlich  zu  einer  langen 
und  linienförmigen  Spitze  zusammenziehen.  C.  Bessert  Spr. 
hingegen  hat  einen  gedrängten  Wuchs,  der  sich  selbst  auf 
gutem  Boden  nicht  ändert,  und  ist  an  dem  kurzen  Stengel 
überall,  meist  knäuelförmig  mit  deutlicher  gestielten  Blüthen 
besetzt.  Die  Kelchblätter  sind  lanzettförmig,  verschmälern 
sich  also  allmählig.  C.  compactus  Boiss.  möchte  wohl  hier- 
her gehören,  und  eine  Pflanze  darstellen,  wo  der  Stengel  am 
Meisten  verkürzt  ist,  so  dass  dieser  ganz  zu  fehlen  scheint.  In 
Grusien  und  Daghestan  auf  Kalk  und  Mergel  ,  800  —  1200' 
hoch. 


743 

5.  C.  nltens  C.  Koch;  C.  lineatus  ß.  Bessert  C.  Koch 
in  Linu.  XVII.  p.282.  E  Capite  caules  plures  breves,  1  — 3 
poll.  longi,  prostrati  aut  denique  adscendentes,  pilis  adpres- 
sis  albis  dense  vestiti;  Folia  oblong»,  integerrima,  toraento 
dcnsissiino  sericeo  nitentia,  snbtiis  nervis  lateralibus  erainen- 
tibns  pracdita,  radicalia  in  petiolum  sensira  attenuata,  obtusa, 
canlina  snperiora  snbsessilia,  obtusiuscula  ;  Flores  4  —  8  cy- 
inam  brevissimani  referentes  ad  apicem  canlis  et  ramorum 
abbreviatornm ,  axillares,  solitarii;  Calycis  sepala  dno  exte- 
riora  late  oblonga,  obtusa,  cetera  apice  triangulari  excepto 
iuclndentia,  sericea,  corollä  extus  lineis  5  serieeis  notatä  vix 
triplo  breviora.  Steht  dem  C.  Bessert  Spreng,  allerdings  sehr 
nahe,  und  möchte  vielleicht  doch  nur  als  Abart  dazugehören. 
Er  unterscheidet  sich  aber  durch  einen  mehr  gelblich -röth- 
licheu  Schimmer  der  Blatter,  der  besonders  bei  den  unteren 
deutlich  hervortritt,  mehr  aber  noch  durch  die  breiten  und 
stumpfen  Kelchblätter.  In  der  armenischen  Provinz  Eriwan 
auf  trach)  tisch  -basaltischem  Boden. 

6.  C.  Cantabrica  L.  cod<  No.  1257.  In  Grusien  und 
Schirwan  sehr  häufig  auf  Kalk  und  Mergel,  bis  zu  2000' 
Höhe;  an  dem  Siidufer  des  schwarzen  Meeres  auf  Augitpor- 
phyr,  bis  zu  1500'  Höhe  ;  aus  der  Krim  von  Rogner  und 
aus  der  Umgebung  von  Brussa  durch  Dr.  Thirke  crrhalten. 
ß.  Dorycnioides.  Aehnelt  seiner  einzeln  und  zu  2 
und  3  stehenden  Bliithen  halber  dem  C.  Dorj/cnium  L. ,  und 
unterscheidet  sich  ausserdem  von  der  Hauptart  durch  anlie- 
gende und  fast  seidenglänzende  Haare.  Von  Wilhelms  aus 
Grusien  erhalten. 

y.  PetropJiilus.  E  capite  tortuoso,  lignoso  plures 
caules,  ramosi,  ex  parte  inferiori  villis  patentissimis,  superiori 
adpressis  aut  patulis  vestiti;  Folia  lincari- oblonga,  basi  ipsä- 


T44 

que  in  petiolum  attennata  aut  sessilia,  pilis  prostratls,  raro 
patulis  subsericea;  Pednnculi  elongati,  folio  suo  vix  dnplo 
breviores,  1-,  2-flori;  Bracteae  binae  calyce  brevissiine  pe- 
dicellato  vix  breviores,  angustissime  oblongae;  Sepala  oblongo- 
lauceolata,  pilis  patulis  obsita^  corollam  plus  duplo  superan- 
tia ;  Capsula  ovato  -  globosa ,  deuique  glaberrima.  Steht  zwi- 
schen dem  C.  Cantabrica  L.  und  C.  suff mucosus  Desf.,  und 
uuterscheidet  sich  von  dem  letztern  durch  die  2-  und  1-blü- 
thigen  Blüthenstiele,  die  bei  der  Hauptart  weit  länger  sind 
und  wenigstens  3  Blüthen  haben.  Von  beiden  unterscheidet 
auch  zum  Theil  die  seidengläuzende  Behaarung.  Auch  C. 
Ammanni  Desr.  ist  ähulich;  dieser  ist  aber  iu  allen  sei- 
nen Theilen  weit  kleiner  und  trägt  weniger  Blüthen.  Auf 
dem  Nordabhange  des  pontischen  Gebirges  auf  Augitporphyr, 
bis  zu  2000/  Höhe ;  in  Daghestan  auf  Kalk  und  Molasse,  600 
bis  1500'  hoch. 

Im  Gundelsheimer'schen  Herbar  befindet  sich  1  Exem- 
plar unter  dem  Namen:  Convolvulus  argenteus ,  umbellatus, 
partim  erectus,  partim  supiuns,  ex  insulis  m.  aegei,  oder  als 
Dorj/cnium  P.  Alp.,  was  wahrscheinlich  zu  C.  Cantabrica 
L.  gehört. 

7.  C.  »orycnium  L.  cod.  No.  1258.  Als  Convolvulus 
ramosus ,  foliis  Pilosellae  im  Gundelsh.  Herbar. 

8.  C.  tricolor  L.  cod.  No.  1262.  Von  Dr.  Thirke  aus 
der  Umgebung  von  Brussa  erhalten. 

9.  C.  pilosellaefolius  Desr.  enc.  III.  551.  Willd.  herb. 
No.  3670.  Als  Convolvulus  armenus,  humifusus,  Pilosellae 
foliis  T.  im  G  u  n  d  e  1  s  h.  Herbar.  C  h  o  i  s  y  's  Diagnose  (prodr. 
IX.  p.  406)  ist  ohne  Zweifel  nach  einer  andern  Pflanze  ge- 
macht. 


745 


k.     Strophocaulos  G.  Don  dich!,  pl.  IV.  p.  288. 

10.  C.  hirsutus  Stev.  in  Bieb.  fl.  tanr.  cauc.  p.  422.  Cent, 
pl.  flor.  ross.  111 .  I.  t.  6.  Von  Rogner  ans  der  Krim  er- 
halten. 

11.  C.  amoenus  C.  Koch  in  Linn.  XIX.  p.  19.  Steht  dem 
C.  hirsutus  Stev.  allerdings  so  nahe,  dass  er  nicht  specifisch 
verschieden  sein  möchte.  Auch  gehört  wahrscheinlich  C.  ga- 
laticus  Rost.,  wie  auch  schon  Choisy  meint,  dazu.  Die 
Blätter  erreichen  hei  C,  amoenus  C.  Koch  höchstens  die  Län- 
ge eines  Zolles,  sind  also  kleiner  als  bei  C.  hirsutus  Stev., 
nach  der  citirten  Abbildung,  nicht  aber  nach  dem  Exemplare, 
was  ich  aus  der  Krim  besitze.  Die  unteren  erscheinen  drei- 
eckig -spiessförmig,  und  die  schwachen  Ohren  sind  divergi- 
rend.  Dir  Rand  ist  ganz  und  nie  ausgeschweift.  Die  linien- 
förmigen  Brakteen  haben  die  Länge  des  3  —  4  Linien  langen 
und  stets  einblütbigen  Pedicells.  Auch  sind  die  Kelchblätter 
länger  und  allmählig  zugespitzt.  Von  Dr.  Thirke  aus  der 
Umgegend  von  Brussa  erhalten. 

12.  C.  agrophilus  C.  Koch;  Diffusus,  prostratus,  cano- 
tomentosus;  Caules  secundarii  et  Rami  cauliformes  elongati^ 
teretes,  opaci;  Folia  cordata,  margine  leviter  angulato-  den- 
tata,  nitida,  petiolo  vix  dimidio  breviori  insidentia,  5  —  6  lin. 
longa,  4 — 5  lin.  lata;  Pedunculi  1-,  rarissime  2-flori,  fo- 
lium  suum  vix  superantes  aut  eo  paululum  minores;  Bracteae 
lineares,  parvae,  pedicellum  3  lin.  longum  fulcrantes;  Caljcis 
laciniae  ovato  -  oblongae ,  acutae,  latissimae,  exteriores  inte- 
riores  iuvolventes,  corollam  amoeue  rubescentem  plus  duplo 
superantes.  Steht  allerdings  dem  vielgestaltigen  C.  althaeoi- 
des  L.  am  Nächsten,  unterscheidet  sich  aber  sogleich  durch  die 
an  allen  Theilen  des  Stengels  gleichförmigen  Blätter.  So 
viel    ich    Exemplare    der    zuletzt    genannten   Pflanze    gesehen 


746 

habe,  so  waren  die  obern  Bläüer  doch  stets  mehr  oder  we- 
niger eingeschnitten  oder  buchtig,  was  hier  nie  der  Fall  ist. 
Sehr  häufig  im  Tschorukthale  auf  Porpbjr    und  Kalk,     2000 

bis  4500'  hoch;  im  Paschalik  Musch  auf  Trachyt,  Glimmer- 
schiefer und  tertiärem  Kalk. 

13.  C.  arvensis  L.  cod.  No.  1216.  In  ganz  Transkau- 
kasien  sehr  häufig  auf  Feldern  und  Triften  mit  jedem  Boden, 
bis  zu  3000'  Höhe. 

ß,  Albißorus ;    in  Schirvvan  auf  Mergel ,    bis  zu  500' 
Höhe. 

14.  C.  ScaiMiuonia  L.  cod.  cod.  No.  1218.  Von  Rog- 
ner aus  der  Krim  erhalten. 

15.  G.  Pscudo  -  Scammonia  C.  Koch ;  Caulis  debilis  sed 
erectiusculus,  ramosus,  glaberrimus,  paueifolius;  Folia  sagit- 
tata,  suprema  linearia,  glaberrima,  integerrima,  petiolo  brevi 
insidentia  ;  Pedunculi  longissimi  ,3  —  4  polJ.  longi ,  1  -  flori, 
horizontaliter  patentes,  adscendentes;  Pedicelli  bracteis  biuis 
linearibus  suffulti ,  pollicares;  Calyx  grandis,  aridus,  sepalis 
latis,  oblongis,  apice  rotundato  sed  acumine  brevi  instruetis, 
glaberrimus,  corollä  duplo  brevior.  Unterscheidet  sich  von 
dem  verwandten  C.  Scammonia  L.  durch  die  einblüthigen 
Blüthenstiele.  Im  Gaue  Sber  auf  Porphyr  und  Kalk,  3500 
bis  4000'  hoch. 

II.     Calgstegia  R.  Br.  prodr.  fl.  nov.  Holl.  p.  483. 

16.  C  sylvestris  (Convolvulus)  W.  et  K.  pl.  rar.  Hung. 
III.  p.  290.  t.  261.  Ans  der  Umgebung  von  Brussa  von  Dr. 
Thirke  erhalten. 

17.  C  sepiuin  {Convolvulus)  L.  cod.  No.  1217.  In  Gru- 
sien  auf  jedem  Boden,  bis  in  das  Gebirge  zu  einer  Höhe  von 
3500'  steigend;  in  der  armenischen  Provinz  Eriwan  auf  ba- 
saltisch-traehytischem  Boden,  c.  2700'  hoch. 


747 


III.     Cressa  L.  cod.  No.  CCCXLIII. 

18.  C.  cretfica  L.  cod.  No.  1835.  FranJccnia  mollis  Bieb. 
fl.  tanr.  cauc.  I!I.  p.  276.  Von  Wilhelms  aus  Grusien  er- 
halten. Als  Ouamoclit  minima,  humifusa  palustris,  Hcr- 
niariae  foliis  im  Gundelsh.  Herbar. 

Z  w  e  i  t  e  Gruppe. 

Cuscuteac  Choisy  in  DC.  prodr.  IX.  p.  452. 

IV.     Cuscuta  L.  cod.  No.   CLXXXI1I. 

19.  C  moitogyiia  Vahl  symb.  II.  p.  32.  Cuscuta  major 
caulibüs  Lupuli  Buxb.  Cent.  I.  p.  15.  t.  23.  Im  Tschoruk- 
thale,  doch  mehr  im  Gebirge 3  4000  —  6000'  hoch,  auf  RTius 
Cotinus  L. 

ß.  lberica  ;  Flores  duplo  minores,  subsessiles.  Sollte 
nicht  C.  aslyla  Engelm.  in  bot.  Zeit.  IV.  p.  276  ebenfalls 
hierher  gehören?  In  Grusien  in  Hecken  und  Zäunen,  800 
bis  1500'  hoch. 

20.  C.  europaea  L.  cod.  No.  1022.  In  Grusien  hier  und 
da  auf  Hopfen,  Nesseln  u.  s.w.,  bis  zu  einer  Höhe  von  2500'. 

ß.  Pontica  C.  Koch  in  Liim.  XIX.  p.  19.  Aus  der 
Umgebung  von  Brussa    durch  Dr.  Thirke    gesammelt., 

21.  C.  Epithyjmisii  L.  cod.  No.  1023.  Auf  Labiaten, 
Rubiaccen ,  kleinen  XJmbelliferen ,  Convolvulus  Cantabrica 
L.  und  Atraphajris  -  Arten  in  Grusien,  Schirwan,  Daghestan, 
in  der  armenischen  Provinz  Eriwan  und  im  ganzen Tschoruk- 
gebiete  ,  bis  zu  6000'  Höhe. 

22.  C  brachystyla  C.  Koch;  Caulcs  filiformes,  ramosi, 
flavesccutes;  Capitula  scssilia,  8 — 12-flora,  floribus  subses- 
silibus;  Calyx  campanulatus,  4  —  5-fidus,  laciniis  ovatis,  ob- 
tusiusculis,  demum  corollam  dimidiam  superantibus;  Corolla 
urceolata,  limbo  4-,  5-lobo,  tubum  ex  longitudine  acquante; 
Lobi  eiecti,  ovafi,  obtusiusculi}  Stamina  vix  lobos  attingentia; 


748 

Squamae  oblongae,  erectae  ;  Styli  bini,  vix  lineam  longi,  in- 
clnsi.  Aehnelt  der  C.  europaea  L.  am  Meisten ,  besitzt  aber 
nicht  so  dichtblüthige  Köpfchen  und  kurze,  aufrechte  Griffel. 
An  TJmbelliferen  im  pontischen  Hochgebirge,  c.  5500'  hoch. 

23.  €.  pediceüata  Led.  11.  alt.  I.  p.  293.  icon.  11.  ross. 
t.  234.  In  der  armenischen  Provinz  Eriwan  auf  Onosma- 
Arten,  c.  2700'  hoch. 

24.  C.  sulmniflora  C.  Koch ;  Caules  tenuissimi ,  filifor- 
mes; Flores  1  —  3,  sessiles,  bracteä  ovato-lanceolatä  sub- 
longiori  fulti;  Calyx  5-lobns,  lobis  oblongis  obtusis,  corolla 
paene  duplo  brevioribus;  Laciniae  corollae  globosae  oblongae, 
obtusae,  erectae,  denique  conniventes ;  Stylus  apice  paululum 
iucrassatus.  Zeichnet  sich  durch  die  einzeln ,  selten  zu  drei 
stehenden  Blüthen  vor  allen  bekannten  Arten  dieses  Ge- 
schlechtes aus,  so  dass  sie  nicht  leicht  verwechselt  werden 
kann.  Auf  Verbascum  sphenandroides  C.  Koch  im  Tscha- 
bantzthale  des  Gaues  Sber,  5500'  hoch. 

ApOCyneae    R.  Br.    in   Mem.    of    the    Wem.    nat.    hist. 
soc.  I.  p.  59. 

Noch  mehr  als  die  ^Asclepiadeen  haben  die  Apocynecn 
ihren  Concentrationspunkt  in  den  heissen  Gegenden  Amerika's, 
einschliesslich  das  aussertropische  Brasilien  und  Chili,  denn 
in  bezeichneter  Ländergruppe  kommen  allein  von  der  ge- 
sammten  Masse  nicht  weniger  als  über  die  Hälfte,  also  von 
800  Arten  über  400  vor.  Die  Verringerung  von  A.poci/neen 
wird  um  so  bedeutender,  je  mehr  man  sich  den  Polen  uord  - 
und  südwärts  vom  Aequator  nähert,  denn  selbst  Nordamerika, 
was  noch  von  50  jLsclepiadcen  vertreten  wird,  besitzt  aus 
jener  Familie  nur  12.  Von  den  7  freilich  hinsichtlich  ihres 
Umfanges  sehr  verschiedeneu  Gruppen  kommen  die  Echilecn, 


749 

deren  wir  bis  jetzt  über  370  keimen,  zu  5/7  in  den  heissen 
Ländern  Amerika's  vor.  Demuächst  sind  die  Plumiereen  und 
Wilhighbejeen  am  Meisten  vertreten,  denn  von  den  ersteren 
wachsen  daselbst  die  Hälfte  (130  Arten),  von  den  letzteren 
hingen  4/7  (12  Arten).  Von  den  übrigen  Gruppen  besitzt  die 
oben  näher  bezeichnete  Ländergruppe  weniger  Repräsentan- 
ten, so  von  den  100  Carisseen:  */3  und  von  den  22  Parso- 
nieen:  eine  einzige  Art.  Wrightxeen  (17  Arten)  und  Al- 
stonieen  (60  Arten)  kommen  im  heissen  Amerika  gar  nicht 
vor.  Was  die  12  Apocyneen  der  vereinigten  Staaten  Nord- 
amerika^ anbelangt,  so  sind  es  2  Carisseen,  5  Plumiereen 
und  5  Echiteen. 

Interessant  ist  es,  dass  auf  dem  Insel -Erdtheil  Austra- 
lien gerade  die  stärkste  Gruppe  der  Echiteen  gar  nicht  ver- 
treten ist.  Man  kennt  daselbst  überhaupt  nur  1/i9  der  Apo- 
cyneen ,  und  zwar  7  Carisseen,  22  Plumiereen ,  10  Parso- 
nieen,  1  Wrightiee  und  2  Alstonieen. 

Wenden  wir  uns  von  da  nach  Asien,  so  sind  Ostindien 
und  namentlich  die  südlicheren  Ebenen  und  die  Inseln  ziem- 
lich reich ,  denn  es  kommt  daselbst  1/i  aller  Apocyneen  vor. 
Alle  Gruppen  sind  hier  vertreten;  und  zwar  wachsen  daselbst 
9  (also  3/7)  Wilhighbejeen ,  24  ('/4)  Carisseen,  gegen  60 
(2/9)  Plumiereen,  10  (also  ziemlich  1/2)  Parsonieen,  16 
(demnach  fast  alle)  Wrightieen,  2  (*/s)  Alstonieen  und  72 
(•/g)  Echiteen.  China  besitzt  nur  13  Apocyneen:  2  Caris- 
seen, 3  Plumiereen,  1  Parsoniec  und  7  Echiteen.  Nur  von 
der  zuletzt  genannten  Gruppe  finden  sich  2  Arten  in  Sibi- 
rien vor. 

Ausserordentlich  arm  ist  selbst  der  Orient,  obgleich  er 
Syrien,  Mesopotamien  und  auch  den  südlichen  Theil  Persiens 
noch  umfasst,  denn  man  kennt  daselbst  nur  11  Arten,  nämlich 


750 

7  Pliimiercen  und  4  Echitcen,  Noch  weniger  Arten  wach- 
sen im  ganzen  Europa,  aus  dem  man  4  Plumicreen  und  2 
Echiteen,  also  im  Ganzen  6  Arten  beschrieben  hat  Dass 
aber  Nordafrika  und  gar  die  Inseln  nordwestlich  von  Afrika 
nur  von  einigen  Arten  vertreten  sind,  die  ebenfalls  den  Echi- 
tcen und  Plumiereen  angeboren,  sollte  man  nicht  vermn- 
then.  Reicher  ist  das  tropische  westliche  Afrika,  von  dem, 
obgleich  man  nur  die  Küste  und  selbst  diese  nur  spärlich 
kennt,  doch  22  Arten:  6  Carissecn,  3  Plumicreen;,  1  Alsto- 
ntee  und  12  Echiteen,  beschrieben  sind.  Der  Zahl  nach  fast 
eben  so  reich  ist  Südafrika,  aber  gewiss  weit  ärmer,  da  man 
die  Länder  daselbst  zum  Theil  weit  mehr  besucht  und  be- 
schrieben hat.  Man  kennt  von  dort  10  Carissecn ,  4  Plu- 
miereen und  6  Echiteen, 

Obgleich  wir  bis  jetzt  von  Madagaskar,  den  übrigen  da- 
selbst sich  befindenden  Inseln  und  dem  gegenüberliegenden 
afrikanischen  Festlande  kaum  40  Apocyneen:  10  Carissee?i, 
20  Plumiereen  und  8  Echiteen  kennen  gelernt  haben,  so 
kann  man  doch  daraus  schliessen ,  dass  die  bezeichnete  Län- 
dergruppe  reich  vertreten  ist.  Es  gilt  dieses  aber  durchaus 
nicht  von  dem  Länderkomplexe  des  rothen  Meeres,  eine  Er- 
seheinung,  die  um  so  auffallender  ist,  als  ein  Theil  selbst 
tropisch  ist,  und  wir  sonst  durch  Schimper  eine,  wenn 
auch  geringe,  Kenntniss  der  mittleren  Nilläuder  erhalten  haben. 

In  den  nördlichen  Ländern  des  Orientes  sind  bis  jetzt 
nur  9  Arten  beobachtet  worden;  von  diesen  habe  ich  6  ge- 
sammelt, so  dass  mir  3  entgangen  sind.  Deutschland  besitzt 
4  Arten,  die  sämmtlich  auch  im  Oriente  wachsen. 

Was  die  Art  des  Vorkommens  der  6  von  mir  gesammel- 
ten Apocyneen  anbelangt,  so  bildet  Nerium  Oleander  L. 
am  BospboT   Hecken    und    Gebüsch ,    gehört    aber   keineswegs 


751 

dorn  immergrünen  Unterholz  .111 ,  da  es  umgekehrt  grade  au 
sehr  sonnigen  Rändern  wächst.  Apocgnum  venetum  L.  liebt 
feuchte,  aber  mehr  stcppeuartige  Matten,  kommt  aber  auch 
an  mit  Gesträuch  bewachsenen  Bächen  vor.  Säinmtliche  Win- 
tergrün-Arten,  die  ich  im  Oriente  gesehen,  wachsen,  wie  bei 
uns  ,  zwar  im  Schatten,  doch  nicht  in  Wäldern,  sondern  vor- 
herrschend auf  den  Abhängen  und  ersten  Höhen  des  kauka- 
sischen Gebirges  unter  Gesträuch  ,  an  feuchten  Felsenwänden 
und  an  Bächen. 

Erste  Gruppe. 

Plumiericae  A.  DC  in  DC.  prodr.  VIII.  p.  345. 

I.     Vinca  L.  cod.  No.  CCCXXIV. 

1.  V.  puuescens  d'Urv.  enum.  pl.  arch.  p.  26.  Unter- 
scheidet sich  von  V.  herbacea  W.  et  K.  und  V.  major  L., 
zwischen  denen  sie  steht ,  durch  Behaarung  und  durch  herz- 
förmige Blätter.  D'Urville  beobachtete  diese  Art  zuerst 
in  Abchasien  bei  Ssiichum-Kaleh;  sie  scheint  dann  wiederum, 
obgleich  sie  A.  D  e  Cand olle  im  Prodromus  aufgeführt  hat, 
in  Vergessenheit  gerathen  zu  sein.  AuchLedebour  hat  sie 
in  seiner  Flora  rossica  übergangen.  Ich  habe  sie  leider  nicht 
selbst  beobachtet,  sah  sie  aber  in  dem  Herbarium  von  Wil- 
helms, woher  ich  sie  auch  erhielt. 

2.  V.  major  L.  cod.  No.  1711.  Sehr  häufig  im  Rion- 
bassin  am  Fasse  der  Höhen,  aber  auch  in  das  Gebirge  im  Thale 
des  Pferdeflusses  (Zkheniss-Skhal)  aufsteigend,  auf  tertiärem 
und  sekundärem  Boden,  bis  zu  2500/  Höhe.  Von  Dr.  Thirkc 
aus  der  Umgebung  von  Brussa  erhalten.  Als  Per  vinca  vul- 
garis ,  lalifolia,  jlore  coervlco  C.  B.  im  G  11  n  d  e  1  sh.  Herbar. 

3.  V.  herbacea  W.  et  K.  pl.  Hung.  rar.  I.  p.  8.  t.  9.  Im 
Anfange  der  in  den  untern  Kaukasus  gehenden  Thäler  auf 
tertiärem  Kalk,  800  —  1200'  hoch;  sehr  häufig  in  der  Nähe 


752 

Ton  Tiflis  auf  Mergelschiefer,    Kalk   und  Porphyr,    1200  — 
1500'  hoch. 

ß.  Gracilis  Gris.  spie.  fl.  Rum.  et  Bith.  II.  p.  68.  Un- 
terscheidet sich  durch  sehr  schmale,  linienförmig- längliche 
Blätter  von  der  Hanptart.  Von  Rogner  aus  der  Krim  und 
von  Wilhelms,  so  wie  von  K.  Schmidt  aus  Grusien  er- 
halten. Mit  der  Hauptart  am  Eingange  im  untern  Kaukasus, 
aher  auch  auf  den  ersten  Trachythöhen  im  Elisabethopol'schen 
Kreise,  bis  zu  2500'  Höhe. 

4.  V.  minor  L.  cod.  No.  1712.  Von  Dr.  Thirke  aus 
der  Umgehung  von  Brussa  erhalten. 

Zweite  Gruppe. 

Echitcae  A.  DC.  in  DC.  prodr.  VIII.  p.  412. 

II.     Apocijnum  R.  Br.  in  Mem.  of  the  Wem.  nat.  hist. 

soc.  I.  p.  67. 

5.  A.  venetum  L.  cod.  No.  1765.  Im  mittlem  Tschornk- 
thale  auf  sekundärem  Kalk,  c.  3000'  hoch;  in  Schirwan  auf 
tertiärer  Molasse  und  Mergel ,  c.  800  —  1000'  hoch ;  aus 
Grusien  von  Wilhelms  und  K.  Schmidt  erhalten.  Als 
Tithymalus  maritimus  s.  Esula  major,  e  Cio  Venetorum  in- 
snlä,  flore  albo  im  Gundelsh.  Herbar. 

111.     Nerium  R.  Br.  in  Mem.  of  the  Wem.   nat.  hist.  soc.  I. 

P.  71. 

6.  flf.  Oleander  L.  cod.  No.1715.  In  der  Nähe  Konstan- 
tinopels und  auf  beiden  Seiten  des  Bosphors  auf  tertiärem 
Kalk  und  Mergel,  50  —  500'  hoch. 


Beitrag 

zur 

Entwicklungsgeschichte  der  Farnkräuter, 


von 

Herr  mann  Schacht, 

(Hierzu   Taf.  V.) 


Xfie  Untersuchungen  des  Grafen  Leszczyc-Sumiii  ski,  nach 
welchen  zur  Bildung  des  jungen  Farrnpflänzchens  zweierlei 
Organe  des  Vorkeims  thätig  sein,  ja  eine  Befruchtung  im 
Sinne  der  Phanerogamen  stattfinden  soll ,  veranlassten  Herrn 
Professor  Schieiden,  mir  eine  gründliche  Revision  dieser 
Untersuchungen  zu  übertragen.  Die  von  Sumin'ski  bean- 
spruchte Entdeckung  würde,  wenn  sie  sich  als  richtig  her- 
ausstellte, nicht  allein  den  Farrnkräutern  einen  ganz  andern 
Platz  anweisen,  sondern  auch  für  Stämmtliche  Kryptogamen, 
bei  denen  Antheridien  bekannt  sind,  von  grossester  Wichtig- 
keit sein,  indem  sie  über  die  Bedeutung  der  bis  jetzt  rätsel- 
haften Spiralfaden  einiges  Licht  verbreiten  müsste.  Dr.  Al- 
bert Wigand  hat  bereits  in  No.  2  bis  7  der  bot.  Zeitung 
(Jahrg.    1849)   seine,    Sumin'ski's    Entdeckung   nicht    gün- 

22r  Bd.  6s  Heft.  48 


554 

stigen,  Beobachtungen  mitgethcilt ;  auch  mir  war  es  nicht 
möglich ,  den  Hauptpunkt ,  die  Befruchtung  der  Farrnkräuter, 
zu  bestätigen,  ich  glaube  vielmehr  hinreichende  Gründe  für 
die  Unwahrscheinlichkeit ,  ja  ich  möchte  fast  sagen  Unmög- 
lichkeit, derselben  liefern  zu  können,  und  erlaube  mir  deshalb 
die  Resultate  meiner  Untersuchung,  die  gewissermassen  eine 
Fortsetzung  meines  in  No.  30  und  31  der  bot.  Zeitung  (Jahrg. 
1849)  gegebenen  Aufsatzes,  über  die  Entwicklung  des  Spo- 
rangiums  und  der  Sporen  der  Farrnkräuter  bilden,  mitzu- 
teilen. 

Die  Untersuchung  ward  im  Juni  dieses  Jahres,  und  zwar 
mit  einem  grossen  Oberhäuser  sehen  Mikroskope  nettester 
Construction,  das  erst  seit  Ostern  in  meinem  Besitze  ist,  un- 
ternommen. Dies  Mikroskop,  dessen  optischer  Theil  eben  so 
vollkommen  wie  seine  mechanische  Einrichtung  ist ,  übertrifft 
an  Schärfe  und  Reinheit  seiner  Bilder  alle  mir  bekannten 
Mikroskope;  sein  Beleuchtungsapparat  ist  vortrefflich,  insbe- 
sondere ist  die  Einrichtung  des  Spiegels  und  Objectivtisch.es, 
welche  es  möglich  macht,  schiefes  Licht  in  allen  beliebigen 
Winkeln  aufs  Object  fallen  zu  lassen,  von  so  ungeheurer 
Wirkung,  dass  man  durch  richtige  Benutzung  aller  Vortheile 
des  Beleuchtungs- Apparates  oft  Linien  mit  grosser  Deutlich- 
keit zum  Vorschein  bringt,  von  denen  bei  gewöhnlicher  Be- 
leuchtung nichts  zu  sehen  ist.  Das  Mikroskop  hat  die  Sy- 
steme 4,  7,  8  und  9  nebst  sämmtlichen  Ocularen;  System  9 
und  Ocular  1  geben  eine  Vergrösserung  von  400mal ,  selbst 
die  stärkste  Vergrösserung,  System  9  und  Ocular  5,  (mehr 
als  löOOmal)  hat  noch  genügendes  Licht  und  eine  vortreff- 
liche Schärfe,  wovon  Versuche  mit  Schuppen  des  Weibchens 
der  Hipparchia  Janira,  mit  Navicula  hippocampos  und 
mit  Nobert's  Probeplatte  glänzende  Beweise  liefern.  Die 
Linien -Gruppen  der  letztern  Platte  werden    von  den  3  stärk- 


755 

sten  Systemen  bei  richtiger  Tagesbeleuchtung  sämmtlich  auf- 
gelöst, selbst  die  Linien  der  Uten  Gruppe  erscheinen  an  ei- 
nigen Stellen  sehr  deutlich ;  dass  sie  nicht  überall  gleich 
scharf  auftreten,  scheint  keineswegs  Schuld  des  Mikroskops 
zu  sein.  Der  Bleudungs-  Apparat  ist  sehr  zweckmässig  con- 
struirt,  der  Objectivtisch  gross  und  feststehend,  eine  unge- 
heure Beleuchtungslinse  leistet  für  opake  Gegenstände  gute 
Dienste.  Als  Mikrometer  ist  ein  vortreffliches  Mikrometer  - 
Ocular  beigegeben.  Das  Stativ  ist  eben  so  zweckmässig  und 
solid,  als  elegant  gearbeitet,  alle  überflüssigen  Spielereien, 
durch  welche  einige  Optiker  ihre  Mikroskope  vertheuern,  feh- 
len. Ich  glaube  diese  kurze  Bemerkung  über  mein  Mikroskop 
sowohl  Herrn  Georges  Oberhäuser,  dem  eben  so  ausge- 
zeichneten Optiker  als  liebenswürdigen  und  biedern  Manne, 
wie  mir  selbst  schuldig  zu  sein;  hoffe  mir  sogar  durch  selbige 
den  Dank  manches  Beobachters,  der  in  der  Wahl  eines  sich 
anzuschaffenden  Mikroskops  noch  unschlüssig  ist,  zu  ver- 
dienen. 

Die  zu  meiner  Untersuchung  benutzten  Farrnkraut- Vor- 
keime waren  im  botanischen  Garten  zu  Jena ,  aus  dort  im 
Treibkasten  gesäeten  Sporen,  gezogen.  Wie  lange  die  Sporen 
zur  Keimung  gekrauchten,  kann  ich  leider  nicht  sagen,  auch 
bedaure  ich,  die  allerersten  Zustände  der  Keimung  verpasst 
zu  haben,  welcher  Mangel  jedoch  für  die  Hauptsache,  für  die 
Bildung  des  jungen  Pflänzchens  selbst,  gleichgiltig  ist.  Die 
jungen  Vorkeime  waren  aus  Sporen  von  Pteris  serrnlata, 
uisplenium  Petrarcae ,  Adianlum  formosum  und  Aspidium 
violaccum  gezogen ,  sie  verhielten  sich  in  allen  wesentlichen 
Punkten  durchaus  gleich,  ich  kann  deshalb  ihre  Entwickelung 
im  Allgemeinen  beschreiben,  habe  jedoch  die  Figuren  nach 
den  Pflanzen  georduet.  Die  jungen  Pflänzchen  wurden  im 
allerfrischesten    Zustande    benutzt,     wo     feine     Durchschnitte 

48* 


756 

nöthig  waren,  wurden  dieselben  je  nach  Umständen  ans  freier 
Hand  oder  zwischen  Kork  *)  dargestellt,  auch  die  Nadel  lei- 
stete mir  zum  Freilegen  späterer  Zustände  gute  Dienste.  Die 
Zeichnungen  wurden,  bis  auf  die  wenigen  Figuren,  wo  eiue 
Angabe  der  Vergrösserung  fehlt,  mit  der  Camera  lncida  ent- 
worfen und  mit  aller  nur  möglichen  Treue  und  Sorgfalt  aus- 
geführt. 

Indem  ich  jetzt  zur  Sache  selbst  übergehe,  theile  ich 
meine  Arbeit  in  4  Abschnitte ,  der  erste  Abschnitt  handelt  von 
der  Entwicklung  des  Vorkeims,  der  zweite  von  der  Ent- 
wickelung  des  Spiralfaden -Organs  (der  Antheridie),  der  dritte 
von  der  Entwickelimg  eiues  zweiten,  zuerst  von  Snmin'ski 
entdeckten,  Organs,  das  ich  als  Keimorgan  bezeichnen  will, 
der  vierte  und  letzte  endlich  von  der  Entwickelung  des  jun- 
gen Pfläuzchens  und  dem  Keimorgan. 

I.     Entwickelung  des   Vorkeims  im  allgemeinen. 

Der  jüngste,  von  mir  beobachtete  Zustand  des  Yorkeims 
zeigte  2  bis  3  schlauchartige  Zellen  (Fig.  i  und  2),  welche 
aus  der  zerplatzten  Spore  hervortraten,  und  deren  erste  eine 
seitliche  Verlängerung,  als  erste  Wurzelfaser,  ausschickte. 
Der  Inhalt  dieser  Zellen  war  je  näher  der  Spore  um  so  hel- 
ler, je  weiter  von  derselben  entfernt,  um  so  körniger,  erst 
in  der  Endzelle  zeigte  eine  leicht  grüne  Färbung  das  Anftre- 
treten  des  Chlorophylls.  Der  bis  dahin  fadenförmige  Vorkeim 
ward  allmählig  an  seinem  Ende  blattartig  (Fig.  3  bis  5),  die 
Zellen  des  fadenförmig  gebliebenen  Theiles,  wie  der  Basis 
der  blattartigen  Ausbreitung  entwickelten  neue  Wurzelfasern. 
Die  Anfangs  rnndliche,  spathelförmige  Gestalt  des  blattartigen 


*)  Siehe  botan.  Zeitg.  Jahrg.   1849.  p.  537. 


?5T 

Vorkeiius  änderte  sich  allmälilig  in  eine  an  der  Spitze  aus- 
geschweifte um  (Fig.  5),  der  fadenförmige  noch  mit  der  Spore 
zusammenhängende  Theil  starb  ab,  der  Vorkeim  gewann  ein 
herzförmiges  Ansehn  (Fig.  43),  sein  hinteres  Ende  war  an 
der  Unterseite  mit  Wurzelfasern  dicht  bekleidet. 

Bis  kurz  vor  diesem  Zeitpunkt  bestand  die  blattartige 
Ausbreitung  des  Vorkeims  überall  aus  einer  einzigen  Zellen- 
Jage,  jetzt  bildete  sich  zunächst  der  Stelle,  wo  die  Einbuch- 
tung auftrat,  und  zwar,  wie  ich  glaube,  nur  als  Folge  einer 
veränderten  Anordnung  der  nenentstehenden  Zellen,  ein  aus 
mehreren  Zellenlagen  bestehendes  Polster;  indem  sich  näm- 
lich die  neiientstehendeu  Zellen  nicht  mehr,  wie  bisher,  der 
Fläche  nach  neben  einander,  sondern  der  Höhe  nach  über 
einander  anordnen,  entsteht  sowohl  die  erwähnte  Einbuchtung 
als  das  Zelleupolster;  die  Zellen  des  letzteren  sind  überdies 
kleiner  und  von  anderer  Gestalt,  als  die  Zellen  der  übrigen 
Theile  des  Vorkeims. 

Der  Vorkeim  hat  jetzt  den  Zeitpunkt  erreicht,  wo  sich 
auf  ihm  die  junge  Pflanze  bildet,  seine  Entwickelung  schrei- 
tet jetzt  nicht  weiter,  er  scheint  der  jungen  Pflanze,  bis  ihre 
Wurzeln  selbst  zur  kräftigen  Ernährung  tauglich  sind ,  Nah- 
rungsstoffe zu  liefern;  er  stirbt  allmählig  ab,  während  sich 
das  Pfläuzchen  mehr  und  mehr  entwickelt. 

Nach  der  Art  der  Farrnkräuter  scheint  auch  die  Form 
des  Vorkeims  etwas  verschieden ,  die  Einbuchtung  mehr  oder 
weniger  tief,  die  beiden  Seitenlappen  mehr  oder  weniger  gross, 
ihr  Rand  glatt  oder  gekräuselt,  haarlos  oder  mit  Haaren  be- 
setzt, zu  sein. 

Meine  Beobachtungen  stimmen  hier  mit  Suminski's 
Angaben  vollkommen  überein,  nur  in  Betreff  der  Spore  bin 
ich  nicht  ganz  seiner  Ansicht.     Suminski  nimmt  für  letztere 


758 

nur  eine,  zum  Austritt  der  Keimzelle  bestimmte  Oeffnnng,  die 
bei  Ptcris  serrulata  in  einer  der  4  Spitzen  dieser  Spore  lie- 
gen soll,  an,  während  ich,  nach  meinen  Untersuchungen  über 
genannte  Sporen,  mehrere  solcher  Oeffnungen,  bei  Pteris  ser- 
rulata 4  derselben ,  annehmen  muss.  Ein  Schnitt  durch  die 
Spore  selbst,  der  mir  übrigens  nicht  gelingen  wollte,  kann 
hier  wenig  beweisen,  da  man  die  Richtung  dieses  Schnittes 
nicht  bestimmen  kann.  Die  Spore  besteht  aus  zwei  Membra- 
nen, einer  inner«,  farblos  durchsichtigen  Haut,  der  eigent- 
lichen Sporenzelle,  die  beim  Keimen  hervortritt,  und  einer 
äussern,  mit  zierlichen  Leisten  und  Vorsprüngen  besetzten, 
braungefärbten  Hülle.  Den  Frimordialschlauch,  die  stickstoff- 
haltige, innere  Umkleidung  der  Sporenzelle,  möchte  ich  nicht 
als  Membran  aufführen,  da  er,  zum  wenigsten  bei  anderen 
Pflanzenzellen,  nicht  immer  als  solche  auftritt,  sondern  sich 
erst  durch  Einwirkung  des  Wassers  oder  chemische  Agenden 
schlauchartig  zusammenzieht,  vor  diesem  Gerinnen  aber  als 
dickflüssiger  Schleim  die  Innenwand  der  Zelle  zu  umkleiden 
pflegt. 


II.  Entwiclcelung  des  Spiralfaden-Organs  (der  Antheridie). 

Schon  im  jüngsten  Zustande  des  Vorkeims,  wenn  selbi- 
ger, noch  mit  der  Spore  zusammenhängend,  erst  wenige  Zel- 
jen  besitzt,  nimmt  die  Entwicklung  einiger  dieser  Zellen  ei- 
nen eigenthümlichen  Verlauf,  sie  werden  zu  Spiralfaden -Or- 
ganen. Bei  so  jungen  Zuständen  des  Vorkeims,  wie  Fig.  1 
bis  3,  lässt  sich  nicht  wohl  eine  untere  und  obere  Seite  un- 
terscheiden ;  sobald  der  Vorkeim  jpdoch  blattartig  wird  (Fig. 
4  und  5)  erscheinen  die  Antheridien  an  der  untern,  der  Erde 
zugewandten,  Seite,  seltener  am  Rande  des  Vorkeims,  nie- 
mals auf  dessen  Oberseite. 


759 

Die  Spiralfaden-  Organe  des  jüngsten  Vorkeims  sind  de- 
nen der  Unterseite  des  blatlartigen  Procmbryo,  sowohl  in 
ihrer  Entwickelungsweisc,  wie  in  ihrem  Bau  und  übrigen  Ver- 
halten, vollkommen  gleich,  die  einzige  Verschiedenheit  möchte 
in  der  Grösse  des  Organs  und  in  der  Zahl  der  sich  in  ihm 
entwickelnden  Spiralfäden  zu  suchen  sein.  Am  jüngsten  Vor- 
keim  sind  die  Authcridien  meistens  kleiner,  sie  enthalten  nur 
iO  bis  20  Spiralfäden,  während  die  grösseren  Spiralfaden  - 
Organe  des  blattartigen  Vorkeims  oft  30  und  mehr  Spiral- 
fäden entlassen;  die  Zahl  der  letzteren  schien  mir  überhaupt 
durchaus  unbestimmt,  die  Grösse  der  Zellen,  in  denen  der 
Spiralfadeu  liegt,  jedoch  für  jede  Art  ziemlich  dieselbe 
zu  sein. 

Da  es  für  das  Alter  der  Spiralfaden  -  Organe  durchaus 
keinen  auderen  Anhaltepunkt  als  deren  Grösse  und  Entwicke- 
lungs-Zustand  selbst  giebt,  indem  schon  am  jüngsten  Proembryo 
vollkommen  entwickelte  Antheridien  auftreten  und  sich  später 
immer  neue  nachbilden,  so  ist  es  schwierig,  den  Eutwicke- 
lungsgaug  derselben  sicher  zu  verfolgen,  nur  ein  genauer 
Vergleich  der  einzelnen  Spiralfaden  -  Organe  unter  einander 
kann  hier  einigermassen  zum  Ziele  führen.  Die  jüngsten  Zu- 
stände des  Vorkeims  sind  jedenfalls  für  diese  Beobachtungen 
am  geeignetsten,  da  man  bei  ihnen  das  fragliche  Organ  von 
der  Seite  sieht,  während  es  am  blattartigen  Proembryo  immer 
von  oben  gesehen  wird,  und  erst  ein  dünner,  nicht  leicht  dar- 
zustellender, Blattschnitt  zu  einer  Seitenansicht  verhilft.  (Die 
Figuren  13  und  14.  sind  einem  dünnen  Blattschnitte  entnom- 
men, die  Figuren  8,  9,  11  und  12.  dagegen  den  jüngsten 
Zuständen  des  Vorkeims  entlehnt.)  In  beiden  Fällen  besteht 
das  fertige  Spiralfaden-  Organ,  bei  den  von  mir  untersuchten 
Farrnkräutern ,  niemals,  wie  es  Sumiiiski  angiebt  undWi- 
gand  bestätigt,  aus  einer  einzigen  Zelle,  welche  die  Schleim- 


760 

zellen,  in  denen  der  Spiralfaden  entsteht,  umschliesst;  die 
Wandungen  des  Organs  sind  vielmehr  jederzeit  mit  einer  ein- 
fachen Lage  wasserheller  Zellen  umkleidet;  auf  einer  Seiten- 
ansicht erblickt  man  immer  5  solcher  Zellen,  von  denen  zwei 
an  jeder  Seite  liegen,  währeud  die  fünfte  die  Schlusszelle  bil- 
det (Fig.  9,  12,  41.):  Eine  Ansicht  von  oben,  wie  sie  Fig. 
42.  für  zwei  bereits  aufgesprungene  Antheridien  giebt,  lässt 
dennoch  für  die  letztere  9  Zellen  vermuthen.  Sumiriski's 
Fig.  15.  Taf.  II.  würde  etwa  meiner  Fig.  14.  entsprechen; 
was  Suminski  als  abnorme  Ent Wickelung  betrachtet,  ist, 
wie  ich  mit  Bestimmtheit  behaupten  darf,  der  durchaus  nor- 
male Fall. 

Die  Spiralfaden -Organe  befinden  sich  auf  dem  aus  einer 
Zellenlage  bestehenden  Theile  des  Vorkeiras,  nur  selten  er- 
scheinen sie  am  Rande  des  aus  mehreren  Zellenlagen  beste- 
henden Polsters,  das  die  Keim -Organe  trägt,  niemals  sah 
ich  sie  zwischen  den  letzteren.  Die  Zahl  der  Spiralfaden  - 
Organe  ist  unbestimmt;  bei  Pteris  serrulata  fand  ich  sie  in 
grosser  Menge;  alle  Altersstufen  finden  sich  auf  einem  blatt- 
artig entwickelten  Vorkeim  neben  eiüander,  doch  scheinen 
die  jüngeren  vorzugsweise  in  der  Nähe  des  Zelleupolsters  zu 
liegen. 

Wo  sich  ein  neues  Spiralfaden- Organ  bildet,  tritt  ein 
Theil  der  Unterseite  einer  Zelle  des  Vorkeims  rundlich  her- 
vor, in  dieser  Erhebung  (Fig.  7.)  ändert  sich  zunächst  die 
Lage  und  Beschaffenheit  der  Chlorophyllkörner;  ein  Theil  der 
grösseren  Körner  wird  in  die  Spitze  der  entstandenen  Aus- 
buchtung gedrängt,  ein  anderer  mehr  aus  der  letzteren  ver- 
trieben, so  entsteht  in  der  Erhebung  ein  runder  heller  Raum 
(Fig.  28.),  in  diesem  Raum  bildet  sich  die  erste  Zelle  oder 
ist  vielmehr  gebildet,  wenn  sich  dieser  Raum  kuud  giebt,  nur 
ihrer  Zartheit   wegen    noch    nicht ,    oder    doch    nur   schwierig, 


761 

sichtbar  zu  machen.  Ist  die  Zelle  gebildet,  so  schwindet 
auch  allmählig  das  sie  umgebende  Chorophyll,  manchmal  blei- 
ben nur  Spuren  zurück,  man  erkennt  in  diesem  Falle  in  der 
erwähnten  Zelle  einen  grossen  körnigen  Cjtoblasten  (Fig.  21). 
Die  Wandungen  der  Zelle  sind  ;von  körnigen  Stoffen  umklei- 
det, in  der  alten  Zelle  tritt  eine  neue  auf  (Fig.  22),  diese 
scheint  2  Tochterzellen  zu  entwickeln  (Fig.  23  u.  24) ,  die 
beiden  Tochterzellen  scheinen  ihrerseits  jede  wieder  zur  Mut- 
terzelle für  zwei(?)  andere  Tochterzellen  zu  werden  (Fig.  25). 
In  einem  andern  Zustande  (Fig.  26)  sah  ich  8  junge  Zellen, 
die  vier  oberen  waren  bei  der  einen,  die  vier  unteren  bei  der 
anderen  Einstellung  sichtbar.  Häufig  liess  sich  die  Zahl  der 
Zellen  nicht  bestimmen,  die  zuerst  entstandenen  schienen  die 
Wandzellen  des  Spiralfaden -Organs  zu  werden,  während  eine 
Zelle  in  ihrer  Mitte  zur  Urmutterzelle  (?)  für  die  Spiralfaden- 
zellen wird  (Fig.  40  uud  48).  Ehe  man  die  Randzellen  er- 
kennt, sieht  man  häufig  eine  hellfarbene  Masse  die  innere 
Wandung  des  Spiralfaden- Organs  umkleiden,  es  wäre  viel- 
leicht möglich,  dass  sich  in  dieser  Masse,  und  durch  sie  der 
Beobachtung  entzogen,  die  Wandzellen  bildeten.  Die  Beob- 
achtung des  gangen  Vorgangs  ist  so  schwierig,  dass  ich  mit 
Sicherheit  nichts  über  denselben  zu  sagen  vermag;  die  Ab- 
bildungen der  verschiedenen  Zustände  sind  möglichst  treu  wie- 
dergegeben. 

