Skip to main content

Full text of "Prawa, przywileje i statuta miasta krakowa, 1507-1795"

See other formats 


..*>  I  ^.J.^,- 


CULLKGfl    ilSTORICI  ACADEMI/E  LITERARUM  CRACOVIENSIS  N.  45. 

IW 


HISTORICA 


o    GESTAS     POLONIAE    ILLUSTRANTIA 

ab  anno   1507  usąue  ad  annum  1795. 


TO  MUS    XII 


cmitinel : 


LEGEŚj  PRIYILEGIA  ET  STATtlTA 

C1VITATIS    CRACOVIENSIS 
(1507  — 17^5)-  A 

— • >j  >  ,1  ,j ',  j.  x  c — — 

WYDAWNICTWA  KOMISYl  HISTORYCZNI']  AKADEMII  UMIEJĘTNOŚCI  W  KRAKOWIE  N.  45. 

AKTA  HISTORYCZNE 

DO  OBJAŚNIENIA   RZECZY  POLSKICH  SŁUŻĄCE 

od  roku  1507  do  roku  1795. 


T  O  M     XII 


zawiera : 


PRAWA,  PRZYWILEJE  I  STATUTA 

MIASTA    KRAKOWA 

{1507—1795'- 


W    KRAKOWIE, 

W    DRUKARNI     »CZASU«     YR.    K  [.  U  C  7  V  C  K  I  I'  G  O     t     M> 

l«)d  zarzuclein  J.  Łakm  u 

I  Sn    I 


§ 


2. 


EDITIONUM  COLLEGII  H1STORICI  ACADEMIAE  L1TERARUM  CRAC0VIENS1S 

Nr.   45. 


ACTA  HI8TORICA 
RES  GESTAS  POLONIA  ILLUSTRANTIA 


AB     ANNO     I5C]     USQUE     AD     ANNUM     ilQy 


-o- 


TOMUS  XII. 

LEGES,  PRIVILEGIA  ET  STATUTA  CIVITATIS  CRACOVIENSIS 

(1507— 1795) 

edidit 
DR    Franciscus    Piekosiński. 


—o- 


TOMUS  II. 

(1587  —  1696). 
Yolumen    1. 


'vfj@>%)Cl 


CRACOVIAE 

SUMPTIBUS     A  C  A  1)  E  M  I  A  E     J,  I  T  E  R  A  U  U  M     CKACOY1  E  N  S  I  8. 

E  TYPOGR.APHIA   „CZAS",   FRANCISCl    KLUCZYCK1   ET  SOC. 

Provisore  Josepha  Lnkociński. 


189O. 


WYDAWNICTWA  KOMISY!  HISTORYCZNEJ  AKADEMII  UMIEJĘTNOŚCI  W  KRAKOWIE 

Nr.   45. 


PRAWA 

PRZYWILEJE  I  STATUTA 

MIASTA  KRAKOWA 
(i5o7— 1795) 

zebrał  i  wydał 
DR    Franciszek    Pi 


NCISZEK      riEKOSIŃSKI. 


-o- 


TOM  II 

(1587  —  1696). 

Zeszyt    1 . 


^(P-SIPI^ 


W  KRAKOWIE 

NAKŁADEM      AKADEMII      UMIEJĘTNOŚCI      KRAKOWSKIE  J. 

W  DRUKARNI  „CZASU"  FR.  KLUCZYCKIEGO  I  SP. 
jiod  zarządem  Józefa  Łakocińskiego. 

189O. 


y,  n 


fp^| godnie  z  programem,  jaki  swego  czasu  w  przedmowie  do  tomu  I&° 
yjĘj\~>-\  Praw,  przywilejów  i  statutów  miasta  Krakowa  (1507  — 1795)  dla 
n^^Z^M  niniejszej  publikacyi  zakreśliliśmy,  przystępujemy  obecnie  do  wy- 
dawnictwa tomu  I]>0. 

Tom  lis1  obejmie  akta  od  r.  1587  do  1696,  to  jest  z  czasów  panowania 
Zygmunta  III,  Władysława  IV,  Jana  Kazimirza,  Michała  Korybuta  oraz 
Jana  III  i  podzielony  będzie  z  powodu  obfitości  materyjału  na  trzy  wolu- 
mina. Wolumen  pierwszy,  który  właśnie  niniejszem  ogłaszamy,  obejmuje 
listy  i  przywileje  monarsze  oraz  wilkirze  powszechnie  obowiązujące;  wolu- 
men drugi  obejmie  ustawodawstwo  cechowe;  wolumen  trzeci  i  ostatni  cel- 
niejsze  akta,  odnoszące  się  do  majątku  miejskiego,  budżety  miejskie,  wreszcie 
indeks  osób  i  przedmiotów  do  całego  tomu. 

W  niniejszym  woluminie  ogłaszamy  752  aktów,  w  nich  259  przywileji 
lub  też  listów  królewskich,  14  aktów  dostojników  rzeczypospolitej,  391  wil- 
kirzy,  to  jest  senatuskonsultów  i  plebiscytów,  wreszcie  88  promulgacyj 
różnych  aktów,  dokonanych  przez  woźnych,  pomiędzy  któremi  10  ogłoszeń 
odnosi  się  do  mandatów  królewskich,  20  do  poleceń  różnych  dostojników 
rzeczypospolitej  i  komisarzy,  a  58  do  uchwał  rady  miejskiej. 

Niewszystkie  jednak  akta  i  przywileje,  odnoszące  się  do  miast  Krakowa, 
Kazimirza  i  Kleparza,  znalazły  się  w  archiwum  miejskiem,  czyto  w  orygi- 
nałach lub  kopijach,  czy  też  w  oblatach  w  księgach  konsularnych.  Volumina 
legum  podają  przeszło  60  konstytucyj  sejmowych,  odnoszących  się  do  miast 
powyższych,  a  z  tych  konstytucyj  zaledwo  kilka  w  formie  przywileji  w  archi- 
wum miasta  się  znalazło,  o  innych  nie  ma  w  temże  archiwum  żadnego  śladu. 
Trudno  przypuścić,  iżby  właśnie  tylko  ta  kategoryja  aktów  uległa  zatra- 
ceniu; może  nie  co  do  wszystkich  konstytucyj  wydane  były  z  kancelaryi 
królewskiej  listy  i  przywileje,  może  też  znowu  te  przywileje,  które  tylko  na 
pewien  przeciąg  czasu  służyć  miały,  z  upływem  naznaczonego  terminu  zo- 
stały wycofane  i  skasowane. 

I  tak  o  następujących  aktach,  n i ezn aj  dujących  się  w  archiwum  m.  Kra- 
kowa, przechowały  nam  wiadomość   Volumina  legum  : 

1588,  na  sejmie  koronacyjnym  aprobowano  wolność  m.  Krakowa  od  pod- 
wód,  dekretami  Zygmunta  I,  Zygmunta  Augusta  i  Stefana  króla  za- 
chowaną (Vol.  II,  f.    1241); 


VI 

1589,  na  sejmie  warszawskim  darowano  i  odpuszczono  mieszczanom  i  oby- 
watelom   miast  Krakowa,    Kazimirza  i  Kleparza  szos  z  poborem    do 
czterech  egzakcyj,  oraz  nadano  pobór  czopowego  od  wszelakieg'o  picia 
do  dwu  egzekcyj  względnie  na  rok;  na  poprawę  murów  i  baszt  miej-, 
skich  (Vol.  II,  f.   1287—1289). 

1590,  na  sejmie  warszawskim  postanowiono,  aby  m.  Kraków  ludźmi  i  rze- 
czami do  obrony  należącemi,  przez  prowizory  opatrzone  było ;  co  na 
sejmie  r.  1591   zniesiono,  cessante  periculo  od  Turków  (Vol.  II,  f.  1325, 

1377); 
1598,    na  sejmie  warszawskim  m.  Kazimirzowi  od  statków  kupieckich,  które 

na  brzegach  Wisły  budują  się  i  ładują,  od  każdego  statku  po  zło- 
temu jednemu  opłaty  na  poprawę  tychże  brzegów  w  myśl  przywileju 
króla  Stefana  (z  r.    1585   N.  291)  przyznano  (Vol.  II,  f.    1 47 1 ) ; 

1 601,  na  sejmie  warszawskim  pozwolono  m.  Krakowu  na  oprawę  miasta 
i  insze  potrzeby  od  karczmarzy  krakowskich  od  achtela  piwa  po  gro- 
szu wybierać  wiecznemi  czasy;  warowano,  że  od  mieszczan  krakow- 
skich cła  od  żadnych  towarów  na  Wiśle,  które  z  Szląska  do  Korony 
prowadzą,  szlachta  wiecznemi  czasy  pobierać  nie  ma ;  wreszcie  dwie 
egzakcyje  szosu  i  poboru  i  jedno  czopowe,  że  je  miasto  dla  nagłej 
potrzeby  ekspedycyi  inflanckiej  ustąpiło,  na  inny  czas  odłożono,  co 
jeszcze  na  sejmach  r.  ióii  i  1616  ponowiono  (Vol.  II,  f.  1516,  Vol.  III, 
f.  27  i  287);  natomiast  postanowiono,  iżby  most  kazimirski  u  Krakowa 
był  budowany  przez  mieszczany  sub  pocna  mii/e  marcantm  (Vol.  II, 
f.    1518); 

161 1,  na  sejmie  warszawskim  postanowiono,  aby  miasta  dóbr  ziemskich 
nie  kupowały,  salvis  privilegiis  civitatum  Cracovieusis  et  Pruthenica- 
rumy  w  których  mieściech  wedle  prawa  wolno  privatis  civibus  dobra 
kupować,  ale  te  kupna  miastom  należeć  nie  mają  (Vol.  III,  f.  14); 
w  mieście  Krakowie  fórtki  prywatne  wszystkie  w  murach  miasta 
(wyjąwszy  dwie)  do  sześciu  niedziel  zamurować  nakazano  i  aby  ich 
więcej  nieważono  się,  zabroniono,  co  następnie  na  sejmie  warszaw- 
skim r.  1661  wznowiono,  a  na  konfederacyi  generalnej  roku  1668 
obie  powyższe  konstytucyje  reasumowano  (Vol.  III,  f.  27,  Vol.  IV, 
f.  722  i  1045);  wreszcie  naznaczono  komisarzy  do  przesłuchania  liczby 
mieszczan  krakowskich  z  prowentów  miasta,  w  osobach  kanoników 
Jędrzeja  Lipskiego  i  Kaspra  Niewiarowskiego,  oraz  posłów  Jędrzeja 
Oleśnickiego,  Marcina  Silnickiego  i  Stanisława  Iordana,  co  znowu 
na   sejmie    warszawskim    r.    16 13    wznowiono    (Vol.  III,    f.  30  i   171); 

16 13,  na  sejmie  warszawskim  warowano,  aby  miasto  Kraków  wedle  praw 
i  przywilejów  od  książąt  i  królów  polskich  z  dawna  nadanych,  za- 
chowane było  (Vol.  III,  f.    171); 

1 616,  na  sejmie  warszawskim  postanowiono,  że  ktobykolwiek  w  m.  Kra- 
kowie plebeiae  conditio)iis  przy  hamowaniu  tumultów  i  imaniu  gwał- 
towników  sprzeciwiał  się  albo  jakimkolwiek  sposobem  oponować  się 
chciał,  tedy  takowych  nihil  derogando  statuto  Toruncnsi  sam  urząd 
miejski  imać  może;  oprócz  tego  wójtostwo  krakowskie  miastu  Kra- 
kowu wiecznemi  czasy  inkorporowano  (Vol.  III,  f.   285); 


VII 


1620,  na  sejmie  warszawskim  miasta  Kraków,  Lwów,  Kamieniec  podolski 
i  inne,  iż  granicom  nieprzyjacielskim  są  przyległe,  strzelbą,  prochem, 
ludźmi  i  innemi  rzeczami  do  obrony  należącemi,  opatrzyć  postano- 
wiono (Vol.  III,  f.  374); 

1 62 1,  na  sejmie  warszawskim  postanowiono,  iż  podczas  pospolitego  ruszenia 
ks.  biskup  krakowski  przy  mieście  stołecznem  Krakowie  podczas 
odjechania  senatorów  i  starosty  miejsca  tamtego  rezydować  będzie 
(Vol.  III,  f.  419); 

1633,  na  sejmie  koronacyjnym  miastu  Krakowu  na  restauracyję  ratusza 
pogorzałego  od  towaru  wszelakiego  od  grzywny  po  groszu  do  sejmu 
sześcioniedzielnego  pobierać  dozwolono,  co  na  sejmach  r.  1635  i  1641 
do  lat  dwu  i  znowu  do  lat  dwu  prolongowano ;  zaś  miasto  Kleparz  opu- 
stoszałe, aby  się  obywatele  tern  prędzej  poratować  mogli,  od  podwód 
i  podatków  do  lat  4  uwolniono  (Vol.  III,  f.  827,  891,  Vol.  IV,  f.  22); 

1635,  na  sejmie  warszawskim  postanowiono,  iż  trzymający  w  Krakowie 
dobra  iure  dviii,  niebędący  ani  szlachtą  ani  mieszczany,  winni  ius 
civitatis  przyjąć  oraz  zatrzymane  podatki  i  onera  civitatis  płacić;  na 
tymże  sejmie  zakazano  wyciągać  stanowisk  i  stacyj  żołnierskich 
w  jurysdykcyi  wszystkiej  miasta  Krakowa,  Kazimirza,  Stradomia 
i  Kleparza  i  innych  przyległości  miasta  tego  sub  poena  infamiae 
(Vol.  III,  f.  886,  887); 

1650,  na  sejmie  warszawskim  m.  Krakowu  praesidium  dostateczne  z  wojsk 
na  sejmie  uchwalonych  postanowiono,  a  zabiegając  niebezpieczeń- 
stwom z  powodu  tumultów,  konstytucyje  wszystkie  contra  violatores 
securitatis  piiblicae  także  o  tumultach  ferowane  i  statut  toruński 
reasumowano  (Vol.  IV  f.  334); 

1652,  na  sejmie  warszawskim  m.  Kraków  z  przedmieściami  przy  dawnych 
libertacyjach  zachowano  i  od  stanowisk  i  stacyj  łanowych  wszelakich 
wolne  deklarowano  (Vol.  IV,  f.  371),  nadto  zaś  tak  zamek  jak  i  miasto 
sufficienti  praesidio  z  ludzi  służebnych  opatrzyć  postanowiono  (Vol.  IV, 
f.  376);  miastu  zaś  Kleparzowi  warowano,  aby  względem  zaczęcia 
municyi  kosztem  jego  własnym,  tameczni  mieszczanie  nie  mieli  ża- 
dnego impedymentu  (Vol.  IV,  f.  376); 

1654,  na  sejmie  warszawskim  postanowiono,  aby  stan  duchowny  i  szlachecki, 
ktorzyby  w  miastach  dobra  iuri  dviii  subiecta,  quocnmque  iuris  titulo 
trzymali,  wszystkie  publiczne  sejmami  et  laudis  uchwalone  na  sejmi- 
kach podatki  ze  wszystkich  tych  dóbr  płacili.  Toż  się  ma  rozumieć 
o  dobrach,  kamienicach  i  domach  duchownych  i  szlacheckich  w  m. 
Krakowie,  podatkom  z  dawna  podległych,  z  których  podatki  szosami 
mają  być  wydawane,  rachując  z  każdej  osady  tak  wiele  sympl  szosu, 
ile  poborów  tak  na  sejmach  jako  i  na  sejmikach  uchwalonych  będzie 
(Vol.  IV,  f.  452); 

1658,  na  sejmie  warszawskim  rzemieślników  m.  Krakowa  od  płacenia  dupli 
poborowej,  uniwersałem  r.  1629  opisanej,  tak  pro  practeritis  jako 
i  i?i  futurum  uwolniono ;  postanowiono ,  aby  dóbr  tak  w  mieście 
Krakowie  jak  i  na  przedmieściach  jego  nabywać  i  nabytych  a  iure 
et  iurisdictio7ie  rcipublicae  et  ctiitatis  avcllere  nikomu  wolno  nie  było, 


vm 


co  wszystko  służyć  ma  także  Kazimirzowi ;  Stradomiowi  i  Klepa- 
rzowi ;  ponieważ  dla  fortyfikacyi  Krakowa,  Kleparz,  Stradom  i  inne 
przedmieścia  nie  mogły  się  na  tych,  na  których  przed  tern  zasadzone 
były,  budować  placach,  przeto  naznaczono  komisarzy,  którzy  by  na 
tych  placach,  które  delineacyja  inżyniera  w  fortyfikacyi  zamknie, 
miejsca  klasztorom  i  kościołom  zburzonym  i  place  tym,  którzy  bu- 
dować się  zechcą,  a  na  swoich  dawnych  dla  fortyfikacyi  pomienionej 
budować  się  nie  mogą,  wymierzyli  i  naznaczyli ;  przyczem  miasteczko 
Biskupie,  które  dla  fortyfikacyi  Krakowa  na  dawnem  swojem  miejscu 
budować  się  nie  może,  na  Promnik  biskupi  przenieść  pozwolono ; 
wreszcie  zawarowano,  aby  miasta  stołeczne  i  pograniczne,  jak  Kra- 
ków, Warszawa,  Poznań  i  t.  d.  kosztem  całej  rzeczypospolitej  prac- 
sidium  miały  (Vol.  IV,  f.  549,  551); 

1659,  na  sejmie  warszawskim  reasumowano  zeszłoroczną  konstytucyję  o  for- 
tyfikacyi m.  Krakowa,  naznaczając  nową  komisyję  na  delinacyję  for- 
tyfikacyi i  wyznaczenie  miejsc  kościołom,  klasztorom,  Kleparzowi, 
Stradomiowi  i  t.  p.  przyczem  wszystkich,  którzy  w  tej  nowej  dy- 
mensyi  budować  się  będą,  od  wszelkich  podatków  rzeczypospolitej 
do  lat  trzech  uwolniono  ;  w  mieście  Kazimirzu  zaś  dla  jego  spusto- 
szenia, dupie  z  rzemieślników  zniesiono  (Vol.  IV,  f.  620,  621); 

1 66 1,  na  sejmie  warszawskim  dla  bezpieczeństwa  m.  Krakowa  wszystkie 
statuta  i  konstytucyję   de  tnmultibus   reasumowano    (Vol.  IV,  f.   722); 

1668,  na  konfederacyi  generalnej  warszawskiej  m.  Kraków  do  związku 
konfederacyi  przyjęto ,  a  względem  pospolitego  ruszenia  przy  pra- 
wach i  konstytucyi  z  r.    1621   zachowano  (Vol.  IV,  f.    1045); 

1669,  na  sejmie  elekcyjnym  opatrzenie  fortec,  między  innemi  także  Kra- 
kowa postanowiono  (Vol.  V,  f.   18); 

1674,  na  konfederacyi  generalnej  warszawskiej  m.  Kraków  in  gremńim 
confocderationis  przyjęto,  przy  prawach  i  prerogatywach  zachować 
deklarowano,  ad  praesiduim  civitatis  samptibiis  ultra  beneplacitum  ich 
non  obligando  (Vol.  V,  f.  227); 

1676,  na  sejmie  koronacyjnym  m.  Krakowu  prawa,  wolności  i  przywileje 
wszystkie  tak  samemu  miastu  jako  też  i  szkole  strzeleckiej  alias  ry- 
cerskiej nadane,  aprobowano;  żydów  krakowskich  bezpieczeństwo 
warowano,  aprobując  lauda  sejmiku  proszowskiego  z  lat  1672  i  1676, 
quo  ad  pimchcm    tumultów    przeciwko    żydom    postanowione    (Vol.   V, 

f-  385,  387); 

1677,  na  sejmie  warszawskim  m.  Kazimirzowi  i  Stradomiowi  prawa,  wol- 
ności i  przywileje  aprobowano  i  przy  konstytucyi  anni  1635  wzglę- 
dem niepłacenia  chlebów  zimowych  i  innych  ciężarów  żołnierskich 
zachowano ;  m.  Kraków  z  przedmieściami  przy  dawnych  prawach 
zachowując,  od  wszelkich  asygnacyj,  stanowisk,  noclegów,  przecho- 
dów,  hibern,  chlebów  i  wszystkich  innych  egzakcyj  żołnierskich  uwol- 
niono, natomiast  postanowiono,  aby  osoby  wszelkie  na  gruntach  miej- 
skiej iurysdykcyi  podległych,  mieszkające,  i  rzemiosła,  handle,  szynki 
przy  temże  mieście  prowadzące,  wszelkie  oncra  rcipublicae  et  civitatis 
zarównie  jak  inni  mieszczanie,  ponosiły  (Vol.  V,  f.  465,  473); 


IX 

1678,  na  sejmie  grodzieńskim  pozwolono  m.  Krakowu  in  siipplciuciilniu 
zatrzymanych  podatków,  czopowe  ad  insiar  czopowego  województwa 
krakowskiego  na  lat  dwa,  co  także  służyć  miało  Kazimirzowi  i  ży- 
dom, Kleparzowi,  Wesołej  i  innym  przedmieściom;  nadto  na  poprawę 
dróg  i  inne  potrzeby  cło  m.  Krakowu  od  wszelakich  towarów  cudzo- 
ziemskich ,  koni  i  wozów,  należące  podług  dawmych  praw,  do  lat 
dwóch  in  duplo  podniesiono,  co  wszystko  na  sejmie  warszawskim 
r.  1683  do  lat  czterech  prorogowano  (Vol.  V,  f.  562  i  672);  na  tymże 
sejmie  przywilej  magistratowi  m.  Krakowa  super  libcram  electionem 
consuhim  et  praesidentium  od  króla  Jana  III  d.  30  grudnia  1677  na- 
dany, aprobowano;  żydom  wTreszcie  kazimirskim  przy  Krakowie,  któ- 
rzy dwuletniem  powietrzem  większą  częścią  wymarli,  a  inni  przed 
tą  zarazą  do  Wodzisławia  zbiegli,  ogniem  nawiedzeni,  do  wielkiej 
nędzy  i  ubóstwa  przyszli,  aby  kredytorom  swoim  sofoendo  być  mogli, 
komisarzy  naznaczono,  którzyby  długi  per  partes  egzekwowane,  po- 
dzielili i  na  który  czas  płacić  mają,  postanowili  i  t.  d.  (Vol.  V,  f.  566); 

1683,  na  sejmie  warszawskim  prorogowano  m.  Krakowu  czopowre  drugie, 
tudzież  cło  in  duplo  od  koni  i  wozów  cudzoziemskich  na  naprawę 
dróg;  szynków  wszelakich  w  klasztorach  i  poświętnych  domach,  także 
handlów  cuiuscunque  generis  towarów,  oficyn  rzemieślniczych,  cum 
praeiudicio  ubogich  ludzi  zagęszczonych,  zakazano;  wreszcie  wzglę- 
dem wolności  od  noclegów  żołnierskich,  stanowisk  i  hibern  przed- 
mieść krakowskich,  konstytucyję  anni  1635  reasumowano  i  postano- 
wiono, że  takowa  konstytucyja  także  Kazimirzowi,  Kleparzowi,  Stra- 
domiowi,   Wesołej    i    żydom    wr    mieście    służyć  ma  (Vol.  Y,    f.   672); 

1690,  na  sejmie  warszawskim  żydom  securitatem  tak  na  osobach,  jako  et  in 
commerciis  według  dawnych  praw  im  nadanych  zachowano,  a  zabie- 
gając często  będącym  w  mieście  Krakowie  tumultom,  komendanta 
z  ludźmi  w  samym  mieście  dać  deklarowano  (Vol.  V,  f.   771). 

Co  do  źródeł,  z  których  materyjał  do  niniejszej  publikacyi  czerpaliśmy, 
zostały  one  już  w  przedmowie  do  tomu  pierwszego  podane  i  opisane,  tu  ich 
więc  nie  powtarzamy.  Dodajemy  tylko,  że  najcelniejsza  część  dawnego  archi- 
wum m.  Krakowa,  mianowicie  księgi  radzieckie  i  ławnicze  miast  Krakowa, 
Kazimirza  i  Kleparza  oraz  księgi  jurydyk  znajdują  się  jeszcze  do  tej  chwili 
w  przechowaniu  urzędu  hipotecznego  przy  c.  k.  Sądzie  krajowym  krakow- 
skim, co  niezwykle  korzystanie  z  nich  utrudnia;  a  chociaż  Rada  miasta  już 
od  lat  kilkunastu  przedsiębierze  starania  u  c.  k.  Rządu,  celem  zwrócenia 
miastu  tych  cennych  zabytków  przeszłości,  i  chociaż  ostatnie  usiłowania 
w  tym  kierunku  przed  kilku  laty  nanowo  podjęte  a  obecnie  w  toku  będące, 
dozwalają  rokować  nadzieję  pomyślnego  rezultatu,  przecież  do  tej  chwili  uzu- 
pełnienie dawnego  archiwum  m.  Krakowa  temi  księgi  jeszcze  nie  nastąpiło. 

Co  się  wreszcie  tyczy  metody  wydawniczej,  zachowaliśmy  tę  samą,  jaka 
przy  wydaniu  tomu  pierwszego  zastosowaną  została. 

We  Lwowie  dnia  28  lutego   1890. 

Wydawca. 


11 


Wykaz   chronologiczny   aktó 


w 


w  tym  zeszycie  zamieszczonych. 


772. 


773- 


774- 


775- 


776. 


777- 


778. 


779- 


780. 


781. 


Leges,  plebiscita  et  senatus  consulta. 

1587.   die  27.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  testudinibus  Iudaeis  non  conducendis        1 

1587.  die  20.  m.  Aprilis,  Casimiriae. 

S.  c.  *)  de  rationibus  civilibus   singulis   annis  a  ąuaestoribus 
die  festo  Trium  Reg"um  reddendis 1 

1588.  die   15.  m.  lanuarii,  Cracoviae. 

Sigismundus  III.  r.  P.  iura  et  privilegia    civibus  Cracovien- 
sibus  ab  antecessoribus  suis  impertita,  rata  esse  iubet       ....        z 

1588.  die   10.  m.  Martii,  Casimiriae. 

Plebiscitum  de  scabinis  solum  ex  duodecim  viris  et  de  con- 

sulibus  solum  ex  advocatis  et  scabinis  deligendis 5 

1588.  die   17.  m.  Martii,  Casimiriae. 

Edictum    vicecapitanei  Cracoviensis    de  pretio    panis  et  cer- 
visiae 6 

1588.   die  29.   m.  Augusti,  Cracoviae. 

S.  c.  de  civitate  impertienda 6 

1588.  die  21.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  praeceptis  peste  grassante  observandis 8 

1589.  die   17.  m.  Aprilis,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  r.  P.  civibus  Cracoviensibus  exigendi  por- 
torium  a  mercatoribus  peregrinis  dat  potestatem 10 

1589.  die   17.  m.  Aprilis,  Varsoviae. 

Idem  civibus  Cracoviensibus,  ut  ad  vias  reficiendas  animum 
intendere  possint,  vectigal  pontaticum  exigendi  potestatem  tribuit      13 

1589.  die  20.  m.  Aprilis,   Varsoviae. 

Idem    civibus    Casimiriensibus    novum    vectigal    pontaticum 
exigendi  concedit  potestatem 15 

1    Tak  będziemy  odtąd  skracać   „Senatus  consultum." 


XII 

782.  1589.  die  29.  m.  Aprilis,  Yarsoriae. 

Idem  consulibus  Casimiriensibus  mandat,  ut  consulibus  Cra- 
coviensibus  residuam  exactionem,  quae  »ducillaris«  dicebatur,  ex- 
solvant       16 

783.  1589.  die  24.  m.  Maii,  Lublini. 

Idem  statuit,  praetereuntes  emporium  Cracoviense  absąue 
solutione  portorii,  confiscatione  mercium  puniendos  esse   ....     17 

784.  1589.  die  25.   m.  Maii,  Lublini. 

Idem  civibus  Cracoyiensibus  vectig"al  cereyisiarium  exig-endi 
potestatem  tribuit 18 

785.  1589.  die  o.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

Consules  Cracovienses  loanni  Schilling  secretario  et  notario 
civitatis,  ducentos  thaleros  dono  dant  salariumąue  eiusdem  annuum 
augent 19 

786.  1589.  die  22.  m.   lulii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  decurionibus  vici  Magni  yalli,  qui  in  ordine  publico 
custodiendo  curam  adhibeant,  deligendis 21 

787.  1589.  die  29.  m.  Decembris,  Varsoviae. 

Anna  r.  P.  magnum  procuratorem  arcis  Cracoviensis  horta- 
tur,  ut  consules  Casimirienses  solum  ex  numero  scabinorum  deligat     22 

788.  1590.   die  22.  m.  Februarii,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  r.  P.  plebiscitum  de  electione  consulum 
Clepardiensium  ratum  facit 22 

789.  1590.  die   14.  ra.  Aprilis,    Varsoviae. 

Idem  mandat,  ut  areae  desertae  in  civitate  Casimiriensi  intra 
annum  aedificiis  compleantur 22 

790.  1590.  die  2.  m.  Maii,  Varsoviae. 

Idem  officialibus  ąuibusdam  mandat,  ut  de  damnis;  quae  ci- 
vitas  Casimiriensis  in  ripa  fluvii  Vistulae  a  navigantibus  patitur, 
inąuirant 23 

791.  1590.  die   16.  m.  Maii,  Varsoviae. 

Idem  civitati  Casimiriensi  redimendi  domos  in  fundo  Bawół 
sitas,  dat  potestatem 24 

792.  1590.  die  26.  m.  Maii,  Varsoviae. 

Idem  ciyibus  Cracoviensibus  facultatem  exigendi  yectigal 
cerevisiarum  prorogat 25 

793.  1590.  die   15.  m.  Novembris,  Varsoviae. 

Idem  magno  procuratori  arcis  Cracoviensis  mandat,  ut  con- 
sules Casimirienses  solum  ex  ordine  scabinorum  eiusdem  civitatis 
deligat 26 

794.  1590.  die   17.  m.  Novembris,  in  Szydłów. 

Idem  consulibus  Cracoviensibus  mandat,  ne  civibus,  qui  ob 
pestem  grassantem  urbem  deseruerint,  denuo  introitum  in  civita- 
tem  concedant 26 

795-     I59I-  die   12.  m.  Martii,  Varsoviae. 

Idem  civibus  Cracoviensibus  facultatem  exigendi  yectigal 
cerevis.iarium  iterum  prorogat 27 

796.  1591.  die   18.  m.   lulii,  Cracoviae. 

Sigismundi  III.  r.  P.  decretum,  inter  civitatem  Casimiriensem 
et  magnum  procuratorem  arcis  Cracoviensis  de  electione  consulum 
litem  dirimens ' 28 

797.  1591.  die   17.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

S.  c.  de  praeceptis  peste  grassante  obseryandis 29 


XIII 


7g8.      1591-  die  21.  m.  Novembris;  in  Wiślica. 

Sigismundus  LII.  rex  Poloniae  scribit  consulibus  Cracovien- 
sibus,  ąuomodo  se  peste  grassante  gerere  debeant 30 

799.  1591.  die  22.  m.  Decembris,  in  Wiślica. 

Idem  proconsuli  consulibusąue  Casimiriensibus  mandat,  ut 
vestes  hominum  peste  mortuorum   concremari  faciant 31 

800.  1592.  die  3.  m.  Ianuarii,  in   Wiślica. 

Idem  consules  Cracovienses  hortatur,  ut  peste  grassante 
cautionem  adhibeant 32 

801.  1592.  die  6.  m.  Ianuarii,  in  Wiślica. 

Idem  proconsuli  consulibusąue  Cracoriensibus  Ioannem  Za- 
moyski pincernam  Lomzensem  et  Iacobum  Gosławski  medicum 
commendat 32 

802.  1592.   die  8.  m.  Ianuarii,  in  Wiślica. 

Idem  proconsuli  consulibusąue  Cracoriensibus  mandat ,  ut 
auctores  seditionum  perseąuantur •     •     33 

803.  1592.  die  24.  m.  Ianuarii,  in  Wiślica. 

Idem  Ioannem  Zamoyski  secretarium  suum  proconsuli  con- 
sulibusąue Cracoviensibus  iterum  commendat 34 

804.  1592.  die   11.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Pactum  consulum  Cracoviensium  cum  Stanislao  Węgrzynek 
de  luto  et  ąuisąuiliis  ex  urbe  evehendis 34 

805.  1592.  die  4.  m.  Maii,   Cracoviae. 

S.  c.  de  depositorio  plumbi  in  alium  transferendo  locum      .     37 

806.  1592.  die  25.  m.  lunii,  Cracoviae. 

Plebiscitum  de  adnotationibus  nonnisi  in  libris  fori  compe- 
tentis  consignandis 38 

807.  1592.  die   10.  m.  Iulii,   Cracoviae. 

Sigismundus  III.  r.  P.  proconsulem  consulesąue  Cracovien- 
ses  hortatur,  ut  pactum  cum  Stanislao  Węgrzynek  de  emundatione 
urbis  initum,  ąuamprimum  exsequi  faciant 40 

808.  1592.  die  7.  m.  Decembris,  Varsoviae. 

Idem  consules  Casimirienses  hortatur;  ut  de  exstinguenda 
peste  curam  adhibeant        4° 

809.  1593-  die   16.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

Pactum  consulum  Cracoviensium  cum  consulibus  Clepardien- 
sibus  de  vecturis  et  de  caupona  vinaria 41 

810.  1593-  die   12.  m.  Aprilis7  Cracoviae. 

S.  c.  de  foro,  quod  civibus  Cracoviensibus  competit     ...     45 

811.  1593-  die   2^.  m.  Iulii,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  r.  P.  civitati  Casimiriensi  utendi  cera  mi- 
niata  dat  potestatem 4^ 

812.  1593.  die  2T).  m.  Iulii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  consulibus,  qui  ad  causas  civitatis  tractandas  et  re- 
sidua vectigalia  exigenda  curam  adhibeant,  deligendis       ....     46 

813.  1593.  die  3.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

S.  c.  de  rationibus  civilibus  reddendis 48 

814.  1593.  die  26.  m.  Augusti,  Casimiriae. 

Scabini  Casimirienses  et  Stradomienses  ad  iudicia  exercenda 
certos  ąuosdam  dies  constituunt 48 

815.  1594.  die  21.  m..  Martii,  Casimiriae. 

Plebiscitum  de  adnotationibus  nonnisi  in  libris  fori  compe- 
tentis  consignandis 5° 


XIV 

8 1 6.  1594-  die  29-  m-  Martii,  Cracoviae. 

S.  c  de  p.otestate  ąuaestorum  aerarii  ciyilis 50 

817.  1594.  die   15.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

S.  c.  de  reditibus  ąuibusdam  in  consules  distribuendis      .     .     52 

818.  1595.  die  3.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  praeceptis  sub  comitiis  regni  observandis  ....     54 

819.  1596.  die  5.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  appellationibus  ad  iudicium  regium  vel  ad  iudicium 
commissoriale  Sex  Civitatum  interponendis 55 

820.  1596.  die  6.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Promulgatio  s.  c.  de  appellationibus  interponendis  56 

821.  1596.  die  28.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Sigismundus  III.  r.  P.  capitaneo  generali  Cracoviensi  mandat, 
ut  consulibus  Casimiriensibus  in  portorio  exigendo  opem  ferat     .     57 

822.  1596.  die  5.  m.  Martii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  iudiciis  peragendis 57 

823.  1596.  die   12.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

Sigismundus  III.  r.  P.  proconsuli,  consulibus,  advocato,  sca- 
binis  et  communitati  civitatis  Cracoviensis  mandat7  ut  dissensiones 
inter  sese  exortas,  componere  studeant 59 

824.  1597.   die  4.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

Plebiscitum   de  testudinibus  Iudaeis  non  conducendis        .     .     60 

825.  1597-  die  5.  m.  Iulii,  Casimiriae. 

Promulgatio  edicti  regii  de  securitate  publica 60 

826.  1597.  die  25.  m.  Augusti,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  consulibus  Cracoviensibus 
mandat,  prospiciant,  ne  pestis  Viennae  grassans  Cracoviam  im- 
portaretur 61 

827.  1597.  die  21.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  tributo  a  navibus  in  ripa  fluvii  Vistulae  exstruen- 
dis,  solvendo 62 

828.  1598.  die  3.  m.  Iunii,   Cracoviae. 

S.   c.  de  munere  notarii  redituum  civilium 62 

829.  1599.  die  2.  m.  Februarii,  in  Częstochowa. 

Sigismundus  III.  r.  P.  proconsuli  consulibusąue  Cracovien- 
sibus  mandat,  ut  sibi  granarium  civile  concedant 65 

830.  1591)-  die    15.   m.  Martii,  Casimiriae. 

Proconsulis  consulumąue  Casimiriensium  edictum  de  ordine 
publico  servando 66 

831.  1599-  die   13.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

Decretum  commissariorum  quorundam,  inter  consules  et  sca- 
binos  Cracovienses  de  electione  scabinorum  litem  dirimens  ...     66 

832.  1599.  die  25.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

S.  c.  de  urbe  emundanda 73 

833-     1599-  die   12.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

S.  c  de  praeceptis  peste  grassante  observandis 74 

834.  1600.   die  21.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  bombardis,  quas  personae  civitate  donatae  dare 
obstringuntur 74 

835.  1600.  die  6.  m.   Martii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  locis  vacuis  in  libris  iudicialibus  adnotationibus 
complendis 75 


XV 

836.  ióoo.   die  g.   m.  Martii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  iudiciis  scabinalibus  lingua  Polonica  peragendis      .     76 

837.  ióoo.   die    ig.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

S.  c.   de  turribus  et  moeniis  urbis  evacuandis        76 

838.  1600.   die  25.  m.   Octobris,  Cracoriae. 

S.  c.  de  praeceptis  peste  grassante  observandis 77 

83g.      1600.  die   13.  m.  Novembris,   in  Korczyn. 

Sigismundus  III.  r.  P.  telonario  regni  mandat,  ne  a  civibus 
Cracoviensibus  insueta  portoria  exigat 78 

840.  1600.  die  24.  m.  Novembris,   in  Korczyn. 

Idem  telonarium  territorii  Osvantimensis  monet,  ne  a  civibus 
Cracoviensibus  tributum   »quarti  grossi«   exigat 79 

841.  1601.   die   14.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

.  S.  c.  de  defensione  urbis 79 

842.  ióoi.   die   11.   m.  Aprilis,  Casimiriae. 

Promulgatio  legum,  quae  ad  contubernia  cauponesque,  men- 
suras  et  pondera  spectant,   a  palatino  Cracoviensi  statutarum     .     .     80 

843.  ióoi.  die   17.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  praeceptis  peste  grassante  observandis 81 

844.  1602.  die  9.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  salario  proconsulum  augendo 82 

845.  1602.  die   1.  m.  Februarii,  Casimiriae. 

Promulgatio  legum,  quae  ad  contubernia  victumque  spectant, 
a  palatino  Cracoviensi  statutarum 83 

846.  1602.  die  6.   m.  Februarii,   Cracoviae. 

Scabini  Cracovienses  magistratum  deponunt 83 

847.  1602.  die  2^.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Plebiscitum  de  iis,    qui  conciliis    plebis    adesse   negligerent, 
poena  afficiendis 84 

848.  1602.   die  25.   m.  Maii,   Cracoviae. 

S.  c.  de  iudiciaria  praefecti  praetorii  potestate 85 

849.  1602.  die  22.  m.  Augusti,  Casimiriae. 

Promulgatio  praecepti  de  advenis 86 

850.  1603.  die  4.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  modo  procedendi  contra  detrectatores  consulum  et 
de  ordine  in  iudicio  consulari  observando 86 

851.  1604.  die   10.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Magistratus    consularis    Cracoviensis    senatus    consultum    de 
mutua  honestate  iam  pridem  constitutum,  renovat 88 

852.  1604.  die   1.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  munere  Quatuorvirorum 89 

853.  1604.  die   10.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  colloquiis  cum  plebe  habitis,  non  enuntiandis      .     .     90 

854.  1604.  die   10.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  munere  notarii  redituum  civilium 91 

855.  1605.  die   15.  m.  Februarii,  Varsoviae. 

Sigismundus   III.    r.  P.   privilegium    civibus    Cracoviensibus 
a  Casimiro  II.  r.  P.  a.   1475.  impertitum,  transcribit 92 

856.  1605.  die   18.  m.  Martii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  moeniis  urbis  reparandis 92 

857.  1605.  die  2 6.  m.  Martii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  eadem  re 93 


XVI 

858.  1605.  die  29.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Sigismundi  III.  regis  Poloniae  decretum,  inter  cives  Cra- 
covienses  et  cives  Lublinenses  de  portorio  ąuodam  litem  dirimens       93 

859.  1606.   die  2.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

S.  c.   de  poenis  contumaciae 95 

860.  1606.  die  31.  m.  Martii,  Cracoviae. 

S.  c.  quo  mercatores  et  mechanici  exteri,  civitate  donati, 
pulverem  nitratum  praestare  obstringuntur 95 

861.  1606.  die   10.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  officina  ąuadam  civili,  kappa  dicta,  alibi  trans- 
ferenda 96 

862.  1606.  die  20.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  distributoribus  hospitiorum 97 

863.  1607.  die  25.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  censu,  qui  redit  ex  aquaeductu,  augendo  ....       97 
8Ó4.     1607.  die   13.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  sagittariorum  proconsularium  salario  augendo  .     .       98 

865.  1608.  die  6.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Scabini  Cracovienses  magistratum  suum  deponunt       ...       98 

866.  1608.  die  29.  m.  Martii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  salario  consuli  seniori  assignando 99 

867.  1608.  die  21.  m.  Aprilis,  Casimiriae. 

Promulgatio  consensus  ad  liberam  divenditionem  domorum 
et  arearum,  vico  Iudaeorum  adiacentium 100 

868.  j6o8.  die  22.  m.  Decembris,   Cracoviae. 

Sigismundi  III.  r.  P.  decretum,  inter  cives  Cracovienses  et 
ludaeos  Casimirienses  de  mercatura  litem  dirimens 100 

869.  1Ó09.  die  3.  m.  Maii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  civitate  impertienda 104 

870.  1609.  die  3.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  depositis  servandis 105 

871.  1 6 10.  die   19.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

S.  c.  de  censibus,  qui  ex  bonis  civilibus  percipi  solent,  au- 
gendis 105 

872.  1610.  die  8.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

S.  c.   de  armis  civilibus  perlustrandis 106 

873.  1611.  die    18.   m.   Iunii,  Cracoviae. 

Magistratus  consularis  Cracoviensis  consules  quosdam  ad 
augendos  census  civileś  designat 107 

874.  1613.  die  30.  m.  Aprilis,   Varsoviae. 

Sigismundus  III.  r.  P.  magistratui  consulari  Cracoviensi 
mandat,  ut  suppetiante  palatino  Cracoviensi,  tumultum  imminen- 
tem  prohibere  studeat 107 

875.  1613.   die  25.  m.  Alaii,  Varsoviae. 

Idem  proconsuli  consulibusque  Cracoviensibus  significat, 
se  nuncium  misisse,  qui  reducem  ab  expeditione  Moscovitica 
exercitum  admoneret,  ne  civitatem  Cracoviensem  iniuriis  affligat     108 

876.  1613.  die   1.  ra.  Iunii,  Varsoviae. 

Sigismundi  III.  regis  Poloniae  decretum,  inter  capitulum 
ecclesiae  cathedralis  Cracoviensis  et  cives  Cracovienses  de  restau- 
randis  moeniis  urbis  litem  dirimens 109 


XVII 

877-     i6i3-  die  30.  m.  lulii,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  r.  P.  telonariis  mandat,  ne  a  civibus  Cra- 
viensibus  in  foris  et  nundinis  tributum  exigant 110 

878.  1613.  die    10.  m.  Septembris,.  Cracoviae. 

S.  c.  de  praeceptis  peste  grassante  observandis       .     .     .     .      1 1 1 

879.  1614.  die  7.  m.  Martii,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  r.  P.  proconsuli  consulibusąue  Cracovien- 
sibus  tributum,  quod  » czopowe*  dicebatur,  intra  biennium  perci- 
piendi  potestatem  tribuit 112 

880.  1614.  die   10.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  tributo  a  navibus  in  ripa  fluvii  Vistulae  exstru- 
endis,  solvendo 113 

881.  1615.  die  20.  m.  Iulii,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  r.  P.  proconsuli  consulibusąue  Cracovien- 
sibuś  significat,  se  episcopo  et  palatino  Cracoviensibus;  ut  tumul- 
tum  Cracoviae  exortum  supprimant,  mandasse 113 

882.  16 1 6.   die   13.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  numero  lictorum  augendo 114 

883.  1616.  die   17.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  salario  proconsulum  augendo 114 

884.  1616.  die  8.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  consulibus    a   solutione    portorii    vinarii    liberandis      115 

885.  161 7.  die   u.  m.  Maii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  popina  civili  alibi  transferenda 116 

886.  1617.  die  26.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

S.  c.   de  40  viris  ad  audiendas  rationes  civiles  convocandis     117 

887.  1618.  die   12.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  puteis  civilibus  expurgandis  restaurandisąue      .     .      118 

888.  1619.  die   19.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

Plebiscitum  de  actione  Iudaeis  intendenda 118 

889.  16 19.  die  30.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

S.    c.    de   privilegiis    civitatis    inspiciendis  conscribendisąue     119 

890.  1619.  die  27.  m.  Novembris,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  r.  P.  magistratui  consulari  Cracoviensi 
mandat,  ne  arma  quaecunque  e  civitate  et  regno  educere  per- 
mittat 119 

891.  1619.  die  29.  m.  Novembris,  Varsoviae. 

Sigismundi  III.  r.  P.  decretum,  inter  cives  Cracovienses  et 
Iudaeos  Casimirienses  de  mercatura  litem  dirimens 120 

892.  1620.  die  4.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

Plebiscitum  de  salario  syndici  augendo 125 

893.  1620.  die  24.  m.  Februarii,  Casimiriae. 

S.  c.  de  plebe  ad  conciones  non  convocanda 126 

894.  1620.  die   13.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Consules  Cracovienses  syndico  mandant,  ut  privilegia  civi- 
tatis  inspiciat  et  conscribat 126 

895.  1620.  die   13.  m.  Martii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  victu  militibus  regiis  suppeditando 127 

896.  1620.  die   16.  m.  Martii,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  r.  P.  proconsulem  consulesąue  Cracovien- 
ses  certiores  facit,  se  praefectum  peditum  Teutonicorum  mo- 
nuisse,  ne  cives  Cracovienses  vexari  permittat 127 

in 


XVIII 

897-      IÓ20.  die  22.  m.  Iunii,  Varsoviae. 

Idem  magistratui  consulari  Cracoviensi  mandat,  ne  Iudaeos 
Cracovienses  vexare  permittat 128 

898.  1620.  die  30.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  irwentario  armamentarii  civilis  conscribendo      .     .      128 

899.  1620.  die  5.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  moeniis  urbis  perlustrandis  reficiendisąue       .     .     .     129 

900.  1 62 1.  die  4.  m.  Februarii,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  officialibus  ąuibusdam  ratio- 
nes  civitatis  Cracoviae  perscrutandas  committit 129 

901.  1 62 1.  die   19.  m.  I^ebruarii,  Varsoviae. 

Idem  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus  mandat,  ca- 
veant,  ne  pretium  aureorum  et  thalerorum  augeatur 131 

902.  162 1.  die   18.  m.  Martii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  numero  \igilum  nocturnorum  augendo       .     .     .     .      131 

903.  162 1.  die  29.  m.  Martii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  numero  peditum  praesidiariorum  augendo      .     .     .      132 

904.  1 62 1.  die  20.  m.  Maii,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  r.  P.  magistratui  consulari  Cracoviensi 
mandat,  ut  civitatis  defendendae  gratia  exercitum  pedestrem 
conducat 132 

905.  1 62 1.  die   14.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  controversiis 132 

906.  1621.  die   17.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Magistratus  consularis  Cracoviensis  ianitoribus  civilibus 
mandat,  ut  portas  urbis  ipsimet  claudant 133 

907.  162 1.  die  25.  m.  Septembris,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  r.  P.  legatum  suum  Cracoviam  mittit,  ut 
cum  magistratu  consulari  Cracoviensi  de  munitione  urbis  deliberet     133 

908.  162 1.  die   12.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  aditu  ad  urbem  Hungaris 
praecludendo 134 

909.  1 62 1.  die   15.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  novo  sigillo  civitatis  conficiendo 134 

910.  162 1.  die   16.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  itinere  in  Hungariam  pro- 
hibendo  et  de  ordine  publico  servando 135 

911.  162 1.  die  22.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  provisoribus  peste  infectorum  constituendis        .     .     135 

912.  162 1.  die   11.  m.  Decembris,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  r.  P.  proconsuli  consulibusąue  Cracovien- 
sibus  mandat,  dent  operam,  ne  moneta  adulterina  Silesiaca  a  civi- 
bus  Cracoviensibus  accipiatur        136 

913.  1622.  die   14.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Advocatus  et  scabini  Iuris  supremi  Magdeburgensis  in  ca- 
stro Cracoviensi  militum  confoederatorum  expediendorum  gratia 
subsidium  porrigunt 137 

914.  1622.  die  30.  m.  Maii,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  r.  P.  capitaneo  Cracoviensi  mandat,  ne 
cives  Cracovienses  in  iudicium  castrense  vocare  permittat  .     .     .     137 

915.  1622.  die  6.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

S.  c.  de  praeceptis  peste  grassante  observandis       .     .     .     .     138 


XIX 


g  1 6.      1623.  die  3.  m.  lanuarii,  Cracoviae. 

Promulgatio  mandati  regii  de  praeceptis  peste  grassante 
observandis 140 

917.  1623.  die  9.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  medicamentis  hominibus  peste  infectis  gratis  offe- 
rendis       141 

918.  1624.  die  22,-  m.  Februarii,  Cracoviae. 

S.  c.   de  salario  proćonsulum  aug"endo 142 

919.  1624.  die  2.  m.  Martii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  salario  pixidarii  civilis  augendo 142 

920.  1624.   die   13.  m.  Martii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  rebus    cancellariae    civili   necessariis,    comparandis     143 

92 r.      1624.  die  28.  m.  Aprilis,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  r.  P.  proconsuli  consulibusąue  Cracovien- 
sibus  mandat,  ne  urbem  sacris  aedibus  coarctare  admittant      .     .      143 

922.  1624.   die   10.  m.  Maii,  Varsoviae. 

Idem  tributum  potulentis  et  sali  impositum ,  civibus  Casi- 
miriensibus  hoc  fine  exigendum  confert,  ut  eodem  reditu  vias  et 
pontes  moeniaąue  urbis  reficienda  curent 144 

923.  1624.  die   18.  m.  Iunii,  Varsoviae. 

Idem  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus  mandat,  ne 
cives  iure  nondum  convictos,  viriculis  coerceri  audeant    ....      146 

924.  1624.  die  5.  m.  Decembris,  Varsoviae. 

Idem  inhibet,  ne  argentum  e  regno  educatur 146 

925.  1625.   die   17.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

S.  c.  quo  negotiatores  exteri  et  mechanici  civitate  donati 
bombardas  dare  obstringuntur 147 

926.  1625.  die  3.  m.  Martii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  bonis    civilibus  vacantibus,    aucto    censu  elocandis     148 

927.  1625.  die  5.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Consules  Cracovienses  senatus  consultum  de  salario  pro- 
consulari  augendo,  iam  pridem  constitutum,  prorogant     ....     149 

928.  1625.  die  26.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

S.  c.  de  processu  iuris  abbreviando 149 

929.  1625.  die   10.  m.  Septembris,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  r.  P.  magistratui  consulari  CraCoviensi 
mandat,  ne  cives  Cracovienses  in  iudicium  castrense  vocare  per- 
mittat 15° 

930.  1625.  die   19.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  processu  iuris  abbreviando 151 

931.  1625.  die  3.  m.  Decembris,  in  Ciemiernik. 

Sigismundus  III.  r.  P.  magistratui  consulari  Cracoviensi 
mandat,  ut  urbem  munitionibus  firmet 152 

332.     1626.  die  30.  m.  Martii,  Varsoviae. 

Idem  communitati  civitatis  Cracoviensis  mandat,  ut  magi- 
stratui consulari  obtemperet  obediatąue 153 

933.     1626.  die   15.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Proconsul  consulesąue  Cracovienses  collegis  ąuibusdam 
suis  constitutionem  pretii  bonorum  contributionis  solvendae  gra- 
tia  committunt x54 


XX 

934-      1626.  die   10.  m.  Maii,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  r.  P.  magistratui  consulari  Cracoviensi 
mandat,  ut  seditionem  moventes  compescere  studeat 155 

935.  1626.  die  29.  m.  Maii,  Varsoviae. 

Eiusdem  decretum,  inter  scabinos,  Quadraginta  viros  córa- 
munitatemąue  civitatis  Cracoviensis  et  magistratum  consularem 
eiusdem  civitatiś  litem  dirimens 156 

936.  1626.  die  3.  m.  Iunii,  Varsoviae. 

Eiusdem  decretum,  inter  scabinos  et  consules  Cracovienses 
litem  dirimens 165 

937.  1626.  die  8.  m.  Iunii,  Varsoviae. 

Idem  proconsulem  et  consules  Cracovienses,  criminis  laesae 
maiestatis  accusatos,  culpae  immunes  esse  declarat 167 

938.  1626.  die   14.  m.  Iulii,  Varsoviae. 

Idem  magistratui  consulari  Cracoviensi  mandat,  ut  victui 
munitioniąue  urbis  provideat 169 

939.  1626.  die   16.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

Magistratus  consularis  Cracoviensis  Quatuorviros  ad  pri- 
vilegia  civitatis  perscrutanda  deligit 169 

940.  1626.  die  2^.  m.  Iulii,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  r.  P.  magistratui  consulari  Cracoviensi 
mandat,  ut  urbis  defendendae  gratia  milites  pedestres  conducat 
aliisąue  ad  defensionem  necessariis  provideat 170 

941.  1626.  die   18.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

S.  c.  de  armamentario  civili  moeniis  adiungendo    .     .     .     .      171 

942.  1626.  die  27.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

S.  c.  de  ordine,  quo  consules  Cracovienses  munus  nuntio- 
rum  civitatis  obire  debent 171 

943.  1626.  die  29.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

S.  c.  de  uxoribus  consulum  in  viduitate  relictis,  ab  omni 
contributione  liberandis 172 

944.  1626.   die  29.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

S.  c.  de  pecunia,  quae  redit  ex  poenis,  inter  consules  par- 
tienda 172 

945.  1626.  die  22.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  consule  praeter  ius  delecto,  ad  iusiurandum  non 
admittendo 173 

946.  1627.  die   11.  m.  Februarii,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  r.  P.  magistratui  consulari  Cracoviensi 
mandat,  ut  camerario  regis  in  explorando  cive  ąuodam,  pulverem 
nitratum  e  regno  contra  legem  educente,  praesto  adsit   ....     174 

947.  1627.  die   13.  m.  Februarii,  Varsoviae. 

Idem  proconsuli  consulibusque  Cracoviensibus  mandat,  ut 
de  custodia  urbis  provideant 174 

948.  1627.  die  20.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  salario  syndici  augendo 175 

949.  1627.  die  24.  m.  Martii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  emolumentis,  quae  refectiones  dicebantur,  consu- 
libus  Cracoviensibus  denuo  praestandis 176 

950.  1627.  die  26.  m.  Martii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  defensione  urbis 176 

951.  1627.  die  27.  m.  Martii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  civibus  refractariis  poena  prosequendis      ....     179 


XXI 

952.  IÓ2  7-  die  g.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  civitate  impertienda 180 

953.  1627.  die   12.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  nundinis 180 

954.  1627.  die   16.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  salario  notariorum  civilium  augendo 181 

955.  1627.  die   16.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  inspectoribus  domorum  civilium  constituendis    .     .     181 

956.  1627.  die   16.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  argento  civitatis  oppignerato,  redimendo       .     .     .      182 

957.  rÓ2  7.  die  3.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

S.  c.  de  eadem  re 182 

958.  1628.  die  4.  m.  Novembris,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  r.  P.  magistratui  consulari  Cracoviensi 
mandat,  ut  tumultus  concitantes  compescat 183 

959.  1628.  die  22.  m.  Decembris,   Cracoviae. 

S.  c.  de  armis  contuberniorum  in  praetorio  asservandis      .     184 

960.  1629.  die   1 6.  m.  Martii,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  r.  P.  statuit,  civitates  Cracoviam,  Stra- 
domiam,  Casimiriam,  Clepardiam  Cerdoniamąue  tredecem  millia 
florenorum  titulo  contributionis,  quae  »donativum«  dicebatur,  sol- 
vere  debere 184 

961.  1629.  die   17.  m.  Martii,  Varsoviae. 

Idem  proconsuli  consulibusąue  Casimiriensibus  et  Strado- 
miensibus  mandat,  ut  contributionem,  quae  »donativum«  diceba- 
tur,  magistratui  consulari  Cracoviensi  persolvant 185 

962.  1629.  die  28.  m.  Maii,  Varsoviae. 

Idem  statuit,  portorio  nuper  sancito,  etiam  panni  resąue 
e  cupro,  plumbo,  stanno,  orichalco  et  ferro  paratas,  subiectas  esse     186 

963.  1629.  die  25.  m.  Novembris,  Varsoviae. 

Idem  mandat,  ut  a  bobus  caeterisąue  pecudibus  mercatui 
destinatis,  civitati  Cracoviensi  portorium  solvatur 18Ó 

964.  1630.  die  28.  m.  Februarii,  Varsoviae. 

Idem  commissariis  ąuibusdam,  ad  litem,  quae  inter  civita- 
tem  Cracoviensem  et  conventum  ordinis  s.  Francisci  pendebat, 
diiudicandam  designatis,  potestatem  prorogat       187 

965.  1630.  die  28.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  pauperibus  valetudine  affectis,  in  hospitio  ad  ss.  Se- 
bastianum  et  Rochum  curandis 188 

966.  1630.  die  25.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  salario  proconsulari  augendo 189 

967.  1630.  die   10.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  alimentis,  civibus  Clepardienśibus  peste  infectis, 
exhibendis 190 

968.  1630.  die   15.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  tributo  in  naves,  in  ripa  fluvii  Vistulae  exstru- 
endas,  imponendo 190 

969.  1 63 1.  die  6.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

S.  c.  quo  civitati  ascribendi  pulveris  nitrati  vice  pecuniam 
dare  astringuntur 190 

970.  163 1.  die  25.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  processu  iudiciario  abbreviando 191 


\ 


XXII 

971.  1 63 1.  die  6.  m.  Martii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  contumaciis,  dilationibus,  rotulis  actorum  et  testi- 
moniis 193 

972.  163 1.  die  7.  m.  Martii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  testamentis  obsignatis  aperiendis 193 

973-     1 63 1.  die  20.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Sigismundus  III.  r.  P.  proconsuli  consulibusąue  Cracovien- 
sibus  tributum  a  hominibus  civitati  noviter  ascriptis,  solvendum, 
confert 194 

974.  1 63 1.  die  20.  m.  Martii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  privilegiis  civitatis  conscribendis 194 

975.  1 63 1.  die  4.   m.  Aprilis,  Cracoviae. 

S.  c.  de  salario  consulis  senioris 195 

976.  163 1.  die  8.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

Proconsul  Cracoviensis  incolas  plateae  castrensis  monet,  ne 
sint  tumultuum  participes 195 

977.  1631.  die  27.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  armis  contuberńiorum  perlustrandis 196 

978.  1632.  die  27.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Magistratus  consularis  Cracoviensis  senioribus  contubernii 
sartorum  mandat,  ne  ullum  societati  suae  ascribant,  donec  pecu- 
niam  pro  pulvere  nitra  to  emendo  solverit 196 

979.  1632.  die   11.  m.  Maii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  centum  militibus  pedestribus,  urbis  defendendae 
gratia  conducendis 197 

980.  1632.  die   18.  m.  Maii.,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  hominibus  vagis  extra 
urbem  eliminandis 197 

981.  1632.  die   19.  m.  Maii,  Cracoviae. 

S.  c.  quo  genus  bombardarum  a  donatis  civitate  porrigen- 
darum,  praescribitur 198 

982.  1632.  die  29.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

S.  c.  quo  civibus  facultas  argillae  fodendae  gratis  conceditur     198 

983.  1632.  die  30.  m.  Octobris,   Cracoviae. 

S.  c.  de  emolumentis,  quae  consulibus  competunt,  ex  fer- 
ramentorum  pannorumque  tabernis  percipiendis        199 

984.  1632.  die  30.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  foeno  ex  prato  civili  in  consules  distribuendo  .     .     200 

985.  1Ó32.  die  7.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  statera  minori  ad  quinquennium  elocanda      .     .     .     200 

986.  1632.  die  9.  m.  Decembris,  Varsoviae. 

Vladislaus  IV.  r.  P.  magistratibus  consulari  et  scabinali 
Cracoviensibus  mandat,  ut  servitori  ipsius  granarium  quoddam  ave- 
nae  regiae  asservandae  gratia  concedant 201 

987.  1632.  die  22.  m.  Decembris,  Cracoviae.  . 

S.  c.  de  solio  regio  sub  praetorio  Cracoviensi  sumptu  civi- 
tatis  exstruendo 201 

988.  1633.  die   14.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Vladislaus  IV.  r.  P.  privilegia  ab  antecessoribus  suis  civi- 
tati  Cracoviensi  impertita,  rata  facit 202 


XXIII 

989.  IÓ33-  die  21.  m.  Martii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  40  bombardis  civilibus,  Casimiro  principi  Poloniae 
et  Sveciae  commodandis 204 

990.  1633.  die  22,.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  salario  ąuindecim  florenorum  Alberto  Grynza 
studioso  pro  elogio  ąuodam   dando 204 

991.  1634.  die  24.  m.  Martii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  iuramento  syndici  civilis 205 

992.  1634.  die  4.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti    de  ordine   publico  servando     205 

993.  1634.  die    17.   m.  Iulii,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  defensione  urbis      .     .     .     206 

994.  1634.  die   7.  m.  Augusti,  Varsoviae. 

Vladislaus  IV.  r.  P.  magistratui  consulari  Casimiriensi  telo- 
nariisąue  regni  mandat,  ne  a  civibus  et  mercatoribus  Cracovien- 
sibus  portorium  exigant 206 

995.  1634.  die  26.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

S.  c.  de  pecunia,  quae  redit  ex  mensuratione  vinorum,  in 
vsum  civitatis  convertenda      . 208 

996.  1634.  die  20.  m.  Octobris,  Leopoli. 

Vladislaus  IV.  r.  P.  civibus  Cracoviensibus  diem  ad  sol- 
vendam  contributionem  ąuandam,  quae  »donativum«  dicebatur, 
prorogat 208 

997.  1635.  die   17.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

S.  c.  de  luxuria  civium  coercenda 209 

998.  1635.  die  20.  m.  Aprilis,  Varsoviae. 

Vladislaus  IV.  r.  P.  magistratui  consulari  Cracoviensi  man- 
dat, ne  dissentientibus  a  fide  catholica  civitatem  denegent     .     .     209 

999.  1635.  die  20.  m.  Aprilis,  Varsoviae. 

Idem  eidem  magistratui  mandat,  ut  dissentientibus  a  fide 
catholica  iura  servent  ipsosąue  tutos  et  incolumes  reddant     .     .     210 

1000.  1635.  die   1.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  salario  proconsulum 211 

1001.  1635.  die   14.  m.  Decembris,  Varsoviae. 

Vladislaus  IV.  r.  P.  magistratui  consulari  Cracoviensi  di- 
midiam  partem  bonorum  caducorum,  fisco  regio  convenientium, 
confert 212 

1002.  1635.  die   14.  m.  Decembris,  Varsoviae. 

Idem  eidem  magistratui  tributum  novum,  ex  mercibus 
quibusvis,  Cracoviam  invectis,  institutum,  confert 213 

1003.  1636.  die   12.  m.  Martii,  Vilnae. 

Idem  eidem  magistratui  mandat,  ut  mercatores  Craco- 
vienses  septem  millia  florenorum  titulo  contributionis,  quae  »do- 
nativum«   dicebatur,  ąuantocius  solvant 214 

1004.  1636.  die   1.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  tributo  a  braseatoribus  civitati  adscribendis,  per- 
solvendo 215 

1005.  1636.  die   14.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  portorio  a  civibus  Wschoviensibus  exigendo   .     .     215 

1006.  1636.  die  22.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de-censibus  residuis  exposcendis  exigendisque      .     .     216 


XXIV 

1007.  IÓ37-  die  6.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  luto  everrendo  deve- 
hendoąue 216 

1008.  1637.  die  7.  m.  Aprilis,  Cracoriae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  hominibus  vagis  et  de 
cauponibus 216 

1009.  1637.   die   17.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

S.  c.  de  pauperibus  signandis 217 

1010.  1637.  die  5.  m.  Maii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  rationibus  aerarii  civilis  per  singulas  hebdomadas 
reddendis 218 

1011.  1637.  die  3.  m.  Iulii,  Varsoviae. 

Vladislaus  IV.  r.  P.  magistratibus  consulari  et  scabinali 
Cracoviensibus  mandat,  ut  vias  et  pontes  ad  adventum  reginae 
reficiant 218 

1012.  1637.  die   11.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

S.  c.  quo  rotmagistri  civiles  a  contributionibus  liberantur     219 

1013.-    1637.  die  5.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  pretio  ponderationis  mercium  statera  maiori    .     .     220 

1014.  1637.  die   17.  m.  .Septembris,  Cracoviae, 

S.  c.  de  tributo  ab  importantibus  in  urbem  olera  lignaąue 
percipiendo 220 

1015.  1637.  die   19.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

S.  c.  quo  cives  Casimirienses  ad  portorium  solvendum 
astringuntur 220 

1016.  1637.  die  2T,.  m.  Octobris,  Varsoviae. 

Vladislaus  IV.  r.  P.  poenam  bannitionis  in  cives  Casimi- 
rienses et  Stradomienses  statutam,  ad  sex  suspendit  menses       .     221 

1017.  1638.  die   13.  m.  Martii,  Varsoviae. 

Idem  magistratui  consulari  Cracoviensi  Abraham  Sladkow- 
ski  secretarium  suum  et  suffraganeum  Chelmensem  commendat     222 

1018.  1638.  die  7.  m.  Maii,  Varsoviae. 

Idem  duas  sententias  bannitionis  contra  magistratus  con- 
sularem  scabinalemque  et  communitatem  civitatis  Cracoviensis 
latas,  suspendit 222 

1019.  1638.  die  7.  m.  Iunii,   Cracoviae. 

S.  c.  de  inspectore  vasorum  cervisiariorum  constituendo 
et  de  officialibus  minori  salario  conducendis 22^ 

1020.  1638.  die  5.  m.  Iulii,   Cracoviae. 

S.  c.  de  officialibus  civilibus,  munere  suo  orbatis,  in  anti- 
quum  locum  restituendis 224 

102 1.  1638.  die  4.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  contuberniorum  bombardis  signo  eorundem  atque 
civitatis  exornandis 224 

1022.  1638.  die  21.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  portorio,  quod  y>sztnkowc«  dicebatur,  a  civibus  Ca- 
simiriensibus  non  exigendo 225 

1023.  1638.  die  9.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

S.  c-  de  consulibus,  qui  consilium  non  frequentant,  emolu- 
mentis  eorum  privandis 225 

1024.  1638.  die   15.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  appellatione  ratione  contributioniś,  quae  »ka?nte- 
niczne*  dicebatur,  interposita,  prosequenda 226 


xxv 

1025.  i&39-  die  22.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

8.  c.  de  officiis  ąuaestorum  aerarii  civilis 226 

1026.  1639.  die   18.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

S.  c.  de  salario  vespillonis 227 

1027.  1639.  die  30.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Publicatio  senatus  consulti  de  residuis  vectigalibus  exi- 
gendis 228 

1028.  1639.  die  6.  m.  Maii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  victu  custodiaąue  in  vincula  coniectorum     .     .     .     228 

1029.  1639.  die   10.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

Publicatio    senatus    consulti    de  tumultibus    comprimendis     229 

1030.  1639.  die   17.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

Publicatio  senatus  consulti  de  rebus  urbanis  in  ordinem 
redigendis       .  229 

103 1.  1639.   die    17.  m.  Septembris,   Cracoviae. 

S.  c.  de  munere  nuntiorum  a  consulibus  Cracoviensibus 
obeundo 230 

1032.  1640.  die   10.  m.  Februarii,   Cracoviae. 

Publicatio  praecepti  de  nummis  Silesiacis  reprobandis       .     231 

1033.  1640.  die  5.  m.  Iunii,  Varsoviae. 

Vladislaus  IV.  r.  P.  proconsulem  consulesąue  Cracovienses 
hortatur,  ut  summam  ąuandam  D  aureorum  ąuantocius  ipsi  per- 
solvant 231 

1034.  1640.  die   17.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

Publicatio  senatus  consulti  de  luto  everrendo 232 

1035.  1641.  die  24.  m.  Aprilis,  Casimiriae. 

S.  c.  de  munditia  in  urbe  servanda 2^2 

1036.  1Ó41.  die   1.  m.  Augusti,  Casimiriae. 

Proconsul  consulesąue  Casimirienses  cives  Cracovienses 
a  portorio  liberos  esse  declarant 233 

1037.  1 64 1.  die   10.  m.  Augusti,  Varsoviae. 

Vladislaus  IV.  r.  P.  magistratibus  consulari  et  scabinali 
Cracoviensibus  mandat,  ne  a  civibus  Clepardiensibus  iniusta  por- 
toria  exigant    ..." 234 

1038.  1642.  die  26.  m.  Martii,  A7arsoviae. 

Idem  civibus  Cracoviensibus  poenam  bannitionis,  in  ipsos 
statutam,  remittit 235 

1039.  1642.  die   18.  m.  Septembris,  in  Młocko.  % 

Idem  magistratus  consularem  et  scabinalem  Cracovienses 
certiores  facit,  se  magistratum  civitatis  Clepardiensis  monuisse, 
ne  emporium  Cracoviense  damno  afficiat 236 

1040.  1642.  die   15.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  rationibus  aerarii  civilis  examinandis 236 

1041.  1642.  die  30.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  emolumentis  residuis  magistratui  consulari  per- 
solvendis 237 

1042.  1643.  die  27.  m.  Aprilis,  Varsoviae. 

Vladislaus  IV.  r.  P.  magistratibus  consulari  et  scabinali 
Cracoviensibus  mandat,  ut  peritos  ąuosdam  pretii  rerum  mer- 
ciumąue  constituendi  gratia  Varsoviam  mittant 237 


rv 


XXVI 

io43-      I043-  die   ii.  m.  Maii,  Varsoviae. 

Idem  magistratibus  et  civibus  Casimiriensibus  mandat,  ut 
Iudaeis  incendio  damna  passis,  habitationes  conducere  permittant     238 

1044.  1643.  die  20.  m.  Maii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  actis  suburbii  Cerdoniae  in  praetorio  Cracoviensi 
asservandis 239 

1045.  1643.  die  22.  m.  Iunii,  Varsoviae. 

Yladislaus  IV.  r.  P.  chibus  Cracoviensibus  mandat,  ut  ipsi 
summam  duodecim  millium  florenorum  intra  sex  hebdomades 
solvant   .  239 

1046.  1643.  die  29.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  vestibus  sumptuosis  abiiciendis 240 

1047.  1643.  die  6.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  pretio  ponderationis  mercium  statera  maiori    .     .     240 

1048.  1644.  die   15.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  adnotationibus,  quae  ad  bona  in  urbe  Cracoviensi 
sita  pertinent;  in  libros  suburbii  Cerdonici  non  referendis       .     .     241 

1049.  1644.  die  6.  m.  Martii,  Vilnae. 

Yladislaus  IV.  r.  P.  magistratibus  consulari  et  scabinali 
Cracoviensibus  mandat,  ne  a  civibus  Clepardiensibus  iniusta 
exigant  portoria 242 

1050.  1644.  die  2^.  m.  Augusti,  in  Proszowice. 

Idem  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus  mandat,  ut 
portam  lateralem,  quae  est  sub  arce  Cracoviensi,  reficiant      .     .     243 

1 05 1.  1644.  die   12.  m.  Septembris,  Varsoviae. 

Idem  magistratum  consularem  Cracoriensem  hortatur,  ut 
sub  arce  Cracoviensi  post  stabula  regia  aggerem  exstruat      .     .     243 

1052.  1644.  die  9.  m.  Octobris,  in  Płońsk. 

Idem  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus  iterum  man- 
dat, ut  portam  lateralem,  quae  est  sub  arce  Cracoriensi,  reficiant     244 

1053.  1644.  die  2^.  m.  Novembris,  Varsoviae. 

Idem  magistratibus  consulari  et  scabinali  Cracoviensibus 
mandat,    ne  Iudaeos  Cracovienses   mercatura    libera   prohibeant     244 

1054.  1645.  die  4.  m.  Iulii,  Varsoviae. 

Idem  Stanislaum  Lubomirski,  palatinum  capitaneumąue 
generałem  Cracoviensem  hortatur,  ut  munitiones  ąuasdam  in 
urbe  Cracoviensi  ąuantocius  exstruat 246 

1055.  1645.  die  4.  m.  Iulii,  Varsoviae. 

Idem  Stanislao  Lubomirski  palatino  et  capitaneo  generali 
Cracoviensi  mandat,  ut  summam  ąuandam  quinque  millium  flo- 
renorum in  munitionem  urbis  Cracoviae  conrertat 247 

1056.  1645.  die  4.  m.   Iulii,  Varsoviae. 

Idem  magistratibus  consulari  et  scabinali  Cracoviensibus 
mandat,  ut  summam  decem  millium  florenorum  urbis  muniendae 
gratia  quotannis  persolvant 247 

1057.  1645.  die  27.  m.  Octobris,  Varsoviae. 

Idem  magistratibus  consulari  et  scabinali  Cracoviensibus 
mandat,  ne  Zachaeo  Kestner  mercatori  Cracoviensi,  cuprum 
magno  pretio  vendendi  ipsumque  e  regno  evehendi  licentiam 
permittant • 248 


XXVII 

1058.  1646.  die  21.  m.  Maii;  Varsoviae. 

Idem  proconsuli,  consulibus  totiąue  magistratui  civitatis 
Cracoviensis  mandat,  ut  Bartholomaeo  Bołzoni  in  theatro  ad 
coronationem  reginae  exstruendo,  opem  ferant 249 

1059.  1646.  die  24.   m.  Maii,  Varsoviae. 

Idem  senatus  consultum  civitatis  Casimiriensis  de  processu 
iuris  abbreviando,  assensu  suo  comprobat 249 

1060.  1646.  die  3.  m.  Augusti,  in  Wojnicz. 

Idem  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus  mandat,  ne 
dissentientibus  a  fide  catholica  iura  libertatesąue  denegent    .     .     251 

106 1.  1646.  die  20.  m.  Octobris,  Varsoviae. 

Idem  magistratibus  consulari  et  scabinali  Cracoviensibus 
mandat,  ut  vectigal  in  potulenta  impositum,  exigi  faciant       .     .     252 

1062.  1646.  die  20.  m.  Decembris,  Varsoviae. 

Idem  proconsuli,  consulibus  totiąue  magistratui  Civitatis 
Cracoviensis  mandat,  ne  dissentientibus  a  fide  catholica  sepul- 
turam  mortuorum  in  coemeterio  ipsorum  denegent 253 

1063.  1647.  die  7-  m-  lunii,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  tumultibus  comprimendis     253 

1064.  1648.  die  4.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  custodia  urbis  sub  interregno  agenda       .     .     .     .     254 

1065.  1648.  die  2.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  emporio  plumbi 254 

1066.  1649.  die  3.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Ioannes  Casimirus  r.  P.  iura  et  privilegia  a  praedecesso- 
ribus  suis  regibus  Poloniae,  civitati  Cracoviensi  impertita,  rata 
esse  iubet 255 

1067.  1649.  die  6.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Idem  statuit,  cives  Cracovienses  etiam  sub  interregno  non- 
nisi  iurisdictioni  magistratus  civilis  subiectos  esse  debere  .     .     .     259 

1068.  1649.  die   17.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Idem  magistratus  civiles  Cracoviensem,  Stradomiensem, 
Casimiriensem  et  Clepardiensem  certiores  facit  de  legatis,  qui- 
bus  munus  constituendorum  hospiciorum  publicorum  demanda- 
tum  est 261 

1069.  1649.  die  8.  m.  Iulii,  Lublini. 

Idem  mandat,  ne  cuprum  e  regno  evehatur 262 

1070.  1649.  die   18.  m.  Octobris,  in  Łyskowice. 

Idem  notum  facit,  bona  civium  Cracoviensium  a  statio- 
nibus  contributionibusąue  militaribus  libera  esse 262 

107 1.  1649.  die  21.  m.  Octobris,  in  Kozłów. 

Idem  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus  mandat,  ne 
cives  Cracovienses  ad  exactionem  ąuandam  mediae  ollae  vini, 
vicepalatino  Cracoviensi  solvendam,  adigant  .     .     .     .     .     .     .     .     263 

1072.  1650.  die  9.  m.  Februarii,  Varsoviae. 

Idem  inter  instigatorem  regni  et  cives  Cracovienses  de 
tributo  coronario  litem  dirimit 264 

1073.  1650.  die  22.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Promulgatio  literarum  universalium  de  vectigale  »dona- 
tivum«   dieto ' 266 


XXVIII 

I074-      I^5°-  die   10.  m.  Martii,  \rarsoviae. 

Ioannes  Casimirus  r.  P.  proconsuli,  consulibus  totiąue  ma- 
gistratui  civitatis  Cracoviensis  mandat,  ut  collegas  ąuosdam 
ipsorum  ad  vectigal   »donati\rum«   dictum,  adigant 266 

1075.  1650.  die   13.  m.  Iunii,  Varsoviae. 

Idem  magistratibus  consulari  et  scabinali  Cracoviensi  nun- 
tiat,  se  custodiam  urbis  capitaneo  Cracoriensi  demandasse     .     .     267 

1076.  1650.  die   13.  m.  Iunii,  Varsoviae. 

Literarum  proxime  praecedentium  aliud  argumentum    .     .     267 

1077.  1650.  die  20.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  yectigale  cervisiario  instituendo 268 

1078.  1650.   die  2^.  m.  lulii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  altero  syndico  civili  instituendo 269 

1079.  1650.  die  4.  m.  Augusti,   Cracoviae. 

S.  c.  de  praeceptis  a  syndico,  qui  postcurialis  dicebatur, 
observandis 2Ó9 

1080.  1650.  die  31.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

Promulg'atio  senatus  consulti  de  ordine  publicó  conser- 
vando 270 

1081.  1O50.  die   17.  m.  Norembris,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  r.  P.  magistratum  consularem  Craco- 
viensem  monet,  ut  tumultus  contra  Iudaeos  exortos,  comprimere 
studeat 271 

1082.  1651.  die  3.  m.  Ianuarii,  Varsoviae. 

Nicolaus  Potocki  supremus  dux  exercituum  regni,  militi- 
bus  mandat,  ne  in  bonis  civium  Cracoviensium  stativas  sibi 
ąuaerant ..271 

1083.  1 65 1.  die   10.  m.  Ianuarii,  Varsoviae. 

Ioannis  Casimiri  r.  P.  literae  universales  de  subsidio  a 
mercatoribus  Anglis  et  Scotis  regi  Angliae  solvendo     .  •    .     .     .     272 

1084.  165 1.  die  25.  m.  Ianuarii,  Varsoviae. 

Literarum  universalium  proxime  praecedentium  aliud  ar- 
gumentum         274 

1085.  1 65 1.  die  24.  m.  Alartii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  munere  scabinorum 275 

1086.  165 1.  die  5.  m.  Aprilis,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  r.  P.  capitaneis,  vicecapitaneis,  procon- 
sulibus,  consulibus,  civibusque  oppidorum  regiorum  mandat,  ut 
vectoribus  tormentorum  bellicorum  equos  necessarios  suppeditent     275 

1087.  1651.   die  6.  m.  Maii,  Lublini. 

Eiusdem  literae  universales  de  defensione  urbium  Craco- 
viensis,  Casimiriensis,  Stradomiensis  Clepardiensisąue     .     .     .     .     276 

1088.  1 65 1.  die  9.  m.  Maii,  Lublini. 

Ioannes  Casimirus  r.  P.  proconsuli  consulibusąue  Craco- 
viensibus  mandat,  ne  tumultus  in  urbe  excitari  permittant     .     .     278 

1089.  1 65 1.  die   11.  m.  Maii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  stativis  militum 278 

1090.  1651.  die  7.  m.  Iunii,  ad  villam  Kosina. 

Ordo  eąuestris  palatinatus  Cracoviensis  testatur,  cives  Cra- 
covienses  munere  civili  fungentes,  ab  expeditione  bellica  com- 
muni  liberos  esse 279 


XXIX 


iogi.     165 1,  die   14.  m.  Iunii,  ex  castris  ad  Sokal  positis. 

loannes  Casimirus  r.  P.  magistratum  consularem  Craco- 
viensem  hortatur;  ut  in  urbe  pacem   constituere  studeat     .     .     .     279 

1092.  165 1.  die   10.  m.  Iulii,   Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  defensione  urbis      .     .     .     280 

1093.  1 65 1.  die  30.  m.  Decembris,  Varsoviae. 

loannes  Casimirus  r.  P.  scabinis  totiąue  communitati  civi- 
tatis  Cracoviensis  mandat,  ne  cives  ullos  a  vectigalibus  et  con- 
tributionibus  liberos  faciant 281 

1094.  1652.  die  3.  m.  Aprilis,  Varsoviae. 

Eiusdem  decretum,  inter  communitatem  civitatis  Craco- 
viensis  et  magistratum  consularem  Cracoviensem  de  contribu- 
tionibus  solvendis  litem   dirimens 281 

1095.  1652.  die.  15.  m.  Aprilis,  A^arsoyiae. 

Idem  inter  communitatem  civitatis  Cracoviensis  et  advo- 
catum  scabinosąue  Iuris  supremi  castri  Cracoviensis,  de  contri- 
butionibus  solvendis  litem  dirimit 289 

1096.  1652.  die  24.  m.  Maii,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  hominibus  vagis      .     .     .     294 

1097.  l&52-  die  7.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  stipendiis  satellitibus  civilibus  solvendis       .     .     .     295 

1098.  1652.  die   13.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  peste  infectis  curandis 295 

1099.  1652.  die   15.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  salario  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus 
peste  grassante  augendo 296 

1 100.  1653.  die   13.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  famulis  praetorii  et  militibus  urbanis        ....     298 

1101.  1653.  die   18.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  ąuaestoribus  aerarii  civilis 298 

1 102.  1653.  die  7.  m.  Aprilis,  in  Brześć  litewski. 

loannes  Casimirus  r.  P.  civitati  Casimiriensi  quaevis  bona 
civium  Casimiriensium  sine  prole  mortuorum,  confert    ....     299 

1 103.  1653.  die  6.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  contributionibus  solvendis 299 

1 104.  1653.  die  2^.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

S.  c.  de  contributionibus  a  tabernatoribus  exigendis      .     .     300 

1 105.  1653.  die  29.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

S.  c.  de  advenis  magistratui  civili  nuntiandis 300 

1 106.  1653.  die  5.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  commutationibus  domi- 
ciliorum,  magistratui  civili  nuntiandis 301 

1 107.  1653.  die  6.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

Plebiscitum  de  residuis  vectigalibus  exigendis       .     .     .     .     301 

1 108.  1654.  die   19.  m.  Aprilis,  Yarsoviae. 

loannes  Casimirus  r.  P.  officialibus  telonariisąue  mandat, 
ne  a  mercatoribus  Cracoviensibus  indebita  portoria  exigant  .     .     302 

1 109.  1654.  die   15.  m.  Maii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  portorio  in  portis  urbis  exigendo 303 

1 1 10.  1654.  die   17.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  peste  grassante  ....     303 


\ 


xxx 

111.  1654.  die  28.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  eadem  re 303 

112.  1654.  die   13.  m.  Augusti,  Varsoviae. 

Ioannis  Casimiri  r.  P.  decretum,  inter  instigatorem  officii 
consularis  Cracoviensis  et  ąuartalienses  civiles  de  contributio- 
nibus  solvendis  litem  dirimens 304 

113.  1654.  die   17.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  contributionibus  a  mercatoribus  exigendis  .     .     .     306 

114.  1654.  die   19.  m.  Octobris,  Grodnae. 

Ioannes  Casimirus  r.  P.  mandat,  ut  plebiscita  civitatis  Cra- 
coviae  legis  vim  habeant 307 

115.  1654.  die  4.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  itinere  in  Hungariam 
prohibendo 308 

116.  1654.  die   15.  m.  Decembris,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  r.  P.  proconsuli,  consulibus  totiąue  ma- 
gistratui  civitatis  Cracoviensis  mandat,  ne  domos  capituli  cathe- 
dralis  Cracoviensis  ad  contributiones  vectigaliaque  stringant      .     308 

117.  1654.  die  30.  m.  Decembris,  Varsoviae. 

Idem  munus  advocati  Francisco  Cyrus  consuli  civitatis 
Cracoviensis  a  proconsule  consulibusąue  eiusdem  civitatis  colla- 
tum,  assensu  suo  comprobat 309 

118.  1655.  die  5.  m.  Maii,  Varsoviae. 

Idem  cives  Cracovienses  hortatur,  ut  ipsi  milites  armatos 
suppeditent 310 

119.  1655.  die  28.  m.  Maii,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  ordine    publico   servando     311 

120.  1655.  die  5.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

Plebiscitum  de  urbe  custodienda 311 

121.  1655.  die  20.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

S.  c.  de  hospitibus  magistratui  civili  nuntiandis    .     .     .     .     313 

122.  1655.  die  26.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

S.  c.  de  armis  civilibus  inter  cives  partiendis 313 

123.  1655.  die  30.  m.  Augusti,  in  castris  ad  Piątek  positis. 

Ioannes  Casimirus  r.  P.  magistratum  civilem  Cracoviensem 
de  munitione  urbis  Cracoviae  Isidoro  Affaiti  commendata,  cer- 
tiorem  facit 314 

124.  1655-  die  4.  m.  .Septembris,  Cracoviae. 

Plebiscitum  de  urbe  Ćracoviensi  munienda  custodiendaąue     314 

125.  1655.  die  6.  m.  .Septembris. 

Ioannes  Casimirus  r.  P.  magistratum  civilem  Cracoviensem 
hortatur,  ut  Stephano  Francisco  de  Oedt  in  urbe  Cracoviensi 
munienda,  operam  praebeat 316 

126.  1655.  die   13.  m.  Octobris,  in  Żywiec. 

Idem  magistratum  civesque  Cracovienses  hortatur,  ut  in 
defensione  urbis  Cracoviae  perseverent 317 

127.  1655.  diebus   13,   14  et   ió.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

Plebiscitum  de  pace  cum  rege  Sveciae  constituenda     .     .     317 

128.  1655.  die  29.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  lytro  solvendo    ....     320 


XXXI 

ii2g.     1655.  die  8.  m-  Novembris7  Cracoviae. 

Promulgatio    senatus    consulti    de    hominibus    vagis    urbe 
eiiciendis 320 

1 130.  1655.  die   11.  m.  Novembris?  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  hospitibus  praefecto  urbis 
nuntiandis 321 

1 13 1.  1655.  die   15.  m.  Novembris;  Cracoviae. 

Promulgatio    literarum    universalium    praefecti    urbis   Cra- 
coviae 321 

1 132.  1655.  die   19.  m.  Novembris7  Cracoviae. 

Promulgatio  vectigalis;  quod   »akcyza«  dicebatur  ....     322 

1 133.  1655.  die  2T,.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  nundinis  Clepardiam  trans- 
ferendis 323 

1 134.  1656.   die   10.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  luto  everrendo    ....     324 

1 135.  1656.  die   17.  m.  Maii;  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  armis  civium  in  praetorio 
deponendis 324 

1 136.  1656.  die  27.  m.  Alaii,  Cracoviae. 

Pactum  praefecti  urbis  Cracoviae  cum  civibus  Cracovien- 
sibus  de  fide  regi  Sveciae  iureiurando  sancienda 325 

1 137.  1656.  die  28.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

Promulgatio  mandati  praefecti  urbis   de  domibus   non  de- 
struendis 331 

1 138.  1656.  die  9.  m.  Novembris;  Cracoviae. 

Promulgatio  mandati  praefecti  urbis  de  moneta  nova  acci- 
pienda 331 

1 139.  1657.  die   16.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Promulgatio  mandati  praefecti  urbis  de  eadem  re     .     .     .     332 

1 140.  1657.  die   17.  m.  Maii,  Cracoviae. 

Pactum  civium  Cracoviensium  cum  Ianussio  Bethleem  de 
fide  principi  Transilvaniae  iureiurando  sancienda ^^2 

1 141.  1657.  die  6.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti    de  introitu   in  urbem  homi- 
nibus de  peste  suspectis  praecludendo 334 

1 142.  1657.  die  8.  m.  Decembris,  Posnaniae. 

Ioannes  Casimirus  r.  P.  quosvis    cives  Cracovienses ;    licet 
immunitate  donatos,  ad  vectigalia  civilia  solvenda  adigit  .     .     .     335 

1 143.  1658.  die  3.  m.  Ianuarii,  Posnaniae. 

Idem  civibus  Cracoviensibus  vectigal  pontaticum  a  Iudaeis 
Casimiriensibus  percipiendi  potestatem  tribuit 335 

1 144.  1658.  die  22,.  m.  Ianuarii,  Posnaniae. 

Idem    vectigal    in  varia  genera  vini  impositum,    coaeąuat     337 

1145.  1658.  die   15.  m.  Alartii,  Varsoviae. 

Idem  magistratui    civili  Cracoviensi  mandat,    ut  residuum 
lytri,  a  Svecis  impositi,  exigat        ,     .     .     .     .     338 

1 146.  1658.  die  20.  m.  Martii;  A^arsoyiae. 

Idem  cives  Cracovienses  ab  expeditione  bellica  liberos  facit     339 

1 147.  1658.  die  25.  m.  Martii,  Varsoviae. 

Idem  Iudaeos  domum  redeuntes ,    officialium  tutelae  com- 
mendat 340 


XXXII 

1148.  1658-  die  4.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  militibus  civilibus  contu- 
melia  non  afficiendis 341 

1 149.  1658.  die   10.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Promulgatio  mandati  regii,  praecipientis,  ut  quivis  civium 
Cracoviensium  victui  armisąue  prospiciat 341 

1 150.  1658.  die   18.  m.  Aprilis,  Posnaniae. 

Ioannes  Casimirus  r.  P.  magistratui  civili  Cracoviensi  man- 
dat, ne  tumultus  contra  Hungaros  praesidiarios  moveri  permittat     342 

1151.  1658.  die   18.  m.  Maii,  in  Boguniewo. 

Idem  magistratui  civili  Cracoviensi  mandat,  ne  in  domos 
ecclesiasticas  vectigalia  imponat 342 

1152.  1658.  die  27.  m.  Maii,  Cracoviae. 

Promulgatio  mandati,  ne  cives  Cracovienses  pecora  in 
urbe  alant 343 

1 153.  1658.  die  27.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  advenis  magistratui  civili 
indicandis        343 

1 154.  1658.  die  31.  m.  Augusti,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  r.  P.  Iudaeos  Cracovienses  a  contribu- 
tione  ąuadam  100  florenorum,  in  singulas  hebdomades  solvenda, 
liberos  facit 344 

1 155.  1658.  die  6.  m.  Novembris,  in  castris  ad  Thoruniam  positis. 

Idem  proconsulem  consulesąue  Cracovienses  hortatur,  ut 
ad  exigendum  vectigal,  quod  -»akcyza«.  dicebatur,  curam  ad- 
hibeant 345 

1 156.  1658.  die  24.  m.  Novembris,  in  castris  ad  Thoruniam  positis. 

Idem  constitutionem  de  contributione  ąuadam  100  flore- 
norum,  a  Iudaeis  Cracoviensibus  solvenda,  iam  abrogatam,  re- 
stituit 345 

1 157.  1659.  die   10.  m.  Ianuarii,  Thoruniae. 

Eiusdem  literae  universales  de  contributione,  quae  »servis- 
gtelt«   dicebatur 346 

1 158.  1659.  die   10.  m.  Ianuarii,  Thoruniae. 

Eiusdem  literae  universales  de  contributione,  quae  -»akcyza«. 
dicebatur , 347 

1 159.  1659.  die   10.  m.  Ianuarii,  Thoruniae. 

Idem  Iudaeis  Cracoviensibus  mandat,  ut  residua  contribu- 
tionum  solvant 348 

1 160.  1659.  die   11.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  convivio  a  consulibus  nuper  creatis  apparando    .     349 

1 161.  1659.  die  5.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Proconśul  et  consules  Cracovienses  contributionem  quan- 
dam  a  Iudaeis  Cracoviensibus  solvendam,  minuunt 349 

1 162.  1659.  die   15.  m.  Martii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  mercatoribus  peregrinis 349 

1 163.  1659.  die  4.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  urbe  munienda    ....     350 

1 164.  1659.  die  5.  m.  Iulii,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  r.  P.  abrogat  literas,  ąuibus  cives  non- 
nulli  Cracovienses  a  contributionibus  erant  liberati 350 


XXXIII 

1 165.  1659.   die  21.   m.  lulii,   Varsoviae. 

Idem  magistratum  consularem  Cracoviensem  hortatur,  ut 
ipsi  30  millia  florenorum  ad  stipendia  militibus  praesidiariis  per- 
solvenda,  suppeditet 351 

1 166.  1659.  die  9.  m.  Augusti,  Varsoviae. 

Idem  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus  Ladislaum 
Rej  de  Nagłowice  subthesaurarium  aulae  commendat     ....     353 

1 167.  1659.  mensę  Septembre,  Varsoviae. 

Eiusdem  literae  universales  de  urbe  Cracovia  munitionibus 
firmanda 353 

1 168.  1659.  die  25.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  militibus  Teutonicis  non 
occultandis 354 

1 169.  1659.  die  3.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

S.  c.    de  vecturis    militibus    Teutonicis    non    suppeditandis     354 

1 1 70.  1659.  die  29.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  contributione  a  consulibus;  mercaturam  facienti- 
bus;  solvenda 355 

1 171.  1659.  die  29.  m.  Novembris,  in  Tuchola. 

Ioannes  Casimirus  r.  P.  magistratui  consulari  Cracoviensi 
pro  stipendiis  militibus  praesidiariis  solutis,  gratias  agit    .     .     .     355 

1 172.  1659.  die  4.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

Officialium  ąuorundam  decretum,  inter  advocatum  scabi- 
nosąue  Iuris  supremi  Magdeburgensis,  atąue  inter  consules,  sca- 
binos  civesque  Cracovienses  litem   dirimens 356 

1 173.  1660.  die   19.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

Ioannes  Casimirus  r.  P.  magistratibus  civitatum  Cracoviae, 
Clepardiae,  Casimiriae,  Stradomiaeąue  mandat,  dent  operam,  ut 
ligna  ad  munitionem  urbis  Cracoviae  necessaria,  ąuantocius  sup- 
peditentur 358 

1 1 74.  1660.  die    16.  m.  Februarii,  Gedani. 

Idem  delicta  studiosorum  academiae  Cracoviensis  iudicio 
terrestri  et  officio  capitaneali  castrensi  Cracoviensibus  iudicanda 
committit 359 

1 175.  1660.  die   17.  m.  Martii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  propugnaculis  urbis  reficiendis 361 

1 176.  1660.  die  7.  m.  iYprilis,  Cracoviae. 

S.  c.  de  vectigale,  quod   y>brzego7ve«   dicebatur 361 

1 177.  1660.  die  26.  m.  Aprilis,  Gedani. 

Ioannes  Casimirus  r.  P.  magistratui  civili  Cracoviensi  man- 
dat, ut  deficientibus  a  fide  catholica  officioąue  castrensi  capita- 
neali Cracoviensi  in  coercendis  tumultibus  studiosorum  opem  ferat     362 

1660.  die  26.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

S.  c.  de  tumultibus  comprimendis 363 

1660.  die  4.  m.  Maii,  Cracoviae. 

Promulgatio  mandati  praecipientis,  ne  opifices  eorumąue 
famuli  arma  publice  ferre  audeant 363 

1660.  die  5.  m.  Maii,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  tumultibus  prohibendis    .     364 

1660.  die  5.  m.  Maii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  tumultibus  comprimendis 364 

1660.  die  8.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  pecudibus  in  urbe  non  alendis 365 

v 


1178 

1179 

1 1 80 

1181 

1182. 

XXXIV 

183.  i66o.  die   18.  ni.  Iunii,  Cracoviae. 

Publicatio  expeditionis  bellicae  contra  Moscum    ....      365 

184.  1660.  die  8.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  hominibus  vagis  ex  urbe 
eiiciendis 366 

185.  1660.  die   17.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Publicatio  mandati  regii  de  vectigale  cervisiario  exigendo     366 

186.  1660.  die  2.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  munitionibus  urbis       .     .     367 

187.  1660.  die  26.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  contributione,  quae   »pobor«   dicebatur       ....     367 

188.  1661.  die   18.  m.  lanuarii,  Cracoviae. 
Decretum    officialium    ąuorundam    de    rebus    mercibusąue 

civium  Cracoviensium  aestimandis 368 

189.  16Ó1.  die  22.  m.  lanuarii,  Cracoviae. 

Ioannes  Casimirus  r.  P.  sodalitati  coniuratorum  civium 
Cracoviensium  privilegia  ąuaedam  confert 369 

190.  1661.  die  24.  m.  lanuarii,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  vectigale  in  potulenta  im- 
posito,  ąuantocius  solvendo 375 

191.  1661.  die  24.  m.  Februarii,  in  Bodzętyn. 

Ioannes  Casimirus  r.  P.  magistratibus  civitatum  Cracoviae, 
Clepardiae,  Stradomiae  et  Casimiriae  iterum  mandat,  ut  ligna 
ad  munitionem  urbis  Cracoviae  necessaria,  quam  celerrime  sup- 
peditent 376 

192.  1661.  die  22.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  luto  ererrendo    .     .     .     .     377 

193.  1661.  die  22.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Promulgatio  mandati  regii  praecipientis,  ne  quis  inter  mu- 
nitiones  urbis  Cracoviae  aedificia  exstruat       .     .     .     .    ".     .     .     .     377 

194.  1661.   die   18.  m.  Iunii,   Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  peregrinis  in  domos  ci- 
vium  non  recipiendis 378 

195.  1661.  die   18.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  nundinis  *et  de  hominibus 
vagis 378 

196.  1661.  die  20.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  sigillis  novis  comparandis 379 

197.  1661.  die  4.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  exercitu  civili  a  civibus  alendo    .     .     .     .     .     .     .     379 

198.  1 66 1.  die   11.  m.  Novembris,  in  Dołhynów. 

Ioannes  Casimirus  r.  P.  cives  Cracovienses  hortatur,  ut 
milites  confoederatos  caveant 380 

199.  1661.   die   19.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  duabus  nonnisi  portis  urbis  patefaciendis     .     .     .     380 

[200.     1661.  die  3.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

S.  c.  quo  numerus  personarum  constituitur,  quibus  facultas 
intrandi  urbem  singulis  diebus  data  est 381 

;20i.     1661.  die  9.   m.  Decembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  violento  introitu  in  civitatem  prohibendo     .     .     .     381 


xxxv 

1202.  i66i.  die   16.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  aestimatione  rerum  merciumąue  absentibus  legatis 
contuberniorum  facienda 381 

1203.  1662.  die   10.  m.  Ianuarii,   Cracoviae. 

Proconsul  consulesąue  Cracovienses  statuunt,  senatus  con- 
sulta  nonnisi  consentiente  magistratu  consulari  singulis  civibus 
edenda  esse 382 

1204.  1662.  die   1.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  libris  antiquis  civitatis  partiendis 382 

1205.  1662.  die   11.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  pretio  rerum  merciumąue  iam  constituto,  confir- 
mando 382 

1206.  1662.  die  6.  m.  Martii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  contributione,    quae   -»pobor«   dicebatur,    exigenda     383 

1207.  1662.  die   17.  m.  Martii,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  r.  P.  civibus  Casimiriensibus  portorium 
in  fluvio  Vistula  exigendi  et  in  pontes  exstruendos  impendendi 
dat  potestatem 383 

1208.  1662.  die  26.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Magistratus  consularis  Cracoviensis  Iudaeis  venditionem 
vestium  obsoletarum  interdicit 384 

1209.  1662.  die  30.  m.  Aprilis,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  r.  P.  proconsuli  consulibusąue  Craco- 
viensibus  mandat,  ut  portas  et  ianuas  urbis  diligenter  custodiant     385 

12 10.  1662.  die  31.  m.  Maii,  Varsoviae. 

Idem  magistratibus  civitatum  Cracoviensis,  Clepardiensis, 
Stradomiensis  et  Casimiriensis  mandat,  ut  easdem  civitates  dili- 
genter custodiant 386 

121 1.  1662.  die  6.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  vectigale,  quod  »subsidium  reipublicae«  dicebatur, 
solvendo 386 

12 12.  1662.  die  30.  m.  Iulii,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  r.  P.  proconsulem  consulesąue  Craco- 
vienses  monet,  ne  permittant,  ut  portoria  in  urbe  Cracoviensi 
deposita,  ab  exercitu  confoederato  auferantur 387 

12 13.  1662.  die  9.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

S.  c.  de  appellationibus  non  admissis 387 

12 14.  1662.  die  27.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

S.  c.  de  discedentibus  ab  urbe  ob  pestem  grassantem  .     .     388 

12 15.  1662.  die   1.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Magistratus  consularis  Cracoviensis  senatus  consultum  de 
praeceptis  peste  grassante  observandis;  anno  1652  editum,  renovat     389 

12 16.  1662.  die  7.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti    de  ordine  publico  servando     389 

12 1 7.  1662.  die  3.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  civibus  ex  locis  peste  in- 
fectis,  domum  redeuntibus 390 

12 18.  1663.  die   16.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  portis  urbis  a  civibus  custodiendis 390 

12 19.  1663.  die   19.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

S.  c.   de  negligentibus    custodiam    urbis    poena   afficiendis     391 


XXXVI 

1220.  1663.  die   11.  m.  Februarii,  Leopoli. 

Ioannes  Casimirus  r.  P.  civibus  Cracoviensibus  mandat,  ut 
CC  millia  florenorum  pro  stipendiis  militibus  exsolvendis  conferant     391 

122 1.  1663.  die   12.  m.  Martii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  mercatoribus  emporium  Cracoviense  transgredien- 
tibus,  detinendis 392 

1222.  1663.  die  24.  na.  Martii,  Leopoli. 

Ioannes  Casimirus  r.  P.  Paulum  Celari  praesidio  urbis  Cra- 
coviae  praeficit 392 

1223.  1663.  die    14.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  negotiis  publicis  binis  diebus  in  singulas  hebdo- 
mades  tractandis 393 

1224.  1663.  die   15.  m.  Iunii;  in  castris  ad  Porzec  positis. 

Ioannes  Casimirus  r.  P.  Paulo  Celari,  praefecto  urbis  Cra- 
coviae  mandat,  ne  incolas  villarum  Magnae  Procurationis  Cra- 
coviensis  contributionibus  nimis  premat 393 

1225.  1663.  die  5.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  caminis  cellariorum  demoliendis       .     .     .     .     .     .     394 

1226.  1663.  die  24.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  tumultu  contra  dissentientes  in  religfione  impe- 
diendo 394 

1227.  1664.  die  29.   m.  Aprilis,  Cracoviae. 

S.  c.  de  nummis,  qui  solidi  dicebantur,  accipiendis   .     .     .     395 

1228.  1664.  die  2.  m.  Maii,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  nundinis  liberis  Craco- 
viensibus 396 

1229.  1664.  die   11.  m.  Maii,  in  Mińsk. 

Ioannes  Casimirus  r.  P.  magistratui  consulari  Cracoviensi 
mandat,  ut  tumultibus  occurrere  studeat 396 

1230.  1664.  die   15.  m.  Maii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  nominibus  studiosorum,  apud  cives  Cracovienses 
degentium,  rectori  academiae  prodendis 397 

123 1.  1664.  die   17.  m.  Maii,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  hominibus  vagis  ex  urbe 
eiiciendis 397 

1232.  1664.  die  28.  m.  Iunii,   Vilnae. 

Ioannes  Casimirus  r.  P.  proconsuli  consulibusąue  Craco- 
viensibus  mandat,  ut  auctores  tumultuum  contra  Iudaeos  moto- 
rum,  investigent  et  comprehendant 398 

1233.  1664.  die  25.  m.  Augusti,  Varsoviae. 

Idem  cives  Cracovienses  hortatur,  ut  ipsi  decem  millia 
florenorum  suppeditent 398 

1234.  1664.  die   1.  m.  Septembris,  Varsoviae. 

Ioannis  Casimiri  r.  P.  decretum,  inter  scabinos  Cracorien- 
ses  et  Franciscum  Cyrus  consulem  et  advocatum  Cracoviensem, 
litem  dirimens 399 

1235.  1664.  die   12.  m.  Novembris,  Varsoviae. 

Idem  Iudaeis  mandat,  ne  Varsoviam  inter  comitia  regni 
ingrediant 403 

1236.  1664.  die   18.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

•    S.  c.  de  beneficiis  et  officiis  civilibus  peste  grassante  non 
conferendis 403 


XXXVII 

1237-      1664.  die  21.  m.  Novembris;  Cracoviae. 

Promulgatio  mandati  regii,  quo  Iudaei  introitu  Varsoviam 
et  Cracoviam  prohibentur 404 

1238.  1664.  die   10.   m.  Decembris,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  r.  P.  Iudaeis  Casimiriensibus  Cracoviam 
mercandi  gratia  intrandi  dat  potestatem 404 

1239.  1664.  die  22.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  via  publica  lapidibus  sternenda 405 

1240.  1664.  die  31.  m.  Decembris,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  r.  P.  cives  Cracovienses  certiores  facit, 
Georgium  Lubomirski   capitaneum  Cracoviensem  reum  esse  cri- 
.   minis  perduellionis 406 

1241.  1665.  die   10.  m.  Ianuarii,  Varsoviae. 

Idem  proconsuli  consulibusque  Cracoviensibus  mandat,  ut 
militibus  ensiferi  Cracoviensis  hospitia  praebeant 406 

1242.  1665.  die   11.  m.  Martii,  Varsovkie. 

Idem  magistratum  consularem  Cracoviensem  monet,  ut 
Georgium  Lubomirski  caveant 407 

1243.  1665.  die   ió.  m.  Martii,  Varsoviae. 

Idem  magistratum  consularem  Cracoviensem  certiorem 
facit,  se  Ioanni  Baptistae  Frediani  munus  subpraefecti  arcis  ur- 
bisąue  Cracoviensis  commendasse 407 

1244.  1665.  die  21.  m.  Martii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  praesidio  urbis  Cracoviae  adaugendo 408 

1245.  1665.  die  25.  m.  Aprilis,  Yarsoviae. 

Ioannes  Casimirus  r.  P.  mandat,  ut  vectigal  in  potulenta 
impositum,  quod  redeat  ex  suburbiis  Kleparz,  Zwierzyniec  et 
Wesoła,  ad  munitiones  urbis  Cracoviae  exstruendas  convertatur     408 

1246.  1665.  die  3.  m.  Iunii,  Varsoviae. 

Idem  cives  Cracovienses  certiores  facit,  fidem  eorum  ab 
omni  suspitione  liberam  esse 410 

1247.  1665.  die  3.  m.  Iunii,  Varsoviae. 

Idem  statuit,  quoscumque  incolas  urbis  Cracoviae  subur- 
biorumque  ipsius  ad  contributiones  solvendas  astrictos  esse  .     .     411 

1248.  1665.  die   17.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

Proconsul  consulesque  Cracovienses  Francisco  Cyrus  pac- 
tionem  cum  scabinis  Cracoviensibus  faciendi,  dant  potestatem   .     412 

1249.  1666.  die   18.  m.  Ianuarii,  Yarsoviae. 

Ioannes  Casimirus  r.  P.  tollit  vadimonium  decem  millium 
marcarum ,  quo  magistratus  consularis  Cracoviensis,  ne  contra 
Iudaeos  Casimirienses  tumultus  fierent,  obligatus  erat    .     .     .     .     413 

1250.  1666.  die  25.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  mulieribus  vagis  ex  urbe  eiiciendis 413 

125 1.  1666.  die  28.  m.  Ianmirii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  pecunia  pro  nuntiis  civitatis  ad  comitia  regni  mit- 
tendis,  mutuo  sumenda 4T4 

1252.  1666.  die  30.  m.  Aprilis,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  r.  P.  mandat,  ne  scabini  Iuris  supremi 
Magdeburgensis  castri  Cracoviensis  munus  consulum  Cracovien- 
sium  obtineant 4*5 

1253.  1666.  die   12.  m.  Iunii,  Varsoviae. 

Idem  cives  Cracovienses  hortatur,  ut  quae  ad  defensionem 
urbis  necessaria  sint,  instituant 416 


\ 


xxxviii 

1254.  1666.  die  7.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  iudiciis  fisci  civilis  constituendis 417 

1255.  1666.  die   13.  m.  Septembri.s,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  r.  P.  senatus  consultum  de  iudiciis  fisci 
civilis  instituendis,  sancitum,  ratum  esse  iubet 419 

1256.  1 666.  die   13.  m.  Septembris,  Yarsoviae. 

Idem  cives  Cracovienses  sub  suara  protectionem  suscipit 
ipsisąue  literas;  quae   »salvi  conductus«   dicebantur,  impertit       .     420 

1257.  1666.  die  3.  m.  Novembris,  Varsoviae. 

Eiusdem  decretum,  inter  Ioannem  Pernus  scabinosąue  Cra- 
covienses  et  Franciscum  Cyrus  advocatum  Cracoviensem  litem 
dirimens 421 

1258.  1666.  die   18.  m.  Decembris,  Varsoviae. 

Idem  domos  scabinorum  et  notariorum  civitatis  Craco- 
viensis  a  hospitiis  militaribus  liberas  facit 425 

1259.  1667.  die  24.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  novo  indice  causarum  instituendo 425 

1260.  1667.  die   16,  m.  Februarii,  Varsoviae. 

Ioannis  Casimiri  regis  Poloniae  literae  universales,  quibus 
cives  Casimirienses  a  stationibus  militaribus  liberantur       .     .     .     426 

1261.  1667.  die   18.  m.  Aprilis,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  r.  P.  Asverum  Lendorff  praefectum  co- 
hortis  regiae  monet ,  ne  cives  Casimirienses  iniustis  premat 
exactionibus 427 

1262.  1667.  die  30.  m.  Aprilis,  Yarsoviae. 

Idem  mag-istratus  civesque  Cracovienses  hortatur,  ut  ad 
compescendos  tumultus  curam  adhibeant .  428 

1263.  1667.  die  27.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  luto  averrendo 428 

1264.  1667.  die   10.  m.  Iulii,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  r.  P.  explicit  magistratui  civibusque 
Cracoviensibus  rationem  solvendae  contributionis,  quae  »dona- 
tivum«  dicebatur 429 

1265.  1667.  die   19.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  patronis  causarum  ad  iusiurandum  praestandum 
adigendis 429 

1266.  1667.  die  4.  m.  Augusti,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  r.  P.  magistratui  consulari  Cracoviensi 
mandat,  ut  in  Vistula  flumine  pontem  exstruat 430 

1267.  1667.  die   14.  m.  Augusti,  Varsoviae. 

Idem  magistratui  consulari  Cracoviensi  mandat,  ut  plateas 
castrensem  et  sancti  Floriani  propter  funus  reginae  reficiat  .     .     430 

1268.  1667.  die  7.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  ratione  portorii  a  mercatoribus  peregrinis  exigendi     431 

1269.  1667.  die  7.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  negligentibus    conciones    populi  poena  afficiendis     431 

1270.  1667.  die   13.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  provocationibus  a  decretis  procuratorum  hospitii 
ad  s.  Spiritum,  ad  magistratum  consularem  Cracoviensem  in- 
terponendis 431 


XXXIX 

127 1.  1667.  die   14.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  provocationibus  a  decretis  advocati  et  scabino- 
rum  suburbii  Cerdonici  ad  magistratum  consularem  Cracoviensem 
interponendis 432 

1272.  1668.  die   10.  m.  Martii,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  r.  P.  praescribit  normam  plebis  Cra- 
coviensis  ad  concionem  convocandae 432 

1273.  1668.  die   10.  m.  Maii,  in  Nowodwór. 

Idem  civibus  Cracoviensibus  decretum  conventus  Proso- 
viensis  de  aestimatione  rerum  suscipienda,  exponit 434 

1274.  1668.  die. 2.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

S.  c.  quo  incolae  Nigrae  Villae  ad  contributiones  solven- 
das  astringuntur 434 

1275.  1668.  die   14.  m.  Augusti;  Cracoviae. 

S.  c.  de  privilegio  regio  sodalitati  coniuratorum  civium 
Cracoviensium  concesso,  actis  consularibus  inserendo     ....     435 

1276.  1669.  die   12.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

S.  c.  quo  contributio  quaedam  propter  munitionem  urbis 
Cracoviae  constituitur 435 

1277.  1669.  die  4.  m.  Septembris,  Varsoviae. 

Michael  r.  P.  magistratum  civitatis  Cracoviae  hortatur,  ut 
ipsi  granarium  quoddam  ad  deponendam  avenam  regiam  sup- 
peditent 435 

1278.  1670.  die  7.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  munitionibus  urbis  Cracoviae 436 

1279.  1670.  die   15.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  salario  proconsulum  augendo 436 

1280.  1670.  die  28.  m.  Februarii,  in  Częstochowa. 

Michael  rex  Poloniae  cives  Casimirienses  a  contributione 
militari  liberos  esse  declarat 437 

1281.  1670.  die  22.  m.  Martii,  Varsoviae. 

Idem  senatus  consultum  civitatis  Cracoviae  de  salario  pro- 
consulum in  pristinum  statum  restituendo,  ratum  facit  ....     438 

1282.  1670.  die  22.  m.  Aprilis,  Varsoviae. 

Idem  magistratui  civitatis  Casimiriensis  mandat,  ut  urbem 
diligenter  custodiat ■  439 

1283.  1670.  die   13.  m.  Iunii,  Varsoviae. 

Idem  magistratui  civibusque  Cracoviensibus  mandat,  ne 
Zebrowski  tribuno  militum  permittant,  ut  milites  in  urbe  conducat     440 

1284.  1670.  die   13.  m.  Augusti,  Varsoviae. 

Idem  proconsuli  consulibusque  Cracoviensibus  mandat,  ut 
privilegia  civitati  Cracoviensi  a  regibus  Poloniae  concessa,  po- 
pulo  semel  singulis  annis  perlegenda  curent 440 

1285.  1670.  die   16.  m.  Octobris,  Varsoviae. 

Idem  stauit,  omnes  incolas  civitatis  Cracoviae  ad  solutio- 
nem  quarumvis  contributionum  civilium  iure  teneri 441 

1286.  1670.  die  6.  m.  Novembris,  Varsoviae. 

Eiusdem   statutum    de  electione    consulum  Casimiriensium     443 

1287.  1670.  die  6  m.  Novembris,  Varsoviae. 

Idem  intercessionem  contributioni  in  cives  et  mercatores 
impositae,  ab  Andrea  Trzebicki  episcopo  Cracoviensi  factam, 
actis  minoris  cancellariae  regni  inseri  atque  ex  iisdem  actis  edi 
mandat 445 


XL 

1288.  1670.  die   19.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  processu  iuris  in  arctiorem  formam  redigendo     .     446 

1289.  1671.  die   13.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Michael  r.  P.  proconsuli  consulibusque  Cracoviensibus 
mandat,  ut  tumultibus  obviare  eosąue  comprimere  studeant  .     .     447 

1290.  167 1.  die  20.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

Promulgatio  mandati  de  contributione,  que  »szynkowne« 
dicebatur,  solvenda 447 

1291.  167 1.  die  20.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  aedificiis  intra  moenia  urbis  exstructis,  demoliendis     448 

1292.  1671.  die   i.  m.  Iulii,  Varsoviae. 

Ioannes  Andreas  Morsztyn  vicethesaurarius  regni  Poloniae 
mercatoribus  mercium  pretiosarum  mandat,  ut  contributionem 
mille  florenorum  in  merces  pretiosas  impositam,  exsolvant     .     .     448 

1293.  1671.  die   16.  m.  Octobris,  Leopoli. 

Michael  r.  P.  magistratui  civibusque  Cracoviensibus  man- 
dat, ut  contributionem,  quae  »subsidium«  dicebatur,  prompte 
exsolvant 449 

1294.  167 1.  die  2^.  m.  Decembris,  Varsoviae. 

Idem  privilegium  regis  Ioannis  Casimiri  de  anno  1666.  ra- 
tum  facit 45° 

1295.  1672.  die   11.  m.  Martii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  pretio  ponderationis  mercium  statera  dviii  augendo     450 

1296.  1672.  die  2.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

S.  c.  de  poenis  contumaciae  proconsuli  luendis     ....     451 

1297.  1672.  die  9.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

S.  c.  de  scabino  Cracoviensi  Stanislao  Krauz  in  Collegium 
consulum  recipiendo 45 1 

1298.  1672.  die  29.  m.  Aprilis,  Varsoviae. 

Michael  r.  P.  privilegia  civibus  Cracoviensibus  ab  ante- 
cessoribus   suis    de   exigendis  contributionibus  impertita,    refert     452 

1299.  1672.  die   16.  m.  Maii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  iudicibus  fisci 453 

1300.  1672.  die   1.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  honorario  ab  ineuntibus  sodalicium  cum  taberna- 
toribus  solvendo 454 

1301.  1672.  die   7.  m.  Iulii,  Varsoviae. 

Michael  r.  P.  magistratui  civibusque  Casimiriensibus  man- 
dat, ne  violentos  ingressus  in  urbem  suam,  nec  stationes  nec 
conquisitiones  militum  fieri  patiantur 454 

1302.  1672.  die   11.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

S.  c.  de  turribus  moeniorum  urbis  Cracoviae  tormentisque 
restaurandis 455 

1303.  1672.  die  22.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

S.  c.  de  munere  militiae  consulum  pecunia  redimendo      .     455 

1304.  1672.  die  24.  m.  Augusti,  in  łanowiec. 

Michael  rex  Poloniae  magistratum  civesque  Cracovienses 
hortatur,  ut  ad  urbem  muniendam  operam  adhibeant     ....     456 

1305.  1672.  die  29.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

S.  c.  de  praesidio  militari  sustentando 45^ 

1306.  1672.  die  30.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

S.  c.  de  urbe  munienda 457 


XLI 

1307.  1672.  die  5.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  urbe  perscrutanda  et  de  servitio,  quod  -»garbarka< 
dicebatur 457 

1308.  1672.  die   16.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  defensione  urbis 458 

1309.  1672.  die   17.  m.  Septembris,   Cracoviae. 

S.  c.  de  coenobio  et  ecclesia  Patrum  Carmelitarum  in  Arena 
munitionibus  urbis  Cracoviae  adiungendis 459 

13 10.  1672.  die  30.  m.  Septembris;  in  castris  ad  Gołąb  positis. 

Michael  r.  P.  adiungendi  coenobium  et  ecclesiam  Patrum 
Carmelitarum  in  Arena  munitionibus  urbis  Cracoviae  dat  po- 
testatem 459 

13 1 1.  1672.  die  5.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  militibus  capitanei  Trembowlensis  ad  praesidium 
urbis  recipiendis 460 

13 12.  1672.  die   10.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  servitio  militari  pecunia  redimendo 4Ó0 

13 13.  1672.  die   13.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  contributione  ad  stipendium  militibus  praesidiariis 
solvendum,  a  Iudaeis  conferenda w     ....     461 

13 14.  1672.  die   19.  m.  Octobris,   Cracoviae. 

S.  c.  de  causis  criminalibus 461 

13 15.  1672.  die   17.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  contributione,  quae  »flobor«  dicebatur,  ab  incolis 
suburbii  Cerdonici  exigenda 461 

13 16.  1672.  die   ig.   m.  Decembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  loco  in  praetorio  iudiciis  consularibus  et  scabina- 
libus  exercendis  designando 462 

1317.  1673.  die   19.  m.  Ianuarii,  Craeoviae. 

S.  c.  de  contributionibus  civilibus 462 

1318.  1673.  die  31.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  contributione,  quae   »czoflo7ve«  dicebatur,  exigenda     462 

13 19.  1673.  die  20.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  militibus  praesidiariis  retinendis 463 

1320.  1673.  die  21.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  villa  Czarnawieś  suburbio,  quod  »Cerdonia«  dice- 
batur, adiungenda 463 

132 1.  1673.  die   10.  m.  Martii,  Varsoviae. 

Michael  rex  Poloniae  magno  procuratori  Cracoviensi  man- 
dat,   ne  a  civibus  Casimiriensibus  iniustas  contributiones  exigat     464 

1322.  1673.  die   13.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

S.  c.  de  munitionibus  urbis  reficiendis 465 

1323.  1673.  die   17.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Magistratus  consularis  Cracoviensis  collegae  suo  Martino 
Lochman  destructas  munitiones  urbis  reficiendas  committit     .     .     466 

1324.  1673.  die  29.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

S.  c.  de  contributione,  quam  Iudaei  pro  sustentatione  mi- 
litum  praesidiariorum  solvere  debent,  minuenda 4O7 

1325.  1673.  die  2Ó.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  braxatoriis  quibusdam  demoliendis 467 

1326.  1673.  die  20.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  militibus  praesidiariis  conducendis 4O8 

vi 


XLII 

1327.  1673.  clie-  30.   m.  Decembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  ponte  ad  portam  Slavcoviensem  instituendo     .     .     468 

1328.  1O74.  die  8.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  contributionibus  a  hominibus  potestati  nobilium 
subiectis,  non  exigendis 468 

1329.  1674.  die  2^.  m.  Ianuarii.  Cracoviae. 

Promulgatio  decreti  conventus  Prossoyiensis,  quo  rectigal 
in  potulenta  impositum,  civitati  Cracoviensi  munitionum  exstruen- 
darum  gratia  intra  annum  prorogatur 469 

1330.  1674.  die   12.  m.  I^ebruarii,  Craeoviae. 

Promulgatio  literarum  uniyersalium  de  militibus,  qui  signa 
reliquerunt,  ad  signa  congregandis 469 

133 1.  1674.  die   1.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Iudicii  confoederationis,  quae  »kapfiir«  dicebatur,  decre- 
tum ,  inter  instigatorem  fisci  palatinatus  Cracoviensis  et  inter 
magistratus  civesque  Cracovienses  de  contributionibus  residuis 
litem  dirimens 470 

1332.  1O74.  die  30.  m.  Martii,   Cracoviae. 

Index  contributionum  residuarum,  ad  quas  solrendas  fundi 
Wesoła,  Smoleńsk  et  Retoryka  iure  tenebantur 473 

1333.  1674.  die   14.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

S.  c.  de  tributo  in  singula  capita  imposito 476 

1334.  1674.  die  7.  ni.  Iunii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  contributione,  quae  »simpla«  dicebatur,   imponenda     476 

1335.  1674.  die  21.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  contributione,  quae  »simpla«  dicebatur,  moderanda     477 

133Ó.      1674.  die   11.  m.  Augusti,  Varsoviae. 

Andreas  Olszowski  episcopus  Culmensis  et  procancellarius 
regni,  magistratus  consularem  et  scabinalem  Cracovienses  horta- 
tur,  ne  sinant,  ut  provocationes  a  decretis  in  litibus  accessoriis 
latis,  interpositae,  cursum  causarum  retardent 477 

1337.  1674.  die   11.  ni.  Septembris,  Cracoviae. 

Pactum  magistratus  consularis  Cracoviensis  cum  ludaeis 
Casimiriensibus  de  contributione  ad  milites  praesidiarios  alendos 
suppeditanda 478 

1338.  1674.  die  6.  m.  Decembris,  in  castris  ad  Sob  positis. 

Ioannes  III.  r.  P.  magistratui  consulari  Cracoviensi  indul- 
get,  ut  solum   centum  milites  pro  praesidio  urbis  alant       .     .     .     478 

1339.  1675.  die  2.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  ludaeis  intranda  urbe  prohibendis 479 

1340.  1675.  die  28.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  incolis  urbis,  civitate  donatis ,  ad  quaevis  onera 
civilia  astringendis 479 

1341.  1675.  die  31.  m.  Ianuarii,   Cracoviae. 

S.  c.  de  stipendiis  militibus  praesidiariis  exsolvendis     .     .     479 

1342.  1675.  die  0.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

S.  c.  de  controversiis  extraordinariis  non  admittendis  .     .     480 

1343.  1675.   die  26.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

S.  c.  de  hominibus  nefariis  captivandis 480 

1344.  1675.  die  3.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  contributione  in  vectores  imponenda 480 


XLIII 

1345-      1^75-  die  9-  m«  Iulii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  aestimatione  bonorum  contributionis  constituendae 
gratia  a  consulibus  per  ordinem  facienda 481 

1346.  1675.  die  4.  m.  Decembris,  in  Żółkiew. 

Ioannes  III.  r.  P.  magistratibus  consulari  et  scabinali  Cra- 
coviensibus  mandat,  ne  citationes  prosecutoriales  a  decretis  in 
litibus  accessoriis  vel  ab  eis,  a  quibus  appellari  non  potest, 
latis,  curent 481 

1347.  1676.  die  2.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  controversiis,  iudicio  per  literas  proponendis  .     .     483 

1348.  1676.  die   15.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

Relatio  ministerialis  regni  generalis  de  famoso  libello, 
qui   »Oculus  speculator«   appelkibatur,  combusto 483 

1349.  1676.  die  27.  ni.  Ianuarii,  Cracoviae. 

Ioannis  Andreae  Morstin,  subthesaurarii  regni,  literae  uni- 
versales  de  pretio  florenorum  aureorum 484 

1350.  1676.  die  21.  m.  Aprilis,   Cracoviae. 

S.  c.  de  pulvere  nitrato  ab  incolis  civitate  donatis;  sup- 
peditando 485 

135 1.  1676.  die  20.  m.  Augusti,  Cracoyiae. 

S.  c.  de  pactione  cum  mercatoribus  Vratislaviensibus  fa- 
cienda     485 

1352.  1676.  die  20.  m.  Octobris,  in  castris  ad  Zuraviam  positis. 

Ioannes  III.  r.  P.  magistratus  consularem  et  scabinalem 
civesque  Cracovienses  certiores  facit,  omnes  cives  incolasąue 
civitatis  Cracoviensis  ad  quasvis  contributiones  iure  teneri     .     .     486 

1353.  1676.  die   1.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  vetere  ordine  proficiscendi  ad  conventus  regni 
generales  et  particulares  Prossovienses  restituendo 488 

1354.  1676.  die   15.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  eadem  re 488 

1355.  1677.  die   15.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  scabinis  Iuris  supremi  Teutonici  arcis  Cracoviensis 
ad  munus  consulum  Cracoviensium  non  admittendis 489 

1356.  1677.  die   17.  m.  Februarii,  Varsoviae. 

Ioannes  III.  r.  P.  Alexandrum  Lubomirski  palatinum  Cra- 
coviensem  certiorem  facit,  civitatem  Cracoviensem  a  stationibus 
militaribus  omnino  liberam  esse 489 

1357.  1677.  die  20.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  rationibus  suburbii  Cerdoniae  reddendis  exami- 
nandisąue 490 

1358.  1677.  die  27.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

S.  c.  de  munitione  urbis  Cracoviae  non  adiuvanda    .     .     .     491 

1359.  1677.  die   15.  m.  Maii,  Varsoviae. 

Ioannes  III.  r.  P.  civibus  Cracoviensibus  mandat,  ne  Hen- 
rico  Klug  ob  dissensionem    a  fide  catholica   civitatem  denegent     491 

1360.  1677.  die  28.  m.  Maii,  Cracoviae. 

S,  c.  de  mercatoribus  peregrinis,  ne  emporium  Cracoviense 
praetereant,  prohibendis      . 492 

1361.  1677.  die   1.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  praeceptis  peste  grassante  observandis    ....     492 

1362.  1677.  die  31,  m.  Iulii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  tributo  in  singula  capita  imposito,  solvendo     .     .     493 


XLIV 

1363.  IÓ77-  die   13.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

S.  c.  de  residuis  contributionibus  ad  reficiendam  urbem 
adhibendis 493 

1364.  1077.  die  3.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  Iudaeis  intranda  urbe  prohibendis 493 

1365.  1Ó77.  die  6.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  reg'ia  Maiestate  suppliciter  roganda,  ut  civitatem 
Cracoviensem  a  contributione  iu  capita  singula  imposita  liberet     494 

1366.  1677.  die   13.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  praeceptis  peste  grassante  observandis     ....     494 

1367.  1677.  die   15.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  salario  proconsuli  et  substituto  notarii  peste  gras- 
sante solvendo 495 

1368.  1677.  die  22.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  domiciliis  separatis  iis ,  qui  peste  infecti  sunt, 
praebendis 495 

1369.  1677.  die  22.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  cautione  omnimoda  peste 
grassante  adhibenda 495 

1370.  1677.  die  30.  m.  Decembris,  Gedani. 

loannes  III.  r.  P.  magistratui  consulari  Cracoviensi  novos 
consules  creandi  designandiąue  consules  praesidentes  potestatem 
tribuit 496 

137 1.  1678.  die  3.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  Iudaeis  ad  custodiendas  res  mercesąue  suas,  Cra- 
coviae  depositas,  admittendis 498 

1372.  1678.  die   10.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Eiusdem  senatus  consulti  aliud  argumentum       .....     498 

x37 3-      1Ó78.  die  25.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  rebus,  ąuibus  peste  infecti  utebantur,  comburendis     499 

1374.  1678.  die  5.  m.  Martii,  in  Malbork. 

loannes  III.  r.  P.  magistratibus  civitatum  Clepardiae  et 
Stradomiae  villarumque  urbi  Cracoriae  vicinarum  mandat,  ut 
magistratui  consulari  Cracoviensi  in  extinguenda  peste  opem 
ferant 499 

1375.  1678.  die   16.  m.  Iunii,  Leopoli. 

Idem  literas  exemptionis  a  iurisdictione  civili  Cracoviensi, 
quibuscumque  personis  impertitas,  abrogat 500 

1376.  1678.  die  5.  m.  Iulii,   Cracoviae. 

S.  c.  de  praeceptis  peste  grassante  observandis     ....     503 

1377.  1678.  die  9.  m.  Iulii,   Cracoviae. 

S.  c.  de  pauperibus  Iudaeis  intranda  urbe  prohibendis      .     504 

1378.  1678.  die   16.  m.  Iulii,  Iavoroviae. 

loannes  III.  r.  P.  cives  Casimirienses  certiores  facit,  se 
(iaudentio  Zacherla  mandasse,  ut  ad  extinguendam  in  urbe  Ca- 
simiria  pestem  curam  adhibeat 505 

1379.  1678.  die  29.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  centum  aureis  regiae  Maiestati  dono  dandis     .     .     506 

1380.  1679.  die  5.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  modo  creandorum  consulum  praesidentium       .     .     507 

1381.  1679.  die  24.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  Iudaeis  intranda  urbe  prohibendis 508 


XLV 

1382.      IÓ79-  die  30.  m.  Ianuarii,  Grrodnae. 

Ioannes  III.  r.  P.  electionem  consulum  praesidentium  a  ma- 
gistratu consulari  Cracoviensi  factam,  ratam  esse  iubet      .     .     .     508 

j 383.      1679.  die  20.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  yectigale  a  vinis  ex  magnis  doliis  in  parva  vasa 
transfundendis,  solvendo 509 

1384.  1679.  die  3.  m.  Martii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  Iudaeis  intranda  urbe  prohibendis 510 

1385.  1679.  die  25.  m.  Martii,  Grodnae. 

Ioannes  III.  r.  P.  civibus  Casimiriensibus  mandat,  ut  con- 
tributionem  militarem,  quae   »hybema«   dicebatur,  exsolvant    .     .     510 

1386.  1679.  die   7.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

S.  c.  de  corporibus  mortuorum  a  chirurgis  inspiciendis     .     511 

1387.  1679.  die  29.  m.  Aprilis,   Cracoviae. 

S.  c.  de  pactione  cum  mercatoribus  Vratislaviensibus  fa- 
cienda 512 

1388.  1679.  die  27.  m.  Iunii,   Cracoriae. 

S.  c.  de  militibus  praesidiariis  retinendis 513 

1389.  1679.  die  8.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  Hungaris  intranda  urbe  prohibendis 514 

1390.  1679.  die   18.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

Promulgatio  mandati  regii  de  peste  vitanda 514 

1391.  1679.  die  5.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

S.  c.  de  documentis  iuridicis  iudicio  porrigendis  ....     514 

1392.  1679.  die    17.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

S.   c.    de  praeceptis    pestis    imminentis    causa    observandis     515 

1393.  1679.  die  30.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

S.  c.  de  introitu  civitatem  Iudaeis  sub  certis  conditionibus 
concedendo 5X5 

1394.  1679.  die   11.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  Hungaris  intranda  urbe 
Cracovia  suburbiaąue  eius  prohibendis 516 

1395.  1679.  die   12.  m.  Decembris,  Cracoviae.  • 

S.  c.  de  intrantibus  urbem  in  portis  examinandis      .     .     .     517 

1396.  1679.  die   16.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  modestia  inter  electionem  consulum  servanda      .     517 

1397.  1680.  die  3.  m.  Ianuarii,   Cracoviae. 

S.  c.  de  noyorum  consulum  eligendorum  ratione       .     .     .     517 

1398.  1680.  die  25.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  civibus  Olcussiensibus  de 
peste  suspectis,  intranda  urbe  Cracovia  suburbiaąue  eius  prohi- 
bendis     5*8 

1399.  1680.  die  25.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  eadem  re  sanciti     .     .     .     519 

1400.  1680.  die  4.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  eąuitibus,  qui  homines  de  peste  suspectos  ab  urbe 
avertant,  conducendis 52° 

1 40 1.  1680.  die  9.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  introitu  in  urbem  homini- 
bus  de  peste  suspectis  interdicendo 520 


XLVIII 

1437-      1683.   die  3.   m.  Augusti,  in  Łobzów. 

Ioannes  III.  r.  P.  constituit  contributionem ,  a  mercibus 
aliisąue  rebus  in  portis  urbis  Cracoviae  exigendam 541 

1438.  1683.  die    ió.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

S.  c.  de  sacris  votivis  pro  secundo  eventu  expeditionis 
contra  Turcos  curandis 543 

1439.  1683.  die   13.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

Ioannis  III.  r.  P.  literae  universales  de  auro  et  argento 
e  finibus  regni  non  exportandis 543 

1440.  1683.  die  4.  m.   Septembris,   Cracoviae. 

S.  c.  de  conviviis  in  hospitiis  publicis  interdicendis       .     .     544 

1441.  1683.  die   10.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  militibus  episcopi  Culmensis  ad  praesidium  urbis 
Cracoviae  suscipiendis 544 

1442.  1683.  die   18.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  sacris  votivis  propter  reportatam  a  Turcis  victo- 
riam  curandis 544 

1443.  1683.  die  24.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  sacro  piaculari  pro  caesis  in  bello  celebrando      .     545 

1444.  1683.  die   13.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  militibus  ad  praesidium  urbis  conducendis  .     .     .     545 

1445.  1683.  die   14.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  ratione  defendendi  eos,  qui  contra  legem  sump- 
tuariam  deliquerunt 546 

1446.  1684.  die   13.  m.  Maii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  Iudaeis  ab  urbe  intranda  prohibendis       ....     546 

1447.  1684.  die  22.  m.  Maii,  Cracoviae. 

Promulgatio  mandati  officii  capitanealis  et  magistratus  con- 
sularis  Cracoviensium;  praecipientis,  ne  cives  participes  sint  tu- 
multuum 547 

1448.  1684.  die   18.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  pulvere  nitrato  alio  in  loco  divendendo  ....     547 

1449.  1684.  die  31.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

S.  c.  praecipiens,  ne  consules  absente  proconsule  conveniant     548 

1450.  1685.  die   n.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  pecunia  ex  aestimatione  vini  redeunte,  consu- 
libus  praesidentibus  tribuenda 548 

1451.  1685.  die  26.  m.  Februarii,  Yarsoviae. 

Ioannes  III.  r.  P.  magistratibus  consulari  et  scabinali  Ca- 
simiriensibus  mandat,  ut,  quae  ab  officialibus  regiis  constituta 
sint,  exsequenda  curent 549 

1452.  1685.  die   18.  m.  Maii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  studiosis,  apud  cives  habitantibus,  rectori  uni- 
versitatis  indicandis 550 

1453.  1685.  die   18.  m.  Maii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  verbis  iurisiurandi  typis  imprimendis  atque  in- 
colis  urbis  civitate  donatis,  tradendis 551 

1454.  1685.  die   18.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  pompa  sollemni  in  festo  sacratissimi  Corporis 
Christi  agenda 551 

1455.  1685.  die   18.   m.  Iunii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  diebus  festis  celebrandis 552 


XLIX 

1456.  1685.  die   16.  m.  Iulii,  Varsoviae. 

Ioannis  III.  r.  P.  decretum,  inter  magistratum  civilem  et 
cives  Casimirienses  constitutum 552 

1457.  1685.  die  4.  m.  Augusti,  Varsoviae. 

Ioannes  III.  r.  P.  magistratibus  consulari  et  scabinali  Cra- 
coviensibus  mandat,  ne  legatos  caesareae  Maiestatis  ab  apparatu 
tormentario  emendo  prohibeant 554 

1458.  1685.  die  3.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Palatinatus  Cracoviensis  administratorum  contributionis  in 
potulenta  impositae,  literae  universales  de  ratione  solvendae 
eiusdem  contributionis 555 

1459.  1685.  die  6.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

S.  c.   de  dissentientibus  a  fide  catholica  civitati  non  ascri- 

bendis    •     •     •     •    ' 555 

1460.  1685.  die   7.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  purgatore  caminorum  civili  constituendo      .     .     .     556 

1461.  1685.  die  24.  m.  Septembris,  in  Wysocko. 

Ioannis  III.  r.  P.  literae  universales  de  numrais,  qui  »solidi« 
dicebantur,  accipiendis 557 

1462.  1685.  die   1.  m.  Octobris,  Cracoviae 

Ioannis  Iordan  exactoris  contributionis,  quae  y>szelężne«  di- 
cebatur,  literae  universales  de  ratione  solvendae  eiusdem  con- 
tributionis      .  , 558 

1463.  1685.  die  5.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  nummis  adulterinis,  qui  »solidi«  dicebantur,  non 
accipiendis 559 

1464.  1685.  die  29.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  eadem  re 560 

1465.  1685.  die  25.  m.  Novembris,  in  Żółkiew. 

Ioannis  III.  r.  P.  literae  universales  iterum  editae,  de  num- 
mis, qui  »solidi«   dicebantur,  accipiendis 560 

1466.  1685.  die  27.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

Promulgatio    literarum    regiarum    proxime   praecedentium     561 

1467.  1686.  die  3.  m.  Ianuarii,   Cracoviae. 

S.  c.  de  testamentis  antiquis  obsignatis,  aperiendis   .     .     .     562 

1468.  1686.  die    13.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  ratione  eligendorum  consulum  praesidentium  .     .     562 

1469.  1686.  die  25.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  controversiiś  partibus  litigantibus  solum  in  apo- 
graphis  edendis 563 

1470.  1686.  die   14.  m.  Februarii,  Posnaniae. 

Officialium  a  regia  Maiestate  delectorum  decretum  de  num- 
mis, qui  »solidi«   dicebantur 563 

1 47 1.  1 686.  die   16.  m.  Martii,  in  Żółkiew. 

Ioannes  III.  r.  P.  magistratui  consulari  Cracoviensi  testa- 
menta  antiqua  obsignata  aperiendi  potestatem  tribuit      ....     566 

1472.  1686.  die   16.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Promulgatio  declarationis  officialium  a  regia  Maiestate  de- 
lectorum, de  nummis,  qui   »solidi«   dicebantur,  accipiendis       .     .     566 

1473.  1686.   die  20.  m.  Martii,  in  Żółkiew. 

Ioannes  III.  r.  P.  privilegium  magistratui  consulari  Craco- 
viensi  de  consulibus  eligendis  impertitum,  ratum  facit   ....     567 

VII 


1474-      1 686.  die   13.  m.  Maii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  decretis  aliorum  iudiciorum  magistratui  Craco- 
yiensi  non  exsequendis 568 

1475.  1686.  die  20.  m.  Maii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  excubiis  vigiliisque  a  civibus  in  praetorio  agendis     5Ó9 

1476.  1686.  die  28.  m.  Maii,  in   Iaworów. 

loannes  III.  r.  P.  magistratibus  consulari  et  scabinali  Cra- 
coviensibus  mandat,  ne  dissentientes  a  fide  catholica  ad  sollem- 
nem  sacrorum  pompam  obeundam  adigant 569 

1477.  1686.  die   7.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

S.  c  de  testamentis  antiąuis  obsignatis,  aperiendi.s    .     .     .     570 

1478.  1680.  die   11.  m.  Iunii,  in  Stryj. 

loannes  III.  r.  P.  proconsulem,  advocatum  et  magistratum 
cirilem  Cracovienses  de  pace  perpetua  cum  Moscorum  impera- 
tore    constituta,  certiores  facit 570 

1479.  1686.  die   15.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  sollemnibus  propter  reportatam  a  Tataris  \icto- 
riam  celebrandis 571 

1480.  1687.  die  30.  m.  Ianuarii,  Leopoli. 

Ioannis  III.  r.  P.  literae  universales  praecipientes,  ut  nuper 
in  ordinem  nobilium  recepti,  ad  officia,  quae  munus  militiae 
spectent,  adigantur 571 

1481.  1687.  die  8.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  fluvio  Vistula  in  pristinum  alveum  reducendo      .     572 

1482.  1687.  die  9.  m.  Februarii,  Leopoli. 

loannes  III.  r.  P.  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus 
mandat,  ne  tormenta  bellica  privatis  hominibus  mutuentur     .     .     573 

1483.  1687.  die   16.  m.  Februarii,  Leopoli. 

loannes  III.  r.  P.  magistratui  consulari  Cracoviensi  man- 
dat, ut  merces  detentas  civium  de  Wschowa,  eisdem  civibus 
restituat 573 

1484.  1687.  die   10.  m.  Martii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  emolumentis,  quae  consulibus  debeantur,  eisdem 
consulibus  inde  ab  eo  tempore  solvendis 574 

1485.  1687.  die  21.  m.  Martii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  eadem  re 575 

1486.  1687.  die  20.  m.  Aprilis,  in  Żółkiew. 

loannes  III.  r.  P.  civibus  Cracoviensibus  portorium  et  con- 
tributionem,  quae  y>czoftozvc«  dicebatur,  exigendi  et  ad  turrim 
praetoriam  reficiendam,  fluviumque  Vistulam  in  pristinum  alveum 
reducendam,  convertendi,  dat  potestatem 576 

1487.  1687.  die  26.  m.  Maii,  in  Iaworów. 

Idem  antiquat  literas,  quibus  dissentientibus  a  fide  catho- 
lica indultum  erat,  ne  sollemni  sacrorum  pompae  adessent     .     .     577 

1488.  1687.  die  3.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  pulvere   nitrato  a  donatis  civitate  suppeditando   .     578 

1489.  1687.  die   1.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

S.  c.  de  contributione,  quae  » kamie niczne«-  dicebatur,  exi- 
genda 57** 

1490.  1687.  die  5.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  convivio  a  consulibus  nuper  electis  apparando     .     579 


LI 


1491.  1687.  die  6.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  votis  pro  eligendis  consulibus  in  scheda  missis, 
admittendis 579 

1492.  1687.  die  20.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  libro  iudiciali,  qui   »secretus«   dicebatur,  tollendo      580 

1493.  1687.  die  31.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  igne  in  tabernis  ligneis  non  alendo 580 

1494.  1687.  die  2 6.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  contributione  a  mercatoribus  exigenda     ....     580 

1495.  1688.   die  9.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

S.  c.  de  veteribus  instrumentis  monetae  coemendis  .     .     .     581 

1496.  1688.  die   17.  m.  Iulii,   Cracoviae. 

S.  c.  de  urbe  custodienda 582 

1497.  1688.  die  3.  m.  Augusti,  in  Góra. 

Ioannes  III.  r.  P.  magistratui  consulari  Cracoviensi  mandat, 
ut  mercatores  ad  portoria  regia  solvenda  adigat 582 

1498.  1688.   die   18.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  ratione  aestimationis  bonorum  merciumąue,  sti- 
pendii  militaris  exsolvendi  gratia  suscipiendae 583 

1499.  1689.  die  9.  m.  Martii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  hominibus  nefariis  coercendis 583 

1500.  1689.  die  30.  m.   Aprilis,  Varsoviae. 

Ioannes  III.  r.  P.  magistratui  consulari  Cracoviensi  mandat, 
ut  Iudaeis  Cracoviensibus  contra  tumultuantes  opem  ferat      .     .     584 

1501.  1691.  die  24.  m.  Ianuarii,  in  Żółkiew. 

Idem  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus  pro  tor- 
mentis  bellicis,    ąuae   ipsi  suppeditare  polliciti  sint,    gratias  agit     584 

1502.  1 69 1.  die   12.  ni.  Aprilis,  Varsoviae. 

Idem  magistratus  consularem  et  scabinalem  Cracovienses 
hortatur,  ut  sollemni  pompae  sacrorum,  in  ecclesia  Cracoviensi 
ad  s.  Franciscum  celebrandae,  participes  fiant 585 

1503.  1691.  die  3.  m.  Maii,  Varsoviae. 

Idem  magistratui  consulari  Cracoviensi  Stanislaum  Łopacki 
medicinae  doctorem,  ut  capacem  obtinendi  munus  consulis  Cra- 
coviensis,  commendat 585 

1504.  1691.  die  29.  m.  Iunii,  in  Wilanów. 

Idem  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus  mandat,  ne 
nummum  adulterinum,  qui  »kopowy  talar*  dicebatur,  accipere 
permittant 586 

1505.  1692.  die  5.  m.  Februarii,  in  Iaworów. 

Idem  magistratui  consulari  Cracoviensi  mandat,  ut  aesti- 
matores  bonorum  contributionis  constituendae  gratia  delegatos, 
ad  perficiendam  eandem  aestimationem  adigat   .......     587 

1506.  1692.  die    13.  m.  Martii,  Leopoli. 

Idem  officialibus  ąuibusdam  mandat,  ut  a  magistratu  con- 
sulari Cracoviensi  rationem  contributionis,  quae  »czoflozv£«  dice- 
batur,   iam  exactae,    reposcant    eandemąue    rationem  examinent     588 

1507.  1694.  die   10.  m.  Martii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  mendicantibus  arcendis 589 

1508.  1694.  die  4.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

S.  c.  de  usu  bombardarum  inter  sollemnes  sacrorum 
pompas • 589 


LII 

1509.  1694.  die  5.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

S.  c.  de  taxatione    rerum  merciumąue,    ąuae    contributio- 
num  exigendarum  gratia  facta  sit,  moderanda 590 

15 10.  1694.   die  23.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  pueris  yagis  mendicantibus  comprehendendis  .     .     590 

15 1 1.  1695.  die    13.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  tessera  militum  praesidiariorum 590 

15 12.  1695.   die  2.  m.  Martii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  revenditoribus  suburbanis  loco  ab  ipsis  occupato, 
amovendis 591 

15 13.  1695.  die   19.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

S.  c.  de  cista  ferrea    ad  asservanda    deposita   comparanda     591 

15 14.  1695.  die  20.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

S.  c.  de  cista  ad  servanda  deposita  destinata,  examinanda     592 

15 15.  1695.  die  26.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

S.  c.  de  diebus  certis   ad  diiudicandas  causas  incarcerato- 
rum  destinandis 593 

15 16.  1695.  die  28.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

S.  c.  de  conscriptione   civium   incolarumque    civitatis  Cra- 

coviae  conficienda 593 

1517.  1695.  die  2.  m.  Maii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  civitate  impertienda 593 

15 18.  1695.  die  29.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  hominibus   suspectis    in  domos    civium    non    reci- 
piendis        594 

15 19.  1695.  die  29.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

S.  c.  de  ratione   exigendae  contributionis,  quae  »capitalis« 
dicebatur 595 

1520.  1695.  die  5.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

Promulgatio    senatus    consiilti    de  hominibus  vagis  et  sus- 
pectis in  urbe  non  tolerandis 595 

1521.  1696.  die  23.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  pulvere  nitrato  in  tabernis  institorum  inąuirendo     596 

1522.  1696.  die  2.  m.  Martii,  Cracoviae. 

S.  c.  de  munere  clavigerorum  portarum  urbis  per  certum 
tempus  diligenter  obeundo 596 

1523.  1696.  die    18.  m.  Maii,  Cracoviae. 

S.  c.  quo  alius  locus   ad  pulverem  nitratum  divendendum 
designatur 597 


-**?&$£ 


*e 


PARS  PRIMA 


continet 


LEGES,  PLEBISCITA  ET  SENATUS  CONSULTA. 


. 


?r<*  fi".  I 


Pruslk 


z      772.     1587.  die  27.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  testudinibus  Iudaeis  non  conducendis. 

Actum  feria  sexta  antę  dominicam  Oculi  proxima.  —  Spectabiles  do- 
mini consules  Cracouiensis  ciuitatis  in  praesentia  honoratae  communitatis 
ad  pulsum  campanae  in  praetorio  Cracouiensi  congregatae,  ynanimi  voto 
concluserunt  inviolabiliter  obseruandum,  ne  a  dominica  Misericordiae  pro- 
xime  ventura  anni  currentis,  tam  ex  dominis  consulibus,  quam  ex  ciuibus 
quisquam  Judaeos  domi  suae  fouere  aut  testudines  vel  cellaria,  aut  alia 
quaevis  aedificia  ipsis  quouismodo  conducere  seu  locare  audeat,  sub  poena 
centum  florenorum  pecuniae  communis  toties,  quoties  in  contrarium  quispiam 
eo  nomine  conuictus  fuerit,  ad  aerarium  ciuitatis  irremissibiliter  exoluenda. 
Ouara  constitutionem  praenominatam  honesta  communitas  vltro  beniuoleque 
se  inuiolabiliter  obseruaturam  submisit. 

Acta  Cons.  Crac.   27,  str.   51. 


773.      1587.   die  20.  m.  Aprilis,  Casimiriae. 

Senatus  consultum  de  rationibus  civilibus  singulis  annis  a  quaestoribus 
die  festo  Trium  Regum  reddendis. 

Actum  feria  secunda  post  dominicam  Jubilate  proxima.  —  Prudentes 
et  famati  domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Kasimiriensis  ad  Craccouiam 
sittae,  residentes  et  antiqui;  pleno  numero  ad  praetorium  per  coedulas  con- 
gregati,  animaduertentes  multas  minusque  necessarias  molestias  ex  faciendo 
calculo  illis  peruenire  solle;  si  quidem  annorum  praeteritorum  semper  in 
Quadragesima  hebdomadaque  Magna  perficeri  (s)  consueuerat,  quibus  tempo- 
ribus  deuotio  Christiana  iuxta  instituta  ecclesiae  Romanae  seruari  consueuit, 
quiuis  enim  Christianus  eo  tempore  exonerari  non  autem  onerari  conscien- 
tiam  suam  conatur,  vtque  posthac  eo  tutius  in  redendo  calculo  procedatur, 
praesentibusque  (s)  sanciuerunt,  laudaueruntque  perpetuis  temporibus,  hoc 
laudum  inuiolabiliter    seruandum    constituerunt,    vt  calculum  praefatum  lon- 

1 


cheri  pro  tempore  perpetuis  temporibus  existentes,  ex  omnibus  prouentibus 
et  redditibus  ciuilibus  semper  pro  festo  ss.  Trium  Regum  famatis  dominis 
proconsuli,  consulibus  tum  duodecem  viris  plebiscito  ciuitatis  Kasimiriae 
priuilegiatis,  faciant  et  reddant,  longius  calculum  minime  protrahentes,  hocce 
calculum  pro  festo  ss.  Trium  Regum  proxime  venturo  incipiendo,  illudąue 
continue    seąuentibus    et    singulis    annis    perpetue    perag-endo  et  perficiendo. 

Acta  Consul.  Casimir.  768,  str.  875. 


774.     1588.  die   15.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  iura  et  privilegia  civibus  Cracoviensibus 
ab  antecessoribus  suis  impertita,  rata  esse  iubet. 

In  nomine  Domini  Amen.  Ad  perpetuam  rei  memoriam.  Regum  et 
principum  uirtus  in  tempora  perpetua  illustratur,  quum  suorum  subditorum 
incrementis  consulunt  et  prospiciunt,  quumque  illos  iusticia  dirigunt  et  in 
iuribus  ipsorum  tuentur,  conseruant  et  manutenent.  Yt  autem  talium  regum 
et  principum  laus  et  virtus  testata  reddatur  posteris,  solent  ea,  quae  subditis 
suis  pro  eorum  benemeritis  ornamenta  et  incrementa  concesserunt ,  literis 
memoriae  ipsorum  posteritati  commendare.  Proinde  nos  Sigismundus  Tertius 
Dei  gratia  rex  Poloniae  ac  designatus  Suecorum,  Gottorum,  Yandalorumque, 
magnus  dux  Lithuaniae,  nec  non  terrarum  Cracouiae,  Sandomiriae,  Syradiae, 
Lanciciae,  Cviauiae,  Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae, 
Kiiouiae,  Volhiniae,  Podlachiae,  atque  Culmensis,  Elbingensis  ac  Pomeraniae 
etc.  Significamus  tenore  praesentium,  quibus  expedit.  \niuersis,  praesentibus 
et  futuriSj  harum  noticiam  habituris,  quia  quemadmodum  nos  superioribus 
diebus  anno  praeterito  in  monasterio  Oliuensi  ad  Gedanum  sito,  solenni 
praestito  iuramento  coram  oratoribus  regni  Poloniae  et  literis  ad  id  datis 
omnibus,  ąuorum  id  interfuerit,  fidem  fecimus,  nos  omnia  iura,  priuilegia  et 
libertates  quorumuis  subditorum  nostrorum  omnium  statuum  et  ordinum  tam 
publicas,  quam  priuatas  confirmauisse,  ita  posteaquam  regni  sedem  perueni- 
mus  et  gubernacula  ipsius  rite  legittimeque  suscepimus,  tametsi  memores 
iusiurandi  a  nobis  praestiti  et  fidei  per  nostras  literas  datae,  ea,  ad  quae 
uerbis  nos  adstrinximus,  in  praesenti  generali  conuentu  Cracouiensi  corona- 
tionis  nostrae  re  ipsa  praestiterimus,  omniaque  iura,  priuilegia,  libertates, 
literas  et  immunitates  ecclesiasticas  et  seculares,  tam  publicas  quam  priuatas 
personis  cuiuscunque  status  et  ordinis  a  regibus  Poloniae  et  aliis  antecesso- 
ribus nostris  concessas,  literis  super  ea  re  specialiter  datis  confirmauerimus 
eaque  nos  omnia  sancte,  inconcusse  et  inuiolabiliter  obseruaturos  uigore 
praestiti  iuramenti  obligauerimus,  quia  tamen  nobis  in  conuentione  praesenti 
generali  Cracouiensi  coronationis  nostrae  vna  cum  consiliarijs  nostris  et 
nuntijs  terrarum  ad  regnum  nostrum  pertinentium ,  existentibus,  yenientes 
ad  praesentiam  nostram  specteibiles,  nobiles  et  famati  consules  ciuitatis  Cra- 
couiensis  regiae  et  iurisditionis  eiusdem  nominibus  nobis  humiliter  suppli- 
carunt,    vt  omnia  iura,    priuilegia,    consuetudines,    libertates  et  immunitates 


"V-'J  ■'  •««r««m«iJULł>-' 


eorum,  per  serenissimos  dominos  antecessores  nostros  ipsis  concessas,  spe- 
cialibus  literis  nostris  authoritate  nostra  regia  approbare,  ratificare,  confir- 
mare  et  in  exequutionem  debitam  ponere  dignaremur,  quandoquidem  memo- 
rati  consules  ac  tota  communitas  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis  ac  ipsa  ciuitas 
nostra  Cracouiensis  regia  pro  eorum  in  nos  constanti  studio  ac  obseruantia 
singulari  fideiąue  integritate7  qua  nos  concordibus  uotis  ad  hoc  inclitum 
regnum  gubernandum  Dei  omnipotentis  fauente  clementia  vna  cum  aliis 
statibus  ac  ordinibus  regni  nostri,  tam  spiritualibus,  quam  secularibus  faeli- 
citer  elegerunt  et  sese  hinc  ab  hominum  memoria  anteactis  retro  annis  et 
temporibus  tam  erga  omnes  serenissimos  reges  Poloniae  et  alios  antecessores 
nostros,  quam  erga  rempublicam  Polonam  interregni  bini  tempore  annis 
superioribus  elapsis  fideliter  et  probe  gesserunt,  atque  hoc  tertio  interregno 
durante  per  interregnum  (s)  fere  annura  non  exiguam  peditum  copiam  pro 
urbis  praesidio  suis  proprijs  stipendijs  aluerunt  foueruntque,  ac  deinceps 
tempore  obsidionis  hostilis  ciuitatem  hanc  sanguini  vitaeque  suae  non  par- 
cendo ;  sumptus  immensos  faciendo,  labores  et  uigilias  assiduas  obeundo 
strenue  ac  fideliter  defenderunt  ac  propug^narunt,  irruptionemque  hostilem 
versus  ciuitatem  factam  fortiter  sustinuerunt,  exercitum  reipublicae  regni 
huius  tormentis  bellicis  alijsque  rebus  necessarijs  iuuerunt,  denique  nec  ho- 
stilibus  minis  nec  extremis  difficultatibus  ac  periculis,  nec  denique  tantis 
calamitatibus  et  damnis  in  bonis  ac  praedijs  suis  perpessis,  quorum  magna 
pars  propter  defensam  et  munitionem  ciuitatis  igne  consumpta  et  solo 
aequata  est,  vllatenus  cessarunt,  verum  fidem  et  integritatem  suam  maiestati 
nostrae  ac  reipublicae  regni  huius  debitam  summa  cum  constantia  et  forti- 
tudine  saluam  et  inuiolatam  conseruarunt :  vt  itaque  saepedicti  consules  ac 
tota  communitas  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis  perpendant  se  perpetuum 
decus  et  gratiarum  nostrarum  effectus  et  in  praesentiarum  consequutos  et 
in  omni  deinceps  tempore  proculdubio  consecuturos.  ex  innata  virtute  et 
munificentia  nostra  regia  per  literas  praesentes  nostras,  quemadmodum  qui- 
buslibet  petentibus  confirmationes  priuilegiorum  ab  olim  antecessoribus  no- 
stris habitorum,  merito  dandas  decreuimus,  sic  ciuitati  nostrae  Cracouiensi 
regiae  priuilegia,  inscriptiones,  libertates,  concessiones,  exemptiones;  prae- 
rogatiuas,  decreta7  indulta,  plebiscita,  consuetudines  et  alia  omnia  munimenta 
per  diuos  olim  antecessores  nostros  Casimirum  secundum  seu  Magnum,  Lu- 
douicum  alias  Łoisz,  nuncupatum,  Wladislaum  Jagiellonem,  Wladislaum  Ja- 
giellonidem,  Casimirum  tertium  proauum,  Joannem  Albertum,  Alexandrum 
magnos  auunculos,  Sigismundum  primum  auum,  Sigismundum  Augustum 
auunculum  nostrum,  Henricum,  Stephanum,  qui  proxime  ex  hac  uita  decessit, 
aliosque  omnes  reges,  principes,  duces,  monarchas  et  gubernatores  regni 
Poloniae,  praedecessores  nostros  simul  coniunctim  aut  diuisim  ciuitati  prae- 
dictae  et  eius  omnibus  incolis  datas  et  concessas,  vti  iusta  et  legitima  iustas- 
que  et  legitimas,  quorum  quarumque  tenores  perinde  esse  et  valere  volumus, 
tanquam  his  nostris  de  verbo  ad  verbum  inserta  insertaeque  sint,  in  omnibus 
earum  eorumąue  tenoribus,  passibus,  capitulis,  punctis,  conditionibus,  clausulis 
et  articulis  duximus  de  speciali  gratia  nostra  virtuteque  innata  et  munificentia 
regijs  nostris  confirmanda,  approbanda,  ratificanda  et  roboranda,  ac  in  debi- 
tam exequutionem  ponenda,    confirmandasque,    approbandas,    ratificandas  et 


roborandas  et  in  debitam  exequutionem  ponendas,  prout  confirmamus,  appro- 
bamus,  ratificamus  et  roboramus  atque  in  debitam  exequutionem  ponimus, 
decernentes  ea  et  eas  perpetui  roboris  vim  habitura  et  habituras  tenore 
praesentiurrr  mediante  perpetuo  et  in  aeuum.  In  ąuorum  omnium  fidem  et 
euidentius  testimonium  praesentes  literas  manu  propria  subscripsimus  sigillo- 
que  appenso  communiri  iussimus.  Datum  Cracouiae  in  conuentu  faelicis  co- 
ronationis  nostrae  die  decima  quinta  mensis  Januarij,  anno  Domini  millesimo 
quingentesimo  octuagesimo  octauo,  regni  uero  nostrj  anno  primo.  Praesen- 
tibus  reuerendissimis,  reuerendis,  illustribus,  magnificis,  generosis,  venera- 
bilibus  ac  nobilibus:  Stanislao  Karnkowskj  archiepiscopo  Gnesnensi,  legato 
nato  et  regni  nostri  primate,  Petro  Myskowski  Cracouiensi,  Hieronimo  Roz- 
drażeAvski  Wladislauiensi  et  Pomeraniae,  Alberto  Baranowski  Praemysliensi 
et  regni  Poloniae  vicecancellario,  Melchiore  Gedroicz  Samogitiae,  Laurentio 
Goszliczky  Kamenecensi  eadem  gratia  episcopis,  Andrea  comite  in  Thenczin 
Cracouiensi  et  capitaneo  Zathoriensi,  Rubiessouiensique ,  Alberto  a  Lasko 
Siradiae;  Joannę  Kostka  de  Cziechanowiecz  capitaneo  generali  terrarum  Sa- 
mogitiae;  Joannę  Spławsky  de  Targowa  górka  Inowladislauiensi,  Nicolao 
Sapieha  Minscensi,  palatinis,  Stanislao  comite  de  Tharnow  Sendomiriensi  et 
capitaneo  Stobnicensi,  Joannę  Konarski  Calissiensi,  Nicolao  Thahyosz  Sa- 
mogitiae,  Martino  Leszniowolsky  de  Obory  Podlachiae  et  capitaneo  Loszi- 
ciensi,  Nicolao  Plerley  de  Dambrowicza  Rauensi,  Joannę  Dulskj  Culmensi, 
thesaurario  regni  generali;  Branscensi,  Rogosnensi,  Surasensi,  Succensique 
capitaneo,  Joannę  Kosczieleczkj  Miedzirecensi  et  capitaneo  .  Bydgostiensi, 
Nicolao  Ligęza  de  Bobrek  Yisliciensi  et  capitaneo  Biecensique  Zidaczouiensi- 
que,  Nicolao  Firley  de  Dambrownicza  (s)  Bieczensi,  referendario  curiae  regni 
nostri;  capitaneo  Nouae  ciuitatis  Korczin  et  Casimiriensi,  Georgio  Mniszek 
de  magna  Kunczicze  Radomiensi,  Sanocensi,  Socaliensique  capitaneo,  Joannę 
Myskowskj  Zarnouiensi,  Joannę  Ossowsky  Polanecensi,  Joannę  Bogusz  Cze- 
chouiensi  et  capitaneo  Twolicniensi ,  Stephano  Grudziński  Naclensi  et  ca- 
pitaneo Valczensi,  Christophaero  Komorowskj  Oswieczimensi ,  Stanislao 
Gosthomsky  de  Leźennicze  Sochaczouiensi  et  capitaneo  Rauensi,  Stanislao 
Kraszińskj  Cziechanouiensi,  Stanislao  Byko\ysky  Conariensi  in  terra  Lan- 
ciciensi,  castellanis,  Andrea  Opalinsky  de  Bnin  supremo  regni  nostri  mar- 
schalco  et  generali  maioris  Poloniae  capitaneo,  Joannę  Zamoisky  supremo 
regni  cancellario  et  generali  exercituum,  Belzensi,  Mariaburgensi,  Knyssi- 
nensi,  Miedzirecensi,  Krzessouiensique  capitaneo,  Petro  Thyliczky  secretario 
maiore  regni,  praęposito  Gnesnensi  et  canonico  Cracouiensi,  Joannę  Thar- 
nowsky  referendario  curiae  regni,  Cracouiensi,  Vladislauiensique,  Lanciciensi, 
Krusuiciensique  praęposito,  Joannę  Piothrowsky  decano  Posnaniensi,  custode 
Sandomiriensi,  scholastico  Lanciciensi  et  canonico  Cracouiensi,  Joannę  Gal- 
czinsky  cantore  Gnesnensi  scholastico  Vladislauiensi  et  canonico  Cracouiensi, 
secretarijs  nostris,  Constantino  duce  Ostróg,  Magni  ducatus  Lithuaniae  inci- 
sori  et  Vlodimiriensi,  Nicolao  Zebrzidowsky  generali  Cracouiensi,  Bolesla- 
uiensique,  Stanislao  Penkoslawsky  Sandomiriensi  et  Mariaeburgensi  in  Li- 
uonia,  Alexandro  Konieczpolsky  Arielunensi,  Hieronimo  Mieleczky  Brestensi 
in  Cuiauia,  Paulo  Vrchansky  de  Służewo  Drohobycensi ,  Joannę  Thoma  a 
Drohoiow  Praemysliensi,  Petro  Opalinsky  de  Bnin  Naclensi,  Rohatinensique, 


Petro  Myskowsky  Oswięczimensi,  Stanislao  Przyiemsky  Koninensi,  Joachimo 
Ocziesky  Olstinensi,  Stanislao  Safraniecz  de  Pieskowa  Skała  Lelouiensi,  Se- 
bastiano Lubomirsky  Dobrzicensi,  salinarum  Cracouiensium  praefecto,  Sta- 
nislao Lanczkorunskj  de  Brzezie  Skalensi,  capitaneis,  Stanislao  Czikowsky 
de  Woyslawicze  Cracouiensi,  Georgio  Radoszowsky  Boxa  Yielunensj,  Kiliano 
Drohoiowsky  de  Drohoiow  Praemysliensi,  Balthasaro  Stanislawsky  Sanocensi, 
Venceslao  Yhrowieczky  Chelmensi  succamerarijs,  Joannę  Gaiowski  Posna- 
niensi,  Faelice  Czerski  Cracouiensi,  Suenthoslao  Orzelsky  Calissiensi,  Sta- 
nislao Karsnicżky  Syradiensi,  Petro  Strzała  Zathoriensi  iudicibus  terrestribus 
et  alijs  multis  secretarijs,  officialibus  et  aulicis  nostris,  terrarum  vero  nuntijs 
omnibus  ad  praesentem  conuentum  congregatis.  —  Sigismundus  Rex.  — 
Ladislaus  Gembiczky  sst. 

Dokument  pargaminowy.  Pieczęć  wraz  z  sznurkiem  oderwana. 


775.     1588.  die   10.  m.  Martii,  Casimiriae. 

Plebiscitum  de  scabiniś  solummodo  ex  duodecim  viris;  et  de  consu- 
libus  solummodo  ex  advocatis  et  scabiniś  deligendis. 

Actum  feria  quinta  post  dominicam  Inuocauit.  —  Honesti  Casimirienses 
et  Stradomienses  aduocati  cum  eorum  scabiniś  atque  duodecem  viri  Kazi- 
mirienses,  totam  communitatem  ciuium  Kazimiriensium  representantes,  ad 
residentiam  consularem  Kazimiriensem  personaliter  venientes7  in  eorundem 
ipsorum  famatorum  dominorum,  domini  proconsulis  et  tam  antiąuorum  ąuam 
residentium  consulum  Kazimiriensium  et  Stradomiensium ,  per  cedulas  ad 
praetorium  Kazimiriense  conuocatorum  praesentia,  necessitatibus  ciuitatis 
huius  rationalibus  adducti,  timentes  videlicet;  ne  (hisce  presertim  perturba^ 
tissimis  temporibus)  ad  officij  consularis  tam  Cazimiriensis  quam  Strado- 
miensis  vacantias  tales,  per  quos  vel  in  regenda  ciuitate  vel  in  administranda 
justicia  vel  in  dispositione  et  dispensatione  bonorum  ciuitatis  huius  peccari 
possit;  eligerentur,  ad  detinendum  ciuitatis  eiusdem  statum  laudabili  pro 
singulari  legę  in  hac  ciuitate  receptae,  tribus  serenissimorum  pie  memorie 
regum  decretis  confirmatae  consuetudini  inhaerentes,  expresso  etiam  desuper 
domini  proconsulis  et  dominorum  tam  antiąuorum  ąuam  residentium  con- 
sulum Kazimiriensium  et  Stradomiensium  accedente  consensu,  vnanimi  voto 
et  sententia  in  vim  specialis  legis  et  plebisciti  temporibus  perpetuis  duraturi, 
exorbitanciam  in  hac  parte  commissam  corrigentes,  denuo  laudauerunt  et 
sanciuerunt7  vt  amodo  deinceps  inposterum  nemo  alius,  nisi  ex  duodecim 
viris  ex  honesta  ciuium  Kazimiriensium  communitate  delectis ,  ad  sedem 
scabinalem  vocetur7  vtque  etiam  non  ex  aliąuo  alio  ciuium  Kazimiriensium 
et  Stradomiensium  ordine,  nisi  tantum  ex  ordine  dominorum  aduocatorum 
et  scabinorum  Cazimiriensium  et  Stradomiensium  (eo  quod  ipsi  jura  peten- 
tibus  per  sententias  suas  ex  jurę  Maideburgensi  adinueniunt  et  in  foro  ju- 
diciali  versantur  faciliusąue  ąuam  ceteri  idiotae  in  foro  judiciali  antea  non 
versati,    repentinis  casibus,    qui  freąuenter    officio  consulari  eueniunt,    non 


praecipitanter,  sed  cum  maturo  judicio  occurere  possunt),  in  consules  tam 
Kazimirienses  quam  Stradomienses  per  magnificum  dominum  magnum  pro- 
curatorem  Cracouiensem ,  prout  antiąuus  obtinuit  vsus,  eligantur;  sique 
aliąuis  inueniatur  talis  ambitiosus,  qui  in  sede  scabinali  prius  non  fuerit,  etiam 
ex  ipsis  delectis  duodecem  viris;  qui  nedum  tantummodo  officium  consulare 
Kazimiriense  vel  Stradomiense  ambiuerit,  sed  etiam  vltro  sibi  per  suam 
magnificentiam  magnificum  dominum  magnum  procuratorem  Cracouiensem 
oblatum  hoc  idem  consulare  officium  suscipere  ausus  fuerit,  vt  quiuis  talis 
tanquam  politici  ordinis  turbator,  ducentorum  in  auro  Hungaricalium  flore- 
norum  muleta  pro  necessitate  reipublicae  ciuitatis  Kazimiriensis  conuertenda, 
irremissibiliter  puniatur,  et  nihilominus  paena  praefata  luita,  ad  officium 
consulare  non  admittatur  tantisper,  donec  prius  ad  sedem  scabinalem  legittime 
vocetur.  Quod  laudum  ad  mandatum  domini  proconsulis  et  dominorum  tam 
antiquorum  quam  residentium  consulum  ad  acta  praesentia  consularia  Ca- 
zimiriensia  est  in  perpetuam  rei  memoriam  ingrossatum;  pro  speciali  ciui- 
tatis huius  legę  perpetuo  obseruandum. 

Acta  Consul.  Casim.  769,   str.  298  i  361.    Zatwierdzony  został    ten    plebiscyt    przywilejem    Zy- 
gmunta III  dtto  Kraków   13  marca   1588,  którego  odpis  w  księgach  konsularnych  jest  zamieszczony. 


770.      1588.  die   17.  m.  Martii,  Casimiriae. 

Edictum  vicecapitanei  Cracoviensis  de  pretio  panis  et  cervisiae. 

Feria  quinta  post  dominicam  Reminiscere.  —  Generosus  d.  Stanislaus 
Tchorzowski,  generosi  domini  Dominici  Alamani  vicecapitanei  Cracouiensis 
designati  locum  tenens,  ad  praetorium  Kazimiriense  die  hodierna  veniens, 
in  presentia  domini  proconsulis  et  dominorum  consulum  Kazimiriensium 
atque  etiam  et  tabernatorum  Kazimiriensium  achtuale  ceruisie  Cracouie  per 
45  gr.  excepta  ducillaria  exactione;  addita  vero  quinque  grossorum  exactione 
ducillaria  per  gr.  50,  hic  vero  Kazimiriae  sex  grossis  carius  quodlibet  achtuale 
vendi  ex  officio  vicepalatinatus  Cracouiensis  constituit,  et  panes  siliginacei 
talenta  tria;  albi  vero  panis  talentum  vnum  cum  medio  per  pistores  ad  ven- 
ditionem  confici  constituit. 

Acta  Cons.  Kazimir.  769,  str.  305. 


777.     1588.  die  29.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  civitate  impertienda. 

Actum  feria  secunda  ipso  die  Decollationis  s.  Joannis  Baptistae.  — 
Spectabiles  domini  consules  Cracouienses,  die  hodierna  in  praetorium  Cra- 
couiense  per  schaedulas  legitime  conuocati  ac  in  pleno  numero  congregati 
existentes;  inter  caeteras  consultationes,   quas  de  republica  instituerunt,  hoc 


etiam  perpendendo,  quod  authoritas  consularis  apud  ciues  et  communitatem 
admodum  euiluerit,  eam  potissimum  ob  caussam,  quod  filij  ciuium,  qui  iuri- 
bus  et  libertatibus  ciuilibus  gaudent,  iuramentum  obedientiae  dominis  con- 
sulibus  non  praestant,  ideoąue  ignari  existentes  iuramenti  per  parentes  vel 
praedecessores  suos,  ad  quod  sese  referunt,  praestiti,  multa  contra  iura  et 
priuilegia  ciuitatis  et  contra  authoritatem  consularem  committunt:  id  quoque 
considerando,  quod  permulti  ciues  obliti  iurisiurandi  sui;  officio  consulari 
praestiti,  in  omnibus  fere  rebus,  quamuis  ad  commodum  ciuitatis  spectanti- 
bus,  senatui  sese  opponant  et  immorigeros  praebeant,  senatumque  tam  apud 
officiales  S.  R.  Maiestatis,  quam  etiam  apud  alias  quasuis  personas  iniuste 
traducant  ac  verbis  inhonestis  officiant :  eo  insuper  attento,  quod  domini 
thesaurarij  ac  teloneatores  regni  saepius  conquaerantur,  magnum  detrimen- 
tum  et  diminutionem  teloneorum  S.  R.  Maiestatis  fieri  eam  ob  caussam, 
quod  domini  consules  vnius  sexagenae  precio,  quemadmodum  antiąuitus 
receptum  erat,  vnicuique  ius  ciuile  conferant  et  concedant,  eapropter  his 
omnibus  incommodis  remedium  opportunum  adferre  praeteritosque  errores 
corrigere,  eisque  in  posterum  viam  praecludere  volendo,  vnanimi  voto  et 
consensu  constituerunt,  concluserunt  et  sanxerunt  articulos  infrascriptos,  in 
hac    ciuitate    Cracouiensi    perpetuis    temporibus    inuiolabiliter    obseruandos: 

§   i.  De  dandis  literis  iuris  ciuilis. 

Inprimis  quoniam  filij  ciuium  insigniorum  praecipue  vero  negociatores 
iuramentum  obedientiae  dominis  consulibus  praestare  non  sunt  soliti,  idque 
facere  detrectant,  eapropter  vt  ad  id  praestandum  sine  multis  difficultatibus 
adigantur,  ita  per  dominos  consules  sancitum  est:  Constituendum  esse  cum 
domino  teloneatore  regni,  vt  nemini  ciuium  merces  liberas  a  telonei  solu- 
tione  dimittat,  nisi  literas  iuris  ciuilis  sui  data  diei  hodiernae  posteriores, 
ipsi  exhibuerit.  Cum  vero  aliquis  ciuium,  qui  iuramentum  fidelitatis  et  obe- 
dientiae dominis  consulibus  antehac  praestitit,  literas  iuris  ciuilis  sui  habere 
voluerit,  tali  ciui  sine  quauis  difficultate  a  notario  literae  eiusmodi  saluo 
salario  ipsius  sub  sigillo  ciuitatis  dari  debebunt.  Si  vero  aliauis  ciuium,  ex 
ciuibus  parentibus  ortus,  qui  antehac  iuramentum  obedientiae  dominis  con- 
sulibus non  praestitit  et  in  cathalogo  ciuium  non  est  inscriptus,  literas  eius- 
modi habere  voluerit,  tales  ipsi  a  notario  ciuitatis  dari  non  debent,  verum 
ad  dominos  consules  talis  ciuis  ablegandus  erit,  cui  literas  iuris  ciuilis  omnino 
concedere  non  debebunt,  donec  iuramentum  obedientiae  praestiterit ,  quo 
praestito  notarius  ipsi  literas  iuris  ciuilis  modo  suprarecensito  extradere 
poterit. 

§  2.  De  iuramento  per  ciues  praestando. 

Deinde  quoniam  iuramentum,  quod  per  ciues  ius  ciuile  suscipientes 
praestari  solitum  erat,  insufficiens  videbatur,  idipsum  domini  consules  melio- 
randum  et  particulas  certas  ipsi  vltra  veterem  formulam  adiungendas  esse 
concluserunt,  itaque  deinceps  per  ciues  ius  ciuile  suscipientes,  praestari  et 
pronunciari  debere  sanxerunt: 

» Przysięgam  Panu  Bogu  wszechmogączemu,  yże  Królowi  Jego  Mosczi 
»Polskiemu,  Panu  naszemu  Miłoscziwemu  wierny  bycz  chczę,  a  Panom  mo- 
niem Rayczom  Crakowskiem,  którzy  na  ten  czasz  na  urzędzie  są  y  na  potem 
»będą,  posłuszny,  y  chcze  przy  ich  mieyskich  prawiech,  przywileiach  y  wiel- 


8 

»kierzach  stacz,  iako  na  mię  wiernego  y  posłusznego  mieszczanina  przyna- 
»leźy.  Taiemnicz  rzeczypospolitey  miasta  tego  nikomu  obiawiacz  niechczę, 
także  z  żadnem  obczem,  któryby  mieyskiego  prawa  tegoto  miasta  niemial, 
żadnego  handlu,  towarzystwa,  społku  y  porozumienia  miecz  niechczę,  zie- 
miey  wszystkiey  krolewskiey,  człom  y  prziwileiom  miasta  tego  ku  szkodzie. 
A  ktoby  się  przeciwił  Panom  moiem  Rayczom  y  pospolitemu  dobremu, 
takiemu  niechczę  pomag'acz,  y  tego  nietaicz,  ale  wszystko  czynicz  y  pelnicz 
będę,  czo  należy  ku  pożytku  y  rozmnożeniu  miasta  tego.  A  ieśliby  kto  czo 
niesprawiedliwego  o  Paniech  Rayczach  mówił,  temu  według  możności 
»moiey  chczę  się  sprzeciwicz  y  Panom  Rayczom  oznaymicz.  Tak  mi  Panie 
»Boże  pomoz  w  Troyczy  iedyny«. 

§  3.  De  precio  circa  susceptionem  iuris  ciuilis  soluendo. 
Tandem  etiam  euitare  volendo  ąuaerimonias  dominorum  thesaurariorum 
ac  teloneatorum  regni,  quas  spargere  solebant,  quod  domini  consules  ius 
ciuitatis  cuilibet  viii  videlicet  vnius  sexagenae  precio  concedant,  idąue  con- 
siderando,  quod  longe  alia  horum  temporum  sit  ratio,  quam  fuerit  praeteri- 
torum,  quibus  statutum  erat  ius  ciuile  mercatoribus  pro  sexagena,  opificibus 
vero  pro  marca  concedi  debere,  ita  domini  consules  concluserunt  firmiter 
obseruandum,  quod  si  in  posterum  aliquis  negotiator  ius  ciuitatis  huius  sus- 
cipere  voluerit,  extunc  ad  minimum  decem  florenos  Polonicales  ciuitati  circa 
susceptionem  iuris  ciuilis  et  praestitionem  iuramenti  soluere  debebit,  habita 
videlicet  ratione  conditionis  et  facultatum  ipsius.  Opifices  vero  artificiorum 
excellentiorum,  vti  pelliones,  aurifices,  typographi,  pictores  et  sericeos  labores 
exercentes  alijque  similes,  cum  ius  ciuitatis  suscipere  voluerint,  ad  minimum 
florenos  quinque,  tenuiorum  vero  artificiorum  opifices  ad  minimum  florenos 
duos  ciuitati  circa  praestitionem  iuramenti  et  susceptionem  iuris  ciuilis  sol- 
uere tenebuntur,  eruntque  adstrictj. 

Filij  tamen  ciuium,  qui  ius  ciuitatis  suscipere  voluerint,  siue  negotia- 
tores  siue  opifices  fuerint,  a  solucione  precij  eiusmodi  liberi  et  immunes 
esse  debebunt  iuxta  antiquitus  receptam  consuetudinem ,  iuramentum  vero 
obedientiae  vti  et  alij   dominis  consulibus  praestare  tenebuntur. 

Acta  Cons.  Crac.  g,  str.   10Ó. 


778.     1588.  die  21.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  praeceptis  sub  peste  grassante  observandis. 

Actum  feria  sexta  ipso  die  Vndecem  millium  virginum.  —  Spectabiles 
domini  Joannes  Góra  proconsulatus  officium  pro  spectabili  domino  Jacobo 
Czimmerman  administrans,  Joannes  Szpigler,  Gabriel  Slonskj,  Joannes  Cyrus, 
Paulus  Zatter  et  Stanislaus  Schembeck  consules  Cracouienses,  tunc  in  ciuitate 
praesentes,  die  hodierna  legitime  conuocati  ac  in  praetorio  congregati  exis- 
tentes,  considerato  eo,  quod  reliqui  domini  consules  hinc  discesserint,  alij 
quoque  discedere  velint,  ideo,  vt  hoc  periculoso  tempore  praemissa  inuo- 
catione  opis  et  misericordiae  diuinae  ciuitati  prouideatur,  ne  ob  hanc  absen- 


tiam  dominorum,  qui  euitando  periculum  pestis  salutiąue  et  securitati  suae 
consulendo,  varia  in  loca  sese  contulerunt,  aliąuid  detrimenti  capiat,  omnia- 
que  rite  et  legitime  administrentur ,  ac  eis,  qui  sese  periculo  exponendo 
munia  reipublicae  obibunt,  debite  prospiciatur,  vt  eo  alacriores  ad  ea  obeunda 
reddantur,  articulos  infrascriptos  hoc  tempore  pestis  grassantis  obseruandos 
vnanimi  voto  sanxerunt  et  constituerunt : 

§  i.  Inprimis  ąuoniam  spectabiles  domini  Stanislaus  Zawaczki  Picus, 
pliilosophiae  medicinaeque  doctor  et  Thomas  Sławek  consules  Cracouienses 
ac  Custodiae  piscium  praefecti  hinc  discesserunt,  eapropter  domini  consules 
prouisionem  Custodiae  piscium  contulerunt  spectabili  domino  Gabrieli  Slonskj 
per  ipsum  ad  reditum  supranominatorum  dominorum  administrandam. 

§  2.  Deinde  ąuoniam  aeąuitas  ipsa  suadet,  dominis  consulibus,  qui  hic 
mansuri  sunt,  vitamque  suam  periculis  assiduis  et  manifestis  ob  rempublicam 
exponent,  merito  etiam  prouisionem  conuenientem  ex  republica  assignari 
debere,  eam  ob  caussam  domini  consules  supranominati;  inhaerendo  exemplo 
antecessorum  suorum,  praesertim  vero  senatusconsulto  anno  Domini  1547 
tempore  pestis  grassantis  constituto,  sanxerunt  et  ordinauerunt,  domino  pro- 
consuli  hoc  periculoso  tempore  officium  administranti ,  singulis  septimanis 
tres  florenos,  reliąuis  vero  dominis  consulibus  hic  mansuris,  qui  dominum 
proconsulem  suis  consilijs  iuuare  debebunt,  similiter  etiam  Joanni  Schilling 
notario  seniori  hic  manenti  et  praetorij  cancellariaeąue  curam  gerenti,  cui- 
libet  ipsorum  duos  florenos  septimanatim  ex  prouentibus  ciuilibus  solui  debere. 

§  3.  De  refectionibus  vero  ordinarijs  dominis  consulibus  septimanatim 
distribui  solitis,  videlicet  panis  albi  et  piscium  alijsque  consuetis  statutum 
est  per  dominos  consules  suprarecensitos,  eas  omnes  refectiones  dominis 
consulibus  hic  morantibus  dari  et  distribui  debere ,  siquidem  alij  domini 
consules  saluti  suae  consulendo  et  nullam  hoc  tempore  reipublicae  curam 
gerentes,  eis  refectionibus  merito  priuati  esse  debeant.  Idem  de  Joannę  Schil- 
ling  notario  statutum  est;  ipsum  refectiones  omnes  alteri  notario  Ludouico 
Cromer    absenti    dari  solitas  et  prouenientes;    loco    ipsius    percipere  debere. 

§  4.  Chirurgo  hospitalis  s.  Sebastiani  et  Rochi7  homines  peste  infectos 
curanti,  iuxta  antiquam  consuetudinem  prouisio  seu  salarium  septimanale 
trium  florenorum  assignatum  est. 

§  5.  Vespilloni  seu  polinctori  cum  familia  ipsius  vestes  nigrae  cum 
signo  albo  magno  instar  palae  confectae,  vt  homines  ab  ipsis  sibi  cauere 
possint,  eidemque  vespilloni  precium  septimanale  constitutum,  vt  homines 
pauperes  in  plateis  et  foro  mortuos  colligat  et  sepulturae  tradat. 

Caeteris  in  rebus  ordinatio  tempore  pestis  anno  Domini  1543  constituta, 
renouata  et  approbata  est. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.   108. 


IO 


771).      1589-  die   17.  m.  Aprilis,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae    civibus  Cracoviensibus   exigendi    porto- 
rium  a  mercatoribus  peregrinis  dat  potestatem. 

