Full text of "Linnaea"
UNIVERSrTY OF
ILLINOIS LIBRARY
AT URBANA-CHAMPAIGN
BIOLOGY
Digitized by the Internet Archive
in 2011 with funding from
University of Illinois Urbana-Champaign
http://www.archive.org/details/linnaea22schl
I LMNAEA.
Ein
I Journal für die Botanik
in ihrem ganzen Umfange.
Zweiundzwanzigster Band.
Oder:
Beiträge
zur
Pflanzenkunde.
Sechster Band.
Herausgegeben
von
D. F. L. von Schlechtendal ,
der Med., Chir. u. Philos.Dr., ordentl. Prof. an der Universität zu Halle
und mehrerer gelehrten Gesellschaften Mitglied.
Mit fünf Tafeln Abbildungen.
Halle a.d.S. 1849.
gedruckt auf Kosten des Herausgebers.
In Commission bei C. A. Schwetschke und Sohn.
5S0.5
M."ZL*o
Inhalt.
. Seite
Beiträge zu einer Flora der Aequinoctial- Gegenden der neuen
Welt, von J. F. Klotz seh.
Malpighiaceae, auet. A. Grisebach 1
Gentianeae, auet. codein 32
Die Orchideen, von H. G. Reich enbach fil. . . . 809
Plantac Kegelianae Surinamenses.
Dilleniaceae, Bixineae, Violarieae, Polygaleae, Caryophyl-
leae, Malvaceae, Buettneriaceae, Sterculiaceae, Tiliaceae,
Aurantiaceae , Oxalideae , Simaruheae, Ochnaceae, Cela-
striueae, Anacardieae, Vochysiaceae, Lythrarieae, Passi-
floreae, Turneraccae, Begoniaceae, Crassulaceae , Lobelia-
ceae, Sapotaceae, Loganiaceae , Gentianaceae, Convolvu-
laceae , Boragineae, Hydroleaceae, Plumbagineae , Aristo-
lochieae, Artocarpeae, auet. A.Garcke. . . .47
Menispermeäe , Olacineae, Bombaceae, Samydeae, Mal-
pighiaceae, Sapindaccae, Meliaceae, Marcgraviaceae, Am-
pelideae, Euphorhiaceae^ Hippocrateaceae, Myrtaceae, Com-
bretaceae, Leguminosae, Cescentieae, Scrophulariaceae,
Verbenaceae, Solaneae, Labiatae, Rubiaceae, Styraceae,
Ebenaceae, Myrsineae, Polygoueae, Myristiceae, Laciste-
meae, Piperaceae , Burmanniaceae, Musaceae, Cannaceae,
Scitamineae, auet. F. A. G. Miquel 71
Nonnulla de parasitis quibusdam phanerogamicis observata, auet.
E.Brandt Cc. tab. I.) 81
Caulerpearum Sciagraphia. Scripsit V. B. A. Trevisan . . 129
Beiträge zur Flor von Texas , von AdolfScheele . . . 145
Fortsetzung 339
Beiträge zu einer Flora des Orientes, von Karl Koch (m. T.II.) 177
Fortsetzung 597
Dr. Rabenhorst 's Lichenes Italici. DieLichenen, welche der
Dr. L. Rabenhorst auf seiner Reise durch die östlichen
und südlichen Provinzen Italiens im J. 1847 gesammelt hat.
Bearbeitet von v. Flotow 353
298990
IV
Seite
Luzularum Species. Recensuit Erne s tu s Meyer , . . 383
De Dictyoteis adumbratio. Auctore Victore B. A. Comite de Tre-
v i sau . . 421
Symbolae ad Floram Surinamensem, auct. F. A. G. Miquel.
Pars XII 465
Organographische Betrachtiiiigeu über einige Pflanzen aus dem
Bereiche der Monocotyledoneae epigynae. Von H. C rüg er
auf Trinidad. (Hierzu Taf. III. u. IV.) 477
Plantae Regnellianae.
Legumiuosae. Auct. G. Bentham 511
Myrtaceae , determinavit F. A. G. Miquel . . . 532
Melastomaceae , auct. eod 537
Oxalideac, auct. eod 545
Polygaleae , auct. eod . . 546
Rhizoboleae, auct. Sonder 547
Malpighiaceae, determinavit F. A. G. Miquel . . . 547
Uypericineae et Ternstroemiaceae, auct. Sonder . . 549
Tiiiaccae, auct. Sonder 550
Biittneriaceae et Sterculiaceae , auct. Miquel . . . 550
Bombaceae, auct. Sonder 551
Malvaceae, auct. F. A. G. Miquel 551
ßixineae , Turneraceae, Sauvagesieae, auct. Sonder . 555
Violarieae, determ. F. A. G. Miquel . . . . 555
Capparideae, Uerberideae, Ranunculaceae, auct. Sonder 556
Anonaceae, auct. eod. . . . . . . . . 557
Saxifrageae, Ericaceae, determ. F. A. G. Miquel . . 558
ßignoniaceae, auct. Sonder 558
Scrophularieac, auct. Bentham 564
Verbeuaceae , auct. J. C. Schauer 564
Labiatae, auct. G. Bentham 565
Gentianeae, auct. Grisebach 567
Asclepiadeae, determ. F. A. G. Miquel . . . . 567
Apocyneae, auct. eod . . 568
Compositae, auct. C.H.Schultz, Bipontino . . . 569
Valerianeae, auct. Sonder 573
Piperaceae, determ. F. A. G. Miquel .... 574
Filices et Lycopodiaceae. Auct. G.Kunze . . . 575
Musci frondosi, auct. Ern. Hampe 581
Beiträge zur Kenntniss der Labiaten , von Adolf Scheele . 584
Beitrag zur Entwickelungsgeschichte derFarrnkräuter, von Her-
mann Schacht. (Hierzu Taf. V.) 753
Manipulus Stirpium Blanchetianarum in Brasilia collcctarum, de-
terminavit F. A. G. Miquel 801
Cuscutae novae descriptio, auct. D. F. L. v. Sc hlechtendal 808
Orchidiographischc Beiträge, von H. G. Reichen bach fil. . . 859
Ueber die Gattung Pisonia Plum., von D. F. L. v. Schlechten-
dal. II. Art. Besonderes 868
Register der Pflanzennamen 886
Beiträge
zu einer
Flora der Aequinoctial- Gegenden der neuen Welt,
von
J. F. Klotzsch.
Malpighiaceae *) Juss. — Adr. Juss.
Auetore
A. Grisebach,
Tribus I. Malpighieae DC. prodr. 1. 577. — Griseb.
in Linnaea XIII. 247. — Adr. Juss. Mouogr. Malpigh. 4.
Malpighia Plum. — Adr. Juss.
1. M. urens L. — Cav. diss. t. 235. f. 1.
Haiti (C. Ehrenberg n. 244).
*) Malpiyhiacearufn elaboratio a fratribus Schomburgk col-
lectarum, jam absoluta manuscriptiunque impressui traditum erat,
priusquam auetor de harum plantarmn disquitione, eodem tempore
in Hookeri diario CLondon Journal of Botany 1848. p. 118 seq.)
evulgata certior fieri potuit. Sed eiun juvat, detrimentum hujus
coneursus benevolentiaDris. Klotzsch, qiu nomina Benthamiana
prius data restituit , esse reconcinnatum.
Grisebach.
22r Bd. ls Heft. 1
2. M. heterophylln Gr. foliis ovato-lanceolatis aen-
tiusculis iutegerrimis supra glabris subtus sp.irsim setigeris
dcraum glabratis raargine glanduliferis, bracteantibus orbicu-
laribus, umbellis 4-floris, caljce glandulifero, fructn — .
Species affiuis M. Galeottianae A. Juss. , foliis biformi-
bus demum glabris siibtus eglandulosis et petiolis lougioribus
distineta. Raini ramosi, teretiusculi , \?" fere diam. , juniores
setis adpressis adspersi, internodiis 4'" — 1" longis. Folia
l»/a"— ■ *" longa, 6'" lata, aliaque 4 - 5'" longa et 3 —
4/7/ lata eaque plerumque medio pedunculo communi inserta,
omiiia basi rotundata, pleraque apiee acutata, rigide mem-
branacea, supra basin glandulis parvis marginalibus plerum-
que binis notata, setis malpighiaceis sparsis, petiolo 2'" longo,
stipulis minutissimis. Umbellae laterales sive ramulos patu-
los sesquiunciales medio bracteatos terminantes, involucro
4-phjllo minuto sutfultae, pedicellis 8 — 9y// longis tenuibus
rigide patentibus inferne articulatis et bibracteolatis, bracteo-
lis minutissimis. Sepala ovato-oblonga, M/a"' louga, obtu-
siuscula, glabriuscula , 2 ( — 1) glandulosa. Petala expansa,
glabra, liuibo ovali 3'" longo margine lacero ab ungue di-
stineto. Stamina paullum exserta, monadelpha, filamentis
glabris basi dilatatis , antheris oblongis glabris. Orarium gla-
bratum, stylis longe exsertis divergentibus glabris, Stigma te
truncato.
Mexico (C. Ehrenberg n. 624).
3. M. punioi folia L. — Adr. Juss. 1. c. t. 4. f. 1.
Venezuela : ad litus pr. Puerto - Cabello inter Mimosas
(Moritz).
4. M. nitida Mill. — Mill. dict. no. 5. ex diagn. et pa-
tria. Syu. M. glabra var. acuminata Adr. Juss.? — Spe-
cies media inter M. glabram L. , a qua differt foliis in acu-
3
men acutum nttenuatis, pilis malpighiaceis nullis et ealyce
6-glanduloso — et M. bi/loram Poir. , a qua longius distat
putaiuiue iuter cristas transverse muricato (cristae sunt 5,
laterales obsoletiores), deinde umbellis 4üoris et foliis longius
acuminatis.
Venezuela: pr. Topo, ubi floret ni. Julio (E. Otto
n. 931).
Byrsonima Rieh. — Adr. Juss.
1. B. verbaseifolia Rieh. — Cav. diss. t. 240.
Guiaua anglica : in savanis fl. m. Februar. (Rich.Schom-
burgk no. 447.) — Venezuela: in Llanos de Barcelona
(Moritz n. 548. I.).
2. B. coleostaehya Gr. ramulis junioribus rufo-hispidis,
foliis elliptico-oblongis obtusiusculis basi snbacutis petiolatis
supra glabratis subtus rufescenti-villosiusculis, stipula ma-
juscula petiolum paullum excedente, ealyce glandulifero, peta-
lis aurantiacis, antherae hispidiusculae connectivo oblongo
loculos excedente, ovario hirsuto.
Proxiraa B. stipulaceae Adr. Juss., ealyce 10-glandu-
loso distiueta. — Arbor 50 — 60-pedalis. Rami tortuosi,
internodiis brevibus, epidermide pilis rufis dense hispida, his
per petiolos, nervorum folii rete subtus prominens et pedun-
eulos pedicellosque extensis. Folia 8 — 4" longa, 3 l/.2 — 2"
lata, coriacea, basi in petiolum 6 — 8//y longum attenuata,
supra demum laevia nigricantia, subtus rufo-viridia eximie
reticnlata, venis primariis versus marginem arcuatis ibique
confluis, areolis subquadratis puberulis, stipula axillari ovato-
lanceolata patula 8 — 12'" longa extrorsum pubescente. Ra-
cemi folia summa subaequantes, basi stipulis quibusdam op-
positis involucrati, pedicellis basi articulatis et tribracteatis
6//y longis. Sepala ovata, obtusa, I4" longa, glandulis
i*
oblongis albidis occultata, apice involuta et exlus hirsuta.
Petala reflexa, limbo 4'" longo orbiculari unguem tcnuejii
snbaequantc. Gonitalia B. stiputaccac. Fructtis non exstat.
Gniana anglica: ad Humen Cnynni supcrius fl. m. Jul.
— Ort. (Rieh. Schomburgk no. 1603.)
3. B. Poeppigiana Adr. Juss. 1. c. p. 54.
Brasilia borcalis : ad flumen Amazonas. (Poeppig no.
2690.)
4. II. gyiimocalycifia Ad. Juss. 1. c. p. 50. Specimon
floriferum exstat, floribus niajiisrulis et pcdiccllis arcuatis in-
signe : ex quo diagnosi addi licet antheras glabras oblongo -
lineares (2"' longas) carumque connectiva loculos aequantia,
ovarium glabrum , petala glabra limbo orbiculari integro (4'"
diam.), unguc tenui aequilongo.
Venezuela : ad fl. Orinoco. (Robert Schomburgk
no. 469.)
5. B. crassifolia Ktb. nov. gen. 5. p. 149. — Adr. Juss.
1. c. p. 37. Cav. diss. t. 211.— Frutex 4 — 10-pedalis, flo-
ribns flavis (schedul. Schoinb.)
Guiana anglica (Rob. Schomburgk no. 57. 525. 909.
Rieh. Schomburgk no. 1113.): in savanis e. c. pr. Pirara
(id. no.389.) — Guiana surinamensis (Hostmann no. 810.).
— Venezuela: Llanos de Barcelona (Moritz), in locis apri-
cis pr. Orituco fl. m. Februar. (E. Otto n. 545.) — Brasi-
lia borealis: ad 11. Amazonas (Poeppig no. 3038.); ad pa-
ludes pr. S. Antonio (Blauchet no. 3139.) — India oeeidenta-
lis: in savanis pr. Trinidad de Cuba, ubi var. rufescentem
sive Mulpig. ruf um Poir. exhibet etil. m. Martio. (E. Otto
n. 161.)
6. B. altiHNiaia Ktb. I. c. p. 147. - Alibi. Guian. t. 181.
Ovario piloso recedit a praecodente.
Guiana anglica: in ripa fl. Pomaroon fl. m. Augusto.
(Rieh. Schomburgk n. 1408.)
7. B. spicatn Rieh. — Car. diss. t. 237. B. spicata et
B. propinqua Bcnth. in Hook. Lond. Journ. of Bot. fast'. 75,
1848. p. 120.
Guiana anglica (Roh. Schomburgk uo. 469; Rieh.
Schomburgk no. 57.): in sylvis fl. m Augusto (id. no. 1335.)
— Guiana snrinaniensis (Hostmann n. 1009.) — Brasilia
borealis: ad (1. Amazonas. (Poepp ig n. 2214.)
8. B. crispa Adr. Juss. 1. e. p. 52. Syn. B. brachijsta-
chj/a Poepp.! nee HC.
Brasilia borealis. (Poeppig no. 3003.)
9. B. Schoinburgkiana Benth. in Hook. Lond. Journ.
of Bot. fasc. 75. anno 1848. p. 123. ramulis junioribus ptibc-
rulis, foliis lanceolato - ohovatis ohtusiusculis hreviter petio-
latis glahris suhtus pruina alheseente obduetis discolorihus et
venoso-retienlatis , calyce glandulifero, pctalis albidis, anthe-
rae connectivo crassiuseulo loculos hispidiusculos hreviter sii-
peranle , ovario glahro.
B. discolor Gr. Mss.
Proxima videtur B. nitidifoliae Adr. Juss. , foliis non
acumiuatis hrevius potiolatis differt eorumqne pruina ad se-
riein B. coniophtjllae Adr. Juss. aecedit. — Arhor 30 —
40-pedaIis (schedul. Schomh.), ramis tortuosis einereis, ju-
nioribus dense foliosis. Folia 2 — 4" longa, 1 '/2 — 2" lata,
nitida, tenuiter coriacea, supra laevigata, suhtus tenui ner-
vorum reti reticulata, nervo mediano deorsum incrassato ru-
fescente, juniori pilis adsperso, ceterum glaherrima, in pe-
tiolum rrassiuseulum 1 — i Va"' longum hasi attenuata, pe-
tiolis vaginantibus stipulam brevem excedentibus. Racemi hre-
viter e foliis sutnmis exserti, strieti, puheruli, pedicellis 4"'
longis basi articulatis, bractcolis tribns lanceolatis V" lon-
gis. Sepala ovata, obtusa, puberula, biglandnlosa, l1/«*"
longa. Petala albida (ex schedula), limbo orbiculari 2"'diam.
ungucm reflexiim tenuem subaequante. Stamina monadelpha,
antheris breviter oblongis 1'" longis, couuectivo obtuso. Fru-
ctus non exstat.
Guiana anglica (Rob. Schomburgk no. 786.): in ripa
fl. Cotinga fl. m. Scptembr. (Rieh. Schomburgk n. 777.)
10. B. reticulata Klotzsch et Karsten mscr. ramulis
glabriusculis, foliis obovatis obtusis in petioluin breviter atte-
nuatis coriaeeis glabris subtus pallidioribus et venoso-reticu-
latis, calyce glandulifero , petalis rubris, autherae couuectivo
apice conoideo acutiusculo recurvato loculos glabros apice
breviter murronulatos duplo superante, ovario glabro. — A
J5. trinitensi Adr. Juss. simillima rite distiueta est arbor
50-pedalis (ex schedula) foliis subtus reticularis et antherae
loculis glabris inucronulatis.
Venezuela (Karsten n. 98.).
11. B. trinitensis Adr. Juss. I. c. p. 42. — Syn. Bairi-
steria umbettet ta Sieb.!
Insula Trinitatis (Sieber herb, trinit. no. 51.).
12. B. cotinifolia Kth. 1. c. t. 447.
Mexico: in Llanos de Michofo fl. m. Majo. (C. Ehren-
berg.)
13. B. coccololrifolia Kth. 1. c. 5. p. 140. — Arbor 10
— 12-pedalis. Petala rubentia. (Schedula Schomb.)
Guiana auglica (Rob. Schomburgk no.60.): in savanis
fl. m. Januar. (Rieh. Schomb urgk no. 387.) — Venezuela;
in montibus apricis pr. Angustura et Valencia (Moritz
n. 780.).
14. B. densa DC. — Adr. Juss. 1. c. p. 49. B. con-
Cinna Benth. 1. c. p. 122. — Arbor 20 — 30-pedalis,
petalis albidis (schedul. Schomb.): at siccati florcs rubri
6iint.
Guiana anglica: in sylvaticis juxta montcs Roraima
(Rieh. Schomburgk no. 912.).
Burdachia Mart. — Adr. Juss.
1. B. prisinatocarpa Mart. — Adr. Juss. 1. c. p. 57.
t. 4. f. 3.
Brasilia borealis: ad fl. Amazonas (Poeppig no. 2911.)
Blepharandra Gr.
Car. gen. Calyx öfidus, eglandulosus. Petala 5, limbo
orbiculari. Stamina 10, omnia fertilia, filamentis barbatis,
antheris exappendiculatis , ciliarura longarum serie cinetis.
Ovariura triloculare, glabrum, carpophyllis conuexis exappen-
diculatis. Styli 3 distineti , apice attenuato acuti. Fructus
iguotus.
Arbor guianensis, foliis oppositis petiolatis coriaeeis sub-
tus pruinosis, stipulis axillaribus magnis liberis utrinque ge-
minatis. Racemi terminales, stipulis basi involucrati , pedi-
cellis fasciculatis basi articulatis et bracteolatis peduneulo
communi brevi ab axi racemi distinetis.
Genus uondum satis notum, Coleostachydi soli eique
exitnie stipularum indole, calyce et floris fabrica accedens,
distinetum tarnen inflorescentia terminali, stipulis discretis et
charactere artificiali e staminibus petito.
1. IS. hypolenca Gr. ramulis laevibus, foliis cordato-
ovatis apice rotuudatis supra lucidis subtus crustaceo- albidis,
racemo rufo - tomentoso.
Coleostachys hypoleuca Benth. 1. c. p. 125. n. 19.
Arbor 30 — 40pedalis (ex scbedul.), ramis strictis cylin-
dricis atro-cinereis pube brevi amissa laevibus, internodiis
6ubaequalibus IVa — 2" longis. Folia 5 — 3" longa, 3 —
1" lata (quandoque angustiora oblonga) , a petiolo 4 — 6'"
longo ( junior i pnberulo) crassinscnlo distincta, basi breviter
cordata, versus apicem aeqnaliter rotundata, crasse coriacea,
elastica, venis primariis approximatis rectiusculis parum sub-
tus proraiuulis et nervo mediano crassinscnlo subtns valde
prominente penninervia et vennlis densis minnte reticnlata,
snpra obscure virentia nitida, subtns Strato tenni cretaceo ad
nervös cvauido obducta. Stipnlae demnm deciduae, foliaceae,
ntrinqne geminae et basi contigua nodnm penitns cingentes,
ovato-lanceolatae, 8'" longae, 3 latae, rnfo-velutinae, sum-
mae foliorum expertes panllo breviores in basi racemi invo-
lucrantes. Racemns tenniualis 4 — 5-pollicaris, tomento rufo
ad ealyces nsque extenso undiqne villosns, internodiis axeos
priinarii 1/2 — ll/2 -pollicaribns; pednncnli commnnes (sive
axes secnudarii) oppositi, 1 — 1'" longi; pedicelli 3 — 4 snm-
mo pednncnlo inserti, 3 — 6"' longi, crassiusculi , basi 1-
pluribracteolati. Caljrx ad medium 5-fidns, %'" altns, lobis
ovatis obtnsis, tnbo inferne toro adnato. Petala flavescentia
(sec. schedulas), breviter nngnicnlata, limbo orbiculato iute-
gro 1'" diain. Stamina toro in tnbo calycino prominenti pi-
lisqne longis rnfescentibns dense hispido et occultato inserta,
brevissime basi cohaerentia, snbaeqnalia; filamenta tennia,
erecta, pilis longis erecto - patentibns a basi ad apicem ci-
liata; antlierae oblongae, zj^" longae, adnatae, iutrorsae,
connectivo ovoideo-oblongo ntrinqne obüiso crassiusculo gla-
bro, locnlis linearibiis jnxta connectivnm serie a basi ad api-
cem nsque extensa pilorum erectornm rufescentiura ^l^!" lon-
gorum cinctis et barbatis, ceterum glabris, membranaceis,
valvulis exappendiculatis, tarnen margine utriusque ad rimam
extrorsum flexo angusta induplicatura fere compagiuatis. Ova-
rium globosum, parvum, glaberrimum, carpophyllis 3 dorso
rarinato -angnlatis ad apicem nsque connexis nniovulatis, ovulo
e fnniculo pendente breviter lycotropo , fnniculo apici loculi
inserto, stylis terminalibus liuearibus acutis 3'" longis ovario
triplo longiorilms.
Gniana anglica: in montibus Roraima. (Rieh. Schom--
burgk no. 1043.)
Lophanthera Adr. Juss.
1. Ii. Kunttiiana Adr. Juss. 1. c. p. 62. Syn. Galphimia
longifolia Kth. 1. c. 5. p. 173.
Guiana anglica. (Rob. Schomburgk no. 905.)
Galphimia Cav. — Adr. Juss.
1. Cr. glauca Cav. ic. 5. t. 489. Petioli in nostra lon-
giores, 4'" longi, itaque petioli breves e diagnosi exclu-
dantur.
Mexico. (Ascbenborn n. 223.)
2. €r. grandiflora Bartl. in Liunaea XIII. p. 554.
Mexico: inter Iguala et S. Gabriel. (C. Ehrenberg.)
3. Cr. paniculata Bartl. 1. c. p. 556. Glandulae petiolo-
rum numero variabiles sunt.
Mexico: cum praecedente legit de Gros. (C. Ehren-
berg, F.)
Spachea Adr. Juss.
1. Sp. elegans Adr. Juss. in Deless. ic. 3. t. 31. Syn.
Matpigh/a G. W. F. Meyer essequeb. 178. — Frutex 8 —
lOpedalis, floribus flayescentibus (schedul.).
Guiana anglica: in ripa fl. Essequebo (Rieh. Schom-
burgk no. 194.). Gniana surinamensis (Hostmann no.57.)
2. Sp. tennifolia Gr. foliis lanceolatis subtus albido-
pnnctulatis , racemorum axi rufo-villoso, seeundariis supra
basin articulatis subbifloris, bracteola altera in glandulam de-
sinente, floribus decandris, petalis parvis roseis ciliato-den-
ticnlatis, stigmatibus disco subbilobo truncatis.
10
A Sp. parvijlora^ differt floribus decandris, a Sp. per-
forala foliis non pellucido-punctatis, ab utraque inflorescen-
tiae genere.
Arbor 30 — 40-pedalis (ex schedul.), ramis strictis pa-
tentibus oppositis, jimioribus rufo- villosiusculis, mox in ligniim
cxcrescentibiiSj lignosis cylindraceis , cortice ruguloso, inter-
nodiis 1 — 2" longis. Folia sab anthesi ad ultimos nodos
restricta l'/a — 2" longa, 6 — 10'" lata, utrinque acutiuscula,
mncrone acuto terminata, membranacea, supra glabra nigri-
cantia, subtus ferruginea pilis sparsis rufis evanidis in nervo
mediano diutius persistentibus glabrata et squamulis microsco-
picis albidis punctata glandulisque binis juxta mediam partem
notata, petiolo rufo-villosiusculo 2 — 3"' longo, stipula axil-
lari siiperne libera acuta rufo-villosiusciila petiolo paullo bre-
viori. Racemi penduli 3 — 4" longi, tomento denso rufo ob-
ducti, internodiis brevibus 2 — 3'" longis densillori; axes se-
cuudarii refracti, 3 — 4'" longi, crassiusculi , supra basin
bractea minuta stipati, nunc pedicellos simplices infra medium
articulatos et bibracteolatos , nunc saepins pednnculos commu-
nes ex articulo in pedicellos geminos divisos sistentes, pedi-
cello inferiori longiori et prius Sorem evolvente, superiori ab-
breviato in gemmam floralem forsan abortivam excurrente;
bracteola inferiori in glandulam stipitatam mutata. Sepala
V" longa, ovata, obtusa, extus puberula, quatuor biglaudu-
losa. Petala breviter nnguiculata, liinbo orbiculari-obovato
i'" diam. Stamina subaequalia, distincta, toro hispido in-
serta; filamenta linearia antheraeque breviter oblongae gla-
brae. Ovarium biloculare, glabrum, stjlis 2 apice divergen-
tibus stamina aequautibus stigmate uncinato-truncato apice
brevissime bilobo. Fructus nou exstat.
Guiana anglica: in ripa 11. Takutu. (Rieh. Schom-
burgk no. 606.)
11
Bunchosia Rieh. — Adr. Juss.
1. B. armeniaca Rieh. Syn. Malpighia armeniacaCay.
diss. t. 238. M. nitida Ruiz ! nee Jacq. Banisteria acumi-
nata Ruiz!
Peruvia: Huanuco pr. Cixuelas de Frayle; Huayaguil pr.
Cixuelas de Micaragua (Ruiz); in nemoribus Andium (id.) —
Chile (Poeppig n. 106): specialen maneum foliis majo-
ribus.
2. B. tuberculata DC. Syn. Malpighia Jacq. hört.
Schoenbr. 1. t. 104. Stylus est bifidus, quo charactere in-
prbnis recedit a B. Jluminensi Gr. (B. Martiana Adr. Juss.)
Frutex 6 — lOpedalis, floribus flavis (schedul.).
Guiana anglica: in ripa fl. Tacutu flor. m. Aprili (Rieh.
Schomburgk no. 544). — Venezuela : in sylvis humidis re-
gionis calidae pr. La Cuba flor. m. Aprili (Moritz n. 1195).
3. B. glandulifera (Kth. 1. c. 5. p. 154. Syn. Mal-
pighia Jacq. et Willd. herb. no. 8800! M. glandulosa Jacq.
ic. rar. t. 469.
Venezuela: pr. Valencia et Angustura (Moritz n. 507
et 570. I.).
4. B. argentea DC. Syn. Malpighia Jacq. fragm.
t. 83.
Folia discolora supra glabrata , subtus sericeo - tomentosa
argentata juxta basin biglaudulosa, elliptica, utrinque acu-
tiuscula. Stylus ad medium bifidus.
Guiana anglica (Rob. Schomburgk no. 742). — Ve-
nezuela: in savanis siccioribus e. c. pr. Uputu flor. m. No-
vembri (E. Otto n. 999); pr. Angostura (Moritz n.595.L).
5. B. squarrosa Gr. folüs ovato-lanceolatis acutiusculis
glabris coriaeeis, pedicellis medio articulatis et bibraetcolatis,
bracteolis orbicularibus squarrosis basi glaudulosis, calyce
lOglauduloso , ovario triloculari glabro , stylis distinetis.
12
Descriptio B. Bonplandianae apud Adr. Juss. 1. c. p.
78. fere omnis quidem ad nostram stirpem quadrat , sed cum
uec bracteoiarum singularis figura nee foliorum textnra a ple-
risque congeneribus aliena designentur, speciem sui juris esse
nobis persuasura est. Ranii lignosi, cylindracei, asperiusculi,
diffnsi, foliis sempervirentibus ubique foliosi, internodiis
pollicaribus. Folia i1/^ — %%k" l°uoa> 10 — I4'" lata (ita-
que quam in specie laudata multo minora), breviter acutata
et apice acutiusciila, rigide coriacea, laevigata, siccata supra
obscure yirentia, subtus pallidiora, eglandulosa, juniora hinc
pilulis adpressis microscopicis iisque raris adspersa, mox utrin-
que glaberrima, petiolo 1"' longo crassiusculo , stipulis incon-
spieuis. Racemi axillares, 1 — IV2" longi, stricti; pedicelli
oppositi, 3 — 4'" longi, basi bractea brevi subulata stipati,
medio fere articulati et bracteolis binis orbicularibus V" latis
instrueti. Flores 4'" diam., sepalis erectis glabriusculis glan-
dula duplici oblonga apice libera superatis, petalis expansis
cordato-subrotundis denticulatis siccatione aurautiacis, stami-
nibus glabris paullum exsertis, antheris oblongis, ovario parvo
ovoideo, stylis 3 stigmate truncato terminatis. Fructus non
exstat.
Venezuela: in savana pr. Caroni flor. m. Novembri. (E.
Otto n. 962.)
Tribus II. Banisterieae DC. prodr. 1.585. — Griseb.
]. c. 190. — Adr. Juss. 1. c. 99.
Lophopteris Adr. Juss. 1. c. 99. tab. 11.
Char. gen. Addantnr: Petala breviter imguiculata , in-
aeqnalia, snpra calycem expansa; stamina antheris breviter
oblongis exappendiculatis, loculis connectivo glandnliformi ad-
natis; styli 3 breves, stigmate truncato.
13
1. I*. splendens Adr. Juss. in Delessert ic. 3. t. 29. De-
scriptioni in Monogr. p. 100. datae addantur haec:
Petala limbo orbieulari crennlato in majoriljus 3"' diam.
basi iu unguem brevem subito angiistato , in minoribus lon-
gius unguiculato. Genitalia paulluin e calyce exserta, sta-
minibus stylos aeqnantibas , antberis niox caducis fere Bra-
chypteridis , stigmate Banistcriae.
Guiaua anglica: in ripa 11. Barama flor. m. Oft. (Rieh.
Schombnrgk no. 1536.)
Brachypteris Adr. Juss. 1. c. 101. tab. 11.
1. Br. borealis Adr. Juss. 1. c. 102. Syn. Banisteria
ovata Cav. diss. t. 257. Sieb. 11. Martinic. no. 125. — B.
allophylla Rchb. ! in Sieb. herb, triuit. no. 52.
Frutex 3 — 4pedalis , floribus flavescentibus (schedul.
S c h o ra b.).
Guiana angliea: in litore (Rieh. S chomburgk no.210).
— Guiana surinamensis (Hostma n n n. 278). — Panama :
pr. Portobello (Billberg).
Stigmaphi/llon Adr. Juss. 1. c. 103. tab. 12.
1. St. fulgens Adr. Juss. 1. e. p. 116. Syn. Banisteria
Lam. Cav. diss. t. 253. — Liana lloribus flavis (schedul.
Schomb.)
Guiana angliea: in savanis flor. m. Februar (Rieh.
Schomburglc no. 438). Guiana surinamensis (Host-
mann). Venezuela (Karsten): ad rivulos pr. Maracay flor.
m. Martio (Moritz no. 779), pr. Merida flor. Novembr. (Mo-
ritz li. 1196).
2. St. convo f vuli foliuin Adr. Juss. 1. c. p. 120. Syn.
Banisteria Cav. diss. t. 256.
Guiana surinamensis (Ho st mann no. 146 et no. 706).
14
3. St. p üb er um Adr. Juss. 1. c. p. 122. — Liana flori-
bus fulvo - rubris (schedul. Schomb.)/]
Guiana anglica: in ripa fl. Waini flor. m. Octobri (Rieh.
Schomburgk no. 1502). — Guiana surinamensis(Hostmann
no. 965).
4. St. mucronatuin Adr. Juss. 1. c. p. 123« Syn, Bani-
steria sp. in Linnaea VI. p. 420. — Flores flavi (schedul.
Mor.).
Mexico: in dumetis Colipae (Schiede). Panama: pr.
Portobello (Bill b er g). Venezuela: in sepibus pr. Escuque.
flor. m. Octobri (Moritz n. 1198).
5. St. Sagracamun Adr. Juss. 1. c, p. 125. — A. Rieh,
fl. cub. t. 28.
Frutex humilis 1 — 2pedalis, etiam humilior, repens,
vel erectus, quandoque scandens, floribus pulchre luteis (sche-
dul. Otto).
Cuba : pr. Trinidad de Cuba, Lagurielles in saxosis mu-
risque apricis flor. m. Febr., Martio (E.Otto n. 130 et 131).
6. St. periplocifolium Adr. Juss. 1. c. p- 126.
Differt a praecedente praeeipue glandulis petioli apicali-
bus scutellaribus, quae in illa snbapicales stipitiformes.
India occidentalis : in inss. S. Thomas et S. Jean (Mo-
ritz).
7. St. Humboldtianuiu Adr. Juss. in St. Hilaire Flora
brasil. 3. 56. Syn. Banisteria tomentosa Ruiz mscr. ! et B.
lanuginosa Ruiz mscr.: haec foliis breviter acutatis et sama-
rac cristis latoralibus brevioribus ab altera forma discrepans.
Glandulae folii marginales, quae in aliis quoque speciebus e.
c. St. fulgente nonnunquam observantur, speciem peculia-
rem, quam poruvianam cl. Juss. in Monogr. p. 113. subodo-
ratns est, vix designant nee magis cristarum figura in ipsa no-
stra stirpe variabilis.
15
Peruvia: pr. Vitoc prima forma, altera pr* Ponuzo
(Ruiz).
Banistcria Adr. Juss. I. c. 134. t. 13.
1. B. antifebrilis Ruiz mscr. ! foliis ovatis acnminatis basi
acutiusculis glabris longe petiolatis, umbellis 4floris in pani-
culam effusam congestis, pedicellis supra basin articulatis et
bibracteolatis , calyce 8glanduloso, petalis ciliato - denticulatis
rubris, juiiioribus extus pubescentibus, antheris glabris, sty-
lis pube albida hirsutis, fructu — .
Proxima B. atrosanguinea Adr. Juss., nee nisi foliis
peduneulisque glabratis (pili evanidi sunt miuuti et sparsi) et
stylis hirsutis differt.
Peruvia: pr. Pueblo nuevo (Ruiz).
2. B. argentea Sprgl. Syn. Heteropteris Kth. 1. c. t.
450. — B. ScTiomburgJciana Benth. 1. c. p. 129. n. 1. Flo-
res rosei (schedul. Moritz).
Guiana anglica (Rob. Schomburgk no. 844). — Ve-
nezuela: pr. Topo (E. Otto n. 932), pr. Truxillo flor. m.
Octobri (Moritz n. 1193).
3. B. acanthocarpa Adr. Juss. 1. c. p. 140. Fructns
depict. in tab. 13. L. Syn. B. fulgens Ruiz mscr.! flor.
peruT.
Peruvia: in nemoribus Audi um (Ruiz).
4. B. lutea Ruiz mscr.! foliis ovatis acutiusculis supra
puberulis subtus tomentosis longe petiolatis, petiolo apice bi-
glanduloso, umbellis 4floris in paniculam racemiformem dis-
positis, pedicellis basi articulatis tribracteolatis , calyce eglan-
duloso, petalis ciliato -denticulatis glabris luteis, antheris gla-
bris, stylis pube patula inferne hirsutis, superne glabris, sa-
marae pubescentis latere lobulato-muricatae ala iutus ad ba-
sin appeudice acuta aueta.
16
Specimiua iucompleta, qnippe quilms folia heterogeuea
Hiraeae cujusdam apposita sunt, foliis evolutis carent: tarnen
suinma affiuitas cum B. leiocarpa Adr. Juss. perspicua est,
a qua fnictus indole separantur.
Peruvia: in nemoribus Andium (Ruiz).
5. 15. cristata, Gr. foliis ovatis breviter acutatis subtus
puberulis membrauaceis petiolatis, petiolo ad mediam partem
biglanduloso, umbellis 4floris sparsis, pedicellis basi articu-
latis tribracteolatis , calyce eglanduloso , petalis glabris fiin-
briato-denticulatis luteis, antheris glabris, stjlis inferue pube
patula liirsntis conformibus , samarae utrinque cristis 3 paral-
lelis imbricatis auctae ala oblonga intus ad basin appendice
obtusa iustructa.
Samarae fabrica plane conveuit cum B. hcterostyla Adr.
Juss. (1. c. tab. 13), quae „petiolo ad apicem biglanduloso,
petalis pubescentibus et stylis difformibus" distiuguitur. Al-
teri speciei eique minus notae B. eglandulosae Adr. Juss.
„folia basi acuta, petala pubescentia, styli toti hirsuti."
Frutex volubilis (schedul.) , ramis vagis juiiioribus pube
sparsa .adpresso- puberulis mox glabratis, cortice lenticellis
minutis notato ruguloso. Folia 3 — 2" longa, 2 — 1" lata, e
basi rotundata ovata, in acumen brevissimum plerumque acn-
tissimum apice abrupte acutata, subtus pilulis adpressis spar-
sis in nervo mediano copiosioribus subsericeis puberula, supra
glabrata, siccata nigricantia, tenuia, petiolo 3 — 4/// longo
pube rufa adpressa densiori vestito, glandulis minutis nigri-
cautibus , stipulis inconspicuis. Umbellae subsolitariaej in ra-
mulis brevissimis abortivis termiuales, itaque respectu caulis
laterales, pedicellis tenuibus puberulis 8'" longis_, quibusdam
saepius abortientibus , bracteolis minutis. Sepala V" longa,
ovata, obtusa, extus puberula, genitalibus plus duplo supe-
rata. Petala expansa, limbo ovali-subrotundo 2 — V" longo
IT
unguem gracilem aequante. Stamina inaequalia, filamentis
tennibus, antheris parvulis. Ovarium cum stylorum parte in-
feriori pilis eloiigatis rufescentibus flexuosis villoso -hirsutum.
Samara glabrata, 14 — 16"' longa, 4'" lata, area toro ad-
iixa minuta subrotimda, concava, cristis oblique adsccndenti-
bus margiue subaequalibus appendici alae subconformibus, ala
teuui extus rectilinea, intus parum convexa.
Guiana anglica : in savanis flor. m. Junio (Rieh. Schom-
burgk no. 594).
6. B. platyptera Gr. foliis ellipticis vel elliptico - oblon-
gis breviter et abrupte acuminatis coriaeeis glabris petiolatis,
petiolo brevi eglanduloso, umbellis 4floris sparsis, pedicellis
basi articulatis tribracteolatis , calyce 8- glanduloso, pelalis
aurato - serieeis fimbriato - laceris , antheris stylisque glabris,
samarae maximae utrinque cristato-lobulatae ala spathulato-
oblonga intus ad basin appendice subrotimda obtusa aueta.
Samara accedit ad B, heterostylatn , ceterum B. ni~
grescenti Adr. Juss. (ß. Jimhriatae Gr.), cujus fruetus
ignotus est, ita respondet, ut nonnisi petalis pube densa seri-
cea aurea obtectis tuto dignosci queat, quo charactere cum
B, lucida Rieh, convenit: patria rero B. nigrescentis a
Venezuela ralde remota verosimile est fore ut alia discrimina
e fruetu olim deriventur.
Folia 3 — 41/2// longa, 1 — 2" lata, petiolo canaliculato
%'" longo. Umbellae saepius oppositae in ramulis abbrevia-
tis (sive peduneulis axillaribus) terminales» Floris diam. 8 —
10"'. Samara inter omnes maxima , 3" longa , 12 — 14"'
lata , glabra ; carpellum subglobosum , 5 — 6/7/ diam., latere
cristis 2 verticaliter parallelis laceris inaequalibus auetum,
apice appendice alae 3y// alta superatum; ala extrorsum dila-
tata, intus i. e. margine crassiori rectilinea, apice obtusata.
22r Bd. 19 Heft. 2
18
Venezuela (H. Karsten (4) n. 55).
7. B. lucida Rieh. Adr. Juss. 1. c. p. 137. Syn. B. di-
varicata Adr. Juss. ib. 158. Nostra enim speeimina inter
utramque formam distingui non sinunt, petalis majoribus (lim-
bo 4//y longo) aurato - serieeis cum priori, iuflorescentia po-
tius cum hacce convenientia.
Liana lignosa, floribus flaris (scliedul. Schomb.).
Guiana anglica: in ripa fl. Waini flor. m. Octobri (Rieh.
Schomburgk no. 1505). — Guiana surinamensis (Host-
mann no. 1027).
8. B. Martiniana Adr. Juss. 1. c. p. 159.
Folia in nostra forma margine glandulifera. „Liana ligno-
sa, petalis pallide flavis et rubro-guttatis" (sehedul.).
Guiana anglica: ad montes Roraima (Rieb. Schom-
burgk no.999).
9. 11. cinerascens Gr. foliis elliptico-laneeolatis utrinque
acutinsculis supra lucidis glaberrimis subtus cinereo-pubescen-
tibus coriaeeis breviter petiolatis, petiolo apice glandulifero,
umbellis 4 — 5floris in corjmbos laterales dispositis, pedicel-
lis tenuibus basi articulatis tribracteolatis , caljee 8glandu-
loso, petalis parvis flavescentibus glabris ciliato-denticula-
tis, antheris stylisque glabris, samarae (jnuioris) pubescen-
tis latere crista parvula auetae ala exappendiculata. B. co-
rymbosa Gr. Mss., Heteropteris? cinerascens Benth. 1. c. p.
131. n. 43.
Medium locum tenere Tidetur inter B. laevifoliam Adr.
Juss. petiolo breviori, tomento foliorum sericeo et iuflorescen-
tia distinguendam et B. ferrugineam Cav.
Frutex 3 — 4pedalis (sehedul.), ramosus, foliosus, ramis
glabratis cylindricis atris. Folia 2 — 4" longa, 9 — 15'" lata,
basi niinnte complicata, tomento brevi adpresso subtus obdueta,
19
pctiolo 3'" longo pubescente glandulis ininutis instructo. Co-
rymbi, nunc paniculati, ramulos foliatos terminantes, densi-
flori , umbellis racemulisve coutractis compositi, axibus albido-
pubcrulis , pedicellis 5 — 6'" longis. Sepala 1'" longa, ovata,
obtusa, puberula, glandulis nigricantibus. Petala expansa,
obovata, breriter unguiculata, 2'" longa. Genitalia B. laevi-
foliac, Samara junior B. ferrugineae.
Guiaua anglica: in ripa fl. Cotinga flor. m. Septembri
(Rieh. Schoinburgk n. 773).
10. B. ferruginea Cav. diss. t. 248. Syu. B. acumi-
nata Willd. herb. 8838. auetore Klotzsch: speeimina flo-
rcnt»a differentiam a stirpe brasiliensi vix praebent.
Venezuela: in convallibus Aragon (Moritz).
Heterojtteris Kth. — Adr. Juss. 1. c. 180. tab. 14.
1. H. oleaefolia Gr. foliis lineari-lanceolatis acuminatis
apice obtusiusculis subsessilibus coriaeeis supra glabratis sub-
tus tomentosis margine revolutis, racemis corymbiformibus
axillaribus, pedicellis tenuibus albido - pubescentibus infra me-
dium-articulatis et infra articulationem bibracteolatis, bracteo-
lis ovalibus, sepalis glanduliferis , petalis flavis , fruetu — .
Hiraea oleaefolia Benth. 1. c. p. 136. n. 65.
Frutex 8 — 10-pedalis, dense foliosus, internodiis semi-
pollicaribus, ramulis cylindraeeis pube adpressa obduetis, ju-
nioribus albidis, cortice fusco rimuloso. Folia 2y2 — 3" lon-
ga^ — 8"' lata, basi in petiolum crassiusculum 1'" rix lon-
gum angustata, «glandulosa, strieta, erecto-patentia, nervo
mediano subtus prominulo , venis inconspieuis , juniora supra
pube tenui adpressa obdueta, mox glabrata, punctata, laevi-
gata, convexiuscula , opaca, at laete virentia, subtus tomento
adpresso persistente, juniori sericeo, demum cinereo -albido
ad pedicellos et calyces usque extenso pubescentia, nodo par-
2*
20
tiäli inserta, stipiilis inconspicuis. Racemi bipollicares , foliis
occnltati, nonnunqiiam inferne compositi, pedicellis 8 — 10'"
longis, bracteolarum pari 3"' siipra basin et xj^" infra arti-
ciilationem insertis, bractea miniita snbnlata, bracteolis ovali-
bns utrinquc obtnsis foliaceis V" longis. Sepala oblonga, ob-
tusa, \'" longa, glandulis snbrotnndis fuscis duplo longiora.
Petala 2,/2/// longa, obovata, denticulata, glabra, planinscula,
nngne brevissinio. Stamina breviter e calyce exserta, alterna
panllo majora, antheris glabris ovoideis parvnlis, filäinentis
linearibns basi connexis glabris. Ovarium snbglobosnm, par-
vnm, setis albidis dcnse obtectum, stjlis 3 linearibns glabris
dnplo superatum, stigmate compresso truncato. Fructus non
exstat.
Guiana anglica: ad montes Roraima (Rieh. Schom-
burgk no. 998).
2. H. macrostaehya Ad. Juss. 1. c. 178.
Guiana anglica (Rob. Schombnrgk no.222). — Guia-
na surinamensis (Hostmann no. 897). — Venezuela (Kar-
sten).
3. H. platyptera DC. — Adr. Juss. 1. c. 201. Liaua
lignosa, floribus luteis (schedul. Scliomb.).
Guiana anglica: in ripa fl. Manari (Rieh. Schom-
bnrgk no. 82), in ripa fl. Barama flor. m. Octobri (id. no.
1517). — Guiana surinamensis (Hostmann). — Brasilia
borealis : ad fl. Amazonas (P o e p p i g no. 2645).
4. H. IJessertiana Adr. Juss. 1. c. 208. ex speeimin.
P o eppigian o.
Liana lignosa, 12 — 16pedalis, petalis roseo-rubieundis
(schedul. Schomb.).
Guiana anglica (Rob. Schombnrgk n. 279): in sylvis
juxta montes Roraima flor. m. Norembri (Rieh. Schom-
21
burgk no. 968), in ripa fl. Essequebo flor. m. Januar (id.
no. 328). Guiana surinamensis (Hostmann). Brasilia bo-
realis: ad fl. Amazonas (Poeppig no.2892!).
6. H. suberosa Gr. in Linn. XIII. p. 229. Sjn. H. Can-
dollcana Adr. Juss. I. c. p. 209. ßanisteria nitida Ruiz
mscr. ! Heteropteris carinata Benth. 1. c. p. 133. u. 49.
Frutex 3 — 4, alias 12 — 16-pedalis, petalis flavis (sche-
dul. Schomb.).
Guiana anglica: in ripa fl. Kukenam (Rieh. Schom-
burgk no. 1099) 3 in ripa fl. Essequebo flor. in. Januar (id.
uo. 360) , in ripa fl. Takutu flor. m. Martio (id. no. 500). \ —
Peruvia: pr. Vitoc (Ruiz).
6. H. purpurea Kth. Syn. Bauisteria L. Cav. diss.
t. 246. f. 1.
Speeimina Karsten ii recedunt petiolo ad medium bi-
glanduloso j Augosturiensibus folia snbtus juxta marginem glan-
dulis quibusdam notautur.
India occidentalis : in insula Portorico (Moritz). Vene-
zuela (Karsten): pr. Angostura (Moritz).
7. H. Beecheyana Adr. Juss. 1. c. p. 221.
Mexico (C. Ehrenberg, E.).
8. H. rubiginosa Adr. Juss. 1. c. p. 223. Syn, Banisie-
ria glandulosa Ruiz mscr.!
Peruyia: pr. Palca (Ruiz).
Triopteris L. — Adr. Juss. 1. c. 260. tab. 18.
1. Tr. ovata Cav. diss. t. 259. Frutex scandens, floribus
lilacinis (schedul. Ehrenb.)
India occidentalis: Haiti (C. Ehrenberg n. 260).
2. Tr. rigida Sw. Syn. Tr. lucida Kth. 1. c. t. 451.
Frutex scandens, floribus azureis (schedul. Otto).
22
India occidentalis : pr. Trinidad de Cuba in aridis flor.
m. Martio (E. Otto n. 132).
Tetrapteris Car. — Adr. Juss. 1. c. 263. tab. 18.
1. T. mncronata Cav. diss. t. 262. f. 2.
Liana lignosa, petalis virentibns • (schedul. Schomb.).
Guiana anglica: in ripa fl. Demerara (Rieb. Schom-
burgk n. 1705). — Guiana surinamensis (Hostina nn n.
1142).
2. T. crispa Adr. Juss. 1. c. p. 268. Syn. Banisteria
papilionacea Ruiz mscr.!
Liana lignosa, petalis flavis (schedul. Schomb.). Sa-
marae, quae in speeiminibus et Karstenii et Ruizii ex-
stant maturae, conveniunt cum descriptione stirpis a Poep-
pigio in provincia Maynas leetae apud Adr. Jussieu
p. 269.
Guiana anglica: in ripa fl. Barama flor. m.Octobri (Rieh.
Schomburgk no. 1511). — Venezuela: in sepibus pr. Trn-
xillo flor. m. Octobri (Moritz n. 1194); pr. Puerto Cabello
(Karsten n. 146). — Peruvia: in nemoribus And in in (Ruiz).
3. T. ovalifolia Gr. in Linn. XIII. p. 237.
T. discolor Benth. 1. c. p. 134. n. 53.
Guiana anglica (Rieh. Schomburgk no. 197). —
Brasilia borealis: ad fl. Amazonas (Poeppig).
4. T. magnifolia Ruiz mscr. ! foliis maximis elliptico - ob-
longatis breviter apiculatis basi rotundatis glabris supra niti-
dis breviter petiolatis, cicatrice stipulari intrapetiolari, um-
bellis 4floris in paniculam termiualem foliosam dispositis, ejus
foliis subrotundis, axibus pubernlis , pedicellis crassiusculis
medio articulalis et bibracteolatis, bracteolis minutis, calyce
glandulifero , samara ( junior! tomentosa) — .
23
Specimina iucompleta, originarium floribus destitutum,
Poeppigiaunm sainaris nimis juveiiilibus instructnm, at
species foliis 10 — 5" lougis, 5 */2 — 3" latis; Uoralibus snb-
rotundis 6"' diam. ab omnibus facilis distinctu.
Pernvia: pr. Chicoplaya (Ruiz). Brasilia borealis: ad
fl. Amazonas (Poeppig n. 2820).
5. T. fimbripetala Adr. Juss. 1. c. p. 290.
Specimen fructiferum paullisper recedit foliis brevius pe-
tiolatis subtus ferrugiueis, at descriptioni infloresceutiac in-
dole et samaris optime respondet; loco natali convenit cumT.
discolore DC, cni proxime affinis videtur, tarnen fructn di-
stingnenda.
Liana lignosa, petalis flavis (scbedul.).
Gniana anglica: in ripa fl. Esseqnebo (Rieh. Schom-
burgk no. 123).
6. T. calophylla Adr. Jnss. 1. c. p. 271. Syn. T. leu-
canthele Gr. in liter.
Malpighiacea dubia Benth. 1. e. p. 131. n. 41.
Liana lignosa, petalis rnbeutibns (schednl.).
Gniana anglica: in collibns arenosis ad fl. Demarara fl.
m. Aprili (Rieh. Schombnrgk n. 1739).
7. T. crotonifolia Benth. in PI. Hartw. p. 115. Foliis
ellipticis litrinque rotnndatis obtnsinscnlis snpra glabratis niti-
dis subtns venosis puberolis cinereis, tandem glabrescentibns,
floralibns ovali-subrotundis, cicatricc stipulari intrapetiolari,
mnbellis 4floris in paniculam corymbiformem ramnlis termina-
lem dispositis, ejus axibns ramisque pnbernlis, pedicellis te-
nnibns inedio articulatis et bibracteolatis , bracteolis minntis,
calyce glaudnlifero , antheris glabris, Samara (juniori pu-
bescente).
24
A T. acapulccnsi Kth., ad quam prhno retuleram, pube
et foliorum figura (4" : 21/*' vel in ramulis 1" : 8"') di-
stincta videtur.
In sylvis prope Guayaquil (Hartweg n. 645).
Hiraca Jacq. — Adr. Jussieu 1. c. 294. tab. 19.
Sect. 1. Mascagnia Berter. in Colla hört, ripul. p. 86.
Samara ala indivisa cineta. Stipulae inconspicuae. — Infio-
rescentia racemosa, saepius paniculata.
Sectiones Hiraeae a cl. Jussieu propositae ex embryo-
nis fabrica potius generice distinguendae sunt, ut rerae HU
raeae stipulis petiolaribus habituque conformes nexu aretiori
emineant.
1. Mia-aea elegans Adr. Juss. 1. c. p. 295. Syn. Ba-
nistcria flabelliformis Ruiz mscr.! Varietas foliis utriuque
rotundatis apice acutiusculis neryisque subtus pnbescentibus
est B. coclileata Ruiz mscr.! sive Iliraea Poepp. coU. n.
2233!
Peruvia: pr. Puzuzo (Ruiz). — . Brasilia borealis: ad fl.
Amazonas (Poeppig n. 3098 et 2233).
2. H. prunffoUa Kth. 1. c. p. 17Q.
Venezuela: pr. Caracas (E. Otto n. 893).
Sect. 2. Trthphopteris. (Mascaguia Adr. Juss. §. 2.)
Samara (bi-) trialata, alis marginalibus gemiuis distiuetis,
tertia dorsali saepius subaequali. Stipulae inconspicuae. —
Iuflorescentia racemosa, nunc paniculata , aut umbellata, per-
dicellis supra basin articulatis.
3. H. Poeppigiana Adr. Juss. ! 1. c. p. 302.
• Brasilia borealis: ad fl. Amazonas (Poeppig n. 2799).
4. H. gracilis Benth. foliis membranaeeis lanceolatis bre-
viter acumiuatis brevissime petiolatis glabris, lacemis simpli-
25
cujus multifloris lateralibus, pedicellis medio articulatis bi-
bracteolatis, braoteolis lauceolatis, sepalis glauduliferis pu-
bescentibus , petalis glabris flavis, fructu — . H. gracilis
Bejitb. 1. c. p. 135. u. 61. H. galphimioides Gr. Mss.
Proxima videtur II. arg, nteae Juss., glabritie distiiiguen-
da; racemorum situ, nee pedicellorum fabrica etiam accedit
ad H. chlorocarpam Juss.
Frutex bi tripedalis (sec. schedulara), ramis virgatis
adsccndeutibus , cortice fusco asperinculo , internodiis fere pol-
licaribus. Folia 1 1/2 — 2" longa , 5 — 8'" lata (intermixtis
hiiic miuoribus) _, acuniine acuto terminata, petiolo V" longo,
stipulis inconspicuis. Racemi 3 — 4pollicares, oppositi, ra-
mulum brevem nunc subapbyllum terminantes , axi glabro in-
tra flores in interiiodia 1'" longa diviso, bracteis lineari- lau-
ceolatis 2'" longis patulis , pedicellis oppositis tenuibus apice
paullura incrassatis sub anthesi 5 — 6'" longis patentibus.
Sepala oblonga, obtusa, i1/«''' l°nga? quatuor glandulis binis
brevioribus instructa. Petala expansa , breyiter uiiguiculata,
ungue tenui calycem subaequante, liinbo cordato - ovali apice
rotuudato lacero-denticulato 3'" longo. Stamina calycem sub-
aequantia, antheris parvulis glabris, loculis apice recurvis
connectivo ovoideo aduatis. Ovarium pubescens, stylis 3 gla-
bris, stigmate truncato. Fructus non exstat.
Guiana anglica: ad montes Canuku flor. m. Martio (Rieh.
Schomburgk n. 1119).
5. H. septentrionalis Adr. Juss. 1. c. p. 309.
Mexico (Aschenb. n. 281): pr. el puente de Dios flor.
m. Decembri (C. Ehrenberg, B.).
Sect. 3. Euhiraea. Samara bialata, alis marginalibus
distinetis crista dorsali multoties majoribus. Petioli sub apice
bistipnlali. — Umbellae axillares, pedicellis basi articulatis.
26
Characterem seminis classicum (cotyledoue altera eras-
sissima carnosa, altera abortiva) a cl. Jussicu in 5 spccie-
bns observatum ego in /7. crassipede quoqne talem video,
qualis depieta est apnd Juss. 1. c. tafe. 19. (H. Salzman-
n ana).
6. H. Blanchetiana Moric. Adr. Juss. 1. c. p. 313. ex
speciminibus Hostmanniauis.
Guiana surinainensis (Hostmann n. 993).
7. II. fagifolia Adr. Juss. 1. c. p. 313.
Guiana surinamensis (Ho st mann n. 494).
8. H. crassipes Adr. Juss. 1. c. p. 314. ex speciminibus
Poeppigianis. Syn. Ilanisteria aggregata Rniz mscr. !
et B. oboiata Ruiz mscr. !
Peruvia: pr. Vitoc (Ruiz). Chile (Poeppig n. 1787
et 101).
9. H. Riedleyana Adr. Juss. 1. c. p. 315. ex speciminibus
Hostmanniani s.
Guiana surinamensis (Hostmann n. 291).
10. H. fulgens Adr. Juss. ß. demerarensis ej. 1. c. p. 318.
Frutex 4 — öpedalis, floribus flaris (sec. schedulam).
Guiana anglica: iu ripa fl. Barima (Rieh. Schomb.
n. 43).
11. H. chrysophylla Adr. Juss. 1. c. p. 318.
Guiana anglica (Rob.S chomb urgk n. 144). — Guiana
surinamensis (Hostmann n 225).
ß. avgentata , foliis subtus argenteo- serieeis.
Accedit ad H. serieifoliam Adr. Juss., sed petiolis apice
neque infra apicem stipulatis cum H. chrysophylla convenit.
Fructus non exstat. Secundum schedulas est Liana lignosa,
floribus flavis.
Guiana anglica: in ripis fl. Essequebo (Rieh. Schom-
burgk n. 162).
27
Tribus III. Gaudichandieae Adr. Juss. I.e. 334.
Gaudi chaudia Kth. — Adr. Juss. I.e. 335. tab. 21.
1. C albida Sclildl. in Liiin. V. 217. ex syn. Banisteriae
AYilld. herb. 8850. a cl. Klotzseh comparatac.
Folia siibtus lioimunquam miuus albicantia: talia speci-
inina G. eynamhoidcae Kth. 1. c. t. 445. ita acceduut, ut
speciem nostram ad haue reduceudam esse vix non puta-
verim.
Mexico (Aschenborn n. 283, C. Ehreiib erg, D.). —
Venezuela: iu montibus pr. Caracas e. c. pr. Venta grande,
Antimaus, ubi floret in. Jtilio et Decembri (Moritz n. 32).
Camarea St. Hil. — Adr. Juss. 1. c. 345. tab. 22.
1. C. affinis St. Hil. Adr. Juss. 1. c. tab. 22. et in St.
Hilaire Fl. brasil. 3. t. 176.
Guiana anglica : in savanis flor. m. Majo (R i c h. S c h o m -
burgk n. 1313).
Trigoniaceae Martius. Endl.
Auctore
A. Grisebach,
Ordo sni juris connectere videtur Polygaleas et Euphor-
biaceas et iiseum seminis fabrica, scilicet embryone «recto
complanato ab albuminis carnosi axi exeepto cotyledonibusque
niagnis foliaeeis, eomparari potest: verum ab utraque familia
ovulo atropo et sepalo quinto ab axi remoto difFert, praeterea
ab Kuphorbiaceis flore hermaphrodito irregulari et ovarii
loculis pliiriovulatis ^ a Polygaleis magis distantibus foliis op-
positis stipiilatis , staminum fabrica , Capsula tricocca pleio-
28
sperma. Typo floris versus Lcgutninosas analogia quaedam
datur, mediante Moringa, quae oyulis parietalibus et semiue
cxalbiiminoso recedit.
Trigonia Alibi, guian. 1. 390. — Kunth nov. gen. 5. 141.
Cambessedes in St. Hilaire Flor. Brasil. 2. 112.
1. T. villosa Anbl. 1. c. t. 149. Ramnlis calycibusque ex-
tus toruentosis, foliis ellipticis mucronatis petiolatis snpra pn-
bescentibns snbtns niveo-tomentosis, toraento snpra venas siib-
tns prominulas reticnlatas nervumqiie extenso , racemis pani-
cnlatis, pedicellis florem bracteolasqne lineares siibaeqnanti-
bus, „Capsula elongata 3pollicaris, intus hirsuta."
T, tnacrocarpa Beuth. et T. macrostacht/a Kl. mss.
Guiaua auglica: ad fl. Essequebo flor. m. Januar (Rieh.
Scbomburgk n. 343). — Venezuela: in savanis pr. Upata
flor. sub finem m. Novembr. (E. Otto n. 1002).
2. T. pubesceus Camb. 1. c. p. 114. Raraulis caljcibus-
que extus cinereo-pubescentibus, foliis oblongo - ellipticis acu-
tiuculis petiolatis snpra pube eyanida glabriusculis subtus
cinereo-subtomentosis, pube supra renas subtus prominulas
reticnlatas extensa, racemis paniculatis, pedicellis florem bra-
cteolasqne lineares demum subaequantibus , '„Capsula elongata
intus serieeo-tomentosa."
Brasilia meridionalis (d. Chamisso, Sello).
3. T. Cepo Camb. 1. c. p. 115. ramnlis rnfescenti - calyci-
busqne extus incano-tomentosis , foliis obovato - ellipticis apice
rotundatis mucronulatis longiuscule petiolatis supra pubescen-
tibus subtus molliter albido-tomentosis, tomento supra venas
reticulatas nervumque extenso, racemis breviter paniculatis,
pedicellis bracteolarum linearium alteram longiorem subaequan-
tibus flore pauilo brevioribus, Capsula — .
29
Syn. T. rillosa Cham. Schldl. in herli. reg. Berol. nee
Aiilil.
Brasilia meridionalis (Seil o).
4. T. nivca Camb. 1. c. p. 114. ramulis adpressis niveo -
lauuginosis calycibusque extus incano-pubesceutibus, foliis
laureolatis v. oblongo-lanceolatis breviter acuminatis petiola-
tis supra glabriusculis subtus adpresse niveo- tomentosis, to-
meiito supra venas primarias subtus promiuulas nervumque
extenso , racemis densilloris , plerisque axillaribus , terminali-
bus in angustam paniculam dispositis, pedicellis brevissimis
bracteolarum lanceolatarum pari duplo , flore multum supera-
tis , Capsula oblonga elongata (2" longa) rufo - tomentosa in-
tus sericea.
Capsula tricocca , earpidiis demum ex apiee carpophori
iu corpora 6 filiformia tandem ad basin divisi pendnlis, endo-
carpio a pericarpio solubili. Seiuinum fabrica plane ut in T.
crotonoide a cl. Cambessedes delineata est.
Brasilia raeridionalis (Sello).
5. T. faseiculata Gr. ramulis adpresse niveo -lamiginosis
calvcibusqne extus incano- tomentosis , foliis ovali-oblongis
utrinque rotundato-obtusis apice mucronulatis subsessilibus
supra puberulis .virentibus subtus adpresse niveo- tomentosis,
tomento supra venas primarias subtus promiuulas nervumque
extenso , Uoiibus fasciculatis , fasciculis 2 — öfloris iu race-
inum, racemis in paniculam dispositis, pedicellis abbrevia-
tis bracteolarum linearium majori floreque superatis, Cap-
sula — .
Ramuli tetragoni, tenues, 1"' diam., iuternodiis elonga-
tis, infra paniculam 3 — 4" longis. Folia 2 — t1/«" longa,
12 — 16'" lata, petiolo crassiusculo vix 1"' longo. Racemi
axillares pedunculati, folium haud adaequantes, terminalesque
30
sensiin brcviorcs, in paniculam parva m collecti; faseiculorum
pedunculi 1 — 2'" longi, braeteam linearem subaequantes, pe-
dicelJis basi 1 — 2bracteolatis longiores. Caljx profunde 5-
partitus, 2'" longus, segmentis oblongis obtusiusculis subin-
aequalibus intus (sicut in ceteris speciebus) coloratis glabris.
Petala parum exserta, superius majus basi gibbosuin ibique
intus zona pilorura longitudinali notatum, lateralia et iuferio-
ra angustiora. Stainina monadelpha, infra ovarium inserta
ealycisque segmento inferiori opposita, filamentis 4 — 6 an-
theriferis. Glandulae hypogynae, supra ovarium collocatae
petaloque superiori oppositae, 4, subrotuudae. Ovarium vil-
losura, stylo brevi iueurvo, stigmate capitato obsem-e trilobo.
Capsula nou exstat.
Brasilia: in prov. Bahia ad montes Serra Acurua (Blan-
che t n. 2921).
7. T. hypoleuca Gr. ramulis pubernlis calyeibusque ex-
tns iueano-pubescentibus, foliis ellipticis apiculatis petiolatis
supra glabris nitidis subtus adpressa lanugine niveis, pube e
nervo venisque subtus prominulis reticulatis evanida , floribus
fasciculatis , fasciculis 3 — lfloris in racemum, racemis in pa-
niculam dispositis, pedicellis calycem subaequantibus bracteo-
las lineares breves duplo superantibus, Capsula — .
Species foliis supra glaberrimis subtus niveis a praece-
dentibus distiuetissima. Rami teretiusculi , mox glabrati, cor-
tice fusco lenticellis minutis copiosis exasperato, internodiis
l1/^ — 1" longis sursum decresceutibus. Folia 5" longa
Sr-'/j" lata, superiora minora, basi rotundata et ex apice sub-
aeqnaH breviter apiculato , apiculo tenui obtusiusculo 3'" fere
longo , petiolo 3 — 4'" longo cum nervo subtus fuscescente
glabro , stipulis linearibus deeiduis, cicatrice annulari intra-
petiolari persistente. Pauicula termiualis, ramis ejus sive
racemis breviter stipitatis pateutibus laxifloris, peduueulis
31
fasciculorum 2 — 3'" longis bracteara linearem duplo supe-
rantibus, pedicellis longioribus 2 — 1"' longis. Calyx in-
aequalis 2'" Iongus, corolla superatus. Petala lateralia ob-
ovata, inferiora subquadrata, orania longitudine subaequalia,
3'" longa. Fructns non exstat.
Gniana anglica: ad fl. Essequebo flor. m. Decembr. (Rieh.
Sc ho in b mg k u. 313).
7. T. sulicyjuiosa Benth. in Lond. Jonrn. of Bot. 2. 373.
ramulis pnbernlis caljeibusque extns incano-tomentosis, foliis
ellipticis obtnsiuscnlis breviter petiolatis supra glabris snbtus
appressa lanngine niveis, pnbe e nervo venisqne snbtus pro-
miuulis retieulatis evanida, floribus cymosis, cymulis dichoto-
inis in racemos panicnlatos dispositis, bracteis bracteolisqne
oppositis linearibus, pedicellis calycem subaequantibus sub
apice bibracteolatis, Capsula — .
Guiana anglica (R o b. S c h o m b u r g k n. 63) : ad fl. Ru-
pununi fl. m. Januar (Rieh. Schomburgk n. 373).
8. T. crotonoides Camb. 1. c. p. 115. t. 105. ramulis
puberulis calyeibusque extus incano-velutinis, foliis ovato-
lanceolatis breviter acuminatis petiolatis supra glabriusculis
snbtus incano- puberulis, pnbe e nervo venisqne primariis
snbtus prominulis evanida, floribus parvulis fasciculatis, fasci-
culis 3 — lfloris in racemum, racemis in paniculara dispositis,
pedicellis bracteolas lineares subaequantibus calyce brevioribus,
Capsula ovali - oblonga brevi (6 — 8'" longa) pubescente intus
laevi.
Brasilia meridionalis (Seil o).
32
Gtentianeae Juss.
Auetore
A. Grisebach.
Chironieae Griseb. in DC. prodr. 9. 38.
Gyrandra Griseb. 1. c. p. 44.
1. C chironioides Gr. 1. c.
Mexico: Acosta pr. Real del Monte ( C. Ehren-
berg, A.).
2. C speciosa Benth. in Botau. of the Voyage of S. Sul-
phnr p. 127. t. 45.
A praecedente difFert caule multo altiori anguste quadri-
alato et corolla duplo majori antherisque filamentum aeqiian-
i
tibus.
Mexico: pr. Zimapan flor. m. Februar (C. Ehrenberg
n. 1271).
Chlore ac Griseb. 1. c. p. 49.
Eustoma Don. — Gr. 1. c. p. 51. Syn. Arenbergia
Martens et Galeotti in Bullet, de Bruxelles 11. P. 1. p. 373.
In charactere geuerico deleantur calycis segmenta exa-
lata: nam in ipsa specie primaria carina sepalis exstat, quan-
doque in alam angustam basi exerescens, quae E. glauci
(Ahrenbergiae M. G.) discrimen genericum aufert.
1. E. exaltatum Gr. 1. c. et Gen. Gent. p. 118.
Mexico : ad ripas fl. Montezuma pr. Ajuntas flor. in. Jan.,
Febr. (C. Ehrenberg, G. et 1272). — (Berlandier 2351.)
Cuba : in pratis humidis pr. Havanna fl. m. April (E. Otto
202). — Venezuela: ad lacum Maracaybo pr. S. Carlos fl.
m. April. (Moritz u. 1188).
33
Cicendia Gr. in DC. prodr. 1. c. p. 61.
1. C. quitensis , caulc gracili superne dichotomo, foliis
inferioribus ovalibus, superioribus ovato-lanceolatis lanceola-
tisque acutiusculis , pedicellis elongatis a bractea remotis, ca-
lycis 4partiti segmentis liuearibus patulis, corollae „coccineae"
(sec. schedul.) tubo calycem panllum superaute a limbo pa-
tenti distincto, Capsula uniloculari.
Sy». Erythraea quitensis Kth. nov. gen. 9. p. 178. Gri-
seb. 1. c. p. 58.
Species ambigua inter Eri/thraeam et Cicendiatn: stig-
raate breviter bigloboso recedit ab hujus generis charactere,
antheris minutis ab illa: at nunc melioribus speciminibus exa-
minatis magis placet ut ab Erythraea renioveatur, quia tor-
sio antherae (a cl. Kunth iudicata) revera deest.
Venezuela: pr. Merida, Galipan flor. m. Decembri, pr.
Caracas flor. m. Januar (Moritz n. 208 et 1191).
Coutoubea Aubl. — Gr. 1. c. p. 66.
1. C. reflexa Bentb. iu Ann. natur. histor. 2. p. 442.
Guiana anglica: in savanis nliginosis ad fl. Kukenam
flor. m. Decembri (Rieh. Schomburgk n. 1060).
2. C. ramosa Aubl. guian. 1. t. 28. Gr. Gent. p. 132.
Guiana anglica: in ripa fl. Essequebo (Rieh. Schom-
burgk n. 97). — Guiana surinamensis (Hostmann n. 370).
ß. latifolia, caule simpliciori, foliis elliptico-lanceo-
latis utrinque attenuato-acumiuatis (5" : IQ'").
Venezuela: rarins in ripis pr. Upata provinc. Guiana flor.
m. Novembr. (E. Otto n. 1008).
3. C. racemosa Mey. Essequeb. p. 86. — Gr. Gent,
p. 132.
Gniana anglica: in ripa fl. Essequebo (Rieh. Schom-
burgk n. 195 et 299).
22r Bd. Is Heft. 3
34
Schul tesia Mart. — Gr. ia DC. prodr. 1. c. 67.
1. Seh. stenophylla Mart.*) nov. gen. 1. 182. — Gr. Gent,
p. 126.
Venezuela: pr. Puerto Cabello (Karsten n. 19), pr. Va-
lencia (Moritz n. 471).
2. Seh. Benthainiana Klotzsch mscr. caule gracili su-
perne dichotoino , foliis linearibus acuminatis internodia sub-
aequantibus sessilibus, eyinae pedicellis lateralibus palentibus
internodia subaerjuantibus sub apice bibracteatis, calycis tnbo
nervoso, nervis juxta alam reticulatis, alis semilanceolatis
transverse nervosis, corollae 4fidae exsertae „flavidae" (sec.
schedulam) lobis obovato-rotundatis.
Proxima Seh. angustifoliae Gr., at tubi calycini nervis
prominulis , foliis basi non attenuatis et corolla minori polli-
cari differt.
Guiana anglica (Rob. Schoniburgk n. 789): in sava-
nis udis ad fl. Suruma flor. m. Septembr. (Rieh. Schäm-
ig urgk n. 742).
3. Seh. suhcrenata Klotzsch mscr. caule nano erecto Ali—
formi subsimplici , foliis brevibus lineari - setaeeis , inferioribus
internodio multo brevioribus, flore terminali subsolitario flavo,
calycis tubo nervato, venis prominulis cum ala contiguis, alis
semilanceolatis suberenato-repandis transverse nervosis, co-
rolla brevi 4fida parum exserta.
Guiana anglica: in paludibus ad fl. Cotinga flor. m. Sep-
tembri (Rieh. Schomburgk n. 793).
4. Seh. heterophylla Miq. in Linn. XIX. p. 136. caule
gracili apice dichotomo v. simplici, foliis oblongo -linearibus
*) Conferas quae de Reichertia , novo genere a Schultesia sepa-
rando et de affinitate R. roseae suae cum Schultesia stenophylla
Martii profert doctiss. H. Karsten in Bot. Zeit. 1848. p. 397.
lanceolatisque basi rotundatis, inferioribus brevioribus obtusis,
superioribus acuminatis , pedicellis feie ad apicem bibractea-
tis , brarteis elongatis, calycis tubo fere ad carinas laevigato,
carinis in alam angustissimam transverse nervosam productis,
corolla rosea speciosa 4fida, lobis obovato-ellipticis raucronulatis.
Syn. Seh. neuroptera Griseb. in lit. — Habitus omnino
Seh. brachj/pterae Cham, et alis calycinis nervosis parum
distineta.
Gniana anglica: in savanis udis ad 11. Cotinga (Rieh.
Schomburgk n. 752). — Venezuela: pr. Puerto Cabello et
Valencia (Moritz).
ö. Seh. Iirachyptera Cham, in Linn. VIII. p. 8.
Gniana anglica: in savanis paludosis , nbi variat canle
nauo floribnsque albidis; flor. m. Februar (Rieh. Scliora-
bnrgk n. 491). — Guiana snrinamensis (H o s t m a n n
n. 427).
X est aca Gr. (a voce 'gtoTog, laevigatns).
Char. gen. Calyx 4fidus , lobis aenminatis exalatis
dorso carinatis margine scariosis. Corolla infundibuliformis,
nuda , circa capsulam marcescens, tnbo supra fundum con-
stricto, fauce ampliata brevi cum limbo 4partito confluente.
Stamina 4, corollae tubo supra fundum inserta, antheris ere-
ctis immutatis fauce inclusis, connectivo in apiculum pro-
dueto. Ovarium valvulis introflexis semibiloculare, ovulis mar-
gini yalvularum insertis. Stylus distinetus, deeiduus, stigmate
breviter bilamellato. Capsula bivalvis , septieida, yalvis fere
ad axin introflexis semibilocularis , placentis margiui interiori
valvularum insertis. Semina funicnlis a placenta distinetis immersa.
Herba annua , canle gracili cylindrico laevigato cyma
dichotoma terminato , foliis oblongo-lanceolatis basi connato-
sessilibus, bracteantibns plerisque lineari-setaeeis brevissimis,
floribu s roseis.
3*
36
Genus medium inter Schult csiam et Irlbachiam, «ab illa
Capsula semibiloculari , corollae figura et habitu hiaianthea-
rum distincta, ab hac praeter capsulam flore tetraraero, an-
theris immutatis , stylo deciduo stigmateque magis removetur.
1. II. lisianthoides Gr.
Radix tenuis. Caulis e basi adscendente erectus, ses-
quipedalis, 1'" — l1/»" diam., exaete cylindricus , laevigatis-
simus, mox fistulosus , internodiis 1 J/2 — 2" longis, supre-
uiis iufra cymam 3" longis, simplex et supra mediam partem
in cymam dichotomain abiens. Folia inferiora jam emarcida,
quae supersunt 3" longa, 8'" lata, e basi rotundata anguste
nblongata, apice acuminata, acutissima, palmatinervia, mem-
branacea. Cyma gracilis, basi bi trichotoma, internodiis
sursuni longitudine decrescentibns, infimis 2", extimis ,/3//
longis sensimque tenuioribus, omnibus strictiusculis erecto-
patentibus, ramis iterato-dichotomis fractiflexis, superioribus
cum flore alari brevissime pedicellato auctis, suprcmis in pe-
dicellum sub apice bibracteolatum abeuutibus vel breviter ra-
cemiformibus, scilieet pedicellis 2 — 3 unilateralibus instru-
ctis; bracteae deorsum crescentes , pedicellarcs (bracteolae) i
— 2'", inferiores cymae 2 — 4"' lougae. Flos tenuis 6"',
post anthesin 8'" loiigus. Calyx tetragonus, 3 — 4'" lon-
gus, lobis lanceolato-linearibus acuminatis subinaequalibus.
Corolla „rosea" (ex schedul.) , fundo 3"' longo elliptico-cy-
liudrico, strictura vix Val',' diam., fauce l1/a"/limboqu,e i.1/»'''
longis, ejus segmentis dextrorsum contortis lanceolatis acu-
tiusculis. Filamenta filiformia i"' longa, corollae stricturae
inserta, antheris oblongo-liuearibus flavis V«'*" longis intror-
sum dehisceutibus brevissime mucronulatis. Stigma lamellis
subcontiguis crassiuseulis brevibus, cum antheris apicem fau-
cis adaequans. Capsula oblongo-cyliudracea, 4"' longa, mar-
ginibus intus breviter rcvolutis. Semina immersa, minutissi-
iii, -i. rugulosa.
Venezuela : ad fossas huinidas pr. Bituco flor. in. Febr.
(E. Otto u. 553).
liisiaiitheae Griseb. in DC. prodr. 9. p. 70.
Lisianlhus Alibi. — Gr. 1. c. p. 72.
1. La. trifidus Kth. — Gr. 1. c. p. 75.
Venezuela: in prov. Truxillo, pr. Merida, Escuque flor.
in. Decembr. — Mart. (Moritz n. 1190).
2. Li. uliginosus Gr. 1. e. p. 76.
Venezuela: pr. Puerto-Cabello, Valencia (Mo ritz n. 419).
ß. grandijlorus Gr. 1. c Flores coerulei (ex sche-
dul.).
Guiana angliea: ad 11, Essequebo (Rieh. Seh omburgk
n. 166).
3. Li. glaber L. Gr. 1. c. p. 77. Syn. L, cort/mbosus R.
P. 11. peruv. t. 124.
Peruvia : pr. Chicoplaya (R u i z).
4. I*. vasculosus Gr. (Macrocarpaea) eaule tetraptero
ad nodos Tagina brevi teretiuseula eineto glabro, foliis ellipti-
eis utrinque acutis ovatisque longiuscule petiolatis glabris sub-
tus crassiveniis , venis prominulis juxta marginem arcuato-
eonlluis, calycis 5partiti segmentis ovatis obtusiusculis, corol-
lae (21/2// longae) stramineae tubo sensim ampliato aequali,
lobis patentibus late ovatis breviter mucronulatis , 'genitalibus
paulluin exsertis, eapsula — .
Proximus L. daturoides Gr., petiolo brevissimo, foliis
paree venosis etc. strenue distinetus.
Caulis l'rutescens, erectus, simplex, 4 — b'" diain., in-
ternodiis 1 — 3" longis, superioribus aequalibus l/y longis,
inox listulosis , alis quateruis fere ly// latis , epidermide glabra
38
laeviuseula, vaginis intrapetiolaribus i/V" altis. Folia 6 —
3" longa (excluso petiolo), 4 — l1/«" 'ata •> °asi abrupte in
petiolum 6 — 10'" longum atteimata, herbacea, laete viren-
tia, concolora, penninervia, venis primariis 8—9 cum nervo
subtus argute prominulis arcuatis laxe reticnlatis et in fibram
juxtamarginalem antrorsum connexis , petiolo basi ipsa in
vaginam abrupte dilatato. Cyma terminalis simplex, 3 — 4-
flora, pedunculis subaequalibus vix sesquiuneialibus basi bra-
cteatis iaeviusculis crassinsculis et apice incrassatis. Calyx
ovatus, 8 — VI'" longus, 6'" latus, segnicntis coriaceis su-
praineumbentibus margine pellucidis in tubnin multoties bre-
viorem basi connexis. Corolla speeiosissima (ex srhedula
straminea) , tubo biunciali, e basi 6'" fere lata sensim am-
pliato, lobis basi late supraincumbentibus 8'" latis et longis
mucrone 1(%" longo terminatis. Stamina subinaequalia, an-
theris 3"' longis demum revolutis. Sligmalis lamellae oblon-
gae, obtusae, crassiusculae. Capsula ignota.
Venezuela (Karsten (2.) n. 27): in montibus elatiori-
bus prov. Caracas pr. Tovar, Galipan, Jliguerote flor. m.
Jul. (Moritz n. 28).
Sectio VI. Lciothaninus Gr 1. c. p. 79.
Corollae deciduae tubus cylindricus , a limbo expanso
distinctus, lirabi segmentis late snpraincumbontibus. Antherae
erectae, demum arcuato-revolutae, Capsula elliptica, caly-
cem subaequans, placenta utrinque in laminas geminas divisa.
Caulis fruticosus, foliis penninerviis. — Flores speciosi roseo-
coccinei, subsolilarii, axillares et terminales, calyce oblongo
coriaceo öpartito.
Speciebus novis et Bentliamianis et nostris, quae seriem
continuam a Lis. loranlhoide et sectione Macrocarpaea ad
heiolhamnum et Sgmbolanthum Donii cxplent, discriraen
39
eariim formanuu generieuni toJlitur: Symbolanthi vero, se-
ctionis corollae tubo sursum dilatato a Leiolhamno recedeu-
tis, ovarii capsttlaeque structura adliuc falso descripta videtur,
calyx lion ditfert, habitus cum L. nerioide plane convenit.
3. Ei. nerioides Gr. caule tetraptero glabro, alis angu-
stissimis, foliis lanceolatis acuminatis breviter petiolatis gla-
bris, calycis öpartiti segmentis ovato- oblonges obtusis, co-
rollae roseo-cocciueae tubo (2" feie longo) cylindrico aequali
calycem duplo superante, segmenta limbi expansa late ovata
cuspidata plus duplo superante, genitalia subaequante, Capsula
uutaute.
Proximus haud dubie est L, macranthus Benth,
Caulis friitescens, bipedalis ut videtur, inferne parce ra-
mosus, ramis adscendentibus V diam. tetragonis laevibtts
glabris, angiilorum ala virente angustissiraa , internodiis sub-
aequalibus 1 — 2'' longis. Folia 2i/2 — 3'" longa, 6 — 9'"
lata , utrinque sensim attenuata , basi in petiolum 3'" fere
longuni, apice acuta, herbacea, laete virertia, nervo subtus
partim promintilo , venis tenuibus paucis non prominulis, pe-
tiolis in yaginam brevissimam basi connexis. Fedunciili sub-
solitarii, uniflori, unciales, sttberecti, mox cernui, apice in-
crassati. Calyx oblongus, 1" longus, b'" latus, erectus,
segmentis coriaceis supraincumbentibus ad margiuem pelltt-
cido-membranaceis. Corolla hypocraterimorpha, tubo 2" lon-
go, 4 — b4" lato, limbi segmentis 8'" longis, 6"' latis, in
mucronem 1"' longttm tenuem abrupte acutatis. Staraina 4/"
supra basiu corollae inserta, ejus tubutn subaequantia, anthe-
ris sagittatis demum reyolutis, loculis connectivo intus adna-
tis. Ovarium orato-lanceolatum, 4"' longum, in stylum
attenuatum, stigmatis lamellis lineari-oblongis obtusis. Cap-
sula (ex icone cl. inventoris) calycem subaequans, e pedun-
40
culo curvato pendula , bilocularis , loculis placentae ope semi-
bilocellatis.
Venezuela: in regione superiori prov. Merida pr. las La-
gunetas, ubi flor. m. Novembr., incolis „ Rondona " (Moritz
n, 1189).
6, I<. Elisabethae Gr. caule teretiusculo glabro laevi,
i'oliis ellipticis utrinque attenuato-acutis longiuscule petiolatis
glabris, caljcis öpartiti segmentis obioiigo-lanceolatis obtu-
siusculis, corollae rijbrae tubo (16"' longo) cyliudrico aequali
caljcem paullo superante, segmentis limbi expansis late ovatis
acntiusciilis parum longiori , genitalibus bqrcviori, Capsula — .
Syn. Leiothamnus Elisabethae Rieh. Schomb. Yer-
handl. des Gartenb. -Vereins in Preussen V. 18. p. 155. t. 1.
Gaulis frutescens, erectus, simplex 3 — 4pedalis, 2 —
3'" diam., laete virens , cylindricus , laevis , internodiis pleris-
qne 2 — 3"' longis. Folia 6" longa (excluso petiolo), 2 —
21/'2// longa, basi in petiolum 1" longum attenuata, apice in
acumen acutissimum protracta, membranaceo-herbacea, laete
virentia, nervo latiusculo subtus parum proininulo, venis pau-
cis distantibus _, petiolis basi vaginula brevissima distinctis.
Flores solitarii, peduncnlo laevi 1'" diam. Calyx erecto -
patens, 1" longus, basi 4"' latus, segmentis supraincumben-
tibus margine pellucidis 2'" feie latis. Corolla hyocrateri-
morpha, tnbo 16'" longo, V" lato, limbi segmentis 12"' lon-
gis, 9 — 10"' latis, abrupte in acumen trianguläre acutum
vix mucronulatum acutatis. Stamina subinaequalia, filamentis
4 — 6'" supra tubum corollae exsertis superne filiformibus,
antberis sagittatis oblongo-linearibus 2'" longis demum apice
recurvis. Stylus superne duriusculus , stamina longiora paul-
lum exccdens, laevis, stigmatis lnmollis lanceolato- oblougis
obtusis, Capsula ignota,
41
Guiana anglica : in sylvis profundis montium Roraima
(Rieb. Schomburgk n. 1024).
Tachia Aubl. — Gr. 1. c. p. 80.
1. T. guianensis Aubl. guian. 1. t. 29. — Marti us
nor. gen. 2. t. 189.
Guiana anglica: in ripa flum. Cotinga flor. ra. Deceinbr.
(Rieh. Schomburgk n. 1546).
Leianthus Gr. gen. Gent. p. 196. et in DC. prodr.9. p. 83.
1. Ja, longifolius Gr. Gent. 1. c. — Syn. Lisianthus L.
mant. p. 43.
Jamaica (Hart weg n. 1550).
Voyria Aubl. — Gr. in DC. prodr. 9. p. 83.
1. V. flavescens Gr. 1. c. p. 85.
Brasilia borealis: ad Humen Amazonas (Poeppig n.
3064.)
2. V. uniflora Lara. — Hook, in Bot. Miscell. 1. t. 25.
Guiana anglica (Rob. Schomburgk).
Swertieae Gr. 1. c. p. 86.
Gentiana T. — Gr. 1. c.
Sect. Andicola Gr. 1. c. p. 87.
1. G. rupicola Kth. nov. gen. 3. t. 220. f. 2.
Ludit caule vegetiori palmari florem multo superante: G.
rupicola var. vegetior Benth. in pl. Hart weg (n. 1247).
Ecuador (Hart weg n. 1242, 1247, 1249. 1250).
2. G. limoselloides Kth. 1. c. t. 220. f. 1).
Ecuador (Hart weg n. 1248).
3. G. cernua Kth. 1. c. p. 132. — Gr. 1. c. p. 88.
Ecuador (Hartweg n. 1244).
4. G. coryinbosa Kth. 1. c. t. 224.
42
Ecuador (Hart weg n. 1253). — Venezuela: iu Sierra
Nevada flor. m. Januar, in Paramo de Mucuchie fl. m. Octobr.
(Moritz n. 1185 et 1187a.)
5. G. foliosa Kth. 1. c. p. 133. — Gr. 1. c. p. 90. G.
diffusa Benth. PI. Hartw. p. 228.
Ecuador (Hart weg n. 1251): haec est forma Hnm-
boldtii legitima et haud scio quo errore idem numerus apud
Walpers Repertor. 6. p. 505. ad G. diffusam Kth. refe-
ratur.
y. flaviflora Gr. 1. c. G. cerastioides ß. chimbora-
zensis Benth. 1. c. p. 227.
Ecuador (Hartweg n. 1243).
6. Cr. selaginifolia Gr. caule humili adscendente dense
folioso superne in ramos paucos diviso , foliis coriaceis ovato-
lanceolatis obtusiusculis margine scahrinsculis, cymis termi-
nalibus coarctatis multiüoris, corollae rotatae imberbis „vio-
laceae" seginentis elliptico-lanceolatis obtusis calycem pro-
funde 5fidum vix duplo superantibus.
Syn. G. nummulär ifol'ta var. crassulifolia Benth. in pl.
Hartweg. vol. II. p. 228. apud Walp. 1. c. ex numero bre-
vique adumbratione. Media profecto stat int er G. nummu-
lär if öl iam Gr. et G. foliosam Kth. , at praeter alia discri-
mina calyce profundius diviso ab utraque specilice distin-
cta est.
Rhizoma filiforme, 1'" diam., flexuose descendens, in cau-
les 1—2 eosque fertiles abiens. Caulis palmaris, a basi ad
apicem foliis patentibus recurvisque dense obtectus, a medio
in ramos 2 — 8 ipsi conformes fastigiatos divisus, internodiis
1"' fere longis foliorum basi infracta occultatis. Folia sub-
aequalia 4 — 6'" longa, iVa— 2'" lata* versus apicem sen-
sim attenuata, apice obtusiucula, trinervia, nervis siccitate
43
partim prominulis. Cyma terminalis, ovoidea, racemiformis,
10 — löllora, pcdicellis in fuliorum sinn occultatis 1 l/J" lon-
gis. Calvx 4'" feie longus, lobis lanceolato- attenuatis tubo
duplo longioribus! Corolla patens, 6'" longa, seginentis
1 '/V" latis stamina duplo excedentibus. Ovarium oblongo-
lineare, arutinsculum, stamina panllo superans, stigmatibus
miniitis erectiuscnlis.
Ecuador (Hartweg n. 1252): „juxta craterem montis
Volcan de Pasto alt. 12000"' sec. Bcntham 1. c.
7. Cr. viridis Gr. canle stricto erecto pedali , cymae race-
miformis floribus cernnis „virescentibus", foliis coriaceis late
linearibns acntinscnlis margine scabrinscnlis^ imis aggregatis,
corollae rotatae imberbis seginentis elliptico-lanceolatis obtu-
sinscnlis calycem öpartitnm duplo superantibus.
Seriei specierum inserenda est jnxta G. hyssopifoliam
Kth. et cum eadem conuectit G. Swertioiden Gr. affiuesque.
Radix perennis. Canlis solitarius , cylindricus, laeviuscu-
lus, glaber, inferne l1/? — 2'" diam., internodiis plerisque
subaequalibus l.'/a — 2" longis. Folia snbaequalia 2" longa,
2" lata, versus apicem attenuata, basi late sessilia et am-
plexicauli-contigua, tenuiter trinervia et venoso -reticulata,
sicca lutescentia, ima 12 — 16 in rosulam approximata. Cy-
ma racemiformis augusta, a medio caule incipiens, cymulis
singulis 3 — öiloris dichotomis, pedicellis plerisque semipolli-
caribus strictis apice sub anthesi cernuis demum erectis. Ca-
lyx 3" longus , seginentis ovato-lanceolatis acutis in tubum
abbreviatum connexis. Corolla patens, 6'" longa (ex sche-
dula „virescens"), seginentis i^/a"-' latis genitalia sesquisu-
perantibus capsulamque lineari - oblongam demum aequantibus.
Venezuela: in in. Paramo de la Culata flor. m. Decembri
(Moritz n. 1186).
44
8. G. swcrtioidcs Gr. 1. c. p. 92. — Syn. G. swertioi-
dcs ß. Bcnth. in pl. Hart weg. ex numero.
Ecuador (Hartweg n. 1246).
Sect. Amarellu Gr. 1. c. p 95,
9. G. mcxicaica Gr. 1. c. p. 96.
Mexico: pr. Real del Monte (C. Ehrenberg n. 79).
Sect. Chondroyhylla Bang. — Gr. 1. c. p. 104.
10. G. Gayi Gr. 1. c. p. 106.
Chile (Bridges iL 1250).
Sect. Pnenmonan/hc Neck. — Gr. 1. c. p. 109.
11. G. spathacca Kth. 1. c. p. 135. — Gr. 1. c. p. 113.
Mexico (Aschenborn): pr. Real del Monte, in monte
Cerro veutoso pr. Regia etc., pr. las Ranas flor. m. Decembr.
et Januar. (C. Ehrenberg n. 77 et 1051.) (Aschenborn
n. 682.)
12. G. adsurgcns Cerv. — Gr. 1. c. p. 113.
Mexico : in pratis pr. Real del Monte, Hnajalote etc. ilor.
m. Novembr., Decembr. (C. Ehrenberg, B. et n. 76.)
13. G. Salpinx Gr. canle erecto siraplici scabrinsculo, fo-
liis basi connatis lanceolatis vi ovato-lanceolatis acnmiuatis
trinerviis glabris niargine glabriusculis , lloribus axillaribns
oppositis breviter pedicellatis, snpremis cum terminali in cy-
mam 5 — 7ftoram collectis, bracteolis binis basi connatis ca-
lycem amplectentibus ipsumque aequautibus, calycis 5fidi tubo
campanulato lobos lineares sqnarroso - patulos subaequante,
corollae pnrpureae tubo clavato calycein duplo , limbuiu qua-
druplo superante , lobis 5 o>atis obtnsiusculis rerolntis, plicis
niiuutis integris acutis hiuc obsoletis, antheris liberis exsertis,
seniinibus — .
Species speciosa, juxta G. calyculatam Llav. collocan-
da, cni sane proximae calyx tubulosus corollae tubo paullo
45
brevior adscribitnr, ccterum convcnit singulari bracteolarum
conformatione et limbo corollae revoluto.
Caulis strictus, bi tripedalis, Iiabitu G. Pneumonan-
thes, internodiis 1 — 2" longis. Folia 1 — i1/«" longa, 3 —
6'" lata, herbacea, hinc sub antbesi marcescentia. Pedicelli
axillares 4"' loiigi, patentes, apiee in bracteolas dilatati. Ca-
ljx 8'" longns, lobis herbaceis distantibus membrana intra-
ealycina apiee trnneata connexis. Corollae tubns 16 — IS'"
loiigus, inferne tenuis sensimque dilatatns, a medio campani-
formis et superne 5'" latus, lobis 4 — 5'" longis et 2"' latis.
Filanienta e corollae tubo Z'" exserta , accedentibus anlheris
linearibus flavia 2y// longis paullisper recnrvis. Ovarium li-
neari-lanceolatum, stamina subaequans, apiee in Stigmata ob-
longa reAoliita attenuatum. Capsula ignola.
3Iexico: pr. Temascaltepec (C. Ehrenberg, E.).
Ejcadenus Gr. obs. de Gent. p. 36. et in DC. prodr. 9.
p. 127.
1. E. parviflorus Gr. gen. Gent. p. 322.
Mexico (Ascbenborn n. 505): pr. Real del Monte (C.
Ehrenberg, D.).
Halenia Borkh. — Gr. in DC. prodr. 1. r. p. 128.
1. H. asclepiadea Gr. gen. Gent. p. 326.
Specimen majus cyma terminali sub-12flora instruetum.
Ecuador (Hart weg n. 1254).
2. H. planta ginea Gr. 1. c. p. 327.
ß. apiculata, calcaribus corollam dimidiam aequanti-
bus. — H. apiculata Mart. et Galeott. in Bullet. Bruxell.
11. P. 1. p. 371. ex descriptione ab hac forma parum recedit.
Mexico : Real del Monte, Huajalote, Cuesta blanca, Cerro
ventoso (C. Ehrenberg n. 59).
46
3. H. multiflora Beiith. in pl. Hart weg n. 210. Rece-
dit nostra corollae lobis obtnsis, convenit et recognoscitur
ealcaribus' brevissimis corniculiformibus corollae niultoties su-
peratis.
Mexico: pr. Habajas (Ehrenburg n. 608).
Menyantheae Gr. in DC. prodr. 9. 136v
JLimnanthemum Gmel. — Gr. 1. c. p. 138.
1. Ja. Humboldtianuiii Gr. gen. Gent. p. 347.
Mexico: pr. Veracruz, Angangueo (Ehrenberg). — Ve-
nezuela: pr. Barcelona, Angustura (Moritz n. 560). — Guia-
na anglica: in ripa fl. Essequebo (Rieh. Schomburglc
u. 185).
Plantae Kegelianae Surinamenses.
(Continiiatio v. Linu. Tom. XXI. p. 181—284.)
Auetore
Aug. G a r c k e.
IMlleniaceae DC.
Davilla Vand.
1. D. elliptica St. Hil. Fl. Bras. merid. I. p. 17. Walp.
Repert. I. p. 66.
In fruticetis prope Poelebantje. Febr. 1845. Hb. Kegel,
ii. 690.
Soliocarpus Roland.
2. ». dentosug Mart. Walp. Repert. II. p. 746. Frutex
8 — 15 ped. altns.
In fruticetis et silvis prope Paramaribo. Jul. 1844. Hb.
Kegel, n. 122 et 374.
3. D. brevipedicellatus Gte. Ramis glabris, leviter
striatis, debilibus, non scandentibus ; foliis coriaeeis, ellipticis
apice acuminatis, basi subundulato-repandis, a medio acute
et remote serratis, supra glaberrimis, subtus nitidis, in ner-
vis tantum appresse pilosis; floribus axillaribus lateralibusque
aggregatis numerosis brevipedicellalis, pedicellis puberulis, 1
48
— 2 lin. longis; calycibus inaequalibus , glabria ; fructu glo-
boso, glabro.
Ad ripas fl. Suriname prope Joden - Savanna. Novbr.
1845. Hb. Kegel, n. 1186.
Frutex haud scandens modice altus esse vidctur. Rami
teretes, leviter striati, debiles, flexuosi. Folia elliptica vel
oblonga, cuspidata, coriacea, supra opaca, subtus pallidiora,
nitida, absque petiolo 3 — 3 '/2 poll. longa, l1/^ — 13'4 poll.
lata, e nervo medio utrinque 8 — 9costata, apice ia euspi-
dem semipollicarem exeuntia. Petioli semipollieares, glabri.
Flores axillares lateralesque , aggregati. Peduncnli 1 — 2 lin.
longi. Sepala iuaequalia , coriacea. Filamenta apice aliquan-
tiiluiu incrassata. Stylus subterminalis , curvatus, stigmate
peltato , obliquo. Fructus haud perfecte maturus magnitudiiie
Pt'si sativt, calyce sustentus , globosus, basi uno latere saepe
dehiscens. Semina nitida, nigro-rufescentia, arillo inclusa, a
basi parietis ascendentia.
4. ©. semidentatus Gke. Ramis glabris, rimosis, haud
scandentibus; foliis coriaceis, ovato- vel oblongo - ellipticis,
cuspidatis, basi integerrimis vel subundulatis, a medio remote
serratis, supra glaberrimis, opacis, subtus rufis, lepidoto-
puberulis; floribus axillaribus et lateralibus aggregatis; pe-
duuculis pubescentibus; sepalis ovalibus, pubescentibus, aequa-
libus, merabranaceis; ovario glabro; fructu globoso, glabro.
In fruticetis et silvis prope Paramaribo. Jul., Aug. cum
floribus et fruct. immat. 1844. Hb. Kegel, n. 191 et 457.
Frutex 12 — 20 ped. altus, nou scandens. Rami teretes,
llexuosi, cortice rimoso, glabro, in canescentem vergenti ve-
stiti. Folia absque petiolo 3*/2 — 8 poll. longa, l1^ — 4
poll. lata, supra glabra, laevia, sobtns rufa, appresse lepi-
doto-puberula, e nervo medio utrinque 11 — 14costata, basi
49
ovata vel acuta, apice in acnmen cuspidatum producta. Pe-
tioli semiteretes , supra caualiculati, pilosi, */g — 1 poll.
longi. Flores axillares et laterales, aggregati. Pedunculi
capillacei, semipollicares , pubescentes. Sepala 5 ovalia vel
obovato-rotundata, maguitudiue aequalia, membranacea , ap-
presse pubescentia. Petala tria, oblouga, facillime caduca,
sepalis paulo majora. Filameuta apice aliquantulum incras-
sata, petalis sepalisque breviora; antherae oblongae. Stylus
staraiua aequaus; stigma peltatum. Ovarium globosum, gla-
brum. Fructus iiumaturus, baccatus, calyce sustentus, glo-
bosus. — Flores omues hermaphroditos vidimus.
Doltocarpo spinulifero Miq. affinis, sed differt foliis lou-
gioribus et latioribus, e quorum nervis mediis utrinque plures
costae excurrunt, pagiua superiore glabra et opaca (non ni-
tida) , sepalis aequalibus (non magnitudine valde disparibns)
et membranaceis (uon coriaceis), stylo stamina aequaute,
ovario et fructu glabro (uon albo-pubesceuti).
Tetracera, auct. F. A, G. Miquel.
T. asperula Miq. in Linn. XVIII. 133. var. foliis majo-
ribus acutis.
Frutex ramis procumbentibus. In arenosis ad Maria-
paston. Kegel n. 1311.
T. ovalifolia DC. I. 68. var. racemis densins tomentel-
lis, foliis superioribus acutis, vix species.
Frutex procumbens in arenosis ad Joden- Savanna. Ke-
gel n. 1156.
Bixineae Kth.
Bixa L.
5. B. OreUana L. DC. prodr. I. p. 259.
In hortis prope Paramaribo. Septbr. 1845. Hb. Kegel,
n. 1020.
22r Bd. ls Heft. 4
50
Baiiara, anct. F. A. G. Miquel.
B. guianensis Aubl. I. 547. t. 217.
Frutex 20-pedalis pr. Beekhuizen. Kegel, n. 942.
Violarieae DC.
Calyptrion Giug.
6. C. AuMetii Ging. DC. prodr. I. p. 289.
Ad margin, silv. prope pl. Quarta. Aug. 1844. Hb. Ke-
gel, li. 296.
Alsodeia Fet. Tb.
7. A. Ria na Kl. Mss. Conohoria Riana DC. prodr. I.
p. 312.
In silvis prope Cassepoerekreek et plant. Beekhuizen.
Septbr. 1844. Novbr. 1845. Hb. Kegel, n. 645.
Ainphirrox , auct. F. A. G. Miquel.
A. Suriiiainensis (Hybanthus Surin. mihi in Linn. XVIII.
738). Cum corollam examinare non licuit, ex auctoritate
domini L. A. Tulasue ad AmpJiirrocis geuus stirpem re-
tuli (Anu. de sc. nat. 1847. p. 370)^ quam vero ab A. longi-
folia Spreng, omnino distinetam esse uullum dubium est.
Frutex 8 — 10-pedalis, floribus albis, in sylvis iimbro-
sis humidis ad fl. Saramacca. Kegel, n. 1338.
Polygaleae Juss.
Polygala L.
8. P. adenophora DC. prodr. I. p/327. P. incarnata
Aubl., non Lin.
In arenosis prope Saron. Maio 1846. Hb. Kegel, n. 1262.
9. P. longicaulis H. B. K. — DC. prodr. I. p. 327.
In arenosis prope Saron. Maio 1846. Hb. Kegel, n. 1280.
10. P. vaiiaMlis H. B. K. DC. 1. 1. p. 328. Floribus
albis et roseis.
51
In areuosis prope Mariepastou. Mai 1846. Hb. Kegel,
n. 1298 et 1299 et in areuosis prope Joden- Savanna. Novbr.
1845. Hb. Keg. n. 1098.
11. P. luollis H. B. K. DC. ]. 1. p. 330.
In areuosis prope Joden -Savanna et Saron. Novbr.
1845. Mai« 1846. Hb. Kegel, n. 1123 et 1423.
12. P. appressa Bentli. Journ. of bot. IV. p. 100. "Walp.
Repcrt. I. p. 201.
In areuosis prope Joden- Savanna. Novbr. 1845. Hb.
Kegel, n. 1099.
Bredemeyera Willd.
(Calacoma Benth.)
13. Bredemeyera l>racteata Kl. Mss. Frutex 12 —
15 ped. altus.
In areuosis prope Mariepaston, raro. Mai 1846. Hb.
Kegel, n. 1292.
Trlg'onia Aubl.
14. T. xanthopila Gke. Foliis oblongis vel obovato -
ellipticis, acuminatis, supra glabris , subtns flavescenti- vel
cano - flavescenti - toraentosis , brevipetiolatis.
Ad ripas fl. Samaraccae super. (Maio 1846) et fl. Cas-
sepoerekreek. Novbr. 1845. Hb. Kegel, n. 1177.
Frutex subvolubilis. Rami teretes, tubercnlis creberri-
mis scabri, glabri, uovelli dense flavo-pubesceutes. Folia
absque petiolo 3 — 4 poll. longa, l1/^ — 2 poll. lata, oblonga
vel obovata-elliptica, basi obtusiuscula, in petiolum non at-
teuuata, apice acuminata, supra glabra excepto nervo medio
aliquantulum piloso , subtns tomeuto flavescenti vel in adultis
cano -flavescenti denso et pilis simplicibus vestita, e uervo
medio subtns prominente et paululum piloso 6 — 8costata.
Petioli 2 — 4 lin. lougi, rugulosi, subtns paulo pilosi, supra
4*
52
lanaliculati. Stipulae faeillime deciduae. Flores axillares et
terminales (sed non paniculatim terminales) , longe racemosi,
lutescentes; racemi folium snperantes, 5 — 6 poll. longi, ra-
chis ramulique pilosi. Pedicelli 1 — l!/2 lin. longi, pilosi.
Calyx profunde öfidus, 3 lin. longus, extrorsum appresse fla-
yescenti-pubescens, introrsum glaberrimus, coloratus, segmen-
tis oblongis vel obovato-oblongis, obtusis, subinaequalibus.
Petala 5 inaequalia, superius calycem longitudine aequans,
extus basi gibbosum, intus concavum, supra cavitatem pube-
rulum, lateralia 2 spathulata, inferiora lateralibus subaequa-
lia. Stamina petalis triente breviora; filamenta 6 autherifera,
alia sterilia. Pistillum stamina aequans. Ovarium ovoideum,
flavo-lanatum.
Caryopliylleae DC.
Mollug-o Ser.
15. M. verticillata L. DC. prodr. I. p. 391.
In arenosis prope Mariepaston. Maio 1846. Hb. Kegel,
n. 1310.
Dryuiaria Willd.
16. B. cordata Willd. DC. prodr. I. p. 395.
In pascuis prope Beekbuizen. Jul. 1844. Hb. Kegel,
n. 50.
Malvaceae R. Br.
Iflalachra L,
17. M. Kegcliana Gke. Caule erecto , minute pubero,
tuberculoso-hispido et linea longitudinali villosa decurrenti
notato; foliis inferioribus trilobis, lobis valde inaequalibus,
lateralibus brevissimis, terminali longe producto, acuto, fol.
superioribus obsolete trilobis vel ovato-lauceolatis, omnibus
inaequaliter serratis, acutis; rapitulis pedunculatis, öfloris,
foliis floralibus braeteiformibns tribus, triangulari-coidatis,
53
subconeoloribus , petiolatis, stipnlatis, stipulis decem tubercu-
loso-hispidissimis.
In cultis prope Paramaribo. Maio 1845. Hb. Kegel,
n. 867.
Caulis teres, pilis basi tuberculosis simplicibus ilavescen-
tibus hispidus, praetcrea minutissime pubes et linea villosa a
ramo ad ramum decurreuti obsitus. Folia 3 — 4 poll. longa,
medio i*/9 — 21/<2 poll. lata, utriuque tuberculoso-hispida,
quinquenervia , inferiora e basi ovata inaequaliter triloba, lo-
bis dissimilibus, lateralibus brevissimis, J/4 — }J$ poll. longis,
terminali longissimo, a sinubus obtusis 2 — 21/2P0"« longo,
triangulari, fol. superiora e basi ovata elongato-lanceolata,
omnia excepta ima basi inaequaliter serrata, acuta. Petioli
,/a — l1^ poll. longi, pilis basi tuberculosis et linea lougitu-
diuali dense villosa obsiti. Stipulae petiolares gemiuae, pol-
licem loiigae, subulato-setaceae, persistentes, totius plantae
more tuberculoso-hispidae. Flores in foliorum bracteiformium
axillis solitarii, sessiles vel brevi pedunculati et sie capitula
involucrata cum setis iuterjeetis mentientes; in siugulis pseudo-
capitulis öiloris aggregati, tres inferiores tx'ibus foliis bractei-
formibus breviter petiolatis, triangulari - cordatis , tuberculato-
hispidis, subconeoloribus (non parenehymate albo, quäle in
M. capitata) suffulti, ceteri duo superiores centraiesque sin-
guli seta (folio abortivo) suffulti tuberculato-hispidissima,
paulo ipsis longiore. Petioli illorum trium foliorum bractei-
formium duas, tres et quatuor stipulas setaceas gerunt, ut
capitulum quodque decem stipulis fuleiatur. Calyx 2 — 3 lin.
lougus, cupuliformis, ultra medium öfidus, laciniis lanceola-
tis, 3nerviis, secus nervös et praeeipue margine apiceque tu—
berculoso- hispidus. Petala triente longiora, ab apice obtuso
et inaequaliter subbilobo ad basiu seusim attenuata, extror-
sum minutissime puberula. Tubus stamineus petalis paululum
54
brevior. Capsula calyce persistente eincta paululuinque bre-
vior, solubilis in cocca 5 glaberrima, basi acuta, apice ob-
tnsa, dorso convexa et venosa, lateribus plana vel minus
veuosa.
Pavonia Cav.
18. P. Typhalea Cav. DC. prodr. I. p. 443.
Ad vias et in silvis prope plant. Quarta. Jul. 1844. Hb.
Kegel, n. 133.
Albelmosclius Medik.
19. A. esculcntus Wght. et Arn. Hibiscus escul. L. DC.
prodr. I. p. 450.
Prope Paramaribo colitur. Aug. 1845. Hb Kegel n. 977.
Hibiscus L.
20. H. feifsircatus Cav. DC. prodr. I. p. 449. Iis, quae
Cl. Miquel in Liun. vol. XVIII. p. 354. de Hibisco bicomi
et H. bifurcato Cav. disserit, omnino assentimns.
Ad fossas prope Poelebantje. Jim. 1845. Hb. Kegel,
n. 929,
Paritium Adr. Juss.
21. T. liliacciim Adr. Juss. in St. Hil. Flor. Brasil, me-
rid. I. p. 256. Hibiscus tiiiaceus L. DC. prodr. I. p, 454.'
In fruticetis prope plant. Geyersvlyt. Sept. 1845. Hb.
Kegel, n. 1019,
Crossypium L.
22. Cr. aciuninatum Roxb. cf. Wight Illustr. of lud. bot.
I. p. 57. 58. tab. 27.
Prope Paramaribo colitur. Aug. 1845. Hb. Kegel, n. 968
et 969,
Sirta L.
23. S. glomcrata Cav. DC. prodr. I. p. 460.
In fruticetis et ad vias prope plant. Tourtonne et plant.
Quarta. Jul. 1844. Hb. Kegel. 197 et 336,
55
24. S. rhombifolia L, DC. 1. 1. p. 462.
In cultis prope Paramaribo. Jim. 1844. Hb. Kegel, n. 7.
25. S. urens L. DC. 1. 1. p. 165.
In silvis prope plaut. Quarta. Oct. 1845. Hb. Kegel
u. 1026.
Buettneriaceae R. Br.
Theoforoina L.
26. Th. (actio L. DC. prodr. I. p. 484.
Prope plant. Tourtomie. Jul. 1844. Hb. Kegel, n. 181.
Waltheria L.
27. W. a ine r nana L. DC. prodr. I. p. 492.
In arenosis prope Joden -Savaima. Noybr. 1845. Hb. Ke-
gel, n. 1110.
Melochia L.
28. ]»I. ulmifolia Benth. in Hook. Jouru. of bot. IV. p. 129.
Walp. repert. I. p. 342.
In silvis prope Hb. Kegel, ri. 247.
29. H. {Ricdleia) sparsiflora Kl. in litter.
In sepibus prope Poelebantje. Jul. 1844. Hb. Kegel,
n. 305.
Sterculiaceae Vent.
^uararibea Aubl.
30. Q,. macrophylla Kl. Mss. Frutex 10 — 12 ped.
altus.
Ad ripas rivuli Saramacca - Kauaal inter flum, Saramac-
cam et Surinam. Maio 1846. Hb. Kegel, n. 1255.
Tiliaceae Juss.
Triumfetta L.
31. T. altbaeoides Lmk. DC. prodr. I. p. 507.
Ad vias prope Poelebantje. Jul. 1844. Hb. Kegel, n. 57.
56
Sloanea, auct. F. A. G. Miquel.
Sl. Pluinieri Axibl. I. 536. excl. syn. (Sl. dentata L. et
DC. partim). In nostra folia lato-crenata, in vera «S7. den-
tata potius s errat a.
Arbor 50 — 60-pedalis, ad ripas fl. Cassepoerekreek.
Kegel, n. 1175.
Sl. coryinbiflora DC. I. 516. ex brevi phrasi yix dubia.
Arbor 20 — 25-pedalis, in sylvis ad plant. Tourtonue.
Kegel, n. 939.
Anrantiaceae DC.
Citrus L.
32. C Mfedica Risso. DC. prodr. I. p. 539. Ab incolis
Lemmetjes noniinata.
Ubique in sepibns prope Paramaribo. Decembr. 1845. Hb.
Hb. Kegel, n. 1230. 1231.
33. C. Decmnaiia L. DC. 1. 1.
Colitur. Januar 1846. Hb. Kegel, n. 1233.
34. C. vulgaris Risso. DC. 1. 1.
Colitur. Januar 1846. Hb. Kegel, n. 1232.
Oxalideae DC.
Oxalis L.
35. O. hedysaroides H. B. K. DC. prodr. I. p. 691.
Ad vias prope plant. Quarta. Hb. Kegel, n. 284.
jSimarubeae Rieh.
(fcuassia L.
36. Q... amara L. DC. prodr. I. p. 733.
In silvis prope Mariepaston (Mai 1846) et prope plaut.
Contigno's-Grond. Noybr. 1845. Hb. Kegel, n. 1093.
57
Oclinaceae.
Goinphia Sebreb.
37. €J. isophylla Gke. Glaberrima; foliis elongato-ovatis,
acntis, argute spinnloso-serratis, basi obtusis integris vel
obsolete serratis, breviter pctiolatis, 3 */■ — 4 poll. longis, 1
— i,/2 poll. latis, racemis termiualibus apice subsimplicibus
basi compositis ; calycibns post authesiu reflexis ; antheris uu-
dulato-rugulosis; baccis subelliptico-obovatis , gynobasi cla-
vatae iisdem aequicrassae vel paulum angustiori iiisidentibus.
In areuosis prope Mariepaston. Maio 1846. Hb. Kegel,
n. 1291.
Frutex procumbens. Ramuli obtuse angulati, rimosi, ad-
ulti einerei, lenticellis punctiformibus adspersi, juniores fusci.
Folia 3J/2 — 4 poll. longa, 1 — i1/^ poll. lata, elongato-
ovata, apice acuta, nou acuminata, basi obtusa, margine ex-
cepta ima basi appresse et argute spinuloso-serrata, erasse
eoriacea, utrinquc paululum nitida, concoloria, nervo medio
supra et subtus praecipue apicem versus acute proininenti,
secundariis tenuibus, crebris, arcuato-ascendentibus , utrinque
impressis; substantia foliorum tenax, nee fragilis. Petiolus bre-
vis , 2 lin. lougus, supra canaliculatus, marginibus involutis.
Stipulae 2 lin. longae, trianguläres apice subnlatae. Race-
mi 21/<i — 3 J/2 unciales , apice simp'lices, basi compositi et
basi tantum bracteati. Pedunculi 6 lin. longi, teretiusculi,
alabastro duplo longiores. Sepala oblonga, exteriora acu-
tinscula, brunnea , interiora obtusiuscula, flava cum saturiore
nervo medio lato, omnia petalis paululum breviora^ 8-1/« ^11»
longa, 1 — i*/a lin. lata, nervo medio infra apicem in spi-
nnlam brevem exeunte, post authesin reflexa, paulnlnm per-
sistentia. Petala euneato-obovata, subemarginata in unguem
attenuata, sepalis paululum longiora. Antherae sessiles, un-
dulato - rugulosae , petalis fere triente breviores. Baccae 1 —
58
2 subelliptico - obovatae , 4 lin. longae , gynobasi clavatae 3
— 5 lin. longae iusidentes.
Hostmannia Plancb.
38. H. elvasioides Planch. Walp. repert. V. p. 400.
Crescit in Surinamo. Hb. Kegel, n. 274.
Celastrineae R. Br.
Hex L.
39. I. celastroides Kl. Mss. Frutex 12 — 15-ped.
altiis.
In fruticetis prope Paramaribo (Oude Ryweg). Aug. 1844.
Hb. Kegel, n. 415.
Anacardieae Liudl.
Anacardiuin Rottb.
40. A. occidentale L. DC. prodr. IL p. 62.
In arenosis prope Joden- Savanna copiose et in fruticetis
prope Poelebantje. Jnl. 1844. Hb. Kegel, n. 182.
Mangifera L.
41. Htf. indica L. DC. 1. 1. p. 63.
Ad margines silvarum prope Paramaribo (efferata?). Jnl.
1844. Hb. Kegel, n. 123.
Vocliysieae St. Hil.
Vocliysia Juss.
42. V. arcuata Gke. Foliis ternis, brevipetiolatis, oblongo -
elliptieis, basi obtusis, apice breviter obtuse-acuminatis, utrin-
qne glaberrimis, hitescenti- viridibus , opaeis; racemis axilla-
ribns, arcoatis, densifloris 5 pedicellis nnifloris, snb lente mi-
nute pnbescentibus, floribus glabris ; rapsula trigona, glabra.
In silvis prope Beekhnizen. Febr. cum florib. et Jnl. 1845
cum fructibus. Hb. Kegel. 11. 684. 943.
i
59
Raini glabri, tcretiusculi. Folia coriacea, ternata, in-
stantia, brevipetiolata , oblongo-elliptica, basi obtusa vel pau-
liiliini acntiiiscula , apice obtuse-apiculata, nervo medio snb-
tus prominente, venis parallelis tennibiis ad margineni ana-
stomosantibus, glaberrima, snpra lutescenti-viridia, opaca vel
vix paiiluliim nitida, snbtus opaca, 4 — 5-nncialia, 1 Vfl —
~Va P0^' 'ata. Petioli brevissimi , 2 lin. longi, snpra cana-
liculati j glabri. Stipnlae decidnae, minimae. Racemi axilla-
res, incnrvati, elongati, solitarii, pennac eorvinae crassitu-
dine. Fediinciili siibverticillati, teretes, nniflori, glabri, snpra
insertionem bractcati. Rracteae minntae , sessiles , solitariae,
decidnae. Petala tria , glabra, lutea, intermedium oblongo-
oboyatnm, lateralibns oblongis ranlto niajus, Capsula trigona,
glabra, rugosa, pollicem longa.
IijtBirarieae Jnss.
iSodeeas L.
43. D. surinamen&is Linn. fil. Suppl. pl. p. 36 et 245.
Encyclopedie methodique tom. II. p. 289. DC. prodr. III. p. 91.
In fossis et ad ripas fluni, prope Paramaribo. Jul. 1844.
Hb. Kegel, n. 323.
Eiagerstroeinia vYilld.
44. Ei. indica L. DC. prodr. II. p. 93.
In hortis prope Paramaribo colitur. Octob. 1845. Hb.
Kegel, n. 1031.
Passifloreae Juss.
Passiflora L.
45. P. laurifolia DC. prodr. III. p. 328.
Ad margines silvarum prope Paramaribo. Ang. 1844. Febr.
1845. Hb. Kegel, n. 486 et 703.
46. P. foetida Cav. DC. 1. 1. p. 331.
GO
In sepibus prope Beekhuizeu. Sept. 1844. Hb. Kegel,
u. 650.
47. P. surinainensis Miq. Linn. XVI11. p. 363. Walp.
Rppert. V. p. 772.
Ad margines silvarum prope plant. Quarta. Mart. 1845.
Hb. Kegel, n. 865.
48. P. Kcgcliana Gke. (Sect. Cüca). Scandens, cir-
rhifera; foliis membranaceis, lato-ovatis, acutis, apiculatis,
integris vel utrinque nnidentatis , quinquenerviis, 2*^ — 3 */a
poll. longis, 1 3/4 — 2 y4 poll. latis, eglaudulosis; petiolis 8
lin. longis, quadrangularibus, biglandnlosis; pednncnlis gemi-
liis, cirrhiformibus; floribus pollicaribus, flavis ; bacca globo-
sa, membranacea , stipitata.
In silvis prope Mariepaston. Maio 1846. Hb. Kegel, n.
1320.
Canlis volnbilis, striatus, glaber vel pube laxa, deter-
gibili vestitns. Folia membranacea, glabra vel praesertim
pagina inferiore pubernla, lato-ovata, apice acuta, apiculata,
iutegra vel utrinque unidentato- apiculata, quiuquenervia , ner-
vis infimis aliis multo tenuioribus brevioribusque; e nervo me-
dio utrinque dno tantnm nervi laterales majusculi exeuntes.
Petioli paululum supra basiu biglaudulosi ; glandulae sessiles,
oblongae. Bacca membranacea, stipitata, maguitudine Pruni
Cerasi.
49. Passiflorae (Sect. Granadil ae) species. Glaberri-
ma, scandens, cirrhifera; foliis quinquenerviis, subtus paolo
pallidioribus , infimis lato-ovatis, obtusis, integerrimis, mu-
cronatis, ceteris trilobis, basi subcordatis, lobis oblongis, ob-
tusis, mucronatis, integerrimis vel basi tantum glanduloso-
serratis, sinubus eglaudulosis; petiolis 5 — 6glandulosis, glan-
dulis tereti - clavatis ; stipulis magnis, semicordatis, integris ;
pedunculis petiolum duplo superantibus, unifloris, 3bracteatis,
bracteis calvcem fere aequantibus, laxis, ovatis vel oblongis,
mucronatis; Corona filamentosa duplici , iuteriori brevissima,
exteriori petalis dimidio breviori; tubo calycino semigloboso.
In silvis prope plant. Quarta. Marf. 1845. Hb. Kegel,
n. 858.
Caulis scandens, teres vel subangulatus, glaber. Folia
infinia ovata, obtusa, mucronata, inlegerritna, cetera triloba,
basi leviter cordata, quiuqueuervia , ll/2 — 2 poll. longa et
lata, glaberrima, subtus aliquantnlum glancescentia , lobi ad
medium laminae et ultra separati, terminalis paululum lon-
gior, omnes oblongi, obtusi vel obtusiusculi, mucronati, inte-
gerrimi exceptis dentibus 1 — 2glandulosis ad basin loborura.
Stipulae semicordatae, iutegerrimae, 6 — 9 lin. longae et 5 —
6 lin. latae. Cirrhi filiformes apice convoluti. Petioli 3/4 —
1 poll. lougi, fere semper 5 — 6-, rarius 4glandulosi. Pe-
duneuli 2 lfa — 2 poll. lougi. Iuvoliicrum 3phvllum, foliola
elongato- ovata vel oblouga, mucronata , pollicaria, 4 — 5 lin.
lata. Sepala uncialia, apicem versus utrinque deute magno
obsita. Petala sepala subaequantia. Bacca subelliptica,
maguitudiue nucem juglandem band plane aequiparans. Co-
lor petalorum corollaeque filamentosae accurate coguosci non
poterat. —
Passtßorae guianensi Miq. in Linn. XVIII. p. 751. (ubi
errore typographico Mey. legitur) secundum diagnosin atque
deseriptionem admodum similis, sed nostra plauta differt fo-
liorum lobis iutegerrimis, basi tantum 1 — 2glanduloso - den-
tatis (vix repando - et inaequaliter dentatis) , sinubus eglan-
dulosis (uon biglandulosis), petiolis 5 — öglandulosis (non ple-
rumque 3glandulosis), involucri phyllis ovatis vel oblongis
(non laneeolatis) , pedunculis longioribus. Num ab hac vero
62
specie differat, nisi comparato specimiue authentico vix diju-
dicari posse videtur.
Tasconia Juss.
50. T. Fockeana Miq. Limiaea XVIII. p. 464. Walp.
Repert. Y. p. 774. (errore sub sectione Bracteogayna).
Ad ripas fl. Cassepoerekreek. Novbr. 1845. Hb. Kegel,
n. 1176.
51. T. (Sectio Distephana) suucoriacea Gke. Caule
glabro, tereti, striato; foliis glabris vel subtns puberulis,
membrauaceis Yel subcoriaceis, ellipticis vel oblongis, acunri-
natis, mucrouatis, iutegerriinis vel leviter undulato-repandis,
penninerviis , 2i/2 — 4 poll. longis, 1 — 1 J/2 poll. latis, bre-
viter petiolatis, supra paululum uitidis, subtus glaucescenti-
busj petiolis paulo supra basiu biglandulosis pedunculo quater-
sexiesve brevioribus, 4 — 5 lin. longis; pedunculis racemosis,
raro simplicibus •, stipulis exiguis, setaceis; bracteis 3 exi-
guis, subulatis, supi'a basin biglandulosis a flore rubro re-
motiusculis; tubo calycino polhcari; sepalis oblongis, obtusis,
longe mucrouatis, 1 */2 P°H- longis; petalis oblongis obtusis^
nou mucronatis sepala subaequantibus ; corolla filamentosa se-
palis 6 — 8plo breviore.
In silvis maximis prope Mariepaston. Maio 1846. Hb.
Kegel, n. 1424.
Tnrneraceae H. B. K.
Turn er a L.
52. T. opifera Mart. (Reise in Bras. von Spix. u. Mart.
Tbl. 2. S.552., quamWalpers in Repert. ut supra memoratam
Passf/loratn guianenscm Miq. et multas alias plantas silen-
tio transmisit).
In areuosis prope Saron. Maio 1846. Hb. Kegel, u. 1279.
Piriqueta Anbl.
53. P. foliosa Gke. Foliis imbricatis, augustc ovato-
oblongis, acutiusculis, remote et obtuse crenatis, supra tuber-
culato - stellatim pilosis et noiinullis pilis simplicibus longiori-
bus intermixtis, subtus pallidioribus , tomentosis, in uervis
pilis stellatis obsitis , brevissimc petiolatis; peduncnlis axilla-
ribus, unilloris, folio paulo brevioribus.
Ad vias prope plant. Quarta. Jul. 1844. Hb. Kegel,
n. 110.
Caulis erectus, strictns, l.1/« ped. altus , infra scaber,
supra pilis brevioribus appressis et longioribus pateutibus basi
tuberculatis obsitus, dense foliosus. Folia iiubricata, anguste
ovato-oblonga, acutiuscula, pollicaria, basi 3 — 4 liii. lata,
obtuse creiiata vel subintegra, e nervo medio 5 — öcostata,
supra brevioribus pilis stellatis et noiinullis pilis simplicibus
longioribus obsita, subtus pallidiora tomentosa, in nervis stel-
latim pilosa, brevissime petiolatn. Petiolus vix lineam lon-
gus. Pedmiculi axillares, folio paululum breviores, 8 lin.
longi, pilosi, supra medium obsolete articulati, ebracteati.
Capsula ab apice ad basin trivalvis.
Begoniaceae R.Br.
KegonJa L,
54. B. g-lnbra Aubl.
In silvis maximis prope Mariepaston. Maio 1846. Hb. Ke-
gel, n. 1326.
Crassnlaceae DC.
Bryophylluin Salisb.
55. B. calycinum Salisb. DC. prodr. III. p. 396.
In frnticetis prope Paramaribo (efferata?). Hb. Kegel.
ii. 1228.
61
liObeliaceae Juss.
Ccntropogoii Presl.
56. C. surinaniensis Pres!. DC. prodr. VII. p. 345. Lo-
belia surinamensis L. Siphocampylos macranthus Pohl.
Ad margines silvarum prope Paramaribo et alibi copiose.
Jv.1. 1844. Hb. Kegel, n. 311.
Lobelia L.
57. Ii. domingensis DC. prodr. VII. p. 359. Floribus
coeruleis albo-maculatis.
In pascuis uliginosis prope Paramaribo. Aug. 1844. Hb.
Kegel, ii. 431.
Sapotaceae Juss.
ChrysophyLLuin L.
58. Chr. glabrnm Jacq. DC. prodr. VIII. p. 158.
In silvis prope Poelebantje. Jnl. 1844. Hb. Kegel, n. 108
Loganiaceae Endl.
Spigclia L.
59. S. Anthelmia L. DC. prodr. IX. p. 7.
In silvis prope Poelebantje et in pascuis prope pl. Quarta.
Jul. 1845. Hb. Kegel, n. 137.
Grentianaceae Lindl.
Coutoubea Aubl.
60. C. racemosa Mey. Esseq. p. 86. DC. prodr. IX. p.67.
In silvis prope Poelebantje. Sept. 1844. Hb. Kegel, n. 605.
Schultesia Mart.
61. Seh. hraehyptera Chamiss. in Linn. VIII. p. 8. DC.
1. 1. p. 68.
In arenosis humidis prope Paramaribo. Aug. 1844. Hb.
Kegel, n. 439.
65
Voyria Alibi.
62. V. pallida Glce. (Sect. Leiphaimos.) Caule simplici
uuiiloro; squamis parvis, appressis, basi connatis, oblongis,
oppositis; calycis öfidi corolla sexies octiesve brevioris lobis
lanceolatis , acutis vel subtriaugularibus, corollae pollicem vel
sesquipollem longa e tnbo longissimo basi et apice ampliato,
lobis oblongis ovatisve obtusiusculis; antheris brevistipitatis;
stylo ovariura duplo sxiperaute.
Crescit inter folia putrida in fruticetis propc Paramaribo.
Ang. 1844. Hb. Kegel, n. 458.
Caulis 5 — 8 poll. longns, internodiis 6 — 14 lin. longis.
Sqnamae oblongae vel lanceolatae , nuinerviae. Calyx 1 —
1 '/a li'i« longus. Corollae, nt yidetur, flavae lobi 2 lin. longi,
margine saepe revoluti, obtnsiuscnli.
Differt a proxima V. unijlora Lmk. squamis omuibus
oppositis (uon alternis), oblongis, calyce corolla 6 — 8plo
(non decies) breyiore, a V. tenella Guilding corolla duplo
longiore, squamis oppositis (non superioribus alternis), a V.
tenuijlora Griseb. corolla lougiore et antheris brevistipitatis
(non sessililjus) et a V. Jlavcscente Griseb. squamis opposi-
tis (non oppositis alternisque) , corolla duplo longiore , anthe-
ris non sessilibus.
Convolvulaceae Juss.
Ipomoea L.
63. I. tamnifolia L. DC. prodr. IX. p. 365. Convol-
vulus tamnifolius Mey. Esseq. p. 95.
In sepibus prope pl. Tourtonne. Sept. 1844. Hb. Kegel,
n. 621.
64. I. subrevoluta Choisy. DC. 1. I. p. 386.
Ad fossas prope pl. Quarta (Nieuwe Ryweg). Aug. 1845.
Hb. Kegel, n. 974.
22r Bd. 1s Heft. 5
66
65. I. nifcans Gke. (Sect. III. Strophipomoca §. 3. B.)
Caule tereti, glabro, volubili; foliis cordato-aciiminatis,
mucronatis utrinque imprimis pag'ina inferiore micanti- piibe-
scentibus, petiolatis; petiolis piibescentibus, 1 */a — ^Va P0^*
longis; pediinculis elongatis, crassis folia siiperantibus , gla-
bris vel paululum piibescentibus; floribus irregulariter cymo-
sis; sepalis obovatis, obtnsis, aequalibus, glabris, sese invol-
ventibus, 3 — 4 lin. longis; corolla anrea, infundibuliformi,
inferne anguste tubulosa, calyce 3 — 4plo longiore.
In sepibus prope Paramaribo. Decembr. 1844. Hb. Kegel,
n. 683.
Folia a sinu 2 — 21/3poll. longa, lVa — 13/4 poll. lata,
siuu mediocriter lato, lobis rotundato- obtnsis. Pedunculi 3
— 4 poll. longi. Flores cymosi, cyma subfastigiata , irregu-
lariter dichotoma; pedicelli ^ poll. et ultra longi, bracteae
lineares, miniraae, caducae. Corolla iufundibuliformis, uncia-
lis, tubo augustissime coarctato, 4 lin. longo.
66. I. alba Gke. (ead. sect.). Caule striato, piloso, vo-
lubili; foliis cordato-acuminatis, glabris, petiolatis; petiolis
pilosis, bipollicaribus; pediinculis piibescentibus vel subglabris
petiolum aequantibus vel paulo longioribus; floribus irregula-
riter cymosis, subtrifloris ; sepalis lanceolatis, acutis, glabris,
exterioribus angustioribus, 4 lin. longis; corolla alba, infun-
dibuliformi calycem plus dnplo superante.
Ad fossas prope pl.Tourtonne. Jul. 1845. Hb. Kegel, n. 960.
Folia a sinu 21/« poH. longa, i3/4 — %Vi poll. lata,
sinu lato, lobis obtusis, semipollicaribus. Pedunculi usquc ad
cymam IV2 — ^ poll. longi; pedicelli 3 — 4 lin. longi. Bra-
cteae lineares, miuimac, caducae. Corolla parva, calycem
dnplo superans vel paulo longior.
67. I. loiigipes Gke. (ead. sect.). Caule striato, piloso,
volubili; foliis cordato-acuminatis, glabris; petiolis pilosis,
6T
2 — 3 poll. longis; pednnculis pilosis, folium aequantibus vel
supcrantibus; floribus irregulariter cymosis, cyma irregulari-
ter bi- et trichotoma; pedicellis 6 — 9 liii. longis; sepalis ob-
ovato-ellipticis, breviter cuspidatis, glabris, exterioribus paulo
brevioribus, margine imprimis apicem versns ciliatis, interio-
ribus latioribus, glabris, 4 — 5 lin. longis; corolla calycem
qnintuplo superaute.
In sepibus prope Poelebantje. Febr. 1845. Hb. Kegel,
ii. 734.
Folia leviter repanda, a sinu 2!/2 — 3 poll. longa, 21/a
poll. lata, sinu lato subrenifonni-cordata, lobis obtusis. Pe-
dunculi nsque ad cymam 4 — 6 poll. longi, cyma saepe foliis
ditobus cordatis vel lanceolatis suffulta. Corolla magna 15 —
20 lin. longa, lutea.
68. I. stenocolpa Gke. (ead. sect.). Glabra; canle striato,
volnbili; foliis oblongo- cordatis, acuminatis, leviter repandis,
longe petiolatis , infra pallidioribus, sinn profund o, lobis an-
gustissime distantibus vel incumbentibus ; pedunculis petiolum
superantibus; floribus cymosis, cyma irregulariter pluries tri -
et dichotoma, elougata; sepalis subaequalibus, lanceolatis,
cuspid.ito- acuminatis, glabris, 4 lin. longis; corolla lilacina,
infnudibnliformi , calycem sexies superaute , bipollicari ; Cap-
sula glabra, deprcsso-globosa.
In sepibus prope Paramaribo. Aug. 1845. Hb. Kegel, n. 987.
Folia magna, a sinu 3 — SH/g poll. longa, 21/* — 3 poll.
lata; lobi obtusissimi, 3/4 — 1*/4 poll. longi, approximati vel
incnmbentes. Petioli 21/2 — 4 poll. longi. Pedunculi nsqne
ad cymam saepe 5 — 6 poll. longi.
Batatas Rumph., Chois.
69. B. cissoides Chois. DC. prodr. IX. p. 339. Convol-
vulus cissoides Lmk.
In arenosis prope Saron. Mai 1846. Hb. Kegel, n. 1282.
5*
68
Pharbitis Chois.
70. Ph. STil Chois. DC. 1. 1. p. 343. Convolvulm hede-
racetis L.
In arenosis prope Geyersvlyt. Jul. 1845. Hb. Kegel,
ii. 961.
Aniseia Chois.
71. A. Martinicensis Chois. DC. J. 1. p. 430.
Ad fossas prope Beekhuizen (Wanecapad). Sept. 1845.
Hb. Kegel, n. 1006.
Boragineae Juss.
Cordia L.
72. C. speciosa Willd. DC. prodr. IX. p. 476. C. Sebe-
stena L. Floribus coceineis.
In hortis prope Paramaribo. Oct. 1845. Hb. Kegel, n.
1029.
73. C. Schomlmiglüi DC. 1. 1. p. 490.
Ad margines silvarum prope Poelebantje. Febr. 1845.
Hb. Kegel, ii. 685.
74. C. salicina DC? 1. 1. p. 492.
Ad margines silvarum prope Poelebautje (Febr. 1845) et
in fruticetis prope Paramaribo. Jul. 1844. Hb. Kegel, n. 371
et 708.
In herbariis haec planta saepe sub nomiuibus Cordiae
Martinicensis et C. Curassavicae reperitur, sed ealyeis in-
flati lobi non subovati , sed trianguläres atque acuti sunt, ne-
que in dentes setaceos ipsius longitudine desinunt, sed calycis
tubo triente breviores sunt ; praeterea corolla calyce duplo
longior ncque limbus brevis est. — Diagnosis Cordiae sali-
cinae DC. cum plantis suppetentibus exactissime conveniret, nisi
folia subsessilia nominarentur, qnae evidenter petiolata sunt.
75. C. nlini folia Juss. DC. 1.1. p. 494. Van'at:
a) ovala DC. foliis ovatis basi obtusis apice acuminatis.
Varronia globosa Desv. non Lina., neque Cordia glo-
bosa H. B. K., quaciun saepe commutatur.
Iu sepibus prope Paramaribo. Jim. 1844. Hb. Kegel, n. 9.
b) ovalis DC. foliis ovalibus basi acutis apice acuminatis.
Varronia corymbosa Desv. V. monosperma Jacq.
In sepibus prope Paramaribo. Jul. 1844. Hb. Kegel,
n. 109.
Heliophytuin DC.
76. H. indicum DC. 1. 1. p. 556. Heliotropium indicum
L. Tiaridium'^indicvm Lehm.
In cultis prope Paramaribo (Sept. 1844) et in ciiltis prope
Gejersvlyt. Febr. 1845. Hb. Kegel, n. 633. 731.
Mydroleaceae Cbois.
Hydrolea L.
77. H. spinosa L. DC. prodr. X. p. 181.
In aquis stagnantibus prope plant. Quarta. Jul. 1844. Hb.
Kegel, n. 175.
Verbenaceae Juss.
Priva Ad ans.
78. P. lapiralacea Pers. — DC. prodr. XI. p. 534. sub
nomine Privae echinatae Juss. — Verbena lappulacea Poir.
In cultis prope Paramaribo. Jul. 1844. Hb. Kegel, n. 73.
Plombagiiieae Juss.
Plunibago L.
79. PI. rosca L.
Inhortis prope Paramaribo. Jan. 1846. Hb. Kegel, n. 1241.
Aristolocliieae Juss.
Aristolochia L.
80. A. platyloba Gke. Volubilis, glabra; foliis petiola-
tis, discoloribus, trilobis, lobis obtusissimis, aetjualibus Tel
70
medio paululum longiore, lateralibus patentissimis ; stipulis
nullis; pedunciilis unifloris; perianthii tubo brevi cylindrico
levitcr incurvo (haud infracto), lirabo bilabiato, labiis ex-
appendiculatis longitudiue subaequalibus , altero ovali, altero
e basi lincari canaliculata in laminam spathulatam dense re-
ticulatam extenso.
In fruticelis prope Laane van Tourtonne. Hb. Kegel,
n. 632.
Caulis volubilis, ut tota planta , glaber. Folia petiolata
supra saturate viridia, subtus pallidiora, triloba, in petiolum
breviter triangulariter producta, lobis obtusissimis, subaequa-
libus vel medio paululum longiore, lateralibus a nervo medio
2 — 2J/2 poll. longis apice 1 — 1 J/4 poll. latis, medio a pe-
tiolo usque ad apicem 21/2 — 3x/a poll. lougo, 1 — 1 y4 poll.
lato. Petioli bipollicares. Peduuculi uniflori, 2 poll. longi.
Perianthii tubus usque ad limbum uucialis, leviter curvatus,
cylindricus , limbus bilabiatus , labio altero ovali circ. 3/4 poll.
longo et lato, altero pollicari e basi lineari canaliculata in
laminam spathulatam dense reticulatam ampliato.
Artocarpeae Bartl., Endl.
Cecropia L.
81. C. Schiedeana Kl. in Linnaea XX. p. 531., sed folia
in meo specimine decemloba sunt, lobi obovati, obtusi, jnniora
supra tomento tenuiore, subtus tomento denso cinereo vestiti,
adulta in pagina snperiore glabra, scaberrima, saturate viri-
dia, in inferiore cana, in costis venulisque tan tu m puberula;
petioli sulcati, paululum puberuli. Numerus folii loborum valde
variabilis est.
In silvis prope Beekhuizen copiose. Jul. 1844. Hb. Ke-
gel, n. 79.
Plantae Kegelianae Surinamenses.
Auetore
F. A. Gull, Miqitel.
Menisperineae.
245.*) Cocculus tainoides DC. Prodr. I. 97.
228. Cissainpelos Pareira Lauo. var. foliis mneronatis,
An species?
Olacineae.
976. Ximenia americana Liiui. ß. oblonga DC. I. 533.
In sepibns. Flores odorati."
Boiubaceae.
875. Pacnira aquatica Aubl. — Ad ripas fl. Snriname
in Joden -Savana, copiosa, 20 — 30-pedalis.
Sainydeae.
726. Casearia lanceolata Miq. in Linn. XVIII. 753.
Ad margines sylvarmn ad Poelebantje.
Malpighiaceae.
954. Heteropterys sp.? fruetus deest.
Sapindaceae.
980. Talisia glabra? DC. I. 609. Arbor ranüs vertic;
in sylvis unibrosis prope Beekhuizeu.
0 Numeri antepositi herbariuui Kegelianum speetant.
T2
268. Sapindacea. — Sapindi spec. ?, sed calyx 5-
fidus.
Meliaceac.
688. «uarea grandifolia DC. 1. 624. Arbor 40-50-
pedalis; ad margiues sylvarum.
Mar cgr a viacca e .
340. Rami steriles serpentes, foliis disticlris obtusis, Marc-
graviae cujusdem, cujus tres ni fallor species in Guiana
crescuut, sed absque floribns non discernendae.
Ainpelideae.
644. Cissus — sicyoides vel C. obscura DC. I. 629.,
inflorescentias monstrosas tantum yix unquam folia fonnans,
ex Puccinia incrassata Leveille, quae ovaria hujus plantae
incolit, cujus fusam descriptionem dedi in diario: Instistuut
1846. — In schedula rideo , ad 50 — 60 pedum longitudinem
haue pl. exerescere prorsus apbyllam!
Euphorbia ceae«
1318. Conceveiba guianensis Anbl. Fr. 8 — lOpedalis.
In sylvis prope Mariepaston, 11. fem.
Hippocrateaceae.
286. Mippoeratea discolor Moy. Esseq. 19. Vix ab
H, lacviguta Rieb, diversa. Prope Paramaribo.
Myrtaceae.
1235. Gustaväa Augusta Linn. inAmoen. Acad, Tom, VIII.
tab. 5.
Arbor 20pedalis, floribns nlbis suaveolentibus ad raargU
nes sylvarum prope pl. Quarta, Jan. 1846.
Coinhretuceae.
1192. Combretum punctatuni Steud.
73
Frutex subvolubilis , ramis longissimis, fl. coccineis. An
satis a sp. Auhleliatm diversum?
Ad ripas 11. Cassepoerekreek.
259. Foivrea alternifolia DC. III. 17, vel species pro-
pinqua; diagnosis satis congrua, sed nee iconem nee speci-
iiien anth. vidi.
979. Terminalia latifolia Sw. Fl. Ind. occ. II. 729. ß.
dichotoma Miq. Esseq. 177, qni diversam speciem credidit;
speeimen depanperatum tantmn coram habuisse videtur.
Arljor 20 — 30pedalis ramis snbverticillatis. Frnetns
(„Amanda") sunt in deliciis incolanim. Iu hortis Paramari-
boae.
324. I*agun cular ia raeemosa Gaertn., DC. prodr. III. 17.
In frnticetis ad fossas pr. Poelebantje, Jnl. 1844. Kegel,
(determ. Dr. Garcke).
1191. Caeoucia coccinea Anbl., DC. 1. 1. p. 22.
Ad ripas 11. Cassepoerekreek (Nov. 1845) et in arenosis
pr. Saron. Majo 1846. Kegel, (determ. Dr. Gareke).
Ijegiuninosae.
232. Cyjiometra f&ostinanniana Tulasne in Archives
du Mus. d'Hist. nat. IV. 180.
266. Pithecolobiiim lasiopus Bentb.
Crescentieae.
678 a. Sehlegelia elongata Miq. Foliis oblongis vel
lanceolato-oblongis acutis, basi obtnsinseulis vel aentis, mar-
ginibns revolntis , coriaeeis , ntrinqne praesertim snpra nitidis
venisque prominnlis ante margines arenatim conflnentibns , ra-
eemis coinpositis praeter bracteas minntas ovatas coneavas
pubescentes glabris.
Creseit in caudieibns Palmarnm prope pl. Quarta , Jan. fl.
74
A sequenti foliis magis oblongis , majoribus 6 — 9 poll.
lougis, 2^ — 3 latis satis ditferre videtur. Petioli 3 -4
liu. longi, transverse rimosi. Ramuli obtuse tetragoui cor-
tice laevi.
678 b. Schlegelia lilacina Miq. in bot. Zeitung 1844.
Subvolubilis, foliis coriaceis floribus et calycibus rosei&. In
sylvis prope Oude Ryweg; m. Sept. fl.
Scrophularineae.
249. Bacopa aquatica Aubl. — Benth. in Hook. Journ.
of Bot. II. 48.
673. Scrophularinea ; absque floribus.
Verl>enaceae.
1030. Clerodendron Siphonanthus R. Br. — Schauer
in DC. prodr. XI. 670. — Huc probabiliter Cler. longicolle
Mey. Esseq. 217, quod juxta specimen depauperatum hujus
stirpis in Paramariboae hortis efferatae constitutum esse vi-
detur.
Solaneae.
1324. Cestri species?
iJaMatae.
327. Ocymum niicranthum Willd. ; sed iilanienta non
prorsus inclusa. In pascuis.
1046. Leomii'us sibiricus Linn.
98. Leonotis nepetaefolia R. Br. In cultis.
93. Hyptis globifera Mey. Esseq. 207. Folia in supp.
spp. angustiora. Ab H. brevipede Pohl. Benth. Lab. 105.
satis differre videtur. Deutes tubo calycis breviores. In pascuis
prope Paramaribo.
1111. Hyptis. an lantanaefolia Benth.? Nostra minor
et magis glabra.
75
116. Hyptis spicata Poit. — 6 — 8-pedalis. Ad pl.
Quarta.
1113. Marsypianthes hyptoides Benth. InJoden-Sa-
vauna, in arenosis ad Vischerholle , rara.
Rubiaceae.
1035. Ainajoua grandifolia Miq. in Linn. XVIII. 291.
In sylvis ad Vischerholle.
Styraceae,
1285. Syinploeos Ciponima L'Her. — DC. Prodr. VIII.
250. — In arenosis ad margines sylvarum prope Saron et
alibi.
255. 256 et 257. Ejusdem formae,
Ebenaceae.
926. Diospyros cayennensis DC. Prodr. VIII. 224, ubi
sp. florens descriptura, raeum fructifernm. Accedit ad D. Pa-
raleam Steud., DC. 1. c., sed ealyce minore distinctum. Fo-
lia nunc glabra. Prope Paramaribo.
Hyrsineae.
244. Conoinorpha laxiflora DC. 1. c. 114.
354. Weigeltia inyrianthos A. DC. 1. c. Var. foliis
majoribus, corollis manifeste punctatis. Prope Paramaribo.
Polygoneae.
952. Triplaris suriiiamensis Cham. var. crassifolia
CA. Meyer Bemerk, üb. Polj/g. 14.
Arbor 40 — 50-pedalis, in sylvis.
Myristiceae.
283. Myristica fatua Sw. In sylvis prope Paramaribo.
275. Myristica sebifera Sw.
Laeistemeae.
487. Lacisteina myricoides Sw. Prope Paramaribo.
Folia in supp. spp. haud integerrima, maguitudine variant.
76
Piperaceae.
1357. Acrocarpidiuin mimiuularifolium Miq. supra
ramos arbornm in sylvis maximis prope Mariepaston.
152. Acr. repens Miq. supra truucos arborum ad pl.
Quarta.
476. Peperouiia pellucida H. B. K. lu cultis.
438. P. inelanostigiiia Miq. In arborum truncis prope
Paramaribo.
437. P. Velloziana Miq. var. polj/sticta Miq. in Liunaea
XVIII. 742. In truncis putridis prope pl. Tonrtonne.
1005. P. Parkeriana Miq. in Hook. Lond. Journ. of
Bot. — Ad ramos arborum in sylvis prope Geyersvlyt.
Absque numpro et 1037: P. rupestris H. B. K. Miq.
syst. Piper. 182. — Quam proxima praecedenti; ad truncos
ai'borum pr. pl, Quarta, Tourtonue.
730. P. praecedcnlis var. angustifolial in sylvis prope
Geyersvlyt.
1252. P. ©Musifolia Dietr. Prope Paramaribo.
806. P. obtusifolia var. grandifolia Miq. Syst. 196.
Ad truncos prope Geyersvlyt.
619. P. cuneifolia Dietr. Miq. 1. c. 194. Ad ramos
arborum prope Paramaribo.
882. Pothoinorphe peltata Miq. Prope Paramaribo. —
Folia iuferiora 13-nervia, nervoque medio trifido 15-plinervia.
1364. Enckea dul>ia Kth. — Miq. 1. c. 366. Ad ripas
fl. Saramacca. Folia jnniora in nervis subtus tenerrime pu-
berula.
85 et 135. Artanthe eaudata Miq. Prope pl. Poele-
bantje et Quarta.
289. A. geniculata Miq. Ad pl. Quarta.
72. A. geniculata, forma angustifolia Ad pl. Poele-
bantje.
7T
170. Artanthe nitida Miq. Paramaribo.
465. Ejusdcm forma petiolis atque peduncnlis longioribus.
821. A. af fiiiis Miq. in Linn. XVIII. 228. Prope Para-
maribo.
Absque numero: A. anonaefolia Miq. In sylvis mon-
tosis ad Mariepasion.
51 et 52. A. asperifolia Miq. Variis locis.
53. A. adunca Miq. Prope Paramaribo."
1329 et 1336. A. bymcnophyüa Miq. In silvis ad Ma-
riepaston.
659. A. (Isophyllon) Kegeliana Miq. Ramulis petiolis
peduneiilis foliisque subtus in nervis hirtellis , bis breviter pe-
tiolatis membranaceis subepunctulatis, snpra atro-viridibns
nitidis glabris, elliptico- vel ovato - oblongis , breviter acurai-
natis, basi subaequali obtosis, costulis utrinque 6 — 7 distin-
ctioribiis aliisque venulis interpositis patnlo-adscendentibns
aiiastomosantibus, pedunculo petiolum band superante, amen-
tis folio brevioribus teuiiibns, bracteis pedicellato-peltatis
hirto-ciliatis.
Crescit in sylvis Paraensibus prope pl. klein Onoribo , m.
Sept. — Ex äff. jL. ramißorae et ^4. pyrifoliae. Rami
teretes glabrescentes ; ramuli augulati; nodi marginati. Pe-
tioli 1 — 2 lin. longi, juniores marginati et dilatati. Folia
5J/a — 6 poll. longa, 2 — %XJ<& lata. Stipula oppositifolia
linearis membranacea dorso birtella semipollicaris. Amcntum
junius tripollicare erectum.
Absque numero: A. (Isophyllon*) Radgeana Miq.
Glabra, ramulis subtrigonis, foliis inferioribus longe, sup.
breviter petiolatis, ovato - vel oblougo-lanceolatis, attenuato-
acutis aetate obtusatis, rectis vel subobliquis, basi subaequali
attenuatis vel acutis, utrinque elevato- et pellucido-punctatis,
78
subtus pallidis , veimlis subpatulis utrinque pluribus , amentis
pedunculum paulo superantibus brevissimis obtusis deflexis,
bracteis conchaeformi - peltatis vertice glabris margine antico
extenuato subciliolatis , ovario ovato aliquid attennato, stig-
matibus 3.
Crescit in sylvis maximis prope Loango , m. Julio. A.
Brunonianae affiuis. Ramuli compresso - vel semitereti
trigoni, hijic canalicnlati. Nodi marginati. Petioli canali-
cnlati basi dilatati 10 — 1 lin. longi. Folia 5 — 3 poll. lon-
ga, 12 — 6 lin. infra medium lata utrinque opaca. Pedun-
culi 1 — 1 1/9 , amenta 2 — 3 lin. longa.
Burmaimiaccae.
153. Apteria setacea Nutt. forma paullum major quae
fere transitum struit ad A, lilacinam Miers. In arenosis syl-
varum prope pl. Quarta.
Musaceae.
473. Heliconia acuminata Rieh, forma foliis lanceola-
tis, vix pedem longis et vix 2 poll. latis. In aqnis staguau-
tibus prope Paramaribo.
Cannaceae*
964. Canna sarinainensis Bouch. in Linn. XVIII. 491.
Flores rubri. In paludosis prope Paramaribo.
967. C. angustifolia Linn.? An C. glauca'l Ibidem.
724. Maranta Casupo Jacq. Calathca discolor Mey.
Esseq.
In sylvis humidis prope pl. Geyersvlyt; 5 — 6-pedalis,
fl. luteis.
603. AI. {Thalia) geniculata Linn. Affiuis videtur M.
Tonchat Aubl. Copiose in sylvis prope pl. Quarta. Flores
violacei.
79
675. Maranta ©bllqua Rudge. In sylvis prope Beek-
Iiuizen.
76. 1W. lachnoeaula Miq. in Linn. Will. 755. In syl-
vis umbrosis prope Poelebantje.
812. m. arundinacea Linn. Prope Paramaribo ; 11. lutei.
235 et 472. M. surinainensis Miq. in Linn. XVIII. 603.
„ Arrowroot " incolis. Ad margines sylvarum prope pl. Qnarta.
Radices tuberascentes.
1469. Ät. (Calathea) stroMlifera Miq. Cauleseens, va-
ginis elongatis ore utrinque snbauricnlato pubernlis, caeternm
glabris, foliis snbpetiolatis lanceolatis in acnmen breve snb-
convolntnm pnbernlnm desinentibns, serrnlato-scabris, nervo
medio subtus prominente , versus apieem valde attenuato ad
emn fere pertiugente, spica terminali solitaria subsessili ovata
imbricata, bracteis subpatulis ovato -lanceolatis glabris, bra-
cteolis carinato-concavis dorso villosulis.
Crescit in sylvis prope fl. Saramacca (Grootc Bo'ica)^
Majo 11.
Species insignis, Costi speciem fere referens. Folia 10
— fere 12 pollices longa, l3/4 — 2J/4 lata, submembranacea,
glabra, tenuissiine strinlata. Vaginae versus apieem sulca-
tae. Spica bipollicaris. Bractcae inferiores pollice lon-
giores, superiores vero breviores. Bracteolae 3 lin. fere
aequantes.
Scitamineae.
936. Alpinia exaltata Mey. Esseq. 4. In sylvis humi-
dis prope Tonrtonne et alibi; Julio florens; 8 — 10-pedalis.
Renealmiae generi adscribenda.
807. Costa* ciliatus Miq. in Linn. XVIII. 47. Ad mar-
gines sylvarum prope pl, Quarta. Flores rubri. Folia sup.
sessilia.
80
480. Costus spieatusW. Mey. Esseq. 3. Alpinia Jacq.
Amer. Tab. I. satis congrua. Vaginae haud prorsus glabrae.
In sylvis humidis ad Poelebantje. Flores albi.
1470. Rencalinia monosperma Miq. Rbizomate repente
noduloso, caulibus sterilibus inferne vaginatis, foliis petiola-
tis oblongo-lanceolatis vel lanceolatis acuminatis membrana-
ceis glabris (parvis) racemo radicali pedunculato bracteato,
Capsula (indehiscente) monosperma, semine subsemiovato ni—
tido , nmbilico valde excavato.
Crescit in sylvis maximis prope Groote Boi'ca.
Species in genere forsan beterogenca omnino cum Alpi-
nia (Renealmia) humili Fl» Jium. 1. Tab. 4. comparari
potest, quam habitu refert, a qua vero inagnitudiue minore
et Capsula, abortu monosperma, differt.
Caules teretes penna corvina aliquid crassiores. Vagi-
nae inferiores apbyllae purpurascentes; superiores striatae vi-
rides , sub lente vix glabrae, utrinque ad petiolum subauricu-
latae. Foliorum nervus medius fere percurrens; inter yenas
laterales sunt aliquot distinctiores , unde folium fere multipli-
nervium. Scapus bracteatus bipollicaris. Perianthii dentes
exteriores inaequales. Semina yarie augulato - ovata , saepe
uno tantnm laterc compressa, nitida, laevissima, triticei co-
loris.
Nonnulla de parasitis quibusdam ^phanerogamicis
observata.
Auctore
E. Brandt.
(Cum tabula I.)
yuasdain plautas nou e solo materiem haurire altricem sed
aliis nutriri plautis , inter veteres jam constabat.
Theophrastum, Pliuium, Alb. Magnuin, Cardanum et Pa-
racclsum affero, qui omnes aut de siugulis plautis parasiticis
aut de toto genere scripserimt. Attamen vero plane iucoguita
erat germiuatio harum plantarum et incrementum et siugula-
rum partium struetura.
Haee geuera plantarum alii putant simillima bestiolis
uoxiis quae, spontauea quam dicuut geueratione , putrescenti-
bus orgauicis liascimtur partibus ; alii vero ea ex altricis plan-
tae opiuantur succo oriri, qui, cum pro illius auimae vi ac
moderatioue abuudautius effluat, formam producat alieuam.
Quae de spoutanea origiue theoria effecit, ut illis tem-
poribus iuvestigationes subtiliores uon siut institutae.
Druidae plautas illas e coelo missas itaque sacras eodem-
que modo multi populi eas habebant dona deorum.
Luxuriem earum maxime adjuvant tum silvae umbrosae,
tum regionum meridioiialiura , imprimis Americae et Asiae
22r Bd. ls Heft. 6
82
australis atque insularum, qnae nunc Snndanae nominautnr,
aer humoribus gravidus.
Rafflesia, ut specimine utar, in Ulis terris gignitur, cu-
jus plantae flores omnium parasitarum sunt maximi, plantae
vero ipsae arbornm Javanicarum adnascuntur radicibns; eadem
ratione et Hydnora, quam illustrissimus Nees ab Esen-
beck mediam esse inter plantas dicit et animalia, in austra-
libus Africae silvis iuvenitur. Easdem regiones et Cynomo-
rium, Sarcophyte, Balanophora, Langsdorfia, Loranthus
aliaeque id genus plantae habitant.
Quamquam vero in illis praecipue regionibus maximus
parasitarnm occurrit numerus, tarnen et tepidae borealesque
terrae nonnullas hujus familiae gignunt ; multae praeterea sunt,
quas , cum Luc usque non parasitari viderentur , tarnen ut vere
parasiticas esse statuamus ornatissimorum virorum investigatio
efFecit. Quamvis parasiticae plantae partim formis singulari-
bus, partim structura interiore et collocatione sua a ceteris
valde difFerant, tarnen permultae et diversissimae et quae pa-
rasitica \ita fere omnino carent^ hac in famiJia sunt con-
jectae.
Legem igitur quandam aut certam propriamque indolem
(yaQaxTJJQct), qua possiut hujus generis plantae a ceteris
discerni, inveniamus necesse videtur.
Linnens pater jam disseruit de plantis parasiticis, cau-
lemque appellat parasiticnm alteri plantae, non terrae in-
natum.
Et alii locuti sunt de plantarum secundariarum aut pa-
rasiticarum genere quod aliarum stirpinm radicibns et innasci-
tur et inde alitur.
Attamen vero omnibus in scriptis inter plantas parasiti-
cas proprie dictas et Epiphytas aut quae aliis adhaerescunt
caulibus, difFerentiam nullam invenimus.
83
Hac in dissertatione de plantis loquemtir parasiticis, quae
inter phanerogamicas sunt inventae; imprimis autein nonniilla
de parasitis scribemus nuperrime cognitis, ita ut ex anatomia
potius et e toto plantarum incremento illius nominis quaeramus
rationein.
Sed antequam, quae sint plantae parasiticae, quomodo
nascantur et alantur in natura observare aggredimur, quod
huc nsque disseruerint viri clarissimi paucis jam in memoriam
liceat revocare. —
Aliornm placita.
Omni um, qui a primis teraporibus hac in re elaborave-
rint, diversas perlustrare sententias, longum est et a nostro
proposito alienura. Qui vero aut accuratius uberiusqne de toto
parasitarum genere dixerint, aut qui nostris temporibus sin-
gulas generis partes diligentius tractaverint , breviter comrae-
morare, non abs re esse videtur.
Jam primum R. Brown, in rebus botanicis maxime ver-
satus nonnihil de parasitis latius exposuit *). Qui quidem
sie fere disserit: Parasitas vocat plantas, quae incompleta
foliorum struetura et viridi colore deficiente (id quod Lin-
neus pater jam comniemorat) , a ceteris plantis valde distent.
Q warum quidem plantarum semen parvum sit, embryo incom-
pletus, interdum impartitus, fortasse sine cotyledonibus. Ea
vero seutentia, quamvis clarissime explicata et illis diebus
saue probatissiraa fuerit, tarnen his temporibus probari non
potest.
*) B. Brown: Vermischte botanische Schriften.
6*
81
Solas Rhinanlhaceas inspiciamus, quas vere parasitas
esse arguemus. Quid vero, quanam cernitur foliorum de-
fectus, et seminum et embryomim?
Et folia sunt completa et semiiia et embryones; harum
plantarum et aliarum Persouatarum differeiitia inveuiri nulla
potest, uisi examinata structura anatomica.
Propter conjunctionem cum aliis qnibus adnascuntur plan-
us , vir doctissimus discernit: parasitas, quae semper nutriau-
tur aliis plantis et parasitas, quae radices gignant proprias,
ideoque minus utantur nutricibus plantis.
Idem nonnullarum parasitarum seinen germinans aliquam
fortasse in planta nutrici vim exercere putat, qua callus qui-
dam gignatur, ei arboris tumori simillimus, qni insectorum
ictu solet oriri, cui rei et Ungern s plane assentit.
Radiculas tenerrimas docet cum telae stralis nutricis plan-
tae componere novam telam, quae basin formet parasitae. Quo
in loco citat Van eher i de OrobancJiearum germinatione ob-
servationes.
Hie enim non prins germinare seinen dicit, quam in Can-
nabis ineiderit radices. Sin minus, per longum tempus ja-
cere in terra, germinationis potentiam retinens; tum dejeetum
in aquam genitis putrescero teneris filamentis. Contra vero
apta radice reeeptum radiculis in stellae formam positis nu-
trici plantae adnasci.
Verum tarnen opinio ista: corpus quoddam veluti medium
formari, mihi quidem non satis videtnr probata. Anatomica
plantarum et nutricis et parasitae systemata plane sunt sepa-
rata, neque hac re aecuratissime observata ulla confusio ad-
mittitur. Aliis in scriptis vir doctissimus quasdam parasi-
tarum species traetat; observationes singulas suo quamque loco
afferemus.
85
Eodem f'ere modo DcCandolle*) in scripto suo: „De
l'influeiice que les vegetaux parasites exercent snr ceux qu'ils
attaquent et de leur maniere de vivre" sie disserit:
Totum parasitarum genus dividit in classes duas: „Para-
sites crvptogumes et pbanerogames", qnarum omittemus prio-
rem, seciuidam aeeuratius inspiciainns.
Hujns igitnr elassis dnas iterum. partes discernit, quariim
altera ainplectitur: „Parasites feuillees ou Chlorophylles "
quippe quae omnibus ntantur organis, foliis viridihus, vascu-
lis et stomatis instruetae succuin perficiunt.
At nequeuiit bunc succuin e solo hanrire cum vel spon-
giolis plane eareant vel teneris radiribus. Ita enndem ab al-
trieibns plantis aeeipiunt perfeetmn qnibnseiun sininl interennt.
Sic „le gni" (Viscum) et major Loranthacearum pars.
Alterins vero partis appellat parasitas „Aphylles ou deco-
lorees", quae quidem plerumque foliis, stomatis, vasculis ea-
reant, qiiare neque aquam neqne aeidnm carbonicum nee vi-
tae plane efticiuiit succuin et rarins gaudent viridi colore.
.,Orobanches , Monotropes et Cylinees hac in parte com-
memorat.
Qnas omnes parasiticas exogenis plantis et impositas et
ab iis nntritas dich; easdem vero endogenis se invenisse im-
positas plane negat.
Visci autem aeeuratius explicat anatomiam; seinen mirnm
in modnm arboribus se imponere commemorat, radicem vero,
quamquam viridi gaudeat colore, semper tenebras petere de-
monstrat.
Alteram deinde elassis partem, cui nomen „d-phylles""
da tum est, iterum hac dividit ratione: parasitas „Radicicoles"
*} Physiolog. veget. par M. A. P. DeCandolle. Tom. III. chap.
XIV. Paris 1832.
86
nominat, qnae radicibus, „Caulicoles" quae aliarum planta-
riim sunt caulibus impositae.
Maxima autem est differentia in his „Radicicoles" quas
omnes esse vult triuin ordinum: „Monobases" infima canlis
parte cohaerent cum nutrici planta (Cytinus, Rafjlesiae,
Cgnomoriiim, Orobancheae quaedam), „Volyrliizes" eodem
modo cum planta cohaerent nutrici, sed liberas gignunt radi-
culas (Monofropa, Orobanche), „ Polj/stomes" permultas
dimittunt fibrillas, quae tuberculis hauriunt nutritionem (La-
thraea).
Quibus „Radicicoles" aut desunt cotyledones, aut pa-
rtim sunt excultae, ita nt ipsa scmina quidem germinare, te-
nerrimae plantae vero incremento pergere omnino nequeant.
Id quod eodem fere modo fit in Ulis „Caulicoles", quae,
quamquam in terra germinant, tarnen intereunt, si germina-
tione jam perfecta postea nutrici planta careant. Tali modo
yir illustrissimus parasitas illo tempore notas systemate quo-
dam compo9iiit, qua in re praeclarum se praebuit obser-
ratorem.
Neque vero naturaliter hoc systema compositum existimo,
cum ejusdem generis plantae, quae etiam certa cum altrice
planta conjunctione sint simillimae, differentia duntaxat mini-
ma sint separatae. Orobancheas afferre mihi liceat , quo in
genere omues species eandein fere habent cum nutrici planta
coiijunctionem, attamen plantas illas in systemate suo diversis
inseruit classibus. —
Non minus diligenter celeberrimus Unger de tota para-
sitarum familia scripsit *).
*) Beiträge zur Kenntniss der parasit. Pflanzen. Annal. des Wie-
ner Museums vol. II. 1840,
8T
Etenim omni um parasitarum interiorem quandam vitae
legem putat esse commiinem; id quod et pallido colore et fo-
liis deficientibus et odore foelido perspiciatur.
Itaque maximi momenti esse, vitae modum explorare pa-
rasitarum.
Unger plures ordines posuit; dicit enim: Parasitas al-
teri plantae quasi immersas (Rafßesias), aut ab ea perma-
uatas (Balanophoreas), aut cum ea conjunctas (Lathraeam),
aut ei adstrictas (Orobanche) , aut ab ea arcte captas (Mo-
7iotropam), deuique autem multo liberiores (Cuseutam et Lo-
ranthum) , qui ordines nimia quadam artis subtilitate compo-
siti mihi videntur.
Maximain autem differentiam vult inter parasitas esse et
paraphytas, quas quidem parasitas nominal genuinas.
Hoc modo parasitas, ut ita dicam, paulluhim liberiores
dirimit ab illis, quae proprie sie dieuntur. Hcdera Helijc
enim, Rhus radicans et Bignonia radicans parietibus et
vetustissimis muris adhaereseunt radiculis suis et per totam
vitam radicem retinent palarem.
Oranes igitur parasitae bis finibus sunt coercitae : ab al-
tera parte intima conjunetio et maximus parasitae in plan-
tam altricem transitus , ab altera parte perfecta parasitae
avulsio.
Certissime nulla est conjunetio inter auatomica plantae
nutricis et parasitae systemata, utrumque enim, quantumvis
altera planta alteri cohaereat, clare et perspicue est sepa-
rat um.
Et siugulae plantarum telae ita congruunt, ut altera al-
teram continuare videatur, immo etiam nutricis plantae cor-
tex cum parasitae cortice codemque modo utraque vasa con-
gruunt.
88
Succi igitur viae non sunt interruptae, continna interioris
spatii est conjunctio, quae coloratis liquoribus injectis demon-
strari potest.
Flantae uutricis cum parasita conjunctionis gradum et
germinis formatiouera spectauti hi ordines exstant:
Parasita proxime ad plantae uutricis lignum oritur, va-
sorum systemati plantae nutricis conjuncta. [Rafßesia, Brug-
mansia.)
Parasita genito rhizomate plantae adhaeret nutrici sca-
posque gignit floriferos. (Hydnora.)
Inter parasitam et plantani nutricem illius germinatione
novum gignitur corpus ambabus plantis ortura. (Balanophora,
Sarcophyte, Cjjno?norium.)
Parasita gignit rhizoma fibrillis nutrici plantae affixum.
(Helos/Sy Langsdorjia.)
Rhizoma null um est, sed radices iuTeniuntur ramosissi-
mae papillis affixae nutrici plantae. (Lathraea.)
Parasita radices agit aut papillosas aut non papillosas.
(Orohanclie.)
Parasitae plantaeque nutricis radices proprium componunt
corpus. (Monotropa, Corallophytum.)
Parasita aut papillis aut radiculis adhaeret nutrici plan-
tae. (Cuscuta.)
Parasita inter plantae nutricis corticem et lignum radices
demittit raraosissimas ligno immersas. (Trtsc?ttni Loranthus,
Misodendron.)
Deuique Unger nonnulla scripsit de arborum fruticum-
que insertione*), qua quidein quam facile possint plantae pa-
rasitari luculentissime ante oculos poni opinatur. Quam sen-
tentiam plane sequi non possum; differentiam quam vult inter
*) „Veredlung, Pfropfung."
parasitas , ul ita dicam , genuinas et falsas , a natura condi-
tam non existimem; scd latius hac de re alio loco exponam.
Unger recte dixissc mihi videlur: omnibus parasiüs in—
teriorem quandam vitae legem esse communem; haue vero
legem pallido colore et foliis deheientibus et foetido odore esse
manifeslatam haud crediderim. Sunt utique plantae , quae
qiiamquam vere parasitantur foliis et viridi colore nihilominus
gaudeant.
Jam vero ad alium me converlo virum qnippe qui maxi-
mus rerum botanicarum eultor de parasitis diligentissime ege-
rit, Martium dico *).
Duas autem parasitarum partes constituit: quarum alte-
ram Pseudo -parasitas quodanunodo aut Epiphgtas, alteram
genuinas amplecti vult.
Pseudo - parasitis istis vel Epiphytis nulla cum plantis qui-
bus adhaerent relatio est. Quam ob rem illas plantas para-
siticas esse omnino non dixerim.
Parasitas autem genuinas cum planta nutrici eonjungi
dicit. Has cnim serioribus temporibus genitas esse statnit,
ita ut duo amplissima plantarum regna inveniantur, quornm
alterum originale vel primarium appellat , alterum seeuu-
dariiim.
Haec plantarum divisio mihi quidem non instituta a na-
tura videtur, quae, ut singulis in familiis arbores, frntices,
herbas , quacque diversissimis nutriuntur rationibus, ita et alias
proereat formas, etiam parasiticas.
Sic autem Mar tiu s parasitarum proponit seriem: Ftmgi,
Balanoplwreae , Cj/tineae, Rafjlesiaccae , Burmatiniaccae,
*) Ueher die Vegetation der ächten und nnächten Parasiten , zu-
nächst in Brasilien; München. Gelehrte Anzeigen. 1842.
90
Orchidcae, Araceae , Convolvulaceae , Orobancheae, Eri-
ceac , Loranfheae, Marcgraviaceae , Guttiferae.
Omnes deinde parasitas genuinas hos ordiues qninqne
componere vult : Fnngos ; parasitas aphyllas non virides
aliarumque arborum radicihiis insidentes; parasitas aphyllas
haustoriis caulibns ademites; parasitas foliosas virides et qiiae
primarias in plantam uutricem radices emittant; parasitas fo-
liosas virides et quae secundariis partibus , radicibus et cau-
libns nntrici plantae adhaereant et ab ea nutriantnr. Hoc in
ordine quinto Clusias illas commemorat qnae caulibus ramis-
que aliarum arborum ramis arctissime adhaerent et ab iis
aluntnr, quare totas fere arbores devastant et corrumpunt;
unde Martins Cormophc/gas vocat.
Ceteri vero qm de toto parasitarnm genere scripserunt,
res simili ratione expounut. —
Observata.
Legem nimirnm de rebus natiiralibns certam proponere
non possumns nisi factis observationibns probatam.
Quare iustitutis qnibnsdam parasiticarum plantarum ob-
servatiouibus et vitae niodum et parasitarnm cum plantis
nntricibns conjunctionem earumque structnram diligentins in-
vestigare conatus snm.
Illas praecipue hnjus regionis plantas qnae nostris diebus
ah aliis parasitari, ab aliis non parasitari dicuntur, Rhinan-
tlium , Odontitcm, Melampyrum , Euphrasiam , Thesium,
Pijrolam alias maximo cum studio iuspicere mihi proposui.
Omnia vero quae iuveni hoc in opuscnlo proponere mihi
liceat.
Sunt vcro quaedam familiae, quarum genera singula ex-
plorarc mihi 11011 liceret cum plantae illae exoticae non crc-
bro sini inveutac mihique uou essent in promptu. De his
doctissimorum horum virorum , qui illas accuratissime explo-
ravcrunt scripta et sententias diligenter peragravi. Balano-
phoreas , Rafjlesiaceas et alias dico, quae quidem nostris
temporibus virorum illorum, ut Brown*), Goeppert **),
Griffith ***) investigationibus plane sunt cognitae.
Duas enim plantas Rafßcsiam Arnoldi et Hydnoram
africunam R.Brown in dissertatione sna inspicit; sed eodem-
modo Cytineum quoque , Brugmansiam alias hujus gene-
ris plautas et iuveniri et crescere vult. Inspiciamus igilur
plantarum et ortum et iucrementum ut vitae modum recte in-
telligamus.
Semina Vitis speciei et Cissi caulibus et radicibus in-
ciduut , id quod in horanthaceis potest iuveniri , quippe qna-
rum semina eadem ratione Betulae 3 Pitu, Cralacgi aliarum
arborum iucidunt ramis.
Tum quidam seminis Stimulus caulis tclas corrnmpit et
pervertit unde corpus quoddam medium procreatur quod plan-
tulae parasiticae basin ;formet. Quam quidem theoriam, id
quod jam antea dixi non sequar. Quibusnam ex partibus hoc
medium corpus est formatum? Quonam modo Stimulus ille
partes pervertit? Neque in dissertatione illa, neqne in tabu-
lis res clarius intelligi potest. Jam vero ceteris in parasitis,
quas examinavi tale corpus invenire numquam potni. Ejus-
modi autem corpus plantarum systemata et plantae nutricis
*) On the feinale flower and fruit of Rafflesia Arnoldi and Hyd-
noret africana.
**) Beiträge zur Kenntniss der Balanophoreae.
***) Des parasites sur racines. Anna], des Scienc. nat. Tom. VII.
92
el parasitae plane miscere et utriusquc fiues exstinguere clare
elncet! At svstemata illa anatomica ceteris in parasitis onini-
no sunt separata, transitus duntaxat telae alterins plantae in
alterius telam obscrvari polest et tota plantae nntricis vaso-
rnm corruptio.
Parasitae semine tali modo ancto, plantae nntricis eor-
tex laceratnr et plantnla prodit parasitica. Dcinde fungi for-
mam accipit, quam quidem per totam vitam retinet.
Has vero plantas vascnlis esse instructas et floribus gau-
dere idem demonstrat magis exenltis et herinaphrodilis et
dioecis et diclinibns.
Itaque tres Rafjlesiaccarum institnit sectiones: Rafße-
sicts, quae sectio Rafjlesiam et Bn/g/nafisiam amplectitnr.
Utraqne in illa planta Ovaria superiora sunt caljcis origine;
et illarum compositione et interiore structura, et placentarum
sede et ovnlorum et antherarum directione structuraqiie a ce-
teris sectionibiis faeile possunt discerni.
Deinde secnndam sectionem Ilydnoreas nomiuat, quae
sectio Hjjdnoram solam continet.
Hj/dnorcae et ovariis pendulis a ceteris sunt diversae et
stigmatis partitis, tum singulare placentarum origine et stru-
ctura, tum embryone ipso, qui densi albuminis centrum tenet,
postremo autem antherarum structura.
Deniqne Cjjti/ieas vnlt tertiam sectionem, quam tum pla-
centis parietalibus a ceteris discedit, tum ovariis calvci con-
natis et embryone impartito celluloso qui totam fere massam
format, ab albuiuine autem separatus est.
Quas omnes bujus familiac plantas vere esse pacasiticas
perspicitur nee nnquain eas per totam vitam apparere libcrio-
res. Plantae nutrici igitur arete adhaerent ita nt simnl cum
ea intereant.
Eodem feie modo Goeppert*) de Balanophoreis et
quidem de Rhopalocncmis genere verba fecit. Eadem Java-
üica terra haue proereat plantam quae arbonim radieibus in-
nata eadem Balanophorearum vitae ratione, quam supra
exposui, garniere dicitur. Qui autem systematis locus illis
plautis sit tribuendus nou perspicuuin est. Plautae euim alia-
rum caulibus subterraueis iuuatae florem tautum e solo enrit-
tuut; deficientibus vero et radieibus et caulibus foliisque, fun-
gis quibusdam similes esse videntur.
Iutcrior autem illius partis struetura anatomica, quae ve-
getationis quasi corpus potest nominari, cum pedunculum por-
tet et florem et Organa omuia, quandam cum plautis monoco-
tvleis similitudiiiem habere videtur. Multi enim vasculorum
fasciculi in parenehymate iuveuiuutur dispersi.
Peduuculis autem et spadieibus aecurate observatis quan-
dam cum dicotyleis plautis similitudiiiem inveuies, cum omuia
feie harum partium orgaua iu circuli forma sunt posita.
Cellulosus autem hujus partis axis singula vasa continet
et dispersa, id quod in illis plautis perspici potest, quae me-
dium iuter Monocotyleas et Dicotyleas locum teuere dieun-
tur, Nyctagineas volo et Piperaceas , quas omnes illustris-
simus Schultz**) Synorganicas dichorgauocauleas appel-
lavit.
Iusertiouibus plautae carent medullaribus. Qua de re
quum alio loco latius expouere opus sit, hie nihil ultra ad-
jiciam.
Filicibus quoque plautae qnodammodo similes esse existi-
mari possuiit cum et cellulis prosenehymaticis siut instruetae
*) Beiträge zur Keimtniss der Balanoph. Bresl. 1847.
**) Natürliches Sj-stem des Pflanzenreichs. C. H. Schultz, Berlin
1832. j
94
et vasculis striatis et reticularis. Spadices vero qnae plantis
Ulis sunt, in gemma coni ea utmitur forma, quae in Ahieti-
narum occurrit fructibus. Semina perfecto carent embryone;
cellulae autem nucleum semper retiuent. Qui embryo serius
tantum seniine abjecto formatur id quod Schieiden in Rhi-
zocarpeis jam prius demonstravit.
Quibus omnibus rebus cognitis Goeppert Balanopho-
rcas inter Filices et Cycadeas dicit ponendas esse.
Non meum est, hie iu plantarum systemate locus utnim
sit recte an false constitntus discernere; ego potissimum fa-
miliam illam hoc in opusculo commemoravi ut parasiticam. —
Quamquam eodem modo in Bromeliaceis quod dam ge-
nus , Tillandsia , parasiticum cxistimatur, tarnen familia haec
mihi est omittenda cum neque plantas observare mihi liceret,
nee de aliorum observationibus his in plautis audiverim in-
stitutis.
Jam vero ad aliam me verto familiam quam totam para-
siticas solum plantas putant continere, Orchtdeas dico.
Orchideae sunt plantae herbaceae, quae radieibus car-
nosis tum integris tum partitis aut solo aut aliis insident
plantis.
Totam Orchidcarum familiam hoc modo dnas in partes,
quarum utramque melius iuspicerem, dividere, non inepte
duxerim.
Eae igitur hujus familiae plantae , quae radieibus carno-
sis aut iutegris aut partitis insident solo, regiones praeeipue
habitant tepidas ibique in pratis et silvis inveniuntur. Sunt
aut unico tubere instruetae, aut radieibus fasciculatis. Orchis^
Ophrys, Piatanthera, Listera, Corallorhiza , alia hujus
regionis genera.
Quamquam omnes in pratis nostris inter Gramineas et
Cj/peraceas et alias creseunt plantas , nulla tarnen earum cum
95
his plantis conjunctio potest inveniri. Plantarum tubera tum
iutegra tum partita et radicibus minoribus instructa materiem
e solo hauriiint altricem plantamque nutriunt, quae quidem
aut sub boc tubere aut jiixta, novum procreat tuber, quomodo
110 va sequentis anui plaiita praeparata est. Itaque bas plan-
tas hoc vitae gradu si quidem vetustiores sunt nou esse para-
siticas persuasum mihi habere 11011 dubitem.
At vero id quidem certum est omnia harum plantarum
semiua, quamquam accuralissime sparsa et obscrvata num-
quam fere gcrmiuare id quod hortulani bene sciuut.
Quaenam est causa, ut res ita se habeat? Verisimile
est, semiua ut germineiit aliis egere planus, quae plantulis
vixdum egressis praebeant nutritionem, quam ipsae parare
non possuut. Orchidearum autem semiua, quae sevi, ut res
elarior mihi appareret graminum inspersi seminibus; attamen
vero, quainquam maximo cum studio plantas observavi, Or-
chidearum semiua tarn sero tempore non germinaverunt.
Klotzsch autem, diligentissimus indagator, semina hoc mo-
do sparsa germinasse comiter mihi exposuit et multas Orchi-
dcas esse parasiticas demonstravit.
Illas vero plantas radicibus fascicnlatis instructas inspi-
ciamus; Neottiam Nidum avis et Epipactidem ut specimini-
bus utar. Quam quidem utramque diversissimis locis collectam
accuratius examinavi. Neottiam in silvis nmbrosis inveni;
planta illa permultis radicibus subcarnosis et brevioribus est
iuslructa et quae locatione qnandam cum avis nido habent
similitudinem.
Contemplantes vero radices singuJas, quasdam aliarum
plantarum radices conspicimus , quas Neottiae radices arcte
amplectuntur. Hac in parte Neottiam vere esse parasiticam
non dubium esse videtur! Sed accuratius inspiciamus ac
96
radices illas diligentius examinemus ! Quam ad rem segmenta
exscindanms necesse est.
Investigautes vero radicis segnientum infimo apice trans-
versale exscissum cellulas conspicimus et majores et minores
et fcre omnes Cytoblastas teuentes.
Hac igitnr in parte gigni cellulas et radicem praecipue
crescere perspicuum est; telam quidem camljialem inveinmus
quae ceterarum est tauquam procreatrix. Num auteni Neol-
tiae radices hac iu parte aliarum plantarum radicibus sint
arcte conjunctae? Miiiime! Hi euim Neotliae radicum api-
ces aut liberi in solum descendimt, nt materiem hauriaut al-
tricem, aut aliarum plantarum 'radicibus sunt iinpositi neque
ullo modo iis conjuncti.
Sin vero Neottia, radix sive apice, sive alia plantae parte
alteri incidat radici tenerrimae, illa brevi interjecto tempore
radicem aliam aut amplectitur aut omnino circumfundit. Num
eadem in parte Ncottiae cum altera planta conjunctio inveni-
tur? Minime! Anatomica plantarum in illa ipsa parte aut in
transversum aut in longitudineni scissa systemata omnino se-
parata nee ullo modo apparent conjuneta.
Neottiam igitnr, quam inulti parasitari volueruut, nequa-
quam esse plantam parasiticam , jam satis constare mihi vi-
detur.
Eodem lere modo res in Epipactide se habet aliisque
in parasitis, quae longioribus radicibus sive aereis, sive solo
immersis sunt instruetae, ut in Vanilla permultisque aliis,
quae umbrosas Americae australis silvas inhabitant. Quae
quidem parasitae arboribus impositae aut aeclinaut arborum
cortici radices aut in cum dimittunt. Cortex autem ille et
vetustior est et cariosus , nee unquam ad arboris vitam ne-
ccssarius j sed cum humorein et aquam longum tempus conti-
97
neat, ad parasitae vitam est aptissimus. Et candcni qnidem
rem in Epipactide iiiveni confiriuatam, in qua radices illae
lapidibus erant arctissime acelinatae, qui quidem museis fue-
pänt ita vestiti , ut longum tempus humorem retinereut. Ra-
diee illa examiuata, haue illamve ejus partein pilis permultis
(quod tomentosum dieunt botanici) invenis vestitam, quae qui-
dem e simplieibus eompositae cellulis radici apportant nutri-
menta. Simili autem modo atque in iis qnas attnli in cete-
ris quoque parasitis illis quas supra nominavi res reperitnr.
Omnibus igitur illis cum plantis quibus adhaereseunt nulla
oinnino conjunetio est.
Orchideas illas esse vere parasiticas, unde velint con-
clndere, mihi certe non liquet; epiphytas aut pseudoparasitas
uominare multo praestantius existimaverim.
Aliam autem inspiciamus familiam, ^iroideas , quarnm
genera nonnulla parasitari solent dici.
Hujus familiae quamquam omnes plautae sunt radieibus
earnosis instruetae , diversissimis tarnen utuntur vitae ratio-
nibus.
Pars enim solo insident et in lacuuni et pallidum ripis
saepe reperiuntur, ut speeiminibus utar: Calla , Arum, aliae.
Jam igitur perspieuum est, has plantas non esse parasiticas.
Altera autem pars illas contfnet Aroidcas , quae longis-
simis radieibus aereis instruetae eodem modo , quo Orchidcae
illae iis utuntur, arboribus et Tivis et mortuis sunt adnexae.
Quin etiam arborum corticem ineunt, neque tarnen ulla alia,
quam meehauica illa, ut ita dicam, ratione ei conjunetae sunt,
quamobrem eodem Pseudoparasitarum seu Epiphytarum nomi-
ne appellari licet. Anlhurium , Pothos , Caladium.
Plantis illis, quas proposueram monoeotyleis examinatis
jam ad dicotyleas progrediatur iuvestigatio.
22r Bd. Is Heft. 7
98
Familiis illis omissis quibus genera miunulla parasitier
inesse dicuntiir, ut Moreae , uärtocarpeae , Vrticeae^ Lau-
rineae , Santalacearum familiam inspiciamus, cujus illud
Thesivm genus vere esse parasiticum demoustranduiu mihi est.
Jam Tcro Mitten*) nouuulla de his plantis et in iis de
Thesio linophyllo exposuit, qund quidem Loto corniculato,
Thymo Scrpyllo, Dauco Carotae, Carici glaucae aliis de-
in onstravit iusidere.
Equidera Thesium et linophyllum et ebracteatum dili-
genter cxamiuavi quas quidem plantas et graminibus quibus-
dain et Asperulae tinetoriae iusidere inveni.
Veram autem hujus strueturae formam inspecturis ana-
tomia nobis est contemplanda et prima partium origo prae
ceteris coguoscenda.
Thesio quidem illo cum plantis vicinis e solo caute era-
dicato et terra quae radieibus adhaereat aqua perluta, illas
Thesit radices cum aliis iuvenimus arete coujunetas.
Quomodo autem conjunetio illa facta est? Num eadeiu
est, quam jam antea et in Orchideis et jtroideis et aliis in
plantis observavimus? Radices aecuratius inspiciamus.
Contemplantes autem illa conjunetionis piuicta^ incrassa-
tiones quasdam et quasi ampulias conspicimiis, quae Thesit
radieibus adhaerent **).
*) Sur le Parasitisme des Racines de Thesium linophyllum. An-
nales des Sciences nat. Tom. VII.
**) In Leguminosis qnaedam tuhercula inveni, quae quidem a The-
sii et ceterarum parasitär um valde differunt liausturiis. Haec
vero tubercula, quamquam radicum partes sunt, tarnen alia cum
planta nulla coliaerent. Tuhercula illa toti familiae esse propria
mihi videntur; quippc quae inveni in Lotis, l.athyris, Acaciis,
Orobis, Trif'olüs aliisque in generibus , diversissima vero am-
plitudine.
99
Jam vero separennis has ampullas a plantae uutricis ra-
dicibus id quod agatur cautissime, cum ampullae bis radici-
bus saepe siut tarn arcte conjunctae ut a parasitae ipsius ra-
dicibus abrumpantur et plantae nutrici adhaereant.
Ampullae vero a nutricis plantae radicibus separatae, at
parasitae radicibus ut integrae insidentes partes, inferiore in
parte quendam profundiorem babent sulcum , cui nutricis plan-
tae radix insita est, ita ut ampulla illa in nutricis plantae
ratlice cquitare videatur. Ceteris autem in partibus ampullae
illae, parasitae radicis quasi dilatationes aut partes esse vi-
dentur, quamvis magis albo quam radices illae gaudeant
colore.
Multas autem ampullas eadem in radice invenimus quae
vero ambitu et amplitudine sunt diversissunae.
Unde sequitur ut ampullae gignantur, cum radices in-
crescere pergant; quare sententiam illam, quam Mitten pro-
posuit: radices tummodo lougiores fieri et crescere, cum am-
pulla plane sit exculta, a natura abhorrere puto.
Jam vero ampullam ante oculos pono ut structura anato-
mica perspicue possit intelligi (fig. 13). Duo autem telarnm
exstant genera^ alterum quod epidermidem (e) componit, for-
ma longiore vel angustiore distinctum, alterum quod paren-
chyraa (p) esse notnm est, hexagona, polygona vel sphaerica
forma.
Et illud epidermidis Stratum plerumque pellucidum aut
vacnum, rarius quidem cernitur, aut solida aut colorata ma-
Quaestio igitur Jioc loco exstat quanam vitae functione ea fun-
gantur?
Cellulae quidem maxima amyli copia cernuntur expletae; tuber-
cula autem ipsa pe-rmagno saepe volumiue utuntur ut in Lathyro
tuberoso , Orobo tuberoso , aliis; id quod satis cognitum est.
7 *
100
teile expletum. Cellulae autem alterius telae hexagonae et
sphaericae maxima amyli eopia sunt impletae, ita nt tota tela
albido appareat colore. Qui quiilem color est aptissimus n t
ampullamm partes et quae iis adhaereant particulae a nutricis
plantae partibus appareant diversae.
Progrediamur autem et accuratius inspieiamus illamTÄ^-
sM et Asperulae conjunctionem. Asperulae euim radice,
qua parte Thesit insidet ampulla, segmentis fraiisversis exa-
minata, rem esse reperies perspicuam (fig. 14).
Quod quomodo se habeat hoc loco attingere tantiim li-
eeat, quoniam et de illa plantarum coujunetione et de stru-
ctura auatoraica in Rhinanthacearum familia, ubi plane cac-
dem sunt, latius disserau).
Segmentum igitur illud iuspicientes ccrtam quaudam ab
ampulla (p) in Aspernlam (a) ineuntem eonspicimus par-
tem (r). Ampulla quidem cellulis confertis, eonicis et fere
oppressis Asperulae radi<i est acclinata, et in illa ipsa
parte quasi discum componit. Ex disci' bujns basi media,
pars illa descendit quae, quamquam Asperulae radici plane
insidet, tainen albido colore potest discerni. Pars autem ea,
cellulis et vaseulis composita, usque ad Asperulae lignum
procedit ibique ad singulos vasorum fascictilos est distributa.
Nee dul)ium igitur est, quin illa pars nihil sit, nisi ra-
dix, quae quod cetcrae radices e solo dueuut alimenfum, c
mitrieis plantae radice haurit.
Unde sequitur ut illae parasitae partes non sint ampul-
lae tantum aut papillae, sed novum quoddam Organum, cujus
intcriorem strueturam anatomicam in Rhinanthaceis exami-
nabimus. Ilaqiic apthis nomen tribnendum esse mihi videtur,
liceat fortasse „haiistoriiim"*) Jiominare.
*) ,,Saii£Wiirzel."
lntiientes vero Thesit radices, haustoria illa etiam plan-
tar nutricis radiribus mmqiiain non eonjuneta couspieimus.
haque Thesium vere et per tot am vilam esse parasiticam
plantani omnimodo nobis statuendum est. Aliud praeterca hn-
jus iamiliae geuus esse parasiticum milii non notiiin est, ita-
ijue alias inspicere conabor faaiilias.
Gcntiancamm nonnullarum radiees diligenter examinatas,
ituiltis partibus et incrassatas et flexuosas couspieimus. Quas
radieuni incrassatioues cum omnibus in his plautis et diver-
sissimis loeis iuveuerim collectis, in suspicionem mihi venit,
eas plantas esse parasiticas, praesertim cum quoddam Gen-
tianearum genns parasitari jam alii putaverint.
Sed vetustioribus istis aecuratius examinatis nulluin re-
peri iudicium, uude re vera parasitari eas constaret; itaque
serere illarum plautarum semina mihi proposui. Hac ratioye
plantas tan quam, ab ovulis observavi et quamquam grami-
niun semina, quibus nutrieibus uterentur plantnlae, simul
sparsi, tarnen parasitari Gentianeus nunquam neqne ullo mo-
do inveni, quare parasitas omnino non esse persuasum mihi
habere non dubito. —
Jam vero aliam inspiciamus plant am, quam ante nostram
aetatem aecuratius commemoravit indagator ille doctissimus
Guettard*), Cusculam dico. Eodem fere modo Mohl**)
in scripto suo nonnulla disserit de Cvscutct.
Equidem, in Cuscuta diligentius observanda aliquantum
u-inporis versatus, quaeeunque inveni, proponam , sinmlque
::) Memoir. de l'Acad. 1744. Sur l'adherance de la Cuscute aux au-
tres plantes.
#*) lieber den Bau und das Winden der Ranken- und Schlingpflan-
zen , Tübing. 1827.
102
Guettardi sententias iudicabo, qtfas profecto tarn sero cogno-
Tisse doleo.
Ille quidem Cuscutam invenit et in Leguminosis et La-
bialis et in Urtica, quibus in plantis eam omnino uno eo-
demqne modo insedisse demonstravit. Equidem Cuscutam
cxaminavi Balsaminae insidentem.
Perlnstrantes vero seminis ovula jam spiraliter curvatum
conspicimus embryonem (fig. 8) neqne iillum cotyledonum in-
dicium. Quare Gncttard Cuscutam ut monocotyleas putat
germinare: „qu'elle ne pousse d'abord qn'une fenille qne Ton
appelle seminale, on plutöt qu'nn tige ä qni on peut aussi
donner ce nom."
Aliam autem monocotyleis esse germinationis ratiouem in-
ter omnes coustat. Itaque aut utraeque connatae siut cotyle-
dones necesse est aut uullam Cuscutae esse cotyledonem pu-
tabimus.
Ea autem planta, quae dicitur aphylla, non caret foliis
quorum quidem initia permultis squamis sunt forma ta , quod
idem et iu aliis plautis haud paucis reperitur.
Quamquam Cuscutae seinen alia planta non egens in solo
germinat, plantula tarnen vix enata e solo petit aliam, in qua
celeriter adseendat. Jam vero volubilis Cuscutae cauiis arctis-
sime acclinat plantae illi et papillas quasdam in serie posi-
tas procreat (fig. 9 e.), quae quidem epidermidis cellulis pro-
longatis et rotuudatis compositae sunt.
Quando vero Cuscuta nonnullis in partibus alii plantae
non adhacret, sed libera est in aere, illa papillarnm forma-
tio non invenit ur. Planta iisdem in partibus eo fere qui in
Hcdcra cerni potest modo radices format, quae aut attingen-
tes plantam nutricem in apice apparent tum rotundatae tum
plauae et illas conicas formaut ccllulas aut non attingeutes
apice gaudent acutiore.
103
Lex igitur quaedam interior mihi et necessitas coustare
videtur, qua Cuscuta omnibus in partibus procrect organa
quibus aliis plautis iusideat,quare sententiam illara quam 31 o hl*)
proposuit: Cuscutam radices forma re in Ulis uiiice partibus
quibus aliis adhaereat plantis, comprobare eqiiidem non possum.
Ejusdem plantae caulem segmentis transversis exami-
nans (fig. 7.) altera in parte eum paulluliim reperies ca-
naliculatum. Neque magnam inier singula telarum strata
reperies differentiam : epidermis componitur una serie cellula-
rum et miuorum et feie globosarum (e.). Tum vero secun-
duin cellulis polygouis et rotundatis compositum invenies Stra-
tum quod quidem cambii tenet locum. Denique uulrnm aliud con-
spicies Stratum si non parenchyma (p.) cujus cellulae a ceteris
paulisper sunt diversae, quare limitem inter cambii et paren-
chymatis Stratum pouere difUcile est. Hoc parenchyma axem
totum explet , ita ut vasculornm fasciculi (v.) parenchymati
appareaut inspersi. Itaque circulus vasorum existit quasi in-
terruptus maximaque inter singulos fascictilos reperies iutervalla.
Quae quidem iutervalla ceteris in plautis radios medul-
läres nominari inter omnes constat. Unde sequitur ut radii
medulläres non sint organa propria , sed compositi eadem tela
cellulosa, quae dum vasorum fasciculi crescunt, magis magis-
que compressa est, id quod plurimis in plantis adultioribus
iutelligi potest, ut in Tilia europaea, aliis. Neque igitur mi-
rum est nonnullas plantas insertionibus illis carere, quod in
Rhinanthaceis videbimus.
Ante oculos nunc pono Cuscutam quam in ea parte qua
Eahaminae iusidet transverse dissectam reperies (fig. 9 et
fig. 10).
*) Ueber das Winden und den Bau der Hanken- und Schling-
pflanzen.
104
Haue vere esse parasilicam elare elucet. Nam radix
illa (r) quam antea descripsi iu ipsam Bulsaminam diinitti-
tur ita nt ejus vasa (v') arete aeclinent Baisami nae vascur-
lis (v" et \'"). Illam vero radicem Gueltard „sueoirs"
liominari vult; equidem censeo , radices illas „haustoria" esse
nomiiiaiulas , cum uutrientem materiem hauriaut e planta nu-
trici. Haustoria iila usque ad ligneum plautae uutricis cor-
pus penetrant, sed vasa eorum maximis Balsamiuae vascu-
lis accliuant spiralibus (iig-. 10. v'").
Itaqnc vascula illa spiralia re vera ducere suecos lion
est quod dubitem.
Cuscuiam autem haustoria iuter Balsaminae vasa et
parenehyma late diffundunturj ita ut major coujiinctiouis
pars formetur (r). Itaque illae uutricis plautae telae sae-
pe sunt laceratae et corruptae , dum Cuscutae hausto-
ria iis immersa maximo gaudent iueremento et epidermidem
et parenehyma vehemeuter comprimunt. At quomodo illa
Cuscutae cum nutrici planta conjunetio iueipiat a primis ori-
ginibus observemus necesse est.
Postquam igitur Cuscutae emhryo e semine egressns est,
radiculari exitu naetns est terram; plaiitula ipsa alii nutrici
plant;ie acclinat et nonnuUis radiciljus ei immissis, Cuscuta
terram reliuquit, radicula ipsa interit et planta vere esse in—
venitur parasitica eo modo quem supra exposui. Totum
autem vitae tempus Cusctiia nutrieibus plautis est astrieta.
Jam vero Guettard dicit de Cuscuta: „qu'elle est une
parasite d'une espece singuliere, puisqu'elle ne le devient qu'
apres avoir tire de la terre sa premiere nourriture en quoi
eile diffeire du gui ( Vtecum) ", id quod mihi rectissime dictum
videtur.
Cuscuta enim tali modo majore gaudet übertäte quam
Viscum, cum ab alia planta serpat ad aliam oninibusquo
immittat haustoria et multis singulis plautis simul iusidcat.
105
Vhcum autem uni cidemque iusidens arbori simul cum
ea iuterit. Itaque Cuscula hnjusque generis plantae quae
cadem ratioiie aliis insident plantis, plantae raptatrices pos-
sent nominari.
Pliiriiuanim antem familiarum quas hnc usque cxamina-
viiiuis, nonnullae tautum plantae inveniuntur pavasiticae.
Jam aliam inspiciamus familiam quae plantas tantum non
omncs parasitieas contiuere mihi videtur, RJiinanthaceas illas
quas Scrophularineis esse fiuitimas notissimum est; cujus fa-
miliae haec genera: Melanipyrum, Rhinanlhus , Odontites,
Euphrasia permultas plantas vere parasiticas amplecti sta-
tuemus.
Decaisne in opere suo : „Sur le Parasitisme deSjRhi-
nanthacees" nonnulla de Lis plantis exposuit, quae quidem
alioium oliservationibus et judiciis aut confirmata sunt, aut
cum in observationibus errores invenisse sibi viderentur re-
proliata.
Omnes autem ilii viri doctissimi minus exposuerunt inte-
riorem plantarum structuram anatomicam quam nos accuratius
iuspicere conaliimur.
Quamquam omuia hujus familiae examinavi genera: Rhi-
nunthum , Odonlilcm, alia tarnen de uno praecipue, de Rht-
naniho quod primum est, latius disserere mihi liceat , cum
quidem cetera aut simili ratione aut plane eadem sc habeant.
Major est harum plantarum similitudo quam quae diligen-
tius intuentein diu possit eifugere, quare omnes has plantas
iamiliae Pcrxonatarum , quas dicunt bolanici, iuserendas esse
inier omnes constat.
Aliam autem in illis plantis invenimus similitudinem, qua
quidem a ceteris hujus familiae vehementer sunt diversae.
Qnotiescunque cnim Melampyrnm , Rhinanthus ceteraeque
106
Im jus gcueris plautae nobis occurrimt aut iu campis et pratis,
aut iu viis aliisque locis plerumque eas invenimus cum singu-
lis locis coufertas, tum colore singulari distiuctas; subfusco
eiiim, rarius viridi gaudent colore.
Etiamsi vero jam dudum cognitum sit, illas plautas solo
evulsas, celerrime languescere foliaque omuiuo exarescere, cau-
sa tarnen quae hoc efficiat, minus aperta est. Eodem modo
plantulae illae aut e semine profectae, ita ut nutrici careaut
planta, aut e pratis allatae, in hortibus nostris crescere uon
pergunt, id quod bene noruut hortulani.
Unde has plautas carere uutricibus plautis, vel vere esse
parasiticas ad maximam veritatis speciem accedit.
Incipiamus igitur a Rhinanlho et majore et minore hac
ratione quidem sibi omnino similibus. Qnarum ut accuratius
iuspiciamus et structuram et vitae modum contemplemur liceat
quasdam species quales in ripis et fossarum et rivorum inve-
nies. Plantas vero videmus esse maxime excultas in illis
locis, qui simul cum iis gramina aliasque nutriunt plantas.
Piautarum caules Üexuosissimi neque unquam apparent
adscendentes, cum careaut radice , quam dicunt botanici pa-
lari, atque omnes feie plantarum radices paullulum solo sunt
immersae et latins diffusae. Planta igitur e solo incaute evulsa
parasiticam esse indicium null um invenies, quippe cui omnes
tenerrimae radiculae sint avulsae. Neque vero ulla auimad-
verti potest inter has et alias hujus generis plantas diffe-
rentia.
Intnentes autem has plantas simul cum vieiuis e solo
caiitissime sublatas, inter omniuin plantarum radices intimam
conspicimus conjunctionem. Quacras autem plantas, ut res
clarior appareat in solo sabuloso nutritas, cum quidem sabu-
lum illud potius quam humi particulae aqua perlui possit.
107
Perluto jam sabulo illo , Rhinanthi radices eadem appa-
rent atque caulis ratione flexuosissimae; omnibus auteiu in
partibus illas arapullas videbis, quas jam antea in Theslo
eoniinemoravimiis. Quae quidein ampullae praeter colorem et
structuram exteriorem nullo omuino modo ab inventis in The-
sio sunt diversae quare boc loco eas accuratius examinemus
necesse est.
Antequam vero ad anatomicam earum structuram diligen-
tius iuspiciendam progredior, iuterior totius plantae strnctura
anatomica mihi est examinanda.
Coutemplantes igitur canlis segmentum transversaliter se-
ctum (fig. 5), plura et diversissima conspicimus cellularum
strata.
Stratum autem externum multis aequalibus et fere rotun-
datis compositum est cellulis quae quidera formant epiderini-
dem (e) , neque ullo utuntur colore cum aut nullum aut inco-
loratum contineaut succum. Hae autem cellulae, plauta axis
directione excisa (fig. 6) , apparent esse oblongae yel quadran-
gulares, unde sequitur ut forma gaudeant cylindrica.
In nonuullis hiijus familiae plantis, ut in Melampyro
quodam et in Odontitc, epidermidis cellulae seu fusco sen
alio colore apparent coloratae, quomodo caulis colorem ef-
ficiunt.
Secundum autem Stratum cellulis componitur aut ellipticis
aut sphaericis et polygonis (p), quippe quae, plauta axis
directione excisa (fig. 6) , eadem fere utuntur forma. Pluri-
mae autem succo et magno granulorum numero apparent re-
pletae, quae granula viridem habent colorem.
Quod cum idem et in ceteris plantis reperiatur (Melatn-
yyrunt) Odontitcm, Euphrasiam affero) perspicuura est, il-
lud Stratum componere parenchyma.
108
Tertiiim deinde Stratum multis et tenerrimis apparet cel-
liilis i'ormatum, quae cambii nomine omnibus notae sunt (tig.
5 et 6 c). Hoc cambium quippe quo cetera st rata procreen-
tur, verain esse vitae sedem, iiiter omnes constat.
Tum vasorum adspicias fasciculos (fig. 5 et 6 1.), qui
radiatim dispositi et crassioribus instructi parietibus, minori-
bus et majoribus componuutur vasilms.
Denique medullam (fig. 5 et 6 m.), quae axis tenet locuiu
et majoribus cum hexagonis tum polygonis formatur cellulis.
Quamquam medullae cellulae plerumque succo carent, im-
mo plane desunt vetustioribus planus, tarnen in 31e1ampyro
nemoroso quasdam cxteriori medullae parti insertas inveni
cellulas , quae et succo et granulis illis utuutur.
At ubi sunt radii medulläres? omuibns in his plantis enim
nullos invenies. Nonne fortasse id certuin exstat indicium,
eas plantas esse parasiticas, quae iusertionibus careant me-
dullaribus? Minime !
Jam vero in Cuscuta nonnulla de bis insertiouibus me-
dullaribus disserui. lllam plantam sine dubio parasiticam esse,
inter omnes constat, verum tarnen, permagnis illis, ut ita di-
cam, insertiouibus gandet, cum singuli vasorum fascicuU pa-
renchjmati sint inspersi (fig. 7). Eodem modo , ut aliud affe-
ram exemplum, in frisco illae insertioues inveniuntur, band
minus perspicuae.
At quem ad finem plantis sunt eae insertioues? Paren-
cbjma quidem et medullam inter se conjungunt; certissimc!
Haec vero conjnnctio neutiquam necessaria mibi videtur, cum
n.edulla ipsa ad longaevit item plantarum nihil coutribuat ;
quod noii ita difiicile videtur intellectu, cum multas veteriores
plantas inveniamus esse cavas.
Itaque medullae seu radii medulläres nihil sunt, nisi pa-
reiiclivniatis, partes, quae nounullis in plantis possnnt omnino
109
ceteris stratis "valde increscentibus opprimi, id quod in illis
Rhinanthacearum planus eveiiit.
Hoc parencbyma in plautis semini vix egressis, nbique
coiitinmun, in axe vocatur medulla, cortex autem in ambilu
et ubi medullam cum cortice conjimgit, insertiones seu radii
medulläres.
Eadom vere strata, medulla omissa, in plantae invenies
radiee.
In i'oliis autem et in iloribns nnllaui inter has et ceteras
Personatas invenies differentiam.
Nonnulli quidem volunt , Rhinanthaccis deesse stomata,
idque indicinm omnibus parasiticis plautis commune esse! Af
Viscmn ut illo iterum utar speeimine permultis gaudet Stoma-
titis vel in ambabus foliortun paginis.
Itaque inilicia illa non omnibus plautis parasiticis, sed 11011-
uiillis tantiim communia esse videntur.
Tota vero planta e semine oritur. Exnminandum igitur
seinen erit totam plantaiu includens. Rhinanthacearum vero
semina ala orbiculari cineta sunt, ac subfusco gaudent colore
eademque ratione apparent formata ac ceterarum Personata-
rum semina.
Sed interiorem exploremus structuiam anatomicam. Ante
oculos pono seinen per medium in axis , ut ita dicam, pri-
marii directione dissectum (tig. 2).
Discernuntnr in semine embryo (E) ac duo (e et a) te-
larum strata istum includentia, quorum in altero (e) cellnlae
olilongac una tantum serie consertae sunt, ita ut totum omni-
110 cingant seinen et epidermidem (testam) forment. Quibus
«ellnlis subfuscus color est, quaie totum seinen subfusco co-
lore apparet coloratnm.
Alteruin autem Stratum cellnlae forma polygonae aut
bexagonae explent (a), quae quidem sueco lacteo et per-
HO
jiuiltis granulis repletae apparent, quam ob rem tota haec
tela, oculo microscopio non adhibito nt lactea massa se oiFert.
Ea ratione embryo non caret nutrimento, ideoque post-
quam germinavit, seinen, aliquantum temporis existere posse
mihi videtur. Nutrimento autem illo consumto plantula egressa
alicui insidet altrici plantae. Eodem omniuo modo et em-
bryonem et strata invenimus illa, seminis ejusdem axis di-
rectione ita dissecto , ut embryonem ab angustiore parte vi-
deamus (fig. 1).
Plantae primordium embryo est. Discernuntur vero in
embryone, cotyledones (c), plumula (g) et radicula (r). Tota
fere plantula aequaliter componitur e tela cellulosa parenchy-
matica, quae eadem forma a cotyledonum apicibus usqiie ad
radicis fiuem descendit, nullo fere discrimine.
Lineae qnaedam (fig. 2 v) pellucidae apparent in tela in-
volutae, quas vasculorum vias esse liquet.
Embryonem autem accuratius contemplantes, corpus quod-
dam e cellulis tenuissimis , pellucidis, elongatis conspicimus
compositum, quod cambii nomine omuibus cognitum est (g).
Jam vero cambium illud, inter cotyledoues in primae gemmu-
lae apice punctum vegetationis constituit.
Itaque in hoc semine nulluni indicium investigari potest,
unde parasiticas esse has plantas constet. Interiore autem
anatomica et caulis et radicis seminisque structura hoc modo
satis cognita, ampullas, quas supra diximus, plantarum radi-
cibns adhaerentes opus est in memoriam revocare.
Jam antea illas Rhinanthacearum ampullas iisdem esse
conspeximus, quas in Thesio invenimus, quare hoc loco ac-
curatius erunt explorandae.
Dubium id certe non est, quin ampullae illae haustorio-
runi fuugautur actione, quare venia sit nomini; quod cum
apte adhibuerim restat demonstrandum.
111
Haustoria ista frequentissima iuveniri et inferiore omuium
radicum parti insiderc notum est. Neque vero eodem gau-
dent , quem in Thesio conspeximus colore , sed paullulnm sub-
fusco colorata apparent.
Rhinanthaccarum deiude radicem affero (fig. 4.A.) trans-
versaliter eo loco dissectam quo insidet haustorium (fig. 4. B.).
Animadvertimus ibi telarum radicis strata, qnae jam antea
commemoravimus: epidermidem (e) , parenchyma (p) , corpus
ligneum (1) , atque hoc quidcm ligni Stratum e vasculis et mi-
nnribus et majoribus (v') compositum.
Respicienlibus jam nobis ad inferiorem radicis partem,
(um parenchymatös Stratum tum epidermidis esse interruptum
oecurrit. Eadem utique ratione qua radices tenerrimae dimit-
tuiitur ex adiiltioribus, haustorium illud oriri videmus. Et
primiini quidem animadvertimus parenchyma (h) quippe quod
ad haustorium exstruendum ex adultiore radice erumpit, tum
vero medio in haustorio conspicimus vasculorum fasciculum
(v"), qui quidem e vasibus Ulis majoribus dimittitur.
Quaniquam vero haustorium, parenchymate maxime ex-
culto, aliam somit formam, tarnen et origine et actione qua
fiingitur teneris harum plantarum radicibus simillimum est.
Recentia autem e plurimis radicum partibus egredi videmus
haustoria sive partes illae aliarum plantarum adjaceant aut
radicibus aut canlibus, sive liberae sint in terra.
Itaqne quod jam in Cuscuta erat perspicuum, legem
quandain esse interiorem: haustoria formari, quibus planta
parasitica radicum loco utatur, hisce in planus eo clarius in
conspectura cadit, cum plantae illae, quanta iis est radicum
copia, haustoriis illis abscissis, intereant.
Haustoria autem ea, quae plantam uutricem non inve-
niunt, oblongam aut rotundatam retinent formam; id quod
JI4
plantae et radices quoque procreant liberas; illae igitur altrici
plautae per totam vitam conjunctae sunt.
Quamquam harum plantarum semina liutricibus plantis vel
diversissimis modis inspersi, germiuationem observare nullam
potui. Itaque in memoriam revocare mihi liceat ea quae
Vau eher de planus illis germinantibus animadrertit.
Hie enim Orobanchearnm semina postquam Cannabis
plantulis inspersit, eo modo dicit germinasse, ut Orobanchcue
germinatae mnltis cum radieibus in stellae formam positis,
plautae nutrici insidereut.
Qua quidem germinationis ratioue Monotropa quoque
gaudere dicitur. Haustoria vero illa non invenies.
Simili autein atque in illis quas attuli Rhinanthaceis
modo, in alia quoque planta, neque aunua, LatJiraeam volo,
eadem vitae ratio potest reperiri., id quod jam Bowmann
aecuratissime exposuit *).
JLathracae radices multis tuberculis sunt instruetae, quae
nihil esse, nisi haustoria ista, jam antea explorata, mihi qui-
dem persuasum haheo. Eadem igitur LatJiraca cum nutrici
planta utitur coujunetione. Quum autem Lathraca per to-
tam yitam altrici cum planta cohaereat, illa haustoria Omni-
bus annis simul cum foliis et floribus proereari Bowmann
opinatur; quam seutentiam esse reetam plane cousentio.
„The embrjo stein, dicit Bowmann, growth in an
early stage contrary to the almost universal rule, avoids the
surface , and takes dowinvard a direction in common with the
root. The intention of this is sufficiently apparent; for when
once it finds itself amoug the roots and fibres of the tree, it
no longer continues to descend but spread horizonfally, fixing
') Transact. of tlie Liim. Soc. XVI. Xovbr. 1839.
115
its tubers lipon tbem and commeiieing its attacks on every
band. A necessary consequence of tbe dowuward tendency
of tbe young stein is, tbe eontrary direction of the flowering
brauebes seeking its natural Clement tbe atmospbere."
Eandem igitur legem invenimus eomprobatam: plantas in
omnibus radicum partibus procreare baustoria illa, quibus 1111-
trici plantae insideaut.
Iuterior autem foliorum structura anatomica longe differt
ab ea, quae in aliis plantis reperitur. In iuteriore quidem
folii parte nonnulla inveuies cava, quorum parietes glaudu-
lis quibusdam stipitatis aut papillis, e ccllulis compositis, in-
struetae sunt. Cava autem illa ductu quödam aeri aperta
sunt, ita ut papillae sive glaudulae stipitatae, cuticulae aut
stomatum actione fungi videantur. Quare illas papillas sto-
nialum locum profecto teuere existimo, ideoque baue plantani
stomatibus non carere. Quum vero folia illa in tenebris sem-
per versentur, viridem colorein non aeeipiunt.
Est plantarum familia, quae aut iisdem adnumeretur Per-
sonatis aut propriam dicatur familiam componere, Bignonia-
cettrum nimiruni, quae plantas continet scandentes.
Hae vero plantae radieibus, quas dieunt, aereis sunt in-
struetae, quibus aeclinant et arboribus et muris, eaque ratione
humores sugunt atmosphaericos, id quod jam antea in quibtfs-
dam observavimus Aroideis et Orchideis.
Et aliae plantae scandentes, ut speeimine utar, Iledera
HclLr, eodein gaudent vitae modo.
Iisdem vero nulla cum alia planta est conjunetio unde
jam efficitur non esse verc parasiticas id quod eo clarius elu-
cet, cum hasce plantas aliis non solum vivis sed eliam mor-
tuis, et imo vel muris iusidere videamus. Equidom certe
Bignoniucearum plantam ullam vere parasiticam esse hueus-
qne non vidi.
8*
116
Jam vero Pyrolaceas inspiciamus cuidam parasitico ge-
neri affines. (Monotropa.)
Quamqnam multas liarum plantarnm institiü observatio-
nes et radices examinavi nulliim tarnen indieinm parasiticas
esse comprobans hucusque inveni.
Eae radiciun partes qnas hanstoria pntares, radicmn tan-
tum esse inerassationes mihi videntur; id qnod jam simili ra-
tione in Gentianeis inveniiniis.
Deniqne Loranthaceas examinemns qnamra genera fere
omnia plantas continere parasiticas, inter omnes constat. Ut
speciminibus utar: Viscum, Loranlhus, Misodetiäron, quae
quidem omnes plantae cum eadem vitae ratione ntantnr, nnnm
earum genns accnratins explorare satis erit; qnare Viscum
illnd, /V/iOj Bctulae, Pyro aliisque arboribns innatnm per-
lnstrabimus.
Frimum ipsa planta nobis est accnratins coguoscenda et
strnctnra anatomica et incrementum, deinde conjnnctionem ejus
cum arboribns ant frnticibns inspiciamns.
Ante ocnlos pono segmentnm transversnm e Visci ra-
mnlo bieimi exscissum (fig. 12). Extremns, qni totnm ramn-
lnm cingit, ordo cellnlarnm et mnriforminm et ovalinm pri-
mus, epidermidem (e) format. Qnarnm cellnlarnm extima
incrassata paries snbviridi gandet colore.
Secnndnm Stratum cellnlis apparet compositum qnae, et
ovales et hexagonae et orbicnlares, crassioribns parietibus in-
strnctae sunt. Hae vero cellnlae mnltis grannlis cblorophyllo
coloratis snnt repletae. Unde conspicnnm est, Stratum illnd
esse parenchyma (p).
Tum alius cellnlarnm acervus nobis occurrit (1), a eete-
ris valde diversus, qnarnm parictes cernuntur adeo incrassa-
tae, ut cellnlae ipsae orbicnlares, agglomeratae , pellucidae
in
omiii feie lumine careant. Hae vero cellulae, libri fasci-
culi sunt.
Tertium denique Stratum, carabiuin (c), cellulis teuerri-
inis et valde pellucidis compositum est. Intcriore cambii parte,
quae quidem axem versus posita est, alia occurrit tela (v),
quae ligni corpus compouit. Vascula autem crassioribus in-
structa parietibus perfecta fere hexagona, incolorata et seria-
tim apposita couspiciuntur. Tum cellulas quae ramuli teuent
axem iuveuies (m), parenchymati simillimas; quas medullam
componere adspectu facile comprobatur. Medulla autem et
parenchvma radiis seu insertiouibus medullaribus inter se con-
juuctae sunt (in').
Iu ambitu medullae secuudus libri fasciculus nobis occur-
rit (1'); quin etiam vetustiore in ramo plures fasciculi una
cum ligno oriuntur atque inter ligni vascula apparent dispersi.