Nach  Wigand  ist  das  Spiralfaden- Organ  nicht  immer 
von  der  Lagerzelle,  aus  der  es  hervorging,  getrennt,  ich 
fand  jederzeit,  wenngleich  bisweilen  etwas  schwach  gezeich- 
net, eine  Scheidewand;  das  Vorkommen  von  Spiralfadenzelleu 
zwischen  dem  Chlorophyll  der  Lagerzellen  habe  ich  niemals 
beobachtet,  dagegen  in  den  Autheridien  selbst  nicht  selten 
Chlorophyll,  immer  jedoch  in  kleineren  Körnern  oder  form- 
los, angetroffen;  in  dem  reifen  Organ  fand  ich  niemals  Chlo- 


762 

rophyll,  wohl  aber  statt  seiner  einen  weissen,  körnigen  Stoff. 
Im  Uebrigen  macht  W  ig  and  auf  dieselben,  von  mir  ange- 
deuteten Schwierigkeiten  der  Beobachtung  aufmerksam,  auch 
er  konnte  die  grosse  Zelle,  in  welcher  nach  Suminski 
die  Spiralfadenzellen  entstehen  sollen,  nicht  mit  Bestimmtheit 
nachweisen.  Ich  glaube  sehr  wohl,  dass  eine  Mntterzclle, 
oder  vielleicht  richtiger  Urmutterzelle,  für  die  Spiralfäden 
vorhanden  ist,  die  Mittelzelle  der  Figuren  40  und  48  könnte 
sie  möglicherweise  vorstellen,  ob  sie  jedoch  Längere  Zeit  fort- 
dauert, oder  bald  vergeht,  möchte  hier  die  Frage  sein;  ich 
glaube  das  letztere  annehmen  zu  müssen.  Die  Eutwickelungs- 
znstände,  welche  ich  beobachtete  ,  zwingen  mich  fast  zu  der 
Annahme  einer  Mutterzelle,  die  Tochterzellen  in  unbestimmter 
Zahl  bildet,  welche  wiederum  zu  Mutterzellen  für  4(?)  Spi- 
ralfadenzellen werden  (Fig.  11  und  29);  aber  auch  hier  ist 
wegen  des  körnigen  Inhalts  ein  bestimmtes  Urtheil  über  das 
Gesehene  fast  unmöglich ;  ich  glaube  jedoch  mehrmals  die 
Theilung  des  körnigen  Inhalts  in  4  Sectionen,  den  Anfang 
einer  Tochtcrzellenbildimg  zu  Vieren  ?  beobachtet  zu  haben. 

Eben  so  dunkel  wie  die  Bildung  der  Spiralfadenzelle 
blieb  mir  das  Entstehen  des  Spiralfadens  in  dieser  Zelle;  der 
körnige  Inhalt  verdeckte  selbst  den  Zellkern,  der  nur  in  we- 
nigen Fällen  sichtbar  ward.  Je  mehr  die  Spiralfadeiizellcn 
in  ihrer  Entwickelung  fortschreiten,  um  so  dunkler  und  grob- 
körniger wird  ihr  Inhalt,  Jodlösung  färbt  ihn,  wie  den  als- 
bald entstehenden  Spiralfaden ,  dunkelgelb ,  und  zeigt  somit, 
dass  beide  stickstoffhaltig  sind.  Bei  Pteris  serrulata  mes- 
sen die  Spiralfadenzcllen  kurz  vor  dem  Aufspringen  der  An- 
theridie    -1-^ —  Millim. ,  bei  Aspleninm  Petrarcae  messen  sie 

8  l>i«  9     ,.„.,1. 

— ttt—   Millim. 


T63 

Die  Antheritlie  öffnet  sich  jeder  Zeit  an  der  Spitze,  die 
Schlusszelle  hebt  sich  mehr  oder  weniger  von  den  übrigen 
Zellen  ab  (Fig.  41) ,  scheint  aber  auch  häufig  zu  platzen  und 
zusammenzufallen  (Fig.  13  und  42).  Das  Aufspringen  der 
Antheridien  scheint  nach  dem  Grade  ihrer  Reife,  sowohl  in 
als  ausserhalb  des  Wassers,  zu  erfolgen;  ein  ziemlich  ent- 
wickelter Vorkeim  zeigt  immer  eine  Menge  bereits  aufgesprun- 
gener Antheridien;  selbst  im  Wasser  des  Objeetträgcrs  erfolgt 
das  Aufspringen  derselben  früher  oder  später,  die  scheinbar 
reife  Antheridie  öffnet  sich  manchmal  erst  nach  */4  oder  */a 
Stunde,  während  eine  andere,  neben  ihr  auf  demselben  Vor- 
keim liegende  ,  schon  in  der  ersten  Minute  der  Beobachtung 
ihre  Spiralfäden  entliess.  An  demselben  Vorkeim  findet  man, 
wie  schon  bemerkt,  längst  aufgesprungene,  im  Innern  braun- 
gefärbte Spiralfaden -Organe,  neben  sich  kaum  bildenden;  die 
älteren  Zustände  finden  sich  jedoch  in  der  Regel  mehr  am 
hintern  Ende  und  an  den  Rändern  des  Vorkeims. 

Sobald  sich  die  Antheridie  an  ihrer  Spitze  öffnet,  treten 
die  Spiralfadenzellen  nach  einander  hervor,  werden  aber  nie- 
mals, wie  bei  einigen  Lebermoosen  (Haplomitrium,  Fos- 
sombroniaw.  s.w.),  mit  einein  Stosse  hervorgetrieben.  Oft- 
mals ist  die  Oeffnung,  durch  welche  sie  passiren  müssen,  so 
enge,  dass  die  runde  Form  der  Zellen  verschwindet,  und  sich 
statt  ihrer  der  Spiralfaden  hervorschraubt.  Die  Windungen 
der  Spirale  ziehen  sich  hierbei  bedeutend  auseinander  (Fig.  15  e.). 
Sobald  sich  der  Faden  freigemacht  hat ,  schiesst  er ,  sich 
Avieder  schraubenartig  aufrollend ,  im  Wasser  dahin.  In  der 
Regel  treten  jedoch  die  Spiralfadenzellen  unversehrt  heraus; 
in  diesem  Falle  liegen  sie  eine  kürzere  oder  längere  Zeit, 
während  welcher  immer  neue  Spiralfadenzellen  aus  den  ge- 
öffneten Antheridien  hervorkommen ,  stille ;  die  eine  oder  an- 
dere Zelle,  deren  aufgerolltes  Spiralband    mehr    oder  weniger 


764 

deutlich  sichtbar  ist,  beginnt  sich  alsdann  langsam  um  ihre 
Axe  zu  drehen.  Diese  Drehung  dauert  einige  Sekunden  bis 
Minuten,  sie  wird  manchmal  plötzlich  unterbrochen  und  er- 
neuert sich  nach  einer  Pause  wieder,  dann  tritt  meistentheils 
ein  momentaner  Stillstand  ein,  und  nach  einem  plötzlichen 
Stoss,  bei  dem  zwar  kein  Zerreissen  der  Zelle  sichtbar  ist, 
eilt  der  entfesselte  Spiralfaden  im  Wasser  dahin.  Statt  Ueber- 
reste  einer  zersprengten  Membran  erblickt  mau ,  wenn  meh- 
rere Spiralfaden  entflohen  sind,  an  der  Stelle,  wo  sie  sich 
entfalteten,  grössere  oder  kleinere  Körnerhanfen  (Fig.  41), 
die,  wie  der  Spiralfaden  selbst,  durch  Jod  gelb  gefärbt  wer- 
den. Bei  Pleris  serrulata  und  Adianlum  formosum  er- 
folgt das  Freiwerden  des  Spiralfadens  ungleich  schneller  als 
bei  dsplenium  Petrarcae.  Die  Spiralfadenzelle  von  Pteris 
beginnt,  kaum  aus  der  Antheridie  getreten,  ihre  Drehung; 
wenige  Sekunden  später  erfolgt  schon  der  beschriebene  Stoss, 
und  der  freie  Spiralfaden  entflieht  den  Blicken  des  Beobach- 
ters. Bei  ^äsplenium  Petrarcae  treten  die  Spiralfadenzellen 
wie  beschrieben  hervor,  liegen  dann  oftmals  5  bis  10  Minu- 
ten still  neben  einander,  dann  erst  beginnt  die  Drehung  um 
ihre  Axe,  dieselbe  dauert  widerum  nicht  selten  5  bis  10  Mi- 
nuten, der  plötzliche  Stoss  ist  lange  nicht  so  bemerkbar, 
manchmal  erfolgt  er  gar  nicht;  das  Spiralband  entfaltet  sich 
in  diesem  Falle  langsam,  und  geht  während  seiner  Entfaltung 
langsam  davon.  Bisweilen  unterbleibt  auch  die  anfängliche 
Drehung  der  Zelle  um  ihre  Axe,  dann  tritt  die  Entfaltung  des 
Fadens  plötzlich  und  mit  dem  beschriebeneu  Stosse  auf.  Nicht 
selten  bleiben  auch  einige  Spiralfadenzellen  in  der  Antheri- 
die zurück,  und  entfalten  sich  in  ihr  wie  augegeben  (Fig. 30), 
in  einem  Falle  drehten  sich  schon  einige  Zellen,  noch  ehe  die 
Antheridie  geöffnet  war.  Die  Wimpern  scheinen  sich  während 
der  anfänglichen  Drehung    der  Schleimzelle  ganz  allmählig  zu 


765 

entfalten ;  ihre  Entfaltuug  ist  vielleicht  die  Ursache  dieser 
Drehung1,  das  durch  sie  hewirkte,  meistens  plötzliche.  Zer- 
sprengen der  Schleimzelle  vielleicht  die  Ursache  des  plötz- 
lichen Stosses. 

Ausser  dem  Spiralhaude  sieht  man  in  den  Spiralfaden- 
zellen der  Autheridien  grössere  oder  kleinere  Körner,  wie  es 
scheint  von  schleimiger  Beschaffenheit  (Jod  färbt  sie  gelb). 
Das  freigewordene  Spiralband  eilt  so  schnell  dahin,  dass  man 
seine  wahre  Gestalt  nur  dann  erkennen  kann,  wenn  seiner 
Bewegung  Hindernisse  in  den  Weg  treten,  es,  wie  häufig  ge- 
schieht ,  an  irgend  einem  Gegenstaude  hängen  bleibt.  Die 
Hauptbewegung  ist ,  wie  man  alsdann  mit  Deutlichkeit  er- 
kennt, die  Drehung  des  Fadens  um  seine  Axe,  derselbe  kann 
sich  jedoch  nach  Umständen  strecken  und  wieder  zusammen- 
ziehen, so  dass  sowohl  einzelne,  wie  alle  Windungen  von 
einander  entfernt  oder  einander  genähert  werden,  aus  welcher 
Eigenthiimlichkeit  sich  vielleicht  sämmliche ,  oftmals  anschei- 
nend willkürliche  Bewegungen  des  sogenannten  Saamenthieres 
erklären  lassen.  Die  verschiedenen  Bewegungen  des  Spiral- 
fadens sind  von  Wigand  vortrefflich  beschrieben ,  seine  Be- 
merkungen gegen  Nägeli  sind  jedenfalls  vollkommen  rich- 
tig, die  Bewegung  ist  so  unregelmässig,  dass  man  sie  kei- 
nenfalls  in  mathematische  Formeln  zu  kleiden  vermag. 

Wenn  sich  der  Spiralfaden,  der  etwas  klebriger  Natur 
zu  sein  scheint,  au  irgend  einen  Gegenstand  festhängt,  so 
zählt  man  in  der  Regel  41/3  bis  5  Windungen,  die  erste 
Windung  beschreibt  den  grössten  Kreis,  die  letzte  den  klein- 
sten, die  Drehungs- Richtung  des  Fadens  bleibt  unverändert 
dieselbe,  sie  geht  immer  mit  der  Spirale,  als  deren  Anfang 
ich  die  weiteste  Windung  betrachte,  der  Faden  bohrt  sich 
somit  förmlich  im  Wasser  vorwärts.     An  der  obersten,  weitesten 


766 

Windung  bemerkt  man  ,  wenn  sich  der  Faden  langsam  dreht, 
ein  kleines,  sehr  zartes  Bläschen,  das  schwer  sichtbar  zu 
machen  ist ,  aber  niemals  zu  fehlen  und  sich  durch  Endos- 
mose  bedeutend  zu  vergrössern  scheint.  Angestellte  Messun- 
gen zeigten  mir,  dass  es  innerhalb  10  Minuten  seinen  Durch- 
messer verdoppelt  hatte.  Das  Bläschen  ist  eine  unmittelbare 
Fortsetzung  der  ersten  Spiral windung,  die,  sich  allmählig 
verdünnend,  in  dasselbe  übergeht.  Das  Bläschen  ist  an  sei- 
ner Oberfläche  hier  und  da  mit  kleinen  Körnchen ,  wahrschein- 
]ich  denselben,  die  man  in  der  Spiralfadenzelle  vor  ihrer  Auf- 
lösung bemerkt,  bedeckt;  ganz  ähnliche  Körnchen  verbreiten 
sich  auch  über  das  Spiralband  selbst.  Am  Ende  des  letztem 
sieht  man,  bei  -ganz  langsamer  Bewegung  des  Fadens,  eine 
der  Flimmerbewegung  des  Thierreichs  ähnliche  Erscheinung. 
Liegt  der  Faden,  was  nicht  selten  der  Fall  ist,  für  Augen- 
blicke still ,  oder  fügt  man  einen  Tropfen  Jodwasser  hinzu, 
wodurch  augenblicklich  auch  die  schnellste  Bewegung  des  Fa- 
dens für  immer  gehemmt  wird,  so  erblickt  man  einen  zier- 
lichen Wimperkranz;  die  Wimpern  sind  verhältnissmässig  sehr 
lang,  sie  messen  bei  Asplenium  Petrarcae  6/4ü0  Mill.,  und 
scheinen  über  den  ganzen  untern  Theil  des  Spiralfadeus  ver- 
breitet za  sein,  aber  der  ersten,  weitesten  und  wahrschein- 
lich auch  der  zweiten  Windung  zu  fehlen.  Die  beiden  so 
eben  erwähnten  Windungen  sind  ungleich  breiter  wie  die  an- 
deren, dabei  bandartig  abgeplattet,  während  die  mit  Wimpern 
bekleideten  Windungen  rund  zu  sein  scheinen.  Die  Wimpern 
scheinen  immer  nach  derselben  Richtung  zu  schlagen,  diese 
Richtung  steht  wiederum  zu  der  Drehungs- Richtung  der  Spi- 
rale im  genauen  Zusammenhang;  sie  ist,  wie  ich  verrauthe, 
die  Ursache  dieser  Drehung,  wogegen  ich  die  Elasticität  des 
Fadens  und  die  durch  selbige  mögliche,  sehr  verschiedenar- 
tige Entfernung  der  einzelnen  Windungen  zu  einazider  für  die 


76? 

Ursache  aller  übrigen,  noch  so  verschiedenen  Modifikationen 
der  Bewegung  halte.  Die  Ursache  der  Wim  per -Bewegung, 
wie  der  oft  scheinbar  willkürlichen  Dehnbarkeit  des  Fadens, 
errathen  zu  wollen,  würde  zur  Zeit  noch  eine  müssige  Spe- 
kulation sein,  in  die  ich  mich  nicht  verlieren  will. 

Die  Gestalt,  wie  das  ganze  Verhalten,  d£r  erwähnten 
Spiralfäden  ist  bei  den  vier,  von  mir  untersuchten  Farrn- 
kräutern  in  nichts  verschieden.  Die  Figur  15  zeigt  sie  in 
lebhafter  Bewegung,  a  von  Oben  gesehen,  6,  c,  d  und  e  von 
der  Seite  gesehen;  e  in  möglichst  gestrecktem  Zustande,  ei- 
nen schleimigen  Faden,  vielleicht  einen  Ueberrest  der  Spiral- 
fadenzelle, hinter  sich  schleppend.  Bei  so  rascher  Bewe- 
gung erblickt  mau  selten  mehr  wie  den  Spiralfaden ;  Bläschen 
und  Wimpern  waren  gar  nicht,  oder  nur  sehr  undeutlich  zu 
erkennen.  Fig.  16  zeigt  die  Spiralfäden  theils  ruhend,  theils 
in  langsanier  Bewegung,  a  und  b  sind  Ansichten  von  Oben, 
c  und  d  von  der  Seite.  Die  Fig.  27  zeigt  in  a  und  b  einen 
nur  einmal  von  mir  beobachteten  Fall;  a  ist  eine  Spiralfaden- 
zelle, in  der  man  die  erste  Windung  des  Spiralbandes  deut- 
lich erblickt,  b  zeigt  den  Anfang  dieser  Windung  mit  dem 
bereits  freigewordenen  Bläschen,  in  demselben  lag  ein  klei- 
neres Bläschen  (ein  Zellkern,  ein  Flüssigkcits  -  Tröpfchen'??), 
das  ich  in  allen  übrigen  Fällen  vermisste.  Der  Spiralfaden 
schien  in  seiner  Enfaltimg  gestört  zu  sein;  obgleich  ich  ihn 
fast  eine  Stunde  lang  beobachtete,  blieb  er  unverändert  wie 
er  war,  entfaltete  sich  nicht  weiter,  c  der  Figur  27  ist  ein 
ruhender  Spiralfäden  von  Oben  gesehen,  d  ein  ruhender  von 
der  Seite  und  e  ein  sich  bewegender  von  der  Seite  gesehen. 
Auf  Fig.  31  sind  a  und  b  ruhende  Spiralfaden,  durch  Jod- 
wasser unbeweglich  gemacht,  e  ist  ein  sich  langsam  bewe- 
gender Faden,  auf  Fig.  32  sind  a  und  b  ruhende  Spiral- 
fäden. 


768 

Die  Grössenverhältnisse  des  Spiralfadens    sind  seiner  "-e- 

wundenen    Beschaffenheit   halber    schwierig   zu   ermitteln,  die 

folgenden  Messungen   sind    mit   dem   Mikrometer  -Ocular  ge- 
macht und  später  genau  berechnet. 

j|  Pteris  serrulata. 

Durchmesser  der  Spiralfadenzelle       ....     JL^fJL  Millim. 
Länge  der  Wimpern  des  Spiralfadens     .     .     .       6/400  Millim. 

Asplenium  Petrarcae. 

Durchmesser  der  Spiralfadenzelle       ....      .7bls  9    Millim. 

Durchmesser  des  aufgerollten  Spiralfadens,    ehe 

sich  seine  "Wimpern  entfalten 5/400  Millim. 

Länge  des  Fadens  im  ziemlich  gestreckten  Zu- 
stande        12Aoo  Millim. 

Durchmesser  der  Blase  am  Vorderende  des  Fadens    6/4oo  Millim. 

Durchmesser  derselben  Blase  10  Minuten  später  10/40o  Millim. 

Die  Bewegung  des  Spiralfadens  konnte  ich  stundenlang 
im  Wasser  verfolgen,  Sumiriski  will  sie  tagelang  beobach- 
tet haben;  wenn  der  Faden  jedoch  einmal  stille  liegt,  so 
scheint  er  sehr  bald  aufgelöst  zu  werden.  Schon  die  aller- 
schwächste  Jodlösung  hemmt  augenblicklich  und  für  immer 
seine  Bewegung,  der  Faden  zieht  sich  dabei  meistenteils  zu- 
sammen, seine  Wimpern  treten  starr  auseinander;  niemals 
sah  ich  nach  Zusatz  von  Jodwasser  einen  gestreckten  Faden, 
wie  ich  überhaupt  den  gestreckten  Zustand  bei  bewegungs- 
losen Fäden  kaum  beobachtete,  wogegen  sich  die  Spiralfäden 
der  Lebermoose  meistentheils ,  wenn  sie  bewegungslos  wer- 
den ,  ausstrecken.  Während  ein  einziger  Tropfen  Jodwasser, 
dem  Wasser  des  Objectträgers  vorsichtig  zugefügt ,  augen- 
blicklich die  Bewegung  aller  im  tollsten  Wirbel  dahin  eilen- 
den  Spiralfäden    hemmt,    wird   Blausäure    und    salpetersaure 


769 

Strychninlösung  (8  Grau  salpetersaures  Strychnin  in  1  Unze 
Wasser  gelöst)  sehr  gut  vertragen.  3  Tropfen  der  officinellen 
Blausäure,  dem  Wasser  des  Objectträgers  zugesetzt,  bewirkt 
durchaus  keine  Verminderung,  noch  i*/a  Stunden  nach  die- 
sem Zusatz  war  die  Bewegung  wie  zuvor,  auch  die  Entfal- 
tung des  Spiralfadens  aus  seiner  Schleimzelle  ward  in  keiner 
Weise  gehindert.  Die  Blausäure  konnte  nicht  durch  die  vor- 
handene Pflanzensubstanz  zersetzt  sein,  da  nach  Entfernung 
der  Deckplatte  der  bekannte  Geruch  des  tödlichen  Giftes  noch 
unverkennbar  war.  Die  Versuche  mit  Blausäure,  Strychnin- 
lösuug und  Jodwasser  wurden  mehrfach  uud  immer  mit  dem- 
selben Erfolg  wiederholt,  die  Wirkung  war  bei  den  Spiral- 
fäden aller  4  Farrukräuter  ganz  dieselbe.  Jodwasser  gab  den 
Spiralfäden  keine  Färbung,  wogegen  jodhaltige  Jodkalium- 
lösung ihnen  eine  goldgelbe  Farbe  verlieh.  Die  starre  Unbe- 
Aveglichkeit  der  Wimpern  nach  Jodzusatz  scheint  meine  An- 
sicht von  der  Bewegung  des  Fadens  durch  diese  Wimpern  zu 
uuterstützen;  wenn  sich  der  Faden  langsam  dreht,  so  schla- 
gen auch  die  Wimpern  langsam.  Auch  Wigand  beobach- 
tete das  augenblickliche  Stillliegen  des  Fadens  nach  Jod- 
zusatz. 

Die  von  Suminski  gegebenen  Abbildungen  des  Spiral- 
fadens stimmen  mit  meinen  Beobachtungen  nicht  ganz  überein, 
das  Bläschen,  von  dem  Suminski  spricht,  darf  seinen  Ab- 
bildungen nach  mit  dem  von  mir  beobachteten  Bläschen  nicht 
verglichen  werden.  Nach  seinen  Figuren  muss  ich,  wenn  an- 
ders die  Gestalt  der  Spiralfäden  bei  allen  Farrnkräutern  die- 
selbe ist,  annehmen,  dass  Suminski's  Mikroskop  für  diese 
Beobachtung  nicht  ausreichte,  denn  nur  so  kann  ich  mir  die 
stattgefundene  Täuschung  erkläien.  Suminski  beschenkt 
grade  das  dicke  Ende  (die  weiteste  Wiudung),  das  doch  un- 
bewimpert ist,    mit  wenigen  Wimpern,     während  dieselben  in 

22r  Bd.   7s  Heft.  49 


770 

zahlloser  Menge,  aber  grade  am  andern,  dünnen  Ende  des 
Fadens  vorhanden  sind.  Ich  halte  die  von  Suminski  auf 
Fig.  17,  18  und  19  seiner  Taf.  II.  mit  c  bezeichnete  Zelle 
nicht,  wie  er,  für  die  Spiralfadenzelle,  sondern  für  das  von 
mir  nachgewiesene  Bläschen;  sein  mit  e  bezeichnetes  Bläs- 
chen dagegen  für  ein  zufällig  vorhandenes  Schleimkörnchen, 
das  wahrscheinlich,  wie  es  sehr  häufig  vorkommt,  auf  dem 
Spiralfaden  liegt.  Wigand's  Abbildungen  sind  ungleich 
richtiger,  seine  Figur  6  b.  entspricht  beinahe  einigen  meiner 
Figuren,  was  Wigand  für  die  Zelle  des  Spiralfadens  hält, 
muss  ich  indess  für  das  bereits  angeschwollene  Bläschen  der 
ersten  Windung  des  Spiralfadens  erklären. 

III.     Entwichelung  des  Keim -Organs. 

Ganz  in  der  Nähe  des  Einschnittes  erhebt  sich ,  ebenfalls 
an  der  Unterseite  des  Vorkeims,  ein  neues  Organ,  das  in  un- 
bestimmter Zahl  (von  2  bis  20),  doch  immer  nur  an  dem 
verdickten  Theil,  dem  Polster,  auftritt.  Von  der  Seite  ge- 
sehen, hat  dieses  neue  Organ  grosse  Aehnlichkeit  mit  dem 
Pistill  der  Laub-  und  Lebermoose;  es  bildet  im  entwickelten 
Zustande  einen  kleinen,  zelligen,  stumpfkegelförmigen  Kör- 
per, dessen  Basis  das  Gewebe  des  Vorkeims  bildet.  An  die- 
ser Basis  bemerkt  man  eine  kleine,  rundliche,  in  das  Pol- 
ster des  Vorkeims  eingesenkte  Höhle,  welche  sich  als  hohler 
Kanal  in  dem  cylindrischen  Theile  des  Organs  fortsetzt  (Fig. 
19  6.  und  Fig.  20).  Von  Oben  gesehen  erblickt  man,  wenn 
man  auf  die  Spitze  dieses  Organs  einstellt,  4  Zellen,  die 
einen  centralen,  viereckigen  Baum,  den  erwähnteu  Kanal, 
uraschliessen  (Fig.  18),  stellt  man  dagegen  auf  die  Basis  ein, 
so  sieht  man  die  Höhle  des  Organs,  von  weit  mehr  als  4 
Zellen  umgeben. 


TJ1 

Die  EntwickeJung  dieses  Organs,  das  Suminski  Knos- 
penkern  (nucleus  nudus),  Wigand  Eychen  nennt,  das  ich 
aber  passender  als  Keim-Organ  bezeichnen  möchte,  ist  schwie- 
rig zu  verfolgen ,  da  man  für  seine  allerjüngsten  Zustände, 
wie  Wigand  sehr  richtig  bemerkt,  nicht  mit  Sicherheit  ein- 
stehen kann.  Selbst  die  Stellung  auf  dem  verdickten  Theile 
des  Vorkeims  gewährt  keine  genügende  Garantie,  dass  man 
es  wirklich  mit  dem  Rudiment  eines  Keim -Organs  zu  thun 
habe,  da  neben  diesen  Organen,  wenngleich,  soviel  ich  ge- 
sehen, niemals  zwischen  ihnen,  auch  Antheridien  vorkommen. 
Den  jüngsten  Zustand,  welchen  ich  mit  Sicherheit  als  dem 
geuannten  Organ  angehörig  bezeichnen  darf,  finden  wir  auf 
Fig.  17,  man  sieht  von  Oben  auf  das  Keim -Organ,  dasselbe 
besteht  aus  4  noch  dicht  neben  einander  liegenden  Zellen, 
deren  jede  einen  Cytoblasten  enthält.  Vergleicht  mau  mit  die- 
sem Bilde  Fig.  19 ,  so  findet  man  in  a  und  b  etwas  spätere 
Zustände  dos  Keim- Organs,  von  der  Seite  gesehen;  bei  a 
ist  weder  eine  Höhle,  noch  ein  Kanal  vorhanden y  auf  Fig. 
36  a  weichen  die  Zellen  in  der  Mittellinie  etwas  auseinander, 
der  dadurch  entstandene  Raum  zeigt  eine  gelbliche  Färbung. 
Auf  Fig.  196  hat  das  Organ  bedeutend  zugenommen,  jetzt 
ist  sowohl  Höhle  als  Kanal  vorhanden,  erstere  enthielt  kör- 
nige, hellbraun  gefärbte  Stoffe.  Das  Keim -Organ  ist,  wie 
sich  hier  zeigt,  anfänglich  geschlossen,  die  Spitze  seines 
Halstheils  öffnet  sich  erst,  wenn  das  Organ  ganz  ausgebildet 
ist,  indem,  ganz  wie  beim  entwickelten  Pistill  der  Leber- 
moose ,  die  Zellen  der  Spitze  aus  einander  weichen  und  all- 
mählig  absterben  (Fig.  38). 

Nach  dem,  was  ich  gesehen,  glaube  ich  annehmen  zu 
dürfen,  dass  unser  Keim -Organ,  gleich  der  Antheridie,  aus 
einer  Zelle  des  Vorkeims  hervortritt,  sich  in  der  entstandenen 
Erhebung  eine  neue  Zelle  bildet,    in  welcher  4  Tochterzellen 

49* 


712 

entstehen  (Fig.  17).  Nimmt  man  jetzt  an ,  dass  jede  dieser 
Zellen  wieder,  und  zwar  nicht  der  Fläche,  sondern  der  Höhe 
nach,  neue  Zellen  bildet,  so  erhält  man  nach  einander  die  er- 
wähnten Zustände;  Höhle  und  Kanal  des  Keim -Organs  schei- 
nen durch  ein  Auseinanderweichen  dieser  Zellen  gebildet  zu 
werden. 

Die  hier,  so  weit  ich  sie  beobachten  konnte,  möglichst 
genau  wiedergegebeue  Entwicklungsgeschichte  des  Keim- 
Organs  harmonirt  mit  dem,  was  Sumifiski  gesehen  haben 
will,  durchaus  nicht;  das  Keim -Organ  ist,  wie  Suminski 
angiebt,  anfänglich  au  seiner  Spitze  geöffnet;  nach  ihm  ist 
zuerst  die  Höhle  vorhanden,  erst  später  erhebt  sich  um  sie  ein 
Zellen  wall,  der  sich  zuletzt  zusammenneigt  und  die  Oeffnung 
des  Organs  verschliesst.  Dagegen  ist,  wie  ich  mit  grosser 
Bestimmtheit  behaupten  darf,  das  Keim -Organ  grade  an- 
fangs geschlossen,  Höhle  und  Kanal  sind  nicht  früher,  wie 
die  nach  Aussen  verschlossene  Zellenerhebung  (der  Halstheil 
des  Organs)  vorhanden,  sondern  bilden  sich  erst  nach  dem 
Auftreten  dieser  Erhebung ,  der  Halstheil  öffnet  sich  erst, 
wenn  das  Organ  ausgebildet  ist\  statt,  wie  Suminski 
angiebt,  sich  alsdann  zu  schliessen.  Unsere  Beobachtungen 
stehen  somit  im  vollkommenen  Widerspruch,  was  für  die 
Hauptsache,  die  angebliche  Befruchtung  der  Farrnkräuter, 
von  grossester  Wichtigkeit  ist,  indem  mit  ihr  Suminski's 
Hauptstütze  dahin  fallt. 

Wigand's  Beobachtungen  stimmen  schon  besser  mit 
den  meinigen  überein,  seine  Figuren  12  und  13  entsprechen 
so  ziemlich  meinen  Figuren  17  und  18,  seine  Figuren  14  und 
16  dagegen  meinen  Figuren  19&,  34  und  36a.  Wigand 
hat  jedoch  die  im  entwickelten  Zustande  niemals  fehlende, 
im    Gebiete    des  Zellenpolsters   eingesenkte  Höhle   übersehen, 


773 

daraus  erklärt  sich  seiiie  Annahme  eines  dritten,  drüsenarti- 
gen Organs,  das  eine  ins  Gewehe  eingesenkte,  von  einem 
Zellenwall  umgehene ,  nach  Aussen  geöffnete  Höhle  bilden 
soll,  die  im  Innern  mit  einer  braunen  Masse  ausgekleidet  ist; 
diese  Höhlen  stehen  nach  ihm  auf  dem  Zellenpolster.  So- 
wohl Beschreibung,  als  Abbildung  (Wigand's  Fig.  20  u.  21) 
lässt  mich  vermutheu,  dass  Wigand  durch  abgestorbene 
Keim -Organe  getäuscht  ward,  der  braungefärbte  Inhalt  macht 
dies  um  so  wahrscheinlicher  (vergl.  meine  Fig.  38).  Ich  habe 
trotz  aller  Mühe  kein  drittes  eigenthümliches  Organ  ent- 
decken können.  Wigand  nimmt  im  Innern  seines  Eychens 
(des  Keim-Organs)  eine  centrale  Zelle  an,  welche,  wie  er 
glaubt,  dessen  Höhle  umkleidet;  in  seinem  dritten,  drüsen- 
artigen Organe  glaubt  er  diese  Zelle  zu  vermissen;  dass  sie 
im  ersten  Fall  vorhanden  ist,  glaube  ich  selbst,  obgleich 
ich  sie  eben  so  wenig  nachweisen  konnte,  da  sie  sehr  zart 
zu  sein  scheint,  kann  sie  beim  abgestorbenen  Keim- Organe, 
dem  zweiten  Falle,  längst  resorbirt  sein. 

Der  anatomische  Hauptunterschied  des  Keim  -  Orgaus  von 
der  Antheridie  liegt  meiner  Ansicht  nach  darin  ,  dass  ersteres 
ins  Gewebe  des  Vorkeims  eingesenkt  ist,  dass  seine  Höhle 
von  den  Zellen  des  Polsters  umgeben  wird,  während  die  An- 
theridie niemals  eingesenkt  ist,  sondern  sich  jederzeit  auf  ei- 
ner Zelle  des  Vorkeims,  und  zwar  nicht  aus  dem  Zellenpol- 
ster des  letztern,  erhebt.  Nach  Wigand  verbreitet  sich  das 
Keim- Organ  bei  einigen  Farren  über  die  ganze  Fläche  des 
Vorkeims,  ich  fand  es  jederzeit  nur  auf  dem  Zellenpolster. 
Physiologisch  sind  Keim -Organ  und  Antheridie  himmelweit 
verschieden,  in  ersterem  entwickelt  sich  die  junge  Pflanze, 
die  Bestimmung  des  letztern  ist  zur  Zeit  noch  durchaus  räth- 
selhaft. 


in 


VI.    Entwicklung  des  jungen  P/lünzchens  aus  dem  Keim- 

Organ. 
Um  diesen  wichtigsten  Punkt  der  Untersuchung  mit  eini- 
ger Sicherheit  entscheiden  zu  können,  ist  eine  genaue  Be- 
kanntschaft mit  den  verschiedensten  Zuständen  des  Keim- 
Organs  von  Nöthen;  um  zu  dieser  zu  gelangen,  sind  3  Wege 
offen j  alle  3  haben  ihre  Schwierigkeiten,  ihre  Vortheile  und 
Nachtheile;  alle  3  wurden  von  mir  benutzt,  und  ich  glaube 
mich  durch  sie  in  den  Stand  gesetzt,  die  wichtige  Frage 
zwar  nicht  zu  lösen,  aber  doch  der  Lösung  näher  zu  führen. 
Sumiiiski  empfiehlt  den  einen  dieser  Wege,  das  Freilegen 
des  Keim -Organs  unter  der  Loupe,  vermittelst  der  Nadel; 
diese  Methode  ist  aber  bei  den  jüngsten  Zuständen  des  Keim- 
Organs  nicht  anwendbar,  da  es  ganz  unmöglich  ist,  ohne 
Verletzung  des  Organs  selbst,  die  benachbarten  Zellen  soweit 
zu  entfernen,  dass  man  ein  klares  Bild  erhält;  die  Kleinheit 
des  Gegenstandes  lässt  ein  vollständiges  Freilegen  gar  nicht 
zu.  Für  diesen  Zustand  ist  das  Schneiden  zwischen  Kork 
am  geeignetsten.  Wenn  man  den  Vorkeim  gut  abspült,  bei 
schwacher  Vergrössernng  unter  das  Mikroskop  legt  und  sich 
über  das  Dasein  und  den  ungefähren  Entwickelungsznstand 
der  Keim- Organe  überzeugt,  sich  ihre  Stellung  genau  merkt, 
und  dann  möglichst  dünne  Schnitte  zwischen  Kork  darstellt, 
so  wird  man  unter  einer  Menge  solcher  Schnitte  immer  einige 
finden ,  welche  die  richtige  Stelle  glücklich  getroffen  haben. 
Für  die  etwas  weiteren  Entwickelungsstufen ,  d.  h.  für  Zu- 
stände wie  Fig.  19  c,  36  &  und  37,  ist  das  Schneiden  aus  freier 
Hand  am  geeignetsten;  für  Zustände  wie  Fig.  45  endlich  ist 
Suminski's  Verfahren,  das  Freilegen  unter  dem  einfachen 
Mikroskop  mit  Hülfe  der  Nadel,  der  dritte  Weg,  erapfehlens- 
werth ;   bei  soweit  vorgerückten  Bildungen  ist  nämlich,   nach- 


775 

dem    der   zu    untersuchende  Theil    durch    die  Nadel   freigelegt 
ist,  noch  eine  Nachhilfe  mit  dem  Rasirmesser  möglich. 

Nach  Sumiiiski  sollen  die  früher  erwähnten  Spiral- 
faden ins  Innere  des  Keim-  Organs  gelangen;  wenn  ich  den 
Vorkeim,  mit  der  Uuterseite  nach  Oben  gerichtet,  unterm  Mi- 
kroskop betrachtete,  so  sah  ich  Spiral fäden  die  genannten 
Orgaue  umschwärmen;  bei  Adiantum  formosum  sah  ich 
zwei  solcher  Fäden  bewegungslos  auf  dem  Keim-Organ,  aber 
entschieden  nicht  im  Innern  desselben,  liegen.  In  der  Höhle 
des  Keim -Orgaus  bildet  sich,  nach  meinen  Beobachtungen, 
frühzeitig ,  und  zwar  noch  ehe  sich  dessen  Spitze  öffnet,  eine 
körnige  Masse  (Fig.  19  6),  in  welcher  später  Zellkerne  und 
Zellen  entstehen.  Ob  eine  Zelle  die  Höhle  des  Keim -Organs 
umkleidet,  habe  ich  nicht  beobachten  können,  mir  schien  der 
Zusammenhang  der  Höhle  mit  dem  Kanal  ein  ungehinderter, 
durch  keine  Zellenmembrau  abgesperrter  zu  sein,  und  dennoch 
lassen  die  späteren  Entwickelungsstadien  das  Vorhandensein 
einer  solchen  Zelle ,  in  der  sich  der  körnige  Schleim  ansam- 
melt und  in  der  Zellkerne  und  Zellen  entstehen,  vermuthen. 
Der  körnige  Schleim  ist  anfänglich  nur  am  Grunde  der  Höhle 
und  an  deren  Seiten  abgelagert,  nach  dem  Kanal  hin  findet 
er  sich  nicht;  die  Masse  muss  demnach  sehr  consistent  sein, 
indem  sie  sonst,  vermöge  ihrer  Schwere,  diesem  tiefer  gele- 
genen Theile  zufliessen  müsste.  Erwähnter  Stoff  muss  stick- 
stoffhaltig sein,  Jodlösung  färbt  ihn  gelb;  der  Luftzutritt 
scheint  chemisch  verändernd  auf  ihn  einzuwirken,  da,  wenn 
das  Keim -Organ  geöffnet  ist,  der  besagte  Stoff  eine  braune 
Farbe  angenommen  hat;  ist  auch  der  Grund  der  Höhle  braun 
gefärbt,  so  wird  das  Keim -Organ  nicht  weiter  entwickelt,  es 
abortirt  (Fig.  38).  Beschränkt  sich  die  Färbung  jedoch  nur 
auf  den  Halstheil,  so  findet  sich  im  Innern  der  Höhle  das. 
Rudiment  der  jungen  Pflanze  (Fig.  19  c). 


776 

Der  jüngste  Zustand,  den  ich  auffinden  konnte,  ist  in 
der  soeben  citirten  Fig.  19  c  dargestellt,  die  Höhle  des  Keim- 
Organs  ist  von  einer,  aus  wenigen  runden  Zellen  bestehen- 
den Kugel  ausgefüllt,  jede  Zelle  dieses  Keimlings  enthält 
einen  kleinen  Cytoblasten  und  ausserdem  feinkörnige,  grünlich 
gefärbte  Stoffe.  In  einem  etwas  spätem  Zustande  gelang  es 
mir,  diese  Kugel  vollständig  freizulegen  (Fig.  44),  sie  bestand 
hier  aus  einer  ungleich  grösseren  Menge  Zellen,  die  jedoch 
kleiner  wie  auf  Fig.  19c  waren,  aber,  wie  diese,  ihren  Cy- 
toblasten besassen;  die  Wurzel  schien  nirgends  mit  dem  Keiin- 
Organe  verwachsen  zu  sein,  sie  zeigte  nirgends  eine  verletzte 
Stelle;  auch  die  Figuren  19  c  und  36  b  sprechen  für  die  Selbst- 
ständigkeit dieser  Keimanlage,  die,  wie  ich  aus  diesem  Ver- 
halten schliesse,  allerdings  im  Innern  einer  die  Höhle  und 
vielleicht  anfänglich  auch  den  Kanal  auskleidenden  Zelle  ent- 
standen ist.  Eine  Zelleubildung  im  Interzellularraunie  ist 
bis  jetzt  im  Pflanzenreiche  noch  nirgends  nachgewiesen,  und 
doch  müsste  man,  wenn  man  das  Dasein  einer,  allerdings 
nicht  sichtbaren,  die  Höhle  des  Keim -Organs  umkleidenden 
Zelle  leugnen  wollte,  eine  Bildung  neuer  Zellen  (des  Keim- 
lings) im  Interzellularraume  (in  der  Höhle  des  Keim-Organs) 
annehmen.  Ueber  das  Auftreten  der  ersten  Zellen  im  Innern 
des  Keim-Organs  kann  ich  leider  keine  Auskunft   geben. 

Die  in  der  Höhle  des  Keim -Organs  liegende  Zellenkugel 
verliert  alsbald  ihre  runde  Gestalt,  sie  wird  zum  wahren 
Keimling,  der  sich  nach  zwei  entgegengesetzten  Richtungen 
entwickelt,  der  eine  Theil  sucht  die  Erde,  der  andere  das 
Lieht;  ich  möchte  den  erstem  die  Radicula,  den  letztern,  da 
sieh  aus  ihm  Stengel  und  Blätter  der  jungen  Pflanze  ent- 
wickeln, Plumula  nennen,  ohne  dabei  jedoch  an  eine  weitere 
Analogie  mit  dem  Embryo  der  Phanerogamen  zu  denken. 
Die  Plumula  tritt  etwas  früher  als  die  Radicula,  und  zwar  in 


177 

Form  eines  kegelförmigen  Körpers  auf  (Fig.  37  c),  während 
das  Würzelchen  mehr  als  rundliche  Anschwellung  erscheint 
(Fig.  37 d).  Der  ganze  Keimling  ist  noch  von  den  Zellen 
des  Vorkeims  eingeschlossen,  in  der  Mitte  zwischen  Pliimula 
und  Radicnla  liegt  jeder  Zeit  der  abgestorbene,  in  seinem  In- 
nern braungefärbte  Halstheil  des  Keim- Organs  (Fig.  36  6, 
Fig.  44 d).  An  der  Stelle,  wo  das  Würzelchen  liegt,  sind 
die  umkleidenden  Zellen  des  Vorkeims  mehr  zusammengefal- 
len und  meistens  braun  gefärbt ,  aber  dennoch  durchbricht  die 
Plumula,  Avie  es  scheint  normal,  zuerst  den  Vorkeim  (Fig. 
45  c).  Die  jetzt  ins  Freie  tretende  Plumula  krümmt  sich  nach 
aufwärts,  die  Oberfläche  des  bald  entstehenden  ersten  Blattes 
ist,  namentlich  an  der  untern  Seite,  mit  in  derselben  Richtung 
gekrümmten ,  mehrzelligen  Haaren  bekleidet.  Bald  darauf 
tritt  auch  die  Wurzel  hervor,  sie  ist,  von  ihrem  Austritt  an, 
mit  einer  Wurzelhaube  verseilen  (Fig.  6  c),  deren  Bildung 
schon  innerhalb  der  Umhüllung  des  Vorkeims  stattfindet,  und 
die,  wie  auch  Sumiiiski  augiebt,  sicherlich  der  Wurzel 
selbst  angehört,  von  ihrer  Spitze  gebildet  wird  und  also  kein 
Ueberbleibsel  des  durchbrochenen  Vorkeims  ist. 

Sind  Wurzel  und  Stengel  hervorgetreten,  so  wachsen 
beide  nach  entgegengesetzter  Richtung,  der  Grad  ihres  Wachs- 
thuras  ist  jedoch  nach  dem  Individuum  sehr  verschieden,  in 
dem  einen  Falle  wächst  der  Stengel  rascher  als  die  Wurzel, 
in  dem  andern  umgekehrt.  Die  Entwickelung  des  Stengels 
ist  eine  sehr  beschränkte,  kaum  ist  er  aus  der  Hülle  des 
Vorkeims  hervorgegangen,  so  erscheint,  dicht  unter  seiner 
Spitze  (Suminski's  Terminalknospe)  (Fig.  46c),  das  erste 
Blatt  (Fig.  46  a);  bald  darauf  erscheint  an  der  gegenüber- 
liegenden Seite  das  zweite  Blatt  (Fig.  47  c  Axenspitze,  a  er- 
stes Blatt,  d  zweites  Blatt).  Der  Stengel  selbst  erhebt  sich, 
wenn    auch     noch    mehrere    Blätter    entstehen,     nur    wenig; 


778 

sämmtliehe  Blätter  entspringen  deshalb  so  ziemlich  anf  einer 
Ebene  und  im  Umkreis  einer  centralen  Axenspitze,  wofür  die 
Blattstellung  der  Farrnkräuter  im  Allgemeinen  (Struthiopteris) 
die  besten  Beweise  liefert.  Die  jungen  Blätter  sind  immer 
nach  einwärts  gerollt,  ihre  Spitze  ist  anfangs  rundlich  (Fig. 
45  c),  gewinnt  aber  bald  ein  blattartiges  Ansehn  (Fig.  46  a.), 
sie  ist  meistens  mit  mehrgliedrigeu ,  wasserhellen  Haaren  be- 
setzt. Häufig  entsteht  mit  jedem  neuen  Blatt  auch  eine  neue 
Wurzel ;  sowohl  die  erste  wie  die  später  entstehenden  Wur- 
zeln steigen  von  Anfang  an  gerade  nach  abwärts.  Die  Wur- 
zeln gränzen  sich  schon  durch  die  Färbung  ihres  Inhalts  von 
dem  eigentlichen  Stengeltheil  des  Pflänzchens  ab,  ihre  Zellen 
sind  durch  einen  mehr  feinkörnigen  Stoff  braungefärbt,  wäh- 
rend in  den  übrigen  Theilen  der  Pflanze  mehr  oder  weniger 
Chlorophyll,  in  grösseren  oder  kleineren  Körnern  verbreitet 
ist.  Die  Wurzel  treibt  bis  zu  einer  gewissen  Entfernung  an 
ihrer  Spitze  lange,  aus  einer  Zelle  bestehende  Wurzelhaare, 
welche  den  Wurzelhaaren  des  Vorkeims  vollkommen  gleich 
sind.  Gewinnt  man  in  einem  Zustande  wie  Fig.  46  und  47 
einen  dünnen  Längsschnitt  durch  die  Mitte  des  jungen  Pflänz- 
chens, so  sieht  man,  wie  das  Gewebe  des  letztem,  obschon 
in  diesem  Stadio  überall  mit  dem  Vorkeim  verwachsen,  sich 
doch  entschieden  von  demselben  abgrenzt.  Aus  dem  Grunde 
des  Keimlings  tritt  ein  Gefässbündel  hervor,  das  sich  sogleich 
spaltet  uud  einen  Ast  nach  Oben  zum  Stengel,  den  andern 
nach  Unten  zur  Wurzel  schickt  (Fig.  46  und  47).  Der  Anfang 
des  Gefässbündels  selbst  verliert  sich  ins  Gewebe  des  Keim- 
lings. 

Betrachten  wir  jetzt  das  Resultat  meiner  Untersuchung 
mit  dem,  was  Suminski  gesehen  haben  will,  so  lassen  sich 
bedeutende  Abweichungen  nicht  verkennen,  gerade  den  Haupt- 
punkt ,  das  Entstehen  des  Keimlings  aus  dem  Spiralfaden  der 


?T9 

Antheridie,  kann  ich  nicht  bestätigen,  ich  glaube  dagegen 
nachweisen  zu  können,  wie  Suminski  zu  dieser  Annahme 
gekommen  ist.  Auch  über  die  Entwickelung  und  den  Bau 
der  Antheridie,  wie  des  Keim -Organs  sind  wir  nicht  einver- 
standen, doch  habe  ich  diese  Punkte  schon  gehörigen  Orts 
besprochen.  Suminski  will  in  der  anfänglich  ungcsehlos- 
seneu  Höhle  seines  Nucleus  (des  Keim -Organs)  eine  freie 
Zelle,  die  er  Keimsack  nennt,  und  um  dieselbe  in  derselben 
Höhle  mehrere  Spiralfaden  gesehen  haben.  Ich  bin  weder  so 
glücklich  gewesen,  diesen  Keimsack,  noch  im  Innern  des  Keim- 
Organs  Spiralfäden  zu  finden,  anchWigand  hat  beides  nicht 
gesehen.  Ich  halte  es,  wie  ich  schon  früher  erwähnt  habe, 
nicht  für  möglich,  so  kleine  Gegenstände,  wie  die  auf  Su- 
miiiski's  Tafel  III.  abgebildeten  Präparate,  in  einer  Weise 
freizulegen,  wo  sie  so  bestimmte  Bilder,  wie  die  hier  darge- 
stellten, liefern  können;  ich  glaube  mit  grosser  Bestimmtheit 
behaupten  zu  dürfen,  dass  Suminski  das,  was  er  hier  ab- 
gebildet, nicht  so  bestimmt,  wie  er  es  abgebildet,  gesehen 
hat.  Bei  einem  gut  geführten,  dünnen  Schnitt,  der  allerdings 
Glückssache  ist,  gewinnt  man  schon  eine  viel  klarere  Ansicht 
von  der  Sache;  Suminski 's  Fig.  2.  der  Taf.  III.  halte  ich 
für  ein  verunglücktes  Präparat,  aber  keinesweges  für  einen 
Zustand,  wie  ihn  die  Natur  darbietet;  Suminski  ist  hier 
durch  ein  von  der  Nadel  zerrissenes  Präparat  getäuscht  wor- 
den. Bei  der  nicht  selten  grossen  Menge  vorhandener  Spiral- 
fäden ist  es  dann  wohl  möglich,  dass  einige  derselben  durch 
das  Messer  oder  die  Nadel  in  die  aufgerissene  Höhle  des  Keim- 
Organs  getrieben  wurden,  damit  ist  aber  noch  keinesweges 
bewiesen,  dass  sie  nach  den  Bestimmungen  der  Natur  in  dies 
Organ  gelangen  müssen.  Was  Suniinski's  Figuren  4,  5, 
6  und  7  der  Tafel  111.  betrifft,  so  lassen  sich  selbige  auf 
meine  Figuren   20,  23  u.  35   sehr  wohl   zurückführen;     das, 


780 

was  Sumiiiski  für  weiter  entwickelte  Spiralfäden  hält,  mnss 
ich  für  mehr  oder  weniger  körnigen  Schleim  erklären,  der 
allerdings  bisweilen  (Fig.  33  u.  35)  eine,  fadenförmige  Gestalt 
gewinnt. 