In  nomine  Domini  amen.  Omnium  rerum,  quae  sempiternae  (s)  sunt 
futurae,  nulla  certior  firmitudo  excogitari  potest,  quam  ea,  quae  literarum 
monumentis  memoriae  posteritatis  consecratur;  caetera  enim  facta  humana, 
quantumuis  memorabilia,  aliis  modis,  quam  literis  aeternitati  dicata,  aliquot 
quidem  seculorum  decursu  durare  possunt,  quae  vero  literarum  officio  me- 
moriae mandantur,  nunąuam  intereunt,  ipsaque  vetustate  fiunt  augustiora. 
Proinde  nos  Sigismundus  Tertius  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Li- 
tuaniae,  Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae  etc.  necnon  regni 
Suetiae  proximus  haeres  et  futurus  rex,  significamus  tenore  praesentium 
yniuersis  et  singulis,  harum  noticiam  habituris :  Expositum  esse  nobis  vni- 
uersisque  regni  ordinibus  in  praesenti  isto  conuentu  regni  generali  Varsso- 
uiensi  per  nuncios  ciuitatis  regni  nostri  primariae  Cracouiae,  qui  rigore 
iurium  ac  praerogatiuarum  ciuitatis  eiusdem  in  conuentu  isto  inter  nuncios 
terrestres  locum  obtinebant,  ac  vna  cum  ipsis  de  republica  consultabant, 
ciuitatem  praedictam  Cracouiensem  ex  censibus  ac  prouentibus  ipsi  antiquitus 
per  serenissimos  decessores  nostros  gratiose  concessis,  propter  magnam 
eorundem  prouentuum  ac  censuum  diminutionem,  quae  superiorum  temporum 
iniquitate  ac  ob  insignia  damna,  proxime  praeterito  interregno  eidem  ciui- 
tati  illata,  accidit,  tum  etiam  propter  maius  rerum  omnium  praecium,  quod 
in  dies  crescit,  aliasque  graues  causas  onera  ciuitatis  communia  nullatenus 
ferre  ac  prout  par  est,  expedire  posse:  ideoque  nobis  supplicatum  fuisse, 
vt  ciuitatis  nostrae  praedictae  rationem  habere,  eamque  gratia  nostra  regia 
subleuare  dignaremur.  Nos  itaque  consideratis  insignibus  et  multiplicibus 
seruitiis,  per  eandem  ciuitatem  Cracouiensem  serenissimis  decessoribus  no- 
stris,  nobis  ac  vniuersae  reipublicae  regni  huius  antehac  semper,  praesertim 
vero  interregni  proxime  praeteriti  tempore  (quo  eximia  fides  et  constantia 
memoratae  ciuitatis  omnibus  luculenter  testata  est),  praestitis,  volentes  ipsam 
ciuitatem  Cracouiensem,  vti  regni  nostri  primariam,  quae  rebus  secundis 
ornamento,  aduersiś  uero  praesidio  nobis  ac  regno  huic  esse  consueuit,  tem- 
pore foelicis  regiminis  nostri  pristino  splendori  restituere,  ipsiusque  cora- 
moda  promouere,  vt  tanto  maius  studium  praedictae  ciuitatis  erga  nos  crescat, 
quanto  magis  nos  incrementis  suis  fauere  cognouerit:  ad  intercessionem  ac 
de  vnanimi  consilio  et  assensu  senatorum  regni  nostri  tam  spiritualium  quam 
secularium,  lateri  nostro  assidentium,  tum  etiam  nuntiorum  terrestrium  in 
conuentu  praesenti  congregatorum,  eidem  ciuitati  nostrae  Cracouiae  rectigal 
seu  thelonium  perpetuum  (iuxta  aeditam  ea  de  re  in  conuentu  eodem  con- 
stitutionem)  dandum,  concedendum  et  instituendum  esse  duximus,  damusque, 
concedimus  et  instituimus  authoritate  conuentus  regni  praesentis  hac,  quae 
sequitur  ratione:  quod  omnes  et  singuli  forenses  seu  extranei  mercatores 
ac  negotiatores,  cuiuscunque  nationis  et  ex  quacunque  regione  ac  prouincia 
existentes,    qui  ad  ciuitatem  Cracouiensem   iuxta  praescriptum  iurium  depo- 


1 1 


sitorii  eiusdem  ciuitatis,  quod  in  omnibus  obseruari  volumus?  cum  mercibus 
cuiusuis  generis,  ponderis,  ąualitatis,  formae  et  speciei,  tam  praeciosioribus 
quam  vilioribus,  nullis  penitus  exceptis  vel  exclusis;  venerint  atque  merces 
eiusmodi  ad  ciuitatem  praedictam  ipsi  per  se  vel  factores,  procuratores  aut 
famulos  suos,  siue  ii  factores,  procuratores  aut  famuli  extranei  siue  regni- 
colae  vel  etiam  ciues  Cracouienses  fuerint,  modo  constiterit  externorum  mer- 
catorum  illos  famulos  et  procuratores  esse  et  illorum  mercaturam  ac  nego- 
tiationem  administrare,  e  ąuibusuis  regionibus  seu  locis  finitimis  vel  remo- 
tioribus,  terra  vel  aqua;  currubus,  equis;  carpentis,  vehiculis,  naulis  seu  naui- 
giis  maioribus  vel  minoribus,  pedibus  eundo  aut  alio  quouis  modo  quouis 
tempore  adduxerint,  attulerint,  adduci,  aduehi  vel  adferri  curauerint,  seu  ex 
praedicta  ciuitate  Cracouiensi  per  se,  factores,  procuratores  aut  famulos 
suos  quouis  modo  et  ratione  extra  fines  regni  educere,  euehere,  efferreque 
voluerint,  praeter  theloneum  seu  vectigal,  quod  iuxta  praescriptum  legum 
et  receptam  consuetudinem  nobis  seu  theloniatoribus  nostris  soluere  solent, 
ciuitati  praedictae  Cracouiensi  in  manus  consulum  ipsius  seu  ipsorum  ad  id 
constituti  exactoris,  praemissa  taxa  conuenienti  mercium  eiusmodi  omnium 
et  singularum,  per  se  inducendarum  vel  euehendarum  seu  educendarum 
(quas  quidem  merces  omnes  et  sing-ulas  exactori  praefato  fideliter  indicare 
ac  denunciare  tenebuntur),  a  quibusuis  mercibus  saepedictis,  quae  ad  marcas 
pecuniae,  quadraginta  octo  grossis  Polonicalibus  aestimatas,  taxari  debebunt, 
a  taxa  seu  valore  marcae  cuiuslibet  medium  g"rossum  Polonicalem  in  loco 
per  ipsos  consules  ad  id  constituto  soluere  reponereque  erunt  adstricti,  ex- 
ceptione  et  colore  quouis  quaesito  ac  contradictione  omni  penitus  semota. 
Quod  si  quispiam  ex  mercatoribus  seu  negotiatoribus  praedictis  extraneis 
vel  forensibus  solutionem  suprarecensiti  thelonii  ciuilis  quocunque  modo  vel 
praetextu  tam  in  toto,  quam  in  parte  subterfugere  voluerit,  eandemque  in 
manus  consulum  praedictae  ciuitatis  nostrae  Cracoviensis  seu  exactoris  ipso- 
rum soluere  detrectauerit,  vel  etiam  colore  aliquo  quaesito  merces  quasuis 
suas  in  ciuitatem  praefatam  inducendas  vel  ex  eadem  ciuitate  educendas, 
a  solutione  thelonii  supraspecificati  tam  in  toto  quam  in  parte  subtraxerit, 
tunc  plenam  et  omnimodam  facultatem  et  potestatem  spectabilibus  procon- 
suli  et  consulibus  ciuitatis  nostrae  praefate  Cracouiensis  vel  eis;  quibus  hoc 
ab  ipsis  commissum  fuerit,  damus  et  concedimus  authoritate  conuentus  prae- 
sentis,  talem  vel  tales  mercatores,  quicumque  ii  fuerint;  in  mercibus  ipsorum 
quibusuis  secundum  consuetudinem  et  in  eiusmodi  rebus  obseruari  solitam 
rationem  arestandi,  detinendi,  easque  merces  omnes,  a  quibus  thelonium  su- 
prarecensitum  in  toto  vel  in  parte  debite  non  fuerit  solutum,  recipiendi, 
confiscandi  ac  pro  commodo  ciuitatis  conuertendi,  sine  quorumuis  officialium 
regni  nostri  nunc  et  pro  tempore  existentium  contradictione  vel  impedi- 
mento.  Quod  quidem  thelonium  siue  vectigal  authoritate  conuentus  praesentis 
ciuitati  praedictae  Cracouiensi  perpetuo  concessum  et  institutum,  in  potesta- 
tem consulum  ciuitatis  eiusdem  tradimus,  nihilque  iuris  in  eodem  nobis  et 
successoribus  nostris  Poloniae  regibus  reseruatum  esse  yolumus;  consules 
vero  Cracouienses  hoc  ipsum  thelonium  fideliter  ac  diligenter  exigere,  per- 
cipere,  atque  pro  fide,  qua  nobis  et  reipublicae  regmi  huius  obstricti  sunt, 
ad  vsus  et  munitiones  ciuitatis  ipsius  conuertere,  de  eodemque  vti  et  caeteris 


12 

ciuitatis  prouentibus  rationes  reddere  tenebuntur.  Hanc  vero  concessionem 
nostram  cum  consensu  omnium  ordinum  regni  factam  et  institutionem  the- 
lonii  supraspecificati  perpetuis  temporibus  robur  et  firmitatem  debitam  volu- 
mus  obtinere.  In  cuius  rei  fidem  literas  hasce  inanu  nostra  subscripsimus 
sigillumąue  regni  iis  appendi  iussimus.  Datae  in  conuentu  regni  generali 
Varssouiensi ,  die  decima  septima  mensis  Aprilis,  anno  Domini  millesimo 
ąuingentesimo  octuagesimo  nono,  regni  nostri  anno  secundo.  Praesentibus 
reuerendissimis,  reuerendis,  illustribus,  magnificis,  venerabilibus,  generosis 
et  nobilibus :  Stanislao  Karnkowski  Gnesnensi,  legato  nato,  regni  nostri  pri- 
mate,  Joannę  Uemetrio  Solikowski  Leopoliensi  archiepiscopis,  Hieronimo 
a  Rozdrazow  Wladislauiensi  et  Pomeraniae,  Luca  a  Kościeliecz  Posnaniensi, 
Petro  Dunin  Wolski  Ploczensi,  Bernardo  Macieiowski  Luceoriensi,  Alberto 
Baranowski  Premisliensi  et  R.  P.  vicecancellario,  Petro  Kostka  de  Stange- 
berk  Culmensi,  Laurentio  Gosliczki  Chelmensi  episcopis,  Christophero  Ra- 
dziwil  duce  in  Bierze  et  Dubinki,  palatino  Vilnensi,  magni  ducatus  Lituaniae 
exercituum  campiductore  ac  Solecensi,  Borissouiensi,  Kokenhausensiąue, 
Joannę  Kiszka  castellano  Vilnensi,  Brzestensiąue,  Petro  de  Potulicze  Ca- 
lissiensi,  Vissegradiensique,  Joannę  Hliebowicz  Trocensi,  Radoszkouiensi, 
Vpitensique,  Alberto  a  Łasko  Siradiensi,  Mariemburgensiąue  in  Liuonia, 
Nicolao  Christophero  Radziwił,  duce  in  Olika  et  Nieśwież,  Trocenśi,  Saulen- 
siąue,  Nicolao  Herborth  de  Fulsztin  Russiae,  Joannę  a  Sienno  Podoliae, 
Hrodlensi,  Czorstinensiąue,  Georgio  Zieliński  Ploczensi,  Mlauensiąue,  Stani- 
slao Gostomski  de  Liezenicze  Rauensi  Radomiensiąue,  Nicolao  Działynski 
Culmensi,  Bratianensiąue  palatinis  et  capitaneis,  Stanislao  comite  a  Tarnów 
Sendomiriensi,  Buscensi,  Stobniczensiąue,  Joannę  comite  a  Tenczin  Voini- 
ciensi,  Lublinensi,  Parczouiensiąue,  Martino  Liesniowolski  de  Obory  Pod- 
lassiae ,  Zattoriensi,  Łossicensiąue,  Joannę  Dulski  Culmensi,  regni  nostri 
thesaurario,  Branscensi,  Rogosnensi,  Suecensi,  Surasensiąue,  Nicolao  Fierlei 
de  Dambrowicza  Bieczensi,  refferendario  curiae  regni,  Nouae  ciuitatis  Kor- 
czin,  Casimiriensiąue,  Georgio  Mniszek  de  mcigna  Kunczycze  Radomiensi, 
Sanocensi,  Samboriensiąue,  Joannę  Miszkowski  Zarnouiensi,  Hieronimo  Go- 
stomski Naclensi  Valecensique,  Stanislao  Miński  Zakroczimensi  castellanis  et 
capitaneis,  Andrea  Opaliński  de  Bnin  marschalco  regni,  Maioris  Poloniae 
generali,  Sremensi,  Liezeiscensiąue,  Alberto  Radziwił  duce  in  Olika  et  Nie- 
śwież, magni  ducatus  Lituaniae  marschalco  Cawnensiąue,  Joannę  de  Zamoście 
suppremo  regni  nostri  cancellario  et  exercituum  generali,  Belzensi,  Mariem- 
burgensi,  Knissinensi,  Derpatensi,  Miedzirzecensi,  Grodecensi  ac  Jauorouiensi, 
Leone  Sapieha  vicecancellario  magni  ducatus  nostri  Lituaniae,  Slonimensi, 
Marcouiensiąue,  Theodoro  Skumin  m.  d.  Lituaniae  thesaurario,  Olicensiąue, 
Stanislao  Przyiemski  marschalco  curiae  regni,  Koninensiąue,  officialibus  et 
capitaneis,  Petro  Tyliczki  praeposito  Gnesnensi,  canonico  Cracouiensi,  Var- 
miensique,  secretario  regni  maiore,  Joannę  Tarnawski  refferendario  curiae 
regni,  Cracouiensi,  Vladislauiensi,  Lanciciensi,  Crusuiciensi  praeposito,  Joannę 
Piotrowski  decano  Posnaniensi,  Cracouiensiąue  canonico,  Joannę  Gałczinski 
cantore  Gnesnensi,  scholastico  Yladislauiensi,  canonico  Cracouiensi,  Crusui- 
ciensiąue,  Simone  Rudniczki  custode  Gneznensi,  secretariis  nostris,  Petro 
Opaliński  de  Bnin  incisore  regni,    Rohatinensiąue,    Joannę  de  Ostroróg  po- 


13 

cillatore  regni,  Procopio  Sieniawski  pocillatore  curiae  regni,  Caspare  Ma- 
ciejowski stabuli  regni  praefecto,  Scepusiensique,  Stanislao  Krasiczki  de 
Siecin  curruum  nostrorum  praefecto,  Lubomliensi,  Bolemouiensi,  Dolinen- 
sique,  Baltazaro  Stanisławski  culinae  magistro,  Petro  Srzeniawa  Cracouiensi 
terrestri  et  curiae  nostrae  subdapifero,  officialibus  curiae  et  capitaneis  et 
aliis  quam  plurimis  nobilibus  aulicis  nostris,  et  tam  regni,  quam  MagTii  du- 
catus  Lituaniae  nuntiis  terrestribus  fide  dignis.  —  Sigismundus  rex.  — 
Pe.  Tylicki  sm. 

Oryginał    pargaminowy.    Na  sznurku  złotym  i  pąsowym    jedwabnym    wisi    majestatowa  pieczęć 
Zygmunta  III  z  czerwonego  wosku,  a  jako  odwrocie  pieczęć  mniejsza  koronna. 


780.     1589.  die   17.  m.  Aprilis,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  civibus  Cracoviensibus,  ut  ad  vias  refi- 
ciendas  animum  intendere  possint,  vectigal  pontaticum  exigendi  potestatem 
tribuit. 

In  nomine  Domini  amen.  Ad  perpetuam  rei  memoriam.  Reges  et  prin- 
cipes  quanto  magis  subditorum  suorum  commoda  promouent,  eo  maiorem 
sibi  comparant  gloriam  et  subditos  constantiores  in  fide  efficiunt,  tantoque 
maiorem  in  ipsis  semper  de  se  bene  merendi  accendunt  deuotionem.  Proinde 
nos  Sigismundus  Tertius  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lituaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae  etc.  necnon  regni  Suetiae 
proximus  haeres  et  futurus  rex,  significamus  tenore  praesentium,  quibus 
expedit,  rniuersis  et  singulis,  harum  noticiam  habituris:  Expositum  nobis 
uniuersisque  regni  ordinibus  fuisse  superiore  conuentu  coronationis  nostrae 
Cracouiae  habito,  ac  postea  in  praesenti  quoque  Yarssouiensi  conuentu  no- 
mine spectabilium  proconsulis  et  consulum  ciuitatis  nostrae  regiae  primariae 
Cracouiae  per  internuncios  eiusdem  ciuitatis,  vias  omnes  intra  et  extra  ciui- 
tatem  praedictam  existentes,  adeo  corruptas  atque  deprauatas  esse,  vt  magna 
tam  ad  regni  nostri  incolas,  quam  etiam  externos  homines  ad  praefatam 
ciuitatem  accedentes  ex  earum  deprauatione  incommoda  saepius  redundent, 
quarum  autem  viarum  reformationem  ex  prouentu  antiquitus  ad  reparationem 
ipsarum  per  serenissimum  olim  Joannem  Albertum  regem  Poloniae,  magnum 
auunculum  nostrum  ciuitati  praedictae  antehac  concesso,  nulla  reitione  fieri 
aut  praestari  posse;  crescente  siquidem  in  dies  rerum  omnium  precio,  pro- 
uentus  antiquorum  pontalium  expensis  modernis  nullatenus  respondere. 
Ideoque  nobis  supplicatum  fuisse,  vt  huic  incommodo  clementer  prouidere 
dignaremur.  Qua  quidem  supplicatione  ad  nos  delata,  reique  ipsius  veritate 
a  nobis  perpensa,  volentes  sub  faelici  regimine  nostro  ciuitatem  praedictam 
Cracouiensem,  quae  tempore  serenissimorum  decessorum  nostrorum,  domus 
Jagiellonicae  regum ,  loci  praerogatiua  aliisque  ornamentis  caeteris  regni 
nostri  ciuitatibus  praeibat,  paucis  vero  retroactis  annis  iniuria  quadam  tem- 
porum  a  pristina  dignitate  sua  yidebatur  deflexisse,  gratia  nostra  regia  sub- 
leuare    ac  pristino    decori  restituere,    authoritate  nostra  regia,    accedente  ad 


id  intercessione  et  consensu  omnium  ordinum  regni  nostri  in  conuentu  prae- 
senti  congregatorum ,  eidem  ciuitati  nostrae  Cracouiae  ultra  antiąuum  pro- 
uentum  pontalium  vulgo  mostowe  dictum ,  quem  in  debito  suo  robore  con- 
seruamus  eumąue  modo  consueto  per  consules  Cracouienses  temporibus  per- 
petuis  exigi  volumus,  hanc  specialem  gratiam  in  perpetuum  duraturam  con- 
ferendam  et  concedendam  esse  duximus,  vti  ąuidem  praesentibus  hisce  iuxta 
aeditam  ea  de  re  in  conuentu  praesenti  constitutionem  concedimus  et  con- 
ferimus  hac  quae  seąuitur  ratione :  quod  omnes  et  singuli  mercatores  ac 
vectores,  qui  cum  mercibus  extraneis  venalibus  propriis  vel  alienis,  ponde- 
rabilibus  seu  mensurabilibus  vel  etiam  sine  pondere  et  mensura  vendi  con- 
suetis,  tum  etiam  sale  et  aliis  rebus  ac  mercibus  grauioribus,  quocunque 
nomine  eae  censeri  denominariąue  possint,  intra  vel  extra  vrbem  praefatam 
vendendis,  aut  aliorsum  deducendis,  Cracouiam  venerint,  et  per  ipsam  ciui- 
tatem  aliaąue  loca,  quae  a  magistratu  eius  ciuitatis  muniuntur  et  sternuntur, 
in  currubus,  carpentis,  carrucis,  plaustris  seu  vehiculis7  ąuibus  equi  iuncti 
fuerint,  eas  duxerint,  ab  vnoquoque  equo  eiusmodi  currui,  carpento,  plaustro 
seu  vehiculo  iuncto  medium  grossum  Polonicalem  in  manus  praedictorum 
consulum  Cracouiensium  seu  ipsorum  ad  id  constituti  exactoris,  in  loco, 
quem  ad  eandem  exactionem  statuerint,  dare,  soluere  ac  reponere  tenebun- 
tur.  Ad  quam  rem  omnes  et  singulos  mercatores  ac  vectores,  quascunque 
res  seu  merces  grauiores  ad  ipsam  siue  per  ipsam  ciuitatem  Cracouiensem 
ducentes,  obligatos  esse  volumus,  spiritualium  tamen  et  nobilitatis  libertate 
salua,  omninoque  eum  in  soluenda  ista  auctione  morem  obseruari  debere 
statuimus ,  qui  prius  in  solutione  ab  initio  constitutae  exactionis  eiusdem 
pontalis  obseruatus  fuit.  Similiter  etiam  authoritate  conuentus  regni  prae- 
sentis  et  constitutionis  ea  de  re  aeditae  statuimus  perpetuo  obseruandum, 
quod  omnes  et  sing'uli;  quicunque  pecora  maiora  cornigera,  quocunque  no- 
mine ea  censeri  possint,  ad  ciuitatem  eandem  Cracouiensem  vendendi  causa 
adduxerint,  ciuitati  praedictae  seu  consulibus  ipsius  aut  exactori  ipsorum 
medium  grossum  Polonicalem  a  quouis  maiori  pecore  soluere  ac  reponere 
tenebuntur,  exceptione  et  tergiuersatione  quauis  penitus  semota  et  exclusa. 
Caeterum  vt  ex  tributo  eiusmodi,  quod  eos;  qui  ciuitatem  illam  accedent 
aut  eam  transibunt,  afficiet,  commodum  ad  omnes  redundet,  statuimus  per 
praesentes,  quod  ipsa  ciuitas  Cracouiensis  et  consules  ipsius  nunc  et  pro 
tempore  existentes;  ratione  huiusmodi  exactionis,  eidem  ciuitati  per  nos  cum 
consensu  omnium  ordinum  regni  in  praesenti  conuentu  generali  datae  et 
concessae,  quam  a  consulibus  praefatis  fideliter  exigi  volumus,  omnes  vias 
intra  et  extra  ciuitatem  praedictam  existentes,  quibus  vectores  ex  antiquo 
ire  solent,  reformare,  restaurare,  reaedificare  debiteque  emendare  tenebuntur, 
vt  per  eas  omnibus  securus  pateat  transitus.  In  ciuitate  vero  ipsa  secundum 
consuetudinem  antiquam  quilibet  aedium  priuatarum  possessores  tam  in  an- 
teriori  parte,  quam  in  postico  domus  suae  spacia  reformare  vsque  ad  viam 
stratam  debebunt,  stratas  vero  et  itinera  publica  consules  Cracouienses  a 
porta  Castrensi  sub  castro  nostro  Cracouiensi  sita  incipiendo,  per  Cracouiam 
vsque  ad  portas  s.  Floriani  et  Slawcouiensem  dictas  et  tandem  a  portis  prae- 
fatis duabus  plateis  per  totum  oppidum  Clepardiense  omnibusque  aliis  in 
locis,  ad  quae  reparanda  ex  antiquo  sunt  oblig'ati,    stratis  lapideis,    pontibus 


15 

seu  aggeribus  vel  aliis  modis  commodioribus  ad  securum  cuiusuis  transitum 
reparare  ac  restaurare  perpetuisąue  temporibus  reformare  tenebuntur.  Quod 
si  etiam  aliąuis  mercator  seu  vector  Clepardiam  res  vel  merces  aliąuas  ad- 
duxerit,  ibidemque  eas  deposuerit,  viam  autem  a  consulibus  Cracouiensibus 
munitam  et  stratam  transierit,  ipsum  ad  solutionem  eiusdem  exactionis  simili 
modo  astrictum  et  obligatum  esse  volumus  sub  amissione  rerum  seu  mer- 
cium  eo  adductarum  aut  ibidem  depositarum.  Quam  exactionem  seu  exac- 
tionis  auctionem  praenominatis  consulibus  ciuitatis  commemoratae  Craco- 
uiensis  authoritate  conuentus  praesentis  in  potestatem  ipsorum  vsumque 
reparationis  viarum  et  caeteros  vsus  ciuitatis  praedictae  conferimus,  faculta- 
temąue  consulibus  eisdem  Cracouiensibus  damus  et  concedimus,  omnes  trans- 
gressores  institutionis  et  concessionis  suprarecensitae,  qui  solutionem  exac- 
tionis  huiusmodi  quocumque  modo  seu  praetextu  subterfugere  vellent,  vel 
eam  dare  recusarent,  in  equis  ac  mercibus,  peccoribusque  ipsorum  arestandi, 
detinendi,  equosque  ac  merces;  pecora  item  praedicta  recipiendi  ac  in  vsus 
ciuitatis  conuertendi,  absque  quorumuis  officialium  regni  nostri  vel  aliarum 
quarumcunque  personarum  contradictione  aut  praepedimento,  idque  iuxta 
morem  et  consuetudinem  in  talibus  obseruari  solitam.  Hanc  vero  concessio- 
nem  nostram  cum  consensu  onmium  ordinum  regmi  factam,  temporibus  per- 
petuis  robur  et  firmitatem  debitam  volumus  obtinere.  In  cuius  rei  lidem 
literas  hasce  manu  nostra  subscripsimus,  sigilloque  regni  eas  communiri 
iussimus.  Datae  Varsouiae  in  conuentu  regni  generali7  die  decima  septima 
mensis  Aprilis,  anno  -Domini  millesimo  quingentesimo  octuagesimo  nono, 
regni  nostri  anno  secundo.  Praesentibus  etc.  1)  —  Sigismundus  Rex.  — 
Pe.  Tylicki. 

Dokument  pargaminowy.  Na  sznurze  z  pąsowego  jedwabiu  i  złotych  nici  wisi  majestatowa, 
pieczęć  z  czerwonego  wosku,  obecnie  wyłapana,  mając  jako  odwrocie  mniejszą  pieczęć  koronną 
również  z  czerwonego  wosku. 


7HI.     1589.  die  20.  m.  Aprilis,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  civibus  Casimiriensibus  novum  vectig'al 
pontaticum  exigendi  concedit  potestatem. 

Sigismundus  Tertius  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniaeque  etc.  necnon  regni 
Sueciae  proximus  haeres  et  futurus  rex.  Significamus  praesentibus  literis 
nostris,  quorum  interest,  vniuersis  et  singulis,  quod  cum  inter  alias  ciuitates 
nostras,  quae  in  praesenti  regni  conuentu  generali  Yarsauiensi  ad  nos  cum 
suis  quoque  negotijs  confugerunt,  famati  Marrinus  Gizowski,  Stanislaus 
Masło  et  Joannes  Andrejowicz,  consules  ciuitatis  nostrae  Casimiriensis  ad 
Cracouiam  sitae,  nomine  ciuitatis  praefatae  nuntij  missi  humiliterque  a  nobis 
peterent,    ut  theloneum  seu  vectigal  pontale,   quod  a  maioribus  nostris  pro 


l)  Następują  świadkowie  ciż  sami,   co  w  poprzednim  dokumencie  z  tegoż  dnia,   N.   779. 


i6 

temporis  illius  ratione  exiguum  sanę  institutum  et  concessum  habuerunt, 
authoritate  nostra  vigore  praesentis  conuentus  augere  et  ampliare  dignare- 
mur,  ostenderentąue  longe  diuersam,  dum  theloneum  illud  institueretur,  quam 
nunc  est,  fuisse  temporum  conditionem,  quod  nimirum  crescente  rerum  pretio, 
impensis  etiam  maioribus  omnia  parari  est  necesse.  Xeque  vero  dubium 
ciuiąuam  esse  debere,  quod  pontes  ciuitatis  Casimiriensis,  per  quos  e  vicinis 
prouincijs  Cracouiam  atque  e  regno  nostro  in  ditiones  finitimas  diuersi  mer- 
catores  et  viatores  frequentissimi  comeare  solent,  magno  sanę  sumptu,  cura 
et  labore  parentur  et  reficiantur,  viaque  publica  per  ciuitatem  Casimiriensem 
ad  portam  vsque  Cracouiensem,  quae  lapidi  fragili  aliaque  facile  oneribus 
cadente  insternitur,  subinde  renouetur  et  instauretur:  nos  ex  causis  hisce 
suprascriptis  consensu  praesertim  omnium  regni  ordinum  in  conuentu  hoc 
praesertim  congregatorum  adducti,  et  gratiam  nostram  in  eam  ciuitatem 
beneuolentiae  et  clementiae  regiae  propter  eius  singularem  in  nos  dubio  ac 
difficili  obsidionis  Cracouiensis  per  archiducem  Austriae  Maximilianum  factae 
tempore  fidem  et  studium,  ac  in  tuenda  nominis  nostri  dignitate  constantiam, 
nec  leues  sub  illud  ipsum  tempus  ea  de  causa  ab  illa  factas  impensas  labo- 
resque  susceptos,  in  perpetuum  remanere  cupientes,  faciendum  nobis  esse 
duximus,  ut  hoc  ipsum  theloneum  pontale  illis  de  sententia  et  consensu 
omnium  ordinum  regni  augeremus  et  ampliaremus,  uti  quidem  augemus  et 
ampliamus  literis  hisce  nostris  in  hunc;  qui  sequitur  modum,  ut  scilicet  dicta 
ciuitas  nostra  Casimiriensis  supra  antiquum  theloneum,  cuius  hactenus  sunt 
in  pacifico  usu,  quodque  in  suo  robore  conseruatum  esse  volumus,  ab  omni- 
bus per  pontes  et  vias  Casimirienses  transeuntibus  et  proficisćentibus  a  quo- 
libet  equo  medium  grossum,  a  quolibet  boue  et  alijs  id  genus  quadrupedibus 
maioribus  singulis  unum  grossum  exigat  exigendique  potestatem  et  faculta- 
tem  habeat  temporibus  perpetuis,  ea  tamen  conditione,  ut  pontes  et  vias 
solitas  praefata  ciuitas  Casimiriensis  dilig'enter  paratas  habeat,  easque  com- 
mode,  quoties  opus  fuerit,  reficiat,  saluo  tamen  iure  personarum,  quae  ad 
pendendum  theloneum  ex  praescripto  legum  non  snnt  leg-itime  oneratae. 
In  quorum  omnium  fidem  praesentes  manu  nostra  subscriptas  sigillo  regni 
consignari  mandauimus.  Datae  Varsauiae  in  cenuentu  regni  generali  die 
vigesima  mensis  Aprilis,  anno  Domini  millesimo  quingentesimo  octuagesimo 
nono,  regmi  nostri  anno  secundo.  Praesentibus  reuerendissimis,  reuerendis, 
illustribus,  magnificis  et  generosis  Stanislao  Karnkowski  Gnesnensi,  legato 
nato  et  regni  nostri  primate,  Demetrio  Solikowski  Leopoliensi  archiepiscopis 
etc.  (s)  —  Sigismundus  Rex. 

Z  kopii   zamieszczonej  w  rękopisie  Bibl.  Jagieł,   krak.  N.    136,  str.  45. 


7£2.     1589.  die  29.  m.  Aprilis,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  consulibus  Casimiriensibus  mandat,  ut  con- 
sulibus  Cracoviensibus  residua  exactionis,  quae  ducillaris  dicitur,  exsolvant. 

Sigismundus  HI.   Dei    gratia    rex    Poloniae,    magnus    dux    Lithuaniae, 
Russiae,    Prussiae,    Masouiae,    Samogitiae,    Liuoniaeque  etc.  nec  non  regni 


Sueciae  proximus  haeres  et  futurus  rex.  Famatis  proconsuli  cum  cónsulibus 
ciuitatis  nostrae  Cazimiriensis,  fidelibus  nobis  dilectis,  gratiam  nostram  re- 
giam.  Famati  fideles  nobis  dilecti!  Queruntur  consules  ciuitatis  nostrae  Cra- 
couiensis  de  Fidelitatibus  vestris,  quod  cum  illis  ex  arenda  contributionis 
ducillaris  pro  ultimo  annui  ąuartuali  certam  pecuniae  summam  eamąue  non 
paruam;  nimirum  mille  septingentos  ąuinąuaginta  florenos  debeant,  quam 
ipsi  ad  thesaurum  nostrum  dependerint  ex  formuła  arendae  cum  illis  a  the- 
saurario  regni  nostri  contributionis  ducillaris  nomine  constitutae,  cum  graui 
ipsorum  damno  hactenus  id  debitum  Fidelitates  vestrae  non  exsoluerint. 
In  quo  cum  iniąue  cum  illis  agant,  mandamus  Fidelitatibus  vestris,  ut  sine 
vllis  dilationibus  totum  id ,  quod  ex  ista  exactione  ducillari  residuum  pro 
anno  praeterito  debent,  ipsis  integre  praestent  et  repraesentent  neque  ullam 
ipsis  in  eo  difficultatem  faciant.  Pro  gratia  nostra.  Datum  Varsouiae  die 
XXIX  mensis  Aprilis,  anno  Domini  MDLXXXIX,  regni  nostri  anno  se- 
cundo.  —  Sigismundus  rex.  —  La.   Gembiczky  sst. 

Dokument  papierowy,  opatrzony  pieczęcią  pokojową  poniżej  tekstu  na  dokumencie  wyciśniętą. 


783.      1589.  die  24.  m.  Maii;  Lublini. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  statuit,  praetereuntes  emporium  Cra- 
coviense    absque    solutione  portorii ,    confiscatione    mercium    puniendos  esse. 

Sigismundus  Tertius  Dei  gratia  rex  Poloniae ,  magnus  dux  Lituaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae  etc.  necnon  regni  Suetiae 
proximus  haeres  et  futurus  rex.  Significamus  tenore  praesentium  uniuersis 
et  singulis,  harum  noticiam  habituris.  Ostensum  nobis  fuisse  consulum  ac 
uniuersae  communitatis  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis  nomine,  vsu  iam  pridem 
introducto  obseruari,  vt  qui  emporium  seu  depositorium  ciuitatis  Craco- 
uiensis, priuilegiis  specialibus  regum  superiorum  decessorum  nostrorum  ac 
publicis  constitucionibus  firmatum,  praetergressi  fuerint,  neque  leges  emporii 
eiusdem  obseruauerint,  ac  ob  id  eorum  bona  atque  merces  ex  praescripto 
priuilegiorum  eorundem  confiscatae  fuerint,  pars  dimidia  eiusmodi  bonorum 
ac  mercium  ciuitati  commemoratae  cedat.  Ouem  morem  atque  consuetudi- 
nem,  vt  peculiari  etiam  diplomate  ac  priuilegio  nostro  sanciremus,  diligenter 
ciuitatis  eiusdem  nomine  supplicatum  nobis  fuit.  Nos  vero,  vt  commodis  ea 
in  re  ciuitatis  praenominatae  non  deessemus,  vtque  diligentiorem  consules 
eiusdem  ciuitatis  curam  in  obseruandis  emporii  eiusdem  rationibus  et  fisci 
nostri  commodis  adhibere  possint,  vsum  et  consuetudinem  istam  literis  quo- 
que  hisce  nostris  approbandum  esse  putauimus,  approbamusque;  sancimus  in 
perpetuum  tempus,  statuentes  et  decernentes,  vt  quotiescunque  accidat  ali- 
quem  ob  non  seruatas  emporii  Cracouiensis  leges  et  praeteritum  hoc  idem 
emporium,  mercibus  suis  iuste  ac  legittime  priuari,  quarum  mercium  pars 
dimidia  vti  antea  ex  vsu  et  consuetudine  tantum,  ita  in  posterum  vi  et 
authoritate  priuilegii  huius  nostri  ciuitati  Cracouiensi  seu  cónsulibus  illius 
in  vsum  publicum  cedat,  reliquum  autem  in  fiscum  nostrum  inferatur.  Quod 

3 


i8 

ratum,  firmum  ac  perpetuum  esse  volumus;  idque  omnibus,  ąuorum  interest, 
praesertim  vero  magistratibus  ac  officialibus  ąuibusuis  nostris  notum  esse 
volumus;  mandantes,  vt  ciuitatem  coramemoratam  Cracouiensem  secundum 
Ysum  et  consuetudinem  superius  specificatam,  literis  hisce  nostris  approbatam 
conseruent,  neque  aliąuid  contra  illam  aut  ipsi  faciant  aut  ab  aliis  fieri  per- 
mittant.  Pro  gratia  nostra  secus  non  facturi.  In  cuius  rei  fidem  ac  euidentius 
testimonium  literas  hasce  manu  nostra  subscripsimus;  sigillumque  regni  iis 
appendi  iussimus.  Datae  Lublini  die  vigesima  ąuarta  mensis  Maii,  anno  Do- 
mini millesimo  quingentesimo  octuagesimo  nono,  regni  uero  nostri  anno 
secundo.  ■ —  Sigismundus  Rex.  —  P.  Tylicki  s.  m. 

Dokument    pargaminowy.    Na    pąsowym    jedwabnym    sznurku    wisi    mniejsza    pieczęć     koronna 
z  czerwonego  wosku. 


T84.     1589.  die  25.  m.  Maii,  Lublini. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  civibus  Cracoviensibus  vectig'al  cere- 
visiarium  exigendi  facultatem  tribuit. 

Sigismundus  Tertius  Dei  gratia  rex  Poloniae,  Magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samagitiae,  Liuoniaeąue  necnon  regni  Sueciae 
proximus  haeres  et  futurus  rex;  significamus  praesentibus  literis  nostris  vni- 
uersis  et  singulis,  ąuorum  interest,  multas  easąue  grauissimr.s  esse  causas, 
propter  quas  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis  magnam  esse  nobis  rationem  ha- 
bendam  existimamus.  Primum ;  quod  primaria  illa  sit  in  regno  hoc  nostro 
et  sedes  ac  domicilium  regum  et  principum  reipublicae  huius,  ab  illiusąue 
dignitate  ac  splendore  multum  ad  vniuersam  fere  rempublicam  dignitatis  ac 
splendoris  perueniat;  deinde  vero,  quod  superiore  interregni  tempore  summa 
in  publica  salute  ac  communibus  libertatibus  tuendis  fides  ac  constantia 
ipsius  extitisset  vsque  adeo,  vt  et  periculis  se  ac  salutem  et  incolumitatem 
suam  obicere  et  fortunarum  maximam  iacturam  adire,  suasque  adeo  ipsi 
posessiones  atque  bona  igni  cremare,  vt  hosti  in  vrbem  aditus  interclude- 
retur,  non  dubitarint.  Quod  cum  ita  esset  atque  proximo  superiore  corona- 
tionis  nostrae  conuentu  proposita  fuisset  publice  apud  nos  et  vniuersos  regni 
ordines  ciuitatis  eiusdem  petitio  de  instituendo  in  ea  ad  morem  ciuitatis 
Posnaniensis  per  nos  tributo  cereuisiario ,  hoc  est  a  singulis  vasis,  qui  in 
vulgari  achtelte  vocantur;  grosso  vno,  et  si  ea  res  nobis  ac  ordinibus  vniuersis 
tum  non  displiceret,  interuenientibus  tamen  impedimentis  quibusdam  inter 
leges  ac  constituciones  publicas  relata  non  fuit.  Cum  autem  hoc  tempore 
repetita  apud  nos  esset  atque  anno  praeterito  a  nobis  et  ordinibus  vniuersis 
idem  Posnaniensi  ciuitati  multum  huic  et  dignitate  ac  splendore  et  meritis 
erga  rempublicam  inferiori,  tributum  esse  animaduerteremus,  facile  adduci 
nos  sumus  passi,  vt  non  perpetuum  quidem  aliquid,  quod  absque  ordinum 
expresso  consensu  fieri  nequeat,  rerum  temporaneum  quidpiam  ad  ratihabi- 
tionem  ordinum,  maxime  cum  iam  voluntates  eorum  in  coronationis  nostrae 
conuentu  exploratas  haberemus,  ciuitati  eidem  concederemus.   Itaque  ad  fu- 


19 


tura,  quae  proxime  in  regno  habebuntur  comitia,  ciuitati  eidem  hoc  est  con- 
sulibus  et  senatui  seu  his,  qui  delegati  ab  illis  fuerint,  facultatem  eius  con- 
tributionis  a  singulis  vasis  ceruisiae  grossum  vnum  exigendi  concessimus 
concedimusąue  literis  hisce  nostris.  Ad  ąuam  eiusmodi  contributionem  omnes 
ceruisiae  in  ciuitate  eadem  coctores  ac  caupones,  qui  eam  venum  proponere 
solent,  oblig"atos  esse  volumus,  ita  tamen ,  vt  nonnisi  semel  grossus  vnus 
a  vase  singulo  exig*atur;  idąue  vltra  contributionem  publice  in  conuentu 
laudatam ,  quae  ducillaris  siue  alio  quocunque  nomine  appellatur,  et  quae 
ciuitati  eidem  ad  certum  tempus  constitucione  publica  concessa  est;  cui  con- 
cessioni  nihil  derog'antes,  hanc  aliam  vnius  grossi  a  singulis  vasis  ad  con- 
uentum  proximum  concessimus.  Eius  autem  concessionis  fructus  omnes  non- 
nisi ad  publicam  ciuitatis  vtilitatem  conferri  debent,  deque  ea  vt  et  coeteris 
ciuitatis  prouentibus  consules  rationem  debitam  reddere  tenebuntur.  Quod 
omnibus  quorum  interest,  maxime  vero  ceruisiae  in  ciuitate  Cracouiensi 
coctoribus  ac  propinatoribus  notum  esse  volumus,  mandantes,  vt  ad  tempus 
praescriptum,  ad  futurum  nimirum  generałem  regni  conuentum  contributio- 
nem eam  fideliter  et  exacte  consulibus  siue  his,  qui  deputati  ab  illis  fuerint, 
sine  contradictione  quauis  conferant  et  dependant ;  alioqui  si  qui  negli- 
gentiores  ea  in  re  fuerint;  in  eos  magistratus  ciuitatis  animaduertendi  pigno- 
ribus  et  poenis  debitis  facultatem  habebit.  In  cuius  rei  fidem  hasce  manu 
nostra  subscriptas  regni  sigillo  muniri  mandauimus.  Datae  Lublini  die  vige- 
simo  quinto  mensis  Maij,  anno  Domini  M.  D.  LXXX.  nono,  regni  vero  no- 
stri  anno  secundo.  —  Sigismundus  rex.  —  Pe.  Tylicki  sm. 

Dokument  pargaminowy.  Na  sznurku  z  zielonego  i  fioletowego  jedwabiu  wisi  mniejsza  pieczęć 
koronna  z  czerwonego  wosku. 


785.     1589.  die  6.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

Consules  Cracovienses  Ioanni  Schilling  secretario  et  notario  civitatis 
ducentos  thaleros  dono  dant  eiusdemque  annuum  salarium  augent. 

Actum  feria  tercia  intra  octauas  festi  Corporis  Christi.  —  Spectabiles 
domini  Casparus  Gutteter  proconsul,  Plieronymus  Zalaszowskj,  Sigismundus 
Gutteter,  Joannes  Spiglar,  Christopherus  Romer,  Martinus  Vrbankowycz, 
Thomas  Sławek,  Joannes  Cyrus,  Baptista  Fontaninus,  Joannes  Waxman, 
Martinus  Fihauser,  Joannes  Góra,  Joachimus  Ciepielowskj  et  Stanislaus 
Schembeck,  consules  Cracouienses,  ad  id  per  schedulas  conuocati  ac  die  ho- 
dierna  in  praetorio  Cracouiensi  legittime  et  in  pleno  numero  congregati 
existentes,  habita  iusta  et  conuenienti  ratione  petitionis  die  hesterna  per 
nobilem  ac  honoratum  Joannem  Schilling,  reipublićae  ciuitatis  huius  secre- 
tarium  actorumque  notarium  factae,  consideratis  etiam  multis  et  notabilibus 
obsequijs  ac  seruicijs,  per  ipsum  ab  aliquot  annis  eoque  ipso  tempore,  quo 
ad  officium  hoc  electus  est,  pro  commodo  reipublićae  ciuitatis  huius  indefesse 
exhibitis,  specialiter  vero  attenta  diligenti  opera  et  studio  ipsius  tam  in  con- 
uentu   regni  generali  Yarsouiae    proxime   celebrato,    vna    cum  spectabilibus 


20 

dominis  nuncijs  ciuitatis,  ad  eundem  conuentum  ablegatis,  quam  etiam  hoc 
tempore,  quo  Lublinum  ad  S.  R.  Maiestatem  in  negotijs  publicis  ablegatus 
erat,  cum  singulari  commodo  et  emolumento  ciuitatis  huius  praestitis:  eapropter 
gratitudinem  suam  demonstrare  ac  recompensam  conuenientem  in  praesen- 
tiarum  ipsi  facere,  eumąue  deinceps  tanto  alacriorem  ad  obeunda  et  promo- 
uenda  negotia  reipublicae  ciuitatis  huius  reddere  volentes,  unanimi  voto  et 
consensu  constituerunt  et  assingnauerunt  eidem  Joanni  Schilling  dono  dandos 
esse  ducentos  taleros  antiquos,  per  grossos  triginta  quinque  Polonicales  com- 
putatos,  concedendo  ipsi  plenariam  facultatem  eiusmodi  pecuniae  summam 
ex  prouentibus  quibusuis  ciuilibus  primo  quoque  tempore  leuandi  et  perci- 
piendi  circa  quoduis  impedimentum. 

Et  quoniam  praenominatus  Joannes  Schilling,  uti  antehac  saepius;  ita 
etiam  die  hesterna  quaestus  est,  quod  ex  salario  antiąuitus  notarijs  ciuilibus 
solui  consueto,  sese  sustentare  nequeat,  siquidem  emergentibus  varijs  diffi- 
cultatibus,  quae  dominis  Consulibus  assidue  obtruduntur,  ipsum  nulli  alteri 
negotio  priuato  uacare  liceat,  pluresque  amanuenses  alere  et  crescente  in 
dies  rerum  omnium  praetio,  sumptus  maiores  facere  oporteat,  easque  ob 
causas  petijt  hac  in  parte  sibi  prouideri :  ideo  spectabiles  domini  consules 
Cracouienses  ad  id  per  schedulas,  uti  praemissum  est,  conuocati,  ac  legittime 
in  pleno  numero  congregati  existentes,  considerata  iusta  et  rationabili  pe- 
titione  suprarecensita,  attento  etiam  eo ,  quod  prouentus  ciuitatis  mediante 
gratia  S.  R.  Maiestatis,  domini  domini  nostri  clementissimi  et  ordinum  regni 
hoc  anno  aucti  sint,  eidem  Joanni  Schilling  ratione  obsequiorum  ac  merito- 
rum  ipsius  loco  decem  florenorum,  qui  ipsi  iuxta  antiquam  cbnsuetudinem 
ąuolibet  anni  quartuali  soluebantur,  a  quartuali  Crucis  proxime  futuro  inci- 
piendo  quinquaginta  florenos  Polonicales  singulis  anni  quartualibus  ex  pro- 
uentibus quibusuis  ciuilibus  dandos  et  soluendos  esse  unanimi  voto  sanxe- 
runt  et  constituerunt  tantisper,  quoad  in  hoc  officio  et  obsequio  reipublicae 
ciuitatis  huius  permanserit,  saluis  alijs  prouentibus  ipsi  antehac  ultra  supra- 
recensitos  decem  florenos  solui  consuetis,  quos  non  obstante  ista  auctione 
modo  consueto  ex  aerario  ciuili  percipere  debebit. 

Ouod  si  etiam  occasio  uel  ratio  aliqua  commoda  sese  obtulerit,  praedicto 
Joanni  Schilling  inscriptione  fundi  alicuius  ciuilis  uel  alio  conuenienti  modo 
ex  bonis  ciuilibus  consulendi,  in  eo  sese  spectabiles  domini  consules  Cra- 
couienses ipsius  rationem  prae  caeteris  omnibus  habituros  promiserunt. 

Hoc  tamen  per  spectabiles  dominos  consules  Cracouienses  solenniter 
praecustoditum  est,  quod  auctio  salarij  suprarecensiti  ad  notarios  ciuiles/ 
qui  postea  officio  hoc  fungentur,  sese  extendere  non  debebit,  siquidem  ea 
ex  speciali  gratia  dominorum  consulum  memorato  Joanni  Schilling  ob  rationes 
praemissas  concessa  est,  notarij  vero  deinceps  futuri  salario  antiquitus  ad 
officium  hoc  solui  solito  contenti  esse  debebunt,  nisi  ipsis  ex  speciali  gratia 
dominorum  consulum  aliter  prouisum  fuerit. 

Acta.  Cons.  Crac.  9,  str.   109. 

Actum  sabbato  in  vigilia  s.  Joannis  Baptistae,  anno  D.   1590. 
Famati  Cjuadraginta  viri  die  hodierna  in  praetorio   legittime  conuocati 
et  congregati  existentes,  habita  ratione  petitionis  nobilis  ac  honorati  Joannis 


21 


Schilling  reipublicae  ciuitatis  huius  secretarij,  actorumąue  consularium  no- 
tarij,  iuxta  praescriptum  decreti  serenissimi  olim  Stephani  regis  in  dona- 
tionem  per  spectabiles  dominos  consules  Cracouienses  eidem  nobili  Joanni 
Schilling  super  summam  ducentorum  talerorum  factam  consenserunt  volun- 
tatemąue  suam  et  intercessionem  ad  id  interposuerunt. 

Acta.   Cons.   Crac.   9,  str.    iii. 


TS6.      1589.  die  22.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  decurionibus  vici  Magni  valli ;  qui  in  ordine 
publico  custodiendo  curam  adhibeant,  deligendis. 

Actum  sabbato  ipso  die  s.  Mariae  Magdalenae.  —  Spectabiles  domini 
consules  Cracouienses  vocatis  et  accersitis  habitatoribus  Magni  valli  extra 
portam  Nouam;  vrbem  exeundo  ad  manum  sinistram,  incipiendo  a  domo 
aciali  e  regione  portae  penes  Crucifixum  ibi  consistentem  Clepardiam  vsque; 
ąuibus  serio  iniunxerunt  et  edixerunt;  ut  iuxta  antiąuum  morem  et  consuetu- 
dinem  receptam  bonum  ordinem  inter  se  inuicem  obseruent  atąue  decuriones 
octo  e  medio  sui  viros  idoneos  deligant  et  officio  praesentent.  Itaąue  domini 
consules  viam  in  vallo  per  ipsorum  feces  et  quisquilias  adeo  deprauatam  et 
luto  dehiscentem,  ut  nullo  modo  aut  vix  curru  aut  equo  per  iliam  transitus 
pateat,  eandem  in  animo  habent  sternere  et  accomodare:  ideo  ipsis  sub  paena 
dd.  consulum  iniunctum  est,  ut  illud  lutum  quisque  antę  domum  suam  euehat 
et  mundam  ad  construendam  viam  praestent.  Tabernas  quoque;  in  quibus 
multae  insolentiae  patiuntur,  ut  inter  se  cohibeant  atque  interdicant  noctur- 
nas  potationes  et  propinationes,  quae  multorum  malorum  occasionem  dant. 
Quod  sese  praefati  Magni  valli  incolae  et  habitatores  beneuole  facturos 
submiserunt. 

Actum  feria  quarta  in  crastino  festi  Assumptionis  b.  Mariae  virginis.  — 
Habitantes  ciues  in  suburbio  extra  portam  s.  Nicolai  atque  etiam  in  Magno 
vallo  satisfaciendo  iniunctioni  dominorum  consulum  Cracouiensium  delegerunt 
in  decuriones  e  medio  sui,  ridelicet  Stanislaum  Tereni,  Albertum  Sapiczkj, 
Jacobum  Wielowskj,  Petrum  Lamha  et  (s)  quos 

etiam  coram  officio  praesentauerunt  atque  per  officium  praesens  confirmati 
sunt.  Ouibus  serio  iniunctum  est,  vt  dent  operam  et  sedulo  prouideant,  vt 
ibidem  bonus  ordo  seruetur,  ne  propinationes  cereuisiariae  et  poculentorum 
ordines  vltra  loca  solita  fierent  et  terminum  praefixum  noctis  ne  excederent, 
ex  quibus  multae  et  variae  hominum  licentiosorum  insolentiae  enasci  solent; 
luto  et  immunditijs  vias  publicas  obstrui  prohiberent,  secus  facientes  ad 
officium  deferrent,  curam  gererent,  vt  apud  conciues  suos  ignis  propugna- 
cula;  prout  scalae,  vnci  et  alia  requisita  ad  manum  essent.  Quod  se  facturos 
sedulo  submiserunt. 

Acta  Consul.   Crac.  28,  str.  211,   263. 


7S7.     1589-  die  29.  m.  Decembris,  Yarsoviae. 

Anna  regina  Poloniae  magnum  procuratorem  arcis  Cracoviensis  horta- 
tur,  ut  consules  Casimirienses  solummodo  ex  numero  scabinorum  deligat. 

Generoso  Michaeli  Maleczkowsky  de  Malechowicze  magno  procuratori 
generali  arcis  Cracouiensis,  fideli  nobis  dilecto. 

Anna  Dei  gratia  regina  Poloniae,  magna  dux  Lithuaniae,  Russiae, 
Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae  etc.  domina.  Generose  fidelis  nobis  dilecte ! 
Nie  w  ten  obiczay,  zebiszmi  o  WM.  rozumieli,  iakobisz  miał  prawa  komu 
łamacz,  ale  s  tey  prziczini,  zesmi  zawzdi  bili  łaskawi  na  miasto  Kazimierz, 
zalieczami  WM.  pilnie  Kazimierzani,  zebisz  ie  WM.  przi  thim  prawie  wczale 
zachował,  które  maią  od  krolow  Polskich  i  od  Je.  K.  M.  dziszieysego  pana 
vczwierdzone  około  obierania  nowich  radziecz,  zebisz  ie  WM.  obierał  z  ławni- 
ków. Piękna  rzecz  iest  i  wseliakiego  pochwalenia  godna,  kiedi  szię  vrząd 
radzieczki  liudzmi  prawnemi  i  ktorzi  szię  iusz  sprawom  przisluchali  i  w  nie 
szię  wtarli,  zaszadza ;  nieumieietnoscz  pisma  i  prawa  a  czo  kiedi  dobrego 
może  na  vrzedzie  sprawicz?  Rozumiemi,  że  tho  WM.  na  prziczine  nasze 
rczinisz,  czo  mi  tesz  od  WM.  za  wzdzieczne  przymiemi.  Dan  z  Warszawi 
XXIX  dnia  miesziacza  Grudnia,  roku  M.  D.  LXXX.  IX.  —  Anna  królowa 
polska  spt. 

Dokument  papierowy,  pieczęć  która  po  stronie  adresowej  wyciśniętą  była,  wykruszona. 


7SS.      1590.  die   22.  m.  Februarii,  Varsoviae. 

Sigismundi  III.  regis  Poloniae  privilegium  »conrirmationis  plebisciti 
electionis  consulum  Clepardiae  non  ex  alio  ordine,  nisi  scabinorum  seniorum 
literatorum  et  verae  catholicae  religionis«. 

Z  sumarycznego  zatwierdzenia  przywilejów  miasta  Kleparza,  wydanego  przez  Augusta  III 
w  Warszawie  d.  24  listopada   1738.  , 


7**9.     1590.  die   14.  m.  Aprilis,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  mandat,  ut  areae  desertae  in  civitate 
Casimiriensi  intra  annum  aedificiis  compleantur. 

Sigismundus  III  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lituaniae,  Rus- 
siae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniaeąue  etc.  necnon  regni  Sveciae 
proximus  haeres  et  futurus  rex.  Significamus  praesentibus  literis  nostris, 
ąuorum  interest,  vniuersis  et  singulis,  quia  cum  famati  proconsul  et  consules 
ciuitatis  nostrae  Casimiriensis  apud  Cracouiam  sitae,  ad  nos  detulissent,  per- 
multas  esse  intra  moenia  praefatae  ciuitatis  areas  et  domos  desertas  ac  col- 


^3 

lapsas;  ąuarum  proprietarii  et  possessores  vel  iniuria  sua  vel  inopia  reficere 
ac  restaurare  denuoąue  aedificare  negligunt,  quo  fit,  vt  prouentus  nostri  ac 
ciuiles  in  dies  diminuantur  in  damnum  nostrum  et  illorum  non  mediocre, 
supplicassentąue  nobis,  ąuatenus  autoritate  nostra  reg'ia  huic  incommodo 
prospicere  dignaremur,  nos  tum  nolentes;  vt  ciuitas  nostra  praefata  deser- 
taretur  prouentusąue  nostri  imminuantur,  statuendum  et  ordinandum  duxi- 
mus,  statuimusque,  ordinamus  ac  ita  habere  volumus7  vt  omnes  et  singuli 
ciues  nostri  Casimirienses  etiam  nobiles  habentes  areas  desertas  et  aedificiis 
carentes,  infra  hinc  ad  vnius  anni  decursum  aedificent  et  construant,  alioąui 
lapso  anno  a  publicatione  praesentium  volumus  et  decernimus.  vt  huiusmodi 
areae  desertae  per  magnum  procuratorem  nostrum  Cracouiensem  vel  pro 
nobis  recipiantur,  vel  aliis,  qui  aedificarent,  distribuantur.  Quocirca  generoso 
Michaeli  Maleczkowsky  magno  procuratori  arcis  nostrae  Cracouiensis  vel  in 
eius  absentia  viceprocuratori  modernis  et  pro  tempore  existentibus  manda- 
mus,  vt  aliquo  certo  die  praemissa  omnia  animi  nostri  et  voluntatis  in  foro 
praefatae  ciuitatis  Casimiriensis  alta  voce  publice  proclamari  et  pałam  facere 
studeant,  seque  in  praemissis  omnibus  iuxta  praesentes  literas  nostras  gerant 
et  conseruent.  Pro  gratia  nostra.  Datum  A^arschouiae  in  comitiis  regni  gene- 
ralibus  die  ąuatuordecima  mensis  Aprillis,  anno  Domini  millesimo  ąuingen- 
tesimo  nonagesimo,  regni  nostri  tertio.  —  Sigismundus  rex.  —  Raph.  Strep- 
towszki  sst. 

Dokument  papierowy,    opatrzony   mniejszą    pieczęcią  koronną,   niżej    tekstu  na  dokumencie  wy- 
ciśniętą. 


790.     1590.  die  2.  m.  Maii,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  officialibus  ąuibusdam  mandat,  ut  de 
damnis,  quae  civitas  Casimiriensis  in  ripis  fluminis  Vistulae  a  navigantibus 
patitur,  inąuirant. 

Sigismundus  Tertius  Dei  gratia  rex  Poloniae ;  magnus  dux  Lituaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniaeąue,  necnon  regni  Sueciae 
proximus  haeres  et  futurus  rex.  Generosis  Stanislao  Cikowski  succamerario, 
Martiano  Chełmski  vexillifero  et  Stanislao  Szaffraniec  tribuno  terrestribus 
Cracouiensibus,  fidelibus  nobis  dilectis,  gratiam  nostram  regiam.  Generosi 
fideles  nobis  dilecti !  Expositum  nobis  est  nomine  ciuitatis  nostrae  Kasi- 
miriensis  ad  Cracouiam  sitae,  concessum  illi  fuisse  per  serenissimum  regem 
Stephanum  praedecessorem  nostrum  ius  exigendae  certae  peccuniae  a  scaphis 
et  nauigiis  Istula  flumine  a  Cracouia  deorsum  nauigantibus  et  in  rippa  vtra- 
que  Istulae,  quae  est  iuris  ciuitatis  Kasimiriensis,  religari  et  in  statione  poni 
solitis,  videlicet  a  singulis  nauigiis  singulos  florenos  propterea;  quod  cum 
nauigia  ad  rippas  illas  applicentur,  deligentur,  salisąue  bancati  acerui  ibidem 
deponantur,  solum  illarum  ripparum  alioąui  parum  solidum  et  arenosum 
proruatur,  eaque  ratione  fundus  ciuilis  non  mediocriter  diminuatur,  et  prae- 
terea    ciuitas    illa    nostra    damnis    eiusmodi   obuiam  eundo ,    moles    in  rippis 


^4 

semirutis,  ne  grauior  iactura  conseąuatur,  facere  easąue  tignis  defixis  magno 
suo  sumptu  ac  impendio  firmare  cogatur.  Sed  cum  intelligamus,  mercatores 
talia  damna  ciuitati  illi  inferentes,  non  attentis  eius  priuilegiis,  solutionem 
eiusmodi  piane  detractare,  aequum  autem  existimemus,  vt  ei  per  nos  hac  in 
parte  consulatur;  iusąue  ipsius  ad  vsum  tandem  reuocetur,  Fidelitatibus 
yestris,  ąuorum  fides,  industria  et  in  rebus  gerendis  dexteritas  nobis  perspecta 
est,  id  negocii  committendum  duximus,  vti  ąuidem  committimus  literis  hisce 
nostris,  iniungentes  eisdem,  vt  die  et  tempore  aliąuo  competenti  in  loca  illa 
ripparum,  in  ąuibus  talia  damna  inferuntur,  vna  descendant  et  nura  detri- 
mentum  eiusmodi  ciuitas  illa  ex  causis  suprascriptis  habeat  sumptusąue  in 
muniendis  rippis  faciat  et  inposterum  factura  est,  diligenter  considerent, 
sententiamąue  suam  de  iis  omnibus  tum  et  de  soluendo  a  singulis  nauigiis 
vno  floreno  perscribant,  eamąue  pro  futuris  regni  generalibus  comitiis  scripto 
comprehensam  autentico  paratam  habeant.  Pro  gratia  nostra  ofnciisąue  suis. 
Datum  Varschouiae  die  secunda  mensis  Maii;  anno  Domini  M.  D.  XC,  regni 
nostri  tertio.  —  Ex  commissione  sacrae  maiestatis  regiae  propria.  —  Seb. 
Mlodzieiewskj. 

Dokument  papierowy,  opatrzony  pieczęcią  pokojową,  poniżej  tekstu  na  dokumencie  wyciśniętą. 


791.      1590.  die   16.  m.  Maii,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  civitati  Casimiriensi  redimendi  domos 
in  fundo  Bawół  sitas,  dat  potestatem. 

Sigismundus  Tertius  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lituaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniaeąue  etc.  necnon  regni 
Sueciae  proximus  haeres  et  futurus  rex.  Vniuersis  et  sing-ulis,  domorum 
omnium  et  singularum  in  fundo  ciuitatis  Kasimiriensis  ad  Cracouiam  sitae, 
haereditario,  Baw  o  l  nuncupato,  quacunque  materia  structarum  et  fundorum 
ad  eas  pertinentium  possessoribus,  cuiuscunąue  status  et  conditionis  sint, 
ąuorum  nomina  et  cognomina  hic  pro  expressis  haberi  et  intelligi  volumus, 
fidelibus  nobis  dilectis,  gratiam  nostram  regiam.  Fideles  dilecti !  Fecimus 
potestatem  famatis  proconsuli  et  consulibus  totiąue  communitati  ciuitatis 
nostr^ie  Casimiriensis  ad  Cracouiam  sitae,  domos  omnes  et  possessiones  in 
fundo  ipsorum  haereditario  Bawół  dieto  existentes,  de  manibus  omnium  mo- 
dernorum  possessorum  eximendi  et  redimendi,  eamąue  ad  rem  peragendam 
certos  commissarios  nostros  designauimus.  Quare  mandamus  Fidelitatibus 
vestris,  vt  cum  ab  hisce  commissariis  nostris  ad  hoc  ipsum  negocium  tractan- 
dum  vocatae  fuerint,  coram  eis  compareant  et  ąuicąuid  illi  ratione  prae- 
missorum  decreuerint,  firmiter  obseruent.  Pro  gratia  nostra.  Datum  Var- 
schouiae  die  XVI  mensis  Maij,  anno  Domini  M.  D.  XC,  regni  nostri  tertio.  — 
Ad  mandatum  sacrae  regiae  maiestatis  proprium.  —  Seb.  Mlodzieiewski. 

Dokument  papierowy,  na  którym  poniżej   tekstu  wyciśnięta  pieczęć  pokojowa. 


2.5 

792.     i59°-  die  2^>-  ni-  Maii,  Yarsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  civibus  Cracoviensibus  facultatem  vectigal 
cerevisiarium  exigendi;  prorogat. 

Sigismundus  Tertius  Dei  gratia  Rex  Poloniae,  magnus  dux  Lituaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniaeąue  etc.  necnon  regni 
Sueciae  proximus  haeres  et  futurus  rex,  significamus  praesentibus  litteris 
nostris,  quorum  interest,  vniuersis  et  singulis,  quod  cum  anno  praeterito 
ciuitati  nostrae  Cracouiensi  vectigal  cereuisiarium  ad  morem  Posnaniensis 
ciuitatis  exigendi  potestatem  fecerimus  ad  futura,  quae  proxime  haberentur, 
comitia,  in  usus  et  publica  eiusdem  ciuitatis  commoda,  nec  ea  res  inter- 
uenientibus  grauissimis  reipublicae  negotijs  in  proxime  praeterito  conuentu 
ab  ordinibus  regni,  vt  perpetua  esset,  expresso  consensu  comprobari,  inter- 
que  leges  et  constitutiones  publicas  referri  potuisset :  multas  vero  et  gra- 
uissimas  causas  habeamus,  propter  quas  magnam  istius  civitatis  nobis  ratio- 
nem  habendam  existimemus,  quae  cum  primaria  sit  et  sedes  ac  domicilium 
regum  et  principum  reipublicae  regni  huius ,  ita  nos  remque  publicam  vni- 
uersam  suis  promeritis  deuinxit,  etenim  superiori  interegni  tempore,  cum 
a  quibusdam  haud  dubiam  rerum  omnium  perturbationem  in  rem  publicam 
indui  videret,  pacatiora  salubrioraque  consilia  est  secuta  et  summa  in  publica 
salute  ac  communibus  libertatibus  tuendis  fidem  suam  et  constantiam  abunde 
nobis  et  reipublicae  comprobauit:  quapropter  gratia  nostra,  qua  debemus, 
eam  complectimur,  atque  praeteriti  anni  concessionem  nostram  vectigalis 
nimirum  cereuisiarij  exigendi  facultatem  eidem  prorogamus,  concedentes 
consulibus  ac  senatui  Cracouiensibus  seu  ijs,  qui  ab  illis  delegati  fuerint,  ut 
ratione  istius  tributi  a  singulis  vasis  cereuisiae,  quae  in  uulgari  aclitclie  vo- 
cantur,  singuli  itidem  grossi  exigantur  ad  futura  itidem,  quae  proxime  habe- 
buntur,  in  regno  commitia.  Volumusque  ad  eiusmodi  contributionem  omnes 
in  ciuitate  Cracouiensi  coctores  ac  caupones,  qui  cereuisiam  uenum  propo- 
nunt,  esse  obligatos  vltra  contributiones  publicas,  quocunque  nomine  appel- 
lentur,  quibus  hac  prorogatione  concessionis  nostrae  nil  derogamus.  Eae 
autem  peccuniae,  quae  modo  prouenerint,  ad  publica  ciuitatis  commoda  et 
usus  conferi  debent,  deque  ijs  vt  et  caeteris  ciuitatis  prouentibus  consules 
rationem  debitam  reddere  tenebuntur.  Quod  omnibus  et  singulis  speciatim 
vero  cereuisiae  in  ciuitate  Cracouiensi  coctoribus  denunciamus  mandantes, 
vt  ad  tempus  praescriptum  ad  futurum  nimirum  generałem  regni  conuentum 
contributionem  eam  fideliter  et  exacte  consulibus  siue  his,  qui  ab  illis  de- 
putati  fuerint,  sine  contradictione  quauis  conferant  et  dependant,  alioqui  si 
qui  negligentiores  ea  in  re  fuerint,  in  eos  magistratus  ciuitatis  animaduer- 
tendi  pignoribus  et  paenis  debitis  facultatem  habebit.  In  cuius  rei  fidem 
praesentes  manu  nostra  subscripsimus  sigilloque  regni  consignari  iussimus. 
Datae  Warssouiae  die  XXVI  mensis  Maij,  anno  Domini  millesimo  quingen- 
tesimo  nonagesimo,  regni  vero  nostri  anno  tertio.  —  Sigismundus  Rex.  — 
Stanisl.  Sieczinski. 

Oryginał  pargaminowy.  Na  sznurku  z  białego,  żółtego,  pąsowego  i  njoletowego  jedwabiu,  wisi 
pokojowa  pieczęć  królewska  z  czerwonego  wosku. 

4 


26 


793.     1590.  die   15.  m.  Xovembris,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  magno  procuratori  arcis  Cracoviensis 
mandat,  ut  consules  Casimirienses  solummodo  ex  ordine  scabinorum  eiusdem 
civitatis  deligat. 

Sigismundus  tertius  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae  etc.  nec  non  regni  Sueciae 
proximus  heres  et  futurus  rex.  Generoso  Michaeli  Maleczkowskij  arcis  nostrae 
Cracouiensis  magno  procuratori,  fideli  nobis  dilecto,  gratiam  nostram  regiam. 
Generose,  fidelis  nobis  dilecte !  Delatum  est  ad  nos  famatorum  consulum  ac 
magistratus  totiusąue  adeo  communitatis  ciuitatis  nostrae  Casimiriensis  ad 
Cracouiam  sittae  nomine,  Fidelitatem  tuam  pro  muneris  sui  ratione,  quo  nu- 
merum  consulum  eiusdem  ciuitatis  nostrae  Casimiriensis  ob  decessum  quo- 
rundam  compleret,  ąuatuor  ąuidem  ex  ordine  scabinorum  in  consules  creasse, 
quintum  vero  Alexandrum  quendam  Koleczkij  ex  plebe,  qui  ex  institutis 
illius  ciuitatis  potestatem  adeundi  consulatus  non  haberet,  quod  nondum 
inferiores  ordines  fuisset  assequutus,  preter  consuetudinem  ab  illis  antiquitus 
receptam  et  contra  priuilegia  ipsorum  inter  eos  retulisse.  Quod  si  veteri 
ipsorum  vsui  et  priuilegijs  contrarium  est,  omnium  autem  iura  et  priuilegia 
intacta  illibataque  manere  debent,  yolumus  ac  fidelitati  vestre  mandamus, 
vt  ne  praedictis  ciuibus  vllum  noua  hac  et  insueta  consulis  creatione  praeiu- 
dicium  faciat,  sed  rittum  illis  pridem  Ysitatum  hac  in  parte  conseruet  juri- 
busque  et  prerogatiuis  ipsis  a  nobis  concessis  nulla  ratione  neque  eo  in  ne- 
gotio  neque  in  posterum  vlla  in  re  deroget.  Pro  gratia  nostra  Fidelitas  tua 
secus  non  factura.  Datum  Warschauiae  die  15  mensis  Nouembris,  anno  Do- 
mini M  D  XC,  regni  vero  nostri  anno  tertio.  —  Sigismundus  rex.  —  Jac. 
Gęmbiczky. 

Acta  Cons.  Clepard.  219  fol.  31    ver. 


794.     1590.  die   17.  m.  Novembris,  in  Szydłów. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  consulibus  Cracoviensibus  mandat,  ne 
civibus,  qui  ob  pestem  grassantem  civitatem  deseruerint,  denuo  introitum  in 
civitatem  conceclant. 

Zigmunth  trzeczi  z  laski  bozei  kroi  Polski,  wielkie  xiąze  Litewskie, 
Ruskie,  Pruskie,  Mazoweczkie,  Inflanczkie,  królestwa  Swedzkiego  własny 
dziedzicz  y  przisly  kroi.  Sławnem  burmistrzowi  y  raiczom  miasta  naszego 
Krakowa,  wiernie  nam  milem,  laskę  nasze  królewska.  Sławni  wiernie  nam 
mili !  Dano  nam  sprawę,  ze  czi,  ktorzi  szię  byli  z  Krakowa  przed  powietrzem 
rosprowadzili,  nieogliądaiącz  się  ani  uwazaiącz  niebespieczenstwa  powietrza, 
które  tam  snacz  iescze  nie  uczichlo,  znowu  szię  do  miasta  prowadzą,  zaczyni 
do    ponowienia    skodliwego    y    pożaru   tim  więtszego    morowego    powietrza 


27 

prziczynę  y  occasyą  daią.  Napominamy  tedy  y  roskazuiemy  Wiernoscziom 
Waszem,  chczącz  to  miecz  koniecznie,  abysczie  z  urzendow  swych  pilnie  tego 
przestrzegali ,  aby  się  żaden,  póki  ta  kazn  Pańska  nie  bendzie  uskromiona, 
s  tych  ktorzi  się  wyprowadzili,  do  miasta  nazad  nie  prowadził,  także  straż 
y  pilnoscz  wseliaką  około  miasta  mieli,  tak  aby  niebespieczenstwom  powietrza 
za  pilnosczią  y  przestrogą  Wier.  Waszych,  ilie  bycz  może,  zabieżecz  się 
mogło,  a  rząd  dobry  w  miesczie  zatrziman  y  zachowań  byl.  Dla  laski  naszei 
inaczei  Wier.  Wasze  nie  czynczie.  Dan  z  Sydlowa  dnia  XVII  Nouembra, 
roku  M  D  XC,  panowania  naszego  czwartego.  —  Sigismundus  rex. 

Dokument  papierowy,  na  którym  poniżej  tekstu  pieezęć  pokojowa  wyciśnięta.  Drugi  dosłownie 
zgodny  mandat  królewski  w  powyższej  sprawie  wydany  jest  z  Szydłowa  pod  dniem  27  Novembra 
tejroż  roku. 


705.     159 1.  die   12.  m.  Alartii,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  civibus  Cracoviensibus  facultatem  exigendi 
vectigal  cerevisiarium  iterum  prorogat. 

Sigismundus  Tertius  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae  etc.  nec  non  regni  Sue- 
ciae  proximus  haeres  et  futurus  rex.  Significamus  praesentibus  literis  nostris, 
quorum  interest,  uniuersis  et  singulis,  quod  cum  annis  superioribus  millesimo 
primum  ąuingentesimo  et  octogesimo  nono  deinde  altero  immediate  con- 
seąuenti  ciuitati  Cracouiensi  tum,  quod  huius  regni  nostri  caput  sit  et  sedes, 
tum  quod  praeclare  de  nobis  dubio  tempore  magno  et  priuatarum  et  publi- 
carum  facultatum  suarum  dispendio  merita  fuerit,  praecipuam  rationem  non 
immerito  habendam  nobis  esse  censemus,  tributum  ceruisiarum  ad  instar 
eius,  quod  in  ciuitate  Posnaniensi  publica  comiciorum  auctoritate  est  insti- 
tutum  atąue  id  ąuidem  temporaneum  et  publica  ordinum  omnium  ratihabi- 
tione  deinceps  sanciendum,  concessissemus  et  a  singulis  ceruisiae  dolijs  vul- 
gariter  achłcle  dictis,  singulos  grossos  Poloniae  exigere  permisissemus,  su- 
perioribus autem  comicijs  permultae  grauiores  reipublicae  actiones  ac  uaria 
impedimenta  obstitissent,  ąuominus  ea  res  publica  auctoritate  comprobari 
ac  in  uim  perpetuae  legis  inter  constitutiones  publicas  referri  potuisset,  nos 
cum  exemplo  superiorum  temporum,  tum  eius  ciuitatis,  a  cuius  splendore 
et  ornamentis  ad  vniuersum  regnum  splendor  et  ornamenta  redundant,  com- 
modorum  et  ornamentorum  iustis  rationibus  amplificandorum  studio  facien- 
dum  id  nobis  duximus,  ut  iterum  exactionem  huius  tributi  superiori  modo 
ad  futura  regni  comicia  ciuitati  eidem  Cracouiensi  prorogaremus  et  pro- 
ferremus,  ąuemadmodum  ąuidem  prorogamus  et  proferimus  praesentibus 
literis  nostris,  ita,  ut  uigore  huius  nostri  priuilegii  magistratus  ciuilis  ciui- 
tatis illius  ijsdem  legibus  eodemąue  modo  singulos  a  singulis  vasis  grossos 
in  publicos  ciuitatis  usus  exigat  ad  futurorum  usąue  immediate  comiciorum 
tempus,  ąuemadmodum  hic  antecedentibus  duobus  annis  iuxta  concessam 
sibi  a  nobis  facultatem  exegit,  atąue  id  ąuidem  ultra  publicum  ceruisiarium 
tributum  ducillare  dictum,    quod    pro  uniuersae  reipublicae  usibus  communi 


2  8 

omnium  auctoritate  scisci  solet,  ac  in  hunc  annum  etiam  ex  superioribus 
comicijs  scitum  est.  Quod  uniuersis  et  singulis,  ąuorum  interest,  maxime 
uero  ceruisiae  in  ciuitate  Cracouiensi  coctoribus  ac  propinatoribus  notum 
esse  uolumus,  mandantes,  ut  ex  instituto  moreąue  praeteritorum  duorum 
annorum  ad  tempus  praescriptum,  futurum  nimirum  generałem  regni  conuen- 
tum,  contributionem  eam  fideliter  et  exacte  consulibus  siue  his,  qui  deputati 
ab  illis  fuerint,  sine  contradictione  ąuauis  conferant  et  dependant,  alioquin 
si  qui  aut  negligentes  aut  refragfarij  ea  in  re  fuerint,  in  eos  magistratus 
ciuitatis  animaduertendi  et  pignoribus  de  muleta  ac  paenis  debitis  faculta- 
tem  habebit.  In  cuius  rei  fidem  praesentes  manu  nostra  subscripsimus  sigil- 
loque  regni  nostri  consignari  mandauimus.  Datum  Yarsouiae  die  duodecima 
mensis  Martij,  anno  Domini  millesimo  quingentesimo  nonagesimo  primo, 
regni  uero  nostri  anno  quarto.  —  Sigismundus  rex.  —  Gembiczky   nip. 

Dokument  pargaminowy  opatrzony  pieczęcią  królewską  pokojową  /.  czerwonego  wosku,   zawie- 
szoną na  sznurku  z  białego,   różowego,  żółtego  i  niebieskiego  jedwabiu. 


790.     1591.  die   18.  m.  lulii.  Cracoriae. 

Sigismundi  III.  regis  Poloniae  decretum,  inter  chitatem  Casimiriensem 
et  magnum  procuratorem  arcis  Cracoviensis  de  electione  consulum  litem 
dirimens. 

vSigismundus  tertius  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae  etc.  nec  non  regni  Sueciae 
proximus  haeres  et  futurus  rex  etc.  significamus  praesentibus  literis  nostris, 
quorum  interest,  uniuersis  et  singulis,  deuolutam  fuisse  ad  nos  et  judicium 
nostrum  per  viam  appellationis  a  sententia  certorum  commisariorum  nostro- 
rum  interpositae,  causam  et  actionem,  inter  generosum  Alichaelem  Malecz- 
kowski,  magnum  procuratorem  arcis  nostrae  Cracouiensis,  actorem.  et  fama- 
tum  proconsulem,  consules,  aduocatum  et  scabinos  totamque  communitatem 
ciuitatis  nostrae  Casimiriensis  ad  Cracouiam  sitae,  citatos.  ratione  electionis 
consulum,  quos  actor  promiscue  ex  quibuscunque  ciuibus  elig'ere  volebat. 
citati  vero  eos  nonnisi  ex  ordine  scabinali  eligi  debere  contendebant.  In 
qua  causa  commisarij  praefati  decreuerant :  proconsulem  et  consules  Casi- 
mirienses,  quoscunque  ciues  per  magnum  procuratorem  ad  consulatum  electos, 
licet  scabini  non  sint,  suscipi  debere.  A  quo  decreto  pars  citata  ad  nos  ju- 
diciumque  nostrum  appellauerat,  quemadmodum  processus  totius  causae  de 
praemissis  latius  testatur.  [n  termino  itaque  hodierno  judicij  relationum  nos- 
trarum  propriarum,  ex  eadem  appellatione  et  amissione  causae  ad  nos  per 
assessores  judicij  nostri  facta,  inicidenri  et  hucusque  continuato.  partibus 
ipsis  actorea  per  se,  citata  vero  per  nobilem  Nicolaum  Witkowskj,  plenipo- 
tentem suum.  in  praesentia  famatorum  Stanislai  Masło  et  Simonis  Mrzyg"ło- 
dek  consulum,  nec  non  Augustini  Paulik  aduocati,  Alberti  Stalny  et  Tiburcij 
Koszycki  scabinorum  Casimiriensium  coram  nobis  camparentibus  eumąue 
terminum  attentantibus  et  controuersias   suas  repetentibus ,    priuilegiaque  et 


29 

decreta  antecessorum  nostrorum  coram  commisarijs  producta,  denuo  exhiben- 
tibus  eaque  publice  legentibus,  nos  cum  consiliarijs  lateri  nostro  assidenti- 
bus,  ex  partium  controuersia  productisąue  munimentis  eo  considerato;  quod 
pars  citata,  consules  videlicet  Kasimirienses,  decreta  serenissimi  olim  regis 
Sigismundi  aui  et  antecessoris  nostri  desideratissime  producant,  ąuibus  cautum 
est,  ut  magni  procuratores  ad  ordinem  consularem  non  nisi  ex  sede  scabi- 
nali  personas  idoneas  elegant,  decretum  vero  serenissimi  regis  Sigismundi 
Augusti  auunculi  nostri,  quod  pro  magno  procuratore  illius  temporis  in  con- 
trarium  priorum  decretorum  intercessit,  ex  instantia  instigatoris,  cui  ea  de 
re  disputatio  minime  competebat,  latum  est,  denique  eo  attento,  quod  magna 
ex  parte  ad  conseruandum  bonum  in  ciuitate  ordinem  pertinet,  ut  subsellia 
officiorum  per  suos  gradus  moueantur,  insuper  quod  per  plebiscitum  a  no- 
bis  posterius  confirmatum,  ciues  priuati  omnes  ultro  huic  yocationi  et  elec- 
tioni  in  consulatum  renunciauerunt :  ideo  ex  his  rationibus  consules  Casi- 
mirienses  nunc  et  pro  tempore  existentes,  circa  praedicta  serenissimi  aui 
nostri  decreta  conservandos  esse  duximus,  conseruamusque  perpetuo,  decer- 
nentes  debere  ac  teneri  magnum  procuratorem  modernum  aliosque  pro  tem- 
pore existentes  perpetuis  temporibus  in  electione  consulari  eum  ordinem 
seruare,  ut  ad  officium  consulare  non  nisi  homines  idoneos  ex  ordine  sca- 
binorum  et  qui  sunt  religionis  catholicae  et  sub  obedientia  S.  R.  ecclesiae 
eligat,  alios  vero  et  aliter  electos  consules  in  medium  sui  suscipere  non 
tenebuntur.  Atque  itaque  eosdem  citatos  a  causa  et  impetitione  actoris  libe- 
ros  pronunciamus,  praesentis  decreti  nostri  vigore.  In  cuius  rei  fidem  et  testi- 
monium  sigillum  nostrum  praesentibus  est  appensum.  Datum  Cracouiae  feria 
quinta  post  festum  s.  Margarethae  proxima,  anno  Domini  millesimo  quin- 
gentesimo  nonagesimo  primo,  regni  vero  nostri  anno  quarto.  Joannes  Tar- 
nowski regni  Poloniae  vicecancellarius  mp.  Relatio  reverendi  Joannis  Thar- 
nowski  Cracouiensis,  Yladislauiensis,  Lanciciensisque  praepositi,  regni  Po- 
loniae vicecancellarij. 

Z  kopii  zawartej  w   Codex  iurium  et  privilegiorum   civit.  Casimiriae,  str.    195. 


707.     1591.  die   17.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  praeceptis  peste  grassante  observandis. 

Actum  sabbato  post  festum  Assumptionis  b.  Mariae  virginis  proximo.  — 
Spectabiles  domini  proconsul  et  consules  Cracouienses  die  hodierna  ad  id 
per  schaedulas  conuocatj  et  in  praetorio  frequenti  numero  congregati  existen- 
tes,  animaduertentes  pestem  in  dies  magis  grassarj  eiusque  vitandae  gratia 
tam  dominos  consules  quam  alios  ciues  ex  ciuitate  discedere,  eapropter  tem- 
pestiue  ciuitati  prospicere  eoque  plures  ex  suj  numero  et  ordine  alacriores 
reddere  volentes,  vt  hoc  tempore  periculoso  hic  maneant  et  reipublicae  cu- 
ram  gerant,  rnanimi  voto  et  assensu  vti  feria  tercia  proxime  praeterita  ita 
et  die  hodierna  ordinationem  tempore  pestis  anno  Domini  1588  grassantis 
de  pensione  dominis  proconsulibus  et  consulibus  hic  manentibus  praestanda, 
sancitam,  tum  etiam   de  pane    albo  saltem    inter  dominos   consules  hic  man- 


lO 


suros  distribuendo  ac  de  chirurgo  hospitalis  s.  Sebastiani  et  Rochi  et  de 
vespillone  familiaque  ipsius,  insuper  de  approbatione  prouisionis  seu  ordi- 
nationis  tempore  pestis  grassantis  anno  Domini  1543  constitutae,  approba- 
uerunt  et  ratificauerunt.  Et  quemadmodum  anno  Domini  1543  notarijs  ciui- 
tatis  hinc  discedendi  libertas  data  erat,  ita  etiam  die  hodierna  ea  facultas 
ipsis  data  et  collata  est.  Et  in  hac  ipsorum  absentia  substitutus  est  in  eorum 
locum  honoratus  Stanislaus  Karasiowicz,  qui  antehac  officio  viceaduocati 
fungebatur,  salariumąue  septimanale  vnius  floreni  ipsi  assignatum  est,  ipse 
vero  inscriptiones,  quae  hoc  tempore  pestis  grassantis  obuenerint,  susciperą, 
prouentus  ciuiles  exigere  et  circa  solationes  septimanales  dominis  lonheris 
assistere  debebit. 

Acta  Cons.  Crac.   9,  str.    117. 


TO*.      1 59 1.  die  21.  m.  Novembris;  in  Wiślica. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  scribit  consulibus  Cracoviensibus,  quo- 
modo  se  peste  grassante  gerere  debeant. 

Fidelibus  et  famatis  praeconsuli  et  consulibus  ciuitatis  nostrae  Craco- 
uiensis,  fidelibus  nobis  dilectis.  —  Sigismundus  III  Dei  gratia  rex  Poloniae, 
magnus  dux  Lituauiae,  Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Eiuoniae 
etc.  necnon  regni  Sueciae  proximus  haeres  et  futurus  rex.  Spectabiles  et 
famati,  fideles  nobis  dilecti !  Acz  morowe  zarazy  i  powietrza  dla  pokarania 
grzechów  na  liudzie  z  woli  i  dopusczenia  boskiego  przychodzą,  iednak  po 
lasce  bozey  do  uchronienia  sie  they  straszney  plagi  wiele  na  wlaszney  ludz- 
kiei  opatrzności  i  zabieganiu  należy.  Iakosz  byście  bili  W.  Wasze  na  po- 
czątku podług  powinności  szwey  i  upominania  naszego  wietszą  pilność  i  strasz 
stroney  mieisc  i  liudzi  zapowietrzonych  czynieli,  mielizmy  pewną  w  mielo- 
sierdziu  pańskim  nadzieie,  zęby  belo  do  tak  szkodliwey  mieisca  tamtego  za- 
razey  nie  przyslo.  Przeto  nie  iestescie  w  tym  bes  winey,  iednak  isz  iusz  te 
czaszy  nadchodzą,  w  których  pan  bog  wszechmogaczy  gniew  ten  swoi  zwykł 
chamowacz,  aby  gdy  sie  liudzie  gromadzie  poczną,  w  domach  zapowietrzo- 
nych rzeczy  zarażonych  ruszaiąc,  znowu  tego  iadu  nie  wznioczieli,  roskazuiemy 
W.  Waszym  i  miecz  to  koniecznie  chcemy,  żebyście  we  wszytkich  tych  do- 
mach, w  których  morowe  to  powietrze  sie  pokazało,  wszytkie  rzeczy,  szaty 
i  sprzęty,  ktorychby  powietrze  iącz  sie  mogło,  gdy  mrozy  albo  pogoda  bę- 
dzie, rozwieszacz  kazali  i  kazawszy  o  tym  edict  vrzedu  swego  obwolacz, 
doirzeli  tego,  aby  sie  w  tym  woli  i  roskazaniu  naszemu  doszycz  stało ;  rze- 
czy podle  i  maley  ceney,  ktoreby  zaraźliwe  bely,  palicz  sie  mogą.  Inaczey 
nie  czynczie  dla  laski  naszey  i  koniecznie  w  tym  pilność  czynczie,  aby  sie 
w  każdym  domu  zapowietrzonym  pozostałe  rzeczy  pierwy  dobrze  przewie- 
trzeli,  nim  ich  liudziom  tym,  którzy  sie  ziadą,  ruszacz  przydzie.  A  zatym 
zyczimy  wam  zdrowia  dobrego.  Dąn  w  Wyszliczy  dnia  XXI  mieisiącza  No- 
uembra,  roku  Pańskiego  M.  D.  XCI,  panowania  naszego  czwartego.  —  Si- 
gismundus rex. 

Dokument  papierowy,  pieczęć  pokojowa  wyciśnięta  po  stronie  adresowej. 


3i 


799.     1 5 Q i •  die  22.  m.  Decembris,  in  Wiślica. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusąue  Casimiriensibus 
mandat,    ut    vestes    a   hominibus    peste  mortuis    relictas   concremari  faciant. 

Zigmunth  trzeczi  z  laski  bozei  kroi  Polski,  wielkie  xiązę  Litewskie, 
Ruskie,  Pruskie,  Mazoweczkie,  Zmodzkie,  Inflanczkie,  królestwa  Swedzkiego 
własny  dziedzicz  y  przisly  kroi.  Szlawnem  bormistrzowi  y  raiczom  miasta 
naszego  Kazimierza  u  Krakowa,  wiernie  nam  milem,  laskę  nasze  królewską. 
Szlawni  wiernie  nam  mili !  Wzięliśmy  sprawę,  isz  grabarze,  ktorzi  pod  ten 
czasz  powietrza  liudzie  pomarle  chowali,  szat  zapowietrzonych  wiele  z  nich 
zebrawszy,  potaiemnie  ie  przedawaia  y  gdzie  mogą  zbywaią,  czo  my  baczącz 
bycz  z  wielkiem  niebezpieczeństwem  wieliu  liudzi  y  z  wielką  także  prze- 
skodą  do  uspokoienia  powietrza,  chczącz  temu,  ilie  z  nasz  bycz  może,  za- 
biezecz,  roskazuiemy  koniecznie  Wier.  waszem,  abysczie  w  to  pilnie  weirzeli 
y  stateczną  inąuisicziją  uczynili,  gdzieby  takowe  rzeczy  zapowietrzone  były, 
a  dowiedziawszy  się  o  nich,  pod  czijąbykolwiek  iurisdictyą  były  znaliezione, 
nicz  szię  na  czije  prawa  nieogliądaiącz  (ponieważ  w  takich  rzeczach  nie  tak 
na  prawa  iakie  liudzi  priuatnych ,  iako  na  ochronienie  wieliu  dusz  zdrowia 
podobniei  szię  ogliądacz),  wsystki  nikomu  niefolguiącz  spalili  albo  spalicz 
roskazali.  Iednak  trzeba  w  tei  inąuisiczyei  bacznie  y  ostrożnie  Wier.  waszem 
postąmpicz,  niegloszącz  tego  zrazu  miedzy  liudzmi,  aby  liudzie  czi,  ktorzi 
szobie  nicz  zdrowia  tak  szwego  iako  innych  wsystkich  niewazą,  takowych 
szat  niepokrilj  albo  z  niemi  gdzie  nieuliegli.  Wsakze  gdzie  iusz  do  tego 
przydzie,  ze  szię  iem  wolia  y  roskazanie  nasze  muszi  opowiedziecz,  zda  szię 
nam  za  potrzebną  na  nie  winę  iaką  szrogą  zalozycz  a  nawet  y  pod  gardłem 
zagrozicz,  aby  żaden  nieszmial  takowych  rzeczy  zapowietrzonych  taicz,  alie 
owszem  ie  dobrowolnie  ukazał  y  na  wolia  urzendowi  podał.  W  inszych  rze- 
czach chczemy,  abysczie  szię  Wier.  wasze  wedlia  pierwszego  piszania  na- 
szego zachowali,  y  tak  one,  iako  y  te,  o  których  terasz  do  Wier.  waszych 
piszemy,  wedlia  woliei  y  roskazania  naszego  do  executyei  prziwiedli  y  nicz, 
czobykolwiek  do  richlego  y  gruntownego  ubespieczenia  od  powietrza  nalie- 
zalo,  nieopusczali.  Iest  tesz  to  wolia  nasza,  abysczie  na  wendeczie  targów 
wszeliakich  bronili  dotąd,  azby  na  to  wolia  y  pozwolenie  nasze  przistąm- 
pilo ;  a  ktoby  chciał  czo  przecziw  takowemu  roskazaniu  naszemu  czynicz, 
ma  bycz  odsądzon  od  miasta  okrom  nadzieie  zadnei  prziwroczenia.  A  inaczei 
Wier.  wasze  nieczynczie  pod  laską  naszą.  Dan  w  Wysliczy  dnia  XXII  mie- 
sziącza  Grudnia,  roku  pańskiego  M  D  XCI0,  panowania  naszego  roku  czwar- 
thego.  —  Sigismundus  rex.  —  Martinus  Chmieliewskj. 

Dokument  papierowy;   pieczęć  pokojowa  wyciśnięta  poniżej  tekstu  na  samym   dokumencie. 


32 


SOO.      1592.  die  3.  m.  Ianuarii,  in  Wiślica. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  consules  Cracovienses  hortatur,  ut  peste 

grassante  cautionem  adhibeant. 

Zigmunth  trzeczi  z  laski  bozei  kroi  Polski,  wielkie  xiążę  Litewskie, 
Ruskie,  Pruskie,  Mazowieczkie,  Zmodzkie,  Inflanczkie,  królestwa  Swedzkiego 
wlaszny  dziedzicz  y  przisly  kroi.  Szlawnym  bormistrzowi  y  raiczom  miasta 
naszegfo  Krakowa  wiernie  nam  milem,  laskę  nasze  królewska.  Sławni  wiernie 
nam  mili.  Piszalismy  niedawno  do  Wier.  waszych  roskazuiącz,  abysczie  ni- 
kogo do  Krakowa  z  obywateliow  tamecznych  nie  pusczali,  oprócz  tych  budzi, 
ktorzi  z  zywnosczią  na  targi  przyijezdzaią  asz  do  dalszei  informaczijei  naszei, 
toż  y  terasz  powtarzamy  y  szurowie  roskazuiemy,  abysczie  szie  podług  pi- 
szania  naszego  pierwszego  zachowali.  Iednak  maiacz  wiadomoscz,  isz  za 
mrozami  teraznieiszemi  pan  Bog  w  Krakowie  y  na  inych  mieisczach  gniew 
szwoi  s  strony  powietrza  usmierzacz  raczy,  tedy  pozwaliamy,  aby  liudzie  czi, 
w  których  domiech  znaki  powietrza  żadne  od  początku  do  tego  czaszu  nie 
pokazały  się,  do  miasta  byli  pusczani  y  tam  odtąd  mieskacz  mogli  a  do 
domów  zapowietrzonych  aby  żaden  pusczan  nie  był,  azby  rzeczy  od  powietrza 
podeirzane  albo  palione  albo  tak  opatrzone  były,  zęby  żadnego  ponowienia 
y  niebezpieczeństwa  od  powietrza  prziniescz  nie  mogły,  a  do  tego  wolia  y 
roskazanie  nasze  przistąmpilo.  Czo  się  dotyczę  rzeczy  od  grubarzow  zebra- 
nych y  na  miesczach  rożnych  pochowanych,  y  terasz  tymże  sposzobem  iako 
y  pierwei  roskazuiemy,  abysczie  o  nich  pilne  oko  mieli  y  one  popalicz  ros- 
kazali,  aby  stąd  ponowienie  iakie  powietrza  nie  uroszlo.  W  czym  wsystkiem 
takie  staranie  uczyniczie,  iakobysczie  za  nie  laskę  nasze  raczei  nisli  karanie 
za  nieposłuszeństwo  y  niewykonanie  woliei  naszej  odnieśli.  Dan  z  Wyslicze 
dnia  III  Stycznia,  roku  M  D  XCII,  panowania  naszego  roku  piątego.  — 
Sigismundus  rex.  —  Math.  Pstrokonski. 

Dokument  papierowy,  opatrzony  pieczęcią  pokojową  na  samymże   dokumencie  wyciśniętą. 


HOl.      1592.  die  6.  m.  Ianuarii,  in  Wiślica. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus 
Ioannem  Zamoyski  pincernam  Lomzinensem  et  Iacobum  Gosławski  medicum 
commendat. 

Sławnym  burmistrzowi  y  rayczom  miasta  naszego  Crakowa,  wiernie 
nam  miłym.  Zygmunth  trzeci  z  bozey  laski  kroi  Polski,  wielgie  xiaże  Litew- 
skie, Ruskie,  Pruskie,  Mazowieckie,  Zmodzkie,  Inflantskie  etc.  y  królestwa 
Swedzkiego  nayblizszy  dziedzic  y  przysly  kroi.  Sławni  wiernie  nam  mili ! 
lakosmy  przed  tym  pisali  do  W.  W.  abyście  pilne  staranie  czynili  około 
tego,  zęby  dalsemu  niebespieczenstwu  powietrza,  które  za  nieopatrznoscią 
y  niedozorem  dotąd  szie  po  Crakowie  serzylo  y  pod  thęmi  czaszy  mroznemi, 


33 

gdzie  powietrze  iusz  zwykło  vsta\vac,  ponawiało  s:ię,  zabiezec  szię  było  mo- 
gło, toss  y  teraz  powtarzamy,  rozkazuiąc  W.  W.  abyście  tak  szię  w  tym 
zachowali,  iako  powinność  wasza  od  W.  W.  w  tey  mierze  mieć  potrzebuie. 
I  posyłamy  tam  rrodzonego  lana  Zamoyskiego  czesnika  Lomzienskiego  y 
secretarza  naszego  y  przy  nim  Takuba  Gosia wski ego  medyka  naszego,  kto- 
remusmy  tho  polecili,  aby  czo  do  opatrzenia  y  do  rządu  z  strony  tego  na- 
leżeć bendzie,  pilnie  doglądali,  rozkazuiąc,  iibyście  W.  W.  onemu  w  tym, 
do  czego  by  szię  potrzeba  pokazała,  pomoczni  y  we  wsytkim  poslusni  byli. 
W  czym  nicz  niewątpimi,  ze  tho  W.  W.  dla  laski  naszey  y  z  powinności 
vrzendu  swego  wsytko  vczynią.  Dan  w  Wisliczy  dnia  VI  miesiąca  Stycznia, 
roku  Pańskiego  M  D  XCII0,  panowania  naszego  roku  czwartego.  —  Sigis- 
mundus  rex. 

Dokument  papierowy  ;   pieczęć   pokojowa  po  stronie  adresowej   wyciśnięta. 


**02.      1,592.  die  8.  m.    lanuarii,  in   Wiślica. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus 
mandat,  ut  auctores  seditionum  perseąuantur. 

Zigmunth  trzeczi  z  laski  bozei  kroi  Polski,  wielkie  xiąze  Litewskie, 
Ruskie,  Pruskie,  Mazoweczkie,  Zmodzkie,  Inflanczkie,  królestwa  Swedzkiego 
własny  dziedzicz  y  przisly  kroi.  Szlawnym  bormistrzowi  y  raiczom  miasta 
naszego  Krakowa  wiernie  nam  milem  laskę  nasze  królewską.  Szlawni  wiernie 
nam  mili !  Pamiętaczie  Wier.  wasze,  iaki  tumult  przeslego  liata  w  miesczie 
naszem  tym  stolecznem  przesz  szwowolienstwo  niepohamowane  byl  podnie- 
sziony,  w  ktorim  pokoi  pospolity  iest  wzruszony,  zburzone  domy  na  nabo- 
żeństwa liudzj  od  religijej  katoliczkiei  rożnych  naznaczone,  z  wielgą  obrazą 
zwierzchnosczi  naszei  królewskiej.  A  isz  wsystkiei  rzeczypospoiitei  naliezy, 
aby  iako  żadne  szwrowolienstwo  tak  pogotowiu  takie,  które  w  niei  zamie- 
szanie uczynicz  może  y  pokoi  domowy  targa,  zaniedbaniem  y  niekaraniem 
pomnożenia  niebralo,  za  powinnoscz  nasze  rozumiemy  czynicz  staranie,  aby 
czi,  ktorzi  tego  tumultu  powodem  byli,  y  czi,  ktorzi  szię  do  niego  iakokol- 
wiek  przimięszali,  za  taki  uczynek  rzeczypospoiitei  skodliwy,  złe  prziklady 
za  szobą  cziągnączy,  bez  karania  przistoinego  nieuszli,  przeto  iakoszmy  przed 
tym  pieczą  o  tym  nmiącz  napominali  Wier.  W.  nim  do  niego  przislo,  ze- 
bysczie  takowemu  szwowolienstwu  z  urzendow  swych  zabiegali,  tak  gdy  iusz 
wykonane  było,  rozkazaliśmy  Wier.  waszem  pilną  inąuisicziją  czynicz  o  win- 
nych tego  tumultu.  Czo  isz  na  on  czasz  za  nawiedzeniem  Panskiem  mieiscza 
tamtego  morowem  powietrzem  wykonacz  szię  niemoglo,  znowu  rozkazuiemy 
Wier.  waszem,  zebysczie  zarazem  tę  sprawę  wzięli  przed  szię  we  wsystkiei 
iurisdictijei  waszei,  szukali  pilnie  tych,  ktorziby  tego  tumultu  winni  byli, 
wywiadowali  się  s  pilnosczią,  z  iakich  prziczyn,  za  czijem  powodem,  za  cziją 
sprawą  poszedł,  aby  za  pewnei  wiadomosczi  wzięcziem  potym  takie,  iakie 
kto  zasłuży,  karanie  odniósł,  y  tą  karą  napotym  takowemu  swowolienstwu 
szię  zabiezalo.  Koniecznie  wszeliakiei  w  tym  pilnosczj  y  starania  przyilożczie, 


34 

aby  za  inąuisicziją  Wier.  W.  nieuliegli  czi,  ktorzi  sza  winnemi,  ktorzi  w  iuris- 
dictijei  Wier.  W.  nasnadniei  się  podobno  naliescz  mogą,  gdyś  y  rzeczy, 
które  s  tych  domów  wybierano,  tamże  w  tym  miesczie  do  domów  niektó- 
rych wnoszone  sza,  iako  mamy  sprawę  Przeto  y  powtore  rozkazuiemy  W. 
W.  zebysczie  tak  tę  inąuisicziją  odprawowali,  iakoby  na  wierze  y  powin- 
nosczi  Wier.  wassych  nieschodzilo,  gdysz  my  tak  skodliwego  wystempku 
bez  karania  zaniechacz  niechczemy.  Także  Wier.  W.  czynczie  tę  inąuisicziją 
iakoby  przi  Wier.  W.  iaka  wina  niezostala,  abychmy  napotem  niemieli  przi- 
czyny  dochodzicz  tego  na  szamychze  Wier.  wassych.  Dlia  laski  naszei  y  po- 
winnosczi  szwei  inaczej  nieczyniącz.  Dan  w  Wysliczy  dnia  VIII  miesziącza 
Sticznia  roku  Pańskiego  M  D  XCII,  a  panowania  naszego  roku  piątego.  — 
Sigismundus  rex.  —  Math.  Pstrokonski  r.  m.  s. 

Dokument  papierowy.  Pieczęć  pokojowa  wyciśnięta  poniżej   tekstu  na  samym  dokumencie. 


803.      1592.  die  24.  m.  Ianuarii,  in  Wiślica. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  Ioannem  Zamoyski  secretarium  suum 
proconsuli  consulibusąue  Cracouiensibus  iterum  commendat. 

Sławnym  burmistrzowi,  rayczom  miasta  naszego  Krakowa  wiernie  nam 
mielym.  —  Zigmunth  trzeczy  z  bozei  lasky  kroi  Polsky  wielgie  xiąze  Litew- 
skie, Ruszkie,  Pruszkie,  Mazowieczkie,  Zmudzkie,  Inflianczkie  etc.  y  kro- 
liestwa  Swedzkiego  nabliszy  dziedzic  y  przisly  kroi.  Spectabiles  et  famati 
fideles  nobis  dilecti !  Zalieczil  nam  bil  tam  s  Crakowa  do  nasz  wrocziwszy 
sie  vrodzony  Jan  Zamoisky  secretarz  nasz  pilność  wasze,  ktorąscie  biły  po- 
częły pokazowac  w  tim  wszistkim,  co  on  W.  W.  za  roskazaniem  naszim 
poruczyl,  terasz  znowu  mamy  tę  wiadomość,  zescie  tego  wszistkiego  zanie- 
dbały. Czo  gdzieby  tak  bilo,  nauczilibismy  W.  W.  iako  roskazanie  nasze 
wazie  maią  y  iemu  dosic  czinic,  y  gardly  y  maientnoscziamy  swemi  musie- 
libisczie  tego  prziplaczic.  Dlia  czego  posselamy  go  tam  znowu  do  W.  W. 
zęby  się  temu  wszistkiemu  przipatrzil.  Ziczemy  Wier.  W.  mieć  się  dobrze. 
Dan  z  Wisliczi  dnia  XXIII  miesiącza  Sticznia  roku  Pańskiego  M.  D.  X.  C. 
wtorego,  panowania  naszego  piątego.  —  Sigismundus  rex. 

Dokument  papierowy.  Pieczęć  pokojowa  wyciśnięta  po  stronie  adresowej. 


*04.      1592.  die   11.  m.  Martii,   Cracoviae. 

Pactum  consulum  Cracoviensium  cum  Stanislao  Węgrzynek  de  luto  et 
quisquiliis  ex  urbe  evehendis. 

We  srzodę  po  niedzieli  srzodopostney.  —  Burmistrz  y  Rada  miasta 
Crakowa  wszem  wobecz  y  każdemu  zosobna,  ktorim  to  wiedzieć  nalezi, 
iakieykolwiek    zaczności    y   dostoyności    ludziom,    oznaymuiemy    y    wiadomo 


35 

cziniemy,  iże  iakoszmy  od  czasu  niemałego  o  tim  przemyslawali  y  staranie 
czynieli,  iakoby  sposób  ochedożenia  vstawicznego  miasta  tego  z  błot,  z  gnoiow 
y  plugastw,  ktoremi  bardzo  zaprzątnione  iest,  postanowić  mogli,  y  iakozmy 
potim  za  podaniem  niektórych  condicy  przesz  sławnego  Antoniego  Distezego 
mieszczanina  naszego,  strony  takowego  ochędostwa  postanowienie  pewne 
z  nim  byli  vczinieli  in  anno  1590  za  pozwoleniem  vcciwego  człowieka  po- 
spolitego miasta  teg"o,  któremu  iednak  przerzeczony  Antoni  de  Stesi  dosic 
nieuczinieł,  y  dla  tego  od  niego  według  swego  własnego  obowiąsku  odpadł, 
tak  potim  za  żądaniem  sławnego  Stanisława  Węgrzinka  hetmana  naszego 
ratusznego,  do  nasz  w  tim  vczinionego  y  za  przicziną  vcciwego  człowieka 
pospolitego,  za  nim  po  kilka  razy  czinioną,  abyzmy  tegosz  Stanisława  Wę- 
grzinka do  postanowienia,  które  z  Antoniem  de  Stezi  było  vczinione,  przi- 
puscieli  y  za  gotowością,  którą  przerzeczony  Stanisław  Węgrzinek  przi  tim 
żądaniu  swym  pokazał,  że  konie  y  wozy  do  takowego  ochędostwa  y  wywo- 
żenia dobrze  przigotowane  y  vsposobione  miał,  radzizmy  się  do  tego  przi- 
chilieli  roku  przeszłego  1591,  yżezmy  go  do  takowego  postanowienia,  które 
Antoni  de  Stesi  z  nami  y  vcciwym  człowiekiem  pospolitim  miasta  tego  miał. 
przed  inszemi,  ktorzi  się  o  to  starali,  przypuscieli  y  iemu  zlecieli,  aby  we- 
dług pierwszego  pozwolenia  naszego  y  vcciwego  człowieka  pospolitego, 
Antoniemu  de  Stezemu  na  to  danego,  od  każdego  domu  w  okręgu  miasta 
tego  leżącego,  do  iurisditiey  mieyskiey  prziszluszaiączego,  na  każdi  tidzien 
po  groszu  iednemu  wybierał,  a  od  narożnych  wielkich  domów  także  y  do- 
mów, w  ktorich  goście  stawaią,  po  dwu  groszu  za  to,  aby  wszelakie  gnoie, 
błota,  śmieci,  lody,  które  tak  w  domu  każdim,  iako  tesz  na  rinku,  vliczach 
y  płaczach  wszelakich  w  okręgu  miasta  tego  leżączich,  naleśćby  się  mogły, 
powinien  był  wywozić  za  miasto  na  miescza  zwykle  do  tam  wislnych.  Które 
postanowienie  nasze  z  przerzeczonym  Stanisławem  Węgrzinkiem  vczinione, 
gdizmy  vcciwemu  człowiekowi  pospolitemu  miasta  tego  na  ratuszu  tutecznym 
w  dzień  czwartkowy  przed  s.  Wawrzinczem  roku  Pańskiego  1591  zgroma- 
dzonemu, opowiedzieli,  aczezmy  rozumieli,  yze  wszistkim  w  nim  będączim 
wdzięczne  y  prziiemne  być  miało,  iednak  część  ich  tego  prziymować  nie- 
chciała,  odstrzelaiącz  się  od  więtszey  liczby  tich,  ktorzi  na  to  pozwalali,  y 
przeciwiącz  się  postanowieniu  pierwszemu  swemu  z  Antonim  de  Stezim  vczi- 
nionemu,  y  proźbom  albo  prziczinom  swoim  własnym  do  nasz  za  timże  Sta- 
nisławem Węgrzinkiem  po  kilka  razy  przełożonym.  Czemu  iednak  acz  na 
on  czasz  miescza  niedawaliźmy,  iednak  ysze  Pan  Bog  nasz  powietrzem  mo- 
rowym nawiedzać  był  począł,  tego  do  skutku  prziwieść  niemogliźmy:  wszakże 
terasz  po  tim  przestrachu  y  niebespieczenstwie  za  prośbami  częstemi  tegosz 
Stanisława  Węgrzinka  pobudzeni  będącz  y  vwaźaiącz,  yże  tesz  ta  sprawa 
obchodzi  ochędostwo  pospolite  miasta  tego,  które  iesli  kiedi,  tedi  czasu 
teraznieyszego  tak  dla  vchronienia  zarazy  powietrza  morowego,  ktorim  nasz 
Pan  Bog  przeszłego  czasu  nawiedzać  raczył,  tak  tesz  dla  vcciwości  zacznego 
a  blisko  prziszłego  actu  wesela  lego  krolewskiey  Mosczi  Pana  naszego  Mi- 
łoscziwego,  bardzo  iest  potrzebne,  a  nadewszistko  yżezmy  wtim  od  lego 
Krolewskiey  Mosczi  po  kilka  razi  napomnieni  byli,  abyzmi  sposób  ku  wy- 
chędożeniu  miasta,  któri  lego  krolewskiey  Mosczi  był  zaleczony,  besz  dal- 
szich  odwłok  postanowieli  y  do  skutku  powinnego  prziwiedli,  przetozmy  na 


36 

to.  czego  się  vcciwy  człowiek  pospoliti  na  on  czasz  y  terasz  także  po  części 
zbraniał,  pozwolić  niechcieli,  ale  cziniącz  dosić  woli  lego  krolewskiey  Mosczi 
y  potrzebom  przeopisanym  miasta  tego  dogadzaiącz,  tozmy  z  zwierzchności 
lego  Krolewskiey  Mosczi  Pana  naszego  Miłoscziwego  y  władzi  vrzędu  na- 
szego radzieczkiego  mocznie  postanowieli,  y  vcciwemu  człowiekowi  pospo- 
litemu dnia  wysszey  opisanego  iako  y  potim  dnia  dzisieyszego  na  ratuszu 
zgromadzonemu  oznaymieli  y  opowiedzieli,  yżeźmy  ochędożenie  takowe  mia- 
sta tego  wysszey  mianowanemu  Stanisławowi  Węgrzinkowi  hetmanowi  na- 
szemu ratusznemu  zlecieli  y  poruczeli  y  iego  do  postanowienia  pierwszego 
z  Antonim  de  Stezim  strony  takowego  ochędostwa  vczinionego  przipuscieli, 
iakosz  moczą  tego  prziwilegiu  tosz  iemu  zleczamy  y  poruczamy  sposobem 
takowym  : 

§  i.  Że  ten  to  Stanisław  Węgrzinek  od  dnia  onegdayszego  ósmego 
Marcza  albo  niedziele  szrzodopostney  blisko  przeszłey  od  każdego  domu 
w  okręgu  miasta  tego  leżączego  y  iurisditiey  mieyskiey  przisluszaiączego, 
na  każdi  tidzien  po  groszu  iednemu  wybierać  ma,  a  od  domu  każdego  na- 
rożnego także  tesz  gościnnego  po  dwu  groszu,  na  którą  płaczą  w  kaźdim 
domu  gospodarz  albo  gospodarze  z  komornikami  wespol  składać  się  maią. 
A  takowa  placza  przerzeczonemu  Stanisławowi  Węgrzinkowi  albo  temu,  kto- 
riby  od  niego  na  to  był  postanowiony,  przesz  każdego  obywatela  miasta 
tego  besz  wszelakiey  odwłoki  albo  trudności  oddawana  być  ma  na  każdi 
tidzień  za  pierwszim  vpomnieniem  pod  winą  złotich  dwa,  którą  każdi  vrzę- 
dowi  naszemu  przepadać  ma,  gdziebv  w  tim  nieposłuszny  był  y  płacze 
takowey  iemu  według  postanowienia  tego  oddawać  niechciał. 

ij  2.  Względem  którego  popłatku  albo  wybierania  przerzeczony  Sta- 
nisław Węgrzinek  powinien  będzie  wszistkie  błota,  śmieci,  gnoie,  lody  y  plu- 
gastwa wszelakie,  ktoreby  na  rinku.  vliczach  albo  inszich  miesczach  pospo- 
litich,  także  tesz  y  w  każdim  domu  w  okręgu  miasta  tego  leżączego  y  do 
iurisditiey  mieyskiey  przisłuszaiączego,  iakokolwiek  naczinione,  zgromadzone 
albo  zniesione  były,  rstawicznie  lecie  y  zimie  swym  własnym  kosztem  y  na- 
kładem z  miasta  wywozić,  y  miasto  to,  rinek  y  wszistkie  micscza  pospolite 
z  yliczami  wespół  w  rstawicznym  ochędostwie  chować,  tak  żeby  na  żadnym 
miesczu  żadna  kupa  albo  zgromadzenie  błota,  gnoiu  albo  plugastwa  iakiego 
niezostawała,  y  na  każdi  tidzien  przinamniev  rasz  powinien  będzie  woznicza 
przerzeczonego  Stanisława  Węgrzinka  z  wozem  albo  karą  przed  każdi  dom 
prziiechać  y  tam  błota,  gnoie.  śmieci,  lodi  albo  insze  plugastwa,  któreby 
przed  tim  domem  złożone  albo  z  niego  wyniesione  były  przesz  gospodarze 
albo  komorniki  albo  czeladź  ich  zgromadzone,  na  ten  wosz  swoy  albo  karę 
nabrać  y  nałożyć  y  z  miasta  wywieść  na  miescza  naznaczone,  to  iest  na  brzeg 
mieyski  do  tamy,  nieskładaiącz  na  drogi  y  miescza  niezwykłe  ku  szkodzie 
miastu  albo  priwatnim  osobom.  A  gdzieby  temu  dosić  nieuczinieł  y  tako- 
wego ochędożenia  albo  wywożenia  zaniechał,  tedi  pięćdziesiąt  czerwonych 
złotich  winy  rrzędowi  naszemu  przepadać  y  pieniądze  wszistkie  od  czasu 
zaniedbania  tey  powinności  z  domów  mieyskich  wybrane  besz  wszelakiey 
odwłoki   wrócić  powinien  będzie. 

§  3.  Wszakże  gdzieby  ktori  obywatel  miasta  tego  dom  albo  piwnicze 
buduiącz,    rumy  iakie  albo  ziemię  wybraną    przed  domem    swym  złożył,    do 


37 

takowego  rumu  albo  ziemie  wywożenia  tento  Stanisław  Węgrzinek  niebę- 
dzie  powinien,  ale  ten  ktori  ią  nałoży,  swym  kosztem  one  ma  dać  wywieść. 

§  4.  A  yże  często  namieniony  Stanisław  Węgrzinek  roku  przeszłego 
na  takowe  chędoźenie  miasta  się  zawiodszy,  przesz  czasz  niemały  niźli  się 
to  postanowienie  zawarło,  Tworzianską  y  Groczką  vliczę  chędoźył,  błota, 
śmieci  y  plugastwa  z  tamtey  vlicze  y  domów  w  niey  leżączych  wywozieł, 
przeto  ypatruiącz,  aby  na  tim  nieszkodował,  postanawiamy,  yże  obywatele 
Tworzianskiey  y  Groczkiey  rlicze  iemu  za  sześć  niedziel,  które  czasz  tego 
postanowienia  uprzedzieły,  plączą  wysszey  namienioną  oddawać  maią. 

§  5.  A  yże  tesz  to  iest  rzecz  słuszna,  aby  tenże  Stanisław  Węgrzinek 
nagrodę  miał  z  rzeczipospolitey  za  wywożenie  błota,  gnoiów,  plugastw 
z  rinku,  vlicz,  bron  y  inszich  płaczów  pospolitich,  przeto  iemu  na  każdi  rok 
względem  takowego  wywożenia  powinni  będziemy  płacić  s  pieniędzi  miey- 
skich  złotich  Polskich  ośmdziesiąt,  na  każdi  ąuartał  złotich  dwadzieścia, 
które  pieniądze  będzie  brał  ze  czła  mieyskiego,  z  którego  mieyscza  zapłata 
się  mu  exnunc  naznacza. 

Które  postanowienie  wysszey  opisane  z  tim  .Stanisławem  Węgrzinkiem 
vczinione  trwać  ma  do  roku  zupełnego,  to  iest  do  niedziele  szrzodopostney 
w  roku  blisko  prziszłym  1593,  w  ktorim  roku,  ieźli  przerzeczony  Stanisław 
Węgrzinek  w  oddawaniu  tey  powinności  na  się  prziiętey,  vstawicznym  y  pil- 
nym się  pokaże,  y  oney  dosić  czinić  będzie,  tedi  to  postanowienie  nasze  na 
dalsze  czaszy  iemu  pozwolone  być  ma  przed  inszemi  wszistkiemi,  ktorziby 
się  tego  domagać  chcieli.  Dla  lepszey  wiari  y  vpewnienia  wszistkich  wysszey 
opisanych  rzeczy  pieczęć  nasze  radzieczką  do  listu  tego  prziłożyć  kazaliśmy. 
Ktori  dany  iest  na  ratussu  naszim  Crakowskim  we  srzodę  po  niedzieli  srzo- 
dopostney,  roku  Pańskiego  tysiącz  pięćset  dziewięćdziesiątego  wtorego. 

Acta  Cons.   Crac.  9,  str.    114. 


H05.      1592.  die  4.  m.  Maii,  Cracoviae. 

Consules  Cracovienses  depositorium  plumbi  in  alium  transferunt  locum. 

Actum  feria  secunda  ipso  die  sancti  Floriani.  —  Spectabiles  domini 
consules  Cracouienses  die  hodierna  in  praetorio  Cracouiensi  in  negocijs 
reipublicae  in  pleno  numero  congregati  existentes,  animaduertentes  depo- 
sitorium plumbi  antiąuitus  in  foro  constitutum,  propter  insolentium  hominum 
rapacitatem ,  qui  pecias  plumbi  plerumąue  amputare  solent,  desertum  esse 
et  per  negociatores  plumbi  vitari,  ob  quam  causam  census  ciuitati  et  plum- 
bum  ad  reparationem  tecti  ecclesiae  beatae  Mariae  ex  eodem  depositorio 
proueniens,  deperditur:  huic  itaąue  incommodo  obuiando,  vnanimi  consensu 
et  voluntate,  matura  super  id  deliberatione  praehabita,  elegerunt,  consti- 
tuerunt  et  assignauerunt  locum  ad  deponendum  plumbum  pomaerium  seu 
intermurale  integrum  inter  portam  Slacouiensem  et  portam  sancti  Floriani 
situm,  eam  ob  causam,  vt  currus,  qui  per  portam  Slawcouiensem  inducentur 
et  propter  angustiam  loci  conuerti  non  possent,  liberum  exitum  per  portam 


3» 

s.  Floriani  habeant.  In  quo  ąuidem  loco  seu  intermurali  plumbum  ad  depo- 
sitorium  Cracouiense  aduectum.  deinceps  semper  deponi  ibidem  et  asseruari 
debebit.  Huius  vero  depositorij  custodia  iuxta  antiąuum  vsum  et  consuetu- 
dinem  penes  administratorem  seu  arendatorem  pensae  maioris  pro  tempore 
existentem  esse  debebit ,  ipseąue  arendator  seu  administrator  curam  dicti 
depositorij  gerere  et  plumbum  in  eodem  pomoerio  seu  intermurali  depositum, 
sub  sua  claue  pacifice,  ne  damnum  aliąuod  eidem  plumbo  inferratur,  asser- 
uare  erit  obligatus. 

Acta  Consul.   ("rac.   29,  str.   207. 


£OG.      1592.  die  25.   m.  lunii,  Cracoviae. 

Plebiscitum  de  adnotationibus  nonnisi  in  libris  fori  competentis  con- 
signandis. 

Sigismundus  Tertius  Dei  gratia  Rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae. 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  vSamogitiae;  Liuoniaeąue  necnon  regni  Sueciae 
proximus  haeres  et  futurus  rex.  Oblatas  esse  nobis  literas  spectabilium  pro- 
consulis  et  consulum  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  literas  plebisciti  de  non 
recognoscendis  inscriptionibus  bona  ciuilia  concernentibus,  in  alienis  iuris- 
dictionibus,  communi  consensu  ordinum  illius  ciuitatis  sanciti,  in  papyro  con- 
scriptas,  sigillis  eiusdem  ciuitatis  communitas,  sanas,  saluas,  omniąue  suspi- 
cione  uicij  carentes,  supplicatumąue  nobis;  ut  easdem  literas  auctoritate  no- 
stra  regia  confirmare,  approbare  et  ratificare  dignaremur.  Quarum  tenor  de 
uerbo  ad  uerbum  seąuitur  et  est  talis : 

Spectabiles  proconsul  et  consules  ciuitatis  regiae  Cracouiae,  die  ho- 
dierna  in  praetorio  Cracouiensi  unacum  tota  honesta  communitate  ciuitatis 
huius,  uidelicet  mercatoribus  et  senioribus  contuberniorum  legitime  congre- 
gati  existentes,  inter  caeteras  consultationes  de  negocijs  reipublicae  habitas, 
eo  considerato,  quod  magne  difficultates  et  damna  plerisąue  oboriantur  ex 
inordinata  obligandorum  seu  rendendorum  bonorum  ciuilium  ratione,  quae 
per  multos  ciues  et  eorum  bonorum  possessores  in  contemptum  ac  uilipen- 
dium  iurisditionis  ciuilis  Cracouiensis  ac  ut  plurimum  in  praeiudicium  cre- 
ditorum  in  alijs  extraneis,  uti  Casimiriensi,  Clepardiensi  aliarumąue  uicina- 
rum  ciuitatum  iurisdictionibus  obligantur,  uenduntur  et  uarijs  modis  alienan- 
tur:  huic  itaąue  licentiae  et  incommodo  obuiare,  abusumąue  hunc  tollere 
uolentes,  unanimi  voto  et  consensu  plebiscitum  hoc  temporibus  perpetuis 
duraturum  constituerunt  et  sanxerunt,  quod  a  die  praesenti  nullus  ciuium 
seu  quorumcunque  incolarum  ciuitatis  huius,  iurisdictioni  huic  ratione  per- 
sonae  vel  bonorum  hic  habitorum  subiectus,  recognitiones  aliąuas  officiosas 
super  debita,  cessiones,  compositiones  seu  ąuosuis  contractus  bona  ciuilia 
concernentes,  quocumque  nomine  uocari  possent,  facere  seu  bona  sua  ąuaeuis 
ciuilia  inscribcre,  obligare,  dare;  donare,  uendere  aut  ullo  modo  alienare  uel 
distrahere  poterit  in  quacunque  aliena  extraneaue  iurisdictione,  praesertim 
uero  in  Casimiria,  Klepardia,  Wieliczka  seu  alijs  circumuicinis  ciuitatibus  et 


39 

iurisditionibus,  sed  omnes  eiusmodi  recognitiones  uel  inscriptiones  ąuascun- 
que,  bona  ciuilia  concernentes,  ąuiuis  ipsorum  coram  officio  consulari  seu 
iudicio  scabinali  Cracouiensi,  uti  in  iurisdictione  sua  propria  et  in  foro  suo 
competenti  facere  et  recognoscere  tenebitur  eritąue  obligatus  sub  paena 
decem  marcarum  coram  officio  consulari  Cracouiensi  ad  instantiam  cuiusuis, 
qui  transgredientem  ad  praefatum  officium  cittauerit,  in  primo  termino  tan- 
quam  peremptorio  sine  ąuauis  prouocatione  irremissibiliter  reponenda,  cuius 
paenae  medietas  officio  consulari,  altera  uero  parti  instiganti  cedet.  Quod 
si  uero  quicunque  ciuium  uel  incolarum  ciuitatis  huius,  iurisdictioni  huic  ex 
persona  uel  ratione  bonorum  hic  habitorum  subiectus,  in  remotiori  aliąuo 
loco  negociorum  suorum  causa  existens  et  graui  aliąua  necessitate  adactus, 
inscriptionem  uel  recognitionem  aliąuam  super  bona  sua  ciuilia  immobilia 
in  aliąua  extranea  iurisdictione  cuipiam  fecerit,  eam  ad  acta  consularia  uel 
scabinalia  ciuitatis  istius  Cracouiensis  ipse  recognoscens  uel  is,  in  cuius  per- 
sonam  recognitio  facta  fuerit,  transferre  et  transportare  tenebitur  intra  unius 
anni  et  sex  septimanarum  continue  se  subseąuentium  decursum,  a  data  in- 
scriptionis  computando,  \iel  antę  resignationem .  si  eam  quis  uig-ore  illius 
recognitionis  in  extranea  iurisditione  factae.  super  bona  ciuilia  antę  decur- 
sum unius  anni  et  sex  septimanarum  obtinere  uoluerit.  Quod  si  per  alter- 
utrum  praefatorum  uidelicet  recognoscentem  seu  eum,  in  cuius  personam 
recognitio  illa  facta  erit,  praestitum  non  fuerit  intra  terminum  praefixum, 
extunc  inscriptio  seu  recognitio  illa  quocunque  modo  facta,  nullitatis  uicio 
subiacebit,  nec  ullum  robur  aut  ualorem  obtinere  poterit,  sed  ipso  facto  irriUi 
et  inualida  erit.  Ouodąuidem  plebiscitum  modo  praedicto  constitutum,  tem- 
poribus  perpetuis  uigorem  debitum  obtinere  debebit,  consensu  beniuolo  su- 
pradictorum  spectabilium  proconsulis  et  consulum  Cracouiensium  ac  uniuersae 
honestae  communitatis  ad  id  mediante.  Actum  et  conclusum  in  praetorio 
Cracouiensi  feria  ąuinta  in  crastino  festi  sancti  Ioannis  Baptistae,  anno  Do- 
mini millesirno  quingente.simo  nonagesimo  secundo. 

Nos  itaque  Sigismundus  Tertius  supranominatus  rex  supplicationi  prae- 
fatorum benigne  annuentes,  literas  praeinsertas  in  omnibus  earum  punctis, 
clausulis,  conditionibus  et  articulis  approbandas,  confirmandas  et  ratificandas 
duximus,  prout  approbamus,  confirmamus  et  ratificamus  praesentibus  literis 
nostris,  easque  robur  debitae,  quantum  de  iure  est,  firmitatis  obtinere  debere 
uolumus.  In  cuius  rei  fidem  praesentes  manu  nostra  subscripsimus,  sigilloque 
regni  nostri  consignari  mandauimus.  Datum  Yarsouiae  die  duodecima  mensis 
Octobris,  anno  Domini  millesirno  quingentesimo  nonagesimo  secundo,  regni 
uero  nostri  anno  ąuinto.  —  >Sigismundus  rex.   —  LB  Gembiczky  sst. 

Dokument  pargaminowy.  Na  sznurku  z  białego,  żółtego,  niebieskiego  i  ciemno  pąsowego  jedwa- 
biu wisi   pieczęć   pokojowa  z  czerwonego   wosku. 


4o 


HOTf.      1592.  die    10.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  proconsulem  consulesąue  Cracovienses 
hortatur,  ut  pactum  cum  Stanislao  Węgrzynek  de  emundatione  civitatis  in- 
itum,  ąuamprimum  exsequi  faciant. 

Sigismundus  III  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Rus- 
siae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniaeque  necnon  regni  Sueciae  pro- 
ximus  haeres  et  futurus  rex.  Spectabilibus  et  famatis  proconsuli  et  consu- 
libus  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  fidelibus  nobis  dilectis,  gratiam  nostram 
regiam.  Spectabiles  et  famati,  fideles  nobis  dilecti !  Intelleximus  intercessisse 
certum  contractum  inter  famatum  Stanislaum  Węgrzynek  praetorij  ciuilis 
praefectum  et  Fidelitates  vestras  cum  consensu  totius  communitatis  idque  de 
purgandis  plateis,  euelendoąue  fimo,  luto  alijsąue  immundicitijs,  quae  omnia 
idem  Stanislaus  Węgrzynek  in  se  suscepit  contentus  certo  salario  iri  eodem 
contractu  sibi  assignato,  idque  vno  grosso  ex  sing-ulis  domibus  singulis  septi- 
manis,  prout  de  ijs  litterae  Fidelitatum  vestrarum  a  nobis  confirmatae  testan- 
tur.  Cum  itaque  ea  res  ad  decorem  sit  ciuitatis  et  in  eam  dictus  Stanislaus 
Węgrzynek  suo  sumptu  integro  fere  anno  aliquot  quadrigas  equorum  fouet 
submissionique  suae  satisfacit,  hortamur  Fidelitates  vestras  eisdemque  man- 
damus,  vt  eundem  contractum  cum  memorato  Stanislao  Węgrzynek  factum 
quamprimum  in  exequucionem  deducant  et  deinceps  ita  manuteneant,  vt  et 
Stanislaus  Węgrzynek  in  purganda  ciuitate  officio  suo  non  desit,  et  illi  ab 
ijs  omnibus  semper  satisfiat,  a  quibus  illi  salarium  est  assignatum.  Facturae 
Fidelitates  vestrae  rem  nobis  gratam  et  officio  suo  conuenientem.  Datum  Cra- 
couiae  die  X  mensis  Iulij,  anno  Domini  M  D  XCII,  regni  vero  nostri  anno 
quinto.  —  Sigismundus  rex.  —  P.  Sczerbicz  mp. 

Acta  Cons.  Crac.  30,  str.  565.  Drugi  takiż  sam  mandat  wydał  Zygmunt  III  z  Krakowa  d.  2 1 
lutego   1596  pod  zagrożeniem  kary  500  florenów  węgierskich.   Tamże. 


HO§.      1592.  die  7.  m.  Decembris,  Varsoviae. 

r 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  consules  Casimirienses  hortatur,  ut  de 
exstinguenda  peste  curam  adhibeant. 

Zygmunth  III  z  bozey  laski  kroi  Polski,  wielgie  xiążę  Litewskie,  Ru- 
skie, Pruskie,  Mazowieckie,  Zmudzkie,  Infliąntskie  etc.  y  kroliestwa  Szwedz- 
kiego nablizszy  dziedzic  y  przysły  kroi.  Sławnym  burmistrzewi  y  raicom 
miasta  naszego  Cazimierza,  wiernie  nam  miłym,  łaskę  nasze  kroliewską. 
Sławni  wiernie  nam  mili!  Z  niemałym  tego  żalem  używamy,  ysz  tak  częstemi 
trwogami  od  powietrza  morowego  obywatelie  miasta  Crakowa  przes  te  kilka 
liat  blisko  przeszłych  beli  vcziązeni,  liecz  to  szie  z  dopuszczenia  Pańskiego 
za  grzechy  pewne  liudzkie  dzieie,  godzi  szię  to  od  niego  wdzięcznie  przy- 
mować  y  skromnie  znoszic.  Alie  ysz  tesz  to  baczemy,  ze  po  niemały  częśczy 


4i 

do  zapowietrzenia  dawaią  szię  przyczyny  wielgie  prze  niedozor  vrzędow  do 
tego  naliezących  y  tego  dochodziemy,  ze  szię  y  temu  złemu  dowczypem  a 
opatrznosczią  liudzką  na  wieliu  mieisc  zabiega,  to  rozumiemy  tedy,  ze  y 
-w  Crakowie  zabiezecz  szię  temu  nietrudno  może  za  temi  zwłaszcza  mrozami 
a  łaską  miełego  Boga,  ze  szię  to  złe  wiecy  szerzycz  y  owszem  ym  dali  tern 
rychli  ustawacz  bęndzie.  W  czym  ysz  różność  urzędów  w  Crakowie  na  nie- 
mały przeszkodzie  być  rozumiemy,  rozkazaliśmy  każdemu  z  osobna  przes 
pisanie  nasze,  aby  temu  wczas  zabiegali,  iakoby  szię  żadna  przyczyna  do 
szerzenia  powietrza  z  zadny  miary  niedawała.  Co  aby  szię  tym  snadni  od- 
prawowacz  mogło,  posełamy  do  Crakowra  z  ramienia  naszego  vrodzonego 
Wacława  Drożyńskiego  trukczasza  y  dworzanina  naszego,  któremu  zlieczie- 
liśmy,  aby  spoinie  z  urzędami  tamecznemi  z  nimi  szię  o  wszytkim  porozu- 
miewaiąc,  wszeliakich  sposobów,  które  z  opatrznoszci  liudzki  bycz  mogą, 
uzeli,  iakoby  co  naprędzj  ta  zaraza  powietrza  tam  stanącz  mogła,  nad  to 
zęby  targi  obwołać  y  potrzeby  wszeliakie  do  użytku  liudzkiego  naliezące 
do  słuszny  ceny  przynieszć  y  sposobicz  szię  mogły.  Roskazuiemy  przeto 
Wiern.  waszym,  abyszcie  y  Wiern.  wasze  do  tego  pilnoszcią,  staraniem  y 
dozorem  swym  przyłożyli  y  przerzeezonemu  posłańcowi  naszemu  z  nim  szię 
o  tern  wszysthkim.  co  do  tego  zachamowania  złego  naliezecz  bęndzie,  także 
tesz  postanowienia  ceny  y  zywnoszci  znosząc  pomocni  beli  y  tego  tak  y  sami 
dlia  sziebie  y  dlia  dobrego  pospolitego  doirzeli,  iakoby  nic  na  chętnym  y 
życzliwym  staraniu  Wiern.  waszych  nieschodzilo.  Vczyniczie  to  Wiern.  wa- 
sze s  powinnoszczi  swey  y  dlia  łaskj  nasey.  Dan  w  Warszawie  dnia  sziodmego 
miesziąca  Decembra,  roku  bożego  M  D  XCII,  a  panowania  naszego  roku 
piątego.   —  Sigismundus  rex.  —  Math.  Pstrokonski  r.  m.  s. 

Dokument  papierowy,  opatrzony  pieczęcią  pokojową,  poniżej  tekstu  na  dokumencie  wyciśniętą. 


3O0.     1593.  die   16.  m.  lanuarii,  Cracoviae. 

Pactum  consulum  Cracoviensium  cum  consulibus  Clepardiensibus  de 
vecturis  et  de  caupona  vinaria. 

Burmistrz  y  rada  miasta  Crakowa  imieniem  swym  y  wszistkiego  po- 
spolitego człowieka  tegosz  miasta  z  iedney,  a  burmistrz  y  rada  miasta  Kle- 
parza  imieniem  także  swym  y  wszistkiego  vcciwego  pospólstwa  tegosz  miasta 
z  drugiey  strony,  oznaymuiemy  y  wiadomo  cziniemy  wszem  wobecz,  ktorim 
to  wiedzieć  naleźi,  isz  iako  na  seymie  walnem  coronnim  blisko  przeszlim 
w  Warszawie  dzierżanim,  przes  collegi  y  posli  nasze  z  obu  stron  na  seym 
przerzeczony  wysłane,  vgoda  prziiacielska  y  porównanie  pewne  stroni  pod- 
wod  y  szinku  winnego  na  Kleparzu  iest  postanowione,  które  tamże  zarasz 
spisane  y  podpisem  także  pieczęciami  przerzeczonich  posłów  naszich  vtwier- 
dzone  y  przesz  nie  do  xiąg  radzieczkich  warszawskich ,  w  poniedziałek  po 
s.  Łukaszu  Ewangeliście  roku  bisko  przeszłego  1592  wwiedzione  iest,  na  którą 
vgodę,  iako  nam  burmistrzowi  y  rayczom  miasta  Kleparza  y  pospólstwu 
naszemu  zachowana  była  wolna  droga  do  prziięcia  albo  odrzuczenia  iey  do 

6 


4^ 

Gromnicz  blisko  prziszlich,  także  y  to  warowano  było,  że  z  obu  stron  con- 
sensi  nasze  spoinę  na  tę  rgodę  wyprawione  być  miali:  temu  tedi  z  obu 
stron  dosić  cziniącz,  my  wysszey  opisani  burmistrz  y  rada  miasta  Crakowa, 
także  burmistrz  y  rada  miasta  Kleparza  imieniem  swym  y  pospolstw  na- 
szich  oznaymuiemy,  isz  takową  vgodę  przesz  posli  nasze  na  seymie  przerze- 
czonim  postanowioną,  za  dobrim  rozmysłem  y  spolnim  consensem  naszim, 
imieniem  swym  y  pospolstw  naszich,  a  mianowicie  my  burmistrz  y  rada 
miasta  Kleparza  imieniem  pospólstwa  naszego  wszistkiego,  które  dla  tey 
vgodi  przesz  nasz  we  srzodę  po  s.  Marcinie  w  roku  przeszłem  1592  odesłane 
(s)  było,  y  na  nie  consens  swoy  we  srzodę  po  s.  Luciey  tegosz  roku  dało, 
przymuiemy,  na  nie  pozwalamy  y  one  we  wszistkich  artikulach  iey  y  con- 
ditiach  ymaczniamy  y  potwierdzamy.  Ktorey  te  słowa  są: 

In  nomine  Domini  Dei  omnipotentis  Amen.  Stało  się  postanowienie 
pewne  y  nieodmienne  miedzi  slachetnimi  pani  Danielem  Chroberskim  y  Sta- 
nisławem Schembekiem,  rayczami  y  posłami  miasta  Krakowa  z  iedney,  a 
sławnemi  pany  Iakubem  Praczowskiem  rayczam  y  Stanisławem  Saburam 
przisieżnikiem  kleparskiem,  na  tenże  seim  posłanemi,  imieniem  tegosz  miasta 
Kleparza  z  drugiey  strony,  w  ten  niżey  opisani  sposób: 

§  1.  Naprzód  przerzeczeni  panowie  Iakub  Praczowski  raycza  y  Stani- 
sław Sabura  przisiężnik  kleparzczi,  imieniem  swym  y  wszistkiey  radi  także 
y  pospólstwa  miasta  Kleparza  za  plenipotentią  iem  na  to  pod  pieczęcią 
tegosz  miasta  coram  iudicio  ciuili  Clepardiensi  de  data  feria  ąuarta  post 
festum  Exaltationis  s.  Crucis  anno  Domini  1592  podaną,  wszelakie  contro- 
uersiae,  processi  prawne,  remissiae  y  pozwy  którekolwiek  za  powodem  mia- 
sta Kleparza  przeciwko  miastu  CrakowTu  y  przedmieściom  iego,  a  miano- 
wicie przedmieściu  garbarskiemu  y  obywatelom  Czarney  wsi,  do  tego  czasu 
stroni  podwod  tak  konnich  iako  y  pieniężnich  zachodzieli  y  iedne  na  re- 
missiey  seymowey  według  decretu  króla  s.  pamięci  Stephana  de  data  feria 
sexta  antę  festum  Pentecostes  proxima,  anno  Domini  1585  zawiśli,  drugie 
ieszcze  rossądzone  nie  są,  exnunc  et  de  facto  vmorzyli,  cassowali  y  w  niwecz 
obrocieli  y  od  nich  dobrowolnie  odstąpieli  na  czasi  wieczne,  wolno  pusz- 
czaiącz  miasto  Crakow  y  wszistkie  przedmieścia  y  prziległosci  iego  ze  wszist- 
kiemi  obywatelami  ich  od  wszelakiey  impetitiey  y  molestatiey  swey  stroni 
tichto  podwod  konnich  y  pieniężnich  czasi  wiecznemi,  od  ktorich  miasto  Cra- 
kow ze  wszistkiemi  przedmieściami  y  prziległosciami  swemi  y  obywatelmi 
ich  od  pierwszey  fundaciey  według  prziwilegiow  y  decretow  na  to  od  wielu 
Ich  Mczi  xiążąt  y  krolow  polskich  s.  pamięci  nadanich  wolne  było,  także 
tesz  podług  constitutiey  coronny  króla  lego  Mczi  ninieyszego  Zigmunta 
trzeciego  anno   1588  vchwaloney,  na  wieczne  czasi  iest  wyzwolone. 

§  2.  Z  drugiey  stroni  wysszey  namienieni  slachetni  panowie  Daniel 
Chroberski  y  Stanisław  Schembek  raycze  y  posłowie  miasta  Krakowa  imie- 
niem swym  }'  [eh  Mczi  panów  collegow  swych  pokazuiącz  chęć  y  ziczliwość 
prziiacielską  przeciwko  miastu  Kleparzowi  y  obywatelom  iego  iako  sąsia- 
dom swym,  Yważaiącz  tesz  częste  y  wielkie  prośby  y  prziczini  wiele  zacznich 
osób,  a  mianowicie  Ich  Mczi  panów  woiewodow  crakowskiego  y  lubel- 
skiego, tudziesz  Ich  Mczi  panów  posłów  woiewodztwa  crakowskiego,  za 
niemi  po  kilka  seymow   rczinione,    ochroniaiącz  y  wczale  zachowuiącz  przi- 


43 

wilegie  y  decreta  krolow  Ich  Mczi  polskich  ś.  pamięci  miedzi  miastem  Cra- 
kowem  y  Kleparzem  stroni  szinku  winnego  vczinione;  a  mianowicie  decret 
pośledni  króla  s.  pamięci  Stephana  de  data  Cracouiae  feria  secunda  post 
Bartholomaei  anno  1583  in  suo  debito  et  integro  robore  reseruando,  eidem- 
que  per  praesentem  concessionem  nullatenus  derrogando,  iednak  przerze- 
czonim  panom  burmistrzowi  y  rayczom  miasta  Kleparza  dla  poratowania 
y  podpomożenia  dobra  ich  mieyskiego  pozwoleli  y  dopuscieli,  iże  oni  na 
iednim  miesczu  tilko  na  Kleparzu,  a  mianowicie  pod  ratuszem  swym  kle- 
parskim,  albo  gdzie  sobie  miescze  na  to  obrawszi  naznaczą,  wolnie  będą 
mogli  wina  wszelakiego  rodzaiu  przedawać  y  szinkować  od  czasu  postano- 
wienia tego  per  modum  et  titulum  arendae  tilko  podług  decretu  króla 
Stephana  s.  pamięci  do  lat  piąci  po  sobie  idączich,  temi  niżey  opisanemi 
conditiami: 

a)  Naprzód,  iże  przesz  to,  iako  się  wysszey  namienieło,  prawom  y  de- 
cretom  miasta  Crakowa  w  niczem  się  derogować  nie  ma,  ani  panowie  kle^ 
parzanie  tego  ninieyszego  pozwolenia  za  abusum  decreti  albo  seąuellą  iaką 
poczitać  będą  mogli,  ale  to  z  sczerey  chęci  y  miełości  przeciwko  sobie  przy- 
mować  będą  powinni  od  radi  y  pospolitego  człowieka  miasta  Crakowa; 

b)  Powtore,  iże  się  tego  zadnim  obyczaiem  domagać  nie  maią,  aby  ta 
wolnoscz  na  więczey  miescz  rosciągać  się  miała,  ale  na  tim  samym  iednim 
miesczu,  póki  to  pozwolenie  trwać  będzie,  przestawacz  maią,  y  tego  prze- 
strzegać będą  powinni,  aby  żaden  inszi  na  Kleparzu  wina  wszelakiego  szin- 
kować nieśmiał,  czego  także  panowie  raycze  krakowsczi  za  prawem  swym 
bronić  maią; 

c)  Potrzecie,  iże  wina  wszelakie,  ktoreby  dla  szinku  takowego  kupować 
chcieli,  nigdzie  indziey  iedno  albo  od  mieszczan  crakowskich  albo  na  skła- 
dzie crakowskim  kupować  powinni  będą ; 

d)  Poczwarte,  iże  od  miescza  tego,  na  ktorim  ten  szink  winny  iest  po- 
zwolony,  przerzeczeni  panowie  raycze  kleparsczi  panom  rayczom  krakow- 
skim na  każdi  rok  złotich  ośm  polskich,  to  iest  po  dwu  złotich  na  każdi 
quartał  płacić  y  oddawać  będą  powinni,  a  osobno  każdi  pułkufek  albo  na- 
czinie  wina,  które  kupią,  pisarzowi  mieskiemu  krakowskiemu  opowiedzieć, 
od  niego  cedułę  na  odprawę  iego  wziąć,  także  składne  albo  czopowe  miey- 
skie,  szrotlon  y  insze  wszelakie  powinności,  które  mieszczanie  krakowsczi 
od  szinku  winnego  odprawuią,  płacić  y  oddawać  będą  powinni  bez  wszela- 
kiey  trudności. 

§  3.  Ktorim  condiciom  gdi  panowie  raycze  kleparzczi  dosić  czinić  y  po- 
winności te  miastu  Crakowu  oddawać  y  w  mielosci  sąsieczkiey  zachowywać 
się  będą  z  obywatelami  crakowskiemi,  tedi  po  wyściu  przeopisanich  piąci 
lat  panowie  raycze  crakowsczi  według  decretu  króla  Stephana  ś.  pamięci 
to  pozwolenie  szinku  winnego  timźe  panom  rayczom  kleparskim  także  do 
drugich  piąci  lat  et  sic  conseąuenter  a  quinquennio  ad  quinquennium  pro- 
rogować  y  przi  teyże  wolności  także  przi  arendzie  wysszey  opisaney  we 
wszistkim  one  zachować  będą  powinni  dotąd,  pokiby  się  conditiom  wszist- 
kim  przeopisanym  przesz  pany  raycze  kleparskie  dosić  działo,  ktorich  iednak 
gdzieby  tam  in  toto  quam  in  parte  nie  wykonywali  y  onim  dosić  nieczinieli, 
tedi  od  tego  pozwolenia  y  arendi  ipso  facto   odpadać  maią. 


44 

§  4-  -A-  to  postanowienie  przeopisane  aby  skutek  swoy  dostateczni 
wzięło,  będą  powinne  osoby  wy  (s)  wysszey  mianowane,  kiedy  się  do  Cra- 
kowa  y  Kleparza  po  wśmierzeniu  powietrza  teraźnieyszego  ziadą,  consensi 
collegow  y  pospolstw  swych  na  nie  wyprawić  y  sobie  ex  vtraque  parte  pod 
pieczęciami  miast  swych  oddać,  aby  tak  skutecznie  y  nieodmiennie  trwało. 
Wszakże  stroni  radi  kleparskiey  zostawuie  się  na  tę  transactią  wolna  deli- 
beratia,  isz  raycze  kleparsczi  ziechawszi  się  do  Kleparza,  maią  miedzi  sobą 
namowę  rczinić  a  vcziniwszi  maią  się  panom  rayczom  krakowskim  declaro- 
wać,  ieślisz  na  tey  transactiey  przesz  plenipotenti  swe  rczinioney,  przestawać 
chczą  albo  nie,  gdzie  wolno  będzie  timże  rayczom  kleparskim  na  tey  trans- 
actiey przestać  albo  tesz  od  niey  odstąpić,  czo  iednak  ycziniwszi  wykonać 
tę  swoię  deliberatią  y  declaratią  nadaley  do  Panny  Mariey  Gromnicz  blisko 
prziszlich  in  anno  1593  przipadaiączich  będą  powinni;  a  gdzieby  do  tego 
czaszu  wysszey  opisanego  rada  kleparska  panom  rayczom  crakowskim  ża- 
dnego oznaimienia  o  takowey  swey  declaratiey  nieuczinieli,  tedi  iusz  eo  ipso 
facto  transactią  ninieysza  w  zadnim  artikule  onim  służić  niebędzie  mogła, 
ani  iusz  więczey  żadnego  regressu  na  potomne  czasi  do  tey  transactiey  mieć 
niebędą  mogli. 

A  dla  pewnieyszego  Ytwierdzenia  tey  transactiey  na  ten  czasz  tę  inter- 
cisę  miedzi  sobą  spisaną  y  rękami  także  pieczęciami  swemi  potwierdzonąm. 
przed  yrzędem  warszawskim  radzieczkim  to  approbować  z  obudwu  stron 
maią.  Działo  się  to  w  Warszawie  pod  seymem  walnim  die  I7  Octobris  anno 
Domini  1592.  Daniel  Chroberski  raycza  Crac.  Stanisław  Schembek  manu 
propria.  Stanisław  Sabura  swym  y  pana  lakuba  Praczowskiego  imieniem 
ręką  własną. 

Takową  tedi  ygodę  prziiacielską  my  wysszey  opisani  burmistrz  y  rada 
miasta  Krakowa  z  iedney,  także  my  burmistrz  y  rada  miasta  Kleparza  z  dru- 
giey  strony,  nomine  quo  supra  mocznie,  stale  y  nienaruszenie  sobie  zobo- 
polnie  chować  y  według  opisania  iey  we  wszistkim  się  sprawować  y  oney 
zupełnie  dosić  czinić  obieczuiemy  się  za  nasz  y  potomki  nasze,  z  tą  iednak 
declaratią,  poniewasz  prze  niebespieczenstwo  powietrza  morowego  blisko 
przeszłego  arenda  szinku  wina  na  Kleparzu  zaczęta  być  niemogła,  yże  ta- 
kowa arenda  od  dnia  pierwszego  księzicza  lutego  w  roku  teraźnieyszim 
blisko  prziszłego,  zacząć  się  ma  według  opisania  iey.  A  dla  lepszey  wiari 
y  pewności  tego  spolnego  consensu  y  zgodi  naszey  dwa  iednakie  listi  spisać 
dalizmy  y  one  pieczęciami  naszemi  mieyskiemi  rtwierdzieliźmy.  Działo  się 
na  ratuszu  krakowskim  w  sobotę  blisszą  przed  s.  Priską ,  roku  pańskiego 
tisiącznego  pięćsetnego  dziewięćdziesiątego  trzeciego. 

Dokument  pargaminowy,  opatrzony  był  pierwotnie  dwiema  pieczęciami,  uwieszonemi  na  paskach 
pargaminowych.  Z  tych  dochowała  się  tylko  pierwsza  w  czerwonym  wosku,  wyobrażająca  mniejszą 
pieczęć  radziecką  krakowską. 


45 


$10.     1593.  die   12.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  foro,  quod  civibus  Cracoviensibus  competit. 

Consules  ciuitatis  Cracouiensis  Yniuersis  et  singulis,  praesentium  noti- 
tiam  habituris,  cuiuscunąue  status,  dignitatis  et  praeeminentiae  existentibus, 
praemissa  nostri  obsequiorum  nostrorum  commendatione  significamus  ac  no- 
tum  facimus,  serenissimos  olim  principes  et  reges  Poloniae  inter  multas  et 
praeclaras  libertates  et  immunitates,  quas  civitati  Cracoviensi  ex  singulari 
sua  clementia  et  propter  multa  servitia  et  obseąuia,  per  civitatem  hanc  sibi 
praestita  contulerunt,  hac  quoque  speciali  et  insigni  ac  tempore  necessitatis 
maxime  grata  libertate  et  praerogatiua  eam  ornasse  et  donasse,  quod  omnes 
ius  civitatis  istius  Cracoviensis  habentes,  non  alibi,  quam  coram  nobis  con- 
sulibus  vel  iudicio  suo  ciyili  Cracoviensi  comparere,  ibidemque  iudicari  de- 
beant;  et  si  ad  alios  quosvis  regni  iudices  aut  officiales  vel  alia  loca  a  quo- 
piam  seu  pro  quacunque  re  et  causa  extra  muros  ciuitatis  Cracouiensis  quo- 
cunque  requisiti  seu  citati  fuerint,  quod  tunc  comparere  aut  respondere  mi- 
nime  teneantur,  nec  aliquas  paenas  ratione  huiusmodi  contumatiae  soluere 
aut  pendere  debebunt.  Imo  si  contra  illos  aliquid  diuersi  attentatum  atque 
ex  contumatia  decretum  fuerit,  id  totum  irritum,  inane,  nulliusque  ponderis 
et  momenti  censebitur.  Tum  quod  ciues  et  ius  ciuitatis  istius  Cracouiensis 
habentes  per  quosuis  iudices,  officiales  et  familiares  illorum  extra  iudicium 
ciuitatis  Cracouiensis  nec  ad  arces  nec  ad  vincula  nec  ad  aliud  quodcunque 
iudicium  aut  captivitatem  trahi  ibidemque  detineri  debebunt,  prout  privilegia 
divorum  Yladislai,  Casimiri  et  aliorum  Poloniae  regum  et  principum  ea  omnia 
latius  in  se  descripta  continent.  Quaequidem  libertates,  immunitates  et  prae- 
rogativae  repositae  per  divum  Sigismundum  Primum  Poloniae  regem  et  suae 
maiestatis  consiliarios  in  conventu  Petricoviensi  congregatos,  decreto  autho- 
ritate  conuentus  eiusdem  iudicialiter  lato  et  promulgato,  confirmatae  et  appro- 
batae  sunt.  Quod  cum  ita  sit,  omnes  et  singulos  ofnciorum  et  iudiciorum 
quorumvis  in  hoc  inclyto  Poloniae  regno  et  dominijs  eidem  annexis  prae- 
fectos  et  praesides ,  dominos  gratiosos  et  amicos  honorandos  obnixe  roga- 
mus,  velint  ciues  nostros  Cracouienses  circa  tam  firmas  et  tot  saeculorum 
decursu  approbatas  libertates  gratiose  conseruare,  neque  ad  aliquod  incom- 
petens  forum  vel  iudicium  ciues  eosdem  euocari,  aut  aliquibus  inordinatis 
detentionibus  et  vinculis  eos  adstringi  permittant,  in  contemptum  et  praeiu- 
dicium  libertatum  et  immunitatum  antę  commemoratarum,  sed  omnes  prae- 
dictos  cives  nostros  cum  causis  et  actionibus  ipsorum  ad  nos  et  iudicium 
nostrum  remittant,  vbi  debita  et  indilata  iustitia  iuxta  causae  exigentiam 
administrabitur.  Hanc  porro  gratiam  et  benevolentiam  nos  vicissim  omni 
obsequij  et  officij  genere  referre  et  compensare  sedulo  curabimus.  In  cuius 
rei  fidem  sigillum  nostrum  praesentibus  est  subappensum  literis.  Datum  in 
praetorio  nostro  Cracouiensi  feria  secunda  post  dominicam  Palmarum  pro- 
xima,  anno  Domini  millesimo  quingentesimo  nonagesimo  tertio.  Johannes 
Schiling  civitatis  Cracoviae  notarius  manu  propria. 


46 


Sil.      1593.  die  23.  m.   tulii,  Varsoviae. 

Sisrismundus  III.  rex  Poloniae  civitati  Casimiriensi  utendi  cera  miniata 
dat  potestatem. 

Sigismundus  Tertius  etc.  Significamus  etc.  Spectatae  fidei  explorataeque 
virtutis  tam  erga  nos  ipsos,  quam  erga  superiores  Poloniae  reges  ciuitas 
Kasimiria  cis  Cracouiam,  ab  atauo  nostro  diuo  Cazimiro,  immortalis  gloriae 
praestaiitissimo  rege  constituta,  hoc  etiam  a  nobis  postulare  \idetur,  vt  sin- 
gulari  eandem  ciuitatem  beneuolentia  nostra  complectamur :  secura  semper 
in  republica  est  partes  optimatum  in  tumultu  electionem  nostram  subseąuuto, 
Maximilianoque  archiduce  Austriae,  Cracouiam,  Casimiriam  et  Clepardiam 
ciuitates  armis  infestante,  multa  subiuit,  multa  yiriliter  fecit  nostri  causa, 
teste  magnificio  Ioanne  Zamoyscio  cancellario  et  duce  regni  generali.  Quo- 
circa  faciendum  hoc  honoris  eidem  ciuitati  Casimiriae  magistratuique  ipsius 
existimauimus,  vt  deinceps  in  omne  posteritatis  tempus  in  obsignandis  literis 
tam  priuatis  quam  publicis  rubra  caera,  quemadmodum  maiores  regni  nostri 
vrbes,  rtatur.  Quam  facultatem  praesentibus  nostris  literis  illi  damus,  man- 
damusque  vniuersis  et  singulis,  ne  omnino  quisquam  dictam  ciuitatem  ma- 
gistratumque  eius  vlla  ratione  praepediat,  praepediendamue  curet,  quominus 
hac  nostra  munificentia  liberę  perpetuis  temporibus  cum  omni  posteritate 
sua  fruatur.  In  cuius  rei  fidem  praesentes  manu  nostra  propria  subscriptas, 
sigillo  regni  nostri  muniri  mandauimus.  Uatum  Warschouiae  die  vigesima 
tertia  mensis  Iulij,  anno  Domini  millesimo  quingentesimo  nonagesimo  tertio.  — 
M.  Piskorzowski  sst. 

Z  kopii  zamieszczonej  w  rękopisie  Bibl.   Jagieł,  krak.  N.    118,   str.   5. 


*J12.      1593-  die  23.  m.  Iulii7  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  consulibus,  qui  ad  causas  civitatis  tractandas 
et  residua  vectigalium  exigenda  curam  adhibeant;   deligendis. 

Actum  feria  sexta  in  crastino  diei  Mariae  Magdalenae.  —  Spectabiles 
domini  Martinus  Fihauser  proconsuh  Ioannes  Szpigler,  Martinus  Vrbanko- 
wicz,  Baptista  Fontaninus,  Paulus  Zutter,  Caspar  (jutteter,  Valentinus  Ri- 
mer,  Ioannes  Waxman;  Ioachimus  Ciepielowskj,  Caspar  Rezler,  Caspar  Cho- 
dowicz,  Antonius  Paczosska,  Nicolaus  Alantsee  et  Antonius  Franczkowicz 
consules  Cracouienses,  die  hodierna  ad  id  per  schaedulas  conuocati  ac  in 
praetorio  legitime  congregati  existentes,  eo  considerato,  quod  iniuriae,  quae 
ciuitati  per  varias  personas  inferuntur,  in  dies  cumulantur,  nulla  tamen  expe- 
dita  ratio  hactenus  fuerit,  qua  illis  obuiam  iri  eaeque  vindicarj  possent, 
siquidem  domini  proconsules,  quibus  cura  haec  principaliter  incumbere  et 
quorum  duetu  causae  eiusmodi  expediri  debebant,  alijs  assiduis  curis,  mo- 
lestijs  et  interpelationibus  ac  iudicijs  oceupati,  ei  muneri  satisfacere  non  po- 


47 

tuerunt,  eoque  perpenso,  quod  recuperatio  debitorum  ciuitati  retentorum 
decreto  serenissimi  olim  Stephani  regis  iniuncta,  hactenus  executionem  de- 
bitam  non  sit  sortita:  his  itaque  rebus  prospicere  idąue  curare  volentes,  vt 
syndicus  ciuitatis  causas  omnes  ciuiles  eo  diligentius  et  cum  meliori  consilo 
ac  deliberatione  expedire ,  assistentiamąue  certarum  personarum  ex  ordine 
consulari  (quae  hactenus  plerimąue  desiderabatur),  circa  ąuemlibet  actum 
iudiciarium  habere  posset,  ynanimi  voto  et  consensu  ad  id  ex  medio  sui  de- 
legerunt  spectabiles  dominos  Martinum  Yrbankowicz,  Casparum  Gutteter, 
Antonium  Paczosska  et  Antonium  Frimczkowicz,  eisque  hanc  prouinciam  et 
tale  munus  commiserunt,  vt  ipsi  omnes  iniurias  ciuitati  per  quascunque  per- 
sonas  illatas  expendent,  actiones  quasuis  ciuitatis  iudiciarias  reuideant,  et 
quo  modo  seu  ordine  in  eis  actionibus  procedendum  sit,  quaque  via  iniuriae 
ciuitati  illatae,  et  si  quae  deinceps  inferri  contigerit,  rindicari  debeant,  cum 
syndico  ciuitatis  (qui  eis  ad  hoc  additur,  qui  etiam  ipsis  in  eis  omnibus,  quae 
i  1  li  ad  causas  ciuitatis  vel  defendendas  vel  instituendas  commissa  fuerint. 
obsequi  et  morem  gerere  debet),  consultent  et  deliberent .  atque  processus 
iudiciarios  ciuitati  vel  officio  consulari  institutos,  optimo  consilio  et  cura 
vna  cum  syndico  defendant  et  ratione  iniuriarum  ciuitati  per  quascumque 
personas  illatarum,  causas  et  actiones  instituant,  easque  qua  maxime  fieri 
poterit  fide  et  diligentia  continuent  et  ad  effectum  deducant,  debitaque  ciui- 
tati per  quasuis  personas  iuxta  regestrum  eo  nomine  confectum ,  retenta 
emoneant  et  exigant,  ac  circa  quemuis  actum  iudiciarium  vel  omnes  aut 
maior  pars  ipsorum,  si  id  grauitas  negocij  poscere  videbitur,  syndico  ciui- 
tatis assistant  aut  saltem  aliquis  ex  ipsis  assistat,  omniaque  agant  in  causis 
ciuitatis,  quae  ad  optimam  ipsarum  expeditionem  spectabunt :  ita  tamen,  vt 
primo  de  omnibus  causis,  praesertim  vero  grauioribus  ad  senatum  referant, 
consultationes  et  consilia  per  se  constituta  eidem  exponant,  atque  ex  volun- 
tate  senatus  in  eis  causis  procedant,  pecuniamque  omnem  ex  debitis  retentis 
exactam,  non  ipsi  asseruent,  sed  ad  aerarium  ciuitatis  et  manus  dominorum 
lonherorum  seu  quaestorum  tradant.  Ouae  quidem  facultas  praefatis  dominis 
Martino  Vrbankowicz,  Casparo  Gutteter,  Antonio  Paczosska  et  Antonio 
Franczkowicz  modo  praemisso  collata,  ad  vnius  tantum  anni  spatium  a  data 
praesentium  computandi,  durare  et  vigorem  suum  obtinere  debebit;  exacto 
vero  anno  isto  liberum  erit  dominis  proconsuli  et  consulibus  hanc  facultatem 
eisdem  dominis  adimere  et  ordinationem  istam  cassare  in  nihilumque  redi- 
gere,  vel  eam  si  ex  vsu  et  commodo  reipublicae  fuerit,  ad  vlterius  tempus 
prorogare.  ac  eisdem  supranominatis  dominis  vel  alijs  ex  medio  sui  conferre. 
Quoniam  vero  dignum  est,  vt  ijdem  domini  recompensam  conuenientem  labo- 
rum  suorum  habeant,  eapropter  spectabiles  domini  proconsul  et  consules 
antedictj  eisdem  dominis  assignauerunt  praemij  loco  quinque  marcas  a  sin- 
gulis  centum  marcis,  quas  ex  debitis  ciuitati  retentis  opera  sua  exegerint  et 
emonuerint,  idque  vigore  praescripti  decreti  serenissimi  olim  Stephani  regis ; 
ratione  vero  aliarum  causarum  ciuitatis,  quae  ipsis  incumbent.  spectabiles 
domini  proconsul  et  consules  sese  pro  ea  diligentia,  quam  in  eis  tuendis  et 
iniurijs  \indicandis  adhibebunt,  ipsorum  conuenientem  rationem  habituros, 
et  recompensam  seu  contentationem  decentem  sese  ipsis  in  fine  anni  prae- 
dicti  praestituros  et  exhibituros  promiserunt.  Guam  ąuidem  curam  et  facul- 


48 

tatem  spectabiles  domini  Martinus  Vrbankowicz,   Caspar  Gutteter,  Antonius 
Paczosska  et  Antonius  Franczkowicz    ibidem  praesentes,    in  se  susceperunt. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.    118. 


H13.     1593.  die  3.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  rationibus  civilibus  ponendis. 

Actum  feria  tercia  antę  festum  Transfigurationis  Domini  proxima.  — 
Spectabiles  domini  Martinus  Fihauser  proconsul,  Daniel  Chroberskj,  Hiero- 
nimus  Zalassowski,  Ioannes  Szpigler,  Martinus  Vrbankowicz;  Joannes  Cyrus, 
Baptista  Fontaninus,  Paulus  Zutter,  Caspar  Gutteter,  Ioachimus  Ciepielowski, 
Caspar  Rezler,  Caspar  Chodowicz,  Antonius  Paczosska  et  Antonius  Francz- 
kowicz consules  Cracouienses,  pro  die  hodierna  per  schaedulas  conuocati  ac 
in  praetorio  Cracouiensi  legitime  congregati  existentes,  volentes  modum  et 
rationem  certam  constituere,  vt  rationes  ciuiles,  quae  per  dominos  lonheros 
pro  aliąuot  annis  reddi  debent  et  hactenus  propter  absentiam  dominorum 
consulum  protrahebantur,  eo  citius  et  commodius  ac  in  maiori  dominorum 
praesentia  absolui  expedirique  possent,  vnanimi  voto  constituerunt,  ąuando 
domini  consules  ad  audiendas  et  recipiendas  hasce  rationes  per  schaedulas 
vocati  fuerint;  quod  omnes  in  praetorium  ac  tempestiue  pro  hora  assignata 
conuenire  rationibusąue  illis  interesse  debebunt;  quod  si  vero  aliąuis  non 
aduenerit,  is  poena  duodecem  grossorum  pro  ąualibet  vice  mulctari  debet, 
qui  duodecem  grossi  ex  pensione  septimanali  pro  piscibus  prouenienti  de- 
falcabuntur.  Quod  si  aliąuis  ex  dominis  consulibus  graui  ąuopiam  negocio 
occupatus,  aduenire  non  posset,  is  se  domino  proconsuli  indicare  et  yeniam 
ab  ipso  accipere  tenebitur.  Domini  consules  etiam,  qui  a  ciuitate  absunt. 
huic  poenae  non  subiacebunt.  Et  haec  constitutio  tantisper  durabit,  donec 
rationes  supra  recensitae  absolutae  fuerint. 

Acta  Cons.   Crac.  9,   fol.    120. 


814.      1593.  die  26.  m.  Augusti,  Casimiriae. 

Scabini  Casimirienses  et  Stradomienses  ad  iudicia  exercenda  certos 
ąuosdam  dies  constituunt. 

Feria  ąuinta  post  Bartolomei  proxima.  —  Famati  domini  Augustinus 
Pawlik,  Melchior  Franckowic,  aduocati,  Martinus  Orzeł,  senior,  Albertus 
Stalny.  Laurentius  Misz,  Tiburtius  Koszycki,  Paulus  Rybienski,  Bartolomeus 
Toporek,  Iacobus  Toporek,  Albertus  Fabri  scabini  tam  Kazimirienses  quam 
Stradomienses,  pleno  numero  in  rotam  iuditiariam  praetorij  Kazimiriensis 
per  obdestinationem  famuli  sui  congregati,  pro  munere  et  debito  officij  sui 
regimen  et  ordinem  bonum    in  iuditijs  promouere  rolentes,    et  cum  sint  di- 


49 

uersa  iuditia,  vt  etiam  singula  modos,  rationes,  obseruantias  cum  eorum 
cognitionibus  habeant,  in  ąuibus  iuditijs  exemplo  aliarum  ciuitatum  munus 
suum  debite  exequantur,  inprimis  perpendentes,  ne  assidua  congregatione 
ad  iuditia  facienda  facultatibus  et  fortunis  suis  elludantur,  tum  quod  patroni 
causarum  alijs  actionibus,  quas  in  diuersis  iurisditionibus  fouent,  vt  pote 
Craccouiae,  Clepardiae  et  Cerdoniae  occupati,  terminos  iuditiarios  suorum 
principalium  negligunt,  ita  vt  officium  scabinale  siue  iuditium  propter  causi- 
dicos  in  aliud  tempus  terminos  transffere  solebat,  eo  quod  causidici  excu- 
sationes  saepe  inferebant,  ob  id  potissimum  negligere  causas  et  actiones, 
quod  videlicet  dies  certi  iuditiarij  a  iuditio  non  sint  ordinati ;  insuper  annuen- 
tes  priori  laudo  communi  in  anno  1547  hac  in  ciuitate  Kazimiriensi  facto, 
quod  videlicet  omnes  consuetudines  iuditiorum  Craccouiensium  in  hac  ciui- 
tate seruari  debent ;  quoniam  vero  in  ciuitate  Craccouiensi  certi  dies  iudi- 
tiarij ordinati  sunt,  ita  vt  iudices  et  personae  litigantes  in  acquirendis  for- 
tunis suis  itentidem  non  impediuntur,  hanc  itaque  celeberrimam  harmoniam 
imitantes,  commodoąue  publico,  ordini  et  bono  regimini  acclinantes,  irifra- 
scriptum  ordinem  de  iuditijs  seruandis  constituerunt  et  sanciuerunt : 

§  1.  Inprimis  iuditia  magna  legalia  burgrabialia  cum  sint  alijs  iuditijs 
autoritatis  maioris,  ter  in  anno  diebus  et  ferijs  suis  iuxta  ordinem  in  iure 
descriptum  seruabuntur. 

§  2.  Deinde  iuditia  exposita,  quae  sunt  plebiscito  ciuitatis  priuilegiata 
vsuque  antiquissimo  ciuium  approbata,  propter  resignationes  consequendas, 
mutuas  inscriptiones  inter  coniuges  et  alias  quasuis  personas  faciendas,  aresta 
item  praecustodienda  et  legalia  impedimenta  ex  perlucris  iure  victis  circa 
condemnationum  sententias  inferenda,  conseruanda,  attentanda  et  alia  ex 
arestis  et  tertijs  iuditijs  perficienda,  cellebrabuntur  ferijs  secundis  de  quin- 
dena  in  quindenam,  vacantijs  siue  cesantijs  etiam  temporibus  vsitatis  in  ro- 
bore  seruatis. 

§  3.  Tertio  iuditia  opportuna,  quae  singulis  septimanis  diriguntur7  non 
nisi  duobus  diebus  septimanatim  absoluantur,  vtpote  ferijs  quintis  et  sabba- 
tiuis  (exceptis  causis  criminalibus,  quae  moram  non  paciuntur),  eorundem 
iuditiorum  dies,  in  quantum  festa  impedirent  aut  pars  cittata  sibi  contuma- 
tiam  in  cittationum  et  denunctiationum  terminis  ab  actore  scribi  permiserit, 
extunc  denunctiatio  non  in  futurum  diem  nec  alios  subsequentes  dies,  verum 
in  proximam  et  sequentem  iuridicam  transferendi  et  limitandi  absque  cuiusuis 
condictione  et  partium  iure  illeso  aduocatus  pro  tempore  existens  sine  resi- 
dentia  iuditij  integram  potestatem  habebit ;  nec  cuiquam  parti  in  fauorem 
dies  praetacti  iuditiarij  infringi  et  mutari  debent,  neque  partes  litigantes 
vllas  excusationes  etiam  et  sui  procuratoris  absentiam  inferre  possunt  eo, 
quod  scabini  iuditijs  assidentes  domesticis  negotijs  suis  postpositis  eosdem 
dies  iuditiarios  semper  sub  paenis  in  constitutionibus  eorum  descriptis  serua- 
bunt,  simili  quoque  modo  et  ratione  litigantes  faciant. 

§  4.  Postremo  item  iuditia  necessaria,  vt  non  in  dirimendas  causas  re- 
ferantur,  saltem  ad  inscriptiones,  rellationes,  protestationes,  proclamationes 
et  miserabiles  aduenas  per  aduocatum  et  tres  scabinos  cellebrentur,  et  ad 
petitionem  cuiusuis  partis  extra  dies  iudiciarios  in  omnibus  diebus  peragen- 
tur.  Pro  testamentis  vero  condendis,    quoniam  id  omnium   necessitatum  ma- 

7 


.5  o 

ximum  est,  vt  causae  et  negotia  aegrotantis  propter  mortis  periculum  offi- 
tiose  suscipiantur,  eapropter  non  solum  omnibus  diebus  extraiudiciarijs  verum 
etiam  festiuis  omni  hora  et  post  occasum  solis  in  iuditijs  necessarijs  semper 
suscipientur  in  acta. 

Vt  autem  praemissa  omnia  firmiter  obseruentur,    in  acta  praesentia  in- 
grossata  et  inserta  sunt. 

Acta  Consul.  Casimir.  771,  str.  236. 


$15.      i,594-  die  21-  m-   Martii,  Casimiriae. 

Plebiscitum  de  adnotationibus  nonnisi  in  libris  fori  competentis  con- 
signandis. 

Feria  secunda  postridie  dominicae  Laetare.  —  Honorata  communitas 
tota  Kasimiriensis  et  Stradomiensis  inhaerendo  suo  priorj  laudo,  priuilegio 
sacrae  r.  Maiestatis  roborato,  constituit  et  in  perpetuum  sanciuit : 

§  1.  vt  nullus  quicunque  videlicet  iurisditionj  praesenti  ciuili  Kazimi- 
riensi  subiectus  .sit.  in  alia  iurisditione  praeter  praesentj  Kazimiriensi  obli- 
gationes,  renditiones,  abscessiones ,  commutationes  et  ąuasuis  in  genere 
inscriptiones  faciat  facereąue  audeat,  verum  tenentur  omnes  id  in  iurisdi- 
tione competentj   Kazimiriensi,  cui  subiacent,  agere  et  facere ; 

§  2.  tum  vt  nullj  nobilj  aut  spiritualj  personae  ius  non  habentj  ciuiler 
ipsi  sine  consensu  dominorum  consulum  bona  iurisditionj  huic  subiecta, 
alienent  et  vendant7  sub  graui  animaduersione  officij  et  poena  confiscationis 
bonorum  horum,  quj  contrarij  huic  laudo  reperientur. 

§  3.  Id  quoque  notarius  semper  obseruare  tenetur,  vt  ąuibusuis  in- 
scriptionibus  consueta  de  oneribus  ciuilibus  et  regalibus  cautio  expressis 
verbis  adscribatur; 

§  4.  ij  etiam  omnes,  qui  in  alieno  foro  inscriptiones  et  renditiones  quasuis 
fecerint,  ad  festum  Paschae  proximum  illas  ad  acta  consulum  Kazimiriensium 
inducj  ingrossarique  sub  poena  supraannotata  curent. 

Acta  Consul.  Casim.  771,  str.  383.  Skasowany  został  powyższy  plebiscyt  w  zupełności  r.  1596, 
fr.  IV  post  8vaR  Epiphaniarum.  —  Acta  Cons.  Casim.  772,  str.  290. 


Hlii.      1.594.  die  2Q.   m.   i\Tartii;  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  potestate  quaestorum  aerarii   civilis. 

Actum  feria  tercia  post  Dominicam  ludica.  —  Spectabiles  domini  pro- 
consul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae  prout  retroactis  diebus,  ita  etiam  die 
hodierna  ad  determinandam  finaliter  electionem  dominorum  lonherorum  seu 
acrarij  ciuilis  praefectorum  et  ad  constituenda  ea;  quae  ad  legitimam  et  or- 
dinatam  officij  ipsorum  administrationem  spectant,  per  schaedulas  conuocati 


5i 

ac  in  praetorio  Cracouiensi  legitime  et  pleno  numero  congregati  existentes. 
vnanimi  voto  et  assensu  elegerunt  et  constituerunt  lonheros  seu  aerarij  ci- 
uilis  praefectos  ad  annum  praesentem  spectabiles  dominos  ioachimum  Cie- 
pielowskj  et  Nicolaura  Alantsee  collegas  suos  consulares,  eisąue  facultatem 
plenariam  contulerunt,  ąuaesturam  seu  prouisionem  aerarij  ciuilis,  qua  maxime 
fieri  poterit,   fide   et   diligentia  administrandi   his   infraseriptis  conditionibus : 

§  i.  Inprimis  praefati  domini  lonheri  nouiter  electj  inuentarium  omnium 
rerum,  ad  officium  administrationis  ipsorum  spectantium ,  vtpote  armaturae 
et  suppellectilis  in  praetorio  existentis,  tum  etiam  machinarum  bellicarum, 
pulueris  tormentarij  et  instrumentorum  ,  quae  apud  laboratores  ciuiles  et 
mastellam  habentur,  aliarumąue  rerum,  ąuas  ipsi  in  dispositione  sua  habituri 
sunt,  in  praesentia  aliorum  dominorum  consulum,  qui  ad  id  deputabuntur, 
conficere,  eiąue  alia,  quae  tempore  administrationis  suae  emerint  et  acqui- 
siuerint,  deinceps  adscribere  debebunt,  vt  certo  sciatur,  quid  in  ipsorum 
administratione  existat,  quid  etiam  ab  ipsis  cum  hoc  munus  deposuerint. 
repeti  debeat. 

§  2.  lidem  domini  lonheri  prouentus  omnes  ciuitatis  antiquos  et  nouos. 
specifice  uero  teloneum  nouum  cum  auctione  pontalium,  contribucionem 
grossorum  ab  actualibus  eeruisiae  cum  exactione  ternariorum  a  cocturis  cer- 
uisiae  prouenientium,  in  administratione  et  prouisione  sua  habere  debebunt, 
vt  eo  commodius  omnibus  necessitatibus  ciuitatis  per  ipsos  prospici  et  sub- 
ueniri  possit.  (_)uoniam  tamen  ex  administratione  contributionis  grossorum 
certa  pecuniae  summa  spectabili  domino  loanni  Waxman  eius  ad  praesens 
administratori  soluenda  est  iuxta  consignationes  ipsi  eo  nomine  a  spectabi- 
libus  dominis  consulibus  factas,  ideo  contributio  illa  tantisper  in  administra- 
tione ipsius  permanere  debebit,  donec  ipsi  haec  summa  soluta  fuerit;  quo 
facto  contributio  illa  ad  dispositionem  dominorum  lonherorum  deuoluetur. 
Administratio  quoque  arendae  contributionis  ducillariae  penes  eundem  do- 
minum  Ioannem  Waxman  vna  cum  pecunia  ex  contributione  ducillaria  qua- 
draginta  grossorum  exacta  et  civitati  concessa,  permanere  debebit  iuxta  fa- 
cultatem, ipsi  eo  nomine  anno  praeterito  datam. 

§  3.  Prouentus  porro  omnes  supranominatos  domini  lonheri  praedicti 
pro  meliori  commodo  ciuitatis  coniunctis  consilijs  et  operis  conuertere  de- 
bebunt, neque  alteri  sine  altero  eiusque  assensu  quidpiam  suscipere  vel  expo- 
nere  liberum  erit. 

§  4.  Aedificia  noua  nulla  domini  lonheri  extruere  poterunt  sine  scitu 
et  consensu  dominorum  consulum,  quibus  (cum  aliquid  eiusmodi  suscipere 
voluerint)  id  antea  per  schaedulas  conuocatis  denunciare,  eorumąue  volun- 
tatem  in  extruendis  eiusmodi  aedificijs  sequi  debent.  Vetera  tamen  aedificia 
et  vias,  pontes,  aggeres,  aliaque,  quae  reparationem  requirunt,  prout  ipsis 
commodius  videbitur,  reparare  et  sarcire  poterunt. 

§  5.  Domus,  institas,  fundos  et  quaevis  bona  ciuilia  domini  lonheri 
nullatenus  cuiquam  personae  conferre  seu  inscribere  poterunt  sua  priuata 
authoritate,  quae  decreto  diui  olim  Stephani  regis  sublata  est ;  id  etiam  do- 
minis proconsulibus  in  minori  frequentia  dominorum  nullatenus  facere  licebit, 
sed  cum  aliquid  eiusmodi  per  cessionem,  resignationem  aut  decessum  alicuius 
seu    alio  quocumque  modo  vacare  contigerit    seu  conferendum  erit,    domini 


lonheri  eiusmodi  yacantiam  domino  proconsuli  indicare  et  denunciare  debe- 
bunt,  dominus  vero  proconsul  pro  tempore  existens  ad  id  dominos  consules 
per  schaedulas  conuocare  tenebitur,  ex  ipsorumąue  in  pleno  numero  con- 
gregatorum  et  dominorum  lonherorum  sententia,  id  quod  vacauerit,  inscri- 
betur  et  conferetur.  Si  vero  ąuidpiam  in  contrarium  factum  vel  inscriptum 
fuerit,  id  totum  irritum  et  inane  censebitur.  Porro  in  omnibus  inscriptioni- 
bus  super  bona  ciuilia  faciendis,  ista  clausula  addi  debebit,  si  quis  censum 
constitutum  pro  tempore  praefixo  non  soluerit/  quod  ipso  facto  arendam 
seu  locationem  bonorum  sibi  inscriptorum  amittet. 

§  6.  Quoniam  vero  assidua  cura  et  labor,  quem  domini  lonheri  supra- 
dicti  in  procurandis  commodis  reipublicae  impendere  tenebuntur.  debitam 
recompensam  et  remunerationem  laboris  ipsorum  requirit,  ideo  spectabiles 
domini  proconsul  et  consules  vnanimi  voto  constituerunt  cuilibet  ex  dominis 
lonheris  antedictis  annue  soluendos  esse  salarij  nomine  fiorenos  centum,  et 
ad  sustentationem  equi ,  quem  ipsorum  quilibet  propter  conueniendos  et 
visendos  saepius  labores  et  laboratores  ciuiles  alere  debebit,  fiorenos  quin- 
quaginta,  quod  pro  cuiusaue  persona  efficit  fiorenos  centum  et  quinquaginta. 
Insuper  refectiones  omnes,  quae  antehac  dominis  lonheris  in  duplo  dabantur, 
eisdem    quoque  dominis    lonheris    similiter    in  duplo  dari  et  solui  debebunt. 

§  7.  Cum  etiam  hoc  manifestum  sit,  notarium  actorum  ciuilium.  qui 
hactenus  etiam  prouentuum  ciuilium  curam  habebat,  propter  alias  arduas  et 
assiduas  reipublicae  negociorum  curas  et  quotidianam  dominorum  consulum 
diebus  profestis  in  praetorio  congregationem  eiusque  ad  conuentus  regni  et 
alia  in  loca  ablegationes,  huic  muneri  ita,  vti  par  est,  vacare  non  posse, 
siquidem  id  notarium  semper  praesentem  et  ab  alijs  occupationibus  liberum 
requirit,  maxime  hoc  tempore,  quo  propter  adiunctionem  aliorum  prouen- 
tuum, qui  antę  hac  per  speciales  notarios  conscribebantur,  notarium  proven- 
tuum  ciuilium  longe  maiorem  operam  et  laborem  huic  officio  impendere 
oportebit,  eapropter  vt  huic  rei  debito  prospiciatur,  spectabiles  domini  pro- 
consul et  consules  constituerunt  aliam  ordinationem  ratione  notarij  prouen- 
tuum ciuilium  in  prima  sui  per  schaedulas  conuocatione  faciendam  esse  pro 
commodo  reipublicae. 

Acta.   Cons.   Crac.  9,  str.    124. 


817.      1594-  die   15.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Senatus    consultum    de  reditibus   quibusdam    in    consules    distribuendis. 

Actum  feria  sexta  post  festa  solennia  Paschae.  —  Spectabiles  domini 
Ioannes  Cyrus  proconsul,  Daniel  Chroberskj ,  Ioannes  Szpiglor.  Martinus 
Vrbankowicz,  Gabriel  Slonskj,  Ioannes  Baptista  Fontaninus,  Caspar  Gutteter, 
loachimus  Ciepielowski,  Caspar  Rezler,  Caspar  Chodowicz,  Antoninus  Pa- 
czosska,  Nicolaus  Alantsee  et  Antonius  Franczkowicz  consules  Cracouienses, 
die  hodierna  ad  id  specifice  per  schaedulas  conuocati  et  in  praetorio  Cra- 
couiensi  legitime  congregati,  eo  considerato,  quod  refectiones,  quae  sibi  iuxta 


53 

antiąuam  obseruationem  semper  pro  festo  Paschae  et  Natalis  Domini  pro 
remuneratione  ąuadam  curarum  et  obsequiorum,  ąuae  pro  republica  sufferre 
coguntur,  morę  antecessorum  suorum  solui  et  dari  debebant,  ąuamuis  satis 
exiguae  fuerint,  tamen  annis  retroactis  raro  sibi  soluebantur,  tum  etiam  pro 
festo  Paschae  proxime  praeterito  solutae  non  sint,  ideoąue  certum  aliąuem 
ordinem  earum  in  posterum  statis  temporibus  expediendarum  et  soluenda- 
rum  constituere  cupientes,  vnanimi  voto  et  consensu  ordinationem  talem 
sanxerunt : 

§  i.  Quod  a  die  hodierna  pecunia,  quae  per  quascumque  personas  ius 
ciuile  suscipientes,  pro  susceptione  eiusdem  iuris  ciuilis  soluetur  et  praesen- 
tabitur,  in  cistam  specialem  ei  usui  destinatam  et  in  duas  partes  diuisam, 
.statim  reponi,  in  nullosąue  alios  vsus  seu  necessitates  ciuitatis  conuerti,  sal- 
tem ad  expeditionem  refectionum  ordinariarum  statis  temporibus  Natalis 
Domini  et  Paschae  dominis  consulibus  distribuendarum,  asseruari  debebit 
sub  duabus  clauibus,  ąuarum  vna  semper  domino  proconsuli  pro  tempore 
existenti,  altera  vero  domino  lonhero,  qui  anno  illo  praesidentis  officio  non 
fungetur  et  proconsulatum  non  administrabit,  concredenda  et  tradenda  erit. 
Cum  vero  stata  et  solita  tempora  refectionum  distribuendarum  aduenerint, 
vtpote  festa  Natalis  Domini  et  Paschae  ,  dominus  proconsul  et  domini  lon- 
herj  cistam  illam  aperire  et  ex  pecunia  in  ea  collecta,  refectiones  pro  tem- 
pore incidenti  prouenientes,  dominis  consulibus  omnibus  soluere  ac  distri- 
buere  tenebuntur.  Et  ąuoniam  antehac  pro  festis  supradictis  media  barila 
vini  cuilibet  dominorum  consulum  dabatur,  deinceps  vero  cum  adhuc  vina 
minori  praecio  vendebantur,  ratione  mediae  barilae  vini  tres  marcae  cuilibet 
dominorum  consulum  dabantur,  pro  qua  tamen  pecunia  hoc  tempore,  quo 
maius  praecium  vini  creuit,  media  barila  vini  emi  non  potest :  ideo  praeno- 
minati  domini  proconsul  et  consules  statuerunt,  quod  domini  lonheri  in  po- 
sterum vel  ex  pecunia  supra  recensita  expediendis  refectionibus  destinata, 
vinum  bonum  emere  et  cuilibet  dominorum  consulum  eius  vini  mediam  ba- 
rilam  dare,  vel  ratione  eiusmodi  mediae  barilae  vini  cuilibet  dominorum  con- 
sulum quinque  marcas  paratae  pecuniae  soluere  tenebuntur,  quo  praecio 
vinum  hoc  tempore  communiter  vendi  solet.  Dominis  vero  lonheris  refectio- 
nes istae  in  duplo,  vti  antehac  obseruari  solitum  erat,  prout  etiam  in  ordi- 
natione  officij  ipsorum  feria  tertia  post  dominicam  Iudica  proxime  praete- 
rita  constitutum  est,  soluentur  et  reponentur.  Notarijs  quoque  refectiones 
istae,  quae  ipsis  ex  antiquo  pariter  vti  dominis  consulibus  dabantur,  statis 
temporibus  modo  suprarecensito  dari   expedirique  debebunt. 