Fasciculos vero illos ceteris in plantis hucusque 11011 re-
peri; quos quidem nihil aliud esse, nisi libri fasciculos, for-
ma luculenter demonstrat.
Jam vero illustrissimus Link eandem proponit sententiam,
fasciculos ipsos in Iconibus *) suis depinxit.
Un g er, qui hac de planta optime disseruit, illos fasci-
culos ligni cellulas putare mihi videtur **).
Dal ton- Hooker in opusculo suo de Misodendro ***),
quod quidem genus Visco siinillimum est his fasciculis „Pleu-
renchymatis" nonien dedit.
Coriacea Visci folia maximo stomatum numero et utro-
que latere praedita sunt, quod omnibus in plantis occurrit,
*) Icones anat. - botan. , auct. Link.
**) Annalen des Wiener Museums.
***) Annales des sciences natur.
118
quae Phyllodiis , ut dicuut botanici, foliornm loco gaudent;
ixt specimüie utar -"Acaciac quaedam.
Res tat adbuc altera investigationis pars , quanam ratione
parasita iis in quibus praccipue inveiiitur plantis nutricibus
insideat.
Parasita summa s arbores et ramorum praecipue angulos
inhabitat, qua semina nimirum faeilins teneri possint.
Primum seinen gcrminans radicem palarem perpcndicula-
rem in plantam dimittit nutricein; qua quidem usque ad ligui
corpus progressa, surculi oriuutur, qui sub cortice decurrentes
iterum radices gigiinnt recentes.
In mollissimum quodque plantae nu tri eis lignum plurimae
perpendiculares mittuntur radices, in diirissinium quodque raa-
xjmus borizontalium numerus milti potest, id quod in Pino
silvestri et in Bclula alba conspicitur.
Maximam succi copiam ad laesas confluere plantarum par-
tes, cum quidem natura plantarum deformitati mederi studeat,
notissimum est. Eam igitur parasitae radices accipinnt maxi-
mam succi copiam, qua quidem ad lnxuriosum suum iuere-
mentum illa abutitur.
Plantae recentiores illis, quos supra diximus , oriuutur
surculis, et cortice pertuso eodem ferc modo radicem dimit-
tiint palarem.
Hac ratione iilas partes, dum nova in dies strata retn-
stioribus addnntur, quam maxime iutumescere, per se liquet.
Hac in parasitae parte , tanquam in caulis radicisque con-
fiuio, epidermis delinquescit cum caulis plantae nh tri eis telae
immersus , tegmento non egeat.
Parencbyma iisdem in partum s et compositum illis cellu-
lis invenitur, quas jam antca inspeximus; nonnulli praeterea
ligni fasciculi iuter bas parencbymatis cellulas nobis oc-
niyniut
119
Sunt autein parenchymati intermixti , punetatis et spira-
libus ternis vel quaternis compositi vasculis.
Intima vero inter parasitam et plantam nutriceni est con-
juuctio quae insuper eo augetur, quod parasita inferiori parte
rurvis liueis altrici aduascitur plautae, id quod facile cognosci-
tur, si Visci ramulum fuudas eo loco quo cum nutrici planta
cohaeret.
Haec liuea eurvata etiam valde undulata apparet, ita ut
altera cum altera planta permultis in partibus cohaereat.
Eodem fere modo de ceteris Loranthaceis Unger*) et
Hooker **) rein exposuerunt.
Sed et eam examinemus necesse est conjunctionem, quae
parasitae radicem inter et nutricis plautae vascula perstat.
Visci radix ex magna cellularum massa invenitur com-
posita, quas parenchymaticas esse et multo amjlo repletas,
nemo nescit.
Quamquam vero cellulae illae plautae nutricis vasculis
arcte adhaerescuut , nihiloiniuus tarnen nulla iis cum vasibus
ipsis est confusio, vascula ipsa, quorum Stratum Visci radice
est interruptnm, utroque iu radicis latere alia applicantnr ad
alia.
Jam vero Unger***) de Visco , Crataego adiiato sie
fere disserit: „Visci et Crafaegi vascula altera transeunt in
altera, sed numquam iuter se confunduntur ; duo igitur sunt
STstemata inter se diversa neque unquam confundenda."
Radicis autem Visci cellulae et muriformes et ovales
multis aut minoribus aut majoribus sunt instruetae punetulis "f)>
*) Beiträge zur Kenntuiss der Parasiten.
**) Sur l'organisation de M3'zodendron.
***) Annalen des Wiener Museums.
7) quae ..Tüpfel" dieunt botanici.
120
quae quid ein. adesse puto , ut succus ab altera plauta ad alte-
ram celeriter transeat, id quod tanta in plauta et tarn parvis
radicibus instructa necessarium mihi videtur.
Nonnullae Visci radices quae esse diversissiraae et remo-
tiores cernuntur appositae, postea in unam confluunt.
Itaque certum est, his in partibus maxiinam nutricis plan-
tae vasculornm confusionem perturbationemque adesse ita ut
plantae nutricis ramuli appareant aut inerassati aut pertur-
bati; quae quidem ramulorum incrassatio eidem simillSma est,
quae aliis in planus, lignum venosum (Maserholz) nomina-
tum est.
Qua cognita structura anatomica, id quidem certum est:
Parasitae radicis cellulas succum in plantae nutricis vasculis
accipere praeparatum, illa yero cellularum punctula esse ap-
tissima, quibus succus facilius exsorbeatur.
Digestionem contra et sueci mutationem non minus ne-
cessariam, cortex et folia permultis stomatibus instructa effi-
ciunt.
Inde yero consequitur , ut neque systematum anatomico-
rum confusio nee novi inter parasitam et plantam nutricem
corporis forraatio oiüatur.
Eodem modo libri fasciculi isti, inter ligni fasciculos in-
yenti, in memoriam nobis revocandi sunt; ea enim structura
in ceteris plantis quibus „Dicotylcis" nomen est, non oc-
currit.
Omnibus igitnr his exploratis jam perspieuum est: Viscum
et genera Loranthacearum fere omnia vere esse plantas pa-
rasiticas, quippe quae ut ceterae plantae terra, eadem ratio-
ne arboribus aliisve planus uti per totam vitam soleant.
121
Compommtiir, quae conclndenda ex ob-
servatis nostris videantiir.
Hac igitur ratione plurimis parasitis quae quidem in Pha-
nerogamicis inveniantur examinatis, certa lex quaedam, ea-
que omnibus his plantis communis elucere mihi videtur.
Omnes enim hae plantae non e solo hauriunt nutrimenta,
sed aliis innatae planus, aut radicibus aut organis propriis
succum ex illarum accipiunt vasculis. Itaque et illa iisdem
lex interior est: procreare aut radices, aut Organa, quibus
utantur, ut aliis plantis insideant.
Ex relatis mihi jam satis esse videtur conspicuum, vere
esse plantas parasitieas: quae aliis plantis innatae vivis, ex
illis aut radicibus aut haustoriis hauriant nutrimenta, quare
aut paululum aut multum temporis cum nutricibus plantis sunt
conjunctae.
Plantae vero, quae, quamvis adhaerescant, aliis, iisque
conjunctae videantur esse, tarnen non eadem vitae ratione
utuntur, parasitis adnumerari non debent.
Quas omnes Pseudo- Parasitas aut Epiphytas liceat
nominare; ut speciminibus utar: Orchideas quasdam, ^4roi-
deas , Bignoniaceas , alias.
Jam vero in ipsis parasiticis plantis differentia quaedam
cernitur: alteras enim brevius tempus, alteras aut diu, aut
per totam vitam vere parasitieas esse seimus.
Quare tres ordines mihi statuendi videntur:
I. Plantae parasiticae, quae, prima origine aliis plantis
usae et cum iis aut radicibus aut haustoriis conjunctae,
progrediente aetate, non egent planta nutrici. Orchideae
quaedam, Alectra, Pedicularisl , Drosera? , Pinguicula?
122
II. Parasitae quae germinatione perfecta nutrici insident
plantae et aut eadcm in planta permanent aut plnribns
utuntur.
Orobanche, Monotropß, halhraea, Rhinanthaceac,
Thesium, Citscuta.
III. Parasitae, quae eadem in planta et germinant et totam
vitam degunt.
Lorantheae } Rafßcsiaccac > Bctlanophoreae.
Hac ratione vero primi ordinis plantae, qxiippe quae nu-
trici planta tuminodo egent, dum germinant et increscere in-
cipiuut, deinde yero majore gaudent libertate , ceteris plantis
sunt propiores; eodem enim modo,' interjecto illo tempore,
increscere et nutrimenta solo haurire pergunt atque plantae
non parasiticae.
Quae plantae secundo ordini sunt aduumerandae, minore
jam gaudent libertate; quamquam Rhinanthaceae , Cuscu/a
et Thesium paulluliim liberiorcs esse Tidentur, cum quidem
ab alia planta transeant ad aliam.
Tertii denique ordinis plantas reperimus Loranlhaceas
et Rajyiestacca s a primis initiis et totam per vitam nni ei-
demque plantae innatas eique omniuo conjunctas.
Haec vero res liortulanis gravissima est , qui has plantas,
ut excolant, aut solas , aut cum aliis plantis serere, aut jam
germinatis plantis harum parasitarum inspergere semina
debent.
At vero illustrissimns Martins, qui hac in re maxime
elaboraverit^), parasiticas plantas serioribus vult genitas tem-
poribus ita ut duo permagna vegetabilium regna sint, quorum
') Müncliner gelehrte Anzeigen, März 1842.
123
alteruin originale vel primarium rcgnum, alterum secuudarium
appellat.
Simili feie modo et celcberrimus Unger*) parasiticas
plantas terrae quasi fnictus esse putat, quare futiira terrae
aununtient tempora.
Ulis enim temporibus omnia vegetabilia fructus potius
procreatura, dum nostra aetate permultis tantum floribus gau-
deaut, priori autem nonnisi foliis permultis usa sint.
Omnes vero plantas diversissimis rationibus et germinare
et incrcscere et nutrimentum haurire videmus. Aliae enim e
solo, aliae ex aqua, «aliae denique ex aere et e vegetabilibus
jam mortuis hauriunt nutrimentum, quod quidem omnes per-
ficiunt et assimilant.
Eodem modo quaedam plantae propria nutritione carent,
ab aliis jam praeparata; insident igitur aliis plantis et ab iis
nutriuutur, quare parasitieis nomen injunctum est.
Itaque plantas parasiticas esse putamus eas, qnae , cum
alio egeant nutrimento et aliis vegetabilibus, jam praeparato,
quodam utantur modo, ut hauriant nutrimenta, quem ad finem
organis propriis sunt instructa.
Natura igitur, quo modo in singulis animalis regni fami-
liis, ut auimalia nutriantur, diversissimis utitur rationibus^ ea-
qne organis accomodatissimis instruit, eodem modo procreat
plantas diversissima vitae ratione gaudentes.
Sed hujusmodi plantae, quamvis inleriore structura ana-
tomica ipsis propria saepe utantur et a ceteris hujus fami-
liae plantis diversissima, at profecta certe ex illa vitae ratio-
ne, tarnen, quod ad reliquam indolem, omnino caedem esse
videntur atque ceterae hujus familiae plantae, id quod jam
-:) Annalen des Wiener Museums.
124
clare couspicuum est, e. g. iu Rhinanthaceis , quae omnes
radiis carent medullaribus, quo d mihi quidem videtur indieium,
hujus familiae plantas vere parasiticas esse eas, quae inser-
tioiiibus istis careaut.
At permultarum plantarum parasitier natura posteriori-
bus declarabitur teniporibus, quae quidem hueusque parasitari
nou videntur.
Deuique autem nonnulla esse adjicienda videntur mihi de
illarum plantarum vitae ratione , qnas hortulani vocant aliis
plantis iusertas. Quaedam enim plantarum partes, ut ramuli,
gemmulae , aliis plantis eo modo inseri possunt , ut hae par-
tes planus illis omuiuo conjungantur et unam componant plau-
tam (id quod nostra Jiugua „Pfropfen" dicitur).
Plantas manu iusertas doctissirai quidam viri cum plantis
comparaverunt natura parasiticis et quandam has inter et illas
esse existimarunt similitudiiiem.
Quamquam similitudo illa rectissime observata nobis vi-
detur, tarnen ut res clarior appareat, plantarum incrementi
modum inspiciamus necesse est.
Plantae cujusvis partes haue ob causam aliis inseri plan-
tis ut ab his niitriantur nemo ignorat, itaque fit, ut plantae
illae nihil omniiio nisi partes illas excolant et ipsae illaruni
partium aeeipiant quasi naturam. Quomodo vero illae partes
aliis inseruntur plantis?
Longum est et a nostro proposito alienum, omnia varia
perlustrare genera quibus utuntur hortulani, ut illas perficiant
insertiones.
Lex certa quaedam e natura nobis quaerenda est, qua
plantae cum partibus illis conjungantur. Observanda igitur
est illa iusertionum ratio , deineeps plantarum incrementum.
125
Tum qualis sit haec conjimctio et nutricis plantac cum para-
sita cohaerentia investigandnm.
Diversissima autem plantarum genera candem sequi vide-
inus legem: Surculos *) illos cum plautis, quibus iuserti sunt
tum concrescere, si surculorum corticis strata eo modo insi-
deant plantarum corticis stratis ut plantac nutricis suecus sine
iutermissione in surculum transeat et alterius vascul i , alte-
rius forment continuationem.
Haec eiiim strata qnae aut cellulis interpositis aut novis
ccllulis genitis majus eapiant incremeutum, ut cambii et cor-
ticis strata, conjuugi possunt ; illorum autem ligni corporum
qnae jam perfecta sunt , nullani invenimus conjiinctionem.
Gignuutur vero recentes plautarum partes qnae , e cambio or-
tae, vetustioribus coujunguntur.
Quomodo autem res se habet in bis plantis et insertis
et quibus surculi inserti sunt?
Duorum aut trium anno r um spatio interjeeto, plantas il-
las in axis directione exscissas inspicientibus, et plantae nu-
tricis et surculi medulla lignumque, jam antea perfectum,
cernuntur separata nee unquam conjuneta.
Cambium vero et corticis et ligni strata adultiora tarn
arete et continuo sunt conjuneta ut nullani intcr nutricem plan-
tam et surculum iuvenias differentiam. Quare vetustissimis in
plantis, quibus priori tempore surculi illi fuerant inserti,
strata omuia eodem modo videmus continua neque unquam in-
terrnpta.
Id quod facile speetari potest inCcrasis, Pyris, Frajci-
«e's, Pr unis 3 aliis.
*) Partes illas insertas ,, surculos" nominare mihi liceat ; plautas
vero ipsas ,,nutrices plantas."
126
Jam igitur constat, plantam nutricem vim quandam exer-
cere in surculum, qui c and cm iterum exercet in plantam nu-
tricem. Hac ratione ntraque pars commnnia gigimnt et vascula
et corticis strata, quippe cum cambium utique sit nnnm idem-
qne. Snrcnli igitur et nntrix planta in unius ejusdemque cor-
poris (Individuum) formatione contribuunt. Itaque quomodo
plantae nutricis strata illa surculi vi formantur, eodem modo
et flores et fructus in surculis procreati, plautae nutricis
gignuntur contactu.
Jam vero in memoriam revocemus et comparemus quam
in parasiticis planus deprehendimus legem, cum lege in plan-
us, quae aliis inseruntur, obvia.
In Ulis vero parasiticis plautis res oinuino diversa est.
Parasitarum baustoria aut radices eodem modo iu plantae
nutricis intrant telas et ex illis planus capiunt nutrimentum;
attamen vero nulla est inter singulas telas conjunctio. Nam-
que parasitae interius systema auatomicum a nutricis plantae
systemate plane apparct separatum. Parasita ipsa e nutrici
planta baurit nutrimentum, quare ejus vascula et totam de-
vastat telam id quod in Visco, Khinanthaceis , Cuscuta cum
nutricibus plantis inserueris, clare conspici potest.
Eandem igitur in plantam nutricem vim exercere certnm
est; plantae nutrici vero ipsi non similis est in parasitam
exercita vis , quare telam aut Stratum ab utraque planta com-
positum non invenies.
Denique notissimum est, surculos illos, aliis insertos
plantis, tummodo optime crescere, cum et surculi ipsi et
plantae illae ejusdem plantarum sunt familiae aut interiore
structura anatomica affines; parasitae vero plantis insident di-
versissimis et neutiquam afnnibus.
m
Hac igitur ratione Uli plautarum surculi , aliis plantis in-
serti valde differuut a parasitieis plantis, nequc potui simili-
tudinem iuter mutuas vitae rationes observatam investigare.
Quae quidem observata omnibus esse parasitieis plantis
commuuia, coutendere non valeo , cum paneas tantum illarum
examinaverim.
Attaraen paucae illae eandem videmns comprobare legem.
Observatioimm vero mearum paucitate ista, quantulumeun-
que ejus sit, ad plantarum naturam recte perspieiendam afferre
suseepi.
Explicatur tabula.
1. 2. Rhinanlhi majoris seinen in axis direetione sectum.
e. Epidermis.
a. Parenchymatös cellulae granulis lacteque repletae.
E. Embryo,
r. Embryonis radicula.
c. Cotyledones.
g. Gemmula.
v. Yaseuloruin viae.
3. Rhinttnthi radicis haustoriuni cum nutricis radice trans-
verse sectum.
B. Haustorium.
h.' Haustorii pars radici inserta.
r. Graminis radix.
e. Radicis epidermis.
p.' Parenchyma.
p." Vasculorum fasciculi.
4. Rhinanthi radix cum haustorio transverse seeta.
A. Radix.
e. Epidermis,
p. Parenchyma.
1. Ligni corpus,
v.' Vascula.
B. Haustorium.
v." Vascula.
5. Melampi/ri sylvatici caulis transverse sectus. 6. in axis
direetione sectus.
128
e. Epidermis,
p. Parenchyma.
c. Tela cambialis.
1. Ligni corpus.
m. Medulla.
7. Cuscutae chilensis caulis transverse sectus.
e. Epidermis
p. Parenchyma.
y. Vasculorum fasciciili.
8. Cuscutae chilensis embryo , e semine depromptns.
9. 10. Cuscuta chilensis cum limrici planta (Balsamina)
transverse seeta.
e. Cuscutae epidermis.
p. - parenchyma.
v. - vasculorum fasciciili.
v." - haustorii vascula.
e.' Balsaminae epidermis.
p/ - parenchyma.
y." - ligni corpus.
\."' - vasa spiralia permagna.
m. - medulla.
11. Cuscuta plantae nutrici aeclinata.
12. Visci albi ramus transverse sectus.
e. Epidermis.
p. Parenchyma.
c. Tela cambialis.
v. Ligni corpus.
m. Medulla.
m.' Radii medulläres.
1. Libri fasciculus primus.
1/ Libri fasciculus seeundus.
13. Thesii haustorium transverse sectum.
e. Epidermis.
p. Parenchyma granulis albidis repletum.
14. Thesii haustorium Asperulae tinetoriae insidens trans-
verse sectum.
a. Asperulae parenchyma.
1. - ligni corpus.
v. - vascula.
p. Thesii haustorii pars.
r. Haustorii pars (radicula) quae insidet Asperulae.
Caulerpearum sciagraphia.
Scripsit
V. B. A. Tr evisan.
Gen. I. Caulerpa, Lamour. (in Desv. Journ. de Botan. II.
[reform.] — 1809.)
*Jhar. Surculus horizontalis repens. Thalli laminares sti-
pitati (stipite simplici), erecti, simplices, plani, aequales,
lanceolato-lingulati, integerrimi, enerves, proliferi (prolifica-
tionibus thallo conformibus , minoribns).
Syn. Caulerpa, Duby (Botan. gall. II. p. 959). Cauler-
pae Tribus * 3, Agardh (Synops. Algar. Scandin. p. XXIII.).
— Caulerpae Tribus 5. (exclus. spec. 17. 18.), Agardh
(Spec. Algar. I. 2. p. 44*. — System. Algar. p. 184.). —
Caulerpae Subgenus Eucaulerpa (exclns. spec. 1. 3. 4. 5.
6. 7. 8. 9. 10.), Endlich. (Mant. botan. alter, p. 16.). —
Caulerpae spec, Decaisn. (inAnual. des scienc. natur. II, Ser.
Botan. XVII. p. 328).
1. Caulerpa prolifera , Lamour. (in Desv. Journ. de
Botan. II. p. 142.), Agardh (Spec. Algar. 1. 2. p. 444.), Duby
(Botan. gall. II. p. 959.), Bischoff (Handb. der Terminol. t.
LXI. fig. 3009.).
22r Bd. 2s Heft. 9
130
C. thallis ecostatis, e margine et superficie proliferis,
margine planis.
C. occllata, Lamour. (1. cit. t. 2. fig. 1.), Duby (1. cit.).
C. Ophioglossum, Agardh (Sjnops. Algar. Scandin.
p. XXIII.). *
C. ambigua, Agardh (ex Steudel Nomencl. botan. cryp-
tog. p. 102.).
Fucus prolifer, Forsk. (Flor. Acgypt.-Arab. p. 193.)
F. Ophioglossum, Weber et Mohr (Beiträge zur Natnrk.
I. p. 317.), Turner (Hist. Fucor. t. 58.).
Viva repensy Clement. (Ens. sobre las varied. de la
Yid. p. 319.)
U. nitida , Bertol. (Rarior. Ital. plant. Dec. III. p. 64.)
U. prolifera , DeCand. (Flor. Franc. VI. p. 4.)
U. atnbigua , DC. (1. cit. p. 5.)
Hab, Oceanus Atlanticus ad Gades. Mare mediterraneum
Universum usque ad Graeciam.
2. Caulerpa costata, Kütz. (in Botan. Zeit. 1847. p. 54.).
C. thallis a basi ad mediam partem usque costatis, e
costa proliferis, margine undulatis.
Hab. Ad oras Siciliae.
Gen. II. Olaf&eniaTrevis. (Synops. Gener. Algar. — 1842.)
Char. Surculus Thalli laminares stipitati (sti-
pite bifido), erecti, simplices, suborbiculati, plani, lobati, ra-
diato - plicati , margine lacero-laciniati, utrinque setis pilifor-
mibus minutissimis albis instructi ; juniores, alterum alteri,
involuti, concavi, cncullati.
Syn. Caulerpae Subgenus Photophobe, Endlich. (Mant.
botan. alter, p. 17.)
131
Obs. Alga vere mirabilis, surculo ignoto, „caule fur-
cato; foliis alternis, membranaceis, habitu foliorum Vitis vi-
niferae" instructa, nota taut um ex descriptione et icone quas
dederunt clarissimi viri Humboldt et Bonpland, cujus au-
tem specimina nulla in collectionibus adsunt. Dubiis itaquc
multis adhuc vexata, certe tarnen sui juris. Interea, interiori
thalli structura latente, nullum novo generi aptiorem locum
in systemate assignare potuimus, quam prope Caulerpam.
Nomen habet ab E. Olafs en, qui cum B. Polvesen edi-
dit: „Physik og oeconomisk Beskrivelse over Island. Kjöbenh.
1772." 2.Yol. 4to.
1. Olafsenia vitifolia Trevis. (1. cit.).
Caulerpa vitifolia Lamour. (in Annal. du Mus. XX.
p. 283.), Agardh (Spec. Algar. I. 2. p. 445.).
Fucus vitifolius Humb. et Bonpl. (Plant, aequinoct. p.8.
t. 69. fig. 2.).
Zonaria ? vitifolia Agardh (ex Steud. Nomencl. botan.
cryptog. p. 102.).
Hab. In profundo Oceani prope insulas Canarienses.
Gen. III. Corradoria. *
Char, Surculus horizontalis repens. Thalli laminares
stipitati (stipite simpliei vel ramoso), erecti, simplices, plani,
aequales, lanceolati, pinnato - pectinati (pinnis oppositis),
enerres.
Sj/n. Caulerpae Tribus * (exclus. spec. 4. 5.), Agardh
(Synops. Algar. Scandin. p^XXII.). — Caulerpae Tribus 1.
(Taariformes) , Agardh (Spec. Algar. I. 2. p. 435.) — Cau-
lerpae Subgeneris Eucaulerpae spec. (5. 6. 7. 8. 9. 10.),
Endl. plant, botan. alter, p. 16.). — Caulerpae spec, Bory,
Decaisn., Montagn.
132
Obs. Genns Caulerpae equidem valde affine , cum qua
imo a Decaisneo immerito jungitur, abfinde tarnen, meo
sensu, distinctum, naturale, elegantissimum. Habitus thallo-
rum quodammodo ramuli Taxi. Prolificationes millae. Dixi
in honorem J. Corradorii, qui de Nostochio communi
disseruit (Memoria sopra il Nostoch. [Opuscoli scelti. XVII.
p. 36.]. — Della transformatione del Nostoc in Tremella ver-
rucosa. Prato 1797. 8vo.). Corradorus Grayi (Arraug. of
Brit. plant. I. p. 350.) idem est ac Hydrurus Agardhii; Cor-
radoria autem a celeb. Equite de Martins constituta (Flor,
brasil. I. p. 16.) Grammitae Bonnemaisonii , sive Polysi-
phoniae Grevillei, synonymon.
1. Corradoria pinnata. *
Caulerpa pinnata Agardh (Synops. Algar. Scandin. p.
XXII.).
C. iaxifolia var. crassifolia Agardh (Spec. Algar. I. 2.
p. 436.).
Fucus pinnatus Linn. fil. (Siippl. p. 452.), Turner
(Hist. Fucor. t. 53.).
Hab. Mare Indicum et rubrum. Ad oras Indiae occiden-
talis.
Var. taxifolia. *
Caulerpa taxifolia Agardh (Spec. Algar. I. 2. p. 435.),
Spreng. (System. Veget. IV. 1. p. 366. exclus. variet.), Bi-
schoff (Handb. der botan. Terminol. t. LXI. fig. 3008.).
C. pennata Lamour. (in Desv. Jonrn. de Botan. II. p.
143. t. 2. fig. 2.).
Fucus taxifolius Vahl (in Naturhist. Selsk. Skrivt. V.
2. p. 36.).
Hab. Ad oras Indiae occidentalis.
2. Corradoria falcata. *
Caulerpa falcata Kütz. (in Botan. Zeit. 1847. p. 54.).
133
Hab. Ad oras Augolae.
3. Corradoria I<essoiiii.
Caulerpa Lessonii Bory (in Duperr. Yoyag. de la Co-
quill. Botan. p. 193. t. 22. fig. 3.).
Hab. Ad insulas Carolinas.
4. Corradoria pluinaris. "
Caulerpa pJumaris Agardh (Spec. Algar. I. 2. p. 436.),
Bory (in Duperr. Yoyag, de la Coquill. Botau. p. 193. t. 22.
fig. 4.).
C. mgriophylla Lamour. (iu Desv. Journ. de Botau. II.
p. 143.).
C. taxifolia Agardh (Syuops. Algar. Scandin. p.XXII.).
Fucus sertularioides Gmeliu (Hist. Fucor. p. 151. 1. 15.
fig. 4. male).
F. plumaris Forsk. (Flor. Aegypt. -Arab. p. 190.).
F. pinnatus Esper. (Icon. Fucor. t. 158.).
F. taxifolius Turner (Hist. Fueor. t. 54.).
Hab. Mare rubrum, Indicnm, pacificum, Atlantic um ad
oras Indiae occideutalis.
Obs. Clariss. Spreugel ad hanc Carrodoriam longifo-
liam et etiani Chauviniam Sela ginein retulit (System. Veget.
IV. 1. p. 367.).
5. Corradoria denticulata. •'•'"
Caulerpa denticulata Deeaisu. (iu Archiv, du Mus. II.
p. 120. t. 6. fig. B. 1 — 3).
Hab. Ad oras Arabiae.
6. Corradoria scalpelliformis.
Caulerpa scalpelliformis Agardh (Syuops. Algar. Scan-
din. p. XXIL), Kütz. (Phycol. gener. p. 308. t. 42. fig. II. 1.
2. anatoin.)
C. taxifolia var. Spreng. (System. Veget. IV. 1. p. 366.)
134
Fucus scalpelliformis R. Brown (in Turner Hist. Fucor.
1. 174.).
Hab. Ad Novae Hollandiae et Africae oras meridio-
nales.
7. Corradoria longifolia. *
Caulerpa longifolia Agardh (Spec. AI gar. I. 2. p. 437.).
Hab. Ad Novae Hollandiae oras meridionales.
8. Corradoria distichophylla. *
Caulerpa distichophylla Sonder (in Botan. Zeit. 1847.
p. 50.).
Hab. Ad oras occidentales Novae Hollandiae.
Gen. IV. Himandactyliiis. *
Char. Surculus horizontalis repens. Thalli caulescen-
tes erecti, dichotomi, inferne filiformes cylindrici anuulato-
constricti, sursiun complanati, nudi.
Obs. jimphibolis ßliformis Suhrii genus, ni fallor,
sistit ab omnibus distinctissimum. A sequente Ilerpochaeta,
cui majore affinitate devincitur , differt thallis inferne filifor-
mibus cylindrieis annulato-constrictis snrsum complanatis nee
nbique filiformibus cylindrieis aequalibus (id est minime anim-
latis). A Tricladia, cum qua thallis inferne annulatim con-
strictis convenit, defectu ramentorum ternatorum distinguitur.
A Caulerpa (prolifera), cujus in vicinia collocavit clar. End-
licher, longius distat. Cum reliquis Caulerjiearum gene-
ribus ne minimum quidem comparanda. Nomen e voeibus
graecis lf.tug} lorum, et daxTvfaog, annulus, compositum , cha-
racterem praeeipuum plantae declarans.
1. Himandactyliiis filiformes. *
Caulerpa ßliformis Hering (in Anual. and Magaz. of
Natur. Hist. VIII. p. 91.).
135
C. ligulata Harvey (in herb. Mus. Hist. natur. Paris).
C. flagelliformis Kütz. (Pkycol. gener. p. 308. exclns.
syn. Agardhii).
Amphibolis filiformis Suhr (in Flora 1834. II. p. 737.
t. 2. (fg. 13.).
Hab. Ad oras Capitis Bonae Spei. Port - Natal.
Gen. V. Herpocliaeta Montagn. (in Annal. des scieiic.
natur. — 1843).
Char. Surculus horizontalis repens. Thalli caulescentes
erecti, dichotomi aut vage rainosi (raniis fastigiatis vel in-
aequalibus), filiformes, cylindrici, aequales, nudi.
Syn, Caulerpae Tribus * 4, Agardh (Synops. Algar.
Scaudin. p. XXIII.). — Caulerpae Tribus 6. (Filiformes),
Agardh (Spec. Algar. I. 2. p. 447. — System. Algar. p. 184.).
— Caulerpae Subgeneris Chauviniae spec. (11. 12.), End-
lich. (Maut, botan. alter, p. 16.).
Obs. Genus ab Agardhio praesensum, a Montagueo di-
stinctum, cum Chauvinia Boryi immerito ab Endlichero con-
fusum, naturalissimum.
1. Herpocliaeta fastigiata Montagn. (in Annal. des
scienc. natur. II. Ser. Botan. XX. p. 305.).
Caulerpa fastigiata Montagn. (1. cit. VIII. p. 353. —
Flor, de Cub. Plant, cellul. p. 19. t. 2. fig. 3.).
Vauchcria fastigiata Agardh (System. Algar. p. 176.)?
Hab. Ad oras insulae Cubae. Ad insulas Marianas ?
2. Herpochaeta flagelliformis Montagn. (in Annal. des
scienc. natur. II. Ser. Botan. XX. p. 305.).
Caulerpa flagelliformis Agardh (Synops. Algar. Scan-
diu. p. XXIII. — Spec. Algar. I. 2. P. 447.).
136
Fucus Jlagelliformis Clement. (Eiis. sobre las varied.
de la Vid. p. 315.).
Hab. Oceanus Atlanticus ad Gades.
Gen. VI. Cliaiivinia Bory (in Duperr. Voyag. de la Co-
qnill. [reform.] — 1829.).
Char. Snrculus horizontalis repens. Thalli canlescentes
erecti, ramosi, filiformes, cylindrici, aeqnales, ramentis linea-
ribus vel setaeeis nndique imbricatis obsiti.
Syn. Chauvinia Decaisn. (in Annal. des scienc. natnr.
IL Ser. Botan. XVII. p. 328.). Caulerpae Tribus 4. {Lyco-
podiiformes) , Agardh (Spec. Algar. I. 2. p. 441. — System.
Algar. p. 183.). — Caulerpae Subgenus Chauvinia (exclus.
spec. 11. 12. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32.), Endlich.
(Maut, botan. alter, p. 16.).
Obs. Clarissimus Bory Chauviniam a Caulerpa sepa-
rans , paspaloidem , phleoidem et claviferam ad Chauvi-
niam , Freycinetii , Lessonii, plumarem, Selaginein et eri-
cifoliam ad Caulerpam retulit ; Caulerpam insuper ad XJl-
vaceas , Chauviniam ad Bryopsideas adscripsit. Sed a spe-
cjebus Chauviniae typicis paspaloide et phleoide certe ge-
liere minime divelli possunt Caulerpae Selago , erieifolia,
et etiam Freycinetii. Chauvinia autem clavifera est mihi
sequentis generis , Lessonii et plumaris Corradoriae. End-
licher Caulerpas in subgenera quatuor dividens, Herpochae-
ias Montagnei et species omnes ramentis clavatis instruetas
{Ahnfcldtiae Subgenus Clavclla mihi) cum Chauviniis ve-
ris junxit. Contra limites tribus Agardhianae huic generi
respondentis, ex more aentissimi viri, aptissime definiti fue-
runt, Sic genus a Decaisneo recte reformatum adoptamus.
137
Subgen. I. Euchauvin i a. *
1. Chauvinia paspaloides Bory (in Duperr. Voyag. de
la Coquill'. Botan. p. 205. t. 23. fig. 1.).
Caulerpa paspaloides Grevill. (Alg. britann. Synops.
p. LXIV.).
Hab. Ad oram Brasiliae.
2. Chauvinia phleoides Bory (in Duperr. Voyag. de la
Coquill. Botan. p. 206. t. 23. fig. 2.).
Caulerpa plileoides Grevill. (Alg. britann. Synops. p.
LXIV.). #
Hab. Ad oram Brasiliae.
3. Chauvinia Wehbiana Deeaisn. (in Annal. des.'scienc.
natur. II. Ser. Botan. XVII. p. 336.).
Caulerpa Webbiana Moutagn. ( Compt. rend. des
se'anc. de l'Acad. des scienc, 1837. (18. Sept.) p. 529. —
Annal. des scienc. natur. II. Ser. Botan. IX. p. 146. t. 6. —
Phytogr. Canar. Plant, cellul. p. 178. t. 9.) , Bischoff (Handb.
der botan. Terminol. t. LXV. fig. 3161. anatom.).
Hab, Ad insnlas Canarienses.
4. Chauvinia cupressoides. *
Caulerpa cupressoides Agardh (Synops. Algar. Scandin.
p. XXIII. — Spec. Algar. I. 2. p. 441.)
C. liypnoides Lamour. (in Desv. Journ. de Botan. II.
p. 145. t.3. fig. 3.).
C. cyparissoides Spreng. (System. Veget. IV. 1. p. 367.
partim.).
Fucus cupressoides Vahl (in Naturhist. Selsk. Skrivt.
V. 2. p. 38) , Esper (Icon. Fucor. t. 161) , Turner (Hist. Fu-
cor. t. 195.).
Hab. Ad oras Indiae occidentalis.
5. Chauvinia ericifolia Deeaisn. (in Annal. des scienc.
natur. II. Ser. Botan. XVII. p. 328.).
138
CauJerpa ericifolia Agardh (Synops. Algar. Scandin.
p. XXLII. — Spec. Algar. I. 2. p. 442.).
Fucus ericifolius Turner (Hist. Fucor. t. 56.). ;
Hub. Ad insulas Indiae occidentalis.
6. Chauvinia inamillosa. *
Ckaulcrpa mamillosa Moutagn. (Prodrom. Phycear. nov.
pol. antarct. p. 13.).
Hab. Oceanus australis.
7. Chauvinia Selago. *
Caulerpa Selago Agardh (Synops. Algar. Scandin. p.
XXIII. — Spec. Algar. I. 2. p. 442.).
Fucus Selago Turner (Hist. Fucor. t, 55.).
Hab. Mare rubrum.
8. Chauvinia Hrownii. *
Caulerpa ßrownii Trevis. (Synops. gener. Algar. 1842),
Hooker Fil. et Harvey (in Hook. Lond. Journ. of Botan. VF.
p. 416.).
C. Selago R. Brown (in herb. Agardhii).
C, Selago var. Browm'i, Agardh (Spec. Algar. I. 2.
p. 442.).
Hab. Ad insulas Kent in freto Bass.
9. Chauvinia hypnoides. *
Caulerpa hypnoides Agardh (Synops. Algar. Scandiu.
p. XXIII. — Spec. Algar. I. 2. p. 443.).
C. decomposita R. Brown (in herb. Agardhii).
Fucus hypnoides R. Brown (in Turner Hist. Fucor.
t. 173.).
Hab. Ad insulas Kent.
10. Chauvinia laete - virens. "-•
Caulerpa laete -virens Montagn. (Prodrom. Phycear.
nov. pol. antarct. p. 13.).
Hab. Ad insulam Toud.
139
11. Chauviiiia flexi li*. *
Caulerpa flexilis Laraour. (in Annal. du Mus. XX. p.
283. t. 13. fig. 3), Agardh (Spec. Algar. I. 2. p. 443), Bi-
schoff (Handb. der botan. Termiuol. t. LXl. fig. 2988.).
Hab. Oceanus australis.
12. Chauviiiia obscura. *
Caulerpa obscura Sonder (in Botau. Zeit. 1845. p. 50.).
Hab. Ad oras occidentales Novae Hollandiae.
13. Chauviiiia fureifolia. *
Caulerpa fureifolia Hooker Fil. et Harvey (iu Hook.
Loud. Journ. of Botau. VI. p. 416.).
C. Selago Hooker Fil. et Harvey (iu Hook. Lond. Journ.
of Botau. IV. exclus. syn.).
Hab. Ad oras Tasmaniae et Novae Zeelandiae.
Subgen. II. Serrularia. *
Obs. In C. Freycinetii et serrulata thalli sunt inferne
simplices filiformes cylindrici, sursum autem dichotomi fasti-
giati complanati lineares , unde ab anetoribus plerisque ad
Caulerpae veteris generis sectionem thallo piano distinetam
relatae fuerunt. Thalli insuper describuntur „aculeato-ser-
rati, angulato-flexuosi, quoque angulo extus bidentato"; sed
aculeos vel dentes istos potius raraeuta tenuissima, aculei-
vel etiam denti-formia si velis, sparsa, diceres. Habitus
itaque harum specierum re quidem vera quodammodo subdis-
similis; affinitas tarnen cum Chauviniis veris evidentior in-
terea videtur.
14. Chauviiiia Freycinetii Decaisn. (in Annal. des
scienc. uatur. II. Ser. Botan. XVII. p. 336.).
Caulerpa Freycinetii Agardh (Spec. Algar. I. 2. p. 446.
exclus. syn. Forsk.), Bory (in Duperr. Voyag. de la Coquill.
Botau. p. 192. t. 22. fig. 2.).
140
C. cyparissoides Spreng. (System. Veget. IV. 1. p. 367.
partim).
Hab. Ad insulas Marianas.
15. Cliauvinia serrulata. ;;v
Caulcrpa serrulata J. Agardh (in Mus. Senkenberg. II.
P. 174.).
Fucus serrulatus Forsk. (Flor. Aegypt. -Arab. p. 189.).
Hab. Mare rubrum.
Gen. VII. Alinfeldtia. *
Char. Surculus horizontalis repens. Thalli caulescentes
erecti, simplices Tel parce raraosi, filiformes, cylindrici, aeqna-
les, ramentis clavatis vel peltatis undique imbricatis obsiti.
Syn. Chemtrilzia Decaisn. (in Annal. des seiene. natur.
II. Ser. Botan. XVII. p. 328). — Caulerpae Tribut ** (excl.
spec. 11. 12. 13. 15. 17. 18. 19.), Agardh (Synops. Algar.
Scandin. p. XXIII.). — Caulerpae Tribus 2 (Sediformes) et
3, Agardh (Spec. Algar. I. 2. p. 437 et 440. — System. Al-
gar. p. 181. 182.). — Caulerpae Subgenus Chemnitzia et
Subgeneris Chauviniae spec. (24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31.
32.), Endlich. (Mant. botau. alter, p. 16. 17.). — Chauviniae
spec, Bory.
Obs. Genus a clarissimo Decaisue auno 1842 conditiun,
a Moutagneo adinissunij praecedenti valde affine, tarnen di-
stinctissimum. Facies plane dissimilis, Sedi generis. Nomen
autem Chemnitziae persistere non potest, cum jam ab anno
1837 exstet inter 31ollusca, Gastropoda, Ctenobranc/tia,
Trochoidea genus homonymon a celeb. d'Orbigny propo-
sitnm (Mollusq. , Echtiioderm.^ Foraminif. et Polyp. Ca-
nar.). Ahnfeldtia Friesii (Flor. Scanic. p. 310. — 1835)
est Gymnogongri Martii (Flor. Brasil. I. p.27.) synonymon.
141
Subgen. I. Ciadopelt is. *
1. Ahnfeldtia macrodisca. ":"
Chemnitzia macrodisca Dccaisu. (in Annal. des scienc.
natur. II. Ser. Botan. XVII. p. 328.).
Caulerpa macrodisca Decaisn. (1. cit. p. 336.).
Hab. Ad oras insularum yinambas.
2. Ahnfeldtia peltata. *
Chemnitzia peltigcra Decaisn. (in Annal. des scienc
natur. II. Ser. Botan. XVII. p. 336.).
Caulerpa peltata Lamour. (in Desv. Journ. de Botan. II.
p. 145. t. 3. fig. 2. a. b.), Agardh (Spec.Algar. I. 2. p. 440.).
Fucus Chemnitzia var. peltatus Turner (Hist. Fucor.IV.
p. 9.).
Hab. Oceanus australis ad oras Americae meridionalis.
Oceanus Atlanticus ad oras Africae.
3. Ahnfeldtia Chemnitzia. *
Chemnitzia microdisca Decaisn. (in Annal. des scienc.
natur. II. Ser. Botan. XVII. p. 328.).
Caulerpa Chemnitzia Lamour. (in Desv. Journ. de Botan.
II. p. 144.), Agardh (Spec. Algar. I. 2. p. 440.).
C. clavifera var. turbinata J. Agardh (in Mus. Sen-
kenberg. II. p. 174.).
Fucus Chemnitzia Esper (Icon. Fucor. t. 88. fig. 1. [dem-
tis stirpibus extraneis], fig. 4. 5. 6.), Turner (Histor. Fucor.
t, 200.).
Ulva euneata Forsk. (Flor. Aegypt.-Arab. p. 188)?
Hab. Ad oras Malabariae. Mare rubrum.
Subgen. II. Clavella.*
4. Ahnfeldtia racemosa. *
Chemnitzia clavifera Decaisn. (in Annal. des scienc.
natur. II. Ser. Botan. XVII. p. 328.).
142
Chauvinia clavifera Bory (in Duperr. Voyag. de Ja Co-
quill. Botan. p. 207.).
Caulerpa racemosa Trevis.(Synops. gener. Algar. 1842.).
C. clavifera Lamour. (in Annal. du Mus. XX. p. 283),
Agardh (Spec. Algar. I. 2. p. 487 exclus. variet.), Spreng.
(System. Yeget. IV. 1. p. 367 exclus. syn. Fuci Lamour ou.r-ii
Turneri.).
C. turbinata Hering (in Schimper Herb. n. 957.),
Fucus racemosus Forsk. (Flor. Aegypt.-Arab. p. 191.).
F. clavifer Turner (Hist. Fucor, t. 57.).
Hab. Ad Antillas. Mare rubrum.
5. Ahnfeldtia Iiamourouxii. *
Caulerpa Lamouroujcii Agardh (Synops. Algar. Scan-
din. p. XXII.).
C. obtusa Lamour. (in Desv. Journ. de Botan. II. p. 143.
t. 2. fig.3.)?
C. clavifera Aar. Lamouroiuvii Agardh (Spec. Algar. I.
2. p. 438.).
Fucus Iiamourouxii Turner (Hist. Fucor. t. 229.).
Hab. Mare rubrum.
6. Ahnfeldtia uvifera. *
Chemnitzia uvifera Decaisn. (in Annal. des scienc. na-
tur. II. Ser. Botan. XVII. p. 328.).
Caulerpa uvifera Agardh (Synops. Algar. Scandin. p.
XXIII.), Decaisn. (in Archiv, du Mus. II. t. 5. B. fig.4—10.).
C. clavifera var. uvifera Agardh (Spec. Algar. I. 2.
p. 438.).
Fucus uvifer Turner (Hist. Fucor. t. 230.).
Hab. Mare rubrum. Oceanus australis ad ins. Marianas.
7. Ahnfeldtia cactoides. *
Caulerpa cactoides Agardh (Synops. Algar. Scandin. p.
XXIII. — Spec. Algar. I. 2. p. 439.).
£H
Fucus cactoides Turner (Hist. Fucor. t. 171.).
Hab. Ad Novae Hollaudiae oram australem.
8. Ahnfeldtia sedoides. *
Cctu! er pa sedoides Agardh (Syuops. Algar. Scandin. p.
XXIH. — Spec. Algar. I. 2. p. 438.), Bischoff (Haudb. der
botan. Terminol. t. LXI. fig. 2990.).
Fucus sedoides R. Brown (in Turner Hist. Fucor. 1. 172.).
Hab, Ad insulas Kent prope Novam Hollandiam.
9. Ahnfeldtia lentiUifera. *
Caulerpa lentiUifera J. Agardh (in Mus. Senkenberg. II.
P. 173.).
Hab. Mare rubrum.
10. Ahnfeldtia simyliciuscula. *
Caulerpa simplieimeula Agardh (Spec. Algar. I. 2.
p. 439.).
Codium simpliciusculum Agardh (Syuops. Algar. Scan-
din. p. XXIV.).
Fucus simpliciusculus R. Brown (in Turner Hist. Fucor.
t 175.).
Hab. Oceanus australis. Ad Amboynam.
Obs. Hanc plautam, teste Agardhio veram Caulerpearum
speciem, numquam vidi. Clar. Steudel (Nomencl. botan. cryp-
tog. p. 102.) Lamarckiam simpliciusculam Olivii et Ulvam
ulriculatam Poiretii ut synonyma affert. Stirps Poiretii mihi
plane ignota; Olivii autem minime hujus loci esse potest et ad
genus Fuci tomentosi Hudsonii aperte pertinet.
11. Ahnfeldtia Corynephora. ^
Caulerpa Corynephora Montagn. (Prodr. Phycear. nov.
pol. antaret. p. 14.).
Hab. Ad insulam Toud.
12. Ahnfeldtia oligophylla. *.
144
Caulerpa oligophylla Montagn, (Prodi*. Phycear. nov.
pol. antarct. p. 14.).
Hab. Ad iusulam Toud.
13. Ahnfeldtia cylindracea. *
Caulerpa cylindracea Sond. (in Botan. Ztg. 1845. p. 50.).
Hab, Ad oras occideiitales Novae Hollaudiae.
14. Ahnfeldtia domingensis. *
Caulerpa domingensis Sprg. (System. Veget. IV. 1. p. 367.).
Hab. Ad Hispaniolam.
Gen. VIII. Tricladia Decaisn. (in Annal. d. scienc. nat. 1842.)
Char. Surculus horizontalis repens. Thalli caulescentes
erecti, ramosi, filiformes, cyliiidrici, inferne aunulato - con-
stricti, ramentis obovatis ternatis obsiti.
Sj/n. Tricladia Endlich. (Mant. botan. alter, p. 17.).
1. Tricladia australis Decaisn. (1. cit. II. Ser. Botau.
XVII. p. 337.).
Hab. Ad Novae Hollandiae oras aiistro- occidentales.
E tribu Ca ulerpearum sequeutes excluduntur:
1. Caulerpa pusilla Martens et Hering (ined.) , vel Ste-
phanocoelhim pusilhim Kütz. (in Botan. Zeit. 1847. p. 54),
genus sistit, fructificatione adhnc latente, interea Bryopsideis
potius approximandum. (Cfr. Lac de re Trevis. Saggio di
«na Monogr. delle Alghe Coccotalle p. 102.).
2. Caulerpa Lycopodium Agardh (Synops. Algar. Scan-
din. p. XXIII.) est Cladostephus Lycopodium Agardh (Spec.
Algar. II. p. 14.).
3. Caulerpa peniculus Agardh (Synops. Algar. Scaii-
din. p. XXIII.) est Polyphysae peniculi Agardhii (Spec. Al-
gar. I. 2. p. 473.) synonymoii.
4. Caulerpa uvaria Agardh (Synops. Algar. Scandin.
p. XXIII.) est Gastroclinium uvaria Kützingii.
Dabam Patavii , die 20. Decembris 1848.
Beiträge
z ur
Flor von Texas,
von
Adolf Scheele.
(Fortsetzung v. Linn. XXI. p. 747 — 768.)
Ebenaceae.
i. IMospyros texana mihi.
Frutex elatns ramosissiraus , rami patenti-adscendentes fa-
stigiati cinerei leprosi verrucosi apice foliati , Verrucae sub-
rotundae atrosanguineae.
Folia alterua brevipetiolata obovato-cuneata integerrima
obtusa anastomosantia mollissima supra demum glabrata sub-
tus pilis ramosis holosericea. Petioli tomentosi.
Flores dioici peduiicnlati laterales peutameri. Pednnculi
holosericei basi glanduliferi flore paulo v. vix breviores. Ca-
lyx profunde öpartitus holosericeus. Corolla urceolata öfida
extus sericea intus atrosangninea glabra,, lobi tubo breviores
obovati aestivatione sinistrorsum convoluti.
Flores steriles bini v. terni laterales iufra folia siti.
Pedunculi deflexi. Calycis segmenta lanceolata pedunculo et
22r Bd. 2s Heft. 10
146
corollae tubo breviora. Stamina 16 : filamenta brevissima,
antberae filamentis quadrnplo longiores lineari-lanceolatae
subulato - acuminatae lateraliter rima longitudiiiali ntrinqne de-
hiscentes. Ovarium abortivum villosissimiim. Stylus apice
4-lobns.
Flos fertilis lateralis solitarius flore sterili miilto major.
Pednnculi horizontaliter patentes. Calycis segmenta oblonga
corollara aequantia v. superantia. Ovarium sub-8-loculare
ovato-globosum sericeum, loculi 1-ovulati; styli coaliti bre-
vissimi apice 4-lobi. Stamina abortiva. Fructus globosus
niger dulcis. —
Auf felsigem Boden bei Neubraunfels : Lindheim er.
März bis April.
Früchte kugelig, schwarz, süss, so gross wie Kirschen.
Blüthen mit Vauillegeruch. Lindheimer.
Gehört in die Sectio III. Eudiospi/ros , §. 2. cf. DC.
Prodr. VIII, 226 sq.
Ulmaceae.
1. Celtis texana mihi.
Rami inermes ciuerascentes verrucosi.
Folia opposita petiolata ovata v. ovato-oblouga obliqua
saepius semicordata integerrima v. repanda longe acuminata
trinervia reticulato-venosa ntrinqne glabra densissime et mi-
nutissime granulata supra opaca subtns laete viridia scabra
in axillis venarum barbata.
Petioli riscido-puberuli subtus convexi supra apice dila-
tati canaliculati.
Pedunculi axillares 1 - flori teretiusculi glabri , fructiferi
petiolo longiores. Flores
Drupa ovoidco-globosa glaberrima nitida coccinea. —
Prope Neubraunfels leg. Lindheimer. Römer.
147
Leider fehlen die Blüthen.
Der Fruchtstiel ist */," Lang; die Blätter sind 1 — 1 */a"
breit, 2 — 3" lang, ganzrandig oder schwach ausgeschweift,
niemals gesägt. Durch dieses Merkmal unterscheidet sich
die vorliegende Pflanze von Celtis australis L. , C. occiden-
talis L. , C. trinervia Lam. und C, crassifolia Lam., wie
überhaupt von allen mir bekannten Arten dieser Gattung.
Ciipuliferae.
1. Q,uercus virens Ait. Life-oak.
Neunbraunfels : Lindheimer, Römer.
Anm. Die vorhandenen Exemplaren stimmen mit der
Diagnose in Spreng, syst. III. 858. nicht überein.
Unsere texanisehen Exemplare der Q. virens haben un-
terseits weissfilzige, meist gezähnte Blätter; Sprengel giebt
seiner Q. virens folia integerrima subtus stellato-pubescen-
tia. Die Sprengel'sche Q. virens scheint also von der
unsrigen verschieden zu sein; wiewohl sich ohne Ansicht der
Originalexemplare darüber kein entscheidendes Urtheil fällen
lässt. Wie dem auch sei; so viel scheint mir ausgemacht,
dass die Lind heim er'sche Pflanze die ächte Q. virens ist,
da diese (die berühmte Lebenseiche, life-oak) in Texas je-
des Kind kennt und die Pflanze bereits in den plantis Lind-
heimerianis von 1845 mit aufgeführt, also Lindheimer
sehr wohl bekannt ist. Uebrigens kommen gezähnte und
ganzrandige Blätter an 1 Exemplare der Q. virens vor.
Es geht daraus hervor , dass es unzweckmässig ist , die
Quercus mit Sprengel nach den Blättern in 3 Hauptgrnp-
pen : foliis integerrimis, dentatis und sinuatis einzntheilen. Ich
besitze eine ganze Anzahl von Quercus , welche zugleich folia
integerrima und dentata, oder dentata und sinnata führen. Es
10*
148
ist erstaunlich , wie sehr die Blatt forin bei manchen Eichen
variirt.
Die besten Merkmale bei den Eichen geben die Früchte.
Diese fand ich stets constant. Die Confusion unter den Quer-
cus in Herbarien und Gärten ist so gross , dass eine gründ-
liche Monographie hier dringend Noth thut. Ein Monograph
muss aber die Originalexemplare eingesehn und die Arten
selbst in der Natur fleissig beobachtet haben, daher entweder
in Amerika, bekanntlich dem Vaterlande der meisten Quer-
cus> sich länger aufgehalten oder in botanischen Gärten die
amerikanischen Eichen an Fruchtexemplaren gründlich unter-
sucht haben.
Amarantaceae.
1. Cclosia texana mihi.
Caulis basi suffruticosus sulcatus glaber ramosiis, rami
patentes. Folia alterna remota subrhombeo-ovata in petio-
lum cnueatuin abrupte angustata lnervia anastomosautia cuspi-
data miuute et inaequaliter crenulata utrinque glabra. Stipu-
lae subfalcatae. Spicae axillares pedunculatae ovatae breves
densae multiflorae.
Caljx öiidus coloratus tribracteatus. Bracteae albo-sea-
riosae ovatae transTerse latior*es nervo excnrrente mucronatae
margine interdum ciliolatae calyce ter vel quadruple bre-
viores.
Sepala oblonga mucrouata atropurpurea glabra nitida lon-
gitudinaliter multistriata margine scariosa capsulam aequantia.
Capsula polysperma circumscissa. Stylus apice 3fidus.
Semina orbicularia piano -compressa latere altero convexa
altero coneava sanguinea glabra nitidissima obtiise marginata.
In Hecken bei Sau Antonio: Lind heim er. August bis
September.
149
Blätter 2" laiig , 1 lfa" breit , Aehre kürzer als 1".
2. Alte in auf heia villi flora mihi.
Caulis procumbeiis ramosissimus , raini adscendentes an-
gulati villosi. Folia opposita longepetiolata obovata v. elliptica
spathulata miicronata integerrima glainlulo.su - punctata sulitus
ad nervum venasque appresse pilosa supra glabra. Petioli
villosi apice dilatati folio breviores.
Flores axillares glomerati; gloineruli solitarii alterni vil-
loso-lanati interdum basi bracteis albo-scariosis brevissimis
ovato-subrotuudis transverse latioribus mucronatis sutfulti.
Calvx öpartitus bracteolatus ; bracteolae albo-scariosae
ovatae 1-nerves nervo exeurrente muerouatae sepala aequantes.
Sepala albo-scariosa nitida ovata villoso -lauata basi 3-ner-
via, nervis apice confluentibus , nervo excnrrente mncronata
utriculo longiora. Utriculns obovato-subrotnndns 1-spermus.
Stigma capitatiun.
Am Rande des Marktplatzes von San Antonio: Lind-
heimer. Anglist.
Durch die zottig -wolligen Blüthenknäuel sehr ausge-
zeichnet! Die Blätter 1" lang, a/a"' breit. Der Blattstiel ge-
wöhnlich viel kürzer als die Blätter, nur ausnahmsweise so
laug oder länger als dieselben. Die kurzen Deckblätter am
Grunde der Blütheuknäuel fand ich nur bei 2 Knäueln.
Polygoneae.
1. Eriogonum Lindheimerianum mihi.
Caulis herbaceus erectus teres arachnoideo-tomentosus
ramosus. Folia caulina subterua oblanceolata in petiolum an-
gustata integra apiculata supra cinereo- subtus albo-arach-
noideo - tomentosa.
Umbellae terminales dichotomae mnltillorae, radii albo-
tomentosi. Iuflorescentia centripeta. Bracteae tres parvae
150
ovatae albo- tomeiitosae ad basin radiorum atque peduneu-
lornm.
Pedunculi albo -tomentosi patentes involucro longiores.
Involucrum campanulatum albo - tomeutosum 6-dentatum 10 —
12-florum, deutes brevissimi transverse latiores obtusi. Flo-
res in involucro pedicellati. Perigonium campanulato - turbi-
natum petaloidenm membranaceum glabrum 6partitinu, laci-
niae albidae ovales tubo suo multo lougiores. Stamina peri-
gonio inserta inclusa. Antherae 2-loculares. Styli arcuati.
Stigma peltatura. Ovarium 1-loculare 1-ovulatom. Fru-
ctus
Auf sandiger Prairie an der oberen Guadeloupe. Lind-
heim er. August.
2. Eriogomuu texanuui mihi.
Caulis hei'baceus solidus erectus teres striolatus minute
puberulo- tomentosus superne ramosus inferne aphyllus , basi
squamis elongatis lanceolatis foliiformibus vestitus. Folia cau-
lina alterna crassa lanceolata repanda basi in petiolum atte-
nuata supra obscura minute puberula subtus cinereo-tomeu-
tosa, fasciculi foliorum minormn in axillis. Petioli compressi
basi dilatati. Pauiculae rami subfastigiati dichotomi apice
subracemosi. Rachis ferrugiueo-tomcntosa. Bracteae tres
parvae ovatae ferrugineo -tomeiitosae ad basin pedunculi.
Peduuculi patentes remoti ferrugineo- tomentosi involu-
crum superantes , rarius aequantes. Involucrum campannla-
tum ferrugineo -tomeutosum sub-8florum. Flores in involucro
pedicellati. Perigonium herbaceum calyciforme campaimlatum
6-partitum lanato -tomeutosum, laciniae lineari-lanceolatae
obtusae tubo suo multo longiores. Stamina 9 perigonio in-
serta inclusa. Antherae 2-loculares luteae medio affixae.
Styli apice incurvi. Stigma capitatum. Ovarium 1-loculare
1-ovulatum. Fructus triqueter tomentosus calyce tectus.
151
Hochebene nördlich' von Neubraunfels: Lind heim er.
Juli.
Chenopodiaceae.
1. C'Iieiiopodium albuui L.
Gesellchaftlich bei Neubraunfels: Lind he im er. Juli
bis August 1846. „Findet sich an zu vielen Stellen, als dass
man annehmen könnte, es sei durch unsern Anbau hierher
gekommen, der ohnehin erst seit 1 Jahre hier stattfindet."
L i n d h e i m e r.
Anm. Torrey in seiner Flor von Neuyork betrachtet
Chenopodium album L. als verwildert ans Europa. Ueber-
haupt nimmt Torrey von den meisten gemeinen europäischen
Pflanzen, welche sich zugleich in Nord -America finden, au,
dass sie von Europa nach America eingewandert seien. Mit
welchem Rechte, sehe ich nicht ein. Warum sollten denn bei
der grossen vegetativen, klimatischen (ob auch geognostischen?)
Verwandtschaft beider Länder nicht dieselben Pflanzen beiden
ursprünglich gemeinsam sein? Und wenn T o rr e'j\Ambrina
ambrosioides Spach, Chenopodium bonus Henricus L., Atri-
plcx patula als eingeboren betrachtet, warum sollen denn
Chenopodium album, Ch. hybridum und Ambrina Botrys
aus Europa eingewandert sein? Nach einem Princip bei die-
sem Verfahren habe ich vergebens geforscht.
jEupIiorbiaceae.
Diese Familie ist in der Römer'schen Sammlung in rei-
chem Maasse vertreten, wie sie denn überhaupt eine der reich-
haltigsten und weitverbreitetsten Pflanzeufamilien ist.
1. Euphorbia Roemeriana mihi.
Caulis adscendens herbaceus teretiusculus glaber a basi
ramosus pedalis — sesquipedalis.
152
Folia alterna exstipulata obovato - spathulata , inferiora
subrotuudo -spathulata, utriiiqne glabra in petiolnm abrupte
angustata emarginata mucroniilata apice serrulata subtus glau-
cescentia. Umbellae trifidae rami dichotomi glabri elongati.
Involucra libera subrotundo-ovata emarginata glabra pagina
inferiori glandulis elevatis paucis minutis atrosanguineis obsita.
Involucella connata semiorbicularia mncronata glabra ob-
solete serrulata pagina inferiori glaucescentia. Glandulae (in
sicco sanguineae) bicornes. Capsnlae glabrae laevis cocci
dorso carinati. Seniiua glabra trigona cinerea cariosa.
In silvis umbrosis prope Neubraunfels leg. Römer.
Die Saamen sind mit länglichen, unregelmässigen, nur
durch eine Zwischenwand getrennten Vertiefungen versehen.
Dieses nenne ich Cariosus.
2. Euphorbia longicruris mihi.
Caulis herbaceus erectus simplex teretiiisculus glaber fo-
liosus. Folia alterna exstipulata obovato -cuneata truncata v.
obscure emarginata mucronata integerrima v. apice obsolete
serrulata utrinque glabra pagina inferiori plernmque glandulis
paucis elevatis atrosanguineis obsita. Pednnculi axillares al-
terni glabri angulati sub-3 — 4ilori. Involucella transverse
latiora reniformi- semiorbicularia glabra nervo excurrente mu-
cronata. Glandulae bicornes virides, cormia erecta elongata.
Capsnlae glabrae cocci transverse venosi dorso carinati. Se-
mina glabra teretiuscula obovato - ovalia glauca pulcherrime
scrobiculata.
Auf felsigem Boden bei Neubraunfcls: Römer.
Die Saamen sind mit kleinen, rundlichen, dichtstehenden
Vertiefungen versehen. Doch stehen die Vertiefungen nicht
so dicht, dass die Zwischenräume blosse Querwände bildeten.
Dieses nenne ich scrobiculatus.
153
3. Euphorbia flcxicaulis mihi.
Radix multicaulis perennis, caules repentes tenues fle-
xuosi striati glabri ramosissimi , rami dichotomi. Stipulae in-
trapctiolares membranaceae albidae apice laciniatae. Folia
parva opposita potiolata carnosa ovali-siibrotunda iutegerri-
ma maruinata glabra basi obliqua obtusa. Flores axillares
solitarii minimi peduneulati. Glandulae petaloideae albae in-
tegi'ae. Capsulae glabrae laevis eocci dorso carinati. Se-
mina obovato-clliptica triqnetra glabra griseo-rosea sub lente
iniulitissimc alutacea.
Auf felsigem Boden im trocknen Bette eines Giessbacbs
nördlich von Neubraunfels : Lindheim er. August.
Ausgezeichnet durch den hin- und hergebogenen, an den
Gelenken Wurzeln treibenden Stengel! Ist in allen Theilen
sehr klein. Die Blätter sind 1 — %'" lang, fast eben so breit,
die Kapseln kaum 1/2/// lang.
4. Euphorbia rupicola mihi.
Radix perennis multicaulis. Caules procumbentes breves
angulati glabri ramosi, rami dichotomi.
Stipulae intrapetiolares subulatae. Folia parva opposita
longepetiolata carnosa ovali-ovata basi suboblique cordata
glabra integerrima obtusa. Flores apice ramorum axillares
solitarii. Glandulae integrae transverse ovales aurantiacae.
Capsulae glabrae transArerse rugulosae cocci dorso carinati.
Seiniua cinereo-alba obovata trigona glabra laevia.
Fest in Conglomeratfelsen eingewachsen _, auf Blöcken
südlich von Neubraunfels: Lind heim er. Juli.
Die Stengel 2" lang, Bkätter so gross als bei der vori-
gen Art.
5. Euphorbia villifera mihi.
Radix perennis multicaulis. Caules graciles erecti tere-
tiusculi villosissimi ramosi, villi albi elongati horizontaliter
154
patentes. Stipulae iutrapetiolares villosissimae. Folia oppo-
sita petiolata ovali-ovata basi obliqua iutegerrima obtusiuscula
villosa subttis pallidioi'a y. purpurata , foliorum paria remota.
Flores solitarii axillares peduneulati. Glandulae iutegrae.
Capsula
In trocknen Giessbachschliicbteu des Cedemwaldes bei
Neubraunfels: Lindheim er. August bis September.
Die ganze Pflanze lang- und weisszottig, etwas über
1/2/ hoch. Blätter 2 — 3'"' lang, etwa halb so breit. Leider
fehlen die Früchte.
Berherideae.
(Nachtrag.)
Da es bereits eine Berberis ilicifolia Forster giebt,
welches ich zu meinem Bedauern übersehen habe, so nenne
ich die Berberis ilicifolia aus Texas (cf. Linnaea XXI. 5.
p. 591 sq.) jetzt B. Roemeriana.
Onagrariae.
(Nachtrag.)
(Cf. Linn. XXI. 5. p. 576 sq.)
Oenothera Boemeriana mihi.
Acaulis perennis, Radix fusiformis horizontalis. Folia
petiolata glabra lyrata subtus pallidiora glandulosa; segmenta
lateralia inaequalia horizontalia lanceolata v. oblongo - lancco-
lata irregulariter dentata acuta, terminale magnum ovato-
oblongum dentatnm acuminatum.' Rachis dentata. Petioli
glabri compressi basi dilatati. Flores radicales. Ovaria ses-
silia obovato-elliptica canescentia. Calycis tubus elongatns
155
membranaceus filiformis appresse puberulus apice dilatatus
segmeiitis calycinis ter longior. Segmenta calycina reflexa
membranacea oblongo-lauceolata glabra corniculata corollam
aequantia. Petala obovato- cuneata glaberrima apice Iruu-
cata subdenticulata. Stamina erecta corolla vix breviora sty-
liiiu aequantia. Filamenta glabra. Autherae luteae versatiles
mcdio afhxae lato -lineares. Stylus erectus tetragonus. Stigma
oruciatim 4-partitura, lobi lineares antberis breviores.
Capsula sessilis cartilaginea, obovato -elliptica appresse
et miuute puberula 4-alata. Seiuiua obovata biserialia.
Auf feuchteu Prairieen bei Neubraunfels: Römer.
Gehört zu §. 1. Euoenotheru , und zwar neben O. tri-
loba und O. acaulis , cf. Torr, et Gr. I. 499.
Die Blumenkrone keinen Zoll lang. Ihre Farbe lässt
sich an den trockenen Exemplaren nicht mit Sicherheit be-
stimmen. Die Blatter überragen die Blüthen und sind 4 —
o" laug. Die Früchte sind leider so zerpresst , dass sich da-
mit wenig anfangen lässt.
Compositae.
(Fortsetzung v. Limi. XXI. p. 602.)
5. Kiigelmaiinia texana mihi.
Radix perennis. Caulis elatus erectus angulatus hirsutus
ramosns apice corymboso-paniculatus, rami virgati alterni.
Folia alterna ovato - oblonga irregulariter pinnatiiida stri-
gosa obtusa, inferiora brevipctiolata, superiora sessilia; seg-
menta subtriangulari- oblonga obtusa ciliata plerumque inte-
igerrima rarius grosse 1-dentata, inferiora divaricata, summa
conflnentia. Pedunculi elongati angulati graciles erecti stri-
gosi flore longiores basi brartea (folio florali?) lanceolata in-
tegra strigosa ciliata suffulti. Capitula terminalia multiflora.
158
Cauiis herbaceus erectus iuferne glaber teretiuscnlus snl-
catus, infra medium trichotomus , rami fastigiati apice flexuosi
angulati glanduloso-viscidi pilis brevibus appressis strigosi
simulque pilis elongatis patentibns hispidi ramosi , ramuli gra-
ciles alterni.
Folia alterna petiolata pinuatisecta calloso-mucronata
utrinqne glandulis parvis igneis egregie glandulosa subtus stri-
gosa canesccntia supra glabra margine appresse ciliata; seg-
menta remota lineari-lanceolata integra v. iuciso-dentata cal-
loso-mucrouata; folia summa ramulorum integra liuearia parva.
Racemi terminales numerosi spicati.
Flores steriles parvi ebracteati pedicellati spicam den-
sam formantes. Iuvolucrum turbinatum ecostatum parce stri-
gosum sub-8-florum. Corolla turbinata 5-dentata. Re-
ceptacnlum paleaceum. Stylus abortivus iuclusus.
Flores fertiles feminei apetali in axillis foliorum solita-
rii. Achaenia inermia obovoidea tricostata pubescentia apice
brevi cylindrico coronata. Styli rami elongati filiformes.
Iva ? Artemisia ? Liudheimer.
Gesellschaftlich auf nacktem Kalksteingeröll im trockenen
Flussbette des Cibolo, 15 Miles westlich von Neubraunfels.
Lindheimer. September.
Gehört zu §. 1. Sectio b.
Blüthen klein, meist noch kleiner als bei A.arlemisiae-
folia L. Der Stengel unterhalb der Mitte gegliedert und 3-
gabelig, wenn man die Fortsetzung des Stengels, die nicht
höher und dicker als die Zweige ist, als die mittlere Zinke
ansehen will. Diese 3 Aeste sind an der Spitze mit abwech-
selndein Aestchen dicht besetzt.
Durch diese eigentümliche Verzweigung des Stengels und
die feurigen Drüsen auf beiden Seiten der Blätter leicht von
allen Arten dieser Abtheihmg zu unterscheiden.
159
A. crithmifolia DC. differt praeterea canle sufFruticoso
basi prostrato, foliis oppositis, spicis paucis; A. artemisiae-
folta L. receptaciilo nudo et frnctu armato; A. coronopifo-
lia foliis rigidis utriiiqne canescentibus imis oppositis et frnctu
globoso-ovoideo.
9. Helianthus I<indheiinerianus mihi.
Perennis. Caulis qnadripedalis erectus pnrpureus tere-
tiusculus striatns scaber apice ramosus; rami alterni subangu-
lati 1-flori. Folia alterna longepctiolata triangularia tripli-
nervia acuminata argute et inaequaliter dentato-serrata apire
integerrima utriiiqne scaberrima. Petioli purpurei unilaterali-
ter hirsuti folium subaequantes.
Capitula terminalia solitaria parva lougepedunculata. ln-
volucri squamae imbricatae 3— 4-seriales appressae lanceo-
latae subulato-acuminatae scabrae apice squarrosae discum
snperantes. Receptaculmn convexum. Ligulac sub-131nteae
ohlongae multinerves glabrae disco dnplo longiores. Discus
alropurpurens. Deutes corollae discoideae ovato - trianguläres.
Pappus constans duabus paleis achaenium iiicludentibus apice
dentatis aristatis, arista scaberrima paleam dimidiam sub-
aequans. Achaenia tetragono - compressa sericea corolla et
paleis breviora.
Bei Neubraunfels nur einmal gefunden. Lindheime r.
August 1846.
Ist mit keiner andern Art zu verwechseln! Blätter am
oberen Ende des Stengels (das untere Ende fehlt au unseren
Exemplaren) f1/^' lang, fast 1" breit; die geöffneten Blu-
men im Durchmesser l — 1 1/2" gross. Höchst merkwürdig
ist die einseitige Behaarung der Blattstiele, die bei den jün-
geren Blätter stärker, bei den älteren schwächer ist. Die
Blätter sind 3eckig, die Lappen der Blattbasis nach dem Blatt-
160
stiel zu ansgerandet - ausgeschweift , am Blattstiel selbst aber
in eine kurze, keilförmige Spitze vorgezogen.
Gehört zu der Rotte 3. Abtheilnng b. cf. Torr, et Gr. 1.
e. II. 321 sq.
10. Helianthella latifolia mihi.
Perennis. Canlis erectus 5 — 7-pedalis snleatns pnbc-
rnlo-scabriusculus ramosissimus corymboso-panicnlatus, rami
erecto- patentes subangnlati apice dichotomi.
Folia alterna petiolata triplinervia utrinque strigosa acu-
minata , inferiora longepetiolata lato - rhombeo - ovata inaequa-
liter et appresse dentato-serrata appresse ciliata basi ciiuea-
tim contracta apice basique integerrima, superiora ovata v.
ovato-lanceolata obscure v. vix denticnlata brevius petiolata.
Capitula pedunculata niultiflora, pedunculi angulati stri-
gosi capitnlo longiores. Involncri heniisphaerici squamae disciim
vix aequantes 2 — 3 seriales oblongae coriaceo-chartaceae
canescentes in appendicem foliaceam rigid am lineari-lanceo-
latam attenuatae, appendix squamani subaeqnans. Ligulae
8 — 10 steriles aureae obovato-cuneatae multinerves disco
triplo longiores extus ad nervös pnberulae. Receptacnlum
planum. Paleae persistentes pnngentes achaenia amplecten-
tes. Flosculi discoidei fertiles, corolla cylindrica puberula
5-dentata, dentes ovato- trianguläres. Styli rami hispidi.
Achaenia compressa strigosa utrinque angnste alata.
An Waldrändern bei Neubrauiifels : L i n d h e i m e r.
October.
Untere Blätter i/a' lang, fast eben so breit, Blüthen 1"
im Durchmesser.
11. Gaillardia siiuplex mihi.
Annua. Caulis bipedalis erectus snlcatus appresse pube-
rulus simplicissimus 1-florns scapiformis basi solummodo fo-
liatus caeterum aphyllus. Folia radicalia et basin canlis
161
amplcctentia basi dilatata vaginantia alterua obovato-cuneata
in petiolum attenuata triplinervia bullata glabriuscula obtusa
crenato - dentata basi cuncata intcgerrima miuutc et appressc
eiliata v. pinnatifido-incisa lobis remotis oblongis v. lauceo-
latis acutis integris v. inciso - dentatis.
Capitula multiflora radiata. Involncri squamac 3serialcs
i'oliaceae margine anguste scariosae basi callosae appressae
apice squarrosae discum subaequantes, exteriores majores ob-
loiigae obtusiusculae reliquae oblongo-lanceolatae, mediae
acutae, interiores acutissiinae. Receptaculuiii hemisphaericum
üinbrillatum. LiguJae 8 — 12 steriles 1-seriales deeiduae cu-
ueatae palmato- 3-fidae 7-nerves glabrae disco duplo longio-
res, Jobi oblonge- -lanceolati obtusiusculi ; pappns radii ari-
statiis. Corollae diseoideae tnbns brevis, limbns elongatns
cvlindriens inflatus 5 - dentatns. Pappus constans paleis 6 —
8 membranaeeis 1-nerviis, nervns in aristam corollam aeqnan-
lem prodnetus. Acbaenia
Mittagscamp bei La Grange : Römer. April.
„Wohlriechend , Strahlen rothbraun.'*
Nach den getrockneten Exemplaren zu urtheilen, schei-
nen die Blüthen purpurn zu sein.
Durch den ganz einfachen, 1-blüthigen Stengel ausge-
zeichnet !
Wurzelblätter sehr veränderlich.
Kommt in 2 Formen vor:
«. foliis integris;
ß. foliis pinnatifido - incisis.
12. Gaillardia Roemeriana mihi.
Perennis acaulis. Scapus erectus striatus 1-florus, pilis
appressis basi conjunetis strigosus, apice ferrugineo - tornen-
tosus.
22r Bd. 2s Heft. 11
162
Folia radicalia pliirima oblauceolata stiigosa acutiuscula
integra v. snpra medium ntrinque v. unilateraliter inciso-
1-dentata iii pctiolum basi dilatatum vaginantem attemiata
seapo quadruplo breviora.
Capitiilum multiflorum radiatum aureum. Involucrnm he-
misphaericum triseriale, squamae foliaceae appressae oblon-
gae acutae villosae basi callosae disco breviores. Recepta-
culum hemisphaericum noque foveolatum ueque paleaceum fim-
brillatum, fimbrillae elongatae rigidae.
Flosculi radii 1-seriales 16 — 20 ligulati aurei neutri
cuneiformes 4-nerves apice 3-dontati supra glabri subtus
glaudulosi basi nervisque strigosi disco 2J/2 longiores, dentes
elliptici obscure apicnlati; nervi purpurei , intermedii apicem
versus bifidi et ligulas apice 6-nerves formantes, ita nt bini
nervi dentium apice confluant et dentes ligulae binerves eva-
dant.
Flosculi discoidei fertiles : corollae tubus brevis deuse
strigosus, limbus cylindraceus paulo inflatus 5-dentatus, den-
tes hispidi.
Pappus paleis 5 — 7 membranaceis 1-nerviis constans,
nervi producti in aristam corolla brcviorem, pappus radii bre-
vius aristatus.
Achaenia ..;'...
Prope Neubraunfels leg. Römer.
13. Artemisia cuiieifolia mihi.
Perennis. Caulis erectus teretiusculus striatus tomcnto-
sus ramosissimus, rami virgati augulati. Folia radicalia et
caulina infiina piiniiuervia obovato-cuneata sessilia alterna
ntrinque sericco - tomentosa supra cinerea subtus iueaua apice
pinnatifido-incisa v. grosse et paueidentata dentibus mucro-
natis, basi integerrima; folia caulina superiora alterna lan-
ceolala 1-nervia integerrima ntrinque attenuata.
163
Capitula scssilia parva pauciflora heterogama subgloboso-
ovoidea cauo-tomentosa basi bracteata spicata, bracteae lan-
ceolatae ; spicae breves oligocephalae basi foliatae divaricatae
racemum compositum terminalem formantes. Involucri squa-
mae ovali-oblongae obtusae appressae cano-tomentosae, in—
teriores scariosae. Receptaculum uudum. Flosculi glandu-
losi, steriles auguste tubulosi apice 3-dentati, fertiles inflati
5-deatati, dentes ovato-lanceolati. Achaenia
Gruppenweise auf höheren Stellen der Prairie bei Neu-
braunfels: Lindheimer. September.
Treibt neue Wurzelschößlinge im Herbst. Die unteren
Steugelblätter am blühenden Stengel abgefallen. Stengel meh-
rere Fuss hoch.
Gehört zu der Rotte Di acuncuhts.
Die Beschreibung der Wurzel- und unteren Stengelblättei
ist von den beblätterten Wurzelschösslingen entlehnt.
14. Artemisia Iiindheimeriana mihi.
Pereunis. Caulis strictus 3 — 4-pedalis sufftuticosus basi
teretiusciilus glabriusculus apice angulatus canescens panicu-
lato - racemosus , rami erectiusculi angulati canescentes. Folia
caulina superiora sessilia alterna lanceolata utrinque atte-
nuata margine revoluta supra glabrata subtus cinereo - tomen-
tosa, ramea anguste linearia.
Capitula parva heterogama panciflora brevi-pedunculata
ovoidea racemos breves oligoeephalos formantia. Involucri
squamae obtusae appressae, exteriores cano-tomentosae, in-
teriores scariosae. Receptaculum nudum. Flosculi steriles
auguste tubulosi, fertilium tubus limbum inflatum glabrum 5-
dentatum subaequans. Achaenia
Zerstreut auf nacktem Kalkgeröll im trocknen Flnssbett
lies Cibolo, 15 Miles westlich von Neubraunfels: Lind-
hei nier. September.
11 *
164
Leider sind an den vorhandenen Exemplaren die unte-
ren Stengclblättcr und die Wurzelblälter abgefallen.
15. Filago repens mihi.
Annna arachnoideo-tomentosa. Canlis repens ramosns
apice adscendens. Folia alterna sessilia divaricata spathu-
lato - oblonga, summa lineari-lanceolata, inferiora obtusiuscula,
superiora acuta.
Capitula agglomerata hcterogama multiflora terminalia,
rarius interfurcalia, |foliis inyolucrata, folia involucralia glo-
mernlo longiora. Inyolucri foliola externa lanata, interiora
scariosa oblonga 1-nervia apice cmarginato-bidentata. Rc-
ceptaculum paleaceum , paleac squamis. involucri internis si-
milcs. Flosculi marginales pistillati filiformes pappo destituti.
Flosculi centrales tubulosi perfecti pappo capillari instructi.
Achaenia
In terra Texana leg. Römer. (Der nähere Standort
ist nicht angegeben.)
Durch den kriechenden Stengel und die 2- zähnigen 3 in-
neren Hüllblättchen und Spreublättchen leicht zu unterscheiden.
16. Filago texana mihi.
Annua lanata. Caulis erectus humilis angulatns simplex
v. apice ramosns. Folia alterna sessilia spathulata brevissi-
me acuta, inferiora reflexa , superiora ereeta liueari-oblonga.
Capitula glomerata heterogama multiflora terminalia et
interfurcalia foliis involucrata, folia floralia oblonga glomeru-
lum aequantia v. superantia. Involucri squamae scariosac
l-ncrves truueatae basi lanatae, Receptaculum paleaceum,
paleae scariosac glabrae forma et longitudine involucri squa-
mis similes. Flosculi marginales filiformes pistillati pappo
destituti, flosculi centrales tubulosi perfecti pappo capillari"
instructi. Achaenia
165
Camp bei La Orange: Römer.
Stengel 4 — 5" hoch.
Filago germanica unterscheidet sich durch die haar-
spitzigen Hüllblätttchen; F. arvensis L, , Koch, durch den
rispigen Stengel mit fast übrigen Aesteu; F. minima Fries
durch lineal -lanzettliche, angedrückte Blätter; F. gallica
durch lineal -pfricmliche Blätter; F. californica Nntt. durch
von der Basis an rispige Stengel und spreitzende Blätter; F.
par vula Torr, et Gr. durch haarspitzige Blätter.
17. Troxiinon ßoemeriamim mihi.
Caulis scapiformis erectus striatus glabriusculus simpli-
cissimus i-florns plcrnmque basi foliis paucis miuoribus in-
slructuSj rarius aphyllus , superne squamis 2 — 4 membrana-
ceis ovatis abrupte subulato-acuminatis obsitus.
Folia glauca glabra 1-nervia calloso-mucronata, radi-
calia lanceolata integra v. ljralo-ruucinata, lobi laterales
breves trianguläres calloso-mucronati, terminalis elougatus
lauecolatus; folia cauliua pauca lineari -lanceolata decre-
scenlia.
Capitulum multiflorum. Involucrum campauulatum laxe im-
bricatum 3 — 4-seriale flosculis dimidio brevius, squamae mem-
branaceae glabrae 1 - nerves margine auguste scariosae ac-
crescentes, extremae breviores oblongae obtusiusculae, inte-
riores longiores angustiores lanceolatae acuminatae. R.e-
ceptaculum alveolatum. Ligulae 20 — 40 oblongae glabrae
marginatae longitudinaliter nervosae basi attenuatae apice 3 -
— 5-dcutatae, dentes breves trianguläres. Stvli raiui elon-
gati lineares obtusi apicem versus paulisper incrassato - cla-
vati. Pappus constans setis (numerosis albidis capillaribus
elongatis scabris rigidiusculis longitiidiue inaequalibus.
Achaenia
166
Bei Austin, Neubraunfels : Römer; in Mexico: He ge-
wisch.
Hat das Ansehn einer Scorzonera,
Die Hüllblättchen nehmen von aussen nach innen an Län-
ge und Spitzigkeit allmählig zu, an Breite ab: die untersten
sind breit, oval oder Länglich, sehr kurz uud stumpf; die in-
neren sehr lang, lanzettlich und zugespitzt. Jede Zungen-
blume hat einen Nerven mehr als Zähne, indem, ausser den
beiden Randnerven, allemal ein Nerv in die Bucht zwischen
den Zähnen ausläuft , so dass jeder Zahn zwischen 2 Nerven
und jeder Nerv zwischen 2 Zähnen liegt.
Die Blüthen sollen weiss sein , getrocknet sind sie röth-
lich. Die Stengel sind gemeiniglich an der Basis mit weni-
gen kleineren Blättern besetzt, an einem Stengel findet sich
nur ein einziges kümmerliches Blättchen, so dass die Stengel
mehr das Ansehn eines Schaftes haben. Bisweilen kommen
2 Stengel aus 1 Wurzel.
Da die Achänen leider an unseren Exemplaren fehlen, so
lässt sich nicht mit Sicherheit bestimmen, ob die vorliegende
Pflanze in die Gattung Troarimon gehört. Da aber alle übri-
gen Charactere damit stimmen , habe ich sie vorläufig zu der-
selben gezogen.
loh besitze dieselbe Pflanze, von Hegewisch gesam-
melt , aus Mexico.
Tetragonospcrma
nov. gen. Compositarum.
(Tribus: Senecionideae ; Subtribus : Heliantheac ; Divisio :
Heliopsideac.
C/iar. gen.
Capitula heterogama multiflora hemisphaerica radiata.
Involucrum duplex: externum maximum compositum foliolis
167
4 foliaceis lato-ovatis acuminatis basi connatis, iuternuiu
cojistans squamis hyalinis parvis fuscis nervosis. Reeeptacu-
luin couicum paleaceum, paleae membranaceae stramiueae lan-
ceolato- t. oblongo -obovalae nervosac in cuspidem pur-
purasceutein apice productae.
Flosculi radii 8—10 ligulati pistillati fertiles, ligulae
anguste oblongae luteae 7 — 8-nerves basi attemiatae apice
bidentatae supra glabrae snbtiis glandulosae, nervi atropur-
purei. Stylus linearis compressus, rami elougati lineares com-
pressi obtusi.
Flosculi disci nunierosi perfecti tnbulosi nervosi 5-den-
tati, tubus glanduloso- puberulus , limbus papillosus, dentes
ovali. Stylus cylindraceus , raini apice hi appendicem acumi-
uatam hispidam prodncti.
Achaenia obovato - turbinata quadrangularia longitudinali-
ter multistriata pappo destituta minutissime strigosa atque pa-
pulosa.
Herbae perennes glanduloso- viseidulae caule dicbotomo,
foliis oppositis lyrato-siuuatis, capilulis majusculis longe-
pedunculatis raraos terminantibus, ligulis luteis.
Genus proximum Telragonothcca L. differt ligulis latis
inultinerviis 3-dentatis, achaeniis teretiusculis laevibus, foliis
integris dentatis.
18. Tetragonosperiua lyratifolium niilii.
Radix perenuis. Caulis firmus erectus purpurascens sul-
catus glanduloso -viscidulus dichotomus, capitulum longepe-
dunculatum in dichotom'a.
Folia oblouga sinuatp - lyrata pinninervia calloso-mucro-
nata glanduloso -viscida, lobi divaricati oblongi margiiie mi-
nute papilloso-ciliati calloso-mucronati, terminalis major;
folia radicalia et caulina inferiora in pctiolum basi vaginan-
tem dilatatum aniplexicaulem angustata, superiora sessilia.
168
Fedunciili elongati i-flori apice papilloso-tomentosi. Iu-
volucrum extermim multistriatum parce et minute glanduloso-
papiJlosum margine pubcrulura discum et ligulas diniidias
acqnans.
Auf felsigem Boden am Cibolo: Römer. April — Mai.
Der Stengel etwa 2' hoch, Blüthcn über 1" im Durch-
messer, Blatter 2 — 4" lang.
Symbolae ad Floram Surinamensem.
Auetore
F. A. Gull. Miquel.
(Continuatio v. Linn. Tom. XXI. p. 473 — 479.)
Pars XI. Myrtaceae.
Psidium Linn.
1. P. iiomiferum L. — In Snrinamo. (Kappler n. 1285.
speeimina ilorcntia, foliis nondum rite efformatis.)
2. P. fluviatile Rieh, in DC. Prodr. III. 235, quoad
phrasin plane congruum. Ibid. Kappler n. 1700.
3. P. polycarpon Anders, mss. ex Lamb. Transact.
Linn. Soc. XI. 231. Tab. 17. DC. I. c. Benth. in HooJc.
Journ. of Bot. II. 317, ubi exiraie descriptnm. Folia in
meis oninia obovalo- oblonga plermnquc obtusa, supra pubc-
nila, subtus incauescentia; flores medii sessilcs. Calycis
lobi intus scricei; petala pilis inspersa. — Bs. multijloro St.
Hil. Fl. Bras. mer. affine.
Propc Bergendaal sceus lluvium, m. Oet. fl. Frutex
(Foeke), Kappl. n. 1706.
170
Myrtus Linii. — DC.
1. Myrtus calophylla H. B. K. Nov. Gen. FI. 133.
Specimina mea plane congrua. Peduiicnli folio dimidio bre-
viores. Folia in speciminibns diversis magnitudine varia, mi-
nora i 1/a — 2, majora 21/2 poll. longa. Specimina foliis mi-
noribns instrncta omniuo referunt M. revolutam Schauer ad
plant. Sur. Kegel, in Linnaea Tom. XXI. p. 272, quae
locis arenosis cresccns, probabiliter minus vegeta.
In Surinamo superiore legit Focke. — Frutex.
Myrcia DC.
1. Myrcia aeris DC. I. c. 243. Colitur in hortis. —
Yix specifice a M. coriacea differre videtur, nam folia in
meo spicimiue lato-elliptica, subrotnndata, apice obtusissima,
fere ut in icone Plumier. ed. Bnrm. Tab. 208. fig. 2. (nbi fo-
lia perperam alterna), snpra impresso -punctata, reticulata,
3 — 4 -pollicaria.
2. Ulyrcia surinamensis (n. sp.), ramnlis petiolisqne
fusco-hirtellis, foliis breviter petiolatis ellipticis obtnse api-
cnlatis, basi acnlis vel obtnsis, marginibns leviter incurvis,
membranaceo-pergamaceis, subtns glandulose et pellucido -
punctatis, junioribns sparse in nervo medio confertins pnberu-
lis; paniculis axillaribns solitariis terminalibusqne pnberulis,
ramis patnlis, inferioribns cjmose phirifloris, siiperioribns sim-
plicibns , bracteis linearibns ciliato- pnberulis deciduis, floribus
lateralibus pedicellatis, mcdiis sessilibns, basi bibracteolatis,
calycis tubo obovato-globoso glabro, lobis 5 rotundatis glan-
dulosis ciliolatisj petalis subrotundatis erosnlis. — Prope M.
splendentcm DC. et M. obtusam Schauer 1. c.
Prope Bergcudaal in sylvis, m. Oct. fl. (Fochc).
Itl
Fnitex. Rami cylindrici crnstis lichenosis albis laevibus
obducti. Ramuli patuli , versus apices praesertim foliis flori-
busque instructi, foliis versus summitates sensim majoribus.
Petioli autice sulcati, 1 nun. circiter longi cum nervo medio
iu sicco fusci. Folia 2*/s — 4 ceut. longa, 1 — 2 lata, ner-
vis subpatulis paullo ante marginem conflueutibus, miuora
prorsus elliptica ntriuque obtusiuscula, majora in apiculum
brevem obtusnm desineutia. Paniculae cum pedunculo 2 — 5
ceut. longae, ramis inferioribus apice 3 — 5-floris, summis
unifloribus brevibus saepiusque alternis itaque raccmosis. Flo-
res parvi. Filamenta petala circiter aequantia versus apicem
aliquid iucrassata, in sicco nigricantia, antberis pallide luteis
snbgloboso - didymis.
3. Myrcia sylvatica DC. I. c. 344. Mgrtus sylvatica
Mey. Esseq. 191, descriptio bona, sed styli perperam 3 dicti.
— Schau er i adumbratio 1. c. p. 275 accuratissima.
Frutex, ut videtur in Surinamo vulgaris. (Hostm. n. 818,
Kappler n. 1699), Focke variis locis; prope Bergendaal, in
Surinamo siiperiore. — Num huc M. fallax DC. I.e.?)
4. Myrcia divergens DC. ? I. c. 245. Phrasis brevior
quadrat. Calyx ovato-globosus glaber. Bracteae bracteolae-
que abbreviatae fere semi-annuliformes. Folia glabra rigida
elliptica vel in apiculum obtusnm terminata, subtus reticulata.
Fere ad Oocarpas referenda.
In Surinamo (Hostm. n. 881. Kappl. 755 ?'.).
5. Myrcia Berberil DC, l. c. 254. Schauer l. c. Euge-
nia paniculaeßora Stend.! in Flora 1843. p. 762.
Arbor floribus albis, in Surinamo vulgaris. (Hostm. n.
372. 485, Hostm. et Kappl. n. 1246, Kappler n. 483, Focke.)
172
Calyptrantbes Sw.
1. C. ©l>tusa Benth. in Hook. Journ. of Bot. IL 319.
pctalornm praeseiitia etiam a C. Suzygio , cui alioquin simile,
differt.
In Surinamo. (Hostm. 1176.)
Eugenia Mich.
1. E. uniflora Linn. (E. Michelii Lam. Plinia ru-
bra Linn., Maiitiss. Plinia pcduticulata Linn. fil. suppl.)
plant.). Ciilta in hortis nomine „Zoete kers." (Cerasus
dulcis.)
2. E. dipoda DC. 1. c. p. 268. In Savana ad Post
Oranjewond, arbor teste Focke, aliis tanqnam frntex de-
scripta.
Ejusdem forma grandifolia: foliis ovato-elliptieis brevi-
ter obtuso-acuminatis 2 — 21/a' P°H» longis, l1/^ pollicem
latis, nnde habitns a specie satis diversus. (E. surinamen-
sis herb. inei. Probabiliter etiam hnc E. stigmatosa DC. J.
c. c Brasilia.)
In Surinamo (Kappl. n. 1401a.), ad Bergendaal in apri-
eis arenosis, in. Oct. (Focke).
3. Ewgeniae species yidetnr Kappler Herb. n. 1365, fo-
liis maximis, octopollicaribns insigiiis, sed propter Jlores non-
diim efformatos dubia. Ovarinm biloculare, locnlis pluri-
ovulatis; Stylus glaber. Pctala et sepala serieeo-tomentosa.
Num E. rami/lora Desv. in Hainilt. Prodr. Ind. occ. ?
4. E. ps-otraeta Stcud.! in Fl. 1. c. ramulis petiolisque
teuere pubescentibns, foliis modicc petiolatis c basi acuta
ellipticis longe snbabrupte acuminatis saepe snbobliqnis pel-
lucido-piuictatis , venis teneris patulis prope marginem con-
173
fluentibus, floribus axillaribns glomeratis subsessilibus , caly-
cis tubo obovato glanduloso, lobis obtusis ciliolatis, petalis
snbpuberulis. — E sect. *** DC, E. ciliolatae Fl. Bras.
merid. II. 344 proxima. — Folia 4 — 41/« cent. longa, 2 —
3Ys lata. Flores basi bractcolis 2 appressis basi subcon-
natis.
Surinamum (Hostm. n. 1192, Kappler n. 1159.).
5. E. chrysophylloides DC. 1. c. 276.
Prope Paramaribo iu via ad Kwatta, m. Sept. 11. (Focke).
Frutex fl. albis.
Habitus singularis lloribus ex ramis inferne denudatis
protrnsis ramulisque bifariam foliiferis folium pinnatum refe-
rentibus. Rami vetustiores pallidi subciiierasceiites ex axil-
lis veteribiis florentes; ramuli corapressi pube tenera rufuli, 2
— 3, raro 4 paria foliorum gereutes. Petioli Ya — 2/s cont«:>
folia 8 — 10 longa, 4 — 5Ya lata elliptica vel ovato-elliptica
acmniuata, subtiis rufulo-subsericea. Racemi valde abbre-
viati , ima basi in pauculos ramos partiti , fere tuberculifor-
mcs. Pedicelli 8 — 10 mm. longi, stylum fere aequantes.
Braeteolae duac oblongo-rotundatae appressac. Calyx hir-
tellus et glandulosns , tubo ovoidco, lobis glabrioribus.
6. E. atropanctata Steud.! in Fl. 1. c. — Affinis E.
salicifoliae H. B. K. Nov. Gen. VI. Tab. 541. Rbachis, pe-
tioli et nervus medius valde glandulosi. Bracteae ovatae acu-
tae. Braeteolae duae iufra calycem, cujus lobi 4 obtusi glan-
dulosi glabri ciliolati.
7. E. polystaehya Rieh.? DC. 1. c. p. 280. Diagnosis
congrua excepto calyce, qui in meo pubcrulus, lobis cilio-
latis.
Iu Suriuamo (Kappler n. 1701.).
174
8. E. polyantha Miq> in Lmn. XVIII. p. 741. —
Kappler n. 1385.
9. E. Schaueriana (n. sp.). Glaberrima, foliis mem-
branaceis subtus sparse vix pellucido - puiictnlatis margine in-
cnrvulis oblongis in acumen modicum lineare obtusum desi-
nentibiis, basi euneatim in petiolmn semiteretem glandulosum
aetate scabro-riinosum contractis, venis snbpatulis subtus vix
distinctis, pauiculis axillaribus et terminalibus tenuibus longe
pedunculatis , ramis paucis, oppositis, inferioribus apice tri-
floris (fl. medio sessili, lateralibus breviter pedicellatis) , su-
perioribus unifloris, calycis lobis orbicularibus subinaequalibus
glaberrimis.
In Surinamo. (Kappl. u. 1429.)
Prope E. patulam DC. III. 284. Rami tennes v laeves,
subcylindrici. Petioli '/2 , folia 11 — 12 cent. longa, 4 —
4'l/y lata, supra saturate viridia, utrinque subnitida nerro-
que medio prominente notata. Panieulae cum pediinculo 5 —
6 cent., rami 1/<2 — IV2 longi. Flores parvi disco stamini-
fero lato. Petala subrotunda glabra.
10. E. suboblia.ua Benth. in HooJc. Journ. of Bot. II.
p. 322. Hand multum differt ab E. patenli Poir. suppl. —
DC. 1. c. p. 283, cujus folia utrinque glabra dicuntur, quae
in meis in petiolo et nervis pubescentia, sed provectiore aetate
fere glabrescunt. .
Frutex prope Bergendaal in sylvaticis.
Adn. E. Pimenta colitur, „Bayberrytree" dicta.
Jambosa Rumph.
1. Jambosa vulgaris DC. 1. c. 286.
Culta, nomine Pomme de Rose, Hostin. 491.
1T5
2. Jambosa inalaccensis DC. 1. f.
Culta nomine „Schambo" (Focke). Kappl. n. 1640. Pe-
tioli brevissimi. Folia 10 — 18 cent. longa , 5 — 7 lata ob-
longo-lanceolata, vel oblonga in acnmen obtnsinscnlnm desi-
nentia, basi leviter emarginata , venis snbtns prominnlis et
ante marginein confliientibns. Racemi simplices^ rarais inf.
3-floris. Frnctns pyriformis apice tnmcatiis, saturate ro-
seus. — Valde accedit baec forma ad S. Samarangensem
Blume Bydr. p. 1084.
Gustavia Linn.
1. €}. augusta L. — In Surinam o. (Focke).
Lecythis Loeffl.
Hu jus generis species in Guiana band rarae, difficile vero
deter minandae ; paucae tantum cum iconibus Aubletianis con-
gruae, complures e brevioribus diagnosibus auctorum band
eruendae, et in Universum multae species sibi valde similes
ex siccatis speciminibus aegre discriminentur.
1. Ii. longipcs Poit. — DC. I. c. p. 292. — Kappler
n. 629 /.
2. It. Idaiimon Aubl.? „Frntex elatior." Flores rosei.
Folia angustato-oblonga brevi - apiculata 14 — 21 cent, aequan-
tia. In sylvis pl. Berlyn (Focke).
3. I. corrug-ata Poit.? — Kappler n. 1479.
4. liCcythis Arbor alta, ligno duro. In syl-
vis juxta flumen Tampati, Surinami superioris. Incolis „Mau-
Berklak" dicta. (Focke.) Nnm L. amara Aubl.?
Couroupita Aubl.
1. C guianensis Aubl. — In Surinamo inferiore (Focke).
Fructus pedunculo longo suffultus suboblongo-globosus, ca-
176
pite humano paulo minor, coioris grisei, vertice calycis ve-
stigio notatus, epicarpio satis firmo subcaraoso, endocar-
pio duro tenuiore siiblignoso , 6 loculamenta medullosa sepa-
rabilia odoris ingrati iucludentc. Seniina in pnlpa nidu-
lantia.
Beiträge
zu
einer Flora des Orientes.
Von
Karl Koch.
(Fortsetzung v. Linn. XXI. p. 609—736.)
Clienopodiaceae.
Mß'ie Chenopodiaceen vertreten in mancher Hinsicht die Ama-
rantaceen der heissen Zone in den Ländern der gemässigten,
und bilden eine durchaus natürliche Gruppe, die von den
jimaratUa&een mehr durch den Habitus, als durch bestimmte
Merkmale zu trennen ist. Aber selbst der Habitus — ich
erinnere an Polycnemum Koch syn. — lässt nicht selten im
Stich. Man kennt bis jetzt gegen 400 Arten, von denen in
den mehrmals bezeichneten Ländern des Orientes 100, also
genau */4 aufgefunden sind. Von diesen 100 Arten habe ich
auf beiden Reisen 74 'Arten gesammelt, zu denen noch zwei
aus dem G und elsh ei mer'schen Herbarium kommen, welche
nicht in meinem Besitze sind, so dass 24 Arten von den übrigen
Reisenden, nicht aber von mir, aufgefunden wurden. Umgekehrt
besitze ich 22, welche mir nur eigenthümlich sind, da sie kein an-
derer Reisender aus dem nördlichen Oriente mitgebracht hat. Die
22r IM. 2s Heft. 12
178
Lokalitäten Deutschlands sind, mit Ausnahme der Unkräuter
unserer Gärten und einiger Strandpflanzen , den Che?iopodia-
ceen uicht so günstig, als namentlich die Salze enthaltenden
Ebenen am kaspischen Meere , die auch ausserordentlich reich
an Repräsentanten dieser Familie erscheinen. Koch führt
deshalb in seiner Synopsis des deutschen Flor nur 42 Ar-
ten an, die, mit Ausnahme von 8, auch sämmtlich im nörd-
lichen Oriente vorkommen. 68 hesitzt hingegen der Orient,
die Deutschland abgehen.
Die Chenopodiaceen lieben wie die Amarantaceen ^dic
Ebenen, aber doch giebt es einige wenige Arten, welche in
die Gebirge hinaufsteigen. So fand ich im mittlem Tschoruk-
gebiete an Felsen und auf Gerolle der Abhänge: Eurolia ce-
ratoides (Aarijris)!^. und auf steppenartigen Matten im Hoch-
gebirge eine nur durch die bedeutendere Grösse unterschiedene
Beta trigyna W. et K. Auf tieferen Matten bis zur Ebene
herabsteigend wächst sonst diese Art, während auf trocknen,
Mergel haltenden Orten Beta striata C.Koch, Spinacia te-
trandra Stev. und Sp. minor C. Koch vorkommen. Sind
diese Stellen ausserdem unfruchtbar, so gesellen sich noch dazu :
Atriplcjc laciniatum h., A, roseum L., Ceratocarpus are-
narius L., Corispermum hyssopifolhim L., Kochia pro-
ttrata (Sahola) L., K. arenaria (Chenopodium) Grtn.j
Echinopsilon hirsutum (Chenopodium) L. , was sonst nur
am Meere oder dock an salzhaltigen Stellen gefunden wurde,
und Camphorosfita monspeliacum L.
Eigentlich theilen sich die Chenopodiaceen in solche,
die auf Salz haltendem, und in solche, die auf bebautem Bo-
den vorkommen. Zu den erstereu gehören die ganzen Ge-
schlechter: Obione Grtn., Halocnemum Bieb. , Salicomia
(L.) Moq. -Tand. , Arthrocnemum Moq. -Tand., Schanginia
Moq.-Tand., Suacda (Forsk.) Moq. -Tand., Sahola (L.) C.
179
A. Mey., Halogeton C. A. Mey. , Halanthium C. Koch,
Anabasis (L.) C. A. Mey. und Halhnocnemis C. A. Mey.,
selbst auch Camphorosma L. Die Arten dieser Geschlechter
kommen nicht allein am Meere und den zunächst liegenden
Gegenden, sondern auch im Binnenlande allenthalben da vor,
wo Salzquellen und Salzseen sind. Schanginia Moq. -Tand,
und Suaeda Moq. -Tand, wachsen aber auch in Trans- und
Ciskaukasien im Binnenlande auf einfachem Mergelboden, der
aber dort freilich stets Kochsalz, schwefelsaures Natron und
andere Salze enthält, und steigen selbst auf die Vorhöhen.
Nur am Meere und nicht an Salzquellen und Salzseen sam-
melte ich Atriplac littorale L. und Echinopsilon hirsu-
tum (Chenopodium) L.
jimbrinia Botrys (Chenopodium) L. liebt zwar das
Gerolle der Flüsse und kommt auch am Meere vor, verlangt
aber keinen Salzboden. In Gärten, namentlich wo Gemüse
gebaut wird, auf Schutthaufen, an Häusern, also allenthal-
ben, wo die Kultur des Menschen sichtbar wird, wachsen, wie
bei »ms , die Arten der Geschlechter Chenopodium (L.) Moq.-
Tand. und Blitum L. Im Oriente gesellen sich aber die
Panderia -Arten noch dazu, jltriplex angustifolium Sm.
kommt ebenfalls ähnlich, jedoch vorherrschend an Zäu-
nen, in Gräben u. s. w. vor. Ob Spinacia spinosa Much.
bei TilKs in der That wild wächst , oder nur den Gärten ent-
flohen ist, kann ich nicht mit Gewissheit entscheiden; auf
jeden Fall mag sie aber nur eine Kulturpflanze, und ohne
Zweifel aus Spinacia tetrandra Stev. , weniger wahrschein-
lich aus Sp. minor C. Koch entstanden seyn. Kultnrversu-
che können allein darüber entscheiden und werden mich hof-
fentlich später in den Stand setzen, darüber bestimmte Nach-
richt zu ertheileu.
12*
180
Erste Abtheilung.
C^clolobeae C. A. Mey. in Led. fl. alt. I. p. 7.
Erste T r i b u s.
Anseriueae Moq. -Tand. chen. mou. p. 7.
I. Beta L. cod. No. CCCXL.
1. B. trigyna W. et K. pl. rar. Einig, p. 34. t. 35.
a. Genuina. In Grusien auf Mergel und Kalk, 700
— 2000' hoch; im russischen Armenien auf Basalt, c. 2700'
Iioch. Aus der Krim von Rogner und aus der Umgebung
von Brussa vom Dr. Thirke erhalten.
ß. Praealta. Caulis strictissimus; Folia lanceolata,
basi lata paiilulum petiolo decurrente , saepe snbcordata. Auf
Steppenmatten des politischen Hochgebirges im Gaue Hem-
schin auf Urgestein , c. 5700' hoch.
2. B. vulgaris Moq. - Tand. chen. mon. p. 14.
ß. Maritima L. cod. No. 1818. Bei Trebisond auf
Augitporphyr.
3. B. stricta C. Koch. Radix pluriceps ; Caulis angula-
tus, erectus, strictns, 5 — 7-uncias altus, paucifolius, sim-
plicissimus ; Folia oblonga, radicalia in petiolum aequilongum
attenuata, floralia brevissima, sessilia; Flores 3 — 5 glonie-
rati, spicam laxam formautes. Unterscheidet sich hinlänglich
von allen bekannten Arten. Auf Matten in Schirwan mit ter-
tiärem Kalk und Molasse, c. 1000' hoch.
II. Chenopodium (L.) Moq. -Tand. chen. monogr. p. 20.
4. C. murale L. cod. No. 1801. An der Küste des schwar-
zen Meeres im Paschalik Trebisond auf Augitporphyr, 30 —
300' hoch; im Gaue Artanudsh auf Jurakalk, c. 2500' hoch.
ß. Flavum Forsk. fl. aegypt. snppl. 205. Im Pascha-
lik Musch auf Glimmerschiefer und Trachyt, c. 4000' hoch.
181
5. C. in bh um L. cod. No. 1799. Im Gaue Olti auf Mer-
gel, c. 3000' hoch.
ß. Farinosum. In Grusien.
6. C. hybridum L. cod. No. 1805. Im Gaue Artanudsh
auf Jurakalk, c. 2500' hoch, und aus Grusien vonWilhelms
erhalten.
7. C opulifoliuin Schrad. in Koch und Ziz. cat. pl. pa-
lat. p. 6. In Grusien. Dass C. virale L. cod. No. 1804
hierher gehört, wie Mo quin-Tandon will (Chen. monogr.
28), möchte man bezweifeln. Wahrscheinlich verstand Li nne
unter seinem C. viride die grosse Ahart des C. albutn Koch
svn. ed. 2. p. 696. mit schmalen und grünen Blättern und ei-
nem sehr entwickelten Bliithenstande ; Flora suecica, cd. 2.
spricht wenigstens dafür.
C. carthagenense Zucc. Cent. 1. No. 52. gehört übrigens,
wie schon Schrad er gesagt hat, nicht zu C. murale L.,
wie ebenfalls Mo quin- Tand on will, sondern zu C. opvli-
folium Schrd.
8. C album Koch syn. ed. 2. p. 696.
a. Genuinuni. Im Gaue Hemschin auf Granit, c. 6700'
hoch.
ß. Viride. In Grusien allgemein.
y. Incanum Moq.-Tand. chen. mon. 29. In Grusien.
9. C. rubrum L. cod. No. 1800. Im Gaue Hemschin auf
Granit, c. 5700' hoch.
10. C. glaucum L. cod. No. 1810. Auf der don'schen
Steppe. In Radscha im Kaukasus auf Jurakalk, c. 4500'
hoch 5 in der grusischen Provinz Karthli auf tertiärem Boden,
1200 — 2000' hoch. Im russischen Armenien auf basaltischem
Boden, c. 2700' hoch.
ß. Microphyllum Moq.-Tand. chen. mon. 31. Im
Gaue Artahan auf Trachytboden, c. 5000' hoch.
182
y. Striclvm; Canlis simplex , strictus; Semina oinnia
horizontalia. Im Gaue Narriman auf Trachyt, c. 4500' hoch.
11. C. VuTvaria L. cod. No. 1811. Aus der Umgehung
von Brussa durch Dr. Thirke erhalten; auf der Halhinsel
Apscheron auf Mergel, 20 — 300' hoch.
12. C. polyspermum L. cod. No. 1812.
a. Spicatum Moq.-Tand. chen. mon. 22. In Grusieii.
Im Gundelsh. Herbar als Chenopodium Betaefolio.
ß. Cymigerum Moq.-Tand. chen. mon. 23. In Cis-
kaukasien.
III. Ambvinia Spach Veget. phan.V. 297. Moq.-Tand.
chen. mon. p. 36.
13. Am Botrys (Chenopodium) L. cod. No. 1806. Im Gaue
Sber auf Porphyr, c. 3000' hoch; im russischen Armenien auf
Basalt, c. 2700' hoch; in Grusien sehr häufig auf tertiärem
Gesteine, 700—2500' hoch.
IV. Blitum L. cod. No. XIV.
14. IS. virgatum L. cod. No. 35. . In der eriwan'schen
Ebene auf Basalt, c. 2700' hoch; im Gaue Daratschitschak
auf Trachyt, c. 4500' hoch. In Grusien sehr häufig auf ter-
tiärem Gestein 700 — 1500' hoch. In Daghestan auf Jura
und tertärem Kalk 50 — 2000' hoch. In der Krim auf Grün-
stein und Thonschiefer c. 200' hoch.
ß. Elatum ; im tartarjschen Grusien auf Kalk c. 700'
hoch.
Zweite T r i b u s.
Spinacieae Moq.-Tand. chen. monogr< p.48.
V. Atriplex L. cod. No. MCCLXVIII. Grtn. de fruct. I.
p. 361.
15. A. Hcrmanni Villem. phyt. p. 1222. In der Krim.
183
16. A. laciuiatuui L. cod. No. 7619. In Grusieu und
Imerien sehr häufig, hauptsächlich auf Kalk und Mergel, 700
— 4000' hoch.
ß. Discolor; Folia triloha, aut hastata, ex paginä
superiori viridia, inferiori contra argeutea; Semina minora.
Auf der Halbinsel Tarnan auf tertiärem Kalk und Mergel, 20
bis 150' hoch.
y. Microphj/lium; Erectum, ramosum, yix ultrape-
dale; Folia minora elliptica, ex margine minus inciso-den-
tata. Im Gundelsh. Herbar als Atriplex fruticosa, hu-
mifusa, halimifolio ex insula Paro. Im Gaue Artahau auf
Trachyt, c. 5000' hoch.
8. Hastifoliu7ii\ Folia integcrrima, inferiora hastata,
superiora oblonga. In der Krim auf Diorit uud Thonschie-
fer 20 — 150' hoch.
t. Incisiim Bieb. fl. taur. cauc. III. 641. Im Gun-
delsh. Herbar als ^itriplex iberica, frutescens, folio am-
plissimo argenteo. In Grusieu sehr häufig auf tertiärem Bo-
den, c. 1000' hoch.
17. A. rosciun L. cod. No. 7615. In der Krim, in Gru-
sieu und Radscha auf Kalk, 800 — 4000' hoch. In den Gauen
Sber und Olti auf Porphyr uud Mergel 3000 — 4000' hoch.
ß. Divaricati/m. Im Gaue Sber auf Porphyr und
Kalk, c. 2700' hoch.
18. A. angustifolium Sm. brit. 11. 1092. Im Gaue Ar-
tanudsh auf Kalk 2500' hoch. In Ossien ebenfalls auf Kalk,
c. 3000' hoch.
19. A. littorale L. cod. No. 7622. Aus Grusien von
Wilhelms erhalten.
20. A. Kaliums L, cod. No. 7612. Aus Grusien vonWil-
helms und K. Schmidt erhalten.
184
VI. Spinacia L. cod. No. MCCXXV.
21. g. tetrandra Stev. in Bieb. fl. tanr. cauc. II. p. 417.
In der grusischen Kurebene auf Mergel- und Kalkboden, 700
— 1000' hoch und sonst in Grusien.
22. g. minor C. Koch in Linn. XVII. p. 311. Glomeruli
fructiferi connati; Perigouium bicuspidatum. Auf den letzten
Ausläufern des Kaukasus im Osten, auf tertiärem Kalk, auf
Mergel und Molasse, c. 1000' hoch. Bei Kulp auf mit Salz
geschwängertem Mergel, c. 3000' hoch.
23. g. spinosa Moench. meth. p. 318. In der Kurebene
bei Tiflis auf Kalk und Mergel 1000 — 1200' hoch.
VII. Obiofie Grtn. de fruct. II. p. 198. t. 126. f. 5.
Moq.-Tand. chen. monogr. p. 69.
24. O. verrucifera (Atriplejc) Bieb. fl. taur. cauc. II.
p. 441. Auf der Halbinsel Taman auf Mergel 50' hoch.
VIII. Eurotia Adans. fam. II. p. 260.
25. E. lanata (Diot/s) Pursh fl. amer. II. p. 622(?). Aus
Grusien ron Wilhelms und K.Schmidt erhalten.
26. E. Ceratoides {Axyris) L. cod. No. 7096. In den
Gauen Pennek und Olti auf Mergel 3500 — 4000' hoch. In
Grusien.
IX. Ccratocarpus L. cod. No. MCXXX.
27. C. arenarius L. cod. No. 7028. Sehr häufig in Gru-
sien auf tertiärem Boden 700 — 1500' hoch, in der eriwau-
schen Ebene auf Basalt, c. 2700' hoch, bei dem Salzwerke
Kulp jenseits des Araxes auf Mergel, c. 3000' hoch. Im
Gaue Sber auf Porphyr, c. 2700' hoch.
185
Dritte Tribus.
Camphorosineae Moq.-Tand. cheii. mon. p. 83.
X. Echinopsilon Moq.-Taud. in Ann. d. sc. nat. II. ser. II.
p. 127.
28. E. sedoides (Sahola) Pall. Reis. n. d. südl. Statth.
t. 41. f. 2. 3. Aus Grusieu von Wilhelms und aus der
Krim von Rogner erhalten.
29. E. hyssopifolium (Sahola) Pall. Reis. n. d. südl.
Statth. p. 302. t. 43. Im Gundelsh. Herbar als Parietaria
armena , Polj/goni folio canescente. (Sollte hier nicht eine
Verwechselung der Namen stattgefunden haben?) In Grusien
sphr häufig auf tertiärem Gestein 700 — 2000' hoch ; in der
eriwauschen Ebene auf Basaltgerölle , c. 2700' hoch.
30. E. muricatuin Moqu. im Berl. allg. Herb. DC. prodr.
Im Gundelsh. Herbar als Kali spinosum foliis longioribus
et angustioribus.
31. E. hirsutuin (Chenopodium) L. cod. No. 1826, Im
Gaue Sber auf Porphyr 2700' hoch; im Gaue Chynys auf der
Ostseite des Berges der tausend Seen, c. 5800' hoch, auf Ba-
salt und Trachyt.
XI. Kochia (Ptoth) Moq.-Tand. chen. monogr. p. 90.
32. M.. scoparia [Chenopodium) L. cod. No. 1813. Ans
Grusieu von- "Wilhelms und Schmidt erhalten. Im Gun-
delsh. Heibar als: Kali fruticosum , hispanicum capilla-
ceo folio villoso.
33. K. prostrata (Sahola) L. cod. No. 1828. Im Gun-
delsh. Herbar als: Chenopodium armenum, fruticosum,
incanum , Psylli folio.
ß. Ruhella Moq.-Tand. chen. monogr. p. 93. In
Grnsien.
186
34. K. arenaria (Chenopodium) Grtn. fl. d. Wett. I.
p. 356.
ß. Dasyantha Pall. illnstr. pl. imp. ross. I. p. 19. 1. 10.
In den donschen Steppen.
35. M. Sieversiana (Suaeda) Pall. ill. pl. imp. ross.
p. 45. t. 38. Nach Exemplaren der Petersburger Akademie,
die aber eben so, wie die meinigen, sehr behaart sind. Iu
der eriwan'schen Ebene auf Basalt, c. 2700' hoch.
XII. Panderia F. et M. in Ind. sem. h. petrop. 1835. p. 46.
36. P. pilosa F. et M. in Ind. sem. h. petrop. 1835. p.46.
Im Gaue Pennek auf buntem Mergel , c. 4000/ hoch.
37. P. divaricata C. Koch. Amiua, ramosissima, ramis
paene, ramulis exacte horizontalibus, pilosa; Folia lineari-
oblonga, fioralia floribus paululum majora; Flores singuli aut
bini, spicam densam referentes. Steht der P. pilosa F. et M.
sehr nahe ; diese ist aber bei Weitem nicht so ästig und die
Aeste stehen weit weniger ab. Bei Erserum auf Trachyt-
kouglomerat und auf Mergel, c. 6000' hoch.
XIII. Camphor osma L. cod. No. CLXXVIl.
38. C. inonspeliacnm L. cod. No. 1011. In der Nähe
von Salzquellen im Gaue Chynys auf Trachyt, c. 4500' hoch.
Im Gaue Sber auf Porphyr und Jurakalk, c. 2700' hoch.
Vierte Tribus.
Corispermeae Moq.-Tand. eben. mon. p. 101.
XrV. Anthochlamy s Fenzl in Endl. gen. pl. p. 300.
39. A. polygalofdes (Corispermum) F. et Mey. im Ind.
sem. bort, petrop. 1835. p. 24. Sehr häufig in Grusieu.
XV. Corispermum L. Cod. No. XII.
40. C. hyssopifolium L. cod. No. 30. In ganz Grusien
auf tertiärem Boden, 700 — 1500' hoch, auch auf Flugsand
Ciskaükasiens,
187
41. C. oaiiescens Kit. in Schult, fl. austr. I. p. 7. (?)
In Grusien.
Fünfte T rib ns.
Salicornieac C. A. Mey. in Led. fl. alt. I. p. 371.
XVI. Halocnemum Bieb. fl. taur. canc. III. p. 3.
42. H. strobilaceuni (Salicornia) Pall. Reise n. d. südl.
Statth. append. p. 259. t. 44. f. 1. 2. Aus Grusien von K.
Schmidt erhalten.
43. H. arabicum (Salicornia) L. cod. No. 27. Aus Gru-
sien von Wilhelms erhalten.
44. H. caspium (Salicornia') L. cod. No. 28. In der
schirwan'schen Ebene auf Mergelboden, 200 — 400' hoch.
Am Araxes in der eriwan'schen Ebene, c. 2700' hoch, auf
Basalt.
XVII. Salicornia (L.) Moq.-Tand. chen. mon. p. 113.
45. S. herbacea L. cod. No. 24.
a. Acetaria Pall. illustr. pl. imp. ross. p. 7. t. 1 et
t. 2. f. 1. Aus Grusien von Wilhelms und K. Schmidt
erhalten; auf der Halbinsel Taman auf Mergel, 20 — 100'
hoch.
ß. Pygmaea Pall. ill. pl. imp. ross. p. 9. t. 2. f. 2.
Am Salzwerk (Tusla) im Gaue Chynys auf Porphyr, r.
4500' hoch.
XVIII. A rtnrocnemum Moq. -Tand. chen. mon. p. 111.
46. A. fruticosum (Salicornia) L. cod. No. 25. Auf der
Halbinsel Taman auf Merkel, 20—100' hoch.
188
Zweite A b t h e i 1 u n g.
Spirolobeae C. A. Mey. in Led. fl. alt. I. p. 370.
Sechste Tribus.
Suaedineae Moq.-Tand. cheii. monogr. p. 117.
XIX. Schanginia (CA. Mey.) Moq.-Tand. mon. p. 118.
47. S. triforacteata C. Koch. Glaberrima > erecta, ramo-
sa, annua, ramis divaricatis et patulis; Folia crassiuscula,
linearia; Flores glomerati, cum folio florali pedunculo brevi
insidentes, tribracteati; Perigonium immutatum aut paululum
inflatum, totum utriculum includens. Steht der S. Uni folia
C. A. Mey., Ledeb. fl. alt. I. p. 395. am Nächsten, diese be-
sitzt aber nach Originalexemplaren nur zwei Bracteeji. S.hor-
tensls (Suaeda) Forsk. fl. arab. et aeg. p. 71. ist strauch-
artig. Am rothen Salzwerk (Kyrmysy Tusla) im Gaue Chy-
nys auf Trachyt, c. 4500/ hoch.
XXX. Suaeda (Forsk.) Moq.-Tand. chen. mon. p. 120.
A. Salsina Moq.-Tand. chen. mon. p. 121.
48. S. fruticosa (Salsola) L. cod. No. 1830. Auf den
letzten Ausläufern des Kaukasus im Osten auf Mergel und
Molasse, c. 1000' hoch.
49. S. longifolia C. Koch. Fruticosa, erecta aut ad-
scondens , ramosissima, glaberrima; Folia praesertim inferiora
paeue pollicaria, ex superficie snperiori plana, acutiuscula ;
Flores terni aut singuli, sessiles, ex parte fructiferi, distan-
tes; Perigonium serius immutatum; Utricnlus laevis, nitidus,
rubre - brunneus. Steht wahrscheinlich der mir gänzlich unbe-
kannten S. gracilis Moq.-Tand. chen. mon. 123. am Näch-
sten, besitzt aber keine Folia farinosa. Auf der Halbinsel
Taman auf Mergel, 20 — 100' hoch.
189
50. S. uionantha C. Koch in Linn. XVII. p. 313. In der
criwan'schen Ebene auf Basaltboden, c. 2700' hoch.
51. S. altissima {Chenopodium und Salsola) L. cod.
No. 1824. S. maxima C. Koch Linn. XVII. p. 312 ist nur
Abart mit vorherrschend horizontalen Schlanchfriichten. In
Grnsien sehr häufig auf secundärem und tertiärem Kalk und
auf Mergel, selbst auf Höhen, wie z. B. auf der Burg von
Gori, 600 — 2500' hoch.
ß. Tournefortiana Moq.-Tand. chen. mon. p. 124.
Bei Gori in Karthli auf Kalk, c. 1500' hoch.
y. Delileana Moq.-Tand. chen. mon. p. 124. Im Gaue
Sber auf Kalk und Porphyr , c. 2700' hoch.
B. Chenbpodine Moq.-Tand. chen. mon. p. 124.
52. S. dendroides (Schobertet) C. A. Mey. Verz. kauk.
Pfl. p. 159. S. microphylla C. Koch in Linn. XVII. 312.
gehört hierher. In Russisch -Armenien am Araxes auf Ba-
siilthoden, c. 2700' hoch; in Grnsien auf Mergel, c. 1000'
hoch.
53. JS. microphylla Pall. illustr. pl. imp. ross. p. 52.
t. 44. Im russischen Armenien ohnweit des Araxes auf Ba-
salt, 2700' hoch. Am kaspischen Meere auf Kalk und Mo-
lasse. In Grusien auf Kalk und Mergel tertiären Ursprun-
ges, 800 — 1200' hoch.
54. S. maritima Moq.-Tand. in Ann. d. sc. nat. T. XXIII.
p. 308.
«. Vulgaris; Chenopodium maritimum L. cod. No.
1814. In Grusien.
ß. Salsa; Chenopodium (und Salsola) salsum L. cod.
No. 1826. Aus Grusien von Wilhelms und K. Schmidt
erhalten.
190
Siebente Tribus.
Salsoleae Moq.-Tand. chen. mon. p. 134.
XXI. Salsola (L.) C. A. Mey. in Led. fl. alt. I. p. 387.
A. Kali Moq.-Tand. chen. mon. p. 135.
55. S. Kali Ten. syll. flor. neap. p. 124.
a. Hirta Ten. 1. c. Im Gane Sber auf Kalk und
Porphyr, c. 2700' hoch; im Gaue Pennek auf buntem Mer-
gel, c. 4500' hoch; in Grusien und namentlich in Karthli
häufig auf Kalk uud Mergel; in der armenisclien Provinz
Eriwan auf basaltischem Boden, 2400' hoch.
ß. Glabra Ten. syll.^fl. neap. p. 124. In Grusien ganz
gewöhnlich; eben so an der Küste des schwarzen Meeres bei
Ssamssun und Trebisond auf Augitporphyr.
y. Pachypliylla ; Bracteae crassae, triquetro-pyrami-
datae, pungentes; Alae patulae, nee planae. In der Krim.
56. S. pulla C. Koch. Annua, ereeta, glabra, ramis op-
posilis, simplicibus ; Folia crassa, sed ex pagina superiori
plana, oblonga, sessilia; Bracteae folio florali multo minores ;
Flores bini aut terni, alis amplis , explanatis, pullis, striatis.
Steht der S. rosacea L. cod. No. 1821. am Nächsten, unter-
scheidet sich aber von ihr, wie von S. crassa Bieb. in Mem.
de la soc. d. nat. de Mose. I. p. 137.. hinlänglich durch die
Farbe der Flügel. Im Gaue Kaghysman auf Talkschiefer,
c. 3500' hoch.
57. S. rosacea L. cod. No. 1821.
a. Floribus (alis) distinete rosaeeis. Aus Grusien
von Wilhelms erhalten.
58. S. caua C. Koch. Fruticosa (?) , ereeta, pilis ad-
pressis albida; Caulis et rami teretes; Folia alterna, polli-
caria, triquetra, linearia, ex pagina superiori plana, acuta;
Bracteae folio florali minores; Flores singuli aut bini; Alae
nigricantes, medioeres. Hat mit keiner der behaarten und
191
strauchartigen Salsolen dieser Abtheilnug eine Aehnliehkeit,
steht aber der S. glauca Bieb. am Nächsten. Im russischen
Armenien am Araxes, c. 260C hoch.
59. S. glauca Bieb. in Mein, de Ja soc. d. nat. de Mose.
I. p. 138. Im G und eis h. Herbar süß Kali galaticum, fru-
ticosi/m, maximo flore albido. Häufig im östlichen Transkau-
kasien auf Mergel und Kalk, 50 — 900' hoch; in der armeni-
schen Provinz Eriwan auf ImsaltischemBoden, 2400' hoch.
60. <g. arbuscula Pall. Reis. n. d. siidl. Statth. t. 42 und
50.; im Gundelsh. Herbar als Kali armenum , frutico-
sum , llore magno, purpureo.
61. S. ericoicles Bieb. in Mein, de la soc. d. nat. de
Mose. I. p. 14!. Aus Grusien von K. Schmidt uud Wil-
helms erhalten.
62. S. verrucosa Bieb. in Mein, de la soc. d. nat. de
Mose. I. p. 141. In der grusischen und schirwan'schen Ebene
auf Mergel, 300 — 800' hoch.
63. S. vermiculata L. cod. No. 1829.
ß. Glabrescens Moq.-Tand. eben. mon. p. 141. Sehr
häufig in Grusien auf tertiärem Kalk und Mergel, 700 —
1200' hoch.
B. Salso/aria Mocj.-Tand. chen. mon. p. 144.
64. S. tainariscina Pall. Reis. n. d. siidl. Statth. III.
p. 604. et illustr. p. 33. t. 25. Aus Grusien von Wilhelms
erhalten. Meine Exemplare stimmen genau mit denen von
Bieb erst ein und Fischer, die sich im allgemeinen kö-
niglichen Herbar zu Berlin befinden, iiberein, weichen jedoch
von einem Exemplare, Avas Moquin-Tandon im Berliner
Herbar dafür hält, und von einem andern in der Willde-
now'schen Sammlung ab. Diese Beiden sind einjährig und
haben verlängerte und nicht sehr verkürzte Blätter.
192
65. S. clavifolia Pall. Reis. n. d. südl. Statth. IL p. 486.
In Grusien hie und da auf Mergel, c. 1000' hoch.
XXII. Halimocnemis C. A. Mey. iii Led. fl. alt. I. p. 381.
66. H. Volvox ( Polycnemum) Pall. illnstr. pl. imper. ross.
p. 60. t. 50. In Grusien.
67. H. sclcrosperina {Polycnemuni) Bieb. in Mein, de
Ja soc. d. nat. de Mose. I. p. 152. In Grusien.
68. H. malacophylla (Polycnemum) Bieb. in Mem. de
la soc. des nat. d. Mose. I. p. 152. Meine Exemplare stim-
men genau mit den von C. A. Meyer gesammelten überein,
weichen aber von der Steve n'schen im Berliner allgemeinen
Herbar befindlichen Pflanze wesentlich durch die dichte Be-
haarung ab. Auf den letzten Mergelausläufern des Kaukasus
im Osten, c. 1000' hoch.
■ß. Steveni. Glabra. Stimmt vollkommen mit der ge-
nannten -S t e v e n'schen Pflanze überein, und ist vielleicht selbst-
ständige Art. Aus Grusien von Wilhelms erhalten.
69. IS. Ivirsuta C. Koch. Hirsuta, Caulis erectus aut ad-
scendens, ex basi ramosus; Rami simplices, alterni; Folia
longa, uni-, saepe bipollicaria, plana, acuta, alterna; Peri-
gonium pentaphyllum glabrum; Stamiua 5, Autherae appen-
diculis valde exsertis, ovatis praedita. Scheint sich von H.
sulphurea Moq.-Tand. chen. mon. nur durch die sehr lan-
gen und flachen Blätter und durch die unbehaarte Blüthen-
hülle zu unterscheiden. Auch der H. malacophylla {Poly-
cnemum) L. ähnelt sie , unterscheidet sich aber durch die lan-
gen Blätter an den Blüthen. Auf den letzten Mergelausläu-
fern des Kaukasus im Osten, c. 1000' hoch.
70. H. crassifolia (Polycnemum) Pall. illnstr. pl. imp.
ross. p. 64. t. 55. Auf der Halbinsel Tanian auf Mergel, 20
bis 50' hoch.
193
71. H. brach lata (Polycnemum) Bieb. jn Mem. de la
soc. d. nat. de Mose. I. p. 153. In Grusien.
72. H. pyenantha C. Koch. Pilosa aut pilosiuscula, in-
ferne raniosissima , rainis simplieibus , alternis", patulis; Folia
crassa, ex paginä superiori plana, alterua, linearia, obtu-
siuscnla; Flores glomerati; Bracteae folium llorale, etiam ex
magnitudine aequantes; Perigonium pentaphyllum, glabrum;
Stamiua 5; Antherae appendiculis ovalibus praeditae. Steht
der H. tomentosa Moq.-Tand. eben, monogr. p. 151. am
Nächsten, unterscheidet sich aber hinlänglich durch eine ge-
ringere Behaarung, durch stumpfe Blätter und durch die sehr
dichten Blüthen. Im Gaue Pennek auf buutem Mergel, c.
4000' hoch.
73. H. Kulpiaaa C. Koch in Linn. XVIII. p. 313. Im
russischen Armenien jenseits des Araxes auf dem mit Salz
getränkten Mergel bei Kulp, c. 3ÖO0' hoch.
XXIII. Halogeton C. A. Mey. in Led.-fl. alt. I. p. 387.
74. H. spinosissiuius {Anabasis) L. iil. suppl. p. 193.
Im russischen Armenien jenseits des Araxes auf Kalk und
Mergel, c. 3000' hoch. In Grusien auf demselben Boden,
1000 — 3000' hoch
XXIV. üalanthium C. Koch in Linn. XVIII. p. 313.
75. H. rarifolium C. Koch in Linu. XVIII. p. 314. Bei
Kulp. auf Salzmergel , c. 3000' hoch.
XXV. Anabasis (L.) CA. Mey. in Led. 11. alt. I. p.373.
76. A. aphylla L. cod. No. 1832. Am kaspischem Meere
auf tertiärem Gerolle.
22r Bd. 2s Heft.
13
194
Polygoneae.
Wenn die Polygoiteen auch auf der ganzen Erde ver-
breitet sind, so wachsen sie doch in grösserer Anzahl in den
wärmeren Ländern der gemässigten Zone. Polygonum L.
hat mehr Repräsentanten unter den Tropen, slsRumear , und
scheint mehr in der neuen, als in der alten Welt y ertreten zu
seyn, während es wohl mit Rumex L. umgekehrt seyn mag.
Die Abtheilung der Eriogoneen, aus ohngefähr 50 Arten be-
stehend, kommt nur auf der Nordhälfte Amerika's vor. Noch
ärmer als die Südhälfte der neuen Welt, wo übrigens Cocco-
loba L. mit 40 Arten allein wächst, ist die der alten an Re-
präsentanten dieser Familie ; namentlich gilt dieses von der
Siidspitze Africa's, Neuhollands und überhaupt von allen In-
seln des indischen und stillen Meeres. Asien scheint wieder-
um im Verhältniss reicher als Europa zu seyn, und besitzt
das Geschlecht Rheum L. mit über 20 Arten allein. Die
Zahl aller bis jetzt bekannten Polygoiteen mag ohnge-
fähr 500 betragen s von denen 450 auf die Polygoneen im
engern Sinne kommen. Rumex L. und Polygonum L. sind
grosse Geschlechter, denn ersteres zäblt bis jetzt fast 150,
letzteres hingegen 200 von den Arten.
In den von mir durchreisten Ländern des Orientes sind
bis jetzt 60 Arten dieser Familie aufgefunden worden; ich
allein habe 45 von meinen beiden Reisen nach Deutschland
gebracht, während die übrigen Reisenden im Oriente zusam-
men eben so viel gesammelt haben. Yon diesen sind mir
15 Arten entgangen, während wiederum eben so viel jenen
Reisenden fehlen. Aus dem Gundelsh. Herbar standen mir
nur 2 Arten zu Gebote; unter diesen befand sich aber das in-
teressante P. sctosum Jacq. In Koch 's Synopsis der deut-
195
sehen Flor findet man, wenn man die 3 kultivirten Arten ab-
zieht, 35 Polygoncen aufgeführt, von denen. 7 -(und zwar
Ampfer) dem Oriente fehlen , so dass Deutschland und der
Orient 28 Arten gemeinschaftlich besitzen. Da aber, wie be-
reits erwähnt, im letztem 60 Polygoneen wachsen, so hat
Deutschland wiederum 32 Arten nicht, die dem Oriente zu-
kommen.
Was das Vorkommen der Polygoneen anbelangt, so sind
sie sämratlich im hohen Grade gesellig, und namentlich über-
ziehen die Knöterich -Arten oft grosse Strecken. Auch lieben
sie im Allgemeinen vorherrschend feuchte und deshalb auch
zum The'il schattige Oerter. Es gehört vor Allem hierher die
gauze Polygonum -Abtheilung: Persicaria Meisn. P, am-
phibium L. kommt nur auf und in Teichen und der-
gleichen Gewässern ror. Auch die meisten Rumex- Arten lie-
ben feuchte Stellen , so : Rumex Nemolapathum Wall. , R.
conglomeratus' Murr., R. daghestanicus C. Koch, R. den-
ticulatus C. Koch, /?. tubercuJatus C. Koch und R. ob tu-
st folius L. In steinigen Flussbetteh der Gebirge und in de-
ren Nähe sammelte ich R. scutalus L., R. pubesecns C. Koch
und R. angitstifolius Campd. , am Meeresufer hingegen : R.
maritimus L. und Polygonum Rayi Babingt. Auf Aeckein
und vorzüglich unter dem Getreide sah ich Rumex crispus
L. , Polygonum patulum Bieb. und P. Convolvulus L., auf
sogenannten Läden (d. h. im Somraej wasserarmen und trock-
nen Stellen) Polygonum patulum Bieb., Rumex reticula-
tus Bess., R. strictus Lk., R. crispus L. und R, Acetosella
L.; letzterer wächst auch mit P. arenarium W. et K. und
P. acetosum Bieb. auf stets unfruchtbaren Orten. An Rän-
dern und auf Mergelmatten sammelte ich Rumex Acetosa L.
und R. tuberosus L., während ich anf*den trockenen Mergel-
hohen, auf Steingerölle und an Felsen der untern Gebirge
13*
196
Atraphaxis spinosa L., Tragopyrum buxifolium (Polygo-
num) Bieb. und T. dcnsi/lorum C. Koch beobachtete. P. avi-
•culare L. kommt ganz wie bei uns vor. Auf Hochsteppen
wächst jR. crispus L. , jR. domesticus Hartm. , R. armenus
C. Koch, R. alpinus L. und Polygonum alpinum L. ß.
undulalifolium Murr., auf fruchtbaren Gebirgsniatten hinge-
gen: Polygonum Ristorta L., P. cameum C. Koch, P. al-
pinum L. ß. undulalifolium Murr., Rumex arifolius All.
und R. horizontales C. Koch; an trockneren Stellen der Ab-
hänge endlich und zwar im untern, wie im obern Gebirge
sammelte ich Polygonum alpestrc C. A. Mey. und P. pluri-
ilorum C. Koch.
Polygoneae verae Endl. gen. pl. p. 306.
I. P oly gonum L, cod. No. DXL.
A. Ristorta Meisu. monogr. gen. Polyg. p. 50.
1. P. Bistorta L. cod. No. 2853. Auf Hochsteppen des
kaukasischen Gebirges in Ossien auf Kalk und Urgestein,.
3000 — 6000' hoch; im russischen Armenien, namentlich im
Gaue Daratschitschak auf trachytisch - basaltischem Boden, 3500
bis 5300' hoch.
ß. Capilatum C. Koch in Litt». XIX. p. 16. Aus der
Umgebung von Brussa durch Dr. Thirke erhalten. Möchte
doch vielleicht speeiiisch verschieden seyn, aber leider fehlen
mir zur Begründung der Species die Früchte. Die Wurzel-
blätter laufen unmittelbar in den kurzen Stiel aus und sind
auf der Unternäche völlig unbehaart. Die Aehre ist eirund
und die Staubbeutel haben eine violette Farbe. Ich besitze
andere kopfförmige Exemplare vom Tarbagatai, welche
Schrenk gesammelt 4iat , aber ausserdem mit der Hauptart
übereinstimmen.
197
2. P. carncum C. Koch; Caulis glaberrimus, triqueter,
elevato-striatus, subtetraphyllus; Folia oinnia etiara subtus,
glabra, ovato- aut cordato -laneeolata, inferiora petiolata,
superiora sessilia, e vagina clausa longa, enata, sensim de-
crescentia; Spica cylindrica, saturate caruea; Bracteae oblon-
gae, subito et longe acuniinatae; Antherae violaceae; Nucu-
lae opacae. Steht allerdings dem P. Bistorta L. sehr nahe,
unterscheidet sich aber durch die fleisch- (nicht rosa-) far-
bigen Blüthen und durch die matten (nicht glänzenden) Nüss-
chen.
B. Aconogonon Meisn. mon. gen. Polyg. p. 55.
3. P. all» in um All. fl. ped. I. p. 206. t. 68. f. 1.
a. Geuuinum ; aus der Umgegend von Brussa von Dr.
Thirke erhalten.
ß. Undulatifolinm Murr, in Comment. goett. 1774.
p. 34. t. 5. Im Tschabantzthale auf Urgestein und Porphyr,
c. 6000' hoch. Auf Hochsteppen des armenischen Gaues Da-
ratschitschak mit trachytisch- basaltischer Unterlage, 4000 —
5300' hoch.
C. Tiniaria Meisn. mon. gen. Polyg. p. 62. .
4. P. Convolvnlus L. cod. No. 2876. Sehr häufig unter
dem Getreide im ganzen Transkaukasien , im russischen Ar-
menien , im Gau Artahau und im ganzen Tschorukgebiete auf
allen Bodenarten und bei einer Höhe bis zu 5500'.
D. Pcrsicaria Meisn. mon. gen. Polyg. p. 66.
5. P. ainphibinm L. cod. No. 2857. In Kursümpfen des
Gaues Artahan auf trachytischem Boden, c. 5000' hoch.
6. P. lapatbifoliiun L. cod. No. 2856.
ß. Incanuvt Schmidt boh. No. 391. Aus Grusien von
Wilhelms erhalten.
198
7. P. Persicari» L. cod. Na. 2860. In Transkaukasien
auf Mergel-, Kalk- und Molassenboden, 700 — 2000' hoch;
in den Thälern Ossiens auf Jurakalk, Porphyr und Urgestein,
2500 — 5000' hoch. Im Gau Artahan auf trachytischem Bo-
den, c. 5000' hoch. *
8. P. mite Schrank baier. Fl. I. p. 668. In Grusien auf
Mergel- und Kalkboden, 700 — 2000' hoch. Auf der Nord-
seite des politischen Gebirges in Lasistan auf Augitporphjr,
1500 — 4000' hoch.
9. P. Hydropiper L. cod. No. 2859. Im kaukasischen
Hochgebirge im Gau Radscha auf Jurakalk, c. 4000' hoch;
in Lasistan auf Augitporphyr, c. 3500' hoch.
10. P. minus Huds. fl. angl. I. p. 148.
ß. Divaricatum; unterscheidet sich durch ausge-
spreitzte Aeste und im Vcrhältniss zur Breite längere Stengel-
blätter. Am See Baläston (Paliastom), südlich von der Mün-
dung des Rion.
E. Avicularia Meisn. mon. gen. Polyg. p. 85. •
11. P. setosum Jacq. observ. bot. 111. p. 8. t. 57. Im
Gundelsh. Herbar als Polygonum armenum, Caryophylli
folio, ilore albo magno.
' 12. P. patulum Bieb. fl. taur. cauc. I. p. 304. P. Bel-
lardi Koch syn. ed. 2. p. 713. Es scheint mir, das Allion e
unter dem letztern Namen P. creclum L. verstanden habe,
wenigstens sprechen die grossen Blüthen dafür; aus dieser
Ursache habe ich den Bieberstein'schen Namen vorgezo-
gen. Im königl. Herbar zu Berlin befinden sich 2 Exemplare
unter 'dem Namen P. Bellardi, allein das eine gehört zu
P. patulum Bieb., das andere aber zu P. erectum L. Was
Schleicher hingegen und Riedel (letzterer aus der Um-
gegend Ton Marseille) als P. Bellardi dem Berliner Herbar
199
mitgetheilt haben, gehört unbedingt zu P. patulum Bieb.
Sehr häufig in ganz Trauskaukasien , namentlich auf Mergel-
und Kalk-, aber auch (im russischen Armenien) auf Basalt-
boden von 50 — 3000' Höhe. Im Tschorukgebiet auf Kalk
und Porphyr, 1500 — 3000' hoch; anf den Steppen Südruss-
lands. Eine interessante, kaum 2 Zoll hohe und ganz ein-
fache Abart hat Balbis auf den Alpen (Piemonts?) ge-
sammelt.
13. I*. erectuin L. cod. No. 2866. Unterscheidet sich
von P.aviculareh., was namentlich unter dem Getreide eben-
falls aufrecht vorkommt , durch die mehr hell - (nicht schwarz -)
braunen, etwas herausragenden Saamen und dass die Bliithen
zu 3 — 6 (nicht zu 1 — 3) in den Blattwinkeln stehen. Zwei
Exemplare aus Kurdistan, vom englischen General -Konsul
Brant gesammelt, besitzt das Berliner königliche Herbar.
In Amerika und namentlich in den vereinigten Staaten findet
man diese Art sehr häufig unter dem Getreide , unser P. avi-
culare L. ß. erectuin vertretend. Europäische Exemplare
sah ich aus Schottland von Dr. Klotzsch und aus Ober-
italien von Balbis mitgetheilt, kap'sche hingegen von Krebs
gesammelt. Nach dem Kap möchte die Pflanze vielleicht mit
amerikanischein Getreide gekommen seyn.
14. P. strictum Led. fl. alt. II. p. 86; icon. fl. ross. rar.
p. 444. riec All. Im Berliner Herbar befindet sich ein bei
Sudagh in der Krim gesammeltes Exemplar, was im Habitus
und auch sonst sehr viel Aehnlichkeit mit der Altai -Pflanze
besitzt und wohl zu ihr gehört, aber sich auch zu P. are-
narium W. et K. neigt. Von P. patulum Bieb. unterschei-
det sich P. strictum Led. nach mir vom Verfasser mitgeteil-
ten Original -Exemplaren durch noch kleinere Bliithen, deren
Hülle sich endlich über die bräunlichen , nur an den Kanten
200
glänzenden Nüsschen zusammenlegt und diese vollkommen ein-
schliesst. Wie sich aber P. strictum Led. yon P, tenue
Mich, unterscheidet, ist mir nach mehrfacher Vergleichung
nicht klar geworden.
15. P. arenariuin W. et K. pl. rar. Hung. I. p. 69. t. 67.
In Grusien auf tertiärem Kalk und Mergel von 700 — 2500'
Höhe; noch häufiger auf den Steppen, hauptsächlich wenn
sie einen salzigen Boden haben , so im östlichen Südrussland.
16. P. reticulatum C. Koch; Erectum, ramosunt: ramis
stricte patulis, ramulosis, glaberrimum; Folia oblonga aut
lineari-oblonga, suprema abbreviata aut nulla; Ochreae lobi
ovato-lanceolati, deihde laceri; Bracteae florum subternorum
lanceolatae, ochreae longitudine; Perigonium fructiferuni nu-
culam arcte includens, ex angulis praesertim elevato -reticu-
latum. Steht zwischen P. strictum Led., mit dem es die
grade aufsteigenden Aeste gemein hat, und P. arenarium^ '.
et K. , unterscheidet sich aber hinlänglich durch die erhaben
geäderten Fruchthüllen. Im Gau Sber auf Porphyrboden, c.
3500' hoch.
17. P. acetosuwi Bieb. fl. taur. cauc. I. p. 304 (?). In der
Araxes -Ebene der armenischen Provinz Eriwan auf basalti-
schem Boden, c. 2700' hoch. Wie sich diese Pflanze von der
folgenden unterscheidet, ist mir nicht klar, da meine Exem-
plare noch jung sind und mir andere nicht zu Gebote stehen.
Nach Bieberstein selbst soll sie grosse Aehnlichkeit mit
P. aviculare L. besitzen, was mit den von mir gesammelten
Exemplaren allerdings der Fall ist. In den Blattwinkeln ste-
hen auch die Bliithen in diesen mehr einzeln und zu 2, sehr
selten zu 3. Aber doch ist eine grosse Verwandtschaft zu
P. alpestre C. A. Mey. vorhanden. Ich möchte fast vermu-
then, dass die astrachan'sche Pflanze, nach der Bieberstein
201
sein P. acetosum bildete, doch eine andere, als die meinige
sevu könnte , doch scheint auch die meinige einjährig au
seyn.
18. P. alpestre C. A. Mey. Vera, kauk. Pfl. p. 157. Dass
P. cognatum Meisn. identisch ist, wie Ledebour meint,
möchte ich bezweifeln, obwohl eine grosse Verwandtschaft
vorhanden seyn mag. Nach einem Original -Exemplare im
Beil. königl. Herbar besitzt P. cognatum Meisn. einen auf-
rechten, nur an der Basis ästigen Stengel von 4 — 7 Zoll
Länge , während dieser bei P. alpestre C. A. Mey. liegend
oder höchstens aufsteigend erscheint; auch ist die Spitze der
Blätter bei der zuerst genannten Pflanze zwar abgerundet,
aber doch mit einem besondern Spitzchen versehen, während
. sie bei denen der letztern unmittelbar spitz zuläuft. Die Tu-
tenlappen sind ferner bei P. cognatum Meisn. geschlitzt, was
bei P. alpestre d A. Mey. nur selten und dann weit . weni-
ger der Fall ist. Endlich stehen bei jener die Blüthen im
Durchschnitt zu 4, bei dieser zu 3 in den Blattwinkeln , und
die Nüsschen werden bei P. cognatum Meisn. von der Frucht-
hülle so bedeckt, dass immer noch ein Spitzchen heraussieht,
bei P. alpestre C. A. Mey. hingegen ist die Fruchthülle weit
länger als breit, und bedeckt die Nüsschen vollständig. P.
alpestre CA. Mey. kommt übrigens keineswegs nur im Ge-
birge vor, denn ich fand diese Art am Meeresstrande am
Ausfluss des Rion auf angeschwemmtem Boden. Freilich könnte
es auch erst durch den Fluss hierher geführt worden seyn.
Ausserdem sammelte ich die Pflanze im Hochgebirge des Kau-
kasus, namentlich am Kasbek, auf Trachyt, Thonschiefer
und Urgestein, 5000 — 6500' hoch, aber auch in Hoch- und
Thal -Ebenen, so in der von Karthli, c. 1500' hoch, auf Al-
luvium und im Gaue Artahan, c. 5000' hoch, auf Trachyt-
boden.
202
19. P. pluriflorum C. Koch; Procuinbens aut adscen-
dens, rainosum , . internodiis brevioribus ; Folia oblonga, acuta,
breviter petiolata^ margine . subrevoluto, crassiuscula; Ochreae
lobi ovato-lanceolati, integri, deinde interdmn laceri, flores
6 — 9 aggregatos supei^antes; Perigouii nnculam aeque tri-
gonam louge includeutis longitudo latitudinem denique thiplo
superans. Unterscheidet sich von P. alpcstre C. A. Mej.
hauptsächlich dadurch, dass es in allen seinen Theilen noch
einmal so gross ist und die Blüthen in den Winkeln der Blät-
ter noch zahlreicher stehen. Ich erhielt diese Art auch als
P. acetosum von Wilhelms aus Grusien, während ich sie
im Tschabantzthale des Gaues Sber auf Urgestein und Por-
phyr bei einer Höhe von c. 5500' sammelte.
20. P. Rayi Babingt. ex spec. authent. in Herb. reg. bot.
asserv. Eine sehr gute Art , welche sich schon im Habitus
von P. tnaritimum L. unterscheidet, sonst aber auch durch
die grossen Nüsschen, welche kaum zur Hälfte von der
Fruchthülle bedeckt werden, ausgezeichnet ist. Am Ufer des
schwarzen Meeres in Gurien; auch von K. Schmidt aus
Grusien erhalten.
ß. Minus. Auf der Halbinsel Apscheron auf dürrem
Mergelboden, c. 50 — 100' hoch.
21. P. paronychioides C. A. Mey. in Hohenack. enuni.
pl. Tal. p. 20. P. Paronychia C. A. Mey. Verz. kauk. Pfl.
p. 158. ne.c Cham. P. Meyeri Steud. nom. bot. ed. 2. IL p.
376. Aus Talysch von K. Schmidt erhalten.
22. P. luaritiniuiu L. cod. No. 2864.
o. Longicaule. Internodia ochreä longiora. Unter-
scheidet sich von P. equisetiformc Sibth. et Sm. durch kür-
zere Tuten und gedrängtere Blüthen. Im Gundelsh. Her-
bar als P. maximum longissimum cauliculis et foliis Mor.
203
ß. Brevicaule. Internodia ochreis tecta. Im Gun-
delsh. Herbar als P. maritimum latifolium arborescens.
23. P. aviculare L. cod. No. 2865. In Ciskaukasien,
Grusien und Daghestan auf tertiärem Kalk- und Mergelboden,
50 — 2000' hoch. Auf dem pontischen Hochgebirge, c. 6000'
hoch. Aus der Umgegend von Brussa durch Dr. Thirke
erhalten.
Obwohl man sich ziemlich allgemein der Meinung hin-
giebt, dass P. aviculare L. auf der ganzen Erde verbreitet
sey, so möchte es doch nur der nördlichen gemässigten Zone
angehören. Es ist mir sogar wahrscheinlich, dass es erst
mit nnserm Getreide nach Nordamerika, wo es durch P.
crectum L. vertreten wird , gekommen ist. Auf dem Vorge-
birge der guten Hoffnung haben es Mundt und Maire ge-
sammelt, aber auch hier möchte, es nur mit dem Getreide da-
hin gebracht Avorden sejn. Die zahlreichen Exemplare, die
mir durch das Berliner Herbar aus den verschiedensten Thei-
len der Erde als P. aviculare L. zu Gebote standen , gehör-
ten zum grossen Theil ganz anderen, zum Theil noch gar
nicht beschriebenen Arten an; das ächte P. aviculare L.
selbst aber ist zu verschiedenen Abänderungen geneigt. Von
diesen unterschied ich nach dem mir zu Gebote stehenden
Material 7:
«. Latifoliu?n. Procumbens aut adscendens; Folia
distantia, oblonga.
ß. Angustifolium. Procumbens aut adscendens; Fo-
lia minus distantia, minora, oblonga aut oblongo-linearia.
y. Deiisifolium. Die vorige Abart, aber die Blätter
noch gedrängter.
d. Agrarium. Adscendens aut erectum , ramis patulis ;
Folia oblonga , distantia.
204
e. Graminifolium Wierzb. in Rchb. Fl. Germ, exsicc.
No. 1738. Procumbens aut adscendens ; Folia elongata, li-
nearia.
L,. Sabulosum. Procumbens ; Folia crassiuseula, supra
avenia, linearia, margine sxibrevoluto; Flores solitarii, sed in
ramulo brevissiino densi et breviter spicati. Häufig im Sande
um Berlin.
rj. Tenuissimum. Prostratum, divaricatum: ramis sub -
5-sulcatis; Folia angustissima , crassiuseula, supra et subtus
avenia, inargine reilexo; Ochreae lobi lanceolati, plurinerves,
denique laceri; Flores solitai'ii, distantes, riibescentes. Im
Ansehn hat diese Abart mit dem in der Regel aber aufrech-
ten P. tenue Mich, einige Aehnlichkeit. Von S c hie ch teil -
d#l in der Umgegend von Berlin gesammelt.
Was die mit P. aviculare L. verwechselten Arten an-
belangt, so unterschied ich im Berliner Herbar folgende
Arten :
a. P. erectum L. cod. No. 2866. s. No. 13.
b. P. littorale Lk. in Schrad. Journ. 1800. p. 54. Un-
terscheidet sich von P. aviculare L. durch die zahlreicheren
deutlicher gestielten und aus der Tute herausragenden Blüthen
und durch die härteren, oben nicht geäderten Blätter. . P. ma-
ritimum L., mit dem es Meisner vereinigt, besitzt ein grau-
grünes Ansehen und hat längere Tuten. Ich sah Exemplare
aus Südspauien vonBoissier und aus Cornwallis von Johns
gesammelt.
c. P. /provinciale C. Koch; Procumbens, ex basi ra-
mosum, internodiis abbreviatis; Folia crassiuseula 7 supra ave-
nia, oblonga aut lineari-oblonga; Ochreae lobi ovati, acuti,
denique minus laceri; Flores ex ochreis emergentes, subterni;
Perigonium sub ore constrictum, nuculain opacam, striatulam
205
omirino includens. Im Ausehen dem P. Dryandri Spr. ähn-
lich, unterscheidet es sich aber durch die matten Nüsschen.
Von Riedel in der Provence gesammelt.
d. P. nanum Bory. Von 'Bai bis mit der Alpenform
des P. patulum Bieb. auf den Alpen (Piemonts?) gesammelt.
e. P. humifusvm Dr. Merk im. Herb. Pallas. Gla-
berrimum , ex basi ramosum : ramis prostratis ant adscenden-
tibus; Folia oblonga, in petiolum sensim attenuata, alterna
et.opposita; Flores aggregati, sessiles et brevissime pcdun-
cnlati, ochrea brevi circumdati ; Nuculae laeves, nitidae. Steht
dem P. herniarioides DC. am Nächsten, unterscheidet sich
aber durch die zahlreicheren Blüthen. Von Dr. Merk ander
Lena in Sibirien gesammelt und dem Berliner Herbar mitgetheilt.
f. P. tropicum C. Koch; Divaricato - ramosum, pro-
cumbens ant adscendens; Folia lineari-oblouga, sed basi sen-
sim angustata, apice obtusa, punctnlata; Ochreae lobi ovati,
ciliato-Iaceri; Flores 3 — 6ni, pedunculati; Nuculae triangu-
läres, nigrescentes, nitidissimae. Aehnelt weniger dem P.
aviculare L. als dem jP. herniarioides DC. , das aber kür-
zere, umgekehrt -lanzettförmige Blätter besitzt. Was übrigens
unter dem letztem Namen dem Berliner Herbar ans der er-
sten Section der Schimper'schen Pflanzen aus Abyssinien
mitgetheilt ist, halte ich für P. Dryandri Spreng., insofern
diese nicht selbst eine gedrängtere Form des P. herniarioi-
des DC. darstellt. Vom Senegal durch Kunth dem Berliner
Herbar mitgetheilt. Was das zweite, ebenfalls vou Kunth
vom Senegal mttgethe'ilte Exemplar anbelangt, so gehört die-
ses einer ganz andern Familie an.
g. Meyeni C. Koch; P. aviculare Walp. in Pl.Meyen.
Procumbens, glaberrimum, ramis erecto - curvatis, filiformibus,
subsimplicibus; Folia oblonga, plana, subavenia, crassinscula;
Ochreae lobi lanceolati, serins.integri ant bilobi; Flores parvi,
206
campaimlati, solitarü, exserti. Unterscheidet sich schon im
Habitus von P. avic'ulare L. Von M e j e n an der chinesi-
schen Ostküste gesammelt.
h. P. strtatum C.Koch; Suffruticosum, glaberrimum:
ramis filiformibus, simplicibns, curvato-descendentibus; Folia
oblonga, plana, suprema angustiora, margine revoluta, avenia,
crassiuscula, supra striis elevatis longitudinalibus, subtus con-
tra nervo medio ad basin nervis duobus lateralibus patentibus
praedito, ad apicem niagis inconspicuo instructa; Ochreae
lobi oblongi, serius subintegri; Flores aggregati, exserti,
campaimlati , spicam bracteatam referentes. Steht dem P.
littoralc Lt. am Nächsten , unterscheidet sich aber durch .
weit kleinere Blüthen und hauptsächlich durch oben erhaben
gestreifte Blätter. Aus Chile von Besser mitgetheilt. ;
i. P. chilense C. Koch; Glaberrimum; Folia oblongo-
linearia, sessilia, crassiuscula, supra et subtus subparalleli-
nervosa; Ochreae lobi oblongi, plurinerves, demum laceri,
dimidium folium ex longitudine vix superantes; Flores cain-
pauulati, subterni, lougius peduuculati; Nuculäe nitidissimae,
laevissimae. Steht der vorigen Art nähe und möchte viel-
leicht mit ihr zu vereinigen seyn, sobald man mehr Material
besitzt 5 doch sind die laugen Tuten sehr bezeichnend. Sie
hat auch eine grosse Aehnlichkeit mit P. maritimum L. Von
Besser dem Berliner Herbar aus Chile mitgetheilt.
' k. P. brasiliense C. Koch ; Glaberrimum, erectum, ra-
mis virgatis, subsimplicibus; Folia plana, oblonga, siiprema
lineari- oblonga, snbavenia. Ochreae lobi lanceolati, denique
laceri; Flores sessiles, solitarü aut bini, ochreis tecti; Nu-
culäe brunneae, laeves, nitidulae, angulo tertio minus con-
spicuo cum faciebus duabus planitiem concavam referente.
Steht" dem P. cquisetiforme Sibth. und Sm. am Nächsten,
207
unterscheidet sich aber durch die rnthenförmigen Aeste, durch
die grösseren Tuten , durch die diese nicht überragenden
Blüthen und durch die nicht gestreiften, etwas glänzenden
Nüsschen. Von Sellow in Brasilien gesammelt.
1. P. Ruizianum C. Koch; Glaberrimum, ramosum:
ramis patulo -erectis, sulcato -subangulatis ; Folia mihi ignota ;
Ochreae lobi arcti, nervosi, deuique laceri; Flores aggregati,
exserti, distantes; Nuculae dilute brunneae^ laeves, nitidae.
Ebenfalls dem P. equisetiforme Sibth. et Sm. ähnlich j un-
terscheidet sich diese Art durch die selbst an der Spitze der
Aeste entfernt stehenden Blüthen und durch die glatten Nüss-
chen. Unter den Rniz'schen Pflanzen des Berliner Herbars,
aus Spanien (?).
m. P. stypticum Cham, et Schldl. Dans le Pave de
St. Clou von le Vaillant gesammelt und als Polygonnm
oblongo angusto folio C. B. Pin. bestimmt.
II. Rum ex L. cod. XDLÄXXVIH.
A. Lapathum Koch syn. ed. 2. p. 704.
24. R. maritiiiius L. cod. No. 2585. Auf der Halbinsel
Tamau und am Ausfluss des Kuban auf Mergel- und ange-
schwemmtem Boden.
25. R. dentatus L. cod. No. 2584. Aus Grusien von
W i 1 h e 1 m s erhalten.
26. R. reticulatus Bess. in Spreng, n. Entd. III. p. 18.
Unter diesem Namen vereinige ich mit Besser R. divarica-
tus L. cod. No. 2586. und R. pulcher L. cod. No. 2589.
Den letztern Namen für beide Varietäten zu gebrauchen, halte
ich des möglichen Missverständnisses halber nicht für gut,
zumal auch Bieberstein (Fl. taur. cauc. I. p. 290.) hier-
unter eine andere Pflanze (wenigstens nach im Berliner Her-
208
bar befindlichen Original - Exemplaren) , nänilich: A% strictus
Lk. versteht.
ß. Divaricatus L. cod. No.2586. ImBanat auf Jura-
kalk.
27. R. strictus Lk. enum. hört, berol. p. 350. In der
Umgegend von Konstantinopel auf Mergel- und Kalkboden,
eben so wie in Schirwan sehr häufig. AusGrusien von Wil-
helms erhalten.
28. R. tul>erculatus C. Koch; Stricte erectus, inferue
hirtulus; Folia oblonga, hirta , suprema lineari - oblonga aut
lanceolata; Spicae patenti-adscendentes, nudae; Sepala inte-
riora ovato-deltoidea, denticulata, reticulata, unum callife-
rum: callo tubercnlato. Unterscheidet sich von jR. strictus
Lk. und R. reticulatus Bess. durch die höckerige Schwiele
Bei Trebisönd auf Augitporphyr.
29. R. denticulatus C. Koch; Erectus, divaricato-ramo-
sus, glaberrimus; Folia oblonga, margine crispulo, petiolo
paululum minori instrncta; Verticilli, supremis exceptis, folio
fulti, distantiores; Sepala interiora ovato - oblonga , denticu-
lata, reticulata, callifera : callis duobus obliteratis. Im Ha-
bitus ähnelt diese Art dem Ä. conglomeralus Murr., sie be-
sitzt jedoch die Blütheiihüllblätter des R. obtusifolius L., aber
weit kürzer gezähnt. Die mir zu Gebote stehenden Exem-
plare haben leider noch keine reifen Früchte. Vielleicht nur
Abart der zuletzt genannten Pflanze. In der Ebene des Ara-
xes auf Basaltboden, c. 2700' hoch.
30. R. ol>tusifolius L. cod. No.2588.
«. Sylvestris Wallr. sched. crit. p. 161. Nemolapa-
thum Stev. im Herb. reg. berol. Sehr häufig in Grusien und
im kaukasischen Gebirge auf allen Bodenarten, 700 — 5600'
hoch. Im politischen Gebirge, in Lasistan auf Augitporphyr,
c. 3000' hoch.
209
ß. Discolor Koch syn. ed. 2. p. 706. Auf dem poli-
tischen Hochgebirge im Gaue Hemschin, c. 5500' hoch.
31. Rnmcx dagliestanicus C. Koch 5 Stricte erectus,
glaberrimus ; Folia radicalia et cauliiia inferiora cordato-ob-
longa, suprema liueari-obloiiga aut lauceolata; Spicae sim-
plices ex axi paene omnium foliorum, patulae, nudae, supre-
mae paniculam liiieari-oblougam referentes; Verticilli densis-
simi, iloribus peudulis; Sepala interiora ovato-oblonga, 11110-
alterove deute iustructa, reticulata, callifera: callo uuo ma-
jori. Mag wohl dem R. Nemolapathum Wallr. ß. condj/lo-
des Bieb. am Nächsten stehen, 'unterscheidet sich aber durch
deu steif aufrechten Stengel und die völlig blattlosen Aehren.
In der Provinz Kuba auf Kalk und Mergel, c. 700' hoch.
32. R. congloineratns Murr, prodr. fl. goett. p. 52. Am
Bosphor und in der Umgegend von Konstantinopel auf Mer-
gel- und Kalkboden; im Tschorukthale auf Kalk, Melaphyr
und Porphyr, 2000 — 4000' hoch. Aus Grusien von Wil-
helms erhalten. In Daghestan in der Umgebung von Der-
bend auf Molasse und Kalk, 50 — 300' hoch.
33. R. crispus L. cod. No. 2581. In ganz Transkauka-
sien auf Steppen uud im Getreide auf fast allen Bodenarten
von 50 — 3000' Höhe. Im Gaue Hemschin des politischen
Hochgebirges auf Granit, c. 5500' hoch.
34. R. domesticus Hartm. scand. fl. ed. 1. p. 148 (?).
Am Ostfusse des Alagas auf basaltischem Boden, c. 3500'
hoch.
35. R. armenus C. Koch; Caulis stricte erectus, sub-
4-pedalis, glaberrimus, sulcatulus ; Folia radicalia longe pe-
tiolata, duriuscula, ex basi cordata, ex medio aequilata, ex
quarta parte superiori oblonga , acuta, 21/<i — 3 poll. lata,
1 ped. longa; canlina brevissime petiolata aut sessilia, cor-
22r Bd. 2s Heft. 14
210
«lato - obloiiga ant lauceolata, erecta, cauli paene adpressa;
omnia glaberrima, subtiliter albo et crispulo marginata; Pa-
iiicula lanceolata : ramis erecto-patulis, folio liueari - oblongo
fultis, ceterum uudis; Perigonium fructiferum mihi ignotum.
Steht wohl unbedingt dem R. domesticus Hartm. am Näch-
sten , unterscheidet sich aber durch die anliegenden Stengel-
blätter. R. ma.vimus Schieb, und die ähnlichen Arteu be-
sitzen flache Blattstiele und bilden deshalb eine besondere
Gruppe. Im Gaue Daratschitschak auf den dortigen Hoch-
steppen mit basaltischer Grundlage, 4000 — 5000' hoch.
36. R. alpinus L. cod. No. 2598. Eben daselbst unter
gleichen Verhältnissen.
B. Acetosa Koch syn. ed. 2. p. 707.
37. R. Acetosa L. cod. No. 2602. Im tatarischen Gru-
sien auf tertiärem Gestein und Porphyr, c. 700' hoch.t
38. R. tuoerosus L. cod. No. 2600. In ganz Trans-
kaukasien hauptsächlich auf tertiärem Gestein, 500 — 3000'
hoch. In Lasistan auf Augitporphyr, 1500 — 2500' hoch.
Unterscheidet sich schon durch die wenigen fruchtbaren Blii-
then von R. Acetosa L. Mir scheint es, dass R. tuberosus
Sibth. et Sm. fl. gr. t. 348. eine wenigstens von der kauka-
sischen verschiedene Art sey, und wohl auch, da Linne be-
stimmt die grosse Aehnlichkeit mit R. Acetosa L. ausspricht,
nicht mit der Linne'schen Pflanze vereinigt werden darf. Die
Sibthorp - Sinith'sche Pflanze ähnelt dem R. arifolius All.
wenigstens im Habitus mehr, und hat nicht einen steifauf-
rechten Stengel. Auch die Wurzelblätter sind verhältniss-
mässig länger gestielt und die ganze Pflanze ist kleiner, kaum
mehr als Fuss hoch.
39. R. arifolius All. fl. pedem. IL p. 202. Im politischen
Hochgebirge auf Urgesteinmatten , 7000 — 8000' hoch.
211
40. R. horizontalis C. Koch; Glaberrimus, erectus; Fo-
lia inferiora hastato-oblonga, longe pctiolata , superiora ha-
stato-lanceolata, minora, saepe cauli adpressa, paniculae
miuimae ; Raini et Ramuli horizontales ; Flores feminei ex
parte minori fertiles; Sepala interiora cordato-orbiculata, in-
tegerriina, callo deflexo instructa. Steht dem R. arifolius
All. am Nächsten, unterscheidet sich aber durch die wage-
recht abstehenden Aeste der Rispe und durch die wenigen
fruchtbaren Blüthen, ein Umstand, den die Art mit R. tubc-
rosus L. gemein hat.
41. R. Acetosella L. cod. No. 2603. Im Banate auf
Jurakalk. Aus der Umgebung von Brussa durch Dr. Thirke
erhalten. Im politischen Hochgebirge des Gaues Hemschin
auf Urgestein , 5500 — 6000' hoch; im Tschabautzthale des
Gaues Sber auf Porphyr, c. 5500' hoch. In Grusien auf al-
len Bodenarten Ton 700 — 2000' Höhe; in der. Provinz Eri-
wan am basaltischen Ostfusse des Alagäs, c. 3500, und auf
den Hochsteppen des Gaues Daratschitschak auf basaltisch -
trachytischem Boden, 4000 — 5500' hoch. Im Berliner Her-
bar befinden sich Exemplare von Bove bei Algier gesammelt,
die sich durch kleinere Blüthen und längsrunzelige Blüthen-
hüllblätter unterscheiden, und wenigstens eine interessante Ab-
art, wenn nicht selbst eine eigene Art bilden.
42. R. scutatus L. cod. No. 2596.
a. Genuinus. Im Gaue Pertakrek im pontischen Hoch-
gebirge auf Urgestein, c. 6000' hoch.
ß. Hash'folius Bieb. fl. taur. cauc. I. p. 290. Im
Tschornkgebiete auf Kalk und Porphyr, 2500 — 4000' hoch.
y. Hastills Koch syn. ed. 2. p. 708. Aus Grusien von
Wilhelms erhalten.
43. R. pubescens C. Koch; Crispulo-pubescens; Caulis
divaricatus; Folia inferiora cordato-hastata, longepetiolata,
14*
212
snperiora minora, panduraeformi-hastata ; Stipulae pelluci-
dae, lanceolatae ; Sepala iuteriora cordato - orbiculata , inte-
irerrima. Unterscheidet sich von dem verwandten R. scuta-
ins L. durch die krause Pubescenz der ganzen Pflanze. Im
Gaue Sbcr auf Porphyr und Kalk.
C. Anisosepalum.
Sepala fructifera dissimilia: 2 ovata, tertium orbiculare,
triplo majns.
44. R. angnstifolius Campd. mon. d. Rum. p. 73. t. 1.
f. 2. Im Gaue Schuraghel amWestfusse des Alagäs aufTra-
chyt, c. 5500' hoch. Im Tschabantzthale des Gaues Sber
auf Urgestein, c. 6000' hoch.
III. Atraphaxis L. cod. No. CDLXXXVH.
45. A. spinosa L. cod. No. 2575.
a. Genuina. Aus Grusien von K. Schmidt und
Wilhelms erhalten.
ß. Virescem; Rami breves, spinescentes, patentissimi
aut recurvati; Folia supra viresceiitia, oblonga, supremis ex-
ceptis , obtusa. Möchte doch vielleicht selbstständige Art
seyn. In der Provinz Eriwau auf basaltischem Boden, c.
3000' hoch.
46. A. densiflora C. Koch; Frutescens, erecta, ramis
patentibus; Folia glaucescentia, nervoso-reticulata, rotnndata
aut elliptica , basi subito attenuata, inferiora 4 lin. lata, 5 liu.
longa; Rainuli abbreviati, 6 — 8flori, approximati, racemum
densum referentes; Sepala iuteriora orbiculata, basi cordato -
subcuueata. Steht zwischen der A. splnosa L. und com-
pacta Led. , die Blütheutrauben sind aber weit länger, als
bei der erstem. Auch erscheinen die Blätter bei ji. spinosa
L. schmäler, kaum mehr als 1'" breit. Von A. compacta
Led. unterscheidet sie sich endlich noch, dass die Bliithen-
213
ästchen fast ganz blattlos sind. Im Gaue Pennek auf bun-
tem Mergel, c. 4000' hoch.
IV. Tra gopyrum Bieb. fl. taur. cauc. III. p. 284.
47. T. buxifolium {Polygonuni) Bieb. fl. taur. cauc. I.
p. 300. Von Wilhelms und K. Schmidt aus Transkau-
kasien erhalten.
Empetreae.
Von den 4 Repräsentanten dieser Familie gehören 3 der
nördlichen, 1 der südlichen Hemisphäre an, alle kommen
aber nur in der gemässigten Zone vor. Empetrum nignim
L. ist eine Gebirgspflanze, die durch ganz Europa und Nord-
asien vorzukommen scheint.
Empetrnm L. cod. No.MCCIX.
E. nigruin L. cod. No. 7389. Im kaukasischen Hoch-
gebirge vou Wilhelms gesammelt.
Einige Worte über Lilienpflaiizen und Zwiebelbildnng.
(Taf. II.)
Mit diesen Bemerkungen kehre ich zu meiner frühem
Reihenfolge zurück. Die grosse Klasse der Lilienpflanzen
mit ober- und unterständigem Fruchtknoten hat mit Ausnahme
des eben genannten Fruchtknoten -Standes einen völlig glei-
chen Blüthenbau, so dass sich eine weitere Eintheiluug, wenn
sie wenigstens natürlich, d. h. auf den Habitus, also auf die
Erscheinung der ganzen Pflanze fussend seyn soll, unmöglich
auf diesen stützen kann. In der jetzigen Eintheilungsweis.e,
wo man zu unwesentlichen Merkmalen seine Zuflucht nahm,
wo Aloinen und Tulipaceen eine Familie bilden, wo Do-
214
ryanlhes Corr. in der nächsten Nähe von Narctssus L. steht,
wo man wiederum Conanthera R. et P. und Gilliesia Lindl.
als Typen besonderer Familien betrachtet, wo Colchicum L.
und Veratrum L , dann wieder Juncus L. , Narthecium
Moehr. und Ki/igia R. Br. in eine und dieselbe Familie ge-
hören, Gloriosa L. und Rojcburgliia Jon. umgekehrt wie-
derum sehr entfernt untergebracht sind, kann von keiner Na-
türlichkeit die Bede seyn.
Wenu ich den Bau der Lilienblüthen bei allen hierher
gehörigen Pflanzen für gleich erachte, so will ich keines-
wegs behaupten, dass keine Modifikationen in derselben statt-
fänden, im Ge^ entheil ist namentlich die Form der Blume gra-
de in derselben Familie von der röhrigen bis zur ausgebreitet
Gblättrigen sehr verschieden, wiederholt sich aber durch alle
Familien auf ziemlich gleiche Weise. Die Lilienpflanzen, wel-
che im Habitus die geringste Aehulichkeit haben, besitzen
oft dieselbe Form der Blume; ich erinnere nur an Yucca L.
und Fritillaria L., an Allium L. und Smilax L., an Hya-
cinlhus L. und Polj/gonatum All. Die .Blume kann des-
halb höchstens den Typus eines Geschlechtes bedingen; aber
selbst hier bieten sich Schwierigkeiten dar, und ich erinnere
nur an LH tum L. , an Narcissus L. u. s. w. Die Staubge-
fässe sind ursprünglich immer zu 6 vorhanden, und ihre Stel-
lung von 'der hypo- zur perigynischen ist so allmählig, dass
sie wohl nicht leicht ein Geschlecht begründen kann. Wenig
wichtiger ist das verschiedene, aber doch sehr vereinzelte Auf-
springen der Antheren, eben so ihre Stellung nach aussen
und innen, von Bedeutung aber die Art und Weise, wie an
ihr der Träger befestigt ist.
Zur Bildung des oberständigen Fruchtknotens gehören
immer 3 Blätter, die sich aber an den Rändern zusammen-
legen und dadurch eine einfächrige Höhle bilden. Erst da-
215
durch, dass die 3 Saamenträger sich von der innerii Wand
der Höhle nach dem Mittelpunkte zu entwickeln, dort zusam-
menkommen und sich mit ihren beiden Kanten (und zwar
noth wendiger Weise nach 2 verschiedenen Fächern) umbiegen,
entstehen erst die 3 Fächer. Davon scheinen die Melanthia-
ceen eine Ausnahme zu machen, indem hier jedes Fruchtblatt
für sich eine Höhlung einschliesst und erst später die Ver-
einigung geschehen kann. Ich muss übrigens offen beken-
nen, dass ich bis jetzt noch keine Entwickelungsgeschichte
von einer Melanthiacee gemacht habe, und dass sich die
Sache doch im Anfange anders verhalten und die Trennung
der unveränderten Fruchtblätter erst später erfolgen möchte.
Wo Fruchtknoten mit nur einem Fache, aber mit 3 Saamen-
trägern vorhanden sind, haben sich die letzteren nicht bis zur
Mitte entwickelt. In jedem Fache sind die Ejchen 2reihig,
gehören aber 2 verschiedenen Saamenträgern an. Sie haben
immer 2 Häute; nur bei den d.sphodeleen gesellt sich später
noch eine Art Arillus hinzu, dessen Entwickelung aber doch
schon vor der Befruchtung begonnen hat, aber keineswegs
vollendet war. Die Eychen sind ferner immer anatrop; ich
habe sie weder bei den Convallariaceen ortho-, noch bei
den Alliaccen amphitrop gesehen. Die Commelyneen haben
orthotrope Eychen, gehören aber eben deshalb meiner Mei-
nung nach nicht zu der Klasse der Lilienpflanzen. Wichtig
ist die Form der und des Griffels, da sie, z. B. bei den Tu-
lipaceen, die Geschlechter genau bezeichnet. Die Frucht ist
häufig fleischig und giebt dann wohl für die Familie ein gu-
tes Kennzeichen ab.
Die so sehr verschiedene Vegetation der Lilienpflanzen
im weitesten Sinne ist aber gewiss das wichtigste Moment
bei der Unterscheidung der Familien. Es ist hier nicht der
Ort, weitläuftig darüber zu referiren, zumal ich meine Unter-
216
suchungen noch zu wenig auf ausländische Pflanzen ausge-
dehnt habe, und ich den Gegenstand und vor Allem die Zwie-
bel einer späteren und umfassenderen Abhandlung überlassen
muss. Es genüge nur hier einstweilen anzudeuten, welche
Formen ich bis jetzt in der Klasse der Lilienpflanzen beob-
achtet habe *), unterstelle es aber der spätem Zeit, ob de-
ren noch mehr gefunden werden.
i. Die perennirende Zwiebel {Bulbus perennis), f. i. ist
keine Knospe, sondern eine unterirdische, möglichst zusam-
mengedrängte Pflanze, deren Blattscheiden nicht abgestossen
werden , sondern alljährlich die Zwiebel vergrössern. Der
blattlose Blütheustengel (Schaft) ist seitenständig und ent-
wickelt sich in dem Wiukel des letzten Blattes, was mit ihm
in demselben Jahre yegetirt. In der Zeit seiner Vegetation
tritt an der Spitze der zur Form einer Zwiebel zusammenge-
drängten Pflanze im Wachsthum fast ein Stillstand ein, und
hört erst auf, wenn die Fruchtbildung vollendet ist. Beispiele
sind Hj/acinthus , Ornithogalum , Scilla u. s. w.
2. Die periodische Zwiebel (Bulbus periodicus) ist
eine Knospe, die sich entwickelt, blüht, Früchte trägt und
dann zu Grunde geht. Die Zeit von ihrer Entwickelung an
einer gleichen Zwiebel bis zu ihrem Tode ist unbestimmt, 1
oder mehrere Jahre dauernd. Der Blütheustengel ist immer (?)
gipfelständig , und bedingt in diesem Falle das Absterben der
Zwiebel. Die Zwiebelhäute gehen bald ringsherum, bald er-
scheinen sie schuppig.
a. Die schuppige Zwiebel (Bulbus squamosus). Hier
erlangt die Zwiebel (wie bei Lilium, Theresia, Petilium)
*} Warum die Dikotylen keine Zwiebeln haben sollen, wie einige
Botaniker meinen, sehe ich nicht ein; bei Qxalis L., Corydalis
Vent., Scorzonera L. u. s. w. unterliegt es gar keinem Zweifel.
217
erst nach mehreren Jahren eine gewisse Grösse, ehe sie
blüht. Nach der Fruchtreife stirbt sie ab.
b. Die Mantel-Zwiebel {Bulbus tunicatus), f.2. Auch
hier bedarf die rolle Entwickehmg der Zwiebel (wie nament-
lich bei vielen ausländischen Amaryllideen) meist mehre Jahre.
Bei Narcissen, Tulpen u. s. w. bilden sich, und vor Allem
jn der Kultur, in den Winkeln aller Häute, häuptsächlich
der äusseren, häutige Zwiebeln, bei mehreren Allium - Arten
hingegen entwickeln sich die jungen, etwas fleischigen Zwie-
beln nesterweise, weshalb ich diese auch Nest-Zwiebeln {Bulbi
nidulantes) nenne.
3. Die zweijährige Zwiebel {Bulbus biennis). Die
alte Zwiebel dient mit ihren Häuten noch zum Schutze der
blühenden, löst sich aber mit der Zwiebelbasis ab, sobald
nach der Fruchtreife die weitere Entwickelung der neuen, im
nächsten Jahre blühenden Zwiebel beginnt. Dieser dient wie-
derum die vorjährige als besondere Umhüllung.
a. Die feste Zwiebel {Bulbus solidus), f. 3. Die Basis
des Blüthenschaftes (mit der innersten Zwiebelscheide ver-
wachsen?) verdickt sich knollenartig und wird von den Blatt-
scheiden als diesjährige Zwiebel eingeschlossen. Beispiele
sind Colchicum u. s. w.
b. Die vierblüttrige Zwiebel {Bulbus quadrifolius),
f. 4. Zwei fleischige Blattscheiden bilden die junge Zwiebel;
zwischen ihnen steht der Blüthenschaft und die Anlage zur
neuen Zwiebel. Nur Früillaria L. scheint diese Form zu
haben.
c. Die Gilbstern-Zwiebel {Bulbus gagaceus), f. 5. Die
kurze, in sich geschlossene und mehr oder weniger fleischige
Scheide aller und demnach auch der Stengelblätter kann in
ihrer Höhlung von der Basis aus eine Knospe für die nächste
218
Vegetationsperiode bilden, in der Regel thnn dieses aber nnr
die sogenannten Wurzelblätter. Entweder besteht eine solche
Knospe nur aus einem oder aus 2 Blättern, in welchem
letztern Falle der Bliithenschaft dazwischen steht. Dieser
Umstand giebt zu den 2 Abtheilungen des Geschlechtes Ga-
gea: Holo- und Didymobulbos Veranlassung. In dem Ge-
schlechte Gagea Salisb. kommt noch eine dritte Art einer eigen-#
thümlichen Zwiebel-Bildung yor (f. ö.e.f.); man findet sie in der
ersten Section .dieses Geschlechtes in Koch's Synopsis (ed.
2. p. 823), aber leider ist mir ihre volle Entwickelung noch nicht
klar. Es scheinen sich nämlich hier einfache Gilbstern-Zwiebeln
zu entwickeln, bei denen die Blattfläche sich nicht ausgebildet hat.
Die fleischige Zwiebelscheide ist bis auf eine kleine Oeffnung ganz
geschlossen, und schliesst die einblättrige Knospe für die näch-
ste Vegetation ein. Noch interessanter ist dabei, dass diese
Zwiebeln sich nicht allein an der Zwiebelbasis, sondern auch
am Bliithenschaft e entwickeln nnd sogar langgestielt vorkom-
men. Sie scheinen bisweilen das unterste Ende des Blüthen-
schaftes zu bilden, befinden sich aber dann stets unterhalb
der ächten Wurzelfasern. Folgerecht müsste in diesem Falle
das äusserste , dem Mittelpunkte der Erde zugekehrte und
freie Ende die Spitze der neuen Zwiebel sejn, und auch die
Spitze der jungen Knospe enthalten; schneidet man aber die
Zwiebel auf, so hat sich grade an dieser Stelle jene ent-
wickelt und besitzt auch hier ihre Basis. Auf jeden Fall ge-
schieht dieses auf dieselbe Weise (nur umgekehrt), als mit
den unächt hängenden Eychen mancher Ranunculaceen : sie
verändern während des weiteren Wachsthumes ihre Lage.
d. Die Cr ocus - Zwiebel {Bulbus super positus , B.
croceus, f. 6.). Die junge Knospe für die nächste Vegetation wird
allmählig so langgestielt, dass sie der Zwiebel aufzusitzen
scheint; der Stiel selbst verwächst oft ganz und gar mit der
219
innersten, sehr fleischigen Scheide, namentlich bei unseren
kultivirten Arten, und giebt der ganzen Zwiebel dann das
Ansehen eines Knollen. Während sich die junge Knospe nach
der Vegetations -Vollendung der Zwiebel selbst zur Zwiebel
entwickelt und sich zur eigenen Vegetation vorbereitet, löst
sich die alte (vorjährige) s die der verblühten bis dahin als
Basis diente , ganz und gar ab , und diese trägt nun auf sich
die zur jungen Zwiebel gewordene Knospe. Die Bildung der
neuen Zwiebeln geschieht daher hier nicht, wie gewöhnlich,
neben-, sondern übereinander; diese Art der Entwickeluug
schliesst aber keineswegs aus, dass nicht auch Zwiebeln, nament-
lich bei' der Kultur der Crocus, sich eben so wie bei anderen
zwiebeligen Lilienpflanzen (aber immer aussergewöhnlich) ent-
wickeln könnten.
Amaryllideae.
uimaryllideen kennt man bis jetzt (die Bastarde nicht
mit gerechnet) über 560, von denen aber einige und 80, die
man gewöhnlich als Amaryllideae anomalae bezeichnet , wohl
besser unter dem Namen Alströmeriaccen eine eigene Fami-
lie bilden, und vorherrschend auf der Südhälfte der Erde, na-
mentlich auf dem Kap, in Neuholland, auf den Siidsee- Inseln
und in Südamerika vorkommen. Europa hat von dieser Ab-
theilung gar keinen Repräsentanten, der Orient und Nord-
asien hingegen besitzt das Geschlecht Ixiolirion Fisch, mit
2 Arten eigentümlich. Auch die ächten Amaryllideen kom-
men hauptsächlich auf der Südhälfte der Erde und unter den
Tropen Amerika's, weniger Ostindiens vor, und spielen in
der ersten fruchtbaren Zeit nach den dortigen, den Winter
vertretenden Regentagen eine noch wichtigere Rolle, als die
Iridcen und andere Pflanzen auf den grossen, im Sommer
220
wasserarmen Ebenen und anf den Vorhöhen Transkaukasiens
und zum Theil Hocharmeniens *) , indem ihre zwar meist ein-
farbigen, aber vorherrschend blauen, rothen und weissen Blu-
men in grösster Mannigfaltigkeit weite Strecken bedecken,
und binnen wenig Wochen eben so schnell wieder verschwin-
den, als sie gekommen sind. Auf der Nordhälfte der Erde
sind es die Länder auf beiden Seiten des Mittelmeeres , die
reich an Amaryllideen erscheinen. Von den 220 — 230 Nar-
cisseen ist das reiche Geschlecht IVarcissus mit c. 125 Arten
besagten Ländern allein eigenthümlich , während Pancratium
L. daselbst nur 5 Repräsentanten besitzt. Von den c. 280
Arten enthaltenden uämarylleen kommen die meisten im wär-
mern Amerika, namentlich der Südhälfte vor; 18; auf 4 Ge-
schlechter vertheilt, wachsen in den wärmeren Gegenden der
nördlichen gemässigten Zone, während 2 {GalantJius nivalis
L. und Leucojum vernum L.) auch über den Norden ver-
breitet sind. Im nördlichen Orient hat man bis jetzt 11, in
Deutschland hingegen 9 aufgefunden; 6 orientalische hat
Deutschland, 4 deutsche der Orient nicht. Ich habe nur 4
gesammelt. Die Zwiebeln der orientalischen Arten, welche
ich untersuchte, waren periodische; Narcissus L. hat aber
auch perennirende , die aber sonst den Geschlechtern Ama-
ryllis L., Pancratium L. und Crinum (L.) Herb, allgemein
zuzukommen scheinen.
Erste Gruppe.
Amarylleae Endl, gen. pl. p. 174.
I. Leucojum L. cod. No. CDXXXVII.
1. Ij. aestivum L. cod. No. 2301. Aus der Krim von
Rogner erhalten.
'-) S. im vorigen Bande die Einleitung zu den Irideen.
221
II. Galant hu a L. cod. No. CDXXXYI.
2. Cr. plicatus Bieb. fl. taur. cauc. III. p. 255. In Gru-
sien auf Kalk- uud Mergelboden, 500 — 2500' hoch. Aus
der Krim von Rogner erhalten.
3. Cr. nivalis L. cod. No. 2299. Auf dem Olymp bei Brussa
von Dr. Thirke gesammelt; von K. Schmidt aus Grusien
erhalten.
Zweite Gruppe.
Amaryllideae anoinalae Endl. gen. pl. p. 180.
III. Ixiolirion Fisch, in Herb. Amar. app. p. 18.
4. I. tataricum (Amaryllis) Bieb. fl. taur. cauc.I. p. 260.
Auf den ersten basaltisch -trachytischen Terrassen des 12000'
hohen Alagäs, c. 6000' hoch. Im Thale des Kharsakh der
eriwan'sekeii Provinz auf Basalt, c. 3000' hoch. *
Iiiliaceae.
Unter diesem Namen verstehe ich die Liliacecn (jedoch,
mit Ausschluss der Genera affinia) Kunth's, ferner von den
Asphodeleen desselben Verfassers die beiden Abtheiluugen der
Hyacinlheen und Alliaceen und endlich die Gilliesiaceen
Lindley's.
Während die Lilienpflanzeu mit unterständigen Frucht-
knoten uud, wie wir bereits gesehen haben, hauptsächlich die
Amaryllideen der Südhälfte der Erde angehören, so kom-
men die mit oberständigen Fruchtknoten und vor Allem die
ächten Liliaceen vorherrschend auf der Nordhälfte vor; und
wiederum scheint die alte Welt mehr als die neue Welt ver-
treten zu seyu. Wie wir aber bei den Amaryllideen ein Ge-
schlecht (Narcissus L.) ausschliesslich und in sehr grosser
Anzahl, neben einigen anderen von geringerer Bedeutung, in
den Ländern auf beiden Seiten des Mittelmeeres finden, so
222
haben wir wiederum hier einige Geschlechter, die ausschliess-
lich am Cap wachsen, während einige andere nur Repräsen-
tanten daselbst haben. Auch Amerika besitzt einige weniger
umfangreiche Geschlechter allein. Die Zahl aller Liliaceen
mag bis jetzt gegen 700 betragen, von denen über 150 den
Tulipaceen, fast 300 den Hyacintheen und gegen 250 den
Alliaccen angehören. Von den Tulipaccen kommen nur ei-
nige 20 (und namentlich die Geschlechter Cyclobothra Sw.
und Calochortus Dougl.) dem heissen Amerika zu, von den
Hyacintheen besitzt aber das Cap allein wohl über 150 Ar-
ten, und darunter die Geschlechter Lachenalia Jacq. , Dri-
mia Jacq., Massonia Thunb., Daubenya Lindl. und Euco-
mis l'Her. ausschliesslich, während das heisse Amerika sehr
wenige hierher gehörige Pflanzen zählt. Von den Alliaceen
wachsen, in mehrere Geschlechter getheilt, über 40 im wär-
mern Amerika und nur ein Paar auf dem Cap ; alle übrigen
gehören den gemässigten Ländern der Nordhälfte und haupt-
sächlich der alten Welt an. Verfolgen wir ihre Verbreitung
hier, so unterliegt es keinem Zweifel, dass wiederum Südost-
Europa und der Orient am Reichsten ist. Koch führt in
seiner Synopsis (nach Abzug einiger Küchenpflanzen) 62 Li-
liaceen auf, und von diesen gehören 18 den Tulipaceen, 26
den Alliaceen und 18 den Hyacintheen an; ich allein habe
von meinen beiden Reisen nach den nördlichen Ländern des
Orientes nicht weniger als 100 Arten (2Q Tulipaccen, 36 Al-
liaceen und 38 Hyacintheen) getrocknet nach Deutschland
gebracht. Von diesen sind 36 (11 Liliaceen, 11 Alliaceen
und 14 Hyacintheen) daselbst noch nicht beobachtet wor-
den. Umgekehrt sind mir 67 (28 Tulipaceen, 20 Alliaceen
und 19 Hyacintheen) entgangen, die schon früher aus dem
nördlichen Oriente bekannt waren, so dass die Gesammtzalil
aller aus den eben genannten Ländern bekannten Arten jetzt
223
167 (54 Tulipaceen, 56 AUiaceen und 57 Hyacintheen)
beträgt, eine Zahl, die mit der Zeit wohl noch bedeutender
werden möchte. Man kann annehmen, dass der nördliche
Orient an Liliaceen 3 Mal reicher ist als Deutschland. Die-
ses besitzt von den bis jetzt bekannten ohngefähr 1'11, wäh-
rend dem nördlichen Oriente fast xl'tk zukommt.
Die Liliaceen bilden zum Theil mit vielen Iridecn die
interessanten Pflanzen, die im ersten Frübjahre schnell ihre
Blüthen, zum Theil selbst vor der Entvvickelung der Blätter,
entfalten, und die schon seit dem October und November mit
einem freudigem Grün überzogene Erde bunt durchwirken.
Es sind dieses in Transkaukasien weniger die Ebenen, wel-
che die sogenannte Zwiebelflor besitzen, als vielmehr der Fuss
der Gebirge und die unbedeutenden Höhenzüge tertiären Ur-
sprunges. Bis zu 1200 Fuss Höhe erscheint diese Flor oft
schon im Januar, häufiger noch gegen Ende Februar und im
März, welcher letzterer Monat im Oriente unsern April ver-
tritt, und dauert bis zum April und Mai, wo aber dieselbe
Vegetation nun in höher gelegenen Gegenden eintritt. Von
Monat zu Monat steigt sie , wenigstens im eigentlichen Kau-
kasus, so wie im nördlichen Hochlandsgürtel, dem sogenann-
ten nutern Kaukasus, immer höher, und erscheint oft in den-
selben, aber auch in ähnlichen Arten im Juni und bisweilen
erst im Juli auf den\ Rücken der Gebirge, wie der Schnee
allraälig verschwindet. Ausser den schon bei den Irideen ge-
nannten Arten gehört aus dieser Familie zu dieser Flor: Tu-
lipa Julia C. Koch, Gagea pusilla (Omithogalum) Schmidt,
G. commutata C. Koch, G. reticulata (Ornith.) Pall. , G.
chlorantha (Ornith.) Bieb., G. sarmentosa C.Koch, G.ar-
vensis (Ornith.) Pers., Fritillaria tulipifolia Bieb., Omi-
thogalum narbonense L. , 0. pj/renaicum L. , O. umbella-
tum L. , O. exscapum Ten., O. tenuifolium Guss., Scilla
224
azurea Goldb., S. Roseni C. Koch , S. bifolia L. , Pusch-
Jcinia scilloides Adams, Muscari botryoides (Hyacinthus)
L., M. racemosum (Hyac.) , Mi ciliatum (Hyac.) Cyr. , M.
cotnosum {Hyac.) L., M. paradoxum {Hyac.) Fisch., M.
pycnanthum C. Koch. Im höhern Gebirge auf Matten wach-
sen ausser mehreren von den bereits genannten: GageaLio-
tardi (Omith.) Sternb., Lilium ponticum C. Koch und Al-
lium Schoenoprasum L. , und iu der nächsten Nähe der
Gletscher: Gagea glacialis C.Koch, G. anisanthos C.Koch,
OrnitJiogalum nivale Boiss., O. gracili/lorum C. Koch, O,
bifolium C. Koch, Scilla nivalis Boiss. und S. monanihos
C. Koch. Die Zwiebelflor des Herbstes wird aus dieser Fa-
milie nur von S. autumnalis L. vertreten, die aber, nament-
lich auf der Nordseite des Kaukasus und in der Krim, aus-
serordentlich häufig, hauptsächlich auf Mergel- und Kalkbo-
den, wächst. Im Sommer findet man im Gebirge an Felsen
und auf Gerolle: Tulipa Julia C. Koch, Gagea bulbifera
(Omith.) L. fil. , Allium albidum Fisch. , A. paniculatum
L., A. pallens L,, *d. globosum Bieb., A. caucasicum Gawl.,
A. saxatile Bieb. und jl. rupestre Stev. , auf Hochsteppen
und steppenartigen Matten hingegen: Milium spJiaerocepha-
lum L., OrnitJiogalum arcuatnm Stev., O. sulphureum Ait.
und O. brachystachys C. Koch. Auf feuchten Stellen im
Frühling, namentlich in Obstgärten, sammelte ich G. lutea
(Omith.) L. und G. triphylla C. Koch. Die Laucharten
sind keine Frühlingspflanzen und tragen zur Bilduug der so-
genannten Zwiebelflor auch ausserordentlich wenig bei. Sie
wachsen auf Aeckern, an Gehängen, auf Läden, zwischen
Steingerölle und sonst an unfruchtbaren Stellen, steigen aber
auch an den ersten Mergel- und Kalkhöhen hinauf. Dass es
unter ihnen aber mehrere Felsenpflanzen giebt, ist bereits er-
wähnt worden.
225
Erste Grup p e.
Tulipaceae Kunth euum. pl. IV. p. 216.
Mehrjährige Zwiebeln giebt es hier nicht ; sie haben aber
im Allgemeinen einen sehr verschiedenen Bau und charakte-
risiren die einzelnen Geschlechter sehr genau.
I. Tu lipo, L. cod. No. CDLI.
A. Lanigera.
Tuuicae denique in lanuginem solutae.
1. T. Julia C. Koch; Bulbus juglandis magnitudine, tuni-
cis iiitus in lanuginem solutis obtectus; Folia quatuor, inferiora
duo latiora, oblonga, superiora contra linearia, omnia, su-
premo excepto, magis ininusve recurva, margiue subundulata,
glaberrima, scapum (cum flore erecto) glaberrimum aequan-
tia; Petala rubentia, pollicaria, exteriora oblonga, acuta, ex
apice ciliulata, interioribus spathulatis paululum majora, omnia
ad basin attenuata et atro-coeruleo colorata; Filamenta inter
se aequalia, atro-coerulea antheras aequantia, cum iis pistillo
liueari - oblongo paululum majora. T. praecox Ten. ist weit
grösser und hat eiruridliche, auch nach der Basis zu keines-
wegs verschmälerte Blumenblätter. Nach der Abbildung in
Sweet british flower garden. 1. Ser. t. 157. hat diese mir
sonst unbekannte Pflanze auch gewimperte Stengelblätter. Mit
T. montana Lindl. (bot. reg. t. 1106.) hat meine Tulpe die
beiden oberen, schmäleren Stengelblätter gemein, unterschei-
det sich aber ebenfalls durch die nach der Basis zu verschmä-
lerten Blumenblätter. Im Gaue Schuragel zwischen Trachyt-
gestein, c. 5000 — 6000' hoch.
B. Leiobulbos.
Tuuicae bulbi intus neutiquam in lauuginem solutae.
2. T. Biebersteiniana R. et S. syst, veget. VII. p.382.
Aus der Krim von Rogner erhalten.
22r Bd. 2s Heft. 15
226
3. T. Thirkeana C. Koch; Bulbus oblongns, 4 — 5 lin.
latus, tunicis brunneis, laevissimis obtectus; Folia duo, l.ite
linearia, glaberrima, plana, tertia parte scapo imifloro gla-
berrimo minora; Sepala flava, cxteriora angustiora, ex dorso
brunneo- striata, omnia oblonga, acuta, ex basi dense ciliata,
filamentis inter se aequalibus, inferne rillosis longiora; Ger-
men columellare. Unterscheidet sich von der ähnlichen T.
Celsiana Red. und T. bicolor Red. durch die unter einander
gleichen Staubgefässe , von T. Biebersteiniana R. et S. und
T. repens Fisch, ausserdem durch die oben nicht gewimper-
ten Blumenblätter, von denen die äusseren braunröthlich ge-
streift sind. T. Sibihorpiana Sm. fl. graec. t. 330. besitzt
eine breite Zwiebel und breitere Stengelblätter. Ton Dr.
Thirke aus der Umgebung von Brussa erhalten. In Linn.
XIX. p. 8. habe ich diese Pflanze als T. tricolor aufgeführt.
II. Orithyia Don in Sw. brit. flow. gard. t. 336.
4. O. Iiiflora (Tulipa) L. suppl. p. 196. In Ciskaukasien
auf Alluvialboden und tertiärem Gestein, 50 — 200' hoch.
III. Gagea Salisb. in Ann. of bot. II. p. 555.
A. Holobulbos.
Bulbus simplex, scapus lateralis.
5. G. lutea (Omitliogalum) L. cod. No. 2415.
ß. Angustifolia. Unterscheidet sich von der Haupt-
art auch noch durch gewimperfe Hüllblätter. ,In Grusien auf
Mergel- und Kalkboden tertiären Ursprunges, 500 — 2501'
hoch.
6. G. linsiUa (Omithogalum) Schmidt fl. hohem. No. 339.
Durch ganz Grusien an und auf Bergen auf tertiärem Kalk
und Mergel, aber auch auf Porphyr, 1000 — 1500' hoch; im
Gaue Bambak auf Trachyt, c. 4500' hoch; auf dem Lei war
mit demselben Gestein, c. 5500' hoch.
22T
7. Cr. commutata C. Koch; Bulbus simplex, multis tuni-
cis superne laceris tectus; Folium radicale glabrum, scapuin
glabrum et flores superans, lineare, 2 lin. latum, sed ex
medio complicatum , ex parte tertiä superiori recurvatum; In-
volucri phylla 3 inaequilonga: duo lanceolata, breviora; ter-
tinm longius, ex parte superiori recurvatum ; Pedunculi 2 — 3,
inaequales, pubesceutes; Sepala oblouga, acuminata, qnin-
quies longiora ac lata. Befindet sich in der Regel in den
kaukasischen Pflanzensammlungen unter G. reticulata (Or-
nith.) Pall., wurde aber schon 1838 während meiner zweiten
Anwesenheit in Petersburg von dem dortigen Direktor des
botanischen Gartens, Herrn v. Fischer, als selbstständige
Art mit der Benennung G. circinata (Omith.) L. fil. unter-
schieden, diese Pflanze ist jedoch mit G. reticulata (Omith.)
Pall. identisch. Von dieser unterscheidet sich G. commutata
durch mehr als doppelt so breite Blätter und durch die bei
Weitem nicht am Schafte so weit heraufgehenden und weni-
ger netzförmigen Zwiebelhäute. Sehr häufig an Bergen durch
ganz Grusien auf tertiärem Kalk und Mergel und auf Por-
phyr, 500 — 3000' hoch. Im Quellengebiete des Arpatschai
auf Trachyt, c. 6000' hoch.
8. Cr. reticulata (Omith.) Pall. Reis. n. d. südl. Statth.
III. p. 727. App. No. 85. Taf. D. f. 2. In Grusien auf glei-
chen Standorten mit der vorigen. Die fadenförmigen, weit
schlankeren Blätter haben kaum die Breite von 3/4 Linie.
ß. Uniflora. Auch die Blüthe ist um die Hälfte klei-
ner und die ganze Pflanze zarter. G. rigida Boiss. et Sprun.
scheint ganz damit übereinzustimmen. Im Gaue Bambak auf
Trachyt, c. 5000' hoch. Aus Grusien von Wilhelms er-
halten.
9. G. chlorantha (Omith.) Bieb. 11. taur. cauc. III. p.
264. Von der G. hohemica (Omith.) Zauschn. unterscheidet
15*
228
sich diese sehr ähnliche Art durch kleinere Blüthen. Was
Reichenbach als G. chlorantha (G. trijlora im Text) in
seinen Icon. fl. Germ, et Helv. X. f. 1047. nach einer von
mir unter diesem Namen erhaltenen Pflanze abbildet, ist eine
G. pusilla (Ornith.) Schmidt, die mit meinen und den Bie-
berstein'schen Exemplaren dieses Namens vollkommen über-
einstimmt. Es gehört aber gleich die nächste Abbildung
(f. 1048.) , die als G. gracilis Welw. aufgeführt wird . zu G.
chlorantha (Ornith.) Bieb. Sollte nicht eine Verwechslung
der Pflanzen stattgefunden haben? Ich habe jedoch G. pu-
silla (Ornith.) Schm. allerdings auch auf dem Standorte, von
welchem ich die Pflanze Reiche nb ach mitgetheilt hatte,
gefunden. G» trijiora (Ornith.) Led. ist der G. chlo-
rantha (Ornith.) Bieb. verwandt, besitzt aber einen höch-
stens nur mit einem Blatte versehenen Schaft und breitere
Blumenblätter. Sehr häufig in Grusien an Bergen, aber auch
auf den Höhen auf Kalk; Mergel, Porphyr und Trachyt, 800
r— 5000' hoch. Auf dem Besobdal im untern Kaukasus auf
Trachyt, 6500' hoch.
10. G. ImlMfera (Ornith.) L. snppl. 199. Sehr häufig
im Gaue Schuragel an den dortigen Trachythöhen, 4000 —
6000' hoch.
11. Cr. gin Cialis C. Koch; Bulbus simplex, sphaeroideus,
vix diametro 3 linearum; Folium radicale filiforme, glaberri-
ninin, bipollicare, scapo unifloro, glaberrimo paululum lon-
gius; Involucrum tliphylluin; Phylla superposita, inaequalia:
inferius oblongo-lanceolatum, pedicellum cum flore ex longi-
tudine aequans; superius lineari-oblongum, dimidio minus;
Sepala 3-nervia, oblonga, filamentis et pistillo quarta parte
majora; Stigma capitatum. Gleicht einblüthigen Exemplaren
der G. chlorantha (Or/i.) Bieb. am Meisten, unterscheidet
sich aber durch den nicht beblätterten Stengel. Auf dem
229
Rücken des politischen Gebirges des Gaues Heinschin auf Gra-
uitboden.
B. Didymohulbos.
Bulbus duplex, scapum iuter se tenensi
12. €f. aurea C. Koch; Bulbus pisi magnitudine, tunicis
laevibus obtectus, duplex; Folia radicalia duo, augustissima,
setacea, glaberrima, scapum glaberrimum aequantia; caulina
duo, alterna; Umbella triradiata, bracteis duabus, tribusve prae-
dita; Peduncnli aeqnilongi aut laterales abortientes ; Sepala
et Antherae aureae ; illa ex dorso nervis tribus aequi - distan-
tibus instructa, oblonga. Aehnelt der G. triflora (Orn.)
Led. am Meisten, ist aber Meiner. Die Bliithen der genann-
ten Pflanze sind auch nicht goldgelb und besitzen 3 oder 5
genäherte Nerven, so dass eiu breiter Rand, der bei G. aurea
fehlt, übrig bleibt. G. chlor an tha (Orn. ) Bieb. , mit der ich
die Pflanze in der Lina. XIX. p. 8. verwechselte, steht ihr
allerdings nahe, besitzt aber nur ein Wurzelblatt, und deshalb
auch nur eine einfache Zwiebel.
13. Cr. triphylla C. Koch ; Bulbus duplex, tunicis elon-
gatis obtectus; Folia radicalia duo scapo pubescenti fructifero
vix duplo minora, linearia, complicato - canaliculata , 2 lin.
lata , ex parte superiori recurvata , ciliata ; Involucri phylla 3
exacte etiam ad basin linearia nee spathacea, peduneulo uni-
co pubescenti fructifero longe breviora, ereeta aut patentia,
tertium minus ; Sepala oblonga quinquies longiora ac lata,
aenminata. Steht der G. pusilla (Ornith.) Schm. und der
G. commutata C. Koch am Nächsten, unterscheidet sich aber
hinlänglich durch die beiden Wurzel- und durch die drei an
der Basis gleich-breiten Hüllblätter. Auch scheint die Art , von
der ich leider nur 4 Frucht - Exemplare besitze, stets einblü-
thig zu seyn. Im tartarischen Grusien in der erhabenen Kur-
ebene auf Trachyt- und Mergelboden, c. 500' hoch.
230
14. CJ. anisauthos"; Glaberrima; Bulbus duplex, bifolius,
raro alter abortiens unifolius; Folia linearia, caualiculata,
erecta, scapum, cum floribus quinta parte superantia; Flores iuae-
quilouge pediinculati; Involucri pbylla duo, glaberrima, flore
longissinie peduuculato breviora ; praeterea bractea uua alte-
rave florum superiorum brevissiine peduiiculatorum .linearis;
Sepala oblonga: exteriora nervis approximatis praedita. Steht
zwischen der G. arvensis (Ornilh.) Pers. Var. elalior und
der G. Liotardi (Ornilh.) Sternb. , unterscheidet sich aber
von beiden durch den gänzlichen Mangel an Behaarung und
durch die sehr ungleich gestielten Blüthen. G. intermedia
Schleich, in Reichenbach Icon. fl. Germ, et Helv. X. f. 1041.
ist zwar ebenfalls unbehaart, besitzt aber mit G. Liotardi
(Ornith.) Sternb. die 5 Nerven auf den äusseren Blumen-
blättern entfernter und deshalb bis fast an den Rand stehend.
Wie bei G. minima (Omith.) L. sind oft in der Mitte die
Blätter mit einem Knäuel kleiner Zwiebelchen besetzt. Auf
dem Lei war, 5500' hoch, mit Trachytunterlage.
15. €}. sariuentosa C. Koch; Bulbus duplex sarmento-
sus: sarmenta bulbifera; Tunicae externae elongatae, scapum
includentes; Folia radicalia duo, pubescentia aut ex parte
superiori ciliata, linearia, 2 lin. lata, sed plerumque compli-
cata, recurvata, scapum cum floribus aequantia; Umbella
subbiflora, pedunculo uno alterove elongato, scapo brevi lon-
giori instructa; Involucri phylla 3 aequilonga, forma et paene
longitudine foliorum radicalium; Sepala oblonga, acnminata,
quinquies longiora ac lata. Scheint zum Theil mit G. re-
ticulata (Ornith.) Pall., zum Theil mit G. arvensis (Ornith.)
Pers. verwechselt worden zu sein, indem die Pflanze mit der
erstem die spitzen Blumenblätter, mit der andern die beiden
Wurzelblätter und das Ansehen gemein hat; von beiden un-
terscheidet sie aber das Vorhandensein der an Fasern ähnlichen
231
Schösslingen hängenden Zwiebeln. In der Nähe von Tiflis
sehr häufig auf den dortigen Mergel- und Kalkhöhen tertiä-
ren Ursprunges, 2000 — 2500' hoch.
16. G. arvensis (Ornithogalum) Pers. in Ust. Ann. XI.
p. 8. t. 1. f. 2. In der Krim von Rogner gesammelt; auf
der Höhe des Lelwar auf Traehyt- Matten, c. 5500' hoch.
17. €r. Iiiotardi {Ornithogalum) Sternb. in Denkschr. d.
bot. Ges. zu Regensb. II. p. 56.(?) Auf der Trachytsteppe von
Lori, c. 3000' hoch.
IV. Fritillaria L. (cod. No. CDXLVII.) Gen. pl. ed. 1.
No. CCLX.
18. F. tulipifolia Bieb. fl. tanr. canc. I. p. 270. Durch
ganz Grusieu auf bewachsenen Kalk-, Mergel- und Porphyr-
bergen, 1500 — 3000' hoch. Auf dem Besobdal im untern
Kaukasus mit Trachytboden , c. 6500' hoch.
19. F. tenella Bieb. 11. taur. cauc. I. p. 269. Zu F. ra-
ccmosa Sm. in Rees Cyclop. Kth. enum. pl. IV. p. 249. Var.
minor kann die kaukasische Pflanze auf keine Weise gezogen
werden, da sie wegen der schachbrettäbnlichen Zeichnung auf
den Blüthen viel eher eine Aehulichkeit mit F. Meleagris L.
besitzt. F. tenella Rchb. fl. excurs. p. 102. gehört zu F.
montana Hoppe, und unterscheidet sich durch ihre Grösse
und namentlich durch die langen linienförmigen Stengelblätter.
In der armenischen Provinz Eriwan auf basaltischem Boden,
c. 3000' hoch.
20. F. lutea Bieb. fl. taur. cauc. I. p. 269. Die Abbil-
dung der F. pi/renaica in der Flora graeca t. 328. hat eine
grosse Aehnlichkeit mit der Bieb erst ein'schen Pflanze, wes-
halb sie wohl vielmehr hierher zu ziehen wäre, obwohl sie
Grisebach wiederum zu F. racemosa Ker. (JF. lusitanica
232
Wikstr.) gezogen haben will. Aus Grusien von Wilhelms
erhalten.
21. F. latifolia Willd. sp. pl. II. p. 92. In der armeni-
schen Provinz Eriwan auf basaltischem Boden, c 2800' hoch.
22. F. ©lyinpica C.Koch; Glaberrima; Caulis superne nu-
dus; Folia omnia opposita aut media alterna, anguste oblonga
aut oblongo-lanceolata, tria suprema terna, lineari- oblonga,
florem cernuum (viridi-rub entern?) superautia; Sepala oblon-
ga, purpureo - striata , Stamina dnplo, Pistillum quarta parte
superantia; Stylus trifidus. Unterscheidet sich yon der ver-
wandten F. involucrata All. durch den unten blattlosen Sten-
gel und durch die breiteren Blätter, durch welche die Pflanze
sich wiederum der F. latifolia Willd. nähert. Diese besitzt
aber noch einmal so grosse Bliithen, Avelche langgestielt aus
den drei obersten Blätter herausragen. In wie weit die F.
olympica der mir ganz unbekannten F. pontica Wahl, nahe
steht und ob sie nicht vielleicht mit ihr identisch ist, vermag
ich aus deren höchst magern Diagnose nicht zu enträthseln.
Ans der Umgegend von Brussa und vom bithynischen Olymp
durch Dr. Thirke erhalten,
23. F. plantagimfolia Lam. encycl. bot. II. p. 551. Im
Gnndelsh. Herbar als F. pontica plantaginis folio. Leider
ist das Exemplar , was mir zu Gebote steht , so unvollstän-
dig, dass ich die Pflanze nicht weiter zu charakterisiren ver-
mag; da sie aber oben gegenüberstehende Blätter besitzt^ so
darf sie, wie Wik ström haben will, nicht mit F. tulipU
folia Bieb. vereinigt werden.
V. Theresia C.Koch.
Perianthium hexasepalum , campaniforme ; Sepala oblon-
ga, colorata, intus ad basin fovea neetarifera instruetä; Sta-
mina sex hypogyna, inclusa, antheris pro reeeptione filamenti
233
ad basin profunde perforatis , ovatis praedita. Ovarium ses-
sile, trianguläre, columellare, triloculare ; Stylus linearis, ex
apice integer, stigraate inconspicuo ; Ovula in loculo quoque
crebra , biserialia.
Verbindet Fritillaria und Lilium mit einander, indem
es von der erstem die Form der Blüthen , von dem andern den
Habitus besitzt ; von beiden unterscheidet sich dieses Geschlecht
aber durch die Form des Griffels und durch die Insertion
der Staubbeutel, welche es mit Gagea gemein hat, ein Ge-
schlecht, was übrigens auch dieselbe Form der Griffel be-
sitzt. Die Zwiebel, die ich übrigens nicht selbst untersucht
habe, sondern nur aus der Beschreibung kenne, ist eine
schuppige, die mit der des Petiliutn imperiale {Fritillaria)
L. Aehnlichkeit haben soll; auf keinen Fall gehört schon des-
halb das Geschlecht Theresia zu Fritillaria L. , wohin es
früher seiner Blüthen halber gethan wurde.
24. Th. persica {Fritillaria) L. cod. No. 2396. Im Ge-
birge des Ararat auf Trachytgestein, c. 4000' hoch.
VI. Lilium L. cod. No. CDXLVI.
25. Ii. inonadelphum Bieb. fl. taur. cauc. I. p. 267. Die
Stengelblätter sind keineswegs so deutlich genervt, dass man
nach Fischer und [Meyer (ind. sein.' hört, petrop. 1839.
p. 58.) genau die Nerven zählen könnte; sie sind mehr netz-
förmig. Die Blüthen schlagen ihre Blätter erst sehr spät
zurück, weshalb Römer und Schultes sich verleiten Hes-
sen (syst, veget. VII. p. 716. in adnot.) , die von Gawler im
bot. mag. t. 1405. abgebildete Pflanze als L, Loddigesia-
nutn für verschieden zu erklären. Obwohl nun Fischer
und Meyer aber ihre Identität klar und deutlich nachgewie-
sen habein, führt Kunth in seiner Enumeratio (IV. p. 261 u.
773.) L. Loddigesianum immer noch als selbstständige- Art
234
fort. Im Berl. allgemeinen Herbar befindet sieh ein einblii-
thiges, leider nicht gut erhaltenes Exemplar von Steven,
was dieser L. Colchicum nennt.
26. I*. ponticuiu C. Koch; Canlis glaberrimus, simplex,
polyphyllus ; Folia inulto- sed reticulato- nervosa, subtus in
nervis breviter hispida, oblongo-lanceolata ant elliptica, ses-
silia, glaberrima, margine ciliata; Pedunculi sab -sex, ex me-
dio refiexi, flores cernnos, secnndos panlulum snperantes, bra-
cteam solitariam aeqnantes; Sepala inferne tnbum formantia,
snperne patentissima, deniqne reflexa, multinervia. Filamenta
libera, inter se aequalia vix duplo superantia; Germen ab
initio pyramidatnra , deniqne subteres ex apice truncatnm. L.
monadelphum Bieb. besitzt noch einmal so grosse Blüthen.
Bevor sich die Blumenblätter zurückschlagen, besitzt diese Art
eine grosse Aehnlfchkeit mit L. chalccdonicum L. und den
dieser ähnlichen Lilien. Im Hochgebirge des TrebisonderPa-
schalik, namentlich in den Gauen Risa und Hemschin auf
Porphyr und Urgestein, 6000 — 7000' hoch.
Zweite Gruppe.
Alliaceae Kunth enum. pl. IV. p. 379.
So verschieden die Zwiebeln auch zu seyn scheinen, so
möchten doch nur periodische und zwar hauptsächlich Nest-
zwiebeln hier vorkommen; ich habe bis jetzt weder perenni-
rende, noch zweijährige gefunden. A. Victoriaiis L. und die
ähnlichen habe ich zu untersuchen noch nicht Gelegenheit
gehabt.
VII. Allium L. cod. No. CDXLV.
A. Kaloprasum.
Umbella globosa, densa; Spatha bivalvis: Valvae ovato-
acuminatae pedicellis breviores; Periauthium hexasepalum qui-
235
dem sed sepalis basi connatis, infundibuliforme ; Stamina lon-
gissima , basi petalorum adhaerentia ; Germen turbinatunij sti-
pitatum, trilobiim, apice sexradiatum; Stylus longissimus.
Bulbus ex timieis menibranaceis niunerosis coiistans. Möcbte
vielleicht ein selbstständiges Gescblecbt seyn, was sich durch
seinen kreiseiförmigen und geslielten Fruchtknoten auszeichnet.
27. A. caspiuiii (Crinum) Reis. n. d. südl. Statth. II.
app. No. 175. t. Q. Von Wilhelms aus Grusien erhalten.
B. Molium Don in Koch syn. fl. Germ. ed. 2. p. 826.
28. A. paradoxum (Scilla) Bieb. fl. taur. cauc. III. 267.
Aus Grusien von K. Schmidt erhalten.
29. A. neapolitanum Cyrill. plant, neap. rar. I. p. 13.
t. 14. Von Dr. Thirke in der Umgebung- von Brussa ge-
sammelt.