Die  Spiralfäden  sollen  nach  Snminski  schon  sehr  frühe, 
wenn  sich  der  Rand  des  nach  ihm  anfänglich  offenen  Keim  - 
Organs  kaum  über  die  Zellen  des  Vorkeims  erhebt,  in  dessen 
Höhle  gelangen;  dies  ist  jedoch,  da  ich  den  Anfangs  dicht 
geschlossenen  Zustand  des  Keim -Orgaus  aufs  bestimmteste 
nachgewiesen,  durchaus  unmöglich.  Einer  der  in  der  Höhle 
des  Keim -Organs  neben  der  freien  Zelle  (Snmiriski's 
Keimsack)  liegenden  Spiralfäden  soll  nach  Snminski  mit 
seinem  dünnen  Ende  in  den  Keimsack,  welcher  bereits  einige 
Eudospermzellen  entwickelt  hat,  dringen,  bis  in  dessen  Mitte 
gelangen,  dort  kugelig  anschwellen,  und  sich  darauf  yon  dem 
ausserhalb  des  Keimsacks  befindlichen ,  mehr  keulenförmigen 
Theile  des  Spiralfadens  abschnüren.  Nach  Suminski's 
Figuren  4,  5  und  6  der  Taf.  III.  glaube  ich,  dass  Su- 
miiiski auf  ganz  gutem  Wege  war,  seiue  Phantasie  indess 
der  eigenen  Beobachtung  schadete;  in  diesen  3  Figuren  finde 
ich  in  dem,  was  Sumiriski  den  mit  Endosperm  erfüllten 
Keimsack  nennt,  das  Rudiment  meines  Keimlings  (Fig.  19c, 
Fig.  36 b,  Fig.  44)  wieder;  die  vermeintlichen  Spiralfäden  im 
noch  geschlossenen  Kanal  des  Keim-Organs  halte  ich  für  fa- 
denförmige Schleimmassen,  die  gewundenen  Fäden,  die  an- 
geblich in  der  Höhle  des  Keim-Organs  liegen  sollen,  für  Spi- 
ralfäden, welche  indess  nicht  im  Innern  des  Organs,  sondern 
auf  demselben  liegen,  ein  Fall,  den  man  wohl  mitunter  be- 
obachtet. 

Bei  Pteris  serrulata  und  Adiantum  formosum  habe 
ich   allerdings   im   Innern   der   Höhle    des   Keim -Organs    eine 


781 

kleine,   gelbliche,   fettglänz  ende  Kugel  (Fig.  20.y,  Fig.  33y) 
gesehen,    ich    halte  dieselbe  für   ein  Oel-  oder  Schleimtröpf- 
chen;    einen  Zusammenhang   dieser   Kugel  mit   der  fadenför- 
migen, körnigen   Schleimmasse  im  Kanal  des   Keim -Organs 
konnte  ich  nicht  erkennen,  ebensowenig  war  eine  freie  Zelle, 
S  11  minski's  .Keimsack,    vorhanden.       Nach  Fig.  35    sollte 
man  fast  glauben,  dass  die  hier  fadenförmigen  Schleimmassen 
(jc  ,  a?)  von  Aussen  her  in  das  Keim -Organ  gelangten;    be- 
trachtet man  dagegen  Fig.  20  u.  33,  so  sieht  man,  wie  die- 
selben ,    schon   ehe    sich   der  Kanal  des  Keim  -  Organs  öffnet, 
in  letzterem  vorhanden  sind;     dass  sie  demnach,  statt  in  den 
geöffneten  Kanal  einzudringen,  aus  selbigem  heraustreten,  was 
durch   die   nach    abwärts    gerichtete    Lage   des   Keim- Organs 
selbst  um  so  wahrscheinlicher  wird.     Das  frühe  Auftreten  ei- 
ner dem  Ansehn  nach  ganz  gleichen,   körnigen  Schleimmasse 
in  der  Höhle  des  geschlossenen  Keim-Organs  unterstützt  diese 
Ansicht.     Auch  Suminski    spricht  von  dem  Austritt  der  ab- 
gestorbenen Spiralfäden  aus    den   nicht   zur  Entwickehing  ge- 
kommenen Keim- Organen;  er  gesteht  selbst  die  Schwierigkeit 
in  dem,    was  er  für  weiter   entwickelte  Spiralfäden  halt,    die 
letzteren    zu    erkennen;    da    nun    aber    für    mich    gar   keine 
Gründe  vorhanden  sind ,  und  nach  dem  Mitgetheilten  vorhan- 
den sein  können,    welche  mich  bestimmen,    in  ihnen  wirklich 
Spiralfäden  zu  erblicken,    so   halte  ich    es   für  ungleich  rich- 
tiger, ja   für   absolut    nothwendig,    die    ganze   Befruchtnngs- 
Theorie  der  Farrnkräuter,  wie  selbige  von  Suminski  ange- 
nommen ward ,  von  der  Hand  zu  weisen.      Können  auch  mei- 
ne Beobachtungen  diese  Theorie   nicht   direct   widerlegen,    so 
bin  ich  doch  im  Stande ,  das  mehr  als  Unwahrscheinliche  der- 
selben    entschieden    darzuthun,      diese     Un  Wahrscheinlichkeit 
stützt  sich: 

1)  auf  den  Umstand ,    dass    an   ein  frühzeitiges  Eindringen 


782 

der  Spiralfäden  iii  das  Keim-Organ  nicht  zu  denken  ist,  weil 
dieses  Organ,  anfänglieh  geschlossen,  sich  erst  später  öffnet ; 
2)  auf  die  Schwierigkeit,  ja  Unmöglichkeit  des  Eindrin- 
gens der  Spiralfäden  in  die  geöffnete ,  von  einem  verhältniss- 
mässig  hohen  Zellenwall  (dem  Halsthcil  des  Keim -Organs) 
umgebene  Keimhöhle,  welche  Schwierigkeit  noch  durch  die 
Lage  des  Keim -Orgaus  mit  dem  geöffneten  Kanal  nach  ab- 
wärts bedeutend  erhöht  wird. 

Ich  kann  mir  überhaupt  nicbt  wohl  denken,  wie  sich  an 
der  Unterseite  des  Vorkeims  Spiralfäden  fortbewegen  sollen; 
der  Vorkeim  der  Farrnkräuter  gedeiht  allerdings  nur  in  feuch- 
ter Atmosphäre,  es  können  demnach  an  ihm  immerhin  Was- 
sertröpfchen hängen,  welche  den  Spiralfäden  einen  geringen 
Spielraum  für  ihre  Bewegung  gewähren  ;  s.über  einen  solchen 
Tropfen  würde  der  Faden  jedoch  niemals  hinauskommen  kön- 
nen. Während  der  Beobachtung  unter  dem  Mikroskop  ver- 
hält sich  die  Sache  ganz  anders,  da  liegt  der  Yorkeim  in 
einer  ununterbrochenen  Wasserschicht,  wenn  demnach  hier 
die  Spiralfäden  weiter,  ja  bis  vor  die  Keim-Organe  gelangen, 
so  ist  damit  noch  gar  nicht  gesagt,  dass  dies  auch  für  den 
natürlichen  Zustand  des  Vorkeims  massgebend  ist.  Ich  stim- 
me hier  Tollkommen  mit  Wigand  überein,  der  in  treffender 
Weise  auf  diese  Verwechselung  des  normalen  Zustandes  mit 
dem  zur  Beobachtung  nöthigen,  künstlichen  Zustande  aufmerk- 
sam macht. 

Schon  im  frühen,  noch  geschlossenen  Zustande  des  Keim* 
Organs  fand  ich  in  dessen  Höhle  körnige  Stoffe,  die  Consi- 
stenz  dieser  Stoffe  musste  eine  sehr  dickflüssige  sein,  da  sie 
trotz  der  nach  abwärts  gerichteten  Lage  des  Keim  -  Organs  in 
dessen  höchsten  Punkt,  der  Höhle,  verweilten;  später  ent- 
standen   in    dieser   Körnermasse   Zellkerne    und    Zellen,    die 


783 

Masse  selbst  schien  dünnflüssiger  zu  werden,  auch  der  noch 
immer  geschlossene  Kanal  war  jetzt  mit  ihr  erfüllt  (Fig.  20 
ii.  33),  in  einem  Falle  (Fig.  34)  hatte  sich  gerade  innerhalb 
dieses  Kanals  eine  Zelle  gebildet,  in  der  wiederum  3  (?)  Zell- 
kerne oder  Tochterzellen  (?)  lagen.  Die  fadenförmige  Schleim- 
masse  der  Fig.  34,  welche  Suminski  für  eindringende  Spi- 
ralfäden halten  würde,  muss  ich  für  austretenden,  dickflüssi- 
gen Schleim  ansehen,  und  glaube  diese  Annahme  durch  die 
Richtung  des  Keim-Organs  nach  abwärts  unterstützen  zu  kön- 
nen. Betrachtet  man  ausserdem  die  Grössenverhältnisse  der 
Spiralfäden  und  der  fadenförmigen  Schleimmassen  im  Kanal 
des  Keim-Organs ,  so  kann  man  kaum  an  eine  Identität  bei- 
der denken ,  die  Schleimraasse  ist  in  den  meisten  Fällen  min- 
destens 6mal  so  dick,  als  der  Spiralfaden.  Was  die  Bedeu- 
tung der  letzteren  ist,  kann  ich  nicht  angeben;  dass  die  Ä.n- 
theridien  für  die  Pflanzen,  bei  denen  sie  bis  jetzt  gefunden 
sind  ,  als  wesentliche  Organe  betrachtet  werden  müssen ,  un- 
terliegt wohl  keinem  Zweifel ,  welche  Bedeutung  die  Organe 
und  deren  Inhalt  jedoch  für  die  Pflanzen  selbst  besitzen,  ist 
eine  Frage,  die  wir  zur  Zeit  noch  nicht  enträthseln  können. 
Die  Gründe,  welche  Wigand  gegen  Suminski's  Be- 
fruchtungstheorie  der  Farrnkräuter  anführt,  genügen  mir  nicht 
vollständig.  Wigand  glaubt,  die  Höhle  des  Keim -Organs 
sei  mit  schwerem  Wasser  ausgefüllt,  er  hält  das  Verweilen 
der  Spiralfäden  im  Keim -Organ  für  unmöglich,  weil  dieses 
Wasser  dieselben  wieder  herausspülen  würde;  mir  scheint  es 
dagegen  noch  sehr  fraglich,  ob  die  Höhle  des  Keim -Organs 
Wasser  enthält,  ich  sollte  meinen,  das  letztere  müsse,  schon 
vermöge  seiner  Schwere,  wieder  herausfliessen,  es  sei  denn, 
dass  der  ganze  Vorkeim  im  Wasser  liege,  was  doch  im  nor- 
malen Zustande  nicht  der  Fall  ist.  Wigand  hält  auch  die 
Zahl   der  Spiralfäden   eines  Vorkeims    für   geringer,    wie   sie 


184 

wirklich  ist,  mir  schien,  z.B.  bei  Pteris  serrulata,  zwischen 
der  Zahl  dieser  Fäden  und  dem  einzigen  sich  entwickelnden 
Keim-Organ  etwa  dasselbe  Verhältniss,  wie  zwischen  der  Zahl 
der  Pollenkörner  einiger  Phanerogamen  zur  Menge  der  Sa- 
menkörner stattzufinden.  Ein  Vorkeim  enthält  nicht  selten 
60  und  mehr  Antheridien,  nimmt  man  für  jede  derselbe  als 
Mittelzahl  20  Spiralfäden  an,  so  erhält  man  für  ein  Keira- 
Organ  1200  solcher  Fäden,  die  Möglichkeit,  dass  eins  oder 
das  andere  derselben  zum  Keim-Organ  gelangen  könnte,  wäre 
also,  wenn  nicht  andere  Hindernisse  in  den  Weg  träten,  durch 
die  zu  geringe  Zahl  der  Spiralfäden  nicht  benommen.  Von 
allen  Keim -Organen  eines  Vorkeims  entwickelt  sich  überdies, 
soviel  ich  beobachtet,  immer  nur  ein  einziges,  alle  übrigen 
verkümmern,  ja  sehr  häufig  verkümmern  alle  und  der  Vor- 
keim stirbt  dahin, 

Dass  eine  Knospenbildung,  wie  Wigand  will,  ohne  das 
Vorhandensein  eines  Eychens  (Keim-Organs)  stattfinden  kann, 
muss  ich  durchaus  bezweifeln,  ich  habe  Entwickeluiigszustände 
wie  Fig.  19  c,  Fig.  366,  Fig.  37  u.  Fig.  45  in  Menge  beob- 
achtet, aber  jederzeit  über  dem  Keimling  den  abgestorbenen 
Kanal  des  Keim-Organs  wahrgenommen.  Ich  halte  auch  das 
Vorkommen  von  Antheridien  und  Keim-Organen  auf  demselben 
Vorkeim  für  durchaus  normal,  habe  zum  wenigsten  bei  den 
von  mir  untersuchten  Farrn  -  Vorkeimen  keine  Ausnahme  von 
dieser  Regel  finden  können.  Wigand' s  drittes,  drüsenarti- 
ges Organ  muss  ich,  wie  schon  bemerkt,  entweder  für  ein 
abgestorbenes  oder  verkümmertes  Keim-Organ,  oder  für  eine 
Eigentümlichkeit  bestimmter  Farrnkrautarten  halten;  das  Da- 
sein oder  Fehlen  dieses  Organs  kann  demnach  für  mich  keine 
Bedeutung  haben,  wichtig  wäre  es  dagegen  zu  erfahren,  ob 
diejenigen    Vorkeime    gewisser    Arten,     bei    denen   Wigand 


785 

niemals  Antheridien  beobachtete,    dennoch   ein  junges   Pflänz- 
chen  entwickeln  konnten. 

Das  Spiralfaden -Organ  der  FaiTiikränter  lässt  sich  sehr 
wohl  mit  der  Antheridie  der  Laub-  nnd  Lebermoose  verglei- 
chen, ihm  fehlt  allerdings  der  Stiel,  den  ich  jedoch  für  un- 
wesentlich halte ,  da  seine  Länge  nnd  Dicke  auch  bei  den 
Lebermoosen  sehr  verschieden  ist,  im  übrigen  Bau  erkenne 
ich  keine  bedeutenden  Abweichungen.  Es  wäre  interessant, 
die  Spiralfäden  der  genannten  Krgptogamen,  ihre  Gestalt 
und  ihr  Verhalten  zu  chemischen  Agcntien,  genauer  zu  beob- 
achten. Die  Aehnlichkeit  des  Keim -Organs  der  Farrnkräu- 
ter  mit  dem  Pistill  der  Laub-  und  Lebermoose  ist  noch  weit 
überraschender,  und  doch  sind  die  Functionen  beider,  bei 
theil weiser  Uebereinstimmung,  wieder  sehr  verschieden.  Das 
Keim  -  Organ  der  Farrnkräuter  ist  anfangs,  gleich  dem  Pistill 
der  Laub-  und  Lebermoose,  geschlossen,  es  öffnet  sich  erst, 
wenn  in  der  Höhle  desselben  die  junge  Pflanze,  hier  die  An- 
lage zur  Frucht  entsteht.  Bei  Laub  -'  und  Lebermoosen  er- 
scheinen in  den  meisten  Fällen  mehrere  (oft  sehr  viele)  Pi- 
stille neben  einander,  und  doch  entwickelt  nur  eines  dersel- 
ben, sehr  selten  zwei,  eine  Frucht;  auf  dem  Vorkeim  des 
Farrnkrautcs  erscheinen  ebenfalls  mehrere  (2  bis  20)  Keini- 
Organe,  von  deuen  nur  eins  zur  Entwickelung  kommt  y  wäh- 
rend alle  übrigen,  gleich  den  sogenannten  sterilen  Pistillen 
der  Laub-  und  Lebermoose,  verkümmern.  Das  Pistill  der 
Laub  -  und  Lebermoose  bildet  in  seiner  Höhle  eine  junge 
Frucht,  das  Keim -Organ  der  'Farrnkräuter  in  der  seinigen 
eine  junge  Pflanze;  das  Keim-Organ  der  Farrnkräuter  nimmt 
somit  einen  ungleich  höhern  Rang  ein,  seine  Function  be- 
schränkt sich  nicht  auf  die  Bildung  des  Fortpflanzungsorgans) 
(der  Sporenkapsel)  allein,  aus  ihm  entwickeln  sich  Axen- 
und  Blattorgaue,    und    auf   den    letzteren   Fruchtkapseln   und 

22r  Bd.    7s  Heft.  50 


786 

Sporen.  In  dieser  unbedingt  höhern  Function  des  Keimorgans 
erkennt  man  jedenfalls  eine  Annäherung  dor  Farm  zu  den 
Phanerogamen,  die  ohnehin  schon  durch  die  höher  entwickelte 
Stnictur  des  Stengels  nachgewiesen  wird,  eine  Uebertragung 
der  Farrnkräuter  zu  den  Phanerogamen  wird  aber  keineswe- 
ges  dadurch  gerechtfertigt,  die  Schranke,  welche  beide  trennt, 
ist  immer  noch  eine  sehr  bedeutende.  Die  phanerogame 
Pflanze  entwickelt  sich  aus  dem  Pollenschlanch  ,  der  im  Ein- 
brjosack  der  Samenknospe  seine  Nahrung  findet;  das  Farrn- 
kraut,  wie  die  übrigen  Kryptogamen,  aus  der  Spore  ^  ohne 
Zulhun  eines  Keimsacks;  der  Vorkeim  des  Farrnkrauts  ent- 
spricht, wenn  man  durchaus  einen  Vergleich  aufstellen  will, 
dem  Pollenschlauch,  er  entwickelt  sich  jedoch  durch  sich 
selbst ,  während  der  Pollenschlanch  nur  unter  dem  Einfluss 
eines  zweiten  Organs,  des  Keimsaeks,  zur  weitern  Entwicke- 
lnng  gelangt. 

Den  Vorkeim  der  Farrnkräuter  möchte  ich  nicht  mit 
"Wigand  als  Axenorgan  betrachten,  sondern  ihn  dem  Blatt 
Ton  Bryophyllum,  das  an  bestimmten  Stellen  die  Anlage  zu 
jungen  Pflanzen  bildet,  vergleichen.  Die  von  Wigand  be- 
obachtete Sprossenbildung  ist  höchst  interessant,  nur  zn  be- 
dauern, dass  er  ihrer  so  kurz  erwähnt  und  sie,  wie  es 
scheint,  nicht  weiter  verfolgte.  Wigand's  Urtheil  über 
Sumin'ski's  Arbeit  muss  ich  im  Allgemeinen  bestätigen; 
die  letztere  enthält  indess  mehr  Wahres,  als  W  ig  and  zuge- 
ben will,  die  Theorie  Sumiiiski'  s  muss  ich  mit  ihm  ver- 
werfen. 

Das  Resultat  meiner  Gesammt  -  Beobachtungen  lässl  sich 
nunmehr  in  folgendes  Resume  zusammenfassen: 

1)  Der  Vorkeim  der  Farrnkräuter  bildet  anfangs  eine  blatt- 
artige,   überall  nur  aus  einer  Zelleulage   bestehende  Ausbrei- 


78? 

tung;  in  diesem  Zustande  trägt  seine  Unterseite  nur  Wurzel- 
haare und  Autheridien,  später  bildet  sich  an  einer  bestimm- 
ten Steile  ein  aus  mehreren  Zellenlagen  bestehendes  Polster, 
auf  dessen  Unterseite  sich  die  Keimorgane  entwickeln. 

2)  Die  Antherjdien  entstehen  schon  sehr  frühe,  sie  sind 
schon  vor  der  blattartigen  Ausbreitung  des  Vorkeims  an  den 
ersten,  ans  der  Spore  heraustretenden  Zellen  vorhanden.  Die 
Autheridien  erheben  sieh  als  Anschwellung  aus  der  Unterseite 
einer  Zelle ,  sie  bestehen  im  ausgebildeten  Zustande  niemals 
aus  einer  einzigen  Zelle,  sondern,  wie  ich  aus  der  Seiteu- 
ansicht  und  der  Ansicht  von  Oben  schliesse ,  aus  mindestens 
9  Zellen.  Wahrscheinlich  ist  anfangs  eine  centrale  Zelle  vor- 
handen, in  der  sich  die  Mutterzellen  der  Spiralfadenzellen 
entwickeln. 

3)  Die  Autheridien  befinden  sich  meistens  an  der  Unter- 
seite des  Vorkeims,  seltner  an  dessen  Rande,  sie  sind  in 
grosser  Zahl  und  in  sehr  verschiedenen  Entwiekelungszustäu- 
den  vorhanden ;  neben  längst  abgestorbenen  erscheinen  eben 
gereifte,  und  neben  diesen  eben  entstehende  Antheridien. 

4)  Die  Spiralfäden  bestehen  aus  einem  spiralförmig  aufge- 
rollten Bande,  das  4  '/$  bis  5  Windungen  beschreibt,  und  des- 
sen Dicke,  sowie  der  Durchmesser  seiner  Windungen,  ver- 
schieden ist;  die  erste  Windung  ist  die  weiteste,  die  letzte 
die  engste,  der  aufgerollte  Faden  erhält  so  etwa  die  Form 
eines  Trichters.  Die  erste  Windung  geht  allmählig  in  ein 
anfänglich  sehr  kleines,  durch  Wasser-Aufnahme  immer  grös- 
ser werdendes  Bläschen  über.  Das  Spiralband  ist  von  der 
dritten  Windung  an  mit  langen  Wimpern  besetzt,  die  erste 
und  zweite  Windung  scheinen  niemals  Wimpern  zu  haben. 
Die  Drehung  des  Spiralfadens  um  seine  Axe  erfolgt  in  der 
Richtung  der  ersten  Windung  zur  folgenden;  der  trichterför- 
mig  aufgerollte    Spiralfaden    bohrt   sich   dadurch  im    Wasser 

60  * 


788 

fort,  seine  Wimpern  schwingen  in  einer  der  Drehung  des  Fa- 
dens angemessenen  Richtung.  Der  Spiralfaden  selbst  ist  ela- 
stisch ,  seine  Windungen  nähern  und  entfernen  sich  einzeln 
oder  gleichzeitig,  und  erlauben  dadurch  dem  Faden  selbst  die 
mannichfachsten  Bewegungen.  Der  Faden  liegt  anfänglich  in 
einer  sehr  zarten  Zelle ,  letztere  platzt  mit  einem  plötzlichen 
Stoss,  und  der  freie  Faden  eilt  im  Wasser  dahin.  Jodwasser 
hemmt  seine  Bewegung  augenblicklich,  Blausäure  und  Salpe- 
tersäure Slrychninlösung  haben  keinen  Einfluss  auf  dieselbe. 
Starke  Jodlösung  färbt  den  Faden  braun. 

5)  Das  Keimorgan  entwickelt  sich  erst,  nachdem  das  aus 
mehreren  Zelleulagen  bestehende,  wie  es  scheint,  für  dasselbe 
bestimmte  Polster  entstanden  ist.  Das  Keimorgan  bildet  sich 
ganz  so,  wie  das  Pistill  der  Laub-  und  Lebermoose,  es  ist, 
wie  dieses,  anfänglich  geschlossen,  hat  am  Grunde  eine  in 
das  Gewebe  des  Vorkeims  gebettete  Höhle,  die  mit  dem  Ka- 
nal, welcher  den  Halstheil  des  Organs  durchläuft,  in  Verbin- 
dung steht.  Dieser  anfänglich  geschlossene  Kanal  öffnet  sich 
erst  später.  Die  Zahl  der  Keimorgane  eines  Vorkeims  ist 
verschieden,  ich  fand  deren  2  bis  20,  sah  sie  jedoch  immer 
nur  auf  dem  erwähnten  Zellenpolster. 

6)  In  der  Höhle  des  Keimorgans  entwickelt  sich,  wahr- 
scheinlich innerhalb  einer,  diese  Höhle  dicht  umkleidenden  und 
deshalb  nicht  sichtbaren  Zelle,  ein  ans  mehreren  Zellen  be- 
stehender, rundlicher  Körper  (der  Keimling),  der  sich  durch 
fortgesetzte  Zellenbildung  vergrössert,  bald  seine  runde  Ge- 
stalt verliert  und  sich  nach  zwei  Richtungen  entwickelt;  so 
entsteht  ein  Stengel  und  eine  Wurzel,  die  letztere  richtet  sich 
nach  abwärts,  der  Stengel  wendet  sich  dem  Lichte  zu,  in  den 
Zellen  des  Stengels  entwickelt  sich  Chlorophyll,  in  den  Zellen 
der  Wurzel  ein  branner,    etwas    körniger  Stoff,    die  Wurzel- 


789 

spitze    ist    mit    einer    Wurzelhaube    versehen.       Stengel    und 
Wurzel  durchbrechen  frühzeitig  die  Zellen  des  Vorkeiuis. 

7)  Der  eigentliche  Stengel  (die  Axe  der  jungen  Pflanze) 
erhebt  sich  nur  wenig  über  die  Zellen  des  Vorkeims,  dicht 
unterhalb  seiner  Spitze  (der  Terminalkuospe)  entwickelt  sich 
das  erste  Blatt ,  dem  letztern  gegenüber  erscheint  alsbald  ein 
zweites ,  dem  ein  drittes  u.  s.  w.  folgt ,  ohne  dass  sich  die 
Terminalkuospe  selbst  merklich  erhebt.  Mit  dem  Erscheinen 
eines  neuen  Blattes  ist  meistens  auch  das  Auftreten  einer 
neuen  Wurzel  verbunden. 

8)  Da  das  Keimorgan  anfänglich  nicht  offen ,  sondern 
geschlossen  ist,  wenn  es  sich  jedoch  später  öffnet,  von 
einem  hohen  Ztlemvall  umgehen  wird,  so  ist,  ztimal  hei 
der  Richtung  des  Keimorgans  mit  seiner  Oeffnung  nach 
abwärts,  kaum  einzusehen ,  wie  Spiralfäden  in  dasselbe 
gelangen  sollen,  auch  konnte  ich,  trotz  aller  Mühe  und 
Sorgfalt ,  im  Innern  des  Keimorgans  niemals  einen  Spi- 
ralfaden ,  noch  weniger  aber  dessen  Umwandlung  zum 
Keimling  beobachten.  Die  Befruchtung  der  Farrnkräu- 
ter,  wie  selbige  vom  Grafen  Leszczjc-  Suminski  angege- 
ben ward,  ist  demnach  mehr  als  unwahrscheinlich ,  und 
somit  die  Stellung  der  Farrnkräuter  unter  die  Phanero- 
gatnen  keinesweges  gerechtfertigt. 

Erklärung  der  Abbildungen  *). 

Pteris  serrulata. 
Fig.  1  u.  2.     Ganz  junge  Zustände    des  Vorkeims,    die  Spore 
selbst  abgerissen;  beide  Pfläuzchen  haben  schon  eine  Authe- 
ridie  (a)  entwickelt. 


*)  Die  mitgeteilten  Figuren  sind  nur  ein  kleiner  Tlieil  der  von 
mir  über  diesen  Gegenstand  angefertigten  Zeichnungen,  das  Mei- 
ste, was  ich  mitgetheilt,  habe  ich  nicht  einmal,  sondern  wieder- 
holt beobachtet. 


790 

Fig.  3  n.  4.  Etwas  späterer  Znstand  des  Vorkeims,  die  Spitze 
desselben  beginnt  sich  blattartig  auszubreiten,  die  Antheri- 
dien  treten  ans  den  Randzellen  hervor. 

Fig.  5.  Noch  späterer  Znstand  des  Vorkeims,  die  Einbuch- 
tung der  Spitze  beginnt  sich  zu  bilden,  die  Antheridien  er- 
scheinen schon  einzeln  an  der  Unterseite  der  blattartigen 
Ausbreitung  (a.a). 

Fig>  6.  Längsschnitt  aus  einem  Vorkeim,  der  schon  seine 
junge  Pflanze  entwickelt  hat.  a  das  erste  Blatt,  b  die  er- 
ste Wurzel,  c  die  Wurzclhaube. 

Fig.  7,  8,  9,  11,  12  u.  13.  Entwickelungszustände  der  An- 
theridie;  Fig.  7.  das  erste  Auftreten  derselben,  Fig.  13. 
die  bereits  entleerte  Antheridie. 

Fig.  10.  Zwei  Zellen  aus  Fig.  9  freipräparirt  (wahrschein- 
lich, wie  auch  Fig.  11  glauben  lässt,  die  Mutterzellen  der 
Spiralfadenzellen). 

Fig.  14.  Eine  Antheridie,  nicht  wie  die  übrigen  als  Durch- 
schnitt, sondern  als  Körper  gezeichnet. 

Fig.  15.  Spiralfäden,  wie  sich  dieselben  im  Zustande  leb- 
hafter Bewegung  zeigen;  Bläschen  und  Wimpern  sind  nicht 
zu  erkennen,  nur  bei  d  sieht  man  eine  Andeutung  der  er- 
steren;  a.  Ton  Oben  gesehener  Spiralfaden. 

Fig.  16.  Stillliegende  oder  sich  langsam  bewegende  Spiral- 
fäden, der  nebenstehende  Pfeil  bezeichnet  die  Drehungs- 
richtung, wo  er  fehlt,  da  ruhete  der  Faden;  a  u.  b  sind 
von  Oben  gesehen,  c  u.  d  von  der  Seite. 

Fig.  17  u.  18.  Das  Keimorgan  von  Oben  gesehen.  Fig  17. 
ein  ganz  junger  Zustand. 

Fig.  19.  Längsschnitt  durch  das  Polster  des  Vorkeims,  3 
Keimorgane  in  verschiedener  Eutwickelung ;  a  ganz  jung, 
b  etwas  älter,  c  schon  an  der  Spitze  geöffnet;  die  Höhle 
des  Organs  umsihliesst  bereits  die  Anlage  des  Keimlings. 


191 

Fig.  20.  Ein  Keimorgan,  dem  dünnen  Längsschnitt  dnreh 
das  Polster  entnommen,  y  eine  gelbliche,  fettgläuzende  Ku- 
gel (ein  Fett-  oder  Schleimtröpfchen?),  x  eine  körnige 
Schleimmasse,  die  Spitze  des  Keimorgans  ist  noch  ge- 
schlossen. 

Asplcnium  Pctrctrcae. 

Fig.  21  bis  26.     Eutwickelungs- Zustände  der  Antheridie. 

Fig.  27.  Spiralfädeu;  «  u.  b  im  Zustande  ihrer  Entfaltung 
aus  der  Schleimzelle,  c  ein  von  Oben  gesehener,  sich  lang- 
sam drehender  Spiralfaden,  d  ein  ruhender  und  e  ein  sich 
langsam  bewegender  Spiralfaden. 

Adiantum  formosum, 

Fig.  28,  29  u.  30.  Antheridien  in  verschiedener  Entwickelung. 
Fig.  29.  eine  Antheridie  von  Oben  gesehen,  in  derselben  3 
Mutterzellen,  von  welchen  jede  4  Tochtcrzellen  (die  Spiral- 
fadenzellen?) einschliesst. 

Fig.  31  d.  32.     Spiralfäden  in  verschiedenen  Lagen. 

Fig.  33,  34  u.  35.  Keimorgane,  diiunen  Längsschnitten  durchs 
Polster  des  Vorkeims  entnommen.  Fig.  33  entspricht  so 
ziemlich  der  Fig.  20;  die  Spitze  des  Organs  ist  noch  ge- 
schlossen; bei  Fig.  34  liegt  in  der  geschlossenen  Spitze 
des  Kanals  eine  Zelle;  bei  Fig.  35  ist  der  Kanal  geöffnet, 
zwei  fadenförmige  Schleimmassen  (.rar)  treten  heraus;  der 
Grund  des  Keimorgans  (seine  Höhle)  war  leider  durch  den 
Schnitt  verletzt. 

Fig.  36.  Partie  aus  dem  dünnen  Längsschnitt  durchs  Pol- 
ster des  Vorkeiras,  a  ein  junges  Keiinorgan,  b  ein  älteres 
Keimorgan,  dessen  Höhle  schon  einen  mehr  entwickelten 
Keimling  enthält  (vergl.  Fig.  19  c).  Der  geöffnete  Kanal 
ist  mit  braungefärbteu,  körnigen  Stoffen  erfüllt. 

Fig.  37.  Partie  eines  ähnlichen  Längsschnittes,  der  Keimling 
schon   viel    weiter    entwickelt;    a  ein    abgestorbenes  Keim- 


792 

organ  schief  durchschnitten,  b  ein  Stückchen  des  Kanals 
eines  andern  Keimorg-ans,  in  dessen  Höhle  sich  ein  Keim- 
ling' entwickelt  hat;  c  die  Plnmula;  d  die  Radicula  des 
Keimlings. 
Fig.  38.  Ein  abgestorhenes  Keimorgan,  auch  die  Höhle  dessel- 
ben, die  jetzt  besonders  deutlich  sichtbar  ist,  mit  körnigen, 
braungefärbten  Stoffen  erfüllt,  die  Spitze  des  Organs  un- 
regelmässig aufgerissen. 

Aspitlium  violaceum. 

Fig.  39.   Ganz  junger  Zustand  einer  Antheridie. 

Fig.  40.  Ein  etwas  späterer  Znstand  der  Antheridie,  a  scheint 
die  centrale  Zelle,  die  Urmutterzelle  der  Spiralfadenzellen 
zu  sein;  vergl.  Fig.  48. 

Fig.  41.  Eine  Antheridie  ihre  Spiralfäden  entlassend;  die 
Schlusszellc  ist  hier  nicht  geplatzt,  weshalb  der  Austritt  der 
Spiralfadenzellen  nicht  erfolgen  kann,  und  sich  der  freie  Faden 
mühsam  hervordräugt. 

Fig.  42.   Zwei  aufgesprungene  Antheridien  von  Oben  gesehen. 

Fig.  43.  Der  Vorkeim  im  ziemlich  entwickeltem  Zustande,  a 
das  Zellenpolster ,  der  Sitz  der  Keimorgane. 

Fig.  44.   Ein  ganz  junger  Keimling,  vollständig  freigelegt. 

Fig.  45.  Partie  eines  Längsschnitts  durch  das  Polster  des  Vor- 
keims. Der  Keimling  auf  einer  weitem  Entwickelungsstufe 
(vergl.  Fig.  37);  a  die  Basis  des  K  imlings,  b  die  Radicula, 
C  das  erste  Blatt  (die  Terminalknospe  ist  nicht  zu  sehen), 
d  der  Kanal  des  Keimorgans,  in  dessen  Höhle  sich  der 
Keimling  entwickelte. 

jläianti  species  (?). 

Fi°".  46.  Dünner  Längsschnitt  durch  die  Mitte  eines  noch  wei- 
ter entwickelten  Keimlings,  a  das  erste  Blatt,  b  die  erste 
"Wurzel,  c  die  Terminalknospe,  e  die  Basis  des  Keimlings, 
in  welcher  das  Gefässbündel  entspringt,  f  das  Gefässbündel. 

Fi°\  47.  Dünner  Längsschnitt  durch  einen  etwas  späteren  Zu- 
stand; a  das  erste  Blatt,  b  die  erste  Wurzel,  c  die  Tcr- 
minalknospe,  e  die  Basis  des  Keimlings,  /  das  Gefäss- 
bündel ,  g  der  Ueberrest  des  Keimorgans. 

Fig.  48.  Entvvickelungszustand  einer  Antheridie;  a  die  cen- 
trale Zelle  (?) ;  vergl.  Fig.  40. 


Manipulus  Stirpium  Blanchctianarum  in  Brasilia 
collectarum  *). 

Dcterminavit 

F.  A.  Guil.  Miquel. 


3676.  Cassia  exsndans  Bcntb.  in  Hook.  Joiirn.  II.  80; 
forma  foliolis  aiigustioribus  et  glabrioribus  5  quae  mim  speci- 
iice  differat,  e  breviore  descriptione  band  explorare  potui. 

3727.  Eugenia  cerasiflora  (n.  sp.) ,  ramulis  teretiuscu- 
lis  infra  folia  compressis  cum  petiolis  pedunculisque  pilis  ra- 
ris  semipatulis  inspersis  glabrescentibus,  foliis  oppositis  bre- 
viter  petiolatis  ellipticis  vel  obovato  - ellipticis  obtuse  apicula- 
tis,  basi  aentis  vel  subcunealis ,  marginibus  incurvulis,  mem- 
brauaeeis  glabris  pellucido-punctatis,  venis  pluribus  parallelis 
erecto-patulis  ante  marginem  conjunetis  prominulis,  pedicellis 
e  pedunculo  axillari  valde  abbreviato  bracteato  hirtello,  3  — 
6,  petiolo  tcr  quaterve  longioribus,  calycis  tubo  brevi  obovato 
glabro ,  basi  bracteolis  2  ovatis  incano-birtellis  exilibus  sti- 
pato,  lobis  4  inaequalibus,  2  minoribus,  2  diiplo  longioribus 
obtusis  membranaeeis  glabris ,  apice  ciliolatis. 


*)  Onuies  in  Prov.  Bahia  Iectac  esse  videntur. 


794 

Floribus  E.  unißoram  L.  refert,  caeterura  ex  affinitate 
pisiformis  et  lucidae  Camb.  —  Rami  tenues.  Petioli  a  la- 
teribus  compressi,  antice  canaliculati,  parce  pilosuli,  vix  2 
lin.  longi.  Folia  3  poll.  longa,  l'/a  lata,  in  sicco  band  ni- 
tida, costa  snpra  snlcata ,  subtus  acute  prominente,  venis  te- 
nuiter  laxeque  reticnlatis.  Pedunculi  axillares  oppositi  solita- 
rii  cano-hirdili  admodnm  breves  ,  oculum  fere  fugientes,  bra- 
cteis  densis  ovatis,  pedicellos  filiformes  2  —  vnlgo  5  —  6  lin. 
longos  basi  stipantibus.  Alabastra  globosa,  pisi  raagnitudine. 
Calyeis  tubus  brevissimus  _,  bracteolis  appressis;  limbi  lobi  ob- 
longo-ovati  obtuso-rotiindati,  praesertim  majores  membra- 
nacei.  Petala  oborato  -  rotundata  ciliolulata.  Filamenta  pc- 
talis  longiora;  antherae  oblongae  dorsifixae. 

3586.  MEyrcia  sylvatica  DC.  Prodr.  —  Foliis  paulo  ma- 
joribus,  longius  acuminatis,  snbtus  fortius  reticulatis  a  speci- 
minibns  guiaueusibns  genninis  parnmper  abludit. 

3587 B.  Myrcia  rubella  Camb.  in  St.  Hil.  Fl.  Bras. 
mer.  IL  317.  Tab.  144. 

Varietas  lobis  calycinis  intus  puberulis. 

3728.  Myrcia  reticulosa  (n.  sp.) ,  ramis  glabris  sub- 
cylinuricis,  ramulis  petiolis  foliisquc  subtus  in  pagina  ,  supra 
in  costa  pilosulis  glabrescentibus,  foliis  oppositis  breviter  pe- 
tiolatis  ovatis  apice  rotundato-  vel  acutangulo-obtusis,  basi 
subcordatis,  crassis ,  rigidis,  marginibus  incurvis,  supra  niti- 
dis,  subtus  costa  crassa  et  venis  subhorizontalibus  ante  mar- 
ginem  conjiinclis  crebroque  reticulatis  glandulisque  instructis, 
tliyrsis  axillaribus  oppositis  solitariisj  cum  ramulis  petiolisquc 
nascentibus  hirsutulis,  ramis  oppositis,  simplicibus  vel  divisis, 
ramulis  vnlgo  triüoris ,  calyeis  tubo  brevi  obovato  glabro  glan- 
duloso,  basi  bracteolis  2  birlis  stipato,  lobis  rotuudatis  con- 
cavis  ulrinque  puberulis,  ^landulosis,  (iliatis. 


795 

Prope  M.  cordatam  Camb.  iuseratur.  Species  distin- 
ctissima.  Internodia  plerumque  foliis  breviora.  Petioli  crassi 
semiteretes  sulcati  l  Jin.  longi ,  adulti  glabriusculi.  Folia 
21/«  —  vulgo  2  —  l1/*  P°N«  longa,  7  —  11  lin.  lata,  basi 
rotundata  einarginata,  subtus  inter  rete  venarura  ad  lentem 
glandulis  convexis  notata.  Inflorescentiae  fere  bipollicares,  a 
medio  circiter  ramosac,  ramis  bracteatis;  flores  plerumque  in 
raraulis  trifloris  scssiles ,  rarius  solitarii  pedicellati ;  calycis 
tubus  J/3  lin.  longus;  lobi  tubum  aequantes.  Petala  coucava 
glabra,  calyce  duplo  vel  triplo  lougiora.  Autherae  elliptico- 
ovatae. 

3585.  Myrcia  detergens  (u.  sp.),  innovatiouibus  rubi- 
ginoso-hirtollis,  mox  glabris,  foliis  oppositis  modice  petiola- 
tis,  ellipticis  vel  ovato- ellipticis  atteniiato-acumiuatis  (acu- 
miue  recto  obtusiusculo),  basi  obtusiusculis ,  rigide  coriaecis, 
marginibus  planiusculis,  utriuque  glandulis  cxilibus,  haud  pel- 
lucidis  conspersis ,  supra  glabris,  subtus  sparse  pilosulis, 
veuis  borizoutalibus  ante  inargiuem  conjunctis  prominulis  te- 
uuiter  reticulatis,  thyrsis  axiilarüms  terminalibusque  brachiato- 
pyramidatis  rufulo  -liirtis ,  floribus  densis  saepe  teruatim  ses- 
silibus,  calycis  dcnse  birtuli  tubo  obconico,  limbi  lobis  lato- 
ovatis  acutiusculis,  petalis  rotuudatis  dorso  medio  puberulis. 

Ex  affinitate  M.  Formosianae  DC.  et  M.  rubiginosae 
Camb.,  babitu  primo  fronte  M.  Berberidem  referens,  haud 
difficili  negotio  tarnen  distingucnda.  Petioli  2  lin.  longi,  an- 
tice  caualiculato  -conroluti.  Folia  3  —  1 '/a  P°M«  longa,  10 
—  7  lin.  lata,  supra  laevia  nitida,  glabra,  subtus  in  ncrvis 
parce  pilosa.  Thyrsi  panieulati  tripollicares,  ramis  patenti- 
bus,  valde  decrcsccutibus.  Calycis  lincam  longi  tubus  obco- 
nicus,  lobi  intus  fere  glabri.  Fruetus  immaturi  ovoideo-urceo- 
lati  pubcruli,  calycis  lobis  deciduis,  limbi  parte  truucata  co- 
ronati. 


796 

3369.  Myrcia  puberula  Camb.  in  St.  Hil.  Flor.  Bras. 
mer.  II.  316.     Specimen  nostruni  Hörens.     Flores  parvi. 

5617.  Cupliea  ericoides  Camb.  1.  c.  III.  118;  forma  in- 
ter  formas  juniperifoliam  et  Hervitam  media. 

3616.  Cuphea  spicata   Cav. 

3261.  Combrefum  elegans  Camb.  1.  c.  II.  237.  Tab.  129. 

3455.  Auiphilocliia  inarginata  (n.  sp.),  ramulis  gla- 
bris,  foliis  modice  petiolatis  ovato  -  ellipticis  ovatisve  obtusis 
vel  obtusiusculis  3  coriaceis,  supra  in  eostae  basi  petioloque 
antice  parce  pilosulis  glabrescentibus,  subtus  glaucis,  venis 
denis  pluribusve  subpatulis  prominulis,  margiuibus  leviter  in- 
curvis  (in  sicco)  aureis,  racemi  spicati  axi  tetragono  bisul- 
cato ,  glabro  vel  subbiserialiter  pilosnlo ,  pedicellis  oppositis 
brevissimis  birtellis,  sepalis  2  exterioribus  ovato -rotundatis 
extus  teuere  pilosulis  ciliatis,  lateralibus  oblongioribns  dorso 
pilosioribus,  supremo  majori  oblongo  truncato  sericeo  basi 
gibboso,  ovario  dense  hirto,  stigmate  capitellato. 

ji.  acuminulata  Gardu.  inter  cougeners  nostrae  prae 
reliquis  afiinis,  infloresceutiae ,  qnae  Callisthenes  est,  discri- 
mine  satis  differt. 

Petioli  2  —  4  lin.  longi,  antice  canaliculati,  puberuli, 
dorso  glabri,  in  sicco  fusci.  Stipulae  caducae.  Folia  2  — 
2*2  poll.  longa,  9  — 11  lin.  lata,  alia  quaedam  minora  fere 
rotuudata.  Racemus  terminalis  pedunculatus,  pedunculo  tetra- 
gono glabro,  axi  conformi,  sed  inter  flores  vulgo  duplici  Se- 
rie piloso.  Sepala  exteriora  1  liu.  paulo  longiora;  supremuin 
2  '/2  —  3  lin.  aequans.     Petala  haud  suppetuut. 

3090.  Esenlieckia  inollis  (n.  sp.) ,  foliis  oppositis  vel 
suboppositis  lougiuscule  petiolatis  cum  ramulis  et  iufloresccu- 
tia  subtomeutoso-pubesceutibus,  ternatis,  foliolis  sessilibus  ob- 
tusis vel  obtusiusculis,  lateralibus  iuaequilateraliter  ellipticis, 
mcdio  1/3  lougiori  basi  aequali  cuneato,  paniculis  termiualibus 


797 

confertis,    sepalis  ovatis  obtusis  hirtellis,   petalis  dorso  parce 
pilosulis  glandulosisque. 

Foliola  1  —  l8/4  vulgo  IV2  P°H-  longa,  raarginibus  levi- 
ter incurva,  inembranacea,  venis  immerosis  erecto-patulis  pa- 
rallelis.     Inflorescentiae  densae.     Flores  parvi. 

3973.  Anacardiuin  ©ccidentale  L. 

3716.  Euphorbia  Blauchetii  Miq.  Herb. 

3594.  Alchornea  parvifolia  (n.  sp.)  ramulis  petiolis 
pedunculisqne  teuere  puberulis,  foliis  breviter  petiolatis  rotnn- 
dato -obovatis,  basi  leviter  emarginatis,  apice  rotuudatis  vel 
quam  brevissime  apiculatis,  remote  appresse  subspinulose  ser- 
rulatis,  trinerviis  et  veuosis,  basi  supra  et  subtus  glandulis 
i  —  2  plaiiis  iustructis;  racemis  inasculis  siinplicibus  filifor- 
mibus  folia  superantibns. 

Folia  glabra  ridiga  10  —  6  liu.  longa,  marginibus  leviter 
incnrva  subtus  laxe  reticulata.  Pctioli  1  —  l'/2  lin.  longi 
semiteretes.  Racemi  tripollicares,  floribus  fasciculato  -  confer- 
tis.    Alabastris  masc.  globosis.  —  Fem.  non  vidi. 

2015.  Gonania  Blanchetiana  (n.  sp.),  ramulis  foliis- 
que  supra  sparsissime,  his  subtus  in  nervis,  petiolis  racemis- 
que  paulo  densius  hirtello-pubescentibus,  foliis  ovato-oblongis 
subabrupte  breviter  obtuse  acuminatis,  basi  rotuudatis,  mar- 
ginibus leviter  incurvis  glandulose  serratis,  venis  costalibus 
quinis  senisve  adsccndentibus  parallelis,  subtus  prominentibus, 
supra  sulcatis,  racemis  compositis  ramulos  terminantibus  con- 
fertis, bracteis  lanceolatis,  floribus  brevissime  pedicellatis, 
pedicellis  cum  calyce  substrigillose  hirtulis,  petalis  glabris 
subcucullato-concavis,  autheris  ellipsoideis,  filamentis  breviter 
persistentibus.  , 

Specimen  haud  cirrbiferum.  Stipulae  caducae.  Rami  in 
sicco  fuscescentes  ,  sursum  angulati,  uuo  latere  densius  quam 


798 

altero  puberuli.  Petioli  tenucs  antice  sulcati  densiusque  pu- 
beruli, 3  —  4  lin.  longi.  Folia  272  — 23/4  poll.  longa,  8  — 
9  lin.  lata.  Racemi  compositi  spicati  fere  tripollicares.  Ala- 
bastra  peltata,  quasi  rotata.     Calycis  lobi  ovati  acnti. 