§  2.  De  poenis  excessuum. 

Quoniam  vero  refectiones  istae  paruam  remunerationem  dominis  con- 
sulibus praebent  pro  curis  et  laboribus,  quos  pro  republica  sustinent,  eapropter 
domini  consules  suprarecensiti,  cupientes  sibi  et  collegis  ac  successoribus 
suis  eo  nomine  sufficientius  satisfieri,  ita  vnanimi  voto  constituerunt ,  quod 
poenae,  quae  pro  excessibus  ad  residentiam  ipsorum  consularem  delatis  et 
coram  se  agitatis  per  quascumque  personas  reponentur,  quae  ex  praescripto 
iuris  et  fere  vbique  obseruata  consuetudine  officio  consulari  debentur,  a  die 
hodierna  per  notarium  ciuitatis  in  speciali  regestro  conscribi  et  in  cistae 
suprarecensitae  alteram  partem  reponi,    in  eaque  sub  duabus  clauibus  antę- 


54 

dictis  asseruari  et  singulis  anni  ąuartualibus,  videlicet  pro  vltimis  diebus 
mensium  Iunij,  Septembris,  Decembris  et  Martij  cuiuscumąue  anni  dominis 
consulibus  omnibus  ad  id  per  schaedulas  conuocatis,  viritim  aeąualibus  et 
ratis  portionibus  distribui,  praesentibusąue  ad  manus  dari;  absentibus  vero 
per  campanatorem  praetorij  mitti  debebunt.  Vtque  ordinatio  ista  debitum 
sortiatur  effectum ,  domini  consules  antedicti  ita  constituerunt,  quod  nullus 
ex  dominis  proconsulibus  poenam  pro  excessibus  ad  residentiam  consularem 
delatis  et  coram  eadem  residentia  agitatis,  decretam  et  constitutam,  priuatim 
tam  in  praetorio  quam  domi  pro  se  seu  etiam  aliąuot  dominorum  ipsi  assi- 
dentium  recipere,  sed  vt  ea  in  praetorio  in  residentia  dominorum  solita  re- 
ponatur,  curare  et  iniungere  debebit;  quae  poena  ibi  reposita  statim  ad 
cistam  supracommemoratam  referetur,  et  in  ea  ad  diuisionem  constitutam 
asseruabitur.  Quod  si  quispiam  dominorum  proconsulum  aliter  fecerit,  is 
sortem  et  portionem  suam,  quae  pro  illo  quartuali  omni,  in  quo  proconsu- 
latus  officium  gessit  et  ordinationi  huic  contrauenit,  ipsi  ex  diuisione  istarum 
poenarum  cedere  deberet,  ipso  facto  amittet,  nihilque  ipsi  pro  illo  quartuali 
anni  dari,  sed  portio  ipsius  inter  dominos  consules  ex  aequo  distribui  debebit. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.   126. 


£18.      1595.  die  3.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  praeceptis  sub  comitiis  regni  observandis. 

Actum  feria  sexta  in  crastino  festi  Purificationis  b.  Mariae  virginis.  — 
Spectabiles  domini  proconsul  et  consules  Cracouienses  uocata  in  sui  prae- 
sentiam    honesta    communitate    ciuitatis    huius,     eidem    serio    iniunxerunt: 

§  1.  vt  sub  hoc  tempore  conuentus  regni  quilibet  hospes  et  inquilinus 
in  domo  et  habitatione  sua  diligentem  et  assiduam  curam  adhibeat,  ne  ignis 
vel  incendium  aliquod  erumpat,  indeque  incommodum  vel  periculum  aliquod 
ciuitati  oboriatur.  Quod  si  ex  permissione  diuina  aliquid  eiusmodi  acciderit, 
omnes  ciues  iuxta  antiquas  ordinationes  praesto  esse  et  in  stationibus  suis 
conuenire  auxiliumque  ad  restinguendum  ignem  et  sedandos  tumultus,  si 
qui  exorirentur,  arcendasque  rapinas,  quae  in  eiusmodi  casibus  plerunque 
interueniunt,  facere  debebunt.  Insuper  eidem  communitati  per  dominos  pro- 
consulem  et  consules  Cracouienses  iniunctum  est,  ne  ciues  et  inquilini  ho- 
mines  vagos  in  domibus  et  habitationibus  suis  sub  hoc  praecipue  tempore 
conuentus  regni  foueant,  sed  omnes  eos  ablegent  et  abigant. 

§  2.  Et  quoniam  sub  hoc  tempus  tabernatores  et  alij  ciues  magnam 
ąuantitatem  lignorum  et  trabium  magnarum  in  ciuitatem  conuexerunt,  qui- 
bus  et  plateae,  praesertim  vero  Castrensis  et  s.  Florian  i  occupatae  sunt,  ita 
ut  difficilis  transitus  per  eas  pateat  et  varia  pericula  inde  oboriri  possent, 
eapropter  domini  consules  serio  iniunxerunt;  ut  ligna  eiusmodi  ex  plateis 
amoueantur,  neque  diutius  in  plateis  iaceant,  sub  poena  dominorum  consu- 
lum  arbitraria,  in  eos  irremissibiliter  extendenda;  qui  huic  edicto  et  mandato 
contrauenerint. 


55 

§  3-  Postremo  spectabiles  domini  proconsul  et  consules  Cracouienses 
id  praecustodire  volendo,  vt  sub  hoc  tempus  conuentus  regni  pax  et  tran- 
quillitas  publica  conseruari  posset,  ad  quod  custodia  seu  satellicium  ad  mi- 
nus triginta  personarum  neccessarium  est,  ad  quod  satellicium  magnificus 
marschalcus  curiae  regni  etiam  se  certos  milites  stipendiarios  S.  R.  Maiestatis 
adiuncturum  promisit,  id  vero  satellicium  ex  aerario  ciuili  sustentari  non 
potest,  ideo  domini  consules  honestam  communitatem  serio  admonuerunt, 
ut  ad  hoc  satellicium  per  tempus  conuentus  regni  sustentandum,  subsidium 
peccuniarium  conferat,  vt  id  pro  dignitate  et  necessitate  ciuitatis  ali  et  con- 
seruari possit. 

Quo  exaudito  honesta  communitas  super  priores  articulos  beneuole 
consensit,  ratione  uero  posterioris  de  alenda  custodia  dilationem  ad  confe- 
rendum  cum  alijs  conciuibus,  praesertim  uero  mechanicis  sibi  concedi  petijt, 
quae  concessa  est  ad  feriam  secundam  proximam.  Yerum  in  ista  communi- 
tatis  congregatione  ex  dilatione,  uti  praemissum  est  expetita;  proueniente, 
ratione  videlicet  sumptus  ad  alendam  custodiam  sub  tempus  hoc  conuentus 
regni  suppeditandi,  nichil  obtineri  potuit,  siquidem  honesta  communitas  eam 
omnino  denegabat,  super  alios  vero  articulos  consensit. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.    132. 


810.      1596.  die  5.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  appellationibus  ad  iudicium  regiae  maiestatis  vel 
ad  iudicium  commissoriale  Sex  Civitatum  interponendis. 

Actum  feria  quinta  antę  festum  Epiphaniarum  Domini  proxima.  — 
Spectabiles  domini  proconsul  et  consules  Cracouienses  ad  id;  uti  antehac 
saepius,  ita  etiam  pro  die  hodierna  per  schedulas  conuocati  et  in  praetorio 
legittime  ac  pleno  numero  congregati,  pro  debito  officij  sui  prospicere  vo- 
lentes,  ne  ciues  et  aliae  quaecunque  personae  coram  iudicio  scabinali  liti- 
gantes,  in  reportandis  causis  seu  rotulis  appellationum  ad  iudicium  Iuris 
Supremi  inutilibus  impensis  grauentur,  tum  etiam  permoti  assiduis  instantijs 
et  quaerellis  spectabilium  dominorum  Commissariorum  Sex  Ciuitatum  priui- 
legiatorum,  qui  cum  magnis  sumptibus  pro  statis  temporibus,  quibus  iudicia 
ipsorum  exerceri  solent ,  huc  venire  coguntur,  raro  autem  causa  aliqua  ad 
iudicium  ipsorum  deuoluitur,  idque  propter  remissionem  appellationum  ad 
iudicium  Iuris  Supremi  castri  Cracouiensis  in  derogationem  iudicij  praedicti 
commissorialis  Sex  Ciuitatum  et  contra  priuilegium  diui  olim  Sigismundi 
Augusti  regis  eo  nomine  ciuitati  huic  concessum ,  in  quo  ratio  et  modus 
interponendarum  et  admittendarum  istarum  appellationum  expresse  prae- 
scriptus  est:  eapropter  hijs  incommodis  consulere  atque  priuilegium  supra- 
recensitum  in  effectum  et  ad  debitam  exequutionem  deducere  volentes;  vna- 
nimi  voto  et  assensu  statuerunt  et  concluserunt7  exnunc  et  inposterum  tem- 
poribus  perpetuis  obseruandum  esse,  quotiescunque  in  causa  aliqua  a  iudicio 
supremo   castri  Cracouiensis    ad  iudicium  ordinarium    scabinale    Cracouiense 


56 

sententiam  reportari  contigerit,  qua  iudicij  inferioris  sententia  vel  approbata 
vel  retractata  fuerit;  vt  sine  vlla  vlteriori  acl  iudicium  supremum  castri  Cra- 
couiensis  remissione  simpliciter  ac  recta  coram  eodem  iudicio  scabinali  Cra- 
couiensi,  coram  quo  recitatur  sententiae  siue  confirmatae  siue  reprobatae 
pronuntiatio  et  promulgatio,  appellatio  interponatur  vel  ad  Maiestatem  re- 
giam  vel  ad  iudicium  commissoriale  Sex  Ciuitatum.  Nullae  autem  aliae 
appellationes  iuxta  praescriptum  priuilegij  suprarecensiti  per  iudicium  sca- 
binale  Cracouiense  ad  iudicium  sacrae  regiae  Maiestatis  admittendae  erunt 
praeter  eas,  quae  morę  recepto  a  iudicio  Sex  Ciuitatum  exceptae  sunt. 
vtpote  quae  vel  cum  personis  nobilibus  vel  cum  aduenis  intercedunt.  In 
alijs  vero  omnibus  causis  iudicium  scabinale  appellationes  ad  iudicium  com- 
missoriale Sex  Ciuitatum  admittere  debebit,  easque  appellationes  cum  rotulo 
et  obsignato  causae  processu  iudicium  praedictum  scabinale  Cracouiense  recta 
ad    iudicium    commissoriale    Sex    Ciuitatum    dirigere  et  admittere   tenebitur. 

Acta   Cons.   Crac.  9,   str.    136. 


S2©.      1596.  die  6.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  appellationibus  interponendis. 

Feria  tertia  in  crastino  festi  s.  Agathae.  —  Spectabiles  domini  pro- 
consul  et  consules  Cracouienses,  pro  die  hodierna  ad  id  per  schaedulas  con- 
uocati  ac  in  praetorio  Cracouiensi  legittime  congregati  existentes,  senatus- 
consultum  per  se  super  modo  admittendorum  appellationum  feria  quinta 
antę  festum  Epiphaniarum  Domini  anno  currenti  sancitum,  in  debitam  exe- 
quutionem  deducendo,  vocatis  ad  sui  praesentiam  honoratis  dominis  aduo- 
cato  et  scabinis  Cracouiensibus,  tum  etiam  procuratoribus  ciuilibus,  qui  prae- 
ueniri  potuerunt,  hoc  senatusconsultum  ipsis  in  praesentia  spectabilium  do- 
minorum  Ioannis  Góra  consulis  Cracouiensis  et  loannis  Iendrzeiowycz  con- 
sulis  Kasimiriensis,  plenipotentum  spectabilium  dominorum  consulum  ciuita- 
tum Sandecensis,  Kasimiriensis,  Bochnensis;  Yieliciensis  et  Ilcussiensis  de- 
nuntiauerunt  ac  legi  fecerunt,  serioque  ipsis  iniunxerunt?  vt  a  die  crastina 
incipiendo,  sese  in  admittendis  et  dirigendis  appellationibus  iuxta  hoc  sena- 
tusconsultum conseruent  eique  pro  obedientia,  qua  officio  consulari  obligati 
sunt,  non  contraueniant. 

Cui  iniunctioni  officij  consularis  praefati  domini  aduocatus  et  scabini 
Cracouienses  se  satisfacturos  atque*  senatusconsultum  hoc  exequuturos  sub- 
miserunt,  saltem  petierunt  sibi  pro  indemnitate,  si  a  quopiam  eo  nomine 
impetiti  fuerint,  caueri.  Itaque  tam  domini  proconsul  et  consules  Cracouienses 
suo;  quam  etiam  praefati  domini  Ioannes  Góra  et  Ioannes  Iendrzeiowycz 
dominorum  consulum  reliquarum  quinque  ciuitatum  suprarecensitarum  nomine 
et  uigore  plenipotentiae  sibi  ab  ijsdem  concessae,  dominis  aduocato  et  sca- 
binis praedictis  cauerunt  et  promiserunt,  quod  ipsos  a  quauis  impetitione 
et  molestatione  quarumcunque  personarum,  si  quae  ratione  exequutionis 
huius    supracommemorati    senatusconsulti    exorta    vel    ipsis    intentata   fuerit. 


.57 

sumptibus    et    impensis    istarum   Sex  Ciuitatium  priuilegiatarum  intercedent, 
tuebuntur  ac  euincent,  ąuando  et  quotiescunque  opus  fuerit. 

Acta  Cons.   Crac.  9,  str.    138. 


821.     1596.  die  28.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  capitaneo  generali  Cracoviensi  mandat, 
ut  consulibus  Casimiriensibus  in  portorio  exigendo  opem  ferrat. 

Sigismundus  tertius  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniaeąue  etc.  necnon  Suecorum, 
Gothorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex.  Magnifico  Nicolao  Zebrzydow- 
ski de  Zebrzydowicze  palatino  Lublinensi,  generali  Cracouiensi,  Lanczko- 
runensi,  Boleslauiensiąue  nostro  capitaneo,  syncere  nobis  dilecto.  Magnifice 
syncere  nobis  dilecte !  Quaesti  sunt  nobis  proconsul  et  consules  ciuitatis  no- 
strae  Casimiriensis  ad  Cracouiam  sitae,  complures  mercatores  flumine  Istula 
cum  frumentis  et  alijs  mercibus,  scaphis  et  alijs  nauigijs  nauigantes,  thelo- 
neum,  quod  a  serenissimis  praedecessoribus  nostris  regibus  Poloniae  a  no- 
bisąue  ipsis  praedicta  ciuitas  nostra  concessum  habet,  temere  negare  eius- 
que  solutionem  omnino  subterfugere.  Cuius  ąuidem  thelonei  solutionem  cum 
sibi  ipsi  per  se  vindicare  et  in  integrum  asserere  non  possunt,  nos  illis  hac 
in  parte  prospectum  esse  volentes,  Synceritatem  Vestram  hortamur  manda- 
musąue,  vt  cum  ab  ipsis  reąuisita  fuerit,  eisdem  auxilium  et  patrocinium 
suum  praestet,  ad  solutionemąue  thelonei  illius  temerarios  homines  cogat 
et  compellat.  Neąue  aliter  faciat  pro  gratia  nostra  officijąue  sui  debito.  Da- 
tum  Cracouiae  die  XXVIII  mensis  Februarij ,  anno  Domini  M°  D°  XC" 
sexto,  regnorum  nostrorum  Poloniae  nono  et  Sueciae  anno  secundo.  — 
Sigismundus  rex.  —  Mtths  Posth  spt. 

Dokument  papierowy.  Pieczęć  pokojowa  wyciśnięta  na  samym   dokumencie  poniżej  tekstu. 


822.     1596.  die  5.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  iudiciis  peragendis. 

Spectabiles  domini  proconsul  et  consules  Cracouienses,  die  hodierna  per 
schaedulas  conuocati  ac  in  praetorio  Craccouiensi  legitime  congregati  exi- 
stentes,  certam  aliąuam  normam  et  modum  peragendorum  iudiciorum  officij 
sui  constituere  atque  partibus  coram  officio  ipsorum  litigantibus  consulere 
volentes,  ordinationem  infrascriptam,  quae  antehac  saepius  in  deliberatione 
officij  agitabatur,  vnanimi  consensu  fecerunt  et  constituerunt  firmiter  obser- 
uandam,  earaąue  actis  hisce  inseri  et  sub  sigillo  ciuitatis  antę  fores  stubae 
consularis  affigi  curauerunt,  ut  ad  omnium  notitiam  deueniat.  Cuius  ordina- 
tionis  tenor  seąuitur  talis : 

8 


58 

Poniewasz  się  po  the  czasy  z  niemałym  zatrudnieniem  vrzędo\vym  y 
rblizeniem  sprawiedliwosej  stron  vkrzywdzonych  dziewało,  ze  kiedy  vrząd 
zasiadł  na  sądzeniu  spraw  łuckich  y  stron  przywoływać  dał,  tedy  acz  sie 
strona  pozwana  nieopowiadała  będąc  kila  razy  przywoływana,  za  czym  gdy 
contumacia  stronie  przy  wstawaniu  vrzędu  pisana  byc  miała,  tedy  iednak 
niektórzy  sprawiedliwość  łucką  zwłaczaiący,  dopiero  tamże  przychodząc,  gdy 
im  contumaciae  pisać  chciano,  opowiedali  się  y  contumacię  sobie  pisać  bro- 
nili ,  zaczym  protestaciae  czaszem  z  obudwu  stron  zachodziły  de  diligentia 
actoris  et  citati,  które  y  vrzędowi  potym  trudność  niemała  czyniły  y  pro- 
cessy  prawne  stronom  bardzo  zatrudniały  y  mieszały :  przeto  aby  się  themu 
napotym  zabiezeć  mogło,  Ich  Mć  panowie  burmistrz  i  rada  miasta  Crakowa 
za  dobrym  rozmysłem  i  spoiną  namową  do  zwyczaiu  inszych  sądów  zwlascza 
sądu  jego  krolewskiey  Mej  się  przychyliwszy,  takie  o  thym  postanowienie 
yczynili,  ize  kiedy  po  zasiedzeniu  \rzedowym  na  sądzeniu  spraw  strona  któ- 
rakolwiek przywołana  będzie  a  zarazem  się  nieopowi,  tedy  nieczekaiąc  iako 
przedthym  wstawania  yrzędowego  albo  końca  they  iuridiki,  stronie  takowy 
sie  nieopowiedaiący  przes  stronę,  która  terminu  attentuie,  contumacia  pisana 
byc  ma,  którą  contumacia  stronie  wolno  arestować  będzie.  A  iesli  durante 
sessione  officij  arest  zaidzie,  tedy  zarazem  in  eadem  sessione  strony  rospra- 
wiać  się  będą  powinny.  Gdzieby  wiec  peracta  sessione  officij  arest  przez 
stronę  yczyniony  był,  tedy  sprawa  każda  ktoraby  arestowaną  była,  in  seąuenti 
iuridica  naprzód  przed  inszymi  sądzona  y  odprawowana  będzie,  po  który 
albo  których  zaarestowTanych  spraw  odprawie  drugie  sprawy,  z  ktoremi  by 
się  strony  iakiekolwiek  opowiedaly.  według  opowiedania  przywołanie  stron 
sądzone  y  odprawowane  będą.  W  thym  iednak  Ich  Mć  panowie  burmistrz 
v  radli  Cracc.  strony,  które  przed  yrzędem  ich  controwertowac  będą,  vpo- 
minaią,  aby  z  gotowymi  munimentami  y  extractami  przychodziły,  niedopiero 
gdy  controwertowac  poczną,  do  xiąg  albo  protocołow  się  odwoływali  i  w  nich 
rzeczy  im  potrzebnych  szukać  dawalj ,  bo  takowi  słuchani  nie  bada,  gdysz 
przez  tho  omieszkanie  wielkie  yrzedowi  się  dzieie.  A  gdzieby  więc  dla  iakiego 
zatrudnienia  yrzędowego  limitacia  \czyniona  być  miała,  tedy  limitacio  ge- 
neralis  causarum  omnium  ,  do  których  strony  przywołane  nie  były,  zawsze 
czyniona  będzie  y  contumaciae  stronom  żadnym  pisane  niebędą,  oprócz  tych, 
do  których  strony  przywołane  były  i  nieopowiedzialy  się.  Poniewasz  sie  tesz 
processy  łuckie  y  cancellaria  thym  niepomalu  trudni,  ze  strony,  które  przed 
yrzędem  radzieckim  controuertuią,  pospolicie  controuersiae  swe  ossobno  od- 
dawaią  po  decrecie,  w  których  insze  rzeczy  wnoszą  y  piszą,  nizli  w  contro- 
uersiach  wtaczały,  albo  tesz  do  długiego  czasu  controwersiey  takowych  nie- 
oddaią,  temu  tedy  zabiegaiąc  y  tho  się  sUmowi,  ze  każdy  który  controuersią 
iakąkolwiek  oddać  ma  do  cancełlariey,  do  trzeciego,  albo  gdzieby  iakie  wiel- 
kie impedimentum  miał  ,  na  dalei  do  piątego  dnia  po  controuersiey  oddać 
powinien  y  tho  z  podpisem  strony  przeciwny,  iako  się  v  inszych  sądów  za- 
chowuie.  A  gdzieby  takiey  controuersiey  którakolwiek  strona  do  piątego 
dnia  nieoddała  albo  bez  podpisu  stronv  przeciwny  one  oddawała,  takowi  y 
pisarze  cancełlariey  mieiskj  przyiąć  nie  będą  powinni  y  o  tho  zatrudnieni 
nie  będą  mogli  być.  Tho  postanowienie  aby  wszytkim  do  wiadomosej  przy- 
szło,   ich    Mć    panowie   burmistrz  y   rada  Cracc.  one  do  xiąg  swych  vrzedo- 


59 

wych  wpisać,  publikować  y  na  mieiscu  iawnym  przybić  roskazalj.  Działo  się 
na  ratuszu  Crakowskim  Ave  Wtorek  po  niedzielj  wstępny,  roku  Pańskiego 
159  szóstego. 

Acta  Cons.  ('rac.   30,   str.   391. 


$23.      1596.  die   12.  m.  Augusti,   Varsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  proconsuli,  consulibus,  advocato,  scabinis 
et  communitati  civitatis  Cracoviensis  mandat,  ut  dissensiones  inter  sese  exor- 
tas  componere  studeant. 

Sigismundus  tertius  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lituaniae. 
Russiae ,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniaeąue  etc.  necnon  Sueco- 
rum,  Gottorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex.  Spectabilibus  et  famatis 
proconsuli,  consulibus,  aduocato  et  scabinis  totiąue  communitati  ciuitatis 
nostrae  Cracouiensis,  fidelibus  nobis  dilectis  gratiam  nostram  regiam.  Specta- 
biles  et  famati,  fideles  nobis  dilecti !  Non  libenter  sanę  accepimus  motus 
ąuosdam  nociuos  et  dissensiones  inter  Fidelitates  vestras  inualescere,  quod 
tanto  grauius  ferendum  nobis  putamus,  quod  ea  fiunt  sub  hoc  tempore,  quo 
insignis  hominum  externorum  congressus  Cracouiae  ex  nostra  et  reipublicae 
auctoritate  celebratur,  nec  minus,  quod  Fidelitates  restrae  cum  reliquis  regni 
nostri  ciuitatibus  exemplo  esse  deberent,  scandalo  potius  ea  ratione  esse 
possunt.  Quare  Fidelitates  vestras  serio  hortamur  eisdemque  mandamus,  vt 
magistratus  quidem  bonos  ciues  amet,  intra  terminos  officij  sui  legumque 
se  contineat,  ciues  vero  debitum  honorem  magistratui  tribuant,  ab  insolentijs 
et  leuibus  verbis  prorsus  abstineant,  et  in  omnibus  rebus  quibus  debent  ma- 
gistratui morem  gerant.  Quoniam  autem  intelleximus  eas  turbas  propter 
quasdam  diuersas  opiniones  plebis  et  yeteribus  institutis  alienas  excitatas 
esse,  ideo  volumus  et  edicimus,  vt  vtraque  pars  sese  iuxta  praescriptum 
antiquorum  decretorum  per  omnia  conseruet  ad  felicem  vsque  nostrum  Cra- 
couiam  reditum,  vbi  si  quae  partium  habuerit,  quod  rationabiliter  corrigi 
velit,  coram  nobis  competenter  agat;  nos  vero  de  omnibus,  prout  iustitiae 
et  boni  reg-iminis  ratio  postulauerit,  inter  Fidelitates  vestras  statuemus  et 
decernemus.  Secus  itaque  Fidelitates  restrae  non  faciant  pro  gratia  et  sub 
poenis  eisdem  decretis  serenissimorum  antecessorum  nostrorum  de  servanda 
vtrinque  pace  interpositis.  Datum  Varsouiae  die  XII  mensis  Augusti,  anno 
MDXCVI,  regnorum  nostrorum  Poloniae  nono,  Svetici  vero  anno  tertio.  — ■ 
Sigismundus  rex.  —  P.  Sczerbicz  sst. 

Dokument  papierów,  opatrzony  pieczęcią  pokojową,  na  samym  dokumencie  poniżej  tekstu 
wyciśniętą. 


6o 

%2  4.      1597-  die  4.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

Plebiscitum  de  testudinibus  Iudaeis  non  conducendis. 

Actum  feria  sexta  post  festum  Visitationis  b.  Mariae  vłrginis  proxima.  — 
Quemadmodum  honesta  communitas  in  praetorio  feria  secunda  et  ąuinta 
proxime  praeteritis  congregata ,  inter  caeteras  consultationes,  quas  de  ne- 
gotijs  reipublicae  habuit  cum  spectabilibus  dominis  consulibus,  hoc  instanter 
petijt,  vt  plebiscitum  annis  superioribus  sancitum  de  non  conducendis  testu- 
dinibus Iudaeis  in  domibus  tam  dominorum  consulum  quam  reliąuorum 
ciuium  reassumeretur,  et  in  exequutionem  debitam  a  festo  s.  Michaelis  pro- 
xime  uenturo  deduceretur,  ac  oranes,  qui  contra  hoc  plebiscitum  Iudaeos  in 
domibus  suis  fouere,  uel  eis  testudines  aut  mansiones  quasuis  conducere 
praesumpserint,  poena  centum  aureorum  Hungaricalium  irremissibiliter  pu- 
niantur,  vt  per  hoc  tam  .effrenis  Iudaeorum  licentia  in  praeripiendo  victu 
cuiuscunque  negotiationis  et  artificij  aliquatenus  coerceri  possit:  ita  die  ho- 
dierna  spectabiles  domini  Stanislaus  Schembek  proconsul,  Daniel  Chroberskj, 
loannes  Spiglar,  Martinus  Vrbankowicz;  Ioannes  Cyrus,  Paulus  Zutter,  Va- 
lentinus  Rimer,  Martinus  Fihauser,  Iacobus  Cimmerman,  Ioachimus  Ciepie- 
lowskj,  Iullius  delia  Pace,  Adamus  Nagott,  Iacobus  Sibenaicher  et  Simon 
Luzinskj  consules  Cracouienses  in  praetorio  congregati  unanimi  voto  et  sen- 
tentia  in  hanc  affectationem  et  requisitionem  honestae  communitatis  con- 
senserunt  atque  firmiter  inuicem  statuerunt,  ne  aliquis  tam  ex  medio  sui, 
quam  ex  reliquis  ciuibus  testudines  vel  mansiones  aliquas  in  domibus  suis 
[udaeis  quibusuis  locare  uel  conducere  neque  eos  fouere  praesumat,  a  festo 
s.  Michaelis  Archangeli  proxime  venturo;  sub  poena  commemorata  et  antehac 
sancita  centum  aureorum  Hungaricalium  in  eum  et  eos,  qui  huic  plebiscito 
et  ordinationi  contrauenire  ausi  fuerint,  irremissibiliter  extendenda  et  in 
vsum  ciuitatis  conuertenda. 

Acta  Cons.  Crac.  9,   str.    147. 


^2,5.     1597.  die  5.  m.  Iulii,  Casimiriae. 

Promulgatio  edicti  regii  de  securitate  publica. 

Sabbato  post  festum  Yisitationis  b.  Mariae  virginis  proximo.  —  Sławni 
panowie  burmistrz  y  rayce  miasta  Kazimirza  przy  Crakowie  czyniąc  dosyć 
woły  y  roskazaniu  Króla  jego  Mscj  w  liście  jego  Kro.  Mscj  przes  jego  Mść 
pana  marszałka  coronnego  sobie  oddanym,  opisanemu,  obesławszy  na  ratusz 
kazimirskj  pany  woythy,  przysiężnikj,  dwanaście  męzow  y  wszytko  pospól- 
stwo miasta  Kazimirza  y  Stradomia,  onym  wszytkym  wobecz  publica  voce 
wolą  jego  Kro.  Mści  tę  opowiedzieli: 

§  1.  Naprzód  ysz  od  Węgier  od  Tatar  niebespieczność  sąsiedzka  Coronę 
polską    obchodzi,    aby   gospodarze,    naięmnicy    y    komornicy    wszyscy   byli 


ÓI 

zawsze  gotowymi  w  domach  swych,  to  iest  aby  pulhakj  dobre,  kul,  prochów 
dostatek,  szable,  kordy,  miecze  y  insze  takowe  armaty  do  obrony  należące 
mieli  swe  własne  a  niepoźyczane,  pod  karanim  wielkjm  y  winą  nieodpusczoną. 

§  2.  Item  ludzi  cudzoziemskjch  y  tutecznych  hultaiow,  białychgłow 
luznich,  aby  zadęn  gospodarz  y  naięmnik  przymować  ani  przechowywać 
niesmiał  bez  wiadomości  vrzędowy  pod  winą  nieodpusczoną. 

§  3.  Item  dla  niebespieczności  ognia  aby  był  każdy  ostrożny  a  miał 
w  domu  wodę,  osękj,  drabiny,  siekiery,  wiadra  zawsze  pogotowiu  pod  winą, 
do  tego  kominy  aby  były  dobre  y  często  chędożone;  a  którzy  ich  nimaią 
tak  przy  piecach  izdebnych  iako  gorzałczanych,  w  kuchniach,  w  slachtuzach 
iako  rzeznicy,  aby  ie  pobudowali  bes  omieszkania  pod  winą  vrzędową. 

§  4.  Item  przed  domem  aby  każdy  chędożył,  a  te  błota  także  śmiecia, 
gnoie  y  insze  plugastwa  z  domu,  a  mianowicie  od  świni  za  miasto  wynosić 
abo  wywozie  kazał,  a  nie  na  rynek  abo  za  domy  to  wyrzuczał,  ani  rynsto- 
kamj  na  ulicę  wypusczał  pod  winą.  Bydła  y  świnie,  przed  którymi  burkj 
y  cmyntarze  spokoynie  być  nięrnogą,  aby  każdy  w  domach  swych  zawirał 
y  chował,  a  na  ulicę  ich  niewypusczał,  pod  winą. 

§  5.  Mieiskiego  prawa  którzy  nimaią,  aby  go  zaraz  albo  przy m owali 
abo  się  z  miasta  wyprowadzali,  bo  czego  Boże  zachoway  iakiego  niebespie- 
czenstwa  miesczanie  sie  z  nimi  zamykać  niebeda  w  mieście. 

Acta   Consul.   Casim.   772,  str.  842. 


H^6.     1597.  die  25.  m.  Augusti,   Yarsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  consulibus  Cracoviensibus  mandat,  ut 
prospiciant,  ne  pestis  Ylennae  grassans  Cracoviam  importaretur. 

Spectabilibus  et  famatis  praeconsuli  cum  consulibus  ciuitatis  nostrae 
Cracouiensis,  fidelibus  nobis  dilectis.  —  Sigismundus  III  Dei  gratia  rex  Po- 
loniae, magnus  dux  Lithuaniae,  Russiae ,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae, 
Liuoniae  etc.  necnon  Suecorum,  Gottorum,  Vandalorumque  haereditarius 
rex.  Spectabiles  et  famati  fideles  nobis  dilecti !  Mamy  tę  pewną  wiadomość, 
isz  się  wielgie  powietrze  zaięło  w  Wiedniu.  W  czym  przestrzegamy  Wier. 
wasse  napominaiącz  y  roskazuiącz,  abyśczie  przestrzegali  tego  z  powinności 
vrzendu  swego,  zęby  ta  zaraza  tamstąd  przez  ludzie  albo  przez  rzeczy  iakie 
do  miasta  tego  stołecznego  naszego  niebyła  zaniessiona.  Życzymy  zatym 
Wier.  wass.  zdrowia  y  wszego  dobrego.  Dan  w  Warszawie  dnia  XXV 
miessiąca  Augusta,  roku  Pańskiego  M  D  XCVII0,  panowania  królestw  na- 
szych polskieg-o  dziessiątego,    szwedskiego    czwartego.  —  Sigismundus  rex. 

Dokument  papierowy,   pieczęć  pokojowa   wyciśnięta   po  stronie  adresowej. 


02 


&27.     1597.  die  21.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  tributo  a  navibus  in  rippa  Yistulae  fluminis 
exstruendis;  solvendo. 

Actum  feria  tertia  ipso  die  Yndecim  millium  Virginum.  —  Spectabiles 
domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  ad  id  per  schedulas  die  ho- 
dierna  conuocati  et  in  praetorio  Cracouiensi  pleno  nu  mero  congregati  exis- 
tentes,  pro  debito  officij  sui  prouidendo,  ne  ciuitas  sumptibus  inutilibus  gra- 
li etur,  imo  si  fieri  posset,  prouentibus  insuper  augeatur,  animaduertentes  in 
dies  in  maiori  copia  et  numero  scaphas  fluuiales  et  eiusmodi  rates  alias 
komiegi  y  insze  statkj  ad  deportandas  et  defluitandas  Gedanum  uersus  uel 
etiam  aliorsum  secundo  flumine  diuersas  merces  in  ciuili  ripa  Istulae  fabri- 
cari  et  construi,  palis  et  ruderibus  identidem  littori  infixis  alligari,  merci- 
busąue  onerari,  ita  ut  propter  illorum  multitudinem  iam  non  exigua  portio 
ripae  ciuilis  ob  id  abrepta  aquis  cessit  cum  notabili  ciuitatis  damno  et  in- 
commodo,  nam  praeterquam  quod  planicies  illa  ciuitatis,  quae  fiumini  adiacet, 
lignis  ciuium  exponendis  destinata,  dictam  ob  causam  flumine  mergitur  et 
mirum  in  modum  arctatur,  sumptus  praeterea  non  modicos  huic  mało  obuiando 
ripis  reparandis  ciuitas  facere  cogitur,  nam  molem  et  agerem  ducere  atque 
trabes  infigere  vulgo  tamowacz  loco  magis  periculoso  oportet,  iam  vero  quo- 
niam  ratio  fabricandarum  atque  onerandarum  eiusmodi  nauium  in  ripa  Istulae 
propter  negotiationes  diuersas  et  commertia  prohiberi  non  potest,  ex  alia 
etiam  parte  ne  aerarium  ciuile  sumptibus  minus  necessarijs  oneretur,  pro 
debito  officij  sui  praestandum  incumbet :  ideo  matura  deliberatione  praeha- 
bita,  considerantes  id  iustitiae  et  rationi  consonum  esse,  vt  aliquis  sumptus 
his  incommodis  sarciendis  comparetur,  vnanimi  uoto  et  consensu  statuerunt; 
vt  deinceps  et  in  posterum  a  quauis  naui  actuaria  alias  od  komiegi  albo  statku 
każdego,  qui  in  ripa,  uti  praemissum  est,  Istulae  fluminis  circa  Cracouiam 
construitur,  per  unam  sexagenam  patroni  earundem  nauium,  ciuiuscunque 
conditionis  ij  fuerint,  ciuitati  ad  praetorium  Cracouiense  pendere  et  soluere 
teneantur  et  sint  obligati  absque  quauis  contradictione. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.   149. 


82S.     1598.  die  3.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  munere  notarii  redituum  civilium. 

Actum  feria  quarta  post  octauas  festi  sac.  Corporis  Christi  proxima.  — 
Spectabiles  domini  Christopherus  Schober  proconsul,  Daniel  Chroberskj, 
Ioannes  Spiglar,  Martinus  Vrbankowicz;  Caspar  Gutteter,  Iacobus  Cimmer- 
man,  Ioachimus  Ciepielowskj,  Stanislaus  Schembek,  Antonius  Franczkowycz, 
Adamus  Nagott,  Iacobus  Sibenaicher,  Simon  Luzinsky,  Georgius  Schulcz, 
Hieronymus  Zalasowskj  et  Casparus  Okurowskj  consules  Cracouienses,    pro 


63 

die  hodierna  ad  id  per  schedulas  conuocati  ac  in  praetorio  Cracouiensi  legit- 
time  congregati,  consultationes  suas  a  pluribus  annis  super  constitutionem 
notarij  prouentuum  ciuilium  multis  vicibus  agitatas,  iam  finaliter  expedire 
et  in  debitum  effectum  deducere  volentes,  habita  desuper  longa  et  sufficienti 
deliberatione,  tandem  id  offitio  suo  ac  toti  reipublicae  ciuitatis  huius  con- 
sultius  et  commodius  esse  animaduertentes,  vt  prouentus  omnes  ciuiles,  qui 
hactenus  a  diuersis  personis  seorsive  exigebantur,  et  ad  diuersa  distinctaąue 
regestra  referebantur,  exnunc  ad  vnas  manus  perueniant;  et  ad  vnum  re- 
gestrum  referantur,  vt  ex  vno  regestro  exactio  et  facilior  ratio  de  omnibus 
perceptis  et  expensis  ciuilibus  semper  haberi  possit,  quam  hactenus  a  plu- 
ribus et  ad  seorsiuos  prouentus  ciuitatis  administrandos  constitutis  notarijs 
haberi  potuit:  id  deniąue  in  ordinem  redigere  volentes;  vt  rationes  exactae 
omnium  perceptorum  et  expositorum  ciuilium  sub  finem  cuiuslibet  anni  prae- 
parari  et  tam  sibi,  quam  etiam  ijs,  ąuibus  interest,  reddi  possent,  vtque 
insuper  prouentus  ciuitati  a  rnultis  annis  per  varias  personas  retenti,  iam 
aliquando  exigantur  et  ad  aerarium  ciuitatis  inferantur,  ac  plura  debita  in 
vlteriora  tempora  non  contrahantur :  eapropter  vnanimi  voto  et  sententia 
elegerunt  et  constituerunt  notarium  et  administratorem  omnium  ac  singulo- 
rum  prouentuum  ciuitatis  huius  famatum  Melchiorem  Ruricht,  ipsique  leges 
et  conditiones  istas  administrandi  officij  ipsius  constituerunt  et  praescripse- 
runt,  iuxta  quas  in  toto  sese  conseruare  erit  adstrictus. 

§  i.  Inprimis  tenebitur  praefatus  Melchior  Ruricht  prouentus,  census 
et  reditus  ciuitatis  omnes,  undecunque  prouenientes,  tam  videlicet  antiquos, 
qui  antę  hac  in  administratione  notarij  senioris  actorum  ciuilium  fuerunt, 
quam  etiam  eos,  quos  alij  notarij  exigebant,  videlicet  pontalia  antiqua, 
(jnartczoll,  teloneum  cum  auctione  pontalium,  grossorum  contributionem  ab 
actualibus  ceruisiae  exigere  et  ad  manus  suas  cum  omni  fide  et  diligentia 
pro  statis  seu  incidentibus  temporibus  percipere,  eaque  ad  suum  regestrum 
referre  idque  sedulo  curare,  ut  omnes  prouentus  ciuitatis  quolibet  anno 
emoneantur,  nichilque  prouentuum  curae  ipsius  commissorum  in  retentis 
maneat.  Quod  ut  commodius  facere  possit,  domini  lonheri  auctoritate  et 
opera  sua  ipsi  adesse  eumąue  iuuare  debebunt. 

§  2.  Deinde  praefatus  notarius  census  omnes  et  prouentus  ciuitati  annis 
praeteritis  per  quascunque  personas  retentos,  cum  adminiculo  authoritatis 
et  assistentia  dominorum  lonherorum  emonere,  vtque  ad  aerarium  ciuile 
quamprimum  inferantur,  curare  debebit.  Qua  in  re  domini  consules  plenam 
authoritatem  et  facultatem  dominis  lonheris  cum  notario  praedicto  concedunt 
prouentus  istos  retentos  emonendi,  seque  etiam  auxilio  futuros  in  facienda 
indilata  executione  de  ijs,  qui  census  retentos  soluere  et  authoritati  domi- 
norum lonherorum  parere  recusarent,  iuxta  praescriptum  decreti  diui  olim 
Stephani  regis  obtulerunt.  Inuentarium  omnium  rerum,  apparatuum,  armo- 
rum,  instrumentorum  et  utensilium  Ciuitatis,  in  armamentario,  portis  et  tur- 
ribus  ciuitatis,  rorhaus,  mastella,  curia  carpentarij  et  srotmagistri,  pensis 
ciuilibus,  crematorio  argenti  et  alijs  domibus  ciuitatis  existentium,  fideliter 
conscribere,  et  quae  ipsi  competunt,  hic  in  praetorio  asseruare ;  reliquarum 
uero  omnium  rerum  et  apparatuum  regestra  conscripta  habere  debebit,  ut 
secundum  ea  res  et  apparatus  isti    per  dominos    lonheros    mutatione  officia- 


64 

lium  incidente,  uel  alia  quacunque  necessitate  expostulante,  reuideri  possint. 
Quidquid  etiam  ad  res  deinceps  vel  apparatus  istos  emptum  vel  ipsis  quo- 
cunque  modo  additum  fuerit,  id  eidem  inuentario  adscribere  tenebitur,  vt 
exacte  sciri  possit,  quid  quo  in  loco  requirendum  sit. 

§  3.  Idem  etiam  dominis  lonheris  commonstrare  et  cum  eis  sedulo  cu- 
rare  debebit,  ut  auctio  censuum  ex  bonis  quibusuis  ciuitatis,  in  ąuantum 
omnino  fieri  poterit,    ad  effectum  debitum  absque  vlteriori  mora  deducatur. 

§  4.  Quolibet  sabbato  antę  solutionem  septimanalem  officialibus,  famulis 
et  laboratoribus  ciuitatis  praestandam,  cum  domini  lonheri  in  praetorium 
conuenient,  tenebitur  ipsis  antę  omnia  exhibere  regestrum  eorum  omnium 
prouentuum,  quos  septimana  praeterita  percepit  sen  exegit,  ac  pecuniam 
perceptam  praesentare,  ex  qua  peracta  solutione  septimanali  domini  lonheri 
regestrum  perceptorum  et  expositorum  illius  septimanae  subscribere  et  quic- 
quid  pecuniae  ultra  solutionem  praestitam  superfuerit,  ad  cistam  seu  arma- 
rium  asseruare  debebunt,  vt  ita  omnia  ordinate  peragantur  et  suspitio  quauis 
undequaque  tollatur. 

§  5.  Quoniam  etiam  hactenus  propter  viną;  quae  d.  consules  ad  hono- 
raria;  nuptias  et  alios  vsus  ciuitatis  passim  hinc  inde  accipere  soliti  erant, 
magna  difficultas  et  molestia  in  conscribendis  regestris  ciuilibus  semper 
oboriebatur  et  prouentus  ducillariae  depositorij  vinorum,  qui  ex  omnibus 
antiquis  prouentibus  ciuitatis  optimus  est,  valde  intricabatur,  eapropter  ut 
huic  incommodo  obuiam  eatur,  spectabiles  d.  consules  Cracouienses  consti- 
tuerunt,  quod  ex  nunc  vina  eiusmodi  non  promiscue  ab  omnibus  oenopolis, 
sed  a  duobus  vel  ad  summum  a  tribus,  quos  domini  lonheri  ad  id  idoneos 
esse  existimauerint,  qui  etiam  copiam  vinorum  bonorum  ciuitati  semper  sup- 
peditare  poterunt,  accipi  debebunt.  Sagittarius  vero,  cum  ex  iussu  domini 
proconsulis  uinum  accipere  debebit,  tenebitur  ad  notarium  prouentuum  uenire 
et  ab  ipso  schedam  ad  oenopolam  super  quantitate  uini  dandi  accipere,  iuxta 
quas  schedas  ratio  singulis  anni  quartalibus  cum  eisdem  oenopolis  iniri  et 
solutio  ipsis  praestari  debebit ;  reliqui  uero  omnes  oenopolae  et  ciues  vina 
hic  deponentes  et  in  cellaria  dimittentes,  statim  circa  receptionem  scheda- 
rum  a  notario  praedicto,  id  quod  ab  eiusmodi  uinis  ducillariae  nomine  pro- 
uenerit,  vna  cum  srotlon  statim  soluere  tenebuntur.  Domini  uero  procon- 
sules  in  distribuendis  istis  vinis  ad  honoraria  et  nuptias  sese  conseruare 
tenebuntur  iuxta  senatusconsultum  antiquum,  in  quantum  personas  consu- 
lares  concernit.  Ratione  uero  aliorum  ciuium  non  plus  vini  dari  debet  pro 
persona  cuiuslibet  d.  consulis,  qui  nuptijs  scabini  vel  ciuis  alicuius  interfuerit, 
quam  duae  ollae,  quoniam  vinum  carius  est,  quam  antehac  fuit,  respectusque 
nullus  tam  ad  d.  proconsulem,  quam  ad  dd.  lonheros  in  nuptijs  praesentes 
hac  in  parte  haberi  debebit,  vt  ad  personas  illorum  plus  vini   detur. 

§  6.  Vtque  praefatus  Melchior  Ruricht  salarium  conueniens  pro  hisce 
curis  et  laboribus  suis,  quos  non  exiguos  esse  oportebit,  habeat,  domini 
consules  antedicti  constituerunt  dandum  ipsi  esse  salarium  septimanale  quin- 
que  florenorum  Polonicalium. 

i?  7.  Et  quoniam  ipse  vnus  huic  labori  sufficere  et  omnia  praescripta 
expedire  non  posset,  domini  consules  adiunxerunt  ipsi  collegam  famatum 
Bartolomeum  Bobrowskj,  qui  ipsi  in  exequendis  munijs  officij  ipsius  et  eon- 


0.5 

ditionibus  suprascriptis  adimplendis  sedulo  et  omni  fidelitate  ac  diligentia 
adesse,  et  in  exigendis  ac  conscribendis  reditibus  et  prouentibus  eiuitatis 
ipsorumque  expensis  ipsi  fidelem  operam  et  societatem  praestare  et  conue- 
niens  obsequium  exbibere  tenebitur,  vti  primario  et  seniori  eollegae  suo. 
Cui  quidem  Bartolomaeo  Bobrowskj  assignatum  est  salarium  septimanale 
trium  florenorum   Polonicalium. 

§  8.  Insuper  ad  obeundos  singfulis  septimanis  tribus  uicibus  tabernatores 
ceruisiam  braxantes  et  ad  praestandum  obseąuium  notarijs  suprascriptis  in 
emonendis  censibus,  reuidendis  mercibus,  vinis  fiserandis  et  alijs,  quae  ne- 
cessitas  expostulauerit,  domini  consules  elegerunt  famatos  Stanislaum  Pudełko, 
cui  septimanatim  assig-nauerunt  dandos  esse  florenos  duos. 

§  9.  Rationem  uero  sufficientem  administrationis  suae  ac  perceptorum 
et  expositorum  omnium  ciuitatis  tam  anni  huius  integri,  quam  aliorum  sub- 
sequentium  annorum  regestrum  exactum  et  liquidum  praefati  notarij  post 
decursum  anni  cuiuslibet  in  principio  anni  subsequentis  mensę  ridelicet  Fe- 
bruario  statim  post  peractum  iuditium  dominorum  Commissariorum  Sex  Ciui- 
tatum  dominis  consulibus  peremptorie  reddere,  neque  eam  in  ylterius  tempus 
vllo  praetextu  deferre  aut  extrahere  debebunt. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.   155. 


S2!>.     1599.  die  2.  m.  Februarii,  in  Częstochowa. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusque  Cracoviensibus 
mandat,  ut  sibi  granarium  ciyile  concedant. 

Spectabilibus  et  famatis  proconsuli  et  consulibus  ciuitatis  nostrae  Cra- 
couiensis,  fidelibus  nobis  dilectis.  Sigismundus  III  Dei  gratia  rex  Poloniae, 
magnus  dux  Lithuaniae,  Russiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniaeque  necnon 
Suecorum,  Gottorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex.  Spectabiles  et  famati, 
fideles  nobis  dilecti !  Potrzebuiemy  szpichlerzow  dla  ssypania  owssow  na 
własną  potrzebę  nasze,  przeto  zęby  się  potrzebie  y  woliei  naszy  dogodzielo, 
chcemy  to  mieć  y  napominamy  Wierci.  W.  żebyście  zaras,  skoro  ten  nasz 
listh  Wiern.  W.  oddany  bęndzie,  thychze  spichlerzów,  gdzie  pierwy  owies 
nasz  na  ten  czas,  gdyśmy  tam  sami  obecznie  mieszkali,  ssypany  bywał,  po- 
zwolili. Co  od  Wiern.  AVasz.  wdzięcznie  przyęto  będzie.  Życzymy  Wiern. 
Wasz.  dobrego  od  Pana  Boga  zdrowia.  Dan  w  Częstochowie  dnia  II  miesiąca 
Luthego  roku  Panskieg'o  M°  D°  XCIX,  panowania  królestw  naszych  pol- 
skiego XII0,    szwedzkiego  Y°.  —  Sigismundus  rex. 

Dokument  papierowy.  Pieczęć  pokojowa  wyciśnięta  po  stronie  adresowej. 


6o 


*30.     1599-  die   15.  m.  Martii,  Casimiriae. 

Proconsulis  consulumąue  Casimiriensium  edictum  de  ordine  publico 
servando. 

Feria  secunda  in  crastino  dominicae  Oculi.  —  Pan  burmistrz  y  panowie 
rayce  in  praesentia  aduocatorum  et  scabinorum  iako  zawsze  tak  y  teras  po- 
spolitego człowieka  do  teg"o  obesłanego  napomnieli  y  roskazali,  aby  każdy 
z  mieszczan  osęki,  siekiery  y  insze  takowe  potrzeby  w  domach  swych  dla 
warowania  v  obrony  ognia  często  chedożyć  kazali,  a  gdzie  ich  nimasz.  aby 
budowane  były;  gusie  y  plugastwa,  błota  aby  do  dwu  niedziel  nadaley  około 
domów  swych  wywieźli  y  wychędozeli  pod  winą  pańską  piąci  grzywien. 
Do  tego  za  roskazanim  iego  Mści  p.  marszałka,  aby  żaden  przekupek  y  prze- 
kupniów, którzy  przed  miasto  dla  chlebów  y  inszych  żywności  zakupowania 
zachodzą,  także  luznich  ludzi  y  hultajstwa  tak  meszczyzney  iako  białychglow 
w  domach  swych  nie  chowali,  ale  ich  vrzędowi  opowiedali.  pod  winą  grzy- 
wien  14  nieodpuszczoną. 

Acta   Consul.   Casim.  773,   str.  657. 


S&3I.      1599.  die   13.  m.  Augusti,   Cracoviae. 

Decretum  commissariorum  ąuorumdam  inter  consules  et  scabinos  Cra- 
corienses  de  electione  scabinorum  litem  dirimens. 

Actum  in  castro  Cracouiensi  feria  sexta  antę  festum  A.ssumptionis 
beatae  virginis  Mariae  proxima,  anno  Domini  millesimo  ąuingentesimo  no- 
nagesimo  nono.  Coram  reuerendissimo,  illustri  et  magnifico,  reuerendo  ac 
generosis  dominis  Laurentio  Goslicki  Dei  gratia  episcopo  Praemysliensi  et 
abbate  Mogielensi,  Nicolao  Zebrzydowski  de  Zebrzydowice  supremo  regni 
marschalco,  generali  Cracouiensi,  Sniatinensiąue  etc.  capitaneo,  Petro  (Kor- 
czyn iuris  vtriusque  doctore,  canonico  et  officiali  g-enerali  Cracouiensi,  Sta- 
nislao  Rogoziński  de  Rogoźno  vicecapitaneo  Cracouiensi  et  Ioanne  Mysz- 
kowski de  Mirów  et  in  Ianisowicze.  tribuno  Oswieeimensi,  commissarijs  per 
sacram  regiam  Maiestatem  dominum  dominum  clementissimum  ad  cognoscen- 
dam  et  decidendam  causam  infrascriptam  datis  et  deputatis,  in  praesentia 
spectabilium  et  famatorum  loachimi  Ciepielowski  proconsulis,  Stanislai  Schem- 
bek,  Sebastiani  Przybytek,  Georgij  Scholcz,  Nicolai  Witkowski  et  Casparis 
Okurowski  syndici,  consulum  Cracouiensium,  suo  et  aliorum  consulum  colle- 
garumąue  suorum  nomine  comparentium,  tum  honoratorum  Yaleriani  Gutte- 
ter  senioris.  loannis  Kaczycki,  Stanislai  Paczoska.  Andreae  Barzcz  et  Pauli 
Bruzik  scabinorum  Cracouiensium  neenon  ministerialis  generalis  regni  prouidi 
Martini  Butha  de  Ossow  aliorumque  multorum  circa  praemissa  existentium. 
Coram  quibus  dominis  commissarijs  sacrae  regiae  Maiestatis  comparentcs 
personaliter  ijdem  spectabiles  et  famati  proconsul  et  consules  Cracouienses. 


67 

causae  infrascriptae  actores,  reproduxerunt  literas  commissionis  sacrae  regiae 
Maiestatis,  sigillo  minori  regni  communitas,  sanas,  saluas  et  omni  suspitionis 
nota  carentes,  ąuarum  tenor  de  verbo  ad  verbum  sequitur  talis: 

»Sigismundus  Tertius  Dei  g'ratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae. 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniaeque,  necnon  Suecorum, 
Gottorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex.  Reuerendo,  magnifico,  vene- 
rabilibus  et  generosis  Laurentio  Goslicki  episcopo  Praemysliensi . ,  Nicolao 
Zebrzydowski  supremo  rnarschalco  regni,  generali  Cracouiensi,  Boleslauiensi, 
Lanckorunensique  etc.  capitaneo  nostro,  Petro  Gorczyn  officiali,  Nicolao  Do- 
brocieski,  Ioanni  Fox,  iuris  vtriusque  doctoribus  et  canonicis  Cracouiensibus, 
Stanislao  Rogoziński  vicecapitaneo  Cracouiensi,  Ioanni  Myszkowski  de  Iani- 
szowicze  tribuno  Oswiecimensi  et  Alberto  Ziemicki  notario  castrensi  Craco- 
uiensi, deuoto,  sinceris  et  lidelibus  nostris  dilectis,  gratiam  nostram  regiam. 
Reuerendi,  magnifici,  venerabiles  et  generosi,  deuote  et  sincere  fideles  no- 
bis  dilecti !  Exortae  sunt  quaedam  differentiae  inter  spectabiles  proconsulem 
et  consules  ciuitatis  nostrae  Cracouiae  et  honoratos  scabinos  eiusdem  ciui- 
tatis  de  electione  officij  scabinorum,  quod  (s)  magistratus  annuam,  scabini 
perpetuam  esse  contendunt;  \nde  fit,  vt  electio  scabinorum  ab  annis  aliquot 
impedita  et  inde  numerus  eorum  diminutus  sit7  non  sine  scandalo  illius  rei- 
publicae  et  remoratione  iustitiae.  Eam  differentiam  nos  eramus  complanaturi, 
quam  primum  Cracouiam  feliciter  venissemus;  sed  quia  aduentus  noster 
propter  graues  reipublicae  causas  adhuc  differri  necesse  est,  ideo  ne  quid 
mali  ex  hac  dissensione  reipublicae  ciuitatis  illius  accidat;  deuotis7  sinceris 
et  fidelibus  nostris,  de  quorum  industria  et  integritate  plurimum  confidimus. 
id  negotij  committendum  esse  duximus  committimusque  per  praesentes. 
simulque  Devotiones  et  Sinceritates  vestras  hortamur,  Fidelitatibus  vero 
aliorum  mandamus,  vt  certo  opportuno  tempore  partibus  ad  se  per  literas 
innotescentiae  suae  vocatis,  ad  arcem  nostram  Cracouiensem  descendant,  ibi- 
demque  primum  quidem  ex  actoribus  intelligant7  vnde  dissensiones  eiusmodi 
irrepresserunt,  deinde  vero  eas  complanent  atque  componant,  vel  si  id  fieri 
propter  alicuius  partis  temeritatem  commode  non  poterit,  ex  citatione  contra 
scabinos  eo  nomine  edita  et  controuersia  partium  decidant  et  definiant. 
atque  simul  ordinationem  aliquam  instituant,  quae  in  posterum  in  electione 
scabinali  obseruari  debeat,  vnius,  duorum,  trium  vel  quatuor  absentia  non 
obstante?  appellatione  a  sententia  definitiua  ad  nos  salua.  Datum  Varssouiae 
die  vigesima  quinta  mensis  Maij,  anno  Domini  millesimo  quingentesimo  no- 
nagesimo  nono,  regnorum  nostrorum  Poloniae  duodecimo,  Sveciae  sexto.  — 
Ex  commissione  sacrae  regiae  Maiestatis  propria  Paulus  Sczerbicz  subscripsit.« 

Post  reproductam  et  lectam  istam  commissionem  sacrae  regiae  Maie- 
statis praenominati  spectabiles  et  famati  proconsul  et  consules  Cracouienses 
petierunt,  quatenus  ijdem  domini  commissarij  iurisdictionem  suam  commisso- 
rialem  fundarent,  fundataque  ministeriali  terrestri,  vt  iuris  et  moris  est,  procla- 
mare  mandarent.  lidem  domini  commissarij  inhaerendo  iuri  communi  et  literis 
commissionis  sacrae  regiae  Maiestatis,  iurisdictionem  suam  commissorialem 
fundauerunt,  eamąue  ministeriali  generali  regni  prouido  suprascripto  Martino 
Butha  proclamare  et  publicare  partesque  praedictas  ad  sui  praesentiam  accla- 
mare  eisque  coram  se  procedere  mandauerunt.  Quiquidem  ministerialis  coram 


ÓS 

praefatis  dominis  commissarijs  comparens  recognouit,  quia  iurisdietionem 
illorum  fundatam  esse  proclamauit  et  publicauit  et  partes  ad  comparendum 
coram  eisdem  dominis  comraissarijs  et  ad  procedendum  secum  acclamauit. 
Post  cuiusquidem  iurisdictionis  fundationem  et  citatorum  acclamationem 
praefati  actores  exhibuerunt  demum  literas  innotescentiae  nostrae  commisso- 
rialis,  ad  sui  instantiam  emanatas,  tum  et  mandati  sacrae  Maiestatłs  regiae 
ad  eosdem  citatos  ratione  infrascriptorum  dati,  ąuarum  tenor  seąuitur  talis : 
»Laurentius  Goslicki  episcopus  Praemysliensis  etc.  Nicolaus  Zebrzy- 
dowski de  Zebrzydowice  supremus  regni  marschalcus,  generalis  Cracouiensis, 
Sniatinensi.sąue  etc.  capitaneus,  Petrus  (rorscinius  officialis,  Nicolaus  Dobro- 
ciecki.  loannes  Fox,  iuris  vtriusque  doctores  et  canonici  CracouienseSj  Sta- 
nislaus  Rogoziński  \icecapitancus  Cracouiensis,  loannes  Myszkowski  tribunus 
Oswiecimensis ,  Albertus  Ziemecki  notarius  castrensi.ś  capitaneatus  Craco- 
uiensis. iu.dices  commissarij  per  sacram  regiam  Maiestatem  ad  infrascriptum 
negotium  perficiendum  dati  et  assignati,  vobis  honoratis  \'aleriano  Gutteter, 
Hieronymo  Eedwatt,  Ioanni  Kaezycki.  Stanislao  Paczoska.  Andreae  Barzcz. 
Paulo  Bruzik,  scabinis  iuratis  ciuitatis  Cracouiensis  innotescimus  et  ad  no- 
ticiam  deducimus:  oblatas  nobis  esse  commissionis  sacrae  regiae  Maiestatis 
literas ,  ąuibus  sacra  regia  Maiestas  nobis  committere  et  mandare  dig-nata 
est,  vt  captato  die  certo  et  tempore  competenti,  partibus  vtrisque  innotescen- 
tialibus  literis  ad  sui  praesentiam  yocatis,  in  arcem  Cracouiensem  conueni- 
renuis,  ibidemąue  causam  et  actionetn  inter  spectabiles  proconsulem  et  con- 
sules  Cracouienses,  actores  ab  vna  et  rosmet  ipsos  vti  citatos.  partibus  ab 
altera.  occasione  electionis  officij  scabinalis,  quam  magistrat us  annuam  vos 
vero  perpetuam  esse  contenditis,  vnde  fit,  quod  electio  ab  aliquot  anhis  per 
\  os  impedita  et  inde  numerus  vestrorum  diminutus  sit,  non  sine  scandalo 
ciuitatis  et  remoratione  iustitiae,  eomplanaremus,  discerneremus  et  ad  debi- 
tum  finem  deduceremus ,  prout  eadem  commissio  sacrae  regiae  ^[aiestatis 
praefata  (ad  quam  praesentis  innotescentiae  literae  referuntur),  latius  prae- 
missa  in  se  continet,  de  qua  dubitantibus  in  termino  aduenienti  indubitatam 
fidem  faciemus.  Proinde  nos  commissarij  suprascripti  authoritate  eiusdem 
sacrae  regiae  Maiestatis.  qua  in  hac  parte  fungimur.  vobis  ])raenominatis 
^cabinis  de  bonis  et  officijs  \estris  mandamus,  vt  coram  nobis  rt  iudicio 
nostro  commissoriali  in  arce  Cracouiensi,  in  loco  iudicio  huic  per  nos  ad  id 
deputando,  feria  sexta  post  festum  sancti  Laurentij  proxime  \  entura  ad 
instantiam  praefatorum  proconsulis  et  consulum  personaliter  et  peremptorie 
compareati.s  ad  videndum  et  audiendum  electionem  vestram  scabinalem  ma- 
gistratui  ex  antiquo  pertinentem,  suo  loco  restitui.  vosque  ad  praestandam 
obedientiam  compelli  ac  in  damnis.  quae  actores  sibi  pensant  (juinque  milli- 
bus  fiorenorum  Polonicalium.  condemnari .  ad  eaque  latius  et  alia  vobis  in 
termino  aduenienti  declaranda  et  deducenda  sibi  iudicialiter  parituri  et  r«'- 
sponsuri.  Datum  Cracouiae  feria  sexta  in  crastino  festi  sanctae  Mariae  Magda- 
lenae,  anno  rmllesimo  quing"entesimo  nonagesimo  nono.  Laurentius  (ioslicki 
episcopus  Praemysliensis  manu  própria.  Nicolaus  Zebrzydowski  supremus 
marschalcus  regni  manu  propria.  Dominus  1'etrus  (jorcinius  canonicus  et 
officialis  manu  suii  propria.  Stanislaus  Rogoziński  tribunus  Siradiensis  viee- 
(^apitaneus  Cracouiensis.    łan    Myszkowski.   Albertus  Ziemicki«. 


Mandati  vero  sacrae  regiae  Maiestatis  tenor  est  talis: 

j>Sigismundus  Tertius  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae7 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniaeque  etc.  nec  non  Suecorum, 
(■rottorum,  Yandalorumąue  haereditarius  rex.  Honoratis  Yaleriano  Gutteter, 
Hieronymo  Iedwatt,  Toanni  Kaczycki,  Stanislao  Paczoska,  Andreae  Barzcz 
et  Paulo  Brozik,  scabinis  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  fidelibus  nobis  dilectis, 
gratiam  nostram  regiam.  Honorati  fideles  nobis  dilecti !  Ad  complanationem 
certas  dissensiones  inter  spectabiles  proeonsulem  et  consules  ciuitatis  nostrae 
Cracouiensis  et  Fidelitates  vestras  de  electione  scabinali  exortas,  et  ad  deci- 
dendam  causam,  quae  magistratui  ciuili  cum  Fidelitatibus  vestris  ex  citatione 
nostra  intercedit,  deputauimus  certos  commissarios  nostros.  Cjuapropter  Fide- 
litatibus vestris  mandamus,  vt  posteaąuam  ab  eisdem  commissarijs  vocatae 
fuerint,  coram  illis  compareant,  et  quidquid  in  praemissis  statuerint  et  decre- 
uerint.  firmiter  obseruent.  Pro  gratia  nostra  officijąue  sui  debito  Fidelitates 
vestrae  secus  non  facturae.  Datum  Varschouiae  die  yigesima  quinta  mensis 
Maij,  anno  Domini  millesimo  ąuingentesimo  nonagesimo  nono,  regnorum 
nostrorum  Polonici  duodecimo,  Svetici  vero  sexto.  Ad  mandatum  sacrae 
regiae  Maiestatis  proprium.  Paulus  Sczerbicz  sst«. 

Tandem  peracta  ista  lectione  et  reproductione  dicti  mandati  sacrae  re- 
giae Maiestatis  et  innotescentiae  nostrae  commissorialis,  praenominati  pro- 
consul  et  consules  Cracouienses  per  spectabilem  Casparum  Okurowski  colle- 
gam  et  syndicum  suum  contra  antedictos  scabinos  proposuerunt  in  haec  verba : 

»Że  przerzeczona  rada  krakowska  maiąc  ex  antiąuo  a  primaeua  ipsius 
officij  scabinalis  fundatione  tę  władzą,  na  każdy  rok  obierać  y  odnawiać 
przysieżniki,  za  którą  radziecką  electią  urząd  ten  przysiężniczy  tylko  trwał 
do  roku  albo  dotąd,  póki  po  electiey  radzieckiey  znowu  electia  przysieżni- 
cza  według  czasu  nie  następowała,  iednak  na  ten  czas  citati  scabini  moderni, 
których  tylko  quinque  iest  in  numero,  a  ma  ich  bydz  iedenascie,  niewiedzieć 
pod  iakim  praetextem  urzędowi  radzieckiemu  temere  się  opponuiąc,  będąc 
wielekroć  paterne  napomnieni  około  tego,  in  expiratione  et  determinatione 
illorum  officij,  gdy  rok  takowej  electiey  wyszedł,  sposobem  zwyczaynym 
vprzywilegiowanym  y  dekretami  swiętey  pamięci  krolow  polskich  vtwier- 
dzonym.  do  takowey  electiey  przystąpić  ani  pozwolić  nie  chcą,  y  owszem 
przeciwko  prawom,  przywilegiom,  dekretom  y  zwyczaiom  starodawnym 
electią  swoie  dorocznią  psuiąc,  za  wieczną  sobie  pociągaiąc,  a  kluczow  od 
rady  krakowskiey  przy  electiey  swey  wziętych  y  do  czasu  powierzonych, 
które  zawsze  na  znak  zwierzchności  y  posłuszeiistwa  na  każdy  rok  oddawali, 
teraz  podług  starego  zwyczaiu  kluczy  takowych  tymże  raycom  electorom 
swoim  położyć  zbraniaią,  ku  szkodzie  y  naruszeniu  praw  eo  nomine  radzie 
krakowskiey  nadanych,  przez  co  actores  do  szkód  niemałych,  które  sobie 
szacuią  na  pięć  tysięcy  złotych,  są  przywiedzieni :  przetoż  actores  żądali, 
aby  decreto  iudicij  praesentis  commissorialis  citati  do  electiey  zwyczayney, 
starodawney,  rprzywilegiowaney,  doroczniey  z  oddaniem  y  położeniem  klu- 
czy byli  przycisnieni,  insze  remedia  et  beneficia  iuris  sobie  wcale  zachowuiąc< . 

Hac  propositione  exaudita  citati  scabini  Cracouienses  rospondebant  in 
nunc,  qui  sequitur  modum. 

» Wielmożni  a  miłościwi   panowie!   Uprzeymie  sobie  tego  żądali  ławnicy 


7o 


krakowscy,  aby  o  niewinności  swoiey  y  zadanych  obiectiach  bądź  królowi 
iego  mości,  albo  też  y  osobom  zacnym  na  przysłuchanie  tey  sprawy  wysa- 
dzonym., obmowę  przystoyną  dali  y  niewinność  swa  pokazali,  bo  często  a 
gęsto  panów  radziec  prosili,  aby  zupełną  ławiczę  dla  odprawowania  sądów 
iako  electores  właśni  per  electionem  \czynili,  y  mieysca  vmarłych  y  ad  con- 
sulatum  yocowanych  ab)r  complanowali,  czego  panowie  do  tego  czasu  \czv- 
nić  nie  chcieli,  położenia  kluczy,  któreby  znaczyć  miały  resignationem  vel 
depositionem  officij  et  nouam  ex  integro  annualem  electionem,  contra  decre- 
tum  sacrae  reg-iae  Maiestatis  łn  yim  perpetuae  informationis  między  niemi 
a  nami  anno  Domini  millesimo  ąuingentesimo  nonagesimo  sexto  rczynionym. 
domagali  y  ad  praesens  teg-oż  wszystkiego  żądaią,  y  ztąd  na  nas,  że  kluczy 
iuxta  mentem  illorum  ad  depositionem  denominatam  officij  położyć  nie  chce- 
my, inobedientiam  temeritatis  (s)  et  ambitionem  ąuandam  officij  perpetui 
zaciągnąć  usiłowali.  Czego  my  wszytkiego  próżni  będąc,  sprawę  o  sobie  da- 
wamy,  że  żadnego  rrzędu  zwłaszcza  ławniczego  plenum  molestiarum  nie 
pragniemy,  ani  sie  o  niego  temere  ex  ambitione,  iedno  gratia  tuendae  tan- 
tum digniUitis  nostrae  za  pomienionym  dekretem  domagamy.  Co  więcey  dla 
yważęnia  dekretu  kroki  iego.  Alei  y  prawa  w  nim  opisaneg"o  czyniemy,  za- 
czyni a  temeritate,  inobedientki  et  ambitione  obiecta  wolni  iesteśmy.  A  iż 
też  ad  electionem  annualem  cum  turpi  degradatione  et  repositione  clauium. 
iako  panowie  praetendunt,  przystąpić  nie  chcemy,  tedy  y  tego  temere  nie 
czyniemy,  bo  to  iuż  panowie  rayce  bello  contro uersuie  supra  recensita^ 
vtraciwszy,  noua  specie  to  iest  clauium  repositione  recuperować  nie  mog-ą. 
Co  się  nie  tylko  ex  iure  lucrato,  ale  też  y  z  prawa  pospolitego,  którym  sie 
my  sądziemy,  Maydeburskieg-o  pokazać  może,  albowiem  in  priuilegio  d.  Otho- 
nis  caesaris,  articulo  iuris  municipalis  X  tak  mówi:  »Scabini  nulla  ratione 
a  functione  sua  reiciendi  sunt,  nisi  eorum  ąuispiam  contra  iura  sua  deli- 
ąuerit,  vel  ius  amittat  suum«  ;  et  in  art.  XVI,  gloss.  »Sciendum  tamen,  si 
scabino  post  adeptionem  officij  aliąuis  defectus  corporis  aduenerit,  vt  est 
caecitas,  surditas,  lepra,  ex  officio  deponi  non  debet,  verum  officium  retinet 
ad  vitam  suam ,  tum  etiam  si  excommunicatus  fuerit,  non  propter  hoc  ab 
officio  deponitur.  Do  którego  prawa  kroi  legomć  ad  conseruationem  in  officio 
electorum  scabinorum  perpetuam,  dekret  swoy  wyżey  mianowany  stosować 
raczy,  którym  electionem  degradationis  odciąn,  abowiem  subsellia  distingwo- 
wał,  honorem  mutuum  przykazał,  interruptionem  iudiciorum  zabronił,  dicendi 
vero  facultatem  ąuiete  perpetuo  scabinis  appropriował,  depositionem  scabi- 
norum absąue  causa  legitima,  która  sie  rozumie  criminalis  vel  iniuriosa  od- 
ciął, iurisdictionem  super  personis  priuatis  causisąue,  quae  causam  priuato- 
rum  non  confunderent  et  non  officijs  zachował,  y  tak  vim  perpetuae  infor- 
mationis, aby  sie  z  ławnikami  tak  obchodzili  przystoynie  opisał.  Zaczyni  iako 
depositiey  tak  noAvey  electiey  czynić,  iako  y  kluczy  kłaść  nie  rozkazał. 
y  owszem  serio  sub  paena  arbitrali  zakazał;  przeto  żądamy  circa  decretum 
recensitum  conseruari  et  a  causa  et  termino  liberos  pronuntiari. 

In  contrarium  rayce  krakowscy  powiedzieli,  że  citati  electiey  swey 
z  electią  radziecką  ani  z  żadną  inszą  równać  nie  mogą,  gdyż  electia  scabi- 
nalis  w  mieście  krakowskim  iest  nie  tylko  zwyczayna  dorocznia,  ale  też  spe- 
cialibus    priuilegijs  et  decretis  principum  iest  corroborowana,    która  electia 


7< 

in  alium  sensum  iedno  za  dorocznią  retorquowana  bydz  nie  może.  Na  to 
actores  pokazali  naprzód  priuilegium  Vladislai  regis  de  data  Cracoviae  feria 
secunda  infra  octauas  Assumptionis  Mariae,  anno  millesimo  trecentesimo 
nonagesimo  nono,  z  którego  przywilegiu  pokazowali,  że  onym  super  aduo- 
catum  et  scabinos  iurisdictio  competit,  którą  y  na  ten  czas  zupełną  sobie 
zachowuią,  tylko  w  tey  sprawie  niechcąc  bydz  causae  suae  iudices,  non  de- 
rogando  quidquam  iuribus  et  priuilegijs  ciuitatis  do  króla  Iegomci  zapozwali. 
Item  pokazali  dekret  swietey  pamięci  króla  Zygmunta  Starego  de  data  Cra- 
coviae  die  sancti  I.ucae  euangelistae,  anno  millesimo  ąuingentesimo  vigesimo 
primo,  miedzy  radą  krakowską  a  wszytkim  pospólstwem  odzierzany,  gdzie 
kroi  iegomść  decernować  raczył.  vt  scabini  iuxta  yeterem  consuetudinem 
per  consules  elig'antur.  Także  drugi  dekret  tegoż  króla  Zygmunta  de  data 
Cracoviae  feria  secunda  post  festum  beati  Mathaei  apostoli  et  euangelistae, 
anno  millesimo  ąuingentesimo  trigesimo  secundo,  w  którym  dekrecie  electio- 
nem  scabinalem  annuam  esse  radzie  krakowskiey  przyznać  raczył.  Do  tego 
pokazali  autentice  testimonia  przeszłych  przysieżników  starych,  którzy  zezna- 
wała, że  zawsze  przedtym  electio  scabinalis  annuatym  bywała,  prz)r  ktorey 
electiey  solennitates,  repositionemque  clauium  consulibus  zachowano,  co  też 
ex  actis  consularibus  ab  anno  millesimo  ąuadringentesimo  zwyczaiem  sta- 
rodawnym electionum  na  każdy  rok  comprobowali.  Nadto  pokazali  actores 
dwa  dekrety,  ieden  króla  Stephana  a  drugi  teraznieyszeg'o  króla  Iegomci 
między  Andrzeiem  Kołakowskim  a  urzędem  przysieżniczym  otrzymane,  któ- 
rzy będąc  ex  officio- o  pewną  sprawę  zapozwani,  za  nic  electionem  dorocznią 
*obie  excussowali,  dla  czego  też,  iż  sie  pokazało  ich  officium  bydź  annuum, 
wolnemi  są  vczynieni.  Co  się  zaś  dotyczę  dekretu  króla  Iegomci,  z  którego 
citati  wywodzą,  że  ex  officio  scabinali  sine  legitima  causa  deponowani  bydz 
nie  mogą.  ten  dekret  powiedzieli  actores,  że  niwczym  nie  deroguie  iuribus 
et  priuilegijs  ciuitatis  ani  też  de  electione,  iaka  bydź  ma,  iezliż  annua,  iezliż 
perpetua,  nic  takowego  nie  opisuie,  y  owszem  pro  actoribus  militat,  że  iako 
rada  krakowska  są  ich  electorowie,  tak  też  radzie  krakowskiey,  gdzieby  sie 
legitima  causa  pokazała,  depositionem  liberam  zostawuie.  Przetoż  dekret  ta- 
kowy niwczym  electioni  antiquae,  iuribus,  priuilegijs,  decretis,  ysu  continuo 
et  consuetudine  approbatae  nie  może  przeszkadzać,  dla  tego  też  z  tych 
przyczyn  wyżey  opisanych  actores  proszą,  aby  przy  prawiech  swych  byli 
zachowani. 

Ex  aduerso  ławnicy  krakowscy  powiedzieli  iako  wyżey  opisano  : 
»Za\vsześmy  to  panom  raycom  przyznawali,  że  electoriimi  naszemi  są, 
y  teraz  sie  im  to  przyznawa,  tylko  deponendi  facultatem  absque  causa  legi- 
tima in  iure  descripta,  ex  vi  decreti  recensiti  vna  cum  clauium  repositione 
secundum  illorum  sensu m  tedyśmy  tego  bronili.  Co  też  ex  illorum  reproductis 
decretis,  które  mag-is  pro  nostra.  quam  illorum  parte  pugnant,  pokazuie  sie, 
że  maią  facultatem  eligendi .  quem  \olunt,  sed  deponendi  praescriptus  est 
modus  et  limitata  facultas  per  appositam  clausulam  causae  legitimae,  która 
electio  niefdy  nie  bywała  reluctantibus  scabinis,  nisi  consentientibus,  quando 
yidelicet  labore  iudiciorum  grauati  yenire  et  officia  deponere  solebant.  Bo 
te  wszytkie  priuilegMa  illorum.  których  oni  non  seruant  usum,  eum  sensum 
habent,  ne  electio  scabinorum  ad  alios  perueniat,  y  te  testimonia  resignationis 


72 


et  depositionis  in  tergum  inducta,  aczby  mieysca  nie  miały,  wadzić  nam  nie 
mogą,  bo  wszytko  consensu  et  yoluntate  y  large  tego  słowa  placitum  po- 
ciągać chcą,  żeby  im  wolno  kiedy  chcą  y  kogo  chcą  pro  imperio  et  non 
pro  iure  deponować,  bo  sie  wiecey,  iako  contenta  decreti  vczą,  ad  seruos  ex 
mercede  conductos,  quam  ad  officiales  ściąga,  gdzie  mówi  o  pisarzach,  o  cie- 
ślach, sługach  etc.  co  wszystko,  gdyż  też  tenże  przywiley  in  causa  illis  per 
nos  instituta  przed  królem  legomcią  inferowali,  iest  im  dekretem  mianowa- 
nym distinguowano  y  sprawować  się  przystoynie  rozkazano.  Przeto  placitum 
tylko  iest  electionis,  non  depositionis,  a  o  kluczach  silentium ,  ktorech  my 
zawsze,  gdych  my  sie  electiey  domagali,  położyć  chcieli,  tylko  żeby  solam 
ceremoniam  obedientiae  et  non  mutationem  personarum,  tantum  completio- 
nem  absentium  tak  electio,  iako  clauium  depositio  znaczyły,  a  causa  legitima 
non  ad  sensum  communem,  ale  iuxta  descriptionem  iuris,  ktoraby  też  mogła 
arguere  electores,  wyrażoną  była,  y  żądamy  vt  supra<. 

Domini  itaąue  commissarij  praefati  partium  earundem,  actoreae  per 
supra  scriptum  Ioachimum  Czepielowski  proconsulem  et  consules  ci  assisten- 
tes  ac  honoratum  Ioannem  Grad,  conuentae  quoque  per  se  personaliter  et 
per  famatum  Ioannem  Smuszowski  coram  se  comparentium,  controuersijs  et 
defensis  iudicialiter  factis  exauditis,  eisdemąue  accurate  perpensis  ac  bene 
intellectis,  eo  animaduerso,  quod  actores  consules  Cracouienses  decretis  diui 
olim  vSigismundi  Primi  regis  inter  antecessores  suos  et  communitatem  ciui- 
tatis  Cracouiensis  latis,  atque  decretis  diui  Stephani  regis  per  ipsosmet  sca- 
binos  Cracouienses  ex  controuersijs  ipsorum  personalibus  obtentis,  insuper 
continuo  vsu  et  dispositione  tum  etiam  testimonijs  eo  nomine  inductis,  suf- 
łicienter  et  authentice  comprobauerunt,  electionem  scabinalem  tantum  annuam 
et  in  libero  ipsorum  arbitrio  semper  fuisse  et  extitisse,  ipsos  quoque  citatos 
modernos  saltem  ad  vnum  annum  vigore  antiquae  consuetudinis  electos 
fuisse  atque  scabinos  Cracouienses  quolibet  anno  stato  tempore  claues  sibi 
per  consules  ad  insignia  et  deposita  iudicij  sui  seruanda  concessas,  antę 
electionem  scabinalem  in  vim  agnitionis  superioritatis  officij  consularis  et 
obedientiae  suae  consulibus  reponere  solitos  fuisse,  qua  cerimonia  peracta 
consules  rursus  claues  illis  concredebant  ad  electionem  futuram  et  tandem 
ad  electionem  eorundem  scabinorum  ex  arbitrio  suo  procedebant,  quibus 
decretis  et  consuetudinibus  antiquissimis  per  decretum  sacrae  regiae  Alaie- 
statis  ad  praesens  faeliciter  regnantis,  nullatenus  derogatum  est,  saltem  hoc 
praecustoditum,  ne  scabini  sine  legitima  causa  ab  officio  deponantur :  ex  his 
itaque  rationibus  et  circumstantijs  omnibus  decreuerunt,  electionem  scabino- 
rum, prout  antehac  fuit  annua,  ita  etiam  nunc  et  inperpetuum  esse  et  per- 
manere  debere,  citatos  vsus  et  consuetudines  antiquissimas,  quae  pro  optimis 
legum  interpretationibus  habentur,  in  omnibus  integras  et  inuiolatas  obser- 
uare  et  claues,  de  quibus  potissimum  controuersia  praesens  intercedit,  con- 
sulibus in  vim  agnitionis  superioritatis  ipsorum  et  obedientiae  suae  nunc  et 
in  posterum  quolibet  anno,  stato  et  consueto  die  reponere  debere,  nequ<- 
sibi  ex  decreto  praedicto  sacrae  regiae  Maiestatis  ad  praesens  regnantis, 
perpetuitatem  officij  aut  innouationem  aliquam  seu  abrogationem  antiquarum 
consuetudinum  vsurpare  aut  praetendere  posse,  siquidem  decretum  illud 
sacrae    regiae  Maiestatis    nihil    eiusmodi  continet,    quo  prioribus  decretis  et 


/o 


iuribus  consulum.  quae  ad  electionem  scabinorum  habebant,  derogare  possit, 
saltim  hoc  in  eo  praecustoditum  est,  ne.  sGabini  praefati  sine  legitima  causa 
per  consules  ab  offieio  antę  expirationem  anni  deponantur.  Guam  ąuidem 
ordinationem  sacraę  regiae  Maiestatis  vna  cum  caeteris  eiusdem  decreti  arti- 
culis  et  contenti.s .  tum  etiam  antiąua  decreta  de  exhibendo  sibi  per  partes 
praedictas  mutuo  honore  et  amore.  in  omnibus  saluam  et  inuiolatam  per 
partes  vtrasque  obseruari  debere  perpetuis  temporibus,  ijdem  domini  com- 
missarij  decreuerunt  et  pronuntiauerunt,  praesenti  decreto  suo  mediante. 
Quod  decretum  pars  vtraque  pro  rato  et  grato  suscepit.  In  praemissorum 
vero  fidem  et  certitudinem  praesentes  manibus  eorundem  dominorum  com- 
missariorum  proprijs  subscriptae,  sig'illisque  ipsorum  consignatae  sunt.  Actum 
et  datum  loco,  die  et  anno,  ąuibus  supra. 

Z  kopii  zawartej   w  kodeksie  Zaleskiego,   na  karcie   1 88. 


*32.      1599.  die  25.  m.  Augusti,  Cracoviae.  ^v^  A,  A,.     ^\ 

Senatus  consultum  de  civitate  emundanda. 

Actum  feria  ąuarta  post  festum  s.  Bartolomaei  proxima.  —  Spectabiles 
domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae  in  reipublicae  negocijs  per 
schedulas  conuocati  ac  in  praetorio  Cracouiensi  freąuenti  numero  congre- 
gati,  animaduertentes7  quod  emundatio  ciuitatis  et  platearum  propter  paruam 
ciuium  obedientiam,  tum  eorum,  qui  in  domibus  nobilium  habitando,  euitare 
obedientiam  ciuilem  consueuerunt,  intensam  curam  et  sollicitudinem,  ani- 
maduersionemque  continuam  requirit;  atque  ob  id  dominis  proconsulibus 
atque  adeo  toti  offieio  alijs  magis  arduis  oneribus  et  muneribus  ciuilibus 
oceupato,  negotium  immensum  facessere  consueuit,  nichilominus  tamen 
propterea  emundatio  debita  ad  suum  effectum  perduci  vix  potuit:  ideo  ma- 
tura deliberatione  praehabita,  negotium  hoc  emundationis  ciuitatis  famato 
Stanislao  Węgrzinek  capitaneo  praetorij  Cracouiensis  commiserunt  ad  bene- 
placitum  tamen  et  voluntatem  suam  ?  eidemque  demandauerunt,  vt  antea 
incolis  ciuitatis  et  domorum  patronis  offitiose  prius  admonitis,  vt  quilibet 
antę  domum  suam  sordes  et  quisquilias  omnes  immunditiasque  antę  ciuita- 
tem  euebat  et  exportare  curet,  plateasque  et  forum  pro  area  sua  quilibet 
emundet ;  deinceps  vero  quicumque  incolarum  ciuitatis  huic  contrauenire 
ausus  fuerit  et  sordes  eiusmodi  non  euexerit  et  antę  domos  suas  coaceruatas 
iacere  permiserit;  talis  quicunque  fuerit,  poenam  grossorum  duodecem  toties. 
quoties  deprehensus  fuerit ,  persoluere  erit  obligatus.  Quas  pecunias  per 
eiusmodi  inobedientiam  contractas;  eidem  Stanislao  Węgrzinek  pro  labore 
et  cura,  utque  ad  id  sollicitudinem  et  diligentiam  eo  maiorem  adhibe;it,  con- 
donauerunt.  Quicumque  uero  ex  eiusmodi  ciuibus  contrauenientes  et  inobe- 
dientes  extiterint;  eosdem  dominis  proconsulibus  deferre  debebit. 

Acta  Cons.   Crac.  <),   str.    173. 


IO 


*."!:{.      1590.  dif   12.  ni.   Octobris,  Gracoviae. 

Senatus  consultum  de  praeceptis  peste  grassante  observandis. 

Actum  feria  tertia  ahte  festum  s.  Lucae  euangelistae.  —  Spectabiles 
domini  Lucas  Bochorocky  proconsul,  Casparus  Gutteter,  Iacobus  Cimerman, 
Ioachimus  Ciepielowsky,  Stanislaus  Scłiembek,  Casparus  Chodouicz,  Antonius 
[*  ranczkowycz,  Iulius  delia  Pace;  Iacobus  Sibenaicher,  Sebastianus  Przybitek, 
Georgius  Schulcz,  Casparus  Okurowskj  et  Georgius  Skrobkowycz.  ad  sen- 
tentias  de  stabiliendo  bono  ordine  in  ciuitate  peste  affecta  dicendas.  per 
schedulas  die  hodierna  conuocati  et  in  praetorio  Cracouiensi  loco  residentiae 
suae  consularis  pleno  numero  congregati,  ordinationem  seu  senatusconsultum 
tempore  pestis  in  Anno  158  octauo  grassantis,  constitutum,  reassumpserunt, 
atque  tempore  hoc  praesenti  (quo  Dei  omnipotentis  permissu  in  ciuitate 
contagio  pestifera  inualescere  caepit)?  obseruari  debere  statuerunt,  nisi  tan- 
tummodo  ratione  salarij  septimanalis  immutata,  idąue  ob  eam  potissimum 
causam ,  quod  praesenti  hoc  tempore  annonae  caritas  et  rerum  ad  uictum 
pertinentium  praecium  supra  modum  creuit,  ne  videlicet  ij  domini  consules, 
qui  cum  domino  proconsule  hic  mansuri  sunt,  ad  ea  pericula,  quibus  vi  tam 
suam  in  discrimen  exponere  sese  obtulerunt,  damnis  etiam  in  facultatibus 
suis  erogandis  afficiantur.  Eam  ob  causam  inherendo  exemplis  antecessorum 
suorum ,  domino  proconsuli  hoc  periculoso  tempore  officium  administranti, 
singulis  septimanis  per  sex  fiorenos,  reliquis  vero  dominis  consulibus  hic 
mansuris  ipsiąue  assessuris,  pariter  etiam  Lodouico  Cremer  notario  hic  man- 
suro.  praetorij  cancellariaeque  curam  gesturo,  ciuilibet  suprascriptorum  per 
florenos  (juatuor  assignauerunt?  et  ex  prouentibus  ciuilibus  numerari  debere 
mandauerunt.  Caeterum  spectabiles  domini  CasparUs  Gutteter,  Casparus  Oku- 
rowskj,  spectabilis  vero  loannes  Spiglar  per  dominum  Antonium  Franczko- 
wycz  sese  vna  cum  domino  proconsule  suprascripto  mansuros  esse  in  ciuitate 
declarauerunt.  In  reliquis  uero  articulis  senatusconsultum  supraallegatum 
approbauerunt.  Caeterum  solutio  septimanalis  supraallegata  a  sabbato  pro- 
xime  futuro  initium  sumere  debebit. 

Acta  Cons.   ('rac.   <).   str.    174. 

S'i  B.     1600.  die  21.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  bombardis.  quas  personae  <i\itate  donatae  dare 
obstringuntur. 

Actum  feria  secunda  post  dominicam  Inuocauit  proxima.  Spectabiles 
Domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  pro  die  hodierna  ad  id  per 
schedulas  conuocati  ac  in  praetorio  Cracouiensi  legittime  congregati,  volentes 
commodis  et  munitionibus  ciuitatis  prospicere,  ynanimi  \oto  constituerunt, 
quod  exnunc  ąuilibet  negotiator  aliunde  praeterquam  ex  ista  ciuitate  oriun- 
dus,    qui    ius    ciuitatis  huius  suscipiet,    circa  susceptionem   iuris   ciuilis  vltra 


/O 

pensionem  pecuniariam,  quam  soluere  tenetur  vigore  prioris  senatusconsulti, 
eo  nomine  sanciti,  bombardam  nouam  bene  constructam  vulgo  pulJiak  dictam, 
ad  armamentarium  ciuitatis  sine  omni  excusatione  dare  et  consignare  tene- 
bitur.  Quae  ąuidem  modo  tali  colleetae  bombardae  pro  defensa  ciuitatis  in 
armamentario  ciuitatis  conseruari  et  in  nullum  alium  vsum  conuerti  debebunt. 
Quantum  vero  mechanicos  extraneos  ius  ciuitatis  suscipientes  attinet, 
de  illis  seniores  contuberniorum  curare  debebunt,  vt  bombardas  eiusmodi 
dent  et  conferant  ad  contubernia,  prout  iam  in  ąuibusdam  contubernijs  vsu 
receptum  est. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  sir.   176. 


S3.3.     1O00.  die  6.  m.   Martii,  Cracoviae. 

Senatus   consultum    de   locis  \acuis  in   libris  iudicialibus  adnotationibus 
complendis. 

Actum  feria  secunda  post  dotninicam  Oculi  proxima.  — ■  Spectabiles 
demini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  pro  die  hodierna  ad  in- 
frascripta  per  schedulas  conuocati  ac  in  praetorio  Cracouiensi  legittime  pleno 
numero  congregati,  eo  considerato,  quod  post  obitum  olim  nobilium  ac  ho- 
noratorum  Andreae  Szarota  et  Pauli  Pernus  notariorum  ciuitatis,  in  actis 
tam  consularibus  quam  scabinalibus,  quae  tempore  ofncij  ipsorum  scribe- 
bantur,  multa  loca  uacua  reperiuntur,  occasione  ąuorum  etsi  praefatus  olim 
Paulus  Pernus;  ut  ea  ex  protocolis  inscriberet,  saepius  post  obitum  antedicti 
collegae  sui  admonitus  esset,  id  tamen  facere  neglexit,  tandem  interim  etiam 
ipse  fato  functus  est,  et  ita  spatia  illa  hactenus  vacua  et  non  inscripta  man- 
serunt:  obuiare  itaąue  volentes,  ne  exinde  suspicioni  actorum  publicorum 
occasio  aliqua  detur,  vnanimi  voto  per  modum  senatusconsulti  sanxerunt  et 
concluserunt,  vt  notarij  moderni  absque  ylteriori  mora  loca  seu  spatia  illa 
vacua  omnia  reuideant  atque  connotent,  et  cum  protocollis  conferant  et  quam 
commodissime  ac  ndelissime  fieri  poterit,  ad  acta  tam  consularia  quam  sca- 
binalia  inscribant,  siue  in  forma  perfecta  secundum  stylum  cancellariae,  vbi 
actus  per  priores  notarios  non  sunt  extraditi  et  sensus  integer  ac  planus 
constat,  siue  tantum  iuxta  terminaturam  in  protocolis  annotatam,  in  actibus 
illis,  qui  antehac  per  notarios  priores  reuisi  et  extraditi  sunt,  formularia 
autem  illorum  desunt,  aut  vbi  perplexitas  vel  dubietas  aliqua  apparet,  vt 
saltem  in  libris  actorum  de  essentia  et  ueritate  actus  cuiuslibet  constet  et 
suspitio  omnis  ac  uarietas  in  extraditione  siue  scriptione  vnius  actus  diuersis 
formis  et  uerbis  euitari  queat.  Insuper  etiam  hoc  commiserunt,  vt  ad  quem- 
libet  actum,  qui  in  istis  vacuis  spatijs  inscribetur,  nota  seu  mentio  praesentis 
senatusconsulti  adscribatur  et  adiungatur,  vt  quilibet  causam  inscriptionis 
talis  eiusmodi  actus  scire  volens,  ad  praesens  senatusconsultum  recursum 
habere  et  quare  actus  quilibet  ita  inscriptus  est,  notitiam  h^ibere  possit.  Vbi 
vero  protocola  desunt,  vti  in  actis  aliquot  consularibus  anni  1579  et  1580, 
ac  in  alijs    actis,    vbi    schedae    per  personas    recognoscentes    porrectae  defi- 


76 

ciunt,  praefati  domini  consules  commiserunt,  vt  spatia  \acua.  quae  in  illis 
actis  extant,  obducantur  et  littura  tollantur.  ne  suspitioni  aut  maliciae  ali- 
cuius  obnoxia  esse  possint. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.   177. 


$30.      1600.  die  9.  ni.  Martii.  Cracoviaf\ 

Senatus  consultum  de  iudiciis  scabinalibus  lingua  Polonica  peragendis. 

Actum  feria  ąuinta  post  dominicam  Oculi  proxima.  —  Spectabiles  do- 
mini proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae  pro  die  hodierna  ad  id  per 
schedulas  conuocati  ac  in  praetorio  freąuenti  senatu  legittime  congregati. 
habita  ratione  eius,  quod  successu  temporis  mores,  ritus  et  consuetudino 
hominum  mutari  solent,  et  rationi  consonum  est,  temporibus.  ritibus  et  mo- 
ribus  cuiuslibet  aetatis  sese  conformare,  vicissitudinibusque  seculorum  decursu 
enatis  obsequndare7  et  vti  actus  alios  morales,  ita  potissimum  iudiciarios  eum 
in  modum  instituere,  vt  cuilibet  ad  vsum  et  intellectum  seruiant,  eoque  con- 
siderato,  quod  mos  banniendi  iudicia  ciuilia  lingua  Germanica  ideo  in  ciui- 
tate  ista  antiquitus  introductus  erat,  quod  tunc  temporis  maior  pars  ciuium 
ex  Germanis  constabat,  nunc  uero  uiceuersa  longe  plures  ciues  Poloni  sunt 
et  lingua  Polonica  omnes  \tuntur  non  Germanica,  et  cum  iudicia  lingua 
Germanica  hoc  tempore  banniuntur,  pauci  admodum  hoc  intelligunt.  insuper 
etiam  quoniam  iudicia  dominorum  commissariorum  Sex  Ciuitatum  et  iudicia 
burgrabialia  lingua  Polonica  banniuntur:  eapropter  constituerunt,  vt  domini 
scabini  iudicij  ordinarij  ciuilis  Cracouiensis  deinceps  iudicia  sua  non  alia 
quam  Polonica  longua  banniant,  ut  ąuilibet  intelligere  possit,  qualis  modus 
et  ratio  sit  iudicij  banniti.  et  quomodo  sese  in  eo  conseruare  et  gerere  de- 
beat.  Atque  hanc  suam  constitutionem  domino  aduocato  et  scabinis  Craco- 
uiensibus  ad  se  uocatis,  in  crastino ,  videlicet  feria  sexta  post  dominicam 
Oculi  denuntiauerunt,  vtque  sese  iuxta  eam  conseruent,   iniunxerunt. 

Acta.  Cons.  Crac.  9,  str.   178. 


837.     1600.  die  19.  m.   [unii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  turribus  et  moeniis  civitatis  evacuandis. 

Actum  feria  secunda  antę  festum  s.  Joannis  Baptistae  proxima. 
Spectabiles  domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae.  pro  die  hodierna 
ad  prouidendum  necessitatibus  et  imminentibus  periculis  reipublicae  iuxta 
admonitionem  per  mandatum  sac.  R.  Maiestatis  ad  ipsos  factam .  per  sche 
dulas  conuocati  ac  in  praetorio  Cracouiensi  legittime  congregati  existentes. 
inter  caeteras  consultationes  eo  animaduerso,  quod  turres  et  moenia  ciuitatis 
per  varios  et  plerunque  \agos  homines  atque  (vti  fama  est)  maiori  ex  parte 


\ictum  illicitis  artibus  et  modis  quaerentes,  qui  eas  ab  illis,  qui  hasce  turres 
sibi  ex  gratia  dominorum  consulurn  collatas  et  inscriptas  habent;  conducere 
solent,  occupatae  sunt  et  multis  in  locis  deuastatae  ruinamąue  minantes, 
quodque  exinde  et  per  eiusmodi  homines  facile  periculum  ciuitati  huic  creari 
possit,  eapropter  huic  incommodo  obuiare  et  mandato  S.  R.  Maiestatis  sa- 
tisfacere,  ac  turres  moeniaque  ciuitatis  in  meliorem  ordinem  et  statum  pro 
commodo  et  ornamento  ciuitatis  reducere  volentes  iuxta  consultationes  et 
deliberationes  suas  et  atecessorum  suorum  eo  nomine  saepius  habitas,  vna- 
nimi  voto  et  sententia  firmiter  obseruandum  constituerunt,  quod  die  crastina 
oranes  inhabitatores  et  possessores  turrium  ac  moeniorum  ciuitatis  in  prae- 
torium  conuocari  et  mansionibus,  quas  in  ijsdem  turribus  ac  moenibus  quo- 
cunque  modo  inscriptas  et  collatas  habent,  de  facto  priuari  debent.  Quae 
quidem  turres  et  moenia  ciuitatis  in  posterum  nulli  personae,  quaecunque 
et  cuiuscunque  conditionis  fuerit,  ad  nullam  intercessionem ,  nec  vlla  alia 
de  causa  neque  ad  vitam,  neque  ad  tempus  inscribi  aut  conferri  debebunt, 
sed  turres  illae  et  moenia  omnia  iuxta  antiquas  consuetudines,  ordinationes 
et  constitutiones  inter  dominos  consules  et  contubernia  distribuentur,  vt 
videlicet  artificum  contubernia  iuxta  sua  opificia  distincta,  arma  sua,  bom- 
bardas  et  alia  instrumenta  bellica  in  ijsdem  turribus  asseruent.  Ex  dominis 
uero  consulibus  quilibet  in  ea  turri  et  loco,  qui  ipse  ex  assignatione  officij 
obtigerit,  sedulam  curam  et  diligentiam  adhibere  tenebitur,  vt  iste  locus  seu 
turris,  quae  ipsi  assignata  fuerit,  in  bono  ordine  et  regimine  ac  instauratione 
mundationeque  debita  conseruetur,  neque  lignisaut  alijs  obstaculis,  quae 
defensam  ciuitatis  et- ornamentum  impedire,  deturpareque  possent,  occupetur 
et  deformis  reddatur.  Quam  quidem  ordinationem  praefati  domini  proconsul 
et  consules  firmiter  exequendam  et  perpetuis  temporibus  obseruandam,  nec 
ulla  de  causa  immutandam   valide  sanxerunt  et  constituerunt. 

Acta  Cons.   Crac.   9,  str.    1 JS 1 . 


*i3W.      1600.  die  25.  m.   Octobris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum   de  praeceptis  peste  grassante  observandis. 

Actum  feria  quarta  antę  festum  ss.  Simonis  et  Iudae  apostolorum, 
anno  1600.  —  Spectabiles  domini  proconsul  et  consules  civitatis  Cracoviae7 
die  hodierna  ad  id  per  schedulas  convocati  et  in  praetorio  Cracoviensi  loco 
residentiae  suae  consularis  in  frequenti  numero  congregati  existentes,  ani- 
madvertentes  contagionem  pestiferam  in  civitate  magis  ac  magis  in  dies 
augeri,  ne  sub  hoc  discessu  dominorum  consulurn  nec  non  cirium,  qui  propter 
eritandam  luem  freauentcs  hinc  dilabuntur,  civitas  sine  certo  ordine  regi- 
minis  in  occurrentibus  necessitatibus  civilibus  relinquatur  et  deseratur,  se- 
natusconsultum  in  anno  1588  tempore  pestis  sancitum ,  pro  tempore  prae- 
senti  reassumendum  esse  duxerunt,  prout  illud  hoc  periculoso  praesenti  tem- 
pore raliturum  stabiliverunt,  prouisionemque  septimanalem  ibidem  remansuris 
assignatam.  tam  domino  proconsuli.  quam  reliquis  dominis  consulibus  nota- 


78 

rioąue  hic  residentibus,  videlicet  domino  proconsuli  per  florenos  tres,  caeteris 
vero  dominis  et  notario  per  florenos  2  dari  debere  hebdomatim  iusserunt. 
Tta  tamen,  ut  solutio  ejusmodi  pensionis  a  feria  secunda  post  festum  s.  Mar- 
tini proxima  [si  tamen  omnipotens  Deus  iram  suam  mitigare  noluerit]  inci- 
pere  debebit. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.    184. 


S30.      1600.  die    13.  m.  Xovembris,   in   Korczyn. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  telonario  regni  mandat .  ne  a  civibus 
Cracoviensibus  insueta  portoria  exigat. 

Zigmunt  trzeci  z  bozey  łaski  kroi  Polski,  wielkie  xiąze  Litewskie. 
Ruskie,  Pruskie,  Mazowieczkie,  Zmuczkie,  Inflantskie  etc.  y  Swetski,  (iottski, 
Wandalski  kroi.  Yrodzonemu  Stanisławowi  Cikowskiemu  staroście  Czorstyn- 
skiemu  y  celnikowi  naszemu  coronnemu.  wiernie  nam  miłemu,  łaskę  nasze 
królewską.  Yrodzony  wńernie  nam  miły !  Vskarzali  sie  przed  nami  miesczanie 
y  kupczy  naszy  Crakowsczy,  iż  imo  (s)  przywileie  y  wolności  od  przodków 
naszych  im  nadane,  na  komorach  celnych  od  towarów  ich  rozmaitych  pisarze 
W.  T.  do  niezwyczainego  a  podczasz  niepowinnego  dawania  czła  przymu- 
szała y  trudności  wielkie  z  skodą  niemałą  zadaią.  Co  gdyby  takie  angarie, 
iako  nam  dali  sprawTę,  bez  wszelakiey  słusności  a  przeciw  prawu  odnosić 
mieli,  niepomaluby  to  nasz  obchodzić  musiało.  Ą  iżby  więczey  takowe  skargi 
przed  nasz  nieprzychodzieły  y  aby  żaden  imo  wolność  swoię  przeszprawia 
y  trudności  nieodnosieł,  chczemy  to  mieć  y  roskazuiemy,  aby  W.  T.  miesczan 
y  kupców  naszych  Crakowskich  przes  pisarze  swe  na  wszitkich  komorach 
do  dawania  niezwyczainego  y  którego  niepowinni  czła  nieprzymuszał  y  tru- 
dności w  tey  mierze  niezadawTał,  ale  prawnym  postempkiem  gdyby  który 
nad  prziwileie  nadane  co  wykroczył,  tak  iako  miedzy  W.  T.  a  miesczany 
Poznańskimi,  którzy  z  Crakowiany  iednakimi  wolnościami  y  prawy  sczyczą 
się,  declaratią  yczyniliszmy,  we  wszitkim  czale  sie  zachował,  to  iest,  gdzieby 
wątpliwość  iaka  była  strony  wolności,  czła  niewyciąg"aiącz  spisować  kazał 
towari  do  rostrzygnienia  prawnego  y  tak  postępował,  aby  oni  skody  zadney 
z  uciążenim  swym  nieponosili,  do  tego  towari  wszitkie,  które  iedno  do  ko- 
rony prowadzą,  na  komorach  granicznych  aby  niebyły  hamowane  y  skła- 
dane, a  te,  które  są  imo  wolności  ich  pobrane,  aby  im  czale  bez  żadnego 
omieskania  przywrócone  y  oddane  były.  Inaczy  abyś  W.  T.  nieczynił  dla 
laski  naszey.  Dan  w  Nowym  mieście  Korczynie  dnia  XIII  miesiąca  Listo- 
pada, roku  Pańskiego  MDC,  panowania  królestw  naszych  Polskiego  trzy- 
nastego, Swedzkiego  roku  siódmego.  —  Sigismundus  rex.  —  Casper  Mi- 
chał e  w  sk  i. 


Kopia  współczesna,    uwierzytelniona    pod    pieczęcią    małą  wójtowską.    Acta  Oms.    Casim.   775, 


str.  278. 


79 


840.     1600.  die  24.  m.  Novembris;  in  Korczyn. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  telonarłum  territorii  Osvantimensis  mo- 
net, ne  a  civibus  Cracoviensibus  tributum  ąuarti  grossi  exigat. 

Zygmunth  trzeczi  z  bożej  laski  kroi  Polski,  wielkie  xiążę  Litewskie, 
Ruskie,  Pruskie,  Mazowieczkie.  Zmoiczkie  i  Sweczkie,  Iflanczkie,  Gottczki, 
Vandalskj  dziedzyczny  kroi.  Yrodzonemu  Zygmunthowi  Palczowskiemu  po- 
borczi  nassemu  powiatu  Oswieczimskiego,  wiernie  nam  miłemu,  -łaskę  nassę 
kroliewską.  Yrodzony  wiernye  nam  miły !  Yskarzalj  sie  przed  nami  miescza- 
nie  nassi  Krakowsczy,  iz  Wiernoscz  Twa,  gdy  thowary  swe  przes  powiad 
Oswieczimskj  prowadzą,  pobór  od  ossob  ich  y  czwarthy  gross  względem 
poboru,  który  iest  w  tym  powieczie  ychwaliony,  od  nich  wycziągass  y  \vy- 
bieras,  którego  podatku  obiasniąiąncz  tho  niniejsem  listem  nassem  poniewas 
obwatele  woiewocztwa  Krakowskiego  poboru  nie  pozwolilj ,  zaczemby  y 
czwarthy  gross  miał  przychodzie,  tedy  thes  y  miesczanie  Krakowsczi  takiego 
czwartego  grossa  w  powiecie  Oswieczimskim  telko  na  then  czass,  gdyby 
y  w  Krakowskiem  powieczie  bel  pobór  ychwaliony,  niemaią  placzic  y  od 
niego  maią  bydc  wolni :  niewyimuiancz  iednak  s  tego  kupczow  powiatu 
Oswieczimskiego.  Przetho  aby  daliey  w  tern  wybieraniu  czwartego  grossa 
y  poboru  od  ossob  samych  przes  Wiernoscz  T.  albo  succolectori  miesczłinie 
nassi  Krakowsczi  niebeli  przenagabani.  chczemi  to  miecz  y  roskazuiemy,  aby 
W.  T.  od  nich  niewycziągał  ani  brał  takiego  podatku,  alie  kiedykolwiek 
takowe  towary  albo  kupie  swe  prowadzić  benda,  onych  bez  wseikiego  cha- 
mowanią  y  trudnosczi  wolnemj  czynieł,  a  tho  czo  od  nich  Wier.  T.  pobrał, 
abyś  powraczał.  także  y  thowary  wsystkie,  które  względem  tego  poboru  są 
zachamowane.  aby  iem  bely  przywroczone.  Inaczej  dlia  łaski  nassej  nieczy- 
nieł.  Dan  w  Nowym  miesczie  Korczynie  dnia  24  miesiacza  Listopada,  roku 
Pańskiego  M.  D.  C.  panowania  kroliest  nasych  Polskiego  XIII,  Sweczkiegu 
roku  VII.  —  Sigismundus  rex.  —  Caspar  Michałowski. 

Acta  Cons.  Casim.  775,  str.   277. 


841.     1 60 1.  die   14.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  defensione   urbis. 

Actum  feria  ąuarta  ipso  die  s.  \'alentini  proxima,  anno  1601.  —  Specta- 
biles  domini  proconsul  et  consules  civitatis  Cracoviae,  die  hodierna  in  prae- 
torio  Cracoyiensi  in  reipublicae  negotijs  congregati  existentes,  muneri  suo 
satisfaciendo,  matura  super  id  deliberatione  praehabita,  considerantes  statum 
civitatis  praecipue  inter  contubernia  artificum  in  peius  indies  immutari.  ordi- 
nationesąue  et  antiąuas  consuetudines  labefactari ,  ex  quo  fonte  disciplinae 
antiąuae  solutio  et  contentiones  oriuntur,  magistratuique  alijs  grauioribus 
negotijs  intento,  negotium  facessere  solent  continuum:  his  igitur  incommodis 


8o 

obuiando,  simul  etiam  alios  defectus  ciuitatis  moeniorum  et  turrium  sup- 
plendo,  quae  iniuria  longinąui  temporis  deprauantur,  unanimi  voto,  et  con- 
sensu  constituerunt ; 

§  i.  Inprimis  innitendo  antiąuae  cousuetudini,  nacto  quamprimum  oppor- 
tuno  tempore,  turres  ad  moenia  ciuitatis  sitas  contubernijs  et  fraternitatibus 
seruato  modulo  illorum  et  ordine,  distribui  debebunt,  praeuia  reuisione  dili- 
genti.  Quarum  turrium  cura  et  custodia  ipsis  contubernijs  gerenda  commi- 
tetur.  In  ąuibus  turribus  arraa  commeatumąue  reliąuum  necessarium  repo- 
nent  et  asseruabunt. 

§  2.  Caeterum  armorum  et  munitionis  comparandae  in  diesąue  augendae 
modus  et  ratio  constituta  est  ex  annuis  prouentibus  facultatibusque  eorundem 
contuberniorum,  praesertim  ex  eo  prouentu,  quem  ingressuri  contubernium 
conferre  solent  simulque  ex  mulctis  excessuum ;  quos  prouentus  suos  eius- 
modi  plerunque  in  comessationes  ipsis  nociuas,  quae  rixarum  contentionum- 
que  ut  plurimum  seminarium  fuerunt,  conuertere  solebant.  Ex  his  itaque 
facultatibus  quotannis  pro  copia  cuiuscunque  bombardas.  tam  maiores  ma* 
nuales,  quam  minores  pulueremque  tormentarium,  farinas  etiam  et  alium 
apparatum,  munitionemque  necessiiriam  coement. 

§  3.  Ut  autem  ordo  hic  conseruari  possit,  operę  pretium  visum  est, 
supplicare  sacrae  regiae  Maiestati,  domino  domino  nostro  clementissimo,  ut 
consules  Cracouienses  constituat  vel  aliquos  e  medio  illorum,  commissariosque 
perpetuos  esse  uelit  ad  audiendas  rationes  annuas  et  ineundum  calculum 
proventuum  contuberniorum ;  quas  rationes  seniores  fratres  iunioribus  inter 
se  annuatim  reddere  solent,  ut  prouentus  eorum  non  eo,  quo  uelint,  pro 
libitu  suo  distrahant,  sed  ut  eo,  quo  usus  ciuitatis  postulat,  conuertantur. 

Acta  Cons.   Crac.   9,  str.    185. 


S43.      1 60 1,  die   11.  m.  Aprilis,  Casimiriae. 

Promulgatio  legum,  quae  ad  contubernia  cauponesąue,  mensuras  et 
pondera  spectant,  a  palatino  Cracoviensi  statutarum. 

Feria  quarta  antę  dominicam  Palmarum.  —  Ad  officium  consulare  Kii- 
simiriense  ad  Cracouiam  situm  personaliter  reniens  nobilis  Ioannes  Raiski  mi- 
nisterialis  terrestris  generalis  regni,  ad  publicandum  constituciones  palati- 
nales  per  illustrem  et  magnificum  dd.  Nicolaum  Zebrzidowski  in  Zebrzido- 
wicze,  pallatinum  et  generałem  Cracouiensem,  Sniatinensemque  etc.  capita- 
neum,  in  praetorio  Cracouiensi  feria  sexta  post  festum  sanctae  Apolonnu- 
virginis  proxima,  anno  praesenti  1601  in  praesentia  plurimorum  in  eisdem 
constitucionibus  descriptorum  sancitas  et  constitutas,  ab  officio  vicepalatinali 
et  praesenti  consulari  Casimiriensi  deputatus,  in  praesentia  generosi  domini 
Andreae  Staskowski  de  Polaiowice  vicepalatini  Cracouiensis  in  vim  suae 
fidelis  rellationis  recognouit,  quia  ipse  prout  antea  sabbato  pridi«^  dominice 
Reminiscere,  quae  erat  dies  17  Martii,  congregato  ad  sonum  tubae  populo 
hic  in  ciuitate  Kazimiriensi ,    in  loco    ad    id  destinato ,    ita   etiam   et  die  ho- 


8 1 

dierna  in  vico  Iudaico,  ludaeis  similiter  ad  sonum  tubae  congregatis,  voce 
sonora  et  intellegibili  constitutiones  palatinales  supranominatas  proclamauit, 
publicauit  et  ad  noticiam  tam  ciuibus  quam  ludaeis  Kazimiriensibus  deduxit; 
paenasąue  super  excessiuos  eisdem  constitutionibus  descriptas,  denunciauit. 
Cuius  publicationis  tenor  seąuitur  estąue  talis : 

Racczie  wszisczy  wiedziecz;  isz  lego  Mść  pan  woiewoda  y  starosta  ge- 
nerał krakowski  raczy]  ius  vczinicz  s  powinności  swey  vstawę  około  cze- 
chow, korczow,  łokci,  wag,  quart,  piekarzow,  piwowarów,  win,  przekupniów, 
która  do  wiadomości  wszem  przywodzi.  Zaczem  abiscie  sie  wsisczy  według 
niei  zachowali  pod  winami  tam  opiszanemi  lego  Mść  mieć  chcze  y  władzą 
swą  przykazowacz  raczy. 

Cons.  Kazim.  775,  pag.   393. 


843.      1601.  die   17.   m.  Iulii,  Cracoyiae. 

vSenatus  consultum  de  praeceptis  peste  grassante  observandis. 

Actum  feria  tertia  post  festum  sanctorum  Divisionis  Apostolorum. 
anno  1601.  —  Spectabiles  domini  Andreas  Cellari  proconsul,  Ioannes  Spigler. 
Caspar  Gutteter,  Ioachimus  Ciepielowskj,  Antonius  Franczkowycz,  Christo- 
pherus  Schober,  Georgius  Schulcz,  Gregorius  Skrobkowicz,  Casparus  Oku- 
rowskij,  Lucas  Bochoroczkij  et  Hieronymus  Horlemes,  consules  Cracovienses 
ad  id  negotij  per  schedulas  die  hodierna  convocati  et  in  praetorio  Craco- 
viensi  congregati,  animadvertentes  permissu  diuino,  culpis  nostris  id  meren- 
tibus ,  paestiferam  contagionem  ad  praesens  tam  maturę  enasci  ceptam, 
urbem  non  contemnenda  infectione  aggredi,  pro  debito  officij  sui,  ąuando- 
ąuidem  ad  omnes  casus  paratos  esse  expedit,  ne  civitas  orba  omni  regiminis 
specie,  in  tam  propero  ad  tutiora  loca  ciuium  recessu,  relinąuatur,  superiorum 
temporum  ordinationes,  uti  salutiferas,  sub  praesens  pestis  tempus  reassump- 
serunt  per  omnia  valituras.  Pensionem  autem  septimanalem  dominis  hic  man- 
suris,  domino  ąuidem  proconsuli  per  florenos  sex,  dominis  vero  consulibus 
per  florenos  ąuatuor  ąualibet  septimana  dari  debere  ex  prouentibus  ciuilibus 
assignaverunt.  Caeterum  pensio  haec  constituta  inchoari  debebit  a  sabbato 
post  festum  s«  Petri  ad  vincula  proximo.  Caeterum  praefati  domini  hoc  per 
expressum  cautum  esse  uoluerunt  unanimi  voto  conclusum,  quod  ijs  dominis 
consulibus,  qui  hic  remanebunt,  non  erit  fas  sub  totum  tempus  pestis  prae- 
sentis  ullas  racantias  bonorum  civilium  cuiąuam  conferre  aut  ąuouis  modo 
inscribere ;  ąuod  si  aliąua  bona  sub  tempus  hoc  pestis  vacantia,  cuiąuam 
collata  fuerint,  nullitatis  vitio  subiacebunt.  Caeterum  spectabiles  domini 
Ioannes  Spiglar  et  Casparus  Okurowskj  declarauerunt  se,  quod  sub  tempus 
hoc  pestis  Cracoviae  manebunt;  spectabilis  autem  dominus  Hieronymus  Hor- 
lemes dumtaxat  ad  expirationem  proconsulatus  sui  imminentis  perseuerabit. 
Notarijs  etiam  ex  gratia  dominorum  data  est  uenia  ad  tutiora  loca  disce- 
dendi,  actis  in  tutum  redactis,  et  curata  prius  quamoptime  cancellaria: 
iniunctione  hac  adiecta,  ne  se  longius  a  civitate  subducant,    ut  si  necessitas 

1 1 


82 

ferat,  in  promptu  et  ad  manum  accersendi,   aut  saltem   unus  eorum  vel  senior 
esse  possit. 

Acta  Cons.   Crac.  9,  str.    188. 


**44.      1602.  die  9.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  salario  proconsulum  augendo. 

Actum  feria  ąuarta  post  festum  ss.  Trium  Regum  proxima,  anno  1602.  — 
Spectabiles  domini  Ioachimus  Ciepielowskj  proconsul,  Casparus  Gutteter, 
Valentinus  Rimer,  Iacobus  Cimmerman ,  Stanislaus  Schembeck,  Antonius 
Franczkowycz,  Iulius  delia  Pace,  Georgius  vSchulcz7  Casparus  Okurowskij, 
Gregorius  Skrobkowicz,  Lucas  Bochoroczkij,  Martinus  Waczlawowicz,  An- 
dreas  Barcz,  Hieronijmus  Horlemes  et  Nicolaus  Zalassowskij,  consules  Cra- 
couienses  ad  infrascripta  per  schedulas  conuocati  et  legittime  in  praetorio 
Cracouiensi  congregati  existentes,  animadvertentes  functionem  officij  (pro)- 
consularis  sibi  perąuam  onerosam,  et  propter  expensas,  quae  necessario  pro- 
consulare  munus  subsequuntur,  admodum  damnosam  esse,  praesertim  dominis 
praesidentibus ,  in  quos  ex  ordine  administratio  proconsulatus  per  spacium 
sex  septimanarum  incumbit  peragenda,  caritate  rerum  omnium  nimis  excres- 
cente,  nam  praeterquam  quod  proconsulatum  gerentibus  expeditionique 
causarum  iurique  dicundo  racantibus  et  incumbentibus,  rem  suam  domesti- 
cam  curasque  rei  familiaris  negligere  et  uictus  rationem  propterea  subinde 
otnittere  [volentibus  nolentibus]  necessitas  incumbit,  cum  ualetudinis  inter- 
dum  euidenti  discrimine,  id  etiam  insuper  non  minus  graue  ad  superiore.s 
sollicitudines  et  molestias  accidit,  ut  cum  dispendio  iacturaque  rerum  suarum 
magistratum  gerere  coguntur,  nam  sagittarios  apparitores  aliquot  domi  con- 
tinue  alere,  famulos  etiam  praetorij  necessario,  qui  in  promptu  ad  missiones 
esse  consueuerunt,  in  hac  caritate  annonae  protinus  sustentare  necesse  habent. 
huc  accedit,  quod  dum  diuersae  personae  honoratiores,  tam  nobiles,  quam 
ciuilis  condicionis.  qui  frequentes  in  ijs,  quae  opus  requirit;  quos  frequentia 
hominum  et  disparitas  in  hac  urbe  habet  et  educat;  dominum  proconsulem 
adeunt,  quos  non  satis  est  soluta  hilarique  fronte,  ut  fit,  excipere,  loco  ho- 
norare,  sed  etiam  prout  mores  hominum  tales  quales  et  tempora  ferunt, 
mero  inuitare,  praeterea  si  tempestiue  sub  tempus  mensae  accedant  et  assi- 
dent,  id  quod  apparatum  est,  oferre,  sin  secus  sperni  se  et  posthaberi  existi- 
mant,  fastum  proconsulibus  et  id  genus  alia  obijcientes  discedunt,  haec  igitur 
ińcommoda  tempori  seruiendo  subinde  eos  laboriose  subire  necesse  est;  nec 
ipsas  noctes  ąuiete  agere,  qui  pacifice  sine  sermonibus  inter  et  obtrectatio 
nibus  ofncium  proconsulare  expedire  cupiunt,  ex  quo  fonte  calamitas  rei 
familiaris  subsequitur.  Ouibus  incommodis  et  expensis  sarciendis  non  nisi 
tnarcae  decem  in  sex  septimanas  ex  aerario  civili  proconsulibus  numerantur, 
<)uae  ipsis  duntaxat  famulis  alendis  necdum  sufficiunt.  Ideo  iustum  aequumque 
■  ensentes,  unanimi  voto  praehabita  diligenti  deliberatione  et  consultatione 
constituerunt.   ut  ab  electione  proxime  instante  nouorum  consulum  per  illu- 


83 

strissimum  et  magnificum  dominum  dominum  palatinum  Cracoviensem  pera- 
genda,  deinceps  et  in  posterum  cuilibet  ex  dominis  praesidentibus,  officium 
proconsulare  administranti ,  septimanatim  per  quinque  marcas  ex  aerario 
ciuili  ad  sustentationem  ipsius  [quandoquidem  nemo  suis  stipendijs  militare 
tenetur]  pendatur. 

Acta   Cons.   Crac.   9,   str.    190. 


§4.5.     1602.  die   1.  m.  Februari.i,  Casimiriae. 

Promulg~atio  legum,  quae  ad  contubernia  victumque  spectant,  a  palatino 
Cracoviensi  statutarum. 

Feria  sexta  pridie  festi  Purificacionis  b.  M.  v.  — 

Prouidus  Albertus  Iabłońskj  bedellus  juratus  ciuitatis  Cazimiriae,  in 
vim  suae  fidelis  relationis  recognouit: 

ze  publicatią  vstaw  lego  M.  pana  woiewodzych  według  nizey  opisanych, 
slow,  sobie  na  piśmie  od  vrzędu  Jego  M.  p.  podwoiewodzego  podanych, 
w  mieście  Cazimirzu  przed  rathuszem  y  przy  vlicy  wieliczkiey  także  v  ży- 
dów y  na  Stradomiu  voce  sonora  opowiedział  y  publikował  tenore  in- 
frasequenti : 

Raccie  WM.  wiedzieć,  że  jaśnie  wielmożny  pan  p.  Mikołay  Zebrzy- 
dowskj  na  Zebrzydowicach,  woiewoda  Crakowskj,  vstawy  około  porządku 
w  przedaniu  rzeczy  rzemięśnicych  y  potrzeb  do  zywnosczj  należących,  iako 
chleba,  mięsa,  piwa  miastom  Crakowowi,  Kazimirzowi  y  Kleparzowj  służące. 
vchwalić  y  dnia  dzisieiszego  na  ratuź  Kazimirskj  podać  raczeł.  A  tak  aby 
WM.  o  tich  ustawach  wiedzieli  y  według  nich  sie  pod  winamj  w  nich  opi- 
sanemj  sprawowały,  przeto  ie  do  wiadomości  wszystkich  przywodzą  y  iawnie 
publikuyą. 

Cons.  Kazira.   775,   pag.   521. 


S4G.      1602.  die  6.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Scabini  Cracorienses  magistratum  deponunt. 

Actum  feria  quarta  post  festum  Purificationis  beatae  virg.  Mariae  pro- 
xima,  anno  1602.  —  Nobiles  ac  honorati  scabini  Iuris  ordinarij  ciuilis  Cra- 
coviensis  venient.es  ad  officium  consulare  Cracoviense,  exposuerunt  per  do- 
minum seniorem  scabinum,  quod  ipsi  satisfaciendo  antiquae  usitataeque  con- 
suetudini,  in  ciuitate  hac  obseruatae,  in  signum  expirationis  annui  officij 
sui,  deposuerunt  dominis  proconsuli  et  consulibus  Cracouiensibus  in  mensam 
claues  scabinales,  petentes,  ut  operam  laboremque  hunc  annuum,  in  eodem 
officio  per  ipsos  exantlatum  obitumque,  grato  suscipiant  animo  et  se  labore 
hoc  subleuent. 


84 

Domini  etiam  proconsul  et  consules  Cracouienses  cum  summa  gratitu- 
dine  et  debita  gratiarum  actione  debitum  hoc  perfuncti  muneris  ipsorum 
susceperunt  atąue  petierunt,  ut  officium  hoc  ulterius  administrare  peragant, 
ad  electionem  usąue  nouam ,  per  officium  consulare  ad  annum  sequentem 
peragendam.  Quod  se  facturos  susceperunt,  clauesąue  sibi  traditas  commis- 
sasąue  rursus  receperunt. 

Acta  Cons.  Crac.  9.  *tr.    \<>2. 


*i47.     1602.  die  2$.  m.  Februarii,  Craeoviae. 

Plebiscitum  de  iis.  qui  conciliis  plebis  adesse  negligerent.  poena 
afficiendis. 

Actum  sabbato  pridie  dominicae  Inuocavit  anrio  1602.  —  Spectabiles 
domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  in  pleno  numero  in  prae- 
torio  Cracouiensi  per  schedulas  in  reipublicae  negotijs  conuocati  et  una  cum 
honesta  communitate  inuicem  legittime  in  stuba  consulari  congregati  exi- 
stentes;  inter  alias  de  republica  ciuitatis  huius  cum  eadem  honesta  commu- 
nitate deliberationes  et  consultationes  inter  se  habitas,  ad  affectationem  dictae 
honestae  communitatis  incommoda  suae  congregationis  exponentis,  comper- 
tum  utrinąue  habentes  longa  experientia,  quod  nullam  aliam  ob  causam 
anteactis  temporibus  neqUe  consultationes  neque  expediciones  in  negocijs 
publicis  rebusque  occurentibus  rite  et  debite  procedebant,  quinimo  raciones 
publicae  fere  deferi  uidebantur,  propterea,  quod  praecipui  ex  mercatoribus 
et  alijs  ciuibus  vel  incuria  quadam  vel  paruo  affectu  commodorum  publico- 
rum  et  per  consequens  suorum  ducti ,  conuenire  non  curabant  ad  congre- 
gationes  communitatis,  unde  ij ,  qui  rari  uentitabant,  et  ij  tenuioris  sortis 
minusque  in  rebus  versati  propter  infrequentiam  sui  nihil  vel  parum  mutuis 
sententijs  in  commune  consuli  periculiscjue  prospici,  nichil  denique  opere- 
precij  ciuitati  parari  aut  confici  potuerint.  Ex  quo  res  ciuitatis  in  peius  de- 
labi  in  discrimenque  adduci  cernuntur.  Proinde  his  incommodis  occurend<>. 
placitum  est  uniuersis,  tam  officio  consulari,  quam  communitati.  unanimi 
voto  et  consensu  in  vim  plebisciti  laudare,  prout  sanxerunt,  sciuerunt  et 
concluserunt,  ut  quisquis  ex  dominis  mercatoribus  cum  legittime  honesta 
communitas  authoritate  magistratus  conuocata  per  signum  campanae  fuerit. 
non  interfuerit,  mulctae  nomine  irremissibiliter  grossos  duodecem  ad  cistam 
reponere  erit  obligatus.  legittime  impeditus  non  existens,  nec  a  domino  se- 
niore  scabino  impetrata  et  obtenta  \enia.  Si  uero  secunda  uice  non  adue- 
nerit,  paenam  grossos  viginti  quatuor  dabit.  Quod  ^i  pro  tertia  vice  con- 
gregationi  non  interfuerit.  grossis  triginta  sex  mulctabitur.  Deniąue  qui  pro 
quarto  venire  neglexerit,  grossos  quadraginta  octo  ad  cistam  communitatis 
dare  erit  adstrictus,  sine  ulla  recusatione  et  excusatione,  legalitate  et  veniac 
impetratione  unicuique  reseruata.  Ut  autem  haec  omnia  debite  exequi  pos- 
sint,  spectabiles  domini  consules  promiserunt  se  familiam  officij  ad  citandos 
eiusmodi  inobedientes,    qui    domini    senioris    scabini    vel  eius  locum  tenenti 


85 

postulatae  exequutioni  in  reponenda  paena  obtemperare  detrectauerint,  assi- 
gnaturos;  qui  cum  comparuerint,  e  praetorio  antea  dimitti  non  debebunt, 
quousque  mulctam,  uti  praemissum   est,  sancitam,  reposuerint. 

Acta   Cons.  Crac.  9,  str.    193. 


S4S.      1602.  die  25.  m.  Maii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  iudiciaria  praefecti  praetorii  potestate. 

Actum  sabbato  post  dominicam  Exaudi  proximo,  anno  1Ó02.  —  Ex 
controuersa  dissensione  inter  nobilem  ao  honoratum  Valerianum  Gutteter, 
aduocatum  Cracoviensem  ex  una,  et  honoratum  Ioannem  Simosorsskj  prae- 
fectum  praetorij  Cracoviensis  alias  capitaneum  dictum,  ab  altera  parte,  coram 
spectabilibus  dominis  consulibus  Cracoviensibus  occasione  infrascriptorum 
exorta  et  deinceps  aliquoties  ag"itata;  spectabilis  senatus  Cracouiensis  exau- 
ditis  et  intellectis  praefatorum  officialium  suorum  dissidijs,  ex  parte  nego- 
ciorum  ad  iudicia  sua  spectantium  uertentibus,  rationibusque  illorum  ultro 
citroque  deductis,  exauditis  ijsąue  debite  perpensis,  auctoritate  officij  sui 
inter  ipsos  eiusmodi  differentiarum  moderationem,  inherendo  antiquitus  obser- 
uatae  priscaeque  consuetudini,  in  vim  instructionis  iudicia  illorum  concernentis, 
praescripsit  tulitque: 

§  1.  Inprimis  capitaneus  non  de  maiori  summa  ius  dicere  poterit,  nisi 
occasione  quartae  partis  marcarum  decem,  videlicet  florenorum  quatuor 
duntaxat.  et  quidem  hoc  pacto,  quod  si  pars  alterutra  controuertens  se  tam 
iid  officium  proconsulare  quam  etiam  aduocatiale  reuocauerit ,  causam  eo, 
quo  se  refert ,  remittere  debebit,  nec  eiusmodi  super  inuitos  iudicium  sibi 
assumere  et  arrogare,  exceptis  ijs  negocijs  et  causis,  quas  ad  se  ab  officio 
proconsulari  remissas  et  demandatas  habebit. 

§  2.  Rixas  item  contentionesque  popularium  plebeiorumque  vilioris  item 
conditionis,  conuicia  altercationesque  muliercularum  et  id  genus  audiet,  ma- 
gis  ad  concordiam,  quam  ad  lites  rem  dirigendo. 

§  3.  luramenta,  si  quae  necessario  [cum  aliter  fieri  non  poterit]  ex  de- 
cretis  ipsius  inciderint,  [quae  quidem  caute  pronuntianda  ipsi  erunt],  ipsimet 
audire  et  exequi  licebit,  quandoquidem  eiusmodi  iuramenta  in  rota  iudiciaria 
dominus  aduocatus  admittere  renuit.  Meminerit  precipue  qua  poterit  dexte- 
ritate,  lites  eiusmodi  complanare,  ut  iuramenta,  quantum  fieri  potest,  uitari 
possint. 

Super  qua  ordinacione  ambo  acquieuerunt. 

Acla   Cons.   Crac.   <).   str.    196. 


86 

*J4J>.      1602.  die  22.  m.  Augusti,  Casimiriae. 
Promulg'atio  praecepti  de  advenis. 

Feria  ąuarta  antę  festum  s.  Bartholomaei  proxima.  —  Opatrzny  "Woy- 
ciech  Iabłonskj  w  moc  swego  zeznania  zeznał,  że  on  będacz  przydany  za 
instantią  Jego  M.  p.  marszałka  nadwornego  do  obwołania  niżey  opisanego 
postanowienia,  tedj  dnia  dzisieyszego  za  trąbieniem  nizey  opisany  postępek 
króla  I.  M.  naprzód  przed  rathuszem  w  rinku  na  trecie,  item  z  drug'iey 
strony  ratusza  na  treczie  ku  wieiiczkiey  vlic)-,  item  na  jakubskiey  vlicy, 
item  na  zydowskiey  vlicy  przed  broną  żydowską,  na  ostatek  na  Stradomiu 
ku  groczkiey  bronie  obwołał  y  publikował  w  te  słowa,  na  karcie  sobie  od 
I.  M,  p.  marschałka  y  przez    yrzad    radzieczki    tuteczny    kazimirski   podane: 

Iesth  wola  y  roskazanie  K.  I.  Al.  aby  żaden  pod  gardłem  nie  śmiał 
gościa  wszelakiei  conditiey  przyimować  ani  w  dom  pusczać,  aż  opowie  pier- 
wey  do  vrzędu  marsałkowskiego ;  ktoby  się  teg'o  waźeł ,  szubienicą  karan 
będzie.  Ktokolwiek  na  jarmark  do  Iarosławia  iezd/.ił,  aby  do  miasta  nie- 
smiał  wiezdzać  y  ktoby  takieg'o  przviął  albo  thowary  ieg'o,  g^ardłem  karany 
będzie. 

Acta   Cons.  Kazim.  775,  str.  723. 


85©.      1603.  die  4.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

.Senatus  consultum  de  modo  procedendi  contra  detrectatores  consulum 
Cracoriensium  et  de  ordine  in  iudicio  consulari  observando. 

Actum  sabbato  ipso  die  festi  s.  Francisci,  anno  D.  1603.  —  Spectabiles 
domini  Christopherus  Schober  proconsul,  Ioannes  Spigdar,  Martinus  Urban- 
kowycz,  Ioachimus  Ciepielowskj,  Antonius  Franczkowycz,  Iulius  del  Pace, 
Adamus  Nagott,  Georgius  Schulcz,  Nicolaus  Witkowskj,  Lucas  Bochoroczkj, 
Martinus  Waczlawowycz,  Hieronimus  Horlemes,  Nicolaus  Zalassowskj,  Abra- 
hamus  Ronenberg,  consules  Cracovienses  ad  id  per  sched ulas  die  hodierna 
in  praetorio  Cracouiensi  congregati  existentes,  post  maturam  aliquocics 
inuicem  praehabitam  deliberationem,  perpendentes,  concordiam  esse  matrem 
omnium  bonorum,  discordiam  vero  seminarium  malorum  omnium,  precipue 
uero  personarum  in  magistratu  officioąue  constitutarum,  proprium  peculiare- 
que  esse  debet,  ut  nimirum  aeąuanimiter  moderateąue  inter  se  agendo,  de 
negocijs  reipublicae  aeąue  ac  priuatorum  in  commune  consulendo,  pro  virili 
curam  et  operam  impendant,  magnopere  expedit,  immo  et  necessarium  est : 
sine  his  enim  praesidijs  vanos  omnes  conatus  esse,  nemo  est,  qui  non  videat; 
aeąuidem  ij ,  qui  suis  praesunt  eosąue  moderantur,  exemplo  pariter  bono 
ut  ijs  praeeant,  par  est.  Merito  erg"o  quorum  est  in  alios  animaduertendi 
potestas,  in  ijs,  quae  alijs  praecipiunt,  semet  pariter  in  officio  continere 
spectabilesque    commendabilibus  operibus  praebere  satagant.  Operę  pretium 


8 


itaąue  rati  boni  ordinis  reuocandi,  praesertim  uero  concordiae  retinendae 
charitatisque  fraternae  amplectendae  gratia,  ex  quo  fonte  tam  honor  existi- 
matioąue  magistratus,  quam  loci  dignitas,  publica  item  tranąuillitas  fouetur, 
unanimi  voto  in  vim  legis  perpetue  in  futurum  ad  se  et  successores  suos 
in  officio  constitutos  spectantis,  ferre  et  sancire,  prout  tulerunt  et  sanxerunt 
in  hunc  modum. 

Quod  si  forte  aliąuando  humanitus  accideret  aliąuem  ex  senatu,  siue 
sit  ille  proconsul  ipse  siue  consul  ąuilibet  vel  etiam  notarius  aut  sindycus 
iuratus,  in  consessu  senatorio  in  residentia  stubae  consularis  absąue  causa 
ignominiosis  uerbis  criminari,  vel  etiam  honorem,  bonam  existimationem 
personae  ipsius  vel  officij  laedentibus,  detractorijsąue  verbis  offendere  ausus 
fuerit,  talis  laesus  in  instąnti  occasione  offensae  suae  paenam  in  eum,  qui 
laesit,  ex  senatus  residentis  iudicio  decretum  postulare  poterit.  Super  quo, 
si  verba  fuerint  non  nisi  conuiciosa,  non  uero  criminalia,  nec  famam  laedentia 
existimacionemque  afficientia,  senatus  desuper  deprecationem  peragendam 
reconciliationemque  mutuam  decernet,  cum  muleta  officio  ad  arbitrium  in 
instanti  persoluenda.  Quam  deprecationem  confestim  in  facie  officij  facere 
et  mulctam  reponere  tenebitur,  sub  alia  paena  arbitraria  senatui  luenda. 
Quod  si  verba  intercesserint  criminalia,  famam,  existimationem  vel  officij 
munus  faedantia,  ratione  quorum  infame  est  transigere,  extunc  eum,  qui 
laesit,  obiecta  in  facie  senatus  e  vestigio  probare  oportebit;  inculpatus  vero 
seu  notatus  intra  residentiae  parietes  expurg'are  tenebitur.  Ouod  si  forte 
tam  in  probacione  conuiciator,  quam  in  expurgatione  contumeliam  petitus 
deffecerint.  senatus  id,  quod  iuris  erit,  decernet,  utpote  contra  non  proban- 
tem poenam  restitutionis  adempti  seu  impugnati  honoris,  idque  publice; 
contra  uero  non  expurgatum  et  proinde  quasi  conuictum,  culpaeque  affi- 
nem,  pro  qualitate  pondereque  obiectorum,  quae  sustinuit,  paenam  in  eum 
statuet.  Yicissim  uero  si  is,  qui  laesit,  confestim  in  facie  senatus  obiecta 
probare  urgereque,  aut  etiam  notatus  inculpatusque  expurg"acionem  sui  de- 
trectauerit,  tantisper  eiusmodi  procrastinatori  ab  officio  eiusque  exercitio 
abstinendum  erit,  donec  de  obiectis  cognitum  decisumque  fuerit.  Quod  si 
uterque  illorum  post  obiecta  uerba  criminalia  de  noxa  iniuriaque  tacuerit, 
silentioque  opprobrium  inexplicatum  texerint,  neque  quicquam  ulterius  in 
eo  agere  voluerint,  tunc  magistratus  ipse,  in  quem  infamia  dedecusque  hoc 
deriuąre  videtur,  et  cui  precipue  interest,  honestatem  integritatemque  officij 
pariter  etiam  auctoritatem  personarum  magistratum  gerentium  tueri,  ne 
videatur  eiusmodi  delicta  detractionesque,  et  per  consequens  scismata  fouere 
et  tollerare  atque  silentio  quasi  approbare,  ius  fasque  erit,  utrumąue  illorum 
tam  criminantem  quam  criminatum  loco  mouere  et  collegio  consessuque 
suo  arcere  tantisper,  donec  de  obiectis  legittima  iuris  via  coram  senatu  sese 
expurgauerint  iustificauerintque.  Ouod  si  uero  intra  annum  et  diem  de  cri  • 
minibus  eiusmodi  nil  aegerint  inueterarique  ea  passi  fuerint.  tum  demum 
ipso  facto  redarg"uti  censebuntur. 

Libera  tamen  in  ijs  omnibus  unicuique  ad  s.  regiam  Maiestatem  domi- 
num,  dominum  nostrum  clementissimum  appellandi  manebit  facultas.  (Jualitas 
tamen  verborum  ultro  citroque  obiectorum,  in  librum  secretum  officij  inscri- 
betur;  dies  pariter,  quo  haec  intercesserunt,  annotetur. 


88 

His  itaąue  de  criminitationibu.s  uti  praemissum  ebt,  conclusis,  occurre- 
bant  etiam  multa,  ąuibus  honestati,  ordiniąue  bono  per  officiales  contraue- 
nire  aliąuando  contingat ,  nam  non  solum  intus  utpote  in  loco  residentiae 
publico  priuilegiatoąue,  sed  etiam  foris  modestia  continentiaąue  per  offi- 
ciales, uti  loco,  ita  etiam  exemplis  conspicuos,  colenda  retinendaąue  cst. 
praesertim  in  priuatis  hominum  consessibus  conuictus  honestate,  familiari 
morum  decentia  officiales  decorantur,  venerandique  populo  redduntur.  Placuit 
etiam  modum  hunc,  ad  superiora  annectere. 

Inprimis  quoad  locum  iudiciorum  publicum,  in  eoąue  bonum  ordinem 
seruandum  spectat. 

Postąuam  causa  siue  sit  publica  siue  privatorum  per  dominum  procon- 
sulem  in  consilio  consessuąue  publico  tractanda  proposita  fuerit,  nullus  dd. 
consulum  votum  alterius  colleg"ae  sententiam  dicentis  interturbare  vel  anti- 
cipare  audeat ,  sed  suum  ex  ordine  per  senium  ud  se  delatum  suffragium 
attendere  tandemąue  expedire,  perorationem  aliorum,  tum  et  domini  pro- 
consulis  conclusionem  conuenienti  attentione  expectare,  sub  poena  statuenda 
et  dominis  consulibus  praesentibus  distribuenda.  Quod  si  alicui  ex  dominis 
consulibus  ad  negocium  propositum  aliąuid  adijcere  suffragiumąue  suum  vel 
declarare  vel  explicare  uisum  fuerit ,  id  nonnisi  peractis  aliorum  sentencijs 
annuenteąue  domino  proconsule  facere  licebit.  Conclusio  nichilominus  ex 
maiori  parte  sententiarum  esto.  Adhuc  licebit  domino  proconsuli  attenta 
disparitate  votorum  vel  etiam  quandoque  rationibus  pocioribus  minoris  partis; 
pro  maturiori  negocij  trutina  reiąue  aestimacione  iterum  sententias  rogare; 
denuoąue  per  vota  causam  discutiendam  mandare,  atque  ad  aeąuiores  rationes 
consilia  illorum  dirigere.  Si  etiam  negocium  propositum  reipublicae  bona, 
iura  ciuitatis  vel  fiscum  afficiens  tractatum  transactum  fuerit,  nomina  dd. 
consulum  praesentium  actis  annotentur,  ut  constet  de  pleno  numero,  quan- 
doąuidem  in  eiusmodi  negocijs  absąue  praemissis  conuocationis  schedulis  et 
pleno  tredecem  consularium  personarum  numero  nichil  eiusmodi  statui  po- 
terit.  Nam  si  quid  aliter  actum  fuerit,  nullitati  omnino  subiacebit. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.  211. 


S51.     1604.  die   10.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Proconsul  et  consules  Cracovienses  senatus  consultum  de  mutua  hone- 
state iam  pridem  constitutum,  renovant. 

Actum  feria  tertia  antę  festum  s.  Valentini  proxima,  anno  Domini 
1604.  —  Spectabiles  domini  Casparus  Gutteter  proconsul,  Martinus  Urban- 
kowicz,  loachimus  Ciepielowskj ,  Adamus  Nagott,  Christopherus  Schober. 
Georgius  Schulcz,  Nicolaus  Witkowskj,  Casparus  Okurowskj,  kucas  Bocho- 
rockij,  Martinus  Wacławowie,  Andreas  Barcz,  Andreas  Cellari,  Nicolaus  Za- 
lassowskj,  Abrahamus  Ronenberg  et  Ioannes  Cirus,  consules  Cracouienses 
ad  infrascripta  per  schedulas  pro  die  hodierna  conuocati  et  in  praetorio  Cra- 
couiensi  congregati  existentes,  concordibus  votis  consensuąue  unanimi  super 


8g 

senatusconsulto  per  se  satis  prolixis  praełuibitis  deliberationibus,  sabbato 
ipso  die  s.  Francisci  anno  millesimo  sexcentesimo  tertio  laudato,  de  hone- 
state  nimirum  mutua  obseruanda  et  charitate  inuicem  conseruanda,  post  re- 
petitam  publice  emsdem  senatusconsulti  articulatiin  lectionem,  iterum  per 
dominum  proconsulem  legittime  super  id  suffragia  rogati,  omnes  suprascripti 
domini  consules  [praeter  spectabilern  ATartinum  Urbankowicz]  uti  super  rem 
salutarem  et  conducibilem  mutuumąue  vinculum  amoris  fraterni  fouentem, 
consenserunt  illudąue  solide  approbando,  innitendo  suae  priori  deliberacioni 
actis  inscribi  mandauerunt.  Caeterum  spectabilis  dominus  Martinus  Urban- 
kowicz solenniter  indixit  se.se,  quod  ipse  licet  praesens  adesset,  cum  hoc 
idem  senatusconsultum  laudaretur,  et  in  genere  superficiali  sensu  et  sua 
bona  intentione  attenta,  particularia  ipsius  non  penetrando,  visus  erat  acqui- 
euisse  quodammodo,  verum  tamen  die  hodierna  exaudita  diligentiusąue  per- 
pensa  ipsius  per  capita  et  articulos  lectione,  prout  in  scriptis  nunc  redactum 
esse  cernitur,  non  arbitratus  est  sibi  super  eo  esse  assenciendum,  sed  sibi 
-sumpsit  spacium  ad  deliberandum,  affirmans  sibi  ąuaedam  in  eo  senatuscon- 
sulto nociua  uideri  et  non  pro  officij  dignitate,  quae  approbare  ex  persona 
sua  fortasse  minime  poterit.  Ouae  deliberatio  eidem  per  donatum  concessa  est. 

Acta   Cons.  Crac.   9,   str.   214.       - 


S52.     1604.  die   1.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  munere  quatuorvirorum. 

Actum  feria  quarta  ipso  die  s.  Aegidij  anno  1604.  —  Spectabiles  do- 
mini Abrahamus  Ronenberg  proconsul,  Martinus  Urbankowic,  Casparus  Gut- 
teter,  Iacobus  Cimerman,  Ioachimus  Ciepielowskj,  Adamus  Nagott,  Christo- 
pherus  Schober,  Nicolaus  Witkowskj,  Casparus  Okurowskj,  Andreas  Barcz, 
Nicolaus  Zalassowskj,  Hieronymus  Horlemes,  Ioannes  Cirus  et  Stanislaus 
Rapp,  consules  Cracouienses  die  hodierna  per  schedulas,  quemadmodum  die 
hesterna  et  nudius  tertius  ad  infrascripta  consultanda  conuocati  et  in  prae- 
torio  Cracouiensi  legittime  congregati  existentes;  post  satis  prolixas  aliquo- 
ties  praehabitas  consultationes,  animaduertentes  ad  quatuoruiratus  officium 
seu  ad  ipsius  legittimam  functionem  decreto  diui  olim  Sigismundi  I  regis 
seniores  in  ordine  personas  consulares  destinatas  esse;  ipsisque  cura  et  custo- 
dia  priuilegiorum  demandata  merę  incumbit,  quod  quidem  officium  quia 
hucusque  non  usque  adeo  ex  animi  sententia  succedebat,  opereprecium  pu- 
tauerunt;  causas;  quae  eam  rem  incommodare  uidebantur;  remouere,  ut  tan- 
dem aliquando  debito  modo  et  ordine  seniores  domini  officium  hoc  qua- 
tuoruiratus  peragant  atque  satagant  cum  commodo  ciuitatis  debite  eo  fungi. 
Ergo  eum  in  modum  constituere  satius  esse  putauerunt.  Inprimis  autem  cum 
viderent;  nonnullos  ex  medio  sui  ingrauescentibus  annis  viribus  ad  ferenda 
onera  exhaustis  inutiles  fere  esse,  alios  uero  grauibus  rerum  domesticarum 
difficultatibus  et  curis  pressos  adeo  esse,  ut  intendere  animum  his  oneribus 
nequeant;    ex    quibus    spectabilern    Ioannem    Spigler    ordine    primum,    annis 

12 


go 

etiam  seniorem,  grandeuum  et  inertiori  aetate,  ad  publica  munia  insufficien- 
tem  redditum  esse,  vacationemque  ab  oneribus  officij.  uti  emeritum,  fiagit- 
tare,  quem  ipsa  deficiens  aetas  merito  excusatum  reddit,  ąuapropter  misso 
eodem  domino  Ioanne  Spigler  senio  grauato,  cui  frui  sua  quiete  concessum, 
missis  etiam  spectabilibus  Iacobo  Cimmerman  et  Valentino  Rimar,  qui  propter 
allegatas  occupacionum  suarum  et  variarum  difficultatum  excusationes,  \aca- 
tionem  postulant  ab  eiusmodi  officio,  eaproper  assignauerunt  sequentes  do- 
minos  in  quatuorviros,  ridelicet  Martinum  Urbankowic,  Casparum  Gutteter, 
Ioachimum  Ciepielowskj  et  Antonium  Franckowic,  hunc  in  locum  domini 
lacobi  Cimerman,  illum  vero  in  locum  domini  Yalentini  Rimar  soceri  sui. 
Ouibus  onus  hoc  summopere  commendauerunt,  vtque  darent  operam,  ut 
officium  hoc  debite  ac  sedulo  expediant.  diligenter  rogaucrunt,  videlicet  ut 
priuilegia  omnia  et  id  genus  munimenta  ciuitatis,  adhibita,  quanta  fieri  po- 
test,  diligentia,  reuideant,  si  in  sua  integritate  sint,  animadvertant,  facient- 
que  omnia ,  quaecunque  ipsis  ad  bonum  et  utile  ćiiiitatis  pertinere  uide- 
buntur:  singula  tamen  non  sine  scitu .  consilio  et  expresso  consensu  collf- 
garum  suorum.  Qui  quidem  domini  praeter  dominum  Antonium  Franckowic 
absentem7  hoc  officium  beneuole  sussceperunt.  Hoc  idem  postridie  idem 
spectabilis  Ant.  Franckowic  ad  officium  veniens  fecit  in  acceptando  eodem 
quatuoruiratus  olficio. 

Acta  Cons.   Crac.  9,   sir.   216. 


$53.      1O04.  die   10.  m.  Septembris;  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  colloquiis  cum  plebe  non  enuntiandis. 

Actum  feria  sexta  post  festum  Natiuitatis  b.  Mariae  virginis  proxima 
anno  1604.  —  Spectabiles  domini  Abraham  Ronenberg  proconsul ,  Caspar 
Gutteter,  Yalentinus  Rimer,  Iacobus  Cimmerman,  Ioachimus  Ciepielowskj, 
Iulius  delia  Pace,  Adamus  Nagott,  Christopherus  Schober,  Georgius  Schulcz. 
Nicolaus  Witkowskj,  Casparus  Okurowskj.  Gregorius  Skrobkowycz,  ],ucas 
Bochorockj ,  jMartinus  Waczlawowicz  et  Stanislaus  Rapp.  consules  Craco- 
vienses  in  praetorio  Cracouiensi  ad  infrascripta  determinanda  per  schedulas 
de  morę  conuocati,  et  in  freąuenti  sui  nuraero  congregati  existentes,  inpri- 
mis  antę  alia  animaduertentes,  quod  colloquia  et  petita  honestae  communi- 
tatis  urbis  huius,  quae  cum  senatu  in  conclavi  residentiae  consularis  publi- 
corum  commodorum  gratia  ultro  citroque  una  agitantur  et  habentur,  in 
lucern  authentice  descripta  nouo  exemplo  prodeunt.  sub  sigilloque  ciuili 
extradita  conspiciuntur  et  allegantur,  quae  inter  secreta  haberi  deberent,  <-t 
quoniam  antiqua  memoria  repetendo,  nunquam  obseruatum  antea  fuisse  com- 
pertum  est,  siquidem  ea  negocia,  quorum  tantummet  senatus  et  populus 
conscij  sunt,  priuatarum  causarum  nec  speciem  nec  pondus  liabent,  praeterea 
non  sine  causa  eiusmodi  colloquiorum  tractationes ,  quae  cum  populo  insti- 
tuebantur,  anteactis  temporibus  in  codices  publicos  sen  acta  non  rcfercban- 
tur,  sed  in  schedis  duntaxat  asseruata.  in  promptuarijs  cancellariae  manebant. 


Quas  schedas  uel  ipsamet  communitas,  postulatis  suis  deliberate  connotatis, 
officio  proferebat,  cum  praescriptione  nominis  eius  domini  senioris  vel  alte- 
rius  alicuius,  qui  a  honesta  communitate  verba  faciendi  commissam  habebat 
potestatem  [prout  ex  antiąuarum  schedarum  tanta  copia  videre  licet],  vel 
etiam  quandoque  per  notarios  ciuitatis  ex  ore  domini  senioris  scabini  pro- 
loąuentis,  ut  modernis  temporibus  est  factitatum,  excipiebantur,  et  ita  me- 
moriae  g'ratia  comprehensa  in  cancellaria  restabant,  praesertim  si  quid  expe- 
diendum  seu  exequendum  esse  conduceret,  non  vero  nouorum  voluminum 
conficiendorum  aut  actorum  instituendorum  gratia.  Eam  ob  causarn  officium 
consulare  erroribus  seu  nouitatibus  occurrendo,  post  satis  prolixas  eo  in 
negocio  praehabitas  deliberationes,  inhaerendo  uestigijs  consuetudinis  anti- 
quitus  receptae?  constituerunt,  non  expedire  neque  omnino  esse  eiusmodi 
petita  et  colloquiorum  consultationes ,  quae  una  cum  honesta  communitate 
vel  habitae  iam  fuerunt,  vel  deinceps  habebuntur,  authentice  sub  sigillo 
ciuili  ex  cancellaria  extradenda  et  diuulganda;  uti  ea,  quae  non  ob  id  exci- 
piuntur,  ut  portdus  actorum  ferant,  sed  memoriae  ergo,  alias  enim  plebisci- 
torum  viderentur  induere  naturam,  non  sine  quadam  absurda  ratione.  Nichi- 
lominus  tamen  propter  aliquem  contingentem  casum  et  urgentem  necessi- 
tatem  łmec  cautella  est  apposita,  scilicet  si  quid  eiusmodi  incideret,  quod 
in  ijs  tractatibus  contineretur  et  rationes  publicae  exigerent;  ut  necessario 
ad  authenticam  editionem  expediens  esse  iudicaretur7  id  demum  nonnisi  ex 
authoritate  per  schedulas  pleno  numero  congregati  senatus  fieri,  articulus 
tandem  iste  necessarius  ad  acta  consularia  caute  transferri,  deinde  authen- 
tice edi  poterit. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.   217. 


£54.     1604.  die   10.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  munere  notarii  redituum  civilium. 

Actum  feria  sexta  post  festum  Natiuitatis  beatae  Mariae  virginis  pro- 
xima  1604.  —  Quoniam  plurimas  difficultates  in  negotijs  publicis  et  prae- 
sertim in  rationibus  ciuilibus  [quas  in  sui  tenore  planas  et  expeditas  esse 
conuenit]  atque  etiam  perplexitates  pariebat  id  ipsum  prae  caeteris,  quod 
notarius  prouentuum  ciuilium  supra  metas  officij  sui  quandoque  pędem  effe- 
rebat;  in  eo7  quod  recognitiones  syngrapharias,  sigillo  peculiari  notariatus 
sui  munitas,  super  debita  ad  fidem  publicam  contracta;  quam  etiam  quieta- 
tiones  manuales  de  persolutis  per  se  ciuilibus  creditis,  postposito  consulari 
consuetoque  sigillo  et  item  sine  scitu  et  voluntate  senatus  vel  questorum 
dare  solitus  erat,  quae  res  calculum  rationum  ciuilium  expensi  lati  reddebat 
obscuratum ,  non  sine  incommodo  et  mora  dd.  lonherorum,  ea  plerumque; 
quae  ad  officium  illorum  pertinebant,  ignorantium,  obuiando  igitur  molestijs 
eiusmodi,  eidem  Melhiori  Ruricht  notario  prouentuum  serio  interdictum  pro- 
hibitumque  est;  ne  tam  ipse  vel  quispiam  alius  futuris  temporibus  in  eodem 
officio  notariatus  existens;  super  debitis  et  nominibus  publicis  quibusuis,  quae 


nomine  ciuitatis  contrahi  contigerit,  recognitiones  suas  priuatas,  sigillo  suo 
notariali  communitas,  dare  amplius  audeat,  alias  eae  recognitiones  et  quie- 
tationes  nullam  efticaciam  et  robur  obtinebunt,  nec  ad  satisfactionem  ullam 
ciuitatem  obligabunt ;  sed  recognitiones  seu  ąuietationes  eiusmodi  ipsum  ad 
mandatum  frequentis  senatus  et  aerarij  ciuilis  praefectorum  ex  cancellaria 
ciuili  peti  oportebit,  quandoquidem  notarius  prouentuum  sigillum  non  ad 
aliud  opus,  praeterquam  ad  quietationes  de  emonitis  ordinarijs  prouentibus 
consignandas,  vel  etiam  retentis  censibus  recuperandis  sibi  concreditum  ha- 
bet.  Pari  modo  etiam  ipsi  per  expressum  uetitum  est,  ne  quietationes  ma- 
rniałeś a  creditoribus  super  extraditis  solutisque  debitis  publicis  priuatim 
recipiat.  Denique  hoc  precipue  meminerit,  ne  tam  paratam  pecuniam  publi- 
cam,  quam  etiam  debitorum  nomine  aerarij  ciuilis  contractorum  solutiones 
et  refusiones  vel  etiam  honoraria  seu  largitiones  per  officium  ubivis  assigna- 
tas  et  destinatas,  absque  expresso  mandato  officij  pariter  et  lonherorum 
extradat?  nisi  forte  tam'  urgens  inciderit  opus  ciuitati  moraque  periculosa 
fuerit,  feruente  videlicet  aliqua  necessitate,  forte  etiam  urgente  aliquo  solu- 
tionis  debiti  termino,  praesertim  cum  aut  copia  senatus  haberi  non  poterit, 
aut  absentia  vel  etiam  grauia  negocia  questores  occupauerint.  Praeterea 
etiam7  si  ad  usuram  modici  temporis  aere  alieno  aerarium  indiguerit.  tunc 
demura  ipsi  notario  licitum  esto,  fidem  suam  ad  commodum  publicum  inter- 
ponere7  opereprecium  in  eo  praestaturus,  ita  tamen,  ut  quamprimum  oblata 
occasione  totum  officio  praesenti  vel  dominis  lonheris  communicet.  Quae 
omnia  praemissa  praefatus  honoratus  Melhior  Rurich  personaliter  audiens, 
se  custoditurum  mandatisque  pariturum  recepit. 

Acta  Cons.   Crac.   9,   str.   218. 


H5A.     die   15.  m.  Februarii,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  privilegium  a  Casimiro  II.  r.  P.  civłbus 
Cracoviensibus  a.    1475.   impertitum,  transcribit. 

Oryginał  pargaminowy,  w  >kutek  zetlenia  bardzo  zniszczony.  Na  v.nurzc  z  niebieskiego  jedwa- 
biu wisi  pieczęć  mniejsza  koronna  z  czerwonego  wosku.  Dokument  zatwierdzony  z  r.  1475  druko- 
wany jest  w  kodeksie  dyplomatycznym  miasta  Krakowa  pod  K.   185. 


H."><i.      1605.  die    18.   m.   Martii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum   de  moeniis  urbis  reparandis. 

Actum  feria  sexta  antę  dominicam  Laetare.  —  Spectabiles  domini  pro- 
consul  et  consules  Cracouienses,  nempe  dominus  loachimus  Ciepielowski 
proconsul,  Martinus  L'rbanko\vic7  Casparus  (juteter.  Adamus  Nagot,  (Teorgius 
ScholCj  Nicolaus  Witkowski,  Casparus  Okurowskj,  Lucas  Bohoroczki,  Mar- 
tinus Waclawowicz,   Andreas  Barscz,  Andreas  Celary;  Hieronimus  Horlemes, 


93 

Nicolaus  Zalasowsky,  Abraham  Ronenberg  et  Stanislaus  Rap,  in  praetorio 
Cracouiensi  die  hodierna  congregati  existentes,  unanimi  voto  consensuąue 
suo  sanxerunt,  maenia  ciuitatis  huius  nonnullis  in  locis  aliąuantulum  collapsa, 
precipue  in  tergo  templi  sancti  Francisci  siue  curiae  episcopatus  Cracouiensis, 
ex  prouentibus  ciuilibus  grossorum  quam  primum  restauratura  seu  repara- 
tura.  Ad  perficiendum  autem  hoc  ipsum  negocium  spectabilem  dominum 
Ioaehimum  Ciepielowski,  confratrem  suura  consularem ,  qui  obeundo  huic 
muneri  aptus  idoneusąue  videtur,  deputauerunt.  Oui  hoc  onus  exereendum 
suscepit. 

Acta   Cons.   Grac.  9,  str.   220. 


S571.      1005.  die  26.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  moeniis  urbis  reparandis. 

Sabbatt)  pridie  dominicam  ludica.  —  Spectabiles  domini  loachimus  Cie- 
pielowski proconsul,  Martinus  Urbankowicz ,  Casparus  Guteter,  Yalentinus 
Rymer,  Christoferus  Schober,  Adamus  Nagot,  Andreas  Barscz.  Gregorius 
Skropkowicz,  Casparus  Okurowski,  Hieronimus  Horlemes  et  Ioannes  Cyrus, 
in  praetorio  Cracouiensi  per  schedulas  conuocati,  unanimi  voto  consensum 
suum  praebuerunt,  ut  quamprimum  materia,  videlicet  calx  cum  lateribus  et 
lapidibus  aliisąue  pertinentiis  ad  reparanda  moenia  in  tergo  s.  Francisci 
extantia  comparetur. 

Acta   Cons.   Crac.   9,   str.   221. 


miH.      1605.  die  29.  m.  Martii.,  Cracoviae. 

Sigismundi  III.  regńs  Poloniae  decretum,  inter  cives  Cracovienses  et 
cives  Lublinenses  de  portorio  quodam  litem   dirimens. 

Sigismvndvs  III  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magrivs  dvx  Lithvaniae, 
Ryssiae,  Prvssiae,  Masoviae,  Samogitiae,  Livoniaeque  etc.  etc.  nec  non  Sve- 
corum,  Gottorvm,  Yandalorvmque  haereditarius  rex.  vSig-nificamus  praesen- 
tibus  litteris  nostris.  quorum  interest  vniuersis  et  singulis:  citatos  fuisse  ad 
nos  iudiciumque  nostrum  literis  citationis  nostrae  famatos  proconsulem,  con- 
sules,  aduocatum  et  scabinos  totamąue  communitatem  ciuitatis  nostrae  Lv- 
blinensis  ex  officijs  ac  bonis  illorum  omnibus  mobilibus  et  immobilibus;  ad 
instantiam  spectabilium  et  famatorum  proconsulis  et  consulum  ciuitatis  no- 
strae Cracouiensis  pro  eo,  quia  illi  in  contrarium  libertatum  ac  priuilegiorum 
ciuitatis  nostrae  Cracouiensis  illiusque  incolis  seruientium.  ab  eisdem  incolis 
ciuitatis  nostrae  praefatae  Cracouiensis  ac  illorum  mercimonijs  praetextu 
cuiusdam  emporij  depositorijque,  ąuibus  eiues  Cracouienses  non  subsunt, 
nec  vnquam  id  pendere  soliti  erant.  pecuniam  certam  pro  ąualitate  et  quan- 


94 

titate  mercimoniorum  in  ciuitate  nostra  Lublinensi,  in  nundinis  et  extra 
nundinas  exigunt,  prout  citatio  praefata  taxam  decem  millium  aureorum 
Vngaricalium  in  se  continens,  latius  de  praemissis  disponit.  In  termino  ita- 
que  hodierno  iudicij  relationum  nostrarum  propriarum ,  ex  eadem  citationc 
tum  et  appellatione  a  sententia  assessorum  iudicij  nostri ,  qua  citatae  parti 
responsio  iniuncta  fuit,  per  partem  citatam  ad  nos  interposita,  incidenti  et 
hucusąue  continuato,  partibus  praefatis,  actorea  per  spectabilem  Casparum 
Okurowski  Mixta  syndicum  et  collegam  suum,  citata  rero  per  honestum 
Seuerinum  Łopacki  plenipotentes  suos  coram  nobis  comparentibus  eumque 
terminum  attentantibus  et  post  approbationem  per  nos  sententiae  assesso- 
rialis  iniunctamąue  citatae  parti  directam  responsionem,  actorea  ex  sua  cita- 
tatione  contra  citatam  proponente  atąue  priuilegia  super  libertates  ab  omni- 
bus theloneis  et  exactionibus  producente .  citata  vero  itidem  priuilegium 
regis  Yladislai  per  serenissimum  olim  regem  Casimirum  confirraatum  ciuita- 
tiąue  Lublinensi  super  depositorium  datum,  tum  etiam  decretum  serenissimi 
Sigismundi  primi  aui  nostri  inter  ciues  et  ludaeos  Lublinenses  de  exactione 
strichgelth  latum,  postremo  priuilegium  a  nobis  in  anno  millesimo  quingen- 
tesimo  nonagesimo  sexto  impetratum,  producente,  exhibente  quoque  regestra 
ąuaedam,  ąuibus  probare  volebat  vsum  eius  exactionis  atque  circa  ea  omnia 
ad  iuratoriam  probationem  super  vsum  sese  trahente,  actorea  in  contrarium 
replicante  et  priuilegia  sua  super  libertates  ciuibus  Cracouiensibus  concessa, 
priora  esse  et  decretum  illud  ad  sc  non  pertinere,  siąuidem  et  personarum 
et  ipsius  exactionis  diuersa  hic  sit  ratio,  priuilegium  a  nobis  obtentum  non 
potuisse  antiąuissimis  suis  priuilegijs  derogare,  neque  postremo  citatam  par- 
tem ad  iuramentum  super  vsum  admitti  debere  propiorem ,  alioąuin  esse 
actoream  circa  sua  priuilegia,  ad  superfluam  tamen  probationem  sese  non 
submittendo :  nos  cum  consiliarijs  nostris  lateri  nostro  assidentibus7  eo  attento, 
quod  citata  pars  super  eam  ipsam  pensionem  literas  nullas  producit,  actorea 
vero  pars  immunitatibus  antiąuis  nititur,  ideo  citatam  ąuidem  partem  circa 
emporium,  qviod  priuilegiatum  habet,  iuxta  eadem  priuilegia  ipsius  conser- 
uauimus  conseruamusque.  Caeterum  a  solutione  exactionis  praefatae  skła- 
dnego, pro  qua  citati  ad  praesens  conueniuntur,  ciues  Cracouienses  actores 
absoluimus  liberosque  perpetuo  pronunciamus,  decernentes;  ne  inposterum 
citati  consules  et  ciues  Lublinenses  eandem  exactionem  a  ciuibus  Cracouien- 
sibus eorumąue  mercibus  exigere  audeant,  sub  paena  taxae  in  citatione 
expressae;  videlicet  decem  millium  aureorum  Yngaricalium.  (Juod  autem 
attinet  pensionem  hactenus  exactam;  eam  ex  clementia  et  benignitate  nostra 
vna  cum  damnis  et  expensis  compensamus,  ab  eorumąue  restitutione  et  refu- 
sione  citatos  absoluimus,  praesentis  decreti  nostri  vigore.  In  cuius  rei  fidem 
sigillum  nostrum  praesentibus  est  appensum.  Datum  Cracouiae  feria  tertia 
post  dominicam  Iudica  proxima7  anno  Domini  M  DC  V,  regnorum  nostro- 
rum  Polonici  decimo  octauo,  Suetici  vero  anno  duodecimo.  Relatio  reuerendi 
in  Christo  patris  domini  Mathiae  Pstrokonski  episcopi  Praemisliensis,  regni 
Poloniae  vicecancellarij.  —  Cjuas  quidem  decreti  infrascripti  literas  in  actis 
cancellariae  nostrae  minoris  contentas,  ad  supplicationem  eorundem  specta- 
bilium  et  famatorum  proconsulis  et  consulum  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis 
ex  eisdem  describi  atque  autentice  extradi  mandauimus,    volentes,   vt  robur 


95 

suum  debitum  obtineant.  In  cuius  rei  fidem  praesentes  sigillo  nostro  commu- 
niri  mandauimus.  Datum  Cracouiae  die  XVI  mensis  Maij,  anno  Domini 
M  DC  IX,  regnorum  nostrorum  Poloniae  XXII,  Sueciae  vero  anno  decimo 
sexto.  —  Felix  Kriskj  in  Drobnin  vicecancellarius  regni,  capitaneus  Zakro. 
sspt.  —  Relatio  illustris  et  magnifici  Faelicis  Kriski  in  Drobnin,  regni  Po- 
loniae yicecancellarii,  capitanei  etc.  Zacrocimensis.  ■ —  Felix  Krassowski  sst. 

Dokument  pargaminowy,  opatrzony  pieczęcią  pokojową  z  czerwonego  wosku,  na  sznurku  z  bia- 
łego, żółtego,   niebieskiego  i  pąsowego  jedwabiu  zawieszoną. 


S.30.      1606.  die  2.  m.   [anuarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  poenis  contumaciae. 

Feria  secunda  postridie  Circumcisionis  domini  nostri  Iesu  Christi.  — 
Spectabiles  domini  proconsul  et  consules  Cracouienses  considerato  eo,  quod 
coram  officio  suo  partes  litigantes,  praesertim  conuentae  siue  citatae  pro- 
tractione  et  procrastinatione  causarum,  quae  ex  friuolis  contumaciis  sine  ulla 
paena  hucusąue  fieri  solitis,  iustitiam  ąuodammodo  afficiant  et  processus  in 
inmensum  crescant,  ita,  quod  ex  multis  contumaciis  et  protractionibus  causa- 
rum actores  cum  summo  dispendio  suo  causas  ad  debitum  executionis  effec- 
tum  deducere,  nonnulli  vero  eiusmodi  contumaciis  et  procrastinationibus 
litium  abhorrentes,  causas  suas  desertare  et  prorsus  abijcere  solent :  ideo 
huic  incommodo  obuiam  eundo,  concluserunt  et  inuiolabiliter  coram  officio 
suo  per  partes  litig'antes  amodo  obseruari  sanxerunt,  ut  ąuilibet  contumax 
pro  ąualibet  contumacia  et  proteruia  sua  grossos  quinque  irremissibiliter 
officio  suo  reponat ;  si  uero  aliąuis  reponere  recusauerit,  ad  causam.  ąuous- 
que  reposuerit,  admitti  non  debebit. 

Acta   Cons.   Crac.  9,   str.   225. 


*60.     1606.  die  31.  m.  Martii,  Cracoriae. 

Senatus  consultum,  quo  mercatores  et  mechanici  exteri  civitate  donati, 
pulverem  nitratum  praestare  obstringuntur. 

Actum  feria  sexta  post  festa  solemnia  Paschatis  proxima,  anno  ióoó.  — 
Spectabiles  domini  proconsul  et  consules  Cracouienses,  die  hodierna  per 
schaedulas  hoc  in  negocio  conuocati  et  in  praetorio  Cracouiensi  congregati 
existentes.  munitionibus  necessitatibusque  ciuitatis  huius  pro  debito  officii 
sui  prospicere  et  prouidere  volentes,  inhaerendo  superiori  senatusconsulto 
suo  de  dandis  ad  armamentarium  ciuitatis  huius  [per  mercatores  aliunde 
oriundos,  ad  libertates  immunitatesque  ciuitatis  accessuros]  bombardis  con- 
stituto  et  sancito,  ad  praesens  unanimi  \  oto  concluserunt  et  sanxerunt:  qua- 
tenus    exnunc    quilibet    negociator    seu    mercator    [exceptis  patricijs    ex  ista 


96 

civitate  ortum  suum  trahentibus],  circa  susceptionem  iuris  ciuilis  ultra  pen- 
sionem  peccuniariam  una  cum  bombarda  noua  beneąue  instructa  puluerem 
ad  jaculandum  iuxta  arbitrium  et  beneplacitum  spectabilis  senatus  Craco- 
uiensis  pro  conditione  cuiuslibet  suscipie.ntis,  ad  armamentarium  ciuitati.s 
pendat  et  reponat.  Ouae  ąuidem  bombardae  una  cum  puluere  pro  defensa 
et  munitione  ciuitatis  in  armamentario  conseruari,  nec  in  ullum  alium  usum 
conuerti  debebunt.  Ouod  uero  męchanicos  similiter  extraneos;  non  autem 
hic  oriundos,  ius  ciuitatis  huius  suscipere  yolentes,  spectat  et  attinet,  ab 
illis  seniores  cantuberniorum  omnium  eiusmodi  puluerem  una  cum  bombardis 
pro  conditione  et  posse  cuiuslibet  exigant,  in  contubernijsąue  suis  pro  ne- 
cessitate  et  deffensa  ciuitatis  conseruent.  Ex  quibus  omnibus,  tam  uidelicet 
bombardis  et  pulueribus,  quam  quibusvis  aliis  contubernalibus  prouentibus 
contributionibusąue  spectabili  senatui  Cracouiensi ,  dum  et  ąuando  eidem 
placuerit,  rationes  sufficientes  praetacti  seniores  contuberniorum  omnium 
facere  tenebuntur  eruntque  adstricti. 

Acta   Cons.   ("rai;.   9,   str.   231. 


£(il.      1Ó06.  die   10.  m.  lunii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  officina  ąuadam  ci\ili ,  kafipa  dicta,  alibi 
transferenda. 

Actum  sabbato  antę  festum  s.  Yitti.  —  Spectabiles  domini  proconsul 
et  consules  Cracouienses;  die  hodierna  in  negotijs  reipublicae  et  praesertim 
infrascripta  re  in  praetorio  conuocati  atque  pleno  numero  congregati  existen- 
tes,  matura  super  hoc  deliberatione  praehabita,  considerantes  officinam  cer- 
tam  vulg'o  kappa  dictam;  non  sine  incommodo  moeniorum  civilium  prope 
portam  Nouam  appellatam  esse  extructam,  siąuidem  murus  et  turris  supra- 
scriptae  portae  ob  concussionem  freąuentem  arietis;  alias  częstego  tłuczenia 
tarami  maiori  ex  parte  sunt  direpta  et  valde  collapsa,  ruinamąue  etremam 
in  dies  minantes  ,  proinde  volentes  commodo  reipublicae  ciuitatis  huius  con- 
sulere ,  eiusmodi  kappam  in  alium  commodiorem  locum  transferri  unanimi 
voto  et  consensu  suo  censuerunt.  In  cuius  ąuidem  loci  pro  extruenda  hac 
kappa  idonei  et  apti  cognitionem  seu  electionem,  deputauerunt  et  assigna- 
uerunt  e  medio  sui  spectabiles  dominos  Ioachimum  Cziepielowskj,  Christophe- 
rum  Schober,  Adamum  Nagot;  Casparum  Okurowskj  et  Stanislaum  Rapp 
colleg'as  suos,  uti  industriam  in  exercendis  aedificiis  non  uulgarem  habentes, 
(puibus  per  praesentes  plenariam  et  omnimodam  dant  facultatem,  talem  offi- 
cinam, kappa  Yulgo  nominatam;  ex  loco,  ubi  ad  praesens  superstructa  est? 
tollendi  et  in  alium  commodiorem  locum,  quem  ipsi  pro  arbitrio  suo  elege- 
rint;  extruendi  seu  collocandi,  quam  structuram  domini  lonheri  pro  meliori 
industria  sua  sumptu  civitatis  proprio  peragendi  plenam  habebunt  authori- 
tatem,  prout  illis  praesentibus  confertur. 

Acta  Cons.  Crac.   9,  str.   232. 


97 


802.     ióoó.  die  20.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  distributoribus  hospitiorum. 

Actum  feria  tertia  antę  festum  nativitatis  S.  Ioannis  baptistae  proxima.  — 
Spectabiles  domini  Nicolaus  Zalasowskj  proconsul,  Casparus  Guteter,  Valen- 
tinus  Rijmer,  Iacobus  Cimerman,  Antonius  Franczkowicz;  Iulius  del  Pace, 
Adamus  Nagoth,  Christopherus  Schober,  Casparus  Okurowski,  Gregorius 
Skropkowicz,  Andfeas  Barscz7  Andreas  Celarj,  Abrahamus  Ronenberg,  Ioan- 
nes  Cijrus,  Stanislaus  Rap,  Sigismundus  Alantse,  consules  Cracovienses  per 
schaedulas  in  praetorio  Cracouiensi  ad  hoc  negotium  conuocati  et  congre- 
gati  existentes,  inhaerendo  priuilegio  de  distribuendis  in  civitate  hac  ad 
faelicem  aduentum  et  sub  presentia  sacrae  Majestatis  regiae  hospitiis,  per 
diuum  Sigismundum  primum  regem  Poloniae  concesso  et  per  modernam 
Majestatem  regiam  faeliciter  regnantem  confirmato,  unanimi  voto  et  sen- 
tentia  sua  amodo  et  in  posterum  inviolabiliter  seruandum  inter  se  conclu- 
serunt  et  ordinauerunt,  ąuatenus  duo  ex  dominis  collegis  suis,  incipiendo 
a  junioribus  cum  sacra  regia  Majestate  siue  supremi  domini  marschalci  regni 
Poloniae  distributore  hospitiorum,  ad  distribuenda  et  consignanda  in  civitate 
hac  hospicia  semper  praesentes  adsint,  ita  ut  per  unum  ąuadrantem  anni 
praedicti  domini  distributores  officio  suo  fungantur,  post  elapsum  autem 
ąuadrantem  seąuentes  duo  domini  eodem  officio  fungi  debent,  et  sic  con- 
seąuenter  alternatim  per  duos  dominos  ex  ordine  usąue  ad  seniorem  domi- 
num.  Quibus  ąuidem  dominis  distributoribus  pro  ejusmodi  fatigis  laboribus- 
que  ipsorum  pro  ąuolibet  ąuadrante,  uti  praemissum  est,  anni,  ex  aerario 
publico  uni  per  marcas  decem  consolationis  assignauerunt.  Ut  autem  munus 
hoc  sibi  impositum  eo  commodius  peragere  et  perficere  possint,  regestrum 
omnium  domorum,  in  ciuitate  hac  contentarum,  penes  se  habebunt,  quo  edocti 
conditionem  cuiuslibet  tam  hospitis  quam  domus  aeconomi  diligenter  con- 
siderare  et  perpendere,  mansionesque  certas  hospiti  assignare  iuxta  mentem 
supramemorati  privilegij  debebunt  ac  tenebuntur. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.  233. 


863.     1607.  die  25.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  censu,  qui  redit  ex  aquaeductu,  augendo. 

Actum  feria  tertia  antę  festum  sancti  Stanislai  in  autumno  proxima.  — 
Cum  temporis  injuria  tantum  in  rebus  tam  ad  vitae  usum ,  quam  ad  alia 
necessaria  adtulerit  humana  augmentum  omniaque  in  dies  majus  maiusque 
sumunt  incrementum,  ut  non  modo  ipsa  substantia  rerum  materiesue  suum 
excesserit  modum,  sed  ipsa  etiam  opera  artificum  magna  egeant  impensarum 
molle,  eapropter  spectabiles  domini  proconsul  et  consules  civitatis  Craco- 
viensis;    hodie    in    praetorio  eo  in  negocio    per  schedulas    conuocati   et  con- 

■   13 


98 

gregati ,  praemissa  ipsoque  sensu  tractata  varietate  nec  non  rerum  caritate 
non  exigua,  aąuaeductum,  qui  magno  labore,  difficultate,  impensisąue  non 
leuibus  deduci  statuiąue  solet,  augere  in  censu  statuit,  prout  exnunc  et  de 
facto  decem  marcarum  pretio  auget,  a  quo  [computato  cum  veteri  pensione 
in  unum]  viginti  marcas  Polonicas,  quisquis  eum  adire  volet,  numerare  et 
persoluere  ad  aerarium  ciuitatis  tenebitur. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.   245. 


864.     1607.  die   13.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

Senatus    consultum    de    sagittariorum    proconsularium   salario  augendo. 

Actum  sabbato  antę  festum  s.  Heduigis  proximo,  anno  1Ó07.  —  Spec- 
tabiles  domini  proconsul  cum  consulibus  ciuitatis  Cracouiensis,  in  infra  spe- 
cificato  negotio  aliquoties  per  schaedulas  conuocati  hodieque  in  praetorio 
congregati,  annuendo  sedulis  instantiis  et  ardentibus  petitis  sagitariorum 
proconsulatus  Cracouiensis  modernorum ,  auctionem  salarij  sui  fieri  rogan- 
tium;  antenta  (s)  quoque  temporum  rerumque  quarumuis  caritate,  unanimi 
voto  suo  concluserunt,  praefatis  sagitariis  modernis  et  pro  tempore  futuris, 
pro  lignis  coemendis  singulis  anni  quartualibus  cuilibet  illorum  ex  aerario 
publico  florenum  unum  Polonicum  dandum  esse  tantisper,  quousque  hoc  mu- 
nere,  quod  sobrie,  fideliter  diligenterque  obire  debebunt.  functi  fuerint. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.   245. 


865.     1608.  die  ó.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Scabini  Cracovienses  magistratum  suum  deponunt. 

Actum  feria  quarta  ipso  die  s.  Dorotheae  rirginis,  anno  eodem  1608.  — 
Ad  officium  consulare  Cracouiense  personaliter  venientes  honorati  iudicij 
ordinarij  ciuilis  Cracouiensis  scabini,  inhaerendo  antiquae  consuetudini  de 
reponendis  senatui  Cracouiensi  vti  electoribus  suis  legitimis  a  cista  eiusdem 
iudicij  clauibus,  antiquitus  receptae  et  hucusque  conseruatae  ac  continuatae, 
praetactos  claues  vna  cum  officijs  suis  in  manus  et  mensam  eiusdem  specta- 
bilis  senatus  Cracouiensis  deposuerunt  et  reddiderunt,  petentes,  vt  labores 
per  hoc  spacium  temporis  in  obeundo  officio  suo  pro  yirili  susceptos,  grato 
animo  ab  ijsdem  suscipiantur.  Spectabilis  autem  senatus  Cracouiensis  per 
dominum  proconsulem  eiusmodi  clauibus  susceptis,  eosdem  dominos  scabinos 
petijt,  vt  rursus  eiusmodi  claues  ad  se  recipiant  officiaque  sua  expediant, 
donec  ipsimet  in  futurum  annum  confirmentur  vel  alij  sufragando  laboribus 
et  fatigijs  eorum;  si  ita  spectabili  senatui  Cracouiensi  \isum  fuerit,  in  locum 
eorundem  eligentur  et  designabuntur. 

Acta  Cons.  Crac.  33,  str.  24. 


99 


£60.      i6o8.   die  29.  m.  Martii,   Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  salario  consuli  seniori  assignando. 