30. A. nigruin L. cod. No. 237. Unter diesem Namen
hat man gewöhnlich 3 verschiedene Pflanzen zusammengewor-
fen, von denen 2 längliche und meist Weissliche Blüthen be-
sitzen. Die eine von diesen hat lange , fast rinnenförmige
Blätter und wächst auf den Tyroler Alpen. Es ist A. multi-
iulhosum Jacq. fl. austr. I. p. 9. t. 10. Die andere ist A,
magicum (L. ?) "Willd. sp. pl. II. p. 66, Gawler bot. mag.
t. 1148, Brot. phyt. lusit. t. 47. 48. und unterscheidet sich von
jener durch kürzere, aber weit breitere Blätter. Das (meiner
Meinung nach) ächte A. nigmm L., zu dem das dunkel ge-
färbte A. atropurpurenm W. et K. pl. rar. Hung. p. 16.
t. 17. gehört, besitzt linienförmige, fast gleichbreite und hell-
oder dunkelrothe Blüthenblätter, die an der Basis gar nicht
zusammenhängen; wohl aber sind die an der Basis sehr brei-
ten Staubfäden ziemlich hoch verwachsen und deshalb zwi-
schen den Blütheublättern von aussen sichtbar. Hierher ge-
hört wahrscheinlich A. nigrum der Flora graeca t. 323., wo
236
jedoch die Stengelblätter zu breit erscheinen. A. tulipae-
folium L.j zu dem man in der Regel die krim'sche Pflanze
zieht, ist kleiner — die Abbildung in Ledebour's Icon.
plant. 11. ross. rar. t. 137. stellt eine grössere Pflanze dar;
zahlreiche Pflanzen von Ledebour selbst und ausserdem von
C. A. Meyer, Schrenk u. s. w. standen mir zur Verglei-
chung zu Gebote — und hat gedrängtere, weisse Blüthen, so
wie fast gar nicht verwachsene Staubgefässe. Aus der Krim
von Rogner erhalten.
C. Rhizirideum Don in Kunth enum. pl. IV. 418.
31. A. albidum Fisch, in catal. hört. gor. 1812. p. 10.
Unterscheidet sich von dem verwandten jL. Jlavescens Bess.
durch fleischige, aber flache und abstehende Blätter, die we-
nigstens die Breite einer Linie besitzen, durch weissliche oder
ganz weisse Blüthen, deren Blätter doppelt so laug als breit
sind, durch die abwechselnd breiteren und mit einem oder 2
Zähnen versehenen Staubfäden und durch den den Frucht-
knoten nicht an Länge übertreffenden Griffel. Im Willde-
now'schen Herbar befinden sich als A. saxatile 2 Pflanzen,
die eine von Adams, die andere von Pallas gesammelt,
welche hierher gehören. Was sich im Allgemeinen Herbar zu
Berlin als A. albidum befindet, gehört zu A. Jlavescens
Bess.; unter diesen ist ein Exemplar von Steven e Caucaso
gesendet. Wahrscheinlich stammt es aber ans den ciskauka-
sischen Steppen, da A. flavescens Bess. nur in Südrussland
und Sibirien vorkommt, A. albidum Fisch, hingegen in
Transkakausien und auf dem Gebirge wächst. A. denuda-
tum Red. Lil. t. 357., was Kunth fragweise hierher zieht,
besitzt grössere Blüthenköpfe und herausragende Staubfäden,
und möchte wohl eine andere Pflanze seyn; es ähnelt im An-
sehen mehr dem A. suaveolens Jacq., unterscheidet sich aber
237
durch vollkommen weisse Blütlien. Häufig in Grusieu auf
Kalk und Mergel, 1000 — 2500' hoch.
ß. Radiatum-, Pedicelli duplo longiores. Aehnelt hin-
sichtlich der Blüthenstellnng dem jL. rubellum Bieb. Auf
felsigen Bergen in der Nähe von Tiflis, c. 2000' hoch, mit
Porphyr- und Kalk -Unterlage.
32. A. flavescens Bess. enuin. pl. Volh. p. 56. A. Stel-
Jerianum Willd. scheint der Abbildung im Gmelin nach (fl.
sibir. I. t. 16.) verschieden zu seyn, besitzt auch nicht gelb-
liche , sondern weisse Blüthen. Mit A. rubens Schrad. hat
diese Art die Grösse der Blüthen gemein, jene darf aber doch
nicht, wie Ledebour will, damit vereinigt werden. Aus
der Krim von Rogner erhalten.
33. A. Cardachoruiu C.Koch. Folia graminea, magis
minusve complanata, scapo laevissimo, striato, terete, parte
tertiä minora; Umbella multiflora, densa, spatha 3 — 4fidä
cincta; Flores ernbescentes, carinä saturatiori, pedicellum du-
plo superantes; Sepala lineari-oblonga, filamentis vix majora;
Filamenta alterna lanceolata, alterna latissima, inferne et
superne aeqnilata, 3-cuspidata, cuspidibus lateralibus lanceo-
latis, aequilongis ac latis, strictis, intermedia duplo, triplo
longio ribus ; Stylus longitudine germiuis, inclusus. Leider
steht mir keine Zwiebel zu Gebote, aber auf jeden Fall ge-
hört diese Art in die Nähe von A. lineare L. , unterscheidet
sich jedoch durch den grössern Blüthenkopf und durch die
Staubfäden. Vom britischen Generalkonsul Brant zu Erse-
rum in Kurdistan gesammelt.
D. Scorodon.
Caulis inferne vel ad medium usque foliis vestitus; Folia
uon fistulosa; Spatha monophylla, lacera; Stamina simplicia
imo perianthio inserta.
238
34. A. rubellum Bieb. fl. taur. cauc. I. p. 264. Sehr
nahe steht, wenn nicht damit zu vereinigen, A. caricifolium
Kar. et Kir. in Bull, de la soc. d. uat. de Mose. 1841. No. 4.
p. 854., indem dieses sich doch nur durch die herausragen-
den Staubgefässe und durch zartere Blüthen unterscheidet.
Auf den grusischen und kaspischen Ebenen mit tertiärem
Mergel- und Kalkboden, 200 — 1000' hoch.
ß. Stellatum ; Flores majores; Capitulum sphaeroideum
formantes. Aehnelt dem >A. Pallasii Murr, sehr, unterschei-
det sich aber durch kürzere Staubfäden. Mit dem vorigen
unter gleichen Verhältnissen.
35. A. tenue Pall. in Don monogr. p. 34. ^4. statici-
forme Sibth. fl. gr. 320. Auf der Halbinsel Apscheron auf
Mergel- und Molasseboden, 50 —.200' hoch. Von "Wil-
helms aus Grusien erhalten.
36. A. syntauianthum C. Koch; Bulbus Avellanae nu-
cis maguitudine , tuuicis brunneis obtectus ; Caulis teres , lae-
vissimus, ex basi foliis duobus, raro tribus, semicjlindricis,
inferne canaliculatis minoribus instruetus ; Vaginae striatae ;
Capitulum multiflorum; Pedicelli floribus subtriplo longiores,
iuaequales; Sepala ex basi connata, ex parte superiori m-
bentia, iuferiori pallescentia, ovato-oblonga, aentiusculaj eo-
rum longitudo latitudinem (baseos) duplo superansj Filamenta
ovato-lanceolata, dimidium sepalum paene superantia; Stylus
brevissimus , germiue brevior. Unterscheidet sich von dem
nahe verwandten d.. rubcllum Bieb., zu dem es vielleicht als
Abart gehören möchte, durch die rothen, nicht rosafarbigen
Blüthen, deren Blätter nicht lanzettförmig und vier Mal län-
ger als breit sind , wie bei genannter Pflauze. Das ebenfalls
verwandte A. Pallasii Murr, hat den Blumenblättern gleiche
Staubgefässe. Zwischen basaltischem Gerolle in der armeni-
schen Provinz Eriwan, c. 2800' hoch.
239
E. Porrum Don in Kth, cnnm. pl. IV. p. 380.
37. A. Ampeloprasuin L. cod. No. 2344. Aus Grnsicn
von K. 'Schmidt erhellten.
38. A. inultiflorum DC. fl. franc. VI. p. 316.
a. Genuinum. Boissier's Exemplare ans Spanien
unterscheiden sich durch längere Blütheustiele und herans-
ragende Staubgefässe. In der schirwan'schen Ebene auf Mer-
gel, c. 50 — 200' hoch. Am Ssamur unweit des kaspischen
Meeres im frühern Chanate Derhend auf allerhand Gerolle,
c. 50' hoch.
ß. Violacco -purpureum. Unterscheidet sich durch
kleinere, violettrothe Blüthenhiätter, die während der Blüthe
znsammengeneigt sind; umgekehrt divergirt der herausragende
Theil der Staubfäden. Die Staubbeutel sind nicht gelb, son-
dern ebenfalls violett. Die Abart hat grosse Aehnlichkeit mit
^4. dictyGprasion Szov., und könnte auch hierher gehören;
aber leider fehlt mir der ganze untere Theil des Stengels.
Im Tschorukthal und zwar im Gaue Pertakrek auf (seeundä-
rem?) Kalk, c. 3500' hoch.
39. A. grainineuin C. Koch; Bulbi nidulantes , tunicis in-
cliisi; Scapus ultrapedalis, glaucescens, striatns; Folia sub-
sex, graminea: supremum paene attingens capitulum, vaginis
colorato- striatis instrueta; Spatha monophylla, lacera, pe-
dunculum circumdans; Sepala flavescentia, exteriora carina
asperä, virescente instrueta; Filamenta alterna lanceolato-
suhulata, sepala aequantia, alterna tricuspidata, majora, late
linearia: cuspide media antheriferä quadruplo breviori, late-
ralibus contra mediam longe excedentibus. Steht wohl der
Bliithen und Blätter halber dem A. rotundum L. am Näch-
sten, unterscheidet sich aber durch die Farbe der erstem und
sonst. Am Flusse Kharssakh im russischen Armenien auf
Basaltboden, c. 3000' hoch.
240
40. A. byzantimiui C. Koch; Scapus tripedalis et ultra,
ad medium vaginatus, glaucescens; Folia linearia, plana, ex
margine laevissima; Umbella globosa, pedicellis tenuissimis,
inter se aequalibus, florem 6 — 9plo superantibus; Sepala ob-
longa, acuta, carina asperulä, Capsula matura vix majora,
quacum globulum formautia ; Filameuta alterua oblongo-subito-
subulata, alterua tricuspidata , cuspide intermedia dimidiam
filameutum aequante, lateralibus coutra elongatis, emergenti-
bus ; Stylus lougitudine germiuis. Ist grösser als A. multi-
florum DC, mit dem die Art sonst übereiustimmt, unterschei-
det sich aber ausserdem noch durch die im Verhältniss zur
Kapsel kleineren Blüthenblätter, welche sie, sich um diese
legend, ganz bedecken; Kapsel und Blume erhalten dadurch
die Form einer Kugel. A. Porrum L. , mit dem die Form
der Blüthen übereinstimmt, hat nicht so lange Blüthenstiele
und weit breitere Blätter am Stengel. Am Bosphor auf Kalk
und Mergel.
41. A. leiicantluun C.Koch; Scapus tripedalis et ultra;
Bulbilli hemisphaerici ; Folia margine serrulata; Umbella glo-
bosa, spatha uniyalvi breviori praedita; Pedicelli 6 — 9plo
florem superantes, graciies ; Sepala alba, ex dorso Stria viridi
instructa, oblonga, capsulae maturae aequilonga; Filamenta
alterua lanceolata, alterua tricuspidata: cuspide intermedia,
stricta iilamentum vix aequante, lateralibus contra tortilibus,
loiige exsertis. Steht dem A. ^ämpeloprasum L. wohl am
Nächsten, unterscheidet sich aber durch die Farbe der Blü-
then, an denen auch der rauhe Kiel fehlt. In der schirwan-
schen Ebene auf Mergelboden, c. 50 — 200' hoch.
42. A. rotundnm L. cod. No. 2347.
a, Genuinum ; aus der Krim von Rogner erhalten.
Im Gundelsh. Herbar als Allium montanum, capite ro-
tundo.
241
ß. Minus ; im Tschabauzthale des Gaues Sber, 5500'
hoch , auf Porphyr.
y. Olivaceum; Bulbi olivacei, majores castaneiformes ;
Sepala exteriora ex toto dorso aspera, ut iuteriora latiora.
Vielleicht selbstständige Art, da auch die Staubfäden kürzer
als bei der Hanptart sind. Im russischen Armenien auf Ba-
saltboden, c. 2800' hoch.
43. A. Bauinanmanuni C. Koch. Bulbus horizontalis aut
adscendensj Scapus teres, sulcatulo-striatus, bipedalis et ul-
tra; Folia plana, nervoso- striata, ex margine subtilissime
serrulata; Spathae valvae ovato-acuminatae, pedicellis exte-
rioribus declinatis aequilongae; Sepala exteriora ex carina
laeviuspula, paululum interioribus breviora , omnia erecta,
acutiuscula; Stamina altera lauceolato-subulata, altera sub-
linearia, sepalis angustiora, tricuspidata: cuspidibus aequi-
longis, filamenta aequantibus, omnia vix exserta; Stylus lon-
gissimus. Unter dem Namen jl. lineare wurde 1842 ein
Allium im botanischen Garten zu Jena vom Garteninspektor
Baumann kultivirt, was dem A. rotundum L. allerdings
sehr cähnlich, aber (wenigstens der Beschreibung nach) am
Meisten mit dem A. Preslianum R. et S. übereinstimmte.
Es unterscheidet sieh aber wieder durch die Pedicelli exterio-
res descendentes; ja alle Blüthenstiele haben mehr oder we-
niger eine Neigung nach unten. Später (1844) faud ich die-
selbe Form wieder auf der Halbinsel Apscheron auf Mergel -
und Molassen -Boden, c. 50 — 150' hoch, und erhielt endlich
noch ein Exemplar aus dem K. Seh midt'schen Herbar. Auch
in diesem war die Zwiebel horizontal. Die 3spitzigen Staub-
fäden sind hier aber breiter, jedoch immer noch schmäler als die
Blüthenblätter , und verschmälern sich ein wenig nach oben.
Reichenbach hat in seinen Icon. fl. Germ, et Helv. X.
f. 1079. neben seinem A. rotundum L. noch die Abbildung
22r Bd. 2s Heft. 16
242
einer kleinem Pflanze gegeben, wo der Griffel mit dem mei-
ner Pflanze übereinstimmt.
44. A. acutifloruin Lois. not. p. 85. Stimmt mit den von
Bove in Mauritanien gesammelten Exemplaren vollständig
überein. Ans Grnsien von Wilhelms erhalten.
45. A. eruwescens C. Koch; Bulbus pisi grandis magni-
tadine, tunica brunneo - nigrescente obtectus, bulbillis 1 — 3
miuimis praeditus; Scapus adscendens, 9 — 10-pollicaris;
Folia auguste linearia, plana; Spatha altera ovato- longe
acuminata, capituli magnitudine , altera brevissima, lacera-,
Umbella capitnliformis , 12 — löflora; Sepala oblongo -lanceo-
lata, interiora vix latiora, exteriora carina asperä; Filamen-
torum tricuspidatorum , inferne sepalis aequilatorum cuspis in-
termedia filamento plus duplo minor; Cuspidcs laterales con-
tra aequilongae; Stamina omnia inclusa; Stylus dimidium gcr-
men aequans. Aehnelt der kleinen kopfförmigen Abart des
A. rotundum L., ist aber noch kleiner und hat fleischfarbene
Blüthen, deren innere BLätter nicht viel breiter als die äusse-
ren sind, da ihre Breite weniger als die Hälfte der Länge
beträgt. Die Form und Farbe der Blüthen besitzt eine grosse
Aehnlichkeit mit denen des A. acuti/toium Lois. , sie sind
aber ebenfalls, wie die ganze Pflanze, kleiner. Am Strande
des kaspischen Meeres in der frühern Herrschaft Kuba.
46. A. cardio stemon Szov. in Herb, suo et in Ind. sein,
hört, petrop. VI. p. 43. Im Gaue Daratschitschak des russi-
schen Armenien auf trachyt -basaltischem Boden, c. 4800'
hoch.
47. A. spliacrocephalum L. cod. No. 2358. In der
Steppe Dobrutsche, südlich von der Donau -Mündung.
48. A. vineale L. cod. No. 2365. Bei Orschowa an der
Donau.
[243
49. A. ciliatiim C. Koch in Linn. XIX. p. 11. Am Näch-
sten scheint diese Art dem A. murgaritaceum~_ßm. prodr. fl.
gr. I. p. 224. zn stehen. Aus der Umgegend von Brussa
durch Dr. Thirke erhalten.
50. A. margaritaceum Sin. prodr. fl. gr. 1. p. 224. Fl.
gr. t. 315. Besitzt noch einmal so grosse Blüthen, als A.
guttaUim Stev. Reichenbach's Abbildung dieser Pflanze
(icon. fl. Germ, et Helv. X. f. 1077.) gehört ohne Zweifel
nicht hierher, eher zu A. sphaerocephalum L. In wiefern
sich A. sardoum Moris. stirp. elench. fasc. II. p. 10. unter-
scheidet, lässt sich bei der magern Beschreibung nicht sagen,
aber vielleicht möchte es ebenfalls hierher gehören. Auf den
Kalk-, Mergel- und Porphyr -Bergen der Umgebung von Ti-
flis, c. 2500' hoch.
51. A. guttat um Stev. in Mem. de la soc. des nat. de
Mose. II. 1. 11. f. 1. Aus Grusien von Wilhelms erhalten.
F. Codofioprasum Rchb. fl. Germ. exe. I. p. 114.
52. A. pulchellum Don monogr. all. p. 46. A. monta-
num Rchb. icon. fl. Germ, et Helv. X. f. 1061. Aus der Krim
von Rogner erhalten.
53. A. paniculatum L. cod. No. 2364. A. longispathum
Red. Lil. t. 316.
a. Genuinum; Spathae valvae snbaequales. A. inter-
medium Rchb. icon. fl. Germ, et Helv. f. 1065. In der Um-
gebung von Brussa von Dr. Thirke gesammlt.
ß. Longispathum ; Spathae valva altera longissima.
A. paniculatum Fl. gr. t. 318. A. longispathum Rchb.
icon. fl. Germ, et Helv. X. f. 1168. Am Bosphor auf Mergel
und Kalk; aus Grusien von Wilhelms erhalten. Auf dem
kaukasischen Gebirge in Ossien auf Porphyr, c. 5000' hoch.
16*
214
54. A. montanum Sibth. et Sm. fl. gr. t. 319. Im Ber-
liner allg. Herbar befindet sich ein von Steven iu der Krim
gesammeltes Exemplar, was ein wenigbliithiges Exemplar des
A. montanum fl. gr. darzustellen scheint. Es ist als^f. mo-
scliatum L. aufgeführt, unterscheidet sich jedoch, durch die
sehr laugen Blüthenscheiden. Am Bosphor auf Kalk- und
Mergelboden, c. 20 — 150' hoch.
55. A. flavum L. cod. No. 2362. Aus Grusien von Wil-
helms und K. Schmidt erhalten.
ß. Nebrodense Guss. 11. sie. I. p. 404. Auf Basalt-
gerölle der eriwan'schen Ebene, c. 2700' hoch.
56. A. gloltosuni Bieb. fl. taur. cauc. I. p. 262. Auf den
Mergel-, Kalk- und Porphyrbergen in der Nähe von Tiflis,
1500 — 2500' hoch.
57. A. caucasicuui Gawl. in bot. mag. t. 1143. Im Hoch-
gebirge des Kaukasus am Kasbek auf Thonschiefer und Tra-
chyt, c 6000' hoch.
58. A. saxatile Bieb. casp. p. 167. app. No. 39. Aus der
Krim von Rogner erhalten.
59. A. rnpestre Stev. in Mein, de la soc. d. nat. de Mose.
III. p. 260. Im Gaue Artanudsh auf seeundärem Kalk, c.
2500' hoch; im Gau Artahan auf Trachyt, c. 5000' hoch.
Aus Grusien von Wilhelms und K. Schmidt erhalten.
Im Hochgebirge des Kaukasus in Ossien und Radscha auf
Porphyr und Thoneisenstein , c. 6000' hoch, am Kasbek auf
Thonschiefer und Trachyt, c. 6000' hoch.
60. A. pallens L. cod. No. 2363. Sibth. et Sm. 11. gr.
t. 319. Im Gau Leschkum auf seeundärem Kalk und Por-
phyr, c. 4000' hoch.
61. A. inoschatum L. cod. No. 2361.
a. Krectum; Folia setacea, scapum stricte erectum,
pedalem superantia; Pedieelli stricte erecti; Flores sub-10,
245
cerimi. In der Nähe der kaukasischen Bäder auf tertiärem
Kalk, c. 800' hoch.
ß. Parci/lorum Viv. app. ad flor. cors. prodr. p. 2.
Folia supra planinscula , infra cariuato-convexa, diiuidium
scapum erectum, semipedalem aequautia ; Pedicelli sub-5, stricte
crecti; Flores, carinä exceptä, dilute carnei. Hierher gehört
A. moschatum der Groguicker Ebene hei Fiume. (Rchb. fl.
Germ, exsicc. No. 148.)
y. Curvatum ; Folia setacea et tortilia, scapum tri-
uncialem curvatum aequautia; Pedicelli exteriores adscendeu-
tes; Flores sub-6 pallidi, carinä carneä. Aus Grusien von
Wilhelms und K. Schmidt erhalten. Auch in der Krim
von Demidoff gesammelt.
G. Schoenoprasum Koch syn. ed. 2. p. 832.
62. A. Schoenoprasum (L.) Koch syn. ed. 2. p. 382.
ß. Alpinum Gaud. fl. Helv. II. p. 486. Im Hochge-
birge des Gaues Pertakrek auf Urgestein, c. 7000' hoch.
y. Carneum Willd. enum. p. 359. Herbar. Willd. Herb.
No. 6480. A. foliosum Clar. ap. DC. fl. franc. III. p. 725.,
Red. Ltiliac. t. 214. Aus Grusien von K. Schmidt er-
halten.
Dritte Gruppe.
Hyacintheae Knuth. enum. pl. IV. p. 281.
Die ZAviebeln sind hier sämmtlich mehrjährig.
VIII. Ornithogalum Lk.Handb. d.Gew. l.Aufl. I. p. 162.
A. Corymbiferum.
63. O. refractuni Kit. in Willd. enum. plant, siippl. p. 18.
Sw. brit. flow. gard. II. t. 58. Aus der Umgegend von Brussa
von Dr. Thirke und aus Grusien von K. Schmidt er-
halten.
246
64. O. exscapuin Ten. fl. neap. I. p. 175. t. 34. Aus
der Umgegend von Brussa.
65. O. nanuiu Sibth. et Sm. fl. gr. t. 332. Möchte doch
wohl nur Abart des O. exscapum Ten. seyn, obgleich es
weit kleinere Blüthen besitzt. Ebendaher.
66. O. fiinbriatum Willd. in Verh. naturf. Fr. zu Berl. 3.
ß. Leioscapum; scapus glaberrimus. Eben daher.
67. O. Roegneriaimin C. Koch, O. fimbriatum bot. reg.
t. 555. bot. mag. t. 3077. Sw. brit. flow. gard. ser. 2. 1. 111.
Folia lineari - oblonga , 4 lin. lata, scapum brevissinium , jn-
fra hispidum, pluriflorum longe superantia, in pagina infe-
riori et margine retrorso-hispida; Bracteae pedicellum patentis-
simum, serius refractum superantes, flores paene aequantes,
ex medio virescentes, ex lateribus contra pellucido-membra-
naceae; Sepala 7 — 9 lin. longa, 3 lin. lata, oblonga, viri-
dia, albo-marginata; Filamenta plus duplo minora, altera
lauceolata, altera oblonga, subito acuminata, latiora; Sty-
lus genuine breyior. Unterscheidet sich von dem ächten
Willd enow'schen O. fimbriatum durch noch einmal so
breite Blätter, namentlich aber durch die grossen, denen des
Myogalum ähnlichen Blüthen, in denen die Staubfäden mehr
als doppelt so kurz sind, während sie und der Griffel bei O.
fimbriatum Willd. im Verhältniss länger erscheinen. Die
Blüthenstiele sind hier doppelt kürzer, als die Brakteen und
die Blüthen. Aus der Krim von Rogner erhalten.
68. O. moutaimm Cyr. in Ten. fl. neap. t. 33. O. co-
mosttm Jacq. icon. pl. rar. t. 416. Rchb. icon. fl. Germ, et
Helv. t. 1021. Aus der Umgegend von Brussa durch Dr.
Thirke gesammelt.
O. comosum L. cod. No. 2421. ist mir eine zweifelhafte
Pflanze, zu der weder Jacquin's, noch B eichenbach's
247
Abbildung gehören. Eher könnte es O. montanum Rchb.
icoii. fl. Germ, et Helv. t. 1025 seyn. Die Beschreibung des
O. comosum in Jacq. collect. II. p. 313. passt nicht zu der
Abbildung in den Icones t. 416., und scheint nach der Bes-
ler'schen Abbildung im Hortus eystedtensis Y<» t. 14. f. 3.
Omithogalutn spicatum maximum^ die auch citirt wird,
verfertigt zu seyn. Linne citirt aus genanntem Hortus Or-
nithogali laclei species major zu seinem O. comosum. Das
Exemplar dieses Namens, was Reichenbach unter den ge-
trockneten Pflanzen seiner deutschen Flor No. 1516. liefert,
halte ich für O. collinum Guss. ind. sein. 1825. und prodr.
fl. sie. I. p.412.
69. O. ruthctticuni Bouche in Kth. enum. pl. IV. p. 363.
Gris. spie. 11. Rum. et Bith. II. p. 393. Die bithynischen Exem-
plare haben schmälere Blüthenblätter. Die Pflanze unterschei-
det sich von O. umbellutum L. , dass die Blüthen dichter
sind und ihre Stiele während der Frnchtreife nicht ganz wag-
recht abstehen. Auch ist der Schaft schon vor der Entwicke-
lung der Blätter länger, als die Doldentraube. In den Gärten
kam übrigens diese Art schon länger, als O. tauricum
Fisch, vor.
70. O. tenuifoliuin Guss. prodr. fl. sie. I. p. 413. O.
Gussonil Ten. prodr. fl. neap. III. p. 371. Aus Grusien von
Wilhelms erhalten. In der armenischen Provinz Eriwan
auf Basaltboden, c. 3200' hoch. In Schuragel ohnweit der
Ruinen von Ani zwischen Peperitgerölle, 4500' hoch.
71. o* nivale Boiss. diagn. pl. orient. V. p. 65. Im Gau
Lori und im Ilwa-Thal, c. 5000' hoch, auf Trachytboden ;
auf dem Olymp bei Brussa.
ß. Unißorum ; auf dem Ilwagebirge auf Trachyt, c.
7000' hoch.
248
72. O. bifcliuui C. Koch in Lmn. XIX. p. 10. Bulbus
ovatus, 4 — 5 lin. latus, tuuicis nigrescenti -brunneis ob-
tectus ; Folia duo scapum capillarem biflorum aequantia, an-
guste liueari-oblonga, ad basin attenuata, multinervia, te-
nuia; Pedice+li pollicares et ultra, alter ex axi bracteae di-
midio brevioris ortus, nudus, alter medio bractea brevi soli-
taria aut dnplici instructus; Sepala oblouga, exteriora latio-
ra, fascia virescenti 5 -nervi oblonga, interiora ex basi sola
fascia 3nervi lanceolata praedita; Filamenta dimidio minora,
interiora latiora, subito in acumen antheriferum attenuata, ex-
teriora lanceolata; Stylus articulatus (?) , germine longior,
staniiua vix superans. Von Dr. Thirke aus der Umgebung
von Brussa.
73. O. gracilifloruin C.Koch; Folia subduo, longe cl-
liptica, ad basin et apicem attenuata, multinervia, scapum
(sine corymbo) aequantia; Flores sub-4, inferiores longe pe-
duuculati, patentes, corymbosi ; Bracteae inferiores paene pol-
licem longae, lanceolatae, dimidium pedunculum aequantes;
Sepala oblonga , duplo et ultra genuine et filamentis aequali-
bus, lanceolatis majora; Stylus brevis, vix longitudinem dimi-
dii germinis aequans. Aehnelt dem O. bifolium C. Koch
noch am Meisten, unterscheidet sich aber schon durch die
Grösse, indem die Pilanze fast fusshoch wird. Im Hochge-
birge der Gaue Hemschin und Sber auf Urgestein und Por-
phyr, 6000 — 8000' hoch.
B. Racemiferum.
74. O. brachystachys C. Koch; Folia crassiuscula , ca-
naliculata, margine subtiliter serrulata, racemum nentiquam
attingentia; Scapus cum racemo paululum breviori pedalis;
Pedunculi patentes, fructiferi adscendentes, bracteam oblongo-
acuminatam et florem duplo superantes; Sepala lineari-oblonga,
249
fascia ochraceä praedita; Filamenta duplo minora, altera
lanceolata, altera oblonga, subito longc-acuminata. Steht
dem O. narbonensc Rchb. icon. fl. Germ, et Helv. f. 1029.
nee L. am Nächsten', ist aber noch Meiner und besitzt gleich
grosse Blüthenstiele. Sollte diese Pflanze nicht das ächte
Linne'sche O. comosum seyn? Im Tschabantzthale, c.5600'
hoch, auf Porphyr.
75. O. staehyoides Ait. hört. Kew. ed. 1. p. 441. In
Grusien.
76. O. sulphureiun R. et S. syst, veget. VII. p. 515.
Auf dem Domoglett im Banat auf Jurakalk und aus der Krim
von Rogner erhalten.
77. O. narbonensc L. cod. No. 2419. Bieb. fl. taur.
cauc. I. 276. O. staehyoides Rchb. icon. fl. Germ, et Helv.
X. f. 1030. O. spicatum maximum Besl. hört, eystedt. V.
t. 14. f. 3. Aus der Krim von Rogner und aus Grusien von
Wilhelms erhalten. In der kaspischen Provinz auf den
ersten Mergel - und Molassen-Höhcn des Kaukasus sehr häufig,
500—2000' hoch.;
ß. brevispicatum ; O. narbonense Rchb. icon. fl. Germ,
et Helv. X. f. 1029. Aus Grusien von K. Schmidt er-
halten.
78. ©. pyrenaiewm L. cod. No.2418. Jacq. fl. austr. 1. 103.
Rchb. icon. fl. Germ, et Helv. X. f. 1028. Weil Gussone
im Linne'schen Herbar ein Exemplar dieser Pflanze als 0.
narbonense aufgeführt sah, kehrt Grisebach (spicil. fl.Rum.
et Bith. II. p. 391.) die Namen beider Pflanzen um. Abge-
sehen davon , dass ein einzelnes Exemplar eines Autors nicht
immer maassgebend ist, — denn es kann später (wie ma nes
namentlich unzweifelhaft im Willdenow'schen Herbar findet)
verlegt seyn, oder der Autor selbst hatte versäumt, es genau
250
anzusehen und zu vergleichen, — so muss man hauptsächlich
eine Verwirrung' vermeiden, die durch solche Umdrehungen
der Namen entsteht. Uebrigens soll nach Koch (syn. fl.
Germ. ed. 2. p. 821.) die von Gussone im Linne'schen
Herbar gesehene Pflanze gar nicht O. pyreiiaicum L., son-
dern O. stachyoides Ait. seyn. Sehr häufig in der kaspi-
schen Ebene und auf den ersten Mergel-, Kalk- und Mo-
lassen-Höhen, 60 — 1500' hoch. *
79. O. arcuatuin 'Stev. in Mein, de la soc. d. nat. de
Mose. VII. p. 75. Auf den Hochsteppen des Gaues Daratschi-
tschak, c. 4500' hoch, auf basaltisch -traehytischem Boden.
80. O. ujiibellntum L. cod. No. 2424. Im Gundelsh.
Herbar als Ornithogalum umbellatum medium angusti-
folium;
IX. Myogalum Lk. Handb. d. Gew. l.Aufl. I. p. 162.
81. M. Thirkeanui» C. Koch, in Linn. XIX. p. 11. Von
Dr. Thirke aus der Umgebung von Brussa erhalten.
X. Scilla L. cod. No. CDLV.
82. S. azurea Goldb. in Mem. de la soc. d. natur. de
Mose. V. p. 125. In Wäldern, im Gebüsch durch ganz Gru-
sien sehr häufig auf allen Bodenarten und in einer Höhe toii
600 bis 5000'.
ß. Aibiflora. Im Gaue Lori auf Trachytboden, c.
3500' hoch.
83. S. xanthandra C. Koch in Linn. XIX. p. 316. Von
Dr. Thirke aus der Umgegend von Brussa erhalten.
84. S. Roseni C. Koch Reis. u. d. kauk. Isthm. II. p. 386.
(ohne Diagnose). Bulbus ovatus, atroviolaceis tunicis inclu-
sus; Folia duo, lineari-oblonga, scapos subternos, unifloros
vix longitudine aequantia; Flores cernui, campanulati , serius
251
magis aperti, ad curvatnram pedimculi bracteä amplexiscapä,
parva, 1 liu. longa, persistente fulti; Petala oblonga, ex di-
niidiä parte snperiori dilute azurca, ad basin adhuc dilntiora,
ipsaqne albida, filamentis latis linearibns, tertiä parte longio-
ra; Styliis germine duplo longior, filamenta aequans, basi
tcnuior; Ovula in loculo quoque 10. Steht neben ü&r S.azu-
rea Goldb., ist aber grösser, hat hellere Blüthen und gleich-
breite, nicht zugespitzte Staubfäden. Im Gebirgskessel Ka-
raghadsh des Gaues Abotz auf Trachytboden, c. 6000' hoch.
85. S. bifolia L. cod. No. 2432. In der Krim.
ß. Dubia C. Koch Linn. XIX. p. 315. Bei näherer
Untersuchung möchte es sich doch herausstellen, dass trotz
der früher angegebenen Unterschiede S. dubia nicht speci-
lisch von S. bifolia unterschieden ist; sie bleibt aber stets
eine merkwürdige Abart, die nur dem Orient eigenthümlich
zu seyn scheint. Sie besitzt stets mehr Blüthen, als die
Hauptart, und mit Ausnahme der einen oder beiden untersten
stehen diese nicht so entfernt; auch sind die Blüthenstiele
dünner. Die Zahl der Eychen habe ich einige Mal zu 7, aber
nie zu 8, wie bei der Hauptart, gefunden. Von Dr. Thirke
aus der Umgebung von Brussa gefunden.
86. S. nivalis Boiss. diagn. pl. Orient. V. p. 63. S. minor
C. Koch in Linn. XIX. p. 9. Die Zahl der Eychen habe ich
auch einige Mal zu 5 gefunden. Auf dem Olymp von Dr.
Thirke gesammelt.
87. S. Mohenackeri F. et M. in enum. plant. Talysch
p. 26. Ist eine sehr gute, zwischen S. bifolia L. und S.
azurea Goldb. stehende Art, die keineswegs, wie Kunth
(enum. pl. IV. p. 318.) meint, eine mehrblüthige Abart der
letztem ist. Von K. Schmidt aus Talysch erhalten.
88. S. monantnos C. Koch; Bulbus ovatus, rufescens;
Folia duo, anguste oblonga, ad basin angustissima, nmlti-
252
nervia, florem paene attingentia; Scapus uniflorus, subsolita-
rius, debilis, 1 — 2pollicaris, sub flore subeernuo albido aut
dilntissime coeruleo bracteis biuis minimis, plerumque super-
positis iiistructus ; Sepala patula , nervo dorsali obscuriori
praedita, filamentis lanceolatis et stylo aerjuali vix diiplo lon-
giora. Besitzt eiu ganz eigenthümliehcs Ansehen; trotzdem
gehört diese Art in die Nähe von S. azurca Goldb. Im Gan
Hemschin im Hochgebirge auf Granit und Porphyr, c. 7000'
hoch.
89. S. autuiiinalis L. cod. No. 2435. Sehr häufig auf
der Halbinsel Taman auf Mergelboden, 40 — 100' hoch. Aus
der Krim von Rogner erhalten.
XI. Puschkinia Adams in Nov. act. Petrop. XIV. p. 164.
t. B.
90. P. scilloides Adams loc. cit. Bei Tiflis auf Mergel-
und Kalkhöhen, 1500 — 2500' hoch. Auf dem ganzen untern
Kaukasus auf Porphyr und Trachyt, 2000 — 6000' hoch.
XII. Muscari (Tourn.) Desf. fl. atlant. I. p. 309.
Schon früher habe ich (Linn. XIX. p. 9.) nachgewiesen,
dass Kunth's Geschlechter Bellevalia, Botri/anthus und
wahrscheinlich auch Muscari nicht als solche bestehen kön-
nen j da aber Muscari bereits von Desfontaines, eigent-
lich schon von Tournefort, gut abgegränzt ist, Lapey-
rouse's Bellevalia hingegen eine andere Bedeutung als bei
Kunth besitzt, so glaube ich nicht den letztern, sondernden
erstem Namen zur Bezeichnung des ganzen1 Geschlechtes brau-
chen zu müssen.
A. Botrtf phora ; Laciniae majores ; ad basin earuin Filamenta
soluta.
91. M. comosum (Hgacinthus) L, cod. No. 2497.
253
a. Brachystachys ; Racemns mediocris et conia bre-
vior. Ans der Umgebung von Brussa von Dr. Thirke ge-
sammelt; aus der Krim von Rogner erhalten. Im tatari-
schen Grusien auf Trachyt, c. 800' hoch.
ß. Pinardi Boiss. diagn. pl. Orient. V. p. 62. Im Ba-
nat auf Jurakalk im Tschgrnathal und auf dem Domoglelt.
y. Monstrosus L. cod. No. 2496. Im Gundelsh.
Herbar als Hyacinthus farnesius Coluranae.
92. HOL, Clusianuiii {Bcllevalia) Gris. spie. fl. Rum. et
Bith. II. p. 387. Meine Exemplare stimmen auch hinsichtlich
der breiteren Blätter und der im Verhältniss zur Krouröhre
längeren Blnmenabschnitte mit der Grisebach'schen Be-
schreibung überein. Die Fruchtstiele sind aufsteigend und die
schwarzen Saamen bereift. Die Abbildung des Clusius,
welche Grisebach hierher zieht, ist übrigens, wie schon
Cyrillo und Bie her stein nachgewiesen haben, M.cilia-
tuvi (Hyacinthus) Cyr. Zu M. Clusianum (Bell.) Gris.
möchte vielleicht M. comosum Red. Lil. t. 231. gehören. In
der schirwau'schen Ebene auf Mergelboden.
93. M. paradoxuni (Hyacinthus) Fisch, in Ind. sem.
hört, petrop. 1833. Folia lineari- oblonga, ereeta, margine
nndulato, subtiliter hispido, scapum (sine racemo) aequantia;
Racemus sub-15-florus, laxiusculus, pedunculis floribus aequi-
longis patentissimis instruetus; Corolla denique lurida, azurea;
Laciuiae ovatae , tubo duplo breviores, patentes. Scheint dem
M. Gussoneanum (Bellevalia) Gris. am Nächsten zu stehen.
Sonst ähnelt die Art hinsichtlich der Blüthentraube dem M.
Clusianum (Bell.) Gris., der lockern Traube halber dem M.
pallens (Hyac.) Bieb. In der armenischen Provinz Eriwan
auf Basaltboden, c. 2800' hoch.
94. M. montanuin C. Koch ; Folia oblonga ,B acuta, in pe-
tiolum attenuata , ex margine fimbriata, scapo (sine racemo)
254
panluhiin minora; Racemus oblongus, pedunculis patentibus,
ilore longioribus instrnctns. Corollae luridae, supremae azu-
reae: Laciniae duplo tubo brevioresj Stamina fauci inserta,
inter se aequalia. Auf der Höhe des Lelwar auf Trachyt, c.
5500' hochj im Gaue Lori, c. 3500', und im Gaue Schu-
ragel ohnweit der Ruinen von Ani# c. 420C hoch, auf dem-
selben Gestein.
95. M. pallens (Hyacinthus) Bieb. 11. taur. cauc. I. p. 283.
Aus Grusien von Wilhelms, aus der Krim von Rogner
erhalten.
96. M. leucopbaeuin {Hyacinthus) Stev. im Herb. reg.
berol. Schon von Grisebach als Bellevalia pallens, die
kaukasische Pflanze hingegen als B. caucasica unterschieden.
Da aber Bieberstein uuter Hyacinthus pallens grade die
letztere .versteht und darnach seine Diagnose machte, so
muss auch der Name bei dieser bleiben. M. leucophaeus
unterscheidet sich von dem ächten M. pallens (Hyac.)B\eh.,
wie M. racemosum Mill. von M. botryoides Mill., durch län-
gere, aber schmälere Blüthen, deren Abschnitte aufrecht siud
uud später auch wohl uach aussen stehen, während bei M.
pallens (Hyac.) Bieb. die Blüthe kürzer ist und glocken-
förmig abstehende und auch kürzere Abschnitte besitzt. Nach
dem Verblühen zieht sich bei der südrussischen Pflanze die
Blume unterhalb der Abschnitte und gegen die Mitte hin zu-
sammen, was bei dem M. pallens (Hyac.) Bieb. nicht so
deutlich geschieht. Die Blätter finde ich übrigens bei beiden
Exemplaren ziemlich gleichbreit. Aus Südrussland von Wil-
helms erhalten.
97. 91. ciliatum (Hyacinthus) Cyr. neap. II. p. 22.
t. 10.
ct. Genuinum; Hyacinthus comosus byzantinus Clus.
hist. p. 179. 180. fig. sin. In der Krim von Rö gn er gesammelt.
255
ß. Latifolium ; Folia oblonga, ex mcdio 9 — 12 lin.
lata, 21/« — ^ poll. longa, ex parte siiperiori recurva, albo-
marginata, hispido-ciliata, scapo (sine racemo) sublongiora;
Scapus pennae aiiserinae mediocris crassitie, racemo brevior;
Pedunculi horizontales, flores duplo, qnadruplo longiores, in-
ter se snbaeqnantes ; Laciniae corollinae erectae, tubo plus
duplo minores. Vielleicht selbstständige Art. Unterscheidet
sich von der Hauptart durch weit breitere, aber kürze-
re, nicht lanzettförmige Blätter, die weiss gesäumt sind
und weit dichtere Wimpern besitzen. Auch der Schaft ist bei
der Hauptart länger, und die unteren Blüthenstiele übertreffen
an Länge die oberen, so dass eine ächte Doldentraube ge-
bildet wird. Bei der breitblättrigen Abart sind die Blüthen-
stiele gleich lang. Auf den letzten Auslänfern des Kauka-
sus auf Kalk-, Mergel- und Molassenboden, 800 — 1500'
hoch. Aus Grusien von Wilhelms erhalten.
98. M. pyenanthum C.Koch; Bulbus ovato -subrotundus;
Folia subterua, lineari- oblonga, margine glaberrima, 5 — 6
lin. lata, patula, scapum aequantia; Racemus oblongus, pol-
licaris, densiflorus; Pedunculi coerulescentes, declivi ant cer-
nui, flores aequantes; Perianthium oblongum, saturate azn-
reum: laciniae ovato -acutae, tubo triplo breviores, ineurvulae
et ore pervio praeditae; Filamenta fauci inserta, antheris fla-
vis. Besitzt das Ansehen eines robusten M. botryoides (Hj/a-
cintlitts) L. , gehört aber wegen der Insertion der Staubge-
fässe in diese Abtheilung. Auf den ersten Terrassen des Ala-
gäs im Gaue Schuragel auf Trachyt, c. 6000' hoch.
B. Pycnobotrgs.
Stainina in medio perianthii soluta, alterne profuudius
inserta, filamentis brevissimis.
256
99. Itt. botryoides (Hyacinthus) L. cod. No. 2498. Aus
der Krim von Rogner und aus Grusien von Wilhelms und
K. Schmidt erhalten.
100. M. raeewosum (Hyacinthus) L. cod. No. 2499.
Auf allen Bodenarten in Grusien von 500 — 4000' Höhe; im
untern Kaukasus auf Trachyt, 2500 — 5000' hoch; imTscha-
bantzthale des Gaues Sber auf Porphyr, 5500' hoch. Aus
der Umgegend von Brussa durch Dr. Thirke erhalten.
Colcliicaceae.
Ich glaube nicht, dass man die Colchicaceen , wie sie
DeCandolle, und die Melanthaceen , wie sie R. Brown
aufgestellt hat, als eine natürliche Familie festhalten kann,
da z. B. Toßeldia Huds. unbedingt eine grössere Verwandt-
schaft zu NartJiecium Möhr. und Phalangium Jnss. besitzt,
als zu Colchicum L. und selbzt zu Veratrum (L.) A. Gray.
Die Stellung der Antherenfächer ist zum grossen Theil gar
nicht so, wie sie bei den Characteren angegeben, nämlich
nach aussen gestellt, sondern am Häufigsten seitenständig, so
wie es auch bei mehreren Liliaccen der Fall ist. Wichtig
erscheint allerdings der 3theilige Griffel und die 3theilige
Kapsel, zumal wenn bei der Bildung des Fruchtknotens sich
in der That bestätigen sollte, dass die eiuzelnen Fruchtblät-
ter schon vom Anfange an für sich Höhlen bildeten. Gri-
sebach vereinigt die sämmlichen Melanthaceen gradezu mit
den Liliaceen. Ich erkenne diejenigen Geschlechter , welche
den Habitus unserer Zeitlose haben, als eine besondere Fa-
milie an, die sich hauptsächlich neben der 3theiligen Kapsel
noch durch die feste Zwiebel von allen anderen und ähnlichen
257
Familien unterscheidet, und behalte für sie den Namen der
Colchicaceen.
Man kennt bis jetzt einige und 30 hierher gehörige Ar-
ten, die eine sehr beschränkte Verbreitung haben, indem sie
sich in den Ländern des Mittelmeeres und im Oriente eoncen-
triren. In der gemässigten Zone werden aber die Arten um
so seltner , so nördlicher man kommt , aber nichts desto we-
niger lieben viele in den wärmeren Ländern die Gebirge und
steigen ziemlich hoch hinauf. Mehre gehören zu der schon
früher zwei Mal besprochenen Frühlingsflor ; Bulboco-
dium trigynum Ad. beginnt sie in Transkaukasien in der
That, indem es nicht selten schon im December seine Blüthen
treibt und später häufig sich durch den Schnee Bahn bricht.
Colchicum speciosum Stev. vertritt im kaukasischen Hoch-
gebirge unsere Herbstzeitlose, während C. montanum Desf.
nach meinen Beobachtungen im Frühjahre auf den Hochebenen
erscheint. Ich habe auf beiden Reisen nur diese Arten in den
nördlichen Ländern des Orientes gesammelt; man kennt aber
ausserdem noch 11, so dass die Gesammtzahl der orientali-
schen Colchicaceen 14 beträgt. Deutschland hat deren nur
4, von denen eine zu gleicher Zeit im Oriente vorkommt.
Die beiden amerikanischen, nur aus 2 Arten bestehenden Ge-
schlechter Leucocrinum Nutt. und Weldenia Schult, fil. ge-
hören sicher nicht zu den Colchicaceen.
I. Bulbocodium L. cod. No. CDXLIII.
1. B. trigynum Adams in Web. u. Mohr Cat. I. p. 49.
Merendera caucasica Bieb. fl. taur. cauc. I. p. 293. Auf
Mergel-, Kalk- und Porphyrhöhen Grusiens von 500 — 2500'
Höhe; in den breiten Thalebenen des untern Kaukasus und
in Schuragel auf Trachyt, 2500 — 5000' hoch. Aus der Um-
gegend von Brussa von Dr. Thirke erhalten.
22r Bd. 3s Heft. 17
258
II. Colchicum L. cod. No. CDXCV.
i. C. speeiosuin Stev. in Nouv. mein, de la soc. d. uat.
de Mose. VII. p. 267. t. 15. Sehr häufig- in Ossien auf Kalk,
Thonschiefer, Porphyr uud Urgestein, 3000 — 6000' hoch.
2. C. montanum Desf. fl. atl. I. p. 322. Stev. in Nouv.
mem. de la soc. d. nat. de Mose. VII. p.267. C. Steveni Kth.
enum. pl. IV. p. 144. Im Gau Schuragel am Arpatschai auf
Trachvt, c. 4500' hoch.
Melantliiaceen.
Unter diesem Namen umfasse ich nur eine Ahtheilung
der gewöhnlich hierunter verstandenen Familie, und zwar die,
welche Nees von Esenheck und Ebermayer in ihrem
Handbuch der medicinisch-pharmaceutischen Botanik I. p.150.
und A. Gray in den Annalen der naturforschenden Akademie
zu New -York IV. p. 107. als Veratreen bezeichnet haben;
aber selbst in dieser Begränzmig möchte sie noch verschie-
dene Elemente in sich fassen. Vielleicht bildeten die hierher
gehörigen Pflanzen sämmtlich besser Abtheilungen der ^dspho-
deleen , während die Colchicaceen den Liliaceen näher ste-
hen. Kunth hat aus den hierher gehörigen Pflanzen Grup-
pen gebildet, welche sich auch geographisch unterscheiden.
Die 25 Melanthiaceen (im engern Sinne) wachsen nament-
lich auf dem Kap und sonst in Afrika; die 12 Tofieldieen
sind Sumpfpflanzen, hauptsächlich des hohen Nordens und der
hohen Gebirge der gemässigten Zone auf der nördlichen Erd-
hälfte ; nur ein Paar kommen auch auf den Anden im tropi-
schen Amerika vor. 4 Helonieen gehören Nordamerika und
eine fünfte unbestimmte Japan an. Die 28 — 30 Veratreen
wachsen vorzugsweise in Nordamerika; einige kommen unter
259
den Tropen, aber stets im Gebirge, genannten Erdtheils, ein
Paar aber anch auf den Gebirgen Mitteleuro pa's und in Si-
birien vor. Die Gesauimtmasse der Melanthiaceen beträgt
70 und einige, von denen aber nur 4 in Deutschland, 2 so-
gar nur im nördlichen Oriente aufgefunden sind. Ich fand nur
die eine Art.
T r i b u s. Veratreae Kunth enum. pl. IV. p. 179.
I. Veratrum (L.) Asa Gr. Ann. Lyc. hist. nat. New- York
IV. p.117.
1. V. albain L. cod. No. 7538.
y. Flavum Gris. spie. fl. Rum. et Bith. II. p. 381. Im
Hochgebirge der Gaue Pertakrek und Hemschin auf Urgestein
und Porphyr, 5000 — 7000' hoch.
Aspliodeleae.
Die Zwiebelbildung kommt in dieser Familie nirgends
vor, aber die Arten derselben zeichnen sich ausserdem noch,
wie R. Brown zuerst richtig bemerkt, dadurch aus, dass
sie zum grossen Theile gegliederte, Blüthenstiele besitzen. Ich
glaube, man darf die wenigen Geschlechter, wo diese nicht
vorkommen und die R. Brown als Hemerocallideen auf-
stellt, nicht ausschliessen. Die europäisch -asiatischen Ge-
schlechter besitzen aber noch, ein drittes Moment, was sie
von den übrigen. Lilienpflanzen auszeichnet; es ist dieses die
dritte, sich später und deshalb mantelartig entwickelnde Eihülle.
Ob dieses Moment übrigens allen oder nur einem Theile der
^dspTiodeleen zukommt, wage ich nicht zu entscheiden, da
ich noch keineswegs die Gelegenheit gehabt habe, alle Ge-
schlechter zu untersuchen. Die Conanthercen Endlicher's
bilden nur eine Gruppe der Asphodeleen und eben so die
17 *
262
germcn tegens, glaberrinia. Steht dem A. tentiißorus C.
Koch allerdings sehr nahe, und ist vielleicht mir Ahart, er
unterscheidet sich aher durch ganz glatte Blätter und kürzere
Bracteen; hinsichtlich der Verästelung nähert sich dieser Affo-
dill wiederum dem A. crelicus Lam. , der aher rauhe Blätter,
sehr kurze Bracteen und gelbe Blüthen besitzt. [A. tenuior
Bieh. könnte auch hierher gehören. In Aserbeidshan von
S z o v i t s gesammelt.
5. A. creticus Lam. encycl. bot. I. p. 152. Im Gun-
delsh. Herbar als Asphodelus creticus luteus serotinns pa-
tulus folio aspero.
6. A. prolifer Bieb. fl. taur. cauc. I. p. 280. Von K.
Schmidt und "Wilhelms aus Grusien erhalten.
II. Eremurus Bieb. fl. taur. cauc. III. p. 269.
7. E. caucasicns Stev. in Nonv. mem. de la soc. d. nat.
de Mose. III. p.96. t. 6. In den schirwan'schen Steppen sehr
häufig auf Molasse und Kalk tertiären Ursprunges, 700 —
1200' hoch. Aus Grusien von Wilhelms und K.iSchmidt
erhalten, in der Krim von Rogner gesammelt. Aus den
büschelförmigen Würz elknollen dieser Art bereitet man in ganz
Transkaukasien ein Mehl, was hauptsächlich die Schuhmacher
zum Ankleben benutzen, aber auch von den Eingebornen des
kaukasischen Gebirges zu den sogenannten Kleisterverbänden
gebraucht wird. Obwohl ich selbst gesehen habe, dass ein
solcher kaukasischer Kleisterband — denn er wird noch da
angewendet, wo wir bei uns durch die Nadel allein Annähe-
rung der beiden getrennten Hautränder erlangen — weit halt-
barer ist, als ein europäischer, so ist es mir doch noch nicht
gelungen, von dem mitgebrachten Material einen gleichen Klei-
ster zn erhalten. Man nennt in Transkaukasien die Pflanze
und den Kleister Tschcvisch.
263
Sinilaceae.
Noch unnatürlicher sind die Smilaceen der Autoren, da
hier eine Menge der verschiedenartigsten Pflanzen hauptsäch-
lich deshalb zusammengestellt sind, weil man sie nirgends
sonst unterbringen konnte. Fast jeder Autor hat der Fami-
lie einen andern Umfang gegeben, ein Beweis, wie wenig die
gewöhnliche Zusammenstellung im Allgemeinen genügen musp.
Endlicher und mehre andere Botaniker schliessen einige
Geschlechter, welche mit den uäsphodeleen gegliederte Blii-
thenstiele und eine schwarze, krustige Saamenschale besitzen,
den udsphodeleen oder, wo diese mit den Liliaceen verbun-
den sind, den letzteren an, aber schon der erste Blick auf
die Endlicher'sche Gruppe der Asparageae (gen. plant,
p. 150.) erkennt eine Unnatürlichkeit , da Eustrephus R. Br.,
Asparagus L. und Dracaena L. neben einander stehen.
Am Natürlichsten gruppirt finde ich die Smilaceen, freilich
noch als Abtheilung der Liliaceen, in Meisner's Genera
plantarum, obwohl die Gruppe der jisparageue immer noch
fremde Elemente besitzt. Cordyline Comm. und Dracaena
Vand. müssen auf jeden Fall aus ihr entfernt werden. Die
Gruppe der Aspidisircae ist ferner so abweichend, dass sie
unbedingt zur besondern Familie erhoben werden muss. Im
Allgemeinen habe ich hier in Betreff der Ausdehnung Meis-
ner's Smilaceen zu Grunde gelegt.
Bei so verschieden zusammengewürfelten Elementen ist
es auch schwierig, etwas Bestimmtes über die geographische
Verbreitung zu sagen; ich beschränke mich daher nur auf
die Gruppen , welche Repräsentanten der orientalischen Flor
besitzen. Die Spargelarten, deren man bis jetzt gegen 70
kennt, kommen nur in der alten Welt vor, und zwar vor-
264
herrschend in den wärmeren Ländern der gemässigten Zone :
in den Ländern auf beiden Seiten des Mittelmeeres, im Orient
und im südliehen Sibirien ; ferner auf der Siidhälfte : auf dem
Kap (hier allein 18 Arten), in Ostafrika und auf den Maska-
renen. Aus den nördlichen Leandern des Orientes kannte man
bis jetzt 6 Arten, zu denen ich noch 2 durch meine beiden
Reisen hinzufügen kann; eben so viel habe ich aber nicht
gefunden, die andere Reisende gesehen haben. Deutschland
besitzt nur 4 Arten, und zwar 3 mit dem Oriente gemein-
schaftlich. A. ofßcinalis L. wächst weniger in den Niede-
rungen, sondern hauptsächlich auf den steppenartigen Vor-
höhen im Norden und Süden des Kaukasus. A. verticilla-
tus L. und A. tricarinatus DC. ranken sich am kleinern
Gesträuch, an Zäunen und Gebüsch empor, und A. mari-
timus Pall. und P. acutifolius L. lieben sandige Stellen am
Meere. Die 30 Parideen vertheilen sich nach den Ge-
schlechtern auf Nordamerika, wo allein 21 wachsen, auf das
Kap, auf Europa und Asien. In den nördlichen Ländern des
Orientes wachsen 2, in Deutschland nur 1,'von jenen beiden
verschiedene Art. Ich fand nur P. incompleta Bieb. , die in
Wäldern wächst. Yon den 50 und einigen Convallariaceen
wachsen 3 auf der Südhälfte der Erde , und zwar 2 in Brasi-
lien, 1 auf Vandiemensland; alle anderen vertheilen sich auf
Europa, Asien, und zwar von Sibirien bis Ostindien, und auf
Nordamerika. Aus dem nördlichen Orient kennt man bis jetzt
8 Arten, von denen auch Deutschland 5 besitzt. Ausser die-
sen hat unser Vaterland aber nur noch eine Art. Ich habe
von beiden Reisen 5 mitgebracht, von denen eine zwar noch
nicht beschrieben ist , aber nur verkannt wurde. Alle lieben
schattige Stellen, und wachsen daher vorherrschend im Ge-
büsch auf Vorhöhen, weniger in Hochwäldern. Die ranken-
den Smilaceen kommen hauptsächlich in den wärmeren und
265
heissen Ländern Amerika' s vor; iii Neiiholland und den be-
nachbarten Inseln wachsen 12 auf 4 Geschlechter verthcilte
Arten , während Ostindien 24 , China 3 , Vorderasien 2 , das
südliche Europa 3, Nordafrika 1, die Azoren 2 und die Mas-
karenen 1 Art besitzen. Deutschland hat nur am adriatischen
Meere 1 Art. Beide Arten, die ich im Oriente fand, kom-
men in Hecken, Zäunen und im Vorgebüsch vor, und machen
diese in der Regel undurchdringlich. Von den 12 Rusceen
wachsen 2 auf dem Kap, 2 in Amerika, 1 auf den Kanaren,
alle übrigen hingegen in Südeuropa und in den nördlichen
Läudern des Orientes, in denen alleiu man bis jetzt 4 aufge-
funden hat; 2 wachsen jedoch auch in Grossbritannien. Von
den 3 Arten, die ich aufgefunden habe, wachsen R. Hypo-
glossum L. und R. HypopTiyllum L. in Bergwäldern, R,
aculeatus L. mehr in Wäldern der Ebene, überzieht jedoch
auch an der Küste des schwarzen Meeres weite Strecken.
Erste Gruppe.
Asparageae Endl. gen. pl. p. 150.
Asparagus L. cod. No. CDXX.
1. A. tenuifolius Lam. fl. frauc. III. p. 173. Aus der
Umgegend von Brussa durch Dr. Thirke gesammelt.
2. A. officinalis L. cod. No. 2460. In Tartarisch - Gru-
sien auf Kalk-, Mergel- und Trachytboden, 500—1200'
hoch, in Russisch -Armenien auf basaltischem Boden, c. 2700'.
Aus Grusien von Wilhelms erhalten.
ß. Serotinus Wierb. in Rchb. icon. fl. Genn. et Helv.
X. i. 1123. (968.) Von Karl Schmidt aus Grusien er-
balten.
3. A. vcrticillaius L. cod. No. 2472. Am kaspischen
Meere in Daghestan auf Molassenboden, 30 — 150' hoch. Aus
Grusien und aus der Krim erhalten.
266
4. A. tricarinatas Dec. iu Red. Lil. t. 45 f. Auf seeim-
därem Kalk und Mergel im Gau Artanudsh, c. 2500" hoch.
Aus Grusicn von Wilhelms erhalten.
5. A. inaritimus Pall. Reis. n. d. südl. Statth. II. p. 329.
In Grusien von K. Schmidt gesammelt.
6. A. acutifolius L. cod. No. 2467. Iu Böjükdereh am
Bosphor auf tertiärem Kalk und Mergel, 59 — 300' hoch.
Zweite Gruppe.
Parideae Meisn. gen. pl. I. p. 403.
I. Paris L. cod. No. DLIV.
1. P. incompleta Bieb. 11. taur. cauc. I. p. 106. Auf
Molasse uud Kalk in Karthli, c. 2000' hoch.
Dritte Gruppe.
Convalliariaceae.
Plantae herhaceae; Flores axillares tubulosi, aut campa-
nulati, raceiuum terminalem referentes.
II. Poly gonatum Desf. in Ann. du Mus. IX. p. 48.
1. P. multifloruin (Convallaria) L. cod. No. 2481. Aus
der Umgehung von Brussa durch Dr. Thirke erhalten.
2. P. polyantheiiiuiii (Convallaria) Bieb. fl. taur. cauc.
III. p. 272. Aus Talysch von K. Schmidt erhalten.
3. P. latifoiium {Convallaria) Jacq. 11. austr. p. 18.
t. 232.
ß. Pedunculis glabris; unterscheidet sich von der Haupt-
art nur durch die unbehaarten Blüthenstiele. Im allgemeinen
Herbar zu Berlin befindet sich ein Exemplar , wo die Pedi-
cellen weit länger als die Bliithen sind. Von P. glaberri-
mum C. Koch weicht P. latifoiium (Conv.) Jacq. durch
weit härtere Blätter ab, deren Brcitendurchinesser ausserdem
wenigstens den der Hälfte der Länge beträgt , während bei
26?
jenem die Blätter 21/a — 3 Mal länger als breit sind. In Gru-
sien von Wilhelms gesammelt.
4. P. glalberrimum C. Koch; Canlis angulatus, 9 — 12-
phyllus; Folia elliptica, nervosa, subtus glaucescentia, bre-
viter petiolata; Pedunculi 1 — 2-flori, erecto -horizontales;
Flores horizontales nee cernui, 9 lin. longi, triplo angustio-
res quam longi; Filamenta supra medium tubo adnata, pau-
lulum stylo et perigonio breviora. Steht dem P. ofßcinalc
All. am Nächsten, unterscheidet sich aber hinlänglich durch
die knrzgestielten Blätter und durch grössere Blütheu, die kei-
neswegs an der Spitze behaart sind. P. latifolium (Conv.)
Jacq. ist in der Hauptart am Steugel und an den Bliithen-
stielen behaart und besitzt härtere und breitere Blätter. Aus
Grusien von K. Schmidt erhalten. Im Kreise Elisabeth qpjal
im Gebirge auf Porpliyrboden, c. 3500' hoch.
5. P. verticillatuin (Convallaria) L. cod. No. 2479. In
der Krim von Rogner gesammelt.
Vierte Gruppe.
Rusceac.
Suffrutices sempervirentes, ramulis foliaceo-dilatatis, mar-
gine vel medio floriferis; Folia squamaeformia.
III. Ruscus L. cod. No. MCCLIV.
6. R. aculeatus L. cod. No. 7524. In Imerien und Min-
grelien auf Porphyr, Kalk und angeschwemmtem Boden sehr
häufig; an der Küste des schwarzen Meeres im Paschalik
Trebisond auf Augitporphyrgerölle.
7. R. Hypoglossiun L. cod. No. 7526. Aus der Umge-
gend von Brussa durch Dr. Thirke erhalten.
8. R. Myiiophylluin L. cod. No. 7525. Im Gaue Risa
des politischen Gebirges auf Augitporphyr, 3500' hoch. Auf
268
dem Nakerale in Imcrien, auf Kalk secuiidäreii Ursprunges,
c. 4000' hoch.
Fünfte Gruppe.
Smilaceae verae.
Suffrutices scandentes aut radicantes ; Folia nervosa ;
Flores axillares, raro terminales.
IV. Smilajc L. cod. No. MCCXXXII.
9. S. excelsa L. cod. No. 7438. Sehr häufig in der Um-
gebung von Konstantinopel auf tertiärem Mergel und Kalk,
50 — 600' hoch. Bei Trebisond auf Augitporphyr, 20 —
1000' hoch. In Mingrelien und Imerien auf Kalk und Por-
phyr bis zu 1500' Höhe.
10. S. aspera L. cod. No. 7437. Mit der vorigen Art
und unter gleichen Verhältnissen bei Konstantinopel und Tre-
bisond.
Dioscoreae.
Man kennt bis jetzt über 100 Dioscoreen , die mit we-
nigen Ausnahmen in den heissen Ländern Amerika's , Ost-
indiens und dessen Inseln wachsen. Einige kommen in Japan
und vielleicht in China, ein Paar im südlichen Ostafrika uud
eben so viel im Oriente vor. Von den letzteren breitet sich
die eine durch das südliche Europa aus und wächst selbst
noch an Zäunen und im Gebüsche im Süden Deutschlands»
Tamus L. cod. No. MCCXXXI.
1. T. communis L. cod. No. 7435. Bei den Herkules-
bädern im Banate; auf deu ersten Höhen im Nordost des un-
tern Kaukasus in Tartarisch-Grusien auf Mergel und Por-
phyr, c. 1500' hoch. Im Kaukasus ohnweit der Rionquellen
auf Porphyr, Thonschiefer und Urgestein, c. 5500' hoch.
269
2, T. cretica L. cod. No. 7436. Im Gundelsh. Heibar
als Tamnus trißdifolio ex Ponto.
Typliaceae DC. bot. gall. p. 482.
Von den 16 Tgphaceen wachsen nur 3 auf der Süd-
hälfte der Erde, und zwar in der neuen Welt, 2 in Neuholland,
1 kommt in Aegypten und 1 in Ostindien vor, alle übrigen
gehören der gemässigten Zone, aber keineswegs den wärme-
ren Ländern derselben an. Im Allgemeinen sind es dieselben
Arten, die in der neuen und alten AVeit, so wie in Asien und
Europa wachsen. Iu den nördlichen Ländern des Orientes
hat man bis jetzt 4 Arten aufgefunden; diese kommen aber
auch zu gleicher Zeit in Deutschland vor, was aber ausser-
dem noch 4 besitzt, so dass die Gesammtsumme 8 beträgt.
Alle Typhaceen und auch die des Orientes lieben Sümpfe,
Teiche und überhaupt mehr stehende Gewässer.
I. Sparganium L. cod. No. MCXXXVII.
1. S. ramosum Huds. fl. augl. ed. 2. p. 401. Aus der
Krim von Rogner erhalten.
II. Typha L. cod. No. MCXXXVI.
2. T. minor Sm. engl. bot. t. 1457. In Grusien von Wil-
helms gesammelt.
3. T. latifolia L. cod. No. 7045. In den Sümpfen und
Teichen Grusiens, der kaspischen Provinz und am untern Ku-
ban, so wie auf der Halbinsel Taman.
4. T. angnstifolia L. cod. No. 7046. In und an Teichen
und Seen Grusiens und Kaspiens; im Gaue Pcnnek.
270
Aroideae Rob. Br. prodr. p. 333.
Ueljer 300 Aroideen kennt man bis jetzt, findet sie
aber nur vorherrschend unter den Tropen und in den wärm-
sten Ländern der gemässigten Zone. Am Reichsten ist un-
bedingt Ost- und Hinter -Indien und deren Inseln, obwohl
auch das heisse Amerika sehr stark vertreten und allein fast
1/s der Gesammtsumme besitzt. Die Südhälfte der alten Welt
scheint bis jetzt, wo sie freilich nur noch sehr wenig bekannt
ist, sehr arm an Aroideen zu seyn; aus dem heissen Afrika
kennt man nur 8, vom Kap sogar nur 1 Art, und eben so
viele von den Maskarenen. Auch Neuholland zähltj nur 8
Arten. Japan, China, der Orient und die Länder am Mittel-
meere besitzen fast nur aus der Gruppe der Dracwnculineen
und Lemnaceen zahlreiche Repräsentanten, und sind sonst
nur noch durch 1 xArt aus der Gruppe der Callecn und 1 aus
der der Acoreen vertreten. Im nördlichen Oriente hat man bis
jetzt 9 Aroideen beobachtet, von denen jedoch 2 noch nicht
in Deutschland aufgefunden sind; 3 besitzt hingegen Deutsch-
land , die dem Oriente nicht fehlen. Von den 3 Aroideen,
die ich im Oriente gesammelt, kommt Lemna trisulca L.,
wie bei uns, auf der Oberfläche meist stehender Gewässer
vor, während Arum Orientale Bieb. Vorhöhen liebt, Dra-
cunculus vulgaris Schott aber in Bergwälderu wächst.
Erste Gruppe.
I<eiimaceae Dub. bot. gall. I. p. 533.
I. Lemna L. cod. No. MCXXXV.
1. TU. trisulca L. cod. No. 7040. In Teichen Grusiens.
271
Z w e i t e G r u p p e.
Euaroideae Endl. gen. pl. p. 235.
II. Ar um Schott Metel.
2. A. Orientale Bieb. fl. taiir. cauc. II. p. 207. Die
Reichenbach'sche Abbildung- '(icou. fl. Germ, et Helv. VII.
f. 9.) möchte wohl va\t A.byzantinum (Clus.hist.IV. p.LXXIII.
c. fig.) zu identificiren seyn, da die Blätter der kaukasisch -
krimscheu Pflanzen mehr lanzettförmig und fast drei Mal so
laug als breit, aber nicht deltaförmig sind. Aus der Krim
von Rogner erhalten.
- III. Dracunculus Schott Metel.
3. ». vulgaris Schott Metel. I. p. 17. Von Dr. Thirke
aus der Umgebung von Brussa erhalten.
Blltomeae Rieh. Mem. du Mus. II. p. 365.
Von den 7 Butomeen wachsen 4 im heissen Amerika,
2 in Ostindien und die siebente , welche auch im Oriente und
in Deutschland vorkommt, zieht sich von Portugal durch ganz
Europa, Mittel- und Nordasien bis nach Kamtschatka hin-
durch.
I. Butomus L. cod. No. DLIII.
1. B. uinltellatus L. cod. No.2391. Aus der Umgebung
von Brussa durch Dr. Thirke und ausGrusien von K.Schmidt
und Wilhelms erhalten. In stehenden Gewässern der eri-
wan'schen Ebene auf beiden Seiten des Araxes, c. 2700' hoch.
Alismateae Bich. in Mem. du Mus. II. p. 365.
Man kennt bis jetzt c. 30 AHsmateen, die ohne Aus-
nahme das Wasser lieben. Das warme Amerika scheint am
272
Stärksten repräsentirt zu seyn, denn es kommen daselbst
einige und 20 vor; Nordamerika zählt deren aber auch 12.
Ostindien besitzt gegen 10 Alismateen, von denen jedoch
mehre zu gleicher Zeit in Hinterindien und China wachsen
mögen. Aus dem heissen Afrika kennt man bis jetzt nur 2,
aus Neuholland 1 Art. Europa ist ziemlich, reich an Alis-
mateen, da daselbst 9 vorkommen; Asien und namentlich der
Orient ist ärmer, denn in den von mir durchreisten Ländern
hat man bis jetzt nur 3 Arten aufgefunden.
I. Alisma L. cod. No. CDXCVIII.
1. A. Plantago L. cod. No. 2625. In Grusien häufig in
Gräben und Bächen; aus der Umgegend von Brussa durch
Dr. Thirke erhalten.
«Flincagineae Rieh. Ann. du Mus. II. p. 365.
Die einige und 20 Arten dieser Familie lieben sumpfige
und feuchte Stellen uud besitzen zum Theil die grosse Ver-
breitung durch alle Länder der gemässigten Zone auf der
nördlichen Erdhhälfte. Andere sind auf einzelne Gegenden be-
schränkt; so wachsen 6 nur in Neuholland, 5 nur in bestimm-
ten Ländern Mittel- und Süd-, 2 Nordamerika^ uud 1 nur
auf dem Kap. Aus dem Oriente kannte man bisher nur 2;
ich habe noch 2 neue hinzugefügt, so dass die Gesammtzahl
4 beträgt. Iu Deutschland kommt neben den beiden ersten
noch eine dritte vor.
Triglochin L. cod. No. CDXCI.
1. T. palnstre L. cod. No. 2608. Auf sumpfigen Stellen
Gnisiens.
2. T. Roegneri C. Koch; Glaberrimum, subbulbosum;
Folia canaliculata, tertia parte scapo (sine spicä) minora,
273
erecta; Scnpus bi tripedalis, compressiusculus , fistulosus;
Spica inaequalis, iuferne remotior; Sepala oblonga; Ovarinm
ovatum, deniqiie oblongo- lineare, sextuplex; Stigmata 6, pa-
tellam planam referentia, ovata. Unterscheidet sich von T.
maritimum L. hauptsächlich durch den Stengel und durch
die Narben; der erstere ist bei genannter Pflanze auf der ei-
nen Seite riiineuförmig, auf der andern konvex, die anderen
hingegen sind abstehend und haben eine dreieckige oder lan-
zettförmige Gestalt; erst später (während der Fruchtreife)
schlagen sie sich zurück, und zwar von der Mitte aus. Wie
Reichenbach übrigens von T. maritimum L. (icon. fl. Germ,
et Helv. YII. f. 92. 93.) die Narben abbildet, habe ich sie an
keinem der von mir untersuchten Exemplaren gefunden. Aus
der_ Krim von Rogner erhalten.
3. T. Ani C.Koch; glaberrimum , subbulbosum; Folia ca-
naliculata, denique ex medio recurva, scapo (sine spica) mi-
nora aut eum aequantia; Scapus compressus, 5 — 9-pollica-
ris, flexuosus; Spica interrupta, multiflora; Sepala oblonga,
subobliqua; Ovarium sextuplex, ovatum; Stigmata 6, patel-
lam horizontalem formantia , 3 — 5 crenulata. Unterscheidet
sich von dem weit grössern X. maritimum L. durch die ge-
kerbten Narben. Auf einer Arpatschai- Insel bei den Ruinen
der alten armenischen Hauptstadt Ani.
JVajadeae.
Einige und 60 Wasserpflanzen, die zum Theil selbst die
verschiedenen Meere bewohnen, und wohl auf der ganzen Erde
zerstreut sich vorfinden. Die der süssen Gewässer scheinen
mehr der gemässigten Zone der nördlichen Erdhälfte anzuge-
hören, und namentlich kennt man aus Europa und Nord-
22r Bd. 3s Heft. 18
274
amerika die meisten Arten. Viele Najadeen scheinen eine
grosse Verbreitung zu habeu. Aus dem nördlichen Oriente
kennt man bis jetzt 13 Arten, von denen ich nur 5 aufge-
funden; alle diese und ausserdem noch 17, also die Hälfte
aller Najadeen, wachsen in Deutschland.
I. Zannichellia L. cod. No. MCXXIX.
1. SB. palustris L. cod. No. 7027.
ß* Major Boenn. in Rchb. icon. fl. Germ, et Helv.
VII. f. 24. In fliessenden Bächen Grusiens.
y. Repens Boenn. in Rchb. icon. fl. Germ, et Helv.
VII. f. 20. In einem Sumpfe bei Artahan, c. 5000' hoch.
II. PotamogetonL. cod. No. CLXXXVII.
A. Reterophylli Koch syn. ed. 2. p. 774.
2. P. natans L. cod. No. 1034. In Grusien in Seen nnd
Teichen nicht selten.
B. Chloephylli Koch syn. ed. 2. p. 779.
3. P. acutifolius Lk. in R. et S. syst, \eget. p. 513.
Rchb. icon. fl. Germ, et Helv. VII. p. 44. Aus Grnsien vou
Wilhelms erhalten.
C. Coleophylli Koch syn. ed. 2. p. 780.
4. P. pectinatus L. cod. No. 1041.
ß. Dichotomus Wallr. sched. crit. p. 68. Rchb. icon.
fl. Germ, et Helv. VII. f. 31.
Aus Grusien von Wilhelms erhalten. In den ersten
Bächen des Terek im Kaukasus, c. 5500' hoch.
5. P. marinus All. fl. pedem. I. p. 240. Rchb. icon. fl.
Germ, et Helv. VII. f. 27 — 29. Da Linne das Meer als
den Standort seiner so genannten Pflanze angiebt, diese, auch
nach Allioni, aber nur in süssen Wassern vorkommt, so
möchte es sehr zweifelhaft seyn, dass die Allioni'sche
275
Pflanze mit der Linne'schen identisch wäre. Besser thäte
man freilich, den Linne'schen Namen ganz fallen zu lassen
und die Art lieber nach Allioni P. Allionei zu nennen. In
den Seen Grusiens ziemlich häufig.
Orchideac.
Die Zahl aller bis jetzt bekannten Arten dieser inter-
essanten Familie mag (nach Ausschliessung der 4 durch 3-
fächrigen Fruchtknoten ausgezeichneten Apostasieen Java's und
Nepal's) wohl 2000 betragen. Von ihnen sind gewiss wenig-
stens die Hälfte (hauptsächlich die 3 ersten Gruppen der 31a-
laarideen, Epidcndreen und Vandeen) Epipliytcn und selbst
Avohl Schmarotzer, während die übrigen zum grossen Theil
Scheinknollen oder büschelförmige Wurzeln besitzen. Einige
der letzteren sind auch Wiirzelsehmarotzer. Die Epiphyten
gehören fast nur den Tropen und zwar hauptsächlich Ame-
rika's und der Inseln des indischen Archipel's an, während die
Landpflanzen vielleicht zur Hälfte und mehr ausserhalb der
Tropen vorkommen. Mit Ausnahme der der nördlichen ge-
mässigten Zone angehörigen Orchideen ist das Vorkommen
der einzelnen Arten ein sehr beschränktes, und selbst in Ame-
rika und auf den Inseln des Archipels scheinen sie nur strich-
weise vorzukommen. Die Malaxideen wachsen vorzugsweise
(über 3/8) im indischen Archipel , die Epidendreen und Van-
deen (fast zur Hälfte) hingegen im heissen Amerika.
Was die 3 Gruppen der Landpflanzen betrifft, so wachsen
fast 1/z devOphrydeen in Südafrika, J/5 aber erst in Europa.
Von den Limodoreen hat Nenholland fast ys, ganz Austra-
lien, d. h. mit Einschluss der ostiudischen Inseln, hingegen
die Hälfte, während man auf das heisse Amerika mehr als
18*
216
!/4 rechneu kann; fast eben so viel kommen auf der nördli-
chen gemässigten Zone vor, doch so, dass in Nordamerika
die Unterabtheilung der Arethuseen, in Europa die der Neot-
tieen vorherrscht. Die 20 Cypripedieen sind hauptsächlich
auf Sibirien , Nordamerika und Brasilien vertheilt.
Aus dem Orient kennt man bis jetzt 78 Arten, also ohn-
gefähr den 26ten Theil, in Deutschland hingegen 63, mithin
den 32ten Theil. Dort und hier sind hauptsächlich die Ophry-
deen vertreten; von diesen wachsen in den nördlichen Län-
dern des Orientes 60, in Deutschland aber 43. Von dem Ge-
schlechte Orchis Rieh, besitzen jene allein 36, dieses 19 Ar- J
ton. Limodorecn kennt man bis jetzt nur 17 in den nörd-
lichen Ländern des Orientes, in Deutschland hingegen 19.
Von den Cypripedieen haben beide nur Cypripedium Calceolus
L. Die Zahl der von mir aus den mehrmals näher bezeich-
neten Ländern des Orientes nach Deutschland mitgebrachten
Orchideen beträgt 56 ; es sind mir demnach 22 Arten ent-
gangen, die andere Reisende gefunden haben. Umgekehrt
habe ich aber 27 Arten, die zum Theil ganz neu sind, zum
Theil im Oriente noch nicht beobachtet waren. Deutschland
besitzt 41 Orchideen mit dem Oriente gemein, es hat dem-
nach 22 eigenthümlich. Umgekehrt hat aber der Orient 35
Arten, die in Deutschland nicht wachsen.
Was das Vorkommen der von mir im Oriente beobachte-
ten Orchideen anbelangt, so lieben sie sämintlich einen gu-
ten und humusreichen, zum Theil sogar feuchten und selbst
sumpfigen Boden. Auf trockenen Stellen, aber dann doch
wieder im Schatten des Chrisldorns, des Granatstrauches und
anderer auf der kaspischen Ebene dürftig wachsender Sträu-
cher, sah ich nur Anacamptis pyramidalis [Orchis) L., ß.
asiafica und y. oblonga Desf. Auf feuchten Wiesen kommt
277
Ochis cassidea Bieb. , O. incamata L. , O. iberica Stev.,
O. laxiflora Lara., ferner (raelir im Hochgebirge) O. tnacu-
lata L., O. leptophylla C. Koch und O. saccifera Brongn.
vor, während in Wäldern Orchis Jluvcscens C. Koch, O.
tenuifolia C. Koch, O. maculata L., O. lancibructea C.
Koch, O. affinis C. Koch, Platanthcra bifolia (Orchis)
L , P. virescens (Orch.) Zollik., Epipactis atrorubens (Sc-
rapias) Hoffm., K. microphylla Ehrh , Cephalanlhera ru-
bra (Serapias) L., C. ensifolia (Serapias) Sm., C. pallens
Rieh., Neottia nidus uvis (Ochrys) L. (auf Bucheuwurzeln),
Limodoru/H abortivum (Orchis) L. (ebenfalls) und Goo-
dyera repens (Satyrium) L. wachsen. Mehr im Gebüsch
findet man: Orchis tephrosanthos Vill., O. militaris L.,
Himantoglossum formosum (Orchis) Bieb. iiud Ophrys
bremifera Sfev. Auf Matten des Hochgebirges sammelte ich:
Orchis sphaerica Bieb., O. globosa L., O. taurica Lindl.,
0. Traunsfeineri Saut. , O. triphylla C. Koch , (hiugegeu
mehr iu Felsspalten) Spiranthes spiralis (Satyrium) L.,
der niederen Kalk- und Mergelhöhen endlich: Orchis Morio
L. ß. caucasica, O. mascula L., Gymnadenia conopsea
(Orchis) L. und G. comigera Rchb.
Erste Gruppe.
Ophrydeae Koch syn. ed. 2. p. 788.
1. Orchis Rieh, annot. de Orch. europ. p. 25. Koch syn.
ed. 2. p. 788.
A. Herorchis Lind. orch. pl. p. 266.
1. O. militaris L. cod. No. 6816. ß. grandiflora; Folia
oblonga , erecto - patula , infera ex apice recurvula ; Bracteae
uninerves, lanceolatae, floribus aequilougae; Sepala 3 exte-
riora majora, omuia galeam formantia, oblonga; Labium
magnum , trilobum, laciniä media ex basi angusta, obeordata,
278
crenulätä; lateribus latis abbreviatis , calcare longius , sed ger-
mine breyius. Steht allerdings der 0. longibracteala Bi-
voua und O. fusca Jacq. nahe, unterscheidet sith aber von
beiden durch die fleischfarbenen Blüthen und durch eine an-
dere Form der Lippe. Von Wilhelms aus Grusien und von
Rogner aus der Krim erhalten.
2. O. maxima C. Koch in Linn. XIX. p. 14. Von Dr.
Thirke in der Umgebung von Brussa gesammelt.
3. O. galeata Lam. dict. bot. IV. p. 593. Möchte doch
von O. militaris L. zu trennen und selbstständige Art seyn,
denn die beiden Abschnitte des Mittellappens stehen gespreizt
auseinander und sind gleich breit, obwohl nicht einnervig.
Auch ist die Aehre schlaffer. Hierher möchte wohl O. pun-
ctulata Stev. in Lindl. orch. pl. p. 273. gehören. Auf den
Vorhöhen des untern Kaukasus im Kreise von Elisabethopol,
c. 800 — 1500' hoch, auf tertiärem Gestein und Porphyr; im
nördlichen Daghestan auf tertiärem Kalk.
4. O. longicruris Lk. in bot. reg. t. 375. Aus der Um-
gegend von Brussa von Dr. Thirke gesammelt.
5. O« tephrosantjios Vi 11. 11. d. Dauph. II. p. 32. Auf
den Vorhöhen des untern und obern Kaukasus auf tertiärem
Gestein, 500 — 2000' hoch. In der Krim von Rogner ge-
sammelt.
6. ©. taurica Lindl. orch. pl. p. 271. Die kaukasischen
Exemplare der O. variegata All., die hierher gehören, un-
terscheiden sich von den deutschen Pflanzen durch die läng-
liche und selbst pyramidale Form der Aehre; allein mau fin-
det auch bei uns, und zwar vorherrschend im Gebirge,, Exem-
plare, die auch diese Eigenthümlichkeiten der O. taurica be-
sitzen. Lindley zieht als Synonym Bieberstein's O.
pyramidalis hierher, was, wie man namentlich ans dem
3. Bande der Flora taurico-caucasica ersieht, durchaus im*
2T9
richtig ist. Auf jeden Fall sah Lindley in Prescott's
Herbar ein Exemplar unserer Abart. Auf den Vorhöhen des
untern Kaukasus im Elisabethopoler Kreise auf Porphyr und
tertiärem Gestein, 1000 — 2000' hoch.
ß. Folia infcra ovata. Ebendaselbst.
7. O. aciuninata Desf. fl. atl. II. p. 318. t. 247. Aus
der Umgebung von Brussa durch Dr. Thirke erhalten.
8. O. sphaerica Bieb. fl. taur. cauc. II. p. 362. Auf dem
pontischen Hochgebirge auf Urgestein, 6000 — 8000' hoch.
Auf dem Kaukasus auf Urgestein und Porphyr, 5000- — 6000'
hoch.
9. O. globosa L, cod. No. 6809. Mit der vorigen Art auf
dem pontischen Hochgebirge.
10. O. rubra Jacq. icon. rar. I. t. 183. Lindl, orch. pl.
p. 266. O. papilionacea Koch syn. ed. 2. p. 792. Mut. fl.
franc. t. 65. f. 488. Von Dr. Thirke aus der Nähe von
Brussa erhalten.
11. O. cassidca Bieb. 11. taur. cauc. III." p. 600. O. fra-
grans Poll. in Rchb. fl. exe. p. 124. Gris. spie. fl. Rum. et
Bith. II. p. 358. Grisebach citirt als Abbildung, aber von
ihm nicht gesehen, die letzte Tafel in Pollini's Elementen;
ich finde diese aber unter den vielen zum ersten und zweiten
Bande gehörigen, des mir nur in italienischer Sprache be-
kannten Werkes durchaus nicht. Ans Grusien von Wilhelms
erhalten.
12. O. rariflora C. Koch in Linn. XIX. p. 13. Steht
allerdings der O. Morio L. nahe, unterscheidet sich aber durch
schlankere Bliithenlheile. Der an der Basis nicht ausgeran-
dete Sporn besitzt die Länge des Fruchtknotens, während
aber die weit schmäleren und einnervigen Deckblätter um die
Hälfte kürzer sind. Ausserdem ist die Lippe tiefer gespalten
280
und der mittlere Lappen überragt die seitlichen beträcht-
lich. In der Umgegend von Brussa von Dr. Thirke ge-
sammelt.
13. O. Morio L. cod. No. 6813.
ß. Caucasica C.Koch; Bracteae inferiores 3 — önerves
ecoloratae; Lobus intermedius latissimus, emarginatus la-
teralibus paululum altior. Unterscheidet sich von der eu-
ropäischen Form durch die angegebenen Merkmale, und
möchte doch vielleicht eigene Art seyn. Zu O. longi-
cornis Desf., die sich durch die anders gefärbte Lippe aus-
zeichnet, gehört die kaukasische O. Morio, wie Lindley
fragweise hinstellt, auf keine Weise. Eben so möchte O.picta
Lois. , wenigstens nach einem von Boissier dem Berliner
Herbar mitgetheilten Exemplare, eher zu O. Morio L., als
zu O. longicornis Desf., wohin sie ebenfalls Lindley ge-
stellt haben will, gehören, insofern sie nicht selbst eine gute
Art darstellt. Auf den ersten Mergel- und Kalkhöhen Grusiens
von 500 — 2000' H. ziemlich gemein; ebendaselbst inDaghestan.
D. Mascula Lindl. orch. pl. p. 259.
14. O. mascula L. cod. No. 6814.
ß. Graciliflora C. Koch in Linn. XIX. p. 13. Der
schlankere Fruchtknoten und die im Yerhältniss zur Hauptart
kleinere Blüthe giebt der Pflanze ein von der Hauptart ab-
weichendes Ansehen. Auch scheinen die Blätter am untern
Theile des Stengels länger und schmäler zu seyn und laufen
fast in einen Stiel aus. Weiter oben bestehen sie nur ans
eng anliegenden Scheiden. Dieselbe Abart sammelte ich übri-
gens auch bei Jena ; ferner sah ich Exemplare aus Schott-
land von Dr. Klotzsch und vom Harz durch Junghuhn
gesammelt. Aus der Nähe von Brussa.
281
15. O. proviucialis Balb. misc. alt. p. 20. t. 2. Aus
der Nähe von Brussa.
16. O. fiseudopallens C. Koch in Linn. XIX. p. 13. Un-
terscheidet sich von O. palten» L. und O. proviucialis Balb.
durch kleinere Blüthen, aber längere Deckblätter. In der
Nähe von Brussa von Dr. Thirke gesammelt.
17. O. flavescens C. Koch ; Tuberculum in apice bilo-
bum; Folia ex basi caulina approximata, anguste oblonga, in
petiolum dimidio breviorem attenuata, inferis exceptis, sessi-
lia, acutiuscula; reliqua distantiora , etiam sessilia, lincaria,
patula aut erecta; Bracteae oblongo-lauceolatae aut lanceo-
latae, subtiliter serrulatae, duplo germine longiores, 3 — 5-
nerves, reticulato-venosae; Flores flavescentes; Labellum tri-
lobum, aequilongum ac latum : lobo medio brevi sed laterali-
bus altiori, longitudine germinis ab initio curvati et dimidiae
bracteae. Steht im Habitus der O. romana Seb. et Maur.
fasc. rom. I. p. 31. (O. pseudo-sambucina Ten. fl. neap.
t. 86.) viel näher, als der O. sambucina L., mit der man
meine Art bis jetzt vereinigt hat. Die erstere hat eine an
der Basis laxere Aehre und ein anderes Verhältniss in den
Bliithentheilen. So ist der Fruchtknoten, der übrigens an
Länge zwei Drittel der Deckblätter erreicht, aufrecht oder
anfangs abstehend, und krümmt sich erst weiter oben über.
Er und der Sporn sind länger als die Lippe, die selbst brei-
ter als lang ist. Ihre beiden Seitenlappen erheben sich auch
mit dem der Mitte auf gleiche Höhe. Im untern Kaukasus
in Wäldern auf Trachyt und Porphyr, c. 3000' hoch. Yon
K. Schmidt aus Grusien und von Rogner aus der Krim
erhalten.
18. O. tennifolia C. Koch ; Tuberculum bifidum ; ejus par-
tes ex apice 2 — 3 radiculis filiformibus instructae; Caulis
282
pedalis , ex basi tunicis tribus aphyllis inclusus, ex parte in-
feriori foliis sessilibus anguste ellipticis in petiolum quasi at-
tenuatis, erectis yestitus, ex parte superiori foliis bracteifor-
mibus 2 aut 1 obsitus; Bracteae lanceolatae, 3 — önerves,
reticulato-venosae, iloribus longiores, patentes; Spica brevi-
ter oblonga, sub - 12 - flora, rubra; Germen patenti - curvatum,
calcare adscendente multo longius; Sepala inter se aequalia,
lateralia reflexa. Vielleicbt nur rotbblühende Abart der vo-
rigen Species. Im Ansehen ähnelt diese Art auch der O.
taurica Lindl. und der O. patens Desf. , unterscheidet sich
aber von beiden durch die Lippe. Im untern Kaukasus im
Kreise Elisabethopol auf tertiärem Boden und auf Porphyr,
800—1500' hoch.
19. O. leptophylla C.Koch; Tuberculum elongatum, ex
apice interdum bilobum; Folia sub -4, distantia, sublinearia,
inferum latius quidem, sed etiam brevius quam secundum;
supremum bracteiforme ; Bracteae patentes, 3-nerves, incon-
spicue reticulato-venosae, vix florem aequantes ; Labellum
ad basin subito attenuatum, ad apicem latum, 3-lobum: lobo
medio multo angustiori, ovato -deltoideuni; Calcar descendens,
curvatum, germin^ duplo brevius; Sepala in galeam conni-
ventia. Möchte vielleicht 0. iberica Lindl. (0. angustifolia
Bieb. fl. taur. cauc. II. p. 368.) seyn, unterscheidet sich je-
doch durch die 3 -lappige Lippe und durch die nicht abste-
henden, sondern helmartig zusammengeneigten Blumenblätter.
Was ich unter diesem Namen von Wilhelms erhalten habe,
steht der O. Traunsteineri Saut, am Nächsten und hat weit
kürzere Blätter. Auf sumpfigen Hochthälern des Kaukasus
auf Kalk, c. 3500' hoch; auch in Daghestan.
ß. haxa; besitzt grössere und schlaffere Blüthen und
ähnelt deshalb der O. laari/lora Lam. und O, Traunsteineri
Saut., unterscheidet sich aber von der erstem durch die ver-
283
längerteu Knollen, von beiden durch die helmartig vereinig-
ten Bliithenblätter. Am Bosphor auf Kalk und Mergel, im
Gaue Pertakrek auf Porphyr- und Kalkboden, c. 3000' hoch.
y. Longifolia ; unterscheidet sich durch die langen,
die Aehre erreichenden Blätter und durch die spathelförmig
breiter werdende Lippe mit lanzettförmigen Mittellappen. Aus
der Krim von Rogner erhalten.
20. O. laxiflora Lam. fl. franc. III. p. 405. In der Krim
von Rogner gesammelt.
21. O. platychila C. Koch in Linn. XIX. p. 13. Steht
allerdings der O. laxiflora Lam. sehr nahe, unterscheidet
sich aber durch 5 — 7nervige Deckblätter; ferner sind diese
und der Fruchtkoten so lang, als die mit dem Sporne ver-
einigte Lippe , deren mittelster Lappen kürzer als die seitli-
chen ist und eine kurze Spitze . aber keinen Ausschnitt hat.
Von Dr. Thirke aus der Umgebung von Brussa erhalten.
22. O. saccifera Brongn. in Bor. et Chaub. exped. de
Mor. bot. t. 30. f. 1. Im Hochgebirge des Kaukasus in den
Wäldern des Gebietes der Rionquellen auf Thonschiefer und
Porphyr, c. 5000' hoch.
23. O. Traunsteineri Saut, in Koch syn. ed. 2. p. 793.
Im Banate auf Jurakalk.
24. O. inaculata L. cod. No. 6823. Aus Grusien von
"Wilhelms erhalten.
25. O. triphylla C. Koch; Tiiberculum bifidum ; Canlis
ex basi adscendens , triphyllus, tubulosus ; Folia distantia, infi-
mum vagiua longiori praeditum, oblongnm; medium oblongo
lanceolatum; supremum jlanceolatum, reliquis duolnis multo
minus; Bracteae lanceolatae, 3 — önerves, reticulato -venosae,
inferiores solae floribns longiores ; Spica inferne distans, cete-
rum laxiuscula; Labellum latissimum, 3-lobum, crenulatum:
284
lobo medio augustiori, calcari aequilongum , sed germine pall-
idum minus. Unterscheidet sich von O. tnaculata L., der
die Pflanze am Nächsten steht, durch den hohlen Stengel. Im
Gaue Risa auf Augitporphyr , c. 2500' hoch.
26. O. affinis C. Koch; Tuberculum angustum, bifidum;
Caulis 4 — öphyllus, fistulosus ; Folia ad apicem usqne aequi-
distantia, patula, plurinervia : nervis aeque conspicuis, infe-
riora latiora, anguste oblonga , superiora lineari-lanceolata,
decrescentia, sessilia; Bracteae lanceolatae , inferae plerum-
que horizontales, ceterae patentes, omnes floribus majores;
Spica inferne laxiuscula; Labellum latum, crenulatum, 3-
lobum: lobo medio augustiori, oblongo, calcare inflato et ger-
mine aequilongo minus. Im Habitus der O. incarnata L.
unterscheidet sich diese Art durch die allmählig immer klei-
ner und schmäler werdenden Blätter, wodurch sie wieder der
O. maculata ähnlich erscheint, durch die namentlich an der
Basis schmälere Aehre und durch den dicken, den Frucht-
knoten an Länge übertreffenden Sporn. O. tripliylla C. Koch
hat einen stets nur 3blättrigen Stengel.
27. O. incarnata L. cod. No. 6821. In den Hochthälern
Grusiens auf Kalk- und Porphyrboden, 800 — 2500' hoch.
ß. Nana. Auf den Hochmatten des politischen Gebir-
ges, c. 6000' hoch, auf Urgestein und Augitporphyr; in der
armenischen Provinz Eriwan auf basaltischem Boden, c. 3000'
hoch.
28. O. iberica Bieb. in Willd. sp. pl. IV. p. 25. Aus Gru-
sien von Wilhelms erhalten.
29. O. lancibracteata C. Koch; Folia caulis fistulosi
crebra, patulo-erecta, inferiora oblonga, superiora non va-
ginantia, lanceolata; Bracteae lanceolatae, inferiores flore
paene dnplo longiores, plurinerves, venosae ; Labium trilobum :
285
lobis lateralibus subqiiadratis, crenulatis, intermedio lauceo-
lato raulto latioribus, calcare inflato aequilougnm, sed germi-
ne inflato brevius; Sepala duo exteriora patentia, deniqoe
reflexa, reliquis majora. Hat mit O. longibractea Biv. wohl
die langen Deckblätter gemein, steht aber der O. foliosa
Soland. unbedingt am Nächsten. O. saccifera Brongn. ß.
procera Gris. möchte vielleicht hierher gehören; doch giebt
Grisebach selbst die 3 Abschnitte der Lippe gleich an,
während hier der mittlere Lappen lanzettförmig ist. O. lati-
folia L. wird nie so gross und hat von den 3 Abschnitten
der Lippe den mittelsten am breitesten. In der Provinz Eri-
wan auf basaltischem Boden, c. 2700' hoch; im pontischen
Gebirge auf Augitporphyr, c. 3500' hoch; im Hochgebirge
auf Urgestein, c. 6000' hoch. Im Banate auf Jurakalk.
II. Anacamptis Rieh. Mein, du Mus. d'hist. nat. IV. p. 19.
30. A. pyramidalis (Orchts) L. cod. No. 6810. In Gru-
sien mehr im Gebüsche der Ebenen, als im Gebirge, nament-
lich auf Mergel- und Kalkboden, c. 500 — 1500' hoch; ebenso
in Schirwan unter gleichen Verhältnissen bis zu 500' Höhe;
in der Provinz Eriwan auf basaltischem Boden, c. 3000' hoch.
In der Nähe von Trebisond auf Augitporphyr bis zu 500'
Höhe.
ß. Asiatica C. Koch in Linn. XIX. p. 12. ~A. con-
densata Desf. fl. atl. II. p. 816. (nach einem in Link's Her-
bar befindlichen Originalexemplare). Aus der Krim von Rog-
ner und aus der Umgegend von Brussa durch Dr. Thirke
erhalten. Bei Trebisond auf Augitporphyr bis zu 500' Höhe.
y. Oblonga» Besitzt eine längliche Aehre. Der Mit-
tellappen der Lippe ist bisweilen weit kleiner als die seitli-
chen. Sehr häufig im Gebüsch der schirwan'schen und daghe-
stan'schen Ebene bis zn 300' Höhe,
286
31. A. trlcliocera (Orchis) Brongn. in Bor. et Chanb. ex-
ped. de Mor. bot. t. 30. f. 2. Orchis cylindrica C. Koch in
Linn. XIX. p. 12. Leider besitze ich aus der Thirke'schen
Sammlung nur ein Exemplar, was aber zu sehr gepresst ist,
so dass ich die Bursicula nicht deutlich herauspräpariren konn-
te, die beiden Lamellen auf der Basis der Uuterlippe siud
aber sehr deutlich zu sehen. Meine frühere Angabe, dass
die Lippe 4theilig ist, beruht auf einen Irrthum; sie ist 3-
theilig. Grisebach vereinigt mit Unrecht diese Art mit A.
pyramidalis (Orchis) L. In der Nähe yon Brnssa.
III. Gymnadenia (Rieh. Mem. du Mus. d'hist. nat. IV.
p. 35.) Koch syn. ed. 2. p. 794.
32. G. conopsea (Orchis) L. cod. No. 6825. Auf dem
Domoglett im Banate auf Jurakalk.
33. €r. comigera Rchb. fl. exe. p. 121. Unterscheidet sich
von G. conopsea (Orchis) L. durch den mehr, namentlich
am obern Theile, beblätterten Stengel, durch längere, eirund-
lanzettförmig zugespitzte Deckblätter, durch eine weit dichtere
Aehre und durch kleinere Blüthen , deren Lippe zwar ebenfalls
3- lappig ist aber der mittlere Lnppen erscheint länglich und
ragt über die anderen hervor. Reiche nbach sagt zwar
vom Sporn, dass er dem Fruchtknoten an Lauge gleiche,
meine Exemplare besitzen ihn jedoch, mit Ausnahme eiues ein-
zigen, länger. Diese Art hat Reichenbach zuerst in Thü-
ringen aufgefunden; sie scheint aber im Süden häufiger vor-
zukommen. Ehrenberg fand sie auf dem österreichischen
Schneeberg uudEbel in Montenegro. Auf dem kaukasischen
Isthmus sah ich nur G. comigera Rchb. Ich fand sie in
Grusien auf Mergel - und Kalkboden , 800 — 2000' hoch ; in
der armenischen Provinz Eriwan auf basaltischem Boden, c.
3000' hoch.
287
IV. Coeloglossum Hartra. fl. scand. ed. i. p. 329. Koch
syn. ed. 2. p. 795.
34. C. viride (Satyr htm) L. cod. No. 6834. Aus Gru-
sien Ton Wilhelms erhalten.
V. Himantoglossum Spreng, syst. veg. III. p. 694.
Dieses Geschlecht unterscheidet sich von der Abtheilung
Herorchis nur durrh den verlängerten Mittellappen, der aber
auch bei O. militaris L. ß. galeala Lam. und O. tephro-
santhos Vill. ebenfalls eine bedeutende Verlängerung besitzt.
Die spiralförmige Aestivation, welche Koch als Charakter
augiebl, scheint bei H. formostim (Orchis) Bieb. nicht vor-
handen zu seyn. Zu Aceras R. Br. dürfen die Arten dieses
Geschlechtes durchaus nicht gebracht werden.
35. H. forinosuin(Orcī)Bieb. fl. taur. cauc. III. p. 603.
Sehr häufig im Gebüsche der frühern Herrschaft Kuba auf
Mergel- und Kalkboden, c. 500' hoch.
36. HL caprinmn (Orchis) Bieb. fl. taur, cauc. III. p.602.
Von Dr. Thirke bei Brussa gesammelt.
VI. Comp er ia C.Koch.
Sepala tria exteriora connata, galeam referentia, duo in-
teriora linearia inclusa; Labium rhomboideum, angulis late-
ralibus in laciniis filiformibus, elongatis excurrentibus, angulo
supremo contra bifido, laciniis illas aequantibus; Anthera tota
adnata: loculis parallelis; Massae pollinariae lobulatae, pedi-
cellatae basi bnrsicula communi tectae. Unterscheidet sich von
Himantoglossum durch die drei äusseren, vollständig ver-
wachsenen Blumenblätter, welche die beiden inneren, verlän-
gert -linienförmigen einschliessen, und durch die eigeuthi'unli-
che Form der Lippe.
288
37. C taurica C. Koch; Orchis Comperiana Stev. iu
Mem. de la soc. d. nat. de Mose. VII. p. 63. Aus der Krim
von Rogner erhalten.
VII. Piatanthera Rieh. Mem. dnMus. d'hist. nat. IV. p. 35.
38. P. virescens (Orchis) Zollik. ap. Gaud. fl. helv. V.
p. 497. P. chlorantha Cnst. in Rchb. Ausg. v. Mösl. Handb.
d. Gew. II. p. 1565. In den Wäldern der daghestanischen Pro-
vinz Kuba auf Mergel- und Kalkboden, c. 500 — 1500' hoch.
39. P. blfolia (Orchis) L. cod. No. 6806. Aus Grusien
von Wilhelms, aus der Nähe von Brussa durch Dr. Thirke
erhalten.
VIII. Ophrys R. Br. in Hort. Kew. V. p. 195.
40. o. speculuiii Lk. in Schrad. Journ. d. Bot. 1799. II.
p. 324. In der Nähe von Brussa gesammelt.
41. O. ©estrifera Stev. in Mem. de la soc. d. nat. de Mose.
II. p. 175. t. 11. f. 4. 5. Aus der Krim von Rogner er-
halten.
42. O. brcinifera Stev. in Mem. de la soc. d. nat. de
Mose. II. p. 174. t. 11. f. 2. Auf den Vorhöhen des untern
Kaukasus im elisabethopoler Kreise auf Mergel-, Kalk- und
Porphyrboden. Sonst in Grusien.
43. ©. cornuta Stev. in Mem. de la soc. d. nat. de Mose.
II. p. 174. t. 11. f. 3. Von Wilhelms ans Grusien er-
halten.
44. O. atrata Lindl. in bot. reg. t. 1087. Bor. et Chaub.
exp. de Mor. t. 32. f. 4. Von Dr. Thirke in der NäheBrussa's
gesammelt. Irriger Weise früher (Linn. XIX. p. 13.) als O.
Arachnites bestimmt.
IX. Serapias R. Br. Hort. Kew. V. p. 194.
45. S. Lingua L. cod. No. 6866. Von Dr. Thirke ans
der Umgebung von Brnssa gesammelt.
289
Zweite Gruppe.
Etimodoreae Koch syn. ed. 2. p. 799.
X. Limodorum Rieh, annot. de orch. p. 20.
46. 1^. abortivum (Orcliis) L. cod. No. 6830.
ß. jinatolicum C. Koch iii Linn. XIX. p. 13. Von
Rogner in der Krim und von Dr. Thirke in der Ncähe von
Brnssa gesammelt.
XI. Cephalanthcr a Rieh, annot. de orch, p. 21.
47. C. rubra (Serapias) L. cod. No. 6863. Häufig in den
Wäldern Dagheslans auf kalkigem und mergeligem Boden,
300 — 1500' hoch; ebenso des pontischen Gebirges auf Augit-
porphjr, 1000 —3500' hoch; der Krim auf Diorit, Thon-
schiefer und Kalk, 100 — 1500' hoch.
48. C. ensifolia (Serapias) Sm. brit. fi. 945. Aus Gru-
sien von Wilhelms und K. Schmidt erhalten.
49. C pallens Rieh, annot. de orch. p. 21. Auf dem Do-
moglett im Banate auf Jurakalk; in der Krim von Rogner
gesammelt und ans Grnsien von K. Schmidt und Wil-
helms erhalten.
XII. Epipactis Rieh, annot. de orch. p. 21.
50. E. atrorubens (Serapias) Hoffm. Deutschi. Fl. II.
p. 182. In den Wäldern Daghestans auf Kalk- und Mergel-
boden, 300 — 1500' hoch; in denen Liwaneh's im Tschoruk-
gebiet auf Melaphyr und Porphyr, 1500 — 2000' hoch.
51. E. pyenostaehys C. Koch 5 E. latifolia ß. pyeno-
staehys C.Koch in Linn. XIX. p. 12. Caulis puberulus, ela-
tus; Folia inferiora, late ovata, acuta, margine et nervis
pubescenti-scabra, densa, superiora oblongo-lanceolata, ple-
rumque complicata ; Bracteae ellipticae , floribus magnis multo
22 r Bd. 3s Heft. 19
290
longiores; Perianthium eampanulatum : sepalis ovatis; Labii
articulns anterior ovatus, obtusus, gibbis baseos corruga-
tis. Unterscheidet sich von E. atrorubens (Serap :as) Hoffm.
durch die dichteren Blütheu und Blätter und durch die an-
sehnlichere Grösse. Von Dr. Thirke aus der Nähe von
Brussa erhalten.
52. E. microphylla Ehrh. Beitr. IV. p. 42. Auf dem
Domoglett im Banatc auf Jurakalk; aus der Nähe von Brussa
durch Dr. Thirke gesammelt.
53. E. palustris (Serapias) Scop. fl. carn. II. p. 204.
Im Gaue Pertakrek im Tschorukgebiete auf Porphyrboden, c.
3500' hoch. Aus Grusien von Wilhelms, ans der Krim
von Rogner erhalten.
XIII. Neottia L. act. ups. 1740. p.33.
54. Mi niduis avis (Ophri/s) L. cod. No. 6841. Auf dem
Domoglett im Banate auf Jurakalk; in den Wäldern der Krim
auf Grünsteiu, Thonschiefer und Jurakalk, 200 — 1500' hoch;
in denen Grusiens auf tertiärem Kalk und Mergel.
XIV. Goodyera R. Br. Hort. Kew. ed. 3. V. p. 197.
55. G. repens (Satyrium) L. cod. No. 6839. In kalki-
gen Felsenspalten grusischer Wälder, ziemlich häufig, c. 1500
bis 2000' hoch.
XV. Sp iranthes Rieh, in Koch syn. ed. 2. p. 802.
56. S. spiralis (Ophrtjs) L. cod. No. 6843. Im Hoch-
gebirge des Kaukasus auf Thoneisenstein und Kalk, c. 5000'
hoch.
291
Crymnospermeae, Hacktsämler.
Nach dem Beispiele Sohle iden's stelle ich hier die
Familien unter dem Klassennamen der Nacktsämler zusam-
men, wo die Eichen sich von keiner Hülle umschlossen ent-
wickeln, bringe demnach die Loranthaceen in die Nähe der
Nadelhölzer. Diese selbst theile ich nach dem neuesten Bei-
spiele EndH eher* s in die übrigens schon früher unterschie-
denen Familien.
I. Abietineae Endl. syn. Conif. j). 77.
Im Ganzen kennt man bis jetzt über 140 Arten dieser
Familie, aber wahrscheinlich möchte diese Zahl sich im Verlaufe
der Zeit bis auf 200 vergrössern. Unsere ächten Nadelhöl-
zer bilden von den bekannten Abietineen 8/9, und kommen,
vielleicht mit Ausnahme einer einzigen Art, nur auf der nörd-
lichen Erdhälfte vor; selbst hier lieben sie vorherrschend die
gemässigten und selbst kälteren Länderstriche, und in den
ersteren wiederum die Gebirge. Es wird nicht uninteressant
seyn, wenn es mich auch tou dem eigentlichen Gegenstande
meiner Aufgabe etwas ablenkt, die Verbreitung der Pinus-
Arten etwas näher ins Auge zu fassen. Zuerst stellt es sich
heraus, dass man aus der neuen Welt doch 4 Arten mehr
als aus der alten Welt, nämlich 67 kennt. Von diesen kom-
men aber 2/3 in Nord- und nur */s in Mittelamerika vor;
eine Art haben beide Ländergruppen geraein. Von den 43
Nordamerikanern sind 19 Tannen , 2 Lärchen und 22 Kiefern ;
in Südamerika herrschen die letzteren noch bedeutender vor,
denn ihre Zahl beträgt ebenfalls 22, während nur 3 Tannen
und gar keine Lärchen vorhanden sind.
Aus Afrika hat man bis jetzt noch kein Nadelholz beschrie-
ben, doch kommt im Allgemeinen daselbst ein der Ceder sehr
19*
292
ähnlicher, wenn nicht derselbe Baum vor. Am Meisten be-
sitzt verhältnissmässig von der alten AVeit Japan und China,
nämlich 13 (6 Tannen, 1 Lärche und 6 Kiefern), obwohl
diese Länder noch am Wenigsten besucht sind ; in den Hima-
lajaländern kommen jedoch 10 Arten: 4 Tannen, 1 Ceder
und 5 Kiefern vor. Vorderasien besitzt 14 Nadelhölzer: 6
Tannen, 1 Ceder und 7 Kiefern, von denen es nur. 2 mitSüd-
nnd 2 mit Nordeuropa gemein hat. In dein eigentlichen Sibi-
rien wachsen 9 Arten : 5 Tannen , 3 Lärchen , aber nur eine
Kiefer, die es merkwürdiger Weise (aber nur in strauch-
artiger Form und deshalb wahrscheinlich doch verschieden,
nämlich Pinus Cembra L.) allein mit Südeuropa gemein-
schaftlich besitzt. Man hat aber in den Gärten eine mit dün-
neren Nadeln versehene Pinus sylvestris sibirica^ die wahrschein-
lich mit Pinus foliis geminis Gmelin's identisch sein möchte.
Weder unsere nordische Kiefer, noch die gewöhnliche Lärche
übersteigen nach Osten den Ural , obwohl sie bis dahin be-
deutende Wälder bilden. Süd-Europa und namentlich die Län-
der am Mittelmeere bis zu den Alpen haben 9 Arten eigen-
tümlich, von denen nur 3 auch im Norden der genannten
Gebirge wachsen. Nord -Europa besitzt ausserdem noch 5,
also im Ganzen 8 Arten , nämlich : 2 Tannen , 1 Lärche und
5 Kiefern. Vereinzelt kommen endlich noch in Cochinchina.
auf den Philippinen, auf Sumatra und auf den Kanaren je
1 Art vor.
In den nördlichen Ländern des Orientes habe ich 9 Arten
gesammelt, von denen 3 neu sind und 1 ( P. Pumilio Haenke)
bis jetzt noch nicht beobachtet wurde. 3 haben andere Rei-
sende gesehen, die mir entgangen sind, sodass die Gesammt-
zahl sich auf 12 herausstellt. In Deutschland bis an das
adriatische Meer kennt man 10 Arten, von denen 5 in be-
zeichneten Ländern fehlen.
203
Was nun die Verbreitung der Nadelhölzer iu den nörd-
lichen Ländern des Orientes anbelangt, so findet man nirgends
auf dem kaukasischen Isthmus Wälder von irgend einer Aus-
dehnung. In den Ebenen kommen sie auch nicht vereinzelt
vor, und selbst tiefer als 2000 Fuss über der Oberfläche des
Meeres habe ich sie nirgends beobachtet. Tannen gehören
zu den Seltenheiten, und kommen fast nur im Westen vor;
dort wurde die Pinus Nor dmanniana Stev. zuerst von Nord-
mann auf dem meschischeu Quergebirge , was das armeni-
sche Hochland mit dem Kaukasus verbindet, und auf dem
adshar'schen Gebirge beobachtet ; ich habe sie einzeln in
Letschkum gesehen. Dort wächst auch Pinus orientalis L.
Unsere Weisstanue hat nur Biebers teiu in dem höhern Ge-
birge desKaukasus gesehen-, aber weder Steven, nochWil-
helms, CA. Meyer und K. Schmidt haben sie wieder
beobachtet.
Häufiger sind die Kiefern, die aber leider noch nicht
hinlänglich erforscht sind. Ob in der That Pinus sylvestris
L. auf dem Kaukasus wächst, oder ob es eine andere, viel-
leicht eigentümliche Art ist, muss späteren Untersuchungen
anheimgestellt werden. Auf der ersten Reise sah ich sie
südwestlich von Tiflis bereits im untern Kaukasus, ferner auf
dem Nakerale und in Ossien , aber nirgends von einer bedeu-
tenden Ausdehnung. Leider sind die gesammelten Exemplare
verloren gegangen. Auf der 2ten Reise wendete ich mich dem
Osten des kaukasischen Isthmus zu, habe sie aber dort nir-
gends gesehen. Nach Berichten der Eingebornen und ande-
rer Reisenden kommt die Kiefer aber hauptsächlich auf dem
sogenannten schwarzen Gebirge im Norden sehr viel, aber
nirgends von einer bedeutenden Grösse , vor. Eben so ist sie
in den Gauen am schwarzen Meere, in Tscherkessien nnd
Abassien beobachtet worden. Ein Offizier, der den unglück-
294
liehen Zug nach Dargo mitmachte , hat mir von bedeutenden
Kiefernwäldern erzählt, die das nordwestliche Ende des an-
dischen Kaukasus bedeckten.
Im armenischen Hochlande , wo im Allgemeinen Herz-
losigkeit vorherrschender Charakter ist, kommen doch Kiefern-
Wälder yon bedeutender Ausdehnung auf dem Suwanlü-
(Soghanly -) Dagh vor. Doch auch diese sind durch die Hab-
sucht eines Pascha von Kars gelichtet, [der für 100,000 Sil-
berrubel Kiefernstämme an die russische Regierung zum Bau
der Festung Alexandrapol, also einer Festung, die gegen die
Türkei gerichtet war, verkaufte. Ausserdem finden sich un-
bedeutende Wälder auf dem Gränz walle des armenischen Hoch-
landes gegen die Tschorukspalte oberhalb der Kurquellen Tor.
Es ist dieses Pinus Kochiana Klotzsch. Ob die Kiefer des
Suwanlü-Dagh dieselbe Art ist, wage ich nicht zu entschei-
den ; es möchte aber wahrscheinlich seyn. Endlich besitzt
noch der Schachjoldagh einzelne Kiefern , die ohne Zweifel
der P. Kochiana Klotzsch ähnlich sind , aber mehr strauch-
artig vorkommen. Ich habe sie P. armena genannt. Im
Bambakthale sah ich Kiefern nur einzeln, ob sie der P. Ko-
chiana Klotzsch oder der P. armena C. Koch, oder endlich
gar der P. sylvestris L. angehören, weiss ich nicht. Tan-
nen, Lärchen und Cedern sah ich nirgends.
Das pontische Gebirge, südlich bis zur Tschorukspalte
herab, ist überhaupt reich an Gehölzen, auch an Nadelhöl-
zern. Auf der Nordseite wächst auf einer Höhe von 3000 —
7000 Fuss die prächtige Tanne des Orientes, und bildet zum
Theil (nach Berichten der Eingeborneu) auf dem Rücken des
Gebirges zwischen fif und Baiburt grosse Wälder. Ich sah
sie hauptsächlich im Hochgebirge des Gaues Pertakrek und
im Tbale der Furtuna zum Theil mitten unter prächtigen
295
Rothbuchen, von einer Höhe und Stärke (von 12 — 16 Fuss
im Umfange), wie ich bei uns weder die Roth-, noch die
Weisstanne gesehen habe. Ausserdem kommt noch auf der
Nordseite des politischen Gebirges und namentlich oberhalb
Trebisonds die Abart der Weisstanne vor, welche Steven
als P. Picea L. ß. leioclada unterschieden hat.
Auf der Südseite des politischen Gebirges sah ich nur
im Hochgebirge des Gaues Pertakrek orientalische Tannen,
wohl aber Kiefern, doch immer nur in Gruppen und verein-
zelt. Es war mehr im Hochgebirge die Pinus pontica C.
Koch, die aber, eben so wie die P. Kochiana Klotzsch,
eine unbedeutende Höhe erreichte. Gegen das Thal des Tscho-
ruk kam unser Knieholz (P. Pumilio Haenke) vor. In der
Gegend von Artwin fand ich auf hohem Felsenterrain, ohne
Zweifel wild , P. Pinea L.
Pinus L. cod. No. MCLXXXH.
A. Abies Lk. in Liun. XV. p. 525.
1. P. Nordmanniana Stev. im Bull, de la soc. d. nat.
de Mose. 1838. p. 45. t. 2. Im Gaue Letschkum auf Kalk, c.
3000' hoch.
2. P. AMes du Roi observ. bot. p. 39. P. Picea L. cod.
No. 7247.
ß. Leioclada Stev. im Bull, de la soc. d. nat. de Mose.
1838. p. 44. Oberhalb Trebisond auf Augitporphyr, c. 3000'
hoch. Von Dr. Thirke bei Brnssa (auf dem Olymp?) ge-
sammelt.
3. P. heterophylla C. Koch ; Ramuli floriferi breves , 1 -
— 2pollicares , puberuli, patentissimi aut patentes; Folia ra-
inoruin densa, sparsa, lineari-oblonga, sensim in acumen
atteimata; ramulorum plus dimidio miuora, densissima, linea-
ria, acuta; floralia amenta slaminifera dnplo superantia, iis
296
ramiilorum majora , linearia, apice rotundata, saepe eraar-
ginata; omnia patentissima, paene horizoutalia , supra leviter
canaliculata , subtns juxta carinam faseiä argented picta;
Squamae ameuti stamiuiferi spathulatae, lacero-fimbriatae;
Antherae stipitatae, ecristatae; Amentum ovuliferum et stro-
bili? Steht zwischen der P. cephalonica Endl. und P. bal-
samea L., unterscheidet sich aber von beiden durch die ver-
schiedenen Blätter. Woher ich diese Art habe, vermag ich
nicht anzugeben. Sie befand sich unter den Pflanzen der
Sammlung kaukasischer Pflanzen; es Aväre möglich, dass
ich die Exemplare aus der Krim von einer dort kultivirten
Art gesammelt hätte.
B. Picea Lk. in Liuu. XV. p. 516.
4. P. orientalis L. cod. No. 7251. Auf dem politischen
Gebirge auf Augitporphyr und auf Urgestein, 3000 — 7000'
hoch ; in Letschkum auf Porphyr.
C. Pinaster Endl. syn. conif. p. 166.
5. P. Puinili© Haenke Beob. a. d. Reis. p. 68. Im Gaue
Sber auf Kalk, c. 3500' hoch.
6. P. Kochiana Klotzsch msc. Arbor mediocris, altitu-
dine 30 — 40pedum, ramulis et ramis patentibns aut patenti-
adscendentibus, cicatricibus densissime obtectis ; Cortex fer-
rugineus aut ad apicem ramiilorum griseus; Folia gemina, 1
— i^/^-folUGaxia, lineam lata, supra concava, lineä elevata
instructa, marginibus (ope lentis adspectis) serrulata, verti-
ciliato-fasciculato disposita; Squamae fulcrantes ovatae, mar-
gine sublacerulo, horizontaliter patentes; involucrantes 8 — 10
apice ovato , albo-marginatae, lacerae, fimbriis ex parte con-
nexis , supremae elongatae; Gemmae ovato - conoideae , squa-
mis ovato - lanceolatis , integris instructae ; Amenta staminifera
brevitcr stipitata : antheris cristä ovata, instructis ; Strobilus
297
brevissime stipitatus, hornotinus patens aut erectus, conoideus.
Steht zwischen der P. sylvestris L. und P. rotundata Llc.
indem sie mit der erstem die Form der Zapfen, mit der letztern
den Antheren - Kamm gemein hat. Auf demKanly-Dagh über
den Knrqnellen auf Porphyr, c. 7000' hoch; bei Artahau auf
Trachyt, c. 5500' hoch.
7. P. armena C. Koch ; Frutex aut arbor mediocris , alti-
tudine 20 — 30pedum, ramis patentibus aut erecto-fastigia-
tis , cicatricibus distantioribus tectis ; Cortex ferrugineo - aut
gi-iseo- aureus; Folia gemina, 1 — lYa-pollicaria, lineam et
ultra lata, acuta, supra concava, marginibus (ope lentis ad-
spectis) vix serrulatis, sparsa; Squamae fulcrantes, ovatae
aut retnsae, involucrantes 6 — 8 oblongae, apice acutiusculae,
margine albo - fimbriatae , sed fimbriis minime conuexis;
G emmae ovato - oblongae , squamis ovato - lanceolatis , albo -
marginatis, limbriatis; Amenti stamiiiiferi '? , Strobilus maturus
brevissime stipitatus , horizontalis , ovato - oblongus ; Squama-
rum extus rubro-brunueai um superiorum umbones, pyrami-
dati, interdum recurvi. Steht der P. Kochiana Klotzsch
allerdings sehr nahe; es unterscheidet sich die Art aber durch
die Schuppen der Blattbiischel und der Knospen. Auf dem
Schachjol-Dagh, auf Porphyr uud Dolorit, c. 7000' hoch.
8. P. tnricio Poir. dict. V. p. 339.
ß. Pallasiana Lamb. piu. ed. 1. II. 1. t. 1. Auf dem
Kamm des krim'schen Südgebirges , c. 3000 — 4000' hoch.
9. P. pontica C. Koch Wander. im Oriente. II. p. 85.
(nee p. 232. sine diagnosi). Arbor mediocris, altitudine 30
— 40 pedum, ramis et patentibus cortice griseo instruetis et
cicatricibus distantibus obtectis; Folia gemina, bipollicaria,
vix lineam lata , viridia , supra concava , linea elevata in-
strueta, marginibus scabridis, (ope lentis adspectis) serrulatis,
298
sparsa; Squamae fulcrantes retusae, involucrantes 6 — 8 albo-
marginatae, marginum fimbriis connexis, apice oblongo;
Gemmae parvae, oblongae: squamis oblongis, margine lace-
rulo; Amenta stamiuifera ? ; Strobuli horuotini brevissime sti-
pitati, patentes aut cernui, conoidei; maturi snbcernuo - hori-
zontales, ovati ; Squamae externe nigrae, interne brunneae,
umbone pyraniidato, erecto. Steht der P. Laricio Poir. am
Nächsten; diese besitzt aber freie Blätterschuppen und lang
zugespitzte Knospen. Im Tschorukgebiete bis in das Hoch-
gebirge steigend , auf Kalk , Porphyr und Urgestein , 1500 —
5500' hoch.
D. Pinea Endl. syn. Couif. p. 182.
10. P. Pinea L. cod. No. 7241. Im Tschorukthale im
Gaue Liwaneh unweit Artwin, auf Melaphyr, c.2500' hoch,
gewiss wild; bei Konstautinopel auf Kalk uud Mergel, 100
bis 500' hoch, nur angepflanzt*
II. Cupressineae Endl. syn. Conif. p. 3.
Man kennt jetzt nahe an 100 Cupressineen , die aber
ebenfalls wiederum, mit Ausnahme von 27 Actinostrohcen
(die 28. wächst in Nordafrika), nur auf der nördlichen Hälfte
der Erde vorkommen. Die alte Welt der letztem besitzt aber
fast noch einmal so viel (46) Arten, als die neue, von der
wir nur 24 kennen. 2 Arten (Juniperus nana L. und J.
Sabina L.) kommen in der alten und neuen Welt vor. Ja-
pan und China sind besonders reich an Cupressineen , denn
man kennt bis jetzt in beiden Ländern 16 Arteu : 6 Wach-
holder , 4 C(/pressen j 3 Thujopsideen und 3 Taxodineen.
Ans Ostindien hat man bis jetzt nur 1 Cypresse erhalten.
Die Länder des Himalaya- Gebirges haben aber 3 Wachhol-
der und 1 Cypresse \ ein Wachholder (J. excelsa Bieb.)
299
zieht sich von da durch ganz Vorderasien hin. In Sibirien
wachsen nur 4 Wach holder, von denen es J. nana Willd.
mit Nordamerika, Vorderasien, Nord- und Südeuropa gemein
hat. Dasselbe gilt, mit Ausnahme Vorderasiens, mit J. Sa-
bina L. Aus Vorderasien hat man (incl. meiner 3 neuen Ar-
ten) bis jetzt 17 Arten (15 Wachholder und 2 Cypressen),
von denen es die beideu Cy pressen und, ausser der Junipe-
rus nana Willd., noch 7 Arten mit Siideuropa gemein hat.
Dieses besitzt eine gleiche Anzahl , von denen nur 3 Nord-
europa, wo sonst keine eigenthümlichen Arten wachsen, zur
kommen. Afrika hat 7 Cupressinecn : 6 uäetinostrobeen (5
in Südafrika und Madagascar und 1 in Nordafrika) und 1
Wachholder (in Abyssinien). Auf den Kanaren kommt 1
Wachholder vor. Aus Neuholland endlich kennt mau 18,
ans Neuseeland 1 und aus Chili 2 Arten , sämmtlich den^clt-
nostrobeen angehörig.
Ich habe auf beiden Reisen nach den nördlichen Lean-
dern des Orientes 14 Cupressineen gefunden, so dass den
übrigen Reisenden nur 3 geblieben sind , die mir entgingen.
Ausser den 3 neuen Arten habe ich noch die ächte Juniperus
Oarycedrus (L.) Lk. in Asien zum ersten Male entdeckt. In
Deutschland kennt man nur 7 Arten , die aber sämmtlich auch
im Oriente vorkommen.
Was die Verbreitung der von mir aufgefundenen Cupres-
sinecn anbelangt, so wird unser gemeiner Wachholder auf
den Vorhöhen des eigentlichen und untern Kaukasus im Sü-
den durch Juniperus oblonga Bieb. vertreten. Nur auf dem
höchsten Gebirge fand ich J. communis L., und zwar in der
nächsten Nähe der Schneeregion. Auf gleiche Weise sah ich
unsern Wachholder wahrscheinlich auf den höchsten Punkten
des Schachjoldagh, der Wasserscheide zwischen Murad und
Araxes. Auf den Höhen des pontischen Gebirges wurde er
300
durch Jnniperus pygmaea C. Koch, auf dem bithynischen
Olymp durch J. nana Willd. vertreten. Interessant ist es,
dass der gemeine Wachholder auch nicht in der Krim wächst
und kultivirt selbst nicht gedeihet. Herr Rogner gab sich
alle Mühe, ihn auf der Südküste anzupflanzen; er ging stets
nach einigen Jahren wieder ein. Er wird durch J. rufescens
Lk. vertreten, eine Art, die übrigens auch auf den Mergel -
und Kalkhöhen jenseits des Kaukasus, so wie nicht weniger
im Tschorukthale vorkommt. In der Krim und imTschoruk-
thale bildet genannte Art dichtes Gebüsch. Von den stachli-
gen Wachholdern sah ich nur Jnniperus macrocarpa Sm.
in der Umgegend von Konstantinopel und J. Oxyccdrns (L.)
Lk. im Tschorukthale, in beiden Gegenden dichtere Boskets
bildend.
Einen grössern Eiufluss auf den Vegetationscharakter
üben die Sadehölzer, d. h. die nicht stachligen Wachhoider
Arten aus. Sie wachsen nirgends in der Ebene, sondern stets
in Gebirgsthälern an Felsen oder auf Abhängen. Die einzel-
nen Arten scheinen aber in ihrer Verbreitung beschränkter zu
seyn. So sah ich in dem wilden Thale des Terek nur Ju-
niperus ejccelsa-, in der Umgegend von Tiflis aber im Thale
der Aghistewi (Akstafa) und des Bambakflusses hingegen,
aber auch im Hochgebirge von Pertakrek, wächst J. foeti-
dissima Willd.; J. sahinoides Gris. endlich scheint haupt-
sächlich im Osten des kaukasischen Isthmus vorzukommen.
In der Krim fand ich jedoch J. excelsa Bieb. ebenfalls, und
zwar von einer bedeutenden Stärke und ansehnlichen Höhe.
Es ist sonderbar, dass das Hochland, mit Ausnahme des
Schachjoldagh, gar keine Wachholder -Arten, demnach auch
keine Sadehölzer, zu besitzen scheint. Auf dem Schachjol-
dagh allein kommt die schöne J. polycarpos C. Koch vor.
Desto reicher ist aber das ganze Tschoruk- Gebiet, nament-
301
lieh die ia der Nähe der Flüsse gelegenen Felsenparthieen
und Abhänge. Ausser den schon aufgeführten Wachholdern
wächst hier die erst von mir neu aufgestellte, der Juniperus phoe-
nicea L. ähnliche Art: J. isophj/Uos, und bedeckt, von Kie-
fern, Loniceren u. s. w. unterbrochen, weite Strecken. An
Rändern erreicht sie oft 2 Fuss und mehr im Durchmesser
und eiue Höhe von 30 — 35 Fuss. Bedenkt man, wie ausser-
ordentlich langsam der JjTachholder wächst, so gehören Jahr-
hunderte dazu , um ein solches Gehölz hervorzubringen.
Was die beiden Cypressen anbelangt, so vermag ich
über die Verbreitung der Cupressus horizontalis Mill. (C.
sempervirens ß. L.) nichts zu sagen, da ich sie nicht selbst
beobachtete, sondern mein Exemplar von Wilhelms erhielt,
der es in Schirwan gesammelt haben wollte. Cupressus fa-
stigiata DC. (C. sempervirens a. L.) beobachtete ich nur
in den Gegenden am Bosphor, aber nirgends wild, auf Grä-
bern der Mohamedaner angepflanzt. Die Christen dürfen sich
zum Schmuck ihrer Gräber nicht der Cypresse bedienen; man
sieht dafür am Häufigsten Celtis australis L., die oft eine
stattliche Höhe erreicht. Obwohl die Temperatur in der Krim
sogar bis zu 10 Grad Kälte herabsinkt, so gedeiht doch die
Cypresse daselbst. Man zeigte mir das Exemplar, welches
Potjomkin (Potemkin) in den 80ger Jahren geflanzt ha-
ben soll und bereits ein ansehnlicher Baum geworden war.
Von ihm stammen alle übrigen Cypressen der Krim ab.
Erste Abtheilung.
Juniperinae Endl. syn. Conif. p. 5.
I. Juntperus L. cod. No. MCCXLVII.
A. Oxxjcedrus Endl. syn. Conif. p. 9.
1. J. inacrocarpa Sibth'. fl. gr. prodr. II. p. 263. Inder
Umgegend von Konstantinopel auf Mergelboden, c. 200' hoch.
302
2. J. ©xycedrus L. cod. No. 7507. ImThale desTscho-
ruk, im Gaue Sber, c. 3500' hoch, auf Kalk.
3. J. rufescens Lk. in Flor. 1846. p. 579. J. Oxycedrus
Bieb. fl. taur. cauc. II. p. 426. Griseb. spicil. fl. Rum. et
Bith. II. p. 352. In der Krim auf Grünstein und Thonschie-
fer, 200 — 1500' hoch. In Grusien sehr häufig, auf tertiä-
rem Kalk und Mergel, 1000 — 2500' hoch; im Gaue Sber
auf sekundärem Kalk und Porphyr, 0,3000' hoch. Im Gun-
delsh. Herbar als Juniperus latifolia arborea Cerasi friictu
ex insula Mela.
4. J. nana Willd. spec. pl. IV. p. 854. Aus der Umge-
gend von Brussa, wahrscheinlich vom Olymp erhalten.
5. J. pygmaea C. Koch; Frostrata aut pyrainidata, ramis
acutangulis, subarticulatis ; Folia lineari - oblonga , subito in
acumen pungens attenuata, curvatulo-patentia, subtus obtusa,
sed in carinä lineä impressä non instrncta, supra caesio-
pruinosa, concava; Squamae staminiferae ovato-acuminatae.
Steht allerdings der J. nana Willd. sehr nahe, unterscheidet
sich aber hauptsächlich durch das Fehlen der eingedrückten
Linie auf der Unterfläche der sehr unbedeutend gekrümmten
Blätter; auch sind die männlichen Schuppen breiter und grös-
ser. Auf dem politischen Hochgebirge der Gaue Hemschin
und Pertakrek auf Urgestein und Porphyr , 6000 — 8000'
hoch.
6. J. communis Willd. spec. pl. IV. p. 854. Am Kasbek
auf Trachyt, c. 6000' hoch. Auf dem Schachjoldagh (?) auf
Dolerit, c. 8500' hoch.
7. J. oblonga Bieb. fl. taur. cauc. II. p. 426. Mit Un-
recht zieht Endlicher diese Art zu J. communis L., da sie
sich wesentlich durch härtere, nicht schwarzbraune, sondern
braungelbe Zapfenbeeren und durch weit grössere, denen der
303
./. rufescens Lk. ähnliche Blätter hinlänglich unterscheidet.
Sehr häufig- in Grnsien , besonders in der Nähe von Tiflis,
auf tertiärem Kalk und Mergel, 1200—3500' hoch. Auf den
Vorhöhen des untern Kaukasus im Kreise Elisabethpol auf
Porphyr, c. 2000' hoch; auf dem Mergelrücken des eigent-
lichen Kaukasus im Osten, c. 3500' hoch.
B. Sabina Emil. syn. Conif. p. 17.
8. J. sabinoides Gris. spie. 11. Rum. et Bith. II. p. 352.
Im Osten des kaukasischen Isthmus.
9. J. foetidissima Willd. spec. pl. IV. p. 843. Sehr
häufig auf beiden Seiten der Tiflis-Eriwaner Strasse imThale
der Akstafa und des Bambakflusscs , auf Kalk, Porphyr und
Trachyt, 2000 — 6000' hoch; in der Umgegend von Tiflis auf
Mergel und Kalk, c. 1500' hoch; im Gaue Pertakrek im
Hochgebirge, 5000 — 6000' hoch, auf Porphyr.
10. J. excelsa Bieb. casp. 204. append. No. 72. Im Thale
des Terck auf Kalk, Thonschiefer und Porphyr, 1500 —
4000' hoch. Im Gundelsh. Herbar als Cedrus foetidissi-
ma , arbor excelsa seu Sabina foliis aculeatis. Demnach ge-
hört Tournefort's Pflanze dieses Namens gauz richtig hier-
her und nicht, wie Endlicher sagt, zu J. foetidissima
Willd.
11. «f. polycarpos C. Koh; Arboreo-fruticosa, cortice
badio-brnnneo; Ramorum folia terna et opposita, ovata qui-
dein, sed acuminata, adpressa; ramulorum opposita, quadri-
fariam et arete imbricata, glandulä oblongä in dorso convexo
instrueta, ovato- acuta; Galbuli conferti, molles, laterales,
suo ramulo multo majores, sphaeroidei, brunnei, sed caesio-
pruinosi , laeves ; Squamae geminae steriles et cum galbulo
connatae dimidinm galbulum superantes. Steht der J. lycia
L. am Nächsten, hat aber noch grössere und dicht gedrängte
304
Zapfenbeeren; auch bilden hier die Blätter der kleinereu
Zweige nie 6 Reihen. Im Tschornkthale sehr häufig, aber
mehr im Hochgebirge, z. B. im Gaue Pertakrek, auf Por-
phyr und Urgestein, c. 6000' hoch. Auf dem Schachjoldagh
auf Porphyr, Dolerit und sekundärem Kalk, 6000 — 8000'
hoch.
12. J. isophyllos C. Koch; Arboreo-fruticosa, cortice
dilutc brnnneo ; Folia ovata, acutiuscula, acuta, adpressa,
opposita; quadrifariam et arcte imbricata, rarissime terna,
glandula oblongä in dorso convexo instructa; Galbnli duri,
laterales, suo ramulo multo lougiores aut subsessiles, [sphae-
roidei, sed basi attenuati, ex apice saepe tribus tnberculis
minimis instructi; brunnei , sed semper caesio-pruinosi; Sqiia-
mae geminae steriles et cum galbulo connatae rotundatae,
dimidium galbulum excedentes, apice plerumque in tubercu-
lum desinentes; Ramuli staminigeri amento suo multo lougio-
res. Aehnelt einerseits der 3. phoenicea L. , andererseits
aber auch der J. chinensis L. , die erstere hat aber nie be-
reifte und ocherfarbige, die letztere mit deutlicheren Höckern
versehene Zapfenbeeren, die bei J. polycarpos C. Koch noch
einmal so gross und kugelig sind. J. Pseudo - Sabina Fisch,
weicht durch den niedrigen Wuchs und durch die gekielten
Blätter ab.
Zweite Abtheilung.
Cupressineae verae Endl. syn. Conif. p. 6.
II. Cupressus (L.) Endl. syn. Conif. p. 55.
13. C. horizontalst Mill. dict. No. 2. C. sempervirens
ß. L. cod. No. 7256. Von Wilhelms erhalten.
14. C. fastigiata DC. franc. V. p. 336. C. sempervirens
«. L. cod. No. 7256. Am Bosphor sehr häufig auf Gräber
gepflanzt ; auf der Südküste der Krim von Fürst P o t j o m -
kin (Potemkin) eingeführt.
305
III. Taxineao Endl. syn. Conif. p. 231.
Vou den bis jetzt bekannten 15 Taxineen kommen die
meisten (7) auf Japan vor. Eine (Salisburfa adiantifolia
Sm.) wird durch ganz China angebaut. 2 wachsen auf Neu-
seeland, 2 in Nordamerika, 1 in Mexico, 1 in Nepal, 1
(aber kaum hinlänglich bekannte) auf dem Vorgebirge der
guten Hoffnung und 1 (Taxus baccata L.) hat auf der
nördlichen Erdhälfte, namentlich in den gemässigten und käl-
tereu Ländern , eine allgemeinere Verbreitung. Der Taxbanm
wächst aber auch in den Gebirgen Ostindiens; in dem Berli-
ner allgemeinen Herbar (aber unter Picea) befindet sich anch
ein Exemplar aus Amerika, woraus man schliessen dürfte,
dass er auch in der neuen Welt Torkärae. Was seine Ver-
breitung auf dem kaukasischen Isthmus anbelangt, wo ich
ihn gefunden habe, so spielt er insofern eine wichtige
Rolle, indem er in ziemlicher Ausdehnung auf dem nördlichen
secundären Zuge des kaukasischen Gebirges, auf den soge-
nannten schwarzen Bergen vorkommt und (wahrscheinlich mit
Kiefern und Rothbuchen) zur schwarzen Färbung desselben
beiträgt. Ich fand ihn im Gaue Letschkum auf Porphyr und
Kalk, c. 4000' hoch, auf dem Nakerale, c. 5000' hoch, und
im Gaue Radscha auf Porphyr und Kalk, c. 4000' hoch,
aber auch in dem Deltalande des Rion, und zwar namentlich
am Meere. Endlich beobachtete ich den Taxbanm im untern
Tschoruk- Gebiete auf Kalk- und Porphyrfelsen, c. 2000'
hoch.
Taxus (L.) Arnott in Ann. of nat. hist. I. p. 126.
1. T. baccata L. cod. No. 7510. In den eben im allge-
meinen Theile angegebenen Gegenden.
22r Bd. 3t Heft. 20
306
IV. Gnetaceae Endl. syn. Conif. p. 247.
Von den 28 Gnetaccen , welche man bis jetzt kennt,
wachsen die lachten Gnetum's hauptsächlich (5) auf den In-
selu des indischen Archipels, zum Theil anch auf dem festen
Lande ; eins kommt auch auf Neuguinea vor. 2 sind in Guia-
na einheimisch. Von den 21 Arten des Geschlechts Ephedra
hat nur 1 (Ephedra vulgaris Rieh.) eine allgemeine Ver-
breitung" über alle Länder am Mittelmeere , über den kauka-
sischen Isthmus nach den Ländern der Tatarei und nach
Sibirien; 5 kommen nur in den Ländern am Mittelmeere (von
ihnen eine auch noch auf den Kanareu) vor, und zwar 2 all-
gemein , 2 hingegen auf Aegypten und 1 auf die Länder der
europäischen Türkei und Griechenland beschränkt. In Vorder-
asien wachsen 2 (l im Süden und 1 im Norden), in Mittel-
asien 1 , in den Himalayaländern 1 , in den Altailändern 4
und endlich in der Schweiz und Piemont 1 Art. Südamerika
zählt 4, Mittelamerika aber nur 1 Art. Was die Verbreitung
der Ephedra -Arten auf dem kaukasichen Isthmus und Ar-
menien anbelangt, so hat man im erstem bis jetzt nur 2
(Ephedra vulgaris Rieh, und E. procera F. et M.), in Ar-
menien nur i (die letztere) gefunden. Ich habe aber auch
die erstere in dem zuletzt genannten Lande gesehen. Ich be-
obachtete sie nur in der Ebene, und zwar am Meere sowohl, als
im Binnenlaude, aber stets auf Gerolle und" überhaupt un-
fruchtbarem Boden, namentlich im Osten des kaukasischen
Isthmus. Die zweite liebt hauptsächlich hohe Flussräudcr,
und scheint überhaupt nur in Thälern vorzukommen; ich sah
sie im Kur-, Arpatschai- und Tschoruk-Thale.
307
Ephedra L. cod. No. MCCXLIX.
A. PoJycomptos EndJ. syn. Conif. p. 260.
1. E. procera F. et M. ind. hört, petrop. X. 1844. p. 45.
Im Gaue Liwaneh im Tschorukgebiete auf Melaphyr, c. 2000'
hoch. Im Gaue Schuragel auf Trachyt, c. 5000' hoch. In
Grusien am Kur auf Mergel- und Kalkboden, 800 — 1200'
hoch.
B. Thraupalus Endl. syn. Conif. p. 255.
2. E. vulgaris Rieh. Conif. p. 26.
ß. Submonostachya C. A.Mey. monogr. gen. Ephedr.
p. 80. Auf Basaltboden am Araxes in der Provinz Eriwan,
c. 2700' hoch. Am Ufer des kaspischen Meeres zwischen
Baku und Derbend.
V. Loranthaceae Endl. gen. pl. p. 799.
Wir kennen bis jetzt fast 500 Loranthaceen , die aber,
mit wenigen Ausnahmen , fast nur unter den Tropen auf al-
lerhand Pflanzen schmarotzen. In den nördlichen Ländern
des Orientes wachsen 2 Arten, von denen Viscum album L.
nicht allein, wie bei uns meistens auf Obst-, sondern auf
allen Waldbäumen, und zwar oft im dichtesten Gehölze vor-
kommt. Arceuthobium Qxycedri (Viscum) Lam. habe ich
nur in der Krim gesehen, wo es sich über ganze Strecken
des Juniperus rufescens Lk. ausbreitet.
I. Viscum L. cod. No. MCCXVI.
1. V. album L. cod. No. 7402. unterscheidet sich hin-
sichtlich der Breite seiner Blätter in 2 Formen, die aber un-
merklich in einander übergehen. Koch nennt in seiner
Synopsis (2. Aufl. p. 354.) die Blätter ungenervt, aber es sind
3 — 5 Nerven, die namentlich im trocknen Zustande hervor-
treten, vorhanden.
20*
308
a. Genuinum ; sehr häufig an Obstbäumen in der frü-
hern Herrschaft Kuba , 500 — 1500' hoch. Auch in Kachien.
ß. Polycoccon Gaud. fl. helv. VI. p. 278. In Wäldern
bei Tiflis und in Mingrelien.
II. Arceuthobium Bieb. fl. taur. cauc. III. p. 639.
2. A. Oxycedri (F'iscum) Lam. dict. III. p. 57. (snb
V* capensi). Auf der Südküste der Krim sehr häufig anf
Juniperus rufescens Lk. schmarotzend. Obwohl Lede-
bour -die Frucht in der Flora rossica wiederum gegen Bie-
b er st ein eine Bacca pulposa nennt, so hat mir doch Herr
Rogner, damals kaiserlicher Gärtner auf der Südküste der
Krim, die trockne Beschaffenheit derselben bestätigt. Er er-
zählte mir sogar, dass die Kapsel mit Geräusch aus einan-
der gehe. Leider hat Herr Rogner mir die versprochenen
Fruchtexemplare bis jetzt noch nicht gesendet, hoffe aber
doch, sobald ich in den Stand gesetzt seyn werde, später
darüber berichten zu können. Verhielte es sich in der That
so, dann möchte vielleicht Viscum Oacycedri Südfrankreichs,
da De Candolle bestimmt der Kapselnatur der Frucht wi-
derspricht, von der krim'schen verschieden seyn.
Cupnliferae.
Gegen 300 Bäume und Sträncher der gemässigten und
kälteren Zonen , die sich fast nur auf der Nordhälfte der Erde
ausbreiten und daselbst , wenn sie unter den Tropen oder den
diesen zunächst angränzenden Ländern vorkommen, die höhe-
ren Gebirgsgegenden einnehmen. Es ist dieses mit 74 Arten,
welche in Mittelamerika, den 38 Arten, die auf den Snnda-
Inseln, und den 58 Arten, die in Ost- und Hinterindien vor-
309
kommen, der Fall. Die Südhälfte der Erde besitzt, wie Süd-
amerika seine 7 und Neuseeland seine 5 Arten, ausserhalb
der Tropen und in kälteren Regionen. Mit Ausnahme Mit-
telamerika's wachsen die meisten Cupuliferen in Nordame-
rika (35 Arten) und im Oriente (41 Arten); in Südeuropa
kommen schon nur 20 vor, von denen aber die meisten auch
im Oriente einheimisch sind. Mit Nordeuropa hat der Süden
der nördlichen gemässigten Zone ausserordentlich wenig ge-
mein, und es scheint, als wenn die Alpen, der Balkan und
der Kaukasus für die verschiedenen Cupuliferen, haupt-
sächlich für die Eichen, eine Scheidewand bildeten. Quer-
ciis pcdunculata Ehrh. wird durch Q. Thomasii Ten. und
Q. pedunculijlora C. Koch; O. sessilifiora Sm. hingegen
durch Q. iberica Stev. und Q. brutia Ten., welche letztere
vielleicht gar nicht von der erstem verschieden seyn möchte,
vertreten. Auf die Nordküste Afrika's gehen nur 5 Eichen
mit immergrünen Blättern über, diese kommen aber wiederum
nur im Westen (iu Marokko und Algerien) vor. Obgleich iu
Nordeuropa nur 7 Arten wild wachsen, so bilden diese doch
vorherrschend daselbst die Wälder, und besitzen, wo sie
nicht von der Kultur verdrängt sind, beträchtliche Ausdeh-
nungen Nach Osten zu verlieren sie sich allmählig jenseits
des Don und der Wolga , und werden dann durch Linden ver-
treten. In Sibirien sind bis jetzt nur 2 Cupuliferen aufge-
funden, aus Japan und zum Theil aus China aber 25 Ar-
ten bekannt. Im Süden Europa's und im Oriente fehlt es
durchaus nicht an Wäldern, aber sie sind, die höher gelege-
nen Gegenden und das Rion- Delta ausgenommen, weniger
homogen als bei uns.
Auf beiden Reisen habe ich in den nördlichen Ländern
des Orientes 29 Cupuliferen, unter denen sich nicht weni-
ger als 20 Eichen befinden, gesammelt; 10 Arten sind noch
310
von anderen Reisenden beobachtet worden, die mir entgin-
gen, so dass die Gesammtsumme 39, also 1/8 aller Cupuli-
feren, beträgt. Nicht weniger als 6 der von mir gesam-
melten Eichen sind neu, 2 hingegen, obgleich schon be-
schrieben, hat doch kein anderer Reisender vor mir beob-
achtet. Deutschland besitzt nur 14 Arten, die sämmtlich
auch in den von mir durchreisten Gegenden ebenfalls vor-
kommen.
Was nun die Verbreitung der Cupuliferen im Speciellen
anbelangt, so fehlen, wie schon gesagt, unsere Sommer -
und Wintereichen, es scheinen aber beide bestimmt in der
Krim und vielleicht im Norden des Kaukasus Wälder zu bil-
den. Die in der Beschreibung meiner letzten Reise (II. p.
154.) gedruckte Angabe, dass Q. sessili/lora Sm. im untern
Tschorukthale vorkomme , mag wohl auf einem Irrthume be-
ruhen , der aus meinem Tagebuche , nicht aus späterer ge-
nauerer Untersuchung hervorging. Eben dahin ist die An-
gabe in der Einleitung zu diesen Beiträgen (S. 16.) zu be-
richtigen.
Wenn ich nicht sehr irre, bestanden die Wälder umBai^-
dar in der Krim grösstentheils aus Wintereichen, während
auf der Südküste, und namentlich in der Umgegend von
Alnschta und auf beiden Seiten der Strasse nach Symphero-
pol kleine Wälder von Q. peduncülata Ehrh. vorhanden wa-
ren. Ein hohes Alter schienen sie aber keineswegs zu be-
sitzen , denn die Stämme besassen im Durchschnitt nur 1 —
1 1/5? Fuss im Durchmesser.
Ausser diesen beiden Eichen- Arten wächst in der Krim
noch Q. pubescens Willd. Dieser Baum scheint eine be-
schränktere Ausbreitung zu haben , als ich früher glaubte, und
nur in den Östlichen Donauländern zwischen den Karpathen
311
und dem Baikau, jenseits des letztem Gebirges, aber nur in
höheren Gegenden, uud iu der Krim vorzukommen. Im Süden
des Kaukasus will sie zwar Bieberstein beobachtet haben;
ich sah sie jedoch nirgends. Meine Angabe bei der Aufzäh-
lung der Thirke'scheu Pflanzen aus der Umgegend vou
Brussa und Trebisond (Linn. XIX. p. 15.) in Betreff der Q.
pubescens Willd. muss ich deshalb als einen Irrthum berich-
ten, der aus unvollständigen Exemplaren der Q. pyrenaica
Willd. und Q. valentina Cav. hervorging. Eben so wenig
kommt Q. pubescens Willd. im Tschorukthale vor, wo sie
durch die ihr im Wachsthum sehr ähnlichen Eichen : Q. dsho-
rochensis C. Koch und Q. sysptrensis C. Koch vertreten
wird. In der Krim bildet Q. pubescens Willd. nirgends Wäl-
der, wie sie Grisebach (spie. fl. Rum. et Bith. II. p. 338.)
in der europäischen Türkei sah, sondern nur lichtes Gehölz;
sie erscheint in Form von kleinen Bäumen, die wohl hier
und da einen Durchmesser von 2' besitzen, aber nicht über
35 — 40' hoch werden. Desto mehr breiten sich aber die
sehr abstehenden und selbst wagerechten Aeste, die in der
Regel schon mit 5 und 6' Höhe beginnen, aus. Als Strauch
habe ich Q. pubescens Willd. nirgends gesehen.
Nach russischen Berichten sollen die Wälder im Süden
der Ssunsha, welche seit einigen Jahren die Russen zu lich-
ten beginnen, aus Eichen bestehen. Welcher Art oder wel-
chen Arten diese angehören, vermag ich nicht zu bestimmen.
Im südlichen Daghestan, und namentlich im frühem Chanate
Kuba, wo nach der Aussage russischer Ofliciere die Wälder
ganz dieselben seyn sollen, machen Eichen nur einen Theil
des Gehölzes aus, wie ich bereits in der Einleitung zu mei-
nen Beiträgen angeführt habe (S. 16); es sind Q. Cerris L.
ß. austriaca Willd. und Q. pedunculißora C. Koch. Sie
bilden niedrige Bäume, unseren Sommereichen ähnlich, denen
312
gleich sie auch Blätter von weicherer Konsistenz besitzen,
erreichen aber kaum eine Höhe von 40 — 50' j häufiger er-
scheinen sie auch nur als Sträucher. Jenseits des Kaukasus,
namentlich in Karabagh, in Grusien und in Imerien findet
man in der Nähe von Bächen sowohl, als auf den Bergen,
selbst im Hochgebirge, z. B. bis zu dem obern Riongebiet,
Q. iberica Stev. , welche im Aussehen unserer Wintereiche
gleicht, aber nie deren Höhe erreicht. Im Gebüsche erscheint
auch diese strauchartig.
Im Südosten des kaukasischen Isthmus, und namentlich
auf den östlichen Ausläufern des untern Kaukasus in den
früheren Chanaten Gendsha und Karabagh kommt ausser der
iberischen Eiche noch die mit grossen Staubbeuteln (Q. ma-
cranthera F. et M.) vor, und bildet, wenn auch nicht
Wälder, doch hainartiges Gehölz. In der Provinz Talysch
soll sie eine noch grössere Verbreitung besitzen.
Wenden wir uns nun Hocharmenien zu, so ist dieses
Land zwar ausserordentlich arm an Gehölz, aber doch über-
ziehen Eichen in Form eines ausgedehnten Buschwerkes weite
Strecken am Ostfnsse des Berges der tausend Seen und auf
den die Ebene von Musch eihschliessenden Höhen. Diese
Eichen — denn ich unterschied zwei neue Arten: Q.pinnati-
loba und Q. lamprophj/llos — sind ausserdem noch gewich-
tig, als man mir in dem Kloster des heiligen Georg (Ssnrp
Garabied) ohnweit Musch erzählte und das Erzählte mir in
Musch bestätigt wurde, dass man auf diesen Eichen Manna
sammle. Die von mir in Musch gekaufte und untersuchte
Mauna enthielt allerdings Stücke von Eichenblättern, aber
es war nicht mehr zu entscheiden, ob gerade die beiden von
mir genannten Eichen sie lieferten. Der englische General-
konsul in Erserum zeigte mir Blätter einer andern Eiche, die
313
mit denen der Q. iberica Stev. so ziemlich übereinstimmten,
aber ebenfalls Manna liefern sollten. Auch die Exemplare,
welche Lindley von Brant dem Berliner Heibar mitgetheilt
hat , möchten zu O. iberica Stev. gehören. Die Eichen-Manna
hat einen sehr angenehmen, dem des Honigs ähnlichen Ge-
schmack.
Sehr reich au Eichen ist das Tschorukthal , aber wie-
derum sind es andere Arten, welche ich hier vorfand, und
zwar solche, welche bis jetzt unbekannt waren. Es sind
ihrer 3: Q. dshorochensis , syspirensis und longifolia, die
entweder kleine Bäume, denen der O. pubescens Willd. ähn-
lich, seltner Sträucher bilden. Q. dshorochensis wächst
namentlich auf den Höhen, welche im Gaue Liwaneh den
Tschoruk und dessen Nebenflüsse einengen, und bildet ein
lichtes, aber weite Strecken einnehmendes Gehölz. Weniger
verbreitet fand ich Q. syspirensis im obern Gebiete des
Tschoruk im Gaue Sber (Syspiritis der Alten), O. longi-
folia endlich im Hochgebirge des Gaues Pertakrek.
Der Nordabhang des pontischen Gebirges ist weit weni-
ger reich an Eichen. Eine der Q. iberica Stev. oder der Q.
pedunculijlora C. Koch ähnliche Art kommt in den Wäl-
dern der Furtuna vor, auf den ersten Terrassen aber, in der
nächsten Nähe der Asferosquellen, sah ich in Form eines Ge-
sträuches die höchst interessante Q. pontica C. Koch.
. Ausserordentlich reich an Eichen, die aber mehr als Ge-
sträuch vorkommen , sind die Umgebung von Konstantinopel
und beide Seiten des Bosphor. Im Belgrader Wald, aus dem
das meiste Trinkwasser nach der Residenz des Padischah ge-
leitet wird, wächst Q. Cerris L. ß. austriaca W. , Q. Escu-
lus Dalech. , Q. pyrenaica Willd. und eine der O. pedun-
cnlißora C. Koch sehr ähnliche Art (die ich als Abart ß.
314
virescens unterschieden habe); sie bilden meistens kleine
Bäume. Aber auch ausserdem sind hier und da die Höhen
von Buschwerk der beiden zuerst genannten Arten bedeckt.
Die Galleiche wächst an Rändern auf trocknen Stellen auf
beiden Seiten des Bosphor. Daselbst fand ich auch Q. va-
lentina Cav. , die vielleicht nur eine behaarte Abart der Q.
infectoria Oliv, bildet, und Q. alpestris Boiss., letztere
merkwürdiger Weise auf der Erde hingestreckt. Einzeln,
ähnlich unserm Schlehendorn-Gestrüpp , sah ich Q. coccifera
L. und Q. llear L.
Die Rothbuche ist für den Orient ein ausserordentlich
wichtiger Baum, denn er ist es allein, der hauptsächlich die
Hochwälder bildet. Am Schönsten findet man diese im Rion-
delta, wo sie von Kutais aus bis an das Meer hin und von
den Vorhöhen des Kaukasus bis zu denen des adshar'schen
Gebirges einen einzigen zusammenhängenden Wald , der einen
ächten Urwald darstellt, bilden. Ich verweise in Betreff einer
nähern Beschreibung auf meine Berichte der ersten Reise (im
22. und 23. Kapitel). Diese Ausbreitung der Rothbnche in
der Ebene ist um so interessanter, als sie sonst nur auf und
an den Höhen erscheint, aber daselbst ebenfalls wiederum
bedeutende Strecken einnimmt. Namentlich im Westen des
kaukasischen Isthmus sah ich sie allenthalben da, wo ich Ge-
birge zu überschreiten hatte, auf einer Höhe von 3000 — 5000'.
Eben so häufig erscheint die Rothbuche auf der Nord-, aber
gar nicht auf der Süd -Seite des politischen Gebirges. Von
500 — 3000' kommt sie nur einzeln in den Mittelwäldern vor,
erhebt sich, aber in ächter Cypressenform *), bis zu einer
*) Diese eigenthümliche Cypressenform, welche bei uns nie vor-
kommt, auf der Nordküste Kleinasiens aber allenthalben da er-
scheint', wo die Buche einzeln wächst , kannten schon die Alten.
315
Höhe von oft 70—80'. Mit 3000' bildet sie Hochwald, der
sich bis zu 5000' und drüber erstreckt; plötzlich wird sie
nun aber strauchartig und erreicht in dieser Form selbst
7000'.
Der Mittelwald auf der Nordseite des pontischen Gebir-
ges wird zum Theil von dem Kastanienbaum gebildet, der
hier kaum eine Höhe von 40' erreicht. Auf gleiche Weise
fand ich ihn im Belgrader Wald bei Konstantinopel und ein-
zeln auf beiden Seiten des Bosphor. Von grösserer Bedeu-
tung, in der Form unseren Wintereichen gleichend, sah ich
ihn auf der Südseite des Nakerale in Imerieuj gewiss schon
auf einer Höhe von 3000', gleichmässig weite Strecken über-
ziehend.
Nicht weniger wichtig für die Holzvegetation des Orien-
tes sind die gemeine und die orientalische Weissbuche, wel-
che hauptsächlich zur Bildung der Mittel- und Niederwälder
beitragen. Die erstere bildet nur unbedeutende Bäume, häu-
figer hingegen mit der andern dichtes Gesträuch und selbst
Gestrüpp. Beide Buchen tkommen auch in den Wäldern der
Tschetschen und des südlichen Daghestans vor. Im Westen
des kaukasischen Isthmus sind sie weniger von Bedeutung,
aber keineswegs selten; in Radscha bildet die gemeine Weiss-
buche sogar mit Rothbuchen eine Art Hochwald. Noch häin
figer erscheinen beide Weissbuchen, aber namentlich die orien-
talische, im Tschorukthale , wo sie mit der diesem eigen-
thümlichen Eiche abwechselnd Niederwald darstellt. Höher
als 1000 — 1500' steigt sie nicht vom Flussbette aufwärts.
Auf der Nordseite des pontischen Gebirges treten beide Weiss-
Theophrast (hist. plant. III. 10, 1.) vergleicht die Buche im Wachs-
thiim mit der (Roth-) Tanne {Elate) und nennt sie Oxye.
316
buchen etwas in den Hintergrund , und wachsen mit einer
Reihe anderer Hölzer fast nur an den ersten Höhen, viel-
leicht bis zu 2000/. Auf gleiche Weise verhalten sie sich in
dem Belgrader Walde bei Konstantinopel.
Ostrya carpinifolia Scop. habe ich nur im Tschoruk-
thale, und zwar hauptsächlich im Gaue Sber gesehen; sie
bildet daselbst gleich den beiden Weissbuchen, aber weniger
struppiges und sparriges Gesträuch.
Was endlich die Haselstauden anbelangt, so habe ich
diese nur strauchartig gesehen. Von der Corylus Colurna
L. wurde mir im Gaue Pennek erzählt , dass ein mehre Fuss
im Durchmesser enthaltender Baum in dem Hofraume der ur-
alten Burg dieses Namens existire. Die Haselstaude auf der
Nordküste Kleinasieus (C. pontica C.Koch) bildet imNiederwald
eine Hauptrolle, da sie oft allein weite Strecken überzieht. Sie
wächst der unsrigen gleich. Die Haselnüsse werden von den Be-
wohnern zumTheil nach Konstantinopel verkauft, zum Theil ge-
hen sie auch als Abgabe für die Regierung dahin. Dass der
Stadttheil Konstantinopels, der den Namen Fundukly führt,
wahrscheinlich seine Benennung den Bewohnern der Nordküste
Kleinasiens verdankt, habe ich an einer andern Stelle (Wan-
derungen im Oriente I. p. 140.) erwähnt. Ich füge nur noch
hinzu, dass auch die Griechen wohl im Alterthume haupt-
sächlich ihre Haselnüsse von der Nordküste Kleinasiens bezo-
gen haben mögen; Theophrast nennt sie (hist. plant. III. 15,
1.) Heracleotice karj/a, also Nuss von Heraklea. Unter
Heraklea ist ohne Zweifel die auf der Nordküste Kleinasiens
gelegene Stadt dieses Namens zu verstehen. Die Haselstaude
des Pontus steigt auch im Gebirge aufwärts, wird aber im-
mer seltner; bei 5000' erscheint sie noch als Gestrüpp. Auf
der Südseite des politischen Gebirges ist die Haselstaude
seltner.
317
Auf dem kaukasischen Isthmus ist die Haselstaude sehr
gemein, und besitzt ganz dieselbe Art der Verbreitung, wie
bei uns. C. Jacquemontii Dec&isne trägt im südlichen Daghe-
stan zur Bildung der dortigen Wälder bei. Ibre Nüsse sind
ausserordentlich wohlschmeckend, und werden deshalb auf den
Basaren hauptsächlich gesucht.
Quercus L. cod. No. MCLXXIV.
A. Coccifera Spach hist. nat. veg. phau. XL p. 177.
1. Q,. coccifera L. cod. No. 7214.
u. Spinoso- serrata. In der Umgegend von Konstau-
tinopel und am Bosphor auf Kalk und Mergel, 100 — 500'
hoch, und bei Brussa.
ß. Dcnticulata. In der Umgegend von Konstantino-
pel, unter denselben Verhältnissen wie die Hauptart.
. . B. JSuber Spach hist. nat. veg. phan. XL p. 171.
2. <i. Hex L. cod. No. 7212.
ß. Intcgerrima. Im Gundelsh. Herbar als: Hex
folio angusto non serrato.
3. Q,. Thirkeana C. Koch in Liun. XIX. p. 14. Ramuli
superne puberuli; Folia oblonga, obtusissima, breviter petio-
lata, margine integre, sed undulatulo, »laberrima, subtus
glaucescentia; Stipulae petiolo longiores, lineares, ex apice
clavatulae ; Racemorum staminigerorum amenta terminalia ;
Perigoninm 8fidum, intus glabrum, extus pilosum, laciniis
ciliatis, stamiuibns 8 multo brevius. Steht zwischen der Q.
rigida Willd. und Q. Hex L., die erstere hat aber weit
härtere, der O. coccifera L. ähnliche Blätter; die letztere
hingegen, so viel auch Varietäten vorhanden sind, besitzt
doch nie auf der Unterfläche vollkommen unbehaarte und blau-
grünliche Blätter.
318
C. Gallifcra Spach hist. nat. veg. phan. XI. p. 170.
4. Q,. infcctoria Oliv. Voy. Atl. t. 14. 15.
ct. Genuina; Folia oblonga, i1/« — 2 poll« et ultra
longa, 3/4 — 1 poll. lataj basi subcordata, sinubus subundu-
latis, petiolo 2 — 3 lin. longo instructa. Aus der Umgegend
von Brussa durch Dr. Thirke erhalten.
ß. Macrophyllos ; Folia glancescentia , oblonga, pla-
niuscula, 2 poll. longa, 1 V3 lata, basi rotundata, petiolo
brevissimo , 1 — 1 '/2 &¥ l011o° insidentia. Aus der Umge-
gend von Brussa.
y. Glaucophyllos ; Folia glaucescentia, oblonga, sinu-
bus undulatis, 1 — 1 % poll. longa, Va — 2/3 F^oU. lata, basi
rotundata, petiolo brevi, 2 — 2 ^ lio. longo insidentia. In
der Aufzählung der Dr. Thirke'schen Pflanzen als Q. ri-
gida Willd. Aus der Umgegend von Brussa und Konstanti-
nopel.
d. Microphyllos ; Folia virescentia, oblonga, sinubus
undulatis, 3/4 — 1 poll. longa, 1/<i poll. lata, basi subcordata
aut rotundata, petiolo brevi, l1/^ — 2 lin. longo insidentia.
In der Aufzählung der Dr. Thirke'schen Pflanzen als Q.
lusitanica Lam. Aus der Umgegend von Brussa.
5. <l. alpestris Boiss. Voy. daus le Midi d'Esp. I. t. 164,
II. p. 576. Q, lusitanica Lam. dict. I. p. 712. teste Griseb.
spie. fl. Rum. et Bith. II. p. 335. Hierher gehört aus der
Aufzählung der Dr. Thirke'schen Pflanzen (Linn.XIX.p. 15.)
Q. faginea Lam. Aus der Umgegend von Brussa.
ß. Prostrata; Rami prostrati; Folia oblonga, 2 —
21/a poll. longa, 1 poll. lata, supra virescentia et pube stel-
lata minima et rara obsija, subtus glaucescentia, magis, mi-
nus vc pubescentia, sinuato- runcinata, sinubus undulatis, lo-
bulis in setam subpungentem desinentibus , basi subcordata,
319
petiolo perbrevi, vix 2 lin. longo insidentia; Stipulae minus
caducae , filiformes. Am Bosphor bei Kaudilli auf Kalk und
Mergel, 300 — 600' hoch.
6. a. valentina Cav. icon. IL p. 25. t. 125. Sollte O.
lusitanica Lam. dict. I. p. 712. nicht vielmehr hierher gehö-
ren? Eben so möchte Q. Murbechii Durieu in Duchartre
Rev. bot. II. p. 426. damit zu verbinden seyn. Da sich im
Berliner allgemeinen Herbar ein hierher gehöriges Exemplar,
von Kitaibel gesammelt, unter dem Namen Q. undulata
befindet, habe ich diese Art auch in der Aufzählung der Dr.
Thirke'schen Pflanzen unter dieser Benennung aufgeführt.
Aber auch O. lanuginosa Thuill. iu derselben Aufzählung
möchte hierher und nicht zu Q. pubescens "Willd. gehören.
Meine Exemplare sind übrigens, namentlich auf der untern
Seite, noch wolliger, als Cavanilles's Abbildung zeigt. In
der Umgegend von Brnssa und am Bosphor.
D. Cerris Spach hist. natur. veg. phaner. XI. p. 166.
7. <$,. pontica C. Koch; Frutex; Ramuli glaberrirai, an-
gulati, rubro-bruunei; Folia elliptica, 5 — 6 poll. louga,
2Va — 3 poll. lata, serrulata, serris triangulari-lanceolatis,
3 — 4 lin. longis, supra virescentia, subtns glaucescentia,
nervis secundariis 15 — 18 simplicibus, eminentibus, angulo
35 — 40° a. mediano patentibus , in serrä desinentibus , paral-
lelis instructa, petiolo brevi , 3 — 4 lin. longo insidentia;
Gemmae rotundatae, lateribus compressiusculis ; Stipulae fili-
formes, ciliatae, petiolo duplo et triplo longiores; Amenta
pistilligera solitaria ,- axi foliorum supremorum insidentia ; Pe-
rigonium molle a cupulä liberum; Cupulae squamae molles,
trianguläres ant ovato - lanceolatae. Steht der Q. persica
Jaub. et Sp. am Nächsten; diese besitzt aber behaarte Zweig-
spitzen und Blätter mit herzförmiger Basis. Auf der Nord-
320
seite des politischen Gebirges in der Nähe der Asferos - Quel-
len, im Gaue Risa auf Porphyr, c. 4000' hoch.
Hierher und nicht in die Abtheilung Hex gehören die
beiden , von Braut in Kurdistan gesammelten und von Lind-
ley als Q. regia und Biantii (Bot. Reg. 1840. Append. p.
41.) bestimmten Eichen. Auch ist die (leider weder aufBlii-
then-, noch auf Frucht-Exemplare gegründete) Diagnose in-
sofern nicht vollständig, als Lindley grade ein Haupt-
moment übergangen hat. Das Original- Exemplar, was sich
im allgemeinen Herbar zu Berlin befindet und mir zu Gebote
stand, zeichnet sich nämlich dadurch auf den ersten Blick
aus, dass die Blätter der Zweigspitzen sich wesentlich von
den übrigen unterscheiden. Lindley hat nur die letzteren
beschrieben. Die der Zweigspitzeu sind schmal länglich und
borstenförmig gezähnt. Während diese nur 1 */a — 2 '/2 Zoll
lang und 3/4 Zoll breit sind, haben alle übrigen Blätter eine
Länge von 7 — 8 und gegen die Basis hin eine Breite von
3 Zoll.
Ferner hat Lindley eine ebenfalls in Kurdistan ge-
sammelte Eichenart als Q. rigida Willd. bestimmt. Ein im
Willdenow'schen Herbar befindliches Exemplar der letz-
tern (No. 17601.) unterscheidet sich hinlänglich von der
Bränt'schen Pflanze, die unbedingt iii die Nähe von Q. re-
gia Lindl. und Q. Aegilops L. zu stellen ist. Die Blätter,
wie man aus der alsbald folgenden Diagnose sieht, haben
eine grosse Aehnlichkeit mit denen der obersten Aestchen der
O. regia Lindl.; fast möchte es scheinen, als wenn die
Exemplare des Berliner Herbarinms dazu gehörten. Ich nenne
einstweilen die Q. rigida Lindl. :
Q. Carduchorum ; Folia lanceolata ,2 — 3 poll. longa,
2/3 poll. lata, plana, glaberrima, supra obsenre virescentia,
321
siibtus cinereo - pallida , serrata, serratnris in setam desincn-
tibus , petiolo 4 — 5 lin. longo iusidentia ; Stipulae seti-
formes.
8. a. Aegilops L. cod. No. 7221.
ß. Castaneaefolia C. A. Mey. Verz. kauk. Pfl. p. 44.
Q. castaneaefolia Jaub. et Sp. illnstr. pl. orient. I. t. 54.
unterscheidet sich durch Blätter, die an der Basis herzför-
mig sind und überhaupt denen der Hauptart mehr gleichen.
Ausserdem ragt die Eichel etwas aus der Cupula hervor und
deren Schuppen stehen aufrecht. Im Texte heisst es jedoch,
dass sie später zurückgeschlagen erscheinen. O. JLibani
Oliv., die Grisebach ebenfalls zu O. Aegüops zieht,
ähnelt allerdings, allein nach einem Exemplare im Willde-
now'schen Herbar hat sie noch mehr Aehnlichkeit mit O.
serrata Roxb. (O. Roxhurghii Endl.). Das Blatt erscheint
einfach gezähnt und hat keine so harte Konsistenz, wie man
bei O. Aegilops L. findet. Von Karl Schmidt aus Ta-
lysch erhalten. Diese Art scheint im Oriente eine sehr grosse
Verbreitung zu haben, denn sie zieht sich durch Kleinasien
nach Syrien.
9. Q,. macranthera F. et M. in Hohenack. enum. plant.
Tal. p. 29. Auf dem untern Kaukasus im Osten auf Porphyr,
1500 — 3000' hoch. Von K. Schmidt aus Talysch und
von "Wilhelms aus Grusien (?) erhalten. Mit Unrecht ver-
einigt Endlicher (Gen. pl. suppl. 4. p. 25.) diese durch
wollige Aestchen und Zweigspitzchen und sonst ausgezeich-
nete Art mit O. castaneaefolia C. A. Mey.
10. a. Cerris L. cod. No. 7222. Cerrus Dalech. bist,
pl. No. 4.
ß. Tournefortii Willd. sp. pl. IV. p. 453. Herbar.
Willden. No. 17655. Von Dr. Thirke ans der Umgebung
22r Bd. 3» Heft. 21
322
von Brussa erhalten. Der Beschreibung nach scheint O.
Esculus L. cod. No. 7219. hierher zu gehören.
y. Austriaca Willd. sp. pl. IV. p. 454. Q. Esculus
Herbar. Willd. No. 17644. Steht der Hanptart ausserordent-
lich nahe , unterscheidet sich aber durch weit kürzere Neben-
blätter, durch längere Blattstiele und durch stumpfe Blatt -
Abschnitte. Die Blattstiele und die auf der Unterfläche her-
ausragenden Nerven haben oft eine noch weit goldgelbere
Farbe, als es sonst der Fall ist. (O. aurea Wierh. in Rchb.
Novit.) Das Exemplar in dem Will den ow'schen Herbar, was
Bie berstein als Q. iberica ihm gesendet hat, gehört eben-
falls zu O. austriaca Willd. Eben so möchte Q. jtyrenaica
Herb. Willd. No. 17651. Blatt 5. nicht verschieden seyn. In
der Umgegend von Konstantinopel und am Bosphor, haupt-
sächlich im Belgrader Wald auf Kalk und Mergel, c. 600'
hoch. Sehr häufig in den Wäldern des südlichen Daghestans
auf Mergel, Kalk und Molasse, 100—2000' hoch, als
Strauch (in diesem Falle mit sehr grossen Blättern) und als
kleiner Baum bis zu 40' Höhe.
E. Robur Endl. gen. pl. snppl. 4. p. 24.
11. Q,. Esculus (L.) Dalech. hist. gen. plant, p. 5. Gri-
seb. sp. fl. Rum. et Bith. II. p. 336. Eben so unklar Lin-
nc's Bestimmung der ächten Esculus erscheint, eben so un-
bestimmt sind die der späteren Systematiker. Erst Grise-
bach gehört das Verdienst, diese Eiche von Neuem festge-
stellt zu haben. Leider hat er aber eben so wenig, wie ich,
Früchte gefunden; die beste Abbildung mit Frucht findet sich
in der von Scaliger und Stapel besorgten und 1644 in
Amsterdam herausgekommenen Ausgabe der 10 Bücher von
Theophrast's Geschichte der Pflanzen, auf der 153, Seite
unter dem Namen Cerrns. Ob diese Art übrigens des Plinins
323
Esculus darstellt , möchte ich wohl bezweifeln. "Wahrschein-
lich ist diese identisch mit unserer burgundischen Eiche (O.
Cerris L.). Der Griechen Phegos übersetzt man in der Re-
gel mit Esculus, obwohl die Lateiner ihr Fagus aus diesem
Worte bildeten und darunter die Rothbuche verstanden. Ge-
gessen wurden im Alterthume, wo man 5 (baumartige) Eichen
kannte , nur die Eicheln der Aegilops nicht , da diese na-
mentlich von Theophrast (III. 8, 2.) als widrig schmeckend
bezeichnet werden. Linne nennt aber grade eine Eiche mit
essbaren Früchten O. Aegilops s so dass diese oder wahr-
scheinlicher Q. Esculus Dalech. die Phegos der Alten ge-
wesen seyn möchte. Die Hemeris oder Etymodrys liefert
nächstdem wohlschmeckende Früchte; da diese auch schmal-
blättrig (leptophyllos s. Eustath. ad II. 14, 398. p. 994.) ge-
nannt wird , so könnte man sie wohl mit Q. Aegilops ß, cet-
stancaefolia C. A. Mey. identificiren. Die dritte Eiche der
Griechen wird die breitblättrige (platyphyllos) genannt, und
stimmt am Meisten mit Q. Esculus Dalech. oder , da wir
diese bereits mit Phegos identificirt haben, mit Q. Cerris L.
überein. Der Griechen Aegilops möchte ö. peduneulißora
C. Koch seyn , Haliphloeos hingegen am Besten zu Q. pu-
bescens Willd. , oder auch zu Q. pyrenaica Willd. gezogen
werden. — Q. Esculus Dalech. findet sich im Belgrader
"Walde am Bosphor auf Kalk und Mergel, c. 600' hoch , vor.
12. 4|. pyrenaica Willd. sp. pl. IV. p. 451. Q. conferta
Kit. im allgemeinen Herbar zu Berlin und in Reiche n -
bach's Centimen getrockneter Pflanzen (No. 1640.) stimmen
genau mit der Hauptart überein.
ß. Macrophyllos ; Folia lato-oblonga, 6 poll. longa,
4 poll. lata, sessilia, basi cordato-appendiculatä, pinnatifida,
lobis 3/4 P°l'' IftfiS) 1 poll. longis, apice rotundatis aiit bilobis,
21 *
324
sinuhus angiistissimis angularis , snpra pilis minimis stcllnla-
tis, subtus pube molli obsita. Aus dem Belgrader Wald am
Bosphor auf Mergel und Kalk, c. 600' hoch.
y. Apennina Lam. dict. I. p. 725. Griseb. Spicil. fl.
Rum. et Bith. p. 337. Q. Toza Willd. Herb. No. 17650.
O. pyrenaica Willd. Herb. No. 17651. Blatt 1. Aus dem
Belgrader Wald mit der vorigen Abart und in diese über-
gehend.
13. 4&. pedunculiflora C. Koch ; Q. brutia Griseb. spie.
fl, Rum. et Bith. II. p. 338. nee Ten. Ramuli glaberrimi;
Folia obovata, 4- — 5 poll. longa, superne 2 — 2Y2 poll.
lata, simiato-pinnatifida, lobis (in utroque latere) subtribus
apice rotundatis, leviter marginatis, interdum superne lobulo
instruetis, ex basi cordatula, supra obscure virescentia , gla-
berrima, subtus glauca, puberula, petiolo perbrevi, 4 lin.
longo instrueta; Pedunculi dimidium folium saepe attingentes,
glabri, 2 — 3 amentis pistilligeris minus magisve approximatis
instrueti; Squamae cupulae ovato-rotundatae, velutinae, ex
apice appeudice obtusa, glabra, rufä, plana, adpressa instru-
etae. Steht allerdings der Q. peduneulata Ehrh. sehr nahe,
unterscheidet sich aber auch ausser dem von Grisebach
hervorgehobenen Merkmale durch die blaugrüne Farbe auf
der Unterseite der Blätter (die jedoch auch bisweilen zu feh-
len scheiut, wie die gleich zu erwähnende Abart zeigt) und
durch schwach ausgerandete Blattabschnitte. Q. brutia Ten.
fl. neap. t. 197. hat sehr kurz oder gar nicht gestielte Früchte
und weit härtere Blätter. Aehnlicher ist Q. Thomasii Ten.
fl. neap. t. 198., diese besitzt aber die Blätter unten nie blaugrün.
Im südlichen Daghestan auf Kalk und Mergel , 200 — 1000'
hoch, mit Q. Cerris L. ß. austriaca Willd. die Wälder
zum grossen Theil bildend. An den Vorhöhen des untern
Kaukasus auf Kalk und Trachyt, c. 1000' hoch.
325
ß. Virescens-, die Blätter sind auf der Unlerfläche
nicht allein ganz unbehaart und grün, sondern auch weniger
tief gebuchtet, und verschmälern sich nach der Basis zu
gleich von oben an. Q. Thomasii Ten. , die doch am Ende
von Q. brulia Ten. verschieden seyn möchte, steht dieser
vielleicht selbstständigen Abart sehr nahe, besitzt aber immer
noch Fruchtstiele, die kaum die Länge der Eicheln besitzen,
und länger gestielte Blätter. Im Belgrader Walde am Bos-
phor, c. 600' hoch, auf Kalk und Mergel. Aus der Umge-
gend von Brussa durch Dr. Thirke erhalten.
14. Q* ilberica Stev. in Bieb. fl. taur. cauc. II. p. 402.
Ramuli glabri , brunnei; Folia oblonga, interdum ad basiu
angustiora, 4 poll. longa, 2 poll. lata, crenato-lobata, Iobis
(in utroque latere 6 — 8) rotundatis, supra virescentia, sub-
tus pallidiora, pilis singulis praesertim ad nervum medianum
obsita, petiolo brevi 1j.1 poll. longo iustructa; Fruclus solifa-
rins sessilis aut gemini brevissime pedunculati; Cupula bre-
vis, expansa; Squamae ovatae, velutinae, inferiores dorso
convexo, superiores appendice brunneä lanceolatä, et ad
marginem pilosä instructae; Glans exserta. Steht allerdings
der Q. sessili/lora Sm. am Nächsten , allein diese besitzt im
Allgemeinen länger gestielte und weichere Blätter, gehäufte
Früchte und ganz andere Schuppen an der Cupula. Q. bru-
tia Ten. fl. neap. t. 197. hat eine grosse Aehnlichkeit mit
Q. ibericaStQY , und möchte sogar damit zu vereinigen seyn.
Sie nuterscheidet sich durch buchtigere Blätter, die sich über-
haupt mehr denen der O. pedunculala Ehrh. und Q. pcdun-
citli/tora C. Koch hinneigen. Q. mannt f er a Lindl. in bot.
reg. 1840. p. 41. scheint nach einem freilich unvollständigen
Exemplar sehr nahe zu stehen, muss aber der Diagnose nach
mit O. sessili/Iora Sm. noch näher verwandt seyn, da sie
sich fast nur durch unten weichhaariae Blätter unterscheidet.
326
Mit Q. pi/fitiaica Willd. spec. pl. IV. p. 451. hat O. ibe-
riia Stev. eine sehr entfernte Aehnlichkeit ; noch mehr aber
mit der Abart ö. apennina Lam. , womit sie Endlicher
ohne allen Grund verbindet. Sehr häufig in Imerien und Min-
grelien, hauptsächlich auf den Vorhöhen bis zu 4000' Fuss,
auf allen Bodenarten. Auch auf dem untern Kaukasus auf
Trachyt und Porphyr. Ob die früher erwähnte Eiche des
politischen Gebirges hierher gehört, wage ich nicht zu
entscheiden, da mir leider nur ein Blatt -Exemplar zu Ge-
bote steht. Die Ränder der Blätter sind hier noch flacher ge-
herbt; die Blattsubstanz selbst erscheint weniger hart und die
Blattstiele sind kürzer. Auch erblickt man auf der Unter-
fläthe nicht eine Spur von Pubescenz.
15. Q,. pinnatiloba C. Koch; Frutex 10 — 15 pedum al-
titudine; Ramuli glabri; Gemmarum ovatarum squamae cilia-
tae; Folia oblonga, 3 — 4 poll. longa, IVa — 2 poll. lata,
pinnatiloba, lobis sub-9 lineari-oblongis, subundulatis: mar-
gine ad petiolura speetante uno alterove dente grosso in—
strueto , ad npicem folii contra integro, sinubus rotundatis et
aperturis duplo angustioribus quam lobis instrueta, flavido-
virescentia, supra nitida, pallidiora, subtus opaca, obscuriora,
«ervis flavescentibus, apicem loborum versus debilitatis, prae-
sertim ad nervum mediannm puberula, petiolo brevi, 4 lin.
longo insidentia; Fructus solitarius aut gemini, brevissime pe-
dunculati, terminales; Cupula, diametro transversali dimidii
pollicis, cavitate contra 5 linearum; Squamae sericeae, ovato-
lanceolatae, ex dorso convexo, appendice brunnea , minus
aecumbente jpsäque patula. Glans longe exserta. Steht der
Q. Cerris L. ß. austriaca Willd. am Nächsten, unterschei-
det sich aber hinlänglich durch die gelbliche Farbe der Blät-
ter und durch die ganz verschiedene Frucht. Auf der Ost-
327
seite des Borges der tausend Seen (Bingöldagh) auf Basalt
und Trachyt, 6000 — 7000' hoch.
16. Q,. lainprophyllos C.Koch; Frutex; Ramuli glabor-
rimi; Squamae gemmarum rotundarum, ex lateribus compres-
siuscularum rotundatae, glaberrimae albo-marginatae; Folia
oblonga, 3 poll. longa, 2 poll. lata, crenatiloba: lobis sub-8
et sinubus rotundatis , basi brevi-cordata, flavido-virescentia,
supra uitentia, nervis rubentibns, apicera lobonim versus de-
bilitatis , subtns opaca , praesertira ad nervös puberula aut
glabrescentia; Fructns 1 — 3 aggregati, sessiles, terminales;
Cupula diametro 5 — 6, cavitate 4 lineanim; Squamae seri-
ceae, ovato-lanceolatae, ex dorso planiusculo aut eonvexiu-
sculo, appendice brunnea, accunibente; Glans longe exserta.
Unterscheidet sich von O. pinnatiloba C. Koch durch brei-
tere, weit weniger eingeschnittene Blätter und durch eine tie-
fere Cupula, deren Schuppen auch nie einen wahrhaft kon-
vexen Rücken besitzen und eben so wenig abstehen. Mit
der genannten Art Wcächst aber Q. lampropliyllos auf der
Ostseite des Berges der tausend Seen.
17. Q,. longifolia C. Koch; Frutex; Ramuli ex apice
glabrescentes aut puberuli; Gemmae ovatae aut ovato-ob-
longae, squamis rotundatis margine ciliatulo; Folia oblonga,
aut lineari- oblonga, 4 — 5 poll. longa, 1 — 1 y4 poll. lata,
glaberrima, dura, subtus glaucescentia, runcinato-lobata,
lobis 7 — 9 acutiusculis, sinubus rotundatis, undulatis, ex
basi attenuata, nee rotundata aut cordata petiolo semipollicari
instrueta; Stipulae parvae, 3 lin. longae, sublineares , pilo-
siusculae ; Fructus bini, terni aut quaterni, aggregati, pedun-
cnlo brevi insidentes, laterales aut terminales; Cupula ex
apice constrieta, glandem includens; Squamae ovato-lanceo-
latae, velutinae, dorso convexo , appendice rufo-flavescente,
328
ex apice denique patente. Hinsichtlich der Blätterform stimmt
diese Art am Meisten mit O. pubescens Willd. und O. ibe-
rica Stev. übereiu, unterscheidet sich aber hinlänglich durch
die eingeschlossene Eichel. Im Gaue Pertakrek auf Porphyr,
c. 4000' hoah.
18. €|. dshorochensis C. Koch; Arbor mediocris aut
Frutex arborescens, ramis divaricatis; Rainuli glaberrimi;
Gcmmae ovatae, squamis rotundatis ciliatulis; Folia oblonga,
2 — 2*4 poll. longa , 3/4 — 1 poll. lata, dura, glaberrima,
ruucinato-lobata, lobis 5 — 7 rotundatis, siuubus contra ob-
tnsiusculis, saepe etiam acutinsciilis , interdum subundulatis,
ex basi rotundata et saepe brevi-cordata, petiolo 4 — 6 lin.
longo instructa; Stipulae setaceae, pilosae, petiolo breviores;
Fructns bini , terni aut quaterni, in pedunculo brevissimo ag-
gregati, laterales aut terminales; Cupula ex apice coustricta,
glandem includens; Squamae ovato-lanceolatae, velutinae, ex
dorso convexiiisculo aut appendiculato, appendice rufa, ac-
cnmbente instructa. Die vorige Art unterscheidet sich durch
die Blattabschnitte, durch die Blattbaseu und die abstehenden
Spitzen der Schuppen an der Cupula. Im Tschoruk- oder
Dsehoroeh -Gebiete auf sekundärem Kalk, auf Porphyr und
Melaphyr, 1000 — 4000' hoch.
ß. LiwancHsis; Folia subtus obscuriora. Die Unter-
flache der Blätter hat die Farbe wie bei denen der O. Cerris
L. Bei Artvvin, dem Hauptorte von Liwaneh, auf Melaphyr,
c. 2000' hoch.
19. Q/. syspirensis C. Koch; Frutex aut Arbor medio-
cris; Ramuli tomentosi ; Gemmae ovatae, tomentosae; Folia
oblonga, 2 — 2J/a P°M» longa, 1 — 1 */a poll. lata, dura,
supra glabra, subtus tomentosa, flavescenti-virescentia, run-
cinato-lobata, lobis 6 et sinubus acutiusculis, ex basi rotun-
329
data, petiolo 3 liii. longo instructa; Stipulae sctaceae , pilo-
sae, petiolo longiores; Fructus solitarii, bini aut terni, aggre-
gati, sessiles, terminales ant lateiales; Cnpula humilis, cavi-
tate 3 — 4 linearum, ex apiee panliilum constricla; Squamae
pilosae , planiusculae, inferiores ovato-lanceolatae, appendi-
cibns brnnneis patulis ant leviter accumbentibus, superiores
lanceolatae, adpressae. Glans inclusa (?). Steht der O.
dshorochcnsis C. Koch und der O. jwbescens "Willd. sehr
nahe, unterscheidet sich aber von beiden durch die Form der
Cupula. Im Gaue Sber auf Kalk und Porphyr.
20. ^. pubcscens Willd. spec. pl. IV. p. 450. Meine
Exemplare unterscheiden sich von denen des Willd enow-
schen Herbariums durch die Eicheln , welche schlanker und
schmäler sind. Die Pubescenz auf der Uuterfläche der Blätter
verschwindet oft ganz und gar. Sehr häufig in der Krim auf
Thonschiefer, Diorit und Kalk, 50 — 3000' hoch.
II. Corylus L. cod. No. MCLXXVIII.
21. C. pontica C. Koch; Frutex; Ramuli ex apice to-
mentosi; Folia cordato-subrotunda, acumiuata, duplicato-
deutata, supra glabrescentia, subtus pubescentia, pallidio-
ra, petiolo brevi, longitudine excisurae, pubescenti-tomen-
toso; Stipulae lanceolatae, pubescentes; Pedunculus petiolo
vix duplo longior; Nuces late-ovatae; Involucra pubescentia
multifida: interius nucem plus minusve superans, campanula-
tum, laciuiis serratis. Im Habitus vollkommen mit unserer
gemeinen Haselstaude, hinsichtlich der Nebenblätter und der
Form der Nüsse aber mit C Colurna L. übereinstimmend.
In der neuen, von Poiteau und Turpin besorgten Aus-
gabe von Duhamel' s Traite des arbres fruitiers YI. t. 22
ist eine Corylus hyzantina abgebildet, die hinsichtlich der
Form der Hüllen und der Nüsse mit der meiuigen übereinzu-
330
stimmen scheint, aber, gleich der C. Colurna, einen Baum
bilden soll und wohl verschieden sein mag *). Auf der Nord-
seite des pontischen Gebirges auf Augitporphyr bis zu 2500'
Höhe.
ß. Glundulifera; Petioli pilis setiformibus glandulife-
ris obsiti.
22. C. Colurna L. cod. No. 7234. Im Banal auf Jura-
kalk; im Gaue Pennek auf Porphyr, c. 5000' hoch.
23. C. Aveüana L. cod. No. 7233. In der Nähe von
Tiflis und sonst in Grusien auf Kalk und Molasse, 700 —
2000' hoch. Im pontischen Hochgebirge auf Urgestein, 5500
bis 7000' hoch (?).
24. C. Jacquemontii Decaisne in Jacq. voy. dans l'Inde
IV. p. 160. Atl.II. t. 160. Mit Unrecht vereinigt Endlicher
(gen. plant, suppl. 4. p. 23.) diese Art mit C. lieterophyllos
Fisch. (Trautv. imag. et desc. fl. ross. illust. I. t. 4.), welche
sich durch die eigenthümliche Form der Blätter hinlänglich
unterscheidet. Ledebour nennt diese (Denkschr. zur Feier
des öOjähr. Best, der k. b. bot. Ges. zu Regensb. p. 58.)
wahrscheinlich aus Versehen C. tetraphj/lla Fisch. , und zieht
Biebersteins C. Avellana dazu. Bieb erst ein hat aber
ohne Zweifel nur unsere Haselstaude gemeint, zumal C. he-
tcrophylla Fisch, gar nicht am Kaukasus wächst. In Wäl-
dern des südlichen Daghestan auf Kalk und Mergel, 300 —
1500' hoch.
*) Die an der citirtcn Stelle gegebene Diagnose lautet : byzantina :
arborea, Foliis subtus asperis, villosis ; Geminis ovatis, obtusisj
Involucro fructus extus pilis glandulosis onusto , in lacinias lon-
gas , curvas , partitas , divergentesque diviso. Ist wohl nur
eine behaartblättrige Q. Colurna L.
331
III. Ostrya Mich. nov. gen. p. 223. t. 104.
25. O. carpinifolia Scop. fl. carn. ed. 2. No. 1101. Car-
pinus Ostrya L. cod. No. 7232. Im Gaue Sber auf Kalk
uud Porphyr, c. 4500' hoch.
IV. Carpinus (L.) Tourn. inst, rei herb, p. 582.
26. C. duineusis Scop. fl. carn. II. p. 243. t. 60. Sehr
häutig- im kaukasischen Gebirge bis zu 4000' Höhe, in Gru-
sieu im Tschorukgebiete und im politischen Gebirge bis zu
3000' Höhe und am Bosphor, auf allen Bodenarten.
27. C. Betulns L. cod. No. 7231. Mit der vorigen Art
unter denselben Verhältnissen , aber seltner in den niederen,
häufiger in den höheren Regionen.
V. Castanea Tournef. inst, rei herb. p. 584.
28. C. sativa Mill. dict. No. 1. Fagus Castanea L. cod.
No. 7228. In Imerien auf dem Nakerala auf Kalk und Por-
phyr, c. 3000' hoch. Auf dem Nordabhange des politischen
Gebirges auf Augitporphyr bis zu 3000' Höhe; in der Nähe
von Konstautinopel, namentlich im Belgrader Wald auf Kalk
und Mergel, c. 600' hoch.
VI. Fagus Tourn. inst, rei herb. p. 584.
29. F. sylvalica L. cod. No. 7230. Sehr häufig im Rion-
delta auf Alluvial- und tertiärem Boden, im kaukasischen
Gebirge und seinen Ausläufern, auf allen Bodenarten von
2500 — 5500' Höhe j im politischen Gebirge bis zu 7000'
Höhe, auf Augitporphyr und Urgestein.
332
Betulaceae.
Auch die Betulaceen, von denen man bis jetzt 58 Ar-
ten kennt, kommen vorherrschend in den gemässigten und
selbst kälteren Regionen der nördlichen Hemisphäre vor.
Südamerika hat nur 3 Arten und eben so viel Mittelamerika.
Aus Neuholland, den Sunda- Inseln, den niederen Gegenden
Ostindiens und aus Afrika kennt man noch keine Betulacee.
Nordamerika besitzt die meisten, nämlich 15 Arten, von de-
nen aber zwei zu gleicher Zeit in Nordasien, im Oriente und
fast iu ganz Europa wachsen. Japan hat 6, das Himalaya-
Hochland hingegen 11 Betulaceen eigenthümlich. In Nord-
enropa und auf den Alpen wachsen 9 , in Südeuropa nur 3,
im Oriente 7, in Sibirien und den Altailändern jedoch 12 Ar-
ten. In den nördlichen Ländern des Orientes habe ich 6, und
darunter 2 neue Arten gesammelt; es kommt noch 1 Art
dazu, die andere Reisende beobachteten, so dass die Ge-
sammtsumme 7 beträgt. Deutschland besitzt deren 9, von
denen 5 bis jetzt nicht im Oriente gefunden sind; 3 hingegen
wachsen im Oriente, die Deutschland fehlen.
Was das Vorkommen der Betulaceen in den nördlichen
Ländern des Orientes anbelangt, so wächst Betula alba L.
ß. pontica Desf. im Hochgebirge des Kaukasus 5 ich habe sie
nur strauchartig gesehen» Betula ovata C. Koch kommt
in den engen Thälern des Schachjoldagh vor. Die Erlen sind
verbreiteter, lieben aber auch vorherrschend das Hochgebirge,
wo sie, wie bei uns, an Bächen sich vorfinden. Im Kauka-
sus und in Grusien ist udlnus glutinosa Gaertn. gar nicht
selten, Avächst aber immer einzeln. Im politischen Gebirge
habe ich sie nur auf der Nordseite gefunden; sie kam da-
selbst bis zu 4000' hoch vor. Unmittelbar auf den ersten
Höhen am Meere war sie sehr häufig und trug im Gaue Risa
333
namentlich zur Bildung des dortigen Mittelwaldes bei. Alnus
nilens C. Koch habe ich an feuchten Stellen des Bingöldagh
beobachtet; wahrscheinlich wächst sie aber auch (oder Alnus
glutinosa Grtn., denn leider ist das dort gesammelte Exem-
plar verloren gegangen) bei Musch und auf der ganzen Was-
serscheide zwischen den Tigrisquellen und dem Murad.
I. Betula Tourn. instit. rei herb. p. 588.
Pterocari/on Spach in Ann. d. scienc. nat. 2. Ser.XV. p.182.
1. B. alba L. cod. No. 7120.
ß. Pontica Desf. hört. par. Auf dem Hochgebirge des
Kaukasus, in Ossien.
2. B. ovata C. Koch ; Frutex ; Ramuli ex apice puberuli,
grauulis resinosis dense obsiti; Folia ovata, acuta, 8 — 9 lin.
longa, ad basin 7 — 8 liu. lata, serrata, glaberrima, subtus
punctis resinosis instructa, petiolo plus duplo breviori insi-
dentia, Amenta nucifera ovato - oblonga, 6 lin. longa, petiolo
triplo minori et erecto instructa; Nuces oblongae , ex dorso
superne puberulae; Ala nuce latior, obcordata, in excisurä
subtilissime ciliatula ; Styli longitudine excisurae. Hinsichtlich
ihrer Früchte ähnelt diese Art der B. alba L. , hinsichtlich
ihrer Blätter hingegen der JS. pubescens Ehrh. ß, carpathi-
ca Willd., weicht aber von beiden durch die aufrechten und
kurzgestielten Kätzchen ab. B. Gmelini Bunge (Trautv.
imag. et descript. flor. ross. illustr. I. t. 5.) unterscheidet sich
durch mehr längliche Blätter und kürzer gestielte Kätzchen;
auch ist der Ausschnitt an der Spitze der Nüsschen so unbe-
deutend 3 dass die Griffel herausragen.
II. Alnus Tourn. instit. rei herb. p. 587.
G^mnothj/rsus Spach in Ann. d. sc. nat. 2. Ser. XV. p. 183.
1. A. incana Willd. sp. pl. IV. p. 335. Von Wilhelms
aus Grusien erhalten.
334
2. A. glutiiiosa Grtn. de fruct. et sem. II. t. 90.
ß. Denticulata C. A. Mey. Verz. lcauk. Pfl. p. 43.
Sehr häufig im Hochgebirge des Kaukasus auf Urgestein,
Porphyr uud Kalk, 3000 — 5500' hoch.
y. Barbata C. A. Moy. Verz. kauk. Pfl. p. 43. A. pu-
bescens Tausch möchte wohl verschieden seyn. In Imerien
auf Porphyr und Kalk, 2000 — 3000' hoch.
3. A. cordifolia Ten. fl, neap. t. 99. A. subcordata C.
A. Mey. Verz. kauk. Pfl. p. 43. Von Wilhelms und K.
Schmidt erhalten.
4. A. nitens C.Koch; Cortex flavido-griseus; Folia ro-
tundata, crenato-serrulata, utrinque viridia, nitentia, glaber-
rima, suhtus in axilla nervorum barbatula, petiolo dimidio
breviori, glaberrimo instructa ; Gemmae oblongo-elongatae;
Nuces ala membranacea destitutae. Steht allerdings der A.
glutinosa Grtn. sehr nahe, besitzt aber weit glänzendere
Blätter und längere Blattstiele. Am Berge der tausend Seen,
auf Basalt und Trachyt, c. 5500' hoch.
Plataneae.
Die kleine Familie der Plataneen enthält nur 6 oder 7
Arten, und beschränkt sich auf die gemässigten Länder der
nördlichen ^Hemisphäre. 2 oder 3 (insofern mauvP. aceri-
folia Willd. für selbstständige Art hält) Platanen wachsen
in der europäischen Türkei } aber südlich roni Balkan, und
im Oriente, 2 in Nord- und 2 in Mittelamerika, aber in
letzterm auf einer dem Klima der gemässigten Zone entspre-
chenden Höhe.
Das Vaterland der Platane (Platanus orientalis L.)
ist noch keineswegs ermittelt. In der Umgegend von Kon-
335
stantinopel, auf der West- und Nordküste Kleinasiens uud
in deu wärmeren Strichen des kaukasischen Isthmus kommt
sie nur kultivirt vor. Dass man sie einzeln auch in Wäl-
dern, z.B. im Belgrader Wald , findet, bestätigt die Sponta-
neität noch keineswegs, da sie immer nur dann vorhanden
ist, wenn andere in der Nähe kultivirt werden. Die Platane
gedeiht auch keineswegs in Waldern , denn sie erreicht da-
selbst nur eine unbedeutende Stärke und Höhe, erscheint
selbst sogar nnr strauchartig. Wahrscheinlich liebt sie , wie
die Erle, Pappel (namentlich die Silberpappel, welche der
Platane an Höhe und Stärke oft gleich kommt) und Weide,
die Nähe von Flüssen oder Bächen und sumpfigen Stellen.
Möglich wäre es dann, dass sie im Norden des Alasan und
am Fusse des Kaukasus ursprünglich vorhanden sey, denn
dort wächst sie unter den angegebenen Verhältnissen mit an-
deren interessanten Bäumen, wie" z. B. mit dem Flügel -Wall-
nuss-Baume. Sonst findet man sie in' ganz Kachien (Kacheth)
nicht.
Zu ihrer vollständigen Entwickelung verträgt die Platane
kein anderes Gehölz neben sich; man sieht sie deshalb auch
nur einzeln oder Gruppenweise, in der Nähe von Städten,
Dörfern und einzelnen Gebäuden, deren Bewohner sie wegen
ihres weit hinwerfenden Schattens vor allen anderen Bäu-
men lieben. Hier wird sie seit Jahrhunderten oft schon ge-
hegt uud gepflegt, und erreicht eine seltene Höhe und Stärke.
Berühmt ist seit mehreren Jahrhunderten die Platanen-
gruppe in Böjükdereh am Bosphor, die bei den Eiugebornen
den Namen Jedi- Kardasch, d.i. sieben Brüder, führt. Der
Sage nach soll Gottfried von Bouillon mit seinen Kreuzfah-
rern sich unter ihren Schatten gelagert haben. Es stehen
aber 9 und nicht 7 Platanen, zum Theil mit einander ver-
336
wachsen, in einem nach Westen zn offenen Halbmond. Die
stärkste von ihnen hat 5 Fnss über der Erde einen Umfang
von 27 l/jj Fnss. Eine nähere Beschreibung dieser Gruppe
habe ich in meinen Wanderungen im Oriente (im 1. Bande u.
auf der 381. u. 382. Seite) geliefert.
Noch grossartiger ist die Gruppe von Platanen , welche
den 500' langen und 170' breiten Basar des heutigen Elisa-
bethopol (Jelisawetpol rnss.) oder des frühem Gendsha im
tatarischen Grnsien umgeben, Die Bäume hatten hier so
ziemlich die gleiche Höhe von 130' und viele einen Stamm
von 5 — 6' im Durchmesser. Auch über sie habe ich weit-
läufiger im 3. Bande und Seite 127. meiner Wanderungen im
Oriente gesprochen. Endlich habe ich noch eines wunder-
schönen Platanenbaumes zu erwähnen , der sich auf dem
Marktplatze in Choni, einem Marktflecken am Zkhenisskhal
an der Gränze Imeriens, befindet.
Platanus L. cod. No. MCLXXIX.
P. orientalis L. cod. No. 7235.
a. Gcnuina; in der Umgegend von Konstantinopel am
Bosphor und in Grusien.
/?. Acertfolia Willd. sp. pl. IV. p. 474. Vorherr-
schend in Transkaukasien.
337
Noch einige Bemerkungen zu Polygomtm alpesire
C. A. Mey., P. pluriflorurn C. Koch undjP. trojnciwi
C. Koch.
Leider sind mir die Abbildungen orientalischer Pohjgona
in Graf Jaubert's und Spach's Illustrationes plantarum
orientalium erst jetzt zu Gesiebt gekommen, so dass ich nun
im Stande bin, eine Vergleichung zu stellen. P. alpestre
der genannten beiden Botaniker 1. 118. unterscheidet sich von
den Ton C. A Meyer dem Berliner Herbar mitgetheilten und
den von mir gesammelten Exemplaren zunächst durch die
Grösse und durch breitere Blätter. Während ferner die Frucht
auf der Abbildung birnförmig und an den Kanten abgerundet
erscheint, ist sie bei den von mir gesammelten Exemplaren
dreikantig; 2 Kanten sind scharf. Die Spitze der Frucht
steht auch keineswegs senkrecht über der Basis , sondern ist
nach einer Seite zu etwas gekrümmt. Endlich ist die Frucht
noch glänzend und feingestrichelt, was die Abbildung sowohl,
als die Beschreibung nicht zeigt.
P. pluriflorutn steht dem P. ammamrioides Jaub. et
Sp. t. 119. sehr nahe, unterscheidet sich aber durch grössere
und deutlich gestielte Blätter, durch die Blüthenhülle, indem
beide Flügel am Stiel herunterlaufen, und durch die Frucht,
welche nicht höher als breit, an der Basis aber am Brei-
testen ist, und 3 deutliche Kanten, die aber nur am obern
Drittel mehr oder weniger scharf, im Uebrigen abge-
rundet erscheinen , besitzt. Auch ist die Frucht ebenfalls im
hohen Grade glänzend. Blüthenhülle und Frucht unterschei-
den diese Art auch von P. alpestre CA. Mey. ; namentlich
ist bei dieser die Frucht ebenfalls höher als breit.
22r Bd. 3s Heft. 22
338
P. corrigioloides Jaub. et Sp. t. 124. ähnelt meinem
P. tropicum, unterscheidet sich aber durch gezähnte, nicht
nach oben zu lang gewimperte Ochreen und durch die deut-
licher gestielten und mit einem umgebogenen Rand versehenen
Blätter.
Beiträge
z H r
Flor von T e x a s.
VO».
Adolf Scheele.
CFortsetzung v. Linn. XXII. p. 145— 168.)
Gramineae.
1. Setaria polystachya mihi.
Radix fibrosa. Culmus erectus 3-pedalis simplex com-
pressus striatus glaber angulis srabriusculiis, nodi barbati.
Folia plana lato - linearia acutato-subnlata 1-nervia striata
marginata scaberriraa pubescentia, Vaginae laeves pilis pa-
tentibus dense pubescentes ore barbatae.
Pauicula spiciformis pedalis e spicis plurimis miiltifloris
composita elongata lanceolata acuta laxiuscula. Rachis an-
gnlata villosa scabra. Spicae brevissirae peduneulatae erecto-
patentes setis involucri elongatis comatae. Spiculae brevissi-
me pedicellatae oratae glabrae yirescenti-albidae biflorae in-
volucratae. Involucrum persistens setosum 1 -laterale, setae
aristiformes sursum scabrae clongatae spicnla sua 5 — 6 Jon-
giores. Glumae 2 membranaceae conravae inaequales, inferior
22*
340
minima lato-ovata 3-nervia mutica, superior multo major 5-
nervia ovata margine scariosa mucronata paleis brevior.
Flosculus inferior neuter 2 - paleacens , palea inferior ma-
jor membranacea concava ovata 5-nervis, superior minor
hyalina. Flosculns snperior hermaphroditns, paleae coriaeeae
concavae muticae, inferior snperiorem amplectens. Stamina 3.
Ovarium glabrnm. Styli 2 elongati. Stigmata adspergilli-
formia. — -
jilopecurus geniculatusl Lindheimer.
Auf felsigem Boden nördlich von Neubrannfels: Lind-
heimer. October.
Setaria italica Beauv. valde affinis differt spica cylin-
drica obtusa densa breviori et crassiori , setis brcvioribus,
spicis spiculisque longiiis peduuculatis.
Setaria polystachya Schrader = S. composita Hnmb.,
Kth.
2. Panicuin giganteum mihi.
Culmus quadripedalis teres glaber laevis fistulosus sim-
plex. Folia magna plana glabra laevia longissima acutato -
snbulata subtus carinata supra canaliculata 3 liucas lata 1 —
2pedalia.
Vaginae glabrae striatae ore nudae. Ligulae brevissi-
mae trnncatae lacerae.
Panicula terminalis pyramidalis snpradecomposita sesqui-
pedalis et ultra. Rachis, rami et peduneuli angulati scabri.
Rami üexuosi capillares, infiini fasciculati, reliqui bini v. terni,
rarissime solitarii. Spiculae in ramulis appressae racemosae
pedunculatae ovoideo-oblongae biflorae purpurascentes.
Gluma inferior e basi ovata lanceolato-acuminata 3-ner-
via carina scabra snperiorem dhnidiam aequans. Gluma su-
perior e basi ovata lanceolato-subulata Tnervis gluma hrfe-
riori duplo longior floscnhnn inferiorem paulo snperans.
341
Flosculus inferior masculus sterilis 2-paleaceus ; paleae
subaequales 5-nerves acutae , inferior pnrpurascens paulo lon-
gior, superior alba membranacea. Flosculus superior per-
fectns bipaleaceus; paleae oblougae coucavae albae coriaceae
uitidae glabrae acutae gluma superiori et flosculo inferiori
breviores. —
Im trocknen felsigen Flussbett des Cibolo zwischen Sau
Antouio und Neubrauufels : Lin dh eimer. August.
Die ganze Pflanze wird über 4' hoch, daher der Name.
Panicum agrostoides Spreng, proximum differt: culmo
compresso, paniculis lateralibus, gluma superiori 5-nervi, pa-
leis flosculi perfecti apice barbatis.
3. Paspalnm sericeum mihi.
Radix librosa caespitosa. Culmus 2 — 3pedalis erectus
compressus striatus glaber laevis simplex. Folia plaua elon-
gata subulato-acutata laevia supra pilosa subtus glabra. Nodi
tomentosi. Vagiuae laeves basi pubescentes ore barbalae.
Spicae 7 alternae lineares multiflorae remotae rachi appres-
sae. Axis (i. e. culmi pars florifera) elongatus flexuosus pu-
bescens scaber. Rachis inarticulata plana ciliata spiculis an-
gustior. Spicnlae unilaterales biseriales cum pedicello arti-
culatae. Pedicellus breyissimns apicem versus incrassatus
pilis albis elongati& erectis hirsutissimus. Spicnlae ovoideo-
oblongae sericeae biflorae. Gluma 1 membranacea ovata tri-
nervis sericea mucronata flosculo hermaphrodito longior.
Flosculus inferior neuter 1-paleaceus membranaceus, palea
forma, longitudine et consistentia glumam aequans. Flos
superior hermaphroditus 2-paleaceus coriaceus muticus ovoi-
deus, palea inferior ovata superiorem oblongam amplectens.
Stamina 3. Ovarium glabrum. Styli 2 liberi. Stigmata
aspergilliformia.
342
Au feuchten Stellen bei Netibrauiifels : Lindhcimer.
Juni.
4. Stipa eil? ata mihi.
Radix fibrosa caespitosa. Culmus sesquipedalis siinplex
striatus geniculatus biuodis glaber inferne teretiusculus. Fo-
lia iiiToluta 1-nervia sulcata acutato - subulata mrinque hi-
spida pulcherrime ciliata, radicalia nodum suinmum attingen-
tia. Folium llorale involucrale glabrara pauiculam subaequans.
Vaginae striatae parce pubescentes internodiis breviores ore
plernmquc barbatae.
Paniciila ramosa subseeunda laxa, rami inferiores bini
2-llorä, superiores 1-flori solitarii. Rachis , rami pedunculi-
que filiformes scabri. Spiculae pediinculatac sparsae 1-florae,
peduneuli glumis breviores. Glumae subaequales coneavae
hjalinae lanceolatae cuspidatae glabrae, dorso 3nerves paleis
dimidio longiorcsj nervi virides, laterales evanidi. Perian-
thiuni laiiceolatuiu 4-lineatum basi sericeum apicc callosum
lacerum fimbriatum. Arista torta inferne serieeo-pubescens
superne scabra glumas quadruplo , paleas sextuplo superans.
Stigmata plumosa.
Trope Neubraunfels leg. Römer.
Die Blätter sind genau genommen nicht am Rande ge-
wintert, erscheinen aber, weil sie mit dem Rande eingerollt
sind, als dicht gewimpert, daher der Name der Pflanze. Die
Haare der Granne nehmen nach der Spitze zu allmäh] ig im-
mer mehr ab, so dass die Grannen an der Spitze scharf und
ohne Bekleidung, am Grunde mit anliegenden Haaren dicht
besetzt und weich anzufühlen sind.
Stipa ßmbriata Hb. Kth. proxima differt foliis glabris,
gluma superiori 5-nervi, inferior! 7 -nervi; 5. hyalina Nees
foliis planis, eulmo ramoso , arista nuda ; S. eminens Cav.
rachi glabra, glumis paleas duplo snperantibus.
343
5. Aristida aequirainea mihi.
Radix fibrosa caespitosa. Cul'mus erectus simplex tere-
tiusculus glaber sesquipedalis et ultra. Folia convoluto-seta-
cea rigida elongata glabra scabriuscula, radicalia culmum
aequantia,caiilina 2 breviora. Vaginae internodiis breviores
glabrae striatae scabriusculae ore barbatae.
Pauieula racemosa coutracta subsecnnda raraosa nutans,
rami verticillati pauciflori. Rachis,_rami et pedunculi sca-
bri, rami filiformes, pedunculi brevissimi. Gluma inferior
lanceolata carina scabra aristata perianthium dimidium supe-
raus, gluinam superiorem dimidiam vix aequans ; arista glu-
mam dimidiam aequans. Gluma superior carjopsiu paulo su-
peraus gluma inferiori plus duplo lougior lanceolata glabra
apice 2-deutata dorso aristata, arista scabra gluma quadra-
plo miuor. Glumella subulata purpurascens muricato- scabra
arista tripartita plus triplo brevior.
Aristae haud articulatae rami aeliquilougi patentes sca-
briusculi.
Sesleria ? Lindheimer.
Auf steinigem Boden in fruchtbarer Dammerde bei Neu-
braunfels, in Texas Musket-grass genannt. Lindheimer.
September.
Die hakenförmigen, kleinen Weichstacheln an den Frucht-
spelzen sind weiss, daher die Frucht buntscheckig erscheint.
Die Aeste der Granne stehen im J/8 Winkel yon einander ab
und sind gleich lang, daher der Name. Mit einer Sesleria
hat die Pflanze nicht die entfernteste Aehnlichkeit, wohl aber
mit Festuca {Vnlpia) stipoides Desf. und den verwandten Arten.
6. Aristida Roeuieriana mihi.
Radix fibrosa caespitosa. Culmi glauci erecti graciles
simplices glabri superne trigoni. Folia convoluto-setacea
glauca laevia scabra culmo breviora.
344
Panicula racemosa interrupta subsecimda flaccida, rami
1-flori, iufimi bini, superiores solitarii, inferiores interdum
biflori. Rachis glabra laevis filiformis, pedunculi capillares
vix scabriusculi. Spiculae 1-florae. Glumae liueari-lanceo-
latae menibranaceae purpurascentes 1-nerves inaequales ca-
rina virides scabriusculae , inferior trnncata v. apice breviter
2-deiitata paleas aeqnans glnma superiori dimidia v. tertia
parte brevior, superior bidentata paleas snperans. Flosculus
(glumella) stipitatns snbulatus glaber 4-lineatns gluma supe-
riori brevior, stipes sericeus.
Arista tripartita haud articnlata, rami subaequales pa-
tentes scabriusculi paleis triplo longiores.
Prope Neubraunfels leg. Römer.
7. Kragrosis pilifera mihi.
Radix fibrosa. Culmns 3-pedalis rigidus teres glaber
laevis simplex. Vaginae striatae glabrae ore barbatae. Fo-
lia plana striata longe subulato-acuminata parce pilosa su-
pra scaberrima subtus laevia, folium florale paniculam invo-
lucrans atque aeqnans.
Panicula pedalis et ultra diffusa capillaris ramosissima,
axillae ramorum barbatae, ramulorum iuferiorum parce pilo-
sae. Rachis tetragona glabra, rami pedunculique scabri,
ramuli tortuosi dissitiilori 2 — 4stachyi (flori). Pedunculi elon-
gati capillares tortuosi spicula 2 — 4plo longiores. Spiculae
purpurascentes oblougae achtete 5 — 7florae. Glumae acutae
carina scabrae subaequales. Palea inferior ovata 3-nervis
acuta dorso scabriuscula margine anguste albo-scariosa, pa-
lea superior ciliata.
Auf trockner, hochliegender Prairie bei Ncubraunfels:
Lind heim er. September.
345
Eragrostis hirsuta (Poa) Mx. proxima differt culmo
i — 2pedali compresso, vaginis hirsutis, foliis ore barbatis
caetrum nudis, ramulorum axillis barbatis.
E. pilifera contra gaudet culmo tripedali tereti, vaginis
nudis, foliis pilosis, ramulorum axillis parce pilosis nee bar-
batis.
Ob vielleicht dennoch nur Varietät der E. hirsuta'}
Cyperaceae.
1. Carex scaberrima mihi.
Rhizoma repens. Caules 1 — sesquipedales flaeeidi trique-
tri striati sursum scabri.
Folia plana glabra elongata 3-nervia striata angustato-
acuminata margine et costa media sursum scaberrima basi
vaginantia, vagiuae transverse rngoso -«plicatae.
Spicae 5 lineari-cylindricae remotae, 2 superiores ab-
breviatae masculae obtusae, 3 inferiores longiores androgy-
nae acutae. Spicae androgynae peduneulatae multiflorae deu-
siflerae apice masculae basi femineae bractea sua foliacea
breviores, infima subradicalis longissime, reliquae brevissäme
peduneulatae. Squaniae femineae e basi ovata albo-hyalina
lanceolatae nervo excurrente cuspidato-aristatae fruetu lon-
giores. Stigmata 2 elongata. Ovaria rhombeo-obovato-ob-
longa glabra fauce 2-dentata. Utriculi Squamae
masculae anguste oblongae membranaceae fuscae obtusae apice
plerumque albido-scariosae, nervo apice evanido.
Spicae 2 superiores masculae sessiles, inferior bractea
scariosa nervo viridi excurrente longe aristata spica sua bre-
viori suffulta, summa bractea scariosa parva setacea sufFulta.
Squamae anguste oblongae albidae membranaceae nervo viridi
excurrcntc brevissime mucronatae v. nervo apice evanido ob-
tusae.
346
Prope Neubraunfels leg. Römer.