1676.  Zizyplms?  havanensis  H.  B.  K.  Nov.  gen.  VII.  50. 

Specialen  fructiferum ,  cum  descriptione  satis  congruum.  Pe- 
tioli puberuli. 

3590.  Sclunidelia  scmidcntata  (n.  sp.)_,  partibus  junio- 
ribus  subtoraentoso-pubescentibus,  adultis  puberulis,  foliis  tri- 
foliolatis,  foliolis  brevissime  peliolulatis,  membranaceisj  supra 
glabriusculis ,  subtus  praesertira  in  nervis  puberulis,  oblongis 
acumiiiatis  basi  cuneatis,  medio  longiori  aequilaterali,  latcra- 
libus  basi  obliquis,  parte  x/2  superiore  grosse  inaequaliter 
dentato-serratis,  venis  circiter  löuis  vel  16nis  in  dentes  ma- 
jores, venulis  tertiariis  in  minores  excurrentibns,  racemis 
compositis  axillaribus  saepe  geminis  subsessilibus ,  calycis  lo- 
bis  rotundato-concavis  pubescentibus,  petalis  extus  glabris, 
filamentis  pilosis ,  antberis  ellipsoideis ,  connectivo  parce  pu- 
berulo. 

Petioli  semiteretes  antice  plani,  foliola  circiter  aequantes. 
Foliola  juniora  sessilia,  adulta  brevissime  petiolulata  (prae- 
sertim  medium)  lateralia  6  —  6  !/a  poll.  longa,  2  J/a  —  3/4  lata, 
medium  71/s  longum,  3  supra  medium  latum.  Racemi  ju- 
niores l1/^ —  2-pollicares,  floribus  3  —  8-fasciculatis,  pedicel- 
lis  calyce  brevioribus. 

3351.  Erythroxyluin  tuberosum  Camb.  in  St.  Hil.  Fl. 
Bras.  mer.;  forma  oblongifolia. 

3572.  Erythroxyluin  wiacrocliaetnm  (n.  sp.),  glabrum, 
foliis  breviter  petiolatis  ellipticis  vel  obovato-ellipticis  obtusis 
vel  acutiusculis  submncronulatis,  basi  acutis,  membranaceis, 
subtus  glaucescenti-pallidis,  venis  crecto  -  patulis  subobsoletis, 


799 

stipulis  fuseis  coriaceis  anguste  lanccolatis  longo  pallideque 
tri-,  raro  bisetis,  ramentis  conformibus  brevioribus,  oalycis 
lobis  lanceolatis  acutatis,  pctalis  obovatis  concaviusculis. 

E  Sect.  Sporadantha  Mart. ,  propc  E.  Pclleterianum 
Camb.  1.  c.  II.  100.  Tab.  102.  et  E.  ectinocalj/ccm  Mart. 
pertincns.  Pclioli  vix  1  lin.  snpcrantes,  stipulis  breviores.  Fo- 
lia  1  —  vulgo  l-/3  —  2Va  P0"-  longa.  Raniuli  florentes 
semipollicares.  Pedicelli  2  —  22/a  ^n*  l01,o'>  angulati.  Ca- 
Ivx  1  lin.  paulo  brevior. 

2674.  Galphinüa  brasilicnsis  A.  Jnss.  in  St.  Hil.  Fl. 
Bras.  nier.  HI.  7i.  Tab.  178,  forma  singularis  stirpis  cae- 
teroquin  variabilis,  inflorescentia  seil,  dense  pnbescente,  ra- 
niulis,  petiolis  et  stipulis  appresse  pilosulis ,  bis  quam  petioli 
brevioribus. 

3628.  Thryallis  longifolia  Mart.  Nov.  gen.  III.  77. 

2844.  Metcropterys  campestris  A.  Jnss.  in  St.  Hil.  Fl. 
Brasil,  iner.  III.  33. 

3626.  Hctcropterys  rubiginosa  A.  Juss.  Mouogr.  Malp. 
223.  Glandulae  foliormn  in  nostra  vix  manifestae.  Reliqnae 
notae  antem  omnes  exaete  connruae. 

3627.  Byrsonima  Blaachetiana  (n.  sp.) ,  foliis  densis 
brevissimc  petiolatis  parvis  obovato-elliptieis  vel  —  rhom- 
beis  obtnsissimis  ,  basi  aentis,  marginibus  iuenrvis,  coriaeeis, 
eglandnlosis ,  snpra  nitidis  pubernlis,  subtus  incano  -  vel  ln- 
tesceuti-tomentosis,  costae  pilis  fuscis,  racemis  fusco  -  hirtel- 
lis ,  calyois  glandnlosi  lobis  oblongo- ovatis  obtusis  appresse 
pilosis ,  petalis  obovato-rotundatis  iiuguicnlatis,  subintegern- 
mis,  filamentis  complanatis  antice  hirtis,  antlieris  oblongis 
connectivo  subclavato  snperatis  pareeque  pilosulis,  ovario  gla- 
bro ,  stvlis  stamma  superautibns. 

Prope   U.  bicorniculatam  Juss.  —  Petioli  1  lin.  brevio- 
res, semiteretes,  stipulis  utrinque  lanceolatis  exilibns  hirtcllis, 


800 

subaiitice  adnatis.  Folia  1 1/2  —  vulgo  '/2  poll.  longa,  et 
minora  etiam,  5  —  3  lin.  lata,  forma  aliquomodo  variabilia, 
rigida,  supra  glabrescentia ,  venis  in  ntraque  pagina  vix  di- 
stinctis.  Racemi  in  supp.  sp.  breves,  terminales,  dense  hirti. 
Pedicelli  1 — 2,  raro  3  lin.  longi,  basi  bracteis  3  elliptico- 
acntis  hirtellis  suffulti.  Calyx  1  lin,  vix  aequans ,  lobis  gla- 
brescentibus,  crasse  glaudnlosis ,  membranaceis.  Petala  nn- 
guibus  calycem  superantia,  subrepandula.  Filamenta  calycis 
longitudine  dorso  glabra,  antice  praesertim  versus  basin  dense 
hirta,  sursum  angustata,  ima  basi  cobaerentia.  Antherae  ob- 
longae  curvatae,  loculis  oblongis  connectivi  partes  prominente 
longioribus. 

3570.  Humiriuin  luontamun  A.  Juss.  in  St.  Hil.  Flor. 
Bras.  mer.  II.  90.  Folia  tarnen  in  supp.  sp.  haud  omnia 
sessilia,  sed  quaedam  superiora  quam  brevisssime  petiolata. 
Ab  H.  parvifolio  Juss.  1.  c.  89.  differt  inflorescentia  dense 
hirtella  (calami  lapsu  cl.  Ro  einer  in  Synops.  Monogr.  /. 
5.  parvißorum  scripsit). 

3749.  Triuinfetta  althaeoides  Lam.  forma  triloba. 

3664.  Waltheria  communis  St.  Hil.  Flor.  Bras.  mer. 
I.  155? 

3663.  Melochia  nitidula  St.  Hil.  et  Nand.  Ann.  d.  Sc. 
nat.  XVII.  35 ;  superiora  folia  in  supp.  sp.  etiam  obtusa. 

3231.  Melochia  densiflora  (n.  sp.),  caulibus  molliter 
patenti-hirtis,  foliis  breviter  petiolatis  ovatis  vel  ovato- ob- 
longis obtusis  ,  basi  cordatis  ,  inaequaliter  subduplicato  -  ser- 
rato-dentatis,  utrinque  pilis  serieeis  appressis  snbvillosis, 
stipnlis  lanceolatis  scariosis  ciliatis  petiolum  superantibus,  flo- 
ribns  axillaribus  et  terminalibus ,  dense  fasciculatis,  bracteis 
lanceolatis  viridibus  hirtis,  calycis  lobis  lanceolatis  acuminatis 
birtis,  tubo  stamineo  semiqninqueiido  glabro,  orario  hirto, 
stylis  5  glabris. 


80] 

Affines  species  sunt:  M.  Clinopodium  St.  Hil.  et  Naud, 
1.  c.  36  (cui  vero  folia  sublriangulari-ovata  tribuuntur),  M. 
fasciculata  et  arenosa  Beiith.  pl.  Schomb. 

Folia  2 —  lJ/a  poll.  longa,  7 —  9  lin.  lata,  pilis  albidis 
pracsertim  supra  venas  insertis;  pili  ad  basin  foliorum  et  in 
ramis  apieibus  fiis'culi.  Stipulae  fere  2 -lin.  Flores  densis- 
sirai.     Corolla  in  sicco  violaceo. 

3662.  Pavonia  Blanchetiana  (n.  sp.),  suiFrnticosa?, 
tota  pilis  stellatis  biformibns,  exilibus  albidis  et  fortioribus 
lutesceutibus  setulosisque  scabriuscule  hirtella,  foliis  (parvis) 
subdeltoideis  acutiusculis,  basi  subcordatis,  integris  vel  sub- 
trilobis,  serrato-dentatis,  membranaceis ,  5  —  7-nerviis  ,  snb- 
tus  snblacunosis ,  calj'cis  exterioris  phyllis  circiter  26  filifor- 
ini-linearibns  subplumose  stellato-bispidis  caljcem  interiorem 
lierbaceum  parce  pilosum  duplo  snperantibus ,  corolla  extas 
pnberula. 

Afiinis  P.  cancellatae  Cav.  et  velutinae  St.  Hil.  1.  c, 
I.  233. 

Folia  l/a  —  fere  1  poll.  longa,  petiolo  suo  haud  lon- 
giora.  Calycis  ext.  phylla  6  lin.  longa;  interioris  lobi  elli- 
ptici.     Corolla  l1^  poll.  longa,  in  sicco  violacea. 

3562.  Casearia,  a  parviflora  Camb.  in  St.  Hil.  Fl.Bras. 
mer.  II.  247.  foliis  angnstioribus  et  floribns  paulo  pilosioribus 
recedens  ;  an  nora  species? 

3119.  Casearia  Blanchetiana  (n.  sp.),  ramulis  petio- 
lisque  teuere  pilosulis  glabrescentibus,  foliis  breviter  petiola- 
tis  elliptico-lanceolatove-  oblongis  breviter  acutiuscule  acu- 
minatis,  basi  aequali  vel  leviter  inaequali  acutis,  remote  ap- 
presse  submucronato-serrulatis  membranaceis  glabris ,  maculis 
pellucidis  irregulariter  striaeformibns ,  venis  senis  vel  septe- 
nis,    stipulis    lanceolatis    canalicnlatis    petiolnm    superantibus 

22r  Bd.    7s  Heft.  51 


802 

tomentellis ,  floribus  axillaribus  glomeratis ,  pedunculo  com- 
rouni  nullo,  pedicellis  glabris,  calycis  lobis  ovatis  tenere  ci- 
liolatis  glandulosis ,  staminibus  fertilibus  10,  sterilibus  brevibus 
hirtulis. 

Hab.  „fordts  des  marais  d'Othos"  in  Prov.  Bahia.  — 
C.  inaequilaterae  et  parviflorae  Camb.  cognata.  Rami  te- 
nues  lenticellis  conspersi,  iamuli  fusculi.  Petioli  1  lin.  cir- 
citer  lougi  vel  vix  longiores,  antice  caualiculati.  Folia  raa- 
jora  3  poll.  longa,  1  —  l1^  lata,  crenato-serrulata.  Stipu- 
lae  inferiorum  3  liu.  lougae  lanceolatae,  acutae  vel  demum 
obtusatae,  dense  incauae,  siiperionira  angnstiores  breviores 
glabriores.  Pedicelli  glabri  petiolmn  circiter  aequantes.  Ala- 
bastra  globosa,  i  liu.  in  diam.  Calycis  lobi  ovati  acutiusculi 
glabri. 

3430.  Caseariae  species,  probabiliter  indescripta. 

3970.  Caryocar  Imrfoinerve  (n.  sp.),  foliis  trifoliolatis, 
foliolis  breviter  petiolulatis  ellipticis  vel  subovatis  acuraiuatis 
serratis^  supra  glabris,  subtus  secus  costara  et  in  venamra 
axillis  barbatis,  glandulis  binis  in  apice  petioli  inter  pedicel- 
los  obovatis,  petalis  ellipticis  inaeqirilongis,  antheris  ovato- 
ellipticis.  —  Petioli  communes  l1/^  —  2  poll.;  foliolum  termi- 
nale 4 — 5  poll.  longura,  lateralia  breviora,  subtns  patule  co- 
stata.     Petala  majora  10,  minora  6  lin.  longa. 

3750.  Tnrnera  Dnarteana  Camb.  in  Fl.  Bras.  mer.  II. 
223,  forma  petiolis  brevioribus,  2  lin.,  nee  4 — 6  longis; 
Capsula  bilinearis.     In  m.  Jacobinae  Bahiae. 

3312.  Ijoraiitlius  syringaefolius  Mart.  in  DC.  Prodr. 
IV.  290. 

2575.  Iioranthus  marginatus  Lam.  Ab  hac  L.  mar- 
ginatus H.  B.|K.  (orinoccensis  Spr.)  band  differre  videtur. 
Inflorescentia  variae  longihidinis,  mox  foliis  brevior,  mox 
longior. 


803 

3564.  Myrsine  Rapanea  R.  S.  —  DC.  Prodr.  VIILQ7; 
forma  foliis  grandioribus  acutiusculis,  4-pollicaribus,  corol- 
lae  lobi,  ut  in  genuina  specie,  marginibus  pilosuli. 

3239.  Weigeltia  Blanchetii  A.  DC.  Prodr.  VIII.  115. 
Iuflorescentia  tota  glandulis  breviter  pedicellatis  vel  sessilibns 
conspersa,  haud  pulvere  quasi  tcnuissirao  obducta.  Proxima 
oumino  est   W.  myrianthos  DC. 

3963.  Tecoina  exiinia  (n.  sp.),  ramulis  foliisque  juveni- 
libus  iu  costa  subtus  puberulis,  citissime  glabratis,  foliis  di- 
gitato-quinatis,  foliolis  louge  petiolulatis  lanceolato -oblongis 
acute  acuminatis,  basi  obtusis,  serratis,  venis  costalibus  for- 
tioribus  lOuis  vel  15nis  horizontalibus,  caljce  obconico  -  cam- 
panulato  subbilabiatim  5- denticulato,  5-anguIato  cum  pedi- 
ccllo  pilis  stellatis  ochraceo-hirtello,  corollae  bipollicaris  ex- 
tns  glabrae  lobis  ovatis  ciliatis. 

Species  pulchra,  tautum  cum  ser rat ifolia  Dou.  ethepta- 
phylla  Mart.  comparauda,  ab  utraque  gravioribus  notis  dis- 
crepaus.  —  Petioli  commuues  2*/%  —  4  poll.  longi,  rigidi, 
tetragoni.  Petioluli  foliolorum  interiorum  lougiores,  exterio- 
rnm  breviores  ,  3  —  7  liu.  loiigi.  Foliola  exteriora  quam  me- 
dia breviora,  magis  elliptica,  1 J/2  —  2  '/2 — 3  poll.  longa, 
media  3y2  —  fere  4  aequantia,  l1/3  lata.  Iuflorescentia  (an 
coaetanea  ?)  contracta,  cymosa  fere  (saltem  pars  snppetens). 
Calyx  5  —  6  lin.  longus,  dentibus  2  posterioribus  latioribus 
brevioribus,  quam  tres  anteriores  acutiores.  Corolla  usque 
ad  limbi  divisuras  bipollicaris,  tnbo  intus,  praesertim  uno  la- 
tere  piloso.  Stamiua  2  longiora,  2  breviora,  antherarum 
loculi  divaricati  lineares.     Stigmatis  lobi  obtusi. 

2960.  Echites  (Orthocaulon)  probabiliter  n.  sp.  prope 
E.  Cururu  Mart. 

3600.  Maneltia  grandiflora  (n.  sp.),  volubilis,  pu- 
bescens,    ramis  scabriusculis  demum  glabris,    foliis  latiuscule 

51  * 


804 

ovatis  breviter  et  acute  acuminatis,  membranaceis,  supra  gla- 
bris,  basi  quandoque  leriter  concava  in  petioli  apicern  sub- 
decurrentibus,  floribus  axillaribus  solitariis  vel  iu  ramulo  ter- 
minalibus,  calycis  lobis  4  lanceolatis  herbaceis  ciliolatis  pu- 
berulisque  tubum  coloratnm  glabriim  paulo  siiperantibus  tri- 
linearibus,  corolla  fere  bipollicari  cylindriro-infiiiidibuliformi 
(purpurea?).  —  Petioli  2 —  4  lin.  longi.  Folia  2l/a  —  1  poll. 
Stipulae  latae  brevissimae,  medio  brevi-acutatae. 

3751.  Declieuxia;  an  n.  sp.,  affinis  molli  Zucc. 

3294.  Salucea  eriantha'DG.  Prodr.  IV.  439.  In  monle 
Jacobinac. 

3407.  Anotis  Salzinanni  DC.  1.  c.  433. 

3604.  Psychotiia  bahiensis  DC.  1.  c.  509. 

3311.  Psychotria?  paniculae  axillares  spicatae ;  flores  4- 
et  5-meri. 

3282.  Coffea?  floribunda  (n.  sp.),  raraulis  inf'ra  folia 
subcompressis,  foliisque  glaberrimis,  his  oppositis  modice  pe- 
tiolatis  elliptico-oblongis  utrinque  acuminatis  vel  basi  acutis, 
subcoriaceis,  subtus  parce  venosis,  stipulis  interpetiolaribus 
solitariis  coriaceis,  latis  cuspidatis,  intus  squamis  ciliatis  vel 
fissis  diutius  persistentibus  auctis;  paniculis  superne  axillari- 
bus terminalibusque  racemosis,  dense  hirtellis,  bracteis  lan- 
ceolatis, calycis  tubo  suburceolato  puberulo,  dentibus  5  bre- 
vibus,  corollae  (in  alabastro  leviter  obliquae)  extus  glabrae 
tubo  brevi  intus  pilosulo,  lobis  5  lanceolatis  patentissimis, 
filameutis  summo  tubo  iusertis  complanatis  marginibus  papi?- 
loso- ciliolatis,  antheris  oblongis  dorso  pilosulis  obtuse  apicu- 
latis,  localis  luteis  anticis. 

Species  siugularis,  fructu  deficieute  quoad  genus  haud 
certa,  praesertim  tarnen  sect.  Coffeae ,  quam  Pancrasiam 
vorabat  DC,   affinis  et  cum  C.  ciliata ,   ex   stipularum  etiam 


805 

indole  comparanda.  Alabastris  autem  paulo  obliquis  Pali- 
coureae  generi,  e  louginquo  licet,  adpropinquatur ,  corolla 
vero  profunde  fissa  staminibusqiie  exsertis  longius  ab  eo  re- 
movelur. 

Rami  pallidi.  Petioli  trilineares.  Folia  3  —  4  poll.  long., 
i  Ya  circiter  lata,  nitidula.  Paniculae  elongatae,  raiuis  bre- 
\ibus,  totae  dense  hirtellae,  strictae.  Bracteae  glabriores, 
persistentes.  Flores  sessiles  vel  breviter  pedicellati.  Caljcis 
tubus  breyis  suburceolatus  hirtellus,  dentes  breves  lati  acil- 
tiusculi  merabranacei  glabriores.  Corolla  in  sicco  lutescens. 
Stylus  glaber3  stigmate  subconico,  subexserto. 

3950.  Bougainvillea  glal>ra  Chois.  in  DC.  Prodr.  XIII. 
2.  437;  folia  sunt  elliptica  vel  ovato  -  elliptica  breviter  acumi- 
nata,  nee  uti  1.  c.  describuntur. 

3599.  Sponia  micrantha  Decaisn.  forma  hirsuta. 

3566.  Persea  (Eriodaphne)  aurata  (n.  sp.) ,  ramnlis 
petiolis  et  inflorescentia  rubiginoso-birsutulis,  foliis  (summis 
suboppositis)  lanceolatdUJvel  subelliptico-oblongis  obtusiuscule 
subapiculatis  3  basi  rotundatis  marginibusque  leviter  convexis, 
coriaeeis,  snpra  subarachnoideo  -  villosniis  glabrescentibus, 
subtus  aureo- serieeis,  veuis  costalibus  circiter  senis  patule 
adscendentibus,  paniculis  axillaribus  subspicatis  folia  superan- 
tiljus  subsessüibus,  ramulis  brevissimis,  inferioribus  trifloris, 
superioribus  unifloris,  summis  floribus  fere  sessilibus,  perigo- 
nio  intus  et  extus  fusco-hirsuto,  lobis  ovatis,  3  exterioribus 
quam  interiores  duplo  triplove  brevioribus, 

Pnlcherrima  species ,  prope  sericeam  H.  B.  K.  accedens, 
attamen  distinetissima.  Singularis  est  foliorurn  supremorum 
(rami  pars  superior  mihi  tantum  suppetit),  situs  oppositus.  Pe^ 
tioli  2  —  3  liu.  longi.  Folia  circiter  3  poll.  longa,  1  lata, 
venis  costalibus  crassiusculis,    tertiariis  obtectis,    tomento  in- 


806 

ferioris  paginae  e  pilis  appressissimis  densissimis  sericcis  ele- 
ganti.  Panionlae,  incipiente  anthesi,  2 —  3-pollicares  ;  flo- 
res  inferiores  distantes,  pedicellis  1  —  2  lin.  longis.  Perigo- 
nii  tubus  obconicus,  lobi  coriaceo -flexiles,  praesertira  extus 
dense  hirsuti,  intus  versus  basin  glabriores,  interiores  magis 
oblongi,  exteriores  brevissimi  ovati,  in  alabastro  interiores 
haud  obtegentes.  Flores  expansi  diametro  2  —  3  lin.  Sta- 
mina  exteriora  interioribus  longiora,  perigonii  lobis  exterio- 
bus  tarnen  breviora;  filamenta  hirtella;  antherae  ellipticae, 
obtusae^  eraarginatae ,  dorso  versus  basin  appresse  pilosae, 
loculis  oblongis. 

3977.  HTectaudrae  (Porostema)  spectes,  e  manco  speci- 
mine  haud  deterraiuanda ,  affinis  cuspidatae  Nees,  foliis  autem 
basi  trinerviis,  perigouio  utrinque  subvilloso  diversa. 

2961.  Wectandra  (Porostema)  acutangnla  (n.  sp.),  ra- 
mis  ramulisque  crassis  inaequaliter  5-  vel  sub-4-  angulatis, 
fere  pcntaquetris,  angulis  acute  protractis,  faciebus  canalicu- 
lato  -  demissis ,  cum  foliis  subtus  rore  glauco  evanescenti  suf- 
fusis;  foliis  subovato-ellipticis  breviter*acutiuscule  acuminatis, 
basi  acutiuscula  in  petioli  canalicnlati  margines  protractis, 
coriaceis,  supra  nitidis,  inprimis  in  costa  ,  snbtusque  universe 
petioloque  teuere  substrigillosis  glabrescentibus ,  venis  costa- 
libns  quinis  septenisque,  subpatulis  prominentibus  reticulatis; 
paniculis  axillaribus  compositis  puberulo-cannlis;  perigonii 
rotati  lobis  ellipticis  extus  appresse  pilosis,  margiuibus  papil- 
loso-subciliolatis,  intus  glabris,  tnbo  intus  parce  piloso. 

Aliqua  est  hujus  cum  N.  jcanthocalyce  Nees  et  Mart. 
necessitudo.  Ramis  augulatissimis  insignis  specics  est;  na- 
scentes  ramuli  cum  gemma  termiuali  conica  appresse  serieeo- 
incani ,  cito  glabrati.  Petioli  circiter  semipollicares.  Folia 
patentia,  in  sicco  saepe  antrorsum  complicata,  rigide  char- 
taeeo-coriacea,    supra    praeter    costam    glaberrima,     subtus 


80T 

pallida,  sub  lente  praesertim  iii  venis  vemilisque  pilis  appres- 
sis  inspersa,  venis  costalibus  erecto-patulis,  versus  margines 
arcuato  -  adsceudentibus  cum  anastomosibus  reticulatis  promi- 
neutibus,  4 — {M/p  fere  6  poll.  longa,  2 — 2% — 21/a  ^ata« 
Paniculae  versus  ramulonim  apices  axillares  solitariae,  qua- 
dripollicares,  compositae,  ramulo  infimo  exteriore  reliquis  lon- 
giore  ,  axi  ramulisque  augulatis.  Flores  saepe  terni,  pedi- 
cellis  1  lin.  longis  appresse  hirtellis.  Perigonium  in  sicco 
fuscum,  coriaceum,  linea  in  diam.  augnstius.  Antherae  qua- 
dratae  glabrae.  Ovariuiu  ovoideum;  Stylus  glaber  in  Stigma 
subtriangulare  termiuatus. 

3325.  Sisyrinchium  alatum  Hook.  Icon. 

3405.  Cephaloschocnus  globosus  Nees  ab  Es.  in  Mart. 
et  Eudl.  Fl.  Brasil.  Cyperac.  229. 


Cuscutae  novae  descriptio, 

auctore 

D.  F.  L.  v.  Schlecht endal. 


J^ngelmanniae  generi  vel  cel.  Choisyum  secutnrus  Cuscutae 
sectioni  secundae  ut  nova  inserenda  videtnr  species  in  sepi- 
bns  insulae  Stae.  Catharinae  Brasiliae  Citri  ramis  imiascens 
a  Pabstio  hortulano  Januario  et  Februario  menss.  Hörens 
lecta,  quae  cum  C.  Iciolepide  Miquelii  eandem  habet  plan- 
tam  nutricem,  cum  C.  partita  calycis  profunde  partiti  cha- 
ractere  convenit,  ceterum  vero  ab  omnibus  mihi  notis  differre 
videtur.       En    igitur  descriptionem: 

Cuscuta  (Engelmannia  Pfeiff.)  citricola. 

Caules  pauliilum  validiores  quam  in  C.  Epilinum,  cre- 
bre  florentes.  Flores  corymboso-racemosi  (circ.  3  —  8  iu 
ramulo  laterali) ;  pedunc.  ad  lineae  longitudinem  excrescentes ; 
bracteae  ovato -lanceolatae  acutiusculae  pednnculos  interdum 
aequantes.  Calyx  lineam  fere  altus,  'ift  irlijrcinias  5,  late  el- 
üpticas  obtusas  profunde  partitus.  CoroTfit  »cämpanulata,  ca- 
lyce  sibi  adpresso  duplo  major,  in  lagk&JK?  fere  atfc  tfimidium 
divisa  e  latiori  basi  sensirn  attenuatas  apice  obtusiusculas,  dein 
ex  toto  rcüexas.  Stamina  erecta,  corollae  laciniis  aliquantu- 
lum  breviora,  antheris  ovalibus  acutinsculis  dimidio  filamenta 
fere  aequalibus.  Squamae  e  media  corolla  egredientes  ejus- 
que  sinus  attingentes,  fere  obovatae  fimbriatae.  Styli  2,  nunc 
inaequalcs,  erecti,  staminum  fere  longitudine,  stigmate  capi- 
tato  semigloboso.  Capsula  fere  matura  calycem  multo  supe- 
rat  subglobosa,  apice  inter  stylos  persistentes  fovea  satis  pro- 
funda instructa  glaudulisque(?)  oblougis  innatis  superficialibns 
apicem  yersus  inprimis  adspersa,  pauca  (2 — 3)  semiua  contiuet. 


Beiträge 

zu  einer 


Aequinoctialflor  Amerika's, 


von 

Dr.  F.    Klotzsch. 


Die  Orchideen, 

nach  den  Sammlungen  der  Herren  Blanchet,  C,  Ehrenberg, 

Funk    und    Schlim,     Hostmann,       Jiirgensen,     Kappler, 

Leibold,    Luschnath ,    Moritz,    Otto,     Phiiippi ,    Regtiell, 

Rieh,  SchomhurgJc , 

unter  ZuzichunijgBie|||^jammlungcn  ,    besonders    der  Herren 

A.    Vf^jtoi/xjjM  WBonpIa/irf ,     Berlandier ,     Galeotti, 

HartiBtjmtartmMS&rBindcn  ,  Pöppig,  Hob.  Schomburgk 

bearbeiteF.it  Jahren  1846,  1848,  1849 


H.  G.  Reichenbach  fit 


Arie  Gelegenheitsursache  zu  dieser  Arbeit  bot  sich  mir  zu 
Berlin  im  Juni  1846.  Hr.  Dr.  Klotzsch,  obschon  eben  so 
grosser  Kenner  als  Freund  der  Orchideen,  fühlte  sich  durch 
meine  Liebe  zu  dieser  Familie  bewogen,  mir  die  Sammlungen 


810 

der  Herreu  C.  Ehren berg,  Moritz,  Otto,  Philippi  zur 
Bearbeitung  zu  übertragen.  Ich  meine ,  diess  ist  der  grösste 
Beweis  des  edelsten  Wohlwollens,  den  ein  Botaniker  zu  ge- 
ben im  Staude  ist,  und  spreche  hiermit  meinen  innigsten  Dank 
aus.  Auch  indem  Hr.  Dr.  Klotz  seh  diese  Pflanzen  mit  mir 
musterte ,  ist  so  manche  lehrreiche  Bemerkung  mir  geworden, 
die  mir  den  wesentlichsten  Nutzen  brachte  —  endlich  muss 
bemerkt  werden,  dass  ein  Theil  der  Pflanzen  bereits  von  die- 
sem Herrn  bestimmt  war. 

Ausserdem  wurde  ich  besonders  durch  die  Güte  der  Her- 
ren Prof.  Kunth,  Landstand  v.  Römer,  Prof.  v.  Schlech- 
te ndal,  Dr.  Sonder  unterstützt,  so  dass  zu  den  Berliner 
Schätzen  neue  hinzukamen.  Auch  meine  eigene  Sammlung 
bot  Manches. 

Nachdem  aber  meine  Bestiminuugen  in  so  bedeutenden 
Sammlungen  niedergelegt  waren,  fühlte  ich  die  Pflicht,  auch 
für  die  Dauer  derselben  zu  sorgen.  So  sah  ich  mich  genö- 
thigt,  den  Aufsatz  zu  theilen;  dieser  erste  Theil  enthält  die 
neuen  Arten;  der  zweite  dagegen  wird  die  Fundorte  der  übri- 
gen Arten  nebst  kritischen  BemerknjgJM^ich  zu  den  hier 
aufgestellten  Neulingen  bringen.      ^ä  Ha  na^ttxwieseii 

werden,  wie  viele  bekannte  Arten  IHrl^ic],  \K-la9i  Hd  da- 
durch die  bedeutende  Anzahl  neuer^^Wi^aiich  tffii  Nicht- 
kenner  wenig  mehr  auffallen.  Uebrigens  genügt  ein  Blick  in 
die  Plantae  Lindenianae  und  Hartwegianae,  um  den  ungeheu- 
ren Reichthum  jener  Gegenden  zu  zeigen. 


Noch  sei  einiger  Abkürzungen  gedacht: 
c.  =  caule  oder  caulibus. 
br.  =  bractea  oder  bracteis. 
fl.  =  flore  oder  floribus. 


811 


fo.  =   folio   oder  foliis. 

gy.  =  gynostemio. 

Ib.  =  labello. 

ped.  =  pedunculo. 

p.  pb.  =  perigonii  phyllo  oder  pbyllis. 

p.  ph.   e.  =  perigonii  phyllis  externis. 

p.  ph.  i.  ===  perigonii  pbyllis  lateralibus  internis. 

r.   =  racemo. 

sp.   =  spica  oder  spicis. 


Cypripediuui  (Acaulia)  Klotzsclieanum  pedunculo  sub- 
tereti,  basi  nunc  unifoliato ,  puberulo,  squamato ,  squamis  su- 
preniis  oblongis,  obtusis,  apice  2  —  3-floro,  bracteis  ovatis, 
acutis,  cucullatis,  p.  ph.  supremo  lanceolato  acutiusculo  ,  ex- 
tus  pubescente,  lateralibus  externis  coalitis  latioribus,  caete- 
rum  aequalibus  p.  ph.  i.  lanceolatis  apice  valde  attenuatis, 
margine  undulatis ,  externis  tertia  parte  longioribus ,  Ib.  ovato 
contracto ,  ore  subovali,  stamine  sterili  trilobo,  lobo  raedio 
acuto,  lateralibus  transversis  ,  rhombeis  puberulis. 

Blätter  ledern^^^lineallanzettlich,  fein  zweispitzig ,  über 
fusslang.  Blüth^Ä'i^bis  15"  hoch.  Blüthen  so  gross,  wie 
bei  OQ&tidlegMmh^L  Das  verwandte  C.  vittatum  Arrabida 
IX.  t.  oz  hat  vielTB^ere  Deckblätter,  äusserlich  kahle  Blü- 
then. Die  Längenverhältnisse  der  Blüthendecken  und  die  ste- 
rilen Antheren  sind  ganz  verschieden. 

Brittisches  Guiana.     R.  Schomburgk. 


Habenaria  modestissima  sp.  subremotiflora,  bracteis 
lanceolatis  acutis  ,  p.  ph.  e.  supremo  ovato,  lateralibus  oblon- 
gis, acutis,  aliquid  falcatis,  p.  ph.  i.  bipartitis ,  prope  aequi- 
longis,  partitione  anteriore  lineari  acuta  falcata,  posteriore 
lanceolata ,   acuta,    aliquid    breviore  et  latiore,    Ib.  tripartito, 


812 

parlitione  media  lineari  recta,  obtusiuscula,  lateralibus  linea- 
ribus,  arutiusculis,  divaricatis,  falcatis,  calcare  cylindrico, 
incurvo. 

Schattige  Wälder  um  Neufreiburg.  Beyrich.  Jan.  1823. 

H.  achnantha  sp.  densiuscula,  bracteis  lanceolatis,  acu- 
minatis  flores  subaequantibus,  floribus  arrectis  ,  p.  ph.  e.  ob- 
longis  acuminatis,  supremo  latiore,  p.  pb.  i.  bipartitis  linea- 
ribus  acutis,  partitione  autica  aliquid  angustiore,  Ib.  tripar- 
tito ,  partitionibus  linearibus  acutis,  subaequilongis,  ima  basi 
coalitis,  media  latiore,  calcare  cjlindraceo,  acuto,  orario  sub- 
aequali ,  incurvo,  antherae  loculis  elongatis,  rostelli  minuti 
lobo  medio  acuto  apice  libero,  stigmatis  brachiis  cyliudraceis. 
Sümpfe  über  Vista  graude  iu  der  Serra  d'Estrella.  Fe- 
bruar 1823.     Beyrich. 

H.  uliginosa  sp.  elougata  densillora,  br.  lanceolatis,  acu- 
tis s.  acuminatis,  ovariis  cyliudricis  br.  inferiores  aequantibus, 
p.  ph.  e.  subaequalibus ,  triangularibus,  acutis,  p.  ph.  i.  bi- 
partitis, partitione  utraque  falcata,  acuminata,  interiore  nunc 
paulo  lou^iore,  Ib.  tripartito,  parfitionibuslanceolatis ,  acutis, 
lateralibus  subfalcalis,  divergenti-divÄ' ;■,  lacinia  media 
nunc  aliquid  longiore,  parte  basilari  iiif^^^previ.Ä^,  cal- 
care cylindraceo,  apicc  subclavato,  pci^J}  ovario  sÄfllequali; 
stigmatis  brachiis  crassis  bilobis. 

Minas  Geraes.     Ser.  II.  No.  261.    Regneil. 

II.  heptadactyla  (L.  A.  §.  l.**a.)  c  gracili,  stricto, 
f.  linearibus,  acutis,  erectis,  in  bracteas  decrescentibus,  r. 
densiusculo,  nunc  seeundo,  br.  ovatis  acutis,  ovariis  ineurvis, 
pedicellatis,  iufimis  bracteas  aequantibus,  p.  ph.  e.  subaequa- 
libus supremo  ovato,  acuto  piano,  lateralibus  lanceolatis,  p. 
ph.  i.  bipartitis,  partitionibus  falcatis,  acutis,  uninerviis,  Ib. 
tripartito,    partitionibus  subaequalibus  linearibus  obtusis,   cal- 


813 

care  elongato,  apice  aliquid  incrassato,  ovario  longiore;  ro- 
stello  snblibero,  trilobo;  processubus  lanatis,  brevibus  crassis. 

«.  spica  densiflora.     Caripe.    Moritz  615. 

ß.  spica  rarior.  Orinoco.  Humboldt  et  Boupland! 
Guiaua.  Schomburgk.  —  Blüthen  gelb. 

H.  estrellensis  sp.  deusiflora ,  ovariis  pluriiuum  paten- 
tiljtts ,  curvatulis,  br.  oblongis  acuminatis,  imo  cuspidatis,  in- 
fimis  floribus  loiigioribus,  reliquis  brevioribus,  p.  ph.  e.  su- 
premo  ovato,  lateralibas  obliquis,  obtusiusculis,  nunc  acutis, 
p.  ph.  i.  bipartitis,  partitionibus  falcatis,  margine  parce  mi- 
croscopice  denticulatis ,  Ib.  tripartito,  laciniis  linearibiis  acu- 
tis, nunc  obtusis,  latcralibus  brevioribus  ascendentibus,  cal- 
care  cyliiulrareo ,  apice  incrassato,  ovario  breviore,  rostelli 
lobo  modio  ohtuso,  emarginato,  antbera  breviore,  stigmatis 
brarhiis  brevibus  trwncatis. 

An  trocknen  Felsen  auf  freien,  steinigen  Plätzen  bei  Jo- 
sepha  Dias  in  der  Serra  d'Estrella.     Febr.   1823.     Beyrich. 

H.  pratensis  p.  ph.  supremo  oblongo  subacuto ,  laterali- 
bus  externis  lauceolatis  acutis  subfalcatis,  p.  ph.  i.  bipartitis, 
lacinia  posteriore  fä-kata,  anteriore  couformi  angnstiore,  lab. 
tripartito,  partitionibus  ligulatis,  obtusissimis,  media  latiore, 
rostelli  lobo  medio  triangulari  antherae  loculos  excedente,  la- 
teralibus  connatis  cum  loculorum  margine  interno  infero  api- 
cemque  vix  produetum,  processubus  carnosis  clavatis  rugosis 
brevibus. 

Orchis  pratensis  Salzm.  in  schedis! 

Bonatea  pratensis  Lindl.  Orch.  p.  328. 

Bahia.    Salzmann. 

H.  helodcs  r.  paueifloro,  br.  oblongis  acutis  ovarii  pe- 
dicellati  dimidium  aequantibus  seu  superantibus ,  p.  ph.  supre- 
mo ovali    acutiusculo,    lateralibus    oblongis,    acutis,   p.  ph.  i. 


814 

bipartito,  partitionibus  remotis,  liuearibus  acutis,  falcatis,  an- 
tica  longiore ,  Ib.  basi  lineari ,  dein  tripartito ,  partitione  me- 
dia lineari,  acuta,  lateralibus  longioribus,  falcatis,  diver- 
gentibus,  calcare  cylindraceo,  apice  acutiusculo,  basi  dilatato, 
ovario  pedicellato  longiore,  gy.  obtuso,  rostelli  lobo  me- 
dio  acuto,  anthera  multo  breviore,  loculis  pro  caudiculis 
elougatis,  cmribus  stigmaticis  cylindraceis,  apice  nunc  bilo- 
bulatis. 

In  Sümpfen  um  'Neu -Freiburg.     Beyrich.       Verwandt 
mit  der  folgenden,  kleinem  Art: 

H.  triptera  f.  lanceolatis  acutis  strictis  in  squamas  ab- 
euntibus,  sp.  densiflora  brevi,  br.  oblongis,  cuspidatis  ovariis 
longioribus  seu  aequalibus,  ovario  trialato ,  p.  ph.  snpremo 
ovato,  acuto,  lateralibus  externis  lanceolatis  acumiuatis,  p. 
ph.  i.  oblongis  acutis  basi  antice  angulatis,  Ib.  a  basi  brevi 
trifido,  partitionibus  acutis  brevissimis,  media  producta,  lineari, 
acuta,  calcare  ovario  subaequali. 

Var.?  heteroglossa,  labelli  partitionibus  lateralibus  ob- 
soletis. 

Mesochiza  in  Mexico.  Schiede.     Caracas.  Otto,    var.? 

Zacuapan  in  Mexico.     L  e  i  b  o  1  d.      • 


Prescottia  corcovadensis  f.  oblongis  acutis,  in  pe- 
tioluin  multo  breviorem  attenuatis,  c.  vaginato,  vaginis  (5) 
membrauaceis,  apice  libero  foliaceo  in  inferioribus,  sp.  densi- 
flora, br.  ovatis  acutis,  fl.  brevioribus,  p.  ph.  e.  lanceolatis 
obtusis ,  p.  ph.  i.  liuearibus,  obtusis,  reflexis,  Ib.  naviculari, 
obtuso,  margine  inilexo  crenulato,  corniculis  baseos  falcatis, 
gynostemio  brevissimo. 

Bis  15''  hoch.  Blütheu  so  gross  wie  die  der  P.  leptosta- 
chya.  Walzige  Nebenaxeu  des  Wurzelstocks,  mit  zahlreichen 
Würzelchen  besetzt. 


815 

Zwischen    Gesträuch    der  inneren  Berge    des  Corcovado 
Brasiliens.     Octob.  1822.     Beyrich. 


Stenorrhynchis  (Sect.  Sarcoglottis)  novofriburgensis 

sp.  pluriflora ,  fl.  approximatis ,  erecto  -  patentibus ,  br.  lan- 
ceolatis,  acutis,  puberulis,  ovaria  inferiora  excedeutibus,  p. 
pb.  e.  ovatis,  subacutis,  extus  puberulis,  lateralibus  iu  cal- 
car  spurium  cum  ovario  conjuuetum  exeuntibus,  p.  ph.  i.  ob- 
longis, acutis,  angustis,  Ib.  unguiculato,  in  laminam  oblon- 
gam  angustam  apice  obreuiformem  produeto,  plica  una  in 
utroque  latere  ante  laminam  reniformem,  maculatam,  obscu- 
ram,  processu  rostellari  produeto. 

Blüthe  grünlich ,    die  Lippenspitze  im  Leben  wohl  ölgrüu. 

An  steinigen  Stellen  der  Wälder  bei  Neu -Freiburg.  De- 
cember  1822.     Beyrich. 

St.  (Sect.  Sarcoglottis)  ArraMdae  sp.  densiuscula,  pe- 
rigonii  extus  pubescentis  ph.  supremo  oblongo  acuto ,  latera- 
libus subaequalibus,  obtusinsculis,  inferne  in  saecum  gibbo- 
sum  connatis,  p.  ph.  i.  ligulatis  medio  dilatatis,  supremo  ex- 
terno  suppositis,  Ib.  oblongo  sub  apice  paulo  dilatato  crenu- 
lato,  emarginato  constricto,  basi  infima  unguiculato,  ante  un- 
guem  breviter  sagittato,  callo  carnoso  magno,  ab  unguis  apice 
usque  ad  regionem  constrietam  labelli,  gynostemio  gracili  apice 
trirucri. 

Minas  Geraes.  Ser.  1.  421.     Regneil. 


Sobralia  Klotzscbeana  c.  valido,  fo.  oblongis  acu- 
minatis,  vaginis  aretis  rugosis,  br.  oblongis  acutis,  papillis 
pugioniformibus  brunneis  microscopicis  obsitis,  p.  ph.  e.  su- 
premo   ,    lateralibus  oblongis,    acutis  basi   euneatis,    p. 

ph.  i.  subaequalibus,  apice ;  Ib.  euneato,   oblongo,  an- 


816 

tice  margine   undulato ,    lineis   5  elevatis   mediis   non   ad  api- 
cem  progredientibns  j  androclinii  dentibus  3  subaequilongis. 

Blüthe    weiss.      Diese    Sobralia    muss    unbedingt    gross- 
blütbiger  und  schöner  sein,  als  die  Sobralia  macrantha. 

Chicopleya  in  Peru.  1797.  Ruiz! 
S.  paradisiaca  f.  oblongis  acumiuatis  basi  angustatis, 
vaginis  verrucis  nigris  Sobraliae  violaceae  Linden!  deslitu- 
tis,  br.  oranino  foliaceis,  angustis,  vaginali  parte  deficiente, 
p.  p]i.  e.  oblongis,  apice  medio  ciispidnlatis,  supremo  basi 
cuneato,  p.  ph.  i.  subaequalibus  brevioribus  undulatis,  sessi- 
libus,  Ib.  oblongo,  basi  angustiore,  antice  prope  retuso,  un- 
diilato, nudo  (concavo?),  dentibus  3  androclinii  aequalibus 
(nee  lateralibus  porrectis  ut  in  violacea). 

Blüthen  „purpurviolett."  Die  Blütbensubstanz  muss  wohl 
von  der  aller  mir  bekannten  Sobralien  sehr  verschieden  sein, 
sie  ist  noch  fester  als  bei  der  S.  dichotoma ,  und  erinnert 
an  die  der  Lycaste -Arten. 

Merida.   5000'   M.ärz  1843.   Funk  et  Schlim.  n.  1789. 


Cleistes  paludosa  c.  dipliyllo  unifloro ,  f.  brevissimis 
lanecolatis  acutis  squamaeformibus ,  bractea  subaequali,  p.ph. 
e.  et  i.  lanceolatis,  acutis,  Ib.  oblongo  lignlato  ,  lateribus  ob- 
scure  lobatis,  callis  2  erectis  in  ima  basi  sub  gynostemio,  pa- 
giua  anteriore  verrucosa. 

Blüthe  „weiss."  Eine  Pflanze  vom  Wüchse  einer  mittel- 
grossen  Pogonia  ophioglossioides.  Ich  hatte  auch  ohne  die 
2  kleinen  Schwielen  und  die  sicher  nicht  2-lippige  Blüthe  die 
Pflanze  für  eine  Pogonia  gehalten. 

Para  in  Sümpfen.  Februar  bis  April  1844.  Kappler. 
1492. 

€.  liliastruin    caulis  foliosi    foliis    acutis   basi  subeunea- 
tis,    apice    unifloro,    p.    ph.    e.   lanceolatis,   acutis 3    p.  ph.  i. 


817 

oblongis  acutis  cuneatis,  Ib.  oblongo,  apice  subacuto,  partis 
anterioris  margine  crennlato;  laniellis  4  per  medium,  superne 
papillis  hispidulis;  rostello  denticulato  serrato  processu  medio 
erecto  bifido. 

Im  sumpfigen  Grunde  bei  der  Wasserleitung.  April  1823. 
(doch  wohl  bei  JNeu-Freiburg ?).     Beyrich. 


Octoineria  Cliamaelcptotcs  c.  secundario  filiformi, 
vagiuis  laxis  imbricato,  folio  teretiusculo,  apice  subulato,  in- 
curvo ;  fl.  2 —  3  in  axilla  aggregatis;  perigonii  hyalini  ph.  e. 
oblougis  acutis,  p.  ph.  i.  paulo  miuoribns,  Ib.  paudurato  im- 
gniculato,  lobis  lateralibus  in  larainam  lobi  medii  transgre- 
dieutibus,  lobo  medio  angusto,  apice  subretuso. 

Brasilien;   Baumstämme    der  Serra  dos  Orgos.    Lnsch- 
nath.     Neu -Freiburg.  Januar  1823.     Beyrich. 


Restrepia  erythroxantha  c.  secuudario  articulato,  ya- 
ginis  cucullatis  albidis,  apice  libero  acutis,  fo.  elliptico ,  apice 
subemarginato,  nunc  medio  deute  prominulo  interjecto,  basi 
ima  cuneato,  fl.  aggregatis  (ex  pedunculis  siccis  —  7),  pe- 
dnnculis  ex  vagina  acuta  brevi  exortis  elongatis,  apice  bra- 
cteatis,  bractea  ovata,  acuta,  excayata,  nnifloris,  oyario  cy- 
lindraceo  sessili,  p.  ph.  e.  snprcmo  liueari,  basi  dilatato, 
apice  ligulato,  lateralibus  externis  oblongis,  acutis ;  ad  api- 
cem  fere  connatis,  p.  ph.  i.  supremo  externo  subaequalibus, 
sed  dimidio  prope  brevioribus,  Ib.  panduraeformi ,  basin  ver- 
sus cuneato,  ima  basi  biauriculato ,  trinervi,  margine  serru- 
lato ,  apice  nunc  emarginato ,  gynostemio  clavato. 

Blüthen  gelblich  mit  Purpurflecken.       Auf  alten  Bäumen 
an  feuchten  Stellen  Columbiens.     Moritz  858. 


22r  Bd.    7s  Heft.  52 


818 

Masdevallia  tovarensis  fo.  obiongo  spathulato  apice 
rotundato  (obsolete  3-dentato),  ped.  ancipiti  folio  subaequali 
bifloro,  br.  membranaceis  cucullatis  margine  subcrenulatis,  p. 
ph.  e.  connatis,  supremo  angnste  lanceolato  in  aristam  lon- 
gam  producta,  lateralibns  ovatis  multo  ultra  connatis,  dein 
liberis  obtnsis,  arista  brevi  in  apice,  p.  ph.  i.  obloogis  sub- 
acutis  iiicuryis,  Ib.  obiongo,  medio  margine  utrinque  emargi- 
nato,  acuto,  ncrvis  3  prominulis,  lateralibus  elevatis  cristatis; 
audroclinii  margine  dentato. 