Sabbato  pridie  dominicae  Ramispalmarum,  anno  quo  supra  (1608).  — 
Spectabiles  domini  Adamus  Nagot  proconsul,  Valentinus  Rimer,  Ioachimus 
Czepielowski,  Iulius  del  Pace,  Christoferus  Schober,  Georgius  Scholz,  Caspa- 
rus  Okurowski,  Gregorius  Skropkowic,  Lukas  Bohoroczki,  Andreas  Barscz, 
Hieronimus  Horlemes,  Stanislaus  Rap,  Ludouicus  Cromer  et  Georgius  Pi- 
pan,  consules  Cracouienses  hoc  in  negocio  per  schedulas  aliąuoties  conuo- 
cati  et  die  hodierna  in  praetorio  Cracouiensi  congregati  existentes,  post 
multas  et  satis  prolixas  consultationes  et  deliberationes  praehabitas,  etsi 
animaduerterent.  uniuersos  in  colleg-io  suo  pro  curis  laboribusąue  fatigisąue 
suis;  quas  inseruiendo  reipublicae  ciuitatis  huius,  etiam  priuatis  acąuirendi 
victus  negociis  non  parcendo,  sustinent,  exiguam  seu  prorsus  nullam  con- 
solationem  habere,  attamen  vocationi  diuinae  subiecti ,  pro  juramentis  suis 
eosdem  labores,  curas  et  fatigas  subire  ac  tollerare  non  dubitant,  ąuoniam 
sing-uli  prouisionem  seu  consolationem  aliquam  ex  aerario  reipublicae  ad 
instar  aliarum  rerum  publicarum  et  ciuitatum  habere  nequeunt,  seniori  tamen 
collegae  e  medio  sui;  qui  hunc  senii  locum  Dei  fauente  clementia  ascen- 
derit  siue  consecutus  fuerit,  consolationem  aliquam,  quoad  vixerit,  prouiden- 
dam  et  concludendam  esse  censuerunt.  Quapropter  seąuuti  vestigia  consuetu- 
dinis  per  antecessores  suos  antiąuitus  [qui  seniores  ex  gremio  suo  non  solum 
summo  honore  afficiebant,  verum  etiam  et  praemiis  adornabant],  receptae, 
innitendoąue  sacrae  Majestatis  regiae  diuae  memoriae  Stephani  regis  decreto, 
Cracoviae  feria  secunda  post  festum  Natiuitatis  beatae  Mariae  virginis  pro- 
xima  anno  Domini  1585  promulgato,  concordibus  votis  ac  sententiis  suis 
spectabili  domino  Casparo  Guteter  moderno  seniori  collegae  in  posterumąue 
omnibus  dominis  collegis  suis;  qui  senii  locum  obtinebunt,  ex  ordineąue 
primi  erunt,  in  recompensum  tenutae  pensae  minoris;  quae  ex  antiquo  se- 
niori collegae  pro  meritis  cedebat,  ob  auctionem  ad  praesens  census  ex 
eadem  reipublicae  provienientis,  domino  seniori  ademptae,  quotannis  reco- 
lendo  labores  illorum,  per  tot  annos  exantlatos  [quamuis  maiori  praemio 
consolationeque  digni  sunt],  ex  aerario  reipublicae  ciuitatis  huius  per  flore- 
nos  centum  Polonicos  [exclusis  refectionibus  ordinariis]  dari  pendique  debere 
concluserunt,  ac  perpetuis  temporibus  inuiolabiliter  obseruandum  sanxerunt. 
Ita  nimirum,  quod  pro  quolibet  quartuali  anni,  incipiendo  a  quartuali  sanctae 
Trinitatis,  ex  eodem  aerario  ciuili  per  florenos  viginti  quinque  Polonicos 
supra  recensitus  dominus  senior  Casparus  Guteter  habebit  et  percipiet,  cae- 
terique  domini  seniores  in  posterum,  uti  praemissum  est;  existentes  habebunt? 
et  ad  extrema  vitae  ipsorum  tempora  percipient. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.  248. 


IOO 


H(i7.     1608.  die  21.  m.  Aprilis,  Casimiriae. 

Promulgatio  consensus  ad  liberam  divenditionem  domorum  et  arearum 
vico  Iudaeorum  adiacentium. 

Actum  feria  secunda  in  crastino  dominicae  Misericordiae. 

Comparens  personaliter  coram  officio  d.  proconsulis  Casimiriensis  pro- 
uidus  Stanislaus  Sznopek  ministerialis  generalis,  nomine  suo  et  Andreiie 
Kluczowsky  ministerialis  necnon  nobilium  Ioannis  Wronsky  et  Andreae 
Skwarszky,  ex  instantia  infidi  Moyses  Taelisiowicz  plenipotentis  Iudaeorum 
Cazimiriensium,  die  hodierna  cum  alijs  constitutj,  in  vim  suae  rellacionis  de 
publicacione  infrascripta  peracta,  rellacionem  fecit  et  attestatus  est. 

Roku  1607  we  czwartek  dnia  22  Nouembris  stało  się  obwołanie  y  pu- 
blicacia  przez  skolnika  we  trzech  buzniczach  z  roskazania  starszych  żydów 
y  ławników,  którzy  z  nimi  zasiadaią,  w  te  słowa,  iako  sie  thu  nizey  napi- 
szało  słowo  do  słowa.  Panowie  pospólstwo  wiedzcie  o  thym  wszysczy  w  obecz 
y  każdy  z  osobna,  ze  panowie  starszy  naszy  y  z  ławnikami  tego  contractu, 
który  maią  z  pany  rayczy  Kazmierskimi  około  domów  y  pustych  placów, 
które  sza  miasta  Kazimirskiego,  także  y  dworce  Ie  Mczy  pana  Iordanowego 
ze  wsitkięmi  do  niego  przyległosciami,  począwszy  od  brony  Glinianey  asz 
do  miasta  żydowskiego,  który  contract  tho  w  sobie  miał,  is  tych  domów 
y  placów  nikomu  przędąc  nie  moglj,  iedno  starszym  naszym  y  z  ławnikami, 
tego  contractu  odstępuią  wiecznęmi  czaszy  y  owszem  tego  dozwalaią  wsit- 
kięmu  pospólstwu  y  każdemu  z  osobna,  ze  każdemu  wolno  kupie  bądź  sie 
na  tho  złożywszy  albo  o  tes  poiedynkiem,  kto  iedno  bendzie  mógł  mieć... 
dostatku,  tak  the  place  v  panów  miescząn  Kazimirskich  iako  tez  dwór  v  Ie. 
Mczy  p.  Iordana,  a  oni  w  tym  nikomu  przeskadzac  nie  maią  ani  zadney 
trudności  zadawać  bendą  ani  o  tho  pozywać  nikogo  niebendą  wiecznęmi 
czaszy.  A  tho  sie  działo  przy  bytności  dwu  sliachciczow  Iendrzeia  Skwar- 
skiego  y  lana  Wrońskiego  y  dwu  woźnych  generałów  Stanisława  Sznopka 
zamkowego  y  drugiego  sliachetnego  Andrzeia  Kluczowskiego,  na  co  się  ci 
slachczyczy  y  woźni  rękami  swęmi  podpiszalj  y  rellacią  tego  zeznać  zawsze 
powinni  pod  ktoremkolwiek  vrzędem  tego  potrzeba  bendzie.  łan  Wronsky 
ręką  swą.  Andrzey  Skwarszky  ręką  szwa.  Stanisław  generał  zamkowy  ręką 
szwa.  Andreas  Kluczowszky  mpp. 

Acta  Consul.   Casimir.  780,  str.  583. 


m\%.     1608.  die  22.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

Sigismundi  III.  regis  Poloniae  decretum,  inter  cives  Cracovienses  et 
Iudaeos  Casimirienses  de  mercatura  litem  dirimens. 

Sigismundus  tertius  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  l.ithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniaeque  etc.  necnon  Suecorum, 
Gottorum,  Yandalorumąue  haereditarius  rex.  Significamus  praesentibus  literis 


IOI 

nostris,  ąuorum  interest  vniuersis  et  singulis,  ąuod  posteaąuam  mercatores 
omnesąue  artifices  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis  a  multis  annis  vehementer 
conquererentur  de  Iudaeis,  quod  illi  contra  pacta  antiąua  cum  ijsdem  inita, 
in  mercatura  involassent  victusque  rationem  prorsus  praeripuissent,  quo  no- 
mine  ijdem  cives  actionem  solennem  senioribus  totique  communitati  Iudaeo- 
rum  ad  Cracouiam  Casimiriae  commorantium,  coram  officio  palatinali  Iudaico 
Cracouiensi  instituerant,  quae  per  varias  instantias  agitata,  tandem  per  magni- 
iicum  Nicolaum  Zebrzydowski  palatinum  Cracouiensem  ad  conuentum  regni 
generałem  remissa  fuit;  cum  vero  in  conuentione  regni  generali  propone- 
retur,  nos  cum  senatoribus  regni  nostri  eam  ad  comitia  non  pertinere  iudi- 
caueramus,  atque  eo  considerato,  quod  de  pactis  vel  antiquis  retinendis,  vel 
nouis  faciendis  agebatur,  certos  in  eam  rem  commissarios  nos  daturos  fuisse 
promiseramus,  prout  postea  eos  dederamus.  Qui  quidem  commissarij  nostri 
tentata  multis  vicibus  moderatione  et  compositione  aliqua  inter  partes,  cum 
res  non  succederet,  causam  integram  ad  nos  remiserunt,  prout  varij  causa- 
rum  processus,  decretum  nostrum  et  actus  commissorialis  praefatus  latius 
de  praemissis  testantur.  In  termino  itaque  hodierno  iudicij  relationum  nostra- 
rum  propriarum ,  ex  eadem  remissione  tum  et  post  varias  limitationes  ex 
receptione  causae  et  ad  nos  per  assessores  iudicij  nostri  facta  atque  nouissime 
ex  deliberatione  nostra  incidente  et  hucusque  continuato,  partes  praefatae, 
actorea  per  spectabilem  Casparum  Gutteter ,  Ioachimum  Ciepielowski,  Lu- 
dovicum  Kromer  et  Casparum  Okurowski  necnon  nobilem  Matthiam  Wa- 
zynski;  assistentibus  multis  mercatoribus,  artificibus  et  ciuibus  ex  plebe,  citati 
vero  per  infideles  Marcum  generum  Ielen,  Isaacum  Iacubowicz,  Davidem 
Daycz  et  Iosephum  Abrahamowicz,  assistentibus  itidem  plerisque  ex  com- 
munitate  Iudaica;  coram  nobis  comparuerunt,  vbi  actorea  pars  repetitis  sta- 
tutis  regni  de  pactis  per  Iudaeos  cum  ciuitatibus  seruandis  sancitis;  productis 
quoque  pactis  et  ordinationibus  per  Iudaeos  illius  temporis  factis,  idiomate 
Iudaico  conscriptis;  manibus  seniorum  Iudaeorum  illius  temporis  subscriptis, 
per  magnificum  olim  Ioannem  Amor  de  Tarnów  palatinum  Cracouiensem  et 
per  serenissimum  Sigismundum  primum  regem  antecessorem  nostrum  appro- 
batis,  productis  et  contuberniorum  multis  priuilegijs  necnon  certo  actu  ex 
actis  consularibus  Cracouiensibus,  quo  probabant,  seniores  Iudaeos  illius  tem- 
poris in  anno  millesimo  quingentesimo  trigesimo  sexto  sese  submisisse, 
pacta  antiqua  iuxta  priuilegia  ciuitatis  seruare  velle,  productis  denique  ex 
parte  laniorum  certis  ordinationibus,  altera  ex  actis  consularibus  Cracouien- 
sibus  anni  millesimi  quadringentesimi  nonagesimi  quarti,  altera  ex  actis  con- 
sularibus Casimiriensibus  anni  millesimi  quingentesiir.i  secundi,  petebant 
Iudaeos  intra  cancellos  eorundem  actorum  antiquorum  constringi  et  cohiberi ; 
Iudaeis  in  contrarium  suis  quoque  priuilegijs,  per  serenissimos  antecessores 
nostros  ipsis  concessis,  inhaerentibus  et  pactorum  per  ciues  productorum 
nullam  se  habere  notitiam  asserentibus:  nos  cum  consiliarijs  nostris  lateri 
nostro  assidentibus,  audita  et  vt  par  fuit,  perpensa  partium  controuersia, 
munimentisque  et  priuilegijs  earum  perpensis,  quamuis  videamus  intercessisse 
inter  easdem  partes  pacta  antiqua,  per  serenissimos  antecessores  nostros 
approbata,  tamen  quia  longa  temporum  mutatione  res  quaedam  in  illis  pactis 
specificatae,    in  vsu  esse  desierunt,    quaedam   vero  recens    adinuentae    sunt, 


102 


ąuarum  nunc  nullus  vsus  fuit,  ideo  vicissitudini  huic  temporum  subseruien- 
tium  moderationem  eorundem  pactorum  in  vim  ordinationis  nostrae  facien- 
dam  esse  duximus,  prout  iam  exnunc  facimus  in  hunc,  qui  sequitur,  modum. 
Primum  ąuidem  volumus  et  decernimus,  vt  Iudaei  omnes  Casimiriae  ad  Cra- 
coviam  commorantes  et  negotiationem  exercentes,  depositorium  ciuitatis 
Cracouiensis  non  subterfugiant  neque  praetereant ,  sed  omnes  suas  merces 
in  depositorio  Cracouiensi  deponant,  sub  poena  amissionis  earundem  mer- 
cium;  ąuarum  medietas  pro  nobis  fiscoąue  nostro,  medietas  vero  pro  repa- 
ratione  et  munitione  ciuitatis  conuerti  debet.  Pannos  Morauicos  licebit  lu- 
daeis  Cracouiam  aduehere,  distrahere  tamen  eos  non  poterint,  nisi  tempore 
nundinarum  idąue  non  vlnatim,  sed  integris  staminibus  atąue  ligaminibus 
alias  postawami  y  heliami;  extra  nundinas  vero  eos  vendere  Cracoviae  po- 
terint, sed  ciuibus  tantum  Cracouiensibus  instar  externorum  mercatorum ; 
Sylesicos  etiam  pannos  pro  Moravicis  vlla  ratione  obtrudere  non  debent 
sub  paena  łalsi.  A  venditione  vero  et  negotiatione  pannorum  pretiosorum, 
vulgo  szkariaty,  granaty,  puiszkariacie,  pułgraiiacie,  falandisze  tum  et  mer- 
cium  sericarum  et  auro  textarum  penitus  abstinere  neąue  eiusmodi  merces 
in  permutationibus  recipere  debent,  sub  paena  confiscationis  earundem  mer- 
cium ,  ąuarum  dimidium  ad  nos,  dimidium  vero  in  reparationem  ciuitatis 
pertinere  debet:  exceptis  rebus  sericeis,  quas  ipsi  Iudaei  vel  eorum  mulieres 
manibus  suis  laborare  et  conficere  consueuerunt.  Rebus  item  aromaticis  et 
pharmacis  omnibus,  nec  non  saccaro  tam  confecto  quam  simplici  mercari 
Iudaei  non  debent,  neąue  illud  laborare  et  conficere  debent  sub  eadem  con- 
fiscatione ;  pro  vsu  tamen  domestico  suo  et  aliorum  Iudaeorum  ea  in  do- 
mibus  suis  habere  poterint.  Telae  exoticae  et  peregrinae  mercaturam  eisdem 
Iudaeis  permittimus,  non  tamen  per  petias,  sed  ligaminibus  alias  heliami, 
excepta  tella  in  regno  nostro  vbicunque  elaborata  et  Sylesica,  quas  Iudaei 
tractare  eiusmodique  negotiationem  excerere  non  debent,  quod  etiam  de 
mappis  ac  manutergijs  et  mantilibus  peregrinis  et  domesticis  atque  Sylesicis 
intelligi  debet.  Pelles  quod  attinet,  decernimus  et  ordinamus,  vt  Iudaeis  liceat 
res  et  vestes  quibuscunque  pellibus  subductas,  apud  illos  obpignoratas  et 
in  vsuris  deperditas  vendere,  idque  diebus  forensibus  et  tempore  nundina- 
rum ;  pelles  vero  zebellinas  vendere  poterint,  sed  nonnisi  sigillatim,  non 
autem  per  quadragenas,  neque  per  tabulas  alias  poiedynkiem  nie  Sorokami 
ani  Mamami,  similiter  et  pelles  panterinas  alias  rysich,  idque  non  circumcisas 
sed  integras,  et  tam  has  quam  illas  non  alibi,  quam  in  suis  domibus  Iudaicis ; 
alias  vero  pelles,  vtpote  hermelinas,  mustelinas,  agninas,  ovinas  itidem  certo 
consueto  numero  idque  crudas  vendere  poterint,  eas  tamen  in  frusta  et  ta- 
bulas consuere  non  debent,  alias  na  Mamy  przerabiać  ich  nie  maią,  neque 
alibi  consutas  vendant;  tamen  mitras  muliebres  et  alias  res  ad  artificium 
pellionum  quomodocumque  pertinentes,  non  laborent  neque  conficiant  sub 
amissione  earundem  rerum.  Praeterea  decernimus,  ne  Iudaei  praefati  Casi- 
mirienses  in  nundinis  omnium  ciuitatum  regni  nostri  pro  civibus  et  pellio- 
nibus  Cracouiensibus  \dlas  pelles  et  merces  ad  artificium  eorum  pertinentes, 
intercipiant,  neque  eas  a  mercatoribus  per  speciem  monopolij  coemant,  in 
praeiudicium  ciuium  et  pellionum  Cracouiensium.  Similiter  ab  auro,  argento 
tam  formato,    quam  non  formato,    clenodijs,    monilibus,    torquibus  eorumque 


103 

negotiatione  et  artificio  prorsus  abstineant  neque  familiam  vllam  eius  arti- 
ficij  foueant,  neque  aurum  et  argentum  conflare  praesumant.  Licebit  tamen 
eis  res  eiusmodi  aureas  et  argenteas  et  clenodia  apud  ipsos  oppignorata  et 
in  vsuris  deperdita,  vendere.  Praeterea  decernimus  et  ordinamus,  ne  ijdem 
Iudaei  mercari  praesumant  cera,  seuo,  equis,  bobus  (nisi  ad  mactandum  pro 
macellis  Iudaicis),  cutibus  tam  bovinis,  quam  illis,  quae  vulgo  iuchty,  kor- 
dybany  et  szafiauy  dicuntur,  tum  et  frumentis,  butiro,  lacticinijs;  vino,  neque 
res  eiusmodi  in  permutationibus  recipiant;  sub  paena  confiscationis,  modo 
suprascripto  conuertenda;  mulsum  tamen,  vinum,  pisces  et  lacticinia  pro 
domestico  tantum  vsu  habere  poterint.  In  testudinibus  quoque,  quas  in  ciui- 
tate  conducere  consueuerunt,  nullas  alias  res  et  merces  habere  debent,  praeter 
eas,  quae  illis  superius  permissae  sunt,  neque  easdem  testudines  aperire  ad 
vendendum  debent,  praeter  dies  forenses  et  nundinas;  quod  si  nobilis  quis- 
piam  extra  tempus  forense  re  aliqua  ex  testudine  Iudaica  opus  habuerit, 
extunc  Iudaeus  poterit  eam  aperire,  cum  scitu  tamen  proconsulis  pro  tem- 
pore  existentis,  quod  etiam  proconsul  denegare  non  debet.  Artifices  et  fami- 
liares  artificum  quorumcunque  tum  et  aliam  quamcunque  familiam  Christia- 
nam  et  nutrices  Christianas  prorsus  fouere  non  debent  Iudaei,  sub  paena  in 
constitutionibus  regni  expressa.  Vinum  quoque  crematum  conficere  Iudaei 
non  debent,  neque  illud  aliunde  aduehere,  sed  illud  a  nostris  emere  eis  lice- 
bit. In  rebus  furtiuis  decernimus,  vt  Iudaei  per  omnia  iuxta  praescriptum 
statutorum  regni  sese  conseruent,  sub  paenis  in  eisdem  statutis  descriptis. 
Decernimus  quoque,  vt  Iudaei  emptores  quosuis  apud  Christianos  aliquid 
emere  volentes,  quacumque  arte  abducere  et  avocare  non  audeant,  neque 
in  emporijs  vel  locis  smelerchaus  dictis,  pannicidijs  vel  alijs  publicae  merca- 
turae  destinatis,  obambulent,  sed  loco  illis  antiquitus  iuxta  pacta  assignato 
sese  contineant,  sub  paena  carceris.  De  lanijs  Iudaicis,  quoniam  sunt  speciales 
ordinationes  antiquae  inter  lanios  Casimirienses  et  Cracouienses  et  inter 
Iudaeos  in  anno  millesimo  quadringentesimo  nonagesimo  quarto  et  millesimo 
quingentesimo  secundo  factae,  decernimus,  vt  Iudaei  iuxta  easdem  ordina- 
tiones sese  conseruent;  ab  alijs  vero  omnibus  artificijs  prorsus  abstineant. 
In  reliquis  omnibus  rebus,  quae  hic  specificatae  non  sunt,  pacta  antiqua  et 
ordinationem  tempore  Ioannis  Amor  de  Tarnów  factam,  in  robore  conser- 
uamus  ad  tempus  inferius  expressum.  Quae  quidem  ordinatio  et  moderatio 
nostra  non  nisi  inter  ciues  Cracouienses  et  Iudaeos  Casimirienses  idque  Cra- 
couiae  tantum  sese  extendere  atque  ad  trium  duntaxat  annorum  decursum 
durare  debet;  quo  tempore  elapso  eam  reassumendi,  prorogandi  et  corri- 
gendi  facultatem  nobis  reseruamus.  Decernimus  autem ,  vt  Iudaei  eam  in 
omnibus  obseruent  sub  paena  (vti  praemissum  est),  priuationis  et  confisca- 
tionis  rerum  et  mercium,  si  quas  contra  praesentem  ordinationem  nostram 
tractare  praesumpserint.  Vt  autem  Iudaei  merces,  quas  ad  praesens  habent, 
quamuis  hac  ordinatione  prohibitas,  distrahere  commode  possint,  assignamus 
eis  tempus  distrahendi  hinc  ad  nundinas  sancti  Stanislai  proxime  futuras, 
inclusiue,  a  quo  tempore  ordinatio  praesens  quoad  mercimonia  obseruari 
incipiet.  Quod  etiam  magistratus  competens,  cuius  interest,  seruare  et  ma- 
nutenere  debet,  tum  illud  quoque  magistratus,  quorum  interest,  diligenter 
animaduertant,  vt  res  et  merces  omnes  iustum  pretium  non  excedant,  prae- 


io4 

sentis  decreti  nostri  vigore.  In  ciuius  rei  fidem  sigillum  regni  nostri  prae- 
sentibus  est  appensum.  Datum  Cracoviae  feria  secunda  post  festum  sancti 
Thomae  apostoli  proxima,  anno  Domini  millesimo  sexcentesimo  octauo, 
regnorum  nostrorum  Poloniae  vigesimo  primo,  Suetiae  vero  decimo  ąuinto.  — 
Mathias  episcopus  Yladislauiensis,  regni  Poloniae  vicecancellarius  mppa.  — 
Rellatio  reuerendissimi  in  Christo  patris,  domini  Matthiae  Pstrokonski  Roza 
episcopi  Yladislauiensis  et  Pomeraniae,  regni  Poloniae  cancellarij.  —  Paulus 
Sczerbicz. 

Kodeks  Zaleskiego,  karta   195. 


869.      1609.  die  3.  m.  Alaii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  civitate  impertienda. 

Actum  sabbato  pridie  dominicae  Misericordiarum,  anno  Domini  1609.  — 
Spectabiles  domini  proconsul  et  consules  Cracouienses,  in  praetorio  per  schae- 
dulas  eo  in  negotio  conuocati  et  congregati  existentes,  petitis  honestae  com- 
munitatis  [quae  saepius  conąuerebatur,  non  mediocre  damnum  tam  ciuitatem 
totam,  quam  aerarium  publicum  per  id  pati7  quod  aduenae  seu  extranei 
ąuiuis  nimis  facilem  aditum  ad  suscipiendum  jus  ciuitatis  habeant],  annuentes 
eisąue  satisfacere  cupientes,  vnanimi  voto  et  sententia  concluserunt,  statue- 
runt  inuiolabiliterąue  tam  per  se,  quam  per  successores  suos  tenendum  san- 
xerunt,  vt  amodo  nemo  tam  extraneorum  quam  aliorum  ąuorumuiś  adue- 
narum,  siue  mechanicorum,  siue  mercatorum  numero  ciuium  adscribatur  et 
ad  libertates  siue  iura  ciuitatis  hujus  admitatur,  nisi  prius  domini  consules 
omnes  per  schaedulas  [in  ąuibus  nomina  et  cognomina  ius  ciuile  petentium 
inscribi  debebunt],  ad  id  legitime  vocati  et  ad  minimum  tredecim  congre- 
gati fuerint,  qui  mutuo  consilio  praehabito,  non  ijs;  qui  victum  alijs  incolis 
praeripere  debere  putarent,  verum  bene  meritis  ad  jus  civitatis  per  vota  sua 
admittent  (s),  juramentumąue  solitum  ab  eis  exigent.  Si  vero  dominorum 
consulum  ad  id  vocatorum  numerus  suprascriptus  integer  non  fuerit,  vel  ex 
alia  quocumque  causa  id  concludere  non  poterit,  extunc  secundo  et  tertio 
eo  nomjne  per  schaedulas  vocari  debebunt;  alias  si  tertio  vocati  non  con- 
uenerint,  liberum  erit  domino  proconsuli  pro  illo  tempore  existenti;  pro 
arbitrio  suo  et  aliorum  dominorum  pro  tunc  praesentium,  negotium  tale  per- 
ficere,  eosque  ad  ius  ciuitatis  aspirantes,  praeuio  juramento,  catalogo  ciuium 
inscribi  mandare. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.   255. 


i°5 


STO.      ióog.  die  3.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  depositis  servandis. 

Actum  feria  sexta  pridie  J)  festi  s.  Barbarae  virginis,  anno  Domini 
1609.  —  Spectabiles  domini  proconsul  et  consules  Cracouienses,  die  hodierna 
per  schaedulas  pleno  in  numero  conuocati  congregatique  in  praetorio  Cra- 
couiensi  existentes,  prout  in  omni  negocio  hac  in  republica  bonum  ordinem 
promouere  et  augere  cupiunt,  ita  et  deposita  ad  meliorem  ordinem  redigere 
volentes,  vnanimi  voto  et  sententia  sua  concluserunt  et  amodo  perpetuis 
temporibus  obseruari  sanxerunt:  inprimis,  vt  omnia  ad  officium  suum  con- 
sulare  peccuniaria  deposita  per  ąuasuis  personas  tradenda  ac  deponenda, 
iuxta  antiąuum  vsum  et  consuetudinem  ad  acta  publica  inserantur  et  inscri- 
bantur,  ac  in  scrinio  ferreo,  hic  in  testudine  in  praetorio  Cracouiensi  extante, 
maneant  seruariąue  debent;  a  quo  ąuidem  scrinio  claues,  primum  specta- 
bilis  dominus  proconsul  vnum  et  pro  tempore  existens;  secundum  senior 
dominus  ex  dominis  consulibus,  tertium  notarii  jurati  ciuitatis  Cracouiae 
habebunt.  Quae  ąuidem  deposita  in  regestrum  hoc  speciale,  quod  in  eodem 
scrinio  circa  deposita  semper  extabit;  diligenter  connotabuntur.  Deinceps 
spectabilis  dominus  proconsul  nunc  et  pro  tempore  existens;  sigillo  siue 
annulo  proconsulari  ąuodlibet  depositum  obsigillabit,  eademąue  deposita 
quotquot  fuerint,  vna  cum  dominis  residentibus  quandocumque  voluerit  ac 
libitum  illi  fuerit,   reuidebit. 

Acta  Cons.    Crac.  9,  str.   259. 


STI.     16 10.  die   19.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  censibus,  qui  ex  bonis  civilibus  percipi  solent, 
augendis. 

Actum  feria  quinta  post  festum  Assumptionis  b.  Mariae  virginis  pro- 
xima.  —  Spectabiles  domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  die 
hodierna  tercia  vice  per  schaedulas  ad  infrascripta  conuocati  atque  in  loco 
solitae  residentiae  pleno  in  numero  congregati  existentes,  satagendo,  vt  de- 
liberationes  suae  anteactis  temporibus  de  emolumentis  vrbis  hujus  saepenu- 
mero  habitae,  praesertim  ratione  publicorum  negociorum  seu  verius  prouen- 
tuum  ex  bonis  ciuilibus  prouenientium,  ad  vlteriorem  perfectionem  commo- 
dumąue,  quantum  fieri  potest  inter  tantas  publicorum  negotiorum  occupationes, 
serio  perducantur;  cum  magis  ac  magis  in  dies  et  rei  ipsius  intuitu  diligenti 
admoniti,  tum  vero  ex  biennali  locationum  reuisione  edocti,  magnam  omnino 
vim  vtilitatum  quotannis  tenutariorum  artibus  elabi;  quae  jurę  optimo  ad 
aerarium  ciuile  vti  fundi  proprietarium  conferri  debebant,    atque    ita   longe 


')  Jestto  myłka,  gdyż  w   roku   1609  dzień  św.  Barbary  właśnie  na  sam  piątek  przypadał. 


ioó 

majoribus  vtilitatibus  priuatis  locatoribus,  quam  ciuitati  fructificant :  quare 
matura  super  id  deliberatione  praehabita,  immo  etiam  senatus  consulta  priora 
et  veteres  consultationes  suas  ad  efFectum  deducendo,  vnanimi  voto  et  con- 
sensu  statuerunt  et  concluserunt  in  futura  tempora  observandum,  quod  ho- 
nestae  communitati  huius  ciuitatis,  dum  ea  in  praetorio  congregata  fuerit, 
intimabunt  et  denunciabunt,  quia  ipsi  iuxta  intentionem  et  praescriptum 
decreti  diui  olim  Stephani  regis  de  augendis  censibus  ciuilibus  lati,  debito 
officii  sui  id  quoque  exigente,  ad  auctionem  censuum  ex  bonis  ciuitatis  huius, 
quocumque  nomine  appellatis,  ad  aerarium  ciuitatis  prouenientium ,  et  ad 
alia,  quae  idem  decretum  exposcit,  sint  iam  iam  accessuri,  et  ex  tenore  de- 
creti praememorati  aduitalitates  omnes,  vsusfructus  bonorum  praefatorum 
sublaturi  seu  annihilaturi  atque  de  nouo  siue  pristinis  possesoribus  [dum- 
modo  ij  certi  fuerint  et  honeste  sese  gesserint],  siue  personis  aliis,  quae  maio- 
rem  censum  obtulerint,  ad  annos  certos  inscripturi  et  collaturi. 

Praetera,  quod  ipsi  edocti  sunt,  multos  reperiri,  qui  obtenta  super  vsum- 
fructum  bonorum  talium  inscriptione,  bona  in  personam  suam  inscripta,  di- 
uersis  personis  ex  multo  maiori  censu  in  damnum  aerarij  publici  locare,  ita 
in  eo  passu  concluserunt,  quod  censum  omnem ,  tam  videlicet  ab  vsufruc- 
tuario,  quam  ab  ipso  locatore  prouenientem,  ipsi  aerario  ciuitatis  tanquam 
proprietario  sint  applicaturi  et  percepturi. 

Vacantias  item  omnes  bonorum  ciuitatis  quorumcunque  in  schaedulis 
ad  valuas  praetorii  Cracouiensis  affigendis,  connotari  curabunt,  vt  tanto  fa- 
cilius  ciuibus  et  incolis  ad  notitiam  deueniant. 

Denique  vt  omnes  [si  possibile  esset]  personae  consulares  ad  commune 
hoc  aerarii  ciuilis  bonum  incrementumque  et  ad  mutuam  operam  et  consilia 
socia  charitate  conferrendo  conuenire  possent,  spectabiles  domini  proconsules 
duabus  in  septimana  diebus,  vtpote  die  Martis  et  Iouis,  curabunt  schaedulas 
conuocatorias  super  collegas  suos  eo  nomine  emitti.  Caeterum  dominus  pro- 
consul  cum  ijs,  qui  conuenerint,  vlterius  nequaquam  negocium  differendo 
[quia  damnum  in  mora]  in  nomine  Domini  rem  aggredi,  et  quod  bonum, 
vtile  ac  fructiferum  rationibus  aerarii  ciuilis  deprehenderint,  id  memores 
officii  sui  accurate  peragere  et  ad  exequcionem  actualem  deducere,  non 
obstante  absentia  horum,  qui  inuitati  venire  neglexerint,  tenebuntur  plenam- 
que  in  premissis  habebunt  facultatem. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.  262. 


Sfi.     16 1  o.  die  8.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  armis  civilibus  perlustrandis. 

Feria  secunda  antę  festum  s.  Martini  pontificis  proxima.  —  Spectabiles 
domini  proconsul  et  consules  Cracouienses,  per  schaedulas  hoc  in  negotio 
in  praetorio  conuocati  hodieque  congregati  existentes,  pro  debito  officij  sui, 
prout  omnia  reipublicae  bona  augere  et  promouere  cupiunt,  ita  et  honestatem 
praetorij    omniumąue    bonorum    mobilium     ac    suppelectilis    ipsius    nec    non 


107 

armatae,  pulueris  et  omnium  ad  id  spectantium  prouidere  et  procurare  vo- 
lentes,  vnanimibus  et  conformibus  votis  ac  sententijs  suis  concluserunt  et 
sanxerunt,  ąuatenus  ea  omnia  primo  quoque  tempore  inąuirantur,  reuidean- 
tur  et  in  bonum  ordinem   redigantur. 

Act;i  Cons.   Crac.  q,  str.   266. 


^73.      161 1,  die   18.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

Senatus  Cracoviensis  consules  ąuosdam  ad  augendos  census  civiles 
designat. 

Sabbato  post  festum  s.  Vitti  martyris  proximo.  —  Spectabiles  domini 
Abraham  Ronenberg  proconsul7  Casparus  Guteter,  Anthonius  Franckowic, 
Adamus  Nagot,  Georgius  Scholcz,  Lucas  Bohoroczki,  Andreas  Barscz,  Hie- 
ronimus  Horlemes,  Nicolaus  Zalasowski ,  loannes  Czirus,  Stanislaus  Rap, 
Ludouicus  Cromer,  Hieronimus  Belza;  Hieronimus  Conrad  et  Iacobus  Rosz- 
kowicz,  consules  Cracouienses,  inhaerendo  senatus  consultui  de  augendis  cen- 
sibus  ex  bonis  ciuilibus,  per  se  non  ita  pridem  sancito,  praecludendoąue  viam 
omnibus  difficultatibus  et  inconuenientijs,  quae  exinde  oriri  possint,  vnanimi 
voto  et  sententia  sua  ad  augendos  seu  aestimandos  census  omnium  tam 
pannicidiorum,  quam  institarum  ac  aliorum  bonorum  ciuilium  [ąuoniam  totus 
senatus  propter  expedienda  reipublicae  negocia  ad  id  perficiendum  tantum 
temporis  habere  non  potest],  spectabiles  dominos  e  medio  sui;  videlicet  Hie- 
ronimum  Horlemes  lonherum,  Nicolaum  Zalasowski,  Stanislaum  Rap,  Ludo- 
uicum  Cromer  et  Hieronimum  Conrad  elegerunt  et  authoritate  sua  deputa- 
uerunt,  dantes  et  concedentes  ijsdem  dominis  collegis  suis  plenam  omnimo- 
damąue  potestatem  seu  facultatem,  census  eiusmodi  hic  in  praetorio  captato 
certo  tempore  augendi  et  taxandi  spectabiliąue  senatui  deinceps  referendi, 
qui  ąuidem  perpensa  eiusmodi  aestimatione  seu  auctione,  seu  potius  taxa 
bonorum  praetactorum,  eandem  auctoritate  sua;  si  videbitur,  confirmabit. 
Quod  onus  debite  perficiendum  ijdem  spectabiles  domini  supranominati  vltro 
ac  beniuole  in  se  susciperunt,  pro  virilique  id  ipsum  obeundum  sese  sub- 
miserunt. 

Acta  Cons.   Crac.  9,   str.   266. 


S74.      1613.  die  30.  m.  Aprilis,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus 
mandat,  ut  suppetiante  palatino  Cracoviensi  tumultum  imminentem  prohibere 
studeant. 

Spectabilibus  et  famatis  proconsulibus  consulibusąue  ciuitatis  nostrae 
Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis.  ■ —  Zigmunth  III  z  łasky  Bozey  kroi 
polsky,  wielkie  xiąze  litewskie,  ruskie,  pruskie,  mazowieckie,  zmudckię, 
inflancskię  ii.  i  swedzky,  gottsky,    vandalsky   dziedzyczny  kroi.    Spectabiles 


io8 

et  famati,  fideliter  nobis  dilecti !  Isz  nass  dochodzy  taka  wiadomość,  iakoby 
w  mieście  naszęm  stołecznem  Krakowie  na  tumulty  się  przess  niektóre  swo- 
wolne  y  lozne  osoby  miało  zanosić,  przetho  zabięgaiąc  temu,  aby  do  żadnego 
wzruszenia  pokoiu  pospolitego  nie  przyszło,  zliecilichmy  wielmożnemu  woie- 
wodzie  krakowskiemu,  zęby  sie  z  Wiern.  Waszęmy  zniosszy,  de  securitate 
publica  tuenda  y  sposobie  namówił,  ktoremby  authorow  wszeliakiego  tumultu 
y  swowolenstwa  mogło  się  hamować  y  karać.  Przetho  napominamy  Wiern. 
Wasz.  abyście  za  obwiesczęniem  przerzeczonego  wielmożnego  woiewody 
krakowskiego  y  zniesieniem  się  z  niem  ostrożność  wszelką  około  miasta 
miely  w  gotowości  same  y  cechy  mieiskię  bely,  gdzieby  się  iakię  tumulty 
wzniecały,  onescie  za  zdaniem  pomięnionego  woiewody  krakowskiego  y  po- 
kazaniem potrzeby  wczass  gasili.  W  czem  Wiern.  Wasz.  serio  napominamy. 
Dan  w  Warszawie  dnia  XXX  miesiąca  kwietnia,  roku  Pańskiego  M  DC  XIII, 
panowania  królestw  naszych  polskiego  XXVI,  swedzkiego  XX  roku.  — 
Sigismundus  rex. 

Oryginał  pargaminowy,  po  stronie  adresowej  wyciśnięta  pieczęć  pokojowa. 


J§75.     1613.  die  25.  m.  Maii,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus 
significat,  se  nuncium  misisse,  qui  reducem  ab  expeditione  Moscovitica  exer- 
citum  admoneret,  ne  civitatem  Cracoviensem  iniuriis  affligat. 

Spectabilibus  et  famatis  proconsuli  et  consulibus  totiąue  magistratui 
ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis.  —  Sigismundus  III  Dei 
gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Russiae,  Prussiae,  Masouiae, 
Samogitiae,  Liuoniaeąue  etc.  necnon  Suecorum,  Gottorum,  Vandalorumque 
haereditarius  rex.  Spectabilibus  et  famatis,  fideliter  nobis  dilectis  (s) !  Po 
wszystek  czas  panowania  naszego  napierwsze  to  staranie  nasze  było,  aby 
nam  od  pana  Boga  powierzonych  ludzi  wiernych  i  życzliwych  poddanych 
naszych  żadne  vtrapienie  nie  dotknęło,  czemu  tez  za  złożeniem  blisko  prze- 
szłego seymu  zabiegaliśmy  y  za  zgodnym  wszytkiey  tey  rzeczypospolitey 
stanów  postanowieniem  y  vchwałą  podatki  są  naznaczone  y  czas  constitucią 
namieniony  zapłaty  zołnierstwu  temu,  co  z  Moskwy  wyszło,  którym  obmy- 
slawaniem  naszym  y  rzeczypospolitey  o  ich  satisfactiey  rozumieliśmy,  ze 
contentowac  się  mieli  y  wstrzymać  od  dalszych  exactiy,  widząc  blizki  czas 
tey  swoiey  nadgrody.  Iż  iednak  nad  nasze  y  rzeczypospolitey  rozumienie 
y  nad  ich  własne  vpewnienie  co  inszego  się  od  nich  dzieie  y  nie  tylko  insze 
miasta  y  dobra  rzeczypospolitey  vcisnione  są,  ale  y  to  miasto  stołeczne 
y  Wier.  W.  takie  dolegliwości  cierpią,  załuiemy  nie  pomału  tego  y  do  tam- 
tego rycerstwa  vrodzonego  Mikołaia  Koryckiego  sekretarza  naszego  z  listem 
w  tey  mierze  naszym  posyłamy.  Same  też  Wier.  W.  dobrymi  y  ludzkimi 
sposobami  vymuycie  tho  rycerstwo,  y  od  iakiey  temu  miastu  czynienia 
szkody  pohamuycie.  A  co  Wier.  W.  o  swoiey  w  tym  mieście  przeciwko 
niebespieczenstwom  z  rożnych  mieysc  zachodzącym,    ostrożności  oznaymuią, 


iog 

znosząc  się  z  tamecznymi  pp.  radami  naszymi,  pochwalamy  to  Wier.  W. 
y  żądamy,  abyście  w  tey  czułości  pod  takowe  czasy  nie  vstawa1i,  gdyż  nie 
tylko  samym  Wier.  W.  ale  y  wszystkiey  rzeczypospolitey  na  tym  należy. 
Przytym  łaskę  nasze  królewską  Wier.  W.  ofiaruiemy,  życząc  wszego  do- 
brego od  pana  Boga.  Dan  w  Warszawie  dnia  XXV  miesiąca  maia,  roku 
Pańskiego  M°  DC0  XIII0,  panowania  królestw  naszych  polskiego  XXVI0, 
a  szwedzkiego  XX0.  —  Sigismundus  rex. 

Oryginał  papierowy,  po  stronie  adresowej  wyciśnięta  mniejsza  pieczęć  koronna. 


876.     1613.  die   1.  m.  Iunii,  Warsoviae. 

Sigismundi  III.  regis  Poloniae  decretum,  inter  capitulum  ecclesiae  cathe- 
dralis  Cracoviensis  et  cives  Cracovienses  de  restaurandis  moeniis  civitatis 
litem  dirimens. 

Sigismundus  tertius  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniaeąue  etc.  necnon  Suecorum, 
Gottorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex.  Significamus  praesentibus  literis 
nostris,  ąuorum  interest,  vniuersis  et  singulis,  citatos  fuisse  ad  nos  iudicium- 
que  nostrum  literis  citationis  nostrae  tertiae  spectabiles  et  famatos  procon- 
sulem  et  consules  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  ex  officijs  bonisąue  illorum 
omnibus,  ad  instantiam  venerabilis  Thomae  Oborski  canonici  totiusąue  vene- 
rabilis  capituli  ecclesiae  cathedralis  Cracouiensis,  inhaerendo  constitutionibus 
regni  de  reparandis  et  restaurandis  ex  reditibus  publicis  moeniis  et  pro- 
pugnaculis  alijsąue  locis  publicis,  latis,  ideo  quia  ipsi  ab  actore  multoties 
existentes  reąuisiti,  ąuatenus  murum  ciuitatis  a  tergo  domus  capitularis  resi- 
dentiae  actoris,  a  multo  tempore  ruinam  minantem  et  collapsum,  reparare 
et  restaurare  noluerunt,  quo  facto  poenas  constitutionibus  regni  sancitas 
succubuerunt,  prout  citatio  praefata  taxam  decem  millium  marcarum  Polo- 
nicalium  continens,  de  praemissis  latius  testatur.  In  termino  itaąue  hodierno 
ex  eadem  citatione  incidente  et  hucusąue  continuato,  parte  citata  per  no- 
bilem  Matthiam  Wazynski,  plenipotentem  suum  coram  iudicio  nostro  com- 
parente  eumąue  terminum  attentante,  actorea  vero  ter  et  vltra  formam  iuris 
ąuater  voce  ministerialis  terrestris  generalis,  nobilis  Christopheri  Czyżowski 
ad  iudicium  nostrum  clamata  et  nec  per  se  nec  per  plenipotentem  suum 
comparente,  nos  cum  consiliarijs  et  iurisperitis  nostris  audita  ministerialis 
praefati  relatione  de  acclamatione  partis  actoreae  facta,  in  contumaciam 
eiusdem,  ad  legitimam  vero  partis  citatae  affectationem ,  eandem  partem 
actoream  in  euasione  perpetua  parti  citatae  iudicialiter  condemnauimus  atque 
eandem  partem  citatam  a  causa  et  impetitione  partis  actoreae  perpetuo  absol- 
uimus  liberamque  pronuntiauimus,  absoluimusque  et  pronuntiamus  praesentis 
decreti  nostri  vigore.  In  cuius  rei  fidem  śigillum  regni  nostri  praesentibus 
est  appressum.  Datum  Warssouiae  sabbatho  antę  festum  sanctissimae  Trinitatis 
proximo,  anno  Domini  millesimo  śexcentesimo  decimo  tertio,  regnorum  nos- 
trorum   Polonici  vigesimo  sexto,    Suetici    vero    anno  vigesimo.  —  Henricus 


IIO 


Firley  de  Dambrowicza  vicecancellarius  regni  manu  propria.  —  Relatio 
reuerendi  Henrici  Firley  de  Dambrowicza  Plocensis  Miechouiensisąue  etc. 
praepositi,  regni  Poloniae  vicecancellarij.  —  Ioannes  Octauianus  Wacławo- 
wicz  manu  propria. 

Kodeks  Zaleskiego,  karta  203. 


#77.     1613.  die  30.  m.  Iulii,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae    telonariis   mandat,    ne  a  civibus  Craco- 
viensibus  in  foris  et  nundinis  tributum  exigant. 

Zygmunt  III  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielkie  xiąźę  litewskie,  ruskie, 
pruskie,  mazowieckie,  zmudckie  ifląnckie  y  swedzki,  gotsky,  wandalsky  dzie- 
dziczny kroi.  —  Wszem  wobecz  y  każdemu  zosobna,  komu  tho  wiedzieć  na- 
leży, a  mianowicie  poborcom  y  ieich  succolectorom,  do  wybierania  poborów 
na  przeszłym  seimie  koronnym  warszchawskim  postanowionym,  wiadomo 
czyniemy,  isz  się  uskarżali  poddani  miesczanie  naszy  krakowscy,  ze  aczkol- 
wiek na  mieiscu  swym  urzęndowi  swemu  mieiskiemu  krakowskiemu  pobór 
albo  sosz  płacą,  a  gdy  na  iarmarki  albo  targi  do  miast  y  miasteczek  tak 
naszych  yako  duchownych  albo  tesz  slacheckich  z  towTarmi  przyiezdzaią, 
tedy  niektorzi  z  Wier.  Waszich  zwykli  ich  beli  przed  tym  molestować  y  po- 
wtore  do  płacenia  poborów  w  tych  mieiscach,  gdzie  na  iarmark  przyiezdzali, 
przimuszac,  z  wielką  ich  krziwdą  y  uciążęniem.  Prosili  nas,  abyśmy  the  an- 
garie zachamowali  y  znieśli.  Co  my  bacząc,  ysz  tho  iest  z  ubliżeniem  ich 
wielkym,  iednę  rzecz  kilkakroc  płacić,  vstrzegaiąc  uciąźęnia  poddanich  na- 
szich,  Wier.  Wasz.  roskazuięmy,  zęby  miesczanie  krakowscy,  ktorzikolwiek 
od  urzęndu  swego  krakowskiego,  ze  są  miesczany  krakowskiemy,  list  swia- 
deczny  ukażą,  aby  do  żadnego  poboru  płacenia  na  tamtych  mieiscach  przy- 
muszani nie  beli,  ale  wolno  wszędzie  przyiezdzaly  y  thowary  swe  rosprze- 
dawali,  gdysz  vrząnd  miasta  Krakowa  z  obywatelow  swych  pobór  rzeczy- 
pospolitey,  tam  gdzie  iest  powynien,  oddaię.  Inaczey  aby  Wier.  Wasz.  nie- 
czynieły  dla  łaski  naszey  y  z  powinności  swey.  Na  co  dla  lepszy  wiary  pod- 
pisalizmy  się  y  pieczęć  koronną  przycisnąć  roskazalichmy.  Dąn  w  Warsza- 
wie dnia  XXX  myesiąca  lipca  roku  pańskiego  M.  DC.  XIII,  panowania 
królestw  naszich  polskiego  XXV,  swedckiego  XXVI  (s).  —  Sigismundus 
rex.  —  Iac.  Zadzik  s.  r.  M. 

Oryginał  papierowy,  poniżej   tekstu  wyciśnięta  jest  pieczęć  pokojowa. 


1 1 1 


STU.     1613.  die   10.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  praeceptis  peste  grassante  observandis. 

P"eria  tertia  post  festum  Natiuitatis  beatissimae  virginis  Mariae.  —  Spec- 
tabiles  domini  prcconsul  et  consules  Cracouienses,  die  hodierna  ad  id  per 
schaedulas  conuocati  et  in  praetorio  congregati  existentes,  animaduertentes, 
pestem  in  dieś  magis  grassari,  eiusąue  vitandae  gratia  tam  spectabiles  do- 
minos  consules  Cracouienses,  quam  etiam  ciues  ex  ciuitate  discedere,  qua- 
propter  tempestiue  ciuitati  prospicere  et  eo  plures  ex  sui  munere  ac  ordine 
alacriores  reddere,  [vt  hoc  periculoso  tempore  hic  maneant  et  reipublicae 
curam  gerant],  volentes,  ynanimi  voto  et  sententia  sua  ordinationem  tempore 
etiam  grassantis  pestis  anni  domini  1601  de  pensione  dominis  proconsulibus 
et  consulibus  hic  manentibus  praestanda;  sancitam,  ac  alia  multa  continen- 
tem,  in  toto  reassumpserunt  et  approbauerunt. 

Quoniam  vero  spectabiles  domini  Iacobus  Roszkowic,  qui  proconsulare 
officium  sabbato  proxime  praeterito  ex  ordine  suscipere  debebat,  ab  vrbe 
[in  officium  eiusmodi  proconsulare  spectabili  domino  Gregorio  Skropkowic 
priuatim  suffecto]  discessit,  hic  autem  die  hodierna  in  residentia  consulari, 
se  ąuidem  per  hoc  tempus  pestiferum  in  ciuitate  manere,  officium  vero  procon- 
sulare administrare  nolle,  se  declarando,  vtque  alius  dominus  ad  administra- 
tionem  officij  proconsularis  per  dominos  eligatur,  petijt,  ideo  spectabiles  do- 
mini proconsul  et  consules  hoc  audito  spectabilem  dcminum  Lucam  Boho- 
rocki,  vt  hoc  officium  proconsulare  per  totum  pestiferum  tempus,  si  illud 
spectabilis  dominus  Iacobus  Roszkowic  administrare,  prout  ex  literis  eius 
missiuis  patet,  neglexerit,  administret,  salariumque  proconsulare  vna  cum 
salario  in  praetacta  ordinatione  anni  1601  dominis  proconsulibus  assignato, 
ex  aerario  reipublicae  septimanatim  proueniens  accipiet.  Quod  quidem  offi- 
cium proconsulare  spectabilis  dominus  Lucas  Bohorocki,  si  illud  dominus 
Roszkowic  non  administrauerit,  ac  in  loco  aliorum  subsequenter  dominorum 
proconsulum  se  administraturum  declarauit  et  suscepit. 

Ceterum  idem  spectabiles  domini  proconsul  et  consules  Cracouienses 
ex  debito  officii  sui  praecauendo,  ne  sub  hoc  tempus  discessus  eorum  a  ciui- 
tate, eidem  ciuitati  seu  potius  ciuibus  a  vagis  et  insolentibus  hominibus 
aliquid  diuersi  accidat,  constituerunt  et  sanxerunt,  ad  vigiles  seu  pedites 
nocturnos  decem,  alij  quatuordecem  pedites  ex  aerario  ciuili  suscipiantur, 
ita  videlicet,  vt  duodecem  nocturni,  duodecem  vero  in  die  in  praetorio  custo- 
diant,  securitatemque  ciuitatis  ciuiumque  per  hoc  tempus  hic  manentium 
prouideant.  Si  vero  ex  aerario  solutio  ijsdem  praestari  non  poterit,  aliunde 
peccuniam  acquirendi  tam  domino  proconsuli  moderno  dominisque  collegis 
secum  hic  manentibus,  quam  officialibus  aerarij  ciuilis  plenam  ac  omnimo- 
dam  dederunt  et  contulerunt  facultatem,  quae  successu  temporis  ex  aerario 
eodem  ciuili  persolui  et  restitui  debebit. 

Acta.  Cons.  Crac.   9,  str.   270. 


112 


879.      1Ó14.   die  7.  m.  Martii,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusąue  Casimiriensibus 
tributum    » czopowe «   dictum,    intra   biennium    percipiendi    facultatem    tribuit. 

Zygmunth  III  z  łaski  Bozey  kroi  polski,  wielkie  xiąze  lithewskie,  ru- 
skie, pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  inflątskie  i  szwedzki,  gotski,  wandalski 
dziedziczny  kroi.  Wszem  wobec  y  każdemu  zossobna,  komu  tho  wiedzieć 
należy,  oznaimuiemy,  isz  w  gwałthowney  rzeczypospolitey  potrzebie  dla 
prętkiego  odprawienia  żołnierza  sconfederowanego  y  zniesienia  tak  nie- 
znośnego z  oyczyzny  czięzaru,  burmistrz  y  raice  miasta  naszego  Kazimierza 
przy  Krakowie  z  miesczany  y  wszytkim  pospólstwem  tak  w  samym  Kazi- 
mierzu iako  y  na  Stradomiu  bendącym,  czięszko  sobie  czyniąc  y  chudoby 
swoie  na  tho  zawodząc,  daią  wprzód  na  dwie  lecie  przyszłe  dwoie  razem 
copowe  z  miasta  naszego  Kazimierza  y  Stradomia  z  vniwersału  seymu  war- 
szawskiego w  roku  pańskim  tysziąnc  sesczseth  trzynastim ,  dnia  XIX  mie- 
sziąca  luthego  opisanego,  należące,  tho  iest  pierwsze,  które  szię  ma  począć 
w  roku  theraznieiszym  po  expirowaniu  arendy  vrodzonego  Samuela  Dem- 
bińskiego podstolego  krakowskiego,  a  drugie  w  roku  tysziąc  sesczseth  pię- 
tnastym :  tedy  my  vwazaiąc  tho,  ze  anticipuiąc  czas  summę  we  Lwowie  we- 
dle słuszney  y  theraznieiszemu  czasowi  corresponduiącey  taxy  y  proportij 
pp.  commiszarzow  thamecznych  oddacz  maią,  takową  pomienionemu  vrzę- 
dowi  y  miesczanom  kazimirskim  y  Stradomia  daiemy  assecuratią,  ze  tho 
copowe  bez  wszelakich  przeszkód  przes  dwie  lecie  całe  y  zupełne  pocąwszy 
w  roku  theraznieiszym  po  expirowaniu  arendy  vrodzonego  Samuela  Dem- 
bińskiego podstolego  krakowskiego  na  zapłathę  swoię  przes  szię  albo  suc- 
collectory  swoie  spokoinie  wybierać  maią.  Waruiemy  im  przythym  casus 
fortuitos,  powietrze,  ogień,  incursie  albo  deuastatie  iakie  y  insze  przypadki, 
dla  których  prorogatie  zwykły  bydz  pozwolone.  Co  tak  spokoinie  przes  dwie 
lecie  wytrzimać  y  wybrać  maią,  źe  tesz  y  vchwała  potym  seimowa  ani  co- 
powe trzeciego  roku  w  roku  tysziąc  sesczseth  trzynastim  iusz  pozwolone, 
przeskadzać  themu  wybieraniu  nie  ma.  Co  wszytko  do  wiadomości  wiel- 
możnego podskarbiego  koronnego,  poborców,  szafarzów,  exactorow  y  aren- 
darzow  wszelakich  teraz  y  napotym  bendących  przywodząc,  roskazuiemy, 
aby  spokoinie  Kazimierzanie  y  Stradomianie  przy  they  exacty  copowego 
zachowani  beli.  Wczym  my  ich  tez  y  vrząnd  nas  skarbowy  bronyc  powinni 
będziemy,  wcale  ich  prawa  zachowuiąc.  Na  co  szię  ręką  naszą  podpisawszy, 
pieczęcz  koronną  przyczisnąć  roskazalizmy.  Dan  w  Warszawie  dnia  VII  mie- 
sziąca  marca  roku  pańskiego  M.  DC.  XIV,  panowania  królestw  naszych 
polskiego  XXVII,  swedzkiego  XX  roku.  —  Sigismundus  rex.  —  Iac.  Za- 
dzik  secr.  r.  M. 

Dokument  papierowy,  opatrzony  pieczęcią  pokojową  poniżej  tekstu  wyciśniętą. 


H3 


8*frO.      1O14.   die    10.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  tributo  a  navibus  in  rippa  Vistulae  fluminis 
exstruendis,  solvendo. 

Feria  tertia  post  octauam  festi  sacratissimi  Corporis  Christi  1614.  — 
Spectabiles  domini  proconsul  et  consules  Cracouienses,  die  hodierna  in  rei- 
publicae  negocijs  per  schaedulas  conuocati  congregatique  in  praetorio  exis- 
tentes,  cupientes  prouentus  ciuitatis  huius  promouere  et  augere,  et  conside- 
rantes  ac  perpendentes  illud,  quod  per  aedificationem  nauium  vulgo  byki  et 
komicgi  rippae  fiuuii  Istulae  corrumpuntur;  vnanimi  voto  et  sententia  sua 
concluserunt  et  sanxerunt,  vt  amodo  quicunque  ciuium  naues  praetactas  in 
rippa  Istulae  aedificare  voluerit;  is  a  ąualibet  naue  minori  vulgo  byka  duo 
floreni  Polonici  (s),  maiore  vero  vulgo  koniiega  quatuor  floreni  Polonici  (s) 
ad  aerarium  reipublicae  ciuitatis  huius,  absque  quauis  contradictione  et  reni- 
tentia  soluat  et  pendat.  Quae  quidem  concessio  duratura  est,  quousque  ijdem 
spectabiles  domini  de  eiusmodi  littoribus  aliam  ordinationem  iuxta  bene- 
placitum  suum  non  fecerint  vel  sanxerint.  Cjuod  ad  notitiam  eorundem 
ciuium  personaliter  comparentium ,  qui  eiusmodi  naues  aedificare  seu  com- 
parare  consueti  sunt,  deductum  est. 

Acta   Cons.  Crac.   9,  str.  275. 


SS1.      1 6 1 5.  die  20.  m.  Iulii,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusque  Cracoviensibus 
significat,  se  episcopo  et  palatino  Cracoviensibus;  ut  tumultum  Cracoviae 
exortum  subprimant,  mandasse. 

vSpectabilibus  et  famatis  proconsuli  consulibusque  ciuitatis  nostrae  Cra- 
couiensis,  fideliter  nobis  dilectis.  —  Zygmunt  III  z  Bozey  łaski  kroi  polski; 
wielkie  xiążę  litewskie,  ruskie,  pruskie,  mazoweckie,  zmudzkie,  inflantckie 
etc  y  szwedzki,  gotski ,  wandalski  dziedziczny  kroi.  Spectabiles  et  famati, 
fideliter  nobis  dilecti !  Odnieśli  nam  sławni  Ludwik  Cromer  y  Hieronim  Bełza 
posłańcy  Wier.  Wass.  to  wszystko,  co  mieli  od  Wier.  Wass.  do  nas  w  po- 
ruczęniu.  Załuiemy,  ze  to  swowolenstwo  tak  wielgą  gorę  bierze,  ze  ludzie 
spokoini  w  domach  swych  w  pokoiu  zostawać  nie  mogą;  czemu  aby  się  za- 
biezało,  posełamy  listy  nasze  do  xiedza  biskupa  y  pana  woiewody  krakow- 
skich, także  do  academiey  tameczney,  aby  srzodkow  y  sposobów  poszukali, 
zęby  ta  swawola  poskromiona  bydz  mogła.  Nic  nie  wątpięmy,  że  im  ta  praca 
dla  pokoiu  pospolitego  cięszka  nie  będzie.  Co  gdy  się  stanie,  będą  mogli 
y  ci  w  mieście  nieprzeprowadzaiąc  się  na  insze  mieysca  zostawać ,  którzy 
dla  bespieczenstwa  swego  to  przedsiębrać  chcieli.  Iakosz  Wier.  Wass.  prze- 
strzegać tego  nie  zaniechaią,  aby  się  nikt,  który  w  tamtym  mieście  przes 
chandle  y  kupie  do   dobrego  mienia  przyszedł,  niewyprowadzał.  W  inszych 

15 


IM 

rzeczach  vstnie  posłowie  Wier.  Wass.  dadzą  sprawę  Wier.  Wass.  którym 
my  dobrego  zdrowia  od  pana  Boga  życzymy.  Dan  w  Warszawie  dnia  XX 
miesiąca  lipca  roku  pańskiego  M°  DC  XV0,  panowania  królestw  naszych 
polskiego  XXVIII,  szwedzkiego  XXII.  —  Sigismundus  rex. 

Oryginał  papierowy;   po   stronie  adresowej   wyciśnięta   pieczęć   pokojowa. 


882.      1616.  die   13.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  nuraero  licturum  augendo. 

Sabbato  pridie  festi  sancti  Valentini,  anno  Domini  millesimo  sexcen- 
tesimo  sedecimo.  -  -  vSpectabiles  domini  proconsul  et  consules  antiąui  (et) 
praesidentes  vrbis  huius,  aliąuoties  per  schaedulas  eo  in  negotio  conuocati. 
die  vero  hodierna  pro  finali  in  praetorio  pleno  numero  existentes  congregati. 
animaduerso  et  considerato  eo,  quod  securitatem  ac  proinde  autoritatem 
spectabilium  dominorum  vrbis  huius  proconsulum,  qui  ex  gremio  suo  eli- 
guntur,  anteactis  annis  et  non  ita  pridem  elapso  tempore  certis  casibus  pe- 
riclitari  et  labefactari  probatum  expertumque  est,  prouidendo  itaque,  vt  se- 
curitas  et  autoritas  spectabilium  dominorum  proconsulum  vrbis  huius,  nunc 
et  pro  tempore  existentium  [quae  aliis  huius  regni  ciuitatibus  ad  instar 
exempli  esse  debet],  tum  etiam  pax  publica  in  posterum  salua  et  illaesa 
permaneat,  ad  quam  conseruandam  familia  ciuilis,  quae  ad  praesens  fouetur, 
non  sufficit,  vnanimibus  votis  sanxerunt  ac  in  futura  tempora  obseruandum 
inuiolabiliter  concluserunt,  quatenus  praeter  hanc,  quae  ad  praesens  foue- 
batur,  familiam,  quatuor  satellites  ad  omnem  vim  in  casibus  quibusuis  re- 
pellendam  et  coercendam,  habiles  ac  idonei  abhinc  in  futura  tempora  ad 
latus  spectabilium  dominorum  proconsulum  nunc  et  pro  tempore  existentium, 
habeantur,  alantur  et  foueantur,  semperque  praesto  sint.  Quibus  pensio  septi- 
manalis,  vestibus  vero  annualibus,  ex  aerario  publico  prouidebitur. 

Acta   Cons.  Crac.  9,  str.   280. 


883.      1616.  die   17.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  salario  proconsulum  augendo. 

Feria  quinta  post  diem  Cinerum  proxima  161 6.  —  Spectabiles  domini 
proconsul  et  consules  Cracouienses,  per  schaedulas  hoc  in  negotio  in  prae- 
torio Cracouiensi  conuocati  plenoque  in  numero  congregati,  animaduertentts 
functionem  officij  consularis  sibi  onerosam  propterque  expensas,  quae  ne- 
cessario  proconsulare  munus  subsequuntur ,  praesertim  dominis  praesiden- 
tibus,  in  quos  ex  ordine  administratio  proconsulatus  per  spacium  sex  septi- 
manarum  peragenda  ineumbit.  admodum  damnosam  esse,  nam  proconsulatum 
gerentes  expeditionique  causarum  vacantes.  rem  suatn  domesticam  curasque 


'1.5 

rei  familiaris  negligere  et  victns  rationem  propterea  ommittere  [cum  vale- 
tudinis  interdum  euidenti  discrimine]  coguntur,  ac  insuper  non  minus  etiam 
ad  superiores  sollicitudines  et  molestias  accidit,  vt  cum  dispendio  iacturaąue 
rerum  ac  facultatum  suarum  sagittarios  domi  continue  alere;  famulos  etiam 
praetorii  necessario,  qui  in  promptu  ad  obseąuium  et  citationes  expediendas 
esse  consueuerunt,  in  hac  potissimum  caritate  annonae  sustentare  solent 
propterea,  quod  dum  diuersae  personae  tam  nobilis  quam  ciuilis  conditionis, 
qui  frequenter  in  ijs,  quae  opus  requirit,  dominum  proconsulem  adeunt, 
quos  non  satis  est  hilari  fronte  excipere,  loco  honorare ,  sed  etiam  prout 
mores  hominum  et  tempora  ferunt,  vino  inuitare,  ac  si  intempestiue  sub 
tempus  prandij  accedunt  et  mensae  assident,  id  quod  apparatum  est,  affere, 
sin  secus  spernisse  et  posthaberi  existimando,  fastum  dominis  proconsulibus 
et  id  genus  alia  inconuenientia  obijcientes  discedunt :  quibus  quidem  incom- 
modis  et  expensis  sartiendis  non  nisi  triginta  marcae  in  sex  septimanas  ex 
aerario  ciuili  dominis  proconsulibus,  quae  ipsis  duntaxat  famulis  alendis  nec- 
dum  sufficiunt,  hucusque  numerantur.  Quapropter  iustum  aequumque  cen- 
sentes,  vnanimi  voto,  praehabita  longa  ac  diligenti  deliberatione  consulta- 
tioneque  sanxerunt  et  constituerunt,  cuilibet  ex  dominis  praesidentibus, 
officium  proconsulare  ciuitatis  huius  primariae  administranti,  pro  sex  septi- 
manis  quadraginta  marcas  [quamlibet  grossis  48  computando]  ex  aerario 
ciuitatis  ad  sustentatidnem  ipsius  [siąuidem  nemo  suis  stipendijs  militare 
teneatur]  amodo  ac  in  posterum  pendi  soluique  tenere,  vt  hoc  pacto  alacrior 
ad  perferendas  praemissas,  aliasque  omnes  incidentes;  hic  non  recensitas 
molestias,  impensasque  faciendas  reddatur. 

Acta  Cons.   Crac.   9,  str.  281. 


$84.     1616.  die  8.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  consulibus  a  solutione  portorii  vinarii  liberandis. 

Feria  quarta  intra  octauam  festi  sacratissimi  Corporis  Christi,  16 16.  — 
Spectabiles  domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  ad  infrascripta 
exequenda  pro  die  hodierna  solito  morę  per  schaedulas  conuocati  et  in  loco 
residentiae  suae  pleno  in  numero  congregati  existentes,  vnanimibus  votis 
suis  constituerunt  et  concluserunt,  quod  amodo  cuilibet  dominorum  consu- 
lum  Cracouiensium  licitum  erit  et  esse  debebit,  quotannis  a  sex  soliis  seu 
vasis  vini  in  vsum  domesticum  conuertendis,  nullam  pensionem  ad  aerarium 
ciuitatis  dare,  siquidem  hucusque  sine  vllo  respectu  soluere  instar  aliorum 
ciuium  soliti  erant.  A  cuius  quidem  pensionis  solutione  non  solum  moderni 
domini  consules  verum  et  successores  eorum  in  similibus  officiis  pro  tem- 
pore  existentes,  pro  quolibet  anno  liberi  ac  immunes  esse  debebunt,  prae- 
sentis  constitutionis  et  senatusconsulti  vigore. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.  283. 


n6 

S85.      1617.   die    11.  m.   Maii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum   de  popina  civili  alibi  transferenda. 

Feria  ąuinta  post  dominicam  Exaudi,  anno  Domini  1617.  —  Spectabiles 
domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  die  hodierna  prout  et  antea 
per  schaedulas  conuocati  et  ad  infrascripta  pleno  in  numero  congregati 
existentes;  deliberationes  suas  super  instanti  postulatione  et  ąuerela  reue- 
rendorum  patrum  societatis  Iesu  expedire  cupientes,  ridelicet  ex  parte  po- 
pinae  publicae  ciuilis,  quae  in  tam  populosa  vrbe  propter  indigentes  aduenas 
tum  etiam  indigenas  egenos,  quibus  lar  priuatum  refectionem  non  suppetit, 
antiąuitus  extructa  erat  in  propinąua  admodum  yicinia  ecclesiae  s.  Barbarae, 
quae  fere  subiacet  domui  professae  praefatorum  patrum  societatis  Iesu,  ex 
qua  quidem  culina  publica  seu  potius  ex  turba  frequentante  tam  diurna 
quam  nocturna,  non  semper  sobria,  dictorum  patrum  religiosorum  pax  et 
tranquilitas  spiritualium  occupationum  et  operatio  sacrorum  in  ecclesia  miris 
incommodis  laeditur  per  strepitum  et  voces  probis  auribus  vix  tollerabiles. 
insuper  etiam  [quod  non  minorem  solicitudinem  et  timorem  mouet]  propter 
periculum  ignis,  quod  Deus  auertat,  ex  fomento  tantae  ligneae  et  iam  vetu^- 
tate  aridae  molis  culinariae ,  in  tanta  propinquitate  imminente,  animaduer- 
tentes  iustam  patrum  postulationem,  tam  ex  parte  discriminis.  quod  ex  incen- 
dio  oriri  possit  ob  propinquitatem  culinae  \rbanae,  quam  conuiuarum  popi- 
nariorum  perennes  molestias  et  distractiones,  maxime  vero  satis  superque 
perspecta  habentes  praefatorum  reuerendorm  patrum  erg"a  ciuitatem  hanc 
praeclara  merita,  quae  indeffessis  laboribus  semper  vbique  incunctanter  et 
large  cum  per  omnigena  charitatis  opera,  tum  in  fundendis  ad  Deum  pre- 
cibus  auctiora  reddunt,  concionatores  excellentissimos  populo  gratuite  sup- 
peditando  caeterasque  caelestes  diuitias  subministrando;  matura  deliberatione 
praehabita,  commode  modus  medendorum  tantorum  incommodorum  sine  vllo 
reipublicae  damno  sese  obtulit,  quo  et  postulationi  patrum  et  reipublicae 
necessitati  opportune  consuli  poterit.  Siquidem  relata  est  in  medium  certa 
domus  lapidea,  non  procul  ab  eodem  veteris  propinae  yrbanae  loco7  in  platea 
sancti  Spiritus  penes  deuastatam  synagog-am  Anabaptistarum  sita7  super  qua 
lapidea  non  ita  pridem  ciuitas  ius  haereditarium  acquisiuit,  quae  etiam  vti 
prorsus  ruinosa,  non  mediocri  ad  restaurationem  impensa  opus  habet,  quam 
ob  angustias  aerarij  ciuilis  modernas  restaurare  nullo  modo  datur ,  prius 
quam  tota  funditus  corruere  posset.  Cuius  lapsu  census  reemptionales,  quales 
ab  antiquo  domus  ea  sustinet,  tam  ad  ecclesiam  parochialem  beatae  Mariae 
virginis;  quam  etiam  ad  hospitale  ss.  Sebastiani  et  Rochi  necessario  perirent, 
siquidem  et  ad  praesens  hospitale  memoratum  censum  annuum  florenos 
(piindecem  vix  inde  emonebat,  verum  ecclesiae  a  sua  summa  nihil  prorsus 
reddebat  emolumenti.  Postquam  vero  ea  domus  restaurata  debite  fuerit  et 
ciui  idoneo  ad  exercendam  popinam  locabitur,  feret  censum  et  ecclesiae  et 
hospitali  integrum  denique  ciuitati  in  censu  sedecim  marcarum  [qui  ex  po- 
pina yeteri  prouenire  solebat],  abunde  satisfacere  poterit.  Quapropter  \na- 
nimi  consensu  et  pleno  numero  in  loco  residentiae  suae  consularis  existentes 
»tatuerunt,  vt  praetacta  domus  ciuilis  in  platea  hospitaliensi  sita  primo  quo- 


1 1 


que  tempore  reparetur  aedificijsąue  necessarijs  restauretur.  Ad  quam  reaedi- 
ficationem  peragendam  duos  e  medio  sui  collegas;  videlicet  spectabiles  do- 
minos  Adamum  Nagot  et  Hieronimum  Horlemes  petierunt  et  deputauerunt, 
darent  operam  cum  artificibus  conueniendo,  vt  dicta  domus  competenter 
reparetur  et  restauretur.  Pro  cuius  fabricae  .sumptu  suppeditando  pecuniam, 
quam  spectabiles  domini  Abraham  Ronenberg"  et  (ieorgius  Pipan  consules 
Cracouienses  ex  prouentibus  pro  praedicatore  ecclesiae  parochialis  beatae 
Mariae  yirginis  antiąuitus  fundatis,  exactam  collig'ent,  patres  vero  societatis 
Iesu  vna  cum  praedictore  ex  illorum  societate  pro  tempore  catedram  obti- 
nente,  ad  quem  merę  hi  census  ex  fundatione  pertinent,  eos  percipere  tan- 
quam  precium  laborum  nolunt  [vetante  nimirum  reguła  ipsorum,  iuxta  quam 
pro  laboribus  nullam  mercedis  compensationem  sumere  licet],  quinimo  omnes 
eiusmodi  prouentus  ad  concionatorem  ecclesiae  parochialis  spectantes,  dicti 
reuerendi  patres  societatis  Iesu  nulli  alteri  praeter  magistratui  integram 
reliquerunt  et  commiserunt  pro  rationabili  voluntate  totius  consulatus  con- 
uertendi  facultatem.  Ouoniam  vero  eiusmodi  pia  expensa  pertinent  non 
minus  ad  commoditatem  ecclesiae  s.  Barbarae  domuique  illorum  professae; 
quam  ad  emolumentum  ecclesiae  parochialis,  denique  etiam  hospitali  dieto 
seruit,  iure  et  merito  ad  hoc  opus  impenditur:  hac  tamen  cautella  adiecta, 
vt  si  successu  temporis  census  ex  eadem  domo  ad  popinam  destinata,  auge- 
bitur  summamque  florenorum  sexaginta  octo  excedet7  tunc  ille  census,  qui 
superfuerit  annuus,  exactoribus  pecuniae  dictae,  quam  diu  durabunt,  pertinens 
restituetur.  Quae  domus  lapidea  postquam  reparata  fuerit7  popina  ciuilis  in 
eam  transferetur,  atque  conductori,  qui  maiorem  censum  obtulerit,  locabitur. 
Haec  vero  antiqua  popina  lignea,  quae  propter  vetustatem  ruinae  vicina; 
quae  (s)  durare  diu,  nisi  restauretur,  non  potest,  inde  tolletur,  vel  etiam  cuipiam 
cum  pacto,  vt  eam  quamprimum  auferat,  vendetur,  pecunia  vero  exacta  in 
structuram  nouae  popinae  conferetur.  Postquam  vero  haec  vetus  popina  sub- 
lata  et  loeus  vacuus;  quem  nunc  oceupat,  relictus  fuerit,  tunc  area  illa  libera 
perpetuis  temporibus  planaque  manebit;  nec  ullo  praetextu  deinceps  aedifi- 
cijs  quibusuis  impediri  et  oceupari  poterit. 

Acta  Cons.   Crac.  9,  str.   28C. 


880.      1617.  die  26.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  40  viris  ad  audiendas  rationes  civiles  conyocandis. 

Feria  quinta  antę  festum  sanctorum  Simonis  et  Iudae  apostolorum, 
anno  domini  161 7.  —  Spectaibilis  dominus  proconsul  cum  collegis  suis  sibi 
in  pleno  numero  assidentibus,  hodie  in  praetorio  propter  tractanda  reipubli- 
cae  negotia  congTegati,  constituerunt  et  concluserunt  vnanimiter?  quod  ho- 
norati  quadraginta  viri  a  feria  quinta  proxime  ventura  incipiendo  conuo- 
canda  erit  (s)  pro  quolibet  die  Iouis  et  sabbati  ad  reuidendas  rationes  lonhe- 
ricas7  diebus  festis  exclusis.  Ouos  quidem  quadraginta  viros  capitaneus  prae- 
torij  Cracouiensis  iuxta  veterem  morem  obdestinare  et  conuocare  tenebitur. 

Acta   Cons.   Crac.  9,   str.  288. 


n8 


887.     1618.  die   12.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  puteis  civilibus  expurgandis  restaurandisque. 

Feria  tertia  post  dominicam  sanctissimae  Trinitatis  proxima  1618.  — 
Consules  ciuitatis  Cracouiae  in  negocio  infrascripto  per  schaedulas  eonuocati 
et  congregati  existentes,  considerato  eo,  quod  putei  aąuarum  in  ąuatuor 
angulis  seu  puteis  fori  publici  vrbis  huius  consistentes,  hactenus  fecibus  et 
sordibus  defedati  aedificijsąue  ruinosi,  aąuam  sufficientem  eamąue  non  sine 
detrimento  sanitatis  humanae  vsui  publico  suppeditare  non  possunt,  rolentes 
itaąue  hac  in  parte  tam  sanitati  humanae,  quam  et  ciuitatis  huius  ornamento 
prouidere,  vnanimi  voto  statuerunt  et  spectabilibus  dominis  lonheris  collegis 
suis  pro  tempore  existentibus;  iniunxerunt,  ąuatenus  ipsi  pro  officij  sui  de- 
bito  dictos  puteos  ąuadrangulares  aedificijs  nouis  [siąuidem  iam  magna  ex 
parte  putredine  labefactati  seu  verius  consumpti  sunt]  restaurent  et  renouent, 
sordibusque,  ąuibus  ad  praesens  conspurcati  conspiciuntur,  expurgari  faciant, 
et  canalia  ductusąue  aąuarum  multipliciter  diuisos  ita  ordinari  curent,  vt  in 
dictis  puteis  sufficientia  aąuae  nunąuam  desideretur.  Deraum  si  id  ipsis  pro 
commodiori  praemissorum  expeditione  visum  fuerit,  artificem  seu  magistrum 
canalium,  qui  ducendis  aąuis  et  extruendis  ac  ordinandis  canalibus  quam 
peritissimus  sit,  etiam  in  exteris  locis  ac  nationibus  investigari  et  indagari 
faciant,  praesenti  senatus  consulto  ad  praemissa  mediante. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.   290. 


888.      16  iq.  die   19.   m.  Iunii,  Cracoviae. 

Plebiscitum  de  actione  Iudaeis  intendenda. 

Feria  4  antę  festum  s.  Ioannis  Baptistae.  —  Spectabiles  domini  Lu- 
douicus  Cromer  proconsul,  Ioachimus  Ciepielowski.  Christopherus  Szober, 
Hieronimus  Horlemes,  Nicolaus  Zalasowski,  Abraam  Ronenberk,  Hieronimus 
Bełza,  Paulus  Hippolit,  Christopherus  Słowikowski,  Nicolaus  Pernus  et  Sta- 
nislaus  Conrat  consules  Cracouienses ,  prout  antea  multoties  ita  et  die  ho- 
dierna  per  schaedulas  in  praetorio  Cracouiensi  eonuocati  congregatiąue  vna 
cum  dominis  ab  honorata  communitate  ciuitatis  huius  deputatis,  videlicet 
honesto  Casparo  Polner,  Alberto  Olchowic,  Luca  Francowic  et  Christophero 
Słowikowski,  suo  aliorumąue  dominorum  deputatorum  nomine  comparentium, 
existentes,  ac  super  negocio  cum  perfida  gente  Iudaica  ciuitati  intercedente 
plurimumąue  nociua  sedulo  consultantes,  vnanimis  votis  et  sententijs  suis 
concluserunt  et  sanxerunt,  ad  hoc  idem  negocium  promouendum  et  conti- 
nuandum  iuris  peritos  quam  plurimos  conuocandos  et  assumendos,  nactoąue 
salubri  consilio  citationes  quam  primum  fieri  poterit,  a  sacra  Maiestate  re- 
gia  expediendas  esse.  Verum  quoniam  hoc  negocium  non  exiguum  sumptum 
indiget  ciuesque  ad  praesens  contributionibus   generalibus   regni  non  minus 


lig 

grauati  exhaustique  sunt,  a  quibus  dum  collecta  ad  praesens  exigi  debeat 
non  exiguum  tempus  assumeret  et  contereret,  ąuapropter  ex  aerario  publico 
vti  in  negocio  totam  ciuitatem  et  rempublicam  spectante  omnesąue  libertates 
eiusdem  ciuitatis  conuellente,  eiusmodi  sumptum  prouidendum  esse  [idque 
ad  vlteriorem  cum  honorata  communitate  de  resartiendo  seu  restituendo 
eiusmodi  sumptu  consultationem]  concluserunt,  vtque  spectabilis  dominus 
proconsul  dominis  ciuitatis  huius  ąuaestoribus  seu  lonhaeris  nomine  tptius 
reipublicae  id  ipsum  demandet,  commiserunt. 

Acta  Cons.   Crac.   9,   str.  292. 


SS9.      1619.  die  30.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  privileg'iis  civitatis  inspiciendis  conscribendisąue. 

Feria  3*  antę  festum  s.  Petri  vinc.  —  Spectabiles  domini  proconsul  et 
consules  Cracouienses,  pro  die  hodierna  ad  exequenda  infrascripta  per  schae- 
dulas  conuocati  et  congregati  existentes,  vnanimiter  concluserunt  faculta- 
temque  plenariam  spectabili  domino  proconsuli  Cracouiensi  moderno  et  illi, 
qui  in  hoc  munus  successerit  (dederunt),  priuilegia  ciuitati  Cracouiae  ser- 
uientia,  conuocatis  ad  id  dominis  collegis  reuidere  et  conscribere,  quando- 
cunque  illi  opportunum  visum  fuerit. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.   294. 


§0O.      1Ó19.   die  27.  m.  Novembris,  Yarsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusque  Cracoviensibus 
mandat,  ne  arma  quaecunque  e  civitate  et  regno  educere  permittant. 

Spectabilibus  et  famatis  proconsuli  et  consulibus  totique  magistratui 
ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis.  —  Sigismundus  III  Dei 
gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Russiae,  Prussiae,  Masouiae, 
Samogitiae,  Liuoniaeque  necnon  Sueccorum;  (rottorum,  Vandalorumque  he- 
reditarius  rex.  Spectabiles,  famati,  fideliter  nobis  dilecti !  Mamy  tę  wiad- 
mosc,  ze  ludzie  obcy  a  osobliwie  z  "Węgier  przyiezdzaiący,  zbroie  y  inne 
rynstunki  woienne  w  Krakowie  kupuią  y  sporządzaią  y  ztamtąd  zas  do 
obcych  kraiow  wywożą.  Należy  natym  wiele  pod  ten  czas  zwłascza  niebes- 
pieczny,  aby  w  rynstunki  woienne  y  armatę  miasto  nasze  y  kraie  tamte 
ogołocone  niebyły,  dla  czego  chcemy  to  mieć  po  W.  W.  y  napominamy, 
abyście  żadnych  rynstunkow  ludziom  cudzoziemskim  kupować  y  gotować 
niedopusczali,  także  wszelakim  sposobem  zabiegali,  aby  żadne  ztamtąd  wy- 
wożone niebyły,  pilne  staranie  maiąc,  iakobyscie  wolei  naszey  w  tey  mierze 
wygodzili.  Życzymy  zatym  W.  W.  dobrego  od  pana  Boga  zdrowia.  Dan 
w  Warszawie  dnia  XXVII  miesiąca  listopada,  roku  pańskiego  M  DC  XIX, 


120 

panowania  królestw   naszych  polskiego   XXXII,    szwedzkiego  XXVI  roku. 
Sigismundus  rex. 

Oryginał  papierowy;  po  stronie  adresowej  wyciśnięta  pieczęć  pokojowa. 

801.     1 619.  die  29.  m.  Novembris,   Varsoviae. 

Sigismundi  III.  regis  Poloniae  decretum,  inter  cives  Cracovienses  et 
Iudaeos  Casimirienses  ratione  mercaturae  litem  dirimens. 

vSigismundus  tertius  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae;  Liuoniaeque  necnon  Sueccorum, 
Gottorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex.  Significamus  praesentibus  literis 
nostris,  ąuorum  interest,  vniuersis  et  singulis :  citatos  fuisse  ad  nos  iudicium- 
que  nostrum  literis  citationis  nostrae  infidos  seniores  ac  totam  communitatem 
Iudaeorum  Kasimiriensium  ad  Cracouiam  degentes,  de  bonis  et  personis 
eorum  in  genere  omnibus  causaąue  infrascripta  ad  instantiam  spectabilium 
et  famatorum  proconsulis,  consulum;  aduocati,  scabinorum,  mercatorum,  arti- 
ficum,  contubernalium  totiusąue  communitatis  ciuitatis  Cracouiae,  ad  paratam 
causam  et  actionem  eisdem  in  anno  millesimo  sexcentesimo  coram  officio 
palatinali  constitutam  per  variasque  instantias  coram  diuersis  subsellijs  mo- 
tam atąue  agitatam,  praecipue  vero  ad  paratum  decretum  nostrum  yltimarie 
inter  eos  et  praefatos  actores  in  vim  moderationis  seu  ordinationis  ad  trium 
annorum  tantum  duraturae,  Cracouiae  feria  secunda  post  festum  sancti  Tho- 
mae  apostoli  proxima,  anno  millesimo  sexcentesimo  octauo  latum,  "quo  tem- 
pore  elapso  eam  reassumendi  prorogandique  facultatem  nobis  reseruauimus, 
per  quod  triennij  tempus  et  deinde  post  expirationem  triennij  per  octennium 
non  solum  iuxta  ordinationem  praefatam  sese  non  conseruarunt,  verum  eodem 
in  toto  seu  in  quolibet  puncto  contrauenerunt  et  clemencia  nostra  abusi, 
maiorem  quam  antea  licentiam  peccandi  et  mercandi  contra  iura  et  priuilegia 
ciuitatis  Cracouiae  et  pacta  cum  eis  inita  sibi  temere  vsurparunt  et  hucusque 
vsurpant;  videlicet  ingerendo  se  in  omnem  fermę  mercaturam  et  exercitium 
omnium  artificiorum  sibi  prohibitorum.  Per  quem  suum  abusum  et  licentiam 
non  solum  pacta  praefata  et  iura  praecipua  ciuitatis  depositoriumque  \iola- 
runt  et  in  suo  vico  seu  platea  depositorium  quoddam  nouum  omnium  mer- 
cantiarum  instituerunt,  verum  et  praefatis  actoribus,  ciuibus  nostris  priuile- 
giatis,  magnam  iacturam  in  substantijs  eorum  fecerunt,  quo  facto  paenas  in 
dieto  decreto  nostro  ratione  variarum  mercantiarum  eisdem  prohibitarum, 
specificatas,  sub  illo  triennio  incurrunt:  citando  eosdem  ad  videndum  et 
audiendum  ordinationem  seu  moderationem  praefatam  iuxta  reseruatam 
facultatem  corigi  vel  etiam  cassari,  actoresque  circa  iura  et  priuilegia  eorum 
atque  pacta  cum  eisdem  inita  conseruari,  exercitium  mercaturae  et  artificio- 
rum prohiberi  ac  nihilominus  in  paenis  ratione  contrauentionis  decreti  nostri 
tempore  ordinationis  nostrae  per  triennium  suceubitis  necnon  in  damnis  post 
expirationem  per  eosdem  illicita  mercatura  et  exercitio  artificiorum  illatis, 
condemnari  idque  quod  iuris  ratio  postulauerit,  in  ea  causa  statui,  prout 
citatio    ipsa  taxam  centum    millium    Hungaricalium    in    se   continens,    latius 


12  I 


praemissa  omnia  in  se  complectitur.  In  termino  itaąue  hodierno  iudicij  rela- 
tionum  nostrarum  propriarum  post  decreta  procedendi,  respondendi  et  directe 
respondendi,  ex  receptione  causae  per  assessores  iudicij  nostri  ad  nos  facta, 
incidente  et  hucusąue  continuato,  partibus  praefatis,  actorea  per  spectabiles 
et  famatos  Christopherum  Szober,  Ludouioum  Cremer,  Hieronymum  Bełza, 
Paulum  Hyppolith,  Christopherum  Słowikowski  sendicum,  consules  Craco- 
uienses,  Casparum  Polner;  Paulum  Bruzik,  Ioannem  Lang"  et  Erasmum  Hyp- 
polith  ciues  Cracouienses,  citata  vero  perfidis  Iudaeis  Casimiriensibus  per 
infideles  Isaacum  Iakubowicz,  Samuelem  doctorem,  Iosephum  Abrahamowicz 
et  alios  Iudaeos  necnon  per  Martinum  Swieżynski  plenipotentes  ac  inter- 
nuntios  suos  coram  nobis  comparentibus  eumąue  terminum  attentantibus, 
atąue  actoribus  circa  iura  et  priuilegia  sua  ordinationemąue  et  pacta  tem- 
pore  olim  magnifici  Ioannis  Amor  de  Tarnów  palatini  Cracouiensis  facta  ac 
per  serenissimos  antecessores  nostros  nosąue  ipsos  confirmata,  se  conseruari 
postulantibus,  ordinationem  vero  nostram  non  ita  pridem  inter  se  et  citatos 
factam,  quae  effectum  suum  nunąuam  sortita  fuit,  iuribus  suis  praeiudicio- 
sam  fuisse  asserentibus ;  citatis  quoque  ex  aduerso  itidem  priuilegia  tam  a 
nobis  quam  a  serenissimis  antecessoribus  nostris,  regibus  Poloniae,  super 
liberam  mercandi  facultatem  exhibentibus  et  praefatam  ordinationem  nostram 
priorem  sibi  quoque  onerosam  fuisse  allegantibus :  nos  cum  consiliarijs  no- 
stris,  lateri  nostro  assidentibus,  audita  diligenterque  examinata  partium  con- 
trouersia,  iuribusque  ac  priuilegijs  earundem  reuisis  et  consideratis,  eoque 
attento,  quod  licet  quidem  inter  partes  praefatas  ordinatio  nostra  de  modo 
mercandi  antę  aliquot  annos  facta  intercessit,  verum  tamen  quoniam  et  tem- 
pus  triennij,  ad  quod  saltem  durare  debuit,  tam  diu  expirauit  et  ad  exe- 
quutionem  debitam,  prout  actores  asserunt;  eadem  ordinatio  deducta  non 
fuit,  ideo  volentes  bono  regimini  in  illa  ciuitate  consulere  dissensionibusque; 
quae  ratione  mercaturae  inter  partes  oriuntur,  obuiam  ire;  cupientesque 
ordinationem  eandem  priorem  in  quibusdam  punctis  reassumendam,  in  non- 
nullis  vero  meliorandam  et  declararandam  esse  existimauimus.  In  vim  itaque 
ordinationis  nostrae  praesentis  inprimis  decernimus  et  statuimus: 

i.  Vt  Iudaei  omnes  Kazimiriae  ad  Cracouiam  commorantes  et  negotia- 
tionem  in  ciuitate  Cracouiensi  exercentes;  depositorium  ciuitatis  Cracouiensis 
non  subterfugiant  neque  praetereant,  sed  omnes  suas  merces;  quibus  ijsdem 
praesenti  ordinatione  nostra  mercari  permissum  est,  in  ciuitate  nostra  Cra- 
couiensi, eo;  qui  sequitur;  modo  deponant.  Posteaquam  recte  merces  suas 
Iudaei  Cracouiam  aduexerint,  easdem  quamprimum  magistratui  ciuitatis  Cra- 
couiae  aut  ijs7  quos  idem  magistratus  ad  id  deputauerit,  manifestare  debe- 
bunt  ac  tenebuntur.  Quod  si  idem  magistratus  ea  ipsa  die  commode  mani- 
festationem  eiusmodi ,  interueniente  videlicet  aliauo  legitimo  impedimento, 
attendere  non  poterit,  tum  mane  diei  sequentis  sine  quauis  procrastinatione 
expedire  tenebitur  ac  debebit.  Post  manifestationem  vero  mercium  modo 
praemisso  factam,  Iudaei  in  lapideis  ac  testudinibus  a  se  conductis,  merces 
suas  deponendi  liberam  habebunt  facultatem.  Caeterum  si  idem  magistratus 
eandem  manifestationem  mercium  attendere  noluerit  aut  neglexerit,  extunc 
liberum  erit  Iudaeis  merces  easdem  irrequisito  eodem  magistratu  in  eisdem 
lapideis  et  testudinibus  deponere. 

16 


122 

2.  Nundinas  vero  quod  attinet,  Iudaei  tempore  nundinarum  omnia  liberę 
ement,  commutabunt  atąue  eas  tantum  merces,  quae  illis  praeterita  ordina- 
tione  nostra  conceduntur,  cuicunąue  voluerint,  vendant  staminibus7  ligami- 
nibus,  centenarijs  et  lapidibus ;  porro  liceatne  ludaeis  sub  tempus  nundina- 
rum merces  suas  vlnatim  et  per  libram  diuendere  nec  ne?  eius  rei  cognitio- 
nera  in  aliud  commodius  tempus,  certis  de  causis  animum  nostrum  mouen- 
tibus,  reijciendam  esse  duximus,  vti  quidem  reijcimus.  Extra  nundinas  vero 
tarn  diebus  forensibus  quam  alijs  Iudaei  tam  nobilibus  quam  ciuibus  Cra- 
couiensibus  merces  suas  yendant,  maioribus  saltem  mensuris  et  ponderibus, 
nempe  staminibus,  ligaminibus,  centenarijs,  lapidibus,  non  vero  per  \inas  et 
libras.  Post  elapsum  vero  spatium  vnius  septimanae  a  tempore  manifesta- 
tionis  mercium  extra  nundinas  computando,  tempore  vero  nundinarum  post 
finitas  ipsas  nundinas,  liberam  habebunt  Iudaei  mercium  sibi  concessarum 
et  praesenti  ordinatione  specificatarum,  quas  videlicet  Cracouiae  non  vendi- 
derint,  extra  ciuitatem  Cracouiensem  evehendi  et  vbiuis  locorum  diuendendi 
et  distrahendi  facultatem  et  potestatem. 

Quas  quidem  suprascriptas  conditiones  Iudaei  obseruare  illasque  manu 
tenere  debebunt  sub  paena  amissionis  mercium  per  officium  palatinale  Cra- 
couiense  recipiendarum,  quarum  medietas  pro  nobis  fiscoque  nostro,  medietas 
vero  pro  reparatione  et  munitione  ciuitatis  illius  conuerti  debet.  Quod  si 
vero  officium  palatinale  legitime  requisitum  existens,  eiusmodi  exequtionem 
intra  triduum  facere  noluerit  aut  neglexerit,  extunc  denuo  per  magistratum 
ciuilem  elapso  eodem  triduo  pro  facienda  eadem  exequtione  requiratur. 
Quod  si  nec  tunc  quidem  ad  eandem  progredi  yoluerit,  tum  demum  licebit 
magistratui  ciuili  Cracouiensi  vna  cum  senioribus  Iudaeorum  eandem  exe- 
qutionem  perficere  et  ad  effectum  deducere.  Porro  si  seniores  Iudaeorum 
ad  eandem  exequtionem  et  mercium  receptionem  descendere  noluerint  vel 
in  ea  facienda  cum  magistratu  ciuitatis  Cracouiae  non  consenserint  eo  in 
passu,  idem  magistratus  ciuitatis  Cracouiae  causam  ad  nos  pro  informatione 
nostra  remittet. 

3.  Pannos  Morauicos  licebit  ludaeis  Cracouiam  aduehere,  distrahere 
tamen  eosdem  tam  tempore  nundinarum  quam  extra  nundinas  integris  tan- 
tum staminibus  alias  postawami  y  heliami  atque  vendere  Cracouiae  idque 
ciuibus  tantum  Cracouiensibus  instar  externorum  mercatorum  poterint.  Ytrum 
vero  ludaeis  tempore  nundinarum  pannos  eosdem  etiam  vlnatim  vendere 
licebit,  de  eo  cognitionem  nostram  etiam  in  aliud  tempus  reijcimus.  Sylesicos 
etiam  pannos  vendere  non  debent  neque  eosdem  pro  Morauicis  vlla  ratione 
obtrudere  audebunt,  sub  paena  falsi.  A  yenditione  vero  pannorum  pretioso- 
rum,  vulgo  szarłaty,  granaty,  pulszarlacia,  pulgraiiacia,  falcndiszcrw  alijsque 
quibusuis  pannis  (s)  tum  et  mercium  sericearum  et  auro  textarum  penitus  absti- 
nere  neque  eiusmodi  merces  in  permutationibus  recipere  debent,  sub  paena 
earundem  mercium  modo  praemisso  recipiendarum,  quarum  itidem  dimidium 
ad  nos,  dimidium  vero  in  reparationem  ciuitatis  pertinere  debet:  exceptis 
rebus  sericeis,  quas  ipsi  Iudaei  vel  eorum  mulieres  manibus  suis  laborare 
et  conficere  consueuerunt,  vtpote  pętlice,  guziki,  taśmy,  sznurki,  farbotki, 
koronki. 

4.  Ouod  ad  res  iiromaticas  attinet,  in  eo  puncto  ordinationem  priorem 


reassumendo  statuimus,  ne  Iudaei  rebus  aromaticis  et  pharmacis  omnibus 
necnon  saccaro  tam  confecto,  quam  simplici  mercari  audeant,  neque  illud 
laborent  ac  conficiant,  sub  earumdem  rerum  confiscatione  et  receptione  modo 
praemisso  facienda;  pro  vsu  tamen  domestico  suo  et  aliorum  Iudaeorum 
ea  in  domibus  suis  habere  poterint. 

5.  Telae  quoque  exoticae  et  peregrinae  mercaturam  iuxta  ordinacionem 
nostram  Iudaeis  permittimus  tam  tempore  nundinarum,  quam  extra  nundinas 
ligaminibus  alias  heliami.  Caeterum  quod  ad  nundinas  attinet;  vtrum  etiam 
sub  tempus  illarum  Iudaei  tela  praefata  vlnatim  et  per  petias  mercari  pos- 
sint,  decisionem  eius  negotij  alio  commodiori  tempore  reseruandam  duximus 
reseruamusque,  excepta  tamen  tela  in  regno  nostro  vbicunque  elaborata  et 
Sylesica7  quam  Iudaei  tractare  eiusmodique  negotiationem  exercere  non 
debent. 

6.  Quod  etiam  de  mappis,  manutergijs  et  mantilibus  peregrinis  et  do- 
mesticis  atque  Sylesicis  intelligendum  erit. 

7.  Caeterum  quod  pelles  attinet,  ordinationem  nostram  priorem  melio- 
rando  decernimus  et  ordinamus,  vt  Iudaeis  liceat  res  et  vestes  quibuscunque 
pellibus  subductas,  apud  ipsos  oppignoratas  et  in  vsuris  deperditas,  omni 
tempore  vendere ;  pelles  vero  zebellinas  etiam  vendere  poterint,  sed  tantum 
singilatim,  non  autem  per  quadragenas  neque  per  tabulas  alias  poiedynkiem 
nie  szorokami  atii  błamami,  nisi  sint  elaboratae  per  ipsos  contubernales  ciui- 
tatis  Cracouiensis.  Similiter  et  pelles  pantherinales  alias  rysie  idque  non 
circumcissas  sed  integras  et  tam  has  quam  illas  non  alibi,  quam  in  suis  tes- 
tudinibus  Iudaicis ;  alias  vero  pelles,  vtpote  hermelinas,  mustellinas,  agninas 
ouinas  itidem  certo  consueto  numero  idque  crudas  vendere  poterint,  eas  tam 
in  frusta  et  tabulas  consuere  non  debent,  alias  na  biąmy  przerabiać  ich  nie 
matą,  neque  alibi  consutas  vendent.  Tum  mitras  muliebres  et  alias  res  ad 
artificium  pellionum  quomodocunque  pertinentes  non  laborent  neque  con- 
ficiant  sub  amissione  earundem  rerum,  modo  praemisso  recipiendarum. 

8.  Praeterea  decernimus,  ne  Iudaei  praefati  Kazimirienses  in  nundinis 
omnium  ciuitatum  regni  prae  ciuibus  et  pellionibus  Cracouiensibus  merces 
ad  artificium  eorum  pertinentes,  intercipiant,  neque  eas  a  mercatoribus  per 
specimen  monopolij  coemant,  in  praeiudicium  ciuium  et  pellionum  Craco- 
uiensium. 

9.  Ab  auro  quoque  et  argento,  tam  formato,  quam  non  formato,  cle- 
nodijs,  monilibus,  torquibus  eorumąue  negotiatione  et  artificio  Iudaei  iuxta 
priorem  ordinationem  nostram  prorsus  abstineant  neque  familiam  vllam  eius 
artificij  foueant  neque  aurum  et  argentum  conflare  praesumant.  Licebit  tamen 
eis  res  eiusmodi  aureas,  argenteas  et  clenodia,  apud  ipsos  oppignorata  et  in 
vsuris  deperdita,  vendere. 

10.  Praeterea  decernimus  et  ordinamus,  ne  ijdem  Iudaei  mercari  prae- 
sumant equis,  cera,  seuo,  cutibus,  quae  vulgo  iuchty,  kordybany,  szafiany 
dicuntur,  tum  et  frumentis,  butiro,  lacticinijs,  vino,  neque  res  eiusmodi  in 
permutationibus  recipiant,  sub  paena  confiscationis  et  receptionis  earundem 
modo  suprascripto.  Mulsum  tamen,  vinum,  pisces  et  lacticinia  pro  domestico 
tantum  vsu  habere  poterint. 

11.  In  testudinibus  quoque,    quas    in  ciuitate    conducere   consueuerunt, 


I24 

nullas  alias  res  et  merces  [udaei  habere  debent,  praeter  eas,  quae  illis  su- 
perius  permissae  sunt,  neąue  easdem  testudines  ad  vendendum  aperire  de- 
bent, praeter  dies  forenses  et  nundinas.  Quod  si  nobilis  ąuispiam  aut  aliąuis 
alius  extra  tempus  forense  re  aliąua  oppignorata  ex  testudine  Iudaica  opus 
habuerit,  aut  ad  wsuram  pecuniam  accipere  yoluerit,  extunc  Iudaeus  poterit 
eam  aperire  cum  scitu  tamen  proconsulis  pro  tempore  existentis,  quod  etiam 
proconsul  denegare  non  debet. 

12.  Ratione  porro  artificum  et  familiae  Christianae  ordinationem  prio- 
rem  in  toto  reassumendo,  statuimus,  ne  Iudaei  artifices  et  familiam  Christia- 
nam  et  nutrices  Christianas  prorsus  foueant  sub  paena  in  constitutionibus 
regni  expressa. 

13.  Yinum  quoque  crematum  Iudaei  conficere  non  debent  neque  illud 
aliunde  aduehere,  sed  illud  a  Christianis  tam  yidelicet  Cracouiensibus  quam 
Kazimiriensibus  et  Stradomiensibus  ciuibus  emere  licebit,  idque  pro  vsu  et 
necessitate  eorum,  non  vero  pro  diuenditione  et  propinatione. 

14.  In  rebus  furtiuis  ordinationi  nostrae  priori  innitendo,  decernimus, 
vt  Iudaei  per  omnia  iuxta  praescriptum  statutorum  regni  sese  conseruent, 
sub  paenis.  in  eisdem  statutis  descriptis. 

15.  Decernimus  quoque,  vt  Iudaei  iuxta  priorem  ordinationem  nostram 
emptores  quosuis  apud  Christianos  aliquid  emere  volentes,  quacumque  arte 
abducere  et  euocare  non  audeant,  neque  in  emporijs  vel  locis  sincterhaus 
dictis,  pannicidijs  vel  alijs  publicae  mercaturae  destinatis,  obambulent.  sed 
loco  illis  assignato  sese  contineant  sub  paena  carceris. 

iO.  De  lanijs  vero  Iudaicis;  quoniam  sunt  speciales  antiquae  ordinationes 
inter  lanios  Kasimirienses  et  Cracouienses  atque  Iudaeos  in  anno  millesimo 
quadringentesimo  nonagesimo  quarto  et  millesimo  quingentesimo  secundo 
factae,  decernimus  innitendo  itidem  anteriori  ordinationi  nostrae,  vt  Iudaei 
iuxta  easdem  ordinationes  sese  conseruent;  ab  alijs  vero  omnibus  artificijs 
prorsus  abstineant,  praeter  vsum  suum,  idque  sub  amissione  earum  rerum  et 
paenis  in  priuilegio  artificum  super  damnificatores  eorum  et  contrauentores 
descriptis. 

17.  In  reliquis  vero  omnibus  artificijs  et  rebus,  quae  hic  specificatae 
non  sunt,  pacta  antiqua  et  ordinationem  tempore  Ioannis  Amor  de  Tarnów 
factam,  ad   tempus  inferius  exprimendum  in   robore  reseruamus. 

Quae  quidem  ordinatio  et  moderatio  nostra  nonnisi  inter  ciues  Craco- 
uienses et  Iudaeos  Kasimirienses  idque  Cracouiae  tantum  sese  extendere 
atque  ad  quinque  duntaxat  annorum  decursum  durare  debet;  quo  demum 
tempore  elapso,  eam  reassumendi,  prorogandi  et  corrigendi  facultatem  nobis 
reseruamus:  decernentes,  vt  Iudaei  eandem  in  omnibus  obseruent  sub  paena, 
vti  praemissum  est,  amissionis  et  confiscationis  rerum  et  mercium ,  modo 
praemisso  recipiendarum ,  si  quae  contra  praesentem  ordinationem  nostram 
tractare  praesumpserint.  Yt  autem  Iudaei  merces,  quas  ad  praesens  habent, 
quamuis  hac  ordinatione  prohibitas,  distrahere  commodius  possint,  assigna- 
mus  eis  tempus  distrahendi  hinc  ad  festum  Natiuitatis  sancti  Ioannis  liap- 
tistae  in  anno  proxime  futuro  millesimo  sexcentesirno  \igesimo  inclusiue, 
a  quo  tempore  ordinatio  praesens  quoad  mercimonia  oliseruari  incipiet,  quod 
etiam  magistratus  competens.  cuius  interest.  seniare  et  manutenere  sub  paena 


125 

in  statutis  regni  descripta  debet.  Tum  etiam  illud  magistratus  diligenter 
animaduertat,  vt  res  et  merces  iustum  pretium  non  excedant,  imo  exequutio- 
nem  idem  magistratus  in  contraueniendo  iuxta  praescriptum  constitutionum 
regni  sine  intermissione  faciat,  praesentis  decreti  nostri  vigore.  In  cuius  rei 
fidem  sigillum  regni  nostri  praesentibus  est  appressum.  Datum  Varsouiae 
feria  sexta  in  vigilia  festi  sancti  Andreae  apostoli ;  anno  Domini  millesimo 
sexcentesimo  decimo  nono,  regnorum  nostrorum  Poloniae  trigesimo  secundo, 
Sveciae  vero  vigesimo  sexto  anno.  —  Relatio  reuerendissimi  in  Christo  pa- 
tris  domini  Andreae  Lipski  a  Lipie,  episcopi  Luceoriensis,  regni  Poloniae 
vicecancellarij.  —  Andreas  Lipski  episcopus  Luceoriensis,  vicecancellarius 
regni  manu  propria.  —  Ioannes  Gumowski  mppa. 

Kodeks  Zaleskiego,   karta  205,  str.  odwrotna. 


802.      1620.  die  4.   mv  Ianuarii,  Cracoviae. 

Plebiscitum  de  salario  syndici  augendo. 

Sabatto  post  festum  Circumcisionis  Domini  proximo,  1O20.  —  Specta- 
biles  domini  Christopherus  Szober  proconsul,  Ioachimus  Ciepielowski,  Ada- 
mus Nagot,  Lucas  Bochorocki,  Hieronimus  Horlemes,  Abraam  Ronenberg-, 
Ioannes  Cyrus,  Stanislaus  Rapp,  Ludouicus  Cromer,  Sigismundus  Alantse, 
Georgius  Pipan,  Llieronimus  Bełza,  Paulus  Hipolit,  Daniel  Zaidlic,  Paulus 
Celary,  Ioannes  Yisemberg,  Nicolaus  Pernus,  Gregorius  Klauswic  et  Mathias 
Wonieyski  consules  Cracouienses,  per  schaedulas  eo  in  negocio  conuocati 
et  in  praetorio  congregati  existentes,  consultantes  super  petito  spectabilis 
domini  Christopheri  Słowikowski,  consulis  et  sindici  Cracouiensis,  tam  ad 
senatum,  quam  ad  totam  communitatem  illato,  qui  munus  sindicaturae  se  ex 
salario.  tam  exiguo  florenorum  yidelicet  ąuatuor  Polonicalium,  ąualibet  septi- 
mana  eidem  solui  solitorum,  absąue  iactura  sua  magna  obire  non  posse, 
rationibus  sufficientibus  deduxit:  siąuidem  huic  officio  inuigilando  causas  seu 
actiones  omnes  ciuitati  intercedentes,  tam  per  se,  quam  per  alios  iuris  pe- 
ritos  in  diuersis  subselijs  iudiciorum  terrestrium,  castrensium,  ciuilium,  spi- 
ritualium,  sacrae  Maiestatis  regiae ,  tribunalitiorum  ac  comitialium  pera- 
gendo,  attentando  et  de  illis  notitiam  sufficientem  habendo,  victum  aliunde 
ąuaerere  non  posset,  habentesąue  dignam  rationem  laborum  ipsius  fidelium 
ac  sincerarum,  senatui  et  toti  reipublicae  ciuitatis  huius  in  obeundo  hoc 
munere  sindicaturae  per  annos  octo  non  grauatim  praestitorum,  quae  etiam 
eidem  in  aliquot  actionibus,  bonum  publicum  seu  commune  tangentibus, 
a  multis  annis  determinari  desideratis,  favente  diuina  gratia  dextre  successe- 
runt,  atque  yolentes  eundem  in  futurum  eiusmodi  praemio  promptiorem  et 
alacriorem  reddere,  intercessioni  solenni  et  consensui  speciali  honestae  com- 
munitatis  feria  secunda  post  festo  solennia  Natiuitatis  Domini  anno  proxime 
praeterito  16 19  super  id  facto,  inhaerendo,  concordibus  votis  et  sententijs 
suis  concluserunt,  mercedem  seu  sallarium  ipsius  septimanale  augendum 
esse,    prout    auxerunt,    ita,    quod    amodo    eidem    domino   sindico    ex   aerario 


I2Ó 

ciuitatis  per  notarium  prouentuum  ciuilium  quolibet  die  sabbati  floreni  octo 
Polonicales,  ąuoad  eiusmodi  officio  sindicaturae  fungetur,  pro  labore  ipsius 
soluentur.  Quod  ąuidem  salarium  idem  spectabilis  dominus  sindicus  a  specta- 
bili  senatu  cum  ea,  qua  decet,  gratitudine  suscepit,  seque  curam  et  dili- 
gentiam,  quam  maximam  poterit,  adhibere  velle  pollicitus  est,  vt  labore  suo 
sumptum  hunc,  qui  pro  ipso  expendetur,  ciuitati  non  sine  commodo  re- 
compenset. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.  296. 

$93.     1620.  die  24.  m.  Februarii,  Casimiriae. 

Senatus  consultum  de  plebe  ad  conciones  non  convocanda. 

Actum  feria  secunda  in  vigilia  festi  sancti  Mathiae  apostoli.  —  Specta- 
biles  d.  proconsul,  consules  antiqui  et  residentes,  aduocati  et  scabini  Casi- 
mirienses  et  Stradomienses,  cum  duodecim  viris  et  senioribus  contuberniorum 
die  hodierna  in  praetorio  Casimiriensi  congregatis,  vnanimi  voto,  consensu 
et  laudo  in  posterum  perpetuo  duraturo  concluserunt,  vt  amodo  in  poste- 
rum  communitas  ad  tractanda  publica  negotia  in  praetorium  non  vocetur, 
solummodo  magistratus,  aduocati,  scabini,  duodecem  viri  et  contuberniorum 
seniores  proposita  ad  contubernia  referent  et  demum  omnia  concludere  ple- 
nam  et  integram  facultatem  et  potestatem  habebunt,  praesentis  publici  laudi 
vigore. 

Acta  Consul.  Casim.  790,  str.  132. 
894.     1620.  die   13.  m.  Martii,  Cracoviae. 


Consules  Cracovienses  syndico  mandant,  ut  privilegia  civitatis  inspiciat 
et  conscribat. 

Feria  sexta  post  dominicam  Invocavit  proxima  1620.  —  Spectabiles 
domini  Abraam  Ronenberg  proconsul,  Adamus  Nagot,  Christopherus  Szober, 
Stanislaus  Rapp,  Sigismundus  Alantse,  Georgius  Pipan,  Hieronimus  Bełza, 
Paulus  Hipolith,  Stanislaus  Chodowicz,  Daniel  Zaidlic,  Christopherus  Słowi- 
kowski, Nicolaus  Pernus,  Stanislaus  Conrat,  Christopherus  Naymanowic,  con- 
sules Cracouienses  hoc  in  negocio  per  schaedulas  in  praetorio  Cracouiensi 
conuocati  congregatique  existentes,  vnanimi  voto  et  sententia  sua  spectabili 
domino  Christophero  Słowikowski,  consuli  et  sindico  Cracouiensi  commise- 
runt,  quatenus  isidem  priuilegia  ciuitati  Cracouiensi  seruientia,  iuxta  reges- 
trum  excellentis  olim  Stanislai  Aichler  doctoris  et  ciuitatis  huius  secretarij, 
in  anno  domini  1545  conscriptum,  reuideat,  denuo  conscribat,  et  si  aliqua 
deluerint,  deligenter  inquirat.  Quod  quidem  munus  spectabilis  dominus 
Christopherus  Słowikowski  consul  et  sindicus  Cracouiensis  vltro  ac  beniuole 
se  obiturum  submisit  et  declarauit. 

Acta  Cons.  Crac.   9,  str.  298. 


12' 


89.5.     IÓ20.  die   13.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  victu  militibus  regiis  subpeditando. 

Feria  sexta  post  dominicam  Inuocavit  proxima  1Ó20.  —  Spectabiles 
domini  proconsul  et  consules  Cracouienses,  hoc  in  negocio  per  schaedulas 
in  praetorio  Cracouiensi  conuocati  congregatiąue  existentes ,  ac  de  proui- 
sione  victus  peditibus  S.  M.  R.  in  Cerdonia  collacatis  consultantes,  vnanimi 
voto  et  sententia  sua  concluserunt  et  spectabilibus  dominis  lonhaeris  ciuitatis 
huius  Commiserunt  [ąuoniam  in  aerario  ciuitatis  iuxta  affectationem  hono- 
ratae  communitatis  ad  praesens  pecunia  non  extat],  vt  ijdem  ex  refectionibus 
dominorum  consulum  hunc  victum  praetactis  peditibus  ad  maius  ad  decur- 
sum  duarum  septimanarum ,  quousque  responsum  a  S.  M.  R.  super  literas 
transmissas  habuerunt,  prouideant. 

Acta  Cons.   Crac.  9,  str.   298. 


896.     1Ó20.  die   16.  m.  Martii,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  proconsulem  consulesąue  Cracovienses 
certiores  facit,  se  praefectum  peditum  Teutonicorum  monuisse,  ne  cives 
Cracovienses  vexari  permittat. 

Spectabilibus  et  famatis  proconsuli;  consulibusąue  ciuitatis  nostrae  Cra- 
couiensis,  fideliter  nobis  dilectis.  --  Sigismundus  tertius  Dei  gratia  rex  Po- 
loniae, magnus  dux  Lithuaniae,  Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Li- 
uoniaeąue  necnon  Suecorum,  Gotthorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex. 
Spectabiles  et  famati,  fideliter  nobis  dilecti !  Wyrozumiawszy  z  listu  Wier. 
Wass.  ze  tam  ta  niemiecka  piechota,  którą  vrodzony  hetman  polny  koronny 
pod  ten  czas  niebespieczenstw  na  Koronę  następuiących,  dla  bespieczenstwa 
miasta  thamecznego  na  przedmieściu  zostawił,  rożne  miesczanom  thamecz- 
nym  krzywdy  czyni,  daiemy  pisanie  nasze  do  starszego  pomienioney  pie- 
choty, aby  one  w  dobrym  porządku  y  surowey  disciplinie  maiąc,  przestrze- 
gał tego,  iakoby  krzywd  żadnych  y  cięszkości  nikomu  nieczyniła;  piszemy 
y  do  wielmożnego  woiewody  krakowskiego,  aby  się  powagą  swą  do  tego 
przyczynił,  zęby  poborcy  krakowski  y  oświęcimski  (do  których  tesz  ossobne 
daiemy  pisanie  nasze),  piechocie  tamtey  prędką  y  nieodwłoczną  z  rest  pobo- 
rowych obmysleli  zapłatę,  zęby  za  odniesieniem  żołdu  swego,  w  który  chce- 
my, aby  to,  co  za  zywnosc  przez  ten  czas  przydzie,  iei  potrącono  a  przed- 
miesczanom  zapłacono  beło,  od  dalszey  obmyslawania  iei  żywności  uwolnieni 
beli  tamci  ludzie.  v  których  stoią.  Zyczemy  przytym  Vprz.  Wass.  dobrego 
od  p.  Boga  zdrowia.  Dan  w  Warszawie  dnia  XVI  miesiąca  marca,  roku 
Pańskiego  M  DC  XX,  panowania  królestw  naszych  polskiego  XXXIII, 
a  swedzkiego  XXVI  roku.  —  Sigismundus  rex. 


128 


897.     IÓ20.  die  22.  m.   [unii,  Yarsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusque  Cracoviensibus 
mandat,  ne  ludaeos  Cracovienses  vexare  permittant. 

Sigismundus  III  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Pithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniaeąue  necnon  Suecorum, 
Gotthorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex.  Spectabilibus  et  famatis  pro- 
consuli, consulibus  totiąue  magistratui  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  fidelibus 
nobis  dilectis,  gratiam  nostram  regiam.  Spectabiles  et  famati,  fideliter  nobis 
dilecti !  Vwazaiąnc  tho,  zęby  za  tym  swiezo  z  tego  świata  zesciem  wielmo- 
żnego woiewody  krakowskiego,  żydzi  krakowscy  od  ludzi  swowolnych  przez 
gwałth  iaki  vciązeni  y  vcisnieni  nie  beli,  chcemy  to  mieć  po  Wier.  Wass. 
abyście  miasta  thamecznego  obywatelom  surowemi  edictami  zakazali,  iakoby 
żadnych  krzywd,  gwałtów  y  przykrości  pomienionym  żydom  nieczynili  y 
owszem  onych  przy  takowym,  w  iakim  ich  prawo  pospolite  mieć  chce,  bes- 
pieczenstwie  y  pokoiu  zachowali,  czego  dozór  poruczelizmy  pod  ten  czas 
vrodzonemu  wielgorządcy  krakowskiemu.  Dogodzą  w  tym  Wier.  Wass.  woli 
naszey  y  rzecz  powinności  swey  należącą  vczynią  dla  łaski  naszey.  Dąn 
w  Warszawie  dnia  XXII  miesiąca  czerwca  roku  Pańskiego  M  DC  XX,  pa- 
nowania królestw  naszych  polskiego  XXXIII  a  swedzkiego  XXVII0.  Sigis- 
mundus rex.   —  Iac.  Zadzik  secr.  M.   r. 

Oryginał  papierowy;  poniżej   tekstu  wyciśnięta  pieczęć  pokojowa. 


898.     1620.  die  30.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  inventario  armamentarii  civilis  conscribendo. 

Feria  tertia  in  crastino  festi  ss.  Petri  et  Pauli  apostolorum,  1620.  — 
Spectabiles  domini  proconsul  et  consules  Cracouienses,  die  hodierna  hoc  in 
negocio  per  schaedulas  in  praetorio  Cracouiensi  conuocati  congregatiąue 
existentes,  concluserunt  et  sanxerunt,  ąuatenus  spectabiles  domini  lonhaeri 
ciuitatis  huius  armamentarij  ciuilis  inuentarium  faciant  et  dominis  armamen- 
tarijs  nempe  spectabilibus  dominis  Ioanni  Visemberg  et  Paulo  Celary  iuxta 
illud  ipsum  inuentarium  reddant.  Ad  quem  (s)  quidem  inuentarium  conficien- 
dum  ad  praefatos  dominos  lonhaeros  spectabiles  dominos  Gregorium  Klausnic 
et  Christopherum  Naymanowicz  collegas  suos  (s). 

Acta  Cons.  Crac.  9,   str.   299. 


129 


£90.      IÓ20.  die  5.  ni.  Novembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  moeniis  civitatis  perlustrandis  reficiendisque. 

Feria  ąuinta  post  festum  Omnium  Sanctorum  Dei.  —  Spectabiles  do- 
mini Christopherus  Naymanowicz  proconsul,  Ioachimus  Ciepielowski,  Ada- 
mus Nagot,  Ioannes  Cyrus,  Stanislaus  Rapp,  Hieronimus  Bełza,  Ludouicus 
Cromer,  Paulus  Hipolit.  Stanislaus  Chodowicz,  Paulus  Cellary,  Stanislaus 
Conrad,  Gregorius  Klauswic  consules  Cracouienses,  die  hodierna  hoc  in  ne- 
gocio  per  schaedulas  in  praetorio  Cracouiensi  conuocati  congregatiąue  exi- 
stentes  et  super  modernis  periculis  a  Scitis  fere  toti  regno  ac  praecipue  ciui- 
tati  Cracouiensi  ad  praesens  imminentibus,  consultantes,  vnanimi  voto  et 
sententia  sua  spectabilibus  dominis  collegis  suis  Nicolao  Pernus  et  Mathiae 
Wonieyski  [cum  vniuersi  huic  negocio  alijs  reipublicae  ciuitatis  huius  mu- 
nijs  distenti ,  vacare  non  possint]  plenam  et  omnimodam  facultatem  et  po- 
testatem  concesserunt  et  omnino  dederunt,  ąuatenus  ijdem  sine  quauis  reni- 
tentia  et  contradictione  ąuarumuis  personarum  omnia  moenia  seu  propugna- 
cula  circumcirca  ciuitatem  reuideant  et  prospiciant,  ac  omnia  impedimenta, 
tam  in  moeniis,  quam  in  propugnaculis,  si  quae  apparuerint,  deijciant  ac 
prorsus  libera  faciant,  et  quae  pro  deffenssione  ac  munitione  moeniorum 
ciuitatis  [facta  cointelligentia  cum  cuiusuis  generis  artificibus  ad  id  perti- 
nentibus],  aedilicent,  restaurent  ac  constituant,  eaque  omnia,  quae  praesens 
necessitas  exposcerit,  debite  prouideant  ac  perficiant.  Quod  quidem  munus 
sibi  impositum,  praefati  spectabiles  domini  amore  reipublicae  ciuitatis  ducti, 
pro  virili  obeundum  vltro  ac  beniuole  se  submiserunt. 

Acta  Cons.   Crac.  9,  str.  301. 

900.     162 1,  die   4.  m.  Februarii,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  officialibus  quibusdam  rationes  civitatis 
Cracoviensis  perscrutandas  committit. 

Sigismundus  III  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Rus- 
siae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniaeque  necnon  Suecorum,  Gotto- 
rum,  Vandalorumque  haereditarius  rex.  Venerabilibus  et  generosis  Thomae 
Oborski  sufFraganeo,  Andreae  Łukowski  canonicis  Cracouiensibus,  Gabrieli 
comiti  a  Tarnów  capitaneo  Cracouiensi,  Stanislao  Witowski  vexillifero  Lan- 
ciciensi,  arcis  nostrae  Cracouiensis  magno  procuratori,  Melchiori  Michałow- 
ski tribuno  Lublinensi,  Ioanni  Rogoziński  burgrabio  arcis  Cracouiensis  et 
secretario  nostro,  deuote  et  fideliter  nobis  dilectis,  gratiam  nostram  regiam. 
Venerabiles  et  generosi,  deuote  et  fideliter  nobis  dilecti !  Cum  omnis  bene 
administrandarum  ciuitatum  ratio  in  eo  potissimum  consistat,  vt  ij,  qui  ciui- 
tatibus  praesunt,  summa  diligentia  et  opera  prouideant,  quo  prouentus  annui 
aliaque  emolumenta  ciuitatis,  quae  publicae  vtilitati  atque  commoditati  de- 
seruire  debent,    salua  et  integra   conseruentur  bonaque    fide  administrentur, 

17 


neue  vlla  ratione  priuatis  aliorum  vsibus  quicquam  inde  applicetur :  hinc  fit, 
vt  ciuitatum  quoque  nostrarum,  quae  immediate  imperio  nostro  parent  et 
inprimis  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis  primariae,  in  qua  potissimum  maies- 
tatis  nostrae  regiae  conspici  decus  debet,  bono  publico  consultum  esse  veli- 
mus,  atque  eo  fine  negotium  exigendarum  eiusdem  ciuitatis  rationum  magni- 
fico  olim  Nicolao  Zebrzydowski  palatino  et  generali  Cracouiensi  Sniatynensi- 
que  nostro  capitaneo  et  plerisąue  ex  Deuotionibus  et  Fidelitatibus  vestris 
ac  olim  generoso  Petro  Kochanowski  secretario  nostro  duobus  circiter  ab 
hinc  annis  demandaueramus.  Verum  cum  propter  interuenientem  suprascripto- 
rum  duorum  commissariorum  mortem  et  alia  certa  impedimenta  superior 
Ula  commissio  suum  effectum  sortita  non  sit,  nos  inhaerendo  et  huic  priori 
commissioni  et  constitutionibus  regni,  tam  recentioribus  in  aliquot  generalibus 
comitijs  ad  intercessionem  nunciorum  palatinatus  Cracouiensis  promulgatis, 
quam  antiquis  diui  olim  .Sigismundi  Augusti  millesimi  quingentesimi  sexa- 
gesimi  quinti ,  sexagesimi  sexti  et  septimi;  Deuotionibus  et  Fidelitatibus 
vestris;  quarum  fides,  integritas  et  in  rebus  gerendis  dexteritas  diligenter 
admodum  nobis  commendata  est,  hoc  idem  negotium  exigendarum  rationum 
de  prouentibus  publicis  dictae  ciuitatis  Cracouiensis  committendum  esse 
duximus;  vti  quidem  committimus  praesentibus  literis  nostris,  hortantes  atque 
mandantes,  vt  communicato  inter  se  consilio,  ciiptatoque  tempore  aliquo 
certo  et  competenti ;  vocatis  ad  sui  praesentiam  per  literas  innotescentiae 
cum  magistratu  et  consulibus,  tum  quaestoribus  aerarij  vulgo  lonheris  appel- 
latis  et  senioribus  contuberniorum  eiusdem  ciuitatis  Cracouiensis,  ibidem  ad 
praetorium  descendant  atque  inprimis  librum  rationum  tam  perceptorum 
quam  expensorum  exhiberi  sibi  faciant,  tum  de  singulis  censibus  et  reditibus 
tam  ex  locatione  domorum,  officinarum,  macellorum,  aliorum  locorum  publi- 
corum,  quam  etiam  ex  contributionum  et  vectigalium  partim  vero  constitu- 
tione  anni  millesimi  quingentesimi  octuagesimi  noni  liberaliter  a  nobis  pro 
reficiendis  muris  eiusdem  ciuitatis  concessorum,  exactione  atque  aliunde  pro- 
uenientibus  diligenter  inquirant,  rationes  omnium  et  singulorum  perceptorum 
et  expensorum  iam  inde  a  tempore  faelicis  coronationis  nostrae;  incipiendo 
ab  ijs;  qui  huic  rei  praefuerunt  aut  etiam  nunc  praesunt,  sedulo  exigant,  et 
si  quid  forte  ex  publicis  hisce  prouentibus  in  iilios  vsus  quam  publicos  con- 
uersum  apparuerit,  vel  si  qui  in  rationibus  huiusmodi  reddendis  defecerint 
aut  inde  quid  reliquum  penes  se  habuerint,  id  totum  vt  integre  ab  illis  resti- 
tuatur  atque  de  eo  plene  satisfiat,  prouideant,  tum  quoque  de  alienationibus 
fundorum  ciuilium  a  magistratu  factis,  diligentem  inquisitionem  faciant.  ac 
denique;  quid  in  reficiendis  muris  erig'endisque.  eiusdem  ciuitatis  propugna- 
culis  hactenus  ab  illis  praestitum  animaduertant,  omniaque,  quae  ad  bonum 
publicum  et  inerementa  eiusdem  ciuitatis  partim  vero  aerarij  publici  acco- 
modata  esse  iudicauerint,  sententia  sua  commissoriali  cognoscant  eaque 
omnia  pro  \lteriori  declaratione  nostra  ad  nos  cum  sufficienti  informatione 
remittant.  Absentia  vnius,  duorum  aut  trium  huic  rei  non  obstante.  Facturi 
idipsum  pro  gratia  nostra  et  ex  debito  officiorum  suorum.  Datum  \'.irsauiae 
die  quarta  mensis  Februarij,  anno Domini  M  DC  XXI,  regnorum  nostrorum  Po- 
loniae  XXXIV,  Sueciae  XX  Vn.  Sigismundusrex.  —  Petrus  Gembickj  s.  R.  M. 

Dokument   papierowy,   opatrzony  pieczęcią   pokojową   poniżej   tekstu    wyciśniętą. 


i3i 


DOI.      1621.  die   19.  m.  Februarii,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus 
mandat;   ut  caveant,  ne  pretium  aureorum   et  thalerorum  augeatur. 

Spectabilibus  et  famatis  proconsuli,  consulibus  totiąue  magistratu!  ciui- 
tatis  nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis.  —  Sigismundus  III  Dei 
gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Russiae,  Prussiae,  Mazouiae, 
Samogitiae,  Liuoniaeąue  nec  non  Sueccorum,  Gottorum,  Vandalorumque 
haereditarius  rex.  Spectabiles  ac  famati,  fideliter  nobis  dilecti!  Dochodzi 
nas  to,  ze  tak  czerwone  złote  iako  y  talery  wyższą  ceną  niektórzy  iusz  vda- 
waią,  nizli  przeszłego  seymu  constitutia  mieć  chce.  W  czym  iż  wielka  rze- 
czypospolitey  szkoda  dziać  by  się  musiała,  chcemy  to  mieć  po  W.  W, 
abyście  pod  iurisditią  swoią  pilnie  tego  przestrzegali  y  executią  nad  prze- 
stępcami bez  folgi  wszelakiey  dobra  confiscuiąc  czynili,  gwoli  czemu  też 
rossyłamy  vniuersały  nasze.  Co  vczynicie  W.  W.  z  powinności  swey  dla 
łaski  naszey.  Dan  w  Warszawie  dnia  XIX  miesiąca  lutego,  roku  Pańskiego 
M  DC  XXI,  panowania  królestw  naszych  polskiego  XXXIV  a  szwedzkiego 
XXVIII.  —  Sigismundus  rex. 

Dokument  papierowy,   opatrzony  pieczęcią  pokojową,  wyciśniętą  po  stronie  adresowej. 


0O2.      1 62 1,  die   18.  m.  Martii,  Cracoviae. 

.  Senatus  consultum  de  numero  yigilum  nocturnorum  augendo. 

Actum  feria  secunda  in  crastino  dominicae  Reminiscere,  anno  Domini 
1 62 1.  —  Spectabiles  domini  Christopherus  Szober,  Adamus  Nagoth,  Nicolaus 
Zalassowski,  Abrahamus  Ronnenbergk,  Stanislaus  Rapp,  Sigismundus  Alant- 
see,  Georgius  Pipan,  Hieronymus  Bełza,  Paulus  Hyppolit,  Christopherus 
Słowikowski,  Stanislaus  Conradt,  Gregorius  Klausuic,  Matias  Wonieyski  et 
Christopherus  Naymanowicz,  consules  Cracouienses  hoc  in  negocio  per  schae- 
dulas  in  praetorio  Cracouiensi  conuocati  congregatiąue  existentes,  vnanimi 
voto  et  sententia  sua  concluserunt,  ad  duodecem  vigiles  nocturnos  seu  pe- 
dites  ciuitatis  huius,  octo  adiungendos,  ita  vt  yiginti  ex  integro  sint,  quibus 
solutionem  ex  aerario  ciuili  iuxta  consensum  honoratae  communitatis  designa- 
uerunt.  His  decem  adiunctis  ad  festa  Paschalis  saltim  connumerandis  salarium 
assignauerunt  septimanatim  per  grossos  triginta  sex,  ab  hoc  vero  tempore 
prout  et  prioribus  per  solidos  centum ;  rothmagistro  vero  seu  praefecto  illo- 
rum  Ioanni  Czarnecki  florenos  ąuatuor  septimanatim  ex  aerario  ciuili  sol- 
uendos  concluserunt. 

Acta  Cons.   Crac.  9,  str.  303. 


0O3.     iÓ2i.  die  29.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  numero  peditum  augendo. 

Actum  feria  2,la  in  crastino  dominicae  Iudica,  a.  162 1.  —  Spectabiles 
domini  proconsul  et  consules  Cracouienses,  hoc  in  negotio  per  schaedulas  in 
praetorio  Cracouiensi  conuocati  concluserunt,  inhaerendo  consensui  honoratae 
communitatis,  vt  ad  viginti  pedites  decem  adiungantur.  ita  vt  simul  iuncti 
triginta  sint  vestiti  sumptu  ciuitatis. 

Acta  Cons.  Crac.  9,   str.  304. 

904.     1 62 1.  die  20.  m.  Maii,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus 
mandat,  ut  ciritatis  defendendae  gratia  exercitum  pedestrem  conducant. 

Spectabilibus  et  famatis  proconsuli,  consulibus  totiąue  magistratui  ciui- 
tatis nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis.  —  Sigismundus  III  Dei 
gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Russiae,  Prussiae,  Masouiae, 
Samogitiae,  Liuoniaeąue  necnon  Sueccorum,  Gottorum,  Yandalorumąue  hae- 
reditarius  rex.  Spectabiles  et  famati,  fideliter  nobis  dilecti !  Acz  rozumiemy, 
że  Wier.  W.  vwazaiąc,  co  pod  teraznieisze  rzeczypospolitey  niebeszpi-eczne 
czaszy  na  pilnym  mieyscza  tamtego  opatrzeniu  należy,  poczuwacie  się  w  po- 
winności swey  w  chowaniu  y  trzymaniu  piechoty,  iako  na  opatrzenie  bram 
mieyskich,  tak  też  na  pohamowanie  wszelakiey  sweiwoli,  o  którą  przy  tak 
wielgim  mieście  nie  trudno,  iednak  chcieliśmy  dac  to  piszanie  nasze  do 
Wier.  W.  napominaiąc  W.  W.  abyście  piechotę  wedle  zwyczaiu  dawnego 
chowali,  która  gdy  się  złączy  pod  wszelaki  przypadek  z  piechotą  vrodzo- 
nego  starosty  krakowskiego,  snadny  może  wstręt  uczynić  wszelakiemu  swo- 
wolenstwu.  Nic  nie  wątpiemy,  źe  w  tym  wygodzicie  iako  wolei  naszey  tak 
tesz  y  potrzebie  samey.  Zyczemy  przytym  W.  W.  dobrego  od  pana  Boga  zdro- 
wia. Dan  w  Warszawie  dnia  XX  miesiąca  maja  roku  Pańskiego  M  DC  XXI, 
panowania  naszego  polskiego  XXXIV,  szwedzkiego  XXVIII.  —  Sigismun- 
dus rex. 

Dokument  papierowy;  po  stronie  adresowej   wyciśnięta   pieczęć  pokojowa. 

0O5.     1 62 1.  die   14.  m.  lulii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  controversiis. 

Actum  feria  ąuarta  postridie  festi  s.  Mitrgaretae  \irginis.  —  Specta- 
biles domini  Hieronymus  Bełza  proconsul,  [oachymus  Ciepielowski,  Adamus 
Nagoth,  Christopherus  Szober,  Hieronymus  ]  Iorlemes,  Abraham  Ronenberg, 
loannes  Cyrus.  Sigismundus  Alantse,  Nicolaus  Pernus  consules  Cracouienses, 


133 

considerata  nimia  aduocatorum  seu  procuratorum  causarum  Maydeburgen- 
sium  huius  ciuitatis  in  porrigendis  ad  causas  controuersiis  licentia,  cum  graui 
et  ingenti  principalium  suorum  iactura  et  damno,  obuiando  eiusmodi  licen- 
tiae  concluserunt  et  vnanimi  voto  constituerunt,  ąuatenus  iidem  procuratores 
omnes  Maydeburgenses,  cuiuscunąue  conditionis  sint,  causas  coram  officio 
seu  magistratu  praesenti  consulari  tractantes  et  peragentes,  controuersias  ad 
causam  quamcunque  seruientes,  in  triduo  ad  cancellariam  seu  acta  officij 
sui  consularis  offerrant  et  porrigant.  Quod  si  eorum  aliąuispiam  ordinationi 
praesenti  contrauenerit,  is  toties,  ąuocies  suprascriptas  controuersias  intra 
concessum  tempus  non  reddiderit,  conditioniąue  huic  contrarius  extiterit, 
eundem  paena  decem  marcarum  irremissibiliter  succumbenda,  puniri  debere 
autoritate  officij  sui  consularis  decreuerunt  concluseruntque,  prout  praesen- 
tium  tenore  decernunt  concluduntąue. 

Acta  Cons.  Crac.  35,  pag.  30. 


906.     162 1,  die   17.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Proconsul  et  consules  Cracovienses  ianitoribus  mandant,  ut  portas  urbis 
ipsimet  claudant. 

Actum  feria  sexta  antę  festum  s.  Mathaei  apostoli  et  euangelistae  pro- 
xima.  —  Spectabiles  domini  proconsul  et  consules  Cracouienses  autoritate 
officij  consularis,  accersitis  et  conuocatis  ad  se  in  conspectum  officij  sui 
omnium  ciuitatis  huius  portarum  clauigeris  seu  portulanis,  iisdemąue  per- 
sonaliter  comparentibus  serio  praeceperunt  et  demandauerunt,  ąuatenus 
exnunc  et  amodo  portas  ciuiles  per  se  ipsi  praesentes,  non  autem  per  fa- 
mulos  suos  aut  ąuempiam  alium  claudant  aperiantąue  idąue  sub  paena  mar- 
carum ąuatuordecem  irremissibiliter  toties,  ąuoties  aliąuis  eorum  ea  prae- 
sumpserit,  officio  praesenti  consulari  per  eum  succumbenda. 

Acta  Cons.  Crac.  35,  pag.   52. 


OOT.     162 1,  die  25.  m.  Septembris,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  legatum  suum  Cracoviam  mittit ,  ut 
cum  proconsule  consulibusąue  Cracoviensibus  de  munitione  civitatis  de- 
liberet. 

Spectabilibus  et  famatis  proconsuli  et  consulibus  ciuitatis  nostrae  Cra- 
couiensis,  fideliter  nobis  dilectis.  —  Sigismundus  III  Dei  gratia  rex  Poloniae, 
magnus  dux  Lituaniae,  Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniaeąue, 
necnon  Suecorum,  Gottorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex.  vSpectabiles 
et  famatiy  fideliter  nobis  dilecti !  Isz  niebespieczęstwa  od  pogan  y  scianey 
węgierskiey  niemałe  nasz  y  rzeczpospolitą  zachodzą,  a  na  dobrym  opatrzeniu 


134 

miasta  naszego  stołecznego  Krakowa  y  na  pilnosciey  vrzędowy  koło  niego 
sieła  należy,  dlatego  za  swiezemi  tego  niebespieczęstwa  ponowami,  possi- 
łamy  do  Wier.  W.  vrodzonego  .Samuela  Targowskiego,  secretarza  naszego, 
który  wolą  nasze  w  tey  sprawie  Wier.  W.  opowie.  Dacie  mu  Wier.  W.  całą 
wiarę.  Życzymy  zatym  Wier.  W.  dobrego  od  pana  Boga  zdrowia.  Datum 
w  Warszawie,  die  XXV  mensis  Septembris,  anno  Domini  MDCXXI,  regno- 
rum  nostrorum  Poloniae  XXXIV,  Sueciae  vero  XXVIII.  Sigismundus  rex. 

Oryginał  papierowy;  po  stronie  adresowej  wyciśnięta  pieczęć   pokojowa. 


908.     1 62 1,  die   12.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  aditu  ad  civitatem  Hungaris  prae- 
cludendo. 

Actum  feria  sexta  in  crastino  festi  s.  Martini  pontificis. 

Ad  officium  et  acta  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  pro- 
uidus  Stanislaus  Ostrowski,  ministerialis  terrarum  regni  generalis  et  ófficij 
aduocatialis  Cracouiensis  protunc  bedellus  iuratus,  in  vim  fidelis  relationis 
suae  recognouit,  quod  mandato  et  iussu  spectabilium  dominorum  proconsulis 
et  consulum  Cracouiensium  die  hodierna  in  ąuatuor  solitis  fori  publici  locis 
cum  sono  tubae  voce  sonora  publicauerit,  ne  vllus  tam  ex  ciuibus  quam 
incolis  Cracouiensibus,  Vngaros  vndecunque  venientes  sine  sufficienti  magis- 
tratus  attestatione  in  domum  suam  suscipere  sub  paena  capitis  super  contra- 
uentore  huius  inhibitionis  extendenda,  his  praesertim  pestiferam  suspicionem 
praeseferentibus  temporibus,  audeat. 

Acta  Cons.  Crac.  35,  pag.  76. 


0O9.     162 1,  die   15.  m.  Norembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  novo  sigillo  civitatis  conficiendo. 

Actum  feria  secunda  antę  festum  s.  Helisabethae  proxima,  anno  Do- 
mini 1621.  —  Spectabiles  domini  Mathias  Wonieijski  proconsul,  Christopherus 
Szober,  Stanislaus  Rapp,  Ludovicus  Cromer,  Sigismundus  Alantsee,  Chri- 
stopherus Słowikowski,  Ioannes  Wisembergk,  Nicolaus  Pernus,  Gregorius 
Klausuic,  die  hodierna  hoc  in  negotio  per  schaedulas  conuocati  et  in  prae- 
torio  Cracouiensi  congregati  existentes,  matura  eo  in  negotio  habita  delibe- 
ratione,  illudąue  potissimum  considerando,  vrbis  huius  primariae  splendorem 
per  amplitudinem  sui  stemmatis  inter  alia  ornamenta  non  solum  apud  suos 
et  magnates,  sed  etiam  apud  exteros  antę  hac  creuisse,  nunc  vero  per  quan- 
dam  imminutionem  eiusdem  ornamentum  vrbis  imminutum  esse,  amore  vrbis 
eius  inflammati,  vt  ea  quam  maxime  per  diligentiam  suam  ornetur  et  amplie- 
tur  atque  pristinum  decorem  rursus  resumat,   vnanimi  voto  suo  nullo  refra- 


135 

gante  concluserunt  et  constituerunt,  vt  insigne  siue  sigillum  ciuitatis,  quod 
ciuitati  tanąuam  metropoli  pro  singularibus  meritis  in  rempublicam  cum  stu- 
pore  omnium  concessum  est,  tres  turres  rubeas  cum  affixa  corona  tanąuam 
signo  metropolitanae  et  primariae  regni  Poloniae  vrbis  exprimens,  conficia- 
tur  et  quam  primum  fieri  potest,  procuretur. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.  307. 

910.      162 1,  die    ió.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  itinere  in  Hung-ariam  prohibendo  et 
de  ordine  publico  servando. 

Actum  feria  tertia  post  festum  s.  Martini  pontificis  proxima. 

Coram  officio  consulari  Cracouiensi  personaliter  comparens  prouidus 
Stanislaus  Ostrowski,  ministerialis  terrarum  regni  generalis,  in  vim  fidelis 
relationis  suae  recognouit,  quia  iussu  spectabilis  senatus  Cracouiensis  infra- 
scripta  in  ąuatuor  fori  publici  locis  solitis,  tum  in  platea  castrensi  atąue  extra 
portam  s.  Nicolai  cum  sono  tubae,  voce  sonora  publicauit  ad  omniumąue 
notitiam  deduxit  tenore  tali:  Pp.  wiedzcie  o  tym,  że  z  roskazania  IchMci 
pp.  burmistrza  y  radziec  krakowskich  zakazano:  naprzód,  aby  miesczanin 
żaden  vrzędowi  się  nieopowiedziawszy,  nie  ważył  się  do  Węgier  pod  vtra- 
ceniem  swego  gardła  y  maiętności  iachać ;  druga;  aby  także  do  domu  swego 
z  Węgier  się  wracaiąc  imo  (s)  wiadomość  vrzędową  nie  wchodził,  w  czym 
domowniki  ich  pod  tymże  karaniem  vrząd  przestrzega  y  napomina.  Trzecia, 
aby  się  żaden  z  Węgier  albo  z  gor  iadący  gdzie  indziey,  nisly  iedno  pod 
Kazimierzem  tu  v  Krakowa  pod  vtraceniem  także  zdrowia  swego  przeiez- 
dzac  (s).  Czwarta,  iz  nikogo  do  miasta  bez  vrzędownego  świadectwa  nie 
pusczą,  oznaymuie ;  a  ktoby  sie  vpornie  ważył  wniść,  taki  na  swym  gardle 
karany  będzie.  Piąta,  aby  każdy  gospodarz  pod  winą  dwoiaką  14  |j  grzywien 
pierwey  niżeli  siedm  dni  wynidą,  błoto  przed  domem  swym  będące  wywiózł, 
a  napotym,  aby  żaden  wszelakich  plugastw  z  domu  pod  taż  winą  wylewać 
się  tak  nocnym  iako  y  dniowym  sposobem  nie  ważył. 

Acta  Cons.   Crac.  35,  pag.   78. 


911.     162 1,  die  22.  m.  Norembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  provisoribus  peste  infectorum   constituendis. 

Actum  feria  secunda  antę  festum  s.  Catharinae  virginis  proxima,  162  1.  — 
Spectabiles  domini  Mathias  Wonieyski  proconsul,  loachymus  Ciepielowski. 
Adamus  Nagoth,  Christopherus  Szober,  Hieronymus  Horlemes,  Nicolaus  Za- 
lassowski,  Abraham  Ronnebergk,  Stanislaus  Rapp .  Sigismundus  Alantsee, 
Georgius  Pipan,  Christopherus  Słowikowski,  Stanislaus  Conradt  et  Gregorius 
Klausuic,  consules  Cracouienses  die  hodierna  hoc  in  negocio  per  schaedulas 
legitime    conuocati    et    in    praetorio    Cracouiensi  congregati  existentes,    ani- 


136 

maduertentesque,  quod  in  ciuitate  hac  primaria  pestilentiae  virus  paulatim 
serpat  viresque  de  die  in  diem  magis  huius  infectionis  per  negligentiam  et 
temeritatem  incolarum  crescant,  obuiando,  ne  ii,  qui  eiusmodi  pestilentiae 
curam  habent  seruitiisąue  ciuilibus  dediti  sunt,  inficiantur,  constituerunt  votis 
suis  mediantibus,  eligendos  esse  duos  prouisores  siue  aduocatos,  qui  eam 
curam  infectionis  habeant,  domos  pestiferas  curent,  habitantes  ibidem  victu 
et  amictu  prouideant,  ipsiąue  eam  pestilentiam  pro  viribus  euitent,  atque  in 
omnibus  iuxta  iuramentum  per  illos  praestandum  de  fideli  opera  conseruent. 
Quibus  et  salarium  per  vnam  marcam  Polonicam  singulis  septimanis  vnicui- 
que  eorum  dandum  esse  concluserunt. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.  308. 


012.     1 62 1,  die   n.  m.  Decembris,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusque  Cracoviensibus 
mandat,  dent  operam,  ne  moneta  adulterina  Silesiaca  a  civibus  Cracovien- 
sibus  accipiatur. 

Spectabilibus  et  famatis  proconsuli  et  consulibus  totique  magistratui 
ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis.  —  Sigismundus  III  Dei 
gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Russiae,  Prussiae,  Mazouiae, 
Samogitiae,  Liuoniaeque  necnon  Suecorum,  Gottorum,  Vandalorumque  hae- 
reditarius  rex.  Spectabiles  et  famati,  fideliter  nobis  dilecti !  Zrozumieliśmy 
z  pisania  Wier.  Wasz.  że  v  niektórych  miesczan  krakowskich  w  vrtach 
summę  pewną  pieniędzy  vrodzony  starosta  chęciński  zabrał;  nie  tayną  iest 
W.  W.  constitucia  o  wnoszeniu  obcey  monety  vczyniona,  rozkazaliśmy,  żeby 
ludzi  takich,  którzy  pieniądze  z  Śląska  fałszywe  przywożą,  wszędzie  areszto- 
wano, a  mianowicie  pomienionemu  staroście  poruczylismy  to  staranie,  aby 
na  celnych  komorach  przestrzegał  w  tey  mierze  szkody  rzeczypospolitey, 
daiemy  iednak  pisanie  nasze  do  niego,  żeby  te  pieniądze  miał  w  sequestrze 
do  tąd,  aż  dalsza  w  tey  mierze  nastąpi  nasza  z  strony  tych  pieniędzy  infor- 
matia.  A  iż  się  barzo  zagęściły  te  vrty  czeskie  ku  wielkiey  rzeczypospolitey 
szkodzie,  rozesłaliśmy  vniwersały  nasze,  żeby  nigdziey  brane  y  vdawane  nie- 
były :  zaczym  y  po  W.  W.  mieć  chcemy,  żebyście  pilnie  tego  przestrzegali, 
iakoby  ta  fałszywa  moneta  cudzoziemska  a  mianowicie  vrty  śląskie,  które 
w  dobroci  srebra  barzo  małą  wagę  maią,  vdawane  y  w  tak  wielkiey  cenie, 
na  iaką  ie  prywatni  ludzie  dla  zysków  swych  wynieśli,  brane  niebyły,  y 
owszem  ci,  ktorzyby  przeciwko  prawu  w  tey  mierze  opisanemu,  y  woli  na- 
szey  wykroczyli,  zęby  bez  surowego  karania  niezostali.  W  czym  wszytkim 
przestrzegać  niezaniechaią  Wier.  Wasz.  publicowawszy  tę  wolą  nasze,  iako 
szkody  rzeczypospolitey,  tak  y  rozkazania  naszego.  Życzymy  przy  tym  W. 
W.  dobrego  od  p.  Boga  zdrowia.  Dan  w  Warszawie  dnia  XI  miesiąca  gru- 
dnia, roku  pańskiego  M  DC  XXI,  panowania  naszego  polskiego  XXXIV, 
szwedzkiego  XXVIII.  —  Sigismundus  rex. 

Dokument  papierowy;  po  stronie  adresowej  wyciśnięta  pieczęć  pokojowa. 


137 


013.     IÓ22.  die   14.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Advocatus  et  scabini  Iuris  supremi  Magdeburgensis  in  castro  Craco- 
viensi  militum  confoederatorum  expediendorum  gratia  subsidium  porrigunt. 

Actum  feria  secunda  in  crastino  dominicae  Iudica  anno  Domini  1622.  — 
Spectabiles  ac  honorati  aduocatus  prouincialis  et  scabini  Iuris  suppremi  May- 
deburgensis  castri  Cracouiensis,  inhaerendo  laudo  vnanimi  tam  senatus  spec- 
tabilis  quam  et  communitatis  totius  inclytae  huius  vrbis,  in  praetorio  Cra- 
couiensi  die  8  Martij  anni  currentis  1622  ex  parte  expediendorum  militum 
confoederatorum  concluso  illudąue  considerando ,  quod  ipsimet  iure  ciuili 
obtento,  ciuitate  fruantur  et  negociationes  suas  exerceant  bonaque  in  ciuitate 
possideant,  ideo  ipsi  quoque  pro  posse  et  sorte  sua  ex  bonis  suis  in  ciuitate 
possessis,  certam  quotam  pecuniae  in  regno  currentis  per  honoratos  Samue- 
lem Cyrum  et  Nicolaum  Pipan,  collegas  suos  ad  cistam  eiusmodi  collectioni 
per  ciues  Cracouienses  faciendae  destinatam,  deposuerunt. 

Acta  Cons.  Crac.   9,  str.   314. 


914.      1622.  die  30.  m.  Maii,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  capitaneo  Cracoviensi  mandat,  ne  cives 
Cracovienses  in  iudicium  castrense  vocare  permittat. 

Vrodzonemu  Gabrielowi  hrabi  z  Tarnowa,  staroście  naszemu  general- 
nemu krakowskiemu,  wiernie  nam  miłemu.  —  Zygmunth  III  z  Bozey  łaski 
kroi  polski,  wielkie  xiąże  lithewskie,  ruskie,  pruskie,  mazowieckie,  zmudz- 
kie,  inflanckie  y  szwedzky,  gotski,  vandalski  dziedziczny  kroi.  Wodzony, 
wiernie  nam  miły !  Częste  nas  skargi  dochodzą  od  miesczan  naszych  kra- 
kowskich, isz  przesz  vrząd  grodzky  Wierności  Twey  do  nienależnego  sobie 
sądu  pociągani  y  do  sprawowania  się  przimuszani  bywaią.  Iakosz  y  teraz 
wzięliśmy  tę  wiadomość,  isz  niektorzi  obywatele  woiewodztwa  krakowskiego, 
a  mianowicie  vrodzony  Mikołay  Yieysky,  komornik  ziemie  krakowskiey, 
pewnych  miesczan  krakowskich  do  vrzędu  Wier.  Twey,  a  to  strony  exequo- 
wania  constituciey  w  roku  1620  uczynioney,  zapozwali,  ktorato  constitucia 
aczkolwiek  na  seymie  mianowanym  stanęła  beła,  isz  iednak  na  blisko  prze- 
szłym seymie  dla  wielkiego  miesczan  vciążenia  podniesiona  beła  y  szacunek 
rzeczy  wszystkich  commissarzom  wysadzonym  (ktorzi  na  pewny  czas  do  dworu 
naszego  dla  odprawienia  tego  szacunku  stawić  sie  maią,  iakośmy  przedtym 
do  Wier.  T.  pisali)  w  moc  podany  iest  y  constitucia  na  seymie  mianowanym 
uczyniona,  do  executiey  zadney  dotąd  nie  prziszła,  napominamy  przeto  Wier. 
T.  abyś  weyrzawszy  w  to,  isz  miesczanie  naszy  krakowscy  vrzędowi  Wier. 
T.  niepodlegaią  y  constitucia  ta,  którą  ich  do  vrzędu  Wier.  T.  pociągaią, 
poslednieyszą  constitucia  iest  podniesiona,  onych  od  przenagabania  takowego 
bronił  y  nic  mimo  prawo  w  tey  mierze  sobie  niepostępował;  a  iesliby  w  czym 

18 


138 

uciązenie  w  vrzędzie  Wier.  T.  mieli,  appellatiey  do  nas  y  sądu  naszego  onym 
nie  bronił.  Co  uczynisz  Wier.  T.  dogadzaiąc  iako  woley  y  zadaniu  naszemu 
tak  y  słuszności  samey.  Któremu  zatem  dobrego  od  pana  Boga  zdrowia 
życzymy.  Dąn  w  Warszawie  dnia  XXX0  miesiąca  maia,  roku  pańskiego 
M°  DC0  XXII°;  panowania  naszego  polskiego  XXXV0,  szwedzkiego  XXVII0 
roku.  —  Sigismundus  rex. 

Dokument  papierowy;  po  stronie  adresowej  wyciśnięta  pieczęć  pokojowa. 


1)15.      1622.  die  6.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  praeceptis  peste  grassante  observandis. 

Actum  sabbato  antę  festum  s.  Laurentij  martyris  proximo,  anno  Do- 
mini 1622.  —  Spectabiles  domini  Gregorius  Klausnic  proconsul,  Georgius 
Pipan,  Mathias  Wonieyski  et  Fabius  deli  Benico,  consules  Cracouienses, 
sicut  antea  aliąuoties  ita  et  die  hodierna  infrascriptae  ordinationis  causa 
sanciendae  per  schaedulas  conuocati  et  in  praetorio  Cracouiensi  congregati 
existentes,  eo  in  matura  deliberatione  habito,  quod  [diuina  sic  permittente 
gratia] ,  pestis  in  ciuitate  hac  de  die  in  diem  maius  capiat  incrementum 
onusąue  infectionis  suae  profusius  diffundat,  ita  vt  ciues  et  sedes  suas  pa- 
ternas  linąuere  et  tutiora  loca  conseruandae  valetudinis  causa  ąuaerere  co- 
gantur,  magistratui  autem  interest  id  potissimum  praeuidere,  vt  virulento 
eidem  mało  publice  serpenti  omni  conatu  occuratur,  vt  ne  per  eiusmodi 
ciuium  et  incolarum  ciuitatis  discessum,  ciuitas  haec  inclyta  et  primaria  regni 
metropolis  aliąuod  periculum  [ąuod  Deus  auertat]  subeat  vel  insolentium 
rapinae  exponatur  domusąue  latrociniis  vastentur;  ecclesiae  atąue  thesauri 
earum  expilentur:  ideo  obuiando  his  insolentijs  maleuolorum  securitatiąue 
publicae  consulendo,  talem  tempore  hoc  toto  periculoso  duraturae  eiusdem 
infectionis  ordinationem  boni  regiminis  causa  sanxerunt  et  concluserunt. 
Inprimis  dominum  proconsulem,  quem  ordo  muneris  sui  obeundi  tanget,  vel 
ipsum  per  se  vel  per  alium  ąuempiam  ex  ordine  tamen  consulari  munus 
suum  obire  et  magistratum  consularem  administrare  debere  concluserunt. 
Cum  vero  eo  tempore  maior  cura  tam  in  mitigando  eo  pestilentiae  mało 
saluteąue  hominum  conseruanda,  quam  et  securitate  ciuitatis  prouidenda  non 
sine  graui  periculo  et  iactura  rerum  suarum  per  eundem  dominum  procon- 
sulem  nunc  et  pro  tempore  existentem  impendatur,  idcirco  eidem  in  sola- 
tium  laborum  ipsius  septimanatim  sex  florenos  Polonicales,  dominis  vero 
consulibus,  quicunque  domino  proconsuli  hac  iniąuitate  temporis  praesto 
adesse  voluerint,  [facta  tamen  declaratione  et  submissione  sua]  ąuatuor  floreni 
similiter  septimanatim  ex  aerario  publico  ciuitatis  dandos  esse  assignauerunt. 
Notario  autem  hic  mansuro  vel  in  locum  sui  idoneam  personam  hoc  tem- 
pore collocaturo,  septimanale  salarium  per  ąuatuor  florenos  dandum  esse; 
ille  vero  vel  substitutus  ipsius  domino  proconsuli  protunc  existenti,  in  causis 
securitatem  ciuitatis  tangentibus,  praesto  adesse  atąue  ea,  quae  opus  fuerint 
pro  temporis  exigentia,  in  librum  seorsiuum  conscribere  et  connotare  tene- 


139 

bitur.  Capitaneo  praetoriano  curam  praetorii  et  haydonum  habituro  loco 
rothmag-istri  ciuilis  Ioannis  Czarnecki  [qui  hoc  tempore  periculoso  inscio 
magistratu  Iaroslauiam  migrauit,  nullaąue  obseąuia  ciuitati  ob  discessum 
suum  praestat]  salarium  septimanale  ąuatuor  florenorum  dari  debere ;  ille 
vero  tam  ea,  quae  praetorii  commodum  et  securitatem  tangent,  curare,  quam 
et  haydonum  curam  gerere,  illis  praeesse  atque  eos  pro  necessitate  temporis, 
quocunque  opus  fuerit,  dirigere  debebit  ac  tenebitur  curabitque,  vt  hac  ad- 
ministratione  sua  securitas  omnimoda  ciuitatis  esse  queat,  domos  praeterea 
pestiferas  visitare,  dum  et  quando  dominus  proconsul  mandauerit,  illas  clau- 
dere  tenebitur;  sagittariis  quippe,  qui  domino  proconsuli  semper  assistere 
tenebuntur  et  quorum  prouentus  forenses  suspecto  hoc  tempore  cessare  coacti 
sunt,  vt  victum  sibi  hisce  diebus,  quibus  a  custodia  domini  proconsulis  vaca- 
bunt,  prouideant,  quindecem  grossos  septimanatim  ex  aerario  ciuili  dari  cen- 
suerunt.  Similiter  et  famulis  praetorii,  lictoribus  et  nocturno  domini  procon- 
sulis custodi  considerata  penuria  annonae  et  victus,  salarium  augendum  esse, 
illorumque  vnicuique  in  septimana  per  florenum  vnum  et  grossos  sex  nume- 
rari  debere  constituerunt,  qui  ex  isto  salario  victum  sibi  illis  diebus,  quibus 
a  mensa  domini  proconsulis  arcebuntur,  prouidere  debebunt.  Deinde  quoniam 
interest,  vt  publica  pax  et  tranquillitas  potissimum  hoc  tempore  conseruetur, 
insolentibusque  via  insolentiarum  praecludatur,  concluserunt  triginta  haydo- 
nes  tempore  hoc  fouendos  et  sumptu  publico  suscipiendos  esse,  atque  quin- 
decem  eorum  interdies  cum  suis  pixidibus  et  bombardis  plateas  ciuitatis 
vbique  perlustrare,  insolentes  domino  proconsuli  deferre,  pacemque  et  secu- 
ritatem publicam  pro  posse  custodire,  alios  vero  quindecem  de  noctu  simi- 
liter cum  pixidibus  et  suis  bombardis  accensis  etiam  et  pullulantibus  lignis, 
fornices  et  institas  ciuium  clausas  reuidere,  per  vicos  atque  plateas  ciuitatis 
deambulare,  insolentes  compescere,  tumultus  mitigare  atque  omnimodo  secu- 
ritati  publicae  prouidere  iniunxerunt.  Quibusquidem  triginta  peditibus  pro 
labore  et  vigilia  eorum  hebdomadatim  per  (s)  numerandos 

esse.  Porro  vt  hominum  labę  eiusmodi  pestilentiae  infectorum  cura  habeatur, 
victus  iisdem  sufficiens  pro  necessitate  suppeditetur,  concluserunt  eligendos 
esse  prouisores  eiusmodi  tres  vel  quatuor,  qui  onus  curandae  valetudinis 
humanae  victu  et  alia  prouisione  necessaria  habeant,  atque  iis  salarium  septi- 
manale iuxta  arbitrium  domini  proconsulis  dari  debere  statuerunt.  Quiqui- 
dem  super  veram  officii  sui  administrationem,  iuramentum  dominis  consulibus 
antę  omnia  praestare  tenebuntur.  Vt  autem  pauperes  per  ciuitatem  non  va- 
gentur,  pestisque,  quae  ex  famę  potissimum  initium  sumpsisse  videtur,  per 
eiusmodi  vagos  non  extendatur,  sanxerunt,  eligendos  esse  aduocatos  paupe- 
rum  quatuor  adminimum,  qui  eiusmodi  vag-antes  a  ciuitate  pellant,  infirmos 
vero  ad  destinatum  s.  Sebastiani  locum  deducant.  Cjuibus  quidem  praestito 
tamen  per  eos  fidelitatis  iuramento,  salarium  septimanatim  per  grossos  de- 
cem octo  dari  debere  constituerunt.  Ad  efferenda  tandem  cadauera  sepultu- 
ramque  mortuorum  praestandam,  suscipiendos  esse  quinque  vespillones  dictos 
grubarze,  qui  induti  vestes  lugubres,  omnes  mortuos  sepulturae  tradere  eruut 
adstricti.  Pro  quo  labore  singulis  eorum  ex  praetorio  hebdomadatim  per 
florenum  vnum  Polonicum  soluetur.  Caeterum  si  solutio  suprascripta  iisdem 
ex  aerario  ciuili  praestari  non  poterit,  aliunde  pecuniam  acquirendi  tam  do- 


140 

mino  proconsuli  nunc  et  pro  tempore  existenti,  dominisąue  collegis  secum  hic 
manentibus,  quam  officialibus  aerarii  ciuilis  plenam  ac  omnimodam  dederunt 
et  contulerunt  facultatem,  qui  successu  temporis  ex  aerario  eisdem  ciuili  per- 
solui  et  restitui  debebit.  In  reliąuis  deniąue  punctis  et  articulis,  bonum  re- 
gimen  tempore  hoc  concernentibus,  ne  quid  ad  bonum  ordinem  conseruan- 
dum  desideretur,  ordinationem  tempore  eiusmodi  pestis  obseruandam  annis 
suprascriptis  omnibus,  potissimum  vero  1543  et  1599  reassumpserunt  et  appro- 
bauerunt,  atque  eam  ordinationem  a  die  hodierna  initium  suum  sumere  de- 
bere  concluserunt. 

Post  quam  ordinationem  modo  praemisso  factam,  spectabilis  Sigismun- 
dus  Alantsee  consul  Cracouiensis  declarauit  et  submisit  se,  hoc  toto  tempore 
suspectae  pestilentiae  in  ciuitate  mansurum  dominoque  proconsuli  in  omni- 
bus causis  et  actionibus  publicis,  dum  accersitus  per  sag"ittarium  fuerit,  pro 
rei  exigentia  praesto  adfuturum. 

Acta  Cons.  Crac.   9,  str.  319. 


910.      1623.  die  3.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

Promulgatio    mandati    reg"ii  de  praeceptis  peste  grassante  observandis. 

Actum  feria  tertia  post  festum  Circumcisionis  Domini  Iesu  Christi  pro- 
xima.  —  Veniens  personaliter  ad  acta  consularia  Cracouiensia  prouidus  Sta- 
nislaus  Ostrowsky,  ministerialis  terrarum  regni  generalis,  in  vim  fidelis  rela- 
tionis  suae  recognouit,  quia  ad  mandatum  spectabilis  domini  proconsulis 
Cracouiensis  in  quatuor  fori  publici  locis  voce  sonora  cum  tubicine  infra 
sequentia  omnibus  ad  notitiam  deduxerit  et  publicauerit,  vt  sequitur: 

Bvrmistrz  y  rada  miasta  stołecznego  Krakowa  wszytkim  w  obec,  któ- 
regokolwiek stanu  ludziom,  wiadomo  czyniemy,  iż  zabiegaiąc  niebespieczen- 
stwu,  ktoreby  za  nieopatrznością  iaką  na  Nowy  Rok  z  przeszłych  morowych 
chorób  na  miasto  to  przypaść  mogło,  za  wolą  y  roskazaniem  króla  lego 
Mci  pana  naszego  miłościwego,  przykazuiemy  to  z  vrzędu  naszego,  aby  każdy 
w  domach,  kamienicach,  iakichkolwiek  mieyscah  powietrzem  morowym  od 
Pana  Boga  nawiedzonych,  mieszkaiący  y  rzeczy  swe  iakiekolwiek  tam  po- 
deirzane  dla  tego  niebespieczenstwa  maiący,  od  dnia  dzisieyszego,  ilekol- 
wiekby  się  mroź  podał,  one  bądzto  na  dachy,  ogrody  lub  to  mieysca  na  to 
pod  niebem  sposobne,  ku  wyczysczaniu  y  wysuszaniu  ich  z  teyze  zarazy  na 
drągach,  kiiach  albo  żerdziach  ostrożnie  wykładał.  Na  co  dla  dozoru  lepszego 
deputuiemy  pewne  stateczne  osoby,  którzy  z  vrzędu  takowego  porządku  do- 
glądać bendą;  a  gdzieby  sie  ktokolwiek  vporny  y  roskazanie  króla  lego 
Mci  y  vrzędowe  lekce  powazaiący  znalasł,  y  rewidowacby  takowych  rzeczy 
nie  dał,  takowy  vtraceniem  dóbr  wszytkich  y  wygnaniem  z  miasta,  albo 
gdzieby  dóbr  takowych  nie  miał,  na  gardle  karany  będzie.  Zakazuiemy  y  to, 
aby  żadnych  rzeczy,  iako  sukien,  chust  wszelakich  na  wendetę  nosić,  ani  po 
mieście    chodząc    przedawać    nikt    sie    nie    ważył    aż    do  święta  naświętszey 


I4I 

Panny  Maryey  Gromniczney  bliskiego,  bo  ktoby  sie  temu  sprzeciwił,  takowy 
srogo  karany  będzie. 

Co  aby  każdemu  było  wiadomo,  opowiada  się  wszytkim. 

Acta  Cons.  Crac.  35,   pag.    199. 


917.     1623.  die  9.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  medicamentis  hominibus  peste  infectis  gratis 
offerendis. 

Actum  feria  quinta  antę  festum  s.  Martini  póntificis  proxima  1623.  — 
Spectabiles  domini  Mathaeus  Grusczyński  proconsul,  Christopherus  Szober, 
Hieronymus  Horlemes,  Nicolaus  Zalassowski,  Abrahamus  Ronnebergk,  Sta- 
nislaus  Rab,  Sigismundus  Alantsee,  Georgius  Pipan,  Daniel  Zaidlic,  Chris- 
topherus Słowikowski,  Paulus  Cellari,  Nicolaus  Pernus,  Stanislaus  Conradt, 
Mathias  Wonieyski,  Georgius  Biderman,  Ioannes  Kotlicki,  consules  Craco- 
uienses  in  negocio  infrascripto  per  schaedulas  conuocati  et  in  praetorio  Cra- 
couiensi  pleno  in  numero  congregati  existentes,  maturaąue  deliberatione  de 
serpenti  pestiferae  luis  per  ciuitatem  mało  habita,  illudąue  potissimum  con- 
siderato,  quod  homines  pleriąue  Dei  permissu  eius  pestiferi  veneni  sentina 
infecti,  per  medicinas  aliaąue  salubria  praeparata  ex  hoc  calamitoso  et  afflicto 
pestilentiae  statu  eripi  et  pristinae  sanitati  suae  restitui  possint,  quas  medi- 
cinas cum  iisdem  ob  periculum  ciuitatis  sumptu  proprio  prouidere  non  pos- 
sunt,  magistratui  autem  interest,  ne  per  improuidentiam  atąue  defectum  me- 
dicamentorum  tot  homines  mortis  faucibus  destinentur,  ciuitasąue  futuro 
exposita  periculo,  ciuibus  suis  priuetur,  ideo  vnanimibus  votis  et  sententiis 
suis  concluserunt,  in  ea  parte  afflictae  eorum  hominum  conditioni  succurren- 
dum  et  obuiandum  in  taliąue  statu  existentes  ciues  et  incolas  suos  medica- 
mentis atąue  omnibus  apothecae  necessariis  sumptu  publico  aerarii  ciuitatis 
prouidendos  et  adiuuandos  esse.  Vt  autem  cura  et  opera  solertior  circa  eos- 
dem  homines  haberi  possit,  constituerunt  chyrurgum  vnum  et  duos  contu- 
bernales  [prout  necessitas  ipsa  postulauerit],  sumptu  similiter  aerarii  ciuilis 
conducendos,  illisque  salarium    per  decem   florenos   Polonicales  (s) 

metus  pro  temporis  necessitate  competens  assignandum  esse.  Quemquidem 
chyrurgum  contubernium  chyrurgorum  Cracouiensium  magistratui  praesenti 
die  hodierna  ad  solis  occasum,  pluresque  pro  exigentia  rei  iuxta  arbitrium 
d.  proconsulis  pro  tempore  existentis,  praesentare  tenebuntur.  Si  vero  prae- 
senti conclusioni  et  mandato  suo  satisfacere  et  ciuitatem  in  tam  praegnanti 
necessitate,  cuius  res  atque  totius  regni  agitur,  adiuuare  noluerint,  extunc 
magistratui  suo  et  domino  proconsuli  nunc  et  pro  tempore  existenti,  libe- 
rum erit  socium  vnum  et  duos  artis  chyrurgicae  peritos,  aliunde  accersere, 
qui  in  eo  casu  ciuitati  operam  suam  praestare  hominesque  pestiferae  con- 
tagioni  expositos,  seruitiis  suis  adiuuare  possit.  Quiquidem  socius  modo 
praemisso  per  officium  suum  repertus,  ad  ius  ciuitatis  sine  vlla  solutione 
admitti  debebit,    artificiumque    suum    chyrurgicum  extra  contubernium  chy- 


142 

rurgorum  liberę  et  sine  vlla  perhorrescentia  contubernalium  exercere  neąue 
ab  iisdem  chyrurgis  vllo  modo  sub  grauissima  poena  sua  irremissibiliter 
officio  praesenti  luenda,  in  tractando  eodem  artificio  tam  per  se,  quam  per 
submiśsas  ąuasuis  personas  impediri  poterit.  Si  autem  praedictus  socius  chi- 
rurgicus  boni  regiminis  causa  contubernium  vltro  ingredi  voluerit,  extunc 
ab  iisdem  contubernalibus  sine  ulla  solutione  circa  susceptiones  praestari 
solita,  ad  contubernium  admitti  debebit. 

Acta  Cons.   Crac.  9,  str.  329. 


918.     1624.  die  25.  m.  Februarii;  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  salario  proconsulum  augendo. 

Actum  feria  sexta  antę  dominicam  ąuadragesimalem  Inuocavit  proxima, 
anno  Domini  1624.  —  Spectabiles  domini  Sigismundus  Alantsee  proconsul, 
Christopherus  Szober,  Nicolaus  Zalassowski,  Abraham  Ronneberg,  Ioannes 
Cyrus,  Stanislaus  Rab,  Christopherus  Słowikowski,  Ioannes  Wizemberg,  Ni- 
colaus Pernus,  Stanislaus  Conradt,  Mathias  Wonieyski,  Christopherus  Nay- 
manowicz,  Mathaeus  Grusczyński,  Ioannes  Kotlicki  et  Ludouicus  Bianki,  con- 
sules  Cracouienses  in  reipublicae  negociis  per  schaedulas  conuocati  et  in 
praetorio  Cracouiensi  congregati  existentes,  prae  oculis  habita  his  praesertim 
temporibus  annonae  caritate  et  omnium  fermę  victualium,  quae  in  summum 
excreuere  pretium,  tanta  caristia,  vnanimi  voto  et  sententia  sua  ad  salarium 
dominis  proconsulibus  pro  tempore  existentibus  dari  solitum,  marcas  decem 
pro  hoc  tantum  anno  currenti  ex  publico  aerario  addendum  esse  con- 
cluserunt. 

Acta  Cons.   Crac.  9,  str.  333. 


019.     1624.  die  2.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  salario  pixidarii  civilis  augendo. 

Actum  sabbato  pridie  dominicae  Reminiscere,  anno  Domini  1624.  — 
Spectabiles  domini  Stanislaus  Conradt  consul  Cracouiensis,  protunc  specta- 
bilis  Pauli  Hyppolith  proconsulis  Cracouiensis  locum  tenes,  Christopherus 
Szober,  Nicolaus  Zalassowski,  Ioannes  Cyrus,  Sigismundus  Alantsee,  Geor- 
gius  Pipan,  Mathias  Wonieyski,  Christopherus  Naymanowicz,  Mathaeus 
Grusczyński  et  Ioannes  Kotlicki,  consules  Cracouienses  per  schaedulas  in 
praetorio  Cracouiensi  conuocati  et  congregati  existentes,  petitoąue  Martini 
Reyman  pixidarii  ciuitatis  huius  ex  parte  salarii  sibi  augendi,  annuere  vo- 
lentes,  vnanimi  voto  et  sententia  sua  eidem  Reyman  pixidario  ad  salarium 
ąuartualatim  i  lii  dari  solitum,  florenos  duos,  ad  vestituram  autem  eidem  con- 
ferri  solitam,  vlnam  panni  addendam  esse,  ita,  vt  salarium  ąuolibet  ąuartuali 


143 

florenos  sex  et  vestiturae  solitae  vlnae  quinque  sibi  ex  aerario  publico  red- 
dantur,  concluserunt. 

Acta.  Cons.  Crac.  9,  str.  335. 


920.      1624.  die   13.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  rebus  cancellariae  civili  necessariis  compa- 
randis. 

Actum  feria  ąuarta  antę  dominicam  quadrag"esimalem  Laetare  proxima, 
anno  Domini  1624.  —  Spectabiles  domini  Stanislaus  Conradt  proconsul,  Chri- 
stopherus  Szober,  Hieronymus  Horlemes,  Abraham  Ronneberg,  Ioannes  Cy- 
rus,  Stanislaus  Rabb,  Sigismundus  Alantsee,  Georgius  Pipan,  Paulus  Hyp- 
polith,  Christopherus  Słowikowski,  Mathias  Wonieyski,  Georgius  Biderman, 
Mathaeus  Grusczyński,  Ioannes  Kotlicki  et  Ludowicus  Bianki,  consules  Cra- 
couienses,  in  reipublicae  negociis  pleno  in  numero  in  praetorio  Cracouiensi 
congregati  existentes,  eo  in  consideratione  habito ,  quod  penuria  temporis 
res  fermę  omnes  in  immensum  excreuere  precium,  vt  necessitates  ciuiles 
praesertim  vero  cancellariae }  quae  praesto  vnicuique  semper  esse  debet, 
pristino  nequaquam  prouideri  possint  sumptu,  interest  autem,  ne  per  defectum 
sufficientis  prouisiunis  ex  aerario  publico  hactenus  suppeditatae,  ea  magis 
ac  magis  debilitetur  et  vilescat,  vnanimibus  votis  et  sententiis  suis  ea  ne- 
cessaria  praefatae  cancellariae,  vtpote  papyrum  pro  conficiendis  protocollis, 
processibus  aliisque  extractis,  atramentum  atque  ceram  non  duodecem  [vt 
antea]  sed  viginti  ^marcis  Polonicalibus,  quamlibet  per  grossos  quadraginta 
octo  computando,  idque  durante  hac  caritate  papyri,  cuius  volumen  qua- 
tuor  vix  emitur  florenis,  ex  aerario  ciuili  publico  per  dominos  aerarii  eius- 
dem  praefectos  procuranda  esse  concluserunt  et  constituerunt. 

Acta  Cons.  Crac.   9,  str.  335. 


031.     1624.  die  28.  m.  Aprilis,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusque  Cracoviensibus 
mandat,  ne  urbem  sacris  aedibus  coarctare  admittant. 

Spectabilibus  et  famatis  proconsuli,  consulibus  totique  magistratui  ciui- 
tatis  nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis!  —  Sigismundus  III  Dei 
gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Russiae,  Prussiae,  Masouiae, 
Samogitiae  necnon  Suecorum,  Gottorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex. 
Spectabiles  et  famati,  fideliter  nobis  dilecti !  lako  w  innych  miastach  tego 
pilnie  przestrzegać  każemy,  aby  budinkami  klasztornemi  y  koscielnemi  miasta 
scisnione  a  zatym  podatki  publiczne  y  mieyskie  zmieyszone  (s)  w  nich  nie- 
były,   tak    ossobliwie    w    mieście    tamecznym    stołecznym,    na  którego  prze- 


144 

strzenstwie  y  rozszerzeniu  nam  y  rzeczypospolitey  wiele  należy,  pilnie  tego 
przestrzegać  trzeba,  iakoby  takimi  budinkami  scisnione  nie  było.  Przeto  ia- 
kosmy  przed  tym  wolą  nasze  w  tey  mierze  Wier.  WW.  declarowali,  tak 
y  teraz  roskazuiemy,  abyście  wszelakich  budinkow  klasztornych  y  kościel- 
nych bez  wiadomości  y  woli  naszey  nie  dozwalali  y  owszem  onych  bronili, 
rzemiesnikom  koło  nich  robie  nie  dopusczali,  tak  zęby  ani  te  domy  przes 
vrodzonego  starostę  gniewkowskiego  mniszkom  darowane,  ani  przez  zakon- 
niki  z  Srebrney  gury  skupione,  na  klasztor  obrócone  nie  były,  ale  zęby  po- 
staremu  pod  iurisdictią  mieyską  y  powinnościami  wcale  zostawały.  Z  strony 
czego  daięmy  także  pisanie  nasze  do  vrodzonego  starosty  krakowskiego, 
aby  spoinie  z  Wier.  WW.  takich  budinkow  bronili,  tudzież  y  do  wielebnego 
xiędza  biskupa  krakowskiego,  aby  na  nie  ku  scisnieniu  y  zmnieyszeniu  miasta 
tamtego  consensu  swego  nie  dawał  y  owszem  z  władze  y  zwierzchności  swey 
duchowney  onych  zakazał,  więc  aby  y  w  to  weyrzał,  zęby  domy  osób  du- 
chownych receptacula  nie  beły  ludzi  loznych  y  swowolnych,  a  zwłascza  pra- 
wem przekonanych.  Zyczemy  zatym  Wier.  WW.  dobrego  od  pana  Boga 
zdrowia.  Dąn  w  Warszawie  dnia  XXVIII  miesiąca  kwietnia,  roku  Pańskiego 
M  DC  XXIV0,  panowania  naszego  polskiego  XXXVII,  szwedzkiego  XXX. 
Sigismundus  rex. 

Oryginał  papierowy;  pieczęć  snąć  większa  koronna,  która  po  stronie  adresowej  wyciśnięta  była, 
odpadła. 


922.      1624.   die   10.  m.  Maii,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  tributum  potulentis  et  sali  impositum, 
civibus  Casimiriensibus  hoc  fine  exigendum  confert,  ut  eodem  reditu  vias  et 
pontes  moeniaąue  urbis  reficienda  curent. 

Sigismundus  tertius  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  l.ithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniaeąue  necnon  Suecorum, 
G-ottorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex.  Significamus  praesentibus  literis 
nostris,  quorum  interes-t,  vniuersis  et  singulis,  quod  cum  nobis  ciuium  et 
incolarum  ciuitatis  nostrae  Cazimiriensis  ad  Cracouiam  nomine  expositum 
esset,  eos  his  retroactis  annis  inundationibus  aquarum  Istulae  fluuij,  ciuitatem 
ipsam  circumcirca  alluentis,  tam  in  priuatis  quam  in  publicis  bonis,  domo- 
rum  videlicet,  maeniorum  et  pontium  funditus  disruptione  aliorumque  aedi- 
ficiorum  et  structurarum  collisione  magnas  iacturas  ac  damna  percepisse, 
maioraque  in  dies  dictae  ciuitati  a  rapido  Istulae  cursu  pericula  imminere, 
nisi  violentiae  aquae  tempestiue  obuietur  pontesque  fracti  et  maenia  colisa 
restaurentur :  quare  cum  ea  omnia  etiam  nuntij  terrestres  in  comitijs  regni 
generalibus  saepius  nobis  exponerent,  vtquae  (s)  his  damnis  et  iacturis  prae- 
dictae  ciuitatis  prouideatur,  intercederent  supplicesque  peterent,  nos  aequi- 
tate  rei  perspecta,  volentesque  necessitatibus  et  calamitatibus  praedictae 
ciuitatis  subuenire,  ad  intercessionem  certorum  consiliariorum  nostrorum  pro 
dictis    ciuibus  factam,    eisdem    ciuibus  et  subditis    nostris    illam    pensionem, 


145 

,quam  antea  ab  omnis  generis  liquoribus,  quoscunque  vectores  siue  merca- 
tores  ad  et  per  ciuitatem  Cazimiriensem,  Stradomiam  et  vicum  Iudaeorum 
vehent  et  inferent,  et  praeterea  a  sale,  quem  mercatores  seu  etiam  vectores 
circa  ciuitatem  praedictam  in  foueis  ad  ripas  Istulae  fluuij  recondent ,  pro 
pontium  structura  maeniorumque,  catharactarum  seu  obstaculorum  et  viarum 
reparatione  ac  alijs  publicis  ciuitatis  eiusdem  necessitatibus  ad  decursum 
duodecem  annorum  integrorum  dederamus  et  concesseramus,  ad  alios  duo- 
decem  annos  ex  speciali  gratia  nostra  concedendam  et  prorogandam  hoc 
priuilegio  nostro  duximus,  prout  concedimus  et  prorogamus  praesentibus, 
volentes,  vt  sicut  anteactis  annis,  ita  et  his  subsequentibus  a  qualibet  vrna 
vini  Morauici,  Eidemburgensis  et  sancti  Georgij  nuncupati,  per  grossos  duos, 
a  vase  vini  tranśmarini  itidem  per  grossos  duos,  Vngarici  per  grossos  sex, 
Malmatici  et  Muscatelini  per  grossos  decem,  a  medonis  siue  mulsi  tunna 
per  grossum  vnum,  similiter  a  qualibet  tunna  ceruisiae  per  grossum  vnum 
omnes  vectores  siue  mercatores,  liquores  supranominatos  ad  et  per  ciuitatem 
ipsam  Casimiriensem,  Stradomiam  et  vicum  Iudaeorum  vehentes  et  inferentes, 
persoluere,  item  a  singulis  bancis  ac  vasis  salis  per  grossos  duos  omnes 
similiter  mercatores  seu  eorum  vectores,  illum  in  ripa  fluminis  Istulae  circa 
ciuitatem  praedictam  recondentes,  sine  quouis  impedimento,  contradictione 
et  difficultate  soluere  et  numerare  ad  publicum  eiusdem  ciuitatis  aerarium 
teneantur,  ad  decursum  specificatorum  duodecim  annorum:  ea  tamen  legę 
et  conditione,  vt  magistratus  ipse  ciuitatis  praedictae  de  communitatis  con- 
silio  ita  eos  prouentus  ordinet,  ne  vnquam  in  priuatos  vsus  distrahantur,  sed 
tantummodo  in  proprias  publicas  grauesque  ciuitatis  necessitates,  pontium 
structuras,  viarum  et  catharhactarum  seu  obstaculorum  reparationes,  maenio- 
rumąue  et  id  genus  aliorum  aedificiorum  ciuilium  magis  necessariorum  re- 
staurationes  conuertantur,  sub  amissione  praesentis  concessionis  et  donationis 
nostrae.  Quod  quidem  ad  notitiam  omnium  et  singulorum,  quorum  interest, 
deducimus,  mandantes,  vt  iam  ab  eo  tempore  siue  a  publicatione  praesen- 
tium  omnes  mercatores  et  vectores,  quicunque  ad  et  per  ciuitatem  nostram 
Casimiriensem,  Stradomiam  et  vicum  Iudaeorum  supraexpressos  liquores 
vehent  et  sal  in  foueis  ad  rippas  Istulae  fluuij  circa  candem  ciuitatem  recon- 
dent, de  ipsa  recensita  tam  a  liquoribus  quam  a  sale  praedicto  vigore  huius 
praesentis  priuilegij  nostri  gratiose  data  et  concessa  pensione  ciuitati  nostrae 
praedictae  Cazimiriensi  respondeant,  eamque  sine  quauis  difficultate  soluant 
et  numerent  neque  eam  subterfugiant,  sub  paena  amissionis  mercium,  vide- 
licet  liquorum  et  salis  supramemorati,  quorum  medietas  altera  nobis,  altera 
in  reparationem  dictae  ciuitatis  cedere  debet.  In  cuius  rei  fidem  praesentes 
manu  nostra  subscriptas  sigillo  regni  communiri  mandauimus.  Datum  Var- 
sauiae  die  X"  mensis  Maij,  anno  Domini  M  DC  XXIV,  regnorum  nostrorum 
Poloniae  XXXVII,  Sueciae  vero  XXXI  anno.  —  Sigismundus  rex.  — 
Iac.  Max.  Fredro  s.  r.  mpp. 

Dokument  papierowy;  poniżej  tekstu  wyciśnięta  wielka  pieczęć  koronna. 


19 


146 


923.      IÓ24-  die   18.  m.  Iunii,  Varsoviae.  j  ; 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus 
mandat,  ne  cives  iure  nondum  convictos,  vinculis  coerceri  audeant. 

i 
Sigismundus  tertius  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae^ 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniaeąue  necnon  Suecorum, 
Gottorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex.  Spectabilibus  ac  famatis  pro- 
consuli, consulibus  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis,  gra- 
tiam  nostram  regiam.  Spectabiles  et  famati,  fideliter  nobis  dilecti !  Dochodzą 
nas  skargi  na  Wierności  Wasze,  iakobyście  mimo  insze  bezprawia  y  krzywdy, 
które  przedtym  imieniem  pospólstwa  miasta  Krakowa  nąm  przełożono,  y  o 
co  przed  sąd  nasz  zapozwani  iesteście,  miesczany  krakowskie,  ludzi  dobrze 
osiadłych,  o  krzywdy  swe  z  Wier.  W.  czyniących,  prawem  nie  przekona- 
nych, imać  y  więzić  y  wiele  inszych  krzywd  y  bezprawia  czynić  im  mieli. 
Nie  pomału  nas  taki  postępek  Wier.  W.  obchodzićby  musiał.  Roskazuiemy 
przeto  Wier.  W.  abyście  takowych  krzywd  poniechawszy,  ludzi  niewinnie 
y  prawem  nieprzekonanych,  do  więzienia  przez  Wier.  W.  wsadzonych,  z  wię- 
zienia wypuścić  roskazali  y  prawnie,  ieśli  w  czym  przeciwko  powinności 
wykroczyli ,  z  niemi  postąpili ,  przywilegiow  y  praw  mieyskich  im  vżyczali 
y  wypisów  ich  authentice  nie  bronili :  potrafiaiąc  w  to,  iakoby  takowe  skargi 
na  Wier.  W.  do  nas  nie  przychodziły.  Co  vczynicie  y  dla  łaski  naszey  y 
powinności  swey.  Dan  w  Warszawie  dnia  osiemnastego  miesiąca  czerwca, 
roku  Pańskiego  tysiącznego  sześćsetnego  dwudziestego  czwartego,  panowania 
królestw  naszych  polskiego  trzydziestego  siódmego ,  szwedzkiego  XXXI*0 
roku.  —  Sigismundus  rex.  —  Ioannes  Lipski  manu  propria. 