Leider fehlen die Früchte. Die Blätter sind mit kleinen,
knorpeligen Sägezähnen besetzt und daher sehr rauh.
Gehört in die Rotte Vignea Rh. , und zwar in die kh-
theihmg 13., cf. Knnth's Enum. II. 408 sq.
Hat im Habitus Aehnlichkeit mit C. strigosa Huds. Der
Mittelnerv befindet sich auf der Rückseite, die Seitenuerven
auf der obern Seite der Blätter; die Nerven sind hell- (freu-
dig-) grün.
2. Carex Roemeriana mihi.
Radix stolonifera. Culraus erectus triqueter glaber lae-
vis pedalis — sesquipedalis. Folia basi vaginantia multistriata
glabra laevia glaucescentia culmo multo breviora accrescentia,
infima squamaeformia 3-nervia. Bracteae foliaceae decresceu-
tes spicain longe excedentes. Spicae 4 graciles cylindricae
longe remotae, infima feminea, subsequens androgyna apice
mascula, superiores masculae. Stigmata 3 exserta.
Spica feminea et androgyna pedunculatae. Squamae fe-
mineae ovato - oblongae membranaceae flavo - fuscae glabrae
carina virides cuspidato -aristatae utriculo iinmaturo longiores.
Utriculi immatnri oblongi olivacei glabri rostrati obsolete ner-
vosi, rostro bidentato.
Spicae masculae sessiles , summa bractea brevissiraa h ya-
lina aristata spicam amplectenti instructa. Squamae masculae
oblongae flavo- fuscae glabrae margine angnste albo-scario-
sae breviter cuspidato -aristatae v. acutae. Antherae longe
exsertae.
Prope Neubraunfels leg. Römer. .
Leider fehlen reife Früchte. Die Aehren sind wenig
über 1" lang und dünn, der Stiel der untersten Aehre ist so
lang als diese , der Stiel der androgynen Aehre kürzer als
dieselbe. Die Aehren sind weit von einander entfernt; die
347
unterste steht weit unterhalb der*Mitte des Stengels , die an-
drogynische etwa in der Mitte.
Gehört in die Sectio II. Abth. 17. in Kunth 1. c. p. 487 sq.
Hat im Habitus Aehnlichkeit mit C. sylvatica Huds.
3. Carex tetrastaehya mihi.
Radix fibrosa caespitosa. Culmus erectus triqueter gla-
ber scaber pedalis foliosus. Folia basi- vagiuantia aecresceü-
tia plana carinata 'glauceseentia longe attenuato-acuminata
glabra margine seabriuscula, summa eulmum subexcedentia.
Spica composita, spiculae 4 androgynae alternae appro-
ximatae subrotundo - ellipticae obtusae basi euneatae inferne
masculae. Bractea infima herbacea setacea spicam eomposi-
tam aequans v. superans, mediae e basi brevi ovata membra-
nacea in setam elongatam herbaceam spiculam aequantem
eademve longiorem desiuentes, bractea summa spicula brevior.
Squamae .oblongo-lanceolatae hyaliiio-albidae 1-nerves cu-
spidatae v. nervo viridi excurrente aristatae. Stigmata 2.
Utriculi
Prope Neubraunfels leg. Römer.
Die vorhandenen Exemplare sind leider nicht bloss ohne
Früchte, sondern die meisten haben noch nicht einmal die
Antheren und Narben entwickelt.
Die Pflanze gehört in die Sectio I. Abth. 8. cf. Kunth
1. e. p. 394 sq.
Steht der C. leporina L. (C. ovah's Good.) am nächsten.
Diese unterscheidet sich: 1) durch die Deckblätter, welche
nur bei dem untersten zuweilen blattartig, bei allen übrigen
aber häutig, braun, mit weissem, durchsichtigen Rande und
kürzer als die Aehrchen sind; 2) durch die Bälge, welche
spitzlich und mit weisslichem, trockenhäutigen Rande versehen
siud. Ob unsere Pflanze nicht dennoch eine Varietät der C.
348
leporina L. oder eine selbstständige Art ist, darüber können
mir die reifen Früchte entscheiden.
Jiinceae.
i. Juncus Roeinerianus mihi.
Cnlini erecti aphylli glabri teretes striolati basi vaginati.
Yaginae nitidae chartaceae margine fiinbriato-laciniatae aphyllae '?
Anthela pseudo -lateralis cymosa decoinposüa iuvolucrata.
Involucri foliola 2 basi vaginantia pnngentia, inferins caulem
continnans anthela longins.
Flores glomerati, glomernli bracteis involncrati 4 — 6-
flori, bracteae ovatae scariosae nervo excurrente longe mu-
cronatae. Stigmata 3 elongata exserta filiformia. Stamina 6
inclnsa. Sepala inaequalia oblongo-lanceolata mucrouata, ex-
teriora longiora. Capsula
Galveston island auf feuchtem Muschelsand: Römer. April.
Leider sind die vorhandenen Exemplare so unvollkommen,
dass sie weder Früchte haben, noch sich mit Sicherheit be-
stimmen lässt, ob die Wurzelscheiden blattlos oder beblättert
sind. Wenn diese, wie ich vermuthe, blattlos sei» sollten,
so würde die vorstehende Pflanze eine eigene Gruppe bilden,
welche zwischen 1 und 2 (cf. Kunth enum. III. 316 und 322.)
einzuschalten wäre. Yon der ersten Rotte unterscheidet sich
unsere Pflanze durch geknäulte Blüthen, von der zweiten muth-
masslich durch blattlose Scheiden.
Irideae.
1. Iris bracliy stigma mihi.
Caulis vix pedalis erectus v. adscendens glaber tere-
tiusculüs superne trigonus subbiflorus. Folia angusta grami-
nea lineari-lanceolata nervosa utrinque margineque laevia
acuminata basi vaginanti scariosa dilatata aiuplexicaulia flore
terminali breviora.
349
Spatha membranacea margiue anguste scariosa setaceo-
cuspidata. Flos parvus coeruleus imberbis pednnculatus. Ova-
riuin trigouuin oblongum. Perigonii laciniae externae rhom-
beo-ovatae brevi-unguiculatae, internae triplo breviores ob-
ovatae acuminato-cuspidatae stigmatibus breviores. Staraina
3 monadelpha , antherae liueares extrorsae fllamenta superan-
tes stigmatibus duplo longiores laciniis exteruis breviores.
Stigmata alba angusta brevia apice dilatata 2-cuspidata
antheras dimidias aequantia, cuspidibus (lobis) divergeutibus.
Capsula
Bei Piuy Point selten: Römer. April.
Blüthen dunkelblau, klein. Ausgezeichnet durch die klei-
nen Narben, welche nur halb so lang sind als die Autbereu,
diese also nur zur Hälfte decken. Die äusseren Perigon-
zipfcl kaum 1" lang.
Compositae.
(Nachtrag.)
1. Gaillardia tuberculata mihi.
Perennis. Caulis basi sufFruticulosus 1 — l'/2pedalis
erectus t. adscendens striatus basi ramosus pilis appressis
strigillosus inferne foliatus superne aphyllus, pili tuberculis
atrosauguineis insidentes, rami 1-flori.
Folia 1-nervia canescentia strigillosa glauduloso- pun-
ctata ciliolata, radicalia oblongo-spathulata in petiolum atte-
nuata obtusa apicem versus utrinque obtuse dentata, caulina
infiraa oblanceolata paucidentata in petiolum breyem attenuata,
superiora sessilia linearia v. lineari-lanceolata integerrima
acutinscula.
Capitulum terminale mediocre longepedunculatum radia-
tum multiflorum. Involucri squamae 3-seriales lanceolatae
acutissimae hirsutae, basi callosae apice squarrosae discum
350
vix acquantes, exteriores maximae. Reeeptaculum hemi-
sphaericum subnudum neque foveolatum neque paleaceum.
Fiosculi radii ligulati 1 - seriales 10 — 12 aiirantiaoi
nenlri decidui cnneati 3-fidi basi 7-nerves apice 9-nerves
supra glabri subtus glanduloso-puberuli disco dnplo longiores,
nervi purpurei apice eonfluentes, dentes oblongi obtusi v.
nervo exciirrente apiculati. Pappus ligularnm paleacens, pa-
leae sub- 3 membranaceae lanceolatae 1-nerves, nervi in ari-
stani scabram producti.
Fiosculi disci: tubus brevis , Jimbns elongatus cylindra-
cens 5-dentatns, dentes subnlati hispidi. Styli rami appen-
dice acuta hispida terminati. Pappus paleacens corollarn ae-
quans, paleae 5 — 8 membranaceae lanceolatae 1-nerves,
nervi in aristam scabram prodncti. Achaenia ......
In terra texana leg. Römer.
An den von .mir nntersuchten Scheibenblümchen fand ich
den Pappns ans 5 — 7 Spreublättchen bestehend; An anderen
Blümchen mag ihre Zahl noch grösser sein, wie denn über-
haupt die Zahl der Spreublättchen sehr veränderlich ist und
als Character :wenig oder gar nicht in Betracht zu ziehen seyn
möchte.
An den von mir untersuchten Fruchtböden habe ich keine
Spreuborsten (fimbrillae) linden können , es ist aber leicht
möglich , dass an anderen Blüthen deren sich etliche finden.
Es ist bekannt, dass G, lanceolata Mx. mit und ohne Spreu-
borsten vorkommt, cf. Torr, et Gr. 1. c. II, 365.
Der 3te Nerv von jeder Seite ist unterhalb der Zerthei-
lnng der Randblüthen in 3 tiefe Zähne (Lappen) gabelthei-
lig, so dass jeder Zahn von 3 an der Spitze züsammenflies-
senden Nerven durchzogen ist.
Die Blüthe hat l1/'/' im Durchmesser.
351
G. lanceolaia Mx. differt involucri squamis neque callo-
sis neque hirsutis, G. aristata Pursh, G. pinnatißda Torr,
et Gr., G. pulcTiella Fongeroux, G. picta Don reccptaculo
fimbriato et G. amblyodon Gay pappo ligularum mutico. G.
aristata Pursli hat ausserdem einen zottigen Stengel, G. pm-
natißda fiederspaltige Blätter; G. pulchella ist 1 -jährig,
die Hüllschuppen sind länger als die Scheibenblümchen , die
Randbliithen violett purpurn. Der Stengel der G. tuberculata
ist überdies mit schwarzen Knötchen dicht besetzt, was ich
bei den anderen, mir bekannten Arten nicht bemerkt habe.
Ueljrigens ist die Synonymik der Gattung Gaillardia sehr
verworren, cf. Torr, et Gr. 1. c. II. 365 — 367.
2. Gntierrezia Idndheimeriana mihi.
Caulis sesquipedalis perennis herbaceus strictus obsolete
angnlatus glaber apice paniculato-corymbosus, ramuli apice
uniflori.
Folia alterua sessilia linearia 1 -nervia glabra impresse-
punctata margine revoluta ciliolata apice brevissime acuta basi
angustata.
Capitula solitaria ramos terminantia. Involucrum turbi-
nato - obovatum discum aequaus, squainae irabricatae arcte
appressae chartaceae ovales rigidae lucidae glabrae apice in
appendicem foliaceam lato-ovatam productae. Receptaculum
nndum.
Flosculi radii ligulati 1 - seriales , ligulae sub - 8 luteae
oblongo-spathulatae pistillatae fertiles glabrae enerves disco
triplo longiores parce nigro - glandulosae, pappi paleae lineares.
Flosculi discoidei ligulas numero subaequantes tubulosi
perfecti steriles 5-dentati, dentes breves; pappus 1 - serialis
paleis circiter 8 anguste linearibus persistentibus plerumque
acutis corollam aequantibus constans.
Achaenia
354
3. Placodium lendigerum (Web.) DC.
4. Opegrapha varia Pers. var. pulicaris Schaer.
5. ÜITaevia galactites (Duf.) Asci obovati sporis oblon-
gis elongatisque. Von einer Opegrapha stammend, nicht
von einer Vcrr., denn ihr Gehäuse ist kein Perithccinm, weil
der Discus aus grünlich -geschwärzten Schlauchspitzen und
Paraphysenenden gebildet ist.
6. I<ecidea 'emergens Flk. Junge Gehäuse fast napf-
fbrmig, verkohlt, oder ringförmig, mit stets eingebogener,
zusamniengeneigter Basis; ältere napfförmig, mit dickem,
schwarzem Keimboden. Schläuche verkehrt eiförmig bis breit
eirund, unten sackförmig, innere Schlauchhaut vom Scheitel
weit abstehend. Sporen eirund, ziemlich gross, schmal ge-
säumt, wasserhell, 1/qq/" lang, Vsis'" breit.
Ich bezweifle ihre Abkunft von L. immersa Ach.
7. I<ecidea parasema Ach. var. dcnvdata (Schrad.)
Schaer. Spie. 154.
Excipiiluni subeupulare (centro defieiente) , asci e cla-
vato obovati interdum saccati , sporis oblongis didymis hyali-
nis dein fuligineis. Die Sporenhälften trennen sich zuweilen,
wenn sie noch farblos, und, wie es scheint, schon in den
Schläuchen.
Gehäuse , Sporen , Schläuche weichen etwas von L. pa-
rasema Ach. ab.
8. Iiecanora subfusca Ach. Crusta verrucoso-leprosa,
apotheciorum disco castaneo linito.
9. liecanora subfusca Ach., mit Hinneigung zur Var.
caerulcnla Fr. (disco pruinoso , margine crenulato).
10. Collema Vespertili© Hoffm. c. fr.
IIa. Trichothecium nigrescens (Pers.) Fw.
116. Iiecidea coralliitoides Flk.! D. L. 25. Die viel-
besprochenen Uebergäuge in L, triptophylla Ach. kenne ich
,A»m •« .Ml •££
355
nicht! Heute sah ich das erstemal Sporen an dieser L. co-
ralltnoides, auch das erstemal einen angefeuchtet, fettglän-
zenden Thallus, der die Benennung „Collema nigrum Anct."
einigermassen rechtfertigt. Jene Sporen sind fast cylindrisch
4zel!ig! özählig, durchaus verschieden von den einfachen,
länglichen Sporen der L. triptophylla Auct., wonach ich
mich berechtigt halte, beide zu trennen. Die Gattung musg
noch durch Studium festgestellt werden. Ich bitte noch um
italienische Exemplare mit völlig ausgebildeten Apothecien.
12. Zeora crythrocarpia (Pers.)
13. Verrucaria rupestris Schrd. «. calciseda (DC.) Fr.
14. Iiecidea atrovirens Linn. var. contigua Schaer.
sporis perfectis typieis.
15. lu, calcarea (Weiss) var. innorans Fw. (L. gyro-
phoroidcs Hppe. p. p.). Otranto.
Gehäuse ursprünglich ringförmig. Apothecien aus der
Kruste entspringend, angewachsen, fast eingewachsen. So
weit entwickelt, offenbar eine L. calcarea. Hemmende Ein-
flüsse haben dann die Vegetation auf lauge Zeit unterbrochen
gehabt, — bis sie, von Neuem erwacht, aus den bläulichen,
flachen Fruchtscheiben zahlreiche junge, in einander fliessen-
de, zur normalen Entwickelnug nicht gelangte Sprossen her-
vortrieben, welche nur sammtartig tiefschwarze, ton matt-
schwarzen, gewundenen Gehäuserändern ritzenförmig durch-
gränzte Patcllen darstellen , welche mit den Gyrophoren-
früchten Aehnlichkeit haben. Diese Sprossen enthalten nur
keulenförmige, unreife Schläuche. Eine dicke Schicht von
Farbestoffablageruugen bedeckt die Scheiben, daher ihr sammt-
schwarzes Aussehen. Aehnliche Ablagerungen , die von Kali-
lauge purpurschwärzlich sich färben , berinden das Gehäuse.
16. Placodium murorum (Ho Hm.) var. dealbat um Fw.
Promontorio del Gargano.
23 *
356
17. Zeora ferruginea (Huds. !).
18. Verrucaria rnpcstris Schrad. var. purpurascen»
(Wulff.) apoth. detrusis.
19. Opegrapha calcarea Ach. crusta chlorogonimica
amylacea nivea, excipnlo integro carinato; sporis oblongo-
cylindricis 4-blastis. — Gehäuse ursprünglich geschlossen;
Also keine Lecanaclis.
20. Itichiiia confinis Fl. Dan, Ist kleiner, als mein
Exemplar von L. pggmaea Ag. Früchte fehleu.
21. Placodiuui crassum (Huds.) DC.
22. Lecanora atra Huds.
23. Verrucaria rupestris Schrad. et. calciseda (DC.)Fr.
24. Urceolaria calcarea Ach.
25. Lecanora subfusca Ach. sporne minutae oblongae
simplices 8-nae, ascis obovatis vertice pachjdermis inclusae.
26. Biatora isabellina Fw. (nov. spec!) crusta deli-
quescente leproso-farinosa isabellina s. ochraceo-pallescente,
hypothallo albo ; apoth. adnatis planis excipnlo cupulari tenui
margiuatis, demum piano - convexis margine obliterato. Asci
obovati, sporis ....
B. straminea Stenh.?? Fr. S. V. Sc. p. 113. n. 46.
Der Vergleich mit B. exigua und B. quernea passt,
doch der Name B. straminea ist nicht bezeichnend. (Der
gewählte B. isabellina genügt mir auch nicht: geben Sie ei-
nen bessern.) Gesellig mit L. subfusca, Pertusaria Wulffe-
nii. Wo sie mit diesen zusammenstösst , sieht man eine
schwarze Scheidelinie ; wo der Hypothallus frei verläuft , ist
er weiss.
27. Iiecidea canescens (Diks.) Ach.! Disco nudo. Conf.
No. 32. 43. 50.
Keine Flcchtengattung besteht in Bezug auf den Frucht-
bau aus so heterogenen, unpassend vereinzelten Formen, als
35T
Lccidea . sie sind nur auf den Schein hin gleichsam zusam-
mengewürfelt, und wer sich die Mühe giebt, etwa folgende
Suite: 1) L. canescens Diks., 2) L. albo atra Hoffm., 3) L.
leucoplaca DC. {Li. premnea Fr.), 4) L. enteroleuca Fr.,
5) L. alrobrunnea Rani. , 6) L. conßuensYfzh.y 7) L. fn-
wosa Hoffm,, 8) 1/. atrovirens Linn., 9) L. cow/^j/aHoffin,,
10) L. spectabilis Flk. , 11) L. vesicularis Hoffm., 12) L,
simplex Hook. (Dav.), 13) L. JFahlenbergii A., 14) L.san-
guinaria L., 15) 2>. abietina A., 16) L. dryina Ach., 17)
.L. dolosa Wahlb. mikroskopisch zu betrachten , wird einräu-
men müssen , dass ein gemeinsamer Charakter gar nicht vor-
handen ist, er müsste denn etwa so gefasst sein: Apothecia
orbicularia s. difformia atra, excipulo vario! — (interdum
nullo). Ich habe nur die Arten von No. 3 bis 10 als Typen
grösserer oder kleinerer Gruppen beibehalten, an den ande-
ren aber so wesentliche Abweichungen im Fruchtbau gefun-
den, dass sie fernerhin keine Leeideen bleiben dürfen. —
No. 1 und 2 haben eiu Excipulum compositum, apothecia bi-
formia lecidina s. lecauoriua, wie Pyxine und Dirina, —
unterscheiden sich von beiden nur durch den Discus primi-
lus aperlus. Wollen wir die offene und geschlossene Schei-
be als eiu wesentliches Gattungsmoment betrachten, so müs-
sen No. 1 und 2 eine eigene Gattung bilden, für welche ich
den Namen Diplotomma vorschlage; wo nicht, so können sie
mit Pyxine verbunden werdeu. Abgesehen von dem angege-
benen Merkmal, sind auch Pyxine sorediata (Lecidea
Eschw.) und L. canescens einauder oft zum Verwechseln
ähnlich, — erstere steht nur noch höher, strebt schon durch
den freigewordenen, unten berindeten, schwarzen, mit Haf-
tern versehenen Thallus zu den Parmelien hinauf. Ehe ich
mich zu etwas entscheide , will ich nur noch verschiedene
Meinungen hören. Den Einwurf lasse ich aber nicht gelten,
358
dass bei L. canescens, L. albo atra die thallodische Um-,
kleidung des Gehäuses zufällig sei — , sie ist sicher wesent-
lich, wird überall angetroffen, gehört mithin zum Charakter
dieser Arten und ist den Leeideen fremd. Es ist kein me-
chanisches Mitemporheben der Kruste, wie bei L. conjfuens,
Id. ambfgua , selbst L. parasema zuweilen , — sondern ein
gesetzlich sich immer wiederholendes Vorkommen.
28. Placodiuin Collapisma Ach. Eine Grenze zwischen
ihr und PI, murorum existirt nicht, wie ich Jahrb. der Gwk.
1. 3. 146. nachgewiesen habe. Wer beide Arten , wo sie in
Menge wachsen, aufmerksam beobachtet, muss zu demselben
Resultate gelangen. Ausgezeichnet ist Collapisma aber, und
immerhin mag sie als Species gelten.
29. Lecidea albo -atra Hoffm. Conf. No. 27. Anm.
30. Biatora (Lccanoral) ©clirinaeta Ach. Univ. 380.
Ich möchte sie (wie B. polytropa var. intricata) zu Bia-
tora ziehen, wenigstens nach den vorliegenden Formen.
31. Biatora {Zeoral) aurantiaca Lghtf. Diese Spe-
cies muss noch genauer studirt werden.
32. Iiecidea canescens (Dies,) Disco pruinoso. Conf.
No. 27.
33. I*ecanora subfusca Ach." Disco pallide fuseo uudo.
34. Roccella tinetoria DC. pr. Cap di Leuca.
35. HJephroma papyraceum (Hoffm.) c. fr.
36. Verrucaria Micula ? Fw. s. V.punctiformisVzvs.'*
Unbestimmbar, weil die (keulenförmigen, langgestreckten) Schläu-
che ohne Sporen sind.
37. Imbricaria Acetabuluin (Neck.) forma incisa Wallr.
Promont. del Gargano.
38. STephroma papyraceum (Hoffm.) sterile, laeviga-
tnm , fuscuin. Conf. No. 35.
359
39. Chroolepus aureus Ag.
40. Sticta linita Ach. sterilis, coralloidea.
41. Lecanora subfusca Ach. var. argentea Hoffm.
42. - - Ach. Kruste und Apothecieu mit
parasitischen, schwarzen Punkten.
43. Lecidea canescens (Dks.) Ach. Discus primitus
pruinosus.
44 a. Urceolaria Yillaraii Ach. Conf. Fw. in Linnaea
1843. p. 19. No. 28.
446. U. scrnposa var. arenaria. Ohne Erythrin. Kxu-
stenwarzeu kleiner , gedrungener als bei a.
45 a. Psora decipiens Hoffm.
45 b. Colleina crispum Schaer. Conf. Fw. in Linnaea
1843. p. 255. 56. C. cheileum Ach. Fr.
Fries nennt jetzt das C.pulposum Ach., Bernhardi: C.
crispum L. , ob aber Linne wohl C. crispum gekannt und
zu unterscheiden gewusst habe tou C. marginale, C.pulpo-
sum Ach. etc., ist stark zu bezweifeln; es wird in dem einen
Herbar diese, in dem andern die zweite, dritte Art als Ori-
ginalpflanze des C. crispum Linn. zn finden sein.
46. Colleinatis spec. initia, sterilia. Unbestimmbar.
47. Colleuia turgiduin Ach. Syn. 313. der Beschreibung
nach. Hooker trennt es von — Fries verbindet es mit —
C. multipartitum Sm. Das erste Verfahren scheint mir das
wahrscheinlich richtigere; dem letztern zufolge müsste diese
Flechte C. turgidum u. lobatum heissen. Maglic.
48a. C. papulosuin Ach. unbedenklich, doch weder C.
granulosum Schaer. = C. cristatum (L.) Fr., noch C. mar-
ginale (Huds.) , die S chleicher'sche Pflanze obigen Na-
mens nach Schär er. Ich ziehe es zu dem, was ich für
C. intest Uniforme Schaer. halte und früher C. concinnum
genannt, pr. Maglic,
360
48 b, Collema crispuin Schaer. rar. laciniatum Fw.
C. cheilcutn rar. Ach. Fr.
49. Pertusaria Wulffenii DC; dabei:
b) Lccanora subfusca L.
c) Lecidea enteroleuca , flavida Fr.
d) Verrucaria punctiformis.
50. Itecidea canescens (Dks.) Ach. Disco pruinoso.
Conf. No. 27.
51. Endocarpon Guepini Fr. Ich halte es dafür. Mein
Exemplar von Montagne ist freilich nur pfenniggross und
sehr jung, deshalb ihm unähnlich. Sporen fand ich bei'No.
51. nicht. Die zurückgerollten Thallnsränder, die fleischfar-
bene, ins Violettgraue sich verfärbende Unterseite mit ver-
flachten, oft in geschlängelte Riefen zusammengehenden Wärz-
chen weichen von E. miniatum ab.
52. Collema ceranoides Borr. E.B. s. C. cristatum(L.)
Fries var. incisum Schaer. ? Spie. 541. pr. Ancona.
53. Cladonia vertieillata Hoflm.
54. Collema flaeeidum Ach.
55. Peltigera polydaetyla Hoflm.
56. Zeora coronata (Flk. !) D. L. 151. Das Vorkom-
men auf Rinde ist interessaut. Durch apothecia biformia und
die Sporen himmelweit, durch erstere sogar generisch von
„Lecanora triptopht/lla Ach." verschieden. Uebergänge habe
ich niemals gesehen!
57. fehlt.
58 a. üeptogium tremelloides L. corullinum.
586. Conioloina coccineum Flk. (D.L. 21.)? s. nov. sp.
Die Form der Apothecien ist abweichend und die 3 — 4mal
acheidewandigen Sporen werden endlich braun.
Conf. C. coccineum var. purpureum Eschw. in Mart.
Brasil. 170. Eschweiler's Varietäten sind nicht selten Arten.
361
59. Psora vesicularia Hoffm. Das intensive Ergrünen
des Thallus beim Anfeuchten, welches bei No. 67. nicht statt-
findet, ist bemerkenswert.
60. Lecanora sufofnsca (L.) Ach. disco opaco saturate
atro-fusco margine saepe aunulatim rimoso.
61. (An Fagus, Querem in den Abruzzen.) — ? —
62. Keine Flechte.
63. Cladonia pyxidata Pocillum Fr.
64. Collema intestiniforme Schaer.? rar. earplanatum
Fw. (7. concinnum Fw. in litt.
65. Fehlt.
66. Cladonia endiviaefolia Mich.
67. Psora vesicularis Hoffm., Link, emend.
68. Cetraria glauca, fallax Ach.
69. Roccella tinetoria DC. neigt sich zu R. fueifor-
mis hin; womit aber nicht gesagt sein soll, dass beide Arten
nicht verschieden wären.
70. Rainalina calycaris L., Fr. steril. Der R. mein-
branacea Laur. nahe kommend.
71 ff. Iiccidea epigaea (Pers.). Isole Petagne.
71 hb. Cladonia fnreata Hoffm.
71 cc. - pungens Schaer. var. foliosa Flk.
72.? Collema cristatum (L.) Fries rar. nostochinum
Fw. sehr wahrscheinlich; habe ich auch von Neufchatel.
73. C. cristatum (L.) Fries. C. auriculatum Hoffm,
74. Biatora (Zeoral) aurantiaca (Lghtf.) var. ery-
thrella A. (Conf. No. 31. 75.)
75. B. (Zeoral) aurantiaca (Lghtf.) var. erythrella A.
75 6. fPlacodium lentigerum (Web.).
76. Zeora ferruginea (Huds. !).
77. - - (Huds. !). Die Apothecia bifortnia
der Gattung scheinen hier und bei der Z, ? aurantiaca zu
362
verschwinden, die biatorinische Fruchtform ist die vorwalten-
de. Doch wir besitzen auch nicht eine einzige scharf be-
grenzte Gattung conf. Lecidea No. 27., ja kaum eine scharf
begrenzte Species; doch das ist am Flechtenstudium für mich
gerade das Anziehende, Fesselnde.
78. Urceolaria scruposa Ach.
79. Ephcbe pubescens goniinica.
80. Lecidea iinmersa Ach.
81. - variegata Fr. var. subcontigua Fw. Apo-
thecien aus der Kruste entspringend ; Gehäuse ursprünglich
ringförmig , mit stumpfem, eingebogenem uud ange-
drücktem Rande. Keimboden zuerst farblos, dann von der
Mitte aus sich bräunend schwärzend, zuletzt in das Gehäuse
verschmelzend, so dass alle Apothecien ein napfförmiges Ge-
häuse, wie L, contigua Hoffm., zu haben scheinen. Diesel-
ben Phasen durchläuft lt. ambigua Ach., von der ich die
ähnliche Bildungsstufe auch als var. subcontigua bezeichne.
82. Verrucaria rnpestris Schrad. a. calciseda DC.
83. Iinbricaria parietina (L.) var. coralloides. Sehr
interessant.
84. Collema marginale (Huds.) sterilis, thallus morbosns.
85. Urceolaria calcarea (L.) forma monstrosa.
86. Collema marginale (Huds.) juvenilis. (Hypothecium
duplex.)
87. Placodiuin saxicola (Pollich.) var.
88. Lecanora spadicea Fw. (nov. sp.).
L. crusta verrucoso-squamulosa spadicea intus albo-
pallescente interdum granulosa nigrofusca ciuereo-pruinosa
granulis difformibus crenulatis; apotheeiis e verrucis oriundis
adnato-sessilibus margine thallode obtuso, disco opaco pia-
no, rufofusco dein tnmidulo marginem exeludente.
363
Asci clavati I. oblongo - clavati sporis Suis oblongo-
cylindricis didymis paraphysibus strictis apice incrassatis
Landern subclavatis.
Es siud mehrere Momente , welche diese Flechte von
Zeora cervina entfernen. Ausser dem habituellen Ausdruck
sind es der Mangel eines eignen Randes der Scheibe, die in-
nere, blassgelblich schimmernde Kruste, die Beschaffenheit der
Paraphysen, Schläuche, Sporen und die Anzahl der letzteren.
Trib. Genus 10, 42. Sect. Spec. IV. 28. Lieh, truncicoli 7.
Lecidea parasema Ach. rar. denudata Schaer.
Oliven in der Terra di Otranto.
Tr. G. 9, 32. Sect. Sp. III. 26. Lieh, saxic. 12. Zeora ery-
throcarpia (Pers.) Fr. S. 0. V.
Promontorio del Gargano.
Tr. G. 10, 42. Sect. Sp. V.E. 69. Lieh, saxic. 15 b. Lecidea
contigua Hfftn. «. diseiformis Fr. L. S. 376.
Otranto.
Tr. G. 9, 31. Sect. Sp. 24. Lieh, saxic. 16. Placodium mu~
rorum Hffm. var. dealbatum Fw.
Otranto.
.Tr. G. 11, 44. Lieh, saxic. 19. Opegrapha calcarea Ach.
Isole Petagne.
Tr. G. 21, 102. Lieh, saxic. 20. ? Lichina conßnis (Grev.?).
Cap di Leuca.
Tr. G.< 10, 41. Sect. Sp. III. 47. Lieh, truncic. 26. Biatora
isabellina Fw. ad int.
Otranto.
Tr. G. 9, 32. Sect. Sp. IV. 50. Lieh, saxic. 30. Zeora ochri-
naeta (Ach.)
Promontorio del Gargano.
364
Das zusammengesetzte (innen eigne } aussen thallo-
dische Fruchtgehäuse, die ursprünglich offene , auf der
gonimischen Schicht ruhende Keimplatte bilden den Frucht-
charakter von Zeora. Daher hat Zeora apothecia bi-
formia, bald Scutellen (thallodisch gerandete), bald Pa-
tellen (eigengerandete) , oder lecanorinische und biatori-
nische Früchte. Auf diese Zweigestaltigkeit der Flechten-
frucht bei einer und derselben Species, z. B. in Zeora,
Psora, Diplotomma, lege ich ein grosses Gewicht:
wollte man leichtsinnig hierüber hinwegsehen, so wäre
der Unterschied zwischen Coenothalamen und Idiotha-
iamen aufgehoben und eine Brücke von einer, fast zu
allen Gattungen gebaut. Das eigne, ans der Frucht-
substanz, nämlich dem Keimboden, gebildete Gehäuse
muss ebensowohl dem thallodischen Gehäuse gegenüber
gestellt werden, als Frucht und Thallus selber Gegen-
sätze sind. Deshalb trenne ich Zeora von Lecanora,
wo die nachte Keimplatte im thallodischen Gehäuse liegt,
und dieses ursprünglich geschlossen ist.
Die zahllosen Veränderungen und Umwandlungen, wel-
chen die Früchte unterworfen sind, dürfen nicht irren,
man hat die Gattung allein nach ihren typischen For-
men und deren Kntwickelung zu beurtheilen. Alle Ent-
wickelungsstadien einer Zeorenfrucht lassen sich an Z.
coaretata beobachten. Zieht sich in rückschreitender
Metamorphose die Markschicht aus dem Gehäuse zurück,
so ist es psorinisch geworden, d. h. es besteht nur aus
dem eignen innern Gehäuse und der dasselbe bekleiden-
den thallodischen Rinde. Die Keimplatte ruht aber im-
mer noch auf der gonimischen (bei Psora auf der Mark-)
Schicht. Dürftige Exemplare einer solchen Z. coaretata
können sogar der gonimischen Schicht entbehren, sie
365
kann absorbirt sein , und da wäre jeder Unterschied zwi-
schen ihr und einer Psora geschwunden. Hat nun auch
die thallodische Rinde des Gehäuses sich zurückgezogen,
oder, was noch häufiger ist, hat von vorn herein kein
thallodisches Gehäuse sich entwickelt gehabt, so sehen
wir in Z. coarctata eine offenbare Biatora. Eine sol-
che sandte mir noch kürzlich v. Zwackh aus Heidel-
berg in Z. coarctata var. ornata Smf. (= Biatora
glebulosa Bischof, von Schriesheim bei Heidelberg). —
Man muss also die Formcnkreise einer Species kennen,
aus diesen die typischen Gestalten hervorheben, und nach
ihnen die Gattung bestimmen. Einzelne, aus dem Zu-
sammenhang herausgerissene Formen wird man immer
Gefahr laufen, falsch zu beurtheilen, und Z. coarctata
bald für eine Psora, bald für eine Biatora verkennen
können.
Der Fall tritt nun auch bei Z. ochrinaeta ein: die
meisten Früchte der vorliegenden Formen sind biatori-
nisch ; doch finden sich auch andere mit thallodischem
Rande vor, und da Acharius seine Lccanora ochri-
naeta Synops. 162. ebenso beschreibt, so nehme ich
keinen Anstand , diese Species für eine Zcora zu halten.
Doch auch Zeora ist eben so wenig , wie irgend eine
andere Flechtengattung abzugränzen« Es giebt Arten mit
ursprünglich geschlossenen Früchten, wo aber immer
das Excipulum compositum intus idiogenum extus thal-
lode und die Apothecia biformia scutellata 1. patellata
typisch bleiben. Derselbe Unbestand des Charakters lässt
sich bei Lecidea z. B. nachweisen, wo bei Sect. V. Epi-
tnelas A. Ceratocarpaet wie Lecid. immersa, L. atro-
brunnea eine starke Annäherung an Biatora (von der
andern Seite in Biatora rivulosa eine ebenso starke
366
Annäherung an Lecidea) — bei Sect. V. JF. Aglaeae in
L. spectabilis , L. aglaea, wegen des Yerschwindens
jeder Spur von Gehäuse eine Hinneigung zn Arthonia
stattfindet. Es giebt sogar Leeideen, deren Apothecien
ursprünglich geschlossen sind, wie Lecidea protrusa Fr.,
L. Leptoclina Fw., L. Schaereri Fw. (Catyc. sajea-
tile Schaer., keine Trachyliay deren Gehäusebau ein
ganz anderer ist). — \
Tr. Gen. 9, 33 b. Sect. Sp. 1. Lieh, truncic. 32. Diplotomma
canescens (Dicks.)
Quercus Aegilops bei Lecca (Terra di Otranto).
Der Gattungscharakter ist: Ein doppeltes Fruchtge-
häuse, das äussere, thallodische unvollkommen (nnr aus
ThaHusrinde [ohne Mark und gonimischer Schicht] ge-
bildet), das innere, idiogene (eigne) schwarz. Apothe-
cien zweigestaltig, scutellarisch (psorinisch) oder patel-
larisch (leeidinisch). Die Keimplatte ruht auf der Mark-
schicht, der Keimboden ist einfach.
Diplotomma verhält sich zu Psora, wie Lecidea zu
Biatora; die letzteren sind Idiothaiamen , die beiden er-
6teren aber Coenothalamenl Das bei Zeora Gesagte
findet zum Theil auch hier Anwendung.
Tr. G.4, 16. Lieh, truncic. 35. Nephromapapyraceum (ttffm.).
Neapel.
Tr. G. 5, 23. Lieh, truncic. 40. Lobaria linita (Ach.) Link.
Neapel.
Tr. G. 9, 33 b. Lieh, truncic. 43. Diplotomma canescens
(Dicks.) Fw.
Terra di Otranto.
Tr. G. 22, 108. Sect. Sp. II. A. 12. Lieh, truncic. 47. Collema
(turgidum Ach.) multipartitum Sm. Der Smith'sche
Name hat wohl jedenfalls die Priorität.
367
Presso Maglie della Terra di Otranto.
Tr. G. 9, 33. Sect. Sp. 9. Lieh, truncic. 47bis. Psora taba-
cina (Ram.).
Presso Maglie della Terra di Otranto«
Tr. G. 22, 108. Sect. Sp.II. B. 16. Lieh, truncic. 48 b. Coile-
ma cristatum L, Fr. var. tenuatum Fw.
Presso Maglie.
No. 45 b. = 48 b., die ich früher für C. crispum Schaer.
angesehen, muss ich jetzt, nach genauer Vergleichnng
mit dem evidenten C. crispum Seh. au9 Luxemburg,
März 1848, davon trennen.
Es kann nur eine verzärtelte, dem C» crispum stark
verähnlichte Form von C cristatum Fr. (= C. auricu-
latum Hoffm.) sein, und ich gebe ihr nun lieber den obi-
gen Namen.
Tr. G. 16, 67. Lieh, trunc. 49. a. Pertusaria Wulffenii DC.
a'. P. albescens Fw.
Tr. G. 9, 34. Sect. Sp. 1. 5. b. Lecanora subfusca Linn.
Tr. G. 10, 42. Sect. Sp. IV. 31. c.Lecidea enteroleuca* oli-
vacea Fr. L. E. 331.
Tr. G.17, 77. Sect. Sp.II. B. 18. d. Verrucaria punetifor-
mis Pers.
Tr. G. 10, 41. Sect. Sp. III. 45. e. Biatora exigua Chaub.
Tr. G. 19, 87. f. Pyrenolhca .... Dürftiger Anflug, des-
halb unbestimmbar.
Olivenbäume.
Tr. G. 9, 33b. Sect. Sp. 1. Lieh, truue. 50. Diplotomma ca-
nescens (Dicks.) Fw.
Tr. G. 15, 63. Lieh, trunc. 51. Endocarpon Guepini Fr.
Promontorio del Gargano, auch schon in Istrien, Dal-
matien.
368
Tr. G.22, 108. Sect.Sp.II.B.14. Lieh, träne. 52. Coilema ce-
ranoides Borr.
Grabenränder bei Ancona,
Tr. G. 9, 32. Sect. Sp. II. 7. Lieh, trunc. 56. Zeora coronata
(Hoffm.) Fw. Flk. D. L. 151.
Diese nebst Z. tnicrophylla Sw. und Z. brunnca Sw.
sind typische Zeoren.
Tr. G. 11, 53. Lieh, trunc. 58b. Conioloma coccineum Flk.
Abbruzzen, auch in Rom im Garten des Vatican.
Tr. G. 22, 108. Sect. Sp. II. B. 13. Lieh, trunc. 64. Coilema
concinnum var. cvplanatum Fw. (ad. int.).
Monte Comero.
Durch v. Zwackh weiss ich jetzt, wie Schaerer
diese Form beurtheilt: er bringt sie zu C. tenax Sw. var.
multißorum Schaer. Dahin gehört sie gewiss nicht!!
Soviel ist nun gewiss, dass C. inte st ini forme Schaer.
etwas Anderes ist. Ich muss daher den ihr 1840 gege-
benen Namen festhalten, bis ich einen älteren Namen
dafür weiss. (Etwa C. formosum Ach.? Fries Lieh.
Eur. Edit. nova wird das aufklären.
Tr. G. 10, 42. Sect. Sp. 1.4. Lieh, trunc. 71a. Lecidea epi-
gaea (Pers.).
Isole Petagne.
_ _ . - Sect. Sp. V. B. 46. Lieh, saxic. 81. Lecidea va-
riegata Fr. var. subcontigua Fw.
Tr. G. 5, 21. Sect.Spec.21. Lieh, saxic. 83. Imbricaria pa-
rietina L. DC. var. coralloides.
Isole Petagne.
Tr. G.9, 34. Sect.Sp.l. 11. Lieh, saxic. 88 a. Lecanora spa-
dicea Fw. ad int. .
a'. var. inclusa (Wallr.)
a". var. albescens Fw.
369
Tr. G.5, 21. Sect. Sp.2i. Lieh, saxic. 88 b. Imbricaria pa-
rietina L. var. eetanea Ach.
Tr. G. 9, 31. Sect. Sp. 24. Lieh, saxic. 88 c. Placodium muro-
rum Hoffm. var. cirrochroum Ach.
Tr. G. 17, 75. Sect. Sp. 1. Lieh, saxic. 88 d. Trichothecium
fuscellum (Turn.) Fw.
Tr. G.9, 32. Sect. Spec. IV. 57. Lieh. saxic. 88 c. Zeoraauran-
tiaca Lghtf.*).
Isole Petagne.
Alle diese auf einem Stein.
Tr. G.9, 32. Sect. Spec. 1.1. Lieh, trunc. 89. Zeora plnmbea
(Lghtf.) Fr. L. E. 87.
Tr. G. 9, 32. Sect. Spec. II. 14. Lieh, trunc.90. Zeora hypno-
rum Ach.
Tr. G. 9, 34. Sect. Sp. I. 7. Lieh, trunc. 91. Lecanora pal-
lescens var. upsaliensis L. Fr. L.E. 132.
Tr. G. 10, 40. Sect. Sp. 3. Lieh, trunc. 92. Heterolhecium
. triptopTiyllum (Ach.) Fw.
Tr. G. 13, 58. Lieh, trunc. 93. Calycium roseidum Flk.
D. L. 42.
— — Lieh, trunc. 94. Fungus ?
Tr. G. 11, 44. Lieh, trunc. 95. Opegrapha varia Pers. var.
signata DC.
Tr. G. 7, 28. Lieh, trunc. 96. Gyrophora cylindrica Ach.,
von welcher Fries S. V. Sc. glaubt, dass sie doch eigne
Art sei.
Tr. G. 5, 20. Lieh, trunc. 97. Sticta aurata Sm. Delise.
Altamosa.
*) Die vollkommensten Formen dieser Art , wie die verwandten
Z. vitellina Ehrh. , z. ferruginea Huds. , Z. cerina Hdw., ha-
ben Excipula composita, sind deshalb Zeoren.
22r Bd. 3s Heft. 24
370
Tr. G. 5, ?3. Lieh, truno. 98. Lobaria herbacea (Hnds.) Link.
Basilicata.
Tr. G. 9,34. Sect.Sp.II.23. Lieh, truue. 99 a. Lecanora $cru-
pulosa Ach. ! Fr. L. S. 320. ! L. crusta membranacea
verrueulosa albicante, hypothallum nigrum vix obtegente,
apotheeiis adnatis minutis disco fusco margine thallode
crenulato. — Asci oblongo - obovati sporis sim-plieibus
ovalibus copiosis (16 — 24!) hyalinis.
Der L. Hageni ähnlich, und von Flörke auch für
diese gehalten, die aber längliche Sporen mit einer
centralen Querscheidewand besitzt. Dabei:
Tr. G. 9, 32. Sect. Sp.IV.56. Lieh. tnmc.99b. Zeora cerina
Hedw. var. pyracea Fr. (Lecid. luteo-alba Ach.)
Tr. G. 10, 41. Sect. Sp.II. 17. Lieh. trunc.99c. Biatora ano-
mala u. cyrtella Schaer. apotheeiis fuscis margine pal-
lidiori, in humido hyalinis. Asci e clavato oblongo - ovati
sporis octonis oblongis uniseptis. (Hypothallus albus.)
Tr. G.10, 41. Sect. Sp.II. 17. Lieh. triinc. 99 d. Biatora ano~
mala «. fusco -nigra Fw. Apotheeiis fusco -nigris sub-
lecidinis; excipulo ceraceo crassiusculo integro; asci cla-
vati, sporis biseriatis octonis oblongo - cylindricis tri-
septis.
Die Formen c. und d. kommen auch bei uns yor ; auch
hier variiren die Sporen 1 — 3scheidewandig ; letzteres
haben die der Lecanora subfusca nie! Die vollkom-
mensten derselben, die ich gesehen habe, z. B. an Lt.
subfusca var. earpansa Flk., waren oval - länglich , mit
2 fast endständigen Zellenkernen.
Tr. G. 9, 36. Lieh, triinc. 100. Urceolaria scruposa (L.) var.
thelotremoides Fw. Lamina secedente margine coaretato
1. introflexo.
Kalk. Promontorio del Gargano.
371
Kalilauge entwickelt kein Erythrin. Eignes Gehäuse
schwarz, Sporen braun, länglich, mauerförmig. Alle
diese Merkmale hat sie mit U. scruposa L. gemein, so
auch die äussere Form.
Tr. G. 17,75. Sect.Sp.III.A.7. Lieh, trimc. 101 a. Verruca-
via alba Schrad. Peritheciis iutegris. Asci cylindrici,
sporis verticaliter uniseriatis hyalinis didyrais 1. diblastis.
Tr. G. 11, 44. Lieh, trunc. 101b. Opcgrapha varia Pers.
Tr. G. 10, 43. Sect. Sp. 3. Lieh, trunc. 102. Coniangium drj/i-
ii um (Ach.) Fw.
C. excipulum cupulae carbonaceum. Asci clavato-fusi-
formes (elongate - napiformes) sporis oppositis aciculari-
bus polyblastis 1. polyseptis fragilibus; paraphyses nodu-
loso-articulatae. .
Ist der märkischen Form in Flk. D. L. 141. v ollkom-
men gleich.
Tr. G. 10,41. Sect. Sp. II. 7. Lieh, trunc. 103. BialoraGrif-
fithii (Sm. Hook ) , B. mixta Fr. , B, anomala Flk.
Liehen Grifßthii Sm. hat jedenfalls die Priorität. B.
mixta ist ein in der Flechtenliteratur vor Fries unbe-
kannt gewesener Name.
Tr. G. 10, 41. Sect. Sp. III. 48. Lieh, trunc. 104. Biatora
quernea (Dicks.).
Tr. G. 10, 43. Sect. Sp. 6. Lieh, trunc. 105. Coniangium ve-
latum (Wallr. Fw.), sporenlos.
Tr. G. 9, 36. Sect. Sp. 4. Lieh, trunc. 106 a. Urceolaria ver-
rucosa Ach. (Fr. L. E. 186.)
Tr. G. 9, 32. Sect. Sp. II. 9. b. Zeora Hooheri Sm.
Schläuche keulenförmig - länglich bis ellipsoidisch-
sackförmig; Sporen ziemlich gross, 6 — 8, zweireihig
oder fast kugelig - geballt, länglich, gezweit, braun.
24»
372
Schläuche 232 Mp. lang, — 142 Mp. breit. (Mp. —
0,00001 par. Zoll.) Sporen lang: 118, 146, 153, 169
Mp. Mittel 151 Mp.; breit: 31, 16, 47, 49, 57 Mp.
Mittel 46 Mp.
Von der Z, Hookeri Sni. sind nur einzelne Apothecien
vorhanden. Fr. S, V. Scand. hat sie unter den Zeoren ;
ich kenne diese Speeies noch nicht genugsam.
Tr, G. 9, 32. Sect. Sp.lV.56. Lieh, trunc. 106. c. Zeora ceri-
na Hedw. d. chloroleuca E.Bot.
Nur wenige Apothecien mit olirenf. - gelblicher Scheibe
und dottergelbem Rande. — Kalilauge färbt die Schlauch-
schicht purpurroth. Sporen ellipsoidisch- bauchig, glän-
zend, mit endständigen Zellenkernen.
Tr. G. 10, 41. Sect. Sp. II. 16. Lieh, trunc. 106 d. Biatora
vernalis y. 2. atrofusca, atraFvr. Asci oblongi, spo-
ris simplieibus ellipsoideis.
Tr. G. 9, 31. Sect. Sp.l. Lieh, trunc. 107. Placodium cras-
sum Huds. forma speciosa, disco rufo.
Im Thallus identisch mit Schaer. Lieh. Helv. 343.
Exemplar rechterhand, nur ist die Scheibe rothbraun,
wie dies aber auch Fries L. E. p. 101. angiebt.
Vorerst weiss ich Placodium und Lccanora nur nach
der Form des Thallus zu unterscheiden, die dort placo-
disch, hier lepodisch ist. (Ich nehme diese Ausdrücke
in einem andern Sinne, als Körber's Grnndriss, behalte
den altherkömmlichen Begriff für placodisch = thallus
crustaceus effiguratus bei, und substituire für lepodisch
den thallus crustaceus uniformis. Körber's thallus pla-
codes wäre Wallr o th's thallus phyllodcs oder, wie man
will , der alte thallus foliaceus). Jener Unterschied allein
(zwischen Placodium und Lccanora) scheint nicht hin-
1
373
zureichen, da Zeora Fr. , Diplotontme, Catolechia pla-
codische und lepodische Thallusformeu umfassen.
Abgesehen von den verschiedenen Gehäuseformen all'
der Arten, die Link (Handb. III. 188 — 192.) unter
Placodium vereinigt , vermochte ich bei keiner die aus-
schliesslich rundzellige Struktur des Thallns ohne alle
Faserzellen zu erkennen, letztere kamen überall mit
Hülfe von Kalilauge oder Salzsäure und Jod zum Vor-
schein. Montagne hat aber durchaus Placodium DC.
neben Zeora Fr. wiederhergestellt (Körber's Grund-
riss p. 196.97.), wozu er doch seine guten Gründe ge-
habt haben muss. Im Text seines Apercu morphologique
de la Familie des Lichens (d'Orbigny Dict. Vol. VII.
Lichens) giebt er nur 2 Beispiele für Placodium Montg.
an: . PI. sajeicola Poll. und PI. murorum Hoffm. , aber
an diesen beiden finde ich grade den Charakter des
Fruchtgehäuses verschieden: PL murorum mit ihren
nächstverwandten PI. elegans und PI. Callopisma Ach.
haben das Gehäuse von Zeora, wohin ich sie auch ge-
stellt haben würde. Doch Montagne ist ein zu gründ-
licher im Gebrauch des Mikroskops erfahrener Flechten-
forscher, als dass ich mich entschliessen könnte, seinem
Gattungscharakter von Placodium vorzugreifen , und so
lasse ich Placodium DC. einstweilen stehen, und ver-
stehe darunter Parmelia Sect. V. Placodium Fr. Lieh.
Eur. mit Ausschluss solcher Arten, die ich entschieden
als Zeoren erkannt habe, voraussetzend, Montagne
möge eine ähnliche Gruppe unter Placodium vereinigt
haben. —
In meinem Conspcctus (Mss.) habe ich mm Lieh.
Gymnocarpi crustacei , discocarpi (disco orbiculari).
A. Coenothalami (Lccanorinae).
374
I. Anothalami (Gehäuse aus dem Oberen, der Kruste,
dem Oberlager).
a. einfaches Gehäuse ;
1. einfach, vollständig (aus Rinde, Mark und go-
nimischer Schicht), anfangs geschlossen; Keim-
platte auf der gouimischen Schicht ruhend.
a. Thallus placodisch i.Placodium DC.Mntg.?
b. - lepodisch 2. Lecanora Ach.
2. einfach, unvollständig, ursprünglich offen u. s. w.
ß. zusammengesetztes Gehäuse u. s. w.
II. Catothalami. (Gehäuse aus dem Unterlager, Hypo-
thallus, gebildet.) 10. Catolechia Fw.
B. Idiothaiami (Lecidinae).
a. einfaches Gehäuse. Biatora. Lecidea.
ß. zusammengesetztes Gehäuse. HeterotheciumFvr.
(Megalospora Meyer et Fw. 1833.).
Dies Alles glaubte ich zum Verständniss meiner beigefüg-
ten Skizze vorausschicken zu müssen, indem ich noch be-
merken will, dass meine mikroskopischen Studien über
Placodium noch keineswegs als abgeschlossen zu betrach-
ten sind , und ich nur nachgesehen habe, wie es sich mit
Link's Charakter dieser Gattung verhalte.
Indem ich die Skizze zu PI. crassum copirte und
commentirte, schoss mir der Gedanke durch den Kopf,
ob nicht in der Abweichung, dass die Keimplatte
nicht unmittelbar auf der gouimischen Schicht, son-
dern zunächst auf der Rindenschicht ruhe, ein Cha-
rakter für Placodium gefunden sei. Ich finde dies in
dem Bilde von. Lecanora crassa Ach. Laurer in
Sturm fl. Germ. II. fasc. 24. p. 21. taf. 9. Fig.ß. bestä-
tigt dies. Dass in meiner Skizze die gonimische Schicht
im Gehäuse abgebrochen ist, und nicht mit dem Stück unter
375
den Keimboden zusammenhängt , hat in der Kräftigkeit des
von L au r er abgebildeten Exemplars seinen Grund. Lau-
rer's Bild bestätigt ferner die Vollständigkeit des anoge-
ucn (aus dem Oberlager, seiner Rinde, gonimischen und
Markschicht gebildeten) Gehäuses. Dürfte nun PI. cras-
sum als Typus für die Gattung Placodium in meinem
Sinne (im Montagne'schen wahrscheinlich nicht) gel-
ten, so müsste das Schema des umstehenden Conspectus
wie folgt abgeändert werden :
A. I. tt. 1. einfaches Gehäuse vollständig, anfangs ge-
schlossen.
a. Keimplatte auf der Rindenschicht des Thallus
ruhend (i. e. Apothecien aus der Thallusriude ent-
springend), Thallus placodisch 1. Placodium DC.
b. Keimplatte auf der gonimischen Schicht ruhend
(Apothecien aus der gonimischen Schicht entsprin-
gend), Thallus iepodisch 2. Lecanora Ach.
Placodium gypsctceum Sm. (Lecanora Smithii Ach.)
Laurer. 1. c. t. 10. wäre ein zweites Placodium in die-
sem Sinne, wahrscheinlich auch Placodium JLagascae
Laur. 1. c. t. 8. (wo aber kein Apothecium, nur in Fig.
u4. und B. eine Areola, vergrössert dargestellt, in wel-
cher die Mächtigkeit der Rindenschicht Fig B. «. auf-
fallend ist). —
Laurer's Bild von PI. chlorophanum 1. c. t. 7. ist
mir nicht recht verständlich. In Fig. B. geht eine punk-
tirte Linie unter der Schlauchschicht hin; das könnte den
Keimboden vorstellen sollen; aber zwischen diesem und
der gonimischen Schicht liegt noch eine mächtige Masse:
sollte das nicht der eigentliche Keimboden sein? wahr-
scheinlich; es fehlt auf der Taf. 7. Fig. B. das Zeichen
ß, für den Keimboden (p. 17.).
376
Bei der gewölbten Frucht Laur. 1. c. t. 7. fig. C. ist
durch die eingedrungene Markschicht S. die gonimische
Schicht in die Höhe gehoben, aber weder hier, noch in
Fig. B. ist eine Andeutung, dass die Rindenschicht des
Thallus unter die Keimplatte hinlaufe. Das bleibt also
noch aufzuklären, ob der Fruchtcharakter von PL cras-
sum, PI. gypsaceum in dieser und mehreren anderen
Arten von Parm. Sect. V. Placodium Fr. vorgefunden
werde. — Laur er beklagt selbst, zur Anfertigung der
Flechtenbilder für Sturm Fl. Germ. fasc. 24. kein gutes
Mikroskop habe benutzen können, dagegen sind die für
das 2te Flechtenheft (Fasc. 28.29.) meisterhaft; aus die-
sen Bildern habe ich namentlich die Notwendigkeit er-
kannt, Psora als Gattung herzustellen.
Ich habe über diesen Gegenstand mich ausführlicher
ausgesprochen, um Ihnen zu zeigen, dass ich bemüht
bin, möglichst gründlich auf die Charaktere der Flechten-
f\ gattungen einzugehen, und einen Weg anzubahnen be-
gonnen habe, der bis dahin in gleicherweise noch nicht
betreten war. Es gehören jüngere Kräfte, jüngere Augen
dazu, diesen Weg weiter auszubauen.
Tr. G. 15, 63. Lieh, saxic. 108 a. Endocarpon saarorum Chaill.
Montagn. (Rchb. et Seh. Lieh. exs. 6.) '
E. miniatum var. monstrosum (crustaceum) Schaer.
Ich lasse die Chaillet'sche Benennung stehen, weil
Montagne sie angenommen hat, bemerke jedoch, dass
ich ein E. fluviatile var. crustaceum besitze und aner-
ke e. 108b. atypische, sporcnlose Lecanorenform mit
blassgelblich bereifter Scheibe.
Tr.G.9, 31. Sect. Sp. 22. Lieh. saxic. 109. Placodium clegam
Link a fuhum (Dicks.) Fr. Schaer. L. H. 481.
3TT
Tr.G.17, 77. Sect.Sp.III. D.38. Lieh, saxic. 110 a. Verruca-
ria coerulescens Fw.
? V. HochsteUeri Sauter Regensb. Flora 1846. p. 88.
Peritheciis integris; asci fusiformes , sporis ovalibus
simplicibiis uniseriatis.
Durch diese Merkmale und die bläuliche Kruste unter-
scheidet sie sich von V. rupestris Schrad. — Was Sau-
ter 1. c. von V. HochsteUeri sagt, passt nicht auf sie,
wohl aber auf V. coerulescens.
Otranto.
Tr. G. 17,77. Sect.Sp.llI.D.39. Lieh, saxic. 110b. V. ru-
pestris Schrd. var. purpurascens Hoffm.
Auf demselben Stein- mit 110a.
Tr. G. 10, 42. Sect.Sp. V. A.34. Lieh, saxic. 110 c. Lecidea
immersa Ach. Ebds. bei 110 a.
Tr. G. 17, 75. Sect.Sp. 4. Lieh. saxic. 110 c.Tichothecium ni-
grescens (Pers.) Fw. Desgl.
Tr.G.10, 42. Sect. Sp.V.D. 65. Lieh, saxic. lila. Lecidea
petraca (Wulff.) a. 3. fusca Fw.
Tr. G. 9, 34. Sect. Sp.I. 5. Lieh, saxic. 111b. Lecanora snb-
fusca L. var!
Tr. G. 9, 32. Sect. Sp. IV. 33. Lieh, saxic. 1 12 a. Zeora varia-
bilis (Pers.).
— — Lieh, saxic. 112 b. var. Agardhiana Ach.
Tr. G. 17, 77. Sect. Sp. III. D. 39. Lieh, saxic. 1 13 a. Verrucaria
rupestris Schrd.
Tr.G. 17, 75. Sect. Sp. 4. Lieh, saxic. 113 b. Tichothecium
nigrescens (Pers.).
Sect. Sp. 1. Lieh, saxic. 113 c. Tichoth. fuscellum (Turn.)
Tr. G. 10,42. Sect.Sp. Y. A.34. Lieh. saxic. 114. Lecidea im-
mersa Ach. var. purpurascens Hoffm.
Lecid. Wulffenii Ach. Syn. 45.
378
Promontorio del Gargano.
Tr.G. 9, 32. Sect.Sp.IV.45. Lieh, saxic. 115. Zeora lenticu-
laris (Ach.) ß. denudata Fw.
Lecid. — Ach. Fw. Jahrb. d. Gwk. I. 3. 96. 97.
Es ist dies die biatorinische Form einer Zeora , die
1. c. als Lecidea No. 5. p. 107. beschrieben ist.
Tr.G. 9, 31. Sect. Sp. 18. Lieh, saxic. 116. Placodium satei-
cola Poll. e. * galactinum (Flk.), dispersum Fw. Lieh.
337. A.
Tr. G. 9, 32. Sect. Sp. III. 20. Lieh, saxic. 117 a. (sine No.)
Zeora cervina (Pers.) et. glaueocarpa Ach.
Tr.G. 9, 31. Sect. Sp. 18. Lieh. saxic. 117b. Placodium sajei-
cola t. galactinum Flk. D. L. 89.
Tr.G. 9, 31. Sect. Sp. 24. Lieh, saxic. 117c. Placodium mu-
rorum Holfra. var. citrinum Hoffm.
Ansser den im Vorhergehenden angegebenen Veränderungen
sind nur noch die folgenden nachzutragen, die aus den Stu-
dien im J. 1848 sich herausgestellt haben.
Tr.G. 10, 42. Sect. Sp. 1.3. Lieh, trunc. IIb. Lecidea cor al-
linoidcs Flk. D. L. 25. — Ist und bleibt, nach dem da-
von bisher mikroskopisch Gesehenen, eine Lecidea. Das
Mikroskop enthüllt die Irrthümer, welche in der Verbin-
dung von Heterothecium triptophyllum 3 Zeora micro-
phylla , Biatora uliginosa begangen worden waren.
Tr.G. 9, 33 b. Sect. Sp.3. Lieh, trunc. 15 a. Diplotomma cal-
careum (Weiss) var. innovans Fw. — Man muss diese
Species in ihren verschiedenen Formen kenneu, um sich
ein richtiges Urtheil über sie zu bilden. Ihre Apothecien
sind zweigestaltig: scutellarisch bei Lecid. calcarea a.
Weissii Schaer., der Hauptform , *— und patellarisch bei
3T9
der vorliegenden (analog* den lecidinischen Formen von
Dipl. canescens und D. alboatrum).
Tr.G.9,32. Sect. Sp. V. 64. Lieh, trunc.24. 85. Zeora calca-
rea (Linn.). Diese nebst Zeora gibbosa (Ach.) cum ß.
lundensis (Fr.) et Z. cinerea (Linn.) bilden im Verein
von noch ein paar anderen Arten eine kleine Gruppe
mit auch zxveigestaltigen Apothecien , deren anogenes
Gehäuse im unversehrten Zustande kleinzellig berindet
ist. Noch bin ich darüber nicht ins Klare gekommen,
wie das zugeht, da doch die Thallusrinde nichts ruud-
zelliges hat. Die lecidinischen Formen dieser Gruppe
entstehen nicht, wie bei den anderen Zeorcn, durch ein
allmähliges Verschwinden der thallodischen Gehäuse-
schichten, vielmehr durch eine verdunkelte Färbung* —
endlich Verkohlung* — des thallodischen Gehäuserandes,
die von oben und aussen her das Gehäuse ergreift. So-
mit ist diese Erscheinung", wenn auch anders modificirt,
ähnlich derjenigen, die an Lecanora subfusca var. glau-
corufa (Mart.) beobachtet wird 5 und da ferner ein in-
neres idiogenes Gehäuse überhaupt nicht vorhanden ist,
80 werde ich mich wohl genöthigt sehen, diese Gruppe
{Zeora Sect. V. Urceolatae) auf Lecanora zurückzu-
führen.
Demnach können fortgesetzte mikroskopische Studien
wohl noch dahin führen, den Artenkreis für Zeora, wie
ich ihn bisher angenommen, hier und da enger zu zie-
hen ; aber Zeora an sich ist als Gattung festzuhalten, wir
bedürfen einer solchen für Z. microphylla, Z. coaretata,
Z. iemadophila, für Sect, I. Amphiloma, die überall,
wohin sie auch gestellt werden mögen, als anomale Glie-
der lästig fallen, den Gattungscharacteren Hohn spre-
chend.
380
Tr.G.9, 32. Sect. Sp. IV. 58. Lieh, truiic. 17. 76. 77. Zeora
ferruginea Huds. Die Bemerkung zu 77. ist dahin zu
berichtigen, dass eben Zeora apoihecia biformia hat, und
die vorliegende Eorm die biatorinische ist.
Tr. G.5, 23. Lieh, triinc. 40. Lobaria linita Link (Ach.).
Ich behalte Lobaria Link so lauge bei, bis neuere
monographische Untersuchungen über Sticta mich über-
zeugt haben werden, dass sie fallen muss. Delise
schrieb seine treffliche Monographie du genre Sticta vor
25 Jahren ; seitdem sind unsere Mikroskope besser s die
Ansichten andere.
Tr. G.22, 108. Sect. Sp.II.B. 13. Lieh. truncic.48a. Cfr.48a.
Collcma concinnum Fw. ad int.
No. 48 a. C. papulosum Ach. wird wohl als Varietät
und a. explanutum als Hauptform zu betrachten sein.
Systematische Ueb ersiebt.
1. Usneaceae.
6. Roccella DC.
1. R. tiuctoriaDC. — Rbh. 64*). 69.
2. Cladoniaceae.
8. Cladonia Hoffm.
1. Cl. endiviaefolia Mich. — R.66.
4. Cl. pyxidataL. — R. 63.
6. Cl. verticillata Hoffm. (cervicor-
nis A.) R. 53.
22. Cl. furcata Schreb. R.71bb.
23. Cl. pungens Sin. R. 71 cc.
3. Ramalineae Fee.
10. Ramalina Ach.
R. calycaris L. R. 70.
15. Cetraria A.
C. glauca A. R. 68.
4. Peltideaceae Fw.
16. Nephroma Ach.
N. papyracenm Hffm. R. 35. 38.
18. Peltigera Willd.
P. polydaetyla Hffm. R. 55.
5. Parmeliaceae.
20. Sticta Schreb.
St. aurata Del. (Sm.) R. 97.
21. Imbricaria DC.
10. I. Acetabulnm Neck. R. 37.
21. I. parietina L. R. 83.88b.
23. Lobaria Link.
L. linita A. R. 40.
L. herbacea Huds. R. 98.
7. Umbilicarieae Fw.
28. Gyrophora Ach.
G. cylindrica Ach. R. 96.
9. Lecanorinae Fw.
31. Placodium DC. Montg.
1. P. crassiun Huds. R. 21. 107.
*) Ist die Nummer in Rabenhorst's Sammlung.
381
5. P. lendigcnim Web. R. 3. 75 b.
18. P. saxicola Pall.'R. 87, 1 16, 1 17b.
22. P. elegans Lk. R. 109.
23. P. Callopisma A. R. 28.
24. P. murorum Hlfm. R. 16, 88c,
117 c.
32. Zeora Fr. einend.
Sect. I. Amphiloma Fr.
1. 1. Z. plnmbea Lghtf. R. 89.
Sect II. Psoroma (Ach.)
II. 7. Z. coronata Hffm. R. 56.
9. Z. Hookeri Sm. R. 106 b.
14. Z. hypiioriim Flor. Dan. R. 90
Sect. III. Piacodes Fw.
III. 20. Z. cervina Pers. R. 117 a.
26. Z.erytlirocarpia Pers. R. 12.
Sect. IV. Patellaria.
IV. 33. Z. variabilis Pers. R. 112.
45. Z. lenticularis (Ach.) Fw.
II. 115.
50. Z. ochrinaeta (Ach.) R. 30.
56. Z. ccrinaHdw. R. 99 b. 106 c.
57. Z. aurautiaca Ltfhtf. R. 31.74.
75 a. 88 c.
58. Z.ferrugineaHuds. R. 17.76.77.
Sect. V. Urceolata.
V. 64. Z. calcarea L.
33. Psora Hffm.
2. P. vesicularis Hffm. R. 59. 67.
9. P. tabacina Kam. R. 47 bis.
11. P. decipiens Ehrh. R. 45 a.
33b. Diplotomma Fw.
1. D. canescens Diks. R. 32, 27,
43, 50.
2. D. albo-atrum Hffm. R.29.
3. D. calcareum Weiss. R. 15 a.
34. Lecanora Ach.
Sect. 1. Rinodina Ach.
I. 1. L. atra Huds. R. 22.
5. L. subfusca L. R. 8- 9. 25. 33.
41.42. 49 b. 60. 111b.
7. L. paliescens L. R. 91.
8. L. tartarea L. R. 2.
II. L. spadicea Fw. R. 88a.
II. 23. II. Cyrtellae Fr.
23. L. scrupulosa Ach. R. 99 a.
36. Urceolaria. Ach.
1. U. Villarsii (Ach.). R. 1. 44 b.
2. U. scruposa L. R.44b. 78. 100.
.4. U. verrucosa Ach. R. 106 a.
10. Lecidiuae.
40. Heterothecium Fw.
3. H. triptophyllum (Ach.). R.92.
41. Biatora Fr.
Sect. II. Micarea Fr.
II. 7. B. Griffithii Sm. R. 103.
16. B. vernalis L. R. 106d.
17. B. anomala Fr. R. 99c. d.
Sect. III. Epimelas Fr.
III. 45 B. exigua Chaub. R. 49e.
47. B. isabellina Fw. R. 26.
48. B. quernea Dicks. R. 104.
42. Lecidea Fr.
Sect. I. Piacodes.
I. 3. L. corallinoides Hffm. Flk.
R. IIb.
4. L. epigaea Pers. R. 71 a.
Sect. IV. Parasemae Fr.
IV. 28. L. paräsema Ach. R 7.
31. L. euterolcuca Fr. R. 49 c.
Sect. V. Epimelas Fr.
A. Ceratocarpae Fw.
V. A. 34. L. immersa Ach. R. 80.
110c. 114.
B. Variegatae Fw.
V. B. 46. L. variegata Fr. R.81.
D. Eucarpae Fw.
V. D. 60. L. atrovirens L. R. 14.
65. L. petiaea Wulff. R. lila.
V.E. E. Platycarpae.
E. 68. L. emergens Flk. R. 6.
69. L. contiguaHffm. R. 15 b.
43. Coniangium Fr. einend»
3. C. dryinum A. R. 102.
6. C. velatum Wallr. R. 105.
11. Graphideae.
44. Opcgrapha Htimb.
0. varia Pers. R. 4. 95. 101 b.
O. calcarea A. R. 19.
13. Sclerophoreae Chev., Link.
58. Calrcium Pers.
C. roscidum Flk. R. 93.
15. Endocarpeae.
63. Endocarpon Hdw.
E. Guepini Montg. R. 51.
E. saxorum Chaill. R. 108a.
382
16. Porineae.
67. Pertusaria DC-
P. Wulffenii DC. R. 49 a.
17. Verrucarieae.
75. Tichothecium Fw.
I. T. fuscellum Turn. lV88d. 113c,
4. T.nigrescensPers. R. IIa. llOd,
113 b.
77. Vcrracaria Pers.
II. Xylophilae. A. Euverruca-
ria Fee.
II. A. 7. V. alba Schrad. R. 101 a.
10. ? V. Micula Fw. R. 36.
B. Spermatodium Fee.
II. B. 18. V. piiDCtiformis P. R. 49 d
III. Saxicolae. D. Lithocea Ach,
(melius: Polyblastae).
III. D. 38. V. coerulesceus Fw.
R. 110 a.
- - 39. V.rupestrisSchr. R. 13,
18.23.82.110 b. 110 a.
19. Limborieae.
87. Pyrenothea .... R. 49 f.
20. Appendix.
97. Naevia Fw.
39. N. galactites Duf. R. 5.
21. Lichineae Montg. .
102. Lichina Ag.
L. confinis Flor. Dan. R. 20.
22. Collemaceae.
106. Leptogium Fr.
L. tremelloides L. R. 58 a.
108. Collema Hflfm.
Sect. I. Lathagrium Esch w. Bra-
sil. (Genus propr.?)
1. A. 1. C. marginale Huds. R. 84.
86. (I. A. Coriacea).
I. B. 4. C. flaccidum Ach. R. 54.
(I. B. Flaccida).
- - 5. C.VespertilioLghtf. R.10.
Sect. II. Enchylium Eschw.
A. Coriaceo-Turgida.
H. A. 12. C. multipartitum Sm. (C.
turgidumAch.) R.47.
B. Pulposa.
II. B. 13. C. concinnum Fw. ad int.
R. 48 a. 64.
- - 14. C.ceranoidesBorr. R. 52.
- - 16. C. cristatum L. R. 45 b.
48 b. 72. 73.
23. Coenogonieae.
117. Ephebe Fr.
E. pubescens v. gonimica Fw.
R. 79.
121. Chrolepus Ag.
Chr. aureus Ag. R. 39.
Luzularum Species.
Recensuit
Em est us Meyer,
1847— 1848.
Sectio prima.
(Synopseos meae secuuda.)
M? uniculo umbilicali rupf im secedente; raphe seminis sub-
rotuudi in processum falcatnm cultratumve desinente; anthela
snbsimplice umbelliformi, floribus semper solitariis.
Luzula pilosa Willd.
L. laxius caespitosa, vaitinis foliornm radicalinm sordide
fitscis, anthelae ramis superioribus post anthesin refractis,
perianthii foliolis lato - lanceolatis acntissimis, Capsula trigono-
ovata acuta apiculata partim brevioribus, staminibus perian-
thii trieute brevioribus, testa seminis in processum hamato-
falcatum desinente. 2J..
Juncus pilosus a. Linn. sp. pl. p. 488.
7. pilosus B. cymosus Schrank. Baier. no. 566.
J. pilosus Leers.Herboru. !no.268. 1. 13. f. 10, Rostkov.!
no. 19, Engl. bot. tab. 736, Host. gram. III. p. 66. t. 100,
Kops. Batav. fasc. 22. n. 123.
384
J. Luzula Krock. Siles. no. 556. t. 49. (1787).
J. nemorosus Lam. encycl. III. p. 272. (1789), teste
Laharpio.
J. vernalis Ehrh.! Beitr. VI. p. 137. (1791).
Luzula vernalis DC. Franc, no. 1825. (1805), E. M.
luz. no. 7. (excluso ubique Villarsii synonymo , quod Laharpio
auctore ad Li. flavescentem pertinet), Laharp. no. 2, Svensk
bot. t. 444.
L. piYosa Willd.! enum. I. p. 393. (1809), Gaud.! agrost.
II. p. 236. (1811), Bicheno no. 1. t. 9. f. 1, Koch synops. p.
732, Kunth enum. III. p. 297.
Lt. Forsteri Lej. Spa (secundum ejusdem Revis. fl. Spa
P. 72).
Habitatio. Omnem Europara mediam tenet inde a Lap-
ponia sylvatica (Wahlenb.! alii!) usqne ad Italiam superio-
rem , e. g. montes di Giayeimo (Moris !) agruin Ticinensem
(Moretti !) et adhuc Lucensem (Puccinelli apud Bertol. fl. Ital.),
ubi Luzulae Forsteri cedit. Pyrenaeos montes an transeat
dubito. Tum Orientcm versus crescit in Transsylvania
(Baumg.!), Rossia media ( Trautyetter ! ) , Imeretia (Eich-
■wald!), iterumque in montibus Altaicis (Ledeb.!), atque Kam-
tschatka (Wormsk. !). Porro iu Americae septentrionalis ci-
ritatibus Pensylvania (Muehlenb.) , Nora Caesarea (Linden-
berg!), Massachusets (Devayl apud Torrey); in Canada
(Michaux !) , Labrador (Morrison apud Hooker), abhinc per
regionem sylvaticam usque ad Rocky mountains (Richard-
son !) ; ad oram occidentalem a flumine Columbia usque ad
sinum Kotzcbue (Beechey apud Hook.), et in insula Sitka
(Bongard!),
385
Lnzula rufescens Fisch.
L. caespitosa?. vaginis foliorum radicalinm subvirentibus,
anthclae ramis post anthesin patentissimis, periauthii foliolis
subovatis acntissimis , eapsnlam subglobosam vix apiculatam
superantibus, staminibus periauthii dodrantem subaequantibus,
testa seminis (nondum prorsus maturi) in processnm subfal-
cato - cultratiim oblique obtusura desinente. 2f.
Li. rufe sc e hs Fischeri! mscr.
Habitatio. In Sibiria ( Turczaninow!) prope Ircutiam
(A. Richter!).
lt. pilosae spcciminibus minoribus similis, diifert inprimis
iloribus minoribus, periauthii foliolis brevioribus, staminibus
multo longioribus, Capsula minuta vix apiculata, testaque se-
miuis apice iion falcata. A IL. Jlavcsccntc differt stolonibus
unllis, nisi speeiminulis minus perfectis deeeptus sum, flori-
bus minoribus, perianthio non cuspidato capsulam haud fla-
vesceutem superante. Vidi speeimina capsularum valvulis apice
jam secedentibus, seminibus tarnen non prorsus perfectis.
Luzula flaveseens Gaud.
L. stolonifera vaginis foliorum radicalinm sordide fu-
scescentibus, authelae ramis post anthesin patulis, periauthii
foliolis lato -lanceolatis acuminato - cuspidatis, Capsula trigono-
ovata acuta apiculata brevioribus, staminibus dimidium pe-
rianthium vix superantibus, testa seminis in processum rectum
eultrato - acumiuatum desinente. 2j-,
Juncus luzulinus Villars Dauph. II. p. 235. (Laharpio
teste autopta).
J. flaveseens Host.! gram. III. p. 62. t. 94. (1803).
/. pullcscens anonym, in Regensb. bot. Zeit. 1819. p.445.
Luzula Hoslii Desv. no.2. t. 6. f. 1. (1808).
22r Bd. 4s Heft. 25
L.ßavescens Gand.! agrost. II. p. 239. (1811), DC.
Franc, snppl. no. 1825 b. (1815), E. M. luz. no. 8, Laharp.
no. 1, Koch synops. p. 732, Kunth. euum. III. p. 296.
Li, pubescens anonym, in Regensb. bot Zeitg. 1819.
p. 446.
Habitatio. In Austriae monte Schneeberg (Fenzl!), in
alpibu9 Styriae, Carinthiae (Moser!), Salisbnrgiae (Hoppe!),
Tyrolis (Trannsteiner in Reichenb. ! fl. Germ, exsicc. no.423.),
Helvetiae (Gandiu ! Thomas!) in monte Ceuisio (Moris!), Fori
Julii montibns (Morettü), in Jura (DC.) et Pyrenaeis (idem).
A L. Forsteri, quacum conjunxit cl. Bertolonius in fl.
Italica, differt radice stolonifera, foliis brevioribiis laetins vi-
rentibus, radicalium vaginis liunquam sangniueo-purpurascen-
tibus, perianthii foliolis multo brevioribiis latioribus minus ob-
scnre coloratis, staminibus brevioribiis, licet filamenta viilgo
paulo longiora sint, Capsula stramineo - flavescente , testaeque
processu acuminato.
IiiiKitla Forsteri DC.
L. caespitosa, vaginis foliorum radicalium sanguineo-
purpnrasceiitibns, anthelac ramis erecto-patulis, perianthii
foliolis lanceolatis acuminato -cuspidatis, capsulam triqnetro-
ovatam acntam apiculatam paulo snperantibus, staminibus di-
midium perianthium vix snperantibus , testa seminis in pro-
cessum subfalcato-cultratum oblique obtiisatum desinente. %.
Juncus nemorosus Lam. ? encycl. III. p. 272. excll.
synn. (affirmantibus DC. et Desv.^ negante Laharpio autopta),
Savii Pis. I. p. 366.
/. pilosus M. B.? Taur. Cauc. no. 7C5. (nam cl. C. A.
Meyer ibidem nonnisi Li, Forsleri a M. B. omissam observa-
vit), Bory et Chaub. in exped. Mor. III. p. 105. (fatentibus
ipsis anett, in addeud. et einend, p. 340).
387
J. vernalis Broter.? Lusit. 1. p. 515. (jam enim in Astu-
ria haue, nee L. pilosa?n, cl. Durieu observavit; cf. Ann. d.
sc. nat. ser. II. t. VI. p. 134).
J.Forsteri Sinith! fl. Britann. III. p, 1395, Engl, bot.
tab. 1293.
Luzula Forstert DC. synops. no. 1824* (1806), ejusd.
icon. rarior. I. t. 2, ejusd. fl. Franc, suppl.no. 1825 a., Desv.
no. 3. (1808), excl. Hostii syn.', Gaud.! agrost. II. p. 238.
(1811), Hook. Lond. t. 68. (teste Kuuthio), Bichen, no. 2.
fig. 2 , E. M. luz. no. 9 , Laharp. no. 3 , Koch synops. p. 732,
Kunth enum. III. p. 297.
L. vernalis d'Urvill. Archip. no. 332.
Hab. In nemorosis Scotiae, Angliae (Graham!), Gal-
liae, e. g. prope Parisios (Vahl fil.!), Tulonem (Roucieres!)
et alibi, in Asturia (Durieu), Lusitania (Welsch!), et Africa
boreali prope Tanger (Salzmann!); in Alsatia (Rocper!), in
Jura monte (Reynier!), in alpibus Helvetiae (Gaudin! Tho-
mas!), Salisburgiae (Bartling!), Tyrolis (ex Reichenb.! 11.
Germ, exsicc. no. 1613.), et abhinc per omnem Italiam (Mor-
retti! alii), Siciliam (Gussone), Sardiniam (Moris!), Corsi-
cam (Tausch!); in Graecia (Bory et Chanb.), Bithynia (Gri-
sebach!) Colchide (d'Urville), ad mare Caspium (C.A.Meyer!),
Persia (teste Kuuthio), Syria(Aucher! herb. d'Orient no. 5474).
Iaizula plumosa mihi.
L. caespitosa, vaginis foliorum radicalium subvirentibus,
anthelae subcompo sitae ramis flexuoso-erectis , perianthii fo-
liolis lato-lanceolatis acutissimis, capsulam obtusam aeqnan-
tibus, staminibus dimidium perianthium aeqnantibus, testa se-
minis in processum hamato - falcatum desinente. %.
Juncus plumosus Wallichii mscr. in Hookeri herbario.
Hab. Nepal.
25 *
388
Luzulae Forsteri proxima, sed mnlto major, 8 — 15
pollices alta, caule subflexuoso. Folia radicalia 2 — 4 lineas
lata dimidium caulem aequantia, pilosa. Aiithelae bipollicaris
rami 6 — 9, quornm 3 — 4 inferiores iternm antheliferi, ra-
mulis 1 — 3. Spatha foliacea erecta rachi longior, anthela
brevior. Rami eapillares flexiiosi , ramuli incurvati. Flores
iis Luznlae Forsteri parum minores. Perianthii foiiola in-
teriora vix conspicne longiora, dorso ex badio subfuscescen-
tia, margiuibns diaphanis. Stamina sex dimidium periautbinm
aequantibus vel pauxillum superantia, antheris filamentisque
subacqualibus. Capsula ovata , ni fallor rolunda nee nisi ad
apicem obtusum subtrigona, apiculo nullo, pallida. Semina
nigricantia, testae processii, iit in L. pilosa , hamato.
Sectio altera.
(Sjuopseos mcae prima et tertia.)
Funiculo umbilicali in fibrillas spirales sensim secedentes
fatiscente *); raplie seminis subrotundi in papillam rarius cir-
cumeirca areolatam desinente; anthela plerumque supradecoin-
posita, anthelulis vel umbelliformibus vel fasciculiformibus.
Imzula sylvatica Gaud.
L. radice multieipite, foliis radicalibus loreis ciliatis, an-
thelae supradecompositae ramis divergentibus, rachi spatham
vix aequante, anthelulis ultimis faseioulato-subtrifloris, pe-
rianthii foliolis aenmiuatis mucronatis, interioribus paulo lon-
*) Cfr. Hob. Brownii ohservatio ad genus Luznlae in Supplem. to
the appendix of Parry's voyage p. CCLXXXIII. (YermiscJite
Schriften I. p. 408).
389
gioribus, capsulam triquctro - ellipticam attenuato-obfusam
inucronatain aequautibus, staminibus perianthii dodrautem lon-
gis hlamentis brevissimis , serainis venire angulati testa apice
areolato-papillata. %,
Juncus pilosus S. Linn. sp. pl. p. 468, FI. Dan. t.
441. (male).
J. pilosus Villars Danph. II. p. 234.
/. sylvaticus Hudson Angl. edit. I. (1762), Curtis Loud.
t 26. (teste Kiinth), Engl. bot. t. 737.
/. maximus Reichard. Francof. no. 974. (1772), Ehrh.!
Beitr. VI. p. 139, Host. gram. III. p. 65. t. 98, Rostkov.
no. 22.
J. nemorosus Pollich. Palat. no. 352. (1776).
J. montanus u. Lam. encyel. III. p. 273. (1789).
J. lalifolius Wulf, in Jacq. collect. III. p. 59. (1789).
Luzula majcima DC. Franc, no. 1826, Desv. no. 10,
Sturm Deutschi. fasc. 36, E. M. luz. no. 1, Laharp. no. 9,
Kunth enum. III. p. 304.
L. sylvatica Gaud. ! agrost. II. p. 240. (1811), Bienen,
no. 3. hg. 3. (1817).
L. intermedia Balb. herb. ! fide speciniinis authentici a
nli Morettio coininiinicati; au et Balb. et Nocc. Ticin. I. p.168,
quam cl. Bertolonius omisit, cl. Kunth ad Le glabratamlan-
davit, libro illo destitutus nescio.
Habitatio. In totius feie Europae nenioribus inde a
Norvegia (Ahnfeld et Lindblom! apud Fries novit. Suec. ed. II.
p. 93.) usque ad Lusitaniam (Brotero) Siciliamque (Gussoni,
Lehmann!), exceptis quod sciam Graecia, Hungaria, Polonia,
Prussia orientali, Suecia atque Rossia. In Germania septen-
trionali valles collesque , in Italia nonnisi montes tcnet.
Luzulac spadiccac cjusque inprimis varietati glabratae
perquam similis, differt caudice crassiore, foüis omnjbus
390
ciliatis, radicalibus longissiniis , anthcris majorilms quam in
ulla illius varietate, Capsula magis angnlata superne atteuuata
longius mucronata, semiuibus nou solnm iramaturis sed etiain
prorsus maturis ventre triangulis, angiilo medio ad raphen,
lateralilnis ad seminum commissuram positis, testaeque papilla
apicali areolata.
Imzula Canariensis Poiret.
L. folüs latissiniis attenuatis margine undulatis (sub-
pilosis), caule angulato , anthela supradecomposita densissinia
snbglomerata spatham foliaceam superante, authelulis 4 — 7-
floris fasciculiformibus , perianthii foliolis aequalibus oblongis,
exterioribus acutissimis , interioribus obtusis capsulam trique-
tro-sphaeroideam mucronatam louge superantibus , stamiuibus
duas perianthii trientes aequantibus , semiuis ventre augulati
testa apice breviter pnpillata. %,
Luzula Canariensis Poiret. encycl. suppl. III. p. 532,
Laharp. jonc. no. 13, Link in Buch. Canar. p. 140, Kunth
cnum. III. p. 307.
Hahitatio. Insularum Canariensium regio sylvatica, i.e.
circiter 3000 ped. supra mare (Buch, eumque comitatus Chr.
Smith ! , cujus specimen ex insula Gran Canaria coram habeo).
Planta mea fere bipedalis (3 — 4-ped. Laharp.). Caulis
snbtrigonus fnrcatus rigidus. Folia ad basin semipollicem (non-
nunquam 10 lineas. Lah.) lata, aequaliter atteuuata, ideoqne
longe lanceolata, nervosa, medio plana, marginibus undulata
glabra (pilis raris ciliata Lah.), radicalium vaginae saepe in
formam petioli convolutae , pallide fuscescentes. Anthela pol-
ices dnas cum dimidio longa et fere aeque lata densissinia
rrecto-subsecunda. Flores bracteaeque florales livide alben-
tes cjiisdem magnitudinis ac in L. nemorosa (albida). An-
391
therae in iueo speciniine hlamento paruiu longiores. Capsulae
nondum apertae, ergo semina fortasse non prorsus niatura.
Laizula lactea E. M.
L. repetito - stolonifera , foliis attenuato-liuearibus cana-
liculatis riliatis, anthela decomposita ereeta, spatham folia-
team superaute, anthelulis 4 — 6-floris fasckuliformibus, pe-
rianthii foliolis subaequalibus obloiigis a cutis, staminibus pe-
riauthii dodrantem longis. 2/.-
Juncus lacteush\nk\ in Sehrader jouru. 1799. II. p.31Ö.
J. brevtfolius Rostkov.! no. 27. (1801).
J. stoechadanthos Broter. Lusit. I. p. 516. (1804).
Luzula brevifolia Desv. luz. no. 13.
L. lactea E. M. luz. no. 12, Kunth! enum. III. p. 305,
exclusa diaguosi et Laharpii synon., Gay. ! in Annales des sc.
nat. serie II. t. VI. p. 223. (typographi sphalmate 123).
Habitalio In Lusitaniae suiumis montosis Gercz(Linkl),
et in Asturiae snbalpinis Puerto del Leitariegos (Durieu! plant,
select. Hispano-Lusitanicae, sect. I. Asturicae, no. 214, cf.
Gay 1. c).
Unicum speeimen authenlicum, quod novi in Willdenovii
herbario exstat, datum a comite de HofFmannsegg, a Linkio
agnitum, a Rostkovio qnondam male, optime nuper a Kun-
thio deseriptum. Brotero autem se suam plantam a Linkio
aeeepisse fatetur. Verum speeimen Berolinense tarn juvenile
est, n t perianthii foliola interiora ab exterioribns adhuc plane
tegantur (quam ob rem Rostkovius illa praetervisit, bracteas-
que llorales pro perianthii foliolis exterioribus habuit), et sta-
mina jnstam longitudinem nondum attigerint. Aetate magis
proveetnm, quamvis nondum maturum, est speeimen amplissi-
mum a Duriaeo lectum in Hookeri herbario. Longe alia
planta, quam pro L. nemorosue varietate habeo, est L.
392
laclea Laharp. {neciion Reichenb.), cujus diagnosin, ne-
glecta descriptione, perperam cl. Kunthius recepit.
Nostra planta non L. nemorosae sed niveae proxima
est,, eiqne 11011 gracilior, sed robustior altiorque, fere bipeda-
lis. Folia radicalia sesquilineam lata brevia acuta, caulina a
basi vix lineani lata, ad apicem usque aequaliter attenuata
ideoque subiilata, iuferne plana, superius canaliculata, sed
minime oarinata, apice saepe retorta, ad margines breviter
subsetoso-oiliata* Anthelulae 40 — 50. Flores quoad magni-
tudineni coloremque iis L. niveae sirailliini , nnuiiti bracteis
lanceolatis dimidium perianthimn longis. Antherae lineares
snbalbentes filanientorum longitndine. Capsula immatura fila-
mentorum longitudine ti*igono-ovata ia styluin attenu.ata fu-
sccscens, stigmatibus perianthimn aequantibus.
Imzula elegans Gnthnick,
L. caespitosa , foliis radicalibus subcanaliculatis cartila-
gineo-marginatis subvilloso-ciliatis, caulinis abbreviatis, an-
thela decomposita erecto-subsecunda spathani superante, an-
thelulis 3 — 5-floris faseiculiformibus , perianthii foliolis acu-
lis exterioribns oblongo- lanceolatis, interioribus paulo longio-
ribus oblongis, staminibus vix dimidium perianthium snperan-
tibns. 4.
Luzula elegans Gnthnick ! herb. Azor. , C. Hochstetter !
herb. Azor. no. 126.
L. Azorica Watson! in Lond. Journ. of botan. 1843. p.
394 _ 408 , unde transiit in M. et Schldl. bot. Zeit. 1844.
p. 167 et 169.
L. -purjjurcosple/idens Seubcrt! Azor. n. 147. t. 4. f. 2.
Habitatio, lnsulariim Azoricarmn omni 11 in montes syl~
valicos tenet, alt. 800 — 2000 ped. supra mare. (Guthnick!
C, Hochstetter! Watson! 110. 254.)
393
Radix caespitosa et breviter stolonifera. Caulis ad basiii
plerumque ascendens teres 8 — 18 pollices altus, jam ad ba-
siu penna corvina tenuior, strictns firmusqne. Folia linearia
cartilagineo-marginata, margine subinvoluto ciliato, ciliis
praeserlim ad basiii densis, sordide subvillosis ; radicalia in-
tra margines planiuscula vel subcanalicnlata, dorso dense fur-
eata, yentre 3 — 7-nervia, nunc vix bipollicaria 1 — 2 lineas
lata recnrvata, nunc saepins 6 — 9 pollices longa quaravis
vix latiora, erecta, vaginis saepe subrubellis, alias fuscescen-
tibus; caulina miilto breviora augustiora semper canaliculata
ererta. Anthela fcre Luzulae niveae vel minus ampla, ra-
mo infimo rachin mentiente erecto, scqucnte una cum vera
rachi subnutante, ante anthesin laete purpurascens, explica-
tis vero marginibus llorum diaphanis ex rubro et sordide al-
bente variegata. Periantliium paulo brevius et paulo minus
iuaequale ac in Li. nivea, Stamiua speciiuiuum optime evo-
lutorum partim ultra dimidium periantliium longa, iilanieiitis
yix qnartam. antherae partem longis. Germen triquetro- ova-
tum in stjlum attenuatum, stigmatibus perianthium aequanti-
bus. Fructum non vidi. A cl. Seuberto Capsula obovata di^
citur, in ejusdem icone vero certe non Capsula sed germen
ita nt supra descriptum est, videtur.
Species inter nostrates niveae propinqna, propinquior
antem lacteae, cujus fortasse varietas est foliis durioribus,
lloribusque rubentibns. — Cl. Bentham benevole meciun com-
municavit plantae specimen nimis juvenile, quam nt rite de-
terminari posset, excepto authelae colore livido-albente Li.
cleganti simillimum, cum inscriptione : Herb. soc. hört. Lond.
ins. Owhyhee, ad montem Kaah. Macrae. Juu. 1825. Sed
aegre crediderim eandem speciem, in America linnquam reper-
tain, in insulis tarn Sandwichianis quam Azoricis occurrerc.
394
De nomine speciei mutando a cl. Seubert dissentio. Lu-
zula elegans Low. (1831) ex insula Madera, quac a Wat-
sonio pilosac similis dicitur, praeterea prorsus ignota est.
Fortasse eadem ac Juncus purpurcus Masson, et tuncGuth-
nickiana planta elegantis nomen (1838) jure servabit; for-
tasse nova species, et tunc nostra Azorica dicenda. Mas-
sonii enira planta, quam cl. Seubert hiijus synonymon esse
suspicatus est , mihi diversissima yidetur. Cf. Luzula pur-
pur ea.
Iiuzula nivea DC.
L. foliis planis ciliatis, radicaliuiu raginis snbrubentibus,
anthela decomposita subfastigiata spatham foliaceam superante,
anthelulis multifloris fasciculiformibus , periantbii foliolis ob-
longis acutis muticis, interioribus triente lougioribus, capsu-
lam triquetro - snbglobosam rostratam longe superantibus, sta-
minibus periantbii foliola exteriora acquantibus, seminis sub-
rotundi testa apice papillata. 2f.
Juncus niveus Linn. spec. pl. p. 468, Allion. Pedem. II.
no. 2084 , Wulf, in Jacq. ! collect. III. p. 54, Host. ! gram. IV.
p. 54. t. 98, Rostkov.! no. 26.
Luzula nivea DC. Franc, no. 1821, Desv. no. 12, Gau-
din! agrost. IL p. 245, E. M. luz. no. 11, Laharp. no. 11,
Koch synops. Germ. p. 733, Bertol. Ital. IV. p. 211, Kunth
ennm. III. p. 306,
Habitatio. Planta subalpina Germaniae ! Helvetiae ! Ita-
liae! Pyrenaeorum (Lapeyrouse) et teste Baumgarten Trans -
sylvaniae, sed planta hoc nomine inscripta ab ipso auetore
ad me missa ad L. nemorosam pertinet, qnod calami vitio
tribuam.
Luzula nemorosa mihi.
L. foliis planis ciliatis radicalium vaginis brunneis, an-
thela saepius supradecomposita valde inaequali, ramis infimis
395
erectis spatham foliaceam raro aequantibus, anthelulis 3 — 8-
floris fasciculiformibus , perianthii foliolis oblongis acntis, ex-
terioribus mucronatis, interioribns vix longioribus miiticis,
capsulam triqnetro-ellipticam mucronatam paulo superantibus,
antheris subsessilibus duas tertias perianthii partes subaequan-
tibus, seminis siibrotundi testa apice papillata. 2J..
Juncus pilosus i. Linn. spec. plant, p. 468.
J. nemorosus a. Pollich. Palat. n. 352. (1776).
J. nivcus Leers. Herborn. 110. 269. t. 13. f. 6. (1789),
noii Linnaei.
J. luzuloides Lara. ! encycl. III. p. 272. (1789).
J. angustifolius Wulf, in Jacq. ! collect. III. p. 56.
(1789).
J. albidus Hoffra. Genn. ed. I. p. 126. (1791), Rostlcov.!
no. 25, Host.! gram. III. p. 63. t. 95.
J. leucophobus Ehrh.! Beitr. VI. p. 141 (1791).
Itiizula albida DC. Franc, no. 1822, Desv. no, 11,
Gaudin.! agrost. II. p. 243, E. M. luz. no. 10, Laharp. jonc.
no. 12, Koch synops. Germ. p. 733, Kunth enum. III. p. 305.
Var. ß. colorata: plerumque rigidior, floribus rubentibus
cupreisve.
Luzula intermedia Baumg. ! Transsylv. III. p. 330. excll.
syiin.
L. ruhella Hopp. ! decad. gramin. no. 68.
lt. albida ß. cuprina Rochel. ! Banat. p. 27.
Var. y. gracilis: foliis angustissimis , junioribus convo-
lutis, infimis basi sordide pilosissimis, anthelae subsemel com-
positae ramis capillaribus , floribus niveis.
L. lactea Laharp.? no. 10, excll. syun. , ut ex descri-
ptionc videtur, Reichenb.! Germ, exsiccat. no. 2315.
L. albida Bcrtol. Ital. IV. p. 210.
396
Habilatio. Vulgaris in nemoribus praesertim fagineis
totius Gerraaniae a mari Baltico et Septentrionali usque intra
Alpium valles ; circumcirca rarescit , sed adhuc occurrit in
Dauia (Drejer!), Belgio (Lejeun. et Court.! choix de pl. Belg.
no. 296 et 97.), Lothringia (DC.), Alsatia (Roeper!), Cara-
pania (Depart. de la Marne. Comte de Lambertye !) , Burgun-
dia (Depart. de la Cote d'Or. Lorrey et Dnbet) , et ab altera
parte in Borussia orientali (ipe ego !) , Podolia (Andrcz, apud
Besser), Hungaria(Laiigl), Transsylvania (Baumgarten! planta
ealami vitio niveae nomine inscripta), Valachia (Jossy!). —
Var. ß. passiin cum priore occurrit, frequentior tarnen in Al-
pibus (Hoppe!) et Carpathis (Baumgarten!) — Varietatem y.
hucusque non nisi in Pedemontii Collo di Tenda lectam vidi
(Reicheub. ! Sonder!); si vero Laharpei et Bertolonii Syno-
nyma huc pertinent, crescit etiam in Apennino et insula Cor-
sica.
In liac specie sub anthcla tcrminali hand raro ex proxi-
mi folii axilla oritur altera longius pednuculata, nonnunqnam
tertia, ut in L. gigantea. Vaginas foliorum nun quam ruben-
tes vidi, ut in L. nivca, ne tum quidem, qunm llorcs laetis-
sime rubent.
Luzula lutea DC.
L. foliis augustissime lanceolatis planis glabris, anthela
decomposita spatham superante, fasciculis mnllifloris denique
subgloboso coutractis 7 periantliii foliolis aequalibus oblongis
obtusis mucronulatis luteo-nitentibus, capsulam trigono-ova-
tam acutam mucronatam aequantibus, antheris periantliium
subaequautibus , filaniento duplo lougioribus, seminis ventre
angulati testa grosse lacunosa in processum minutum verru-
caeformem desinente.
J. campestris t. Liun. sp. plant, p. 469,
397
J. Inletts Allion. Pedem. no. 2085, Villars Daiiuh. II.
p. 235. tah. 6b., Rostk. jnnc. no. 24. t. 2. f. 1.
J. phtillaris Jan. catal. 333. (teste Knnth).
L. lutea DC. Franc, no. 1823, Desr. luz. no. 14, Gand.!
agrost. II. p. 250, E. M. ! lnz.no. 13, Laharp. Jone. no. 14,
Koch syii. Genn. p. 733, ßertol. Ital. IV. p. 214, Knnth enuin.
III. p. 307.
Hahitat freqnens in pasenis editioribns Pjrenaeornm (Pe-
tit! Endress!), Pedemontii (Moris!) Sabandiae, Helvetiae
(Gandin! Thomas! Davall.! alii). Rarior Tyrolem intrat au-
stralem (Moretti! Barlling!), recm*ritqne in Apennino Pontre-
mulensi et Mntinensi (Savi! Jan!).
Vaginae foliorum radicalinm saepe violaceae, foliaqne ipsa
eodem colore saepe niacnlata.
liiizula purpnrea L. de Buch.
L. caespitosa, foliis angustissimis planis, anthelae com-
positae ramis patentibus, deinde reflexis, floribus solitariis,
perianthii foliolis subaequalihns oblongo-oratis longe niucro-
natis nitidulis, exterioribns acutiusculis, interioribns obtnsis,
Capsula sub»lobosa nitidulo-pellucida duplo longioribus, sta-
miuibus dimidii perianthii longitudine, raphe in papillam mi-
nutissimam desinente. %1
Juiicus purpureus Masson mscr.
Luzula purpuvea Leop. de Buch. Canar. p. 140 et 179.
Hahitat io. Insula Teneriffa (Forsyth! in Benthami her-
bario , et Lenormand! in herb. Academ. Petropol.), et quidem
in castaueto supra urbem Orotava (Leop. de Buch).
Planta tenella multicaulis , caulilms principiljus palmari-
bus, seeundariis nonnunquam vix pollicaribus, quo fit, ut prae-
ter anthelam terminalem aliae axillares e basi caulis natae
videantnr, quamquam revera in caulibus brevissimis pariter
398
terminales siiit. Folia radicalia 2 — 3 pollices longa, vix
ultra lineam dimidiam lata, passim longe pilosa. Spatha fo-
liacea erecta, anthela quadruplo brevior. Anthela circiter
sesquipollicaris, ramis capillaribus subflexuoso-patentibus, post
anthesin subreflexis. Flores solitarii sutfulti bracteis 2 — 5
distiche imbricatis ovatis cuspidatis perianthiiun dimidium ob-
tegentibus eique concoloribus, i. e. dorso ex roseo purpureis
nitentibus, ad marginem diaphanis, post anthesin denique sub-
fuscis. Antherae in paucis speciminulis a me visis filamento
subbreviores. Stigmata subsessilia, in genere brevissima.
Capsulae valvulae fere aeque tenues et pellucidae quam pe-
rianthium. Semina elliptica utrinque obtusa, papilla verticali
vix conspicua.
Speciem Buchianam esse, convenientibus et florum co-
lore, et patria, et utriusque collectoris auctoritate, non dubi-
tavi. Sed cf. Luzula elegans.
Imzula gigantea Desv.
L. foliis ciliatis nudisve, vaginis ore barbatis, anthela
terminali axillaribusque amplissimis, pedunculis capillaribus
nutantibus, bracteis fimbriatis, floribus solitariis, perianthii
foliolis lanceolatis acuminato-subulatis subaequalibus, stamini-
bus dimidii perianthii longitudine , antheris filamento breyiori-
bus, Capsula (immatura) obovata purpurco - punctata.
L. gigantea Desv. no. 7, H. B. Kth. nov. gen. I. p.239.
et VII. tab. 697, Laharp. no. 4.
1h. paniculata Desv. no. 9. t. 5. f. 4.
Habitat in humidis nobilissimi montis Quindiu, altit.
1050 — 1630 hexapod. in Nova Granata (Humb. et Bonpl.),
et in regni Mexicani Pic d'Orizaba , altit. 2080 hexapod. (Ga-
leotti! 5764.).
399
Planta superba Luzulae parvi/Iorae habitu , sed triplo
altior. Fructus maturus adhuc ignotus, quam ob rem et dia-
enosis mauca et locus inter consortes minus certus. Amicis-
simus Lahar'pe, qui pedicellorum longitudinem maximi facic-
bat, nulliis dubitabat quin sectionis primae esset, i. e. quin
semina processu fnlciformi gauderent. Equidem, cui illa nota
levissimi momenti videtur, ex habitu auguror, semina apice
vix papillata esse. Ceterum planta satis variabilis videtur.
Inter specimina mexicana alia anthelis axillaribns gaudent,
alia (minora) carent , aliorum folia longe ciliata, aliorum pro-
pe calva , nee non perianthii foliola aliorum magis aliorum
minus acuminata sunt.
Liuzula paniculata Desv. , quam non sine dubio ad L.
mclanocarpam laudare solent, propter hnthelas axillares pa-
triamque Americam ealidiorem, huc potius pertinere, sed ad
specimina neduin floreutia facta esse videtur, quo statu flores
omnium spccieruin densius stipati sunt.
Imzuln. spadicea DC.
L. brevius stolonifera, foliis planis calvis, anthelae su-
pradecompositae rachi spatham vix aequante, perianthii folio-
lis subaequalibus ovatis mucronatis Capsula trigono - ovata
brevioribus, staminibus perianthii dodrantem longis, seminis
subrotundi testa apice brevissime papillata. %.
Speciei maxime variabilis, tot forma s adumbratione dignas
censiii , quot aliis species visae sunt, ueglectis innumeris for-
mis adhuc magis vacillantibus.
Var. u. glabrata: stolonibus paulo longioribus, foliis ra-
dicalibus dimidii caulis longitudine dilatatis vaginisque calvis,
anthelae plerumque repetito-eymosae ramis firmioribus, flori-
bus, maguitudine fere eorum Luzulae st/lvaticae , latera-
400
libns longius pcdieellatis, antheris tilamento suo multo Ion-
gioribns.
Juncus pilosus, C glabrescens Schrank. Baier. no. 566.
/. glabratus Hopp.! herb. viv. centnr. 3, et ejusdem
bot. Taschenb. 1801. p. 247. Rostkov.! no. 21, Sturm
Deutschi. fasc. 28.
/. intermedius Host.! gram. III. p. 65. t. 99, an etiam
Balb. et Nocc. Ticin.? cf. Luz. sylvatica,
Liuzula spadicca d. glabrata E. M. Juz. no. 2.
L. glabrata Koch synops. Genn. p. 733, Kunth enum.
III. p. 298.
Habitalio, Hucusque non nisi in subalpinis fertilioribus
Tyrolis! Salisburgiae! Carinthiae! Styriae! Austriae! et Su-
detorum! observata. . Specimiua cnim Helvetica! inter haue
et sequentem varietatem ambigere solent.
Var. ß. Desvauxii: antecedente saepius major, graci-
lior, foliis longioribus paulo angustioribus vagiuisque calvis,
authela magis arrecta, floribus parum brevioribus, lateralinm
aliis subsessilibus aliis pedunculatis, anthelis iilameutisque an-
lecedentis.
Juncus montanus y. Lam. ! encycl. III. p. 273.
Luzula glabrata Desv. no. 11. t. 5. f. 3 , DC. Franc,
suppl. no. 1826 a.
L. spadicea y. glabra Laharp. no. 6.
L. Desvauxii Kunth enum. III. p. 298.
Habitatio. Vogesorum mons Hoheneck. (Duvau! Alex.
Braun!), Arverniae mons Aureus (Fleurot! Lamberty! alii!)
et Puy de Dome (Lamarck). An etiam Pyrenaei etDelphnia-
tus? (Laharpe). Eandem reperi in cl. Hookeri herbario le-
etam a cl. Woods prope Cortal, locum mihi prorsus iguotum.
Processus subfiilciformis in omnium Luzularum seminibus
videlicet immaturis , minime vero in hujus maturis adest.
401
Var. y. Candollci: floribus multo lninoribus subnigrican-
tibns, lateralibus omnibus pedicellatis, peduncnlis pedicellis-
qne capillaribus flexuosis, antheris filameuto suo triplo lon-
gioribus.
JLuzula parvißora DC. Franc, suppl. 1826 b.
Habitatio. Montes prope Genevam (Castan) et Pyre-
naeorum montes de Meles (Marchand apud DC.) et Val d'Eynes
(Shuttleworth!).
Cl. Candolleus perianthium Capsula paulo longius dicit,
deceptiis haud dubie capsulis non prorsus maturis. A planta
Lapponica differt foliis augustioribus , nonnisi 2 — 3 liueas
latis , anthelae ramis ramulisque minus elongatis, floribus pau-
lisper majoribus, antheris filameuto suo non duplo sed triplo
longioribus.
Var. S. u4ll/onii: stolonibus abbreviatis, foliis angnstis-
simis (1 — 2 lin. latis), ad yaginam pilosis, anthelae subey-
mosae ramis capillaribus flexuosis, floribus fere antecedentis,
sed plerumque pallide fuscis vel spadieeis, lateralibusque 2 —
4 brevissime pedicellatis, antheris filameuto suo quadrnplo
longioribus.
J. spadiceus Allion. Pedem. no. 2083. (1785), Villars.
Dauph. II. p. 136. t. 6b. (1787), Rostkov. no. 23, Host.!
gram. III. p. 63. t. 96, Sturm Deutschi. fasc. 28.
J. alpino - pilosus Villars 1. c. I. p. 318. (1786).
LuzuJa spadicea DC. Frauc. no. 1824, Desv. no. 8,
Koch synops. Germ. p. 733, Kunth enum. III. p. 301.
L. spadicea u. et y. E. M. luz. no. 2.; a. et ö. Laharp.
no. 6.
Habitatio. Est forma Europae mediae alpiua, frequens
in Pyrenaeis (Bentham! aliü), Apennino (Jan!), Baldo (Mo-
retti!), per omnem Alpium tractum inde ab Helvetia! nsque
22r Bd. 4s Heft. 26
402
ad Austriam! nee non in Carpathis (Portenschlag;!), Sndetis
(Grabowskü), sylva Nigra (Koch) et Vogeso (Koch, Dnvan!).
Yar. e. parvi/lora : stolonibus paulo longioribus, foliis
radicalibus elongatis dilatatisque ima cum vaginis cal?is, an-
thelae repetito-eymosae ramis plernmqne maxime inaequali-
hiis (infimo saepe quadripollicari) , floribus minutissimis fu-
scescentibus, lateralibus longe pedicellatis, pedicellis capilla-
ribus dein infantibus, antheris filamento siio yix longioribus,
Capsula perianthium superante.
Juncus pilosus ß. Linn. Suec. no. 308. (idem y. in spec.
plant, p. 468. et hanc et antecedentem varietatem compre-
hendit).
J. parvißorus Ehrh.! Beitr. VI. p. 139. (Jfpl), Retz
Scandin. ed. II. no. 434. (1795), exeli. synonn. florae Germa-
nicae atque Helveticae ad varietatem antecedentem speetanti-
bus, Rostkov.! no. 20. 1. 1. f. 1.
Luzula parviflora Desv. no. 6, Wahleub. ! Suec. no. 589,
excl. var. ß. , quae sequentem varietatem constituit, Koch
syuops. Germ. p. 733. in observatione ad Luz. spadiceam,
Fries \ herb* normal, fasc. 3. no. 63.
L. spadicea ß. laxißora E. M. luz. no. 2, Laharp.
no. 6.
Jj. fastigiata E. M. luz. no. 3.
Jj. melanocarpa ß. fastigiata E. M. in reliq. Haenkean.
I. p. 145 , et in Linn. III. p. 374.
JL. melanocarpa ß. floribus capsulisque pallidis Hook. !
Bor. Amer. II. p. 188.
L. neglecta Kunth ennm. III. p. 301.
Habitatio. Indc a Noryegiae monte Dovrefield (Unio
itiner. 1828! Griseb.! Huebner!) usque ad Lapponiam Fin-
marchicam (Wahlenberg!), tum in Groenlandia (Vahl fil.!),
403
Labrador (Morrison!) et per Sibiriae subalpiiia (Bunge!
Turczaniuow!) usque in insulam Unalaschka (Chamisso! Ka-
stalski!) sinum Kotzebui (Beechey!) et sinum Nutka (Haen-
ke!); rarius etiam in America septentrionali interiore una cum
varietate melanocarpa, e. g. in Rocky Mountains (Drummond !)
et Hookero teste in montibus Albis civitatis New Hampshire.
Var. £. melanocarpa : perianthii foliolis seinipellucidis,
capsulis magis prominulis nigricantibus. Reliqua varietatis
praecedeutis, ita nt ante maturitatem vix distinguautur.
J uncus melanocarpus Michaux! Bor. Amer. I. p. 190.
(1802).
Luzula melanocarpa Desv. no. 4. t. 5. f. 2, Laharp.
no. 5, E. M» in reliq. Haenk. I. p. 145, Hook.! Bor. Amer. II.
p. 187, Kuuth enum. III. p. 299.
Habitatio. In Canada (Michaux! Bosc!) et abhinc occi-
deutem versus per regionem sylvaticam (Richardson!), in ci-
vitatis NewHampshire montibus Albis (Nuttall! Barrith!), porro
in Sibiria Trausbaicalensi (Turczaniuow! alii!) Raro eandem
formam inter Luzulae parvißorae speeimina Lapponica vidi,
e. g. ex Lapponia Lulensi (Angstroem!)
Cl. Kunthii diagnosis ad speeimina immatura exarata per-
peram capsulam calyce breviorem postulat, quum e contrario
hnjus varietatis Capsula paulo magis prominere soleat quam
reliquarum, licet non sine exceptione.
Var. T]. Kunthii: varietati e. proxima, diversa statura
minore firmiore, floribus paulo majoribus, perianthii foliolis
capsulam (prorsus maturam) aequantibus, antheris fere el-
lipticis. •
Luzula parvißora ß.inlermediaVfaMenb.l Suec.no. 389.
L. parvißora Kth. enum. III. p. 300, synn, excll.
L. glabrala Fries, novit. Suec. continuat. p. 182. no.
153, ejusdera! herbar. normal, fasc. 8. no. 70.
26*
404
lt. arcuala ß. Hook.! Bor. Amer. II. p. 189.
Habitatio. „Loci dnriores omnium alpium Sueeiae altio-
nira a Jemtlandia usque ad Finraarkiam cxtimam." (Wah-
ienberg) , et in raonte Rainier Americae Borealis (Tolmie,
herb. Hook. !).
Juncum jyarvißorum primns tanquam speciem peculia-
rcm constituit accuratissimus Ehrhart, capsnlainquc dixit »pc-
rigonio paulo Tonglorem? Quo tandem jure haue forinam
neglectam dicere, ejusque nomen ad aliam formam ante
Wahlenbergium revera neglectam transferre licet?
Rabitat igitur species circa totura polum areticum in
zona frigida, et meridiem versus in omnibus Europae monti-
hus editioribus. Reslat, ut in Asiae Americaeque montibus
a polo magis remotis investigetur.
Snpersnnt varietates quam plurimae singularum partium
mutationibus fultae, quas ennmerare taedet. Sufficiat addere
perianthii foliola in omnibus varietatibus praedictis modo mi-
nus inaequalia esse, modo paulo latiora, modo panlo angu-
stiora, nunc, praesertim exteriora, acuminata, nunc, prae-
sertim interiora, obtusa, antherarumque mensuras miniine sem-
per easdem esse, quas seeundum cl. Kochium in unaquaque
varietate quasi solennes reperi.
Imzula arcuata Wahlenb.
L. foliis complicata - canaliculatis recurvatis planisve, ra-
dicalium vaginis plerumque sauguineo-purpurascentibus, an-
thelae ramis superne recurvatis, bracteis partialibus firabriatis,
perianthii foliolis subaequalibus ovato-lanceolatis acutis cap-
snlam trigono-ovatam obtusissimam subaequantibns, stamini-
bus vix dimidium perianthium longis, seminis subrotundi testa
apice obsolete areolata absque papilla. %.
I
405
Juncus arcuatus Wahlenb.! Lappou. uo. 166. u. et ß.
(1812).
Luzula arcuata Wahleub. Suec. no. 391. (1824), E. M.
in Linn. III. p. 375. «., ß. et y. (1828;.
Var. «. foliis complicata -canaliculatis subciliatis, spatha
saepius abbreviata anthelae ramis primariis 1 — 7 distautibus,
authelulis simplicibus 3 — 7-floris fasciculiformibus.
Juncus arcuatus Wahlenb.! Lappou. uo. 166. var. «.
tab. 4.
Luciola arcuala Smith Engl. fl. II. p. 183. (1824).
Luzula arcuata Laharp. no. 7. (1825), Hook.! in suppl.
Engl. bot. I. tab. 2688, Kifnth eumn. III. p. 303.
L. arcuata a. E. M. in Linn. III. 375, Hook.! Bor.Amer.
II. p. 189. (var. «. pertiuet ad L. spadic. var. //.).
Var. ß. : foliis planiusculis glabris, spatha saepius ab-
breviata, bracteis partialibns parce fimbriatis, anthelae ramis
1 — 4 magis approximatis , infimis magis elongatis, iuterdum
nullis, anthelulis saepe compositis subgloboso - capitulifor-
mibus.
Juncus arcuatus ß. Wahlenb.! Läpp. no. 166.
Junci campestris varietas 11. Danic. VIII. t. 1386.
Luzula arcuata E. M. luz. no. 16. et ß. in Linn. III.
p. 375.
L. hyperborea ß. minor Hook.! Bor. Amer. II. p. 189.
lt. nivalis Laestad.! in act. Holm. 1822. p. 334. (librum
a nie non visum dnce Schnltesio in syst, veget. VII. p. 274.
laudavi. Planta, quam coram habeo est digitalis plauifolia,
ramo anthelae primario solitario brevissimo vel nullo).
Var. y. : procerior, foliis planis glabris, spatha saepius
foliacea, anthelae ramis 1 — 3 maxime approximatis elonga-
tisqne, authelulis compositis ovato-spicaeformibus.
406
Luzula Jij/perborea Rob. Brown. Melvill. in ejusd. opp.
ed. German. I. p. 407.
Luzula hyperborea y. E. M. in Linn. III. p. 375, et a.
Hook.! 1. c.
Ilabitatio» Var. «. in summis Scotiae montibus (Hoo-
ker! Balfour! alii), Lapponia (Wahlenb.! Agardh! Hübner!
Drejer!), Sibiria prope Koraginsk (herb. acad. Petropol. !),
ad Sinum St. Laurentii (Chamisso !), et in Amcricae Borealis
summis montibus Petrosis (Drnmmond!). — Var. ß. In Nor-
vcgiae summis montibus Dovre( Wahlenb. ! herb, unionis itiuer.
1828!), Lapponia (Wahlenb.! Laestadins! alii), Spitzbergen
(Vahl EI.!), Groenlaudia (Gieseke! Sabine! Vahl fil.!), La-
brador (Morrison!), insula Melvillei (Sabine!) et ad alia ma-
ris Arctici littora (Pvichardson!). — Var. y. Occurrit rarior
cum praecedente in insula Spitzbergen (Sabine!), in Groen-
laudia (Scoresby apud R. Brown), prope Okak in Labrador
(Herzberg!) in insula Melvillei (R.Brown), Chamissonis (Cha-
misso !) et sinum Kotzebui (Eschscholtz !).
Quo plura speciei maxime Tariabilis speeimina vidi, eo
certior faetns sura errassc, qm, relicta Wahlenbergii senten-
tia, L. hyperboream ab urcuata removerunt. Seminum testa
apud oranes hujus sectionis species circa hilum paulo laxior
est, sed apud hujus speciei varietalem unam non magis quam
apud alteram, nee unquam adeo, ut semina carnneulata dici
mereantur. Varietas ß. et latissime patet et frequentissime in
herbariis occurrit; sed inter plura hujus speeimina eodem loco
leeta rix unquam desideravi nonnulla Tel ad a. vel ad y.
trunseuntia. Ea forma varietatis /?., quam nivälem Laesta-
dins dixit, saepius cum L. campestris varietate Sudetica
confunditur et, nisi speeiminibus paulo negligentins inscriptis
falsus sum, ab ipso auetore quondam coufusa est. Varietatem
407
«. saepius spadiciae, ß. et y. uoimunquani campestris uo-
mine inscriptas reperi.
Sectio tertia.
(Synopseos meae quarta.)
liuzula campestris DC.
L. foliis plauis ciliatis, anthelae compositae spiculis multi-
floris ovatis longe pedunculatis Tel subsessilibus conglomera-
tis, erectis vel nutantibus, spatha foliacea, bracteis floralibus
liudiusculis, periaiithii foliolis aequalibus ovatis, exterioribus
acnminato-cuspidatis, interioribus acutis submncronatis , cap-
sulam obovato - subglobosam obtusam superantibus, stnmiuibus
periaiithii dodrantem aequantibus , caruncula seminis basilari
snbtriaugulari. %.
Var. a. minor, spicis nutantibus, autheris filamento ple-
rumque (sed miniine semper) bis vel sexies longioribus (lo-
corum sterilium apricorum progenies paulo praecocior).
Juncus campestris a. Linn. sp. pl. p. 468.
J. campestris Lcers. Heiborn. no. 270. t. 13. f. 5, Rostk.
no. 39, Engl. bot. t. 672.
Luzula campestris DC. Franc, n. 1827, Gaud.! agrost.
II. p. 246, Biclien. no. 4. fig. 4. (semeu), Desv. no. 15, E.M.
luz. no. 14, Laharp. no, 15, Koch synops. p. 734, Kuuth
enum. III. p. 307.
Var. ß. (seu potius forma speciei princeps, solo;.fcrtiliori
fota): anthela erecta, filamentis antheram subaequantibus.
Juncus campestris y. Liiiu. 1. c.
J. campestris il. Dan. tab. 1333.
/. multißorus Ehrh. ! calam. n. 127.
.7. erectus Pers.! enchir. p. 386.
408
J. nemorosus Host.! gram. IL p. 64. t. 97. (sed fig. 1,
plantam florentem sistens, ad yar. «. accedit).
J. intermedius Thuill. ! Paris, p. 178.
Luzula erecta «. Desv.! no. 16.
L. multtßora Lejeun. Spa p. 169, DC. Franc, suppl.
no. 1827 b., Loch synops. p. 734.
L. campestris ß. E. M. ! 1. c, Laharp. I. c, Kunth 1. c.
S üb var. ßß. gracilior, caule saepe compresso, spicis
floribusque minoribus pallide virentibus, umbraticola.
Juncus campestris ß., Linn. 1. c. et Läpp. t. 10. f. 2.
J. pallescens Wahlenb. ! Läpp. no. 165.
Luzula campestris ßß. E. M. ! 1. c. (recentiorum reli-
qui a var. ß, non distinxerunt).
Yar. y.: spicis in glomerulum snbpyramidalem congestis,
spatha anthelam saepe superante.
Juncus campestris £. Linn. 1. c.
J. campestris ß. Smith Britan. I. p. 386.
J. congestus Thuill.! Paris, no. 179»
J. liniger Purt. suppl. p. 352. f. 9. (laudante Smith),
Withering. arrang. ed. 4. p. 436. (laudante Bicheno ; equidem
operum neutrum novi).
Luzula campestris ß. Bichcu. 1. c, — y. E. M. 1. c,
Laharp. 1. c, Kunth 1. c, Poeppig 1 collect. Chil. III. no. 106.
L. multtßora ß. Koch 1. c.
L. erecta ß. Desv. 1. c.
L. tristachya ejusdem no. 18. t. 6. f. 2.
L. congesta DC. 1. c. no. 1827a.
L. chilensis Kunth pro parte.
Var. <?. : spiculis paucifloris nigricantibus pedunculatis
glomeratisve, planta subalpina.
Juncus campestris r\. Linn. 1. c.
409
J. Sudeticus Willd.! sp. pl. II. p. 221, Rostk.! no. 40,
Host. ! gram. IV. p. 55. t. 99 , ubique excl. syn. Krock.
Luzula campestris ß. alpina Gaudiu. ! agrost. II. p.247.
lt. nigricans Desv. uo. 17.
L. Sudctica DC. 1. c. uo. 1827 c.
Nusquam fere per utramqne zonam temperatam regiones-
que his proxiraas uou crescit. Vidi formam priucipem seu
var. nostram ß. ex quacuuque terra Europaea inde a Lappo-
uia ad Siciliam, a Lusitaniajad mediam usque Graeciam, deinde
e Sibiria Cis- et Trans -Baicalensi (Ledeb. ! Turczauiuow!
alii) , ex iusulis Aleuticis (Chamisso ! alii) , ex omui America
septeutriouali praeter arcticam (Douglas ! Drummoud! Torrey!
alii), e Chili (Cummiug! Bridges!), ex variis Australasiae
partibus (Mitchell! Huegel! Forsyth! Drummoud! Gunn!
Preiss!) et ex Africa australi (Drege!). — Formas ßß. et a.
ex earnudem terrarum plerisque vidi. — Forma y., in Ger-
mania paulo rarior, septeutriouem versus exsulere, regionem
lorridam versus uumero augeri videtur. Frequeutissima vide-
tur iu Africa australi (Drege!) et Chili (Poeppig! Cummiug!
Bridges!). Vidi etiam ex terra Van Diemen (Gunn!), Japo-
nia (Siebold!), California (Douglas 1), Hispania (Durieu!).
— Forma d. denique in totius EuropaeAsiaeque mediae mon-
tibus altioribus, e. g. iu Altaicis (Ledebour!), vulgatissima,
polo proprior recurrit in planitiebus vallibusque Lappouiae
(Laestadius! alii), Groeulaudiae (Wormskiold !) , Labrador
(Herzberg!), Americae interioris (Richardson!), Uualaschcae
(Chamisso!), Sibiriaeque (Turczaninow!).
Cl. Koch, qui varietatem a. pro peculiari specie habet,
huic filamenta autheris sexies breviora, reliquis subaequalia
tribuit; optime , dum formas ab iuvicem maxime discrepantesj
pessime, dum intermedias speetas. Nam quo aridiori solo
plauta nascitur, eo majores fiunt autherae, eoque minus simul
410
tilamenla elongantur. Tuuc autem semina rarius perfiriimtiir.
Reliquae differentiae adhuc minus valcnt, nee ulla varietas
datur, quae non subiiide cum quaque alia ex eadem radice
proveniat.
Luzula campestris y. e Chili omniiio eadem ac Euro-
paca, sed hac plerumque paulo minor, quam cum ad Lux,.
Chilensem duxeris, nt fecit cl. Kuuth, tum haue ipsam pro
campestris mera varietate habere oporteret, quod sane durum.
Equidem inter utriusque speeimina plurima Chilensia, ne unam
quidem formam intermediam olFendi,
Iiuzula nodulosa mihi.
L. nodis rhizomatis cauliferis incrassatis, foliis plauis
ciliatis, anthelae saepius decompositae spiculis 3 — 5-floris
erectis, spatha colorata spiculam terminalem (i. e. infimain)
subaequante , bracteis floralibus nndis, perianthii foliolis aequa-
libus, oblongo -lauceolatis acumiuato-cuspidatis, capsulam
trigono- subglobosam acutiuscnlam longe snperantibus, stanfl-
nibus duas tertias perianthii partes aeqtiantibus. if.,
Juncus hirsutus, foliis articulatis } Bnxb. ? cent. III.
p. 29. tab. 53, cum descriptione seqnente: Cauli'angnlosns
incanus et hirsutus cum foliis. Panicula florum miuus sparsa
et semina iu capitulum Juuco capitulis Psyllii Tourn. Inst,
(i. e. Luz. campestri) simile rotuudum collecta«.
J. nodulosus Bory et Chaub. in exped. de Mor. III. p.
105. t. 11. f. 1. (1836).
Luzula Graeca Kunth enum. III. p. 310. (1841), ubi
laudatur: Juncus Graecus Bory et Chaub. fl. de Pelop. 23.
1. 12. f. 1 , excl. nom.
Habitatio. In maritimis Peloponesi inde a Pylo (Na-
varin) nsque ad Arcadiam (Bor. et Chaub.), ad montem Pen-
telicum (prope Athenas) (Spruuer!), et alibi in Graeciae
411
moiitibiis (Grisebach ! Zuccariui jun. !) , in pratis montanis in—
sulae Cretae (Fraas!), nee non, dura Buxbaumii synonymon
hnc pertinet , in pratis uliginosis ad Bosporum prope Bo-
juckteri.
A Luzula campestri differt praeter radicein caule 1 — .
l'/a pedali teuui, foliis latioribus, radicalium vaginis sub-
nigricantibus , anthela saepe repetito composita, spatha non
foliacea, floribus spicularum paucioribus duplo fere raajoribus,
perianthii foliolis magis elougatis, capsulara maturara acutiuscu-
lara inucronatam longe superantibns. Caulis modo semi- modo
tripedalis. Ex meo arbitrio species distinetissima, nee con-
fundenda cum L. campestri , quae iisdem terris nata a planta
nostra Germanica ne minimura diiFert.
Buxbaumii synonymon dubium, quum hirsutics Luzulam,
foliorura articulatio Juncum indicarc rideatur; sed illud cora-
paratio cum Luz. campestri suadet. Num auetor scribere
Toluerit : radice articulata?
liiiznla Chilensis Nees et Meyen.
L. foliis planis piloso -ciliatis , floribus spicatis, spiculis
sublobato-compositis oblongis corymboso-racemosis bractea
sua foliacea superatis, spatha foliacea spiculam terminalem
subaequante, perianthii foliolis subaequalibus ovato- oblongis,
exterioribus acurainato-cuspidatis, interioribus aculis mucro-
natis, capsulara trigono-subglobosam obtusam muticam su-
perantibus, staminibus duas tertias perianthii partes aequanti-
bus, caruneula seminis basilari subrotunda. 2J..
Luzula Chilensis Nees et Meyen in Kunth enura. III.
p. 312, excl. syn. L. campestris Poepp.
L. interrupta Roem. et Schult. VII. p. 261, quoad plan-
tam Chilensem hoc noraine descriptam , cxcl. diagn. et synn.,
412
Hook, et Arn. iu Bcechey's voy. II. p. 49, teste Künth (mihi
über non suppetit).
L. uilopccurus Poepp. collect, pl. Chileus. II. no. 140?
(a mc non visa) et III. no. 105 ! excll. synii.
Habitatio. In pratis fertilissimis Chili australis (Poep-
pig! I.e.; Bcechey in Hookeii! herbario, ubi tarnen haee plauta
non IL. interruptae , sed L. racemosae nomine inscripta as-
servatnr); prope la Concepcion (Macrae! in herb. soc. hört.
Londin.), in insulis Chilensibns (Cumming!), nee non in regni
Mexirani monte Orizaba (Linden no. 92).
Planta 1 — 2-pedalis, quoad habitiun iuter Luz. Peru-
vianam et comosam ambigit, sed praeter flortun fruetusque
strücturam differt ab illa bracteis iiiferioribus parce, supremis
omnino non eiliatiSj ab hac colore bractearnm albeute, Üorum
fructnsqne fusco vel subnigricante, ab utraque foliis floralibus
paniculam vix vel ne vix superante. Mnlto proprior est L.
campestris var. multi/lorae, quoad habitiun dissimillimae qni-
dem, sed floris fruetusque struetura adeo simili, ne ullum
discrjmen noverim praeter seminis carunculam panlo minorem
atque rotundatara.
liiiaula Banksiana mihi.
L. foliis planis glabriusculis, authelae compositae spicu-
lis niultifloris ovatis subglomeratis spatha bracteisque prima-
riis foliaeeis involnerata, bracteis floralibus glabris, perianthii
foliolis lanceolatis acuminatis, capsulam ßbovato-snbglobosam
obtusam superantibus , exterioribus paulo longioribus, omuibus
praeter fasciam dorsalem angustam subdiaphano-albidis, sta-
minibus perianthii dodrantem aequantibns, caruuciila seminis
basilari subtriangulari. i\..
L. pieta Less. et Rieh, in d'Urv. vov. de l'astrolabe I.
p. 146, ex Kuuth! enum. III. p. 306?
413
Hctbilalio. Nova Zeelandia (Banks.! in hörbar. Jacqnini
nunc Caes. Vindobonensi, ubi singulus caespcs cum inseri-
ptione Juncus .... asservatnr).
Caespcs multicaulis. Canles circiter iO-pollicares erccti,
peiina corvina teniiiores. Folia glabriuseula, cum canlina tum
radicalium pliira canlem aequantia nescio an casn ad margi-
ncs siibnndulata. Spatha bracteacque primariae anthelam lon-
ge superantes, illa 2 — 3-polliearis, reliquae sensim decrescen-
tes patentes. Anthela, qiianlum ex speciraine chartae ad-
gliitinato judicare licet, spicis lobato - snbglomeratis composita,
pollicera longa et fere lata. — Planta quaod habitum et cha-
racteres proxima L. campestris varietati congestae, diversa
inprimis involucro , , perianthii laciniis angustioribus et fascia
earum dorsali angustiore. — Luzulam pietam esse non dubi-
tarem , nisi haec L. albidae (nemorosae) et niveae similis,
ejnsqne inflorescentia panicula diceretur, quo nomine in Jun-
ceis anthela supradecomposifa donari solet.
IJuzula comosa mihi.
L. caespitosa, foliis planis piloso-ciliatis, Horibns spica-
tis, spiculis corymboso -racemosis elongatis hractea foliacea
brevioribns, perianthii foliolis lanceolatis acumiuato - subulatis,,
interioribus patilo breyioribus, capsulam triquetro-ellipticam
acutinsculam vix aequantibus, staminibus vix dimidium pe-
rianthium longis. 2j.t
Luzula comosa E. M. luz. no. 18, et in reliq. Haenk. I.
p. 145. cum descriptione, Hook.! Bor. Amer. II. p. 188.
L. campestris Bongard ? Sitka in actis acad. Petropol.
1832. II. p. 167, autumante cl. Hoeker 1. c. ex loco natali;
descriptio enim deest.
Duas varietates distingnere juvabit.
414
Var. «.: spiculis cylindraceis , omnibus ili stantibus longe
pedunculatis, iuferne remotifloris. — Forma, auctore cl. Hoo-
kero, vulgaris.
Var. ß. : spiculis oblongis densifloris , infimarum una Tel
alteia longius pediincnlata, reliquis pjrainidato - congestis. —
Forma eodem auctore rarior , quam 1. c. fusius descripsi.
Habitatio, Iu America septentrionali - occideutali , inde
a montium Petrosarum subalpiuis usque ad mare Pacificum
(Douglas!), ibiqiie e. g. ad 11 innen Columbia (Scouler!). Lo-
cus, quo Haenke primus hanc speciem detexit, dubius est, aut
Port Mulgrave, aut Nutkasuud.
Piauta rite evoluta colore omnium partium flavesceute,
foliisque floralibus lougissimis statim cognoscitur. Similitudo
cum Luz. campestris varietate pallescente, cujus cl. Hooker
memiuit, nounisi in speciminibus minoribus ante anthesiu re-
prehenditur.
Ijuzula spicata 1)C.
L. caespitosa, foliis canaliculatis piloso-ciliatis, spica
lobato- vel iuterrupto - composita saepius nutante, spiculis
ovatis, infiuiis nonnunquam pedunculatis, bracteis spicularum
foliaceis patulis, bracteolis laceris, perianthii foliolis sub-
aequalibus ovato-lanceolatis acuminato - subulatis capsulam
trigono-subovatam mucronatam vulgo superantibus, stamini-
bus dimidium perianthium longis, caruncula seminis basilari
subrotunda. 2f.
Var. «. : spica lobato -subcontinua nutante, foliis snperne
uudiusculis. — Forma vulgaris Emopaea.
Juncus etc. Linn. Lappon. no. 125. t. 10. f. 4., forma ad
«a. accedeus.
J. spicatus Linn. spcc. plant, p. 469, fl. Danic. t. 270,
Engl. bot. t. 1176, Rostkov. ! no. 41, Host.! gram. IV. p.56.
t. 100.
415
J. thj/rsißorus Vest apud R. et Schult. VII. p. 277.
Luzulct spicuta DC. Franc. 110. 1828, Desv. n. 23, Gau-
din.! agrost. II. p. 248, Bichen. no. 5, E. M. luz. no. 15, La-
harp. no. 19, Kuiitli enum. III. p. 311.
Var. aa. compacta : spica densa abbreviato - com pacta. -<-
Vix varietas, quam saopius eodem caespite cum forma prima
occurrat.
Juncus spicatus Krock. Siles. no. 559. t 52.
Luzula nigricans Desv. no. 17, excl. Willd. syn., Hopp.!
et Hornsch. pl. exsicc.
L. spicata ß. compacta E. M. 1. c, ß. minor Reichenb. !
Germ, exsicc. no. 715.
L. glomcrata Mielichhofer ! in Regensb. bot. Zeit. 1839.
P. 489.
Var. aua. : tenella : gracillima , spica brevissima pauci-
tlora_, Capsula pallente periauthium superante. — Morbus po-
tius quam varietas, planta aliarum umbris paene obruta.
Luzula tenella Mielichhofer! 1. c p. 491.
Var. ß. crecta: spica lobato-subcontinua erecta, foliis
planiusculis.
Luzula spicata , var. Simensis Hochstetter! in Schim-
per. pl. itin. Abjssin. sect. II. no. 1154.
Var. y. interrupta : robustior , spica intcrrupta nutante,
foliis usque ad apicem subvilloso-ciliatis.
Luzula racemosa Desv. no. 22. t. 6. f. 3 , Laharp. no.
18, excl. altero Desv. synon., Schldl. in Linn. VI. p. 43, ubi
addit cl. auctor: „Vix possumus pro varietate L. spicatae
elatiori angusti- et rigidifolia, foliis superioribus pilosulis,
non habere. Talis et apud nos occnrrit varietas vel forma."
— Kunth enura. III. p. 313, excl. syn. L. interruptae Desv.
L. ^tlopecurus Humb. Bonpl. et Kunth nov. gen. I.
p. 238. (teste ipso cl. Kunth).
416
Habilatio. Var. a. cum subvarietate aa., quae nbique
illam comitatnr, in alpinis totius Enropae, Asiae Americaeque
septentrioiialis, in Islandia (Mackenzie !) , Lapponia (Laesta*
dius! Vahl fil. ! alii), Norvegia (Wahlenb.! Lindblom! Unio
itiner. 1828!), Scotia (Balfour! Bentham!), Arvernia (cte. de
Lamberty!), Pyrenaeis (Endress! pro Union, itin. 182$ sub
Luz. pediformis nomine), Sierra Nevada, altit. 9000 —
10000 ped. (Boissier!), per omnem Alpium tractumü, in Baldo
(Schiede!) aliisque Italiae montibus !!, in summis Sudetis
(Gocppert ! Grabowski! alii) , Carpathis (Portenschlag! Gr.
Sternberg!), Rumelia (Frivaldsky! Grisebach!), Caucaso, alt.
7000 — 10000 ped. (CA. Meyer), Altai (Ledebour!), Una-
laschka (Chamisso!), ad sinum Kotzebui (Beechey!), Labra-
dor (Morrison!), in Groenlandia (Gieseke! Vahl fil.!), in ci-
vitatis New Hampshire montibus Albis (Torrey! Barrith!), in
montibus Petrosis (Drummond !) , Carolina (Bosc. !, quare nul-
lns dubito de Junco spicato Walt., CaroL). — Suhvarieta-
tem o.aa. hucusque nonnisi in alpibus Salisburgicis a cl. Mie-
lichhofer! observatu digna existimata est, sed vix dubitave-
rim, eam ubique cum o. passim occurrere. — Var. ß. in
Abyssiniae montibus Simensibus prope Demerki _ (Schiraper!).
Var. y. in regni Mexicani Playas de Jorullo, alt. 2500
ped., et in Tolucca, alt. 8300 ped. (Humb.); et Orizaba mon-
tibus inter 10000 et 12800 ped. alt. (Galeotti! Schiede). —
Vidi tarnen et formam vulgarem ex Cordillera (Matthew!), et
specimina singula ex variis Europae partibus ad varietates ß.
et y. ita trauseuntia, ut nulluni prorsus earum discrimen sibi
constet. Specimina nonnulla montium tarn Albarum quam Pc-
trosarum pari jure vel ad primam vel ad alteram varictatem
trahere liceret.
417
üuzala Peruviana Desv.
L. foliis canaliculatis planisve longe villoso-ciliatis, spica
lobato- vel interrupto -supradecomposita elongata post anthe-
sin subnutante , bracteis primariis foliaceis, infimis spicam du-
plo superantibus, bracteolis laceris, periauthii foliolis oblongo-
lanceolatis, exterioribus acuminato - subulatis , interioribus
brevioribus summo apice obtusiusculis mucronulatis, capsulam
trigono-oratam obtusam muticam snperantibus, staminibus
brevissimis. 2f.
Luzula Peruviana Desv. no. 20, Kth. enum. III. p. 313.
Li. Alopecurus Humb. Bonpl. et Kunth nov. gen.I. p.238.
ex parte (teste ipso cl. Kunthio), E. M. in reliq. Haenk. I.
p. 145, Laharp. 17. ex parte.
Habitatio. In scopulosis Andium Quitensinin , prope
Puembo, alt. 8100 ped., et La Hacienda de Antisaua, alt.
12600 ped. (Humboldt, et quoad locura posteriorem Host-
weg \), et abhiuc usque ad nivis aeternae limites, i. e. ad alt.
15000 ped. (Hostweg!); in summo fere monte Pichincha (abs-
que collectoris nomine in herb. Hookerü). Ubi eandem in
Peruvia legit Haeuke ! , non constat.
Planta lecta prope La Hacienda de Antisana circiter 15
pollices alta, foliis omnino planis; reliquae a me risae, aeternae
nivi propius natae, 6 — 8 pollices altae, foliis constanter ca-
naliculatis. Praeterea non differunt nisi inflorescentia illius
tripollicari, harum uni- vel sesquipollicari. Omnium caulis
mnlto rojjustior, quam in ulla L. spicatae varietate. Habi-
tus fere Panici Cruris galli.
Iiuzola Alopecurus Desv.
L. foliis canaliculatis planisve longe villoso-ciliatis, spica
pyraraidato - ovali erecta supradecomposita, bracteis primariis
22r Bd. 4s Heft. 27
418
foliaceis, infimis 3 — 5 involucrnm universale mentientibus
spicam bis terve superantibus , bracteolis longissime fimbriato-
villosis, perianthii foliolis subaequalibns ovato-lanceolatis acu-
miuatis, capsulam trigono - ovatam superne pyramidato - acu-
tam mucronulatam superantibus , seminibus subrotundis apiee
brevissime papillatis , basi oblique carunculatis. %.
Luzula Alopecurus Desv. no. 19, Kunth. enum. III.
p 314.
L. villosa Wickstr.? in act. Holm. 1823. p. 3.
Habitatto. Ad fretum Magellanicum (Desv.), in insiilis
Falklandicis (Wright! C. Darwin! d'Urville!), et in insula
Macquarrie (Frazer!), nnde verisimile fit, ut omues maris
Antarctici insulas incolat.
In hac specie pariter ac in L. Peruviana folia minorum
speciminum caualiculata, majorum prorsus plana sunt. Cau-
lis nunc palmaris nunc fere sesquipedalis , junceus. Spica
tenniualis 1 — lYa-pollicaris, junior albo-villosa, ita ut nul-
lus üos appareat, aetate provectior ex brunneo vel ex cine-
reo nigricans, floribus apertis. Spiculae rarissime adeo dis-
cretae ut a cl. Wickstroem describuutur, pleruinque densissi-
me in formain ovalem vel pyramidalem congestae.
Iiuzula caricina mihi.
L. foliis planis ciliatis, spica erecta superne simplicissi-
ma floribus distantibus, inferne spiciilis saepe remotissimis
paucifloris aucta, bracteis infimis foliaceis, reliquorum pleris-
que ovato -subulatis maxime inaequalibus, perianthii foliolis
late-lanceolatis, exterioribus acuminato- subulatis, intcrioribus
paulo brevioribus acutiusculis, capsulam trigono siifeglobosam
turgidam mucronulatam paulo superantibus, staminibus duas
tertias perianthii partes longis, seminibus inaeqnaliter sex-
costatis truncatis , basi oblique angulato - carunculatis. 2J-«
419
Habitatio. In sylvis Cordillerae Mexicanae prope Oaxaca,
alt. 8000 ped.(Galeotti! collect. 1840. no. 5757, absque nomine).
Planta, ni fallor, caespitosa gracilis, caule 5 — 15 pol-
lices alto. Folia angusta striata, pilis longis subsericeis albis
ciliata, et ad raginarum oras retrorsnm barbata. Spiculae
inferiores, dura adsnnt quo longins inter se distant, eo lon-
gins pednucnlatae, infima nonnnnqnam per 4 pollices a reli-
qnis remota, pednncnlo a folii vagina semiincluso sesqui-
pollicari capillaceo , snperiores subsessiles. Tnm flores in
racbi terminali erecta solitarii sessiles , inferiores distantes,
supremi approxiraati. Bracteae sub singulo llore tres, nna
ovato-subulata flore plernraqne longior, reliquae ovatae flore
breviores, parce pilosae. Perianthium sesqnilineam longum et
friicttis spadicei ad basin subvirentes. Seinina qnae in diagnosi
descripsi , qnamqnara ex specimine capsulis omnibns jam sponte
apertis, fortasse tarnen nondnm omnino perfecta, qnnm testa
statu sicco inter costas praesertim ventre panlo collapsa ap-
pareat, sed costae tarn prominentes, quam nunquam in alia-
rum specierum seminibus sive maturis sive immaturis vidi.
Affinitnte proxima L. pediformi , sed habitns peculiaris, fere
Caricis multijlorae seu divulsae juuioris.
Iiuzula pediformis DC.
L. rhizomate ascendente crasso, foliis planis, panicula
lobata nutante, racemulis contractis composita, spatham sub-
aequante, bracteis omnibus ciliatis, periantbii foliolis oblon-
gis, exterioribus acuminatis, interioribus brevioribus obtusis
mucronatis, capsulam triquetro-ovatam apiculatam subaequan-
tibus, staminibus duas tertias perianthii partes longis, semi-
nibus oblique oblongis basi in carunculam parvam aüenuatis,
ventre subcarinatis et sub vertice ntrinque linea curva e ca-
rina ad marginem cxtensa zonatis. ^.
27 *
420
Juncus campestris S. Linn. sp. plant, p. 469.
J, tnontanus ß. Lam. enc. III. p. 273.
/, pediformis Villars. dauph. II. p. 238. tab. 6, Rostk.
b. 42.
Luzula pediformis Cand. franc. no. 1829, Desv.no. 21,
E. M. luz. no. 17, Laharp. no. 16, Knnth ennm. III. p. 311.
Var. ß, caespitosa: canlibus densins caespitosis, foliis
subsetaceo-complicatis, racemo terminali simplici contracto.
IL, caespitosa Gay mscr. in Durieu! plant, select. Hi-
spano-Lnsit. sect. I. Astnric. no. 216.
Habitatio. In raonte Baldo ! (Pollini, alii), Simplon (her-
bar. Bungeü), Cenisio (Thomas! Moretti! Moris! Bonjean!
in Reichenb. germ. exsicc. no. 1314.), in montibns Delphina-
tus (Villars) > Gallo -Provinciae (Gerard apud DC.) , in Pyre-
naeis, c. g. prope St. Laurent in Ronssillon et Barbouilliere
in Donnezan (Petit !) , et prope Bagneres de Luchon (En-
dress!). — Var. ß. in Asturiae raonte Pico de Arras (Durieu !).
Cl. Dnrieu 1. c. plantae suae adscripsit: Luzula cespi-
tosa Gay in Ann. sc. nat. 1836. Verum ipse cl. Gay 1. e.
p. 250. non novam speciem, sed L. pediformem a Duriaeo
inventam esse praedicat. Specimina a me visa 8 — 10 polli-
ces longa, foliis complicatis, inflorescentia depauperata primo
intuitn novam quidem speciem raentiuutnr, in flore frnctnque
a forma solenni non differunt.
Caruncula seminum basilaris parva quidem seü evidens.
Appendix terminaHs certe nulla, sed commissura panlo ante
verticem desinens, quo fit, ut linea enrva transversa apicem
a commissura separet, quamvis nucleos apicem impleat. Hinc
in descriptione a cl. Kunth data corrigenda sunt ea, qnae
quandam affinitatem cum L. Forstcri longe distante suadere
videbantur.
De Dictyoteis adumbratio.
Auetore
Victore B. A. Coinitc de Trevisan.
vhar. ess. Thalamia superficialia , idiogena (idest excipulo
proprio minime instrueta) , ex ascis uuiccllularibus simplieibus,
e cellulis strati corticalis statim oriuudis, coraposita. Para-
phjses articulalae clavatae. — Oedogonia nunc in diversis
individuis nunc in iisdem thalamiiferis obvenientia, solitaria
vel irregulariter approximata, sparsa, sphaerico- ovata, im-
mersa, morphosi simplici endochromi cellulae singulae iutu-
mescentis strali corticalis orta.
JLlgae corticatac, fulcro radicali expanso-diseoideo
afßjcac.
Obs. Tribus maxime naturalis a Lamourouxio primum
constituta, sed non uisi opere Grevillei (Alg. britaun.) recte
circumscripta et eximie illustrata.
Duplex vulgo „fruetificatiouis" apparatus , Dictyoteis
onimbus communis , adest. De natura autem et significatione
vera organorum, quae oedogonia nuneupavi, adhuc diseepta-
tur. Jam ab anno 1842 (Memoria sopra im nuov. gen. Rho-
docarpon di Cenog. — Sull' ordine dclie Bissac. di Fries. —
422
Sopra ima nuov. classif. delle Alghe) demonstrare conatus
sum: ascos et oedogonia Organa esse distinctissima , quorum
nimm iu alterum nunquam transgredi posse et lieutrum alte-
rius quandam modificationem esse; modum formationis utro-
rumque ab ipso initio diversissimum esse; sporas semper asco
obductas, exsertas, superficiales, oedogonia autem strato cor-
ticali iramersa obvenire; Organa utraque itidem quidem ger-
minare et singula singulara plantam producere, individua ta-
rnen ex oedogoniis orta nunquam ultra evolutionis gradum
matris adscendere ; fructificationes itaque tantum superficiales
vera et sola Organa reproductionis habenda, oedogonia autem
organa multiplnatioiiis, tetragoniis Floridarum analoga", con-
sideranda esse. Auetores attainen recentiores, nullo forsan
excepto, doctrinam de identitate sporarnm et oedogoniorum
acerrime sustiuuenint. Qua quidem rei ratione, mearum ob-
servationum seriem ex toto et integro reyidi ; sed , pace tot
clarissimorum virorum, ne singulam rel minimam modificatio-
nem in oronibus, quae tunc asserui, detegere potui. Cellnlae
superficiales exsertae sporas veras coutinentes, idest asci, or-
gano efficiuutur distiueto jam ab ipsa origine ad metaniorpho-
siu superiorem desiguato, et ideo a ceteris omnibus strati
corticalis cellulis essentialiter dilFerunt. Sporae singulae [e
sporodermide simplici et nucleo homogeneo constant. Celln-
lae contra immersae oedogonia gignentes a ceteris strati cor-
ticalis cellulis matrieibus circumjacentibus ne minimum qui-
dem ab initio differunt et vegetationi taritum itidem inserviunt.
Organa itaque haec immersa, a parte quadam jam evolnta
tballi transformata , cum organis illis in Confervis capülari,
vesicata, tumidula affinibusque obviis, oedogonii nomine
aeque distinguendis, eTolutionis processu et vera inde signifi-
catione omnino mihi convenire videntur. Oedogonia insuper
Dictyotearum tetragoniis Floridarum analoga esse quidem
• 423
crediderim. Cellulae tetragonia foventes ceteris cellulis ma-
tricibus proximis ejusdem ordinis iüitio ad miguem simillimae
sunt nee aliter construcläe , earumque endochromnm serius
tantum niagis magisque condensatur et turgescit. Oedogonia
et tetragonia in eo distingimutur, quod illam subeunt mutatio-
uem, qua parietem cellulae matricis communis disrumpere et
speciem multiplicare valeant; ea tantum inter utraque inter-
cedit difFerentia, quod haec demum tetratoma evadunt, illa
semper indivisa servantur. Paraphyses sie dietae Dictyotea-
rum revera nihil sunt nisi asci steriles.
Praeter reproduetionis et multiplicationis Organa normalia
supra allata, alia quoque in Dictyoteis uonnullis obveniunt,
quae pro fruetificationis quodam genere vulgo habentur. In
Chorda et Haplosiphone organa ascis immixta obveniunt,
elongato-ovoidea, subsessilia, endochromo demum transverse-
seriatim polytomo repleta, ab Eysenhardt corpuseula annu-
lato - septata nuneupata, a Carmichael capsulae, a Corda
et Harvey antheridia voeata. Haec gonophyses denorainavi,
et cum organis a clarissimis Diclde et Harvey in Cutler ia
mvltifida observatis et antheridii nomine insiguitis eonvenire
putaverim. De natura gonophysium dubia multa adhuc sol-
venda restant ; mihi > locum quo in omnibus speciebus, in qui-
bus hactenus innotuerunt, obveniunt praeeipue consideranti,
organa normalis fruetificationis ascigenae per anamorpbosiu
transformata esse verosimile quidem apparet.
TrichopJiyses tandem voeavi filamenta elongata confer-
voidea, cylindiica, medio praesertim longearticulata, saepe
subinania, delicatissima, simplicia, superfieialia, e Strato cor-
ticali oriunda, sparsa, plerumque solitaria, quae in Dictyo-
teis permultis observataj Chordarieis autem propria, ab au-
ctoribns recentioribus vulgo eilig vel fila ciliiformia nuneu-
pantur.
424
Subtribus I. Pnnctarieae *.
Chat; ess. Monoclines. — Thalamia ab ipsa origine
nuda; asci monospori. — Thallus laminaris solidus. Fulcrum
radicale nudum.
Gen. I. Diplostromium Kütz.
Char. Thallus laminaris stipitatus, simplex, planus, so-
lidus, continuusj tenuissime raembranaceus. Fulcrum radicale
discoideum miuutissimum , nudum. Trichophyses rarissiraae.
Structura cellulosa, arcta. Stratum corticale nulluni. Stratum
medulläre e cellulis aequalibus subparallelipipedis coelococco-
deis distromaticis compositum.
Thalamia vix definita, punctiformia, minutissima , nuda,
per omnem thallum inordinate sparsa, ex ascis simplicibus,
sphaerico-ovatis, sessilibus, mouosporis, erectis, paraphysi-
bus simplicibus clavatis articulatis subradiantibus paucissimis
concomitatis, composita. — Gouophyses nullae.
Oedogonia ig'uota.
1. Diplostromium tenuissiinuin Kütz. (Phycol. gener.
p. 298. t. 20. II. fig. 1 et 3. ceteris omnibns exclusis.)
Punctaria tenuissima Greyill., Menegh. (Alg. Ital. e
Dalm. p. 179.) — Zonaria tenuissima Agardh (System.). —
Z. plantaginea rar. tenutor Agardh (Spec). — Ulvaplan-
taginifolia rar. tenutor Lyngb.
Hab. Mare Balticum, boreale, adriaticum.
Obs. Fignrae 2, 4, 5, 6, 7, 8, iconis 20. II. Diplostro-
mii tenuissimi Kütz. ad Heterophycum balticum Treyis.
(Sopra un nuovo gen. Mencghinia di Alghe Imenotall. —
Saggio di nna monogr. delle Alghe Coccotall, p. 101.) per-
tinent.
425
Gen. II. Sorailtliera Posteis et Ruppr.
Char. Thallus laminaris subsessilis, simplex, planus,
solidus, contiuuusj tenuissiine membranaceus. Fulcrura radi-
cale discoideum, miimtissimum , nudnm. Trichophyses uullae.
— Structura cellulosa, arcta. Stratum corticale nulluni. Stra-
tum medulläre e cellulis aequalibus angularis phacnococcodeis
monostromaticis ? compositum.
Thalamia exacte definita, soriformia, hemisphaerica, nu-
da, per omnem thallum iuordinate sparsa, ex ascis simplici-
bus, pyrifonnibus , basi angustatis, monosporis, paraphysibus
simplicibus clavatis articulatis radiantibus deuse concomitaüs
composita. — Gonophyses nullae.
Oedogonia ignota.
Obs. Licet genus mibi tautum uotum sit e descriptionej
quam dederunt clarissimi Posteis et Rupprecht, praecedeuti
sine dubio summopere affine, nee satis forsan ab eo distiu-
ctum, Tidctur, ex auetoritate eorundem „structura JJlvae et
fruetificatione Pu/ictariae" insigne. A Diplostromio itaejue
tbalamiis exacte definitis soriformibus hemisphaericis ascistjue
pyrifonnibus basi angustatis radiantibus densis nnice quasi
differre videtur.
1. Soranthera ulvoidea Postcls et Ruppr.
Hab, Oceanus paeificus borealis ad Sitkam.
Gen. III. Punctaria Grevill.
Char. Thallus laminaris stipitatus , simplex, planus, so-
lidus , continuus , membranaceus. Fulcrum radicale discoi-
deum, minutum, nudum. Trichophyses rarissimae. — Stru-
ctura cellulosa, arcta. Stratum corticale c cellulis minutis
subparallelipipedis phaenocoecodeis conflatum. Stratum me-
dulläre e cellulis amplis angulato-votundatis inanibus mono-
— oligostromaticis compositum.
426
Thalamia vix definita, punctiformia, minutissima , nuda,
per orancra thallura inordinate sparsa, ex ascis siinplicibus,
sphaeriro-ovatis, sessilibus, monosporis, erectis, paraphysi-
bus siinplicibus clavatis articulatis subradiantibus paucis con-
comitatis , composita. — Gonophyses nullae.
Oedogonia in iisdem individuis thalamiiferis obvenientia,
solitaria vel irregulariter approximata, per omnem thallum
iuordinate sparsa.
Syn. Phycolupathum Kütz. (Phycol. gener. p. 299.) —
Phyllitis Kütz. (Phycol. geuer. p. 342).
Obs. Geuus sequenti Talde affine, attamen praesertim
thallo laminari piano solido et defectu fibranim filamentosarum
interiorum auastoraosantium sane distinctissimura. Clarissimus
Greville quidem descripsit thalli structuram „of an interlaciug
of lougitudiual and transverse filaments, covered by a finely
reticulated membraue." Sed pro fibris filamentosis longitudi-
ualibiis et transversalibus auastomosautibns sumpsit parietes
cellularum amplarum inauium strati medullaris. Numerus
stratorum e cellulis medullaribus conflatorum varius, caete-
rum in oiuuibus speciebus structura plaue eadeui. P. un-
dulatae , caespitosae, crispatae, fissae , debilis, cu-
nealae, fasciae et lanceolatae fructificationes hactenus
omuino latent. P. dcbilis, cuneata et fascia ab aucto-
ribus praecedentibus ad Lamhiariae geuus relatae fiie-
runt, sed a veris hujus generis speciebus lougius distantj
diiFeriint eiiim fulcro radicali certe discoideo minuto, nee rhi-
zomii ramosi adinstar, et defectu strati medullaris fibrosi.
Stratum iusuper corticale itidem in his, ut in Punctariis ve-
ris 3 pulchre areolatum, et cellulae, quibus constituitur, tc-
nuiores sunt et regulariores. Affiuitas interea liarum omnium
specierum cum P. calendulaefolia et rubescente evideutior
quidem videtur.
427
Celebcrrimus Kützing P. debilem statum sterilem P. ca-
lendulaefoliae credit , Harvey coufra P. fasciae synonymon ;
mihi ab utracjue distincta species. Idem Kützing P. calen-
dulacfoliam proprii generis, Phycolapalhi , typum habet, e
P. autem fascia alterum genus, Phyllitidis nomine et Di-
ctyoteis veris adscriptum , constituens. Sed auctorem prae-
claruin, qui Punclarias , idest sua Phycolapatha, cum
Diplostromio juxta Phycoseridis genus collocaYerit, refutare
omnino supervacaneum putaverim.
1. Punctaria calendulaefolia Trevis. (Synops. gener.
Algar.).
P. latifoh'a Grevill., Menegh. (Alg. Ital. e Dalniat. p.
174. t. 4. fig. 3.), Harvey (Phycol. britann. t. 8).— P. plan-
taginea Zanard. — PTiycolapathum debile fructicans Kütz.
(Phycol. gener. p. 299. t. 24. II. exclus. synon. Laminar iae
debilis Ag. et variet. «.). — Zonaria plantaginea Mar-
tens. — Laminaria debilis Naccari. — TJlva calendulae-
folia Gmelin (System. Natur.). — U. plantaginifolia Wul-
fen, Moris. — U. plantaginea Roth. — Tremella calen-
dulaefolia Gmelin (Histor. Fucor. 1768).
Hab. Ad oras Angliae , Hiberniae, Galliae atlanticas.
Mare mediterraneum ad oras Italiae et Sardiniae. Mare adria-
ticum.
2. Punctaria ruoescens Trevis. (Synops. gener. Algar.)
P. plantaginea Grevill., Harvey (Phycol. britann. 1. 128.).
Phycolupathum plantagineum Kütz. (Phycol. german.) —
Diplostromium plantagineum Kütz. (Phycol. gener). —
Laminaria debilis var. dietyotoides Duby (exclus. synon.
Agardhii). — Viva rubescens Lyngb. — V '. plantaginea
Smith (Engl, botau. t. 2136).
Hab. Ad oras Europae Jatlanticas. Mare boreale et bal-
ticum. 9
428
3. Punctaria undulnta J. Agardh.
Zonaria planluginea Agardh (Spec. Algar. I. 1. p. 138.
excl. sjnon. oran. et variet.) — Laminaria plantaginea
Agardh (Synops. Algar. Scandin. p. 20. excl. syuon.). — Viva
plant aginifolia Lyugb.
Hab. Mare balticum et boreale.
4. Punctaria caespitosa J. Agardh.
Hab. Mare balticum.
5. Punctaria crispata *.
Phj/colapathum crispatum Kütz.
Hab. Mare adriaticum.
6. Punctaria fissa *.
Phycol apathum ßssum Kütz. Fucus bicornis Gmelin.
Hab. Mare boreale ad oras Germauiae.
7. Punctaria deoilis *.
Phycolapathum debile sterileKütz. Zonaria plantaginea
partim Spreng. Laminaria debilis Agardh, Grevill. , Me-
negh. L. papyrina Bory. Fucus phyllitis var. subsessilis
Clement.
Hab. Ad oras Europae atlanticas usque ad Norvegiam.
Mare mediterraneum et adriaticum.
8. Punctaria cuneata *.
Phycolap athutn cuneatum Kütz. (Phycol. germau.) Ph.
debile var. «. Kütz. (Phycol. gener.) Laminaria cuneata
Suhr. L. fasc'tae Aar. Harvey.
Hab. Mare balticum et boreale. Ad oras Angliae at-
lauticas. Ad insulas Falkland.
9. Punctaria fascia *.
Phyllitis fascia Kütz. Laminaria fascia Agardh,
Smith (Engl, botan. Suppl. t. 2845.) Fucus fascia Oeder.
(Flor. dan. t, 768.) Viva fascia Lyngb.
429
Hab. Ad oras Europae atlanticas nsque ad Norvegiam%
Ad insnlas Falkland.
10. Pnnctaria lanceolata *.
Phj/llitis lanceolata Kiitz.
Hab. Maie mediterraneum.
Subtribiis II. Scytosiphoneae *.
Char. ess. Diclines. — Thalamia ab ipsa origine nuda;
asci monospori. — Thallus caulescens fistulosus vel cavns.
Fulcrum radicale nudiim.
Gen. IV. ScytOSipllOH Agardh (Dispos. Algar. Snec.
1811).
Char. Thallus caulescens stipitatus Tel sessilis, simplex
vel ramosus , teres vel compressus , fistulosus vel cavns , con-
tinuus, membranaccns. Fulcrum radicale discoidcum, plcruin-
que minntum, nudum. Trichophyses rarissiraae. — Structura
celluloso-fibrosa, arcta. Stratum corticale e cellnlis minutis
subparnllelipipedis holococcodeis conflatum. Stratum medul-
läre e cellnlis amplis angulato-rotundatis inanibus mono
tetrastromaticis et e fibris filamentosis interioribus paucis la-
xissimis ramosis anastomosantibns tenuissimis cylindricis arti-
cnlatis hyalinis compositum.
Thalamia deimita, punctiformia vel soriformia, plerum-
que minnta, nuda, per omnem thallum inordinate sparsa, ex
ascis simplicibus, ovato -pyriformibus, basi angustatis, mono-
sporis, plus minusve radiantibus, paraphysibus simplicibus
clavatis articulatis immixtis, composita.— Gonophyses nullae.
Oedogonia in diversis individuis (nee in thalamiiferis) ob-
venientia, solitaria vel irregulariter approximata, per omnem
thallum inordinate sparsa.
Sgn. Asperococcus Lamour. (in Annal. du Mus. XX.
1813). Encoclinm Agardh (Spec. Algar. I. 1. 1821). Stl-
430
lopliora Montagn. (Phytogr. Cauar.) Colpocoeliutn Trevis.
(Synops. gener. Algar.) Haloglossum Kiitz. (Phycol. gener.)
Cladocoelium Trevis. (in litter. 1844.). Hydroclathrus Za-
nard. (Not. int. alle cellul. marin, yenet.)
Obs. Clar. Agardh genus snura Scytosiphoncm typo
Viva ßstulosa Hndsoni constitnit, Fuco filo Linnei inter
Fucos tunc relicto. Seriiis tantnm (Synops. Algar. Scandin.
p. 14. 1817.) ScytosipJionem fistulosum varietatem „e loco
natali ortam" ejusdem Fuci fili declaravit. Nomen Aspero-
cocci a Lamouronxio propositum, ex vocabulo latino (asper)
et graeco (xoxxog), hybridum ideoque non agnoscendnm. Cnm
itaqne JJlva haec Jislulosa Hndsoni certissime sit Confervae
echinatae Mertensii synonymon, nomen genericum aptissiranm
omniumque antiquissimnm Agardhianum restitnendum esse pu-
taverim.
Subgenus I. llaloglossum Kiitz.
Char. Thallns stipitatus , simplex, compressus. Fulcrum
radicale minntiim. Stratum medulläre cellulosum mouostro-
maticum. Thalamia soriformia, valde prominentia, inordinate
sparsa.
1. Scytosiphon lanccolatus *.
Asperococcus lanceolatus Lamour. A. compressus
Griff., Menegh., Harvey (Phycol. britann. t. 71.) Encoelium
lanceolatum et compressum Trevis. (Synops. geuer. Algar.)
Haloglossum Grifßthsianum Kiitz.
Hab. Ad australes Angliae et atlanticas Galliae et Hi-
spaniae oras. Mare mediterraneum et adriaticum. Ad oras
Africae Capensis.
Subgenus II. Euscytosiphon *.
Char. Thallns stipitatus, simplex, teres. Fulcrnm ra-
dicale minutum. Stratum medulläre cellulosum mono — tristro-
431
maticnm. Thalamia pnnctiformia vel soriformia, minuta, in-
ordinate sparsa.
Syn. Asperococcus Zanard. (Not. int. alle cellul. ma-
rin, venet.)
2. Scytosiphon echinatus #.
S. fistulosus Agardh (Dispos. AI gar. Suec. p. 24.). S.
filum var. fistulosum Agardh (Spec. AJgar. I. 1. p. 163.).
Asperococcus echinatus Agardh (Synops. Algar. Scandin.
p. XXL), Grevill. (Alg. britann. p. 50. t. 9.), Harvey (Phycol.
britann. t. 194.) A. rugosus Lamonr. A. fistulosus Hoo-
ker. Encoelium echinatum Agardh (Spec. Algar. I. 1. p. 145).
E. Lyngbyanum Grevill. (Scott, cryptog. Flor. t. 290).
Chorda filum var. fisiulosa Kütz. (Phycol. german.) Chor-
daria filum var. fistulosa Agardh (Synops. Algar. Scandin.
p. 14). Ch. filum var. infia ta Wallr. Viva fistulosaHxiüs.
U. rugosa DC. JJ. filum Gonan. U. lumbricalis Lamonr.
U. simplicissima Clement. Solenia fuscata Bory. Ente-
romorpha echinata Link. Conferva echinataWLcrtens, Roth.
C. fistula Roth.
Hab, Mare balticnm et boreale. Ad atlanticas Europae
et Americae oras. Ad littora Canariensia. Mare mediterra-
nenm, aegenm, adriaticnm. Oceaims anstralis ad oras Tas-
maniae. Oceanns pacificns ad oras Japoniae.
S. echinatus var. vermicularis. *
Asperococcus vermicularis Moore, Wyatt. A. echi-
natus var. vermicularis Griff., Harvey. Encoelium echi-
natum var. vermiculare Trtvis. (Nomencl. Algar. I. p. 45.)
Hab. Ad oras Angliae.
3. Scytosiphon utricularis. *
Asperococcus utricularis Dumont d'Urvill. A, Lesso*
nii Bory. Encoelium Lessonii Trevis.
Hab. Ad insulas Maloninas.
432
S. utricularis var. cylindraceus. *
Asperococcus Lessonii var. ß, Bory. Encoelium Les-
sonii var. cylindraceum Trev.
Hab. Cum specie.
4. Scytosiphon Urvillei. *
Asp. Durvillaei Bory. Encoelium Urvillei Trevis.
Hab. Ad oram Chilensem.
5. Scytosiplton Turneri. *
jisp. Turneri Hooker, Harvey (Phycol. britann. t. 11).
ji. bullosus Laraour. A. rugosus var. bullosus Duby. En-
coelium Turneri Trevis. E. bullosum Agardh. Gastri-
dium Opuntia Lyngb. Viva Turneri Dillw. , Smith (Engl,
botan. t. 2570).
Hab. Mare balticum et boreale. Oceamis atlanticus ad
oras Europae a Norvegia nsque ad Hispaniam. Mare medi-
terraneum et adriaticum. Oceanus australis.
6. Scytosiphon tortilis. *
udsp. tortilis Suhr. Encoelium tortile Trevis.
Hab. Ad Indias orientales.
7. Scytosiphon tenuis. *
Asp. tenuis Zanard. Encoelium tenue Trevis.
Hab. Ad oras Istriae.
Subgenus III. Cladocoelium Trevis.
Char. Thallus stipitatus, ramosus, teres» Fulcrum ra-
dicale minutum. Stratum medulläre cellulosum distromaticum.
Thalamia puuctiformia , minuta, inordinate sparsa.
Sj/fi. Encoelium Zauard. (Not. int. alle cellnl. marin,
venet.)
8. Scytosiphon ramosissimus. *
433
Encoelium ramosissimum Kütz. Cladocoelinm ratno-
sissimum Trevis.
Hab. Mare adriaticum.
S. ramosissimus var. trichophorus. *
Encoelium ramosissimum var. trichophorumKAtz. Cla-
docoelium ramosissimum var. trichophorum Trevis.
Hab. Cum specie.
Subgenus IV. Cofpocoelium Trevis. (Synops. gener. Algar.
1842.)
Char. Thallus sessilis, simplex, suborbicularis. Ful-
crnm radicale amplum. Stratum medulläre cellulosum tetra-
stromaticum, cellulis iuterioribus sensim amplioribus. Thala-
mia soriformia, minutissima, subseriata.
Syn. Stilophora Montag. (Phytogr. Canar.) Hydro-
claihrus Zanard. (Not. int. alle cellul. marin, venet.)
9. Scytosiwlion cavernosus. *
Asperococcus sinuosus Bory, Menegh. (Alg. Ital. e Dal-
mat. p. 168. t. 4. fig. 2.) Encoelium sinuosumA.ga.vdh (Spec.
Algar. I. 1. p. 146). Colpocorlium cavemosumTrexis (Synops.
gener. Algar.) Hijdroclaihrus sinuosus Zanard. Stilo^
phora sinuosa Agardh (in Flora 1827). Zonaria sinuosa
Agardh (Synops. Algar. Scandiu. p. XX.). Viva cavernosa
Forsk. U. sinuosa Roth. U. Nostoc Poiret, DeCand. Fu-
cus tremelloides Bertol. Nostoc mesentcricum Agardh (Sy-
stem. Algar. p. 21.), Delle Chiaje (Hydrophyt. neapol.II. p.9.
t. 57). Tremella cavernosa Poiret. T. rugosula et cerina
Clement. Alcyonidium Nostoc Lamour. A. tremelloides
Agardh (Syst. Algar. p. 17).
Hab. Oceanus atlanticus ad littora Cananensia, Hispa-
niae et Galliae. Mare mediterranen m , aegenm, adriaticum,
rubrum.
22r Bd. 4s Heft. 28
431
S. cavernosus var. lobatus. *
Asperococcus sinuosus var. lobatus Endl. et Diesing.
Hab. Ad oras insulae Karek sinus Persici.
Gen. V. HalodictyOH Kütz. (Phycol. gener.)
Char. Thallus caulescens sessilis , simplex, cavns, pri-
mitus suborbiculari-ovoideus hinc inde foraminnlis magis ma-
gisqne dilatatis pertnsus, clathrato - reticnlatns , demnm can-
cellorura margiuibus involutis incrassatus, rete irreguläre snb-
explanatum referens , membranacens. Fulcrura radicale discoi-
deum, amplum, nudum. Trichophyses nullae. — Structnra
celhilosa , arcta. Stratum corticale e cellulis minutis snb-
parallelipipedis holococcodeis conflatum. Stratum medulläre e
cellulis amplis angulato-rotundatis inanibus tetrastromaticis,
interioribus sensim amplioribus, compositum.
Thalamia definita, soriformia, minutissima, nuda, per
omnem thallum inordinate sparsa, ex ascis simplicibus, pyri-
formibus, basi angustatis, monosporis, subereetis, paraphy-
sibus simplicibus clavatis articulatis vix radiantibus immixtis,
composita. — Gonophyses nullae.
Oedogonia ignota.
St/n. Hj/droclathrus Bory (in Dict. class. d'hist. na-
tur. VIII.).
Obs. Nomen quidem Hydroclathri imposuit clar. Bory;
quod cum regulis, utpote ex vocabulo graeco et latino hybri-
dnm, repugnet, rejiciendum erat.
1. Halodictyon Boryanum. *
H. cancellalum Kütz. Aspcrococcns clathratus Me-
neglt. A. cancellatus Endlich. Encoelium clathratum
Agardh (Spec. Algar. I. 2. p. 412). Hydroclathrus cancel-
latus Bory. //. Boryanus Trevis, (Synops. gener Algar.)
435
Stilophora clathrata Agardh (in Flora 1827.) Fuchs cla-
thratus Bory. Corynepliora Agarum Despreaux.
Hab. Oceanus atlanticus ad oras Brasiliae, Canarienses
et Gallicas. Mare mediterraneura ad littora Algeriae. Mare
rubrum. Oceanus australis.
Gen. VI. stilophora Agardh, Zanard. (in Bibliot. Ital.
XCIX.).
Char. Thallus caulescens ramosus, teres, fistulosus,
continuus, membranaccus. Fulcrum radicale discoideum, mi-
nutissimuin, nudura. Trichophyses thalamiis immixtae vel
huc illuc sparsae. — Structura cellulosa, arcta. Stratum
corticale e cellulis minutis subparallelipipedis phaenococco-
deis conflatum. Stratum medulläre e cellulis amplis angu-
lato-rotuudatis inanibus distromaticis, interioribus mnlto am-
plioribus, compositum.
Thalamia defniita, soriformia, nuda, per omuem thallum
in zonas transvcrsas ordinata et fere confluentia, ex ascis
simplicibus, globoso-ovatis, sessilibus, monosporis, erectis,
densis, composita. Parapliyses et gonophyses nullae.
Oedogonia in diversis individuis (nee in thalamiiferis) ob-
venientia, solitaria vel irregulariter approximata, per omuem
thallum inordinate sparsa.
Syn. CarmicTiaelia Grevill. (Scott, cryptog. Flor. t. 288).
Striaria Grevill. (Scott, cryptog. Flor. Synops. p. 44). Sti-
CtyosipTton Kütz. (Phycol. gener. p. 301).
Obs. Episcopus CA. Agardh genus Stilophoram Septcm-
bre anni 1827 proposuit typo Solenia crinita. Eodem auuo
1827 clar. Greville CarmicJiaeh'ae suae attenualae iconem
evulgavit. Genus tarnen Carmichaelia Rob. Brownrt inter
Legnminosas antiquius, et ideo ipse Greville Algae Scoticae
nomen in Strfariqm sequente anno 1828 mutavit. Sti/o-
28*
436
phora Dipterorum faroiliae Muscariaearum geims a Robineau-
Descoidy (Essai sur les Mjodaires) anno 1830 propositnm
fuit ; Stilophorae auteni nomen genericum iuter Polypös (An-
thozoa Madreporina) ex errore typographico pro Stilopora
ortum.
Stictyosiphonem Kütziugii Individuum oedogoniiferum spe-
ciei cujusdam Stilophorae geueris esse quidem crediderira.
Structura omnino eadem; quod ex iconibus etiam (t. 21. fig.
II. et III.) evidentissime patet. Celeberrimus au t ein. hie auetor,
a Dictyoteis CTiordearum et Encoelicarum fumilias separans,
Striariam Encoelieis, Stictyosiphonem vero, cum Chloro-
siphone (Wyattia) et Dictyosiphone, Dermatoblasteis, Ente-
romorpheis suis (Ulvaceis, Hymenothalüs, Ileineis nostris) re-
tulit. Encocliae (Encoelium, Halodictyon, Striaria) in eo a
Chordeis (Chorda, Spermatochnus, Halorhiza) distinguuutur,
quod Stratum medulläre, sive interuum Kütziugii, e cellulis
angulato-rotundatis, nec elongatis subcylindricis in filameuta
longitndinalia coalitis, constituitur. Subtribum itaque haue
nostram Scytosiphoneartim herum in binas sectiones, Eu-
scytosiphoneurum ( Scytosiphon, Halodictyou, Stilophora,
"Wyattia) et Chordcarum (Haplosiphon, Chorda, Adcuocystis,
Phacochorda, Dictyosiphon) nominaudas, diviserim.
Trichophyses in individuis thalamiiferis thalamiis iininix-
tae, in oedogoniiferis huc illuc sparsae.
i. Stilophora crinita Agardh (in Flora 1827).
Striaria crinita J. Agardh. Str. attenuata var. cri-
nita Kütz. Solenia criniia Agardh (System. Algar.). Con-
ferva crinita Ruching.
Hab. Mare adriaticum.
2. Stilophora attenuata Trevis. (Synops. gener. Algar.)
Carmichaelia attenuata Grevill. (Scott, cryptog. Flor,
t. 288.) Striaria attenuata Grevill. (Scott, cryptog. Flor.
437
Sjnops. p. 44. Scytosiphon olivaceus Carmich. Zonaria
lineolata Agardh (in Flora 1827). Z. Naccariana Agardh
(Mss. in Naccar. Flor. Venet.). Dictyota lineolata Grevill.
(Alg. briian». Sjnops. p. XLIII.). Solenia attenuata Agardh
(System. Algar.). Viva attenuata Naccar.
Hab. Mare balticum et boreale. Ad oras Angjiae et
Hiberniae. Mare mediterraueum et adriaticum.
2. Stilophora fragilis Trevis. (Sjnops, gener. Algar.).
Striaria fragilis J. Agardh,
Hab. Ad Bahusiam.
4. Stilophora adriatica. %
Stictyosiphon adriaticus Kütz,
Hab, Mare adriaticum.
Geu.VII. "Wyattia Trevis. (Sjnops. gener, Algar. 1842).
Syn. Chlorosiphon Kütz., Harvej.
Obs. Genus ab omnibus ceteris Dictjotearum cerle di-
stiuctissiuium, Wyattiae nomine, memoriam egregiae Mariae
Wjatt, quae Algarum Daiimouiensium collectionem siccam
pulcherrimam edidit ^ revocante, tjpo jL*perococco pusilio
Carmicbaelii , Septembre anni 1842 proposui. In „A List of
Ibe British marine Algae arranged sistematicallj" a clarissi-
mo Harvej (Phjcol. britann. Fase. XX.) nuper, Aug. 1847,
evulgata idem Asperoeoccwi pusillus tjpuiu sisüt alterius uovi
generis Chlorosiplionis. Celeberrimus Kütziug autem genus
constituit suum Chlorosiphonem anno 1843 (Phjcol. gener.
p.301.) unica specie, ChlorosiphoneShuttleworthiano, sjno-
njmis nullis adjeetis. Speciminibus autbenticis Kützingianis
nullis hactenus visis, mihi adhuc latet an stirps a Shuttle-
worthio communicata speeifice quidem a vero yisperocoeco
pusilio Auglorum differat, quod mihi tarnen valde dubium
videtur. Utrumque itaque sit, quod prioritatem nominis ge-
438
nerici attinetj illud Wyattiae omni jure mihi vindicare nie
posse videor.
1. Wyattia pusilla Trevis. (Synops. gener. Algar.)
Chloros'phon pusillus Harvey. Asperococcus pusillus
Carmich. Encoelium pusillurn J. Agardh.
Hab. Ad oras Angliae et Sueciae.
2. Wyattia Shuttle woi thiana. *
Chlorosiphon Shvttleworlhianus Kiitz.
Hab. Ad oras Hiberniae.
3. Wyattia laminar iae. *
Chlorosiphon laminariae Harvey. Bangia laminariae
Lyngb. Bangiella laminariae Gaillon.
Hab. Ad oras Angliae, Daniae, Galliae atlanticas.
Obs. Ex raente Anglorum est Status tantum juvenilis
Wyattiae pusillae.
Gen. VIII. Haplosiphon. *
Char. Thallus caulescens simplex, teres, fistulosus,
septis intemis transversalibus destitutus, continuus vel sub-
articulato-constrictus, membranaceus. Eulcrum radicale di-
8Coideum, minutum, nudum. Trichophyses spai'sae. — Stru-
ctnra heteromorpha , arcta. Stratum corticale e cellulis roi-
nutis subparallelipipedis holococcodeis couflatum. Stratum me-
dulläre e cellulis amplis elongatis subcylindricis inanibus in
filamenta longitudinalia oligostromatica coalitis compositum.
Thalamia omnem thallum obtegentia, ex ascis simplici-
biis, pyriformibus, basi angustatis, monosporis, erectis, pa-
raphysibus dichotomis clavatis articulatis numerosis immixtis,
composita. — Gonophyses in iisdem individuis thalamiiferis
obvenientes, solitariae, per omnem thallum inordinate spar-
sae, ascis et paraphysibus immixtae, ovato-pyrifornies, basi
angustatae.
439
Oedogonia in diversis individuis (nee in thalainiiferis) ob-
veuientia, solitaria, per omuera thalhim inordinate sparsa.
Sijn. Chorda Zauard. (in Bibliot. Ital. XCIX.).
Obs. Chorda lomentaria Lyngbyei genus sistit, ut cre-
diderim, cum Chorda (tilo) Stackhousei minime eonfuuden-
dmn, pluribus, praesertim rarpicis, magui momenti characte-
ribns sane qnidem distinctiun. In Haplosiphone itaqne thal-
lns septis internis transversalibus destitutus, Stratum medul-
läre oligostromaticnm , asci pyriformes basi angnstati , para-
physes niunerosissimae, gonophyses ovato-pyriformes basi an-
gustatae; in Chordae aiitem genere tballus intus transversim
septatns, Stratum medulläre polystromaticum, asci subobeo-
nici basi longe angnstati, paraphyses nullae, gonophyses ova-
tae brevissime basi angustatae. Paraphyses dichotomae ar-
ctissimain cum Phacochorda afh'nitatem ostenduut. Tricho-
pbyses in individuis tarn thalainiiferis quam oedogoniiferis ob-
veniunt.
Nomen genericum ex anXöoq (simplex) et airfiov (sipho)
deprompsi.
1. Haplosiphon lomentarius. ■•
Chorda lomentaria Lyngb., Menegh. (Alg. Ital. e Dal-
mat. p. 185. t. 4. fig. 7.) Ch. Jistulosa Zanard. Ch. adria-
tica Kütz. (in Linnaea 1843). Ch. filum var. lomentaria
et adriatica Kütz. (Phycol. german.) Scytosiphon lomen-
taria Endl. S. Jistulosus Naccari. S. castanetis Carmieh.
S. filum Kütz. (Actien). 5. filum var. lomentarius Agardh.
Asperococcus castanetis Hooker.
Hab. Mare balticum et boreale. Oceanus atlauticus ad
oras Europae ab insulis Faeröensibus usque ad Hispaniam.
Mare mediterranenm et adriaticuin.
Obs. Ch. Jistulosa Zanardinii (thallo rontinuo) ne mi-
nimum qnidem a Ch. lomentaria Lyngbyei (thallo subartini-
440
lato -coiistrieto) quam certissime diftert. Individuum autem
oedogoniiferum, a Meneghinio pro sterili hujus speciei statu
habitura, est Scytosiplion castaneus Carmichaelii , serius a
dar. Harvey (A Man. of the brit. Alg. p. 36.) „the young ot
CJi. lomentaria^ judicatus.
2. Haplosiphon capensis. *
Chorda capensis Kütz. Chordaria flagelliformis var.
capensis Snhr (in Drege Plant, sicc. capens.).
Hab. Ad oras Africae capensis.
Gen. IX. Cliorda Stackh. (Ner. britaun. edit. I.)
Char. Thallus caulescens simplex, teres, fistulosus,
intus transversim septatus, continuus, cartilagineus. Fulcrum
radicale discoideum, minutum, nudum. Trichophyses spar-
sae. — Structura heteromorpha, arcta. Stratum corticale e
cellulis minutis subparallelipipedis holococcodeis conflatum.
Stratum medulläre e cellulis amplis elongatis subcylindricis
inanibus in filamenta longitudinalia polystromatica coalitis
compositum.
Tbalamia oinnem thallum obtegcntia , ex ascis simplici-
bus, subobconicis, basi longe angustatis, monosporis, erectis,
densis, composita. Paraphyses nullae, — Gonophyses in iis-
dem individuis thalamiiferis obvenientes, solitariae, per omnem
thallum inordinate sparsae, ascis immixtae, ovatae, brevissi-
me basi angustatae.
Oedogonia ignota.
Sij'i. Filum Stackh, (in Mem. soc. natur. Mosqu. II,
1809). FlagcUaria Stackh. (Ner. britann. edit. II.) Chor-
daria Link (in Hör. physic. Berolin.). Scytosiplion Agardh
(Spec. Algar.).
Obs. De loco in systemate et de affinitate hujus genc-
ris j qnnm a phycologis praestautissimis oinnibus recentioribus
441
ad Dictyoteas relatum fuerit, licet a dar. Zanardiiiio (Not.
int. alle cellul. marin, venet. p. 48.) adhuc Laminarieis ad-
scribitur, ulterius disputare supervacaneura pnto. Singulare
autem est, quod celeb. Kützing (Phvcol. german. p. 269.)
„Spermatoidien 0" esse dicit.
1. Chorda filuiu Laniour.
Scytosiphon filum Agardh (Spec). Chordaria filum
Agardh (Synops.). Flagellaria filum Staekh. Fucus filum
Linu. F. tendo Esper. Ceramium filum Roth.
Status valde trichophysiphorus : Chorda tomentosa
Lvngb. Ch. filum var. tomentosa Kiitz. , Harvey, Scy-
tosiphon filum rar. tomentosus Agardh. — Chordaria filum
rar. penicillata Wallr.
Status juvenilis : Chorda filum var. trichodes Lyngb.
Ch. filum var. thrix Harvey, Kützing. Scytosiphon filum
var. thrix Agardh. Flagellaria thrix Staekh. (Ner. bri-
tauii. ed. II.). Fucus thrix Staekh. (Ner. britaim. ed. I.)
Hab. Oceanus atlantiens ad oras Brasiliae, Canarienses,
Europaeas omnes et Americae borealis. Oceanus paeificus bo-
realis ad Sitkam, Unalaschkam et Kamtschatkam.
2. Chorda riinosa Montagn.
Scytosiphon rimosus Endl.
Hab. Ad oras Tasraaniae.
Gen. X. AdeilOCystiS Harvey.
Obs. Clar. Harvey in observationibus ad Chor dam filum
(Phycol. britann. t. 107.) ait: ,,the Antarctic genus Adeno-
cystis differs from Chorda more by habit than any carpic
character." Caeternm mihi omnino ignotum genus. Hoc ta-
rnen loco animadvertere licet, e recentissiinis, post aiitumnum
anni 1847 impressis, vel phycologorum peregrinorum operi-
442
bus vel diariis milla uua, ob tristissimum bellum itaticiim, ba-
ctemis uondum ad me pcryeiiisse.
Gm. XI. PhaCOCllOrda Agardh (Spec. Algar. 1. 182t.).
Char, Thallus caulescens ramosus, ramis apice thala-
m!o abuormi plerumque sterili verticilliformi triehophjsiphoro
coronatis, teres, fistulosus, continuus, cartilagineus. Ful-
crum radicale discoideuin, minutissimura , nudum. Tricho-
physes tbalamiis imraixtae. — Struetura heteromorpha, laxa.
Stratum corticale e cellulis minutis augulato-rotundatis holo-
coccodeis coiiflatum. Stratum medulläre e cellulis amplis elou-
gatis subcylindricis iuauibus in filamenta lougitudiualia poly-
stromatica coalitis compositum.
Thalamia exacte defiuita, soriformia, yalde prominentia,
uuda, per omnem thallum inordiuate sparsa, ex ascis sim-
plicibus, pyriformibus , basi angustatis, monosporis, paraphy-
sibus dichotomis clavatis moniliformiter articulatis radiantibus
dense immixtis, composita. — Gonophyses uullae.
Oedogonia ignota.
Syn. Phymacium Link (Handb. zur Erkenn, der nutzb.
und am häuf, rorkom. Gewächs. III. p. 232. 1833.) Stilo-
phora J. Agardh (Novit. Hör. Suec. ex Algar. famil. p. 16.
1836). Spermatochnus et Halorhiza Kütz. (Phycol. gener.
p. 334 et 335. 1843).
Obs. Cum iuter Fungos Phymacium Friesii exstet et
uomen Stilophorae persistere non potuit, jam anno 1842.
(Synops. gener. Algar.) vetustius genericum Phacochordam
vindicare credidi.
1. Phacochorda rhizodes Agardh (Spec. Algar. I. 1.
p. 125).
Stilophora rhizodcs J. Agardh. Spermatochnus rht-
zodcs Kütz. Sporochnus rhizodes Agardh (Spec. Algar. I.
443
1. p. 156). Chordaria rhizodes Agardh (Syuops. Algar.
Scandin. p. XIII.). Ceramium rhizodes Agardh (Dispos. Al-
gar. Suec. p. 18). C tuhercttlosum Roth. Fuchs rhizodes
Turn. Conferva verrucosa Smith.
Hab. Mare balticum et boreale. Ad atlauticas Europae
oras a Norvegia usque ad Hispaniam. Mare mediterraiieum
ad oras Nicaeenses. Oceauus australis ad Tasmauiam.
2. Phacochorda paradoxa TreAis. (Synops. gener.
Algar.)
Stilophora Lyngbyei J. Agardh. Spermatochnus pa-
radoxus Kütz. Striaria Grcvilleana Pollexfen. Scytosi-
phon paradoxus Hörnern. (Flor. dan. t. 1595. fig. 2.) Spo-
rvchnus rhizodes var. paradoxus Agardh (Spec. Algar)
Chordaria paradoxa Lyngb. Ch. rhizodes var. paradoxa
Agardh (Syuops. Algar. Scandin.). Conferva paradoxa Roth.
C. rhizodes Ehrh.
Hab. Mare balticum et boreale. Ad oras Augliae et
Hiberniae.
3. Phacochorda clavieeps. *
Spermatochnus clavieeps Kiitz.
Hab. Ad Dalmatiam.
4. Phacochorda setacea.
Stilovhora setacea Menegh. Spermatochnus setaceus
Kütz. .
Heb. Ad Dalmatiam.
5. Phacochorda capillaris. ■'-'
Stilophora capillaris Menegh.
Hab. Ad Dalmatiam.
6. Phacochorda minor. *
Stilophora minor Zanard.
Hab. Ad Dalmatiam.
444
7. Phacoehorda adriatica Trevis. (Synops. gener.
Algar )
Stilophora adriatica J. Agardh. St. gracillima Za-
nard. Spermatochnus adriaticus Kütz. Sporoclmus adria-
ticus Agardh. Fuchs marginales Wulfe«.
Hab. Maie adriatieum et Propontis.
8. Phacoehorda mediterranea. *
Spermatochnus mediterraneus Kiitz. (Phycol. gener.)
Sporochnus parado.rus Kütz. (Aetien.)
Hab. Ad oras Neapolitanas.
9. Phacoehorda gracilis Trevis. (Synops. gener. Algar.)
Stilophora papulosa J. Agardh. St. adriatica Me-
negh. (Alg. Ital. e Dalmat. t. 3. fig. 2.) Spermatochnus pa-
pillosus Kütz. (Phycol. gener.) Zonaria papulosa Agardh.
Dictjjofa papulosa Lamour., Duby. Sporochnus divarica-
tus Zanard. (in Pappaf. Herb. Algar. mar. adriat. n. 15).
Sp. adriaticus Zanard. (in Bibliot. Ital. XCIX.). Sp. di-
chotomus Kütz. (in litter. 1835). Sp. rhizodes variet. Chau-
vin. Cotifcrva gracilis Wulfen.
Hab. Mare mediterraneuni et adriatieum.
10. Phacoehorda inemhranacea. *
Stilophora membranacea Zanard. Spermatochnus mem-
branaceus Kütz.
Hab. Mare adriatieum.
11. Phacoehorda vaga. *
Halorhiza vaga Kütz. Chordaria paradojra („Herbst-
pflanze") Snhr.
Hab. Mare balticum/
Obs. Specimina Kütziugii authentica non vidi. In ni-
hilo tarnen nisi thalamiis confluentibus a reliquis generis spe-
tiebus essentialiter differre videtnr. Varietas „/5. villos^'
ejusdem auctoris est tantum Status valdc trichophysiphorus.
445
12. Phacochorda taustralis. \
Stilophora australis Harvey.
Hab. Ad Tasmaniam.
Gen. XII. DictyOSipllOIl Grevill.
Char. Thallus caulescens ramosus, teres, fistulosus,
contiuuiis, membranaceus. Fulcrum radicale discoideum, mi-
uutissinnim, mutant. Trichophyses huc ilhic sparsae. — Stru-
ctura heteromorpha, sublaxa. Stratum corticale e cellulis
rainutis subparallelipipcdis holococcodeis longitudinaliter ordi-
uatis conflatum. Stratum medulläre e cellulis amplis elon-
gatis subcylindricis inauibus in nlamenta longitutlinalia oligo-
stromatica laxe conjuncta coalitis compositum.
Thalami a ignota. — Gonophyses nullae.
■Oedogonia solitaria vel irregulariter approximata, per
oinuein thallum inordinate sparsa.
Syn. Scytosiphon Duby, J. Agardh (Novit. Flor. Suec.
ex Alg. fam.).
1. Sictyosipbon foeniculaceus Grevill.
ScytosipJion foeniculaceus Agardh (Spec. Algar. I. 1.
p. 163). Halymenia foeniculacea Agardh (Syuops. Algar.
Scaudin. p. XIX.). Ceramium ßbrosum Roth. Confcrva
foeniculacea Huds. C Jibrosa Spreng. Fucus subtilis
Turner. F. flagelliformis Jürgens.
Hab. Mare balticum et boreale. Ad oras Angliae, Hi-
berniae, Galliae atlanticas.
2. Dictyosiphon ramellosus Trevis. (Syuops. gener.
Algar.)
Scytosiphon ramellosus J. Agardh.
Hab. Ad oras occidentales Succiae.
446
Gen. xiii. »Stereothalia. *
Char. Thallus caulescens raraosus, teres , solidus, con-
tinmis, Fulcrum radicale Trichophyses
nullac. — Strnctura cellnlosa, „e celhilis endochromate reple-
tis longitudinaliter seriatis."
Thalamia ignota. — Gonophyses nullae.
Oedogonia solitaria, per omnem thallum inordinate sparsa.
Syn. Stcreocaulon Hook. fil. et Harvey (in Hooker's
Lond. Jonrn. of Botan. 1845).
Obs. Stirps mihi tantum nota ex descriptione brevissi-
ma ab auctoribns eximiis (Ioc. cit.) data. Facies, ut dicitur,
Dictyosiphonis foeniculacei, cujus in vicinia interea collo-
canda. Nomen tarnen Stereocaulou persistere non potest,
cnm jam multis abhinc annis exstet inter Lichenes genus
homonymon a Schrebero conditum.
1. Ster eothalia Iiyallii. *
Stereocaulon Lyallii Hooker fil. et Harvey.
Hab, Ad insulas Falkland et Cap Hörn.
Subtribus III. Cutlerieae Trevis.
Char. ess. Diclines. — Thalamia ab ipsa origine nuda;
asci polyspori. — Thallus laminaris solidus. Fulcrum radi-
cale fibris articulatis ramosis stupeis vestitum.
Gen. XIV. Clltleria Grevill.
Char. Thallus laminaris subflabelliformis, vage fissus
vel regnlariter dichotomus, ecostatus, compresso- planus, so-
lidus, continuus, membranaceo-cartilagineus. Fulcrum radi-
cale expansum, irreguläre, fibris articulatis ramosis stupeis
dense vestitum. Trichophyses sparsae. — Strnctura cellu-
losa, arcta. Stratum corticale e cellulis minutis subparalleli-
447
pipedis, holococcodeis, longitudinaliter seriatis, conllatum.
Stratum medulläre e ccllulis amplis elongatis, inauibus, lon-
gitudinaliter dispositis, polystromaticis, iutcrioribus maximis,
compositum,
Thalamia exacte dclinita, soriformia, nuda, in ntraque
tlialli pagiiia inordinate sparsa, ex ascis simplicibus, elon-
gato-ovoideis, basi longe angiistatis, polysporis, radiantibus,
trichopbysibus obvallatis, composita. Paraphyses nullae. —
Gonophyses in iisdem individuis oedogoniiferis obvenientes,
trichopbysibus ramosis, in acervulos in utraque thalli pagina
inordinate sparsos aggregatis, fasciculatim insidentes, elon-
gatae, subcylindricae , sessiles.
Oedogonia in diversis individuis (nee in thalamiiferis) ob-
venieutia, solitaria vel irregulariter approximata, in utraque
thalli pagina inordinate sparsa.
Sjjn. Spaloglossum Kütz.
Obs. Clarissimus Greville (Alg. britann. p. 212.) de-
scripsit thalli strueturam „composed of interlacing filaments
within a reticulated membrane": sed pro filamentis „interla-
cing" internis sumpsit parietes cellularum amplarum inanium
strati mediillaris.
Pauca de ipso nomine organorum, quae ascos, gono-
physes, oedogonia et trichophj/ses voeavi, afferre lubet.
Ascos C. multijidae C. A. Agardh apiculos nuneupavit, Duby
coneeptacula , Greville capsulas , J. Agardh sporas, Kützing
spermaloidia, Harvey utriculos', ascos C. multijidae et la~
ciniatae Meneghiui utriculos vel ascos fertiles , Zanardini
antheridia, Endlicher utriculos appellavit. Gonophyses C.
adspersae C. A. Agardh capsulas denominavit, Kützing
spermatoidia; suae C. pardalis De Notaris capsulas; C.
adspertae et pardalis Meneghini utriculos sporiferos vel
448
ascos fertiles, Zanardini anthcridia, Endlicher utrtculos;
C. tnultifidae Harvey antheridia. Oedogonia C. gnineensis,
Solierii et adspersae Kütziug spermatia vocavit. Tricho-
physes Decaisne filamenta nuncupavit , J. Agardh filamcnta
exteriora articulata > Meneghiui ascos steriles vel fila
sterilia peripherica confervoidea , Endlicher floccos arti-
culatos } Kütziug paranemata; trichophyses C. pardalis De
Notaris pediccllos articulatos confervoideos dixit. Quan-
dam esse diversitatem inter vera frnctificationis Organa C.
multißdae et laciniatae et illa sie dieta C. adspersae et
pardalis Meneghini qnidem observavit, unde in characteribus
genericis thalamia C multißdae et laciniatae „ntricnlos bre-
viter pedicellatos et filis sterilibus obvallatos in soros puneti-
formes aggregatos" dixit; acervulos antem gonophysium et
trichophysium C. adspersae et pardalis „ntricnlos filis ipsis
sterilibus ramosis et in thalamia maculiformia stipatis copiose
innatis" vocavit. Gonophyses C. multißdae primum et pro-
prio nomine insignitas descripsit Dickic (in Annais and Ma-
gaz. of Natur. Histor. XIV. p. 168).
Unico charactere „spermatia in disco phyllomatis sparsa"
duetus, clar. Kütziug C. guineensem, Solierii et C. ad-
spersae statum oedogoniiferum, ut genus proprium, nomine
Spatoglossi, sejunxit; quod summa injuria et neglectis plane
biologicis rationibus factum fuisse existirao. Gonophyses et
oedogonia in G\ adspersa et Solierii existere satis constat.
Gonophyses C, multißdae iguorat Kütziug. Thalamia vero,
gonophyses et oedogonia in omnibus Cutlcriae speciebus ve-
ris revera provenire, observationes acenratiores siue dubio
docebunt.
1. Cutleria multifida Grevill ., Harvey (Phycol. britauu.
t. 75).
449
Dictj/ota multißda Bory. D. penicillata Lamour. D.
laciniata Duby. Zonaria multißda Agardh (Spec. Algar. I.
1. p. 135). Z. penicillata Agardh. (Synops. Algar. Scandin.
p. XX.). Haliseris penicillata partim Spreng. Sporoch-
nus multißdus Spreng. Viva multißda .Smith. IT. cornea
Poiret.
Hab. Ad oras Angliae, Hiberniae, Galliae et Hispaniae
atlanticas. Mare mediterraneuni, adriaticum, aegeum.
2. Cutleria laciniata Menegh.
Dictyota laciniata Lamour. D. laciniata var. peni-
cillata Desmaz. D. setosa Duby? Zonaria laciniata
Agardli.
Hab. Mare mediterraneum ad oras Galliae, Algeriae,
Corsicae.
3. Cutleria dalinatica Zauard.
Hab. Ad oras Dalmatiae.
4. Cutleria fibrosa Kütz.
Hab. Ad oras Dalmatiae.
5. Cutleria dichotoma Kütz.
Hab. Mare adriaticmn.
6. Cutleria guineensis. S
Spatoglossum guineense Kütz.
Hab. Ad oras Gnineenses.
7. Cutleria Solierii Zauard.
Spatoglossum Solierii Kütz. Dictyota Solierii Chauvin.
D. latifolia Suhr. Laminaria padinipes Bory.
Hab. Ad oras Corsicae et Galliae mediterraneas et at-
lanticas.
8. Cutleria laminaria Kütz.
Hab. Ad oras Galliae mediterraneas.
9. Cutleria adspersa De Notar.
22r Bd. 4s Heft. 29
450
Spatoglossum ßabeUiforme Kiitz. Sp. Spanneri Me-
negh. (Atti della VI. Riun. degli Scienz. Ital.). Dictyota
adspersa J. Agardh. Padina adspersa Grevill. P. Span-
neri Menegh. (Atti della III. Riun. degli Scienz. Ital.) Zo~
naria adspersa Agardh. Viva adspersa Roth.
Hab. Ad oras Gaditanas. Mare mediterrane um et adria-
ticum.
10. Cutleria pardalis De Notar.
Hab. Ad oras Genuenses.
Subtribus IV. Eudictyoteae. *
Char. ess. Diclines. — Thalamia ab ipsa origine indu-
siata; asci monospori. — Thallus laminaris solidus. Fulrrum
radicale fibris articulatis ramosis stupeis vestitum.
Gen. XV. Dictyota Lamour.
Char. Thallus laminaris dichotomus vel rarissimc pinna-
tifidus, ecostatus, plauus, solidus, continuns, membranaceus.
Fulcrum radicale discoideum, minutum, fibris articulatis ra-
mosis stupeis yestitnm. Trichophyses uullae. - — Structura
cellnlosa, arcta. Stratum corticale e cellulis minutis subpa-
rallelipipedis, holococrodeis, longitudinaliter seriatis, confla-
tum. Stratum medulläre e cellulis amplis parallelipipedis,
flaccidis, nunc coelococcodeis nunc inanibus, Ordinate dispo-
sitis, mono — tetrastromaticis, aequalibus, compositum.
Thalamia exacte definita, soriformia, indusio tenerrimo
fugacissimo primitus tecta, in utraque thalli pagina sparsa,
ex ascis simplicibus, globoso-ovatis, sessilibus, monosporis
(sporis demum tetratomis), subradiantibus , composita. Para-
physes in acervulos sejunctos steriles, tandem nudos et mar-
gine circumdatos, in utraque thalli pagina sparsos, aggrega-
451
tac, simplices, subcyliudricae, articnlatae, suberectae. — Go-
nophyses nullae.
Oedogonia in diversis individuis (nee in thalamiiferis) ob-
venientia, solitaria vel irregulariter approxiraata , in utraqne
thalli pagina sparsa.
Syn. Dichophyllium Kütz. (Phycol. gener. p. 337.)
Obs. Stratum medulläre in maximo speciernm nnmero
monostromaticum, in D. repente tantum distromaticum , in
D. trichode tetrastromaticum. Clar. Meneghini (Alg. Ital. e
Dalmat. p. 212.) paraphyses „a Strato iuteriore erumpentes"
dixit; u t in omnibus tarnen ceteris Dictyoteis, in hoc quo-
que genere a sirato re quidem vera corticali certe proyeniunt.
Indiisium autem thalamia primitus obtegens, item ac margo
paraphysium acervnlos circumdans, nil aliud est nisi perider-
mis ipsa thalli gelinea.
Subgenus I. Eudictyota. *
* DicJiotomae,
1. Dictyota SchrÖderi Grevill.
Zonaria Sehr öder i Agardh. Ulva SchrÖderi Mertens.
Hab. Ad oras Brasiliae.
2. Dictyota denticulata. *
Dichophyllium denticulatuui Kütz.
Hab. Ad oras Genuenses.
3. Dictyota ciliata J. Agardh.
Hab. Mare Antillarum.
4. Dictyota dichotoma Lamour.
D. Bartayresiana Lamour. D. vulgaris Kütz. (Phycol.
german.) Dichophyllium vulgare et dichotomum Kütz. (Phy-
col. gener.) Zonaria dichotoma et Bartayresiana Agardh.
Haliseris dichotoma Spreng. Ulva dichotoma Huds. U.
29 *
452
punctata Gooden. et Woodvv. Fitctts dichotomm Bertol.
F. zosleroides Lamour.
D. dichotoma var. acuta Chauvin, Duby.
D. acuta Kiitz.
D. dichotoma var. implexa. *
D. dichotoma var. inlricala Duby, Grevill. D. im-
plexa Lamour., Delil., J. Agardh, Kütz. D. vulgaris var.
intricat aKiitz. (Phycol. german.) Dichophj/llium implexum
Kütz. (Pliycol. gener.) Zonaria dichotoma var. intricata
Agardh. Fucus implexus Desfont. F. dichotomus var. d.
Bertol.
llah. Oceanus atlanticus a Norvegia usque ad tropicos.
Ad occidentales Americae australis oras. Ad Tasnianiam et
Cap. bonae-spei. Marc rubrum, mediterraneum, aegeum,
adriatieum.
Obs. Clar. Kützing (Phycol. german. p. 270. 71.) sta-
tum thalamiiferum (D. vulgaris K.) ab oedogoniifero (JD.
dichoto?na K.) specifice iterum scparans, yarietatis etiam im-
plexae statum aeque thalamiiferum (D, vulgaris var. intri-
cata K.) a statu oedogonifero (D. implexa K.) sejuuxit.
5. IHctyota divaricata Lamour.
D. linearis Grevill., J. Agardh, Menegh. D. implexa
Duby, Bory, Decaisn. , Montagn. Dichophyllium lineare
Kütz. Zonaria divaricaia Agardh (Synops. Algar. Scan-
din. p. XXI.). Z. linearis Agardh (Spec. Algar. I. 1. p. 134.).
Z. dichotoma var. pumila Naccar. Z* dichotoma var. di-
varicata Martens. Viva fasciata Mohr. Fucus dichoto-
mus var. ß. Bertol.
D. divaricata var. pusilla. *
D. pusilla Lamour. Zonaria pusilla Agardh.
453
Hab. Oeeanus atlantieus ad oras Hispanicas, Canarien-
ses et Americanas. Mare rubrum, mediterraneum , aegeuni
adriaticum.
Obs. Yarietas pusilla differt a specie thallo angustissi-
mo , segmentis onmibus exacte linearibus (nee superioribus
euneatis valde dilatatis).
6. Dictyota aequalis Kütz.
Hab. Ad oras Dalmatiae.
7. Dictyota linearis Trevis. (Synops. gener. Algar.)
D. fasciola Lamour. Dicliophgllium fasciola Kiilz.
Zonaria fasciola Agardli. Fuchs linearis Forsk. F. fasciola
Roth. F. dicholomus Aar. x. Berlol.
Hab. Oeeanus atlantieus ad oras Galliae. Mare medi-
terraneum, aegeum, adriaticum.
8. Dictyota siwenicensis Zanard,
Hab. Ad oras Daiinaticac.
9. Dictyota reoens J. Agardh.
Hab. Ad oras Liguriae et Dalmatiae.
10. Dictyota triclioiles Mcnegli.
Hab. Ad oras Dalmatiae.
11. Dictyota gtriolata Kütz.
Hab. Ad oras Genuenses.
12. Dictyota ligulata Kütz.
Hab. Mare mediterraneum.
13. Dictyota Kuntliii Grevill.
DicJiopJif/lliumKunthiiliiilz. Zonaria Kvnthii Agardh.
Hab. Ad oras Peruvianas et Chilenses.
14. Dictyota spinulosa Harvey.
Hab. Ad insulas Loo- Choo.
15. Dictyota naevosa Montagn.
Zonaria naevosa Suhr.
Hab, Ad oras Africae australis et Canarienses.
454
16. Dictyota furcellata Grevill.
Zonaria furcellata Agardh.
Hab. Ad oras Novae Hollandiae.
17. Dictyota minor Sonder.
Hab. Ad oras Novae Hollandiae occidcntales.
18. Dictyota fastigiata Sonder.
Hab. Ad oras Novae Hollandiae occidcntales.
** Pinnatißdae,
19. Dictyota paniculata J. Agardh.
Hab. Ad oras Novae Hollandiae et Tasmaniae.
20. Dictyota Brongniartii J. Agardh.
Hab. Mare Antillarum.
21. Dictyota dentata Lamonr.
D. rotundata Kütz. (in herb. Berol.). Dichophyllium
dentatum Kütz. (Phycol. gener.) Zonaria dentata Agardh.
Haliseris penicillata partim Spreng. Viva Mertensii
Martins.
Hab. Mare Antillarum et ad oras Brasiliae.
Subgenus II. Stoechospermum Kütz. (Phycol. gener. p. 339.)
Obs. Clar. Kützing genns Stoechospermum typo Zo-
naria marginata Agardhii constituit , quod cellulis strati me-
dullaris polystromaticis pachydermatinis (nee monostromaticis
flaeeidis) et thalamiis marginalibus (nee in utraque thalli pa-
gina inordinate sparsis) a suo Dichophyllio distinxit. Sed,
ut jani dixi , in Dictyota repente Stratum medulläre distro-
maticum et in D. trichode tetrastromaticum adest: hiDictyota
viaculata autem, Zonariac marginatae Agardhii summopere
proxima, thalamia per omnem discum et utramqnc thalli pa-
ginam inordinate sparsa, marginemque liberum hnqnentia, ob-
veniunt. Genus itaque Stoechospermum in eo tantum a
Dictyota distiuguitur, quod cellulae medulläres intcriores
455
arapliores et exteriores minores (nee aequales omnes) occur-
runt; unde vix subgenus proprium.
22. Dictyota marginata Grevill.
Stoechospermum marginatum Kütz. Zonaria margi-
nata Agardh. Z, patens Hering. Haliseris marginata
Spreu g.
Hab. Mare rubrum.
23. Dictyota macnlata J. Agardh.
Zonaria marginata Suhr.
Hab. Oceaiius inditus et ad Cap. bouae-spei.
24. Dictyota polypodioides Lamour.
Zonaria polypodioides Agardh. Haliseris Lamourou-
jcii Spreng.
Hab. Mare Autillarum.
Gen. XVI. Dictyopteris Lamour. (in Desv. Journ. de
botan. II. p. 129. 1809).
Chat; Thallus laminaris stipitatus, dichotomus vel ra-
rissime pinnatus , costa cartilaginea usque ad apicem percur-
reute instructus, planus, solidus, continuus, membrauaceus.
Fulcrum radicale discoideum, minutum, fibris articulatis ra-
mosis stnpeis vestitum. Trichophyses nullae. — Structura
cellulosa, arcta. Stratum corticale e cellulis miuutis subpa-
rallelipipedis, bolocoecodeis, in lineas margiuem thalli versus
excurrentes ordinate dispositis, conflatum. Stratum medulläre
e cellulis majoribus angulato-rotundatis, subinauibus, di
tetrastromaticis , subaequalibus , compositum; costa e cellulis
elongatis angustioribus conflata.
Thalamia exacte definita, soriformia, iudnsio tenerrimo
fugacissimo primitus tecta, in utraque thalli pagina obvenien-
tia, ex ascis simplicibus , globoso-ovatis, sessilibus, mono-
sporis, subradiantibus, composita. Paraphvses in acervulos
456
sejimctos steriles , ab ipsa origine uudos nee margiue eircum-
datos , in utraque thalli pagiua obvenientes , aggregatae, sim-
plices, subclavatae, articulatae, snbereetae. — Gonophyses
nullae.
Oedogonia in diversis individuis (nee in thalamüferis) ob-
venientia, solitaria vel irregnlariter approximata , in utraque
thalli pagina sparsa.
Syn. Neurocarpus Weber et Mohr (Beiträge zur Na-
turk. I. p. 204. 1805). Polypodioides Stackh. (iu Mein. soc.
natur. Mosqu. IL p. 97. 1809). Haliseris Agardh (Spee.
Algar. I. 1. p. 141. 1821).
Obs. Nomen genericum a clar. Weber et Mohr propo-
situm quidem antiquius, sed iuter Leguminosas Neurocarpum
Desvauxii adest. Thalamia in D. polypodioide , plagio-
gramma et serrulata secns costain longitudinaliter insiden.tia
obveniunt; in D. delicatula autem in duabus lineis paralleii*
niarginalibns ordinata et in D. Justii et linear i sparsa ob-
seryantur.
* Dicholomae.
1. ©ictyoptea'is Jiastii Lamour.
Haliseris Justii Agardh.
Hab, Mare Antillarum.
2. Dictyopteris polypodioides Lamour.
D. elongata Lamour. Haliseris polypodioides Agavdh.
Halidrys membranacea Stackh. (Ner. britann. Edit. IL)
Fucus polypodioides Desfont. F. membranaceus Stackh.
(Ner. britann. Edit. I.) F. ambiguus Clement. Viva poly-
podioides DeCand.
Hab. Mare mediterraneum, aegeum, adriaticum. Ocea-
nus atlanticus ab Anglia usque ad insulas Canarienses et Bra-
siliam. Oceauus australis ad Tasmaniam.
457
3. Dictyopteris plagiograinina Trevis. (Syuops. gener.
Algar.)
Haliseris plagiogramma Montagn.
Hab. Ad iusulam Cubae.
4. Dictyopteris Woodwardia Agardh (Syuops Algar.
Scandiii. p. XXL).
Haliseris Woodwardia Agardh (Spec. Algar. I. 1. p.
144). Fucus Woodwardia R. Brown, Turn.
Hab. Ad boreales Novae Hollandiae oras.
5. Dictyopteris delicatula Lamour.
Haliseris delicatula Agardh.
Hab. Mare Antillarum.
6. Dictyopteris linearis Desv..
Ha.iseris linearis Agardh.
Hab. Ad oras Americae.
** pitmaia.
7. Dictyopteris serrulata Lamour.
Haliseris serrulata Agardh.
Hab. Ad oras Novae Hollandiaa.
Gen. XVII. OrtllOSOCTlS Trevis. (Syuops. gener. Algar.
1842.)
Char. Thallus laminaris stipitatus, flabelliformi-partitus,
segmentis saepe costa percursis, apice nnnquam circinato-
revolutus, planus, solidus, continuus, membranaceo-subcoria-
ceus. Fulcrum radicale discaideum , minutum , fibris articula-
tis ramosis stupeis vestitum. Trichophyses saepissime nullae.
— Structura cellulosa, arcta. Stratum corticale c cellulis
minutis parallelipipedis, holococcodeis, in lineas longitudina-
les ordinate dispositis , conflatum. Stratum medulläre c cel-
lulis amplis parallelipipedis, nuuc coelococcodeisnunc inanibus,
458
tetra - — polystromaticis , aeqiialibus >el inacqualibus, compo-
situm.
Thalamia exacte definita, disciformia, indusio teuerrimo
fugacissimo primitus tecta, in utraque thalli pagina inordi-
nale sparsa, ex ascis simplicibns, pyriformibus, basi angu-
statis, monosporis, paraphysibns simplicibns clavatis articu-
latis erectis (periphericis sensim brevioribus) dense immixtis,
composita. — Goncphyses nullae.
Oedogonia in diversis individuis (nee in tbalamiiferis) ob-
venientia, solitaria vel irregulariter approximata, in utraque
thalli pagina sparsa.
Syn. Zonaria J. Agardh (in Linnaea XV. 1841. St y-
popodium et Phycopteris Kütz. (Phycol. gener. 1843).
Obs. Clar. Zanardini (Sagg. di classif. natur. delle Fie.
p. 10) Sporochneis Phacochordam et Laminarieis Chordam
et Dictyopteridem amandans , Zonariearum tribum {Zona-
ria J. Agardh; dLglaozonia Zanard.) ob thalamia indusio nuu-
quam tecta a Dictyoteis veris (Padina , JDictyota) sejunxit.
Character hie differentialis tarnen falsissimus certo est, cum
thalamia indusio teuerrimo fugacissimo primitus tecta eviden-
ter sint tarn in Orthosoris quam in Aglaozonia. Celeber-
rimus Kützing autem nova sua genera Stypopodium etPhy-
copteridem proponens, Stypopodiis individua Orihosoro-
rum nostrorum oedogouiifera ( „spermatia ad utramque pagi-
nam dispersa, non indusiata") et Phycopteridi individua tha-
lamiifera („spermatia in soros pulvinatos, indusio teuerrimo
tectos, aggregata") adscripsit.
Subgenus I. Euorthosorus. *
Char. Stratum medulläre e cellulis aeqiialibus omnibns,
in lineas reetas tarn longitudinales quam transversales ordi-
459
nate dispositis , compositum. — Oedogonia in utraque lhalli
pagina inordinate sparsa.
1. Orthosorus lobatus Trevis. (Synops. gener Algar.)
Zonaria lobata Agardh. Z. fuliginosa Martins. Sty-
popodium fuliginosttm Kü(z. Padina lobata Grevill.,
Moutagn.
Hab. Oceauus atlanlicus ad insulas Canaricnses et Bra-
siliam.
2. ©rthosorus iimltipartitus Trevis. (Synops. geuer.
Algar.)
Zonaria multipartita Suhr.
Hab. Ad oras Africae australis.
3. Orthosorus variegatus Trevis. (Synops. geuer. Algar.)
Zonaria variegata Agardh. Padina variegata Gaillon.
Dictyota variegata Lamonr.
Hab. Ad Autillas et Brasiliam.
4. ©rthosorus Tournefortii Trevis. (Synops. gener.
Algar.)
Zonaria flava Agardh. Stypopodium flavum Kütz.
Padina Tournefortiana Lamour. (in Dict. class. d'hist. na-
tur. XII. p. 589). P. Tournefortii Montagu. P. flava Gre-
vill. Dictyota Tournefortiana Lamour. (Extr. du Journ.
de botan. p. 11.) Fucus Tournefortii Lamour. (Dissert.
p. 44.) F. flatus Clement. Viva Tournefortii Pollhi.
Hab. Mare mediterraueum. Oceanus atlanticus ad oras
Galliae et Hispaniae, ad insulas Cauarienses et Brasiliam.
Oceauus australis ad Tasmaniam.
5. ©rthosorus stuposus Trevis. (Synops. gener. Algar.)
Zonaria stuposa R.Brown.
Hab. Oceanus australis.
6. ©rthosorus Diesingiamis Trevis. (Syuops. gener.
Algar.)
460
Zonaria Diesingiana J. Agardh.
Hab. Ad oras Novae Hollaiidiac.
7. Orthosorus interruptus Trevis. (Synops. gener.
Algar.)
Zonaria intcrrupta Agardh. Phycopteris inlerrupta
Kütz. Padina inlerrupta Grevill. P. angustata Palis. de
de Beauv. Dictyota interrupta et subarticulata Lamour.
Fucus interruptus Turn.
Hab. Oceanus australis , iudicus , atlanticus ad insiilas
Canarienses.
8. ©rthosorus Sinclairii. *
Zonaria Sinclairii Hooker fil. et Harvey.
Hab. Ad Tasmaniam.