Blüthen  weiss. 

Tovar  in  Columbien.  December.  Moritz  605. 
ÜI.  ensata  c.  secundariis  basi  vagina  cucullata  ampla 
integra  vestitis,  fo.  oblongis  acntis,  apice  3-dentatis,  basi  lon- 
ge  cuneatis,  ped.  gracili  unifloro  folium  superante,  p.  ph.  e. 
basi  connatis  longe  acnminatis,  supremo  aliquid  ovato,  late- 
ralibus oblongis  concavis  acuminatis,  p.  ph.  i.  oblongis  acu- 
tis,  margine  inferiore  apicem  yersus  obtuse  angulatis,  Ib.  un- 
guiculato,  ligulato,  basi  obtnse  sagittato ,  apice  obtuse  tri- 
dentato,  androcliuio  margine  serrulato.  — 

Aeussere  Blüthenhüllen  hochgelb,  mit  3  oder  4  duukel 
purpurnen  Streifen  und  vielen  kleinen  Flecken  (wie  bei  tri- 
angularis) ,  die  Lippe  dunkelroth  mit  wenig  Gelb. 

Merida.  700'.  Juni  1847.  No.  1543.  Funk  et  Schlim. 
M.  tricolor  c.  secundario  brevissimo,  vaginis  2  -  lobis  cu- 
cullatis obtecto,  fo.  obiongo  acuto  basi  longe  cuneato,  ped.  fili- 
formi  basi  arcte  vaginato,  br.  vaginata  acuminata,  p.  ph.  e. 
basi  connatis,  ovatis,  aristatis,  aristis  laminas  perigonii  sub- 
aequantibus,  phylli  supremi  maximis,  p.  ph.  i.  oblongis  apice 
obscure  tricrenatis;  Ib.  unguiculato  basi  biauriculato ,  rhom- 
boideo,  dilatato,  apice  acnto,  audroclinii  margine  integro. 

Blüthen  weiss  und  gelb,  leicht  rosa  gestreift. 

Merida.    Juni  1847.     No.  1636.     Funk  et  Schlim. 


819 

M.  verrucosa  c.  secundariis  abbreviatis ,  vaginis  laxis 
cucullatis  obtectis,  fo.  oblongis  apice  attenuatis,  tridentatis, 
basi  longe  cuneatis,  incurvis,  ped.  folio  bis  et  ultra  longiore, 
verrucis  densis  obsito;  1  —  2  vagiiiato,  racemo  multifloro  (17), 
bracteis  ochreatis  apice  lanceolatis,  fl.  iuversis,  p.  ph.  e.  basi 
conuatis,  supremo  lanceolato  acumiuato,  lateralibus  oblongis, 
acutis,  alte  connatis,  p.  ph.  i.  oblonges,  acutis,  iuversis, 
inargiue  inferiore  augulatis,  Ib.  medio  inflexo,  oblongo,  un- 
guiculato,  marginibus  lateralibus  dilatato^  deutato,  apice  ligu- 
lato  integro ,  medio  excavato ,  tuberculis  uouuullis  in  disco 
(au  seraper?),  androclinio  iutegro;  capsulis  uutantibus. 

Bliitheu  rosa  gestreift  auf  gelb ,    wenig   grösser   als  bei 
M.  minuta. 

Neu -Granada,    Provinz   Pamplona   bei  La   Baja.   8200'. 
Funk  und  Schlim.  1439. 


Lepanthes  ruscifolia  c.  secuudario  subtetragono  va- 
giuato,  vagiua  superne  ampla,  apice  iaucea,  nervis  et  mar- 
gine  denticulis  papillosis  obsitis,  fo.  oblougo,  acuto  ,  cuneato, 
ped.  capillaribus  geminis  racemosis  plurimifloris ,  br.  ochrea- 
tis, acuminatis,  margine  integris,  p.  ph.  e.  oblongis,  acutis, 
lateralibus  ultra  medium  connatis,  p.  ph.  i.  oblongis,  elon- 
gatis,  apice  inferiore  acutis,  superiore  obtusis,  Ib.  bilobo, 
miniino,  lobo  utroque  oblongo,  apice  et  basi  obtuso. 

Bliitheu  gelblich. 

Merida.     Jaji.     6000'.     September    1846.     Funk    und 
Schlim.  1239. 

Lt.  cyanoptera  c.  secundariis  gracilibus  vaginis  (7)  ob- 
sitis, vaginarum  ore  amplo,  acumiuato,  margiue  libero  muri- 
cato,  foliis  oblongis  marginatis  basi  brevissime  cuneatis,  apice 
acutis,  tridentatis,  deute  medio  mucronato,  pedunculis  capil- 
laribus   (solitariis    —   teruis),    flexuosis,    floribus    distantibus 

52* 


820 

( — 15),  bractcis  ochrealis,  acuminatis,  margine  integcrrimis, 
p.  ph.  e.  lanceolatis  acutis  ima  basi  tantum  coalitis,  p.  ph.  i. 
obtuse  triaugularibns,  labello  bilobo,  lobis  dolabriformibus, 
apice  superiore  subacutis,  inferiore  obtusis. 

Blüthen  bräunlich,  Flügel  der  Lippen  blau. 

Merida,  6000'.  Sept.  1846. 

I«.  Schiede!  c.  secundariis  tenerrimis,  vaginis  3—  4  ob- 
sitis,  vaginarum  ore  dilatato ,  lanceolato,  muricato,  f.  orbicu- 
latis,  apiee  acutis,  basi  brevissime  cuneatis,  ped.  capillaribus 
2 —  5,  multifloris  ( —  10),  br.  ochreatis,  acutis,  margine  et 
dorso  iuuricatis,  p.  ph.  e.  lanceolatis,  margine  denticulato 
serrulatis,  lateralibus  medium  iisque  connatis,  p.  ph.  i.  dola- 
briformibus, apice  superiore  rotundato,  inferiore  angulari,  la- 
belli  bilobi  lobis  dolabriformibus  apice  superiore  acumiuato, 
inferiore  obtuso. 

Blüthen  gelb  mit  purpurfarbiger  Lippe  und  dergleichen 
Flügeln. 

Jalapa.     Schiede. 

Ii.  Pristidis  c.  secundariis  subtetragonis,  papillis  multis 
acutis  muricatis,  firmis,  arcte  ( — 9)  vaginatis,  vaginarum  ore 
laxo  lanceolato,  acute  muricato,  vagiua  suprema  maxima,  f. 
ovatis  acutis,  apice  obtuse  trideutatis,  basi  brevissime  cunea- 
tis, ped.  capillaribus  1  —  3,  multifloris,  bracteis  linearibus 
margine  serrato-dentatis,  p.  ph.  e.  oblongis  acutis ;  laterali- 
bus medium  usque  connatis,  p.  ph.  i.  oblongis  lobatis,  nunc 
2 —  3 -lobis,  margine  crenulatis  nunc  apice  acutis,  Ib.  biiobo, 
lobis  dolabriformibus,  apice  superiore  acuto  ,  inferiore  obtuso. 

Blüthen  gelb,  innere  seitliche  Hüllblätter,  selbst  getrock- 
net, noch  prächtig  lcarmoisin. 

Nahe  verwandt  scheint  Pleurothallis  disticha  Mart.  Gal. 
Ich  halte  dafür  die  Galeot  ti'sche  No.  5294.  meines  Herbars, 


821 

der  die  Blüthe  fehlt,  welche  aber  durch  Blattgestalt  und  ganz- 
randige  Deckblätter   wesentlich    abweicht.      Als  ich  früher  die 
Blüthe  nicht  kannte,     hielt   ich    diese  Pflanze  für  üppige  Le- 
panthes  tridentata.  (cf.  Orch.  Leiboldianae). 
Jalapa  in  Mexico.     Leibold. 


Stelis  microglossa  c.  secuudariis  articnlatis,  squamis 
vaginautibus  acutis.,  fo.  oblongis  cuneatis  crassis,  apice  emar- 
ginatulis,  costa  prominula  tridentatis,  ped.  capillari  submi- 
tante  ex  axilla  spathae  lauceolatae  acutae  tenuis ,  superne 
spicato,  bracteis  ochreatis,  acutissimis,  internodiis  inulto  bre- 
vioribus,  floribus  quaqueversis,  p.  ph.  e.  aequalibus,  ovatis, 
basi  counatis,  p.  ph.  i.  minutissimis ,  ovatis,  truncatis,  apice 
truncato  involntis  nndulatis,  Ib.  aliquid  minore,  ligulato,  in- 
curvo,  papillis  ciliatulo ,  apice  obtusato,  raarginibus  inferiori- 
bus  involutis,  centro  labelli  calloso ,  callo  nunc  sulcatoj  gy- 
nosteniii  apice  excavato,  margine  posteriore  trilobo,  anteriore 
prominulo  trilobo ,  lobo  medio  emarginato. 
Minas  Geraes.    Ser.  1.    423.    Regne  11. 

St.  pentodonta  c.  secnndario  valido,  vaginis  retusis  ve- 
stito ,  fo.  oblongo,  imo  apice  acuto,  basi  cuneato,  pedunculo 
valido,  squamis  ochreatis  vestito,  spica  secunda;  br.  ochrea- 
tis amplis,  apice  brevissime  aristatis,  fl.  nutantibus,  p.  ph.  e. 
oblongis,  lateralibns  ima  basi  coalitis,  p.  ph.  i.  ovatis,  trun- 
catis, bis  emarginatis,  Ib.  quadrato,  lateribus  basi  obtuse  an- 
gulato ,  medio  apice  obtuse  unidentato,  lamellis  2  in  medio 
labello  longitudinalibus  (nee  ut  in  lamellata  trausversis)  gy- 
nostemio  Stelidis. 

Hb.  Willd.  16904.     It.  Humb.  2073. 

St.  Ruprechtiana  c.  secnndario  basi  3-vaginato,  fo.  ob- 
longo basi  cuneato,  apice  obtusato,  nervo  medio  prominulo 
obtuse  tridentato,  spatha  lanecolata  acuta,    ped.  eloiigato  va- 


822 

ginato,  vaginis  ochreatis  acuminatis,  sp.  pluriflora,  secnnda, 
br.  ochreatis  ovatis  acuminatis,  magnis,  p.  ph.  e.  ovatis  basi 
coalitis,  p.  ph.  i.  cuneatis,  apice  retnsis  nunc  1  —  bis  emar- 
ginatulis,  Ib.  unguiculato.  transverse  ovato,  apice  obtuse  acnto 
callnlis  valde  prominnlis,  lamella  biloba  in  medio  postice  in 
dentera  cxcnrrente;  gy.  snb  androclinio  trifido,  dente  medio 
rostellari,  lateralibus  stigmaticis  reflexis.  A  simili  tristyla 
differt  labello. 

Rio  Janeiro;  an  Felsen  und  Bäumen.     Riedel.  (Von  der 
lc.  Akademie  zu  Petersburg  erhalten.) 

St.  papaquerensis  c.  secundariis  laxe  vaginatis,  vagi- 
nis (cinnamomeis)  amplis  apice  oblique  dccisis,  fo.  oblongis, 
basi  cuneatis,  apice  bilobulatis,  denticulo  interjecto,  ped.  va- 
lido,  plnrimifloro,  basi  parce  (2 — 3)  vaginato,  sp.  secnnda, 
br.  ochreatis,  retusis,  p.  ph.  3  extemis  ovatis  subacntis  ,  basi 
coalitis,  p.  ph.  i.  ciineatis,  brevissimis,  margine  anteriore  lu- 
natis,  Ib.  subquadrato,  antice  3  —  4-crenuIato,  callo  trans- 
verso  per  medium. 

Baumstämme   in  Urwäldern   bei  Rio   Papaqucra.     Januar 
1827,     Beyrich, 

Fleurothallis. 

Sect.  Elongatae. 
PI.  pedunculata  (Rhynchopera  pedunculala  Kl.  in  Lk, 
Kl.  Otto  lc,  II.  103.  t.  41 !)  c.  secundario  teretiusculo,  vagina 
membranacea,  apiculata,  fusca  in  medio,  fo,  ovali ,  acnto, 
apice  obtuse  tridentato,  augustato,  spatha  membranacea  sub- 
tubujosa  compressa,  ab  uno  lateie  in  acumen  attenuata,  ped. 
filiformi,  gracili,  parte  libere  racemosa  (fl,  —  6),  br.  ochrea- 
tis, acutis,  pedicellis  elongatis,  ovariis  subteretiusculis,  p.ph. 
supremo  lanceolato  acnto ,  lateralibus  omnino  connatis  subcon- 
cavis,    1.  i.  supremo  snbacqualibus,   angustioribus,  Ib.  lanceo 


823 

a  basi  angusta  subito  medium  usque  dilatato,  marginibus  di- 
latatis,  erectis,  nunc  pandurato,  acuininato,  gj.  scmitere- 
tinsculo ,  dorso  androclinii  obtuse  elcvato,  rostelJi  margine  cx- 
teriore  nunc  obtusissimo  1  —  3-dentato,  stigmate  luiiato. 

Blüthe  hellgrün,  mit  Purpur  gesäumt.  Staubbeutel  2- 
fächerig,  2 -keulige  Pollenmasse. 

Die  Bemerkung  in  Bot.  Reg.  XXXI.  Mise.  30:  „this  is  a 
new  species  of  Pleurothallis"  muss  ich  anerkennen,  aber  ich 
muss  auch  wünschen  ,  dass  ein  gleich  strenger  Massstab  an 
so  manche  andere  Gattung  gelegt  werde. 

Tovar  in  Merida.     Moritz. 

PI.  xanthocliloia  c.  seeundario  teretiusculo  elongato, 
basi  fasciculo  radicum  velatarum  vestito  ,  3  -  articulato  ,  basi 
iina  vaginato ,  fo.  oblongo  acuto,  racemis  —  6  elongatis,  folia 
exeedentibus,  divergenti-divaricatis,  inultifloris,  br.  ochreatis 
acutis  arete  appressis ,  p.  ph.  supremo  et  lateralibus  (conna- 
tis)  subaequalibus,  oblongis  ,  subacutis,  p.  ph.  i.  lanceolatis 
acutis  angustis  aequilongis,  Ib.  trnellaeformi ,  angulis  poste- 
rioribus  omnino  obtusatis,  latere  medio  emarginatis,  apicem 
versus  crenulalo  serratis ,  gy.  clavato. 
Blüthe  grünlich -gelb. 

„Caespitosa  subterrestris."  Umgegend  Merida's  im  De- 
cember.     Moritz. 

PI.  seinipellucida  c.  seeuudario  teretiusculo  basi  va- 
ginis  subinlegris  vestito ,  fo.  oblongo ,  apice  minute  tridentato 
basi  euneato,  ped.  unico  folio  duplo  longiore,  vagina  tenui 
vestito,  plurimifloro,  br.  membranaccis  ochreatis  acutis,  p.  ph. 
semipellucidis,  supremo  externo  oblongo,  nunc  subacuto,  I. 
ext.  connatis  ovatis  coneaviusculis,  margine  implicato,  p.  ph. 
i.  ligulatis  subacutis,  basi  euneatis,  Ib.  transverse  ovali,  apice 
nunc  acuto ,  nunc  obsolete  tricrenato ,  basi  euneato. 


824 

Blüthe  grünlich,  durchscheinend,  Lippe  blau. 
Caracas ,  Otto. 

PI.  velaticaulis  c.  secundario  ascendente,  crasso,  squa- 
mis  2  —  3  hyalinis ,  tenuissimis ,  ainplis  vestito,  fo.  oblongo 
apice  obtuse  tridentato ,  basi  plus  minus  cuneato ,  spicis  1  — 
3,  folio  nunc  subaequalibus ,  nunc  longioribus.,  ex  vagina  spa- 
thacea  lancea  brevi ,  p.  ph.  3  ext.  oblongis  obtusis  subliberis, 
p.  ph.  i.  cuneatis,  obtusis,  Ib.  trilobo,  lobis  obtusis,  mediano 
producto,  trinervi,  plica  transversa  in  basi,  androclinio  den- 
ticulato. 

Blüthe  grünlich;  iunere  seitliche  Hüllblätter  violett  und 
"vveisslich;  Lippe  kurz ,  veilchenbau  mit  gelbem  Fleck. 

Caracas.     Otto.     Blüthe  im  Nov.  1840  zu  Berlin! 

PI.  pacliypliylla  rhizomate  funiformi,  crasso,  vaginis 
fusco-nigris  vestito,  c.  secundario  crasso,  vaginato,  fo.  lanceo- 
lato  acuminato ,  (in  sicco!)  complicato,  crassissimo ,  margini- 
bus  obtusis ,  ped.  robusto  ex  spatha  brevi  in  sinu  folii  oc- 
culta,  inferius  univaginato  ,  snperius  florigero  ( — 10),  br. 
ochreatis  cuspidatis,  floribus  ab  ovario  exserto,  incurvo  nntaii- 
tibus,  supra  bractearum  margines  ilexis,  p.  ph.  e.  lanceolatis 
subaequalibus,  lateralibus  complicatis,  nunc  ima  basi  coalitis, 
crassis,  p.  ph.  i.  ovatis,  basi  nunc  cuneatis,  apice  acutis,  mar- 
gine  serrulato-cronulatis,  Ib.  ligulato  sessili,  apice  snbacuto, 
marginibus  in  parte  praesertim  anteriore  crennlatis,  medio 
complicatis,  gy.  semitereti,  androclinii  margine  alato,  ala 
dorso  porrecta,  tetradactyla,  marginibus  anterioribus  gy, 
descendente. 

Die  Blüthen  erscheinen  braunlich. 
Brasilien.     Sellow! 

PI.  Mcritzii  c.  secundario  medio  vagina  ampla,  oblique 
jctusa  vestito,  fo.  ovali  acuto,  obtuse  tridentato,  crassissimo, 


825 

spatha  compressa  latere  interno  oblique  decisa,  acuta,  spicis 
(3)  curvatis,  multifloris ,  br.  ochreatis  acutis  oblique  decisis, 
pedicellis  ovariisque  abbreviatis,  p.  pb.  supremo  ligulato  utrin- 
que  emarginato ,  lateralibus  aequalibus  medium  usque  conna- 
tis,  margine  cellulis  promiuulis  uuuc  denticulatis,  p.  pb.  i. 
ellipticis  acutis,  Ib.  breviter  unguiculato  ,  deltoideo,  angulis 
posticis  obtusatis ,  medio  utroque  margine  nunc  eniarginato, 
acuto  trinervi ,  gynostemio  semitereti,  audrocliuio  autico  ,  mar- 
giue  postico  membrauaceo ,  quadrato,  apice  emargiuato ,  ro- 
stelli  processu  miuuto  quadrato,  fovea  stigmatica  magna. 

Blütheu  erscheiuen  rothgelb  und  erhalten  durch  den  fe- 
sten Schluss  der  Blüthen  das  Ansehen  derer  eines  Physo- 
siphon. 

Colonie  Tovar.  Mai,  Juni.  Moritz. 
PI.  rhodotantha  c.  secundario  quinque  angulato,  fo.  co- 
riaceo  oblongo  basi  cuneato,  apice  suberaai'giiiato,  spicis  ca- 
pillaribus  5  —  6  in  spatha  brevi  acuta,  elongatis,  multifloris, 
br.  vaginatis  oblique  trnncatiSj  pedicellis  longioribus,  floribus 
erectis,  p.  ph.  supremo  oblongo,  acuto,  galeato,  lateralibus 
lanceolatis,  acutis,  ima  basi  coalitis,  p.  ph.  i.  oblongis,  ob- 
tusis,  multo  brovioribus,  Ib.  trilobo,  abbreviato,  lobis  latera- 
libus margine  anteriore  in  paginam  lobi  medii  transgredien- 
tibus. 

Blüthen  gelb,  rosa  gestreift. 

Neu- Granada,  Provinz  von  Paniplona,  ÖOOO'.  Jan.  1847. 
Funk  und  Schlim  No.  1442. 

PI.  Chainaestelis  c.  secundario  medio  arcte  longeque 
univaginato,  fo.  oblongo  basi  cuneato  apice  acuto,  sp.  aggre- 
gatis  ( — 12),  folio  longioribus  subtortis,  br.  ochreatis,  acu- 
tis, fl.  minutis  nutantibus,  p.  ph.  e.  lanceolatis,  acutis,  p. 
ph.  i.  oblongis,  obtusis,  basi  angulatis,  Ib.  cuneato,  triden- 
tato,  crasso. 


826 

Merida.  6500'.  Sept.  1846.  Funk  ii.  Sc  hl  im. 
PI.  Schiede!  c.  secundario  gracili,  squamis  2  retusis 
apiculatis  vestito,  fo.  ovali  basi  cuneato,  apice  obtusissime 
tridentato,  pedunculo  filiformi,  paucifloro,  basi  squama  retusa 
vestito,  br.  ochreatis,  acuminatis,  pedicellis  rbachi  supra  bra- 
ctearum  sinum  adnatis,  p.  ph.  supremo  obovato  subacuta,  basi 
cuneato,  extus  papillis  filiformibus  obsito,  lateralibns  externis 
Irans  medium  connatis,  oblongis,  apice  libero  acutis,  priori 
aequilongis,  dimidio  latioribns,  ima  basi  saccatis,  extus  aequa- 
liter  papijligeris,  p.  ph.  i.  ovatis ,  apice  retusiusculis  (nuuc 
cum  apiculo),  basi  angustatis,  Ib.  unguiculato  trnellaefonni, 
apice  obtuse  retuso,  nervis  3  medianis  duobusque  externis 
medium  usque  margiuem  productis,  incrassatis,  gy.  semitereti, 
androclinii  margine  membranaceo  denticulato. 

Blüthe  erscheint  bräunlich  mit  dunkeln  Flecken ,    wie  bei 
Pl.  pubesccns. 

Mexico.     Schiede. 

Sect.  EJfusae. 
PI,  ineridana  caespitosa,  c.  secundariis  teretiusculis, 
vaginis  fuscis  3  —  4  vcstitis,  vagina  suprema  apice  libero 
lanceo,  fo.  oblongo  basi  cuneato,  apice  acuto,  in  sicco  margi- 
ne convoluto  ,  spatba  ancipiti  acuta,  spica  solitaria  (nunc  bi- 
nis),  rbachi  elongata^  subflexuosa,  polyantha  ( —  15),  br. 
ochreatis,  apice  libero  acutis,  imo  cnspidatisj  pedicellis  elon- 
gatis,  p.  ph.  e.  aequalibus  ligulatis,  nunc  acutis,  p.  ph.  i. 
oblongis  subcuneatis  apice  involuto  retusis,  labello  breviter 
unguiculato,  lamina  ligulata,  dimidio  basilari  utrinque  obtuse 
triangulariter  dilatato  ,  plicis  2  oblique  transversis  inter  lami- 
nae  basin  et  unguem,  medium  nervum  non  attingentibus,  mar* 
giuibus  e  basi  apicejn  versus  erectis ,  gynostemio  brevissimo, 
androclinii  margine  membranaceo  denticulato ,  alae  instar 
lateribus  descendente. 


827 

Die  Blüthen  erscheinen  gelbbraun  und  erhalten  durch 
enges  Aneinandcrlegen  der  äusseren  Hüllblätter  ei»  fast  glocki- 
ges Ansehen. 

Merida.  Moritz  n.  1063.  Pamplona.  Funk  n.  Schi  im 
n.  1441. 

PI.  Iloffiuiannseggiana  c.  sccundario  ancipiti  basi  arti- 
culalo ,  fo.  oblongo,  basi  et  apice  angustato,  apice  3-dentato, 
rrassissirao,  spica  nunc  solitaria,  nunc  gcmina  ex  spatha  lan- 
ceolata,  acuta,  nervosa,  — öflora,  floribus  extus  papillosis 
(sc.  ovario  et  p.  ph.  e.),  p.  ph.  e.  crassissimis,  concavis,  su- 
premo  oblongo  subacuto ,  lateralibus  aequalibus  basi  connatis, 
saccatis,  p.  ph.  i.  oblique  obtuseque  rhombeis,  marginibus 
superioribus  serrulatis,  Ib.  oblongo,  antice  truncato,  lineis  2 
ineurvatis  elevatis  supra  margines  basilares  ortis,  apicis  me- 
dio  excurrentibus,  androclinio  denticulato. 

Blüthe  ledergelb,  mit  purpurfarbiger  Lippe  und  derglei- 
chen Flecken,  innerlich  auch  purpurfleckig. 

Rio,  von  ßinus  an  Graf  v.  Hoffina  uns  egg  lebend  ge- 
sandt. 

PI.  dendrophila  c.  (in  sicco  saltem)  sulcato ,  vaginato, 
vaginis  3  erectis ,  margine  acuto  integris ,  fo.  oblongis  angu- 
stissime  enneatis,  acutis,  ped.  aggregatis  (—8)  nunc  ramosis 
paueifloris  (2  —  3),  .br.  ochreatis  acutis,  p.  ph.  supremo  ob- 
longo apice  acuto,  sub  apice  dilatato ,  p.  ph.  lateralibus  ex- 
ternis  lanceolatis  acutis,  iraa  basi  coalitis,  saccatis,  p.  ph.  i. 
linearibus  apice  triangularibus ,  margine  serrulatis,  Ib.  oblon- 
go, piano,  trinervi,  sub  apice  ntroque  latere  emargiuato,  ser- 
rulato,  androcliuii  margine  membranaceo  serrulato. 

Blüthen  violett.  Venezuela,  Provinz  Merida,  6000'.  Sept. 
1846.     No.  1057.     Funk  u.  Seh  lim. 

PI.  rostriflora  c.  seeundario  angulato  ,  vaginis  aretis  3 
—  4  basi  vestito,  fo.  oblongo    basi    et  apice  angustato,    ped. 


828 

—  7,  1  —  2-vaginatis,  — öfloris,  br.  ochreatis,  oblique  de- 
cisis,  p.  ph.  e.  oblongis,  cuspidatis,  p.  ph.  i.  multoties  bre- 
vioribns,  ligulatis,  Ib.  unguiculato ,  basi  cordato,  sub  apice 
subito  attenuato_,  subacuto. 

Bliithen  scheinen  gelblich. 

Serra  dos  Orgos,  iu  schattigen  Wäldern  am  Rio  Papa- 
quera.     Jauuar  1823.     Beyrich. 

PI.  velatipes  c.  secundario  elongato  augulato  articulato 
squamis  micantibus  in  fibras  dissolutis  infime  vestito,  fo.  ob- 
lougo,  subacuta;  coriaceo,  longe  cuneato,  spatha  lauceolata 
acuta,  racemis  ( —  14)  fasciculatis,  br.  ochreatis  acutis ,  fl. 
plerisque  uutantibus,  p.  ph.  supremo  oblongo  acuta,  p.  ph. 
latcralibus  externis  subaequalibus,  angustioribus,  medium  us- 
que  connatis,  p.  ph.  i.  ligulatis,  nunc  truncatis,  brevioribus, 
II).  ligulato  obtuso ,  medio  utrinque  auriculato ,  hinc  apice 
quasi  trilobo,  trinervi ,  gj.  clavato,  audroclinii  margine  po- 
stice  memljranaceo,  sligraatis  margine  calloso. 

Blüthen  gelblich. 

Merida,  in  Gebirgsgegenden.  Moritz  n.  1053.  Eiue 
hleiue  Form,  deren  cäussere  seitliche  Hüllblätter  fast  bis  zum 
Grunde  getrennt  sind.  Venezuela,  250(K  Funk  uudSchlim 
n.   1194. 

PI.  Hlotzscheana  rhizomate  repente  polyrrhizo ,  c.  se- 
eundariis  (ex  sicco)  subtetragouis ,  infra  biarticulatis ,  squa- 
mis raginantibus  lanceolatis,  in  articulis  ut  plurimum  laceris, 
fo.  lanceolato  coriaceo  apice  minute  tridentato ,  spatha  coria- 
cea  compressa  in  axilla,  spica  (una,  nunc  gemina)  flexuosa, 
pauciflora,  br.  ochreatis  apice  acutis,  margine  ciliatis ,  ovariis 
minirais  papillosis,  perigonio  bilabiato,  extus  papilloso,  ph. 
snpremo  oblongo,  acuto,  margine  ciliato,  trinervi,  lateralibus 
connatis,    coneavis,   basi  gibbis,    sexnerviis,    apice  bidentatis, 


829 

p.  ph.  i.  obovatis,  integris ,  Ib.  unguiculato,  panduraeformi, 
obtuso,  nervis  3  incrassatis,  lamella  im«  in  ntroqne  margine 
medio,  Ib.  erecto  semiovato,  gy.  minuto,  androcliuii  margine 
subdenticulato. 

Minas  Geraes.     Sect.  II.  n.  273.     Regne  11. 

PI.  tripteris  c.  elongato  trigono  trialato,  fo.  oblongo 
sessili  apice  angustato  obtusato,  spatba  lanceolata  sericea, 
sp.  tennibus  recurvis  bifloris,  br.  ochreatis  lanceolatis  aculis, 
p.  ph.  e.  siibaeqnalibus  lanceolatis  acntis,  lateralibus  iraa  basi 
tantnm  coalitis ,  p.  pb.  i.  lanceis  acntis,  papillis  filiformibns 
obsitis,  Ib.  ovato,  apice  obtusissirae  trilobo ,  lobo  medio  ali- 
quid  crennlato,  parte  basilari  longe  cnneato,  gy.  clavato,  an- 
drocliuii margine  trilobo. 

Bliithen  gelb. 

Venezuela,  Provinz  Caracas.  4000'.  Januar  1846.  Funk 
und  Scblim  No.  127. 

Sect.  Aggregatae. 
PI.  Beyrichii  rbizomate  funiformi ,  squamis  obtecto,  c. 
secundariis  1  —  2-articulatis,  vaginis  4  —  5  obtectis,  papillis 
filiformibns  in  nervis  et  marginibus ,  fo.  oblongo  lineari,  basi 
cuneato,  apice  attenuato,  retnso,  11.  brevissime  pednncnlato, 
p.  ph.  snpremo  oblongo,  acuto,  lateralibus  latioribus,  mar- 
gine denticulatis ,  Ib.  lineari ,  supra  basin  utrinque  angulato, 
apice  retnso,  erosulo ,  3 -nervi;  gy.  clavato,  androcliuii  mar- 
gine trilobo,  lobo  medio  denticulato. 

Aenssere  Hüllblätter  purpurn,  innere  weiss.  Die  hell 
purpurfarbigen  Scheiden  mit  dunkleren  Flecken  und  den  schö- 
nen Papillen  gewähren  unter  dem  Mikroskop  einen  prächtigen 
Anblick. 

Baumstämme  bei  Neu -Freiburg.  Januar  1823.  Bey- 
r  i  c  h. 


830 

PI.  bilamellata  c.  secundario  crasso  ex  sicco  subanci- 
piti,  fo.  ligulato  basi  et  apice  angustato,  apice  subtridentato, 
floribus  nonnullis  aggregatis,  p.  ph.  supremo  lanceolato,  sub- 
acuta, 3-nervi,  lateralibus  ovatis,  denticulato -serratis,  Ib. 
iinguiculato  subtriaiigulari,  aagulis  basilaribus  obtusatis,  mar- 
gine  serrulatis,  lamellis  2  raedianis  semiovatis ,  serrulatis, 
depressis,  androclinio  apice  sernilato  alato. 

Mexico,    von  Gerold    dem  Berliner   botanischen  Garten 
lebend  mitgetheilt. 

PI.  ionantha  c.  seeundariis  teretiusculis  parce  vaginatis, 
vaginis  truncatis,  fo.  oblongis  acuto  -  acuminatis ,  basi  ovatis, 
spatha  minuta  lanceolata,  br.  hyalina  truncata,  floribus  soli- 
tariis,  glaberrimis  quasi  bivalvibus,  p.  ph.  supremo  ovato  sub- 
acuta triuervi ,  lateralibus  late  ovatis,  counatis,  apice  emargi- 
natis,  lobis  subacutis,  p.  ph.  i.  lanceolatis,  serratis,  angustis, 
Ib.  late  cordato  iinguiculato ,  margine  nunc  crenulato ,  trinervi, 
gy.  semitereti,  androcliuii  margine  membranaceo  serrulato. 

Blüthe  violett. 

Venezuela,  Provinz  Carabobo,   2500'.  Mai  1846.     Funk 
uud  Sc  hl  im  No.  628.     „Columbia."  Moritz  No.  628. 

PI.  chloidophylla  c.  secundario  articulato,  vaginis  4  — 
6  nervosis,  obtecto,  fo.  oblongo  euneato  apice  angustato,  fl. 
1  —  2,  p.  ph.  5  subaequalibus  oblongis,  acutis,  Ib.  pandurato 
iinguiculato ,  angulis  supra  basin  obtusis ,  apice  retusis ,  la- 
mellis 2  obtusis  in  medio,  gynostemio  clavato. 

Baumstämme  bei  Neu-Freiburg.  Jan.  1823.  Beyrich. 

Sect.  Muacosae. 
PI.  Sonderana  rhizomate  funiformi  polyrrhizo,    caulibus 

seeundariis  bi triarticulatis ,    squamis   retusis ,    brunneis  in 

articulis,  fo.  lanceolatis,  acutis,  crassis,  dorso  carinatis  (inde 
prope  triquetris) ,    ped.    filiformi   (nunc  gemino)  e  spatha  folii 


831 

axillar!  hyalina  complicata  ex  arte  1 —  2  -  sqnamata ,  squamis 
lanceolatis  acutis,  spica  paiiciflora  ( — 4),  bracteis  ochreatis, 
apice  lanceolatis,  floribus  crassis,  parvis,  p.  pli.  supremo  lan- 
ceolato,  acnto,  concavo  ,  lateralibus  connatis,  apice  extremo 
bidentatis,  marginibus  externis  cariuatis,  p.  ph.  i.  diiplo  miuo- 
ribus  ovatis  acutis,  labello  trilobo,  lobo  medio  lateralibus  du- 
plo  Iougiore  ,  ligulatis,  lateralibus  apice  libero  angulatis,  mar- 
gine  auteriore  2  —  3-denticulatis;  gy.  gracili,  subclavato, 
margine  androcliuii  membranaceo,  denticulato ,  stiginate  mini- 
mo,  subtriangulari,  antbera  apiculata. 

Die  getrockneten  Blüthen  erscheinen  grünlich- gelb. 

Minas  Geraes.  Sect.  II.  271.272.  Regneil. 
PI.  leontoglossa  c.  secundariis  gracilibus  dense  vagina- 
tis,  fo.  anguste  lineari,  basi  cuneato,  apice  angnstato,  tri- 
dentato ;  ped.  capillari  —  nunc  gemino  — }  medio  vaginato, 
p.  ph.  e.  basi  coalitis,  acntis,  lateralibus  usque  prope  apicera 
connatis,  tricarinatis,  p.  ph.  i.  oblongis,  acutis,  basi  cunea- 
tis,  Ib.  unguiculato,  subpanduraefonni,  jugis  callosis  2  a  di- 
latationis  apice  ad  mediara  laminam  basilarem  curvatis.  Ib. 
apice  papillis  brevibus  obsito ,  margine  hinc  quasi  denticulato, 
gy.  tenui,  androcliuii  margine  membranaceo,  trilobo y  denti- 
culato. 

Blüthen  dunkelroth,  Lippe  schwärzlich -violett. 

Serra  dos  Orgos  auf  Baumstämmen  der  Wälder  bei  Rio- 
nos  u.s.w.  am  Rio  Papaquera.     Febr.  1823.     Beyrich. 

PI.  xiphochila  c.  secuudariis  capillaribus  ( —  4'") ,  va- 
ginis  2  —  3  vestitis,  limbis  vaginarum  apice  tumidarum  revo- 
lutis  ciliatis  (lepanthinis) ,  fo.  ovali,  apice  raucronulato,  basi 
subito  cuneato,  multinervio  (15),  ped.  capillaribus,  medio 
vagina  ochreata  acuta,  nunc  gemiua,  pedicellis  teretibus, 
gracilibus,  solitariis,  bracteis  ochreatis,  acutis,  ovariis  globo- 
sis  tripteris,    p.  ph.  e.  lanceolatis   acutis,    lateralibus   labello 


832 

suppositis,  p.  ph.  i.  panlo  minoribus,  labello  unguiculato,  ob- 
tuse  triangulari  in  cuspidem  producto,  basi  3 -nervi,  gy.  in- 
curvo  semitereti,  androclinio  vix  marginato. 

Blüthenfarbe  der  trocknen  Pflanze  schwärzlich -violett. 

Merida.     Moritz. 

PI.  Cabellensig  c.  tenerrimis  in  sicco  snlcatis ,  fo.  oblon- 
ges sulcatis,  basi  longe  cuneatis,  angnstis ,  pedunculis  capilla- 
ribus ,  nunc  gemiuis ,  folio  longioribus ,  flexuosis ,  plnrifloris 
( — 8),  bracteis  ochreatis  acutis,  p.  ph.  e.  liberis,  ovatis, 
ai'istatis,  p.  ph.  i.  obtuse  rhombeis  acutis,  Ib.  unguiculato  li- 
gulato,  basi  obtusangulo,  medio  angustato,  apice  papillis  ob- 
sito,  gy.  semitereti  clavato,  androclinio  margine  raembranaceo 
integro. 

Blüthen  „rothbrann." 

Venezuela,    Provinz    Carabobo    bei    P.   Cabello.     4500'. 
Mai  1846.     Funk  und  Schlim. 

PI.  erassifolia  (Palmoglossum  crassifolium  Ht.  Ber.) 
c.  secundario  subtereti  vaginato,  fo.  ovali  iufra  cuneato  cras- 
sissimo  (§,7ö'"  longo,  snpra  medium  2,5///  lato),  ped.  capil- 
lari  bifloro,  br.  ochreatis  acutis,  p.  ph.  e.  lanceolatis  acutis 
liberis  subaequilongis ,  p.  ph.  1.  internis  lanceolatis  acutis, 
margine  microscopice  deuticulatis  3  Ib.  ligulato  acutiusculo  cel- 
lulis  acutis  verruculoso ,  trinervi ,  brevissime  unguiculato ,  gy. 
semitereti,  diraidio  stiperiore  merabrana  denticulata  ab  andro- 
clinio descendente  alato. 

Blüthe  scheint  grünlich  -braun  gewesen  zu  sein.  Es 
blühte  im  Juli  1839,  eine  von  C.  Ehrenberg  aus  Me- 
xico mitgebrachte  Pflanze.  Auch  in  Dresden  cultivirten  wir 
sie,  und  die  grosse  Dicke  der  Blätter  war  höchst  auffällig, 
doch  blühte  sie ,  trotz  reichlicher  Vermehrung,  nie. 


833 

Corallorhiza  Ehrenl>ergii  rhizomate  deuse  squamato, 
squamis  rotundatis  nimc  inter  supremas  interjeeta  foliaceus 
/anccohtta,  colorata,  squamis  caulinis  3  —  4  amplis,  apice 
libero  acutis,  r.  multifloro,  fl.  speciosis,  p.  ph.  e.  snpremo 
oblongo,  obtuso,  cimeato ,  lateralibus  sirailibus  majoribns, 
obliquis,  basi  iraa  in  calcar  spurium  brevissiinum  obtusum  li- 
berum conflueutibus,  p.  ph.  i.  supremo  externo  aequalibus,  Ib. 
unguiculato  subquadrato  basi  biauriculato,  auriculis  retrorsis, 
erectis,  antice  retuso,  nunc  acuto,  lamellis  2  in  basi  labelli 
iu  liuea  elevata  supra  nervum  medium  conflueutibus. 

Blüthenhülle  scheint  weisslich  mit  violetten  Streifen ,  die 
Platte  der  Lippe  aber  schön  tiefblau. 

Zwischen  R.  D.  Monte  und  Chico.   Juli  1839.    Ehrenb. 


Sturmia  Kappleri  fo.  oblonges  acutis  basi  cunealis  raem- 
branaceis ,  pedunculo  elongato  in  sicco  sulcato  ,  apice  pauci- 
floro,  bracteis  linearibus  sub  anthesi  reflexis,  p.  ph.  e.  ob- 
longis  obtnsis  subaequalibus,  p.  ph.  i.  linearibus  obtusis ,  Ib. 
cuueato  antice  retuso  obscure  bis  emarginato,  crenulato,  gy. 
incurvo  lateribus  alato. 

Blüthen  „weiss."  Von  der  verwandten  guineensis  durch 
geflügelte  Säule,  die  vorn  etwas  gekerbte,  einigermassen  drei- 
lappige Lippe  unterschieden. 

Surinam.     Para,  Kappler  No.  1491. 

St.  elliptica  c.  ancipiti ,  monophyllo ,  fo.  oblongo  acuto, 
spica  12  —  lOflora,  p.  ph.  subaequalibus  linearibus,  Ib.  ovato, 
utroque  latere  emarginato ,  undulato,  apice  nunc  subtililer  tri- 
deutato,  nervo  medio  valido,  incrassato,  pone  basin  labelli  in 
venulas  diviso,  gy.  incurvo,  androclinio  postico  emarginato. 

Savannen  bei  Watu  Ticaba  im  brit.  Guiana.  Schom- 
burgk!     Columbia,  Moritz  No.  889! 

22r  Bd.    7s  Heft.  53 


83J 

Microstylis  urachystachys  c.  elongato,  vaginato,  mo- 
nophyllo,  fo.  ovali,  obtnso,  acnto,  basi  cordato,  r.  brevissimo 
densifloro,  fastigiato.,  br.  ovatis  acutis,  p.  ph.  e.  oblongis  ob- 
tusis, p.  ph.  i.  linearibiis  ohtusis,  Ib.  ovali,  basi  cordato,  acuto, 
transrerso. 

R.  D.  Monte  in  Mexico.     C.  Ehrenberg! 

M.  cochleariaefolia(./J/a/a.Ws  cochleariaefolia  A.Rich. 
Gal.  ?)  c.  basi  vaginato,  vagiuis  apice  acutis,  fo.  ovato  acuto 
basi  cordato,  r.  gracili  elongato,  br.  lanceolatis,  p.  ph.  e. 
ovatis,  acutis,  p.  ph.  i.  linearibiis  acutis,  Ib.  concavo  cordato 
acuto. 

Mexico.     Leibold. 

11.  fastigiata  c.  elongato,  basi  vagiuis  obtusis  vestito, 
1  —  2-folio,  foliis  ovalibus,  nunc  acutis,  nunc  obtusis,  basi 
nunc  cordatis,  nunc  omnino  cuneatis,  racemo  fastigiato,  br. 
ovatis  subacutis,  p.  ph.  e.  lanceolatis  acutis,  p.  ph.  i.  linea- 
ribiis, Ib.  basi  cordato,  triangulari,  acumiuato,  elongato. 

Dienia  majanthemifolia  Rb.  fil.  in  Linn.  XIX.  p.  368. 
Ich  halte  die  Pflanze  nach  sorgsamem  Studium  der  Dienia 
congesta  für  eine  31icro$'ylis.  Es  wäre  zu  sagen  gewesen: 
M.  majanthemifolia.  Allein  auf  diesen  Namen  hat  eine 
ältere  Art  Anspruch ,  die  Malawis  majanthemifolia  Schldl. 
et  Chainisso!     Linn.  VI.  1831.  p.  59. 

Jalapa:  Serro  Colorado,  Schiede!  Oaxaca,  Galeotti 
No.  6039! 

M.  majanthemifolia  c.  basi  vaginato,  vagiuis  apice 
lanceis,  fo.  triangulari  apice  acuto,  angulis  lateralibus  obtu- 
sis, iraa  basi  brevissime  cuueafo,  r.  longissimo,  br.  lanceo- 
latis, acutis,  fl.  posticis,  p.  ph.  supremo  oblongo,  obtusiusculo, 
lateralibus  ovatis,  acutis,  obliquis,  p.  ph.  i.  lunatis,  obtusis; 
Ib.  triangulari,  angulis  obtusis,  basi  biauriculato ,  auriculis 
retrorsis,  media  basi  unguiculata. 


835 

Malawis  majantliemifolia  Schldl.   et  Cham.!   in   Linii. 
VI.  1831.  p.  59. 

M.  Ehrenbergii  c.  basi  vaginato  (3),  medio  moiiophyllo, 
fo.  oblongo  basi  et  apice  attenuato,  r.  plurimifioro,  br.  ovatis 
seu  oblongis  acutis  1  —  3-nerviis,  pedicellis  brevioribus  fl. 
posticis ,  p.  ph.  e.  oblongis,  acutis,  p.  ph.  i.  linearibus ,  Ib. 
oblongo ,  acuto ,  basi  dilatato ,  ima  basi  biaurito ,  auriculis 
miniinis,  nunc  obsoletis,  gibbere  acuto  in  media  parte  ba- 
si lari. 

Blütben  dunkel  pnrpurroth. 

Real  del  Monte.     C.  Ehrenberg. 

M 


Bolbophylluiu  chloropternm  p.  ph.  e.  lauceolatis ,  la- 
teralibus  connatis,  p.  ph.  i.  ovatis,  acutis,  supra  gynostemium 
galeatis,  ciliatis,  labello  trilobo,  lobo  medio  ligulato  cum  gy. 
pede  articulato,  vacillante,  basi  crasso,  apice  tenui,  lobis 
lateralibus  miuimis,  obtusis,  erectis,  gy.  bicornuto. 

Die  Bliithen  in  axelständiger  Traube.  Die  Blüthen  (6) 
stehen  alle  mit  ihrem  Längendurchmesser  rechtwinklig  auf 
demselben  Durchmesser  derAxe,  und  zwar  fast  einseitig.  Die 
äusseren  Hüllblätter  grün,  das  obere  mit  3  Purpurstreifen,  die 
inneren,  seitlichen  purpurfarbig,  der  Nagel  der  Lippe  grün- 
lich-gelb, die  Platte  desgleichen,  nur  an  der  Spitze,  wie  die 
kleinen  Seitenlappen,  purpurfarbig.  Die  Säule  ist  kurz,  der 
Staubbeutel  halbkugelig,  die  2  Pollenkörper  undeutlich  2- 
lappig.  Die  Narbe  gross.  Die  Trugknollen  4 -kantig,  die 
Blätter  eilanzettlich,  spitz. 

Von  Rio  Janeiro  durch  Herrn  B  i  n  u  s  au  den  Grafen  von 
Hoffmannsegg  eingesendet. 

B.  Regnelli  rhizomate  filiformi,  repente,  pseudobulbifero, 
inter  pseudobulbos  incurvo  (interstitiis  pollicaribus),  pseudo- 
btilbis    subtretragonis,    radices    velatas    crebras   proferentibus, 

53* 


836 

monophyllis ,  foliis  ligulatis ,  acut is ,  basi  angustatis  ,  pedun- 
oiilis  basi  pseudobulborum  in  axillis  squamarnm  vetustarum 
oitis,  filiformibus,  gracillimis ,  nunc  incurvis,  squamis  vagi- 
nautibus  vestitis,  supremis  remotis,  sp.  terminali  pauciflora, 
br.  lanceolatis  acutis  concavis  carinatis,  fl.  inversis,  p.  pb. 
supremo  lanceolato  acuto  coocavo ,  lateralibus  externis  tri- 
angularibus  acuminatis  basi  cum  rhaphi  connatis,  p.  ph.  i. 
oblongis  obtusis  margine  denticulatis  (ditissimis  rhaphidibus), 
Ib.  ligulato  basi  unguiciilato,  liueis  5  elevatis  obscnre  callosis; 
gy.  bracbiis  lanceis. 

Minas  Geraes.  Sect.  2.  No.  270.  Regne II. 
II.  ineridense  ped.  oloiigato,  vaginis  raris  (6)  vestito, 
in  parte  supcriore  spicato,  plurifloro  (30),  br.  oblongis  sub- 
acutis,  p.  pb.  e.  lanceolatis,  acutis,  crassis,  p.  pb.  i.  oblon- 
gis, margine  papillis  ciliatis,  Ib.  unguiciilato,  panduraeformi, 
auriculis  basalibus  excavatulis,  apice  atque  margine  auricula- 
rum  papillis  densis  filiformibus  obtecto. 

Trugknollen  länglich,   vierkantig.      Blatt  länglich,   spitz. 
Bliithen  „rötblich,  mit  violett  gesäumt." 

Venezuela,   Provinz   von   Merida,    4500'.       Sept.    1846. 
Funk  und  Schi  im. 


Epidendrnm  (Eucyclium)  Humboldtii  p.  ph.  e.  ob- 
longis acutis  basi  aliquid  cuneatis,  p.  ph.  i.  obtusis  basi  valde 
cuneatis,  sub  apice  dilatatis,  Ib.  maximo  trilobo,  basi  ima 
cuneato,  lobis  lateralibus  iiitegris  obtusatis,  lobo  medio  ma- 
ximo subquadrato,  antice  emarginato,  margine  denticulato, 
nervis  7  medianis  elevatis  a  basi  ad  centrum  cristigeris,  cri- 
stis  crenato-serratis,  gy.  postice  carinato,  androclinii  mar- 
gine tridentato,  interjecto  deute  antice  rostellari. 

Nur  einzelne  Bliitben  vorhanden. 

Epidendrum  1190. 


837 

Porte  Cabello,  auf  Bäumen  des  Thaies  Desanoyou.  Hum- 
boldt und  Boupland. 