Kodeks  Zaleskiego  kar.   207,  str.  odwrotna. 


924.     1624.  die  5.  m.  Decembris,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  inhibet,  ne  argentum  e  regno  educatur. 

Zygmunt  III  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielkie  xiąże  litewskie,  ruskie, 
pruskie,  mazoweckie,  zmudzkie,  inflantckie  a  szwecki,  gocki,  wandalski  dzie- 
dziczny kroi.  Wszem  wobec  y  każdemu  zosobna,  iakieykolwiek  conditij  lu- 
dziom, mianowicie  vrzedowi  mieyskiemu  y  wszytkim  obywatelom  miasta 
naszego  Krakowa,  wiernie  nam  miłym,  łaskę  nasze  królewską.  Wiernie  nam 
mili!  Dochodzi  to  do  wiadomości  naszy,  ze  niektórzy  ludzie  s  Krakowa, 
mianowicie  żydzi,  srebro  skupuiąc  y  pieniądze  dobre  miencuiąc,  do  Węgier 
wywożą  y  wysiłaią.  Co  yz  sie  dzieie  ku  znaczney  rzeczypospolitey  szkodzie, 
gdy  srebra  y  inne  rzeczy,  ktoremi  sie  bogacić  zwykła,  wywożone  z  niey 
bywaią,  pilnie  napominamy  y  roskazuiemy,  aby  sie  żaden  napotym  srebra 
skupować  y  onego  wywozie  niewazył,  pod  utraceniem  tak  tego  wszytkiego 
srebra,  iako  y  podpadnieniem  win  tych  y  karania,  które  przeciwko  wywożą- 


147 

cym  srebro  s  Corony  prawo  pospolite  opisało.  Który  vniuersał  nasz  aby  tym 
prędzey  wszech  do  wiadomości  doszedł,  roskazuiemy  vrzędowi,  aby  wszyt- 
kim  był  publicouany  y  do  wiadomości  podany.  Inaczey  nie  czyniąc  dla  łaski 
naszy  y  s  powinności  swey.  Dan  w  Warszawie  dnia  V  miesiąca  grudnia, 
roku  Pańskiego  MDCXXIV,  panowania  naszego  polskiego  XXXVII, 
szweckiego  XXXI  roku.  —  Sigismundus  rex.  —  Iac.  Zadzik  secr.  m. 

Dokument  papierowy ;  poniżej  tekstu  wyciśnięta  pieczęć  pokojowa. 


925.     1625.  die   17.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum,  quo  negotiatores  exteri  et  mechanici  civitate  donati, 
bombardas  dare  obstringuntur. 

Actum  feria  secunda  in  crastino  dominicae  ąuadragesimalis  Inuocavit, 
1625.  —  Spectabiles  domini  Stanislaus  Rabb  proconsul,  Christopherus  Szo- 
ber, Hieronymus  Horlemes,  Nicolaus  Zalassowski,  Georgius  Pipan,  Nicolaus 
Pernus,  Stanislaus  Conradt,  Albertus  Celesta,  Mathaeus  Grusczyński,  Ada- 
mus Nagoth  et  Ludouicus  Bianki,  consules  Cracouienses,  in  reipublicae  ne- 
gociis  per  schaedulas  conuocati  existentes,  conclusionibus  suis  et  antecesso- 
rum  suorum  feria  secunda  post  dominicam  Inuocauit  proxima  anno  1600  et 
feria  sexta  post  festa  Paschatis  1606  ea  in  materia  satis  abunde  factis,  reas- 
sumptis  et  in  suo  robore  seruatis,  attento  eo,  quod  cum  omnes  negociatores 
extranei  atque  mechanici  ad  immunitates  et  priuilegia  ciuitatis  huius  con- 
currentes  iusque  ciuitatis  suscipere  volentes,  circa  susceptionem  eiusdem 
iuris  et  iuramentum  praestari  solitum,  cum  pensione  pecuniaria  pro  condi- 
tione  cuiusque  et  facultatum  ipsius  iuxta  arbitrium  senatus  huius  etiam  bom- 
bardas satis  longas,  bene  instructas,  cum  puluere  tormentario  ad  ipsam  spec- 
tante,  munitioni  ciuitatis  publicae  tum  dedicare  et  realiter  offerre  teneantur, 
permulti  ipsorum  suscepto  iure  et  iuramento  super  obedientiam  praestito, 
praemissis  satisfacturos  se  debite  submittentes,  procrastinationibus  vsi,  tan- 
dem sub  recenti  eiusdem  submissionis  memoria  verbo  et  submissioni  non 
satis  facientes,  tum  demum  ipso  obliuioni  mandato  immorigeros  se  praebeant 
et  temeraria  quadam  negligentia  ducti,  tum  cum  iis  placuerit,  sclopeta  qua- 
liacunque,  nulli  vsui  apta,  ciuitati  obtrudere  eoque  modo  magistratum  elu- 
dere  soleant:  proinde  praecauendo  in  posterum  his  et  similibus  inconuenien- 
tijs,  edocti  exemplis  laudabilibus  eadem  apud  nationes  exteras  hucusque 
obseruari  solitis ,  vnanimiter  concluserunt,  id  ipsum  inviolabiter  perpetuo 
manutenendum  esse  constituerunt,  amodo  circa  susceptionem  per  negocia- 
tores extraneos  iuris  eiusdem  ciuilis,  fideiussiones,  intercessiones,  interposi- 
tiones  sese  quorumvis  personarum  etiam  e  medio  collegii  huius,  promissa, 
procrastinationes  et  alia  eiusmodi  similia  importune  obtrudenda,  nullum 
locum  habere  posse,  neminemque  externorum  mercatorum  in  ciues  nouiter 
ereandorum,  ad  iuramentum  iuxta  conspectam  antiquitus  formam  praestan- 
dum  admitti  debere,  donec  prius  praemissis  debite  satisfecerit,  bombardam 
longam  muszkiet  dictam  vna  cum  puluere  et  pensione  peccuniaria  in  instanti 


148 

praesentauerit  realiterque  aerario  publico  reddiderit ;  quo  realiter  praestito, 
tum  demum  ad  iuramentum  praefatum  ciuis  ille,  extraneus  negociator,  me- 
chanicus  autem  postquam  praemissa  ad  contubernium  iuxta  conclusionem 
in  actis  officij  cons.  Crac.  feria  6  ipso  die  festi  s.  Galii  1620  contentam 
reposuerit,  nouiter  creandus  accedet.  Quoad  vero  negociatores  sive  mechanicos 
artifices,  filios  ex  ciuibus  Cracouiensibus  natos,  spectat,  senatusconsultum  per 
antecessores  nostros  ea  in  materia  de  praestando  nimirum  super  obedientiam 
magistratui  huic  iuramento,  feria  secunda  ipso  die  decolationis  s.  Ioannis 
Baptistae  1588  sancite  laudatum,  in  suo  robore  conseruari  et  manu  teneri 
concluserunt. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.  349. 


926.     1625.  die  3.  m.  Martii,   Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  bonis  civilibus  vacantibus,  aucto  censu  elocandis. 

Actum  feria  secunda  in  crastino  dominicae  quadragesimalis  Oculi,  anno 
Domini  1625.  —  Spectabiles  domini  Georgius  Pipan  proconsul,  Christopherus 
Szober,  Hieronymus  Horlemes,  Nicolaus  Zalassowski,  Stanislaus  Rabb,  Paulus 
Hyppolith,  Paulus  Cellary,  Nicolaus  Pernus,  Stanislaus  Conradt,  Christopherus 
Naymanowicz,  Albertus  Celesta,  Mathaeus  Grusczyński  et  Adamus  Nagoth, 
consules  Cracouienses,  in  negotio  infrascripto  per  schaedulas  conuocati  et 
in  pleno  numero  in  praetorio  Cracouiensi  congregati  existentes,  consideran- 
tesque,  quod  bona  ciuilia  post  expirationem  quinquennii  multa  existant,  quae 
hucusque  nemini  inscripta,  per  varias  personas  ex  levi  eoque  exiguo,  alia 
vero  etiam  ex  nullo  censu  contra  ordinationem  serenissimi  olim  Stephani 
regis  eo  nomine  factam  possidentur,  possessorum  autem  nemo  aduertens 
tenutae  suae  expirationem,  sciens  ex  deaffixione  ad  valuas  praetorii  iuxta 
praescriptum  praedictae  ordinationis  facta,  inscriptionem  aliam  eiusdem 
tenutae  suae  et  possessionis  bonorum  ciuilium  faciendam  [vt  solummodo 
ea  bona  ex  leui  possideat  censu]  affectat,  idcirco  praeuidentes  cum  bono 
ciuitatis  communi,  volentes  et  aerarium  ciuitatis  locupletius  per  inscriptiones 
nouas  auctionesque  censuum  efficere,  vnanimibus  votis  et  sententijs  suis  eius- 
modi  bona  vaccantia,  ad  praesens  ad  valuas  praetorii  affixa,  tribus  in  hebdo- 
mada  quauis  diebus,  nimirum  die  Martis,  die  Iouis  et  die  sabbati  per  eos 
dominos  consules,  quicunque  eo  nomine  per  schaedulas  per  spectabilem  do- 
minum  proconsulem  modernum  vocati,  siue  in  pleno,  siue  extra  plenum  nu- 
merum  [cum  omnes  aliis  reipublicae  distenti  negotiis,  atque  ob  absentiam 
suam  in  causis  reipublicae  eiusmodi  inscriptionibus  faciendis  in  pleno  adesse 
nequeunt  numero],  ad  minimum  tamen  tres  ad  dominum  proconsulem  con- 
uenerint,  cuicunque  voluerint,  ex  censu  auctiore  iuxta  mentem  decreti  s.  r. 
Maiestatis  auferenda  et  inscribenda  esse  concluserunt.  Quamquidem  ordina- 
tionem ad  actum  solummodo  praesentem  [nihil  derogando  ea  in  re  factis 
antehac  prioribus  senatus  consultis,  quinimo  eadem  in  robore  suo  reseruando], 
videlicet  ad  faciendum  inscriptiones  eorum  bonorum,  quae  ad  praesens  tan- 


149 

quam  vaccantia  ad  valuas  praetorii  sunt  affixa,   vigorem  et  robur  suum  ha- 
bere  debere  constituerunt. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.  351. 


027.     1625.  die  5.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Consules  Cracovienses  senatus  consultum  de  salario  proconsulari  augendo, 
iam  pridem  constitutum,  prorogant. 

Actum  sabbato  pridie  dominicae  Conductus  Paschae,  anno  Domini 
1625.  —  Spectabiles  domini  Georgius  Pipan  proconsul,  Paulus  Hyppolith, 
Stanislaus  Conradt,  Mathias  Wonieyski,  Christopherus  Naymanowicz  et 
Mathaeus  Grusczynski  consules  Cracouienses,  reipublicae  in  negociis  per 
schaedulas  conuocati  et  in  praetorio  Cracouiensi  congregati  existentes,  con- 
siderantesque,  quod  senatus  consultum  feria  sexta  antę  dominicam  Inuocauit 
proxima  1624  de  augendis  marcis  decem  ad  salarium  dominis  proconsulibus 
ex  aerario  ciuitatis  dari  solitum,  quod  ob  caritatem  victualium  omniura,  quae 
tunc  temporis  durabat,  pro  illo  saltem  anno  constitutum  fuerat,  iam  expi- 
rauit,  eiusmodi  vero  caritas  annonae  atque  victualium  ad  praesens  durat, 
neque  dominus  proconsul  pro  tempore  existens,  familiam  praetorii,  ad  latus 
sibi  negociorum  publicorum  expediendorum  causa  existentem,  eo  antiquo 
salario  prouidere  et  sustentare  potest,  ideo  vnanimi  voto  et  sententia  sua 
ad  annum  praesentem  hoc  idem  senatusconsultum  in  anno  praeterito  sanci- 
tum,  pro  hoc  solo  anno  reassumpserunt,  decemque  marcas  ad  salarium  do- 
minis proconsulibus  ex  aerario  ciuitatis  dari  solitum,  adiungendas  et  soluen- 
das  esse  constituerunt. 

Acta  Cons.   Crac.  9,  str.  354. 


028.     1625.  die  26.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  processu  iuris  abbreviando. 

Actum  feria  tertia  post  festum  s.  Bartholomaei  proxima,  1625.  —  Spec- 
tabiles domini  Christopherus  Naymanowicz  proconsul,  Christopherus  Szober, 
Hieronymus  Horlemes,  Paulus  Hyppolith,  Christopherus  Słowikowski,  Nico- 
laus  Pernus,  Stanislaus  Conradt,  Mathaeus  Grusczynski  et  Adamus  Nagoth, 
consules  Cracouienses,  in  negotio  infrascripto  per  schaedulas  conuocati  et  in 
praetorio  Cracouiensi  congregati  existentes,  eo  in  consideratione  habito, 
quod  circa  expeditionem  causarum  et  actionum,  quae  in  officio  praesenti 
institui  et  agitari  solent,  subterfugiis  et  protractionibus  quibusdam  non  tam 
ex  legum  voluminibus  transsumptis,  quam  abusu  causidicorum  seu  procura- 
torum  in  meram  debitae  iustitiae  retardationem  et  lucri  priuati  causa  fieri 
solitis,  fastidium  et  multas  exosas  difficultates  atque  tricas  oriri  conspiciatur, 


150 

multamąue  rerum  iacturam  ąuibuslibet  actiones  suas  instituentibus  et  de- 
bitae  iustitiae  administrationem  petentibus  obtrudantur,  ita  vt  nonnulli  a 
ceptis  actionibus  suis  vlteriori  protractione,  damnis  atque  infinitis  taediis 
perterriti,  recedere  easąue  causas  vltro  deserere,  nonnulli  autem  omisso  foro 
competenti,  ad  iuridictiones  exteras  seu  minus  competentes  celeriorem  causae 
expeditionem  fore  sperantes,  contra  iura  et  priuilegia  ciuitatis  huius  recurrere 
ibidemąue  grauamina  sua  maximo  cum  magistratus  praesentis  opprobrio 
exponere  cogantur,  tum  quod  ipsa  communitas  ciuitatis  huius  longitudine 
processus  se  grauari  praetendit  et  conqueritur:  proinde  pro  bono  ciuitatis 
publico,  vt  priuilegia  ciuitatis  sarta  tectaąue  in  posterum  maneant,  obuiando 
vlterioribus  causidicorum  dissolutis  subterfugiis  et  litium  supervacaneis 
anfractibus,  intentioni  communitatis,  prout  aeąuitas  ipsa  exigit,  succurrere 
volentes,  vnanimi  voto  et  sententia  sua  processum  iuris  singilatim  et  puncta- 
tim  per  terminos  iuri  congruos  in  cancellaria  officii  praesentis  consularis 
succincte,  intelligibiliter,  non  implicate  seu  obscure,  reiectis  ambiguitatibus 
amputatisąue  superfluis  protractionibus,  connotandum  seu  conscribendum, 
eumąue  censurae  collegii  praesentis  subiciendum  esse  concluserunt. 

Acta  Cons.   Crac.  9,  str.  360. 


929.     1625.  die   10.  m.  Septembris,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae,  proconsuli  consulibusque  Cracoviensibus 
mandat,  ne  cives  Cracovienses  in  iudicium  castrense  vocare  permittant. 

Sigismundus  tertius  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniaeque;  necnon  Suecorum, 
Gottorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex.  Spectabilibus  et  faroatis  pro- 
consulibus  et  consulibus  totiąue  magistratui  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis, 
fideliter  nobis  dilectis,  gratiam  nostram  regiam.  Spectabiles  et  famati,  fide- 
liter  nobis  dilecti!  Expositum  nobis  est  graui  cum  ąuerela  nomine  famati 
Ioannis  Krautauz  ciuis  Cracouiensis,  ipsum  ex  instantia  cuiusdam  Zachariae 
Bruchmąn  conciuis  sui  ad  officium  seu  iudicium  castrense  capitaneale  Cra- 
couiense,  ipsi  forum  incompetens,  ratione  quasi  violentae  receptionis  vino- 
rum,  morte  olim  famati  Danielis  Forbes  ciuis  Cracouiensis  relictorum,  per 
eundem  Zachariam  Bruchmąn  primum  ąuidem  ciuili  ac  tandem  castrensi 
Cracouiensi  arrestis  nulliter  et  contra  praescriptum  iuris  communis  euoca- 
tum  esse.  In  qua  causa  cum  citatus  forum  vti  ciuis  exciperet  tum  et  alias 
defensas  suas  iuridicas  inferret,  idem  officium  castrense  onerosissimis  decretis 
eundem,  stantibus  citationibus  nostris  prosequutionum  aggrauauit,  vina  con- 
trouersa  citato  praefato  Krautauz,  licet  illa  non  recepisset,  contra  decretum 
Fidelitatum  restrarum  in  triduo  in  locum  arresti  sub  paena  carcerum  sta- 
tuere  iniunxit,  tandemque  institas  mercimoniales  ipsius  et  domicilium  totum 
vna  cum  vxore  eius,  pueris  et  familia  occludere  et  obsigillare  demandauit 
ac  insuper  familiae  officij  sui  vi  et  violenter  foribus  domicilij  ipsius  effractis, 
mansiones   citati    ingredi    iussit   ac   ad  extremum  bannitionem  super  eodem 


i5i 

decreuit  et  eandem  publicari  iussit.  Quod  sanę  egre  ferimus,  quod  Fideli- 
tates  vestrae  contra  priuilegia  sua  conciues  suos  processibus  castrensibus 
onerari  patiamini.  Quare  nos  tam  iura  communia  quam  et  priuilegia  nostra 
et  antecessorum  nostrorum  ciuitati  Cracouiensi  concessa,  illaesa  habere  vo- 
lentes,  cupientesque,  ne  ciues  nostri  extraordinarijs  processibus  per  incom- 
petentes  iudices  aggrauentur,  serio  Fidelitatibus  vestris  mandamus,  ąuatenus 
dum  idem  Bruchman  ad  officium  Fidelitatum  vestrarum  ab  eodem  Krautauz 
vocatus  fuerit,  serio  in  eum  animaduertant,  quod  conciuem  suum  processu 
tam  rigido  castrensi  contra  decretum  officij  Fidelitatum  vestrarum  aggraua- 
uerit  atque  prouideant,  vt  institae  et  mansiones  praefati  Krautauz  sigillatae 
et  occlusae  aperiantur  et  sigilla  amoueantur,  neque  vlla  exequutio  processus 
castrensis  in  persona  praefati  Krautauz  fiat,  donec  haec  causa  per  prose- 
quutiones  ad  nos  et  iudicium  nostrum  deuoluta  decisa  fuerit.  Secus  Fideli- 
tates  vestrae  pro  gratia  nostra  et  graui  animaduersione  non  facturae.  Datum 
Varsauiae  die  decima  mensis  Septembris,  anno  Domini  millesimo  sexcente- 
simo  vigesimo  quinto,  regnorum  nostrorum  Poloniae  trigesimo  octauo,  Sue- 
ciae  vero  trigesimo  secundo  anno.   —  -  Sigismundus  rex.  —  Ioannes  Milecki. 

Kodeks  Zaleskiego,  karta  208. 


930.     1625.  die   19.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  processu  iuris  abbreviando. 

Actum  feria  sexta  antę  festum  s.  Mattbaei  apostoli  et  evangelistae 
proxima.  —  Spectabiles  domini  Christopherus  Naymanowicz  proconsul,  Chri- 
stopherus  Szober,  Hieronimus  Horlemes,  Paulus  Hippolits,  Nicolaus  Pernus, 
Stanislaus  Conrad,  Albertus  Celesta  et  Adamus  Nagoth  consules  Cracouienses, 
in  negocio  infrascripto  per  schaedulas  aliquotiens  conuocati  et  in  praetorio 
Cracouiensi  congregati  existentes,  animaduertentesque,  quod  plerique  tam 
huius,  quam  alterius  iurisdictionis  homines  ob  prolixas  processus  ciuilis  rao- 
derni  ambages  contumacias  inusitatas,  dilationes  aliasque  exceptiones  friuolas, 
quae  in  omnibus  fermę  causis  per  citatos  eorumąue  procuratores  in  elisionem 
suorum  actorum  adhibentur,  causas  suas  quantumuis  iustissimas  deserere  et 
a  prosequcione  earundem  saepenumero  discedere  coguntur,  pauperes  vero 
atque  miserabiles  personae  tantis  et  tam  fraudulentis  litium  anfractibus  per- 
territae,  suas  iniurias  nec  vindicare  volunt  nec  propter  nimios  sumptus  officio 
eas  deferre  possunt,  idcirco  inhaerendo  cum  voluntati  atque  mandato  sac. 
reg.  Mttis,  domini,  domini  sui  clementissimi,  tum  et  omnium  litigantium, 
praesertim  vero  personarum  nobilium  quaerellis,  pro  debito  officij  sui,  vna- 
nimibus  votis  et  sententijs  suis  talem  in  posterum  in  Iure  et  causis  quibusuis 
seruandum  per  partes  constituere  modum: 

Dum  causa  ad  officium  deuoluetur,  post  oblatam  per  actorem  propo- 
sitionem  liberum  erit  citato  in  primo  propositionis,  secundo  et  tertio  denun- 
ciationum  termino  (aresto  nihilominus  super  tertiam  contumaciam  imposito), 
non  comparere ;  quibus  contumacijs  tribus,  semel  citato  concessis,  idem  cita- 


152 

tus  per  totum  processum  et  causae  agitationem,  tribus  non  poterit  vti  con- 
tumacijs ;  hae  enim  tres  ideo  concessibiles  visae;  vt  citatus  in  causa  procu- 
ratorem  querat,  cum  eo  colloąuatur  atque  munimenta  ad  causam  seruientia, 
si  quae  habuerit,  eidem  communicet.  In  tertio  porro  vel  ex  aresto  ąuarto 
proueniente  termino,  si  citatus  comparuerit,  auditaąue  reiteratione  proposi- 
tionis  per  actorem  facienda,  exceptionem  aliąuam  in  protractionem  causae 
intullerit,  extunc  super  eam  exceptionem  dilationem  nullam  petere  poterit, 
verum  officium  super  eam  exceptionem  in  instanti  vlteriorem  processum 
decernere  debebit.  Quo  vlteriori  processu  iniuncto,  neąue  appellatione  vti 
ab  accessorio  admissa,  citatus  contumax  ab  officio  discedere  poterit,  quam 
tamen  contumaciam  sub  amissione  causae  arestare  debebit  et  erit  adstrictus. 
Quod  cum  de  exceptionibus  in  prima  instantia  inferendis  agitur,  id  totum 
de  subsequenti  processu  vsque  ad  decretum  directae  responsionis  intelligen- 
dum  esto.  Post  quam  responsionem  directam  decretam,  tum  dilationes  de 
iuridica  in  iuridicam  per  partes  peti  poterint;  qua  obtenta  si  pars  alterutra 
in  termino,  pro  quo  dilationem  obtinuit,  non  comparuerit,  in  amissione  cau- 
sae per  partem  comparentem  et  terminum  attentantem,  condemnari  poterit 
sine  quouis  beneficio  aresti.  Legem  enim,  quam  quisque  sibi  tulerit,  prae- 
sertim  in  officio  vel  iudicio,  eam  ferre  et  exequi  tenetur.  (Liberum  tamen 
parti  in  termino  pro  offerenda  controuersia,  alteri  parti  concessa,  si  voluerit, 
aresto  tamen  super  condemnatione  imposito,  non  comparere).  Si  vero  partes 
vtraeque  de  termino  ad  terminum  vsque  ad  punctum  controuersiarum  com- 
paruerint,  tunc  alterutra  earum,  quae  voluerit,  processum  ad  cancellariam 
offerre  intra  tempus  per  magistratum  pro  deliberatione  assignatum,  debebit. 
Atque  cum  sic  iuxta  praescriptum  modum  vnicuique  in  causa  sua  procedere 
liberum  sit,  ita  magistratus  non  praecludit  viam  vnicuique  in  primo  termino 
sese  iustificare  et  conquerenti  atque  quaerulanti  actori  directa  sua  respon- 
sione  in  instanti  satisfacere. 

Quem  talem  per  partes  seruandum  in  posterum  modum  praedicti  specta- 
biles  domini  proconsul  cum  consulibus  sub  amissione  causae  concluserunt. 
Si  vero  quidpiam  per  procuratores  in  causis  ad  officium  praesens  postmo- 
dum  deuoluendis,  in  contrarium  praesentis  ordinationis  actum  gestumque 
fuerit,  id  arbitrio  eorundem  dominorum  consulum,  quomodo  ijdem  delin- 
quentes  puniendi  sint,  subiacebit. 

Acta  Cons.  Crac.  35,  pag.  598. 


031.     1625.  die  3.  m.  Decembris,  in  Ciemiernik. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusque  Cracoviensibus 
mandat,  ut  urbem  munitionibus  firment. 

Spectabilibus  et  famatis  proconsuli,  consulibus  totique  magistratui  ciui- 
tatis  nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis.  —  Zygmunt  III  z  łaski 
Bozei  kroi  polski,  wielkie  xiąze  litewskie,  ruskie,  pruskie,  mazowieckie, 
zmodzkie,  inflantskie  y  szwedzki,  gotski,  vandalski  dziedziczny  kroi.  Specta- 


153 

biles  et  famati,  fideliter  nobis  dilecti !  Ze  nas  częste  z  rożnych  miesc  wiado- 
mości y  przestrogi  dochodzą,  iakoby  się  nam  y  rzeczypospolitei  z  Węgier 
coś  hostile  obawiać  potrzeba,  tedy  nie  lekce  sobie  tych  przestróg  powazaiąc, 
Wier.  Wasz.  roskazuiemy,  koniecznie  mięć  chcąc,  abyście  miasto  munitią, 
żywnością  y  strażą  dobrze  y  warownie  opatrzyli  y  tego  pilnie  z  powinności 
swrei  przestrzegali,  zęby  zkąd  co  aduersum  strzeż  Boże  niespodziewanie  na 
miasto  nieprzypadło,  maiąc  mianowicie  pilne  oko  na  ludzie  obce  tam  przy- 
chodzące y  przyiezdzaiące  y  pilną  inąuisitią  o  condiciei  ich,  coby  ząc  y  zkąd 
byli  y  dla  czego  tam  przyiachali,  czyniąc,  a  z  vrodzonem  się  starostą  naszem 
krakowskim,  do  któregośmy  tesz  iusz  pisanie  nasze  dali,  o  bespieczenstwie 
miasta  znosząc.  Inaczei  Wier.  Wasz.  nie  vczynicie  z  powinności  swei  y  dla 
łaski  naszey.  Ktorem  zatym  zyczemy  dobrego  od  pana  Boga  zdrowia.  Dan 
w  Ciemierniku  dnia  III0  miesiąca  grudnia,  roku  Pańskiego  M  DC  XXV, 
panowania  naszego  polskiego  XXXVIII,  szwedzkiego  XXXII.  —  Sigis- 
mundus  rex. 

Oryginał  papierowy;  po  stronie  adresowej  wyciśnięta  pieczęć  pokojowa. 


932.     1626.  die  30.  m.  Martii,  Varsoviae. 

Sigismundus  III  rex  Poloniae    communitati  civitatis  Cracoviensis  man- 
dat, ut  magistratui  consulari  obtemperet  obediatąue. 

Sigismundus  tertius  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniaeąue  etc.  necnon  Suecorum, 
Gottorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex.  Honoratis  et  famatis  aduocato 
et  scabinis  totiąue  communitati  ciuium  Cracouiensium,  fidelibus  nobis  dilectis 
gratiam  nostram  regiam.  Honorati  ac  famati,  fideles  nobis  dilecti!  Należy 
na  tym  bespieczenstwie  y  całości  miasta  naszego  stołecznego  Krakowa, 
aczby  acz  zawsze,  ale  mianowicie  pod  teraznieysze  czasy,  które  w  sąsiedz- 
kich mieszaninach  muszą  nam  bydz  podeirzane,  w  zgodzie,  dobrym  rządzie 
także  y  posłuszeństwie  winnym  zwierzchności  swoiey  zostawało :  co  ze  za 
pewnymi  prawnymi  akcyami  vrzędowi  od  pospólstwa  przed  sąd  nasz  zada- 
nemi,  z  rezy  y  kluby  swoiey  wyszło  a  z  uważnych  przyczyn  teraz  vznane 
bydz  niemogły,  roskazuiemy  y  mieć  to  koniecznie  chcemy,  aby  przes  ten 
wszytek  czas,  póki  te  sprawy  decretem  naszym  decydowane  albo  iaką  oso- 
bliwą ordinacyą  vspokoione  nie  będą,  vrzedowi  radzieckiemu  krakowskiemu 
iako  zwierzchności  swoiey  communitas  wszytka  tak  iako  przed  zaczęciem 
y  wytoczeniem  spraw  do  sądu  naszego,  we  wszytkim  posłuszeństwo,  vcciwosc 
y  poszanowanie  winne  oddawała,  dotego  aby  cokolwiek  należy  do  przyspo- 
sobienia żywności,  do  zporządzenia  rynsztunków,  do  wydania  soszow  tak 
zatrzymanych  iako  y  nowo  vchwalonych,  vchodząc  rigorem  decretu  trybu- 
nalskiego radomskiego,  zadney  contradykcyey  y  omieszkania  nieczyniła,  ani 
sie  żaden  iakieykolwiek  przeszkody  ex  communitate  ważył  czynić  pod  sro- 
gim nad  sobą  karaniem.  Więc  zęby  per  communitatem  zbożne  pieniądze  od 
publicacyey    tego    mandatu  w  miesiąc    na    sposobienie   wczesne  publici  con- 

20 


»54 

uentus  były  sub  paena  duorum  millum  Vngaricalium  wydane.  Co  zęby  w  do- 
brym porządku  y  szafunku  za  następuiącą  potrzebą  a  wiadomością  magistra- 
tus  było,  powinien  vrząd  radziecky  z  miesczan  krakowskich  administratorów 
rei  frumentariae  dwuch  ludzi  całey  a  niepodeirzaney  wiary  obrać.  Pod  ta- 
kimze  karaniem  zakazuiemy,  aby  żaden  ex  communitate  niesmiał  w  pry- 
watnych domach  pod  ten  czas  schadzek  y  consilia  vllo  praetextu  czynie, 
ale  exigente  necessitate  aby  w  podobnych  schadzkach  y  radach  dawny  zwy- 
czay  y  sposób  miasta  naszego  Krakowa  był  porządnie  y  skutecznie  zacho- 
wany. Gdzie  iako  kupcy  przedni  tak  starsi  z  rzemieślników,  gdyż  o  tym  co 
publicam  tranquillitatem,  securitatem  et  commodum  zachodzi,  wszytkim  wie- 
dzieć należy,  maią  bydz  personaliter  obeczni;  od  czego  starszy  z  pospólstwa 
onych  vwolniac  zadney  nie  maią  mieć  facultatem.  Co  wszytko  aby  skutecznie 
wykonano  y  póki  decyzya  nasza  dalsza  w  sprawach  między  vrzędem  a  po- 
spólstwem zaczętych  nienastąpi,  zachowano  nienaruszenie  per  communitatem 
było,  sub  graui  animaduersione  także  y  paena  arbitraria  eaque  irremissibili 
wskazuiemy.  Dan  w  Warszawie  dnia  XXX  mca  Marca,  roku  Pańskiego 
MDCXXVI,  panowania  naszego  polskiego  XXXIX,  szwedzkiego  XXXII 
anno.  —  Sigismundus  rex.  —  Petrus  Gębicki  s.  r.  (M.  P.) 

Acta  Cons.  Crac.  35,  pag.  645. 


933.     1626.  die   15.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Proconsul  consulesque  Cracovienses  collegis  ąuibusdam  suis  constitu- 
tionem  pretii  bonorum  committunt. 

Actum  feria  quarta  post  festa  solennia  Paschatis  proxima,  1626.  — 
Spectabiles  domini  Nicolaus  Pernus  proconsul,  Christopherus  Szober,  Sigis- 
mundus Alantsee,  Georgius  Pipan,  Paulus  Hypolith,  Christopherus  Słowi- 
kowski, Paulus  Cellari,  Ioannes  Wizemberg,  Christopherus  Naymanowicz, 
Ioannes  Kotlicki,  Adamus  Nagoth,  Andreas  Węgrzynowicz  et  Georgius 
Cromer,  consules  Cracouienses,  die  hodierna  in  negptio  infrascripto  per  schae- 
dulas  conuocati  et  in  praetorio  Cracouiensi  pleno  in  numero  congregati 
existentes,  ad  constituendam  taxam  siue  moderationem ,  iuxta  quam  vnus- 
quisque  ciuium  contributiones  publicas,  tam  retentas,  quam  in  conuentu  ge- 
nerali  Varsouiensi  proxime  praeterito  laudatas,  soluere  teneatur,  spectabiles 
dominos  Nicolaum  Zalassowski,  Stanislaum  Rabb,  Stanislaum  Conradt,  Alber- 
tum  Celesta,  Mathaeum  Grusczynski  et  Ludouicum  Bianki  consules  et  colle- 
gas  suos  [vnius  tamen  absentia  minime  obstante]  elegerunt  et  constituerunt 
iisque  plenam  et  omnimodam  facultatem,  taxam  seu  moderationem  eiusmodi 
proportionalem  pro  rei  exigentia  et  secundum  vallorem  ciuis  alicuius  bono- 
rum, iuxta  quam  omnes  coniunctim  et  diuisim  ciues  suprascriptas  contri- 
butiones sine  quauis  molestia  et  contradictione  [idque  iuxta  praescriptum 
literarum  S.  R.  M.  domini,  domini  nostri  clementissimi,  ad  communitatem 
sub  data  Varsouiae  die  30.  Martij  1616  eo  nomine  datarum],  ne  ciuitas  in 
bannitionem  et  duplicem  pensionem    per  decreta    tribunalis  Radomiensis  eo 


155 

nomine  peragentia,  incurrat,  ąuamprimum  facere  et  constituere  dederunt  et 
concesserunt. 

Lib.  Cons.  9,  str.  365. 


934.     1626.  die   10.  m.  Maii,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus 
mandat,  ut  seditionem  moventes  compescere  studeant. 

Spectabilibus  et  famatis  proconsuli,  consulibus  totiąue  magistratui  ciui- 
tatis  nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis.  —  Sigismundus  III  Dei  gra- 
tia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samo- 
gitiae,  Liuoniaeąue  necnon  Suecorum,  Gottorum,  Vandalorumque  haeredita- 
rius  rex.  Spectabiles  et  famati,  fideliter  nobis  dilecti !  Aczesmy  iusz  nie  po 
ieden  raz  Wier.  Wasz.  napomnieli,  abyście  się  w  tym,  co  do  pokoiu  miasta 
tamtego  należy,  poczuwali  y  niedopusczali,  aby  się  tam  takie  insolentie  y 
tumulty,  o  iakich  nas  y  przedtym  y  teraz  wiadomości  dochodzą,  działy, 
iednak  tak  częste  vpominania  nasze  nieposzły  Wier.  Wasz.  w  posłuch,  y 
owszem  przez  spary  patrzycie  na  te  tumulty,  które  się  przez  młodz  aka- 
demicką, a  przy  niey  przez  inne  swowolniki  dzieią,  nieznosząc  się  z  vrzędem 
grodzkim  według  roskazania  naszego  y  onemu  w  zabieganiu  takim  zbro- 
dniom y  gwałtom  niepomagaiąc.  Co  iz  nas  wielce  obchodzi  nietylko  z  tey 
miary,  ze  się  w  powinności  vrzędu  swego  przestrzeganiem  pokoiu  w  mieście 
niepoczuwacie,  ale  tez  że  na  roskazanie  y  napominanie  nasze  w  tey  mierze 
mniey  dbacie,  surowo  Wier.  Wasz.  roskazuiemy,  koniecznie  mieć  chcąc, 
abyście  napotym  czulszemi  y  pilnieyszemi  w  tym  byli,  co  do  powinności 
Waszey  y  pokoiu  miasta  tamtego  należy,  imaiąc  y  karząc  seditiosos  et  tu- 
multuantes,  iako  prawa  y  pokoiu  pospolitego  gwałtownikow,  którym  żadne 
praerogatiwy  ani  exempty  in  hoc  passu  niemogą  suffragari ;  gdyż  kiedy- 
byscie  w  tym  remisse  postępowali  y  takim  napotym  tumultom  rzetelnie  y 
skutecznie  niezabiegali,  przyszłoby  nam  surowszych  z  Wier.  Wasz.  srzodkow 
zazyc  y  taką  zniewagę  roskazania  naszego  y  w  powinności  się  swey  niepo- 
czuwanie  surowo  zganić.  Zyczemy  zatym  Wier.  Wasz.  dobrego  zdrowia  od 
pana  Boga.  Dan  w  Warszawie  dnia  X  miesiąca  Maia,  roku  Pańskiego 
M  DC  XXVI,  panowania  królestw  naszych  polskiego  XXXIX,  szwedzkiego 
XXXII0.  —  Sigismundus  rex. 

Dokument  papierowy;  po  stronie  adresowej  wyciśnięta  pieczęć  pokojowa. 


136 


935.      IÓ2Ó.  die  29.  m.  Maii,  Varsoviae. 

Sigismundi  III.  regis  Poloniae  decretum,  inter  scabinos,  Quadraginta 
viros  communitatemque  civitatis  Cracoviensis  et  proconsulem  consulesąue 
eiusdem  civitatis  litem  dirimens. 

Sigismundus  III  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Rus- 
siae,  Prussiae,'  Mazouiae,  Samogitiae,  Liuoniaeąue  nec  non  Sueccorum,  Got- 
thorum,  Vandalorumque  hareditarius  rex.  Significamus  praesentibus  literis 
nostris,  ąuorum  interest,  vniuersis  et  singulis.  Adcitatos  fuisse  ad  nos  iudi- 
ciumąue  nostrum  seorsiuis  adcitationum  nostrarum  literis  venerabiles  et  ge- 
nerosos  Ioannem  Foxium  archidiaconum,  Lucam  Doctorium,  canonicos  Cra- 
couienses,  Martinum  Kłociński  praepositum  sacratissimi  Corporis  Christi 
Casimiriae  ad  Cracouiam,  Nicolaum  Korycinski  capitaneum  Oycouiensem, 
Ioannem  Wielżynski,  Hieronimum  Mielunski,  secretiirios  nostros,  Maximi- 
lianum  Iarzyna  notarium  castrensem  Cracouiensem,  commissarios  nostros  de 
officijs,  nec  non  famatos  scabinos,  Quadraginta  viros  totamąue  communi- 
tatem  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  ąuorum  nomina  et  cognomina  hic  pro 
insertis  et  expressis  habere  volumus,  de  causa  infrascripta  bonisąue  eorum 
in  genere  omnibus,  ad  instantiam  spectabilium  proconsulis  et  consulum  ciui- 
tatis eiusdem  nostrae  Cracouiensis,  ad  proseąuendam  iureąue  continuandam 
appellationem  suam  a  decreto  praefatorum  commissariorum  nostrorum,  quo 
actoribus  modernis  super  citationem  adcitatorum  modernorum,  videlicet  com- 
munitatis  ciuitatis  nostrae  praefatae  Cracouiensis,  procedere  iniunxerant,  in- 
terpositam,  non  tamen  admissam,  idąue  in  causa  et  actione  ratione  certorum 
grauaminum  et  iniurarium  inferius  specificandarum ,  in  citatione  originali 
expressarum,  modernis  actoribus  per  memoratos  scabinos,  Cjuadraginta  viros 
totamąue  communitatem  ciuitatis  Cracouiensis  prius  ad  iudicium  nostrum 
instituta  ac  propter  nostram  ad  praesens  a  Cracouia  absentiam  certis  com- 
missarijs  nostris  ad  decidendas  easdem  iniurias  totamąue  causam  inter  partes 
praefatas  sopiendam,  designatis,  agitata.  In  qua  causa  cum  actores  moderni 
commissionem  eandem  sub  priore  data,  quam  ipsamet  citacio  posita  et  insi- 
nuata  est,  extraditam  esse  assererent,  seque  a  termino  illo  liberos  pronun- 
ciari  peterent,  praefati  commissarij  nostri  eo  attento,  quod  deuolutio  causae 
ad  nos,  quam  tunc  communitas  ciuitatis  Cracouiensis  contra  actores  moder- 
nos  promouebat,  per  editam  ex  cancellaria  nostra  citationem  principaliter 
causaretur  et  editio  citationis  eius  antecessisset  literas  commissionis  nostrae, 
tum  ex  alijs  rationibus  in  decreto  suo  descriptis,  ideo  amputata  exceptione 
actorum  modernorum,  partes  praefatas  terminum  ex  innotescentia  commis- 
soriali  contra  citatos  legittime  extradita  et  posita  pro  tunc  habere  debere 
adinuenerant,  eijsdem  actoribus  modernis  super  contenta  citationis  adcitato- 
rum modernorum  videlicet  communitatis  Cracouiensis  procedere  iniunxerant, 
nec  eisdem  actoribus  modernis  ab  huiusmodi  sententia  ad  nos  iudiciumque 
nostrum  prouocandi  appellationem  admiserant,  quinymo  postquam  ijdem  acto- 
res moderni,  magistratus  consularis  Cracouiensis,  post  huiuscemodi  decretum 
contra  se  prolatum,  a  iudicio   illo  commissoriali  discessissent,   ac  se  in  vlte- 


157 

riori  processu  condemnari  passi  essent,  praefati  commissarij  nostri  magistra- 
tum  eundem  consularem  Cracouiensem  in  contumaciam  eoruńdem  in  ruitione 
causae  condemnauerant  decreuerantque,  ąuatenus  ijdem  consules  Cracouienses 
taxam  in  citacione  originali  expressam,  nimirum  centum  millium  flprenorum 
Polon icalium  communitati  Cracouiensi  reponerent  et  persoluerent;  et  pro 
damnis  litisąue  expensis  ad  viginti  millia  florenorum  Polonicalium  per  actores 
taxatis,  satisfacerent  eaąue  refunderent.  Caeterum  de  paena  arbitraria  tum 
et  de  alijs  punctis  citationis  causam  praesentem  pro  vlteriori  decisione 
nostra  cum  toto  ipsius  effectu  ad  nos  et  iudicium  nostrum  remiserant.  Nihi- 
lominus  tamen  idem  magistratus  consulum  Cracouiensium  memoratos  com- 
missarios  nostros  ac  praefatos  scabinos,  Quadraginta  viros  totamąue  commu- 
nitatem  ciuitatis  Cracouiensis  ad  proseąuendam  iureque  continuandam  appella- 
tionem  suam,  a  decreto  procedendi  interpositam  non  tamen  admissam,  modo 
superius  praemisso  ad  nos  iudiciumąue  nostrum  adcitauerunt.  In  eo  vero 
termino,  tam  ex  eisdem  adcitationibus  ad  proseąuendum  appellationem  edi- 
-tis,  quam  ex  receptione  causae  per  assessores  iudicij  nostri  ad  nos  facta, 
coram  nobis  et  iudicijs  relationum  nostrarum  propriarum  incidente,  cum 
partes  praefatae  de  admissibilitate  appellationis  a  decreto  procedendi  non 
admissae  in  controuersiam  descendissent,  nos  cum  consiliarijs  nostris  lateri 
nostro  protunc  assidentibus,  appellationem  praefatam  a  decreto  procedendi 
per  commissarios  denegatam ,  admissibilem  non  fuisse  neąue  protunc  pro- 
seąuibilem  esse  adinueneramus.  Quoniam  tamen  actores  modernos  magistra- 
tum  consularem  Cracouiensem  paenas  ob  temeritatem  ąuandam  suam  com- 
meruisse  videbatur,  ideo  cognitionem  nostram  de  eadem  paena  ex  arbitrio 
nostro  irroganda,  ad  decisionem  causae  et  negotij  principalis  suspenderamus. 
Caeterum  quod  causam  et  negotium  principale  ratione  grauaminum  et 
iniuriarum  earundem  spectabat,  partes  praefatas  ad  experiendum  de  eisdem 
ad  assessores  iudicij  nostri  remiseramus,  prout  actus  commissorialis  et  pro- 
cessus  causae  istius  latius  de  praemissis  testatur.  In  termino  itaąue  hodierno 
iudicij  relationum  nostrarum  propriarum,  tam  ex  appellatione  a  decretis  in 
nonnullis  punctis  citationis  per  assessores  iudicij  nostri  latis,  ad  nos  inter- 
posita,  quam  receptione  causae  per  eosdem  ad  nos  facta,  incidente  et  hu- 
cusąue  continuato,  partibus  praefatis,  actorea  principalis  causae,  videlicet  sca- 
binis,  Quadraginta  viris  atąue  communitate  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  per 
honoratos  et  famatos  Erasmum  Hippolit,  Venceslaum  Sławecki,  Sebastianum 
Kłossowic  atąue  Ioannem  Łyskowic,  internuncios  et  plenipotentes  suos  e  me- 
dio  sui  ad  id  deputatis,  citatis  autem  magistratum  consularem  Cracouiensem 
per  excellentem  et  spectabiles  Georgium  Pipan  philosophiae  et  medicinae 
doctorem,  Christopherum  Słowikowski  consules  atąue  nobilem  Andream 
Bełza  notarium  ciuitatis  eiusdem  Cracouiensis,  itidem  internuncios  suos  coram 
nobis  comparentibus  eumąue  terminum  attentantibus,  et  actorea  communitate 
Cracouiensi  grauamina  eadem  punctatim  recensendo,  inprimis  citatos  prae- 
fatos magistratum  consularem  Cracouiensem  decreta  nostra  inter  communi- 
tatem  ciuitatis  eiusdem  Cracouiensis  et  Iudaeos  Casimirienses  ad  Cracouiam 
degentes,  per  nos  prolata,  ąuibus  modus  mercandi  et  depositorij  mercium 
tum  et  exequutio  eiusdem,  qua  ratione  et  a  quo  peragi  deberet,  vel  in  de- 
fectu  exequutionis    quid  faciendum   esset,    praescriptum   est,    multoties    tam 


i'58 

a  scabinis  quam  a  Ouadraginta  viris  ac  tota  communitate  reąuuisiti ,  ad 
exequutionem  debitam  hucusąue  non  deduxisse  nec  calculum  ex  perceptis 
fecisse,  vnde  mercatores  et  ciues  nostros  Cracouienses  ob  praepeditionem 
mercaturae  ad  inopiam  redactos  esse  conquerebatur,  citati  vero  producto 
processu  coram  magnifico  moderno  palatino  Cracouiensi  cum  eisdem  Iudaeis 
agitato,  se  statim  post  memoratum  decretum  nostrum  vltimum  inter  commu- 
nitatem  Cracouiensem  et  Iudaeos  Casimirienses  prolatum,  omnem  curam  et 
diligentiam ,  vt  hoc  idem  decretum  nostrum  debitae  exequutioni  demanda- 
retur,  adhibuisse,  ac  officium  palatinale  iuxta  praescriptum  eiusdem  decreti 
nostri  de  facienda  exequutione  eadem  requisiuisse  causamque  Iudaeis  ijśdem 
tanquam  transgressoribus  depositorij  ibidem  instituisse;  sese  iustificabant  ac 
incompetentiam  actionis  in  eo  puncto  opponebant :  nos  cum  consiliarijs  no- 
stris  lateri  nostro  assidentibus,  partium  controuersijs  exauditis,  eoque  attento, 
quod  nulla  negligentia  citatorum  circa  exequutionem  decreti  nostri  apparet, 
ideo  in  ea  parte  actione  incompetenti  adinuenta,  citatos  eosdem  magistra- 
tum  consularem  Cracouiensem  a  causa  et  impetitione  ratione  eiusmodi  ne- 
gligentiae  per  actores  ipsis  obiectae,  liberos  et  absolutos  pronunciandos  esse 
duximus,  vti  quidem  absoluimus  liberosque  pronunciamus. 

Postmodum  actores  contributiones  non  iuxta  iiteras  vniuersales  consti- 
tutionum  regni  a  citatis  exigi,  nimirum  eosdem  conuentos  loco  contributionis 
vnius  simplae  szos  dictae,  duplicem  exigere,  quando  vero  plures  contribu- 
tiones instituuntur,  illos  in  duplo  extorquere  nullasque  quietationes  ciuibus 
eo  nomine  dare,  similiter  ad  pensionem  seu  solutionem  a  victu  quemlibet 
ciuium  iuxta  arbitrium  suum  et  aestimationem  adigere  proponebant;  econ- 
uerso  citati  productis  quietationibus  ab  exactore  contributionis  publicae  et 
iudice  terrae  Cracouiensis,  nimirum  generoso  quondam  Ioanne  Pieniążek  in 
anno  millesimo  quingentesimo  vigesimo  de  persoluta  contributione  simplici, 
quae  tum  duo  millia  florenorum  Polonicalium  efficiebat,  tum  et  alia  a  gene- 
roso Hieronimo  Philipowski  itidem  exactore  contributionis  publicae  terrae 
Cracouiensis  illius  temporis  in  anno  millesimo  quingentesimo  sexagesimo 
tertio  de  duplici  contributione,  quae  quatuor  millia  florenorum  Polonicalium 
efficiebat,  alijsque  sequentibus  annis  de  persolutione  contributionum  earun- 
dem  publicarum  in  comitijs  regni  generalibus  laudatarum,  obtentis,  ijsdem 
vti  praemissum  est,  simplicem  exactionem  duo  millia  florenorum  Polonica- 
lium, duplicem  vero  quatuor  millia  florenorum  efficere  allegabant,  ac  ijs  sic 
deductis,  se  non  iuxta  arbitrium  et  libitum  suum,  sed  iuxta  vniuersales  Iiteras 
et  regestra  tam  exactorum  quam  thesauri  regni  exigere  ac  eas  contributiones 
eo  modo  exactas,  exactoribus  contributionis  extradere  asserebant:  nos  cum 
eisdem  consiliarijs  nostris,  lateri  nostro  assidentibus,  ex  earundem  partium 
controuersia  quietationibusque  ac  alijs  documentis  coram  nobis  reproductis, 
eo  attento,  quod  ex  quietatione  praefata  anni  millesimi  quingentesimi  vige- 
simi  simplam  duo  millia  florenorum  Polonicalium,  ex  altera  autem  quieta- 
tione  supra  scripta  anni  millesimi  quingentesimi  sexagesimi  tertij  duplam 
contributionem  quatuor  millibus  florenorum  Polonicalium  exactoribus  solu- 
tam  esse  apparebat,  ideo  in  ea  parte  actionem  eandem  incompetentem  esse 
adinuenimus,  citatosque  praefatos  magistratum  consularem  Cracouiensem  in 
hoc  puncto  liberum  et  absolutum  pronunciauimus  pronunciamusque. 


159 

Quod  autem  contributionem  a  victu  per  citatos  exactam  attinet,  quam 
citati  vsui  antiąuo  inhaerendo,  ad  explendam  summam  contributionis  szos 
dictae  a  victu  se  merito  exigere  asserebant,  in  ea  parte  super  citationem 
actorum  eosdem  citatos  procedere  teneri  decreuimus.  Procedentibusąue  ita- 
que  citatis  atąue  se,  vti  praemissum  est,  ad  explendam  summam  contribu- 
tionis in  conuentu  laudatam,  eiusmodi  exactiones  a  victu  a  ciuibus  exigere 
allegantibus  ac  contributionibus  huiusmodi  exactis  easdem  iuxta  laudum  con- 
uentus  in  thesaurum  regni,  si  vero  ex  exactis  ąuidpiam  superfuerit,  id  se  in 
ciuitatis  aerarium  inferre  asserentibus,  nos  cum  eisdem  consiliarijs  nostris 
lateri  nostro  assidentibus,  partium  earundem  controuersijs  exauditis,  eoque 
attento,  quod  citati  moderni  contributiones  controuersas  ratione  victus  a  ci- 
uibus prouenientes7  se  ąuidem  exigere  non  negant,  ex  eisdem  tamen  sum- 
mis,  si  ąuidpiam  vltra  solutas  contributiones  in  conuentu  regni  laudatas  su- 
peresset,  id  se  in  ciuitatis  aerarium  inferre  ac  in  vsus  et  necessitates  pro- 
prias  ciuitatis  conuertere  asserunt,  ideo  melius  in  ea  parte  informari  volentes, 
ne  aliąuid  parti  vtrique  praeiudiciosum  statuamus,  certos  commissarios  nostros 
illuc  dandos  et  deputandos  esse  duximus,  vti  ąuidem  damus  et  deputamus, 
videlicet  venerabilem  et  generosos  Andream  Łukomski  canonicum  Craco- 
uiensem,  Stanislaum  Witowski  vexilliferum  Lenciciensem  et  magnum  pro- 
curatorem  arcis  Cracouiensis,  Hieronimum  Mielunski  secretarium  nostrum 
et  administratorem  zupparum  nostrarum  Wieliciensium,  Hieronimum  Kaza- 
nowski  burgrabium  arcis  Cracouiensis,  ąuibus  mandamus,  vt  absentia  vnius 
non  obstante,  vocatisque  ad  sui  praesentiam  literis  innotescentiae  suae  par- 
tibus,  ąuarum  interest,  ad  ciuitatem  nostram  Cracouiensem  descendant,  ibi- 
demąue  citati  memorati  coram  eisdem  commissarijs  nostris  summam  exactam 
a  victu  prouenientem,  regestris  et  ąuietationibus  liąuident,  et  ąuonam  eandem 
conuerterint  et  num  ex  ea  aliąuid  superfuerit  et  quo  conuersum  sit,  dedu- 
cant  et  declarent,  praefati  vero  commissarij  liąuidationem  eandem  per  prae- 
dictos  consules  Gracouienses  factam,  connotent  ac  eam  scripto  concipiant 
eamąue  rotulo  in  occluso  ad  nos  transmittant;  nos  vero  tandem  in  ea  causa 
id,  quod  iuris  fuerit,  statuemus  ac  decernemus.  Quam  in  rem  partibus  prae- 
fatis  iterum  coram  nobis  iudicioąue  nostro  comparendis  et  sententiam  no- 
stram vlteriorem  audiendis,  terminum  in  quatuor  septimanis  post  peractam 
eandem  inquisitionem  computandis,  praefigimus,  assignamus  et  conseruamus 
peremptorie. 

Deinde  actores,  quod  citati  praefati,  dum  contributiones  in  conuentu 
regni  generali  constituuntur,  a  quibus  nemo  excipitur,  ipsi  tamen  praetextu 
officiorum  suorum,  licet  multas  lapideas,  domus,  fornices,  institas,  hortosque 
possideant,  nullas  tamen  contributiones  soluant,  citatos  eosdem  accusabant 
productisque  priuilegijs  tam  diui  olim  Casimiri  regis  in  anno  Domini  mille- 
simo  trecentesimo  quinquagesimo  octauo  datis ,  quam  alio  serenissimi  olim 
Sigismundi  Augusti  itidem  regis  et  auunculi  nostri,  eisdem  ab  huiusmodi 
oneribus  neminem  excipi  posse  asserebant;  e  conuerso  citati  antiquum  vsum 
et  consuetudinem  aliarum  ciuitatum  regni  nostri  allegabant,  et  si  in  alijs 
ciuitatibus  officiales  ciuitatum  nulla  onera  ferunt,  multo  magis  se  ea  praero- 
gatiua  tanquam  officiales  ciuitatis  nostrae  primariae  ac  totius  regni  metro- 
polis  gaudere  debere  asserebant,  seque  et  in  ea  parte  liberos  ab  impetitione 


ióo 

actorum  pronunciari  petebant:  nos  cum  eisdem  consiliarijs  nostris  lateri  no- 
stro  assidentibus,  ex  arundem  partium  controuersijs  eo  attento,  quod  citati 
antiquissimae  consuetudini  innitantur,  et  actores  contrarium  non  probant, 
ideo  inhaerendo  consuetudini  etiam  aliarum  ciuitatum  regni  nostri,  eosdem 
citatos  consules  Cracouienses  ad  soluendas  contributiones  tam  a  victu,  quam 
a  fundis  per  ipsos  possessis,  non  teneri  adinuenimus,  cum  ea  tamen  decla- 
ratione  nostra,  vt  ea  immunitas  ad  vnam  saltem  domum,  in  qua  quispiam 
consulum  residet,  spectet  et  referatur. 

Tandem  praefati  actores,  quod  ijdem  citati  contributiones  szos  nuncu- 
patas  e  domibus  tam  personarum  spiritualium,  quam  etiam  equestris  ordinis 
prouenientes,  non  repetunt  neque  exigunt,  proponebant ;  citati  vero  productis 
aliquot  processibus  iuris  ratione  eiusmodi  contributionum  cum  nonnullis  per- 
sonis  inchoatos,  se  in  hoc  passu  negligentiae  argui  non  posse  alegabant. 
Caeterum  quod  aliquod  personas  senatorij  et  equestris  ordinis  domos  et  fun- 
dos  in  ciuitate  possidentes  attinet,  earum  quidem  in  exigendis  contributio- 
nibus  respectum  se  habere  non  negabant,  hac  tamen  ratione  magis  ciuitati 
illi  consultum  iri  asserebant  ac  se  liberos  pronunciari  postulabant:  nos  cum 
eisdem  consiliarijs  nostris  lateri  nostro  assidentibus,  ex  earundem  partium 
controuersijs  eo  attento,  quod  citati  processus  ratione  praefatae  contribu- 
tionis  szos  nuncupatae,  cum  nonnullis  personis  inchoatos  producunt,  ideo 
eosdem  citatos  ad  praesens  ratione  huius  puncti  liberos  et  absolutos  pro- 
nunciandos  esse  duximus,  vti  quidem  liberos  facimus  ac  pronunciamus.  Nihi- 
lominus  tamen  in  posterum  citatos  praefatos  contributiones  huiusmodi  a  do- 
mibus et  fundis  szos  nuncupatas,  ab  omnibus,  qui  eas  dare  et  persoluere 
tenentur,  sine  vllo  respectu  repetere  et  exigere  sub  paena  ex  arbitrio  nostro 
decernenda,  teneri  decernimus  ac  statuimus. 

Insuper  actores  recensiti  magistratum  eundem,  quod  iuxta  ordinationem 
serenissimi  Stephani  regis  Poloniae,  antecessoris  nostri  anno  millesimo  quin- 
gentesimo  septuagesimo  octauo  factam,  quinquaginta  pedites  ex  aerario  pu- 
blico  ciuitatis  ad  propulsandum  iniurias  a  ciuibus  continue  non  fouet,  quin- 
imo  tempore  cuiusuis  tumultus  nullam  defensionem  praebet,  pecuniamque 
in  eam  rem  constitutam  et  assignatam  nescitur  quo  conuertit,  accusabant; 
citati  vero  se  ordinationi  eiusdem  Stephani  regis  satisfacere  cupere,  nisi 
caritas  annonae  et  rerum  omnium  precij  augmentum  in  dies  magis  ac  magis 
excrescens  obstaret,  angustaeque  rationes  aerarij  citatis  impedimento  essent, 
allegabant,  nihilominus  tamen  viginti  quidem  ordinarie  peditos  exceptis  be- 
dellis  et  alia  familia  praetorij,  ingruente  vero  necessitate  etiam  plures  in 
hac  rerum  omnium  moderni  temporis  caritate  se  allere  asserebant,  pecuniae 
vero  residuum,  si  aliquantum  remanserit,  id  in  aerario  publico  asseruari 
allegabant,  incompetentiamque  actionis  obijciebant:  nos  cum  ijsdem  consi- 
liarijs nostris,  lateri  nostro  assidentibus,  controuersijs  partium  exauditis  ac 
ex  eisdem  eo  animaduerso,  quod  ad  praesens  rerum  caritas  maior,  quam 
tempore  ordinationis  regis  Stephani  fuit,  intercessit,  vnde  pro  ratione  tem- 
poris ordinationes  quoque  mutari  possibile  est,  ideo  quoad  annos  praeteritos 
citatos  memoratos  in  hac  parte  liberos  fecimus  et  pronunciauimus,  vti  qui- 
dem  liberos  facimus  et  pronunciamus,  caeterum  quodnam  pedites  in  defen- 
sionem ciuitatis  in  posterum  citati  fouere  debeant,    eius  rei  cognitionem  ad 


iói 

expeditionem  commissionis    ratione  calculi   ex  prouentibus  ciuitatis  faciendi 
intercedendae;  susspendendum  esse  duximus  suspendimusąue. 

Deniąue  actores  memorati,  quod  citati  iura,  priuilegia,  plebiscita  ciui- 
tatis vigore  decreti  serenissimi  olim  Sigismundi  primi  regis  Poloniae.  certis 
et  congTuis  temporibus  communitati  non  exhibent,  imo  temere  detrectant, 
conquerebantur,  citati  autem  se  iura,  priuilegia  ac  plebiscita  ciuitatis  com- 
munitati legere  non  denegare,  verum  eorundem  rescripta  authentica  extra- 
dere  non  teneri  asserebant,  inordinatamąue  citationem;  siąuidem  ea  in  cita- 
tione  sua  non  specificarunt,  declarabant  ac  se  liberos  pronunciari  declara- 
bant:  nos  cum  ijsdem  consiliarijs  nostris,  lateri  nostro  assidentibus,  ex  con- 
trouersijs  partium  eo  attento,  quod  actores  priuilegia,  iura  et  plebiscita,  ratione 
ąuorum  agunt,  in  citatione  non  expresserunt,  ideo  inordinata  citatione  adin- 
uenta,  eosdem  citatos  liberos  et  absolutos  pronunciandum  esse  duximus  pro- 
nunciamusąue. 

Demum  ijdem  actores  producto  decreto  serenissimi  olim  Sigismundi 
primi  regis  Poloniae,  aui  nostri  materni,  anno  Domini  millesimo  ąuingen- 
tesimo  vigesimo  primo  inter  antecessores  suos  et  magistratum  itidem  con- 
sularem  Cracouiensem  lato  et  promulgato,  contra  eosdem  citatos,  quod  lon- 
heros  et  Quatuor  viros  e  medio  sui  non  vero  e  communitate,  qui  omnia, 
quae  in  bonum  et  vtile  ciuitatis  vergerent,  contulerent  et  procurarent,  cal- 
culumąue  sufficienter  ąuotannis  facerent,  non  eligunt  proponebant;  e  conuerso 
citati  lonheros  duos  semper  ex  hominibus  bonae  fidei  beneąue  possessionatos 
electos  fuisse  asserebant,  quod  vero  Quatuor  viros  concernit,  eos  ad  custo- 
diam  tantum  priuilegiorum  idque  per  senium  pertinere  deducebant,  et  insuper 
lonheros  ciuitatis  rationem  reddere  quouis  tempore  paratos  esse,  dummodo 
commissarij  nostri  ad  excipiendum  ab  ijs  easdem  rationes  et  calculum  descen- 
derent,  declarabant,  incompetenciamque  actionis  eo  nomine  obijciebant :  nos 
cum  eisdem  consiliarijs  nostris  lateri  nostro  assidentibus,  controuersijs  par- 
tium exauditis  ac  eo  animaduerso ,  quod  actores  decreto  per  se  producto, 
citatos  contrauenisse  non  probant  neque  deducunt,  quinimo  contrarium  citati 
declarant,  ideo  incompetenti  actione  adinuenta,  eosdem  citatos  ab  impetitione 
actorum  in  hoc  puncto  liberos  et  absolutos  facimus  et  pronunciamus. 

Ad  haec  commemorati  actores  exhibitis  literis  toties  memorati  diui 
olim  Sigismundi  primi  regis  Poloniae,  anni  millesimi  quingentesimi  septimi, 
quod  citati  contra  iura,  priuilegia,  ordinationemque  ciuitatis  non  ex  Quadra- 
ginta  viris,  verum  ad  libitum  suum  homines  ad  gerenda  officia  inhabiles  et 
priuilegiorum  rerumque  ignaros  in  scabinos  eligunt,  instabant;  ex  aduerso 
citati  nulla  priuilegia  nullasque  ordinationes  de  eiusmodi  electione  scabino- 
rum  disponere  replicabant,  seque  homines  semper  idoneos  et  qualificatos  ad 
eiusmodi  officia  eligere  allegabant,  exindeque  actores  incompetenter  agere 
deducebant :  nos  cum  ijsdem  consiliarijs  nostris  lateri  nostri  assidentibus,  ex 
controuersijs  partium  eo  attento,  quod  licet  quidem  electio  scabinorum  con- 
sulatui  Cracouiensi  competebat,  quoniam  tamen  actores  ex  Quadraginta  viris 
scabinos  tantum  eligi  debere  nullo  priuilegio  speciali  aut  aliqua  consuetu- 
dine  probant,  ideo  actores  praefatos  incompetenter  agere  adinuenimus  cita- 
tosque  praefatos  hac  in  parte  liberos  et  absolutos  pronunciandum  esse  duxi- 
mus,  vti  quidem  pronunciamus. 

21 


IÓ2 

Praeterea  ijdem  actores  eidem  priuilegio  diui  olim  Sigismundi  primi 
regis  Poloniae  anni  millesimi  quingentesimi  septimi,  quod  expresse  consules 
non  nisi  ex  scabinis  elligi  debere  disponit,  inhaerendoque,  quod  magistratus 
palatinis  Cracouiensibus  pro  tempore  existentibus,  contra  priuilegia  sua  non 
ex  scabinis  tantum,  verum  etiam  eos  ciues;  qui  in  scabinatu  antea  non  fue- 
runt,  in  consules  eligere  permittit,  conquerebantur,  citati  vero  consuetudinem 
eiusmodi  eligendi  consulum  allegabant:  nos  cum  ijsdem  consiliarijs  nostris, 
lateri  nostro  assidentibus ,  ex  controuersia  partium  eo  animaduerso,  quod 
actores  priuilegia  super  electionem  consulum  ex  scabinis  producunt  ac  se 
circa  illud  conseruari  petunt,  ideo  eosdem  actores  circa  priuilegium  prae- 
fatum  super  electionem  consulum  ex  numero  scabinorum  seruiens,  conser- 
uandum  esse  duximus  conseruamusque,  cum  ea  tamen  declaratione  nostra, 
vt  doctores  iurisprudentiae,  medicinae,  syndici ,  notarij  ciuitatis,  licet  antea 
in  scabinatu  non  fuerint,  in  consules  eligi  possint,  saluo  nihilominus  recursu 
magistratui  consulari  Cracouiensi,  si  per  palatinum  Cracouiensem  pro  tempore 
existentem,    huic  ordinationi  nostrae  contrauentum  fuerit,    ad  nos  reseruato. 

Insuper  actores,  quod  citati  bonis  reipublicae  ciuitatis  non  iuxta  ordi- 
nationem  serenissimi  regis  Stephani  absque  consensu  communitatis  dispo- 
nunt,  personisque  ex  gremio  sui  ex  leui  censu  eadem  locant  eoque  modo 
aerarium  publicum  diminuunt,  contra  citatos  proponebant;  e  conuerso  citati 
bona  eadem  semper  plus  offerenti  se  in  arendam  locasse  contractusque 
huiusmodi  in  acta  publica  inseruisse  deducebant,  ac  exinde  se  liberos  pro- 
nunciari  postulabant :  nos  cum  ijsdem  consiliarijs  nostris  lateri  nostro  eissi- 
dentibus,  ex  partium  controuersia  eo  considerato,  quod  actores  bona  ciui- 
tatis, quae  in  praeiudicium  ordinationis  diui  Stephani  regis  arendata  sint, 
in  citatione  non  exprimunt,  et  in  contrarium  conuenti  bona  ea,  quae  arendae 
subiecta  sunt,  se  publice  plus  offerenti  proposuisse  deducunt,  eosque  con- 
tractus  arendae  in  acta  publica  inscriptos  esse  probant,  quos  nemo  ex  acto- 
ribus  se  aliquando  requisiuisse  eosdemque  sibi  denegatos  esse,  protestatione 
aliqua  comprobat,  ideo  citatos  praenominatos  ab  impetitione  actorum,  vti 
incompetenti    liberos    et    absolutos  in  hoc  puncto  facimus    ac  pronunciamus. 

Postmodum  actores  calculum  ex  bonis  siue  prouentibus  ciuilibus  pro 
anteactis  annis  vigore  decreti  et  commissionis  nostrae  caeptae,  citatos  non 
perfecisse  neque  eundem  quotannis,  licet  eo  nomine  requisiti  essent  et  te- 
neantur,  facere  velle  inferebant ;  e  conuerso  citati  calculum  eundem  se  coram 
commissarijs  nostris  ad  id  deputatis,  vsque  ad  annum  millesimum  sexcente- 
simum  vigesimum  primum  fecisse  deducebant.  Ouod  vero  easdem  rationes 
ad  annum  vsque  praesentem  non  reddiderint,  non  sua  sed  commissariorum 
nostrorum  ad  excipiendas  rationes  easdem  deputatorum,  causa  accidisse, 
commissariosque  eosdem  ad  rationes  controuersas  excipiendas  non  conuenisse 
respondebant.  Nos  cum  consiliarijs  nostris,  lateri  nostro  assidentibus,  ex 
earundem  partium  controuersia  eo  attento,  quod  continuatio  commissionis 
calculi  et  rationum  non  per  citatos,  verum  per  ipsosmet  commissarios  ad 
finem  deducta  non  est,  ideo  et  in  ea  parte  citatos  memoratos  a  causa  et 
impetitione  actorum  praefatorum  liberos  fecimus  et  pronunciauimus,  nihilo- 
minus tamen  decreuimus  decernimusque,  quatenus  ijdem  citati  in  posterum 
calculum  et  rationes  easdem  de  prouentibus  ciuilibus  in  praesentia  scabino- 


1Ó3 

rum  et  deputatorum  ex  communitate  coram  memoratis  commissarijs  nostris 
perficiant  et  continuent. 

Postea  ijdem  actores,  ciues  et  mercatores  Cracouienses  in  Vngaria  per 
modum  ąuorundam  repressaliorum  graciari,  nihilominus  tamen  citatos  huic 
mało  exemplo  et  damno  ciuium  obuiare  nolle,  atque  ne  id  contra  iura  pu- 
blica  et  ciuitatis  eadem  fierent,  prouidere  velle  asserebant ;  e  conuerso  citati 
se  quidem,  ne  ea  fierent,  ąuantum  in  se  est  obuiando,  huic  mało  non  deesse, 
verum  tamen  huic  violentiae  per  se  occurri  impossibile  esse  respondebant : 
nos  cum  eisdem  consiliarijs  nostris,  lateri  nostro  assidentibus,  eo  attento, 
quod  magistratus  ad  impossibilia  obligari  non  potest,  ideo  et  in  ea  parte 
actione  eadem  incompetenti  adinuenta,  citatos  eosdem  in  hoc  puncto  a  causa 
et  impetitione  actorum  liberos  et  absolutos  pronunciamus. 

Tandem  actores,  fundos  ad  ciuitatem  pertinentes,  citatos  deuastare,  non- 
nullos  sua  incuria  et  negligentia  amittere,  neąue  eosdem  recuperare,  summis 
pecuniarijs  bona  ciuilia  onerare  et  in  ijsdem  bonis  ciuilibus  summas  pecu- 
niarum  non  exiguas  inscribere,  pecuniam  vero  receptam  nescitur  quo  con- 
uertere, eosdem  conuentos  accusabant:  nos  cum  eisdem  consiliarijs  nostris 
lateri  nostro  assidentibus,  partium  controuersijs  exauditis  eoque  attento, 
quod  actores,  quinam  fundi  ciuiles  per  citatos  deuastati,  amissi  summisue 
pecuniarijs  sine  legittima  causa  onerati  sint,  expresse  non  specificant,  ideo 
citationem  in  hoc  puncto  inordinatam  adinuenimus  ac  citatos  eosdem  ratione 
praemissorum  in  hac  parte  liberos  et  absolutos  itidem  pronunciamus. 

Ad  haec  actores,  prouisiones  seu  refectiones  quasdam  respectu  officio- 
rum  consularium  citatos  ex  aerario  publico  citra  communitatis  consensum 
accipere  inferebant;  e  conuerso  citati  se  quidem  refectiones  controuersas 
accipere  non  negabant,  id  tamen  inhaerendo  antiquissimae  consuetudini  ab 
immemorabili  tempore  receptae,  facere  ac  pecuniam  perceptam  pro  orna- 
mento  et  ad  splendorem  ciuitatis  illius  Cracouiensis  vergere  respondebant: 
nos  cum  consiliarijs  nostris  lateri  nostro  assidentibus,  ex  partium  contro- 
uersijs eo  considerato,  quod  citati  praefati  antiquissimam  et  nunquam  ab 
immemorabili  tempore  interruptam  consuetudinem  deducunt,  et  id  ad  orna- 
mentum  et  splendorem  magistratus  ciuitatis  illius  Cracouiensis  tanquam  regni 
nostri  primariae  vergere  allegant;  actores  vero  nihil  contrarium  probant, 
ideo  in  ea  parte  citatos  praefatos,  magistratum  consularem  ciuitatis  Craco- 
uiensis liberum  et  absolutum  fecimus  et  pronunciauimus,  vti  quidem  facimus 
et  pronunciamus. 

Tandem  actores,  honoraria  seu  pensiones,  quae  sese  ad  non  exiguam 
summam  extendunt,  a  suscipientibus  ius  ciuitatis  ciuibus  citatos  vsurpare, 
neque  ea  in  bonum  reipublicae  et  aerarium  ciuitatis  conuertere,  similiter  ab 
ijs,  qui  e  ciuitate  migrant,  non  proportionaliter  decimam  partem  substantiae 
et  facultatum  eorundem  iuxta  constitutiones  regni  percipere,  perceptamque 
nescitur  quo  conuertere  conquerebantur ;  e  conuerso  citati,  quod  attinet 
huiusmodi  honoraria  a  suscipientibus  ius  ciuitatis  exacta,  contenta  citationis 
negantes,  nihil  pro  se  vtilitateque  seu  commodo  proprio  ex  huiusmodi  ho- 
norarijs  vsurpare,  imo  vero  prouentum  seu  honoraria  eadem  in  regestra  ciui- 
tatis, quae  coram  nobis  producebant,  inscribere  demonstrabant,  atque  quod 
praefati  actores  peculatum  eisdem  obijcere  praesumunt,  paenas  super  iisdem 


164 

decerni  postulabant;  quod  vero  decimam  partem  bonorum  a  migrantibus 
e  ciuitate  spectabat,  itidem  et  in  ea  parte  contenta  citationis  non  agnosce- 
bant:  nos  cum  eisdem  consiliarijs  nostris,  lateri  nostro  assidentibus,  partium 
controuersijs  exauditis,  inprimis  autem,  quod  honoraria  eadem  a  suscipien- 
tibus  ius  ciuitatis  spectat,  eo  attento,  quod  actores  puncti  huius  contenta 
non  probant,  in  contrarium  vero  citati  honoraria  huiusmodi  se  in  regestra 
perceptorum  inscribere  et  rationes  de  eisdem  facere  deducunt,  ideo  et  in 
ea  parte  eosdem  citatos  a  causa  et  impetitione  actorum  liberos  facimus  et 
pronunciamus.  Quoniam  vero  actores  memorati  citatis  magistratui  consulari 
Cracouiensi  crimen  peculatus  in  citatione  sua  obijcerunt,  quod  tamen  pro- 
bare  non  potuerunt;  ideo  ex  actoribus  praefatis,  quos  citati  ipsimet  ad  prae- 
sens  coram  nobis  nominant  et  quos  authores  et  principales  causae  istius 
contra  se  susceptae  esse  asserunt,  nimirum  famatos  Nicolaum  Szołomonski, 
Ioannem  Łyskowic,  Erasmum  et  Stanislaum  Hippolitos  fratres,  Venceslaum 
Sławęczki,  Nicolaum  Szwarcz,  Iacobum  Soszyc  ad  paenam  et  sessionem  car- 
ceris  in  turri  Cracouiensi  per  vnam  septimanam  integram  sustinendam  con- 
demnauimus  condemnamusque,  decernentes,  quatenus  eandem  sessionem  car- 
cerariam  in  termino  sex  septimanarum  a  data  praesentium  computando, 
inchoent,  eamque  per  vnam  septimanam  integram  subeant  ac  sustineant, 
quam  tamen  obiectionem  per  actores  citatis  factam,  bonae  famae  et  existi- 
mationi  citatorum  nocere  minime  debere  statuimus  et  pronunciamus.  Caete- 
rum,  quod  decimam  partem  a  migrantibus  e  ciuitate  spectat;  eo  attento, 
quod  huiusmodi  summae  in  perceptorum  regestris  continentur,  et  calculum 
de  ijs  citati  quotiescumque  id  opus  fuerit,  faciunt,  neque  actores  diserte 
contenta  citationis  suae  probant,  ideo  et  in  ea  parte  eosdem  citatos  liberos 
et  absolutos  pronunciauimus  pronunciamusque.  Nihilominus  tamen  decreui- 
mus  decernimusque,  quatenus  magistratus  praefatus  consularis  Cracouiensis 
in  posterum  diligenter  animaduertat,  vt  migrantes  ex  ciuitate  decimam  partem 
bonorum  iuxta  constitutionem  regni  eo  nomine  sancitam,  ciuitati  pendant. 
Denique  actores,  magistratus  diuersos  contra  iura  et  priuilegia  ciuitatis 
super  priuatis  ciuibus  iurisdictionem  sibi  vsurpare  ac  eos  de  facto  processi- 
bus  aggrauare  et  incarcerari,  citatos  vero  nullam  defensam  ijsdem  praebere 
nec  eo  nomine  agere  velle  conquerebantur ;  citati  vero  actores  memoratos 
alicui  ciuium  iniuriam  ab  aliquo  contra  iura  ciuitatis  Ulatam  esse  non  pro- 
bare  neque  eosdem  ciues,  qui  iniuriati  praetenduntur,  specificare  contende- 
bant,  ac  quod  publico  sumptu  iniurias  priuatorum  vindicare  non  teneantur, 
respondebant :  nos  cum  eisdem  consiliarijs  nostris  lateri  nostro  assidentibus, 
partium  earundem  controuersia  diligenter  perpensa  ac  examinata,  eoque 
attento,  quod  actores  iniuriam  aliquam  in  derogationem  iurium  et  priuile- 
giorurn  ciuitatis  alicui  ex  ciuibus  factam  esse  non  probant,  ideo  eosdem 
citatos  ab  impetitione  actorum  liberos  et  absolutos  pronunciandos  esse  duxi- 
mus,  vti  quidem  absoluimus  liberosque  pronunciamus.  Nihilominus  tamen 
decernendum  esse  duximus  decernimusque,  quatenus  praefati  citati  magistra- 
tus consulum  Cracouiensium  in  causa  quidem  libertates  et  priuilegia  ciuitatis 
concernenti,  ciues  publico  sumptu  ab  alijs  magistratibus  et  alijs  personis 
tueatur;  in  causis  vero  ratione  priuatarum  iniuriarum  ciuibus  illatarum, 
eosdem  sumptu  iniuriatorum  defendat  assistentiamque  eisdem  praebeat. 


1 65 

Caeterum  quod  paenam  nostram  arbitrariam  ob  discessum  eiusdem  ma- 
gistratus  consulum  Cracouiensium  a  iudicio  illo  commissoriali,  cuius  antea 
cognitionem  ad  decisionem  negotij  ipsius  principalis  in  suspenso  reliąuera- 
raus,  attinet,  eo  animaduerso,  quod  ijdem  consules  Cracouienses  innocentiam 
suam  aperte  in  hoc  puncto  ad  praesens  probant  nullaąue  temeritas  ipsorum 
in  hac  parte  apparet,  siąuidem  mętu  vlterioris  processus  id  se  facere  adactos 
fuisse  deducunt,  ideo  eosdem  ab  eadem  paena  nostra  arbitraria  liberos  simi- 
liter  facimus  et  pronunciamus  praesentis  decreti  nostri  vigore.  In  cuius  rei 
fidem  sigillum  regni  nostri  praesentibus  est  appensum.  Datum  Varsouiae 
feria  sexta  antę  festa  solennia  Pentecostes  proxima,  anno  Domini  millesimo 
sexcentesimo  vigesimo  sexto,  regnorum  nostrorum  Poloniae  trigesimo  nono, 
Sueciae  vero  trigesimo  tertio  anno.  —  Stanislaus  Lubieński  episcopus  Lu- 
ceoriensis  R.  P.  vicecancellarius.  —  Relatio  reuerendi  in  Christo  patris  do- 
mini Stanislai  Łubinskj  episcopi  Luceoriensis,  regni  Poloniae  vicecancel- 
larij.  —  Ioannes  Gumowski.  —  Correxit  Dembowicz. 

Dokument  pargaminowy  w  formie  zeszytu  o  7  kartach  in  folio,  z  których  przedostatnia  opa- 
trzona pieczęcią  pokojową  z  czerwonego  wosku  w  puszce  blaszanej,  zawieszoną  na  sznurku  z  jedwabiu 
pąsowego  i  nici  złotych. 


030.     1626.  die   3.  m.  Iunii;  Varsoviae. 

Sigismundi  III.  regis  Poloniae  decretum,  inter  scabinos  et  consules 
Cracovienses  litem  dirimens. 

Sigismundus  III  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  duxLithuaniae,  Russiae, 
Prussiae,  Mazouiae,  Samogitiae,  Liuoniaeque  nec  non  Sueccorum;  Gottorum, 
Vandalorumque  haereditarius  rex.  Significamus  praesentibus  literis  nostris, 
quorum  interest,  vniuersis  et  singulis;  adcitatos  fuisse  ad  nos  iudiciumque 
nostrum  seorsiuis  adcitationum  nostrarum  literis,  venerabiles  et  generosos 
Ioannem  Foxium  archidiaconum,  Lucam  Doctorium,  Lucam  Dabski  canonicos 
Cracouienses,  Martinum  Kłoczynski,  praepositum  sacratissimi  Corporis  Christi 
Cazimiriae  ad  Cracouiam,  Maximilianum  Iarzyna,  iudicem  terrestrem  Socha- 
couiensem,  Nicolaum  Korycinski,  capitaneum  Oycouiensem,  Ioannem  Wiel- 
zynski  et  Hieronimum  Mielonski  secretarios  nostros,  vti  commissarios  nostros 
de  officijs  eorundem,  nec  non  honoratos  Iacobum  Cieniowic  seniorem,  Gas- 
parum  Polner,  Sebastianum  Kłoszowic,  Stanislaum  Hippolit,  Venceslaum 
Sławecki  aliosque  litis  comparticipes,  in  adcitatione  specificatos,  atque  totam 
communitatem  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis  de  causa  infrascripta  bonisque 
eorum  in  genere  omnibus,  ad  instantiam  spectabilium  et  famatorum  procon- 
sulis  et  consulum  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis  ad  prosequendas  iureque 
continuandas  appellationes  suas,  a  decretis  quibusdam  praedictorum  com- 
missariorum  nostrorum  ad  nos  et  iudicium  nostrum  interpositas  non  tamen 
admissas,  idque  in  causa  et  actione  modernis  actoribus  magistratui  consulari 
Cracouiensi  per  praedictos  adcitatos  videlicet  communitatem  Cracouiensem 
ratione    degradationis    ex  officio    scabinali  et  officio  senioratus  Cjuadraginta 


ióó 

virorum  aliarumąue  iniuriarum  per  adcitatos  praefatos  scilicet  communita- 
tem  ciuitatis  Cracouiensis  praetensarum,  prius  ad  iudicium  nostrum  institu- 
tam  ac  propter  nostram  ad  praesens  a  Cracouia  absentiam,  commissarijs  nos- 
tris  suprascriptis  ad  decidendum  commissa  et  demandata:  in  qua  causa  cum 
actores  moderni  citationem  contra  se  editam,  tum  et  commissionem  ipsam, 
quae  positionem  citationis  antecessit,  inordinatam  esse  assererent  ac  se  a 
termino  illo  liberos  pronunciari  peterent,  praefati  commissarij  nostri  post 
fundatam  iurisdictionem  commissorialem,  citatione  et  commissione  ordinata 
adinuenta,  modernis  actoribuś  super  citationem  originalem  procedere  ac 
postmodum  respondere  iniunxerant,  nec  a  singulis  huiusmodi  decretis  eidem 
magistratui  consulari  Cracouiensi  ad  nos  et  iudicium  nostrum  prouocandi 
appellationem  admiserant,  ąuinimo  in  vlteriori  processu,  ąuantum  attinebat 
scabinos,  eo  attento,  quod  citati  tempore  litispendentiae  personas  in  scabi- 
natu  existentes  et  causam  coniunctam  bonum  commune  ciuitatis  concernen- 
tem,  contra  se  promouentes,  officijs  ipsorum  priuauerunt,  cuius  priuationis 
causam  iustam  nul  lam  dederunt,  ideo  ąuatenus  praefati  citati,  yidelicet  ma- 
gistratus  consularis  Cracouiensis  personas  depositas,  in  citatione  specificatas, 
ad  idem  officium  illorum  scabinale  exnunc  restituerent,  sub  paena  taxae  in 
citatione  positae,  nimirum  duorum  millium  Vng"aricalium  iniunxerant,  quod 
vero  attinebat  damna  ex  huiusmodi  depositione  perpessa,  causam  eandem 
pro  cognitione  et  liąuidatione  eorundem,  ad  nos  et  iudicium  nostrum  remi- 
serant;  ąuantum  deniąue  Quadraginta  viros  attinebat,  eo  attento,  quod  ijdem 
citati  ex  officio  eosdem  Ouadraginta  viros  deposuisse  negabant,  ideo  eosdem 
in  eodem  officio  suo  et  loco  permanere  ac  iuribus  ac  praerogatiuis  suis 
gaudere  debere  decreuerant,  a  qua  sententia  pars  vtraque  ad  nos  et  iudicium 
nostrum  prouocauerat,  nihilominus  tamen  idem  magistratus  consularis  Cra- 
couiensis ad  prosequendum  illas  priores  appellationes  per  memoratos  com- 
missarios  nostros  a  decretis  procedendi  et  respondendi  ad  nos  et  iudicium 
nostrum  interpositas  non  tamen  admissas,  tam  praefatos  commissarios  nostros 
quam  eiusdem  partem  adhaerentem,  scilicet  ciues  et  personas  suprascriptas 
totamque  communitatem  Cracouiensem  modo  superius  praemisso  ad  nos  et 
iudicium  nostrum  adcitauerant,  prout  adcitationes  praefatae  et  processus 
causae  istius  latius  de  praemissis  testantur:  in  termino  itaąue  hodierno  iudicij 
relationum  nostrarum  propriarum  tam  ex  eisdem  adcitationibus,  quam  re- 
ceptione  causae  per  assessores  iudicij  nostri  in  negotio  principali  post  adin- 
uentum,  quod  appellationes  praefatae  per  commissarios  nostros  a  supradictis 
decretis  procedendi  et  respondendi  denegatae,  admissibiles  non  fuerint  nec 
prosequibiles  sint;  ad  nos  facta,  incidenti  et  hucusque  continuato,  partibus 
praefcitis  actorea  principalis  causae,  yidelicet  praefata  communitate  ciuitatis 
nostrae  Cracouiensis  per  honoratos  et  famatos  Erasmum  Hippolit,  Venceslaum 
Sławęcki,  Sebastianum  Kłosowic  atque  Ioannem  ł.yskowic  plenipotentes  et 
internuntios  suos,  citatis  autem  magistratu  consulari  Cracouiensi  per  excel- 
lentem  et  spectabilem  Georgium  Pipan,  philosophiae  et  medicinae  doctorem, 
Christopherum  Słowikowski  consules  ;itque  nobilem  Andream  Bełza  secre- 
tariuin  et  notarium  ciuitatis  eiusdem,  itidem  plenipotentes  suos,  coram  no- 
bis  comparentibus  eumque  terminum  attentantibus  et  controuersias  snas  co- 
ram commissarijs  nostris  agitatas  repetentibus :   nos  cum  consiliarijs  nostris, 


ióy 

lateri  nostro  assidentibus,  partium  controuersijs  exauditis  eoque  attento, 
quod  citati,  magistratus  videlicet  consularis  Cracouiensis  in  vsu  eligendorum 
scabinorum  Cracouiensium  ab  immemorabili  tempore  semper  fuerit  eandem- 
que  electionem  certis  et  statis  diebus  ąuotannis  expediuerit;  decretaąue  eo 
nomine  aliąuot,  praesertim  autem  diui  olim  Sigismundi  primi  regis  et  aui 
nostri  materni  in  vim  perpetuae  legis,  vnum  ąuidem  in  anno  millesimo  quin- 
gentesimo  vigesimo  primo ;  alterum  vero  in  anno  millesimo  ąuingentesimo 
trigesimo  secundo ,  inter  communitatem  et  magistratum  Cracouiensem  lata, 
nouissime  vero  etiam  decretum  commissariorum  nostrorum,  inter  consula- 
tum  et  scabinos  illius  temporis  Cracouienses  anno  Domini  millesimo  ąuin- 
gentesimo nonagesimo  nono,  a  quo  neutra  partium  appellauit,  ąuibus  libera 
electio  scabinorum  magistratui  consulari  adiudicata  est,  intercesserint,  neque 
citati  eosdem,  quos  communitas  officio  scabinatus  motos  esse  conqueritur; 
degradauerit,  sed  interueniente  electione  annua  ipsimet  ab  officijs  suis  super- 
sedere  ex  antiquissimo  vsu  et  consuetudine  tenebantur,  proinde  sententia 
praefata  commissariorum  nostrorum  retractata  et  annihilata,  actioneque  eadem 
incompetenti  adinuenta,  citatos  eosdem  magistratum  videlicet  consularem 
Cracouiensem  ab  eadem  causa  et  impetitione  actorum  ratione  eiusdem  de- 
gradationis  liberos  et  absolutos  pronunciandos  esse  duximus,  vti  quidem 
absoluimus  liberosque  pronunciamus.  In  cuius  rei  fidem  sigillum  regni  nostri 
praesentibus  est  appressum.  Datum  Varsouiae  feria  quarta  antę  festum 
sanctissimae  et  indiuiduae  Trinitatis  proxima,  anno  Domini  millesimo  sexcen- 
tesimo  vigesimo  sexto,  regnorum  nostrorum  Poloniae  trigesimo  nono,  Sue- 
ciae  vero  trigesimo  tertio  anno.  —  Stanislaus  Lubieński  episcopus  Luceo- 
riensis,  r.  P.  vicecancellarius  sst.  —  Relatio  reuerendissimi  in  Christo  patris 
domini  Stanislai  Lubieński  episcopi  Luceoriensis,  regni  Poloniae  vicecan- 
cellarij.  —  Ioannes  Gumowski.  —  Correxit  Dembowicz. 

Dokument  pargaminowy.  Na  sznurku  z  pąsowych  jedwabnych  i  złotych  nici  wisi  w  puszce  bla- 
szanej pieczęć  pokojowa,  w  czerwonym  wosku  wyciśnięta. 


D3T.     1626.  die  8.  m.  Iunii,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  proconsulem  et  consules  ciritatis  Cra- 
coviensis;  criminis  laesae  maiestatis  accusatos;  culpae  immunes  esse  declarat. 

Sigismundus  tertius  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniaeque  necnon  Suecorum, 
Gotthorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex,  significamus  praesentibus  lite- 
ris  nostris,  quorum  interest,  vniuersis  et  singulis,  citatos  fuisse  ad  nos  et 
iudicium  nostrum  spectabiles  et  famatos  proconsulem  et  consules  ciuitatis 
nostrae  Cracouiensis,  quorum  nomina  et  cognomina  pro  insertis  et  expressis 
habere  volumus,  de  personis,  officijs  bonisque  eorum  in  genere  omnibus  ad 
instantiam  instigatoris  nostri  et  reipublicae  ex  delatione  honoratorum  et  fa- 
matorum  ciuium  ac  totius  communitatis  Cracouiensis  propterea,  quia  illi  fide, 
qua  nobis  obstricti  sunt,  posthabita,  inmemores  iuramentorum  suorum,   dum 


i68 

et  ąuando  causae  ratione  certarum  iniuriarum,  per  illos  communitati  ciuitatis 
eiusdem  Cracouiensis  illatarum,  coram  commissarijs  a  nobis  deputatis  pera- 
g-ebantur,  contra  officia  sua  ad  obedientiam  nobis  iidelitatis  praestandam, 
spectabilem  Christopherum  Słowikowski,  qui  scitu,  iussu  ac  mandato  illorum, 
fidelitatis  nobis  praestitae  et  iuramenti  immemor,  contra  Maiestatem  nostram 
rebelliter  ipsis  scientibus,  assistentibus  iubentibusque  restitit,  subordinarunt 
et  illi  restiterunt,  mandatis  nostris  parere  et  satisfacere  noluerunt,  ob  idque 
in  paenas  criminis  lesae  maiestatis  incurrerunt:  citando  eosdem  ad  videndum 
et  audiendum  ipsos  paenis,  facto  illorum  demeritis,  puniri  easąue  super 
ipsis  decerni,  prout  citatio  praefata  latius  de  praemissis  testatur.  In  termino 
itaąue  hodierno  iudicij  relationum  nostrarum  propriarum,  tam  ex  eadem 
citatione,  quam  receptione  causae  per  assessores  iudicij  nostri  ad  nos  facta, 
incidente  et  hucusąue  continuato,  partibus  praefatis,  actorea  instigatore  no- 
stro  ac  ipsius  delatoribus  per  nobilem  Ioannem  Rudawski  plenipotentem 
suum,  citata  autem  magistratu  consulari  Cracouiensi  per  excellentes  et  spec- 
tabiles  Georgium  Pipan,  philosophiae  et  medicinae  doctorem,  Christopherum 
Słowikowski  consulem  atque  nobilem  Andream  Bełza  notarium  ciuitatis  ■ 
eiusdem  nostrae  Cracouiensis,  internuntios  suos  coram  nobis  comparentibus 
eumąue  terminum  attentantibus,  et  actorea  ex  sua  actione  contra  citatos 
proponebat,  citati  autem  actores  contenta  citationis  nequaquam  probare  posse 
asserebant  contentaque  citationis  actorum  praefatorum  non  agnoscebant, 
quinimo  paenam  talionis  contra  eosdem  decerni  expetebant:  nos  cum  con- 
siliarijs  nostris,  lateri  nostro  assidentibus,  partium  controuersijs  exauditis, 
eoque  attento,  quod  actores  praefati  intentionem  suam  contra  citatos  dedu- 
cere  non  possunt,  is  idemque  Christopherus  Słowikowski  ratione  eorum 
verborum,  quae  actores  crimen  laesae  maiestatis  sapere  allegant,  a  causa  et 
impetitione  actorum,  vti  minus  competenti,  die  hodierna  per  decretum  no- 
strum  absolutus  est,  ideo  actione  eadem  incompetenti  adinuenta,  citatos  quo- 
que  praefatos  a  causa  et  impetitione  actorum  eorundem  liberos  et  absolutos 
pronuntiandos  esse  duximus,  vti  quidem  absoluimus  liberosque  pronuntiamus. 
Caeterum  quod  paenam  talionis  per  citatos  super  actoribus  affectatam  spectat, 
eo  attento,  quod  citati  praefati  per  obiectionem  sibi  ab  actoribus  criminis 
laesae  maiestatis,  grauiter  iniuriati  sunt,  ideo  internuntios  actorum  praefa- 
torum, qui  causam  praesentem  coram  nobis  contra  citatos  promouebant, 
videlicet  famatos  Ioannem  Łyszkowicz,  Nicolaum  Szołomanski,  Stanislaum 
Hyppolit,  Erasmum  Hyppolit,  Venceslaum  Sławęcki,  Valentinum  Burkat, 
Nicolaum  Szwarc,  Simonem  Respondowski,  Ioannem  Piątkowicz,  Andream 
Małaszek  ad  paenam  talionis,  nimirum  ad  detentionem  in  turri  praetorij 
Cracouiensis  per  duodecem  septimanas  sustinendam,  tum  et  ad  perśolutionem 
centum  marcarum  ratione  personae  cuiuslibet  eorum  citatis  praefatis  con- 
demnandos  esse  duximus  condemnamusque,  decernentes,  quatenus  ijdem  su- 
pranominati  ciues  Cracouienses  carceres  eosdem  praetorij  in  termino  sex 
septimanarum  a  data  praesentium  computandarum,  subeant,  eosque  per  duo- 
decem, vti  praemissum  est,  septimanas  continuent  ac  sustineant,  et  nihilo- 
minus  antequam  ex  eisdem  carceribus  exierint,  paenam  centum  marcarum 
Polonicalium,  quilibet  illorum  pro  se  et  persona  sua  ijsdem  citatis  reponant, 
numerent  et  persoluant.  Saluam  tamen  insuper  contra  alios,  quos  idem  ma- 


169 

gistratus  consularis  Cracouiensis  motuum  istorum  contra  se  excitatorum 
authores  aut  seąuaces  fuisse  existimauerit,  ratione  itidem  paenae  talionis, 
ąuantum  de  iure  competierit;  ijsdem  citatis  actionem  relinąuimus  ac  reser- 
uamus,  praesentis  decreti  nostri  vigore.  In  cuius  rei  fidem  sigillum  regni 
nostri  praesentibus  est  appressum.  Datum  Varsauiae  feria  secunda  postridie 
festi  sanctissimae  et  indiuiduae  Trinitatis,  anno  Domini  millesimo  sexcente- 
simo  vigesimo  sexto;  regnorum  nostrorum  Poloniae  trigesimo  nono,  Sueciae 
vero  trigesimo  tertio  anno.  —  Stanislaus  Lubiński  episcopus  Luceoriensis, 
regni  Poloniae  vicecancellarius  manu  propria.  —  Relatio  reuerendi  in  Christo 
patris,  domini  Stanislai  Łubieński  episcopi  Luceoriensis,  regni  Poloniae  vice- 
cancellarij.    —    Ioannes    Gumowski    manu    propria.  —    Correxit  Dembowicz. 

Kodeks  Zaleskiego,  karta  210. 


93$.     1626.  die   14.  m.  Iulii,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus 
mandat,   ut  victui  munitioniąue  civitatis  provideant. 

Spectabilibus  et  famatis  proconsuli,  consulibus  totiąue  magistratui  ciui- 
tatis  nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis.  —  Sigismundus  III  Dei 
gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Russiae,  Prussiae,  Mazouiae, 
Samogitiae,  Liuoniaeąue  necnon  Sueccorum,  Gottorum,  Vandalorumque 
haereditarius  rex.  Spectabiles  ac  famati,  fideliter  nobis  dilecti !  Iusz  sie 
na  to  iawnie  Gabor,  iako  nas  wieści  dochodzą,  zawziął,  aby  złe  zamysły 
swe  przeciwko  Coronie  z  woyskiem  swym  y  pogańskim  nastąpiwszy,  wyko- 
nywał: przeto  abyście  miasto  w  zywnosc  y  munitią  opatrzyli,  ludzi  przyieli 
y  wszelaką  prouisią  do  obrony  należącą  uczynili,  pilnie  napominamy,  obo- 
wiązuiąc  w  tym  wiarę  y  powinność  Wier.  Wasz.  którym  zyczemy  dobrego 
od  pana  Boga  zdrowia.  Dan  w  Warszawie  dnia  XIV  miesiąca  lipca  roku 
Pańskiego  MDCXXVI,  panowania  naszego  polskiego  XXXIX,  szweckiego 
XXXIII  roku.  —  Sigismundus  rex. 

Dokument  papierowy;  po  stronie  adresowej  wyciśnięta  pieczęć  pokojowa. 


030.     1626.  die   16.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

Proconsul  consulesąue  Cracovienses  Cjuatuor  viros  ad  privilegia  civitatis 
perscrutanda  deligunt. 

Actum  feria  5*  post  festum  s.  Margaretae  virginis  proxima,  anno  Do- 
mini 1626.  —  Spectabiles  domini  Mathaeus  Grusczynski  proconsul,  Christo- 
pherus  Słowikowski,  Ioannes  Wizemberg,  Stanislaus  Conradt,  Mathias  Wo- 
nieyski,  Christopherus  Naymanowicz,  Albertus  Celesta,  Ioannes  Kotlicki  et 
Andreas  Węgrzynowicz,    consules    Cracouienses,    die    hodierna    in    negotio 

22 


170 

infrascripto  per  schaedulas  conuocati  et  in  praetorio  Cracouiensi  congregati 
existentes,  inhaerendoąue  senatusconsulto  e  meclio  sui  ex  senioribus  domi- 
norum  Quatuor  viros  per  antecessores  suos  in  anno  1604  sancitos,  vnani- 
mibus  votis  et  sententijs  suis  spectabiles  dominos  Christopherum  Szober, 
Nicolaum  Zalassowski,  Stanislaum  Rabb  et  Sigismundum  Alantsee,  collegas 
suos  in  Quatuor  viros  elegerunt  et  constituerunt,  eisdem  onus  hoc  qua- 
tuorviratus  commendauerunt,  videlicet,  vt  priuilegia  ciuitatis  et  alia  muni- 
menta;  ąuanta  fieri  potest  diligentia,  reuideant  et  perlustrent,  omniaąue  ea; 
ąuaecunąue  ad  bonum  et  vtile  ciuitatis  pertinere  videbuntur,  in  praemissis 
exequantur. 

Lib.  Cons.  9,  str.  368. 


040.     1626.  die  2$.  m.  Iulii;  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus  mandat,  ut 
urbis  defendendae  gratia  milites  pedestres  conducant,  aliisąue  ad  defensio- 
nem  necessariis  provideant. 

Spectabilibus  et  famatis  proconsuli,  consulibus  totiąue  magistratui  ciui- 
tatis nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis.  —  Zigmunth  III  z  łaski 
Bozey  kroi  polski,  wielkie  xiąze  litewskie,  ruskie,  pruskie,  mazowieckie, 
zmudzkie,  inflantskie  y  szwedzki,  gocki,  wandalski  dziedziczny  kroi.  Spec- 
tabiles et  famati ,  fideliter  nobis  dilecti !  Dochodzi  nas  to ,  ysz  Wiem.  W. 
w  tak  wielkiem  niebespieczenstwie  od  Gabora  zachodzącym,  o  którym  z  ro- 
żnych mieisc  pewne  mamy  wiadomości,  zadnei  opatrzności  około  miasta  Kra- 
kowa niemacie  y  gotowości  zadney  do  dania  odporu  nieprzyiacielowi  nie- 
czynicie.  Co  iako  nas  niepomału  obeszło,  słysząc  o  takiei  oziębłości  Wiem. 
W.  tak  y  to  koniecznie  mieć  chcemy  y  Wiern.  W.  napominamy,  abyście 
iako  nailepszy  porządek  do  obrony  między  sobą  uczyniwszy,  piechoty  podług 
potrzeby  przyieli,  strasz  potężną  trzymali,  bramy  aby  wczas  zamykane  y  nie 
wszystkie  otwierane  były,  doirzeli,  przez  częste  monstry  ludzie  do  gotowości 
spasabiali,  y  tego  przestrzegali,  iakoby  y  mury  miedzy  mieszcząny  podzie- 
lone były  y  kozdy  miał  sposobną  do  obrony  strzelbę,  gotowym  bendąc 
mieisca  albo  ąuatery  sobie  ukazany  pilnować  y  odpór  nieprzyiacielowi  czy- 
nie. W  czym  pewni  iestesmy,  że  Wier.  W.  poczuwszy  sie,  wszystko  to  iako 
naiprędzy  wykonać  zechcecie  y  wszelakich  sposobów  szukać  bendziecie, 
iakoby  pretkoscią  y  resolutią  swoią  ten  nieprzyiaciel  niemogł  nic  szkodli- 
wego miastu  tamtemu  uczynić  y  odpór  wziąć  mógł.  Vczynicie  to  Wiern.  W. 
y  z  powinności  swoi  y  dla  łaski  naszy,  którym  na  ten  czas  dobrego  od  pana 
Boga  zdrowia  życzymy.  Dąn  w  Warszawie  dnia  XXIII  miesiąca  lipca  roku 
Pańskiego  M  DC  XXVI,  panowania  naszego  polskiego  XXXIX,  szwedz- 
kiego XXXIII.  —  Sigismundus  rex. 

Dokument  papierowy;  po  stronie  adresowej  wyciśnięta  pieczęć  pokojowa. 


i7i 


041.     IÓ2Ó.  die   18.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  armamentario  civili  moeniis  adiungendo. 

Actum  sabbato  in  vigilia  ])  festi  s.  I.aurentij  martyris,  1626.  —  Specta- 
biles  domini  Mathaeus  Grusczynski  proconsul,  Nicolaus  Zalassowski,  Stani- 
slaus  Rabb,  Sigismundus  Alantsee,  Georgius  Pipan ,  Christopherus  Słowi- 
kowski, Stanislaus  Conradt,  Adamus  Nagoth  et  Christopherus  Szedell,  con- 
sules  Cracouienses,  die  hodierna  in  negotio  infrascripto  per  schaedulas 
conuocati  et  in  praetorio  Cracouiensi  congregati  existentes,  facultatem  omni- 
modam  dederunt  spectabilibus  dominis  Stanislao  Conradt  et  Mathaeo  Gru- 
sczynski collegis  suis  et  aerarii  ciuilis  praefectis,  vt  ipsi  armamentarium 
ciuitatis  muro  contignent  fornicemąue  ibidem  extrui  inceptum  ąuamprimum 
continuent. 

Lib.  Cons.  9,  str.  369. 


042.     1626.  die  27.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  ordine,  quo  consules  Cracovienses  munus  nuntio- 
rum  obire  debent. 

Actum  feria  quinta  antę  festum  s.  Aegidii  abbatis  proxima,  anno  Do- 
mini 1626.  —  Spectabiles  domini  Christopherus  Szedel  proconsul,  Christo- 
pherus Szober,  Stanislaus  Rabb,  Sigismundus  Alantsee,  Daniel  Zaidlic, 
Christopherus  Słowikowski,  Ioannes  Wizemberg",  Stanislaus  Conradt,  Alber- 
tus  Celesta,  Mathaeus  Grusczynski,  Ioannes  Kotlicki,  Adamus  Nagoth,  An- 
dreas  Wegrzynowic  et  Georg-ius  Cromer,  consules  Cracouienses,  in  negotio 
infrascripto  per  schaedulas  conuocati  et  in  praetorio  Cracouiensi  pleno  in 
numero  congregati  existentes,  eoque  animaduerso,  quod  in  eligendis  e  me- 
dio  sui  ad  conuentus  regni  generales,  aliaque  boni  publici  promouenda  ne- 
gocia  nunciis  ableg'andis,  graues  variaeque  saepe  orerentur  (s)  difficultates, 
plerique  etenim  priuatis  distenti  curis,  vel  hoc  munus  subterfugere  con- 
sueuerunt,  vel  sanę  legitime  electi,  illud  vltro  subire  recusauerunt,  ita  vt 
saepenumero  locus  inter  regni  nuncios  per  antecessores  suos  summa  cum 
industria  et  labore  magno  partus,  in  graui  amissionis  periculo  versaretur, 
cui  mało  obuiando  [praesertim  cum  omnes  iuramento  ad  promouendum  bo- 
num  publicum  obstricti  sunt,  vnusque  pro  altero  plus  onerum,  cum  summo 
rerum  et  fortunarum  suarum  dispendio  ferre  non  cogitur],  vnanimibus  votis 
et  sententijs  suis,  maturaque  deliberatione  praehabita  concluserunt,  vt  amodo 
ad  comitia  regni  hoc  munus  legationis  per  se  et  alios  dominos  collegas  suos 
ordine    a    domino    collega    suo    seniore   spectabili  Christophero  Szober    cum 


J)  Jestto  myłka  zamiast  „in  vigilia  vigiliae."    W  roku  bowiem   1626  przypadał  dzień  św.  Wa- 
wrzyńca w  poniedziałek,  sobota  była  zatem  Wiliją  wilii. 


172 

altero  in  ordine  decimo  tertio  spectabili  Stanislao  Conradt  [qui  ad  proxime 
ventura  regni  comitia  munus  hoc  obibunt]  incipiendo,  et  sic  conseąuenter 
per  succedentes  praefatis  spectabilibus  dominis  Christophero  Szober  et  Sta- 
nislao Conradt  dominos  collegas,  nullo  penitus  excepto  vel  [etiam  legali 
impedimento  non  obstante]  exempto,  idque  sub  paena  ąuingentarum  mar- 
carum,  atque  per  schaedulas  sui  amplius  non  vocationis,  in  contrauenientem 
ąuempiam  dominum  collegam  suum  huic  ordinationi,  boni  publici  causa 
conclusae,  exnunc  et  de  facto  irremissibiliter  soluendarum,  sancita  obeatur 
et  perficiatur.  Quibus  ąuidem  dominis  collegis  modo  praemisso  munus  hoc 
obeuntibus,  pro  praemio  per  ducentos  florenos  vnicuique  eorum  ex  aerario 
ciuitatis  per  spectabiles  dominos  aerarii  ciuilis  praefectos  nunc  et  pro  tem- 
pore  existentes,  solui  debere  constituerunt. 

Lib.   Cons.  9,  str.  370. 


043.     1626.  die  29.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  uxoribus  consulum  in  viduitate  relictis,  ab  omni 
contributione  liberandis. 

Actum  sabbato  antę  festum  s.  Aegidii  abbatis  proximo,  1626.  —  Spec- 
tabiles domini  Christopherus  Szedell  proconsul,  Christopherus  Szober,  Nico- 
laus  Zalassowski,  Stanislaus  Rabb,  Paulus  Hypolith,  Daniel  Zaidlic,  Stani- 
slaus  Conradt,  Mathias  Wonieyski,  Albertus  Celesta,  Matheus  Grusczynski, 
Ioannes  Kotlicki,  Andreas  Wegrzynowic  et  Georgius  Cromer,  consules  Cra- 
couienses,  die  hodierna  in  negotio  infrascripto  per  schaedulas  conuocati  et 
in  praetorio  Cracouiensi  pleno  in  numero  congregati  existentes,  illudąue 
animaduertentes,  quod  spectabilium  olim  dd.  collegarum  suorum  consulum 
Cracouiensium  relictae  viduae,  prout  maritorum  suorum  conditionem  secutae 
sunt,  sic  ex  antiqua  consuetudine,  vt  et  defuncti  mariti  ipsarum  ad  soluendas 
contributiones  non  tenebantur,  indignumque  esset,  vt  iure  antiquitus  sibi 
seruiendo  post  mortem  maritorum  suorum  priuarentur,  idcirco  inhaerendo 
consuetudini  antiquae  aequitatique  ipsi  vnanimibus  votis  et  sententijs  suis 
easdem  relictas  dominorum  collegarum  suorum  viduas,  quaecunque  in  vi- 
duali  post  mortem  eorundem  maritorum  suorum  statu  existunt,  ad  soluendas 
contributiones  et  ferenda  onera  ciuitati  stringi  et  cogi  non  debere  con- 
cluserunt. 

Lib.  Cons.  9,  str.  370. 


944.     1626.  die  29.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

Senatus   consultum    de    pecunia,    quae    redit    ex  poenis,    inter  consules 
partienda. 

Actum  sabbato  antę  festum  s.  Aegidii  abbatis  proximo   1626.  —  Spec- 
tabiles dd.  Christopherus  Szedell  proconsul,  Christopherus  Szober,  Nicolaus 


173 

Zalassowski,  Stanislaus  Rabb,  Paulus  Hyppolith;  Daniel  Zaidlic,  vStanislaus 
Conradt,  Mathias  Wonieyski,  Albertus  Celesta,  Mathaeus  Grusczynski;  Ioan- 
nes  Kotlicki,  Andreas  Wegrzynowic  et  Georgius  Cromer,  consules  Craco- 
uienses,  die  hodierna  in  negocio  infrascripto  per  schaedulas  conuocati  et  in 
praetorio  Cracouiensi  congregati  existentes,  eoque  considerato,  quod  paenae 
super  certos  ciues  officio  suo  renitentes  ob  patratam  ąuandam  petulantiam 
per  dd.  collegas  suos  iuxta  conclusionem  sabbato  pridie  festi  sacrosanctae 
et  indiuiduae  Trinitatis  a.  D.  1624  decretae,  officio  presenti  per  decretum 
S.  R.  M.  adiudicatae  sunt,  ideo  easdem  paenas  ad  officium  praesens  perti- 
nere,  non  autem  in  alium  ąuempiam  vsum  conuerti  debere  concluserunt. 
Quoniam  vero  paena  talionis  ex  citatione  per  communitatem  ex  parte  earun- 
dem  paenarum  edita,  solummodo  eos  dd.  collegas  suos,  qui  praefatae  con- 
clusioni  in  atino  1624  interfuerunt,  easąue  paenas  peccuniarias  decreuerunt, 
iuxta  praeiudicata  similia  remansisset,  aliiąue  absentes  ab  ea  conclusione 
ad  sustinendam  eandem  talionis  paenam  non  tenerentur,  ideo  spectabilem 
d.  proconsulem  nunc  et  pro  tempore  existentem,  schaedulas  eo  nomine,  qui- 
nam  ex  ista  paena  participare  debeant,  et  an  omnibus  illa  protunc  consuli- 
bus  ac  vero  circa  eandem  conclusionem  praesentibus  seruire  possit,  et  an 
his  omnibus  nec  ne  dare  debere ,  ad  mutuam  consultationem  capiendam 
constituerunt. 

Lib.  Cons.  9,  str.  371. 


945.     1 62 6.  die  22.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  consule  praeter  ius  delecto,  ad  iusiurandum  non 
admittendo. 

Actum  feria  tertia  in  crastino  festi  s.  Thomae  apostoli,  anno  Domini 
1626.  —  Spectabiles  domini  Christopherus  Szober  proconsul,  Nicolaus  Za- 
lassowski,  Stanislaus  Rabb7  Sigismundus  Alantsee,  Georgius  Pipan;  Paulus 
Plypolith,  Daniel  Zaidlic,  Christopherus  Słowikowski,  Nicolaus  Pernus,  Sta- 
nislaus Conradt,  Mathias  Wonieyski,  Christopherus  Naymanowicz,  Albertus 
Celesta,  Mathaeus  Grusczynski,  Ioannes  Kotlicki,  Adamus  Nagoth,  Andreas 
Wegrzynowic  et  Georgius  Cromer,  consules  Cracouienses,  die  hodierna  in 
negotio  infra  scripto  per  schaedulas  conuocati  et  in  praetorio  Cracouiensi 
pleno  in  numero  congregati  existentes,  priuilegio  serenissimi  olim  Sigismundi 
primi  regis  Poloniae  de  anno  Domini  1507  ex  parte  electionis  consulum  ex 
scabinis  diligenter  perlecto ,  quo  praememoratus  rex  consules  Cracouienses 
non  nisi  ex  scabinis  per  magnificos  palatinos  pro  tempore  existentes;  creari 
debere  firmiter  praecipit,  considerantesque  illud  priuilegium  per  decretum 
S.  R.  M.  domini  d.  clementissimi  Yarsouiae  feria  sexta  antę  festa  solennia 
Pentecosten  proxima  anno  currenti  1626  inter  magistratum  et  communitatem 
latum,  approbatum  et  confirmatum  esse,  modusque  eligendi  consulum  per 
eandem  S.  R.  M.  sufficienter  praescriptus  est,  cui  decreto,  si  in  futuram 
electionem    contrauentum  esset,    consulque  in  locum  spectabilis  olim  Hiero- 


174 

nymi  Horlemes  non  is;  qui  in  eodem  decreto  praescriptus  est,  eligeretur, 
procul  dubio  et  S.  R.  Mtas  grauiter  offenderetur,  et  decretum  frustra  ferretur, 
nisi  debitam  exequtionem  sorciatur,  elusorium  foret,  ideo  obuiando  tanąuam 
fideles  subditi  suae  S.  R.  M.  ne  per  conniuentiam  aut  taciturnitatem  suam 
in  aliąuam  ad  S.  R.  M.  incurrant  suspicionem,  vnanimibus  votis  et  sententiis 
suis  concluserunt,  quod  si  illustris  et  magnificus  dominus  palatinus  Craco- 
uiensis  pro  futura  electione  in  consulem  non  ex  scabinis,  doctoribus,  nota- 
riis  et  syndico  aliquem  .  alium  eligere  roluerit,  talem  eo  modo  indebite 
electum,  ad  praestandum  iuramentum  per  d.  proconsulem  non  esse  yocan- 
dum,  neque  pro  consule  habendum,  sed  causam  praesentem  prius  ad  S.  R.  M. 
iuxta  contenta  decreti  supra  allegati  pro  informatione,  quid  nam  faciendum 
esset,  transmittendam  esse. 

Lib.  Cons.  9,  str.  374. 


946.     1627.  die   11.  m.  Februarii,  Yarsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus 
mandat,  ut  camerario  regis  in  explorando  cive  ąuodam,  pulverem  nitratum 
e  regno  contra  legem  educente;  praesto  adsint. 

Spectabilibus  et  famatis  proconsuli  et  consulibus  totiąue  magistratui 
ciuitatis  nostrae  Cracouiensis;  fideliter  nobis  dilectis.  —  Sigismundus  III  Dei 
gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  I.ithuaniae,  Russie,  Prussię,  Masouię, 
Samogitię,  Liuonięąue  necnon  Suecorum,  Gottorum,  Vandalorumque  here- 
ditarius  rex.  Spectabiles  et  famati,  fideliter  nobis  dilecti !  Zleciliśmy  vro- 
dzonemu  łanowi  Bogatkowi  komornikowi  naszemu,  aby  pilną  uczynił  inqui- 
sicyą  o  miesczaninie  krakowskim,  który  maiąc  porozumienie  z  pewnym  ży- 
dem krakowskim ,  prochy  nad  zakaz  nasz  y  prawo  pospolite  do  Mansfelda 
cicho  wywozieł.  Co  gdy  czynie  będzie,  chcemy  to  mieć  y  roskazuiemy  Wier. 
W.  abyście  z  powinności  vrzędu  swego  pomienionemu  komornikowi  naszemu 
w  tern  wszytkim,  co  do  wywiedzienia  inąuisicy  y  pokarania  takowego  ex- 
cessu  należeć  będzie,  pomocnemi  beli.  Dla  łaskj  naszey,  którym  od  pana 
Boga  zdrowia  dobrego  życzymy.  Dąn  w  Warszawie  dnia  XI  miesiąca  lutego, 
roku  Pańskiego  M  DC  XXVII,  panowania  naszego  polskiego  XXXX  a 
swedzkiego  XXXIII  roku.  ■ — ■  Sigismundus  rex. 

Dokument  papierów}' ;   po  stronie  adresowej  wyciśnięta  pieczęć  pokojowa. 


947.     1627.  die   13.  m.  Februarii,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus 
mandat,  ut  de  custodia  urbis  provideant. 

Spectabilibus  et  famatis  proconsuli,  consulibus  totiąue  magistratui  ciui- 
tatis nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis!  —  Sigismundus  III  Dei 
gratia  rex  Poloniae,    magnus   dux  Lithuaniae,    Russiae,  Prussiae,   Masouiae, 


175 

Samogitiae,  Liuoniaeąue  nec  non  Suecorum,  Gottorum,  Vandalorumque  hae- 
reditarius  rex.  Spectabiles  et  famati,  fideliter  nobis  dilecti!  Za  podemknie- 
niem  się  y  wzięciem  niektórych  miast  na  Śląsku,  granicom  coronnym  przy- 
ległych, od  woyska  Mansfeldowego,  przychodzi  się  nam  obawiać,  aby  ludzie 
ci,  którzy  łupem  telko  zyią,  daley  się  pomykaiąc  do  państw  naszych,  z  nie- 
małem  miasta  naszego  stołecznego  niebespieczeństwem  niewtargnęli.  Zaczym 
aby  w  takim  niebespieczenstwie  co  do  ostrożności  miasta  tamecznego  należy, 
nic  nie  schodzieło,  iakosmy  w  ty  mierze  listy  nasze  do  pp.  senatorów  y  in- 
nych vrzędnikow  y  obywatelow  tamecznych  dali,  tak  W.  W.  donosząc  to 
do  wiadomości,  chcemy  mieć  po  Wier.  W.  abyście  s  powinności  swy  bes- 
pieczenstwa  miasta  tamecznego  pilnie  strzegli,  mury,  wały  i  bramy  opatrzyli 
y  nic  nieopuszczali,  co  do  bespieczeństwa  y  obrony  miasta  tamecznego  bę- 
dzie należało:  znosząc  się  w  tym  wszytkim  tak  z  wielmożnym  woiewodą 
iako  vrodzonemi  starostą  y  wielgorządzcą  naszymi  krakowskimi.  Zyczemy 
zatem  Wier.  W.  dobrego  zdrowia  od  pana  Boga.  Dan  w  Warszawie  dnia 
XIII0  miesiąca  lutego  roku  Pańskiego  Al  DC  XXVII,  panowania  polskiego 
XXXX,  szwedzkiego  XXXIII0.  —  Sigismundus  rex. 

Oryginał  papierowy,  opatrzony  pieczęcią  pokojową  wyciśniętą  po  stronie  adresowej. 


04S.     1627.  die  20.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  salario  syndici  augendo. 

Actum  sabbato  pridie  dominicae  ąuadragesimalis  Inuocauit.  —  Specta- 
biles dd.  Georgius  Pipan  medicinae  doctor,  proconsul,  Christopherus  Szober, 
Nicolaus  Zalasowski,  Sigismundus  Alantsee,  Paulus  Hypolit,  Daniel  Zaidlic, 
Christopherus  Słowikowski,  Ioannes  Wizemberg,  Stanislaus  Conrad,  Mathias 
Wonieyski,  Christopherus  Naymanowic,  Albertus  Celesta,  Mathaeus  Grusczyn- 
ski,  Ioannes  Kotlicki,  Ludouicus  Bianchi,  Christopherus  Szedell,  Andreas 
Wegrzynowic,  Georgius  Cromer  et  Andreas  Bełza,  consules  Cracouienses, 
in  praetorio  Cracouiensi  per  schaedulas  legitime  conuocati  et  in  praetorio 
congregati  existentes,  habita  protunc  ratione,  quod  omnia  ad  victum  amic- 
tumąue  pertinentia,  in  summum  excreuere  precium,  ita  vt  praeterita  tem- 
pora  praesentibus  aeąuiparari  nequaquam  valeant,  proinde  petito  honorati 
viri  Christopheri  Karniowski  ciuitatis  Cracouiensis  syndici,  illato,  annuentes, 
vnanimibus  votis  et  sententijs  suis  salarium  septimanale  ipsi  ex  publico 
aerario  augendum  esse,  ita  vt  non  quinque  floreni,  verum  septem  floreni 
salarii  septimanalis  ex  publico  aerario  ciuitatis  eidem  dentur. 

Lib.  Cons.   9,  str.  378. 


1 76 


940.      1627.  die  24.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  emolumentis,  quae  refectiones  dicuntur,  consulibus 
Cracoviensibus  denuo  praestandis. 

Actum  feria  ąuarta  in  vigilia  festi  Annunciationis  beatae  virginis  Ma- 
riae  antę  dominicam  Palmarum  proxima.  —  Spectabiles  dd.  Daniel  Zaidlic, 
medicinae  doctor,  proconsul,  Christopherus  Szober,  Nicolaus  Zalassowski, 
Sigismundus  Alantsee,  Nicolaus  Pernus,  Stanislaus  Conradt,  Christopherus 
Naymanowicz,  Mathaeus  Grusczynski,  Ioannes  Kotlicki,  Ludouicus  Bianchi, 
Christopherus  Szedell  et  Georgius  Cromer,  consules  Cracouienses,  in  negotio 
infrascripto  per  schaedulas  legitime  conuocati  et  in  praetorio  Cracouiensi 
congregati  existentes,  id  ipsumąue  considerantes,  quod  tot  et  tantos  reipu- 
blicae  labores  in  hoc  collegio  agitari  continuo  solitos  per  dd.  consules,  etiam 
cum  rei  domesticae  iactura  haud  mediocri,  valetudinisque  dispendio  indefesse 
sustentos  et  sustinendos,  vnica  saltim  eaque  satis  exigua  gratificatione  refec- 
tionum  ex  publico  aerario  sibi  ipsis  stato  tempore  dari  solitarum,  aliąuan- 
tulum  releuari  apparet,  ąuarum  vsus  ad  tempus  biennii  suspensus  erat  nulla 
alia  consideratione,  praeterąuam  vt  ingruente  negotii  publici,  nimirum  causae 
cum  communitate  in  iudicio  S.  R.  M.  intercedentis  mole,  dum  publicum 
aerarium  extenuatum  ac  pene  exhaustum  conspiceretur,  neąue  impensas  ad 
causam  eiusmodi  suppeditare  posset,  necessitates  ex  hisce  refectionibus  per 
modum  mutui  ad  tempus  concessis,  expedirentur  [prout  id  ipsum  ex  con- 
clusione  spectabilis  senatus  de  data  feria  sexta  post  festum  Natiuitatis 
s.  Ioannis  Baptistae  proxima  a.  D.  1624  facta  liąuet],  proinde  post  elapsum 
eiusmodi  biennium,  cuius  cognitio  de  hisce  refectionibus  retentis,  iterum  ad 
vsum  collegii  conuertendis,  ad  aliud  tempus  reiicitur,  refectiones  pro  quar- 
tualibus  tribus  retentas,  vt  pote  pro  ąuartuali  s.  Crucis  atque  s.  Luciae,  nec 
non  festis  Natalis  Domini  piscium  et  refectiones  anni  praeteriti  1626,  tum 
pro  ąuartuali  Cinerum  proxime  praeterito  piscium  et  pro  festis  solennibus 
s.  Paschatis  proxime  imminentibus,  refectiones  prouenientes  ex  aerario  pu- 
blico in  vsum  collegii  huius  dari  debere  vnanimiter  concluserunt. 

I-ib.  Cons.  9,  str.  379. 


05O.      1627.  die  2Ó.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  defensione  urbis. 

Actum  feria  sexta  in  crastino  festi  Anuntiationis  beatae  virginis  Mariae 
antę  dominicam  Palmarum  proxima,  a.  D.  1627.  —  Zacna  rada  Krakowska 
Ichmość  pp.  Daniel  Zaidlic,  doctor  w  lekarstwie,  burmistrz,  Krzystoph  Szo- 
ber, Paweł  Hypolit,  łan  Wizemberg,  Mikołay  Pernus,  Maciey  Wonieyski, 
Woyciech  Celesta,  Mathaeus  Grusczynski,  Ludwik  Bianchi,  Krzystoph  Sze- 
dell, Ierzy  Cromer  rayce,  wespół  y  z  uczciwym  pospolitym  człekiem,   zgro- 


177 

madzeni  na  ratuszu  Krakowskim  bedac,  a  niebespieczenstwom  pogranicznym 
z  Slaska  tymi  czasy  od  woyska  Mansweldskiego  nastepuiacym,  zabiezec  se- 
curitatemąue  publicam  sobie  y  miastu  stołecznemu  obmyślić  chcąc,  iedno- 
staynie  sposób  do  ostrożności  należący  opisali,  namówili,  postanowili  y 
wszyscy  wobec  mocno  trzymać,  chować  y  pełnić  obowiazali  sie. 

§  i.  Naprzód  p.  burmistrz  natenczas  bedacy,  zaraz  dzisiodniowey  nocy 
ma  pp.  radne  na  ratusz  obesłać,  a  godzinę  dla  znaku  nizey  opisanego  dania 
naznaczyć,  tak,  ze  skoro  trębac  mieyski  na  ganku  wieże  ratusza  Krakow- 
skiego w  miedzianą  trąbę  na  znak  trwogi  piosnkę  starodawną,  w  Polscze 
wiadomą  chrzescianstwu  »Bogarodzica  Dziewica«  etc.  zatrąbi,  iednak  ią  tamże 
będzie  trąbie  powinien  na  czterech  stronach  wieże,  na  każdym  rogu  po  trzy 
wiersze,  aby  skoro  tak  trębacz  ten  potrębowac  będzie,  wnet  zarazem  każdy 
gospodarz  osobą  swą  w  zbroi,  z  bronią  y  wszytką  mezką  czeladzią  y  domo- 
wymi, kogokolwiek  do  rzeczy  woienney  sposobnego,  albo  do  władania  bro- 
nią mieć  będzie,  armatno  iako  do  własney  potrzeby  na  mieysce  naznaczone 
do  swego  dziesiatnika,  a  z  dziesiatnikiem  do  rotmistrza  pokwapic  y  stawie 
sie  ma  y  powinien,  pod  winą  14  grzywien.  Stanąwszy  tam  żaden  zwady 
wsczynać  ani  strzelania  iakiego  wazyc  sie  nie  ma,  pod  srogim  na  g-ardle 
karaniem,  iedno  każdy  ma  z  pilnością  czekać,  kędy  go  iego  rothmistrz 
y  z  dziesiątniki  obróci  za  wskazaniem  p.  burmistrza  y  pp.  radziec,  gdzie 
każdy  rothmistrzom  y  dziesiątnikom  swym  powolne  posłuszeństwo  czynie 
powinien. 

§  2.  Każdy  w  domu  swoim  powinien  sporządzić  w  nocy,  aby  z  domu 
świeca  w  latarniey  goraiąca  była  wywiezszona ;  którą  sprawą  aby  sie  iakie 
zamieszanie  y  burda  w  mieście  nie  działa,  albo  zęby  sie  tym  ludzie  za  takową 
próbą  nietrwozyli,  maią  to  wprzód  z  vrzedu  pp.  radni  dostatecznie  zamkowi 
opowiedzieć  y  oznaymic. 

§  3.  A  iz  na  cztery  ąuartały  miasto  iest  rozdzielone,  y  dziesiątnicy 
pewni  są  postanowieni,  tedy  rotmistrzom  do  każdego  kwartału  albo  wiertela 
mieysca  y  stanowiska  pp.  radni  naznaczała  y  stanowią: 

na  wierteł  Laniorum  za  rotmistrza  iest  obrany  Matyas  Sypinski,  który 
z  swTymi  dziesiątnikami  y  rotą  będzie  sie  sprawował,  a  czasu  dania  znaku 
pomienionego  z  nimi  y  z  rotą  stanąć  ma  do  sukiennic; 

na  wierteł  Castrensc  za  rothmistrza  obrany  iest  Krzystoph  Ambrozowic 
passamonnik,  który  z  swymi  dziesiątnikami  y  z  rotą  czasu  dania  znaku  po- 
mienionego stanąć  ma  na  spiklerzu  mieyskim ; 

na  wierteł  Figulorum  za  rothmistrza  obrany  jest  Ierzy  Bekowiecki, 
który  z  swymi  dziesiątnikami  y  z  rotą  czasu  dania  znaku  pomienionego  sta- 
nąć ma  w  ratuszu  na  piętrze ; 

na  wierteł  Słaucoiviense  za  rothmistrza  obrany  iest  Michał  Swander  do 
czasu,  na  mieysce  Woyciecha  Godorowskiego,  którego  teraz  w  mieście  nie 
masz,  a  ten  z  swymi  dziesiątnikami  y  z  rotą  na  rynku  przed  ratuszem  stanąć 
ma,  czasu  dania  znaku  pomienionego. 

§  4.  Za  starszego  nad  tymi  rotmistrzami  wszytkimi  obrany  iest  Szymon 
Muty,  który  autoritatem  iako  rothmistrzami,  tak  y  rotą  każdego  z  nich  dispo- 
nować  będzie  miał,  z  wiedzeniem  y  dokładem  pp.  radnych.  Na  co  iednak 
super  fidelitatem  tento  iuramentum  powinien  vczynic. 

23 


i78 

§  5.  Iz  są  deputowani  pp.  ceykwarterowie  z  posrodka  pp.  radnych, 
którzy  w  swey  dispositiey  armatę,  publiczną  maią,  tedy  ku  pomocy  im  de- 
putowany iest  Woyciech  Olchowic,  który  to,  co  iemu  od  pp.  ceykwarterow 
zlecono  będzie,  pilnie  odprawować  powinien. 

§  6.  lego  Mość  p.  burmistrz  ossob  12  z  miesczan,  to  iest  kupców, 
zawsze  przed  wieczorem  obwieści,  który  nazaiutrz,  skoro  dzień,  armatim  po- 
winni sie  na  ratusz  stawić ,  to  iest  w  zbroi,  z  których  z  muszkietami  szesc, 
a  z  alabartami  szesc  będą,  a  z  tych  do  bron  po  czterech  poydą,  y  przy  pie- 
chocie tam  na  strazey  bedacey,  cały  dzień  bydz  y  straż  wiernie  odprawo- 
wać będą;  co  powinni  każdy  vczynic  pod  winą   14  grzywien. 

§  7.  Cechowie  ossobami  swymi  nie  przes  czeladź  po  czterech  na  kazdey 
bascie  albo  wieży  sobie  zleconey  każdą  noc,  dziś  zacząwszy,  straż  odprawo- 
wać powinni,  a  tych  starszy  deputuią  y  zawsze  o  nich  p.  burmistrzowi  oznay- 
mią,  pilnie  tego  starszy  doglądaiąc,  zęby  takowa  straż  w  bastach  y  wieżach 
sie  odprawowała  w  czuynosci ;  a  g-dzieby  sie  iakie  niedbalstwo  znalazło,  cze- 
goby  starszy  doyrzec  zaniechali,  tedy  samisz  starszy  karani  będą  14  grzy- 
wien. Ażeby  sie  czuynosc  większa  po  basztach  strazey  pokazała,  tedy  zegara 
na  wieży  kościoła  P.  Mariey  pilnie  słuchaiac,  każdy  za  każdą  godziną,  ile 
zegar  ten  vderzy,  maią  sie  do  siebie  okołem  miasta  w  pisczałki  odezwać; 
a  któryby  sie  odezwać  za  godziną  zaniedbał,    teyze  winie    podlegać  będzie. 

§  8.  PP.  kupce  wiertelami  powinni  stanąć  ossobami  swymi,  żadnego 
nie  wyymuiąc,  na  ratusz,  zaraz  po  wybiianey  na  noc,  y  tu  całą  noc  nie  spać, 
ale  w  czuynosci  armatnie,  z  strzelbą  y  z  orężem  straż  odprawować,  którą 
straż  dziś  wierteł  laniornm  ma  zacząć;  a  ktokolwiekby  sie  vtaił,  a  na  straż 
sam  swą  ossobą  nie  stawił  wespół  y  z  czeladzią  mezką,  którą  ma,  takowy 
grzywien  14  karan  będzie;  a  nazaiutrz  rozchodząc  sie  z  takowey  strazey 
z  ratusza,  cicho,  nic  nie  strzelaiąc,  do  domów  swych  roschodzic  sie  będą  za 
dozwoleniem  p.  burmistrza,  gdzie  na  każdą  noc  będą  przytym  bywać  osso- 
bami swymi  dway  z  pp.  radziec,  zacząwszy  od  p.  burmistrza  y  z  drugim 
p.  collegą,  y  tak  nemine  penitus  excepto,  sub  poena  priuationis  refectionum 
za  cały  rok,  per  ordinem,  niczym  sie  niezasłaniaiąc,  do  tey  powinności  sta- 
wie sie  maią. 

§  9.  Miesczanie,  którzy  przy  swych  domach  łańcuchy  żelazne  mieyskie 
przykowane  maią,  powinni  zaraz,  skoro  wieczór  przyidzie,  łańcuchami  tymi 
założyć  y  kłotkami  vlice  zamknąć;  co  ma  trwać  całą  noc,  y  nie  otwierać, 
az  po  otworzeniu  miasta  rano;  co  czynie  maią  pod  winą  14  grzywien  tyle- 
kroć,  ilekroć  by  kto  tey  powinności  omieszkał. 

§  10.  Każdy  powinien  mieć  w  domu  haki,  ossęki,  drabiny,  siekiery, 
także  wody  pełno  w  naczyniach,  pod  dachem  y  na  dole,  czego  będzie  vrze- 
downa  reuisia,  w  czym  gdzieby  sie  kto  niedbały  znalazł,  karan  będzie  winą 
14  grzywien. 

§  11.  Reuizia  będzie  nie  odwłoczna  w  domach,  wiele  gdzie  ossob, 
armaty  y  inszych  rzeczy,  ad  integritatem  publicam  należących,  gdzie  przed 
pp.  reuizorami  nato  deputowanymi,  żywność  swoie  pokazać  każdy  miesczanin 
powinien  będzie,  także  tez  armatę,  oręze,  strzelbę,  także  czeladź  y  wszytkich 
domowych  komorników  y  gości,  iesliby  miał,  zęby  zupełna  była  informacia 
vrzedowi,    kto  sie  w  mieście    zamykać    będzie.    A  gdzieby  kto   zataił  kogo, 


i?9 

bądź  iakiey  rzeczy  do  oznaymienia  potrzebney,  takowy  iako  niewierny  oy- 
czyznie  swoiey  karan  będzie  grzywien  50  y  więzieniem  na  wieży  w  ratuszu 
pod  dzwonkiem.  Sąsiedzi  tez  dway,  którzy  pp.  rewizorom  przydani  będą 
w  każdym  dziesiątku  7  powinni  z  pp.  reuisorami  isć  y  oznaymic  wszytko, 
cokolwiek  by  ku  oznaymieniu  bydź  widzieli  potrzebnego. 

§  12.  Aby  sie  reuisia  iako  napilniey  y  gruntowniey  odprawie  mogła, 
deputowani  są  nato  z  posrodka  pp.  radnych  ossob  ośm,  także  z  ławników 
ossob  ośm  do  nich,  y  z  cechowych  pierwszych  starszych  ośm. 

§  13.  Trzeba  tego,  aby  wszytko  pospólstwo  było  gotowe  na  kozdy  czas 
ku  monstrze,  gdy  z  vrzedu  będzie  oznaymiono,  na  którą  to  monstre  każdy 
ossobą  swą  y  z  czeladzią  wszytką  mezką,  także  domowymi  mezkiey  płci, 
którzy  są  do  broni  władania  sposobni,  zstawic  sie  ma  armatno  z  strzelbą 
y  gotowością  wszelką,  nikogo  nie  wyymuiąc,  ale  wszyscy  zstawic  sie  po- 
winni pod  wina   14  grzywien. 

§  14.  Do  tey  piechoty,  która  tymi  czasy  dla  bespieczenstwa  pospolitego 
kosztem  publicznym  zaciagnioną  iest,  aby  sie  skuteczniey  potrzebie  terazniey- 
szey  nagłego  niebespieczenstwa  wyg-odzić  mogło,  piechoty  ieszcze  pięćdzie- 
siąt zaciągnąć  postanowiono. 

Które  to  wyzey  opisane  postanowienie  pp.  radni  z  pospolitym  człowie- 
kiem w  zgromadzeniu  zgodnie  wypełnić,  y  to,  cokolwiek  by  iedno  ad  con- 
seruandam  integritatem  publicam  należało,  wykonać  submittowali  się. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.   380. 


951.      1627.  die  27.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  civibus  refractariis  poena  perseąuendis. 

Actum  sabbato  pridie  dominicae  Palmarum.  —  Spectabiles  domini  vti 
supra  (Daniel  Zaidlic,  medicinae  doctor,  proconsul,  Paulus  Cellari,  Ioannes 
Wizemberg,  Mathias  Wonieyski,  Nicolaus  Pernus,  Christopherus  Nayma- 
nowic,  Albertus  Celesta,  Mathaeus  Grusczynski  et  Ludouicus  Bianchi)  con- 
sules  Cracouienses,  ad  consultandum  de  securitate  publica  ciuitatis  Craco- 
uiensis  et  auertendum  a  milite  Mansueltico,  de  hostilitate  suspecto,  impen- 
denda  pericula  congregati  existentes,  animaduertentes,  plures  ciuium  eo  teme- 
ritatis  progressos  esse,  quod  nec  amore  patriae  nec  periculi  mętu  ad  ea, 
quae  senatus  ex  consensu  totius  istius  reipublicae  pro  bono  communi  lau- 
data  sanciuit,  exequenda  moueantur,  ąuinimo  varijs  subterfugiis,  vt  ea  sancita 
etiam  authoritate  officii  consularis  eludant,  laborent,  proinde  in  vim  ordinatio- 
nis  etiam  in  futurum  aestuante  similibus  reipublica  hac  procellis  duraturae, 
omnes  et  singulos  ciues  et  incolas  Cracouienses  refractarios,  qui  excubias 
tam  diurnas  quam  nocturnas  ferre  et  sancitis  seu  etiam  mandatis  officii  con- 
sularis, turbulento  tempore  editis,  securitatem  publicam  dirigentibus,  parere 
neglexerint,  et  vocati  eo  nomine  ad  officium  consulare  non  comparuerint, 
summarie  et  sine  figura  iudicii  iudicandos,  et  in  vna  contumacia  vera  con- 
demnatos,  extunc  in  personas  ipsorum  captiuandas  et  tantisper  carcere  prae- 


i8o 

toriano,    donec    culpam    paena   ąuatuordecim    marcarum  redemerint,    manci- 
pandos  esse,  vnanimibus  votis  et  sententijs  concluserunt. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.  384. 

i).y*2.     1627.  die  9.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  civitate  impertienda. 

Actum  feria  sexta  in  octaua  Visitationis  B.  M.  V.  —  Spectabiles  do- 
mini Mathias  Woniejski  proconsul,  Nicolaus  Zalassowski,  Georgius  Pipan, 
Paulus  Hippolith,  Stanislaus  Chodowie,  Christopherus  Słowikowski,  Stani- 
slaus  Conradt,  Paulus  Celary,  Ioannes  Wisemberg,  Albertus  Celesta,  Mathias 
Grusczynski,  Ioannes  Kotlicki,  Ludouicus  Blanow,  Georgius  Cromer,  per 
schaedulas  conuocati  et  in  praetorium  congregati,  edocti  exemplis  nonnullo- 
rum  extraneorum,  ad  ius  eiuitatis  susceptorum  ,  ex  ąuibus  nonnulli  tumul- 
tuum  et  discordiarum  in  ciuitate  Cracouiensi  occasionem  dissidionis  religionis 
praebuerunt,  nonnulli  multa  collecta  pecunia  e  ciuitate  nullo  gratitudinis 
testimonio  ciuitati  relicto,  discesserunt,  proinde  talibus  ac  paci  publicae  con- 
sultum ire  cupientes,  quam  religionis  dissimilitudo  interturbare  solet,  nemi- 
nem  extraneorum  ad  ius  eiuitatis,  nisi  catholicum  possessionatum  vel  fideius- 
soriam  cautionem  de  acąuirenda  possessione  habentem  et  onera  ferentem, 
ad  ius  eiuitatis  admittendum  esse,  vnanimibus  votis  et  sententijs  suis  con- 
cluserunt. 

Et  ąuoniam  saepius  fit,  vt  artifices  operę  mechanico  viuentes  et  pro 
artificibus  ad  ius  eiuitatis  admissi,  ad  mercaturam  etiam  prosiliant,  leuissimo 
honorario  ciuitati  obiato,  proinde  in  vim  perpetuae  ordinationis  sanciuerunt, 
ut  artifices  ijdem,  quicunque  mercaturam  exercere  velint,  iterum  honorarium 
mercaturae  nomine  ad  aerarium  publicum  conferant,  alioąui  ipsis  mercaturae 
studium  interdictum  esse. 

Inhaerendo  rescripto  sacrae  regiae  Maiestatis ,  domini  nostri  clemen- 
tissimi,  patritios  omnes,  quicunque  modum  aliąuem  viuendi  honestum  sibi 
elegerint,  teneri  nomina  sua  in  cathalogum  ciuium  praestito  iuramento  con- 
ferre  atąue  onera  eiuitatis  portare  decreuerunt. 

Et  ąuoniam  plures  ciuium  reperiuntur,  qui  sub  titulo  ciuis  bona  ter- 
restria  possidentes,  nulla  eiuitatis  onera  ferunt,  proinde  contra  tales,  qui 
onera  ferre  noluerint,  ad  priuationem  iuris  ciuilis  agendum  esse  concluserunt. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.  386. 

0.53.      1627.  die   12.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  nundinis. 

Actum  feria  secunda  pridie  festi  sanctae  Margarethae  virginis  1627.  — 
Spectabiles  dd.  Matthias  Woninski  (s)  proconsul,  Georgius  Pipan,  Paulus 
Hyppolith,  Christopherus  Słowikowski,  Matthaeus  Grusczynski,  Ioannes  Ko- 


i8i 

tlicki,  Ludouicus  Blanco,  Georgius  Cromer,  per  schaedulas  conuocati  et  in 
praetorium  congregati,  raodum  querellis,  quae  contra  mercatores  ad  nun- 
dinas  Cracouienses  aduentantes,  saepius  ad  officium  consulare  Cracouiense 
adferebantur,  quod  vltra  tempus  nundinarum  mercaturam  exercerent  cum 
praepedimento  ciuium  Cracouiensium,  imponere  volentes,  animaduertentesque, 
tempus  nundinarum  quoad  durationem  non  esse  praescriptum,  vnanimibus 
sententijs  suis  primas  nundinas  die  7  Maij  incipere  et  ad  28  diem  Maij  du- 
rare  inclusiue ;  secundas  ipso  die  Vitti  videlicet  15  Iunij  incipere  et  ad  vige- 
simam  quintam  Iunij  durare;  tertias  nundinas  26  Septembris  incipere,  et  ad 
vigesimam  quartam  Octobris  inclusiue  durare  debere,  declarauerunt  et  con- 
cluserunt. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.  387. 


054.     1627.  die   16.  m.  lulii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  salario  notariorum  civilium  augendo. 

Actum  feria  sexta  post  festum  sanctae  Margarethae  virginis  proxima.  — 
Spectabiles  dd.  Matthias  Wonieyski  proconsul;  Christopherus  Szober,  Stani- 
slaus  Rap,  Sigismundus  Halantse,  Paulus  Hippolit,  Stanislaus  Chodowie,  Sta- 
nislaus  Conradt,  Matthaeus  Grusczynski,  Ioannes  Kotlicki,  Georgius  Cromer, 
in  negacio  infrascripto  per  schaedulas  conuocati  et  in  praetorio  congregati 
existentes,  animaduertentes  rerum  omnium  precium  excreuisse  exindeque 
difficiliorem  victus  rationem  sequi,  proinde  postulatis  dd.  notariorum  ciuilium 
actorum,  in  facie  officii  praesentis  propositis, .  volentes  aequum  fauorem  exhi- 
bere  amanuensibus  ipsorum,  sex  vlnas  panni  falandyszu  dicti,  ad  duodecim 
vlnas  quotannis  dari  eisdem  solitas,  addendas  esse,  tum  nouem  florenos  Po- 
lonicos  quolibet  quartuali  ad  manus  eorundem  notariorum  pro  beneplacito 
ipsorum  ac  merito  ammanuensium  diuidendos,  ex  aerario  publico  dandos 
esse,  vnanimibus  sententijs  suis  concluserunt. 

Acta  Cons.   Crac.   9,  str.  388. 


i).55.      1627.  die   16.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

Senatus    consultum    de  inspectoribus    domorum    civilium    constituendis. 

Actum  feria  sexta  post  festum  sanctae  Margarethae  virginis  proxima.  — 
Spectabiles  dd.  vti  supra,  animaduertentes  arendas  domorum  ciuilium  plus 
detrimenti,  quam  commodi  allaturas  ciuitati,  si  saepius  non  reuideantur,  et 
quae  in  eis  collapsa  fuerint,  sine  mora,  quae  quo  longior  eo  grauius  secum 
damnum  trahit,  reparentur,  attendentesque  dd.  loneros  multiplicibus  negotijs 
et  curis  distentos  non  sufficere,  vt  omnia  ea,  quae  par  est  acie  oculorum 
intueantur,  proinde  rnanimibus  votis  et  sententijs  suis  famatos  lacobum  Ce- 


182 

lesta  et  Georgium  Słowikowski  ex  scabinis,  Thomam  Golla  et  Nicolaum 
Tochniewic  ex  Cjuadraginta  viris  in  reuisores  domuum  (s)  eiuilium  omnium 
elegerunt  et  constituerunt.  Oui  quidem  reuisores  bis  in  anno  seu  ąuolibet 
semestri  domos  easdem  ciuiles  reuidebunt,  et  quae  in  eis  viderint  reparanda, 
dd.  loneris  deferent,  et  dd.  loneri  iuxta  dispositionem  senatusconsulti  feria 
sexta  antę  festa  solennia  sacri  Pentecostes  proxima  1623  conclusi,  ad  rela- 
tionem  dd.  reuisorum  sine  vlla  mora  reparare  curabunt. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.  389. 


1)56-      1627.  die   16.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  arg-ento  civitatis  oppignerato,  redimendo. 

Actum  feria  sexta  post  festum  sanctae  Margarethae  virginis  proxima.  — 
.Spectabiles  dd.  vti  supra,  per  schaedulas  conuocati  in  praetoriumąue  con- 
gregati  existentes,  ne  bona  ciuilia,  ąuorum  curam  quam  maximam  pro  onere 
officii  sui  gerere  debent,  neglexisse  videantur,  aduertentes  argentum  ciuile 
et  nonnullorum  consulum  apud  spectabilem  olim  Hieronimum  Bełza  sub 
tempus  publicae  expeditionis  alias  na  pospolite  ruszenie  pro  necessitate  graui 
ciuitatis  istius  oppignoratum,  longo  iam  tempore  in  pignore  manere,  illud 
de  pignore  eliberare  volentes,  vnanimibus  votis  et  sententijs  suis  627  flo- 
renos  in  orthonibus  Sylesicis,  ex  contributione  alias  z  soszu  in  a.  1621  col- 
lectos  et  restantes,  tum  ducentos  viginti  tres  fiorenos  in  sesąuigrossis  alias 
7V  orlikach  ex  exactione  custodiarum,  itidem  in  a.  1Ó21  collectos,  tum  et 
centum  nonaginta  tres  fiorenos  in  orthonibus  et  sesąuigrossis,  ex  rationibus 
restancium  soszowych  per  spectabiles  d.  Conradt  et  Grusczynski  ad  elibera- 
tionem  eiusdem  argenti  oppignorati,  summa  residua  aliunde  complenda  con- 
uertendos  esse  concluserunt. 

Acta  Cons.   Crac.  9,  str.  388. 


0.37.      1Ó27.  die  3.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  eiusdem  argumenti. 

Actum  feria  tertia  antę  festum  s.  Laurentij  martyris  proxima.  —  Spec- 
tabiles dd.  (Matthias  Wonieyski  proconsul,  Nicolaus  Zalaszowski ,  Paulus 
Hippolit,  Stanislaus  Chodowie,  Christopherus  Słowikowski,  Ioannes  Wisem- 
berg,  Stanislaus  Conradt,  Mathaeus  Grusczynski,  Ioannes  Kotlicki,  Adamus 
Nagoth,  Christophorus  Schedel  et  Andreas  Bełza,  consuleś  Cracouienses,  in 
negocio  infrascripto  per  schaedulas  legitime  conuocati  et  in  praetorio  Cra- 
couiensi)  congregati  existentes,  matura  intra  se  deliberatione  praehabita  de 
modo  eliberationis  pignorum,  spectabili  olim  domino  Hieronymo  Bełza  col- 
legae  suo,  expeditionem  protunc  publicam  sua  pecunia  expedienti,  per  spec- 


i8a 

tabiles  dominos  collegas  suos  nonnullos  sub  tempus  arduae  necessitatis  pu- 
blicae  concessorum  seu  depositorum,  ibidemąue  hucusąue  extantium,  con- 
sultantes  neąue  pecuniam  paratam,  qua  promptius  eadem  pignora  eliberari 
eisque,  ąuibus  pertinent,  extradi  possent,  praesto  habentes,  inhaerendo  con- 
clusioni  suae  eo  nomine  feria  sexta  post  festum  sanctae  Margarethae  vir- 
ginis,  anno  currenti  1627  factae,  vnanimibus  votis  et  sententijs  suis  tam  prae- 
fata  pignora  quam  et  argentum  ciuile  apud  memoratum  dominum  Hierony- 
mum  Bełza  inuadiatum,  argento  ex  orthonibus  et  sesąui  grossis  Sylesiticis 
conflato,  alias  z  ortów  y  orlików  slązkich  zlane,  eliberandum  seu  eximendum, 
et  quid  adhuc  exemptioni  eorundem  pignorum  defuerit,  honestae  commu- 
nitati  prima  vice  conuocandae  [vt  contributione  sua  circa  exactionem  pro- 
ximam  publicam  respectu  florenorum  per  vnum  aut  alterum  grossos,  prout 
tulerit  necessitas,  ad  eliberationem  huiusmodi  pignoris  ad  vsum  et  necessi- 
tatem  publicam  inuadiatorum,  adesse  velit]  id  ipsi  persuadendum  esse  eoaue 
modo  reliquum  pignorum  eliberandum  esse  concluserunt. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.  390. 


1)5H.     1628.  die  4.  m.  Novembris,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusque  Cracoviensibus 
mandat,  ut  tumultus  concitantes  compescant. 

Sigismundus  tertius  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae; 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniaeque,  necnon  Suecorum, 
Gottorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex.  Spectabilibus,  faroatis  praecon- 
sulibus,  consulibus  ciuitatis  nostrae  regiae  Cracouiensis,  gratiam  nostram 
regiam.  Spectabiles,  famati,  fideliter  nobis  dilecti!  Powielekroc  dochodzą 
nas  ludzi  vkrzywdzonych  skargi,  ze  w  mieście  naszym  stołecznym  Krakowie 
co  daliei  tym  bardziei  ludzi  lekkich  y  na  ostrość  prawa  się  nie  oglądaiących, 
swowolenstwo  gorę  bierze.  O  czym  dawane  były  po  wielekroc  do  vrzędu 
Wier.  Wa.  listy  y  mandaty  nasze,  chcąc  abyście  z  vrzędu  y  powinności 
Wier.  Wa.  w  tym  się  zachowali  podług  praw  y  statutów,  przeciwko  gwałty 
pokoiowi  publicznemu  w  miastach  czyniącym.  W  czym  obawiamy  się,  abyście 
Wier.  Wa.  tempi  niżeli  prawa  ostrość  y  napominanie  nasze  potrzebuie,  nie 
postempowali,  bo  swiezo  nam  iest  przełożono,  ze  ludzie  lozni  złączywszy  się 
z  scholarami  acadmiey  krakowskiey,  krwią  y  szarpaniną  ludzi  prawem  vbes- 
pieczonych,  a  mianowicie  zydow,  wbrew  prawu  pospolitemu  y  pokoiowi  vczy- 
niwszy,  ieszcze  coś  daliei  przegrazaiąc  zamyslaią.  Przetho  y  powtore  napo- 
minamy Wier.  Wa.  abyście  serio  w  to  weirzeli,  iakoby  to  swowolenstwo 
iuz  kiedy  się  zachamowac  mogło,  a  mianowicie,  aby  zniowszy  (s)  się  Wier. 
Wa.  z  wielebnym  academiey  krakowskiey  rectorem  zobopolnie,  w  to  po- 
trafili, iakobv  ani  wolnościami  akademickimi  ludzi  lekkich  swawola  sie  nie 
okrywała  ani  złym  przykładem  młodzi  dla  nauk  vcciwych  posłany,  zabawy 
gorszone  nie  były.  Co  vczynicie  Wier.  Wa.  z  powinności  swey  y  dla  łaski 
naszey.     Dąn    w    Warszawie    dnia    IV    miesiąca    listopada    roku    Pańskiego 


1 84 

M  DC  XXVIII,    panowania  królestw  naszych  polskiego  XXXXI,    szwedz- 
kiego XXXVI  roku.  —  Sigismundus  rex.  —  Petrus  de  Zeronice  Zeronsky. 

Oryginał  papierowy,    opatrzony  większą  pieczęcią  koronną,  poniżej  tekstu  wyciśniętą. 


1)59.     1628.  die  22.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum    de  armis  contuberniorum    in  praetorio   asservandis. 

Actura  feria  sexta  in  crastino  festi  sancti  Thomae  apostoli.  —  Specta- 
biles  dd.  Andreas  Bełza  proconsul,  Georgius  Pipan,  Stanislaus  Conradt, 
Christopherus  Naymanowic,  Mathaeus  Grusczynski,  Adamus  Nagoth  et  An- 
dreas Wegrzynowic,  consules  Cracouienses,  per  schaedulas  in  praetorio  eon- 
gregati  existentes,  summumąue  disordinem  in  conseruanda  armatura  publica, 
per  artifices  mechanicos  circa  susceptionem  iuris  ciuilis  ad  sua  contubernia 
dari  solita,  reperiri  aduertentes,  volentesque  id  ipsum  ad  rectum  deducere 
ordinem,  prouidendo  bono  publico  et  erroribus  multis  obuiando,  vnanimiter 
concluserunt  firmiter  perpetuo  manutenendum ,  vt  nimirum  omnes  artifices 
ex  genere  et  specie  ius  ciuitatis  in  posterum  suscepturi ,  pulueres  et  bom- 
bardas  huc  ad  praetorium  circa  susceptionem  iuris  ciuilis  reddant,  quorum 
seorsiuum  regestrum  dd.  lonhaeri  protunc  existentes  habere,  easque  in  arma- 
mentario  ciuili  vel  vbi  commodius  videbitur,  conseruare  casuąue  necessitatis 
vnicuique  contubernio  ad  manus  seniorum  communicare,  postmodum  autem 
iterum  ad  seąuestrum  suum  recipere  debebunt. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.  408. 


90O.     1Ó29.  die   16.  m.  Martii,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  statuit,  civitates  Cracoviam,  Stradomiam, 
Casimiriam,  Clepardiam,  Cerdoniamque  tredecem  millia  florenorum  titulo 
contributionis   »donativum«   dictae  solvere  debere. 

Spectabilibus  et  famatis  proconsuli,  consulibus,  aduocato,  scabinis,  toti- 
que  magistratui  ac  communitati  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis 
dilectis.  —  Sigismundus  III  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniaeque,  necnon  Suecorum, 
Gottorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex.  Spectabiles  et  famati,  fideliter 
nobis  dilecti !  Z  uchwały  seymu  przesłego  stanęła  constitutia,  aby  miasta 
wszytkie  generaliter  koronne  na  teraznieyszą  gwałtowną  rzeczypospolitey 
potrzebę  donatiuum  sta  tysięcy  złotych  polskich  złozeli  y  onę  na  dwie  racie 
wedle  opisania  w  constituciach  do  wielmożnego  podskarbiego  koronnego 
y  commissarzow  oddali.  Wczym  aczesmy  życzyli,  zęby  się  beły  miasta  z  sobą 
zniosły  y  coby  na  które  proportionaliter  przyszło,  spoinie  namowieli,  lecz 
ze  dla  odległości  miast  w  szerokości  państw  naszych  do  tego  przyść  trudno 


1-8.5 

miało,  przeto  co  które  miasto  dać  powinno,  powagą  naszą  naznacamy,  na- 
pominając W.  W.  żebyście  z  miasta  naszego  stołecznego  Krakowa  y  iemu 
miast  iako  Stradomia,  Kazimierza,  Kleparza,  Garbarzow  także  y  innych 
mieysc  przyległych,  złotych  polskich  trzynaście  tysięci,  do  ktorey  summy 
złożenia  declaruiemy,  ze  maią  należeć  burmistrze,  rayce,  woyt  wyszego  pra- 
wa, wszyscy  ławnicy  y  inne  vrzędy,  w  czym  żadna  osoba  niiakiey  ochronie 
podlegać  ma.  A  poniewasz  y  mnieysze  miastecka  do  wyrównania  summy 
sta  tysięcy  złotych  rozumiemy  należeć,  przeto  miasto  Kraków  wedle  taxy 
naszey  pieczęcią  koronną  zapieczętowaney,  miasta  woiewodztwa  krakowskiego 
obwieści,  co  y  my  przez  yniuersały  nasze  czyniemy,  aby  wedle  naznaczenia 
naszego  do  vrzędu  krakowskiego  summy  wyrażone  odszełali  y  quity  od 
niego  brali.  A  ktoreby  miasto  wcześnie  nie  oddało,  to  vrząd  ma  podać  iu 
delatis  do  skarbu  naszego.  Napominamy  przeto  W.  W.  żebyście  w  tym 
zadney  zwłoki  nieczynieli  a  naznaconą  summę  iako  z  miasta  Krakowa  tak 
y  z  innych  woiewodztwa  tego  miasteczek  odebrane,  wcześnie  wedle  consti- 
tuciey  odszełali.  W  czym  y  potrzebie  rzeczypospoiitey  y  woliey  naszey  dosić 
vczynicie.  Życzymy  zatym  W.  W.  dobrego  od  pana  Boga  zdrowia.  Dan 
w  Warszawie  dnia  XVI  miesiąca  marca  roku  Pańskiego  M  DC  XXIX;  pa- 
nowania królestw  naszych  polskiego  XXXXII,  szwedzkiego  XXXVI.  ■ — 
Sigismundus  rex. 

Dokument  papierowy,  opatrzony  wielką  pieczęcią  koronną,   po  stronie   adresowej  wyciśniętą. 


001.      1629.  die   17.  m.  Martii,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusąue  Casimiriensibus 
et  Stradomiensibus  mandat,  ut  contributionem  »donativum«  dictam,  magi- 
stratui  Cracoviensi  persolvant. 

Zygmunth  III  z  łaski  Bozey  kroi  polski,  wielkie  xiąże  lithewskie,  ruskie, 
pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  inflanckie  y  szwedzki,  gotski,  wandalski  dzie- 
dziczny kroi.  Sławnym  burmistrzowi,  raicom,  woitowi,  ławnikom  y  wszyst- 
kim miast  naszych  Kazimirza  y  Stradomia  obywatelom,  wiernie  nam  miłym, 
łaskę  nasze  królewską.  Wiernie  nam  mili !  Z  uchwały  seimu  blisko  prze- 
szłego stanęła  constytucia,  aby  miasta  wszystkie  koronne  na  teraznieiszą 
gwałtowną  rzeczypospoiitey  potrzebę  donatiuiim  sta  tysięcy  złotych  polskich 
złozeły  y  one  na  dwie  racie  wedle  opisania  w  constytuciach  do  wielmożnego 
podskarbiego  koronnego  y  commissarzow  oddali.  Do  ktorey  summy  wy- 
równania, ponieważ  wszytkie  generaliter  miasta  należą  y  miasteczka,  napo- 
minamy przetho  y  roskazuiemy  Wier.  Wasz.  abyście  złotych  polskich  pię- 
tnaście seth,  które  przes  nas  na  Wier.  Wasze  są  włożone,  zadney  ossoby 
ani  burmistrza,  ani  raicow,  ani  woita,  ani  ławników,  ani  innych  na  vrzęndzie 
bendących  albo  iakimkolwiek  wolności  praetextęm  się  sczycących,  nie  excy- 
puiąc,  zlozeli  y  one  do  vrzęndu  krakowskiego  za  kwitem  iego  iako  naiprę- 
dzy  oddali  y  odliczeli.  Czym  y  potrzebie  teraznieiszy  rzeczypospoiitey  wcze- 
śnie   według    uchwały    seimowy    wygodzicie    y    woli    naszy  dosyć  uczynicie. 

24 


1 86 

Inaczy  nie  czyniąc  dla  łaski  naszey  y  pod  surowym  karaniem.  Dan  w  War- 
szawie dnia  XVII  miesiąca  marca,  roku  Pańskiego  M°  DC  XXIX,  pano- 
wania królestw  naszych  polskiego  XXXXII,  szwedzkiego  XXXVII  roku.  — 
Sigismundus  rex.  —  Stanislaus  Grochowski. 

Oryginał  papierowy,  poniżej   tekstu  wyciśnięta  pieczęć  wielka  koronna. 


902.     1629.  die  28.  m.  Maii,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  statuit,  portorio  nuper  sancito,  etiam  panni, 
resąue  e  cupro,    plumbo,   stanno,    orichalco  et  ferro  paratas,  subiectas  esse. 

Zygmunth  trzeci  z  łaski  Bozei  kroi  polski,  wielkie  xiąze  litewskie, 
ruskie,  pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  inflanckie  a  szwedzki,  gottski,  wan- 
dalski  dziedziczny  kroi.  Wszem  wobec  y  każdemu  zosobna,  komu  to  wie- 
dzieć należy,  a  mianowicie  vrzędom  mieiskim  y  wszelkiem  ludziom  kupie- 
ckiem  w  państwach  naszych  będącym,  oznaimuiemy.  Postanowione  iest  na 
przeszłem  seymie  za  powszechną  wszytkich  stanów  vchwałą  cło  od  rzeczy 
pewnych,  w  constitutiei  o  tern  vczynionei,  wyrażonych  ;  między  ktoremi  ysz 
sukna  przez  niedozor  iakis  w  constitutiei  teize  nie  są  specifikowane,  lubo 
y  te  gwoli  teraznieiszym  rzeczypospolitei  potrzebom  temusz  postanowieniu 
podlegać  miały,  roskazuiemy  y  chcemy  to  mieć  po  Wiern.  W.  aby  od  sukien 
wszelakich  po  szelągu  od  złotego,  także  od  miedzi  nietelko  tei,  co  siew  bla- 
chach ale  tesz  y  w  sztukach  zrobionych  przedawa,  wedle  opisania  consti- 
tutiei kupcy  y  przekupniowie  płacili,  także  od  sztuk  ołowianych,  cenowych, 
mosiężnych,  żelaznych  robionych  ma  to  cło  bydz  płacone,  czego  vrzędy 
z  pilnością  doglądać  maią  pod  obowiąskiem  przysiąg  swoich,  aby  te  podatki 
sprawiedliwie  beły  wydawane,  y  iesli  kto  ich  od  Wielkieinocy  niepłacieł, 
zęby  tego  słuszną  recompensę  vczynieł;  a  ynaczei  nieuczynicie  dla  łaski 
naszei  y  sub  paenis  nostris  arbitrarijs.  Który  vniwersał  chcemy  aby  od  vrzę- 
dow  mieiskich  beł  publikowany.  Dan  w  Warszawie  dnia  XXVIII0  miesiąca 
maia,  roku  Pańskiego  M  DC  XXIX0,  panowania  królestw  naszych  polskiego 
XXXXII,  szwedzkiego  XXXVI  roku.  —  Sigismundus  rex.  —  Stanisław 
Grochowski. 

Dokument  papierowy;  poniżej    tekstu  wyciśnięta  wielka  pieczęć  koronna. 


903.     1629.  die  2$.  m.  Novembris,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  mandat,  ut  a  bobus  ceterisąue  pecudibus 
mercatui  destinatis.  civitati  Cracoviensi  portorium  solvatur. 

Zygmunth  III  z  Bozey  łaski  kroi  polsky,  wielkie  xiążę  lithewskie, 
ruskie,  pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  inflanckie  a  szwedzky,  gotsky,  wan- 
dalsky  dziedziczny  kroi.    Wszystkim  wobecz  y  każdemu  zosobna.    komu  to 


1 87 

wiedzieć  należy,  wiadomo  czynimy,  iz  za  przełożeniem  nam  posłów  od  miasta 
naszego  stołecznego  Krakowa  na  seym  teraznieyszy  wysłanych,  iakoby  nie- 
ktorzi  kupcy  państw  naszych  y  ci  wszyscy,  co  wołmi  handluią,  woły  za  gra- 
nice niezwyczaynemi  drogami  przeciwko  prawom  na  skład  miastu  Krakowu 
służącym,  prowadzieli,  tym  sposobem  (udawaiąc  ze  wołmi  handlować  nie  iest 
kupiectwo)  cła  zwyczaynego  miastu  z  praw  iego  należącego  uchraniaią  się. 
Co  isz  z  wielką  krziwdą  y  szkodą  miasta  pomienionego  być  widziemy,  a  nam 
należy,  aby  prouenta  mieyskie  na  obronę  prziczyniane,  nie  zmnieyszane  beły, 
przeto  tym  vniuersałem  naszym  wszem  w  obecz  y  każdemu  z  osobna  ros- 
kazuiemy,  aby  woły  y  bydło  cuiuscunąue  generis  każdy  ktokolwiek  zagra- 
nice prowadzić  będzie  chciał,  zwyczayną  drogą  na  Kraków  one  prowadził 
y  cło  wedle  zwyczaiu,  które  się  od  inszych  kupi  płacić  zwykło,  miastu  na- 
leżące, od  tych  wołów  y  bydła  innego  odprawowali,  a  to  pod  utraceniem 
takowego  bydła,  które  wolno  będzie  vrzędowi  miasta  Krakowa  kędykohviek 
one  prziscignie,  zabierać  y  na  obronę  mieyską  obracać.  Bydło  iednak  szla- 
checkie od  szlachty  zimowane  y  ich  własne,  od  tego  płacenia  wolne  zosta- 
wać ma.  Co  aby  wszystkich  wiadomości  doszło,  roskazuiemy  vrzędowi  miasta 
naszego  Krakowa,  aby  ten  vniuersał  nasz  do  act  lubo  grodzkich,  lubo  miey- 
•skich  krakowskich  wwiedli  y  on  zwyczaynie  publikować  kazali.  Na  co  dla 
lepszey  wiary  list  ten  ręką  naszą  podpisany,  pieczęcią  koronną  utwierdzić 
roskazalismy.  Dan  w  Warszawie  dnia  XXV  miesiąca  listopada,  roku  Pań- 
skiego M°  DC0  XXIX0,  panowania  naszego  polskiego  XXXXII,  swedzkiego 
XXXVII  roku.  —   Sigismundus  rex.  —  Stanislaus  Grochowski. 

Dokument  papierowy,   opatrzony  pieczęcią  pokojowa   poniżej  tekstu  wyciśnięta. 


004.      1630.  die  28.  m.  Februarii,  Varsoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae,  commissariis  ąuibusdam,  ad  litem,  quae 
inter  civitatem  Cracoviensem  et  conventum  ordinis  s.  Francisci  pendebat, 
diiudicandam  designatis,  potestatem  prorogat. 

Sigismundus  III  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniaeąue  necnon  Suecorum, 
Gottorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex.  Venerabilibus  et  generosis  Pe- 
tro  Gembicki  decano,  secretario  nostro,  Ioanni  Foxio  archidiacono,  Iacobo 
Ostrowski  canonico  Cracouiensibus,  Stanislao  Witowski  vexillifero  Lanci- 
ciensi,  magno  procuratori  arcis  nostrae  Cracouiensis,  Ioanni  Komorowski 
pocillatori  Belzensi,  vicecapitaneo,  Ioanni  Starski  vicesgerenti,  Francisco 
Krzyzakowski  notario  castrensi  Cracouiensibus  et  Zbigneo  Bobrownicki  se- 
cretario nostro,  Alberto  Mirosłowski  yicepalatino  Cracouiensi,  deuotis  et  fide- 
liter  nobis  dilectis,  graciam  nostram  regiam.  Venerabiles  et  generosi,  deuote 
et  fideliter  nobis  dilecti !  Dederamus  nuper  ad  Deuotiones  et  Fidelitates 
vestras  commissionis  nostrae  literas,  ąuibus  mandaueramus,  ut  causam  et 
actionem  spectabilibus  proconsuli  et  consulibus,  aduocato,  scabinis  totiąue 
communitati  ciuitatis  Cracouiensis  cum  religiosis  patribus  et  fratribus  guar- 


1 88 

diano  atąue  toto  conuentu  ordinis  sancti  Francisci,  fratrum  Minorum  con- 
uentualium  Cracouiae  in  platea  Fratrum  sito,  nec  non  cum  domorum,  arearum 
et  fundorum  inter  eundem  conuentum  ac  maenia  ciuitatis  consistentium  pos-i 
sessoribus,  ratione  appropriationis  et  usurpationis  sibi  eorundem  bonorum 
publicorum,  portarum,  fenestrarum  aliorumque  aedificiorum  in  eis  extructio- 
nis,  decursus  aquae,  faecium  et  cloacarum,  per  quae  muri  ciuitatis  conuel- 
luntur,  in  eadem  immissionis  et  erectionis,  necnon  aliarum  differentiarum  et 
grauaminum .  quae  ciuitas  Cracouiensis  patitur.  intercedentem ,  Deuotiones 
et  Fidelitates  Yestrae  diiudicarunt  et  id,  quod  iuris  ratio  dictaret,  in  eadem 
causa  statuerent  et  decernerent.  Quae  commissio  ąuoniam  post  emanatas 
Deuotionum  et  Fidelitatum  vestrarum  innotescentias,  ob  absentiam  protunc 
guardiani,  quem  idem  conuentus  Cracouiensis  sancti  Francisci  certis  de  causis 
non  habebat,  est  desertata,  ideo  eandem  commissorialem  autoritatem  Deuo- 
tionibus  et  Fidelitatibus  yestris  prorogamus  et  denuo  committimus.  mandantes, 
ut  captato  certo  et  competanti  tempore,  in  domum  aliquam  lapideam,  mae- 
nibus  et  conuentui  praefato  proximam,  vel  aliquem  alium  locum  pro  commo- 
ditate  sua  conueniant,  uocatisque  per  literas  innotescentiae  suae  partibus, 
quarum  interest,  uidelicet  suprascriptis  patribus  et  fratribus  Franciscanis  nec 
non  alijs  possessoribus  uicinis,  a  quibus  grauamina  ciuitati  Cracouiensi  infe- 
runtur,  (quorum  nomina  et  cognomina  hic  pro  expressis  habentur)  eiusmodi 
diiferentias  et  grauamina  diiudicent,  ne  quid  detrimenti  eadem  ciuitas  Cra- 
couiensis patiatur;  uideant,  ut  muri  ciuiles  atque  intermuralia  serta  tectaque 
maneant,  prouideant,  iura  eiusmodi  possessorum ,  si  quae  habent,  sedulo 
inspiciant,  testimonia,  si  opus  fuerit,  excipiant;  et  tandem,  quod  iuris  ratio 
dictauerit,  in  ea  causa  statuant,  definiant  et  decernant:  appellatione  ad  iudi- 
cium  nostrum  non  nisi  ab  ipsa  definitiua  sententia  et  non  a  quibusuis  acces- 
soriis  parti  grauatae  salua  permanente.  Vnius,  duorum  pluriumue  ex  Deuo- 
tionibus  et  Fidelitatibus  vestris  absentia  non  obstante.  Quod  si  negotium 
hoc  uno  atque  altero  die  absolui  non  poterit,  in  plures  pro  necessitate  eius 
commissorialem  facultatem  Deuotionibus  et  Fidelitatibus  yestris  prorogatam 
esse  uolumus.  Datum  Yarsauiae  die  XXVIII  mensis  Februarii,  anno  Domini 
M  DC  XXX,  regnorum  nostrorum  Poloniae  XXXXIII,  Sueciae  uero 
XXXVII.  —  Ex  commissione  sacrae  regiae  maiestatis  propria.  —  Lucas 
Zdroiewski. 

Dokument   papierowy,   opatrzony  wielką   pieczęcią   koronną,   poniżej   tekstu   wyciśniętą. 


90.5.      1630.  die  28.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  pauperibus  valetudine  affectis,  in  hospitio  ad 
ss.  Sebastianum   et  Rochum  curandis. 

Actum  feria  quinta  antę  dominicam  Oculi  proxima.  —  Spectabiles 
dd.  Sigismundus  Alantse  proconsul,  Paulus  Hippolith,  Stanislaus  Chodowie, 
Daniel  Zaidlicz,  Christophorus  Słowikowski,  Ioannes  Wisemberg.  Stanislaus 
Conradt,  Matthias  Wonieyski,  Christophorus  Naymanowic,   Matthaeus  Grus- 


1 89 

czynski,  Andreas  Wegrzynowic,  Andreas  Bełza,  consules  Cracouienses,  in 
reipublicae  negociis  per  schaedulas  legitime  conuocati  et'  in  praetorio  Cra- 
couiae  congregati  existent.es ;  sub  tempus  praesens,  quo  omnia  praesertim 
ad  annonam  pertinentia,  in  summum  excreuerunt  precium,  exindeque  prae 
summa  inopia  numerosas  pauperum  turmas  hic  ad  ciuitatem  conuenire,  multos 
ipsorum  inaedia  periculosisąue  et  suspectis  morbis  e  vita  decedere  persaepe 
cernitur,  securitati  publicae  in  futura  tempora  consulendo.  imminenti  peri- 
culo  obviam  ire  rolentes,  vnanimibus  votis  et  sententijs  suis  concluserunt, 
pauperes  huiusmodi  infirmos,  languidos,  per  ciuitatem  diuagantes,  ad  hospi- 
tale  sanctorum  Sebastiani  et  Rochi,  vbi  aedificia  non  adeo  arcta  reperiuntur, 
congregandos,  necessario  ibi  reparanda,  atque  ipsos  pauperes  ex  eleemosina 
sacra  apud  pios  Christianos  impetranda  sustentando,  interim  autem  ex  pecu- 
nia  hospitalis  praedicti  mutuatim  pro  hac  re  fiorenos  quingentos  a  dominis 
prouisoribus  acquirendos  esse;  post  modum  vero  ex  sacra  eleemosina  resti- 
tuendos  vel  si  hoc  non  suffecerit,  in  rationibus  dd.  prouisoribus  inter  distri- 
buta  suscipiendos,  tum  et  aduocatos  pauperes  alias  woytow  dziadowskich  anti- 
quitus  fieri  solitos,  assignandos  et  deputandos  esse,  vnanimibus  votis  et  sen- 
tentijs suis  concluserunt. 

Acta  Cons.  Crac.  9,   str.  416. 


060.      1630.   die  25.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  salario  proconsulari  augendo. 

Actum  feria  tertia  in  crastino  festi  sancti  Ioannis  Baptistae.  —  Specta- 
biles  dd.  Daniel  Zaidlicz  proconsul,  Sigismundus  Alantse,  Georgius  Pipan7 
Paulus  Hippolith;  Stanislaus  Conradt,  Christophorus  Naymanowic;  Mathaeus 
Grusczynski,  Christophorus  Schedell,  Andreas  Wegrzynowic,  Georgius  Cro- 
mer,  Andreas  Bełza,  consules  Cracouienses,  in  negocio  infrascripto  per  schae- 
dulas in  praetorio  congregati  et  legitime  conuocati  existentes,  experientia 
edocti,  quod  hac  iniquitate  temporum,  qua  omnia  in  summum  excreuerunt 
precium,  summa  octuaginta  florenorum  Polonicorum,  quae  hactenus  cuilibet 
proconsuli  ex  aerario  ciuitatis  pendebatur,  non  sufficit  oneri  proconsulari 
sufferendo  et  familiae  praetorianae,  quae  ad  publicam  necessitatem  sumptu 
proconsulis  fouetur,  alendae,  graue  vero  est  vna  cum  onere  sentire  damnum, 
cum  naturalis  aequitas  ipsa  suadeat,  eum  sentire  debere  commodum,  qui  sen- 
serit  onus,  proinde  naturalem  aequitatem  secuti,  vt  incommoditatis  et  sedu- 
litatis  proconsularis  comes  foret  aliqua  commoditas  et  animi  tranquillitas, 
vnanimibus  votis  et  sententijs  suis  abhinc  in  futurum  pro  sustinendo  onere 
proconsulari  centum  marcas  cuilibet  proconsuli  ex  aerario  ciuitatis  dandas 
esse  concluserunt. 

Acta  Cons.  Crac.   9,  str.  421. 


IQO 


OOT.      1630.  die   10.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  alimentis,  civibus  Clepardiensibus  peste  infectis, 
exhibendis. 

Actum  feria  tertia  post  festum  Natiuitatis  beatae  Mariae  virg"inis  pro- 
xima.  —  Spectabiles  domini  Andreas  Bełza  proconsul,  Sigismundus  Alantse, 
Georgius  Pipan,  Daniel  Zaidlicz,  Stanislaus  Conradt;  Mathias  Wonieyski, 
Christophorus  Naymanowic,  Albertus  Celesta;  Mathaeus  Grusczynski,  Ada- 
mus Nagoth,  Christophorus  Schedell,  Georgius  Cromer  et  Nicolaus  Zalaszow- 
ski,  consules  Cracouienses,  in  reipublicae  negociis  per  schaedulas  conuocati 
et  in  praetorio  congregati  existentes,  securitati  et  sanitati  publicae  consu- 
lendo,  vnanimibus  votis  et  sententijs  suis  concluserunt,  victualia  prouidenda 
esse  sumptu  publici  aerary  peste  infectis  Clepardiae  in  domo  recenter  occlusa, 
ea  tamen  conditione,  vt  postmodum  eaedem  impensae  a  domino  proconsule 
et  consulibus  Clepardiensibus  exigantur  et  aerario  publico  Cracouiensi 
restituantur. 

Acta  Cons.  Crac.   9,  str.  423. 


DOS.      1630.  die   15.  m.  Norembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  tributo  in  naves;  in  rippa  Vistulae  fluminis 
exstruendas;  imponendo. 

Actum  feria  sexta  post  festum  sancti  Alartini  episcopi  proxima.  — 
Spectabiles  domini  Nicolaus  Zalaszowski,  Sigismundus  Alantse,  Paulus  Hip- 
polith;  Matthaeus  Grusczynski;  Georgius  Cromer,  Andreas  Bełza,  consules 
Cracouienses,  in  negociis  reipublicae  in  praetorio  congregati  existentes,  pro- 
uidere  volentes  commodo  publico,  vnanimibus  votis  et  sententijs  suis  con- 
cluserunt,  ąuatenus  omnes  ciues  in  littore  ciuitatis  publico  iuxta  fluuium 
Istulam  nauigia  alias  statki  aedificantes,  ex  nunc  et  de  facto  quilibet  eorum 
florenos  Polonicales  tres  łądo7vego  soluat. 

Acta  Cons.   Cnie.  9,  str.   424. 


0(H>.      163 1,   die  6.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum,  quo  civitati  ascribendi  pulveris  nitrati  vice  pecuniam 
dare  astringuntur. 

Actum  feria  quinta  ipso  die  sanctae  Dorotheae.  —  Spectabiles  domini 
(ieorgius  Pipan,  medicinae  doctor,  proconsul,  Sigismundus  Alantse,  Stani- 
slaus Chodowie,  Christopherus  Słowikowski,  Ioannes  Wisemberg,  Stanislaus 


IQI 

Conradt,  Christopherus  Naymanowicz,  Albertus  Celesta,  Matthaeus  Grusczyn- 
ski,  Ioannes  Kotlicki,  Nicolaus  Zalaszowski,  consules  Cracouienses,  in  rei- 
publicae  negociis  per  schaedulas  conuocati  et  in  praetorio  pleno  in  nuraero 
congregati  existentes;  id  ipsumąue  prae  oculis  habentes,  quod  ciues,  qui 
nouiter  ad  ius  ciuitatis  suscipiuntur,  pulueres  ad  publicum  vsum  publicum  (s) 
dari  solitos,  non  bene  elaboratos  exinde  minus  durabiles  et  corruptioni  valde 

obnoxios  ob (s)  soleant,    qui  paulo  post  nulli  vsui  accomodari  pos- 

sunt;  prospicere  in  melius  huic  rei  volentes;  vnanimibus  votis  et  sententijs 
suis  concluserunt,  manu  firmiter  per  se  et  successores  suos  dd.  consules  Cra- 
couienses  tenendum.  ąuatenus  onines  et  singuli  in  posterum  ad  ius  ciuitatis 
suscipiendi;  tam  mercatores,  quam  artifices  et  cuiuscunąue  conditionis  exis- 
tentes,  circa  susceptionem  iuris  honorarium  ciuitati  debitum  atąue  bombar- 
dam  offerentes,  loco  pulueris  pecuniam  paratam  [quae  postmodum  non  alias, 
nisi  pro  coemendo  puluere  ad  publicum  vsum  per  dd.  armamentarii  praefectos 
conuerti  debebit],  dare  et  reponere  actualiter,  prius  tamen  anteąuam  iura- 
mentum  praestent,  teneantur,  lapidem  videlicet  pulueris  iuxta  praesens  pre- 
cium  florenis  ąuatuordecem  aestimando ;  quod  si  vero  pulueris  maius  pre- 
cium  creuerit,  tunc  solutio  pecuniae  modo  praemisso  conuertenda;  etiam 
augeri  debebit. 

Acta  Cons.  Crac.   9,  str.  425. 


OTO.     1 63 1,  die  25.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  processu  iudiciario  abbreviando. 

Actum  feria  tertia  in  crastino  festi  s.  Mathiae  apostoli. 

Spectabiles  domini  proconsuh  et  consules  Cracovienses,  per  schaedulas 
legitime  ad  praetorium  conuocati,  iuxta  iuramentum  suum  ciuitati  consultum 
iri  volentes,  eo  considerato,  quod  in  processu  iudiciario  hucusąue  in  causis 
coram  officio  suo  consulari  agitatis,  ferendariorum  potius  licentia,  quam  iuris 
positiui  permissu  contumaciae  in  vno  processu  numerum  centum  sexaginta 
excedentes,  non  solum  litigantes  exhaurirent  sed  etiam  sanctam  remorarentur 
iustitiam,  proinde  saluis  omnibus  beneficijs  iuris  hucusąue  de  iure  vsitatis; 
de  ijsdem  contumacijs  atąue  dilacionibus  minus  necessarijs  in  omnibus  causis 
processum  iuris  reąuirentibus,  coram  officio  suo  consulari  tam  institutis  iam 
et  in  ąuocunąue  gradu  punctoąue  iuris  dependentibus,  ąuam  in  posterum 
instituendis,  eam  legem  exnunc  tenendam  ac  in  perpetuum  obseruandam 
esse  voluerunt,  salua  in  eo  auctoritate  S.  R.  M.  domini  sui  clementissimi, 
tanąuam  legislatoris  supremi ,  ąuam  ad  approbandum  pium  suum  intentum 
hoc  aliąuo  repugnante,  accessuram  non  dubitauerunt. 

§  1.  Ouod  attinet  inprimis  contumatias.  —  Primae  duae  contumaciae 
in  ipso  litis  ingressu  sint  simplices,  tertia  vero  peremptoria,  beneficio  tamen 
aresti  gaudens;  in  rlteriori  vero  processu  post  gradus  decretandi,  videlicet 
post:  procede,  responde,  directe  responde,  nec  non  in  terminis  ex  dilacione 
concessa  ex  deliberacione  officij  et  ex  citacione  in  processu  ad  translapsum 


192 

terminum,  si  id  fiat  intra  duas  hebdomadas  a  translapso  terminu,  omnes  eon- 
tumaciae  peremptoriae,  itidem  cum  beneficio  aresti.  Post  amputatam  vero 
dilacionem  tam  in  accessorio  quam  in  negocio  principali,  omnis  contumacia 
sine  beneficio  aresti  peremptoria. 