9. Orthosorns nigrescens. *
Zonaria nigrescens Sonder.
Hab. Ad occidentales Novae Hollandiae oras.
Subgenus II. Calizonia. *
Char. Stratum medulläre e cellulis inacqualibus , inte-
rioribus ainplioribus , ordinate dispositis, compositum. — Oedo-
gonia in zoiias lineares transversales irreguläres aggregata.
Obs. Thalamia iis omnino, quae mOrthosoro Tourne-
fortii obveniunt, simillima in Viva Atomaria Woodwardii
primus observavit Montagne. Haec stirps autem a ceteris
Orthosoris in co praesertim recedit, quod oedogonia in zonas
lineares transversales flexuosas nunc irregulariter sparsas nunc
per paria approximatas disposita (nee per thallum inordinatc
sparsa) una cum paraphysibus (quae in iudividuis oedogonii-
feris Euorthosorum omnium nullae) nuue solitariis nunc in
acervulos parvos sejunetos aggregatis , nudis nec margine
circumdatis , simplieibus , subclavatis , articulatis , subradianti-
bus, obveniunt.
4G1
10. orthosoms Atomaria. *
Zonaria Atomaria Agardb (Spec. Algar. I. 1. p. 128).
Z. zonata, ciliata et fastigiata Agardh (Synops. Algar«
Scandin. p. XX — XXI.) Sti/popodium Atomaria Kütz.
Padina Atomaria Montagn. P. phasiana Bory. Dictijota
Atomaria Grevill. , Menegh. (Alg. Ital. e Dalinat. p. 229.
t. IV. fig. 6.) D. zonata et ciliata Laraour. Ulva Ato-
maria Woodw. U. serrata DeCand. U. fastigiata Cle-
ment. Fuchs zonalis et pseudociliatus Lamonr. F. ato-
marius var. ß. Bertol.
Hab. Oceanus atlanticus ad oras Angliae, Galliae,
Hispauiae, et ad insulas Canarienses. Mare mediterraneum,
aegeum, adriaticura.
Gen. XVIII. AglaOZOllia Zanard. (Sagg. di classif. natur.
delle Fic.)
Char. Thallns laminaris procnmbens brevissime stipita-
tus, suborbicularis, varie plicato -lobatns, nimqnani circinato-
revolutns, ecostatns, solidns, continuns , membranaceo - coria-
cens, ntrinqne corticatns, inferiori pagina fibris articulatis ra-
mosis stupeis dense instructns. Fnlerum radikale discoidenm,
minutissimiun. Trichophyses nnllae. — Strnctnra cellulosa,
arcta. Stratum corticale e cellulis minutis cubicis , holococco-
deis , in lineas rectas longitudinales Ordinate dispositis , con-
flatum. Stratum medulläre e cellulis majoribus parallelipipe-
dis, inanibus, longitudinaliter ordinate seriatis, polystromati-
cis, acqualibus vel inaequalibus (interioribus amplioribus),
compositum.
Thalamia definita, disciformia, indusio tenerrimo fuga-
cissirao primitus tecta, in superiore thalli pagina inordinate
sparsa, ex ascis siraplicibus , pyriformibus , basi angustatis,
monosporis, rectis, composita. Paraphyses et gonophyses nnllae.
462
Oedogonia ignota.
Syn. Padinella Aresch. (in Linn. XVII.) StifftiaNarAo
(in Isis 1834). Zanardinia Nardo (in Atti della II. Rinn,
degli Scienz. Ital.).
Obs. Thalamia Agl. cottaris ignota ; hanc nihilosecius
Agl. parvulae congenerem esse interea crediderim. Strn-
ctnram thalli quod attinet, Agl. collaris a speeie typica dif-
fert cellulis mednllaribns aeqnalibns omnibns (nee inaeqnali-
bus, interioribus amplioribns).
1. Aglaozonia parvula Zanard.
Padinella parvula Aresch. Zonaria parvula Grevill.
(Scott, cryptog. Flor. t. 360.) Padina parvula Grevill.
(Alg. britann. p. 63.) Spatoglossum parvulum Kiitz.
Hab. Ad oras Angliae, Bahusiae et Daltnatiae.
2. Aglaozsonia collaris. *
Slifftia prototypus Nardo (in Isis 1834. p. 677). St.
Nardi Zanard. Zanardinia collaris Menegh. Z. prototy-
pus Nardo (Atti della II. Rinn, degli Scienz. Ital. p. 189).
Zonaria collaris Agardh. Z. squamaria var. umbilicalis
Naccar. (Flor. Venet. VI. p. 93). Z. squamaria var. lace-
rata Naccar. (Algol. Adriat. p. 81.) Padina collaris Gre-
vill. P. omphalodes Montagn. Cutleria collaris Trevis.
(Synops. gener. Algar.)
Hab. Mare Antillarum, mediterranenm, adriatienm.
Gen. XIX. Zonaria Draparn., Agardh (Synops. Algar.
Scandin. p. XX. 1817).
Char. Thallus laminaris ereetns snbsessilis , flabellifor-
mis, cncullato-convolutns, apice circinato-revolntus j ecosta-
tus, solidns, continnns, membranaceo - coriaceus , ad interio-
rem tantnm paginam corticatns. Fnlcrnm radicale diseoideum,
lato- expansnm, fibris articulatis* ramosis stnpeis dense vesti-
463
tum. Trichophyses ad paginam interiorem zonas lineares
transversales areuatas concentricas aeqnidistantes efformantes.
— Structura cellulosa, arcta. Stratum corticale e cellulis
minutis subcubicis , holococcodeis , in lineas rectas loiigitudi-
nales Ordinate dispositis, conflatum. Stratum medulläre e cel-
lulis majoribus parallelipipedis, coelococcodco-subiuanibus,
lougitudinaliter Ordinate seriatis, di tetrastromaticis, aequali-
bus compositum.
Thalamia definita, lineari-fasciaeformia, indusio mem-
branaceo obmanente demum longitudiualiter dehiscente tecta,
ad interiorem thalli paginam zonis trichophysium contigua et
parallela, ex ascis simplicibus, pyriformibus, basi angustatis,
monosporis (sporis demum tetratomis), subradiantibus, den-
sissimis , composita. Parapbyses in acervos sejunctos steriles,
defhiitos, lineari-fasciaeforines, indusiatos, ad interiorem thalli
paginam zonis trichophysium contiguos et parallelos, dense
aggregatae, simplices, clavatae, articulatae, suberectae. —
Gouophyses uullae.
Oedogonia iguota.
Syn. Padina Lamour., Gailloii, Bory, Grevill., J.Agardh.
Trattinickia Weber et Mohr.
1. Zonaria pavonia Draparn, Agardh.
Z. multifida Draparn. Padina pavonia Lamour., Gail-
lon. P. mediterranea et oceanica Bory. Trattinickia pa-
vonia Weber et Mohr. Dictyota pavonia Lamour. Viva
pavonia Liun. V. cucullata Cavan. Fucus pavonius Linn.
Corallina pavonia Pallas.
Hab. In omni fere inari.
2* Zonaria tenuis. *
Z. paionia var. tenuis Agardh. Z* Commersonii Tre-
vis. (Synops. gener. Algar.) Padina tenuis Bory (in Dict.
464
class. d'hist. natur. XII.). P. Commersonii Bory (in Duperr.
Voyag. de la Coquill. Botan. p. 144. t. 21. fig. 2).
Hab. Ad insulas Marianas et Mauritiam.
3. »onaria Fraseri Grevill. (in Nov. Act. N. C. 1829.
XIV. 1. p.423. t.26. fig. 2).
Padina Fraseri Grevill. (Alg. britann. Synops. p. XLIV.)
Hab. Ad Novam Hollaudiam.
4. »onaria Urvillei Trevis. (Synops. gener. Algar.)
Padina Durvillaei Bory.
Hab. Ad oras chilenses.
Dabam Patavii, die 24. Martii 1849.
Symbolae ad Floram Surinamensem.
Auetore
F. A. Guil. Miquel.
(Conf. Linnaea Tom. XXI. p. 473. et Tom. XXII. p. 169.)
Pars XII.
Selectae Ordinum diversornm.
Anonaeeae.
I. Anona haematantha (n. sp.), ramulis junioribus
pediineulis petiolis liervoque medio utrinque rubiginoso-pu-
bescentibus, foliis membranaeeis utrinque nitidis praesertini sub-
tus in nervis puberulis obovato- vel lanceolato-oblougis, flo-
ribus vulgo solitariis lateralibus breviter peduueulatis, sepalis
3 parvis lato-ovatis apiculatis sensim rotundatis rubiginoso-
tomeutellis, petiolis 3 exterioribus lanceolatis utrinque pu-
bescentibus, iutus basi area triangulari glabra, 3 interioribus
brevissimis ovatis coneavis dorso convexo basin versus pu-
besceutibus.
„Planta scandens flore sanguiueo, in sylvis nli§fnosis'\
Hostin. et Kappl. n. 1191. (?schednla delapsa). — Atio-
tiae acutißorae Mart., A. reticulatae rel. accedens. Ra-
muli tenues mox glabrati. Petioli 1 — 2 lin. anticc snlcati.
Folia tenuiter membranacea , ad lentem subtus subtiliter im-
22r Bd. *s Heft. 30
466
presso- punctata, breviter acntissime acuniinata, basi acute
vel obtusa, costulis utriuque 6 — 8, reticulationibus band pel-
lucidis subtus hinc prominulis notata, 3 */2 — ^Va poll. longa,
1 1/4 — 1 !/2 lata. Pedunculi 2—3 lin. medio vulgo bra-
cteola parva. Alabastra conica, sepalis acutatis, in florc
expanso rotundatis. Petala exteriora acuta 6 — 7 lin. aequan-
tia, 21/a lin. lata; interiora 1 lin. circiter longa.
2. Guatteria chrysopetala. — Anona chrysopetalu
Steud. in Flora 1843. p. 754. — Hostm. Herb. n. 1295.
Tiliaceae.
Triumfetta Liim. — §. fl. npetalis.
1. T. sinuosa (n. sp.) , stellato-tomentella , foliis lato -
vel obovato- rotundatis, inaequaliter dentato-serratis, denti-
bus infimis glandulosis , supra raolliter pubescentibus, subtus
tomentellis incanis, apice abrupte trilobis, lateribusque plus
minus sinuatis subquinquelobis, aliis obtuse angulatis, sum-
mis ellipticis vel denique sublanceolatis, stipulis caducis, flo-
ribus axillaribus fasciculalis breviter pcdunculatis vel sessili-
bus, vel et racemos foliatos sistentibus , sepalis linearibus
acntatis stellato-puberulis quam stamina longioribns. — Herb.
Kappt, n, 1589. Ramuli, petioli et inÜorescentia dense et
subscabriuscule tomentella. Folia 21/2 — 3 poll. longa, et
fere lata, 5-nervia, lobis obtusis; superiora tandem simplicia
et multo minora.
§. ß. pentapetalis?
2. T. Ho stiii amii (n. sp.) , stellato-pnberula, foliis longe
petiolatis ovatis acuminatis dnplicato-serratis_, serraturis iufi-
mis glandulosis, floralibns multo minoribns ellipticis, mem-
branaceis, 5-nerviis, supra sparse, subtus praesertim super
nervös petiolisque ramisque densius pubescentibus, floribus
axillaribus fasciculatis breviter pedunculatis vel in racemos
467
foliatos collectis , sepaÜ9 linearibus mucronato-acutis pilis
stellatis sparsis. Herb. Hostm. n. 499. — Petioli l*/a —
fere 2, folia 3 — 4 poll. longa, tenuiter membranacea omnia
integra, suprema multo minora et subinde iuaequilatera. Flo-
res parvi , iu suppetente specimine aliquid destructi. Storni-
na sepalis haud longiora, Petala soluta intermixta linearia
unguiculata paucis pilis inspersa. — Prope T. mollissimam
et acuminatam iiiserenda.
Büttneriaceae.
1. Melochia (Riedleia) concinna (n. sp.), caule suf-
fruticuloso erecto parce raraoso ramisque fnscescentibus piibe-
rnlis, petiolis stipulis bracteisque densius hirtellis, foliis ovato-
oblongis rel sublanceolatis acutis , basi integerrima subtrun-
catis, dentato-serratis (serraturis teuerrime serrulatis) , utrin-
que praesertim in nervis parce pilosis, racemnlis contractis
axillaribus paucifoliatis pancifloris breviter pednnculatis, bra-
cteis bracteolisque linearibns flore ter longioribus, Capsula de-
presso-globosa loculicide et septicide dehiscente, seminibus
fnsce maculatis. — M. (R.) melissaefolia Benth. var. mihi
in sched. Kappl. n. 1575.
Specimiuibus perfectissimis a cl. Focke nuper missis,
speciem novam esse^ edoctus sum7 [multis nnmeris speciei
Benthamianae affinem, foliis autem haud ovatis et subcor-
datis sed longioribus nee petiolum snum adaequantibus, flo-
rum fasciculis foliosis et breviter peduneulatis, semiuibus haud
hispidis ab ea distinetam. Radiac in ramos plures longos
tenues tenaces divisa. Caules vel prorsus simplices vel su-
perne parce ramosi, stricti, erecti, recti, inferne pennam cor-
vinam crassi, teretes, fuscescentes , pilis simplieibus et pau-
cis substellatis brevioribus immixtis. Petioli 3 — 4 lin. longi
tenues pateutes. Folia subtus pallida venulis erecto -patulis
30*
468
fnscis 6 — 7 iitriiique percursa, ,/2 — vulgo 1 — l*/2 poll.
longa, 3, vulgo 5, raro 6 lin. ad basin lata, marginibus suli-
rectis dentato-serrata sub fortiore lente dentibus tenerrime
sermlatis. Folia Jloralia triplo minora. Stipulae lanceo-
lato -lineares uninerves ciliatae, 2 lin. aequantes. Bracteae
et bracteolae iis similes sed angustiores , ejusdein circiter
longitudinis. Calyjc membranaceus glaber lato -campanulatus
brevis, acute 5-dentatus. Capsula immatura stylis 5 gla-
bris coronata, matura depresso-globosa pubescens, in semi-
coccos medio septiferos secedens, valvis septiferis, columella
tenui persistente. Semina in quovis loculo vulgo i. —
2. Mclochia (Riedleia) liypolenca (n. sp.), fruticosa,
tota stellato-tomentella, foliis modice petiolatis ovatis obtusis
vel acutis, duplicato- vel inaequaliter serrato-dentatis, sub-
tus incanis venisque utrinque 6 — 7 patule erectis parallelis
proraineutibus , cyrais umbelliformibus axillaribtis paucifloris
sub antliesi petiolum rix superautibus , caljee 5-deutato to-
mentello , stylis 5 muriculatis, Capsula ovata acuta pubescente
locnlicide et septicide dehiscente, seminibus in loculis solita-
riis subglobosis. — Prope pl. la Prosperite: Foclce. —
Rami teretes stricti, serius tantum glabrescentes. Petioli 2
— 3 lin. longi, antice canaliculati patnli. Stipulae IV2 —
2 lin. , angustissimae , tomentellae pilis quibusdam simplicibus
iutermixtis , patentes, caducae. Folia patulo-subdeflexa, ver-
sus margines subplicata Waltheriae more, pollicaria vel ali-
quid longiora. Injiorescentia sub anthesi petiolum circiter
aequans; cymoso-racemosa, basi simplex vel statim ramosa
(tunc quasi plures jinflorescentiae aggregatae) post anthesin
quidpiam elongata ; flores pedicellati. Calyjr basi nudus ur-
ceolatus sinuato - acute - 5 - dentatus. Petala oblongo - spathu-
lata glabra calycem duplo excedentia. Stamina stylis bre-
viora , ßlamentis complanatis , antheris oblongo -ovatis.
469
Ilalvaceae.
1. Sida (Malvinda) suriiiamensis (n. sp.) , frutescens ?
stellato - pubcrulcnta , foliis lauceolatis attenuato - acuminatis,
hasi subcuneata integerriuiis , caeterum duplicato-serrato-
dentatis, supra pilis stellatis minutissimis inspersis, sublus
pallidis, pilis snpra nervös dcnsioribus, racemis contractis
pancifloris axillaribus , vel 'super ramos axillares folium vix
aequantes foliatos aut apbyllos racemum compositum sisten-
tibus, pedicellis medio vel infra medium articulatis, calycis
5-augulati 5-partfti lobis lato-ovatis acute acuminatis pube-
rnlis, carpellis pleruraque 10 louge birostribus. Herb. Hostm.
uo. 1079. Obiter conspecta cum S. rhombifolia confunden-
da. Partes juniores pubescentes, sensim glabriores. Pelioli
2 — 3 lin. longi, densius pubescentes. Folia 33/4 — 3 — 21/2
poll. longa, 7 — 6 lin. lata, basi (in sicco) involuta, inferiora
rhombeo-lanceolata, summa prorsus linearia. Stipulae mox
deciduae, filiform! -lineares, petiolum fere aequantes. Pedl-
celli stricti */2-pollicares, accrescentes, demum pollicem me-
tientes. Caltjjc 2 lin. ; corolla vix longior. Carpella nigri-
cantia glabra, cuneato-compressa, semicircularia fere, lateri-
bus dorsoque rugosa, 2/3 lin. longa, rostris demum divergenti-
reflexis filiformibus basi ima dilatatis pubescentibus acbacnio
dnplo loiigioribus. Ipsa achaenia matirra vertice parva aper-
tura, rostra inter, biantia.
2. Pavonia Hostmanni (n. sp.) , ramis petiolis peduncu-
lisque flavicanti -hirtello-tomentosis , stipulis filiformilms , fo-
liis brevissime petiolatis ellipticis vel ovato-oblongis aut in-
ferioribus obovato -rotundatis, obtusis vel acutiusculis repando-
denticulatis, supra scabro -pubescentibus , subtus incano -
(omenlosis, floribus axillaribus solitariis, pedunculo petiolum
470
superante, involucri phyllis 7 linearibus hirtellis calycem dense
hirsntum aequantibus, corolla stellulato-puberula, genitalibus
inclusis. — Herb. Hostm. n. 1288. Prope P. griscam St.
HU. et JVaud. in jlnn. d. sc. nat. 2. ser. XVII. 41. —
Petioli 1, stipulae 2 liu. longae. Folia forma varia, rigi-
da, basi trinervia, supra pilis stellatis scabra nervisque im—
pressis uotata, subtus reticulata pallida, alia fere integerri-
ma, alia, praesertim superiora, dentata, 1 '/2 — 3 poll. longa.
Pedunculi 3 — 4 liu., involucri phylla 3 lin. longa, liucaria,
aciitiuscula. Corolla (purpurea ?) 1 Ya-pollicaris. Stylt rami
10, apice stigraa capitellatnm muricatum gereutes.
Capparideae.
1, Gynandropsis pentaphylla DC. Prodr. I. 238.
Wight et uirn. Prodr. Penins. Ind. or. /.21.
ß. petiolis basi distinetius membramila teiiui con-
nexis, foliolis mediorum aliquando septenis = G. palmt'pes
DC. 1. c. — . De Less. Icon. III. Tab. I. Miq. in Linn. XVIII.
237. — Herba spontanea pilis saepe capitellatis simplicibus-
que pubescens , statura variabilis, eulta glabrescens, perAme-
ricam calidiorem et Caribaeas vulgaris , in India orientali nunc
etiam late diffusa (G. afßnis Blume Byd ragen. G. hetero-
tricha Burch. Trav. I. 537).
2, Oleome (Siliquaria) Hostmaiini (n. sp.) tenerrime
puberula, stipulis spineseentibus petiolisqne hinc aculeolatis,
foliis inferioribns simplieibus ovatis acuminulatis , mediis tri-
foliolatis, foliolis brevissime petiolulatis, lateralibus elliptico-
lanceolatis medio (duplo triplove longiore) oblongo-lanceolato
acuminato, foliis floralibus cordato- ovatis parvis subsessili-
bus, omnibus integerrimis subtus conferte tenerrime pilosulis,
supra glabris, floribus racemosis, toro brevi cylindraceo, se-
palis riliolatis, siliqua glabra gynophorum fere aequaute. —
4T1
Herb. Hostm. n. 118. Rami striulati, denique glabri. Pe-
tioli circiter pollicares, foliolis meiliis breviores; haec 4 — 7
Hn. lata. Aculei flavicautes recurvuli. Pedicelli longiuscuü
puberuli, hmc subcolorati. Sepala linearia, petalis (albis)
bis tcrve breviora. — Thecaphoro elongato ab affinibus nu-
merosis accuratius olim discriminandis facile distinguitur.
Acanthaceae K. Br.
1. Dipteracanthus surinamensis (n. sp.), herbaceus,
suberectus, partibus junioribus ptiberulus, caulibus acute te-
tragonis , foliis ovatis vel ovato - oblongis siibacumiuatis sub-
tus secus nervös pilosuJis, supra pilis adpressissirais minutis
inspersis, floribus axillaribus sessilibus solitariis, bractcolis
liuearibus calyce multo brevioribus , corolla coerulea infundi-
buliformi, tiibo faucem subobliquam aequante, — e §. 3. „gc-
nuini bracteolati" apud Nees in DC. Pr. XI. 115. In
ileclivibus montium regionum inter. ad fl. Suriname prope stat.
Victoria, m. April, fl., Kappl. n. 1866. Specimina mihi ob-
via scinipedalia, caulibus atrofuscis nitidis superue pilosulis.
Petioli pilosuli 1 — 2 lin. , folia 1 — 2 poll. longa ,6 — 7
lin. lata, membranacea, supra saturate, subtus pallide viri-
dia, venis utrinque 4 — 5 patule adscendentibus. Calyjc 2
lin. lougus, segmentis liuearibus angustissimis puberulis ap-
pressis. Corolla pollicaris, iufra faucem leviter curvata,
limbi lobis rotundatis, extus sub lente tenerrime puberula.
Gtesneriaceae Nees ab Esenb.
Besleria Mart. Nov. gen. III. 43.
1. B. gurinamensis (n, sp.), ramis subtetragonis , flexuo-
sis foliis cujusque paris inaequalibus , obovato- vel elliptico-
obovatis acuminatis basi attenuatis vel minoribus rotundatis,
subintegerrimis , subtus in nervis puberulis, supra pilis adnatis
472
minutis inspersis , thyrsulo terminali velutino , bracteato , ca-
lyeis 5-partiti lobis ovatis obtusis iutegerrimis extus pubescen-
tibus , corollae tubo inferne glabro , superne lobisque extus
sericeo-hirtulis, staminum exsertorum filainentis pilosis, an-
therarnm loculis secus latera barbatis. Hosttn. n. 764.
Kappl. n. 1639. Slirps insignis, ut videtur fruticosa; ra-
muli pallidi tetra- v. subtrigoni glabrati laeves , parcis ver-
rucis conspersi. Petioli l1/» — 1 — */«j poll. longi, semite-
retes basi canaliculati, pubemli glabrescentes. Folia eoria-
cea, versus apicem subundato-repauda, majora 7 — 9, mi-
nora 4^2 — 5 poll. longa, illa 3 — 33/4 — liaec 2 lata, co-
stis 7 — 10 utrinqiie patule adsceudentibus prorainulis. liiflo-
rescentia pedunculata, ramis primariis oppositis 4 — 3 liu.
longis, cymose trifloris vel deiiuo in cymulas singulas divisis,
Bracteae bracteolaeque ovatae acutae carinato - concavae
1 liu. longae. Calyjc coloratus, fere 3 liu. aequaus. Co^
rolla ll/n — l1/« pollicaris, infundibuliforuiis, leviter obli-
qua, limbi lobis lanceolatis reflexis, in sicco purpurea, su-
pra faucem aliquid oblique constricta_, superue extus, ipsisque
lobis intus ad apicem, dense pilosa; intus vero glabra conco-
lor. Filamenta medio circiter corollae inserta, basi dilatata
denseque hirta, superne angnstata sparse pilosa. Antherae
2 lin. longae, ovato- ellipsoideae, dorso medio insertae, lo-
culis parte */» inferiore discretae. Ovarium dense hirtum
disco glabro innixum; glandula nulla.
UTeinatanthus Schrad. ~ DC. 1. c. 544.
1. ST. calcaratus (n. sp.) , foliis brevi -lanceolatis sub-
acuminatis integerrimis vel superne repando-serratis glabris,
floribus breviter pedunculatis axillaribus , calyce obliquo 5-
lobo subspatbaceo-fisso, corolla alba infundibuliformi-cam-
panulata basi calcarata. — In sylva prope pl, Berlyn trun^
473
eis innasecns, m. Mart. ß.\ Focke. Species siugularis,
corollae forma Nematanthum cum Cenlroselenia Benth. con-
nectens. Caules glabri , vel ad summos apiecs tenui binc
pulje inspersi, obtuse tetragoni. Folia opposita, carnosa,
glabra, in apiculum brevem subacutum desinentia, neryo me-
dio tantum perspicue pertensa, 2 — 2J/3 vix 3 poll. longa,
6 — 8 lin. lata, pleraque integerrima, alia versus apicem ob-
tuse dentato-serrata; pelioli 1 — 2 lin. Flores in ramulo-
rum summitatibus axillares, pe duneulis -.(an semper solitariis?)
1 — 2 lin. longis, vix prorsus glabris. Qalyjc parvus irregu-
lariter 5-lobus, potius spathaeeo-fissus , ut videtur tenerrime
puberuliis. Corolla pollicaris, lubo tenui 2 lin. longo, snbito
in faucem campanulatam brevi-5-lobam transeunte, calcare
baseos angusto descendentc obtuso tnbum circiter aequante.
Stamina didynama. Filamenta circinaliter torta, anthera-
rum snp. haud contiguarum loeulis discretis siibglobosis. Fi-
lamcntum quintnm anantlierum.
Gloxinia L'Her. — Marl. Nov. gen. III. 62.
1. Gl. tricliantha (n. sp.), caulescens , foliis oblique ova-
tis acutis cordatis crenato-dentatis discoloribus utrinque cum
petiolis ramulisque sparsis pilis inspersis , floribus racemosis,
bracteis foliaeeis ovatis, summis subcoloratis, calycis lobis
ellipticis integerrimis glabris viridibus purpureo-variegatis,
corolla violacea hirta lato-brevique campanulata. — In
hortis surinamensibus eulta et in arenosis spontanea :
Focke. Ex affinitate Gl. caulescentis , speciosae, sed flo-
rum fabrica distinetissima. Petioli 2 — 21/«, poll. longi, su-
premi breviores. Folia 7-pollicaria, multiplinervia, subtus
in sicco violaceo-purpurascentia, summa sensim in floralia
trauseuntia. Bractcae magnae subscssiles, ovatac acutiuscu-
lae integerrimae glabrae, summac lato-ellipticac coloratac,
474
Lobi calycis aequilongi, sed latitudine diversi, elliptici , fere
semipollicares. Corolla 1 — i1/^ poll. longa , ima basi coii-
stricta oblique campanulata , extus seil, subgibbosa, liinbi late
patentis lobis brevibus rotundatis.
Scroplmlarinae R. Br.
Herpestis Gaertn. fil. Suppl. 186. — Benlh. in DC.
Prodr,X. 392.
Sect. Euherpestis Beuth. 1. c. 394.
1. H. polyadena (n. sp.), ereeta rigida glabra tota glan-
dulosa , superne ramosa, caule rainisque tetragonis, foliis seini-
amplexicaulibns lanceolato-linearibus, uninerviis, parte dimi-
dia inferiore angustata lineari integerriraa , superiore latiore
serrata , floribus axillaribus solitariis oppositis brevissime pe-
dicellatis, supremis in ramulis ultimis sub foliis floralibus ab-
breviatis snbtetrastiche imbricatis , bracteolis 2 minutis linea-
ribus, calycis segmentis 3 extimis ovatis acutis, 2 intimis
linearibus subbyalinis, corollae labio sup. eraarginato. In
savana humida prope pl. Berlyn: Focke. — Plures nu-
merosi generis species nostrae affines sunt: H. imbricata
Benth. foliis lanceolatis apice tantum serratis, floribns sessi-
libus, H. scssiliflora ej. corolla calycis segmentum posticum
vix excedente ejusque labio postico breviter tantum emargi-
nato, lobis stigmatis obtusis, H. aarillaris ej. caule piloso,
H. angulata ej. caule scabro caet. ditferunt. — Caulis 1 —
l1/2-pedalis, inferne fere cylindricus, vix pennam anserinam
crassus, superne tetragonus, angulis sub foliis acutioribus,
internodiis supollicaribus, ramulorura lateribus 2 convexiuscu-
lis, 2 coneaviusculis. Folia subtus pallida, ubique dense
glandulosa, marginibus sub lente subrevolutis , i '/2 poll. lon-
ga, 2 — IV2 ^n* snpra medium lata, superiora sensim mi-
nora et angustiora; floralia (seil, ramulorum ultimorum spicac-
475
formium) elliptico - lanceata , basi non angustata, calyces fru-
ctiferos parum excedentia. Pedicelli calyce breviores, com-
pressi , apice , ipso sub calyce , hracteolis 2 linearibus lnimi-
tis. Calyx 2/3 lin. longus, valde glaudulosus , segmentis
accresccntibus, 3 ejcteriora fere couformia, 2 ovata acutiuscula,
i paululum augustius, aequilonga, in fructu viridia , 1 — 1 y9
liu. longa; 2 inlima liuearia hyaliua; omuia concaviuscula.
Corolla (au alba) calyce 1/3 lougior, apice subiucurva, labio
postico erecto coucavo euiarginato , inferius trilobum sub-
aequ.ante. Stamina sectionis. Stigmatis lobi lati acuti.
Capsula ovoidea, 4-valvis. Semina papulosa, augulata, ui-
gricautia.
Steinodia Linn.
Sect. Diamoste Cham, et Schldl. — BeutL. 1. c. 382. §.2.
1. St. surinaniensis (n. sp.) erecta, glabra, foliis ses-
silibus lauceolatis , iufirais obovato- v. elliptico - lanceolatis,
summis augustatis , superne remote subdentatis , junioribus
ininutissime ciliolatis, floribus axillaribus pedicellatis solitariis,
sepalis liuearibus ciliolatis, corolla alba calyce duplo longiore,
antherarum loculis oblongis vix stipitatis, stylo superne dila-
tato. — Prope pl. Jagtlust: Focke. Herba annua e ra-
dice fibrosa, palmaris, multicaulis , caulibus subsimplicibus
tetragonis? teuuibus. Folia J/a vulgo 2/3 — 3/4 poll. louga,
plus miuus lineari-lanceolataj basi augustata, apice acuta,
remote dentata, membranacea, glabra, juniora praesertim
apice ciliata. Pedunculi 2 — 3 liu. longi tenues. Calycis
segmeuta liuearia, aequalia, ciliolata, circiter 1 liu., corolla
2 liu. louga. Lab i um st/p. emargiuatum. Stamina 2 bre-
viora ad medium tubum, 2 ad faucem fere pertingentia. Cap-
sula stylo paulo persistente vulgo rostrata, elliptica, septi-
cida , valvis membranaceis intcgris. Semina pallida.
476
Capraria Liun.
1. C. integerriina (11. sp.), puberula, glabresceus, aspe-
rula, foliis petiolatis oblongo-laneeolatis rel lanceolatis iiite-
gerrimis, supra glabriusculis, subtus in nervis pubescentibus
caeternmque ad lentem subpapillosis, floribiis axillaribus bre-
viter pediuiculatis solitariis v. geminis, calyce corollaque hir-
tis, stamiiiibus 4. — Iioatm. et Kappl. n. 629. — Ra-
morura. suininitates taiitum suppetuiit. Caules angulati in-
ferne glabri sub lente quasi papilloso-lepidoti, quemadmodum
folia pedimciili rel., snperiie pilosi. Pctioli 1 — */a poll.)
folia 3 — 4 poll. longa, 1 — i '/4 lata, basi ima subacuta
nee cuuoata, apice attenuata acuta, tactu asperula, floralia
seusim minora. Flores axillares, superne racemosi. Calyx
2 lin., corolla 7 Uli. longa, dntherac sagittatae. Capsula
tetragona, acuta, 6 liu. longa, puberula.
Organographische Betrachtungen
über einige
Pflanzen aus dem Bereiche der Monocotyledoneae
epigynae.
Von
H. C rüg er auf Trinidad.
CHierzu Taf. III. u. IV.)
in der Entwickelung der Naturwissenschaften, seit dem Zeit-
punkte, wo dieselben den Nainen verdienen, lassen sich zwei
Hauptperiodeu der Bestrebungen unterscheiden. In der ersten
suchte man nach den Unterschieden der Naturkörper unter
einander und bildete so den sogenannten systematischen Theil
der Wissenschaft. Nachdem mau eine Anzahl von Thatsachen
zusammengebracht hatte, fing man an, die Unterschiede ken-
nend, die Analogieeil aufzusuchen, und so entstanden nach
und nach die mehr philosophischen Anschauungsarten der
Naturreiche. Aus der ersten Epoche datiren die künstlichen
Systeme, aus der zweiten die natürlichen Methoden. Wäh-
rend der Zweck der systematischen Wissenschaft die Thei-
lung ist, sucht die uach Analogieen forschende zusammenzu-
fassen, um theils den Ueberblick zu erleichtern, theils die
4?8
Gesetze aufzufinden, die der Bildung der Körper vorgesetzt
sind. Beide Zweige der Wissenschaft sind unermesslich, und
es gehört mehr als ein Menschenlehen dazu , um nur in einem
derselben einigermassen sich selbst genug zu thun.
Eine von den Schwierigkeiten, die sich der genauem
Kenntniss der Gewächse insbesondere entgegenstellen, ist der
Umstand, dass gewisse Welttheile ihre eigenen Formen be-
sitzen, die in den entlegneren Zonen nur mit grossen Kosten
und vieler Mühe herbeigeschafft werden können. Und hier
ist es, wo die beschreibende Botanik der betrachtenden weit
vorangeeilt ist, obgleich nicht verkannt werden muss, dass
viel auch hier schon gethan worden ist. Da mir hier in Tri-
nidad ein überreiches Material zu Gebote steht, gewisse tro-
pische Pflanzen zu untersuchen, so wird es mir vielleicht ver-
gönnt sein, durch das Folgende eine Lücke in der spezielle-
ren Pflanzenkunde auszufüllen.
Die Gruppe der Monocotj/7edoneae epiggnae, welche
die Scitatnineen s Musaceen und Orchideen begreift, zeich-
net sich durch einige gemeinschaftliche Kennzeichen von an-
deren Familien dieser Abtheiluug des Gewächsreichs aus.
Dahin gehören gewisse Unregelmässigkeiten der Bliithentheile,
welche die Morphologen schon seit einiger Zeit beschäftigen.
Ferner muss hierher gerechnet werden die grosse Ausbildung
der Blätter, die bei den Musaceen und Scitamineen durch
eine sehr sichtbare schwulstige Gliederung von dem Blatt-
stiele geschieden sind, welche bei den meisten Orchideen
so weit geht, dass das Blatt sich an dieser Stelle von sei-
nem Stiele ablöst. Diese Bildung finden wir bei den Endo-
genen , wenn wir mit Lindley die Dictyogenen als Ueber-
gangsklasse ausschliessen , nur noch bei den Aroideen wie-
der, wo bei einigen im Alter auch das Blatt von seinem Stiele
4T9
abfällt , bei anderen wirklich zusammengesetzte Blätter auf-
treten, und bei den Gräsern, welche in dieser Hinsicht durch
solche Genera als Pharns den Scitamineen nicht wenig sich
nähern, und wo Blattstiel und Blatt aufs deutlichste geschie-
den sind. Diese Blattartcn können, beiläufig gesagt, bewei-
sen, wie Unrecht jene Botaniker hatten, die den Endogenen
ein Folium pctiolaneum überhaupt nur zuschreiben wollten.
Bei den meisten mir bekannten Pflanzen der oben ge-
nannten drei Familien fällt es ins Auge, dass in denjenigen
Gattungen, wo am Stamme eine Zweigbildung vorkommt, der
Blülhenstand ein sehr zusammengesetzter ist, und dass im
Gegenthcil, wo nur Zweige am unterirdischen Stamme sich
bilden, der Bliithenstand auch ziemlich einfach bleibt. In
welchem Grade dieses verallgemeinert werden kann, muss ich
denen zu entscheiden überlassen, welchen in Sammlungen u.s. w.
grosse Mengen von Arten zu Gesichte kommen. Im Nach-
stehenden wird man, wo es nöthig, eine kurze Beschreibung
der Blüthentheile einiger Pflanzen dieser Gruppen finden, nebst
einem Abriss von deren Entwickelungsgeschichte.
MllSaceen. Heliconia Bihai Sw.
In dem betreffenden Diagramme sieht man die relative
Stellung der Theile dieser Blüthe. Ich muss bemerken, dass
der Gattungscharakter, wie ich ihn in Endlicher u. A. fin-
de, nicht genau auf die Species von Heliconia , die ich hier
kenne, passt, und wir besitzen deren fünf in Trinidad. Die
2 seitlichen, äusseren und die 3 inneren Blumenblätter sind
mehr oder weniger mit einander verwachsen, das der Axe
zugewandte, äussere Blumenblatt steht frei, und der vor die-
sem stehende Staubfaden schlägt fehl.
Der Bliithenstand dieser Species ist zusammengesetzt aus
einer Anzahl von verkürzten Blütheuzweigen, die abwechselnd
480
in zwei Reihen , in grosse Brakteen eingeschlossen, am Schafte
befestigt sind. Die einzelnen Blüthen stehen in zwei Reihen
wiederum, wie das Diagramm zeigt, auf ihrem beinahe hori-
zontalen Träger. Man bemerkt, dass die Blüthen nicht in
der Mitte hinter der nächsten Braktee stehen, sondern mitten
vor einer andern, und somit hinter einer dritten, welche aber
von der Blüthe selber durch jene seitliche getrennt ist. Ich
sehe nur eine Erklärungsweise dieser sonderbaren Blüthen-
stellnng. Der Zweig hätte, gleich dem Schafte, eine zwei-
reihige Aehre sein sollen , mit abwechselnden Blüthen dicht
gedrängt, anstatt dessen haben sich die zwei Reihen von
Blüthen auf der Seite der Hauptaxe seitwärts genähert, und
der Rand einer jeden Braktee tritt zwischen die seitwärts von
ihr sich befindende Blüthe und deren Braktee hineilt. Und
hier muss das Fehlschlagen der Braktee, die zu der Blüthe,
welche der Axe zunächst zu stehen kommt, dann angenom-
men werden.
Die Entwickelung dieser Blumen geht auf folgende Weise
vor sich. Der erste Anblick der Knospe, wo man sie selbst-
ständig nennen kann, ist der eines vollkommen ganzen, flei-
schigen Knöpfchens, das in seinem nächsten, äussern Nach-
barn sein zweites Stadium zeigt; diese zweite Knospe er-
scheint nämlich schon etwas abgeplattet auf ihrer obern Seite,
und fast etwas vertieft oder ausgehöhlt. Hierauf erkennt
man nach und nach die Theile der Blüthe auch, die man
aber nur aus ihrer Stellung errathen kann, da sie selber nur
als höchst unbedeutende Erhabenheiten erscheinen. Diese
Theile entwickeln sich in der Ordnung von aussen nach in-
nen, in der sich dieselben später über einander lagern, je-
doch fällt es hierbei auf, dass der Staubfaden, welcher fehl-
schlagen soll, vor den übrigen, d. h. zu gleicher Zeit mit
den inneren Blumenblättern, seine Erscheinung macht, da man
481
deutlich zu eiuer Epoche der Eutwickelnng 4 Theilc im Innern
der Blume wahrnimmt. Erst später erscheinen die übrigen
5 Staubfäden. Zu diesem Zeitabschnitte und noch etwas spä-
ter hat der fehlschlagende Staubfaden wohl die doppelte und
dreifache Grösse der übrigen. Die verschiedenen Theile der
Blüthe sind im Anfange der Entwickelung, wenn sie sich aus
der bildenden Masse erheben, vollkommen unzusammenhän-
gend unter einander, und fangen an, sich unten verschmol-
zen zu zeigen, erst wenn der fehlschlagende Staubfaden be-
deutend in seiner Eutwickelnng zurückbleibt. Hierbei bemer-
ke ich, dass es nicht nöthig ist, anzunehmen, dass urspüng-
lich freie Theile später mit einander verschmelzen im eigent-
lichen Sinne des Worts, sondern man kann auch annehmen,
da alle anfänglichen Organe mit der Spitze zuerst erscheinen
müssen, und dort, verschiedenen Beobachtungen zufolge, zu-
erst aufhören zu wachsen , und die Spitzen der Blumenblätter
immer freibleiben, dass die unteren Theile der Blume mit ein-
ander verschmolzen entwickelt werden. Die Eutwickelnng
der Staubfäden, wo bekanntlich die Antheren längst fertig
sind, Avcnn das Filament erst anfängt sich zu zeigen, ist
für diese Annahme ein anderer Beweis. Da die beiden seit-
liehen, äusseren Blumenblätter mit den 3 inneren unten ver-
wachsen sind, jene aber mit dem grossen, mittlem, äussern
auf einem Kreise stehen sollen, und aus derselben Bildungs-
epoche stammen, so ist es natürlich, dass die zwei seitlichen
nur mit den Rändern, wo sie das mittlere innere berühren,
untereinander und mit diesem zusammenhängen, hingegen mit
dem Rande, welcher das grosse äussere berührt, freibleiben,
was auch in der That stattfindet, indem der Rand dieses
Blumenblattes zwischen jene hincintritt, natürlich nur gegen
die Spitze der Blüthe zu, da unten alles gleichförmig ver-
wachsen ist.
22r Bd. 4s Heft. 31
482
In den übrigen Spccies Heliconia , die wir hier besitzen,
findet nur der Unterschied statt, dass die äusseren seitlichen
Blumenblätter etwas tiefer nach unten zu frei bleiben. Sonst
ist alles mit H. Bihai gleich. Der BHithenstand dieser an-
dern Speeies ist derselbe, nur sind die Blüthen weniger ge-
drängt, und die äusserste, dem Schafte zunächst stehende
Braktee schlägt fehl, wodurch die obige Erklärung des Blü-
thenstandes bei der ersteren bestätigt wird.
Aus der hier folgenden Beschreibung der Blüthen von
Musa , wie aus den Diagrammen kann man sehen, dass die
Heliconien von jenen sich nicht allein durch den Blüthen-
stand, sondern aneh durch die Stelle, wo das 6te Staubge-
fäss fehlschlägt , unterscheiden. In den systematischen Wer-
ken, die mir zu Gebote stehen, ist darauf nicht hingewiesen.
Musa.
Bei den zwei hier cultivirten Species habe ich Folgendes
beobachten können. Der BHithenstand ist einfacher als in
Heliconia , d. h. es finden sich hinter jeder Braktee (die
Spitze dieser Braktee wächst mitunter zu einem Blatte aus)
zwei transversale Reihen, Avelche zu gleicher Zeit sich ent-
falten und keine partiellen Brakteen haben. Die drei äusse-
ren und die zwei inneren Blumenblätter sind unten mit einan-
der verwachsen , und das 3te innere , mit dem Rücken dem
Schafte zugewandte ist frei. Der fehlende Staubfaden sollte
hier sich befinden und tritt sehr häufig bei abnormen Blüthen
auf dieser Stelle auf. — Die weiblichen Blüthen weichen in
der Gestaltung von den männlichen nicht ab, ausser in der
verschieden starken Entwickelnng der Geschlechtstheile.
Die ganz junge Blüthc von Musa sapientum zeigt sich
zuerst als ein kleines, abgeplattetes Körperchen, auf wel-
chem sich kurz nach seiner Entstehung die erste Spur einer
483
Theilnng auf der der Axe zugewandten Seite als eine Art
von Furche oder mehr durchsichtigen Linie zei^t. Etwas
später vertieft sich diese Furche , und es erscheint eine zweite
auf der Brakteenseite nach ohen zu, der wahren Spitze der
Knospe, welche Furche sich rund auf derselben herumzieht.
Aus dem Theile der Blüthe, der ausserhalb dieser Furche
liegt, bilden sich die 5 später mit einander zusammenhängen-
den Theile der Blüthe, von denen die 2 inneren Blumenblät-
ter erst nach einiger Zeit sichtbar werden , während aus der
innerhalb der Furche befindlichen Masse das freistehende in-
nere Blumenblatt und die fünf Staubfäden nebst dem Pistill
später hervorgehen. Nach und nach bilden sich an der obern
und äussern Seite der Perigonialtheile die Spitzen aus, so
wie sie in der erwachsenen Blüthe erscheinen. Aus der in-
nern Masse formen sich, wie gesagt, die Staubfäden und das
innere Perigonialblatt auf einmal, und bilden einen Kreis.
Dann aber geht die Entwickelung derjenigen Staubfäden, die
vor den äusseren Blumenblättern stehen , bei weitem rascher
für einige Zeit vor sich, und selbst in der aufgeschlossenen
Blüthe sind sie noch etwas grösser als die übrigen. Sehr
spät verhältnissmässig erscheint erst das Pistill, jedoch habe
ich nur sogenannte männliche Blüthen über diesen Punkt be-
fragen können.
In Musa rosacea, die hier im botanischen Garten kul-
tivirt wird, geht die Entwickelung der Perigonialtheile in et-
was Aerschiedener Weise vor sich. Es treten nämlich die
fünf Abschnitte der Blume zu gleicher Zeit auf und entwickeln
sich gleichmässig, so dass in der verwachsenen Blüthe sie
sich nicht in derselben Weise über einander lagern. Ferner
tritt das Pistill hier dreitheilig auf, eben wie es in der er-
wachsenen Blume erscheint, während es in Musa sapientum
einfach auftritt und so bleibt.
31 *
484
M. paradisiaca zeigt eine Menge der interessantesten
Missbildungen, worin sie sich wie die meisten der alten Kul-
turpflanzen verhält. Im Folgenden sind diejenigen aufgezählt,
die ich zu beobachten Gelegenheit hatte.
A. Bei den sogenannten weiblichen Bliithen.
1. Mit 6 Staubfäden, sehr häufig, der hinzugekommene 6te
vor dem sogenannten Labellum stehend.
2. Acht Staubfäden, in einem Kreise stehend, der Rest der
Blume normal.
3. Sechs Staubfäden, einer, 2 oder 3 von denen, die vor
den äusseren Perigonialtheilen stehen , haben die Form
des Labeilnms angenommen.
4. Drei Labellen, acht Perigonialblätter verwachsen, eins
noch ausserdem freistehend hinter dem mittelsten La-
bellum, 11 Staubfäden, sechs Fruchtfächer, alles dieses
um ein einfaches Pistill gestellt im Kreise.
5. Das Labellum ist mit den übrigen Perigonialtheilen ver-
wachsen, hinter ihm befindet sich ein freistehender, fa-
denförmiger Körper. Sechs Staubfäden.
6. Sechs Staubfäden, der, welcher hinter dem Labellum
steht, trägt eine Anthere.
7. Vier Perigonialblätter, alle untereinander verwachsen,
vier Staubfäden , zwei Carpelle , von den 4 Blumen-
blättern fällt eins gegen die Braktee, ebenso eins von
den Carpellen.
B. An den männlichen Bliithen.
1. Sechs Staubfäden, alle normal geformt.
2. Sechs Staubfäden, der 6te unten mit dem Labellum
verwachsen.
3. Sechs Staubfäden , von denen 2 , die vor den seitlichen,
äusseren Blumenblättern stehen, sich labellenartig aus-
gebreitet haben.
485
4. Sechs Staubfäden und drei Labelleu. Die zwei hinzu-
gekommenen Labellen stehen mit einem Staubfaden je-
des vor einem der äusseren seitlichen Perigonialtheile.
5. Die zwei seitlichen äusseren Perigonialtheile sind frei,
die zwei seitlichen inneren mit dem mittlem äussern ver-
wachsen. Der Rest der Blume normal.
6. Tetrainere Blume. Zwei Labella nach vorne, dann
links und rechts zwei Perigonialblätter frei, und nach
hinten vier andere mit einander verwachsen. Acht Staub-
fäden, von diesen ist einer mit dem PistiJl unten ver-
wachsen und einer kommt ausserdem noch hinzu, der die
Form des Labellums angenommen hat, und vor einem
der seitlichen äusseren Blumenblätter steht. Ein Pistill
und 4 Carpellen.
7. Zwillingsblüthe , sehr gemein. Das Perigonium drei-
theilig, 2 Abschnitte nach vorne einfach, ein hinterer
siebenlappig, fünf Labellen, 12 Staubfäden, zum Theil
ohne Antheren, 6 und 6 um eineu Stempel gereihet. Das
mittelste Labellum tritt mit einer Falte zwischen die bei-
den Kreise von Staubfäden hinein, die übrigen Pcrigo-
nialtheile bilden einen Kreis. Diese Zwillingsblüthe ist
auch unter den weiblichen Blumen gemein.
Man sieht, dass die gewöhnlichsten Missbildungen die
sind, wo Uebergänge von einem Zustande in den andern oder
Vervielfältigungen und Verwachsungen stattfinden. Wichtiger
sind diejenigen, wo anstatt einer trimeren eiue di- oder tetra-
mere Blume auftritt. Hier verschwindet, wenu nur Blumen-
blätter in allem da sind, das sogenannte Labellum, und es
steht vor jedem der übrigen ein Staubfaden. Die Blüthe mit
acht Blumenblättern scheint mir eine, wie die Zwillingsblüthe
No. 7. (ß.), entstandene Missbildung zu seiu, von deuen die
486
Theile , welche an" der Sehe standen , avo die zwei Blütheu
zusammentraten , verschwunden sind. Die zwei neben einan-
der stehenden Labellen scheinen hierfür zu sprechen. Die
ersterc von diesen zwei tetrameren Blumen zeigt dagegen,
dass das der Braktee zugewandte Blumenblatt das feststehen-
de ist Die Missbildung A. 4. muss dagegen wohl durch die
seitliche Verdoppelung der einzelnen Blüthentheile erklärt, und
dort das mittlere Labellum als ein verändertes Staubgefäss an-
gesehen werden.
Cannaceen. Calathea lutea Spr.
Wie das betreffende Diagramm zeigt, sind die Blüthen
bei dieser Pflanze zu zweien in zwei Brakteen eingeschlossen,
von denen die an der Seite der Axe stehende das Vorblatt
eines Zweiges vorstellt, diese Brakteen mit ihren Blüthen
wiederum mit zwei anderen in zwei ältere Brakteen, und der
ganze partielle Blüthenstanil in ein grosses, trocknes Deck-
blatt. Jede einzelne Blüthe hat ein kleines Deckblatt seit-
wärts von sich stehen, wenn man dieselbe von der Axe aus
oder von der Seite betrachtet, wo die allgemeine Braktee
sich befindet. Diese Stellung der Blüthen hat die grösste
Analogie mit der der Zweige, nur dass bei diesen zwischen
einem Blatte und einem Vorblatte nur ein Zweig hervorkommt,
anstatt zAvei Blüthen. Die Entwickelung der Zweige , sowohl
als der Blüthen beginnt an der Seite des Stammes, und schrei-
tet gegen das älteste Blatt hin fort. Was die Stellung der
Blüthentheile selber betrifft, so genüge es zu bemerken, dass
eins von den Kelchblättern nach aussen, d. h. weder gegen
die Hauptachse, noch gegen das Blatt fällt, also zwei gegen
die Stelle, avo, wären hier Zweige anstatt Blüthen, die Axe
des Zweiges stehen müsste. Die Anthere steht zwischen die-
sen beiden letzteren Kelchblättern, und an dem von diesen
48T
beiden, das an der Seite der Hauptaxe sich befindet, be-
merkt man jene oben erwähnte Braktee. Bei dieser Species,
sowohl als bei anderen mit analogem Blüthenstande, schlägt
bei den jüngsten Blüthen die eigentliche, zu jedem Zweige
gehörige Braktee fehl, wie denn überhaupt in dieser Familie
ein häufiges Ausbleiben von Deckblättern stattzufinden scheint.
Das Vorblatt ist jedoch immer vorhanden. Da mau sich über
die Bedeutung des letztern nicht täuschen kann, indem seine
Stellung seine Analogie mit diesem Organe in vielen anderen
Endogenen beweist, so kann man diesen Blüthenstand als
eine Reihe auf einander folgender Zweige betrachten, welche
scheinbar aus demselben Punkte entspringen. Ferner sind
die zwei neben einander stehenden Blüthen als zwei andere
Zweige zu betrachten, welche auch aus demselben Punkte
entspringen , deren zu verschiedener Zeit stattfindende Entfal-
tung aber beweist, dass sie ursprünglich in abwechselnder Fol-
ge auf ihrem Zweige stehen sollten. Die Braktee einer jeden
Blüthe schlägt fehl, die kleine seilliche Braktee scheint wie-
derum zu einer andern , ausgebliebenen Blüthe zu gehören,
und thut die Astnatur der Blüthe dar. Die Bliithenstellung
lässt sich also auch hier dann als zweizeilig abwechselnd er-
klären, wie sie eben in nahe verwandten Gattungen als Tha-
lia und Maranla häufig auftritt.
Die junge Blüthenknospe tritt auch hier zuerst als ein
ganzes, gallertartiges Knöpfchen auf, welches sich ebenfalls
auf seiner obern Fläche etwas aushöhlt, ehe die einzelnen
Theile deutlich sich ausprägen. Alsdann erscheinen die äus-
seren Theile der Blüthe deutlich, und hierauf der zweite
Kreis derselben, nach einigen Schriftstellern der äussere Kreis
der Blumenkrone. Erst nachdem beide vollkommen darge-
stellt sind, und selbst die blatt - oder schuppenartige Gestal
angenommen haben, sieht man die übrigen, den Griffel um-
488
gebenden Theile auftreten, und zwar wohl zu gleicher Zeit,
obgleich man die Aulhere fast zuerst bemerkt, da sie beinahe
von Anfang an bedeutend grösser erscheint, als die übrigen
innersten Blüthentheile. Die Anthere steht vor einem der in-
neren Perigonialabschnitte ein wenig zur Seite gewandt, da
nur ein Fach derselben sich auszubilden bestimmt ist; ihr ge-
genüber steht das Labellum, welches im sehr jungen Zustan-
de auch den beiden seitlichen, innersten Blüthentheilen in der
Entwickelung vorauseilt. Nach diesem bleiben aber alle noch
sehr in der Entwickelung zurück } und erreichen erst zu ei-
ner spätem Epoche ihre bedeutende Grösse im Verhältniss
zur Anthere. Was diese aber betrifft, so erscheint sie zuerst
als ein kleines Kiigelchen oder Bläschen, und es bildet sich
erst nach und nach eine Furche auf der vordem Seite der-
selben aus. Es verdient bemerkt zu werden, dass vor der
Drehung und seitlichen Entwickelung der Theile der Zahn,
der an dem erwachsenen Labellum an einer Seite desselben
sich befindet, der älteste Theil dieses Organs ist, und in der
jungen Blume in der Mitte vor der Anthere steht. Das Stig-
ma zeigt sich am letzten, und zwar als ein kleiner, auf sei-
ner oberen Seite ausgehöhlter Körper, und erhebt sich mit
den übrigen Theilen der Bliithe. Ich miiss mich auch hier
gegen eine Verschmelzung früher freistehender Organe erklä-
ren, die Theile der Bliithe verlängern sich an der Basis der-
selben erst sehr spät und sind von Anfang an mit einander
verwachsen.
Bei zwei Species Canna, die ich im jungen Zustande
beobachten konnte, findet ein ganz ähnliches Verhalten statt.
Das blumenblattartige Filament nimmt erst spät die Ausdeh-
nung au, die es im verwachsenen Zustande zeigt, eben so die
übrigen innersten Organe, die, eben wie die Anthere im jüng-
sten Zustande, als kleine Kiigelchen erscheinen. Der Blütheu-
489
stand ist hier wiederum mit der Art der Verzweigung der
Pflanze im Einklänge, die Blüthenzweige beschreiben eine
dreigliedrige Spirale um den Stamm, aus jedem Gliede dieser
Spirale erheben sich 2 bis 3 Blüthen , oder es finden sich 1
bis 2 Blüthen mit 2 bis 3 Brakteen. Das Vorblatt, welches
wir bei Calathea einen so bedeutenden Platz einnehmen sehen,
bleibt hier bei den kleinen, partiellen Aesten regelmässig aus,
was darauf hindeutet, dass je 2 — 3 Blüthen jeder einzelneu
Blüthe von Calathea gleichbedeuten, wenn man die kleine,
seitliche Braktee der letzteren als zu einer andern Blüthe ge-
hörig betrachtet.
"Was die Deutung der Blüthentheile dieser Familie be-
trifft, so scheint mir die Ansicht Lestiboudois und Lind-
ley's, welche die innerhalb der zwei äussersten Kreise der
Blume gelegenen, mehr oder weniger blattartigen Organe als
Staubfäden gelten lässt, die richtigere zu sein, wenn man die
Entwicklungsgeschichte zu Rathe zieht. Die zwei äusseren
Kreise der Blume sind ganz fertig, wenn die anderen Theile
erscheinen, und diese zeigen sich, wie in den Musaceen , alle
auf einmal.
Die symmetrische Anordnung der Theile eines Natur-
körpers, und insbesondere einer Pflanze, ist ein so allgemei-
nes, dem Laien selbst in die Augen fallendes Gesetz, dass
eine Abweichung davon zu den ausserordentlichsten Erschei-
nungen gerechnet werden muss. So viel ich weiss, ist die
Cannaceenblüthe jetzt fast die einzige , die als unsymmetrisch
angesehen worden ist. Ein Blick auf die Diagramme wird
genügen, um zu beweisen, dass man diese Blüthe als ganz
symmetrisch ansehen kann, wenn man zwischen den 2 oder
3 Blüthen, die man zusammen antrifft, eine Axe annimmt, um
welche herum sich die Blüthen dann in mehr oder weniger
490
einfachen Spiralen reihen. In diesem Falle stellt sich dann
die Anthere an die Seite der hypothetischen Axe, ehen wie
in den Zingiberaceen, wo also in der Wirklichkeit kein Un-
terschied zwischen diesen beiden Familien stattfindet. Durch
Drehung und seitliche Entwicklung entsteht spater die grosse
Unregelmässigkeit, die wir in der erwachsenen Bliithe be-
merken.
Zingiberaceen. Costus spicatus Sw.
So schwer die Bliithe der Cannaccen auf den ersten Blick
zu definiren ist, so leicht begreiflich wird sie in dieser schö-
nen Familie gefunden werden. Und dennoch ist es am Ende
nur der Bliithenstand , welcher jene Schwierigkeiten hervor-
bringt, wie ich oben auseinander zu setzen versucht habe.
Der Beweis hierfür ist unter andern, dass jene Schwierigkei-
ten bei den Zingiberaceen auch eintreten, wenn man den
Bliithenstand nicht gehörig zu entziffern versucht; nur findet
man leichter sich hindurch, da die Blumen regelmässig sind.
Ein Blick auf das Diagramm von Costus wird eine Idee
geben über die Stcllungsverhältnisse dieser Bliithe und deren
Verhalten zur Axe und zum Deckblatte. Hier ist das Label-
lnm als einfaches Element angenommen , bei manchen Zingi-
beraceen kommen aber bekanntlich noch zwei kleine Blatt-
chen seitwärts von demselben vor, welche mit demselben mehr
oder weniger zusammenhängen. Das Labeil um ist in dieser
Species dreilappig au der Spitze, mit sehr unbedeutenden Ein-
schnitten, zu diesen 3 Lappen kommt an jeder Seite noch
ein kleinerer. Die Blätter sind, wie bekannt, bei den Costns-
arten in sehr sichtliche Spiralen gestellt, wozu bei einigen
noch eine Drehung des Stammes kommt. Die Spirale der
Blätter wird an der Aehre sehr gedrängt j hinter jeder Brak-
tee steht eine einzelne Bliithe mit einem seitlichen, kleineu
491
Dcckblatte, welches von der Blüthe in der Richtung der
Hauptspirale steht. Wie bei den Cannaceen, kann man diese
kleine Braktee als zu einer andern ausgebliebenen Blüthe ge-
hörig betrachten, und sie ist also analog den zwei kleinen
Deckblättern , die wir bei so vielen Dicofjjledonen betrach-
ten an der Basis der Blüthen. Diese häufige Annahme von
brakteenlosen Bli'ühen oder blüthenlosen Deckblättern würde
wohl niebt gerechtfertigt werden können, wenn nicht z. B.
bei Alpinia nutans oder racemosa jene Verhältnisse aufs
klarste dargelegt würden. Ausserdem kommt bei Cypei'aceen,
Gräsern, Bromeliacccn und so vielen anderen fortwährend
bald das eine, bald das andere Verhalten vor.
Die Art der Zusammensetzung der Aehre eines Costus
begünstigt die organogenetischen Untersuchungen ungemein.
"Wenn mau eine nicht zu alte Aehre wählt, so kann man alle
Stadien von der aufgesprungenen Frucht bis zu Knospe, wo
sie aber nur noch ein milchiges Hügelchen hinter ihrer Brak-
tee bildet, verfolgen. In diesem jüngsten Zustande habe ich
keine Braktee zur Seite der Knospe bemerken können, sie
zeigt sich aber sogleich deutlich, wenn sie sich ein wenig
der Form eines Knöpfchens nähert. Dieses Knöpfrhen fängt
alsbald an, sich auf seiner obern Fläche und nach der gros-
sen Braktee hin zu vertiefen. Hierauf zeigt sich in der Mitte
dieser Vertiefung ein Hügelchen, Avelehes auch nicht säumt,
sich auszuhöhlen; die Kelchblätter fangen dann au, sich deut-
licher zu scheiden, wenigstens die beiden auf der Axenseite
stehenden. Die Höhlung, welche sich auf dem zweiten Or-
ganenkreise gebildet hatte, ist erst länglich -rund, geht aber
bald ins dreieckige über. Hierauf zeigen sich zwischen die-
ser Vertiefung und dem aussein Rande dieses Kreises drei
symmetrisch geordnete Furchen, und zwar eine hinter jeder
der Seiten jener dreieckigen Vertiefung , während mau an der
492
Stelle, wo der mittelste Lappen des Labellums erscheinen
soll, eine kleine Bucht bemerkt. Jene Furchen verliefen sich
sehr schnell, und vereinigen sich so, dass man kurze Zeit
hernach die Anthere und das Labcllum mit seinen drei ober-
sten Lappen ausgedrückt vorfindet. Die beiden an der Seite
des Labellums noch hinzukommenden Abschnitte treten etwas
später auf, indem sich das Labellura, welches während kur-
zer Zeit mit der Anthere einen fortlaufenden , nur von dem
mittelsten Lappen unterbrochenen Rand im Innern der Blume
bildet, von denselben trennt, und allein fortfährt, sich auszu-
bilden. Oeffnet man eine etwas ältere Blume, so findet man
alle 5 Lappen des Labellums schon ausgebildet, ebenso fan-
gen die Furchen der Anthere dann an, sich deutlich auszu-
sprechen.
Eine besondere Aufmerksamkeit verdient das Stigma.
Man bemerkt es zuerst auf dem Boden der Blüthe als eine
kleine, etwas abgeplattete Erhöhung, die früh schon anfängt,
sich oben etwas auszurauden. Etwas älter nimmt dessen obere
Fläche die Gestalt einer nach der Braktee zu stark geneigten
Scheibe an, vorne zwei deutliche Zähne zeigend, unter wel-
chen sich eine Furche bildet. Nach und nach erhebt sich der
Theil des Stigma's, wo die Furche sich befindet, mehr wie
die andere Seite desselben. Im ausgewachsenen Zustande be-
finden sich die Zähne, welche zu Anfang die Spitze des Stem-
pels einnehmen , als ein Paar kleine Höcker auf der Rück-
seite desselben, und jene Furche wird das "wirkliche Stigma,
auf welchem sich erst spät jene haarförmigen Zellen zeigen,
zwischen denen sich die Pollenschläuche den Zugang zu den
Eierstöcken verschaffen.
Die interessanteste Thatsache in der obigen Eutwickc-
lungsgeschichtc scheint mir die Bildung der Anthere und des
493
Lahcllums in dieser Blume zu sein. Wie wir gesehen haben,
scheiden sich die Anthere und das Labcllum nicht, wie wir
es in den anderen Blumen beobachtet, aus einer in der Mitte
der Blüthc hinterbleibenden Masse aus, sondern es bildet sich
auf der inuern Seite eines fertig gebildeten Orgauenkreises,
freilich nicht gctheilt, aber doch durch Form und Stellung
genugsam charakterisirt, zuerst eine Anzahl von Furchen, die
der Stellung des innersten Kreises entsprechen. Einen Augen-
blick später sehen wir Anthere und Labellum einen zusam-
menhängenden Körper ausmachen, auf dem sich auch also-
bald die Lappen des letztem zeigen. Hier also könnte man
einen durch die radicale Verdoppelung der Corollentheile her-
vorgebrachten Organenkreis annehmen, der durch die Ent-
wickclungsgeschichte beweisbar würde. Abgesehen aber da-
von, dass in Caluthcu z. B. , wo die Notwendigkeit eines
solchen Organenkreises ebensowohl existirt, eine ähnliche Ent-
wickcliingsart nicht vor sich geht, so kann man auch hier
ebensogut nur annehmen, dass diese beiden Kreise anfangs
mit einander verschmolzen waren. Und zwar kann man ge-
gen jene erstere Annahme noch anführen, dass zu einem Zeit-
punkte, wo Anthere und Labellum noch zusammenhängen, die
Lappen des letztern schon ausgedrückt sind, wenigstens 3 von
ihnen, von dem der mittlere Lappen, mit den Corollentheilen
abwechselnd, dieser Theorie nicht günstig ist. Aber es ist
diese frühe Theilung des Labellums (so ganz das Gegenthcil
von dem, was man an anderen blattartigen Organen beob-
achtet), welche, wie es mir scheint, wiederum für die Annahme
ausgebeutet werden kann, dass die anfänglichen Organe, die
zwischen den 6 äusseren Blüthentheilen und dem Pistill lie-
gen , alle als Staubfäden zu betrachten seien. So ist denn
diese Entwickelungsgeschichte gewissen Spekulationen so gün-
stig wie möglich. Für mich geht einstweilen nur das daraus
494
hervor, dass die Natur auch hier mit der grössten Mannich-
faltigkeit auftritt, oder dass wir die Gesetze , nach denen sie
hier verfährt, noch nicht kennen.
Orchideen. Epidemlrum Mcornutum Hook.
Wie Jedermann weiss, ist der Blüthenstand der Orchi-
deen im Allgemeinen ein sehr einfacher, und bietet durchaus
keine Schwierigkeiten dar. Die Drehung des Blüthenstiels,
die man so häufig bemerkt, bringt eine grössere Mannich fal-
tigkeit in das Aeussere dieser schönen Familie , ist aber von
keinem, oder nur sehr untergeordnetem Werthe für den Gat-
tuugscharakter, wo Einige diesen Umstand aufführen wollen.
In der oben genannten Pflanze, an felsigen Meeresufern
liier sehr gemein, zeigt sich die Knospe hinter ihrer ßraktee
zuerst als ein fast rundes, etwas abgeplattetes Klümpchen,
welches bald in ein ganzrandiges Näpfchen übergeht, auf des-
sen Boden man gleich die Spuren der übrigen Blüthentheilc
als eine noch ungetheilte Masse vorfindet. Kurz darauf sieht
mau dann die äusseren Blüthentheile sich getheiJt darstellen
dadurch, dass die denselben entsprechenden Stellen sich be-
deutend entwickeln, wo hingegen an denen, wo die Ein-
schnitte sich befinden, die Entwickelung zurückbleibt. Hier-
auf erscheinen zuerst drei kleine Hügel in der Mitte dieser
Blüthe, und gleich darauf das vierte Organ, dieAnthere, wel-
che sich so zwischen die seitlichen , inneren Blumenblätter
stellt, dass sie mit denselben und dem Labellum einen Kreis
bildet. Alle diese Organe entwickeln sich hierauf in die Breite,
und die Anthere zeigt binnen Kurzem auf ihrer vordem Seite
eine Furche. Spät erst erscheinen die Theile des Stigma's,
anfangs nur eben angedeutet, am Anheftungspunkte der An-
there als eine kleine Anschwellung. Nach und nach aber
495
tritt tue Coliimna aus der Masse der Blüthe hervor, und die
Anlhere, zuerst vollkommen aufrecht, biegt sieh auf dieselbe
erst nieder, wenn ihre Fächer schon vollkommen ausgebildet
siud. Das Labelliun verdient eine besondere Berücksichtigung;.
Bis zu einer verhältnissmässig- vorgerückten Epoche hat das-
selbe so sehr die Gestalt der Anthere, dass man diese nur
durch grössere Dicke und durch ihre Stellung von demselben
unterscheiden kann. Etwas später bleibt die Anthere an ihrer
Spitze stumpf, während das Labelliun sich zuspitzt, und zu
einem noch mehr vorgerückten Zeitpunkte zeigen sich an die-
sem die Auswüchse , erst die seitlichen Zacken am Rande,
und namentlich noch später die zwei in der ausgewachsenen
Blume so stark ausgesprochenen Calli, die der Pflanze ihren
specilischen Namen gegeben haben.
So ist der Vorgang in der Blüthe eines Kpidcndrum mit
fast freier Lippe, zum Vergleich habe ich die Entwickelung
in einer andern Species mit bis zur Anthere mit dem Label-
liun verwachsener Colunina verfolgt. Es ist dies ein Epi-
dcndrtim mit fast gleichen Sepalis, von denen die inneren
nur ein wenig breiter sind, und einem Labelliun mit 4 Höckern
auf seiner Platte; diese ist dreilappig, die Lappen aufs ele-
ganteste gefranzt. Die Columna mit dem Labellum ist in
der ausgewachsenen Blüthe doppelt so lang ungefähr, als die
übrigen Bliilhentheile. Hier tritt die junge Knospe ganz wie
in der obigen Species und wie in den übrigen abgehandelten
Pflanzen auf, und geht früh schon in die Form eines in die
Breite gezogenen Näpfchens über. Innerhalb dieses zeigt sich
zuerst deutlich das Labellum und gleich darauf die 3 übrigen
inneren Organe der Blüthe in einer Reihe vor demselben.
Der Rest der Entwickelung trägt sich ganz zu wie in der
obigen Blüthe, mit dem Unterschiede, dass sich der Fuss der
Columna hier mit dem angewachsenen Labelliun sehr viel später
496
verlängert. Ich bin nicht im Stande gewesen , die Verschmel-
zung beider Organe zu beobachten, es ist nichts in der Blüthe,
wenn sie ausgewachsen ist, das nicht schon bei seinem Er-
scheinen verschmolzen aufgetreten wäre. Die spät erst auf-
tretende bedeutende Verlängerung des untern Theils der Blü-
thenorgane kann man unter andern an den Geschlechtstheilen
von Oleome und den Passifloren beobachten, und ich kann
alles dieses nur dahin verwenden, mich gegen eine spätere
Verschmelzung anfangs getrennter Organe zu erklären. An
diesem Epidendrum zeigen sich die seitlichen Lappen des
Labellums ebenfalls erst spät, so wie auch die auf der Platte
befindlichen Höcker. Was die Columna betrifft, so muss be-
merkt werden, dass die Anthcre, die im ausgewachsenen Zu-
stande nicht so breit ist, als das Organ, auf welchem sie
ruht, in ihrer Jugend wohl dreimal so breit ist als dieses,
welcher Umstand wiederum auf jene Art der Entwickelung,
von der ich so eben gesprochen habe, hindeutet.
In diesem Epidendrum , wie vielleicht in allen Epiden-
dreen, steht die Anthere bis zu einem verhöltnissmässig vor-
gerückten Zeitpunkte aufrecht, bei einigen Vandeen habe
ich dieselbe schon früh auf dem Boden der Blume liegend
beobachtet. Ich habe bei Oncidium ampliatum Lindl. ge-
sehen, dass zu einer Epoche, wo die inneren Blumenblätter
eben anfangen, sich in die Breite auszudehnen, die Anthere
noch als ein kleines Klümpchen in der Mitte dieser jer-
scheint.
Im Allgemeinen hat mir die obige Entwickeluiigsgeschichte
eben keine Resultate geboten, die als Beweise gelten könn-
ton für die Erklärungen des Labellums und der Columna.
Die Blütheutheile treten im Allgemeinen auf, wie sie in den
erwachsenen Blüthen erscheinen, mit einigen Ausnahmen, die
497
leicht zu erklären sind, und sich nicht von der bekannten
Entwickelungsart der blattartigen Organe unterscheiden. Dass
eine sogenannte epigyne Blume zuerst als ein Ganzes auftritt,
wie wir es in allen diesen Pflanzen beobachtet haben , kann
nicht auffallen, sobald man bedenkt, dass dasselbe an gamo-
petalen Blumen längst festgestellt ist, und dass zwischen einer
Blüthe der einen oder der andern Art in der Mehrzahl der
Fälle, ausser der radialen Verwachsung, kein wesentlicher
Unterschied stattfindet.
Ich füge hier hinzu, dass ich nicht im Stande bin, Be-
obachtungen und Deutungen von zum Theil ausgezeichneten
Philosophen misszuverstehen oder gar herabzuwürdigen, im
Gegentheil , jene Theoriecn sind um so bewunderungswürdi-
ger, als sie ohne die Beobachtung der Eutwickelungsgeschichte
theilweise bestehen können und müssen. Mit Recht und mit
allgemeiner Zustimmung werden »die physischen Wissenschaf-
ten seit der Mitte des vorigen Jahrhunderts von der direkten
Erfahrung beherrscht, es würde aber derselben viel zu viel
Gewalt eingeräumt werden, wenn man alles verdammen wollte,
was nicht durch dieselbe bestätigt wird.
Wenn man, um einen Rückblick auf diese vier Familien
zu gewinnen, zuerst die Stellungsverhältnisse ins Auge fasst,
so fällt es einem hauptsächlich auf, dass Kelch und Corolle
in einem 'unwandelbaren Verhältnisse zur Braktee und zur
Axe stehen. Lindley scheint für die Orchideen hiervon
eine Ausnahme machen zu wollen, indem er den Orchideen
noch einen, in Epistephium auftretenden, äusseren Blumen-
blattkreis zuschreibt, von welchen Blumenblättern dann also
eins gegen die Axe und zwei gegen die Braktee fallen müss-
ten. Und zwar benutzt er diesen Umstand zur Stütze seiner
22r Bd. 4- Heft. 32
498
Meinung- über die morphologische Zusammensetzung der Or-
chideenblume, auf die wir etwas später zurückkommen wer-
den. Abgesehen aber davon, dass ein so seltener Fall, als die
Erscheinung eines Calyculus, selbst wenn derselbe sich auch
bei einigen anderen Gattungen finden sollte, schwer etwas für
die ganze Familie beweisen kann, sobald er nicht von ande-
ren Verhältnissen begleitet ist, und davon, dass dieser Caly-
culus bis jetzt noch nicht auf seinen Ursprung u. s. w. un-
tersucht ist, so ist ein solches Stellnngsverhältniss unter den
Endogenen mit vollkommenen Blüthen ein sehr ausserordent-
liches, und verdient wenig Vertrauen*). Und es verdient dar-
*) Durch einen 'glücklichen Zufall habe ich noch diesen Umstand
zur Gewissheit bringen können. Auf unseren niedrig gelegenen
Savannen findet sich nämlich eine sehr elegante Species von
Epistephium, von der ich im Augenblicke, wo ich obige kleine
Arbeit abschicken wollte, mir Exemplare in allen Entwickelungs-
zuständen verschaffen konnte. Der Calyculus ist in dieser Spe-
cies mit drei grösseren Zähnen versehen , die hinter den äusse-
ren Perigonialtheilen stehen, einem kleinen, unter dem La bell um.
und einem Paar undeutlichen Zähnchen, zu beiden Seiten des
gegen die Braktee gewandten grössern Zahns. Die übrigen Stel-
lungsverhältnisse sind genau die der übrigen Orchideen ; von an-
deren Merkmalen habe ich gesehen, dass die äusseren Perigo-
nialtheile die beiden inneren seitticlien nie ganz bedecken , son-
dern dass von diesen immer eine starke Mittelrippe unbedeckt
bleibt. Ausserdem haben die Saamen eine bei Orchideen, wie
es mir scheint, ungewöhnliche Gestalt, die Haut derselben ist
nämlich in einen Flügel ausgebreitet , der sich rund um den Nu-
cleus herumzieht. Die Entwickelung der Perigonialtheile steht
im Einklänge mit der Art , in der sie sich später über einander
lagern. Man bemerkt nämlich auf jeder Seite des Knöpfchens,
welches die junge Blüthe dieser Pflanze zuerst vorstellt, als er-
ste Spur der Blumenblätter ein Zipfelchen , und erst etwas später
499
auf hingewiesen zu werden , dass in den oben angeführten
Musabliithen, wo die 3- oder 6-theilige Blume auf eine 2-
oder 4 -zählige übergegangen war, das gegen die Braktee ge-
wandte Blatt seine Stellung behalten hatte. Dieser Umstand
scheint auch die Frage, ob die Stellung der Blüthentheile
durch die Braktee oder die Axe bestimmt werde, dahin zu be-
antworten, dass die Erstere die über ihr zunächststehenden
Organe festhalte*). Dagegen, um die Sache von allen Seiten
das mittlere Kelchblatt, zugleich mit diesem aber auch die bei-
den seitlichen, inneren Perigonialblätter. Alsdann erscheint das
Labelluin und fast zugleich mit ihm die Anthere. Auch diese ist
in dieser Blume im Anfange aufrecht, obgleich sie in einer spä-
tem Epoche auf der Spitze der Columna liegt. Bis dahin ist
noch keine Spur von dem Calyculus zu sehen, er tritt erst deut-
lich auf, wenn die Blume sich über die Achsel der Braktee er-
hebt, und die Gränze zwischen Ovarium und Blüthentheile sicht-
bar wird. Der Calyculus bleibt auf der Frucht stehen , wäh-
rend sich die übrigen Theile schon früh von demselben ablösen.
Ich glaube aus dem Obigen scliliessen zu können, dass der Ca-
Jj'culus, wenn er bei den Orchideen auftritt, nicht einen äus-
sern Organenkreis darstellt, weil 1) seine Theile nicht mit den
über ihm stehenden abwechseln, 2) derselbe später als diese
entsteht, und 3) weil er auf der Capsel stehen bleibt, während
die übrigen sich mit einander ablösen. Auf den letztern Grund
möchte ich jedoch nur wenig Gewicht legen, demnach glaube ich,
dass dieser Calyculus als denen analog betrachtet werden muss,
welche sich auf den Früchten von einigen Compositen, Dipsa-
ceen u. s. w. beobachten lassen.
*) Auch bei Dicotyledonen lässt es sich häufig beobachten , dass
bei Missbildungen und veränderlichen Zahlenverhältnissen das
Kelchblatt, welches nach aussen liegt, seine Stellung behält.
So bei Myrtaceen, Melastomaceen und Onagreen (Jussieua).
Mehrere Species der letztern variiren ungemein in ihren Zahlen-
Verhältnissen , ein Kelchabschnitt liegt immer gegen die Braktee.
32*
500
zu betrachten, giebt die Ansicht, einen äussern Organen-
kreis noch anzunehmen , der Orchideenblflthe in Rücksicht auf
die relative Stellung der Anthere eine grössere Analogie mit
den Scitamineen. Für diejenigen, welche die Anthere in den
Cannaceen als ror einem seitlichen, innern Bliimenblatte ste-
hend betrachten, urnss auch von der Regel, nach der von den
drei Kelchblättern eins gegen die der Blume zunächst stehen-
de Braktee fällt, eine Ausnahme gemacht werden. Da man
aber wohl mehr logisch verfährt, wenn man die Seite der
Blume, wo die Anthere sich befindet, als die wirkliche Axen-
seite derselben ansieht, so kann auch hier, gleichviel, ob
jene Braktee vorhanden ist oder nicht, jene Regel als be-
stehend angenommen werden.
Ausser der hinreichend grossen Anzahl von Kennzeichen,
die die Orchideen von den Scitamineen unterscheiden, giebt
die Anthere in ihrer Stellung, wie oben angedeutet und all-
gemein bekannt, eine wichtige Yerschiedenheit zu erkennen.
Während sie in den letzteren an der Axenseite der Blume
steht und den Stempel umfasst, oder in gewissen Cannaceen
nur vermittelst der Blumenrohre mit demselben verwachsen
ist, steht sie in den Orchideen auf dem Stempel gewisser-
massen und an der Brakteenseite. In den Musaceen finden
Dasselbe findet Statt beiOsbeckia gTomeratct) wenn sie mit drei-
zähligen Organenkreisen auftritt, welches mitunter, wiewohl
selten , vorkommt. In wie fern die Annahme , dass die der Axe
zunächst liegenden Blüthentheile die in ihrer Stellung verän-
derlichen seien, auf das Gewächsreich allgemein angewandt wer-
den kann , muss ich Andern zu erörtern überlassen. An dem
Orte , wo ich lebe , muss ich nothwendig immer um einige Jahre
in der Literatur zurück sein , und so scheint es mir denn , dass
diese Frage nicht diejenige Berücksichtigung gefunden hat, wel-
che dieselbe verdient.
501
beide Verschiedenheiten der Stcllungsverhältnisse zu gleicher
Zeit Statt. Die fünf Staubfäden stehen, wie oben bemerkt,
in Hcliconia an der Axenseite des Zweiges, auf dem die
Blüthen sich befinden, bei Musa an der Seite der Braktee,
bei Heliconia steht ausserdem das fehlgeschlagene Staubgc-
fäss vor dem mittelsten der äusseren Blumenblätter. Hiermit
trifft eine merkwürdige Verschiedenheit der Blüthenstände zu-
sammen, worauf ich ebenfalls schon oben hingedeutet habe.
Die Blüthen von Musa, bald in einer, bald in zwei trans-
versalen Reihen stehend , sind alle von derselben Entwicke-
lungsperiode , während sie in Heliconia sich in derselben
Ordnung entwickeln, in der sie sich der Braktee nähern.
Die gewöhnliche Ansicht ist, dass die sechs Staubfäden
der Monocotylcdonen zwei auf einander folgenden Kreisen
angehören. Obwohl dieses der Theorie nach sehr einleuch-
tend ist, so kann man dennoch aus der Entwickelungsge-
schichte der hier abgehandelten Blüthen keine Beweise für
diesen Satz ziehen. Ich habe deutlich in den meisten Fällen
die zwei äusseren Organeukreise nach einander entstehen se-
hen, ebenso deutlich habe ich aber auch bei Musa und He-
liconia alle Staufäden mit einander auftreten sehen. Das-
selbe habe ich bei dem inuersten Kreise von anhänglichen
Organen bei Scitaminecn beobachtet, welche deutlich bei
Costus z. B. mit einander sich zeigen*). Bei Musa rosacea,
'-) Bei den nicht selir entfernten Bromeliaceen habe ich Aehnliches
an Billbergia beobachtet, obgleich in der erwachsenen 'Blume
ein Tlieil der Staubfäden unten mit den inneren Blumenblättern
verwachsen ist. Ein anderes Verhältniss lässt auf ein gleich-
zeitiges Erscheinen der Staubfäden in dieser Blume schliessen.
Wie bekannt , sind die Theile derselben alle mehr oder weniger
gedreht, und zwar so, dass die Blumenblätter die der derKclch-
502
wird man sich erinnern, entstehen sogar die Perigonialtheile
alle zu gleicher Zeit, so dass sie sich nicht immer auf die-
selbe Weise über einander lagern. Ebenso haben wir das
Labellum tou Musa sapientum nur erst mit den Staubfäden
entstehen sehen, es würde aber wohl Keinem einfallen, die-
ses aus dem Grunde für ein verwandeltes Stanbgefäss erklä-
ren zu wollen, da es zu sehr durch Stellung und Gestalt,
und dadurch, dass in Missbildungen gar zu häufig ein Staub-
faden vor demselben sich zeigt , charakterisirt ist. Dagegen
kann aber auch nicht geläugnet werden, dass durch jenen
Umstand, der auf die Eutstehungsperiode desselben Bezug
hat, und durch die häufige Umwandlung von Staubfäden in
labellumartige Körper eine Art von Uebergang von einem ins
andere angedeutet ist.
blätter entgegengesetzte Richtung zeigen und so fort, die Lap-
pen des Stigma's haben die Richtung des zweiten Kreises. Wenn
die Staubfäden aber zu zwei auf einander folgenden Zeitpunkten
entständen , so müssten wohl die Lappen des Stigma's die Rich-
tung der Kelchblätter zeigen. Die verschiedene Richtung auf
einander folgender Organenkreise gedrehter Blumen, an Kelch
und Corolle auch bei Melastomaceen mitunter sehr sichtbar fj>ei
Apocyneen , wo bekanntlich die Kelchabschnitte im Ouincunx ste-
hen, ist die Richtung der Corolle auch der Spirale, welche die
Kelchabschnitte beschreiben, entgegengesetzt), ist wohl diejenige,
welche der Bewegung der Organe im Innern der Blüthe während
ihres Wachsthums die günstigste ist. Dabei ist zu bedenken,
dass diese Richtung, verschieden von aussen betrachtet, da, wo
zwei Rreise sich einander berühren, dieselbe ist, und dass,
wenn das entgegengesetzte Verhältniss Statt fände, die Organe
zwischen einander hineintreten müssten. In wie weit aber jene
Betrachtung als Prüfstein benutzt werden kann, wie ich es bei
den Bromeliaceen thun möchte, muss ich den Meistern der Wis-
senschaft zu entscheiden überlassen.
503
Es giebt wohl wenige Blüthen, die so vielen Theorieen
schon unterworfen sind, als die der Orchideen. Ohne mich
über das Geschichtliche dieses Gegenstandes hier verbreiten
zu wollen, muss ich doch darauf aufmerksam machen, dass
Lindlcy in seinem Vegetable Kingdom seine ältere Ansicht
über diesen Gegenstand beibehält, und nur einen Punkt der-
selben verändert vorlegt. Während er nämlich zu den Blüthen-
theilen, wie oben bemerkt, eine andere Reihe von Organen
aussen noch annimmt, so nennt er die inneren, die Columna
zunächst umgebenden Theile verwandelte Staubfäden, und
setzt voraus, dass die drei in der Columna enthaltenen Staub-
gefässe die innere Reihe derselben seien. Dann giebt er seine
frühere Ansicht über das Stigma der Orchidee n auf, und nimmt
an, dass die Arme desselben den seitlichen Theileu des äus-
sern Blumenblattkreises gegenüberstehen.
Was den erstem Punkt betrifft, so habe ich schon oben
Einiges gegen die Annahme eines Calyculus als Typus ange-
führt, und kann mir nur die Ansicht Endlich er's, so wie
derselbe sie in seinen Gen. Plantarum niederlegt, als die rich-
tigere denken , hauptsächlich weil die einzelne Anthere auf
jeden Fall vor dem äussern Perigonialtheile steht , der gegen
die Braktee fällt. Die complicirte Natur des Labellums scheint
mir aus der so häufigen Verwachsung desselben mit der Co-
lumna theils, tlieils aus den Fällen hervorzugehen, wo alle
anderen Perigonialtheile mit einander verwachsen sind und je-
nes allein freibleibt. Die Entwicklungsgeschichte schweigt
über diesen Punkt gänzlich, so wie über die Columna, we-
nigstens in den obigen Pflanzen. Ich habe aber keinen Zwei-
fel, dass die Neottieen in ihrer Entwickelung die Zusammen-
setzung der Columna aufs deutlichste au den Tag legen, so
wie überhaupt die Analogie der Orchideen mit den Scilami-
neen durch diese Gruppe sehr klar wird. — In einer Reihe
504
von Missbildungen, die ich von Ornithoeephalus besitze,
befindet sich eine, welche am Boden der Blüthe nur einen ein-
fachen, fadenförmigen Körper besitzt, und eine andere, wo
man zwei solcher Orgaue bemerkt hinter einander stehend,
offenbar Anthere und Columna, die auf einer niedrigeren Ent-
wickelungsstufe stehen geblieben sind *).
Mit Rücksicht auf die Erklärung des Stigma's der 0r-
chidecn scheint es mir, als ob die Entwickeluug und die
Beschaffenheit dieses Organs einiges Licht über diesen Gegen-
stand verbreiten könnten, obgleich Aualogieen, oft nur schein-
*) Wie überhaupt Missbildungen, in mancher Hinsicht so inter-
essant, in anderer Richtung nicht immer viel beweisen, so kann
ich auch den verschiedenen bei Orchideen beobachteten Abwei-
chungen kein grosses Gewicht zuerkennen. Wenn auf einer
Columna drei Antlieren statt einer vorkommen, so können die
zwei hinzugekommenen eben sowohl eine monströse Vervielfäl-
tigung der mittleren genannt Averden, als eine Rückkehr zur
Norm , ebenso wie z. B. eine Linarien-Pelorie durchaus nicht be-
weist , dass die Linarienblume etwa fünf Sporen haben sollte.
Aus diesem Grunde sollten die Pelorien überhaupt in zwei Grup-
pen geschieden werden, von denen die eine diejenigen begriffe,
wo durch Vervielfältigung einer bestehenden Unregelmässigkeit
wieder Regelmässigkeit hervorgebracht wurde. Um auf die Or~
chideen zurückzukommen, so habe ich Blumen von Isochilus
beobachtet , wo fast immer 3 Antlieren anstatt einer vorka-
men, und wo ich einst eine fand, wo seitwärts von diesen noch
zwei, freilich leere Antheren standen. Dies ist doch gewiss
keine weitere Rückkehr zur Norm. Wenn aber überhaupt kein
Zweifel über die morphologische Bedeutung der Columna heutzu-
tage existiren kann, so ist doch zu bemerken, dass durch eine
Missbildung nicht erwiesen werden kann , wie dieselbe eigentlich
aussehen sollte, und dass, sollte uns jemals eine Columna ,auf-
stossen, in ihre Elemente zerlegt, dieselbe wohl eine ganz an-
dere Beschaffenheit haben möchte.
505
bare , eine solche Frage nicht gänzlich entscheiden können.
Wenn mau nämlich die zwei Höcker, die unter dem Stigma
sich befinden, ihrer Entwickelnngsart und Stellung zufolge,
als die Spitzen von 2 Carpellen ansieht, so bildet sich die
Röhre, die zum Fruchtknoten führt, bloss an dem hintern
Carpell aus, und zwar, wie es scheint, an der Rückseite
desselben. Ebenso kann man auch bei den Orchideen an-
nehmen, dass der Kanal des Stigma's sich an diesem gegen
die Braktee fallenden Carpell ausbildet, während die zwei
anderen, gegen das Labellum fallenden in dieses versunken
angenommen werden können, wodurch zugleich die häufige
Aehnlichkeit desselben mit derColumna eine Art von Erklärung
findet. Dabei bleiben dann natürlich die mancherlei Arme
und Zweige dieser letzteren unerklärt, wenn man nicht be-
denkt, dass auch diese schon ein complicirtes Organ ist. Die
Art des Aufspriugens der Orchideenkapsel begünstigt die An-
sicht, 6 anstatt 3 Carpelle in dieser Familie anzunehmen,
ebenso ist die Dehiscentia loculicida, jener analog, bei den
mit den Orchideen zunächst verwandten Gruppen die häufigste.
Bei den Bromeliaceen ist es bemerkenswerth , dass bei den
Gattungen, die eine trockene Frucht haben, bald die loculi-
cide, bald die septicide Dehiscenz vorkommt, je nachdem die-
selben ein mit den dasselbe umgebenden Organenkreisen ver-
wachsenes, oder ein freies, oberes Ovarium besitzen. Unter
den Orchideen öffnet sich die Frucht bei Cryptarrhena la-
nata R. Br. , Dichaea graminoides Ldl. , einigen Species
Pleurothallis , die Kapsel einseitig, d. h. zwei Klappen, die
an der Seite der Columna stehen, bleiben mit einander ver-
bunden, und die dritte, die unter dem Labellum steht, schei-
det sich von diesen durch zwei Risse. Die Stücke oder Rip-
pen, die sich bei den Ucbrigen von den placententragenden
Klappen ablösen, bleiben hier ganz aus. Es möchte scheinen,
506
dass in diesen Fällen dadurch, dass der Staubfaden über ih-
nen auftritt, die festere Verbindung der Klappen unter der
Columna hervorgebracht ist. Vergessen muss aber nicht wer-
den, dass in allen diesen Fällen die Scheidewände, oder in eiu-
fächerigen Früchten die Placenten mit den Kelchblättern ab-
wechseln.
Die Art, wie eine Frucht sich öffnet, kann aber über
ihre morphologische Natur überhaupt nichts beweisen. Die
grosse Mannichfaltigkeit, die in diesem Phänomen herrscht,
der Umstand , dass sonst sehr nahe verwandte Gattungen hier
wesentliche Unterschiede zeigen, beweisen, dass man kein grosses
Gewicht auf diesen Theil des Pflanzenlebens in Rücksicht auf
die Deutung der Organe legen darf. Auch hier wird ein ernst-
haftes Studium der Stellungsverhältnisse wahrscheinlich früher
oder später den Ausschlag geben.
Erklärung der Abbildungen.
Tafel III.
Fig. 1 — 9. Heliconia Bihai Sw.
1. Oberste Spitze eines Blüthenzweiges, in a. und b. zwei
Knospen von verschiedenem Alter zeigend.
2. Wie Fig. 1., mit noch älteren Blüthen. a. Eine Blüthe, in
der man den fehlschlagenden Staubfaden schon bemerkt,
während die übrigen noch fehlen.
3. Blüthe, worin man auch schon den Stempel bemerkt, a.
der fehlschlagende Staubfaden.
4. Dieselbe, etwas älter, ohne die Blumenblätter.
5. Eine Blüthe , die sich zu schliessen beginnt.
6. 7. 8. 9. Blüthen von verschiedenem Alter, 6 und 9 ge-
waltsam geöffnet.
507
Fig. 10 — 18. Musa sapienluty L, 19 — 25. Musa rosacea
Jacq.
10. u. 11. Ganz junge Knospen, 11 von der Axenseite ge-
sehen.
12. Etwas ältere Knospen, «. von der Brakteenseite, b. von
der Axenseite gesehen.
13. li. 14. Noch etwas ältere Blüthen, in 14. bemerkt man
schon deutlich das Labellum und die 5 Staubfäden.
15. 16. u. 17. Noch weiter vorgerückte Blüthen, zeigend auch
die inneren, seitlichen Blumenblätter.
18. Fast ausgewachsene Blume von der Axenseite.
19. Sehr junge Blüthen von M. rosacea,
20. u. 21. Etwas ältere Blüthen, in 21. sieht man, dass die
3 hinteren Perigonialtheile gleichzeitig entstehen.
22. Geöffnete Blüthe, zeigend die drei Arme des Stigma's.
23. 24. u. 25. Blüthen, theils von hinten, theils von vorne
gesehen, zeigend die unregelmässige Lagerung der Theile
über einander.
Fig. 26 — 37. Calathea lutea Spr.
26. Spitze eines in der grossen Braktee eingeschlossenen BIü-
thenstandes, a. jüngste, b. und c. etwas ältere Blüthen.
27. u.28. Etwas ältere Blüthen, in denen man schon alle
Organe, mit Ausnahme des Pistills, bemerkt.
29. Blüthe jünger wie 27. und 28., nur die zwei äusseren
Orgauenkreise zeigend.
30. Gestalt der Fig. 26. mit den Brakteen.
31. Authere mit daranslehendem Stigma und Labellum.
32. Authere und Labellum, sehr jung.
33. Blüthe, in der man nur erst die Authere und das Label-
lum bemerkt.
508
34. 35. 36. 37. Die inneren Orgaue aus ziemlich jungen
Blüthen, aus verschiedenen Richtungen gesehen. 36«.
Stigma, 34. 36. 37 d. Zahn des Labellums.
Fig. 38 — 45. Canna indca.
38. Blüthe wie Fig. 29.
39. 40. Blüthen etwas alter.
41. Geöffnete Blüthe , zeigend die Anthere mit dem Labellum
davor.
42. u. 43. Blüthe etwas älter, 43. ohne die Anthere, s. Stigma.
44. u. 45. Noch ältere Blüthen, von hinten und von vorne ge-
sehen. 42 — 45. Nur die inneren Blüthenorgane.
46. 47. u. 48. Ideale Figuren, zeigend die Analogie des Blü-
thenstandes mit der Verzweigung.
Tafel IV.
Fig. 1 — 21. Epidendrum bicornutum Hook.
1. u. 2. Columna und Labellum, im ausgewachsenen Zustande.
3. Columna von vorne gesehen, «. und b. Pollenmasse und
Anthere.
4. Columna jünger, die Anthere ist auch aufrecht.
5. 7. 8. Noch jüngere Organe der Art.
6. Junges Labellum.
9. 10. 11. Sehr junge Blüthen, von etwas verschiedenem Alter.
12. 13. Etwas ältere Blüthe, 12. geöffnet, «.Anthere, b. La-
bellum.
14. 15. Spitze einer Blüthenähre, 15 a. die Knospe hat die
Form eines Näpfchens angenommen.
16. 17. 18. 21. Junge Blüthen verschiedenen Alters, 18. nur
die Anthere.
19. Spitze einer Columna, von der Seite gesehen, derCa-
nal, der zum Fruchtknoten führt.
20. Columna, von der Seite gesehen.
509
Fig. 22 — 42. Epidendrum , dem elongatum Jacq. nahe ver-
wandt. Mit Ausschluss der Fig. 32., die sehr junge An-
there von Oncidium ctmpliatum vorstellend.
22. Ganze Bliithe dieses Epidendrum, a. Columna und La-
bellum im Profil.
23. Durchgeschnittene Colnmna.
24. Columna mit der Anthere, a. Pollenmasse, b. Anthere.
25. Jüngere Columna, ebenso 27.
26. Junges Labellum.
28. 29. 30. 31. 35. Junge Blüthen verschiedenen Alters, 29.
nur Anthere, Labellum und ein inneres, seitliches Blumen-
blatt zeigend.
33. u. 34. Spitze von einer Blüthenähre, 34 a. eine sehr junge
Bliithe.
36 — 42. Columna, Labellen und Antheren, in verschiedenem
Alter und Richtung gesehen. In 39. sieht man die Höcker
auf der Platte des Labellums eben erscheinen.
Fig. 43 — 62. Costus spicatus Sw.
43 — 47. u. 49—51. Junge Blüthen, welche im Alter so auf
einander folgen: 46. 47. 45. 49. 51. 50. 43. 44. Fig. 49.
ist die von Fig. 51. von hinten gesehen. Fig. 50. zeigt,
wie sich Labellum und Anthere aus der Innern Masse der
Bliithe abscheiden.
48. Spitze einer Blüthenähre.
52. Bliithe noch älter als No. 44. Man bemerkt schon in «.
das Stigma.
53. Anthere , Stigma und Spitze des Labellums.
54. Stigma, ebenso 55. und 56. Fig. 56. jünger als 54., uud
dieses jünger als 55.
57. Junge Anthere.
58. o. 59. Jnuges Labellum.
60. Fast ausgewachsene Anthere mit dem Stempel.
510
61. Fast ausgewachsene Blüthenknospe , a. von vorne , b. von
hinten gesehen.
62. Theil einer Blüthe, in der man das Stigma bemerkt, wie
es anfängt sich auszuranden.
63. Diagramm von Heliconia, B. Allgemeine Braktee , b. par-
tielle Brakteen, die Zahlen zeigen die Blüthen an, zu de-
nen diese gehören. Ax. Hauptaxe_, ax. Axe des Zweiges.
Die Nullen zeigen in diesen, wie in den anderen Diagram-
men, die Stellen an, wo ein Staubfaden fehlschlägt; die
Punkte wirklich vorhandene Staubgefässe oder Antheren.
Wo eine Null mit einem Querstriche durchzogen ist, deu-
tet sie auf ein Blumenblatt, das ein Staubgefäss ersetzt.
64. Diagramm von Musa.
65. Diagramm von Calathea, zeigend, wie die Blüthen in
eine Braktee und ein Vorblatt eingeschlossen sind. bb. klei-
ne Brakteen.
66. Diagramm von der einzelnen Blüthe von Calathea.
67. Diagramm von Canna. 1. B. , 2. B. , 3. B. grosse Brak-
teen, b. und c. kleine Braktee.
68. Diagramm von Costus, B. grosse Braktee, b. seitliches,
kleines Deckblatt.
69. Diagramm der Orchideen.
Plantae Regnellianae.
^uas in Brasiliae provincia Minarum generalium inprimis
prope Caldas collegerat clar. A. Regneil, Medicinae Doctor,
Suecus, et in Europara transmiserat plantas varii auctores
determiuaverunt, nominibns, observationibus, descriptionibus
instruxerunt, dein hnic diario tradidernnt nt in publicum pro-
dirent. Collectioues duae, numeris I et II signandae, hucus-
que transmissae plautanim variarum copiam, numeris ab ipso
collectore distinctarum, in eadem vero provincia congestarum
continent, quare locum natalem in singula specie repetere su-
perfluum, numeros autem tarn collectionis totius quam singu-
larum specicrum uncis inclusos subjungere haud supervaca-
neum videtur.
* Iiegnmiiiosae.
Auetore
G. B entkam.
Crotalarin (ctlatac) Regnellii, sp. n., suffruticosa? ad-
presse villosa, foliis ovatis oblongisve obtusis utriiique ad-
presse pubescentibus, stipulis superioribus deciirrentibus sum-
mis aentis augulo recto divergentibus, racemis terminalibus
512
elongatis multifloris, bracteis substipitatis pedicello longiori-
bus, calycis (ampli) laciniis superioribus late lanceolatis ve-
xillum aequantibus. (I. 65.)
Species C. Pohlianae affinis quidem sed distincta vide-
tur : foliis latioribus omnibus obtusis iis C. stipulariae simi-
lioribus; stipularum superiornm parte libera evideutiore, saepe
4 — 6 lin. longa lauceolata; floribus multo majoribus, calyces
oiiim 7 — 8 lin. longi. A C. stipularia distinguitur etiara
stipulis recte lanceolatis t. triangularibus nee falcatis, a C.
gcnistella foliis latioribus, stipulis brevius decurrentibus, ab
utraque floribus multo majoribus. Legumen glaberrimum, bre-
viter stipitatum, 1 1/i — l1/^ poll. longura.
Crotalaria foliosa, Benth. iu Auu. Nat. Hist. 3. p. 429.
(II. 72.)
Crotalarla (fruticosae) toraehystaehys , Benth. in
Herb. Mus. Vinci. MS., frnticosa, ereeta, ramis petiolisque
rufo-pubescentibus villosisve, foliolis ternis oblongo -elliplicis
utrinqne acutatis siipra glabris subtus pubescentibus, stipulis
niinutis obsoletisvej racemis siibterminalibus dense multifloris,
bracteis setaeeis deeiduis in racemo nascente comosis, caly-
cis late campanulati semi-5-fidi laciniis acuminatis late-
ralibus apice diu connexis, vexillo calyce diiplo longiore,
carina antice lanata, legumine brevissime stipitato piibescente.
Ad Caldas prov. Minas Geracs A. Regneil 1. Ser.
n. 76, ad Olbo d'Agno legit Pohl; ad Caxoeiros do Campos,
Claus sen; ad Villa Rica Riedel. — C. triphgllaYell. Fl.
Fluni, t. 7. t. 108?
Frutex 4-pedalis, quoad pubem variabilis. Stipulae sae-
pius omuino desunt, interdum adsunt parvae setaceae semi-
lineani longae. Petioli 1 — 2 pollicares; foliola vulgo 2 —
21/2 poll. longa, 6 — 9 lin. lata, apice plus minus acutata et
513
mucronulata , rarins obtusinscula, basi longe angustata, im-
punctata sed venae subpellucidae. Racemi ramulorum majo-
rum primnm densissime floridi, 3 — 4-pollicares, deraiim elon-
gati usque ad 6 — 8 pollices. Flores magnitudine C. Broiv-
nei, cui haec species valdeaffinis, satis tarnen diversa videtur
pube et hiiloresceutia.
Speciein alteram et huic et C. Browne! simillimam,
sed forte diversam, inprimis stipulis plerisque i1/^ — 3 lin.
lougis setaceis, legit Guillemin in prov. S. Paul, Tvveedie ad
ripas Fl. Uruguay, Gillies in Banda Oriental. Est fide
Gnilleminio arbor, et verosimiliter eadem ac C. stipulataYell.
Fl. Flum. 7. t. 109. et Martins Herb. Fl. Bras. n. 1136. an
forte omnes C. Browtiei varietates?
Tepltrosia (Brissonia) rufescens, Bentb. in Herb.
Acad. Petrop. MS., caule humili decumbente foliis inflorescen-
tia fructuque pilis longis laxis rufo-villosis, foliolis 3 — 7
oblongis obtusiusculis concoloribus , racemis elongatis oppositi-
foliis, calyeis dense villosi dentibus snbulatis tubo duplo lon-
gioribus, stylo glabro, stigmate penicillato.
Ad Caldas prov. Minas Geraes A. Regnell. ser. 2. n.78;
Caxoeiras do Campos, Claussen; ad San Paulo, Riedel.
Affinis T. aduncae Benth. (Minas Geraes et Cuyaba,
Herb. Acad. Petrop.; S. Isabel, Pohl; Caxoeiras do Campos,
Claussen; Villa do Crato etGoyaz, Gardner n. 2026 et 3099.)
at vix yarietas. Differt statura humili (cum racemo vix pe-
dali) foliolis vulgo 3 v. 5, nee 9 y. 11, villositate omnium
partium et floribus paullo majoribus. Uti T. adunca variat
foliolis angustis v. latis ,1—2 poll. longis.
Zornia latifolia, DC. Prod. 2. p. 317, var.? glabrior,
inter Z. latifoliam et Z. perforatam Vog. fere media. De-
cumbens est, ramosissima, ramis basi yilloso-pubescentibus
22r Bd. 5s Heft. 33
514
siipcrne temiibus glaberrimis. Folia saepe glanduloso - pun-
ctata. Stipulac magnae. Bracteae amplae, aliae glabrae 1111-
dae, aliae pubescentes et margine ciliatae, omnes crebre glan-
duloso - punetatac. Flores magui. (I. 60.)
Acscliynoinene gracilis Vog. Linnaca v. XII. p. 89.
(Tl. 88.)
Poiretia coriifolia Vog. Linn. y. XII. p. 55. (I. 77.)
Desniodium (Heteroloma) uncinatuin DC. — Vog.
Linn. v. XII. p. 107. (I. 89.)
Desmodium (Chalarium) discolor Vog. Linn. v. XII.
p. 103. (I. 88.)
©esmodium (Chalarium) leiocarpum G. Don. Vog. I. e. ?
(I. 88.)
STcnrocarpnin angustifolium Kunth. Mim. t. 60. —
N. longifolium Mart. Benth. in Ann. Mus. Vind. 2. p. 116.
(II. 81.)
IVeurocarpum densifloruin Benth. Ann. Mus. Vind. 2.
p. 117. (I. 61.)
Centrosenia grandifloruni Benth. Ann. Mus. Vind. 2.
p. 120. (I. 81. II. 86.)
Periandra dulcis Mort. Benth. Ann. Mus. Vind. 2.
p. 121. (II. 79.)
Steiiolobium coei'uleum Benth. Ann. Mus. Vind. 2.
p. 125. (II. 87.)
Galactia hispidula Benth. in herb. Mus. Vind. MS.,
caule volubili piloso, foliolis 3 ovatis oblongisve obtusis v.
acutiusculis raucronatis snpra glabris t. pilosiusculis , subtus
pilosis v. sericeo- villosis, peduneulis brevissimis , pedicellis
faseiculatis , calyeis lacinia suprema bidentata, legnmine vix
arcuato hispidulo subuncinato-mucronato intus vix septato.
Ad Caldas prov. Minas Gcraes A. Regnell. Ser.2. n.89.
Ad Megapontc. Pohl.
515
Habitu et floribns parvis angnstis Gtycinis veris appro-
ximatur, sed stamina et legumina latiuscula Galactiae. Fo-
lia longiuscule petiolata, foliolis 1 — 2 poll. longis y2 poll.
ad pollicem latis. Podicelli 1 — 2 lin. longi, in fasciculos
axillares 2 — 6-floros dispositi. Rarius rami axillares floriferi
elongantur et, foliis plerisque abortientibus , racemos elonga-
tos interrupte paucifloros simulant. Flores iis Glycines la-
bialis majores (4 lin. long!) caeterum primo intuitu subsimi-
les. Bracteolae parvae, calyci appressae. Calycis laciniae
tubo breviores, acuiniiiatae , snprema ad tertiam parteiu bifida.
Petala longe miguiculata. Vexilluin ovato orbiculatum, bi-
auriculatum, auriculis meinbrana inflexa appendiculatis. Alae
carinae adhaerentes. Carinae petala apice tantum cohaeren-
tia. Stamen vexillare liberum. Ovarium subsessile, stylo
elongato filiformi apice iuflexo. Post anthesin styli basis bre-
viter persistit inllectitur et mucronem brevem ad apicem legu-
minis efformat. Legumen */2 — i Va ~ pollicare , 21/.i lin. la-
tum, pilosiusculum, isthmis cellulosis fere evanidis. Species
comparanda cum G. dutnetorum a me olim descripta cujus
speciraina haud possideo. A Galactiis calyce paululum rece-
dit, an Johniis affinior?
Collaea macrophylla Benth. in Ann. Mus. Viud. 2.
p. 128, rar. villosior, quam olim in Herb. Acad. Petrop. no-
miue C. intermediae signavi. Uti tjpus Pohlianus difFert a
C. grewiaefolia et a sequente C. decumbente inprimis fo-
liolo basi acuto.
Collaea decumbens, sp. n., caule subsimplici decum-
bente villoso, foliis unifoliolatis, foliolo ovali v. oblongo-
elliptico subsessili basi rotundato - subcordato reticulato scabro-
puberulo, pedunculis folio vix longioribus apice interrupte ra-
cemosis, caljce glabro. (I. 64.)
33 *
516
Caulis e basi perenni lierbaceus, sesquipedalis. Folia
4 — 5 poll. longa, t'*/a — 2 poll. lata, obtusa v. retusa, basi
obtusissima et saepe emarginata , rigidule membranacea ; pilis
breyibus scabra in pagina inferiore sparsis in inferiore secns
renas elevatas dispositis. Pedunculorum pars libera folinm
subaequat, pars florifera 1 — 2-pollicaris. Nodi floriferi 4 —
8, panciflori. Bractcae snbtendentes brevissimae , acutae.
Pedicelli raro lineara longi. Calyx 3 lin. lougus, bracteolis
brevissimis stipatus, glaberrinius v. pilis raris appressis con-
spersus. Corolla calyce duplo longior, glabra, minor quam
in C. macrophylla.
Collaea velutina Bentli. in Ann. Mus. Vind. 2. p. 129.
(I. 85.)
Collaea scarlatina Mar f. Bentli. in Ann. Mus. Vind.
2. p. 129. (I. 84. II. 90.)
Camptosema grnmliflorum Bentli.' in Herb. Acad. Pe-
trop. MS., pubescens v. glabrata, foliolis 3 ovatis acuminatis,
pedunculo longe racemoso floribundo folio multo longiore, co-
rolla calyce plus triplo longiore. — Cratglia spcctabilis Tu-
lasne Arch. Mus. Pai\ 4. p. 69.
Ad Caldas prov. Minas Geraes , Regnell Ser. 1. n. 86;
Summodorio in collibus apricis, Riedel; in prov. Minas Ge-
raes, Gardner n. 4516.
Frutex scandens, formosissimus. Ramuli et foliolorum
pagina inferior nunc pube parca conspersi nunc fere glabri.
Folia longiuscule petiolata; foliola petiolulata, 3 — 4 poll. lon-
ga, 2 — 21/a poll. lata, breviter acumiuata, basi acutiuscnla
t. rotundata, lateralia obliqua, rigidule membranacea. Race-
mus cum pedunculo ultra pedalis, jam infra medium nodoso-
floribundus. Pedicelli 3 lin. longi. Calyx 7 — 8 lin. lougus,
dentibus brevibus latis, superioribus obtusis, infimo acutiuscnlo.
Vexillum fere 2V3 poll. longum, oblongum, reflexum, ungue
51?
vix calyce breviore. Carina vexillo paullo brevior , alas sub-
superans. Petala omuia augusta (fide Riedel purpurea). Le-
guinen longe stipitatum, piano -compressum, marginatum, gla-
brum, iu specimine 9 liu. latum et 7 poll. longum, sed sejuina
plurima abortiva sunt et legumen verosimiliter saepe multo
longius. Species cum C. rigido , uti bene monet cl. Tulasue,
differt a Camptosemate (Bionia) vexillo nou appendiculato,
huic tameu et flore et legumiae et habitu affinior quam Cra-
tj/liae. Caeterum cum Cratylia ipsa forte ad Camptosema
reducenda erit.
Dioclea rulniginosa Tulasue Arch. Mus. Par. 4. p. 72
var. ? acuminata, foliolis abrupte et acute acuminatis, corolla
minore? Caetera omuia cum descr. speciei mihi ignotae con-
veuiuut. Stamina 5 sterilia in plerisque (an in omnibns?)
speciebns Sect. PacTiylobii^ uti bene observavit cl. Tulasne.
(II. 84.)
Canavalia picta Mart. Beuth. in Ann. Mus. Vind. 2.
p. 135. — Variat foliolis basi rotundatis cordatis v. (pracser-
tirn termiuali) acutatis. (I. 82. 82 b. 83.)A
Erythrina fasciculata, sp. n., arborea? glabra, acu-
leata, foliolis ovatis subtus glaucescentibus , pedicellis fasci-
culatis axillaribus supremis in racemum terminalem (aphyl-
lum?) dispositis omuibus calyce ,longioribiiSj calycis breviter
bilabiati labio superiore iutegro truncato , iuferiore acuminato
v. tridentato, vexillo geuitalia superante, carina paullo bre-
viore, alis nanis, filamento vexillari infra medium cum caete-
ris connato, ovario villoso longe stipitate.
Ad Caldas prov. Minas Geraes , A, Regneil sei*. 1. n. 73;
ad Fazenda do Salido ad Rios , Pohl.
Ramuli teretes, crassiusculi, at non carnosi nee sulcati.
Aculei in ramulis petiolis costaque foliolorum sparsi rari
518
interdum desnnt. Folia reflexa, saepe subopposita, petiolo
elongato ad basin foliolorom glandulifero. Stipulae stipellae
et bracteae spccimiiiibus desnnt. Foliola 2 — 4 poll. lon-
ga, 1 — l'/g poll. lata, basi cuneata v. rotundata, apice acuta
y. obtusiuscula, rigide membranacea v. tenuiter coriacea, cre-
bre reticulata et penninervia, subtus pube temiissima v. po-
tius rore glaucescentia, caeterum glaberriraa. Pedicelli 6 — 8
lin. longi. Caljces coriacei, campauulati , semipollicares.
Vexillum breviter unguiculatum, fere se9quipollicare, angustnm,
complicatum , recurvum, extus pulvernlentum. Carina glabra
vexillo paullo brevior. Alae calyce breviores, saepius 3 — 4
lin. longae. Stamen vexillare fere ad medium cum caeteris
connatum in tubum ante anthesiu integrum, mox tarnen fere
ad basin fissum. Antherae lineares, omnes fertiles. Ovarium
lineare, dense villosum, stylo brevi glabro apice oblique truu-
cato stigmatifero.
Hujus varietatem v. forte speciem affinem legit Tweedie
ad Porana, ubi „Sibo" dicitur et teste Tweedio arbor est
magna, ligno molli.
Phaseolus appendiculatus Benth. in Ann. Mus. Yind.
2. p. 137. (I. 80.)
Calycis labium superius emargiuatum v. breviter bifidum.
Legumen 4 — 5 poll. longura, 1 J/a — 2 liu. latum, turgidu-
lum, glabrum, suturis incrassatis.
Phaseolus Spixianus Benth. in Ann. Mus. Vind. 2.
p. 137. var.? (II. 85.)
Calyces paullo majores, laciniis ratione tubi sublongiori-
bus, quam in specimine meo Pohliano, sed ad eandem spe-
ciem pertinere videtur. Caeterum omnes fere Phaseoli Brasi-
silienses vix satis noti sunt, speoimina enim saepius valdc
manca sunt.
519
Phascolns niodestus Mart. — Benth. iu Ann. Mus.
Vind. 2. P. 138. (I. 79.)
Variat foliolis 1 — 2 poll. longis, a 4 liu. ad polliccm
latis, obtusissiinis v. rarius aciitiusculis, lateralibus magis nii-
uusve obliquis et inaequilateris. Pedunculi 6 — 8 poll. loiigi.
Legumina l1/« — 2 poll. longa, H/ijlin. lata, linearia, recta,
compresso-turgidula, acuminata, adpresse pilosnla, 8 — 10-
sperma. Seiuimim hilum oblongo -lineare, cstrophiolatum.
Pliascolus asper Bentb. in Ann. Mus. Vind. 2. p. 139.
var. foliolis angustioribus. (I. 78.)
Eriosema longifoliuin (Bentb. in Herb. Mus. Vind.
MS.) caule suberecto piloso, foliolis 1 — 3nis lineari-lanceo-
latis pilosis, stipulis concretis oppositifoliis petiolo longiori-
bus , racemo terminali ovato dense multifloro, calycis laciniis
longe subulato-acuminatis corolla paullo brevioribus.
Ad Caldas prov. Minas Geraes , A. Regnell. Scr. 2. n. 82 ;
Serro do Chrystois , Pohl.
Caules e basi v. radice crassa perenni pedales v. paullo
longiores, simplices, uti folia et inflorescentia pilis longis
crebris v. raris hirsuti. Stipulae semipollicares acuminatae,
lanceolatae, cauli adpressac, sumraae bracteantes majores la-
tiores. Foliola inferiora saepius solitaria, superiora terna, 3
— 5 poll. longa, 3 — 4 liu. lata, obtusiusiula v. acuta, utriu-
que viridia, rigidola, veuosa. Racemns capituliformis intra
folia summa sessilis v. breviter pedunculatus, pollicaris. Ca-
lyx 3 liu. longus , pilis longis bispidus. Vexillum 4 liu. lou-
gnm, rnfo- pubescens.
Huic quoad formam et magnitudinem foliorum similliraae
sunt speeies duae sequentes Brasilienses: I.E. stipularel&enih.
in Herb. Mus. Vind. MS. caule suberecto piloso v. glabrato,
foliolis subternis lüieari-lauceolatis, pilosis v. glabratis, stipulis
520
concrctis oppositifoliis petiolo longioribus, racemis axillaribus
tenninalibusque subsessilibus laxe 2 — 3-floris, calycis laci-
niis lanceolato-subulatis dimidia corolla brevioribus. — Ad
San Izidro, Pohl; in prov. Matto Grosso, Riedel. — Foliola
K. longifolii , sed raro solitaria. Stipulae simillimae. Flo-
res pedicellati, 1 lin. longi, calyx vix 2J/a lin. longus. Spe-
cimina Riedeliana longe pilosa, Pohliana glabrata. 2. E.
strictum, caule ereclo sericeo villoso , foliolis ternis longe
liueari-lanceolatis supra pubernlis subtus sericeo -pubescenti-
bus; stipulis concrelis oppositifoliis petiolo loiigioribus , race-
mis axillaribus terminalibus »dense plurifloris breviter pedun-
culatis calycis laciniis subnlato-acnminatis corolla breviori-
bus. — In campis glareosis ad Coca Bianca Riedel, in cam-
pis prov. Minas Geraes, Clanssen. — Foliola saepe scini-
pedalia, 3 — 4 lin. lata, crassiora quam in praecedentibus. In-
duraentuni caulis et foliorura breve, sericeum, inflorescentiae
et leguminum longe sericeo -pilosnm.
Eriosema heterophylluin (Benth. in Herb. Mus. Vind.
MS.), piloso-pubescens v. demum glabratura, caule prostrato,
stipulis lanceolatis novellis ultra medium concretis, foliolis so-
litariis brevissime petiolatis cordato-ovatis oblongis sublan-
ceolatisve, pedunculis folio saepius longioribus apice breviter
racemoso- plurifloris, bracteis ovato -lanceolatis, calycis laci-
niis lanceolato-subulatis tubo suo longioribus vexillum dimidium
aequantibus, infima longiore subulata.
Ad Caldas prov. Minas Geraes, A. Regnell. Ser. 1. n.63;
Registo Velho, Pohl; in campis siccis prope Barbacena, Rie-
del; Caxoeiros do Campos ,J Claussen; idemque loco incerto
legit Schott.
Caules e basi perenni flagelliformes , subramosi, snnnc
semipedales nunc pluripedales, angulati, novelli pubesccntes
521
et pilis longis serieeis vestiti, demuiu fere glabrati. Stipulae
pleraeque 3 liu. longae, demiim saepe solutae et caducae.
Petiolus 1 — 2 liu. longus. Foliola maxima 3 poll. longa,
l1/» poll. lata, et plcraque ovata, rigide meinbranacea v.
subcoriacea, subtus elevato-pennivenia et basi 3 — 5 nervia,
reticulato-venulosa, utrinque pilosula v. deimim glabrata, pun-
ctis veuosis paginae inferioris minulis vix etiain sub leute con-
spieuis, basi leviter cordata v. rotundata, apice obtusa v.
acuta, et quoad latitudiuem variabilia. Peduuculi axillares
ll/2 — 3 poll. longi. Bracteae ante antbesin caducae. Flo-
res in racemo 8 — 12, conferti, nutantes, 5 — 6 liu. longi,
lutei. Pedicelli calyce breviores. Calyx pilosus. Vexillura
dense rutb- sericeuin, auriculis baseos inflexo - appendiculatis.
Alae vexillo breviores, carina longiores.
Inter species Brasilienses, quoad foliola solitaria ovata
praecedeuti affines, sequentes adhuc indescriptae suut. 1. E.
Benthamianum Mart. Herb. Fl. Bras. n. 1132., fruticulosura,
divaricato-ramosiim , viseidulo-pubescens, stipulis ovatis con-
cretis caducissimis, foliolis solitariis breviter petiolatis subcor-
dato- ovatis, racemis laxis paueifloris folia demum superanti-
bus, bracteis ovato - lanceolatis, calycis laciniis lanceolatis
acuminatis tubo suo longioribus vexillo dimidio brevioribus. —
In prov. Minas Geraes, Pohl, Claussen, Riedel, Gardner
n.4508. (et 4512?). — E. cordifolium Bentb. in Herb. Mus.
Vind. non Höchst. — Ramuli breves. Folia 1 — 2-pollica-
ria. Flores in racemo inter se distantes, longiuscule pedicel-
lati, 7 lin. longi, vexillo dense serieeo. Alae augustae, ca-
rinae aequilongae. 2. E. reticulatum , caule erecto? ramoso
adpresse pubescente , stipulis lanceolatis novellis concretis, fo-
liolis solitariis brevissime petiolatis cordato -ovatis obtusis mu-
cronatis coriaeeis supra glabriusculis subtus pubescenlibus rc-
ticulatis, racemis brevissimis plurifloris, calycis laciniis lato-
522
lanceolatis vexillo ter brevioribus, alis carina brevioribus.
In Prov. Goyaz, Gardner n. 3105. Caules rigidi. Foliola
sesquipollicaria utrinque resinoso-punctulata. Flores fere pol-
licares, vexillo villosissimo. 3. E. rigidum Benth. in Herb.
Mus. Vind. MS., pubescens v. superne sericeo-pilosum, canle
erecto? rigido, stipulis longe lanceolatis concretis v. deminn
solutis, foliolis solitariis brevissime petiolatis cordato-ovatis
acutis coriaceis reticularis, racemis densis sericeo-pilosissimis
subsessilibus folio brevioribus, calycis laciniis subulato -acu-
minatis vexillum dimidium aeqnantibus. — Iuter Carumba et San
Marcos, Pohl. — Foliola 2 — 3-pollicaria, rigida, inferiora
profunde cordata, summa parva. Flores semipollicares, ve-
xillo villosulo, alis carinam superantibus.
Eri«seiiia glalurum (Mart. Herb. Fl. Bras. n. 1131.),
erectum , pilis raris adpressis pubescens v. glabratum, stipulis
liberis lanceolatis reflexis, foliolis 3 oblongis rigidulis triner-
vibus, pedunculis folio subbrevioribus apice laxe et breviter
racemosis, bracteis lanceolatis persistentibus pedicellos sub-
aequantibus, calycis laciniis lanceolatis tubo suo aequilougis
vexillo ter brevioribus.
Ad Caldas prov. Miuas Geraes, A. Regneil sei*. 1. n. 62.
et in variis locis ejusdem provinciae leg. Riedel, Pohl etc.
Caules e basi perenni herbacei, 1 — 2-pedales, angulati,
juniores pilis raris subsericei , mox glabrati. Stipulae 1 — 2
lin. longae fusco-membranaceae. Petioli commuues (rhacbide
inclusa) 3 — 6 liu. longi. Foliola i»/a — 2 poll. longa, 6 —
9 lin. lata, nunc utrinque obtusa, nunc apice latiora et ob-
tusa basi angustata, nunc rarius apice acuta, laetc viridia,
rigide membranacea v. subcoriacea, oculo nudo glabra viden-
tur, scd sub lente pili apparent in pagina supcriore sparsi
adpressi, in inferiore secus costas dispositi. Costae tres
523
subtus Talde prominentes, venae pinnatae et rete vennlanim
obscuriores. Pedunculus infra flores !/a — l^-pollicaris, pars
florifera semipollicaris. Flores longiuscule pedicellati, nutau-
tes 7 — 8 Ihr. longi, lntei. Calyces breves, lati, adpresse
pubescentcs. Vexillum tenuiter pubescens. Alae angustae,
carinam subsnperantes. Varietas occurrit iuter Poliliana ra-
cemis elongatis multifioris } iloribus paullo minoriljus pubc
evidentiore. Haue olim nomine E. trinervis iu Herb. Mus.
Vind. signavi, sed a specie postea a Martio divulgata non
aliter differre yidetur.
Inter species novas Brasilienses numerosas in herbario
mco servatas tres v. quatuor E. rufo affines sunt, aliae non-
nullae e speeiminibus mancis aegre definiendae, sequentes ta-
rnen distiuetissimae sunt et insignes. 1. E. Riedeln Bentb.
in Herb. Acad. Petrop. erectum rufo -pubescens et patentim
pilosum , stipulis liberis caducis, foliolis 3 ovatis obtnsis mu-
cronatis reticulatis supra pilosulis subtus incano - pubescenti-
bus, venis rufo-tomentosis, peduneulis longe racemosis dissiti-
floris, calycis laciniis lanceolato - subulatis vexillo diinidio bre-
vioribus, infima paullo longiore, alis eariuam superantibus. —
In carapis siccis ad Rio Pardo, Puedel. — Caulis e basi
pereunis sesquipedalis, validus. Foliola 2 — 3-pollicaria basi
subcordata, lateralia obliqua; petiolus communis pollicaris.
Racemi semipedales, uti folia superiora pilis rubro-ferrugiueis
adpressis serieeo-uitentes. Flores 9 — 10 lin. longi, brevitcr
pedicellati _, vexillo dense rufo-sericeo. 2. E. longißorum
Benth. in Herb. Mus. Vind. MS.-, erectum, undique rufo-
pubescens, subviscosum, stipulis liberis caducis, foliolis 3 ova-
tis obtusis v. acutiusculis mucronatis rugosis, peduueulis louge
racemosis dissitifloris, calycis laciniis lanceolatis vexillo ter
brevioribus iufima longe subulato - acuminata, alis cariua paullo
brevioribus. — Ad San Pedro d'Alcantara, Rio d'Ourada et
524
Parahybura, Pohl. — Habitus E. Riedeln, sed pili patentes
dcsunt, pubes iindiquc rubiginosa, racemi longiores laxiores,
flores pollicares et petalorimi proportio diversa. 3. E. Jlori-
bundum Bcnth. in Herb. Mus. Vind. MS., caule erecto dense
albo-piloso v. toinentoso, stipulis lanceolatis concretis v. de-
mum solutis, foliolis 3 obovatis oblongisve acutis rigidis co-
riaceis supra appresse pilosulis subtus sericeo-pilosis et reti-
culato-venosissimis, racemis brevibus ad apicem caulis con-
fertis multifloris pilosissimis, calycis longe pedicellati laciniis
subulato - acuminatis vexillo dimidio brevioribus, alis oblougis
carina brevioribus. — Inter Colutubio et Barreros , Pohl. —
Caulis solidus 1 — ^.^"P^alis. Petioli brevissimi, stipulae
semipollicares. Foliola 2 — 3-pollicaria. Flores numerosi,
9 lin. longi, vexillo sericeo. — 4. E. dcfoliatum , caule
erecto? per anthesin aphyllo, stipulis oblongis subconcretis,
racemis elongatis confertis laxe multifloris pilosissimis , bra-
cteis ovatis caducis, calycis laciniis subulato -acuminatis vexil-
lum dimidium aequantibuSj alis carina multo brevioribus. — In
prov. Minas Geraes, Gardner n. 4507. Inter Manuel Souza
et San Ingrazia, Pohl. — E. polystachyum Beuth. in Herb.
Mus. Vind. MS., non E. Mey. — Caules pedales apice flori-
bundi foliis omnino destituti. Stipulae latae striatae pilosae
3 — 4 lin. longae. Racemi 3 — 5 -pollicares, fere a basi flo-
ribundi, pilis longis mollibus patentibus soluti. Bracteae 3
— 4 lin. longae, pilosae, ante anthesin imbricatae, per an-
thesin deeiduae. Flores pedicellati, nutantes 7 — 8 lin. longi.
— 5. E. prorepens, prostratum, pilis longis rufis dense bar-
batum, stipulis liberis ovato -lanceolatis foliaeeis, foliolis 3 ob-
longo -lanceolatis utrinque acutis 3 — 5-nervibus, peduneulis
folio longioribus rufo - barbatis supra medium laxe racemosis,
calycis laciniis subulato -acuminatis vexillum dimidium superan-
tibus. — In Scrra Uruhü, Polü. — E. barbatum Benth.
525
in Herb. Mus. Vind. non Dcsv. — Species insignis inprimis
pilis copiosis longis rttls in caule foliis racemisqne. Caulcs
flagellares , pedales et longiores, insigniter angulati. Petioli
breves. Stipulae saepe semipollicares. Foliola 3 — 4 poll.
longa, 6 — 9 Hu. lata. Pedunculi cum racemo semipedalcs.
Flores 9 lin. lougi.
Genus Arcyphyllum EH., fructu et seminibus Eriosemati
affinius quam Rhynchosiae , ab utroque genere difFert calyce.
Speciebus Americanis seminibus cstrophiolatis addentur diuie
Brasilieuses. 1. A. leucophyllum, erectum, incano-sericeum,
stipulis parvis deciduis, foliolis 3 subsessilibus late ovatis ob-
tusis subtns albo - tomentosis , racemis breviter pedunculatis
ovatis multifloris calycis laciniis lineari-lanceolatis corollam
superantibus. In prov. San Paulo, Riedel. Caulis ultra pe-
dalis. Foliola l1/^ — 2-pollicaria, lateralia valde obliqua.
Calyces 4 lin. longae, laciniis s/4 lin. latis. 2. A. capitc-
tutfij erectum, liirsutum pilosum, stipulis oblongo - lanceolatis
foliaceis, petiolis elongatis, foliolis 3 lato -ovatis v. orbicu-
latis viridibus pilosis, racemis breviter pedunculatis subglo-
bosis multifloris, calycis laciniis oblongo -lanceolatis foliaceis
corollam aequantibus. In Prov. Minas Geraes, Claussen. —
Caules vix pedales. Foliola majora bipollicaria. Stipulae et
calycis laciniae semipollicares, virides, pilosae.
Superest specimen Ser. 2. n. 83., generis novi Phaseo-
learum, si revera folia flores et legumen sub eodem numero
missa ad eandem pertinent plantam. Folia Phaseoleae cu-
jusdam liguescentis, flores fere DiocJeae exceptis stamiuibus
distincte diadelphis, legumen tarnen omnino Phyllocarpi Ried,
a cl. Tulasneo depicti et Lonchocarpi pterocarpi Herb. DC.
Modus inflorescentiae haud apparet.
Machaerium villosum Vogel. Linnaea XI. p. 189.
(II. 71.)
526
MiscoloMnm violacenm Vogel. Linnaea XL p. 201.
M. nigrum Mart. Herb. Fl. Bras. n. 1126. (II. 67. 70.)
MiscoloMum polyphyllnm Benth. in Herb. Mus. Vind.
2. p. 103. var. foliolis minoribiis. (II. 68.)
»alber gia variabilis Vog. Linnaea XL p. 196. —
Triptolemaea montana Mart. Benth. in Ann. Mus. Vind. 2.
p. 102. et T. platycarpa Benth. 1. c. (I. 87.) Dalbergiae
Aniericanae , Africanis et nonnullis ex Asiaticis congeneres vi-
dentur etsi a plerisque Roxburghianis valde diversae.
Iieptolobiiun dasycarpiun Vog. Linnaea XL p. 388.
(IL 67.)
LeptoloMum glabrifoliuin Tulasne Arch. Mus. Par.
14. p. 119. (IL 66.) Formae duae adsunt, altera inflorescen-
tia ovarioque fere glabris, altera inflorescentia pubescente ova-
rio dense yilloso.
IJeptoloMnm elegans Vog. Linn. XL p. 390. (I. 58.)
I<eptolol)iuin? piutctatum, sp. n. , ramis foliisque
glabris, inflorescentia tenuissime tomentella, foliolis 6 — 7
alternis oyatis pellucido-punctatis, racemis floribundis , petalis
lineari-lanceolatis. (IL 65 Va«)'
Ramorum cortex albidus, verruculosus. Folia in speci-
mine haud complete evoluto glaberrima. Petiolus communis
3 — 5-pollicaris. Foliola dissita, petiolulata, acuminata, ple-
raque late ovata basi acuta, venis a costa divergentibus pa-
rallelis haud numerosis et rete venularum percursa, inter ve-
nulas notata glandulis pellucidis numerosis, aliis orbiculatis
aliis oblongis more Sphinctolobii. Raums florifer aphyllus
est. Racemi plurimi 3- — 4-pollicares fere a basi floridi. Flo-
res numerosi, sparsi, singuli ex axilla bracteae parvae squami-
formis, brevitcr pedicellati, ebracteolati. Calyx anguste tur-
binatus l1/^ lin. longus, ore membranaceo subcolorato late
527
5-deiitato. Stamina et petala disco inserta calyci adnato ad
qiiartam partcm calycis attiugeute. Petala 5 fere aequalia
acuta ligulaeformia, 21/« l>n- longa. Stamina 10 petalis paullo
longiora. Ovarium longe stipitatum, piano -compressum, gla-
berrimum, stylo tenni acuto incurvo terminatum. Oynla 4 —
5, amphitropa. Legumen non vidi et ideo de genere incertus
sum, folia enim ab omnibus Leptolobiis speciebusque genc-
riim affinium, pluribus notis difFerunt.
Cassia staininca ß. minor Vog. Syn. Cass. p. 14.
(II. 77.)
Cassia rugosa Don, Vog. Syn. Cass. p. 17. (II. 75.)
Et ejus dem forma grandiflora. (I. 71.)
Cassia splendida ß, angust (folia Vog. Syn. p. 17.
(I. 70.)
Cassia indecora HBK. Vog. Syn. Cass. p. 18. (1. 68.)
Cassia (Chamaefistula) crassisepala , sp. n., glaber-
riina, stipulis caducis, foliolis 5 — 6-jugis oblongo -ellipticis
mucronato -acutiusculis basi obliquis rigidulis venosis, glan-
dula oblonga acuta inter par iuiiiauni, sepalis et petalis ob-
tusis, antberis 2 maximis, ovario glaberrimo, legumine sub-
cylindrico. (II. 76.)
Affinis C. indccoraey C. coluteoidi et praesertim C. Can-
dolleanae Vog. (C. flexuosac A. DC. arboris in Chili sat
communis, ab Hook, et Arn. Bot. Mise. 3. p. 210. ad C. f ron-
dosam relatae), quae omnes ad Chamacßstulam pertinent.
Habitus, foliorum textura, flores fere omnino C. Candollea-
nae, sed pnbes nullibi apparet nee etiam in ovario, foliola
angustiora, nee retusa nee emarginata et sepala consistentia
crassiora. Pedunculi 5 — 6-flori, ad apicem rami corymbosi,
v. inferiores axillares.
Cassia Liudleyana Gardn. Lond. Journ. 2. p. 341.
528
C. Seilot ß. Vog. Syn. Cass. p. 38. Com hac forte ad C.
multijugam referenda; cf. Vog. Linn. XV. p. 69. (I. 66. 67.)
Cassia {Prosospermal) snlcata DC. in Coli. Mon.
p. 110. t. 6. — Legumina (adhuc immatura) hanc sectionem
iiidicant. Jam 6 — 8 poll. longa sunt vix 1 !/2 Jin. lata com-
presso - tetragona marginibus valde incrassatis. Specimen iis
in Hort. Monsp. cultis simillimum. (I. 69.)
Huic affinis est C. leptocarpa Bentli. in Herb. Acad. Pe-
trop. MS., caule glabro, foliolis 5-jugis ovato -lanceolatis
longe et acute acuminatis glabris v. subtus pubescentibus , pe-
tiolo basi glanduloso, raceinis axillaribus folio brevioribus, pe-
talis sepalisque obtusis antheris 2 majoribus longe stipitatis,
legumiiie glabro loiigissimo tenui compresso tetragono. — Ad
Zapativa legit Pohl et prope Rio Janeiro, Lusclmath. — For-
mis nonuullis C. occidentalis haud absimilis, sed foliola acu-
tiora et legumen in specimine imniaturum jam 9 poll. loiignm
et vix lineam latura.
Cassia pentagona Mill. Vog. Linnaea XV. p. 68.
(I. 72.)
Cassia cathartica Mart. Vog. Linnaea XV. p. 73.
C, pachycalyx Vog. Syn. p. 52. (I. 74.)
Cassia cathartica var. ? acutifoJia, foliolis fere Omni-
bus acutis et saepe longe mucronatis, nee aliter differre vide-
tnr a typo. — Ad Caldas prov. Minas Geraes, A. Regneil
Ser. 1. n. 75. et eandem formam vidi in Herb. Acad. Petrop.
ad Rio Coxim leetam.
Cassia üangsdorffii Kunth. Vog. Syn. Cass. p. 55.
(II. 74.)
Cassia Chamaecrista y. Brasiliana Vog. Syn. Cass.
p. 63. (I. 59.)
Hymenaea stilbocarpa Hayne Arznefgew. XI. t, 11?
(II. 99.) „Arbor excelsa, Jatuba, fruetus edulis."
529
Bauhinia brasiliensis Vog. Linn. XIII. p. 302. Ad
Rio de Janeiro, A. Regnell. Ser. II. 11. 7, et ut videtur eadem
species fructifera. (I. 86 1/i.)
Bauhinia holophylla Steud. Paulctia holophylla
Bong. Mem. Acad. Petr. 1836. t. IV. p. 121. t. 5. f. 2. —
Formae tres adsunt, omnes in Pror. Minas Geraes lectae:
1) foliis 7-nervibus snpra lucidis, nervis impressis subtus
rufo-villosisj Gardner n. 4536 ; 2) foliis 7 — 9-nervibus supra
opacis rugosis, nervis impressis subtus rufo-villosis, Claussen;
3) foliis 9 — 11-nervibus supra lucidis, nervis vix impressis,
subtus tomento brevissimo rufescentibus; ad Caldas, A. Reg-
nell Ser. II. n. 73. Foliuni a Bongardio depicturn supra luci-
dum nervis impressis subtus villosnm dicitur sed 9 — 11-
nerve; prope Camapua a Riedelio lectum fuit.
Miinosa rixosa Mart, Benth. in Hook. Jouru. Bot. 4.
p. 361. (I. 96. 96 b.)
Miinosa dolens Vell. Benth. 1. c. p. 364. (I. 93.)
Miinosa retrorsa Benth. 1. c. p. SQh (I. 91.)
Miinosa rigida Benth. 1. c. p. 377. (I. 93 »/2.)
Mimosa tremula Benth. 1. c. p. 380. (I. 92.)
Miinosa distans Benth. 1. c. p. 382. (I. 90.)
Miinosa (Eitmimosae myriophyllae) Regnellii, sp.
u., suffruticosa, inermis^ ramis petiolis peduuculisque setoso-
villosis, pinuis 8 — 10-jugis, foliolis 25 — 35-jugis oblongis
canescentibus strigoso-ciliatis, capitulis subglobosis in racemo
longo terminali nudo breviter pedicellatis, bracteolis flore bre-
vioribus, calyce paleaceo 4-partito segmentis plumoso-laci-
niatis, legumine undique strigoso-setoso. (II. 93.)
Ab affini M. myriophylla differt iudumento, foliolis
paucioribus majoribus et calyce. Caules teretes striati, villis
seu setis secus strias dispositis erecto-appressis rigidis pleris-
22r Bd. 5s Heft. 34
530
quc pubcrulis, et pubes in caule iiiter sctas adest. Stipulae 3
— 4 lin. longae , lineari-lanceolatae, acutae, setoso-ciliatae,
et dorso villosae, siipra glabriores. Petiolus communis 4 —
5 poll. longns, dense setoso-villosus , praesertim ad insertio-
nem pinnarum , seta villosa 2 — 3 lin. longa terminatus. Pin-
nae l1/^ — 2-pollicares. Foliola 3 lin. v. paullo longiora,
lineam lata, acuta, basi obliqua, costa excentrica, venis late-
ralibus nullis v. obscuris , ad margines (et inferiore cujusve
pinnae undique dorso) setis appressis strigosae. Racemus
subpcilalis , capitulis fasciculatis , fasciculis inferioribus remo-
tis, superioribiis crebris. Rhachis et peduncnli dense setoso-
villosi. Bracteae stipulis similes, 3— *5 lin. longae. Pedun-
culi ineunte florescentia 1 — 3 lin. longi, demum semipollica-
res. Capitula 3 — 4 lin. longa, vix 3 lin. diametro, floribus
densissime imbricatis lineam longis. Bracteolae lineari-spa-
tliulatae, glabrae v. apice pilosulae, corollam aequantes. Ca-
lycis tubus brevissimus vix ullus , segmenta corollam aequan-
tia, liuearia, paleacea, utrinque feie ad costam divisa in
setas paucas, et sie caljx totus fere pappiformis evadit. Le-
ginnina ovata, turgidula, 3 — 4 lin. louga, 2 — 2% Üft- lata,
marginibus longius setosis persistentibns, valvulis integris de-
eidnis extns dense strigosis. Semina saepius 2.
Mimosa cylimlracea Bentli. in Hook. Journ, 4. p. 389.
(II. 97.)
Mimosa (Habbassiae somm'antes Inermes) laevigata,
sp. n., sufFruticosa, glabra v. strigis conspersa, stipulis lan-
ceolatis setaeeo-acuminatis, pinnis 5 — 6-jugis, foliolis multi-
jn«is linearibus obtusis, pednnculis fasciculatis raceinosis, bra-
cteolis corolla pluries brevioribus.
Ad Caldas prov. Minas Geraes, A. Regnell Ser.II. n. 95.
et in eadein provincia, Riedel.
531
Caules graciles, adscendentes , subsimplices, bipedales,
uti tota planta glaberrimi et laeves, t. praesertim in parte
superiori strigis appressis conspersi; pnbes yiscosa affinium
omniuo deesse videtur. Foliorum petiolus communis 2 — 3-
pollicaris. Setae inter piiinas breves. Pinnae, distantes , 1 —
lYsj-pollicares. Foliola 2 lin. longa. Stipulae striatae, 2
— 3 lin. longae. Racemus terminalis, nudus v. basi foliatus,
3 — 5 poll. longns. Bracteae stipulis conformes. Pedunculi
saepius geminij semipollicares vel paullo breviores. Capitula
globosa, 10 — 20-flora. Bracteolae breves, acuminatae. Flo-
res linea paullo longiores, tetrameri, octandri, alabastris ante
antbesiu acutis. Calyx brevissimus v. vix ullus. Petala gla-
berrima, basi connata. Stamiua longe exserta, 3 lin. longa.
Ovarium glaberrimum. Species M. trijugae valde affinis,
differt pinnis numerosioribus, stipulis longioribus, capitulis
majoribus.
Acacia Farnesiana Willd. (I. 94.)
Acacia Clausseni Benth. in Lond. Journ. 1. p. 518.
(I. 95.)
Acacia polypliyUa DC. Prodr. 2. p. 469. (II. 94.)
Calliandra urevipcs Benth. in Lond. Journ. 3. p.104.
(I. 99.)
Pithecololuiun incuriale Benth. in Lond. Journ. 3.
p.219. (II. 96.)
EnteroloMuin Timliouva Mart. Herb. Fl. Br. p. 128.
(II. 92.)
Inga semialata Mart. Herb. Fl. Bras. p. 114. (I. 97.)
Inga vulpina Mart. Benth. in Lond. Journ. 4. p. 604.
(I. 98.)
34*
532
Myrtaceae,
deterrainavit
F. A. G. Miquel.
Psidium uiicrocai'pum Cambess. in St» Hil. Fl,
Bras. mer. II. 284. (I. 129.)
Psidiuin aluiduni ejusd, l. c. 285. „Frutex 4-peda-
lis." (I. 129 b.)
Psidium coryinoosuiu ejusd. I. c. 286 ; folia ramulo-
rnm haud raro alterna! „Frutex bipedalis." (I. 125.)
Psidium corymbosum, forma angustifolia. Ramus
adjectus est foliis rigidis glaberrirais instructus, an aetas se-
nilis? (I. 125 b.)
Psidium ouversum Miq. Ramulis tetragonis foliisque
breviter petiolatis spathulato-lanceolatis vel linearibus obtusis
aut acutis basi attenuatis praesertim subtus pubescentibus , pe-
dunculis versus basin ramulorum axillarilms solitariis vel ex
squamarum axillis, brevibus, caljce hirtello obovato- turbi-
nato bracteolis 2 vel 3 oppositis vel alternis suffulto, lobis
ovatis obtusis intus et extus tomeutellis , petalis glanduloso-
puuctatis ciliolatis. (I. 125 c.)
Huic affine videtur Ps. pumilum Vahl, et praesertim
ejus rar. ß. guadaloupense DC Prodr. III. 233.
Rami teretes cortice laevi. Folia opposita Tel subalterna.
Petioli vix 1 lin., folia 1 — 2 poll. longa, 2 — 4 lin. lata,
nunc adliuc juvenilia subcoriacea, supra nigricantia pilis spar-
sis inspersa. Pedunculi 2 — 4 lin. longi pubescentes; bra-
cteolae l1/^ — 2 lin. longae, caljce breviores, lineares, sur-
sum aliquid dilatatae et concavatae, tomentellae. Alabastra
obovata.
Psidium rivulare? Marl. DC. Prodr. III. 235.
„Arbor 3-orgyalis." (I. 127.)
533
Psidiiun eugenioides Camb. in Fl. Bras. mer. II. 290,
vix ab Ps. punctulato diversura. Folia subtus in axillis ve-
narum barbulata. „Frutex biorgyalis." (I. 126b., 126 c.)
Psidiam »uiictulatuin DC. Pr. III. 233. (I. 126.)
Psidiam pyriferum Linn. ? „Arbuscula." (II. 118.)
Psidiam erosnm Miq. ramulis snbtetragonis petiolis
foliisque hirtello-puberulis, his modice petiolatia oppositis ob-
ovato-oblougis oblongisve obtusis, versus basin subattenuatis,
jiinioribus snblanceolatis , margiuibus quam irregulariter lacero-
erosis, peduuculis axillaribus solitariis, folio J/a brevioribus
dcnse birtcllis, bracteolis caducis , caljce hirtello, petalis vil-
losulo-ciliolatis. (II. 117.)
Pctioli 2 liu., folia 2*//t — 21/2 — 3 poll. longa, 6 — 9
Im. sub apice lata, snbcoriacea, costulis utrinque 4 — 5 ad-
scendentibus. Peduuculi 6 — 9 liu. Calyx fere ad basin quin-
quefidus, lobis obtusis. „Arbuscula,"
Psidiam Iiians Mart. DC. Prodr. III. 234. „Arbor
bumilis." (I. 128.)
Myrcia clusiaefolia Miq. Raiuulis foliisque adnltis
glaberrimis, bis lato- vel elliptico-oblongis apice rotuudatis
basi obtusis, rigidis, crassis, margiuibus extenuato-acutatis
iucnryis, nervo medio crasso supra sulcato subtus prominente,
veiiis plurimis subhorizoutalibus promiuulis ante marginem in
nerruin marginalem confluentibus, petiolo crasso antice cana-
liculato et acute marginato , glauduloso, pauiculis terminalibus
gemiuis brachiatis. jiinioribus fulvo - tomeutosis, floribus sessi-
libus, fructiferis parce puberulis, baccis scssilibus vel breviter
pedunculatis globoso-urceolatis, calycis truncati margine alte
coronatis. (II. 126.)
„Arbor." Petioli vix semipollicem longi, crassi in sicco
nigricaules. Folia 4 — 5 poll. longa, 2 — 2^2 lata. Baccae
pisi magn.
534
Myrcia pulierula Camb.l Fl. Bras. mer. II, 316.
„Frutex bipedalis." (I. 125.)
Myrcia glanca Camb. I. c. 318. Nostra foliis minori-
bus et magis glabris tantum diversa. „Frutex orgyalis."
(I. 138.)
Myrcia laxiflora Camb. I. c. 319. „Frutex triorgya-
lis." (I. 137.)
Myrcia rabella Camb. I. c. 317. var. pedicellis caly-
ceque basi hirtellis. „Frutex triorgyalis." (I. 134.)
Myrcia alternifolia Miq. Foliis plerisque alternis,
ramulorum praesertim floriferorum tantum oppositis, breviter
petiolatis , ellipticis apice obtusis vel obovatis apice rotuuda-
tis, omnibus fere emarginatis, pellucido-punctatis, margini-
bus subiucurvis, venulis parallelis tcnuibus utrinque promiuu-
lis, nascentibus subtus versus basin pilosulis, paniculis axil-
laribns folio longioribus, ramis oppositis inferioribus vulgo
3-, reliquis unifloris, calycis lobis obtusis concavis ciliolatis.
(I. 139.)
Praecedenti partium forma affinis, sed foliis alternis iis-
que minoribus statim diguoscenda. „Frutex orgyalis."
Folia 6 — 10 lin. longa, 4 — 5 lata, subtus pallida, su-
pra siccitate fuscescentia. Petioli juniores cum ramulis pilis
teneris appressis inspersi. Paniculae 1 — l^-pollicares.
„Frutex orgyalis."
Myrcia rostrata DC. Prodr. III. 255. „Frutex tri-
orgyalis." (I. 136.)
Myrcia, an exsucca DC. I. c. 247? (II. 121.)
Myrcia lanceolata Camb. in St. HU. Fl. Bras. nicr.
IL 329, forma pilosior, probabiliter sub ejus var. ß. re-
cipienda. (II. 122.)
Myrcia florilmnda Miq. Ramis glabris, ramulis pe-
tiolis foliis subtus et inflorescentia (fusco-) pubesceutibus,
535
foliis modice petiolatis ellipticis vel obovato-ellipticis obtuso-
apiculatis vel rotundatis , basi obtusis vel cimeatis, coriaceis,
adultis supra glabris, costulis utrinque 5 — 6 teiniibus, veiiu-
lis pellueidis, per lentem supra impresso- subtns elevato-
punctulalis, tbyrsis termiiialibus vel siiperne axillaribus, al-
ternirameis , floribus fasciculato -sessilibus, calycis subglo-
boso-urceolati hirti intus pubesceutis lobis brevibiis. (11.125.)
Ex affinitate M. vestitae Camb. I. c. II. 308. „Fru-
tex." Petioli 2 — 6 lin. longi, semiteretes antiee subsulcati.
Folia supra iu sicco fuscesceiitiä subnitida renalis notata, ju-
niora secus nervös puberula, adulta glabra, subtus pallida 3
— 4 poll. longa, 1 1/2 circiter lata, diversiformia, alia obovato-
oblonga apiculata, alia lato - elliptica utrinque obtusata , alia
plane obovata. Thyrsi folia superantes, cum calycibus dense
hirtelli. Pctala obovato - oblonga reticulata glabra. Discus
carnosus latus.
Jauibosa vulgaris DC. Culta. (I. 119.)
Eiigenia Pseudo - Caryophyllus DC. Prodi: III.
282. St. Hil. I. c. II. 335. Tab. 149. „Frutex quadripe-
dalis." (I. 133.)
Eugenia calycina Cambess. I. c. II. 352. „Frutex
orgyalis." (I. 132.)
Eugenia myreioides Cambess. I. c. 353. Petala se-
riceo-villosula. „Frutex." (I. 130.)
Eugenia acutata Miq. Ramulis foliisque junioribiis
subtns subserieeo-puberulis, bis petiolatis lanceolato-oblougis
lanceolatisque acute vel obtusiuscule acuminatis, basi acutis
vel attenuatis, supra nitidis glabris, pergamaeeis, obsolete
pellucido * punetulatis, venulis parallelis supra prominulis ante
margiuem in nervum teuuissimum coufluentibus, racemis axil-
laribus plcrumque ö^floris, peduneulis partialibus commuuem
536
superaiitibus folio plus dimidio brevioribus cum calyce pro-
funde quadrilobo tomeutellis. (II. 115.)
„Arbor." Affinis videtur E. egensi DC. Prodr. III.
281. Rami glabri teretes, Petioli haud crassi autice pro-
funde sulcati, 2 — 3 lin. longi ^ folia 3 — 4 poll. longa, 6 —
10 lin. lata, supra in sicco saepe nigricantia, Pedunculi
circiter pollicares, partiales 8—12 lin, longi, ad bracteola-
rum caducarum insertionem. aliquantulum incurvi. Alabastrum
oboyatura, fere 2 lin. longum. Calycis lobi crassi elliptici in-»
tus appresse pubescentes, demum reflexi. Petala oborata mar-
ginibus subpubescentia,
Eug-er.ia ligustrina Willd. Spec. II. 962. „Arbor
% — 3^orgyalis." (I. 123 b.)
Eugenla xanthpxyloides Cambess, I. c. 366; sed in
aneo sp. pedunculi 4 — 6 lin. longi j reliqua ad ungiiem con-
grua. „Frutex." (IL 116.)
Eugenia multiflora Cambess. I.e. 361. Folia nascen-
tia puberula. „Arbor 2 — 3-orgyalis." (I. 123.)
Eugenia olbtusifolia Camb, l, c. 368. „Frutex."
(II. 120.)
Eugenia IJvalha Camb. I. c. 367. (II. 124.)
Eugenia teneUa DC. Prodr. III, 272. „Arbor 2 —
3-orgyalis." (II. 123.)
Eugenia yaniiflora Miq. Rainulis foliisque nascenti^
bns pube densa tenerrima ciiierascentibus cito glabratis, foliis
modice petiolatis lanceolatis Tel praesertim junioribus spathu-
lato -lanceolatis obtusis yel obtusiusculis deorsnm angustatis,
venulis subobtectjs, adultis glaberriinis glandnloso-punctula-
tis, floribus ad ramorum axillas defoüatas fasciculatis sessili-^
bus vel breviter pedunculatis, bracteolis 2 oralibus concavis,
calycis glabri lobis oblougis obtusis riridulis glabris glandu-
Josis, petalis glabris. „Frutex orgyalis." (I. 131.)
537
Ex §. II. apiid Cambess. l. c. prope E. ciliolatam, sed
iuflorescentia sequenti proxima.
Folia 5 — 6 poll. longa, 4 — 6 lin. lata. Discus floris
stamiuifer fere puherulns.
Eugenia cauliflora DC Prodr. III. 273. Folia
naseentia subtus ad nervum medium puberula. „Arbor bi-
orgyalis. (I. 124)
Melastomaceae ,
determinavit
F. A. G. Miqvel.
Lavoisiera cataphracta DC. Prodr. III. 102, cu-
jus diagnosis omni ratione cougrua. (II, 113.)
Cainbessedesia Adam antiuin DC. I. c. 111. (I. 151.)
Ejusdem forma , paulo minor. (I. 151c.)
Var. microphylla diceuda, sed ex descriptione prorsus
congruit cum Camb. Espora DC. var. ß. ilicifolia , et haue
cum priore conjungentlam esse, probari posset. (I. 15 tb.)
Microlicia Hilariana Wand, in Ann, d. Sc. nat.
3. ser. III. 178. Num ad haue M. serpyllifolia Don in
Mein. d. Soc. Wem. IV. 301 f (II. 102.)
Microlicia oulongifolia ejusd. I. c. 171. Utriusque
descriptiones prorsus congruae; sed in magno consimilium spe-
cierum numero absque archetypi comparatione certum me non-
dum habeo. „Frutex tri'pedalis." (I. 143.)
Siphanthera gracilis Miq. Tota pilis glandulosis pu-
bescens, ramis simplieibns, foliis breviter petiolatis vel sessili-
bus ovalis aentis crenato-serrulatis, reticulatis, florum fasci-
culis brevissime pedunculatis, antheris atro- purpureis rostrum
pallidum circiter aequantibus. (II. 114.)
Caulcs vix pedales. Folia inferiora couferta, superiora
remota, fere sessilia, parya, vulgo subtus subtrinervia.
538
Bracteac purpurascentes. Calycis dentes laoceolati. Anthe-
rae basi biauriculatae.
Marcetia excoriata DC. Prodr. III. 124. var. ß.
foliis latioribus subcordatis. (M.cordigeraDC.l.c.) (I. 154.)
Trembleyae species? fructu deficiente uou deternrinau-
da. (I. 144.)
Trembleya phlogiformis DC. I. c. 126. Capsula
5-locularis. (I. 152.)
Differt ßoribus paulo majoribus, cum TV. stachj/oide
Naud. I. c. 154. comparanda, ex snpp. sp. haud tuto detcr-
minanda. (I. 152 b.)
Treinfoleya heterostesnon DC. I. c. (I. 141 b.) —
Forma vijc diversa. „Frutex orgyalis." (I. 141.)
Iiasiandra trifolia DC. I. c. 127. Seinina in quo-
vis loculo nnmerosa , unde gcneris char. D C. emendandus.
Haue cum aliis affiuibus conjuugit Chaiuisso (Liuu. IX.
431). „Frutex tripedalis." (I. 162.)
JJasiandra Selloviana Cham, in Linn. IX. 440.
Folia 3- yel subtriplinervia. Nisi Stylus glaber esset , ad L.
Candolleanam vel L. Raddianam fere retulissem. ,,Frutex."
(II. 105.)
liasiandra salviaefolia ejusd. I. c. 441. Filaiueuta
pilosa. Stylus glaber. „Frutex 4-pedalis." (I. 158.)
liasiandra sericans Miq. Ramis obtusangulis rel fa-
ciebus 2 coneavis, 2 couvexis, appresse rufulo -birtellis, fo-
liis modice petiolalis elliptico-lauceolatis rel lauceolato- ob-
lougis atteuuato -acutis, trineryiis sed uervis extimis prope
basiu bifidis 5-nerviis (in majoribus utrinque nervo submar-
ginali tenuissimo), supra appresse setulosis, subtus incauo-
serieeis, floribus tcnninalibus ternis, calycis ovati appresse
incano-hirti dentibus lanceolatis, petalis amplis lato -obovatis
539
(violaceis), filameutis pilis capitellatis hirsutis. „Frutex 4-
pedalis." (I. 160.)
Prope lt. salviaefoliam. Petioli semipollicares. Folia
21/2 — 3 1/2 poll. longa, 5 — 10 lin. lata, supra saturate vi-
ridia nervis sulcata, snbtus in nervis subfuscescenti-villosa.
Antherae fuscescentes, basi bianricnlatae , autice corrngatae.
Stylus glaber.
üasiandra stenocarpa DC. I. c. 130; sed Stylus fere
glaber. „Frutex 4-pedalis." (I. 159.)
jLasiandra adenostemoii DC. I. c. „Frutex tripeda-
lis." (I. 161.)
IJasiandra Regnellii Miq. Raraulis subalato-tetra-
gonis petiolis foliisqne snpra appresse setulosis , foliis brevi-
ter petiolatis elliptico- vel lanceolato - oblongis mncronato-
acutis trinerviis cum nervis subraarginalibns , anastomosibns
subobtectis, subtns in nervis molliter hirtellis inter eos pu-
bescentibus, in sicco lutescentibns, iloribus terminalibus pa-
nicnlatis, vulgo ternis, pedunculatis9 calycis angnste carapa-
nnlati appresse molliter setosi albicantis lobis linearibus, ca-
rina hirtis, marginibns glabris ciliatis, petalis obovatis, rari-
ter ciliolatis, filameutis pilosis, stylo glabro. (II. 104.)
„Frutex." Rami glabrati teretiusculi; folia ll/.2 — 3 poll.
longa, 7 lin. lata. Bracteae lineari-lanceolatae. Calyx fere
semipollicaris, dentes tnbo aliquid breviores decidui. Anthe-
rae violaceae angustae lineares, connectivo vix prodncto. Cap-
snlae ovatae rufo-sericeo -strigillosae. (II. 104.)
I*asiandra inartialis Cham, in Ltnnaea IX. 433.
Praecedenti foliorum forma proxima. „Frutex orgyalis. "
(I. 153.)
Forma via: diversa. (I. 153 b.)
liasiaiidra dimorphandra Miq. Ramulis subtetra-
gouis petiolis foliisque snbtus in nervis rufulo- hirtellis, his
540
oppositis lougiuscule petiolatis ovato- vel oblongo - lauceolatis
subacuminato - acutis , inferioribus quaudoque ovato - oblougis,
trinerviis, nervis extiinis paulo supra basin bifidis fere quin-
quenervüs, supra appresse setulosis, subtus sericeo-pubescen-
tibus, floribus axillaribus et terminalibus , bracteis magnis sub-
coloratis, calycis appresse setosi subeampanulato-urceolati
deiitibus 5 latis abrupte acuraiuatis tubo brevioribus, stami-
num iuaequilongorum filamentis pilis capitellatis, connectivo
antherarum breviorum bicruri, longarum obsolete biauriculato,
utriusque pedicellatis giaudulis instructo. „Frutex." (I. ib71/^.
II. 103.)
Habitu L. sericantem refert, at distinctissima !
Folia plerumque 2 — 3 , in vegetiori speciiniue altero
3*/a P°^# l°u8'a* ^ — IVs lata, basi rotuudata vel subcuueata.
Calyx 2, corolla 7 lin. longa, petalis in sicco violaceis lato-
,obovatis tenerrime ciliolatis. Stamina 5 longiora, 5 breviora,
his antherae valde curvatae antrorsum corrugatae fuscae, glan-
dulaeque connectivi fere «essiles; illis antherae rectiorcs atro-
fuscae. Stylus glaber, brevis, stigmate oblique dilatato.
Chaetogastra liirsuta DC. Prodi: III. 133. Dia-
gnosis nimis brevis. (I. 157.)
Cbaetogastra liieracioidcs ? DC. Prodr. III. 133,
Folia integerriraa, sed sub leute serrulata. Hirsuties vio-?
lascens, (I, 156.)
Chaetogastra dcbilis Cham, in Linn. IX. 449. sa-
tis congrua, sed nostra suffruticulus, rhizomate üguoso crasso.
(II. 106.)
Artlirostemina (Ladanopsis) macranthera Miq.
Ramis quadrangulis petiolisque patentim setulosis , foliis longe
petiolatis ovato -ellicticis vel oblongis subacuminato -acutis
serrulatis 5-nerviis (n. 3 mcdiis ad apicem ductis), supra
541
appresse strigillosis, subtus pallidis lacunosis et pubescenti-
bns, pcdunculis subcymosis terminalibiis, floribus vulgo ter-
nis, calycis setulosi et capitellato-pilosi lobis lineari-lan-
ceolatis tnbo cylindrico brevioribus, petalis (purpurasceiitibus)
ciliatis, staminibus fere aequilongis , antberis magnis, con-
nectivo bicalloso, stjlo elongato. (II. 107.)
Ex affiuibus sunt A. ladanoides DC. et A. urugayense
Cham. Linn. IX. 453. Folia 21/* — 3-poll. longa, 1 cir-
eiter lata, superiora minora. Pili basi snbcallosi ; in inflo-
rescentia praesertim etiam in calyce pili capitellati bis inter-
mixti. Antberae croceae, majores fere bilineares. Capsula
apice setosa.
Arthrosteinina (Ladanopsis) clideinioidesMiq. Fru-
tescens, ramis rainulisque subretrorse strigillosis, foliis ovato-
ellipticis ellipticisve acutis, basi rotundatis vel obtusis, serru-
latis , menibranaceis sublacunosis, utrinque hirtis, 5-nerviis
(nervis 3 mediis ad apicem ductis) , racemis terminalibus so-
litariis vel confertis, pilis capitellatis et simplicibus hirtellis,
calycis suburceolati lobis linearibus apice subserratis birtello-
ciliatis tubo subbrevioribus, petalis (purpureis) ciliatis, con-
neclivo antberarum curvatarum bicallose producto. (I. löO'/a.)
Ex affinitate praecedentis; folia omnino consimilia, sed
flores diversi. Pubes nullibi stellata. Strigae eaulis pallidae,
basi fuscae. Petioli patentim birti 3 — 5 lin., folia t1/* — 3
poll. longa, 1 — i1/« lata, anastomosibus tenuibus. Racemi
pedunculi 2 — 3 poll. longi, basi nunc compositi et foliati,
oppositiflori ; bracteae foliaceae , bracteolae 2 oppositae. Pili
capitellati etiam in calyce obvii.
Microlepis quaternifolia Miq. (Osbeckia olcaefolia
rar. ß. quaternifolia DC. III. 139). Differt a specie DC.
staminibus 5 breyioribus, 5 longioribus, omnium antberarum
542
connectivo longe producto , bicalcarato , in longioribus anthe-
ris loiigiore. (I. 155.)
Clidemia anrea Cham, in Linn. IX. 47. Bacca vel
ovarium serie simplici circulari pilorum! (II. 108.)
Clidemia liumilis Miq. Fruticulosa liumilis subsini-
plex, caule subtetragono cum petiolis iiiflorescentia calycibus-
que deiise setosis, pube stellata tenerrima setis immixta, fo-
liis longe petiolatis ellipticis oblongisve subacuminatis, denti-
culatis, subtus in nervis margineque setosis, supra setis basi
tumidis instructis, 5-pli- yel sub-5-nerviis'cum nervulis mar-
ginalibus hinc obsoletis, paniculis terminalibus solitariis vel
aggregatis, flavescenti-hispidis braclriatis, ramis apice sub-
glomerato -floriferis, calycis nrceolati dentibns lineari-lanceo-
latis, petalis parvis lanceolatis acuminatis. (§. terminales
sect. Nianga DC. ex äff. Cl. stenopetalae et Cl. Xanthola-
siae DC. I. c. 163.) (I. 150.)
Caulis pedalis simplex, infra inflorescentiam ramulosus.
Petioli 2 — 6 lin. longi; folia Z»/s — 3 Po11- longa, 8—11
lin. lata, subtus pallida, anastomosibus transversis prominulis,
impresso -foveolata. Paniculae sessilis rami 5 — 3-fiori, su-
periores simplices. Flores ipsi subsessiles parvi. Dentes ca-
lycis tubo breviores. Petala e basi latiuscula subabrupte con-
Toluto-acuminata. Antherae lineares vix rostratae uniporosae
basi biauriculatae , l1/^ — l1/^ lin. longae. Stylus alte ex-
sertus, Stigma punctiforme subcapitellatum.
Mieonia {Eriosphaera) inconspicua Miq. Tota prae-
ter foliorum paginam superiorem pilis stellatis fusco-pubescens,
rarais tetragonis demum glabratis, foliis oppositis petiolatis
ovato- vel elliptico-oblongis aut sublanceolatis acute sub-
oblique acuminatis, praeter basin subremote denticulatis , tri-
nerviis cum nervulo submarginali, paniculis terminalibus vulgo
ternis, pyramidatis, ramis oppositis, ramulis ternifloris, flori-
543
bns subsessilibns, calycis subglobosi dentibus 5 brevissimis,
petalis parvis, antheris biporosis. (II. 110.)
Petioli 3 — 6 lin., folia 3 — 5 poll. longa, 9 — 13 lin.
lata, supra lade viridia. Paniculae circiter tripollicares, ra-
mis iuferioribus divisis, superioribus simplicibus. Bracteae
lineari - lanceolatae.
Miconia fasciculata Gardn. in Hook. London. Journ.
of Bot. I. 533., ubi descriptio plane congrua. Pili potius
lepidoto - stellati dicendi, nam plerisqne in centro membrannla
aurantiaca est. Caljx obconicns subcostatus , fere truncatns
lepidoto -tomentosns. Anastomoses transversae munerosae pa-
rallelae crassae in pagina inf. foliorum prominentes. (II.
109 V*0
Miconia fasciculata Gardn. forma major, foliis
oetopollicaribns. „Frutex 4-pedalis." (1. 147.)
Miconia (Eumiconia) cinerascens Miq. Ramnlis
compressis petiolis nervis subtus rhaeliiqne inflorescentiae pnbe
imperceptibili, foliis subtus pube stellata tenerrima, inflo-
rescentiae ramnlis calycibusque pube stellato-furfuracea cine-
rascentibus, foliis oppositis longe petiolatis oblongis breve
acuminatis , praesertim sursum dentato-crenatis, coriaceis,
trinerviis praeter nervulum submargiualem, venis subhorizon-
talibus prominulis, supra glabris, paniculae termiualis multi-
tlorae dilatatae ramis tetragonis , oppositis iteratim divisis,
ramulis apice fasciculato- (3 — 8-) floris, floribus sessilibus.
(II. 109.)
Petioli seniitereti-trigoni, 1 1/s — 1 3/4 poll. longi. Folia
4I/.2 — 5 y2 poll. longa, i3/4 — 2 lata, supra in sicco fuscescen-
tia, subtus cinerea, juniora fuscescentia. Paniculae 4 poll.
longae et latae. Calyx campanulato-obconicus, costatus,
dentibus 5 brevibus obtusis. Stigma parvum piano -capi-
tcllatuni.
544
Miconia (Eumiconia) revolnta Miq. Ramis teretibus
glabris, ramulis subcompressis petiolis nervisque subtus cum
inflorescentia calycibusque pube stellata rubiginosa subtomen-
tellis, foliis oppositis petiolatis latiuscule laiiceolatis louge an-
gusteque acuiniuatis, integerrimis margine revolutis, coriaceis,
trinerviis cum nervo submargiuali tenerriino , supra glabris
(in sicco nigricantibus), subtus iuter nervös veuulasque trans-
versas rubigiuosis cinerascenti-pubesceutibus, paniculis ter-
miualibus et superne axillaribus, ramis fasciculato - floriferis,
floribus sessilibus vel subsessiübus , calycis deutibus brevissi-
mis, autheris suberostratis subuniporosis. — „Frutex 4-pe-
dalis." (I. 146.)
Petioli 2—3 lin., folia 21/*-- 4i/2, vulgo 3 — 4 poll.
longa, 5 — 6 lin. lata, :fere subtripliuervia. Paniculae par-
vae pedunculatae, plerumque basi bifoliatae. Bracteolae sub-
lineares parvae caducae tomentellae. Flores parvi. Antherae
counectivum basi subproductum. Stylus stamiua superaus in
punctum stigmaticum desinens.
Cremaniuin elaeodendrum DG. Prodr. I. c. 191.
Nervi basi subtus inembrana superficiali uniti ! Inflorescentiae
pili tenerrimi stellati bic illic inspersi. Stigma couvexo-pel-
tatum. (II. 112.)
Creinanium 9 probabiliter liiinutiflorum DC. I. c.
193. Autherae prorsus maturae uni- nee biporosae. (11.111.)
Cremaniuin milleflorum DC. I. c. forma foliis ma-
joribus. Rami subtetragoni glabri fuscescentes , adulti tere-
tiuscnli. Petioli 3 — 7 lin. longi. Folia 2 — 4-pollicaria, 1
— l^a Pon* lata, oblongo- vel elliptico-obovata acute acu-
miuata, basi attenuata, praesertim sursum inaequaliter remote
subdenticulata, serrulata coriacea, marginibus reenrva, prae-
ter nervum marginalem trineryia, subtus flavescentia. Pani-
545
cnlae (erminalis latae rami ramuliquc verticillati vel oppositi,
acute margiuato - tctragoni ; flores breviter pedicellati, bracteis
bractcolisquc iis proximis lanceolatis vel spathulato- lanceola-
tis calyccque subcoloratis; hie urceolato-seniiglobosus, mar-
gine duplicato , exteriore ininute 5-dentato, iiiteriore longiore
extenuato in totidem dentes obtusos partito. Petala obovata.
Staniinum filameuta compressa, antherae breves erostratae,
apiee truncato biporosae aut potius septulo in singulo loculo
persistente qnadriporosae. Stylus angulatus staraiua superans,
stigmate snbincrassato. Ovarium iininersum. „Frutex 4-pe-
dalis." (I. 148.)
Crcmanäwm ligustiroides DC. III. 194. Diagnosis
brevior cougrna. „Frutex J/a-orgyalis." (I. 140.)
Cremaniuui inaeqttidens DC. I. c. Folia etiam lan-
ecolata. Pulfes alba stellata fugax, in inflorescentia diutius
persistens. „Frutex tripedalis." (I. 145.)
Oxalldeae,
determinavit
F. A. G. Miquel.
Oxalis, n. sp.? prope O. pentantham , foliolis diversa.
(I. 42 i/a.)
Oxalis ISegnellii Miq. (Sectio Caprinae DC.) Bulbo
composito squamoso , petiolis elougatis sparse , ad apicem con-
fertius hirtulis, foliolis sessilibus triangularibus apice trun-
cato leviter emarginatis , angulis obtusis, basi subacutis, mem-
branaeeis , epunetatis, praesertim supra raargiiiibus pilosulis,
peduneulo petiolos superantibus sirapliciter umbellatis, umbel-
lis 4 — 5-floris, sepalis lineari- lanceolatis glabris apice acuto
bimaculatis et pilosis, filamentis pilosis, stigmate capitato
(I. 43.)
22r IM. 5s Heft. 35
546
Ab O. urbica St. Hil. Fl, Bras. tner. I. 126. umbel-
lis siraplicibus statim differt. Petioli 12 — 15, foliola 1*/«
— 2 cent. longa. Flores violacei (?) 1 — 1'/2 ceut. aequantes.
Oxalis refracta St. Hil. Flor. Bras. mer. I. 119.
(I. 42.)
Oxalis Barrelieri Jacq. vel saltem valde affinis.
(II. 225.)
Polygaleae,
determinavit
F. A. G. Miquel.
Polygala Dunaliana Camb, in St. Hü. Fl. Bras.
mer. 32. var. ß. ; forsan sp. distincta, foliis brevissime pe-
tiolatis. (IL 10.)
Polygala lancifolia /. c. 42. (I. 8; IL 12.)
Polygala paludosa var. I. c. 9. = P, tenuis DC.
Prodr. 1. 329. (I. 7.)
Polygala, an Poaj/a Mart. ? vel n. sp. (I. 9.)
Polygala .... specimen nimis inancum. (IL 13.)
Polygala spergulacfolia St. Hil. (I. 10.)
Polygala Timoutou Aubl. (I. 11.)
Securidaca rufescens Sond. fruticosa, scandens, ra-
mis panicnla calycibusque tomento tenuissimo lutescente ve-
stitis, foliis petiolatis, ovatis vel oblongo-ovatis, basi acutis,
apice subaeuminatis, subcoriaceis, reticulatis, supra nitidis,
subtus adpresse pilosis, rnfescentibus, racemis laxiusculis, ca-
lycibns ciliatis , alis obovatis glabris margine ciliolatis, ca-
rina extus glabra, intus pilosiuscula. (IL 14.)
Affinis videtur S. rivinaefoliae St. Hil. Folia 3 poll.
longa, i'/a poll. lata, petiolo 4-lineari. Pedicelli inferiores
6 — 6 lin., alae 6 lin. longae.
54T
Bhizoboleae DC.
Auetore
Sonder.
Caryocar brasiliense St. Hil. (I. 26 */*•)
Malpighiaceae,
determinavit
F. A. G. Miquel.
Byrsonima verbaseifolia Linu. (I. 32.)
Ejusdem varietas notabilis a cl. Ad. de Jussieu in
St. Hil. Fl. Brasil, merid. Tom. III. commemorata. (II. 31.)
Byrsonima pachyphylla Juss. I. c. 77. (II. 31 ■/«•)
Byrsonima intermedia ejusd. I. c. 82. varietas.
(ii. »v»)
Byrsoniina ligustrifolia /. c. 82, fere, nam non
prorsus congrua, sed tarnen vix tanquam species distinguen-
da. (I. 35.)
Byrsonimae species foliis crassioribus et iuflorescentia
deusiore a praecedente discrepans, sed vix separanda. (I. 34.)
Banisteria inembranifolia Ad. Juss. I. c. III. 39.
(II. 27.)
Banisteriae species, affinis B. campestri A. Juss.
(II. 30.)
Banisteriae species dubia, cum B. anisandra Juss.
I. c. III. 47. comparauda. (II, 34.)
Banisteriae species forsan nova , propter fruetum de-
ficientem haud constituenda. (II. 33.)
Banisteria megaphylla A. Juss* Monogr. Malp.
145. (II. 29.)
Heteropterys ; fruetus deest. (I. 33.)
35 *
348
Heteropterys Regnellii Miq. Foliis brevitcr petiola-
tis ovatis acutiusculis vel obtusis, aliis ovato - elliplicis, supra
cito glabratis, subtus discoloribus, pilis teueris appressis in-
spersis, ad basin glandulis 2 scutellaeforini-planis instructis,
venulisquc utrinque 3 — 4 adscendcntibus parce reticularis, lim-
bellis pluri- (6-)floris vel in racemos contractos dissolutis,
pedicellis medio vel infra medium bibracteolatis cum calyce
appresse hirtellis, calycis lobis oblongis obtusis, praeter uuum
biglandulosis, samaris junioribus sericeo- villosulis, adultis gla-
brescentibus, aus oblongo-obovatis. (I. 32.)
Prope H. hypcricifoliam et H. umbellatam j&. Juss.
in St. Hil. Fl. Bras. III. 24 et 25.
Petioli 1 lin., folia 6 — 12 lin. longa, 5 lin. lata. Um-
bellae terminales vel ex summorum foliorum axillis, vulgo
sexflorae, vel deorsum pedicellis sparsis racemosae. Pedicelli
1 — 3 lin. longi. Bracteae bracteolaeque. Samarae circiter
semipollicares.
Meteropterys eglandulosa Adr. Juss. in St, Hil.
Fl. Bras. mer. III. 27. (I. 31.)
Peixotea macroptaylla Griseb. (II. 28.)
Tetrapterys adenodon Miq. Ramulis teretibus fu-
scescentibus foliisque adultis glabris, bis breviter peliolatis
oblongo-ellipticis mucronato-acutis coriaceis supra nitidis (per
lentem miuute impresso - punctnlatis) , subtus discoloribus, na-
sceutibus pilosulis, pilis in nervo medio diutius persistentibus,
marginibus fere a basi usque ad medium utrinque glandulis
pluribus (4 — 8) prominenlibus quasi remote denticulatis, pe-
tiolis utrinque 2-raro 3- glandulosis, racemis tenninalibus in
paniculam elongatam dispositis, hirtellis, calycis 9 — 10-glan-
dulosi lobis sericeo -hirtellis, petalis subglabris. — Sectio
Isopterae "f pubipctalae Juss. Monogr. (I. 28.)
549
Petioli 2 Im. longi, autice canaliculati , vulgo glandulis
utrnque latcre 2, quarum snperior maxima, scutellato-depla-
natis. Folia 3—4 poll. longa, l'/3 — 2 lata, basi acuta.
Panicula sub anthesi 3 — 4-pollicaris, racemis oppositis, in—
fcrioribtis basi foliatis. Bracteae lineari-lanceolatae canali-.
mlatae dorso versus basin rufo-villosae. Bracteolae ovatae
Pedicelli broves lineam longi. Calycis lobi obtusi , glandulis
oblongis, quiuto vulgo uniglanduloso. Glandulae vetustae
»longatae et deplanatae. Samarae parce pilosulae, glabrescen-
tcs, alae inf. et sup. maguitndine haud multum diversae, hae
4, illae circiter 3 lin. longae, obovato-oblongae oblique trun-
iatae.
Hypericineae DC.
Auetore
Sonder.
Hypericum brasiliense Chois. (I. 27.)
Ternstroemiaceae DC.
Auetore
Sonder.
Kielineyera variabilis Mart. (I. 2l/a ex parte.)
Kielineyera pusnila Pohl. K.corymbosa ß.paucijlora
St.Hil.? (I. 2V2B.)
Kielmeyera coriacea Mart. (I. 2lli, II. 23.)
I<aplacea semiserrata Camb. (I. 26 1/i.)
Laplacea camellioides Soud. ramis ramulisque glabris,
foliis brevissinie petiolatis, oblongis, utrinque acutis, aequilateris,
serratis, ima basi iutegerrimis, subcoriaeeis, snpra glaberri-
mis, subtus secus nervös pubescentibus, floribus axillaribiis
ternis quinisve rarius solitariis , calyce glabro obtuso , petalis
plerumquc octo , ovario sericeo , stylo trifido. (II. 26.)
550
„Frutex" ramis subvirgatis. Folia majora 3 poll. longa,
1 1/2 polL lata, minora sesqnipollicaria , 10 — 12 lin. lata,
subtus ad nervnm medium valde prominentem pilis adpressis
subsericeis pubescentia, petiolo bilineari. Flores iis L. semi-
serratae parum minores. Calycis foliola biseriata, obtusa,
margine ciliolata, exteriora minora. Petala obtnsissima, ex-
teriora extus subsericea. Filamenta glabra , autherae dorso
affixae, longitudinaliter dehiscentes. Ovarinm plerumque tri-
loculare, sericeum. Stylus filiformis, glaber, stamina sub-
aequans, apice trifidus, rarius 4 — 5-fidus, stigmatibus ob-
tusis.
Habitu L. semiserratae Camb.
Tiliaceae Juss.
Auetore
Sonder.
l<ühea divaricata Ms. (I. 21.)
Triumfetta obscura St. Hil. (I. 102.)
Büttneriacae.
Auetore
F.A. G. Miqueh
Walther ia lanata St. Hil. Fl. Bras. merid. (II. 22.)
Mtelochia sericea St. Hil. Fl. Bras. merid. II. 160.
(I. 120.)
Stercnliaceae.
Auetore
F. A. G. Miquel.
Helicteres brasiliensis Mik. (H. ovata a. Lam. —
St. Hil. 1. c. 273.) (II. 20.)
551
Bombaceae Kunth.
Auctore
Sonde r.
Pachira arenaria St. Hil. (I. 23.)
Chorisia spcciosa St. Hil. (I. 24.)
ülalvaceae.
Auctore
F. A. G. Miquel.
Pavouia (Typhalea) flavispina Miq. Herbacea, de-
cuiubens, pauciramosa, raraulis cito glabris, junioribns uno
latere birtellis, petiolis pubesrentibus, foliis membranaceis
pellucido-punctatis utrinque pilis stellatis sessilibus inspersis,
oblongo-ellipticis aequilateris vel inaequilateris subacuminatis,
ima basi integerrima obtusis yel acutis, caeterum dentato-
serratis, stipulis lineari -filiforraibus petiolnm fere aequanti-
bus, floribns axillaribus solitariis, involucri foliolis 5 lineari-
bus, calycera ad basiii fere quiuquepartitum aequantibus, coc-
cis rugosis, spinis 3 flavis retrorsum hispidis. (II. 21.)
Prope P. sepium St. Hil. Fl. Bras. merid. I. 225.
et P. flavam Spring. Hb. bras. Martii in BeibL 2. Flora
collocanda. Folia basi subtrinervia, tenuiter veuulosa, 4 —
8 cent. longa, 2 — 4 lata. Petioli l/2 cent. aequantes. In-
volucri foliola sub anthesi calycera superaiitia, ea peracla
eum aequantia, Irinervia. Lobi calj/cis quinquenerves. Coc-
cae extus rugosae et pilosae; spinae basi virides, caeterum
fiavescentes ,5 — 8 mm. long.
Pavonia (Tj/phalea) Rcgnelliaua Miq. Frutescens,
ramis deorsum glabris, supra pubescentibus, foliis breviter
petiolatis oblongo-ovatis acurainatis grossiuscule inaequaliter
dentato - serratis , pellucido-punctatis, supra verruculosis et
scabriuscule pubescentibus, subtus inferioribus molliter tomen-
552
tosis, snperioribns pubernlis, stipulis angnste linearibus tri-
nerviis pubernlis petiolum suporantibus , pedunciilis axillaribus
et superne racemosis, solitariis vel gcminis, imi- vel bifloris,
pubescentibus, folio brevioribus, involucri foliolis 5 linearibus
Subtrinerviis pubernlis, calycis ultra luedium quinquefidi lobis
aeuraiuatis quinquenerviis supra nervös pubescentibus apiccque
setulosis, coccis 5 triangularibus dorso rngosis trincrviis tri—
aristatis, nervis aristisque retrorse hispidis. (I. 19.)
Prope P.sepiumy e seet, Urenoidearum } St. HU. I. c.
225, a qua praesertim inllorescentia, petiolis brevioribus nee
non corolia extus pubescente distinguitur. — Petioli */«■ —
vix 1 cent., foYia 5 — 10 cent. longa, subtus pallida, supra
in sicco nigricantia. Pedunculi 1 Va — 3 cent. longi , ali-
qiiando apice bifurcati et unifoliati et tum longiores. Inuo-
hierum 1 cent., calycis circiter longittuline. Corolia 2 cent.
longa. Coccae 5 — 6 mm. aequantes; arista media ejusdem
fere longitudinis laterales superans.
Favonla HiKricata St. HU. I. c. 225. Tuh. 44. var.ß.
(II. 16.)
Favonla niaöicanlis St. HU. I. c, 231. vel sp. nova
valde affinis. Capsulae et semina pubescentia. (I. 18.)
Pavoma hastata Cav. Diss. III. 138. Tab. 47.
fig. 2. St. HU. I, c. 228. De supp. sp. idem valet, qnod
St, HU. p. 229. monet, folia longiora esse quam in icone.
(II. 15.)
Forma foliis paulo brevioribus, petiolis longioribus.
(II. 15 b.)
Sida macrodon DC. Prodr. I. 464. St. HU. I. c.
187; in nostra pedunculi petiolo plus quam quadruplo lon-
giores. (II. 18.)
ßida periplocaefolia L. (I. 22.)
553
Sida tomentella Miq. Fruticosa? ramis petiolis foliis-
que subtus canescenti -tomcntellis, foliis niodice petiolatis
ovato-oblongis attemiato-acuminatis, basi leviter cordatis vel
obtusis, suramis sublanccolatis, iuaequaliter deutatis, basi
sub-5 — 7-nerviis, supra pubescentilms, stipulis auguste li-
nearibus petiolo brevioribus, floribus axillaribus glomeratis
brevissime pedunnilatis vel sessilibus, versus ramorum vel
ramulonim apices raceinosis, calyois subglabri ö-fidi 5-striati
lobis lauceolatis acutis puberulis, coccis 5 fugacitcr puberuiis
in cornua duo brevia compressa termiuatis nionospcrmis, se-
ltiiuibus subtrigonis. (I. 16.)
Afüuis S. carpinifoliae L. et S. mjcranthae St. IHL
PI. usuell. 49. — Petioli 1 — 3 ceiit. , folia 5 — 7 longa,
21/., — 3J/2 lata, grosse dentata, supra sparse stellato-pu-
besceutia uec molüa. Caly.v 8 mm. longus, maturi dentes
couuiventes capsulam iueludeutes.
ISastai'dlae specics'* sed IVuctus deest. (II. 19.)
Abutilösa rsifinerve St. HU. Fl. Breis, vier. //.205.
forma petiolis brevioribus et foliis angustioribus. (I. 14.)
Abutilon lanatuin Miq. Ramis, petiolis, foliis sub-
tus, peduuculo calyceque extus floccoso-lauatis, foliis lon-
giuscule petiolatis lato-ovatis acumiuatis , basi profunde cor-
datis, iuaequaliter deutatis, iutegris vel subtrilobis , supra
puberulis, 5 — 7-nerviis, stipulis lauceolato-linearibus, flo-
ribus axillaribus et plerumque ad ramorum apices confertis
pedunculatis, calycis junioris densissime lanati lobis 5 lato-
triangularibus intus triangulariter coneavatis et tenuiter tomen-
tellis, corolla calycem duplo superante (glabra?), Capsula ca-
lyce inclusa depresso -globosa hirta 6 (?)-loculari, loculis 4-
ovulatis vulgo 1-spermis. (I. 13.)
Prope jL. macranlhum St. HU. Fl. Bras. vier. //.208.
et A. macrophyllum St. Hü. et Naud. in N. Ann. d. Sc.
554
nat.XVlL 47. — Petioli 4 — 6, folia 8 — 20 ceiit. long.,
nervis subtus prominentibus et reticulatis. Calyjc maturus 2
cent. altus. Petala subrotunda basi stipitato-constricta 3 cent.
Capsula non appendiculata. — Pubes pedunculorum et caly-
cis singularis, seil, fila tenuissima pube dense obteeta tomen-
tum floccosum sistunt.
Abutilon Regnellii Miq. Frutescens?, tomentelluin,
foliis e basi profunle cordata Septem- vel trilobo-palmati-
fidis, serratis supra pubescentibus subtus glaucescentibus to-
mentellis, lobis aeuminatis, medio longissimo, inferioribus bre-
vissimis, stipulis caducis, floribus axillaribus solitariis et ad
ramorum apices confertis, pedunculis petiolum superantibus
paulo iufra apicem articulatis dense tomentosis, calycis cupu-
liformi-semiglobosi lobis 5 triangularibus acutatis valde to-
mentosis, corolla calycem daplo superante, petalis basi atte-
nuatis glabris purpnreo-renosis, Capsula multiloculari costata,
truncata, inermi, hirtella, loculis 4-ovulatis vulgo 1-sper-
mis. (II. 17.)
Praecedenti valde affinis, sed foliis distinrta. — Folia
infima fere spithamea, superiora sensim minora, lobis elli-
pticis vel elliptico -lanceolatis. Alabastra ovata acutata,
floccoso-tomentos.u Corolla 3*/a cent. longa.
Abutilon septeinlobiun Miq. Foliis subglabris hie
illic pilis stellatis inspersis longe petiolatis palmato-7-lobis,
lobis lanceolatis aeuminatis inaequaliter serratis, membrana-
ceis, pedunculis axillaribus solitariis petiolum superantibus
apice ipso articulatis, calycis profunde 5-fidi dense stellato-
pubescentis lobis lanceolatis trinerviis intus molliter pubescen-
tibus, ovarii loculis 4-ovulatis. (I. 15.)
Ad hanc speciem fortassis referenda Sida venosa A. Dietr.
in Allg. Gartenz. III. 33, e Brasilia in Hort, berol. intro-
555
ducta, de cujus autem fructu nil relatum iuveni. — Petioli
teretes 8 — 10, pedunculi 8 — 18 cent. longi. Folia pal-
mam circiter acquantia, profunde palmatiloba, lobi iiilimi
reliquis multo breviores et minores. Calyoc 3, corolla cir-
citer 4 '/a cent. longa. Pctala purpureo-venosa.
Bixineae Kunth.
Auetore
Sonder.
Bixa Orellana L. (II. 7.)
Prockia Crucis L. (I. 26.)
Tnrneraceae Knnth.
Auetore
Sonder.
Turnera aurea Camb. (I. 17.)
Turnera oblongifolia Camb. (I. 100.)
Sanvagesieae.
Auetore
Sonder.
Sauvagesia racemosa St. Ilil. (I. 12.)
Violaricae.
Determinavit
F. A. G. Miquel.
Ancfrietea Sellowiana Cham, et Schldl. (I. 6.)
Viola cerasifolia Camb. in St. HU, Fl. Bras. tne-
rid. II. 136. var. ß. intermedia ejusd. (II. 8.)
Ionidium sylvaticuin St. Hil. (I. 5.)
Conohoria Begnellii Miq. ramulis foliisque junioribus
praesertira supra in nervis pilis teneris inspersis, foliis oppo-
sitis subsessilibus oblongis acute subacuminatis, praeter basin
obtusam remote subserratis, membranaeeis , subtus pallidis,
stipulis dimidiato - ovatis coriaeeis laevibus ciliolatis (pallidis),
556
racemis folio brcvioribus, rhachi pedicellis ealyceque pubescen-
tibus, sepalis lanceolatis acutis , petalis teiiorrime ciliolatis,
capsulae valvis 2 — 3-spermis. (II. 9.)
„Suffrutex." Proxima videtnr C. brevipedi et C. la.vi-
florac Bciitb. — Folia 3—4 poll. longa, 1 — l2/3 lata.
Pedicclli »/2 — 1 Ka. longi, sub flore articulati. Capsulae
2*/s !*"• longac. — In axillis foliorum gemmae bulbiformes e
stipulaccis foliolis corapositae,, persistentes.
Capparideae Juss.
Auetore
Sonder.
Cleonie spinosa L. (I. 3.)
Clcoiue gigantea L. (I. 4.)
Berberldeae Vent.
Auetore
Sonder.
Herb er is glaucescens St. Hil. (II. 26.)
ßauimcnlaceae Juss.
Auetore
Sonder.
Clcmatis brasiliana DC. (I. i. 2.)
Anemone trilobata Juss. Ann. Mus. 3. p. 247. t. 21.
f. 3. (II. i.)
Banunculns nov.spec.7 piloso-hispidus, radice fibrosa,
caule prostrato-repente, foliis trisectis, segmentis euneatis ple-
rumnne trilobis, lobis dentatis, radicalibus longins petiolatis,
caulinis supremis trifidis lanceolatisve, peduneulis unifloris ad-
presse pilosis, calyce glabriusculo mucronato, petalis luteis
basi squamula neetarifera, fructibus (II. 2.)
Flores in nostris spec. plcni.
55T
Anonaceae Juss.
Auctore
Sonder.
Rollinia sylvatica Mart. fl. Brasil, fasc. II. p. 18.
Anotia sylvatica St. Hü PI. usuel. t. 29. opt. ! (II. 4.)
Rollinia . riiRulosa Schldl. in Linn. IX. p. 316. (II. 5.)
Rollinia glaucescens Sond. glabrescens, foliis ovatis,
obtusis, basi acutis, petiolatis, subtns glaucesceutibus, pedun-
culis axillaribus, geminis, altero brevissimo, loiigiore infra
medium miniitc bracteolato, substrigilloso , calyce corollaque
canescenti-puberulis, corollae alis late obovatis, patulis.
(II. 5 b.)
Rolliniae emarginatae Schldl. proxima, differt : foliis
niinquaiu emarginatis, pedunculis geminis floribusque mino-
ribus.
„Frutcx." Rami crecto - patentes , ramnli novelli nti fo-
lia juniora strigillosa. Petiolus 3 — 5 lin. lougus. Folia raa-
jora 2 — 21/iJ poll. longa, pollicem lata, apicc obtusa rarins
aeutiiiscula. Pedunculiis longior subpollicaris. Corolla dia-
metro 4 — 5 lin., alis adscendentibus.
Ruguetia coriacea Sond. foliis oblongis acntis, basi in
petioluni brevem, canaliculatuin angnstatis , snpra nitidis pilis
stellatis sparsis, subtns dense lntescenti-lepidotis, pednnculis
axillaribus subternis, medio bractcolatis, brarteola lata, sub-
triangulari , calyce petalisrjue extus lepidotis, iutns tomentosis,
petalis ovatis acutinscnlis calycem acutum triplo superantibns,
camaris obovatis, subdepressis, pentagonis, stylo mucronalis,
demuin subglabris. (II. 3.)
„SufFrutex." Cortex ramorum luteo- griseus, tomento
brevissimo, deuso. Folia 5 — 6 poll. longa, 2 — 2 '/4 poll.
558
lata, coriacea, lutescentia. Pili Stella ti in foliis junioribus
densi, demum subevanidi. Pedunculi pollicares. Bracteolae
semiamplexicanles. Calyx extus lutescens. Petala 9 lin. lon-
ga, extus viridi-flavescentia, micantia. Fructus magnitndine
nucis Juglandis minoris (in nostro specim. transverse latior).
Camarac 50 — 60.
D. Marcgravianae Mart. valde affinis yidetu .
Saxifrageae,
determinavit
F. A. G. Miquel.
Escalloma canescens St. HiL Fl. Bras. mer. III.
91. Tab. 181. (I. 188.)
Ericaceae,
determinavit
F. A. G. Miquel.
Gaylussacia Pseudo - Vacciniuin Cham, et Schldl. ?
(II. 180.)
Gaylussacia Pseudo - Gaultheria Cham, et Schldl.
ex descriptione. (I. 187.)
Craultheria, n. sp.% prope G. ellipticam Cham, et
Schldl. (II. 179.)
Ganltheria odorata Humb. (I. 186.)
Bignoniaceae R.Br.
Auetore
Sonder.
Pyrostegia ignea Presl bot. Bemerk, p.93. Bignonia
ignea Arrab. fl. flum. IV. t. 15. Bignonia venusta Ker.
bot. reg. t. 249. bot. mag. t. 2050. DG. prodr. IX. p. 158.
(I. 363.)
Bignonia (simplieifolia) Begnelliana Sond. ramis tere-
tibus, striatis, glabris, foliis oppositis, breyiter petiolatis, late ob-
559
ovatis subrotnudisve, obtusis, mucronulatis , integerrimis, gla-
bris, paniculae puberulae ramis subcompressis, ultimis trifidis,
calyce campanulato , ininnte 5-dentato, corolla late infundi-
buliformi, bilabiata, extus puberula. (I. 295)
Affinis B. fagoidi Cham., differt: foliis rotundatis, basi
snbangustatis, paniculae ramis corapressis, ramulis ultimis tri-
fidis, calyce duplo longiore (3 liu. lougo), corolla pollicari
vel sesquipollicari , intus glabra.
Folia circ. tripollicaria, 2 — 21/2 poll. lata, nervis sub-
tus prominentibus venisque numerosissimis reticulata. Corolla
jnuior extus cana.
Bignonia forachypoda DC. Prodr. IX. p. 145. Var. pu-
bescens tota molliler pubesceus, foliis plerisque coujugatis, elli-
pticis, acutis, uervis rufesceutibus, subtus proiuiuulis, corollae
tubo glabro, laciniis extus albo -velutinis. (II. 193.)
„Frutex scandens", ramis oppositis, striatis, verrucosis.
Folia iufima simplicia, reliqua conjugata bifoliolata, superiora
saepe cirrhosa, 2 — 2 '/g poll. longa, 1 — 1 >/ä poll. lata.
Calyx urceolatus, remote 5 -denticulatus basi pubescens. Co-
rolla rosea, 1 — i*/9 poll. longa, apice extus cano- puberula.
Stamiua glabra. Capsula (immatura) 3 — 4 poll. longa, 3 lin.
lata, piano -compressa, glabra.
Bignonia unguis L. Arrab. 11. ilum. VI. t. 20. opt. !
(II. 164.)
„Frutex scandens." Peduuculi 1-, 2- vel 3flori.
Bignonia perforata Cham, in Linn. 1832. p. 667.
(I. 297.)
„Frutex scandens." B. glctftdulosa Mart. et B. caly-
cina DC. ab hac nou difFerre Tidentur.
Bignonia glaberrima Cham, in Liun. 1832. p. 677.
(II. 196.)
560
Petiolus trifidus , rami laterales bijugi, termiualis trijugus
cum im pari.
B. laserpitiifolia Mart., DC. I. c. rix species diversa.
Icoh ß. pedunculatae fl. ilnm, VI. t. 41. in nostram plantam
optime quadrat, sed foliola rainora sunt atque acuta, stamina
basi pilosa, in nostra glaberrima.
Fridericia gpeciosa Mart. act. nat. cnr. V. 13. p. IX.
t. A. „Quadripedalis." (I. 386.)
Cuspidaria pterocarpa DC. 1. c. p. 178. Bignonia
pterocarpa Cham. (I. 296, 296 */a.)
Corolla aetate juniore extus cano-puberula. Capsula
subincurva, tetraptera, pedalis. Semina pollicaria.
Cuspidaria pauciiiora DC. 1. c. p. 179. (I. 297.)
Cirrhi in uostro specimine simplices. Deutes calycini
saepe glandulis paucis, disciformibus praediti. Antherae omni-
no nudae , nee ad margines barbato - ciliatae.
Icon Bignoniae unguiculatae fl. fluin. t. 33, quam cl.
Martins ad Adenocalymnam nitidam ducit , habitum nostrae
plantae beue exprimit.
Cnspidaria fascicalata, Bignonia fasciculata 11.
fluni. YI. t. 25. opt. ! Vasconcellia fasciculata Mart.? A.rra-
bidea fasciculata DC? (II. 198.)
Panicula corymbosa, conferta, foliis multo brevior. Pe-
dunculi rufo - puberuli , bracteis setaeeis, 1 — 2 liuearibns
suflulti. Flores extus yelutini. Calyx cupuliformis, subbi-
labiato- 5-dentatns, deutibus setaceis_, valde inaequalibus,
superiore elongato tubuni aequaute vel snperante, inferioribus
2 duplo brevioribus, intermediis minutis. Corolla semipollica-
ris, campanulata, tubo basi augusta corollam snbsuperante,
limbo bilabiato, labio superiore bifida, inferiore trilobo. Sta-
561
mina 4 fertilia, sterile minutnm; filamenta glabra, basi vix
puberula, corolla breviora ; antherarum loculi oppositi, diva-
ricati, demnm erecto-incurvi, margine nudi, non ciliati; con-
nectivum in mucronem glabrum excurrens. Ovarium albo-
velutimim. Stylus glaber, stigmate bifido. Fructus iguotus.
Novum genus videtur, ab Arrabidaea certo diversum.
Lanflia obliqua Sond. ramis teretibus, glabris, ramulis
junioribus petiolisque puberulis , foliis longe petiolatis, bifolio-
latis, foliolis oblongis, acutis, basi cordatis , obliquis, utriuque
pubescentibus , supra nitidis, subtus pallidioribus, reticulato-
venosis, floribus axillaribus pancis, bracteis setaceis, calyce
truncato latere fisso, corolla elongato - infundibuliformi , extns
albo-velutina, staminibus glabris, antheris barbatis. (11.192.)
„Frutex scandens", ramulis oppositis. Petiolus commu-
nis s/4-pollicaris , ecirrhosus, partiales parum breviores, pa-
teutes. Folia 3 poll. longa, IV2 poll. lata, supra obscure
viridia, nitidula, subtus pubescentia. Calyx 4 lin. longus.
Corolla 1 Ya — 1 3/4 poll. louga. Autherarum loculi demum
divaricati, marginibus ciliato - barbatis. Stylus glaber. Cap-
sula pedalis, 4 lin. lata, valyis planis, velutinis, nervo me-
dia crasso prominente, iilo marginali per dehiscentiam sepa-
rato superstite, septo coriaceo valvis parallelo. Semiua alata.
Affinis L. densiflorae et nitidulae DC.
Pithecoctenium squalus DC. 1. c. p. 194. Btgnonia
squallus fl. flum. VI. t. 13. opt. ! (I. 287.)
Capsula 5 poll. longa , 1 ya poll. lata.
Adenocalymna longeracemosum Mart. Bignonia
trifoltata fl. flum. VI. t. 16. (I. 290.)
Folia laete viridia, lucida, utrinque reticnlato -venosa.
Spathodea mollig Sond. fruticosa, scandens, ramis junio-
ribus , petiolis pedunculisqne villosis , foliis longe petiolatis ob-
22 r Bd. 5s Heft. 36
562
longo -oyatis, acutis, mucronatis, ntrinque tennissimc pubescen-
libus, inferioribus conjugato-bifoliolatis , superioribns cirrhiferis,
cirrho trilido, pedimculis axillaribus, 1 — 3floris, floribus gla-
bris, calyee spathaceo latere fisso, apice obtaso, corollac in-
fuiidibuliforini9 lobis 2 majoribus. (I. 292.)
Folia 2^2 poll. longa. Corolla bipollicaris, lobis 3 mi-
noribus. Filamenta glabra. Antherarum loculi demum diva-
»icati , margine nudi. Ovarium glabrum.
Spathodeae Coitae DC. (Bignonia Coita fl. flum. VI.
t. 19.) simillima, differt noa solum hirsutie, sed etiam petio-
lis petiolulisque duplo loiigioribus , pedimculis 1 — 3floris lon-
gioribus tenuioribusque.
Zeyhera montan a Mart. nov. gen. et spec. 2. p. 65.
t. 159. „Frutex 4-pedalis." (I. 288.)
Tecoma ochraceaCham. iiiLiiin. 1832. p. 653. (1.289.)
„Arbor humilis." Corolla subbipollicaris.
T. uinwellata Sond. ramulis junioribns petiolisque pilis
stellatis puberulis, foliis digitatis, foliolis 7, interincdio longius
petiolulato, lanceolatis vel oblongo-lanceolatis, acutis, basi
augustatis, integerrimis, glabris, supra lucidis , petiolis supra
canaliculatis, floribus terminalibus umbellato-congestis, calyee
bilabiato- 5-deutato, pilis stellatis tomeutoso, corolla late
infundibuliformi . extus glabra. (II. 197.)
pj _ ,
„Arbor" florens foliis orbatus! Rami teretes, glabri.
Folia glaberrima, obscure viridia, supra lucida, subtus opaca,
nervis valde promineutibus intennedio saepc pilis miuutis stel-
latis obsito. Petiohis communis planiusculus , leviter canali-
culatus, bipollicaris, lineam latus, partialium intermedius 6 —
8 lin. longus. Foliura intermedium 3-pollicare, pollicem la-
tum. Flores in ramis apbyllis terminales. Calyx tsemipolli-
caris , dentes breves , acuti. Corolla 2 — 2 '/2 poH« l°noa»
563
tubo ampliato , lobis latis, obtusis. Filamenta glabra. Anthe-
ranim loculi deraum divaricati, glabri. Stylus glaber, stigmate
bilamellato.
Glabritie et foliorum forma a T. ochracea diversa.
Jaearanda Carooa DC. 1. c. p. 232. Bt'gnoma Ca-
roba fl. flum. VI. U 43. (II. 191.)
„Suffrutex (Carobinha do Campo)." Petiolus canalicu-
latus , submarginatns. Folia abrupte bipinnata , nunc 3 -,
nunc 5-juga, pinuis 4 — 7-jugis, foliola integerrima, adulta gla-
berrima, sesquipollicaria (terminale saepe bipollicare), i/2 poll.
lata, sessilia, utrinque acuta, basi subinaequilatera, reticu-
lato-venosa, nervis demum rufescentibus. Panicula glabra,
pedalis vel ultra, ramulis compressis. Calyx 3 lin. longus.
Corolla sesquipollicaris, extus velutina. Filamenta fertilia
glabra, antherarum loculis demum divaricatis, oblongis, gla-
bris; filamentum sterile hirsutum, apice subcapitatum. Stylus
glaber.
Jaearanda intermedia Sond. foliis impari-bipinnatis
sub-5-jugis, pinuis 6 — 10-jugis cum impari, foliolis sessilibus
ovatis cuspidato-acuminatisj basi obtusis inaequilateris, integer-
rimis, utrinque pubescenti-scabris, nervis subtus valde pro-
minentibuSj rufescentibus, petiolo alato - canaliculato, panicula
terminali, pyramidata, puberula, ramis compressis, calyce
miuute 5-dentato, corolla tubuloso-infundibuliformi, stylo gla-
bro. (I. 291.)
„Arbor." „Carobe." Foliola sessilia, subrugulosa, pin-
uarum superiora bipollicaria, 8 — 9 lin. lata, impar tripol-
licare pollicem latum. Panicula pedalis vel ultra, ramis ra-
inulisque compressis. Bracteae subulatae. Calyx 3 lin. lon-
gus, puberulus, dentibus parvis mneronulatis. Corolla ses-
quipollicaris, extus velutina. Filamentum sterile apice sub-
36*
564
capitatum , hirsutiira. Stylus corolla brevior, glaber, stigmate
bilamellato.
Scrophiilariaceae,
Auetore
Cf. Bentham.
Schwenckia curviflora Benth. in DC. Prodr. 10.
p. 196. Rhizoma sub terra reptat. Caulis 1 '/j-pedalis.
Folia inferiora ovata, crassa. (I. 359.)
Brunfelsia rainosissima Benth. in DC. Prodr. 10.
p. 199. (I. 375.)
Brunfelsia Hopcana Benth. in DC. Prodr. 10. p. 200.
(I. 374.)
Alectra brasiliensis Benth. in DC. Prodr. 10. p. 339.
(I. 381.)
Buddleia brasiliensis Jacq. Benth. in DC. Prodr. 10.
p. 442. (I. 361.)
Buddleia elegans Cham., Schldl. Benth. in DC Prodr.
10. p. 443. (T. 362.)
Bucbnera rosea HBK. Benth. in DC. Prodr. 10. p. 498.
(II. 222.)
Bucbnera juncea Cham., Schldl. Benth. in DC. Prodr.
10. p. 499. (II. 211 i/a.)
Esterhazya uiacrodonta Cham. , Schldl. Benth. in
DC. Prodr. 10. p. 514. (I. 380.)
Verbenaceae.
Auetore
J. C. Schauer.
Verben» phlogiflora Cham. SchanerinDC.Prodr.il.
p.537. (I. 311.)
Verbena hirta Spr. Schauer I. c. p. 540. (II. 209.)
Verbena Bonariensis L. Schauer 1. c. p. 541. (II. 210.)
565
Verbena littoralis Kuuth. a. pycnostachya Schauer
1. c p. 542. (I. 326.)
Verbena filicanlis Schauer 1. r. p. 549. II. 211.)
Bouchea Pseudogervao Cham. Schauer 1. c. p. 557.
(1.340.)
Lippia urticoides Stend. Schauer 1. c. p.573. (II. 201.)
Lippia Martiana Schauer 1. c. p. 578. (I. 333.)
Iiippia Chainissonis Dietr. Schauer 1. c. p. 580.
(I. 336.)
Lantana Brasiliens!» Link. Schauer 1. c. p. 595.
(II. 210 v4)
Lantana Cainara L. Schauer 1. c. p. 598. (I. 336 i/2.)
Lantana trifolia L. Schauer 1. c. p. 607. (I. 335.
et II. 210 i/a.)
Duranta Pluinieri Jaccj. ß. vestita Schauer 1. c. p.
615. (I. 384.)
Petrea snbserrata Cham. Schauer 1. c. p." 618.
(I. 385.)
Aegiphila tomentosa Cham. Schauer I. c. p. 648.
(I. 310.)
Vitex inoltinervis Schauer 1. c. p. 688. (I. 383.)
Vitex polygania Cham. Schauer 1. c. p. 693. (II. 212.)
Labiatae.
Auetore
G. B entkam.
Ocimnni Sellowii Benth. in DC. Prodi. 12. p. 37.
(I. 324.)
Peltodon radicans Pohl. Benth. iu DC. Prodr. 12.
p.84. (II. 205 1/2.)
Hyptis rugosa Benth. in DC. Prodr. 12. p. 94. (1. 329.)
566
Hyptis lippioides Fohl. Benth. in DC. Prodi«. 12.
p. 94. (I. 328.)
Hyptis lutescens Pohl. Benth. in DC. Prodr. 12.
p. 114. (I. 327.)
Hyptis bomalophylla Pohl. Benth. in DC. Prodr. 12.
p. 115. (I. 323.)
Hyptis vestita Benth. inDC. Prodr. 12. p. 116. (I. 322.)
Hyptis dubia Pohl. Benth. in DC. Prodr. 12. p. 121.
(I. 321 1/,.)
Hyptis communis St. Hil. Benth. in DC. Prodr. 12.
p. 123. (I. 319.)
Hyptis racemulosa Mart. Benth. in DC. Prodr. 12.
p. 123. (I. 321.)
Hyptis nanbrosa Salzm. Benth. in DC. Prodr. 12.
p. 124. (I. 3*20.)
Hyptis scabra Benth. in DC. Prodr. 12. p. 133. (11.206.)
Hyptis longiflora Pohl. Benth. in DC. Prodr. 12. p.
139. (I. 316.)
Eriope crassipes Benth. in DC. Prodr. 12. p. 142.
(I. 318.)
Eriope macrostachya Mart. Benth. in DC. Prodr. 12.
p. 143. (1.317.)
Heithia lavanduloides Benth. in DC. Prodr. 12. p. 248.
(I 325.)
Keitbia denudata Benth. in DC. Prodr. 12. p. 248.
(I. 332.)
Glecbon ciliata Benth. in DC. Prodr. 12. p. 251. (II.
203, 204, 205.)
Salvia rigida Benth. in DC. Prodr. 12. p.320. (1.314.)
Salvia brevipes Benth. in DC. Prodr. 12. p. 320.
(i. 314 ya.)
567
Salvia asperifolia Benth. in DC. Prodr. 12. p. 324.
(I. 313.)
Salvia balanstina Pohl. Benth. in DC. Prodr. 12.
P. 328. (I. 312, 312 Va)
Salvia fflariana Mart. Benth. in DC. Prodr. 12. p.329.
(II. 208)
Salvia coerulea Benth. in DC. Prodr. 12. p. 330, rar.
Regnellii) villosa, foliis suhtus canescenti - tomcntollis , Ter-
ticillastris multifloris, calycibus hirsntis. — Forma speciosa,
vix tarnen speeifice distinguenda a forma vulgari, quae valde
variabilis est tarn pube quam numero flornm in verticillastro.
(I. 315.)
Salvia seeunda Benth. in DC, Prodr. 12. p. 331, var.
villosior. (II. 207.)
liOonotis nepetaefolia Br. Benth. in DC. Prodr. 12.
p. 535. (I. 33 a.)
Oentianeae.
Auetore
Grisebach,
Dejanira nervosa Cham. DC. Prodr. 9. p.49. (II. 190.)
Iiisianthus amplissiinus Mart. (I. 298.)
Edsianthus pcndulus Mart. (I. 299.) i
Iiisianthus elcgang Mart. (I. 300.)
Itisianthus urevifolius Griseb. Gent. p. 187. (I. 360.)
Asclepiadeae,
deterruinavit
F. A. G. Miquel.
Ditassa lanceolata Decaisne in DC. Prodr. VIII.
p. 576. (I. 283.)
Oxypetalum Aoribunduiu Decaisne 1. c. p. 586.
(I. 284.)
568
A praecedente vix diversa. (I. 285.)
Oxypetalum? sul>hirtellnm Miq. Ramulis (volubili-
bus) petiolis foliisque in nervis et supra juxta marginem parce
pilosulis , his breviter petiolatis e basi coniiiYenti - cordata
lanceatis acutis, margine revolutis, subtns pallidis venulisque
(in sicco) fusculis notatis, pedunculo intrapetiolari folium
aeqnante cymose umbellifero , pedicellis sepalisqne linearibns
appresse hirtellis, corollae lobis lato-lanceolatis acutis dorso
versus basin pnberulis, intus glabris, coronae stamineae fo-
liolis carnosis bifidis sinn denticulo auctis, antheras aequan-
tibus, antherarum appendice subemarginata. (II. 189.)
Folia 2 — 3 poll. longa, 5 — 6 lin. lata, aliquando obtu-
siuscnla. Flores parvi, corolla connivens fere Sarcostem-
tnatis. — Prope O. pachyglossum Decaisne 1. c. 585. acce-
dere videtur.
Append. Asclepias Candida Velloz. Fl. Fluni. Tom. III.
Tab. 65. — Species in DC. Prodr. omissa. (II. 188.)
Asclepias singnlaris ejusd. I. c. Tab. 61, a cl. De-
caisne in DC. Prodr. 573. inter dubias Asclepiadeas relata;
bona species est. (II. 187.)
Asclepias curassavica L. (I. 347.)
Apocyneae,
determinavit
F. A. G. Miquel.
Echitcs fluininensis A. DC. Prodr. 8. p. 452. (E.
hirsnta Fl. flnm.) (II. 183.)
Echites longiflora Desf. DC. Prodr. 1. c.471. (II. 184.)
Echites pinifolia St. Hil. Mem. du Mus. XII. 325.
Folia etiam terna. (II. 185.)
Echites coalita Velloz. Fl. flum. III. Tab. 40. (I. 358.)
Dipladenia velutina A. DC. Prodr. 8. p. 483. (1. 281.)
569
Dipladenia illustris DC. 1. c. (I. 280.)
Dipladenia, prope longilobain DC. i. c.485. (I. 282.)
Apocynum erectnm Velloz. Fl. fluni. Tom. III. Tab. 87.
(exacte). In DC. Prodr. 1. c. 441. inter dubias relata. Novum
genus Asclepiadearum videtnr, sed fructus deest. (II. 186.)
Apocynea? (II. 136.)
Strychnos triplinervia Mart. DC. Prodr. 9. p. 14.
FI. flum. III. Tab. 10. (II. 182.)
Strychnos species? (II. 137.)
Comppsitae.
Auctore
C. H. Schultz, Bipontino.
UTa s sau viaceae.
Trixis mollissinia Don. (I. 221.)
Trixis niegapotainica Hook. (II. 173.)
Trixis verfoasciformis Less. (I. 223.)
Mntisiaceae.
Mutisia speciosa Hook. (I. 199.)
Flotovia synacantha Sz. Bip. nov. sp. (I. 263.)
Flotovia panicnlata DC. (II. 146.)
Flotovia Regnellii Sz. Bip. n. sp. I. 262.)
Barnadesia arborea HBK. (I. 198.) B. spinosa
Willd.! herb. n. 14989.
Seris polyinorpha Less. (II. 169.)
Moquinia panicnlata DC. (I. 213.)
Moquinia polyinorpha DC. (I. 175. et II. 214.)
Senecionoideae.
Senecio vernonio'ides Sz. Bip. n. sp. (I. 196.)
Senecio Regnellii Sz. Bip. n. sp. (I. 197.)
Senecio oleaefolius Sz. Bip. n. sp. (I. 209.)
Senecio giganthophyllos Sz. Bip. n. sp. (II. 161.)
570
iSenecio brasiliensis Less. (I. 194.)
Gnaphalimn spicatum Lam. (II. 163, I. 266 a.)
Gaaphaliam sp. nov.? (I. 266 b.)
Gnaphal iam Regnellii Sz. Bip. sp. nov. (I. 267.)
Achyrocline satureioides DC. (I. 264.)
Achyrocline Vargasiana DC. (I. 265.)
Achyrocline nov. sp. (II. 162.)
Clibadium rotundifolium DC. (I. 240.)
Polymnia Siegesbeckia DC. (I. 195.)
Tagetes glandulifera Schrank. (I. 270.)
Spilanthes sp.? (II. 168.)
Wulfia Regnellii Sz. Bip. nov. sp. (II. 170.)
Wulfia sp.? (I. 191.)
Verbesina Regnellii Sz. Bip. nov. sp. (II. 171.)
Acanthospermuni xanthioides DC (II. 174.)
Gymnopsis oblongifolia Sz. Bip. {Anomostephium^
oblongifolium DC.) (I. 189.)
Meyeria Regnellii Sz. Bip. nov. sp. (I. 192.)
Bidens Regnellii Sz. Bip. nov. sp. (II. 164.)
Bidens sp.? (I. 193.)
AnomostephiuinpolyphylliunSz.Bip. nov. sp.(1. 190.)
Asteroideae.
Baccharis. (§. 6. Caulopterae.) (I. 247.)
Baccharis aphylla DC. (I. 255.)
Baccharis. (§.4. oblongifoliae.) (II. 154. S, 1.216.$)
Baccharis. (§. 4. oblongifoliae.} (I. 241.)
Baccharis. (§. 4. oblongifoliae.) (II. 167.)
Baccharis leucolepis Sz. Bip. in herb. Delcsscrt a
cl. Claussen! lect. (1.217.)
Baccharis tarchonanthoides DC. (I. 218.)
Baccharis. (§. 3. discolorcs.) (I. 238.)
571
Baccharis. (§. 3. discolorcs.) (f. 246.)
Baccharis. (§.1. Trinervatac) (II. 153.)
Baccliaris Regnellii (fol. decurr.) Sz. Bip. uoy. sp.
(II. 155.)
Baccharis. (§. 1. Trinervatue.) (I. 207 et 208.)
Baccliaris. (§. 1. Trinervatac.) (I. 242 et 243.)
Baccharis. (§. 1. Trinervatac) (I. 244.)
Baccliaris. (§. 1. Trinervatac) (I. 231.)
Erigeron nudiscapum Sz. Bip. n. sp. (I. 252.)
Erigeron Regnellii Sz. Bip. n. sp. (I. 201.)
Erigeron Schüchtii Sz. Bip. n. sp. (I. 202.) Ean-
ilein cl. Schacht leg.
Pterocaulon? (II. 142 et 143.)
Eupatoriaccae.
Eupatorium poterioides Sz. Bip. uoy. sp. (II. 166.)
Eupatorium uov. sp.? (I. 210.)
Eupatorium divaricatuui Sz. Bip. in herb. Dclessert.
(II. 232.)
Eupatorium loniceroides HBK. ß. Minarum Sz.
Bip. (II. 239 i/a.)
Eupatorium — ? (I. 148.)
Eupatorium Sonderi Sz. Bip. nov. sp. (II. 204.)