E.  {Eucyclium)  graininntoglossuin  spatha  raembrana- 
cea,  ped.  elongato  multifloro,  br.  lanccolatis  acutis  ovario  pe- 
dicellato  brevioribus,  p.  pb.  e.  lanceolatis  acutis,  p.  pb.  i. 
cnueatis,  acumiuatis,  angustioribus,  lab.  basi  cuueato,  cum 
gynosteroio  subconnata,  lamina  triloba,  lobis  lateralibus  ro- 
tundatis,  medio  acuminata,  callis  2  antice  subliberis  in  medio. 

Triigknollen  walzig,  2 -blättrig,  Blätter  lanzettlieb,  spitz, 
am  Grunde  etwas  keilförmig,  von  einander  entfernt.  Blüthen- 
hülle  gelb;  Lippe  blasser,  mit  einigen  rosigen  Streifen  auf 
den  Seitenlappen. 

Sante  Anna  in  der  Provinz  Truxillo,  5000'.  August. 
Fnnk  et  Seh  lim  No.  730. 

E,  (Osmophytum)  painplonense  r.  multifloro  (14),  br. 
lanceolatis  acutis,  p.  pb.  e.  oblongis,  euneatis,  obtusis,  p. 
ph.  i.  subaequalibus  minor ibus,  Ib.  minnto  ovato  euneato,  an- 
tice nunc  acuto ,  obsoletissirae  trilobo  (tarnen  Osmophj/tum), 
callo  magno  longitudinali,  foliaceo,  apice  acuto,  lateribus  im- 
plicato,  partibus  lateralibus  hinc  centrum  ipsius  calli  tegenti- 
bus ;  androclinii  margine  trilobo ,  lobo  dorsali  obtuso ,  lacinia 
subnlata  medio  anteposita  antheraeque  imposita,  lobis  laterali- 
bus emarginatis. 

Trugknollen  walzig,  zweiblättrig,  Blätter  länglich,  spitz, 
am  Grunde  keilförmig.  Durch  Blatt.,  Lippe  und  Säule  von 
K.  tigrinum  nnd  coriaceum  unterschieden,  Blüthen  gelb 
und  weiss,  purpurfleckig. 

Neu -Granada,  Pamplona.  6000'.  Januar  1847.  Funk 
und  Schlim  No.  1435. 

E.  (Auh'zeum)  Moritzii  spatha  magna,  ampla,  sp.  multi- 
flora,  nutante,  br.  miuimis  acutis,  p.  ph.  e.  lanceolatis  acu- 
tis, p.  ph.  i.  angustioribus  nunc  obtusioribus,  Ib.  lamina  libera 


638 

triloba,  lohis  Jateralibtis  rotundatis,  apice  producto  »tinc  actilo. 
nunc  obtuso,  margine  nunc  serrulato,  Jolio  medio  producto 
ligulato  acut»,  tuberculis  4 — 6  in  hasi  lahelli ,  gy.  antice  hi- 
cornuto. 

Trugknollcn  w/ilzig,  mit  2  —  3  Massen  Schuppen,  ein- 
blättrig, Blatt  länglich,  stumpf.  Iilüthen  gelhgrün,  der  Lip- 
pengrund  purpur. 

Merida ,  M  o  r  i  t z.  Sept.  1846.  F  u  n  k  und  S  c  li  1  i  m  .\ $. 
10.Ü3. 

K.  {Spathium  )  Klotzucheanum  spathis  gerninis,  aeutis, 
maculatis,  racemo  cernuo  elongato,  br.  ianr  eolatis,  cuspidati«, 
p.  ph.  e.  oblongis,  aeutis,  p.  ph.  i.  Janecolatis ,  aeutis,  Üb. 
lamina  libera  triloba,  lohis  laleraühus  lotundatis,  Jobo  nedio 
producto,  medio  aeuto,  lineis  3  eJevatis  in  medio ,  callis  2 
magnis  in  basi  (sc.  lobi  medii;,    androclinio  subiniegro. 

Stengel  sehr  kräftig,  JJlätter  länglich,  spitz.  Blüthen 
braun. 

An  kalten  Stellen  schattiger  Wälder  der  Sierra  Nevada; 
im  Januar.     Merida,  Moritz  1060. 

12.  (Spathium)  tovarenxe  spatha  brevi  acuta,  can 
nataH),  panicuJa  paueiflora,  hr.  rninutissirnis ,  «<juarnaefor- 
roihus,  aeutis,  p.  ph.  e.  oblongis,  obtusis,  p.  ph.  i.  sub- 
aequilongis,  hasi  euneatis,  Ib.  lamina  libera  triloba,  Jobis  la- 
ralibus  «erniovatis  alwjuid  euneatis,  basi  bicallosis,  medio  en- 
neato,  rotundato,  antice  emargiuato,  margine  binc  in  de  im 
nute  denticulato. 

Stengel    am    Grunde    schlaff   bescheidet;     we/iigc   Matter 
länglich,  spitz.     Blätbea  weiss,  äusserlich  rosa  angebancht. 
Tovar  in  CoJurnliien.     Juni.     Moritz  Na«  851. 
E.    (Spathium)   Ht'hllinll    ped.    erecto    subflexuoso,    basi 
spathaceo,  spatha  lanceolata,  acuta,  parva,  iuternodio  ad  Hö- 
ren» breiiore,   br.  lanceolatis,  acut;*,  fl.(mininii*j  paurjs,  er«-«  in. 


83!) 

ovaiiis   v.ildo  iMiiiinilaiis ,    |».    pli.  e.  ovati«,    aintis,    supremo 
cuucato,  p.  pli.  i.  linearibtis ,  apivc  dilatatis,  acntis,  Ib.  (raus 
mim)  obfougO ,   nunc    eiUArglMAtO ,   l»;»si    sulnordato. 

Stengel  aufrecnt.     Platte  «los  Blattes   erscheinl  halbsticl- 

rund.      Blütaeu   M  issrolh.      Oli   vielleicht    ein    sintphiglottium'* 

Die  Sonenit  ist  allerdings  klein. 

Morula,  1)500'.  SSopl.    IS4(>.   Funk   el  Sri  lim   No,  1049. 
K.   {Sj)a//n'nm)   \iiutholtMiruiit   spatliis    3    brevibllS  snli- 

. icniis,   r.  recurto  anbi *ei  iate .   mnltilloro,   br,  obtttsis,  acutis, 

p.  |»h.  6,  oliloiiü,is,  sulianilis,  ainoalis.  p,  ph.  i.  linc.u 'ibllS, 
npice  dilatatis,  apictilntis,  II».  lamina  Itbera  Iriloba,  lobis  la- 
tcraliltus   rot uiulacis ,     sinn    obtUSO   disjimrlis    a    lobo   modio   alt 

breriato  cencato,  aatiec  bilobttlato,  inarguie  rqundulo. 

Blatter  Uuglich,  stumpf,    an   dor  Spit/o   etwas  ansnoran 

dot.    Blauten  gelb,  mit  weisser  Lippe« 

IMoiida.      Sept,    I S  4li.      Funk    und   S  o  h  I  i  in   Mo.  S.V.». 
■•'..  ( Amphigi+ttimm)  Funk  II  pnnirula   inullillora,  lir.  lue 
vissimis   lanroolalis,  olitnsis,  p.   |>li.  o.  ftbleagtS,  anilis:   p,  ph. 
i.  mnoalis  ,    ftptCQ    olitnso   Iriloliis,   II».   trilolio,   loliis   laloraliluis 

ealeugis«.    latere  externe  retnsifl  dontienl.itis,    lebe  modio  m- 

uoalo  ,     nnlieo     reUltO  .     »\illo    l>ioriiri    in    liasi    laliolli ,     lamclla 

•reetn  bjterpeeitH« 

Stetige!  l&nglieh,    gliederig,    unterste  Glieder  Iragtttiollig 

verdirkt.  Illaiior  laiiiilirh ,  spiu,  am  (irnudo  keilförmig,  mit 
weiten  Soheidou;  ob  Srbeideu  unter  den»  Blitthenstand ?  Illu- 
thon   ,,woisslirli ,   mit    violett*" 

ramplona,    761)0'.     Januar     1847.      1*  u  n  k    und  *S  o  li  1 1  m 
No.   U.U.. 

K.  (jämphigiottium)  *t«*iiowii  ped.  brevi«,  so^umato, 
sqiiAinia  vagiuautibus«.  snhaoutis,  br«  snliaotpialilms,  evariis  pe- 
duoll.iiis  longioribus,  flornni  (3)  p.  pli,  o.  »blongis,  arniis. 
I».  ph.  i.  AUgusüoribus;  Ib.  eordato  ,  arnto  ,   basi   bicariuato. 


840 

Stengel  «aufrecht ,    vielblättrig.     Blätter  länglich,  stumpf, 
an  der  Spitze  ausgerandet. 
Brasilien.     Sellow. 

E.  (Euepidendrum)  floribundum  H.  B.  Kth.  ß.  liluci- 
nuni:  labelli  lobis  autcrioribus  nunc  abbreviatis,  papillis  late- 
ralibus,  in  centro  labelli  elongatis. 

Bliithenhiille  äusscrlich  purpurn,  mit  weisser  Lippe. 

Ich  kenne  diese  Pflanze  in  Original-  und  vielen  anderen 
Exemplaren,  und  studirte  sie  lebend.  Ich  wage  es  durchaus 
nicht,  diese  Form  zu  trennen. 

Merida,  Moritz  No.  233.  Painplona.  7600'.  Funk 
und  Schlim  No.  1448. 

E.  (Euepidendrum)  inatutinum  r.  ineurvo,  brevi,  multi- 
floro,  br.  lanceolatis  acutis  ovariis  pedicellatis  multo  brevio- 
ribus,  p.  ph.  e.  lanceolatis,  acutis,  p.  ph.  i.  subaequalibus, 
sub  apice  dilatatis;  Ib.  lamina  libera,  triloba,  lobis  laterali- 
bus  margine  externo  rotundatis,  apice  acutis,  lobo  medio  pro- 
ducta ligulato,  acuto,  lameliis  3  elevatis  in  medio  disco  la- 
belli,   callis  2  parvis  in  basi. 

Stengel  kräftig,  Blätter  länglich,  spitz,  am  Grunde  keil- 
förmig; Scheide  weit.     Blütbenhülle  gelblich, 

Merida,  im  Januar.     Moritz  n.  1065. 

E.  (Euepidendrum)  Philippii  r.  pauerfloro,  br.  lanceo- 
latis acutis  ovaria  pedicellata  superantibiis,  p.  ph.  e.  ohlon- 
gis,  acutis,  p.  ph.  i.  lanceolatis  acutis,  basi  euneatis,  multo 
angustioribus  brevioribusque;  Ib.  lamina  libera  ovata,  basi 
cordata,  latere  utroque  sinuata,  antice  emarginata,  margine 
subtiliter  crennlato ,  callis  2  minimis  in  basi. 

Stengel  verzweigt,  beblättert;  Blätter  länglich,  spitz, 
kurz,  mit  weiten  Scheiden. 

Ostabhang  der  Cordilleren.     Philippi. 


841 

E.  (Euepidendrum)  agathosinicuin  paniculae  ramis 
sqnamis  oblongis  aculis  sufTiiltis,  br.  ininimis  cuspidatis,  p. 
pli.  e.  oblongis,  acutis,  basi  cuncatis,  p.  pb.  i.  linearibus, 
apice  ovatis,  acutis;  II».  laniina  libcra  triloba,  lobis  laterali- 
bus  semiovatis,  basi  aliquid  ruueatis,  donticulatis,  callis  2  mi- 
uimis  in  basi,  lohn  mcdio  a  basi  cunoata  dilatato  transvcrso, 
antice  omarginato  donticulato. 

Blätter  länglieb,  spitz,  am  Grunde  keilförmig.  Blütben 
sehnecwciss,  sebr  wohlriechend. 

Auf  der  Höhe  der  Berge  bei  der  Venta.  Caracas,  Mo- 
ritz  No.  233. 

E.  (Euepidendrum)  cardioglossuin  raceinis  pauciUoris 
cernuis,  br.  lanecolatis  acutis,  p.  pb.  e.  oblongis,  acutis,  p. 
pb.  i.  oblongis,  basi  euneatis,  ab  apice  latissimis  acutis,  Ib. 
3-lobi  lamiua  libcra  oblonga  basi  cordata,  apice  rctusiiiscula, 
mcdio  apicnlata,  latcre  utroque  emarginata,  callis  2  in  basi, 
lincis  3  clevatis  antepositis. 

Stengel  stark ,  verzweigt.     Blätter  länglich,  spitz.    Schei- 
den im  trocknen  Zustande  sebr  rauh,  schlau0.    Blütben  gelblich. 
Silla  de  Caracas.     März.     Moritz  No.  621. 

Plcuranthiuin  (nov.  Sectio  Epidcndri)  canlis  foliosus 
erectus.  Fedunculi  sqnamis  imbrieali  vaginas  foliorum  perfo- 
rantes.     Labellum  eduetum. 

E.  (P/eitvaii/Tiii/m)  Dendrobii  peduncnlis  nunc  simplici- 
bus,  nunc  ramosis,  sqnamis  ovatis  nunc  acutis  imbricatis,  p. 
pb.  c.  oblongis,  latcralibus  obliquis,  p.  ph.  i.  obtusis,  eunea- 
tis,  Ib.  lamina  libcra  rotunda,  basi  obtuse  hastata,  ante  basin 
bicallosa. 

Stengel  aufrecht,  mit  vielen  Blättern.  Blätter  länglich, 
spitz,  am  Grunde  etwas  keilförmig.     Blüthen  gelblich. 

Merida,  im  Hochgebirge.     Moritz  No.  1074. 


842 

Hierher  dürften  ferner  gehören :  Epidcndrum  caulißo- 
rum  LiudJ.  B.  Reg.  1838.  Mise.  82.  uud  E.  aggregatum 
Lindl.  in  Hook.  B.  Journ.  III.  85.  Dieses  letztere  hat  frei- 
lich pedunculos  nudos,  wonach  der  Charakter  zu  ändern 
wäre. 


Diothonaea  oppositifolia  rt.  tcrminalibus  4  ex  squa- 
mis  exortis,  p.  ph.  e.  lauceolatis  acutis,  p.  ph.  i.  minoribus, 
Ib.  ligulato,  acuto,  cum  gy.  alis  basi  cyathiformi,  mar- 
gine  inde  involuto,  dein  patente,  callis  2  parvis  ante  foveam 
basalem. 

Stengel  aufrecht,  spindelförmig,  gegliedert;  Glieder  ge- 
furcht; am  Grunde  jedes  mit  6  —  7  Schuppen  bekleidet,  2- 
blättrig.  Blätter  länglich,  keilförmig,  am  Grunde  gestutzt, 
ausgerandet.     Bliithen  „zinnoberroth." 

Epidendrum  oppositifolium  A.  Rieh.  Gal.  Ann.  sc.  nat. 
1845.  p.  21. 

Unsere  Gesetze  über  Benamung  schreiben  mir  hier  lei- 
der vor,  meinen  Namen  hinter  eine  gegenblättrige  Diotho- 
naea setzen  zulassen!!  —  Ich  hätte  lieber  geschrieben:  sub- 
oppositifolia. 

Oaxaca  in  Mexico.     5000'.     Galeotti. 


Evelyna  Ruizii  simplex,  c.  erecto,  ralido,  foliorum  va- 
ginis  sulcatis ,  laminis  oblongo-ellipticis  acutis,  fo.  vagiua 
sub  spica  bracteaeformi,  apice  subfoliacea,  sp.  multiflora,  br. 
lauceolatis,  acutis,  floribus  brevioribus,  ovariis  parce  papillo- 
sis,  p.  ph.  supremo  lanceolato  acuto,  lateralibus  subaequali- 
bus,  apice  obliquis,  p.  ph.  i.  linearibus  acutis  apice  dilatatis, 
Ib.  orbiculari  margine  denticulato,  in  basi  bicalloso. 

Gehört  zur  Gruppe  der  E.  oligantha. 

„Limodorum,     In  Peruviae  nemoribus."     Ruiz! 


843 

E.  gracilis  subramosa,  c.  graeili,  inultifolio,  vaginis  ner- 
vosis,  papillis  acutis  nunc  ipsis  muricatis  *)  maculatis,  fo. 
lanceolatis,  basi  cuneatis,  acurainatis,  nervis  validis  5;  va- 
gina  sub  intlorescentia  apice  acuininata  subfoliacea  binc  inde 
pariter  mnrieata,  spicae  abbreviatae  br.  iufcrioribns  Janeeis 
floribus  longioribus ,  superioribus  aequalibus ,  ovario  papillis 
filiforinibiis  obsito ;  p.  ph.  supremo  ovali  acuto ,  p.  ph.  e.  la- 
teralibus  oblongis  acutis ,  p.  ph.  i.  cnueatis,  obtusis,  Ib.  pan- 
duraeformi  apice  retuso  denticnlato,  callis  2  ovatis  ante  basiii. 
Blüthen  rosa. 

Venezuela:    Merida,    6500'.     Sept.    1846.      Funk    nud 
Scblim  No.  1192. 


Pilumna  nobilis  fo.  oblongo  acuto  basi  longe  euneato, 
r.  paueifloro  (2  —  3),  univaginato  ,  folio  breviore,  br.  oblon- 
gis ,  acutis,  p.  ph.  5  subaequalibns  oblongo-liuearibus,  acutis, 
lateralibus  internis  sub  apice  latioribus ,  Ib.  a  basi  angusta 
dilatato  in  laminara  quadratam,  obtiisangulani,  repandulara, 
antice  eraargiuatam ,  linea  elevatula  in  basi. 

Blüthenhülle  weiss ,  mit  2  gelben  Flecken  auf  der  Lippe 
—  nach  dem  beiliegenden  Gemälde. 

Merida:  Vorgebirge  um  Jaji.    Januar.    Moritz  No.  1089. 


Oncidinm  (Cyrtochilum)  snperMeng  fo.  oblongo -lan- 
ceolatis, acutis,  latis,  panicula  maxiina,  br.  cymbiformibus 
acutis,  p.  ph.  e.  supremo  reniformi,  unguiculato,  basi  utrin- 
que  auriculato;  lateralibus  obtuse  triangularibus  longins  un- 
guiculatis,    basi   pariter   auriculatis;     p.  ph.  i.    subaequalibus^ 

*)  Ueber  diese  eigenthümlichen  Papillen  gedenke  ich  nächstens  mei- 
ne wenigen  Beobachtungen  zusammenzustellen.  Sie  kommen  an 
sehr  verschiedenen  Orchideen  vor. 


844 

sed  brerius  latiusqiie  nnguiculatis,  iindulatis ;  Ib.  triangulär!, 
brevissime  unguiculato ,  basi  utrinque  obtusato,  apice  acumi- 
nato ,  cailo  cristaeformi  antiee  3  —  5  -  dentato  in  disco ,  denti- 
bus  2  iateralibus  in  basi;  gy.  alis  erectis,  retrorsiim  falcatis, 
androcliiiio  postice  dentato. 

Blüthen  braun;  innere ,  seitliche  Hüllblätter  gelb,  mit 
braunen  Streifen.  Das  O.  halte  rat  um  scheint  sehr  nahe  zu 
stehen,  doch  hat  das  mehlige  sehr  breite  Blätter,  die  inneren 
Hüllblätter  genagelt  (und  eine  verschiedene  Farbe). 

Pamploua.  Januar  1847.  Funk  n.  Schlim  n.  1433. 
O.  (?  Euoncfdium  Macranthium)  scansor  pseudobülbis 
ovalibus,  ex  sicco  aneipitibus,  monophyllis,  fo.  oblongis,  apice 
rotundatis,  acutis,  basi  subeuueatis,  ped.  elongato,  scandente; 
ramnlis  paueifloris,  remotis,  ex  axilla  sqnamarum  ovatarum 
ernmpentibus;  p.  ph.  e.  oblongis  snbacutis  nnguiculatis;  p.  ph. 
i.  triangularibus,  margine  hinc  inde  crennlatis,  nnguiculatis; 
Ib.  nnguiculato  inia  basi  utrinque  auriculato,  auricula  triangu- 
lari obtusa,  dein  euneato,  dilatatam  in  laminani  transversam 
ellipticam,  postice  hastatam,  antiee  emarginatam,  crista  in 
basi  carinata,  basi  latiore,  lobulis  quibusdam  Iateralibus  basi- 
laribus  adnatis. 

Blüthen  gelb. 

Venezuela,  Provinz  Merida.  6000'.  Oct.  1846.  Funk  et 
Schlim  No.  1022. 

O.  (Heter.  Tetrapetala ,  Macropetala)  haeinatochry- 
isuüu  pseudobülbis  oblongis,  fo.  oblongis,  acutis,  ped.  gracili, 
superne  furcato  (nunc  pluriramoso?),  partitione  utraque  pauci- 
flora  (3  —  5),  bracteis  lanceolatis  ininutissiinis,  p.  ph.  e.  ob- 
ovatis  acutiusculis,  Iateralibus  connatis,  apice  bidentatis,  p. 
ph.  i.  supremo  subaequalibus ,  Ib.  pandurato,  parte  basilari 
qnadrata,  unguiculata,  auricula  lanceolata,  obtusiuscula  in 
utroque    angulo    posteriore,     callo   mediano    crasso,    gyroso, 


845 

liunc  in  tres  partes  snlcis  2  transversis  diviso ,  eallis  4  —  6 
iniiiiilis  papillaribus  in  ntroqne  latere,  parte  mediana  labelli 
coustricta,  antica  transversa  rotundata,  antice  biloba,  lobo 
utroque  nunc  bi-  trilobulato;  gy.  alis  subcjnadratis ,  margine 
externo  denticulatis. 

Blüthen  schön  goldgelb,  am  Grunde  prächtig  karmoisin. 
Diese  letztere  Farbe  ziert  auch  den  Grundtheil  der  Lippe, 
mit  Ausnahme  der  Oehrchen.  Eine  entfernte  Aehnlichkeit  mit 
den  Bliilhen  des  Oncidium  urophyUum  ist  nicht  zu  ver- 
kennen. 

Aus  der  Gegend  von  Rio  Janeiro,  von  Binus  an  den 
Grafen  v.  Hoffmanns  egg  eingesandt,  wo  es  1844  blühte. 

O.  Blanehetii  (Heterantliium,  Tetrapetala ,  Micrope- 
tala)  fo.  lineari-lanceolatis  acutis  cuneatis  graniineis,  pani- 
cula  multiflora,  br.  lanccolatis  acutis,  p.  ph.  suprcmo  oblougo, 
acuto,  cuneato,  lateralibus  subaequalibus  basi  connatis  dein 
divergentibus ;  p.  ph.  i.  obtuse  triangulis ,  breviter  unguicii- 
latis,  margine  dentato-crenulatis,  Ib.  trilobo,  lobis  lateralibus 
parvis,  cuneatis,  margine  externo  rctusis,  lobo  medio  obreni- 
formi,  transverso,  breviter  unguiculato,  apice  marginato,  mar- 
gine liinc  inde  emarginato,  callo  basilari  cristarum  4  paral- 
lelarum,  antepositis  3  minoribus,  lateralibus  2  parvis,  tuber- 
culis  nonnullis  in  eallis ;  gv.  alis  abbreviatis,  subtruncatis, 
liinc  suberenulatis. 

Bahia.  Blanchet  No.  3343. 

O.  anoinalum  (Heteranthium ,  Pentapetala  3  Micro- 
petala):  epseudobulbe,  fo.  oblongo-linearibus,  apice  obtusa- 
tis  acutiusculis ,  ped.  vaginato  (vaginis  lanceolatis,  acutis), 
superne  conferte  paniculato,  br.  oblongis,  acutis,  pedicellis 
multo  brevioribus,  p.  ph.  5  oblongis,  acutis,  abbreviatis,  p. 
ph.   i.   paulo   latioribus,    margine    repandulis,    Ib.    pandurato, 


846 

lobis  posticis  ovatis ,  margine  posteriore  revolntis ,  hinc  quasi 
hmatis,  lobo  medio  transverso  obtusato,  antice  emarginato, 
callis  7  carinatis  parvis  iuter  lobos  basilares,  4  quadrigeminis 
posticis,  pari  utroque  parallelo  cum  altero  divergeute,  pari 
tertio  medio  postico  anteposito,  callo  solitario  inter  utrumque 
iuterjecto,  gy.  recto,  androclinio  subuudo  obliquo  in  proces- 
snm  rostellarem  ornithorhyuchum  exeunte,  aptero,  angulis  aii- 
ticis  obtusangulis. 

Blüthen  gelb. 

Neu -Granada,    Provinz   Pamplona.    8000'     Januar  1817. 
Funk  u.  Sc  hl  im  No.  1432. 

©.  caldense  (Heteranthium ,  Pentapetala  _,  Micropc- 
tala)  fo.  gramineis  longissimis,  ped.  ramoso,  br.  lanceolatis, 
acutis ,  miuimis,  p.  pli.  e.  lanceolatis  acutis,  p.  pb.  i.  ovatis 
cuneatis  nunc  apice  acutis,  aequilougis,  medio  latissimis,  la- 
belli  trilobi  lobis  lateralibus  minutis ,  auriculatis,  lobo  medio 
uuguiculato  antice  dilatato,  transverse  rotundato,  emarginato, 
callis  6  minutis  nunc  apice  libero  crenulatis,  tribus  anteriori- 
bus  inajoribus,  mediis  utriusque  gregis  nunc  conflueutibus; 
androclinio  nudo,  alis  gyuostemii  apice  libero  erecto  nunc 
subacuto. 

Miuas  Geraes.  Ser.  I.  427  V^  Regneil. 
O.  (Heteranthium _,  Pentapetala,  Micropetala)  Pira- 
rcnse  pseudobulbis  ovalibus,  minutis,  foliis  crassis,  oblon- 
gis,  acutis,  parvis,  p.  ph.  supremo  ovato,  basi  attenuato, 
lateralibus  externis  lanceolatis,  acutis,  margine  undulatis,  ima 
basi  coalitis,  p.  ph.  i.  subaequalibus ,  Ib.  uuguiculato,  trilobo, 
lobis  lateralibus  oblongis,  margine  externo  retusis,  lobo  me- 
dio a  basi  augusta  subito  explanato,  reuiformi,  antice  exciso, 
margine  uudulato,  callo  unico  a  basi  labelli  ad  lobi  medii 
liberi  basin,  trilobo,  lobis  lateralibus  angulatis,  obtusus ,  me- 
dio prodiuto,  ligulato,  antice  emarginato ,  alis  gy.  rhomboideis, 


84t 

obtusangulis,    integris,    ab   angulis    supremis  prope  ad  basin 
dcscendentibus. 

Blüthensleugel  vielblüthig,  Blütlien  so  gross,  wie  die  des 
Oncidinm  bicaliosum,  das  durch  Säule  und  Schwiele  der 
Lippe  und  Blatt  völlig  verschieden  ist. 

Englisches  Guiaua  bei  Pirara.  Rieh.  S  c  h  o  m b  u r  gk. 
1842. 

O.  (Heteranthium ,  Pentapetala ,  Micropetala  Sect.  3.) 
aurifertim  pseudobulbis  oblongis,  parvis,  monophyllis,  fo. 
oblongo-linearibus  3  apice  obtusatis,  basi  vix  euneatis,  peduu- 
culo  gracili,  rare  vaginato,  apice  racemoso,  paueifloro,  br. 
lanceolatis,  acutis,  miniinis,  p.  ph.  e.  oblongis,  acutis,  p.  ph. 
i.  oblongis,  euneatis,  apiculatis,  nunc  apice  obtuse  trilobis, 
Ib.  pandurato,  elongato,  lobis  lateralibus  obtusatis,  nunc  hinc 
inde  emarginatis ,  medio  a  basi  quadrato  obrenifonni  (lobis 
saepius  bilobis),  callis  5  —  8  brevibus,  papillosis,  nunc  bilo- 
bis  in  basi,  gy.  alis  a  basi  late  euneata  rotundatis,  serrato- 
denticulatis. 

Blüthen  goldgelb,  die  5  Hüllblätter  braun  gefleckt. 

Venezuela,  Provinz  Merida.  7000'.  Oct.  1846.  Funk  n. 
Schlira  No.  1188. 

O.  {Heteranthium ,  Pentapetala ,  Micropetala  I.)  al>- 
ortivum  pseudobulbis  ovatis,  aneipitibus,  monophyllis,  fo. 
2  fultis,  fo.  oljlongo  lanceolato  acuto  euneato  ;  fl.  paniculatis, 
plerisque  ciijusve  ramuli  in  fasciculos  foliorum  lanceolatornra 
abortientibus  (ut  in  pentadaetylo,  heterantho),  br.  lanceolatis, 
acutis,  minutissimis,  p.  ph.  e.  et  i.  subaequalilms,  lanceola- 
tis, acutis,  p.  ph.  i.  latioribus,  Ib.  trilobo ,  lobis  lateralibus 
rotundatis,  magnis,  iutermedio  lanceolato,  acuto,  callo  basi 
minute  muriculato,  antice  polydaetylo  ( —  15  processubus  cy- 
lindraceis  recurvis),  gy.  alis  ligulatis  ineurvis  ,  apice  denticu- 
latis,  anthera  ornithorhvncha. 


848 

Blüthenhülle  goldgelb  mit  rothen  Flecken.     Scheint   sehr 
selten,  weil  in  wenig  Exemplaren  eingesandt. 
Colonie  Tovar.     Juli.     Moritz  No.  859. 


Odontoglossum  distans  fo.  oblong o  - lance olatis  ,  acutis, 
basi  cuneatis  (ex  sicco)  pergameneisj  panicula  diffusa,  ramis 
distantibus,  br.  ovatis  acutis,  pedicellis  elongatis  multo  bre- 
vioribus ;  p.  ph.  supremo  oblongo  acuto  basi  unguicuiato ,  la- 
teralibus  externis  subaequalibus  medium  usque  connatis,  dein 
divaricatis,  p.  ph.  i.  latioribus ,  basi  subcuneatis  prope  sessi- 
libus ,  Ib.  oblongo ,  acuto ,  basi  obtusissime  subhastato ,  un- 
guicuiato, lamellis  2  erectis  carnosis  in  limite  unguis  lamei- 
laeque  labelli,  gy.  brevi,  crasso,  aptero. 

Blüthen  weisslich,  Lippe  rosa. 

Venezuela,  Provinz  Merida.   6000'.     Sept.  1846.    Funk 
und  Schi  im  No.  1031. 

O.  auropurpureum  fo.  oblongo  -lanceolatis  acutis  angu- 
statis  abbreviatis,  panicula  diffusa  maxima,  br.  oblongis,  acu- 
minatis,  cucullatis;  p.  ph.  supremo  oblongo,  acumiuato,  an- 
guste  unguicuiato,  undulato,  lateralibus  externis  angustiori- 
bus,  longioribus,  ima  unguis  parte  coalitis,  p.  ph.  i.  confor- 
mibus,  brevioribus ,  (non  unguiculatis ,  sed)  cuneatis,  Ib.  ob- 
longo cuspidato,  basi  rotundato  obscure  trilobo,  lobis  latera- 
libus minimis,  calio  a  basi  ad  medium  5-partito,  callis  erectis 
laminaeformibus,  2  posterioribus,  2  anterioribus  (antice  2  — 
3-deutatis),  carina  elongata  per  medium,  gy.  aptero. 

Verwandt  mit  O.  revolutum. 

Blüthen  goldgelb,  purpur  getiegert. 

Pamplona.     Januar  1847.     Funk  und  Schi  im.  1430. 
O.  uinbrosiini  panicula  laxa  diffusa,  ramis  llexuosis  ,  br. 
ovatis    acutis    brevibus ,     p.  ph.  e.  oblongis    acutis,    p.    ph.  i. 
aequalibus  sed  basi  valde  cuneatis,  Ib.  unguicuiato  obtusissime 


849 

hastato ,  antice  aciitiusculo  (nunc  obtuso),  lamellis  2  crassis 
papillosis  a  basi  medium  versis,  gy.  brevi,  crasso,  alis  mem- 
branaceis  rotundatis. 

Blütben  gelb. 

Merida's  schattige  Wälder.  Derember.    Moritz  No.  1096. 

O.  ciniiciferuin  fo.  oblongo-lanceolatis  cuneatis  acutis, 
panicula  diffusa  vohibili,  bi.  ovatis  acutis  cucullatis ,  p.  pb.  e. 
oblongis,  acutis,  unguiculatis,  p.  ph.  i.  ellipticis  ,  acutis,  cu- 
neatis, Ib.  triaugulari ,  brevissime  uuguiculato,  margine  laterali 
rotuudato,  liueis  3  clevatis,  crassis  iu  basi,  gibbere  ante- 
posito  pleiodactylo,  alis  gy.  brevissimis,  ut  plurimum  obsole- 
tis,  auriculaeformibus  acutis. 

Die  Pflanze  zeigt  eine  gewisse  Aebnlichkeit  mit  Onci- 
dium  corynepJiorum. 

Blütben  „gelb,  braun  gefleckt,  die  Lippe  mit  weissen 
Flecken." 

Merida,  6000'.  Sept.1846.  Funk  u.  Schlim  No.  1027. 
Moritz  No.  1096b. 

O.  zebrinnm  panicula  laxa,  diffusa,  flexuosa,  volubili, 
br.  oblongis,  acutis,  pedicellis  multo  breyioribus,  p.  pb.  e. 
oblongis,  acutis,  uuguiculatis,  undulatis,  p.  pb.  i.  subaequa- 
libus,  brevissime  cuneatis,  Ib.  brevissime  uuguiculato,  ligu- 
lato ,  acuminato ,  basi  obtusato ,  ante  basin  utrinque  augu- 
lato,  lamella  basali  superne  creuata,  antice  triloba,  callulis 
circumsparsis  nonnullis,  gy.  nunc  crasso,  clavato,  nunc  gra- 
cillimo  semitereti,  incurvo,  alis  minimis  lanceis,  nunc  defi- 
cientibus. 

Es  scheint  hier  eine  neue  Eigentümlichkeit  in  der  Ord- 
nung der  Vandeae  aufzutreten  {Cycnoches  —  Catasetum — ), 
nämlich  die  völlig  verschiedene  Bildung  der  Säulen  auf  dem- 
selben Blüthenstiele. 

22r  Bd.   7s  Heft.  54 


850 

Nach  einem  Gemälde  ist  die  Blüthe  weiss,  die  3  äusse- 
ren Hüllblätter  mit  purpurvioletten  Qnerstreifen,  die  Platte 
auf  der  Lippe  hochgelb. 

Caracas.     Sept.     Moritz  No.  1615. 
O.  angustatum  Li  ndl.  ß.  heterosepalum  foliorum  nervi9 
validis,  p.  pli.  e.  cuneatis,  non  unguiculatis. 

Ich  wage  nicht,  diese  Form  zu  trennen,  denn  die  Beob- 
achtung zahlreicher  Exemplare  mehrerer  Arten  dieser  Gat- 
tung hat  mir  gezeigt,  wie  vielen  Abänderungen  sie  unterwor- 
fen sind. 

Merida.  10000'.  Nov.  1846.  Funk  und  Schi  im  No. 
1242. 

Odontoglossum  Sect.  (an  Genus?)  Heterochilum:  P. 
ph.  5,  oblonga,  subacuta,  basi  cuneata;  p.  ph.  i.  sublatiori- 
bns.  Lb.  trilobum  a  basi  cuneata  trilobum,  lobi  laterales 
obtusanguli,  erecti,  gy.  amplectentes,  crenulata  cum  lamina 
cartilaginea,  antice  libera  dentata  cohaerentes,  serie  callorum 
3  intcr  utramque  laminam  depressam  interjccta:  postremo  aci- 
naciformi  antice  bilobo,  antico  bicruri,  cruribus  apice  libero 
nunc  bidentatis,  fovea  inter  utrumque  crus,  deuticulo  miuimo 
medio  inter  anteriorem  et  posteriorem ,  lobus  medius  a  basi  cu- 
neata irregulariter  quadratus ,  antice  et  lateribns  emargiuatus. 
Gy.  iucurvum ,   angulis    apice  et  basi  obtuse  alatis,    androcli- 

nii  limbus  carnosus,  trilobus ,    exilis.     Authera Pol- 

liuia  4  per  paria  incumbentia,  subcounato  pari  utroque,  cau- 
dicula  linearis,  glandula  minuta  subtilitcr  triloba. 
O.  {Heterochilum)  nobile. 

Jedenfalls  sind  die  Nebenaxen  des  Stamuies  trugknollig. 
Die  Blätter  linear -lanzetllich,  spitz,  am  Gruude  keilförmig. 
Die  Rispe  mehrblüthig.  Deckblätter  spitz,  eirund,  viel  kürzer 
als  die  Blüthenstiele.  Blüthen  gross  (wie  bei  Odontoglossum 
nebulosum),  rosig  angehaucht,  Lippengrund  purpurn. 


851 

Neu  -  Granada ,  Provinz  Pamplona.  Jan.  1847.  Funk 
und  Seh  lim  No.  1429. 

An  in.  Es  wurde  mir  schwer,  mich  zu  entscheiden,  was 
ich  mit  dieser  prächtigen  Pflanze  beginnen  sollte.  War  eine 
neue  Gattung*  aufzustellen?  Am  Ende  sind  die  meisten  neue- 
ren Gattungen  durch  Willkür  des  Systematikers  aufgestellt, 
wirklich  „natürliche"  sind  bei  den  Orchideen  nicht  häufig. 
Die  Erinnerung  an  die  Gattung  Catttleya  und  Epidendrum 
hat  mich  ganz  besonders  abgehalten,  durch  eine  neue  Gat- 
tung eine  Gruppe  zu  vermehren,  deren  2  Hauptgattungen,  wie 
sie  jetzt  beschaffen  sind,  wohl  durch  einen  gewissen  feinen 
Takt,  aber  sicher  nicht  durch  durchgreifende  Merkmale  un- 
terschieden werden  können. 


Miltonia  Kegnelli  ped.  teretiusculo  nunc  angulato  erecto 
apice  racemoso,  paueifloro  (3  —  4),  br.  lanceolatis,  acutis, 
nervosis,  brevibus  ovariorum  pedicellos  subaequantibus,  ova- 
riis  costatis,  p.  ph.  e.  lanceolatis  acutis  (ex  sicco  margine  un- 
dulatis),  p.  ph.  i.  oblongis,  nunc  obovatis  acutis,  basi  eunea- 
tis,  Ib.  dimidio  antico  obtuse  quadrato,  apice  truncato,  emar- 
ginato,  lateribus  obscure  einarginato  (inde  obscure  quadrilobo), 
dimidio  posteriore  euneato ,  callis  3  elevatis  parvis,  medio 
minore,  in  nervis  3  mediis  inter  basin  labelli  et  centrum,  gy. 
hrevissimo,  marginibus  angulato,  angnli  partibus  superioribus 
alatis ,  alis  angustis  integris  apice  libero  falcatis ;  androclinii 
margine  nudo. 

Ueber  die  Verwandtschaft  mit  Miltonia  euneata  im  zwei- 
ten Theile  dieser  Abhandlung. 

Minas  Geraes.   Reffneil.  Ser.  1.   429.  2.  165. 


Telipogon  Klotz  seh  eanus    fo.  oblongis,    acutis,    ped. 
multifloris  multoties  brevioribus  ,   ped,  ex  foliornm  superiorum 

54* 


852 

axiilis  ortis,  elongatis,  nunc  flexuosis,  bi\  lanceolatis,  acntis; 
p.  pli.  e.  lineari- lanceolatis  acuminatis,  p.  ph.  i.  ovatis,  acu- 
minatis, Ib.  rotimdo,  antico,  acuto. 

Aeussere  Hülle  der  Bliithe  gelb,  roth  gestreift. 

Colonie  Tovar.    August.     Moritz  No.  1614. 


Cyrtopodium  Blanchetii  r.  simplici,  br.  oblongis,  acw- 
tis,  uudulatis,  p.  ph.  e.  oblongis,  acutis,  p.  ph.  i.  ovatis, 
subacutis,  Ib.  elougato  phyllis  reliquis  prope  dimidio  longiore, 
tripartito,  basi  ante  genu  gy.  unguiculato ,  partitionibus  late- 
ralibus  cuneatis ,  margine  externo  rotnndatis  ,  cristis  5  —  7 
elevatis,  carnosis ,  denticulatis  iuter  utruraque,  Ib.  lobo  nie- 
dio  oblongo,  breviter  cuneato,  postice  in  cunei  termino  utrin- 
que  obtusangulo,  nervis  mediis  in  basi  clevatulis. 

Blätter  liuear-lanzettlich,  spitz,  starr.  Blüthen  „gold- 
gelb", doch  sieht  man  sehr  genau,  dass  Flecken  (bräunlich- 
rothe?)  iu  grosser  Anzahl  vorhanden  sind. 

Bahia.     Bl  auch  et  No.  3447. 


Fscutferiopsls.  Perigonium  explanatnm,  subregulare ; 
mento  minuto.  Phylla  externa  oblonga,  obtnsa,  margine 
nunc  aliquid  undnlata;  interna  lateralis  subaeqnalia,  paulo 
minora.  Labellum  anticum,  cum  pede  producto  gy.  producto 
ima  basi  articulatum,  ellipticum,  transversuin ,  trilobum,  lobis 
lateralibns  maguis,  semiovatis,  uudulatis  _,  medio  parvo,  nt- 
plurimum  producto ,  quadrato ,  antice  retuso,  emargiuato,  nunc 
acuto,  labello  tum  unilobo;  labelli  nervus  medins  laevis,  pa- 
ria  lateralis  3  proxima  (nunc  2  tantum)  medio  lamelligero, 
lamellis  triangularibus.  Gynostemium  semiteres,  clavatum,  an- 
gnlis  lateralibus  iuferius  alatum,  iuciirvum.  Androclinium  nu- 
dvim,  postice  obtuse  productum,  angulis  anticis  brachiatum 
(Bolbopliylli  more),  brachiis  obtusis,  se  invicem  tangentibus, 


853 

rostellniu  tegentibus.  Rostelluin  rctusum,  medio  unidentatum. 
Stigma  nunc  ovatum_,  nunc  obtuse  rhomboideum.  Anthera 
ovata,  unilocularis,  racdio  nunc  aliquid  impressa.  Püllinia  2, 
postice  biloba,  lobis  posticis  multo  iniuoribus*,  caudicula  brevi. 
laininaeforini,  glandula  ovali.  Spccies  uuica: 
IN.  Shoinburgkii. 

Eine  Epiphyte  mit  langgestreckten,  wohl  vvalzigen,  un- 
ten bescheideten,  2 -blättrigen  Trugknollen.  Blätter  länglich, 
spitz  _,  unten  verengert,  mit  7  starken  Nerven.  Der  Blülhen- 
stiel  au  der  obcrn  Hälfte  blüthcutragend.  Aehre  vielblüthig, 
Deckblätter  ganz  klein.  Blüthen  etwa  von  der  Grösse  derer 
des  Solenidium.  \ 

Ich  entsinne  mich,  unter  anderen  Pflanzcngemäldcn  bei 
Sir  Rob.  Schomburgk  eins  gesehen  zu  haben,  welches, 
wo  ich  mich  nicht  täusche ,  diese  Art  vorstellt.  Die  Blüthen 
hatten  eine  seltsame  Färbung :  weiss,  mit  violettblauen  Flecken. 
—  Doch  rührt  diese  Erinnerung  von  1844  her^  ohne  dass 
ich  mir  damals  eine  Notiz  gemacht,  daher  ich  ihr  nicht  zu 
trauen  bitte. 

Die  nächstverwandtc  Gattung  dürfte  Eriopsis  seiu.  Ich 
kenne  beide  Arten  von  Eriopsis  nur  nach  Abbildungen;  mei- 
ne aber,  dass  die  Gestalt  der  Drüse,  die  zweiarmige,  unten 
etwas  geflügelte  Säule  hinlängliche  Merkmale  zur  Unterschei- 
dung meiner  Pseuderiopsis  bieten. 

Brittisches  Guiana.     Rieh.  Seh ombu rgk  No.  1679a. 


Brachtia.  Planta  pseudobulbifera,  habitu  Oncidii.  Pe- 
rigonium  clausuni,  carnosum.  P.  ph.  e.  oblonga,  acuta,  ncr- 
vis  mediis  cariuata,  lateralia  ima  basi  coalita  et  cum  labello 
connata.  P.  ph.  i.  ligulata,  obtusa,  angusta.  Lb.  oblongura, 
apice  nunc  2 — 3-lobum,  basi  saccatuin ,  callo  magno  piano 
a  basi  usque  trans  centrum,  antice  bidentato.     Gy.  breve,  seini- 


854 

teres,  basi  iitrinquc  angustc  alatiim;  androclinium  nndum,  po- 
sticc  subunidentattim,  rostellum  Iridentatriin.  Anthera  cucul- 
lata,  apice  cristata.  Pollinia  2  bipartibilia,  scssilia  in  glan- 
dula  cordata. 

12.   gluinacca. 
Blüthenstiel    aufrecht,    wenig    bescheidet;    an  der  Spitze 
wenige  Blüthen  in  einer  Aehre.      Deckblätter  länglich,   spitz, 
länger  als  die  Bliithcn.      Bliithenhiillc  gelb  (wohl  schmutzig  - 
gelb). 

Auf  den  höchsten  Bergen  der  Colonie  Tovar.  Jnni.  Mo- 
ritz No.  862.  Mcrida.  6000'.  April  1847.  Fnnk'und 
Schlirn  No.  1. 


ISulophia  Arundinae  r.  paueifloro  ( — 5),    br.  lanceo- 

latis,  acuminatis  rigidis  ( — l'O?  ovariis  pediccllatis  breviori- 
bus,  p.  ph.  3  oblougis  acutis,  basi  sulieuncatis,  p.  ph.  i.  sub- 
aequalibus,  brevioribus,  Ib.  ambitu  prope  quadrato,  basi  qui- 
dem  snbciincato,  mutieo,  trilobo ,  lobis  lateralibns  venosis, 
apice  libero  acutis,  medio  prope  ovato,  nervis  cristigeris,  eri« 
stulis  i'alcatis,  lineis  2  elcvatis  a  basi  labelli  medio  in  callos 
2  clevatos  apice  conjunetos  exciirrentibiis ;  gy.  semitcreti,  cla- 
vato,  postice  acuto. 

Eint  ellenhohe  Pflanze,  mit  spitzen,  lincallanzcttliehcn 
Blättern,  ähnlich  denen  der  Diso,  nervosa.  Die  Bliithcn  er- 
scheinen gelbgrün,  die  Lippe  bräiinlieh,  mit  dunkeln  Clabel- 
enden  und  der  Mittellappen  dunkel.  Ich  wurde  an  Arundina 
durch  die  Tracht  erinnert. 

Brasilien.  Sellowl  Daselbst:  Minas  Geraes.  Regncll 
öcr.  2.  264. 


Ualcamlra  Ileyrichii    r.    plurifloro  (9 — 11),    br.  lan- 
ccolatis,  aeulis,  pedicellis  tortis,  p.  ph.  subaequalibiis,  p.  ph. 


855 

r.  lanceolatis,  acutis,  |t.  ph.  i.  ligulalis,  acutis,  II».  subqua- 
drato  saccato  poslice  in  calcar  conicum  olitusum  descemlcntc, 
inargiuc  anteriore  niiiir  trilolmlalo  (lobulis  obtusis),  nunc  propc 
rciiiso,    margiuibus  lateralibus  rectis,    omni  margiue  dcniicu- 

lalo,  dcnliculis  reclis,  cristis  4  in  laltclli  l>asi  crccfis  apice 
uudulatis  iuter  nervös  centrales  evauesceutibusj  gy,  breyi, 
somitrrcii ,  margiuibus  lateralibus  membrauacoisj  audrocliuio 
autice  exciso,  margiuibus  lateralibus  uudo,  postice  meuibraoa 
triaugulari  serrulata  marginal«),  authera  apieulata. 

Uliithcn  erscheinen  gelblich -olivengrün.  Ueber  die  Vcr- 
wandttohaß  mit  G.cwVafa  und  juncea  später. 

Schattige  Wälder  um  Neu- Kreitling.     Deo,  1S'2'2. 


Maxilljii'iji  (Xylobiu in)  liyaciiiUtiiiii  pseudobulliis  ob- 
longis,  diphjllis,  lo.  olilongis,  aculis,  in  pctiollim  cunealis, 
ped.  3  —  4- vaginalis  (vaginis  nntplis,  acutis),  apice  racemo- 
sis,  hr.  linearibus,  apice  subulatis,  Acribus  basi  in  meutum 
acnliiin  produclis,  p.  pli.  c.  olilongis,  acutis,  suliact|ualilius, 
l».  pli.  i.  paulo  latioribuS)  ll>.  apice  trilobo,  margiuibus  inier- 
lebularibus  iuflexis,  lobis  Lateralibus  obtusis,  medio  cbtuse 
retuso. 

BliltheuliiÜle  weiss,  Lippe  etwas  rosa,  nach  einem  bei- 
gefügten (ieinälilc.  (icruch  ausserordentlich  angenehm ,  wie 
der  einer  llyaciulhc. 

IMerida,  an  Felsen  am  Klusse  (.'Jiama.  Deceinl».  Mo- 
ritz Wo.  1084. 


.srapin^loHis  Tiil'itllnc  c.  vaginato,  vaginis  oblongis, 
aculis;  pseudobulbis  ovnlihus  in  articiilnruiu  apicibliS,  fultis  a 
■Ovis  ramis,  axillaribus  in  vaginis,  fo,  biuis,  oblougis,  aculis; 
11.  aggiegatis,   peil.  lir.  longiorihus,    p,  ph.  e.   oblongis  aculis, 

p.  ph.  i.  auguitioribus,  euneatisj  II».  uaguioulato,  ungue  caua- 


856 

liculato,  apice  biloba,  intcrjccto  callo  clcvato,  laminae  antc- 
rioris  obfusc  trilobac  margine  subdenticulatac  basin  transgre- 
diente. 