§  2.  Quod  attinet  dilaciones.  —  In  accessorijs  nullae  dilaciones,  nisi 
sint  accessoria  peremptoria,  idque  saltem  ad  probandum  illa,  quae  erunt  in 
controuerso,  non  vero  ad  simplices  replicaciones.  In  negotio  vero  principali, 
vbi  necessitas  reąuiret,  dilationes  saltem  ad  ąuadruplicandum  inclusiue,  vlte- 
riores  vero  nimirum  ad  contradicendum  et  refntandum  exnunc  amputantur, 
sed  is,  qui  contradicere  et  refutare  voluerit,  in  instanti  id  praestare  poterit. 

§  3.  In  causis  vero  boni  regiminis,  testimonii  ferendi,  causis  fisci,  con- 
tributionum  ciuilium,  censuum  reemptionalium,  aedilium,  prouisorum  hospi- 
talis,  diuisionum,  causarum  inter  consanguineos  exortarum,  miserabilium  per- 
sonarum,  spiritualium  et  aliarum  causarum,  moram  non  patientium,  causis 
hospitum,  recentium  criminum  nec  non  emigrationum,  modo  sit  citatio  lite- 
ralis  cum  expressa  causa  et  praefixione  termini  peremptorij  et  citatus  per- 
sonaliter  praeueniatur,  primus  terminus  peremptorius  cum  beneficio  tamen 
aresti,  et  processus  de  die  in  diem. 

§  4.  Et  ąuoniam  errore  ąuodam  vel  potius  abusu  ferendariorum  appel- 
lationes  a  decretis  officij  consularis  cum  praefixione  termini  die  tertia  post 
felicem  aduentum  sacrae  Mtis  regiae  in  arcem  Cracouiensem,  sub  praetextu 
iurium  et  priuilegiorum  ciuitatis  huius  admittebantur,  super  cuiusmodi  appel- 
laciones  commissiones  in  cancellariam  S.  R.  M.  pro  libitu  partium  impetra- 
bantur,  iura  autem  specialia  seu  priuilegia  de  eiusmodi  commissionibus  im- 
petrandis  inter  priuilegia  ciuitatis  non  reperiuntur,  tutn,  quod  commissiones 
huiusmodi  non  solum  moram  magnam  in  asseąuenda  iustitia  faciunt,  sed 
etiam  in  immensas  impensas  ciues  adducunt,  et  neque  notarios  commissio- 
num  iuratos  neąue  acta  commissorialia  certa  habent,  qui  notarii  partes  liti- 
gantes  nimium  depactant  et  pro  suo  placito  decreta  scribunt:  proinde  eius- 
modi errores  et  abusus  tollere  volentes,  obuiamąue  eundo  protractioni  iustitiae 
et  aggrauationi  ciuium,  concluserunt :  appellationes  omnes  a  modo  non  nisi 
directe  ad  iudicium  sacrae  regiae  Mtis  domini  domini  nostri  clementissimi 
cum  praefixione  termini  ąuatuor  septimanarum,  vbicunque  sacra  maiestas 
regia  cum  sua  curła  constituta  fuerit,  idque  ad  instar  omnium  aliarum  ciui- 
tiitum  regni  admittendas  esse. 

Actum  in  praetorio  Cracouiensi  feria  tertia  in  crastino  festi  s.  Mathiae 
apostoli,  die  25  Februarii ,  anno  Domini  millesimo  sexcentesimo  trigesimo 
primo. 

Acta.  Cons.   Crac.   36,  str.   274. 

Ustawę  powyższą  zatwierdził  dopiero  król  łan  Kazimierz  przywilejem,  wydanym  w  Warszawie 
dnia  28  marca  1667  r.,  którego  oryginał  pargaminowy,  nieco  zniszczony,  opatrzony  był  niegdy  pie- 
częcią, na  różowej  jedwabnej   wstążeczce  zawieszoną,  która  już  dziś  nie  istnieje. 


195 


4)71.     1631.  die  6.  m.  Martii,   Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  contumaciis ,  dilationibus,  rotulis  actorum  et 
testimoniis. 

Actum  feria  ąuinta  antę  dominicam  Inuocauit  proxima.  —  Spectabiles 
domini  Matthias  Wonieyski  proconsul,  Georgius  Pipan ,  Stanislaus  Chodo- 
wicz,  Paulus  Cellary,  Stanislaus  Conradt;  Christophorus  Naymanowicz,  Chri- 
stophorus  Schedell,  Andreas  Węgrzynowicz,  Ioannes  Cyrus;  Nicolaus  Zala- 
szowski,  Christophorus  Szober,  Nicolaus  Zaidlicz,  consules  Cracouienses,  in 
negocio  infrascripto  per  schaedulas  conuocati  et  legitime  in  praetorio  con- 
gregati  existentes,  cum  publico  ciuitatis  istius  bono  prouidere  volentes.  pro- 
cessum  officii  consularis  Cracouiensis  in  causis  agitatis  et  agitandis  abbre- 
uiarent  et  iam  eodem  respectu  boni  publici,  ne  ciues  sumptibus  exhauriantur, 
iustitia  sancta  retardaretur,  processum  in  causis  coram  iudicio  ordinario  sca- 
binali  Cracouiensi  agitatis  et  agitandis,  talem  obseruandum  esse,  vt  duae 
contumaciae  primae  sint  simplices,  tertia  vero  et  aliae  omnes  post  decretum 
procedendi  subseąuentes,  sint  peremptoriae  cum  beneficio  arresti ;  dilationes 
omnes  non  nisi  ad  primam  iuris  concedantur;  rotuli  omnes  vt  aperti  exhi- 
beantur;  testimonia  vero  vt  occlusa  partibus  extradantur7  vnanimibus  votis 
et  sententijs  suis  concluserunt. 

Acta  Cons.  Crac.  9,   str.  426. 


972.     1 63 1,  die  7.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  testamentis  derelictis  aperiendis. 

Actum  feria  sexta  antę  dominicam  Inuocauit  proxima.  —  Spectabiles 
domini  Matthias  Wonieyski,  medicinae  doctor,  proconsul,  Sigismundus 
Alantse,  Georgius  Pipan,  Stanislaus  Chodowie,  Christophorus  Słowikowski, 
Paulus  Cellari,  Stanislaus  Conradt,  Christopherus  Naimanowic,  Albertus  Ce- 
lesta,  Mathaeus  Grusczynski,  Christopherus  Schedell,  Andreas  Węgrzynowic, 
Georgius  Cromer,  Ioannes  Cyrus,  Nicolaus  Zalaszowski,  Christophorus  Szo- 
ber, Nicolaus  Zaidlicz,  consules  Cracouienses,  in  neg'ocio  infrascripto  per 
schaedulas  legitime  conuocati  et  in  praetorio  congregati  existentes,  innitendo 
mandato  S.  R.  M.  domini,  domini  clementissimi,  ratione  infrascriptorum 
illato,  vnanimibus  votis  et  sententijs  suis  testamenta  in  occluso  ad  seąuestrum 
officii  a  multo  tempore  deposita,  neąue  post  testatores  iam  dudum  demor- 
tuos,  hucusąue  aperta,  praesertim  ąuibus  post  mortem  defuncti  annus  et  sex 
septimanae  elapsae  sunt,  officiose  aperiri  actisąue  inseri  debere  concluserunt. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.  427. 


25 


073.      1 631.  die  20.  m.  AFartii,  Cracoviae. 

Sigismundus  III.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus 
tributum  a  hominibus  civitati  noviter  ascriptis,  solvendum,  confert. 

Sigismundus  tertius  Dei  gratia  rex  Poloniae;  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniaeąue  necnon  Suecorum, 
(xottorum;  Vandalorumque  hareditarius  rex,  significamus  praesentibus  literis 
nostris,  ąuorum  interest,  \niuersis  et  singulis.  Regalem  munificentiam  non 
solum  publicas  necessitates  prouidere,  sed  etiam  priuatorum  subditorum, 
eorum  potissimum,  qui  integram  fidem  constanti  animo  regibus  et  principibus 
suis  testari  consueuerunt,  merita  praemijs  augere  decet,  vt  hisce  praemijs 
tanąuam  stimulo  ąuodam  excitati,  et  promptiores  ad  obseąuia  principibus 
reddenda  et  alacriores  ad  obeunda  ąuaeuis  munia  cffici  possint.  Quam  lidem 
et  constantis  animi  argumentum  spectabilium  proconsulis  et  consulum  Cni 
couiensium  erga  praedecessores  nostros,  serenissimos  reges  Poloniae,  nosąue 
ipsos  praesertim  sub  faelici  coronatione ,  dum  inclyti  huius  regni  insignia 
susciperemus,  et  postmodum  dum  multoties  praestitam  cognouimus,  eosdem 
regia  nostra  liberalitate  oblata  quauis  occasione  ornare  semper  studuimus. 
Cum  vero  compertum  habeamus,  eosdem  proconsulem  et  consules  Craco- 
uienses  grauia  in  officijs  suis  sufferre  teneri  onera,  ąuibus  implicati  nec 
proprij  victus  rationem  recte  ducere;  nec  rem  suam  familiarem,  vt  integra 
officij  authoritas  maneat,  rite  administrare  possint;  officium  vero  nemini  no- 
ciuum  esse  debet;  proinde  hac  occasione  oblata,  rolentes  munificentia  nostra 
eos  proseąui  et  promptiores  ad  ąuaeuis  obseąuia  nostra  in  posterum  exhi- 
benda  reddere,  memoratis  proconsuli  et  consulibus  nunc  et  pro  tempore 
existentibus;  prouentum  solitum  a  personis  suscipientibus  ius  ciuitatis  Cra- 
couiensis,  in  perpetuum  dandum  et  concedendum  esse  duximus,  damusąue 
et  concedimus  praesentibus  literis  nostris.  Quem  ąuidem  prouentum  ijdem 
proconsul  et  consules  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis  nunc  et  pro  tempore 
existentes7  liberę  percipere,  in  vsus  proprios  eosdemąue  priuatos  conuerter(% 
absąue  cuiusuis  contradictione  et  impedimento  in  perpetuum  poterunt.  In 
cuius  rei  fidem  praesentes  manu  nostra  subscriptas.  sigillo  regni  communiri 
iussimus.  Datum  Yarsauiae  die  vigesima  mensis  Martij,  anno  Domini  mille- 
simo  sexcentesimo  trigesimo  primo,  regnorum  nostrorum  Poloniae  ąuadra- 
gesimo    ąuarto.    Sueciae    \ero    trig"esimo    octauo  anno.  —  Sigismundus  rrx. 

Kodeks  Zaleskiego,   karta   215,   strona   odwrotna. 


074.     1631.  die  20.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  privilegiis  civitatis  conscribendis. 

Actum    feria    ąuinta  post  dominicam  Reminiscere  proxima.  —  Specta- 
biles  dd.  Matthias  Wonieyski  proconsul,  Georgius  Pipan,  Christopherus  Sło- 


i  Q5 

wikowski,  Stanislaus  Conradt,  Christopherus  Naimanowic,  Mathias  Grusczyn- 
ski,  Nicolaus  Zalaszowski,  Nicolaus  Zaydlicz,  consules  Cracouienses,  in  negotio 
infrascripto  per  scłuiedulas  in  praetorio  conuocati  et  legitime  congregati 
existentes,  publieo  bono  prouidere  uolentes,  ut  priuilegia  ciuitatis  istius  accu- 
ratius;  quam  in  hucusąue  seruentur,  ordinationem  talem,  ut  nimirum  priui- 
legia omnia  ciuitatis  istius  per  notarios  ciuitatis  et  d.  syndicum  in  praesentia 
spectabilis  domini  proconsulis  inuententur,  deinde  ut  inuentata  dd.  ąuatuor 
collegis  consularibus  in  ordine  senioribus  tradantur,  demum,  ut  eadem  pri- 
uilegia ab  ijsdem  nemini  concedantur;  niśi  facta  prius  officiosa  per  recepto- 
rem de  integro  restituendis  ijsdem  priuilegiis  inscriptione,  in  futurum  serio 
seruandam;  vnanimibus  votis  et  sententijs  suis  concluserunt. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.  427. 


975.      1631.  die  4.  m.  Aprilis,   Cracoviae. 

Senatus  consultum   de  salario  consulis  senioris. 

Actum  feria  sexta  antę  dominicam  Iudica  proxima.  —  Spectabiles  do- 
mini Matthias  Wonieyski  proconsul ,  Stanislaus  Chodowie ,  Christopherus 
Słowikowski,  Stanislaus  Conradt;  Georgius  Cromer,  Nicolaus  Zalaszowski, 
Andreas  Petricouius;  Nicolaus  Zaidlicz;  consules  Cracouienses,  in  negotio 
infrascripto  per  schaedulas  in  praetorio  conuocati  et  legitime  congregati 
existentes;  manutenere  volentes  praerogatiuam  senioris  primi  collegae  sui, 
spectabili  Sigismundo  Alantse,  primo  in  ordine  ad  praesens  collegae  suo, 
viginti  quinque  florenos  Polonicales,  ąuolibet  ąuartuali  ex  pensa  maiori 
soluendos  esse,  vnanimibus  votis  et  sententijs  suis  concluserunt. 

Acta  Cons.   Crac.  q,  str.  428. 


970.      1Ó31.  die  8.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

Proconsul  Cracoviensis  incolas  plateae  castrensis  monet,  ne  sint  tumul- 
tuum  participes. 

Actum  feria  ąuarta  post  festum  s.  Francisci.  —  Spectabilis  d.  Christo- 
pherus Szober  proconsul,  conuocatis  ad  se  ciuibus,  plateae  castrensis  incolis, 
serio  ipsos  ratione  infrascriptorum  admonendo,  his  vsus  est  verbis :  Dla 
tegoście  W.  M.  są  tu  na  ratusz  obesłani ,  isz  Ieg'o  Mść  p.  podstarości  kra- 
kowski vskarza  sie  na  to,  iakoby  niektórzy  mieszcanie  ciskać  mieli  kamienie 
na  piechotę  grodową  wtenczas/  gdy  z  studentami  kiedyśtam  zwadę  mieli. 
Przetosz  aby  sie  to  nieznaydowało,  srodze  napominam  z  vrzedu  mego,  abyście 
vchoway  Boże  iakiego  roztyrku,  iako  to  z  żakami  zwykło  bywać  (s) ;  gdyby 
sie  co  takowego  zawaśnienia  kiedy  pokazać  miało,  zaraz  drzwi  w  domach 
swoich  zamykaycie,    z  okien    nie  wyglądaycie,    czeladzi    wychodzić    nie  do- 


puszcaycie,  komornikom  albo  uaiemnikom  swym  tosz  zlecaycie,  nietylko 
vczynkiem  bądź  ciskaniem  albo  iakim  inszym  sposobem,  ale  ani  słowem 
occaziey  wszelkiey  strzeszcie  sie,  bo  ktokolwiekby  sie  do  tego  przymieszać 
miał  iakim  sposobem ,  srogimu  karaniu  nietylko  na  maietności  ale  na 
gardle  podlegaćby  musiał.  Aby  tedy  napomnienie  to  vrzedowe  wagę  swa 
miało,  drugim  to  oznaymiaycie. 

Quae  admonitio  actis  praesentibus  est  inserta. 

Acta  Cons.  Crac.  36,  str.  371). 


077.      1631.   die   27.  m.  Novembris;  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  armis  contuberniorum  perlustrandis. 

Actum  feria  quinta  antę  festum  s.  Andreae  apostoli  proxima.  —  Spec- 
tabiles  domini  Nicolaus  Zaydlicz  proconsul,  Stanislaus  Chodowicz,  Matheus 
Grusczynski,  Georgius  Cromer,  loannes  Cyrus  et  Christopherus  Szober,  con- 
sules  Cracouienses,  in  reipublicae  negotiis  per  schaedulas  conuocati  et  in 
praetorio  congregati  existentes,  propter  faciendas  in  foribus  ciuilibus  arma- 
turas  apud  contubernales,  reuisionem  hisce  temporibus  accuratissime  pera- 
gendam  unanimibus  votis  suis  concluserunt,  armaturam,  videlicet  bumbardas 
hic  ad  praetorium  per  artifices  aduenientes  recentioribus  temporibus  dari 
solitis  (s),  senioribus  contubernalibus,  ąuibus  pertinet,  communicanda'  esse 
ita  tum  et  postmodum  easdem  bombardas  iterum  referant  atąue  propter 
meliorem  hac  in  parte  seruari  ordinem  (s). 

Acta  Cons.   Crac.  9,  str.   431. 


078.     1632.  die  27.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Proconsul  et  consules  Cracovienses  senioribus  contubernii  sartorum 
mandant,  ne  ullum  societati  suae  ascribant,  donec  pecuniam  pro  pulvere 
nitrato  emendo  solverit. 

Actum  sabbato  pridie  dominicae  ludica.  —  Spectabiles  domini  pro- 
consul et  consules  Cracouienses,  in  praetorio  congregati,  senioribus  iuratis 
sartoribus  personaliter  comparentibus  et  ratione  infrascriptorum  sese  suppli- 
citer  submittentibus,  serio  demandarunt,  ąuattenus  in  posterum  neminem 
fratrum  sine  peccunia  parata  pro  puluere  tormentario  emendo  ad  ius  ciui- 
tatis  suscipiendum  praesentent,  siąuidem  interest,  vt  omnes  ius  ciuile  suscep- 
tum  (s)  non  puluerem,  qui  saepius  vilis  et  nullius  frui  obtruditur,  sed  peccu- 
niam  pro  pulvere  coemendo  offerant. 

Acta   Cons.   Crac.   36.   >tr.   474. 


197 


970.      1632.   die   11.  m.   Maii,   Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  centum  militibus  pedestribus,  urbis  defendendae 
gratia  conducendis. 

Actum  feria  tertia  post  dominicam  Cantate  proxima.  —  Spectabiles  do- 
mini Adamus  Nag^oth,  spectabilis  domini  Christopheri  Słowikowski,  protunc 
proconsulis  locum  tenens,  Paulus  Hippolith,  Georgius  Pipan,  Stanislaus  Cho- 
dowicz,  Stanislaus  Conradt,  Chri^topherus  Naymanowicz,  Mathaeus  Grusczyn- 
ski,  Andreas  Węgrzynowicz,  Georgius  Cromer,  Andreas  Bełza,  Ioannes  Cy- 
rus,  Stanislaus  Rap,  consules  Cracouienses;  in  negotio  infrascripto  per  schae- 
dulas  in  praetorio  conuocati  et  legitime  congregati  existentes,  volentes  sub 
tempus  interregni  seruituti  (s)  ciuitatis  istius  prouidere,  centum  pedites  colli- 
gendos  et  suscipiendos  esse,  vnanimibus  votis  et  sententijs  suis  concluserunt 
ac  spectabilem  dominum  Paulum  Cellary,  consulem  Cracouiensem,  collegam> 
suura  rogarent,  vt  eam  curam  colligendorum  eorundem  peditum  et  instituendi 
rotmagistrum,  per  quem  ijdem  pedites,  praemisso  tamen  per  ipsum  rotma- 
gistrum  de  fidelitate  ciuitati  seruanda  iuramento,  ad  beneplacitum  officij 
praesentis  regerentur,  in  se  suscipiat:  pecuniam  pro  ijsdem  peditibus  ex 
fumalijs  tribus,  per  se  de  consensu  communitatis  laudatis,  assignantes.  Quam 
curam  spectabilis  dominus  Paulus  Cellary  rogatus  in  se  suscepit. 

Acta   Cons.   Ciac.  9,  str.  434. 


OSO.     1632.  die   18.  m.  Maii,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  hominibus  vagis  extra  urbem  eliminandis. 

Actum  feria  tertia  post  dominicam  Rogationum.  —  Ad  officium  et 
acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  prouidus  Petrus 
Zagorowski,  ministerialis  generalis  regni,  in  vim  fidelis  suae  relationis  re- 
cognouit  eidem  officio,  se  infrascripta  ex  mandato  domini  proconsulis  et  dd. 
consulum  in  ąuattuor  locis  ciuitatis  populo  ad  se  conuocato  et  congregato 
publicasse  et  ad  notitiam  publicam  deduxisse  die  hodierna :  aby  ludzie 
wszyscy  luźni,  którzy  służby  nie  maią  albo  tesz  z  warzstatow  powstali, 
z  miasta  zaraz  wychodzieli  do  zachodu  słońca,  bo  który  po  publicatiey  tey 
znalezion  będzie,  na  garle  karany  będzie  ;  także  y  ci,  którzy  bądź  w  służbie 
bądź  u  rzemieślników  są,  aby  się  do  żadnych  kup  y  dziwowiskow  nie  mie- 
szali, ani  się  dziwowali,  gdysz  zarówno  karani  będą  tak  ci,  ktorzyby  gro- 
mady albo  iakie  kupy  czynili,  iako  y  ci,  ktorzyby  kupom  się  dziwowali. 
Praemissa  sic  et  non  aliter  esse  facta  referens ,  hac  sua  relatione  praesenti 
facta. 

Acta  Cons.   Crac.  36,   str.  493. 


ig8 


0£1.      1632.   die   19.  m.  Maii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum,  quo  genus  bombardarum  a  donatis  civitate  porri- 
gendarum,  praescribitur. 

Actum  feria  ąuarta  post  dominicam  Rogationum  proxima.  —  Specta- 
biles  domini  proconsul  et  consules  Cracouienses,  in  reipublicae  negotiis  con- 
uocati  et  in  praetorio  congregati  existentes,  meliori  bono  reipublicae  pro- 
uidere  cupientes,  praesertim  exemplis  edocti,  quod  bumbardae  per  ciues 
nouiter  ad  ius  ciuile  susceptos,  dari  solitae,  tales  ąuales  obtrudi  solent,  quae 
etiam  nulli  penitus  vsui  applicari  possunt,  ideo  concluserunt,  quatenus  a  modo 
ciues  ius  ciuile  suscepturi,  bombardas  longas  vulgo  muszkiety  z  krzesani/'  nie 
z  jubbami,  z  kluczem  i  -ładownicą  ad  aerarium  ciuitatis  offerant:  hoc  insuper 
adiecto,  vt  ąuelibet  bombarda,  antequam  ad  aerarium  inferatur;  prius  explo- 
datur,  idąue  propterea,  vt  eiusmodi  experimento  bombardae  non  viciatae 
dari  praestaret. 

Lib.   Cons.  Crac.  9,  str.  434. 


9S2.      1632.   die  29.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum,  quo  civibus  facultas  argillae  fodendae  gratis  con- 
ceditur. 

Actum  feria  sexta  in  crastino  festi  śs.  Simonis  et  Iudae  apostolorum.  — 
Spectabiles  domini  iidem  qui  supra  (Nicolaus  Zaydlic  proconsul,  Sigismundus 
Alantse,  Paulus  Hippolith,  Stanislaus  Chodowie,  Stanislaus  Conradt,  Mathias 
Wonieyski,  Christopherus  Naymanowic,  Mathias  Grusczynski,  Ioannes  Ko- 
tlicki,  Christopherus  Schedell,  Ioannes  Cyrus,  Stanislaus  Rab,  consules  Cra- 
couienses,  per  schaedulas  in  praetorio  conuocati  et  legitime  congregati 
existentes),  praemoti  quaerelis  ciuium ,  qui  ad  vsum  et  necessitatem  suam 
argillam  se  habere  non  posse,  conąueruntur,  eiusdem  argillae  liberum  vsum 
omnibus  ciuibus  in  fundo  praedij  Gutteterowskie,  versus  Rakowice  permit- 
tendum  esse,  vnanimibus  votis  et  sententijs  suis  concluserunt,  atque  specta- 
biles Stanislaum  Conradt,  Christopherum  Naymanowic  et  Mathaeum  A\'o- 
nieyski,  Christopherum  Schaedell  ad  assignandum  eundem  locum,  in  quo 
eadem  argilla  fodi  et  recipi  liberę  possit,  deputauerunt  et  deputant  praesen- 
tibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Lib.  Cons.  Crac.  9,  str.  436. 


199 


983.      1632.  die  30.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  fructibus,  qui  consulibus  competunt,  ex  ferra- 
mentorum  pannorumąue  tabernis  perceptione. 

Actum  sabbatho  in  vigilia  x)  festi  ss.  Omnium,  die  30  Octobris,  1632.  — 
Spectabiles  domini  Nicolaus  Zaidlic  proconsul,  Sigismundus  Alantse,  Paulus 
Hippolith,  Stanislaus  Chodowie,  Christopherus  Słowikowski,  Stanislaus  Con- 
radt,  Mathias  Wenieyski  (s);  Christopherus  Naymanowic,  Ioannes  Kotlicki, 
Nicolaus  Zalaszowski  et  Stanislaus  Rabb;  consules  Cracouienses,  Christophe- 
rus Schedell,  Ioannes  Cyrus;  in  negocio  infrascripto  per  schaedulas  conuocati 
et  in  praetorio  leg-itime  congreg"ati  existentes;  id  ipsum  considerando,  quod 
in  ista  temporum  angustia,  publicum  ciuitatis  huius  aerarium  propter  sura- 
mam  rerum  caristiam,  expensis  ąuotidianis  tot  et  tantis  exhaustum;  hono- 
rarijs,  quae  dominis  proconsulibus  respectu  officii  ratione  salarij  solui  debent, 
tum  et  refectionibus,  collegio  huic  consulari  idąue  in  recompensam  laborum, 
[qui  in  eo  officio  subeuntur],  soluendis  non  sufficiat,  multaque  hucusque  de- 
bita  contraxerit,  obuiando  ne  in  dies  maioribus  ac  maioribus  debitis  one- 
retur,  consequenter,  ne  Collegium  istud  consulare  in  repertandis  (s)  postmo- 
dum  refectionibus  difficultatem  sustineat?  matura  deliberatione  praehabita; 
locum ;  vnde  refectiones  collegio  consulari  in  posterum  solui  debeant,  assi- 
gnando,  omnia  in  vniuersum  ciuilia  pannicidia,  quae  sunt  N°  (s)7  nec 
non  omnes  institas  ferramentarias ,  quae  sunt  N°  (s)  cuius  (s)  negotio 
vnanimibus  votis  et  sententijs  destinauerunt,  prout  praesentibus  destinant, 
et  assignant7  ita  videlicet;  ut  census  et  emolumenta  ex  hisce  pannicidijs 
et  ferramentarijs  institis  quotannis  prouenientia,  exinde  per  notarios  pu- 
blici  aerarij  hucusque  quartualatim  exigi  consueta;  modo  solito  per  eos- 
dem  aerarij  notarios  quam  diligentissime  exigantur,  exactique  ab  hinc  et  in 
posterum  in  nullas  penitus  necessitates  publicas  expendantur,  uerum  integre 
ad  manus  spectabilium  dd.  Stanislai  Conradt  et  Christopheri  Naymanowic 
consulum  Cracouiensium,  quibus  pro  anno  currenti  administratio  huius  pro- 
uisionis  commititur,  vt  ea  res  tutius  suum  sortiatur  effectum,  ad  faciendam 
inter  dd.  consules  distributionem  reddantur;  et  quicquid  quantumue  ex  emo- 
lumentis  censibusue  eiusmodi  exigendis?  ad  expediendum  praefatas  refectio- 
nes defuerit,  tantum  ex  prouentibus  pensae  ciuilis  maioris  per  dd.  admi- 
nistratores  eiusdem  pensae  pro  tempore  existentes,  suppleri  ad  manusque 
dictorum  dd.  administratorum  ad  praesens  deputatorum  vel  pro  tempore 
existentium,  reddi  quartualiter  debebit. 

Lib.  Cons.  Crac.  9,  str.  436. 


J)  Byłato  rzeczywiście  vigilia  vigiliae,    gdyż  dzień  Wszystkich  Świętych  przypadał  w  tym   roku 
na  poniedziałek. 


200 


!>S4.      1632.  die  30.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

Senatus    consultum    de  foeno    ex    prato    civili   in   consules  distribuendo. 

Actum  sabbatho  in  vigilia  *)  festi  ss.  Omnium  die  30  Octobris,  1032.  — 
Spectabiles  domini  Nicolaus  Zaydlic  proconsul,  Sigismundus  Alantse,  Paulus 
Hippolith,  Stanislaus  Chodowie,  Christopherus  Słowikowski,  Stanislaus  Con- 
radt,  Mathias  Wonieyski,  Christopherus  Naymanowic,  loannes  Kotlicki,  Ni- 
colaus Zalaszowski  et  Stanislaus  Rabb,  consules  Cracouienses,  in  riegotio 
infrascripto  per  schaedulas  legitime  conuocati  et  in  praetorio  congregati 
existentes;  id  ipsum  considerando,  quod  pratum  ciuile,  ex  quo  antiąuitus 
fenum  collegio  consulari  quotannis  cedere  solebat,  retractis  annis  saepius 
depastum,  nullum  fermę  emolumentum  aut  vix  aliquod  bene  offerebat,  ad 
meliorem  conditionem  illud  reducere  cupientes,  hoc  idem  pratum  ad  manus 
fideles  spectabilibus  dominis  Stanislao  Conradt  et  Cristophero  Naymanowic 
dd.  collegis  suis  consularibus,  eo  nomine  rogatis,  administrandum  pro  toto 
integro  anno  tradendum  esse  vnanimibus  concluserunt,  tali  videlicet  decla- 
ratione  per  expressum  adiecta,  quod  pratum  eiusmodi,  ne  in  posterum  de- 
pascatur,  cura  quidem  et  opera  dominorum  administratorum  conseruabitur, 
nihilominus  impensae  sectionis  graminis  colligendique  feni  et  inter  dd.  con- 
sules in  posterum  distribuendi,  ex  publico  ciuitatis  huius  aerario  expediri 
debebunt. 

Lib.  Cons.  rj,   sir.   437. 


DS5.      1632.  die  7.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  statera  minori  ad  quinquennium  elocanda. 

Actum  feria  tertia  in  crastino  festi  s.  Nicolai  episcopi.  —  Spectabiles 
domini  Christopherus  Słowikowsky,  spectabilis  Stanislai  Rapp  protunc  pro- 
consulis  locum  tenens,  Sigismundus  Alantse,  Paulus  Hippolith.  Stanislaus 
Chodowie,  Stanislaus  Conrad,  Mathias  Woiensky  (s),  Christopherus  Naima- 
nowic,  Albertus  Celesta,  Mathaeus  Grusczinsky,  Adamus  Nagoth,  Christo- 
pherus Schedell,  Andreas  Wegrzinowic,  (jeorgius  Cromer,  Andreas  Bełza, 
Christophorus  Szober,  consules  Cracouienses,  in  negocio  infrascripto  per 
schaedulas  in  praetorio  conuocati  et  legitime  congregati  existentes,  consi- 
derantes,  quod  aerarium  ciuitatis  impensis  alijs  exhaustum,  pro  parandis  in 
aduentum  serenissimi  Vladislai  Sueciae  et  recenter  electi  Poloniae  regis, 
areubus  tryumphalibus  ae  alijs  necessarijs  rebus  nullam  peecuniam  tribuere 
potest,  proinde  pensam  minorem  cum  suis  reditibus  omnibus  speCtabili  Sta- 
nislao Rapp,  collegae  suo  consulari,  ad  quinquennium,  incipiendo  a  die  septi- 
raa  tanuarij   proxime  ventura,  pro  summa  septem  millium  florenorum  Polo- 


')  Zobacz  uwagę  przy  poprzednim  akcie. 


!OI 


nicorum  inscriptione  eorundem  de  praemissis  latiore  arendandam  esse  una- 
nimibus  uotis  et  sententijs  suis  concluserunt ;  interea  uero,  ut  summa  centum 
florenorum  Polonicorum  honorarij  olim  spectabili  Adamo  Nag-oth  collegae 
in  ordine  seniori,  retenti,  soluatur,   dd.  lonhaeris  comiserunt. 

Lib.   Cons.   Crac.  9,  str.  439. 


ł)$G.      1632.  die  9.  m.  Decembris,  Varsoviae. 

Vladislaus  IV.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus 
mandat,  ut  servitori  suo  granarium  ąuoddam  'avenae  regiae  asservandae 
gratia  concedant. 

Spectabilibus  ac  famatis  proconsuli,  consulibus,  aduocato,  scabinis  toti- 
que  magistratui  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis.  —  Wła- 
disław  IV  z  łaski  Bozey  obrany  kroi  polski,  wielkie  xiązę  lithewskie,  ruskie, 
pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  inflantskie  a  szwedzki,  gotski,  wandalski 
dziedziczny  kroi,  obrany  wielki  car  moskiewski.  Spectabiles  et  famati,  fide- 
liter nobis  dilecti!  Mamy  być  za  pomocą  Bożą  prętko  w  Krakowie,  gdzie 
wprzód  przed  sobą  wysyłamy  slachetnego  Woyciecha  Bariczkę,  owieszneg"o 
naszego  dla  skupowania  owsa  i  inszych  potrzeb  na  staynią  nasze :  przeto 
chcemy  to  mieć  po  Wier.  W.  abyście  pomienionemu  owiesznemu  naszemu 
mieysce  zdawna  zwyczayne  na  bramie  tworzyanskiey  dla  zsypowania  y  cho- 
wania owsa  ukazali  y  naznaczyli,  y  w  czymbykolwiek  potrzebował,  pomocz- 
nemi  onemu  byli.  Zyczemy  przytym  Wier.  W.  zdrowia  dobrego  od  pana 
Boga.  —  Dan  w  Warszawie  dnia  IX  miesiąca  grudnia,  roku  Pańskiego 
M.  DC.  XXX  wtorego,  panowania  królestw  naszych  polskiego  y  śzwedskiegr* 
roku  pierwszego.  —  Vladislaus  rex. 

Oryginał  papierowy.  Po  stronie  adresowej  pieczęć  wedle  formy  i  układu  pieczęci  pokojowej. 
Wyobraża  ona  wielką  tarczę,  nakrytą  koroną,  a  obwiedzioną  łańcuchem  złotego  runa,  podzieloną  na 
cztery  pola,  w  nich  herby  szwedzkie:  trzy  korony  i  lew  na  przemiany.  W  tarczy  tej  tarcza  mniejsza, 
również  czteropolowa,  z  herbami  polskiemi :  orłem  i  pogonią  naprzemian.  We  środku  tarcza  maleńka 
z  herbem  Wazów.  W  otoku  napis  bardzo  uszkodzony:  YLADISLAVS  I  DG  SVEC  GOT  YAX 
REX    HAKU    PRINC    POLONIAE    EE    MAG    DVX    MOSC    SMÓL    SEV  CER    DVC   ADMR. 


D^T.      1632.  die  22.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  solio  regio,  sub  praetorio  Cracoviensi  sumptu 
civitatis  exstruendo. 

Actum  feria  ąuarta  antę  festum  Natiuitatis  Christi  proxima.  —  Specta- 
biles domini  Georgius  Pipan  proconsul,  Sigismundus  Alantse,  Paulus  Hip- 
polith,  Christopherus  Słowikowski,  Stanislaus  Conradt,  Christopherus  Na3>-- 
manowic,  Mathaeus  Grusczynski,  Adamus  Nagoth,  Andreas  Węgrzynowic, 
consules  Cracouienses,    in  negotio    infrascripto    per  schaedulas    in  praetorio 

26 


202 


conuocati  et  legitime  congregati  existentes,  ąuamuis  ex  regestris  antiąuibus 
constat,  quod  solium,  in  quo  serenissimus  Wladislaus  recenter  electus  rex 
Poloniae,  postridie  foelicis  coronacionis  suae  morę  diuorum  antecessorum 
suorum  a  spectabili  senatu  Cracouiensi  claues  ciuitatis  et  iuramentum  recep- 
turus  est,  cura  et  sumptu  antiąuitus  generosi  d.  magni  procuratorłs  construe- 
batur  et  adornabatur,  sed  ąuoniam  generosus  d.  Witowski,  modernus  magnus 
procurator  arcis  Cracouiensis,  eam  curam  et  scriptum  reseruat,  ideo  ne  quid 
deesse  uideatur  dignitati  actus  foelicis  coronacionis  S.  R.  M.  idem  solium 
sub  praetorio  sumptu  aerarii  ciuitatis  extruendum  et  parandum  esse,  vnani- 
mibus  votis  et  sententijs  suis  concluserunt. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.  441. 


*)SS.      1633.  die   14.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Vladislaus  IV.  rex  Poloniae,  privilegia  ab  antecessoribus  suis  civitati 
Cracoviensi  impertita,  rata  facit. 

In  nomine  Domini  amen.  Ad  perpetuam  rei  memoriam.  Significamus 
praesentibus  literis  nostris,  ąuorum  interest,  vniuersis  et  singulis.  Regiae 
munificentiae  est,  subditorum  suorum  non  fructus  solummodo  vel  commoda 
prouidere,  sed  iura  et  priuilegia  eorum,  quae  pro  meritis  et  fide  sua  a  prin- 
cipibus  obtinuerunt,  sarta  tectaque  conseruare,  vt  eo  modo  et  virtus  eorum 
munimentis  literarum  firmata,  aeterna  maneat  et  ipsi  ad  seruitia  et  obsequia 
regibus  praestari  solita,  promptiores  et  alacriores  tali  regum  munificentia 
reddantur.  Proinde  nos  Vladislaus  IV  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux 
Lithuaniae,  Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Seueriae, 
Czernichouiae,  Smolensciaeque  necnon  Suecorum,  Gottorum,  Vandalorumque 
haereditarius  rex,  electus  magnus  dux  Moschouiae,  significamus  praesentibus 
literis  nostris;  quorum  interest,  vniuersis  et  singulis,  quia  quemadmodum  nos 
in  proxime  praeterita  electione  Varsauiae  peracta,  solenni  iuramento  obstrin- 
ximus;  quod  omnia  iura,  priuilegia,  libertates  quorumuis  subditorum  nostro- 
rum  omnium  statuum  et  ordinum  regni,  tam  publicas,  quam  priuatas  confir- 
mare  in  comitijs  faelicis  coronationis  nostrae  vellemus,  ita  posteaque  in  me- 
tropolim  hanc  nostram  regni  Cracouiam  peruenimus  et  gubernacula  ipsius 
accepimus,  memores  iuramenti  a  nobis  Varsauiae  praestiti,  omnia  iura,  pri- 
uilegia, libertates,  imniunitates,  literas  ecclesiasticas  et  seculares,  tam  publi- 
cas, quam  priuatas,  personis  cuiuscunque  status  et  ordinis  a  serenissimis  Po- 
loniae regibus  et  alijs  antecessoribus  nostris  concessas,  literas  super  ea  re 
specialiter  datas,  confirmauimus  eaque  nos  omnia  sancte  et  inuiolabiliter  obser- 
uaturos  vigore  praefati  iuramenti  obligauimus.  Quia  tamen  nobis  in  comitijs 
praesentibus  generalibus  Cracouiensibus  faelicis  coronationis  nostrae  vna 
cum  consiliarijs  nostris  et  nuncijs  terrarum  regni  nostri,  nobiles  et  specta- 
biles  proconsul  et  consules  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis  regni  primariae, 
suo  et  totius  communitatis  nomine  humiliter  supplicarunt ,  vt  omnia  iura, 
priuilegia,  consuetudines,  plebiscita,  libertates  et  immunitates,  per  serenissi- 


203 

mos  diuae  memoriae  antecessores  nostros  ipsis  concessas,  authoritate  nostra 
regia  approbare,  ratificare,  confirmare  et  in  exequtionem  debitam  inducere 
dignaremur:  nos  habita  prae  oculis  memoratorum  proconsulis,  consulum  ac 
totius  communitatis  ciuitatis  huius  nostrae  primariae  singulari  in  nos  prompti- 
tudine,  debita  subiectione,  deuota  obseruantia,  qua  nos  concordibus  votis  ad 
hoc  inclytum  regnum  gubernandum,  Dei  omnipotentis  sic  fauente  clementia, 
vna  cum  alijs  statibus  et  ordinibus  regni  nostri  tam  spiritualibus  quam  sae- 
cularibus  feliciter  per  internuncios  suos  elegerunt,  regemque  et  dominum 
suum  habere  voluerunt,  attenta  et  intacta  fide,  qua  vt  omnibus  interregni 
temporibus,  ita  potissimum  morte  serenissimi  olim  diui  Sigismundi  regis, 
parentis  nostri  charissimi  subsecuta,  ciuitatem  ipsam  fideliter,  probe,  quiete 
administrarunt,  nullaque  ratione  facultatum  suarum ,  sanguinis  et  vitae  (in 
quantum  res  expetijsset)  habita,  pro  defensione  non  solum  vrbis  Cracouiensis, 
sed  etiam  totius  regni  impendere  parati  fuerunt,  susceptaque  suis  proprijs 
sumptibus  non  exigua  praesidiorum  siue  militum  manu  pro  defendenda  vrbe 
alijsąue  impensis  non  exiguis  in  militem  pro  defendendo  regno  palatinatui 
Cracouiensi  collatis,  ciuitatem  pacatam,  tranquillam  et  securam  nobis  et  rei- 
publicae  reddiderunt,  ac  insuper  quanta  alacritate,  quam  ingenti  ardore  nos 
metropolim  hanc  fauste  ingredientes  susceperunt,  qua  laetitia  vsi  fuerunt, 
vniuersa  contemplabatur  Polonia.  Pro  qua  eorundem  proconsulis  et  consu- 
lum Cracouiensium  in  nostram  personam  regiam  totamque  rempublicam 
testata  promptitudine  et  obseruantia,  vt  munificentiae  nostrae  sentiant  effec- 
tus,  iure  merito  supplicationi  eorundem  tanquam  iustae  et  legitimae  annuen- 
dum  duximus  et  de  facto  ex  innata  gratia  et  munificentia  nostra  regia  an- 
nuimus,  atque  omnia  iura,  priuilegia,  inscriptiones,  libertates,  concessiones, 
exemptiones  a  quolibet  foro?  praerogatiuas,  vtpote  incorporationes  militiae 
terrae  Cracouiensis,  liberam  facultatem  in  regno  vbique  nostro  bonorum  tam 
terrestrium  quam  regalium  atque  suffragiorum  non  solum  vim  consilij  verum 
etiam  sententiae  habentium,  inter  regni  nuntios  in  quolibet  conuentu  et  co- 
mitijs  regni  tam  maioribus  quam  minoribus,  viuentibus  nobis  et  sub  tempus 
interregni  peragi  solitis,  decreta,  indulta,  consuetudines  et  alia  omnia  muni- 
menta  per  serenissimos  olim  antecessores  nostros  Boleslaum,  Vladislaum 
duces7  Casimirum  Magnum,  Ludouicum  nuncupatum  (Łoisz),  Yladislaum  Ia- 
gellonem  tritauum,  Vladislaum  Iagellonidem ,  Casimirum  abauos,  loannem 
Albertum,  Alexandrum,  Sig"ismundum  primum,  proauos,  Sigismundum  Au- 
gustum  auum  nostros,  Henricum,  Stephanum  ac  serenissimum  olim  Sigismun- 
dum tertium  parentem  nostrum  desideratissimum  aliosque  omnes  reges,  prin- 
cipes,  duces,  monarchas,  gubernatores  regni  Poloniae  et  magni  ducatus 
Lithuaniae,  praedecessores  nostros  nec  non  status,  ordines  et  proceres  regni 
simul  coniunctim  aut  diuisim  proconsulibus  et  consulibus,  aduocatis,  scabinis 
totique  communitati  ciuitatis  praedictae  Cracouiensis  datas  et  concessas,  quo- 
rum  omnium  iurium,  libertatum,  priuilegiorum  et  praerogatiuarum  tenores 
hic  non  insertos  et  non  expressos,  pro  insertis  et  de  verbo  ad  verbum  ex- 
pressis  habere  volumus,  in  omnibus  eorum  punctis,  conditionibus,  clausulis, 
articulis,  paragraphis,  capitulis,  tenoribus  confirmandum,  approbandum,  rati- 
ficandum  et  roborandum  ac  in  debitam  exequtionem  deducendum  esse  duxi- 
mus,  prout  exnunc  et  de  facto  in  perpetuum  approbamus,    ratificamus,  eon- 


firmamus  et  roboramus  atąue  in  debitam  exequtionem,  vt  deducantur,  habere 
Yolumus :  decernentes,  ea  omnia  et  quodlibet  eorum  in  specie  et  genere  per- 
petui  roboris  et  raloris  vim  habitura  et  habituruin  perpetuo  et  in  aeuum, 
praesenti  priuilegio  nostro  mediante.  [n  cuius  rei  fidem  praesentes  manu 
nostra  subscriptas.  sigillo  regni  nostri  communiri  mandauimus.  Datum  Cra- 
couiae  in  conuentu  generali  faelicis  coronationis  nostrae.  die  decima  ąuarta 
raensis  Martij  anno  Domini  M  DC  XXXIII,  regnorum  nostrorum  Poloniae 
et  Sueciae  primo.  —  Vladislaus  rex.  ■ —  Petrus  Zeronski  sst.  —  (Na  zakładce 
na  brzegu)  Confirmatio  generalis  Krakouianom. 

Dokument  pargaminowy.  Pieczęć,  która  na  sznurku  uwieszoną  była.  oderwana. 


0*0.      1633.  die   21.   111.   Martii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  quadraginta  bombardis  cirilibus,  Casimiro  principi 
Poloniae  et  Sreciae  commodandis. 

Actum  feria  secunda  in  crastino  dominicae  Palmarum  die  25.  Marcij  ').  — 
Spectabiles  domini  Georgius  Pipan  proconsul,  Sigismundus  Alantsse.  Christo- 
pherus  Słowikowski,  Stanislaus  Conradt,  Christopherus  Naymanowic,  Albertus 
Celesta,  Mathaeus  Grusczynski,  Adamus  Nagoth,  Andreas  Bełza,  Christophe- 
rus Szober  et  Nicolaus  Zaidlic,  consules  Cracouienses,  in  praetorio  congre- 
gati  existentes ,  ad  reąuisitionem  nomine  serenissimi  Casimiri  Poloniae  et 
Sueciae  principis,  ratione  infrascriptorum  factam,  bombardas  longas  uulgo 
muszkiety,  quas  pedites  portare  solent,  ąuadraginta  ciuiles,  ad  praesens  apud 
spectabilem  dominum  Paulurn  Cellary  collegam  suum  consularem  existentes, 
praedicto  serenissimo  principi  mutuo  concedendas  postmodum  inde  recipien- 
das  esse,  summam  in  rem  ciuitatis  peditibus  ciuilibus  per  memoratum  d. 
Cellary  de  suo  expeditam,  ipsi  domino  collegae  ex  publico  ciuitatis  aerario 
vel  ex  contributione  per  honoratam  communitatem  facienda,  persoluendam 
esse,  prout  expediendum  deduxerit.  concluserunt. 

Acta  Cons.   Crac.  9,  str.  445. 


1MJO.     i O53 .  die  23.  m.  Novembris;  Cracoviae, 

Senatus  consultum  de  salario  quindecim  florenorum  Alberto  Grynza 
studioso  pro  elogio  ąuodam   dando. 

Actum  feria  ąuarta  antę  festum  s.  Catharinae  \irginis.  —  Spectabiles 
dd.  Stanislaus  Rabb  proconsul,  Sigismundus  Alantse,  Stanislaus  Chodowicz; 
Stanislaus  Conradt.  Mathaeus  Wonieyśki,  consules  Cracouienses,  in  negocijs 


')  Jestto  myłka,  gdyż  poniedziałek  po  niedzieli  Palmowej   przypada!  w  tym  roku  na  il/ień  21 
a  nie  na  dzień   25   marca. 


205 

reipublicae  per  schaedulas  in  praetorio  conuocati  et  legitime  congregati 
existentes,  venerabili  Alberto  Grynza  studioso,  ąuoniam  insignia  nobilitatis 
Polonae  et  simul  elogia  ciuitatis  Cracouiensis  ofifert  se  typo  daturum,  flore- 
norum  Polonicorum  ąuindecem  ex  aerario  ciuitatis  dandos  esse,  ita  taraen, 
quod  prius  ea  de  ciuitate  Cracouiensi  typis  mandare  uoluerit,  censurae  ma- 
gistratus  exhibeat,  vnanimibus  votis  et  sententijs  suis  concluserunt. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.   453. 

IM)1.      1634.  die  24.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  iuramento  syndici  civilis. 

Actum  feria  sexta  post  dominicam  Oculi  proxima.  —  Spectabiles  do- 
mini Christopherus  Schedell  proconsuh  Sigismundus  Alantse,  Georgius  Pi- 
pąn.  Christopherus  Słowikowski,  Stanislaus  Conradt,  Albertus  Celesta,  Ma- 
thaeus  Grusczynski,  Andreas  Węgrzynowic,  Andreas  Bełza,  Andreas  Petri- 
couius,  Nicolaus  Zaydlicz,  Stanislaus  Rabb,  Gabriel  Ochocki,  consules  Cra- 
couienses,  in  negociis  reipublicae  per  schaedulas  in  praetorio  conuocati  et 
legitime  congregati  existentes,  ad  instantiam  et  affectationem  honorati  Iacobi 
Celesta  senioris  et  Sebastiani  Ochocki  scabini  Cracouiensis,  nomine  suo  et 
totius  judicii  scabinalis  Cracouiensis  agentes,  coram  officio  consulari  propo- 
nerint,  vtrum  syndicus  ciuitatis  Cracouiensis  iuratus  ad  iuramentum  per  alios 
simplices  causarum  ferendarios  ąuotannis  super  fidelem  procurationem  prae- 
stari  solitura  in  causis  priuatorum,  nec  ne  (s),  eo  attento,  quod  idem  sindicus 
uno  eoque  generali  iuramento,  nunąuam  alias  reasumi  per  eum  solito,  fidem 
suam  satis  obstructam  habet,  et  uigore  eiusdem  iuramenti  semel  per  eum 
praestiti;  generalitas  causarum  totius  ciuitatis  illi  committitur,  in  quo  etiam' 
priuatis  ciuibus  et  principalibus  per  eundem  fides  praestanda  continetur. 
eum  a  tali  juramento  per  alios  simplices  ferendarios  praestari  ac  reponi  so- 
lito,  liberum  esse  ac  debere  censuerunt  et  concluserunt. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.  456. 

?>955.      1634.  die  4.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  ordine  publico  servando. 

Actum  feria  tertia  post  festum  Visitationis  b.  M.  v.  proxima. 

Veniens  personaliter  ad  acta  officij  consularis  Cracouiensis  prouidus 
Petrus  Zagorowski,  ministerialis  regni  generalis,  in  vim  fidelis  relationis  suae 
recognouit :  Dnia  dzisieyszego  podczas  targu  z  roskazania  lego  Mci  pana 
burmistrza  y  Ich  Mci  pp.  radziecz  krakowskich  publicowałem  na  czterech 
rogach  rynku  krakowskiego,  na  grodzkiey,  tworzanskiey  y  sławkowskiey 
vliczy  wespół  z  trębaczem  zakasz  pewny  Ich  Mciow,  ktoreyto  publicatiey 
moiey  te  słowa  na  piśmie  mnie  podane  były: 

§   1.    Aby    ludzie    lozni,    hultaie  y  którzy  panów    niemaią .    białegiowy 


2o6 

nieuczciwe  nieważyły  się  w  mieście  ani  na  przedmieściu,  tak  w  domu  iako 
i  po  vliczach  bawić,  bo  ie  do  więzienia  brać,  okowywać  y  srodze  karać  będą. 

§  2.  Przekupniowie  y  przekupki  aby  żadnego  dnia  nieważyły  się  w  mie- 
ście nic  na  przeday  kupować,  póki  chorągiewka  na  rynku  stać  będzie,  także 
na  przedmieścia  dla  wykupowania  rzeczy  zachodzić,  a  to  pod  więzieniem 
miesięcznym  pod  pańską  izbą,  pod  biciem  v  prągi  y  pod  Ytraczeniem  rzeczy 
kupionych. 

§  3.  Gorzałek  aby  nikt  po  rynku  szynkować  nie  ważył  się  naprzód 
pod  więzieniem  miesięcznym  y  straczeniem  gorzałki,  a  potym  pod  biciem 
v  prągi  y  wyswieczeniem  z  miasta. 

§  4.  Srag,  nieczek,  przycierkow  y  koszów  aby  nikt  na  rynku  stawiać 
y  na  nich  czego  przedawać  bez  pozwolenia  vrzędu  panów  radziecz  nieważył 
się,    pod  vtraczeniem    towaru    y    więzieniem    miesięcznym    pod    pańską   izbą. 

Acta  Cons.   Crac.  36,  str.  945. 


903.      1634.  die   17.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  defensione  urbis. 

Actum  feria  secunda  post  festum  s.  Margarithae  virginis. 

Veniens  personaliter  ad  acta  officij  consularis  Cracouiensis  prouidus 
Petrus  Zagorowski,  ministerialis  regni  generalis,  in  vim  fidelis  relationissuae 
recognouit:  Dnia  piątku  przeszłego  z  roskazania  Ieg'o  Mci  pana  burmistrza 
krakowskiego  wespół  z  trębaczem  zakaz  pewny  Ich  Mciów  takiemi  słowy: 
aby  każdy  tak  mieszczanin  iako  na  przedmieściu  mieszkaiączy,  miał  w  do- 
mu rydle,  łopaty,  motyki,  osęki  y  żywność  wszelaką  pod  grzywien  trzy- 
dziestą do  kopania  szańców,  aby  każdy  był  gotów,  gdzie  go  obrócą  do  szań- 
ców, gdy  vrząd  obwieści.  Chleb  tak  mieyski  iako  y  przewoźny  wieyski,  aby 
był  większy,  bo  go  brać  do  szpitala  będą. 

Acta  Cons.   Crac.  36,  str.  957. 


004.      1634.   die   7.  m.  Augusti,  Varsoviae. 

Yladislaus  IV.  rex  Poloniae,  proconsuli  et  consulibus  Casimiriensibus, 
telonariisąue  regni  mandat,  ne  a  civibus  et  mercatoribus  Cracoviensibus  por- 
torium  exigant. 

Vladislavs  ąuartus,  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  necnon  Suecorum,  Got- 
torum,  Vandalorumque  haereditarius  rex.  Vniuersis  et  singulis,  quorum  inte- 
rest,  praesentibus  literis  notum  facimus.  Producta  nobis  esse  in  praesenti 
conuentu  regni  per  spectabiles  Andream  Bełza  et  Andream  Petricouium 
i.  v.  doctorem,  cosules  Cracouienses,   internuncios  ciuitatis  Cracouiensis  iura 


2t>7 

et  priuilegfia  illustris  olim  Leskonis  ducis  Cracouiensis  et  serenissimorum 
Vladislai  Iagellonis  tritaui ,  Casimiri  abaui  et  Sigismundi  tertij,  parentis 
nostri  desideratissimi,  regum  Poloniae;  antecessorura  nostrorum,  ąuibus  ciues 
et  mercatores  Cracouienses  ab  omnibus  in  genere  thelonijs  et  vectigalibus 
in  regno  nostro  exempti  et  absoluti  sunt,  paenaąue  super  eos,  qui  eiusmodi 
thelonea  a  dictis  ciuibus  et  mercatoribus  Cracouiensibus  exigere  auderent; 
vel  eo  nomine  bona  et  merces  eorum  arestatione  astringerent .  priuationis 
bonorum  et  colli  constituta  est ;  quae  iura  et  priuilegia  praefatae  ciuitatis 
Cracouiensis,  constitutionibus  regni  firmata  et  stabilita  sunt.  Cum  vero  rela- 
tum  nobis  est,  nonnullos  regni  nostri  incolas,  praesertim  vero  ciues  Casimi- 
rienses  ad  Cracouiam  priuatum  ąuoddam  priuilegium  super  exactionem  the- 
lonei  a  mercibus  ciuium  et  mercatorum  regni  quorumuis,  per  eandem  ciui- 
tatem  Casimiriensem  ductis  impetrasse .  vigore  cuius  priuileg-ij  ijdem  ciues 
Casimirienses  eiusmodi  tbeloneum  non  solum  ab  externis  mercatoribus,  sed 
ab  ipsis  ciuibus  et  mercatoribus  Cracouiensibus  contra  dicta  iura  et  priui- 
legia eorum  exigunt ;  iuribus  vero  regni  cautum  est;  nulla  thelonea  sine 
consensu  ordinum  idque  in  comitijs  constitui  et  impetrari  posse,  dictumque 
priuilegium  ciuium  Casimiriensium  tanquam  priuatum;  publicis  ciuium  Cra- 
couiensium  iuribus  et  priuilegijs,  constitutionibus  regni  atque  in  felici  coro- 
natione  nostra  per  nos  sacrosancto  approbatis  et  confirmatis  derogare  nequa- 
quam  potest :  proinde  volentes  eandem  ciuitatem  Cracouiensem,  regni  nostri 
metropolim,  in  pristino  decore  et  iuribus  suis  sartam  tectam  conseruare, 
vobis  proconsuli  et  consulibus  Casimiriensibus  ad  Cracouiam  degentibus, 
alijsque  quibusuis  regni  exactoribus ,  theloneatoribus  mandamus;  quatenus 
dictos  ciues  et  mercatores  Cracouienses  ac  quemlibet  eorum  cum  eorum 
rebus,  bonis  et  mercibus  liberę  sine  aliquo  impedimento,  aresto,  pignore, 
absque  cuiuslibet  thelonei  aut  vectigalis  solutione,  etiam  per  vos  ad  praesens 
nulliter  contra  iura  eorum  impetrata,  intra  et  extra  regnum  per  ipsam  Ca- 
simiriam  et  alia  quaeuis  loca  ire  et  pacifice  redire  permittant  ac  vestris  sub- 
stitutis  permittere  sub  poena  suprascripta  in  dictis  priuilegijs,  nempe  priua- 
tionis bonorum  et  colli  contenta,  iubeant;  quod  si  secus  feceritis  et  dicti 
ciues  et  mercatores  Cracouienses  ad  solutionem  alicuius  thelonei  a  mercibus, 
rebus  et  bonis  quibusuis  per  vos  vel  aresto  vel  exacto  pignore  astricti  et 
compulsi  fuerint,  damus  facultatem  omnibus  et  singulis  palatinis,  capitaneis, 
vicecapitaneis  eorumąue  loca  tenentibus  alijsque  omnibus  magistratibus  regni 
nostri,  damna  quaeuis  dictorum  ciuium  et  mercatorum  Cracouiensium  ad 
ipsorum  primam  requisitionem  super  bonis  et  personis  vestris,  vbilibet  in 
regno  nostro  arestatis,  sine  quauis  appellatione  repetendi,  exequendi  et  prae- 
sens priuilegium  nostrum  in  suo  robore  et  vigore  conseruandi.  Quod  ad  no- 
titiam  omnium  et  singulorum  palatinorum,  castellanorum;  vicecapitaneorum 
eorumque  loca  tenentium  aliorumque  quorumuis  regni  nostri  magistratuum 
deducimus,  ijsdem  mandantes,  vt  ad  requisitionem  ciuium  et  mercatorum 
Cracouiensium  et  cuiuslibet  eorum  poenas  suprascriptas  super  ciuibus  Casi- 
miriensibus bonisque  et  personis  eorum  repetant,  exequantur  et  eosdem  ciues 
et  mercatores  Cracouienses  et  quemlibet  eorum  circa  antiqua  iura,  praesens 
priuilegium  nostrum  ipsiusque  contenta  conseruent  et  manuteneant.  Pro 
gratia  nostra  et  sub  poenis  in  negligentes  officiales  sancitis,   aliter  non  fac- 


208 

turi.  In  cuius  rei  fidem  praesentes  manu  nostra  subscriptas,  sigillo  regni 
communiri  iussimus.  Datum  Varsauiae  die  VII  mensis  Augusti,  anno  Do- 
mini M  DC  XXXIV,  regnorum  nostrorum  Poloniae  II,  Sueciae  III  anno.  — 
Vladislaus  rex. 

Dokument    pargaminowy,     opatrzony    pieczęcią    pokojową    z    czerwonego    wosku,     zawieszona 
•w   puszce  blaszanej   na  sznurku  z  pąsowego,  zielonego  i  białego  jedwabiu. 


fH>5.      1634.  die  26.  m,  Augusti,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  pecunia,  quae  redit  ex  mensuratione  vinorum,  in 
usum  civitatis  convertenda. 

Actum  sabbatho  post  festum  S.  Bartholomaei  apostoli  proximo.  — 
Spectabiles  domini  Georgius  Cromer  procońsul,  Sigismundus  Alantsse,  Geor- 
gius  Pipąn,  Christophorus  Słowikowski,  Stanislaus  Conrad,  Matthaeus  Grus- 
czynski ,  Adamus  Nagoth ,  Andreas  Bełza,  Andreas  Petricouius,  Nicolaus 
Zaidlicz,  consules  Cracouienses,  per  schaedulas  conuocati  et  in  praetorium 
legitime  congregati  existentes,  incrementum  boni  publici  prae  oculis  habentes, 
illudąue  priuatorum  commodis  anteferentes,  aerario  ciuitatis  huius  notabiliter 
exhausto,  succurendum  esse  duxerunt  atąue  in  posterum  prouent'us  rationem 
iudicis  vinarij  fizcr  dicti,  prouenientis,  ad  aerarium  publicum  conferri  de- 
bere  vinaque  tam  Vngarica  quam  Hendeburgica  coaeąuando,  a  singulis  vrnis 
alias  wiadra  tam  Hendeburgicis  quam  Vngaricis  ratione  mensurationis  .id  est 
fizerowanta,  grossum  vnum  Polonicum  dandum  et  accipiendum  esse,  vnani- 
mibus  votis  et  sententijs  suis  concluserunt  ac  statuerunt. 

Acta   Cons.  Crac.  9,   str.  460. 


096.      1634.  die  20.  m.  Octobris,  Leopoli. 

Vladislaus  IV.  rex  Poloniae  civibus  Cracoviensibus  diem  ad  sohendam 
contributionem  ąuandam    »donativum«   dictam,  prorogat. 

Władysław  l\r  z  Bozey  łaski  kroi  polsky,  wielkie  xiążę  lithewskie, 
ruskie,  pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  inflanckie  a  szwedzki,  gotski,  wan- 
dalski  dziedziczny  kroi,  obrany  wielki  czar  moskiewsky  etc.  etc.  Wszem 
wobecz  y  każdemu  zosobna,  komu  to  wiedzieć  należy,  a  mianowicie  depu- 
tatom na  tribunał  radomsky  zgromadzonym,  vprzeymie  y  wiernie  nam  mi- 
łym, łaskę  nasze  królewską.  Vprzeymie  y  wiernie  nam  mili!  Przełożono 
nąm  imieniem  miasta  naszego  Krakowa,  isz  za  nierychłym  yniuersałow  na- 
szych (ktoremi  onym  donativę  na  seymie  postanowioną  wydać  y  pro  ia  No- 
uembris  do  Radomia  odwieść  roskazalismy)  oddaniem,  donatywy  tey  w  tak 
ścisłym  czasie  y  sami  złożyć  y  od  miasteczek  okolicznych  odebrać  niemogą: 
supplikowano  nąm  tedy,  abyśmy  im  daley  czasu  do  zwiezienia  tey  donatiwy 
prolongowali.     My  maiąc  wzgląd  na  sarnę  słuszność  y  ścisłość  czasu,    gdyż 


vniuersały  dopiero  im  iedenastego  dnia  Oktobra  oddane  są,  czasu  tego  miastu 
Krakowu  tym  vniuersałem  naszym  prolonguiemy  y  aby  donatiwę  pomie- 
nioną  cale  według  pierszego  vniuersału  naszego  na  dzień  XXVII  miesiąca 
Nouembra  do  Lwowa  prosto  zwieźli,  powagą  naszą  roskazuiemy.  Dan  we 
Lwowie  dnia  XX  miesiąca  Oktobra,  roku  pańskiego  M°  DC0  XXXIV0,  pa- 
nowania królestw  naszych  polskiego  wtorego,  szwedzkiego  trzeciego  roku.  — 
Vladislaus  rex.  —  Petrus  Gembickj  secr.  m. 

Dokument  papierowy,  opatrzony  pieczęcią  pokojową,   poniżej  tekstu  wyciśniętą. 


997.     1635.  die   17.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  luxuria  civium  coerceenda. 

Actum  feria  tertia  post  dominicam  Conductus  Paschae  proxima.  — 
Spectabiles  dd.  Christophorus  Naymanowic  proconsul,  Paulus  Hyppolitus, 
Stanislaus  Conrad,  Mathaeus  Grusczynski,  Adamus  Nagoth,  Andreas  Wegrzy- 
nowic,  Georgius  Cromer,  Ioannes  Cyrus,  Andreas  Petricouius,  Nicolaus  Zay- 
dlicz,  Stanislaus  Rabb,  Gabriel  Ochocki,  consules  Cracouienses,  in  negotio 
infrascripto  per  schedulas  in  praetorium  conuocati  et  legitime  congregati 
existentes,  animaduertentes,  quod  eąuestris  ordo  ex  nonnullis  ciuium  pro- 
iectorum  ad  luxum  ocasione  (s)  in  conuentibus  regni  non  tantum  id  expro- 
bret  et  reprehendat,  verum  etiam  regni  constitutionibus  in  dies  magis  ac 
magis  varijs  et  magnis  oneribus  ciuitates  grauet  et  praemat,  proinde  iniąum 
existimantes,  vt  aliąuorum  hac  in  parte  impotentia  longe  plures  eosąue  suam 
inopiam  magis  quam  luxum  somniantes  perdat,  tum  etiam  damnosae  hac  in 
materia  inter  ciues  aemulationi  obuiam  ire  volentes,  communitatisąue  ho- 
nestae  nunc  et  anno  praeterito  de  coercendo  ciuium  luxu  postulato  satis- 
facientes,  illud  executioni  debitae  mandandum,  luxum  ciuium  coercendum 
atque  constituendum  et  obuiandum,  ne  ciues  tam  pernitiosam  ciuitati  cum 
ordine  nobilium  aemulationem  vnquam  in  posterum  faciant,  vnanimibus  votis 
et  sententijs  suis  concluserunt. 

Acta  Cons.  Crac.  g,   str.  467. 


998.     1635.  die  20.  m.  Aprilis,  Varsoviae. 

Vladislaus  IV.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus 
mandat,  ne  dissentientibus  in  sacris  civitatem  denegent. 

Vladislaus  IV  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Rus- 
siae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniaeąue  nec  non  Sueccorum,  Got- 
torum,  Vandalorumque  haereditarius  rex.  Spectabilibus  et  famatis  proconsuli 
consulibusąue  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  fidelibus  nobis  dilectis,  gratiam 
nostram   regiam.    Spectabiles  et  famati,   ndeles  nobis  dilecti  !    Yskarzaią  się 

27 


210 

nam  sławetni  Andres  lomes,  Ierzy  Schaierle,  Peter  Edling,  Hieremiasz 
Schindler,  Ierzy  Hersman,  Antoni  Pauli,  Kasper  Kretsmer,  Gerzy  Cimdel, 
Walenty  Klee,  łan  Diring  mieszczanie  kleparscy,  także  Stephan  Henderson, 
łan  Baier,  Christian  lozef,  Andrzey  Mukironi,  (jerzy  Krukisank,  Kaspar 
Ortlan  y  inszi,  których  tu  mniey  przypominać  potrzeba,  żeście  ich  Wierności 
Wasze  respectęm  samey  w  religiey  dissensiey  do  praw  y  wolności  mieyskich 
(lubo  y  zachowania  y  żywota  są  nienaganionego)  nie  przypuścili.  Co  bacząc 
bydz  niemałą  miedzy  poddanemi  naszemi  niezgod  y  rosterkow  przyczyną, 
zabiegaiąc  dalszym,  ktoreby  ztąd  vrość  mogły,  nieznaszek  okaziom.  tudziesz 
rozumieiąc  to  bydz  y  z  niemałą  miasta  tego  stołecznego  vimą,  gdy  ludzie 
pocciwi  y  godni  bez  słuszney  przyczyny  do  miast  y  wolności  takowym  słu- 
żących nie  będą  przypuszczeni,  dawamy  to  nasze  do  Wierności  Waszych 
pisanie,  którym  zwierzchności  naszey  krolewskiey  Wierności  Wrasze  napo- 
minamy y  koniecznie  mieć  chcemy,  abyście  non  obstante  dissensione  in 
puncto  religionis,  gdy  słuszney  inszey  nie  będzie  na  kogokolwiek  zabronienia 
prawa  mieyskiego  przyczyny,  ludzi  godnych  y  postępków  nienaganionych 
do  praw,  priuilegiow  y  wolności  mieyskich  bez  wszelakich  distinctiey  y  dal- 
szych w  tey  mierze  disąuisitiey  przypuszczali  y  z  powinności  yrzędu  swego 
iako  inszych  mieszczan  bronili:  inaczey  nieczyniąc  dla  łaski  naszey.  Dąn 
w  W^lrszawie  dnia  20  miesiąca  kwietnia  roku  pańskiego  M.  DC.  XXXV, 
panowania  naszego  polskiego  y  szwedzkiego  trzeciego  roku.  —  Yladi- 
slaus  rex. 

Acta  Cons.  Crac.  36,  str.    1289. 


009.     1O35.  die  20.  m.   Aprilis,  Varsoviae. 

Yladislaus  IV.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusque  Cracoriensibus 
mandat,  ut  dissentientibus  in  religione  iura  servent,  ipsosąue  tutos  et  inco- 
lumes  reddant. 

Vladislaus  IV  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Rus- 
siae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniaeąue  necnon  Suecorum,  Got- 
torum,  Vandalorumque  haereditarius  rex.  Spectabilibus  et  famatis  proconsuli 
consulibusąue  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  fidelibus  nobis  dilectis,  gratiam 
nostram  regiam.  Spectabiles  et  famati,  fideliter  nobis  dilecti!  Vskarżali  się 
przed  nami  żałobliwie  miesczanie  y  obywatele  miasta  naszego  Krakowa, 
dissidentes  in  relligione,  że  od  Wiern.  WW.  lubo  to  y  powinności  swey  we 
wszytkim  dosyć  czynią,  dobrym  zachowaniem  y  życia  poczciwością  każdemu 
zrownywaią,  wielkie  iednak  praeiudicia,  angarie  y  pressury  ponoszą,  bo 
y  żywych  do  prawa  mieyskiego  niedopusczacie  y  domy  ich,  które  każdemu 
priuatnemu  od  wszelkich  gwałtów  zwłascza  w  mieście  naszym  stołecznym 
bespieczną  maią  bydz  zasłoną,  częstokroć  swawola  za  conniuentią  Wiern. 
WW.  ręką  zbroiną  szturmuię,  na  dobrey  sławie  sczypie  a  nawet  na  zdrowia 
y  dostatki  ich  następuie :  vmarłym  zas  pogrzebów,  lubo  ie  za  miastem  od- 
prawuią,    bronią,    ciała    na   vlice    wyrzucaią  y  nietylko  niekrzesciansko   ale 


211 

y  nieludzko  się  z  nimi  obchodzą,  żadney  z  zwierzchności  Wiern.  WW.  nie- 
maiąc  obrony.  Dochodziły  nas  y  przedtym  takowe  ludzi  tych  skargi,  które 
zaiste  z  powinności  Wiern.  W  W.  za  czasem  vstawaćby  miały,  tak,  aby  każ- 
demu poddanemu  naszemu  a  mianowicie  w  mieście  naszym  stołecznym  dosko- 
nała zostawała  pokoiu  obrona.  W  czym  y  natenczas  Wiern.  WW.  pilno  na- 
pominamy, roskazuiąc  y  koniecznie  mieć  chcąc,  abyście  pomięnionym  dissi- 
dentom  nietylko  wszelakie  w  mieście  tym  zdrowia  y  dostatków  bespieczen- 
stwo  obmyślili  y  excessiuos  pro  ąualitate  criminis  surowszym  przykładem 
karali,  ale  tesz  do  praw  y  wolności  mieyskich,  nieczyniąc  zadney  w  relligiey 
ich  Wiern.  WW.  distinctiey,  przypusczali ;  niemniey  y  tego  pilnie  przestrze- 
gaiąc,  aby  bespiecznie  pogrzeby  swe  odprawować  y  ciała  zmarłych  bez 
wszelkiey  czyieykolwiek  przeszkody  chować  y  ziemi  oddawać  mogli.  Nie- 
chcemy  bowiem,  aby  ludzie  dobrzy  y  spokoini,  którym  prawa  koronne  miey- 
sca  y  bytu  niebronią,  takowe  grauamina  ponosić  mieli.  W  czym  się  y  Wiern. 
WW.  do  pierszych  naszych  w  tey  mierze  mandatów  y  teraznieyszey  woley 
naszey  skłonią  a  inaczey  nievczynią  dla  łaski  naszey.  Dąn  w  Warszawie 
dnia  XX  miesiąca  kwietnia,  roku  Pańskiego  M  DC  XXXV,  panowania 
naszego  polskiego  y  szwedzkiego  trzeciego  roku.  —  Vladislaus  rex. 

Dokument  papierowy,   opatrzony  pieczęcią  pokojową,  poniżej   tekstu  na  dokumencie  wyciśniętą. 


lOOO.     1635.  die   1.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  salario  proconsulum. 

Actum  feria  sexta  post  festa  solennia  Pentecostes  proxima.  —  Specta- 
biles  domini  Adamus  Nagoth  proconsul,  Sigismundus  Alantsse,  Paulus  Hyp- 
polith,  Paulus  Cellary,  Stanislaus  Conrad,  Christophorus  Naymanowicz, 
Mathaeus  Grusczynski,  Ioannes  Kothlicki,  Christophorus  Schedell,  Georgius 
Cromer,  Andreas  Bełza,  Gabriel  Ochocki,  consules  Cracouienses,  in  negotiis 
arduis  reipublicae  per  schaedulas  conuocati  et  in  praetorium  legitime  con- 
gregati  existentes,  ąuemadmodum  anterioribus  conclusionibus  suis,  prima 
ąuidem  die  25.  lunij  1630,  altera  vero  die  itidem  25  Iunij  163 1  factis,  singulis 
dd.  proconsulibus  pro  administratione  proconsulatus,  onerosae  nimirum  et 
dispendiosae  prouinciae,  100  marcas  ex  aerario  publico  dandas  esse  assigna- 
uerunt,  ita  ad  praesens  gnari  optime  ac  experti,  quantis  difficultatibus  mu- 
nus  istud  proconsulare  sit  refertum,  quod  sine  magnis  molestiis,  incommo- 
ditatibus,  nostrumąue  ac  facultatum  propriarum  dispendio  probe  administrari 
neąuit,  suprascripta  senatusconsulta  ad  debitam  executionem  deduci  mar- 
casąue  centum  in  posterum  ab  initio  anni  currentis  inchoando  cuiuis  dd. 
proconsulum  ex  aerario  publico  dandas  esse,  vnanimibus  votis  ac  sententiis 
suis  constituerunt  ac  concluserunt. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.  471. 


212 


lOOl.      i Ó35.  die   14.  m.  Decembris,  Varsoviae. 

Vladislaus  IV.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus 
dimidiam  partem   bonorum   caducorum.    fisco   regio   comenientium,    confert. 

Yladislus  IV.  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Russiae, 
Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czerniechoviaeque, 
necnon  Suecorum,  (rottorum,  Yandalorumąue  haereditarius  rex.  Significamus 
praesentibus  literis  nostris,  ąuorum  interest,  \niuersis  et  singulis.  Munifi- 
centiae  esse  regiae;  subditorum  suorum  merita  praemijs  ornare  et  ampliare, 
eo  etenim  modo  et  liberalitas  reges  et  principes  decens  elucescit  et  illa  sub- 
ditos  ąuosuis  suos  praemijs  ornatos,  ad  vlteriora  obseąuia  praestanda  promp- 
tiores  et  alacriores  reddit.  Praeclara  sanę  spectabilium  proconsulis  et  con- 
sulum  primariae  regni  nostri  metropolis  Cracouiae  serenissimi  praedecessores 
nostri  reges  et  principes  Poloniae  merendi  de  se  semper  cognouerunt  argu- 
menta,  ąuibus  permoti  eosdem  tot  iuribus  et  immunitatibus  ornatos  esse, 
praecipuisąue  inter  aliarum  ciuitatum  consules  praerogatiuis  condecoratos 
habere  yoluerunt ;  cognitum  et  nos  ipsi  praefatorum  proconsulis  et  consulum 
Cracouiensium  habemus  de  nobis  merendi  studium,  qui  a  faelici  coronatione 
nostra  intacta  fide  et  rara  constantia  propensum  obseąuendi  nobis  testificati 
sunt  animum.  Yolentes  autem,  vt  regalis  munificentiae  sub  faelici  regimine 
nostro  clara  reportent  argumenta,  cum  eos  in  officio  consulari,  munere  satis 
graui  et  arduo ,  praesertim  in  sede  regni  nostri  cum  tot  publicis  calamita- 
tibus  praesertim  vero  tempore  interregni,  tum  alijs  difficultatibus  exposita, 
tenuibus  et  valde  angustis  gaudere  redditibus,  vnde  competenter  officium 
suum  administrare  neąueunt,  perspectum  geramus,  eisdem  ipsis  proconsuli 
et  consulibus  Cracouiensibus,  nunc  et  pro  tempore  existentibus,  bonorum 
omnium  mobilium  et  immobilium  post  ąuosuis  ciues  et  incolas  Cracouienses 
ex  quacunque  causa  ad  fiscum  nostrum  intra  et  extra  ciuitatem  manentes 
deuolutorum  aut  deuoluendorum,  alteram  medietatem  damus,  donamus  et 
perpetuis  temporibus  in  vsus  proprios  conuertendorum  (s)  incorporamus,  cum 
ea  per  expressum  declaratione  nostra,  vt  vna  medietas  eorundem  bonorum 
iuxta  priuilegium  serenissimi  olim  Casimiri  regis  Poloniae,  antecessoris  no- 
stri, et  decreta  in  munitionem  ciuitatis  conuertatur,  altera  vero  medietas, 
vt  praemissum  est,  in  vsum  et  consolationem  memoratorum  proconsulis  et 
consulum  Cracouiensium  cedat;  atque  iam  exnunc  omnia  iura  et  priuilegia 
in  praeiudicium  praesentis  priuilegij  nostri  eo  nomine  per  ąuempiam  impe- 
trata  vel  impetranda  cassamus,  tollimus  et  annihilamus  nulliusąue  yaloris  ea 
habere  volumus,  ipsosąue  proconsulem  et  consules  Cracouienses  nunc  et  pro 
tempore  existentes,  sola  hac  praerogatiua  praesenti  in  obtinenda  supradicta 
medietate  omnium  bonorum  mobilium  et  immobilium  post  ąuosuis  ciues  et 
incolas  Cracouienses  deuolutorum  et  deuoluendorum  perpetuis  temporibus 
g-audere  debere  declaramus,  silentiumąue  cuiuscunąue  status  et  conditionis 
personis  ex  parte  praemissorum  ąuouis  colore  praefatos  proconsulem  et  con- 
sules Cracouienses  turbandi  vel  iure  agendi  imponimus.  In  cuius  rei  fidem 
praesentes    manu  nostra  subscriptas,    sigillo  regni  nostri  communiri  manda- 


213 

uimus.  Datum  Yarsauiae  die  decima  ąuarta  mensis  Decembris,  anno  Domini 
millesimo  sexcentesimo  trig"esimo  quinto,  regnorum  nostrorum  Poloniae 
tertio,  Sueciae  vero  ąuarto  anno.  —  Yladislaus  rex.  —  Ioannes  Gembicki  s.  r. 

Kodeks  Zaleskiego,  karta  219,  stronica  odwrotna. 


1002.     1635.  die   14.  m.  Decembris,  Varsoviae. 

Yladislaus  IV.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus 
tributum  novum,  ex  mercibus  quibusvis,  Cracoviam  invectis,  institutum, 
confert. 

A^ladislaus  ąuartus  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czernie- 
choviaeque,  necnon  Suecorum,  Grottorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex. 
Significamus  praesentibus  literis  nostris,  quorum  interest,  vniuersis  et  sin- 
gulis.  Innatam  regum  et  principum  virtutem  subditos  bene  meritos  muni- 
ficentia  sua  regia  prosequi,  praesertim  vero  eos,  qui  ab  antecessoribus  suis 
in  bene  merendo  de  suis  regibus  et  principibus  degeneres  nunąuam  fuere, 
sed  illibata  fide,  singulari  constantia  sese  approbarunt.  Eam  sanę  fidem  et 
constantiam  serenissimi  antecessores  nostri  reges  Poloniae  a  primaeua  ciui- 
tatis  Cracouiensis  metropolis  regni  nostri  fundatione,  in  spectabilibus  pro- 
consule  et  consulibus  satis  superque  perspectam  habuerunt,  pro  qua  stabili 
fide  et  singulari  constantia  singuli  eorum  specialibus  eos  decorarunt  priui- 
legijs,  auxerunt  immunitatibus,  ampliauerunt  libertatibus.  Sed  et  nos  diuina 
fauente  gratia  ad  amplissimi  huius  regni  elati  fastigium  in  primo  statim  cum 
electionis  tum  faelicis  coronationis  nostrae  ingressu,  ac  tandem  hisce  sub- 
sequentibus  annis  semper  indefessum  de  nobis  bene  merendi  summa  fide  et 
alacritate  cognouimus  eorum  studium.  Quare  cum  regium  est,  tales  subditos 
regia  sua  complecti  liberalitate,  praedictis  spectabilibus  proconsuli  et  con- 
sulibus Cracouiensibus  gratiae  nostrae  benignum  affectum  testari  roluimus, 
atque  cum  sciamus,  eos  satis  tenuibus,  quibus  commode  officia  sua  admi- 
nistrare  nequeunt,  auctos  prouentibus,  eidem  proconsuli  (et)  consulibus  ciui- 
tatis  nostrae  Cracouiensis  benigne  damus  et  concedimus ,  vt  ab  omnibus 
mercatoribus  et  cuiuscunque  status  et  conditionis  hominibus  seu  potius  ab 
eorum  mercimonijs  cuiusuis  generis  et  speciei ,  per  frusta  vulgo  sztukami 
dictis,  quocumque  tempore  in  ciuitatem  ipsam  Cracouiensem  et  suburbia 
ipsius  advehi  et  euehi  solitis,  ridelicet  od  beli,  fassy,  beczki,  skrzynie,  kity, 
•węzły,  sztuki,  massy  w  wańtuchu  aut  quocumque  alio  nomine  noncupatis  et 
noncupandis,  per  grossos  decem  exigant  et  percipiant.  Ex  quo  quidem  pro- 
uentu  medietatem  pro  munitione  ciuitatis,  vallorum,  fossarumque  restauratione 
in  aliasque  publicas  necessitates  conuertere,  reliquam  vero  medietatem  in 
consolationem  laborum  officij  sui  in  vsus  proprios  conuertere  debebunt. 
Quod  quidem  priuilegium  nostrum  memoratis  proconsuli  et  consulibus  Cra- 
couiensibus de  regali  munificencia  nostra  datum,  vt  ab  omnibus  mercato- 
ribus et  alijs  cuiuscunque  conditionis  hominibus,  merces  in  ciuitatem  Craco- 


2I4 

uiehsem  ducentibus  et  vehentibus,  sub  priuatione  rerum  et  mercimoniorum 
suorum  obseruetur,  habere  volumus,  ąuorum  medietas  ciuitati  ipsi  vna  cum 
praefatis  proconsule  et  consulibus  Cracouiensibus,  altera  fisco  nostro  cedere 
debebit.  In  cuius  rei  fidem  praesentes  manu  nostra  subscriptas,  sigillo  regni 
nostri  communiri  mandauimus.  Datum  Varsauiae  die  decima  quarta  mensis 
Decembris,  anno  Domini  millesimo  sexcentesimo  trigesimo  auinto,  regno- 
rum  nostrorum  Poloniae  tertio,  Sueciae  vero  ąuarto  anno.  —  Yladislaus 
rex.  —  Ioannes  Gembicki  s.  r. 

Kodeks  Zaleskiego,  karta  220. 


1003.     1636.  die   12.  m.  Martii,  Vilnae. 

Vladislaus  IV.  rex  Poloniae  magistratui  civili  Cracoviensi  mandat,  ut 
mercatores  Cracovienses  septem  millia  rlorenorum  titulo  contributionis  »do- 
nativum«   dictae,  ąuantocius  solvant. 

Władisław  IV  z  łasky  Bozey  kroi  polsky,  wielkie  xiązę  litewskie,  ru- 
skie, pruskie,  mazoweckie,  zmudzkie,  inflantskie,  smoleńskie,  sewerskie,  czer- 
niechowskie  a  szwedzkj,  gottskj,  wandalskj  dziedziczny  kroi.  Wszem  wobecz 
y  każdemu  zosobna,  komu  to  wiedzieć  należy,  osobliwie  vrzedowi  miey- 
skiemu  w  woiewodztwie  krakowskiem  miasta  naszego  Krakowa,  wiernym 
nam  poddanym  oznaymuiemy.  Poniewasz  donatywa  na  seymie  pierwszym 
warszawskiem  w  roku  M  DC  XXX  piątym  między  inszemi  rzeczypospolitey 
podatkami  dla  prętszego  zniesienia  długów  woyakom  koronnym  winnych, 
przykładem  vchwały  seymu  także  warszawskiego  roku  M  DC  XXX  czwar- 
tego odprawionego,  znowu  na  miasta  y  stan  kupieckj  summa  złot.  czter- 
dzieści tysięcy  uchwalona,  do  tych  czas  ieszce  nie  iest  do  skarbu  wydana, 
a  dispositia  tey  summy  tak  iako  y  przedtym  od  stanów  koronnych  przy  nas 
iest  zostawiona,  tedy  aby  ta  do  skarbu  istotnie  wniesiona  była,  ninieyszym 
vniwersałem  naszem  naznaczamy,  aby  ad  rationem  tey  summy  kupcy  miasta 
naszego  Krakowa,  ktorzykolwiek  tylko  iakiekolwiek  handle  prowadzą  y  do 
płacenia  iey  przykładem  lat  pierwszych  należą,  złotych  polskich  siedm  tysięcy 
iako  nayprendzey  złożyli  a  do  Warszawy  na  dzień  XXV  miesiąca  czerwca 
w  roku  teraznieyszym  M  DC  XXX  szóstym  oddali;  inaczey  nieczyniąc  tak 
dla  łaskj  naszey  iako  y  dla  zabieżenia  trudnościom  swoięm,  ktoreby  eo  no- 
mine  od  instygatora  koronnego  contrauentoribus  uróść  musiały.  Co  dla 
wiekszey  wiary  ręką  własną  podpisaliśmy  y  pieczęć  koronną  przyłożyć  roska- 
zalismy.  W  Wilnie  dnia  XII  miesiąca  marca,  roku  Pańskiego  M  DC  XXXVI, 
panowania  królestw  naszych  polskiego  y  szwedzkiego  czwartego  roku.  — 
Vladislaus  rex. 

Dokument  papierowy,  opatrzony  pieczęcią  pokojową,  poniżej  tekstu  wyciśniętą. 


215 


1004.     1O3Ó.  die   1.  ni.  Iulii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  tributo  a  braseatoribus  civitati  adscribendis,  per- 
solvendo. 

Actum  feria  tertia  in  vigilia  festi  b.  M.  virginis  Yisitationis.  —  Spec- 
tabiles  domini  Christophorus  Naymanowicz  proconsul,  Sigismundus  Alantsse, 
Paulus  Hippolit,  Stanislaus  Conrad,  Matthaeus  Grusczynski,  Georgius  Kro- 
mer, Andreas  Bełza,  Gabriel  Ochocki  consules  Cracouienses,  per  schaedulas 
in  praetorium  conuocati  et  congregati  existentes,  vnanimi  consensione  sua 
statuerunt,  vt  in  posterum  braseatores,  quicumque  illorum  ad  ius  ciuitatis 
recipiendum  conuolare,  in  catalogumąue  ciuium  referri  voluerit,  ad  minimum 
triginta  marcas  honorarij  nomine  offerant ,  praesentibus  ad  praemissa  me- 
diantibus. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.  492. 


1005.      1636.  die   14.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  portorio  a  civibus  Wschoviensibus  exigendo. 

Actum  feria  sexta  post  festum  s.  Martini  proxima.  —  Spectabiles  do- 
mini Stanislaus  Rabb  proconsul,  Sigismundus  Alantsse,  Stanislaus  Conrad, 
Christophorus  Naymanowicz,  Albertus  Celesta,  Matthaeus  Grusczynski,  Ioan- 
nes  Kotlicki,  Adamus  Nagoth,  Christophorus  Schedell,  Andreas  Bełza,  loan- 
nes  Cyrus,  Andreas  Petricouius,  Gabriel  Ochocki,  consules  Cracouienses,  in 
negotio  infrascripto  per  schaedulas  conuocati  et  in  praetorio  legitime  con- 
gregati existentes,  petitioni  honesti  Michaelis  Sturmii  ciuis  Wschouiensis, 
qua  intuitu  cuiusdam  libertationis  ciuitati  Wschouiensi  concessae,  liberum 
se  a  persolutione  thelonei  ciuilis  a  mercibus  ipsius,  rtpote  pannis,  aerario 
publico  prouenientis,  liberum  effici  postulabat,  nequaquam  condescendendum 
esse,  vnanimibus  votis  et  sententiiś  suis  concluserunt.  Cum  enim  ciuitas  prae- 
fata  priuilegiis  suis  (si  quae  habet),  nouiter  obtentis,  nec  in  volumine  legum 
regni  contentis,  ciuitatis  huius  priuilegiis  antiąuis  praeiudicare  non  valet, 
idcirco  etiam  ciues  ipsius  praetextu  libertationis  eiusmodi  a  persolutione 
thelonei  ciuitatis  huius  immunes  esse  non  posse  statuerunt.  Yocato  igitur 
ad  se  honorato  Ioanne  Krokier  notario  thelonei  ciuilis,  serio  eidem  iniunxe- 
runt,  ne  in  posterum  tam  Wschouienses,  quam  etiam  aliarum  ciuitatum  et 
opidorum  ciues  praetextu  eiusmodi  libertationum  sine  scitu  et  consensu  ma- 
gistratus  et  sine  solutione  thelonei  liberos  dimittere  praesumat,  rerum  eos 
omnes,  qui  libertationes  similes  praetendunt,  magistratui  deferat  et  denunciet, 
ab  eodem  informationem  eo  in  passu  accepturus,  praesentibus  ad  praemissa 
mediantibus. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.  493. 


2\b 

1006.  1636.  die  22.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  censibus  residuis  exposcendis  exigendisque. 

Actum  feria  secunda  postridie  festi  sancti  Thomae  apostoli.  —  Specta- 
biles  domini  Gabriel  Ochocki  proconsul,  Paulus  Hyppolith,  Matthias  Woien- 
ski,  Christophorus  Naymanowicz,  Albertus  Celesta,  Matthaeus  (irusczynski, 
consules  Cracouienses,  in  negotio  infrascripto  aliąuoties  per  schaedullas  in 
praetorio  conuocati  et  legitime  congregati  existentes,  expedientes  delibera- 
tionem  suam  super  propositis  iisdem,  quae  schaedulis  proxime  praeteritis 
intimata  sunt,  ąuoad  debita  aerario  ciuili  per  nonnullos  collegas  et  ciues 
contracta,  emonenda  spectat,  vnanimibus  votis  et  sententiis  suis  concluserunt, 
fraterne  admonendos  esse  collegas  suos  de  soluendis  debitis,  quae  quisque 
eorum  aerario  ciuili  contraxit.  Et  si  post  trinam  admonitionem  soluere  non 
curauerit,  processu  iuris  contra  ipsos  ad  praestandam  eandem  solutionem 
agendum  esse ;  ciues  vero  alios  pro  debitis  eisdem  citandos  esse  peremptorie, 
et  si  comparuerint,  detinendos  esse  in  praetorio,  donec  soluerint;  si  vero 
non  comparuerint,  occlusione  bonorum  ciuilium,  qui  tenent,  ex  quibus  aerario 
ciuili  censum  prouenientem  non  soluerunt ,  adigendos  esse  de  solucione 
debitorum. 

Acta  Cons.   Crac.  9,   str.  496. 

1 007.  163  7.  die  0.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  luto  everrendo  devehendoque. 

Actum  feria  secunda  in  crastino  dominicae  Palmarum. 

Ad  officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter 
veniens  prouidus  Ioannes  Kowalski,  ministerialis  regni  generalis  et  bedellus 
officii  advocatialis  Cracouiensis;  in  vim  fidelis  relationis  suae  recognouit  pu- 
blicationem  infrasequentem :  Z  roskazania  lego  Mci  pana  burmistrza  y  pp. 
radziec  krakowskich  publicowałęm  w  rynku  y  z  trębaczem  wespół  na  4  ro- 
gach, po  grodzkiey,  tworzyianski,  mikołayski,  spytalski,  s.  lana  y  sławkow- 
skiey  ulicach,  na  trzech  wszędzie  mieyscach,  po  mnieyszych  zaś  vlicach  na 
dwóch  mieyscach,  aby  błota  wywieziono  y  każdy  z  przed  swoiey  kamienice 
naidaley  do  czwartku  przyszłego  wywieść  kazał  pod  winą   14  grzywien. 

Acta  Cons.  Crac.  36,  str.   17 16. 

lOOS.      1637.  die   7.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  hominibus  vagis  et  de  cauponibus. 

Actum  feria  tertia  post  dominicam  Palmarum. 

Ad  officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter 
veniens   prouidus  Ioannes  Kowalski,    ministerialis  generalis  regni,   bedellus 


217 

aduocatialis,  in  vim  fidelis  suae  relationis  recognouit  et  attestatus  est,  se 
ex  mandato  officij  consularis  Cracouiensis  die  hesterna  coram  populo  per 
sonum  tubae  congregato,  publicasse  et  ad  hominum  notitiam  deduxisse  in- 
fraseąuentia  tenore  seąuenti :  Panowie  raczcie  wiedzieć,  iz  roskazanie  iest 
vrzędu  radzieckiego  krakowskieg-o,  aby  lozni  ludzie  wszyscy  z  miasta,  dłuzey 
się  tu  do  zachodu  słońca  dziś  nie  bawiąc,  wychodzili,  bo  ich  brać  będą  do 
chędożenia  miasta  y  okowywać ;  przekupki  aby  gorzałek  po  rynku  nie  prze- 
dawały,  bo  ie  z  flaszkami  gorzałki  tłuc  będą;  na  tretach  y  po  rynku  gdzie- 
kolwiek siedząc  przekupki  aby  się  nie  swarzyły  pod  nurzaniem  w  koszu ; 
przekupniowie  y  przekupki,  aby  za  miasto  na  przekup  nie  wychodziły,  a  tu 
w  mieście  póki  chorągiew  nie  będzie  zdięta,  nie  kupowali  nic  pod  vtracę- 
niem  tego,  co  kupią,  y  pod  karaniem  srogim.  Sic  et  non  aliter  esse  factum 
referens,  de  quo  hanc  suam  fecit  relationem. 

Acta  Cons.  Crac.  36,  str.    1717. 


1OO0.      1637.  die   ll '•  m-  Aprilis,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  pauperibus  signandis. 

Actum  feria  sexta  post  festa  solennia  Paschatis  proxima.  —  Spectabiles 
domini  Mathias  Woienski  proconsul,  Sigismundus  Alantsse,  Stanislaus  Con- 
rad, Christophorus  Naymanowicz,  Matthaeus  Grusczynski,  Christophorus 
Schedell,  Georgius  Cromer,  Nicolaus  Zaidlicz,  Gabriel  Ochocki,  Ioannes  Ma- 
zurkowicz,  consules  Cracouienses,  in  negotio  infrascripto  per  schaedulas  con- 
uocati  et  in  praetorio  legitime  congregati  existentes,  imposterum  validorum 
mendicantium  multitudinem  comprimere,  pauperes  vero  ciuitatis  huius  in 
rectum  ordinem  et  certum  numerum  redigere  cupientes,  puncta  infra  seąuentia, 
videlicet  vt  conuocentur  pauperes  in  aulam  illustrissimi  domini  episcopi  Cra- 
couiensis edicto  publico  ąuantocius,  inibi  delectus  vt  eorum  fiat,  delecti  vt 
stemmate  ciuitatis  signentur,  advocati  vt  habeantur,  qui  in  ordine  contineant 
mendicantes,  in  subsidium  eorundem  illustrissimus  episcopus  Cracouiensis  vt 
ab  eleemosyna  edicto  publico  arceat  non  signatos  mendicantes  per  ciuitatem, 
suburbia,  Clepardiam,  Casimiriam  et  circa  ecclesias  retineri  iubeat  hos  dun- 
taxat,  qui  a  magistratu  erunt  assignati.  A^alidi  vero  mendicantes,  viri  et  fae- 
minae  in  compedibus  arceantur,  laboribusque  vrgeantur  circa  mundiciem 
publicam  sustinendis,  saluo  victu,  qui  illis  suppeditari  quotidie  debebit,  vide- 
licet  grossi  sex  in  dies  singulos  festos  et  feriatos  ex  aerario  ciuitatis;  mo- 
nahi  quoque,  qui  assidua  frequentatione  vexant  homines,  vt  id  prohibeatur, 
vnanimibus  votis  et  sententiis  suis  statuerunt  et  concluserunt. 

Acta  Cons.   Crac.  9,  str.  500. 


28 


!';. 


IOIO.      1637.  die  5.  m.  Maii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  rationibus  aerarii  civilis  per  singulas  hebdoma- 
des  reddendis. 

Actum  feria  tertia  post  dominicam  Iubilate  proxima.  —  Spectabile^  do- 
mini Mathias  Woienski  (s),  Sigismundus  Alantsse;  Georgius  Pipąn,  Paulus 
Hyppolith ,  Stanislaus  Conrad,  Mathaeus  Grusczynski,  Georgius  Cromer, 
Andreas  Petricouius,  Stanislaus  Rabb,  Gabriel  Ochocki,  loannes  Mazurko- 
wicz,  consules  Cracouienses,  in  negotio  infrascripto  per  schaedulas  in  prae- 
torio  conuocati  et  legitime  congregati  existentes,  obuiare  volentes  difficul- 
tatibus ,  quae  ex  neglectis  rationibus  ciuilibus  euenire  possent,  \nanimibus 
votis  et  sententiis  suis  rationes  ciuiles  abhinc  septimanatim,  ąualibet  feria 
ąuinta  iniri  ex  ipsisąue  per  magistratum  et  Ouadraginta  viros  et  pro  debito 
officij  consularis  verificari ,  et  in  ąuantum  festum  incidens  in  feriam  5-tam 
id  impedierit,  seąuenti  die  expediri  debendum ;  pro  ąuibus  ąuidem  rationibus 
peragendis  schaedulas,  ąuamlibet  pro  ieria  4-ta  praemittendas,  et  Cjuadra- 
ginta  viros  comminata  paena  3  marcarum  vocandos  esse,  concluserunt. 

Acta  Cons.   Crac.  9,  str.   504. 


IOII.     1637.  die   3-  m-  lulii,  Varsoviae. 

Yladislaus  IV.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus 
mandat,  ut  vias  et  pontes  ad  adventum  reginae  reficiant. 

Spectabilibus  et  famatis  proconsuli,  consulibus,  aduocato,  sc^lbinis  toti- 
que  magistratui  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis.  —  Yla- 
dislaus ąuartus  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Russiae, 
Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Seueriae,  Czerni- 
houiaeąue,  necnon  Suecorum,  Gotthorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex. 
Spectabiles  et  famati,  fideliter  nobis  dilecti !  Doszło  tho  wiadomości  naszey, 
ze  na  niektórych  v  Krakowa  mieiscach,  przez  które  krolowey  lei  Mci  przy- 
szły małżonce  naszey,  iechać  przydzie,  maią  bydz  drogi  y  mosty  do  przeiazdu 
niewczesne,  zwłascza  gdzieby  dzdze  y  niepogody  pod  ten  czas,  kiedy  sczę- 
sliwie  da  p.  Bog  ku  Krakowu  zbliżać  się  będzie,  nastąpić  miały.  Zaczym 
napominamy  Wier.  Wass.  y  tho  mieć  po  nich  chcemy,  abyście  te  drogi  y 
przeiazdy  nie  tylko  nad  Krakowem  ale  tesz  y  w  samym  mieście,  ktoremi 
ossobliwie  królową  lei  Msć  poprowadzą,  wcześnie  y  wedle  potrzeby  napra- 
wili. Rzecz  nąm  wdzięczną  y  powinności  ich  należącą  yczynią  Wier.  Wass. 
którym  dobrego  od  p.  Boga  zyczęmy  zdrowia.  Dan  w  Warszawie  dnia  III 
miesiąca  lipca,  roku  Pańskiego  M  DC  XXXVII,  panowania  królestw  naszych 
polskiego  V,  a  swedzkiego  VI  roku.  —   Yladislaus  rex. 

Dokument  papierowy ;   po  stronie  adresowej   wyciśnięta  pieczęć  pokojowa. 


2iy 


1012.      1637.   die   11.  m.  Iu]ii;  Cracoviae. 

Senatus  consultum,  quo  rotmagistri  civiles  a  contributionibus  libe- 
rantur. 

Consules  civitatis  Cracoviae  metropolis  regni  Poloniae.  Universis  et 
singulis,  ad  quoscunque  praesentes  nostrae  devenerint  literae,  praesertim 
vero  his,  quorum  interest,  praemissa  studiorum  nostrorum  diligenti  commen- 
datione  significamus,  quia  honorati  Alichael  Domzał;  Martinus  Festa,  Iaco- 
bus  Borkowski,  Franciscus  Corlantz,  rothmagistri  quattuor  quartualium  civi- 
tatis  eiusdem  Cracoviensis,  super  quod  officium  de  servando  fideliter  ordine 
in  civitate  iuramento  obstricti  sunt,  personaliter  venientes  in  consessum 
officii  consularis  Cracoviensis ,  nobis  exposuerunt;  quod  hactenus  functioni 
suae  pro  bono  publico  et  commodo  civitatis  tanquam  veri  cives  inservierunt, 
solennitates  quasvis  cum  applausu  omnium  pro  decore  civitatis  non  sine 
damno  et  praeiudicio  bonorum  suorum,  quin  etiam  suis  propriis  sumptibus 
honorifice  obiverunt  et  in  posterum  ad  ulteriora  obsequia  officio  praesenti 
et  toti  civitati  praestanda,  sese  obligarunt  et  de  facto  obligant.  Cum  vero 
respectu  laborum  et  servitiorum  suorum,  prout  alii  concives  gaudent,  nullum 
fructum  et  gratitudinem  civitatis  retulerunt,  idcirco  meritorum  suorum  quat- 
tenus  ratio  habeatur,  ab  officio  praesenti  tanquam  magistratu  suo  praestari 
postularunt.  Spectabiles  itaque  dd.  Christopherus  Szedell7  proconsul,  Geor- 
gius  Pipan;  Paulus  Hipolit,  Stanislaus  Conradt,  ^[athaeus  Gruszczyński, 
Ioannes  Kotlicki,  Georgius  Cromer,  Andreas  Bełza,  consules  Cracovienses, 
reipublicae  in  negotiis  in  praetorio  congregati  existentes,  animadvertentesque 
fidelia  dictorum  rothmagistrorum  servitia,  pro  decore  et  ornamento  civitatis 
solennitatibusque  quibusvis  publicis  hactenus  praestitis,  volentesque  eos  ad 
ulteriora  obsequia  civitati  praestanda  allicere,  aliosque  ut  eosdem  immi- 
tentur,  ad  inserviendum  civitati  attrahere,  gratitudinis  loco,  sicut  ceteri  offi- 
ciales  civitatis  gaudent,  eosdem  etiam  gaudere  debere  declararunt,  eosque 
a  quibusvis  contributionibus,  sosz  nuncupatis,  quoad  eodem  in  officio  exti- 
terint,  liberos  pronunciarunt  pronunciantque,  neque  ad  solutionem  earundem 
ipsos  adigi  posse  adinvenerunt,  praesenti  conclusione  unanimiter  facta,  ad 
praemissa  mediante.  Actum  in  praetorio  Cracoviensi ,  sabbato  antę  festum 
s.  Margarethae  virginis  proximo,  die  11  Iulii  anno  Domini  1637.  —  Ioannes 
Rorayski  civitatis  Crac.  secret.  etc. 

Dyplom   na  parg aminie,  pieczęci  brak,  wisiała  na  czerwonej   tasiemce  jedwabnej. 
Z  odpisu   sporządzonego  przez  ś.  p.  Teofila  Żebrawskiego  bez  oznaczenia  miejsca,   gdzieby  ten 
oryginał  był  przechowany. 


22() 


1013.      1 63 7.  die  5.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Senatus    consultum    de  pretio  mercium    statera  maiori  ponderandarum. 

Actum  sabbatho  post  festum  s.  Aegidii  abbatis  proximo.  —  Spectabiles 
domini  Andreas  Bełza  proconsul,  Sigismundus  Alantse,  Stanislaus  Conradt, 
Andreas  Węgrzynowicz,  Stanislaus  Spinek,  consules  Cracouienses,  in  negocio 
infrascripto  per  schaedulas  in  praetorio  conuocati  et  legitime  congregati 
existentes,  ad  ąuerellam  honor,  (s)  prouentuum  pensae  maioris  contra  mer- 
catores,  quod  nonnulli  per  solidum,  nonnuli  vero  per  grossum  a  quolibe,t 
centenario  mercium  soluere  soliti  sint,  factam,  ynanimibus  votis  et  sentenciis 
suis  concluserunt,  abhinc  in  futurum  aeąualitatem  ab  omnibus  mercatoribus 
per  grossum  vnum  a  ąuolibet  centenario  aeąualiter  solueri  (s)  debere,  prae- 
senti  conclusione  ad  praemissa  mediante. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.  512. 


IOI  ł.      1637.  die   17.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  tributo  ab  importantibus  in  urbem  olera  lignaąua 
percipiendo. 

Actum  feria  ąuinta  post  festum  Exaltationis  s.  Crucis  proxima.  — 
Spectabiles  domini  Andreas  Bełza;  proconsul,  Sigismundus  Alantse,  Stani- 
slaus  Conradt,  Christophorus  Nay  mano  wic,  Andreas  Wegrzynowic,  Gabriel 
Ochocki,  Stanislaus  Spinek,  consules  Cracouienses,  in  negocio  infrascripto 
per  schaedulas  in  praetorio  conuocati  et  legitime  congregati  existentes,  con- 
siderantes,  quod  per  colonos  Nouae  et  Nigrae  villae  et  alios  tam  olera  quam 
decimalia  lignorum  inuehentes  in  ciuitatem,  sordes  maculantur  straturaąue 
lapidum  destruitur,  ideo  omnes  eos,  qui  vel  olera  vel  decimalia  lignorum 
inuexerint,  a  curru  quorumuis  per  grossum  vnum  solueri  (s)  debere,  vnanimi- 
bus  votis  et  sentencijs  suis  concluserunt. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.  512. 


1015.      1637.  die   19.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum,  quo  cives  Casimirienses  ad  portorium  sohendum 
astringuntur. 

Actum  sabbatho  post  festum  Exaltationis  s.  Crucis.  —  Spectabiles  do- 
mini Andreas  Bełza,  Sigismundus  Alantsse,  Paulus  Hipolith,  Stanislaus  Con- 
radt, Christophorus  Naymanowicz,  Georgius  Cromer,  Andreas  Petricouius, 
Ioannes  Alazurkowic,    Stanislaus  Spinek,    consules  Cracouienses,    in  negotio 


22  t 

infrascripto  per  schaedulas  in  praetorio  conuocati  et  congregati  existentes7 
vnanimibus  votis  et  sentencijs  suis  concluserunt,  theloneum  a  Casimiriensibus, 
non  obstante  decreto  sacrae  regiae  Maiestatis  non  pridem  lato,  quod  ex 
documentis  nostris  cassari  potest,  si  conuocaretur,  eo  nomine  componen. 
neglexerint,  exigendum  et  recipiendum  esse  et  recipi  debere,  praesenti  con- 
clusione  ad  praemissa  mediante. 

Acta  Cons.   Crac.  9,  str.   512. 

1O10.      1637.  die  23-  m-  Octobris,  Varsoviae. 

Vladislaus  IV.  rex  Poloniae  poenam  bannitionis  in  cives  Casimirienses 
et  Stradomienses  statutam,  ad  sex  suspendit  menses. 

Vladislaus  IV.  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Rus- 
siae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czernihouiaeąue 
necnon  Suecorum,  .Gottorum,  A^andalorumąue  haereditarius  rex.  Significamus 
praesentibus  literis  nostris,  ąuorum  interest,  vniuersis  et  singulis.  Supplica- 
tum  nobis  fuisse  nomine  famatorum  proconsulis,  consulum  totiusąue  magi- 
stratus  et  communitatis  ciuitatum  nostrarum  Casimiriensis  et  Stradomiensis 
ad  Cracouiam,  vt  bannitionem,  quae  contra  ipsos  in  iudicijs  tribunalitijs 
regni  Radomiensibus,  Radomiae  proxime  celebratis,  ad  instantiam  instiga- 
toris  nostri  et  reipublicae  ratione  quasi  non  solutionis  iuxta  ordinationem 
priorem  prouenientis  summae  octingentorum  florenorum  Polon,  in  contu- 
maciam  cum  paena  confiscationis  bonorum  triplicisque  pensionis  edita  et 
promulgata  est;  hinc  ad  spatium  sex  mensium  a  data  praesentium  compu- 
tandorum,  subleuare  et  suspendere  dignaremur.  Nos  iustae  huic  supplicationi 
benigne  annuentes;  bannitionem  eandem  ad  temporis  suprascripti  spatium 
subleuandam  et  suspendendam  esse  duximus;  prout  quidem  subleuamus  et 
suspendimus  praesentibus  literis  nostris.  Cuius  quidem  subleuationis  nostrae 
beneficio  illi  ad  temporis  suprascripti  spatium  in  regno  et  dominijs  nostris 
versari,  negotia  sua  quaeuis  licita  et  honesta  peragere,  coram  quibusuis  iudi- 
cijs et  officiorum  subsellijs  comparere,  actus  iuridicos  exercere  possint,  per- 
sonis  rebusque  ipsorum  omnibus  sub  nostra  protectione  saluis.  Ouod  omni- 
bus, quorum  interest,  praesertim  vero  capitaneis  nostris  locorum  quorumuis 
eorumque  loca  tenentibus  notum  esse  uolumus  mandantes,  vt  has  subleua- 
tionis nostrae  literas  seruatis  de  iure  seruandis  in  acta  sua  castrensia  inscribi 
et  praeconis  voce  publicari  faciant,  et  ad  oranium  notitiam  deduci  curent, 
easque  et  ipsi  obseruent  et  ab  alijs  obseruari  curent.  Secus  pro  gratia  nostra 
non  facturi.  In  cuius  rei  fidem  praesentes  sigillo  regni  communiri  iussimus. 
Datum  Varsauiae  die  XXIII  mensis  Octobris,  anno  Domini  M  DC  XXXVII, 
regnorum  nostrorum  Poloniae  V,  Sueciae  vero  VI  anno.  —  Relatio  reue- 
rendi  in  Christo  patris,  domini  Petri  Gembicki  episcopi  Praemysliensis,  de- 
cani  Cracouiensis,  generalis  praepositi  Miechouiensis,  regni  Poloniae  vice- 
cancellarij.  —  Petrus  Gembickj  episcopus  Prem.  vicecan.  regni.  —  Andreas 
Buialsky. 

Dokument  papierowy,  opatrzony  pieczęcią  pokojową,  poniżej   tekstu  wyciśniętą. 


222 


14117.      1638.  die   13.  m.  Martii,  Yarsoriae. 

Vladislaus  IV.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusque  Cracoviensibus 
Abraham  Sladkowski  secretarium  suum  et  suffraganeum  Chelmensem  com- 
mendat. 

Spectabilibus  et  famatis  proconsuli,  consulibus,  aduocato  et  scabinis  toti- 
que  communitati  vrbis  nostrae  regiae  metropolitanae  Cracouiensis.  fideliter 
nobis  dilectis.  —  Vladislaus  IV.  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithua- 
niae,  Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czer- 
nihouiaeąue  necnon  Svecorum,  Gotthorum,  \randalorumque  haereditarius  rex. 
Spectabiles  et  famati,  fideliter  nobis  dilecti !  Ala  w  zleceniu  wielebny  Abra- 
ham Sladkowski  suffragan  chełmski,  secretarz  nasz,  aby  Wier.  Wasz.  y  wszyt- 
kiemu  pospólstwu  miasta  naszego  Krakowa,  także  pod  innemi  roznemi  iu- 
risdictiami  mieszkaiącym  y  przednieyszym  tamecznym  kupcom  niektóre  po- 
stulata  nasze  przełożył.  Co  gdy  czynie  będzie,  iemu  Wjer.  Wasz.  zupełną 
wiarę  dacie  y  do  tego  chęci  swoie  przyłożycie,  co  y  powolność  wiernych 
poddanych  przeciwko  Panu  y  powinna  miłosc  po  Wier.  Wasz.  będzie  wy- 
ciągała. A  my  cokolwiek  życzliwego  affectu  w  tey  mierze  przeciwko  sobie 
po  Wier.  Wasz.  vznamy,  ten  mile  przyiąwszy,  łaską  y  dobroczynnością  na- 
szą pańską  za  okazyami  będziemy  chcieli  nagradzać.  Zyczemy  zatym  Wier. 
W.  dobrego  od  p.  Boga  zdrowia.  Dan  w  Warszawie  dnia  XIII  miesiąca 
Marca ,  roku  Pańskiego  M  DC  XXXVIII,  panowania  naszego  polskiego 
y  szwedzkiego  VI  roku.  —  Vladislaus  rex. 

Dokument  papierowy,   opatrzony  pieczęcią   pokojową  po   stronie  adresowej   wyciśniętą. 


HM*.      1638.  die  7.  m.  Maii;  Varsoviae. 

Vladislaus  IV.  rex  Poloniae  duas  sententias  bannitionis  contra  procon- 
sulem,  consules  et  communitatem  civitatis  Cracoviensis  latas,  suspendit. 

Vladislaus  IV.  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  l.ithuaniae,  Rus- 
siae, Prussiae,  ^Fazouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czerniecho- 
uiaeąue  necnon  Suecorum,  Gottorum ,  Vandalorumque  haereditarius  rex. 
Significamus  praesentibus  literis  nostris,  ąuorum  interest,  vniuersis  et  sin- 
gulis.  Supplicatum  nobis  esse  nomine  spectabilium  et  famatorum  procon- 
sulis,  consulum,  aduocati,  scabinorum  et  tocius  communitatis  ciuitatis  nostrae 
Cracouiensis,  ut  bannitiones  binas,  et  primam  quidem,  quae  contra  ipsos  in 
iudicijs  tribunalis  regni  Radomiensis,  Radomiae  proxime  celebratis,  ad  in- 
stantiam  instigatoris  nostri  et  reipublicae  ratione  quasi  non  solutionis  iuxta 
ordinationem  summae  septem  millium  florenorum  Polon,  alteram  \ero,  quae 
contra  ipsos  ad  instantiam  instigatoris  eiusdem  nostri  et  reipublicae  ob  de- 
negatam  per  eosdem  lustrationem  quartae  prouentuum  suorum,  in  contuma- 
ciam  cum  paena  confiscationis    triplicisąue    pensionis   editae  et  promulgatae 


22$ 


sunt,  ulterius  hoc  est  ad  decisionem  causae  per  eosdem  ciues  Cracouienses 
in  comitijs  regni  ad  cassandum  eosdem  bannitiones  eidem  instigfatori  nostro 
et  reipublicae  institutae,  prorogare  dignaremur.  Nos  eo  potissimum  attento, 
quod  in  proxime  praeteritis  comitijs  regni  eo  nomine  super  praefato  insti- 
gatore  contumaciam  obtinuerunt  et  secundam  citationem  super  eundem  ex 
cancellaria  nostra  expediuerunt;  ad  decisionem  eiusdem  causae  subleuandas 
et  suspendendas  easdem  bannitiones  esse  duximus;  vti  ad  spatium  dicti  tem- 
poris  subleuamus  et  suspendimus  praesentibus  literis  nostris.  Cuius  ąuidem 
subleuationis  nostrae  beneficio  illis  ad  tempus  suprascriptum  in  regno  et 
dominijs  suis  versari  ac  coram  ąuibusuis  iudiciorum  et  officiorum  subsellijs 
comparere  causasąue  suas  defendere  ac  negotia  ąuaeuis  licita  et  honesta 
peragere  possint ,  personis  rebusąue  ipsorum  sub  nostra  protectione  saluis 
manentibus.  Quod  omnibus,  ąuorum  interest,  praesertim  vero  capitaneis  no- 
stris locorum  ąuorumuis  notum  esse  yolumus,  mandantes,  ut  has  subleua- 
tionis nostrae  literas,  seruatis  de  iure  seruandis,  in  acta  sua  castrensia  scribi 
et  preconis  voce  publicari  faciant,  easąue  et  ipsi  obseruent  et  ab  alijs  obser- 
uari  curent.  Secus  pro  gratia  nostra  non  facturi.  In  cuius  rei  fidem  prae- 
sentes  sigillo  regni  communiri  iussimus.  Datum  Varsauiae  die  VII  mensis 
Maij ,  anno  Domini  M  DC  XXXVIII ,  regnorum  nostrorum  Poloniae  VI0, 
Sueciae  vero  VII0  anno.  —  Relatio  reuerendi  in  Christo  patris,  domini 
Petri  Gembicki  episcopi  Praemisliensis,  decani  Cracouiensis,  praepositi  ge- 
neralis  Miechouiensis,  supremi  regni  cancellarij.  —  Petrus  Gembickj  epi. 
Praem.  cancell.  regni.  —  Thomas  Petrus  Bielecky. 

Dokument  papierowy,   opatrzony  wielką  pieczęcią  koronną,  poniżej  tekstu  wyciśniętą. 


1O10.     1638.  die  7.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  inspectore  vasorum  cervisiariorum  constituendo 
et  de  officialibus  minori  salario  conducendis. 

Actum  feria  secunda  intra  octauam  ss.  Corporis  Christi.  —  Spectabiles 
domini  Stanislaus  Spinek  proconsul,  Sigismundus  Alantse,  Stanislaus  Con- 
radt,  Christophorus  Naymanowicz,  Albertus  Celesta,  Mathaeus  Grusczynski, 
Adamus  Nagoth,  Andreas  Węgrzynowicz,  Stanislaus  Rab,  consules  Craco- 
uienses, in  negocio  infrascripto  per  schaedulas  in  praetorium  conuocati  et 
legitime  congregati  existentes,  bono  regimini  invigilantes  et  sedulo  prae- 
custodientes,  ut  coctura  cereuisiae  iuxta  ąuantitatem  vasorum  cereuisiariorum, 
ordinationibus  palatinalibus  expressorum,  peragatur,  reuisorem  vasorum  cere- 
uisiariorum assignandum  esse  constituerunt,  facultatemąue  eundem  reuisorem 
eligendi  spectabilibus  dominis  lonhaeris  cum  ea  conditione,  ut  id  fiat  citra 
constitutionem  non  uero  salarij  alicuius,  ne  aerarium  publicum  nouo  sumptu 
oneretur,  vnanimibus  votis  et  sententijs  concesserunt. 

lidem  qui  supra  in  negotio  infrascripto  per  schaedulas  in  praetorium 
conuocati  et  legitime  congregati  existentes,  aerario  publico  ciuitatis  con- 
sultum iri  volentes  sumptusąue  minus  necessarios  (s)  exoptantes, 


accepta  informatione  ab  excellenti  et  spectabili  d.  Naymanowicz ,  collega 
suo  et  lonchaero,  quod  nonnulli  officiales  et  artifices  ciuitatis,  utpote  ma- 
stella,  horologii  magister,  murator,  lignifaber,  vigil  nocturnus  minori  salario 
acquiri  et  haberi  pos.sint  et  tamen  nihilominus  experientia  et  dexteritate 
diligentibusąue  obseąuijs  ipsorum  non  minorem  imo  magis  notabilem  ciuitas 
sentiet  Ytilitatem,  proinde  suprascriptos  officiales  et  artifices  modernos  dispo- 
sitioni  dominorum  lonchaerorum  in  melius  et  pro  bono  aerarii  ciuilis  facien- 
dae,  committi  debere,  ex  pluralitate  votorum  et  sententiarum  suarum  con- 
cluserunt,  prout  de  facto  commisserunt,  praesentibus  ad  praemissa  me- 
diantibus. 

Acta  Cons.  Crac.   9,  str.   516. 


1020.      1038.  die  5.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  officialibus  cirilibus,  munere  suo  orbatis,  in  anti- 
quum  locum  restituendis. 

Actum  feria  secunda  post  festum  Visitationis  b.  M.  v.  proxima.  —  Spec- 
tabiles  domini  Mathaeus  Grusczynski  proconsul,  Sigismundus  Alantse;  Geor- 
gius  Pipan,  Stanislaus  Conrad,  Adamus  Nagoth,  Christophorus  Schedel,  Geor- 
gius  Cromer,  Andreas  Węgrzynowicz,  Andreas  Bełza,  Nicolaus  Zaydlic,  Sta- 
nislaus Rabb,  Gabriel  Ochocki,  Ioannes  Mazurkowicz,  consules  Cracouienses, 
in  negotiis  reipublicae  per  schaedulas  in  praetorio  conuocati  etlegitime  con- 
gregati  existentes,  considerantes,  quod  res  familiares  ciuitatis  istius  non  bene 
administrari  possunt  sine  officialibus  et  artificibus  ad  sortem  (s) 

istius  ciuitatis  electis  et  vocatis,  quos  spectabilis  dominus  Naymanowicz, 
protunc  lonchaerus,  ab  officio  suo  et  obsequio  ciuitatis  amouerat  et  alios 
minore  salario  acquiri  promiserat  et  eos  hucusque  non  acquisiuit,  ideo  eos- 
dem  officiales  et  artifices,  vtpote :  mastellam,  horologii  magistrum,  murato- 
rem, lignifabrum  vigilemque  nocturnum  ad  officia  sua  et  obsequia  ciuitatis 
istius  restituendos  esse,  vnanimibus  votis  et  sentencijs  concluserunt,  vti  qui- 
dem   eosdem  restituunt,  praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Acta   Cons.   (rac.  9,   str.   517. 


1021.      1638.  die  4.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  contuberniorum  bombardis  signo  eorundem  atque 
civitatis  exornandis. 

Actum  sabbatho  post  festum  s.  Aegidii  abbatis,  proxima.  —  Specta- 
biles  domini  proconsul  et  consules  ciuitatis,  per  schaedulas  in  praetorio  con- 
uocati et  legitime  congregati  existentes,  bono  regimini  pro  debito  officii  sui 
intenti,    praecau<?Hcs,    ne  contrauentioni  alicui  locus  detur,    ynanimi  conclu- 


225 

sione  sua  statuerunt,  ut  eiusmodi  in  posterum  bombardae  omnes  per  contu- 
bernales  cuiuscunque  contubernij  circa  susceptionem  iuris  ciuilis  offerri  et 
ad  contubernia  propria  dari  solitae,  tum  signo  cuiusuis  contubernij  proprio, 
quam  etiam  signo  ciuitatis  solito  signentur.  Ad  quas  signandas  famatum 
Martin  um  Welda  seniorem  bombardarium  designant,  qui  a  qualibet  bombarda 
signata  circa  signationem  ipsius  sexqui  (s)  grossum  a  dieto  contubernio,  cui 
eadem  bombarda  cedet,  accipere  loco  mercedis  debebit,  notarij  quoque 
aerarii  ciuilis  non  nisi  taliter  signatas  bombardas  contubernijs  extradent  sub 
pena  arbitraria.  Insuper  alias  bombardas  omnes,  in  contubernijs  existentes, 
reuidendas,  conscribendas  modoque  praemisso  signandas  esse  vnanimiter 
concluserunt. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.  521. 


I022.      1638.  die  21.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  portorio  » sztukowe '«  dieto,  a  civibus  Casimirien- 
sibus  non  exigendo. 

Actum  feria  quinta  ipso  die  s.  Vndecem  millium  virginum.  —  Specta- 
biles  domini  Christophorus  Schedel  proconsul,  Sigismundus  Alantse,  Paulus 
Hipolit,  Stanislaus  Conrad,  Mathaeus  Grusczynski,  loannes  Kotlicki,  Ada- 
mus Nagot,  Andreas  Petricouius,  Stanislaus  Rabb,  loannes  Mazurkowic, 
Gabriel  Ochocki,  consules  Cracouienses,  per  schaedulas  in  praetorium  con- 
uocati  et  legitime  congregati  existentes,  vnanimi  consensione  sua  conclu- 
serunt, non  exigendum  esse  a  ciuibus  Casimiriensibus  theloneum  ciuitatis 
sztukowe  nuncupatum,  quandoquidem  a  solutione  thelonei  (s)  ciui- 

tati  huic  concessi  et  seruientis,  decreto  sacrae  regiae  Maiestatis  liberi  sunt 
pronunciati,  unde  ijsdem  etiam  pignora  ipsorum  eo  nomine  in  praetorio 
retenta,  tum  viceuersa  pignora  nostrorum  ciuium  apud  eosdem  deposita,  iti- 
dem  nostris  restituenda,  extradi  per  nuncium  thelonei  ciuilis  debere  statue- 
runt, saluis  iuribus  depositorij  Cracouiensis  in  toto. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.  524. 


1023.      1638.  die  9.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  consulibus,  qui  consilium  non  frequentant,  emo- 
lumentis  eorum  privandis. 

Actum  feria  tercia  antę  festum  s.  Martini  episcopi  proxima.  —  Spec- 
tabiles  domini  Gabriel  Ochocki  proconsul,  Sigismundus  Alantse,  Paulus  Hi- 
polit, Stanislaus  Conrad,  Mathaeus  Grusczynski,  loannes  Kotlicki,  Christo- 
phorus Schedel,  Andreas  Bełza,  Andreas  Petricouius,  loannes  Mazurkowic, 
Stanislaus  Spinek,    Raphael  Delpace,    consules  Cracouienses,    in  negotio  in- 

29 


22Ó 

frascripto  per  schaedulas  in  praetorio  conuocati  et  legitime  congregati  exi- 
stentes,  rolentes  excitare  intermissum  consultando  in  praetorio  de  bono  pu- 
blico  studium,  negligentes  omnes  dominos  collegas  suos  et  absentantes  sese 
a  praetorio  sine  vlla  legalitate,  obuentionibus,  que  sub  proconsulatu  ąuouis 
ijs  absentibus  obuenerint,  priuandos  esse,  vnanimibus  votis  et  sententijs  suis 
concluserunt. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.v  527. 


IO-JI.      1638.  die   15.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  appellatione  ratione  contributionis  ^kamieniczne* 
dictae;  interposita,  proseąuenda. 

Actum  feria  secunda  post  festum  s.  Martini  pontincis  proxima.  —  Spec- 
tabiles  domini  Gabriel  Ochocki  proconsul,  Stanislaus  Conrad,  Mathaeus 
Grusczynski,  Ioannes  Kotlicki,  Adamus  Nagot,  Christophorus  Schedel,  An- 
dreas  Petricouius,  consules  Cracouienses,  aliąuoties  in  negotio  infrascripto 
per  schaedulas  conuocati  et  in  praetorio  legitime  congregati  existentes,  in- 
haerendo  consilijs  dominorum  iurisperitorum  ex  parte  appellationis  in  causa 
ratione  contributionis  publicae  kamieniczne  dictae,  a  decreto  officii  castrensis 
capitanealis  Cracouiensis  ad  iuditia  tribunalitia  per  Certas  personas  interpo- 
sitae,  datis,  in  ąuantum  nobilitas  easdem  appellationes  ibidem  praeattentauerit, 
etiam  sibi  in  iudicijs  tribunalicijs  comparendum  esse;  proseąuutiones  sacrae 
regiae  Maiestatis  extra  ipsos  eadem  in  causa  editas,  inferendas,  remissam- 
que  ad  iudicium  sacrae  regiae  Maiestatis  expetendam7  ynanimi  sua  sententia 
statuerunt  et  concluserunt. 

Acta  Cons.  Crac.  9,   str.   528. 


1025.     1639.  die  22.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  officiis  ąuaestorum  aerarii  civilis. 

Actum  feria  tertia  antę  festum  s.  Mathiae  apostoli.  —  Spectabiles  do- 
mini proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiensis,  in  negotio  infrascripto  per 
schaedulas  legitime  conuocati  et  pleno  in  numero  congregati  existentes,  con- 
siderantes,  quod  vtilitas  publica  ciuitatis  istius,  quae  officio  consulari  pro 
(s)  proposita  est,  plurimum  eget  omnibus  et  consilio,  vt  sine 
damno  dirigi  possint,  proinde  in  (s)  duos  dominos  lonchaeros  non  posse  inten- 
dere  omnibus,  quae  ad  ciuitatem  et  eius  commoda  pertinent,  animaduerte- 
rint,  pro  uoluntate  dominorum  commissariorum  sacrae  regiae  Maiestatis 
seorsiuo  scripto,  manu  ipsorum  subscripto,  expressa;  vnanimibus  votis  et 
sententijs  suis  concluserunt  et  constituerunt,  partienda  esse  officia  domino- 
rum   lonchaerorum    et   prouentus  atque  etiam  numerum  eorumdem  domino- 


227 

rum  lonchaerorum  augendum  esse,  prout  quod  ea  eo  modo,  quo  a  dominis 
commissarijs  sacrae  regiae  Maiestatis  connotata  sunt,  partiti  sunt. 
Oificia  duorum  dominorum  lonchaerorum  infrascriptorum : 
Praetorii  necessaria,  —  Dominorum  proconsulum,  —  Praemia  consu- 
lum,  ■ —  Lonchaerorum,  — ■  Salaria  officialium  praetorii,  —  Vestitura,  — 
Salis  censuum ,  —  Praemia  officialium  praetorii,  —  Conuentus  regni,  — 
Itinera  dominorum,  —  Vinum  dono  datum,  —  Dona  et  honoraria,  • —  Pro- 
uentus,  —  Braxatura,  —  A  panno,  —  Census  a  ciuilibus,  —  Theloneum,  — 
Census  reuenditorum,  —  Sztukowe. 

Ex  his  quod  (s)  officiis  et  prouentibus  praeinsertis  spectabiles  domini 
proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae  praefecerunt  mediante  electione  sua 
splendidum  et  excellentissimum  dominum  Georgium  Pipan  medicinae  docto- 
rem  et  nobilem  ac  famatum  Petrum  Ochocki. 

Officia  aliorum  duorum  dominorum  lonchaerorum  infrascriptorum: 
Mastella    cum    laborantibus,    —   Ad  mastellam  empta  et  vectores    ciui- 
tatis, —  Auena  empta,    —  Carpentarius    cum    familia,  —  Sera    ciuitatis,    — 
Rurmagister    cum    familia,  —  Faber   ferrarius  et  serrifex,  —  Aedificia  ciui- 
tatis et  murator,   —   Saxifragi,  —  Defluitatores  lapidum,  —  I.atericina,  —  Via 
et  munitio,  —  Prouentus,  —  Ducillaria  vinorum,  —  Srotlon,  —  Nigra  signa,  — 
Canalia,  —  Pontalia,  —  A^enditio  lapidum,  —  Lapidum,  —  Calcis,  ■ —  Sera 
ciuitatis,  ■ — ■  Census  a  nauigiis,  —  Venditio  canalium,   —  Venditio  lignorum. 
Ex  his  quod  (s)  officijs  ac  prouentibus  suprascriptis  spectabiles  domini 
proconsul    et   consules    ciuitatis    Cracouiae    praefecerunt    mediante    electione 
sua    nobilem    et   honoratum    Ioannem    Furmankowic   et  Petrum  Bezechowic. 
Ex    quo    electi    et   praefecti    lonchaeri    iuramento    super  officium  suum 
lonchaeratus  in  eam  rotham : 

»Isz  Królowi  lego  Mci  panu  naszemu  miłościwemu  chcemy  bydz  wier- 
»nemi,  IchMMPanom  Raycom  miasta  tego  posłusznemi,  dobra  pospo- 
litego y  pożytków  wszelakich  miasta  tego  pilnie,  wysoce  a  ostrożnie 
»szukac  bendziemy  iako  swego  własnego,  tak  percepty  iako  y  dystry- 
»buty  Aviernie  administrować,  tak  nam  Panie  Boże  pomoz  y  wszyscy 
»Swieci«,  praestito,  eam  prouinciam  lonchaeratus  susceperunt  cum  pro- 
testatione  ea  facta,  quod  ad  decursum  vnius  anni  saltim  hoc  officium  sunt 
gesturi. 

Iijdem  cum  dominis  40  viris  congregati  existentes,  vocatis  ad  se  no- 
tarijs  aerarij  ciuilis  tum  mastella  et  alijs  officialibus,  septimanam  primam 
perceptorum  et  distributorum  anni  praesentis  1639  in  punctis  omnibus  lege- 
runt,  examinarunt  actisque  praesentibus  se  id  fecisse  connotari  commiserunt. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.   534. 


1O20.     1639.  die   18.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  salario  vespillonis. 

Actum    feria   secunda   post    dominicam  Palmarum  proxima.  —  Specta- 
biles domini  Mathias  Woienski  medicinae  doctor,    proconsul,    Sigismundus 


228 

Alantse,  Georgius  Pipąn,  Paulus  Hipolit,  Stanislaus  Conrad,  Mathaeus  Grus- 
czynski,  Gabriel  Ochocki,  consules  Cracouienses,  in  negotio  infrascripto  per 
schaedulas  in  praetorio  conuocati  et  legitime  congregati  existentes,  vocato 
ad  se  vespillone  ecclesiae  beatae  Mariae  virginis,  in  circulo  Cracouiensi  sitae, 
eidemąue  cura  sumendorum  pauperum  sedulo  demandata,  a  singulis  cadaue- 
ribus  per  ciuitatem  prostratorum  ac  sumptu  omni  pro  sepultura  carentium, 
per  grossos  duodecem  ex  aerario  publico  ipsi  solui  debere,  idąue  obuiando 
infectioni  ciuitatis,  quae  ex  decumbentibus  passim  per  plateas  ciuitatis  pau- 
peribus,  postąue  morte  extinctis,  exoriri  de  facile  possit,  vnanimiter  consti- 
tuerunt  ac  concluserunt :  hac  conditione  adiecta,  vt  respillo  dictus,  quam  pri- 
mum  resciuerit  de  aliąuo  paupere  in  platea  defuncto  et  iacente,  illum  sine 
mora  sumi  mandet,  nec  cadauer  ipsius  pro  corradenda  in  sepultura  eleemo- 
sinisąue  exponat  (s). 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.   540. 


I027.      1639.  die  30.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Publicatio  senatus  consulti   de  residuis  vectigalibus  exigendis. 

Actum  sabbatho  pridie  dominicae  Conductus  Paschae.  —  Ad  officium 
et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  ueniens  prouidus  Sta- 
nislaus Brzeskiewic,  ministerialis  regni  generalis  et  bedellus  officij  aduoca- 
tialis,  in  vim  fidelis  relationis  suae  recognouit,  se  die  hodierna  mandato 
spectabilis  magistratus  Cracouiensis  in  ąuatuor  circuli  seu  fori  Cracouiensis 
partibus,  praecinente  clangore  tubae  tubicine,  in  praesentia  freąuentis  populi 
clara  uoce  infraseąuentia  intimasse  et  proclamasse,  tali  serie  uerborum  : 

Isz  wiele  ludzi  takich,  którzy  dóbr  mieyskich,  domów,  dworów,  ogro- 
dów, jatek,  kramów,  bud  zazywaią  a  czynsow  na  ratusz  nie  przynoszą,  vrząd 
miasta  tego  roskazuie,  aby  naydaley  do  czwartku  na  ratusz  wszyscy  na  cło 
mieyskie  odnieśli  tak  dawne  iako  teraznieysze  czynse,  bo  od  piątku  przyszłego 
urząd  takowym  dobra  te  mieyskie  brać  y  komu  inszemu  w  arendę  podawać 
będzie.  Roskazuie  tesz  urząd,  aby  ludzie  lozni  mesczyzna  (s)  białegłowy, 
którzy  panów  nie  maią,  w  mieście  y  przedmieściach  iego  do  zachodu  slonca 
nie  byli,  bo  takowych  brać,  w  okowy  wdawać  y  na  roboty  publiczne  od- 
dawać beda. 

v 

Acta  Consul.  Crac.   37,  str.  370. 


I02*.     1639.  die  6.  m.  Maii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  victu  custodiaąue  in  vincula  coniectorum. 

Actum    feria    sexta    post    dominicam    Conductus   Paschae    proxima.  — 
Spectabiles  domini  proconsul  et  consules  Cracouienses,  diuturnae  detentioni 


229 

miserorum  incarceratorum  occursum  iri  uolentes,  eo  considerato,  quod  ma- 
gistratus  consularis  Cracouiensis  carceres  publicos  nemini  denegare  potest, 
complures  autem  reperiuntur,  qui  detrusos  in  eosdem  negligunt  nec  actiones 
illis  intentando  nec  uictum  procurando  custodiamąue  adhibendo,  ideo  una- 
nimi  sua  consensione  sentierunt  et  decreuerunt  perpetuis  temporibus  seruan- 
dum  nec  a  quoquam  conuellendum ,  ąuatenus  vnusquisque  incarcerandum 
officio  praesentet  seque  intra  triduum  acturum  uictumque  et  custodiam  captiuo 
daturum  inscribat,  idque  sub  nullitate  carceris,  hoc  est,  quod  liberum  erit 
magistratui  captiuos  eiusmodi  dimittere.  Praesentibus  ad  praemissa  me- 
diantibus. 

Acta  Consul.  Crac.  37,  str.  372. 


102?>.      1639.  die   10.  m.  lunii,  Cracoviae. 

Publicatio  senatus  consulti  de  tumultibus  comprimendis. 

Actum  feria  sexta  post  dominicam  Exaudi  proxima.  —  Ad  offieium  et 
acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  ueniens  prouidus  Sta- 
nislaus  Brzeskowic,  ministerialis  regni  generalis,  in  uim  fidelis  suae  rela- 
tionis  recognouit  et  attestatus  est,  se  die  hodierna  in  quatuor  locis  circuli 
Cracouiensis  ex  mandato  officij  capitanealis  castrensis  Cracouiensis  et  officij 
consularis  Cracouiensis  publicasse  ad  notitiamque  hominum  per  sonum  tubae 
congreg-atorum  deduxisse  infrascripta  tenore  sequenti : 

Panowie  raczcie  WMć  wiedzieć,  isz  vrząd  grodzki  także  y  mieyski  za- 
kazuie,  aby  sie  żaden  nie  ważył  tumultów  wsczynac  y  czynie,  bo  któryby 
sie  iedno  kupie  chciał  do  tumultów,  tedy  takiego  kozdego  imać  y  na  garle 
karać  będą,  a  ktoby  sie  bronił,  tedy  zabiiac  będą.  Nadto  aby  sie  nikt  miey- 
skiey  conditiey  do  tumultów  nie  mieszał,  bo  na  garło  karan  będzie.  Sic  et 
non  aliter  esse  factum  referens,  de  quo  hanc  suam  fidelem  fecit  relationem. 

Acta  Consul.   Crac.  37,  str.  394. 


1030.     1639.  die   17.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

Publicatio    senatus    consulti    de    rebus    urbanis    in   ordinem   redigendis. 

Actum  feria  sexta  post  festa  solennia  Pentecostes  proxima.  —  Ad  offi- 
cium et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  ministe- 
rialis generalis  regni,  prouidus  Stanislaus  Brzeskowic,  in  uim  fidelis  suae 
relationis  recognouit,  se  die  hodierna  ex  mandato  officij  consularis  Craco- 
uiensis in  quatuor  locis  circuli  Cracouiensis  populo  per  sonum  tubae  con- 
uocato,  publicasse  et  intimasse  infrasequentia  tenore  tali : 

Panowie  raczcie  wiedzieć,  isz  IchMć  pp.  commisarze  Króla  lego  Mci 
także  vrząd  mieyski  nakazuie,  aby  w  bramach  wszytkich  mieyskich  wozów, 


230 

sań  nie  stawiono,  a  te,  które  stoią,  aby  uprzątniono  do  wtorku  przyszłego; 
także  y  kominy  w  bramach  aby  wiecey  nie  były,  zęby  te,  co  są,  poznoszono 
y  żadnych  smazonek  y  kiełbas  nie  smażono  dali  wtorku  pod  winą  dziesiąci 
grzywien.  Item  świni,  bydła  aby  w  mieście  nikt  nie  chował  także  y  miedzy 
murami,  bo  gdzie  do  wtorku  tego  bydła  nie  uprzątną,  tedy  piechota  zam- 
kowa brać  tę  bydła  y  zabiiac  będzie  y  kozdy,  u  kogoby  sie  bydła  te  na- 
lazły,  dziesięć  grzywien  winy  przepadać  będzie.  A  isz  piwnice  są  łotrów 
przechowaniem  y  zaprzątają  scieszki  y  przescie  zastepuią,  tedy  IchMc  pp. 
commissarze  K.  I.  Mci  znoszą  ie  y  od  s.  Michała  pozawierać  każą,  a  tak 
każdy  piwniczny  niech  sie  zawczasu  sobie  stara  o  mieszkanie.  A  teraz  każdy 
aby  zaraz  piwniczny  y  gospodarz  kominy  w  szyiach  piwnicznych  poznosił 
do  wtorku  pod  winą  dziesiąci  grzywien;  a  ktoby  tych  kominów  nie  znosił, 
tedy  vrząd  mieyski  y  grodzki  obalać  ie  każe  y  winę  te  naznaczoną  brać 
będzie.  Sic  et  non  aliter  factum  esse  referens,  de  quo  hanc  suam  fecit  re- 
lationem. 

Acta  Consul.   Crac.  37,  str.  396. 


1031.      1639.  die   17.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  munere  nuntiorum  a  consulibus  Cracoviensibus 
obeundo. 

Actum  sabbatho  post  festum  Exaltationis  s.  Crucis  proximo.  —  Specta- 
biles  domini  Christophorus  Schedel  proconsul,  Sigismundus  Alantse,  Paulus 
Hipolith,  Stanislaus  Chodowie,  Stanislaus  Conrad,  Mathias  Woienski,  Chri- 
stophorus Naymanowic,  Mathaeus  Grusczynski,  Adamus  Nagoth,  Andreas  Pe- 
tricouius,  Stanislaus  Rabb,  Gabriel  Ochocki,  Ioannes  Mazurkowic,  Stanislaus 
Spinek,  Raphael  Delpace,  Iacobus  Celesta,  consules  Cracouienses,  in  negotio 
infrascripto  per  schaedulas  aliąuoties  legitime  conuocati  et  congregati  exi- 
stentes,  etsi  magistratus  consularis  id  maxime  optaret,  vt  eos  viros  iuditio 
et  sententia  delegeret,  ąuibus  iura,  libertates,  immunitates  ciuitatis  publica 
ad  conuentus  regni  legatione  traderet,  tamen  quia  haec  legationis  functio 
vitari  ad  ea  tempora  maxime  caepit,  vt  venientibus  malis  oceureret,  id  quod 
ciuitati  in  remedio  esset,  ordinatione  praesenti  sanat.  lam  enim  non  obscure, 
vt  antea,  sed  manifeste  et  experientia  cernit,  neglectione  comitiorum  fasti- 
gium  iurium  et  libertatum  ciuitatis  labi,  ruere  singularem  et  prae  alijs  regni 
ciuitatibus  vrbi  concessam  praerogatiuam ,  vt  electionibus  serenissimorum 
regum  suorum  adsit,  intersit  publicis  ordinum  regni  consilijs  omnibus  non 
praesentia  dumtaxat  suorum,  sed  suffragio  et  sententia  cernit  et  vna  prima- 
rium  vrbis  suumąue  decus  concidere,  magnis  laboribus  et  summis  in  patriam 
meritis  a  maioribus  partum,  cultuąue  iugi  et  assiduo  ad  praesentia  tempora 
propagatum,  quo  ciuitas  vniuersa  regni  et  palatinatus  Cracouiensis  equitibus 
liberaliter  adscita,  cooptata  vnitaque  existit,  quam  nos,  qui  supra,  consules 
Cracouienses  decernendum  et  concludendum  esse  duximus,  prout  decernimus 
et  concludimus  ynanimiter,    vt  in  posterum  munia  nuntiorum  a  nobis  omni- 


*3l 

bus  nostrisąue  succedaneis  consulibus  Cracouiensibus  ad  conuentus  omnes 
generales  et  particulares  ex  ordine  obeantur  suniptoąue  a  primo  et  medio 
consule  initio  tamdiu  in  orbem  eatur,  donec  a  nobis  omnibus  munus  id  ex- 
pleatur.  Nec  uero  unąuam  ąuispiam  nostrum  ab  functione  hac  semet  excusari 
poterit,  rerum  legi  praesenti  parere  tenebitur,  sub  paena  aureorum  centum 
collegio  nostro  consulari  in  instanti  pendenda,  alioąuin  facto  hoc  ipso  re- 
fectionibus  omnibus,  suffragio  et  sententia  consulari  priuabitur,  nec  schaedulis 
ad  functiones  consulares  vllis  uocabitur.  Et  si  vero  aeąuum  videretur,  legum 
impeditorum  rationem  habere  nec  eos  ad  obseruationem  ordinationis  prae- 
sentis  cogi,  tamen  quia  cuique  nostrum  consulem  alium  suum  in  locum 
substituendi  relinąuitur  potestas;  longeąue  facilior  sit  ratio  vni  nostrum  vices 
suas  alteri  committendi,  quam  nobis  omnibus  (vti  experientia  testatur)  eos 
obtinendi,  qui  publicum  legationis  munus  sustinere  vallent:  ideo  id  etiam 
nobis  omnibus  praecustodiendum  iudicauimus,  prout  ordinatione  praesenti 
praecustodimus,  porro  volumus,  ut  eorum  nomina  tempestiue  magistratui 
constent,  qui  iuuandis  alijs  eo  in  munere  atąue  officio  semet  obtulerunt, 
vicesque  aliorum  receperunt. 

Acta  Cons.   Crac.   9,  str.   544. 


1032.     1640.  die   10.  m.  Februarii;  Cracoviae. 

Publicatio  praecepti  de  nummis  Silesiacis  reprobandis. 

Actum  feria  sexta  post  festum  s.  Dorotheae  virginis  proxima.  —  Ad 
officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  pro- 
uidus  Stanislaus  Brzeskowic,  ministerialis  regni  generalis,  in  vim  fidelis  rela- 
tionis  suae  recognouit,  quia  ipse  de  mandato  ill.  dni  palatini  et  generalis 
capitanei  Cracouiensis,  die  hodierna  in  angulis  circuii  Cracouiensis,  in  fre- 
quentia  et  concursu  populi  pro  foralibus  congregati  et  clangore  tubae  ad 
audiendum  conuocati,  alta  et  sonora  voce  publicauerit  infra  scripta,  tenore 
verborum  tali:  Panowie  raczcie  wiedzieć,  iż  iasnie  wielmożny  IMP.  woiewoda 
y  generał  krakowski  zakazać  raczył,  aby  się  zadęn  nie  ważył  brać  sląskiey 
monety  pod  vtracenięm  iey  y  karaniem.  Sic  et  non  aliter  factum  esse  referens. 

Acta  Consul.   Crac.  37,   str.   526. 


1033.      1640.  die  5.  m.  Iunii;  Varsoviae. 

Vladislaus  IV.  rex  Poloniae  proconsulem  consulesque  Cracovienses 
hortatur,  ut  summam  quandam  D  aureorum  quantocius  ipsi  persolvant. 

Spectabilibus  et  famatis  proconsuli,  consulibus  totique  magistratui  ciui- 
tatis  nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis.  —  Wladislaus  IV  Dei 
gratia  rex  Poloniae,    magnus  dux  Lithuaniae,    Russiae,    Prussiae,  Masouiae, 


22,2 

Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czernihouiae  nec  non  Sueccorum,  Gotto- 
rum,  Vandalorumque  haereditarius  rex.  Spectabiles  et  famati,  fideliter  nobis 
dilecti !  Z  uważnych  przyczyn  przychodzi  od  miast  naszych  królewskich  ko- 
ronnych pewną  summę  pieniężną  skarbowi  naszemu  priwatnęmu  oddać. 
Która  zęby  zupełnie  doszła,  zadamy  Wiern.  WW.  żebyście  na  dzień  XXV 
miesiąca  lipca  z  miasta  Krakowa  do  Warszawy  przez  posłańca  swego 
ymyslnego  in  specie  odesłali  pięćset  czerwonych  złotych,  za  których  odlicze- 
niem y  oddaniem  Wiern.  WW.  quit  dostatecznie  otrzymacie,  a  my  tę  Wiern. 
WW.  ochotę  wdzięcznie  przylawszy,  miasto  y  libertates  iego  mieć  będziemy 
w  ossobliwey  obronie  y  protectiey  naszey.  Życząc  Wiern.  WW.  dobrego  od 
Pana  Boga  zdrowia.  Dan  w  Warszawie  dnia  V  miesiąca  czerwca  roku  Pań- 
skiego M.  DC.  XL  panowania  królestw  naszych  polskiego  VIII,  a  szwedz- 
kiego IX  roku.  —  Vladislaus  rex. 

Dokument  papierowy,    opatrzony    pieczęcią    wielką    koronną ,    po  stronie    adresowej  wyciśniętą. 


1034.      1640.  die   17.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

Publicatio  senatus  consulti  de  luto  everrendo. 

Actum  feria  secunda  post  festum  s.  Luciae  virginis  et  martyris  pro- 
xima.  —  Veniens  personaliter  ad  officium  praesens  et  acta  praesentia  con- 
sularia  Cracouiensia  prouidus  Stanislaus  Brzeszkowic,  ministerialis  generalis 
regni,  in  vim  fidelis  suae  relationis  recognouit:  Z  roskazania  lego  Mci  bur- 
mistrza y  Ich  MMpp.  radziec  krakowskich,  dnia  dzisieiszego  po  ranu  po 
wszytkich  vlicach,  w  murze  (s)  krakowskim  będących,  publicowałem  ludziom 
na  głos  trąby  zgromadzonym,  aby  każdy  gospodarz  przed  kamienicą  abo 
domem  swoim  y  w  drodze  samey  błoto  na  święta  przyszłe  chędozył,  y  zęby 
się  żaden  nie  ważył  plugastw  tak  przed  kamienice  abo  domy  iako  tez  y  na 
drogi  wylewać  przez  się  abo  przez  czeladź  swoię,  pod  winą  czternastu  grzy- 
wien. Potym  na  czterech  wiertelach  w  rynku  krakowskim  publicowałem 
także  wszytkim  y  do  wiadomości  na  głos  także  trąby  zgromadzonym  poda- 
łem, iz  vrząd  miasta  tego  nie  pozwala  szynku  piwnego,  winnego,  miodo- 
wego, gorzałczanego ,  ani  żadnego  inszego  dłuzey  tylko  do  wybiianey ;  a. 
ktoby  się  ważył  szynkować  przeciw  temu  zakazaniu,  14  grzywien  przepadać 
ma.  Wolno  iednak  na  miasto  the  napoie  dawać. 

Acta  Consul.  Crac.  37,  str.  697. 


IO. '!."».      1641.  die  24.  m.  Aprilis,  Casimiriae. 

Senatus  consultum  de  munditia  in  urbe  servanda. 

Actum  feria  quarta  post  dominicam  Iubilate  proxima.  —  Honorati  do- 
mini proconsul,  consules,    aduocatus  cum  scabinis,  residentes  et  antiąui  nec- 


233 

non  honesta  communitas  ciuitatis  huius,  in  praetorium  congregati,  conside- 
rantes,  quod  praeuisa  iacula  minus  feriant,  neąue  optantes  sui  mało  sapere 
aliorum  vero  infelicitati  condolentes  neąue  contemnentes  paruos  rumusculos 
famae  de  peste,  quae  crescit  eundo,  illamąue  Lublini  pullulare  audientes, 
circa  singularem  D.  O.  M.  prouidentiam;  quae  voluntatem  timentium  se  facit, 
eos  exaudit  et  saluos  facit,  cui  se  totos  absolute  resignarunt,  ordinationem 
eiusmodi  domino  protegente,  qui  custodit  ciuitatem,  et  frustra  vigilat;  qui 
custodit  eam;  fecerunt  per  ciues  et  incolas  ciuitatis  obseruandam. 

Quoniam  contagio  pestilentialis  ex  corruptione  aeris;  qui  ex  locis  lutosis, 
caenosis,  excrementorum  variorum  sordibus  deprauatur,  sine  quo  vita  homi- 
num,  si  impurus  efficiatur,  salubris  non  potest  ducere  horas  et  momenta, 
imo  misere  miseri  ob  id  moriuntur  mortales  experientia  teste,  quam  diuina 
bonitas  auertat  plagam,  ideo  vnanimi  consensu  statuerunt,  latrinas,  feces, 
lutum,  sordes  et  alia  aerem  purum  inficientia  amouere,  euehere,  efferre  et 
canalibus  alijsque  stillicidijs  e  ciuitate  depellere  mundamque  ciuitatem  facere, 
quod  quilibet  vicinorum  praestare  tenebitur  infra  vnam  septimanam  sub 
quinque  marcas  (s)  paena  pro  rusticis  et  operarijs  ad  deferendas  sordes  con- 
ducendis,  irremissibiliter  luenda. 

Custodiam  autem  peragent  ciues  quilibet  ex  persona  per  ordinem,  quem 
dirigent  domini  proconsules,  ex  ordine  praesidentes,  quorum  prudentiae  et 
dexteritati  assisstente  prouidentia  diuina,  principaliter  commissa  est  ea  pro- 
uincia. 

Acta  Consul.   Casim.  801,  str.  658. 


1036.     1 64 1,  die   1.  m.  Augusti,  Casimiriae. 

Proconsul  consulesque  Casimirienses  cives  Cracovienses  a  portorio  libe- 
ros  esse  declarant. 

Proconsul  et  consules  ciuitatis  Casimiriae  ad  Cracoviam  notum  testa- 
tumque  facimus  praesentibus.  Exortas  fuisse  certas  lites  et  actiones  iudicia- 
rias  inter  ciuitatem  Cracouiensem  et  nostram  Casimiriensem  ratione  thelo- 
neorum,  quae  tam  a  nostris  conciuibus  Cracouiae,  quam  a  Cracouiensibus  in 
ciuitate  nostra  Casimiriensi  vigore  priuilegiorum  alioquin  contra  extraneos 
et  non  priuilegiatos  vtrique  ciuitati  seruientium,  promiscue  exigebantur. 
Cum  vero  in  actione  nostra  ratione  certae  exactionis  in  vim  transgressi  the- 
lonei  per  exactores  ciuitatis  Cracouiensis  factae,  decretum  libertatis  a  the- 
loneo  ciuitatis  Cracouiensis  per  ciues  nostros  Casimirienses  non  soluendo, 
in  iudicijs  relationum  sacrae  regiae  maiestatis;  domini  nostri  clementissimi 
obtinuissemus,  nosque  circa  idem  decretum  et  libertates  a  non  soluendo 
theloneo  per  spectabilem  magistratum  Cracouiensem  mamiteneri  et  conser- 
uari  videamus;  ex  re  et  commodo  ciuitatis  nostrae  futurum  iudicauimus  sponte 
et  beneuole,  eo  quod  deteriorem  conditionem  ciuium  Cracouiensium  eo  in 
passu  non  agnoscamus  neque  simile  iudicatum  libertatis  pro  ciuibus  Craco- 
uiensibus   in    actione    eorundem    ratione    eiusdem    thelonei    per  nos  ab  ipsis 

30 


234 

» 

accepti  expectare  frustraneasąue  impensas  erogare,  putabamus  consultum, 
ad  transactionem  et  compositionem  amicabilem  concordibus  votis  condescen- 
dere,  concordiamąue,  qua  res  paruae  crescunt,  expansis  brachijs  amplexari 
animosąue  complanato  domi  negotio,  indissolubilis  vicinae  amicitiae  ad  in- 
uicem  vinculo  adunare.  Vigore  łtaąue  eiusdem  transactionis  amicabilis  id, 
quod  in  vim  praefati  thelonei  hucusąue  accepimus,  ciuibus  Cracouiensibus 
restituimus,  ac  praeterea  ex  senatus  consulto  nostro  totiusąue  communitatis 
nostrae,  ad  id  per  pulsum  campanae  conuocatae,  assensu,  ciuitati  Cracouiensi 
cauemus  praesentibus  in  perpetuum,  quod  amplius  in  posterum  a  nullo  ciuium 
Cracouiensium  tanąuam  de  iure  priuilegiatorum  et  ab  omnibus  theloneis 
absolutorum,  vllum  theloneum  exigemus,  successoresąue  seu  succedanei  nostri 
exigent,  atąue  amodo  in  futurum  iura  yicinitatis,  amicitiae  et  mutuae  bene- 
volentiae  cum  eadem  ciuitate  Cracouiensi  semper  sacrosancte  ab  vtrinque 
colere  et  obseruare  tenebimur  ac  studebimus.  In  praemissorum  fidem  sigillo 
maiori  ciuitatis  Casimiriensis  praesentes  communiri  iussimus.  Dabantur  in 
praetorio  Casimiriensi  ad  Cracouiam  die  prima  mensis  Augusti,  anno  Domini 
millesimo  sexcentesimo  ąuadragesimo  primo.  —  Stanislaus  Ligonski  specta- 
bilis  magistratus  Cazimiriensis  ad  Cracouiam  notarius  et  syndicus  manu 
propria. 

Kodeks  Zaleskiego,  karta  227. 


1037.     1 64 1,  die   10.  m.  Augusti,  Varsoviae. 

Vladislaus  IV.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus 
mandat,  ne  a  civibus  Clepardiensibus  iniusta  portoria  exigant. 

Spectabilibus  ac  famatis  proconsuli,  consulibus,  scabinis  totiąue  magi- 
stratui  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis.  —  Władisław  IV 
z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielkie  xiązę  lithewskie,  ruskie,  pruskie,  mazowie- 
ckie, zmudzkie,  inflantskie,  smoleńskie,  czerniechowskie  y  szwedzki,  gottski, 
wandalski  dziedziczny  kroi.  Sławetni  wiernie  nam  mili !  Doniesiona  nam  iest 
żałosna  skarga  od  miasta  naszego  Kleparza,  które  pod  iednym  prawie  dzwo- 
nem y  w  tymże  ambicie  miasta  naszego  Krakowa  mięszkaiąc  y  takowy  misz 
prawTami  y  wolnościami  ab  antiąuo  vprzywileiowane  bęndąc,  od  Wier.  WW. 
znaczne  praeiudicia  ponosi,  y  od  ktorychby  praesidia  y  wszelaką  ochronę 
mieć  miało,  w  wybieraniu  sztukowego  y  w  exactiach  rożnych  myt,  niezwy- 
czaine  ciężary  y  rożne  angaryae  bezprawnie  cierpi.  Co  ze  iest  przeciw  inten- 
tiey  naszey,  bo  sztukowe  ab  extraneis  tylko,  którzy  non  includuntur  ambitu 
ciuitatis,  rozumieć  się  ma,  więc  y  przeciw  wolnosciąm  ich  iako  conciuibus 
Wiern.  WW.  od  świątobliwych  przodków  naszych  y  od  nas  danym  y  con- 
ferowanym,  napominamy  Wier.  WW.  abyście  iurisdictią  swoię  ad  conser- 
uanda  vincula  zgody  y  ostrzegania  spolnych  praw  obracali  a  oney  na  szkodę 
eo  habitantium  nie  zażywali ;  bo  iezliby  nas  takie  skargi  więcey  dochodzić 
miały,  iakoby  to  niebyło  bez  znaczney  vrazy  naszey,  tak  sądownie  przyszłoby 
animaduertere,  aby  imposterum  a  magistratu  ykrzywdzenia  bezprawnego  ci, 


235 

co  subsunt  protectioni  magistratus,  nie  cierpieli.  Zyczemy  zatym  Wier.  W. 
dobrego  od  pana  Boga  zdrowia.  Dan  w  Warszawie  dnia  X  miesiąca  Sierpnia, 
roku  Pańskiego  MDCXLI,  panowania  naszego  polskiego  IX,  szwedzkiego 
X  roku.  —  Vladislaus  rex. 

Dokument  papierowy,  opatrzony  pieczęcią  pokojową,   po  stronie  adresowej  wyciśniętą. 


I ©38.     1642.  die  26.  m.  Martii,  Varsoviae. 

Yladislaus  IV.  rex  Poloniae  civibus  Cracoviensibus  poenam  bannitionis, 
in  ipsos  statutam,  remittit. 

ATladislaus  IV.  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magfnus  dux  Lithuaniae,  Rus- 
siae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czernihouiae- 
que  necnon  Suecorum,  Gottorum,  Yandalorumąue  haereditarius  rex.  Signi- 
ficamus  praesentibus  literis  nostris,  ąuorum  interest,  vniuersis  et  singulis. 
Productam  coram  nobis  fuisse  ąuietationem  authenticam,  manu  magnifici 
Ioannis  Nicolai  Daniłowicz,  supremi  regni  nostri  thesaurarij  subscriptam  et 
eiusdem  sigillo  communitam,  qua  idem  magnificus  regni  thesaurarius  specta- 
biles  et  famatos  proconsulem,  consules  totamąue  communitatem  ciuitatis 
nostrae  Cracouiensis  de  summa  septem  millium  florenorum  Polonicalium, 
vigore  donatiuae  certae  super  mercatoribus  regni  in  anno  millesimo  sexcen- 
tesimo  trigesimo  ąuinto,  in  comitijs  generalibus  sancitae,  ad  thesaurum  regni 
realiter  ac  effectualiter  persoluta,  ąuietat  liberosąue  facit,  supplicatumąue 
nobis  est  eorundem  ciuium  nostrorum  Cracouiensium  nomine,  vt  paenas 
bannitionum  siue  infamiarum,  contra  ipsos  eo  nomine  in  iudicijs  tribunalitijs 
regni  obtentas,  relaxare  et  abrogare  dignaremur.  Cui  supplicationi  nos  be- 
nigne  annuentes,-*  ac  per  eosdem  ciues  supramemoratos  in  summa  supraex- 
pressa  satisfactum  thesauro  regni  nostri  esse  animaduertentes,  paenas  banni- 
tionum siue  infamiarum  et  alias  ąuasuis  modo  praemisso  obtentas,  relaxan- 
das  et  abrogandas  esse  duximus,  vti  quidem  relaxamus  et  abrogamus  prae- 
sentibus literis  nostris,  ab  omnibusąue  praedictis  paenis  liberos  et  absolutos 
pronunciamus,  iuribus  ac  libertatibus  regni,  ąuibus  antea  gaudebant  et  po- 
tiebantur,  restituimus  ac  in  pristinum  statum,  detersa  omni  proscriptionis 
macula,  reponimus.  In  ąuorum  fidem  praesentes  sigillo  regni  nostri  com- 
muniri  iussimus.  Datum  Varsauiae  die  XXVI  mensis  Martij,  anno  Domini 
MDCXLII,  reg^norum  nostrorum  Poloniae  et  Sueciae  X  anno.  —  Petrus 
Gembickj  episcopus  Praem.  cancell.  regni.  —  Rellatio  reuerendissimi  in 
Christo  patris,  domini  Petri  Gembicki,  episcopi  Praemisliensis,  decani  Cra- 
couiensis, abbatiae  Tynecensis  perpetui  administratoris,  supremi  regni  can- 
cellarij.  —  Andreas  Buialsky  secretarius  regius. 

Dokument  papierowy,  opatrzony  pieczęcią  wielką  koronną,  poniżej   tekstu  wyciśniętą. 


236 


1O30. 


i6ą2.  die   18.  m.  Septembris,  in  Młocko. 


Vladislaus  IV.  rex  Poloniae  magistratum  Cracoviensem  certiorem  facit 
se  magistratum  civitatis  Clepardiensis  monuisse,  ne  emporium  Cracovier.se 
damno  afficiat. 

Vladislavs  IV.  Dei  gratia  rex  Poloniae,   magnus   dux  Lithuaniae,  Rus- 
siae,   Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae;    Liuoniae,    Smolensciae,  Czernihouiae- 
que  necnon  Suecorum,  Gottorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex.  Specta- 
bihbus  et  famatis  proconsuli,  consulibus,  aduocato,  scabinis  totique  magistra- 
tu! cmitatis   nostrae  Cracouiensis,    fidelibus  nobis  dilectis,    gratiam  nostram 
regiam.  Spectabiles  et  famati,  fideliter  nobis  dilecti !    Intelleximus  ex  infor- 
matione  Fidelitatum  vestrarum,  mandatum  certum  ex  cancellaria  nostra  sub 
data    Niepołomicijs    die    XVIII   mensis    Iulij    in    anno    currenti    extraditum, 
mribus  et  priuilegijs  Fidelitatum  vestrarum  contrarium  esse  vsuique  antiquo 
et  consuetudini    hucusque    reseruatae   repugnare.    Quocirca  prospectum  esse 
volentes    integritati    priuilegiorum    Fidelitatum    vestrarum,    neue   quidquam 
ljsdem  derogetur  consulentes,  ad  magistratum  Clepardiensis  nostrae  ciuitatis 
mandati    nostri  literas  extradi  mandauimus,    ne  sub  praetextu  praenominati 
mandati    quidquam    tale,    quod    iuribus    et    priuilegijs    ciuitatis    Fidelitatum 
yestrarum  et  consuetudinibus  antiquis  repugnet,    attentare  praesumant,    nec 
in  domos  suas  cum  mercibus  homines  externos  et  mercatores  in  praeiudicium 
depositorij    ciuitatis    Fidelitatum    vestrarum    recipiant:    id    ipsum    quoque   et 
Fidelitatibus     yestris     mandantes,    quatenus    circa    vsum    et    consuetudinem 
hactenus  vigore  iurium  suorum  obseruari  solitam,  vsque  ad  decisionem  per 
decretum  relationum   faciendam  sese  gerant.    Facturae  id  ipsum    pro  debito 
officiorum  suorum.    Datum  in  Młocko  die  XVIII  mensis  Septembris,    anno 
Domini  M  DC  XLII,  regnorum  nostrorum  Poloniae  X;  Sueciae  XI  anno.  — 
Vladislaus  rex.  —  Iohannes  Gembicki  secretarius  regni  maior. 

Dokument  papierowy,   opatrzony  wielką  pieczęcią  koronną  poniżej   tekstu  wyciśniętą. 


1040.     1642.  die   15.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  rationibus  aerarii  civilis  examinandis. 

Actum  feria  secunda  post  festum  s.  Luciae  rirginis  et  martyris  pro- 
xima.  —  Spectabiles  domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per 
schaedulas  conuocati  et  in  praetorio  congregati  existentes;  uolentes  consul- 
tum ire  rationibus  aerarij  ciuilis,  quae  septimanis  omnibus  hic  statim  per- 
ceptorum  et  distributorum  ab  aerarijs  tam  per  consularem  magistratum, 
quam  honoratos  40  viros  recipi  solent,  ut  eo  diligentius  examinari,  facilius 
Yentas  earumdem  rationum  inquiri  et  deinde  expediri  possint.  unanimi  con- 
sensu  suo  concluserunt,  dictas  rationes  ex  diurnali  tam  perceptorum  quam 
distributorum    per  ordinem   antę  diem  Iouis  examinandas  esse,    uidelicet  ut 


237 

vnus  ex  dd.  consulibus,  alter  ex  scabinis,  tertius  ex  40  viris  huic  rationum 
examini  adsint,  illudąue  subscribant,  ąuemadmodum  pro  septimana  praesenti 
deputant  spectabilem  d.  proconsulem,  honoratum  Michaelem  Szwandrowic 
ex  scabinis,  et  honoratum  Valentinum  Tym  ex  40  viris.  Quiquidem  die 
crastino  septimanam;  in  qua  rationes  septimanales  cessarunt;  excutient,  ex- 
cussasąue  subscribent ;  et  ąuoniam  dictae  septimanales  rationes  sunt  retentae 
in  anno  praesenti,  liberum  erit  dd.  deputatos  plures  etiam  septimanas,  quam 
unam  videre,  praeuidere  atque  ea  ratione  maereri  de  ciuitate,  maioremque 
gloriam  apud  posteritatem  sibi  comparare.  Quam  conclusionem  praesentem 
spectabiiis  magistratus  honoratis  40  viris  primo  consensu  publicandam  esse 
conclusit. 

Acta  Cons.   Crac.  9,  str.   571. 


1041.      1642.  die  30.  m.  Decembris;  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  emolumentis  residuis  magistratui  consulari  per- 
solvendis. 

Actum  feria  tertia  post  festum  Natalis  Domini  proxima.  —  Spectabiles 
domini  Mathias  Woienski  proconsul,  Mathaeus  Grusczynski,  Adamus  Na- 
goth,  Georgius  Cromer,  Andreas  Petricouius,  Gabriel  Ochocki,  Martinus  Pa- 
czoska7  Ioannes  Furmankowic,  Franciscus  Cyrus,  consules  Cracouienses;  per 
schaedulas  conuocati  et  in  praetorio  congregati  existentes,  eo  considerato, 
quod  certae  summae  incipiendo  ab  anno  1626  inclusiue  nomine  refectionum 
magistratui  consulari  debitae,  ad  hucusque  tempus  persolutae  non  sint,  ur- 
geant  autem  praesentia  eiusdem  magistratus  negotia,  vt  illarum  solutio  fiat, 
concluserunt,  dictarum  summarum  officio  ex  vi  refectionum  non  persoluta- 
rum,  secundum  regestra  prouentuum  et  distributorum  ciuitatis  publicorum 
lonchaeri  persoluant,  si  integre  non  potuerint  propter  prouentum  minorem 
ciuitatis,  ad  rationem  conferant,  ne  nimirum  summa  excrescenś  tempore  fu- 
turo ciuitatis  grauis  existat. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.  573. 


1042.      1643.  die  27.  m.  Aprilis,  Varsoviae. 

Vladislaus  IV.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusque  Cracoviensibus 
mandat,  ut  peritos  quosdam  pretii  rerum  merciumque  constituendi  gratia 
Varsoviam  mittant. 

Spectabilibus  et  famatis  proconsuli,  consulibus,  aduocato,  scabinis  toti- 
que  magistratui  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  fidelibus  nobis  dilectis.  — 
Vladislaus  IV.  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Russiae, 
Prussiae,  Masouiae,  Samog^itiae,    Liuoniae,    Smolensciae,   Czerniechouiaeque, 


238 


necnon  Suecorum,  Go.torum,  Vandalorumque  haereditarius  rex.  Spectabiles 
et  famati,  fideles  nob.s  dilecti  I  Deputowani  sa  cons.ytutia  seymu  przeszłe™ 

Z~ul  ?rwo  z  senatu- iako  y  2  koła  poseliki^  y do  -uZSS 

podskarb.ch   tak  koronnego   tako  y  w.  x.  1.  wysadzeni   na  taxe   wszystkich 
towarów  et  ad  constituenda  pretia  rerum.   Która  eommiszya TsiT w  War 
szawte  przy  resydencyiey  naszey  dnia  dwudziestego  siódmego  miesia  a  maia 
ma    odprawowac,    dla   tego  roskazalismy  obwieście  to  WiL    W    chcaTto 
m.ec    abysce  podług  inteneyey  stanów  koronnych  ludzi  sposobnych    w  rze 

rstcuZJh  ń  dTOSOiC[ y  Va,°rU  tOWar°W  -^--kieb  wiadomych  y 
w  szacunkach   przezornych  z  posrzodka  siebie   obrawszy,    onych   na  nomie 

tTa^To^fa  m'dySCe  dySt°,~  Zesłali.  *"**  tofco  „a  „ich  ^ 
Źe  Wił  W  ,'  PraW'C  y  g'Ch  informowac  -^li-  W  czyn  rozumiemy 
do  ZZ  •  Z  P°m~  SWmey  d°^  ™*y*°  «cbcą  y  „iemieszkanie  swoych 
do  tego  actu     na  którym   wszystkiey  rzeczypospolitey  y  priuatis  wiele  na 

rWaTsrwrdniS^"-.  ^  F*  "^  ^"'^enty'^ 
w  »  arszawie  dnia  XXVII  mtesiąca  kwietnia,  roku  Pańskiego  M  DC  XLIII 

panowania   naszego   polskiego   y   szwedzkiego  XI  roku.  -^ladislaus   rex 

Dokume.u   papier„y,    opatrzo„;  pieczęd,  ^  ^^    ^  ^   ^^    ^^ 


■  043. 


1643.  die  11.  m.  Maii,  Varsoviae. 


civitati!ariSlaUS  IV'  -reX  POl°niae'  Pr°consuli>  consuhbus  totigue  communitati 

::r:^:::randĄ  ut  ludaeis  incendi° da™  ^  -«**»- 

Władysław  IV  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielgie  xiaże  litewskie    ruskie 
pruskie     mazowiedzkie,    zmudzkie,    inflanckie,   smoleńskie,  czerniehows^t  i 
szwedzki,  gotcky,  wandalski  dziedziczny  kroi.  Sławetnym  burmistrzowi      ay 
com,  wo.tow,  ławnikom  y  wszystkiemu  yrzedowi  miasta  naszego  S 

nie  namkmTmpWT  enamm!łym'  "*«  tós^  k™-s ka.  sLetni,  7^ 
nie  nąm  m,h !  Przełożono  nam  imieniem  zydow  krakowskich,  isz  przes  po- 
gorzel  medawna  Wielgie  szkody  w  budynkach  y  rzecach  poniesl,  Tzeby 
przeto  w  takowym  nawiedzeniu  pańskim  przychylenie  mieć  mogH  clfcemy 
mieć  po  Wier.  Wasz.  y  roskazuięmy,  ażebyście  im  naymow,  póki  »,  ?4 
pogorzel,  budynków  niepos.awia,  po  Kazimierzu  do  mieszkania  nieZniel, 

d,agTk fn"  Ć  iCh  "ie2akaZOWali-  ****  Wier' Wasz.  „ieuc" 

dla  łask,  naszey  y  s  powinność,  swey.    Dan  w  Warszawie  dnia  ,,  miesiąca 

ki:gaoxiu™kun     v,"^c  xun' panowanii  ntee«°  »olsk^°  y  -X 

kiego  XI  roku.  -  Vlad,slaus  rex.  _  Thomas  Vieyski  rgt.  secr.  mpp. 

.  Doi™,  papierowy,  op.tozo.y  wieli,  pieczęci,  koronn,,  p„„Uej  ,ek,.u  wyciśnie,,. 


'■39 


1044.      IÓ43-  die  20.  m.  Maii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  actis  suburbii  Cerdoniae  in  praetorio  Cracoviensi 
asservandis. 

Actum  feria  ąuarta  post  dominicam  Exaudi  proximam.  —  Spectabiles 
domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in  praetorio 
conuocati  et  congreg"ati  existentes,  unanimi  sua  consensione  statuerunt,  Acta 
Cerdonica  in  praetorio  Cracouiensi  asseruari  debere,  idąue  ob  periculum 
casus  alicuius,  quod  Deus  auertat,  fortuiti ;  solum  actis  dumtaxat  anni  cuius- 
libet  praecurrentis  exceptis,  quae  penes  notarium  Cerdonicum  remanere 
debebunt. 

Acta  Cons.  Crac.  9,  str.  576. 


104.>.      1Ó43.  die  22.  m.  Iunii,  Varsoviae. 

Yladislaus  IV.  rex  Poloniae  civibus  Cracoviensibus  mandat ,  ut  ipsi 
summam  duodecim  millium  florenorum  intra  sex  hebdomades  solvant. 

Władysław  IV  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielkie  xiążę  lithewskie, 
ruskie,  pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  inflantskie,  Smolińskie,  czernihow- 
skie  a  szwedzki,  gottski,  wandalski  dziedziczny  kroi.  "Wszem  wobecz  y  każ- 
demu zosobna,  komu  to  wiedzieć  należy,  osobliwie  vrzędowi  miasta  naszego 
stołecznego  Krakowa,  wiernie  nam  miłym.  Oznaymuięmy,  iz  internuntij  te- 
goż miasta  przykładem  innych  stanów  koronnych  in  vim  debitae  gratitudinis 
na  zniesienie  długów  naszych  dla  rzeczypospolitey  zaciągnionych,  ofiarowali 
nam  imieniem  wszytkich  kupców  krakowskich  dwanaście  tysięcy  złotych 
polskich.  Czego  vpominaiąc  się  to  mieć  chcemy,  aby  pomięnięni  kupcy 
wszyscy  krakowscy  y  przysięznycy  Wyszego  Prawa  y  na  iakimkolwiek  innym 
vrzędzie  będący  także  y  legerowie  w  Krakowie  iakimkolwiek  towarem  han- 
dluiący  (co  się  iednak  o  ybogich  przekupkach  nie  ma  rozumieć),  za  wzię- 
ciem wiadomości  vniuersału  tego  naszego,  takową  summę  naidaley  do  szesci 
niedziel  złożeli  y  temu,  co  od  nas  będzie  miał  do  tegoż  miasta  naszego  Kra- 
kowa assignatią,  za  kwitem  iegoz  oddali ;  a  któryby  s  pomięnionych  kupców 
tego,  coby  nań  iuxta  proportionem  przyszło,  conferre  niechciał,  tego  exactor 
od  miasta  na  to  naznaczony  ma  podać  in  delatis  za  dworem  naszym,  gdzie 
in  triplo  według  prawa  y  processu  skarbowego  to,  co  nań  włożą,  vna  cum 
paenis  płacić  musi.  Na  co  dla  niesposobnosci  zdrowia  naszego  wielmożnemu 
kanclerzowi  naszemu  koronnemu  podpisać  się  y  pieczęć  nasze  koroną  przy- 
cisnąć roskazalizmy.  Dan  w  Warszawie  dnia  XXII  miesiąca  czerwca  roku 
Pańskiego  M.  DC.  XL.  III°;  panowania  królestw  naszych  polskiego  y  szwedz- 
kiego XI0  roku.  —  Ierzy  Ossolinsky  kanclerz  w.  koroni  mp.  —  Thom. 
Vieysky  Rae.  Mttis  secretarius  mppa. 

Oryginał  papierowy,  opatrzony  wielką  pieczęcią  koronną,  poniżej   tekstu  wyciśniętą. 


240 

1O40.      IÓ43-  die   29.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  vestibus  sumptuosis  abiiciendis. 

Actum  feria  ąuarta  post  festum  s.  Iacobi  apostoli  proxima.  —  Specta- 
biles  domini  Gabriel  Ochocki  proconsul,  Stanislaus  Conrad,  Mathaeus  Grus- 
czynski,  Ioannes  Kotlicki,  Adamus  Nagoth,  Christophorus  Schedel,  Georgius 
Cromer,  Raphael  Delpace,  Iacobus  Celesta,  Martinus  Paczoska,  Ioannes  Fur- 
mankowicz,  consules  Cracouienses,  in  negotio  infrascripto  per  schaedulas  in 
praetorio  conuocati  et  congregati  existentes ,  considerantes  ornatum  splen- 
didum  nonnullarum  faeminarum  Cracouiensium  magnum  in  eąuestri  ordine 
contra  ciuitatem  hanc  excitare  odium  et  ipsos  ciues  Cracouienses  exinde 
etiam  ad  egestatem  uergere,  ideo  huic  mało  obuiare  uolentes,  bullas  ada- 
mantinas  alias  kanacki  et  vestes  ankry  dictas,  interdicendas  faeminis  Craco- 
uiensibus  et  vsum  ipsarum  e  ciuitate  tollendum  et  proscribendum  esse,  una- 
nimibus  uotis  et  sententiis  suis  concluserunt,  praesentibus  ad  praemissa  me- 
diantibus. 

Spectabiles  domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae  in  negotio 
infrascripto  per  schaedulas  in  praetorio  conuocati  et  legitime  congregati 
existentes,  spectabiles  Stanislaum  Conrad,  Georgium  Cromer,  Raphaelem 
Delpace,  Iacobum  Celesta,  Ioannem  Furmankowicz,  Franciscum  Cyrus  col- 
legas  suos  ad  constituendas  pro  ordine  ciuium  vestes  elegerunt  et  deputa- 
runt;  unius  uel  duorum  absentia  non  obstante. 

Acta  Cons.  Crac.  9,   str.  377. 

1047.     1643.  die  6.  m.  Novembris;  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  pretio  ponderationis  rerum  statera  maiori. 

Actum  feria  sexta  post  festum  Omnium  Sanctorum  proxima.  —  Spec- 
tabiles domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  in  negotio  infra- 
scripto per  schaedulas  aliąuoties  conuocati  et  in  praetorio  Cracouiensi  con- 
gregati existentes;  cupientes  pro  debito  officij  sui7  ut  prouentus  aerarij  pu- 
blici  ciuitatis  huius  etiam  incremento  redituum  expositorum  prouenientium 
auctiores  amplioresąue  fiant  et  existant,  siąuidem  hac  iniąuitate  temporum, 
ąuibus  res  et  merces  ąuaeuis  in  summum  ferre  in  dies  precium  excrescunt 
et  attoluntur,  necessaria  maioris  pensae  grandiori  quam  antehac  sumptu  com- 
parantur,  eapropter  prouentus  quoque  pensae  eidem  maiori  solui  solitos,  ex 
aequo  et  iusto  augendos  esse,  unanimiter  concluserunt  ordinationemque  in 
vim  noui  instructiarij  exigendorum  uidelicet  in  futurum  pro  eadem  pensa 
maiori  prouentuum   auctionem  constituerunt  infrasequentem : 

Instructarz  wielkiey  wagi  krakowskiey  podług  starodawnego  zwy- 
czaiu,  co  kto  składnego  powinien  płacie,  także  y  od  wagi. 

§  1.  Gdy  miesczanin  tuteczny  bierze  ołów  swoy  własny  z  składu  a  wy- 
syła go  gdziekolwiek,  powinien  dac  składnego  od  kazdey  sztuki  po  groszy 


241 

trzy  a  z  osobna  od  cetnara  pieniążek;  a  gdy  zas  obczy  człowiek,  to  iest 
ten,  który  nie  iest  ciuis  ciuitatis  huius,  bierze  ołów  z  składu,  powinien  dac 
od  kazdey  sztuki  ołowiu  szkładnego  po  groszy  trzy  a  z  osobna  od  każdego 
cetnaru  po  dwu  pieniądzu. 

§  2.  Od  sztuki  ołowiu,  g-dy  ią  na  poły  przecinaią,  powinien  ten,  czyia 
iest,  dac  waznikowi  groszy  szesnaście:  z  tych  przychodzi  na  czeladź  groszy 
cztery,  a  waznik  powinien  drwa  dac  swoye  do  rospalania  ołowiu. 

§  3.  Gdy  sztuki  na  czworo  roscinaia,  za  to  groszy  dwadzieścia  ośm  od 
niey  ten,  czyia  iest,  dac  ma;  a  iezliby  na  szesc  czesci  przecięto,  tedy  od 
tego  złoty  ieden  y  groszy  szesc  dac  powinno  a  czeladzi  samey  groszy  dzie- 
sięć a  drwa  waznik  powinien  dac. 

§  4.  Gdy  sztuki  ołowiu  na  bigos  rąbią,  tedy  ten,  czyi  ołów  iest,  po- 
winien od  cetnaru  dac  groszy  cztery  a  waznik  powinien  dac  swoye  drwa, 
z  czeg_o  przychodzi  czeladzi  groszy  osm ;  także  gdy  sztukę  ołowiu  na  cetnary 
rąbią,  powinno  sie  płacie  od  cetnaru  po  groszy  cztery. 

§  5.  Od  faski  gleyty  powinien  każdy  dac  składnego  groszy  trzy;  od 
faski  siarki  ten  co  ią  kupuie,  dac  ma  groszy  trzy,  a  ten  co  ią  przedaie,  dac 
ma  groszy  trzy,  a  od  pułbeczki  siarki  połowica  tego,  uti  supra. 

§  6.  Od  towarów  wszelakich,  iako  są  fasy,  bello  sukna  et  id  genuś 
merces,  powinien  każdy  miesczanin  płacie  od  cetnaru  po  groszy  iednemu, 
cudzoziemiec  zaś  powinien  dac  po  groszu  półtora  iako  y  zyd  y  ten,  który 
nie  iest  ciuis  miasta  tego. 

§  7.  Od  cetnara  miedzi  ten,  co  ią  kupuie,  powinien  dac  od  wagi  grosz 
ieden,  także  ten,  co  przedaie,  dac  ma  grosz  ieden. 

§  8.  Tymże  sposobem  od  żelaza  płacić  się  powinno. 

§  9.  Cudzoziemiec,  to  iest  wszelki,  któryby  nie  był  miasta  tego  miescza- 
ninem ,  gdyby  tak  czasu  iarmarku  iako  kram  iarmarku  z  takowemi  towary 
z  miasto  wyiezdzali,  powinni  także  od  każdego  cetnaru  towaru  do  wielkiey 
wagi  płacie  po  groszu  pułtora. 

§  10.  A  g'dyby  też  który  bądź  tuteczny  miesczanin,  bądź  cudzoziemiec 
skład  krakowski  y  wagę  mieyską  minąwszy,  takowe  towary  swe  na  brzegu 
wislnym  składał  albo  na  którymkolwiek  inszym  mieyscu,  tedy  nihilominus 
od  kazdey  sztuki  ołowiu  albo  beczek  płacie  nie  inaczey  powinien,  iedno 
iakoby  to  na  mieyscu  własnym  vprzywileiowanym  przy  wadze  mieyskiey 
złożono  było. 

Acta  Cons.  Crac.  9,   str.   580. 


I04*.      1644.  die   15.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  adnotationibus,  quae  ad  bona  in  urbe  Cracoviensi 
sita  pertinent,  in  libros  suburbii  Cerdonici  non  referendis. 

Actum  feria  secunda  in  crastino  dominicae  Inuocauit.  —  Spectabiles 
domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in  praetorio 
conuocati  et  legitime  congregati  existentes,  considerantes,  quam  multi  errores 

3i 


2Ą2 

in  iudicio  Cerdonico  committantur,  cum  homines  (s)  volentes  de- 

bita,  resignationes  bonorum,  roborationes  chirographorum,  ad  iudicium  Cer- 
donicum  descendunt,  lapideasque,  domos  (s)  in  iurisdictione  ciuili 

Cracouiensi  existentes,  actis  eiusdem  iudicij  inonerant,  magno  detrimento 
publico  praeiudicioąue  ciuitatis  summo,  concluserunt  idque  publica  sub  rotha 
iuramenti  ad  officium  scabinale  anno  praesenti  praestandi,  eidem  iudicio  sta- 
tuerunt,  ąuatenus  in  posterum  sub  nullitate  actis  (s)  paenaąue  priuationis 
officij  nec  aduocatus  nec  scabini  audeant  ullas  inscriptiones  debitorum,  bona 
ciuitatis  Cracouiensis  afficientes,  aut  lapidearum  aliorumąue  generaliter  bo- 
norum  ciuitati  subiectorum  resignationes  admittere,  roborationes  membra- 
narum  aut  contractuum  aliorum  praetermittere  nec  mandata  sine  sacra  regia 
Maiestate  (s)  actis  suis  insereri  (s),  rerum  ea  ad  acta  officij  uel  iudicij  Cra- 
couiensis transmittere,  vno  verbo  nihil  actis  Cerdonicis  insereri,  quod  bona 
ciuitatis  afficere  posset;  notarius  quoque  iudicij  Cerdonici  id  facere  sub  paena 
priuationis  officij  non  audebit  eamque  particulam  rothae  iuramenti  sui  sera ■ 
per  inposterum  addet:   »iz  zapisów  żadnych,  które  (s)  Cerdonicum 

Cracouien.  r  dobra  tego  excedunt,  ftrzrimowac  mc  będą  y  acta  /a/c  controuer- 
siarum  tako  inscriptionum  ad  mundum  przepisane,  co  rok  die  prima  Februarij 
magistratui  consulari  Cracouiensi  do  rewiziey  przynosić  będę*.  Dabit  igitur 
operam  iudicium  Cerdonicum,  ut  nullas  paenitus  inscriptiones  admittat,  quae 
(s)  Cerdonicum  afficiunt,  idque  sub  paena  supranominata. 