Capitulo 5-floro, involucro imbricato, foliis alteruis lanceola-
tis subserratis distinctissimum !
Eupatorium Maximiliani DC. (I. 205.)
Eupatorium Vauthicrianum DC! (1.224.)
Eupatorium — ? (I. 225.)
Eupatorium — ? (I. 226.)
Eupatorium — « (I. 239.) idem vcl si-
mile ac I. 226.
Eupatorium polystachyuiu DC. (1. 228.)
572
Enpatoriuin pentanthum Sz. Bip. (Claussen! n. 256.)
(I. 227.)
Rupatorium invoiucratum Sz. Bip. n. sp. (I. 230.)
Enpatoriuin pinnatipartitum Sz. Bip. n. sp. (1.236.)
Ehipatorium Regnellii Sz. Bip. n. sp. (I. 237.)
Mikania Regnellii Sz. Bip. n. sp. (II. 156.)
Mikania vismiaefolia DC. (I. 222.)
Mikaiiia hispidissima DC. (I. 234a. et b.)
Mikania oulongifolia DC. (I. 250.)
Mikania sinilacina DC. (II. 160.)
Mikania sessilifolia DC. (II. 157.) (Blanchet. n. 3721.
Mart. herb. bras. n. 777.)
Mikania — ? (II. 158.)
Mikania — ? (II. 159.)
Mikania — ? (I. 233.)
Mikania Claussenii Sz. Bip. (Claussen n. 661.); (1. 235.)
Kuhnia icosantha Sz. Bip. (II. 152.)
Adenostemma Regnellii Sz. Bip. n. sp. (I. 200.)
Stevia Regnellii Sz. Bip. n. sp. (I. 248.)
Oocliniuin villosuin DC. (I. 253.)
Vernoniaceae.
Vernonia argyrophylla Less. var. (I. 260.)
Vernonia ( Vanillosma) ? (II. 144.)
Vernonia (Vanillosma) ? (IL 149.)
Vernonia (Vanillosma) Regnellii Sz. Bip. nov, sp.
(IL 150.)
Vernonia (Vanillosma) t Sz. Bip. nov. sp. (IL 151.)
Vernonia (Vanillosma) axillaris Less. (I. 215.)
Vernonia desertoruin Mart. (I. 251.)
Vernonia — 1(1. 256.)
Vernonia nitidula Less. ß. hirta Sz. Bip. (I. 206.)
573
Vernonia erythrophiloides 8z. Bip. (I. 257.)
Vernonia mucronulata Less. (II. 141; I. 219.)
Vernonia nov. sp. (II. 172.)
Vernonia — ? (I. 212.)
Vernonia — ? (245.)
Vernonia — ? (I. 258.)
Vernonia — ? (II. 145.)
Vernonia — ? (I. 229.)
Vernonia — ? (I. 239 V4.)
Vernonia — ? (II. 147.)
Vernonia — ? (I. 211.)
Albertinia pallidiseta DC. (II. 165.)
Chresta sphaerocephala DC. (I. 259.)
Elephantopns tomentosus L. (I. 254.)
Obs. Species generum vastorum, absoluta monogra-
phiä, determiuabo.
Valerianeae«
Auctore
Sonder.
Valeriana Regnellii Soud. (§. 4. DC. Prodr. IV.
p. 636.) glabra, caule herbaceo, erecto, simplici, subflexuoso,
inferne foliato, foliis radicalibus ovatis subrordatisve, acntis,
remote dentatis, caulinis trisectis, lobo superiore maximo,
ovato, subacuminato , dentato, lateralibus multo ininoribus an-
gustioribusque , pauiciiia laxa, ramis dichotomis, bractea
lineari, obtusa fultis, staminibns iuclusis, fructibus ovatis
compressis pilosis. (II. 135.)
Caulis laevis 1 — 2-pedalis. Folia trisecta petiolo 1 —
2-pollicari, lobo superiore petiolulato sesquipollicari 8 — 10
lin. lato, lateralibus sublanceolatis. Panicula fructifera am-
bitu oblonga, semipedalis, rami oppositi, patentes, apiee
574
dichotomi, ramulis paucifloris. Corolla tubulosa, 5-fida,
glabra. Fructus pappi radiis duplo brevior, lineam Iongus
subvilloso-pilosus.
Hab i In et folionim forma Valerianae laxißorae Poepp.
nov. gen. vol. III. t. 218. simillima.
Piperaceae ,
determiaavit
F. A. G. MiqueJ.
Peperomia quadrifolia HBK. (II. 258.)
Pepcroniia reflexa Dietr, forma americana Miq.
Syst. Piperac. 173. (IL 259.)
Peperomia Martiana Miq. (I. 413.)
Artanthe Regnellii Miq. Petiolis versus apicem, fo-
liorum nervis praeseriim supra prope basin, pedunculisque
puberulis, foliis coriaceis pellucido -punctulatis, ovato-sub-
rotundatis obtusiuscule apiculatis, basi leviter cordatis vel
subtruncatis , 11-plinerviis, nervis 3 mediis supra basin, re-
liquis ex ea liberis, nullo ad apicem pertingente, petiolis
usque ad 1/i alt. alnlatis, deorsum subglabris, amentis brevi-
ter pcdunculatis cylindricis abbreviatis obtusis , bracteis pedi-
cellato-peltatis ciliolatis. (IL 256.)
Prope A. tiliaefoliam Syst. Piper. 389. et A. Schlech-
tenddlii 1. c. 386. inserenda.
Petioli 1 — 21/2 poll., folia 5 — 6 longa, totidem lata.
Pedunculi 2 lin., amenta fere 2 poll. aequantia. — „Frutex."
Artanthe glahrata Syst. Pip. 481. Costulae utrinque
sacpe 4 — 5, alioquin band diversa. — „Frutex orgyalis."
(I. 412.)
Artanthe Imcaeana 1. c. 523. „Suffrutex." (IL 257.)
575
Filices et Lycopodiaceae.
Auctore
G. Kunz e.
Mertensta pubcscens W. (II. 326 1/8.)
Mertensia rigida Kze. forma contracta. (II. 326 l/2.)
Mertensia revoluta Kze., Gleichenia HBK. (II.
326i/4.)
Osmunda cinnamoiiiea L. (II. 339 1/>>.)
Aneimia Fhyllitidis Sw. (II. 338.)
Anciinia tenella Sw. et A.. dissecta Presl. (II. 340.)
Aneiinia tomeiitosa Sw. (II. 3401/.i.)
Aneiiuia flexnosa Sw. , villosa Raddiana Presl.
(II. 339.)
Acrostichum viscosum Sw. (II. 336.)
Acrostichum (Elaphoglossum) durum Kze. , fronde
crassa, coriacea, rigidissima , curvata s. flexuosa: sterili bre-
vissirae stipitata, liueari-lanceolata, apice longc atteuuata,
obtusa, ad basin longissime decurrente, utrinque revoluta com-
plicatave, glabra, laxe et obsolete venosa, punctis sparsis
impressis (squamarum delapsarum vestigiis?), inprimis versus
marginem, notata, costata, costa subtus promiueute, supra
sulcata; fertili (fronde) longius stipitata, laneeolata, acuta,
planiuscula, marginata, margine parum reflexa, supra aluta-
cea, costa subtus plana, marginata, supra sulcata; soris
densis, fuscis, demum costae apicem obtegcntibus; rhizomate
repentc, flexuoso, squarrose fusco-paleaceo, dense nigro-
radicoso.
A. pachyphyllum Mart. Herb.?
Caldas, Minas Geraös. (II. 337.)
Adu. ^acrostichum pachydermum Fee ? ? (Mem. n. 57.
p. 47.), quod vero fronde sterili squamis stellatis obsessa,
5T6
potiolis robustis basi nigrescente , fronde fertili minore et
rhizomatis paleis fulvo - pallidis satis differre videtur.
Cryinnograinme Calomelanos Klf. (I. 470.)
Polypodium squamulosum Klf. (I. 471 1/i.)
Polypodium angustifolium Sw. minus. (II. 317 '/2.)
Polypodium repens L. (I. 471.)
Polypodium crassifolium L. (I. 472.)
Polypodium anreuin L. (II. 318.)
Polypodium latipes Langsd. et Fisch. (II. 317.)
Polypodium lepidopterig Kze., Acrostichum Langsd.
et Fisch. (I. 469.)
Polypodium recurvatum J£lf.,maenurumlA. (11.319.)
Polypodium Otites L. (I. 474.)
Polypodium pilosissimum Mart. et Gal. (II. 319 */a.)
Polypodium fraxinifölium Jacq. non Presl. (I. 473.)
Polypodium? submarginale Langsd. et Fisch. For-
sau ad Aspidia amandandum. (I. 475.)
Polypodium divergens Jacq. (II. 323.)
Polypodium ( Pleopeltis) angn§titm, PJeopeltis an-
gusta HB. Willd., Polypodium pleopeltifolium Raddi. (I.
470V-)
Blechnum Brasiliense Desv. (II. 333.)
IJomaria pteropus Kze. Farrnkr. t. 46. (II. 334.)
JiOinaria obtusifolia Presl. (II. 335.)
IiOmaria Regnelliana Kze.; fronde coriacea, glabra,
nitida, subtns pallidiore, oblongo-lanceolata, pinnata: sterili
brevi-stipitata; pinnis sessilibns, approximatis, subimbricatis,
erecto-patentibus, e basi snbeordata enneatave obloiigis, ob-
tnsis , apiculatis , marginatis , margine tenni , recurvo , uudu-
lato, snpra punetato, basi pinnae repando, versus apicem
irregulariter serrnlato, dense et obsolete venosis; costa, snbtus
577
prominula, supra sulcata ad apicem evanescente ; fertili (fron-
de) longe-stipitata; piuiiis lineari-oblongis, flexnosis , acutis,
apice sterili apiculatis; soris elevatis; indusio a margine re-
motiusculo, fusco, >demuin lacero; stipite frondis utrinsque
fusco, basi caudiceque repente fusco -paleaceis.
Ad Caldas, Minas Geraes. (Regneil I. 490.) Olim ad
Va. Rio das Contas legit cl. de Martins!
Adn. Species, habitu fere Blechni serrulati, ex affi-
nitate L. obtusifoliae et Boryanae; sed characteribus supra
datis eximie diversa.
Aspleniuin auricularium Desv. (II. 331.)
Aspleniuin Serra Langsd. et Fisch., forma incisa.
(II. 332.)
Aspleniuin nigricans Kze. Syn. fil. Poepp.
Asplcnium formosmn W. (I. 487.)
Asplcnium recognituin Kze., Plum. t. 46. Ab A.
bissecto Sw., ad quod dubie laudatur, diversum. (I. 486.)
Pteris lomariacea Kze. in Herb. Palat. Vindob.
Dryopteris lomariacea Klotzsch in Linn. XX. p. 343.
Planta Regnelliana (II. 329.) ex loco haud dubie sterili
magis contracta ac Pohliana et Schomburgkiana , fronde ste-
rili carens.
Pteris decurrens Raddi ; magis pilosa quam esse solet.
(II. 327.)
Pteris deflexa Lk. (I. 480. 481. 482.)
Pteris arachnoidea Klf. Frondes orgyales ex cl.
Regnell. (I. 483.)
Vittaria lineata Sw. (I. 484.)
Adiantuni radiatuin L., Casseebera J. Sm. (II. 325.)
Adiantum subcordatum Sw, var. obtwsum, Frons
tripedalis. Regnell. (1. 490.)
22r Bd. 5s Heft. 37
578
Adiantam cnneatum Langsd. et Fisch. (I. 488.)
Cheilanthes flexuosa Kze. (in Herb. Palat. Vindob.),
fronde rigida, subcoriacea, piiberula, ovato - oblonga , acumi-
iiata, basi quadri-, tri- s. bipinnata, apicera versus simpli-
ciore; pinnis primariis oppositis alteruisve, petiolatis, oblon-
gis, ad 3-pinnatis, inferioribus arrectis patulisve, superiori-
bus patenti-divergentibus ; pinnulis ultimis petiolatis, sub-
orbiculari - ovatis , crenatis, incisisve; soris oligocarpis; indu-
siis spuriis; rhachibus partialibus rigidis, supra sulcatis,
asperis, flexuosis, tenerrimis , piirpnreo-ebeueis; universali
stipiteque brevi validis, purpureo-ebeneis, nitidis; rhizomate
horizontali, paleis subnlatis, adpressis i fuscis obtecto.
Cheilanthes microphylla Bongnrd in litt, (non Sw.).
Ad Megaponte, Capit. Goyaz b. Pohl; in Sierra de Lapa
Riedel legerunt.
ß. minor, contraota, bipinnata.
Ad Caldas , Minas Geraes (ut videtur loco sterilissimo)
cl. Regnell. (II. 320.)
Adn. Planta habitu inter Ch. dichotomam et chloro-
phgllam Sw. media; sed illico distinguenda. Forma norma-
lis pedalem attingit longitudinem; varietas macra nonnisi 2 —
5 - pollicarem.
Balantium Sellowianum Presl, Dichsonia Hook.
(II. 321.)
Dicksonia dissecta Sw., D. cicutaria Hook, ad par-
tem. (IF. 322.)
Didymochlaena sinuosa Desv. (II. 330.)
Aspidium (Nephrodium) cheilanthoides Kze., fron-
de coriaeea, rigida, supra ad nervös et marginem, siibtus
ubique minutissime flavo-glandulosa, ad costam pilosa, lan-
ceolata, discolori, pinnato - profunde pinnatifida; pinnis remotis,
5T9
sessilibus , patenti - dircrgentibus , oblongo - linearibus , sub-
falcatis, versus apicem elongatum, incurrum, scrratnm, atte-
nuatis, intimis abortivis; laciniis e basi dilatata falcato- ob-
longis, margiue crenato-repandulo, renaruni apicibus dara-
us signato et soros jureniles obtegente reflexis, distincte sini-
pliciter patenti -reiiosis, inilina utrinque elongatis; soris mi-
nntis, oligocarpis, inargiiii approximatis ; indusiis suborbicu-
latis, reniformibus, flaro-glandiilosis; costulis costisqne sn-
pra profuude sulcatis, rhachi stipiteque (?) ralidis, quadran-
gulis, pallidis , inprimis supra, rufo-hirtulis; rhizoraate
Ad Caldas, Minas Geraes. (II. 326.) (In Minas Geraes
a Clausseno lectum sine numero vidi et nominari in Herb.
Dekssertiano, a. 1845.)
Adn. Frondes 2V2 pedales et longiores. Ab Asp. ab-
rupto meo (syn. fil. Poepp. n. 247.) differt: fronde ambitii
minore, firmiore, flaro-glanduloso, basi attenuato, laciniis
infimis elongatis, soris a margiue laciniarum plus minus ob-
tectis, indusiis glandulosis.
Aspidium caudatuin Sw. (I. 476.)
Cyathea (Eucj/alhea) incurvata Kzc. : fronde coria-
cea, discolori, supra glabra, subtus, inprimis ad nerros, la-
nuginosa, bipinuato-pinnatifida; pinnis breri-petiolatis, alter-
nis, remotis, patentibus, rersus apicem incurratis, oblongis
s. elliptico- oblongis, acuminatis, acumine inciso-pinnatifido;
pinnulis e basi inaequali, deorsum adnato-decurrente curvato-
oblongis, profunde pinnatifidis, longe acuminatis, acumine
inciso - serrato , obtusiusculo ; laciniis triangulari - orato - ob-
longis, falcalis, obtusis, rnargine repando-crenulato reflexis,
subtns glaucescentibus, venis utrinque prominulis; soris in la-
ciniis pinnarum iuferiorum subdenis, demum subconfluentibus
(superiorum paucioribus) ; indusio tenui, crustacco; costis
supra elevatis, subtus planiusculis striatisque , aspernlis;
37 *
580
rhachibus angularis, supra profunde sulcatis, rnfescentibus ;
stipite ; caudice .... (arboreo).
Ad Caldas, prov. Minas Geraes. (1.477.) Frondes,
teste detectore, orgyales.
Adn. Prius ex Villa Rieca vidi in Hb. Martiauo et Pa-
latm. Vindobon. — Alsophilae (Cyatheae Presl Stip. d. F.
p. 39.) monticolae Mart. (ic. sei. p. 75.) varietatem prins
dixi speciraiua a b. Pobl ad ßarbacena (Capit. Minas Geraes)
lecta. Nostra vero differt subtns non rufo villosa aliisque
notis.
Alsophila (Trichopteris Pohl) crenata Kze. (in
Herb. Palatin. Vindob.): fronde coriacea, supra parce pu-
bescente, nitidnla, snbtus paleacea, opaca, glaueescente, bi-
pinnata; pinnulis brevissime petiolatis, e basi snbaeqnali, lata
lineari-oblongis, apice attennatis, aequaliter erenatis; costa
plana; sorornm serie interiore regulari, exteriore irregulari s.
abortiya; caudice arboreo, biorgyali.
Trichopteris crenata Pohl mss. in Herb. Palat. Vindobon.
Ad Caldas, Minas Geraes (I. 479.) altitud. supra dicta
t. cl. Regnell.). — Ad Agoa da Serra, Praja alta Capit.
Rio de Janeiro legit Pohl.
Adn. Proxima species est A. (Chnoophora) excelsa
Mart. (ic. sei. p. 63. t. 27. 29. f. 2 et 38.) sie distinguenda:
A. fronde crassa, coriacea, supra parce pubescente, subtus
paleacea, nitidnla , bipinnata; pinnulis breviter petiolatis, e
basi inaequali, attenuata oblongis, acuminatis, snperioribus
integerrimis, basalibus irregulariter erenatis^ costa elevata;
soris irregularibus, serie dubduplici. —
Alsophila paleolata Mart. Speciroina uberius ad
laciniae apicem usque sorophora. Arbor biorgjalis t. cl.
Regnell. (I. 478.)
Trichomanes angustatum Carmich. (II. 341.)
581
Iiycopodium rcflexum W. (I. 494.)
I*ycopodiuin alopccuroides L. (II. 343. 343 1/.i.)
Lycopodiuui verticillatuin L. Spr. (I. 493.)
I<ycopodium Caroliuianum L. (II. 343 ]/4.)
Iiycopodium trichiatum Bory. (I. 491. II. 342.)
Lycopodium thyoides HB. W. , complanatum L.
(I. 492.)
Lips., Jul. 1849.
Miisci frondosi.
Auctore
Em. Hampe,
Holomitrium crispulum Mont. (II. 364. 364 b.)]
Syrrnopodon sp. (Ii. 361.)
Splachnacea, plantae niasculae. (II. 377.)
Macromitrium Regnellii Hpe., ramis erectis lon-
giusculis; foliis lauceolatis acutis, huinidis squarroso - reflexis,
siccis cirrhosis carinatis, apice serratis, theca elliptica gla-
bra, operculo subulato recto, calyptra glabra sexies fissa.
(I. 497.)
Habitu dnomodontis viticulosi. A proximo M. viticu-
loso Brid. differt foliis apice serratis.
ß. minus Hpe. (II. 349. 370.)
Macromitriuui argutum Hpe., ramis erectis brevibus,
foliis coufertis lauceolatis acntis, hnmidis patenti- erectis un-
dulato-tortis, siccis imciiiato- tortilibus erectis, superne argute
serratis, calyptra pilosa. (11.371.)
Foliis superne evidenter serratis ab omnibus hnjns gcne-
ris speciebus diversiim. Affine M. angustifolio Dozj et Molk.
Schlotheimia torquata Brid. (II. 358.)
Schlotheiinia rugifolia Brid. (II. 372. 373. 374.)
582
I«euc©l>ryum loiigifolium Hpe. , Dicranum albicans
Schwägr. (II. 365.)
Dicranum teirairostre Kze. a. majus (II. 368.),
ß. minus (II. 367.).
Brachymenium Regnellii Hpe., canle erecto snb-
simplici, basi nudo tomentoso, fructifero diviso fasciculafo,
foliis siccitate tortis oblongo lanceolatis, vix marginatis, apice
denticulato-serratis, nervo apice evanescente. (II. 375.)
Brachgmenio Hornschuchiano affine.
Bryunr argenteujn L. Var. theca sobhorizontali.
(II. 366.)
Pogonatum brevicaule Hpe., Potytrichum Hornsch.
(II. 369.)
Pogonatuin tortile Hpe., Polytrichum tortile Sw,,
convolutum Hedw., Domingense Brid. (II. 376.)
Hypnum recoguitum Hedw. (II. 366.)
Hypnum loxense Hook. (II. 350, 356.)
Hypnum tenuirostre Hook. (II. 351, 353.)
Mjpmiin Sellowianuui. (II. 354.)
Hypnum niinutuluin Hedw. (II. 360.)
Hypnum .... specimina manca. (II. 359.)
Hypnum noYa species? Specimina incompleta. (1.496.)
lieptohymenium Hooheri Hpe., Ncchera julacea
Schwägr., Pterogonium jul. Hook. (II. 355.)
Xieskca recurvifolia C. Müll., Pilotrichum Hornsch.
(II. 347, 348.)
jEntodon plicatus C.Miill., IsotheciumBet/richiiMart.
(II. 357.)
Pterobryon densum Hornsch. (II. 362 a.)
liCufodoii cryptolhcca Hpe. (II. 362b.)
Pilotrichum imbricatuin Brid, (II. 346.)
583
Pilotrichuin imbricntiun Brid. (II. 346.)
Pilotrichuin flexile Hpe. , Leskea flexilis Hornsch.
(I. 495. II. 352.)
Pilotrichuin ainbiguuin Fl. Brasil. (II. 371. ex parte.)
Rhizogoiiium spiniferuin Brid. (II. 363.)
Phyllogonium fulgens Brid. (II. 344.)
.
Beiträge
zur
Kenntniss der Labiaten,
von
Adolf Scheele.
1. Salviastrnm mihi.
(Nov. gen. Labiatarum. Trib. Monardeae Benth.)
\jJiar. gen.
CaJyx tnrbinato-campanulatus profunde bilabiatus; tnbus
labiis brevior 10-nervius, nervi pilis elongatis albis hirsuti,
5 primarii apice nudi in mucronem elongatum dentes termi-
nantem excurrentes, 5 seeundarii apice evauidi cum primariis
alternantes; labiiim inferius profunde 2- fidum, dentes oblongo-
lincares tubo longiores nervo excurrente mucronati pilis albis
elongatis ciliati; labium superius 3-dentatum inferius vix
aequans, dentes lato-ovati nervo excurrente mucronati mar-
gine longe ciliati , tubo paulo , parte sna cohaerente integra
multo breviores; dentes omnes post anthesin membranaeeo-
dilatati pulcherrime anastomosantes; faux calycis intns pilis
albis densissime barbata.
Corollae tnbus superne ampliatus intus piloso-annulatus;
limbus bilabiatus, labium superius erectum coneavum integrum
585
apice inciirvum, labium iiiferius patens 3-lobura amplum su-
periori plenimqne duplo longins , lobi laterales rotundati , me-
dins major trausverse latior emarginato-bilobus.
Stylus adscendens apice 2-fidus, lobi subulati, superior
longior. Stamina 2 prope faucem tnbi inserta. Filamenta
brevia horizontalia apice cum antbera articulata. Antherae
dimidiatao. Coimectiva elongata liuearia trausverse cum fila-
meuto articulata postice sub labio superiori corollae adsceu-
dentia et apice loculum linearem fertilem aduatum ferentia,
antice deflexa loculum difformem crassum gerentia, libera.
Nuculae ovoideo-triquetrae siccae glabrae laevinsculac. —
Herbae perennes caule herbaceo ramoso, foliis oppositis
sessilibus simplicibus, verticillis bifloris bracteatis racemoso-
spicatis, bracteis ternis ad basin pedicelli , floribus coernleis,
spicis apice bracteis elongatis comatis. —
Genus antherarum strnctura et caljcis fauce intns bar-
bata insigne, hac nota a Salvia et .dudibertia, illa nota a
reliquis Labiatarum generibns prorsus recedit; prope Sal-
viam in systemate collocandum. —
1. Salviastruin texaniim mibi.
Radix lignosa. Canlis herbaceus pedalis erectus tetra-
gonus striatus hirsntns a basi ramosns.
Folia radicalia lanceolato-obovata erosa et inciso-den-
tata obtnsa rugosa supra parce appresse pilosa subtus muri-
culata margine ciliata apice rotundata mncronulata basin ver-
sns angnstata, canlina oblanceolata ntrinque 1 — 2-dentata,
floralia minora lato-linearia integerrima mncronata, folia can-
lina bracteaeque margine revoluta. *
Verticilli biflori racemosi apice approximati basi remo-
tiores. Bracteae lineares cnspidatae pilis albis elongatis
hirsutae et ciliatae cahcem aeqnantes apice ramorum comam
hirsntam formantes.
586
Calyccs pedicellati. Carollae coeruleae tubus extus pu-
bescens calyce vix longior, limbi labium superius pubescens,
inferius glabrinsculum.
Stylus glabriusculus exsertns stamina superans. Anthe-
rae vix exsertae. Nuculae badiae. —
Auf felsiger Prairie an der obern Guadeloupe (Liiid-
heimer), bei Austin (Römer). April.
Die die Kelchzähne durchziehenden, primären Nerven sind
nach der Spitze zu kahl. Unterlippe der Blumenkrone ver-
hältnissinässig sehr gross.
£. Salvia.
2. Salvia Roemcriaiia mihi.
Caulis sufFruticosus tetragonus crectus villosissimus ra-
mosus bipedalis et ultra.
Folia opposita longepetiolata reticulato-venosa rugosa
glandulis parvis igneis sparsis obsita utrinque pilosa subtus
canescentia supra opaca, pili tuberculis insidentes; inferiora
irregulariter pinnatisecta, segmenta plerumquc petiolata, late-
ralia valde inaequalia alterua v. sparsa ovalia irregulariter et
grosse crenato-dentata basi subtruncata, terminale multo ma-
jus lato-ovatum lobatum crenato-dentatum basi cordalum
apice rotundatum; summa simplicia triangulari-cordata grosse
et irregulariter lobato-crenata. Petioli compressi alati villo-
sissimi.
Veticillastri remoti sub-4-flori, Bracteae parvae oblon-
gae mucronatae villosae pedunculos vix aequantes. Flores
pedunculati speciosi punicei. Calyx herbaceus viridis turbi-
nato - campanulatus bilabiatus basi nervosos pilis albis et glan-
dulis igneis obsitus, labium superius truucatiim deutibus con-
niventibus breviltus bicuspidatum , inferius 2-fidum, dentes
vato-lanceolati apice subulati tu Im in subaequantes.
587
Corolla tnlmlosa puuicea longe cxserta calyce fere triplo
longior : tubus snperne ainpliatus intus late piloso-animlatus
extus puberulus; limbi bilabiati labium superius erectum con-
cavura emarginatuni iuferiori longius, iuferius patens 3fidum,
lobi laterales rotundato - ovati patentes, melius trausverse latior
denticulatus eraarginatus.
Stylus adscendens glaber apice biiidus exsertus, lobi
subulati revoluti, snperior longior.
Staraina 2 prope faucem tubi inserta exserta. Filamenta
adscendentia apice cum anthera articulata et supra artieula-
tionem breviter producta. Antherae diraidiatae. Coiinectiva
elongata linearia trausverse cum filamento articulata, postice
apice locnlum fertilem linearem adnatum ferentia, antice de-
flexa dilatata brevissima loculum subconfoi'mem minorem pol-
liniferum gerentia libera. —
In silva prope Neubraunfels leg. Roemer. Aprili.
Eine schöne Pflanze, mit prächtigen carmoisiurothen Blii-
then! Die Blumen sind über V3 die unteren Blätter 4" lang.
Gehört zur Rotte Notiosphace Benth. in Hook. bot. misc.
III. p. 374. Labiat. p. 309. DC. Prodr. XII. 354.
2. Salvia coriifolia mihi.
Suffrnticosa. Caulis erectus 3 — 4-pedalis tetragonus
4-sulcatus glanduloso - pubescens snperne ramosus, rami op-
positi erecti. Folia decussata coriacea lanceolato -linearia
anastomosautia subintegerrima margine obsolete undiilata mu-
cronata supra scabra subtus glanduloso -punctata basi in pe-
tiolum brevem attenuata.
Racemus paniculatus elongatus. Verticilli 6 — 8-flori
bracteati, infimi remoti, reliqui approximati. Bracteae lan-
ceolatae 1-nerves acutae pubesceules patentissimae v. reflexae
pedicellis longiores.
588
Flores pedicellati , pedicelli villosi calyce breviores. Ca-
lyx herbaceiis campanulatus bilabiatus nervosus appresse pu-
bescens, labium siiperius integrum apice rotundatum, inferius
2fidum dentibus ovatis.
Corolla rubra (carnea?) tubulosa: tubus vcntricosus ad
faucem abrupte coutractus extus glanduloso-pubescens iutus
exaunulatus calyce rix duplo longior; limbus bilabiatiis, la-
bimn siiperius (galea) rectum emarginatum dorso tomeutosum,
inferius 3-lobum patens galea plus duplo lougius, lobi latera-
les ovato-subrotuudi j medius major emarginatus trausverse
latior.
Stylus stamiua superans apice harhatus Nitidus, IoIjhs
supcrior subulatus 3 inferior brevior. Filamenta brevissiuia.
Connectiva antice deflexa liuearia longiludinaliter connata. —
Zerstreut auf der Prairie, unweit des Waldrandes west-
lich von Neubraunfels : Lindheini er. Nov. 1846.
Gehört in die Rotte Calosphace §. 3. Brachj/anlhae,
A. angustifoliae , cf. DC. Prodr. 1. c. p. 301 sq.
Blätter 3" lang, 3'" breit; Blüthen i/s" lang, blassroth,
wahrscheinlich fleischroth , wras sich an den getrockneten
Exemplaren nicht mit Sicherheit entscheiden lässt.
3. Salvia eaesia mihi.
Caulis erectus tetragonus cano-tomeutosus ramosus in-
ferne foliatus superne aphyllus.
Folia longepetiolata opposita oblonga pinninervia supra
viridia sparse puberula subtus cano-pubescentia appresse ser-
rata acuta basi enneata.
Verticilli multiflori (15 — 20flori) spicain densam basi in-
terrnptam albo- tomentosam formantes. Flores pedieellati, pe-
dicelli calyce breviores. Bracteae amplae caesiac ovatae 1 -
nerves cuspidatae tomentosae. Calyx floecoso-tomentosus.
589
Corolla caesia calyce multo longior tomentosa intus exannu-
lata. —
An feuchten Stellen bei Austin: Römer. April.
Leider sind die Blumen an den vorhandenen Exemplaren
völlig unentwickelt (im frühesten Knospen -Stadium), daher
nicht genau und ausführlich zu beschreiben.
Wahrscheinlich gehört unsere Pflanze zu der Rotte Ca-
losphace §. 4, cf. DC. 1. c. p. 320 sq.
Die weissfilzigen Aehren mit den grossen, lavendelblauen
Deckblättern geben der Pflanze ein eigenthümliches, schönes
Ansehn.
In der Römer'schen Sammlung lag die Pflanze unter
dem Namen S. azurea. Allein die echte S. azurea Lam.
hat kahle Stengel, kahle Blätter, lanzettlich -lineale Deck-
blätter, entfernt stehende, 6bliithige Quirle, glatte Kelche
und flaumige Blnmcnkronen, also mit unserer Pflanze nicht
einmal entfernte Aehnlichkeit. S. caesia Kunth = S, poty-
stacht/a Ort. cf. DC. 1. c. p. 308.
4. Salvia microcalyx mihi.
Caulis suffruticosus adscendens tetragonus glanduloso-vil-
losus ramosus.
Folia longepetiolata opposita ovata reticulato-venosa rn-
gulosa appresse serrata acuta ciliata supra appresse puberula
snbtus ad nervös venasque puberula serraturae incurvae, pe-
tioli villosi folio dimidio breviores. '
Racemi pauciflori. Verticillastri secundi glanduloso- vil-
losi bitiori remoti. Bracteae membranaceae concavae oblon-
gae villosae cuspidatae deciduae calyce panlo breviores.
Calyces parvi pedicellati campanulati nervosi villoso-
viscosi 3-dentati pedicello longiores, dentes apice subulati.
Corolla tubulosa coccinca extus pilis glandulosis tomen-
tosa intus exannulata calyce sextuplo longior: tubus elongatus
590
longe exsertus subincurvus, superne paulisper ampliatus nee
ventricosus; limbus bilabiatus , labium superiiis rectum con-
cavum longissimum iiiferiori triplo longius, iuferius patens,
lobus medins multo major crenulatus breviter emarginatus.
Connectiva linearia longitudinaliter connata, autberae
exsertae medio fixae.
Stylus exsertus adscendens bifidus antheris loiigior apicem
versus barbatus, apice ipsa iiudus, lobus superior subulatus
iuferiori complauato quadruplo lom-ior. —
In reguo Mexicano leg. Hege wisch.
Gehört in die Rotte Calosphace §. 7. Longißorae, und
nach dem Vaterlaude und der Blüthenfarbe zu den Tubijloris
Benth. (cf. DC. 1. c. p. 338.), nach den Characteren zu den
Bifloris 1. c. p. 325.
Steht im System neben S. tubißora Sm., unter Avelchem
Namen ich auch die Pflanze erhielt. Diese unterscheidet sich
durch unterwärts weisswollige Blätter, spitze Kelchzähne,
Blumenkronen von der 3maligen Kelchlänge, gleiche Blumen-
kronenlippen, glatte Griffel uud das Vaterland Peru.
Blüthen 1" lang und länger, Blätter kürzer, Kelche sehr
klein.
3. Brazoria Engelm. et Gray, pl. Lindh. p. 47.
1. Brazoria Roeuieriana mihi.
Caulis herbaceus tetragonus sulcatus glabriusculus ramo-
sus dodrautalis. Folia inferiora oblongo-spathnlata irregu-
Jariter dentata obtusa obscure lepidota, superiora oblongo-
linearia remote et argute dentata acuta basin versus angu-
stata basi ipsa dilatata amplexicaulia, floralia minora e basi
lato - ovata lauceolato - acuminata.
Inflorescentia spicata pubescens. Flores solitarii oppo-
siti breviter peduneulati, pedunculi apice incrassati calyce
591
mnlto breviorcs. Verticilli inferiores remoti, superiores ap-
proximati.
Calyx late campanulatiis profunde bilabiatus per anthe-
sin inflatns, post anthesin declinatus e surrectione labii infe-
rioris clausus iudistincte niultinervis reticulato-yenosus: tubus
labiis brevior ; labium superius breviter 3-lobum brevissimum
post anthesin recurvum, lobi ovato -subrotundi, laterales cuspi-
dati, medius muticus; labium iuferius 2-lobnm, lobi triangu-
lär!-lanceolati cuspidati post anthesin incurvi.
Corolla rubra (an purpurea?) fauce inflata puberula vix
4 lineas longa, calyce plus duplo longior: tubus exsertus in-
tus annulato-pilosus ; limbus bilabiatus, labium snperius ere-
ctiun subgaleatum deuticulatnm, iuferius 3-lobum, lobis re-
curvatis, medio latiori retuso , lateralibus subrotundo - ovatis.
Stamina 4 sub labio superiori adscendentia, filamenta
supra medium corollae adnata , antherae approximatae locu-
lis distinctis divaricatis.
Stylus glaber apice aequaliter et breviter bifidus , lobi
subulati.
Nuculae siccae acute triquetrae glabrae dorso convexae
lateribus concavae. —
Bei Austin in der Prairie: Römer. April.
Steht der Brazoria scutellarioides Eng. et Gr. ausser-
ordentlich nahe. Diese unterscheidet sich nur durch die kahle
Kelchröbre, ganzrandige Lappen der Blumenkrone und cou-
vexe Fruchtseiten. Wenn nicht Engel mann und Gray pl.
Lindheim. p. 48. und Benth. 1. c. p. 434. der B. sculeliarioi-
des eine kahle Blumenrohre gäben, würde ich B. Rocmcr iana
unbedenklich dazu ziehen. Sollten jene sonst so gründlichen
Botaniker vielleicht den haarigen Ring in der Blumenkronen-
röhre übersehen haben, was bei der kleinen Blumenkrone,
zumal wenn diese stark gepresst ist, leicht geschehen kann?
592
4. Hedeoma Fers.
1. Hedeoma acinoides mihi.
Caulis herbaceus erectus retrorsum pubescens tetragonus
ramosus pedalis, rami erecti.
Folia petiolata obtusa basi angustata glabriuscula subtus
pallida 1-nervia nervo prominulo, iuferiora ovato - oblonga
inaequaliter et obscure repando-dentata, floralia oblongo-
linearia floribus duplo longiora, summa integerrima.
Verticillastri axillares laxi sub - 6 - flori brevissime pe-
dunculati v. subsessiles , inferiores longe remoti ? superiores
approximati, racemum terminalem elongatum formantes.
Bracteae lineari-subulatae reflexae pedicellos vix aequan-
tes. Pedicelli graciles canescentes caljce vix breviores.
Calyx ovato -tubulosus basi gibbus 13-striatus nervis an-
trorsum pubescens 5-dentatus obscure bilabiatus, labium su-
perius 3-, inferius 2-fidum, dentes subulati ciliati, iuferiores
lougiores. Faux intus pilosa.
Corollae rubrae tubus calyce longior, limbus bilabiatus,
labium superius erectum planum emarginatum, inferius pateus
3-fidum longius, lobo medio emarginato.
Stamina fertilia 2 adsceudeutia breviter exserta, antherae
2-loculares loculis divaricatis.
Stylus exsertus, lobus inferior elongatus superiorem bre-
vissimum basi involvens.
Gesellschaftlich im Musket- Gebüsch unweit Neubraun-
fels: Römer. April.
Vom Habitus eines Acinos, Mit keiner andern Art zu
verwechseln.
593
5. Micromeria Bcnth.
1. Micromeria longifolia mihi.
Caulis fruticulosiis ramosissimus , rarai adscondentes v.
erecti graciles ap presse puberuli.
Folia canliua iuferiora ovato-oblonga basi in petiolum
niediocrem angustata , media oblongo-lanceolata, superiora
et floralia subsessilia liueari-lanceolata, omnia appresse et
minute pubernla raargine revoluta integerrima obtusiuscula pa-
tentia, iuferiora remota et internodio breviora, floralia iu-
ternodio et florura fasciculis longiora. Florum fasciculi axil-
lares breviter pedimculati pauciflori (2 — 4-flori).
Caljces bracteis lineari-setaceis duplo longiores 13-striati
pubescentes, dentes subaequales lineari-subulati rigidi erecti.
Faux intus villosa.
Corollae tubus iuelusus.
In ins. Lessina Dalmatiae leg. Botteri.
S. tenui folia Botteri, non Ten.
Satureja tenuifolia Ten. {Micromeria Benth.) proxi-
ma differt florum fasciculis densis multifioris, foliis omnibus
sessilibus et bracteis longioribus; S. parvi/lora Vis. differt
foliis omnibus linearibus, pedunculis folia aequantibns, den-
tibns caljcinis forma et longitudine inaequalibus foliisque
glabris.
Die blüthenständigen Blätter ragen lang über die Blüthen
hervor, daher der Name.
-
2. micromeria serpyllifolia mihi.
Caules fruticosi a basi ramosi adscendentes, rami ad-
scendentes obtusanguli dense retrorsum pubescentes. Folia
iuferiora brevipetiolata subrotundo -ovata venosa integerrima
obtusiuscula basi rotundata raargine revoluta subtus pallidiora,
22r Bd. 5s Heft. 38
594
supra sparse snbtus venis pubescentia, media ovato - oblonga
majora, summa oblonga parva flores subaequantia approxi-
mata.
Flornni fasciculi pedunculati laxe pauciflori secundi, pe-
dunculi foliis floralibns multo breviores.
Bracteae oblongo-lauceolatae pedicellnm aequantes v.
snperantes.
Calyces campanulato-tubulosi 13-striati pubescentes glan-
dulosi bilabiati pediceJIo longiores, labii superioris 3-dentati
deutes e basi lata ovata lanceolato-acnminati patentes, labii
iuferioris 2-dentati deutes laiieeolato -subulati duplo longiores
erecti, omnes longe ciliati tubo breviores.
Corollae pubescentis tubus calyce brevior, limbus 2-
labiatus, labium inferius trilobum patens, lobis subaequalibus
iutegris.
Dalmatia.
Micromeria Piperella Beuth. proxima differt verticillis
remotis, bracteis latioribus oblongis, pedunculis foliorum fere
longitndiue , calycis subsessilis elongati deutibus subaequa-
libus.
6. Iiamiam L.
1. Iiamiam beterophyllam mihi, ef. Flora 1843.
p. 567.
Da die 1. c. gegebene Beschreibung mangelhaft ist, so
will ich sie hier vervollständigen.
Caules basi procumbentes, rami adscendentes simplices
angulati subpedales pilis reflexis sub nodis villosi caeterum
glabriusculi.
Folia longepetiolata venoso -nervosa viridia utrinque gla-
brinscula margine appresse ciliolata, iuferiora minora lato -
595
orata grosse duplicato-inciso-dentata obtnsiora basi truncata,
media longiora ovato - oblonga acnminata duplicato-dentata
basi cunoata , summa lanceolata simplioiter dentata acumiaata
basi cuueata verticillos longe superantia.
Verticillastri axillares remoti panci- (2 — 5-)flori.
Bracteae liueari-subulatae reflexae vix pubernlae caly-
cem diinidium. vix aeqnautes, tubo calycino breviores.
Calyces sessiles turbinato-campanulati puberuli, denies
calyciui 5 lanceolati apice subulato-aristali iuaequales paten-
tes tubo suo breviores, superiores longiores.
Corollae rnbrae tubus iuclusus iutus oblique aimulatiis,
snb aunulo contractus, supra anuulum dilatatus, faux parum
dilatata; Jimbus bilabiatus, galea oblonga elongata incurva
integra basi angustata calyce plus duplo longior apice cre-
nulata barbata, labium inferius tri lob um subreflexum, lobi
laterales ovati acurainati, medius longior.
Antherae glabrae exsertae.
In Dalmalia leg. S i e b e r.
In der Flora I. c. stand in Folge eines Schreibfehlers
als Vaterland Oesterreich.
Gehört in die Rotte IV. Gdleobdolon Benth., cf. DC.
1. c. p. 511 sq., und zwar neben Lamiujn Jlejcuosum Tenor e.
L. flexuomm Ten. differt 1) foliis omnibus duplicato-
dentatis, 2) verticillastris 6 — 20-lloris, 3) bracteis tubum
calycinum aequantibus, 4) floribus albis.
7. Stachys L.
1. Stachys uinbrosa mihi.
Annua. Caulis debilis a basi ramosns tetragonus sul-
catus piloso-hirtus.
Folia valde reinota petiolata ovalia grosse crenata utrin-
38*
596
qne viridia sparse pilosa subtus pallitliora nervis piloso-hirta
basi subcordata apice rotundata, floralia ovata miicronata basi
truncata floribus mnlto longiora. Petioli piloso -hirti longitu-
dine dccrescentes, inlimi elongati folio longiores.
Verticillastri axillares remoti 1 — 2 - ilori , pedunculi ca-
lyce breviores. Bracteae lmllae.
Calyx tubuloso- campanulatiis 10-nervius pubescens ob-
scure bilabiatus fructifer inllatns, lab in in snperins 3-fidum,
inferius 2-ndmn, dentes omnes aequales lanceolato - subnlati
ciliati spinescentes ercctiusculi tubiiin snum subaequantes tubo
corollino longiores.
Corolla roseo-alba parva, tnbus inclnsiis extus pubescens
intus transversim piloso -annulatus, limbus bilabiatus, labium
superius minimum inclusum erectum emargiuatum , inferius
glabrnm multo longius, calyce dimidio long ins, patens 3-lobum,
lacinia media maxima integra apice rotundata.
In dunklem Gebüsch unweit Nenbraunfels : Römer.
Gehört in die Rotte III. Stachyotypus Benth. §. 3. Arre-
stes neben Stachys arvensis Lv cf. DC. 1. c. 478 sq.
Stachys arvensis L. differt verticillastris 4 — 6 - floris,
calycibus majoribus, dentibus calycinis latioribus mucronatis
coroHara aequantibns, corollae labio inferiori multo minor),
foliis ovatis aliisque notis.
Die ganze Pflanze ist 1' hoch; die Blätter 1" lang, 3/3"
breit.
Beiträge
zu
einer Flora des Orientes.
Von
Karl Koch.
(Fortsetzung v. Linn. XXII. p. 178—338.)
Ulmeae Duniort. prodr. fl. belg. p. 25.
Mß&s Rüster -Gehölz ist nur auf der nördlichen Erdhälfte und
daselbst wiederum allein in den gemässigteren, zum Theil
auch in den kältereu Regionen verbreitet. Man kennt bis
jetzt kaum 40 Arten, aber ohne Zweifel möchten viele Species,
und zwar zumeist die , welche wir aus England bekommen
haben, nur Abarten scyn. Wenn wir dieses annehmen, so
dürften in Europa und im Oriente, wie in Amerika nur 9 Ar-
ten vorkommen. Gemeinschaftlich scheinen die alte und die
neue Welt nur die Korkulme zu besitzen. Sibirien scheint
ärmer zu seyn, da mau dort bis jetzt nur 3 Arten beobachtet
hat. Aus Japan kennt man 1 , ans China 2 und aus den
nördlichen Ländern Ostindiens 3 Arten. Deutschland hat nach
Koch 's Synopsis 2, nach Rei chenbach 's Flora excursoria
freilich 9 Arten. Es fehlen unserm Vaterlaude die achte
538
Korkulme, die aber schon in Oberitalien vorkommt und dort
häufig zur Stütze für die Weinreben benutzt wird, und die
ZclJcova carpinifolia (Rhamnus) Pall. Im Oriente hatte
man bis jetzt nur 4 Arten beobachtet; zu ihnen habe ich noch
eine fünfte, U. elliplicay gefunden, die im sogenannten un-
tern Kaukasus ausgedehnte Wälder bildet und daselbst die
V. campcstris L. zu vertreten scheint. Diese kommt aber
sonst auf dem kaukasichen Isthmus sehr häufig vor; ich habe
sie aber nirgends Wälder bilden sehen, wohl aber häufig als
Gestrüpp und vielleicht in die U. pumila Pall. übergehend,
so dass diese dann nicht selbstständige Species sejn möchte.
An Bächen wächst, namentlich in dem Kurgebiele und auch
sonst: die Korkulme, JJlmus suberosa (Ehrh.) Guss. Die
vierte Art, 17. effusa Willd., beobachtete ich nur auf dem
Nordabhange des pontischen Gebirges als Gebüsch. Als sol-
ches, aber mehr isolirt, und eben so häufig an trockenen
Stellen, ^ie an Flussrändern, kommt Zelhova carpinifolia
{Rhamnus) Pall. vor. Ich fand die Art aber auch im An-
fange des Gebirges der Murad- Tigris -Wasserscheide in Ar-
menien.
I. Zelhova®) Spach in Nouv. Ann. d. sc. nat. XV. p. 356.
1. Z. carpinifolia (Rhumnus) Pall. fl. ross. IL p. 240.
1. 10. Plancra Richardi Mich fl. bor. am. II. p. 248. {Zel-
hova crenata Spach.) Sehr häufig im Kurgebiet und zwar
mehr gegen die Niederungen hin, als in den höher gelegenen
Gegenden auf tertiärem Boden , bis zu 1000' Höhe. Im Pa-
schalik Musch auf Glimmerschiefer, c. 4000' hoch.
ß, Microphglla. Am hohen Ufer des Kur auf ter-
tiärem Boden, c. 800' hoch, im tartarischen Grusien.
#) Eigentlich Selkwa, der in Grusien für diese Pflanze eigen-
tür Teiche Name.
599
H. Ulmus L. cod. No. CCCXLVII.
2. IT. canipestris L. cod. No. 1845.
a. Genuina. Sehr häufig in der Nähe von Tiflis nnd
überhaupt in Karthli und Kacheth auf terliärem Boden und auf
Trachyt.
ß. Pumila Pall. 11. ross. I. p. 76. t. 46. f. D. E.
Bieber stein zieht mit Unrecht die Pallas'sche Pflanze zu
seiner Z7. suberosu, da sie Pallas ohne Korkrinde abbildet.
Liane scheint in seiner U. pumila cod. No. 1847. die
zwergigen Abarten zweier Species vereinigt zu haben, denn
einmal zieht er die Ammann'sche U. humilis (ruth. p. 260.),
die wohl mit U. pumila Pall. zu identificiren wäre, und dann
wiederum die U. pumila cortice fungoso PJulc. ahnag. p. 293.
hierher. Letztere Abart gehört aber zu U. suberosa (Ehrh.)
Biob. u. Guss. Im tartarischen Grusien auf tertiärem Boden
und Porphyr, c. 700' hoch.
3. U. suberosa (Ehrh.) Guss. fl. sie. syn. I. p. 297. Bieb.
11. taur. cauc. I. 194. (ex p.). In Grusien auf tertiärem Bo-
den und Trachyt, 700—1200' hoch.
4. C elliptica C. Koch; Ramuli glaberrimi, cortice inani
tecti; Folia oblonga, acuminata, duplicato -serrata, basi
aequali, supra scabriuscula , subtus (in juventute) sericea,
breviter petiolata; Flores glomerati, pedunculo longiori iusi-
dentes; Perigonium 5-fidum, ciliatum; Stamina 5; Samara
elliptica, nuce pilosa instrueta, eciliata. Scheint der U. ma-
jor Sm. am Nächsten zu stehen, unterscheidet sich jedoch
durch die elliptische Flügel fr ucht, deren Centrum (die Nuss)
behaart ist.
4. U. effiisa Willd. prodr. 11. berol. No. 296. Im politi-
schen Gebirge auf Augilporphyr bis zu 2000' Höhe,
600
Celtideae Gaud. in Freyc. voy. p. 507.
Wcährcnd das Rüster -Gehölz sich nur über bestimmte
Breitengrade der nördlichen Erdliälfte ausbreitet, wachsen die
Zürgelhölzer fast auf der ganzen Erde. Wenn wir von der
südlichen Hälfte weniger kennen, so mag die Ursache in der
geringen Kenntniss derselben liegen. Aus der über 40 Arten
zählenden Familie wachsen die meisten Arten in den heissen
Ländern Amerika's , nämlich 14, während in Nordamerika nur
9 vorkommen. 8 Arten besitzt Ostindien, 3 dessen IiispIh
und 1 auch Norfolk. Aus China kennt man 2 , aus dem
Oriente hingegen 4 Arten, von denen sich aber nur eine auch
über die Länder am Mittelmeere ausbreitet. Süddeutschland
und Südeuropa haben 1 und zwar mit dem Oriente gemein
(Celtis uustralis L .). Ausserdem wächst noch 1 Art in Spa-
nien und 1 kommt in Senegambien vor. Von dem hier nur
zweifelhaft stehenden Geschlechte Bosea L. kommt die eine
Art in Cochinchina, die andere auf den Kanaren vor.
In den von mir durchreisten Gegenden des Orientes habe
ich nur 3 Arten gefunden, und zwar C. australis L. im Ge-
büsch des Bosphors. Ausserdem fand ich diese Art sehr häu-
fig anf den Gräbern der Griechen und Armenier in Konstan-
tinopel und in anderen türkischen Städten angepflanzt; sie
erreicht daselbst eine nicht unbedeutende Höhe und Stärke.
Cypressen auf die Gräber ihrer Lieben zu pflanzen, ist den
Christen in mohammedanischen Ländern verboten. Sehr häu-
fig wächst C. australis L. und C. caucasica Willd. in Trans-
Kaukasien an Flussrändern, aber nie im Gebüsch und in Wäl-
dern. C. Tournefortii Willd. bildet hauptsächlich das Ge-
büsch im mittlem Tschorukthale , ist aber auch in der Krim,
aber nur angepflanzt und von bedeutender Stärke, zu finden.
€01
Celtis Tourn. iiist. p. 612.
1. C. Tournefortii Willd. sp. p]. IV. p. 994. Im Tscho-
rukthale auf sekundärem Kalk und Augitporphyr, 2000 —
4500' hocli. In der Krim angepflanzt.
2. C caucasica Willd. sp. pl. IV. p. 994. In Grusien auf
tertiärem Kalk und Mergel, 500 — 1200' hoch. Eben daher
von Wilhelms und K. Schmidt erhalten.
3. C. australis L. cod. No. 7644. Im Belgrader Wald
bei Konstantinopel und sonst am Bosphor auf Kalk und Mer-
gel, 50 — 500' hoch, in Grusien auf gleichem Boden, 500 —
1200' hoch.
ß. Grandifolia. In Kacheth auf oberer Kreide , c.
1500' hoch.
Moreae Endl. prodr. fl. Norf. p. 40.
Die Mareen wachsen vorzugsweise in den heissen Län-
dern; ihr Erscheinen ausserhalb derselben ist nur als Aus-
nahme zu betrachten. Es kommen aus der über 450 Arten
enthaltenden Familie ein Drittel in Ostindien und noch über
ein Viertel auf den ostiudischeu Inseln , ein Viertel hingegen
im tropischen Amerika vor. Dass man aus Cochinchina 3,
aus dem mittlem Afrika 7 und aus Neuholland und den dazu
gehörigen Inseln hingegen nur 13 Arten kennt, mag wohl in
der grossen Unkenntniss dieser Länder liegen. Aus Abys-
sinien kennen wir 2, aus Aegypteu 4 und aus Arabien 13
Arten, so dass diese unter ziemlich gleichen Verhältnissen
stehenden Länder 19 Mareen haben. Aus dem wenig bekann-
ten China und Japan hat man ebenfalls erst 15 Arten erhal-
ten , aus Madagaskar und den Maskaxenen 8 und aus Süd-
afrika 3. Die gemässigten Länder der nördlichen Erdhälfte
besitzen ausserdem nur wenige Repräsentanten, und zwar die
neue Welt noch am Meisten, nämlich 7. Der Orient mag
602
vielleicht mir 1 Art, und zwar Ficus Carica L. ursprüng-
lich haben. Später breitete diese sich wohl erst weiter über
Südcnropa ans. Den Namen Carica hat sie wohl von demLaude
Carien erhalten. Die 4 Morus-Arten, die man jetzt zum Theil
verwildert findet, sind ohne Zweifel erst eingeführt. Europa
besitzt gar keine Art ursprünglich.
Was das Vorkommen des Feigenstrauches anbelangt, so
mag er erst aus den südlichen und südwestlichen Ländern
Kleinasiens im Westen des kaukasischen Isthmus eingeführt
worden seyn. Oestlich von dem meschischen Gebirge, der
Wasserscheide zwischen Rion und Kur, wächst er, so wie im
tartarischen Grusien, nur in Gärten. Er liebt sonst felsige
und steinige Oerter, und steigt mehrere tausend Fuss im Ge-
birge aufwärts. Der schwarz früchtige Maulbeerbaum erscheint
als schöner, einen weiten Schatten werfender Baum, den ich
nur angepflanzt, nirgends verwildert, und zwar keineswegs in
den niederen und heisseren Gegenden, sondern vorzugsweise
in höheren Gegenden fand. Ein prächtiges, wahrscheinlich
sehr altes Exemplar steht in dem Garten der früheren Kö-
nige Kachiens zu Telaff (Telau). Morus alba L. habe ich
nur als Strauch gesehen, und zwar in den Niederungen zwi-
schen dem obern oder eigentlichen und dem untern Kauka-
sus, allenthalben verwildert gefunden. Zur Seidenzucht wird
der Strauch vorzugsweise im Osten, in den früheren Chanaten
Scheki, Schirwan und Kuba benutzt.
I. Morus L. cod. No. MXLYI.
i. M. alba L. cod. No. 7146.
a. Laciniata; Vorzugsweise im Osten des kaukasi-
schen Isthmus auf allerlei Boden bis zu einer Höhe von c.
2000'.
603
ß. Integrifolia; Vorherrschend in höher gelegenen
Gegenden des Westens, so in Radscha, also im Hochthale
des Rion bei 4000' Höhe.
2. M. nigra L. cod. No. 7147. Im Gaue Pertakrek auf
Urgestein uud Porphyr, 3000 — 6500' hoch. In Grusien und
Schirwan auf Kalk und Mergel his zu 2500' Höhe,
II. Ficus L. cod. No. MCCXC.
3. F. Carica L. cod. No. 7716.
a. Gcniina. Bei Koustanlinopel auf Kalk und Mergel
bis zu 500' Höhe. Auf beiden Seileu des pontischen Gebir-
ges auf Angitporphyr bis zu 2000' Höhe auf der Nordseite,
höher im Gebiete des Tschoriik.
ß. Integrifolia. Eine merkwürdige Abart, mit ei-
uud fast herzförmigen Blättern, die aber doch zum Theil eine
Neiguug zu Einschnitten zeigten, aber nur schwach gelappt
erschieueu. Am Meeresstraude am Fusse des pontischen Ge-
birges auf Augitporphyr.
Urticeae Endl. prodr. Fl. Norf. p. 37.
Auch die TJrticecn kommen vorzugsweise den heissen
Ländern zu, besitzen aber doch auch eine allgemeine Verbrei-
tung über die ganze Erde. Während d\eMorecn holzige Pflan-
zen, zum Theil prächtige Bäume bilden und nur wenige kraut-
artiger Natur sind, findet mau uuter den TJrliccen holzige
Pflanzen nur Ausnahmsweise. Von den fast 400 Arten besitzt
das heisse Amerika allein J/4. Wohl eben so vie 1 kommen
auf Ostindien uud wiederum eben so viel auf die ostmd<sclien
Inseln, während das letzte Viertel auf der üb-igen Erde ver-
breitet ist. Am Meisten besitzen nochNer-hoIIaud und die austra-
lischen Inseln (25), die Maskarenen (mit Madagaskar, 20)
und Nordamerika (21). In Europa hat man bis jetzt 15Arten
604
aufgefunden ; von ihnen haben einige, wie U. dioica L., eine
grosse Verbreitung, fast über ganz Asien nnd Nordamerika;
andere verbreiten sich nur bis nach dem Orient und selbst
noch bis nach Sibirien , wie unsere Brennnessel und das ge-
wöhnliche Glaskraut, während wiederum andere nur im süd-
lichen und zum Theil auch im mittlem Europa wachsen und
sich nach den entsprechenden Ländern des Orientes hinziehen,
wie Urtica pilulifera L. und V arielarid judaica L. Aus
Ostindien durch Arabien nach Nordafrika zieht sich Forskohlea
tenacissima L. Aus Nordafrika, Avie aus Sibirien kennt man
nur einige Arten, aber die Länder um das rothe Meer haben
bis jetzt 9 Arten geliefert. Afrika scheint sehr arm an Urti-
ceen zu seyn, denn ausser aus genannten Gegenden kennt
man nur noch 6 aus Südafrika und 7 von den im Nordwest
liegenden Inseln. Aus Japan und China keimen wir ebenfalls
nur 10 und endlich aus den kälteren Ländern Südamerika^ 6.
Aus dem Orient hat man bis jetzt 9 Arten beschrieben;
ich füge ihnen noch 3 zu, die sämmtliih neu sind, so dass
die Gesamintzahl 12 beträgt. Leider sind mir 2 entgangen,
die von anderen Reisenden aufgefunden wurden. Aus Deutsch-
land kennt man nur 5, die sämmtlich auch im Oriente vor-
kommen. Was ihr Vorkommen anbelangt, so lieben Parie-
taria crecta M. et K. und P. diffusa M. et K. im Oriente,
wie bei uns, Schutthaufen, Mauern und dergleichen wüste
Stellen in der Nähe der Menschen, Urtica urens L. und U.
pilulifera L. hingegen neben Schutthaufen mehr fruchtbare
Stellen, namentlich Gemüse- und andere Gärten. Urtica
urens L. ist jedoch keineswegs häufig. Urtica dioica L.
liebt ebenfalls, wie bei uns, Hecken, Zäune und ähnliche
schattige Stellen. Die übrigen Glaskrautarten kommen in Fel-
senspalten und selbst in Höhlen vor.
...i. ,.■■
605
Erste Abtheilung.
Urereae Gaud. in Freyc. Voy. aut. du monde; Bot. p. 496.
I. Urtica Gaud. in Freyc. Voy. aut du monde ; Bot. p. 496.
1. U. dioica L. cod. No. 7133. Sehr häufig in Cis- und
Transkaukasien, auf allen Bodenarten und selbst im hohen
Gebirge, aber stets nur in der Nähe von Dörfern und Städten
gesehen. Eben so am Bosphor und bei Konstantinopel, je-
doch weit seltner.
2. U. urens L. cod. No. 7132. Wie oben schon gesagt,
seltner auf dem kaukasischen Isthmus, häufiger noch im Ge-
birge bis zu 6000' Höhe und auf allen Bodenarten. Auch in
der Krim; seltner wiederum auf der Nordküste Kleinasiens
und am Bosphor.
3. C pilulifera L. cod. No. 7127. In Transkaukasien
auf angebautem Boden weit häufiger, als U. urens L.
Zweite A b t h e i 1 u n g.
Parietarieae Gaud. in Freyc. Voy. aut. du monde; Bot. p.500.
II. Parietaria L. cod. No. MCCLXVII.
A. Parietaria Gaud. in Freyc. Voy. aut. du monde; Bot. p. 501.
4. P. ereeta M. et K. Deutschi. Fl. I. p. 825. Sehr
häufig auf dem ganzen kaukasischen Isthmus , doch nicht von
mir im Hochgebirge beobachtet , aber auf allen Bodenarten.
Eben so in der Krim und von daher durch Rogner er-
halten.
5. P. diffusa M. et K. Deutsch!. FI. p. 827. Weniger
häufig, und mehr in der Krim beobachtet als die vorige Art.
B. Thaumuria Gaud. in Freyc. Voy. aut. du monde; Bot.
p. 502.
6. P. judaica L. cod. No. 7606. Im Tschorukthale in
Felsspalten eines Augitporphyr- und Melaphyr- Gesteines, c.
606
2500' hoch; in Armenien in Trachytspalten auf dem Kars-
schen Plateau, 5000 — 6000' hoch.
7. P. eJliptica C.Koch; Erecta, ramosa; Canlis et rami
glabri; Folia tenuia, elliplica i. e. ad apicem et basin sensim
attenuata, glabra, ex margine puberula, supra tuberculis (sub
lente) albidis obsita, obscore viridia, sublus subliliter bulhi-
lata, pallida, nervis minime eroinentibus, petiolo triplo bre-
Tiori iiislructa; Florcs glomerulali; Iuvolucrum i — 2-florum,
4 — 6-fidnm pnberolum; Perigoninm frnctiferum, elougalum,
vix pnberolum, 4-lobum, staroinibus paene triplo longins:
lobis ciliatis, faucem includentibus; Achenia ni»rescentia.
Unterscheidet sich von P. judaica L. durch den Mangel an
Pubescenz, durch die elliptischen Blätter und durch feinere
Aeste. Von Wilhelms aus Grusien erhalten.
8. P. cryptomm C. Koch; Diffusa, ramis debilibns, fili-
formibus puberulis; Folia ovato -elliplica aut ad basin minus
rotundata, acutiuscula, glabra, ex margine attamen puberula,
supra tuberculis obsita, obscure viridia, subtus vix pallidiora,
nervis minime emiuentibus, petiolo brevi triplo longiora; Flo-
res glomerulati; lnvolucrum sub-4-fidum, pubernlum; Peri-
gonium frnctiferum elongatum, pubescens, 4-lobum; Achenia
olivaceo-nigrescentia. Möchte doch vielleicht nur Abart der
P. elliplica C. Koch seyn, mit der sie hauptsächlich hin-
sichtlich der zarten Blattsubstanz übereinstimmt; sie unter-
scheidet sich aber durch eine andere Blattform, die der der
P. judaica L. gleicht, durch den diffusen Habitus und durch
die behaarte Bliithenhülle. Sonst hat 'die Pflanze auch mit
P. filiformis Ten., die aber in die nächste Abtheilung ge-
hört, grosse Aehulichkeit. In den Krypten und Höhlen des
meschischen Quergebirges sehr häufig, hauptsächlich in denen
des doitigen Kalk, 2000 — 3000' hoch.
607
9. P. nitens C. Koch; Diffusa aut suberecta; Caulis et
ramnli puberuli; Folia ovata, aut ad basin subito attennata;
snpra et saepe subtus nitenli-fiirfuracea, subtus nervis emi-
nentibus iustructa, petiolo quadruplo breviori insidentia; In-
voliicriim 2 — 3-florum, 4 — 5-fidum, puberulum; Perigonium
fructiferum eloimalum, rix puberulum, 4-lobum: Jobis ere-
ttiusculis, ciliatis, staminibus duplo lougius; Acheuiuni oliva-
ceum. Diese Art hat mit P. judaica L. den Habitus fiber-
ein, unterscheidet sich aber durch den kleienartigeti und glän-
zenden Uebcrzug der Blätter hinlänglich. Von K. Schmidt,
wahrscheinlich aus der armenischen Provinz Eriwan stam-
mend, erhalten.
10. P. cretica L. cod. No.7609. Als Parietaria minor
cretica, capsulis seminuui alatis im Gundelsheimer'schen
Herbar.
C. Frcirea Gaud. in Freyc. Voy. aut. du monde; bot. p. 502.
11. P. lusitanica L. cod. No. 7608. Von Wilhelms
und K. Schmidt aus Grusien erhalten.
Parietaria potygonoides Wild. herb. No. 18904. ist
eine Kochia.
Caimabineae Blume Bydr. 1825.
Von den beiden Pflanzen, die hierher gehören, hat der
Hopfen (wenigstens jetzt) die grosse Verbreitung über alle
Länder der gemässigten nördlichen Zone, der Hanf hingegen
stammt wahrscheinlich aus Persien, und verbreitete sich von
da über ganz Vorderasien und zum Theil selbst auch über
Europa, wo er bereits in vielen Gegenden verwildert vor-
kommt.
603
I. Cannabis L. cod. No.. MCCXXVII., ,n d
1. C. sativa L. cod. No. 7430. Auf allen Bodenarten
Cis- und Transkaukasiens bis in das Gebirge, wo ich ihn
noch bei 3000' Höhe sah; am Häufigsten an Zäunen, auf
Schutthaufen und dergleichen Stellen mehr.
II. Ilumulus L. cod. No. MCCXXVIII.
2. H. Iitipulus L. cod. No.743i. Häufig in Zäunen und
Gebüsch durch ganz Gxusien und auf allen Bodenarten bis zu
einer Höhe Yon 3500'.
Thymelaeaceae.
Man kennt bis jetzt gegen 280 Arten dieser Familie,
von denen fast die Hälfte auf Südafrika, ein Fünftel hingegen
auf Neuholland und seine Inseln kommt , und zur Physiogno-
mie der dortigen Pflanzenwelt wesentlich beiträgt. Die Thy-
melüaceen sind es hauptsächlich, welche mit den Diosmeen Un-
terholz und Buschwerk bilden. In Neuholland sind es Pt'mc-
leen , in Südafrika Passerineen und Stellereen. Von den
erstem wächst nur 1 Art im äussersten Süden Amcrika's.
Die Thi/meläaccen im engern Sinne sind mit einigen Stelle-
reen fast über die ganze Erde verbreitet. Am Meisten wach-
sen in Ostindien und auf den dazu gehörigen Inseln (21) und
in den Ländern rings um das Mittelrneer (30). Mehrere von
diesen besitzt aber auch das übrige Europa, aus dem man
diesseits der Alpen nur 4 kennt, und der Orient, der bis jetzt
12 geliefert hat. Auch Japan und China besitzen viele Thy-
mcläaccen (10), Sibirien aber nur 4. Aus Centralasien sind
4 bekannt, aus Nordamerika aber, so wie ans Abyssinien
eine einzige Art. Madagaskar besitzt deren 6.
Aus dem Oriente kennt man bis jetzt 22 Arten , von de-
nen ich nur 10 gesammelt habe. Unter diesen sind jedoch
609
2 nene und 1 Art (unsern Seidelbast) hat vor mir kein Rei-
sender im Oriente beobachtet. In dem Gnndclsh. Herbar
befinden sich 10 Arten aus dieser Familie. Für Deutschland
beschreibt Koch in seiner Synopsis nur 9 Arten, so dass der
Orient mehr als doppelt so viel besitzt. Wenn demnach auf
die nördlichen Länder des Orientes 1/j3 der Thymelüaceen
kommt, so besitzt Deutschland erst den 31. Theil.
Was ihr Vorkommen anbelangt, so liebt Lygia Passe-
rina (Stellera) L. Getreideland, und wächst demnach in
Transkaukasien namentlich auf Weizen- und Roggenfeldern.
Was die Scidelbastarlen betrifft, so lieben diese ohne Aus-
nahme gebirgige Gegenden, doch so, dass D. Mezereum L.,
D. caucasica Pall. und D. pontica L. in den Thälern und
auf den nächsten, diese einschliessenden Höhen vorkommen,
D. oleoides L. und D. collina Sm. die höchsten Matten,
oft in der nächsten Nähe der Schneeregion lieben. D. glo-
merata (Lam.) Bieb. endlich wächst am Häufigsten auf nie-
deren Matten, steigt aber auch auf die Gipfel der Gebirge.
Erste Gruppe.
Stellereae Endl. gen. pl. suppl. IV. p. 63.
1. Diar thron Turcz. plant. Mong. chin. dec. 25.
1. I>. vesiculosum (Passerina) C. A. Mey. im Bull, de
l'acad. de St. Petersb. IV. No. 4. D. carinatum Jaub. et
Sp. plant, orient. t. 105. gehört ohne Zweifel hierher. Von
K. Schmidt, wahrscheinlich aus Talysch erhalten.
Zweite Gruppe.
Thyiuelaeae Endl. gen. pl. suppl. IV. p. 65.
II. Lygia Fasauo iu Atti delPacad. di Nap. 1787. p. 235.
2. I«. Passerina (Stellera) L. cod. No. 2837. Im Gaue
Sber auf Kalkboden, c. 3500' hoch, in Grnsien auf Mergel -
22r Bd. Ss Heft. 39
610
und Kalkboden, 600 — 2000' hoch. Ebendaher von K. Schmidt
und Wilhelms, aus der Krim von Rogner erhalten.
III. Thymelaea Endl. gen. pl. suppl. IV. p. 65.
A. Tartonraira C. A. Mej. in Bull, de l'acad. de St. Petersb.
IV. No. 4.
3. Th. Tartonraira (Daphne) L. cod. No. 2821. Im
Gundelsheimer'schen Herbar als Tartonraire des iles de
l'archipel.
4. Th. argentca {Daphne) Sibth. fl. gr. t. 355. Im
Gundelsh. Herbar als Thymelaea seu Tartonraire lini-
folia insul. maris aegei.
B. Euthytnclaea Endl. gen. pl. suppl. IV. p. 66.
5. Th. Bauhin « Endl. gen. pl. suppl. IV. p.66. Daphne
Thymelaea L. cod. No. 2818. Im Gundelsh. Herbar als
Thymelaea africana foliis Polygalae glabris.
IV. D a p h n e C. A. Mey. im Bull, de l'acad. de Petersb.
IV. No. 4.
A. Mezereum C. A. Mey. im Bull. IV. No. 4.
6. D. Meaereum L. cod. No. 2817. Im untern Kauka-
sus im Gaue Lori auf traehytischem Boden, c. 3500' hoch.
B. Laureola Endl. gen. pl. suppl. IV. p. 87.
7. D. cauc&sica Pall. fl. ross. 1. p. 53. Thymelaea ibe-
rica Salicis folio flore albo odoratissimo im Gundelsh. Her-
bar. Will den ow verbindet diese Art mit D. oleoides
Schieb., mit der der Blütheubau allerdings Aehnlichkeit be-
sitzt, der Habitus aber gar nicht übereinstimmt. Hier stehen
auf einem aufrechten Hauptstengel kurze Blüthenäste, bei D.
oleoides Schreb. hingegen zcrtheilt sich der Hauptstengol
alsbald in eine Menge Aeste. Aehnlicher ist D. altaica Pall.,
611
da bei gleichem Habitus nur die Pubescenz der Blüthen un-
terscheidet. Lamarck verbindet Chamaedaphnoides cretica
Alp. de pl. exot, p. 43. c. ic. mit D. caucasica Pall., ob-
wohl grade Schreber aus ihr seine D. oleoides bildete. In
Daghestan in den Mittelwäldern auch als Untergehölz erschei-
nend. Auf Mergel und Kalk bis zu 3000' Höhe. Von Wil-
helms aus Grusien erhalten.
ß, Cognata ; Flores numerosi , in apice ramorum ter-
minales. Aehnelt der D. altaica Pall. weit mehr als die
Hauptart.
8. B. CJnidium L. cod. No. 2827. Im Gund eis h. Her-
bar als Thj/melaea foliis Liui C. Banli.
9. D. angustifolia C. Koch; Frutex ramosus, ramulis
nnmerosis, elongatis, glaberrimus; Folia lineari - oblonga, acuta,
in petiolum brevissimum attenuata, pollicem longa et ultra,
snbtus glaucescentia, ramorum siiprema squamaeformia, seri-
cea; Flores terminales, aggregati, sessiles; Pcrigonium ob-
longum, flavido-cinereum, laciniis ovatis, reflexis; Nux (bacca
siccissima) a perigonio iuclusa, pilis albis accumbcntibus dense
tecta, pyriformis. Ist weit grösser als D. Gnidium L., mit
der sonst die Pflanze übereinstimmt. Von K. Schmidt aus
dem Naghdshewau'schen Kreise erhalten.
10. D. pontica L. cod. No. 2824. Thymelaea ponlica
Citrei foliis Toorn. relat. d'un voy. dnJLev. (Amstel. 1718) II.
p. 83. stimmt vollkommen überein, während die Abbildung im
botanical magazine t. 1282. ein Garten -Exemplar mit länger
gestielten Blüthen darstellt. In dem Gebüsch am Bosphor auf
Kalk und Mergel bis 800' Höhe; auf der Nordseite des pon-
tischeu Gebirges auf Aiigitporphyr bis zu 2000' Höhe. Durch
Dr. Thirke vom bithynischen Olymp erhalten.
ß. Szovitsii ; Flores distantiores, gemiui, ut folia Üo-
ralia, peduncnlo dnplo, triplove breviores. In Imereth, wo sie
39*
612
auch Szovits gesammelt hat, auf Porphyr und Kalk, 1500
— 3000' hoch.
C. Daphnanthes Emil. gen. pl. suppl. IV. p. 68.
11. D. sericea Vahl symb. 1. p. 28. Desf. choix d. pl.
p. 15. t. 9. Im Gundelsh. Herbar als Thymelaea cretica
oleae folio suhtus villoso.
12. ». lmxifolia Vahl symb. I. p. 29. Im Gnndelsh.
Herbar als Thymelaea armena bujcifolia subtns villosa
flore albo.
13. ». glomerata (Lam.?) Bieb. il. taur. canc. I. p.299;
Repens; Caules erecti, dodrantales et ultra, glaberrimi, sim-
plirissimi; Folia spathulato -elliptica, glaberrima, (in sicco
statu) leviter deeidua; FJores numerosi, terminales, denique
laterales, quini, peduneulo communi aequilongo insidentes et
bracteis binis fulti; Perigouii tubus laciniis lanceolatis dnplo
longior. Da Lamarck bei seiner D. glomerata die Bliitben
fast sitzend nennt, diese aber hier zu 5 eine langgestielfe
Dolde bilden, so möchte die Bi e berstein'sche Pflanze viel-
leicht verschieden seyn, obwohl Lamarck Tour nef ort's
Thymelaea orientalis minima Laureolae folio floribus glo-
meratis albis seiner Species zu Grunde legt. Im Gnndelsh.
Herbar befindet sich die Bie berstein'sche Pflanze als Thy-
melaea cappadocica minima Laureolae folio floribus glo-
meratis und im Willdeno w'schcn (No. 7556.) als D. glo-
merata. Endlicher vereinigt (gen. pl. suppl. IV. p. 68.)
D. glomerata Lam. mit D. oleo des Schieb. Wahrschein-
lich wurde er durch die Flora graeca (IV. p. 50), welche die
Abbildung eines üppig gewachsenen Exemplars der D. olcoi-
des im botanical magazine (t. 1917.) für die L amare kusche D.
glomerata hält, verleitet. Hinsichtlich der Stellung ihrer
Bliitben steht D. glomerata Bieb. übrigens der D. pontica
613
L. am Nächsten, die wohl eben so, wie diese 3 eine trockene
Beere haben möchte.
ß. Nivalis; Repens aut erecta, ramosa; Rami ant
Caules secundarii nudi, sed cicatricibns dense obsiti, ex apice
dasvphylli, saepc ramo uno alterove abbreviato iustrucli; Fo-
lia elliplica, ad basin magis attenuata, glabcrriina, dcscrescen-
tia; Flores subterni, pedunciilo brcvi insidcntes et bracteis
duabus fulti, axillares ; Perigonium cylindricum , lobis 4 elli-
pticis, tiibo plus dnplo brevioribus. Im Habitus der Hauptart
gleichend, untei scheidet sich diese vielleicht spccifisch ver-
schiedene Abart durch die fast nnr auf einem kurzen Stiel
stehenden und in der Regel nicht so gedrängten Blüthen.
Nur im Hochgebirge; am Kasbek auf Trachyt, 6000' hoch;
auf dem Rücken des pontischen Gebirges auf Urgestein, c.
8000' hoch.
14. 1>. iuierica C. Koch ; Dodrantalis, erecta aut adscen-
dens, parce ramosa, ramis patentibus, glaberrima; Folia
spathulata aut elliptica, coriacea, basi attenuata; Flores ter-
minales, solitarii aut (inferiores) terui, sul>sessiles, capitulum
rcferentes, bracteas late oblongas paululum superantes; Peri-
gonii tubus laciniis ovato-lanceolatis duplo longior. Möchte
vielleicht die ächte D. glomerata Lam. dict. III. p. 43. seyn.
Die Pflanze hat den Habitus und die Stellung der Blüthen mit
D. Blagayana Freyer gemein, unterscheidet sich aber durch
völlig unbehaarte Deckblätter und Blüthen, ist auch in allen
ihren Theilen kleiner. Auf dem Nakerale, dem Scheidege-
birge zwischen Radscha und dem eigentlichen Imerien, c. 4500'
hoch, auf Kalk.
15. D. colliua Smith spicil. t. 18. D. uustralis Cyr. pl.
rar. III. t. 16. gehört auch nach einem im Berliner allgemei-
nen Herbar befindlichen Exemplare hierher. Auf dem bithy-
nischcn Olymp von Dr. Thirke gesammelt.
614
ß. Neapolitana Lodd. bot. cab. t. 714. Ebendaselbst.
16. D. oleoides Schieb, dec. I. p. 13. t. 7. L. cod. No.
2829. Thymelaea crctica oleae folio utrinque glabro des
G unde lsh. Herbariums. Chamaedaphne crctica Alp. de pl.
exot. p. 43. c. icone. Vom bithynischen Olymp durch Dr.
Thirke erhalten.
Elaeagneae.
Von den 27 bis jetzt bekannten Gehölzen dieser Familie
kommt, wenn man die Paar Gartenspecies in Abrechnung
bringt, die Hälfte in Ostindien und zwar mehr am Fusse des
Himalaja - Gebirges , und auf seinen Inseln, namentlich auf
Java vor. Demnächst sind am Meisten (6) aus Japan be-
kannt. Nordamerika besitzt 2, Südamerika hingegen nur
1 Art. 2 hat man in neuester Zeit auch im südlichen Si-
birien gefunden. Dem Oriente sind mit dem südlichen Europa
2 Arten gemein. Von diesen liebt die eine: Hippophae
rhamnoides L., wie unsere Bachweiden, die Ufer kleinerer
Gewässer, und steigt in den Thälern bis nahe an 5000' Höhe;
die andere: Elaeagnus hortensis Bieb. liebt, und zwar die
schmalblättrige Abart, die Ebenen, daselbst Hecken und Zäu-
ne bildend; die breitblättrige kommt aber auch in Thälern,
z. B. in dem des Tschoruk , vor.
I. Hippophae (L.) Endl. gen. pl. p. 334.
1. H. rhamnoides L. cod. No. L. cod. No. 7408. Sein-
häufig in ganz Transkaukasien auf Kalk , Mergel, Trachyt
und Porphyr.
ß. Pycnostachys C. Koch in Liun. XVII. p. 310. Im
untern Kaukasus in den Gauen Lori und Bambaki.
II. Elaeagnus L. cod. No. CLXIX.
2. E. hortensis Bieb. il. taur, cauc. I. p. 113.
615
a. Angustifoli'a L. cod. No. 996. In der Ebene des
Araxes in der armenischen Provinz Eriwan auf traehytischem
Boden, c. 2700' hoch, und in der des Kur in Schirwan auf
Mergel und Lehm, c. 200—500' hoch.
ß. Lalifolia; E. orientalis L. cod. No. 997. Im
Thale des Tschoruk auf Kalk und Augitporpkyr , 2000 —
4000' hoch.
I§aiitaleae.
Wir kennen bis jetzt einige über 100 Arten dieser Fa-
milie, die vorzugsweise in Neuholland i}/%) und auf dem Vor-
gebirge der guten Hoffnung ( 'A ) vertreten ist. Nächstdem
haben Europa und die Länder auf beiden Seiten des Mittel-
meeres die meisten Repräsentanten (1/5). Aus Ostindien hat
man 9, aus Sibirien 7 und aus Abyssinien 4 beschrieben.
Die neue Welt ist kärglich vertreten, denn im Norden dieses
Erdtheiles hat mau bis jetzt 3, im Centrum 1 und im Süden
2 Arten aufgefunden.
Aus den nördlichen Ländern des Orientes waren bis jetzt
nur 7 Arten bekannt; ich habe 3 beobachtet, die frühe-
ren Reisenden entgangen sind, so dass die Gesammtsumme
der jetzt beschriebenen orientalischen Santalaceen 10 beträgt.
Ausser einer Art gehören alle übrigen dem Geschlechte The-
sium L. an, was in Deutschland aber noch mehr, uud zwar
allein durch 11 Arten vertreten ist. Osgris albah. hat nur
der äusserste Süden Deutschlands mit dem Oriente gemein.
Sie bildet hauptsächlich am Bosphor niedrige Hecken, auch
Zäune, kommt aber nicht mit anderm Gesträuch vor, sondern
liebt für sich sonnige und trockene Stellen. Was die Thesium-
Arten anbelangt, so liebt Th, alpinum L. nur die höchsten
Matten im pontischen Gebirge. Eben so habe ich Th. humi-
fusum DC. in höheren Regionen des Kaukasus, und zwar
616
auf Matten, wie an Felsen, aber auch in der Ebene des Rion
gefunden. Th. ramosum Hayne wächst auf sonnigen Stellen
der Ebenen und ersten Höhen sowohl , als auf Plateau's auf
dem armenischen Hochlande ; auf den Vorhöhen, namentlich wo
steppenartige Matten erscheinen, hingegen Th. montanum
Ehrh., das wahrscheinlich von anderen Kaulcasus -Reisenden
für Th. intermedium Schrad. gehalten wurde. In Wäldern
sowohl im äussersten Osten der von mir durchreisten Länder,
so wie im Westen ist Th. divaricatum Jan eine gewöhnli-
che Erscheinung. Auf sonnigen Stellen, wo es Koch in sei-
ner Synopsis nur angiebt, sah ich es nirgends.
Gruppe.
Thesieae Meisn. gen. pl. I. p. 328.
I. Osyris L. cod. No. MCCX.
1. O. alba L. cod. No. 7390. An Zäunen und Hecken in
der Nähe Konstantinopels und des ganzen Bosphors auf Mer-
gel und Kalk, bis zu 800' Höhe.
ß. Serotina Gris. spie. fl. Rum. et Bith. II. p. 324.
Von Dr. Thirke aus der Umgegend von Brussa erhalten.
Thesium L. cod. No. CCCXVII.
A. Tribracteata Koch syn. ed. 2. p. 7i6.
2. Th. montaunin Ehrh. herb. exs. No. 2. Koch syn.
ed. 2. p.716. In Schirwan auf Mergel und Kalk, c. 1000'
hoch. Von Wilhelms aus Grusien erhalten.
3. Th. hiiinifusum Dec. fl, franc. V. p. 366. Auf dem
Gränzgebirge zwischen Ossien und Radscha auf Porphyr und
Thoneisenstein, c. 5500' hoch. In der Ebene am Pferdeflusse
auf angeschwemmtem Boden, c. 200 — 300' hoch. Auch von
Wilhelms erhalten.
617
4. Th. divaricatnin Jan ap. M. et K. Deutschi. Fl.
p. 285. Grisebach vereinigt (spie. fl. Ruin, et Bith. II.
p. 323.) diese Art mit der vorigen; sie unterscheidet sich je-
doch durch glatte Blattränder und Stengclkanten. Sehr häu-
fig im Belgrader Wald bei Konstantinopel auf Kalkboden, c.
500' hoch. In Wäldern der letzten Ausläufer des untern
Kaukasus in Tatarisch -Grusien auf Porphyr, c. 2500/ \hoch.
In Wäldern des südlichen Daghestaus auf Mergel- und Kalk-
boden, 500—1500' hoch. Von Dr. Thirke aus der Um-
gegend von Brussa erhalten.
5. Th. rainosuin Hayne in Schrad. journ. 1800. p. 30.
t. 7. In der Kurniederung auf Mergel- und Lehmboden in
Schirwan bis 500' hoch, in Tatarisch - Grusien auf Porphyr
und Kalk, c. 800' hoch. In den Hochgauen Bambaki und
Schuragel auf Trachyt, 4000 — 5000' hoch.
6. Th. alpinum L. cod. No. 1689. Auf dem Rücken des
politischen Gebirges mit Urgesteinunterlage , 8000 — 9000'
hoch.
B. Unibracteata Koch syn. ed. 2. p. 718.
7. Th. elegans Roch. pl. banat. t. 4. f. 11. Im Banat
auf Jurakalk.
Iianrineae.
Die LorbeerpQanzen, deren man bis 400 kennt, kom-
men nur ausnahmsweise ausserhalb der Tropen vor. Am
Meisten ist das tropische Amerika repräsentirt, da hier über
die Hälfte aller bis jetzt bekannten Laurineen vorkommt.
Ostindien und seine Inseln, namentlich Java, besitzen über
150 Arten, von denen 3/5 auf dem Festlande und 2/5 auf den
Inseln wachsen. Die 13 neuholländischen Arten sind wohl
ebenfalls nur auf die Tropen beschränkt. Auffallend ist der
618
Mangel ein Laurineen , namentlich im heissen Afrika, von
wo mau noch gar keine Art kennt. Vom Vorgebirge der
guten Hoffnung kennt man 2 Arten und ebenso von Nord-
afrika. Reicher sind die zu Afrika gehörigen Inseln, da aus
dem sonst so unbekannten Madagaskar uud den Maskarenen
doch 8 Arten beschrieben sind. Aus den Inseln westlich
von Afrika kennt man 4. Nordamerika ist von den ausser-
tropischen Ländern noch am Reichsten, denn es besitzt 11
Arten. In Betreff Asiens kennt man noch 6 Arten aus Hin-
terindien und 16 aus China und Japan. Der Orient besitzt
mit Südeuropa und Nordafrika nur einen Repräsentanten, den
gewöhnlichen Lorbeer. Er bildet nie, wie der Kirschlorbeer,
die pontische Alpenrose u. s. w., Unterholz, sondern liebt die
Sonne und wächst als selbstständiges Gebüsch oder auch mit
anderen Sträuchern in Hecken, Zäunen u. s. w.
Laurus iNees in Wallr. pl. As. rar. II. p. 61.
JL. noMlis L. cod. No. 2915. Sehr häufig in der Um-
gegend von Konstantiuopel und am Bosphor auf Mergel und
Kalk bis zu 800' Höhe. Auf der Nordküste Kleinasiens auf
Augitporphvr, aber nicht hoch, kaum bis 1000' aufsteigend,
dann sich nordöstlich an der Küste fortsetzend, aber schon
seltner auftretend , bis er sich in Gurien verliert. In Miugre-
lien und Imerien, so wie im ganzen Rion- Bassin habe ich
den Lorbeer nirgends beobachtet, obwohl er von mehreren
Reisenden und namentlich von Russen als ganz gewöhnlich
dort wachsend angegeben wird. Ich fand nur in dem soge-
nannten Kronsgarten in Kutais, dem Hauptorte Imeriens,
einen schönen Baum, der aber angepflanzt war Das Vor-
kommen des Lorbeers in Abchasien , wo er auch als wild-
wachsend angegeben wird, möchte ich ebenfalls bezweifeln.
619
Der Botanik eben nicht sehr kundige Reisende verwechselten
ihn wohl in der Regel mit dem Kirschlorbeer.
Cytineae.
Aus der höchst interessanten Klasse der Wurzelschma-
rotzer oder Rhizanthcen besitzt der Orient nur einen Re-
präsentanten aus der kleinen Familie der Cytinccn, Cytinus
Hypocistis L., eine Art, welche auf den Wurzeln der dorti-
gen Cislen schmarotzet und, so viel ich weiss, bis jetzt nur
am Fusse des bithynischen Olymp beobachtet wurde. Häufi-
ger kommt die Pflanze in der europäischen Türkei vor. Die
drei übrigen Cylineen wachsen in Südafrika.
Cytinus L. cod. No. DCXLVI.
C. Hypocistis L. cod. No. 6975. Durch Dr. Thirke
vom Fuss des bithynischen Olymp erhalten.
Aristolochiaceae.
Man kennt bis jetzt über 100 Arten aus dieser Familie,
von denen 3/3 in der neuen Welt vorkommen nnd sich haupt-
sächlich in den heissen Ländern concentriren. Während un-
ter den Tropen daselbst fast die Hälfte aller Aristolochia-
ceen vorkommt, kennt man bis jetzt aus Nordamerika, und
zwar vorherrschend aus den südlichen Staaten, nur 16. In
der allen Wrelt wachsen die meisten Arten in den Ländern
auf beiden Seiten des Mittelmeeres und auf den darin liegen-
den östlichen Inseln, denn man hat daher bereits 12 beschrie-
ben. Mit Ausnahme der Küsten, ist der Orient weit ärmer,
und zählt nur wenige Arten. In Ostindien hat man bis jetzt
8, auf seinen Inseln 6 und in Hinterindien erst 1 Art gefun-
den. Aus Japan und China kennt man 4, aus Syrien 1, aus
Neuholland 2 und von den Maskarenen 2 Arten.
620
Von den 6 Arten, die man bis jetzt in den nördlichen
Ländern des Orientes beobachtet hat, habe ich selbst mir eine
einzige, jl. Clematitis L., gesammelt, während die beiden ande-
ren hier aufgeführten mir durch Dr. Thirke aus der Umge-
gend von Brussa mitgetheilt wurden, -d. Clematitis L. wächst
an der Nordküste Kleinasiens, namentlich im Paschalik Tre-
bisond ausserordentlich häufig, zieht sich aber in den Thälern
nur wenig aufwärts. Im Iuuenlande habe ich unseren Oster-
luzei nirgends gesehen.
Aristolochia L. cod. No. MCXVI.
1. A. Clematitis L. cod. No. 6965. Allgemein an der
Küste auf dem Sande sowohl, so wie an Abhängen, an Zäu-
nen und in Hecken. Auch von Dr. Thirke aus der Umge-
gend von Brussa erhalten.
2. A. pallida Willd. spec. plant. IV. p. 164. Von Dr.
Thirke in der Umgebung von Brussa gesammelt.
3. A. hirta L. cod. No. 6966. Auf gleiche Weise von
Dr. Thirke bei Brussa beobachtet.
Asperifolia , Ranliblättler.
Die bis jetzt bekannten Arten dieser Familie sind zwar
über die ganze Erde verbreitet, jedoch so, dass sie sich
stets in bestimmten Formen auch in bestimmten Länderkom-
plexen concentriren. Es bezieht sich diese Concentration
nicht allein auf die Abtheilungen, sondern auch auf die Ge-
schlechter, doch so, dass bei den grösseren einige Arten auch
anderwärts als einzige Repräsentanten vorkommen. So hat
z. B. Onosma seine Arten im östlichen Europa, im Oriente
und Aegypten concentrit, denn es kommen daselbst 40 Arten
vor; ausserdem wächst aber 1 Art im Mittel-, 1 im westlichen
Europa, 2 in Ostindien und 3 in Sibirien.
621
Man kennt bis jetzt gegen 1200 Arten, von denen %
allein in den hcissen Ländern Süd- und Mittelamerika' s und
fast eben so viele in den gemässigten Lündern der alten Welt
vorkommen. Es sind aber wiederum die Borragineae (s.
str.), die zu V4 der Gesammtmasse in den letzteren, die
Ehrclieae und Cordcae hingegen, die zu }L in den erstereu
wachsen. Von genannten beiden Abtheilungen wächst nur
Tournrfortia Arguzia R. et S. als einziger Repräsentant in
Europa und im Oriente, T. micranthos (Onosma) Pall. in
Sibirien. Nächst genannten Länderkomplexen sind Ostindien
mit seinen Inselu und die Südspitze Afrika's an Ranhblättlern
reich, denn im erstem wächst 1/10, im letztern fast 1Jl^.
Besonders arm sind Nordamerika und Nenholland (kaum mit
•/so)- Japan und China scheinen noch weniger vertreten zu
seyn, denn man kennt von dort nur 6 Arten. Dass von Cen-
tralasien kaum 10, von Mittelafrika ebenfalls nicht mehr be-
kannt sind, hat wohl hauptsächlich seinen Grund in der ge-
ringen Kenntniss beider Länderkomplexe.
Betrachten wir zuerst die alte Welt, wo die Länder auf
beiden Seiten des Mitlelmeeres am Reichsten vertreten sind.
Die Zahl derselben beträgt über 300. Sie concentriren sich
aber wiederum mehr im Osten, uud sind in der europäischen
Türkei und hauptsächlich in den kaukasischen Ländern und
in Kieinasien vertreten. Auch aus Sibirien kennt man 80 Ar-
ten. Nördlich von den Alpen und vom schwarzen Meere
nimmt ihre Zahl allmählig ab.
Was die einzelnen Gruppen der der alten Welt vorzugs-
weise angehörenden Bortaginccn anbelangt, so wachsen die
9 Cerinlheen nur iu Europa und im Oriente, mit Ausnahme
von ein Paar Arten, die auch nach Nordafrika übergehen.
Von den 100 Echieen kommt kaum J/3 in genannten Ländern,
622
fast 2/3 hingegen auf der Südspitze Afrika's vor. Auch die
im Nordwesten Afrika'9 liegenden Inseln ernähren 15 Echieen,
während man sonst nur noch 2 aus Syrien und Arabien und
1 aus Nordamerika kennt.
Von den 107 bekannten Anchuseen sind Nonnea3 Bar-
rago , Sj/mphytum und Lycopsis vorzugsweise iu Osteuropa
und im Oriente zu Hause, während Anchusa sich in Süd-,
zum Theil auch in Mittel -Europa concentrirt. Die gemäs-
sigten Länder der alten Welt besitzen ohne Sibirien 7, die-
ses 5 Arten. Ausserdem wachsen 4 in Ostindien, 1 iu Abys-
sinien, 5 in Südafrika und 4 in den heissen Ländern Ame-
rika's.
Cynoglosseen kennt man 230 Arten, von denen fast die
Hälfte in Europa und im Oriente wächst; doch hat auch
hier wiederum der letztere und Osteuropa die meisten. Nach
Afrika gehen wenige Arten über. Nächsldem kommt Sibi-
rien mit gegen 70 und das warme Amerika mit fast 40 Arten.
Ostindien hat 27, Nordamerika 15, Neuholland 11 und Süd-
afrika 7 Arten. Ausserdem wachsen endlich noch 4 in Abys-
sinien, 3 auf den Maskarenen, gegen 10 in Syrien und Ara-
bien, 2 in der Mongolei und 1 Art in China.
Von den 228 Lilhospermecn wachsen allein gegen 140
in Europa und in dem Oriente, doch so, dass kaum 1/8 die-
ser Summe im westlichen und eben so viel im mittlem Europa
vorkommen. Sibirien hat gegen 40, hauptsächlich aus dem
Geschlechte Mertensia. Nächsldem besitzt Nordamerika am
Meisten, nämlich gegen 20 und Südamerika 17 Arten. Die
übrigen Arteu wachsen zerstreut: 8 in Ostindien, 5 auf den
neuholländischen Inseln, 10 auf dem Vorgebirge der guten
Hoffnung, 4 auf deu im Nordwesten Afrika's liegenden Inseln
und 2 in China.
G23
Von den beiden Arten der Abtheilung der Rocheliaceen
gehört die eine den gemässigten Ländern der allen Welt,
die zweite nur dem süd'ichen Sibirien an.
Was nun die He/iotropeen anbelangt, deren man bis
jetzt gegen 140 kennt, so wachsen diese in der alten, wie
in der neuen Welt und in gemässigten, wie in heissen Län-
dern. Wiederum ist Nordamerika sehr arm, denn es besitzt
nur 1 Art; dagegen wächst in den wärmeren Ländern Ame-
rika's so ziemlich die Hälfte; auch aus Neuholland kennt
man 13. Ostindien ist mit 16 Arten vertreten, 15 wachsen
in den Ländern um das rothe Meer, eben so viel im süd-
lichen Europa wud im Oriente, 11 in Sibirien, nur 2 in Nord-
afrika, aber 4 im heissen Afrika und endlich 1 auf den nord-
westlich von Afrika liegenden Inseln.
Die beiden Abiheilungen der Ehret ieen und Cordieen
kommen, wie schon gleich im Anfange gesagt, vorzugsweise
in der neuen Welt vor, und zwar in den heissen Ländern
Wesliudiens, Mittel- und Südamerika's von den ersleren 114,
von den letzteren 144. Nächstdem ist Ostindien am Reich-
sten, denn es hat 33 Ehrelieen und 26 Cordieen. Aus
Neuhollaud kennt man von den ersteren 10, von den letzte-
ren sogar nur 4. Dagegen sind von den Maskareneu 8Ehre-
tieen, aber nur 2 Cordieen beschrieben. Das heisse Afrika
besitzt von beiden 10 (4 Ehrelieen und 6 Cordieen) , die
Inseln nordwestlich hingegen nur 2 und China endlich 3 Arten.
Das Vorgebirge der guten Hoffnung hat 3 Ehrelieen. 2 die-
ser Abtheilungen kommen, wie schon oben gesagt, in den ge-
mässigten Ländern der alten AVeit vor. Merkwürdig ist, dass
Nordamerika von beiden Abtheilungen gar keine Repräsen-
tanten besitzt. Ehrelieen kennt man im Allgemeinen bis jetzt
176 und Cordieen 186.
624
Wenden wir uns nun der Verbreitung der Rauhblättler
im Oriente zu, so findet man, dass die nördlichen Theile der
dazu gehörigen Länder hauptsächlich in der neuesten Zeit in
Bezug auf diese Familie erforscht worden sind. Man hat bis
jetzt 218 Arten, also über 1/6 im Ganzen beschrieben, wäh-
rend man nach Koch 's Synopsis kaum in Deutschland 50
Arten unterschieden hat. Von diesen 218 Rauhblättlern habe
ich (mit Einschluss derer der G und eis heim. Sammlung)
auf beiden Reisen 122 Arten gesammelt, so dass mir 96 ent-
gangen sind. Dagegen besitze ich 27 Rauhblättler, die vor
mir noch von keinem Reisenden beobachtet wurden. Von die
sen 218 kommen 1 Art auf die Ehretiecn, 9 auf die Helio-
tropieen, 4 auf die Cert'nlheen y 15 auf die Echieen, 58
auf die Anchuseeny 78 auf die Lithospermecn , 52 auf die
Cynoglossecn und 1 Art auf die Rocheliaceen. Iu meiner
Sammlung hingegen befinden sich nur 1 Ehrctieey 8 Helio-
tropeeny 2 Cerintheen, 10 Echieen , 32 Anchusecn, 39 Li-
thospermeen y 29 Cynoglosscen und 1 Rochelt'acce. Mit Aus-
nahme von 7 Arten kommen alle deutsche Rauhblättler auch
im Oriente vor. Hinsichtlich [der Gruppen siud iu Deutsch-
land 1 Heliotropee , 3 Cerinthecn , 4 Echieen, 11 Anchu-
seen , 20 Lithospermecn und 9 Cynoglosseen beschrieben.
Was nun endlich das Vorkommen der orientalischen Aspe-
rifolien anbelangt , so kommen die meisten Arten auf trock-
nen Stellen, an Räudern, auf Triften u. s. w. vor, nämlich:
Heliotropium ellipticum Led., H. curopaeum L., H. com-
mutatum C. ;Koeh, H. suaveolcns Bieb., Echium tenue
Roth , E. vulgare L. , E. plantagineum L. , E. violaceum
L., E, creticum L., Anchusa italica Retz, Lycopsis ar-
vensis L. 3 L. Orientalis L. , L. ereeta d'Urv.j Onosma
tinetorium Bieb., O. cchioides L., 0.sericeum~Willd.y Molt-
hia coerulea (Onosma) Willd.j Lithospermum incrassatum
625
Guss., L. officinale L. , Arnebiu dectnnbens (Lithosper-
mum) Vent., Myosotis intermedia Lk,, M. stricta Lk., M.
hispida Sclildl., M. vcrsicolor Rehb., Echinospermum mar-
ginatum (Myosotis) Bieb., E. patulum Lehm., E. Lappula
Lehm., E. biirbatum (Myosotis) Bieb., Asperugo procum-
bens L., Cynoglossum ofßcinale L., C. pictum Ait. , Om-
phalodcs stricta C. Koch und Rochelia disperma (Litho-
spcrmum) L.
Auf gewöhnlichen Steppen beobachtete ich: Echium al-
tissimum Jacq. , E. vulgare L. , E. italicum L. , Anchusa
ochroleuca Bieb., A. italica Retz, Onosma tinctorium Bieb.
und O. echioides L. , auf denen des Hochlandes hingegen
Onosma linearifolium C. Koch und O. sericeum Willd. Die
beiden letzteren sah ich auch auf den Matten der niedrigen
Gebirge und der Vorhöhen, aber ausserdem noch: Onosma
stellulatum W. et K. und Cerinthe maculata Bieb. Auf den
31atten des Hochlandes wächst: Hcliotropium Carduchorum
C. Koch, Myosotis syhatica Hoffm. , M. montana Bieb.,
Echinospermum heleracanthum Led., Caccinia Rauwolfjii
C. Koch und Maltia eriantha Led.
An Gebirgsabhängen findet man Heliotropium Cardu-
chorum C. Koch, Onosma rupestre Bieb,, O. montanum
Sibth., O. giganteum Lam., O. armenum A. DeC, Moltkia
coerulca (Onosma) Willd., Amebia longißora C. Koch, Al-
lanna orientalis (Lithospermum) L. , A. cordifolia C.
Koch, Myosotis montana Bieb., M. involucrala Stev. , Cy-
noglossum pictum Ait., C. nebrodense Guss. und C. parvi-
jlorum C. Koch ; in den Thälern hingegen : Cerinthe major
L., Anchusa ofjicinalis L., A. italica Reiz, Echinosper-
mum heteracanthum Led., Cynoglossum montanum L. , C.
nebrodense Guss., C. pictum Ait., Omphalodcs pontica C.
Koch und Rindera pubescens C. Koch.
22r Bd. 5s Heft. 40
626
Im Wald und Gebüsch sammelte ich: Cerinthe major
L. , C maculata Bieb., Anchusa macrophylla (Myoso/is)
Bieb., hithospermum purpureo-coeruleum L., Pulmonaria
angustifolia L., Mj/osotis sylvatica Hoffm. , M. densi/lora
C.Koch und M. sparst flora Mik.; auf Waldwiesen hingegen:
KcJiium rubrum Jacq. und Anchusa Barrelieri (Buglos-
sum) All. An der Küste endlich wachsen nur sehr wenige
Rauhblättler, luämlich: Tournefortia vlrguzia R. et S.,
Kchium violacenm L. und Myosotis peduneularis Trevir.
Erste A b t h e i 1 u n g.
Ehretieae DC. prodr. IX. p. 502.
I. Tournefortia L. cod. No. CCVI.
1. T. %rgnzia R et S. syst. veg. IV. p. 540. T. sibi-
rica L. (cod. No. 1131.) sp. pl. I. p. 141. Aus der Krim
von Rogner und aus Transkaukasien von K. Schmidt
und Wilhelms erhalten. Auf der Westküste des kaspischen
Meeres sehr häufig, namentlich auf der Halbinsel Apsrhcron,
Zweite A b t h e i 1 u n g.
Hcliotropieae Endl. gen. pl. p. 646.
II. Hcliotropium (L.) DC. prodr. IX. p. 532.
A. Catimas A. DC. prodr. IX. p. 532.
2. II. grandiflornm Auch, in DC. prodr. IX. p. 532. H.
villosum C. Koch Linu. XIX. p. 20. nee Willd. Die Bliimen-
abschnitte sind hier rundlich. Bei Brussa von Dr. Thirke
gesammelt; im Guudelsh. Herbar als //. majus villosum,
flore magno inodoro.
B. Piptocaina G. Don dichlam. pl. IV. p. 364.
3. H. supinuia L. cod. No. 1058. Im Guudelsh. Her-
bar als fl.seriphium, humifusum, tlore minimo3 somiue magno.
62?
C. Euheliotropium A. DC. prodr. IX. p. 534.
4. H. Carduchorum C. Koch; Caiilis erectus, ramosus,
raolliter et fere adpresse pilosus ; Folia oblonga aut ovata,
acutiuscula, integerrima, adpresse pilosa, in paginae inferio-
ris nervis albo -hirsuta, petiolata; Spicae conjugatae, densi-
ilorae, neutiquam elongatae; Laciniae calycinae lanceolatac tu-
bum corollinum pubeseeutem aequantcs aut eo minores; Stamina
supra basin corollae inserta ; Stylus brevissimus, glaberrimus sed
stigraate conico pubescente longiore coronatus ; Nuculae gla-
briusculae, rugulosae. Scheint dem H. pallens Del. pl. afric.
Caill. p. 69. t. 64. f. 4. sehr nahe zu stehen, vielleicht sogar
mit ihm identisch zu seyn. Diese Pflanze soll aber verlän-
gerte Aehren haben. In der Ebene von Musch am Fuss der
südlichen Gebirge, c. 4000/ hoch, auf Glimmerschiefer. Im
Tsehorukthale bei Artwin auf Meiaphyr und Thonschiefer, c.
2500' hoch.
5. H. ellipticum Led. ex F. et W. ind. IV. sem. hört,
petrop. p. 38. Meine Exemplare stimmen mit einer von Les-
sing wahrscheinlich in Sibirien gesammelten Pflanze, die
Ledebour für acht erklärt und sich im Berliner Herbar be-
findet, fast vollständig überein, und weichen nur dadurch von der
gegebenen Diagnose ab, dass hier fein runzliche und schwärz-
liche Nüsschen und feinbehaarte Narben vorhanden sind. Im
Gaue Daikh auf buntem Mergel, c. 4000' hoch.
6. H. europaeuin L. cod. No. 1057. In Grusien, na-
mentlich in der Umgegend von Tiflis auf Kalk und Mergel,
800—2000' hoch.
7. H. commutatuin C. Koch; Caulis erectus, ramosus,
pubesceus; Folia pubescenti-scabra, petiolata integerrima,
oblonga aut ovalia, inferiora obtusiuscula, superiora aeu-
tiuscula; Calycis laciniae lineares, plerumqne villosae, tubum
40 *
628
corollinum villosum aequantes aut eo rix majores; Stamina infra
medium tubiim inserta; Stigma stylo rix majus, basi latissi-
ma et subito attenuata instrnctum, ceterum lineare, ex apice
5-deutatum; Nuculae glabrae, ruguloso -verrucosae. Mit H.
europaeum L. hat es allerdings gleichen Habitus, allein die-
ses besitzt eine nicht wollige, sondern eine einfach behaarte
Kronenröhre, einen sehr kurzen Griffel, dagegen aber eine ver-
längerte Narbe und schwärzliche , kurz - und feinbehaarte und
fast um die Hälfte kleinere Nüsschen, die sich auch leichter
trennen, als bei H. commutatum, wo sie mehr oder weni-
ger zusammenhängen. In Grusien und Schirwan auf Kalk-
nnd Mergelboden, 400 — 1500' hoch, sehr häufig, und stets
als H. europaeum L. angegeben. In der armenischen Pro-
vinz Armenien auf Trachytboden, 2700 — 3000' hoch. Aus
der Krim von Rogner und aus der Umgebung von Brussa
von Dr. Thirke erhalten. Ausserdem sah ich noch Exem-
plare aus der Umgebung von Fiume und Algier.
8. H. suaveolens Bieb. fl. taur. cauc. III. p. 116. Ans
Grusien von Wilhelms erhalten. Im frühern Chanate Scheki
auf Kalkboden , c. 2500' hoch.
9. H. canescens C. Koch in Linn. XIX. p. 21. nee Mnch.,
Hoffmannsegg et H. B.K. Aus der Umgegend von Brussa von
Dr. Thirke erhalten.
Dritte A b t h e i 1 u n g,
Rorrageae DC. prodr. X. p. 1.
Erste Gruppe.
Cerintheae DC. in Meisn. comm. p. 187.
III. Cc rint he L. cod. No. CIC.
10. C. major L. cod. No. 1102. In Daghestan auf Kalk-
uud Mergelboden, 500 — 800' hoch , im nördlichen gebirgigen
Schirwan aufMolassc und tertiärem Kalk, 1500— 2000' hoch.
Im Gaue Artanudsh auf sekundärem Kalk, 2500', in zum
Gaue Sbcr gehörigen Tschabantzthale auf Urgestein und Por-
phyr, c. 5500' hoch. Von Dr. Thirke aus der Umgebung
von Brussa erhalten.
11. C inaciilata Bieb. 11. taur. cauc. 1. p. 134. Schi-
häutig in ganz Grnsien auf tertiärem Kalk und Mergel, aber
auch auf Trachyt, 800 — 3000' hoch. In der armenischen
Provinz Eriwan am Ostfusse des Alagäs auf Basalt und im
Gaue Daratschitschak auf Trachyt, 3000 — 4500' hoch. Aus
der Krim von Rogner erhalten.
Zweite Gruppe.
Eehieae DC. in Meisn. comm. p. 281.
IV. Echium L. cod. JNo. CCIV.
A. Holost igma , Stigma bicapitatuin.
12. E. rubrum Jacq. 11. anslr. V. app. p. 27. t. 7. In
Daghestan und zwar im frühem Chanale Kuba in der JNahe
des Ssamnr auf Kalk, c. 1000' hoch. In Grnsien allgemein
auf Kalk-, Molasse-, Mergel- und Porphjrboden, 500 —
1500' hoch.
13. E. tenue Roth cat. bot. II. p. 16. Bei Trebisond auf
Augitpornhyr bis zu 300' Höhe; im Gane Sber auf Porphyr
und Kalk, c. 4000' hoch.
14. E. linearifolium C. Koch; E. papiilosum C, Koch
Linn. XVII. p. 307; Canlis erectus, setoso-hispidus, ramo-
sns; Folia radicalia elongata, lineari-oblanceolata , in pefio-
tum attemiata, hispidissima, caulina elliptica, sessilia, pilis
hispidis, tubercnlis insidentibus obsita; floralia linearia ant
lanceolata, calyce sublongiora; Spicae in axillis solitariae ;
Corolla extus pubescens, (violacea aut coerulea,) calvcc
plus dnplo longior; Stylus et Slamina longe exserta;
Stigma hicapitatum. Scheint dem E. longifolium Del. 11.
630
aegypt. p. 40. t. 16. f. 3. am Nächsten zu stehen, unterscheidet
sich aber namentlich durch die herausragenden Staubgefässe
und Griffel und durch die zweiköpfige Narbe. E. glomera-
tum Poir. hat andere Blätter und mehre Aehren in den Blatt-
winkeln. Im Gaue Daratschitschak |auf trachytisrh- basaltischem
Boden, c. 4500' hoch.
B. Schizostigma ; Stigma bifidum.
15. E. altissiumin Jacq. fl. austr. V. 35. t. 16. Bei Or-
schowa im Bannte auf Bändern.
16. E. italicum L. cod. No. 1125. In Grusien sehr häu-
fig auf allen dort vorkommenden Bodenarten und auf einer
Höhe von 800 — 2000'. Aus der Krim von Rogner und
aus der Umgegend von Brussa von Dr. Thirke erhalten.
17. E. vulgare L. cod. No. 1126. Aus der Umgegend
von Brussa durch Dr. Thirke erhalten.
18. E. piaiitagineuiii L. cod. No. 1123. Von Dr. Thirke
hei Brussa gesammelt. Bei Trebisond auf Augitporphyr bis
zu 500' Höhe.
19. E. violaceum L. cod. No. 1127. Au der Küste des
schwarzen Meeres bei Witzeh im Paschali k Trebisond auf
Augitporphyr.
20. E. ainoemuti F. et M. ind. sein. hört, petrop. IV.
p. 35. Aus Grusien vou Wilhelms erhalten.
21. E. creticum L. cod. No. 1128. Fl. gr. t. 183. Bei
Konstantinopel auf Mergel- und Kalkboden.
Dritte Gruppe.
Anclmseae DC. in Meisn. gen. comm. p. 189.
V. Nonne a Med. pltil. bot. I. p. 31.
A. Orthocuryum A. DC. prodr. X. p. 28.
22. ST. setosa (Lgcopsis) Lehm. Asperif. p. 269. Bei
Tiflis sehr häufig auf Mergel- und Kalkboden, c. 1200' hoch.
631
Im Gundelsh. Herbar als Puhnonaria vesicaria echii folio
verrucoso, flore albo ex iusula Chio.
23. "X. flavescens (Lycopsis) C. A. Mey. Verz. kauk.
Pflanzen p. 98. In Schirwan auf angebautem Boden der Höhen
auf Kalk und Molasse, i. 1500' hoch. Von K. Schmidt
aus Talysch erhalten. Im Gaue Pertakrek auf Urgestein, c.
5500' hoch.
24. ST. lutea (Lycopsis) Lani. dict. III. p. 657.
ß. parvißora Bieb. fl. taur. cauc. I. 126. Aus Gru-
sicn von Wilhelms erhalten.
25. TS. alpestris (Anchusa) Stev. in Mein, de la soc. d.
nat. de Mose. III. 254. Aus Grusien von Wilhelms er-
halten.
26. STomiea versicolor (Anchusa) Stev, in Mein, de
la soc. d. nat. de Mose. III. 254. In der Ebene Schir-
wans auf Lehm- und Mergelböhen, c. 300 — 500' hoch,
aber auch auf den ersten Höben auf Molasse und Kalk, 1000
bis 1500' hoch. Im Kaukasus auf Kalk, namentlich in Os-
sien , 3000 — 3500' hoch. Im Gaue Hemschin, im politischen
Hochgebirge auf Urgestein, c. 5500' hoch. Im Gundelsh.
Herbar als Puhnonaria artnena, ealyce vesicario, flore pur-
purcoj iufuudibuliformi , foliis echii.
B. Crypianthera A. DC. prodr. X. p. 29.
27. ST. iiicta (^anchusa) Bieb. fl. taur. cauc. I. p. 127.
Aus Grusien von Wilhelms erlialten. In der armenischen
Provinz Eriwan auf trachytischein Boden, 2700 — 3000' hoch.
ß. Microcarpa. Aehnelt im Aeussern mehr der 2V.
caspica (Onosina) AVilld. , unterscheidet sich aber durch die
breitröhrigeu Kronen und durch die schwärzlichen Nüsschcn.
Im Gundelsh. Herbar als Puhnonaria vesicaria , echii folio
verrucoso, llore coerulco ex iusula Lcsbo.
632
28. AT. intermedia Led. 11. ross. III. p. 111. Meine
Exemplare haben schmälere Blumenkronen. Im Gaue Bam-
bak im untern Kaukasus auf Trachyt, e. 4000' hoch.
29. ST. caspica (Onosma) Willd. sp. pl. I. p. 775. Aus
Grusien von K. Schmidt und Wilhelms erhalten.
30. KT. pulla (Lycopsis) L. cod. No. 1114. Ans der Krim
von Rogner erhalten. In Grusien auf Mergel und Kalk,
c. 1200' hoch. In der armenischen Provinz Eriwan, jenseits
des Araxes, auf mit Salz geschwängertem Mergel, c. 3000'
hoch. Im Gaue Schuragel auf der Ostseite des Alagäs auf
Basalt, c. 5500' hooh; auf den Ruinen von Ani im Pascha-
lik Kars, c. 4500' hoch, auf Trachyt und Peperit.
VI. Borrago (L.) A. DC. prodr. X. p. 34.
II. officinalis L. cod. No. 1106.
von Brnssa durch Dr. T h i r k e erhalten.
31. B. officinalis L. cod. No. 1106. Aus der Umgegend
VII. Psilostemon A. DC. prodr. X. p. 35.
32. P. Orientale (Borrago) L. cod. No. 1110. In der
Umgebung Konstantinopels auf Mergel und Kalk bis zu 200'
Höhe.
VIII. Symphytum L. cod. No. CXCVIU.
33. JS. officinale L. cod. No. 1097.
ß. Lanceolatum Weinm. in Bull, de la soc. d. nat. de
Mose. 1837. No. 7. p. 57. Bei Semlin an der Donau; bei
Brussa von Dr. Thirke gesammelt.
34. S. peregrinum Led. ind. sein. hört. dorp. a. 1829.
p. 4. Im Gundelsh. Herbar als 5. cappadocicum , folio
subrotundo aspero , Höre coeruleo.
35. S. asperiun Lepech. in Nov. act. acad. Petrop. XIV.
p. 444. In Grusien auf Kalk - und Mergelboden sehr häufig,
633
500 — 2500' hoch, und von da nach dorn kaukasischen Ge-
birge, so in Ossien auf Kalk und T honschiefer, 3000 — 4000'
hoch. Im Norden der armenischen Provinz Eriwan auf ba-
saltisch- traehytischem Boden, 45^0 — 5500' hoch. Im poli-
tischen Hochgebirge im Gaue Hemschin auf Urgestein , c.
5500' hoch.
36. S. tauricum Willd. in Verh. natnrf. Fr. zu Berl. III.
p. 120. t. 6. f. 1. Bei Brussa von Dr. Thirke gesammelt.
37. IS. caucasicum Bieb. fl. taur. cauc. I. p. 128. Sehr
häufig auf jedem Boden in Grusien von 500 — 1800' Höhe;
im südlichen Daghestan auf Kalkboden, 500 — 1000' hoch.
38. S. ibericimi Stev. in Bieb. fl. taur. cauc. III. p. 647.
Aus der Krim van Rogner erhalten.
IX. Anchusa L. cod. No. CXCV.
A. Euanchusa Gris. spie. fl. Rum. et Bitli. II. p. 96.
39. A. oöicinalis L. cod. No. 1075. Häufig im Banal
auf Jurakalk; bei Brussa von Dr. Thirke gesammelt.
ß. Althsima Desf. cat. bort. par. cd. 3. p. 397. Im
Banate auf Jurakalk.
40. A. obliqua Vis. ind. sein. hört, patav. 1836. p. 4.
Bei Brussa von Dr. Thirke gesammelt.
41. A. hyl>rida Ten. 11. nap. I. p. 65. t. 11. Bei Brussa,
im Gundelsh. Herb, als Buglossum lusilanicum, cchii folio,
undulato.
42. A. angustissiiua C. Koch; ereeta, superne rainosa,
pilis aecumbentibus canescens ; Folia linearia, sessilia, inte-
gerrima, acuta; Florcs corymbosi (an serius racemosi?);
Calycis laciniae tubum ex longitudinc aequantes, lato -lineares,
subito acutae, ciliatae; Corollae tubus longo exsertus; Forni-
ccs subiuclusi, pilis crassis dense obsiti. Steht der A, Gme-
lini Led. am Nächsten, unterscheidet sich aber namentlich
634
durch den Mangel der Tuberkel , auf denen die steifen Haare
stehen. Im Gaue Hemschin im pontischen Hochgebirge auf
Urgestein, c. 5500' hoch. Im Gundelsh. Herbar als Bu-
glossum armenum s angustifolium , altissimum.
43. A. ocliroleuca Bieb. 11. taur. cauc. I. p. 125. In der
Steppe Dobrutsche, südlich von der Donau -Mündung. Aus
Grusieu von Wilhelms erhalten.
B. Buglossum Rchb. fl. exe. I. p. 343.
44. A. italica Retz. obs. bot. I. p. 12. Aus der Krim
von Rogner und aus der Umgegend von Brussa von Dr.
Thirke erhalten; in Grusien auf Mergel- und Kalkboden,
c. 1200' hoch.
ß. Azurca Mill. nach Rchb. pl. crit. f. 1229. In
Grusien ziemlich häufig, doch mehr nach den Knr-Niede-
rpngPH, hauptsächlich auf Mergel- und Lehmboden, 500 —
800' hoch; in der Provinz Eriwan auf traehytisch- basalti-
schem Boden, c. 3500' hoch. Im Gaue Livvaneh auf Thon-
schiefer, Kalk und Melaphyr, c. 2500' hoch.
y. Angustifolia. In der Ebene des Araxcs in der
Provinz Eriwan auf traehytischem Boden, c. 2700' hoch.
S. Panicülata Ait. hört. kew. I. p. 77. Sibth. 11. gr.
t. 163. In Grusien, mehr in dem ober» Kurgebiete, auf Kalk
und Mergel, 1000—2500' hoch.
45. A. Barrelieri (Buglossum) All. fl. ped. I. p. 48.
Bei Orschowa an der Donau im Banate.
46. A. caespitosa Lara, illustr. No. 1818. Im Gundelsh.
Herbar als Buglossum perennc, humi/usuni, acaulon, echii
folio aninistissirao.
635
C. Buglossoidcs Rchb. fl. exe. I. p. 344.
47. A. macrophylla (Myosotis) Bieb. fl. taur. cauc. I.
p. 119. Im Kaukasus, namentlich im Gaue Lctschkum, auf
Porphyr und Kalk, c. 3000' hoch.
48. A. Aucheri A. DC. prodr. X. p. 49. Aus der Krim
von Rogner erhalten.
X. Lycopsis (L.) DC. prodr. X. p. 124.
49. Ja. arvensis L. cod. No. 1116. Häufig in der Krim
auf Thonschiefer und Grünstein, ge»en das Meer, bis 1000'
hoch.
50. Ja. orientalis L. cod. No. 1118. Im Gaue Sber auf
sekundärem Kalk nud Porphyr, c. 4000' hoch; im Gaue Hem-
schin auf Urgestein, c. 5500' hoch. Im Gnndelsh. Herbär
als Bi/glossutn Orientale, flore minimo coorulco, folio an-
gusto.
51. Ja, ereeta d'Urv. enum.pl. arch. p.22. scheint sich doch
durch den aufrechten , nur nach oben wenig ästigen Stengel,
durch weniger herausragende Blumen und durch kürzere Kolch-
abschnitte von L. micrantha Lcd. zu unterscheiden. I
Tschorukthal auf Porphyr und Kalk, 2000-3500' hoc!
52. Ja. micrantha Led. in Pand. Beitr. zur Naturk. I.
p. 65. Im Kaukasus, namentlich in Radscha, auf Porphyr
und Thonoisenstcin, c. 5000' hoch, und im ossischen Gaue
Dshankom (Dschawi); in der Provinz Eriwan in der Araxes-
Ebene , c. 2700' hoch , und auf dem Ostabhange des Alagäs,
c. 3500' hoch, mit basaltisch- traehytischem Boden.
53. I«. variegata L. cod. No. 1118. Sehr häufig in Gru-
sien auf allen Bodenarten von 500 — 2000' Höhe. Im Gaue
Schurasel auf Trachvt, c. 4500-5000' hoch.
m
i.
636
Vierte Gruppe.
Iiitliospermeae DC. in Meisn. gen. pl. p. 280.
XI. Onosma L. cod. No. CC.
A. Euonosma A. DC. prodr. X. p. 57.
54. O. setosum Lcd. in Panz. Beitr. I. p. 70. Aus Gru-
sieu von Wilhelms und K. Schmidt erhalten. Im Osten
Schirwans auf den letzten Mergel- und Kalkhöhen des Kau-
kasus, 1000 — 1500' hoch. Im Gundelsh. Herb, als Sym-
phytum crcticum echii folio angustiori , longioribus villis
horridnm.
55. O. microsperimim Stev. in Hohenack. enum. pl. Tal,
p. 75. Aus Grusien von Wilhelms und K. Schmidt er-
halten.
56. O. tinctoriuin Bieb. fl. taur. cauc. I. p. 131. In der
armenischen Provinz Eriwan auf basaltisch- trachytischem Bo-
den, c. 2700' hoch. Aus der Krim von Rogner erhalten.
57. O. echioidcs L. cod. No. 1005.
ß. Arenarium W. et K. plant. Hung. rar. III. p.308.
Von Wilhelms aus Grusien erhalten; im frühern Chanate
Gendsha (Tatarisch- Grusien) auf Porphyr, c. 800' hoch. In
der Krim von Rogner gesammelt.'
y. Hispidum C. Koch in Linn. XVII. p. 305. Auf
dem Ostabhange des Alagäs auf Basalt, c. 3500' hoch.
58. O. teimifloruin Willd. sp. pl. I. p. 775. im Gun-
delsh. Herbar als Sj/mphj/tum armenum, echii folio, flore
alho tenuissimo. Unterscheidet sich von O. rupcstre Bieb.
wesentlich, schon durch den Habitus. Der Stengel ist ästig,
die Blätter sind breiter und mit weit mehr Tuberkelu besetzt;
die der Blüthe erscheinen eirund -lanzettförmig, also an der
Basis breit; endlich sind die Blüthen 'sehr schmal und fast
cvlinderförmis.
637
59. O. rupestre Biet*. 11. taur. caue. I. p. 132. In Grn-
sicn ziemlich häufig auf Kalk, Mergel und Porphyr, 500 —
2000' hoch. Im Gaue Sehuragel auf Trachyt, c. 4500' hoch.
60. O. taurieum Willd. in Verh. naturf. Fr. zu Berl. II.
p. 122. O. erectum Sm. fl. gr. t. 173. Im südlichen Da-he-
stan auf Mergel, c. 2000' hoch; in der Umgegend von Kon-
stantinopel auf Kalk und Mergel, 50 — 150' hoch; im Gun-
delsh. Herbar als Symphytum echii folio angnstiori, radice
rubra, llore luteo.
61. O. rigidum Lcd. 11. alt. I. p. 180. icon. t. 238. Bei
Brussa von Dr. Thirke gesammelt.
62. O. giganteum (Lam.) Led. fl. ross. III. p. 124. Im
kaukasischen Hochgebirge an der grossen Militärstrasse auf
Thonschicfer und Trachyt, 5000— 6000' hoch.
63. O. stellulatnm W. et K. pl. Hung. rar. IL p. 189.
p. 173. In Grusien ziemlich häufig auf Mergel und Thon,
500 — 2000' hoch; in Schirwan auf demselben Boden, 300 —
800' hoch. Im Gaue Pertakrck im politischen Hochgebirge
auf Urgestein, c. 5500' hoch. Aus der Krim von Rogner
und aus der Umgebung von Brussa von Dr. Thirke er-
halten.
64. O. arnienum A. DC. prodr. X. p. 59. Im Gaue Hem-
schin im politischen Hochgebirge auf Urgestein, c. 5500'
hoch.
B. Aponosfiia A. DC. prodr. X. p. 65.
65. O. scriceinn Willd. sp. pl. I. p. 774. O. clcguns C.
Koch in Linn. XVII. p. 306. Aus Grusien von Wilhelms
und K. Schmidt erhalten; auf der Ostseite des Alagäs auf
Basalt, c. 3500' hoch; im Gaue Daratschitschak auf Tra-
chyt, 4500 — 5500' hoch; im Tschorukgebiete, namentlich im
Gaue Sber, auf Kalk und Porphyr, c. 4000' hoch, und im
638
Tschabantzthale auf Porphyr und Syenit , c. 5000 — 6500'
hoch.
ß, Gundelsheimeri C. Koch in Linn. XVII. p. 306.
Im Gundelsh. Herb, als Symphytum urmenum, oleae
folio argenteo, flore flavescente.
XII. Moltlcia Lehm, in Verh. d. naturf. Ges. zu Halle III.
2. p. 3.
66. ME. coerulea (Onosma) Willd. sp. pl. I. p. 775. In
Grusien sehr häufig auf Mergel, Kalk und Sandstein, 800 —
2500' hoch ; auf den östlichen Ausläufern des untern Kauka-
sus auf Porphyr, c. 1500' hoch; im Gaue Narriinan auf Tra-
chyt , c. 5000' hoch.
XIII. Lithospermum (L.) Gris. spicil. fl. Rum. et Bith.
II. p. 84.
A. Rhytispermum Lk. Haudb. d. Kraut. II. 519.
67. I«. apoluin (Myosolis) L. cod. No. 1067. Im Gun-
delsh. Herbar als Buglossum luteum, annuum, minimum.
In Grusien auf Aeckern mit Kalk- und Mergelboden, 800 —
1200' hoch.
68. Ii. SiMhorpianum Gris. spie. fl. Rum. et Bith. II.
p. 86. L, tenuißorum Sibth. fl. gr. t. 159. Aus der Krim
von Rogner erhalten. Ebenfalls auf Aeckern mit Kalk-
und Mergelboden in Grusien, 800 — 1200' hoch.
69. I*. incrassatuin Guss. ind. sem. 1826. p. 6. L. ar-
vense ß. Bieb. fl. taur. cauc. I. p. 121. ex p. In Grusien,
namentlich bei Tiflis und Elisabethopol an Wegen und Rän-
dern, auch auf Aeckern mit Mergel- und Kalkboden, 500 —
1200' hoch.
70. ü. arverase L. cod. No. 1069. In den Kumiederun-
gen bis über Tiflis aufwärts [häufiger als weiter oben, von
639
400— 1200' Ilolio und aufe Kalk- und Mergelboden; aber
auch in Ilochgauen, so in Schuragel und Bambak auf Tra-
chyt, c. 4500 — 5000' hoch; ferner an der Westseite des Ala-
gäs auf Basalt, c. 3500' hoch, und im Gaue Daratschisehak
auf Track) t, 4500' hoch. Auck aus der Näkc von Brussa
von Dr. Thirke erhalten.
ß. Jhre cocridco ; L. arvcnsc ß. Bieh. 11. taur. cauc.
1. p. 121. ex p. Im talarischen Grusicn auf Mergelboden,
500 — 800' hoch; im südlichen Daghcstan am mittlcrn Ssamur
auf Kalk , c. 1200' hoch.
B. Eulithospcrmutn Gris. spie. 11. Rum. et Bith. II. p. 85.
71. I«. officinale L. cod. No. 1068. Im Gaue Radscha
auf Kalk, c. 4000' hoch; im tatarischen Grusien auf tertiä-
rem Boden, 500 — 800' hoch; im südlichen Daghcstan auf
Kalk, c. 1200' hoch; am Südufer des schwarzen Meeres bei
Risa auf Augitporphyr; endlich bei Brussa von Dr. Thirke
gesammelt.
72. Ja. pui'iHirco - cocrulcum L. cod. No. 1072. In
Grusien auf Kalk und Porphyr, 1000 — 1500' hoch; auf den
letzten Ausläufern des untern Kaukasus auf Porphyr und ter-
tiärem Gestein, 800 — 1500' hoch; aus der Umgebung von
Brussa von Dr. Thirke und aus der Krim von Rogner
erhalten.
XIV. Lithodora Gris. spie. 11. Rum. et Bith. II. p. 85.
73. Ii. fruticosa (Lilhospcrmum) L. cod. No. 1073.
Im Gundelsh. Herb, als Bugtossum fruticosum^ Rosma-
rini folio. Inst, rci herb. AncTiusa anguslifolia C. Bauh. Pin.
XV. Pulmonaria (L.) DC. prodr. X. p. 92.
74. P. angustifolia L. cod. No. 1091. Aus Grusien von
Wilhelms erhalten.
640
XVI. Amebia Forsk. H. aeg. p. 62.
75. A. decuinbens (Lithospermum) Vent. hört. Cels.
t. 37. A. cornuta F. et M. ind. sem. hört, petrop. I. p. 22.
Am Araxes in der Provinz Eriwan auf trachytischem Gerolle,
c. 2700' hoch. Auf den ersten schirwanschen Höhen anf Kalk
und Molasse, c. 1000' hoch.
76. A. longiflora C. Koch; Perennis, molliter et albo-
villosa, snperne ramosa; Folia radicalia et canlina inferiora
linearia, priora ad basin attenuata, reliqua sessilia; caulina
superiora et lloralia ovato-lanceolata, floribus longe minora ;
Calvcis laciniae oblongo- lineares, tubo cylindiico corollino
dnplo breviores; Faux corollae iramacnlata ; Linibns aequalis;
Stamina 3 superiora, dno inferiora, antheris oblongis fila-
raento longioribus; Stigma obconicnni, einarginatuin, bilobuin-
ve. unterscheidet sich von A. echioides (Lycopsis) L. durch
längere und ungefleckte Blüthen, ist aber doch vielleicht mir
Abart. Im Gaue Hemschin des pontischen Hochgebirges auf
Urgestein, c. 5500' hoch.
77. A. echioides {Lycopsis) L. cod. No. 1117. In Ar-
menien und Brussa. Im Gnndclsh. Herb, als Echioides
cappadocica, Buglossi folio , flore luteo.
XVII. AI Je an na Tausch in Flor. 1824. p. 234.
A. Baphorrhiza A. DC. prodr. X. p. 97.
78. A. orientalis (Lithospermum) L. cod. No. 1071.
Auf. der Ostseite des Alagas auf Basalt, c. 3500' hoch; im
Gane Bambak auf Trachyt , c. 4500' hoch. Im Gnndclsh.
Herbar als Bvglossum armenum, flore luteo.
79. A. cordifolia C. Koch ; Folia radicalia elongata, an-
gustissime elliptica, caulina cordata, floralia contra cordato-
lanceolata, omnia pilis albis strigosis, praeeipue ex margiui-
1ms obsita; Caulis erectus aut adscendens, ex apice ramosus,
641
aut simplex, villis albidis horizontalibus obsitus; Calycis la-
ciniae laiiceolatae, albo-villosae, foliis floralibus duplo mi-
nores; iXucnlae relieolatae, laeves. Aehnelt der A. orientalis
(Lühospermum) L., unterscheidet sich aber dnrch den Man-
gel der Drüsen. Im politischen Hochgebirge auf Urgestein,
c. 5500' hoch.
XVIII. Myosotis (L.) Koch sjn. p. 594.
A. Eumyosotis A. DC. prodr. X. p. 105.
80. M. sylvatica Hoffm. Dentschl. Fl. I. p. 85.
et. Genuina. In Grusien auf Kalk, Mergel und Mo-
lasse, 800 — 1500' hoch; im gebirgigen Imerien auf Porphyr
und Kalk, c. 2500' hoch; in Ossien auf Kalk und Thon-
schiefer, c. 3500' hoch. Aus der Krim von Rogner und
aus der Umgebung von Brussa durch Dr. Thirke erhalten.
ß. Semina brnnneo - olivacea. In den Gauen Perta-
krek und Sber, auf Porphyr, c. 4500' hoch.
y. Alpestris Schmidt fl. boh. Cent. III. No. 225. Bei
Brussa von Dr. Thirke gesammelt; auf der Hochebene
Schuragel auf Trachytboden , c. 4500' hoch.
81. M. Miontana Bieb. fl. taur. canc. III. p. 116. Eine
ausgezeichnete, hinlänglich von M. sylvatica Hoffm. unter-
schiedene Art. Nur im Hochgebirge, und dort die lieblichste
Erscheinung an den weniger grünen Abhängen unterhalb der
Matten; im pontischen Hochgebirge, 6000 — 9000' hoch, auf
Porphyr und Granit.
82. M densiflora C. Koch in Linn. XIX. p. 20. Unter-
scheidet sich von der verwandten M. sylvatica Hoffm. dnrch
die kleineren und sehr kurz gestielten Blüthen, durch die
steifere Kelchbehaarung und durch die Achenien. In der Form
hat die Art auch Aehnlichkeit mit der M. sparsißora Mik.
22r Bd. 6s Heft. 41
642
Auf der nördlichen Seite des politischen Gebirges auf Augit-
porphyr vom felsigen Ufer des schwarzen Meeres bis zu 4000'
Höhe. Im ossischen Kaukasus auf Thonschiefer und Kalk,
3000 — 4000' hoch. Von Dr. T h i r k e aus der Umgebung von
Brussa erhalten.
83. 81. pontieaC. Koch; Perennis, pilis strigosis canescens,
inferne dichotoma aut simplex; Folia oblouga, radicalia mino-
ra; Racenius elongatiis, aphyllus; Pedicelli paululum calycc
pilis patulis, uncinatis obsito longiores ; Laciniae caljcinae lan-
ceolatae, serius conniventes ; Laciniae corollae parvae, ereclo-
patulae; Achenia brunneo-atra, oblonga, acuta. Steht der
M. sylvatica Hoffm. am Nächsten, namentlich der Alpen-
form, besitzt aber trotz der Kleinheit keinen gedrungenen
Wuchs, und unterscheidet sich ausserdem durch die anliegen-
den Stengel- und Blatthaare und durch die kleinen Blüthen.
Auch sind die Acheitien länglich und spitz, nicht rundlich.
Im Gaue Hemschin auf Urgestein, c. 5500' hoch.
84. M. intermedia Lk. enum. hört berol. I. p. 164. In
Grusien auf Kalk- und Mergelboden, 500 — 1800' hoch. Bei
Brussa von Dr. Thirke gesammelt.
ß. liithuanica Bess. in Led. 11. ross. III. p. 146. Im
tatarischen Grusien auf tertiärem und Porphyr -Boden, c. 800'
hoch.
85. M. strieta Lk. enum. hört, berol. I. p. 164. In Gru-
sien auf Mergel und Kalk, 800 — 2000' hoch. In Ossien anf
Kalk und Thonschiefer-, von Dr. Thirke bei Brussa ge-
sammelt.
86. M. hispida Sthldl. in Mag. natnrf. Fr. zu Berl. VIII.
p. 229. In Grusien unter denselben Verhältnissen, wie die
vorige Art; ebenfalls von Dr. Thirke aus der Umgegend
von Brussa erhalten. Dass Ledebour (Flora rossica III.
643
p. 147.) meine M. hispida zu M. stricto, Lk. zieht, beruht
auf einem Irrthum, der in dem Verwechseln der Etiquetten
beider Pflanzen seineu Grund hat.
87. M. versicolor Rchb. 11. exe. I. p. 341. In der rus-
sischen Provinz Eriwan auf traehytisehem Boden, c. 2700/
hoch.
88. M. palustris Witt, arrang. br. 11. II. 225.
ß. Strigulosa Rchb. 11. exe. I. p. 342. In Grusien
eben so an Bächen wie bei uns, 1000 — 1500' hoch.
89. M. caespitosa Schulz 11. stargard. suppl. p. 11. Yon
Wilhelms aus Grusien erhalten.
90. M. involucrata Stev. in Mein, de la soc. d. nat. de
Moscou III. p. 253. Am Kasbek im kaukasischen Hochge-
birge auf Trachyt, c. 5500' hoch.
B. Slrophiostoma Endl. gen. pl. suppl. III. p. 78.
91. ]♦!. sparsiflora Mik. in Hopp. Taschenb. 1807. p.7i.
Am Ostfusse des Alagäs auf Basalt, c. 3500' hoch, im Gau
Daratschitschak auf traehytischem Boden, c. 4500' hoch; in
Grusien auf Kalk und Mergel, 800 — 2000' hoch, im Ge-
birgsgau Radscha auf Kalk, c. 4000' hoch, im untern Kau-
kasus im Gaue Lori auf Trachyt, c. 3500' hoch; endlich im
pontischen Hochgebirge auf Urgestein, 5500 — 6000' hoch.
92. M. peduneularis Trev. in Schrift, d. nalurf. Fr. zu
Beil. VII. p. 147. Die Verwachsung der Aehenien mit der
Gyuobasis ist eben so gering, wie in der ganzen AblheiJuug
Strophlostomu , weshalb diese Art, zumal auch der Habitus
dafür spricht, durchaus nicht zu Eritrichium A. DC. prodr.
X. p. 122. gestellt werden darf. Am Ufer des kaspischen
Meeres.
41 *
644
Fünfte Gruppe.
Cynoglosseae DC. in Meisn. Comm. p. 187.
XIX. E chinosp ermum Sw. in Lehm, asper. p. 113.
A. Sclcrocaryum DC. prodr. X. p. 142.
93. E. Vahliaimin Lehm. Asp. p. 132. In Grusien häu-
fig auf Mergel- und Kalkboden von 800 — 2500' Höhe.
B. Lappvia (Mnch.) DC. prodr. X. p. 136.
94. E. patulum Lehm. Asp. p. 124. Myosotis squar-
rosa Bieb. fl. taur. cauc. I. p. 120. Sehr häufig durch ganz
Grusien, auf allen dort vorkommenden Bodenarten, 800 —
2500' hoch; in der Provinz Eriwan, und zwar in derAraxes-
Ebene auf trachytischem Boden und bei einer Höhe von 2700'
im Durchschnitt. Aus der Krim von Rogner erhalten.
95. E. heteraeanthuin Led. suppl. ind. sein. hört, dor-
pat. 1823. p. 3. Im kaukasischen Gau Radscha auf Kalk,
3500 — 4000' hoch; im obern Kurgebiet, im Gaue Artahan
auf Trachyt, c. 5000' hoch.
96. E. Lappula Lehm. Aspeiif. p. 121. Mehr in den
Niederungen Grusiens, aber auch in der grossen kaspischen
Ebene auf tertiärem und angeschwemmtem Boden, 300 — 1500'
Auf den letzten östlichen Ausläufern des untern Kaukasus auf
Porphyr und Kalk, 800 — 1500' hoch.
97. E. marginatuui (Myosotis) Bieb. fl. taur. cauc. I.
p. 121. In Grusien auf Mergel und Kalk, c. 1200' hoch.
98. E. l>arl>atuin (Mt/osotis) Bieb. fl. taur. cauc. I. p. 121.
Keineswegs weniger häufig als die vorige Art in Grusien und
Schirwan und unter denselben Verhältnissen, in der kaspischen
Ebene selbst vorherrschend. In der Krim auf Thonschiefer
und Diorit längs des südlichen Ufergebirges, bis zu 1000'
Höhe.
645
XX. Asperugo L. cod. No. CCII.
99. A. procumbeits L. cod. No. 1111. Eben so gemein
in Grusien und Sohirwan, als bei uns, und unter den näm-
lichen Verhältnissen, wie die vorige Art; auch auf der Ost-
seite des Alagäs auf Basalt, c. 3500' hoch. Aus dem nörd-
lichen Daghcstan von Dr. Struve erhalten.
XXI. Cynoglossum DC. prodr. X. p. 146.
100. C. ©fficinale L. cod. No. 1082. In ganz Trans-
kaukasien ziejulich häufig und auf allen Bodenarten bis zu
einer Höhe von 4000'; auch von Dr. Struve aus dem nörd-
lichen Daghestan erhalten.
101. C. pictumAit. bort. kew. ed. 2. I. p. 291. Im mitt-
lem Kurgebiet auf tertiärem Boden, 1000 — 2500' hoch; auch
im Gebirge, so in Radscha auf sekundärem Kalk, 3500 —
4000' hoch; an der Küste im Paschalik Trebisond auf Augit-
porphyr bis zu einer Höhe von 1500'; auch auf beiden Sei-
ten des Bosphor und in der Umgegend von Konstantinopel
auf Kalk und Mergel, bis zu 800' Höhe; endlich von Dr.
Thirke aus der Umgegend von Brussa erhalten.
102. C. montanuin L. cod. No. 1083. Lam. fl. franc.
II. p. 277. Im südlichen Daghestan auf Kalk und Mer-
gel, 800 — 1500' hoch; auf den letzten Ausläufern des untern
Kaukasus, auf tertiärem Boden und auf Porphyr, 800 — 2000'
hoch.
103. C. Dioscoridis Vill. fl. d. Dauph. II. p. 459. \\m
Gundelsh. Herbar als C. montanum virenti folio, miuuto
flore.
104. C nelirodense Guss. prodr. I. p. 216. In der Um-
gegend von Trebisond auf Augirporphyr , bis zu 1500' Höhe.
105. C. iiarvifoliuin C. Koch; Caulis ramosus, villosus;
Folia radicalia longe pctiolata, oblonga; caulina sessilia
646
lineari- oblougci , omnia parva villis minus crebrioribus in-
strneta; Raccmus plenimque duplex, 9 — 12-florus; Calyx
albo-strigosus, corollä paululum minor; Achenia parva, pla-
niuscula, margine prominulo destituta; Aculei hamati. Hin-
sichtlich der Achenien- Grösse ähnelt diese Art dem sehr
ästigen C. nebrodensc Guss. Im politischen Hochgebirge,
im Gaue Pcrtakrek auf Urgestein, c. 5500' hoch.
XXII. Omphalodes Mnch. meth. 419.
A. Paracaryum A. DC. prodr. X. p. 159.
105. O. strieta C. Roch in Liiin. XVII. p. 302. Steht
der O. rugulosa A. DC. wohl am Nächsten, unterscheidet
sich aber hinlänglich durch die steiferen und grade abstehen-
den Haare des Stengels. Im Habitus ähnelt die Pflanze auch
der ]M. cristata (Cynoglossum) Lata. Im Surmalv'scheu
Kreise jenseits des Araxes in der Provinz Eriwan auf tra-
chy tisch- basaltischem Boden, c. 2700' hoch.
107. O. pontica C. Koch; Percnnis, pluricaulis, ramo-
sa, albo-villosa, sed villi caulini tuberculo piano albo in-
sidentes; Folia oblonga, integerrima, radicalia petiolata, cau-
lina sessilia; Racemus b- — 8-florus, deinnm elongatus, sub-
seeundus; Fiores remoti , pedunculo suo minores; Calycis
laciniae oblongae, denique reflexae; Nuculae denique basi et
stylo solutae, ex apice styli dependentes, ovato-acuminatae,
echinatae; Alae glaberrimae , laevissimae, sed margine iu-
flexae, echinato -tuberculatae. Aehnelt im Habitus am Mei-
sten der O. hirsuta A. DC. und O. stricto. C. Koch. Im
Gaue Sber auf Porphyr und Kalk, 3500 — 4500' hoch.
B. Maschida /Uhus A. DC. prodr. X. p. 161.
108. ©. scorpioides (Cynoglossum) Haenke in Jacq. Coli.
II. p. 3. Aus Grusieu von Wilhelms erhalten.
64T
C. Euomphalodes A. DC. prodr. X. p. 161.
109. O. cornifolia Lehm, in N. Schrift, d. Gesellsch. na-
turf. Fr. zu Bcrl. VIII. p. 97. t. 5. als Omphalodes cappa-
doa'ca., corui folio.
XXIII. Solenanthus Led. 11. alt. I. p. 193.
110. S. Tournefortii A. DC. prodr. X. p. 164. Cyuo-
glossum stamineum Desf. Ann. du nius. X. p. 431. t. 36.
Im Guii d eis h. Herbar als Cynoglo*$um cappadocicutn
flore miuimo, longis staininibus donato.
111. S. Bieoersteinii A. DC. prodr. X. p. 165. Cyno-
glossum stamineum Bicb. fl. taur. cauc. III. p. 127. Aus der
Krim von Rogner erhalten.
112. S. mollissiums {Cynoglossum) Lehm. Asperif. No.
129. Als Symphytum Orientale im Pallas'schen Herbar.
Es unterscheidet sich diese Art wesentlich \onS. Biebersteinii
A. DC. durch die Wurzelblätter, welche an der Basis sich
allmälilig und nicht plötzlich verschmälern, durch die nicht
gestielten Stengelblätter und durch den durch lange Blätter
unterbrochenen und einen grossen Theil des Stengels ein-
nehmenden Strauss.
XXIV. Caccinia Sav. coroll. bot. (1832.) p. 1. t. 1. f. 1—6.
113. C. crassifolia (Borrago) Vent. hört. Cels. t. 100.
Aus Grusien von K. Schmidt erhalten.
114. C. Rauwolfii C. Koch in Linn. XVII. p. 303. Im
Gaue Lori, also im untern Kaukasus, auf Trachyt, c. 3500'
hoch.
XXV. Mattia Schult. Observ. p. 30.
115. ]ü. punctata A. DC. prodr. X. p. 167. Im Gun-
delsh. Herbar als Cynoglossum armenum, flore roseo, pro-
fuude laciniato , calyce tomentoso.
648
116. M. criantha Led. fl. ross. III. p. 173. Im Gaue
Schuragel auf Trachyt, c. 4500' hoch.
117. M. glastifolia G.Don gen. syst, of bot. IV. p. 310.
Cynoglossum glastifolium Willd. sp. pl. I. 764. Desf. anu.
d. mus. 10. p. 430. t. 35. Im Gundelshe imer'schen Her-
barium als Cynoglossum armenum, glastifolium , flore atro-
purpureo.
118. M. angustifolia (Cynoglossum) Willd. sp. pl. I.
p. 763. Im Gundelsh. Herbar als Cynoglossum armenum,
minimum, flore campanulato, eoeruleo.
119. M. cristata (Cynoglossum) Lam. illustr. No. 1800.
Im Gundelsh. Herbar als Cynoglossum armenum, Buglossi
folio , fructu umbilicato , cristato.
XXVI. Rinder a Fall. itin. app. I. p. 486. No. 101. t. F.
f. 1. 2.
120. R. pubescens C. Koch; Erecta, ramosissima, pn-
bescens; Folia iuferiora petiolata, reliqua sessilia, trapezoi-
dea, aut oblongo-lanceolata, sed basi subito attenuata, inte-
gerrima, tuberculis planis et pubescentia instructa; Rami
stricte patentes; luflorescentia corymbuloso-paniculata; Caly-
cis deusissime lanati laciniae lanceolatae, obtusae, demum tubum
corollinum ex longitiidine superantes; Nuculae ovato - acumina-
tae, glaberrimae, alam suam ex latitudine aecjuantes. Unter-
scheidet sich durch seine Behaarung hinlänglich, und gleicht
im Habitus der Cctccinia Rauwoljii C. Koch. Im poutischen
Hochgebirge im Tschabantzthale auf Urgestein und Porphyr,
5000 — 6500' hoch.
121. R. corymlnilosa C. Koch. Caulis erectus, glaber-
rimus, infloresceutia corymbuloso-paniculata; Folia iuferiora
integcrrima, oblonga glaberrima , longepetiolata; superiora ob-
longo-lanceolata aut lanceolata, sessilia; Calycis laciniae
649
lineares, lanatae, longitudine corollae tiibi; Stylus exsertus;
Nnculae ovato -aeuminatae, alae suae aequilatae. Unterschei-
det sich von R. tetraspis Pall. durch den Blüthenstand , der
nicht traubig ist, und durch weit grössere Früchte. Hierher
gehören ohne Zweifel R. tetraspis Schrenk von Latjassk
und Cynoglossum laevigatum Hb. Willden. , das wahrschein-
lich von Pallas stammt. Ans Grnsien von Wilhelms
erhalten.
Vierte Abtheilung.
Rochelieae A. DC. prodr. X. p. 175.
XXVII. Rochelia Reich, in Fl. 1824. p. 243.
122. R. dispcrma. (Lithospermum) L. cod. No. 1074.
In Grusien auf Kalk- und Mergelboden, 800 — 2500' hoch;
im südlichen Daghestan unter denselben Verhältnissen; in der
Provinz Eriwau, sowohl am Ostfusse des Alagäs, c. 3500',
wie in der Ebene des Araxes, c. 2700' hoch, auf traehytisch-
basaltischem Boden; aus der Krim von Rogner erhalten.
Verfoenaceae.
Man kennt nahe -an 700 Arten dieser Familie , welche
sich in den Tropen beider Erdhälften concentrirt und nach
beiden Polen hin allmählig abnimmt, so dass die kalten Re-
gionen im Norden und Süden keine, die kälteren Länder der
gemässigten Zone auf der nördlichen Erdhälfte hingegen nur
einen Repräsentanten besitzen. Verbena ofßcinalis L. scheint
nördlich vom 54° n. B. nicht mehr vorzukommen, und wächst
schon im nördlichen Deutschland seltner. In England erscheint
sie zwar häufig, in Irland aber gar nicht. Der Standort in
Schottland (Inverkeithing nach Dr. Parsons) möchte zweifel-
haft sein. Desto häufiger wächst unser Eisenkraut in den
650
Ländern auf beiden Seiten des Mittelmeeres und im Oriente
(nicht in Sibirien) bis nach Japan. Wie weit es sich südlich
in Afrika erstreckt, wissen wir nicht; Seh im per hat es
aber noch aus Adoa gesendet. Auf den Inseln nordwestlich
von Afrika wächst es , eben so wie auf dem Vorgebirge der
guten Hoffnung. Merkwürdiger Weise hat man es, ausser
in Nepal, sonst nicht in Ostindien beobachtet; es scheint dort
die Tropen zu überspringen und dann wieder in Neuholland
vorzukommen. In Amerika kommt es von den vereinigten
Staaten bis nach Brasilien, aber nicht so häufig, als bei
uns, vor.
In den wärmeren Ländern der gemässigten Zone, von
den kanarischen Inseln bis an das kaspische Meer und das
persische Hochland hat man Verbena supina L. beobachtet.
Eine grössere Verbreitung besitzt wiederum Lippia nodiflora
{Verbena) L. durch die südlichen Staaten Nordamerika^ bis
nach Peru und in den wärmeren Läudern auf beiden Seiten
des Mittelmeeres südlich bis nach Abyssinien und sogar Se-
negambien östlich bis nach Persien. Vitex agnus castus
L. hat man zwar im ganzen Oriente bis nach Persien hin-
ein , aber nur in den Ländern nördlich vom Mittelraeere be-
obachtet.
Betrachten wir nun die Verbreitung der Verbenaccen
im Allgemeinen, so sehen wir die heissen Länder Amerika' s
mit mehr als % vertreten ; es sind hauptsächlich ächte Ver-
benaeeen (über 300), weniger Viliceen (gegen 60), welche
letztere wiederum vorherrschend in Ost- und Hiuterindien und
auf deren Inseln (gegen 150) wachsen. Aechte Verbenaceen
haben genannte Länder nur 7, zu denen noch 2 jLvicennieen
kommen. Nordamerika besitzt 15, das südlichste Ame-
rika hingegen nur iArt. Neuholland und die dazu gehörigen
651
Inseln sind mit 40, Madagaskar und die dabei, also im Süd-
osten Afrika's liegenden Inseln mit 12, Südafrika mit 16
und die im Nordwest von Afrika befindlichen Inseln mit 4
Arten vertreten. Ans dem heissen Afrika kennt man bis jetzt
16, ans den Ländern um das rothe Meer 10, aus der Mon-
golei nur 2 und endlich aus China und Japan 18 Arten.
Was die Art des Vorkommens der 3 von mir aus dem
Oriente gesammelten Verbenaceen anbelangt , so wächst Ver-
bena ofjicinalis L., wie bei uns, auf Rändern und trock-
nen und dürren Stellen, Lippia nodiflora [Verbena) L.
hingegen kommt an feuchten Orten in der Nähe der Fluss-
mündungen am kaspischeu Meere vor. Vitcx agnus castus
L. sah ich auf der Südküste des schwarzen Meeres in Form
kleiner Hecken.
Erste Gruppe.
Veroencae Schauer in DC. prodr. XI. p. 525.
I. Verbena (L.) Meisn. gen. pl. p. 299.
1. V. officinalis L. cod. No. 164. In der Krim auf Thou-
schiefer und Grünstem bis zu 1000' Höhe; in Grusien auf
tertiärem Gestein und Porphyr, 500 — 2500' hoch; in Schir-
wan auf demselben Boden, 50 — 800' hoch. Aus der Nähe
von Brussa durch Dr. Thirke erhalten.
II. Lippia (L.) Kunth in H. et B. nov. gen. et sp. II. p. 262.
2. Ii. nodiflora {Verbena) L. cod. No. 159. Am kaspi-
scheu Meer au der Mündung der Flüsse auf Gerolle und an-
geschwemmtem Boden, von Wilhelms und K. Schmidt
erhalten.
652
Zweite Gruppe.
Viticeae Schauer in DC. protlr, XI. p. 620.
III. Vitex L. cod. No. DCCCLVII.
3. V. agnus castus L. cod. No. An der kleinasiatischcn
Küste liier und da östlich bis zum Ausfluss des Tschoruk auf
Augitporphyr; von Wilhelms aus Grusien und von Dr.
Thirke aus der Umgegend von Brussa erhalten.
Selagineae Lindl. introd. ed. 2. p. 279.
Liudley stellt das Geschlecht Gymnandra Pall. , was
bisher bei den Scrophularineen und zwar in der Gruppe der
Veronicecn gestanden hatte, zu den Selaginccn, (mit deneu
es auch in vielen Punkten übereinstimmt, aber in eben so
vielen auch wiedernin abweicht. Choisy, der Bearbeiter
der Selagineen im DeCand. Prodromus, macht darauf auf-
merksam, und hebt besonders hervor, dass Vegetation, Ha-
bitus und Vaterland von Gymnandra Pall. durchaus von de-
nen der Selagineen verschieden sind. Der frühere Staudort
bei den Veronicecn^ von denen die Gymnandra-Arten durch-
aus nicht so sehr abweichen, als Lindley meinen musste,
möchte vielleicht später wiederum anzunehmen sein, insofern
man nicht eine besondere Familie bilden will. Die bis jetzt
bekannten 121 Selagineen kommen mit Ausnahme einer ein-
zigen Art, die auch in Abyssinien wächst, nur in Südafrika
vor, während die 7 Gymnandra - Arten in den Himalaya-
ländern, auf dem armenischen Hochlande und in Nordasien
wachsen. Eine Art geht von Kamtschatka auch nach Ame-
rika über.
Gymnandra Pall. Reis. n. d. südl. Statin. III. p. 710. No. 60.
t. A. f. 1.
O. stolonifera C. Koch in Linn. XVII. p. 289. unter-
scheidet sich von den übrigen Arten wesentlich durch die Sto-
653
Ionen und durch die beiden nieht schmalen und nicht herab-
hängenden Abschnitte der Unterlippe. G. armena Boiss.
diagn. pl. nov. Orient. IV. p. 75. und in DC. prodr. XII. p. 26.
(wo übrigens G. stolonffera , obgleich schon 1843 bekannt
gemacht, übergangen ist) möchte nur ein nicht mit Ausläu-
tern versehenes Exemplar sein. Die Blätter, welche Bois-
sier ganzrandig augiebt, lässt Choisy auch gekerbt sein.
Ich habe Exemplare, wo sich ganzrandige und entfernt ge-
sägte Blätter zu gleicher Zeit vorfinden. In den Hochthälern
im nulcrn Kaukasus auf mit Trachvt- Unterlage versehenen
Matten, 3000 — 5000' hoch.
Grlobnlariaceae DC. fl. franc. III. P. 427.
Die kleine Familie der G lobular iaecen , aus 10 Arten be-
stehend, wächst nur in Europa und zwar vorherrschend in
den wärmeren Ländern und im Oriente. G. j4.lij\mm L. al-
lein ist zugleich auch auf der Nordküste Afrika's vorhanden.
G. salicina Lam. wächst auf den Inseln nordwestlich von
Afrika. Was das Vorkommen der G lobular iaecen anbelangt,
so lieben auch die des Orientes, wie die Deutschlands, fel-
sige, aber bewachsene Abhänge, namentlich von Kalkbergen.
Aus Deutsehland kennt man 3, von denen eine (6. nudicau-
lis L.) bis jetzt noch nicht im Oriente gefunden ist, dagegen
wachsen 3 im Oriente, die Deutschland fehlen. Ich habe nur
3 Arten aus den Ländern meiner Reise in die Heimath ge-
bracht; von ihnen ist eine bis jetzt noch unbekannt gewesen.
Globularia L. cod. No. CXVIII.
1. G. vulgaris L. cod. No. 788. Von Wilhelms ans
Grusien erhalten.
2. €}. trichosanthos F. et M. ind. sein. hört, petrop.
1838. p. 36. Hinsichtlich des Habitus und namentlich der
654
Blätter steht diese Art der G. cordifolia L. näher, als der
G. vulgaris L. , mit der die Blüthen am Meisten überein-
stimmen. Griscbaoh hat deshalb sehr Unrecht, die G. tri-
chosanthos F. et M. als bithynische Abart der G. vulgaris
L. zn betrachten. Die weit grösseren und breiteren Blätter
der letztern sind stets mehr oder weniger genervt -geädert,
was bei der erstem nie der Fall ist. Auf dem Ostabhange
des AJagäs auf Basalt und Trachyt, c. 6000' hoch. Aus der
Umgegend von Brussa, wahrscheinlich vom Olymp, erhalten.
3. G. pallida C. Koch; Radicans , glaberrima; Folia ra-
dicalia spathulata, uniuervia, apice emarginata et denticu-
lata aiit iutegriuscula ; caulis secundarii florigeri distantia, ob-
loiiga, acuminata, sessilia; Involucii phylla (aut Bracteae)
ovata, acuta, interiora angustiora, ovato-lanceolata, calyce
duplo breviora, hirsutiuscula; Calycis laciniae anguste lanceo-
latae, aristatae, hirsuto-ciliatae, tubum corollinum longe su-
perantes; Laciniae corollinae pallidae (albac aut sulphureae),
lineares, 3 duabus duplo longiores. Steht zwischen der G.
trichosanthos F. e M. und der G. cordifolia L. Mit der
erstem hat die Art die sehr schmalen Kronabschnitte gemein,
unterscheidet sich aber durch die kurzen Deckblätter. G.
cordifolia L. ist am Sekundär- Stengel weit weniger beblät-
tert. Aus dent.Tschabantzthale im Gaue Sber auf Urgestein
und Augit- Porphyr, 5000 — 7000' hoch.
§esameae DC. theor. ed. 2. p. 247.
Die kleine Familie der Scsumcen kommt fast nur unter
den Tropen vor, ausser denen nur Südafrika (5) und Nord-
amerika (1) Repräsentanten besitzen. Die 28 Arten sind aus-
serdem so vertheilt, dass die meisten (12) in den heissen Län-
dern Amcrika's wachsen. Ausserdem kennt man 4 Arten aus
655
Ostindien, i Art von den Inseln des indischen Archipels und
5 Arten ans dem tropischen Afrika. Eine einzige Art, das
ächte Sesamkraut, wird in den wärmeren Gegenden des Orien-
tes allgemein angebaut und das daraus gewonnene Oel im
iranzeu Orient zu verschiedenen Zwecken benutzt.
Scsamum L. cod. No. DCCCIL.
S. indicuin DC. pl. rar. du jard. de Gen. p. 18. t. 5.
y. Orientale L. cod. No. 4602. In der Ebene des
Araxes in der armenischen Provinz Eriwan, in den Niede-
rungen im Westen des kaspischen Meeres und im Gaue Per-
takrek angebaut.
Acantliaceae R. Br. prodr. p. 472.
Nach der neuesten Monographie dieser Familie beträgt
die Anzahl aller bis jetzt bekannten Arten bereits' gegen 1500;
es ist wahrscheinlich, dass sie dereinst, wenn die Erde mehr
erforscht sein wird, vielleicht um das Doppelte steigen wird.
Die Acanthaceen tragen namentlich zur Charakterisirung der
Tropenwelt bei, während ausserhalb der Wendezirkel ihre
Verbreitung allmählig sich so verringert } dass sie nur noch
im Oriente durch 3, in Südeuropa durch 4, in Nordafrika
durch 1, in den südlichen Staaten Nordamerika^ aber schon
durch 13 Arten vertreten sind. Reichlicher erscheinen die
Acanthaceen ausserhalb der Tropen auf der Südhälfte, wo
Südafrika schon 1/-ts besitzt.
In der Regel .herrschen einzelne Geschlechter in einzel-
neu zusammengehörenden Ländergruppen vor — selbst Ma-
dagaskar hat einen besondern Formenkreis in Hypoestes R.
Br. — , während die Gruppen sich über die ganze Erde mehr
oder weniirer "leichmässiü- verbreiten. Hiervon inachen die
656
300 Gendarusseen , von denen 3/4 in den wärmeren Ländern
Amerika's wachsen, und die 16 Andrographideen , von de-
nen nur eine auch in Westindien vorkommt, während sie
sonst auf Ostindien beschränkt sind, wiederum eine Ausnah-
me. Eben so kommen die 42 ächten Acanthaceen nur in
der alten, die 80 Aphelandreen hingegen, mit Ausnahme
von 5 Arten, in der neuen Welt vor. Auch für die Ge-
schlechter findet hier und da, aber umgekehrt, statt, dass
ihre Arten sich nirgends concentriren , sondern überall ver-
breitet sind. Es gilt dieses unter andern für Adhutoda
N. v. E.
Was die Verbreitung der Acanlhaceen anbelangt, so
hat das tropische Amerika, einschliesslich ganz Brasilien und
Chili, die meisten Arten, nämlich über 2/3 und zwar: 48
Anechmacatitheen, 15 Hygropnileen ', 148 Ruellicen, 20
Barlerieen, 75 Aphelandreen, 300 Gendarusseen, 31 Eran-
themeen , 47 Dicliptereen und 1 Andrographidee. Nächst-
dem kommt Ost- und Hintcrindien mit den Inseln mit nahe
J/j, das sich in der Weise vertheilt, dass auf die Ancchma-
cantheen 39, auf die Hy grophileen 27, auf die Ruelliecn
175, auf die Barlericen 70, auf die Acantheen 7, auf die
Aphelandreen 7, auf die Gendarusseen 49, auf die Eran-
themecn 39, auf die Dicliptereen 60 und auf die Andro-
graphideen 16 kommen.
Dass Südafrika Yis Wler Acanthaceen besitzt, ist schon
gesagt; es sind 5 Anechmac(.nthcen y 1 Hygrophilce , 8
Ruellieen, 15 Barlericen, 23 (über die Hälfte aller) Acan-
theen, 33 Gendarusseen , 5 Kranthemeen und 10 Diclipte-
reen. Die Zahl für das westliche tropische Afrika, für Ma-
dagaskar und die dabei befindlichen Inseln und für die Länder
am rotheu Meere ist bedeutend, wenn man bedenkt, wie
wenig diese Ländergrnppen bekannt sind. Aus dem ersten
657
sind 42 (4 Anechmacantheen , 7 Hygrophileen, 6 Ruel-
lieen, 8 Barlericen, 3 Acantheen s 1 Aphelandrec , 5 Gew-
darusseen , 3 Eranthemcen und 5 Dicliptereen) y aus Ma-
dagaskar u. s. w. 76 (2 Anechmacanthen , 1 Hygrophilee,
10 Ruellieen, 7 Uarlerieen, 1 Aphelandree , 16 Genda-
russeen, 5 Eranthemcen und 34 Dicliptereen) und aus der
Ländergnippe des rotlieu Meeres 74 Arten (3 anechmacan-
then, 2 Hj/grophilccn , 11 Ruellieen, 15 Barlerieen , 5
Acantheen, 25 Gcndarusseen, 2 Eranthemcen und 11 />/-
cliplereen) bekannt.
In den übrigen Ländergruppen, wo überhaupt noch hier-
her gehörige Pflanzen Avachsen, ist ihre Verbreitung sehr ge-
ring. Sie ist zum Theil schon angegeben, und ich habe nur
hinzuzufügen, dass ausserdem noch 22 (2 Anechmacan-
then, 1 Hygrophi/ecj 6 Ruellieen, 3 Eranthemcen, 2Gen-
darusseen und 8 Dicliptereen) aus Neuholland und den da-
bei liegenden Inseln, 12 (1 Hygrophilee 3 2 Ruellieen , 1
Barleriee, 1 Erantncmee und 7 Dicliptereen) aus China
und Japan und 1 (Gendarussce) von den kanarischen Inseln
bekannt ist. Die 4 südeuropäischeu, die 1 nordafrikanische
und 2 orientalische Formen dieser Familie gehören der Gruppe
der Acantheen an, während noch eine Diclipteree (llyjioe-
stes trijlora R. et S.) in Kleinasien und in den südlichen
Ländern des Orientes wächst.
Ton den 3 aus dem Oriente bekannten Acantheen habe
ich nur Acanthus mollis L. und zwar auf den Ruinen einer
Kapelle bei der leider zum grossen Theil verfallenen Sophien-
kirche bei Trebisond gefunden.
Acanthus N. v. E. in Wall. pl. as. rar. III. p. 76 u. 98.
A. inollis L. cod. No. 4646. Auf dem bereits näher be-
zeichneten Standpunkte.
22r Bd. 6s Heft. 42
658
Orobanclieae.
Diese interessante Familie concentrirt sich in der ge-
mässigten Zone der nördlichen Erdhälfte, doch so, dass in-
nerhalb dem 30. nud 50.° N. B. die meisten Arten wachsen.
So kommen selbst in dem gemässigten England nur 8 Oro-
bancheen vor. Aus Mittel- und Südamerika kennen wir eben
so wenig eine Art, wie aus Neuholland und den anderen da-
selbst herumliegenden Inseln. Java hat deren 3, und von
der ostiudischen Ländergruppe haben die nördlichen Gegenden
am Fusse des Himalaja noch die meisten; trotz dem besitzt
sie im Ganzen nur 11 Arten. Merkwürdiger Weise ist noch
keine Art aus China und Japan beschrieben, obwohl genannte
Länder, das eine zum grossen Theil, das andere ganz zwi-
schen den oben näher bezeichneten Breitengraden liegen. Von
Afrika ist der Norden am Meisten (mit 14 Arten) vertreten,
während das Kap 2 Arten besitzt. Auch aus Senegambien
ist eine Art beschrieben. Die Länder rings um das rothe
Meer, namentlich Arabien und Aegvpteu, haben uns bis jetzt
8 geliefert. Von den Iuseln nordwestlich von Afrika kennen
wir 4 Orobancheen. Europa besitzt die meisten bekannten
Arten dieser Familie , nämlich 83 ; viele von ihnen wachsen
auch im Oriente und in Nordafrika, breiten sich aber selbst
noch weiter aus, nämlich nach Sibirien und nach den Län-
dern am Himalaja. Aus den nördlichen Ländern des Orien-
tes sind 52, aus Sibirien endlich 18 bekannt *). Die Ge-
*) Nach DeCandolle's Prodromus wächst aber kaum mehr als
die Hälfte in Sibirien ; es ist zu bedauern, dass die Bearbeiter
dieses so verdienstlichen Werkes grösstentheils bei der Angabe
des Vaterlands sehr ungenügend gearbeitet und namentlich un-
sere beiden Journale: Linnaea und Flora kaum benutzt haben.
659
sammtsumnie «aller beschriebenen Orobanchecn beträgt nach
der neuesten Monographie über anderthalb hundert ; man rauss
aber bedenken, dass ein sehr grosser Theil der Arten später
sich kaum als Abarten herausstellen wird.
Von den 52 orientalischen Orobanchecn habe ich nur 28
gesammelt; 11 sind jedoch darunter, die entweder neu sind
oder wenigstens bis dahin weder auf dem kaukasischen Isth-
mus, noch in Armenien und Kleinasien beobachtet wurden.
Aus Deutschland hat Koch in seiner Synopsis 26 Arten, von
denen 14 zu gleicher Zeit im Oriente wachsen, beschrieben.
Was das Vorkommen der von mir gesammelten Oroban-
cheen anbelangt, so sind die Arten dieser Familie zunächst
von den Pflanzen abhängig, auf deren Wurzeln sie schma-
rotzen. Man findet demnach auf Seppen: Phelipaea ramosa
(Orob.) L., P. lanvginosa C. A. Mey., P. arenaria (Orob.)
Borkh, Orobanche Epithymum DC. und O. caryophylla-
cea Sm. , auf trocknen, unfruchtbaren Stellen hingegen: P.
Mutelii Fr. Schultz, P. macrantha C. Koch, P. longi/lora
(Orob.) Pers.j P. arenaria (Orob.) Borkh. ß. clonguta, P.
armena C. Koch, Orobanche alba Steph., O. Epithymum
DC. ß. ferrugineu , O. vulgaris DC. , O. rubens Wallr.,
O. caryophyllacea Sm., O. connata C. Koch und O. co-
mana Wallr., im Schatten endlich Orobanche Hederae Dub.
und O. lucorum AI. Braun. Im Gebirge sind die Oroban-
cheen weit seltner, und ich sammelte nur in fruchtbaren
Hochthälern O. stigmatodes Wimm, , O. alpigena C. Koch
und Phelipaea syspirensis C. Koch , aber in Wäldern
Anoplon coccineum ( Phelipaea ) Pers. und Lathraea
Squamaria L. ß. major.
42*.
mo
I. Phelipaea C. A. Mey. in fl. alt. II. p. 459.
A. Trionj/chion Wallr. diask. Orob. gen. p. 85.
1. P. ramosa (Orobanche) L. cod. No. 4592. Oroban-
che ramosa des Gundelsh. Herbars. In Ciskaukasien auf
tertiärem Boden, 800— 1200' hoch.
2. P. Mutclii Fr. Schultz in Mut. 11. frauc. IL p. 353.
Atl. snppl. t. II. f. 5. Mit Unrecht bildet Mutel die Krön-
abschnitte ganzrandig ab. Phelipaea caesia Gris. spie. 11.
Rum. et Bith. II. p. 59. möchte Wahrscheinlich, Orobanche
minor coerulea Buxb. Cent. III. t. 1. f. 2. auf jeden Fall
hierher gehören. Von Dr. Thirke aus der Umgegend von
Brussa erhalten. In der Kur-Niederung auf der Wurzel von
Beifuss.
3. P. macrantha C. Koch in Linn. XVII. p. 219; Sca-
pus simplex aut superne ramosus, glabriusculus_, siib squa-
mis patentibus et superne puberulus; Squamae glabriusculae ;
Spica densa; Bräctcae nervosae , ovato- aut oblongo-lanceo-
latae nt Calyx et Bracteolae glanduloso-pubescentes, lacinias
calycinas Iriangulari-lanceolatas aequantes aut iis breviores;
Bracteolae lineares, calyce breviores; Corolla puberula, ca-
lyce triplo longior, rectiuscula, im dio coustrieta, fauce mi-
nus inflata, lobis ovatis, ciliatis; Stamina glaberrima , corolla
duplo breviora; Antherarum margines villosi; Stylus gla-
briusculiis, stigmate bicapitato. Scheint hellviolett zu blühen,
obwohl die Bliithen getrocknet eine gelbe Farbe besitzen.
Steht zwischen O. Hohenackcri Reut, und O. tricholoba
Reut., die beide wahrscheinlich sogar hierher gehören möch-
ten. Die erstere besitzt unbehaarte Staubbeutel , die letztere
einen drüsigen Kelch und längere Kelchabschnitte. Sie hat
aber auch eine grosse Verwandtschaft zu O. indica G. Don.,
namentlich wegen der grossen Bliithen, unterscheidet sich
66 I
jedoch durch die dichte Aehrc. Auf dem Salzmergel bei Kulp
in der russisch -armenischen Provinz Eriwan, c. 3200' hoch.
ß. Venosa; Bracteae plurinerves, ovato-lanceolatae vi
Bracteolae lineares tuhum campanulatum , quadrifiduin, \ix
puberulum, venoso -nervosum paululum superantes; Apex laci-
niarum calycis triangulari-lanceolatarum vix dimidium corol-
lae tubum attiugentes; Spica laxiuscula. Diese Abart
scheint sich allerdings der O. indica G. Don zu nähern, un-
terscheidet sich aber von dieser hauptsächlich durch den
Kelch und die Brakteen. Vielleicht thut man nach dem Bei-
spiele Ledebour's (11. ross. III. p. 313.) am Besten, O.
indica G. Don, O. Mutclii Fr. Schultz und O. Hohenuckcri
Reut, nur als Abarten der O. ramosa L. zu betrachten und
ihnen dann noch O. macrantha C. Koch hinzuzufügen. Von
Wilhelms aus Grusien erhalten.
4. P. longiflora (Orobanche)Pcrs. syn. plant. II. p. 181.
In der Ebene des Araxes der eriwau'schen Provinz, 2700 —
3000' hoch. Von Wilhelms aus Grusien erhalten.
5. P. lanuginosa C. A. Mey. in Led. fl. alt. II. p. 460.
icon. pl. fl. ross. t. 377. Auf den Steppen im Gaue Da-
ratschitschak, 4500' hoch. Aus der Krim von Rogner er-
halten.
6. P. arenaria (Orobanchc) Borkh. in Roem. n. Mag.
I. p. 6. Im südlichen Daghestan, c. 800' hoch. Aus Gru-
sien von K. Schmidt; aus der Krim von Rogner er-
halten.
ß. Elongata ; Orobanchc arenaria Var. Reich, icon,
bot. Cent. VII. f. 931. Crispulo-pubescens, simplex; Scapus
elongatus, simplex, sulcatus, inferne distanter, superne dense
spicatus; Squamae paene omnes floriferae, ovato-lanceolatae,
calyce breviores; Bracteolae lineares, basin laciniarum calycis
662
lanceolatarum attingentcs; Calyx postice ad basin fissns, 4-,
raro 5-fidus; Corolla medio coustricta, cnrvata, violacea;
Laciniae labii inferioris oblongae, superioris ovatae , oranes
erectae; Fiiamenta glabcrrima, sed raargo loculorum antherae
yillosus; Stylus stamina loiige siiperans, emergens, glandu-
losus. Unterscheidet sich dnrch die Grösse von der Haupt-
art, aber auch dadurch, dass der Griffel die Antheren über-
ragt. In der Ebene des Araxes 3 c. 2700' hoch.
7. F. coerulea (Orobanche) Vill. bist. d. pl.de Dauph. p. 406.
Von Wilhelms und K. Schmidt aus Grusien erhalten.
8. P. syspirensis C. Koch; Simplex aut ex basi ramo-
sa, puberula; Squaraae et Bracteae oblongo-lanceolatae;
Bracteolae lineares, bracteas et lacinias lanceolato-angusta-
tas calycis quadrifidi aeqnantes; Corolla curvatula aut ere-
ctinscnla., sub medio constricta, ex parte superiori infundibu-
liformis; Labium superius emarginatum ; Lobi labii inferioris
ovati , ciliati, subaequales, denique reflexi; Fiiamenta glaber-
rima; Antherae loculorum roargines villosi; Stylus glandulo-
siusculus, staminibus longior; Stigma retusum, bilobum. Be-
sitzt die grossen Blüthen und die dichte Aehre der P. coeru-
lea (Orobanche) Vill., hat aber einen 4 -spaltigen Kelch und
länglich- (nicht eirund-) lanzettförmige Deckblätter. Im
Tschabantzthale des Gaues Sber, c. 5500' hoch.
9. P. lavandulaee» (Orobanche) Rchb. pl. crit. Cent.
VII. p. 935. Qrobanclic Schultzii Mut. fl. franc. Atl. suppl.
t. IL f. 2.
ß.Klegans; Ramosiuscula, lanuginosa; Squamae ovato-
lanceolatae, gemmas steriles aut ramos fulcrantes, crebrae;
Bracteae albo-lannginosae, calyce nervoso puberulo minores;
Bracteolae lineares, cum calyce saepe ex parte inferiori con-
natac; Calyx postice fissus aut integriusculus, irregulariter
663
5 — ölitlus et dentatus, laciiiiis lanceolato-subulatis; Corolla
atro-violacea, supra germen constricta, curvato- falcata, in-
flata, laciuiis subaequalibus , ovatis , pilis articulatis, violaceis
externe et interne vestitis; Filamenta glaberrima; Antherae
ex margine loculorum villosae, acutae; Stylus glaber. Unter-
scheidet sieh nur durch etwas grössere Blüthen und den
eigentümlichen Kelch. Interessant ist, dass hier die eine
oder die andere Brakteole bisweilen bei der Verwachsung der
Kelchblätter in das Innere der Kelchröhre gekommen ist.
Von Dr. Thirke aus der Umgebung von Brussa erhalten.
B. Cistanche Lk. et Hoffni. fl. port. I. p. 319.
10. P. armena C. Koch in Linn. XVII. p. 291. In der
Ebene des Araxes in der russisch - armenischen Provinz Eri-
wan, 2700' hoch.
II. Or ob an che C. A. Mey. fl. alt. II. p. 450.
11. O. alba Steph. in Willd. sp. pl. 111. p. 450. Buxb.
Cent. III. t 2. O. colorata C. Koch in Linn. XVII. p. 291.
Unter dem Namen O. alba Bieb. habe ich in den verschie-
denen Herbarien hauptsächlich Abarten der O. Epithymum
DC. gesehen. Selbst die Exemplare von Bieb erst ein und
Ledebour des Berliner Herbariums sind andere Arten, die
mit O. alba Steph. gar keine Aehnlichkeit haben. Im Wilr-
deuow'schcn Herbar (No. 11600.) ist von den 7 Blättern viel-
leicht nur das Exemplar auf Blatt 1 richtig. Auf Blatt 2 und
wahrscheinlich auch 7 ist O. vulgaris DC. Blatt 3 und 4 ent-
halten Varietäten der O. Epithymum DC. , Blatt 5 hingegen
O. comana Wallroth. So möchte auch die O. alba in Rei-
chenbach's Iconographie (Cent. VII. f. 912.), welche nach
einem kaukasischen Exemplar angefertigt wurde, zur O. Epi-
thymum DC. gehören. Grisebach hat das Verdienst, auf
664
diese Verwechselungen zuerst aufmerksam gemacht zu haben,
indem er an der Buxbaum'schen Abbildung, als der Grund-
lage der O. alba, festhält. In der Ebene des Araxes, die
2700' im Durchschnitt hoch liegt, gesammelt.
12. O. pruinosa Lapeyr. snppl. p. 87. Aus der Krim
von Rogner erhalten.
13. O. Epitliymnni DC. fl. franc. III. p. 490. Im südli-
chen Daghestan, c. 800' hoch.
ß. Sordida, unterscheidet sich durch schmutzig- braun-
gelbe Blüthen nnd dass sie auf Leguminosen-Wurzeln schma-
rotzet. Ebenfalls im südlichen Daghestan.
y. Ferruginea C. Koch in Linn. XVII. p. 291. unter-
scheidet sich von der Hauptart durch gedrängtere, Blüthen und
durch weit schmälere, lanzettförmige Kelchblätter. O. alba
Rchb. icon. bot. Cent. VII. f. 912. gehört ohne Zweifel hier-
her und nicht zu O. leucantha Gris. , die sich durch weisse
und unbehaarte Blüthen unterscheidet. Was Reichenbach
sonst nach deutschen Exemplaren als O. alba (f. 913 u. 914.)
abbildet, gehört wahrscheinlich ebenfalls in den Formenkreis
der O. Epithymum DC, obwohl Grisebach Fig. 913 zu
seiner neuen Art O. Bartlingii, die in DeCand. Prodro-
mus übergangen ist, zieht. In der Ebene des Araxes, c.
2700' hoch; von Wilhelms aus Grusien erhalten. Im
Tschabantz-Thale des Gaues Sber, c. 5500' hoch.
14. ©. antirrhina Reut, in DC. prodr. XI. p. 21. 0.
Epithymum ß. grandißora Rchb. icon. bot. Cent. VII. f. 889.
0. Epithymum C. Koch in Linn. XIX. p. 26. Aus Grusien
von Wilhelms und aus der Umgegend von Brussa durch
Dr. Thirke erhalten.
15. O. vulgaris DC. fl. franc. III. p. 489.
ß. Comosa; aus Grusien von K. Schmidt erhalten.
665
y. Grandißora Rchb. icon. bot. Cent. VII. f. 895. Von
Wilhelms aus Grusien erhalten.
16. O. rubens Wallr. diask. Orob. gen. p. 46. O. clalior
Rchb. icon. bot. Cent. VII. p. 901. 902. In der Nähe von
Derbend am kaspischen Meere.
17. O. elatior Sutt. in Transact. of the Linn. soc. IV.
p. 187. t. 17. Ans der Umgegend von Temirchanschura im
nördlichen Daghestan von Dr. Struve erhalten.
18. O. stigmatodes Wimm. Fl. v. Schles. p. 280. Im
politischen Hochgebirge, im Gaue Hemschin, c. 5500' hoch.
19. O. quadrifida C. Koch; Scapus, Squamae, Bracteae
et Sepala pilis furfuraceis albis deuse vestita ; Bracteae lau-
ceolatae, corollam vix superantes; Sepala connata, latissima,
quadrifida, laciniis mcdiis elougatis, exteriorifous brerioribus,
dentiformibus aut obsoletis , tubum corollinum aequantia ; Co-
rolla patula , snbrecta, superne curvatula, tubuloso-campa-
nulata; Labium siiperius bilobuni, labio inferiori paululum ma-
jus, laciniis omnibus denticulatis ; Stylus et Stamina supra
basin inserta, ex parte inferiori villosa. Hinsichtlich der laxen
Bliithen und der Blüthenform steht diese Art der O. Hederae
Dub. (0. barbata Rchb.) am Nächsten, und gehört mit die-
ser in die Nähe von O.caryophyllacea Sm. Von K.Schmidt
aus Grusien erhalten.
20. O. segetum Linn. XIX. p.26. Fiirfnraceo-pubescens,
pedalis et ultra; Squamae minimae , rarae, patulae , lanceola-
tae; Bracteae lanceolatae, floribus paululum longiores, ad
apicem spicae comosae, uninerves ; Sepala ex basi lanceolatä
subulata, hirsuta, tubum corollinum aequantia; Corolla cur-
vatula, glabriuscula aut puberula, tubuloso-campanulata; La-
bium superius integrum, porrectum, inferius patenti -horizon-
tale, laciniis ovatis, denticulatis; Filamenta ad basin tubi
666
inserta, ad medium pilosa, ceterum ut Stylus glaberrima.
Wegen der einnervigen Kelchblätter und der gelben Farbe
der Blütlien steht diese Art neben der O. Picridis Fr. Schultz
und O. Hcderae Dub. , unterscheidet sich aber wiederum
durch den Ursprung der Staubgefässe. Fr. Schultz er-
klärte diese Art für O. segetum Sprunn. , ein Namen, den
ich jedoch nirgends finde. In der Aufzählung der von Dr.
Thirke gesammelten Pflanzen habe ich bereits den Namen
(aber ohne Diagnose) aufgeführt, und stehe deshalb nicht an,
ihn auch feiner zu gebrauchen. Von Dr. Thirke aus der
Umgegend von Brussa erhalten.
21. O. caryophyllacea Sm. in Transact. of the Linn.
soc. IV. p. 169. Rchb. icon. bot. Cent. VII. f. 890. Ich halte
O. Galii Dub. durchaus für verschieden von der Smith'schen
O. caryophyllacea, die keineswegs eine Corolla basi sen-
sim ampliata, campanulata, wie Koch in seiner Synopsis
von der erstem verlaugt, sondern höchstens eine tubuloso-
campanulata besitzt. Bei O. Galii Dub. (O. vulgaris DC.)
beträgt die Breite der Krone oben ein Weniges weniger, als
die Länge, bei O. caryophyllacea Sm. hingegen ist sie fast
doppelt so gering. Ich habe die letztere nie auf Labkräutern
gefunden, sondern stets auf Medicago - Arten. Leider ist
mir bis jetzt die Original -Abbildung in Smith's plauts of
Kent (Tab. 3.) nicht zu Gesicht gekommen. In genanntem
Werke wird nach Hooker's british Flora O. caryophtßlacea
Sm. allerdings auf Galium Mollugo L., aber auch auf Ku-
bus f mucosus L. angegeben; ich möchte deshalb fast ver-
niuthen, dass Smith die gar nicht so fern stehende O. lucorum
AI. Braun ebenfalls unter seiner O. caryophyllacea mit ver-
standen hat. Wahrscheinlich ist dieses auch mit C. A. Meyer
bei der Aufzählung seiner kaukasischen Pflanzen der Fall ge-
wesen. Sehr häufig in Grusien und Schirwan, 300 — 2500' hoch.
667
22. O. Hederae Dub. bot. gall. p. 350. 0. barbata Rchb.
icon. bot. Cent. VII. t. 59. f. 892. Sollte nicht trotz der al-
lerdings tiefern Insertion der Staubgefässe O. lucorum AI.
Braun hierher gehören? In der Nähe von Eriwan, c. 2700'
hoch.
23. O. lucorum AI. Braun b. Fr. Schultz in Ann. d. Ge-
wächsk. d. Regensb. Ges. V. p. 504. Wächst nur auf hol-
zigen Wurzeln verschiedener Sträucher, als Berberis vulga-
ris L., unserer Rubus- Arten und Ligustrum vulgare L.
(ich fand die Pflauze nur auf dem Liguster), und kommt des-
halb fast nur im Schatten vor, während die verwandte 0.
caryophyllacea Sm. sonnige Stellen liebt. Die letztere un-
terscheidet sich durch die Schuppen und Brakteen, die eine
doppelt so breite Basis besitzen. Die Grösse der Blüthen
wechselt bei 0. lucorum AI. Braun ungemein, und eben so
ist die Aehre bald kürzer, bald länger, bald laxer, bald dich-
ter. Reichenbach bildet sie unter seiner 0. loricata
(icon. bot. Cent. VII. f. 918.) ab; er hatte das Original von
Spitzel als 0. flava Mart. , bei München auf den Wurzeln
von Berberis vulgaris L, gesammelt, erhalten. O. loricata
Rchb, ist allerdings im Allgemeinen laxblüthiger, unterschei-
det sich aber doch eigentlioh nur durch den hohen Stand der
Staubgefässe. Es scheint mir, als wenn 0. caryophyllacea
C. A. Mej. Verz. kauk. Pfl. p. 103. ebenfalls hierher gehöre,
denn sie wurde in Hainen der Provinz Talysch am kaspischen
Meere gesammelt. Dass sie nicht zu 0. caryophyllacea Sm.,
und am allerwenigsten zu 0. vulgaris DC. (0. Galii Dub.)
gehört, hat auch Ledebour schon in der Flora rossica (III.
p. 320.) ausgesprochen; der Verfasser dieses ausgezeichneten
Werkes bringt sie aber zu 0. loricata Rchb., die, wie 0.
caryophyllacea Sm., nur sonnige Stellen liebt. Im südlichen
Daghestan sehr häufig, 500 — 800' hoch.
668
24. ©. psilandra C. Koch; Flava, pilis subpaleaceis et
glamluliferis vestita; Squamae lanceolatae, obscirre plurinerves;
Spica laxiuscula; Bracteae lanceolatae, densius pilosae, ob-
scure trinerves, corollae longitudine; Sepala ex basi ovata
anguste lanceolata, integra, 1 — 2-nervia, braeteis paiihilum
minora; Corolla tubulosa, dorso vix currata, fauce magis
ampliata; Labium superius denticulatum, bilobum, erectum,
denique lateribns reflexum ; Stamina ad trientem partem corol-
lae inferiorem adnata, glaberrima, arcuata; Stylus obsolete
glanduliferus. Steht der O. flava Mart. und O. Picridis F.
W. Schultz am Nächsten; die erstere besitzt aber behaarte
Staubgefässe , die letztere hingegen eine ganze Oberlippe. Im
Banate.
25. O. alpigena. C.Koch; Caulis atro-brunneus^-squamis
5 — 6 lanceolato- elongatis, pilis paleaceis crispulis obsitis
instructus , inferne minus , superne magis villosus, vix pedalis ;
Spica densa, brunneo-rnbens ; Bracteae lanceolatae, obscure
plurinerves, magis villo crispulo et paleaceo vestitae, corol-
lam dorso curvatam, tubulosam, superne ampliatam aequan-
tes; Sepala lanceolato -linearia, integra, bracteis dimidio bre-
viora, nninervia; Labium superius erectum, integrum, valde
irregulariter et argute dentatum ; Filamenta basi lanceolata
villosa, ad trientem partem corollae inferiorem adnata, ceterum
glaberrima, arcuata ; Stylus obsolete glandulosus. Die laxer
blühende 0. rubens Wall, steht allerdings hinsichtlich der
Form der Krone nahe , jene unterscheidet sich aber hinlänglich
durch die mehrnervigen Kelchblätter und durch die gauzran-
dige Oberlippe. Diese besitzt hingegen die mir aber nur durch
die Beschreibung bekannte O. Picridis F. W. Schultz, an
dieser aber stumpfe Zähne. Ausserdem ist die genannte Art
am obern Theil der Staubfäden warzig-scharf. Im politischen
Hochgebirge, 5500—6500' hoch.
669
26. O. arachnoidea Fr. Schultz in Linn. XIX. p. 26.
(ohne Diagnose). Sesquipcdalis et ultra, pilis paleaceis, al-
bis, ex pluriina parte horizoutaliter patentibus vestita ; Squa-
mac rarae et Bracteae ovato-lanceolatae, plurinerves; Spica
villosa, elong-ata, laxa; Sepala 3 — öuervia, lanceolata, deute
aut .lacinia, divergente instructa, tubum corollae tubulosum,
curvatum aequautes; Corolla violacea, praecipue ad labium
superius porrectuin, deutieulatuin deuse et longe villosa; La-
bium inferius demum reflexum, lacinia media majori; Fila-
menta supra basin corollae inserta, ad medium pilosa, cete-
rum ut stjlus glaberrima. Steht ohne Zweifel der O. lori-
cata Rchb. icon. bot. Cent. VII. f. 917. am Nächsten, unter-
scheidet sich aber schon durch die hellvioletten Blüthen und
durch die aussen langwollige Oberlippe. Reuter zieht diese
Art in seiner Monographie (DC. prodr. XI. p. 27.) zur O.
yvbescens d'Urv. , einer mir nur durch seine Beschreibung
bekannten Pflanze , von der er aber eine corolla tubuloso-
catnpanulata, Stamina infrä medium tubi corollae inserta, a
basi ultra medium lannginoso- pilosa und einen Stylus glan-
dulosus verlangt , Merkmale , die der O. arachnoidea Fr.
Schultz abgehen. Von Dr. Thirke aus der Umgegend von
Brussa und von Rogner aus der Krim erhalten.
27. O. connata C. Koch; O. coerulcsccns C. Koch in
Linn. XVII. p. 291, nee Steph.; Scapns glabrescens, sed Spica
puberula; Squamae et Bracteae lanceolatae; Sepala antice
connata, tubo corollino plus duplo breviora, laciniis mediis
brevioribus, triangularibus, exterioribus plicato - carinatis, elon-
gatis; Flores cauli adpressi aut patuli; Corolla tubulosa, pu-
berula, rectiuscula; Labium superius apiculatum , ut labium
inferius minus irregulariter denticulatum; Filamenta alte, paene
sub medio corollae inserta, ad basin villosa, ceterum glaber-
rima; Antherae ad suturam superiorem loculorum barbatulae;
670
Stylus parce glandulosus. Steht wegen der verwachsenen
Kelchblätter vielleicht der mir nur durch die Beschreibung be-
kannten O. gamosepala Reut, nahe, scheint sich aber durch
die dem Stengel mehr oder weniger augepressten Blüthen uud
durch den hohen Stand der Staubgefässe hinlänglich zu unter-
scheiden. Sonst hat die Art grössere Aehnlichkeit mit O.
Medicaginis Bchb. icon. bot. Cent. VII. f. 919, die aber mit
der Duby'schen und Schult z'schen Pflanze gleichen Namens
nicht zu verwechselu ist. In der Ebene des xiraxes in der
russisch- armenischen Provinz Eriwan, c. 2700' hoch.
28. O. comana Wallr. diask. Orob. gen. p. 58. O. are-
naria Bieb. fl. taur. cauc. II. p. 83. In Tatarisch -Grusien
uud Schirwan auf Beifuss, 500 — 800' hoch.
III. Anoplon (Wallr.) C. A. Mey. Verz. kauk. Pfl. p. 103.
29. A.. coccineum (Phelipaea) Pers. syn. pl. II. p. 181.
Lathraea Phelipaea L. cod. No. 4392. Im südlichen Daghe-
stan von 300 — 1000' Höhe; aus Grusien von Wilhelms,
aus der Umgegend der kaukasischen Bäder von Dr. K o n -
radi erhalten.
IV. Lathraea Pers. syn. pl. II. p. 000.
30. Ki. Squamaria L. cod. No. 4394.
ß. Major, C. Koch in Linn. XVII. p.291. Im untern
Kaukasus in der grusischen Provinz Ssomcheth (Grusisch -
Armenien), c. 4000 — 5000' hoch.
Scroplllllariaceae Benth. in DC. prodr. X. p. 186.
Nachdem Walp ers in seinem Repertorium eine compila-
torische Monographie der Scrophularineen gegeben, hat wie-
derum Benth am in DeCandolle's Prodromus eine neue
Bearbeitung der Oeffeutlichkeit übergeben. Es thut mir leid,
671
nicht allein dem Verfasser des Repertorinms in dem Vorwurfe,
dass Benthain eine Menge Arten und Synonyme übersehen
und vergessen, beizustimmen, sondern auch nach genauerer
Einsicht in die Arbeit noch andere Mängel rügen zn müssen.
Die Diagnosen sind so allgemein gehalten nnd so wenig scharf,
dass es häufig ganz unmöglich wird , feste Uuterschiede her-
auszufinden und Pflanzen darnach zu bestimmen. Auch ist
die geographische Verbreitung keineswegs hinlänglich gewür-
digt. Während nach Beutham z. B. in Sibirien kaum 60
Scrophularineen wachsen, kennt mau aus diesem Theile
Asiens bereits mehr als die doppelte Anzahl, nämlich 128.
Ich kann mich auch keineswegs mit der Eintheilung ein-
verstanden erkläreu. Die Familie, wie sie B entkam aufge-
stellt hat, enthält 2 oder noch besser 3 Typen, von denen
ein jeder eine Familie begründen sollte. Schon Jussieu
hatte , ich möchte sagen , einen natürlichen Takt , indem er
seine Pedicularcs und Sero phulariae aufstellte; er war aber
noch nicht im Stande, die Genera genau zu scheiden. Bei
den einen herrscht in der Blüthe die Vier-, bei den andern
hingegen die Fünfzahl vor. Zn den erstem gehören eigent-
lich auch die Orobancheen und aus der Gruppe der Gratio-
Icen: Dodartia L. , während die von Beut ham gegebene
Abtheilung der Rhinantheen keineswegs nur 4-, sondern
auch 5 -gliederige Arten enthält. Dass Scrophularia L. zu
den Cheloneen gestellt ist , und wiederum die ohne Zweifel
den letztern sehr nahe verwandte Digitalis L. in einer an-
dern Gruppe steht, ist gewiss ein Missgriff. Trotz der ver-
schiedenen Blüthen haben Scrophularia L. und Vcrbascum
L. die nächste Veiwandtschaft zu einander; man kann na-
mentlich an Verbascum sinuatum L. und banaticum Roch,
nicht selten (auch im wilden Zustande) eine Metamorphose im
Blüthenbau beobachten, wodurch so ziemlich dieselbe Form
672
der Corolle, wie man sie bei Scrophularia L. sieht, entsteht.
Mit Recht haben Don in seinem grossen Werke und Koch
in seiner Synopsis der deutschen Flor eine Familie der Ver-
basceae anerkannt.
Da mir leider die Gelegenheit und auch die Zeit fehlte,
wenn auch nicht alle , doch möglichst viele Genera der Scro-
phularineen in der Entwickelung zu uutersuchen, so lege
ich doch meiuer Abhandlung orientalischer Pflanzen dieser Fa-
milie die neueste Arbeit des gelehrten Engländers zu Grunde.
Die Anzahl der bis jetzt bekannten Scrophularineen be-
trägt gegen 2000. Es sind mit wenigen Ausnahmen kraut-
artige Pflanzen, die auf die Physiognomie der Landschaften
nur sehr geringen Einfluss ausüben. In den Steppen der Nie-
derungen sowohl, als des Hochlandes im Oriente spielen je-
doch mehrere eben so eine Piolle, wie andere auf den Matten
und an den Abhängen der Gebirge.
Die Scrophularineen scheinen so ziemlich über die ganze
Erde verbreitet zu sein. Ihr Concentrationspnnkt sind die
heissen Länder Amerika's von Mexico bis nach Chili und Bra-
silien südwärts. Von dort sind nicht weniger als J/4 der gan-
zen Summe beschrieben. Wenn man aus Europa ebenfalls
*'a kennt, so liegt die Ursache hauptsächlich darin, dass die-
ser Erdtheil am Meisten untersucht ist. Doch giebt es aller-
dings auch einzelne Gruppen, die vorzugsweise in Europa
vertreten sind ; so die Verbasceen mit 60 von 130 Arten, die
Antirrhineen mit fast 100 von 160, die Dfgilaleen mit 20
von 32, die Veroniceen mit 5ö von 190 und die Euphra-
iieen mit 80 von fast 300 Arten. Chelonren (im Ganzen
gegen 200) wachsen nur 23, Gratioleen (über 4G0j 15 und
Siblhorpiecn (32) nur 3 in Europa. Salpiglossecn (mit
über 60 Arten), Caleeolariecn (deren es gegen 120 giebt),
673
Hcmümeridcem {*+vm bu äWr SO kern), K«»i«i«v«
k*ii 20 Artea), Brntärjccn (itrcm Vis j*ux 90 Wsckmfcc*
sia<äx. B*c&m*r<>cn (f^i*« 60 *Ji«l Gcr*rd*em (rtstm T&)
k#»mf» ia Ear^a pur akkt tw aa4 wacksra r«rau$i(rs«*
ix «Va hcisstm. LiaäVr« Aamkjfs. Pic*<- Wsü**a Öi Sajjp*-
•Aww«. 112 C*a]cc+4*rLv* , JüW aar 2 JVrkas«*», 9.4«-
tirrJkim*** . 21 CiW«aw* , JtWr 10 Ksrt*VW*tfir«. 87 Gr»-
ti+Wn, 19 SOlk*rpk>r*. »5 ümHkjMm, kia£*$ta *m*-
m» Mar 1 Digitaler* 12 IVn»«*c*r«, 14 £*db»rm-x. .1
Aas Xw4*«Kwkäi k?aat ae*a Ijtva kalk s» wl 5onr-
pkmlmrtvrr* . aaaUkk: 9 ItrmJmtrrtdrrm . 5 .li/wtiw«»
60 ( irtoroi j gqpn 50 Cw/«fcwi, 4 Drgrdafam, 10 I »
rMÜNv« , S fiadharrar« . 22 6«T*rrf*flrti aa4 «r** ■ 00 AV-
jaftramma« Di* iffiiwirrfrffrw c*ac*atTwa $kk *af «kr
SiaSsfitsft tmi Afrika iaiütat dastlks* i *a *rc*a 90 An«* MM»
64 «Acks*«. Aw$$enk*i kaawaw* <i*stlfc$t vw: 1 IVr«******,
|9 Cktimmtm* 4 Cfoitafor«, 1*9 GrmtC+itum, 3 Sitatajr
pt*v«. 10 KwJMrjorm . 1 JVr*«*r*v, 12 Bvdkawaw«. 10
(*«-r*r*h«Y« x*«l 1 Ä»;»*r*$»Y«\ Im &uu*a V.Mtuu * $ t*tx
«äkreaA wa» aus As^tnUk« kam« » M «Vr .Srraj» fc Wtrwwy»
ktaau Si<> sca^ia«* awek im «kr Tkat Aaf iw^r» la$*l-
Knftaril A»^«r*T«k«iRck sjuat^am www« t« §***. Mjui
ktaai rw« «Ion 8 S*jy*£iW>rira. 1 OJfirtAtr <nv > t CJWtfV
aw, SO Gr***^«*, l5«4fW-^MV-, ^JVr*«*fvvm, 11 ffocaV-
mererm a«4 9 K»f»kr4K<Mv«,
l>Wr l M S.mi/vft*;«rr«<Y* k«aa« «Uta aa$ Osua£*a*
wad *»Ar: 6 I Vrk****** . 5 Amtirrlwem* 14 CMmw« . I
Ka^Wkw, ifctx 100(«Vx/»m^v« . 2 SiaaJTyWv», U KW-
tUfjWm , 2 D*f«Ml**, \: t ,r*«t.Vtfw, 11 K*«-k*«tYv«i . 11
G<*r*r«tWv« a«4 28 K»^r*shY«, A«$ *** L*a«fta ria$$
UrM. «i «MV * ;
674
um das rothe Meer hat man bereits über 60 Scrophulari-
neen beschrieben, und zwar 4 Verbasceen, 12 Antirrhineen,
3 Cheloneen, 1 Escobediee , 10 Gratioleen, 2 Sibthorpieen,
4 Buddlejeen, 11 Veroniceen , 8 Buchnereen , 1 Gerardiee
und 5 Euphrasieen. Der Orient besitzt verhältnissmässig
viele Repräsentanten aus dieser Familie, nämlich über J/7,
also über 300. Davon kommen über 80 auf die Verbasceen,
über 40 auf die Antirrhineen , 50 auf die Cheloneen, 3 auf
die Gratioleen, 10 auf die Digitaleen, über 70 auf die f<e-
roniceen, 1 auf die Gerardieen uud gegen 50 auf die fiw-
Närhstdem reihet sich Nordasien mit 125 Arten au, die sich
auf die Gruppen in folgender Weise vertheilen: 7 Verbasceen, 8
Antirrhineen, 10 Cheloneen, 4 Gratioleen, 1 Sibthorpiee,
3 Digitaleen , 32 Veroniceen, 2 Gerardieen und gegen 70
Euphrasieen, Aus Nordafrika sind verhältnissmässig wenig
Scrophularineen beschrieben, obwohl seine Flor mit der des
gegenüberliegenden südlichen Europa sehr übereinstimmt. Man
kennt kaum 60 Arten, und zwar 6 Verbasceen, über 30.4m-
tirrhineen, 7 Cheloneen , 2 Sibthorpieen, 7 Veroniceen und
5 Euphrasieen.
Die übrigen Ländergruppen erscheinen deshalb karg
vertreten, weil sie ausserodentlich wenig bekannt sind; es
möchten aber auch in der That die Scrophularineen daselbst
weniger häufig vorkommen. So kennt man von den Inseln,
die nordwestlich von Afrika liegen, 30 Arten (2 Verbasceen,
11 Antirrhineen, 7 Cheloneen, 1 Gratiolee, 2 Sibthorpieen.
1 Buddle jee , 2 Veroniceen, 2 Gerardieen und 2 Euphra-
sieen), von denen hingegen, die südöstlich liegen, nur 27
(1 Hemimeridee , 6 Gratioleen, 1 Sibthorpiee , 8 Buddle-
jeen , 1 Veronicee , 5 Buchnereen und 2 Gerardieen). Aus
675
dem tropischen westlichen Afrika, was aber doch mit Abys-
sinien und wahrscheinlich noch mehr mit Mozambique sehr
viel Uebereiustimmendes besitzt , hat man 26 Scrophulari-
neen (2 Escobedieen, 10 Gratioleen y 4 Sibthorpiecn , 9
Buchnereen und 1 Gerardiee). Das südlichste Amerika mit
den dabei liegenden Inseln ist so ausserordentlich wenig be-
kannt und scheint auch in der That arm an Scrophulari-
neen zu sein , dass die Zahl von noch nicht 20 Arten keines-
wegs auffallen darf. Es sind 5 Calceolarieen , 4 Chcloneen,
2 Gratioleen, 7 Vcroniceen und 1 Euphrasiee. Dass man
ans China und Japan nur 17 kennt, mnss aber um so mehr
auffallen , als man mehr Scrophularineen vermuthen sollte.
Von ihnen gehören i zu den Chcloneen , 8 zu den Gratio-
leen, 1 zu den Sibthorpicen , 1 zu den Buddle jeen^ 7 zu
den Veronicecn, 1 zu den Buchnereen, i zu den Gerar-
dieen und 2 zu den Euphrasieen. Am wenigsten bekannt
und vertreten ist Centralasien, d. h. die unbekannten Regio-
nen jenseits der Kaspisee, zwischen Altai undHimalaya, denn
man kennt von daher nur 8 Arten dieser Familie.
In den nördlichen Ländern des Orientes , wo übrigens die
Scrophularinecn mehr vertreten zu sein pflegen, als im Sü-
den, wachsen 279 Arten (44 Euphrasieen , 64 Veroniceen,
10 Digitaleen , 1 Sibthorpiee , 3 Gratioleen, 41 Chcloneen,
37 Antirrhineen und 79 Verbasceeii) , von denen ich 178
hier angegeben habe. 101 Art sind mir entgangen, die an-
dere Reisende beobachteten. Von den bezeichneten 178 Scro-
phulurineen gehören 34 den Euphrasieen, 45 den Vcroni-
ceen , 10 den Digitaleen , 1 den Sibthorpieen, 3 den Gra-
tioleen, 22 den Cheloneen, 26 den Antirrhineen und 38
den Verbasceen an. 57 Pflanzen befinden sich übrigens in
meiner orientalischen Sammlung, die entweder neu sind, oder
aus dem Oriente noch nicht beschrieben waren. Deutschland
43*
676
besitzt kaum halb so viel, nämlich 141 Scrophularineen
(4c2Euphrasieen} 34 Veroniceen, 10 Digitaleen, 1 Siblhor-
piee, 1 Gratioleen , 10 Cheloneen, 19 Antirrhineen und 23
Verbascecn), also 138 weniger als der Orient. 61 deutsche
Scropliularineen (und zwar 23 Euphrasieen, 12 Veroni-
ceen, ö Digifaleen, 1 Chelonee, 8 Antirrhineen und 12
Verbusceeii) kommen nicht in den näher bezeichneten Län-
dern des Orientes vor, dagegen besitzen diese 1Ö9 Arten, die
nicht in Deutschland wachsen.
Was nun die Art und Weise des Vorkommens der Scio-
phularincen anbelangt, so lieben die wenigsten Wälder oder
sonstige schattige Stellen. Es gehören hierher : Melampy-
rum sylvaticum L. , Veronica phoenicantha C. Koch, V.
umbrosa Bieb., V. viaxima Stev. , V. nigricans C. Koch,
V. ofßcinalis L. , Digitalis ferruginea L. , D. nervosa
Steud., Scroplwlariu Scorodonia L. , S. betonicaefolia L.
und V. melissaefolia d'Urv. An lliessendem Wasser und
häufig auch mehr oder weniger im Schatten, besonders im
Gebirge wachsen: Rh/nanlhus urientalis L. , Rh. Elephas
L., Veronica Beccabunga L. , V. Anagallis L. , V. ana-
galloides Guss , Gratiola ofjicinalis L. , Scrophularia cy-
migera C.Koch, S. Neesii Wirtg., S. ilwensis C. Koch, S.
hemschinica C.Koch, S. Olivcriana Wydl. , S. canina L.
und Verbascum oreophilum C. Koch. An feuchten Stellen,
namentlich auf feuchten Gebirgswiesen, kommen vor: Alecto-
rolophus major (Rh inanthus) Ehrh., A. minor (Rhinan-
thus) Ehrh., A. hirsutus All , Pedicularis campylosipho
C. Koch, P. villobractea C. Koch, Euphrasia ofjicinalis
L. , Odontit es rubra Pers., Veronica serpj/llifolia L. und
Scrophularia vernalis L., an Sümpfen und Quellen : JLimo-
tella aquatica L. und am Meeresufer Verbascum gnapha-
loides Bieb.
677
Auf Acckern und überhaupt auf angebautem Boden sam-
melte ich: Melampyrum arvense L. , 31. barbatum W. et
K., Veronica biloba L. , V. verna L. , V. arvensis L., V,
Buxbaumii Ten., V. rcticulata C. Koch, V. Cymbalaria
Bert. , fr. hederaefolia L. , V. polita Fries , Linaria Kla-
tine (Antirrhinum) L. , L. caucasica Muss. Puschk. , L,
commutata Beruh. , L. Sparta {Antirrhinum) L., L. ar-
meniaca Chav., L. simplex [Antirrhinum) AYilld. , Ver-
bascum Thctpsus L. uud V. Blatt aria L.|, auf trocknem,
namentlich mergeligem und kalkigem, aber auch auf dürrem,
wasserlosem, traehytischem Bodeu hingegen: Trixago apula
Stev., T. carnea Gris., Veronica biloba L., V. atbanica C.
Koch, V. praecox L., V. ceratocarpa CA. Mej., V.crista
gaili Stev., V. Buxbaumii Ten., Li/iaria vulgaris L. , L.
macroura (Antirrhinum) Bieb. , L. armeniaca Chav., An-
tirrhinum Orontium L., Verbascum Thapsus L., V. phlOj
moiiles L., V. Lagurus F. et M., V. ovalifolium Don, V.
betonicuefolium Desf. , V. saccalum C. Koch, V. molle C.
Koch, V. pyramidatum Bieb., V. sinuatum L. , V. bana-
ticum Schrad., V. rubiginosum W. et K., Celsia Suworo-
wiana C. Koch uud Dodartia orientalis L. Auf Mauern,
Häusern , Dächern sah ich Veronica Jiliformis Vahl, An-
tirrhinum Orontium L,, A. majus L. und ji. tortuosum
Bosc.
Steppen lieben: Scrophularia variegala Bieb., S. ru-
pestris Bieb., Linaria fastigiata Chav., L. pyramidata
Spreng., L. dalmatica (Antirrhinum) L., L. genistacfolia
(Antirrhinum) L., L. linifolia (Antirrhinum) L., L. ma-
croura (Antirrhinum) Bieb., L. vulgaris L., Jerbascum
phlomoidcs L., V. pyramidatum Bieb., V. sinuatum L.,
V. Orientale Bieb., V. speciosum Scbrad., V. oxycttrpum
C. Koch, V. speetabile Bieb. und Celsia aurea C. Koch;
678
Matten niid zwar die niederen Höhen hingegen: Odontites
lutea (Euphrasia) L., Eufragia viscosa (Bartsia) L., E.
latifolia (Euphrasia) L., Veronica Chamacdrys L., V,
anisophylla C.Koch, V. secundißora C. Koch, V, latifo-
lia Koch syn., V. austriaca L., V, caucasica Bieh. und V.
minima C. Koch; der höheren Gebirge endlich: Pedicularis
caucasica Bieb., P. Nordmannianu Bunge, P. comosa L,,
P. Friderici Augusti Tom., P. Sibthorpii Boiss. , P. ac-
modonta Boiss., P. Hucquetii Graf, P, condensata Bieb.,
Rhinanthus strictus C.Koch, Euphrasia minima Schleich.,
E. pygmaea C. Koch, Veronica gentianoides Vahl , V.ar-
vensis L., Scrophu.aria Oliveriana W.ydl,, Verbascum al-
p ige» u in C. Ko ch .
An Abhängen, zwischen Gestein beobachtete ich: Vero-
nica prostrata L., V. orientalis Vahl, V. parvifolia Vahl,
V. pectinata L., V. multißda L,, V. tenuifolia Bieb. , V.
Icurdica Benth. , V. sytpirensis C. Koch, V. liivanensis C.
Koch, Digitalis ferrugi.iea L.', Scrophularia chrysaniha
Jaub. et Sff.j S. incisa Weinm., S. rupestris Bieb., Lmaria
dshorochensis C. Roch, AnarrHinum Orientale Benth. und
Celsia orientalis L.; in Hochthcälern hingegen: Verbascum
oreophilum C.Koch, V. pilematophorum C. Koch, V.
sphen-mdroides C. Koch, Linaria syspirensis C. Koch,
L. gcnistacfolia {Antirrhinmn) L., G. dalmatica (Anr
lirrhinuvi) L., Scrophularia cymigera C. Koch, Veronica
latifolia Koch syn. und V. austriaca L.
679
Erste Abtheiluiig.
Rhinantllideae Benth. in DC. prodr. X. p. 423.
Erste Gruppe.
Euplirasieae Benth. in DC. prodr. X. p. 626.
I. Melatnpyrum-L. cod. No. DCCC1V.
1. Bf. sylvaticum L. cod. No. 4360. In den Wäldern auf
dem Nordabhange des pontischen Gebirges auf Augitporphjr,
1500 — 3000' hoch.
2. M. barbat um W. et K. plant, rar. Hung. p. 89. t. 86.
Im Riondelta bis in die Nähe des messchischen Gebirges auf
angeschwemmtem und tertiärem Boden bis zu 500' Höhe. Im
pontischen Hochgebirge auf Urgestein, 5500 — 6500' hoch.
3. M. arvense L. cod. No. 4387.
u. Lancifolium ; in ganz Transkaukasien und in
Daghestan sehr häufig und auf allen Bodenarten, bis zu 5000'
Höhe. Auch im kaukasischen Gebirge auf Kalk und Thon-
schiefer, c. 3500' hoch.
ß. Linifolium ; liebt mehr die höheren Regionen, so
im kaukasischen Gebirge auf Kalk, Thonschiefer und Por-
phyr, 3000 — 5000' hoch; im Tschorukgebiet im Gaue Arta-
nudsh auf Kalk und Porphyr, c. 3500' hoch; im Gaue Sber
auf Porphyr und Urgestein, 4000 — 5000' hoch.
IL Pedicularis L. cod. No. DCCCVIII.
A. Cyclophyllum Bunge in Led. fl. ross. III. p. 269.
4. P. caucasica Bieb. fl. taur. cauc. II. p. 72. P. nudi-
caulis C. Koch in Linn. XVII. p. 289. Im untern Kaukasus
auf Trachyt, 3000 — 5000' hoch. Auf dem pontischen Ge-
birge auf Urgestein, 4000 — 7000' hoch.
080
B. Rhyncholopha Bunge in Led. fl. ross. III. p. 277.
' |5. P. ISTordiiianmana Bunge in Led. fl. ross. III. p. 277.
Sehr häufig auf dem politischen Gebirge auf Urgestein, 5000
— 9000' hoch; auf dem armenischen Hochlande in dem Gaue
Artahan , c. 5000' hoch. Diese Art möchte doch vielleicht
nicht von der P. Jacquini Koch verschieden sein, denn es
soll jene einzig gänzlicher Mangel an Behaarung von dieser
unterscheiden. Ich besitze aber aus den Tyrolcr Alpen
Exemplare der P, Jacquini Koch, die ebenfalls ohne alle
Behaarung sind und sich nur durch zurückgeschlagene Kelch-
zähne vor jener auszeichnen.
C. Lophodon Bunge in Led. fl. ross. III. p. 284.
6. P. coinosa (L.) Bunge in Led. fl. ross. III. p. 292.
a. Genuina; als Pedicularis cappadocica, flore
magno flavescente, asphodeli radice im Gundelsh. Herbar;
im Banate auf Jurakalk.
ß. Frondosa Pall. Die Blattabschnitte erscheinen weit
breiter und besitzen keinen knorpeligen Rand. Die Brakteeu
sind fast sämmtlich fiederspaltig. Leider stehen mir nur
Fruchtexemplare zu Gebote, aus denen sich das Verhältniss
zur Hauptart nicht bestimmt herausstellen lässt. Im Ansehen
weicht sie allerdings etwas ab. In den Gebirgen in der Nähe
von Tiflis ziemlich häufig; auf Trachyt und tertiärem Gestein,
2500 — 3000' hoch.
7. P. Friderici Augusti Tommas. in Linn. XIII. p. 74.
t. 2. Im untern Kaukasus auf Trachyt, 3000 — 5000' hoch.
Aus Grusien von Wilhelms erhalten.
8. P. SiMliorpii Boiss. diagn. pl. orient. IV. p. 83. Steht
der F. achillcifolia Steph. unbedingt sehr nahe, unterschei-
det sich aber durch die gezähnelte Unterlippe. Aus Grusien
681
von Wilhelms als P. comosa und von Dr. Tliirke auf
dem bithynischen Olymp gesammelt.
ß. Somchetica-, in allen Theilen grösser, auch sind
Kelch und Deckblätter nur an den Rändern und auf der Mit-
tclrippe wollig. Exemplare im Berliner Herbar, zum Theil
von Steven gesammelt, haben gar keine Behaarung an der
Aehre, und sind dort als P. comosa aufgeführt. Als Pedi-
cularis artnena , flore longo angusto flavescente, asphodeli
radice im Gundelsh. Herbar. Es wäre möglich, dass P.
aemodonta Boiss. hierher gehörte, eine Pflanze, die aber
gänzlich unbehaart ist, während hier der untere Theil des
Stengels mehr oder weniger wollig erscheint. Hierher gehört
vielleicht das von Nordmann in Gurien und von Lede-
bour (FI. ross. III. p. 294.) in einer Anmerkung zu P.achil-
leifolia Steph. fragweise zu P. Sibthorpii Boiss. gezogene
Exemplar. Auf der Westseite des Alagäs auf Basalt (und
Trachvt, c. 6000' hoch.
9. P. aesnodonta Boiss. diagu. pl. Orient. IV. p. 62. Im
politischen Hochgebirge auf Porphyr und Urgestein, 5000 —
7000' hoch.
D. Anodon Bunge in Led. fl. ross. III. p. 296.
10. P. condensata Bieb. 11. taur. cauc. II. p. 72. Im
politischen Hochgebirge auf Urgestein und Porphyr, 5000
— 7000' hoch.
ß. Chrysostacliys ; Brakteen und Kelch sind mit gold-
gelber AYolle bedeckt. Von K. Schmidt aus Grusien er-
halten.
11. P. Hacquetii Graf in Flora XVII. 1. p. 42. Steht
der P. condensata Bieb. nahe , unterscheidet sich aber durch
zartere, nicht knorpelrandige Blätter. Im pontischeu Hoch-
gebirge auf Urgestein, c. 7000 — 9000' hoch.