Die  Sc.  pendula  Popp,  hat  eine  ganz  verschiedene  Lippe. 
Man  könnte  auf  den  Lippenban  eine  neue  Gattung  gründen, 
wenn  nicht  dieses  Uebcrgrcifcn  der  einzelnen  Abtheilungen  der 
Lippe  häufig  in  scheinbar  natürlichen  Gattungen  vorkäme 
(Plcurolhallis). 

Peru:  bei  Chicoploya.  1797.  Puiiz. 
S.  leucantha  c.  laxis,  teretibus(?)  articulatis,  in  articu- 
lorum  apieibus  foliosis,  fol.  oblongis,  apice  basique  attenua- 
tis,  apice  inaequaliter  bilobis,  fl.  aggregatis,  p.  ph.  c.  ob- 
longis, in  apice  acutis,  p.  ph.  i.  ligulatis,  basi  ciuicatis,  Ib. 
a  basi  louge  euncata  in  laminam  rotundain  dilatato ,  basi  lo- 
bulato,  canaliculato ;  gy.  clavato. 

Durch  die  Gestalt  der  seitlichen,  inneren  Hüllblätter  von 
S.  ufßnis  Popp,  und  rosea  Hook,  unterschieden. 

JWcrida.  Sept.  1846.  Funk  und  Sc  hl  im  No.  1185. 
S.  rulierrim»  LindJ.  ?  ß.  aurca  c.  fusiforinibus,  squa- 
matis,  fo.  2  —  3  in  articulorum  apieibus,  lineari-lanccolatis, 
emargijiatis,  ped.  bracteis  acuininalis  longioribus,  p.  ph.  5 
ovatis  acutis,  Ib.  oblongo,  margine  multilobulato,  lobis  latcra- 
libus  crectis,  callis  2  carnosis  in  disco. 

ßlüthen  goldgelb. 

Tovar  in  Columbicn  in  hochgelegenen  Wäldern.  Juni, 
Juli.     Moritz  No.  861. 


Ornithidium    serrulatum  Lindl.?   ß.   acuminalum:   p. 

ph.  e.  acuminatis;  Ib.  in  disco  bicornuto. 

Merida,   Moritz  No.  1077.  1078.     Funk  und  Seh  lim 
No.  853. 


857 

Cnmeritlinm  laiicifoHum  caulc  simplici,  i'o.  distichis, 
basi  vnginantibus,  lincari-lanceolatis,  acumiiiatis,  pcrgame- 
neis,  11.  axillaribus,  solitariis,  p,  pb.  5  lanceolatis ,  acutis, 
II».  brcviter  unguiculalo,  eallo  magno  obluso  a  basi  ad  medium. 
Blütben  ,, weiss,  mit  violetter  Lippe." 
Venezuela:  Merida,  0500'.  Sept.  1846.  Funk  und 
Schi  im  No.  761. 

C  grnmiiiifolium  caulc  simpliei,  nunc  ramoso ;  a  priori 
diversuin  II».  ablongo,  nunc  acuto,  nunc  obluso,  ecalloso. 

Isochilus   graminifoliiis   II.  B.  Ivth.    Voynge.  1.    t.  78! 
L.O.  112. 

.Popajan.     Humboldt  und  Houpland! 


Angraccum  Scllowii  canlescens,  c.  volubili,  l'o.  lanceo- 
latis,  pugionil'orinibus,  crassis,  brevibus,  radieibus  velatis 
crassis,  clongatis,  sp.  tenuibus  — ll-lloribus,  radieibus  op- 
positis,  br.  ovatis,  acutis  margine  cellulis  prominulis  microsco- 
pice  denticulalis ,  p,  pb.  e.  lanceolatis ,  acutis,  p,  pb.  i.  linea- 
ribus,  acutis.  Ib.  ovali,  anticc  acuto,  calcare  labelli  lamina 
sublongiore,  divaricato,  recto. 
Brasilien.     S  c  1 1  o  \v ! 

A.  Wetgeltl  canlescens,  radieibus  velatis  funiformibus 
inliicatis  obsitum,  pcd.  produetis  papillis  pluriinis  acutis  ob- 
sitis  ,  inullilloris,  br.  ovatis,  acutis,  lloribus  miuutis,  p,  pb.  5 
ovatis,  acutis,  Ib.  oblongo  ,  acuto,  calcare  cvlindraceo,  apice 
inllato,  cum  labello  apice  subparallelo ,  androclinio  membra- 
naeco ,  bialato. 

Surinam.     We  igelt. 

A.  Schicuci  canlescens,  elongalum ,  subllexuosum ,  radi- 
eibus velatis  crassis,  obtusis,  i'olioruin  vaginis  validis,  ner- 
vosis,  fo.  oblongis,  acutis,  brevibus,  sp.  multilloris,  ascen- 
dentibus,  parvilloris,  br.  ovatis,  acutis,  denticulalis,  p.  pb.  b 


859 

lanceolatis,  acutis,  Ib.  late  transverso  trilobo ,  lobo  medio 
producto,  acuminato  (apice  nunc  bifido),  lobis  lateralibus  acu- 
tis latis;  calcare  saccato,  incurvo,  brevi  labelli  lamina  bre- 
viore. 

Vom  verwandten  mtcranthum  —  welches  We igelt  und 
Kappler  in  Surinam  sammelten  —  durch  Lippe  nebst  Sporn 
hinlänglich  verschieden. 

Mexico.  Schiede.  Daselbst  bei  Xalapa:  Ehrenberg. 
Leibold. 

A.  Poeppigii  caulescens,  c.  vagiuis  nervosis  foliorum 
decisorum  obtectis,  radicibus  velatis  fuuiformibus ,  nunc  ra- 
mosis,  spicis  parvis,  nunc  gemiuis,  7 —  8-floris,  rhachi 
crassa,  br.  ovatis,  acutis,  p.  ph.  5  oblongis,  acutis,  sub- 
aequalibus,  Ib.  ovato,  antice  obtuse  trilobo,  coruu  cum  labello 
rectangulo,  obtuso,  ovarii  dimidium  aequante. 

Sowohl  udngraecum  Poeppigii,  als  Sellowii  unter- 
scheiden sich  von  dem  mir  vorliegenden  A.  aphylhtm  Thouars 
durch  geraden  Sporn  und  kleinere  Bliithe. 

Cuba.     April  1824.     („Limodorum.")     Pöppig. 


Orchldiographische  Beiträge, 

von 

H.  G,  Reichenbach  fil. 

(Fortsetzung  v.  Linn.  XIX.  p.  369—379.  u.  Linn.XX.  p.  673  — 696.) 


40.  Habenaria  siuiensis  (§.  1.)  spica  densiflora,  p.  ph. 
e.  suprerao  lanceolato  acuto  trinervi,  lateralibus  ovatis,  acu- 
tis, obliquis,  5-nerviis,  supremum  superantibus,  p.  ph.  i.  bi- 
partitis,  partitione  superiore  lanceolata,  acuta,  inferiore  bi- 
loba, lobis  acutis,  Ib.  pendulo  tripartito,  partitionibus  latera- 
libus linearibus  acutis,  media  ligulata  ,  apiceui  versus  latiore, 
apice  iufiraa  obtuse  trilobulata,  calcare  cyliudrico,  obtuso, 
ovario  breviore,  antherae  loculis  divaricatis,  caualibus  caudi- 
cnlaribus  porrectis,  ineurvis,  stigmatis  brachiis  apice  retusis, 
brevibus. 

10"  hoch;  4  längliche,  zugespitzte  BLättcr,  darauf  5 
kurze,  scheidige,  zugespitzte;  auf  der  Aussenfläche  uud  am 
Rande  mit  vielen  weichen,  zugespitzten  "Wärzchen  besetzt. 

Blüthen  so  gross,  wie  die  der  Plalanthera  dilatata. 

Simen.  August,  Sept.  1832.  Rüppel.  (Frankfurter 
Museum.) 


860 

41.  M.  platyauthera  (§.  2)  spica  dcnsillora,  p.  ph.  e.  ob- 
lougis, acutis,  p.  ph.  i.  laiiceolatis ,  inferne  obtusangulis ,  Ib. 
tripartiti  lamina  indivisa  quadrata,  partitionibns  linearibns 
angustissimis  acutis,  lateralibus  divergentibus,  calcare  cylin- 
draceo  infra  inflato,  nunc  incurvato,  ovario  longiore,  gy.  la- 
tissimo,  tenui,  loculis  niarginibns  extcrnis  impositis,  proces- 
subus  caudicularum  brevibus,  stigmatis  brachiis  parieti  inter 
antherae  loculos  incumbentibus,  supra  acutis,  infra  clavatis, 
retusis. 

Die  zwei  vorliegenden  Exemplare  etwas  über  fusshoch, 
die  untersten  Scheiden  zugespitzt.  4  lanzettlich- zugespitzte 
Blätter.  Deckblätter  lanzettlich,  zugespitzt,  etwas  länger  als 
Fruchtknoten.  Die  ganze  Pflanze  kahl.  Farbe  der  äusseren 
Blüthenhülle  im  trocknen  Zustande  hellbräunlich,  innere  Hülle 
und  Lippe  dunkelbraun,  vielleicht  erstere  weiss,  letztere  öl- 
griin.     Blüthengrösse  wie  bei   Pialantliera  chloranlha. 

Siinen.  August,  Sept.  1832.  Rüppel.  (Frankfurter 
Museum.) 

42.  ©isperis  crassicaulis  caule  tereti,  crassiusculo,  valido, 
basi  vaginato,  medio  uuifolio,  fo.  oblongo,  acuto,  cordato, 
nunc  iini-,  nunc  bifloro,  br.  oblougis,  acutis,  concavis ,  fl. 
erectiusculis,  p.  ph.  supremo  cum  p.  ph.  i.  galeato,  supremo 
liueari  acuto,  obsolete  3-nervato,  p.  ph.  i.  ovatis,  concavis, 
lateralibus  externis,  oblougis  inter  medium  et  basin  dimidii 
inferioris  saccatis,  sacculo  niinuto  ,  mamillari,  Ib.  triangulari 
uuguiculato ,  rcplicato  cum  appendice  ligulato,  apice  retuso, 
nunc  eniarginato,  imo  bidentato ,  complicato. 

Helm  scheint  gelblich,  äussere,  seitliche  Hüllblätter  weiss. 
3)Pterygodium  bijlorum"  Höchst,  in  scheda. 
Ich  habe  den  höchst  unpassenden,  speciellen  Namen  ver- 
worfen,   da   er   meines  Wissens   nirgend    durch    Beschreibung 
legitimirt,   keincu  Anspruch  auf  Geltung  hat;    ich  habe  mehr 


861 

ein-  als  zwciblüthige  Exemplare  gesehen,  nachdem  die  Pflanze 
mir  sehr  oft  vorgekommen  ist. 

In  der  mittlem  Bergregion  zwischen  Enschedcap  und 
Schoata  Abyssiniens.  6. Aug.  1838.  Sehimper.  Scct.  11.570. 

43.  Goodyera  Schlechtendaliana  c.  pilis  puhcrulo,  basi 
folioso,  foliorum  vaginis  amplis,  in  petiolos  attenuatis,  fo. 
ovatis,  acutis  (lituris  transversis  albidis  (?)  nunc  interruptis 
pictis),  vagiuis  2  in  caule  membranaeeis,  lanceolatis,  bracteis 
similibus  ovariis  brevioribus^  spica  paueiflora  (5),  ovario  pu- 
berulo,  p.  ph.  e.  subacqiialibus  lanceolatis  subacutis,  p.  ph.  i. 
angustioribus,  curvatis,  obtnsis,  Ib.  saccato,  intus  papiliis 
filiformibus  obsito,  apicc  in  laminam  subaequilongam  laneeo- 
latam,  carinis  3  longitudinnlibus  asperam  producta;  rostello 
bicuspidato. 

Unstreitig  nähert  sich  die  Pflanze  der  Georchis ,  allein 
in  einer  mir  so  bekannten  Gattung  getraue  ich  mir  das  unbe- 
dingte Urlhcil  zu ,  dass  auf  ein  paar  Längere  Spitzen  des  Ro- 
stellum  eine  Trennung  gänzlich  unpraktisch  wäre. 

Bliithen  etwa  so  gross,  wie  die  einer  recht  üppigen  Spi- 
ranthes  aestivalis. 

Möchte  der  Name  dieser  schönen  Pflanze  als  ein  Zeichen 
gelten  der  Dankbarkeit  und  Verehrung  gegen  den  Herausgeber 
dieser  Blätter. 

Japan.     Göring. 

44.  Asarca  Berteri  p.ph.  snpremo  oblongo  acuto,  p.  ph.  i. 
subaequalibus  brevioribus,  lateralibus  externis  lanceolatis  elon- 
gatis  apice  incrassatis,  Ib.  trilobo,  lobis  lateralibus  subqua- 
dratis,  lamellis  2  —  3  integris  cum  nervo  medio  divergentibus, 
disco  pauciappendiculato,  lobo  medio  porrecto,  ligulato,  ob- 
tuso  ,  margine  verrueoso ,  disco  prope  nudo. 

Am  Berg  Leon  Rencagna  in  Chili.  175.     Bertcro. 


862 

45.  A.  plaf  yantha  p.  ph.  e.  suprcmo  obovato  obtuso ,  late- 
ralibus ovato-lanceolatis,  apice  attenuatis,  incrassatis,  p.  ph. 
i.  obovatis,  cuneatis,  ima  basi  nunc  varicosis,  Ib.  trilobo, 
phyllis  externis  duplo  breviore,  lobis  lateralibus  transverse 
oblongis,  crista  transversa,  ramosa,  signatis,  lobo  medio  lan- 
ceolato,  obtuso,  papulis  lanceolatisj  aliis  furcatis,  aliis  in- 
tegris. 

Ueber  fusshoch,  viel-  und  (nach  Angabe  des  Sammlers) 
weissblüthig. 

An  bewaldeten  Felsen  der  Hügel  Quillota  in  Chile.  Oct. 
1829.  Bertero.  915.     Chile,  Pöppig. 

Anm.  Herrn  Professor  Lindley's  Muthmassung  über 
A.sarca  glandulifera  kanu  ich  nach  Originalen  bestätigen: 
die  inneren,  seitlichen  Hüllblätter  sind  am  Grunde  dicht  be- 
warzt.     Die  citirte  Abbildung  lässt  viel  zu  wünschen  übrig. 

46.  Chloraea  Besser!  p.  ph.  supremo  lanceolato  acuto, 
lateralibus  oblongis,  apice  obtuse  dilatatis,  membranaceis,  p. 
ph.  i.  oblongis,  obtusis,  basi  cuneatis,  venis  a  basi  usque 
supra  medium  callulis  parvis  obsitis,  Ib.  oblongo,  subacnto, 
nunc  obscurissime  trilobulato ,  cristis  variis  a  basi  ultra  me- 
dium: marginalibus  falcatis,  interjectis  callulis  sessilibus,  la- 
mellis]mediis  nunc  falcatis,  nunc  quadratis,  in  margine  supre- 
mo verrucosis. 

Hoch,  wenigblüthig.  Blüthen  so  gross,  wie  die  der  Chlo- 
raea nudilabia.  Die  3  äusseren  Hüllblätter  im  trocknen  Zu- 
stande bis  auf  die  erweiterte  Spitze  der  seitlichen  stark  zimmet- 
roth. 

Chile.     Besser. 

47.  Ch.  Sceptrum  p.  ph.  e.  oblongis,  obtusiusculis ,  sub- 
aequalibus,  homodermaticis,  p.  ph.  i.  brevioribus  latioribusque 
obtusis,  basi  cuneatis,  Ib.  breviore  manifeste  trilobo,  lobis 
obtusatis,  crenatis,  medio  producto,  nervis  in  ima  basi  cristis 


863 

crenatis,   hinc  usqne   ante  apicem  papillis  filiformibus   crista- 
tis,  venis  in  lobis  lateralibus  nunc  varicosis. 

Ueber  2  Fnss  hoch ,  Aehre  viel  -  und  dichtblüthig. 

Chile.     Besser. 

48.  Ch.  heteroglossa  p.  ph.  e.  oblongis,  apice  angusta- 
tis,  obtusis,  lateralibns  apice  incrassatis,  p.  ph.  i.  oblongis, 
obtusis,  cuneatis ,  venis  a  basi  ad  medium  varicosis,  nunc 
cristigeris ,  Ib.  cuneato,  subsessili,  trilobo,  lobis  lateralibns 
rotundatis,  crenatis,  medio  producto  obtuso  grosse  serrato, 
venis  7  racdianis  basi  carinatis,  demum  usque  supra  medium 
callis  filiformibus  suberectis  obtusis  obtectis,  venis  loborum 
lateralibus  cristis  adnatis  interruptis  obtectis,  pagina  labelli 
inferiore  hinc  inde  callosa. 

Niedrige,  kräftige,  wenigblüthige  Pflanze. 
Chile.     Philippi. 

49.  Ch.  Philippii  p.  ph.  5  lanceolatis  acuminatis  omni- 
no  membrauaceis  subaequalibus,  Ib.  trilobo  longe  nnguicu- 
lato,  lobis  lateralibus  rotundatis,  medio  lauceolato,  acuminato, 
margine  nunc  denticulato,  labelli  pagina  papillis  brevibus  fal- 
catis  oblecla. 

Eine  niedrige  Pflanze,  mit  kurzen  Blättern.  —  Der  in 
der  Jugend  mindestens  kopfige  Blüthenstand  wenigblüthig. 
Verwandt  mit  Ch.  aurantiaca,  aber  durch  die  zugespitzten, 
seitlichen  Hüllblätter  sehr  verschieden.  Blüthen  scheinen 
weiss. 

Chile.     Philippi. 

50.  Ch.  prodigiosa  p.  ph.  supremo  oblougo,  acuto,  cu- 
neato, lateralibus  angustis,  acutis,  apice  incrassatis,  p.  ph. 
i.  oblongis,  cuneatis,  Ib.  obsolete  trilobo,  lobis  lateralibus 
obtusatis  abbreviatis,  antice  serratis,  medio  producto  oblongo 
serrato  dentato ,  papillis  falcatis  longis  gracilibus  per  medium, 
verrucis  paucis  in  lobis  lateralibus;  crista  polydactyla  in  basi ; 


864 

lamellis  clavatis  brevibus   et   clongatis    in  paginae   infe- 
rioris  parte  media  anteriore. 

Alle  Adern  dunkel. 

Chile.  B  essler.  XLIX. 
51.  Ch.  unguis  cati  p.  ph.  e.  lanceolatis,  elongatis,  au- 
gustis,  apice  subacutis,  non  incrassatis,  p.  ph.  i.  latioribus, 
brevioribus,  subobtusis,  basi  varicosis,  Ib.  trilobo,  lobis  late- 
ralibus  rotundatis,  crenulatis ,  intermedio  prodneto,  obtusato 
grosse  serrato,  cristis  basilaribus  subsessilibus,  diseoideis  fal- 
catis,  acutis  copiosis,  verrucis  rotundis  planis  in  apice  la- 
belli. 

Hoch,  viel-  und  dichtblüthig,  verwandt  mit  af Jinis 3  fal- 
lax  }  prodigiosa. 

Chile.     P  h  i  I  i  p  p  i. 

52.  Ch.  venös»  p.  ph.  e.  oblongis,  obtuse  acutis,  p.  ph.  i. 
oblongis  acutis,  basi  euneatis,  brevioribus,  Ib.  obloiigo  obtuso, 
obsolete  obtuse  trilobo,  bene  unguiculato,  callis  labelli  in  basi 
et  juedio  triformibus ,  nunc  falcatis,  nunc  lamellatis  (in  late- 
ribus),  nunc  produetis  laneeis  (apice  nunc  3-dentatis). 

Bliithenhülle    prächtig,    durch    dunhles   Adernetz     ausge- 
zeichnet.    Kräftig,  wenig-  und  grossbliithig. 
Chile.     (Sammler  mir  unbekannt.) 

53.  Bolbophyllum  unguiculatum  psb.  squamis  obtectis^ 
fo.  solitario,  oblongo,  basi  et  apice  attenuato,  ped.  solitario, 
erecto,  basi  squamis  vaginantibus  apice  laneeis  vestito,  sp. 
pluriflora,  br.  lanceolatis,  cuspidatis,  p.  ph.  e.  lanceolatis 
subacutis,  lateralibus  obliquis,  p.  ph.  i.  oblongis  euneatis 
multo  minoribus,  Ib.  ligulato,  unguiculato,  basi  cordato,  apice 
obtuso. 

Java.     Schierbrand. 

54.  Phalaenopsis  eq.iestris  fo.  oblongis,  euneatis,  ped. 
ex   axillis    squamarum   vetustarum    exortis,    teretiusculis,    3- 


865 

vagiuatis,  nunc  ramosis,  supcrne  flexuosis,  br.  minimis,  acu- 
tis,  p.  ph.  e.  oblongis,  acutis,  p.  ph.  i.  obovatis,  acutis,  Ib. 
tripartito ,  partitionibus  Iateralibus  lunatis,  obtusis,  divarica- 
tis,  intermedia  oblonga  apice  in  apiculum  retusum  attcnuato, 
callo  postice  bilobo  in  basi. 

Stauroglottis  equestris  Schauer !  Act.  Leop.  XIX. 
Suppl.  432. 

Manilla.  10/31.     Meyen. 

55.  Angraecuin  Guyonianuui  caulescens,  radicibiis  ve- 
latis  crassissimis  dense  obsitum,  r.  gracillimis  radicibiis  bre- 
vioribus,  multifloiis,  br.  hyalinis,  ovato-cuspidatis ,  fl.  hyali- 
nis,  p.  ph.  5  lanceolatis,  acutis,  Ib.  oblougo,  obtuso,  nunc 
apiculato,  imo  subtrilobo,  calcare  subaequilongo  filiformi  sub- 
acuto. 

iiWicrocoelid!''  Hochstetter.  Sect.  2. 

Wahrscheinlich,  nur  wenig  gesammelt,  da  mit  geschrie- 
bener Etiquette  ausgegeben  und  von  mir  nur  einmal  ange- 
troffen. 

Abyssinien,  an  der  Seite  der  Berge  unter  Dscheladscha- 
rem  gegen  den  Fluss  Tacaze  auf  Bäumen.  Mai  1840.  U.  J. 
1842.    Schimper. 

56.  Iässochilus  Rüppelii  r.  multifloro  ( — 20),  p.  ph.  e. 
oblongis,  acutis,  basi  cuneatis,  5  —  7  nerviis,  p.  ph.  i.  tri- 
plo  latioribus,  ellipticis,  acutis,  13 -nerviis,  Ib.  trilobo,  lobis 
Iateralibus  triangulis,  obtusis,  erectis,  lamina  inter  utrumque 
in  calcar  extinctoriiforme,  obtusnm  producta;  lobo  medio  fla- 
belliformi,  obtuse  acuto,  nervis  3  mediis  cristigeris,  gy.  brevi, 
semitereti,  dorso  carinato. 

Blätter  länglich,  zugespitzt,  mit  besonders  starken  Ner- 
ven, beinahe  fusslang,  bis  2"  breit.  Deckblätter  länglich, 
zugespitzt ,   3  —  5mal  kürzer ,    als  der  gestielte  Fruchtknoten. 

22r  Bd.    7s  Heft.  55 


866 

Blüthen  so  gross,  wie  bei  Liss.  strepfopetahts.  Aeussere 
Hüllblätter  erscheinen  olivengrüu,  innere  gelb  oder  röthlich? 
Antherendeckel  oval,  nach  vorn  zugespitzt;  Pollenhalter  Läng- 
lich-viereckig, 

Am  Wege  von  Halei  bis  Temben.  Mai  bis  Mitte  Juni 
1832.     Rüppel.  (Frankfurter  Museum.) 

57.  Eulophia  auyssiuica  fo.  geminis  oblongis  acutis 
basi  petiolatis  cuueatis,  pedunculo  valido,  vaginato,  vaginis 
apice  libero  lanceolatis  acutis,  spica  pluriflora  densa,  bracteis 
lanceolatis  acutis  ovariis  nunc  longioribus,  alabastra  exceden- 
tibns,  p.  ph.  e.  subaequalibus  ellipticis  acutis,  p.  ph.  i.  nunc 
brevioribus ,  Ib.  ima  basi  cornuto,  trilobo ,  lobis  lateralibus 
semiovatis,  medio  producto  oblongo  apice  apiculato,  lamellis 
4  longitudinalibus  a  labelli  basi  ad  medium,  gv,  brevissimo 
postice  apiculato. 

„Orthochilus  abyssinicns  Höchst.  1700.  (Schimperi 
„iter  abyssinicum  sect.  tertia)  n.  g\  Orchidearum  tnter  Li- 
„modorum  et  Cephalantheram  intermedium  ut  videtur.  — 
„In  pratis  paludosis  moutanis  prope  „Adele  Schum  Eschet." 
„25.  Juli  1840." 

Ich  bemerkte  an  dieser  Pflanze  eine  seltsame  Eigenthüm- 
lichkeit:  die  Caudicula  ist  unter  den  Pollenmassen  vierfach, 
theilt  sich  dann  in  2  Schenkel  und  diese  einen  sich  wieder 
über  der  Glandula.  Ein  ähnlicher  Fall  begegnete  mir  bei 
Aceras  speciosa.  An  einem,  Herrn  Geheimen  Rath  Link 
gehörigen  Exemplare  traf  ich  ein  viscinöses  Verbindungsband 
zwischen  den  beiden  Caudiculis.  Mit  Eulophia  scheint  mir 
es  zu  stehen,  wie  mit  Angraecum;  erst  nachdem  es  gelun- 
gen sein  wird,  die  meisten  Arten  in  Bezug  auf  diese  Organe 
zu  untersuchen ,  wird  ein  Urtheil  freistehen. 

Man  vergleiche  einmal  die  Pollinia  der  Abbildung  von 
Eulophia   lurida,    die    Herr  Prof.    Lindley    gab,    und    die 


£67 

Pollhiia  der  Eulophia  virens  des  wackern  Rungiah  in 
Wight  Icones!  Man  wird  staunen.  Auch  Oncidium  zeigt 
unendliche  Verschiedenheiten  {Oncidium  Lanceanum  und  On- 
cidium Baueril),  die  Gattung  scheint  aber  so  natürlich,  dass 
man  nicht  wagt,  sie  zu  theilen. 

Au  der  Blüthe  zeigt  sich  etwas  goldgelber  Schimmel.  Ob 
wohl  der  Veraulassuug  gab  zu  einer  Verwechslung  mit  Pol- 
len, wodurch  der  mir  ganz  unerklärliche  Vergleich  mit  Li- 
modorum  entstand? 


55* 


lieber  die  Gattung  Pisonia  Pluin., 

von 

D.  F.  L.  v.  Schlecht endal. 


achdem  ich  im  einundzwanzigsten  Bande  der  Liimaea  einige 


II.  Art.     Besonderes. 

N 

allgemeine  kritische  Bemerkungen  über  die  Gattung  Pisonia 
gegeben  hatte,  und  nun  mit  der  Fortsetzung  dieser  Arbeit, 
welche  sich  mit  einer  kritischen  Musterung  der  einzelnen  Ar- 
ten beschäftigen  sollte,  beschäftigt  war,  erschien  der  drei- 
zehnte Band  des  Prodromus  von  DeCandolle,  in  welchem 
Professor  Choisy  die  Nyctaginecn  und  also  auch  die  Gat- 
tung Pisonia  bearbeitet  hatte.  Ich  wurde  dadurch  genöthigt, 
meiner  Arbeit  eine  andere  Form  zu  geben,  welches  ich  um 
so  lieber  that,  als  ich  wohl  einsah,  wie  gering  das  mir  zu 
Gebote  stehende  Material,  sowohl  rücksichtlich  der  Zahl  der 
Arten,  als  auch  der  Beschaffenheit  der  Exemplare  nach,  war, 
und  sie  in  eine  kritische  Beleuchtung  der  im  Prodromus  auf- 
gestellten Arten  umzuarbeiten,  wobei  ich  auch  noch  die  Ab- 
handlung, welche  Choisy  über  die  Familie  der  Nyctagi- 
ncen  im  ersten  Theile  des  12ten  Bandes  der  Memoiren  der 
Genfer  physikalischen  und  naturforschendeu  Gesellschaft 
publicirt  hatte,    zu  benutzen  wünschte.      Nachdem  ich    diese 


869 

durch  die  Güte  meines  verehrten  Freundes  Prof.  Kunze  er- 
halten, sah  ich ,  dass  ich  hierin  weiter  nichts  für  meinen  Zweck 
finden  könne,  und  mich  also  allein  an  den  Prodromus  zu  hal- 
ten habe. 

Der  Resultat  dieser  Musterung  wird  ein  wenig  befriedi- 
gendes sein,  da  es  vorzüglich  nur  die  Mangelhaftigkeit  uuse- 
rer  Kenutuiss  über  diese  exotische  ,  aber  weit  verbreitete  und 
in  ziemlicher  Menge  der  Individuen  auftretende  Gattung  auf- 
deckt, und  besonders  für  diejenigen,  welche  sammelu,  die 
Aufgabe  stellt,  sehr  genaue  Untersuchungen  über  diese,  durch 
vielgestaltige  Blattbildung,  Trennuug  der  Geschlechter  und 
dadurch  herbeigeführte  Verschiedenheit  derj  Geschlechtstheile 
schwierige  Gattung,  besonders  durch  Studium  der  Frucht-  und 
Blüthentbeile  ,  anzustellen. 

Die  Zahl  der  in  dem  Prodromus  aufgezählten  Arten  be- 
trägt 24  gut  gekannte ,  7  weniger  bekannte  und  12  ganz  un- 
bekannte, zum  Theil  unter  demselben  Namen  vorkommende, 
meist  aus  Gärten  publicirte  und  sehr  kurz  diagnosirte  Arten. 
Dass  sich  Choisy  weder  die  Ansicht  der  von  Desfontai- 
nes  aus  dem  Pariser  Garten  beschriebenen,  noch  der  von 
Link  im  Berliner  Garten  unterschiedenen  verschaffen  konnte, 
ist  zu  bedauern,  da  die  an  und  für  sich  durch  die  nahe  Ver- 
wandtschaft ihrer  Arten  schwierige  Gattung  dadurch  noch 
mehr  Unsicheres  erhält.  Diese  bedeutende  Artenzahl  lässt 
das  Material,  welches  mir  zu  Gebote  steht,  obwohl  ich  das 
Berliner  Königl.  Herbarium  benutzen  konnte,  als  sehr  gering 
erscheinen,  und  es  ist  mir  daher  nur  möglich,  über  einige, 
keineswegs  aber  über  alle  Arten  zu  sprechen. 

Was  zunächst  die  Eintheilung  der  Gattung  betrifft,  so 
hat  Hr.  Choisy  zuerst  die  Arten  in  solche  getheilt,  welche 
einen  Caulis   aculeatus,    und   in  solche,    welche   einen  Caulis 


870 

inermis  haben,  und  diese  letzteren  sind  weiterhin  nach  ihrem 
Varterlande  zusammengestellt.  Die  Bezeichnung  Caulis  acu- 
leatus  ist  wohl  nur  ausYersehen,  oder  weil  Linne  die  erste 
ihm  bekannt  gewordene  Art,  zum  Unterschiede  von  seiner 
zweiten  Art  P.  inermis ,  als  P.  uculeata  bezeichnete,  als 
TJeberschrift  der  ersten  Abtheilung  gewählt,  da  derYerf.  ganz 
richtig  bei  den  einzelnen  Arten  von  Spinis  spricht,  welche 
diesen  Gewächsen  nur  zukommen,  und  worüber  wir  schon  im 
allgemeinen  Theile  etwas  gesagt  haben.  In  dieser  ersten  Ab- 
theilnng  befinden  sich  zwei  Namen:  P.  aculeata  L.  und  P. 
villosa  Poir.  Jene  aus  dem  tropischen  Amerika  zuerst  be- 
schrieben, dann  aber  auch  von  Mauritius,  von  Timor,  den 
Philippinen ,  so  wie  vom  Festlande  Ostindiens  angegeben. 
Diese  nur  ans  Ostindien  bekannt,  zuerst  von  Sonnerat  nach 
EuropcT,  gebracht  und  von  Choisy  nnr  im  Boissier'schen 
Herbar,  von  Lemann  im  Calcuttaer  Garten  gesammelt,  ge- 
sehen. Der  Verf.  fragt,  ob  diese,  nur  durch  ihre  Villosität 
unterschiedene  Art  von  der  nach  ihm  durch  die  ganze  Tro- 
penwelt verbreiteten  Art  zu  trennen  sei.  Wir  finden  im  Hb. 
Willd.  n.  7119.  unter  dem  Namen  „Pisonia  Georgina*), 
caule  aculeato,  racemis  terminalibus  et  axillaribus.  Hab.  in 
Iudiis  1>"  Exemplare  von  Klein,  und  eins  von  Roxburgh 
unter  dem  Namen  33Tragularia  horrida  K.",  welche  Dr. 
Klotz  seh  für  Pis.  villosa  Poir.  erklärt.  Der  Name  Tra- 
gularia  ist,    wie  man   aus  Roxb.  Fl.  Ind.  II.   p.  217.   sehen 


*5  Name  nebst  Diagnose,  von  "Willdenow's  Hand  geschrieben, 
befinden  sich  auf  dem  weissen  Zettel  des  blauen  Umschlags, 
welcher  die  Art  einschliesst.  Es  ist  deutlich  zu  sehen,  dass 
Willdenow  diesen  Namen,  nachdem  er  einen  früher  daselbst 
befindlichen  wegradirt  hatte,  aufgeschrieben  hatte,  und  es  lässt 
sich  noch  erkennen,  dass  der  wegradirte  Gattungsname  Geor- 
gina gewesen  sei. 


871 

kann,  toh  König-  gegeben,  und  hat  wohl  auf  die  Stacheln 
und  auf  das  netzartig  Verstrickende  der  Pflanze  an  ihrem  na- 
türlichen Standorte  Bezng.  Bei  den  Klei n'schcn  Exemplaren 
befinden  sich  zwei  Zettel.  Der  eine  enthält  folgende  Be- 
schreibung: 

„No.  225.  Polygam.  Dioec.  Flos  §.  Calicis  loco  sqna- 
mae  3  lauceolatae  iniuimae.  Cor.  campaniilata  limho  5-lido. 
laciniis  lanceolat.  Slam.  Fil.  7  —  8  corolla  duplo  longiora, 
filiform.  Anthcrae  globosae.  Pistil.  Germcn  ovat.  minimiim. 
Styl,  subnlat.  Stigma  penicilliforme.  Flores  in  fasciculo  late- 
rali  terminaliqiie." 

„Flor  §.  Calicis  squamae  2  —  3.  Cor.  1  petala,  cy- 
lindracea,  ore  5-dentato.  Pistill.  Germ,  ut  in  $  sed  majus, 
Styl,  et  Stigma  ut  in  ?.  Pericarp.  Capsula  cylindrica  1  - 
locular.  i-sperm.  5-angiilar.  Angulis  muricatis.  Flores  pa- 
nicnlat.  ut  in  $." 

„Frutcx  ramosissim.  Ramis  teretibus  subtomentos.  de- 
cussatim  acnleat.  Aculeis  sparsis  subopposit.  recurvat.  Folia 
sparsa  aggregata,  breviter  petiolat.  elliptiea,  integerrima,  to- 
mentos." 

„Inter  sepes  frequentissimus  Trinconomale.  Jan.  27; 
1796." 

Der  andere  Zettel  enthält  nur  folgende  Worte :  „774.  Po- 
lygam. Dioecia.  Fl.  Octandr.  Puddali.  Jan.  2,  1800.  Mu- 
ruwali  Tarn." 

Dieselbe  Pflanze  befindet  sich  in  einem  aufgeklebten 
Fxemplar  im  Berliner  Gcneral-Herbar  mit  dem  Namen  „Geor- 
gina dume/orum  Willd."  bezeichnet.  Es  deutet  dies  auch 
dahin  (vergl.  auch  die  Note  oben),  dass  Willdenow  diese 
Pflanze,  auf  Klein's  Angabe  wahrscheinlich  gestützt,  früher 
für  eine  eigene  Gattung  gehalten,  später  aber  diese  Ansicht 
geändert  habe. 


872 

Wahrscheinlich  ist  auch  die  im  DC.  Prodr.  unter  den 
Species  omnino  ignotae  aufgeführte ,  mir  dem  Namen  nach 
gekannte  P.  Georgina  Wall.  Cat.  Ind.  or.  n.  6768.  dieselbe 
Pflanze. 

Will  man  diese  ostindische  Pflanze  mit  der  P.  aculeata 
L.  vergleichen,  so  mnss  man  zunächst  erst  die  Linne'sche 
Pflanze,  welche  er  nur  ans  den  Antillen  und  Südamerika 
kannte,  vollständig  ermitteln,  wozu  theils  die  vorhandenen 
älteren  Beschreibungen  und  Bilder,  theils  die  Exemplare  in 
den  Herbarien  dienen  werden,  doch  ist  in  den  Herbarien,  wel- 
che mir  zu  Gebote  gestanden  haben,  dieser,  wie  es  scheint, 
sehr  gemeine  Baum  nur  selten  in  guten  und  bis  auf  die  Frucht 
vollständigen  Exemplaren  zu  sehen.  Choisy  hat  den  Wohn- 
bezirk dieser  antillanisih- amerikanischen  Pflanze  durch  Auf- 
nahme abweichender  Formen  bedeutend  erweitert,  und  es  fragt 
sich  daher  sehr,  ob  alle  die  von  ihm  dahin  gerechneten  For- 
men auch  wirklich  sich  mit  jener  vereinigen  lassen. 

Wir  ziehen ,  um  ein  Bild  der  P.  aculeata  zu  erhalten, 
die  Beschreibungen  derer,  welche  die  Pflanze  an  Ort  und  Stelle 
beobachteten,  allen  übrigen  derer  vor,  welche  sie  nur  in 
Europa  in  trocknen  Exemplaren  beobachteten,  und  werden 
dazu  noch  die  in  den  botanischen  Gärten  vorkommende  P. 
aculeata  in  den  Kreis  der  Betrachtung  ziehen,  da  Choisy 
diese  auch  nicht  gesehen  hat.  Wie  es  scheint,  kommt  die 
Pflanze  in  den  Gärten  nicht  zur  Blüthe,  weil  man  sie  nicht  in 
dem  Umfange  wachsen  lässt,  wie  sie  es  bedürfte,  um  bis  zu 
der  Bildung  der  Blumen  zu  gelangen,  aber  das  zeigt  sie  we- 
nigstens, dass  die  Blätter  in  ihrer  Breite  und  Länge  sehr  wan- 
delbar sind,  und  ihre  Form  nur  sehr  allgemein  genommen 
zu  Unterschieden  benutzbar  ist.  Ob  Miller  die  Gartenpflanze 
blühend  gesehen  habe ,  geht  nicht  mit  Sicherheit  aus  seinen 
Angaben  haben,    man  kann  es  nur  vermnthen,    weil  er  über 


873 

die  Verschiedenheit  der  Geschlechter  an  den  ans  Saamen  ge- 
zogenen Gartenpflanzen  ausführlich  spricht. 

Jacquin's  Beschreibung,  welcher  ohne  Bedenken  die 
Citate  von  Plumier,  Brown,  Sloane  und  Pluckeuet 
beigefügt  sind,  schildert  uns  die  Pflanze  als  einen  nicht  zier- 
lich aussehenden,  durch  runde  und  zurückgezogene  Zweige 
ohne  weiteres  Stiitzmittel  klimmenden  Baum,  der  mit  aus  den 
Achseln,  daher  gegenständig  hervortretenden ,  starken,  pfrie- 
menförmigen,  zugespitzten ,  rechtwinklig  auf  den  Zweigen  ste- 
henden, aber  an  der  Spitze  herabgebogenen  Stacheln  besetzt 
ist.  Die  ovalen,  spitzen  Blätter  sind  ganzrandig,  kahl,  ge- 
stielt und  gegenständig.  Die  doldentraubigen  Blüthentrauben 
überragen  die  Blätter  nicht,  und  befinden  sich  in  den  Blatt- 
achseln oder  an  den  Zweigspitzeu ,  verlängern  sich  aber  beim 
Fruchttragen  stark.  Die  Blumen  sind  klein  und  zahlreich, 
gelblich -grünlich,  und  werden,  wenn  sie  endständig  auf  einem 
Zweige  des  Blüthenstandes  stehen,  von  3,  wenn  sie  seitlich 
stehen,  nur  von  2  Bracteen  gestützt.  Stets  ist  diese  Pflanze 
diöcisch,  so  dass  die  männliche  Pflanze  in  ihrer  Blume  zwar 
ein  Pistill  enthält,  das  jedoch  nur  einen  kurzen,  aufrechten 
Griffel  und  eine  pinselförmige  Narbe  hat,  aber  keine  Frucht 
bringt ,  während  in  der  weiblichen  Blume  das  Pistill  einen 
fadenförmigen  Griffel  hat,  der  doppelt  so  lang  als  die  Blume 
ist,  und  sich  mit  einer  2 -spaltigen,  zurückgeschlagenen  Narbe 
endet;  aus  welcher  dann  eine  ovale,  5- eckige  Frucht  ent- 
steht, die  an  ihren  Ecken  mit  einer  einfachen  Reihe  stumpfer 
Zähnchen  besetzt  ist.  Sonst  unterscheiden  sich  noch  die  Blu- 
men der  verschiedenen  Geschlechter  dadurch,  dass  die  männ- 
liche Blume  einen  trichterförmigen  Kelch  (Corolle  bei  Jacq.) 
besitzt,  dessen  halb  5 -spaltiger  Saum  fast  runde,  zugespitzte, 
offenstehend -zurückgeschlagene  Zipfel  hat,  und  5  —  8  (ge- 
wöhnlich 6  —  7)  haarfeine,   aus  dem  Kelche  laug  vorstehende 


874 

Staubfäden,  mit  fast  rundlichen,  zweiknöpfigen  Antheren.  Bei 
der  weiblichen  Blume  ist  dagegen  der  Kelch  röhrig,  mit  fünf- 
zähnigera ,  spitzem  Saum  (ohne  Staubgefässe?  Ja c quin  er- 
wähnt sie  nicht)  und  fällt  ab. 

Jacquin's  Beschreibungen  haben  wir  im  Allgemeinen  so 
richtig  und  zuverlässig  gefunden,  dass  wir  auch  hier  auf  die- 
selbe vertrauen,  und  nur  bedauern,  dass  die  Beschreibung 
nicht  noch  vollständiger  und  ausführlicher  gehalten  ist. 

Vergleicht  man  hiermit  die  Beschreibung  bei  Sloaue, 
dessen  Abbildung,  wie  häufig,  von  geringem  Werthe  ist,  so 
ergiebt  sich,  dass  seine  Pflanze  einen  Stamm  von  der  Dicke 
eines  Schenkels  hat,  der,  mit  leicht  brauner,  glatter  Rinde 
bekleidet,  eine  Höhe  von  ungefähr  8 — 9  Fuss  erreicht,  sich 
mit  seiner  Spitze  wieder  abwärts  biegt,  da  er  schwach  ist, 
wenn  er  nicht  von  benachbarten  Bäumen  getragen  wird ,  wel- 
che er  zuweilen  rund  umbiegt.  Die  Blumen  erscheinen  vor 
den  Blättern,  überall  an  oder  nahe  an  den  Spitzen  der  Zwei- 
ge, mehrere  beisammen  auf  kurzen,  ästigen  Stielen,  sie  sind 
klein,  von  grünlich- gelber  Farbe,  mit  5  kleinen  Spitzen, 
enthalten  weisse  Staubgefässe  und  riechen  wie  Sambucus. 
Später  verlängert  sich  jeder  einzelne  Blumenstiel,  und  trägt 
eine  längliche,  gefurchte,  rauhe,  nackte,  braune  Frucht,  wel- 
che durch  kurze,  vorstehende,  haakige  Spitzen  (wie  hei  dgri- 
monia,  aber  kürzer)  stechend  sei.  Nach  vollendeter  Frucht 
erscheinen  die  Blätter  an  den  Spitzen  der  Zweige  auf  3/4  Zoll 
langen  Stielen,  selbst  2*/%  Zoll  lang  und  l1/^  Zoll  in  der 
Mitte  breit,  von  dunkelgrüner  Farbe.  Wächst  überall  in  den 
"Waldgegenden  der  Savannen  oder  des  niedrigen  Landes. 

Es  fehlt  in  dieser  Beschreibung  allerdings  viel,  und  es 
ist  ein  Uebelstand,  dass  in  jeder  der  beiden  Beschreibungen 
über   Verhältnisse    gesprochen   wird,    die    in   der   andern   gar 


875 

nicht  berührt  sind;  aber  es  scheint  doch,  dass  die  Beschrei- 
bung der  Frucht  nicht  ganz  übereinstimmt,  denn  dass  dieselbe 
mit  Hakenstacheln  und  mit  stumpfen  Zähnchen  variirc,  kann 
man  nicht  glauben.  Da  nun  Gärtner  eine  Frucht  von  Pi- 
sonia  aculeata  aus  der  Banksischen  Sammlung  mit  zwei 
Reihen  von  Hakenstacheln  an  jeder  Kante  beschreibt  und  ab- 
bildet*), so  weiss  man  wieder  nicht,  ob  die  Pflanze  von 
Sloane  auch  ebenso  je  2  Reihen  gehabt  habe.  Von  einer 
klebrigen  Absonderung  sagen  alle  diese  Schriftsteller  nichts, 
da  aber  Miller  die  Frucht  seiner  P.  aculeata  als  eine  ge- 
furchte, 5 -eckige,  klebrige  Kapsel,  die  mit  kleinen,  krummen 
Dornen  bewaffnet  ist,  beschreibt,  so  kann  man  in  dieser  wie- 
derum eine  eigene  Art  sehen,  besonders  weil  er  noch  sagt, 
was  die  vorhergehenden  nicht  erwähnen,  obwohl  Jacquin 
die  beiden  Geschlechter  sehr  genau  angesehen  haben  muss, 
dass  die  Pflanze  in  ihren  verschiedenen  Geschlechtern  ein 
ganz  verschiedenes  Wachstlmm  zeige  (so  verschieden,  dass 
man  die  Individuen  für  verschiedene  Arten  halten  könne),  und 
dass  in  der  weiblichen  Blume  der  Griffel  länger  als  die  Blume 
ist,  und  mit  5  länglichen,  ausgebreiteten  Narben  gekrönt  sei. 
Es  ist  zu  bedauern,  dass  keiner  der  neueren  Reisenden 
und  Sammler  die  Entwickelungsweise  der  Frucht  beobachtet 
habe;  da  die  Stächelchen  oder  Haken  erst  später  an  der 
Frucht  entstehen,  so  könnte  es  wohl  sein,  dass  verschiedene 
Alterszustände  die  verschiedenen  Beschreibungen  hervorgeru- 
fen hätten,  obwohl  dies  nicht  sehr  wahrscheinlich  ist,  da  im- 
mer der  reife  Saame  beschrieben  wird.  Ebenso  wissen  wir 
nicht  genug  von  dem  Stigma,  von  welchem  ich  fast  zu  glau- 


0  Link  Enum.  alt.  I.  353.  fragt  auch,  ob  die  Gartenpflanze  die 
ächte  Linne's  sei,  und  ob  die  von  Gärtner  abgebildete 
Frucht  einer  verschiedenen  Species  angehöre. 


8T6 

bcn  geneigt  bin,  dass  es  bei  derselben  Pflanze  variire,  so  dass 
das  pinselförmige,  das  5-strahlige  und  das  2 -spaltige  Stig- 
ma auf  einer  Pflanze  vorkommen  könnten.  Meine  frühere 
Ansicht,  dass  bei  dieser  Gattung  nur  ein  pinselförmiges  Stig- 
ma vorkomme,  war  unrichtig,  und  es  scheint,  nach  den  Ab- 
bildungen zu  urtheilen,  als  wenn  noch  mehr  Formen  von 
Narben  vorkommen,  als  die  eben  genannten. 

Auf  alle  diese  Verschiedenheiten  haben  die  Systematiker 
aber  nicht  Rücksicht  genommen,  sondern  alle  diese  Pflanzen 
vereinigt;  ja  Choisy  hat  noch  mehr  Formen  hinzugezogen, 
indem  er  eigentlich  alle  Pisonien  mit  Stacheln  in  eine  Art 
zusammenzieht,  aber  zunächst  müssen  die  von  Sieb  er  aus 
Mauritius  (jNo.  76.)  ausgegebeneu  Fruchtexemplare  getrennt 
werden,  denn  diese  lauggezogene,  unten  verschmälert  zulau- 
fende, kurzbehaarte  Frucht,  die  an  ihren  Kanten  mit  einer 
zum  Theil  doppelten  Reihe  kurzer,  conischer,  aber  mit  einer 
Drüse  (von  schwärzlicher  Farbe)  geendeter  Stächelchen  be- 
setzt ist,  gehört,  selbst  wenn  auch  soust  noch  mehr  Ueber- 
einsliinmung  in  den  übrigen  vorhandenen  Theilen  herrschte, 
gewiss  nicht  zu  einer  der  amerikanischen  Formen.  Vorläufig 
bezeichne  ich  sie  als  Pisonia  Sieberi.  Die  andere,  aus  Mau- 
ritius von  Sieb  er  (II.  n.  358)  gesammelte,  auch  von  Choisy 
zu  P,  aculeata  gezogene  Pflanze  ist  von  der  eben  dahin  ge- 
rechneten Sieb  er  sehen  aus  Martinique  (No.  293)  durch  ihre 
braune  Behaarung,  welche  sich  auch  dicht  auf  die  Aussen- 
seite  der  Kelche  zieht,  so  wie  durch  kürzere  Staubgefässe  zu 
trennen,  und  so  lauge  als  eine  dubiöse  Pflanze  auf  sich  be- 
ruhen zu  lassen,  bis  man  die  Frucht  kennen  wird. 