Acta  Consul.  Crac.    1498,  str.  4. 


1049.      1644.  die  6.  m.  Martii,  Yilnae. 

Yladislaus  IV.  rex  Połoniae  proconsuli  consulibusque  Cracoviensibus 
mandat,  ne  a  civibus  Clepardiensibus  iniusta  exigant  portoria. 

Yladislaus  JY.  Dei  gratia  rex  Połoniae,  magnus  dux  Littuaniae,  Russiae, 
Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czernihouiaeque 
necnon  Suecorum,  dottorum,  A;randalorumque  haereditarius  rex.  Spectabilibus 
et  famatis  proconsuli,  consulibus,  aduocato,  scabinis  totique  communitati 
ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis,  gratiam  nostram  regiam. 
Spectabiles,  famati,  fideliter  nobis  dilecti !  Gram  cum  ąuerela  deposuerunt 
coram  nobis  per  certos  consiliarios  nostros  famati  proconsul,  consules,  aduo- 
catus et  scabini  totaque  communitas  ciuitatis  nostrae  Clepardiensis,  quod 
Fidelitates  Vestrae  non  attenta  litispendentia  in  iudiciis  relationum  nostra- 
rum  ratione  certorum  grauaminum  ijsdem  ciuibus  Clepardiensibus  per  Fide- 
litates Vestras  illatorum,  praecipue  vero  exactionis  ab  iisdem  indebitorum 
theloneorum  et  praepeditionis  exercitij  negotiationis  eorundem  intercedent-'. 
spretisque  binis  tam  occlusis  quam  et  patentibus  literis  monitorijs,  ex  can- 
cellaria  nostra  ad  Fidelitates  Vestras  emanatis,  quibus  Fidelitatibus  vestris 
demandaueramus,  ne  praedictos  ciues  Clepardienses  praetextu  quorundam 
priuilegiorum  aliarumque  quarumuis  praerogatiuarum  aggrauaretis:  nihilo- 
minus  non  attentis  suprascriptis  omnibus,  ab  iisdem  inferendis  iniurijs,  literis 


2  43 

mandatorum  nostrorum  Fidelitates  Vestrae  requisitae  non  supersederunt, 
imo  eadem  thelonea  ab  ijsdem  exegerunt  tam  antiąuiorum  quam  recentium 
exactionibus  theloneorum  ąuorumuis  in  modo  ąuaeritandi  victus  ac  exer- 
cendi  ąuauis  mercatura  eosdem  impediuerunt  et  impediunt  cum  summo  ipso- 
rum  praeiudicio.  Ouod  sanę  aegre  ferimus.  Mandamus  itaque  denuo  Fide- 
litatibus  vestris,  ąuatenus  ab  attentatis  supra  expressis  omnibus  Fidelitates 
Vestrae  ad  decisionem  vsque  nostram  iudicialem  totaliter,  non  obstantibus 
quibusuis  literis  in  contrarium  ex  cancellaria  nostra  emanatis  et  emanandis, 
sub  paena  mille  aureorum  Vngaricalium  irremissibiliter  succumbenda,  absti- 
neant.  Datum  Vilnae  die  VIa  mensis  Martij,  anno  Domini  MDCXLIV,  regno- 
rum  nostrorum  Poloniae  et  Sueciae  XII  anno.  —  Vladislaus  rex.  —  Sigis- 
mundus  Sulinski  se reg.  Mtis. 

Oryginał  papierowy,   opatrzony  wielką  pieczęcią  koronną  poniżej   tekstu  wyciśniętą. 


10'50.     1644.  die  23.  m.  Augusti,  in  Proszowice. 

Yladislaus  IV.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusque  Cracoviensibus 
mandat,  ut  portam  lateralem,  quae  est  sub  arce  Cracoviensi,  reficiant. 

Spectabilibus  proconsulibus,  consulibus  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis, 
fideliter  nobis  dilectis.  Yladislaus  IV  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux 
Lithuaniae,  Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae, 
Czernihouiaeque  necnon  Suecorum,  Gottorum,  Vandalorumque  haereditarius 
rex.  Spectabiles,  fideliter  nobis  dilecti !  lakosmy  ustny  nasz  roskaz  W.  Wa- 
szym dali  przez  wielmożnego  kanclerza  koronnego,  tak  przez  to  pisanie  na- 
sze onże  powtarzamy,  chcąc  mieć,  abyście  WW.  poboczną  pod  zamkiem 
krakowskim  przy  stayniach  naszych  bramę  tak  reformowali,  iako  dimensia 
circumuallatiey  potrzebować  będzie,  w  czym  rady  y  ukazu  szlachetnego 
Pleitnera  ingeniera  y  capitana  naszego  słuchać  będziecie  WW.  Którym  zy- 
czemy  dobrego  od  Pana  Boga  zdrowia.  Dan  w  Proszowicach  dnia  XXIII0 
mca  sierpnia,  roku  Pańskiego  MDCXLIV,  panowania  królestw  naszych  pol- 
skiego XII0  szwedzkiego  XIII0  roku.  —  Vladislaus  rex. 

Oryginał  pargaminowy,  opatrzony  pieczęcią  pokojową,  po  stronie  adresowej  wyciśniętą. 


10.51.      1644.  die   12.  m.  Septembris,  Varsoviae. 

Vladislaus  IV.  rex  Poloniae  proconsulem  consulesque  Cracovienses  hor- 
tatur,  ut  sub  arce  Cracoviensi  post  stabula  regia  aggerem  exstruant. 

Spectabilibus  et  famatis  proconsuli,  consulibus  totique  magistratui  ciui- 
tatis nostrae  Cracouiensis.  —  Vladislaus  IV  ').  Spectabiles  et  famati,  fideliter 
nobis  dilecti !  Mamy  tę  wiadomość  od  vrodzonych  Fromholta  Ludinghausa 
Wolffa    obersterleutenanta    y    lana  Pleitnera   kapitana  y  ingeniera  naszego, 


')  Tytuły  królewskie  są  opuszczone,  zostawione  jest  tylko  puste  miejsce,  gdzie  wypisane  być  miały. 


244 

ze  Wier.  W.  podiąwszy  się  przy  okrągłej  baszcie  za  stayniami  wał  y  bel- 
luardę  sypać ,  teraz  zasłaniaiąc  się  listem  naszym,  ktorysmy  do  Wier.  W. 
niebendąc  dobrze  informowani  dali ,  do  tey  roboty  przystąpić  niechcecie. 
A  ysz  wiele  na  tym  nam  y  rzeczypospolitey  należy,  aby  iak  nayprędzey 
zamek  krakowski,  gdzie  insignia  regalia  y  skarby  królestwa  naszego  asser- 
uantur,  był  ufortificowany,  przeto  pilnie  zadamy  Wier.  W.  abyście  te  mieysce, 
któreście  na  się  wzięli,  iako  wielce  potrzebne  wałem  wedle  dimenssyi  inge- 
niera  naszego  obwarowali  y  kończyli ,  g'dysz  snadniey  inne  mieysca  potym 
stanąć  y  ufortificowane  bydz  mogą.  Rzecz  nam  w  tey  mierze  miłą  Wier.  W. 
uczynicie,  którym  zatym  zyczemy  dobrego  od  Pana  Bog-a  zdrowia.  Dan 
w  Warszawie  dnia  XII  września,  roku  Pańskiego  MDCXLIY,  panowania 
królestw  naszych  polskiego  XII  a  szwedzkiego  XIII  roku.  —  Yladislaus  rex. 

Oryginał  papierowy,  opatrzony  wielką  piec/ęcią  koronną,   po   stronie  adresowej  wyciśniętą. 


1052.      1644.  die  9.  m.  Octobris,   in  Płońsk. 

Yladislaus  IY.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus 
iterum  mandat,  ut  portam  lateralem,  quae  est  sub  arce  Cracoviensi,  reflciant. 

Spectabilibus  proconsulibus ,  consulibus  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis. 
fideliter  nobis  dilectis.  —  A^ladislaus  IY  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus 
dux  Lithuaniae,  Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  l.iuoniae,  Srno- 
lensciae,  Czernihouiaeąue  nec  non  Suecorum,  Gottorum,  Yandalorumąue 
haereditarius  rex.  Spectabiles,  fideliter  nobis  dilecti !  Nie  możemy  wiedzieć, 
iakim  się  to  sposobem  zstało,  ze  list  nasz  z  Warszawy  pisany,  nie  doszedł 
W-  W.  w  którym  to  było  nasze  do  W.  W.  roskazanie,  abyście  W.  W. 
z  ingenierem  naszym,  który  został  dla  fortificatiey  zamku  krakowskiego, 
zniozszy  się,  onemu  pomogli  do  tego,  iakoby  wedle  iego  dimensiey  brama 
poboczna  pod  zamkiem  krakowskim  w  nowey  tey  circumuallatiey  zostawała. 
Które  nasze  roskazanie  znowu  podaiemy  do  W.  W.  którym  zyczemy  do- 
brego od  Pana  Boga  zdrowia.  Dan  w  Płońsku  dnia  IX  mca  października 
roku  Pańskiego  MDCXLIY,  panowania  królestw  naszych  polskiego  XII", 
szwedzkiego  XIII0  roku.  —  Yladislaus  rex. 

Oryginał  papierów}',   opatrzony  pieczęcią   pokojową,   po  stronie  adresowej  wyciśnięta. 


1053.     1644.  die  23.  m.  Novembris,  Yarsoviae. 

Vladislaus  IY.  rex  Poloniae,  proconsuli,  consulibus  totiąue  mag-istratui 
civitatis  Cracoviensis  mandat,  ne  Iudaeos  Cracovienses  a  mercatura  libera 
prohibeant. 

Yladislaus  IY  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Rus- 
siae,   Prussiae,    Masouiae,    Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czernihouiac- 


245 

que  necnon  Suecorum,  Gotthorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex.  Spec- 
tabilibus  et  famatis  proconsuli,  consulibus,  aduocato  et  scabinis,  totiąue  ma- 
gistratui  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis;  fideliter  nobis  dilectis,  gratiam  no- 
stram  regiam.  Spectabiles  et  famati,  fideliter  nobis  dilecti !  Byliśmy  tego  ro- 
zumienia, ze  Wier.  W.  zrozumiawszy  wolą  y  intentią  naszą  ze  dwóch  man- 
datów, do  siebie  w  sprawie  zydow  krakowskich  strony  wolnego  przepusz- 
czenia towarów  ich  tak  na  iarmarki  iako  tyz  do  Kazimirza  y  do  domów 
ich  danych,  mieliście  byli  one  wypełnić  y  raczy  respectowac  na  powagę 
rozkazania  naszego,  aniżeli  na  priwaty  y  zawziętość  swoie  onym  dosyć  uczynić. 
Co  ze  się  niestało  y  owszem  iawna  contrauentia  mandatu  naszego  pokazała 
się  ztąd,  ze  Wier.  W.  mimo  dawnieysze  angarie,  które  pomienieni  żydzi  od 
Wier.  W.  z  wielkim  swym  besprawiem  ponosili  y  ponoszą,  teraz  swiezo  gdy 
towary  swoie  na  Lelów  z  Iarosławia  prowadzili,  one  po  drogach  hamować, 
furmanów  z  nimi  zabierać  y  do  Krakowa  ku  wielkiey  szkodzie  ich  nawracać 
rozkazaliście,  dlatego  nie  może  nas  iedno  wielce  urazac  to  nieposłuszeństwo 
Wier.  W.  którzy  wiedząc,  w  iakiey  obseruantiey  powinny  byc  mandaty  na- 
sze, y  co  za  wina  na  tych,  którzy  się  onym  sprzeciwiaią,  zwykła  bywać 
extendowana,  przeciescie  na  nie  nie  respectowali  y  do  takiey  wiolentiey 
udali  się,  a  to  praetextem  snąc  iakimsi  decretu  z  miesczany  miasta  naszego 
Kazimirza,  strony  składu  między  nimi  otrzymanego,  który  iako  zydow  nie- 
mogł  stringere,  poniewasz  żadna  z  nimi  około  tego  controuersia  niebyła 
y  ich  actia  ta  non  concernebat,  tak  y  Wier.  W.  niemogł  byc  do  szkodzenia 
ich  powodem.  Daiemy  tedy  potrzecie  ten  mandat  nasz  do  Wier.  W.  suro- 
wie  rozkazuiąc  y  koniecznie  to  mieć  chcąc,  abyście  uwazywszy  wprzód  damni- 
ficatią  y  praeiudicium  skarbu  naszego  we  cłach,  w  których  niemała  uyma 
z  praepedityi  w  handlach  byc  musi,  tudziesz  respectuiąc  na  szkody  ich  wiel- 
kie, które  z  omieszkania  iarmarkow  ponoszą,  tracenie  creditow,  do  którego 
przez  hamowanie  towarów  przychodzą,  y  sumpty,  które  na  furmany  onych 
do  prowadzenia  towarów  naymuiąc  daremnie  dla  przeszkody  Wier.  W.  czy- 
nią, więcey  tey  cięszkosci,  szkody  y  besprawia  onym  czynie  niewazyli  się, 
w  wolnym  wywożeniu  y  prowadzeniu  kupi  swych  na  iarmarki  także  do 
Kazimirza  y  do  domów  swych  y  we  wszelakich  handlach  przeszkody  zadney 
nieczynili  y  owszem  onych  przy  dawnych  zwyczaiach  zachowali  y  wniwczym 
trudnie  niewazyli  się,  iakoby  spokoynie  swoie  handle  prowadzić  y  na  poży- 
wienie y  insze  necessaria  zarabiać  mogli.  Inaczey  nieuczynicie  dla  łaski  na- 
szey  y  pod  winą  sześciu  tysięcy  złotych  polskich  ,  która  irremissibiliter  na 
Wier.  W.  w  niedosyć  uczynieniu  temu  rozkazaniu  naszemu  będzie  skazana. 
Dan  w  Warszawie  dnia  XXIII0  miesiąca  listopada,  roku  Pańskiego  MDCXLIY, 
panowania  naszego  polskiego  XIII  a  szwedzkiego  XIII  roku.  —  Yladislaus 
rex.  —  Iac.  Max.  Fredro,  regens  cancellariae  maioris. 

Oryginał  papierowy,  opatrzony  wielką  pieczęcią  koronną  poniżej   tekstu  wyciśniętą. 


246 


IO  Vi.     1645.  die  4.  m.  Iulii,  Yarsoyiae. 

Vladislaus  IV.  rex  Poloniae  Stanislaum  Lubomirski,  palatinum  capita- 
neumąue  generałem  Cracoviensem  hortatur,  ut  munitiones  ąuasdam  in  urbe 
Cracoviensi  quantocius  exstruat. 

Wielmożnemu  Stanisławowi  hrabi  na  Wiśniczu  Lubomirskiemu,  woie- 
wodzie  y  generałowi  naszemu  krakowskiemu,  vprzeymie  nam  miłemu.  — 
Władysław  IV  z  łaski  Bozey  kroi  polski,  wielkie  xiązę  litewskie,  ruskie, 
pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  inflantskie,  smoleńskie,  czerniechowskie 
y  szwedzki,  gotski,  wandalski  dziedziczny  kroi.  Wielmożny,  yprzeymie  nam 
miły!  Niemozemy  iedno  wdzięcznie  od  Vprz.  W.  przyjmować,  zes  Vprz.  W. 
stosuiąc  się  do  woli  naszey  y  wygadzaiąc  tey  munitiey,  która  się  około 
zamku  krakowskiego  prowadzi,  nietylko  niebył  przeciwny  temu,  aby  dwór 
niegdy  vrodzonego  Marchockiego  starosty  czhowskiego,  na  którym  summa 
woiewodztwu  krakowskiemu  przez  niego  do  skarbu  coronnego  za  potomki 
niebosczykowskie  wniesiona  y  zapłacona  służyła,  iest  gwoli  pomienionemu 
okopowi  zniesiony,  ale  owszem  wszelakie  staranie  czynie  przyobiecał,  iakoby 
to  woiewodztwo  pro  rato  et  grato  przyiąc  chciało,  co  się  in  commodum  pu- 
blicum  y  dla  potęznieyszego  ufortyficowania  pomienionego  zamku  krakow- 
skiego stało.  Co  ze  Vprz.  W.  y  rzeczą  samą  z  wielkiey  swey  ku  usłudze 
naszey  y  rzeczypospolitey  ochoty  y  miłości  oświadczysz,  y  obywatelow  ta- 
mecznych w  tey  pretensiey  ich  acąuietuiesz,  niewątpiemy.  A  ze  wiele  natym 
leży,  aby  samo  miasto  Kraków  słuszną  fortificatią  in  omnes  casus  et  peri- 
cula  mieć  mogło,  dlatego  pilnie  Vprz.  W.  żądamy,  abyś  iako  woiewoda 
y  generał  mieysca  tamtego,  z  yrzędem  y  z  tymi,  którym  należy,  około  tey 
fortificatiey  zniozszy  się  zaraz,  one  przez  te  rzemiesniki,  którzy  około  zamku 
krakowskiego  one  robili,  od  poboczney  bramy  zamkowy  zaczął  y  do  wislny 
prowadzieł,  y  ile  może  byc  tego  lata  wyniósł,  a  potym  communicato  cum 
magistratu  consilio,  tak  rzeczy  accommodował,  aby  z  prowentow  mieyskich 
dobrze  Vprz.  W.  (ktorys  rachunki  prouentow  tego  miasta  spoinie  z  drugimi 
commissarzami  od  nas  naznaczonymi  odprawował  y  dotąd  iescze  nieskonczył) 
wiadomymi,  na  te  fortificatią  ąuotannis  przynamniey  dziesięć  tysięcy  złotych 
pewnych  ukazane  y  obracane  były,  z  ktorychby  ta  munitia  powoli  prowa- 
dzona y  kończona  byc  mogła.  Do  czego  niewątpiemy,  ze  się  y  obywatele 
woiewodztwa  tamecznego,  widząc  tak  potrzebnie  zaczęte  opus,  przyczynie, 
y  sumptu  cokolwiek,  gdy  authoritas  et  persuasia  Vprz.  W.  nastąmpi,  dla 
lepszego  bespieczenstwa  y  ozdoby  woiewodztwa  swego  wazyc  zechcą  y  do- 
pomogą.  Co  ze  Vprz.  W.  pro  suo  zelo  erga  bonum  publicum  uczynisz  y  iako 
nayprędzey  te  fortificatią  prowadzić  zechcesz,  niewTątpiemy.  Któremu  przy 
tym  dobrego  od  p.  Boga  zdrowia  życzymy.  Dan  w  Warszawie  dnia  IV  mie- 
siąca lipca,  roku  Pańskiego  M  DCXLV,  panowania  naszego  polskiego  XIV 
a  szwedzkiego  zaś  XIV  roku.  —  Vladislaus  rex. 

Oryginał  papierowy,   opatrzony  wielką  pieczęcią   koronną,  po  stronic  adresowej  wyciśniętą. 


247 


1055.     iÓ45-  c^e  4-  m-  lulii,,  Varsoviae. 

Yladislaus  IV.  rex  Poloniae  Stanislao  Lubomirski,  palatino  et  capi- 
taneo  Cracoviensi  generali  mandat,  ut  summam  ąuandam  quinque  millium 
florenorum  in  munitionem  urbis  Cracoviensis  convertat. 

Wielmożnemu  Stanisławowi  hrabi  na  Wiśniczu  woiewodzie  y  genera- 
łowi krakowskiemu,  niepołomskiemu  staroście  naszemu,  vprzeymie  nam  mi- 
łemu. —  Władysław  IV  z  łaski  Bozey  kroi  polski,  wielkie  xiąze  litewskie, 
ruskie,  pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  inflantskie,  smoleńskie,  czernichow- 
skie y  szwedzki,  gotski,  wandalski  dziedziczny  kroi.  Wielmożny,  yprzeymie 
nam  miły!  Wiadomo  to  iest  Vprz.  W.  ktorys  calculatią  prouentow  miey- 
skich  krakowskich  iako  woiewoda  y  starosta  tameczny  spoinie  z  drugimi 
commissarzami ,  od  nas  do  wysłuchania  rachunków  deputowanemi,  odpra- 
wował,  iako  sławetny  (s)  Szulc,  pisarz  na  ten  czas  mieyski  kra- 

kowski, pewną  summe  piąciu  tysięcy  złotych  został  na  rachunkach.  Ktorey 
ze  dotąd  nieoddał,  pilnie  zadamy  Vprz.  W.  abyś  modum  ineas,  za  ktorymby 
ta  summa  od  niego  mogła  byc  odyszkana  (s)  y  potym  na  fortificatią,  która 
ma  byc  około  miasta  prowadzona,  była  obrócona.  Co  ze  Vprz.  W.  przywo- 
dząc do  effectu  odprawione  lubo  iescze  nie  in  toto  dokończone  rachunki, 
uczynisz,  niewątpiemy.  Któremu  przytym  dobrego  od  p.  Boga  zdrowia  ży- 
czymy. Dan  w  Warszawie  dnia  IV  mca  lipca,  roku  Pańskiego  M  DC  XLV, 
panowania   naszego    polskiego    XIV,    szwedzkiego    XIV.  —  Vladislaus  rex. 

Dokument  papierowy,  opatrzony  wielką  pieczęcią  koronną,  po  stronie  adresowej  wyciśniętą. 


1O50.     1645.  die  4.  m.  Iulii,  Varsoviae. 

Vladislaus  IV.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus 
mandat,  ut  summam  decem  millium  florenorum  urbis  muniendae  gratia  quo- 
tannis  persolrant. 

Spectabilibus  et  famatis  proconsuli,  consulibus,  scabinis  totiąue  magi- 
stratui  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis.  Vladislaus  IV. 
Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Russiae,  Prussiae,  Maso- 
uiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czernihouiaeąue  necnon  Suecorum, 
Gotthorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex.  Spectabiles  et  famati,  fideliter 
nobis  dilecti !  Vzylismy  wielmożnego  woiewode  krakowskiego,  aby  z  Wier. 
W.  około  fortificatiey  miasta  Krakowa  zniozszy  się,  one  zaraz  przez  tez  rze- 
miesniki,  którzy  one  około  zamku  krakowskiego  prowadzili,  od  poboczny 
bramy  zacząwszy  do  wislny  continuował,  y  ile  może  byc,  tego  lata  wyniósł. 
Chcemy  tedy  to  mieć  po  Wier.  W.  y  pilnie  reąuiruiemy,  abyście  skłoniwszy 
się  w  tey  mierze  do  intentiey  naszey,  temu  przeciwni  niebyli ,  ale  owszem 
communicatis  consiliis  do  tego  -rzeczy  przywiedli,  aby  na  te  munitią  z  pro- 
uentow mieyskich   ad  minus  summa  dziesiąci  tysięcy  złotych  ąuotannis  wy- 


248 

dawana  była,  za  ktorąby  continuowana  byc  mogła,  y  to  opus  do  pożądanego 
przyszło  effectu.  Pewni  tedy  tego  iestesmy,  ze  Wier.  W.  serzy  intentią  na- 
sze z  wielmożnego  woiewody  krakowskiego  zrozumiawszy,  to  pro  rato  et 
grato  mieć  zechcecie  y  na  to  potrzebne  y  pożyteczne  ku  obronie  y  ozdobie 
miasta  tego  opus  chętnie  zezwolicie  y  sumpt  odważycie.  Co  my  wdzięcznie 
od  Wier.  W.  przyimiemy,  którym  na  ten  czas  dobrego  od  p.  Boga  zdrowia 
życzymy.  —  Dan  w  Warszawie  dnia  IV  miesiąca  lipca,  roku  Pańskiego 
M  DC  XLV,  panowania  naszego  polskiego  XIV,  szwedzkiego  XIV.  — 
Vladislaus  rex. 

Dokument   papierowy,   opatrzony  pieczęcią  wielką   koronną,  po  stronie  adresowej  wyciśniętą. 


1057.     1645.  die  27.  m.  Octobris,  Varsoviae. 

Vladislaus  IV.  rex  Poloniae  proconsuli  totiąue  magistratui  civitatis  Cra- 
coviensis  mandat,  ne  Zachaeo  Kestner  mercatori  Cracoviensi  cuprum  magno 
pretio  vendendi  ipsumąue  e  regno  evehendi  licentiam  permittant. 

Vladislaus  ąuartus  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czerni- 
houiaeąue,  necnon  Suecorum,  Gottorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex. 
Spectabilibus  et  famatis  proconsuli,  consulibus,  aduocato,  scabinis  totiąue 
magistratui  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis,  gratiam  no- 
stram  regiam.  Spectabiles  et  famati,  fideliter  nobis  dilecti !  Expositum  est  no- 
bis per  certos  consiliarios  nostros,  famatum  Zachaeum  Kestner  mercatorem 
Cracouiensem,  adscito  in  societatem  commercij  sub  specie  factoris  genero 
suo,  monopolium  cupri  contra  praescriptum  legum  publicarum  instituere  et 
exercere,  cum  grauiąue  omnium  regnicolarum  ac  subditorum  nostrorum  prae- 
iudicio  et  damno  vltra  consuetum  et  constitutum  ipsius  valorem  viginti  ali- 
quot  florenorum  Polonicalium  ąuemlibet  eiusdem  cupri  centenarium  alias 
cetnar  augendo,  appreciari,  extraque  fines  regni  non  contentus  tanto  lucro 
euehere,  insuper  et  alios  mercatores  seu  factores  e  regno  Hungariae,  patro- 
cinium  ipsius  nactos,  onera  contributionum  publicarum  exoluendarum  effu- 
gere.  Id  vero  cum  legibus  regni  aduersetur,  fieriąue  talia  minime  conueniat, 
praesertim  priuata  authoritate  cum  maximo  aliorum  praeiudicio  et  damno 
tantum  lucrum  quaerendo  et  instituendo,  proinde  serio  Fidelitatibus  Vestris 
mandamus,  sicąue  fieri  omnino  volumus,  ąuatenus  his  omnibus  maturę  ob- 
uiam  eant,  preciumque  tantum  ad  morem  antiquum  iuxta  praescriptum  taxae 
temperent  et  reducant,  diligenterque  prospiciant,  ne  amplius  vltra  fines  regni 
per  quempiam  idem  cuprum  euehatur  tantoąue  precio  distrahatur.  Secus 
Fidelitates  vestrae  non  facturae  pro  gratia  nostra  officiorumąue  suorum  debito. 
Diitum  Varsauiae  die  XXVII  mensis  Octobris,  anno  Domini  MDCXLVt0, 
regnorum  nostrorum  Poloniae  XIII,  Sueciae  vero  XIV  anno.  —  Vladislaus 
rex.  —  Adamus  Ioannes  de  Komorów  Komorowski  can.  Cracov.  regens 
cancel.  mp. 

Dokument  papierowy,  opatrzony   pieczęcią   pokojową,   poniżej   tekstu   wyciśniętą. 


249 


1058.      1646.  die  21.  m.  Vaii,  Varsoviae. 

Vladislaus  IV.  rex  Poloniae  proconsuli  totiąue  magistratui  civitatis  Cra- 
coviensis  mandat,  ut  Bartholomaeo  Bołzoni  in  theatro  ad  coronationem  re- 
ginae  exstruendo,  opem  ferant. 

Spectabilibus  et  famatis  proconsuli  et  consulibus  totiąue  magistratui 
ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis.  —  Władysław  IV  z  łaski 
Bozey  kroi  polski,  wielkie  xiążę  lithewskie,  ruskie,  pruskie,  mazowieckie, 
zmudzkie,  inflanckie,  smoleńskie,  czerniehowskie  a  szwedzki,  gotski,  wandal- 
ski  dziedziczny  kroi.  Spectabiles  et  famati,  fideliter  nobis  dilecti !  Iedzie  do 
Krakowa  z  własnego  rozkazania  naszeg"o  królewskiego  slachetny  Barthło- 
miey  Bołzoni  sługa  nasz,  nam  dobrze  z  wielu  miar  zasłużony  y  potrzebny, 
na  wystawienie  y  przygotowanie  z  własney  iego  inuenciey  pewnych  machin 
do  comediey  na  sczęsliwą  da  Bog  coronacią  naiasnieyszey  krolowey  Iey 
Mci  paniey  małżonki  naszey  służących.  Ze  tedy  w  prędkim  czasie  potrzeba 
mu  sztuki  te  wygotować,  dla  tego  chcemy  to  mieć  po  Wier.  Waszych  y 
rozkazuięmy,  abyście  z  ochoty  swey  y  poddanskiego  obowiązku  onemu  jako 
słudze  naszemu,  któremu  do  tey  functiey  daliśmy  plenariam  potestatem  et 
facultatem ,  w  wystawieniu  tych  machin  bez  zadney  tergiuersaciey  y  tru- 
dności dopomogli,  mieysce  mu  do  tego  sposobne  pokazali,  dali  y  naznaczyli, 
powrozów,  window  y  inszych,  iako  sobie  dac  rozkaże,  pondera,  które  potym 
Wiernosciom  WW.  powrocie  będzie  powinien,  dodawali  i  użyczali,  rze- 
mieślnika y  wszelakich  operarios  naznaczali  y  przysposabiali,  robić  kazali, 
y  we  wszytkim  iego  potrzebom  y  reąuisitiom  dosyć  czynili.  Co  gdy  od  Wier. 
Waszych  na  ten  czas  uznamy,  wdzięcznie  to  y  mile  przymiemy.  Którym  na 
ten  czas  przy  łasce  naszey  zyczemy  dobrego  od  pana  Boga  zdrowia.  Dan 
w  Warszawie  dnia  XXI  mca  maia,  roku  Pańskiego  M  DC  XLVI0,  panowania 
królestw  naszych  polskiego  XIV,  szwedzkiego  XV  roku.  —  Vladislaus  rex. 

Oryginał  papieroMry,  opatrzony  był  pieczęcią  pokojową,  po  stronie  adresowej  Avyciśniętą,  która 
już  odpadła. 


1O50.     1646.  die  24.  m.  Maii,  Varsoviae. 

Vladislaus  IV.  rex  Poloniae  senatus  consultum  civitatis  Casimiriensis 
de  processu  iuris  abbreviando,  assensu  suo  comprobat. 

Vladislaus  qvartvs  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Mazouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czernicho- 
uiaeque,  necnon  Suecorum,  Gottorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex, 
Significamus  praesentibus  literis  nostris  vniuersis  et  singulis,  ąuibus  interest, 
intererit  aut  ąuomodolibet  in  futurum  interesse  poterit.  Praesentatas  nobis 
fuisse  et  esse  literas  infrascriptas,  in  praetorio  ciuitatis  nostrae  Casimiriensis 
ad  Cracouiam  per  honoratos  proconsulem  et  consules,  aduocatum,  scabinos, 

32 


250 

duodecim  viros  senioresque  contubernioram  Casimiriensium ,  totam  commu- 
nitatem  praedictae  ciuitatis  nostrae  Casimiriensis  repraesentantium,  vnani- 
miter  ratione  abbreuiationis  processus  antiąui  laudatas  et  scripto  conceptas, 
supplicatumque  nobis  per  certos  consiliarios  nostros,  quattenus  eisdem  autho- 
ritatem  nostram  regiam  apponeremus,  easdem  confirmaremus,  pro  laudo  seu 
potius  iure  publico  habendas  declararemus  et  sine  quauis  cuiusuis  renitentia 
infuturum  perpetuo  ab  omnibus  obseruari  mandaremus.  Quarum  quidem 
literarum  tenor  seąuitur  estąue  talis : 

»Nos  proconsul  et  consules  pleno  in  numero  per  schaedulas  vna  cum 
honoratis  dominis  aduocato  et  scabinis  Casimiriensibus  necnon  famatis  duo- 
decem  viris  atque  senioribus  omnium  contuberniorum  Casimiriensium  legi- 
time  in  praetorium  Casimiriense  congregati  et  conuocati  existentes,  ibidem- 
que  bono  ciuitatis  Casimiriensis  ciuibusque  et  incolis  eandem  inhabitantibus, 
praecipue  vero  in  abreuiando  processu  iuris,  cuius  contumaciae  multiplices 
hactenus  obseruatae,  iustitiam  sacram  retardabant  aliosque  a  consequenda 
iustitia  deterrebant,  consultum  iri,  indilatamque  iustitiam  memores  iuramen- 
torum  nośtrorum  vnicuique  reddere  yolentes,  alijsque  sese  ciuitatibus,  prae- 
cipue vero  Cracouiensi  in  similibus  conformare  cupientes,  proinde  saluis 
omnibus  beneficijs  iuris  hucusque  de  iure  ysitatis,  de  ijsdem  contumacijs  et 
dilationibus  minus  necessarijs  in  omnibus  causis  processum  iuris  requiren- 
tibus;  coram  officio  nostro  consulari,  aduocatiali  et  iudicio  scabinali  tam 
institutis  et  in  quocumque  gradu  punctoque  iuris  dependentibus,  quam  in 
posterum  instituendis,  legem  infrascriptam  exnunc  tenendam  et  ab  omnibus 
in  perpetuum  obseruandam  esse  volumus,  prout  rnanimibus  et  concordibus 
votis  atque  yocibus  (salua  in  eo  sac.  reg.  Mttis  dd.  nostri  clementissimi  vti 
legislatoris  supremi  authoritate  et  approbatione  manente)  ordinamus  atque 
constituimus : 

§  i.  Et  inprimis  quod  attinet  contumacias,  hae  in  primo  litis  ingressu 
sint  duae  simplices,  tertia  vero  peremptoria,  beneficio  tamen  arresti  gaudens; 
in  vlteriori  vero  processu  post  gradus  decretandi,  \idelicet  post  procede, 
responde  et  directe  responde ,  necnon  in  terminis  ex  dilatione  concessa  et 
deliberatione  officij  et  ex  citatione  in  processu  ad  translapsum  terminum, 
si  haec  fuerit  intra  duas  hebdomadas  a  translapso  termino  posita;  omnes 
contumaciae  peremptoriae  itidem  cum  beneficio  arresti;  post  amputatam 
vero  dilationem  tam  in  accessorio  quam  in  negocio  principali  omnis  contu- 
macia  cum  beneficio  arresti  peremptoria. 

§  2.  Quod  attinet  dilationes  in  accessorio,  nullae  dilationes  nisi  sint 
accessoria  peremptoria  et  vim  definitiuae  habenda  necnon  ad  probandum 
illa;  quae  erunt  in  controuerso  non  vero  ad  simplices  replicationes  etc.  in 
negotio  vero  principali,  vbi  necessitas  requirit  dilationes,  saltem  ad  ąuadru- 
plicandum  inclusiue  conceduntur,  rlteriores  vero  nimirum  ad  contradicendum 
et  refutandum  exnunc  amputantur,  sed  is,  qui  contradicere  aut  refutare 
uoluerit,  id  in  instanti  praestare  uel  antę  expeditionem  deliberationis  in 
scripto  porrigere  poterit. 

§  3.  In  causis  vero  boni  regiminis,  testimonij  ferendi,  causis  fisci,  con- 
tributionum  ciuilium,  censuum  reemptionalium ,  inscriptionum  officiosarum 
et  membranariarum,  aedilium,  prouisorum  hospitalis,    diuisionum,    causarum 


2  SI 


inter  consanguineos  exortarum,  miserabilium  personarum,  spiritualium  ac 
aliarum  causarum  raorara  non  patientium,  causis  hospitum;  recentium  crimi- 
num  nec  non  emigrationum,  modo  sit  citatio  literalis7  cum  expressa  causa 
et  praefixione  termini  peremptorij  et  citatus  sit  praesens  circa  ciuitatem, 
primus  terminus  peremptorius  cum  beneficio  tamen  arresti  et  processu  de 
die  in  diem  agitando. 

Sic  itaąue  ordinatum,  conclusum  et  datum  in  praetorio  Casimiriensi  ad 
Cracouiam ,  feria  ąuarta  antę  festum  sancti  Martini  pontificis  et  confessoris 
proxima,  die  octaua  mensis  Nouembris,  anno  Domini  millesimo  sexcentesimo 
ąuadragesimo  quinto«. 

Nos  itaąue  eorundem  consiliariorum  nostrorum  precibus  nomine  totius 
ciuitatis  nostrae  Casimiriensis  ad  Cracouiam  ad  nos  factis,  benigne  annuentes, 
praeinsertas  literas  in  omnibus  earundem  punctis,  clausulis,  articulis,  in  quan- 
tum  iuris  est,  approbandas,  confirmandas,  pro  laudo  publico  habendas  et  in 
futurum  perpetuo  ab  omnibus  obseruandas  esse  duximus,  prout  approbamus, 
confirmamus,  eisdem  authoritatem  nostram  regiam  apponimus  easque  pro 
laudo  publico  habendas  et  in  futurum  perpetuo  ab  omnibus  obseruandas 
esse  duximus,  prout  approbamus,  confirmamus,  eisdem  authoritatem  nostram 
regiam  apponimus  easque  pro  laudo  publico  et  iure  haberi  atque  in  omnibus 
ab  omnibus,  tam  ab  eisdem  Casimiriensibus  quam  extraneis  quibusuis  ciuibus 
et  incolis,  iusticiam  requirentibus  uel  respondentibus,  a  prima  earundem  in 
foro  publico  publicatione  obseruari  mandamus.  In  cuius  rei  fidem  praesentes 
manu  nostra  subscriptas,  sigillo  regni  communiri  mandauimus.  Datum  Var- 
sauiae  die  XXIV  mensis  Alaij ,  anno  Domini  millesimo  sexcentesimo  qua- 
dragesimo  sexto,  regnorum  nostrorum  Poloniae  XIV,  Sueciae  vero  XV.  — 
Vladislaus  rex.  —  Thomas  Vieysky  regiae  Mttis  secretarius  mppa. 

Dokument  pargaminowy.  Pieczęć  wraz  z  sznurkiem  oderwana. 


lOiiO.     1646.  die  3.  m.  Augusti,  in  Wojnicz. 

Vladislaus  IV.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusque  Cracoviensibus 
mandat,  ne  dissentientibus  a  religione  iura  libertatesque  denegent. 

Sławetnym  a  nam  wiernym  myłym  burmistrzowi  y  radzie  miasta  na- 
szego Krakowa  oddać  należy.  —  Władysław  IV  z  Bozey  łaski  kroi  polski, 
wielkie  xiąze  litewskie,  ruskie,  pruskie,  zmoidzkie,  mazowieckie,  inflantskie, 
smoleńskie,  czernihowskie  a  szwedzki,  gotski,  wandalski  dziedziczny  kroi. 
Sławetni  wiernie  nam  mili!  Wydaliśmy  niepoiednokrotno  mandaty  nasze 
do  W  W.  abyście  WW.  tak  tych,  którzy  reformatae,  iako  y  tych,  którzy 
Augustanae  religionis  są,  tak  iako  y  catolicow  ad  ius  ciuile  Cracouiense 
z  wolnym  odprawowaniem  wszelakich  handlów,  tak  iako  y  catholikow  za- 
chowali ;  lecz  ze  WW.  nietylko  tym  mandatom  naszym  ale  y  ustnemu  nam 
przyobiecaniu  dosc  czynie  niechcecie  y  nieczynicie,  który  ten  WW.  postępek 
y  to  lekkie  poważenie  mandatów  naszych  niepomału  uwazac  musi,  przeto 
serio  WW.    napominamy  y  rozkazuiemy,    abyście  WW.  według  ustnei  roz- 


mowy  z  nami  y  postanowienia  nietylko  sami  powodem  do  tego,  aby  ci  tak 
reformaci,  iako  tez  y  Augustanae  religionis  ad  iura  ciuilia  y  wszelakie  com- 
mercia  przykładem  catholikow  przypusczoni  byli  y  drugich  collegow  swych, 
iakoscie  nam  przyrzekli,  aby  temu  contrarij  nie  byli,  omnimode  wiedli,  gdyż 
bychmy  o  takie  lekkie  poważenie  mandatów  naszych  y  o  słowo  nam  przy- 
rzeczone rozkazali  instygatorowi  naszemu  coronnemu  z  WW.  in  foro  com- 
petenti  prawem  czynie.  Napominamy  przytym,  abyście  W  W.  przypusczac 
y  onych  ad  iura  ciuilia  nad  słuszność  powinnościami  niesłusznemi  względem 
mieskiego  nie  aggrawowali.  Inaczei  nieczyniąc  z  powinności  swei  dla  laski 
naszey,  którym  zyczerny  dobrego  od  pana  Boga  zdrowia.  Dan  w  Woiniczu 
dnia  I  LI  mca  Augusta,  roku  Pańskiego  MDCXLVI,  panowania  naszego  pol- 
skiego XIV,  szwedzkiego  XV.  —  Vladislaus  rex. 

Oryginał  papierowy,   opatrzony  pieczęcią  pokojową,   po   stronie  adresowej   wyciśniętą. 


1O01.      1646.  die  20.  m.  Octobris,  Varsoviae. 

Vladislaus  IV.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus 
mandat,  ut  vectigal  in  potulenta  impositum,  exigi  faciant. 

Władysław  IV  z  łaski  Bozey  kroi  polski ,  wielkie  xiązę  lithewskie, 
ruskie,  pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  inflanckie,  smoleńskie,  czernichow- 
skie a  szwedzki,  goteki,  wandalski  dziedziczny  kroi.  Spectabilibus  et  famatis 
proconsuli,  consulibus,  aduocatis,  scabinis  totiąue  communitati  ciuitatis 
nostrae  Cracouiensis.  Spectabiles  et  famati,  fideliter  nobis  dilecti !  Za  wzię- 
ciem wiadomości  z  artikułow  seymiku  proszowskiego,  ze  woiewodztwo  kra- 
kowskie podatek  ducillarum  alias  czopowe  sobie  in  casum  potrzeby  wszelkiey 
na  rzeczpospolitą  przypadaiącey  uchwaliło,  zdało  sie  nam  z  pewnych  przy- 
czyn do  dalszej  declaratiey  naszey  wydawanie  tego  podatku  rzetelne  zatrzy- 
mać, oczymesmy  do  yrodzonego  starosty  y  generała  naszego  krakowskiego 
pisali.  Accomoduiąc  sie  iednak  woiewodztwa  tamtego  laudo,  daięmy  takową 
declaracią  y  rozkazanie  nasze,  abyście  Wier.  Wasze  ten  podatek  czopowego, 
od  kogo  należy,  od  czasu  postanowionego  na  seymiku  laudum  connotowali, 
albo  (do  dalszey  declaratiey  naszey)  tak  seąuestrowali ,  żebyście  one  tam, 
gdzie  będzie  należało,  oddać  zawsze  byli  gotowi.  W  czym  na  tęn  czas  woli 
y  rozkazaniu  naszemu  żebyście  czynili  dosyć,  dla  laski  naszey  y  z  powin- 
ności Waszych,  koniecznie  to  mieć  chcemy.  Dan  w  Warszawie  dnia  XX  mie- 
siąca, października,  roku  Pańskiego  MDCXLVI,  panowania  królestw  naszych 
polskiego  XIV  a  szwedzkiego  XV  roku.  —  Vladislaus  rex.  ■ —  Thomasz 
Vieysky  secret.  r.  Mtis. 

Oryginał  papierowy,  opatrzony  wielką  pieczęcią  koronną,  poniżej  tekstu  wyciśniętą. 


2b3 


IO<>2.     1646.  die  20.  m.  Decembris,  Varsoviae. 

Vladislaus  IV.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus 
mandat,  ne  dissentientibus  in  religione  sepulturam  mortuorum  in  coemeterio 
ipsorum  denegent. 

Spectabilibus  et  famatis  proconsuli,  consulibus,  totiąue  magistratui  civi- 
tatis  nostrae  Cracoviensis,  fideliter  nobis  dilectis.  —  Vladislaus  IV  Dei  gratia 
rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samo- 
gitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czernihouiaeąue  necnon  Svecorum,  Gottorum, 
A^andalorumąue  haereditarius  rex.  Spectabiles  et  famati,  fideliter  nobis  dilecti ! 
Otrzymali  z  cancellariey  naszey  Oycowie  discalceati  conuentu  krakowskiego 
przywiley  na  pewny  grunt,  cmyntarz  albo  ogród  zayfretowski  zdawna  na- 
zwany, na  Kleparzu  leżący,  gdzie  dissidentes  in  religńone  Christiana  wzglę- 
dem fundaciey  y  nadania  s.  pamięci  króla  Augusta  przodka  naszego,  a  przes 
nas  tegosz  ich  przywileiu  confirmowanego ,  ciała  przodków  swych  chować 
y  grześć  zwykli.  Co  isz  się  stało  za  inakszą  nas  informacią  y  przeciwko  pra- 
wom y  przywileiom  ludzi  pomięnionych,  od  świątobliwych  przodków  na- 
szych onym  danych  y  od  nas  samych  coufirmowanych,  a  lubosmy  iusz  w  tey 
mierze  mandat  nasz  zadworny  ad  reponendum  ipsum  priuilegium  wydać 
roskazali,  daięmy  to  iednak  do  wiadomości  Wier.  WW.  żebyście  z  powin- 
ności vrzęndow  swych  do  skończenia  przes  sententią  nasze  sprawy  tey, 
zadney  cogniciey  nieczynieli  y  intromissiey  niedopusczali,  y  zęby  dissiden- 
tibus  in  relligione  w  chowaniu  ciał  na  wzwysz  mianowanym  mieyscu,  prze- 
szkoda się  interea  żadna  niedziała,  żądamy  y  tak  mieć  chcemy  pod  łaską 
naszą.  Życząc  zatym  Wiern.  WW.  dobrego  od  pana  Boga  zdrowia.  — 
Dan  w  Warszawie  dnia  XX  mca  grudnia,  roku  Pańskiego  M  DC  XLVI, 
panowania  naszego  polskiego  XIV  a  szwedzkiego  XVI  roku.  —  Vla- 
dislaus  rex. 

Oryginał  papierowy,  opatrzony  pieczęcią  pokojową,  po  stronie  adresowej  wyciśniętą. 


1O03.      1647.  die  7.  m.  Iunii,   Cracoviae. 

Publicatio  senatus  consulti  de  tumultibus  comprimendis. 

Actum  feria  sexta  post  dominicam  Exaudi  proxima.  —  Ad  officium  et 
acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  prouidus  Ioannes 
Gawronek,  ministerialis  generalis  regni,  bedellus  officij  aduocatialis  Craco- 
uiensis,  in  vim  fidelis  suae  relationis  recognouit,  se  die  hodierna  ex  mandato 
spectabilis  senatus  Cracouiensis,  conuocato  populo  per  sonitum  tubae,  clara 
et  sonora  voce  in  ąuatuor  locis  fori  publicasse  et  proclamasse  infraseąuentia 
tenore  tali:  Panowie  raczcie  wiedzieć  WM.  iz  vrząd  nakazuie,  aby  wszysci 
ludzie,  którzy  należą  do  iurisdictiey  mieyskiey,  w  domach  swych  y  z  cze- 
ladzią  swą  siedzieli,    niechodzili    kupami  y  niedziwowali  się  tumultom   albo 


^54 

zwadom  niiakim,  bo  vrząd  każe  imać  tych,  co  się  kupie  albo  dziwować  będą 
y  karać  surowie.  Sic  et  non  aliter  factum  esse  referens,  de  quo  hanc  suam 
per  expressum  fecit  relationem. 

Acta  Consul.   Crac.  38,  str.    1462. 


1O04.      1Ó48.  die  4.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  custodia  urbis  sub  interregno  agenda. 

Actum  feria  ąuinta  post  festa  solennia  Penthecostes  proxima.  —  Spec- 
tabiles  domini  Ioannes  Furmankowicz  proconsul,  Paulus  Hipolith,  Stanislaus 
Conrad,  Mathaeus  Gruscz)mski,  Ioannes  Kotlicki,  Christophorus  Schedell, 
Gabriel  Ochocki,  Stanislaus  Spinek,  Raphael  Delpace,  Martinus  Paczoska, 
Franciscus  Cyrus,  Stanislaus  Ianuszowic,  Franciscus  Rolinski,  Hieronimus 
Pinoci,  Andreas  Cieski,  Sigismundus  Hipolith  consules  Cracouienses,  per 
schaedulas  in  praetorio  conuocati  et  congregati  existentes,  securitati  ciuitatis 
huius  consulere  sub  hoc  interregno  consulere  (s)  cupientes,  custodiam  diur- 
nam  in  portis  per  ciues  et  nocturnam  in  turribus  per  contubernales  ad  turres 
et  muros,  prout  cuilibet  ipsorum  turres  sunt  assignatae,  per  mercatores  uero 
in  praetorio,  dum  et  ąuando  per  rothmagistros  suos  obdestinati  fuerint,  cum 
ea  modestia,  ut  nemo  bombardam  explodere  sub  paena  graui  luenda  officio 
audeat,  peragenda  esse ;  centum  ąuadraginta  pedites  suscipiendos,  rothma- 
gistrumąue  rei  militaris  peritum  praeficiendum  eisdem  peditibus  eligendum 
esse,  unanimibus  votis  et  sententijs  suis  concluserunt. 

Et  quoniam  ad  eas  necessitates  ciuitas  tam  cito  perceptas  ex  contri- 
butionibus  colligi  non  potest,  ideo  mutuo  pecuniam  a  mercatoribus  et  ciuibus 
ditioribus  accipiendam  et  ex  proxime  laudatis  contributionibus  restituendam 
esse  concluserunt,  praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Acta  Consul.  Crac.   1498,  str.  73. 


IO0.3.      1648.  die  2.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  emporio  plumbi. 

Actum  feria  tertia  *)  post  festum  s.  Aegidij  abbatis  proxima.  —  Specta- 
biles  domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  in  negotio  infrascripto 
per  schaedulas  conuocati  et  in  praetorio  congregati  existentes,  eo  in  con- 
sideratione  habito,  quod  repositorium  plumbi  nullum  fere  fructum  in  aera- 
rium  ciuitatis  publicum  inferat,  cum  tamen  ąuolibet  anno  in  reparationem 
ipsius  sumptus  non  mediocris  impendatur,  proinde  consulendo  aerario  eidem 


')    Jestto    myłka    pisarska,    a  winno   być  quarta ,    gdyż  w  r.    1648  św.  Idzi  przypadał    właśnie 
na  wtorek. 


255 

notabiliter  tenuo  et  exhausto,  sumendum  esse  in  futurum  a  qualibet  strue 
decimali  lignorum  ibidem  constituto,  per  fiorenum  vnum,  manimibus  votis 
et  sententijs  suis  concluserunt. 

Acta  Cons.  Crac.    1498,  str.   76. 


1O00.      164(3.  die  3.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Ioannes  Casimirus    rex  Poloniae    iura    et  privilegia    a  praedecessoribus 
suis  regibus  Poloniae  civitati  Cracovienśi  concessa,  rata  esse  iubet. 

Ioannes  Casimirvs  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Livoniae,  Smolensciae,  Czernieho- 
viaeque  necnon  Sveccorum ,  Gottorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex. 
In  nomine  Domini  amen.  Ad  perpetuam  rei  memoriam.  Significamus  prae- 
sentibus  literis  nostris,  ąuorum  interest,  vniuersis  et  singulis,  ąuod  cum 
regiae  maiestatis  celsitudo  propter  ąuaeuis  uirtutum  suarum  augusta  decora 
semper  gloriosa  existens,  tanto  celebrioris  famae  venustetur  auspiciis,  ąuanto 
accuratius  subditorum  suorum  incrementis  consulit  et  prospicit  eosdemąue 
iustitia  et  aeąuitate  dirigendo,  in  iuribus  suis  et  priuilegijs,  quae  pro  meritis 
et  fide  sua  a  principibus  obtinuerunt,  tuetur,  conseruat  et  manutenet,  proinde 
licet  nos  in  proxime  praeterita  electione  nostra,  Varsauiae  feliciter  peracta, 
solenni  iuramento  obstrinximus;  quod  omnia  iura,  priuilegia,  libertates,  et 
immunitates  ąuorumuis  subditorum  nostrorum  omnium  statuum  et  ordinum 
regni  atąue  ciuitatum,  tam  publicas,  quam  priuatas,  confirmare  in  comitijs 
felicis  coronationis  nostrae  vellemus,  ita  postąuam  in  metropolim  hanc  nostram 
ciuitatem  Cracouiam,  regni  sedem  peruenimus  et  gubernacula  eiusdem  regni 
accepimus,  memores  iuramenti  a  nobis  Varsauiae  praestiti,  omnia  iura,  pri- 
uilegia, libertates,  immunitates,  literas  ecclesiasticas  et  seculares  tam  publicas 
quam  priuatas,  personis  cuiuscunąue  status  et  ordinis  a  sereneissimis  Polo- 
niae regibus  et  aliis  antecessoribus  nostris  concessas,  literis  super  ea  re  spe- 
cialiter  datis,  confirmauimus  eaque  nos  omnia  sancte  et  inuiolabiliter  obser- 
uaturos,  vigore  praestiti  iuramenti  obligauimus.  Quia  tamen  nobis  in  comitiis 
praesentibus  Cracouiensibus  regni  generalibus  felicis  coronationis  nostrae, 
vna  cum  senatoribus  et  consiliarijs  nostris  atąue  terrarum  regni  nuntijs,  no- 
biles  et  spectabiles  proconsul  et  consules  ciuitatis  nostrae  Cracouiae,  regni 
huius  primariae,  suo  et  totius  communitatis  eiusdem  ciuitatis  nomine  humil- 
lime  supplicarunt,  vt  omnia  iura,  priuilegia,  consuetudines,  plebiscita,  liber- 
tates et  immunitates,  per  serenissimos  diuae  memoriae  antecessores  nostros 
ipsis  concessas,  authoritate  nostra  regia  approbare,  ratificare,  confirmare  et 
in  executionem  debitam  inducere  dignaremur,  nos  habita  prae  oculis  merao- 
ratorum  proconsulis  et  consulum  totiusąue  communitatis  primariae  huius 
ciuitatis  nostrae  singulari  in  nos  promptitudine,  debita  subiectione,  deuota- 
que  obseruantia,  qua  nos  concordibus  votis  ad  hoc  inclytum  regnum  guber- 
nandum  (Dei  omnipotentis  sic  fauente  clementia)  vna  cum  alijs  statibus  et 
ordinibus  regni  tam  spiritualibus  quam  secularibus  feliciter  per  internuntios 


256 

suos  elegerunt,  regemque  et  dominum  suum  habere  voluerunt,  attenta  prae- 
terea  illorum  hinc  ab  hominum  memoria  anteactis  retro  annis  et  temporibus 
tam  erga  serenissimos  reges  Poloniae  et  alios  antecessores  nostros,  quam 
erga  rempublicam  Polonam  vti  ąuietam  et  fiorentem,  ita  perturbatam  et  quo- 
modolibet  eifflictam  immota  semper  fide,  qua  omnibus  quidem  vacantis  et 
orbati  regni  temporibus  claruerunt,  potissime  tamen  hoc  funestissimo  et  huic 
inclyto  regno  pene  fatali  morte  serenissimi  olim  Vladislai  IV  regis,  fratris 
et  praedecessoris  nostri  desideratissimi,  subsecuta  interregno  elucescunt;  cum 
videlicet  ciuitatem  ipsam  tam  perturbato  tempore  fideliter,  probe  et  quiete 
administrarunt,  nullaque  ratione  facultatum  suarum  habita,  eas  pro  defen- 
sione  eiusdem  vrbis  Cracouiae  et  totius  regni  impendere  parati  fuerunt,  vti 
re  ipsa  impenderunt,  cum  suscepta  insigni  praesidiorum  seu  militum  raanu, 
eandem  suis  proprijs  sumptibus  et  stipendiis  omnibus  necessariis  bellicis 
optime  per  se  instructam,  non  exiguo  tempore  in  disciplina  militari  pro 
dicta  defensione  aluerunt,  exploratores  non  paucos.  pro  cognoscendis  hostium 
itineribus,  viribus  et  intentis,  quo  facilius  reprimerentur,  non  exiguis  im- 
pensis  fouerunt,  ciuitatem  ipsam  omnimoda  munitione,  quae  necessaria  et 
in  tam  arcto  ac  violento  ingruente  periculorum  tempore  possibilis  videbatur, 
intus  et  extra  cinxerunt,  expeditiones  varias  in  negotijs  reipublicae  consu- 
lendo  cum  aliis  statibus  et  ordinibus  de  bono  patriae  publico  cum  immodico 
sumptu  susceperunt  et  Ytiliter  peregerunt,  praeterea  non  habito  respectu 
eiusmodi  sumptuum  suorum  internorum,  plurimas  contributiones  tam  in  mi- 
litem  palatinatus  sui  Cracouiensis,  quam  in  alias  publicas  totius  reipublicae 
necessitates  (tametsi  ex  aequitate  ipsa  per  suas  suprascriptas  expensas  iustis- 
sime  ab  illis  contributionibus  excusarentur),  ipso  amore  boni  publici  alacri 
animo  collegerunt;  insuper  cum  inualescerent  hostium  impetus  augerenturque 
pericula  et  motus,  ipsi  immoti  tantis  periculis  cum  residuo  opum  et  faculta- 
tum suarum ,  sanguinem  vitamque  ipsorum  (si  id  vltimum  periculum  expe- 
tiisset)  diurnas  nocturnasque  vigilias  in  personis  suis  agendo  pro  defensione 
vrbis  totiusque  regni  exposuerunt  atque  sic  tutatam  et  conseruatam  nobis 
et  reipublicae  eam,  quam  a  maioribus  suis  acceperunt,  tranquillam  et  secu- 
ram  ciuitatem  cum  ingenti  alacritate  et  ardore  summoąue  laetitiae  publicae 
apparatu,  nouis  impensis  suis  magnifice  comparato,  quem  vniuersa  intuebatur 
Polonia,  reddiderunt.  Pro  qua  eorum  proconsulis  et  consulum  atque  totius 
communitatis  ciuitatis  nostrae  Cracouiae  in  personam  nostram  regiam  totam- 
que  rempublicam  testata  fide;  promptitudine  et  obseruantia,  vt  munificentiae 
nostrae  sentiant  effectus,  iure  merito  supplicationi  eorundem  tanquam  iustae 
et  legitimae  annuendum  esse  duximus  et  de  facto  ex  innata  gratia  et  rau- 
nificentia  nostra  regia  annuimus,  atque  omnia  iura;  priuilegia,  inscriptionesr 
libertates,  concessiones,  exemptiones  a  quolibet  foro?  iuxta  priuilegium  Vla- 
dislai  Iagellonis  anni  millesimi  trecentesimi  nonagesimi  noni  et  constitutio- 
nem  millesimi  sexcentesimi  vndecimi,  praerogatiuas,  vtpote  incorporationem 
ciuitatis  Cracouiensis  militiae  terrae  Cracouiensis,  per  serenissimos  anteces- 
sores nostros,  nominatim  vero  Sigismundum  primum  de  anno  millesimo 
quingentesimo  decimo  tertio,  liberam  facultatem  in  regno  vbique  nostro  bo- 
norum  tam  terrestrium  quam  regalium  ciuibus  Cracouiensibus  variis  priui- 
legijs,    praesertim    vero    priuilegio  Yladislai  Iagellonis    regis  Poloniae   feria 


257 

secunda  infra  octauas  Assumptionis  b.  v.  M.  anno  millesimo  trecentesimo 
nonagesimo  nono  et  priuilegio  anni  millesimi  quingentesimi  auadragesimi 
tertii,  tum  et  constitutione  anni  millesimi  sexcentesimi  vndecimi  atąue  de- 
creto  comitiali  anni  millesimi  sexcentesimi  trigesimi  ąuinti  cautam  et  rati- 
ficatam,  necnon  suffrag"iorum  non  solum  vim  consilii  sed  etiam  sententiae 
habentium,  inter  regni  nuntios  in  ąuolibet  conuentu  et  comitiis  regni  tam 
particularibus  quam  generalibus,  viuentibus  regibus  et  sub  tempus  interregni 
peragi  solitis,  consulibus  Cracouiensibus  non  solum  priuilegiis  anni  millesimi 
ąuingentesimi  vigesimi  primi,  millesimi  ąuingentesimi  trigesimi  noni  et  aliis 
quam  plurimis  collatam,  sed  etiam  confaederatione  ordinum  regni  sub  inter- 
regno  anni  millesimi  ąuingentesimi  octogesimi  sexti  declaratam ,  quam  et 
nos  praesentibus  declaramus,  omnino  sic  habere  volentes,  vt  internuntij  ciui- 
tatis  nostrae  Cracouiensis  e  gremio  consulum  ad  conuentus  regni  tam  gene- 
rales  quam  particulares  missi,  inter  nuntios  terrestres  residentes,  habeant 
vocem  positiuam  tam  eligendi  regis  noui  et  marschalcorum  nunciorum  ter- 
restrium,  quam  consultandi  de  bono  reipublicae  et  contradicendi ;  si  quod 
reipublicae  aut  ciuitati  siue  sibi  aduerterint  esse  onerosum;  item  ius  depo- 
sitorii  pluribus  itidem  priuilegiis  ciuitati  Cracouiensi  collatum7  praecipue 
vero  priuilegio  Ludouici  Poloniae  et  Hungariae  regis;  de  anno  millesimo 
trecentesimo  septuagesimo  secundo,  die  sexta  Augusti,  quod  in  se  sonat,  vt 
omnes  mercatores  ex  quibuscunque  locis  venientes,  qualescunque  merces 
aduexerint;  easdem  nullibi  uendere,  nisi  in  ciuitate  Cracouiensi,  neque  vlte- 
rius  extra  ciuitatem  cum  illis  procedere  audeant,  atque  alijs  constitutione 
anni  millesimi  quingentesimi  sexagesimi  quinti  descriptis  et  approbatis,  liber- 
tatem  ab  omnibus  theloneis,  inductis  et  euectis,  alijsque  quouis  nomine  appel- 
latis  exactionibus;  omniaque  priuilegia  super  ea  re  Cracouiensi  ciuitati  ser- 
uientia,  vtpote  priuilegium  Lesconis  anno  millesimo  ducentesimo  octogesimo 
octauo,  ciuibus  Cracouiensibus  ob  profligatos  Tartaros  et  partam  de  ipsis 
victoriam  benigne  collatum ,  priuilegium  Ioannis  Alberti  regis  Poloniae  de 
data  feria  quinta  die  s.  Valentini  anno  millesimo  quadringentesimo  nona- 
gesimo  tertio  in  conuentu  generali  Petricouiensi  et  alia  quam  plurima  eo 
nomine  ciuitati  Cracouiensi  a  serenissimis  antecessoribus  nostris  pro  meritis 
illius  concessa ;  item  ius  onerum  ciuitatis  legę  publica  descriptum,  vt  vide- 
licet  omnes  incolae  ciuitatis,  nullo  excepto;  non  obstantibus  quibusuis  exemp- 
tionibus  (praeterquam  personarum  in  magistratu  ciuili  Cracouiensi  nunc  et 
pro  tempore  existentium)  etiam  et  spirituales  ac  nobiles  personae  domos 
et  lapideas,  hortos  atque  praedia  sub  iurisdictione  ciuili  habentes  et  possi- 
dentes,  iuxta  statutum  anni  millesimi  quingentesimi  quinquagesimi  et  decre- 
tum  comitiale  anni  millesimi  sexcentesimi  vigesimi  octaui  ex  eiusmodi  bonis 
et  fundis  onera  publica  et  ciuilia  pariter  cum  aliis  ciuibus  ferant  et  soluant, 
contrauenientes  vero  in  causis  eiusmodi  et  aliis  quibuscunque  fundos  et  bona 
talia  concernentes,  ad  officium  consulare  Cracouiense  citati ,  coram  eodem 
officio  respondeant,  decretis  eiusdem  satisfaciant;  seu  grauati  nonnisi  ad  nos 
et  iudicium  nostrum  appellationes  suas  ab  iis  interponant;  item  priuilegium 
donationis  vnius  medietatis  bonorum  post  ciues  et  incolas  Cracouienses  ex 
legitima  causa  ad  fiscum  nostrum  deuolutorum;  pro  munitione  ciuitatis,  et 
priuilegium  serenissimi  olim  Yladislai  IV  fratris  nostri  desideratissimi,  dona- 

33 


258 

tionis  consulibus  Cracouiensibus  alterius  medietatis  bonorum  praefatorum7 
iuri  caduco  obnoxiorum ;  pacta  cum  Iudaeis  per  ciuitatem  ratione  mercan- 
tiarum,  quas  in  ciuitate  Cracouiensi,  ąuomodo  et  ąuando  exercere  possint, 
inita ;  priuilegium  seu  decretum  Sig"i.-mundi  primi  de  data  Cracouiae  anno 
millesimo  quingentesimo  quadragesimo  tertio,  quo  inter  alia  ratione  hospi- 
tiorum,  per  aulicos  reg-ios  apud  ciues  Cracouienses  nonnisi  ex  conducto  ha- 
bendorum,  cauetur  consulibus  Cracouiensibus  tum  et  viduis  de  omnimoda 
ab  hoc  onere  libertate,  tum  et  alia  quaeuis  priuilegia,  consuetudines,  decreta 
vniuersaque  munimenta,  ciuitati  nostrae  Cracouiensi  ratione  praemissorum 
et  aliarum  quarumuis  rerum  per  serenissimos  olim  antecessores  nostros  Bo- 
leslaum,  Yladislaum  duces,  Casimirum  Magnum,  Ludouicum  Loysz  nuncu- 
patum,  Vladislaum  Iagellonem  tritauum,  Yladislaum  Iagellonidem,  Casimirum 
abauos,  Ioannem  Albertum,  Alexandrum,  Sigismundum  primum  proauos, 
Sigismundum  Augustum  auum  nostros,  Henricum ,  Stephanum  ac  serenis- 
simos olim  Sigismundum  III  parentem  et  Yladislaum  IY  fratrem  germanum 
nostros  desideratissimos,  aliosque  omnes  reges  et  reginas,  principes,  duces, 
monarchas  et  gubernatores  regni  Poloniae  et  m.  d.  L.  antecessores  nostros, 
necnon  status,  ordines  et  proceres  regni  simul  coniunctim  aut  diuisim  pro- 
consulibus,  consulibus,  aduocatis,  scabinis  totique  communitati  ciuitatis  prae- 
dictae  Cracouiae  data  et  concessa,  quorum  omnium  iurium,  priuilegiorum, 
libertatum  et  praerogatiuarum  tenores  hic  non  expressos  et  non  insertos, 
pro  expressis  et  de  verbo  ad  verbum  exaratis  habere  volumus,  in  omnibus 
punctis,  clausulis,  articulis,  tenoribus,  paragraphis,  capitulis,  ligamentis,  con- 
tentis  et  conditionibus,  approbanda,  reassumenda,  confirmanda,  ratificanda 
et  roboranda,  ac  in  executionem  debitam  deducenda  esse  duximus,  prout 
quidem  non  obstantibus  vllis  abusibus  et  seu  exorbitantiis,  si  quae  per 
iniuriam  temporum  quomodolibet  irrepserunt,  etiam  et  priuilegijs,  si  quae 
a  quocunque  in  contrarium  priuilegiorum  ciuitatis  Cracouiensis  fuerint  obtenta, 
ipso  facto  irritis  et  nullis,  inhaerendo  etiam  articulis  et  intercessioni  nun- 
ciorum  terrestrium,  nobis  pro  eadem  ciuitate  Cracouiensi  per  eosdem  factae, 
ex  nunc  et  de  facto  in  perpetuum  approbamus,  reassumimus,  confirmamus, 
ratificamus  et  roboramus  atque  ad  debitam  executionem,  vt  omnino  dedu- 
cantur,  habere  volumus:  decernentes  ea  omnia  et  quodlibet  eorum  in  specie 
et  genere  perpetui  roboris  et  valoris  vim  et  firmitatem  habitura  et  habitu- 
rum  perpetuo  et  in  aeuum.  In  cuius  rei  fidem  praesentes  manu  nostra  sub- 
scriptas,  sigillo  regmi  nostri  communiri  iussimus.  Datae  Cracouiae  in  con- 
uentu  generali  felicis  coronationis  nostrae,  die  IIIa  mensis  Februarij  anno 
Domini  MDCXLIX,  regnorum  nostrorum  Poloniae  et  Sueciae  primo  anno.  — 
Ioannes    Casimirus    rex.    —   Thomas  Yieysky  regiae  Mttis    secretarius  mpp. 

Oryginał   pargaminowy ;    na    sznurze  z  białego  i  pąsowego   jedwabiu,    wisi  w  mosie/.nej   puszce 
wielka  pieczęć  koronna  z  czerwonego  wosku,   niemal  zupełnie  wykruszona. 


259 


1067.     1649.  die  6.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Ioannes  Casimirus    rex  Poloniae  statuit,    cives  Cracovienses  etiam  sub 
interregno  nonnisi  iurisdictioni  magistratus  civilis  subiectos  esse  debere. 

In  nomine  Domini  amen.  Ad  perpetuam  rei  memoriam.  Ioannes  Casi- 
mirws  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Russiae,  Prussiae, 
Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czerniehoviaeque  necnon 
Suecorum,  Gottorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex.  Significamus  prae- 
sentibus  literis  nostris,  ąuorum  interest  vniuersis  et  singulis,  quia  licet  au- 
gustissimae  inaugurationis  nostrae  tempore  solenni  iureiurando  et  diplomate 
publice  edito,  omnium  regni  ordinum,  singulorum  etiam  potestati  nostrae 
regiae  subiectorum  hominum  publica  et  priuata  iura  et  priuilegia,  a  qui- 
buscunąue  maioribus  et  praedecessoribus  nostris  gratiose  concessa  et  indulta, 
seruaturos  nos  et  rata  firmaąue  habituros  esse  spoponderimus,  ob  eamąue 
causam  pondus  et  firmitatem  inuiolabilem  habeant,  tamen  cum  spectabilis 
magistratus  ciuitatis  nostrae  Cracouiae,  huius  inclyti  regni  primariae,  suo 
totiusąue  communitatis  eiusdem  ciuitatis  nomine  nobis  humiliter  supplicaret, 
vt  omnia  eiusdem  ciuitatis  iura,  priuilegia,  literas,  immunitates,  decreta, 
libertates,  praerogatiuas,  ipsi  a  serenissimis  antecessoribus  nostris  Poloniae 
regibus  et  alijs  ąuibusuis  maioribus  nostris  pro  meritis  ipsorum  benigne 
concessas,  insuper  et  consuetudines,  ąuibus  hactenus  vsi  sunt,  specialibus 
literis  nostris  approbare,  innouare,  confirmare  et  ratificare  ac  in  executio- 
nem  deducere  dignaremur,  nos  eidem  supplicationi  vti  iustae  benigne  an- 
nuentes,  omnia  et  singula  praedictae  ciuitatis  nostrae  Cracouiae  iura,  priui- 
legia,  rescripta,  literas,  decreta,  libertates,  immunitates,  praerogatiuas,  a  se- 
renissimis piae  memoriae  regibus  Poloniae,  praedecessoribus  et  alijs  ąui- 
busuis maioribus  nostris,  vtpote  Boleslao,  Vladislao  ducibus,  Casimiro  Magno, 
Ludouico  Loysz  nuncupato,  Vladislao  Iagellone  tritauo,  Vladislao  Iag-ellonide, 
Casimiro  abauo,  Ioanne  Alberto,  Alexandro ,  Sigismundo  primo  proauis, 
Sigismundo  Augusto  auo  nostris,  Henrico,  Stephano  ac  serenissimo  olim 
Sigismundo  tertio  parente  et  Vladislao  ąuarto  fratre  germano  nostris  desi- 
deratissimis,  alijsąue  omnibus  regibus  et  reginis,  principibus,  ducibus,  mo- 
narchis  et  g'ubematoribus  regni  Poloniae  et  magni  ducatus  Lithuaniae,  ante- 
cessoribus nostris  necnon  statibus,  ordinibus  et  proceribus  regni  simul, 
coniunctim  aut  diuisim  proconsulibus,  consulibus,  aduocatis,  scabinis  totiąue 
communitati  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis  uti  iuste  et  legitime  concessas, 
datas  et  emanatas,  insuper  et  omnes  laudabiles  vsuque  tentas  et  obseruatas 
ipsius  consuetudines,  nullis  penitus  exceptis  aut  exclusis,  non  secus  atąue  (s) 
hic  omnia  et  singula  in  genere  et  specie  de  verbo  ad  verbum  in  suo  tenore 
et  contextu  descripta  et  exarata  forent,  approbanda,  innouanda,  confirmanda 
et  ratificanda  ac  in  executionem  debitam  deducenda  esse  duximus,  prout 
ąuidem  exnunc  et  defacto ,  non  obstantibus  etiam  ąuibusuis  priuilegijs  et 
rescriptis  nostris,  si  ąuae  a  ąuocunąue  in  contrarium  ąuorumuis  priuilegio- 
rum  ciuitatis  Cracouiae  ąuandocunąue  fuerint  obtenta,  vti  ipso  facto  nullis 
et  irritis,  ex  innata  clementia  et  benignitate  nostra  regia  in  omnibus  eorum 


2ÓO 

punctis,  clausulis,  articulis,  capitulis,  tenoribus,  paragraphis,  ligamentis,  con- 
tentis  et  conditionibus  approbamus,  innouamus,  confirmamus  et  ratificamus 
atque  ad  debitam  executionem,  vt  omnino  deducantur,  habere  rolumus:  de- 
cernentes  ea  omnia  et  ąuodlibet  illorum  in  genere  et  specie  perpetui  roboris 
et  valoris  vim  et  firmitatem  habitura  et  habiturum  perpetuo  et  in  aeuum. 
Eo  insuper  confirmationi  huic  specialiter  adiecto  et  apposito,  quod  cum  ex 
proconsule  et  consulibus  eiusdem  ciuitatis  nostrae  Cracouiae  suo  ac  totius 
communitatis  dictae  ciuitatis  nomine  grauiter  coram  nobis  conquerentibus, 
intellexerimus7  quod  quidam  iurium  contemptores  proxime  praeteriti  inter- 
regni  tempore  ciues  nostros  Cracouienses,  omisso  foro  ipsorum  competenti 
ciuili,  tum  et  ipsum  magistratum  Cracouiensem  ad  iudicium  capturale  contra 
ipsorum  iura  et  priuilegia  euocare  ausi  sunt;  iudiciumąue  illud  capturale  non 
attentis  legitimis  tam  magistratus  quam  ciuium  Cracouiensium  exceptionibus 
et  defensis,  ipsos  varijs  processibus  et  decretis  innodare  et  aggrauare  prae- 
sumpsit,  nos  praeuidentes  in  futurum  securitati  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis 
ipsisąue  iurium  inuiolabili  integritati,  ne  inposterum  iurisdictiones  confun- 
dantur,  cauemus  et  statuimus  in  perpetuum,  vt  ciues  nostri  Cracouienses  tam 
stante  regno  quam  sub  tempus  interregnorum  non  alibi,  quam  coram  ma- 
gistratibus  suis  ciuilibus  iuxta  iura  sua  antiquissima  respondeant;  magistratus 
vero  nonnisi  regiae  maiestatis  decreta  expectent.  Nullus  autem  in  posterum 
perpetuis  temporibus  tam  magistratum  quam  ciues  nostros  Cracouienses  tam 
stante  quam  vacante  regno  extra  forum  ipsorum  supradescriptum  euocare 
et  iudicare  audeat  sub  nullitate  processuum  et  quorumuis  iudicatorum  ac  paena 
euocationis  quinquagentarum  marcarum  parti  euocatae  per  euocantem  irre- 
missibiliter  succumbenda.  Caeterum  cognouimus  ex  certis  consiliarijs  nostris 
tum  et  ipsis  proconsule  et  consulibus  ciuitatis  nostrae  Cracouiae,  quod  Iudaei 
Casimirienses  ad  Cracouiam  ponte  magno,  quo  Casimiria  Cracouiam  itur, 
maximis  sumptibus  solius  ciuitatis  Cracouiae  extructo  et  quotannis  reparari 
solito,  aequaliter  cum  ciuibus  Cracouiensibus  Ytantur  et  in  eiusmodi  sumpti- 
bus ciuitatem  minime  iuuent,  nos  cupientes,  vt  sub  felici  regimine  nostro  in 
omnibus  iusta  aequitatis  ratio  seruetur,  alterque  alterius  onera  non  portet, 
sed  omnes,  vnde  commoda  percipiunt  communia,  ibidem  etiam  onera  ferant 
proportionalia,  prouidentes  insuper,  ne  ciuitas  nostra  Cracouiensis,  quae  in- 
numerabilibus  expensis  tam  in  priuatas  suas  quam  in  publicas  reipublicae 
necessitates  semper  est  obnoxia,  immodicis  sumptibus  sola  eneruetur,  ex 
eoque  ad  studia  et  obsequia  sua,  quae  nobis  et  reipublicae  vtiliter  praestare 
solet,  minus  apta  reddatur,  statuimus  praesentibus  sic  omnino  habere  yolentes, 
vt  Iudaei  Casimirienses  ad  Cracouiam  ad  reparationem  supradicti  pontis  vna 
cum  ciuitate  nostra  Cracouiensi  aequaliter  concurrant  et  spectent,  ad  me- 
dietatemque  sumptuum  in  eiusmodi  reparationem  tam  erogatorum  iam  per 
ciuitatem,  quam  in  futurum  sequentibus  annis  et  temporibus  erogandorum, 
iuxta  reiestra  et  liquidationem  lonhaerorum  ciuitatis  nostrae  Cracouiae  re- 
fundendam  in  perpetuum  teneantur  et  omnino  sint  adstricti.  In  cuius  rei 
fidem  praesentes  manu  nostra  subscriptas  sigillo  regni  communiri  iussimus. 
Datae  Cracouiae  in  conuentu  generali  felicis  coronationis  nostrae  die  VI 
mensis  Februarij,    anno  Domini  MDCXLIX,   regnorum  nostrorum  Poloniae 


2ÓI 

et  Sueciae  primo  anno.  —  Ioannes  Casimirus  rex.  —  Albertus  Kadzidłowskj 
secretarius  reg.  Maiestatis. 

Dokument  pargaminowy,   opatrzony  pieczęcią  z  czerwonego  wosku,  w  puszce  mosiężnej  na  sznu- 
rze z  białego  i   pąsowego  jedwabiu  zawieszoną. 


IOG&.     1649.  die   17.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  magistratus  civiles  Cracoviensem,  Stra- 
domiensem,  Casimiriensem  et  Clepardiensem  certiores  facit  de  legatis,  qui- 
bus  munus  constituendorum  hospitiorum  publicorum  demandatum  est. 

łan  Kazimierz  z  Bozey  łaski  kroi  Polski,  wielkie  xiąze  litewskie, 
ruskie,  pruskie,  mazoweckie,  zmudzkie,  inflantskie,  smoleńskie,  czerniechow- 
skie,  a  szwedzki,  gottski,  wandalski  dziedziczny  kroi.  Sławetnym  y  vcciwym 
burmistrzom,  raycom,  woytom ,  ławnikom  y  wszystkim  vrzędom  miast  na- 
szych Krakowa,  Stradomia,  Kazimierza,  Kleparza  y  innych  przyległych 
mieysc,  wiernie  nam  miłym,  łaskę  nasze  królewską.  Sławetni  y  yccsciwi, 
wiernie  nam  mieli!  Wszystkie  sprawowania  nasze  chcąc  zawsze  w  porządny 
wprowadzić  skutek,  za  słuszną  mamy,  aby  gospody  we  wszystkich  miastach 
pod  czas  residencyey  naszey  dworu  naszego  nietrudnili,  naznaczyliśmy  tedy 
byli  commissarzow  do  miasta  Krakowa  y  innych  iemu  przyległych  wie- 
lebnego xiędza  lana  Vszynskiego  scholastyka  łuckiego,  sekretarza  i  vrodzo- 
nego  Ewarista  lana  Bełzeckiego,  pokojowego  dworzanina  naszego,  aby  ode- 
brawszy od  wielmożnych  marszałków  koronnych  regestra  gospod  na  dwór 
nasz  prywatny  należących,  przy  vrzędach  mieyskich  one  zrewidowali  y  wy- 
dzielili na  to,  aby  ani  gosc  v  gospodarza  więcey  stanowiska  y  innych  gma- 
chów, niz  mu  commissia  opisała,  mógł  się  vpominać,  ani  gospodarz  gościowi 
mniey  ważył  się  puszczać.  Którą  commissyą  iż  oni  odprawili  y  do  ksiąg 
mieyskich  krakowskich  podali,  chcemy  to  mieć  po  vrzędach  y  napominamy, 
aby  tego  przestrzegali,  iakoby  na  tych  gospodach,  na  które  commissia  za- 
szła, herby  nasze  same  następuiących  da  Bog  po  nas  krolow  IchMci  a  nie 
czyie  insze  zawsze  przybite  były.  Do  tego  aby  żaden  gospodarz  vmnieyszac, 
odmieniać  stanowiska  w  budynkach  nie  ważył  się,  sub  poenis  arbitrarijs  pro 
tempore  iudicio  et  fisco  nostro  adiudicandis,  chybaby  strzeż  Boże  trafunkowy 
iakowy  przypadek  miał  zniesc,  albo  tez  in  melius  gospodarz  kamienice  wy- 
murować. Ktoby  zas  tym  punctom  sprzeciwić  się  miał,  taki  w  sądzie  przed 
vrzędem  (do  którego  iurisdictiey  kamienica  albo  dom  będzie  należał),  termino 
peremptorio  odpowiedac  powinien;  co  się  ma  ściągać  y  na  tych,  którzy 
gospodarzami  albo  naiemnikami  v  tych,  którzy  iurisdictią  szlachecką  albo 
xięzą  będą  się  chcieli  y  kamienice  swoie  ab  onere  ciuili  vwolniac,  a  w  tey 
commissyey  zadney  słuszności  nie  pokazali.  A  zęby  sprawy  takowe  y  dela- 
tora  miewały,  naznaczamy  na  to  Hyacintha  Broszka,  wiertelnika  przysięgłego 
miasta  Krakowa,  potym  zas  w  ręce  vrzędu  miasta  Krakowa  dajemy.  Dan 
w  Krakowie  dnia  XVII  miesiąca  lutego  roku  Pańskiego  MDC  XXIX  (s), 
panowania  naszego  polskiego  y  szwedzkiego  roku  (s).  —  Ioannes  Casimirus  rex. 


Acta  Cons.  Crac.  39,  str.  490. 

Rejestr  gospód,  o  którym  w  powyższym  liście  królewskim  jest  mowa,  oblatowany  jest  w  tejże 
księdze  radzieckiej   na  str.  412   i  następnych. 


10(H>.      1649.  die  8.  m.  Iulii,  Lublini. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  mandat,  ne  cuprum  e  regmo  evehatur. 

łan  Kazimierz  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielkie  xiąze  litewskie,  ruskie, 
pruskie,  mazowieckie,  zmudskie,  inflantskie,  smoleńskie,  czernichowskie, 
szwedzki,  gotski,  wandalski  dziedziczny  kroi.  Wszem  wobec  y  każdemu  zoso- 
bna,  komu  to  wiedzieć  należy,  a  mianowicie  administratorom  y  dozorcom 
na  cłach,  komorach  y  przy  komórkach  w  państwach  naszych  będącym,  także 
ich  succollectorom  y  pisarzom,  Wiern.  nam  miłym,  łaskę  nasze  królewską. 
Wiernie  nam  milj !  Większy  co  raz  niedostatek  miedzi  w  państwach  naszych 
przyczyną  był  swietey  pamięci  królowi  IeMci  panu  bratu  naszemu,  że  zlecił 
był  wielmożnemu  nieg"dy  Stanisławowi  Lubomirskięmu  woiewodzie  krakow- 
skiemu, aby  miedzi  nikomu  do  Gdańska  spusczać  niepozwalał  y  wszelakim 
sposobem  tego  zabraniał.  Co  y  my  vpatruiąc  y  nie  chcąc,  aby  rzeczpospolita 
z  tak  potrzebnego  kruszczu  in  aliąuem  casum  necessitatis  ogołocona  była, 
zlecilizmy  także  y  zlecamy  wielmożnemu  Ierzemu  z  Teczyna  Ossolińskiemu, 
kanclerzowi  wielkiemu  koronnemu,  aby  także  pilne  miał  o  tym  staranie, 
iakoby  pod  żadnym  pretextem  miedz  z  korony  na  doł  nie  była  prowadzona. 
Czego  zabraniać  moc  wszelaką  temuż  wielmożnemu  kanclerzowi  wielkiemu 
koronnemu  dalizmy  y  daiemy  tym  pisaniem  naszym.  Napominamy  przeto 
Wiern.  WW.  y  to  po  nich  mieć  chcemy,  abyście  Wiern.  WW.  gdziebykol- 
wiek  takowa  miedz  znaydowała  sie  y  prowadzoną  była,  one  wszędzie  ha- 
mowali y  zabierali.  Na  co  dla  lepszey  wiary  ręką  sie  własną  podpisawszy, 
pieczęć  koronną  przycisnąć  roskazalizmy.  Dan  w  Lublinie  dnia  VIII  miesiąca 
lipca  roku  Pańskiego  M  DC  XL  IX,  panowania  naszego  polskiego  i  szwedz- 
kiego II  roku.  —  Ioannes  Casimirus  rex.  —  Thomas  Yieysky  regiae  Ma- 
iestatis  secretarius  mpp. 

Oryginał  papierowy,   opatrzony  wielką  pieczęcią  koronną,  poniżej  tekstu  wyciśniętą. 


I070.   1649.  die   18.  m.  Octobris,  in  Lyskowice. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  notum  facit,  facultates  civium  Craco- 
viensium  a  stationibus  contributionibusąue  militaribus  liberas  esse. 

łan  Kazimierz  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielkie  xiązę  lithewskie,  ru- 
skie, pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  inflantskie,  smoleńskie,  czernichowskie 
y  szwedzki,  gotski,  wandalski  dziedziczny  kroi.  Wszem  wobecz  y  każdemu 
zossobmi,  komu  to  wiedzieć  należy,  a  mianowicie  pułkownikom,  obersterom, 


26$ 

obersterlentenantom,  rotmistrzom,  kapitanom,  porucznikom  y  inszym  officie- 
rom,  także  ich  namiestnikom  y  wszystkiemu  rycerstwu  tak  jeznemu  iako 
y  pieszemu  woyska  naszego  polskiego  y  cudzoziemskiego  narodu,  na  vsługę 
nasze  y  rzeczypospolitey  teras  y  napotym  zaciągmionemu,  wiadomo  czynięmy. 
Aczkolwiek  prawem  pospolitym  y  constitutiami  koronnemi  pod  winami  ostremi 
zabronione  są  stanowiska  żołnierskie  w  dobrach  ziemskich  y  żywności  z  nich 
zaciągania,  że  iednak  odniesiono  nam  iest  imieniem  slachetnych  burmistrza 
y  rady  tudziesz  wszystkiego  pospólstwa  miasta  naszego  stołecznego  Kra- 
kowa, isz  mimo  ten  zakaz  prawa  pospolitego  w  dobrach  miesczan  naszych 
krakowskich  dziedzicznych  ziemskich,  które  oni  podług  praw  y  przywileiow 
miasta  Krakowa  od  naiasnieyszych  antecessorow  naszych  iure  nobilium  na- 
danych y  od  nas  potwierdzonych,  zdawna  trzymaią,  niektórzy  z  ludzi  żołnier- 
skich z  przechodzących  companii  w  służbie  rzeczypospolitey  będących,  temi 
czasy  vpornie  stanowiska  y  contributiey  żołnierskich  napieraią  się  y  przeciw 
prawu  pospolitemu  mieć  chcą,  przetosz  aby  y  teras  exnunc  y  napotym  kto- 
kolwiek z  ludzi  polskiego  y  cudzoziemskiego  narodu,  w  służbie  rzeczypospo- 
litey będących  y  na  vsługę  nasze  zaciągnionych,  niewiadomością  prawa  ko- 
ronnego nie  zasłaniaiąc  się  ani  iakimiszkolwiek  assignatiami  przeciw  temusz 
prawu  wydanemi,  które  exnunc  cassuiemy  y  annihiluiemy,  niezasczyczaiąc, 
w  dobrach  takowych  przes  prawo  pospolite  vwolnionych,  żadnych  noclegów 
ani  stanowisk  sobie  zakładać  y  odprawować  a  pogotowiu  żywności  z  nich 
niiakim  sposobem  zaciągać  nie  ważył  się,  pod  winami  w  prawie  pospolitym 
opisanymi  y  surowością  artykułów  woyskowych  ninieyszym  listem  naszym 
serio  roskazuiemy  y  zabraniamy  y  dobra  takowe  iako  prawem  koronnym 
od  wszelakich  y  podobnych  ciężarów  vwolnione,  przy  teyze  ich  praeroga- 
tywie,  swobodzie  y  wolności  od  każdego  zachowane  mieć  chcemy.  Na  co 
dla  lepszey  wiary  ręką  naszą  podpisalizmy  się  y  pieczęć  nasze  przycisnąć 
roskazalizmy.  Dan  w  Łyskowicach  dnia  XVIII  miesiąca  października,  roku 
Pańskiego  MDCXLIX,  panowania  naszego  polskiego  i  szwedzkiego  II.  — 
łan  Kazimierz  król. 

Oryginał  papierowy,  opatrzony  pieczęcią  pokojową,  poniżej  tekstu  wyciśniętą. 


14)71.      1649.   die  21.  m.   Octobris,  in  Kozłów. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus 
mandat,  ne  cives  Cracovienses  ad  exactionem  ąuandam  mediae  ollae  vini, 
vicepalatino  Cracoviensi  solvendam,  adigant. 

Ioannes  Casimirus  Dej  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Seueriae 
Czerniechouiaeąue,  necnon  Suecorum,  Gottorum,  Vandalorumque  haeredita- 
rius  rex.  Spectabilibus  proconsuli  et  consulibus  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis, 
hdeliter  nobis  dilectis,  gratiam  nostram  regiam.  Spectabiles  et  fideliter  nobis 
dilecti !  Expositum  est  nobis  nomine  honoratae  communitatis  ciuitatis  nostrae 
Cracouiensis,   eam  non  ita  a  multo  tempore  persuasione  Fidelitatum  vestra- 


264 

rum  eo  adductam  esse,  ut  certam  exactionem  mediarum  ollarum  vini  a  quo- 
libet  vase  vicepalatino  intuitu  taxae  eiusdem  vini  cum  summo  grauamine 
et  praeiudicio  suo  concedere  sit  coacta,  supplicatumąue  est  nobis  eiusdem 
communitatis  nomine,  ut  i  1  li  hac  in  parte  gratia  nostra  regia  subuenire  digna- 
remur.  Cui  suppiicationi  uti  iustae  et  aeąuitati  consentaneae  nos  benigne 
annuentes,  eoque  attento  ,  quod  ea  ipsa  exactio  ciuibus  nostris  imposita, 
nullo  iure  scripto  nitatur  et  in  maximum  grauamen  ac  praeiudicium  ipsorum 
vergat,  praesertim  hac  iniąuissima  temporum  conditione  ac  victus  ąuaerendi 
difficultate,  idcirco  Fidelitatibus  vestris  mandamus,  ne  in  futurum  ciues 
nostros  ad  hanc  insolitam  et  nimirum  aggrauabilem  exactionem,  quam  nos 
hisce  praesentibus  nostris  irritam  declaramus  et  annihilamus,  adigere  eamue 
ullo  modo  admittere  praesumant,  imo  eosdem  ab  eadem  exactione  tueantur 
et  in  ąuantum  aliąuid  pro  officio  vicepalatini  in  contrarium  attentatum  fuerit, 
ad  nos  quam  primum  deferant  ac  nihilominus  ciues  nostros  interim  in  liber- 
tate  a  soluenda  eiusmodi  exactione  manu  teneant.  ne  ex  aliena  causa  suum 
faciant  et  poenas  arbitrario  (s)  nostro  casu  contrauentionis  erogandas,  incur- 
rant.  Pro  gratia  nostra.  Datum  in  Kozłów  die  XXI  mensis  Octobris,  anno 
Domini  AIDCXLIX,  regnorum  nostrorum  Poloniae  primo,  Sueciae  vero  2do. 
Ioannes    Casimirus    rex.    —    Albertus    Kadzidłowski    secretarius   S.  R.  Mtis. 

Acta   Consul.  Crac.  39,  str.  694, 


1072.      1650.  die  9.  m.  Februarii,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae,  inter  instigatorem  regfni  et  cives  Cra- 
covienses  de  tributo  coronario  litem  dirimit. 

Ioannes  Casimirus  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czerni- 
chouiaeąue  necnon  Suecorum,  Gotthorum,  Vandalorumque  haereditarius 
rex.  Significamus  praesentibus  literis  nostris,  ąuorum  interest,  vniuersis  et 
singulis,  citatos  fuisse  ad  nos  et  iudicium  nostrum  assessoriale  literis  cita- 
tionis  nostrae  spectabiles  et  honoratos  proconsulem,  consules,  aduocatum, 
scabinos  totamąue  communitatem  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  ad  instan- 
tiam  instigatoris  nostri  ex  delatione  nobilis  Matthiae  Szepkowki  (s)  actoris 
ideo,  quia  ipsi  non  ueriti  paenas  legum,  pecuniam  coronationis  nostrae  nec 
non  et  antecessorum  nostrorum  nobis  debitam,  solui  prouenientem,  nescitur 
qua  temeritate  sua  retinuerunt,  neque  eandem  in  thesaurum  nostrum  intu- 
lerunt,  neque  existentes  requisiti,  inferre  uolunt.  Quo  suo  facto  prouentus 
nostros  diminuentes,  in  poenas  in  statuto  descriptas  incurrerunt.  Ad  quas 
super  ipsis  bonisque  eorum  omnibus  ob  non  persolutionem  realem  decer- 
nendas,  citati  sunt:  citatione  ipsa  de  praemissis  latiore.  Quo  in  termino  ex 
eadem  citatione  cadente,  cum  partes  supranominatae  actorea  per  nobilem 
Albertum  Cieszicki,  citata  uero  uidelicet  magistratu  et  communitate  Craco- 
uiensi  per  nobilem  Andream  Wyszyński,  plenipotentes  suos  coram  nobis 
et  iudicio  assessorum  nostrorum  Yarsauiae  sabbatho  in  crastino  festi  sanctae 


2Ó5 

Agnetis  virginis  et  martyris  anno  praesenti  comparerent  et  secum  iudicia- 
liter  disceptarent,  iudicium  assessorum  nostrorum  causam  eandem  cum  toto 
illius  effectu  ad  nos  et  iudicia  relationum  nostrarum  propriarum  remiserat, 
alias  prout  citatio  originalis  et  remissa  iudicij  assessorialis  de  praemissis 
fusius  in  se  disponunt  et  obloąuuntur.  In  termino  itaąue  hodierno  ex  eadem 
remissa  ad  praesens  legitime  prouenienti  et  hucusąue  continuato;  partibus 
supranominatis,  actorea  nempe  instigatore  regni  eiusąue  delatore  nobili 
Matthia  Szepkowski  per  nobilem  Albertum  Cieszicky  plenipotentem  suura 
coram  nobis  et  iudicijs  relationum  nostrarum  propriarum  comparente  eum- 
que  terminum  attentante,  citata  videlicet  magistratu  et  communitate  Craco- 
uiensibus  uoce  ministerialis  terrestris  regni  generalis,  nobilis  Gaspari  Gał- 
kowki  (s)  ter  et  ultra  solitam  iuris  formam  ąuater  ad  nos  et  iudicia  rela- 
tionum nostrarum  propriarum  acclamatis,  non  tamen  per  se  nec  per  suum 
ąuempiam  legitimum  plenipotentem  comparentibus,  nos  cum  consiliarijs  lateri 
nostro  assidentibus,  audita  ministerialis  praefati  relatione  de  acclamatione 
citatae  partis  facta,  in  contumatiam  illius,  ad  legitimam  uero  et  iuridicam 
actoris  delatorisąue  nostrorum  instantiam  et  affectationem ,  citatos  eosdem 
in  lucro  causae  praesentis  condemnandos  esse  duximus?  prout  ąuidem  con- 
demnamus,  et  in  vim  lucri  taliter  super  ipsis  obtenti,  ąuatenus  ijdem  citati, 
videlicet  magistratus  et  tota  communitas  ciuitatiś  nostrae  Cracouiensis  pecu- 
niam  memoratam  in  citatione  expressam,  tam  uidelicet  felicis  coronationis 
nostrae,  quam  et  serenissimi  diuae  memoriae  fratris  nostri  charissimi,  dela- 
torem  memoratum  legitime  concernentem,  per  se  nuliiter  et  indebite  reten- 
tam;  eidem  actori  seu  delatori  memorato  realiter  et  in  effectu,  totaliter  et 
plenarie  coram  officio  castrensi  capitaneali  Cracouiensi,  ad  quod  partes  in 
termino,  dum  pars  partem  ad  id  legitime  adcitauerit  peremptorie,  remittimus, 
in  spatio  duarum  septimanarum,  a  die  iudicialiter  oblati  praescripti  decreti 
nostri  computandarum,  persoluant  et  numerent,  idąue  sub  poena  perpetuae 
bannitionis,  quam  casu  huic  decreto  nostro  contrauentionis  eidemąue  non 
satisfactionis ,  uidelicet  pecuniae  suprascriptae  pro  tempore  supraassignato 
non  persolutionis,  super  ijsdem  citatis  exnunc  decernimus  et  ad  eandem  pu- 
blicandam  nobilem  Gasparum  Gałkowski  ministerialem  regni  generałem  ad- 
dimus  et  deputamus,  atąue  pro  executione  ad  id  officium  castrense  capita- 
neale  Cracouiense  partes  easdem  peremptorie  remittimus,  iniungimus  et  man- 
damus.  Damna  insuper  et  litis  expensas  per  eundem  actorem  perpessa  et 
erogatas,  simplici  illius  assertione  eidem  actori  adiudicamus  ad  eorumąue 
realem  persolutionem  absąue  alia  ąuauis  liąuidatione,  moderatione  uel  iura- 
mento  faciendo  citatos  eosdem  teneri  et  omnino  adstrictos  esse  debere  decla- 
ramus,  praesentis  decreti  nostri  uigore.  In  cuius  rei  fidem  praesentibus  sigil- 
lum  regni  est  appensum.  Datum  Varsauiae  feria  ąuarta  ipso  die  festi  sanctae 
Apoloniae  virginis  et  martyris,  anno  millesimo  sexcentesimo  quinquagesimo; 
regnorum  nostrorum  Poloniae  et  Suetiae  secundo  anno.  - —  Georgius  Osso- 
linsky  cancellarius  r.  supr.  —  Relatio  illustrissimi  domini  Georgij  a  Tenczyn 
Ossolinki  (s)  supremi  regni  cancellarij,  Lublinensis,  Lubomlensis,  I.ubaczo- 
uiensis,  Brodnicensis,  Bohuslauiensis,  Adzelensis,  Recensisąue  capitanei.  — 
Philippus  Huttinus  s.  r.  M.  secretarius  et  notarius. 

Dokument  papierowy;  poniżej    tekstu  wyciśnięta  wielka  pieczęć  koronna. 

34 


2Ó6 

1073.      1Ó50.  die  22.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Publicatio  literarum  universalium  de  yectigale   »donativum«   dieto. 

Actum  feria  tertia  antę  festum  s.  Matthiae  apostoli  proxima. 

Ad  officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  ve- 
niens  prouidus  Ioannes  Gawronek,  ministerialis  regni  generalis  et  bedellus 
officij  advocatialis  Cracouiensis  iuratus,  in  vim  fidelis  relationis  suae  recogno- 
uit,  se  die  hesterna  iussu  spectabilis  magistratus  Cracouiensis  in  ąuatuor  fori 
partibus  coram  populo  ad  se  per  clangorem  tubae  conuocato,  publicationem 
infrascriptam  clara  et  sonora  voce  fecisse  tenore  seąuenti : 

Panowie  raczcie  WMc  wiedzieć,  iz  iest  vniwersał  IMpana  podskarbiego 
koronnego,  aby  miasto  Kraków  albo  raczey  ludzie  kupieccy  w  nim  miesz- 
kaiący,  summę  dziesięć  tysięcy  donatiwy  na  blisko  przeszłym  seymie  vchwa- 
loney,  pro  die  prima  Martij  nieomieszkanie  oddali ;  a  kupcy  się  rozumieią 
Korsuni  y  cudzoziemcy,  Włoszy,  Francuzowie,  Ormianie,  Persowie,  Grecy, 
Turcy,  Szoci  y  inszy  kupieccy  ludzie  zbożem  handluiący,  kleynotami,  złotem, 
srebrem,  bławatami,  suknami,  płótnami,  muchaierami,  anszkotami,  miedzią, 
mosiądzem,  żelazem,  korzeniem,  futrami,  wszelkim  winem  y  likworami,  by- 
dłem, końmi,  skórami,  łoiami  y  wszystkiemi  innemi  towarami  lubo  dorao- 
wemi  lubo  cudzoziemskiemj,  a  to  sub  poena  peculatus,  która  będzie  skazana 
na  przyszłey  commissyey  Lubelskiey.  A  tak  abyście  to  WM.  wiedzieli  y  na 
ratusz  tak  iako  WM.  vrząd  liąuidowac  będzie,  znosili.  Sic  et  non  aliter 
factum    esse    referens,    de  quo  hanc  suam    per  expressum    fecit    relationem. 

Acta  Cons.  Crac.  39,  str.  761. 


1074.     1650.  die   10.  m.  Martii,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusąue  Cracovien- 
sibus  mandat,  ut  collegas  ąuosdam  ipsorum  ad  vectigal  »donativum«  dictum, 
adigant. 

Ioannes  Casimirus  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Mazouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czernie- 
chouiaeąue,  necnon  Sueccorum,  Gottorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex. 
Spectabilibus  et  famatis  proconsuli,  consulibus  totiąue  magistratui  ciuitatis 
nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis,  gratiam  nostram  regiam.  Spec- 
tabiles,  famati,  fideliter  nobis  dilecti !  Relatum  est  nobis  per  certos  consi- 
liarios  nostros,  nonnullos  ex  spectabili  magistratu  Fidelitatum  vestrarum  re- 
periri,  qui  licet  varia  mercimonia  exerceant  et  non  modicam  exinde  vtilita- 
tem  percipiant,  attamen  donatiuum  in  proxime  praeteritis  generalibus  regni 
comitijs  Yarsauiensibus,  nemine  penitus  excepto,  laudatum,  ad  thesaurum 
regni  pendere  renuunt  atque  omnimode  subterfugiunt ;  quo  facto  thesaurus 
regni  nostri  summum  referret  detrimentum,  atque  conciues  et  eiusdem  ciui- 


267 

tatis  incolae  graue  praeiudicium  paterentur.  Quamobrem  nos  inhęrentes  legum 
publicarum  praescripto,  Fid.  vestris  serio  mandamus,  omnino  id  habere  vo- 
lentes,  vt  non  obstantibus  ąuibusuis  priuilegijs  et  immunitatibus,  per  nos  et 
serenissimos  antecessores  nostros  antehac  quouis  modo  concessis,  in  tam 
ardua  necessitate7  semotis  ąuibusuis  excusationibus,  eosdem  collegas  Fid. 
vestrarum  mercatores  ad  donatiuum  praefatum  pro  rata  parte  sua  contri- 
buendum  adigant  et  compellant,  illudąue  ad  thesaurum  nostrum  inferant, 
omninoąue  curent,  vt  lauda  et  constitutiones  nostrae  suum  sorciant  effectum. 
Secus  Fid.  vestrae  pro  gratia  nostra  officiorumąue  suorum  debito  non  factu- 
rae.  Datum  Varsoviae  die  X  Martij,  anno  Domini  MDCL,  regnorum  nostro- 
rum  Poloniae  et  Sueciae  II0.  —  loannes  Casimirus  rex.  —  Ioannes  Vieysky 
reg.  Mtis  secretarius  mpp. 

Dokument  papierowy,  opatrzony  wielką  pieczęcią  koronną,  poniżej  tekstu  wyciśniętą. 


107.J.      1650.  die   13.  m.  Iunii,  Varsoviae. 

loannes  Casimirus  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensi- 
bus  nuntiat,  se  custodiam  urbis  capitaneo  Cracoviensi  demandasse. 

Spectabilibus  et  famatis  proconsuli,  consulibus,  aduocato,  scabinis  toti- 
que  magistratui  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis.  — 
loannes  Casimirus  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Rus- 
siae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czernihouiae- 
que  necnon  Sueccorum,  Gottorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex.  Spec- 
tabiles  et  famati,  fideliter  nobis  dilecti !  Nie  bez  żalu  naszego  wyrozumieliśmy 
o  buncie  przez  ludzi  swowolnych  w  Krakowie  wznieconym,  o  czym  napi- 
saliśmy do  wielebnego  w  Bogu  xiędza  biskupa  krakowskiego,  aby  dalszym 
takim  buntom  zabiegał,  miasta  zas  securitatem  zleciliśmy  wielmożnemu  mar- 
szałkowi wielkiemu  koronnemu,  staroście  naszemu  krakowskiemu,  aby  z  po- 
winności swoiey  takimi  iako  przedtym  starostowie  krakowscy  spossobami 
pokoy  zatrzymywał,  Zyczęmy  zatym  Wier.  WW.  dobrego  od  pana  Boga 
zdrowia.  Dan  w  Warszawie  dnia  XIII0  miesiąca  czerwca  anno  Domini  MDCL, 
regnorum  nostrorum  Poloniae  secundo,  Sueciae  vero  tertio  anno.  —  ICa- 
simirus  rex. 

Dokument  papierowy,   opatrzony  wielką  pieczęcią  koronną,  po   stronie  adresowej  wyciśniętą. 


1076.      1650.  die   13.  m.  Iunii,  Varsoviae. 

Literarum  proxime  praecedentium  aliud  argumentum. 

Spectabilibus  et  famatis  proconsuli,  consulibus  totique  ciuitati  nostrae 
regiae  Cracouiensis  (s),  fideliter  nobis  dilectis.  —  loannes  Casimirus  Dei  gratia 
rex  Poloniae,    magnus  dux  Lithuaniae,   Russiae,   Prussiae,  Masouiae,  Samo- 


268 

gitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czernihouiaeąue  necnon  Suecorum,  Gottorum, 
Yandallorumąue  haereditarius  rex.  Spectabiles;  famati,  fideliter  nobis  dilecti ! 
Przyimuięmy  mile  od  Wier.  WW,  tę  ostrożność,  ktoreyscie  zażyli  in  sedando 
tumultu,  swiezo  przez  pewnych  swawolnikow  excitato;  o  czym  dostateczną 
wzięliśmy  sprawę  od  vrodzonego  Philipa  Huttiniego,  sekretarza  y  pisarza 
naszego  dekretowego.  Nie  omieszkaliśmy  tez  zaras  pisać  tak  do  wielebnego 
x.  biskupa  krakowskiego,  iako  do  wielmożnego  marszałka  wielkiego  koron- 
nego, aby  Wier.  WW.  assistentiam  praeberent,  iakoby  w  podobne  niebes- 
pieczenstwo  miasto  to  stołeczne  nie  przychodziło,  którego  iako  ozdób  pomno- 
żenia, tak  y  pokoiu  chcemy  zawsze  przestrzegać.  Łaskę  zatym  nasze  kró- 
lewską Wier.  WW.  ofiaruięmy.  Datum  Varsauiae  die  XIII  mensis  Iunij, 
anno  Domini  MDCL,  regnorum  nostrorum  Poloniae  II,  Sueciae  vero  III 
anno.   —  ICasimirus  rex. 

Dokument  papierowy,  opatrzony  pieczęcią  pokojową,  po  stronie  adresowej  wyciśniętą. 


lOTT.     1650.  die  20.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  vectigale  cervisiario  instituendo. 

Feria  secunda  infra  octauas  sacratissimi  Corporis  Cristi.  —  Spectabiles 
dd.  Franciscus  Cyrus  proconsul,  Stanislaus  Conrad,  Adamus  Nagoth,  Chri- 
stophorus  Schedel,  Andreas  Węgrzynowicz,  Raphael  Delpace,  Iacobus  Ce- 
lesta,  Ioannes  Formankowicz,  Franciscus  Rolinski  m.  d.  Andreas  Cieski, 
Georgius  Pipąn,  Sigismundus  Hipolit,  Andreas  Cieniowic,  Iacobus  Borkow- 
ski, consules  Cracouienses,  in  negotijs  reipublicae  per  schaedulas  conuocati 
et  in  praetorio  Cracouiensi  legitime  congregati  existentes,  permoti  crebra 
instantia  dd.  lonherorum  ciuitatis  huius,  rem  angustam  aerarij  ciuilis  hac 
inąuietate  temporum  notabiliter  exhausti  tenuisąue  ipsius  prouentus  defe- 
rentum  simuląue  conąuaerentum,  quod  non  solum  propter  maenium,  turrium, 
portarum  aliorumąue  aedificiorum  publicorum,  partim  iam  collapsorum,  par- 
tim  ruinam  minantium,  tum  et  stratarum,  viarum  reparatione  sumptu  et  im- 
pensis  necessarijs  distribuantur,  verum  etiam  census  hospitalium  retenti  sum- 
mam  ingentem  efficientes,  merces  operariorum ,  salaria  familiae  debita  a 
multo  tempore  solutione  frustrentur,  quodque  summopere  dolendum,  iura  et 
priuilegia  ciuitatis  ob  eiusmodi  defectum  extremum  aerarij,  grandem  iactu- 
ram  pati  cogantur,  matura  deliberatione  praehabita  succursum  ire  eidem 
aerario  constituerunt  modo  infraseąuenti ,  videlicet  supplicandum  esse  fer- 
uentissime  s.  regiae  maiestati,  domino  clementissimo,  vt  pro  sua  regia  mu- 
nificentia  et  paterna  in  ciuitatem  suam  regni  metropolim  propensione,  de 
reditibus  infrascriptis  prouidere,  et  vt  a  singulis  vasis  vulgo  actualibus  cere- 
uisiae  tabernatores  Cracouienses  grossos  sex  per  emptores  pendendos  et 
soluendos  ad  aerarium  ciuitatis  inferant,  soluatur,  et  vt  a  Iudaeis  intuitu 
pontis  ad  Casimiriam  siti,  ciuitati  nimium  onerosi  et  dispendiosi,  toties,  quo- 
ties  illum  pertransierint,  solidus  vnus  exigi  possit,  clementissime  concedere 
dignetur,  rnanimibus  votis  et  sententijs  suis  concluserunt. 

Acta  Consul.  Crac.  1498,  str.   121. 


269 


1078.      1650.  die  23.  m.  Iulii;  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  altero  syndico  civili  instituendo. 

Sabbatho  in  vigilia  festi  s.  Iacobi  apostoli.  —  Spectabiles  domini  pro- 
consul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  scbaedulas  in  praetorium  conuo- 
cati  et  vna  cum  honoratis  40  viris  congregati  existentes,  considerantes,  quod 
freąuentes  d.  syndici  in  causis  ciuitatis  huius  Varsauiam  expeditiones  magnis 
sumptibus  peragantur  et  multocies  vano  conatu  suo  d.  syndicus  vel  ob  limi- 
tationes  judiciorum  vel  ob  tardam  incidentiam  ex  regestro  causarum  ciui- 
tatis huius  redire  Cracouiam  cogatur,  ideo  obuiam  ire  cupientes  ijsdem  ex- 
pensis  inhaerendoąue  conclusionibus  suis  prioribus  et  honoratae  communi- 
tatis,  expedire  ciuitati,  vt  alter  syndicus  in  locum  spectabilis  Borkowski,  qui 
causas  et  negotia  ciuitatis  huius  in  curia  S.  R.  M.  tractet  et  ijsdem  inuig-ilet, 
ex  salario  quadringentorum  flor.  Pol.  ąuantocicius  constituatur  et  eligatur, 
concluserunt,  praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Z  księgi  rękopiśmiennej :   Conclusiones  splis  Magistratus  etc. 


IO70.     1650.  die  4.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

Senatus  consultum   de  praeceptis  a  syndico  postcuriali  observandis. 

Feria  ąuinta  post  festum  s.  Petri  in  vinculis  proxima.  —  Spectabiles 
domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in  praetorio 
conuocati  et  vna  cum  honoratis  40  viris  congregati  existentes,  ąuemadmo- 
dum  proxime  praeterita  conclusione  die  uidelicet  2$  Iulij  anni  huius  facta, 
et  per  honoratam  communitatem  approbata,  expedire  ciuitati,  ut  syndicus 
postcurialis  eligatur,  concluserunt  conclusione  eadem  de  praemissis  lature  (?), 
ita  eandem  conclusionem  in  effectum  deducere  uolentes,  prius  de  postcuriali 
syndico,  qui  uidelicet  an  antiąuus  syndicus  an  nouiter  eligendus  sit  in  syn- 
dicum  postcurialem  creandus,  consultandum  et  determinandum  esse  pro- 
posuerunt.  Cumąue  trutinarent  d.  Adami  Cześkowie  syndici  antiąuioris  in 
curia  S.  R.  M.  conuersationem  atąue  in  expediendis  S.  R.  M  rescriptis, 
mandatis  et  alijs  vniuersalibus  expeditionibus  dexteritatem ,  facile  in  eam 
sententiam  iuerunt,  ut  eum  in  postcurialem  syndicum  eligerent,  uti  ąuidem 
elegerunt  per  praesentes,  cum  infrascriptis  conditionibus,  quas  ipse  beniuole 
et  libenter  in  se  suscepit : 

§  1.  Quod  in  nulla  officia  uel  obseąuia  ąuarumuis  personarum7  quae 
ipsi  impedimento  ad  expeditiones  ciuitatis  forent7  sese  ingeret,  sed  solis  ne- 
gotijs  ciuitatis  huius  vacabit. 

§  2.  Aduigilabit,  ne  jura,  priuilegia,  inmunitates,  libertates  huius  ciui- 
tatis aliąuid  damni  patiantur,  ąuinimo  ad  deffensionem  eorum  omnes  conatus 
suos  et  omnes  uires  ingenii  sui  intendet,  atąue  ad  id  etiam  operam  ąuantum 
uiderit  necessariam,  adhibebit. 


270 

§  3-  Causas  et  actiones  generaliter  omnes,  jura,  libertates  et  praeroga- 
tiuas  ciuitatis  istius  afficientes  promouebit,  idque  quam  minimo  sumptus 
dispendio ;  in  grauioribus  uero  causis  utetur  cum  scitu  magistratus  huius 
promotore.  Ratione  ąuarum  ąuidem  causarum  ciuitatis  huius  curiam  S.  R.  M. 
sequi  debebit,  si  eaedem  causae  ad  aduentum  Varsauiam  S.  R.  M.  non  fuerint 
suspensae  vel  limitatae. 

§  4.  Singulis  septimanis  de  rebus  et  negotijs  postcurialibus  nec  non  de 
alijs,  si  quae  digna  scitu  fuerint,  magistratui  significabit. 

§  5.  ATandata,  rescripta,  priuilegia,  plebiscita  ciuitatis  huius  et  genera- 
liter expeditiones  omnes  sibi  a  magistratu  commissas,  cum  omni  possibilitate 
minimi  dispendii  a  S.  R.  M.  obtinere  procurabit. 

§  6.  Comitijs  generalibus,  ubicunąue  ea  peragentur,  adesse  atque  in  ijs 
una  cum  dominis  nuncijs  nostris  oneribus,  si  quae  ciuitati  impenderint, 
obuiam  ire  studebit. 

§  7.  Vt  breuibus  omnia  complectantur,  quidquid  illi  a  magistratu  com- 
missum  fuerit,  et  quidquid  in  rem  ciuitatis  cedere  uiderit,  id  totum  bona 
fide  procurare  et  expedire  contendet,  vt  boni  syndici  nomen  sibi  conci- 
liare  possit. 

Racione  quorum  quidem  praemissorum  omnium  per  praefatum  syndi- 
cum  postcurialem  praestandorum,  licet  quidem  magistratus  cum  honoratis  40 
viris  conclusione  priori  eidem  syndico  quadringentos  florenos  Polonicales 
salarij  nomine  constituerit,  tamen  promptiorem  eum  et  alacriorem  ad  omnia 
ciuitatis  huius  obsequia  efficere  cupiens,  ipsi  salarium  auxit,  atque  sexcentos 
florenos  Polonicales  ipsi  annuatim  (quod  et  honorata  communitas  approbauit) 
pendendos  constituit.  Praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Z  księgi  rękopiśmiennej  in  folio  zatytułowanej  Conclusiones  splis  Magistratus  et  Honoratorum 
Quadraginta  Yirorum  Cracouien.  ab  Anno   1649  incipiunt. 


1080.     1650.  die  31.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

■ 

Publicatio  senatus  consulti  de  ordine  publico  conservando. 

Actum  feria  quarta  post  festum  s.  Bartholomaei  apostoli.  - —  Ad  offi- 
cium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  ministe- 
rialis  regni  generalis,  prouidus  Ioannes  Gawronek,  officij  aduocatialis  Cra- 
couiensis  bedellus,  in  vim  fidelis  suae  relationis  recognouit  et  attestatus,  se 
ex  mandato  officij  consularis  Cracouiensis  die  hodierna  coram  populo  per  tubi- 
cinem  conuocato,  infrasequentia  publicasse  et  ad  notitiam  hominum  deduxisse, 
prout  in  copia  parata  porrexit. 

Panowie  raczcie  WM.  wiedzieć,  iz  vrząd  mieyski  krakowski  rozkazuie, 
aby  żaden  z  mieszczan  niewazył  się  chować  w  mieście  wieprzów,  bydła. 
Item  nie  ważył  się  v  rząpiow  prać  chust.  Item  szuflować  błota  podczas 
deszcza,  gdyż  się  futryny  zatykaią.  Item  w  targowe  dni  aby  żadna  przekupka 
ani  przekupień  nieważyli  się  na  targu  zadney  rzeczy  kupować,  póki  chorą- 
giewki niezłozą.  Item  aby  każdy  przed  swym  domem  błota  wywozie  dawał. 


271 

Item  aby  grania,  tancow  y  pijaństwa  w  nocy  w  domach  szynkownych  nie- 
były dalej  dwudziestey  czwartey  godziny,  a  to  pod  czternastą  grzywien  vrzę- 
dowi  o  każdą  rzecz  wzwyż  pomienioną,  któreyby  się  kto  sprzeciwie  chciał 
popadłych.  Item  aby  żaden  loznych  ludzi  także  podeyrzanych  białychgłow 
niewazył  się  w  domu  swym  chować  ani  im  mieszkania  naymowac  pod  winą 
vrzędową  y  pod  wyświeceniem  z  miasta,  która  się  tak  na  gospodarze  iako 
y  nałozne  podeyrzane  białegłowy  rozciągać  się  będzie. 

Acta  Cons.  Crac.  39,  str.  913. 


IOHI.     1650.  die   17.  m.  Novembris,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  magistratum  Cracoviensem  monet,  ut 
tumultus  contra  Iudaeos  exortos,  comprimere  studeat. 

łan  Kazimierz  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielkie  xiąze  litthewskie, 
ruskie,  pruskie,  mazowieckie,  zmuydzkie,  inflanckie,  smoleńskie  y  czerni- 
howskie  a  szwedzki,  godzki,  wandalski  dziedziczny  kroi.  Sławetnym  bur- 
mistrzom, raycom  y  wszystkiemu  vrzędowi  mieyskiemu  krakowskiemu,  wier- 
nie nam  miłym,  łaskę  nasze  królewską.  Sławetni,  wiernie  nam  mili !  Nie  bez 
podziwienia  nas  to  dochodzi,  jakoby  Wier.  W.  którym  ex  officijs  publicam 
securitatem  przestrzegać,  y  gdyby  się  iaka  yiolentia  albo  tumult  pokazał, 
on  sedare  y  vspakaiać  należałoby,  przeciwnym  sposobem  na  takowe  vio- 
lentie,  a  mianowicie,  gdy  się  żydom  w  mieście  od  swawolnych  ludzi  dzieią, 
Wier.  W.  przez  spary  na  to  patrzaią  y  nieiako  tą  swoią  conniuentią  swey 
wroley  do-  większey  licentiey  pobudkę  dawacie.  Co  iako  my  indignabundi 
przyimuięmy,  tak  gdyby  się  na  Wier.  W.  co  pokazało,  karać  takowy  po- 
stempek  będziemy.  Teraz  surowo  W.  W.  przykazuiąc,  abyście  podobnym 
zabiegali  violentiom  y  spoiną  z  vrzedem  grodzkim  radą  około  tego  chodzili, 
aby  ta  swawolna  licentia  mogła  bydz  poskromiona,  gdyzby  inaczey  w  pe- 
wnym o  porozumieniu  się  z  tą  swawolą  zostawalibyście  Wier.  W.  podey- 
rzeniu.  Yczynicie  to  Wier.  W.  y  z  powinności  vrzędow  swoich  y  dla  łaski 
naszey.  Dan  w  Warszawie  dnia  XVII  miesiąca  Nouembra  roku  Pańskiego 
MDCL,  panowania  królestw  naszych  polskiego  IIP,  szwedzkiego  IV0  roku.  — 
łan  Kazimierz  kroi.  —  Albertus  Goraiski  praep.  aul.  sce.  r.  Mtis. 

Dokument  papierowy,   poniżej   tekstu  wyciśnięta  wielka  pieczęć  koronna. 


1082.     1651.  die  3.  m.  Ianuarii,  Varsoviae. 

Nicolaus    Potocki    supremus    dux   exercituum  regni,    militibus  mandat, 
ne  in  bonis  civium  Cracoviensium  stativas  sibi  ąuaerant. 

Mikołay  z  Potoka  Potocki  kastelląn  krakowski,  hetman  wielki  koronny, 
y  barski,    ostroski,    wiźyński  etc.  etc.  starosta.    Wszem    wobecz  y  każdemu 


272 


z  osobna,  komu  to  wiedzieć  należy,  a  mianowicie  vrodzonym  pułkownikom, 
obersterom,  rotmistrzom,  kapitanom  y  inszym  officierom,  także  ich  namie- 
stnikom y  wszytkiemu  towarzystwu  ludzi  żołnierskich  polskiego  y  cudzo- 
ziemskiego narodu,  na  ysługę  rzeczypospolitey  teraz  y  napotym  zaciągnio- 
nych,  wiadomo  czynię.  Aczkolwiek  prawem  pospolitym  y  constytutiami 
koronnemi  pod  winami  ostremi  zabronione  są  stanowiska  żołnierskie  w  do- 
brach ziemskich  y  żywności  z  nich  zaciągania,  że  iednak  odniesiono  imie- 
niem szlachetnych  panów  burmistrza  y  rady  y  wszytkiego  pospólstwa  miasta 
stołecznego  Krakowa,  że  mimo  ten  zakaz  prawa  pospolitego  w  Dąbiu  wsi 
mieyskiey,  na  gruncie  mieyskim  zasadzoney,  y  po  przedmieściach  krakow- 
skich y  w  dobrach  mieszczan  krakowskich  dziedzicznych  ziemskich,  które 
oni  podług  prawa  y  przywilegiow  miasta  Krakowa  od  krolow  Ich  Mości 
zdawna  nadanych  iure  nobiliiim  trzymaią,  niektórzy  z  ludzi  żołnierskich 
z  przechodzących  companiy  w  służbie  rzeczypospolitey  będących,  temi  czasy 
vpornie  stanowiska  y  contrybutiey  żołnierskich  vpominaią  się,  y  przeciw 
prawu  mieć  chcą,  przetoż  aby  y  teraz  exnunc  i  na  potym  ktokolwiek  z  ludzi 
polskiego  y  cudzoziemskiego  narodu,  w  służbie  rzeczypospolitey  będących, 
y  na  vsługę  iey  zaciągnionych,  niewiadomością  nie  zasłąniaiąc  się  ani  iakiemi- 
kolwiek  assignatiami  przeciw  temuż  prawu  wydanymi  niezaszczycaiąc  się, 
w  dobrach  takowych  y  przez  prawo  vwolnionych  pospolite,  żadnych  nocle- 
gów y  stanowisk  sobie  zakładać  y  odprawować  a  pogotowiu  żywności  z  nich 
niiakim  sposobem  zaciągać  się  niewaźył,  pod  winami  w  prawie  pospolitym 
opisanymi  y  surowością  artykułów  woyskowych,  ninieyszym  listem  moim 
serio  zakazuie  y  zabraniam,  y  dobra  takowe  iako  prawem  koronnym  od 
wszelakich  y  podobnych  ciężarów  uwolnione,  przy  teyże  ich  praerogatywie, 
swobodzie  y  wolności  od  każdego  zachowane  mieć  chcę.  Na  co  dla  lepszey 
wiary  ręką  moią  podpisałem  się  y  pieczęć  przyłożyć  kazałem.  Dan  w  War- 
szawie dnia  trzeciego  miesiąca  stycznia,  roku  Pańskiego  tysiącznego  sześć- 
setnego  pięćdziesiątego  pierwszego.  —  Mikołay  Potocki. 

Kodeks  Zaleskiego,  karta  234,  stronica  odwrotna. 


1093.      1 65 1,  die   10.  m.  Ianuarii,  Yarsoviae. 

Ioannis  Casimiri  regis  Poloniae  literae  universales  de  subsidio  a  mer- 
catoribus  Anglis  et  Scotis  regi  Angliae  solvendo. 

łan  Kazimierz  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielkie  xiążę  litewskie,  ruskie, 
pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  inflantskie,  smoleńskie,  czerniechowskie, 
a  szwedzki,  gotski,  wandalski  dziedziczny  kroi.  Wszem  wobec  y  każdemu 
zosobna,  komu  to  wiedzieć  należy,  a  mianowicie  wielebnym,  wielmożnym 
y  vrodzonym,  także  vrzędom  mieyskim  w  dobrach  tak  naszych  królewskich 
iako  duchownych  y  świeckich  będącym,  vprzeymie  y  wiernie  nam  miłym, 
łaskę  nasze  królewską.  Vprzeymie,  wiernie  nam  mili !  Iakośmy  zawdzięczaiąc 
chęci  dziada  króla  I.  M.  angielskiego  rzeczypospolitey  pod  czas  gwałtowney 
potrzeby  iey  za  nastąpieniem  cesarza  tureckiego  na  państwa  nasze,  oświad- 


-?73 

czone,  ze  wszytkimi  Stanami  koronnymi  na  blisko  przeszłym  seymie  zgro- 
madzonymi, zgodnie  postanowili,  aby  mu  nadanie  przyzwoitego  subsidium 
w  tym,  które  od  niezbożnych  przeciwko  panu  swemu  poddanych  straciwszy 
rodzica  swego  świeżo  poniósł,  vtrapieniu,  kupcy  wszyscy  narodu  angielskiego 
y  szockiego  y  potomkowie  w  Koronie  y  w.  x.  1.  z  pomienionych  narodów 
descendentes  y  w  prowincyach  do  państw  naszych  należących,  znayduiący  się, 
żadnymi  prawy  ciuitatum ,  seruitoratami,  libertatiami  ani  żadnymi  penitus 
praerogatiwami  y  tytułami,  tak  w  miastach  naszych  królewskich  iako  du- 
chownych y  świeckich  od  każdego  sta  złotych  substantiey  swoiey  po  dzie- 
siąci złotych  naydaley  w  niedziel  ośm,  to  iest  pro  die  decima  tertia  Martij 
wydali,  a  to  praeuio  corporali  iuramento  sami  gospodarze  kupcy  przez  swoie 
osoby,  wdowy  zaś  przez  się  y  faktory  swoie,  iako  sprawiedliwie  substancye 
swoie  ruchome  y  nieruchome,  to  iest  domy,  folwarki,  towary  tak  przy  sobie 
iako  y  w  rożnych  handlach,  kreditach,  sprzęty  domowe,  pieniądze  y  inne 
tym  podobne,  quocunque  alio  no?nine  nazywaiące  się  dobra,  które  a  die  quinta 
Decembris  ad  diem  decimam  tertiam  Martij  mieli  y  maią,  liąuidowali  y  nic 
in  fraudem  constitucyey  seymu  blisko  przeszłego  y  pobożney  I.  K.  M.  y 
rzeczypospolitey  intencyey  nie  derogowali  y  nie  vtaili :  tak  teraz  pomienioną 
constitucyą  cale  do  executiey  przywodząc,  y  wątpliwościom  wszelakim,  kto- 
reby  mogły  executią  iey  nienależnie  przez  tych,  coby  się  radzi  pod  prae- 
textem  przyiętego  lubo  świeżo  lubo  dawno  prawa  mieyskiego  y  otrzyma- 
niem seruitoratow,  które  dla  vchronienia  się  donatyw  kupieckich  raczey  niż 
dla  służby  naszey  otrzymywać  zwykli,  wymknęli,  trudnić  zawczasu  zabie- 
gaiąc,  declaruiemy  w  tym  wolą  nasze  y  rzeczypospolitey,  że  przeciwko  tey 
constituciey  żaden  z  kupców  pomienionych  narodów  lubo  prawem  y  iuris- 
dictią  mieyską,  lubo  seruitoratami  naszymi,  lubo  libertatione  per  constitutio- 
nem  et  priuilegia  nostra,  lubo  iakimi  inszymi  praerogatiwami  od  nas  y  naia- 
śnieyszych  przodków  naszych  nadanemi,  w  płaceniu  tego  subsidium  szczycić 
się  nie  ma  ani  może  być  (ponieważ  też  eo  respectu  od  wszytkich  podatków 
prócz  ceł  naszych  y  rzeczypospolitey  są  exempti)  od  tego  ciężaru,  za  po- 
wszechną zgodą  Stanów  koronnych  włożonego,  vwolniony,  ale  owszem  każdy, 
którykolwiek  się  angielskiego  y  szockiego  narodu  w  miastach  y  miastecz- 
kach y  wsiach  naszych,  także  pp.  duchownych  y  świeckich  znaydować  bę- 
dzie, cale  tey  constitutiey  podlegać  powinien.  Sposób  zaś  w  oddawaniu  tego 
subsidium  taki  ma  być  zachowany,  aby  Szoći  y  Angielcżycy  w  miastach 
naszych  królewskich  przed  vrzędem  mieyskim  liąuidatią  substantiey  swoiey 
czynili,  a  po  wykonaniu  iuramentu  pieniądze  według  taxy  do  rąk  tegoż 
vrzędu  mieyskiego  oddawali;  ci  zaś,  którzy  w  miastach  pp.  duchownych 
y  świeckich  mieszkaią,  także  też  praeuio  iuramento  do  rąk  pp.  swoich  odda- 
wać będą,  a  pp.  ich  iako  y  vrźędy  mieyskie  do  rąk  wielmożnych  podskar- 
bich naszych  pro  die  ij  Martij  iako  się  wyżey  namieniło,  wybrane  pieniądze 
sine  adcitatio?ie  sub  paena  peculatus  et  processu  fisci  wnosić  będą.  Napomi- 
namy tedy  Vprź.  y  Wiern.  WW.  koniecznie  mieć  chcąc,  abyście  nieochra- 
niaiąc  w  tey  mierze  nikogo,  y  controuersiy  żadnych  przeciwko  wyrażney 
constitutiey  y  tey  declaratiey  naszey  nieprzypuszczaiąc  y  nieprzyimuiąc, 
constitutią  pomienioną  we  wszytkich  contentach  do  executiey  nieodwłocznie 
przywodzili.    Vpewniamy   przy    tym   wszytkich  contrauenientes  tey  vchwale 

35 


^74 

seymowey,  że  bez  wszelkiey  commiseratiey  pooia  coufiscatiouis  buiiorum  y 
wydawaniem  zaraz  na  dobra  ich  kaduków  karani  będą ;  celnicy  zaś  y  pisa- 
rze na  komorach  wszytkich  residuiący,  przestrzegać  tego  będą,  aby  żaden 
narodu  szockiego  y  angielskiego  z  towarami  y  dobrami  swymi  extra  regnum 
ychodząc,  płacenia  tego  subsidium  nie  zbraniał  się,  ażby  zapłacił  abo  cautią 
skuteczną  po  sobie  stawił.  A  gdzieby  kto  ypornie  płacić  nie  chciał,  prze- 
konany, że  to  malitiose  ycżynił,  ma  bydz  arestowany  ze  wszytkim  y  wiel- 
możnym podskarbim  naszym  doniesiony.  O  co  fonaii  miastom  naszym  za 
dworem,  pp.  duchownych  zaś  y  świeckich  w  trybunale  radomskim,  także 
też  sine  adcitatione  naznaczamy.  Inaczey  nie  czyniąc  dla  łaski  naszey  y  z  po- 
winności swoiey.  Na  co  dla  lepszey  wiary  ręką  się  naszą  podpisawszy,  pie- 
częć koronną  przycisnąć  kazaliśmy.  Dan  w  Warszawie  dnia  10  miesiąca 
stycznia  roku  Pańskiego  M.  DC.  pięćdziesiątego  pierwszego,  panowania  na- 
szego polskiego  II,  szwedzkiego  III  roku.  —  łan  Kazimierz  kroi.  —  łan 
Yszynski  sekr.  I.  K.  M. 

Druk  spółczesny,  niepoświadczony. 


10$4.      1 651.  die  25.  m.  Ianuarii,  Varsoviae. 

Literarum  universalium  proxime  praecedentium  aliud  argumentum. 

łan  Kazimierz  z  bozey  łaski  kroi  polski,  wielkie  xiąze  litewskie,  ruskie, 
pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  infląntskie,  smoleńskie,  czerniechowskie 
y  szwedski,  gotski,  wandalski  dziedziczny  kroi.  Wszem  w  obecz  y  każdemu 
z  osobna,  naywielebnieyszym,  wielebnym,  wielmożnym,  yrodzonym,  slache- 
tnym  dzierżawcom  y  ich  namiestnikom  miast,  miasteczek,  wsi  naszych,  du- 
chownych y  świeckich,  także  pomienionych  miasteczek  burmistrzom,  raycom, 
woytom  y  innym  wszytkim,  komu  na  tym  należeć  będzie,  wiadomo  czy- 
niemy.  Do  wykonania  przywodząc  blisko  przeszłego  seymu  constitutią  ratione 
subsidii  królowi  lego  Mci  angielskiemu,  w  takiey  się  potrzebie  nayduiącemu, 
za  zgodą  wszech  stanów  postanowioney,  poruczylizmy  yrodzonemu  Henry- 
kowi Dziossowi,  pisarzowi  skarbowemu  koronnemu,  którego  nam  ymieiętnosc 
y  biegłość  w  sprawach  dobrze  zostawa  zalecona  ,  aby  wszędzie,  gdzie  się 
tylko  ludzie  narodu  szockiego  albo  angielskiego  nayduią  w  Koronie  y  pro- 
winciach  do  niey  należących,  ziechał  y  przysięgę  przy  yrzędach  do  tego  na- 
leżących, każdego,  nikomu  niefolguiąc,  od  pomienionych  narodów  ludzi  pod 
takową  rothą  wysłuchał :  isz  nie  ma  woli  ani  intentiey  namnieyszey  namniey- 
szego  pieniądza  substantiey  swoiey,  tak  ruchomey,  iako  y  nieruchomey, 
w  gotowiznie  iako  tesz  w  towarach,  tak  na  długach  iako  y  w  rękach  swoich 
zostaiącey  ytaic,  ale  tak,  iako  się  w  sobie  znayduie,  onę  szczerze  y  bez  nay- 
mnieyszego  yszczerbku  liąuiduie,  isz  nic  a  nic  z  niey  jakimkolwiek  prze- 
kaskiem  ani  darowizną  na  oszukanie  pomienioney  iakieykolwiek  osobie  lubo 
tesz  mieyscom  pobożnym  iakim  nie  viął  ani  ymnieyszył.  Po  którey  wyko- 
naniu przysięgi,  tak  iako  pomieniona  chce  mieć  constitutią,  dziesiątą  częsc 
substantiey    swoich    wniesc    będzie    każdy  z  pomienionych    szotów  y  angiel- 


275 

czykow  powinien,  a  to  sub  poena  peculatus,  taż  constitutią  wyrazoney.  Co 
do  wiadomości  wzwysz  pomienionych  iakichkolwiek  dostoienstw  przywodząc, 
list  ten  ręką  naszą  podpisuiemy  y  pieczęcią  koronną  zapieczętować  roska- 
zuiemy.  Dąn  w  Warszawie  dnia  XXV  miesiąca  stycznia  roku  pańskiego 
M.  D.  CLI,  panowania  naszego  polskiego  y  szwedzkiego  III  roku.  —  łan 
Kaźmierz  kroi.  —  Albertus  Kadzidłowski  secret.  reg.  Mttis. 

Acta.  Cons.  Crac.  39,  str.    1043. 


10S5.      1651.  die  24.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  munere  scabinorum. 

Actum  feria  sexta  post  dominicam  Laetare  proxima.  —  Spectabiles 
dd.  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiensis,  per  schaedulas  in  praetorio 
conuocati  et  congregati  existentes,  obuiare  volentes  negligentijs  per  sca- 
binos  Cracouienses  hactenus  in  officio  scabinali  commissis,  eosdem  ad  iura- 
menta  super  officium  ipsorum  facta  reelectione  ipsorum  praestanda  vocatos, 
serio  monuerunt,  vt  officium  suum  diligentius  quam  antehac  exequi  curent, 
taliaąue  si  in  iudicijs  suis,  tum  in  testamentis  ac  racionibus  lhonericalibus 
cum  honoratis  40  viris  et  in  sessionibus  communitatum  per  12  vices  non 
accepta  a  seniore  venia  nec  illata  legalitate  et  comprobata,  se  sistere  negle- 
xerint,  extunc  inhabiles  ad  scabinale  officium  pro  futuro  electionis  anno  et 
ineligibiles  esse  vnanin\ibus  votis  et  sententijs  suis  concluserunt. 

Et  ąuoniam  inconueniens  hoc  irrepsit,  quod  multi  scabinorum  diebus 
festorum  solennium  in  stallis  suis  in  ecclesia  archipresbyterali  b.  AL  v.  non 
soleant  comparere  nec  et  offertis  adesse,  ideo  talibus  inconuenientijs  occur- 
sum  ire  cupientes,  hos  scabinos  et  offertis  sese  solennioribus  festis  absen- 
tantes,  pecuniae  quinque  marcis  toties,  quoties  praesentes  cum  magistratu 
consulari  Cracouiensi  offertis  non  fuerint,  obnoxios  esse  vnanimibus  votis 
et  sententijs  suis  concluserunt,  praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Acta  Consul.   Crac.    1498,  str.   149. 


IO86.      1 65 1,  die  5.  m.  Aprilis,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  capitaneis,  proconsulibus  consulibusque 
oppidorum  regiorum  mandat,  ut  vectoribus  tormentorum  bellicorum  equos 
necessarios  suppeditent. 

Iąn  Kaźmierz  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielkie  xiąze  litewskie,  ruskie, 
pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  infląntskie,  smoleńskie,  czerniechowskie 
a  szwedzki,  gottski,  wandalski  dziedziczny  kroi.  Wszem  w  obecz  y  każdemu 
z  osobna,  komu  to  wiedzieć  należy,  a  mianowicie  starostom,  podstarościm, 
burmistrzom,    raycom  y  wszytkim    obywatelom  miast  y  miasteczek  naszych 


2jb 

królewskich,  wiernie  nam  miłym  oznaymuięmy.  Dali  nam  sprawę  dozorcę 
y  przełożeni  nad  armatą  naszą,  ze  dla  skąpości  formanow  w  miastach  y  mia- 
steczkach naszych  nie  podobna  rzecz,  aby  konie  do  armaty  y  munitiey  wo- 
ienney  sprowadzili,  a  za  tym  w  omieszkaniu  zęby  karania  nie  odnieśli, 
oświadczyli  się.  Zaczym  ze  tego  wielka  a  prawie  ostatnia  pod  ten  czas  wy- 
ciąga potrzeba,  gdy  sie  sami  osobą  naszą  po  Wielkiey  Nocy  przeciwko  nie- 
przyiacielowi  ruszemy,  y  pospolite  ruszenie  nie  omieszkanie  za  nami  postę- 
pować będzie,  surowie  roskazuiemy  Wiernościom  WW.  abyście  w  miastach 
y  miasteczkach  naszych  konie  mieyskiego  stanu  ludzi  y  zydow  v  tych  wszyt- 
kich,  którzy  czeladź  y  konie  na  potrzebę  swoię  do  wożenia  chowaią,  tym 
co  zlecony  zaciąg  maią,  nie  omieszkanie  przydawali  za  zwyczayną  zapłatą 
po  fl.  6  na  kon  na  tydzień.  A  iesliby  który  vchodząc  tey  potrzeby  y  płacy 
naszey  y  rzeczypospolitey  konie  swoie  przedawał  pod  arestem,  albo  odesłał 
po  swey  potrzebie,  tedy  dobra  iego  maią  bydz  vproszone  przez  donatariusze 
nasze  y  delatorowi  połowę  a  na  vbogich  drugą  przepadać  ma.  Starostowie 
zas  y  vrzędnicy  albo  starsi  w  miastach  pilnie  maią  y  wiernie  tym,  którzy 
to  maią  w  zleceniu,  dopomagać,  pod  winami  w  prawie  o  pospolitym  rusze- 
niu opisanemi.  Inaczey  WWW.  nie  vczynią  dla  łaskiey  naszey  y  z  powin- 
ności swoiey.  Dąn  w  Warszawie  d.  5  miesiąca  kwietnia,  roku  Pańskiego 
M.  D.  C.  L.  I,  panowania  królestw  naszych  polskiego  III  a  szwedzkiego 
IV  roku.  —  łan  Kazimierz  kroi.  —  Remigianus  Piasecki  regens  cancellariae 
maioris  regni. 

Acta  Cons.   Crac.  39,  str.    1088. 


10*7.      1651.  die  6.  m.  Maii,  in  Lublin. 

Ioannis  Casimiri  regis  Poloniae  literae  universales  de  defensione  urbium 
Cracoviensis,  Casimiriensis,  Stradomiensis  Clepardiensisque. 

łan  Kaźmierz  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielkie  xiąze  litewskie,  ruskie, 
pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  infląntskie,  smoleńskie,  czerniechowskie,  a 
szwedzki,  gotski,  wandalski  dziedziczny  kroi.  Wszem  wobecz  y  każdemu 
z  osobna,  komu  należy  wiedzieć,  mianowicie  grodzkim  y  wielkorządowym 
vrzędom  krakowskim,  burgrabiom,  burmistrzom,  raycom,  pospólstwu  y  inszym 
wszelakiey  conditiey  w  zamku  y  mieście  Krakowie,  Kaźmierzu,  Stradomiu, 
Kleparzu  y  tym  przyległych  przedmieściach,  pod  iakąkolwiek  iurisdictią 
mieszkaiącym  ludziom  oznaymuięmy,  isz  osobą  naszą  przeciwko  nieprzyia- 
cielowi  na  Koronę  polską  następuiącemu,  idziemy  y  do  rycerstwa  wszytkiego, 
aby  się  za  nami  pospolitym  ruszeniem  spieszyli,  trzecie  wici  wydać  roska- 
zalismy :  zapomnieć  iednak  zamku  y  miasta  stołecznego  Krakowa,  gdzie 
nietylko  insignia  regni  ale  ciała  patronów  ss.  polskich  y  świątobliwych  ante- 
cessorow  naszych,  nayprzednieysze  oyczyzny  naszey  skarby  są  złożone,  nie 
możemy,  ale  przy  zacney  wielebnego  w  Bogu  x.  Piotra  Gęmbickiego  biskupa 
krakowskiego  ochocie,  który  z  wrodzoney  swoiey  ku  oyczyznie  miłości 
y   osobliwey    przeciwko    mieyscu    temu   y  cathedrze    swoiey    przychylności, 


277 

pewną  liczbę  ludzi  kosztem  swoim  na  obronę  mieysca  tego  zaciągnął,  mieć 
to  po  wszytkich  wzwyż  mianowanych  chcemy,  aby  miasta  y  zamek  w  pro- 
chy y  kule  do  dział  y  w  munitią  wszelaką  przysposobione  były,  a  przytym 
zęby  nietylko  sami  gospodarze  z  kamienic  y  domów,  ale  tesz  y  komornicy, 
czeladź  kupiecka  y  rzemiesnicza  do  monstry,  popisu  y  obrony  tak  z  Kra- 
kowa, Kaźmierza,  Stradomia  y  Kleparza,  iako  tesz  y  inszych  wszytkich, 
iakimkolwiek  imieniem  nazwanych,  in  circumferentia,  nie  excipuiąc  zadney 
iurisdictiey  zostaiących,  armatno,  z  strzelbą  dobrą  y  orężem  stawali.  Żydzi 
także  z  naiemnych  kamienic  y  z  sklepów  w  mieście  Krakowie  y  Kaźmierzu 
na  swoim  mieyscu  ludzi  do  obrony  sposobnych  chować  będą  miastu  swo- 
iemu,  sami  osobami  swemi  na  obronę  zostaiąc.  Z  kamienic  tesz  slacheckich 
pro  interesse  fundi  ciuilis  zołdata  z  rynsztunkiem  dobrym,  także  y  ci,  którzy 
się  dla  bespieczenstwa  do  Krakowa  sprowadzać  będą,  excmplo  praeteriti  in- 
łerregni  stawie  powinni.  A  ze  ludzie  bez  prowiantu  y  prochu  zadneyby 
mieyscu  temu  nie  vczynili  obrony,  surowo  napominamy,  aby  każdy  gospo- 
darz dla  siebie  y  dla  swoiey  czeladzi  żywności  y  prochu  na  pułroku  przy- 
sposobieli ;  co  tesz  y  ci,  którzy  się  do  miasta  sprowadzać  będą,  y  owi,  którzy 
pachołka  z  kamienic  z  muszkietem  stawią,  vczynią,  zęby  drugich  nie  głodzili. 
Czego  vrząd  grodzki  y  mieyski  secundum  qualitates  personarum  przestrzegać 
y  te  zywnosc  rewidować  będzie.  Naostatek  zęby  to  mieysce  słuszną  mogło 
mieć  munitią,  vzylizmy  osobliwem  listem  naszym  wielebnego  w  Bogu  x.  bi- 
skupa krakowskiego,  aby  znioszy  się  z  pomienionemi  vrzędami,  potrzebny 
praesenti  necessitałi  przez  ingeniera  vmięietnego  wymierzony  okop  y  sposób 
kopania  namówił  albo  wedle  szerokości  domów  albo  po  iednemu  z  domu 
do  spolnego  kopania  posyłaiąc,  iako  tego  sama  potrzeba  requiret.  Do  ktorey 
munitiey  y  obrony  niewątpiemy,  ze  y  clerus  wszytek  dla  spolnego  bezpie- 
czeństwa za  obwieszczeniem  wielebnego  w  Bogu  x.  biskupa  krakowskiego 
chętnie  się  przyczyni,  z  którym  iako  wysokim  senatorem  pomienione  vrzędy 
grodzki,  wielkorządowy  y  mieyski  aby  się  tak  względem  executiey  wzwysz 
mianowanych  od  nas  podanych  do  obrony  sposobów  y  karania  nieposłu- 
sznych, iako  tesz  względem  swawolnych  y  luźnych  ludzi  y  zamknięcia  do 
czasu  piwnic,  receptaculorum  sweywoli  y  w  tym  co  ad  securitatem  mieysca 
tego  należeć  będzie,  znosie  się  będą  y  posłuszni  onemu  we  wszytkim,  albo 
temu,  któremu  on  dozór  y  regimen  obrony  powagą  naszą  królewską  poruczy. 
Co  aby  do  wiadomości  wszytkich  obywatelow  y  pospólstwa  krakowskiego 
iako  nayprędzey  także  y  innych  miast  przyległych  przyszło ,  ten  nasz  vni- 
wersał  vrzędom  grodzkiemu  y  mieyskiemu  actikowac  y  publikować  roska- 
zuięmy.  Na  co  dla  lepszey  pewności  y  wiary  ten  vniwersał  ręką  naszą  pod- 
pisawszy, pieczęć  koronną  przycisnąć  roskazalismy.  Dąn  w  Lublinie  dnia  VI 
miesiąca  Maia,  roku  Pańskiego  M.  D.  C.  LI,  panowania  królestw  naszych 
polskiego  y  szwedzkiego  trzeciego  roku.  —  łan  Kaźmierz  kroi.  —  Andreas 
Trzebicki  S.  R.  M.  secretarius. 

Acta  Consul.   Crac.  39,  str.    1 1 36. 


78 


1©S8.     1651.  die  9.  m.  Maii,  Lublini. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensi- 
bus  mandat,  ne  tumultus  in  urbe  excitari  permittant. 

Ioannes  Casimirus  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czernicho- 
uiaeąue  necnon  Sueccorum,  (.TOttorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex. 
Spectabilibus  et  famatis  proconsuli,  consulibus  totiąue  magistratui  ciuitatis 
nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis,  gratiam  nostram  regiam.  Spec- 
tabiles  et  famati,  fideliter  nobis  dilecti!  Lubo  to  nic  nie  wątpiemy,  ze  Wier. 
W  W.  z  powinności  yrzendu  swego  pilnie  tego  przestrzegać  będą,  aby  w  mie- 
ście tamecznym  pod  ten  czasz  oszobliwie  pospolitego  ruszenia  pokoi  był 
zachowany  y  ci,  ktorziby  się  ważyli  tumulty  iakie  wsczynać  et  securitatem 
publicam  gwałcie,  słuszne  y  należne  karanie  odnosili,  jednak  y  my  niniey- 
szym  listem  naszym  surowie  Wier.  W  W.  rozkazuiemy,  żebyście  wszelakie 
insolencie,  swawolenstwa  y  excessy  hamowali,  karali  y  iako  cojiciuibus  sitis 
tak  tesz  y  żydom  tamecznym  żadnych  violentiy,  vciąszenia  y  przykrości 
czynie  nie  dopusczali  y  owszem  onych  od  wszelakich  infestatiey  y  bezprawia 
sczycieli ;  inaczey  nie  czyniąc  dla  łaski  naszey  y  z  powinności  swey.  Dan 
w  Lublinie  dnia  IX  miesiąca  Maia  roku  Pańskiego  M  DC  LI,  panowania 
królestw'  naszych  polskiego  y  szwedzkiego  trzeciego  roku.  —  Ioannes  Ca- 
simirus rex.  —  Albertus  Kadzidłowsky  secr.  reg.  Mtis.    * 

Dokument  papierowy,  opatrzony  wielką  pieczęcią  koronną,   poniżej   tekstu  wyciśniętą. 


1©£9.      1 65 1,  die   11.  m.  Maii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  stativis  militum. 

Actum  feria  ąuinta  post  festum  sancti  Stanislai  episcopi  et  martyris 
proxima.  —  lidem  qui  supra  domini  per  schaedulas  in  praetorio  Cracouiensi 
conuocati  et  congregati  existentes,  vnanimibus  votis  suis  concluserunt,  con- 
ferendum  esse  de  securitate  et  immunitate  ciuitatis  cum  perillustri  domino 
rectore  academiae,  d.  yicecapitaneo  castri  Cracouiensis  et  magnifico  domino 
succamerario  Cracouiensi,  neque  permittendum  esse,  vt  statiua  sua  habeant 
pedites  aut  eąuites  in  comitijs  Prossouiensibus  particularibus,  pro  tuitione 
ciuitatis  et  palatinatus  Cracouiensis  laudati  et  assignati,  in  ciuitate,  cum  hoc 
esset  contra  sua  iura  et  priuilegia,  sed  tenebuntur  hospitia  sua  et  diuerticula 
habere  pedites  in  Cerdonia,  eąuites  in  suburbijs  ciuitatis,  praesentibus  ad 
praemissa  mediantibus. 

Acta  Cons.  Crac.   1498,  str.  152. 


279 


1090.     1Ó5 1  •  die  7.  m.  lunii,  ad  villam  Kosina. 

Ordo  eąuestris  palatinatus  Cracoviensis  testatur,  cives  Cracovienses 
munere  aliąuo  civili  fungentes,  ab  expeditione  bellica  communi  libe- 
ros  esse. 

My  dygnitarze,  vrzędnicy  y  wszytko  rycerstwo  woiewodztwa  krakow- 
skiego za  vni\versałami  y  trzeciemi  wiciami  od  lego  królewskiey  Mci  wy- 
danemi,  na  pospolite  ruszenie  przeciwko  Kozakom  rebellizuiącym  idący, 
między  wsiami  Kosina  a  Głuchowem  zgromadzoni,  wszem  wobecz  y  każdemu 
zosobna  wiadomo  czyniemy.  Praesentowali  nam  mieszczanie  krakowscy  iu 
magistratu  et  officijs  będący  prawo  z  constitutiey  anui  millesimi  sexcentesimi 
vigcsimi  primi  o  pospolitem  ruszeniu  napisaney  a  na  seymie  teraźnieyszym 
reassumowaney,  którym  prawem  vwolnieni  są  od  expedytiey  pospolitego 
ruszenia.  Przy  którym  onych  zachowuiąc  y  dosyć  prawu  pospolitemu  czyniąc, 
pomienionych  mieszczan  in  magistratu  et  officijs  będączych,  od  teraźnieyszy 
expedicyey  pospolitego  ruszenia  wolnych  czyniemy,  declaruiąc  y  vznawaiąc, 
iż  tak  osoby  ich  od  tego  pospolitego  ruszenia  wolne  maią  bydz ,  iako  tez 
y  od  pocztów  y  od  dóbr  swoich  ziemskich  stawać  w  pospolitem  ruszeniu 
nie  powinni.  Na  co  tę  naszą  daiemy  attestatią  z  podpisem  rąk  naszych  y 
przycisnieniem  pieczęci.  Datum  pod  Kosina  die  septima  Iunij,  millesimo 
sexcentesimo  quinquagesimo  primo.  —  Władysław  Dominik  xiążę  na  Ostrogu 
y  Zasławie  woiewoda  krakowski  mppa.  —  Stephan  z  Piłce  Koryciński  oświę- 
cimski ,  oycowski ,  wolbrąmski  starosta  mppa.  —  Alexander  Płaza  starosta 
brzeźnicki.  —  Andrzey  Rey  starosta  małogoski.  —  Władysław  Rey  z  Na- 
gło wicz  starosta  lubuski.  —  łan  Stanisław  z  Piłce  Koryciński  starosta  gniew- 
kowski. —  Adam  Rey  mppa.  —  Alexander  Koryciński  chorąży  woiewodz- 
twa krakowskiego.  —  łan  z  Dembiąn  Dembiński  mppa.  —  Paweł  z  Stoku 
Stokowski  mppa.  —  Achacy  Taranowski  czesnik  sanocki  mppa. 

Kodeks  Zaleskiego,  karta  234,   stronica  odwrotna. 


1O01.      1 65 1,  die   14.  m.  Iunii,  ex  castris  ad  Sokal  positis. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  magistratum  civilem  Cracoviensem  hor- 
tatur,  ut  in  urbe  pacem  constituere  studeat. 

Ioannes  Casimirus  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Mazouiae,  Samogitiae,  Smolensciae,  Czernihouiaeąue, 
necnon  Suecorum,  Gottorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex.  Spectabilibus 
et  famatis,  proconsuli  et  consulibus  totiąue  magistratui  ciuitatis  nostrae  Cra- 
couiensis,  fideliter  nobis  dilectis,  gratiam  nostram  regiam.  Spectabiles  et  fa- 
mati,  fideliter  nobis  dilecti !  Expositum  est  nobis  cum  graui  ąuerella  a  per- 
fidis  Iudaeis  Cracouiensibus,  ąuomodo  non  ita  pridem  in  ciuitate  nostra 
Cracouiensi    academiae    Cracouiensis    studiosi    ausu    nefario  tumultum  conci- 


28o 

tauerunt  et  varij  homines,  vtpote  artifices  plurimiąue  ciuium  filij  et  ciues, 
obliti  suae  conditionis  et  status,  vestrae  iurisdictioni  subiecti,  concitato  tu- 
multui  se  immiscuerunt  vnaque  cum  tumultuantibus,  legibus  et  publica  secu- 
ritate  violata,  Iudaeos  negotiantes  domosque  suas  ad  ciuitatem  suam  redeuntes, 
mercibus  multis  imo  vestitu  ipso  spoliauerunt,  fustibus  et  armis  verberarunt, 
cruentis  vulneribus  affecerunt,  aliąuos  crudeliter  occiderunt,  execarunt,  ciui- 
tatem illorum  expugnandam  inuaserunt.  In  haec  tanta  et  tam  enormia  sce- 
lera  si  quo  tempore  seuere  est  animaduertendum ,  tum  maxime  hac  tempe- 
state,  dum  hostilis  rebellionis  tumultus  coniuratamąue  potentiam  reprimere 
et  bono  ....  confundere  adnitimur.  Vestris  itaąue  Fidelitatibus  districte 
praecipimus,  vt  in  idipsum  omnibus  incumbatis  viribus,  ąuatenus  omnimoda 
pax  et  tranąuillitas  in  nostra  ciuitate  Cracouiensi  seruetur,  securitas  locorum 
ąuorumuis  et  viarum  custodiatur;  mandamus  autem  praesentibus  literis  no- 
stris,  vt  praenominatos  tumultuatores  omnesąue  nebulones  et  ąuosuis  pu- 
blicos  latrones  per  ciuitatem  et  suburbia  aliaąue  loca  oberrantes  capiatis, 
poenis  grauibus  seueritate  legum  sancitis,  afficiatis  seuereąue  puniatis :  pro 
gratia  nostra  et  officiorum  suorum  debito  Fidelitates  vestrae  secus  non  factu- 
rae.  Datum  in  castris  ad  Sokalium  die  XIV  mensis  Iunij ,  anno  Domini 
MDCLI,  regnorum  nostrorum  Poloniae  III,  Sueciae  vero  IV  anno.  —  Ioan- 
nes    Casimirus    rex.    —   Remigianus   Piasecki   regens   cancellariae  reg.  Mai. 

Dokument  papierowy,  opatrzony  wielką  pieczęcią  koronną,  poniżej  tekstu  wyciśniętą. 


1O02.     165 1.  die   10.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

Publicatio  senatus  consulti  de  defensione  urbis. 

Actum  feria  secunda  antę  festum  s.  Margarethae  virginis  et  martyris 
proxima.  —  Ad  officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  perso- 
naliter  veniens  prouidus  Gregorius  Tokarski  m.  r.  generalis  castrensis,  in 
vim  fidelis  relationis  suae  recognouit  tenore  verborum  seąuenti :  Z  roska- 
zania  magistratu  tutecznego  krakowskiego  obchodziłem  we  czwartek  przeszły 
w  Krakowie  wszytkie  kamienice  krakowskie,  których  miałem  na  delacie 
N.  143,  także  y  dworki  y  domy,  vpominaiąc  y  opowiadaiąc  mieszkańców 
y  gospodarzow,  ażeby  pachołków  z  muszkietami  wysyłali  do  piechoty  miey- 
skiey  dla  obrony  miasta,  także  y  zęby  na  grabarkę  do  kopania  wałów  po- 
syłali. Sic  et  non  aliter  factum  esse  referens,  relatione  sua  praemissa 
firmante. 

Acta  Consul.   Crac.  39,  str.    1 149. 


281 


1O03.      1651.  die  30.  m.  Decembris,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  advocato;  scabinis  totiąue  communitati 
civitatis  Cracoviensis  mandat,  ne  cives  ullos  a  vectigalibus  et  contributio- 
nibuś  liberos  faciant. 

Honoratis  et  famatis  aduocato,  scabinis  totiąue  communitati  ciuitatis 
nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis.  —  łan  Kazimierz  z  łaski  Bozey 
kroi  polski,  wielkie  xiążę  lithewskie,  ruskie,  pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie, 
inflanckie,  smoleńskie,  czerniechowskie  a  szwedzki,  gottski,  wandalski  dzie- 
dziczny kroi.  Sławetni  nam  wiernie  mili !  Z  osobliwey  przychylności  naszey 
krolewskiey  przeciwko  miastu  tutecznęmu  chcemy,  aby  w  tych  ciężarach, 
w  których  się  naiduie  za  tak  gwałtownymi  czasów  teraznieyszych  podatkami, 
iako  naywiększe  vlzęnie  y  folgę  za  panowania  naszego  vznało.  Przeyrzawszy 
się  tedy,  isz  ztąd  naiwiększe  vciążęnie  ponosi,  że  wiele  się  takich  naiduie, 
którzy  rożnymi  praetextami  pospolitych  ciężarów  vchodzą,  coby  do  wszyt- 
kich  należeć  miało,  naimnieyszą  część  wkładaią,  przez  co  nisczeć  y  wniwecz 
się  obracać  muszą,  nic  słusznieyszego  nie  rozumiemy,  aby  pod  iednęm  pra- 
wem będący  iednakowo  do  wszytkich  ciężarów  należeli,  które  tym  snadniey- 
sze  do  zniesienia  będą,  gdy  ich  zarówno  wszytkim  dostawać  się  będzie. 
Iakosmy  tedy  tym  naywięcey  respektem  abusum  dawszy  przywileiow  sca- 
binorum  Iuris  supremi,  swiezęm  naszęm  wyrokiem,  ktoręmi  się  od  ponosze- 
nia zarownie  z  drugimi  miesczany  ciężarów  pospolitych  zasłaniali,  na  instan- 
tią  Wier.  WW.  znieśli,  tak  aby  się  y  tęm  nikomu  krzywda  nie  działa,  ros- 
kazuięmy  surowo  Wier.  WW.  abyście  nikogo  w  tym  y  samey  zwierzchności 
rady  tameczney  nie  ochraniali,  ani  zadnęmi  respektami  nie  idąc,  któryby 
się  z  obywatelow  tutecznych  iakimkolwiek  praetextem  z  tego  wyłamywać 
chcieli,  onych  do  tego  środkami  sprawiedliwymi  prawnęmi  przycisnęli,  będąc 
tego  pewnymi,  że  w  tak  słuszney  Wier.  WW.  praetensiey  skutecznie  do- 
pomożemy. Co  osobliwęm  roskazanięm  radzie  tuteczney  intimuięmy,  aby 
w  to  pilno  weyrzeli,  iakoby  żaden  od  podobnych  nie  był  vwolniony  cięża- 
rów, który  gruntów  zażywa  tamecznych.  Poczuć  się  w  tym ,  co  po  Wier. 
WW.  mieć  chcemy,  zechcecie  dla  łaski  naszey,  którą  Wier.  WW.  ofiaruięmy. 
Dan  w  Warszawie  dnia  XXX  miesiąca  grudnia  roku  Pańskiego  MDCLI,  pano- 
wania naszego  polskiego  III0,  szwedzkiego  IV  roku.  —  łan  Kazimierz  kroi. 

Dokument  papierowy,    opatrzony    wielką    pieczęcią    koronną ,    po  stronie    adresowej  wyciśniętą. 


1O04.      1652.  die  3.  m.  Aprilis,  Varsoviae. 

Ioannis  Casimiri  regis  Poloniae  decretum,  inter  communitatem  civitatis 
Cracoviensis  et  magistratum  consularem  Cracoviensem  de  contributionibus 
solvendis  litem  dirimens. 

Ioannes  Casimirus  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czerniecho- 

36 


2^2 

uiaeque,  nec  non  Suecorum,  (rottorum,  Yandalorumąue  haereditarius  rex. 
Significamus  praesentibus  literis  nostris,  quorum  interest,  rniuersis  et  sin- 
gulis,  citatos  fuisse  ad  nos  et  iudicium  nostrum  literis  citationis  nostrae 
secundae  spectabiles  proconsulem,  consules  totumąue  magistratum  consula- 
rem  Cracouiensem,  ąuorum  nomina  et  cognomina  hic  pro  expressis  et  in- 
sertis  habere  yolumus,  de  personis,  causa  infrascripta  ac  bonis  ipsorum  ge- 
neraliter  omnibus,  ad  instantiam  instigatoris  nostri  et  reipublicae  eiusąue 
delatorum,  honoratorum  scabinorum  totiusąue  communitatis  ciuitatis  nostrae 
Cracouiensis,  actorum,  qui  ipsos  coniunctim  et  diuisim  vnumquemque  eorum 
secundo  post  obtentam  conturnatiae  paenam  citarunt  ideo,  quia  ipsi,  licet  de 
corpore  ciuitatis  Cracouiensis  sint,  ibique  ad  instar  aliorum  conciuium  ne- 
gotia  et  mercaturas  exerceant,  iuribus,  priuilegijs,  immunitatibus  et  liberta- 
tibus  ciuitati  Cracouiae  eiusque  ciuibus  per  diuos  antecessores  nostros  col- 
latis,  per  nos  approbatis  gratiose,  ad  instar  aliorum  ciuium  gaudeant  et  in 
qualibet  occasione  tutarentur,  nihilominus  tamen  in  graue  eorundem  conci- 
uium suorum  et  totius  reipublicae  praeiudicium  ac  daranum,  contributiones 
tam  per  status  regni  in  comitijs  regni  generalibus  sancitas,  vtpote  sosz  et 
donatiuum  nuncupatas,  quam  et  alias  plurimas,  per  communitatem  Craco- 
uiensem prout  ante;  ita  vel  maxime  sub  tempus  publicae  modernae  et  prae- 
teritae  belli  generalis  expeditionis,  pro  praesidio  ciuitatis  ad  fouendum  pe- 
ditatum ,  ex  mente  legum  publicarum  sancitas,  conferre  et  soluere  nolunt 
et  recusant,  insuper  onera  ciuilia,  vtpote  custodias  aliaque  onera,  munia 
per  ciues  obiri  et  expediri  solita  et  necessaria,  subterfugiunt  et  ab  ijs  sese 
eximunt.  Quo  facto  conciues  suos  aggrauantes  depauperant.  Ad  quarum 
omnium  contributionum  tam  hucusque  cum  summo  praeiudicio  delatorum 
retentarum  et  ad  summam  ducentorum  millium  florenorum  Polonicalium  per 
actores  contra  quemlibet  ipsorum  seorsiue  taxatarum  et  liquidatarum,  quam 
et  successu  temporis  oriundarum  laudandarumque  solutionem,  insimul  cum 
alijs  ciuibus  faciendam,  necnon  onerum  ciuilium  omnium  cum  conciuibus 
alijs  aequaliter  subportationem  praestandam,  citati  sunt,  citatione  ipsa  de 
praemissis  latius  obloquente  et  enarrante.  Quo  in  termino  ex  eadem  citatione 
incidente,  cum  partes  vtraeque,  actorea  videlicet  generosus  instigator  per- 
sonaliter,  honesta  communitas  Cracouiensis  per  nobilem  et  honoratum  Ioan- 
nem  Pernus  seniorem  scabinum,  Quadraginta  viri  per  nobilem  et  honoratum 
Marcum  Antonium  Moriconi,  factorem  nostrum,  contubernia  vero  per  fama- 
tum  Georgium  Iantoszowicz,  contubernalium  Cracouiensium  seniorem,  citata 
autem  vtpote  spectabili  magistratu  consulari  Cracouiensi  per  excellentem  ac 
spectabiles  G-abrielem  Ochocki  medicinae  doctorem,  Martinum  Paczoska  et 
Georgium  Pipan,  consules  et  collegas  suos,  iuxta  plenipotentiam  a  toto  ma- 
gistratu consulari  ea  in  causa  collatam,  in  iudicio  nostro  assessoriali  com- 
parerent  atque  defensores  sibi  ad  tutandam  causam  et  promouendam  dedi 
peterent,  iudicium  assessorum  nostrorum  actoribus  nobiles  Andream  Wy- 
szyński et  Simonem  Andream  Staniewicz  ad  promouendam,  citatis  vero  no- 
bilem Thomam  Bystrzycki  ad  defendendam  causam  addidit,  causamque  prae- 
sentem  ad  diem  crastinum  reiecit.  Ouo  rursus  in  termino  ex  eadem  reiectione 
incidente,  partibus  vt  supra  coram  nobis  et  iudicio  nostro  assessoriali  com- 
parentibus  et  in  controuersias  suas  descendentibus,    et  actoribus  quidem  ex 


283 

citatione  sua  contra  citatos  proponentibus,  iuxta  contenta  illius  in  omnibus 
decerni  postulantibus ,  citatis  vero  terminum  et  forum  ex  varijs  rationibus 
excipientibus,  idem  iudicium  assessorum  nostrorum,  termino  et  foro  citatis 
adinuento,  ijsdem  in  causa  praesenti  procedere  mandauit.  Porro  in  proce- 
dendo  memoratis  citatis  generosum  instigatorem,  actoresąue  modernos  incom- 
petentes  esse,  siąuidem  non  ag"itur  de  contributionibus  publicis  regni  sed 
ciuitatis  Cracouiae  et  sic  priuatis,  excipientibus,  ąuoad  autem  modernos  córa- 
parentes  nomine  communitatis  ab  ijsdem  exhiberi  plenipotentiam  affectan- 
tibus,  actoribus  vero  plenipotentiam  sufficientem  ab  honesta  communitate 
producentibus,  seąue  esse  competentes  actores  asserentibus,  generoso  vero 
instigatore  regni,  se  legitimum  ac  competentem  actorem  ex  varijs  legitimis- 
que  rationibus  iudicialiter  allegatis  deducente,  iudicium  nostrorum  assesso- 
rum auditis  partium  controuersijs  et  allegationibus,  ijsdemąue  diligenter  per- 
pensis,  actoribus  competentibus  adinuentis,  eisdem  ad  contenta  citationis 
actorum  respondere  iniunxit.  In  respondendo  itaąue  citatis  supranominatis 
incompetentiam  actionis  ex  varijs  rationibus  oretenus  illatis,  obijcientibus 
aliasque  suas  defensas  inferentibus,  memoratum  iudicium  assessorum  nostro- 
rum causam  eandem  vna  cum  toto  illius  effectu,  saluis  omnibus  defensis 
et  beneficijs  iuris,  vtrique  parti  de  iure  seruientibus,  ad  nos  et  iudicia  rela- 
tionum  nostrarum  propriarum  remiserat,  decretis  ijsdem  iudicij  assessorialis 
tum  et  remissa  latius  praemissa  in  se  continentibus  et  obloąuentibus.  In  ter- 
mino itaąue  hodierno  iudicij  relationum  nostrarum  propriarum  ex  eadem 
remissa  proueniente  legitime  et  hucusąue  continuato,  partibus  supra  nomi- 
natis  modo  praemisso  cum  suis  patronis  nobilibus  Andrea  Wyszyński  et 
Simone  Andrea  Staniewicz  atąue  Thoma  Bystrzycki  ad  hanc  causam  ab 
vtrinque  additis,  coram  nobis  et  iudicijs  relationum  nostrarum  propriarum 
comparentibus  eumąue  terminum  attentantibus  et  in  controuersias  ab  vtrin- 
que  inter  se  iure  mediante  descendentibus,  et  actorea  quidem  reassumpta 
sua  propositione  eandemque  meliorando ,  in  eodem  spectabili  magistratu 
viginti  personas,  quae  antehac  et  ad  praesens  sat  opima  mercimonia  tractant 
et  exercent7  vt  ex  registris  et  libris  camerarum  theloneorum  regni  authen- 
tice  depromptis,  per  ipsos  actores  iudicialiter  productis,  constat,  indebite 
cum  summo  praeiudicio,  damno  et  extrerna  fere  inopia  et  ruina  communi- 
tatis totius  omnia  onera  publica  et  priuata  pro  ijsdem  mercatoribus  in  ma- 
gistratu existentibus,  semper  ex  viliori  sua  mercatura  exoluentis,  a  tot  annis 
sese  subtraxisse  et  hucusque  subtrahere,  nec  iusto  et  legitimo  praetextu  ac 
titulo  eadem  onera,  videlicet  contributiones  publicas,  vulgo  szos,  donatiua 
et  alias  omnes,  tam  in  comitijs  regni,  quam  et  ab  ipsis  laudatas,  aliaque 
onera  ciuilia  in  propositione  sua  fusius  expressa,  proportionaliter  sustinere 
detrectasse  deducente,  quatenus  ijdem  in  magistratu  existentes  mercatores 
tam  in  posterum  huiusmodi  onera  omnia  cum  communitate  aequaliter  seu 
proportionaliter,  habita  tamen  ratione  quantitatis  et  qualitatis  fundorum, 
mercimoniorum  et  negotiationum  sufferant,  quam  et  retentas  contributiones, 
donatiua  et  onera  tempore  sui  consulatus,  quae  vltra  damna  et  litis  expensas, 
sibi  ad  ducenta  millia  fiorenorum  Polonicalium  taxant,  realiter  et  in  effectu 
exoluant  et  restituant,  competenti  actione  adinuenta,  ipsis  decreto  iniungi 
et  serio  demandari  postulante ;    in  contrarium    vero    citatis    ad    exceptionem 


284 


suam  incompetentis  actionis  in  iudicio  nostro  assessoriali  illatam ,  recurren- 
tibus,  reproductisąue  in  fulcimentum  intentionis  suae  decretis  aliąuot  sere- 
nissimorum  diuae  memoriae  Poloniae  regum,  praedecessorum  nostrorum, 
videlicet  Sigismundi  primi  anni  millesimi  quingentesimi  vigesimi  primi  et 
millesimi  quingentesimi  vigesimi  ąuarti ,  deinde  tertio  serenissimi  olim  Si- 
gismundi tertij  parentis  et  praedecessoris  nostri  desideratissimi,  inter  cora- 
munitatem  et  magistratum  Cracouiensem  anni  millesimi  sexcentesimi  vige- 
simi  sexti,  in  facie  iudicij  nostri  exhibentibus  atąue  vigore  eorundem  decre- 
torum  se  liberos  et  immunes  ab  omnibus  contributionibus  publicis  et  priuatis 
pronuntiari  contendentibus,  seque  conseruari  circa  huiusmodi  decreta  et  liber- 
tatem  petentibus,  quod  vero  attinet  tabulas  mercatorias  et  varia  regestra 
per  actores  reproducta,  illis  in  omnibus  et  per  omnia  contradicentibus  et 
ad  informationem  nostram  varias  rationes  oretenus  inferentibus  et  se  simi- 
liter  ratione  praeteritorum  ab  incompetenti  actione  liberari  postulantibus, 
ex  aduerso  autem  actoribus  actionem  per  se  citatis  vti  ciuibus  et  mercato- 
ribus  Cracouiensibus,  licet  in  magistratu  existentibus,  ratione  ferendorum 
pariter  omnium  onerum  cum  communitate  soluendarumąue  contributionum, 
a  ąuibus  nobilitas  nec  clerus  neutiąuam  liberatur,  competentissimam  esse 
actionem,  idąue  ex  vi  legum  publicarum,  ąuibus  contributiones  omnes  vulgo 
pobory,  szosę  et  donatiui  non  obstantibus  ąuibusuis  priuilegijs,  rescriptis, 
decretis  ac  alijs  immunitatibus  sine  ulla  exceptione  et  restrictione  officialium 
exoluendas  esse,  seuere  cautum  est;  deducentibuś,  atąue  ad  probandam  hanc 
competentiam  actionis  priuilegia  varia  tum  constitutiones  regni  tam  anti- 
ąuiores  ąuam  nouellas  praelegentibus,  decreta  vero  bina  per  citatos  exhibita 
olim  Sigismundi  primi  annorum  millesimi  ąuingentesimi  vigesimi  primi  et 
millesimi  ąuingentesimi  vigesimi  ąuarti  ad  causam  hanc  nihil  ąuidąuam 
facere  nec  operari ,  eo,  quod  ex  contextu  eorundem  non  apparet  libertas 
magistratus  consularis  Cracouiensis  ab  omnibus  oneribus  publicis  et  priuatis, 
ratione  ąuorum  ad  praesens  actio  rertitur,  sed  potius  pro  communitate  ex- 
positarum  summarum  restitutio  ijsdem  decretis  iniuncta  fuerit  allegantibus, 
et  insuper  decretum  inter  eosdem  actores  et  magistratum  atąue  honoratos 
aduocatum  et  scabinos  Iuris  supremi  arcis  nostrae  Cracouiensis  ex  serijs 
partium  controuersijs  in  simili  materia  Varsauiae  feria  ąuinta  postridie  festi 
sanctae  Luciae  virginis  et  martyris  anno  proxime  praeterito  millesimo  sexcen- 
tesimo  ąuinąuagesimo  primo  latum,  producentibus,  tum  etiam  varia  decreta 
nostra  et  serenissimorum  praedecessorum  nostrorum  in  similibus  lata,  alle- 
gantibus, ąuantum  vero  attinet  decretum  serenissimi  olim  Sigismundi  tertii 
parentis  et  praedecessoris  nostri  desideratissimi,  in  anno  millesimo  sexcen- 
tesimo  vigesimo  sexto,  in  relationibus  latum,  illud  ąuoąue  citatos  de  piano 
non  liberare  eo;  quod  ad  vnum  dumtaxat  fundum  seu  lapideam,  in  qua  qui- 
libet  ex  magistratu  consulari  habitat,  tum  et  a  victu  esse  liberos,  serenissi- 
mus  olim  Sigismundus  tertius  in  praeallegato  decreto  pronuntiauerit,  non 
vero  ea  libertas  ad  omnes  et  singulos  fundos  aliasque  opimas  merces,  quae 
citatis  singulis  annis  Cracouiam  inducuntur  et  inuehuntur,  nec  ad  lucrum 
ex  huiusmodi  mercibus  proueniens  extendi  \llatenus  possit,  luculenter  pro- 
bantibus,  atque  non  obstantibus  hisce  decretis  praetextu  libertatis  particu- 
lariter  et  restrictive  appositae,  generali  llbertate,   qua  nec  clerus  neque  no- 


285 

biles,  fundos  ciuiles  possidentes,  vt  praemissum  est,  in  reg"no  gaudere  et 
sese  tueri  possunt,  citatos  modernos  de  plano;  vtpote  cum  a  nonnullis  mer- 
eibus,  videlicet  institis  salinarijs  et  apothecis  contributiones  non  tutando  sese 
praedicto  decreto  anni  millesimi  sexcentesimi  vigesimi  sexti  solvant,  immunes 
pronuntiari  posse,  verum  eosdem  ad  restitutionem  seu  solutionem  retentarum 
contributionum,  modo  suprascripto  taxatarum,  ac  damnorum  ac  litis  expen- 
sarum,  per  actores  inde  perpessarum,  iudicialiter  stringi  et  compelli ;  atąue 
vt  in  posterum  sine  vlla  renitentia  et  vlterioribus  diffugijs  contributiones 
ąuasuis  publicas  et  priuatas,  per  ordines  ac  communitatem  atąue  magistra- 
tum  Cracouiensem  iuxta  antiąuam  consuetudinem  laudatas  vel  laudandas, 
omnes  et  singulas  vna  cum  communitate  soluant  et  onera  tam  publica  quam 
priuata  ferant;  de  rigore  iuris  prouideri  et  sententiari  postulantibus,  ąuinimo 
paenas  super  magistratu,  eo,  quod  non  tantum  ipsimet  contributiones  soluere 
renuerint,  verum  etiam  et  viduas  relictas  defunctorum  mercatorum  et  con- 
sulum  Cracouiensium,  mercimonia  maritorum  suorum  exercentes  et  consti- 
tuentes,  cum  maximo  itidem  communitatis  damno  et  iniuria,  acsi  respectu 
immunitatis  personalis  maritorum,  quae  cum  vita  cuiusuis  extincta  est,  tum 
et  alias  diuersas  personas  officiales  ab  oneribus  et  exactionibus  decretis  suis 
eliberasse  et  in  patrocinio  suo  fouisse,  ausi  fuerint,  decerni  et  irrogari  ex- 
poscentibus,  et  ne  in  posterum  talia  patrocinia  tam  viduis  praefatis,  quam 
et  alijs  diuersis  personis  sub  praetextu  et  colore  quorumuis  officiorum  exi- 
stentibus,  magistratus  praebere  audeat,  serio  et  sub  paenis  inhiberi,  ipsosque 
in  damnis  et  litis  expensis,  in  cancellaria  decretorum  nostrorum  liquidandis, 
condemnari  vrgentibus ;  e  contra  citatis  replicantibus  pro  sui  officij  debito 
iuxta  antiquum  morem  et  consuetudinem,  ingruente  publica  necessitate,  pro 
dignitate  officij  sui  vigilias  et  custodias  absoluere  et  summo  periculo  salutis 
et  fortunarum  suarum  tumultibus,  qui  saepe  solent  accidere,  pro  viribus  suis 
consulere  aliaque  pro  integritate  et  conseruatione  ciuitatis  et  iurium  ac  liber- 
tatum  ipsius  publice  et  priuatim  gerere  et  pati,  ad  quae  priuati  ciues  non 
tenentur,  ex  hisque  rationibus  libertatem  ab  impetitione  actorum  et  tota 
causa  praesenti  perpetuo  ex  benignitate  et  clementia  nostra  supplicantibus ; 
actorea  vero  parte  declarante  se,  quod  non  affectant  citatos  cogi  ad  onera 
seruilia  sed  dumtaxat  ad  contributiones,  donatiuua  et  alia  onera  publica  et 
priuata,  vt  supra  specificata,  iuxta  taxam  per  duos  deputatos  ex  consulatu 
et  alios  mercaturae  et  artis  peritos,  a  communitate  deputatos,  vt  moris  est, 
faciendam,  praestanda  et  ferenda  cogi  et  compelli  petentibus :  nos  cum  con- 
siliarijs,  lateri  nostro  assidentibus,  auditis  partium  ambarum  controuersijs, 
allegationibus  et  defensis,  ijsdemque  accurate  perpensis,  remissa  per  iudi- 
cium  assessorum  nostrorum  ad  nos  et  iudicium  relationum  nostrarum  pro- 
priarum  facta,  necessaria  adinuenta,  illam  expediendo  competenti  actione 
adinuenta,  citatis  in  causa  praesenti  directe  respondere  mandauimus.  Porro 
partibus  vtrisque  ad  anteriores  suas  rationes  sese  referentibus,  generoso 
quoque  instigatore  regni  coram  nobis  comparente  atque  non  solum  citatos 
verum  etiam  consulum  viduas  ad  solutionem  contributionum  ąuarumuis  tam 
publicarum  quam  priuatarum,  legibus  et  constitutionibus  publicis  stringi  de- 
bere,  nec  quempiam  ipsorum  ab  eiusmodi  contributionibus .  de  quibus  res 
est,    nullatenus  liberari  posse,    multis  rationibus    suis  deducente ,    vbi  etiam 


286 

spirituales  et  cuiusuis  ordinis  regulares  ac  cuiuscunąue  status,  dignitatis, 
etiam  eąuestris  ordinis  personas,  bona  ciuilia  Cracouiae  possidentes,  vna 
cum  eorum  inąuilinis  victum  ibi  ąuouis  modo  quaerentibus,  ad  easdem  con- 
tributiones  et  alia  onera  publica  et  priuata  ex  praescripto  legum  publicarum 
ac  iuxta  varia  praeiudicata  regia  teneri  et  obligatos  esse  comprobante :  nos 
cum  ijsdem  consiliarijs,  lateri  nostro  assidentibus,  auditis  vtrarumque  par- 
tium  controuersijs,  visis,  lectis  ac  bene  examinatis  priuilegijs,  decretis,  iuri- 
bus,  regestris  ac  documentis,  ab  vtrinque  productis,  tum  legibus  et  consti- 
tutionibus  publicis  ac  alijs  rationibus  iuridicis  hinc  inde  allegatis,  licet  qui- 
dem  iuxta  declarationem  decreti  diuae  memoriae  serenissimi  Sigismundi 
tertij  parentis  et  praedecessoris  nostri  desideratissimi ,  sub  data  Yarsa- 
uiae  feria  sexta  antę  festa  solennia  Pentecostes  proxima,  anno  millesimo 
sexcentesimo  vigesimo  sexto  ex  controuersijs  partium  lati,  ex  rationibus 
in  eodem  decreto  expressis,  spectabiles  proconsul  et  consules  ciuitatis  nostrae 
metropolis  regni  Cracouiae  a  contributionibus  tam  a  victu,  quam  ab  vna 
saltem  domo,  in  qua  quispiam  consulum  residet,  immunes  sint,  nihilominus 
tamen  eo  in  consideratione  habito,  quod  in  eodem  decreto  anni  millesimi 
sexcentesimi  vigesimi  sexti  de  alijs  domibus  et  fundis,  tum  etiam  de  modo 
victus  et  ratione  mercaturae  et  negotiationis  ac  alijs,  de  quibus  ad  praesens 
mouetur  quaestio,  nihil  quidquam  specialiter  sancitum  sit,  ideo  amputando 
omnes  et  quascumque  difficultates  et  differentias,  inter  actores  et  citatos 
intercedentes,  suprascriptum  decretum  anni  millesimi  sexcentesimi  vigesimi 
sexti  declarando,  quod  attinet  contributiones  et  alia  onera  publica  et  priuata 
ratione  vnius  domus  spectabilis  proconsulis  et  cuiuslibet  consulis,  tum  etiam 
ratione  victus,  spectabilem  proconsulem  et  quemlibet  consulem,  nunc  et  pro 
tempore  existentem,  ratione  vnius  domus  duntaxat  et  a  victu  sine  quauis 
tamen  mercatura  et  negotiatione  quaesito;  a  quibusuis  contributionibus,  dona- 
tiuis  et  alijs  quibusuis  publicis  et  priuatis  oneribus,  quouis  nomine  et  ra- 
tione impośitis  et  imponendis,  ac  laudatis  et  laudandis,  liberos  et  immunes 
esse  et  fore  decernimus  et  pronuntiamus;  qua  etiam  libertate  et  immuni- 
tate  viduas  consulum  relictas,  in  \iduali  statu  permanentes,  gaudere  et  po- 
tiri  debere  declaramus.  Spectabilem  vero  proconsulem  et  quemlibet  consu- 
lum praeter  vnam  lapideam  alias  domos,  lapideas,  fornices,  institas  et  fun- 
dos  possidentes,  vti  etiam  a  tempore  sui  proconsulatus  et  consulatus  merca- 
turas,  negotiationem  et  mercimonia  cuiusuis  generis,  speciei  et  quantitatis 
exercentes,  eorumąue  suecedaneos,  nemine  penitus  excepto,  ad  omnes  et 
singulas  contributiones,  tam  publicas  pro  necessitatibus  reipublicae  in  comi- 
tijs  generalibus  regni  laudatas  et  in  posterum  laudandas,  vulgo  szos,  dona- 
tiuum,  simpla  et  alio  quouis  nomine  nuncupatas,  quam  et  ciuiles  sub  tempus 
interregni,  coronationis,  publicae  expeditionis  et  alio  quouis  tempore  et  quo- 
uis  modo  in  quosuis  vsus,  commoditates  et  necessitates  ciuitatis  nostrae  Cra- 
couiensis  per  spectabilem  magistratum  cum  honesta  communitate  constitutas 
et  constituendas,  tum  etiam  omnia  onera  ciuilia  (exceptis  tamen  seruilibus 
et  personalibus,  a  quibus  illos  et  quemlibet  illorum  immunes  facimus)  ad 
instar  aliorum  ciuium  ratione  fundorum,  tum  et  mercatorum  mtione  merca- 
turae, negotiationis  et  mercimoniorum  iuxta  taxam  per  duos  e  spectabili 
magistratu  tum  et  deputatos  a  honesta  communitate,    videlicet  duos  ex  sca- 


28; 

binis;  duos  ex  mercatoribus  et  duos  ex  contubernijs  ea  in  re  peritos,  habita 
ratione  qualitatis,  ąuantitatis  et  valoris  bonorum  et  mercimoniorum,  fideliter. 
vt  moris  et  consuetudinis  est,  reassumptis  super  officijs  suis  iuramentis,  fa- 
ciendam,  omnino  adstrictos  fuisse  et  esse;  teneriąue  perpetuo,  non  obstan- 
tibus  priuilegijs  et  exemptionibus  quibusuis,  eisdem  citatis  antehac  concessis, 
decernimus  et  statuimus,  et  ad  omnia  ea  viduas  consulum  relictas  ad  instar 
ipsorum  proconsulis  et  consulum  teneri  et  obligatos  esse  sancimus.  Ouod 
autem  attinet  contnbutiones  et  onera,  de  ąuibus  agitur,  ad  praesentem  vsque 
diem  retenta  et  debita,  tum  danina  et  litis  expensas;  per  actores  perpessa, 
citatos  proconsulem  et  consules  infra  denominatos  in  retentis  ac  damnis  et 
litis  expensis  condemnamus  et  amputando  inter  easdem  partes  ulteriores 
litis  anfractus,  difficultates  et  expensas,  ea  omnia  ad  triginta  millia  floreno- 
rum  monetae  Polonicalis  absąue  alia  liąuidatione  et  comprobatione  actorum 
moderamur.  Et  ąuoniam  coram  nobis  iudicialiter  deductum  et  comprobatum 
est,  viginti  ex  spectabili  magistratu,  yidelicet  Stanislaum  Conradt,  Matthaeum 
Gruszczyński,  Christophorum  Schedel,  Andream  Węgrzynowicz,  Gabrielem 
Ochocki,  Stanislaum  Spinek,  Raphaelem  Dellpace,  Iacobum  Celesta,  Marti- 
num  Paczoska,  Ioannem  Formankowicz,  Franciscum  Cyrus,  Hieronymum 
Pinoci,  Andream  Cieski,  Sebastianum  Zacherla,  Sigismundum  Hyppolith, 
Andream  Cieniowicz,  Paulum  Fryznykier,  Michaelem  Behem,  Benedictum 
Sayioli  et  Iacobum  Borkowski  mercaturam  et  negotiationem  ac  mercimonia 
exercuisse  et  exercere,  ideo  ipsos  supranominatos  ad  solvendam  dictam 
summa m  florenorum  triginta  millium  et  ąuemlibet  ipsorum  pro  rata  sua 
infra  expressa,  yidelicet  Stanislaum  Conradt  ad  florenos  trecentos  Polonicales, 
Matthaeum  Gruszczyński  ad  florenos  ąuadringentos  itidem  Polonicales,  Chri- 
stophorum Schedel  ad  florenos  ter  mille  quingentos,  Andream  Węgrzynowicz 
florenos  ąuingentos,  Gabrielem  Ochocki  florenos  octingentos,  Stanislaum 
Spinek  florenos  octingentos,  Raphaelem  Dellpace  florenos  ter  mille  ąuadrin- 
gentos, Iacobum  Celesta  florenos  quinque  millia,  Martinum  Paczoska  florenos 
mille  quingentos,  Ioannem  Formankowicz  florenos  octingentos,  Franciscum 
Cyrus  florenos  bis  mille,  Hieronymum  Pinoci  florenos  bis  mille,  Andream 
Cieski  florenos  ducentos,  Sebastianum  Zacherla  florenos  ter  mille,  Sigismun- 
dum Hyppolit  florenos  bis  mille,  Andream  Cieniowicz  florenos  quingentos, 
Paulum  Fryzneikier  mille  ducentos,  Michaelem  Bechem  mille  ducentos,  Be- 
nedictum Savioli  florenos  650,  Iacobum  Borkowski  florenos  450  teneri  et 
obligatos  esse  sententiamus.  Cuiusquidem  summae  florenorum  triginta  mil- 
lium proconsul  et  consules  memorati  yiginti  millia  actoribus  in  recompen- 
sam  damnorum  et  litis  expensarum,  per  ipsos  perpessorum,  pro  festo  Nati- 
uitatis  sancti  Ioannis  Baptistae  proxime  venturo  anni  praesentis,  reliqua 
vero  decem  millia  in  exemptionem  bonorum  villae  Dąmbie,  pro  simili  summa 
decem  millium  florenorum  oppignoratorum,  pro  festo  sanctorum  Trium  Re- 
gum  anni  proxime  venturi  millesimi  sexcentesimi  quinquagesimi  tertij  absque 
vlla  mora  et  defalcatione,  non  obstantibus  quibusuis  rescriptis  ac  litteris 
moratorijs,  in  cancellaria  officij  consularis  Cracouiensis  realiter  et  in  parata 
pecunki  persoluere  et  numerare,  salua  quietatione  actorum  tenebuntur  et 
erunt  adstricti,  idque  sub  paenis  peculatus  et  priuationis  officiorum  alijsque 
in  retentores    contributionum    publicarum  et  priuatarum  legibus  et  constitu- 


288 

tionibus  regni  et  decretis  regijs  sancitis,  quas  exnunc  super  ipsos  et  quem- 
libet  ipsorum  contrauenientem  absąue  alia  adcitatione  seu  termini  cunser- 
uatione  decernimus  et  ad  easdem  publicandas  quemlibet  ministerialem  regni 
generałem,  dum  et  ąuando  pars  actorea  id  affectauerit,  addimus  et  pro  exe- 
cutione  in  bonis  et  personis  cuiuslibet  praesenti  decreto  nostro  non  satisfa- 
cientis,  ad  ąuodlibet  iudicium  seu  officium  competens  remittimus.  Caeteros 
vero  consules,  vtpote  generosum  Philippum  Huttini  secretarium  nostrum  et 
decretorum  curiae  nostrae  notarium,  Adamum  Nagoth,  Franciscum  Rolinski 
et  Georgium  Pipąn,  siąuidem  ipsos  aliąuam  mercaturam  exercuisse  et  exer- 
cere  non  deducitur  et  vnam  tantum  domum  possident,  ab  actione  praesenti 
liberos  facimus  et  pronuntiamus,  ita  tamen,  quod  si  aliąuis  ipsorum  merca- 
turam seu  negotiationem  exercuerit  et  praeter  vnam  domum  alias  lapideas, 
fornices,  institas  et  fundos  possederit,  ad  contributiones  et  alia  onera  ad 
instar  aliorum  consulum  tenebuntur ;  in  futurum  vero  in  ąuantum  ijdem  citati 
et  eorum  in  magistratu  successores  contributiones,  donatiua  et  alia  omnia, 
ad  quae  vigore  praesentis  decreti  nostri  condemnantur,  iuxta  taxam  per 
deputatos  ex  spectabili  magistratu  et  ex  honesta  communitate  iuratos  et  rei 
huius  peritos  habita  vt  supra  ratione  ąualitatis,  ąuantitatis  et  valoris  bono- 
rum  et  mercium  factam,  non  persoluerint,  neque  onera  ciuilia,  vt  supra, 
praestiterint,  aut  aliąuis  eorum  non  persoluerit  nec  praestiterit,  de  eisdem 
et  ąuolibet  ipsorum  spectabilis  magistratus  Cracouiensis  vnica  citatione  prae- 
via  peremptoria,  amputatis  ąuibusuis  dilationibus  et  exceptionibus  indilatam 
iustitiam  administrare  tenebitur.  Et  ąuoniam  interest,  vt  omnes,  vt  supra, 
bona  ciuilia  Cracouiae  possidentes,  mercaturas  exercentes,  et  victum  quovis 
modo  ąuaerentes,  nemine  excepto,  (praeter  spectabilem  proconsulem  et  con- 
sules  iuxta  anteriorem  nostram  praesentem  declarationem)  vigore  legum  pu- 
blicarum  et  decretorum  regiorum  ad  easdem  contributiones  et  onera  adi- 
gantur  et  compellantur,  idcirco  eidem  spectabili  magistratui  Cracouiensi,  ne 
ąuempiam  ciuilis  status  et  conditionis,  etiam  officiales  et  ministros  seu  pri- 
uatas  ąuasuis  personas  ab  huiusmodi  contributionibus  et  oneribus  pendendis 
et  praestandis  ąuouis  praetextu  et  causa  liberet  et  absoluat,  nisi  suam  litem 
et  causam  facere  velit,  ąuinimo  eosdem  ad  ea  omnia  iure  mediante,  vt  supra 
dictum  est,  adigat  et  compellat,  serio  iniungimus  et  mandamus  et  amputando 
difficultates,  quae  ratione  huiusmodi  contributionum  et  onerum  ciuilium  cum 
spiritualibus  etiam  cuiusuis  ordinis  regularibus  et  eąuestris  ordinis  personis 
eorumąue  inąuilinis,  borni  ciuilia  Cracouiae  possidentibus,  ea  tamen,  (licet 
ex  vi  legum  publicarum  et  decretorum  regiorum  antę  hac  latorum,  teneantur) 
soluere  et  praestare  in  summum  damnum  et  praeiudicium  ciuium  nostrorum 
Cracouiensium  recusantibus,  interuenire  possent,  g'eneroso  instigatori  regni, 
ąuatenus  ex  delatione  spectabilis  magistratus  et  honestae  communitatis  Cra- 
couiensis easdem  spirituales  et  cuiusuis  ordinis  regulares  et  eąuestris  ordinis 
personas  directe  post  curiam  nostram  (non  derogando  tamen  ąuidąuam 
iurisdictioni  ciuili  in  causa  fundorum  et  onerum  ciuilium  cum  alijs  personis 
ad  spectabilem  magistratum  vigore  legum  pulicarum  competenti)  peremptorie 
adcitet,  serio  iniungimus  et  praecipimus  praesentis  decreti  nostri  vigore. 
In  cuius  rei  fidem  praesentibus  sigillum  regni  nostri  est  appressum.  Datum 
Yarsauiae    feria   ąuarta   post    festa   solennia   sacri  Paschatis,    gloriosissimae 


28Q 

Resurrectionis  domini  nostri  lesu  Christie  anno  eiusdem  millesimo  sexcen- 
tesimo  quinquagesimo  secundo,  regnorum  nostrorum  Poloniae  et  Sueciae 
ąuarto.  —  Relatio  reuerendissimi  in  Christo  patris,  domini  Andreae  de  Leszno 
Leszczyński,  episcopi  Culmensis  et  Pomeraniae,  praepositi  Plocensis  et  sancti 
Michaelis  in  arce  Cracouiensi,  supremi  regni  cancellarij.  —  Andreas  de  Leszno 
episcopus  Culmensis  et  Pomeraniae;  cancellarius  regni.  —  Philippus  Lluttinus 
sacrae  regiae  maiestatis  secretarius  et  notarius  mppa. 