682
12. P. recutita L. cod. No. 4403. Von Rogner ans
der Krim erhalten.
13. P. cainpylosipho. Caulis glaberrimus, striatus, par-
cifolius; Folia bipinnatifida, pinmilis serratis, margine cartila-
gineis, glaberrima, radicalia petiolata, caulina sessilia ; Spi-
ca densa, ovata, ant oblongo -cylindrica; Bracteae ex parte
inferiori aiireo-lanatae , superiori glabrae, crenatae; Caljx
ovatus, aureo-hirsutus, subbilabiatus, lariniis dentiformibus;
Tubus corollinus e calyce egrediens, denique inciirvus; Galea
subcernua, ex apice curvata, erostris, edentula; Filaraenta duo
pilosa, duo glabra. Steht zwischen der P. recutita L., mit
der sie die einwärts gebogene Krone gemein hat, und der P.
atropurpurea Nordm., welche denselben Habitus besitzt. Auf
dem pontischen Hochgebirge auf Augitporphyr und Urgestein,
4000—7000' hoch.
ß. Glabra; Kelch und Brakteen siud unbehaart. Eben-
daselbst.
14. P. villoforactea C. Koch ; Caulis elatus, glaberrimus,
striatus, foliatus; Folia glaberrima, supremis sessilibus ex-
ceptis, petiolata, inferiora ex ambitu oblonga, pinnata: pin-
nis pectinato-pinuatifidis, pinnulis plerumque triangulari-lan-
ceolatis; Spica densa, oblonga, denique elongata; Bracteae
inferiores foliaceae, serratae, mediae et superiores linea-
res, saepe creuulatae, omues flores superantes, Jana alba
deusissime yestitae; Calycis ovati, lanati deutes trianguläres;
Tubus corolliuus lougius exsertus, erectiusculiis: pars exserta
galeae longitudine, snperne latior; Labium parvum; Fila-
menta omnia, praeeipue superne, villosa. Hat den Habitus
der P. condensala Bieb. , unterscheidet sich aber durch dun-
kelpurpurrothe Blüthen uud durch linienförmige, weiss- (nicht
gelb-) wollige Brahteeu. Auf dem politischen Hochgebirge
auf Augitporphyr und Basalt, c. 5000' hoch.
683
15. P. Wilhelmsiana Fisch, in Bieb. fl. taur. cauc. III.
p. 412. P. euvome Stev. im Berliner allgem. Herbar. Von
Wilhelms aus Grnsien, von K. Schmidt aus Karahagh
erhalten.
16. P. olympica Boiss. diagn. pl. orieut. IV. p. 83. Möchte
sich kaum wesentlich von P. jlammea L. unterscheiden. Von
Dr. Thirke auf dem bithynischen Olymp gesammelt.
III. Rhinanthus Bieb. fl. taur. II. p. 68.
Grisebach hat, gestützt auf Linue's Diagnose von
Rhinanlhus , die nur nach Alectorolophus - Arten gemacht
zu sein scheint, den Namen Rhinanthus auch nur für die
letzteren benutzt, und deshalb für die Arten des Bieb er-
st ein'schen Rhinanthus den neuen Namen Rhynchocorys
vorgeschlagen. Abgesehen davon, dass die früheren Botaniker
unter Rhinanthus und Elephas hauptsächlich nur die Arten
des Gr is e Ij ac h'schen Rhynchocorys , unter Crisla galli
und yticclorolophus , was ja nur die griechische Uebersetzung
des erstem ist, hingegen die Arten des Grisebach'schen
Rhinanthus verstanden, abgesehen auch davon, dass Rhi-
nanthus, auf deutsch Nasenblume, in der That der Form
der Blume hei den Arten, die wir zu diesem Genus rechnen,
vollständig, aber den Arten, die nach Grisebach dazu ge-
hören, gar nicht entspricht, so muss man von Haus aus alle
neuen Namen möglichst vermeiden, um nicht den Wirrwarr in
der Synonymie zu vermehren. Es ist ja sonst zum Glück bis
jetzt noch Niemandem eingefallen, einen Linne'schen Genus-
Namen zu ändern, wenn die von Linne gegebene Diaguose
den Arten nicht mehr entspricht. Man führt selbst hinter dem
Namen des Genus das „L." noch fort, wenn vielleicht auch
nur eine einzige Linne'sche Art darin geblieben ist und der
684
Charakter eine solche Umänderung erlitten, dass Niemand die
Liune'sche Diagnose noch darin sucht.
17. R. ©rientalis L. cod. No. 4372. Sehr häufig im
kaukasischen Gebirge, selbst noch in der Nähe der Schnee-
region auf Urgestein, Porphyr und Kalk; in der russisch -
armenischen Provinz Eriwau, und zwar im Gaue Daratschi-
tschak, c. 4500' hoch, auf Trachyt. Aus Grusien von Wil-
helms und K. Schmidt erhalten.
18. R. Elephas L. cod. No. 4373. Im Gebirgsgau Thia-
neth auf Kalk, c. 3000' hoch. Von K. Schmidt aus Ta-
lysch erhalten.
ß. Parvifolius ; ziemlich unbehaart und zart. In den .
nördlichen Thälern des pontischeu Gebirges auf Augitporphyr,
bis zu 1500' Höhe.
•y. Grandifolius; ziemlich unbehaart und aufrecht. Aus
Grusien von K. Schmidt und Wilhelms erhalten.
19. Rh. strictus C. Koch; Villosus, glandulosus; Caulis
subpedalis , stricte erectus , simpliciuscultis ; Folia inferiora
ovato-oblonga aut oblonga, superiora ovata; Spica inferne
laxa, superne densa; Galea rostro subulato -retuso , recto,
et supra basin antice utrinque deute aueta. Unterscheidet sich
von R. Elephas L. durch den stets mehr oder weniger ein-
fachen und aufrechten Stengel und durch die dichtere Aehre.
Im politischen Hochgebirge auf Urgestein, c. 5500 — 9000'
hoch.
IV. Alectorolojjhtis (Hall.) Rchb. 11. exe. I. p. 357.
20. A. major (Rhinanthus) Ehrh. Beitr. IV. p. 144. In
Transkaukasien allgemein, und zwar auf allen Bodenarten,
500 — 5000' hoch.
21. A. minor (Rhinanthus) Ehrh. Beitr. IV. p. 144.
Mehr in gebirgigeren Gegenden Grusiens, so im Gaue
685
Thianeth auf Kalk, c. 3000' hoch, im Thalkcssel des Terek,
am Kasbek auf Thoiischiefer und Trachyt, c. 5500' hoch.
Im politischen Hochgebirge auf Urgestein, 6500 — 7000' hoch.
22. A. hirsutus All. 11. pedein. I. p. 58. Rhinanthus
villosus Pers. syn. pl. II. p. 151. Im Bauate aufwiesen mit
Kalkboden.
V. Bunge a C. A. Mey. Verz. kauk. Pll. p. 108.
23. B. trifida (Rhinanthus) Vahl symb. I. p. 44. Als
Pedicularis armena supina, folio trifido, flore magno 11a-
vescente im Gundelsh. Herbar.
VI. Kuphra sia Pers. syn. pl. II. p. 149.
24. E. officinalis L. cod. No. 4380.
a. Stric/a; Erecta, strieta, simplex aut ramosiusciila;
Folia ovato-oblonga, profunde serrata, serius cristata. Mehr
auf Gehirgswiesen, so auf dem Nakerala auf Kalk und Por-
phyr, c. 5000' hoch, im Gaue Daratschitschak auf basaltisch-
traehytischem Boden, c. 4500' hoch. Von Wilhelms und
K. Schmidt aus Grusien erhalten.
ß. Rostkoviana Hayne Arzn. IX. t. 7. Auf der Nord-
seite des politischen Gebirges, auf Augitporphyr, bis zu 3000'
Höhe.
y. Nemorosa Pers. syn. pl. II. p. 149. Auf den höhe-
ren Bergwiesen des politischen Gebirges, auf Augitporphyr,
von 3000 — 6000' Höhe.
S. Micrantha Rchb. 11. exe. I. p. 358. Im kaukasi-
schen und politischen Hochgebirge, 5000 — 7000' hoch, auf
Urgestein, Porphyr und Trachyt.
25. E. minima Schleich, ap. DC. 11. franc. III. p. 473.
In Imerien auf Porphyr und Kalk, 800 — 2000' hoch.
686
26. E. pyginaea C. Koch. Simplicissima, uni-, bi-flora
6 — 9 lin. alta, pubescens; Folia ovata aut subrotunda, utrin-
que subbidentata, dentibus obtusiusculis j Caljcis laciniae ob-
longo-lanceolatae; Corollae tubus longe exsertus; Labium
superius bilobum, inferius trilobum, laciiiiis patenti-erectis,
emarginatis. Unterscheidet sich you zwergigen Exemplaren
der E, ofjicinalis L. d. micranlha Rchb. durch noch stum-
pfere und weit breitere, nicht lauzett -pfriemenförmige Kelch-
zähue. Auch ragt die Krone weit mehr heraus. Auf dem
pontischen Hochgebirge auf Urgestein, 6000 — 8000' hoch.
VII. Odontites Pers. syn. pl. II. p. 150.
A. Lasiopera Benth. in DC. prodr. X. p. 549.
27. O. glutinosa (Euphrasia) Bieb. 11. taur. cauc. II.
p. 70. Im obern Kurgebiet auf Trachyt , c. 5000' hoch. Aus
Grusien von Wilhelms und K. Schmidt erhalten.
28. O. caucasica C. Koch in Liun. XVII. p. 289. In der
armenischen Provinz Eriwan auf trachytischem Boden, c. 3000'
hoch.
B. Orthantha Benth. in DC. prodr. X. p. 550.
29. O. lutea (Euphrasia) L. cod. No. 4383.
ß. Hirtella. Sollte nicht O. räuchert Boiss. diagu.
pl. or. IV. p. 74. hierher gehören? Die Länge der Staub-
gefässe habe ich auch bei deutschen Exemplaren der O. lutea
(Euphr.) L. verschieden gefunden. In der Nähe der kauka-
sischen Bäder auf tertiärem Boden, c. 800' hoch. In Ime-
rien auf tertiärem Boden, c. 300 — 800' hoch.
C. Euodontites Benth. in DC. prodr. X. p. 550.
30. O. rubra Pers. syn. plant. II. p. 150. Aus der Krim
von Rogner erhalten; in Transkaukasien allgemein auf al-
len Bodenarten , 1000 — 3000' hoch. Im Tschornkgebiet und
687
zwar im Gaue Artanudsh auf Kalk nnd Porphyr, 2500 — 4000'
hoch.
VIII. Triarago Benth. in DC. prodr. X. p. 543.
31. T. apula Stev. in Mem. de la soc. d. natur. de Mose.
VI. p. 4. Bartsia Triarago L. cod. No. 4375. In der schir-
wan'schen Ebene auf Kalk- und Mergel -Boden sehr häufig
bis zu 500' Höhe.
ß. Maarima; Bartsia majeima Pers. syn. pl. II.
p. 151. Als Rhinanthus cretica, maxima, foliis et floribus
amplioribus im Gundelsh. Herbar.
32. T. cainca Gris. spie. flor. Rum. etBith. II. p. 544. (?)
Aus der Umgegend von Brussa durch Dr. Thirke erhalten;
in der Umgebung von Konstantinopel auf Mergel und Kalk,
bis 800' Höhe.
IX. E ufragia (Gris.) Benih. in DC. prodr. X. p. 542.
33. E. viscosa (Bartsia) L. cod. No. 4370. Aus Gru-
sien von Wilhelms erhalten. Als Pedicularis maritima,
luteo magno flore, ex insulis Stoechadibus im Gundelsh.
Her bar.
ß. Major; Bracteae majores, florem aequantes aut
superantes; Calycis laciniae palatum corollae attingentes. Als
Pedicularis cretica, majeima spicata lutea im Gundelsh.
Herbar.
34. E. latifolia (Euphrasia) L. cod. No. 4379. Als Pe-
dicularis cretica , annua , minimo flore vix conspicuo im
Gundelsh. Herbar. Auf den letzten Ausläufern des Kauka-
sus im Osten anf tertiärem Boden, c. 1500 — 2000' hoch.
Aus Grusien von Wilhelms und K. Schmidt erhalten.
ß. Digitata C. Koch in Lira. XIX. p. 23. Von Dr.
Thirke aus der Umgegend von Brussa erhalten.
y. Minor C. Koch in Linn. XIX. p. 23. Ebendaher.
688
Zweite Gruppe.
Veroniceae Benth. in DC. prodr. XI. p. 456.
X. Veronica L. cod. No. XXVI.
A. Ptendolysimachia Koch syn. ed. 2. p. 605.
35. V. spicata Koch syn. ed. 2. p. 607.
a. Vulgaris Koch syn. ed. 2. p. 607. Im Banate auf
Jurakalk.
ß. Hybrida Bieb. fl. taur. cauc. I. p. 8. Zeichnet sich
durch zottigen, sitzenden und tief 4-theiligen Kelch und durch
weit schmälere Blumenabschnitte, die noch au der Basis von
Kelchabschnitten bedeckt sind, hinlänglich von der Hauptart
aus. Koch verbindet diese Abart mit V. orchidea Crantz
fl. austr. IV. p. 333, von der wir eine sehr gute Abbildung
von Rochel (pl. bau. rar. t. XXI. f. ,42) besitzen und die
wohl mit V. hybrida L. cod. No. 73. identisch sein möchte.
Allein diese ebenfalls zur V. spicata Koch gehörige Abart
ist weit grösser, und nach einem von Reichenbach aus
dem Banate erhaltenen Exemplare von V. crassifolia Kit. in
R. et S. syst, veget. I. p. 96 nicht verschieden. Von Wil-
helms und K. Schmidt aus Grnsien erhalten.
B. Bcccabunga Gris. spie. fl. Rum. et Bith. II. p. 31.
36. V. Anagallis L. cod. No. 82. Im Kaukasus auf
Kalk- und Porphyrboden, c. 3000—4000' hoch. Im politi-
schen Hochgebirge auf Urgestein, 5500' hoch, und im Tscho-
rukgebiete auf Kalk und Augitporphyr, 4000 — 5000' hoch.
37. V. Beccalmnga L. cod. No. 81. Aus der Krim von
Rogner erhalten. In Grusien mit der vorigen an Bächen,
von 800 — 1500' Höhe, auf tertiärem Kalk und Mergel.
38. V. anagalloides Guss. icon. pl. rar. p. 5. t. 3. In
der Krim von Rogner gesammelt. Im tatarischen Grusien
689
auf Mergel und Kalk, 600 — 800' hoch. Sehr häufig iu der
armenischen Provinz Eriwan, sowohl in der Ebene, als in
dem Hochgaue Daratschitschak auf basaltisch - trachytischem
Boden, 2700 — 5000' hoch. Im Tschorukgebiete auf Kalk
und Porphyr, 2000— 5000' hoch.
C. Chamaedrys Gris. spie. fl. Rum. et Bith. II. p. 28.
39. V. Chainacdrys L. cod. No. 89. V. pilosa Willd.
Herb. No. 323. Die kaukasischen Pflanzen zeichneu sich durch
hellblaue Blüthen aus. Sehr häufig in Transkaukasien auf
allen Bodenarten bis in das kaukasische Hochgebirge von 800
bis 6000' Höhe. Im Gaue Daratschitschak auf den dortigen
Hochsteppen auf trachytischem Boden, c. 4500' hoch. Im
Gaue Hemschin im pontischen Hochgebirge auf Urgestein, 5000
bis 6000' hoch.
ß. Pilosa Schmidt Cent. I. p. 17. Aus Grusien von
Wilhelms erhalten.
y. Corymbosa. Die Blüthen bilden eine armblüthige
Doldeutraube , und sämmtliche Blätter sind eirund und kurz
gestielt. Von Dr. Thirke aus der Umgegend von Brnssa
erhalten. '
S. Peduncularis Bieb. fl. taur. cauc. I. p. 11. V. um-
brosa Willd. Herb. No. 222. So ähnlich auch in der That
V. peduncularis Bieb. der V. Chamaedrys L. erscheint , so
möchte sie doch speeifisch verschieden seiu. Das Verhältniss
der Fruchtstiele zur Kapsel ist gewiss nicht zufällig, son-
dern fest. Leider stehen mir keine Fruchtexemplare zu Ge-
bote , um vielleicht in den Saamen einen durchgreifenden Un-
terschied zu finden. Bentham giebt die Kapsel an der
Spitze abgerundet an, während sie bei V. Chamaedrys L.
emarginirt ist. Die Behaarung der Pflanze wechselt und ver-
schwindet sogar ganz und gar auf den Blättern. In dem
22r Bd. 69 Heft. 44
690
Willdeno w'schen Herbar befinden sich verschiedene Pflan-
zen als V. peduncnlaris ± unter andern auch V. secundi-
jiora C. Koch und eine ächte V. Chamaedrys L. Auf den
Nordabhängen des untern Kaukasus auf Kalk und Porphyr,
c. 800 — 1200' hoch. Ans Samssche von Wilhelms und
aus Karthli unter dem Namen V. latifolia von K. Schmidt
erhalten.
40. V. phoenicantha C. Koch. Multicaulis 3 caulibns
pedalibus, adscendeutibus, ex parte inferiori glabris, ce-
ternm uudique nee tarnen distinete bifariam pilosis; Folia
ovata, inciso-serrata, brevissime petiolata, pilis singulis,
prostratis vestita, snpra racemos ovato-lanceolata , profunde
serrataj Spicae oppositae, longiores , pedunculo puberulo fo-
linni superante iiistructae, denique laxae; Pedicelli frnetiferi
horizontales, bractea oblougä et calyce quadrifido triplo lon-
giores; Corolla carnea, caljee paululum major; Capsula ad
basin sensim attenuata, ad apicem subretusa, vix aut minime
emarginata, glabriuscula, diametro transversali latior; Semina
in quoque loculo sub-3, ex facie inferiori margine crasso,
elevato coneava. Unterscheidet sich von der langblüthigen
Abart der V. Chamaedrys L. durch weit kleinere, rosafarbige
Blüthen und durch die Samen. Sonst besitzt sie grosse
Aehnlichkeit mit der grössern und steifern V. urticae folia L.
Veronica Chamaedrys foliis parvis Buxb. Cent. I. p. 25. t. 41.
f. 1. möchte eher hierher gehören. Unter demNamen V. pe-
duncularis habe ich Exemplare von K. Schmidt und Wil-
helms erhalten, wesshalb ich vermuthen möchte, dass auch
Bi eberstein sie ebenfalls mit darunter verstanden hat. In
der daghestaniseh.cn Provinz Kuba, auf Mergel und Kalk, bis
zu 1000' Höhe. Im politischen Hochgebirge auf Urgestein,
c. 5000 — 6000' hoch.
691
41. V. timbrosa Bieb. fl. taur. cauc. 1. p. 11. Icon. pl.
fl. ross. I. t. 7. Die Pflanze hat ein von V. Chamaedrj/s L.
so sehr verschiedenes Ansehen, dass ich keineswegs nach L e -
debour (ii. ross. III. p. 243.) sie mit der zuletzt genannten
Pflanze und am Allerwenigsten mit der langblüthigen Abart
verbinden möchte. Der Stengel ist übrigens ringsherum, aber
fein behaart. Aus der Krim von Rogner erhalten.
42. V. anisopliylla C. Koch in Linn. XVII. p. 287. Scheint
der V. umbrosa Bieb. noch näher zu stehen, als der V. pro-
st rata L. und der schmalblättrigen Abart der V.latifoliaL.,
der Hauptstengel ist aber nicht liegend, sondern verkürzt
und kopfförmig. Die sekundären Stengel sind fein und fast
2 reihig behaart und stets einfach, die sehr verschieden ge-
formten Blätter hingegen nur am Rande feinhaarig. Die
Brakteen, die übrigens häufiger den behaarten und feinen
Blüthenstielen an Länge gleichen, sind, wie die 4 Kelchab-
schuitte, mit feinen, aber anliegenden Haaren besetzt. V.
anisophylla Benth. (V. ßenthami C. Koch) ist eine ganz
andere Pflanze, die sogar in eine andere Gruppe gehört, ob-
wohl Bentham's Diagnose scheinbar auch zu meiner Pflanze
passt. Hier sind die Blüthen klein und stehen auf langen
Stielen, während diese bei meiner Pflanze kürzer sind und
grosse Blumen tragen. Auf der Ostseite des Alagäs auf ba-
saltischem Boden, c. 3500' hoch.
43. V. secundiflora C. Koch in Linn. XVII. p. 288.
B e n t h a m und L e d e b o u r scheinen meiner Angabe von der
Beschaffenheit der Saamen nur geringen Glauben zu schenken,
anstatt dieser Eigenthümlichkeit der Gruppe, Avornach auch hier
auf der Unterfläche ausgehöhlte Saamen vorkommen, selbst mehr
Aufmerksamkeit zu widmen und die Arten einer nähern Unter-
suchung zu unterwerfen. Ohne Zweifel besitzen noch mehrere
44*
692
Arten der Gruppe dergleichen Samen. Diese hat grosse
Aehnlichkeit mit der langblüthigen Ahart der V» Chamaedrys
L., und möchte vielleicht mit V. laxa Benth. identisch sein.
Die Bliithentrauhen sind übrigens nicht arm-, sondern lax-
blüthig, und die kreisrunde Kapsel ist kaum emarginirt, Be-
merkungen, die der früher gegebenen Diagnose angepasst
werden müssen. Im Gebirgsgaue Radscha anf Kalk, c. 4000'
hoch.
44. V. maxima Stev. in Mein, de la soc. d. nat. de Mose»
II. t. 11. f. 8. Veronica pratensis , omnium maxima Buxb.
Cent. I. p. 23. t. 34. Linne zieht mit Unrecht die Bnx-
baum'sche Pflanze zur V. latifolia L. Sie unterscheidet
sich von der am Nächsten stehenden V, Chamaedrys L. durch
die kürzeren Fruchtstiele, die von der den Kelchabschnitten
ziemlich an Länge gleichen Kapsel fast um die Hälfte über-
treffen werden. Die Kapsel ist nicht, wie Ledebour will,
länger als breit. Auch stehen die langen Aehren, deren Stiele
in der Regel kürzer als die Blätter sind, aus deren Achseln
sie entspringen, nicht wagerecht ab, wie Bie borst ein be-
hauptet, sondern sind aufsteigend. In Gurien auf angeschemm-
tem und tertiärem Boden, bis zu 500' Höhe. In den Wäldern
auf der Nordseite des pontischen Gebirges, auf Augitporphyr,
1000 — 3500' hoch.
ß. Stricta; eine eigenthümliche Abart, die ich von
Wilhelms als V. latifolia erhielt, aber gewiss hierher ge-
hört. Sie hat allerdings die Form genannter Pflanze, aber
besitzt einen viertheiligen Kelch und eine kleine, nur wenig
herausragende Krone. Die unteren Blätter sind rundlich , die
anderen eirund. Nur die mittleren haben einen kurzen Stiel.
45. V. urticaefolia L. lil. suppl. p. 83. Im Banate auf
Jurakalk.
693
46. V. nigricans C. Koch. Eine sehr gute Art, welche
mit V. montana L. verwandt ist. Die Kapseln sind dick,
breiter als lang und kaum emarginirt. Von den grossen Sa-
men, die auf der untern Seite eine tiefe und linieuförmige
Höhlung besitzen, befinden sich in der Regel 2 in jedem Fa-
che. Im Gaue Letschkum auf Kalk und Porphyr, c. 3000'
hoch. In 6 ii ri en auf angeschwemmtem Boden.
47. V. officinalis L. cod. No.75. In Daghestan auf Kalk-
und Mergelboden, 500 — 1000' hoch. Yon Wilhelms aus
Grusien erhalten.
48. V. latifolia Koch syn. ed. 2. p. 605.
et. Major-, V, latifolia L. cod. JNo. 92. excl. Syn.
Buxbaumii. Aus der Krim von Rogner erhalten. Im Ba-
nate auf Jurakalk.
ß. Minor; V. Teucrium L. cod. No. 84. Aus Gru-
sien von Wil heims erhalten.
49. V. austriaca L. cod. No. 90. excl. synon.
ß. Recta Benth. in DC. prodr. X. p. 474. Ich be-
zweifle, dass diese auf dem ganzen kaukasischen Isthmus vor-
kommende Pflanze eine selbstständige Art ist, da sie sich nur
durch laxere Aehren und durch den Mangel eines 5ten Kelch-
abschnittes unterscheidet. Ich besitze übrigens Exemplare der
ächten V. austriaca L. aus Tyrol, bei denen ebenfalls der
5te Kelchabschuitt fehlt. Da Beutham von dieser Pflanze nur
eine kurze Diagnose giebt, so soll hier zur richtigeren Be-
urtheilung eine weitere Beschreibung folgen :
Multicanlis , molliter et crispulo pnbescens; Canles sini-
pliciusculi, erecliusculi; Folia heteromorpha, caulina ex am-
bitu ovata aut oblonga, laciniis saepe serratis, acutiuseiilis,
inferioribus longioribus, oblongis aut lineari-oblongis, sessi-
lia, fasciculorum in axillis et caulis supra racemos lineari-
694
oblonga , pauciserrata autintegra, inargine subrevoluto, in pe-
tioluni brevissimum attenuata; Spicae saepe oppositae, elon-
gatae, multiflorae; Bracteae lineari-oblongae, pedicello pa-
tulo ant erecto longiores aut eum aequantes; Calycis laciniae
anticae majores lateralibus dimidia parte longiores, pedicel-
Inm aequantes, omnes lineari-oblongae, acutiusculae ; postica
deheiens; Anthcrae sagittato-oblongae; Capsula obeordata
aeque longa ac lata, lacinias caljcis majores aequans, pube-
rula, eraarginatiira aentiuscula, diametro transversali maximo
ad snura apicem. Von K. Schmidt und Wilhelms aus
Grusien erha'ten.
50. V. caucasica Bieb. fl. taur. cauc. I. p. 13. Von K.
Schmidt aus Grusien erhalten.
51. V. prostrata L. cod. No. 86. Koch sjn. ed. 2. p. 604.
Unterscheidet sich Ton der verwandten V. oricntalis Vahl
durch kleinere, mehr rundliche und wenig emarginirte Kap-
seln und durch weit dichtere Aehren. Ans der Krim von
Rogner erhalten. In der armenischen Provinz Eriwan auf
basaltischem Gerolle, c. 2700' hoch.
ß. Serrata; Multicaulis, caulibus adscendentibus aut
decumbentibus, puberulis; Folia oblonga, serrata aut inciso-
serrata, infera in petiolum attenuata, cetera subsessilia, gla-
briuscula, ex margiue scabra; Spicae oppositae, densinsculae;
Bracteae lineari-oblongae, ex margiue scabrae, pedicellum su-
perantes; Calycis laciniae lineares, obtusae, valde inaequales,
anticae laterales duplo snperantes; postica minima; Corolla me-
dioeris, violaceo-coerulea, calyce tertia parte major. Möchte
doch vielleicht eine Abart der V. prostrata L. sein, hat aber
doch auch ein davon verschiedenes Ansehen. Die Länge eines
Stengels beträgt wenig über einen halben Fuss. Auf der
Westseite des Alagcäs auf Basalt, 5000 — 6000' hoch.
695
y. Pinnatißda ; als Veronica cappadocica, minima,
foliis laciiiiatis iai Guudelsh. Herbar. Diese Abart unter-
scheidet sich von der verwandten V. multißda L. durch
kleinere, aber dichtere Bliithen, hat aber eine noch grössere
Verwandtschaft mit V. parvifolia Yahl, die vielleicht selbst
zur V. prostrata L. .gehören möchte.
52. V. orientalis Vahl sp. I. p. 71. Benth. in DC. prodr.
X. p. 469. Veronica orientalis minima, foliis laciniatisBuxb.
Cent. I. p. 26. t. 41. f. 2. Im Willdeno w'schen Herbar
befinden sich unter diesem Namen verschiedene Pflanzen aus
dieser Gruppe: V. erecta Benth., V. austriaca Jacq. und
V. multißda L. In Grusien ziemlich häufig an den Mergel -
und Kalkhöhen, 800 — 2000' hoch; in Daghestan auf der
Nordseile des dort nur aus Kalk und Mergel bestehenden
kaukasischen Gebirges, c. 1500' hoch. Im Paschalik Kars
auf Peperit- Boden, c. 4800' hoch.
ß. Taurica Willd. sp. pl. I. p. 69. Besitzt stets nur
4 Kelchabschnitte, und hätte von Bentham, da er seine V.
recta als gute Species betrachtet, konsequenter Weise ebenfalls
als Art aufgeführt werden müssen, zumal sich auch in der That
im Habitus eine Verschiedenheit zeigt. Sollte nicht V. kur-
dica Benth. hierher gehören? Aus der Krim von Rogner
erhalten.
63. V. parvifolia Vahl enum. I. p. 72. Benth. in DC.
prodr. X. p. 471.
ß. Psilocarpa; Plures caules subsimplices ex capite
crasso, lignoso, decumbentes aut adscendentes, cauo-pubescen-
tes; Folia lineari-oblonga, pectinato-serrata, subsessilia, fasci-
culorum in axillis et supra raccmos laxiusculos, breves, cano-
puberulos linearia, omnia margine subrevoluto, cano-pube-
scentiaj Bracteae lineari-oblongae, longitudine pedicelli et
696
calycis laciiiiarum major um; Laciniae laterales plus duplo
minores, postica minima aut nulla; Flores rosei, parvi; Cap-
sula didyma, diametro transversali duplo latior, glaberrima,
leviter et late emarginata. Entweder selbststcäudige Art oder,
wie Benth am ganz richtig bemerkt, mit V. parvifolia.Ya.hl
uud seiuer V. multi/ida, die sich überhaupt kaum unter-
scheiden, oder, wenn man die dichten Trauben ins Auge
fasst, zu V. prostrata L. gehören möchten, mit V. orien-
talis Vahl zu vereinen. Dann könnte sogar V, Orientalin
Yahl selbst noch zu V. prostrata L. gezogen werden. Zwi-
schen basaltischem Trümmergestein in der armenischen Pro-
vinz Eriwan , c. 2700' hoch.
54. V. pectiuata L. cod. No. 87. Veronica constanti-
nopolitana incana > Ch am acdrys folio Buxb. Cent. I. p. 25.
t. 39. f. 1. Als Veronica constantinopolitana, Chamacdrys
folio , incana im Gundelsh. Herbar. Sollte nicht auch V.
polifolia Benth., welche sich nur durch eine weniger emargi-
nirte Kapsel zu unterscheiden scheint, hierher gehören? Von
Dr. Thirke aus der Umgebung von Brussa erhalten.'
55. V. multifida L. cod. No.91. Willd. Herbar. No. 232.
Bieb. fl. taur. cauc. I. p. 12. nee Benth. Veronica montane,
folio vario Buxb. Cent. I. p. 24. t. 38. Pluricaulis, pnberula,
caulibus et ramis inferis floriferis, diffusis, adscendentibus aut
decumbentibus ; Folia heteromorpha, infera et ramorum infe-
riorum minora, oblonga, crenata aut inciso-serrata, caulina
internodio denique multo breviora, ex ambitu ovata, piunati-
fida, laciuiis lineari-oblongis, saepe incisis, inferioribus lon-
gioribus , fasciculorum in axillis et supra racemos oblonga aut
lineari - oblonga , pinnatifida; laciniis linearibus, rarius inte-
gra; Spica longe pedunculata, sub-20-flora; Bracleae lineari-
oblongae, pedicello vix longiores; Flores dilute coerulei aut
697
lactei; Laciuiae calvcis anticae lateralibus vix dnplo longio-
res, lineares, pedicellum aequautes, postica minima, saepe
deficiens; Antherae ovatae$ Capsula obeordata, emarginaturä
aciitiusrula, puberula, diametro transversali maximo supra
medium. Unterscheidet sich schon durch die Grösse von V.
austriaca L. , "da die Stengel kaum mehr als 6 Zoll Länge
besitzen und die Blätter nicht länger als 5 — 8 Linien wer-
den. Auf den Abhängen der Gebirge, aber nie auf Matten j
sehr häufig auf Mergel , Kalk und Molasse durch ganz Gru-
sien, 800 — 2500' hoch. Ebenfalls ganz gewöhnlich im un-
tern Kaukasus und auf der Hochebene von Kars auf Trachyt
und Peperit, 2500—6000' hoch.
56. V. tenuifolia Bieb. fl. taur. cauc. I. p. 13. Willd.
Herbar. No. 233. Chamacdrys austriaca, foliis tenuissime
laciuiatis Bauh. pin. p. 248. möchte hierher gehören; jedoch
ist diese Pflanze nach einem Ruiz'schen, im Berliner Herbar
befindlichen Exemplar eine kleine V. austriaca L., die aller-
dings grosse Aehnlichkeit mit V. tenuifolia Bieb. besitzt,
allein weit längere Trauben hat. Veronica cappadocica,
foliis laciuiatis Touru. Corol. Mnlticaulis, crispulo-pubescens;
Caules et Kami inferi diffusi, adscendentes aut decumbentes;
Folia heteromorpha, infima squamaeformia aut minuta, oblon-
ga, crenata, cetera ex ambitu orata, pinnata, pinnis inferio-
ribus elongatis, oranibns linearibus, rarissime pinnatifidis, in-
ternodio breviora; Spicae sub-20-florae, interdum oppositae;
Bracteae anguste oblongae aut lineares, obtusiusculaej pedi-
cello lineari vix breviores; Calvcis laciniac oblongae, obtn-
sae , anticae lateralibus dnplo, postico triplo longiores. Er-
scheint keineswegs immer so lang als Biebersteiu meint,
und besitzt mit V, multijida L., von der es vielleicht doch
nur eine Abart bilden möchte, Grösse und Habitus gemein.
698
Au den Abhängen des untern Kaukasus auf Kalk und Tra-
chyt, 1500 — 3000' hoch.
57. V. kurdica Beuth. in DC. prodr. X. p. 473. Scheint
sich von V. orientalis Vahl ß. taurica Stev. nur durch den
kleinereu Kelch zu unterscheiden, der von der fast rundlichen,
einarginirten uud schwach geaderteu Kapsel um ein 1/s in
der Länge übertroffen wird. Im obern Kurgebiet auf Trachyt
und Porphyr, 5000 — 6000' hoch.
58. V. syspirensis C. Koch; Caulis diffusus, ex parte
prostratus, ex basi ramosissimus, lignescens, puberulus aut
glabriusculus; Folia oblonga, pauciserrata, glabrinscula, bre-
viter petiolata aut subsessilia, supra racemos angustiora; Ra-
cemi saepe prostrati aut adscendentes et denique subsecuudi,
puberuli; Calycis quadrifidi laciniae inaequales et bracteae an-
guste oblongae, pedicello tenui breviores; Corolla (ut videtur)
rosea aut violacea, calycem duplo superans, mediocris nee
ampla; Capsula calycis longitudiue, puberula, subreniformis,
sinn aperto ex basi rotundata, nee attenuata. Steht der V.
orientalis Vahl am Nächsten, unterscheidet sich aber durch
weit breitere Blätter und durch die Kapsel. Dasselbe gilt auch
bei dem Vergleiche mit V. kurdica Beuth. Im Tschabantz-
thale des Gaues Sber auf Urgestein und Porphyr, c, 5000
bis 6000' hoch.
59. V. petraea Stev. in Mein, de la soc. d. nat. de Mose.
III. p. 250. Im Terekthale auf Protogyn und Porphyr, c. 3000'
hoch. V. minula C. A. Mey. ist weit kleiner und befindet
sich im Willde no w'schen Herbar unter dem Namen V, cg-
mosa Adams.
60. V. liwauensis C. Koch; Prostrata, ramosa, diffusa;
Caulis puberulus; Folia oblonga aut rarius oyata, utrinque
2-, 3-crenata aut integriuscula, in petiolum brevem attenuata,
699
crassiuscula , glaberrima ; Spica louge pedunculata, puberula;
Bracteae pedicellis plus dnplo minores , parvae ; Calyx par-
vus, lineam altus, glaberrimus, a Capsula reniformi dnplo
superatus; Loculi dispermi. Steht zwischen V. petraea Stev.
und V. minuta C. A. Mey. , und unterscheidet sich von der
letztern, die ohne Zweifel hinsichtlich der Grösse am Näch-
sten steht, durch die die Blätter an Länge übertreffenden all-
gemeinen Blüthenstiek. V. petraea Stev., die übrigens dop-
pelt so lange Blätter, als sieBentham angiebt und als V.li-
wanensis C. Koch besitzt, unterscheidet sich ausserdem noch
durch Kelchabschnitte, die der Kapsel an Länge gleichen.
Im Gaue Liwaneh auf Kalk, Thonschiefer und Melaphyr, 1500
— 3000' hoch.
61. V. telephiifolia Vahl enum. I. p. 65. Als Veronica
armena, Telephii fotio im Gundelsh. Herbar.
D. Veronicastrum Koch syn. ed. 2. p. 608.
Die Abtheilung, wie sie Bentham gegeben undLede-
bour angenommen hat, ist unnatürlich, da sie verwandte Ar-
ten, wie z. B. V. filiformis Sm. , von den übrigen einblüthi-
gen, trennt. Wollte man alle Ehrenpreissarten mit ausgehöhl-
ten Saamen zn einer Gruppe vereinen, dann gehörten auch
V. secundißora C.Koch, V. nigricans C. Koch und wahr-
scheinlich noch manche andere aus der Gruppe Chamacdrj/s,
deren Saamen man nur bis jetzt noch nicht untersucht hat,
dazu; man brächte auf diese Weise im Habitus sehr verschie-
dene Arten neben einander.
62. V. serpyllifolia L. cod. No. 80. Im armenischen
Gaue Daratschitschak auf Trachyt, c. 4500' hoch. Yon
Wilhelms und K. Schmidt aus Grusien erhalten.
63. V. gcntianoides Yahl symb. I. p. 1. Als Veronica
cappadocica erecla , Gentianellae folio im Gundelsh.
700
Herbar. Sehr häufig iii Gebirgen der Krim, des ganzen
kaukasischen Isthmus und der kleinasiatischen Nordküste auf
Kalk, Urgestein, Porphyr und Trachyt, 3000 — 7000' hoch.
64. V. biloba L. cod. No. 94. Rchb. icon. bot. VII. t. 641.
V. campylopoda Boiss. diagn. pl. Orient. IV. p. 80. Eine V.
biloba, wie sie Bentham auf Boissier's Angabe hin an-
giebt, kenne ich gar nicht. So viel ich Exemplare aus den
verschiedensten Gegenden untersuchte, hatten sie sämmtlich
zurückgeschlagene Fruchtstiele und nützliche Saamen. Als
Veronica cappadocica, Ocymi folio, flore minima im
Gundelsh. Herbar. Sehr häufig in der armenischen Pro-
vinz Eriwan auf basaltisch - trachytischem Boden, c. 3700'
hoch.
65. V. minima C. Koch in Linn. XVII. p. 288. (als Abart
der V. biloba). V. nudicaulis ß. eglandulosa Led. fl. ross.
III. p. 252. Annua; Caulis simplicissimus , pollicaris, vix
ultra, erectus, tenuis, pnberulus; Folia caulina, 2-paria, re-
mota, oblonga, glabra, floralia ad basin attenuata, denique
flore breviora; Flores parvi, 3 — 6, vix e calyce emergeutes;
Laciniae calycinae oblongae, Capsula biloba glaberrimä, 8 —
10 semina plana includente breviores; Stylus emarginaturä
dimidio brevior. Steht der V. acinifolia L. am Nächsten,
unterscheidet sich aber durch ihre Kleinheit und Zartheit.
Der Griffel nimmt auch nur die Hälfte der Emarginatur ein,
während er bei V. acinifolia L. ihr gleicht. V. pusilla
Boiss. und V. montioides Boiss. sind gewiss nahe verwandt,
wenn nicht, wenigstens die letztere, identisch. Doch soll
hier die Kapsel eirund und gar nicht emarginirt sein, wäh-
rend bei V. minima C. Koch schon im jugendlichen Zustande
beide Abschnitte deutlich sind. V. pusilla Boiss. besitzt aus-
serdem einen mehr beblätterten Stengel und weit längere Blii-
thenstiele. T. nudicaulis Kar. et Kir. hat allerdings sehr
701
grosse Aehnlichkcit mit V. minima C. Koch, unterscheidet
sich aber durch Längere Blätter, mehr Blüthen und durch con-
cave Samen. In der armenischen Provinz Eriwan an dem
Ostfusse des Alagäs auf Basalt, c. 3500/ hoch.
66. V. albanica C.Koch; Erecta, ramosa, rarissime sim-
plex, pubescens, annua; Folia infera ovata, cetera oblonga,
omnia serrata, breviter petiolata; Bracteae lineari - oblongae,
inferiores pedicellum paululum, superiores vix duplo superan-
tes; Calycis laciniae oblougo -lanceolatae, acutiusculae, hirsu-
tae et saepe glandulosae , per paria breviter counatae, ad ba-
sin racemi Capsula duplo, ceterum triente parte longiores,
a corollä ex longitudine panlulum superatae; Capsula trans-
versali diametro brevior, biloba, hirsuta, loculis venosis, ere-
ctis, ideoque emarginaturä augustissimä , saepe vix visibili ;
Stylus exsertus; Semina concava, laeviuscula. Scheint der
mir unbekannten V. cardiocarpa (Diplophyllum) Kar. et
Kir. am Nächsten zu stehen. Diese besitzt aber eirunde
Kelchlappen und eine Kapsel , die breiter als laug ist , und
keine solche schmale Emarginatur hat. Auch V. biloba L.
ist ähnlich, hat aber ganz andere Kapseln. Bisweilen ver-
wachsen bei V. albanica C. Koch die beiden Fächer so voll-
ständig mit einander, dass die Emarginatur ganz verschwin-
det. Auf den Mergelhöhen am kaspischen Meere, 500 —
1000' hoch.
67. V. acinifolia L. cod. No. 101. Von Dr. Thirke
ans der Umgegend von Brussa und von Rogner aus der
Krim erhalten.
68. V. verna L. cod. No. 99. In Tatarisch - Grusien auf
tertiärem Boden, c. 500 — 800' hoch.
69. V. praecox All. auct. 5. t. 1. f. 1. Vahl spec. I. p.79.
An dem Zusammenfluss der Ksia und des Kur auf tertiärem
Boden, 700 — 800' hoch.
702
70. V. arvensfs L. cod. No. 96. In Grusien ziemlich
häufig auf Kulturland und unter Rasen, 500 — 2000' hoch. Auf
dem politischen Gebirge auf Urgestein, c. 5000 — 7000' hoch.
71. V. ainoena Bieb. fl. taur. cauc. I. p. 19. Cent, pl
ross. rar. I. t. 18. Aehnelt in der That einer kleinen V.
Chamaedrys L. mehr, als irgend einer Art in dieser Gruppe.
Von Wilhelms aus Grusien erhallen.
E. Alsinoides Koch syn. ed. 2. p. 610.
72. V. ceratocarpa C. A. Mey. Verz. kauk. Pfl. p. 106.
In der Nähe von Derbond auf Molasse, bis zu 500' Höhe; aus
Talysch von K. Schmidt erhalten.
73. V. crista galli Stev. in Mem. de la soc. d. nat. de
Mose. III. p. 251. In Daghestan sehr häufig auf Mergel
und Kalk, bis zu 1500' Höhe. Von Wilhelms aus Grusien
und von K. Schmidt aus Talysch erhalten.
74. T. Buxbaumii Ten. fl. neap. I. p. 7. t. 1.
ß. Decasperma; Major; Semina snb-10, profundius
coneava, rugulosa. Sehr häufig in Grusien und Schirwan
auf Kalk- und Mergelboden, bis zu 2500' Hohe.
/. Hex asper ma^ Minor; Semina sub-6, saepe minus
coneava et minus rugulosa. Steht der V. alpestris L. näher,
unterscheidet sich aber durch die Form der Kapsel. Im kau-
kasischen Gebirge eben so häufig als in Transkaukasien auf
allen Bodenarten von 200 — 6000' Höhe. Von Dr. Thirke
bei Brussa gesammelt.
<?. Maxima; V, agrestis ß, byzmitina Sibth. et Sm.
fl. graec. I. t. 8. In der Umgegend von Konstantiuopel auf
Mergel und Kalk, bis zu 800' Höhe.
75. V. reticulata C.Koch; Pluricaulis, caulibus et ramis
inferis prostratis aut adscendentibus, simplieibus, pubernlis;
703
Folia nitentia, ovata, serrato - dentata aut- crenata, ad basin
subito attenuata out retnsa, breviter petiolata, ex margine
pubcmla, ccterum glnbriiiscnla; Pedunculi patentissimi, folium
tlorale dnplo superantes, pnbertili; Laciniae calycinae lineari-
oblongae, acutiusciilae, margine puberulae, denique patentis-
simae; Capsula glabra, nervoso-reticulata, biloba, lobis di-
vcrgentissimis, calyce brevior, stylo sinus latissimi altitudine
coronata; Semina plana. Im Ansehen gleicht diese Art der
V. Buxbaumii Ten., unterscheidet sich aber durch die Saa-
men, deren Form sie mit V. Jiliformis Sm. gemein hat.
Diese ist aber in allen ihren Theilen kleiner und besitzt stum-
pfere Kelch- und Kapsel -Abschnitte, welche letztere auch
keineswegs so sehr divergiren. Veronica Jiosculis oblongis,
pediculis insidentibus, Chamaedryos folio major Buxb. I. t. 40.
f. 2. möchte der glänzenden Blätter wegen eher hierher gehören,
als zu V. Buxbaumii Ten., obwohl der Autor genannter Pflanze
diese auf die Buxbaum'sche Abbildung gründen wollte. Im
politischen Hochgebirge auf Urgestein und Porphyr, 4000 —
6000' hoch.
76. V. filiformis Smith in Transact. of the Linn. soc. I.
p. 195. Im kaukasischen Gebirge sehr häufig auf Urgestein,
Kalk und Porphyr, 2000 — 6000' hoch. Nicht seltner kommt
sie im untern Kaukasus auf Kalk und Trachyt, 1500 — 5000'
hoch, und im politischen Hochgebirge auf Urgestein, 5000 —
7000' hoch, vor.
77. V. Cyinbalaria Bert, amoen. it. 56. Sibth. et Sm. fl.
gr. t. 9. Veronica chia, Cymbalariae folio, venia, llore
albo, umbilico viresceute Buxb. Cent. I. p. 25. t. 39. f. 2. Von
Dr. Thirke aus der Umgegend von Brussa erhalten.
78. V. hederaefolia L. cod. No. 97.
ß. Triloba Opiz. In Grusien auf Mergel- und Kalk-
boden, 800 — 1500' hoch.
704
y. Major; Calycis laciniae cordatae, fimbriatae, cete-
rura glabrae. Als V. Buxhaumii von Rogner aus der
Krim erhalten.
79. V. polita Fries novit, ed. 2. p. 1. Sehr häufig durch
ganz Transkaukasien auf Kalk und Mergel, 300 — 1500' hoch,
und in der armenischen Provinz Eriwan auf trachytisch- ba-
saltischem Boden, c. 2700' hoch.
Dritte Gruppe.
Digitaleae Benth. in DC. prodr. X. p. 448.
X. Digitalis L. cod. No. DCCCXX.
A. Globißorae Benth. in DC. prodr. X. p. 449.
80. ». laevigata W. et K. pl. rar. Hung. II. p. 171.
t. 158. Von Dr. Thirke aus der Umgegend von Brussa er-
halten. Als Digitalis angustifolia, flore ferrugineo im Gun-
delsh. Herbar.
81. D. Orientalis Lam. dict. II. p. 280. Bot. reg. t. 554.
In der Umgegend von Brussa von Dr. Thirke gesammelt.
82. ö. nervosa Steud. in DC. prodr. X. p. 450. Aus Gru-
sien von Wilhelms erhalten.
83. B. ferruginea L. cod. No. 4505. In Ossien sehr
häufig auf Kalk, Porphyr und Urgestein, 2500 — 5000' hoch;
in Grusien auf Kalk und Mergel, 1000 — 3000' hoch. Aus
der Umgegend jvon Brussa von Dr. Thirke erhalten. Im
Gundelsh. Herbar als Digitalis latifolia, flore ferrugineo.
84. D. brachyantha Gris. spie. Fl. Rum. et Bith. II.
p. 513. Möchte doch vielleicht von der D. ferruginea L.
nicht verschieden sein. Auf Augitporphyr bei Trebisond , bis
zu 1500' Höhe.
85. ». lanata Ehrh. Beitr. VII. p. 123. Im Banate auf
Jurakalk.
705
B. Grandißorae Benth. in DC. prodr. X. p. 450.
86. ». grandiflora All. fl. peilem. I. p. 70.
ß. Acutißora Koch syn. cd. 2. p. 596. D. ochro-
leuca Lindl. monogr. t. 8. Im Banate auf Jurakalk.
87. ©. purpurea L. cod. No. 4499. In der Umgegend
von Brussa durch Dr. Thirke gesammelt. Als Digitalis
hispaniea , purpurea minor im Gundelsh. Herbar.
88. ». Tliapsi L. cod. No. 4500. Als Digitalis flore
magno candido im G u n d e 1 s h. Herbar.
XII. Erinus Benth. in DC. prodr. X. p. 453.
89. E. alpinns L. cod. No. 4568. Im Gundelsb. Her-
bar als Ageratum senatum alpin um glabrum, flore pur-
purascente.
Vierte Gruppe.
Sibthorpieae Benth in DC. prodr. X. p. 424.
XIII. Limosella (L.) Benth. in DC. prodr. X. p. 426.
90. Ii. aquatica L. cod. No. 4583. Im obern Kurgebiete,
und zwar im Gaue Artahan in Sümpfen mit Trachyt- Boden,
c. 4500 — 5000' hoch.
Zweite Abtheilung.
Antirrhinideae Benth. in DC. prodr. X. p. 203.
Fünfte G r u p p e.
Oratioleae Benth. in DC. prodr. X. p. 367.
XIV. Dodartia (L.) Benth. in DC. prodr. X. p. 376.
91. D. Orientalis L. cod. No. 4597. In Schirwau auf
Mergelboden, bis zu 500' Höhe; in der armenischen Provinz
Eriwan auf basaltisch- trachytischem Boden, c. 3000' hoch.
Als Dodartia Orient alis, flore purpurascente im Gundelsh.
Herbar.
22r Bd. 6s Heft. 45
?06
XV. Gratiola (L.) Benth. in DC. prodr. X. p. 402.
92. G. officinalis L. cod. No. 131.
ß. Maxima C. Koch in Linn. XIX. p. 23. Von Dr.
Thirke aus der Umgebung von Brussa erhalten.
XVI. Lindernia All. misc. taur. III. p. 178. L. cod.
No. DCCCXXXII.
93. I*. Pyxidaria All. misc. tanr. III. p. 178. t. 5. L. cod.
No. 4551. Capraria gratioloides L. spec. plant. 876. Von
Wilhelms aus Grusien erhalten. Leider besitze ich nur ein
Fruchtexemplar, was aber aufrecht und an der Basis ästig
erscheint und sich desshalb nicht wenig unterscheidet.
Sechste Gruppe.
Cheloneae Benth. in DC. prodr. X. p. 298.
XVII. Scrophnlaria L. cod. No. DCCCXVI1I.
A. Venilia G. Don dichlam. pl. IV. p. 507.
94. g. vernalis L. cod. No. 4488. In den Thälern des
untern Kaukasus auf Trachyt, 2500 — 4000' hoch. Von
Wilhelms aus Grusien erhalten.
95. g. clirysantha Jaub. et Sp. illustr. pl. orient. III.
p. 222. t. 223. Ich kenne aus Transkaukasien nur diese Art,
die sich von der Biebei s t ein'schen S. minima allein durch
die Villosität unterscheidet; ich wäre desshalb wohl geneigt,
beide Pflanzen für identisch zu halten und den altern Bieb er-
st ein'schen Namen wieder herzustellen. Sehr häufig in den
Thälern des untern Kaukasus auf Trachyt , 2000 — 6000'
hoch, aber auch auf dessen nördlichem Abhänge ohnweit des
Zusammenflusses der Ksia in den Kur auf tertiärem Boden,
c. 800 — 1000' hoch. Von Wilhelms als S. minima aus
Grusien erhalten.
96. S. orientalis L. cod. No. 4486. S. ebulifolia Bieb.
11. taur. caiic. II. p. 77. In Grusien auf tertiärem Boden, bis
zu 2500' Höhe.
707
B. Scorodonia G. Don dichlam. pl. IV. p. 508..
97. S. cymigera C. Koch in Linn. XIX. p. 22. Caulis
ramosus, glaberriinus , anguste alatus; Folia cordato - oblonga
aut -lanceolata, glaberrima, crenata , suprema sermlata, pe-
tiolo plus duplo breviori, alato instructa, paniculae caulis et
ramoriim lineari- lanceolata; Cyraae ter dichotomae, glandu-
losae; Bracteae lineari -oblongae, dentatae, pedunculo com-
muui alatae aequilongae; Flores etiani in dichotomiä pedicel-
lati; Calycis laciniae rotundatae, anguste marginatae, Capsula
duplo breviores; Laciniae corollinae duae superiores erectae,
ceteris tribus reflexis paululum majores ; Appendicula late re-
niformis. Steht der S. Balbisii Hörn, am Nächsten, unter-
scheidet sich aber hauptsächlich durch die weniger herzför-
mig-stumpfen, nie mit einem Anhängsel versehenen Blätter
und durch die fast nierenförmigen Anhängsel. Sehr häufig
im Tschorukgebiete auf Kalk und Porphyr, 2000 — 4500'
hoch. Von Dr. Thirke aus der Umgegend von Brussa er-
halten.
98. S. XeesiiWirtg. inVerh. d. naturh. Vereins I. p.29.(?)
In Ossien auf Kalk- und Thonschiefer, 2500 — 4000' hoch.
99. S. ilwensis C. Koch in Linn. XVII. p. 219. Im un-
tern Kaukasus, namentlich auf den II wa- Bergen sehr häufig,
auf Trachyt, 4000 — 6000' hoch.
100. S. divaricata Led. ind. sem. hört, dorpat. a. 1822.
p. 17. Icon. pl. Fl. ross. t. 121. Auf den nordostlichen Aus-
läufern des untern Kaukasus auf Porphyr und tertiärem Bo-
den, 1500 — 3000' hoch. Von K.Schmidt und Wilhelms
aus Grusien erhalten.
101. S. grandifolia C. Koch ; Caulis glaberrimus , ere-
ctus, siniplex, obtusangulus; Folia ovata, acuta, leviter cor-
data, 3 poll. longa, 2 poll. lata, petiolo semipollicari insiden-
45*
708
tia, glaberrima, nrgute dentata; Paniciila puberula, ipsaque
glandulosa, linearis, laxiuscnla ; Cymae öflorae bractea mini-
ma, lineari siiffnitae, floribns omnilins longe pedicellatis; Ca-
lycis parvi corollä plus dnplo brevioris laciniae rotundatae,
emarginatae; Appendicula rotnndata; Capsula pvramidata,
diametro longitudinali majori, glaberrima. Steht der S. grnn-
didentata Ten. am Nächsten, unterscheidet sich aber durch
den Mangel an Behaarung und die gleichen Blattzähne. S.
nodosa L. hat einen scharfkantigen Stengel. Im Banate auf
Jurakalk , c. 2000' hoch.
102. S. hemschinica C. Koch; Puberula aut glabriusrula ;
Canlis acutangnliis , stricte erectns, simplex aut rainosus;
Folia ovato-oblonga, basi saepe subcordata, dentata, denti-
bns oblique triangularibus aut rotundatis, cuspide brcvi in-
structis, isomorphis; Panicula oblongo -linearis, laxiuscula,
glandulosa, aphylla; Cymae bracteis linearibus suffultae, 4 —
7-florae, floribus omnibus longe pedicellatis, Calycis laciniae
rufo-marginatae, rotundatae, a corollä dnplo superatae; Ap-
pendicula transvcrse oblonga, interdum emarginata; Cap-
sula glaherrima, ovata, acuta. Steht zwischen der S.
nodosa L. und betonicaefolia L., und unterscheidet sich von
der erstem, mit der sie die Grösse gemein hat, durch die
rostroth gerandeten Kelchabschnitte und durch die gleichge-
formten, an der Basis der Blätter nicht tiefer einschneidenden
Zähne, von der letztern durch den scharfkantigen Stengel,
von beiden endlich noch durch die quer -länglichen Anhängsel.
Im politischen Hochgebirge auf Urgestein und Porphyr, 5000
bis 7000' hoch.
103. S. Scorodonia L. cod. No. 4484. Als S. melissae-
folio Inst. R. H. oder S. Scorodoniae folio Moris. im Gnn-
delsh. Herbar. In Daghestan auf Kalk und Mergel, bis zn
2000' Höhe. Von Wilhelms aus Grnsien erhalten. In der
709
l iiiiielMiiiii \ou Trebisoud a nt Auuupoi phvr , bis zu '2000'
Höho.
{}. Longepetiolata ; der Stengel ist aufsteigend mal
die Wurzel-, so wie die unteren Steiiäelblatter sind solir lan^i
gestielt. 5. Hcrmini dos W i 1 1 d e n o «'schon Herbariums
, No. 11359.) unterscheidet siob nur du roh grössere Pubesceuz.
S. dccumbc ;s F. et M. scheint mir nicht \ orsohiodeu zu sein.
In Grosiea auf Kalk und Mergel, 800— '2500' hooh. Aus
der l inliegend von Brussa von Dr. Thirke erhalten.
104: S. betonicaetolia L, ood. \o. 4485. Wvdl. in
'Moni, de Ja soo. de phvs. IV. p. 151. «S. Scopolii Hoppe in
Fers. svn. pl. II. p, 100. In der armenischen Provinz Eriwau
auf Basalt und Traelnt, o. 3000' hooh. Von Dr. Thirke
in der liugebung von Brussa gesammelt. S. gJanduIosa dos
>\ il 1 d o u o w 'schon Horbars (\o. 11353.* ist eine sehr grosse
und behaarte Abart.
105. S. utelissncfoliu d'l rv. euum. pl. arobip. p. 73.
Uris. spie. il. Hum. ot Oith. 11. p. 37. 5. bcto.u'ct'f'olia p'.
giabra C, Koch in Linu. XV 11. p. '284. Auf dem N.ikerala,
dem Gron/.iiohirge zwischen Radscha und dem eigentlichen
lmerien, auf Kalk, c. 4000' hoch. Als Srrophufan'a ga/a~
Heu minor, r/u ii.<>iufoiia im Ciiiudelsh. Hörbar.
Tomiophyllum Beuth. in DC prodr. X. p. 310.
100. S. Olivoriann \N\dl. in Moni, de la soc. de pbvs.
de (Ion. 1\. p. 159. $. Vriillti (tickt l'ri tf/ctUM, wie Ben-
tham schreibt) unterscheidet sich durch herzförmig- rundliche
Blauer, und steht der & htUcrophj/lla WUW., zu der Bent-
h a in diese und jene bringt, noch entfernter. S» hctcrophylla
Willd. soll einen holzigen Stengel, lloisehigo Blatter und oine
sehr lange Bispo haben. Meine Fxomplaro der S. 0/h\ riiuui
\N \ dl. zeichnen sich durch ausserordentlich broitrandijio Kelch
?10
abschnitte aus. Auch sind die langgestielten Blätter mehr
länglich und weniger eingeschnitten. Im Willdeuo w'schen
Herbar befindet sich unter No. 11367. eine von Kitaibel
mitgethcilte S. laciniata, die meiner S. Olivcriana Wydl.
sehr ähnlich ist, aber durch herz -eiförmige und wenig mehr
eingeschnittene Blätter abweicht. Auf dem pontischen Hoch-
gebirge auf Urgestein, c. 5000 — 6000' hoch.
107. S. incisa Weinm. ind. plant, hört. dorp. a. 1810.
p. 136. Im ganzen mittlem Tschorukgebiete sehr häufig bis
in das Hochgebirge aufsteigend, auf Kalk und Porphyr," 3000
bis 6000' hoch.
108. S. laciniata W. et K. pl. rar. Hung. II. p. 185. t. 170.
In der armenischen Provinz Eriwan auf basaltisch - trachyti-
schem Boden, c. 2700' hoch.
ß. Adenophora; Caulis adscendens, ramosus, obtuse
quadi angularis, ut pedunculi et folia pinnatifida, ex ambitu
oblonga, duriuscula, in petiolum attenuata, laciniis saepe den-
tatis instructa, glandulis minutis sed stipitatis dense vestitus;
Inflorescentia efoliata, ramorum secundariorum simpliciter race-r
mosa, caulis et ramorum primariorum composito-racemosa, pe*
dunculis trifloris, flore axillari subsessili, lateralibus pedicellatis;
Bracteae lineares aut lineari-oblongae, inferae saepe scrra-
tae, pedunculo multo minores-, Calycis laciniae rotundatae, te-
nuiter albo-marginatae, ut Capsula duplo longior, rotundata,
apiculata, glaberrimae. Steht der Sr variegata Bieb. eben-
falls nahe , unterscheidet sich aber durch die weit evidenter
drüsige Pubescenz. In dem Hochgaue Narriman auf Porphyr,
c. 5500' hoch.
109. S. rupestris Bieb. fl. taur. cauc. II. p. 79. Ziem-
lich häufig in Grusien auf Kalk und Porphyr, 1200 — 2500'
hoch. Eben so in der armenischen Provinz Eriwan auf Tra-
chyt, c. 3000' hoch. Im Willdeno w'schen Herbar befindet
711
sich (No. 11360.) ein zwergiges Exemplar der S. rupestris
Biel). unler dem Namen S. pumila. Es ist von Adams am
Kasbek gesammelt.
ß. Ani C. Koch in Lina. XVII. p. 285. Gehör!, wenn
sie nach Bentham und Ledebour durchaus nicht selbst-
ständige Art sein soll, wenigstens zu S. rupestris Bieb., aber
nicht, wie genannte Botaniker wollen , zu 5. variegata Bieb.
Sie besitzt jedoch einen eigenthümliehen Habitus, dass sie
wenigstens eine sehr interessante Abart bildet. Ausgezeichnet
ist die sparrige Bispe, deren Blütheustiele zwar nur einmal
gabelästig erscheinen, jeder Ast besitzt aber auf einander fol-
gend 4 sehr kurz gestielte Blüthen. Diese haben bei der
Hauptart stets einen Stiel , der in der Regel länger als die
Bliithe ist. Die umgekehrt -herzförmigen Anhängsel unterschei-
den endlich ebenfalls. Auf der Hochebene von Kars, nament-
lich auf den Ruinen der alten armenischen Hauptstadt Ani,
4800 — 6000' hoch, auf Peperit und Trachvt.
y. Wilhelmsii ; Tota planta eanescens-, Folia in pe-
tiolum attenuata, grosse serrata, serris inferioribus ex apice
paululum recurvatis; Pediinculi pluriflori, refracti. Macht
die Verbindung zwischen der S. rupestris Bieb. und S. ca-
nescens Bong. Im Berliner Herbar befindet sich, von Bie-
herstein mitgetheilt , ein Exemplar dieser Abart unter dem
Namen S. rtipeslris. Von Wilhelms aus Grusien er-
halten.
110. Scropliularia armena, minima, folio subrotund».
Unter diesem Namen befindet sich unter den Gundelshei-
mer'schen Pflanzen ein Exemplar dieses Genus, was wahr-
scheinlich zu einer Art gehört, die in der Nähe der 5. ru-
pestris Bieb. zu setzen ist. Auf dieses einzige Exemplar
wage ich es nicht, eine neue Art zu "runden, unterlasse aber
712
Dicht, eine kurze Charakteristik zu gebeu : Canescens, ere-
ctinscula ; Folia parva (6 lin. longa, 5 lin. lata), ovata, basi
retusa, duplicato- dentata; Panienla oblonga, glandulosa;
Bracteae parvae lineares; Peduncnli 3-flori; Flos interraedius
brevissime pedicellatns; Laciniae calycinae late et albo-mar-
giuatae.
111. S. canescens Bong, im Bull, de l'acad. de St. Pe-
tersb. VIII. p. 340. Original -Exemplare im Kon. Herbar zu
Berlin unterscheiden sich nur durch härtere Konsistenz der
Blatter. Von Rogner ans der Krim erhalten.
112. S. cretacea Fisch, in Wydl. Mein, de la soc. de
phys. de Gen. p. 166. Ist bis jetzt nur in Siidrussland ge-
funden worden, aber nicht in Sibirien, wo sie W alpers, der
die Quellen des Don in den sibirischen Beigen sucht, wach-
sen lässt. Von Rogner erhalten.
113. S. variegata Bicb. fl. taur. cauc. II. p. 78. Als
Scrophularia cappadocica , tenuissime laciniata, flore mini-
nio, ex violaceo et albo variegato im G und eis h. Herbar.
Im Lande der Don'schen Kosaken und auf dem ganzen kau-
kasischen Isthmus auf jedem Boden, bis zu einer Höhe vou
4000'. Auch im Tschorukgebiete auf Kalk und Porphyr, c.
3000' hoch.
114. S. lucida L. cod. Xo. 4492. Als Scrophularia fo-
liis filicis modo laciniatis, vel acuta canina latifolia C. B. Auch
als Scrophularia cretica J. Clus. im Gundelsh. Herbar,
S. juratensis Wilid. Herb. No. 11377. möchte ebenfalls hier-
her gehören. \ on Wilhelms aus Grusien erhalten. Im
Gaue Liwaneh auf Kalk und VIelaphyr, c. 2500' hoch.
115. S. canina L. cod. iNTo. 4491.
ß, Chrysanlhctnifolia Bieb. casp. p. 179. app. Ans
der Krim von Rogner und aus der Umgegend Brussa's von
Dr. Thirke erhalten.
713
y. Bicolor Sibth. et Sm. fl. gr. VII. t. 602. In Gru-
sien auf Mergel und Kalk, 1000 — 2500' hoch. Sehr häufig
auf deu Steppen am Bosphor auf Mergel und Kalk, 100 —
K)0' hoch.
Siebente Gruppe.
Autiirhincae Char. raonogr. Antirrh. p. 73.
XVIII. Linaria Char. monogr. p. 91.
A. Elatinoidcs Chav. monogr. p. 103.
116. Ja. Elatine {Jntirrhinum) L. cod. No. 4428. In
Grnsien und Imerien auf Kalk, Mergel und Porphvr, 800 —
30C0' hoch.
117. Ja. commtitata Beruh, in Rchb. fl. exe. p. 373. Am
Bosphor auf Mergel und Kalk, his zu 500' Höhe.
118. Ja. caucasica Muss. Puschk. in Spreng, syst. Ve-
get. II. p. 790. Adsccndens, ex basi ramosa, raro prostrata,
lanata-, Folia orato- aut cordato-hastata, acuta, inferiora et
media ex basi saepe dentata, sessilia aut raro brevissime pe-
tiolata; Pedunculi lanati, folio longiores; Laciniae calvcinae
auiiistissime aut lineari-lanceolatae, capsulam aequautes:
Calcar curvatulum, longitudine tubi. Meine Exemplare stim-
men mit Original -Exemplaren, die sich im Königl. Herbar
zu Berlin befinden, genau überein, und unterscheiden sich
von Linaria Klatinc ( Antirrfiifium) L. und L. cmmulata
Beruh., der L. caucasica Muss. Puschk. noch «ähnlicher ist.
hauptsächlich durch die wolligen Bliithenstiele, die auch durch
die Kultur nicht ihre Behaarung verlieren. Zu L. spmria
(Antirrh.) h., wohin sie Ledebour (Flor. ross. III. p. 205 )
zieht, gehört sie nicht, und könnte nur, insofern man ihre
Selbstständigkeit durchaus nicht gelten lassen will, zu L.
Klalinc (.--/ntirrh.) L. cezn«ren werden. Aus der Krim von
714
Rogner und aus der Umgebung von Brussa von Dr. Thirke
erhalten.
119. Ia. spuria (Antirrhinum) L. cod. No. 4429. Am
Bosphor auf Mergel und Kalk, bis 800' Höhe.
120. Ta. latifolia, triphylla, flore purpureo , rictu aureo.
Unter diesem Namen befindet sich im Gundelsh. Herbar
ein sehr unvollkommenes Exemplar, was zu keiner mir bekann-
ten Art passt, und desshalb, so weit es möglich ist, eine kurze
Beschreibung erhalten soll: Glaberrima, glaucescens, adseen-
dens, ramosa; Folia infera oblonga, opposita, iutegerrima,
ramorum solitaria, angustiora; Spica laxa, depauperata ; Ca-
lycis laeiniae oblongae, acutae, corollae rictum attingentes;
Calcar curvatum. Im Allgemeinen ähnelt das Exemplar einer
Li. rejiejctty hat aber einen andern Blüthenstaud.
B. Linariastrum Chav. Monogr. Antirrh. p. 114.
121. Tt, fastigiata Chav. monogr. Antirrh. p. 125. t. 7.
f. a. L. kurdica Boiss. unterscheidet sich nach von Braut
gesammelten und im König!. Herbar zu Berlin befindlichen
Original- Exemplaren nur durch mehr abstehende Aeste. Im
obern Kurgebiet im Gaue Artahan auf Trachjt, c. 4500'
hoch.
122. I«. vulgaris Mill. Dict. No. 1. Antirrhinum Li-
naria L. cod. No. 4457. Von K. Schmidt in Grusien ge-
sammelt.
123. In macroura {Antirrhinum) Bieb. fl. taur. cauc.
III. p.413.
a. Genuina; von "Wilhelms und K. Schmidt aus
Grusien erhalten.
ß. Besseriana Chav. monogr. Antirrh. p. 137. In der
armenischen Provinz Eriwan, auf basaltisch - trachytischeiu
Boden, c. 2700' hoch.
715
124. I«. pyramidata Spreng, syst. vcg. II. p. 797. Von
Wihelms ans Grnsien nud von K. Schmidt ans Talysch
erhalten. Als JLinaria Lilii persici folio, florum spica den-
sissiina et pyramidata im Gun de lsh. Herbar.
125. I«. dalmatica (Antirrhinum) L. cod. No. 4453.
Linaria grandi/lora Desf. choix d. plant, de Touru. t. 21.
Linaria maxima, foliis Lauri, dalmatica Buxb. Cent. I. p.
15. f. 24. Als Linaria armena, maxi/na, flore luteo im
Gundelsh. Heibar. In Mingrelien auf angeschwemmtem
und tertiärem Boden, bis zn 800' Höhe; im Gaue Daratschi-
tscbak auf trachytischem Boden, c. 4500/ hoch. Von K.
Schmidt aus Talysch erhalten.
126. Ia. genistaefolia (Antirrhinum) L. cod. No. 4455.
a. August ifolia; L. linifolia Rchb. icon. bot. V.
f. 609. Sehr häufig in Ciskaukasien und in der Krim auf
tertiärem Boden, bis zu 5000' Höhe; aus Grusien von Wil-
helms erhalten.
ß. Latifolia ; L. silenifolia Fisch. Catal. bort, go-
renk. p. 25. Rchb. icon. bot. Y. f. 628. L. chloracfolia
und genistifolia Rchb. icon. bot. V. f. 627 und 629. Häufi-
ger als die vorige Abart auf allen Steppen Ciskaukasiens und
des armenischen Hochlandes, von 100 — 6000' Höhe; aber
auch in den Niederungen des Kur, also in Schirwan, auf
Mergel, bis zu 800', und in Mingrelien auf tertiärem Boden,
bis zu 1000' Höhe. Nicht weniger im kaukasischen und poli-
tischen Gebirge auf Kalk, Porphyr und Urgestein, 3000 —
6000' hoch.
127. Ja. linifolia (Antirrhinum) L. cod. No. 4458. L.
linifolia Chav. monogr. Antirrh. p. 129. nee Rchb. icon. bot.
t. 422; Linaria genist aefolia «. genuina Gris. spie. fl.
Rum. et Bith. II. p. 20. Linaria constatitinopolitana, Lini
716
sativi folio, flore luteo Buxb. Cent. I. p. 16. t. 25. fig. dextra;
Antirrhinum genistaefolium ß. Bieb. fl. taur. cauc. II. p. 75.
Pedalis, vix ultra, decximbens aut caule primario abbrcviato,
eapitiformi vel brevissime horizoutali, ramis primariis contra
cauliformibus , erectis, plerumque e basi ramosis, glaberrima;
Folia anguste elliptica, (Ulis Lini usitatissimi L. simillima,)
acutissima, sessilia; Racemi (omnium ramorum) laxiusciili,
breviusculi; Bracteae auguste ellipticae^ aut lauceolatae, ple-
rumque pedicellum, calycem aequantem, paululum superantes;
Caljcis laciniae lauceolatae, Capsula breviores ; Seiniua angulata,
augulis leviter alatis, tenuiter rugulosa. Steht der L. hepa-
tica Buuge iu Led. fl. alt. II. p. 445. und Icon. fl. ross. illuslr.
t. 91. sehr nahe, und unterscheidet sich vielleicht nur durch
die gelben Blüthen und nicht glatten Samen. Der L. geni-
slaefolia {Antirrh.) L. ist sie nur dann ähnlich, weuii diese
genannte Pflanze auf dürrein Boden wächst und die gewöhn-
liche strikte Form verloren hat. Dann sind aber die Blüthen
stets grösser; die Blätter haben eine breite, nicht, wie bei
L. linifolia {Antirrhinum) L., verschmälerte Basis, ferner
erscheinen die Aeste nur am obern Theile des Stengels, und
bilden eine längliche oder umgekehrt -pyramidenförmige Rispe;
endlich besitzen die Samen wohl scharfe, aber nie geflügelte
Kanten. Mir ist es wahrscheinlich, dass L. linifolia (An-
tirrhinum) L. mit ähnlichen Formen der lt. vulgaris Mill.
und L. macroura [Antirrhinum) Bieb., noch häufiger mit
kleinen Exemplaren der L. genistaefolia {Antirrhinum) L.
verwechselt wurde. Dass Antirrhinum linifolium L. eine
zweifelhafte Pflanze werden konnte, begreife ich durchaus
nicht. Die Buxbaum'sche Abbildung (Cent. I. t. 25.) ist
treu. Da Linne diese zu seinem Antirrhinum linifolium
und nicht zu A. genistifolium L. , wohin sie Andere ge-
bracht haben, als Synonyme bringt, so ist sie auch bei der
T1T
Frage, was Linne unter tlcr erstem verstand, massgebend.
In Radscha auf sekundärem Kalk, c. 3500' hoch; in Karthli
auf tertiäre« Kalk, 1200 — 2000' hoch. Als Linaria ma-
croura vea Wilhelms und ah Linaria an repensl von K.
Schmidt erhalten.
128. Ta. syspirensis C. Koch; Pluricaulis, glaberrima,
surculis sterilihns nonnullis instrueta; Folia linearia, ad pol-
licein longa, plerumque lueviora, acuta, enervia; Spica laxa;
Flores hrevissime pedicellati ; Bracteae c hasi ovatä lanceo-
latae, laciniis ovato- lanceolatis vix hreviores; Corolla flava,
calcare curvatulo, tubum aequante instrueta; Stylus apice
clavatus. Nach den Blättern müsste diese Art neben L. vul-
garis Mill., nach dem Blüthenstaude hingegen neben L. lini-
f'oiia{Antirrh.)h. stehen, obwohl sie wegen der Surculi, wenn
auch diese hier nicht so deutlich hervortreten, in die Kate-
gorie der L. aparinoides {Antirrhinum) Willd. gehört. Sie
unterscheidet sich durch gänzlichen Mangel der Behaarnng
und durch den keulenförmigen Griffel. Auf Porphyr und Ur-
gestein im Gaue Sber, c. 5000 — 6000' hoch.
129. Fi. araieniaca Chav. monogr. p. 147. Linaria se-
gilalis C. Koch in Linn. XV11. p. 286. Linaria cocrulea
calcaribus longis Buxl>. Cent. I. p. 17. t. 25. f. 1. In der
Provinz Eriwan auf der Ostseite des Alagäs auf Basalt, c.
3000' hoch , uud jenseits des Araxes auf dem mit Salz ge-
schwängerten Kalk- und Mergelboden, c. 3000' hoch. Aus
Grusien von Wilhelms und K. Schmidt erhalten.
130. It. Pclisseriana {Antirrhinum) L. cod. No.4443.
Von Dr. Thirke in der Umgebung von Brussa gesammelt.
Als Linaria armena, purpureo- violacea, calcaribus longis,
foliis imis rotundioribus im Gundelsh. Herbar.
131. Ij. arvensis {Antirrhinum) L cod. No.4442. Als
Linaria tctraphj/lla lutea minor im Gundelsh. Herbar.
718
132. Ei. Simplex (Antirrhinum) Willd. sp. sp. III. p. 243.
Im tatarischen Grnsieii auf tertiärem Boden und Porphyr, c.
800' hoch. Von Wilhelms aus Grusien erhalten.
133. Ii. corifolia Desf. choix d. pl. de Touru. p. 32.
t. 22. Als Linaria galatica, coris folio, flore griseo im Guu-
d e 1 s h. Herbar.
134. Ii. dshorochensis C. Koch; Glaberriina; Canlis
decumbeus, prostratus aut adscendens, ramis primariis cauli-
formibus erectis aut adscendentibus_, ramosis; Racemi laxi,
denique elongati; Flores pedicellati, pedicello caljce rix lon-
giori ; Folia linearia, semiteretia, inferiora latiora, margine
convoluto; Bracteae pedicello breriores, lineares; Laciniae
calycinae oblongae, Capsula subdidymä breviores, rix margi-
natae; Calcar tubo corollino ex lougitudine aequali; Corolla
alba (aut dilute coerulea); Stylus apice clavatus; Semiua
discoidea, marginata, disco tuberculato. Steht der L. ame-
thyslea {Antirrhinum) Lam. am Nächsten, unterscheidet
sich aber durch den gänzlichen Mangel der Behaarung, durch
die Blätter uud durch den kürzern Sporn. In den Gauen Per-
takrek und Sber im mittlern Tschorukgebiete auf Porphyr
uud Kalk, c. 3500 — 4000' hoch.
;3. Chaenorrhinum Chav. monogr. Antirrh. p. 92.
135. Ei. minor (Antirrhinum) L. cod. No. 4452. Aus
der Krim von Rogner erhalten.
136. Ii. persica Chav. monogr. Antirrh. p. 174. Antir-
rhinum rj/tidospermum F. et M. ind. II. sein. hört, petrop.
p- 27. Von K. Schmidt aus Talysch erhalten.
XIX. Anarrhinum Desf. fl. alt. II. p. 51.
137. A. Orientale Bentb. in DC. prodr. X. p. 289. Auf
Glimmerschiefer im Paschalik Musch, c. 4500' hoch.
719
XX. Antirrhinum Chav. monogr. Antirrh. p. 79.
138. A. Orontium L. cod. No. 4463.
ß. Longifolium C. Koch in Linn. XIX. p. 22. Von
Dr. Thirke in der Umgebung von Brnssa gesammelt. Am
Bosphor und in und bei Konstautinopel sehr häufig auf Rui-
nen, auf Mergel und Kalk.
139. A. in» j iiN L. cod. No. 4462. Als antirrhinum cre-
ticum ang-ustifolium, flore maxiino purpureo imGundelsh.
Herbar.
140. A. tortuosnm Bosc. in Lam. dict. IV. p. 365. Sehr
häufig auf Ruinen in der Umgebung von Trebisond, nament-
lich auf den Trümmern der Sophienkirche; an der Wasser-
leitung in Konstantinopel.
Achte Gruppe.
Verbasceae Benth. in DC. prodr. X. p. 224.
XXI. Verbascum L. cod. No. CCLXIII.
A. Thapsus.
Land coacta dense vestitum; Calyx grandis, laciniis lan-
ceolatis, aequalibus; Flores inaximi, solitarii aut fasciculati,
sessiles aut breviter pedicellati.
141. V. Thapsus (L.) Schrad. monogr. Verb. p. 17.
ß. Oreophilum; Vix bipedale, lana coacta flavescente
dense vestitum; Folia parva, densa, oblongo - acumiuata, lon-
ge decurrentia; Spica brevis, denique vix bipollicaris; Flores
parvuli; Capsula ovata. In Ossien auf Kalk, Porphyr und
Urgestein, 3500 — 5000' hoch.
142. V. phlomoides L. cod. No. 1408.
ß. Bipedale ; Folia sessilia. Auf der Steppe Dobrutsche.
V. phlomoides Sibth. et Sm. fl. gr. t. [228. ähnelt mei-
nen Pflanzen, zeichnet sich aber durch gleiche Staubfäden,
720
die sämmtlich nierenförmige Staubbeutel tragen, durch eirund-
liche, unten gestielte, oben sitzende Blätter, durch eirund -
zugespitzte Brakteen und durch lanzettförmige Kelchab-
schnitte aus.
143. V. thapsoides Willd. Herb. No. 4230. Blatt 2. La-
natum, racemo simplici; Folia supreraa elliptica, breviter de-
currentia; Bracteae lanceolatae , flores superantes et Calrx
Jana coacta flavescenti detersili densissime vestiti; Flores in-
feriores terni auf bini, reliqui solitarii , pedicello calyce bre-
viori instructi ; Calycis laciniae oblongo - lanceolatae ; Corolla
raaxima; Filamenta brevia, duo glaberrima et antherä duplo
breviori praedita , tria lanä (ut videtur violaceä) dense vestita.
Leider besitze ich nur ein und dazu unvollkommenes Exem-
plar, was aber mit dem bezeichneten Exemplare im Will-
denow'schen Herbar übereinstimmt. Ich bezweifle es, dass
es sich von V. thapsiforme Schrad. wesentlich unterschei-
det, obgleich es auch mit V. ovalifolium Don, mit dem es
den grossen Kelch gemein hat, und mit V. phlomoides L.,
mit dem es hinsichtlich der kurz herablaufenden Blätter über-
einstimmt, Aehnlichkeit besitzt. V. grandijloi'um Lk. et Hoffm.
scheint mir, der in der Flore portugaise gegebenen Abbildung
nach, ebenfalls hierher zu gehören. Was Linne unter V.
thapsoides verstanden hat, lässt sich nicht mehr mit Be-
stimmtheit enträthseln, wahrscheinlich gehörte es ebenfalls zu
V. thapsiforme Schrad. Von K. Schmidt aus Grusien
erhalten.
144. V. vimLneuni Cyr. pl. rar. p. 101. t. 21. Stricte
erectum, simplicissimum, lanä coacta detersili veslitum; Cau-
lis teretiusculus; Folia elliptica, crenulata, erecta, infera in
petiolum brevem attenuata, cetera sessilia, nee decurrentia;
Bracteae ovato et longo acuminatae, florem aut fasciculum 3-,
721
4-Honiiu stiperantes ; Spica inferne laxiuseula, superne densa,
trientem caulis partem occnpaiis; Calycis laciniae ovato-lan-
ceolatae ; Corollae limbus explanatus ; Filamenta duo majora,
glabra, antherä suä longe decurrente, sesqui- vel duplo
longiora, tria minora, densissime (purpureo-violacea?) lanata.
Wegen der mehr länglichen Blätter steht diese wahrschein-
lich im Osten nicht selten wachsende Art dem V. phlomoides
L. ß. nemorosum am Nächsten, unterscheidet sich aber haupt-
sächlich durch kleinere Blüthen und stets sitzende Blätter.
Schon Bieberstein macht auf die nicht im Geringsten her-
unterlaufenden Blätter des kaukasischen V. phlomoides auf-
merksam, ein Merkmal, was übrigens auch bei unseren Pflan-
zen dieses Namens, und zwar hauptsächlich bei der Abart,
die Sehr ad er V. cuspidatum nennt, vorkommt. V. an-
gustifolium Ten. fl. neap. III. p. 218. t. 122 unterscheidet
sich von V* vimineum Cyr. nur durch die gleichen Staub-
gefässe, ein Merkmal, auf das ich hier wenig Gewicht lege,
da Tenore keine Sorgsamkeit auf die Darstellung der An-
theren verwandt zu haben scheint. V. longifolium Led. fl.
ross. III. p. 195. möchte ebenfalls hierher gehören. V. lon-
gifolium Ten. fl. neap. I. p. 89. t. 21. halte ich aber für
eine, wenn auch nur wenig verschiedene Pflanze. Obwohl in
der Abbildung ebenfalls gleiche Staubfäden gegeben werden,
so hat Bentham diese Art doch und gewiss mit Recht in
diese Sektion gebracht.
145. V. pileinatophorum C. Koch,- Stricte erectum,
simplicissimiim, lanä coactä straminea detersibili vestituni;
Folia infera, in petiolmn brevem attenuata, crebra, supra
saepe laiui coactä detersä nnda, ideoque nigricantia, canlina ses-
silia, omnia oblonga, ereeta, iutegra; Bracteae ovato-acumi-
natae, fasciculuin aequantes j Spica ramo uno alterove abbre-
viato instrueta, inferne laxa, superne densa ; Flores sessiles
22r Bd. 6s Heft. 46
722
aut brevipedicellati, glomerati; Bracteolae et Calycis laciniae
ovato-lanceolatae; Filainenta diio glabra, majora, tria lanä
violacea vestita, omnia autheris reniforinibus praedita. Eine
interessante Art , die dem V. longifolium Ten. , aber auch
dem V. viminale Guss. nahe steht, sich aber hinlänglich un-
terscheidet.
146. V. Lagjirus F. et Mey. ind. V. sein. hört, petrop.
p. 42. In der armenischen Provinz Eriwan auf trachytisch-
basaltischem Boden, c. 2700' hoch.
147. V, ovalifolium Donn in Hort, cantabr. ed. 4. V.
compactum Bieb. 11. taur. cauc. I. p. 159. In Grusien und
Schirwan auf Mergel - und Kalkboden, 300 — 2000/ hoch.
148. V. betonicaefolium Desf. choix des plant, de Tourn.
t. 33. Mem. du Mus. XI. p. 54. t. 4. V. gcorgicum Benth.
in DC. prodr. X. p. 228. stimmt der Beschreibung nach fast
ganz mit V. betonicaefolium Desf., was Benth am aber
als Synonym von V. ovalifolium Donn betrachtet, überein.
Genannter Autor hat sein V. georgicum von Wilhelms
(nicht Wilmsen, wie Benth am schreibt) in Tiflis erhal-
ten. Ms ich 1844 mich mit der Durchsicht des Wilhelm s-
schen Herbariums beschäftigte , fand ich V. betonicaefolium
Desf. als Vi formosum Fisch, aufgeführt. Dasselbe war der
Fall im Berliner Königl. Herbar. Sonst sah ich unter V.
formosum Fisch, auch V. ovalifolium Donn. Von diesem
unterscheidet sich V. betonicaefolium Desf. durch die läng-
lichen und an der Basis herzförmigen Blätter und durch die
doppelt so kleinen Bliithen. Auf Mergel- und Kalkboden des
tartarischen Grusieus uud Schirwans, 100 — 800' hoch. Von
Wilhelms und K. Schmidt erhalten. Als V. galaticmn,
Betonicae folio, magno flore im Gund elsh. Herbar.
149. V. saccatum C. Koch in Linn. XVII. p. 283. Caulis
1_; 2-pedalis, simplex, aut iuferae pauciramosus, tomeuto
723
albo vestitus; Folia late oblonga, supra pilis brevissimis, sub-
lus pubc molli vestita, duplicato -crenata , infima petiolata,
rauliua sessilia; Bracteae lanceolatae, llorem sessileru vix
superantes, lanatae; Bracteolae lanceolatae, Calycis lanati
lacinias ovato-acnminatas aequantes; Spica laxa, e tribus cau-
lis dnas partes occupans; Corolla ferrngineo-violacea, tiibo
brevi , lutescente, extus pubescens, limbo concavo ; Filamenta
violaceo-lanata , diio ex apice glabriuscula; Antherae reni-
formes, glabrae ; Stylus inferne lanatus. Hat unbedingt mit
V. ovah'folium Donn die grösste Aehnlichkeit, unterscheidet
sich aber durch die nierenförmigen Staubbeutel , von denen
keiner am Filament herunterläuft. In der armenischen Pro-
vinz Eriwan auf mit Salz geschwängerten Kalk- und Mergel-
boden, c. 3000' hoch.
ß. Ovato bracteum-, Folia radicalia ad basin attenuata,
raulina et Bracteae ovatae; Calycis laciniae ovato -oblongae
aut oblougae, magnae. Diese Abart steht dem V. ovali-
folium Donn noch näher. Von Wilhelms aus Grusien er-
halten.
150. V. molle C. Koch in Linn. XVII. p. 284. Der Rand
der untersten Blätter ist doppelt gekerbt; sonst erscheinen
die Zähne, je höher die Blätter am Stengel stehen, allmäli-
lig weniger abgerundet und zuletzt scharf. Die Länge der
AVurzelblätter beträgt selbst nicht mehr als einen Zoll bei
einer Breite von höchstens 8 Linien. Auch der Stengel wird
nicht hoch, indem er höchstens 1 J/2 Fuss erreicht. An ihm
sitzen die aufrechten Blätter ziemlich dicht. Die Aehre nimmt
kaum ein Drittel des Stengels ein. Auch diese Art sieht dem
V. ovah'folium Donn, aber auch dem V. betonicaefolium
Desf. sehr ähnlich , unterscheidet sich jedoch ebenfalls durch
gleiche Staubfäden, und von der letztern ausserdem noch
46 *
124
durch stumpft; Blätter. Auf der Ostseite dos Alagäs «auf tra-
chytiseh- basaltischem Boden, c. 3500' hoch.
151. V. uadulatum Lam. dict. IV. p. 22 1. noc Bieb. V.
graecum ^ fruticosum , folio sinuato candidissimo Tourn. Voy.
I. p. 128. c. ic V, plicatnm Sm. prodr. fl. gr. No. 524.
Sibth. et Sm. fl. gr. t. 2i6. Von Rogner aus der Krim
erhalten.
B. Ani&ocalyjc.
Land eoacfä rarissime, tomento saepe vestitum, pnnieu-
latnm; Calyx ad trientem partem partitus, laciniis obtusis in-
aequalibus.
152. V. alpigeiium C. Koch; Canlis stricte erectns , Sim-
plex, snperne tomento griseo, pulverulento vestitns; Folia in-
feriora oblonga, crenata, in petiolum crenatum atteimata,
superiora ovato-lanceolata, dentata , basi subcordata , brevis-
sime petiolata, ramos fulcrantia ovato- longe acnminata,
omnia supra pilis singnlis, stellatis, prostratis aspernla, snbtus
griseo -pubescentia; Panicnla oblonga, rann's brevibns raceino-
sis; Flores 1 — 3, bractea lineari, longiori ant snbaeqnante
fu.crati , pedicello calycem aequanti insidentcs ; Calycis ma-
jusculi laciniae oblongae, inaequales , dnae anticae maximae,
postira minima, omues griseo- tomentosae, corolla majusculä
triplo breviores; Filamenta brevia, subaequalia, lanä coactä
densa vestita, antheris omnibus reniformibns. Steht dem V.
pyramidatum Bieb. am Nächsten, unterscheidet sich aber
durch länger gestielte und grössere Blüthen und durch die
langen, linienförmigcn Brakteen. Im politischen Hochgebirge
auf Urgestein, 5500 — 7000' hoch.
153. V. Wilhelms ianusn C. Koch ; Caulis stricte erectus,
simplex, pilis stellatis pubescens, teres ; Folia oblonga, ereeta,
dupliciter crenata, ad basin atteniiatam dentata , inferiora
725
petiolata, suprema sessilia , parvula; Racemus toiuentosus ;
floribus faseicnlatis, inferne 1 — 3 distantioribus, snpcrne
sub-5 magis approximatis; Braeteae lineares, pediecllis Jon-
gis, ealvcem majusculum plus duplo superantibus dimidio mino-
res ; Calycis laeiaiae oblongae , arutiusculae , inaequales, 3
angustiorcs et breviores, tubo brevissimo qnadniplo longio-
res; Filamenta omnia lanä violacea vestita, anthcris reuifor-
mibus. Steht zwischen V. nigrum L. and V. pyramidalum
Bieb. , unterscheidet sich aber von dem erstem durch den
Kelch und die grösseren Bliithen, von dein andern durch die
einfache Traube und durch die langen Bliithensticle. Von
Wilhelms aus Grusien erhalten.
154. V. pyrainidatiuu Bieb. fl. taur. cauc. I. p. 161. Sweet,
brit. flow. gard. ser. 1. t. 31, wo die Bliithen zu gross darge-
stellt sind. Im tartarischen Grusien auf Porphyr und tertiä-
rem Boden, 800 — 1200' hoch; in Daghestan auf Mergel und
Kalk, 300 — 1000' hoch. Im Tschorukgebietc, und zwar im
Gaue Artanudsh auf sekundärem Kalk, c. 3000' hoch. Aus
der Krim von Rogner erhalten.
ß. Simpliciuscuhim; in Mingrelicn auf angeschwemm-
tem und tertiärem Boden; in dem Chauate Scheki (jetzigem
Kreise Nucha) am Südfusse des Kaukasus auf sekundärem
Kalk; im Gebirge des Kaukasus im Osten, wo es nur noch
aus Kalk und Mergel besteht, c. 1500—2000' hoch.
y. Unijlorum; Folia latiora, rotundato-acuminata.
Flores solitarii. Von Dr. Thirke aus der Umgebung von
Brussa erhalten.
C. Microcalyjc.
Land coactä raro, tomento et pube saepe veslitum, sed
etiam glabriusculum ; Flores rarissime solitarii, plcriimquu
fasciculati, sessilcs aut inaequaliter pedicellati; Calycis parvi
laciuiae acutae, plerumquc lanccolatae.
126
155. V. oreophilum C.Koch; Caulis erectus, ramosus, an-
gularis, angulis saepe alatis ; inferne tenuissirae, superne densis-
sime pubescens; Folia caulina ovato-oblonga, acuta, sessilia,
ant brevissime petiolata, simpliciter et magis distanter cre-
nata, supra aspernla, subtus pallide puberula; Panicula race-
mosa; Flores solitarii; Pedicelli bracteam ovato-acuminatain
aut lanceolatam et calycem aequantes, patulo-erecti; Calyx
ad basin quinque- partitus, laciniis late ellipticis, subaequali-
bns, Capsula ovato-retnsä triente parte brevior; Filamenta
]anä violaceä dense vestifa, quintum sterile, minus. Im Ha-
bitus steht diese Art dem V. pyramidatum Bieb. am Näch-
sten, unterscheidet sich aber durch den tiefgespaltenen Kelch
und durch den fünften , unfruchtbaren , sehr kleinen Staub-
faden, ein Merkmal, wodurch die Art sehr leicht zu erken-
nen ist. Sonst ist V. oreophilum C. Koch auch mit V. ba~
naticum Schrad. verwandt. Im Gaue Artanudsh auf sekun-
därem Kalk und Mergel, 3000 — 4000' hoch.
156. V. siiiuatum L. cod. No. 1413. Sehr häufig am
Bosphor und in der Umgegend von Konstantinopel auf Mer-
gel und Kalk, bis zu 800' Höhe; von Dr. Thirke in der
Umgebung von Brussa und von Rogner in der Krim ge-
sammelt. Als Verbascum scucatile fruticosum, folio sinuato
candidissimo ex iusulis Ceo et Therma im Gundelsh.
Herbar,
157. V. uauatlcuui Schrad. monogr. Verb. II. p. 28. Roch,
pl. Bau. rar. t. 18. Wahrscheinlich gehört V. Chaijcii Vill.
bist. d. plant, de Dauph. II. p. 491. t. 13. als Synonym hier-
her. Leider sind Beschreibung und Abbildung der Art, dass
sich mit Bestimmtheit nichts entscheiden lässt ; wenn ich aber
nach Gouan'schen und D elil e'schen Exemplaren, die sich
im Berliner König!. Herbar befinden, schliessen darf, so möchte
727
über die Identität genannter Pflanzen kein Zweifel sein, inso-
fern mau nicht vorzieht , V. Chaijcii Vill. als Abart des V.
nigrum L. zu betrachten. Die Einschnitte au der Basis der
Blätter sind aber so konstant und auffallend, dass es viel
eher mit V. banaticum Schrad. zu vereinigen ist. Die breite
Rispe spricht ebenfalls für die letztere Annahme. Durch
Reichen b ach circnlirt ein V. banaticum , was von der
Rochel'schen Abbildung verschieden ist, und wohl zu V.
sinuatum L. gehören möchte. Leider besitze ich zum voll-
ständigen Vergleich keine Wurzelblätter. Mein Exemplar un-
terscheidet sich übrigens von V. sinuatum L. durch voll-
kommen unbehaarte und spitze Kelchabschnitte. Aus der Krim
von Rogner erhalten.
158. V. Orientale Bieb. fl. taur. cauc. I. p. 160. Ben-
tham uud Ledebour vereinigen V. Orientale Bieb. mit V.
Chaixii Vill., während Koch in seiner Synopsis die letztere
Art als Abart zu der erstem stellt. Beide Pflanzen sind aber
so verschieden , dass mau sie neben einander gar nicht ver-
wechseln kann. Der dicht beblätterte Stengel und die klei-
neren Blüthen geben der Pflanze mit F. Lychnitis L. weit
mehr Aehnlichkeit. Auch haben die Blätter eine weit härtere
Konsistenz als bei V. nigrum L. , wo sie, namentlich ge-
trocknet, stets ein schwarzgrünes Ansehen haben, während
sie bei V. Orientale Bieb. mehr oder weniger graufilzig er-
scheinen. Eirund -lanzettförmige Blätter habe ich auch bei
V. nigrum L. nie gesehen. V. vtrens Host, in Rchb. fl.
Germ, exsicc. No. 1922. scheint sich von V. Orientale Bieb.
gar nicht zu uuterscheiden. Sehr häufig in ganz Trauskau-
kasien, namentlich auf Kalk und Mergel, aber auch auf an-
geschwemmtem Boden uud Porphyr, bis zu 2000' Höhe. Es
wächst ferner in den breiteren Thälern des Kaukasus, und
steigt selbst im Gebirge noch weiter hinauf, so dass ich es
728
auf dem Sattel des Grenzgebirges zwischen Ossien und Rad-
scha gefunden habe. Was ich von Rogner aus der Krim
als V. Orientale Bieb. erhalten, ist V. banaticum Schrad.
Eben so gehört das V. n/'grum aus Mingrelien, was ich in
der Aufzählung der Pflanzen meiner ersten Reise (Linn.XVH.
p. 283.) aufgeführt habe , hierher.
159. V. inacropliyllum C. Koch; Caulis pubcrulus, ela-
tus, polyphyllus; Folia infera maxima, saepe sesquipcdalia,
cordato-oblonga, rcliqua ovata, acuta, omnia supra glaber-
rima, subtus ad nervös pubescentia, duplicato -creuata, bre-
viter petiolata (supremis exceptis) ; Panicula glabra, ex parle
inferiori foliosa; Flores parvuli, fasciculati aut superne soli-
tarii, pedicello calyce paululum breviori insidentcs 5 Bracteac
et Calycis laciniae lineares; Lana filamentorum alba. Steht
dem V. nigrum L., was übrigens sehr häufig mehr oder we-
niger unbehaart erscheint, sehr nahe, und würde wahrschein-
lich mit V. bitlxynicuin Boiss. hinsichtlich der grossen Blät-
ter zu vereinigen sein, wenn der Autor der zuletzt genannten
Pflanze die letzteren nicht herzfönnig-geöhrt und die Rispe nicht
sehr behaart, ja selbst klebrig angegeben hätte. Dass übrigens
weisse und violette Wolle an den Staubfäden einer und der-
selben Pflanze vorkommt, wie Boissier von seinem V. hi-
thi/nicum behauptet, könnte wohl auf einem Irrthum beruhen.
Im Bauate auf Jurakalk.
160. V. gpeciosum Schrad. hört, goett. p. 22. t. 16. In
den Gauen Narriman und Daratschitschak auf basaltisch -tra-
chytischem Boden, c. 4500/ hoch.
161. V. chrysorrhachos Boiss. pl. Orient. IV. p. 58. (?)
Verbascutnl, No. 207. in Linn. XIX. p. 21. Die im Ver-
zeichnisse der von Dr. Thirke in der Umgebung von Brussa
gesammelten Pflanzen als nicht zu bestimmend angegebene Art
729
könnte des weniger eingeschnittenen Kelches halber vielleicht
hierher gehören. Nach der fnsshohen Rispe zu sehliessen,
möchte die Pllanze aber eine bedeutende Höhe haben , wäh-
rend Boissier sein V. chrysorrhachos höchstens nur i*/9
Fuss hoch sein lässt. Auch giebt genannter Autor die Blü-
then selten zu 2 — 5 vereinigt an, Mährend es hier stets der
Fall ist. Es wäre auch möglich, dass die Thirke'sche
Pflanze zu V. cheiranthifolium Boiss. gehört.
162. V. oxyearpuiu C. Koch ; Caulis f eres , simplex , lanä
coactä detersiliili vestitus, ideoque praesertim ad partein supe-
riorem glabriusculus; Folia infera oblonga, petiolo paene tri-
plo breviori insidentia, rcliqua ovato -oblonga aut ovato-acuta,
sessilia, omuia lanä coactä in paginä* ad coelnm speetante
cinerea, ad terram contra alba vestita, integerrima; Spica
laxa, tenuis, lanä vulgo detersä glabriuscula; Flores bini,
terni aut qunterni , inferiores pedicello calycem vix aequante
instrueta, superiores sessil's, omnes parvi; Calycis laciniae
lanceolatae, lanä denique detersä glabriusculae, trinerves,
tubo campanulato duplo lougiores; Capsula cvlindrico-oblonga,
styli rudimento apiculata, lanä detersä denique glabra, caly-
cem triente parte superans. Hinsichtlich der walzenförmig -
länglichen Kapseln steht diese Art in der Nähe von V. spe-
ciosum Bieb., den Habitus hat sie aber mit V. siviplejc La-
bill. pl. syr. dec. 10. t. 5. so übereinstimmend , dass sie sich
fast nur durch die Form der Kapsel unterscheidet. Leider be-
sitze ich an meinen Exemplaren keine Blüthen mehr.
163. V. gnaphalodes Bieb. fl. taur. cauc. III. p. 152. An
der Ostküste des schwarzen Meeres bis in die Nähe von Tre-
bisond sehr häufig. Auch von Rogner von der Südküste
der Krim erhalten. Als Vcrbascum ponlicum angusto et ob-
longe folio im Gundelsh. Herbar.
730
164. V. parvifloruin Lara. dict. IV. p. 222. (?) Von Dr.
Thirke aus der Umgegend von Brussa erhalten.
D. Blattaria,
Simpliciusculum sed pluricanle , tonicnto raro , pube sae-
piiis vestituiu, sed etiam glabruni; Racemus laxus \ Flores
grandes , pulchri , saepius violacei aut phoenicei , saepissime
solitarii, longius pedicellati; Caljx parvus.
165. V. rubiginosum W. et Kit. pl. rar. Hung. p. 216.
t. 197. Blattaria montana, foliis crispis Buxb. Cent.I. p. 14.
t. 21, könnte wohl eher hierher gehören, als zu V. xan-
ihophoenizeum Gris., eine Pflanze, die sich vielleicht gar
nicht speeifisch unterscheiden möchte. Koch und mehrere
Andere halten V. rubiginosum W. et K. für einen Bastard
von V. nigrum L. und V. phoenizeum L. , eine Annahme,
die dadurch als unrichtig erscheinen muss , dass V. rubigi-
nosum W. et K. in Transkaukasien wächst, V. nigrum L.
aber nicht. Von K. Schmidt aus Grusien erhalten.
16ö. V. phoenizeum L. cod. No. 1411. Von Rogner
aus der Krim erhalten.
167. V. speetabile Bieb. fl. taur. cauc. II. p. 158. (?)
In der Provinz Eriwan auf basaltisch- traehytischem Boden, c.
2700' hoch.
ß. Foliosum; Caulis magis foliosus superne glandu-
sus. Sollten nicht V, biscuteltaefolium Benth. und V. ade-
nophorum Boiss. hierher gehören ? In der Nähe von Tre-
bisond auf Augitporphyr, bis zu 1500' Höhe. In Daghestan
auf tertiärem Boden, 200—500' hoch.
168. V. repandiim Willd. enum. pl. hört, berol. p. 226.
Von Dr. Thirke aus der Umgebung von Brussa erhalten.
In Minjirelien auf tertiärem Boden, bis in das Hochgebirge
steigend , selbst bis zu 4000' Höhe.
731
E. Chamaeverbascum.
Multicaule, simpliciusculnm ; Flores fasciculati, longius
pedicellati , racemum laxum referentes ; Calvcis laciniae latae,
obtusiusculae, tubo brevi campanulato duplo longiores ; Flores
parvi.
170. V. spinosmn L. cod. No. 1415. Als Verbascum
creticum, spinosum, foliis incisis, oder als Leucojum creti-
cum, spinosum incanum luteum im Guudelsh. Herbar.
171. V. sphenandroides C. Koch; Multicaule; Caules
erecti, simpliciusculi, vix sesquipedales, lana alba detersibili
minus vestiti ; Folia oblonga, denticulata aut integriuscula,
villosa, subtus pallidiora, supra rugulosa, inferiora petiolata,
superiora sessilia; Racemi aphylli; Bracteae lineares; Flores
fasciculati , rarius solitarii; Pedunculi patentes aut adsceuden-
tes; braetea et calyce duplo longiores; Calyris laciniae lineari-
oblongae, Capsula oblonga breviores; Corollae parvae, luteae,
limbo concavo ; Filamenta duo majora minus, tria minora
dense lana violacea vestita; Capsula ovata, apiculata, villosa.
Diese Art bat ein so eigenthiimliches Ansehen, dass man sie
eher für eine Celsia L. und noch mehr für eine Sphenandra
Benth. halten möchte. Im Tschabantzthale des Gaues Sber
auf Urgestein und Porphyr, 6000—7000' hoch.
XXII. Celsia L. cod. No. DCCCXIX.
A. Ncffiea Benth. in DC. prodr. X. p. 246.
172. C. anrea C. Koch ; Folia caulina inferiora oblonga,
acuta, crenulata, in petiolum alatum attenuata, supra aspe-
rnla, subtus anreo - pubescentia, superiora sessilia, minora;
Caulis adscendens, ipseque prostratus, superne in paniculam
raceraosam divisus, Ieviter angulatus, inferne asperulus, su-
perne praecipue ad racemos tomento aureo , pulvernlento ve-
stitus ; Racemi laxiusculi , raro ramo uno alterove praediti ;
732
Pedicelli adsccndcntcs , solitarii , inferi bracteam ovato-lan-
ceolatam aut lanceolatam acquantes, reliqui iis et calycis
laciniis rotmidatis aut late oblonges, acutiiisculis, inaequalibus,
aureo- tomentosis duplo lougiores; Corolla explanata, calycc
paene triplo major; Filamenta duo paululuui majora, omnia
Jana, densä , violaeeä voslita, aiithcris reniformibus; Capsula
ovato- oblonga, calyce triente parte longior. Besitzt eine so
grosse Aehnlichkeit mit ächten Wollkerzen, dass mau sich
nur nach genauer Untersuchung der Blüthe überzeugen kann,
dass sie zu Cel ia gehört. Am Meisten ähnelt sie den filzigen
Arten aus der Abtbeiluug Lychnilis. Sehr häufig auf dem ar-
menischen Hochlande auf trachjtischcm Boden, 4000 — 6000'
hoch.
173. C. orientalis L. cod. No. 4496. Sehr häufig in
Transkaukasien auf Mergel- und Kalkboden, bis zu einer
Höhe von 2500/. Aus der Krim von Rogner erhalten. Im
Paschalik Trebisond auf Angitporphvr , bis zu 1500' Höhe.
174. C. persica C. A. Mey. Verz. kauk. Pfl. p. 111. Aus
Talvsch von K. Schmidt und aus Grusien von Wilhelms
erhalten.
175. C. agrimoiiiaefolia C.Koch; Erecta, basi hirto-
pubescens, simplex; Folia infera interrupte pinnata, pinnis
sub-8 majoribus subalternis, oblongis, serratis, sessilibus, mi-
noribus basi lata adnatis, supremis confluentibus, superiora
oblonga, serrata, glaberriraa; Racemus saepe basi ramosus,
glaberrimus; Bracteac ovatae, louiic acuminatae, peduueulo
plus duplo breviores; Laciuiae calycis oblongo-lauceolatae ;
Antherae reniformes. Steht der C. collina Benth. wohl am
Nächsten, unterscheidet sich aber durch die ungleichen Fic-
derblättcheu. Als Blulluria armena , agrimoniae folia im
Gundelsh. Herbar.
733
176. C. Snworowiaiin C. Koeh in Linn. XVII. p. 284.
Stricte ereeta, simplex, rubens, pube oauesceute yestita; Fo-
lia radicalia oblonga, grosse et argute serrata, in petiolum
longiorem et alatum attennata, eaulina oblongo-lanceolata,
niinora, sessilia, patula; Raceinus elongatus, interduro basi
ramosus, glandulosus; Pedicelli patentissimi ant horizontales,
Bracteam oYato-lanceolatam, integerrimam plus dnplo , Calj-
cis lacinias ellipticas plus qnadruplo snperantes; Filaraenta
majora parte triente supremä nnda, inferä minns, me-
dia magis, niinora densissinie lana violacea vestita; An-
therae reniforraes. Steht der C. incana Bonth. und C. to-
menlosa Znec. nahe, unterscheidet sieh aber durch das röth-
lit-he Ansehen und durch die Form der Wurzelblätter. Auf
mit Salz geschwängertem Kalk und Mergel in der Provinz
Eriwan, jenseits des Araxes , c. 3000' hoch.
B. Arcfurus Benth. in DC. prodr. S. p. 244.
177. €. Areturus L. cod. No.4497. Als Blallaria per-
eniit'Sy cretica , incana, foliis binis conjugatim dispositis, uuo
majore extremum claudente im Gundelsh. Herbar.
XXIII. 3 ant he Gris. spie. 11. Rum. et Bith. II. p. 40.
178. J. b ugiilifolia (Verbascvm) Lam. dict. IV. p. 226.
Als Blutturia ponlica, Bugulae folio , Asphodeli radice
im G u ii d c 1 s h. Herbar.
§olanaceae.
Man kennt bis jetzt gegen 1200 Arten dieser Familie,
die sich in der neuen Welt und zwar hauptsachlich in den
wärmeren und noch mehr in den heissen Ländern Amerika's
koncentrirt. In den letzteren wachsen nicht weniger als 3
A iertel der ganzen Summe. Von diesen kommen allein auf
T34
die Gruppe der Solaneen, von der man freilich bis jetzt über
900 Repräsentanten kennt, nieJit wruiger als gegen 740, auf
die bis jetzt aus fast 100 Arten bestehenden Nicotiancen
hingegen 55 und auf die Gruppe der Arten mit gradem Em-
bryo endlich, von der wir überhaupt 106 kennen, 100. Von
den 23 Dalureen wachsen 11 in besagten Ländern, wäh-
rend von den 20 Hyoscyamecn bis jetzt noch keine in Ame-
rika beobachtet worden ist.
Nordamerika besitzt 42 Solanaceen , und zw.ir 4 Nico-
tianeen^ 2 Datureen und 36 Solaneen (im engern Sinne),
während man aus Ncuholland bis jetzt nur 4 Nicotianeen
und 31 Solaneen, im Ganzen also 35 Repräsentanten dieser
Familie kennt. In der alten Welt sind Ostindien und seine
Inseln am Meisten vertreten , denn es wachsen daselbst über
70 Arten , nämlich 7 Datureen , 3 Hyoscyumeen und einige
60 Sulaneen. Aus den Ländern rings um das rothe Meer
sind 22 Arten (2 Datureen , 3 Hyoscyumeen und 17 Sola-
neen), aus dem Oriente hingegen 35 Arten (l Daturee , 13
Hyoscyumeen und gegen 22 Solaneen), aus China und Ja-
pan 14 Arten (1 Hyoscyamee , 12 Sulaneen und 1 zweifel-
hafte dieser Familie, aus Sibirien endlieh 3 Arten (l Datu-
ree, 4 Hyoscyumeen und 3 Solaneen) bekannt.
In Europa wachsen 30 Arten, nämlich 1 Daturee, 5
Hyoscyumeen, 22 Solaneen und 2 zweifelhafte dieser Fami-
lie, in Nordafrika 14, im heissen Westafrika 8, die bei-
de nur den Solaneen im engern Sinne angehören. Süd-
afrika besitzt 23 Arten (19 Solaneen und 4 Rectembryen),
die Inseln südöstlich 9 (8 Solaneen und 1 zweifelhafte), und
die nordwestlich von Afrika 6 (1 Hyoscyamee und 5 So-
laneen).
Ich habe in den nördlicheren Ländern des Orientes 16
Arten gefunden , von denen 2 neu sind und 1 von keinem
735
andern Reisenden beobachtet wurde, dagegen haben andere
Reisende noch 9 Solanaceen beschrieben , die ich übersehen,
so dass die Gesammtsumme 25 {lfa aller Arten) beträgt.
Koch hat in Deutschland nur 14 Solanaceen angegeben.
Von ihnen besitzt es 10 mit dem Oriente gemein, während 4
nicht dort wachsen; dagegen hat man 15 Arten im Oriente
beobachtet, die Deutschland fehlen,-
Was das Vorkommen der von mir im Oriente gesammel-
ten Arten anbelangt, so liebt Lycium ruthenicum Murr, dür-
ren Mergel- und Kalkboden. Auf Schutthaufen wächst:
Hijoscyamus Camerarii F. et M. , Datura Stramonium L.,
Solanum nigrum L. , S, villosum Lam., S. liumile Beruh,
und S. ßavum Kit. , auf Aeckeru und angebauten Stellen :
Hyoscyamus pusillus L., H. Camerarii F. et M. und die 4
auch auf Schutthaufen wachsenden Nachtschatten. An Wegen be-
obachtete ich H. Camerarii F. et M. und H. eminens Kunze,
an feuchten Stellen, am Ufer der Bäche und an Sümpfen:
Solanum Dnlcamara L. , S. Kieseritzkii C. A. Mev. und
S. persicum Willd. , im Gebüsch: Physalis AlkeJccngi L.,
in Gebirgswäldern hingegen: Atropa Belladonna L. Auf
Hochsteppeu sammelte ich Hyoscyamus eminens Kunze, aber
in Hochthälern : Hyoscyamus syspirensis C. Koch , H. Ca-
merarii F. et M. und Physochlaena Orient alis {Hyoscya-
mus) Bieb.
Erste Gruppe.
Datureae Endl. gen. pl. p. 663.
I. Datura L. cod. No. CCLXIV.
1. D. Stramonium L. cod. No. 1418. In Mingrelien auf
angeschwemmtem Boden.
m
Zweite Gruppe.
Hyogcyameae Endl. gen. pl. p. 664.
II. Hyoscyamus Don monochl. pl. IV. p, 471.
2. IS. einineiis Kunze in Del. sem. hört. lips. a. 1847.
In den Gauen Olti auf Mergel und Id auf Trachyt, 3500 —
4500' hoch.
3. H. Camerarii F. et M. ind. sein. hört, petrop. IV.
p. 38. Im kaukasischen Gebirge, in Ossien auf Kalk, c.
3500' hoch; in Grusien auf Kalk und Mergel, 800 — 1200'
hoch; auf trachytisch- basaltischem Boden der Provinz Eri-
wan, 2700' hoch.
ß. Villostis; Caulis villis longis dense vestitus; Folia
superiora et suprema pinnatifido-serrata, laciniis lanceolatis,
ex ambitu oblongo- lanceolatis. Diese Abart besitzt mit der
Hauptpflanze die schönen, grossen und becherförmigen Blüthen
gemein, unterscheidet sich aber durch den wolligen Stengel
und durch die BLätter an den Blüthen , welche den anderen
gleichen. . Von Dr. Thirke ans der Umgebung von Brussa
erhalten, und in dem frühem Verzeichuiss der Thirke'schen
Pflanzen als //. niger L. bekannt gemacht.
y. Hemschitu'cus] Folia floralia majora; Stamina ex-
serta, stjlum ex loniiitudine aequantia. Im politischen Hoch-
gebirge auf Urgestein, ööOO — 6000' hoch.
4. H. syspirensis C. Koch; Caulis pauciramosus, erectus,
in ferne canescens, snperne villosns, vix pedalis; Folia radi-
calia et caulina oblonga, utrinque 3 — 5 grosse serrata, ser-
ris obtusiusculis, cancscenti - pnbescentia, vix ultra pollicaria,
petiolo aequilongo (caulina breviori) insidentia; floralia ob-
longa, sinuato-dentata aut iutegriuscula, sessilia, canescen-
tia ; Calyces fruetiferi seeuudi, spicam densiusculam referen-
tes, basi villosi, sessiles, medio paululum constricti, laciniis
T3T
triangulari -pungentibus, patulis. Leider besitze ich nur Frucht-
exemplare. Die Pilauze steht dem //. pusillus wohl am
Nächsten , unterscheidet sich aber durch den dichten Blülhen-
stand und sonst hinlänglich. Auch scheint die Pflanze durch-
aus nicht einjährig zu sein. Im Gaue Sber auf Porphyr und
Kalk , c. 4500' hoch.
5. H. aureus L. cod. No. 1426. Als Hyoscyamus aureus
P.Alp, im Gundelsh. Herbar.
6. H. pusillus L. cod. No. 1428. Aus Grusien von Wil-
helms erhalten. Sehr häufig iu der Provinz Eriwan auf Tra-
chyt und Basalt, 2700 — 3500' hoch. Als Hyoscyamus ar-
menus minimus, flore luteo fundo atropurpureo im Gun-
delsh. Herbar.
IU. Phy sochlaena G. Don dichl. plants IV. p. 470.
7. P. orientalis (Hyoscyamus) Bieb. fl. tanr. cauc. I.
p. 164. Im Gaue Lori im untern Kaukasus auf Trachyt, c.
3500' hoch.
Dritte Gruppe.
Solaneae Endl. gen. pl. p. 664.
IV. Solanum (L.) Dun. Solan, syn. p. 5.
A. Dulcamara Led. Fl. ross. III. p. 187.
8. S. Dulcamara L. cod. No. 1459.
ß. Tomentosum Koch syn. ed. 2. p. 584. Aus der
Umgebung Brnssa's von Dr. Thirke erhalten.
9. S. persicum Willd. in R. et S. syst. Veget. IV. p.662.
Aus Grusien von K. Schmidt und Wilhelms erhalten; im
südlichen Daghestan auf tertiärem Boden, bis zu 500' Höhe;
imTschorukgebiete auf Kalk und Porphyr , 2000 — 4000' hoch.
In der Umgebung von Brussa von Dr. Thirke gesammelt.
22r Bd. 6t Heft. 47
738
10. S. Kieseritzkii C. A. Mcy. Verz. kauk. Pfl. p. 113
In Sümpfen der Provinz Eriwau, c. 2700* hoch.
A. Maurella Dun. Solan, syn. p. 12.
11. S. iiigrum L. cod. No. 1473. In ganz Trankaukasien
sehr häufig- bis zu einer Höhe von 3000', auf tertiärem und
sekundärem Boden und auf Porphyr; im Tschorukgebiete auf
Melaphyr, Porphyr und sekundärem Kalk, 2000 — 4000' hoch.
Von Dr. Thirke ans der Umgehung von Brnssa erhalten.
ß. Chlorocarpum Spenn. fl. frib. p. 1074. In der Nähe
vonTiflis auf Mergel und Kalk ziemlich häufig, 1000 — 1300'
hoch.
12. S. villosum Lam. dict. IV. p. 289.
ß. S. hirsutum Dun. Solan, syn. p. 14. Aus Grusien
von K. Schmidt erhalten.
13. S. flaviuii Kit. in Schult, oestr. Fl. 2. Ausg. I. p.
394. In Radscha auf Kalk, c. 3500' hoch.
ß. Hutnile Beruh, ap. Willd. enum. pl. hört, berol. I.
p. 236. Von K. Schmidt aus Grusien erhalten.
V. Physalis L. cod. No. CCLXVIII.
14. P. Alkefeengi L. cod. No. 1450. In Mingrelien und
Radscha auf tertiärem und sekundärem Kalk ; in Ciskaukasien
in der Nähe der kaukasischen Bäder, c. 800' hoch; aus Gru-
sien von Wilhelms und K. Schmidt erhalten und in der
Nähe von Brussa von Dr. Thirke gesammelt.
VI. Atropa (L.) Eudl. gen. pl. p. 666.
15. A. Belladonna L. cod. No. 1439. InOssien auf Kalk-
boden , c. 2500' hoch.
VII. LyciumU cod. No. CCLXXIV.
f6. I«. ruthenicum Murr, in Comment. goett. 1779. p. 2.
t. 2. L. tataricum Pall. weicht wenigstens nach den von
739
Seh renk am Tarb.agat.ii gesammelten Exemplaren durch ge-
krümmte Stacheln und ein grüneres Ansehen ab. Sehr häutig
in Schirwan auf Mergelhöhen, bis 700' Höhe. Als Jasini-
num frutescens, aculeatum, angustifolium ßore violaceo
oder Rhamnus alter, foliis sa/si's ßore purpurco im G lin-
de Ish. Heibar.
Convolviilaceae.
Die Zahl der bis jetzt heVaniücnConvolvulacccii beträgt ge-
gen 1000 Arten, nämlich 56 Argj/rejecn , über 840 Convol-
vulaceen, 8 Dichondrcen und gegen fcO Cuscuteen. Ob-
gleich sie sich über die ganze Erde verbreiten, so sind die
Tropen doch am Meisten vertreten , und wiederum erscheineil
die heissen Länder der neuen Welt reicher, als die der alten.
Das tropische Amerika, jedoch einschliesslich des ausserhalb
der Wendekreise liegenden Chili, hat nicht weniger als 400
Arten, und zwar 10 Argtjrejecn , 371 Convolvuleen , 1 Di-
chondree und 19 Cuscuteen , während man in Nordamerika
noch nicht 50 , und zwar 27 Convolvuleen , 1 Dicliondree
und 19 Cuscuteen beobachtet hat.
Aus Ostindien mit seinen Inseln und Hinterindien kennt
man über anderthalb Hundert Convolvulaceen , die sich auf die
einzelnen Abtheilungen in der Weise vertheilen, dass über 40
(also über 2/3 der ganzen Summe) auf die Argyrejecn, 110
auf die Convolvuleen, 1 auf die Dicliondreen und 6 auf
die Cuscuteen kommen. Die aus Neuholland und den dazu
gehörigen Inseln bekannten Arten dieser Familie betragen fast
70, von denen 1 zu der Gruppe der Argyrcjeen, über 60
zu der der Convolvuleen, l zu der der Dicho/idrecn und 3
zn der der Cuscuteen gehören.
47 *
740
Wenden wir uns nach Afrika, so findet man die heissen
Länder mehr vertreten, als man nach ihrer geringen Kennt-
niss schliessen dürfte. So besitzt das tropische Westafrika
35 Arten, die alle der grossen Gruppe der eigentlichen Con-
volvuleen angehören, Mozambique hingegen mit den in der
Nähe liegenden Inseln (Madagaskar, die Maskarenen und Se-
schellen) 36, nämlich 34 Convolvuleen , 1 Argyrejee und 1
Dichoitdree, Die Länder rings um das rothe Meer, also
einschliesslich das westliche Arabien, sind erst in der neuem
Zeit, namentlich durch Seh im per, einigermaassen bekannt
geworden; man hat daselbst 46 Arten beobachtet. Auch hier
siud es vorzugsweise die Convolvuleen im engern Sinne, näm-
lich 43, und ausserdem 2 Cuscuteen und 1 Argyrejee. Aus
Südafrika hat man 37 Arten beschrieben: 33 Convolvuleen
und 4 Cuscuteen. Die Inseln nordwestlich von Afrika sind
in der neuesten Zeit mehrfach untersucht worden, besitzen
aber verhältuissmässig wenige Repräsentanten dieser Familie :
15 Convolvuleen und 4 Cuscuteen. Aus Nordafrika kennt
man 18 Arten: 15 Convolvuleen und 3 Cuscuteen.
Europa ist nicht weniger als arm; dennoch hat es nicht
den 25sten Theil, obwohl es am Meisten bekannt ist. Ar-
gyrejeen und Dt'chondrcen kommen daselbst gar nicht vor,
aber 24 Convolvuleen und 10 Cuscuteen. Noch ärmer erscheint
Sibirien , denn man hat von dort nur 15 Convolvuleen und 5
Cuscuteen beschrieben. Aus China und Japan kennt man 23
Arten: 1 Argyrejee, 18 Convolvuleen und 4 Cuscuteen,
Es bleiben endlich noch die Länder des kaukasischen Isthmus,
die asiatische Türkei und Persien, die unter dem gemein-
schaftlichen Namen Orient begriffen sind, übrig. Aus ihnen
hat man 48 Arten beschrieben, nämlich 37 Convolvuleen und
11 Cuscuteen.
741
Was nuu die nördlichen Länder des Orientes anbelangt,
denen wir hier vorzugsweise unsere Aufmerksamkeit zuwen-
den, so kennt mau aus ihnen 34 Arten, von denen 26 auf
die Convolvuleen im engem Sinne und 8 auf die Cuscuteen
kommen. Ich habe auf beiden Reisen nur 22 Arten gesam-
melt; von ihnen wurden aber 6 nicht allein von keinem an-
dern Reisenden im Oriente beobachtet, sondern waren auch
bis jetzt unbekannt. Deutschland ist an Convolvulaccen aus-
serordentlich arm, denn es besitzt kaum mehr als den hun-
dertsten Theil der Gesammtsumme, nämlich 11; davon sind
aber 4: 1 Convolvulce und 3 Cuscuteen, die nicht zu glei-
cher Zeit im Oriente wachsen.
Was das Vorkommen der Convolvulaccen anbelangt, so
wachsen Convolvulus arvensis L. , C. Pseudo - Scammonia
C. Koch und C. agrophilus C. Koch auf Aeckeru, Calyste-
gia sepiuvt (Convolvulus) L. und C. sylvestris {Convolvu-
lus) W. et K. au Zäunen und Hecken, C. lineutus L. ß.
Bessert Spr. und C. nitens C. Koch auf trocknen , dürren
Stellen, C. holosericeus Bieb. und C. Cantabrica L. an
Bergabhängen und C. persicus L. am Meeresufer.
Erste Gruppe.
Convolvuleae Choisy in DC. prodr. IX. p. 335.
I. Convolvulus Choisy in Mem. de la soc. d'hist. nat. de
Gen. p. 477.
A. Orthocaulos G. Don dichl. pl. IV. p. 283.
i. C persicus L. cod. No. 1261. Der Stengel ist selt-
ner einfach, als an der Basis ästig. Auch steht er weniger
aufrecht, als dass er auf der Erde sich ausbreitet. Sehr häu-
fig am Ostufer des kaspischen Meeres. Von Wilhelms und
K. Schmidt wahrscheinlich ebenfalls daher erhalten.
?42
2. C holosericeus Bieb. fl. taur. cauc. I. p. 147. Cent.
pl. fl. Ross. illustr. I. t. 24. Aus der Krim von Rogner
erhalten. Im Gaue Pertakrek auf Kalk und Mergel, c. 3000'
hoch.
3. C. Cueorum L. cod. No. 1256. Als Convolvulus No.
38. im Gundelsh. Herbar.
4. C. linoatus L. cod. No. 1255.
ß. Bessert Spreng, syst. Veget. I. p. 610. C. h'nealus
Gris. spie. fl. Rum. et Bith. II. \\ 75. Es scheint mir doch,
als wenn die Pflanze, welche man gewöhnlich für C. l'tneatus
L. hält, und welche in der Flora graeca t. 199. eine Abbil-
dung erhalten hat, von der, die Sprengel C. Bessert nennt,
wenn auch nicht speeiüsch verschieden ist, doch auf jeden
Fall eine ausgezeichnete Abart darstellt. C. lineatus L. er-
scheint nicht allein grösser und mehr oder weniger aufstei-
gend, selbst aufrecht, sondern hat auch nie einen solchen
seideuglänzenden XJeherzug, wie C Bessert, und zeichnet
sich durch 3 — 12 an der Spitze des Stengels zusammenge-
drängte Blüthen aus, die von 2 — 5 sie weit überragenden
Blättern fast in Form einer Hülle umgeben werden, aber auch
durch eirunde Kelchblätter, die sich plötzlich zu einer langen
und linienförmigen Spitze zusammenziehen. C. Bessert Spr.
hingegen hat einen gedrängten Wuchs, der sich selbst auf
gutem Boden nicht ändert, und ist an dem kurzen Stengel
überall, meist knäuelförmig mit deutlicher gestielten Blüthen
besetzt. Die Kelchblätter sind lanzettförmig, verschmälern
sich also allmählig. C. compactus Boiss. möchte wohl hier-
her gehören, und eine Pflanze darstellen, wo der Stengel am
Meisten verkürzt ist, so dass dieser ganz zu fehlen scheint. In
Grusien und Daghestan auf Kalk und Mergel , 800 — 1200'
hoch.
743
5. C. nltens C. Koch; C. lineatus ß. Bessert C. Koch
in Linu. XVII. p.282. E Capite caules plures breves, 1 — 3
poll. longi, prostrati aut denique adscendentes, pilis adpres-
sis albis dense vestiti; Folia oblong», integerrima, toraento
dcnsissiino sericeo nitentia, snbtiis nervis lateralibus erainen-
tibns pracdita, radicalia in petiolum sensira attenuata, obtusa,
canlina snperiora snbsessilia, obtusiuscula ; Flores 4 — 8 cy-
inam brevissimani referentes ad apicem canlis et ramorum
abbreviatornm , axillares, solitarii; Calycis sepala dno exte-
riora late oblonga, obtusa, cetera apice triangulari excepto
iuclndentia, sericea, corollä extus lineis 5 serieeis notatä vix
triplo breviora. Steht dem C. Bessert Spreng, allerdings sehr
nahe, und möchte vielleicht doch nur als Abart dazugehören.
Er unterscheidet sich aber durch einen mehr gelblich -röth-
licheu Schimmer der Blatter, der besonders bei den unteren
deutlich hervortritt, mehr aber noch durch die breiten und
stumpfen Kelchblätter. In der armenischen Provinz Eriwan
auf trach) tisch -basaltischem Boden.
6. C. Cantabrica L. cod< No. 1257. In Grusien und
Schirwan sehr häufig auf Kalk und Mergel, bis zu 2000'
Höhe; an dem Siidufer des schwarzen Meeres auf Augitpor-
phyr, bis zu 1500' Höhe ; aus der Krim von Rogner und
aus der Umgebung von Brussa durch Dr. Thirke crrhalten.
ß. Dorycnioides. Aehnelt seiner einzeln und zu 2
und 3 stehenden Bliithen halber dem C. Dorj/cnium L. , und
unterscheidet sich ausserdem von der Hauptart durch anlie-
gende und fast seidenglänzende Haare. Von Wilhelms aus
Grusien erhalten.
y. PetropJiilus. E capite tortuoso, lignoso plures
caules, ramosi, ex parte inferiori villis patentissimis, superiori
adpressis aut patulis vestiti; Folia lincari- oblonga, basi ipsä-
T44
que in petiolum attennata aut sessilia, pilis prostratls, raro
patulis subsericea; Pednnculi elongati, folio suo vix dnplo
breviores, 1-, 2-flori; Bracteae binae calyce brevissiine pe-
dicellato vix breviores, angustissime oblongae; Sepala oblongo-
lauceolata, pilis patulis obsita^ corollam plus duplo superan-
tia ; Capsula ovato - globosa , deuique glaberrima. Steht zwi-
schen dem C. Cantabrica L. und C. suff mucosus Desf., und
uuterscheidet sich von dem letztern durch die 2- und 1-blü-
thigen Blüthenstiele, die bei der Hauptart weit länger sind
und wenigstens 3 Blüthen haben. Von beiden unterscheidet
auch zum Theil die seidengläuzende Behaarung. Auch C.
Ammanni Desr. ist ähulich; dieser ist aber iu allen sei-
nen Theilen weit kleiner und trägt weniger Blüthen. Auf
dem Nordabhange des pontischen Gebirges auf Augitporphyr,
bis zu 2000/ Höhe ; in Daghestan auf Kalk und Molasse, 600
bis 1500' hoch.
Im Gundelsheimer'schen Herbar befindet sich 1 Exem-
plar unter dem Namen: Convolvulus argenteus , umbellatus,
partim erectus, partim supiuns, ex insulis m. aegei, oder als
Dorj/cnium P. Alp., was wahrscheinlich zu C. Cantabrica
L. gehört.
7. C. »orycnium L. cod. No. 1258. Als Convolvulus
ramosus , foliis Pilosellae im Gundelsh. Herbar.
8. C. tricolor L. cod. No. 1262. Von Dr. Thirke aus
der Umgebung von Brussa erhalten.
9. C. pilosellaefolius Desr. enc. III. 551. Willd. herb.
No. 3670. Als Convolvulus armenus, humifusus, Pilosellae
foliis T. im G u n d e 1 s h. Herbar. C h o i s y 's Diagnose (prodr.
IX. p. 406) ist ohne Zweifel nach einer andern Pflanze ge-
macht.
745
k. Strophocaulos G. Don dich!, pl. IV. p. 288.
10. C. hirsutus Stev. in Bieb. fl. tanr. cauc. p. 422. Cent,
pl. flor. ross. 111 . I. t. 6. Von Rogner ans der Krim er-
halten.
11. C. amoenus C. Koch in Linn. XIX. p. 19. Steht dem
C. hirsutus Stev. allerdings so nahe, dass er nicht specifisch
verschieden sein möchte. Auch gehört wahrscheinlich C. ga-
laticus Rost., wie auch schon Choisy meint, dazu. Die
Blätter erreichen hei C, amoenus C. Koch höchstens die Län-
ge eines Zolles, sind also kleiner als bei C. hirsutus Stev.,
nach der citirten Abbildung, nicht aber nach dem Exemplare,
was ich aus der Krim besitze. Die unteren erscheinen drei-
eckig -spiessförmig, und die schwachen Ohren sind divergi-
rend. Dir Rand ist ganz und nie ausgeschweift. Die linien-
förmigen Brakteen haben die Länge des 3 — 4 Linien langen
und stets einblütbigen Pedicells. Auch sind die Kelchblätter
länger und allmählig zugespitzt. Von Dr. Thirke aus der
Umgegend von Brussa erhalten.
12. C. agrophilus C. Koch; Diffusus, prostratus, cano-
tomentosus; Caules secundarii et Rami cauliformes elongati^
teretes, opaci; Folia cordata, margine leviter angulato- den-
tata, nitida, petiolo vix dimidio breviori insidentia, 5 — 6 lin.
longa, 4 — 5 lin. lata; Pedunculi 1-, rarissime 2-flori, fo-
lium suum vix superantes aut eo paululum minores; Bracteae
lineares, parvae, pedicellum 3 lin. longum fulcrantes; Caljcis
laciniae ovato - oblongae , acutae, latissimae, exteriores inte-
riores iuvolventes, corollam amoeue rubescentem plus duplo
superantes. Steht allerdings dem vielgestaltigen C. althaeoi-
des L. am Nächsten, unterscheidet sich aber sogleich durch die
an allen Theilen des Stengels gleichförmigen Blätter. So
viel ich Exemplare der zuletzt genannten Pflanze gesehen
746
habe, so waren die obern Bläüer doch stets mehr oder we-
niger eingeschnitten oder buchtig, was hier nie der Fall ist.
Sehr häufig im Tschorukthale auf Porpbjr und Kalk, 2000
bis 4500' hoch; im Paschalik Musch auf Trachyt, Glimmer-
schiefer und tertiärem Kalk.
13. C. arvensis L. cod. No. 1216. In ganz Transkau-
kasien sehr häufig auf Feldern und Triften mit jedem Boden,
bis zu 3000' Höhe.
ß, Albißorus ; in Schirvvan auf Mergel , bis zu 500'
Höhe.
14. C. ScaiMiuonia L. cod. cod. No. 1218. Von Rog-
ner aus der Krim erhalten.
15. G. Pscudo - Scammonia C. Koch ; Caulis debilis sed
erectiusculus, ramosus, glaberrimus, paueifolius; Folia sagit-
tata, suprema linearia, glaberrima, integerrima, petiolo brevi
insidentia ; Pedunculi longissimi ,3 — 4 polJ. longi , 1 - flori,
horizontaliter patentes, adscendentes; Pedicelli bracteis biuis
linearibus suffulti , pollicares; Calyx grandis, aridus, sepalis
latis, oblongis, apice rotundato sed acumine brevi instruetis,
glaberrimus, corollä duplo brevior. Unterscheidet sich von
dem verwandten C. Scammonia L. durch die einblüthigen
Blüthenstiele. Im Gaue Sber auf Porphyr und Kalk, 3500
bis 4000' hoch.
II. Calgstegia R. Br. prodr. fl. nov. Holl. p. 483.
16. C sylvestris (Convolvulus) W. et K. pl. rar. Hung.
III. p. 290. t. 261. Ans der Umgebung von Brussa von Dr.
Thirke erhalten.
17. C sepiuin {Convolvulus) L. cod. No. 1217. In Gru-
sien auf jedem Boden, bis in das Gebirge zu einer Höhe von
3500' steigend; in der armenischen Provinz Eriwan auf ba-
saltisch-traehytischem Boden, c. 2700' hoch.
747
III. Cressa L. cod. No. CCCXLIII.
18. C. cretfica L. cod. No. 1835. FranJccnia mollis Bieb.
fl. tanr. cauc. I!I. p. 276. Von Wilhelms aus Grusien er-
halten. Als Ouamoclit minima, humifusa palustris, Hcr-
niariae foliis im Gundelsh. Herbar.
Z w e i t e Gruppe.
Cuscuteac Choisy in DC. prodr. IX. p. 452.
IV. Cuscuta L. cod. No. CLXXXI1I.
19. C moitogyiia Vahl symb. II. p. 32. Cuscuta major
caulibüs Lupuli Buxb. Cent. I. p. 15. t. 23. Im Tschoruk-
thale, doch mehr im Gebirge 3 4000 — 6000' hoch, auf RTius
Cotinus L.
ß. lberica ; Flores duplo minores, subsessiles. Sollte
nicht C. aslyla Engelm. in bot. Zeit. IV. p. 276 ebenfalls
hierher gehören? In Grusien in Hecken und Zäunen, 800
bis 1500' hoch.
20. C. europaea L. cod. No. 1022. In Grusien hier und
da auf Hopfen, Nesseln u. s.w., bis zu einer Höhe von 2500'.
ß. Pontica C. Koch in Liim. XIX. p. 19. Aus der
Umgebung von Brussa durch Dr. Thirke gesammelt.,
21. C. Epithyjmisii L. cod. No. 1023. Auf Labiaten,
Rubiaccen , kleinen XJmbelliferen , Convolvulus Cantabrica
L. und Atraphajris - Arten in Grusien, Schirwan, Daghestan,
in der armenischen Provinz Eriwan und im ganzen Tschoruk-
gebiete , bis zu 6000' Höhe.
22. C brachystyla C. Koch; Caulcs filiformes, ramosi,
flavesccutes; Capitula scssilia, 8 — 12-flora, floribus subses-
silibus; Calyx campanulatus, 4 — 5-fidus, laciniis ovatis, ob-
tusiusculis, demum corollam dimidiam superantibus; Corolla
urceolata, limbo 4-, 5-lobo, tubum ex longitudine acquante;
Lobi eiecti, ovafi, obtusiusculi} Stamina vix lobos attingentia;
748
Squamae oblongae, erectae ; Styli bini, vix lineam longi, in-
clnsi. Aehnelt der C. europaea L. am Meisten , besitzt aber
nicht so dichtblüthige Köpfchen und kurze, aufrechte Griffel.
An TJmbelliferen im pontischen Hochgebirge, c. 5500' hoch.
23. €. pediceüata Led. 11. alt. I. p. 293. icon. 11. ross.
t. 234. In der armenischen Provinz Eriwan auf Onosma-
Arten, c. 2700' hoch.
24. C. sulmniflora C. Koch ; Caules tenuissimi , filifor-
mes; Flores 1 — 3, sessiles, bracteä ovato-lanceolatä sub-
longiori fulti; Calyx 5-lobns, lobis oblongis obtusis, corolla
paene duplo brevioribus; Laciniae corollae globosae oblongae,
obtusae, erectae, denique conniventes ; Stylus apice paululum
iucrassatus. Zeichnet sich durch die einzeln , selten zu drei
stehenden Blüthen vor allen bekannten Arten dieses Ge-
schlechtes aus, so dass sie nicht leicht verwechselt werden
kann. Auf Verbascum sphenandroides C. Koch im Tscha-
bantzthale des Gaues Sber, 5500' hoch.
ApOCyneae R. Br. in Mem. of the Wem. nat. hist.
soc. I. p. 59.
Noch mehr als die ^Asclepiadeen haben die Apocynecn
ihren Concentrationspunkt in den heissen Gegenden Amerika's,
einschliesslich das aussertropische Brasilien und Chili, denn
in bezeichneter Ländergruppe kommen allein von der ge-
sammten Masse nicht weniger als über die Hälfte, also von
800 Arten über 400 vor. Die Verringerung von A.poci/neen
wird um so bedeutender, je mehr man sich den Polen uord -
und südwärts vom Aequator nähert, denn selbst Nordamerika,
was noch von 50 jLsclepiadcen vertreten wird, besitzt aus
jener Familie nur 12. Von den 7 freilich hinsichtlich ihres
Umfanges sehr verschiedeneu Gruppen kommen die Echilecn,
749
deren wir bis jetzt über 370 keimen, zu 5/7 in den heissen
Ländern Amerika's vor. Demuächst sind die Plumiereen und
Wilhighbejeen am Meisten vertreten, denn von den ersteren
wachsen daselbst die Hälfte (130 Arten), von den letzteren
hingen 4/7 (12 Arten). Von den übrigen Gruppen besitzt die
oben näher bezeichnete Ländergruppe weniger Repräsentan-
ten, so von den 100 Carisseen: */3 und von den 22 Parso-
nieen: eine einzige Art. Wrightxeen (17 Arten) und Al-
stonieen (60 Arten) kommen im heissen Amerika gar nicht
vor. Was die 12 Apocyneen der vereinigten Staaten Nord-
amerika^ anbelangt, so sind es 2 Carisseen, 5 Plumiereen
und 5 Echiteen.
Interessant ist es, dass auf dem Insel -Erdtheil Austra-
lien gerade die stärkste Gruppe der Echiteen gar nicht ver-
treten ist. Man kennt daselbst überhaupt nur 1/i9 der Apo-
cyneen , und zwar 7 Carisseen, 22 Plumiereen , 10 Parso-
nieen, 1 Wrightiee und 2 Alstonieen.
Wenden wir uns von da nach Asien, so sind Ostindien
und namentlich die südlicheren Ebenen und die Inseln ziem-
lich reich , denn es kommt daselbst 1/i aller Apocyneen vor.
Alle Gruppen sind hier vertreten; und zwar wachsen daselbst
9 (also 3/7) Wilhighbejeen , 24 ('/4) Carisseen, gegen 60
(2/9) Plumiereen, 10 (also ziemlich 1/2) Parsonieen, 16
(demnach fast alle) Wrightieen, 2 (*/s) Alstonieen und 72
(•/g) Echiteen. China besitzt nur 13 Apocyneen: 2 Caris-
seen, 3 Plumiereen, 1 Parsoniec und 7 Echiteen. Nur von
der zuletzt genannten Gruppe finden sich 2 Arten in Sibi-
rien vor.
Ausserordentlich arm ist selbst der Orient, obgleich er
Syrien, Mesopotamien und auch den südlichen Theil Persiens
noch umfasst, denn man kennt daselbst nur 11 Arten, nämlich
750
7 Pliimiercen und 4 Echitcen, Noch weniger Arten wach-
sen im ganzen Europa, aus dem man 4 Plumicreen und 2
Echiteen, also im Ganzen 6 Arten beschrieben hat Dass
aber Nordafrika und gar die Inseln nordwestlich von Afrika
nur von einigen Arten vertreten sind, die ebenfalls den Echi-
tcen und Plumiereen angeboren, sollte man nicht vermn-
then. Reicher ist das tropische westliche Afrika, von dem,
obgleich man nur die Küste und selbst diese nur spärlich
kennt, doch 22 Arten: 6 Carissecn, 3 Plumicreen;, 1 Alsto-
ntee und 12 Echiteen, beschrieben sind. Der Zahl nach fast
eben so reich ist Südafrika, aber gewiss weit ärmer, da man
die Länder daselbst zum Theil weit mehr besucht und be-
schrieben hat. Man kennt von dort 10 Carissecn , 4 Plu-
miereen und 6 Echiteen,
Obgleich wir bis jetzt von Madagaskar, den übrigen da-
selbst sich befindenden Inseln und dem gegenüberliegenden
afrikanischen Festlande kaum 40 Apocyneen: 10 Carissee?i,
20 Plumiereen und 8 Echiteen kennen gelernt haben, so
kann man doch daraus schliessen , dass die bezeichnete Län-
dergruppe reich vertreten ist. Es gilt dieses aber durchaus
nicht von dem Länderkomplexe des rothen Meeres, eine Er-
seheinung, die um so auffallender ist, als ein Theil selbst
tropisch ist, und wir sonst durch Schimper eine, wenn
auch geringe, Kenntniss der mittleren Nilläuder erhalten haben.
In den nördlichen Ländern des Orientes sind bis jetzt
nur 9 Arten beobachtet worden; von diesen habe ich 6 ge-
sammelt, so dass mir 3 entgangen sind. Deutschland besitzt
4 Arten, die sämmtlich auch im Oriente wachsen.
Was die Art des Vorkommens der 6 von mir gesammel-
ten Apocyneen anbelangt, so bildet Nerium Oleander L.
am BospboT Hecken und Gebüsch , gehört aber keineswegs
751
dorn immergrünen Unterholz .111 , da es umgekehrt grade au
sehr sonnigen Rändern wächst. Apocgnum venetum L. liebt
feuchte, aber mehr stcppeuartige Matten, kommt aber auch
an mit Gesträuch bewachsenen Bächen vor. Säinmtliche Win-
tergrün-Arten, die ich im Oriente gesehen, wachsen, wie bei
uns , zwar im Schatten, doch nicht in Wäldern, sondern vor-
herrschend auf den Abhängen und ersten Höhen des kauka-
sischen Gebirges unter Gesträuch , an feuchten Felsenwänden
und an Bächen.
Erste Gruppe.
Plumiericae A. DC in DC. prodr. VIII. p. 345.
I. Vinca L. cod. No. CCCXXIV.
1. V. puuescens d'Urv. enum. pl. arch. p. 26. Unter-
scheidet sich von V. herbacea W. et K. und V. major L.,
zwischen denen sie steht , durch Behaarung und durch herz-
förmige Blätter. D'Urville beobachtete diese Art zuerst
in Abchasien bei Ssiichum-Kaleh; sie scheint dann wiederum,
obgleich sie A. D e Cand olle im Prodromus aufgeführt hat,
in Vergessenheit gerathen zu sein. AuchLedebour hat sie
in seiner Flora rossica übergangen. Ich habe sie leider nicht
selbst beobachtet, sah sie aber in dem Herbarium von Wil-
helms, woher ich sie auch erhielt.
2. V. major L. cod. No. 1711. Sehr häufig im Rion-
bassin am Fasse der Höhen, aber auch in das Gebirge im Thale
des Pferdeflusses (Zkheniss-Skhal) aufsteigend, auf tertiärem
und sekundärem Boden, bis zu 2500/ Höhe. Von Dr. Thirkc
aus der Umgebung von Brussa erhalten. Als Per vinca vul-
garis , lalifolia, jlore coervlco C. B. im G 11 n d e 1 sh. Herbar.
3. V. herbacea W. et K. pl. Hung. rar. I. p. 8. t. 9. Im
Anfange der in den untern Kaukasus gehenden Thäler auf
tertiärem Kalk, 800 — 1200' hoch; sehr häufig in der Nähe
752
Ton Tiflis auf Mergelschiefer, Kalk und Porphyr, 1200 —
1500' hoch.
ß. Gracilis Gris. spie. fl. Rum. et Bith. II. p. 68. Un-
terscheidet sich durch sehr schmale, linienförmig- längliche
Blätter von der Hanptart. Von Rogner aus der Krim und
von Wilhelms, so wie von K. Schmidt aus Grusien er-
halten. Mit der Hauptart am Eingange im untern Kaukasus,
aher auch auf den ersten Trachythöhen im Elisabethopol'schen
Kreise, bis zu 2500' Höhe.
4. V. minor L. cod. No. 1712. Von Dr. Thirke aus
der Umgehung von Brussa erhalten.
Zweite Gruppe.
Echitcae A. DC. in DC. prodr. VIII. p. 412.
II. Apocijnum R. Br. in Mem. of the Wem. nat. hist.
soc. I. p. 67.
5. A. venetum L. cod. No. 1765. Im mittlem Tschornk-
thale auf sekundärem Kalk, c. 3000' hoch; in Schirwan auf
tertiärer Molasse und Mergel , c. 800 — 1000' hoch ; aus
Grusien von Wilhelms und K. Schmidt erhalten. Als
Tithymalus maritimus s. Esula major, e Cio Venetorum in-
snlä, flore albo im Gundelsh. Herbar.
111. Nerium R. Br. in Mem. of the Wem. nat. hist. soc. I.
P. 71.
6. flf. Oleander L. cod. No.1715. In der Nähe Konstan-
tinopels und auf beiden Seiten des Bosphors auf tertiärem
Kalk und Mergel, 50 — 500' hoch.
Beitrag
zur
Entwicklungsgeschichte der Farnkräuter,
von
Herr mann Schacht,
(Hierzu Taf. V.)
Xfie Untersuchungen des Grafen Leszczyc-Sumiii ski, nach
welchen zur Bildung des jungen Farrnpflänzchens zweierlei
Organe des Vorkeims thätig sein, ja eine Befruchtung im
Sinne der Phanerogamen stattfinden soll , veranlassten Herrn
Professor Schieiden, mir eine gründliche Revision dieser
Untersuchungen zu übertragen. Die von Sumin'ski bean-
spruchte Entdeckung würde, wenn sie sich als richtig her-
ausstellte, nicht allein den Farrnkräutern einen ganz andern
Platz anweisen, sondern auch für Stämmtliche Kryptogamen,
bei denen Antheridien bekannt sind, von grossester Wichtig-
keit sein, indem sie über die Bedeutung der bis jetzt rätsel-
haften Spiralfaden einiges Licht verbreiten müsste. Dr. Al-
bert Wigand hat bereits in No. 2 bis 7 der bot. Zeitung
(Jahrg. 1849) seine, Sumin'ski's Entdeckung nicht gün-
22r Bd. 6s Heft. 48
554
stigen, Beobachtungen mitgethcilt ; auch mir war es nicht
möglich , den Hauptpunkt , die Befruchtung der Farrnkräuter,
zu bestätigen, ich glaube vielmehr hinreichende Gründe für
die Unwahrscheinlichkeit , ja ich möchte fast sagen Unmög-
lichkeit, derselben liefern zu können, und erlaube mir deshalb
die Resultate meiner Untersuchung, die gewissermassen eine
Fortsetzung meines in No. 30 und 31 der bot. Zeitung (Jahrg.
1849) gegebenen Aufsatzes, über die Entwicklung des Spo-
rangiums und der Sporen der Farrnkräuter bilden, mitzu-
teilen.
Die Untersuchung ward im Juni dieses Jahres, und zwar
mit einem grossen Oberhäuser sehen Mikroskope nettester
Construction, das erst seit Ostern in meinem Besitze ist, un-
ternommen. Dies Mikroskop, dessen optischer Theil eben so
vollkommen wie seine mechanische Einrichtung ist , übertrifft
an Schärfe und Reinheit seiner Bilder alle mir bekannten
Mikroskope; sein Beleuchtungsapparat ist vortrefflich, insbe-
sondere ist die Einrichtung des Spiegels und Objectivtisch.es,
welche es möglich macht, schiefes Licht in allen beliebigen
Winkeln aufs Object fallen zu lassen, von so ungeheurer
Wirkung, dass man durch richtige Benutzung aller Vortheile
des Beleuchtungs- Apparates oft Linien mit grosser Deutlich-
keit zum Vorschein bringt, von denen bei gewöhnlicher Be-
leuchtung nichts zu sehen ist. Das Mikroskop hat die Sy-
steme 4, 7, 8 und 9 nebst sämmtlichen Ocularen; System 9
und Ocular 1 geben eine Vergrösserung von 400mal , selbst
die stärkste Vergrösserung, System 9 und Ocular 5, (mehr
als löOOmal) hat noch genügendes Licht und eine vortreff-
liche Schärfe, wovon Versuche mit Schuppen des Weibchens
der Hipparchia Janira, mit Navicula hippocampos und
mit Nobert's Probeplatte glänzende Beweise liefern. Die
Linien -Gruppen der letztern Platte werden von den 3 stärk-
755
sten Systemen bei richtiger Tagesbeleuchtung sämmtlich auf-
gelöst, selbst die Linien der Uten Gruppe erscheinen an ei-
nigen Stellen sehr deutlich ; dass sie nicht überall gleich
scharf auftreten, scheint keineswegs Schuld des Mikroskops
zu sein. Der Bleudungs- Apparat ist sehr zweckmässig con-
struirt, der Objectivtisch gross und feststehend, eine unge-
heure Beleuchtungslinse leistet für opake Gegenstände gute
Dienste. Als Mikrometer ist ein vortreffliches Mikrometer -
Ocular beigegeben. Das Stativ ist eben so zweckmässig und
solid, als elegant gearbeitet, alle überflüssigen Spielereien,
durch welche einige Optiker ihre Mikroskope vertheuern, feh-
len. Ich glaube diese kurze Bemerkung über mein Mikroskop
sowohl Herrn Georges Oberhäuser, dem eben so ausge-
zeichneten Optiker als liebenswürdigen und biedern Manne,
wie mir selbst schuldig zu sein; hoffe mir sogar durch selbige
den Dank manches Beobachters, der in der Wahl eines sich
anzuschaffenden Mikroskops noch unschlüssig ist, zu ver-
dienen.
Die zu meiner Untersuchung benutzten Farrnkraut- Vor-
keime waren im botanischen Garten zu Jena , aus dort im
Treibkasten gesäeten Sporen, gezogen. Wie lange die Sporen
zur Keimung gekrauchten, kann ich leider nicht sagen, auch
bedaure ich, die allerersten Zustände der Keimung verpasst
zu haben, welcher Mangel jedoch für die Hauptsache, für die
Bildung des jungen Pflänzchens selbst, gleichgiltig ist. Die
jungen Vorkeime waren aus Sporen von Pteris serrnlata,
uisplenium Petrarcae , Adianlum formosum und Aspidium
violaccum gezogen , sie verhielten sich in allen wesentlichen
Punkten durchaus gleich, ich kann deshalb ihre Entwickelung
im Allgemeinen beschreiben, habe jedoch die Figuren nach
den Pflanzen georduet. Die jungen Pflänzchen wurden im
allerfrischesten Zustande benutzt, wo feine Durchschnitte
48*
756
nöthig waren, wurden dieselben je nach Umständen ans freier
Hand oder zwischen Kork *) dargestellt, auch die Nadel lei-
stete mir zum Freilegen späterer Zustände gute Dienste. Die
Zeichnungen wurden, bis auf die wenigen Figuren, wo eiue
Angabe der Vergrösserung fehlt, mit der Camera lncida ent-
worfen und mit aller nur möglichen Treue und Sorgfalt aus-
geführt.
Indem ich jetzt zur Sache selbst übergehe, theile ich
meine Arbeit in 4 Abschnitte , der erste Abschnitt handelt von
der Entwicklung des Vorkeims, der zweite von der Ent-
wickelung des Spiralfaden -Organs (der Antheridie), der dritte
von der Entwickelimg eiues zweiten, zuerst von Snmin'ski
entdeckten, Organs, das ich als Keimorgan bezeichnen will,
der vierte und letzte endlich von der Entwickelung des jun-
gen Pfläuzchens und dem Keimorgan.
I. Entwickelung des Vorkeims im allgemeinen.
Der jüngste, von mir beobachtete Zustand des Yorkeims
zeigte 2 bis 3 schlauchartige Zellen (Fig. i und 2), welche
aus der zerplatzten Spore hervortraten, und deren erste eine
seitliche Verlängerung, als erste Wurzelfaser, ausschickte.
Der Inhalt dieser Zellen war je näher der Spore um so hel-
ler, je weiter von derselben entfernt, um so körniger, erst
in der Endzelle zeigte eine leicht grüne Färbung das Anftre-
treten des Chlorophylls. Der bis dahin fadenförmige Vorkeim
ward allmählig an seinem Ende blattartig (Fig. 3 bis 5), die
Zellen des fadenförmig gebliebenen Theiles, wie der Basis
der blattartigen Ausbreitung entwickelten neue Wurzelfasern.
Die Anfangs rnndliche, spathelförmige Gestalt des blattartigen
*) Siehe botan. Zeitg. Jahrg. 1849. p. 537.
?5T
Vorkeiius änderte sich allmälilig in eine an der Spitze aus-
geschweifte um (Fig. 5), der fadenförmige noch mit der Spore
zusammenhängende Theil starb ab, der Vorkeim gewann ein
herzförmiges Ansehn (Fig. 43), sein hinteres Ende war an
der Unterseite mit Wurzelfasern dicht bekleidet.
Bis kurz vor diesem Zeitpunkt bestand die blattartige
Ausbreitung des Vorkeims überall aus einer einzigen Zellen-
Jage, jetzt bildete sich zunächst der Stelle, wo die Einbuch-
tung auftrat, und zwar, wie ich glaube, nur als Folge einer
veränderten Anordnung der nenentstehenden Zellen, ein aus
mehreren Zellenlagen bestehendes Polster; indem sich näm-
lich die neiientstehendeu Zellen nicht mehr, wie bisher, der
Fläche nach neben einander, sondern der Höhe nach über
einander anordnen, entsteht sowohl die erwähnte Einbuchtung
als das Zelleupolster; die Zellen des letzteren sind überdies
kleiner und von anderer Gestalt, als die Zellen der übrigen
Theile des Vorkeims.
Der Vorkeim hat jetzt den Zeitpunkt erreicht, wo sich
auf ihm die junge Pflanze bildet, seine Entwickelung schrei-
tet jetzt nicht weiter, er scheint der jungen Pflanze, bis ihre
Wurzeln selbst zur kräftigen Ernährung tauglich sind , Nah-
rungsstoffe zu liefern; er stirbt allmählig ab, während sich
das Pfläuzchen mehr und mehr entwickelt.
Nach der Art der Farrnkräuter scheint auch die Form
des Vorkeims etwas verschieden , die Einbuchtung mehr oder
weniger tief, die beiden Seitenlappen mehr oder weniger gross,
ihr Rand glatt oder gekräuselt, haarlos oder mit Haaren be-
setzt, zu sein.
Meine Beobachtungen stimmen hier mit Suminski's
Angaben vollkommen überein, nur in Betreff der Spore bin
ich nicht ganz seiner Ansicht. Suminski nimmt für letztere
758
nur eine, zum Austritt der Keimzelle bestimmte Oeffnnng, die
bei Ptcris serrulata in einer der 4 Spitzen dieser Spore lie-
gen soll, an, während ich, nach meinen Untersuchungen über
genannte Sporen, mehrere solcher Oeffnungen, bei Pteris ser-
rulata 4 derselben , annehmen muss. Ein Schnitt durch die
Spore selbst, der mir übrigens nicht gelingen wollte, kann
hier wenig beweisen, da man die Richtung dieses Schnittes
nicht bestimmen kann. Die Spore besteht aus zwei Membra-
nen, einer inner«, farblos durchsichtigen Haut, der eigent-
lichen Sporenzelle, die beim Keimen hervortritt, und einer
äussern, mit zierlichen Leisten und Vorsprüngen besetzten,
braungefärbten Hülle. Den Frimordialschlauch, die stickstoff-
haltige, innere Umkleidung der Sporenzelle, möchte ich nicht
als Membran aufführen, da er, zum wenigsten bei anderen
Pflanzenzellen, nicht immer als solche auftritt, sondern sich
erst durch Einwirkung des Wassers oder chemische Agenden
schlauchartig zusammenzieht, vor diesem Gerinnen aber als
dickflüssiger Schleim die Innenwand der Zelle zu umkleiden
pflegt.
II. Entwiclcelung des Spiralfaden-Organs (der Antheridie).
Schon im jüngsten Zustande des Vorkeims, wenn selbi-
ger, noch mit der Spore zusammenhängend, erst wenige Zel-
jen besitzt, nimmt die Entwicklung einiger dieser Zellen ei-
nen eigenthümlichen Verlauf, sie werden zu Spiralfaden -Or-
ganen. Bei so jungen Zuständen des Vorkeims, wie Fig. 1
bis 3, lässt sich nicht wohl eine untere und obere Seite un-
terscheiden ; sobald der Vorkeim jpdoch blattartig wird (Fig.
4 und 5) erscheinen die Antheridien an der untern, der Erde
zugewandten, Seite, seltener am Rande des Vorkeims, nie-
mals auf dessen Oberseite.
759
Die Spiralfaden- Organe des jüngsten Vorkeims sind de-
nen der Unterseite des blatlartigen Procmbryo, sowohl in
ihrer Entwickelungsweisc, wie in ihrem Bau und übrigen Ver-
halten, vollkommen gleich, die einzige Verschiedenheit möchte
in der Grösse des Organs und in der Zahl der sich in ihm
entwickelnden Spiralfäden zu suchen sein. Am jüngsten Vor-
keim sind die Authcridien meistens kleiner, sie enthalten nur
iO bis 20 Spiralfäden, während die grösseren Spiralfaden -
Organe des blattartigen Vorkeims oft 30 und mehr Spiral-
fäden entlassen; die Zahl der letzteren schien mir überhaupt
durchaus unbestimmt, die Grösse der Zellen, in denen der
Spiralfadeu liegt, jedoch für jede Art ziemlich dieselbe
zu sein.
Da es für das Alter der Spiralfaden - Organe durchaus
keinen auderen Anhaltepunkt als deren Grösse und Entwicke-
lungs-Zustand selbst giebt, indem schon am jüngsten Proembryo
vollkommen entwickelte Antheridien auftreten und sich später
immer neue nachbilden, so ist es schwierig, den Eutwicke-
lungsgaug derselben sicher zu verfolgen, nur ein genauer
Vergleich der einzelnen Spiralfaden - Organe unter einander
kann hier einigermassen zum Ziele führen. Die jüngsten Zu-
stände des Vorkeims sind jedenfalls für diese Beobachtungen
am geeignetsten, da man bei ihnen das fragliche Organ von
der Seite sieht, während es am blattartigen Proembryo immer
von oben gesehen wird, und erst ein dünner, nicht leicht dar-
zustellender, Blattschnitt zu einer Seitenansicht verhilft. (Die
Figuren 13 und 14. sind einem dünnen Blattschnitte entnom-
men, die Figuren 8, 9, 11 und 12. dagegen den jüngsten
Zuständen des Vorkeims entlehnt.) In beiden Fällen besteht
das fertige Spiralfaden- Organ, bei den von mir untersuchten
Farrnkräutern , niemals, wie es Sumiiiski angiebt undWi-
gand bestätigt, aus einer einzigen Zelle, welche die Schleim-
760
zellen, in denen der Spiralfaden entsteht, umschliesst; die
Wandungen des Organs sind vielmehr jederzeit mit einer ein-
fachen Lage wasserheller Zellen umkleidet; auf einer Seiten-
ansicht erblickt man immer 5 solcher Zellen, von denen zwei
an jeder Seite liegen, währeud die fünfte die Schlusszelle bil-
det (Fig. 9, 12, 41.): Eine Ansicht von oben, wie sie Fig.
42. für zwei bereits aufgesprungene Antheridien giebt, lässt
dennoch für die letztere 9 Zellen vermuthen. Sumiriski's
Fig. 15. Taf. II. würde etwa meiner Fig. 14. entsprechen;
was Suminski als abnorme Ent Wickelung betrachtet, ist,
wie ich mit Bestimmtheit behaupten darf, der durchaus nor-
male Fall.
Die Spiralfaden -Organe befinden sich auf dem aus einer
Zellenlage bestehenden Theile des Vorkeiras, nur selten er-
scheinen sie am Rande des aus mehreren Zellenlagen beste-
henden Polsters, das die Keim -Organe trägt, niemals sah
ich sie zwischen den letzteren. Die Zahl der Spiralfaden -
Organe ist unbestimmt; bei Pteris serrulata fand ich sie in
grosser Menge; alle Altersstufen finden sich auf einem blatt-
artig entwickelten Vorkeim neben eiüander, doch scheinen
die jüngeren vorzugsweise in der Nähe des Zelleupolsters zu
liegen.
Wo sich ein neues Spiralfaden- Organ bildet, tritt ein
Theil der Unterseite einer Zelle des Vorkeims rundlich her-
vor, in dieser Erhebung (Fig. 7.) ändert sich zunächst die
Lage und Beschaffenheit der Chlorophyllkörner; ein Theil der
grösseren Körner wird in die Spitze der entstandenen Aus-
buchtung gedrängt, ein anderer mehr aus der letzteren ver-
trieben, so entsteht in der Erhebung ein runder heller Raum
(Fig. 28.), in diesem Raum bildet sich die erste Zelle oder
ist vielmehr gebildet, wenn sich dieser Raum kuud giebt, nur
ihrer Zartheit wegen noch nicht , oder doch nur schwierig,
761
sichtbar zu machen. Ist die Zelle gebildet, so schwindet
auch allmählig das sie umgebende Chorophyll, manchmal blei-
ben nur Spuren zurück, man erkennt in diesem Falle in der
erwähnten Zelle einen grossen körnigen Cjtoblasten (Fig. 21).
Die Wandungen der Zelle sind ;von körnigen Stoffen umklei-
det, in der alten Zelle tritt eine neue auf (Fig. 22), diese
scheint 2 Tochterzellen zu entwickeln (Fig. 23 u. 24) , die
beiden Tochterzellen scheinen ihrerseits jede wieder zur Mut-
terzelle für zwei(?) andere Tochterzellen zu werden (Fig. 25).
In einem andern Zustande (Fig. 26) sah ich 8 junge Zellen,
die vier oberen waren bei der einen, die vier unteren bei der
anderen Einstellung sichtbar. Häufig liess sich die Zahl der
Zellen nicht bestimmen, die zuerst entstandenen schienen die
Wandzellen des Spiralfaden -Organs zu werden, während eine
Zelle in ihrer Mitte zur Urmutterzelle (?) für die Spiralfaden-
zellen wird (Fig. 40 uud 48). Ehe man die Randzellen er-
kennt, sieht man häufig eine hellfarbene Masse die innere
Wandung des Spiralfaden- Organs umkleiden, es wäre viel-
leicht möglich, dass sich in dieser Masse, und durch sie der
Beobachtung entzogen, die Wandzellen bildeten. Die Beob-
achtung des gangen Vorgangs ist so schwierig, dass ich mit
Sicherheit nichts über denselben zu sagen vermag; die Ab-
bildungen der verschiedenen Zustände sind möglichst treu wie-
dergegeben.
Nach Wigand ist das Spiralfaden- Organ nicht immer
von der Lagerzelle, aus der es hervorging, getrennt, ich
fand jederzeit, wenngleich bisweilen etwas schwach gezeich-
net, eine Scheidewand; das Vorkommen von Spiralfadenzelleu
zwischen dem Chlorophyll der Lagerzellen habe ich niemals
beobachtet, dagegen in den Autheridien selbst nicht selten
Chlorophyll, immer jedoch in kleineren Körnern oder form-
los, angetroffen; in dem reifen Organ fand ich niemals Chlo-
762
rophyll, wohl aber statt seiner einen weissen, körnigen Stoff.
Im Uebrigen macht W ig and auf dieselben, von mir ange-
deuteten Schwierigkeiten der Beobachtung aufmerksam, auch
er konnte die grosse Zelle, in welcher nach Suminski
die Spiralfadenzellen entstehen sollen, nicht mit Bestimmtheit
nachweisen. Ich glaube sehr wohl, dass eine Mntterzclle,
oder vielleicht richtiger Urmutterzelle, für die Spiralfäden
vorhanden ist, die Mittelzelle der Figuren 40 und 48 könnte
sie möglicherweise vorstellen, ob sie jedoch Längere Zeit fort-
dauert, oder bald vergeht, möchte hier die Frage sein; ich
glaube das letztere annehmen zu müssen. Die Eutwickelungs-
znstände, welche ich beobachtete , zwingen mich fast zu der
Annahme einer Mutterzelle, die Tochterzellen in unbestimmter
Zahl bildet, welche wiederum zu Mutterzellen für 4(?) Spi-
ralfadenzellen werden (Fig. 11 und 29); aber auch hier ist
wegen des körnigen Inhalts ein bestimmtes Urtheil über das
Gesehene fast unmöglich ; ich glaube jedoch mehrmals die
Theilung des körnigen Inhalts in 4 Sectionen, den Anfang
einer Tochtcrzellenbildimg zu Vieren ? beobachtet zu haben.
Eben so dunkel wie die Bildung der Spiralfadenzelle
blieb mir das Entstehen des Spiralfadens in dieser Zelle; der
körnige Inhalt verdeckte selbst den Zellkern, der nur in we-
nigen Fällen sichtbar ward. Je mehr die Spiralfadeiizellcn
in ihrer Entwickelung fortschreiten, um so dunkler und grob-
körniger wird ihr Inhalt, Jodlösung färbt ihn, wie den als-
bald entstehenden Spiralfaden , dunkelgelb , und zeigt somit,
dass beide stickstoffhaltig sind. Bei Pteris serrulata mes-
sen die Spiralfadenzcllen kurz vor dem Aufspringen der An-
theridie -1-^ — Millim. , bei Aspleninm Petrarcae messen sie
8 l>i« 9 ,.„.,1.
— ttt— Millim.
T63
Die Antheritlie öffnet sich jeder Zeit an der Spitze, die
Schlusszelle hebt sich mehr oder weniger von den übrigen
Zellen ab (Fig. 41) , scheint aber auch häufig zu platzen und
zusammenzufallen (Fig. 13 und 42). Das Aufspringen der
Antheridien scheint nach dem Grade ihrer Reife, sowohl in
als ausserhalb des Wassers, zu erfolgen; ein ziemlich ent-
wickelter Vorkeim zeigt immer eine Menge bereits aufgesprun-
gener Antheridien; selbst im Wasser des Objeetträgcrs erfolgt
das Aufspringen derselben früher oder später, die scheinbar
reife Antheridie öffnet sich manchmal erst nach */4 oder */a
Stunde, während eine andere, neben ihr auf demselben Vor-
keim liegende , schon in der ersten Minute der Beobachtung
ihre Spiralfäden entliess. An demselben Vorkeim findet man,
wie schon bemerkt, längst aufgesprungene, im Innern braun-
gefärbte Spiralfaden -Organe, neben sich kaum bildenden; die
älteren Zustände finden sich jedoch in der Regel mehr am
hintern Ende und an den Rändern des Vorkeims.
Sobald sich die Antheridie an ihrer Spitze öffnet, treten
die Spiralfadenzellen nach einander hervor, werden aber nie-
mals, wie bei einigen Lebermoosen (Haplomitrium, Fos-
sombroniaw. s.w.), mit einein Stosse hervorgetrieben. Oft-
mals ist die Oeffnung, durch welche sie passiren müssen, so
enge, dass die runde Form der Zellen verschwindet, und sich
statt ihrer der Spiralfaden hervorschraubt. Die Windungen
der Spirale ziehen sich hierbei bedeutend auseinander (Fig. 15 e.).
Sobald sich der Faden freigemacht hat , schiesst er , sich
Avieder schraubenartig aufrollend , im Wasser dahin. In der
Regel treten jedoch die Spiralfadenzellen unversehrt heraus;
in diesem Falle liegen sie eine kürzere oder längere Zeit,
während welcher immer neue Spiralfadenzellen aus den ge-
öffneten Antheridien hervorkommen , stille ; die eine oder an-
dere Zelle, deren aufgerolltes Spiralband mehr oder weniger
764
deutlich sichtbar ist, beginnt sich alsdann langsam um ihre
Axe zu drehen. Diese Drehung dauert einige Sekunden bis
Minuten, sie wird manchmal plötzlich unterbrochen und er-
neuert sich nach einer Pause wieder, dann tritt meistentheils
ein momentaner Stillstand ein, und nach einem plötzlichen
Stoss, bei dem zwar kein Zerreissen der Zelle sichtbar ist,
eilt der entfesselte Spiralfaden im Wasser dahin. Statt Ueber-
reste einer zersprengten Membran erblickt mau , wenn meh-
rere Spiralfaden entflohen sind, an der Stelle, wo sie sich
entfalteten, grössere oder kleinere Körnerhanfen (Fig. 41),
die, wie der Spiralfaden selbst, durch Jod gelb gefärbt wer-
den. Bei Pleris serrulata und Adianlum formosum er-
folgt das Freiwerden des Spiralfadens ungleich schneller als
bei dsplenium Petrarcae. Die Spiralfadenzelle von Pteris
beginnt, kaum aus der Antheridie getreten, ihre Drehung;
wenige Sekunden später erfolgt schon der beschriebene Stoss,
und der freie Spiralfaden entflieht den Blicken des Beobach-
ters. Bei ^äsplenium Petrarcae treten die Spiralfadenzellen
wie beschrieben hervor, liegen dann oftmals 5 bis 10 Minu-
ten still neben einander, dann erst beginnt die Drehung um
ihre Axe, dieselbe dauert widerum nicht selten 5 bis 10 Mi-
nuten, der plötzliche Stoss ist lange nicht so bemerkbar,
manchmal erfolgt er gar nicht; das Spiralband entfaltet sich
in diesem Falle langsam, und geht während seiner Entfaltung
langsam davon. Bisweilen unterbleibt auch die anfängliche
Drehung der Zelle um ihre Axe, dann tritt die Entfaltung des
Fadens plötzlich und mit dem beschriebeneu Stosse auf. Nicht
selten bleiben auch einige Spiralfadenzellen in der Antheri-
die zurück, und entfalten sich in ihr wie augegeben (Fig. 30),
in einem Falle drehten sich schon einige Zellen, noch ehe die
Antheridie geöffnet war. Die Wimpern scheinen sich während
der anfänglichen Drehung der Schleimzelle ganz allmählig zu
765
entfalten ; ihre Entfaltuug ist vielleicht die Ursache dieser
Drehung1, das durch sie hewirkte, meistens plötzliche. Zer-
sprengen der Schleimzelle vielleicht die Ursache des plötz-
lichen Stosses.
Ausser dem Spiralhaude sieht man in den Spiralfaden-
zellen der Autheridien grössere oder kleinere Körner, wie es
scheint von schleimiger Beschaffenheit (Jod färbt sie gelb).
Das freigewordene Spiralband eilt so schnell dahin, dass man
seine wahre Gestalt nur dann erkennen kann, wenn seiner
Bewegung Hindernisse in den Weg treten, es, wie häufig ge-
schieht , an irgend einem Gegenstaude hängen bleibt. Die
Hauptbewegung ist , wie man alsdann mit Deutlichkeit er-
kennt, die Drehung des Fadens um seine Axe, derselbe kann
sich jedoch nach Umständen strecken und wieder zusammen-
ziehen, so dass sowohl einzelne, wie alle Windungen von
einander entfernt oder einander genähert werden, aus welcher
Eigenthiimlichkeit sich vielleicht sämmliche , oftmals anschei-
nend willkürliche Bewegungen des sogenannten Saamenthieres
erklären lassen. Die verschiedenen Bewegungen des Spiral-
fadens sind von Wigand vortrefflich beschrieben , seine Be-
merkungen gegen Nägeli sind jedenfalls vollkommen rich-
tig, die Bewegung ist so unregelmässig, dass man sie kei-
nenfalls in mathematische Formeln zu kleiden vermag.
Wenn sich der Spiralfaden, der etwas klebriger Natur
zu sein scheint, au irgend einen Gegenstand festhängt, so
zählt man in der Regel 41/3 bis 5 Windungen, die erste
Windung beschreibt den grössten Kreis, die letzte den klein-
sten, die Drehungs- Richtung des Fadens bleibt unverändert
dieselbe, sie geht immer mit der Spirale, als deren Anfang
ich die weiteste Windung betrachte, der Faden bohrt sich
somit förmlich im Wasser vorwärts. An der obersten, weitesten
766
Windung bemerkt man , wenn sich der Faden langsam dreht,
ein kleines, sehr zartes Bläschen, das schwer sichtbar zu
machen ist , aber niemals zu fehlen und sich durch Endos-
mose bedeutend zu vergrössern scheint. Angestellte Messun-
gen zeigten mir, dass es innerhalb 10 Minuten seinen Durch-
messer verdoppelt hatte. Das Bläschen ist eine unmittelbare
Fortsetzung der ersten Spiral windung, die, sich allmählig
verdünnend, in dasselbe übergeht. Das Bläschen ist an sei-
ner Oberfläche hier und da mit kleinen Körnchen , wahrschein-
]ich denselben, die man in der Spiralfadenzelle vor ihrer Auf-
lösung bemerkt, bedeckt; ganz ähnliche Körnchen verbreiten
sich auch über das Spiralband selbst. Am Ende des letztem
sieht man, bei -ganz langsamer Bewegung des Fadens, eine
der Flimmerbewegung des Thierreichs ähnliche Erscheinung.
Liegt der Faden, was nicht selten der Fall ist, für Augen-
blicke still , oder fügt man einen Tropfen Jodwasser hinzu,
wodurch augenblicklich auch die schnellste Bewegung des Fa-
dens für immer gehemmt wird, so erblickt man einen zier-
lichen Wimperkranz; die Wimpern sind verhältnissmässig sehr
lang, sie messen bei Asplenium Petrarcae 6/4ü0 Mill., und
scheinen über den ganzen untern Theil des Spiralfadeus ver-
breitet za sein, aber der ersten, weitesten und wahrschein-
lich auch der zweiten Windung zu fehlen. Die beiden so
eben erwähnten Windungen sind ungleich breiter wie die an-
deren, dabei bandartig abgeplattet, während die mit Wimpern
bekleideten Windungen rund zu sein scheinen. Die Wimpern
scheinen immer nach derselben Richtung zu schlagen, diese
Richtung steht wiederum zu der Drehungs- Richtung der Spi-
rale im genauen Zusammenhang; sie ist, wie ich verrauthe,
die Ursache dieser Drehung, wogegen ich die Elasticität des
Fadens und die durch selbige mögliche, sehr verschiedenar-
tige Entfernung der einzelnen Windungen zu einazider für die
76?
Ursache aller übrigen, noch so verschiedenen Modifikationen
der Bewegung halte. Die Ursache der Wim per -Bewegung,
wie der oft scheinbar willkürlichen Dehnbarkeit des Fadens,
errathen zu wollen, würde zur Zeit noch eine müssige Spe-
kulation sein, in die ich mich nicht verlieren will.
Die Gestalt, wie das ganze Verhalten, d£r erwähnten
Spiralfäden ist bei den vier, von mir untersuchten Farrn-
kräutern in nichts verschieden. Die Figur 15 zeigt sie in
lebhafter Bewegung, a von Oben gesehen, 6, c, d und e von
der Seite gesehen; e in möglichst gestrecktem Zustande, ei-
nen schleimigen Faden, vielleicht einen Ueberrest der Spiral-
fadenzelle, hinter sich schleppend. Bei so rascher Bewe-
gung erblickt mau selten mehr wie den Spiralfaden ; Bläschen
und Wimpern waren gar nicht, oder nur sehr undeutlich zu
erkennen. Fig. 16 zeigt die Spiralfäden theils ruhend, theils
in langsanier Bewegung, a und b sind Ansichten von Oben,
c und d von der Seite. Die Fig. 27 zeigt in a und b einen
nur einmal von mir beobachteten Fall; a ist eine Spiralfaden-
zelle, in der man die erste Windung des Spiralbandes deut-
lich erblickt, b zeigt den Anfang dieser Windung mit dem
bereits freigewordenen Bläschen, in demselben lag ein klei-
neres Bläschen (ein Zellkern, ein Flüssigkcits - Tröpfchen'??),
das ich in allen übrigen Fällen vermisste. Der Spiralfaden
schien in seiner Enfaltimg gestört zu sein; obgleich ich ihn
fast eine Stunde lang beobachtete, blieb er unverändert wie
er war, entfaltete sich nicht weiter, c der Figur 27 ist ein
ruhender Spiralfäden von Oben gesehen, d ein ruhender von
der Seite und e ein sich bewegender von der Seite gesehen.
Auf Fig. 31 sind a und b ruhende Spiralfaden, durch Jod-
wasser unbeweglich gemacht, e ist ein sich langsam bewe-
gender Faden, auf Fig. 32 sind a und b ruhende Spiral-
fäden.
768
Die Grössenverhältnisse des Spiralfadens sind seiner "-e-
wundenen Beschaffenheit halber schwierig zu ermitteln, die
folgenden Messungen sind mit dem Mikrometer -Ocular ge-
macht und später genau berechnet.
j| Pteris serrulata.
Durchmesser der Spiralfadenzelle .... JL^fJL Millim.
Länge der Wimpern des Spiralfadens . . . 6/400 Millim.
Asplenium Petrarcae.
Durchmesser der Spiralfadenzelle .... .7bls 9 Millim.
Durchmesser des aufgerollten Spiralfadens, ehe
sich seine "Wimpern entfalten 5/400 Millim.
Länge des Fadens im ziemlich gestreckten Zu-
stande 12Aoo Millim.
Durchmesser der Blase am Vorderende des Fadens 6/4oo Millim.
Durchmesser derselben Blase 10 Minuten später 10/40o Millim.
Die Bewegung des Spiralfadens konnte ich stundenlang
im Wasser verfolgen, Sumiriski will sie tagelang beobach-
tet haben; wenn der Faden jedoch einmal stille liegt, so
scheint er sehr bald aufgelöst zu werden. Schon die aller-
schwächste Jodlösung hemmt augenblicklich und für immer
seine Bewegung, der Faden zieht sich dabei meistenteils zu-
sammen, seine Wimpern treten starr auseinander; niemals
sah ich nach Zusatz von Jodwasser einen gestreckten Faden,
wie ich überhaupt den gestreckten Zustand bei bewegungs-
losen Fäden kaum beobachtete, wogegen sich die Spiralfäden
der Lebermoose meistentheils , wenn sie bewegungslos wer-
den , ausstrecken. Während ein einziger Tropfen Jodwasser,
dem Wasser des Objectträgers vorsichtig zugefügt , augen-
blicklich die Bewegung aller im tollsten Wirbel dahin eilen-
den Spiralfäden hemmt, wird Blausäure und salpetersaure
769
Strychninlösung (8 Grau salpetersaures Strychnin in 1 Unze
Wasser gelöst) sehr gut vertragen. 3 Tropfen der officinellen
Blausäure, dem Wasser des Objectträgers zugesetzt, bewirkt
durchaus keine Verminderung, noch i*/a Stunden nach die-
sem Zusatz war die Bewegung wie zuvor, auch die Entfal-
tung des Spiralfadens aus seiner Schleimzelle ward in keiner
Weise gehindert. Die Blausäure konnte nicht durch die vor-
handene Pflanzensubstanz zersetzt sein, da nach Entfernung
der Deckplatte der bekannte Geruch des tödlichen Giftes noch
unverkennbar war. Die Versuche mit Blausäure, Strychnin-
lösuug und Jodwasser wurden mehrfach uud immer mit dem-
selben Erfolg wiederholt, die Wirkung war bei den Spiral-
fäden aller 4 Farrukräuter ganz dieselbe. Jodwasser gab den
Spiralfäden keine Färbung, wogegen jodhaltige Jodkalium-
lösung ihnen eine goldgelbe Farbe verlieh. Die starre Unbe-
Aveglichkeit der Wimpern nach Jodzusatz scheint meine An-
sicht von der Bewegung des Fadens durch diese Wimpern zu
uuterstützen; wenn sich der Faden langsam dreht, so schla-
gen auch die Wimpern langsam. Auch Wigand beobach-
tete das augenblickliche Stillliegen des Fadens nach Jod-
zusatz.
Die von Suminski gegebenen Abbildungen des Spiral-
fadens stimmen mit meinen Beobachtungen nicht ganz überein,
das Bläschen, von dem Suminski spricht, darf seinen Ab-
bildungen nach mit dem von mir beobachteten Bläschen nicht
verglichen werden. Nach seinen Figuren muss ich, wenn an-
ders die Gestalt der Spiralfäden bei allen Farrnkräutern die-
selbe ist, annehmen, dass Suminski's Mikroskop für diese
Beobachtung nicht ausreichte, denn nur so kann ich mir die
stattgefundene Täuschung erkläien. Suminski beschenkt
grade das dicke Ende (die weiteste Wiudung), das doch un-
bewimpert ist, mit wenigen Wimpern, während dieselben in
22r Bd. 7s Heft. 49
770
zahlloser Menge, aber grade am andern, dünnen Ende des
Fadens vorhanden sind. Ich halte die von Suminski auf
Fig. 17, 18 und 19 seiner Taf. II. mit c bezeichnete Zelle
nicht, wie er, für die Spiralfadenzelle, sondern für das von
mir nachgewiesene Bläschen; sein mit e bezeichnetes Bläs-
chen dagegen für ein zufällig vorhandenes Schleimkörnchen,
das wahrscheinlich, wie es sehr häufig vorkommt, auf dem
Spiralfaden liegt. Wigand's Abbildungen sind ungleich
richtiger, seine Figur 6 b. entspricht beinahe einigen meiner
Figuren, was Wigand für die Zelle des Spiralfadens hält,
muss ich indess für das bereits angeschwollene Bläschen der
ersten Windung des Spiralfadens erklären.
III. Entwichelung des Keim -Organs.
Ganz in der Nähe des Einschnittes erhebt sich , ebenfalls
an der Unterseite des Vorkeims, ein neues Organ, das in un-
bestimmter Zahl (von 2 bis 20), doch immer nur an dem
verdickten Theil, dem Polster, auftritt. Von der Seite ge-
sehen, hat dieses neue Organ grosse Aehnlichkeit mit dem
Pistill der Laub- und Lebermoose; es bildet im entwickelten
Zustande einen kleinen, zelligen, stumpfkegelförmigen Kör-
per, dessen Basis das Gewebe des Vorkeims bildet. An die-
ser Basis bemerkt man eine kleine, rundliche, in das Pol-
ster des Vorkeims eingesenkte Höhle, welche sich als hohler
Kanal in dem cylindrischen Theile des Organs fortsetzt (Fig.
19 6. und Fig. 20). Von Oben gesehen erblickt man, wenn
man auf die Spitze dieses Organs einstellt, 4 Zellen, die
einen centralen, viereckigen Baum, den erwähnteu Kanal,
uraschliessen (Fig. 18), stellt man dagegen auf die Basis ein,
so sieht man die Höhle des Organs, von weit mehr als 4
Zellen umgeben.
TJ1
Die EntwickeJung dieses Organs, das Suminski Knos-
penkern (nucleus nudus), Wigand Eychen nennt, das ich
aber passender als Keim-Organ bezeichnen möchte, ist schwie-
rig zu verfolgen , da man für seine allerjüngsten Zustände,
wie Wigand sehr richtig bemerkt, nicht mit Sicherheit ein-
stehen kann. Selbst die Stellung auf dem verdickten Theile
des Vorkeims gewährt keine genügende Garantie, dass man
es wirklich mit dem Rudiment eines Keim -Organs zu thun
habe, da neben diesen Organen, wenngleich, soviel ich ge-
sehen, niemals zwischen ihnen, auch Antheridien vorkommen.
Den jüngsten Zustand, welchen ich mit Sicherheit als dem
geuannten Organ angehörig bezeichnen darf, finden wir auf
Fig. 17, man sieht von Oben auf das Keim -Organ, dasselbe
besteht aus 4 noch dicht neben einander liegenden Zellen,
deren jede einen Cytoblasten enthält. Vergleicht mau mit die-
sem Bilde Fig. 19 , so findet man in a und b etwas spätere
Zustände dos Keim- Organs, von der Seite gesehen; bei a
ist weder eine Höhle, noch ein Kanal vorhanden y auf Fig.
36 a weichen die Zellen in der Mittellinie etwas auseinander,
der dadurch entstandene Raum zeigt eine gelbliche Färbung.
Auf Fig. 196 hat das Organ bedeutend zugenommen, jetzt
ist sowohl Höhle als Kanal vorhanden, erstere enthielt kör-
nige, hellbraun gefärbte Stoffe. Das Keim -Organ ist, wie
sich hier zeigt, anfänglich geschlossen, die Spitze seines
Halstheils öffnet sich erst, wenn das Organ ganz ausgebildet
ist, indem, ganz wie beim entwickelten Pistill der Leber-
moose , die Zellen der Spitze aus einander weichen und all-
mählig absterben (Fig. 38).
Nach dem, was ich gesehen, glaube ich annehmen zu
dürfen, dass unser Keim -Organ, gleich der Antheridie, aus
einer Zelle des Vorkeims hervortritt, sich in der entstandenen
Erhebung eine neue Zelle bildet, in welcher 4 Tochterzellen
49*
712
entstehen (Fig. 17). Nimmt man jetzt an , dass jede dieser
Zellen wieder, und zwar nicht der Fläche, sondern der Höhe
nach, neue Zellen bildet, so erhält man nach einander die er-
wähnten Zustände; Höhle und Kanal des Keim -Organs schei-
nen durch ein Auseinanderweichen dieser Zellen gebildet zu
werden.
Die hier, so weit ich sie beobachten konnte, möglichst
genau wiedergegebeue Entwicklungsgeschichte des Keim-
Organs harmonirt mit dem, was Sumifiski gesehen haben
will, durchaus nicht; das Keim -Organ ist, wie Suminski
angiebt, anfänglich au seiner Spitze geöffnet; nach ihm ist
zuerst die Höhle vorhanden, erst später erhebt sich um sie ein
Zellen wall, der sich zuletzt zusammenneigt und die Oeffnung
des Organs verschliesst. Dagegen ist, wie ich mit grosser
Bestimmtheit behaupten darf, das Keim -Organ grade an-
fangs geschlossen, Höhle und Kanal sind nicht früher, wie
die nach Aussen verschlossene Zellenerhebung (der Halstheil
des Organs) vorhanden, sondern bilden sich erst nach dem
Auftreten dieser Erhebung , der Halstheil öffnet sich erst,
wenn das Organ ausgebildet ist\ statt, wie Suminski
angiebt, sich alsdann zu schliessen. Unsere Beobachtungen
stehen somit im vollkommenen Widerspruch, was für die
Hauptsache, die angebliche Befruchtung der Farrnkräuter,
von grossester Wichtigkeit ist, indem mit ihr Suminski's
Hauptstütze dahin fallt.
Wigand's Beobachtungen stimmen schon besser mit
den meinigen überein, seine Figuren 12 und 13 entsprechen
so ziemlich meinen Figuren 17 und 18, seine Figuren 14 und
16 dagegen meinen Figuren 19&, 34 und 36a. Wigand
hat jedoch die im entwickelten Zustande niemals fehlende,
im Gebiete des Zellenpolsters eingesenkte Höhle übersehen,
773
daraus erklärt sich seiiie Annahme eines dritten, drüsenarti-
gen Organs, das eine ins Gewehe eingesenkte, von einem
Zellenwall umgehene , nach Aussen geöffnete Höhle bilden
soll, die im Innern mit einer braunen Masse ausgekleidet ist;
diese Höhlen stehen nach ihm auf dem Zellenpolster. So-
wohl Beschreibung, als Abbildung (Wigand's Fig. 20 u. 21)
lässt mich vermutheu, dass Wigand durch abgestorbene
Keim -Organe getäuscht ward, der braungefärbte Inhalt macht
dies um so wahrscheinlicher (vergl. meine Fig. 38). Ich habe
trotz aller Mühe kein drittes eigenthümliches Organ ent-
decken können. Wigand nimmt im Innern seines Eychens
(des Keim-Organs) eine centrale Zelle an, welche, wie er
glaubt, dessen Höhle umkleidet; in seinem dritten, drüsen-
artigen Organe glaubt er diese Zelle zu vermissen; dass sie
im ersten Fall vorhanden ist, glaube ich selbst, obgleich
ich sie eben so wenig nachweisen konnte, da sie sehr zart
zu sein scheint, kann sie beim abgestorbenen Keim- Organe,
dem zweiten Falle, längst resorbirt sein.
Der anatomische Hauptunterschied des Keim - Orgaus von
der Antheridie liegt meiner Ansicht nach darin , dass ersteres
ins Gewebe des Vorkeims eingesenkt ist, dass seine Höhle
von den Zellen des Polsters umgeben wird, während die An-
theridie niemals eingesenkt ist, sondern sich jederzeit auf ei-
ner Zelle des Vorkeims, und zwar nicht aus dem Zellenpol-
ster des letztern, erhebt. Nach Wigand verbreitet sich das
Keim- Organ bei einigen Farren über die ganze Fläche des
Vorkeims, ich fand es jederzeit nur auf dem Zellenpolster.
Physiologisch sind Keim -Organ und Antheridie himmelweit
verschieden, in ersterem entwickelt sich die junge Pflanze,
die Bestimmung des letztern ist zur Zeit noch durchaus räth-
selhaft.
in
VI. Entwicklung des jungen P/lünzchens aus dem Keim-
Organ.
Um diesen wichtigsten Punkt der Untersuchung mit eini-
ger Sicherheit entscheiden zu können, ist eine genaue Be-
kanntschaft mit den verschiedensten Zuständen des Keim-
Organs von Nöthen; um zu dieser zu gelangen, sind 3 Wege
offen j alle 3 haben ihre Schwierigkeiten, ihre Vortheile und
Nachtheile; alle 3 wurden von mir benutzt, und ich glaube
mich durch sie in den Stand gesetzt, die wichtige Frage
zwar nicht zu lösen, aber doch der Lösung näher zu führen.
Sumiiiski empfiehlt den einen dieser Wege, das Freilegen
des Keim -Organs unter der Loupe, vermittelst der Nadel;
diese Methode ist aber bei den jüngsten Zuständen des Keim-
Organs nicht anwendbar, da es ganz unmöglich ist, ohne
Verletzung des Organs selbst, die benachbarten Zellen soweit
zu entfernen, dass man ein klares Bild erhält; die Kleinheit
des Gegenstandes lässt ein vollständiges Freilegen gar nicht
zu. Für diesen Zustand ist das Schneiden zwischen Kork
am geeignetsten. Wenn man den Vorkeim gut abspült, bei
schwacher Vergrössernng unter das Mikroskop legt und sich
über das Dasein und den ungefähren Entwickelungsznstand
der Keim- Organe überzeugt, sich ihre Stellung genau merkt,
und dann möglichst dünne Schnitte zwischen Kork darstellt,
so wird man unter einer Menge solcher Schnitte immer einige
finden , welche die richtige Stelle glücklich getroffen haben.
Für die etwas weiteren Entwickelungsstufen , d. h. für Zu-
stände wie Fig. 19 c, 36 & und 37, ist das Schneiden aus freier
Hand am geeignetsten; für Zustände wie Fig. 45 endlich ist
Suminski's Verfahren, das Freilegen unter dem einfachen
Mikroskop mit Hülfe der Nadel, der dritte Weg, erapfehlens-
werth ; bei soweit vorgerückten Bildungen ist nämlich, nach-
775
dem der zu untersuchende Theil durch die Nadel freigelegt
ist, noch eine Nachhilfe mit dem Rasirmesser möglich.
Nach Sumiiiski sollen die früher erwähnten Spiral-
faden ins Innere des Keim- Organs gelangen; wenn ich den
Vorkeim, mit der Uuterseite nach Oben gerichtet, unterm Mi-
kroskop betrachtete, so sah ich Spiral fäden die genannten
Orgaue umschwärmen; bei Adiantum formosum sah ich
zwei solcher Fäden bewegungslos auf dem Keim-Organ, aber
entschieden nicht im Innern desselben, liegen. In der Höhle
des Keim -Orgaus bildet sich, nach meinen Beobachtungen,
frühzeitig , und zwar noch ehe sich dessen Spitze öffnet, eine
körnige Masse (Fig. 19 6), in welcher später Zellkerne und
Zellen entstehen. Ob eine Zelle die Höhle des Keim -Organs
umkleidet, habe ich nicht beobachten können, mir schien der
Zusammenhang der Höhle mit dem Kanal ein ungehinderter,
durch keine Zellenmembrau abgesperrter zu sein, und dennoch
lassen die späteren Entwickelungsstadien das Vorhandensein
einer solchen Zelle , in der sich der körnige Schleim ansam-
melt und in der Zellkerne und Zellen entstehen, vermuthen.
Der körnige Schleim ist anfänglich nur am Grunde der Höhle
und an deren Seiten abgelagert, nach dem Kanal hin findet
er sich nicht; die Masse muss demnach sehr consistent sein,
indem sie sonst, vermöge ihrer Schwere, diesem tiefer gele-
genen Theile zufliessen müsste. Erwähnter Stoff muss stick-
stoffhaltig sein, Jodlösung färbt ihn gelb; der Luftzutritt
scheint chemisch verändernd auf ihn einzuwirken, da, wenn
das Keim -Organ geöffnet ist, der besagte Stoff eine braune
Farbe angenommen hat; ist auch der Grund der Höhle braun
gefärbt, so wird das Keim -Organ nicht weiter entwickelt, es
abortirt (Fig. 38). Beschränkt sich die Färbung jedoch nur
auf den Halstheil, so findet sich im Innern der Höhle das.
Rudiment der jungen Pflanze (Fig. 19 c).
776
Der jüngste Zustand, den ich auffinden konnte, ist in
der soeben citirten Fig. 19 c dargestellt, die Höhle des Keim-
Organs ist von einer, aus wenigen runden Zellen bestehen-
den Kugel ausgefüllt, jede Zelle dieses Keimlings enthält
einen kleinen Cytoblasten und ausserdem feinkörnige, grünlich
gefärbte Stoffe. In einem etwas spätem Zustande gelang es
mir, diese Kugel vollständig freizulegen (Fig. 44), sie bestand
hier aus einer ungleich grösseren Menge Zellen, die jedoch
kleiner wie auf Fig. 19c waren, aber, wie diese, ihren Cy-
toblasten besassen; die Wurzel schien nirgends mit dem Keiin-
Organe verwachsen zu sein, sie zeigte nirgends eine verletzte
Stelle; auch die Figuren 19 c und 36 b sprechen für die Selbst-
ständigkeit dieser Keimanlage, die, wie ich aus diesem Ver-
halten schliesse, allerdings im Innern einer die Höhle und
vielleicht anfänglich auch den Kanal auskleidenden Zelle ent-
standen ist. Eine Zelleubildung im Interzellularraunie ist
bis jetzt im Pflanzenreiche noch nirgends nachgewiesen, und
doch müsste man, wenn man das Dasein einer, allerdings
nicht sichtbaren, die Höhle des Keim -Organs umkleidenden
Zelle leugnen wollte, eine Bildung neuer Zellen (des Keim-
lings) im Interzellularraume (in der Höhle des Keim-Organs)
annehmen. Ueber das Auftreten der ersten Zellen im Innern
des Keim-Organs kann ich leider keine Auskunft geben.
Die in der Höhle des Keim -Organs liegende Zellenkugel
verliert alsbald ihre runde Gestalt, sie wird zum wahren
Keimling, der sich nach zwei entgegengesetzten Richtungen
entwickelt, der eine Theil sucht die Erde, der andere das
Lieht; ich möchte den erstem die Radicula, den letztern, da
sieh aus ihm Stengel und Blätter der jungen Pflanze ent-
wickeln, Plumula nennen, ohne dabei jedoch an eine weitere
Analogie mit dem Embryo der Phanerogamen zu denken.
Die Plumula tritt etwas früher als die Radicula, und zwar in
177
Form eines kegelförmigen Körpers auf (Fig. 37 c), während
das Würzelchen mehr als rundliche Anschwellung erscheint
(Fig. 37 d). Der ganze Keimling ist noch von den Zellen
des Vorkeims eingeschlossen, in der Mitte zwischen Pliimula
und Radicnla liegt jeder Zeit der abgestorbene, in seinem In-
nern braungefärbte Halstheil des Keim- Organs (Fig. 36 6,
Fig. 44 d). An der Stelle, wo das Würzelchen liegt, sind
die umkleidenden Zellen des Vorkeims mehr zusammengefal-
len und meistens braun gefärbt , aber dennoch durchbricht die
Plumula, Avie es scheint normal, zuerst den Vorkeim (Fig.
45 c). Die jetzt ins Freie tretende Plumula krümmt sich nach
aufwärts, die Oberfläche des bald entstehenden ersten Blattes
ist, namentlich an der untern Seite, mit in derselben Richtung
gekrümmten , mehrzelligen Haaren bekleidet. Bald darauf
tritt auch die Wurzel hervor, sie ist, von ihrem Austritt an,
mit einer Wurzelhaube verseilen (Fig. 6 c), deren Bildung
schon innerhalb der Umhüllung des Vorkeims stattfindet, und
die, wie auch Sumiiiski augiebt, sicherlich der Wurzel
selbst angehört, von ihrer Spitze gebildet wird und also kein
Ueberbleibsel des durchbrochenen Vorkeims ist.
Sind Wurzel und Stengel hervorgetreten, so wachsen
beide nach entgegengesetzter Richtung, der Grad ihres Wachs-
thuras ist jedoch nach dem Individuum sehr verschieden, in
dem einen Falle wächst der Stengel rascher als die Wurzel,
in dem andern umgekehrt. Die Entwickelung des Stengels
ist eine sehr beschränkte, kaum ist er aus der Hülle des
Vorkeims hervorgegangen, so erscheint, dicht unter seiner
Spitze (Suminski's Terminalknospe) (Fig. 46c), das erste
Blatt (Fig. 46 a); bald darauf erscheint an der gegenüber-
liegenden Seite das zweite Blatt (Fig. 47 c Axenspitze, a er-
stes Blatt, d zweites Blatt). Der Stengel selbst erhebt sich,
wenn auch noch mehrere Blätter entstehen, nur wenig;
778
sämmtliehe Blätter entspringen deshalb so ziemlich anf einer
Ebene und im Umkreis einer centralen Axenspitze, wofür die
Blattstellung der Farrnkräuter im Allgemeinen (Struthiopteris)
die besten Beweise liefert. Die jungen Blätter sind immer
nach einwärts gerollt, ihre Spitze ist anfangs rundlich (Fig.
45 c), gewinnt aber bald ein blattartiges Ansehn (Fig. 46 a.),
sie ist meistens mit mehrgliedrigeu , wasserhellen Haaren be-
setzt. Häufig entsteht mit jedem neuen Blatt auch eine neue
Wurzel ; sowohl die erste wie die später entstehenden Wur-
zeln steigen von Anfang an gerade nach abwärts. Die Wur-
zeln gränzen sich schon durch die Färbung ihres Inhalts von
dem eigentlichen Stengeltheil des Pflänzchens ab, ihre Zellen
sind durch einen mehr feinkörnigen Stoff braungefärbt, wäh-
rend in den übrigen Theilen der Pflanze mehr oder weniger
Chlorophyll, in grösseren oder kleineren Körnern verbreitet
ist. Die Wurzel treibt bis zu einer gewissen Entfernung an
ihrer Spitze lange, aus einer Zelle bestehende Wurzelhaare,
welche den Wurzelhaaren des Vorkeims vollkommen gleich
sind. Gewinnt man in einem Zustande wie Fig. 46 und 47
einen dünnen Längsschnitt durch die Mitte des jungen Pflänz-
chens, so sieht man, wie das Gewebe des letztem, obschon
in diesem Stadio überall mit dem Vorkeim verwachsen, sich
doch entschieden von demselben abgrenzt. Aus dem Grunde
des Keimlings tritt ein Gefässbündel hervor, das sich sogleich
spaltet uud einen Ast nach Oben zum Stengel, den andern
nach Unten zur Wurzel schickt (Fig. 46 und 47). Der Anfang
des Gefässbündels selbst verliert sich ins Gewebe des Keim-
lings.
Betrachten wir jetzt das Resultat meiner Untersuchung
mit dem, was Suminski gesehen haben will, so lassen sich
bedeutende Abweichungen nicht verkennen, gerade den Haupt-
punkt , das Entstehen des Keimlings aus dem Spiralfaden der
?T9
Antheridie, kann ich nicht bestätigen, ich glaube dagegen
nachweisen zu können, wie Suminski zu dieser Annahme
gekommen ist. Auch über die Entwickelung und den Bau
der Antheridie, wie des Keim -Organs sind wir nicht einver-
standen, doch habe ich diese Punkte schon gehörigen Orts
besprochen. Suminski will in der anfänglich ungcsehlos-
seneu Höhle seines Nucleus (des Keim -Organs) eine freie
Zelle, die er Keimsack nennt, und um dieselbe in derselben
Höhle mehrere Spiralfaden gesehen haben. Ich bin weder so
glücklich gewesen, diesen Keimsack, noch im Innern des Keim-
Organs Spiralfäden zu finden, anchWigand hat beides nicht
gesehen. Ich halte es, wie ich schon früher erwähnt habe,
nicht für möglich, so kleine Gegenstände, wie die auf Su-
miiiski's Tafel III. abgebildeten Präparate, in einer Weise
freizulegen, wo sie so bestimmte Bilder, wie die hier darge-
stellten, liefern können; ich glaube mit grosser Bestimmtheit
behaupten zu dürfen, dass Suminski das, was er hier ab-
gebildet, nicht so bestimmt, wie er es abgebildet, gesehen
hat. Bei einem gut geführten, dünnen Schnitt, der allerdings
Glückssache ist, gewinnt man schon eine viel klarere Ansicht
von der Sache; Suminski 's Fig. 2. der Taf. III. halte ich
für ein verunglücktes Präparat, aber keinesweges für einen
Zustand, wie ihn die Natur darbietet; Suminski ist hier
durch ein von der Nadel zerrissenes Präparat getäuscht wor-
den. Bei der nicht selten grossen Menge vorhandener Spiral-
fäden ist es dann wohl möglich, dass einige derselben durch
das Messer oder die Nadel in die aufgerissene Höhle des Keim-
Organs getrieben wurden, damit ist aber noch keinesweges
bewiesen, dass sie nach den Bestimmungen der Natur in dies
Organ gelangen müssen. Was Suniinski's Figuren 4, 5,
6 und 7 der Tafel 111. betrifft, so lassen sich selbige auf
meine Figuren 20, 23 u. 35 sehr wohl zurückführen; das,
780
was Sumiiiski für weiter entwickelte Spiralfäden hält, mnss
ich für mehr oder weniger körnigen Schleim erklären, der
allerdings bisweilen (Fig. 33 u. 35) eine, fadenförmige Gestalt
gewinnt.
Die Spiralfäden sollen nach Snminski schon sehr frühe,
wenn sich der Rand des nach ihm anfänglich offenen Keim -
Organs kaum über die Zellen des Vorkeims erhebt, in dessen
Höhle gelangen; dies ist jedoch, da ich den Anfangs dicht
geschlossenen Zustand des Keim -Orgaus aufs bestimmteste
nachgewiesen, durchaus unmöglich. Einer der in der Höhle
des Keim -Organs neben der freien Zelle (Snmiriski's
Keimsack) liegenden Spiralfäden soll nach Snminski mit
seinem dünnen Ende in den Keimsack, welcher bereits einige
Eudospermzellen entwickelt hat, dringen, bis in dessen Mitte
gelangen, dort kugelig anschwellen, und sich darauf yon dem
ausserhalb des Keimsacks befindlichen , mehr keulenförmigen
Theile des Spiralfadens abschnüren. Nach Suminski's
Figuren 4, 5 und 6 der Taf. III. glaube ich, dass Su-
miiiski auf ganz gutem Wege war, seiue Phantasie indess
der eigenen Beobachtung schadete; in diesen 3 Figuren finde
ich in dem, was Sumiriski den mit Endosperm erfüllten
Keimsack nennt, das Rudiment meines Keimlings (Fig. 19c,
Fig. 36 b, Fig. 44) wieder; die vermeintlichen Spiralfäden im
noch geschlossenen Kanal des Keim-Organs halte ich für fa-
denförmige Schleimmassen, die gewundenen Fäden, die an-
geblich in der Höhle des Keim-Organs liegen sollen, für Spi-
ralfäden, welche indess nicht im Innern des Organs, sondern
auf demselben liegen, ein Fall, den man wohl mitunter be-
obachtet.
Bei Pteris serrulata und Adiantum formosum habe
ich allerdings im Innern der Höhle des Keim -Organs eine
781
kleine, gelbliche, fettglänz ende Kugel (Fig. 20.y, Fig. 33y)
gesehen, ich halte dieselbe für ein Oel- oder Schleimtröpf-
chen; einen Zusammenhang dieser Kugel mit der fadenför-
migen, körnigen Schleimmasse im Kanal des Keim -Organs
konnte ich nicht erkennen, ebensowenig war eine freie Zelle,
S 11 minski's .Keimsack, vorhanden. Nach Fig. 35 sollte
man fast glauben, dass die hier fadenförmigen Schleimmassen
(jc , a?) von Aussen her in das Keim -Organ gelangten; be-
trachtet man dagegen Fig. 20 u. 33, so sieht man, wie die-
selben , schon ehe sich der Kanal des Keim - Organs öffnet,
in letzterem vorhanden sind; dass sie demnach, statt in den
geöffneten Kanal einzudringen, aus selbigem heraustreten, was
durch die nach abwärts gerichtete Lage des Keim- Organs
selbst um so wahrscheinlicher wird. Das frühe Auftreten ei-
ner dem Ansehn nach ganz gleichen, körnigen Schleimmasse
in der Höhle des geschlossenen Keim-Organs unterstützt diese
Ansicht. Auch Suminski spricht von dem Austritt der ab-
gestorbenen Spiralfäden aus den nicht zur Entwickehing ge-
kommenen Keim- Organen; er gesteht selbst die Schwierigkeit
in dem, was er für weiter entwickelte Spiralfäden halt, die
letzteren zu erkennen; da nun aber für mich gar keine
Gründe vorhanden sind , und nach dem Mitgetheilten vorhan-
den sein können, welche mich bestimmen, in ihnen wirklich
Spiralfäden zu erblicken, so halte ich es für ungleich rich-
tiger, ja für absolut nothwendig, die ganze Befruchtnngs-
Theorie der Farrnkräuter, wie selbige von Suminski ange-
nommen ward , von der Hand zu weisen. Können auch mei-
ne Beobachtungen diese Theorie nicht direct widerlegen, so
bin ich doch im Stande , das mehr als Unwahrscheinliche der-
selben entschieden darzuthun, diese Un Wahrscheinlichkeit
stützt sich:
1) auf den Umstand , dass an ein frühzeitiges Eindringen
782
der Spiralfäden iii das Keim-Organ nicht zu denken ist, weil
dieses Organ, anfänglieh geschlossen, sich erst später öffnet ;
2) auf die Schwierigkeit, ja Unmöglichkeit des Eindrin-
gens der Spiralfäden in die geöffnete , von einem verhältniss-
mässig hohen Zellenwall (dem Halsthcil des Keim -Organs)
umgebene Keimhöhle, welche Schwierigkeit noch durch die
Lage des Keim -Orgaus mit dem geöffneten Kanal nach ab-
wärts bedeutend erhöht wird.
Ich kann mir überhaupt nicbt wohl denken, wie sich an
der Unterseite des Vorkeims Spiralfäden fortbewegen sollen;
der Vorkeim der Farrnkräuter gedeiht allerdings nur in feuch-
ter Atmosphäre, es können demnach an ihm immerhin Was-
sertröpfchen hängen, welche den Spiralfäden einen geringen
Spielraum für ihre Bewegung gewähren ; s.über einen solchen
Tropfen würde der Faden jedoch niemals hinauskommen kön-
nen. Während der Beobachtung unter dem Mikroskop ver-
hält sich die Sache ganz anders, da liegt der Yorkeim in
einer ununterbrochenen Wasserschicht, wenn demnach hier
die Spiralfäden weiter, ja bis vor die Keim-Organe gelangen,
so ist damit noch gar nicht gesagt, dass dies auch für den
natürlichen Zustand des Vorkeims massgebend ist. Ich stim-
me hier Tollkommen mit Wigand überein, der in treffender
Weise auf diese Verwechselung des normalen Zustandes mit
dem zur Beobachtung nöthigen, künstlichen Zustande aufmerk-
sam macht.
Schon im frühen, noch geschlossenen Zustande des Keim*
Organs fand ich in dessen Höhle körnige Stoffe, die Consi-
stenz dieser Stoffe musste eine sehr dickflüssige sein, da sie
trotz der nach abwärts gerichteten Lage des Keim - Organs in
dessen höchsten Punkt, der Höhle, verweilten; später ent-
standen in dieser Körnermasse Zellkerne und Zellen, die
783
Masse selbst schien dünnflüssiger zu werden, auch der noch
immer geschlossene Kanal war jetzt mit ihr erfüllt (Fig. 20
ii. 33), in einem Falle (Fig. 34) hatte sich gerade innerhalb
dieses Kanals eine Zelle gebildet, in der wiederum 3 (?) Zell-
kerne oder Tochterzellen (?) lagen. Die fadenförmige Schleim-
masse der Fig. 34, welche Suminski für eindringende Spi-
ralfäden halten würde, muss ich für austretenden, dickflüssi-
gen Schleim ansehen, und glaube diese Annahme durch die
Richtung des Keim-Organs nach abwärts unterstützen zu kön-
nen. Betrachtet man ausserdem die Grössenverhältnisse der
Spiralfäden und der fadenförmigen Schleimmassen im Kanal
des Keim-Organs , so kann man kaum an eine Identität bei-
der denken , die Schleimraasse ist in den meisten Fällen min-
destens 6mal so dick, als der Spiralfaden. Was die Bedeu-
tung der letzteren ist, kann ich nicht angeben; dass die Ä.n-
theridien für die Pflanzen, bei denen sie bis jetzt gefunden
sind , als wesentliche Organe betrachtet werden müssen , un-
terliegt wohl keinem Zweifel , welche Bedeutung die Organe
und deren Inhalt jedoch für die Pflanzen selbst besitzen, ist
eine Frage, die wir zur Zeit noch nicht enträthseln können.
Die Gründe, welche Wigand gegen Suminski's Be-
fruchtungstheorie der Farrnkräuter anführt, genügen mir nicht
vollständig. Wigand glaubt, die Höhle des Keim -Organs
sei mit schwerem Wasser ausgefüllt, er hält das Verweilen
der Spiralfäden im Keim -Organ für unmöglich, weil dieses
Wasser dieselben wieder herausspülen würde; mir scheint es
dagegen noch sehr fraglich, ob die Höhle des Keim -Organs
Wasser enthält, ich sollte meinen, das letztere müsse, schon
vermöge seiner Schwere, wieder herausfliessen, es sei denn,
dass der ganze Vorkeim im Wasser liege, was doch im nor-
malen Zustande nicht der Fall ist. Wigand hält auch die
Zahl der Spiralfäden eines Vorkeims für geringer, wie sie
184
wirklich ist, mir schien, z.B. bei Pteris serrulata, zwischen
der Zahl dieser Fäden und dem einzigen sich entwickelnden
Keim-Organ etwa dasselbe Verhältniss, wie zwischen der Zahl
der Pollenkörner einiger Phanerogamen zur Menge der Sa-
menkörner stattzufinden. Ein Vorkeim enthält nicht selten
60 und mehr Antheridien, nimmt man für jede derselbe als
Mittelzahl 20 Spiralfäden an, so erhält man für ein Keira-
Organ 1200 solcher Fäden, die Möglichkeit, dass eins oder
das andere derselben zum Keim-Organ gelangen könnte, wäre
also, wenn nicht andere Hindernisse in den Weg träten, durch
die zu geringe Zahl der Spiralfäden nicht benommen. Von
allen Keim -Organen eines Vorkeims entwickelt sich überdies,
soviel ich beobachtet, immer nur ein einziges, alle übrigen
verkümmern, ja sehr häufig verkümmern alle und der Vor-
keim stirbt dahin,
Dass eine Knospenbildung, wie Wigand will, ohne das
Vorhandensein eines Eychens (Keim-Organs) stattfinden kann,
muss ich durchaus bezweifeln, ich habe Entwickeluiigszustände
wie Fig. 19 c, Fig. 366, Fig. 37 u. Fig. 45 in Menge beob-
achtet, aber jederzeit über dem Keimling den abgestorbenen
Kanal des Keim-Organs wahrgenommen. Ich halte auch das
Vorkommen von Antheridien und Keim-Organen auf demselben
Vorkeim für durchaus normal, habe zum wenigsten bei den
von mir untersuchten Farrn - Vorkeimen keine Ausnahme von
dieser Regel finden können. Wigand' s drittes, drüsenarti-
ges Organ muss ich, wie schon bemerkt, entweder für ein
abgestorbenes oder verkümmertes Keim-Organ, oder für eine
Eigentümlichkeit bestimmter Farrnkrautarten halten; das Da-
sein oder Fehlen dieses Organs kann demnach für mich keine
Bedeutung haben, wichtig wäre es dagegen zu erfahren, ob
diejenigen Vorkeime gewisser Arten, bei denen Wigand
785
niemals Antheridien beobachtete, dennoch ein junges Pflänz-
chen entwickeln konnten.
Das Spiralfaden -Organ der FaiTiikränter lässt sich sehr
wohl mit der Antheridie der Laub- nnd Lebermoose verglei-
chen, ihm fehlt allerdings der Stiel, den ich jedoch für un-
wesentlich halte , da seine Länge nnd Dicke auch bei den
Lebermoosen sehr verschieden ist, im übrigen Bau erkenne
ich keine bedeutenden Abweichungen. Es wäre interessant,
die Spiralfäden der genannten Krgptogamen, ihre Gestalt
und ihr Verhalten zu chemischen Agcntien, genauer zu beob-
achten. Die Aehnlichkeit des Keim -Organs der Farrnkräu-
ter mit dem Pistill der Laub- und Lebermoose ist noch weit
überraschender, und doch sind die Functionen beider, bei
theil weiser Uebereinstimmung, wieder sehr verschieden. Das
Keim - Organ der Farrnkräuter ist anfangs, gleich dem Pistill
der Laub- und Lebermoose, geschlossen, es öffnet sich erst,
wenn in der Höhle desselben die junge Pflanze, hier die An-
lage zur Frucht entsteht. Bei Laub -' und Lebermoosen er-
scheinen in den meisten Fällen mehrere (oft sehr viele) Pi-
stille neben einander, und doch entwickelt nur eines dersel-
ben, sehr selten zwei, eine Frucht; auf dem Vorkeim des
Farrnkrautcs erscheinen ebenfalls mehrere (2 bis 20) Keini-
Organe, von deuen nur eins zur Entwickelung kommt y wäh-
rend alle übrigen, gleich den sogenannten sterilen Pistillen
der Laub- und Lebermoose, verkümmern. Das Pistill der
Laub - und Lebermoose bildet in seiner Höhle eine junge
Frucht, das Keim -Organ der 'Farrnkräuter in der seinigen
eine junge Pflanze; das Keim-Organ der Farrnkräuter nimmt
somit einen ungleich höhern Rang ein, seine Function be-
schränkt sich nicht auf die Bildung des Fortpflanzungsorgans)
(der Sporenkapsel) allein, aus ihm entwickeln sich Axen-
und Blattorgaue, und auf den letzteren Fruchtkapseln und
22r Bd. 7s Heft. 50
786
Sporen. In dieser unbedingt höhern Function des Keimorgans
erkennt man jedenfalls eine Annäherung dor Farm zu den
Phanerogamen, die ohnehin schon durch die höher entwickelte
Stnictur des Stengels nachgewiesen wird, eine Uebertragung
der Farrnkräuter zu den Phanerogamen wird aber keineswe-
ges dadurch gerechtfertigt, die Schranke, welche beide trennt,
ist immer noch eine sehr bedeutende. Die phanerogame
Pflanze entwickelt sich aus dem Pollenschlanch , der im Ein-
brjosack der Samenknospe seine Nahrung findet; das Farrn-
kraut, wie die übrigen Kryptogamen, aus der Spore ^ ohne
Zulhun eines Keimsacks; der Vorkeim des Farrnkrauts ent-
spricht, wenn man durchaus einen Vergleich aufstellen will,
dem Pollenschlauch, er entwickelt sich jedoch durch sich
selbst , während der Pollenschlanch nur unter dem Einfluss
eines zweiten Organs, des Keimsaeks, zur weitern Entwicke-
lnng gelangt.
Den Vorkeim der Farrnkräuter möchte ich nicht mit
"Wigand als Axenorgan betrachten, sondern ihn dem Blatt
Ton Bryophyllum, das an bestimmten Stellen die Anlage zu
jungen Pflanzen bildet, vergleichen. Die von Wigand be-
obachtete Sprossenbildung ist höchst interessant, nur zn be-
dauern, dass er ihrer so kurz erwähnt und sie, wie es
scheint, nicht weiter verfolgte. Wigand's Urtheil über
Sumin'ski's Arbeit muss ich im Allgemeinen bestätigen;
die letztere enthält indess mehr Wahres, als W ig and zuge-
ben will, die Theorie Sumiiiski' s muss ich mit ihm ver-
werfen.