Von  den  Inseln  der  Molucken,  von  den  Philippinen,  von 
dem  Festlande  Ostindiens  ist  mir  keine  Art  mit  Stachelu  zu 
Gesicht  gekommen,    welche  für   P.  aculeata  gehalten   wäre, 


877 

deshalb  wage  ich  über  dieselben  nur  die  Vermuthnng  zu  äus- 
sern, dass  darunter  auch  noch  verschiedene  Formen  stecken 
möchten.  Unter  den  amerikanischen  Exemplaren  der  P.  acu- 
Icata  finden  sich  auch  einige  Verschiedenheiten. 

Die  Pflanze  Sieber's  von  Martinique  (n.  293.)  ist  männ- 
lich, die  Blätter  sind  mit  den  Blumen  zugleich  vollkommen 
ausgebildet  vorhanden,  sie  kann  also  nicht  die  von  Sloane 
sein,  welche  erst  nach  der  Fruchtreife  Blätter  treibt.  Die 
Blätter  sind  bis  5  Zoll  (mit  dem  Blattstiel,  der  ungefähr  1  Z. 
misst)  lang  und  bis  fast  3  Zoll  breit,  haben  daher  eine  breit  - 
ejförmige  oder  fast  rundliche  Gestalt,  oben  eine  nur  ganz 
kurz  vorgezogene  Spitze ,  wogegen  sie  am  Grunde  aus  ihren 
bauchigen  Seiten  zwar  auch  schnell,  aber  viel  länger  sich 
verschmälern ,  und  daher  ganz  allmählig  in  den  Stiel  über- 
gehen. Sie  sind  durch  das  Trocknen  nicht  schwarz  gewor- 
den und  ganz  kahl.  Die  Stacheln,  nach  unten  gekrümmt, 
siud  kurz  und,  wie  die  Zweige,  mit  sehr  feinen,  angedrück- 
ten, weisslichen  Härchen  nur  dünn  überstreut,  so  dass  sie 
leicht  übersehen  werden  *). 

.Pisonia  aculeata  Sieb.  fl.  Martin,  n.  69.  hat  so  junge 
Blüthenstände ,  dass  sich  wenig  von  den  Exemplaren  sagen 
lässt.       Eine    sehr    feine    und    kurze,    weissliche   Behaarung 


*)  Im  Herb.  Gener.  zu  Berlin  ist  auch  Sieber  FI.  Martin,  n.293, 
aber  der  Zweig  und  die  nicht  an  demselben  befestigten  Blätter 
gehören  wahrscheinlich  zu  einer  ganz  andern  Pflanze;  sind  we- 
nigstens von  der  in  meinem  Herbarium  befindlichen  Sieb  er- 
sehen Pflanze  durchaus  verschieden.  Die  dabei  liegenden  Blüthen- 
stände gehören  aber  wohl  derselben  Pflanze  an,  welche  ich 
habe.  Wohl  möglich ,  dass  Sieber,  wie  es  bei  solchen  Samm- 
lungen leicht  sein  kann,  Verwechslungen  gemacht  hat,  .was  um 
so  eher  möglich,  als  er  die  Pflanzen  erst  getrocknet  erhielt. 


878 

lässt  sich  au  den  jungen  Theilen  der  Zweige,  so  wie  an  den 
Stacheln  bemerken.  Bei  der  Gartenpflanze  dieses  Namens 
zeigen  sich  an  den  jungen  Theilen  zweierlei  Haare  durchein- 
ander, die  alle  weisslich  sind,  und  aus  eiuer  Zellenreihe, 
welche  nach  oben  sich  verschmälert,  bestehen,  nämlich  dicht- 
stehende,  sehr  kurze,  etwas  gekrümmte,  und  längere,  gerade 
und  geradeabstehende  Haare. 

Von  Carthagena  de  Columbia,  von  Bilberg  gesammelt, 
befinden  sich  im  Herb.  Gener.  Berol.  noch  ein  Paar  Exem- 
plare der  P.  aculeata,  das  eine  ist  blühend  und  das  andere 
mit  Stacheln  besetzt.  Die  mehrblumigen  Cjmae  haben  eine 
fast  köpfchenartige,  wenigstens  runde  Form  beim  Trocknen 
angenommen,  die  Blumen  sind  alle  weiblich,  mit  lang  her- 
vortretendem Griffel,  der  bei  einigen  sich  aber  mit  einer  pin- 
selförmigen Narbe  endet,  bei  anderen  aber  eben  so  deutlich  in 
2  Theile  oben  gespalten  ist. 

In  wie  weit  diese  Exemplare  zusammen  gehören,  ist  nicht 
mit  Gewissheit  zu  sagen.  Früchte  sind  nicht  vorhanden,  aber 
es  ist,  wie  wir  gleich  zeigen  werden,  auch  aus  der  Will- 
denow'schen  Sammlung  nichts  Sicheres  zu  entnehmen,  so 
dass  wir  die  P.  aculeata  als  eine  neu  zu  sichtende  und  nur 
durch  reichliches  Material  zu  erläuternde  Artengruppe  ansehen 
müssen.  Im  W  i  1 1  d  e  n  o  w'schen  Herbar  liegen  unter  P.  acu- 
leata mehrere  Bruchstücke,  deren  Abstammung  nicht  sicher 
ist,  da  sie  nicht  an  den  beiliegenden  Etiquetten  befestigt  waren. 
Diese  Zettel  beziehen  sich  1)  auf  die  von  Kunth  aus  den 
Humboldt'schen  Pflanzen  von  Cuba  als  P.  loranthoides 
neu  aufgestellte  Art,  welche  Choisy  ohne  Weiteres  zu  P. 
aculeata  rechnet;  2)  auf  eine  andere  Humbold  t'sche  Pflanze, 
welche  Kunth  nicht  erwähnt  zu  haben  scheint,  von  Cumana; 
3)   auf    ein    von  Rudolphi    erhaltenes   Exemplar,    welches 


8T9 

also  von  St.  Domingo  gewesen  sein  muss;  4)  auf  ein  von 
Thunberg  erhaltenes.  Auf  fol.3.  ist  ein  dünner,  gekrümm- 
ter Zweig  eines  Gartenexemplarcs,  von  welchem  sich  gar 
nichts  sagen  lässt.  Fol.  2.  enthält  einen  blühenden,  weibli- 
chen Zweig  und  ein  Bruchstück  mit  jungen  Früchten,  diese 
sind  oval,  dicht  behaart  und  zeigen  an  den  Ecken  nach  oben 
kleine,  schwarze  Knöpfchen  in  einfacher  Reihe,  der  Saum 
des  Kelches  ist  obeu  vertrocknet,,  zusammengezogen  noch  vor- 
handen. Dabei  fragt  sich  nun,  würde  der  reife  Zustand  sich 
eben  so  verhalten,  oder  würden  die  schwarzen  Knöpfchen 
weiter  vortreten,  von  kurzen  Stacheln  getragen?,  würden  sie 
secerniren  und  klebrig  werden?  Fol.  1.  endlich  zeigt  einen 
stachligen  Zweig  mit  männlicher  Inflorescenz  am  obern  Ende. 

Hier  ist  also  auch  keine  Hülfe  zu  finden,  und  wir  kön- 
nen nach  unserer  bisherigen  Auseinandersetzung  nur  sagen, 
dass  drei  verschiedene  Fruchtformen  bei  der  als  P.  aculeata 
beschriebenen  Pilanze  vorkommen.  Mit  keiner  dieser  Frucht- 
formen  stimmt  die  Frucht  der  ostindischen  als  G.  villosaVoiv. 
(P.  Georgina  W.  oder  Georgina  dumetorum  W.)  bezeich- 
neten Pflanze  überein,  da  ihre  Früchte  ungefähr  5  Linien  lang, 
nach  nuten  etwas  verschmälert,  auf  ihren  Flächen  mit  kur- 
zer, brauner  Pubes  besetzt,  an  ihren  5  Kanten  unregelmäs- 
sig  (ungefähr  3 -reihig)  gestellte,  kurze,  oben  mit  einem 
schwärzlichen  Knöpfchen  versehene,  dickliche  (ungefähr  1/i 
Lin.  lange)  Stächelchen  tragen,  während  eine  dichte,  brau- 
ne, kurze,  dicht  anliegende  Behaarung  die  jüngeren  Aesle, 
die  Blüthenstände  und  Aussenseite  der  Blumen  bedeckt,  die 
Blattstiele  und  die  Mittelrippe  der  Blätter  aber  von  längeren, 
braunen  Haaren  dichter  besetzt,  die  Blattflächen  endlich  mit 
dünnen  Haaren,  nur  mehr  locker,  bestrent  sind.  Dieselbe 
Pflanze  ist  auch   vou  Lindley   mitgetheilt,    im  Berliner  Ge- 


880 

ner.  Herb,  in   einem  blüthenkiiospeiitragenden   Exemplar    aus 
Ceylon  vorhanden.  (Village  of  Kalmula  Cattura  ?). 

Nach  der  Beschreibung,  welche  Poiret  von  seiner  Pi- 
sone  ä  frnits  velus  oder  P,  villosa  überhaupt  giebt,  und 
worin  er  die  frnits  als  „capsules  ovales  pedoncnlees  velues, 
le'gerement  tuberculees  sur  leurs  anales"  beschreibt,  an  einer 
andern  Stelle  aber  von  ihnen  sagt :  „presque  cjlindriques,  quoi- 
qu'  angulcux,  ä  peine  tubercules,  ovales  obtus",  lässt  sich  wohl 
glauben,  dass  die  uns  vorliegende  Pflanze  dieselbe  sei.  Eine 
Gewissheit  darüber  durch  das  Lamarck'sche  Herbarium  zu 
erhalten,  war  jedoch  vergeblich. 

Wir  sind  sonach  der  Ansicht,  dass  diese  ostindische  P. 
villosa  eine  eigene  Art  sei,  wohl  unterschieden  von  den  min- 
destens drei  Arten,  welche  Choisy  als  P.  aculeata  L.  zu- 
sammenbegreift. 

Die  Species  inermes  zerfallen  in  2  Abtheilungen.  1.  In- 
sulares, oder  diejenigen,  welche  von  den  Maskarenischen  In- 
seln an  bis  nach  Neu -Holland  uud  den  Freundschaftsinseln 
vorkommen,  fünf  Arten,  die  keineswegs  genau  gekannt  sind, 
und  über  welche  ich  mir  auch  kein  Urtheil  erlaube,  da  ich 
zu  wenig  von  ihnen  zu  sehen  Gelegenheit  hatte.  In  den  mir 
vorliegenden  Sammlungen  waren  befindlich  aus  diesen  Gegen- 
den: P.  Brunoniana  Endl. !  Merkwürdig,  dass  Choisy 
gar  nicht  der  eigenthümlichen  Bildung  der  Frucht  erwähnt, 
welche  an  den  Kanten  mit  absondernden,  ganz  niedrigen  Pa- 
pillen, und  ausserdem  mit  den  Ueberresten  einer  sehr  kurzen, 
bräunlichen  Behaarung  bedeckt  ist.  —  P.  eoccelsa  Blume  aus 
Java  vom  Grafen  v.  Hoffmanns  egg.  —  Drei  Arten  von 
den  Philippinen,  vonCuming  ohne  Frucht  gesammelt  (n.  1064, 
n.  523  und  n.  1375  wohl  nicht  hierher  gehörig).  —  Eine  Art 
von  der  Sandwich- Insel  Oahu,  ohne  Frucht.  —  Eine  Art  von 


881 

Radack,  von  Chamisso  gesammelt,  deren  Frucht  noch  nicht 
ganz  reif  4  Linien  lang  ist,  nach  unten  sich  in  den  Stiel  ver- 
schmälert, mit  einer  kurzen  Behaarung  (wie  die  Verzweigung 
der  Inflorescenz  und  die  Blume)  bedeckt  ist,  und  an  ihren 
Kauten  bis  auf  das  unterste  Yiertel  mit  gradabstehenden,  un- 
ten dicken,  nach  oben  abgesetzt  sich  verschmälernden  und 
hier  auch  glänzend  schwarz  aussehenden  und  wahrscheinlich 
eineu  Kleber  absondernden  Stächelchen,  wie  es  scheint  in  ein- 
fachen Reihen,  besetzt  ist.  Sie  scheint  eine  neue  Art,  P. 
Chamissonis  zu  nennen,  zu  bilden.  —  Endlich  P.  icosan- 
dra  Sieber  Fl.  Maur.  exs.  suppl.  n.  13.  nur  Bruchstücke  der 
noch  nicht  aufgeblühten  Pflanze ,  welche  mit  den  beiden  aus 
der  Mauritius -Insel  beschriebenen  Arten  nicht  übereinzustim- 
men scheint. 

2.  Americanae,  17  Arten,  von  denen  ich  einige  noch 
berühren  will. 

I*.  Pacurero  HBK.  befindet  sich  in  einem  Humbold  t- 
schen,  von  Kunth  anerkannten  Exemplar  im  Berliner  Ge- 
neralherbar. Es  hat  auf  den  ersten  Blick  wegen  der  wohl 
erhaltenen  grünen  Farbe  seiner  Blätter  gar  nicht  das  Ansehen 
einer  Pisonia,  und  da  die  Inflorescenz  noch  gar  wenig  ent- 
wickelt an  den  Spitzen  der  Zweige  versteckt  liegt,  so  könnte 
man  eher  an  emeRhamnee  oder Sapotee  denken.  Es  scheint 
auch  fast,  als  ob  eine  solche  Verwechslung  vorgefallen  sei. 
Auf  dem  beiliegenden  Zettel  befindet  sich  nämlich  Folgendes: 
„Vendem.  an  8.  Cuman  a  No.  570.  pacurero  (8  .  .  .  .  *)) 
vid.  Loefl.  iter  pag.  204.  in  umbrosisCumanae  siccis."  Loef- 
ling  aber  beschreibt  a.  a.  0.  auch  eine,  von  den  Cumanen- 
sern  Pacurero  genannte  Pflanze  aus  der  Gattung  Siderojry- 


*)  Die   wenigen ,   hier    folgenden  Buchstaben   weiss   ich   nicht  mit 
Sicherheit  zu  deuten;  oh  8(andria,  1  gj-nia?). 
22r  Bd.   7s  Heft.  56 


882 

loiiy  welche  DeCandolle  unter  den  species  minus  notae 
aufführt.  Bei  einem  von  Dr.  H.  Karsten  in  Colunibien  ge- 
sammelten Exemplare,  welches  Dr.  Klotzsch  für  P.  Pacu- 
rero hält,  steht  aber  „Tinterero  Incol.",  es  könnte  also  wohl 
sein,  dass  die  Humbol  dt'sche  Pflanze  einen  Trivialnamen  er- 
halten hätte,  der  ihr  nicht  zukommt. 

Choisy  sagt,  diese  Art  sei  von  allen  unbewehrten  Arten 
die  verbreitetste,  und  leicht  an  der  Form  und  Schwärze  ihrer 
Blätter  zu  erkennen.  Er  sagt  ferner,  die  gleich  folgende  P. 
nigricans  von  Swartz  sei  ihr  sehr  nahestehend,  und  vor- 
züglich durch  mehr  ledrige,  mehr  braun -glänzende  (fusco- 
lucidis),  als  schwarze  Blätter  zu  unterscheiden.  Nach  dem 
uns  vorliegenden  Exemplar  von  Vahl  (Hb.  W.  n.  7121.) 
möchten  wir  die  Sache  eher  ganz  umgekehrt  angeben,  nigri- 
cans habe  getrocknet  schwärzliche  Blätter,  Pacurero  aber 
grüne.  Choisy  bringt  ferner ,  Sprengel  folgend ,  auch 
P.  eucalypti folia  zu  P.  Pacurero,  die  gewiss  nicht  zusam- 
mengehören, und  die  er  sorgfältig  hätte  getrennt  erhalten 
müssen,  wenn  er  nicht  durch  Original -Exemplare  zu  einer 
festen  Ueberzeuguug  gekommen  wäre. 

In  den  botanischen  Gärten  kommt  unter  dem  Namen  P. 
Pacurero  eine  Art  vor  (und  wir  haben  aus  dem  Leipziger 
durch  die  Güte  unseres  Freundes  Prof.  Kunze  hiervon  Kennt- 
niss  geschöpft),  welche  diesem  Namen  gewiss  nicht  angehört. 
Ihre  Blätter  erreichen  eine  Länge  von  4y2  bis  6",  bei  einer 
Breite  von  13  bis  16'",  sie  sind  sehr  kurz  gestielt,  unten 
wenig  verschmälert ,  aber  nach  oben  in  eine  lange,  spitz  aus- 
gezogene ,  gewöhnlich  etwas  sichelig  gekrümmte  Spitze  aus- 
gehend, sonst  ganz  kahl,  nur  in  der  Jugend  mit  einem  kaum 
bemerkbaren,  kurzen  Haaranflug  versehen.  Im  botanischen 
Garten  zu  Göttingen  war  dieser  Strauch  unter  dem  Namen 
Hex   auch    blühend.     Die    in    der    Knospe    lang    gezogenen, 


883 

keulenförmigen  Blumen  sitzen  büschelweise  beisammen,  und 
haben  lang  hervortretende  Staubgefässe,  sind  wohl  mir  männ- 
lich, aussen  haben  sie  eine  geringe  Menge  sehr  kleiner,  zer- 
streut stehender  Härchen,  die  Bracteen  sind  deutlich  gefranzl. 
Woher  die  Pflanze  stammt,  wie  ilire  Frucht  beschaffen  ist, 
weiss  ich  nicht,  ist  es  vielleicht  P.  eucalj/ptifolia  Kth.  oder 
comosa  Choisv  DC.  pr.XHI.  p.  444.  n.  16? 

Wenn  jener  columbische  Tinterero ,  welchen  Klotz  seh 
für  P.  Pacurero  hält,  so  wie  die  von  C.  Ehrenberg  in 
St.  Thomas  gesammelten  und  von  mir  für  P.  nigricans  ge- 
haltenen Exemplare  richtig  bestimmt  wären,  so  würden  diese 
beiden  Arten  sich  durch  die  Frucht  etwas  verschieden  zeigen, 
denn  die  erstere  hat  eine  ungefähr  4  Linien  lange,  schmal 
ellipsoidische  Frucht,  Avelche  au  beiden  Enden  gar  wenig  zu- 
gespitzt ist,  und  ausser  deu  5  sehr  wenig  stärker  bemerk- 
lichen Längsrippen  noch  eine  Menge  zwischen  ihnen  liegen- 
der hat,  so  dass  diese  fruetus  multicostatus  zu  nenuen  ist; 
bei  der  andern  dagegen  ist  die  Frucht,  welche  offenbar  viel 
weniger  entwickelt  ist,  3  ,/a  Linien  lang,  aber  schlanker,  und 
zeigt  nur  schwache  Spuren  einer  Furchung. 

Von  einer  solchen  Furchung  ist  aber  bei  den  Beschrei- 
bungen der  Frucht  von  P.  nigricans  Swartz  und  P.  inermis 
Jacq.,  welche  zu  einer  Art  zusammengerechnet  werden,  gar  nicht 
die  Rede ;  beide  Beschreibungen  sind  keineswegs  übereinstim- 
mend, wie  denn  auch  in  Bezug;  auf  das  Uebrige  Zweifel  er- 
hoben werden  können.  P.  inermis  hat  eine  Bacca  oblonga 
teres  obtusa  1-locularis,  von  der  noch  gesagt  wird:  „nigri- 
cat  ,  mollis  est  pulpain  que  contiuet  albicantem."  Bei  P.  ni- 
gricans ist  die  Frucht :  Bacca  ovalis  glabra  nigra  1  -  sperma. 
Ferner  ist  P.  inermis  auf  die  Weise  dioecisch,  dass  eine 
Pflanze  hermaphroditische,  aber  sterile  Blumen  trägt,  indem 
die  sieben  Staubgefässe  aus  der  Blume  hervorragen,  der  Griffel 

56* 


884 

aber  kurz  ist  (in  weichein  Verhältniss  er  zu  den  anderen 
Blumentheilen  steht,  wird  nicht  angegeben),  eine  andere  Pflanze 
aber  herniaphroditische,  fertile  Blumen  trägt,  in  welchen  die 
6  Staubgefässe  doppelt  kürzer  als  das  Perigon  sind,  während 
der  Griffel  etwas  länger  ist.  —  Bei  P.  nigricans  dagegen 
sind  hermaphroditische,  fertile  Blumen  mit  zahlreichen  männ- 
lichen, abortirenden  zusammen  in  derselben  Inflorescenz,  wie 
es  scheint.  Nur  die  ersteren  werden  beschrieben  mit  sieben 
Staubgefässen,  welche  aus  dem  Grunde  des  Perigons  hervor- 
gehen und  kurz  sind  (wie  kurz?),  während  der  Griffel  kaum 
die  Länge  des  Perigons  hat.  Noch  zeigt  das  Perigon  der 
fertilen  Blumen  bei  beiden  Pflanzen  eine  bedeutende  Verschie- 
denheit, denn  wenn  es  bei  P.  inermis  ein  röhriges,  abfallen- 
des, mit  füufzähuiger,  spitzer  Oeffuung  genannt  wird,  so  be- 
zeichnet Swartz  das  seiner  P.  nigricans  als  eyförmig,  fast 
bauchig,  beinahe  5 -eckig,  mit  5 -spaltigen  Saume,  dessen 
Zipfel  eyförmig,  spitz  und  aufrecht  sind.  Das  sollten  diesel- 
ben Pflanzen  sein?  Choisy  hat  sie  nach  dem  Vorgange  An- 
derer vereinigt,  hält  sich  aber  mehr  an  die  Beschreibung  von 
Swartz,  welcher  er,  wie  es  scheint,  eigne  Beobachtungen 
au  deu  Exemplaren,  Avekhe  er  für  P.  nigricans  gehalten 
hat ,  zusetzt.  Aus  den  Beschreibungen  jeuer  beiden  Autoren, 
die  wir  als  zuverlässig  beide  erkannt  haben,  müssen  wir  an 
zwei  Arten  glauben,  die  leicht  wieder  aufgesucht  werden  kön- 
nen, da  ihre  Fundorte  genau  angegeben  sind.  In  wiefern 
Ch'oisy1s  var.  ß.  oblonga  zu  der  nigricans  gehöre,  wissen 
wir  nicht,  wahrscheinlich  ist  es  eine  ganz  andere  Art.  Im 
Berliner  Generalherbar  sind  noch  Exemplare  von  Pisonia  ni- 
gricans von  Klotzsch  bestimmt,  nämlich  aus  dem  engli- 
schen Guiana  vonRich.  Schomburgk  gesammelt  (n.  1031.), 
früher  als  P.  obovata  Kl.  non  Lk.  bestimmt,  und  dann  aus 
Colnmbien  von  Moritz  1844  gesendet  (u.  393.  11.  Dec.  cor. 


885 

viridi-purpnrea,  odoratissima).  Beide  scheinen  mir  nicht  zu- 
sammen zu  gehören,  da  sie  sich  durch  die  Blätter  schon  un- 
terscheiden, aber  ihre  Blumen  sind  verschiedenen  Geschlech- 
tes und  die  Früchte  fehlen,  somit  ist  kein  sicheres  Urtheil 
darüber  zu  fällen.  Von  den  3  übrigen  antillischen  Species 
habe  ich  P.  discolor  Spr.  und  P.  obtusata  Sw.,  bei  welchen 
Choisy  den  von  Swartz  angegebenen  Fundort  vergessen 
hat,  nicht  gesehen;  wohl  aber  die  P.  subcordata  Sw. ,  wel- 
che durch  ihre  Frucht  sich  sehr  auszeichnet. 

Von  den  übrigen  amerikanischen,  so  wie  von  den  wenig 
und  ganz  unbekannten  Arten  werde  ich  später  gelegentlich 
Einiges  mittheilen. 


R    egis    ter 

der 

in   den   Abhandlungen   vorkommenden 

Pflanzen  -Namen. 


Abelmoschus  54. 

Abutilon  553.  4. 

Acacia  531. 

Acanthus  657. 

Acrocarpidium  75. 

Acrostichum  575. 

Adenocalymna  561. 

Adenocystis  441. 

Adenostemma  572. 

Adiantum  577.  8. 

Aegiphila  565. 

Aglaozonia  461. 

Ahnfeldtia  omn.  141  —  4. 

Alchornea  797. 

Alectorolophus  685. 

Alectra  564. 

Alisma  272. 

Alkanna  640. 

Allium  acutiflorum  242.  albidnm  236.  Ampeloprasum  239.  Banman- 
nianum  241.  Byzantinum  240.  Carduchorum  237.  cardio- 
stemon  242.  caspium  235.  Caucasicum  244.  ciliatum  243.  eru- 
bescens  242.  flavescens  237.  flavum,  globosnm  244.  graminenm 
239.  guttatuni  243.  lencantlium  240.  margaritaceum  243.  mon- 
tanum ,  moschatum  244.  nuiltiflorum  239.  neapolitanum ,  nigrum 
235.  pallens  244.  paniculatnm  243.  paradoxum  235.  pulchellum 
243.  rotundum  240.  rubelium  238.  rnpestre,  saxatile  244.  Schoe- 
noprasnm  245.  sphaerocephaliun  242.  syntamanthum ,  tenue  238. 
vineaie  242. 

Alnus  333.  4. 

Alpinia  79. 

Alsodeia  50. 

Alsophila  580. 

Alternanthera  149. 

Amajoua  75. 

Ambrinia  182. 

Ambrosia  omn.  156.  7. 

Ainphilocliia  796. 


887 


Amphirrox  50. 
Anabasis  193. 
Anacamptis  285. 
Anacardium  58.  797- 
Auarrlünuin  718. 
Anchietea  555. 
Auchusa  633  —  5. 
Anemone  556. 
Angraecum  857.  65. 
Aniseia  68. 
Anomostephiiim  570. 
Anona  465. 
Anoplon  670. 
Anthoclilamys  186. 
Autirrliinmn  719. 
Apocynum  569.  752. 
Aptei'ia  77. 
Arceuthobium  308. 
Aristida  343. 
Aristolochia  69.  620. 
Arnebia  640. 

Artanthe  omn.  76.  7.  574. 
Avtemisia  omn.  162.  3. 
Artlirocuemum  187. 
Arthrostemma  540.  1. 
Arum  271. 
Asarca  861.  2. 
Asclepias  568. 
Asparagus  omn.  265.  6. 
Asperngo  645. 
Asphodelus  omn.  260 — 2. 
Aspidinm  578.  9. 
Asplenium  577. 
Atriplex  182.  3. 
Atiopa  738. 

Baccharis  570. 

Bacöpa  74. 

Banana  49. 

Banisteria  omn.  15  —  9.  547. 

Batatas  67. 

Bauhinia  528. 

Begonia  63. 

Berberis  154.  352.  556. 

Besleria  471. 

Beta  180. 

Betula  333. 

Biatora  356.  8.  61. 

Bidens  570. 

Bignonia  558. 

Bixa  49.  555. 

Blepbarandra  omn.  7- 

Blitum  182. 

Bolbophyllum  335.  64. 

Borrago  632. 


888 

Bouchea  565. 

Bougainvillea  805. 

Brachtia  853. 

Brachymenium  582. 

Brachypteris  13. 

Brazoria  590. 

Bredemej'era  51. 

Brunfelsia  564. 

Bryophyllum  63. 

Buchnera  564. 

Buddleia  564. 

Bulbocodium  257. 

Bunchosia  omn.  11. 

Bungea  685. 

Butomus  271. 

Byrsonima  omn.  3  —  6.  547.  799. 

Cacciuia  647. 
Cacaucia  73. 
Calliandra  531. 
Calyptranthes  172. 
Calystegia  746. 
Camarea  27. 
Cambessedesia  537. 
Cameridium  857. 
Camphorosma  186. 
Camptosema  516. 
Canavalia  517. 
Canna  78. 
Cannabis  608. 
Carex  345  —  7. 
Carpinus  331. 
Caryocar  547.  802. 
Casearia  71.  801. 
Cassia  527.  8.  793. 
Castanea  331. 
Caulerpa  129.  30.  44. 
Cecropia  70. 
Celosia  148. 
Celsia  731  —  3.1 
Celtis  146.  601. 
Centropogon  64. 
Centrosema  514. 
Cephalanthera  289. 
Ceratocarpus  184. 
Cerinthe  628. 
Cetraria  361. 
Chaetogastra  540. 
Chauvinia  137  —  40. 
Cheilantbes  578. 
Clienopodium  151.  180.  1.  2. 
Cliloraea  862  —  4. 
Chorda  441. 
Chorisia  551. 
Chroolepus  359. 


889 


Chrysophyllum  64. 
Ciccndia  oinii.  33. 
Cissampelos  71. 
Citrus  56.« 
Cladonia  360.  1. 
Cleistes  816. 
Clematis  556. 
Cleome  470.  556. 
Clerodendron  74. 
Clideiuia  542. 
Cocculus  71- 
Coeloglossum  287. 
Coffea  804. 
Colchicum   258. 
Collaea  515.  6. 
Collcma  354.  9.  60.  1.  2. 
Combretum  72.  796. 
Comperia  287. 
Conceveiba  72. 
Couchoria  555. 
Couomorpha  75. 
Convolvulus  741  —  6. 
Corallorrhiza  833. 
Cordia  omn.  68. 
Corispermum  186. 
Corradoria  131  —  4. 
Corylus  329.  30. 
Costus  79.  80. 
Couroiipita  175. 
Coutoubea  omn.  33.  64. 
Cremanium  544.  5. 
Cressa  747. 
Crotalaria  511.  2. 
Cupliea  796. 
Cupressus  304. 
Cuscuta  747.  8.  808. 
Cuspidaria  560. 
Cutleria  448—50. 
Cyathea  579. 
Cynoglossum  645. 
Cynometra  73. 
Cypipodiuffl  811. 
Cyrtopodinm  852. 
Cytinus  619. 

»albergia  526. 
Daphne  610  —  4. 
üatura  735. 
Davillea  47. 
Dejanira  567. 
Desmodium  514. 
Diarthron  609. 
Dictyopteris  456.  7. 
Dictyosiphon  445. 
Dictyota  451  —  5. 


890 

Digitalis  705.  6. 
Dioclea  517. 
Diospyros  75.   145. 
Diothonaea  842. 
Uipladenki  568. 
Diplostromium  424. 
Dipteracanthus  471. 
Disperis  860. 
Ditassa  567. 
Dodartia  705. 
Dodecas  59. 
Doliocarpus  omn.  47.  8. 
Dracunculus  271. 
Drymaria  52. 
Duguetia  557. 
Duranta  565. 

Echiuopsilon  185. 

Echinospermum  644. 

Echites  568. 

Echium  629.  30. 

Elaeagnus  614. 

Empetrum  213. 

Enckea  75. 

Endocarpon  360. 

Engelmannia  155. 

Enterolobium  531. 

Ephebe  362. 

Epliedra  307. 

Epidendrum  agathosmicum  ,  cardioglossum  ,   Dendrobii  841.     floiibun- 

dura  840.     Funkii  839.     gramrnatoglossum    837.     Humboldtii   836. 

Klotzsclieamim  838.    matutinum  840.    Moritzii,  Pamplouense  837. 

Philippü  840.     Schlimii  838.     Sellowii  839.     Tovarense,  xantho- 

leucum  838. 
Epipactis  289.  90. 
Eragrostis  344. 
Erigeron  571. 
Erinus  705. 
Ertogonum  omn.  149. 
Eriope  566. 
Eriosema  519  —  22. 
Erythrina  517. 
Erythroxylum  798. 
Esenbeckia  796. 
Esterliazya  564. 
Eufragia  687. 

Eugenia  omn.  172  —  4.  535.  6.  792. 
Eulopliia  854.  66. 
Eupatorium  571.  2. 
Euphorbia  omn.  151  —  3.  797. 
Eupbrasia  685. 
Eurotia  184. 
Eustoma  32. 
Evelyna  842. 
Exadenus  45. 


891 


Fagns  331. 
Ficus  603. 
Filago  164. 
Flotovia  569. 
Fridericia  560. 
Fritillaria  231.  2 

CSagea  226  —  31. 
Gaillardia  161.   349. 
Galactia  514. 
Galeandra  855. 
Galpliimia  799. 
G.mdichaudia  omn.  27. 
Gaiiltheria  558. 
Gaylussacia  558. 
Gentiana  onui.  41  —  4. 
Gleclion  566. 
Globularia  653.  4. 
Gloxinia  473. 
Giiaphaliuin  570. 
Gomphia  57. 
Goodyera  290.  861, 
Gossypium  54. 
Gouania  797. 
Gratiola  706. 
Guarea  72. 
Gastavia  72.  175. 
Gutierrezia  351. 
Gymnadenia  286. 
Gymnandra  652. 
Gymnopsis  570. 
Gynandropsis  470. 
Gyrandra  32. 

Habenaria  811.  2.  3.  4.  59.  60. 

Halanthium  193. 

Halenia  omn.  45.  6. 

Halimocnemis  192.  3. 

Halocnemum  187. 

HaIodict3ron  434. 

Halogeton  193. 

Haplosiphon  439. 

Hedeoma  592. 

Helianthus  159.  60. 

Helicteres  550. 

Heliconia  78. 

Heliophytum  69. 

Heliotropium  626 — 8. 

Herpestis  474. 

Herpochaeta  135. 

Heteropteris  omn.  19  —  21.  548.  799. 

Hibiscus  54. 

Himandactylius  134. 

Himantoglossnm  287. 

Hippocratea  72. 

Hippophae'  614. 


892 

Hiraca  omn.  23 — 6. 
Hostmannia  58. 
Humirium  800. 
Humulus  608. 
Hydrolea  69. 
Hymeuaea  528. 
Hyöscyamus  736.  7. 
Hypericum  549. 
Hyptis  74.  5.  565.  6. 

Jacarauda  563. 
Jambosa  174.  5.  535. 
Jautlia  733. 
Hex  58. 

Imbricaria  358-  62. 
Inga  531. 
Ionidium  555. 
Ipomoea  65  —  7. 
Iris  348. 
Juncus  348. 

Keitliia  566. 
Kielmeyera  549. 
Kochia  185.  6. 

I^acistema  75. 

Lagerströmia  59. 

Laguncularia  73. 

Lamium  594. 

Lautaiia  565. 

Laplacea  549. 

Lasiandra  538. 

Lathraea  670. 

Laurus  618. 

Lavoisiera  537. 

Lecidea  354.  5.  6.  8.  9.  60    I.  2. 

Lecanora  353.  4.  6.  8.  9.  61.  2. 

Lecytliis  175. 

Leiantlms  41. 

Lemna  270. 

Leonotis  74.  567. 

Leo  nur  us  74. 

Lepanthes  819.  20. 

Leptogium  360. 

Leptolobium  526. 

Lichiua  356. 

Lilium  233.  4. 

Limnantliemum  46. 

Limodorum  289. 

Limosella  705. 

Linaria  713  —  8. 

Lindernia  706. 

Lippia  565.  651. 

Lisiantlius  omn.  37  —  40.  567. 

Lissochilus  865. 

Lithodora  639. 


893 

Lithosperraum  638.  9. 

Lobelia  64. 

Lomaria  576. 

Lophopteris  12. 

Loraiithus  802. 

Lühea  550. 

Lundia  561. 

Luzula  Alopecurus  417.  arcuata  404.  Banksiana  412.  campestris  407. 
Cauarieusis  390.  cariciua  418.  Cbilensis  411.  comosa  413.  ele- 
gaus  392.  flavescens  385.  Forsten  386.  gigantea  398.  lactea  391. 
lutea  396.  lioniorosa,  nivea  394.  nodulosa  410.  pediformis  419. 
Peruviana  417.  pilosa  383.  plumosa  387.  purpurea  397.  ru- 
fcscens  385.    spadicea  399.    spicata  414.     sylvatica  388. 

Lyciuiu  738. 

Lycopsis  635. 

Lygia  609. 

ITIachaerinm  525. 

Macromitrium  581. 

Malachra  52. 

Malpigbia  omn.   2. 

Manettia  803. 

Mangifera  58. 

Maranta  omn.  78.  9. 

Marcetia  538. 

Mars3piantlies  75. 

Masdevallia  818.  9. 

Mattia  647.  8. 

Maxillaria  855. 

Melampyrum  679. 

Melochia  omn.  55.  467.  550.  800. 

Meyenia  570. 

Miconia  542  —  4. 

Microlepis  541. 

IMicrolicia  537. 

Microineria  593. 

Microstylis  834. 

Mikania  572. 

Miltonia  851. 

Miniosa  529.  30. 

Miscolobium  526. 

Mollugo  52. 

Moltkia  638. 

Morns  602. 

Muscari  omu.  252  —  6. 

Mj'Osotis  omu.  641  —  3. 

Myrcia  170.  1.  533.  4.  794 

Myristica  75. 

Myrsine  803. 

Älyrtns  170. 

Waevia  354. 
Nectandra  806. 
Nematantlins  472. 
Neottia  290. 
Nepbroma  358. 

22r  Bd.    7s  Heft.  57 


894 

Nerium  752. 
Neurocarpum  514. 
Nonnea  630  —  2. 

©bione  184. 

Ociinuni  565. 

Octomeria  817. 

O.cymum  74. 

Odontitcs  687. 

Odoiitoglossum  848  —  50. 

Oenothera  154. 

Olafsenia  130. 

Ompbalodes  646. 

Oncidiiim  843  —  7. 

Ouosma  636.  7. 

Opegrapba  354.  6. 

Opbrys  288. 

Orcbis  acumiiiata  279.  afflnis  285.  cassidea  279.  flavescens  281.  ga- 
leata  278.  globosa  279.  lberica,  incarnata,  lancibracteata  285. 
Iaxiflora  283.  leptophylla  282.  lougicruris  278.  maculata  284. 
mascula  280.  maxima  278.  militaris  277.  Morio  280.  platychila 
283.  provincialis  281.  rariflora,  rubra  279.  saccifera  284.  spbae- 
rica  279.  Tanrica  278.  teuuifolia  281.  tephrosaiithos  278.  Traun- 
steiueri,  triphylla  284. 

Ornitlüdium  856. 

Ornitbogaliiin  arcuatum  250.  bifolium,  bracbystachys  248.  exscapum, 
fimbiiatum  246.  graciliflorum  248.  montanum,  naniim  246.  nar- 
boneuse  249.  nivale  247.  Pyrenaicum  249.  refractum  245.  Roeg- 
nerianum  246.  Ruthen icum  247.  stacbyoides,  siilpluireum  249. 
tenuifolitim  247.    umbellatum  250. 

Orobancbe  alba  663.  alpigena  668.  antirrhina  664.  arachnoidea  669. 
caryophyllacea  666.  comosa  670.  connata  669.  elatior  665.  Epi- 
tbymuni  664.  Hedcrae,  lucorum  667.  pruinosa  664.  psilandra 
668.  quadrifida,  rubens,  segetum,  stigmatodes  665.  vulgaris  668. 

Oritbyia  226. 

Orthosonis  459  —  61. 

Ostrya  331. 

Osyris  616. 

Oxalis  56.  545. 

Oxypetalum  567.  8. 

Fachira  71.  551. 

Panderia  186. 

Panicum  340. 

Parietaria  605  —  7. 

Paris  266. 

Paritium  54. 

Paspalum  341. 

Passiflora  omn.  59.  60. 

Pavonia  54.  469.  551.  2.  801. 

Pedicularis  679  —  83. 

Peixotea  548. 

Peltigera  360. 

Peltodon  565. 

Peperomia  75. 

Periandra  514. 


895 

Persea  805. 

Pertusaria  360. 

Petrea  565. 

Phacochorda  442  —  5. 

Phalaenopsis  864. 

Pharbitis  68. 

Phaseolus  518.  9. 

Phelipaea  660  —  3. 

Physalis  738. 

Physoclilaena  737. 

Pilumna  843. 

Pinus  295  —  8. 

Piriqueta  63. 

Pisonia  868  —  85. 

Pithecocteninm  561. 

Pithecolobinm  73.  531. 

Placodinm  354.  5.  6.  8.  61.  2. 

Piatanthera  285. 

Platauus  336. 

Pleurothallis  Beyricbii  829.  bilamellata  830.  Cabellensis  832.  Cha- 
maestelis  825.  chloidophylla  830.  crassifolia  832  dendrophila, 
Hoffmannseggiana  827.  ionantlia  830.  Klotzschiana  825.  leonto- 
glossa  831.  Meridana  826.  Moritzii ,  pacbypliylla  824.  pedun- 
culata  822.  rbodoxantha  825.  rostriflora  827.  Scliiedei  826.  semi- 
pellucida  823.  Sonderana  830  tripteris  829.  vclaticaulis  824. 
velatipes  828.    xauthoclilora  823.     xiphochila  831. 

Plumbago  69. 

Poiretia  514. 

Poivrea  74. 

Polygala  omn.  50.  1.  546. 

Po]ygoiniin266.7.  acetosum  200.  alpestre201.  337.  alpiiwm,amphibium 

197.  arenarium  200.    aviculare  203.  Bistorta  196.    Brasiliense  206, 

carneum  197.    Chilense  206.    Couvolvulus  197.    erectnm   199.  204. 

lmmifusum  205.    Hydropiper  198.    lapatliifolium  197.   littorale  204. 

maritimum  202.   Meyeni  205.    minus,  mite  198.  nanum  205.  paro- 

uychioides  202.     patnlum  ,   Persicaria  198.     pluriflorum  202.  337. 

provinciale    204.     llayi    202.     reticulatum    200.     Ruizianum    207. 

setosura  198.     striatum  206.     strictuin  199.    stypticum  207.     tro- 

picum  205.  337. 
Polypodium  576. 
Potamogeton  274. 
Prescottia  814. 
Priva  69. 
Prockia  555. 
Pseuderiopsis  853. 
Psidium  169.  532.  3. 
Psilostemon  632. 
Psora  359.  61. 
Psycbotria  804. 
Pteris  577. 
Pulmonaria  639. 
Punctaria  425  —  9. 
Puschkinia  252. 
Pyrostegia  558. 

57  * 


896 

C&uararibea  55. 

Ouassia  56. 

Onercns  Aegilops  321.  alpestris  318.  Cerris  321.  coccifera  317.  dsho- 
rocbeusis  328.  Esculns  322.  lberica  325.  Hex  317.  infectoria 
318.  lamprophyllos ,  longifolia  327.  macranthera  321.  pedim- 
culiflora  324.  pinuatiloba  326.  Pontica  319.  pubescens  324.  Py- 
renaica  323.  syspirensis  328.  Tlürkeana  317.  valentina  319. 
vireus  147. 

Äamalina  361. 
Renealm ia  80. 
Restrepia  817. 
Rhinantlms  684. 
Rindera  648. 
Roccella  358.  61. 
Rollinia  557. 
Rochelia  649.1 
Ruinex  207  —  12. 
Ruscus  268. 

Sabicea  804. 
Salicornia  187. 
Salvia  567.  88  —  9. 
Salviastrum  585. 
Sauvagesia  555. 
Scapbyglottis  855. 
Schangiuia  omn.  188  —  92. 
Scblegelia  omn.  73.  4. 
Schmidelia  798. 
Schultesia  omn.  34.  5.  64. 
Schweuckia  564., 
Scilla  omn.  250  —  2. 
Scrophularia  706 — 12. 
Scytosiplion  430— L3. 
Securidaca  546. 
Senecio  569. 
Serapias  288. 
Sesamum  655. 
Setaria  339. 
Sida  54.  5.  469.  552.  3. 
Siphanthera  537. 
Sloanea  omn.  56. 
Smilax  268. 
Sobralia  815. 
Solanum  737.  8. 
Solenautluis  647. 
Sorantliera  425. 
Spacliea  omn.  9. 
Spargauium  269. 
Spathodea  561. 
Spigelia  64. 
Spiiiacia  184. 
Spirantbes  290. 
Sponia  805. 
Stacbys  595. 


897 


Stelis  821.  2. 
Stemodia  475. 
Stcnolobium  514. 
Stenorrhynchus  815. 
Stereotlialia  446. 
Stevia  572. 
Sticta  359. 

Stigmaphjilou  omn.  13.  4. 
Stilophora  436.  7. 
Stipa  342. 
Sturmia  834. 
Symphj'tum  632.  3. 
Symplocos  75. 

Tachia  41. 
Tacsonia  omn.  62. 
Talisia  71. 
Taraus  268.  9. 
Taxus  305. 
Tecoma  562.  803. 
Telipogon  851. 
Tephrosia  513. 
Terminalia  73. 
Tetracera  omn.  49. 

Tetragonosperma  167. 
Tetrapteris  548. 

Theobroma  55. 

Theresia  233. 

Thesium  616.  7. 

Thryallis  799. 

Thymelaea  610. 

Tournefortia  626. 

Tragopyrnm  213. 

Trembleya  538. 

Trichothecium  354. 

Tricladia  144. 

Triglocliiu  273. 

Trigonia  omn.  28  —  31.  51. 

Triopteris  omn.  21  —  4. 

Triplaris  75. 

Tristemon  352. 

Triumfetta  55.  466.  550. 

Trixago  687. 

Troxiraon  165. 

Tulipa  225.  6. 

Tiuuera  62.  555,  802. 

Typlia  269. 

Ulmus  599. 

Uugnadia  lieptapliylla  352. 
Urceolaria  353.  6.  9.  62. 
Urtica  605. 

Valeriana  573. 
Veratrum  259. 


898 

Verbascum  alpigemim  724.  Banaticum  726.  betonicaefoliura  722.  chry- 
sorrhaclios  728.  guaphalodes  729.  Lagurus  722.  roacropliyllum 
728.  molle  723.  oreophilum  726.  Orientale  727.  ovaJifolinm  722. 
oxycarpum  729.  parviflonim  730.  phlomoides  719.  phoenizeum 
730.  pilematophorum  721.  p\rramidatum  725.  repandum ,  rubi- 
ginosum  730.  saccatum  722.  sinuatum  726.  speciosnm  728.  spe- 
ctabile730.  sphenandroides,  spinosum  731.  thapsoides720.  Thapsus 
719.     undulatum  724.     vimineum  720.     AVilhelmsianum  729. 

Verbena  564.  651. 

Verbesina  570. 

Vernonia  572.  3. 

Veronica  aciuifolia ,  Albanica  701.  amoena  702.  Anagallis,  anagal- 
loides  688.  anisophylla  691.  arvensis  702.  Austriaca  693.  Bec- 
cabnuga  688.  biloba  700.  Buxbaumii  702.  Caucasica  694.  Cha- 
maedrys  689.  ceratocarpa,  Crista  Galli  702.  Cymbalaria,  fili- 
formis  703.  gentianoides  699.  Iiederaefolia  703.  Kurdica  698. 
latifolia  693.  Liwanensis  698.  maxima  692.  minima  700.  multi- 
fida  696.  nigricans,  officinalis  693.  Orientalis,  parvifolia  695. 
pectiuata  696.  petraea  698.  plioenicantlia  690.  praecox  701. 
prostrata  694.  reticulata  702.  secundiflora  691.  serpyllifolia  699. 
spicata  688.  syspirensis  698.  telephiifolia  699.  teiiuifolia  697. 
umbrosa  691.     urticaefolia  692.     verna  701. 

Verrncaria  355.  6.  8. 

Viuca  751. 

Viola  555. 

Viscum  307. 

Vitex  565.  652. 

Vocbysia  58. 

Voyria  41.  65. 

Waltheria  55.  556. 
Weigeltia  75.  803. 
Wulfia  570. 
Wyattia  437.  8. 

Xestaea  35. 
Ximenia  71. 

Zannicliellia  274. 
Zelkova  298. 
Zeora  355.  6.  8.  60.  1. 
Zeyhera  562. 
Zizypbus  798. 
Zonaria  463.  4. 
Zornia  513. 


Verbesserungen. 

S.  62.  Z.  3.  Tacsouia  f.  Tasconia. 

S.  352.  Z.  24.  heptaphylla  f.  he tptaphylla. 

8.  813.  Z.  2.  lunatis  f.  lanatis. 

S.  814.  Z.  10.  vorige  f.  folgende. 

S.  819.  Z.  7.  in  curvis   f.  inversis. 

S.  825.  Z.  15.  rhodoxantha  f.    r  liodot  ant  ha. 

S.  827.  Z.  18.  Biuns  f.  Binus. 

S.  828.  Z.  21.  hinter  sind  gehört  ein  : 

S.  839.  Z.  17.  hinter  Amphiglottium  ein  * 

S.  841.  Z.  9  v.  u.  adnatura    f.  eductom. 

S.  866.  Z.  11  v.  u.  einfach   f.  vierfach. 

S.  866.  Z.  8  v.  u.  speciosa  f.  capeciosa. 


Gebauersche  Blichdruckerei  in  Halle. 


?'  :"  yK  -' 


M  ■* 


Zinnast      Taf  /1. 


>,'/,/f  7r?//- 


ijjtrrame-jrxtt, 


r«r/f 


1 


Lr/m/rerf  Zrff 


Frf/F 


/■i'rwt/ca.lW 


r  '   -■ .    -.-,'  -.■>■ 


.-?.■-■■■ 


2# 


ft 


33     &r 


S 


/  /////rffff  A'JV/ 


JHBL