Das Resultat meiner Gesammt - Beobachtungen lässl sich
nunmehr in folgendes Resume zusammenfassen:
1) Der Vorkeim der Farrnkräuter bildet anfangs eine blatt-
artige, überall nur aus einer Zelleulage bestehende Ausbrei-
78?
tung; in diesem Zustande trägt seine Unterseite nur Wurzel-
haare und Autheridien, später bildet sich an einer bestimm-
ten Steile ein aus mehreren Zellenlagen bestehendes Polster,
auf dessen Unterseite sich die Keimorgane entwickeln.
2) Die Antherjdien entstehen schon sehr frühe, sie sind
schon vor der blattartigen Ausbreitung des Vorkeims an den
ersten, ans der Spore heraustretenden Zellen vorhanden. Die
Autheridien erheben sieh als Anschwellung aus der Unterseite
einer Zelle , sie bestehen im ausgebildeten Zustande niemals
aus einer einzigen Zelle, sondern, wie ich aus der Seiteu-
ansicht und der Ansicht von Oben schliesse , aus mindestens
9 Zellen. Wahrscheinlich ist anfangs eine centrale Zelle vor-
handen, in der sich die Mutterzellen der Spiralfadenzellen
entwickeln.
3) Die Autheridien befinden sich meistens an der Unter-
seite des Vorkeims, seltner an dessen Rande, sie sind in
grosser Zahl und in sehr verschiedenen Entwiekelungszustäu-
den vorhanden ; neben längst abgestorbenen erscheinen eben
gereifte, und neben diesen eben entstehende Antheridien.
4) Die Spiralfäden bestehen aus einem spiralförmig aufge-
rollten Bande, das 4 '/$ bis 5 Windungen beschreibt, und des-
sen Dicke, sowie der Durchmesser seiner Windungen, ver-
schieden ist; die erste Windung ist die weiteste, die letzte
die engste, der aufgerollte Faden erhält so etwa die Form
eines Trichters. Die erste Windung geht allmählig in ein
anfänglich sehr kleines, durch Wasser-Aufnahme immer grös-
ser werdendes Bläschen über. Das Spiralband ist von der
dritten Windung an mit langen Wimpern besetzt, die erste
und zweite Windung scheinen niemals Wimpern zu haben.
Die Drehung des Spiralfadens um seine Axe erfolgt in der
Richtung der ersten Windung zur folgenden; der trichterför-
mig aufgerollte Spiralfaden bohrt sich dadurch im Wasser
60 *
788
fort, seine Wimpern schwingen in einer der Drehung des Fa-
dens angemessenen Richtung. Der Spiralfaden selbst ist ela-
stisch , seine Windungen nähern und entfernen sich einzeln
oder gleichzeitig, und erlauben dadurch dem Faden selbst die
mannichfachsten Bewegungen. Der Faden liegt anfänglich in
einer sehr zarten Zelle , letztere platzt mit einem plötzlichen
Stoss, und der freie Faden eilt im Wasser dahin. Jodwasser
hemmt seine Bewegung augenblicklich, Blausäure und Salpe-
tersäure Slrychninlösung haben keinen Einfluss auf dieselbe.
Starke Jodlösung färbt den Faden braun.
5) Das Keimorgan entwickelt sich erst, nachdem das aus
mehreren Zelleulagen bestehende, wie es scheint, für dasselbe
bestimmte Polster entstanden ist. Das Keimorgan bildet sich
ganz so, wie das Pistill der Laub- und Lebermoose, es ist,
wie dieses, anfänglich geschlossen, hat am Grunde eine in
das Gewebe des Vorkeims gebettete Höhle, die mit dem Ka-
nal, welcher den Halstheil des Organs durchläuft, in Verbin-
dung steht. Dieser anfänglich geschlossene Kanal öffnet sich
erst später. Die Zahl der Keimorgane eines Vorkeims ist
verschieden, ich fand deren 2 bis 20, sah sie jedoch immer
nur auf dem erwähnten Zellenpolster.
6) In der Höhle des Keimorgans entwickelt sich, wahr-
scheinlich innerhalb einer, diese Höhle dicht umkleidenden und
deshalb nicht sichtbaren Zelle, ein ans mehreren Zellen be-
stehender, rundlicher Körper (der Keimling), der sich durch
fortgesetzte Zellenbildung vergrössert, bald seine runde Ge-
stalt verliert und sich nach zwei Richtungen entwickelt; so
entsteht ein Stengel und eine Wurzel, die letztere richtet sich
nach abwärts, der Stengel wendet sich dem Lichte zu, in den
Zellen des Stengels entwickelt sich Chlorophyll, in den Zellen
der Wurzel ein branner, etwas körniger Stoff, die Wurzel-
789
spitze ist mit einer Wurzelhaube versehen. Stengel und
Wurzel durchbrechen frühzeitig die Zellen des Vorkeiuis.
7) Der eigentliche Stengel (die Axe der jungen Pflanze)
erhebt sich nur wenig über die Zellen des Vorkeims, dicht
unterhalb seiner Spitze (der Terminalkuospe) entwickelt sich
das erste Blatt , dem letztern gegenüber erscheint alsbald ein
zweites , dem ein drittes u. s. w. folgt , ohne dass sich die
Terminalkuospe selbst merklich erhebt. Mit dem Erscheinen
eines neuen Blattes ist meistens auch das Auftreten einer
neuen Wurzel verbunden.
8) Da das Keimorgan anfänglich nicht offen , sondern
geschlossen ist, wenn es sich jedoch später öffnet, von
einem hohen Ztlemvall umgehen wird, so ist, ztimal hei
der Richtung des Keimorgans mit seiner Oeffnung nach
abwärts, kaum einzusehen , wie Spiralfäden in dasselbe
gelangen sollen, auch konnte ich, trotz aller Mühe und
Sorgfalt , im Innern des Keimorgans niemals einen Spi-
ralfaden , noch weniger aber dessen Umwandlung zum
Keimling beobachten. Die Befruchtung der Farrnkräu-
ter, wie selbige vom Grafen Leszczjc- Suminski angege-
ben ward, ist demnach mehr als unwahrscheinlich , und
somit die Stellung der Farrnkräuter unter die Phanero-
gatnen keinesweges gerechtfertigt.
Erklärung der Abbildungen *).
Pteris serrulata.
Fig. 1 u. 2. Ganz junge Zustände des Vorkeims, die Spore
selbst abgerissen; beide Pfläuzchen haben schon eine Authe-
ridie (a) entwickelt.
*) Die mitgeteilten Figuren sind nur ein kleiner Tlieil der von
mir über diesen Gegenstand angefertigten Zeichnungen, das Mei-
ste, was ich mitgetheilt, habe ich nicht einmal, sondern wieder-
holt beobachtet.
790
Fig. 3 n. 4. Etwas späterer Znstand des Vorkeims, die Spitze
desselben beginnt sich blattartig auszubreiten, die Antheri-
dien treten ans den Randzellen hervor.
Fig. 5. Noch späterer Znstand des Vorkeims, die Einbuch-
tung der Spitze beginnt sich zu bilden, die Antheridien er-
scheinen schon einzeln an der Unterseite der blattartigen
Ausbreitung (a.a).
Fig> 6. Längsschnitt aus einem Vorkeim, der schon seine
junge Pflanze entwickelt hat. a das erste Blatt, b die er-
ste Wurzel, c die Wurzclhaube.
Fig. 7, 8, 9, 11, 12 u. 13. Entwickelungszustände der An-
theridie; Fig. 7. das erste Auftreten derselben, Fig. 13.
die bereits entleerte Antheridie.
Fig. 10. Zwei Zellen aus Fig. 9 freipräparirt (wahrschein-
lich, wie auch Fig. 11 glauben lässt, die Mutterzellen der
Spiralfadenzellen).
Fig. 14. Eine Antheridie, nicht wie die übrigen als Durch-
schnitt, sondern als Körper gezeichnet.
Fig. 15. Spiralfäden, wie sich dieselben im Zustande leb-
hafter Bewegung zeigen; Bläschen und Wimpern sind nicht
zu erkennen, nur bei d sieht man eine Andeutung der er-
steren; a. Ton Oben gesehener Spiralfaden.
Fig. 16. Stillliegende oder sich langsam bewegende Spiral-
fäden, der nebenstehende Pfeil bezeichnet die Drehungs-
richtung, wo er fehlt, da ruhete der Faden; a u. b sind
von Oben gesehen, c u. d von der Seite.
Fig. 17 u. 18. Das Keimorgan von Oben gesehen. Fig 17.
ein ganz junger Zustand.
Fig. 19. Längsschnitt durch das Polster des Vorkeims, 3
Keimorgane in verschiedener Eutwickelung ; a ganz jung,
b etwas älter, c schon an der Spitze geöffnet; die Höhle
des Organs umsihliesst bereits die Anlage des Keimlings.
191
Fig. 20. Ein Keimorgan, dem dünnen Längsschnitt dnreh
das Polster entnommen, y eine gelbliche, fettgläuzende Ku-
gel (ein Fett- oder Schleimtröpfchen?), x eine körnige
Schleimmasse, die Spitze des Keimorgans ist noch ge-
schlossen.
Asplcnium Pctrctrcae.
Fig. 21 bis 26. Eutwickelungs- Zustände der Antheridie.
Fig. 27. Spiralfädeu; « u. b im Zustande ihrer Entfaltung
aus der Schleimzelle, c ein von Oben gesehener, sich lang-
sam drehender Spiralfaden, d ein ruhender und e ein sich
langsam bewegender Spiralfaden.
Adiantum formosum,
Fig. 28, 29 u. 30. Antheridien in verschiedener Entwickelung.
Fig. 29. eine Antheridie von Oben gesehen, in derselben 3
Mutterzellen, von welchen jede 4 Tochtcrzellen (die Spiral-
fadenzellen?) einschliesst.
Fig. 31 d. 32. Spiralfäden in verschiedenen Lagen.
Fig. 33, 34 u. 35. Keimorgane, diiunen Längsschnitten durchs
Polster des Vorkeims entnommen. Fig. 33 entspricht so
ziemlich der Fig. 20; die Spitze des Organs ist noch ge-
schlossen; bei Fig. 34 liegt in der geschlossenen Spitze
des Kanals eine Zelle; bei Fig. 35 ist der Kanal geöffnet,
zwei fadenförmige Schleimmassen (.rar) treten heraus; der
Grund des Keimorgans (seine Höhle) war leider durch den
Schnitt verletzt.
Fig. 36. Partie aus dem dünnen Längsschnitt durchs Pol-
ster des Vorkeiras, a ein junges Keiinorgan, b ein älteres
Keimorgan, dessen Höhle schon einen mehr entwickelten
Keimling enthält (vergl. Fig. 19 c). Der geöffnete Kanal
ist mit braungefärbteu, körnigen Stoffen erfüllt.
Fig. 37. Partie eines ähnlichen Längsschnittes, der Keimling
schon viel weiter entwickelt; a ein abgestorbenes Keim-
792
organ schief durchschnitten, b ein Stückchen des Kanals
eines andern Keimorg-ans, in dessen Höhle sich ein Keim-
ling' entwickelt hat; c die Plnmula; d die Radicula des
Keimlings.
Fig. 38. Ein abgestorhenes Keimorgan, auch die Höhle dessel-
ben, die jetzt besonders deutlich sichtbar ist, mit körnigen,
braungefärbten Stoffen erfüllt, die Spitze des Organs un-
regelmässig aufgerissen.
Aspitlium violaceum.
Fig. 39. Ganz junger Zustand einer Antheridie.
Fig. 40. Ein etwas späterer Znstand der Antheridie, a scheint
die centrale Zelle, die Urmutterzelle der Spiralfadenzellen
zu sein; vergl. Fig. 48.
Fig. 41. Eine Antheridie ihre Spiralfäden entlassend; die
Schlusszellc ist hier nicht geplatzt, weshalb der Austritt der
Spiralfadenzellen nicht erfolgen kann, und sich der freie Faden
mühsam hervordräugt.
Fig. 42. Zwei aufgesprungene Antheridien von Oben gesehen.
Fig. 43. Der Vorkeim im ziemlich entwickeltem Zustande, a
das Zellenpolster , der Sitz der Keimorgane.
Fig. 44. Ein ganz junger Keimling, vollständig freigelegt.
Fig. 45. Partie eines Längsschnitts durch das Polster des Vor-
keims. Der Keimling auf einer weitem Entwickelungsstufe
(vergl. Fig. 37); a die Basis des K imlings, b die Radicula,
C das erste Blatt (die Terminalknospe ist nicht zu sehen),
d der Kanal des Keimorgans, in dessen Höhle sich der
Keimling entwickelte.
jläianti species (?).
Fi°". 46. Dünner Längsschnitt durch die Mitte eines noch wei-
ter entwickelten Keimlings, a das erste Blatt, b die erste
"Wurzel, c die Terminalknospe, e die Basis des Keimlings,
in welcher das Gefässbündel entspringt, f das Gefässbündel.
Fi°\ 47. Dünner Längsschnitt durch einen etwas späteren Zu-
stand; a das erste Blatt, b die erste Wurzel, c die Tcr-
minalknospe, e die Basis des Keimlings, / das Gefäss-
bündel , g der Ueberrest des Keimorgans.
Fig. 48. Entvvickelungszustand einer Antheridie; a die cen-
trale Zelle (?) ; vergl. Fig. 40.
Manipulus Stirpium Blanchctianarum in Brasilia
collectarum *).
Dcterminavit
F. A. Guil. Miquel.
3676. Cassia exsndans Bcntb. in Hook. Joiirn. II. 80;
forma foliolis aiigustioribus et glabrioribus 5 quae mim speci-
iice differat, e breviore descriptione band explorare potui.
3727. Eugenia cerasiflora (n. sp.) , ramulis teretiuscu-
lis infra folia compressis cum petiolis pedunculisque pilis ra-
ris semipatulis inspersis glabrescentibus, foliis oppositis bre-
viter petiolatis ellipticis vel obovato - ellipticis obtuse apicula-
tis, basi aentis vel subcunealis , marginibus incurvulis, mem-
brauaeeis glabris pellucido-punctatis, venis pluribus parallelis
erecto-patulis ante marginem conjunetis prominulis, pedicellis
e pedunculo axillari valde abbreviato bracteato hirtello, 3 —
6, petiolo tcr quaterve longioribus, calycis tubo brevi obovato
glabro , basi bracteolis 2 ovatis incano-birtellis exilibus sti-
pato, lobis 4 inaequalibus, 2 minoribus, 2 diiplo longioribus
obtusis membranaeeis glabris , apice ciliolatis.
*) Onuies in Prov. Bahia Iectac esse videntur.
794
Floribus E. unißoram L. refert, caeterura ex affinitate
pisiformis et lucidae Camb. — Rami tenues. Petioli a la-
teribus compressi, antice canaliculati, parce pilosuli, vix 2
lin. longi. Folia 3 poll. longa, l'/a lata, in sicco band ni-
tida, costa snpra snlcata , subtus acute prominente, venis te-
nuiter laxeque reticnlatis. Pedunculi axillares oppositi solita-
rii cano-hirdili admodnm breves , oculum fere fugientes, bra-
cteis densis ovatis, pedicellos filiformes 2 — vnlgo 5 — 6 lin.
longos basi stipantibus. Alabastra globosa, pisi raagnitudine.
Calyeis tubus brevissimus _, bracteolis appressis; limbi lobi ob-
longo-ovati obtuso-rotiindati, praesertim majores membra-
nacei. Petala oborato - rotundata ciliolulata. Filamenta pc-
talis longiora; antherae oblongae dorsifixae.
3586. MEyrcia sylvatica DC. Prodr. — Foliis paulo ma-
joribus, longius acuminatis, snbtus fortius reticulatis a speci-
minibns guiaueusibns genninis parnmper abludit.
3587 B. Myrcia rubella Camb. in St. Hil. Fl. Bras.
mer. IL 317. Tab. 144.
Varietas lobis calycinis intus puberulis.
3728. Myrcia reticulosa (n. sp.) , ramis glabris sub-
cylinuricis, ramulis petiolis foliisquc subtus in pagina , supra
in costa pilosulis glabrescentibus, foliis oppositis breviter pe-
tiolatis ovatis apice rotundato- vel acutangulo-obtusis, basi
subcordatis, crassis , rigidis, marginibus incurvis, supra niti-
dis, subtus costa crassa et venis subhorizontalibus ante mar-
ginem conjiinclis crebroque reticulatis glandulisque instructis,
tliyrsis axillaribus oppositis solitariisj cum ramulis petiolisquc
nascentibus hirsutulis, ramis oppositis, simplicibus vel divisis,
ramulis vnlgo triüoris , calyeis tubo brevi obovato glabro glan-
duloso, basi bracteolis 2 birlis stipato, lobis rotuudatis con-
cavis ulrinque puberulis, ^landulosis, (iliatis.
795
Prope M. cordatam Camb. iuseratur. Species distin-
ctissima. Internodia plerumque foliis breviora. Petioli crassi
semiteretes sulcati l Jin. longi , adulti glabriusculi. Folia
21/« — vulgo 2 — l1/* P°N« longa, 7 — 11 lin. lata, basi
rotundata einarginata, subtus inter rete venarura ad lentem
glandulis convexis notata. Inflorescentiae fere bipollicares, a
medio circiter ramosac, ramis bracteatis; flores plerumque in
raraulis trifloris scssiles , rarius solitarii pedicellati ; calycis
tubus J/3 lin. longus; lobi tubum aequantes. Petala coucava
glabra, calyce duplo vel triplo lougiora. Autherae elliptico-
ovatae.
3585. Myrcia detergens (u. sp.), innovatiouibus rubi-
ginoso-hirtollis, mox glabris, foliis oppositis modice petiola-
tis, ellipticis vel ovato- ellipticis atteniiato-acumiuatis (acu-
miue recto obtusiusculo), basi obtusiusculis , rigide coriaecis,
marginibus planiusculis, utriuque glandulis cxilibus, haud pel-
lucidis conspersis , supra glabris, subtus sparse pilosulis,
veuis borizoutalibus ante inargiuem conjunctis prominulis te-
uuiter reticulatis, thyrsis axiilarüms terminalibusque brachiato-
pyramidatis rufulo -liirtis , floribus densis saepe teruatim ses-
silibus, calycis dcnse birtuli tubo obconico, limbi lobis lato-
ovatis acutiusculis, petalis rotuudatis dorso medio puberulis.
Ex affinitate M. Formosianae DC. et M. rubiginosae
Camb., babitu primo fronte M. Berberidem referens, haud
difficili negotio tarnen distingucnda. Petioli 2 lin. longi, an-
tice caualiculato -conroluti. Folia 3 — 1 '/a P°M« longa, 10
— 7 lin. lata, supra laevia nitida, glabra, subtus in ncrvis
parce pilosa. Thyrsi panieulati tripollicares, ramis patenti-
bus, valde decrcsccutibus. Calycis lincam longi tubus obco-
nicus, lobi intus fere glabri. Fruetus immaturi ovoideo-urceo-
lati pubcruli, calycis lobis deciduis, limbi parte truucata co-
ronati.
796
3369. Myrcia puberula Camb. in St. Hil. Flor. Bras.
mer. II. 316. Specimen nostruni Hörens. Flores parvi.
5617. Cupliea ericoides Camb. 1. c. III. 118; forma in-
ter formas juniperifoliam et Hervitam media.
3616. Cuphea spicata Cav.
3261. Combrefum elegans Camb. 1. c. II. 237. Tab. 129.
3455. Auiphilocliia inarginata (n. sp.), ramulis gla-
bris, foliis modice petiolatis ovato - ellipticis ovatisve obtusis
vel obtusiusculis 3 coriaceis, supra in eostae basi petioloque
antice parce pilosulis glabrescentibus, subtus glaucis, venis
denis pluribusve subpatulis prominulis, margiuibus leviter in-
curvis (in sicco) aureis, racemi spicati axi tetragono bisul-
cato , glabro vel subbiserialiter pilosnlo , pedicellis oppositis
brevissimis birtellis, sepalis 2 exterioribus ovato -rotundatis
extus teuere pilosulis ciliatis, lateralibus oblongioribns dorso
pilosioribus, supremo majori oblongo truncato sericeo basi
gibboso, ovario dense hirto, stigmate capitellato.
ji. acuminulata Gardu. inter cougeners nostrae prae
reliquis afiinis, infloresceutiae , qnae Callisthenes est, discri-
mine satis differt.
Petioli 2 — 4 lin. longi, antice canaliculati, puberuli,
dorso glabri, in sicco fusci. Stipulae caducae. Folia 2 —
2*2 poll. longa, 9 — 11 lin. lata, alia quaedam minora fere
rotuudata. Racemus terminalis pedunculatus, pedunculo tetra-
gono glabro, axi conformi, sed inter flores vulgo duplici Se-
rie piloso. Sepala exteriora 1 liu. paulo longiora; supremuin
2 '/2 — 3 lin. aequans. Petala haud suppetuut.
3090. Esenlieckia inollis (n. sp.) , foliis oppositis vel
suboppositis lougiuscule petiolatis cum ramulis et iufloresccu-
tia subtomeutoso-pubesceutibus, ternatis, foliolis sessilibus ob-
tusis vel obtusiusculis, lateralibus iuaequilateraliter ellipticis,
mcdio 1/3 lougiori basi aequali cuneato, paniculis termiualibus
797
confertis, sepalis ovatis obtusis hirtellis, petalis dorso parce
pilosulis glandulosisque.
Foliola 1 — l8/4 vulgo IV2 P°H- longa, raarginibus levi-
ter incurva, inembranacea, venis immerosis erecto-patulis pa-
rallelis. Inflorescentiae densae. Flores parvi.
3973. Anacardiuin ©ccidentale L.
3716. Euphorbia Blauchetii Miq. Herb.
3594. Alchornea parvifolia (n. sp.) ramulis petiolis
pedunculisqne teuere puberulis, foliis breviter petiolatis rotnn-
dato -obovatis, basi leviter emarginatis, apice rotuudatis vel
quam brevissime apiculatis, remote appresse subspinulose ser-
rulatis, trinerviis et veuosis, basi supra et subtus glandulis
i — 2 plaiiis iustructis; racemis inasculis siinplicibus filifor-
mibus folia superantibns.
Folia glabra ridiga 10 — 6 liu. longa, marginibus leviter
incnrva subtus laxe reticulata. Pctioli 1 — l'/2 lin. longi
semiteretes. Racemi tripollicares, floribus fasciculato - confer-
tis. Alabastris masc. globosis. — Fem. non vidi.
2015. Gonania Blanchetiana (n. sp.), ramulis foliis-
que supra sparsissime, his subtus in nervis, petiolis racemis-
que paulo densius hirtello-pubescentibus, foliis ovato-oblongis
subabrupte breviter obtuse acuminatis, basi rotuudatis, mar-
ginibus leviter incurvis glandulose serratis, venis costalibus
quinis senisve adsccndentibus parallelis, subtus prominentibus,
supra sulcatis, racemis compositis ramulos terminantibus con-
fertis, bracteis lanceolatis, floribus brevissime pedicellatis,
pedicellis cum calyce substrigillose hirtulis, petalis glabris
subcucullato-concavis, autheris ellipsoideis, filamentis breviter
persistentibus. ,
Specimen haud cirrbiferum. Stipulae caducae. Rami in
sicco fuscescentes , sursum angulati, uuo latere densius quam
798
altero puberuli. Petioli tenucs antice sulcati densiusque pu-
beruli, 3 — 4 lin. longi. Folia 272 — 23/4 poll. longa, 8 —
9 lin. lata. Racemi compositi spicati fere tripollicares. Ala-
bastra peltata, quasi rotata. Calycis lobi ovati acnti.
1676. Zizyplms? havanensis H. B. K. Nov. gen. VII. 50.
Specialen fructiferum , cum descriptione satis congruum. Pe-
tioli puberuli.
3590. Sclunidelia scmidcntata (n. sp.)_, partibus junio-
ribus subtoraentoso-pubescentibus, adultis puberulis, foliis tri-
foliolatis, foliolis brevissime peliolulatis, membranaceisj supra
glabriusculis , subtus praesertira in nervis puberulis, oblongis
acumiiiatis basi cuneatis, medio longiori aequilaterali, latcra-
libus basi obliquis, parte x/2 superiore grosse inaequaliter
dentato-serratis, venis circiter löuis vel 16nis in dentes ma-
jores, venulis tertiariis in minores excurrentibns, racemis
compositis axillaribus saepe geminis subsessilibus , calycis lo-
bis rotundato-concavis pubescentibus, petalis extus glabris,
filamentis pilosis , antberis ellipsoideis , connectivo parce pu-
berulo.
Petioli semiteretes antice plani, foliola circiter aequantes.
Foliola juniora sessilia, adulta brevissime petiolulata (prae-
sertim medium) lateralia 6 — 6 !/a poll. longa, 2 J/a — 3/4 lata,
medium 71/s longum, 3 supra medium latum. Racemi ju-
niores l1/^ — 2-pollicares, floribus 3 — 8-fasciculatis, pedicel-
lis calyce brevioribus.
3351. Erythroxyluin tuberosum Camb. in St. Hil. Fl.
Bras. mer.; forma oblongifolia.
3572. Erythroxyluin wiacrocliaetnm (n. sp.), glabrum,
foliis breviter petiolatis ellipticis vel obovato-ellipticis obtusis
vel acutiusculis submncronulatis, basi acutis, membranaceis,
subtus glaucescenti-pallidis, venis crecto - patulis subobsoletis,
799
stipulis fuseis coriaceis anguste lanccolatis longo pallideque
tri-, raro bisetis, ramentis conformibus brevioribus, oalycis
lobis lanceolatis acutatis, pctalis obovatis concaviusculis.
E Sect. Sporadantha Mart. , propc E. Pclleterianum
Camb. 1. c. II. 100. Tab. 102. et E. ectinocalj/ccm Mart.
pertincns. Pclioli vix 1 lin. snpcrantes, stipulis breviores. Fo-
lia 1 — vulgo l-/3 — 2Va P0"- longa. Raniuli florentes
semipollicares. Pedicelli 2 — 22/a ^n* l01,o'> angulati. Ca-
Ivx 1 lin. paulo brevior.
2674. Galphinüa brasilicnsis A. Jnss. in St. Hil. Fl.
Bras. nier. HI. 7i. Tab. 178, forma singularis stirpis cae-
teroquin variabilis, inflorescentia seil, dense pnbescente, ra-
niulis, petiolis et stipulis appresse pilosulis , bis quam petioli
brevioribus.
3628. Thryallis longifolia Mart. Nov. gen. III. 77.
2844. Metcropterys campestris A. Jnss. in St. Hil. Fl.
Brasil, iner. III. 33.
3626. Hctcropterys rubiginosa A. Juss. Mouogr. Malp.
223. Glandulae foliormn in nostra vix manifestae. Reliqnae
notae antem omnes exaete connruae.
3627. Byrsonima Blaachetiana (n. sp.) , foliis densis
brevissimc petiolatis parvis obovato-elliptieis vel — rhom-
beis obtnsissimis , basi aentis, marginibus iuenrvis, coriaeeis,
eglandnlosis , snpra nitidis pubernlis, subtus incano - vel ln-
tesceuti-tomentosis, costae pilis fuscis, racemis fusco - hirtel-
lis , calyois glandnlosi lobis oblongo- ovatis obtusis appresse
pilosis , petalis obovato-rotundatis iiuguicnlatis, subintegern-
mis, filamentis complanatis antice hirtis, antlieris oblongis
connectivo subclavato snperatis pareeque pilosulis, ovario gla-
bro , stvlis stamma superautibns.
Prope U. bicorniculatam Juss. — Petioli 1 lin. brevio-
res, semiteretes, stipulis utrinque lanceolatis exilibns hirtcllis,
800
subaiitice adnatis. Folia 1 1/2 — vulgo '/2 poll. longa, et
minora etiam, 5 — 3 lin. lata, forma aliquomodo variabilia,
rigida, supra glabrescentia , venis in ntraque pagina vix di-
stinctis. Racemi in supp. sp. breves, terminales, dense hirti.
Pedicelli 1 — 2, raro 3 lin. longi, basi bracteis 3 elliptico-
acntis hirtellis suffulti. Calyx 1 lin, vix aequans , lobis gla-
brescentibus, crasse glaudnlosis , membranaceis. Petala nn-
guibus calycem superantia, subrepandula. Filamenta calycis
longitudine dorso glabra, antice praesertim versus basin dense
hirta, sursum angustata, ima basi cobaerentia. Antherae ob-
longae curvatae, loculis oblongis connectivi partes prominente
longioribus.
3570. Humiriuin luontamun A. Juss. in St. Hil. Flor.
Bras. mer. II. 90. Folia tarnen in supp. sp. haud omnia
sessilia, sed quaedam superiora quam brevisssime petiolata.
Ab H. parvifolio Juss. 1. c. 89. differt inflorescentia dense
hirtella (calami lapsu cl. Ro einer in Synops. Monogr. /.
5. parvißorum scripsit).
3749. Triuinfetta althaeoides Lam. forma triloba.
3664. Waltheria communis St. Hil. Flor. Bras. mer.
I. 155?
3663. Melochia nitidula St. Hil. et Nand. Ann. d. Sc.
nat. XVII. 35 ; superiora folia in supp. sp. etiam obtusa.
3231. Melochia densiflora (n. sp.), caulibus molliter
patenti-hirtis, foliis breviter petiolatis ovatis vel ovato- ob-
longis obtusis , basi cordatis , inaequaliter subduplicato - ser-
rato-dentatis, utrinque pilis serieeis appressis snbvillosis,
stipnlis lanceolatis scariosis ciliatis petiolum superantibus, flo-
ribns axillaribus et terminalibus , dense fasciculatis, bracteis
lanceolatis viridibus hirtis, calycis lobis lanceolatis acuminatis
birtis, tubo stamineo semiqninqueiido glabro, orario hirto,
stylis 5 glabris.
80]
Affines species sunt: M. Clinopodium St. Hil. et Naud,
1. c. 36 (cui vero folia sublriangulari-ovata tribuuntur), M.
fasciculata et arenosa Beiith. pl. Schomb.
Folia 2 — lJ/a poll. longa, 7 — 9 lin. lata, pilis albidis
pracsertim supra venas insertis; pili ad basin foliorum et in
ramis apieibus fiis'culi. Stipulae fere 2 -lin. Flores densis-
sirai. Corolla in sicco violaceo.
3662. Pavonia Blanchetiana (n. sp.), suiFrnticosa?,
tota pilis stellatis biformibns, exilibus albidis et fortioribus
lutesceutibus setulosisque scabriuscule hirtella, foliis (parvis)
subdeltoideis acutiusculis, basi subcordatis, integris vel sub-
trilobis, serrato-dentatis, membranaceis , 5 — 7-nerviis , snb-
tus snblacunosis , calj'cis exterioris phyllis circiter 26 filifor-
ini-linearibns subplumose stellato-bispidis caljcem interiorem
lierbaceum parce pilosum duplo snperantibus , corolla extas
pnberula.
Afiinis P. cancellatae Cav. et velutinae St. Hil. 1. c,
I. 233.
Folia l/a — fere 1 poll. longa, petiolo suo haud lon-
giora. Calycis ext. phylla 6 lin. longa; interioris lobi elli-
ptici. Corolla l1^ poll. longa, in sicco violacea.
3562. Casearia, a parviflora Camb. in St. Hil. Fl.Bras.
mer. II. 247. foliis angnstioribus et floribns paulo pilosioribus
recedens ; an nora species?
3119. Casearia Blanchetiana (n. sp.), ramulis petio-
lisque teuere pilosulis glabrescentibus, foliis breviter petiola-
tis elliptico-lanceolatove- oblongis breviter acutiuscule acu-
minatis, basi aequali vel leviter inaequali acutis, remote ap-
presse submucronato-serrulatis membranaceis glabris , maculis
pellucidis irregulariter striaeformibns , venis senis vel septe-
nis, stipulis lanceolatis canalicnlatis petiolnm superantibus
22r Bd. 7s Heft. 51
802
tomentellis , floribus axillaribus glomeratis , pedunculo com-
rouni nullo, pedicellis glabris, calycis lobis ovatis tenere ci-
liolatis glandulosis , staminibus fertilibus 10, sterilibus brevibus
hirtulis.
Hab. „fordts des marais d'Othos" in Prov. Bahia. —
C. inaequilaterae et parviflorae Camb. cognata. Rami te-
nues lenticellis conspersi, iamuli fusculi. Petioli 1 lin. cir-
citer lougi vel vix longiores, antice caualiculati. Folia raa-
jora 3 poll. longa, 1 — l1^ lata, crenato-serrulata. Stipu-
lae inferiorum 3 liu. lougae lanceolatae, acutae vel demum
obtusatae, dense incauae, siiperionira angnstiores breviores
glabriores. Pedicelli glabri petiolmn circiter aequantes. Ala-
bastra globosa, i liu. in diam. Calycis lobi ovati acutiusculi
glabri.
3430. Caseariae species, probabiliter indescripta.
3970. Caryocar Imrfoinerve (n. sp.), foliis trifoliolatis,
foliolis breviter petiolulatis ellipticis vel subovatis acuraiuatis
serratis^ supra glabris, subtus secus costara et in venamra
axillis barbatis, glandulis binis in apice petioli inter pedicel-
los obovatis, petalis ellipticis inaeqirilongis, antheris ovato-
ellipticis. — Petioli communes l1/^ — 2 poll.; foliolum termi-
nale 4 — 5 poll. longura, lateralia breviora, subtns patule co-
stata. Petala majora 10, minora 6 lin. longa.
3750. Tnrnera Dnarteana Camb. in Fl. Bras. mer. II.
223, forma petiolis brevioribus, 2 lin., nee 4 — 6 longis;
Capsula bilinearis. In m. Jacobinae Bahiae.
3312. Ijoraiitlius syringaefolius Mart. in DC. Prodr.
IV. 290.
2575. Iioranthus marginatus Lam. Ab hac L. mar-
ginatus H. B.|K. (orinoccensis Spr.) band differre videtur.
Inflorescentia variae longihidinis, mox foliis brevior, mox
longior.
803
3564. Myrsine Rapanea R. S. — DC. Prodr. VIILQ7;
forma foliis grandioribus acutiusculis, 4-pollicaribus, corol-
lae lobi, ut in genuina specie, marginibus pilosuli.
3239. Weigeltia Blanchetii A. DC. Prodr. VIII. 115.
Iuflorescentia tota glandulis breviter pedicellatis vel sessilibns
conspersa, haud pulvere quasi tcnuissirao obducta. Proxima
oumino est W. myrianthos DC.
3963. Tecoina exiinia (n. sp.), ramulis foliisque juveni-
libus iu costa subtus puberulis, citissime glabratis, foliis di-
gitato-quinatis, foliolis louge petiolulatis lanceolato -oblongis
acute acuminatis, basi obtusis, serratis, venis costalibus for-
tioribus lOuis vel 15nis horizontalibus, caljce obconico - cam-
panulato subbilabiatim 5- denticulato, 5-anguIato cum pedi-
ccllo pilis stellatis ochraceo-hirtello, corollae bipollicaris ex-
tns glabrae lobis ovatis ciliatis.
Species pulchra, tautum cum ser rat ifolia Dou. ethepta-
phylla Mart. comparauda, ab utraque gravioribus notis dis-
crepaus. — Petioli commuues 2*/% — 4 poll. longi, rigidi,
tetragoni. Petioluli foliolorum interiorum lougiores, exterio-
rnm breviores , 3 — 7 liu. loiigi. Foliola exteriora quam me-
dia breviora, magis elliptica, 1 J/2 — 2 '/2 — 3 poll. longa,
media 3y2 — fere 4 aequantia, l1/3 lata. Iuflorescentia (an
coaetanea ?) contracta, cymosa fere (saltem pars snppetens).
Calyx 5 — 6 lin. longus, dentibus 2 posterioribus latioribus
brevioribus, quam tres anteriores acutiores. Corolla usque
ad limbi divisuras bipollicaris, tnbo intus, praesertim uno la-
tere piloso. Stamiua 2 longiora, 2 breviora, antherarum
loculi divaricati lineares. Stigmatis lobi obtusi.
2960. Echites (Orthocaulon) probabiliter n. sp. prope
E. Cururu Mart.
3600. Maneltia grandiflora (n. sp.), volubilis, pu-
bescens, ramis scabriusculis demum glabris, foliis latiuscule
51 *
804
ovatis breviter et acute acuminatis, membranaceis, supra gla-
bris, basi quandoque leriter concava in petioli apicern sub-
decurrentibus, floribus axillaribus solitariis vel iu ramulo ter-
minalibus, calycis lobis 4 lanceolatis herbaceis ciliolatis pu-
berulisque tubum coloratnm glabriim paulo siiperantibus tri-
linearibus, corolla fere bipollicari cylindriro-infiiiidibuliformi
(purpurea?). — Petioli 2 — 4 lin. longi. Folia 2l/a — 1 poll.
Stipulae latae brevissimae, medio brevi-acutatae.
3751. Declieuxia; an n. sp., affinis molli Zucc.
3294. Salucea eriantha'DG. Prodr. IV. 439. In monle
Jacobinac.
3407. Anotis Salzinanni DC. 1. c. 433.
3604. Psychotiia bahiensis DC. 1. c. 509.
3311. Psychotria? paniculae axillares spicatae ; flores 4-
et 5-meri.
3282. Coffea? floribunda (n. sp.), raraulis inf'ra folia
subcompressis, foliisque glaberrimis, his oppositis modice pe-
tiolatis elliptico-oblongis utrinque acuminatis vel basi acutis,
subcoriaceis, subtus parce venosis, stipulis interpetiolaribus
solitariis coriaceis, latis cuspidatis, intus squamis ciliatis vel
fissis diutius persistentibus auctis; paniculis superne axillari-
bus terminalibusque racemosis, dense hirtellis, bracteis lan-
ceolatis, calycis tubo suburceolato puberulo, dentibus 5 bre-
vibus, corollae (in alabastro leviter obliquae) extus glabrae
tubo brevi intus pilosulo, lobis 5 lanceolatis patentissimis,
filameutis summo tubo iusertis complanatis marginibus papi?-
loso- ciliolatis, antheris oblongis dorso pilosulis obtuse apicu-
latis, localis luteis anticis.
Species siugularis, fructu deficieute quoad genus haud
certa, praesertim tarnen sect. Coffeae , quam Pancrasiam
vorabat DC, affinis et cum C. ciliata , ex stipularum etiam
805
indole comparanda. Alabastris autem paulo obliquis Pali-
coureae generi, e louginquo licet, adpropinquatur , corolla
vero profunde fissa staminibusqiie exsertis longius ab eo re-
movelur.
Rami pallidi. Petioli trilineares. Folia 3 — 4 poll. long.,
i Ya circiter lata, nitidula. Paniculae elongatae, raiuis bre-
\ibus, totae dense hirtellae, strictae. Bracteae glabriores,
persistentes. Flores sessiles vel breviter pedicellati. Caljcis
tubus breyis suburceolatus hirtellus, dentes breves lati acil-
tiusculi merabranacei glabriores. Corolla in sicco lutescens.
Stylus glaber3 stigmate subconico, subexserto.
3950. Bougainvillea glal>ra Chois. in DC. Prodr. XIII.
2. 437; folia sunt elliptica vel ovato - elliptica breviter acumi-
nata, nee uti 1. c. describuntur.
3599. Sponia micrantha Decaisn. forma hirsuta.
3566. Persea (Eriodaphne) aurata (n. sp.) , ramnlis
petiolis et inflorescentia rubiginoso-birsutulis, foliis (summis
suboppositis) lanceolatdUJvel subelliptico-oblongis obtusiuscule
subapiculatis 3 basi rotundatis marginibusque leviter convexis,
coriaeeis, snpra subarachnoideo - villosniis glabrescentibus,
subtus aureo- serieeis, veuis costalibus circiter senis patule
adscendentibus, paniculis axillaribus subspicatis folia superan-
tiljus subsessüibus, ramulis brevissimis, inferioribus trifloris,
superioribus unifloris, summis floribus fere sessilibus, perigo-
nio intus et extus fusco-hirsuto, lobis ovatis, 3 exterioribus
quam interiores duplo triplove brevioribus,
Pnlcherrima species , prope sericeam H. B. K. accedens,
attamen distinetissima. Singularis est foliorurn supremorum
(rami pars superior mihi tantum suppetit), situs oppositus. Pe^
tioli 2 — 3 liu. longi. Folia circiter 3 poll. longa, 1 lata,
venis costalibus crassiusculis, tertiariis obtectis, tomento in-
806
ferioris paginae e pilis appressissimis densissimis sericcis ele-
ganti. Panionlae, incipiente anthesi, 2 — 3-pollicares ; flo-
res inferiores distantes, pedicellis 1 — 2 lin. longis. Perigo-
nii tubus obconicus, lobi coriaceo -flexiles, praesertira extus
dense hirsuti, intus versus basin glabriores, interiores magis
oblongi, exteriores brevissimi ovati, in alabastro interiores
haud obtegentes. Flores expansi diametro 2 — 3 lin. Sta-
mina exteriora interioribus longiora, perigonii lobis exterio-
bus tarnen breviora; filamenta hirtella; antherae ellipticae,
obtusae^ eraarginatae , dorso versus basin appresse pilosae,
loculis oblongis.
3977. HTectaudrae (Porostema) spectes, e manco speci-
mine haud deterraiuanda , affinis cuspidatae Nees, foliis autem
basi trinerviis, perigouio utrinque subvilloso diversa.
2961. Wectandra (Porostema) acutangnla (n. sp.), ra-
mis ramulisque crassis inaequaliter 5- vel sub-4- angulatis,
fere pcntaquetris, angulis acute protractis, faciebus canalicu-
lato - demissis , cum foliis subtus rore glauco evanescenti suf-
fusis; foliis subovato-ellipticis breviter*acutiuscule acuminatis,
basi acutiuscula in petioli canalicnlati margines protractis,
coriaceis, supra nitidis, inprimis in costa , snbtusque universe
petioloque teuere substrigillosis glabrescentibus , venis costa-
libns quinis septenisque, subpatulis prominentibus reticulatis;
paniculis axillaribus compositis puberulo-cannlis; perigonii
rotati lobis ellipticis extus appresse pilosis, margiuibus papil-
loso-subciliolatis, intus glabris, tnbo intus parce piloso.
Aliqua est hujus cum N. jcanthocalyce Nees et Mart.
necessitudo. Ramis augulatissimis insignis specics est; na-
scentes ramuli cum gemma termiuali conica appresse serieeo-
incani , cito glabrati. Petioli circiter semipollicares. Folia
patentia, in sicco saepe antrorsum complicata, rigide char-
taeeo-coriacea, supra praeter costam glaberrima, subtus
80T
pallida, sub lente praesertim iii venis vemilisque pilis appres-
sis inspersa, venis costalibus erecto-patulis, versus margines
arcuato - adsceudentibus cum anastomosibus reticulatis promi-
neutibus, 4 — {M/p fere 6 poll. longa, 2 — 2% — 21/a ^ata«
Paniculae versus ramulonim apices axillares solitariae, qua-
dripollicares, compositae, ramulo infimo exteriore reliquis lon-
giore , axi ramulisque augulatis. Flores saepe terni, pedi-
cellis 1 lin. longis appresse hirtellis. Perigonium in sicco
fuscum, coriaceum, linea in diam. augnstius. Antherae qua-
dratae glabrae. Ovariuiu ovoideum; Stylus glaber in Stigma
subtriangulare termiuatus.
3325. Sisyrinchium alatum Hook. Icon.
3405. Cephaloschocnus globosus Nees ab Es. in Mart.
et Eudl. Fl. Brasil. Cyperac. 229.
Cuscutae novae descriptio,
auctore
D. F. L. v. Schlecht endal.
J^ngelmanniae generi vel cel. Choisyum secutnrus Cuscutae
sectioni secundae ut nova inserenda videtnr species in sepi-
bns insulae Stae. Catharinae Brasiliae Citri ramis imiascens
a Pabstio hortulano Januario et Februario menss. Hörens
lecta, quae cum C. Iciolepide Miquelii eandem habet plan-
tam nutricem, cum C. partita calycis profunde partiti cha-
ractere convenit, ceterum vero ab omnibus mihi notis differre
videtur. En igitur descriptionem:
Cuscuta (Engelmannia Pfeiff.) citricola.
Caules pauliilum validiores quam in C. Epilinum, cre-
bre florentes. Flores corymboso-racemosi (circ. 3 — 8 iu
ramulo laterali) ; pedunc. ad lineae longitudinem excrescentes ;
bracteae ovato -lanceolatae acutiusculae pednnculos interdum
aequantes. Calyx lineam fere altus, 'ift irlijrcinias 5, late el-
üpticas obtusas profunde partitus. CoroTfit »cämpanulata, ca-
lyce sibi adpresso duplo major, in lagk&JK? fere atfc tfimidium
divisa e latiori basi sensirn attenuatas apice obtusiusculas, dein
ex toto rcüexas. Stamina erecta, corollae laciniis aliquantu-
lum breviora, antheris ovalibus acutinsculis dimidio filamenta
fere aequalibus. Squamae e media corolla egredientes ejus-
que sinus attingentes, fere obovatae fimbriatae. Styli 2, nunc
inaequalcs, erecti, staminum fere longitudine, stigmate capi-
tato semigloboso. Capsula fere matura calycem multo supe-
rat subglobosa, apice inter stylos persistentes fovea satis pro-
funda instructa glaudulisque(?) oblougis innatis superficialibns
apicem yersus inprimis adspersa, pauca (2 — 3) semiua contiuet.
Beiträge
zu einer
Aequinoctialflor Amerika's,
von
Dr. F. Klotzsch.
Die Orchideen,
nach den Sammlungen der Herren Blanchet, C, Ehrenberg,
Funk und Schlim, Hostmann, Jiirgensen, Kappler,
Leibold, Luschnath , Moritz, Otto, Phiiippi , Regtiell,
Rieh, SchomhurgJc ,
unter ZuzichunijgBie|||^jammlungcn , besonders der Herren
A. Vf^jtoi/xjjM WBonpIa/irf , Berlandier , Galeotti,
HartiBtjmtartmMS&rBindcn , Pöppig, Hob. Schomburgk
bearbeiteF.it Jahren 1846, 1848, 1849
H. G. Reichenbach fit
Arie Gelegenheitsursache zu dieser Arbeit bot sich mir zu
Berlin im Juni 1846. Hr. Dr. Klotzsch, obschon eben so
grosser Kenner als Freund der Orchideen, fühlte sich durch
meine Liebe zu dieser Familie bewogen, mir die Sammlungen
810
der Herreu C. Ehren berg, Moritz, Otto, Philippi zur
Bearbeitung zu übertragen. Ich meine , diess ist der grösste
Beweis des edelsten Wohlwollens, den ein Botaniker zu ge-
ben im Staude ist, und spreche hiermit meinen innigsten Dank
aus. Auch indem Hr. Dr. Klotz seh diese Pflanzen mit mir
musterte , ist so manche lehrreiche Bemerkung mir geworden,
die mir den wesentlichsten Nutzen brachte — endlich muss
bemerkt werden, dass ein Theil der Pflanzen bereits von die-
sem Herrn bestimmt war.
Ausserdem wurde ich besonders durch die Güte der Her-
ren Prof. Kunth, Landstand v. Römer, Prof. v. Schlech-
te ndal, Dr. Sonder unterstützt, so dass zu den Berliner
Schätzen neue hinzukamen. Auch meine eigene Sammlung
bot Manches.
Nachdem aber meine Bestiminuugen in so bedeutenden
Sammlungen niedergelegt waren, fühlte ich die Pflicht, auch
für die Dauer derselben zu sorgen. So sah ich mich genö-
thigt, den Aufsatz zu theilen; dieser erste Theil enthält die
neuen Arten; der zweite dagegen wird die Fundorte der übri-
gen Arten nebst kritischen BemerknjgJM^ich zu den hier
aufgestellten Neulingen bringen. ^ä Ha na^ttxwieseii
werden, wie viele bekannte Arten IHrl^ic], \K-la9i Hd da-
durch die bedeutende Anzahl neuer^^Wi^aiich tffii Nicht-
kenner wenig mehr auffallen. Uebrigens genügt ein Blick in
die Plantae Lindenianae und Hartwegianae, um den ungeheu-
ren Reichthum jener Gegenden zu zeigen.
Noch sei einiger Abkürzungen gedacht:
c. = caule oder caulibus.
br. = bractea oder bracteis.
fl. = flore oder floribus.
811
fo. = folio oder foliis.
gy. = gynostemio.
Ib. = labello.
ped. = pedunculo.
p. pb. = perigonii phyllo oder pbyllis.
p. ph. e. = perigonii phyllis externis.
p. ph. i. === perigonii pbyllis lateralibus internis.
r. = racemo.
sp. = spica oder spicis.
Cypripediuui (Acaulia) Klotzsclieanum pedunculo sub-
tereti, basi nunc unifoliato , puberulo, squamato , squamis su-
preniis oblongis, obtusis, apice 2 — 3-floro, bracteis ovatis,
acutis, cucullatis, p. ph. supremo lanceolato acutiusculo , ex-
tus pubescente, lateralibus externis coalitis latioribus, caete-
rum aequalibus p. ph. i. lanceolatis apice valde attenuatis,
margine undulatis , externis tertia parte longioribus , Ib. ovato
contracto , ore subovali, stamine sterili trilobo, lobo raedio
acuto, lateralibus transversis , rhombeis puberulis.
Blätter ledern^^^lineallanzettlich, fein zweispitzig , über
fusslang. Blüth^Ä'i^bis 15" hoch. Blüthen so gross, wie
bei OQ&tidlegMmh^L Das verwandte C. vittatum Arrabida
IX. t. oz hat vielTB^ere Deckblätter, äusserlich kahle Blü-
then. Die Längenverhältnisse der Blüthendecken und die ste-
rilen Antheren sind ganz verschieden.
Brittisches Guiana. R. Schomburgk.
Habenaria modestissima sp. subremotiflora, bracteis
lanceolatis acutis , p. ph. e. supremo ovato, lateralibus oblon-
gis, acutis, aliquid falcatis, p. ph. i. bipartitis , prope aequi-
longis, partitione anteriore lineari acuta falcata, posteriore
lanceolata , acuta, aliquid breviore et latiore, Ib. tripartito,
812
parlitione media lineari recta, obtusiuscula, lateralibus linea-
ribus, arutiusculis, divaricatis, falcatis, calcare cylindrico,
incurvo.
Schattige Wälder um Neufreiburg. Beyrich. Jan. 1823.
H. achnantha sp. densiuscula, bracteis lanceolatis, acu-
minatis flores subaequantibus, floribus arrectis , p. ph. e. ob-
longis acuminatis, supremo latiore, p. pb. i. bipartitis linea-
ribus acutis, partitione autica aliquid angustiore, Ib. tripar-
tito , partitionibus linearibus acutis, subaequilongis, ima basi
coalitis, media latiore, calcare cjlindraceo, acuto, orario sub-
aequali , incurvo, antherae loculis elongatis, rostelli minuti
lobo medio acuto apice libero, stigmatis brachiis cyliudraceis.
Sümpfe über Vista graude iu der Serra d'Estrella. Fe-
bruar 1823. Beyrich.
H. uliginosa sp. elougata densillora, br. lanceolatis, acu-
tis s. acuminatis, ovariis cyliudricis br. inferiores aequantibus,
p. ph. e. subaequalibus , triangularibus, acutis, p. ph. i. bi-
partitis, partitione utraque falcata, acuminata, interiore nunc
paulo lou^iore, Ib. tripartito, parfitionibuslanceolatis , acutis,
lateralibus subfalcalis, divergenti-divÄ' ;■, lacinia media
nunc aliquid longiore, parte basilari iiif^^^previ.Ä^, cal-
care cylindraceo, apicc subclavato, pci^J} ovario sÄfllequali;
stigmatis brachiis crassis bilobis.
Minas Geraes. Ser. II. No. 261. Regneil.
II. heptadactyla (L. A. §. l.**a.) c gracili, stricto,
f. linearibus, acutis, erectis, in bracteas decrescentibus, r.
densiusculo, nunc seeundo, br. ovatis acutis, ovariis ineurvis,
pedicellatis, iufimis bracteas aequantibus, p. ph. e. subaequa-
libus supremo ovato, acuto piano, lateralibus lanceolatis, p.
ph. i. bipartitis, partitionibus falcatis, acutis, uninerviis, Ib.
tripartito, partitionibus subaequalibus linearibus obtusis, cal-
813
care elongato, apice aliquid incrassato, ovario longiore; ro-
stello snblibero, trilobo; processubus lanatis, brevibus crassis.
«. spica densiflora. Caripe. Moritz 615.
ß. spica rarior. Orinoco. Humboldt et Boupland!
Guiaua. Schomburgk. — Blüthen gelb.
H. estrellensis sp. deusiflora , ovariis pluriiuum paten-
tiljtts , curvatulis, br. oblongis acuminatis, imo cuspidatis, in-
fimis floribus loiigioribus, reliquis brevioribus, p. ph. e. su-
premo ovato, lateralibas obliquis, obtusiusculis, nunc acutis,
p. ph. i. bipartitis, partitionibus falcatis, margine parce mi-
croscopice denticulatis , Ib. tripartito, laciniis linearibiis acu-
tis, nunc obtusis, latcralibus brevioribus ascendentibus, cal-
care cyliiulrareo , apice incrassato, ovario breviore, rostelli
lobo modio ohtuso, emarginato, antbera breviore, stigmatis
brarhiis brevibus trwncatis.
An trocknen Felsen auf freien, steinigen Plätzen bei Jo-
sepha Dias in der Serra d'Estrella. Febr. 1823. Beyrich.
H. pratensis p. ph. supremo oblongo subacuto , laterali-
bus externis lauceolatis acutis subfalcatis, p. ph. i. bipartitis,
lacinia posteriore fä-kata, anteriore couformi angnstiore, lab.
tripartito, partitionibus ligulatis, obtusissimis, media latiore,
rostelli lobo medio triangulari antherae loculos excedente, la-
teralibus connatis cum loculorum margine interno infero api-
cemque vix produetum, processubus carnosis clavatis rugosis
brevibus.
Orchis pratensis Salzm. in schedis!
Bonatea pratensis Lindl. Orch. p. 328.
Bahia. Salzmann.
H. helodcs r. paueifloro, br. oblongis acutis ovarii pe-
dicellati dimidium aequantibus seu superantibus , p. ph. supre-
mo ovali acutiusculo, lateralibus oblongis, acutis, p. ph. i.
814
bipartito, partitionibus remotis, liuearibus acutis, falcatis, an-
tica longiore , Ib. basi lineari , dein tripartito , partitione me-
dia lineari, acuta, lateralibus longioribus, falcatis, diver-
gentibus, calcare cylindraceo, apice acutiusculo, basi dilatato,
ovario pedicellato longiore, gy. obtuso, rostelli lobo me-
dio acuto, anthera multo breviore, loculis pro caudiculis
elougatis, cmribus stigmaticis cylindraceis, apice nunc bilo-
bulatis.
In Sümpfen um 'Neu -Freiburg. Beyrich. Verwandt
mit der folgenden, kleinem Art:
H. triptera f. lanceolatis acutis strictis in squamas ab-
euntibus, sp. densiflora brevi, br. oblongis, cuspidatis ovariis
longioribus seu aequalibus, ovario trialato , p. ph. snpremo
ovato, acuto, lateralibus externis lanceolatis acumiuatis, p.
ph. i. oblongis acutis basi antice angulatis, Ib. a basi brevi
trifido, partitionibus acutis brevissimis, media producta, lineari,
acuta, calcare ovario subaequali.
Var.? heteroglossa, labelli partitionibus lateralibus ob-
soletis.
Mesochiza in Mexico. Schiede. Caracas. Otto, var.?
Zacuapan in Mexico. L e i b o 1 d. •
Prescottia corcovadensis f. oblongis acutis, in pe-
tioluin multo breviorem attenuatis, c. vaginato, vaginis (5)
membrauaceis, apice libero foliaceo in inferioribus, sp. densi-
flora, br. ovatis acutis, fl. brevioribus, p. ph. e. lanceolatis
obtusis , p. ph. i. liuearibus, obtusis, reflexis, Ib. naviculari,
obtuso, margine inilexo crenulato, corniculis baseos falcatis,
gynostemio brevissimo.
Bis 15'' hoch. Blütheu so gross wie die der P. leptosta-
chya. Walzige Nebenaxeu des Wurzelstocks, mit zahlreichen
Würzelchen besetzt.
815
Zwischen Gesträuch der inneren Berge des Corcovado
Brasiliens. Octob. 1822. Beyrich.
Stenorrhynchis (Sect. Sarcoglottis) novofriburgensis
sp. pluriflora , fl. approximatis , erecto - patentibus , br. lan-
ceolatis, acutis, puberulis, ovaria inferiora excedeutibus, p.
pb. e. ovatis, subacutis, extus puberulis, lateralibus iu cal-
car spurium cum ovario conjuuetum exeuntibus, p. ph. i. ob-
longis, acutis, angustis, Ib. unguiculato, in laminam oblon-
gam angustam apice obreuiformem produeto, plica una in
utroque latere ante laminam reniformem, maculatam, obscu-
ram, processu rostellari produeto.
Blüthe grünlich , die Lippenspitze im Leben wohl ölgrüu.
An steinigen Stellen der Wälder bei Neu -Freiburg. De-
cember 1822. Beyrich.
St. (Sect. Sarcoglottis) ArraMdae sp. densiuscula, pe-
rigonii extus pubescentis ph. supremo oblongo acuto , latera-
libus subaequalibus, obtusinsculis, inferne in saecum gibbo-
sum connatis, p. ph. i. ligulatis medio dilatatis, supremo ex-
terno suppositis, Ib. oblongo sub apice paulo dilatato crenu-
lato, emarginato constricto, basi infima unguiculato, ante un-
guem breviter sagittato, callo carnoso magno, ab unguis apice
usque ad regionem constrietam labelli, gynostemio gracili apice
trirucri.
Minas Geraes. Ser. 1. 421. Regneil.
Sobralia Klotzscbeana c. valido, fo. oblongis acu-
minatis, vaginis aretis rugosis, br. oblongis acutis, papillis
pugioniformibus brunneis microscopicis obsitis, p. ph. e. su-
premo , lateralibus oblongis, acutis basi euneatis, p.
ph. i. subaequalibus, apice ; Ib. euneato, oblongo, an-
816
tice margine undulato , lineis 5 elevatis mediis non ad api-
cem progredientibns j androclinii dentibus 3 subaequilongis.
Blüthe weiss. Diese Sobralia muss unbedingt gross-
blütbiger und schöner sein, als die Sobralia macrantha.
Chicopleya in Peru. 1797. Ruiz!
S. paradisiaca f. oblongis acumiuatis basi angustatis,
vaginis verrucis nigris Sobraliae violaceae Linden! deslitu-
tis, br. oranino foliaceis, angustis, vaginali parte deficiente,
p. p]i. e. oblongis, apice medio ciispidnlatis, supremo basi
cuneato, p. ph. i. subaequalibus brevioribus undulatis, sessi-
libus, Ib. oblongo, basi angustiore, antice prope retuso, un-
diilato, nudo (concavo?), dentibus 3 androclinii aequalibus
(nee lateralibus porrectis ut in violacea).
Blüthen „purpurviolett." Die Blütbensubstanz muss wohl
von der aller mir bekannten Sobralien sehr verschieden sein,
sie ist noch fester als bei der S. dichotoma , und erinnert
an die der Lycaste -Arten.
Merida. 5000' M.ärz 1843. Funk et Schlim. n. 1789.
Cleistes paludosa c. dipliyllo unifloro , f. brevissimis
lanecolatis acutis squamaeformibus , bractea subaequali, p.ph.
e. et i. lanceolatis, acutis, Ib. oblongo lignlato , lateribus ob-
scure lobatis, callis 2 erectis in ima basi sub gynostemio, pa-
giua anteriore verrucosa.
Blüthe „weiss." Eine Pflanze vom Wüchse einer mittel-
grossen Pogonia ophioglossioides. Ich hatte auch ohne die
2 kleinen Schwielen und die sicher nicht 2-lippige Blüthe die
Pflanze für eine Pogonia gehalten.
Para in Sümpfen. Februar bis April 1844. Kappler.
1492.
€. liliastruin caulis foliosi foliis acutis basi subeunea-
tis, apice unifloro, p. ph. e. lanceolatis, acutis 3 p. ph. i.
817
oblongis acutis cuneatis, Ib. oblongo, apice subacuto, partis
anterioris margine crennlato; laniellis 4 per medium, superne
papillis hispidulis; rostello denticulato serrato processu medio
erecto bifido.
Im sumpfigen Grunde bei der Wasserleitung. April 1823.
(doch wohl bei JNeu-Freiburg ?). Beyrich.
Octoineria Cliamaelcptotcs c. secundario filiformi,
vagiuis laxis imbricato, folio teretiusculo, apice subulato, in-
curvo ; fl. 2 — 3 in axilla aggregatis; perigonii hyalini ph. e.
oblougis acutis, p. ph. i. paulo miuoribns, Ib. paudurato im-
gniculato, lobis lateralibus in larainam lobi medii transgre-
dieutibus, lobo medio angusto, apice subretuso.
Brasilien; Baumstämme der Serra dos Orgos. Lnsch-
nath. Neu -Freiburg. Januar 1823. Beyrich.
Restrepia erythroxantha c. secuudario articulato, ya-
ginis cucullatis albidis, apice libero acutis, fo. elliptico , apice
subemarginato, nunc medio deute prominulo interjecto, basi
ima cuneato, fl. aggregatis (ex pedunculis siccis — 7), pe-
dnnculis ex vagina acuta brevi exortis elongatis, apice bra-
cteatis, bractea ovata, acuta, excayata, nnifloris, oyario cy-
lindraceo sessili, p. ph. e. snprcmo liueari, basi dilatato,
apice ligulato, lateralibus externis oblongis, acutis ; ad api-
cem fere connatis, p. ph. i. supremo externo subaequalibus,
sed dimidio prope brevioribus, Ib. panduraeformi , basin ver-
sus cuneato, ima basi biauriculato , trinervi, margine serru-
lato , apice nunc emarginato , gynostemio clavato.
Blüthen gelblich mit Purpurflecken. Auf alten Bäumen
an feuchten Stellen Columbiens. Moritz 858.
22r Bd. 7s Heft. 52
818
Masdevallia tovarensis fo. obiongo spathulato apice
rotundato (obsolete 3-dentato), ped. ancipiti folio subaequali
bifloro, br. membranaceis cucullatis margine subcrenulatis, p.
ph. e. connatis, supremo angnste lanceolato in aristam lon-
gam producta, lateralibns ovatis multo ultra connatis, dein
liberis obtnsis, arista brevi in apice, p. ph. i. obloogis sub-
acutis iiicuryis, Ib. obiongo, medio margine utrinque emargi-
nato, acuto, ncrvis 3 prominulis, lateralibus elevatis cristatis;
audroclinii margine dentato.
Blüthen weiss.
Tovar in Columbien. December. Moritz 605.
ÜI. ensata c. secundariis basi vagina cucullata ampla
integra vestitis, fo. oblongis acntis, apice 3-dentatis, basi lon-
ge cuneatis, ped. gracili unifloro folium superante, p. ph. e.
basi connatis longe acnminatis, supremo aliquid ovato, late-
ralibus oblongis concavis acuminatis, p. ph. i. oblongis acu-
tis, margine inferiore apicem yersus obtuse angulatis, Ib. un-
guiculato, ligulato, basi obtnse sagittato , apice obtuse tri-
dentato, androcliuio margine serrulato. —
Aeussere Blüthenhüllen hochgelb, mit 3 oder 4 duukel
purpurnen Streifen und vielen kleinen Flecken (wie bei tri-
angularis) , die Lippe dunkelroth mit wenig Gelb.
Merida. 700'. Juni 1847. No. 1543. Funk et Schlim.
M. tricolor c. secundario brevissimo, vaginis 2 - lobis cu-
cullatis obtecto, fo. obiongo acuto basi longe cuneato, ped. fili-
formi basi arcte vaginato, br. vaginata acuminata, p. ph. e.
basi connatis, ovatis, aristatis, aristis laminas perigonii sub-
aequantibus, phylli supremi maximis, p. ph. i. oblongis apice
obscure tricrenatis; Ib. unguiculato basi biauriculato , rhom-
boideo, dilatato, apice acnto, audroclinii margine integro.
Blüthen weiss und gelb, leicht rosa gestreift.
Merida. Juni 1847. No. 1636. Funk et Schlim.
819
M. verrucosa c. secundariis abbreviatis , vaginis laxis
cucullatis obtectis, fo. oblongis apice attenuatis, tridentatis,
basi longe cuneatis, incurvis, ped. folio bis et ultra longiore,
verrucis densis obsito; 1 — 2 vagiiiato, racemo multifloro (17),
bracteis ochreatis apice lanceolatis, fl. iuversis, p. ph. e. basi
conuatis, supremo lanceolato acumiuato, lateralibus oblongis,
acutis, alte connatis, p. ph. i. oblonges, acutis, iuversis,
inargiue inferiore augulatis, Ib. medio inflexo, oblongo, un-
guiculato, marginibus lateralibus dilatato^ deutato, apice ligu-
lato integro , medio excavato , tuberculis uouuullis in disco
(au seraper?), androclinio iutegro; capsulis uutantibus.
Bliitheu rosa gestreift auf gelb , wenig grösser als bei
M. minuta.
Neu -Granada, Provinz Pamplona bei La Baja. 8200'.
Funk und Schlim. 1439.
Lepanthes ruscifolia c. secuudario subtetragono va-
giuato, vagiua superne ampla, apice iaucea, nervis et mar-
gine denticulis papillosis obsitis, fo. oblougo, acuto , cuneato,
ped. capillaribus geminis racemosis plurimifloris , br. ochrea-
tis, acuminatis, margine integris, p. ph. e. oblongis, acutis,
lateralibus ultra medium connatis, p. ph. i. oblongis, elon-
gatis, apice inferiore acutis, superiore obtusis, Ib. bilobo,
miniino, lobo utroque oblongo, apice et basi obtuso.
Bliitheu gelblich.
Merida. Jaji. 6000'. September 1846. Funk und
Schlim. 1239.
Lt. cyanoptera c. secundariis gracilibus vaginis (7) ob-
sitis, vaginarum ore amplo, acumiuato, margiue libero muri-
cato, foliis oblongis marginatis basi brevissime cuneatis, apice
acutis, tridentatis, deute medio mucronato, pedunculis capil-
laribus (solitariis — teruis), flexuosis, floribus distantibus
52*
820
( — 15), bractcis ochrealis, acuminatis, margine integcrrimis,
p. ph. e. lanceolatis acutis ima basi tantum coalitis, p. ph. i.
obtuse triaugularibns, labello bilobo, lobis dolabriformibus,
apice superiore subacutis, inferiore obtusis.
Blüthen bräunlich, Flügel der Lippen blau.
Merida, 6000'. Sept. 1846.
I«. Schiede! c. secundariis tenerrimis, vaginis 3— 4 ob-
sitis, vaginarum ore dilatato , lanceolato, muricato, f. orbicu-
latis, apiee acutis, basi brevissime cuneatis, ped. capillaribus
2 — 5, multifloris ( — 10), br. ochreatis, acutis, margine et
dorso iuuricatis, p. ph. e. lanceolatis, margine denticulato
serrulatis, lateralibus medium iisque connatis, p. ph. i. dola-
briformibus, apice superiore rotundato, inferiore angulari, la-
belli bilobi lobis dolabriformibus apice superiore acumiuato,
inferiore obtuso.
Blüthen gelb mit purpurfarbiger Lippe und dergleichen
Flügeln.
Jalapa. Schiede.
Ii. Pristidis c. secundariis subtetragonis, papillis multis
acutis muricatis, firmis, arcte ( — 9) vaginatis, vaginarum ore
laxo lanceolato, acute muricato, vagiua suprema maxima, f.
ovatis acutis, apice obtuse trideutatis, basi brevissime cunea-
tis, ped. capillaribus 1 — 3, multifloris, bracteis linearibus
margine serrato-dentatis, p. ph. e. oblongis acutis ; laterali-
bus medium usque connatis, p. ph. i. oblongis lobatis, nunc
2 — 3 -lobis, margine crenulatis nunc apice acutis, Ib. biiobo,
lobis dolabriformibus, apice superiore acuto , inferiore obtuso.
Blüthen gelb, innere seitliche Hüllblätter, selbst getrock-
net, noch prächtig lcarmoisin.
Nahe verwandt scheint Pleurothallis disticha Mart. Gal.
Ich halte dafür die Galeot ti'sche No. 5294. meines Herbars,
821
der die Blüthe fehlt, welche aber durch Blattgestalt und ganz-
randige Deckblätter wesentlich abweicht. Als ich früher die
Blüthe nicht kannte, hielt ich diese Pflanze für üppige Le-
panthes tridentata. (cf. Orch. Leiboldianae).
Jalapa in Mexico. Leibold.
Stelis microglossa c. secuudariis articnlatis, squamis
vaginautibus acutis., fo. oblongis cuneatis crassis, apice emar-
ginatulis, costa prominula tridentatis, ped. capillari submi-
tante ex axilla spathae lauceolatae acutae tenuis , superne
spicato, bracteis ochreatis, acutissimis, internodiis inulto bre-
vioribus, floribus quaqueversis, p. ph. e. aequalibus, ovatis,
basi counatis, p. ph. i. minutissimis , ovatis, truncatis, apice
truncato involntis nndulatis, Ib. aliquid minore, ligulato, in-
curvo, papillis ciliatulo , apice obtusato, raarginibus inferiori-
bus involutis, centro labelli calloso , callo nunc sulcatoj gy-
nosteniii apice excavato, margine posteriore trilobo, anteriore
prominulo trilobo , lobo medio emarginato.
Minas Geraes. Ser. 1. 423. Regne 11.
St. pentodonta c. secnndario valido, vaginis retusis ve-
stito , fo. oblongo, imo apice acuto, basi cuneato, pedunculo
valido, squamis ochreatis vestito, spica secunda; br. ochrea-
tis amplis, apice brevissime aristatis, fl. nutantibus, p. ph. e.
oblongis, lateralibns ima basi coalitis, p. ph. i. ovatis, trun-
catis, bis emarginatis, Ib. quadrato, lateribus basi obtuse an-
gulato , medio apice obtuse unidentato, lamellis 2 in medio
labello longitudinalibus (nee ut in lamellata trausversis) gy-
nostemio Stelidis.
Hb. Willd. 16904. It. Humb. 2073.
St. Ruprechtiana c. secnndario basi 3-vaginato, fo. ob-
longo basi cuneato, apice obtusato, nervo medio prominulo
obtuse tridentato, spatha lanecolata acuta, ped. eloiigato va-
822
ginato, vaginis ochreatis acuminatis, sp. pluriflora, secnnda,
br. ochreatis ovatis acuminatis, magnis, p. ph. e. ovatis basi
coalitis, p. ph. i. cuneatis, apice retnsis nunc 1 — bis emar-
ginatulis, Ib. unguiculato. transverse ovato, apice obtuse acnto
callnlis valde prominnlis, lamella biloba in medio postice in
dentera cxcnrrente; gy. snb androclinio trifido, dente medio
rostellari, lateralibus stigmaticis reflexis. A simili tristyla
differt labello.
Rio Janeiro; an Felsen und Bäumen. Riedel. (Von der
lc. Akademie zu Petersburg erhalten.)
St. papaquerensis c. secundariis laxe vaginatis, vagi-
nis (cinnamomeis) amplis apice oblique dccisis, fo. oblongis,
basi cuneatis, apice bilobulatis, denticulo interjecto, ped. va-
lido, plnrimifloro, basi parce (2 — 3) vaginato, sp. secnnda,
br. ochreatis, retusis, p. ph. 3 extemis ovatis subacntis , basi
coalitis, p. ph. i. ciineatis, brevissimis, margine anteriore lu-
natis, Ib. subquadrato, antice 3 — 4-crenuIato, callo trans-
verso per medium.
Baumstämme in Urwäldern bei Rio Papaqucra. Januar
1827, Beyrich,
Fleurothallis.
Sect. Elongatae.
PI. pedunculata (Rhynchopera pedunculala Kl. in Lk,
Kl. Otto lc, II. 103. t. 41 !) c. secundario teretiusculo, vagina
membranacea, apiculata, fusca in medio, fo, ovali , acnto,
apice obtuse tridentato, augustato, spatha membranacea sub-
tubujosa compressa, ab uno lateie in acumen attenuata, ped.
filiformi, gracili, parte libere racemosa (fl, — 6), br. ochrea-
tis, acutis, pedicellis elongatis, ovariis subteretiusculis, p.ph.
supremo lanceolato acnto , lateralibus omnino connatis subcon-
cavis, 1. i. supremo snbacqualibus, angustioribus, Ib. lanceo
823
a basi angusta subito medium usque dilatato, marginibus di-
latatis, erectis, nunc pandurato, acuininato, gj. scmitere-
tinsculo , dorso androclinii obtuse elcvato, rostelJi margine cx-
teriore nunc obtusissimo 1 — 3-dentato, stigmate luiiato.
Blüthe hellgrün, mit Purpur gesäumt. Staubbeutel 2-
fächerig, 2 -keulige Pollenmasse.
Die Bemerkung in Bot. Reg. XXXI. Mise. 30: „this is a
new species of Pleurothallis" muss ich anerkennen, aber ich
muss auch wünschen , dass ein gleich strenger Massstab an
so manche andere Gattung gelegt werde.
Tovar in Merida. Moritz.
PI. xanthocliloia c. seeundario teretiusculo elongato,
basi fasciculo radicum velatarum vestito , 3 - articulato , basi
iina vaginato , fo. oblongo acuto, racemis — 6 elongatis, folia
exeedentibus, divergenti-divaricatis, inultifloris, br. ochreatis
acutis arete appressis , p. ph. supremo et lateralibus (conna-
tis) subaequalibus, oblongis , subacutis, p. ph. i. lanceolatis
acutis angustis aequilongis, Ib. trnellaeformi , angulis poste-
rioribus omnino obtusatis, latere medio emarginatis, apicem
versus crenulalo serratis , gy. clavato.
Blüthe grünlich -gelb.
„Caespitosa subterrestris." Umgegend Merida's im De-
cember. Moritz.
PI. seinipellucida c. seeuudario teretiusculo basi va-
ginis subinlegris vestito , fo. oblongo , apice minute tridentato
basi euneato, ped. unico folio duplo longiore, vagina tenui
vestito, plurimifloro, br. membranaccis ochreatis acutis, p. ph.
semipellucidis, supremo externo oblongo, nunc subacuto, I.
ext. connatis ovatis coneaviusculis, margine implicato, p. ph.
i. ligulatis subacutis, basi euneatis, Ib. transverse ovali, apice
nunc acuto , nunc obsolete tricrenato , basi euneato.
824
Blüthe grünlich, durchscheinend, Lippe blau.
Caracas , Otto.
PI. velaticaulis c. secundario ascendente, crasso, squa-
mis 2 — 3 hyalinis , tenuissimis , ainplis vestito, fo. oblongo
apice obtuse tridentato , basi plus minus cuneato , spicis 1 —
3, folio nunc subaequalibus , nunc longioribus., ex vagina spa-
thacea lancea brevi , p. ph. 3 ext. oblongis obtusis subliberis,
p. ph. i. cuneatis, obtusis, Ib. trilobo, lobis obtusis, mediano
producto, trinervi, plica transversa in basi, androclinio den-
ticulato.
Blüthe grünlich; iunere seitliche Hüllblätter violett und
"vveisslich; Lippe kurz , veilchenbau mit gelbem Fleck.
Caracas. Otto. Blüthe im Nov. 1840 zu Berlin!
PI. pacliypliylla rhizomate funiformi, crasso, vaginis
fusco-nigris vestito, c. secundario crasso, vaginato, fo. lanceo-
lato acuminato , (in sicco!) complicato, crassissimo , margini-
bus obtusis , ped. robusto ex spatha brevi in sinu folii oc-
culta, inferius univaginato , snperius florigero ( — 10), br.
ochreatis cuspidatis, floribus ab ovario exserto, incurvo nntaii-
tibus, supra bractearum margines ilexis, p. ph. e. lanceolatis
subaequalibus, lateralibus complicatis, nunc ima basi coalitis,
crassis, p. ph. i. ovatis, basi nunc cuneatis, apice acutis, mar-
gine serrulato-cronulatis, Ib. ligulato sessili, apice snbacuto,
marginibus in parte praesertim anteriore crennlatis, medio
complicatis, gy. semitereti, androclinii margine alato, ala
dorso porrecta, tetradactyla, marginibus anterioribus gy,
descendente.
Die Blüthen erscheinen braunlich.
Brasilien. Sellow!
PI. Mcritzii c. secundario medio vagina ampla, oblique
jctusa vestito, fo. ovali acuto, obtuse tridentato, crassissimo,
825
spatha compressa latere interno oblique decisa, acuta, spicis
(3) curvatis, multifloris , br. ochreatis acutis oblique decisis,
pedicellis ovariisque abbreviatis, p. pb. supremo ligulato utrin-
que emarginato , lateralibus aequalibus medium usque conna-
tis, margine cellulis promiuulis uuuc denticulatis, p. pb. i.
ellipticis acutis, Ib. breviter unguiculato , deltoideo, angulis
posticis obtusatis , medio utroque margine nunc eniarginato,
acuto trinervi , gynostemio semitereti, audrocliuio autico , mar-
giue postico membrauaceo , quadrato, apice emargiuato , ro-
stelli processu miuuto quadrato, fovea stigmatica magna.
Blütheu erscheiuen rothgelb und erhalten durch den fe-
sten Schluss der Blüthen das Ansehen derer eines Physo-
siphon.
Colonie Tovar. Mai, Juni. Moritz.
PI. rhodotantha c. secundario quinque angulato, fo. co-
riaceo oblongo basi cuneato, apice suberaai'giiiato, spicis ca-
pillaribus 5 — 6 in spatha brevi acuta, elongatis, multifloris,
br. vaginatis oblique trnncatiSj pedicellis longioribus, floribus
erectis, p. ph. supremo oblongo, acuto, galeato, lateralibus
lanceolatis, acutis, ima basi coalitis, p. ph. i. oblongis, ob-
tusis, multo brovioribus, Ib. trilobo, abbreviato, lobis latera-
libus margine anteriore in paginam lobi medii transgredien-
tibus.
Blüthen gelb, rosa gestreift.
Neu- Granada, Provinz von Paniplona, ÖOOO'. Jan. 1847.
Funk und Schlim No. 1442.
PI. Chainaestelis c. secundario medio arcte longeque
univaginato, fo. oblongo basi cuneato apice acuto, sp. aggre-
gatis ( — 12), folio longioribus subtortis, br. ochreatis, acu-
tis, fl. minutis nutantibus, p. ph. e. lanceolatis, acutis, p.
ph. i. oblongis, obtusis, basi angulatis, Ib. cuneato, triden-
tato, crasso.
826
Merida. 6500'. Sept. 1846. Funk ii. Sc hl im.
PI. Schiede! c. secundario gracili, squamis 2 retusis
apiculatis vestito, fo. ovali basi cuneato, apice obtusissime
tridentato, pedunculo filiformi, paucifloro, basi squama retusa
vestito, br. ochreatis, acuminatis, pedicellis rbachi supra bra-
ctearum sinum adnatis, p. ph. supremo obovato subacuta, basi
cuneato, extus papillis filiformibus obsito, lateralibns externis
Irans medium connatis, oblongis, apice libero acutis, priori
aequilongis, dimidio latioribns, ima basi saccatis, extus aequa-
liter papijligeris, p. ph. i. ovatis , apice retusiusculis (nuuc
cum apiculo), basi angustatis, Ib. unguiculato trnellaefonni,
apice obtuse retuso, nervis 3 medianis duobusque externis
medium usque margiuem productis, incrassatis, gy. semitereti,
androclinii margine membranaceo denticulato.
Blüthe erscheint bräunlich mit dunkeln Flecken , wie bei
Pl. pubesccns.
Mexico. Schiede.
Sect. EJfusae.
PI, ineridana caespitosa, c. secundariis teretiusculis,
vaginis fuscis 3 — 4 vcstitis, vagina suprema apice libero
lanceo, fo. oblongo basi cuneato, apice acuto, in sicco margi-
ne convoluto , spatba ancipiti acuta, spica solitaria (nunc bi-
nis), rbachi elongata^ subflexuosa, polyantha ( — 15), br.
ochreatis, apice libero acutis, imo cnspidatisj pedicellis elon-
gatis, p. ph. e. aequalibus ligulatis, nunc acutis, p. ph. i.
oblongis subcuneatis apice involuto retusis, labello breviter
unguiculato, lamina ligulata, dimidio basilari utrinque obtuse
triangulariter dilatato , plicis 2 oblique transversis inter lami-
nae basin et unguem, medium nervum non attingentibus, mar*
giuibus e basi apicejn versus erectis , gynostemio brevissimo,
androclinii margine membranaceo denticulato , alae instar
lateribus descendente.
827
Die Blüthen erscheinen gelbbraun und erhalten durch
enges Aneinandcrlegen der äusseren Hüllblätter ei» fast glocki-
ges Ansehen.
Merida. Moritz n. 1063. Pamplona. Funk n. Schi im
n. 1441.
PI. Iloffiuiannseggiana c. sccundario ancipiti basi arti-
culalo , fo. oblongo, basi et apice angustato, apice 3-dentato,
rrassissirao, spica nunc solitaria, nunc gcmina ex spatha lan-
ceolata, acuta, nervosa, — öflora, floribus extus papillosis
(sc. ovario et p. ph. e.), p. ph. e. crassissimis, concavis, su-
premo oblongo subacuto , lateralibus aequalibus basi connatis,
saccatis, p. ph. i. oblique obtuseque rhombeis, marginibus
superioribus serrulatis, Ib. oblongo, antice truncato, lineis 2
ineurvatis elevatis supra margines basilares ortis, apicis me-
dio excurrentibus, androclinio denticulato.
Blüthe ledergelb, mit purpurfarbiger Lippe und derglei-
chen Flecken, innerlich auch purpurfleckig.
Rio, von ßinus an Graf v. Hoffina uns egg lebend ge-
sandt.
PI. dendrophila c. (in sicco saltem) sulcato , vaginato,
vaginis 3 erectis , margine acuto integris , fo. oblongis angu-
stissime enneatis, acutis, ped. aggregatis (—8) nunc ramosis
paueifloris (2 — 3), .br. ochreatis acutis, p. ph. supremo ob-
longo apice acuto, sub apice dilatato , p. ph. lateralibus ex-
ternis lanceolatis acutis, iraa basi coalitis, saccatis, p. ph. i.
linearibus apice triangularibus , margine serrulatis, Ib. oblon-
go, piano, trinervi, sub apice ntroque latere emargiuato, ser-
rulato, androcliuii margine membranaceo serrulato.
Blüthen violett. Venezuela, Provinz Merida, 6000'. Sept.
1846. No. 1057. Funk u. Seh lim.
PI. rostriflora c. seeundario angulato , vaginis aretis 3
— 4 basi vestito, fo. oblongo basi et apice angustato, ped.
828
— 7, 1 — 2-vaginatis, — öfloris, br. ochreatis, oblique de-
cisis, p. ph. e. oblongis, cuspidatis, p. ph. i. multoties bre-
vioribns, ligulatis, Ib. unguiculato , basi cordato, sub apice
subito attenuato_, subacuto.
Bliithen scheinen gelblich.
Serra dos Orgos, iu schattigen Wäldern am Rio Papa-
quera. Jauuar 1823. Beyrich.
PI. velatipes c. secundario elongato augulato articulato
squamis micantibus in fibras dissolutis infime vestito, fo. ob-
lougo, subacuta; coriaceo, longe cuneato, spatha lauceolata
acuta, racemis ( — 14) fasciculatis, br. ochreatis acutis , fl.
plerisque uutantibus, p. ph. supremo oblongo acuta, p. ph.
latcralibus externis subaequalibus, angustioribus, medium us-
que connatis, p. ph. i. ligulatis, nunc truncatis, brevioribus,
II). ligulato obtuso , medio utrinque auriculato , hinc apice
quasi trilobo, trinervi , gj. clavato, audroclinii margine po-
stice memljranaceo, sligraatis margine calloso.
Blüthen gelblich.
Merida, in Gebirgsgegenden. Moritz n. 1053. Eiue
hleiue Form, deren cäussere seitliche Hüllblätter fast bis zum
Grunde getrennt sind. Venezuela, 250(K Funk uudSchlim
n. 1194.
PI. Hlotzscheana rhizomate repente polyrrhizo , c. se-
eundariis (ex sicco) subtetragouis , infra biarticulatis , squa-
mis raginantibus lanceolatis, in articulis ut plurimum laceris,
fo. lanceolato coriaceo apice minute tridentato , spatha coria-
cea compressa in axilla, spica (una, nunc gemina) flexuosa,
pauciflora, br. ochreatis apice acutis, margine ciliatis , ovariis
minirais papillosis, perigonio bilabiato, extus papilloso, ph.
snpremo oblongo, acuto, margine ciliato, trinervi, lateralibus
connatis, coneavis, basi gibbis, sexnerviis, apice bidentatis,
829
p. ph. i. obovatis, integris , Ib. unguiculato, panduraeformi,
obtuso, nervis 3 incrassatis, lamella im« in ntroqne margine
medio, Ib. erecto semiovato, gy. minuto, androcliuii margine
subdenticulato.
Minas Geraes. Sect. II. n. 273. Regne 11.
PI. tripteris c. elongato trigono trialato, fo. oblongo
sessili apice angustato obtusato, spatba lanceolata sericea,
sp. tennibus recurvis bifloris, br. ochreatis lanceolatis aculis,
p. ph. e. siibaeqnalibus lanceolatis acntis, lateralibus iraa basi
tantnm coalitis , p. pb. i. lanceis acntis, papillis filiformibns
obsitis, Ib. ovato, apice obtusissirae trilobo , lobo medio ali-
quid crennlato, parte basilari longe cnneato, gy. clavato, an-
drocliuii margine trilobo.
Bliithen gelb.
Venezuela, Provinz Caracas. 4000'. Januar 1846. Funk
und Scblim No. 127.
Sect. Aggregatae.
PI. Beyrichii rbizomate funiformi , squamis obtecto, c.
secundariis 1 — 2-articulatis, vaginis 4 — 5 obtectis, papillis
filiformibns in nervis et marginibus , fo. oblongo lineari, basi
cuneato, apice attenuato, retnso, 11. brevissime pednncnlato,
p. ph. snpremo oblongo, acuto, lateralibus latioribus, mar-
gine denticulatis , Ib. lineari , supra basin utrinque angulato,
apice retnso, erosulo , 3 -nervi; gy. clavato, androcliuii mar-
gine trilobo, lobo medio denticulato.
Aenssere Hüllblätter purpurn, innere weiss. Die hell
purpurfarbigen Scheiden mit dunkleren Flecken und den schö-
nen Papillen gewähren unter dem Mikroskop einen prächtigen
Anblick.
Baumstämme bei Neu -Freiburg. Januar 1823. Bey-
r i c h.
830
PI. bilamellata c. secundario crasso ex sicco subanci-
piti, fo. ligulato basi et apice angustato, apice subtridentato,
floribus nonnullis aggregatis, p. ph. supremo lanceolato, sub-
acuta, 3-nervi, lateralibus ovatis, denticulato -serratis, Ib.
iinguiculato subtriaiigulari, aagulis basilaribus obtusatis, mar-
gine serrulatis, lamellis 2 raedianis semiovatis , serrulatis,
depressis, androclinio apice sernilato alato.
Mexico, von Gerold dem Berliner botanischen Garten
lebend mitgetheilt.
PI. ionantha c. seeundariis teretiusculis parce vaginatis,
vaginis truncatis, fo. oblongis acuto - acuminatis , basi ovatis,
spatha minuta lanceolata, br. hyalina truncata, floribus soli-
tariis, glaberrimis quasi bivalvibus, p. ph. supremo ovato sub-
acuta triuervi , lateralibus late ovatis, counatis, apice emargi-
natis, lobis subacutis, p. ph. i. lanceolatis, serratis, angustis,
Ib. late cordato iinguiculato , margine nunc crenulato , trinervi,
gy. semitereti, androcliuii margine membranaceo serrulato.
Blüthe violett.
Venezuela, Provinz Carabobo, 2500'. Mai 1846. Funk
uud Sc hl im No. 628. „Columbia." Moritz No. 628.
PI. chloidophylla c. secundario articulato, vaginis 4 —
6 nervosis, obtecto, fo. oblongo euneato apice angustato, fl.
1 — 2, p. ph. 5 subaequalibus oblongis, acutis, Ib. pandurato
iinguiculato , angulis supra basin obtusis , apice retusis , la-
mellis 2 obtusis in medio, gynostemio clavato.
Baumstämme bei Neu-Freiburg. Jan. 1823. Beyrich.
Sect. Muacosae.
PI. Sonderana rhizomate funiformi polyrrhizo, caulibus
seeundariis bi triarticulatis , squamis retusis , brunneis in
articulis, fo. lanceolatis, acutis, crassis, dorso carinatis (inde
prope triquetris) , ped. filiformi (nunc gemino) e spatha folii
831
axillar! hyalina complicata ex arte 1 — 2 - sqnamata , squamis
lanceolatis acutis, spica paiiciflora ( — 4), bracteis ochreatis,
apice lanceolatis, floribus crassis, parvis, p. pli. supremo lan-
ceolato, acnto, concavo , lateralibus connatis, apice extremo
bidentatis, marginibus externis cariuatis, p. ph. i. diiplo miuo-
ribus ovatis acutis, labello trilobo, lobo medio lateralibus du-
plo Iougiore , ligulatis, lateralibus apice libero angulatis, mar-
gine auteriore 2 — 3-denticulatis; gy. gracili, subclavato,
margine androcliuii membranaceo, denticulato , stiginate mini-
mo, subtriangulari, antbera apiculata.
Die getrockneten Blüthen erscheinen grünlich- gelb.
Minas Geraes. Sect. II. 271.272. Regneil.
PI. leontoglossa c. secundariis gracilibus dense vagina-
tis, fo. anguste lineari, basi cuneato, apice angnstato, tri-
dentato ; ped. capillari — nunc gemino — } medio vaginato,
p. ph. e. basi coalitis, acntis, lateralibus usque prope apicera
connatis, tricarinatis, p. ph. i. oblongis, acutis, basi cunea-
tis, Ib. unguiculato, subpanduraefonni, jugis callosis 2 a di-
latationis apice ad mediara laminam basilarem curvatis. Ib.
apice papillis brevibus obsito , margine hinc quasi denticulato,
gy. tenui, androcliuii margine membranaceo, trilobo y denti-
culato.
Blüthen dunkelroth, Lippe schwärzlich -violett.
Serra dos Orgos auf Baumstämmen der Wälder bei Rio-
nos u.s.w. am Rio Papaquera. Febr. 1823. Beyrich.
PI. xiphochila c. secuudariis capillaribus ( — 4'") , va-
ginis 2 — 3 vestitis, limbis vaginarum apice tumidarum revo-
lutis ciliatis (lepanthinis) , fo. ovali, apice raucronulato, basi
subito cuneato, multinervio (15), ped. capillaribus, medio
vagina ochreata acuta, nunc gemiua, pedicellis teretibus,
gracilibus, solitariis, bracteis ochreatis, acutis, ovariis globo-
sis tripteris, p. ph. e. lanceolatis acutis, lateralibus labello
832
suppositis, p. ph. i. panlo minoribus, labello unguiculato, ob-
tuse triangulari in cuspidem producto, basi 3 -nervi, gy. in-
curvo semitereti, androclinio vix marginato.
Blüthenfarbe der trocknen Pflanze schwärzlich -violett.
Merida. Moritz.
PI. Cabellensig c. tenerrimis in sicco snlcatis , fo. oblon-
ges sulcatis, basi longe cuneatis, angnstis , pedunculis capilla-
ribus , nunc gemiuis , folio longioribus , flexuosis , plnrifloris
( — 8), bracteis ochreatis acutis, p. ph. e. liberis, ovatis,
ai'istatis, p. ph. i. obtuse rhombeis acutis, Ib. unguiculato li-
gulato, basi obtusangulo, medio angustato, apice papillis ob-
sito, gy. semitereti clavato, androclinio margine raembranaceo
integro.
Blüthen „rothbrann."
Venezuela, Provinz Carabobo bei P. Cabello. 4500'.
Mai 1846. Funk und Schlim.
PI. erassifolia (Palmoglossum crassifolium Ht. Ber.)
c. secundario subtereti vaginato, fo. ovali iufra cuneato cras-
sissimo (§,7ö'" longo, snpra medium 2,5/// lato), ped. capil-
lari bifloro, br. ochreatis acutis, p. ph. e. lanceolatis acutis
liberis subaequilongis , p. ph. 1. internis lanceolatis acutis,
margine microscopice deuticulatis 3 Ib. ligulato acutiusculo cel-
lulis acutis verruculoso , trinervi , brevissime unguiculato , gy.
semitereti, diraidio stiperiore merabrana denticulata ab andro-
clinio descendente alato.
Blüthe scheint grünlich -braun gewesen zu sein. Es
blühte im Juli 1839, eine von C. Ehrenberg aus Me-
xico mitgebrachte Pflanze. Auch in Dresden cultivirten wir
sie, und die grosse Dicke der Blätter war höchst auffällig,
doch blühte sie , trotz reichlicher Vermehrung, nie.
833
Corallorhiza Ehrenl>ergii rhizomate deuse squamato,
squamis rotundatis nimc inter supremas interjeeta foliaceus
/anccohtta, colorata, squamis caulinis 3 — 4 amplis, apice
libero acutis, r. multifloro, fl. speciosis, p. ph. e. snpremo
oblongo, obtuso, cimeato , lateralibus sirailibus majoribns,
obliquis, basi iraa in calcar spurium brevissiinum obtusum li-
berum conflueutibus, p. ph. i. supremo externo aequalibus, Ib.
unguiculato subquadrato basi biauriculato, auriculis retrorsis,
erectis, antice retuso, nunc acuto, lamellis 2 in basi labelli
iu liuea elevata supra nervum medium conflueutibus.
Blüthenhülle scheint weisslich mit violetten Streifen , die
Platte der Lippe aber schön tiefblau.
Zwischen R. D. Monte und Chico. Juli 1839. Ehrenb.
Sturmia Kappleri fo. oblonges acutis basi cunealis raem-
branaceis , pedunculo elongato in sicco sulcato , apice pauci-
floro, bracteis linearibus sub anthesi reflexis, p. ph. e. ob-
longis obtnsis subaequalibus, p. ph. i. linearibus obtusis , Ib.
cuueato antice retuso obscure bis emarginato, crenulato, gy.
incurvo lateribus alato.
Blüthen „weiss." Von der verwandten guineensis durch
geflügelte Säule, die vorn etwas gekerbte, einigermassen drei-
lappige Lippe unterschieden.
Surinam. Para, Kappler No. 1491.
St. elliptica c. ancipiti , monophyllo , fo. oblongo acuto,
spica 12 — lOflora, p. ph. subaequalibus linearibus, Ib. ovato,
utroque latere emarginato , undulato, apice nunc subtililer tri-
deutato, nervo medio valido, incrassato, pone basin labelli in
venulas diviso, gy. incurvo, androclinio postico emarginato.
Savannen bei Watu Ticaba im brit. Guiana. Schom-
burgk! Columbia, Moritz No. 889!
22r Bd. 7s Heft. 53
83J
Microstylis urachystachys c. elongato, vaginato, mo-
nophyllo, fo. ovali, obtnso, acnto, basi cordato, r. brevissimo
densifloro, fastigiato., br. ovatis acutis, p. ph. e. oblongis ob-
tusis, p. ph. i. linearibiis ohtusis, Ib. ovali, basi cordato, acuto,
transrerso.
R. D. Monte in Mexico. C. Ehrenberg!
M. cochleariaefolia(./J/a/a.Ws cochleariaefolia A.Rich.
Gal. ?) c. basi vaginato, vagiuis apice acutis, fo. ovato acuto
basi cordato, r. gracili elongato, br. lanceolatis, p. ph. e.
ovatis, acutis, p. ph. i. linearibiis acutis, Ib. concavo cordato
acuto.
Mexico. Leibold.
11. fastigiata c. elongato, basi vagiuis obtusis vestito,
1 — 2-folio, foliis ovalibus, nunc acutis, nunc obtusis, basi
nunc cordatis, nunc omnino cuneatis, racemo fastigiato, br.
ovatis subacutis, p. ph. e. lanceolatis acutis, p. ph. i. linea-
ribiis, Ib. basi cordato, triangulari, acumiuato, elongato.
Dienia majanthemifolia Rb. fil. in Linn. XIX. p. 368.
Ich halte die Pflanze nach sorgsamem Studium der Dienia
congesta für eine 31icro$'ylis. Es wäre zu sagen gewesen:
M. majanthemifolia. Allein auf diesen Namen hat eine
ältere Art Anspruch , die Malawis majanthemifolia Schldl.
et Chainisso! Linn. VI. 1831. p. 59.
Jalapa: Serro Colorado, Schiede! Oaxaca, Galeotti
No. 6039!
M. majanthemifolia c. basi vaginato, vagiuis apice
lanceis, fo. triangulari apice acuto, angulis lateralibus obtu-
sis, iraa basi brevissime cuueafo, r. longissimo, br. lanceo-
latis, acutis, fl. posticis, p. ph. supremo oblongo, obtusiusculo,
lateralibus ovatis, acutis, obliquis, p. ph. i. lunatis, obtusis;
Ib. triangulari, angulis obtusis, basi biauriculato , auriculis
retrorsis, media basi unguiculata.
835
Malawis majantliemifolia Schldl. et Cham.! in Linii.
VI. 1831. p. 59.
M. Ehrenbergii c. basi vaginato (3), medio moiiophyllo,
fo. oblongo basi et apice attenuato, r. plurimifioro, br. ovatis
seu oblongis acutis 1 — 3-nerviis, pedicellis brevioribus fl.
posticis , p. ph. e. oblongis, acutis, p. ph. i. linearibus , Ib.
oblongo , acuto , basi dilatato , ima basi biaurito , auriculis
miniinis, nunc obsoletis, gibbere acuto in media parte ba-
si lari.
Blütben dunkel pnrpurroth.
Real del Monte. C. Ehrenberg.
M
Bolbophylluiu chloropternm p. ph. e. lauceolatis , la-
teralibus connatis, p. ph. i. ovatis, acutis, supra gynostemium
galeatis, ciliatis, labello trilobo, lobo medio ligulato cum gy.
pede articulato, vacillante, basi crasso, apice tenui, lobis
lateralibus miuimis, obtusis, erectis, gy. bicornuto.
Die Bliithen in axelständiger Traube. Die Blüthen (6)
stehen alle mit ihrem Längendurchmesser rechtwinklig auf
demselben Durchmesser derAxe, und zwar fast einseitig. Die
äusseren Hüllblätter grün, das obere mit 3 Purpurstreifen, die
inneren, seitlichen purpurfarbig, der Nagel der Lippe grün-
lich-gelb, die Platte desgleichen, nur an der Spitze, wie die
kleinen Seitenlappen, purpurfarbig. Die Säule ist kurz, der
Staubbeutel halbkugelig, die 2 Pollenkörper undeutlich 2-
lappig. Die Narbe gross. Die Trugknollen 4 -kantig, die
Blätter eilanzettlich, spitz.
Von Rio Janeiro durch Herrn B i n u s au den Grafen von
Hoffmannsegg eingesendet.
B. Regnelli rhizomate filiformi, repente, pseudobulbifero,
inter pseudobulbos incurvo (interstitiis pollicaribus), pseudo-
btilbis subtretragonis, radices velatas crebras proferentibus,
53*
836
monophyllis , foliis ligulatis , acut is , basi angustatis , pedun-
oiilis basi pseudobulborum in axillis squamarnm vetustarum
oitis, filiformibus, gracillimis , nunc incurvis, squamis vagi-
nautibus vestitis, supremis remotis, sp. terminali pauciflora,
br. lanceolatis acutis concavis carinatis, fl. inversis, p. pb.
supremo lanceolato acuto coocavo , lateralibus externis tri-
angularibus acuminatis basi cum rhaphi connatis, p. ph. i.
oblongis obtusis margine denticulatis (ditissimis rhaphidibus),
Ib. ligulato basi unguiciilato, liueis 5 elevatis obscnre callosis;
gy. bracbiis lanceis.
Minas Geraes. Sect. 2. No. 270. Regne II.
II. ineridense ped. oloiigato, vaginis raris (6) vestito,
in parte supcriore spicato, plurifloro (30), br. oblongis sub-
acutis, p. pb. e. lanceolatis, acutis, crassis, p. pb. i. oblon-
gis, margine papillis ciliatis, Ib. unguiciilato, panduraeformi,
auriculis basalibus excavatulis, apice atque margine auricula-
rum papillis densis filiformibus obtecto.
Trugknollen länglich, vierkantig. Blatt länglich, spitz.
Bliithen „rötblich, mit violett gesäumt."
Venezuela, Provinz von Merida, 4500'. Sept. 1846.
Funk und Schi im.
Epidendrnm (Eucyclium) Humboldtii p. ph. e. ob-
longis acutis basi aliquid cuneatis, p. ph. i. obtusis basi valde
cuneatis, sub apice dilatatis, Ib. maximo trilobo, basi ima
cuneato, lobis lateralibus iiitegris obtusatis, lobo medio ma-
ximo subquadrato, antice emarginato, margine denticulato,
nervis 7 medianis elevatis a basi ad centrum cristigeris, cri-
stis crenato-serratis, gy. postice carinato, androclinii mar-
gine tridentato, interjecto deute antice rostellari.
Nur einzelne Bliitben vorhanden.
Epidendrum 1190.
837
Porte Cabello, auf Bäumen des Thaies Desanoyou. Hum-
boldt und Boupland.
E. {Eucyclium) graininntoglossuin spatha raembrana-
cea, ped. elongato multifloro, br. lanccolatis acutis ovario pe-
dicellato brevioribus, p. pb. e. lanceolatis acutis, p. pb. i.
cnueatis, acumiuatis, angustioribus, lab. basi cuueato, cum
gynosteroio subconnata, lamina triloba, lobis lateralibus ro-
tundatis, medio acuminata, callis 2 antice subliberis in medio.
Triigknollen walzig, 2 -blättrig, Blätter lanzettlieb, spitz,
am Grunde etwas keilförmig, von einander entfernt. Blüthen-
hülle gelb; Lippe blasser, mit einigen rosigen Streifen auf
den Seitenlappen.
Sante Anna in der Provinz Truxillo, 5000'. August.
Fnnk et Seh lim No. 730.
E, (Osmophytum) painplonense r. multifloro (14), br.
lanceolatis acutis, p. pb. e. oblongis, euneatis, obtusis, p.
ph. i. subaequalibus minor ibus, Ib. minnto ovato euneato, an-
tice nunc acuto , obsoletissirae trilobo (tarnen Osmophj/tum),
callo magno longitudinali, foliaceo, apice acuto, lateribus im-
plicato, partibus lateralibus hinc centrum ipsius calli tegenti-
bus ; androclinii margine trilobo , lobo dorsali obtuso , lacinia
subnlata medio anteposita antheraeque imposita, lobis laterali-
bus emarginatis.
Trugknollen walzig, zweiblättrig, Blätter länglich, spitz,
am Grunde keilförmig. Durch Blatt., Lippe und Säule von
K. tigrinum nnd coriaceum unterschieden, Blüthen gelb
und weiss, purpurfleckig.
Neu -Granada, Pamplona. 6000'. Januar 1847. Funk
und Schlim No. 1435.
E. (Auh'zeum) Moritzii spatha magna, ampla, sp. multi-
flora, nutante, br. miuimis acutis, p. ph. e. lanceolatis acu-
tis, p. ph. i. angustioribus nunc obtusioribus, Ib. lamina libera
638
triloba, lohis Jateralibtis rotundatis, apice producto »tinc actilo.
nunc obtuso, margine nunc serrulato, Jolio medio producto
ligulato acut», tuberculis 4 — 6 in hasi lahelli , gy. antice hi-
cornuto.
Trugknollcn w/ilzig, mit 2 — 3 Massen Schuppen, ein-
blättrig, Blatt länglich, stumpf. Iilüthen gelhgrün, der Lip-
pengrund purpur.
Merida , M o r i t z. Sept. 1846. F u n k und S c li 1 i m .\ $.
10.Ü3.
K. {Spathium ) Klotzucheanum spathis gerninis, aeutis,
maculatis, racemo cernuo elongato, br. ianr eolatis, cuspidati«,
p. ph. e. oblongis, aeutis, p. ph. i. Janecolatis , aeutis, Üb.
lamina libera triloba, lohis laleraühus lotundatis, Jobo nedio
producto, medio aeuto, lineis 3 eJevatis in medio , callis 2
magnis in basi (sc. lobi medii;, androclinio subiniegro.
Stengel sehr kräftig, JJlätter länglich, spitz. Blüthen
braun.
An kalten Stellen schattiger Wälder der Sierra Nevada;
im Januar. Merida, Moritz 1060.
12. (Spathium) tovarenxe spatha brevi acuta, can
nataH), panicuJa paueiflora, hr. rninutissirnis , «<juarnaefor-
roihus, aeutis, p. ph. e. oblongis, obtusis, p. ph. i. sub-
aequilongis, hasi euneatis, Ib. lamina libera triloba, Jobis la-
ralibus «erniovatis alwjuid euneatis, basi bicallosis, medio en-
neato, rotundato, antice emargiuato, margine binc in de im
nute denticulato.
Stengel am Grunde schlaff bescheidet; we/iigc Matter
länglich, spitz. Blätbea weiss, äusserlich rosa angebancht.
Tovar in CoJurnliien. Juni. Moritz Na« 851.
E. (Spathium) Ht'hllinll ped. erecto subflexuoso, basi
spathaceo, spatha lanceolata, acuta, parva, iuternodio ad Hö-
ren» breiiore, br. lanceolatis, acut;*, fl.(mininii*j paurjs, er«-« in.
83!)
ovaiiis v.ildo iMiiiinilaiis , |». pli. e. ovati«, aintis, supremo
cuucato, p. pli. i. linearibtis , apivc dilatatis, acntis, Ib. (raus
mim) obfougO , nunc eiUArglMAtO , l»;»si sulnordato.
Stengel aufrecnt. Platte «los Blattes erscheinl halbsticl-
rund. Blütaeu M issrolh. Oli vielleicht ein sintphiglottium'*
Die Sonenit ist allerdings klein.
Morula, 1)500'. SSopl. IS4(>. Funk el Sri lim No, 1049.
K. {Sj)a//n'nm) \iiutholtMiruiit spatliis 3 brevibllS snli-
. icniis, r. recurto anbi *ei iate . mnltilloro, br, obtttsis, acutis,
p. |»h. 6, oliloiiü,is, sulianilis, ainoalis. p, ph. i. linc.u 'ibllS,
npice dilatatis, apictilntis, II». lamina Itbera Iriloba, lobis la-
tcraliltus rot uiulacis , sinn obtUSO disjimrlis a lobo modio alt
breriato cencato, aatiec bilobttlato, inarguie rqundulo.
Blatter Uuglich, stumpf, an dor Spit/o etwas ansnoran
dot. Blauten gelb, mit weisser Lippe«
IMoiida. Sept, I S 4li. Funk und S o h I i in Mo. S.V.».
■•'.. ( Amphigi+ttimm) Funk II pnnirula inullillora, lir. lue
vissimis lanroolalis, olitnsis, p. |>li. o. ftbleagtS, anilis: p, ph.
i. mnoalis , ftptCQ olitnso Iriloliis, II». trilolio, loliis laloraliluis
ealeugis«. latere externe retnsifl dontienl.itis, lebe modio m-
uoalo , nnlieo reUltO . »\illo l>ioriiri in liasi laliolli , lamclla
•reetn bjterpeeitH«
Stetige! l&nglieh, gliederig, unterste Glieder Iragtttiollig
verdirkt. Illaiior laiiiilirh , spiu, am (irnudo keilförmig, mit
weiten Soheidou; ob Srbeideu unter den» Blitthenstand ? Illu-
thon ,,woisslirli , mit violett*"
ramplona, 761)0'. Januar 1847. 1* u n k und *S o li 1 1 m
No. U.U..
K. (jämphigiottium) *t«*iiowii ped. brevi«, so^umato,
sqiiAinia vagiuautibus«. snhaoutis, br« snliaotpialilms, evariis pe-
duoll.iiis longioribus, flornni (3) p. pli, o. »blongis, arniis.
I». ph. i. AUgusüoribus; Ib. eordato , arnto , basi bicariuato.
840
Stengel «aufrecht , vielblättrig. Blätter länglich, stumpf,
an der Spitze ausgerandet.
Brasilien. Sellow.
E. (Euepidendrum) floribundum H. B. Kth. ß. liluci-
nuni: labelli lobis autcrioribus nunc abbreviatis, papillis late-
ralibus, in centro labelli elongatis.
Bliithenhiille äusscrlich purpurn, mit weisser Lippe.
Ich kenne diese Pflanze in Original- und vielen anderen
Exemplaren, und studirte sie lebend. Ich wage es durchaus
nicht, diese Form zu trennen.
Merida, Moritz No. 233. Painplona. 7600'. Funk
und Schlim No. 1448.
E. (Euepidendrum) inatutinum r. ineurvo, brevi, multi-
floro, br. lanceolatis acutis ovariis pedicellatis multo brevio-
ribus, p. ph. e. lanceolatis, acutis, p. ph. i. subaequalibus,
sub apice dilatatis; Ib. lamina libera, triloba, lobis laterali-
bus margine externo rotundatis, apice acutis, lobo medio pro-
ducta ligulato, acuto, lameliis 3 elevatis in medio disco la-
belli, callis 2 parvis in basi.
Stengel kräftig, Blätter länglich, spitz, am Grunde keil-
förmig; Scheide weit. Blütbenhülle gelblich,
Merida, im Januar. Moritz n. 1065.
E. (Euepidendrum) Philippii r. pauerfloro, br. lanceo-
latis acutis ovaria pedicellata superantibiis, p. ph. e. ohlon-
gis, acutis, p. ph. i. lanceolatis acutis, basi euneatis, multo
angustioribus brevioribusque; Ib. lamina libera ovata, basi
cordata, latere utroque sinuata, antice emarginata, margine
subtiliter crennlato , callis 2 minimis in basi.
Stengel verzweigt, beblättert; Blätter länglich, spitz,
kurz, mit weiten Scheiden.
Ostabhang der Cordilleren. Philippi.
841
E. (Euepidendrum) agathosinicuin paniculae ramis
sqnamis oblongis aculis sufTiiltis, br. ininimis cuspidatis, p.
pli. e. oblongis, acutis, basi cuncatis, p. pb. i. linearibus,
apice ovatis, acutis; II». laniina libcra triloba, lobis laterali-
bus semiovatis, basi aliquid ruueatis, donticulatis, callis 2 mi-
uimis in basi, lohn mcdio a basi cunoata dilatato transvcrso,
antice omarginato donticulato.
Blätter länglieb, spitz, am Grunde keilförmig. Blütben
sehnecwciss, sebr wohlriechend.
Auf der Höhe der Berge bei der Venta. Caracas, Mo-
ritz No. 233.
E. (Euepidendrum) cardioglossuin raceinis pauciUoris
cernuis, br. lanecolatis acutis, p. pb. e. oblongis, acutis, p.
pb. i. oblongis, basi euneatis, ab apice latissimis acutis, Ib.
3-lobi lamiua libcra oblonga basi cordata, apice rctusiiiscula,
mcdio apicnlata, latcre utroque emarginata, callis 2 in basi,
lincis 3 clevatis antepositis.
Stengel stark , verzweigt. Blätter länglich, spitz. Schei-
den im trocknen Zustande sebr rauh, schlau0. Blütben gelblich.
Silla de Caracas. März. Moritz No. 621.
Plcuranthiuin (nov. Sectio Epidcndri) canlis foliosus
erectus. Fedunculi sqnamis imbrieali vaginas foliorum perfo-
rantes. Labellum eduetum.
E. (P/eitvaii/Tiii/m) Dendrobii peduncnlis nunc simplici-
bus, nunc ramosis, sqnamis ovatis nunc acutis imbricatis, p.
pb. c. oblongis, latcralibus obliquis, p. ph. i. obtusis, eunea-
tis, Ib. lamina libcra rotunda, basi obtuse hastata, ante basin
bicallosa.
Stengel aufrecht, mit vielen Blättern. Blätter länglich,
spitz, am Grunde etwas keilförmig. Blüthen gelblich.
Merida, im Hochgebirge. Moritz No. 1074.
842
Hierher dürften ferner gehören : Epidcndrum caulißo-
rum LiudJ. B. Reg. 1838. Mise. 82. uud E. aggregatum
Lindl. in Hook. B. Journ. III. 85. Dieses letztere hat frei-
lich pedunculos nudos, wonach der Charakter zu ändern
wäre.
Diothonaea oppositifolia rt. tcrminalibus 4 ex squa-
mis exortis, p. ph. e. lauceolatis acutis, p. ph. i. minoribus,
Ib. ligulato, acuto, cum gy. alis basi cyathiformi, mar-
gine inde involuto, dein patente, callis 2 parvis ante foveam
basalem.
Stengel aufrecht, spindelförmig, gegliedert; Glieder ge-
furcht; am Grunde jedes mit 6 — 7 Schuppen bekleidet, 2-
blättrig. Blätter länglich, keilförmig, am Grunde gestutzt,
ausgerandet. Bliithen „zinnoberroth."
Epidendrum oppositifolium A. Rieh. Gal. Ann. sc. nat.
1845. p. 21.
Unsere Gesetze über Benamung schreiben mir hier lei-
der vor, meinen Namen hinter eine gegenblättrige Diotho-
naea setzen zulassen!! — Ich hätte lieber geschrieben: sub-
oppositifolia.
Oaxaca in Mexico. 5000'. Galeotti.
Evelyna Ruizii simplex, c. erecto, ralido, foliorum va-
ginis sulcatis , laminis oblongo-ellipticis acutis, fo. vagiua
sub spica bracteaeformi, apice subfoliacea, sp. multiflora, br.
lauceolatis, acutis, floribus brevioribus, ovariis parce papillo-
sis, p. ph. supremo lanceolato acuto, lateralibus subaequali-
bus, apice obliquis, p. ph. i. linearibus acutis apice dilatatis,
Ib. orbiculari margine denticulato, in basi bicalloso.
Gehört zur Gruppe der E. oligantha.
„Limodorum, In Peruviae nemoribus." Ruiz!
843
E. gracilis subramosa, c. graeili, inultifolio, vaginis ner-
vosis, papillis acutis nunc ipsis muricatis *) maculatis, fo.
lanceolatis, basi cuneatis, acurainatis, nervis validis 5; va-
gina sub intlorescentia apice acuininata subfoliacea binc inde
pariter mnrieata, spicae abbreviatae br. iufcrioribns Janeeis
floribus longioribus , superioribus aequalibus , ovario papillis
filiforinibiis obsito ; p. ph. supremo ovali acuto , p. ph. e. la-
teralibus oblongis acutis , p. ph. i. cnueatis, obtusis, Ib. pan-
duraeformi apice retuso denticnlato, callis 2 ovatis ante basiii.
Blüthen rosa.
Venezuela: Merida, 6500'. Sept. 1846. Funk nud
Scblim No. 1192.
Pilumna nobilis fo. oblongo acuto basi longe euneato,
r. paueifloro (2 — 3), univaginato , folio breviore, br. oblon-
gis , acutis, p. ph. 5 subaequalibns oblongo-liuearibus, acutis,
lateralibus internis sub apice latioribus , Ib. a basi angusta
dilatato in laminara quadratam, obtiisangulani, repandulara,
antice eraargiuatam , linea elevatula in basi.
Blüthenhülle weiss , mit 2 gelben Flecken auf der Lippe
— nach dem beiliegenden Gemälde.
Merida: Vorgebirge um Jaji. Januar. Moritz No. 1089.
Oncidinm (Cyrtochilum) snperMeng fo. oblongo -lan-
ceolatis, acutis, latis, panicula maxiina, br. cymbiformibus
acutis, p. ph. e. supremo reniformi, unguiculato, basi utrin-
que auriculato; lateralibus obtuse triangularibus longins un-
guiculatis, basi pariter auriculatis; p. ph. i. subaequalibus^
*) Ueber diese eigenthümlichen Papillen gedenke ich nächstens mei-
ne wenigen Beobachtungen zusammenzustellen. Sie kommen an
sehr verschiedenen Orchideen vor.
844
sed brerius latiusqiie nnguiculatis, iindulatis ; Ib. triangulär!,
brevissime unguiculato , basi utrinque obtusato, apice acumi-
nato , cailo cristaeformi antiee 3 — 5 - dentato in disco , denti-
bus 2 iateralibus in basi; gy. alis erectis, retrorsiim falcatis,
androcliiiio postice dentato.
Blüthen braun; innere , seitliche Hüllblätter gelb, mit
braunen Streifen. Das O. halte rat um scheint sehr nahe zu
stehen, doch hat das mehlige sehr breite Blätter, die inneren
Hüllblätter genagelt (und eine verschiedene Farbe).
Pamploua. Januar 1847. Funk n. Schlim n. 1433.
O. (? Euoncfdium Macranthium) scansor pseudobülbis
ovalibus, ex sicco aneipitibus, monophyllis, fo. oblongis, apice
rotundatis, acutis, basi subeuueatis, ped. elongato, scandente;
ramnlis paueifloris, remotis, ex axilla sqnamarum ovatarum
ernmpentibus; p. ph. e. oblongis snbacutis nnguiculatis; p. ph.
i. triangularibus, margine hinc inde crennlatis, nnguiculatis;
Ib. nnguiculato inia basi utrinque auriculato, auricula triangu-
lari obtusa, dein euneato, dilatatam in laminani transversam
ellipticam, postice hastatam, antiee emarginatam, crista in
basi carinata, basi latiore, lobulis quibusdam Iateralibus basi-
laribus adnatis.
Blüthen gelb.
Venezuela, Provinz Merida. 6000'. Oct. 1846. Funk et
Schlim No. 1022.
O. (Heter. Tetrapetala , Macropetala) haeinatochry-
isuüu pseudobülbis oblongis, fo. oblongis, acutis, ped. gracili,
superne furcato (nunc pluriramoso?), partitione utraque pauci-
flora (3 — 5), bracteis lanceolatis ininutissiinis, p. ph. e. ob-
ovatis acutiusculis, Iateralibus connatis, apice bidentatis, p.
ph. i. supremo subaequalibus , Ib. pandurato, parte basilari
qnadrata, unguiculata, auricula lanceolata, obtusiuscula in
utroque angulo posteriore, callo mediano crasso, gyroso,
845
liunc in tres partes snlcis 2 transversis diviso , eallis 4 — 6
iniiiiilis papillaribus in ntroqne latere, parte mediana labelli
coustricta, antica transversa rotundata, antice biloba, lobo
utroque nunc bi- trilobulato; gy. alis subcjnadratis , margine
externo denticulatis.
Blüthen schön goldgelb, am Grunde prächtig karmoisin.
Diese letztere Farbe ziert auch den Grundtheil der Lippe,
mit Ausnahme der Oehrchen. Eine entfernte Aehnlichkeit mit
den Bliilhen des Oncidium urophyUum ist nicht zu ver-
kennen.
Aus der Gegend von Rio Janeiro, von Binus an den
Grafen v. Hoffmanns egg eingesandt, wo es 1844 blühte.
O. Blanehetii (Heterantliium, Tetrapetala , Micrope-
tala) fo. lineari-lanceolatis acutis cuneatis graniineis, pani-
cula multiflora, br. lanccolatis acutis, p. ph. suprcmo oblougo,
acuto, cuneato, lateralibus subaequalibus basi connatis dein
divergentibus ; p. ph. i. obtuse triangulis , breviter unguicii-
latis, margine dentato-crenulatis, Ib. trilobo, lobis lateralibus
parvis, cuneatis, margine externo rctusis, lobo medio obreni-
formi, transverso, breviter unguiculato, apice marginato, mar-
gine liinc inde emarginato, callo basilari cristarum 4 paral-
lelarum, antepositis 3 minoribus, lateralibus 2 parvis, tuber-
culis nonnullis in eallis ; gv. alis abbreviatis, subtruncatis,
liinc suberenulatis.
Bahia. Blanchet No. 3343.
O. anoinalum (Heteranthium , Pentapetala 3 Micro-
petala): epseudobulbe, fo. oblongo-linearibus, apice obtusa-
tis acutiusculis , ped. vaginato (vaginis lanceolatis, acutis),
superne conferte paniculato, br. oblongis, acutis, pedicellis
multo brevioribus, p. ph. 5 oblongis, acutis, abbreviatis, p.
ph. i. paulo latioribus, margine repandulis, Ib. pandurato,
846
lobis posticis ovatis , margine posteriore revolntis , hinc quasi
hmatis, lobo medio transverso obtusato, antice emarginato,
callis 7 carinatis parvis iuter lobos basilares, 4 quadrigeminis
posticis, pari utroque parallelo cum altero divergeute, pari
tertio medio postico anteposito, callo solitario inter utrumque
iuterjecto, gy. recto, androclinio subuudo obliquo in proces-
snm rostellarem ornithorhyuchum exeunte, aptero, angulis aii-
ticis obtusangulis.
Blüthen gelb.
Neu -Granada, Provinz Pamplona. 8000' Januar 1817.
Funk u. Sc hl im No. 1432.
©. caldense (Heteranthium , Pentapetala _, Micropc-
tala) fo. gramineis longissimis, ped. ramoso, br. lanceolatis,
acutis , miuimis, p. pli. e. lanceolatis acutis, p. pb. i. ovatis
cuneatis nunc apice acutis, aequilougis, medio latissimis, la-
belli trilobi lobis lateralibus minutis , auriculatis, lobo medio
uuguiculato antice dilatato, transverse rotundato, emarginato,
callis 6 minutis nunc apice libero crenulatis, tribus anteriori-
bus inajoribus, mediis utriusque gregis nunc conflueutibus;
androclinio nudo, alis gyuostemii apice libero erecto nunc
subacuto.
Miuas Geraes. Ser. I. 427 V^ Regneil.
O. (Heteranthium _, Pentapetala, Micropetala) Pira-
rcnse pseudobulbis ovalibus, minutis, foliis crassis, oblon-
gis, acutis, parvis, p. ph. supremo ovato, basi attenuato,
lateralibus externis lanceolatis, acutis, margine undulatis, ima
basi coalitis, p. ph. i. subaequalibus , Ib. uuguiculato, trilobo,
lobis lateralibus oblongis, margine externo retusis, lobo me-
dio a basi augusta subito explanato, reuiformi, antice exciso,
margine uudulato, callo unico a basi labelli ad lobi medii
liberi basin, trilobo, lobis lateralibus angulatis, obtusus , me-
dio prodiuto, ligulato, antice emarginato , alis gy. rhomboideis,
84t
obtusangulis, integris, ab angulis supremis prope ad basin
dcscendentibus.
Blüthensleugel vielblüthig, Blütlien so gross, wie die des
Oncidinm bicaliosum, das durch Säule und Schwiele der
Lippe und Blatt völlig verschieden ist.
Englisches Guiaua bei Pirara. Rieh. S c h o m b u r gk.
1842.
O. (Heteranthium , Pentapetala , Micropetala Sect. 3.)
aurifertim pseudobulbis oblongis, parvis, monophyllis, fo.
oblongo-linearibus 3 apice obtusatis, basi vix euneatis, peduu-
culo gracili, rare vaginato, apice racemoso, paueifloro, br.
lanceolatis, acutis, miniinis, p. ph. e. oblongis, acutis, p. ph.
i. oblongis, euneatis, apiculatis, nunc apice obtuse trilobis,
Ib. pandurato, elongato, lobis lateralibus obtusatis, nunc hinc
inde emarginatis , medio a basi quadrato obrenifonni (lobis
saepius bilobis), callis 5 — 8 brevibus, papillosis, nunc bilo-
bis in basi, gy. alis a basi late euneata rotundatis, serrato-
denticulatis.
Blüthen goldgelb, die 5 Hüllblätter braun gefleckt.
Venezuela, Provinz Merida. 7000'. Oct. 1846. Funk n.
Schlira No. 1188.
O. {Heteranthium , Pentapetala , Micropetala I.) al>-
ortivum pseudobulbis ovatis, aneipitibus, monophyllis, fo.
2 fultis, fo. oljlongo lanceolato acuto euneato ; fl. paniculatis,
plerisque ciijusve ramuli in fasciculos foliorum lanceolatornra
abortientibus (ut in pentadaetylo, heterantho), br. lanceolatis,
acutis, minutissimis, p. ph. e. et i. subaequalilms, lanceola-
tis, acutis, p. ph. i. latioribus, Ib. trilobo , lobis lateralibus
rotundatis, magnis, iutermedio lanceolato, acuto, callo basi
minute muriculato, antice polydaetylo ( — 15 processubus cy-
lindraceis recurvis), gy. alis ligulatis ineurvis , apice denticu-
latis, anthera ornithorhvncha.
848
Blüthenhülle goldgelb mit rothen Flecken. Scheint sehr
selten, weil in wenig Exemplaren eingesandt.
Colonie Tovar. Juli. Moritz No. 859.
Odontoglossum distans fo. oblong o - lance olatis , acutis,
basi cuneatis (ex sicco) pergameneisj panicula diffusa, ramis
distantibus, br. ovatis acutis, pedicellis elongatis multo bre-
vioribus ; p. ph. supremo oblongo acuto basi unguicuiato , la-
teralibus externis subaequalibus medium usque connatis, dein
divaricatis, p. ph. i. latioribus , basi subcuneatis prope sessi-
libus , Ib. oblongo , acuto , basi obtusissime subhastato , un-
guicuiato, lamellis 2 erectis carnosis in limite unguis lamei-
laeque labelli, gy. brevi, crasso, aptero.
Blüthen weisslich, Lippe rosa.
Venezuela, Provinz Merida. 6000'. Sept. 1846. Funk
und Schi im No. 1031.
O. auropurpureum fo. oblongo -lanceolatis acutis angu-
statis abbreviatis, panicula diffusa maxima, br. oblongis, acu-
minatis, cucullatis; p. ph. supremo oblongo, acumiuato, an-
guste unguicuiato, undulato, lateralibus externis angustiori-
bus, longioribus, ima unguis parte coalitis, p. ph. i. confor-
mibus, brevioribus , (non unguiculatis , sed) cuneatis, Ib. ob-
longo cuspidato, basi rotundato obscure trilobo, lobis latera-
libus minimis, calio a basi ad medium 5-partito, callis erectis
laminaeformibus, 2 posterioribus, 2 anterioribus (antice 2 —
3-deutatis), carina elongata per medium, gy. aptero.
Verwandt mit O. revolutum.
Blüthen goldgelb, purpur getiegert.
Pamplona. Januar 1847. Funk und Schi im. 1430.
O. uinbrosiini panicula laxa diffusa, ramis llexuosis , br.
ovatis acutis brevibus , p. ph. e. oblongis acutis, p. ph. i.
aequalibus sed basi valde cuneatis, Ib. unguicuiato obtusissime
849
hastato , antice aciitiusculo (nunc obtuso), lamellis 2 crassis
papillosis a basi medium versis, gy. brevi, crasso, alis mem-
branaceis rotundatis.
Blütben gelb.
Merida's schattige Wälder. Derember. Moritz No. 1096.
O. ciniiciferuin fo. oblongo-lanceolatis cuneatis acutis,
panicula diffusa vohibili, bi. ovatis acutis cucullatis , p. pb. e.
oblongis, acutis, unguiculatis, p. ph. i. ellipticis , acutis, cu-
neatis, Ib. triaugulari , brevissime uuguiculato, margine laterali
rotuudato, liueis 3 clevatis, crassis iu basi, gibbere ante-
posito pleiodactylo, alis gy. brevissimis, ut plurimum obsole-
tis, auriculaeformibus acutis.
Die Pflanze zeigt eine gewisse Aebnlichkeit mit Onci-
dium corynepJiorum.
Blütben „gelb, braun gefleckt, die Lippe mit weissen
Flecken."
Merida, 6000'. Sept.1846. Funk u. Schlim No. 1027.
Moritz No. 1096b.
O. zebrinnm panicula laxa, diffusa, flexuosa, volubili,
br. oblongis, acutis, pedicellis multo breyioribus, p. pb. e.
oblongis, acutis, uuguiculatis, undulatis, p. pb. i. subaequa-
libus, brevissime cuneatis, Ib. brevissime uuguiculato, ligu-
lato , acuminato , basi obtusato , ante basin utrinque augu-
lato, lamella basali superne creuata, antice triloba, callulis
circumsparsis nonnullis, gy. nunc crasso, clavato, nunc gra-
cillimo semitereti, incurvo, alis minimis lanceis, nunc defi-
cientibus.
Es scheint hier eine neue Eigentümlichkeit in der Ord-
nung der Vandeae aufzutreten {Cycnoches — Catasetum — ),
nämlich die völlig verschiedene Bildung der Säulen auf dem-
selben Blüthenstiele.
22r Bd. 7s Heft. 54
850
Nach einem Gemälde ist die Blüthe weiss, die 3 äusse-
ren Hüllblätter mit purpurvioletten Qnerstreifen, die Platte
auf der Lippe hochgelb.
Caracas. Sept. Moritz No. 1615.
O. angustatum Li ndl. ß. heterosepalum foliorum nervi9
validis, p. pli. e. cuneatis, non unguiculatis.
Ich wage nicht, diese Form zu trennen, denn die Beob-
achtung zahlreicher Exemplare mehrerer Arten dieser Gat-
tung hat mir gezeigt, wie vielen Abänderungen sie unterwor-
fen sind.
Merida. 10000'. Nov. 1846. Funk und Schi im No.
1242.
Odontoglossum Sect. (an Genus?) Heterochilum: P.
ph. 5, oblonga, subacuta, basi cuneata; p. ph. i. sublatiori-
bns. Lb. trilobum a basi cuneata trilobum, lobi laterales
obtusanguli, erecti, gy. amplectentes, crenulata cum lamina
cartilaginea, antice libera dentata cohaerentes, serie callorum
3 intcr utramque laminam depressam interjccta: postremo aci-
naciformi antice bilobo, antico bicruri, cruribus apice libero
nunc bidentatis, fovea inter utrumque crus, deuticulo miuimo
medio inter anteriorem et posteriorem , lobus medius a basi cu-
neata irregulariter quadratus , antice et lateribns emargiuatus.
Gy. iucurvum , angulis apice et basi obtuse alatis, androcli-
nii limbus carnosus, trilobus , exilis. Authera Pol-
liuia 4 per paria incumbentia, subcounato pari utroque, cau-
dicula linearis, glandula minuta subtilitcr triloba.
O. {Heterochilum) nobile.
Jedenfalls sind die Nebenaxen des Stamuies trugknollig.
Die Blätter linear -lanzetllich, spitz, am Gruude keilförmig.
Die Rispe mehrblüthig. Deckblätter spitz, eirund, viel kürzer
als die Blüthenstiele. Blüthen gross (wie bei Odontoglossum
nebulosum), rosig angehaucht, Lippengrund purpurn.
851
Neu - Granada , Provinz Pamplona. Jan. 1847. Funk
und Seh lim No. 1429.
An in. Es wurde mir schwer, mich zu entscheiden, was
ich mit dieser prächtigen Pflanze beginnen sollte. War eine
neue Gattung* aufzustellen? Am Ende sind die meisten neue-
ren Gattungen durch Willkür des Systematikers aufgestellt,
wirklich „natürliche" sind bei den Orchideen nicht häufig.
Die Erinnerung an die Gattung Catttleya und Epidendrum
hat mich ganz besonders abgehalten, durch eine neue Gat-
tung eine Gruppe zu vermehren, deren 2 Hauptgattungen, wie
sie jetzt beschaffen sind, wohl durch einen gewissen feinen
Takt, aber sicher nicht durch durchgreifende Merkmale un-
terschieden werden können.
Miltonia Kegnelli ped. teretiusculo nunc angulato erecto
apice racemoso, paueifloro (3 — 4), br. lanceolatis, acutis,
nervosis, brevibus ovariorum pedicellos subaequantibus, ova-
riis costatis, p. ph. e. lanceolatis acutis (ex sicco margine un-
dulatis), p. ph. i. oblongis, nunc obovatis acutis, basi eunea-
tis, Ib. dimidio antico obtuse quadrato, apice truncato, emar-
ginato, lateribus obscure einarginato (inde obscure quadrilobo),
dimidio posteriore euneato , callis 3 elevatis parvis, medio
minore, in nervis 3 mediis inter basin labelli et centrum, gy.
hrevissimo, marginibus angulato, angnli partibus superioribus
alatis , alis angustis integris apice libero falcatis ; androclinii
margine nudo.
Ueber die Verwandtschaft mit Miltonia euneata im zwei-
ten Theile dieser Abhandlung.
Minas Geraes. Reffneil. Ser. 1. 429. 2. 165.
Telipogon Klotz seh eanus fo. oblongis, acutis, ped.
multifloris multoties brevioribus , ped, ex foliornm superiorum
54*
852
axiilis ortis, elongatis, nunc flexuosis, bi\ lanceolatis, acntis;
p. pli. e. lineari- lanceolatis acuminatis, p. ph. i. ovatis, acu-
minatis, Ib. rotimdo, antico, acuto.
Aeussere Hülle der Bliithe gelb, roth gestreift.
Colonie Tovar. August. Moritz No. 1614.
Cyrtopodium Blanchetii r. simplici, br. oblongis, acw-
tis, uudulatis, p. ph. e. oblongis, acutis, p. ph. i. ovatis,
subacutis, Ib. elougato phyllis reliquis prope dimidio longiore,
tripartito, basi ante genu gy. unguiculato , partitionibus late-
ralibus cuneatis , margine externo rotnndatis , cristis 5 — 7
elevatis, carnosis , denticulatis iuter utruraque, Ib. lobo nie-
dio oblongo, breviter cuneato, postice in cunei termino utrin-
que obtusangulo, nervis mediis in basi clevatulis.
Blätter liuear-lanzettlich, spitz, starr. Blüthen „gold-
gelb", doch sieht man sehr genau, dass Flecken (bräunlich-
rothe?) iu grosser Anzahl vorhanden sind.
Bahia. Bl auch et No. 3447.
Fscutferiopsls. Perigonium explanatnm, subregulare ;
mento minuto. Phylla externa oblonga, obtnsa, margine
nunc aliquid undnlata; interna lateralis subaeqnalia, paulo
minora. Labellum anticum, cum pede producto gy. producto
ima basi articulatum, ellipticum, transversuin , trilobum, lobis
lateralibns maguis, semiovatis, uudulatis _, medio parvo, nt-
plurimum producto , quadrato , antice retuso, emargiuato, nunc
acuto, labello tum unilobo; labelli nervus medins laevis, pa-
ria lateralis 3 proxima (nunc 2 tantum) medio lamelligero,
lamellis triangularibus. Gynostemium semiteres, clavatum, an-
gnlis lateralibus iuferius alatum, iuciirvum. Androclinium nu-
dvim, postice obtuse productum, angulis anticis brachiatum
(Bolbopliylli more), brachiis obtusis, se invicem tangentibus,
853
rostellniu tegentibus. Rostelluin rctusum, medio unidentatum.
Stigma nunc ovatum_, nunc obtuse rhomboideum. Anthera
ovata, unilocularis, racdio nunc aliquid impressa. Püllinia 2,
postice biloba, lobis posticis multo iniuoribus*, caudicula brevi.
laininaeforini, glandula ovali. Spccies uuica:
IN. Shoinburgkii.
Eine Epiphyte mit langgestreckten, wohl vvalzigen, un-
ten bescheideten, 2 -blättrigen Trugknollen. Blätter länglich,
spitz _, unten verengert, mit 7 starken Nerven. Der Blülhen-
stiel au der obcrn Hälfte blüthcutragend. Aehre vielblüthig,
Deckblätter ganz klein. Blüthen etwa von der Grösse derer
des Solenidium. \
Ich entsinne mich, unter anderen Pflanzcngemäldcn bei
Sir Rob. Schomburgk eins gesehen zu haben, welches,
wo ich mich nicht täusche , diese Art vorstellt. Die Blüthen
hatten eine seltsame Färbung : weiss, mit violettblauen Flecken.
— Doch rührt diese Erinnerung von 1844 her^ ohne dass
ich mir damals eine Notiz gemacht, daher ich ihr nicht zu
trauen bitte.
Die nächstverwandtc Gattung dürfte Eriopsis seiu. Ich
kenne beide Arten von Eriopsis nur nach Abbildungen; mei-
ne aber, dass die Gestalt der Drüse, die zweiarmige, unten
etwas geflügelte Säule hinlängliche Merkmale zur Unterschei-
dung meiner Pseuderiopsis bieten.
Brittisches Guiana. Rieh. Seh ombu rgk No. 1679a.
Brachtia. Planta pseudobulbifera, habitu Oncidii. Pe-
rigonium clausuni, carnosum. P. ph. e. oblonga, acuta, ncr-
vis mediis cariuata, lateralia ima basi coalita et cum labello
connata. P. ph. i. ligulata, obtusa, angusta. Lb. oblongura,
apice nunc 2 — 3-lobum, basi saccatuin , callo magno piano
a basi usque trans centrum, antice bidentato. Gy. breve, seini-
854
teres, basi iitrinquc angustc alatiim; androclinium nndum, po-
sticc subunidentattim, rostellum Iridentatriin. Anthera cucul-
lata, apice cristata. Pollinia 2 bipartibilia, scssilia in glan-
dula cordata.
12. gluinacca.
Blüthenstiel aufrecht, wenig bescheidet; an der Spitze
wenige Blüthen in einer Aehre. Deckblätter länglich, spitz,
länger als die Bliithcn. Bliithenhiillc gelb (wohl schmutzig -
gelb).
Auf den höchsten Bergen der Colonie Tovar. Jnni. Mo-
ritz No. 862. Mcrida. 6000'. April 1847. Fnnk'und
Schlirn No. 1.
ISulophia Arundinae r. paueifloro ( — 5), br. lanceo-
latis, acuminatis rigidis ( — l'O? ovariis pediccllatis breviori-
bus, p. ph. 3 oblougis acutis, basi sulieuncatis, p. ph. i. sub-
aequalibus, brevioribus, Ib. ambitu prope quadrato, basi qui-
dem snbciincato, mutieo, trilobo , lobis lateralibns venosis,
apice libero acutis, medio prope ovato, nervis cristigeris, eri«
stulis i'alcatis, lineis 2 elcvatis a basi labelli medio in callos
2 clevatos apice conjunetos exciirrentibiis ; gy. semitcreti, cla-
vato, postice acuto.
Eint ellenhohe Pflanze, mit spitzen, lincallanzcttliehcn
Blättern, ähnlich denen der Diso, nervosa. Die Bliithcn er-
scheinen gelbgrün, die Lippe bräiinlieh, mit dunkeln Clabel-
enden und der Mittellappen dunkel. Ich wurde an Arundina
durch die Tracht erinnert.
Brasilien. Sellowl Daselbst: Minas Geraes. Regncll
öcr. 2. 264.
Ualcamlra Ileyrichii r. plurifloro (9 — 11), br. lan-
ccolatis, aeulis, pedicellis tortis, p. ph. subaequalibiis, p. ph.
855
r. lanceolatis, acutis, |t. ph. i. ligulalis, acutis, II». subqua-
drato saccato poslice in calcar conicum olitusum descemlcntc,
inargiuc anteriore niiiir trilolmlalo (lobulis obtusis), nunc propc
rciiiso, margiuibus lateralibus rectis, omni margiue dcniicu-
lalo, dcnliculis reclis, cristis 4 in laltclli l>asi crccfis apice
uudulatis iuter nervös centrales evauesceutibusj gy, breyi,
somitrrcii , margiuibus lateralibus membrauacoisj audrocliuio
autice exciso, margiuibus lateralibus uudo, postice meuibraoa
triaugulari serrulata marginal«), authera apieulata.
Uliithcn erscheinen gelblich -olivengrün. Ueber die Vcr-
wandttohaß mit G.cwVafa und juncea später.
Schattige Wälder um Neu- Kreitling. Deo, 1S'2'2.
Maxilljii'iji (Xylobiu in) liyaciiiUtiiiii pseudobulliis ob-
longis, diphjllis, lo. olilongis, aculis, in pctiollim cunealis,
ped. 3 — 4- vaginalis (vaginis nntplis, acutis), apice racemo-
sis, hr. linearibus, apice subulatis, Acribus basi in meutum
acnliiin produclis, p. pli. c. olilongis, acutis, suliact|ualilius,
l». pli. i. paulo latioribuS) ll>. apice trilobo, margiuibus inier-
lebularibus iuflexis, lobis Lateralibus obtusis, medio cbtuse
retuso.
BliltheuliiÜle weiss, Lippe etwas rosa, nach einem bei-
gefügten (ieinälilc. (icruch ausserordentlich angenehm , wie
der einer llyaciulhc.
IMerida, an Felsen am Klusse (.'Jiama. Deceinl». Mo-
ritz Wo. 1084.
.srapin^loHis Tiil'itllnc c. vaginato, vaginis oblongis,
aculis; pseudobulbis ovnlihus in articiilnruiu apicibliS, fultis a
■Ovis ramis, axillaribus in vaginis, fo, biuis, oblougis, aculis;
11. aggiegatis, peil. lir. longiorihus, p, ph. e. oblongis aculis,
p. ph. i. auguitioribus, euneatisj II». uaguioulato, ungue caua-
856
liculato, apice biloba, intcrjccto callo clcvato, laminae antc-
rioris obfusc trilobac margine subdenticulatac basin transgre-
diente.
Die Sc. pendula Popp, hat eine ganz verschiedene Lippe.
Man könnte auf den Lippenban eine neue Gattung gründen,
wenn nicht dieses Uebcrgrcifcn der einzelnen Abtheilungen der
Lippe häufig in scheinbar natürlichen Gattungen vorkäme
(Plcurolhallis).
Peru: bei Chicoploya. 1797. Puiiz.
S. leucantha c. laxis, teretibus(?) articulatis, in articu-
lorum apieibus foliosis, fol. oblongis, apice basique attenua-
tis, apice inaequaliter bilobis, fl. aggregatis, p. ph. c. ob-
longis, in apice acutis, p. ph. i. ligulatis, basi ciuicatis, Ib.
a basi louge euncata in laminam rotundain dilatato , basi lo-
bulato, canaliculato ; gy. clavato.
Durch die Gestalt der seitlichen, inneren Hüllblätter von
S. ufßnis Popp, und rosea Hook, unterschieden.
JWcrida. Sept. 1846. Funk und Sc hl im No. 1185.
S. rulierrim» LindJ. ? ß. aurca c. fusiforinibus, squa-
matis, fo. 2 — 3 in articulorum apieibus, lineari-lanccolatis,
emargijiatis, ped. bracteis acuininalis longioribus, p. ph. 5
ovatis acutis, Ib. oblongo, margine multilobulato, lobis latcra-
libus crectis, callis 2 carnosis in disco.
ßlüthen goldgelb.
Tovar in Columbicn in hochgelegenen Wäldern. Juni,
Juli. Moritz No. 861.
Ornithidium serrulatum Lindl.? ß. acuminalum: p.
ph. e. acuminatis; Ib. in disco bicornuto.
Merida, Moritz No. 1077. 1078. Funk und Seh lim
No. 853.
857
Cnmeritlinm laiicifoHum caulc simplici, i'o. distichis,
basi vnginantibus, lincari-lanceolatis, acumiiiatis, pcrgame-
neis, 11. axillaribus, solitariis, p, pb. 5 lanceolatis , acutis,
II». brcviter unguiculalo, eallo magno obluso a basi ad medium.
Blütben ,, weiss, mit violetter Lippe."
Venezuela: Merida, 0500'. Sept. 1846. Funk und
Schi im No. 761.
C grnmiiiifolium caulc simpliei, nunc ramoso ; a priori
diversuin II». ablongo, nunc acuto, nunc obluso, ecalloso.
Isochilus graminifoliiis II. B. Ivth. Voynge. 1. t. 78!
L.O. 112.
.Popajan. Humboldt und Houpland!
Angraccum Scllowii canlescens, c. volubili, l'o. lanceo-
latis, pugionil'orinibus, crassis, brevibus, radieibus velatis
crassis, clongatis, sp. tenuibus — ll-lloribus, radieibus op-
positis, br. ovatis, acutis margine cellulis prominulis microsco-
pice denticulalis , p, pb. e. lanceolatis , acutis, p, pb. i. linea-
ribus, acutis. Ib. ovali, anticc acuto, calcare labelli lamina
sublongiore, divaricato, recto.
Brasilien. S c 1 1 o \v !
A. Wetgeltl canlescens, radieibus velatis funiformibus
inliicatis obsitum, pcd. produetis papillis pluriinis acutis ob-
sitis , inullilloris, br. ovatis, acutis, lloribus miuutis, p, pb. 5
ovatis, acutis, Ib. oblongo , acuto, calcare cvlindraceo, apice
inllato, cum labello apice subparallelo , androclinio membra-
naeco , bialato.
Surinam. We igelt.
A. Schicuci canlescens, elongalum , subllexuosum , radi-
eibus velatis crassis, obtusis, i'olioruin vaginis validis, ner-
vosis, fo. oblongis, acutis, brevibus, sp. multilloris, ascen-
dentibus, parvilloris, br. ovatis, acutis, denticulalis, p. pb. b
859
lanceolatis, acutis, Ib. late transverso trilobo , lobo medio
producto, acuminato (apice nunc bifido), lobis lateralibus acu-
tis latis; calcare saccato, incurvo, brevi labelli lamina bre-
viore.
Vom verwandten mtcranthum — welches We igelt und
Kappler in Surinam sammelten — durch Lippe nebst Sporn
hinlänglich verschieden.
Mexico. Schiede. Daselbst bei Xalapa: Ehrenberg.
Leibold.
A. Poeppigii caulescens, c. vagiuis nervosis foliorum
decisorum obtectis, radicibus velatis fuuiformibus , nunc ra-
mosis, spicis parvis, nunc gemiuis, 7 — 8-floris, rhachi
crassa, br. ovatis, acutis, p. ph. 5 oblongis, acutis, sub-
aequalibus, Ib. ovato, antice obtuse trilobo, coruu cum labello
rectangulo, obtuso, ovarii dimidium aequante.
Sowohl udngraecum Poeppigii, als Sellowii unter-
scheiden sich von dem mir vorliegenden A. aphylhtm Thouars
durch geraden Sporn und kleinere Bliithe.
Cuba. April 1824. („Limodorum.") Pöppig.
Orchldiographische Beiträge,
von
H. G, Reichenbach fil.
(Fortsetzung v. Linn. XIX. p. 369—379. u. Linn.XX. p. 673 — 696.)
40. Habenaria siuiensis (§. 1.) spica densiflora, p. ph.
e. suprerao lanceolato acuto trinervi, lateralibus ovatis, acu-
tis, obliquis, 5-nerviis, supremum superantibus, p. ph. i. bi-
partitis, partitione superiore lanceolata, acuta, inferiore bi-
loba, lobis acutis, Ib. pendulo tripartito, partitionibus latera-
libus linearibus acutis, media ligulata , apiceui versus latiore,
apice iufiraa obtuse trilobulata, calcare cyliudrico, obtuso,
ovario breviore, antherae loculis divaricatis, caualibus caudi-
cnlaribus porrectis, ineurvis, stigmatis brachiis apice retusis,
brevibus.
10" hoch; 4 längliche, zugespitzte BLättcr, darauf 5
kurze, scheidige, zugespitzte; auf der Aussenfläche uud am
Rande mit vielen weichen, zugespitzten "Wärzchen besetzt.
Blüthen so gross, wie die der Plalanthera dilatata.
Simen. August, Sept. 1832. Rüppel. (Frankfurter
Museum.)
860
41. M. platyauthera (§. 2) spica dcnsillora, p. ph. e. ob-
lougis, acutis, p. ph. i. laiiceolatis , inferne obtusangulis , Ib.
tripartiti lamina indivisa quadrata, partitionibns linearibns
angustissimis acutis, lateralibus divergentibus, calcare cylin-
draceo infra inflato, nunc incurvato, ovario longiore, gy. la-
tissimo, tenui, loculis niarginibns extcrnis impositis, proces-
subus caudicularum brevibus, stigmatis brachiis parieti inter
antherae loculos incumbentibus, supra acutis, infra clavatis,
retusis.
Die zwei vorliegenden Exemplare etwas über fusshoch,
die untersten Scheiden zugespitzt. 4 lanzettlich- zugespitzte
Blätter. Deckblätter lanzettlich, zugespitzt, etwas länger als
Fruchtknoten. Die ganze Pflanze kahl. Farbe der äusseren
Blüthenhülle im trocknen Zustande hellbräunlich, innere Hülle
und Lippe dunkelbraun, vielleicht erstere weiss, letztere öl-
griin. Blüthengrösse wie bei Pialantliera chloranlha.
Siinen. August, Sept. 1832. Rüppel. (Frankfurter
Museum.)
42. ©isperis crassicaulis caule tereti, crassiusculo, valido,
basi vaginato, medio uuifolio, fo. oblongo, acuto, cordato,
nunc iini-, nunc bifloro, br. oblougis, acutis, concavis , fl.
erectiusculis, p. ph. supremo cum p. ph. i. galeato, supremo
liueari acuto, obsolete 3-nervato, p. ph. i. ovatis, concavis,
lateralibus externis, oblougis inter medium et basin dimidii
inferioris saccatis, sacculo niinuto , mamillari, Ib. triangulari
uuguiculato , rcplicato cum appendice ligulato, apice retuso,
nunc eniarginato, imo bidentato , complicato.
Helm scheint gelblich, äussere, seitliche Hüllblätter weiss.
3)Pterygodium bijlorum" Höchst, in scheda.
Ich habe den höchst unpassenden, speciellen Namen ver-
worfen, da er meines Wissens nirgend durch Beschreibung
legitimirt, keincu Anspruch auf Geltung hat; ich habe mehr
861
ein- als zwciblüthige Exemplare gesehen, nachdem die Pflanze
mir sehr oft vorgekommen ist.
In der mittlem Bergregion zwischen Enschedcap und
Schoata Abyssiniens. 6. Aug. 1838. Sehimper. Scct. 11.570.
43. Goodyera Schlechtendaliana c. pilis puhcrulo, basi
folioso, foliorum vaginis amplis, in petiolos attenuatis, fo.
ovatis, acutis (lituris transversis albidis (?) nunc interruptis
pictis), vagiuis 2 in caule membranaeeis, lanceolatis, bracteis
similibus ovariis brevioribus^ spica paueiflora (5), ovario pu-
berulo, p. ph. e. subacqiialibus lanceolatis subacutis, p. ph. i.
angustioribus, curvatis, obtnsis, Ib. saccato, intus papiliis
filiformibus obsito, apicc in laminam subaequilongam laneeo-
latam, carinis 3 longitudinnlibus asperam producta; rostello
bicuspidato.
Unstreitig nähert sich die Pflanze der Georchis , allein
in einer mir so bekannten Gattung getraue ich mir das unbe-
dingte Urlhcil zu , dass auf ein paar Längere Spitzen des Ro-
stellum eine Trennung gänzlich unpraktisch wäre.
Bliithen etwa so gross, wie die einer recht üppigen Spi-
ranthes aestivalis.
Möchte der Name dieser schönen Pflanze als ein Zeichen
gelten der Dankbarkeit und Verehrung gegen den Herausgeber
dieser Blätter.
Japan. Göring.
44. Asarca Berteri p.ph. snpremo oblongo acuto, p. ph. i.
subaequalibus brevioribus, lateralibus externis lanceolatis elon-
gatis apice incrassatis, Ib. trilobo, lobis lateralibus subqua-
dratis, lamellis 2 — 3 integris cum nervo medio divergentibus,
disco pauciappendiculato, lobo medio porrecto, ligulato, ob-
tuso , margine verrueoso , disco prope nudo.
Am Berg Leon Rencagna in Chili. 175. Bertcro.
862
45. A. plaf yantha p. ph. e. suprcmo obovato obtuso , late-
ralibus ovato-lanceolatis, apice attenuatis, incrassatis, p. ph.
i. obovatis, cuneatis, ima basi nunc varicosis, Ib. trilobo,
phyllis externis duplo breviore, lobis lateralibus transverse
oblongis, crista transversa, ramosa, signatis, lobo medio lan-
ceolato, obtuso, papulis lanceolatisj aliis furcatis, aliis in-
tegris.
Ueber fusshoch, viel- und (nach Angabe des Sammlers)
weissblüthig.
An bewaldeten Felsen der Hügel Quillota in Chile. Oct.
1829. Bertero. 915. Chile, Pöppig.
Anm. Herrn Professor Lindley's Muthmassung über
A.sarca glandulifera kanu ich nach Originalen bestätigen:
die inneren, seitlichen Hüllblätter sind am Grunde dicht be-
warzt. Die citirte Abbildung lässt viel zu wünschen übrig.
46. Chloraea Besser! p. ph. supremo lanceolato acuto,
lateralibus oblongis, apice obtuse dilatatis, membranaceis, p.
ph. i. oblongis, obtusis, basi cuneatis, venis a basi usque
supra medium callulis parvis obsitis, Ib. oblongo, subacnto,
nunc obscurissime trilobulato , cristis variis a basi ultra me-
dium: marginalibus falcatis, interjectis callulis sessilibus, la-
mellis]mediis nunc falcatis, nunc quadratis, in margine supre-
mo verrucosis.
Hoch, wenigblüthig. Blüthen so gross, wie die der Chlo-
raea nudilabia. Die 3 äusseren Hüllblätter im trocknen Zu-
stande bis auf die erweiterte Spitze der seitlichen stark zimmet-
roth.
Chile. Besser.
47. Ch. Sceptrum p. ph. e. oblongis, obtusiusculis , sub-
aequalibus, homodermaticis, p. ph. i. brevioribus latioribusque
obtusis, basi cuneatis, Ib. breviore manifeste trilobo, lobis
obtusatis, crenatis, medio producto, nervis in ima basi cristis
863
crenatis, hinc usqne ante apicem papillis filiformibus crista-
tis, venis in lobis lateralibus nunc varicosis.
Ueber 2 Fnss hoch , Aehre viel - und dichtblüthig.
Chile. Besser.
48. Ch. heteroglossa p. ph. e. oblongis, apice angusta-
tis, obtusis, lateralibns apice incrassatis, p. ph. i. oblongis,
obtusis, cuneatis , venis a basi ad medium varicosis, nunc
cristigeris , Ib. cuneato, subsessili, trilobo, lobis lateralibns
rotundatis, crenatis, medio producto obtuso grosse serrato,
venis 7 racdianis basi carinatis, demum usque supra medium
callis filiformibus suberectis obtusis obtectis, venis loborum
lateralibus cristis adnatis interruptis obtectis, pagina labelli
inferiore hinc inde callosa.
Niedrige, kräftige, wenigblüthige Pflanze.
Chile. Philippi.
49. Ch. Philippii p. ph. 5 lanceolatis acuminatis omni-
no membrauaceis subaequalibus, Ib. trilobo longe nnguicu-
lato, lobis lateralibus rotundatis, medio lauceolato, acuminato,
margine nunc denticulato, labelli pagina papillis brevibus fal-
catis oblecla.
Eine niedrige Pflanze, mit kurzen Blättern. — Der in
der Jugend mindestens kopfige Blüthenstand wenigblüthig.
Verwandt mit Ch. aurantiaca, aber durch die zugespitzten,
seitlichen Hüllblätter sehr verschieden. Blüthen scheinen
weiss.
Chile. Philippi.
50. Ch. prodigiosa p. ph. supremo oblougo, acuto, cu-
neato, lateralibus angustis, acutis, apice incrassatis, p. ph.
i. oblongis, cuneatis, Ib. obsolete trilobo, lobis lateralibus
obtusatis abbreviatis, antice serratis, medio producto oblongo
serrato dentato , papillis falcatis longis gracilibus per medium,
verrucis paucis in lobis lateralibus; crista polydactyla in basi ;
864
lamellis clavatis brevibus et clongatis in paginae infe-
rioris parte media anteriore.
Alle Adern dunkel.
Chile. B essler. XLIX.
51. Ch. unguis cati p. ph. e. lanceolatis, elongatis, au-
gustis, apice subacutis, non incrassatis, p. ph. i. latioribus,
brevioribus, subobtusis, basi varicosis, Ib. trilobo, lobis late-
ralibus rotundatis, crenulatis , intermedio prodneto, obtusato
grosse serrato, cristis basilaribus subsessilibus, diseoideis fal-
catis, acutis copiosis, verrucis rotundis planis in apice la-
belli.
Hoch, viel- und dichtblüthig, verwandt mit af Jinis 3 fal-
lax } prodigiosa.
Chile. P h i I i p p i.
52. Ch. venös» p. ph. e. oblongis, obtuse acutis, p. ph. i.
oblongis acutis, basi euneatis, brevioribus, Ib. obloiigo obtuso,
obsolete obtuse trilobo, bene unguiculato, callis labelli in basi
et juedio triformibus , nunc falcatis, nunc lamellatis (in late-
ribus), nunc produetis laneeis (apice nunc 3-dentatis).
Bliithenhülle prächtig, durch dunhles Adernetz ausge-
zeichnet. Kräftig, wenig- und grossbliithig.
Chile. (Sammler mir unbekannt.)
53. Bolbophyllum unguiculatum psb. squamis obtectis^
fo. solitario, oblongo, basi et apice attenuato, ped. solitario,
erecto, basi squamis vaginantibus apice laneeis vestito, sp.
pluriflora, br. lanceolatis, cuspidatis, p. ph. e. lanceolatis
subacutis, lateralibus obliquis, p. ph. i. oblongis euneatis
multo minoribus, Ib. ligulato, unguiculato, basi cordato, apice
obtuso.
Java. Schierbrand.
54. Phalaenopsis eq.iestris fo. oblongis, euneatis, ped.
ex axillis squamarum vetustarum exortis, teretiusculis, 3-
865
vagiuatis, nunc ramosis, supcrne flexuosis, br. minimis, acu-
tis, p. ph. e. oblongis, acutis, p. ph. i. obovatis, acutis, Ib.
tripartito , partitionibus Iateralibus lunatis, obtusis, divarica-
tis, intermedia oblonga apice in apiculum retusum attcnuato,
callo postice bilobo in basi.
Stauroglottis equestris Schauer ! Act. Leop. XIX.
Suppl. 432.
Manilla. 10/31. Meyen.
55. Angraecuin Guyonianuui caulescens, radicibiis ve-
latis crassissimis dense obsitum, r. gracillimis radicibiis bre-
vioribus, multifloiis, br. hyalinis, ovato-cuspidatis , fl. hyali-
nis, p. ph. 5 lanceolatis, acutis, Ib. oblougo, obtuso, nunc
apiculato, imo subtrilobo, calcare subaequilongo filiformi sub-
acuto.
iiWicrocoelid!'' Hochstetter. Sect. 2.
Wahrscheinlich, nur wenig gesammelt, da mit geschrie-
bener Etiquette ausgegeben und von mir nur einmal ange-
troffen.
Abyssinien, an der Seite der Berge unter Dscheladscha-
rem gegen den Fluss Tacaze auf Bäumen. Mai 1840. U. J.
1842. Schimper.
56. Iässochilus Rüppelii r. multifloro ( — 20), p. ph. e.
oblongis, acutis, basi cuneatis, 5 — 7 nerviis, p. ph. i. tri-
plo latioribus, ellipticis, acutis, 13 -nerviis, Ib. trilobo, lobis
Iateralibus triangulis, obtusis, erectis, lamina inter utrumque
in calcar extinctoriiforme, obtusnm producta; lobo medio fla-
belliformi, obtuse acuto, nervis 3 mediis cristigeris, gy. brevi,
semitereti, dorso carinato.
Blätter länglich, zugespitzt, mit besonders starken Ner-
ven, beinahe fusslang, bis 2" breit. Deckblätter länglich,
zugespitzt , 3 — 5mal kürzer , als der gestielte Fruchtknoten.
22r Bd. 7s Heft. 55
866
Blüthen so gross, wie bei Liss. strepfopetahts. Aeussere
Hüllblätter erscheinen olivengrüu, innere gelb oder röthlich?
Antherendeckel oval, nach vorn zugespitzt; Pollenhalter Läng-
lich-viereckig,
Am Wege von Halei bis Temben. Mai bis Mitte Juni
1832. Rüppel. (Frankfurter Museum.)
57. Eulophia auyssiuica fo. geminis oblongis acutis
basi petiolatis cuueatis, pedunculo valido, vaginato, vaginis
apice libero lanceolatis acutis, spica pluriflora densa, bracteis
lanceolatis acutis ovariis nunc longioribus, alabastra exceden-
tibns, p. ph. e. subaequalibus ellipticis acutis, p. ph. i. nunc
brevioribus , Ib. ima basi cornuto, trilobo , lobis lateralibus
semiovatis, medio producto oblongo apice apiculato, lamellis
4 longitudinalibus a labelli basi ad medium, gv, brevissimo
postice apiculato.
„Orthochilus abyssinicns Höchst. 1700. (Schimperi
„iter abyssinicum sect. tertia) n. g\ Orchidearum tnter Li-
„modorum et Cephalantheram intermedium ut videtur. —
„In pratis paludosis moutanis prope „Adele Schum Eschet."
„25. Juli 1840."
Ich bemerkte an dieser Pflanze eine seltsame Eigenthüm-
lichkeit: die Caudicula ist unter den Pollenmassen vierfach,
theilt sich dann in 2 Schenkel und diese einen sich wieder
über der Glandula. Ein ähnlicher Fall begegnete mir bei
Aceras speciosa. An einem, Herrn Geheimen Rath Link
gehörigen Exemplare traf ich ein viscinöses Verbindungsband
zwischen den beiden Caudiculis. Mit Eulophia scheint mir
es zu stehen, wie mit Angraecum; erst nachdem es gelun-
gen sein wird, die meisten Arten in Bezug auf diese Organe
zu untersuchen , wird ein Urtheil freistehen.
Man vergleiche einmal die Pollinia der Abbildung von
Eulophia lurida, die Herr Prof. Lindley gab, und die
£67
Pollhiia der Eulophia virens des wackern Rungiah in
Wight Icones! Man wird staunen. Auch Oncidium zeigt
unendliche Verschiedenheiten {Oncidium Lanceanum und On-
cidium Baueril), die Gattung scheint aber so natürlich, dass
man nicht wagt, sie zu theilen.
Au der Blüthe zeigt sich etwas goldgelber Schimmel. Ob
wohl der Veraulassuug gab zu einer Verwechslung mit Pol-
len, wodurch der mir ganz unerklärliche Vergleich mit Li-
modorum entstand?
55*
lieber die Gattung Pisonia Pluin.,
von
D. F. L. v. Schlecht endal.
achdem ich im einundzwanzigsten Bande der Liimaea einige
II. Art. Besonderes.
N
allgemeine kritische Bemerkungen über die Gattung Pisonia
gegeben hatte, und nun mit der Fortsetzung dieser Arbeit,
welche sich mit einer kritischen Musterung der einzelnen Ar-
ten beschäftigen sollte, beschäftigt war, erschien der drei-
zehnte Band des Prodromus von DeCandolle, in welchem
Professor Choisy die Nyctaginecn und also auch die Gat-
tung Pisonia bearbeitet hatte. Ich wurde dadurch genöthigt,
meiner Arbeit eine andere Form zu geben, welches ich um
so lieber that, als ich wohl einsah, wie gering das mir zu
Gebote stehende Material, sowohl rücksichtlich der Zahl der
Arten, als auch der Beschaffenheit der Exemplare nach, war,
und sie in eine kritische Beleuchtung der im Prodromus auf-
gestellten Arten umzuarbeiten, wobei ich auch noch die Ab-
handlung, welche Choisy über die Familie der Nyctagi-
ncen im ersten Theile des 12ten Bandes der Memoiren der
Genfer physikalischen und naturforschendeu Gesellschaft
publicirt hatte, zu benutzen wünschte. Nachdem ich diese
869
durch die Güte meines verehrten Freundes Prof. Kunze er-
halten, sah ich , dass ich hierin weiter nichts für meinen Zweck
finden könne, und mich also allein an den Prodromus zu hal-
ten habe.
Der Resultat dieser Musterung wird ein wenig befriedi-
gendes sein, da es vorzüglich nur die Mangelhaftigkeit uuse-
rer Kenutuiss über diese exotische , aber weit verbreitete und
in ziemlicher Menge der Individuen auftretende Gattung auf-
deckt, und besonders für diejenigen, welche sammelu, die
Aufgabe stellt, sehr genaue Untersuchungen über diese, durch
vielgestaltige Blattbildung, Trennuug der Geschlechter und
dadurch herbeigeführte Verschiedenheit derj Geschlechtstheile
schwierige Gattung, besonders durch Studium der Frucht- und
Blüthentbeile , anzustellen.
Die Zahl der in dem Prodromus aufgezählten Arten be-
trägt 24 gut gekannte , 7 weniger bekannte und 12 ganz un-
bekannte, zum Theil unter demselben Namen vorkommende,
meist aus Gärten publicirte und sehr kurz diagnosirte Arten.
Dass sich Choisy weder die Ansicht der von Desfontai-
nes aus dem Pariser Garten beschriebenen, noch der von
Link im Berliner Garten unterschiedenen verschaffen konnte,
ist zu bedauern, da die an und für sich durch die nahe Ver-
wandtschaft ihrer Arten schwierige Gattung dadurch noch
mehr Unsicheres erhält. Diese bedeutende Artenzahl lässt
das Material, welches mir zu Gebote steht, obwohl ich das
Berliner Königl. Herbarium benutzen konnte, als sehr gering
erscheinen, und es ist mir daher nur möglich, über einige,
keineswegs aber über alle Arten zu sprechen.
Was zunächst die Eintheilung der Gattung betrifft, so
hat Hr. Choisy zuerst die Arten in solche getheilt, welche
einen Caulis aculeatus, und in solche, welche einen Caulis
870
inermis haben, und diese letzteren sind weiterhin nach ihrem
Varterlande zusammengestellt. Die Bezeichnung Caulis acu-
leatus ist wohl nur ausYersehen, oder weil Linne die erste
ihm bekannt gewordene Art, zum Unterschiede von seiner
zweiten Art P. inermis , als P. uculeata bezeichnete, als
TJeberschrift der ersten Abtheilung gewählt, da derYerf. ganz
richtig bei den einzelnen Arten von Spinis spricht, welche
diesen Gewächsen nur zukommen, und worüber wir schon im
allgemeinen Theile etwas gesagt haben. In dieser ersten Ab-
theilnng befinden sich zwei Namen: P. aculeata L. und P.
villosa Poir. Jene aus dem tropischen Amerika zuerst be-
schrieben, dann aber auch von Mauritius, von Timor, den
Philippinen , so wie vom Festlande Ostindiens angegeben.
Diese nur ans Ostindien bekannt, zuerst von Sonnerat nach
EuropcT, gebracht und von Choisy nnr im Boissier'schen
Herbar, von Lemann im Calcuttaer Garten gesammelt, ge-
sehen. Der Verf. fragt, ob diese, nur durch ihre Villosität
unterschiedene Art von der nach ihm durch die ganze Tro-
penwelt verbreiteten Art zu trennen sei. Wir finden im Hb.
Willd. n. 7119. unter dem Namen „Pisonia Georgina*),
caule aculeato, racemis terminalibus et axillaribus. Hab. in
Iudiis 1>" Exemplare von Klein, und eins von Roxburgh
unter dem Namen 33Tragularia horrida K.", welche Dr.
Klotz seh für Pis. villosa Poir. erklärt. Der Name Tra-
gularia ist, wie man aus Roxb. Fl. Ind. II. p. 217. sehen
*5 Name nebst Diagnose, von "Willdenow's Hand geschrieben,
befinden sich auf dem weissen Zettel des blauen Umschlags,
welcher die Art einschliesst. Es ist deutlich zu sehen, dass
Willdenow diesen Namen, nachdem er einen früher daselbst
befindlichen wegradirt hatte, aufgeschrieben hatte, und es lässt
sich noch erkennen, dass der wegradirte Gattungsname Geor-
gina gewesen sei.
871
kann, toh König- gegeben, und hat wohl auf die Stacheln
und auf das netzartig Verstrickende der Pflanze an ihrem na-
türlichen Standorte Bezng. Bei den Klei n'schcn Exemplaren
befinden sich zwei Zettel. Der eine enthält folgende Be-
schreibung:
„No. 225. Polygam. Dioec. Flos §. Calicis loco sqna-
mae 3 lauceolatae iniuimae. Cor. campaniilata limho 5-lido.
laciniis lanceolat. Slam. Fil. 7 — 8 corolla duplo longiora,
filiform. Anthcrae globosae. Pistil. Germcn ovat. minimiim.
Styl, subnlat. Stigma penicilliforme. Flores in fasciculo late-
rali terminaliqiie."
„Flor §. Calicis squamae 2 — 3. Cor. 1 petala, cy-
lindracea, ore 5-dentato. Pistill. Germ, ut in $ sed majus,
Styl, et Stigma ut in ?. Pericarp. Capsula cylindrica 1 -
locular. i-sperm. 5-angiilar. Angulis muricatis. Flores pa-
nicnlat. ut in $."
„Frutcx ramosissim. Ramis teretibus subtomentos. de-
cussatim acnleat. Aculeis sparsis subopposit. recurvat. Folia
sparsa aggregata, breviter petiolat. elliptiea, integerrima, to-
mentos."
„Inter sepes frequentissimus Trinconomale. Jan. 27;
1796."
Der andere Zettel enthält nur folgende Worte : „774. Po-
lygam. Dioecia. Fl. Octandr. Puddali. Jan. 2, 1800. Mu-
ruwali Tarn."
Dieselbe Pflanze befindet sich in einem aufgeklebten
Fxemplar im Berliner Gcneral-Herbar mit dem Namen „Geor-
gina dume/orum Willd." bezeichnet. Es deutet dies auch
dahin (vergl. auch die Note oben), dass Willdenow diese
Pflanze, auf Klein's Angabe wahrscheinlich gestützt, früher
für eine eigene Gattung gehalten, später aber diese Ansicht
geändert habe.
872
Wahrscheinlich ist auch die im DC. Prodr. unter den
Species omnino ignotae aufgeführte , mir dem Namen nach
gekannte P. Georgina Wall. Cat. Ind. or. n. 6768. dieselbe
Pflanze.
Will man diese ostindische Pflanze mit der P. aculeata
L. vergleichen, so mnss man zunächst erst die Linne'sche
Pflanze, welche er nur ans den Antillen und Südamerika
kannte, vollständig ermitteln, wozu theils die vorhandenen
älteren Beschreibungen und Bilder, theils die Exemplare in
den Herbarien dienen werden, doch ist in den Herbarien, wel-
che mir zu Gebote gestanden haben, dieser, wie es scheint,
sehr gemeine Baum nur selten in guten und bis auf die Frucht
vollständigen Exemplaren zu sehen. Choisy hat den Wohn-
bezirk dieser antillanisih- amerikanischen Pflanze durch Auf-
nahme abweichender Formen bedeutend erweitert, und es fragt
sich daher sehr, ob alle die von ihm dahin gerechneten For-
men auch wirklich sich mit jener vereinigen lassen.
Wir ziehen , um ein Bild der P. aculeata zu erhalten,
die Beschreibungen derer, welche die Pflanze an Ort und Stelle
beobachteten, allen übrigen derer vor, welche sie nur in
Europa in trocknen Exemplaren beobachteten, und werden
dazu noch die in den botanischen Gärten vorkommende P.
aculeata in den Kreis der Betrachtung ziehen, da Choisy
diese auch nicht gesehen hat. Wie es scheint, kommt die
Pflanze in den Gärten nicht zur Blüthe, weil man sie nicht in
dem Umfange wachsen lässt, wie sie es bedürfte, um bis zu
der Bildung der Blumen zu gelangen, aber das zeigt sie we-
nigstens, dass die Blätter in ihrer Breite und Länge sehr wan-
delbar sind, und ihre Form nur sehr allgemein genommen
zu Unterschieden benutzbar ist. Ob Miller die Gartenpflanze
blühend gesehen habe , geht nicht mit Sicherheit aus seinen
Angaben haben, man kann es nur vermnthen, weil er über
873
die Verschiedenheit der Geschlechter an den ans Saamen ge-
zogenen Gartenpflanzen ausführlich spricht.
Jacquin's Beschreibung, welcher ohne Bedenken die
Citate von Plumier, Brown, Sloane und Pluckeuet
beigefügt sind, schildert uns die Pflanze als einen nicht zier-
lich aussehenden, durch runde und zurückgezogene Zweige
ohne weiteres Stiitzmittel klimmenden Baum, der mit aus den
Achseln, daher gegenständig hervortretenden , starken, pfrie-
menförmigen, zugespitzten , rechtwinklig auf den Zweigen ste-
henden, aber an der Spitze herabgebogenen Stacheln besetzt
ist. Die ovalen, spitzen Blätter sind ganzrandig, kahl, ge-
stielt und gegenständig. Die doldentraubigen Blüthentrauben
überragen die Blätter nicht, und befinden sich in den Blatt-
achseln oder an den Zweigspitzeu , verlängern sich aber beim
Fruchttragen stark. Die Blumen sind klein und zahlreich,
gelblich -grünlich, und werden, wenn sie endständig auf einem
Zweige des Blüthenstandes stehen, von 3, wenn sie seitlich
stehen, nur von 2 Bracteen gestützt. Stets ist diese Pflanze
diöcisch, so dass die männliche Pflanze in ihrer Blume zwar
ein Pistill enthält, das jedoch nur einen kurzen, aufrechten
Griffel und eine pinselförmige Narbe hat, aber keine Frucht
bringt , während in der weiblichen Blume das Pistill einen
fadenförmigen Griffel hat, der doppelt so lang als die Blume
ist, und sich mit einer 2 -spaltigen, zurückgeschlagenen Narbe
endet; aus welcher dann eine ovale, 5- eckige Frucht ent-
steht, die an ihren Ecken mit einer einfachen Reihe stumpfer
Zähnchen besetzt ist. Sonst unterscheiden sich noch die Blu-
men der verschiedenen Geschlechter dadurch, dass die männ-
liche Blume einen trichterförmigen Kelch (Corolle bei Jacq.)
besitzt, dessen halb 5 -spaltiger Saum fast runde, zugespitzte,
offenstehend -zurückgeschlagene Zipfel hat, und 5 — 8 (ge-
wöhnlich 6 — 7) haarfeine, aus dem Kelche laug vorstehende
874
Staubfäden, mit fast rundlichen, zweiknöpfigen Antheren. Bei
der weiblichen Blume ist dagegen der Kelch röhrig, mit fünf-
zähnigera , spitzem Saum (ohne Staubgefässe? Ja c quin er-
wähnt sie nicht) und fällt ab.
Jacquin's Beschreibungen haben wir im Allgemeinen so
richtig und zuverlässig gefunden, dass wir auch hier auf die-
selbe vertrauen, und nur bedauern, dass die Beschreibung
nicht noch vollständiger und ausführlicher gehalten ist.
Vergleicht man hiermit die Beschreibung bei Sloaue,
dessen Abbildung, wie häufig, von geringem Werthe ist, so
ergiebt sich, dass seine Pflanze einen Stamm von der Dicke
eines Schenkels hat, der, mit leicht brauner, glatter Rinde
bekleidet, eine Höhe von ungefähr 8 — 9 Fuss erreicht, sich
mit seiner Spitze wieder abwärts biegt, da er schwach ist,
wenn er nicht von benachbarten Bäumen getragen wird , wel-
che er zuweilen rund umbiegt. Die Blumen erscheinen vor
den Blättern, überall an oder nahe an den Spitzen der Zwei-
ge, mehrere beisammen auf kurzen, ästigen Stielen, sie sind
klein, von grünlich- gelber Farbe, mit 5 kleinen Spitzen,
enthalten weisse Staubgefässe und riechen wie Sambucus.
Später verlängert sich jeder einzelne Blumenstiel, und trägt
eine längliche, gefurchte, rauhe, nackte, braune Frucht, wel-
che durch kurze, vorstehende, haakige Spitzen (wie hei dgri-
monia, aber kürzer) stechend sei. Nach vollendeter Frucht
erscheinen die Blätter an den Spitzen der Zweige auf 3/4 Zoll
langen Stielen, selbst 2*/% Zoll lang und l1/^ Zoll in der
Mitte breit, von dunkelgrüner Farbe. Wächst überall in den
"Waldgegenden der Savannen oder des niedrigen Landes.
Es fehlt in dieser Beschreibung allerdings viel, und es
ist ein Uebelstand, dass in jeder der beiden Beschreibungen
über Verhältnisse gesprochen wird, die in der andern gar
875
nicht berührt sind; aber es scheint doch, dass die Beschrei-
bung der Frucht nicht ganz übereinstimmt, denn dass dieselbe
mit Hakenstacheln und mit stumpfen Zähnchen variirc, kann
man nicht glauben. Da nun Gärtner eine Frucht von Pi-
sonia aculeata aus der Banksischen Sammlung mit zwei
Reihen von Hakenstacheln an jeder Kante beschreibt und ab-
bildet*), so weiss man wieder nicht, ob die Pflanze von
Sloane auch ebenso je 2 Reihen gehabt habe. Von einer
klebrigen Absonderung sagen alle diese Schriftsteller nichts,
da aber Miller die Frucht seiner P. aculeata als eine ge-
furchte, 5 -eckige, klebrige Kapsel, die mit kleinen, krummen
Dornen bewaffnet ist, beschreibt, so kann man in dieser wie-
derum eine eigene Art sehen, besonders weil er noch sagt,
was die vorhergehenden nicht erwähnen, obwohl Jacquin
die beiden Geschlechter sehr genau angesehen haben muss,
dass die Pflanze in ihren verschiedenen Geschlechtern ein
ganz verschiedenes Wachstlmm zeige (so verschieden, dass
man die Individuen für verschiedene Arten halten könne), und
dass in der weiblichen Blume der Griffel länger als die Blume
ist, und mit 5 länglichen, ausgebreiteten Narben gekrönt sei.
Es ist zu bedauern, dass keiner der neueren Reisenden
und Sammler die Entwickelungsweise der Frucht beobachtet
habe; da die Stächelchen oder Haken erst später an der
Frucht entstehen, so könnte es wohl sein, dass verschiedene
Alterszustände die verschiedenen Beschreibungen hervorgeru-
fen hätten, obwohl dies nicht sehr wahrscheinlich ist, da im-
mer der reife Saame beschrieben wird. Ebenso wissen wir
nicht genug von dem Stigma, von welchem ich fast zu glau-
0 Link Enum. alt. I. 353. fragt auch, ob die Gartenpflanze die
ächte Linne's sei, und ob die von Gärtner abgebildete
Frucht einer verschiedenen Species angehöre.
8T6
bcn geneigt bin, dass es bei derselben Pflanze variire, so dass
das pinselförmige, das 5-strahlige und das 2 -spaltige Stig-
ma auf einer Pflanze vorkommen könnten. Meine frühere
Ansicht, dass bei dieser Gattung nur ein pinselförmiges Stig-
ma vorkomme, war unrichtig, und es scheint, nach den Ab-
bildungen zu urtheilen, als wenn noch mehr Formen von
Narben vorkommen, als die eben genannten.
Auf alle diese Verschiedenheiten haben die Systematiker
aber nicht Rücksicht genommen, sondern alle diese Pflanzen
vereinigt; ja Choisy hat noch mehr Formen hinzugezogen,
indem er eigentlich alle Pisonien mit Stacheln in eine Art
zusammenzieht, aber zunächst müssen die von Sieb er aus
Mauritius (jNo. 76.) ausgegebeneu Fruchtexemplare getrennt
werden, denn diese lauggezogene, unten verschmälert zulau-
fende, kurzbehaarte Frucht, die an ihren Kanten mit einer
zum Theil doppelten Reihe kurzer, conischer, aber mit einer
Drüse (von schwärzlicher Farbe) geendeter Stächelchen be-
setzt ist, gehört, selbst wenn auch soust noch mehr Ueber-
einsliinmung in den übrigen vorhandenen Theilen herrschte,
gewiss nicht zu einer der amerikanischen Formen. Vorläufig
bezeichne ich sie als Pisonia Sieberi. Die andere, aus Mau-
ritius von Sieb er (II. n. 358) gesammelte, auch von Choisy
zu P, aculeata gezogene Pflanze ist von der eben dahin ge-
rechneten Sieb er sehen aus Martinique (No. 293) durch ihre
braune Behaarung, welche sich auch dicht auf die Aussen-
seite der Kelche zieht, so wie durch kürzere Staubgefässe zu
trennen, und so lauge als eine dubiöse Pflanze auf sich be-
ruhen zu lassen, bis man die Frucht kennen wird.
Von den Inseln der Molucken, von den Philippinen, von
dem Festlande Ostindiens ist mir keine Art mit Stachelu zu
Gesicht gekommen, welche für P. aculeata gehalten wäre,
877
deshalb wage ich über dieselben nur die Vermuthnng zu äus-
sern, dass darunter auch noch verschiedene Formen stecken
möchten. Unter den amerikanischen Exemplaren der P. acu-
Icata finden sich auch einige Verschiedenheiten.
Die Pflanze Sieber's von Martinique (n. 293.) ist männ-
lich, die Blätter sind mit den Blumen zugleich vollkommen
ausgebildet vorhanden, sie kann also nicht die von Sloane
sein, welche erst nach der Fruchtreife Blätter treibt. Die
Blätter sind bis 5 Zoll (mit dem Blattstiel, der ungefähr 1 Z.
misst) lang und bis fast 3 Zoll breit, haben daher eine breit -
ejförmige oder fast rundliche Gestalt, oben eine nur ganz
kurz vorgezogene Spitze , wogegen sie am Grunde aus ihren
bauchigen Seiten zwar auch schnell, aber viel länger sich
verschmälern , und daher ganz allmählig in den Stiel über-
gehen. Sie sind durch das Trocknen nicht schwarz gewor-
den und ganz kahl. Die Stacheln, nach unten gekrümmt,
siud kurz und, wie die Zweige, mit sehr feinen, angedrück-
ten, weisslichen Härchen nur dünn überstreut, so dass sie
leicht übersehen werden *).
.Pisonia aculeata Sieb. fl. Martin, n. 69. hat so junge
Blüthenstände , dass sich wenig von den Exemplaren sagen
lässt. Eine sehr feine und kurze, weissliche Behaarung
*) Im Herb. Gener. zu Berlin ist auch Sieber FI. Martin, n.293,
aber der Zweig und die nicht an demselben befestigten Blätter
gehören wahrscheinlich zu einer ganz andern Pflanze; sind we-
nigstens von der in meinem Herbarium befindlichen Sieb er-
sehen Pflanze durchaus verschieden. Die dabei liegenden Blüthen-
stände gehören aber wohl derselben Pflanze an, welche ich
habe. Wohl möglich , dass Sieber, wie es bei solchen Samm-
lungen leicht sein kann, Verwechslungen gemacht hat, .was um
so eher möglich, als er die Pflanzen erst getrocknet erhielt.
878
lässt sich au den jungen Theilen der Zweige, so wie an den
Stacheln bemerken. Bei der Gartenpflanze dieses Namens
zeigen sich an den jungen Theilen zweierlei Haare durchein-
ander, die alle weisslich sind, und aus eiuer Zellenreihe,
welche nach oben sich verschmälert, bestehen, nämlich dicht-
stehende, sehr kurze, etwas gekrümmte, und längere, gerade
und geradeabstehende Haare.
Von Carthagena de Columbia, von Bilberg gesammelt,
befinden sich im Herb. Gener. Berol. noch ein Paar Exem-
plare der P. aculeata, das eine ist blühend und das andere
mit Stacheln besetzt. Die mehrblumigen Cjmae haben eine
fast köpfchenartige, wenigstens runde Form beim Trocknen
angenommen, die Blumen sind alle weiblich, mit lang her-
vortretendem Griffel, der bei einigen sich aber mit einer pin-
selförmigen Narbe endet, bei anderen aber eben so deutlich in
2 Theile oben gespalten ist.
In wie weit diese Exemplare zusammen gehören, ist nicht
mit Gewissheit zu sagen. Früchte sind nicht vorhanden, aber
es ist, wie wir gleich zeigen werden, auch aus der Will-
denow'schen Sammlung nichts Sicheres zu entnehmen, so
dass wir die P. aculeata als eine neu zu sichtende und nur
durch reichliches Material zu erläuternde Artengruppe ansehen
müssen. Im W i 1 1 d e n o w'schen Herbar liegen unter P. acu-
leata mehrere Bruchstücke, deren Abstammung nicht sicher
ist, da sie nicht an den beiliegenden Etiquetten befestigt waren.
Diese Zettel beziehen sich 1) auf die von Kunth aus den
Humboldt'schen Pflanzen von Cuba als P. loranthoides
neu aufgestellte Art, welche Choisy ohne Weiteres zu P.
aculeata rechnet; 2) auf eine andere Humbold t'sche Pflanze,
welche Kunth nicht erwähnt zu haben scheint, von Cumana;
3) auf ein von Rudolphi erhaltenes Exemplar, welches
8T9
also von St. Domingo gewesen sein muss; 4) auf ein von
Thunberg erhaltenes. Auf fol.3. ist ein dünner, gekrümm-
ter Zweig eines Gartenexemplarcs, von welchem sich gar
nichts sagen lässt. Fol. 2. enthält einen blühenden, weibli-
chen Zweig und ein Bruchstück mit jungen Früchten, diese
sind oval, dicht behaart und zeigen an den Ecken nach oben
kleine, schwarze Knöpfchen in einfacher Reihe, der Saum
des Kelches ist obeu vertrocknet,, zusammengezogen noch vor-
handen. Dabei fragt sich nun, würde der reife Zustand sich
eben so verhalten, oder würden die schwarzen Knöpfchen
weiter vortreten, von kurzen Stacheln getragen?, würden sie
secerniren und klebrig werden? Fol. 1. endlich zeigt einen
stachligen Zweig mit männlicher Inflorescenz am obern Ende.
Hier ist also auch keine Hülfe zu finden, und wir kön-
nen nach unserer bisherigen Auseinandersetzung nur sagen,
dass drei verschiedene Fruchtformen bei der als P. aculeata
beschriebenen Pilanze vorkommen. Mit keiner dieser Frucht-
formen stimmt die Frucht der ostindischen als G. villosaVoiv.
(P. Georgina W. oder Georgina dumetorum W.) bezeich-
neten Pflanze überein, da ihre Früchte ungefähr 5 Linien lang,
nach nuten etwas verschmälert, auf ihren Flächen mit kur-
zer, brauner Pubes besetzt, an ihren 5 Kanten unregelmäs-
sig (ungefähr 3 -reihig) gestellte, kurze, oben mit einem
schwärzlichen Knöpfchen versehene, dickliche (ungefähr 1/i
Lin. lange) Stächelchen tragen, während eine dichte, brau-
ne, kurze, dicht anliegende Behaarung die jüngeren Aesle,
die Blüthenstände und Aussenseite der Blumen bedeckt, die
Blattstiele und die Mittelrippe der Blätter aber von längeren,
braunen Haaren dichter besetzt, die Blattflächen endlich mit
dünnen Haaren, nur mehr locker, bestrent sind. Dieselbe
Pflanze ist auch vou Lindley mitgetheilt, im Berliner Ge-
880
ner. Herb, in einem blüthenkiiospeiitragenden Exemplar aus
Ceylon vorhanden. (Village of Kalmula Cattura ?).
Nach der Beschreibung, welche Poiret von seiner Pi-
sone ä frnits velus oder P, villosa überhaupt giebt, und
worin er die frnits als „capsules ovales pedoncnlees velues,
le'gerement tuberculees sur leurs anales" beschreibt, an einer
andern Stelle aber von ihnen sagt : „presque cjlindriques, quoi-
qu' angulcux, ä peine tubercules, ovales obtus", lässt sich wohl
glauben, dass die uns vorliegende Pflanze dieselbe sei. Eine
Gewissheit darüber durch das Lamarck'sche Herbarium zu
erhalten, war jedoch vergeblich.
Wir sind sonach der Ansicht, dass diese ostindische P.
villosa eine eigene Art sei, wohl unterschieden von den min-
destens drei Arten, welche Choisy als P. aculeata L. zu-
sammenbegreift.
Die Species inermes zerfallen in 2 Abtheilungen. 1. In-
sulares, oder diejenigen, welche von den Maskarenischen In-
seln an bis nach Neu -Holland uud den Freundschaftsinseln
vorkommen, fünf Arten, die keineswegs genau gekannt sind,
und über welche ich mir auch kein Urtheil erlaube, da ich
zu wenig von ihnen zu sehen Gelegenheit hatte. In den mir
vorliegenden Sammlungen waren befindlich aus diesen Gegen-
den: P. Brunoniana Endl. ! Merkwürdig, dass Choisy
gar nicht der eigenthümlichen Bildung der Frucht erwähnt,
welche an den Kanten mit absondernden, ganz niedrigen Pa-
pillen, und ausserdem mit den Ueberresten einer sehr kurzen,
bräunlichen Behaarung bedeckt ist. — P. eoccelsa Blume aus
Java vom Grafen v. Hoffmanns egg. — Drei Arten von
den Philippinen, vonCuming ohne Frucht gesammelt (n. 1064,
n. 523 und n. 1375 wohl nicht hierher gehörig). — Eine Art
von der Sandwich- Insel Oahu, ohne Frucht. — Eine Art von
881
Radack, von Chamisso gesammelt, deren Frucht noch nicht
ganz reif 4 Linien lang ist, nach unten sich in den Stiel ver-
schmälert, mit einer kurzen Behaarung (wie die Verzweigung
der Inflorescenz und die Blume) bedeckt ist, und an ihren
Kauten bis auf das unterste Yiertel mit gradabstehenden, un-
ten dicken, nach oben abgesetzt sich verschmälernden und
hier auch glänzend schwarz aussehenden und wahrscheinlich
eineu Kleber absondernden Stächelchen, wie es scheint in ein-
fachen Reihen, besetzt ist. Sie scheint eine neue Art, P.
Chamissonis zu nennen, zu bilden. — Endlich P. icosan-
dra Sieber Fl. Maur. exs. suppl. n. 13. nur Bruchstücke der
noch nicht aufgeblühten Pflanze , welche mit den beiden aus
der Mauritius -Insel beschriebenen Arten nicht übereinzustim-
men scheint.
2. Americanae, 17 Arten, von denen ich einige noch
berühren will.
I*. Pacurero HBK. befindet sich in einem Humbold t-
schen, von Kunth anerkannten Exemplar im Berliner Ge-
neralherbar. Es hat auf den ersten Blick wegen der wohl
erhaltenen grünen Farbe seiner Blätter gar nicht das Ansehen
einer Pisonia, und da die Inflorescenz noch gar wenig ent-
wickelt an den Spitzen der Zweige versteckt liegt, so könnte
man eher an emeRhamnee oder Sapotee denken. Es scheint
auch fast, als ob eine solche Verwechslung vorgefallen sei.
Auf dem beiliegenden Zettel befindet sich nämlich Folgendes:
„Vendem. an 8. Cuman a No. 570. pacurero (8 . . . . *))
vid. Loefl. iter pag. 204. in umbrosisCumanae siccis." Loef-
ling aber beschreibt a. a. 0. auch eine, von den Cumanen-
sern Pacurero genannte Pflanze aus der Gattung Siderojry-
*) Die wenigen , hier folgenden Buchstaben weiss ich nicht mit
Sicherheit zu deuten; oh 8(andria, 1 gj-nia?).
22r Bd. 7s Heft. 56
882
loiiy welche DeCandolle unter den species minus notae
aufführt. Bei einem von Dr. H. Karsten in Colunibien ge-
sammelten Exemplare, welches Dr. Klotzsch für P. Pacu-
rero hält, steht aber „Tinterero Incol.", es könnte also wohl
sein, dass die Humbol dt'sche Pflanze einen Trivialnamen er-
halten hätte, der ihr nicht zukommt.
Choisy sagt, diese Art sei von allen unbewehrten Arten
die verbreitetste, und leicht an der Form und Schwärze ihrer
Blätter zu erkennen. Er sagt ferner, die gleich folgende P.
nigricans von Swartz sei ihr sehr nahestehend, und vor-
züglich durch mehr ledrige, mehr braun -glänzende (fusco-
lucidis), als schwarze Blätter zu unterscheiden. Nach dem
uns vorliegenden Exemplar von Vahl (Hb. W. n. 7121.)
möchten wir die Sache eher ganz umgekehrt angeben, nigri-
cans habe getrocknet schwärzliche Blätter, Pacurero aber
grüne. Choisy bringt ferner , Sprengel folgend , auch
P. eucalypti folia zu P. Pacurero, die gewiss nicht zusam-
mengehören, und die er sorgfältig hätte getrennt erhalten
müssen, wenn er nicht durch Original -Exemplare zu einer
festen Ueberzeuguug gekommen wäre.
In den botanischen Gärten kommt unter dem Namen P.
Pacurero eine Art vor (und wir haben aus dem Leipziger
durch die Güte unseres Freundes Prof. Kunze hiervon Kennt-
niss geschöpft), welche diesem Namen gewiss nicht angehört.
Ihre Blätter erreichen eine Länge von 4y2 bis 6", bei einer
Breite von 13 bis 16'", sie sind sehr kurz gestielt, unten
wenig verschmälert , aber nach oben in eine lange, spitz aus-
gezogene , gewöhnlich etwas sichelig gekrümmte Spitze aus-
gehend, sonst ganz kahl, nur in der Jugend mit einem kaum
bemerkbaren, kurzen Haaranflug versehen. Im botanischen
Garten zu Göttingen war dieser Strauch unter dem Namen
Hex auch blühend. Die in der Knospe lang gezogenen,
883
keulenförmigen Blumen sitzen büschelweise beisammen, und
haben lang hervortretende Staubgefässe, sind wohl mir männ-
lich, aussen haben sie eine geringe Menge sehr kleiner, zer-
streut stehender Härchen, die Bracteen sind deutlich gefranzl.
Woher die Pflanze stammt, wie ilire Frucht beschaffen ist,
weiss ich nicht, ist es vielleicht P. eucalj/ptifolia Kth. oder
comosa Choisv DC. pr.XHI. p. 444. n. 16?
Wenn jener columbische Tinterero , welchen Klotz seh
für P. Pacurero hält, so wie die von C. Ehrenberg in
St. Thomas gesammelten und von mir für P. nigricans ge-
haltenen Exemplare richtig bestimmt wären, so würden diese
beiden Arten sich durch die Frucht etwas verschieden zeigen,
denn die erstere hat eine ungefähr 4 Linien lange, schmal
ellipsoidische Frucht, Avelche au beiden Enden gar wenig zu-
gespitzt ist, und ausser deu 5 sehr wenig stärker bemerk-
lichen Längsrippen noch eine Menge zwischen ihnen liegen-
der hat, so dass diese fruetus multicostatus zu nenuen ist;
bei der andern dagegen ist die Frucht, welche offenbar viel
weniger entwickelt ist, 3 ,/a Linien lang, aber schlanker, und
zeigt nur schwache Spuren einer Furchung.
Von einer solchen Furchung ist aber bei den Beschrei-
bungen der Frucht von P. nigricans Swartz und P. inermis
Jacq., welche zu einer Art zusammengerechnet werden, gar nicht
die Rede ; beide Beschreibungen sind keineswegs übereinstim-
mend, wie denn auch in Bezug; auf das Uebrige Zweifel er-
hoben werden können. P. inermis hat eine Bacca oblonga
teres obtusa 1-locularis, von der noch gesagt wird: „nigri-
cat , mollis est pulpain que contiuet albicantem." Bei P. ni-
gricans ist die Frucht : Bacca ovalis glabra nigra 1 - sperma.
Ferner ist P. inermis auf die Weise dioecisch, dass eine
Pflanze hermaphroditische, aber sterile Blumen trägt, indem
die sieben Staubgefässe aus der Blume hervorragen, der Griffel
56*
884
aber kurz ist (in weichein Verhältniss er zu den anderen
Blumentheilen steht, wird nicht angegeben), eine andere Pflanze
aber herniaphroditische, fertile Blumen trägt, in welchen die
6 Staubgefässe doppelt kürzer als das Perigon sind, während
der Griffel etwas länger ist. — Bei P. nigricans dagegen
sind hermaphroditische, fertile Blumen mit zahlreichen männ-
lichen, abortirenden zusammen in derselben Inflorescenz, wie
es scheint. Nur die ersteren werden beschrieben mit sieben
Staubgefässen, welche aus dem Grunde des Perigons hervor-
gehen und kurz sind (wie kurz?), während der Griffel kaum
die Länge des Perigons hat. Noch zeigt das Perigon der
fertilen Blumen bei beiden Pflanzen eine bedeutende Verschie-
denheit, denn wenn es bei P. inermis ein röhriges, abfallen-
des, mit füufzähuiger, spitzer Oeffuung genannt wird, so be-
zeichnet Swartz das seiner P. nigricans als eyförmig, fast
bauchig, beinahe 5 -eckig, mit 5 -spaltigen Saume, dessen
Zipfel eyförmig, spitz und aufrecht sind. Das sollten diesel-
ben Pflanzen sein? Choisy hat sie nach dem Vorgange An-
derer vereinigt, hält sich aber mehr an die Beschreibung von
Swartz, welcher er, wie es scheint, eigne Beobachtungen
au deu Exemplaren, Avekhe er für P. nigricans gehalten
hat , zusetzt. Aus den Beschreibungen jeuer beiden Autoren,
die wir als zuverlässig beide erkannt haben, müssen wir an
zwei Arten glauben, die leicht wieder aufgesucht werden kön-
nen, da ihre Fundorte genau angegeben sind. In wiefern
Ch'oisy1s var. ß. oblonga zu der nigricans gehöre, wissen
wir nicht, wahrscheinlich ist es eine ganz andere Art. Im
Berliner Generalherbar sind noch Exemplare von Pisonia ni-
gricans von Klotzsch bestimmt, nämlich aus dem engli-
schen Guiana vonRich. Schomburgk gesammelt (n. 1031.),
früher als P. obovata Kl. non Lk. bestimmt, und dann aus
Colnmbien von Moritz 1844 gesendet (u. 393. 11. Dec. cor.
885
viridi-purpnrea, odoratissima). Beide scheinen mir nicht zu-
sammen zu gehören, da sie sich durch die Blätter schon un-
terscheiden, aber ihre Blumen sind verschiedenen Geschlech-
tes und die Früchte fehlen, somit ist kein sicheres Urtheil
darüber zu fällen. Von den 3 übrigen antillischen Species
habe ich P. discolor Spr. und P. obtusata Sw., bei welchen
Choisy den von Swartz angegebenen Fundort vergessen
hat, nicht gesehen; wohl aber die P. subcordata Sw. , wel-
che durch ihre Frucht sich sehr auszeichnet.
Von den übrigen amerikanischen, so wie von den wenig
und ganz unbekannten Arten werde ich später gelegentlich
Einiges mittheilen.
R egis ter
der
in den Abhandlungen vorkommenden
Pflanzen -Namen.
Abelmoschus 54.
Abutilon 553. 4.
Acacia 531.
Acanthus 657.
Acrocarpidium 75.
Acrostichum 575.
Adenocalymna 561.
Adenocystis 441.
Adenostemma 572.
Adiantum 577. 8.
Aegiphila 565.
Aglaozonia 461.
Ahnfeldtia omn. 141 — 4.
Alchornea 797.
Alectorolophus 685.
Alectra 564.
Alisma 272.
Alkanna 640.
Allium acutiflorum 242. albidnm 236. Ampeloprasum 239. Banman-
nianum 241. Byzantinum 240. Carduchorum 237. cardio-
stemon 242. caspium 235. Caucasicum 244. ciliatum 243. eru-
bescens 242. flavescens 237. flavum, globosnm 244. graminenm
239. guttatuni 243. lencantlium 240. margaritaceum 243. mon-
tanum , moschatum 244. nuiltiflorum 239. neapolitanum , nigrum
235. pallens 244. paniculatnm 243. paradoxum 235. pulchellum
243. rotundum 240. rubelium 238. rnpestre, saxatile 244. Schoe-
noprasnm 245. sphaerocephaliun 242. syntamanthum , tenue 238.
vineaie 242.
Alnus 333. 4.
Alpinia 79.
Alsodeia 50.
Alsophila 580.
Alternanthera 149.
Amajoua 75.
Ambrinia 182.
Ambrosia omn. 156. 7.
Ainphilocliia 796.
887
Amphirrox 50.
Anabasis 193.
Anacamptis 285.
Anacardium 58. 797-
Auarrlünuin 718.
Anchietea 555.
Auchusa 633 — 5.
Anemone 556.
Angraecum 857. 65.
Aniseia 68.
Anomostephiiim 570.
Anona 465.
Anoplon 670.
Anthoclilamys 186.
Autirrliinmn 719.
Apocynum 569. 752.
Aptei'ia 77.
Arceuthobium 308.
Aristida 343.
Aristolochia 69. 620.
Arnebia 640.
Artanthe omn. 76. 7. 574.
Avtemisia omn. 162. 3.
Artlirocuemum 187.
Arthrostemma 540. 1.
Arum 271.
Asarca 861. 2.
Asclepias 568.
Asparagus omn. 265. 6.
Asperngo 645.
Asphodelus omn. 260 — 2.
Aspidinm 578. 9.
Asplenium 577.
Atriplex 182. 3.
Atiopa 738.
Baccharis 570.
Bacöpa 74.
Banana 49.
Banisteria omn. 15 — 9. 547.
Batatas 67.
Bauhinia 528.
Begonia 63.
Berberis 154. 352. 556.
Besleria 471.
Beta 180.
Betula 333.
Biatora 356. 8. 61.
Bidens 570.
Bignonia 558.
Bixa 49. 555.
Blepbarandra omn. 7-
Blitum 182.
Bolbophyllum 335. 64.
Borrago 632.
888
Bouchea 565.
Bougainvillea 805.
Brachtia 853.
Brachymenium 582.
Brachypteris 13.
Brazoria 590.
Bredemej'era 51.
Brunfelsia 564.
Bryophyllum 63.
Buchnera 564.
Buddleia 564.
Bulbocodium 257.
Bunchosia omn. 11.
Bungea 685.
Butomus 271.
Byrsonima omn. 3 — 6. 547. 799.
Cacciuia 647.
Cacaucia 73.
Calliandra 531.
Calyptranthes 172.
Calystegia 746.
Camarea 27.
Cambessedesia 537.
Cameridium 857.
Camphorosma 186.
Camptosema 516.
Canavalia 517.
Canna 78.
Cannabis 608.
Carex 345 — 7.
Carpinus 331.
Caryocar 547. 802.
Casearia 71. 801.
Cassia 527. 8. 793.
Castanea 331.
Caulerpa 129. 30. 44.
Cecropia 70.
Celosia 148.
Celsia 731 — 3.1
Celtis 146. 601.
Centropogon 64.
Centrosema 514.
Cephalanthera 289.
Ceratocarpus 184.
Cerinthe 628.
Cetraria 361.
Chaetogastra 540.
Chauvinia 137 — 40.
Cheilantbes 578.
Clienopodium 151. 180. 1. 2.
Cliloraea 862 — 4.
Chorda 441.
Chorisia 551.
Chroolepus 359.
889
Chrysophyllum 64.
Ciccndia oinii. 33.
Cissampelos 71.
Citrus 56.«
Cladonia 360. 1.
Cleistes 816.
Clematis 556.
Cleome 470. 556.
Clerodendron 74.
Clideiuia 542.
Cocculus 71-
Coeloglossum 287.
Coffea 804.
Colchicum 258.
Collaea 515. 6.
Collcma 354. 9. 60. 1. 2.
Combretum 72. 796.
Comperia 287.
Conceveiba 72.
Couchoria 555.
Couomorpha 75.
Convolvulus 741 — 6.
Corallorrhiza 833.
Cordia omn. 68.
Corispermum 186.
Corradoria 131 — 4.
Corylus 329. 30.
Costus 79. 80.
Couroiipita 175.
Coutoubea omn. 33. 64.
Cremanium 544. 5.
Cressa 747.
Crotalaria 511. 2.
Cupliea 796.
Cupressus 304.
Cuscuta 747. 8. 808.
Cuspidaria 560.
Cutleria 448—50.
Cyathea 579.
Cynoglossum 645.
Cynometra 73.
Cypipodiuffl 811.
Cyrtopodinm 852.
Cytinus 619.
»albergia 526.
Daphne 610 — 4.
üatura 735.
Davillea 47.
Dejanira 567.
Desmodium 514.
Diarthron 609.
Dictyopteris 456. 7.
Dictyosiphon 445.
Dictyota 451 — 5.
890
Digitalis 705. 6.
Dioclea 517.
Diospyros 75. 145.
Diothonaea 842.
Uipladenki 568.
Diplostromium 424.
Dipteracanthus 471.
Disperis 860.
Ditassa 567.
Dodartia 705.
Dodecas 59.
Doliocarpus omn. 47. 8.
Dracunculus 271.
Drymaria 52.
Duguetia 557.
Duranta 565.
Echiuopsilon 185.
Echinospermum 644.
Echites 568.
Echium 629. 30.
Elaeagnus 614.
Empetrum 213.
Enckea 75.
Endocarpon 360.
Engelmannia 155.
Enterolobium 531.
Ephebe 362.
Epliedra 307.
Epidendrum agathosmicum , cardioglossum , Dendrobii 841. floiibun-
dura 840. Funkii 839. gramrnatoglossum 837. Humboldtii 836.
Klotzsclieamim 838. matutinum 840. Moritzii, Pamplouense 837.
Philippü 840. Schlimii 838. Sellowii 839. Tovarense, xantho-
leucum 838.
Epipactis 289. 90.
Eragrostis 344.
Erigeron 571.
Erinus 705.
Ertogonum omn. 149.
Eriope 566.
Eriosema 519 — 22.
Erythrina 517.
Erythroxylum 798.
Esenbeckia 796.
Esterliazya 564.
Eufragia 687.
Eugenia omn. 172 — 4. 535. 6. 792.
Eulopliia 854. 66.
Eupatorium 571. 2.
Euphorbia omn. 151 — 3. 797.
Eupbrasia 685.
Eurotia 184.
Eustoma 32.
Evelyna 842.
Exadenus 45.
891
Fagns 331.
Ficus 603.
Filago 164.
Flotovia 569.
Fridericia 560.
Fritillaria 231. 2
CSagea 226 — 31.
Gaillardia 161. 349.
Galactia 514.
Galeandra 855.
Galpliimia 799.
G.mdichaudia omn. 27.
Gaiiltheria 558.
Gaylussacia 558.
Gentiana onui. 41 — 4.
Gleclion 566.
Globularia 653. 4.
Gloxinia 473.
Giiaphaliuin 570.
Gomphia 57.
Goodyera 290. 861,
Gossypium 54.
Gouania 797.
Gratiola 706.
Guarea 72.
Gastavia 72. 175.
Gutierrezia 351.
Gymnadenia 286.
Gymnandra 652.
Gymnopsis 570.
Gynandropsis 470.
Gyrandra 32.
Habenaria 811. 2. 3. 4. 59. 60.
Halanthium 193.
Halenia omn. 45. 6.
Halimocnemis 192. 3.
Halocnemum 187.
HaIodict3ron 434.
Halogeton 193.
Haplosiphon 439.
Hedeoma 592.
Helianthus 159. 60.
Helicteres 550.
Heliconia 78.
Heliophytum 69.
Heliotropium 626 — 8.
Herpestis 474.
Herpochaeta 135.
Heteropteris omn. 19 — 21. 548. 799.
Hibiscus 54.
Himandactylius 134.
Himantoglossnm 287.
Hippocratea 72.
Hippophae' 614.
892
Hiraca omn. 23 — 6.
Hostmannia 58.
Humirium 800.
Humulus 608.
Hydrolea 69.
Hymeuaea 528.
Hyöscyamus 736. 7.
Hypericum 549.
Hyptis 74. 5. 565. 6.
Jacarauda 563.
Jambosa 174. 5. 535.
Jautlia 733.
Hex 58.
Imbricaria 358- 62.
Inga 531.
Ionidium 555.
Ipomoea 65 — 7.
Iris 348.
Juncus 348.
Keitliia 566.
Kielmeyera 549.
Kochia 185. 6.
I^acistema 75.
Lagerströmia 59.
Laguncularia 73.
Lamium 594.
Lautaiia 565.
Laplacea 549.
Lasiandra 538.
Lathraea 670.
Laurus 618.
Lavoisiera 537.
Lecidea 354. 5. 6. 8. 9. 60 I. 2.
Lecanora 353. 4. 6. 8. 9. 61. 2.
Lecytliis 175.
Leiantlms 41.
Lemna 270.
Leonotis 74. 567.
Leo nur us 74.
Lepanthes 819. 20.
Leptogium 360.
Leptolobium 526.
Lichiua 356.
Lilium 233. 4.
Limnantliemum 46.
Limodorum 289.
Limosella 705.
Linaria 713 — 8.
Lindernia 706.
Lippia 565. 651.
Lisiantlius omn. 37 — 40. 567.
Lissochilus 865.
Lithodora 639.
893
Lithosperraum 638. 9.
Lobelia 64.
Lomaria 576.
Lophopteris 12.
Loraiithus 802.
Lühea 550.
Lundia 561.
Luzula Alopecurus 417. arcuata 404. Banksiana 412. campestris 407.
Cauarieusis 390. cariciua 418. Cbilensis 411. comosa 413. ele-
gaus 392. flavescens 385. Forsten 386. gigantea 398. lactea 391.
lutea 396. lioniorosa, nivea 394. nodulosa 410. pediformis 419.
Peruviana 417. pilosa 383. plumosa 387. purpurea 397. ru-
fcscens 385. spadicea 399. spicata 414. sylvatica 388.
Lyciuiu 738.
Lycopsis 635.
Lygia 609.
ITIachaerinm 525.
Macromitrium 581.
Malachra 52.
Malpigbia omn. 2.
Manettia 803.
Mangifera 58.
Maranta omn. 78. 9.
Marcetia 538.
Mars3piantlies 75.
Masdevallia 818. 9.
Mattia 647. 8.
Maxillaria 855.
Melampyrum 679.
Melochia omn. 55. 467. 550. 800.
Meyenia 570.
Miconia 542 — 4.
Microlepis 541.
IMicrolicia 537.
Microineria 593.
Microstylis 834.
Mikania 572.
Miltonia 851.
Miniosa 529. 30.
Miscolobium 526.
Mollugo 52.
Moltkia 638.
Morns 602.
Muscari omu. 252 — 6.
Mj'Osotis omu. 641 — 3.
Myrcia 170. 1. 533. 4. 794
Myristica 75.
Myrsine 803.
Älyrtns 170.
Waevia 354.
Nectandra 806.
Nematantlins 472.
Neottia 290.
Nepbroma 358.
22r Bd. 7s Heft. 57
894
Nerium 752.
Neurocarpum 514.
Nonnea 630 — 2.
©bione 184.
Ociinuni 565.
Octomeria 817.
O.cymum 74.
Odontitcs 687.
Odoiitoglossum 848 — 50.
Oenothera 154.
Olafsenia 130.
Ompbalodes 646.
Oncidiiim 843 — 7.
Ouosma 636. 7.
Opegrapba 354. 6.
Opbrys 288.
Orcbis acumiiiata 279. afflnis 285. cassidea 279. flavescens 281. ga-
leata 278. globosa 279. lberica, incarnata, lancibracteata 285.
Iaxiflora 283. leptophylla 282. lougicruris 278. maculata 284.
mascula 280. maxima 278. militaris 277. Morio 280. platychila
283. provincialis 281. rariflora, rubra 279. saccifera 284. spbae-
rica 279. Tanrica 278. teuuifolia 281. tephrosaiithos 278. Traun-
steiueri, triphylla 284.
Ornitlüdium 856.
Ornitbogaliiin arcuatum 250. bifolium, bracbystachys 248. exscapum,
fimbiiatum 246. graciliflorum 248. montanum, naniim 246. nar-
boneuse 249. nivale 247. Pyrenaicum 249. refractum 245. Roeg-
nerianum 246. Ruthen icum 247. stacbyoides, siilpluireum 249.
tenuifolitim 247. umbellatum 250.
Orobancbe alba 663. alpigena 668. antirrhina 664. arachnoidea 669.
caryophyllacea 666. comosa 670. connata 669. elatior 665. Epi-
tbymuni 664. Hedcrae, lucorum 667. pruinosa 664. psilandra
668. quadrifida, rubens, segetum, stigmatodes 665. vulgaris 668.
Oritbyia 226.
Orthosonis 459 — 61.
Ostrya 331.
Osyris 616.
Oxalis 56. 545.
Oxypetalum 567. 8.
Fachira 71. 551.
Panderia 186.
Panicum 340.
Parietaria 605 — 7.
Paris 266.
Paritium 54.
Paspalum 341.
Passiflora omn. 59. 60.
Pavonia 54. 469. 551. 2. 801.
Pedicularis 679 — 83.
Peixotea 548.
Peltigera 360.
Peltodon 565.
Peperomia 75.
Periandra 514.
895
Persea 805.
Pertusaria 360.
Petrea 565.
Phacochorda 442 — 5.
Phalaenopsis 864.
Pharbitis 68.
Phaseolus 518. 9.
Phelipaea 660 — 3.
Physalis 738.
Physoclilaena 737.
Pilumna 843.
Pinus 295 — 8.
Piriqueta 63.
Pisonia 868 — 85.
Pithecocteninm 561.
Pithecolobinm 73. 531.
Placodinm 354. 5. 6. 8. 61. 2.
Piatanthera 285.
Platauus 336.
Pleurothallis Beyricbii 829. bilamellata 830. Cabellensis 832. Cha-
maestelis 825. chloidophylla 830. crassifolia 832 dendrophila,
Hoffmannseggiana 827. ionantlia 830. Klotzschiana 825. leonto-
glossa 831. Meridana 826. Moritzii , pacbypliylla 824. pedun-
culata 822. rbodoxantha 825. rostriflora 827. Scliiedei 826. semi-
pellucida 823. Sonderana 830 tripteris 829. vclaticaulis 824.
velatipes 828. xauthoclilora 823. xiphochila 831.
Plumbago 69.
Poiretia 514.
Poivrea 74.
Polygala omn. 50. 1. 546.
Po]ygoiniin266.7. acetosum 200. alpestre201. 337. alpiiwm,amphibium
197. arenarium 200. aviculare 203. Bistorta 196. Brasiliense 206,
carneum 197. Chilense 206. Couvolvulus 197. erectnm 199. 204.
lmmifusum 205. Hydropiper 198. lapatliifolium 197. littorale 204.
maritimum 202. Meyeni 205. minus, mite 198. nanum 205. paro-
uychioides 202. patnlum , Persicaria 198. pluriflorum 202. 337.
provinciale 204. llayi 202. reticulatum 200. Ruizianum 207.
setosura 198. striatum 206. strictuin 199. stypticum 207. tro-
picum 205. 337.
Polypodium 576.
Potamogeton 274.
Prescottia 814.
Priva 69.
Prockia 555.
Pseuderiopsis 853.
Psidium 169. 532. 3.
Psilostemon 632.
Psora 359. 61.
Psycbotria 804.
Pteris 577.
Pulmonaria 639.
Punctaria 425 — 9.
Puschkinia 252.
Pyrostegia 558.
57 *
896
C&uararibea 55.
Ouassia 56.
Onercns Aegilops 321. alpestris 318. Cerris 321. coccifera 317. dsho-
rocbeusis 328. Esculns 322. lberica 325. Hex 317. infectoria
318. lamprophyllos , longifolia 327. macranthera 321. pedim-
culiflora 324. pinuatiloba 326. Pontica 319. pubescens 324. Py-
renaica 323. syspirensis 328. Tlürkeana 317. valentina 319.
vireus 147.
Äamalina 361.
Renealm ia 80.
Restrepia 817.
Rhinantlms 684.
Rindera 648.
Roccella 358. 61.
Rollinia 557.
Rochelia 649.1
Ruinex 207 — 12.
Ruscus 268.
Sabicea 804.
Salicornia 187.
Salvia 567. 88 — 9.
Salviastrum 585.
Sauvagesia 555.
Scapbyglottis 855.
Schangiuia omn. 188 — 92.
Scblegelia omn. 73. 4.
Schmidelia 798.
Schultesia omn. 34. 5. 64.
Schweuckia 564.,
Scilla omn. 250 — 2.
Scrophularia 706 — 12.
Scytosiplion 430— L3.
Securidaca 546.
Senecio 569.
Serapias 288.
Sesamum 655.
Setaria 339.
Sida 54. 5. 469. 552. 3.
Siphanthera 537.
Sloanea omn. 56.
Smilax 268.
Sobralia 815.
Solanum 737. 8.
Solenautluis 647.
Sorantliera 425.
Spacliea omn. 9.
Spargauium 269.
Spathodea 561.
Spigelia 64.
Spiiiacia 184.
Spirantbes 290.
Sponia 805.
Stacbys 595.
897
Stelis 821. 2.
Stemodia 475.
Stcnolobium 514.
Stenorrhynchus 815.
Stereotlialia 446.
Stevia 572.
Sticta 359.
Stigmaphjilou omn. 13. 4.
Stilophora 436. 7.
Stipa 342.
Sturmia 834.
Symphj'tum 632. 3.
Symplocos 75.
Tachia 41.
Tacsonia omn. 62.
Talisia 71.
Taraus 268. 9.
Taxus 305.
Tecoma 562. 803.
Telipogon 851.
Tephrosia 513.
Terminalia 73.
Tetracera omn. 49.
Tetragonosperma 167.
Tetrapteris 548.
Theobroma 55.
Theresia 233.
Thesium 616. 7.
Thryallis 799.
Thymelaea 610.
Tournefortia 626.
Tragopyrnm 213.
Trembleya 538.
Trichothecium 354.
Tricladia 144.
Triglocliiu 273.
Trigonia omn. 28 — 31. 51.
Triopteris omn. 21 — 4.
Triplaris 75.
Tristemon 352.
Triumfetta 55. 466. 550.
Trixago 687.
Troxiraon 165.
Tulipa 225. 6.
Tiuuera 62. 555, 802.
Typlia 269.
Ulmus 599.
Uugnadia lieptapliylla 352.
Urceolaria 353. 6. 9. 62.
Urtica 605.
Valeriana 573.
Veratrum 259.
898
Verbascum alpigemim 724. Banaticum 726. betonicaefoliura 722. chry-
sorrhaclios 728. guaphalodes 729. Lagurus 722. roacropliyllum
728. molle 723. oreophilum 726. Orientale 727. ovaJifolinm 722.
oxycarpum 729. parviflonim 730. phlomoides 719. phoenizeum
730. pilematophorum 721. p\rramidatum 725. repandum , rubi-
ginosum 730. saccatum 722. sinuatum 726. speciosnm 728. spe-
ctabile730. sphenandroides, spinosum 731. thapsoides720. Thapsus
719. undulatum 724. vimineum 720. AVilhelmsianum 729.
Verbena 564. 651.
Verbesina 570.
Vernonia 572. 3.
Veronica aciuifolia , Albanica 701. amoena 702. Anagallis, anagal-
loides 688. anisophylla 691. arvensis 702. Austriaca 693. Bec-
cabnuga 688. biloba 700. Buxbaumii 702. Caucasica 694. Cha-
maedrys 689. ceratocarpa, Crista Galli 702. Cymbalaria, fili-
formis 703. gentianoides 699. Iiederaefolia 703. Kurdica 698.
latifolia 693. Liwanensis 698. maxima 692. minima 700. multi-
fida 696. nigricans, officinalis 693. Orientalis, parvifolia 695.
pectiuata 696. petraea 698. plioenicantlia 690. praecox 701.
prostrata 694. reticulata 702. secundiflora 691. serpyllifolia 699.
spicata 688. syspirensis 698. telephiifolia 699. teiiuifolia 697.
umbrosa 691. urticaefolia 692. verna 701.
Verrncaria 355. 6. 8.
Viuca 751.
Viola 555.
Viscum 307.
Vitex 565. 652.
Vocbysia 58.
Voyria 41. 65.
Waltheria 55. 556.
Weigeltia 75. 803.
Wulfia 570.
Wyattia 437. 8.
Xestaea 35.
Ximenia 71.
Zannicliellia 274.
Zelkova 298.
Zeora 355. 6. 8. 60. 1.
Zeyhera 562.
Zizypbus 798.
Zonaria 463. 4.
Zornia 513.
Verbesserungen.
S. 62. Z. 3. Tacsouia f. Tasconia.
S. 352. Z. 24. heptaphylla f. he tptaphylla.
8. 813. Z. 2. lunatis f. lanatis.
S. 814. Z. 10. vorige f. folgende.
S. 819. Z. 7. in curvis f. inversis.
S. 825. Z. 15. rhodoxantha f. r liodot ant ha.
S. 827. Z. 18. Biuns f. Binus.
S. 828. Z. 21. hinter sind gehört ein :
S. 839. Z. 17. hinter Amphiglottium ein *
S. 841. Z. 9 v. u. adnatura f. eductom.
S. 866. Z. 11 v. u. einfach f. vierfach.
S. 866. Z. 8 v. u. speciosa f. capeciosa.
Gebauersche Blichdruckerei in Halle.
?' :" yK -'
M ■*
Zinnast Taf /1.
>,'/,/f 7r?//-
ijjtrrame-jrxtt,
r«r/f
1
Lr/m/rerf Zrff
Frf/F
/■i'rwt/ca.lW
r ' -■ . -.-,' -.■>■
.-?.■-■■■
2#
ft
33 &r
S
/ /////rffff A'JV/
JHBL