Kodeks  Zaleskiego,  karta  237. 


1O05.      1652.   die   15.  m.  Aprilis,  Varsoviae. 

loannes  Casimirus  rex  Poloniae,  inter  communitatem  civi.tatis  Craco- 
viensis  et  adrocatum  scabinosque  Iuris  supremi  castri  Cracoviensis,  de  con- 
tributionibus  solvendis  litem  dirimit. 

loannes  Casimirus  Dei  gratia  rex  Poloniae ,  magnus  dux  Lithvaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masoviae,  Samogitiae,  Livoniae,  Smolensciae,  Czerniecho- 
viaeque,  necnon  Svecorum ,  Gottorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex. 
Significamus  praesentibus  literis  nostris,  quorum  interest,  vniuersis  et  singulis, 
intercessisse  antea  decretum  nostrum  inter  spectabiles  proconsulem,  consules, 
aduocatum,  scabinos  totamque  communitatem  ciuitatis  Cracouiensis,  actores 
ab  vna,  atque  nobiles  ac  honoratos  Nicolaum  Oczkowicz  aduocatum,  Ioan- 
nem  Neapolitan,  Rudolphum  Kortyni,  Gerardum  Pryiami,  Ioannem  Lode- 
ryk,  Franciscum  Lupi?  Philippum  Forconi;  Michaelem  Krauz,  scabinos  Iuris 
supremi  castri  nostri  Cracouiensis,  citatos,  parte  ex  altera,  pro  eo;  quia  ipsi; 
licet  de  corpore  ciuitatis  Cracouiensis  sint,  ibique  negotia  et  mercaturam 
exerceant,  patrocinantibus  ipsis  iuribus,  priuilegijs,  immunitatibus  et  liber- 
tatibus,  ciuitati  Cracouiensi  eiusque  ciuibus  per  diuos  antecessores  nostros 
et  per  nos  ipsos  gratiose  approbatis,  in  graue  eorumdem  conciuium  Craco- 
uiensium  et  totius  reipublicae  praeiudicium,  contributiones  tam  per  status 
regni  in  comitijs  regni  generalibus  sancitas,  vtpote  sosz  et  donativum  nun- 
cupatas,  quam  et  alias  plurimas  per  communitatem  Cracouiensem,  prout  antę, 
ita  vel  maxime  sub  tempus  publicae  modernae  expeditionis  pro  praesidio 
ciuitatis  ad  fouendum  peditatum  ex  mente  legum  publicarum  sancitas,  con- 
ferre  et  soluere  nolunt  et  recusant;  insuper  onera  ciuilia,  vtpote  custodias 
aliaque  munera  per  ciues  obiri  solita,  subterfugiunt  et  ab  ijs  sese  eximunt; 
ad  harum  omnium  contributionum  tam  hucusque  retentarum,  quam  successu 
temporis  oriundarum  solutionem  et  onerum  ciuilium  vna  cum  conciuibus 
aequaliter  subportationem ,  Varsauiae  feria  quinta  postridie  festi  sanctae 
Luciae  virg'inis  et  martyris,  anno  proxime  praeterito  millesimo  sexcentesimo 
quinquagesimo  primo  ex  sertis  partium  ambarum  controuersijs  latum  et  pro- 
mulgatum.  Quo  quidem  decreto  nostro,  licet  citati  honorati  aduocatus  et 
scabini  Iuris  supremi  castri  nostri  Cracouiensis  producerent  priuilegium 
diuae  memoriae  serenissimi  Casimiri  primi  Poloniae  regis,  praedecessoris 
nostri,  primaevae  institutionis  iudicij  prouincialis  Iuris  supremi  castri  nostri 

37 


2<  O 


Cracouiensis  eiusque  honoratorum  aduocati  et  scabinorum,  antecedaneorum 
modernorum  citatorum ,  tum  eiusdem  priuilegij  confirmationes  per  nos  et 
serenissimos  antecessores  nostros,  Poloniae  reges  factas,  tum  etiam  alia  pri- 
uilegia  et  iura  supraspecificata :  nihilominus  tamen  eo  in  consideratione  na- 
bito, quod  citati  moderni  eorumąue  antecedanei  ab  immemorabili  tempore 
cum  scitu  et  yoluntate  nostra  et  eorundem  praedecessorum  nostrorum  non 
ex  scultetis,  aduocatis  et  scabinis  locorum  extra  ciuitatem  nostram  Craco- 
uiensem  situatorum,  iuxta  eiusdem  priuilegij  Casimiriani  obloquentiam,  sed 
ex  ordine  ciuilium  personarum  et  iurisdictioni  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis 
subiectarum  electi  sint ,  ijdemąue  in  eadem  ciuitate  nostra  Cracouiensi  rem 
soli  possideant,  mercaturam  exerceant,  iuribus,  priuilegijs,  libertatibus,  immu- 
nitatibus  et  praerogatiuis  generaliter  vniuersis  ad  instar  aliorum  ciuium 
gaudeant  et  potiantur,  priuilegioąue  praedicto  Casimiriano  et  alijs  per  citatos 
allegatis  et  productis,  per  varia  decreta  eorundem  serenissimorum  praede- 
cessorum nostrorum  tum  leges  publicas  ratione  onerum  ciuilium  et  contri- 
butionum  publicarum  et  priuatarum  ac  aliarum  rerum,  de  ąuibus  agitur, 
lata,  derogatum  sit,  confirmationesąue  eorundem  priuilegiorum,  per  citatos 
allegatorum,  a  nobis  et  eisdem  serenissimis  atecessoribus  nostris  factae,  in 
ąuantum  iuri  publico  vsuique  contrarientur,  nullius  sint  roboris  et  momenti, 
idcirco  dispositioni  legum  publicarum  tum  et  decretis  per  serenissimos  ante- 
cessores nostros,  Poloniae  reges  latis,  inhaerendo,  eosdem  citatos,  ridelicet 
honoratum  aduocatum  et  scabinos  Iuris  supremi  castri  nostri  Cracouiensis 
et  eorum  succedaneos  ad  omnes  et  singulas  contributiones,  tam  publicas  pro 
necessitatibus  reipublicae  in  comitijs  generalibus  regni  laudatas  et  in  poste- 
rum  laudandas,  rulgo  sosz,  donativum;  simpla  siue  quouis  alio  nomine  nun- 
cupatas,  quam  etiam  ciuiles  sub  tempus  interregni,  coronationis,  publicae 
expeditionis  et  alio  quouis  tempore  et  quocumque  modo  in  quosuis  vsus  et 
commoditates  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis  per  spectabilem  magistratum 
cum  communitate  constitutas  et  constituendas,  tum  etiam  omnia  onera  ciuilia, 
nullis  penitus  exceptis,  ad  instar  aliorum  ciuium  Cracouiensium  perferenda, 
omnino  adstrictos  et  obligatos  fuisse  et  esse,  tenerique  perpetuo,  non  obstan- 
tibus  priuilegijs  et  exemptionibus  quibusuis  eisdem  citatis  antę  hac  concessis, 
decreueramus  et  statueramus,  eosdemque  citatos  honoratum  aduocatum  et 
scabinos  Iuris  supremi  ratione  retentarum  publicarum  et  priuatarum  contri- 
butionum,  donatiui  et  aliarum,  tum  etiam  onerum  ciuilium  non  praestitorum, 
reliquorumque  in  citatione  expressorum,  de  quibus  agitur,  ad  illam  vsque 
diem,  amputando  vlteriores  litis  anfractus  et  expensas  absque  alia  liquida- 
tione  et  moderatione  ad  quindecem  millia  florenorum  monetae  Polonicalis 
condemnaueramus.  Quam  quidem  summam  quindecem  millium  florenorum 
citati  memorati  sub  paenis  in  retentores  contributionum  publicarum  et  pri- 
uatarum legibus  publicis  et  decretis  regijs  sancitis,  quas  exnunc  decreuera- 
mus, penes  acta  cancellariae  decretorum  nostrorum  reponere  tenebantur 
duabus  ratis:  primam  quidem  in  termino  sex  septimanarum  a  die  iudicialiter 
oblati  praesentis  decreti  nostri  proximarum  peremptorio,  nouem  millia  flore- 
norum monetae  Polonicalis,  quae  honestae  communitati  Cracouiensi  in  recom- 
pensam  damnorum  et  litis  expensarum ,  per  eandem  communitatem  hac  in 
causa    errogatarum    et    coram    nobis   liquidatarum ,    adiudicaueramus  et  me- 


2gi 

diante  ąuietatione  eidem  communitati  realiter  et  integre  extradi  mandaue- 
ramus ;  residua  vero  sex  millia  in  termino  aliarum  sex  septimanarum,  dictas 
septimanas  immediate  subsequentium  peremptorio ,  quam  summam  sex  mil- 
lium  florenorum  in  vsum  et  commodum  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  prout 
spectabilis  magistratus  cum  honesta  communitate  Cracouiensi  conuenerit, 
assignaueramus  et  appropriaueramus.  Casu  vero  contrauentionis  et  pro  ąuali- 
bet  rata  dictarum  summarum  non  solutionis,  terminum  eisdem  citatis  coram 
nobis  et  iudicio  nostro  assessoriali  pro  publicatione  paenarum  supra  decre- 
tarum ,  cum  causa  praesens  ex  regestro  per  ministerialem  regni  generałem 
acclamata  fuerit;  absąue  alia  citatione  peremptoria  conseruaueramus,  —  alias 
prout  hoc  idem  decretum  nostrum  anterius  de  praemissis  fusius  disponit  et 
obloąuitur.  Quo  in  termino  ex  eadem  termini  conseruatione  legitime  conin- 
cidente,  cum  partes  suprascriptae,  actorea  quidem  spectabilis  magistratus  et 
honorata  communitas  Cracouiensis  per  nobilem  Andream  Wyszyński,  citata 
vero  yidelicet  honorati  aduocatus  et  scabini  supremi  Iuris  castri  Cracouiensis, 
per  honoratum  Nicolaum  Oczkowicz  aduocatum  et  Ioannem  Neapolitan  sca- 
binum  Iuris  supremi  castri  Cracouiensis,  Varsauiae  feria  sexta  post  diem 
Cinerum  proxima  anno  currenti  millesimo  sexcentesimo  quinquagesimo  se- 
cundo,  coram  nobis  et  iudicio  nostro  assessoriali  comparerent  eumąue  ter- 
minum attentarent,  atque  procuratorem  sibi  ad  defendendam  causam  addi 
peterent,  iudicium  assessorum  nostrorum  procuratorem  ad  defendendam  cau- 
sam citatis  nobilem  Andream  Simonem  Staniewicz  addidit  causamąue  prae- 
sentem  vna  cum  toto  illius  effectu  ad  nos  et  iudicia  relationum  nostrarum 
propriarum,  siąuidem  a  nobis  ipsis  decretum  anterius  est  prolatum,  remisit. 
In  termino  itaque  hodierno  iudicij  relationum  nostrarum  propriarum,  ex 
eadem  remissa  ad  praesens  legitime  proueniente  et  hucusque  continuato, 
partibus  vtrisque  vt  supra  coram  nobis  et  iudicijs  relationum  nostrarum  pro- 
priarum  comparentibus  eumąue  terminum  attentantibus  et  in  controuersias 
suas  ab  vtrinque  inter  se  descendentibus  et  actorea  quidem  iuxta  obloquen- 
tiam  decreti  nostri  paenas  in  retentores  contributionum  publicarum  et  priua- 
tarum,  legibus  publicis  sancitas,  nimirum  paenam  peculatus  ex  causa  summae 
quindecem  millium  florenorum  Polonicalium  ratione  retentarum  publicarum 
et  priuatarum  contributionum,  donatiui  et  aliarum,  tum  etiam  onerum  ciui- 
lium  non  praestitorum  ,  nec  non  in  recompensam  damnorum  et  litis  expen- 
sarum,  per  communitatem  errogatarum,  solui  binis  ratis  decretae,  et  per 
aduocatum  et  scabinos  citatos  modernos  non  persolutae,  neque  in  tempore 
primae  similiter  et  secundae  ratae  iuxta  decretum  nostrum  in  cancellaria 
decretorum  nostrorum  repositae,  manifestationibus  in  eodem  tempore,  quo 
ijsdem  ratis  satisfactum  non  est,  coram  ijsdem  actis  cancellariae  decretorum 
nostrorum  factis,  deducente,  exindeque  rigorem  paenarum,  decreto  anteriori 
decretarum ,  ob  non  satisfactionem  rei  iudicatae,  irrogari  et  publicari  ex- 
postulante  atque  declarationem  et  moderationem  vlteriorem  (cum  in  decreto 
nostro  absque  alia  quauis  liquidatione  et  moderatione  solutio  summae  supra- 
scriptae decreta  est),  non  posse  partem  citatam  vrgere,  decreto  eodem  ante- 
riori nostro  comprobante,  similiter  et  impossibilitatem  persolutionis  non  posse 
citatos  opponere,  cum  non  modo  summam  quindecem  millium  florenorum 
sed  multo   maiorem  ex  inductis  mercibus  in  regnum  nostrum  quotannis  pro 


aliąuot  centenis  millibus  tenerentur  persoluere,  probationibus  thelonei  came- 
rae  Cracouiensis  inductionem  in  iudicio  nostro  exhibente  atąue  eosdem  cita- 
tos  omnes,  aduocatum  insimul  cum  scabinis  oneri  et  rigori,  in  decreto  nostro 
anteriori  apposito  subesse  debere,  inferente,  neąue  aduocatum  a  sufferendis 
contributionibus  publicis  et  priuatis,  vti  aeque  cum  alijs  ciuibus  mercantias 
exercentem,  liberum  esse  debere,  tanąuam  contra  decretum  anterius  nostrum, 
quo  insimul  cum  alijs  citatis  omnia  onera  sufferre  decreueramus;  eodem  de- 
creto nostro  euincente  ac  paenas  conuulsionis  iuxta  praescriptum  legum  ex- 
poscente ;  in  oppositum  vero  parte  citata  non  per  modum  contradicendi  de- 
creto nostro,  quod  pro  sacrosancto  habent;  sed  per  modum  supplicis  Hbelli, 
se  nullam  contrauentionem  et  conuulsionem  decreti  nostri  commisisse  ac 
exinde  nec  paenam  peculatus  ratione  non  repositionis  suramae  in  decreto 
specificatae,  vllatenus  succubuisse,  eo,  quod  tam  in  officio  consulari  Craco- 
uiensi  circa  incidentiam  praefixi  termini  soluendae  summae,  quam  in  cancel- 
laria  decretorum  nostrorum  in  puncto  requisitionis  eiusdem  non  per  aliquod 
medium  refractarium  citati  processerunt,  sed  omnem  spem  in  clementia 
nostra  regia  et  declaratione  eiusdem,  vti  supremi  et  clementissimi  principis, 
quam  nunc  benignissime  implorant,  ob  certas  rationes  totaliter  collocauerint, 
allegante,  rationemque  singularem  impossibilis  praedicto  decreto  nostro  sa- 
tisfactionis,  eo,  quod  non  uno  eodemque  tempore  omnes  scabini  Iuris  supremi 
Magdeburgensis  castri  Cracouiensis  officio  suo  scabinatus  fungi  caeperunt, 
proindeque  iuxta  temporis  differentiam  ad  paria  onera  publica  respectu 
officij  sui  vna  cum  alijs  recenter  officium  ingressis  absque  taxa  officiosa  non 
teneantur,  tum  quod  in  eodem  scabinatu  non  nisi  sint  tres  mercatores  ijque 
exhausti  tam  per  varias  temporum  calamitateś,  quam  inuidiam  fortunae  et 
aliam  fortuitam  rerum  suarum  iacturam;  solutioni  summae  in  decreto  nostro 
expressae  sufficere  et  ne  vtiquam  correspondere  possint,  insuper  quod  non 
temere,  sed  freti  iuribus  priuilegiisque  Casimirianis,  decretisque  serenissimo- 
rum  olim  regum,  antecessorum  nostrorum,  Sigismundi  primi  et  Sigismundi 
Augusti,  quibus  ab  omnibus  contributionibus  dicti  spectabiles  scabini  Turis 
supremi  liberi  et  immunes  pronuntiati  sunt,  egerint  et  sese  defenderint,  in- 
ducente,  ad  extremum  inhaerendo  praeiudicato  recenti  inter  communitatem 
ciuitatis  Cracouiensis  et  spectabilem  magistratum  consularem,  itidem  ex  par- 
tium  controuersijs  lato,  se  a  seruilibus  operis  et  oneribus,  vtpote  cum  ipsi 
spectabiles  aduocatus  et  scabini  Iuris  supremi  yigore  suorum  priuilegiorum 
et  decretorum,  officio  suo  in  hucusque  cum  summa  integritate  fungantur, 
iudicia  solita  exerceant ,  sumptus  et  impensas  notabiles  sine  fructu  faciant, 
de  piano  liberari  et  hoc  in  passu  respectu  officii  sui ,  per  quod  authoritas 
praeeminentiae  nostrae  regiae  repraesentatur ,  a  plebe  separari ,  magistra- 
tuique  consulari  Cracouiensi,  vti  in  pari  magistratu  existenti,  praedictos  spec- 
tabiles aduocatum  et  scabinos  Iuris  supremi  aequiparari  postulante  atque 
libertatem  de  piano  vt  supra  petente ;  porro  nobili  ac  honorato  Nicolao 
Oczkowicz,  Iuris  supremi  castri  Cracouiensis  aduocato,  praemissis  in  vim 
informationis  nostrae  certis  rationibus  ac  defensis  per  suum  plenipotentem 
et  semetipsum  latis,  humiliter  supplicante,  seque  circa  priuilegium  nostrum. 
ipsi  vti  aduocato  benigne  concessum,  conseruari  et  a  ąuibusuis  oneribus, 
dationibus    et    contributionibus    tam    publicis   quam  priuatis.    laudatis    et    in 


293 

futurum  quandocunque  laudandis,  vti  ciuitati  nostrae  Cracouiensi  in  varijs 
eiusdem  ciuitatis  functionibus  et  officijs  satis  emeritum,  liberum  et  immunem 
pronuntiari  petente ;  actoribus  vero,  quod  attinet  contrauentionem  decreti 
nostri  anterioris,  tum  etiam  defalcationem  summae  eodem  anteriori  decreto 
nostro  expressae,  quam  fidelibus  subditis  nostris  clementiae  nostrae  regiae 
id  totum  submittentibus  et  nihilominus  tamen,  quatenus  ciuitati  eidem  ante- 
riori decreto  nostro  quo  ad  contributiones,  donatiua  et  alia  onera  publica 
et  ciuilia,  tum  etiam  solutionem  summae  declarandae  absque  vlteriori  decla- 
ratione  satisfaciant,  sub  rigore  paenarum,  in  eodem  decreto  nostro  anteriori 
decretarum  et  in  instanti  publicandarum,  cogi  et  compelli  petentibus  ;  quod 
autem  attinet  spectabilem  aduocatum  obstantibus  legibus  publicis,  omnium 
priuilegiorum  reuocatorijs,  et  decreto  nostro  anteriori,  ea  omnia  praepostere 
per  ipsum  allegari,  tum  in  exequutione  anterioris  decreti  nostri  non  esse 
locum  vlterioribus  controuersijs,  inferentibus,  citatis  vero  clementiam  et  be- 
nignitatem  nostram  regiam  implorantibus :  nos  cum  consiliarijs,  lateri  nostro 
assidentibus,  remissa  per  iudicium  assessorum  nostrorum  ad  nos  et  iudicia 
relationum  nostrarum  propriarum  facta,  necessaria  adinuenta,  illam  expe- 
diendo,  partes  vtrasque  circa  rem  iudicatam  nostram  conseruandas  esse  du- 
ximus,  vti  quidem  conseruamus,  cum  ea  tamen  declaratione  nostra,  quod 
habita  ratione  citatorum ,  nobilium  et  honoratorum  aduocati  et  scabinorum 
Iuris  supremi  castri  Cracouiensis,  vti  personarum  in  officio  publico  consti- 
tutarum,  eosdem  a  seruilibus  oneribus,  ad  quae  ciues  Cracouienses  tenentur, 
ex  benignitate  et  clementia  nostra  regia  liberos  et  immunes  facimus  et  pro- 
nuntiamus,  vigilias  vero  et  custodias  ac  alia  onera  personalia  ingruente  pu- 
blica necessitate  ad  instar  spectabilium  proconsulis  et  consulum  Cracouien- 
sium  praeuia  obdestinatione  absoluere  teneri,  eosdem  aduocatum  et  scabinos 
Iuris  supremi  decernimus  et  sententiamus.  Quod  vero  attinet  solutionem 
florenorum  quindecem  millium,  licet  quidem  ex  vigore  eiusdem  anterioris 
decreti  nostri  ad  integram  eiusdem  summae  solutionem  teneantur  et  paenas 
in  eodem  decreto  succubitas  promeruerint;  nihilominus  tamen,  quoniam  acto- 
rea  pars  tanquam  fideles  subditi  nostri  vtrumque  gratiae  et  clementiae  no- 
strae regiae  pro  sua  erga  maiestatem  nostram  regiam  submissione  remittit, 
ideo  quod  attinet  paenas  contrauentionis  succubitas,  easdem  citatis  ex  mera 
benignitate  et  clemencia  nostra  regia  condonamus;  ex  summa  vero  floreno- 
rum sex  millium  in  vsum  et  commodum  ciuitatis  nostrae  Cracouiae  per  nos 
assignata,  quinque  millia  florenorum  itidem  ex  clementia  nostra  regia  con- 
donamus, ita  tamen,  vt  citati  memorati  residuam  summam  florenorum  decem 
millium  hoc  modo,  videlicet  honorati  Nicolaus  Oczkowicz  aduocatus  florenos 
sexaginta  tres,  Ioannes  Neapolitan  florenos  sexaginta  sex,  Rudolphus  Kor- 
tyni  florenos  tria  millia  sexcentos  septuaginta  nouem  ,  Ioannes  Lodyng  flo- 
renos octingentos,  Franciscus  Łupi  florenorum  duorum  millium  sexcentorum 
sexaginta  sex;  Michael  Krauz  florenorum  duo  millia  septuaginta,  Gierardus 
Pryami  florenos  trecentos  triginta  tres,  Philippus  Forconi  florenos  trecentos 
viginti  tres  Polonicales  in  instanti  in  parata  pecunia  absque  ulla  contra- 
dictione,  mora,  defalcatione  in  cancellaria  officij  consularis  Cracouiensis  iuxtei 
tenorem  anterioris  decreti  nostri  applicandam,  realiter  et  in  effectu  nurae- 
rent  et  persoluant  et  quilibet  ipsorum  pro  rata,  ipsum  vt  supra  concernente, 


294 

numeret  et  persoluat,  idąue  sub  paenis  eodem  anteriori  decreto  expressis 
et  decretis,  quas  nunc  declaramus,  videlicet  peculatus  atque  priuationis  offi- 
ciorum ,  super  ipsos  citatos  et  ąuemlibet  contrauenientem  irremissibiliter 
absque  alia  citatione  seu  termini  con.seruatione  publicandis ,  iniungimus  et 
mandamus,  atque  ad  publicandas  easdem  paenas  casu  contrauentionis  super 
praefatis  citatis  et  ąuemlibet  ipsorum ,  ministerialem  quemuis  regni  gene- 
rałem, si  et  quando  pars  actorea  id  affectauerit,  addimus  et  deputamus,  atque 
pro  exequutione  tam  in  bonis  quam  personis  facienda,  causam  praesentem 
vna  cum  partibus  ipsis  ad  officium  seu  iudicium  quoduis  regni  competens, 
remittimus,  praesentis  decreti  nostri  vigore.  In  cuius  rei  fidem  praesentibus 
sigillum  regni  est  appressum.  Datum  Varsaviae  feria  secunda  post  domini- 
cam  Misericordiae  proxima,  anno  Domini  millesimo  sexcentesimo  quinqua- 
gesimo  secundo,  regnorum  nostrorum  Poloniae  et  Sueciae  quarto  anno.  Re- 
latio  reuerendissimi  in  Christo  patris,  domini  Andreae  de  Leszno  Leszczyń- 
ski, episcopi  Culmensis  et  Pomeraniae,  praepositi  Plocensis  et  sancti 
Michaelis  in  arce  Cracouiensi,  supremi  regni  cancellarij.  Andreas  de  Leszno 
episcopus  Culmensis  et  Pomeraniae,  cancellarius  regni.  Philippus  Huttinus 
sacrae  regiae  maiestatis  secretarius  et  notarius. 

Kodeks  Zaleskiego,  karta  235. 

Poprzedni  wyrok  królewski  wydany  w  tej  sprawie,  nosi  datę  z  Warszawy,  czwartek  po  św. 
Lucy  i  r.  1651,  i  przechowany  jest  w  archiwum  miejskiem  tylko  w  kopii  spółczesnej,  poświadczonej.  Gdy 
treść  tego  wyroku  podana  jest  dokładnie  w  wyroku  niniejszym,  przeto  nie  zamieszczamy  tu  dosłownego 
powtórzenia  tekstu   onegoż. 


1096.      1652.   die  24.  m.  Maii,  Cracoviae. 

Publicatio  senatus  consulti  de  vagis. 

Actum  feria  sexta  post  festa  solemnia  sacri  Pentecostes  proxima.  — 
Prouidus  Gawronek  ministerialis  regni  generalis  et  bedellus  officij  aduoca- 
tialis  Cracouiensis  iuratus,  publicationem  infrascriptam  in  partibus  quatuor 
cornuorum  voce  proclamatam  sono  tubae,  ad  acta  praesentia  consularia  Cra- 
couiensia  retulit,  quae  erat  eiusmodi :  Panowie  radźcie  WMć  wiedzieć,  isz 
z  roskazania  JEMci  pana  burmistrza  y  Ich  MMciow  pp.  radziec  do  wiado- 
mości się  W  W.  podaie,  zęby  się  zadęn  z  luźnych  ludzi  w  Krakowie  y  po 
przedmieściach  niewazył  bawić,  któryby  służby  nięmiał,  bo  kędy  się  o  takim 
dowiedzą,  surowo  karać  będą  y  samych  y  gospodarzow,  u  kogoby  się  takowi 
znaydowali.  A  gdyby  kto  o  takowych  luźnych  ludziach  wiedział,  zęby  vrzę- 
dowi  dawał  znać. 

Acta  Consul.  Crac.  39,  str.   1381. 


295 


1O0T.     1652.  die  7.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  stipendiis  satellitibus  civilibus  solvendis. 

Actum  in  praetorio  Cracouiensi  feria  6*a  postridie  octauae  ss.  Corporis 
Christi,  videlicet  die  ia  Iunij  1652  (s).  —  Spectabiles  domini  proconsul  et 
consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in  praetorio  in  negocio  infrascripto 
conuocati  et  vna  cum  honoratis  40  viris  congregati  existentes,,  considerantes 
quod  exactiones  civium  constitutae  pro  peditore(?)  ciuili  a  multis  sint  retentae 
nec    solutae,    easąue    domini    exactores    ob    discessum    multorum    e   ciuitate 

propter    pestem   grassantem  et  aliorum    paupertatem    eon are    non 

possunt,  ideo  conuertendos  esse  f.  mille  Polonicales  pro  stipendijs  et  salarijs 
.  .  .  dis  ijsdem  satellibus  (s)  ex  ea  summa  et  pecunia  ciuitati  proueniente 
a  scabinis  Iuris  supremi  decreto  S.  R.  Mtis  adiudicata,  vnanimibus  votis  et 
sentencijs  concluserunt.  Praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Z  księgi  rękopiśmiennej    „Conclusiones  ab  anno   1649". 

IO08.     1652.  die   13.  m.  Iunii;  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  peste  infectis  curandis. 

Actum  in  praetorio  Cracouiensi  feria  ąuinta  ipso  die  festi  sancti  Antonij 
de  Padua  confessoris.  —  Cjuoniam  cuilibet  mało  obuiare  ąuantocius  salu- 
berrimum  esse  censeatur;  praesertim  vt  tempore  praesenti,  quo  ciuitas  Cra- 
couiae  pestilentiae  labę  contactiua  depopulatur,  ideo  tantae  malignitati  spec- 
tabilis  senatus  Cracouiensis  mederi  cupiens,  dum  in  freąuenti  consessu  per 
schaedulas  conuocatus  congregatur,  ordinationem  facit  eiusmodi. 

Et  ąuidem  considerans  ac  praeopponens,  triplex  genus  infectorum  in 
ciuitate  ista  reperiri,  vnum  eiusdem  de  facto  signis  malignitatis  infectum; 
secundum  suspectum  propter  cohabitationem  peractam  cum  prioribus,  tertium 
opinatiuum,  quos  oculus  humanus  indicat  sanos,  illi  tamen  possunt  esse  in- 
fecti  et  caeteros  perambulantes  inficere,  cuiusmodi  sunt  mendicantes,  paupe- 
res,  caeteraąue  plebs  et  multitudo  vaga ,  vnanimi  consensu ,  votis  et  con- 
silijs  suis  constituunt;  vt  cuilibet  generi  illorum  ex  suprarecensitis  seorsiua 
extra  ciuitatem  prouideant,  prout  de  fecto  adinuenta  sunt  statiua  et  habi- 
tacula,  vbi  sic  segregati,  diuisi  et  educti  atque  praeseruati,  alimentis  cibarijs, 
potu,  medicamentis  et  alijs  necessarijs,  ac  insuper;  quod  praecipuum  est, 
(s)  salutari  confessione  et  sacrosancta  eucharistia  ad  superas 
sedes  praeparentur.  Cjuorum  infectorum  ąuoniam  non  exiguus  in  tanta  ciui- 
tate reperiatur  nuraerus,  certum  autem  ob  eius  nobilitatem  (s)  enumerare  sit 
difficile  pecuniaąue  pro  suppeditatione  victus  tantae  multitudini,  accedente 
aerarij  ciuilis  publici  maximo  defectu,  licet  ex  singulari  sua  et  munifica  pro- 
uisione  (s)  ergo  ciuitatem  hanc  et  affectum  populum  illustrissimus 

dominus  episcopus  Cracouiensis  pro  eo  centum  florenos  in  ąuamlibet  lar- 
giatur  septimanam  et  eleemosyna  per  ciues  conferenda  non  suffiełat,  si  vnde 


296 

modum  conąuirendae  pecuniae  adinuenire  possent  modo  proportionali  in 
quantitatem  certam  et  numerum  cuiuslibet  generis  seu  status  infectorum  pro- 
uisione  victus  et  necessariorum,  ne  ita,  vt  si  in  vno  lazaretto  vel  ad  id  com- 
modo loco  delecto  et  comparato  ex  priori  genere  infectorum  congregaretur 
numereturąue  centenarius,  in  sustentationem  ipsorum  pro  alimentis  sic  quod 
sufficiant,  floreni  centum  Polonicales  in  ąuamlibet  septimanam,  pro  vna  per- 
sona per  florenum  vnum;  assignando;  in  personas  vero  alias  tam  superinten- 
dentes  quam  obseąuia  praestantes  et  medicamenta,  floreni  alij  centum,  vtpote 
distributori,  qui  curam  habeat  alimentorum  et  ordinem  subministrandi  victua- 
lia,  floren.  io;  sacerdoti  confessario  fl.  io;  chirurgo  curanti  eos  fl.  10,  coctri- 
cibus  fl.  9,  seruitoribus  fl.    io;  pro  mensa  suprascriptis  (s)  fl.   15, 

residuum  pro  medicamentis  et  praeseruatiuis  fl.  36 ,  ita  vt  ąuaelibet  septi- 
mana  pro  personis  centum  indigeret  fl.  ducentis  et  sic  ducta  proportione  in 
alium  similem  pro  ąuantitate  cuiuscunąue  generis  (s)  non  paruus 

reperitur.  In  suspectos  vero  2di  generis,  quos  itidem  omnino  expedit  educere 
domibus  in  locum  commodum  et  purioris  aeris,  necessum  erit  in  septimanam 
vnam  pro  personis  centum  similiter  pendere  fl.  100  pro  victu;  officialibus, 
qui  curam  ipsorum  habeant  et  ministris  ac  coctricibus  fl.  29.  Ad  tertium 
autem  ordinem  procedendo  sufficerent  pro  victu  et  pro  superintendentibus 
in  centum  numerum  personarum  similiter  fl.  130  Polonicales  et  sic  propor- 
tionatim  de  maiori  numero  intelligendum  partiendumąue.  Quibus  sic  peractis 
et  compositis,  reliąui  sacerdotes  pro  administrandis  sacramentis,  qui  vices 
possint  obire  alternatim,  praeseruati  constituentur,  chirurgi  etiam  plures 
assumentur,  lapideae  et  domus  (e  ąuibus  quam  citissime  infecti  educentur 
et  segregabuntur)  purgabuntur  et  quam  maxima  diligentia  in  reddenda  pri- 
stina  sanitate  Deo  maximo  propitio  et  auspicante  praestabitur,  caeteraque 
contra  eiusmodi  malignitatem,  quae  saluberrima  consilia  et  prouisiones  non 
intermittentur;  paxque  publica  custodietur. 

Acta  Cons.   Crac.    1498,  str.    178. 


IO09.      1652.  die   15.  m.  Iunii7   Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  salario  proconsuli  consulibusque  Cracoviensibus 
peste  grassante  augendo. 

Actum  sabbatho  ipso  die  ss.  Viti  et  Modesti  martyrum.  —  Spectabilis 
et  amplissimus  senatus  Cracouiensis  cum  domino  Martino  Paczoska  procon- 
sule  ciuitatis,  vt  antea  aliquoties,  ita  et  die  hodierna  infrascriptae  ordina- 
tionis  causa  sanciendae  per  schaedulas  conuocatus  et  legitime  in  praetorio 
congregatus  existens;  eo  in  matura  deliberatione  habito,  quod  diuina  sic 
volente  iustitia  pestis  malignitas  in  ciuitate  hac  Cracouiensi  de  die  in  diem 
maius  capiat  incrementum  ac  virus  infectionis  suae  profusius  diffundat,  ita, 
vt  non  modo  turmatim  ciues  ipsi  solo  patrio  relicto,  in  tutiora  \aria  loca 
salutis  ergo  conseruandae  gratia  conuolarunt,  sed  et  nonnulli  ex  spectabi- 
libus  dd.  collegis  mało  eiusmodi  cedentes,  in  diuersas  residentias  contulerunt 
sese,    meliori   fortunae  et  tempori  reseruantes:    interest    autem    magistratus, 


297 

nec  ciuitas  haec  metropolitana  et  caput  regni  Poloniae  regimine  et  custodia 
destituatur,  vtque  bono  publico  et  securitati  omni  ąuamuis  hoc  tempore 
calamicioso  et  deplorando  dignis  medijs,  avixilio  et  consilijs  succuratur:  in- 
haerendo  superiori  conclusioni  suae  per  modum  ordinationis  factae,  referen- 
doąue  sese  in  omnibus  ad  alias  ordinationes,  per  eiusmodi  spectabilera  sena- 
tum  retroactis  temporibus  et  annis  potissimum  1543  et  1622  sancitas,  ipsas 
seruari  debere  et  attendere  in  regimine  ciuitatis  obeundo,  vnanimibus  votis 
suis  et  sententijs  concluserunt  cum  eo  adiecto,  vt  spectabiles  dd.  proconsules, 
quos  ordo  muneris  proconsularis  obeundi  tangeret,  vel  ipsi  per  se  vel  per 
alium  ąuempiam  ex  ordine  tamen  consulari ,  munus  suum  obeant  et  magi- 
stratum  consularem  administrent.  Cum  vero  eo  tempore  maior  cura  tam  in 
mitigando  eo  pestilentiae  mało  saluteąue  ciuium  conseruanda,  quam  et  secu- 
ritate  ciuitatis  prouidenda,  non  sine  graui  periculo  uitae  et  iactura  rerum 
suarura  per  eundem  dominum  proconsulem  nunc  et  pro  tempore  existentem 
impendatur,  idcirco  habita  temporis  praesentis  ratione,  quo  annonae  Caritas 
et  rerum  ad  victum  pertinentium  precium  supra  modum  creuit;  eidem  spec- 
tabili  domino  proconsuli  in  solatium  laborum  ipsius  in  quamlibet  septimanam 
florenos  decem  Polonicales,  spectabilibus  vero  dominis  consulibus  quibuscun- 
que7  (qui)  domino  proconsuli  hac  iniquitate  temporis  praesto  adesse  voluerint 
(facta  tamen  declaratione  et  submissione  sua),  sex  floreni  similiter  septima- 
natim  dandos  esse  assignauit,  d.  notario  quoque  hic  mansuro  vel  in  locum 
sui  idoneam  personam  hoc  tempore  collocaturo,  septimanale  solarium  itidem 
per  florenos  sex  Polonicales  ex  aerario  publico  ciuitatis  vsque  ad  iudicio- 
rum  ex  limitatione  causarum  generali  facta  denunciationem  dandos  esse  de- 
creuit.  Ule  vero  vel  substitutus  ipsius  spectabili  domino  proconsuli  protunc 
existenti;  in  causis  securitatem  ciuitatis  tangentibus  et  decisionem  requiren- 
tibus,  opera  et  consilio  praesto  adesse  atque  ea,  quae  opus  fuerint,  pro  rei 
et  temporis  exigentia  actis  connotare  et  conscribere  tenebitur. 

Etiam  quoniam  accedente  maxima  aerarii  ciuilis  publici  penuria,  solu- 
tiones  supra  assignatae  pro  tempore  fieri  non  possent  praesenti,  nisi  aliunde 
pecunia  acquiratur;  ideo  idem  spectabilis  senatus  Cracouiensis  tam  domino 
proconsuli  pro  exnunc  pro  tempore  existenti  dominisque  collegis  hic  manen- 
tibus,  quam  officialibus  aerarij  ciuilis  vel  notario  plenam  et  omnimodam 
aliunde  pecuniam  acquirendi  pro  hoc  et  fidem  aertirij  dat  et  confert  facul- 
tatem,  qui  sumptum  successu  temporis  ex  aerario  eodem  ciuili  persolui 
quamprimum  et  restitui  debebit.  Vimque  et  firmitatem  conclusio  praesens 
a  die  hodierna  obtinet  et  obtinebit. 

Post  quam  ordinationem  modo  praemisso  factam,  spectabilis  dominus 
Andreas  Węgrzynowicz  consul  ciuitatis  declarauit  et  submisit  se;  hoc  toto 
tempore  suspecto  pestilentiae  in  ciuitate  mansurum ,  dominoque  proconsuli 
in  omnibus  causis  et  actiohibus  publicis,  dum  accersitus  per  sagittarium 
fuerit,  pro  rei  exigentia  praesto  adfuturum.  Similiter  et  nobilis  ac  honoratus 
Nicolaus  Proszykowski  ciuitatis  secretarius  et  actorum  notarius,  pro  custo- 
diendo  et  conseruando  bono  publico  obsequia  et  vires  suas  deuouit,  perma- 
nereque  circa  dominos  proconsules  sese  declarauit ,  Deo  ipsos  adiuuante 
propitio,  cui  sit  laus  in  aeternum  amen. 

Acta  Consul.   Crac.    1498,  str.    178. 

38 


298 

llOO.      1653.  die    13.  m.  lanuarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  famulis  praetorii  et  de  militibus  urbanis. 

Actum  in  praetorio  Cracouiensi  feria  secunda  in  octaua  festi  ss.  Trium 
Regum  proxima.  —  Spectabiles  domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cra- 
couiae,  per  schaedulas  ad  praetorium  in  negocio  infrascripto  conuocati  et 
legitime  die  hodierna  vna  cum  honoratis  40  viris  congregati  existentes;  in 
meliorem  ordinem  familiam  praetorianam  et  opportuniorem  necessitatem 
ciuitatis  redigere  cupientes,  vnanimibus  votis  suis  et  sententijs  suis  consti- 
tuerunt  et  concluserunt,  ąuatenus  famuli  praetoriani  sint  in  numero  sex, 
septimus  intendens  illorum  circelmagister.  Pedites  vero  ad  custodias  noctur- 
nas  circa  ciuitatem  obeundas  et  vigilias  peragendas  N°  14  et  quindecimus 
illorum  rothmagister  seu  decurio  praetorianus.  Quibus  peditibus  pro  appa- 
rentia  maiori  personarum  et  decore  ciuitatis  habitum  dragonis  consuetum 
comparari  debere,  famulis  vero  iuxta  morem  antiąuam.  Et  ąuoniam  ad  prae- 
sens  caritas  rerum  et  victualium  in  maius  quam  temporibus  praeteritis  creuit 
incrementum,  ideo  sub  ea  temporis  ratione  ijsdem  peditibus  ciuilibus  14 
augenda  esse  salaria,  videlicet  vnicuique  illorum  in  mensem  vnum  per  fi.  i, 
decurioni ■  vero  fi.  io;  famulis  vero  praetorianis  iuxta  salaria  ipsis  solita  per 
fi.  et  gr.  (?)  4  Polonicales  soluendum,  dandumąue  ad  praesens  ipsis  peditibus 

vestes  superiores  ad  modum  in  aerario ntes;  quousque  illis  vestitura 

conclusa  non  fuerit  comparata. 

Z  księgi   „Conclusiones  ab  anno    1649". 


IIOI.      1653.  die    18.   m.  Ianuarii,  Cracoriae. 

Senatus  consultum  de  ąuaestoribus  aerarii  cirilis. 

Actum  sabbatho  ipso  die  s.  Priscae  virginis  et  martyris  proximo.  — 
Spectabiles  domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas 
in  praetorio  Cracouiensi  in  negotio  infrascripto  conuocati  et  congregati  vna 
cum  honoratis  40  viris  existentes,  bono  meliori  et  commodiori  ciuitatis  con- 
sulendo,  quod  officium  lonchaeratus  quo  plures  habet  administratores,  eo 
res  ipsius  et  administratio  remissiori  peragitur  diligentia,  morę  antiquo  prae 
oculis  et  ordine  recto  habito,  duos  tantummodo  eligendos  esse  lonchaeros 
ciuitatis  et  sufficere  administrationi,  vnum  quidem  ex  senatu,  alterum  a  parte 
honoratae  communitatis,  ynanimibus  votis  suis  et  sententijs  concluserunt. 
Praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Z  księgi    „Conclusiones  ab  anno    1649". 


299 


1102.     iÓ53-  die  7.  m.  Aprilis,  in  Brześć  litewski. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  .civitati  Casimiriensi  quaevis  bona 
civium  Casimiriensium  sine  prole  mortuorum,  confert. 

Ioannes  Casimirus  Dei  gratia  rex  Poloniae,  raagnus  dux  Lituaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czernicho- 
uiaeąue  necnon  Suecorum ,  Gotthorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex. 
Signincamus  praesentibus  literis  nostris,  ąuorum  interest,  vniuersis  et  sin- 
gulis.  Cum  nostri  regij  muneris  eśse  censeamus,  benignitate  nostra  conser- 
uari  ciuitates  et  oppida  debere,  quae  vicibus  aduersantis  fortunae,  praesertim 
vero  praesentis  pestilentiae  ictibus  concussa  conuulsaąue  manent,  ita  vt  de- 
sertae  desolataeąue  domus  plurimae  reperiantur  vixque  non  totae  ciuitates 
et  oppida  in  ruinam  abeant,  quo  infortunio  etiam  Casimiria  ciuitas  nostra 
ad  Cracouiam  sita,  affecta  ingemiscit :  cui  nos  prouidere  volentes;  vt  facilius 
pristino  restituatur  statui  et  ordini,  eiusdem  ciuitatis  magistratui  et  commu- 
nitati  bona  omnia  mobilia  et  immobilia  summasque  quasuis  pecuniarias  siue 
paratas  siue  aliqua  ratione  obligatas,  vbicunque  locorum  in  regno  et  domi- 
niis  nostris  existentia;  post  incolas  et  conciues  eorum  Casimirienses,  sine 
testamentis  et  legittimis  successoribus  morituros  et  iam  hactenus  peste  ab- 
sumptos,  ad  fiscum  et  dispositionem  nostram  deuoluendas  et  deuolutas,  iure 
perpetuo  et  irreuocabilis  donationis  dandas  et  conferendas  esse  duximus, 
vti  quidem  damus  et  conferimus  per  praesentes,  ita  vt  eadem  bona  omnia 
iuri  caduco  obnoxia,  cum  vniuersis  eorum  attinentijs  et  pertinentijs  iure 
adeant,  inquirant,  \indicent,  possideant  et  pro  necessitatibus  ac  conseruatione 
restaurationeque  eiusdem  ciuitatis  nostrae  conuertant  perpetuo  et  in  aeuum. 
Quod  omnibus  et  singulis  magistratibus  et  officijs  tam  castrensibus  quam 
ciuilibus,  sub  quorum  iurisdictione  bona  praefata  existunt;  notum  esse  vo- 
lentes,  mandamus,  vt  requisiti  a  praedicto  magistratu  et  communitate  Ka- 
zimiriensibus,  bona  omnia  praefata;  vbicunque  reperta  fuerint;  illis  in  realem 
et  actualem  possessionem  tradant  et  assignent  curentque ,  vt  sine  quauis 
mora  et  difficultate  ijsdem  bonis  potiantur.  Pro  gratia  nostra.  In  cuius  rei 
fidem  praesentes  manu  nostra.  subscriptas,  sigillo  regni  communiri  iussimus. 
Datae  Brest.  Lith.  die  septima  mensis  Aprilis,  anno  Domini  MDCLIII,  regno- 
rum  nostrorum  Poloniae  IV,  Sueciae  V.  —  Ioannes  Casimirus  rex. 

Dokument  papierowy,   poniżej   tekstu  wyciśnięta  wielka  pieczęć  koronna. 


1103.      1653.  die  6.  m.   Iunii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum   de  contributionibus  solvendis. 

Actum  feria  sexta  post  festa  solemnia  sacri  Pentecostes  proxima.  — 
Spectabiles  domini  proconsul,  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas 
in  praetorio  Cracouiensi  conuocati  et  vna  cum  honoratis  40  viris  congregati 


300 

existentes,  non  ferendo  summara  ciuitatis  oppressionem,  quam  pro  solutione 
ąuietationis  de  contributionibus  redditis  ad  f.  iooo  et  vltra  assolescat  (?) 
a  sui  colectoribus  et  solitam  eiusmodi  ąuietationum  temporibus  anteactis  in 
florenis  solummodo  considerando  contentationem,  standum  esse  consuetudini 
antiąuae  in  soluendo  ;  interim  autem  ex  respectu  certo  temporis  expectantia(?) 
florenos  300  dandos  esse  generoso  domino  exactori  non  amplius.  Ouos  si 
suscipere  et  ąuietationem  ciuitati  dare  noluerit,  manifestationem  pro  eo  fa- 
ciendam  esse  vnanimibus  votis  suis  et  sentencijs  concluserunt.  Praesentibus 
ad  praemissa  mediantibus. 

Z  księgi  „Conclusiones  ab  ,111110   1649". 


IIOI.      1653.   die  2$.  m.  Augusti,  Craeoviae. 

Senatus  consultum  de  contributionibus  a  tabernatoribus  exigendis. 

Actum  sabbatho  postridie  octauam  Assumptionis  in  coelum  b.  M.  vir- 
ginis.  —  Spectabiles  domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per 
schedulas  in  praetorio  Cracouiensi  conuocati  et  vna  cum  honoratis  40  viris 
congregati  in  negotijs  infrascriptis  existentes,  postulatis  honestae  communi- 
tatis  satisfacere  cupientes,  volenti;  vt  tabernatores  Cracouienses  pari  pen- 
sione  in  reddendis  simplis  vna  cum  mercatoribus  procedant,  pro  hac  vice 
ijsdem  condescendendum  esse,  ob  celerem  contributionum  praesentium  col- 
lectionem  ;  nihilominus  in  posterum ,  si  ad  instar  mercatorum  solitas  con- 
tributiones  et  simplas  soluere  recusauerint,  citandos  esse  pro  eo  cum  remis- 
sione  appellationis  ratione  cognitionis  privilegiorum  ad  judicium  S.  R.  Al. 
sumptum  autem  pro  ea  causa,  vt  honorata  communitas  prouideat,  rnanimi- 
bus  votis  suis  et  sententijs  concluserunt.  Praesentibus  ad  praemissa  me- 
diantibus. 

Z  księgi   rConclusiones  ab  anno   1649". 


I IO-V      1653.  die  2Q.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  advenis;  meigistratui  civili  nuntiandis. 

Actum  feria  sexta  post  festum  sancti  Bartholomaei  apostoli  proxima.  — 
Ad  officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  yeniens 
ministerialis  regni  generalis,  prouidus  Iacobus  Gawronek,  bedellus  officij 
aduocatialis  recognouit,  se  ex  mandato  officij  huius  infraseąuentia  populo 
clangore  tubae  congregato,  in  ąuatuor  partibus  ciuitatis  publicasse  et  ad 
notitiam  deduxisse,  tenoris  talis:  Panowie  radźcie  WM.  wiedzieć,  isz  vrzędy 
zakazuią,  aby  zadęn  do  domów  swych  przyiezdzaiących  tu  do  Krakowa  nie- 
prziymował,  niedawszy  wiadomości  wprzód  o  tym  vrzędowi,  także  y  zakon- 
ników,   którzy  /.  rożnych    mieysc  przyieszdzaią ;    także    zęby  zadęn  z  podda- 


301 

nych  tak  slacheckich  iako  y  duchownych  na  targ  tu  niewazyli  sie  przy- 
iezdzac  bez  attestatiy  pana  swego,  ze  z  dobrego  powietrza  iedzie.  Vbodzy 
obczy  także  y  ludzie  luźni  aby  w  mieście  iako  y  w  przedmieściach  niebawili 
się,  bo  ich  wypędzać  będą.  Tandeta  tak  na  mieyscu  zwyczaynym  iako  y  pod 
kamienicami  aby  niebyła  wykładana;  w  piwnicach  aby  nieprzechowywano 
na  noc  łotrów  y  inszych  luźnych  ludzi,  pod  karaniem  surowym.  Sic  et  non 
aliter  factum  esse  referens,  de  quo  hanc  suam  per  expressum  fecit  rel- 
lationem. 

Acta  Cons.  Crac.  40,  str.  245. 


1106.      1653.  die  5.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

Publicatio  senatus  consulti  de  commutationibus  domiciliorum,  magistra- 
tui  nuntiandis. 

Actum  feria  ąuinta  post  festum  sancti  Francisci  confessoris  proxima.  — 
Ad  officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens 
prouidus  Ioannes  Gawronek,  bedellus  iudicij  aduocatialis  Cracouiensis,  sanus 
mente  et  corpore  existens,  in  vim  fidelis  suae  rellationis  recognouit,  se  feria 
tertia  ex  mandato  officij  praesentis  proxime  praeterita  proclamasse  in  qua- 
tuor  partibus  circuli  Cracouiensis  publicationem,  cuius  tenor  seąuitur  talis : 
Panowie  raczcie  WM.  wiedzieć,  isz  vrzędy  zakazuią,  abyście  WM.  z  miesz- 
kania swego  niewazyli  prowadzić  do  inszego  ani  w  mieście  ani  na  przed- 
mieście, bez  opowiedzenia  się  dziesiątnikowi  swemu,  a  dziesiątnik  vrzędni- 
kowi,  pod  winą  więzienia.  Sic  et  non  aliter  factum  esse  referens,  de  quo 
hanc  suam  per  expressum  fecit  rellationem. 

Acta  Cons.   Crac.  40,  str.   269. 


1107.     1653.  die  ó.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

Plebiscitum  de  reisduis  vectigalium  exigendis. 

Actum  feria  quinta  post  festum  Omnium  Sanctorum  proxima.  —  Dum 
famatus  Albertus  Adamowicz  exactor  contributionum  anni  1650,  per  hono- 
ratam  communitatem  laudatarum,  vna  cum  coexactoribus  suis  affectaret  exe- 
cutionem  de  retentoribus  contributionis  exhiberetque  laudum  honoratae  com- 
munitatis  die   ió  a.    1Ó53   factum  tenoris  talis: 

»Aby  exactores  wszystkie  retenta  wybierali  prosząc  o  executią  z  nie- 
posłusznych, aby  była  czyniona.  Na  co  wszyscy  zezwalaią  y  submituią  się, 
któryby  tak  teraznieyszych  simpl  iako  y  retent  wszelakich  z  mieszczan  nie 
płacił  y  nie  chciał  zapłacić,  tedy  po  niego  na  ratusz  posłać  y  nie  zpuszczać 
go  z  ratusza  aszby  zapłacił.  Stoiemy  przytym  wszyscy  y  zastępuiemy  ma- 
gistratum  y  pp.  iudices  retentorum«,    peterentque    idem    laudum    approbari, 


302 

spectabiles  domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiensis,  per  schae- 
dulas  in  praetorium  conuocati  et  vna  cum  honoratis  40  viris  congregati 
existentes,  idem  laudum  praeinsertum  honoratae  communitatis  approbaue- 
runt  et  approbant.   Praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Z  księgi   „Conchisiones  ab  anno   1649". 


IIO*.      1654.  die   19.  m.  Aprilis,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  officialibus  telonariisąue  mandat,  ne 
a  mercatoribus  Cracoviensibus  indebita  portoria  exigant. 

łan  Kazimirz  z  łaski  bożey  kroi  polski,  wielkie  xiąze  lithewskie,  ruskie, 
pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  inflandskie,  smoleńskie,  czerniechowskie, 
a  szwedzki,  gottski,  wandalski  dziedziczny  kroi.  Wszem  wobecz  y  każdemu 
z  osobna,  komu  to  wiedzieć  należy,  osobliwie  starostom,  podstaroscim,  dzier- 
żawcom dóbr  naszych  duchownych  y  swietskich  y  innym  wszelakim  vrzędom 
ziemskim  y  grodzkim,  także  superintendentom,  factorom  ceł  naszych  y  rze- 
czypospolitey  koronnych  w  Wielkiey  i  Małey  Polszczę  y  na  Podgórzu,  exacto- 
rom  podatków  naszych  y  rzeczypospolitey  oznaymuiemy :  Supplikowali  nam 
mieszczanie  stołecznego  miasta  naszego  Krakowa,  iż  przeciwko  prawom 
y  przywilegiom  ich  constitutiami  approbowanym,  factorowie  ceł  naszych 
wynieszli  z  kancellariey  naszey  vniversały,  za  ktoremi  nienależycie  kupców 
mieszczan  krakowskich  do  płacenia  cła  intra  regnum  przeciw  prawu  ich  po- 
ciągaią  y  insze  nouitates  w  tymże  vniuersale  wyrażone,  z  wielkim  vciąźeniem 
ich  inducere  vsiłuią.  My  tedy  chcąc  stolicy  naszey  wolności  w  swoiey  za- 
trzymać klubie  y  one  cale  przy  prawach  zachować,  Wiernosciom  Waszym 
rozkazuiemy,  abyście  żadnych  ceł  y  exactiy  nowych,  /'//  quarwm  possessione 
przed  constitutią  millesimi  sexcentesimi  quadragesimi  noni  skarb  nasz  nie  był 
y  od  kupców  mieszczan  krakowskich  nie  wybierał,  takowychze  ceł  exactiy 
y  teraz  od  nich  Wiern.  WW.  nie  wybierali,  y  na  komorach  tak  w  Wielkiey 
Polszczę  iako  y  w  Małey  Polszczę  na  Podgórzu  praetexłu  wyniesionych 
vniwersałow  kupców  nie  trudnili.  Nieczyniąc  inaczey  z  powinności  swoiey 
y  dla  łaski  naszey.  Dąn  w  Warszawie  dnia  dziewiętnastego  miesiąca  Kwie- 
tnia, roku  Pańskiego  tysiącznego  sześćsetnego  pięćdziesiątego  czwartego, 
panowania  królestw  naszych  polskiego  szóstego  a  szwedzkiego  siódmego 
roku.  —  łan  Kazimierz  kroi.  —  Albertus  Goraiski  praepositus  Posnaniensis, 
regens  cancellariae  regni. 

Kodeks  Zaleskiego,  karta  240. 


303 


HO!).     1654.  die   15.  m.  Maii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  portorio  in  portis  urbis  exigendo. 

Actum  feria  sexta  postridie  festi  Ascensionis  domini  nostri  lesu  Christi. — 
Spectabiles  dd.  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in 
negotio  infrascripto  in  praetorio  Cracouiensi  conuocati  et  congregati  existen- 
tes,  eo  in  consideratione  habito,  quod  per  currus  vectorum  et  eąuorum,  qui- 

bus  merces  varij  generis,  sal,  ligna,  ferra  in  ciuitatem  trahunt  et a) 

stratae  publicae  pessumdantur  et  deteriorantur,  in  reparationem  earuradem, 
ąuatenus  ab  vno  curru  sub  eiusmodi  mercibus  vel  ąuibuslibet  oneribus  (?) 
per  ciuitatem  proficiscente,  custodes  portarum  per  vnum  grossum  a  ąuolibet 
tocies,  ąuocies  ipsi  permeare  contigerit,  emoneant,  exigant  et  ad  aerarium 
sub  iuramentis  suis  fideliter  differant,  vnanimibus  votis  suis  et  sententijs 
concluserunt,  praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Acta  Consul.  Crac.   1498,  str.   198. 


lllO.      1654.  die   17.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

Publicatio  senatus  consulti  de  peste. 

Actum  feria  sexta  post  festum  Diuisionis  apostolorum  proxima.  — ■  Ad 
officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  pro- 
uidus  Iacobus  Gawronek  ministerialis  regni  generalis,  sanus  mente  et  corpore 
existens,  in  vim  fidelis  relationis  suae  recognouit,  se  die  hodierna  ex  man- 
dato  officij  praesentis  proclamasse  in  ąuatuor  partibus  circuli  Cracouiensis 
publicationem  ex  parte  pestis  in  tenore  tali  verborum :  Pp.  raczcie  WM. 
wiedzieć,  iż  powietrze  w  Preszowie  y  daley  panuie  po  Węgrzech ;  tedy  vrząd 
napomina  y  przestrzega,  abyście  WM.  z  Węgier  do  gospod  swych  nikogo 
nie  ważyli  się  przymować,  pod  karaniem  surowym.  Sic  et  non  aliter  factum 
esse  referens,  de  quo  hanc  suam  per  expressum  fecit  relationem. 

Acta  Cons.  Crac.  40,  str.  463. 


1111.     1654.  die  28.  m.  Iulii;  Cracoviae. 

Publicatio  senatus  consulti  de  peste. 

Actum  feria  tertia  post  festum  s.  Annae  proxima.  —  Ad  officium  et 
acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  prouidus  Iacobus 
Gawronek,  ministerialis  regni  generalis,   in  vim  fidelis  relationis  suae  reco- 


')   Wyraz   nieczytelny  z  powodu  bardzo   pobieżnego   i  niedbałego   pisma  brulionowego. 


304 

gnouit,  die  hodierna  ex  mandato  officij  praesentis  proclamasse  in  quatuor 
partibus  circuli  Cracouiensis  ex  parte  pestis,  cuius  tenor  seąuitur  talis :  Pa- 
nowie raczcie  WM.  wiedzieć,  iz  urząd  maiąc  z  wielu  mieysc  pewną  wiado- 
mość, ze  w  Węgrzech  na  mieyscach  rożnych  a  osobliwie  w  Preszowie  po- 
wietrze morowe  zawzięło  się  y  wymiera,  przeto  przykazuie,  aby  żaden  tam 
iezdzić  ani  tez  tu  przyimowac  Węgrów  pod  winami  surowemi  nie  ważył  się. 

Acta  Cons.  Crac.  40,  str.  471. 


1112.     1654.  die   13.  m.  Augusti,  Varsoviae. 

Ioannis  Casimiri  regis  Poloniae  decretum,  inter  instigatorem  officii  con- 
sularis  Cracoviensis  et  ąuartalienses  civiles  de  solutione  contributionum  litem 
dirimens. 

Ioannes  Casimirus  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czernie- 
chouiae  necnon  Suecorum,  Gotthorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex. 
Significamus  praesentibus  literis  nostris,  ąuorum  interest,  vniuersis  et  singulis. 
Remissam  fuisse  ad  nos  et  iudicium  nostrum  per  officium  consulare  Craco- 
uiense  causam  et  actionem  inter  instigatorem  officij  illius  ex  delatione  exacto- 
rum  contributionum  ciuilium  Cracouiensium  agentem,  actorem  ab  vna,  atąue 
nobiles  et  honoratos  Ioannem  Karchutowicz,  Lucam  Bystrzycki,  Yalentinum 
Zaleski  et  Ioannem  Larosa,  rothmagistros  quartualium  ciuitatis  nostrae  Cra- 
couiensis, citatos  parte  ab  altera,  idque  ratione  per  eosdem  citatos  contri- 
butionum ciuilium  nouiter  et  temporibus  anteactis  laudatarum,  non  perso- 
lutionis,  originaliter  coram  suprafato  officio  consulari  Cracouiensi  motam  et 
agitatam.  In  qua  quidem  causai  et  actione  cum  pars  actorea  contenta  pro- 
positionis  suae  decerni  postularet  et  in  fulcimentum  assertionis  suae  decre- 
tum  nostrum  inter  honoratam  communitatem  et  spectabilem  magistratum 
Cracouiensem  latum,  reproducere,  econtra  citati  se  per  multas  tam  diurnas 
quam  et  nocturnas  vigilias  aliosque  ex  munere  officij  sui  pro  omnimoda 
securitate  et  imminenti  praefatae  ciuitatis  Cracouiensis  necessitate  constanter 
subiuis.se  semperque  subire  paratos  esse  inferent,  nihilque  aliud  in  vim  prae- 
mii  et  gratitudinis  reportare,  nisi  quod  et  antecessores  ipsorum  varijs  priui- 
legiis  tam  eiusdem  ciuitatis,  quam  etiam  a  serenissimis  antecessoribus  no- 
stris, regibus  Poloniae  sibi  benigne  collatis  et  per  nos  maiestatemque  nostram 
regiam  confirmatis  gaudeant,  exindeque  se  ab  omnibus  contributionibus  ciui- 
libus  tanquam  publicos  ciuitatis  Cracouiensis  officiales  necnon  a  causa  prae- 
senti  vti  incompetenti  temereque  instituta  de  piano  liberari  ac  circa  eadem 
priuilegia,  libertates  ac  immunitates,  ex  antiquo  sibi  seruientes,  conseruari 
flagitarent,  officium  illud  consulare  Cracouiense  post  partium  eiusmodi  con- 
trouersias  et  defensas  eo  attento,  quoniam  concurrentia  inter  partes  tam 
decreti  nostri  per  partem  actoream  reproducti  quam  et  confirmationis  pri- 
uilegia, recenter  benigne  a  nobis  citatis  concessa  intercederent,  [iam]  non 
descendendo  in  disquisitionem  eorundem,  causam  praesentem  cum  toto  ipsius 


305 

effectu  ad  nos  iudiciumąue  nostrum  pro  cognitione  reuerenter,  parti  vtrique 
comparendae  coram  eodem  iudicio  nostro  terminum  peremptorium  ab  actu 
illius  decreti  sui  in  spatio  sex  septimanarum  ad  proseąuendum  assignando 
et  praefigendo  remisit,  alias  prout  processus  causae  ipsius  praemissa  omnia 
latius  in  se  continet  et  obloąuitur.  In  termino  itaąue  hodierno  ex  eadem 
remissa  suprascripta  legitime  ad  praesens  prouenienti  et  hucusąue  conti- 
nuato,  partibus  supranominatis;  actorea  instigatore  officij  illius  consularis 
Cracouiensis  eiusąue  delatoribus,  exactoribus  contributionum  ciuilium  Craco- 
uiensium  per  nobilem  Ioannem  Zembrzycki  plenipotentem  suum  legitimum, 
citata  vero  vtpote  suprafatis  rothmagistris  Cracouiensibus  per  nobilem  et 
honoratum  Ioannem  Karchutowicz  confratrem  suum  personaliter  coram  nobis 
et  iudicio  nostro  comparentibus  eumąue  terminum  attentantibus  et  in  con- 
trouersias  suas  ratione  praemissorum  iure  mediante  inter  se  descendentibus, 
et  actorea  ąuidem  parte  reassumpta  propositione  originali  remissam  prae- 
fatam  officij  illius  consularis  Cracouiensis  expediri  citatosąue  vigore  decreti 
nostri  supraspecificati  etiam  occasione  controuersiarum  ciuilium  contributio- 
num lati,  ad  solutionem  earundem  stringi  et  compelli  affectante,  porro  citatis 
inhaerendo  anterioribus  iuridicis  rationibus  et  defensis  suis,  in  processu  prae- 
sentis  causae  contentis,  priuilegiumąue  certum  sibi  a  spectabili  magistratu 
de  actu  in  praetorio  eiusdem  ciuitatis  Cracouiensis  sabbatho  antę  festum 
sanctae  Margarethae  virginis  proximo ,  die  videlicet  vndecima  Iulij  anno 
millesimo  sexcentesimo  trigesimo  septimo  collatum ;  quo  respectu  muneris 
variis  oneribus  et  curis  implicati  ac  meritorum  suorum  fideliter  etiam  cum 
intermissione  negotiorum  suorum  pro  bono  publico ;  commodis,  decore  ac 
singulari  ornamento  praefatae  ciuitatis  per  se  praestitorum,  gratitudinis  et 
praemii  loco  libertatibus  praerogatiuisąue  specialibus  (prout  caeteri  officiales 
eiusdem  ciuitatis  gaudent)  se  quoque  citatos  idem  spectabilis  magistratus 
vnanimi  voto  et  consensu  gaudere  declarauit  et  a  quibusuis  contributionibus 
szosz  nuncupatis,  quoad  eodem  in  officio  extiterint;  liberos  esse  ac  fore  de- 
bere  pronuntiauit,  nec  non  eiusdem  priuilegii  ciuitaten.  approbationem  sere- 
nissimi  olim  Vladislai  quarti;  fratris  et  praedecessoris  nostri  desideratissimi, 
de  data  Cracouiae  die  sexta  mensis  Nouembris  anno  subsequenti  millesimo 
sexcentesimo  trigesimo  octauo,  ad  haec  eiusdem  approbationis  confirmatio- 
nera  a  nobismet  ipsis  Varsauiae  die  vigesima  sexta  mensis  Martij  anno  ad 
praesens  currenti  impetratam  et  obtentam,  coram  nobis  producentibus  et 
postmodum  trina  officii  illius  consularis  decreta  occasione  praemissorum 
antę  haec  lata,  quibus  mediantibus  ad  solutionem  controuersarum  exactio- 
num  se  nullatenus  posse  stringi  declaratum  est7  inferentibus,  varias  insuper 
iuri  et  aequitati  conformes  defensas  allegantibus  exindeque  se  ab  actione 
praesenti  vti  incompetenti  et  vexatoria  liberos  pronuntiari  et  circa  eadem 
omnia ;  tam  priuilegium  a  spectabili  magistratu  Cracouiensi  sibi  concessum 
et  per  serenissimum  olim  fratrem  nostrum  desideratissimum  approbatum,  ac 
per  nos  ipsos  benigne  confirmatum,  quam  et  decreta  praefata  officii  consu- 
laris Cracouiensis  totaliter  conseruari  et  manuteri  flagitantibus :  nos  cum  con- 
siliariis  et  iurisperitis  nostris  auditis  partium  earundem  ambarum  controuersiis, 
allegationibus  et  defensis,  iisdemque  piane  (?)  et  accurate  perpensis,  remissa 
suprascripta    per    officium    illud    consulare    Cracouiense    ad    nos  et  iudicium 

39 


3o6 

nostrum  facta,  necessaria  adinuenta,  illam  expedientes,  quandoquidem  ex 
concessione  spectabilis  magistratus  Cracouiensis  manifeste  constat,  quod  pro 
seruitijs  per  citatos  rothmagistros  Cracouienses  praestari  solitis,  haec  libertas 
non  soluendae  contributionis  szosz  vulgo  dictae,  ipsis  est  concessa,  idcirco 
eosdem  citatos  circa  hoc  idem  priuilegium ,  per  eundem  magistratum  ipsis 
concessum,  conseiruandos  et  manutenendos  esse  duximus,  prout  ąuidem  con- 
seruamus  et  manutenemus  atąue  praedictos  rothmagistros  Cracouienses  a  solu- 
tione  contributionum  in  rem  et  priuatum  vsum  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis 
laudatarum ,  tum  et  intuitu  vnius  lapideae  per  eosdem  citatos  et  ąuemlibet 
illorum  possessae  (saluis  nihilominus  iisdem  contributionibus  priuatis  quoad 
alias  lapideas,  si  et  inquantum  aliquis  eorum  possiderit),  liberos  facimus  et 
pronuntiamus.  Quantum  vero  attinet  publicas  contributiones  omnes,  quo- 
cunque  nomine  vocitatas;  in  rem  et  vsum  reipublicae  in  conuentibus  regni 
sancitas,  ad  earundem  solutionem  totaliter  et  de  integro  faciendam  citatos 
rothmagistros  Cracouienses  omnino  teneri  et  adstrictos  esse  declaramus  ac 
sententiamus  atque  priuilegio  eodem,  sibi  a  spectabili  magistratu  concesso, 
tam  diu  saepefatos  citatos  gaudere  debere,  quoadvsque  ipsis  per  praenomi- 
natum  magistratum  et  communitatem  Cracouiensem  alia  prouisio  aequiualens 
solutione  contributionum  memoratarum  et  de  congruo  habita  ratione  onerum 
officii  ipsorum  non  fuerit  assignata,  statuimus  et  decernimus  praesentis  de- 
creti  nostri  vigore ,  pro  cuius  publicatione  partes  praefatas  ad  illud  idem 
officium  consulare  Cracouiense  in  termino,  dum  pars  partem  ad  id  legitime 
adcitauerit,  peremptorio,  remittimus.  In  cuius  rei  fidem  praesentibus  sigillum 
regni  est  appressum.  Datum  Varsaviae  feria  quinta  post  festum  sańcti  Lau- 
rentii  leuitae  et  martyris  proxima,  anno  Domini  1654,  regnorum  nostrorum 
Poloniae  *)  et  Sueciae  septimo.  —  Relatio  illustrissimi  domini  Stephani  de 
Pilca  Korycienski  supremi  regni  cancellarii,  Yarsauiensis,  Czermensis,  Wol- 
bromensis  etc.  capitanei.  —  Stephanus  de  Pilca  Korycienski  supremus  can- 
cellarius  regni  mppa.  ■ —  Stanislaus  Żurowski  s.  r.  Mtis  secretarius  et  nota- 
rius.  —  Correxit  Nicolaus  Szulc. 

Kopija  papierowa  niepoświadczona. 


1113.      1654.  die   17.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  contributionibus  a  mercatoribus  exigendis. 

Actum  feria  5^  post  festum  Exaltationis  s.  Crucis.  —  Spectabiles  do- 
mini Petrus  Gołecki  proconsul,  Andreas  Wegrzynowic,  Gabriel  Cichocki, 
Raphael  Delpace,  Franciscus  Cyrus,  Franciscus  Rolinski,  Andreas  Cieski; 
Sebastianus  Zacherla,  Paulus  Frysnekier,  ATichael  Bhem,  Christopherus  Kranz, 
Gerardus  Priami,  (łaspar  Celesta,  Iliacynthus  Lopacki,  consules  Cracouienses, 


*)  Tak  w  kopii,  jestto  jednak  widoczna  myłka  przez  opuszczenie  w  tem  miejscu  wyrazu  nsexlo-  ; 
dzień  13  sierpnia  r.  1654  bowiem  był  dopiero  rokiem  szóstym  panowania  lana  Ka/imirza  w  Polsce 
a  szwedzkiego  siódmym. 


307 

per  schaedulas  in  praetorio  conuocati  et  vna  cum  honoratis  40  viris  congre- 
gati  existentes,  considerantes,  quod  contributiones  ex  lapideis  non  possunt 
sufficere  soluendo,  ideo  mercatores  non  habentes  lapideas  seu  possessiones 
soluere  debere  contributiones  per  simplas  iuxta  taxam  postremam,  conclu- 
serunt.  Praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Acta  Consul.  Crac.    1498,  str.  205. 


1114.     1654.  die   19.  m.  Octobris,  Grodnae. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  mandat,  ut  plebiscita  civitatis  Cracoviae 
legis  vim  habeant. 

łan  Kazimirz  z  Bożey  łaski  kroi  polski,  wielkie  xiąze  lithewskie,  ruskie, 
pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  inflandskie,  smoleńskie,  czerniechowskie, 
a  szwedzki,  gotski,  wandalski  dziedziczny  kroi.  Oznaymuiemy  teraznieyszym 
listem  naszym  wszem  wobecz  y  każdemu  z  osobna,  komu  to  wiedzieć  należy. 
Wiele  na  tym  należy  miastom  naszym  tak  do  dobrego  pospolitego  iako  też 
ku  pomnożeniu  ich  obywatelow,  aby  cokolwiek  in  bonum  et  vtile  publicum 
a  nie  priuatum  społeczności  y  communitates  iednostayną  zgodą  między  sobą 
postanowią  y  vchwalaią,  in  suo  esse  et  obseruantia  zostawało  y  wcale  zacho- 
wane było.  A  iż  miasto  stołeczne  Kraków  y  communitas  tota  tameczna  vni- 
źenie  nam  supplikowali,  eo  nomine  zwłaszcza,  żeby  wszytkie  lauda  iednostayną 
zgodą  ich  teraz  y  na  potym  ku  dobremu  ich  postanowione  y  vchwalone, 
ktoreby  iednak  nie  żadną  prywatę  za  sobą  pociągały,  powagą  naszą  królew- 
ską genemliter  approbowane  y  ztwirdzone  były,  a  to  dla  tego  naywięcey, 
że  kiedykolwiek  podatki  tak  seymem  iako  też  od  miasta  wszytkiego  na  po- 
trzebę iego  postanowione  y  vchwalone  bywaią,  znayduią  się  niektórzy  z  po- 
spólstwa y  społeczności  tamteczney,  ze  albo  simpliciter  podatków  płacie  nie 
chcą,  albo  nie  spełna  y  nie  rychło  wydawaią,  a  za  tym  de  detentoribus  tru- 
dna sprawiedliwość  bywa.  Z  tych  wyzey  pomienionych  przyczyn  y  conside- 
ratiey  naszey  chetniesmy  się  do  takowey  prośby  słuszney  skłonili  y  na  appro- 
batią  ich  ochotnie  pozwolili,  iakosz  wszytkie  lauda,  minime  iuri  et  aequitati 
repugnantici,  ale  którekolwiek  in  colloquijs  publicis  et  sessionibus  suis  wszytka 
communitas  krakowska  za  iednostayną  zgodą  y  pozwoleniem  ku  dobremu 
pospolitemu  a  nie  prywatnemu  żadnemu  teraz  postanowiła  y  vchwaliła  y  na 
potym  ex  aequo  et  iusto  vchwalać  będzie,  generaliter  in  toto  et  in  minima 
ich  parte  zatwierdzamy  y  zmacniamy  ninieyszym  listem  naszym,  y  aby  od 
wszytkich  obywatelow  krakowskich  cale  y  nienaruszenie  zachowane  były, 
pod  łaską  naszą  królewską  y  na  zprzeciwiaiących  się  y  nieposłusznych  tak 
laudis  publicis  ciuitatis  Cracouiensis  iakoteż  ninieyszemu  listowi  naszemu 
declaracyinemu  pod  winą  z  rozsądku  naszego  rozkazuiemy.  Na  co  dla  lepszey 
wiary  ręką  się  naszą  podpisawszy,  pieczęć  koronną  przycisnąć  kazaliśmy. 
Dąn  w  Grodnie  dnia  dziewiętnastego  Octobra  roku  Pańskiego  tysiącznego 
szesesetnego  pięćdziesiątego  czwartego. 

Kodeks  Zaleskiego,  karta  240. 


3o8 


1115.      1654.  die  4.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

Publicatio  senatus  consulti  de  itinere  in  Hungariam  prohibendo. 

Actum  feria  ąuarta  post  festum  ss.  Omnium  proxima.  —  Ad  officium 
et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  ministerialis 
regni  generalis,  prouidus  Ioannes  Gawronek,  in  vim  fidelis  relationis  suae 
retulit  eidem  officio  consulari  Cracouiensi,  publicationem  infrascriptam  feria 
sexta  proxime  praeterita  coram  populo  sono  tubae  in  ąuatuor  partibus  ciui- 
tatis  congregato,  publicasse,  cuius  tenor  seąuitur  talis:  Iz  vrząd  zakazuie, 
aby  żaden  z  pp.  kupców  nie  ważył  się  iezdzic  do  Węgier,  zęby  snadz  miasto 
stołeczne  króla  IEMci  zarażone  nie  było  a  z  tey  zarazy  prouenty  króla  IEMci 
zmnieyszone  nie  były;  więc  aby  z  Węgier  nie  ważył  się  puszczać  do  domu, 
a  to  pod  winami  surowemi  y  nie  puszczeniem  do  miasta.  Sic  et  non  aliter 
factum  esse  referens,  de  quo  hanc  suam  fidelem  per  expressum  fecit  re- 
lationem. 

Acta  Consul.  Crac.  40,  str.   542. 

1110.     1654.  die   15.  m.  Decembris,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus 
mandat,  ne  domos  capituli  cathedralis  Cracoviensis  ad  contributiones  vecti- 
galiaąue  stringant. 

Spectabilibus  et  famatis  proconsuli,  consulibus  totiąue  magistratui  ciui- 
tatis  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis.  —  Ioannes  Casimirus  Dei  gratia 
rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samo- 
gitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czerniechouiaeąue  necnon  Suecorum,  Gotto- 
rum,  Vandalorumque  haereditarius  rex.  Spectabiles  et  famati,  fideliter  nobis 
dilecti !  Dobrze  nam  iest  wiadoma  constitutia  na  seymie  warszawskim  w  roku 
przeszłym  za  zgodą  wszystkich  stanów  z  strony  podatków  y  publicznych 
contribucij  na  teraznieysze  rzeczypospolitey  potrzeby  postanowiona,  którą 
ze  Wiern.  WW.  latius  sobie  interpretuiecie  y  niepotrzebnych  delat  zażywacie, 
chcąc  aby  kamienice  y  domy  na  wielebną  kapitułę  krakowską  z  dawna  fun- 
dowane ,  oneyze  podlegać  miały,  nietelko  się  temu  dziwuięmy,  ale  też  po 
Wiern.  WW.  pilnie  zadamy,  żebyście  od  tak  niesłusznych  y  nowych  wy- 
nalaskow  cale  odstampili,  wiedząc  oraz  o  tym,  ze  tey  constitutiey  te  telko 
dobra  duchowne  podlegać  maią,  z  których  przed  tym  contributie  y  podatki 
wybierane  beły,  te  zas,  które  primaeuae  ecclesiae  fundowane  y  za  dawnych 
czasów  od  naiasnieyszych  antecessorow  naszych  prawami  są  stwierdzone, 
niemaią  żadnym  podlegać  podatkom.  Niebendziecie  tedy  Wiern.  WW.  dal- 
szey  w  ty  mierze  mieć  wątpliwości,  ale  tę  declaratię  constitutiey  maiąc  od 
nas  rzetelną,  od  takowych  kościołowi  Bożemu  praeiudicia  odstampicie.  O  co 
my  Wiern.  WW.  powtórnie  źądaiąc,  onymze  dobrego  od  pana  Boga  zyczemy 
zdrowia.     Dan    w    Warszawie    dnia  XV    miesiąca    grudnia    roku    Pańskiego 


309 

M  DC  LIV,    panowania    królestw    naszych    polskiego  VI,    szwedzkiego  VII 
roku.  —  łan  Kazimierz  kroi. 

Oryginał  papierowy,  opatrzony  wielką  pieczęcią  koronną  po  stronie  adresowej  wyciśniętą. 


1117.     1654.  die  30.  m.  Decembris;  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  munus  advocati  Francisco  Cyrus  consuli 
civitatis  Cracoviensis  a  proconsule  consulibusąue  eiusdem  civitatis  collatum, 
assensu  suo  comprobat. 

Ioannes  Casimirus  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czerni- 
chouiaeque,  necnon  Suecorum,  Gottorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex. 
Significamus  praesentibus  literis  nostris,  ąuorum  interest,  vniuersis  et  sin- 
gulis,  quod  prout  ex  senatus  consilijąue  nostri  sententia,  accedente  consensu 
omnium  ordinum  regni,  in  comitijs  generalibus  Varsauiae  anno  Domini 
millesimo  sexcentesimo  decimo  sexto  celebratis,  lata  legę  aduocatum  Cra- 
couiensem  ciuitati  nostrae  Cracouiensi  perpetuis  temporibus  adiunxeramus 
et  incorporaueramus,  ita  ex  antiąuo  morę  priuilegijs  diuorum  antecessorum 
nostrorum  eo  nomine  benigne  concessis,  innixo,  ius  liberae  electionis  eius- 
dem aduocati  spectabili  proconsuli  consulibusąue  ciuitatis  nostrae  Cracouiae 
competebat  et  illos  legitime  concernebat,  perpetuisąue  temporibus  concernere 
et  competere  debebit,  nulla  facta  restrictione  liberae  electionis  ąuoad  qua- 
litatem  personarum  elligendarum.  Quapropter  cum  etiam  de  praesenti  prae- 
fatus  magistratus  post  decessum  olim  excellentis  Andreae  Szulc  i.  v.  doctoris, 
aduocati  Cracouiensis,  legitime  in  praetorium  conuocatus,  exemplo  aliarum 
ciuitatum  regni  nostri,  prospiciendo  bono  publico  et  dignitati  illius  subsellij, 
quo  commodius  per  virum  consularem,  priuilegiorum  et  iurium  ciuitatis  gna- 
rum,i  regi  possit  et  queat,  vnanimibus  votis  et  sententijs  suis  spectabilem 
Franciscum  Cyrus  consulem  Cracouiensem,  collegam  suum  aduocatum  Cra- 
couiensem  nominaret  et  elligeret,  supplicatum  nobis  per  consiliarios  nostros, 
ąuatenus  eandem  electionem  authoritate  nostra  regia  approbare  dignaremur. 
Quam  nos  praesentibus  approbamus,  confirmamus  et  ratam  habemus :  decer- 
nentes  praefatum  spectabilem  Franciscum  Cyrus  consulem  et  aduocatum 
Cracouiensem  vtroque  hoc  consulis  et  aduocati  officio  fungi  et  frui  posse 
vsque  ad  vitae  suae  tempora,  omnibus  et  singulis  praerogatiuis ,  iuribus, 
priuilegijs,  loco,  prouentibus  antiquitus  vtrique  officio  consulari  et  aduoca- 
tiali  seruientibus,  gaudere  et  vti  debere ,  non  obstante  quauis  incompatibi- 
litate  officiorum  istorum  in  vna  eademque  persona  a  quouis  praetensa:  man- 
dantes  eidem  magistratui  Cracouiensi,  vt  eundem  electum  aduocatum  circa 
vtrumque  officium  manuteneat  et  conseruet.  In  quorum  omnium  fidem  prae- 
sentes  literas  manu  nostra  subscriptas,  sigillo  regni  communiri  iussimus. 
Datum  Varsauiae  die  XXX  mensis  Decembris,  anno  Domini  M  DC  LIV, 
regnorum  nostrorum  Poloniae  VI,  Sueciae  vero  VII  anno.  —  Ioannes  Ca- 
simirus rex.  —  Albertus  Goraiski  praep.  Posn.  regens  cancel.  regni. 

Dokument  papierowy,  opatrzony  mniejszą  pieczęcią  koronną,  poniżej   tekstu  wyciśniętą. 


3io 


III*.     1655.  die  5.  m.  Maii,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  cives  Cracovienses  hortatur,  ut  sibi  mi- 
lites  armatos  suppeditent. 

Spectabilibus  et  famatis  proconsuli,  consulibus,  aduocato,  scabinłs  toti- 
que  magistratui  communitatiąue  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis 
dilectis.  —  Ioannes  Casimirus  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithua- 
niae,  Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czer- 
nichouiaeąue  necnon  Sueccorum,  Gotthorum,  Vandalorumque  haereditarius 
rex.  Spectabiles  et  famati,  fideliter  nobis  dilecti !  W  tak  nagłym  razie  y  ści- 
słym rzeczypospolitey  terminie ,  gdy  gwałtowne  zewsząd  na  państwa  nasze 
nieprzyiacielskie  woyska  proportionalnych  nieprzyiacielskiey  potędze  niemo- 
zemy  mieć  subsidia,  przychodzi  nam  y  do  extraordinariynych  obrony  recur- 
rere  sposobów  a  Wiern.  WW.  gorąco  zagrzewać,  abyście  z  miłości  przeciwko 
oyczyznie  dla  spolnego  bespieczęnstwa  y  conserwacyi  samych  siebie,  pigno- 
rum  y  substantyi  swoiey  pro  hac  uice  pod  comando  officierow  naszych  pie- 
chotę z  kamienic  y  domów  swoich  sposobem  cudzoziemskim  z  muszkietami 
lontowemi;  jednego  pieszego  ze  dwóch  kamienic  albo  domów  w  mieście  a  ze 
czterech  na  przedmieściu  będących,  wyprawili  y  naydaley  za  dwie  niedzieli 
do  boku  naszego  stawili;  do  którego  ciężaru  tak  burmistrze,  raycy  iako 
y  inszy  wszyscy  na  vrzędzie  będący  mieszczanie  należeć  powinni,  także 
wszytkie  kamienice  y  domy,  s  ktorychkolwiek  sosze  y  pobory  płacie  się 
zwykły ;  ażeby  na  samych  dziedziców  domów  ten  się  ciężar  niezwalał,  y  każdy 
wedle  substantiey  swoiey  większy  albo  mnieyszy  on  ponosił,  kupcy  y  ko- 
mornicy do  tey  wyprawy  iuxta facultates  suas  przykładać  się  powinni  bęndą, 
tak  żeby  lubo  sie  na  kamienice  y  domy  piechota  rachuie,  ten  co  więcey 
ma  iey  wyprawę  wyłożył,  nisz  ow,  który  nierównie  iest  vbosszy,  lubo  dom 
dziedzictwem  trzyma.  Czego  Wiern.  WW.  miedzy  sobą  sami  lepiey  doyrzą. 
Którą  piechotę  wyprawiwszy  iusz  do  inszey  wyprawy  nikt  Wiern.  WW. 
pociągać  niebędzie.  Co  iako  Wier.  WW.  słowem  naszym  obiecuiemy,  tak 
assecurować  gotowiśmy,  isz  tey  wyprawy  ani  my  ani  successorowie  naszy 
in  sequellam  pociągać  niebendą,  co  szerzey  imieniem  naszym  wielebny  xiądz 
Stanisław  Dębiński,  sekretarz  nasz  Wier.  WW.  opowie.  Vczynicie  Wiern. 
WW.  rzecz  swoiemu  y  pospolitemu  bespieczęnstwu  potrzebną  a  nam  miłą 
y  wdzięczną  s  powinności  swoiey  y  dla  łaski  naszey.  Życząc  natenczas  Wiern. 
WW.  dobrego  od  Pana  zdrowia.  Dąn  w  Warszawie  dnia  piątego  miesiąca 
Maia,  roku  Pańskiego  M  D  CLV,  panowania  królestw  naszych  polskiego 
i  szwedzkiego  VII0  roku.  —  łan  Kazimierz  kroi. 

Dokument  papierowy,    opatrzony  pieczęcią  mniejszą  koronną,    po  stronie  adresowej  wyciśniętą. 


3H 

1119.  IÓ55-  die  28.  m.  Maii,  Cracoviae. 

Publicatio  senatus  consulti  de  ordine  communi  servando. 

Actum  feria  sexta  postridie  festi  sacratissimi  Corporis  Christi.  —  Ad 
officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  mi- 
nisterialis  regni  generalis,  prouidus  Ioannes  Gawronek,  in  vim  fidelis  rela- 
tionis  suae  recognouit,  se  publicationem  infrascriptam  coram  populo,  sono 
tubae  in  ąuatuor  circuli  partibus  congregato,  ex  mandato  officij  consularis 
Cracouiensis  feria  tertia  proxime  praeterita  publicasse  in  hunc  modum: 
Pp.  raczcie  WM.  wiedzieć,  iz  vrząd  nakazuie,  aby  żaden  loznych  ludzi,  tak 
w  gospodach,  piwnicach,  iako  y  w  kamienicach  nie  ważył  się  chować;  a 
gdzieby  przed  tą  publicatią  nalezli  się  iacy  ludzie  lozni,  aby  dawali  znać 
do  vrzędu  pod  vtracęniem,  y  aby  tancow  y  piianstwa  po  gospodach  pod  tęn 
czas  pp.  kaczmarze  nie  dopuszczali,  pod  winą  vrzędową  czternastu  grzywien, 
y  zęby  piwa  dobre  ważyli.  Trzecia,  aby  przekupnie  y  przekupki  nie  ważyli 
się  za  miasto  wychodzić  y  na  rynku  kupować,  az  pierwey  mieszczanie  sobie 
nakupią  y  póki  chorągiewki  nie  zdeymą,  pod  winą  czternastu  grzywien. 
Czwarta,  aby  piekarze  chleb  według  vstawy  piekli  y  przedawali,  sub  paena 
vrzędu  woiewodzego.  Sic  et  non.  aliter  factum  esse  referens,  de  quo  hanc 
suam  per  expressum  fecit  relationem. 

Acta  Consul.  Crac.  40,  str.  702. 

1120.  1655.  die  5.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

Plebiscitum  de  urbe  custodienda. 

Actum  feria  ąuarta  x)  ipsa  die  sancti  Dominici.  —  Spectabilis  dominus 
Andreas  Cieniowicz  proconsul,  honoratae  communitati  per  pulsum  campanae 
conuocatae  in  praetorium  Cracouiense  et  congregatae  proposuit.  Iuż  ta  no- 
wina nie  odmieni,  że  Szwed  wziął  Kalisz  y  Poznań,  pod  Wieluń  ciągnie 
a  ztamtąd  ku  Krakowowi.  Wczoraysza  consulta  v  IMX.  biskupa  krakow- 
skiego na  tym  stanęła,  żeby  tylko  trzy  bramy  były  otwarte;  sztakiety  v 
bram  abyś  my  stawiali,  a  drugie  bramy  abyśmy  ziemią  zafasowali ;  piechoty, 
ktorąście  WM.  wczora  kazali  rospuscić ,  abyśmy  iak  nay wiecey  zbierali ; 
w  żywność  sie  opatrowali ;  szańce  koło  Krakowa  abyś  my  sypali,  żebyśmy 
sie  w  takim  razie  nie  zdali  spać.  WM.  y  dziś  zaraz  radźcie  sie  zeyść  y  ra- 
dzić o  tym,  iakoby  tak  wielkiemu  nieprzespieczenstwu  zabiegać.  Wody  na 
dachach  abyście  WM.  mieli  dla  ognia.  My  tu  concludowali  iuż  pisać  do 
IKM.  także  do  IM.  pana  woiewody  krakowskiego  y  IM.  pana  marszałka 
koronnego  y  iuż  listy  te  wysyłamy,  niemi  prosząc  tak  IKM.  o  obronę,  iako 
też  Ich  Mciow  o  praesidium. 


x)  Jestto  myłka,  gdyż  dzień  św.  Dominika  (5  sierpnia)  przypadał  w  r.  1655  na  czwartek  (feria 
guinła)  a  nie  na  środę  (feria  ąuarta).  Widocznie  Zaleski  pomylił  się  w  odczytaniu  skróconego  wy- 
razu quinta  i   odczytał  go  jako   quarta. 


312 

Actum  feria  ąuarta  hora  pomeridiana.  —  Honorata  communitas  per 
pulsum  campanae  congregata,  per  nobilem  et  honoratum  Gregorium  Roy- 
kowski  scabinum,  respondit  ad  proposita.  Dziękuie  honorta  communitas  za 
oznaymienie  consiliorum  w  tym  gwałtownym  niebezpieczeństwie,  rpraszaią, 
abyście  WM.  w  bęben  zaraz  vderzyć  y  piechotę  zbierać  kazali ,  na  ktorey 
zatrzymanie  y  zapłatę  pozwalaią  ruszyć  tych  pieniędzy,  które  zostały  z  po- 
życzania, a  ktoby  nie  dał  ieszcze,  tedy  go  przymusić,  a  gdzie  by  nie  po- 
słuszny był,  tedy  mu  piechotę  w  dom  posłać;  declaruią  się  sami  z  osobami 
swemi  y  z  czeladzią  na  każdym  placu  stawić,  gdzieby  tego  potrzeba  była, 
tylko  o  regimentarzow  proszą,  abyście  WM.  po  dwu  z  pośrodka  siebie  do 
każdego  wiertela  vprosili,  ktorymby  oni  posłusznieyszy  byli.  Prosi  honorata 
communitas,  abyście  WM.  do  szlacheckich  kamienic  także  y  do  żydów,  którzy 
tu  deposita  w  sklepach  maią,  aby  się  do  tych  wydatków  przyłożyli,  posłać 
raczyli ;  także  y  IMX.  biskupa  prosić,  aby  IM.  zakonnikom  y  duchowieństwu 
persvadował,  aby  sie  do  nas  przykładali.  Strony  otwierania  bram,  to  sie  na 
zdanie  WM.  porucza ;  furtki  w  kamienicach  y  klasztorach,  aby  zamurowane 
były.  Działa  przedtym  w  bramach  bywały  y  kamienie  w  skrzyniach,  y  o  to 
teraz  proszą;  sztakiety  bardzo  są  potrzebne  y  szańce.  Proszą,  aby  Klepa- 
rzany  y  inszych  przedmieszcząn  obesłać,  aby  się  poczuwali.  W  żywność 
y  armatę  chce  sie  honorata  communitas  sposabiać,  iednak  o  publikacyą  iaką 
tego  proszą.  Hultaystwa,  także  nierządów  pełno  po  vlicach,  aby  temu  zabie- 
gać, żeby  każdy  gospodarz  był  wr  domu  swoim  gotowy  dla  tumultów,  które 
sie  co  godzina  wszczynaią.  Dziękuie  honorata  communitas,  żeście  WM.  K.  I. 
Mci  y  inszym  Ich  Mciom,  którym  to  należy,  o  tym  niebespieczenstwie  oznay- 
mili.  Do  wydawania  tych  pieniędzy  y  płacenia  tey  piechocie  vprosili  pana 
Gabriela  Gładyszewica  y  pana  Walenteg-o  Szmida.  Panowie  cechowie  proszą 
o  strzelbę  y  o  proch  na  baszty;  strony  straży  proszą,  iako  się  ma  odpra- 
wować,  gdyż  cechowie  nie  omieszkiwaią  a  piwniczni  sie  wscipiaią  (s).  Oznay- 
muie  też  honorata  communitas,  ze  z  grodu  obsyłaią,  aby  mieszczanie  z  ka- 
mienic szlacheckich  na  popis  sie  stawili  do  zamku,  o  co  proszą,  aby  WM. 
do  IM.  pana  podstarościego  posłać  raczyli. 

Post  haec  spectabilis  dominus  Andreas  Cieniowicz  proconsul  proposuit. 
Potrzeba,  aby  w  bramach  straż  była.  Napomina  też  vrząd,  aby  sie  żaden 
z  mieszczan  gościa  żadnego  przyimować  bez  wiadomości  vrzędu  nie  ważył, 
o  czym  iest  vniversał  IMX.  biskupa  krakowskiego.  Piwnice  aby  były  poza- 
mykane. Składkę  trzeba  na  piechotę  obmyślić,  bo  te  pieniądze  nie  wystarczą, 
które  zostały  z  pożyczenia,  bo  im  trzeba  barwę  dać  y  co  miesiąc  płacić. 
Na  przedmieściach  aby  straż  była.  Okazya  w  sobotę  blisko  przyszłą  gene- 
ralna bendzie,  na  którą  aby  sie  WM.  wszyscy  y  z  czeladzią  swoią  stawili, 
tego  po  WM.  vrząd  potrzebuie.  Także  aby  żaden  nie  ważył  sie  z  miasta  wy- 
iezdzać  sub  poena  confiscationis  bonorum.  Revizya  żywności  także  y  inszych 
potrzeb  do  zabiegania  niebezpieczeństwu  bendzie.  Widzi  też  vrząd  potrzebę 
tego,  zęby  dwóch  konnych  mieć,  którzy  by  nas  o  niebespieczenstwach  awizo- 
wali. Loznych  ludzi,  aby  sie  żaden  nie  ważył  przyimować  y  v  siebie  chować. 

His   peractis   honorata   communitas    discessit    obtenta  sessione  ad  cras. 

Kodeks  Zaleskiego,  karta  241,  str.  odwrotna. 


3i3 


1121.      I&55-  die  20.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  hospitibus  magistratui  civili  nuntiandis. 

Actum  feria  6ta  antę  festum  Assumptionis  in  caelum  b.  M.  v.  pro- 
xima,  d.  20  Augusti  a).  —  Spectabiles  domini  proconsul  et  consules  ciuitatis 
Cracouiae,  per  schaedulas  in  praetorio  ciuitatis  conuocati  et  congregati  exi- 
stentes,  vocatis  in  conspectum  sui  rothmagistris  ciuitatis  Cracouiensis7  serio 
ijsdem  iniunxerunt  et  demandauerunt,  vt  in  eo  adhibeant  diligentiam  et  ope- 
ram,  centurionibusąue  suis  et  decurionibus  omnibus  ąuartualium  ciuitatis 
intiment,  illi  autem  omnibus  sub  suo  decurione  existentibus,  vt  si  quis  hisce 
temporibus  vndecunque  Cracouiam  aduenerit  vel  hospitium  habere  voluerit, 
quam  primum  de  aduentu  ipsius  officio  denuncient;  sub  poena  centum  mar- 
carum  et  alijs  pro  exigentia  facti  grauioribus  irrogandis.  Similiter  vt  prae- 
moneantur  de  conąuisitione  et  praeparatione  vi[ctualium]  sufficientium,  pul- 
uerum,  globorum,  bombardarum,  securium  et  aliarum  rerum  ad  munitionem 
necessariorum,  iuxta  publicationem  eo  nomine  factam;  itidem  sub  poenis 
irrogandis 2). 

Acta  Consul.   Crac.   1498,  str.   217. 


1132.      1655.  die  26.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  armis  inter  cives  partiendis. 

Actum  feria  ąuinta  post  festum  s,  Bartholomaei  apostoli  proxima.  — 
Spectabiles  domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiensis,  per  schae- 
dulas in  praetorium  conuocati  et  congregati  existentes;  concedendas  esse 
bombardas  e  seąuestro  praetorii  Cracouiensis  spectabilibus  dominis  superin- 
tendentibus  ąuartualium  ciuitatis  pro  commodo  et  distributione  earundem 
incolis  ciuitatis,  qui  proprias  habere  non  poterint,  ąuarum  securitatem  pro- 
uidere  debebunt,  vt  tales  et  tantas,  ąuales  et  quot  receptae  sint,  praevia 
earundem  conscriptione  ad  aerarium  restituant  receptarumąue  recognitionem 
manuałem  spectabili  domino  armaturae  praefecto  dent;  vnanimibus  votis  suis 
et  sententijs  concluserunt,  praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Kodeks  Zaleskiego,  karta   242,  str.  odwrotna. 


2)  Piątek  przed  Wniebowzięciem  byłoby  13^0  sierpnia  a  nie  20S<>;  gdy  jednak  ta  zapiska  na- 
stępuje po  zapiskach  z  d.  lje0  sierpnia,  więc  nie  może  pochodzić  z  13S0  sierpnia.  Widocznie  więc 
myłka  leży  w  tern,  iż  zamiast  w  piątek  przed  Wniebowzięciem  winno  stać  w  piątek  przed  Oktawą 
Wniebowzięcia,  gdyż  ten  piątek  rzeczywiście  na  208°  sierpnia  przypadał. 

2)    Następuje   u   wyrazów    zupełnie    nieczytelnych  z  powodu    niedbałego    brulijonowego   pisma. 


40 


3M 


1123.      i&55-  die  3°-  m-  Aug"usti;  in  castris  ad  Piątek  positis. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  magistratum  civilem  Cracoviensem 
de    munitione    urbis  Cracoviae    Isidoro  Affaiti   commendata,    certiorem  facit. 

łan  Kazimierz  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielkie  xiązę  litewskie,  ruskie, 
pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  inflantskie,  smoleńskie,  czerniechowskie  a 
szwedzki,  gottski,  wandalski  dziedziczny  kroi.  Spectabilibus  et  famatis  pro- 
consuli,  consulibus,  totiąue  magistratui  ciuitatis  nostrae  Cracouiae,  fideliter 
nobis  dilectis,  gratiam  nostram  regiam.  Spectabiles  et  famati,  fideliter  nobis 
dilecti !  Pod  czas  teraznieyszy  pospolitego  ruszenia,  gdzieśmy  się  osobą  na- 
szą przeciwko  nieprzyiacielowi  naszemu  y  rzeczypospolitey  ruszyli  a  stan 
rycerski  pod  tęsz  expeditią  do  nas  się  kupi,  vpatruiąc  bespieczęństwo  mia- 
sta naszego  stołecznego  Krakowa,  kędy  insignia  regni,  ciała  patronów  świę- 
tych polskich  y  świątobliwych  antecessorow  naszych  y  nayprzednieysze 
oyczyzny  naszey  skarby  są  złożone,  a  chcąc  w  iako  naylepszym  miasto  to 
mieć  warunku,  szlachetnego  Isidora  Affaitego  ingeniera  naszego  dla  opa- 
trzenia y  vfortyfikowania  onego  posyłamy:  roskazuiąc  Wier.  WW.  y  tego 
koniecznie  po  nich  mieć  chcąc,  abyście  około  tego  z  wielebnym  w  Bogu 
xiędzęm  biskupem  tamecznym  znosąc  się,  tęmusz  ingenierowi  naszemu  po- 
trzeb wszelakich  osobliwie  ludzi  dostatek  do  roboty  sposobnych,  z  domów 
y  kamienic,  na  gruncie  Wier.  WW.  będących,  nemine  exccpto,  do  fortifiko- 
wania  dodawali,  a  we  wszytkim  się  do  listu  naszego,  do  wielebnego  xiędza 
biskupa  krakowskiego  danego ,  ktoręmusmy  dozór  tey  fortifikatiey  miastu 
temu  potrzebney  zlecili,  stosowali,  aby  w  pomienionym  mieście  wyzey  mia- 
nowane skarby  warowne  y  bespieczne  zostawały  a  szlachta  y  inni  ludzie  in 
omnem  euentum  przed  nieprzyiacielem  uchodzący,  zdrowia  swego,  charorum 
pignorum  y  substantiey  reclinatorium  bespieczne  mieć  mogli.  Powtore  tedy 
Wier.  WW.  przykazuięmy,  abyście  mandatowi  temu  naszemu  dosyć  czyniąc, 
do  woley  tey  naszey  wyrazney,  iako  in  re  moram  non  paticnte,  we  wszytkim 
sie  stosowali.  Inaczey  nieczyniąc  dla  łaski  naszey  y  z  powinności  vrzędow 
swoich.  Dan  w  obozie  pod  Piątkiem  dnia  XXX  miesiąca  sierpnia,  roku 
Pańskiego  M  DC  LV,  panowania  królestw  naszych  polskiego  VII0,  a 
szwedzkiego  VIII0.  —  łan  Kazimierz  kroi.  —  Hieronym  Pinocci  sekr. 
I.  K.  Mci. 

Dokument  papierowy,  opatrzony  pieczęcią  wielką  koronną,  poniżej  tekstu  wyciśniętą. 


1124.     1655.  die  4.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Plebiscitum  de  urbe  Cracoviensi  munienda  custodiendaąue. 

Actum  sabbatho  post  festum  sancti  Aegidij  abbatis  proximo.  —  Ho- 
norata communitas  per  pulsum  campanae  in  praetorium  Cracouiense  conuo- 
cata   et   congregata   existens,    per   nobilem    et    honoratum  Gregorium  Roy- 


3i5 

kowski  scabinum  Cracouiensem,  protunc  seniorem  communitatis,  ad  supra- 
scripta  J)  respondit. 

Porządek,  który  WM.  pod  ten  czas  niebespieczenstwa  vradzili,  przyimuie 
iako  rzecz  słuszną  H.  C.  także  y  te  puncta  od  Ich  MM.  panów  deputatów 
podane,  z  pilnością  trutinowali  y  pozwalamy  na  wszytkie.  Tyło  tu  prosiemy 
melioratiey,  mianowicie  na  wtóry  punct,  aby  o  godzinie  dwudziestey  trzeciey 
wydzwaniano  a  na  straż  w  pułgodziny  panowie  mieszczanie  naznaczeni,  aby 
sie  na  ratusz  stawiali.  Na  czwarty  punct  proszą,  aby  skoro  świt  z  warty 
z  murów  zchodzić  mogli,  a  piechotę  do  bram  aby  WM.  zawodzić  kazali  y 
bramę  piechotą  opatrowali.  Monstra  co  miesiąc  niech  będzie,  ale  Ich  MM. 
panowie  deputati  monstrowac  swoich  z  wiertelu  zawsze  mogą  miedzy  mury, 
gdy  vpatrzą  do  tego  czas,  przez  ludzi  vmieietnych,  przez  dziesiątki  albo 
iako  sie  będzie  zdało  Ich  MM.  Na  dziewiąty  punct  nie  pozwalamy,  aby  za 
czeladnika  występnego  karani  bydz  mieli  y  za  niego  grzywny  płacili,  także 
in  personis  suis  maiąc  legalitates  tu  niemogąc  bydz,  aby  byli  karani,  na  to 
nie  pozwalaią.  Do  trzynastego  punctu  proszą,  aby  to  przydano  było,  aby 
Ich  MM.  panowie  deputati  iuramentum  vczynili  na  sądy,  że  nikogo  nie  będą 
sądzić  ex  rancore  et  fauore  ani  karać.  W  inszych  punctach  zgadzaią  się 
z  WMM.  pany.  Ypraszaią  Ich  MM.  panów  deputatów,  aby  do  siebie  z  miesz- 
czan, ktorzyby  mieli  notitiam  ad  tractandam  rem  mititarem,  na  exercitia  pa- 
nów mieszczan  przybrać  raczyli ,  bądź  z  panów  kupców,  bądź  z  panów  ce- 
chów ;  a  przytym  prosi  honorata  communitas,  zęby  do  tych  sądów  ci  należeli, 
którzy  na  przeszłey  monstrze  in  personis  suis  ani  byli,  ani  na  nie  nie  posy- 
łali, byli  karani,  y  ci  co  excessy  na  tey  monstrze  poczynili.  Co  strony  żydów, 
prosi  hanorata  communitas,  aby  przynamniey  po  złotych  stu  na  każdy  tydzień 
do  płacenia  przymuszeni  byli,  inaczey  tedy  ich  do  miasta  ani  dla  żywności 
ani  dla  handlów  nie  puszczać.  Submitowali  sie  panowie  Włoszy  pierwszey 
sessyey,  retenta  wszytkie  na  exactie  zapłacić,  o  co  prosi  honorata  com- 
munitas, aby  ich  obesłać  y  napomnieć,  także  y  inszych,  co  retenta  winni; 
a  gdzie  nie  zapłacą,  towarów  żadnemu  z  miasta  niewypuszczać,  y  exeqvutia 
pierwszą  sessią  vchwalona,  aby  przez  piechoty  dawania  do  nich  do  kamienic 
exeqvowana  była.  Wyiezdzaią  niektórzy  mieszczanie  z  miasta  nieopowiednie, 
proszą,  aby  im  to  impune  nie  było  przepuszczano.  Na  murach  proszą  aby 
były  blankowania  opatrzone,  także  y  wschody  na  mury  y  drzwi  pobudowane 
były.  Publikacya  też  żeby  mogła  bydz,  żeby  strzelać  sie  nie  godziło,  tak 
przez  ludzi  duchownych,  iako  y  studentów.  Panowie  deputaci  do  przeda- 
wania  dęmbow  oddali  iuż  wszytkie  pieniądze  do  skarbu  panom  pisarzom 
celnym,  złotych  tysiąc  pięćset  pięćdziesiąt  cztery,  z  których  oddania  qvietuie 
ich  H.   C. 

Quibus  spectabilis  dominus  Sebastianus  Kiosowicz  proconsul  subiunxit. 
Podaię  WMM.  do  wiadomości,  że  IM.  pan  Miroszowski,  którego  woiewódz- 
two  deputowało  tu  pro  munitione  ciuitatis ,    dla  niebespieczenstw    teraźniey- 


])  Tych  suprascripta ,  t.  j.  przedłożeń  Rady  dla  pospólstwa,  kodeks  Zaleskiego  nie  podaje; 
znajdowały  się  one  widocznie  w  osobnej  księdze  Conclusiones  spblis  magistratus  cum  hor.orata  com- 
muniłate,  z  której  Zaleski  tekst  odpowiedzi  pospólstwa  wypisał,  ale  która  do  tej  chwili  jeszcze  od- 
szukana  nie  została. 


3i6 

szych  znosił  sie  z  nami  strony  fortyficatiey  Krakowa,  przy  IM.  xiedzu  bisku- 
pie z  IM.  panem  podstarościm,  y  mamy  namowę,  zkąd  ma  bydz  fortificatya. 
Y  dał  informatią:  a  ta  fortificatia  dziś  sie  zaczęła  iuż,  dało  sie  powrozów 
do  tego  potrzebnych,  wbił  pale  y  sznury  prowadził.  Oznaymuie  WMM. 
abyście  sie  WMM.  w  drzewo  naywięcey  przysposobiali,  którego  trzeba  bę- 
dzie wiele  dla  belluard  y  kasztowania;  według  proporcyi  z  kamienic  maią 
dawać,  z  tey  kamienice  tak  wiele,  z  tey  tak  wiele.  Ypominam  WMM.  abyście 
WMM.  byli  do  tego  gotowi  y  taki,  rydle,  motyki,  siekiery,  łopaty  i  insze 
necessaria  do  tego  mieli  y  przysposobili  się  y  schodzili  się  w  poniedziałek 
gdy  dadzą  znać.  Porządek  ma  bydz  postanowiony  jak  nayprędzey,  póki  pluty, 
niepogody  nie  nastąpią.  Pocznie  sie  ta  fortificatia  od  mikołayskiej  bramy 
ku  floryanskiey.  Chce  żeby  wodę  dziś  zrażono  od  mikołayskiey  bramy,  żeby 
sobie  nanosili  dla  potrzeby,  co  tam  blisko  mieszkaią;  chce  Rudawe  obrócić 
y  o  stawiarzow  do  roboty  prosi,  ieśli  WMM.  wiedzą  o  nich,  żeby  WMM. 
sie  postarali.  Dokłada  tego  IM.  pan  Miroszowski,  że  do  tey  grabarki  będą 
należeć  wszytkie  iurisdictie  y  kamienice,  tak  szlacheckie  iako  y  duchowne 
y  akademickie,  )iemine  excepto,  powinni  będą  y  przedmieszczanie  wszyscy 
wychodzić  albo  posyłać  sub  paenis.  Proszę  dla  Boga,  aby  tego  strzelania  nie 
było  pod  surowym  karaniem.  His  propositis  H.   C.  disccssit. 

Kodeks  Zaleskiego  karta  244,  str.  odwrotna. 


1125.      1655.  die  6.  m.  Septembris,  in  castris  (?). 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  magistratum  civilem  Cracoriensem  hor- 
tatur,  ut  Stephano  Francisco  de  Oedt  in  urbe  Cracoviensi  munienda  operam 
praebeat. 

łan  Kazimierz  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielkie  xiązę  littewskie, 
ruskie,  pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  inflantskie,  smoleńskie,  czernichow- 
skie, a  szwedzki,  gotski,  wandalski  dziedziczny  kroi.  Sławetnym  burmi- 
strzowi, raycom,  woytowi,  ławnikom  y  całemu  vrzędowi  miasta  naszego 
Krakowa,  wiernie  nam  miłym,  łaskę  nasze  królewską.  Sławetni,  wiernie  nam 
mili !  Zleciliśmy  vrodzonemu  Stephanowi  Franciszkowi  baronowi  z  Oedt, 
commendantowi  naszemu,  aby  strony  fortyficatiey  miasta  naszego  Krakowa 
iako  naywiększą  miał  pieczą.  Zaczym  abyście  mu  Wiern.  WW.  wszelakich 
potrzeb,  ktorychkolwiek  do  tey  fortyficatiey  potrzebować  bęndzie,  dodawali 
y  onego  we  wszystkim  słuchali,  roskazuięmy  Wiern.  Waszym.  Inaczey 
Wiern.  WW.  nieuczynią  dla  łaski  naszey  y  z  powinności  własney.  Dan 
w  obozie  dnia  VI  miesiąca  Września  roku  Pańskiego  MDCLY0,  panowania 
naszego  polskiego  VII0  a  szwedzkiego  VIII0  roku.  —  łan  Kazimierz  kroi.  — 
(jeorgius  Ianuszowicz. 

Dokument  papierowy,  opatrzony  mniejszą  pieczęcią  koronną,  poniżej  tekstu  wyciśnięta. 


3i7 


1126.      ió55-  die   13.  m.  Octobris,  in  Żywiec. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  magistratum  civesque  Cracovienses  hor- 
tatur,   ut  in  defensione  urbis  Cracoviae  perseuerent. 

Spectabilibus  et  famatis  proconsuli,  consulibus,  totiąue  communitati 
civitatis  nostrae  Cracouiensis;  fideliter  nobis  dilectis.  —  łan  Kazimierz  z  łaski 
Bozey  kroi  polski,  wielki  xiążę  lithewski,  ruski,  pruski,  mazowiecki,  zmudzki, 
inflantski,  smoleński,  czerni  echo  wski,  a  szwedzki,  gottski,  wandalski  dzie- 
dziczny kroi.  Spectabiles  et  famati,  fideliter  nobis  dilecti!  Cośmy  sobie 
zawsze  po  Wier.  WW.  obiecowali,  tak  tego  teraz  dznawamy,  kiedy  miasto 
Kraków,  iako  iest  w  Koronie  naszey  pierwszem  mieyscem,  tak  Wier.  W  W. 
pierwszą  cnotą  y  dzielnością  innym  przodkuiąc,  szczerze  y  statecznie,  iako 
to  nam  vrodzony  kasztellan  kiiowski  oznaymił,  kościołów  świętych  y  wol- 
ności swoich  bronicie.  Co  iako  od  Wierności  WW.  mile  przyimuiemy,  tak 
po  nich  mieć  chcemy,  abyście  y  daley  Wierności  WW.  tak  samych  siebie 
iako  y  tey  fortece  bronili,  we  wszytkim  się  stosuiąc  do  woli  pomienionego 
vrodzonego  kasztelana  kiiowskiego,  za  które  to  prace  y  fatygi  Wier.  WW. 
do  tych,  które  macie,  wolności,  czego  po  nas  zadać  będziecie,  przyczynić 
obiecuiemy :  powtórnie  ządaiąc,  abyście  nam  stateczney  wiary  y  rzeczypo- 
spolitey  dotrzymywali.  Na  ten  czas  Wier.  WW.  zyczemy  dobrego  od  pana 
Boga  zdrowia.  Dąn  w  Żywcu  dnia  trzynastego  miesiąca  października,  roku 
Pańskiego  tysiącznego  szescsetnego  pięćdziesiątego  piątego,  panowania  kró- 
lestw naszych  polskiego  siódmego,  szwedzkiego  ósmego  roku.  —  Iąn  Ka- 
zimierz kroi. 

Kodeks  Zaleskiego,  karta  243,  stronica  odwrotna. 


1137.     1655.  diebus   13,   14  et  16.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

Plebiscitum  de  pace  cum  rege  Sveciae  constituenda. 

Actum  feria  4-ta  antę  festum  s.  Heduigis  proxima.  —  Magnificus  do- 
minus  Alexander  Plaża  de  Mstyczow,  magnus  arcis  Cracouiensis  procurator, 
descendens  in  praetorium,  spectabili  magistratu  consulari  Cracouiensi,  per 
schaedulas  in  praetorio  conuocato  et  congregato,  nomine  illustrissimi  d. 
Stephani  Czarnecki  castellani  Kiouiensis,  gubernatoris  arcis  et  ciuitatis  Cra- 
couiensis, proposuit  et  reąuisiuit,  an  magistratus  continuare  defensionem 
ciuitatis  vel  pacem  cum  serenissimo  rege  Sueciae  tractare  velit.  Quoad 
tractationem  pacis  has  rationes  intulit : 

1.  quod  serenissimus  Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  non  sit  in  regno ; 

2.  quod  pensionarij  alias  kwarctam  milites,  qui  partim  a  Szwedis  sub 
oppido  Wiśnicz,  partim  a  Kosacis  sunt  profiigati,  iam  se  serenissimo  Sueciae 
regi  dederunt; 

3.  quod    palatinatus    Cracouiensis    generosos  Wielogłowski    vicecapita- 


3*8 

neum  Becensem  et  Wierzbięta  legatos  suos  et  illustrissimus  d.  palatinus  Cra- 
couiensis  generosum  Wysocki  et  illustrissimus  d.  gladifer  regni  generosum 
Sniatkowski,  legatos  suos  ad  serenissimum  regem  Sueciae  miserint  et  omnis 
fermę  nobilitas  Polona  saluam  guardiam  a  serenissimo  rege  Sueciae  (quod 
denotat  subiectionem)  impetret; 

4.  quod  nulla  spes  subsidiorum  a  serenissimo  rege  nostro  Ioanne  Ca- 
simiro  mittendorum  supersit,  siąuidem  illustrissimus  d.  marsalcus  regni  disces- 
surus  ad  serenissimum  imperatorem  pro  subsidio  Lubouli  remansit; 

5.  quod  Moschus  et  Kosacy  appropinąuent  Tycocinum  et  Lublinum 
recessissent  et  omnes  ad  internecionem  dedissent,  Scitarum  copiae  habentes 
in  oculis  suis  hostes  huc  peruenire  non  possent,  praesertim  cum  illustris- 
simi  exercituum  duces  eos  ducere  non  possent,  tum  quod  illustrissimi  exer- 
cituum  duces  regii  tacite  consentiant  in  deditionem,  saltim  honori  suo  sena- 
torio  parcendo  instructionem  non  subscripserint,  sed  subscribere  requirente 
id  serenissimo  rege  Sueciae  promiserint; 

6.  tum  quod  serenissimus  Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  commendauit 
ciuitatem  hanc  illustrissimo  d.  castellano  Kiouiensi  et  constituens  eum  eius- 
dem  commendantem,  post  duas  aut  ad  summum  tres  hebdomadas  promiserit 
subsidia  mittere,  curaąue  illustrissimus  d.  castellanus  Kiouiensis  quaesiuisset 
a  sua  Maiestate,  quid  esset  facturus,  si  in  duabus  vel  tribus  septimanis  sub- 
sidia non  mitterentur,  respondit  sua  Maiestas,  esse  cum  hoste  tractandum 
et  innuens,  castellanum  Kiouiensem  et  aliam  nobilitatem,  si  sanguine  suo 
serenissimum  regem  Poloniae,  ecclesias  et  rempublicam  saluare  possemus, 
libenter  id  fecissemus. 

7.  Proinde  quis  sensus  sit  magistratus,  an  tractare  pacem  vel  dimicare 
velit,  requisiuit  declarationem  mane  die  crastina,  vt  serenissimo  regi  Sueciae 
denuntietur.  Nos,  inquit,  non  uenimus  huc  expiscandi  sed  declarationis  a 
spectabilibus  dominationibus  vestris  obtinendae  gratia,  cum  iam  inclinent 
animi  nostri  ad  tractandam  pacem. 

Quibus  auditis  spectabilis  magistratus  consularis  Cracouiensis  recepit 
sibi  ad  deliberandum  ad  cras. 

Acta  Consul.  Crac.    1498,  str.  225. 

Actum  feria  quinta  pridie  festi  s.  Heduigis  (d.  14.  m.  Octobris).  — 
Spectabiles  dd.  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiensis,  per  schaedulas 
in  praetorio  conuocati  et  una  cum  honoratis  40  viris  congregati  existentes, 
expediendo  super  suprascripta  magnifici  d.  Alexandri  Płaza  de  Mstyczow, 
magni  procuratoris  arcis  Cracouiensis  proposita,  deliberationem  suam,  respon- 
derunt  graui  cum  dolore  ferentes  vicissitudinem  rerum  et  hanc  subitam  mu- 
tationem  regni  huius  propositis  punctis  infrascriptis  ad  tractandum: 

1.  Ciuitas  habeat  libertatem  omnimodam  exercendae  catholicae  Roma- 
nae  religionis  in  suis  ecclesijs  catholicis  Romanis,  quotquot  nunc  extant  et 
extra  ciuitatem,  liberumque  nunc  sit  exustas  erigere,  nec  in  ijsdem  ecclesijs 
catholici  Romani  ritus  liceat  alterius  religionis  deuotiones  exercere,  omnia- 
que  bona  et  reditus,  dictas  ecclesias  et  personas  earum  concernentes,  in 
possessione  personarum  ecclesiasticarum  serenissima  sua  Maiestas  tenere 
dignabitur. 


3^9 

2.  Ciuitas  Cracouiensis  in  iuribus,  priuilegijs,  libertatibus,  praerogatiuis 
omnibus  a  diuis  Poloniae  regibus  benigne  sibi  concessis,  potissimum  autem 
in  iure  depositorij,  libertate  a  ąuibusuis  theloneis,  a  statiuis  militum  et  auli- 
corum,  praesertim  magistratus  et  officiales  iuxta  speciale  ius  conseruetur, 
et  ne  ciuitas  detur  in  direptionem  militi  Suetiae  maxime  autem  protunc  (s) 
felicis  in  ciuitatem  s.  r.  M.  ingressus,  neue  contributio  in  vim  redemptionis 
ab  obsidione  ciuitati  imponatur,  clementer  sua  Maiestas  prouidere  dignabitur. 

3.  Academiam  Cracouiensem  optime  de  ecclesia  catholica  Romana  regno- 
que  et  vrbe  hac  meritam,  circa  omnia  iura  sua  atąue  praerogatiuas  publicis 
regni  constitutionibuś  firmatas,  dignabitur  sua  Maiestas  benigne  conseruare 
et  contra  erectionem  aliarum  in  ciuitate  et  regno  scholarum  factam  vel  fa- 
ciendam  tueri  iusąue  patronatus  eiusdem  academiae,  prout  serenissimi  ante- 
cessores  reges  Poloniae  habuerunt,  in  se  clementer  cum  uniuersa  republica 
recipere. 

4.  Circa  decretum  Ioannis  Amor  comitis  de  Tarnów  palatini  Craco- 
uiensis, inter  ciuitatem  et  Iudaeos  latum  et  constitutionibuś  regni  nrmatum, 
dignabit  nos  sua  Maiestas  seruare. 

5.  Personae  in  magistratu  et  officijs  existentes  loco  suo  non  moueantur; 
in  locum  vero  decedentium  personae  Romani  catholici  ritus  perpetuo  sub- 
stituantur. 

6.  Liber  sit  omnibus  ciuibus  ratione  promotionis  negotiorum  et  com- 
merciorum  et  ex  quacunque  causa  etiam  cum  bonis,  si  cui  placuerit  aliąuando, 
e  ciuitate  egressus  et  in  ciuitatem  regressus. 

7.  Ne  ciuitas  eiusąue  incolae  exarmentur?  sed  potius  honoris  suae  Ma- 
iestatis  ac  defendendae  inposterum  seruandaeąue  suae  Maiestati  vrbis  armis 
muniantur  et  armis  ornentur,  nec  praesidium  ullum  ciuitati  imponatur,  cum 
fides  et  fidelitas  incolarum  ciuitatis  erga  suam  Maiestatem  instar  omnis  prae- 
sidij  futura  sit,  quae  eam  ipsi  fideliter  seruatura  est.  Ne  arma,  tormenta 
bellica  aliaąue  id  genus  propugnandae  ciuitati  et  arci  necessaria  hinc  ex- 
portentur. 

Acta  Consul.  Crac.  1498,  str.  226. 

Actum  sabbatho  postridie  festi  sancte  Heduigis  electae  viduae  (d.  16. 
m.  Octobris).  —  Honoratae  communitati  per  pulsum  campanae  in  praetorium 
Cracouiense  conuocatae  et  congregatae,  spectabilis  Andreas  Cieniowicz  locum 
tenens  spectabilis  d.  Gierchardi  Priami  proconsulis  intulit.  Dziękuię  WM. 
żeście  sie  WM.  zeszli.  Z  wielkim  żalem  podaię  to  do  wiadomości  WMM. 
iż  przychodzi  nam  z  inszym  panem  tractować,  byle  Quadraginta  viri  po- 
zwolili tractować  in  pacem  cum  Svecis.  Naznaczyliśmy  na  te  tractaty  Ich 
MM.  pana  doktora  Rolinskiego;  pana  Krzysztofa  Krauza  y  p.  Marcina  Loch- 
mana  ex  magistratu,  pana  lana  Pernusa  starszego  przysiężnika  y  pana  Gry- 
giera  Pucka  ex  Quadraginta  viris.  Zaczyni  trzeba,  abyście  nam  WMM.  y 
sami  dali  plenipotentią  ad  tractandam  pacein  et  deditioncm  finałem.  —  Qua 
insinuatione  exaudita  honorata  communitas  consensit  super  propositis  et  ple- 
nipotentią suprascriptis  deputatis  ad  tractandam  pacem  et  discessit. 

Kodeks  Zaleskiego,  karta  244. 


320 

1128.     iÓ55-  die  29.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

Publicatio  senatus  consulti  de  lytro  solvendo. 

Actum  feria  sexta  postridie  festi  ss.  Simonis  et  Iudae  apostolorum.  — 
Publicatio  pro  soluendo  lytro.  —  Ad  officium  et  acta  praesentia  consularia 
Cracouiensia  personaliter  veniens  ministerialis  generalis  regni,  prouidus  Ioan- 
nes  Gawronek,  in  vim  fidelis  relationis  suae  recognouit,  be  ex  mandato 
officij  consularis  Cracouiensis  die  hodierna  in  foro  publico;  conuocato  per 
sonum  tubae  populo,  publicasse  et  ad  notitiam  hominum  congregatorum 
deduxisse  infrascripta :  Roskazuie  vrząd  mieyski  y  dla  wiadomości  ogłasza, 
aby  każdy  mieszczanin ,  obywatel,  gospodarz,  kupieckiey  kondycyey  czło- 
wiek, naydaley  w  tydzień  od  dzisieyszey  publicatiey  do  miasta  się  stawił, 
a  to  dla  wypłacenia  okupu.  A  iesli  się  kto  na  ten  czas  nie  stawi,  takowy 
vczciwe  tracić  będzie  y  w  cudzych  kraiach  na  osobie  y  na  dobrach  szukać 
go  będą.  Sic  et  non  aliter  factum  esse  referens,  de  quo  hanc  suam  per  ex- 
pressum  fecit  relationem. 

Acta  Cons.  Crac.  40,  str.  788. 


1129.     1655.  die  8.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

Publicatio  senatus  consulti  de  hominibus  vag-is  urbe  eiiciendis. 

Actum  feria  secunda  antę  festum  s.  Martini  episcopi.  —  Ad  officium 
et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  ministerialis 
generalis  regni,  prouidus  Ioannes  Gawronek,  in  vim  fidelis  relationis  suae 
recognouit,  se  ex  mandato  officij  consularis  Cracouiensis  die  hodierna  coram 
populo,  sono  tubae  congregato,  publicationem  infrascriptam  in  hunc,  qui 
seąuitur,  modum  publicasse:  Z  roskazania  vrzędu  raczcie  WM.  wiedzieć, 
aby  się  wszyscy  ludzie  lozni  oboiey  płci,  którzy  rzemiosła  żadnego  nie  ro- 
bią, służby  zadney  nie  maią,  iedno  się  przekupstwem  bawią,  po  piwnicach 
y  domach  loznych  mieszkaiący,  wszyscy  zęby  się  do  trzeciego  dnia  z  miasta 
pod  wielkiemi  winami,  które  vrząd  na  którą  osobę  uzna,  wychodzili  y  wy- 
prowadzali się,  mieszczanie  także,  gospodarze,  tak  z  domów  mieyskich,  szla- 
checkich, duchownych,  aby  takich  ludzi  loznych  przy  sobie  nie  chowali  y  o 
nich  vrzędovvi  zaraz  znać  dawali,  pod  winami  także  y  karaniem  vrzędowym. 
Quae  ipsius  relatio  actis  praesentibus  est  connotata. 

Acta  Consul.  Crac.  40,  str.  789. 


321 

II. JO.      1655.  die   11.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

Publicatio    senatus    consulti    de   hośpitibus    praefecto    urbis    nuntiandis. 

Actum  feria  ąuinta  ipso  die  festi  s.  Martini  pontificis.  —  Ad  officium 
et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  ministerialis 
regni  generalia  prouidus  Ioannes  Gawronek,  in  vim  fidelis  suae  relationis 
recognouit,  ex  mandato  officij  die  hodierna  infrascripta  in  hunc,  qui  seąuitur, 
modum,  coram  populo  sono  tubae  congregato,  in  ąuatuor  circuli  partibus 
publicasse :  Panowie  raczcie  WM.  wiedzieć ;  ze  z  roskazania  vrzędu  radzie- 
ckiego każdy  powinien  będzie  dawać  znać  do  jaśnie  wielmożnego  IMpana 
gubernatora- miasta  Krakowa  o  każdym  gościu,  którykolwiekby  do  kamie- 
nice albo  domu  duchownego,  szlacheckiego,  mieyskiego,  do  conuentu  y  burs 
y  do  domów  gościnnych  g'osc  przyiechał  albo  stanął,  a  powinien  dać  znać 
do  IEMci  pana  gubernatora  wieczorem,  kto  przyiedzie,  wiele  osób,  iako 
zowią,  po  co  y  iak  na  długi  czas.  A  iz  wiele  takowych  się  znayduie,  którzy 
strzelby,  prochów,  lontów,  kul  y  inszey  armaty  nie  oddali  na  ratusz  według 
publicatiey,  tedy  iezeli  dziś  nie  oddadzą,  surowo  karani  będą.  A  od  takiey 
powinności  teraz  publikowaney  nie  ma  bydz  żaden  wolen.  Quae  ipsius  relatio 
actis  praesentibus  est  connotata. 

Acta.   Consul.   Crac.  40,  str.   791. 


1131.     1655.  die   15.  m.  Norembris,  Cracoviae. 

Publicatio  literarum  universalium  praefecti  urbis  Cracoviae. 

Actum  feria  secunda  post  festum  s.  Martini  pontificis  proxima,  die  15 
Novembris  anno  1655.  —  Ad  officium  et  acta  praesentia  consularia  Craco- 
uiensia personaliter  veniens  ministerialis  regni  generalis,  prouidus  Ioannes 
Gawronek,  in  vim  fidelis  relationis  suae  recognouit,  se  ex  mandato  illustris- 
simi  domini  gubernatoris  ciuitatis  huius  et  officij  consularis  Cra.couiensis 
literas  infrascriptas  vniuersales  coram  populo  sono  tubae  congregato,  in  ąua- 
tuor partibus  circuli  publicasse  et  ad  notitiam  omnium  in  hunc  modum,  qui 
seąuitur,  deduxisse:  Wszem  wobec  y  każdemu  zosobna,  tak  miasta  tego 
mieszczanom  y  obywatelom,  iako  y  obcym  y  przychodniom,  iakiegokolwiek 
stanu  y  godności  byli,  aby  było  wiadomo,  ze  iak  prędko  wielmożny  IEM. 
pan  gubernator  tego  miasta  y  mieysca  dowiedział  się  o  tym,  iakoby  się 
niektórzy  w  mieście  tym  znaydowali ,  którzy  pokoiu  pospolitego  y  wszela- 
kiey  zapomniawszy  spokoynosci,  potaiemne  zdrady  y  przesłania  listów  z  K. 
IM.  lana  Kazimierza  przytomnemi  adhaerentami  mieć  y  czynie  nieprzestaią, 
dla  tegoż  IEMc  C.  zawczasu  zabiegaiąc  temu  y  uwazaiąc,  zęby  to  barzo  na 
zepsowanie  pokoiu  pospolitego  y  bespiecznosci  było,  co  osobliwie  naiasniey- 
szego  króla  IEMci  Carola  szwedzkiego,  pana  naszego  miłościwego  serca  się 
tyka,  iawnie  y  publicznie  przez  woźnego,  iako  się  teraz  dzieie,  wszytkim  do 

41 


$22 

wiadomości  podaie  y  roskazuie,  aby  ci  wszyscy,  ktorzykolwiek  na  ten  czas 
takową  bawili  się  zarazą,  y  zwysz  pomienionym  królem  IEMcią  łanem  Ka- 
zimierzem albo  iego  pomocnikami  na  zgubę  dobra  pospolitego  rady  takie 
mieli  albo  temi  czasy  od  nich  listy  iakie  powzięli,  pod  winą  wielką  v  suro- 
wym karaniem  od  tak  szkodliwego  zawzięcia  swoiego  y  społkowania  za 
wczasu  odstąpili,  listy  dotąd  wzięte  wielmożnemu  IEMci  panu  gubernatorowi 
zaraz  wydali,  z  tym  dokładęm,  iż  ci  wszyscy,  którzy  napomnieni  temu  ros- 
kazaniu  y  powinności  dosc  nie  uczynią,  wzwysz  pomienionym  karaniem  nie- 
omylnie skarani  będą.  Co  do  wszytkich  wiadomości  wielmożny  IEMpan  gu- 
bernator dla  tego  podaie,  aby  się  nikt  niewiadomoscią  nie  zasłaniał  ani  wy- 
mawiał, gdy  kogo  w  takowym  występku  znaydą  y  poszlakuią.  Dan  w  Kra- 
kowie dnia  3  Nouembris  1655.  De  quo  hanc  suam  per  expressum  fecit 
relationem. 

Acta   Consul.  Crac.  40,  str.  793. 


1132,     1655.  die   ig.  m.  Novembris,  Cracoriae. 

Publicatio  rectigalis  »akcyza«   dicti. 

Ad  officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter 
veniens  ministerialis  regni  generalis  prouidus  Ioannes  Grawronek,  in  vira 
fidelis  suae  relationis  recognouit,  se  ordinationem  accisorum  per  illustres 
dd.  commissarios  S.  R.  Mtis  Sveciae  constitutam,  idiomate  Polonico  con- 
scriptam,  tenoris  seąuentis:  Ordinans  y  vstawa  accisow  przez  IchAIci  pp. 
commissarzow  króla  IEMci  szwedzkiego  w  Krakowie  dnia  19  miesiąca  listo- 
pada roku  Pańskiego  1655  postanowiona:  Od  kazdey  beczki  piwa  prostego 
powinno  będzie  dać  groszy  dwadzieścia,  —  od  kazdey  beczki  piwa  dwu- 
raznego  złoty  ieden,  —  od  kazdey  beczki  piwa  prostego  przewoźnego  we- 
dług taxy  od  każdego  złotego  groszy  trzy  y  szeląg,  —  od  kazdey  beczki 
piw  czarnych  przewoźnych  także  według  taxy  od  złotego  groszy  trzy  y  sze- 
ląg, —  od  kazdey  beczki  miodu  pitego  według  taxy,  od  złotego  groszy  trzy 
y  szeląg,  —  od  kazdey  beczki  miodu  siedmiogrodzkiego  według  taxy  od 
każdego  grosza  przemazkow  dwa,  —  od  kazdey  beczki  rożnych  liquoro\\, 
wina  węgierskiego,  petercymentu  włoskiego,  małmazyey,  ryńskiego  y  inszych, 
według  taxy  od  każdego  grosza  ieden  pieniądz,  —  od  gorzałki  przepalaney 
według  taxy  od  grosza  iednego  pieniędzy  dwa,  —  od  wołu  tak  węgierskiego 
iako  y  cabana  złoty,  —  od  powłoszczyzney  groszy  dwadzieścia  y  cztery,  — 
od  krowy  iako  y  iałowice  groszy  piętnaście,  —  od  czelęcia  groszy  sześć,  — 
od  owce  y  skopu  groszy  trzy,  —  od  jagnięcia  grosz,  —  od  wieprza  karmnego 
ze  młyna  groszy  piętnaście,  —  od  wieprza  tucznego  groszy  dziesięć,  —  od 
wieprza  na  potrzebę  domową  zabitego  groszy  półosma,  —  od  wołu  na  po- 
trzebę domową  zabitego  groszy  piętnaście,  —  od  jałowice  na  potrzebę  do- 
mową zabitey  groszy  dziesięć,  —  od  chleba  rżanego  y  białego  tak  tute- 
cznego  iako  y  przewoźnego,  od  każdego  złotego  według  taxy  półtorak, 
od  kopy  karpi  zwyczaynych  groszy  dwadzieścia,  —  od  kopy  karpi  pułmisko- 


3^3 

wych  złoty,  —  od  kopy  cwikow  złotych  dwa,  —  od  kopy  szczuk  zwyczay- 
nych  zberowych  groszy  dwadzieścia,  —  od  kopy  szczuk  pułmiskowych  złoty,  — - 
od  kopy  szczuk  podg-łownych  złotych  dwa,  —  od  kopy  szczuk  głównych 
złotych  trzy,  —  od  inszych  ryb  drobnych  rożnych  od  złotego  grosz,  —  od 
kopy  cert  suszonych  groszy  dziesięć,  —  od  beczki  siedzi  złoty,  —  od  beczki 
słonych  ryb  złotych  dwa,  —  od  beczki  miodu  przasnego  złotych  dwa,  — 
od  beczki  smoły  groszy  dwadzieścia  y  cztery,  —  od  faski  masła  groszy 
szesc ,  —  od  kopy  sera  g-roszy  szesc,  —  od  każdego  kamienia  łoiu  groszy 
trzy,  —  od  kazdey  cwiertnie  owsa  przedawanego  na  iatkach  groszy  dwa,  — 
od  kazdey  cwiertnie  krup  na  iatkach  rożnych  groszy  trzy.  Którymto  wszyt- 
kim  accizom  nietylko  mieszczanie  y  obywatele  miasta,  ale  tez  y  duchowny 
y  szlachta,  wszelakiego  stanu  y  kondycyey  ludzi,  lubo  pomienione  rzeczy 
do  miast  dla  przedania  lubo  dla  swoiey  potrzeby  tak  w  żywności,  w  piwach 
y  napoiach  przywiozą,  podlegać  będą,  y  te  postanowione  accizy  tak  teraz 
wyrażone  iako  y  potym  przez  pp.  commissarzow  od  króla  IEMci  deputowa- 
nych, iezeli  tego  y  rzeczy  insze  potrzeba  będzie  wyciągała,  które  teraz  nie 
są  położone,  uchwalone  płacie ;  Casimiriae  ad  Cracouiam  proconsuli  eiusdem 
ciuitatis,  honorato  Bartholomaeo  Franci  die  hodierna  ad  manus  personaliter 
tradidisse.  Sic  et  non  aliter  factum  esse  referens,  de  quo  hanc  suam  fidelem 
per  expressum  fecit  relationem. 

Acta  Consul.   Crac.  40,   str.   795. 


1133.      1655.  die  23.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

Publicatio  senatus  consulti  de  nundinis  Clepardiam  transferendis. 

Actum  feria  tertia  antę  festum  s.  Catherinae  virginis.  —  Ad  officium 
et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  ministerialis 
regni  generalis,  prouidus  Ioannes  Gawroński  recognouit  in  vim  fidelis  suae 
relationis,  se  ex  mandato  officij  consularis  Cracouiensis  infrascripta  in  hunc 
modum,  qui  seąuitur,  coram  populo  sono  tubae  congregato,  in  ąuatuor  cir- 
culi  partibus  publicasse :  Panowie  raczcie  WAT.  wiedzieć,  iż  IEM.  pan  gu- 
bernator y  rada  miasta  Krakowa  vważaiąc  ku  lepszemu  dobremu  chcą  y  po- 
stanawiała, aby  targi  zwyczaine  we  Wtorki  y  w  Piątki  nie  w  mieście  ale 
na  Kleparzu  przy  kamienicy  Ianickowey  były  odprawiane  y  według  tego 
nakazania  aby  się  każdy  sprawował  y  inaczey  nie  czynił.  Quam  suam  rela- 
tionem fecit  per  expressurn. 

Acta  Consul.   Crac.  40,  str.   797. 


3^4 

1134.      1656.  die   10.  m.   Martii,   Cracoviae. 

Publicatio  senatus  consulti  de  luto  everrendo. 

Actum  feria  sexta  post  dominicam  Inuocauit  proxima.  —  Ad  officium 
et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  ministerialis 
reg"ni  generalis,  prouidus  Ioannes  Gawronek,  in  vim  fidelis  suae  relationis 
recognouit,  se  publicationem  infrascriptam  coram  populo,  sono  tubae  con- 
gregato ,  in  ąuatuor  circuli  partibus  publicasse  in  hunc  modum :  Panowie 
radźcie  WM.  wiedzieć  z  roskazania  IMpana  gubernatora  y  vrzędu  miey- 
skiego,  abyście  WM.  błota  y  gnoie  coprędzy  z  miasta  wywozie  kazali ;  także 
aby  piwnicni  wszyscy  tak  z  kamienic  duchownych,  szlacheckich  y  mieyskich 
wyprowadzili  się  naydaley  do  wtorku  blisko  przyszłego,  a  to  pod  executią 
woienną.   Ouae  relatio  ipsius  actis  praesentibus  annotata  est. 

Acta  Consul.   Crac.  40,  str.  809. 


1133.      1656.  die   17.  m.  Maii,  Cracoviae. 

Publicatio  senatus  consulti  de  armis  civium  in  praetorio  deponendis. 

Actum  feria  quarta  post  dominicam  Cantate  proxima.  —  Ad  officium 
et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  prouidus 
Ioannes  Gawronek,  ministerialis  regni  generalis,  in  vim  fidelis  suae  relationis 
recognouit,  se  infrascripta  in  hunc  modum,  qui  seąuitur,  in  circulo  Craco- 
uiensi,  coram  populo  sono  tubae  congregato,  publicasse :  Panowie  radźcie 
WM.  wiedzieć,  isz  sie  siła  takowych  znayduie,  którzy  nad  wolą  y  roskazanie 
IMpana  gubernatora  krakowskiego  bronie,  strzelby  y  insze  oręze  przy  sobie 
taiemnie  zachowuią  y  na  ratusz  do  tych  czas  nieoddaią;  tedy  tą  ostatnią 
publicatią  podaie  się  do  wiadomości,  isz  iezeliby  ktokolwiek  maiący  iescze 
strzelbę  przy  sobie  abo  iakie  insze  oręża,  znaydował  się,  aby  onęź  na  ratusz 
iescze  przed  południem  odniósł,  bo  iezeli  v  kogo  oręże  albo  strzelbę  znaydą, 
gardłem  karany  będzie.  Także  zamki  isz  siła  od  strzelby  w  domach  pozo- 
stawiali, aby  onęź  zaraz  na  ratusz  odnosili.  Do  tego  isz  siła  ludzi  w  żywność 
nie  przysposobili  się,  tedy  tą  publiceitią  pod  surowym  karaniem  z  roskazania 
IMpana  gubernatora  opowieda,  aby  się  co  nayprędzey  iak  naywięcey  żywności 
przysposabiali ;  także  aby  żaden  nikogo  do  domów  swoich  lubo  z  przed- 
mieścia, lubo  zkądinąd  ludzi  na  nocleg  nie  przyimowali  bez  wiadomości 
IMpana  gubernatora,  pod  surową  executią  woyskową,  na  kogoby  się  prze- 
świadczono. Guam  relationem  ipsius  actis  praesentibus  inseri  curauit. 

Acta  Consul.  Crac.  40,  str.   818. 


3*5 


1130.     1656.  die  27.  m.  Maii,  Cracoviae. 

Pactum  praefecti  urbis  Cracoviae  cum  civibus  Cracoviensibus  de  fide 
regi  Sveciae  iureiurando  sancienda. 

Actum  sabbatho  post  festum  Ascensionis  Domini  proximo.  —  Specta- 
bilis  dominus  Andreas  Cieniowicz  proconsul,  honoratae  communitati  conuo- 
catae  et  congregatae  proposuit.  Opowiedziałem  IMp.  gubernatorowi  nasze 
y  WMM.  strony  assecuratiey  namówioną  conclusią,  także  proźbę  według 
affectatiey  WMM.  wniosłem  względem  łupania  kamienic,  sklepów,  piwnic, 
w  czym  aby  sie  takowe  insolencie  nie  działy,  przyłożyć  pilnego  dozoru  y  sta- 
rania IMp.  gubernator  przyobiecał.  Co  sie  iednak  tycze  tey  assecuratiey  po- 
wiedziałem, iż  w  wielkim  to  iest  podziwieniu  naszym,  iż  IMć  po  nas  teraz 
żąda  assecuratiey,  kiedy  iestesmy  exarmati  wprzód  przez  wydanie  strzelby 
a  teraz  przez  wydanie  wszelakiey  broni,  iakaby  sie  kolwiek  znaydowała,  do 
tego  z  miasta  tak  siła  ludzi  powyganiano  y  gospodarzow,  że  mało  co  ludzi 
zostawa  w  mieście.  Atoli  rozkazaniu  IMci  czyniąc  dosyć,  stipulata  manu 
chcemy  IMci  assecurować,  że  do  żadnych  tumultów  pod  czas  szturmu  na 
miasto  brać  sie  nie  będziemy.  Ale  IMp.  gubernator  takową  assecuratią  na- 
mówioną niewdzięcznie  przyiął  y  nią  nie  chce  się  contentować.  Chce  ko- 
niecznie iuratoriam  assecurationem  abyśmy  wszyscy  vczynili,  y  ieszcze  dnia 
wczorayszego  zaraz  po  obiedzie  chciał  tego  po  mnie,  abym  vokował  WMM. 
aby  ieszcze  przed  wieczorem  mógł  bym  otrzymać  respons ;  lecz  iź  to  za  nie- 
podobną rzecz  pokazało  sie  IMci,  aby  w  iedney  godzinie  zgromadzić  wszyt- 
kich  WMM.  y  tak  poważną  sprawę  w  krótkim  determinować  czasie,  do  dnia 
dzisieyszego  odłożył  to.  Zaczym  raczcie  WMM.  consultować,  co  z  tym  czy- 
nić, a  teraz,  bo  często  nasyła  na  mnie,  abym  mu  dał  respons. 

Tandem  honorata  communitas  pleno  in  numero  cong"regata,  audita  pro- 
positione  et  facta  inter  se  consultatione,  per  suum  seniorem  dominum  Pernus 
respondit.  Bardzo  ztrwożeni  iestesmy,  że  nas  IM.  do  przysięgi  chce  przy- 
wieść, po  żadnym  mieście  tego  nie  wyciągano,  nietylko  v  nas  w  Polscze, 
ale  w  inszych  natyach,  ani  też  K.  I.  M.  szwedzki  tego  po  nas  pod  bytność 
swoię  wyciągał.  Ypraszamy  WMM.  abyście  WMM.  vciekali  sie  z  proźbami 
do  IMci,  daiąc  pod  vwagę  zdrowia  nasze  y  prawa  nasze,  aby  tey  przysięgi 
po  nas  niewyciągał,  gdyż  by  to  musiało  szkodzić  na  potym  nam  y  dziatkom 
naszym.  Vprasząmy  WMM.  abyście  WMM.  iesliby  to  można  rzecz  była,  za 
nas  ręczyli,  że  do  żadnych  tumultów  brać  sie  nie  będziemy,  przez  co  y  siebie 
y  nas  moglibyście  WMM.  ratować ;  a  my  wzaiemnie  obliguiemy  sie  WMM. 
któryby  sie  taki  znalazł,  coby  sie  tego  ważył  przeciwko  rozkazaniu  IMci  co 
złego  moliri  y  przeciwko  woysku  temu,  tedy  takowego  nie  chcemy  mieć 
za  concivem  y  żadnych  instantiey  za  nim  wnosić  nie  będziemy,  ale  go  niech 
karze  IMć  podług  woli  swoiey.  O  zabronienie  szynków  tak,  iako  wczora, 
prosi  honorata  communitas. 

Quo  audito  spectabilis  dominus  proconsul  intulit  ad  honoratam  commu- 
nitatem.  Opowiedziałem  WMM.  wolą  IMp.  gubernatora,  iź  chce  koniecznie 
tego,  abyśmy  wszyscy  mu  dali  assecurationem  iuratoriam,  więc  iż  chce  mieć 


32Ó 

cathegoricam  zaraz  responsionem,  a  od  WMM.  nic  nie  słyszemy,  tedy  łakoby 
na  to  odpowiedzieć  IMci  y  co  z  tym  czynić,  raczcie  WMM.  powiedzieć. 

Tandem  honorata  communitas  respondit.  Przy  wczorayszey  conclusyi 
stoiemy  assecurować  IMci  stipulata  manu,  ale  przysięgać  nie  będziemy,  by 
nam  też  niewiedzieć  co  złego  cierpieć.  Honoratus  aduocatus  et  scabini  1.  S. 
M.  C  C.  idem  se  sentire  cum  honorata  communitate  declarauerunt. 

Tandem  spectabilis  dominus  proconsul  audita  declaratione  totius  com- 
munitatis  in  praedictis:  Cieszę  sie  nie  pomału,  iż  zgodliwy  vmysł  v  iedno- 
stayna  wola  tak  WMM.  iako  też  y  spectabilis  magistratus  iest,  nie  przystę- 
pować do  iuramentu,  którego  po  nas  IM.  pan  gubernator  wyciąga,  gdyż 
miasto  to  nie  zwykło  komu  inszemu  oddawać  przysięgi,  tylko  naiasnieyszym 
królom  polskim,  panom  swoim  miłościwym,  którym  wierność  zawsze  docho- 
wywało y  dochowa.  Zaczym  y  my  maiąc  pana  swego  tu  w  Koronie,  naia- 
snieyszego  króla  IM.  lana  Kazimierza,  pana  naszego  miłościwego,  onemu 
poprzysiężoną  wierność  do  ostatniey  krople  krwi  naszey  dochować  chcemy ; 
y  tak  resolwował  sie  magistratus,  iż  woli  pierwey  zdrowie  swoie  y  substantie 
stracić,  aniżeli  przysięgami  złamać  wiarę  panu  swemu  y  wieczną  zmazę  zo- 
stawić miastu  temu.  Zaczym  odchodzę  z  tym  responsem  do  IMp.  guberna- 
tora, opowiem  conclusią  nasze  y  WMM.  także  ratie,  dla  których  do  przysięgi 
przystąpić  nie  chcemy.  Tandem  spectabilis  dominus  proconsul  ynacum  con- 
sulibus,  aduocato,  I.  S.  scabinis  atque  multis  ex  honorata  communitate  civi- 
bus  ad  illustrissimum  d.  gubernatorem  descenderunt. 

Postąuam  redijt  spectabilis  dominus  proconsul  al)  illustrissimo  domino 
gubernatore  retulit  honoratae  communitati  in  praetorio  existenti..  Byliśmy 
v  IMp.  gubernatora  y  opowiedzieliśmy,  iż  dla  poważnych  przyczyn  naszych 
do  iuramentu  przystąpić  nie  możemy.  Naprzód,  iż  K.  I.  M.  szwedzki  in  pactis, 
które  z  IMp.  kiiowskim,  na  ten  czas  gubernatorem  naszym  zawarł,  to  nam 
przyobiecał,  iż  nas  przy  prawach  y  wolnościach  naszych  zachowa;  a  iż  miasto 
to  ma  takie  prawa  y  privilegia,  iż  iuramentu  nikomu  nie  oddaie,  tylko  regi- 
bus  coronatis,  kiedy  poprzysiężone  nam  są  prawa  nasze;  tedy  z  tey  przy- 
czyny nie  słusznie  po  nas  przysięgi  wyciąga.  Druga,  iż  mamy  tu  w  Koronie 
obecnego  naiasnieyszego  króla  IMci  lana  Kazimierza,  pana  swego  miłości- 
wego, onemu  przysiężoney  wiary  dochować  chcemy  y  nikomu  inszemu  przy- 
sięgi oddać  nie  możemy.  3tio.  Iż  przez  oddanie  teraźnieyszey  przysięgi 
wieczna  zmazę  zostawilibyśmy  miastu  temu  y  iuź  contaminaretur  fides  miasta 
tego,  które  naiasnieyszym  królom  panom  swoim  poprzysiężoney  cale  docho- 
wywało wiary,  co  kronikami  pokażemy,  ato.  IMp.  gubernator  teraznieyszy 
do  tych  czas  nie  postrzegł  po  nas  żadnych  machinatiy,  lubo  cieszkie  onera  y 
wielkie  krzywdy,  oppressie  od  żołnierzow  gwardezonu  tego  ponosiliśmy,  więc 
będącz  exarmati  y  euacuata  ciuitas  proźno  od  nas  wyciąga  iuramentu.  5to. 
Żadne  miasto  od  K.  I.  M.  Karola  Gustawa  nie  iest  pociągnione,  zaczym 
niesłusznie  po  nas  IMć  one.yże  wyciąga.  6to.  Sam  K.  I.  M.  Karol  Gustaw 
będąc  w  Krakowie,  od  mieszczan  żadney  przysięgi  nie  potrzebował,  zaczym 
IMć  aby  od  oneyze  supersedował,  poniewasz  y  samego  K.  I.  M.  Karola 
Gustawa  nie  widziemy  w  tym  wyrażoney  woli.  Temi  y  innemi  pokazowa- 
lichmy  ratiami,  iż  do  przysięgi  przystąpić  nie  możemy.  Bardzo  to  niewdzięcz- 
nie y  gniewliwie    IMp.  gubernator  przyiął,    iż  sie  opieramy  y  do  przysięgi 


327 


przystąpić  nie  chcemy,  zwłascza  gdy  on  przysięgi  od  nas  chce  nie  takowey, 
którą  naiasnieyszym  królom  panom  naszym  pod  czas  koronaciey  oddaiemy, 
y  ktoraby,  iako  on  powieda,  albo  prawom  naszym,  albo  też  contra  obser- 
vantiam  S.  R.  Casimiri  była;  ale  chce  przysięgi  ratione  securitatis,  iako  lud 
w  mieście  I.  K.  M.  szwedzkiego  bezpiecznie  od  mieszczan  zostawać  będzie, 
zwłaszcza  gdy  o  zbliżaiących  sie  woyskach  pod  Kraków  wie  y  co  dzień  nie- 
których mieszczan  niewierność  przeciwko  ludziom  K.  I.  M,  szwedzkiego  po- 
kazuie  sie  przez  zataienie  strzelby,  broni  etc.  którą  powieda  p.  gubernator, 
iż  często  znayduiemy  y  dnia  dzisieyszeg-o  pod  murem  beczkę  prochu  zna- 
leźliśmy. Zaczym  leges  boni  regiminis  y  iura  belli  wyciągaią  tego,  abym 
miał  assecurationem  iuratoriam.  Na  co  mu  społecznie  z  Ich  MMi  odpowie- 
dziawszy, pokazuiąc  rożnemi  ratiami,  iż  lubo  to  iuramentum  żąda  securitatis, 
z  wielką  to  iednak  miasta  tego  byłoby  niesławą  y  niebespieczenstwem,  ale 
iż  to  dotrzymamy,  co  stipulata  manu  IMci  obiecować  bęndziemy,  prosiliśmy, 
aby  IMć  chciał  ab  hac  assecuratione  iuratoria  supersedować,  zwłaszcza  gdy 
iesteśmy  exarmati  y  ludzi  z  miasta  siła  wypędzono.  Za  wielką  sobie  wziął 
vrazę  IMp.  gubernator  te  nasze  opierania  sie,  powiedaiąc,  iż  iawnie  sie  po- 
kazuie  wielka  u  nas  niewierność  przeciwko  woysku  K.  I.  M.  szwedzkiego, 
kiedy  vczynić  to  zbraniacie  sie ;  zaczym  żadnych  ratiy  ani  wymówek  nie 
chcąc  słuchać,  chce  koniecznie  tego,  abyśmy  przysięgli,  ktorey  przysięgi 
podał  nam  puncta  po  niemiecku  pisane  tenoris  talis :  Iż  K.  I.  M.  szwedz- 
kiemu wiernym  chcę  bydź  poddanym  y  posłusznym,  wszytkich  iego  szkód 
y  zdrad  chronić  się  y  przestrzegać.  O  K.  I.  M.  szwedzkim  y  iego  panowaniu 
nic  źle  nie  mówić  ani  practicować,  ani  w  towarzystwie  takowym  sie  znay- 
dować.  Cokolwiek  przeciwko  K.  I.  M.  szwedzkiemu  y  tutecznemu  gwarde- 
zanowTi  practicowanoby  a  o  tym  dowiedział  bym  sie,  zaraz  panu  guberna- 
torowi oznaymię.  Iż  żadnego  w  dom  swoy  bez  opowiedzenia  panu  guberna- 
torowi nie  przymę.  Na  te  tedy  chce  puncta  abyśmy  mu  przysięgali ;  co  tedy 
z  tym  czynić  raczcie  WMM.  pilnie  consultować. 

Honorata  communitas  audita  relatione  spectabilis  domini  proconsulis 
vna  cum  magistratu,  supplicandum  esse  illustr.  d.  gubernatori,  ąuatenus  ab 
assecuratione  iuratoria  desistat,  concluserunt  et  satius  se  mori  velle,  quam 
ad  iuramentum  subiectionis  et  obedientiae,  quod  nonnisi  regibus  coronatis 
praestari  debet  et  solet,  descendere,  vnanimibus  votis  declarauerunt. 

Tandem  spectabilis  dominus  proconsul  vna  cum  consulibus,  aduocato, 
I.  S.  scabinis  multisąue  ex  honorata  communitate  ciuibus  ad  illustrissimum  do- 
minum  gubernatorem  cum  supplici  libello  descenderunt,  cuius  tenor  talis  est: 

»Illustrissime  et  excellentissime  domine !  Ad  pedes  Illustrissimae  Celsi- 
tudinis  vestrae  prouoluta  ciuitas  humillime  supplicat,  dignetur  Illustrissima 
Celsitudo  vestra  submissionem  nostram  ratione  securitatis  per  stipulationem 
manus  propositam,  benigne  a  nobis  acceptare  et  nos  a  iuramento  liberos 
facere.  Neque  enim  plura  iuramento  quam  submissione  efficere  possumus, 
praesertim  cum  tale  iuramentum,  qualis  nobis  forma  proposita,  tantummodo 
sub  tempus  coronationis  serenissimorum  regum  nostrorum  soleat  esse,  nec 
plura  a  nobis  serenissimi  reges  nostri  coronati  requirunt.  Proinde  iterato 
supplicamus  humiliter  Illustrissimae  Celsitudini  vestrae,  velit  nos  a  iuramento 
liberare :  spondentes  Illustrissimae  Celsitudini  restrae,  quod    quemadmodum 


3-'S 

hactenus  sese  modeste  gessimus,  ita  et  in  longius  tempus  nullam  machina- 
tionis  occasionem  aut  tumultus  dabimus.  D.  O.  M.  precibus  fatigare  non 
desinemus,  vt  saluam  et  incolumem  eandem  seruare  velit.  Datum  Cracouiae. 
Proconsul,  consules  totaąue  ciuitas«. 

Eadem  die  postąuam  ab  illustrissimo  domino  gubernatore  spectabilis 
dominus  proconsul  in  praetorium  redijt,  vocatae  et  in  praetorium  congre- 
gatae  communitati  pleno  in  numero  retulit.  Dobry  vmysł  y  iednostayną  wolą 
opowiedziałem  WMM.  IMp.  gubernatorowi  przy  oddaniu  suppliki,  która  nie- 
wdzięcznie przyiąw7szy  y  onęź  za  zwołaniem  zaraz  do  siebie  officerow  prze- 
czytawszy, gdy  nas  przeciwnych  zawziętey  przysiędze  rznął  y  declaratią 
ostatnią  nasze  nie  skłaniaiącą  sie  do  przysięgi  vsłyszał,  ale  raczey,  iż  pierwey 
gotowiśmy  zdrowia  nasze,  które  w  rękach  swoich  maią,  y  vbogie  substantie 
tracić  a  niżeli  do  oddania  przysięgi  poddaństwa  y  posłuszeństwa  w  pierw- 
szym punctcie  wyrażonych  przystęmpować,  przez  co  by  niedotrzymanie  wiary 
y  przysięgi  naszey  naiasnieyszemu  królowi  I.  M.  łanowi  Kazimierzowi  po- 
kazało sie,  wielkim  wzdięty  gniewem  furibundus  vocowanych  do  siebie  offi- 
cierow  do  osobnego  mieszkania  wziąwszy,  consultował,  iakoby  sobie  z  nami 
miał  postąmpić.  W  krótkim  czasie  powiedział  nam  :  Poniewasz  bendąc  pod 
protectią  K.  I.  M.  szwedzkiego,  zabraniamy  się  przysięgą  assecurować  gwar- 
dazon  tuteczny,  przez  co  sie  iawnie  pokazuie,  iż  albo  co  złego  przeciwko 
niemu  machinuiemy  albo  machinować  zamyślamy,  tedy  nie  może  nas  sobie 
mieć  za  inakszych,  iedno  za  rebelles.  Zaczym  chce  tego  koniecznie  y  przy- 
kazuie  surowie,  aby  zaraz  przed  wieczorem  wszyscy  z  miasta  wychodzili,  bo 
kogo  w  domu  po  zaściu  słońca  zastanie,  przysięg_a,  iż  żadnego  żywić  nie 
będzie.  Y  chce  tego,  abyśmy  nie  tylko  sami,  ale  z  dziatkami  y  z  żonami  na- 
szemi  o  lascze  tylko  wychodzili  nie  pewni  mówiąc  y  zdrowia  waszego,  gdyż 
was  żywić  nie  trzeba,  którzy  tak  nieziczliwie  sobie  przeciwko  K.  I.  Al.  szwedz- 
kiemu y  ludowi  iego  postęmpuiecie,  z  których  iednych  na  pale  wbiiać,  dru- 
gich w  koła  wplatać  każę.  A^słyszawszy  iego  surowy  na  nasze  declaratią 
respons,  prosiliśmy  aby  przynamniey  do  iutra  zatrzymał  sie  IMć  z  tak  suro- 
wym edyctem,  aby  to  wyście  z  miasta  wszytkim  opowiedzieć  sie  mogło. 
Nie  vbłagany  iednak  IMć  proźbami  w  trąby  yderzyć  y  wszytkim  stanąć  roz- 
kazał, iednych  za  bramy  wyprawiwszy,  drugich  tu  inhiantes  na  zdrowia  na- 
sze zostawiwszy,  co  sami  WMM.  widzicie  y  na  co  patrzacie.  Nie  strwożyło 
to  iednak  y  nie  trwoży  nic  zgodliwe  serca  pragnące  dotrzymać  wiary 
panu  swemu,  spectabilis  magistratus,  który  tak  żwawie  dla  siebie,  iako  y 
WMM.  stawaiąc,  opierał  sie  y  opiera,  prosząc  aby  IMć  od  takowey  super- 
sedował  przysięgi ;  ale  poniewasz  contentować  sie  nie  chciał  assecuratione 
per  stipulationem  manus,  tedy  na  affectatią  WMM.  brał  to  cale  na  sie  ma- 
gistratus y  chciał  ręczyć  za  każdego  z  WMM.  iż  sie  skromnie  zachowacie, 
ważąc  w  tym  zdrowia  nasze  y  daiąc  onez  cale  za  WMM.  ale  y  tę  odrzucił 
IMp.  gubernator  assecuratią,  zasadziwszy  sie,  iż  inakszey  nie  chce  assecu- 
ratiey,  tylko  przez  przysięgę.  A  iż  wiecey  w  tey  materyi  z  sobą  mówić  nie 
dał  ani  ratiey  naszych,  \wiedziony  gniewliwym  affectem  słuchać  nie  chciał, 
tylko  abyśmy  exnunc  in  instanti  wychodzili,  prosiliśmy  aby  przynamniey 
deputatos  z  ramienia  swego  IMp.  gubernator  zeszłał,  poniewasz  nas  impa- 
tienter  słucha,  z  którymi  byśmy  rozmówić  sie  y  doskonaley  nasze  ratie,  dla 


3-9 

których  do  takowey  przysięgi  przystąpić  nie  możemy,  przełożyć  mogli.  Co 
zaledwie  pozwoliwszy  zesłał  tu  do  nas  IMp.  oberstera  Dersa  y  IMp.  ober- 
stera  Murstana,  z  ktoremi  szeroce  tak  przy  b\tności  de  gremio  WMM.  iako 
tez  Ich  MM.  pp.  collegow  insich  y  IMp.  woyta  WP.  y  Ich  MMpp.  przy- 
siężnikow,  vmawiaiąc  się  y  pokazuiąc;  iż  nadaremnie  IMp.  gubernator  chce 
od  nas  iuramentu;  zwłaszca  gdy  my  za  wszytko  ręczemy  pospólstwo,  czym 
może  sie  kontentować  IMć,  prosząc  ich  naostatek,  aby  sie  IchMM.  włożyć 
raczyli  y  sua  authoritate  mogli  efficere  to,  aby  IMp.  g'ubernator  raczył  od 
takowey  supersedować  przysięgi.  W  czym  obiecali  Ich  Mć  posłużyć,  aby 
przynamniey  mogło  bydź  co  wyrzucono  z  tey  przysięg"i,  lubo  to  za  niepo- 
dobną rzecz  rozumieią,  abyśmy  mieli  vść  iuramentu,  albo  też  iezeli  vysć 
chcemy,  tedy  pozbyć  zdrowia  y  substantiey  swoich  potrzeba.  Co  tedy  z  tym 
czynić  y  iako  sie  resolvuiecie  WMM.  raczcie  WMM.  radzić,  gdyż  czas  krotki, 
do  iutra  nam  nie  pozwalaia,  zaraz  wychodzić  każą. 

Plis  auditis  honprata  communitas,  pleno  in  numero  congregata,  facta 
eadem  die  inter  se  consultatione ,  per  suum  seniorem  dominum  Pernus  re- 
spondit:  Przyszliśmy  z  vmową  naszą  do  WMM.  skłaniaiąc  do  woli  IMp.  gu- 
bernatora, ale  proszę,  aby  nie  notował  p.  pisarz,  bo  inaczey  oneyże  opo- 
wiem (s).  Ad  haec  spectabilis  dominus  proconsul  respondit.  Zawsze  to  ten 
zwyczay  był  y  do  tych  czas  sie  zachowuie,  iż  cokolwiek  honorata  commu- 
nitas wnosi,  to  zaipisowano  y  zapisuią.  Zaczyni  dla  czego  by  tak  w  poważney 
sprawie  zapisać  nie  miano  teg"o,  co  WMM.  wnosi  nomine  honoratae  com- 
munitatis,  bardzo  dziwuie  temu  spectabilis  magistratus.  Et  cum  spectabilis 
mag-istratus  singula  accurate  et  diligenter  notario  scribere  praecepisset,  in- 
tulit  dominus  Pernus  senior  honoratae  communitatis.  Poniewasz  przysięgi 
vść  nie  możemy,  tedy  skłania  sie  honorata  communitas  vczynić  assecuratio- 
nem  iuratoriam,  tylko  aby  pierwszy  punct  podany  przysięgi  był  wyrzucony. 
Idem  aduocatus  I.  S.  et  scabini  se  sentire  cum  communitate  dixerunt.  Tan- 
dem spectabilis  dominus  proconsul.  Widziałem  ia  dotychczas  stateczny  vmysł 
WMM.  do  nieprzystąpienia  przysięgi  y  raczey  spectabilis  magistratus  zarownie 
z  WMM.  zdrowie  swoie  położyć  odważył  sie,  aniżeli  fidem  naiasnieyszemu 
królowi  IM.  łanowi  Kazimirzowi  frangere.  Zaczyni  iż  nie  tak  o  dobra  nasze, 
nie  tak  o  zdrowia  nasze  y  dziatek  naszych,  iako  o  to  idzie,  aby  za  wyściem 
naszym  z  miasta  kościoły  pańskie  w  rapinę  y  świętych  korony  polskiey 
patronów  ciała  y  reliqvie  w  zelżywość  nie  poszły,  tudzież  też  aby  tym  bardzi 
z  naszych  ubogich  substantiey  non  ditesceret  exercituś  Sveticus  y  do  ostatka 
wTszytko  miasto  w  niwecz  nie  obrócił,  więc  iż  gwałtem  nas  ciągną,  przymu- 
szała, do  tego  maiąc  nas  w  rękach  swroich,  videtur  to  y  mnie  idąc  cum  plu- 
ritate  yotorum  WMM.  aby  przystąpić  do  iuramentu  securitatis,  wytrąciwszy 
iednak  punct  pierwszy  poddaństwa  y  posłuszeństwa,  z  tym  sie  declaruiąc 
IMp.  gubernatorowi,  że  ręki  naszey  na  lud  I.  K.  M.  lana  Kazimierza  y  rze- 
czypospolitey  podnosić  nie  będziemy,  y  aby  nam  dał  assecurationem  IMp. 
gubernator,   iż  nas  do  tego  pociągać  ani  przymuszać  nie  będzie. 

Tandem  rationibus  et  persuasionibus  suorum  illustrissimorum  ducum, 
militum  praefatorum  ductus  illustrissimus  dominus  gubernator,  a  puncto 
primo  iuramenti  subiectionis  et  obedientiae  recessit,  seque  nullum  velle  cogi 
ad  sumendum  arma   contra  milites  serenissimi  regis  Ioannis  Casimiri,  domini 

4^ 


330 

clementissimi  nostri  promisit  et  in  fidem  maiorem  serrandi  promissi  scripto 
obligare  se  declarauit.  Conscriptam  itaąue  rotam  iuramenti  illustrissimus 
d.  gubernator  per  illustrissimus  dd.  oberster  Muston  et  oberster  maior  Han 
in  praetorium  misit  et  vt  statim  praesentibus  ijsdem  deponant  iuramentum, 
serio  iniunx.it.  Cumąue  diu  et  multum  circa  idem  iuramentum  eiusąue  claus-u- 
lam  deliberatum  ac  trutinatum  esset,  mutariąue  ac  in  alium  diem  differri 
hoc  negotium,  cum  tempus  yespertinum  instaret.  spectabilis  magistratus  de- 
siderasset,  non  tamen  id  efficere  posset,  cum  lachrymis  et  summo  dolore  ad 
illud  praestandum  eadem  die  coacti  et  inviti  descenderunt,  iuxta  eum  teno- 
rem, qui  seąuitur. 

»Przysięgam  Panu  Bogu  wszechmogącemu  w  Troycy  swiętey  iedynemu 
tym  cielesnym  iuramentem  moim,  iż  będąc  pod  protectią  naiasnieyszego  y 
naypotężnieyszego  xiąźęcia  p.  a  p.  Karola  Gustawa  szwedzkiego,  gottskiego, 
wandalskiego  etc.  króla  y  iego  potomków,  iako  korony  szwedzkiey,  onym 
wiernym  chcę  bydz  tym  sposobem,  iż  nigdy  na  takowym  mieyscu  znaydować 
sie  nie  będę,  gdzieby  K.  I.  M.  y  iego  rządom  y  armacie  źle  mówiono  albo 
tractowąno  y  co  naymniey  machinowano.  leżeli  by  mnie  też  co  do  wiado- 
mości doszło,  tedy  zaraz  IMp.  gubernatorowi  szwedzkiemu  albo  iego  nastepcy 
obiawić  a  nic  nie  taić  chcę,  a  osobliwie  przeciwko  wzwysz  mianowanemu 
IMp.  gubernatorowi  y  innym  offićierom  a  żołnierzom  tutecznego  gwardazonu 
nic  nie  chcę  practykować  albo  y  innym  z  moią  wiadomością  dopuścić  czynić, 
coby  gwardazanowi  I.  K.  M.  ze  szkodą  y  zgubą  bydź  mogło.  Chcę  sie  też 
wszelakiey  correspondentiey  szkodliwey  tak  w  mieście  iako  y  za  miastem 
strzedz ;  a  gdziebym  o  takowych  wiedział,  tedy  zaraz  one  Ip.  gubernatorów  i 
obiawić  chcę.  Nie  mam  żadnego  w  dom  swoy  lub  na  długi  lub  na  krotki 
czas  przyimować,  żebym  onego  imię,  conditią  albo  y  sprawę  IMp.  guberna- 
torowi nie  miał  zaraz  opowiedzieć;  a  ieźeli  bym  też,  co  by  sie  nie  miało 
znaydować,  tey  moiey  przysiędze  y  obietnicy  tak  długo,  póki  woyna  ta 
trwać  bendzie,  dosyć  nie  yczynił,  tedy  mie  od  tey  wiary  złamania  żadna 
exceptia  infamiy  tak  doczesney  iako  wieczney  nie  ma  rwolnić,  iako  przy- 
muszonego, simulowanego  y  z  serca  niedobrze  yczynionego  iuramentu  y  iako 
daliey  te  wymówki  bydź  mogą,  ani  mnie  też  a  paena  periurij  nie  ma  v\volnić 
żadne  duchowne  y  świeckie  prawo,  żadne  xięże,  biskupie,  papieskie  y  katho- 
lickiego  kościoła  odpusty,  niech  będą  ordynarya  y  extra  ordynarya,  iakie- 
kolwiek  nazwane  bydź  mogą,  których  wszytkich  beneficia  sie  wyrzekam, 
tym  sposobem,  że  mi  nigdy  y  na  wieki  nie  maią  bydź  pożyteczne,  ieżeli 
krzywo  przysięgę.  Do  czego  mi  panie  Boże  dopomóż  w  Troycy  iedyny. 

Scripti  vero  illustrissimi  domini  gubernatoris  germanice  conscripti  tenor 
talis  est.  Bonie  wasz  sławnie  vrodzona  rada  y  wszysczy  mieszczanie  miasta 
Krakowa  względem  ich  stateczney  wiary  przeciwko  I.  K.  M.  szwedzkiemu, 
panu  memu  miłościwemu,  I.  K.  M.  potomkom  y  koronie  szwedzkiey  mnie 
assecurowali  y  przy  tym  przyobiecali  przeciwko  wyżey  mianowaney  I.  K.  M. 
iego  państwa  rządzie  także  tegoż  armacie  y  gwardazanowi  w  naymnieyszym 
ani  słowy  ani  samą  rzeczą  sie  nieporywać  v  drugim  tego  czynić  nie  do- 
puszczać, względem  czego  niżey  mianowani  panowie  burmistrz,  rada  y  ze 
wszytkirmi  spoinie  mieszczanami  tę  swoię  obietnicę  corporali  iuramento  po- 
twierdzieli  y  przytem  ode  mnie  takowey  declaratiey  żądali,  że  ten   iurament 


33i 

ich  samych  ani  czeladzi  ich  do  podniesienia  broni  woienney  przeciwko  K. 
I.  M.  łanowi  Kazimierzowi  albo  zbroyną  ręką  chodzić  na  przeciwko  temu 
na  mury  obowiązania  im  czynić  nie  będzie,  tedy  wyży  mianowanemu  p.  bur- 
mistrzowi, radzie  iako  wszystkiemu  pospólstwu  ten  script  moy  względem 
tego  dać  chciałem,  że  onych  do  tego  przymuszać  nie  będę  ani  przymuszać 
każę.  Datum  Cracoviae  decima  octaua  Maij,  anno  millesimo  sexcentesimo 
quinquagesimo  6to.  Paweł  Wircz«. 

Kodeks   Zaleskiego,   karta  247. 


1137.      1656.  die  28.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

Publicatio  mandati  praefecti  urbis  de  domibus  non  destruendis. 

Actum  feria  ąuarta  pridie  festi  ss.  Petri  et  Pauli  apostolorum.  —  Ad 
officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  mi- 
nisterialis  regni  generalis,  prouidus  Ioannes  Gawronek,  in  vim  fidelis  suae 
relationis  recognouit,  se  publicationem  infrascriptam  ex  mandato  illustrissimi 
domini  gubernatoris  Cracouiensis  in  ąuatuor  circuli  partibus  coram  populo 
sono  tubae  congregato,  in  hunc  modum,  qui  seąuitur,  publicasse :  Panowie 
raczcie  WM.  wiedzieć,  iz  ta  wola  roskazania  lego  Mci  pana  gubernatora 
iest,  aby  żaden  nie  ważył  się  cuiuscunąue  conditionis  będący,  ruinować  y 
rozwalać  przez  sie  domów  y  kamienic,  pod  vtraczeniem  dóbr  y  gardła.  Sic 
et  non  aliter  facta  esse  referens,  de  quo  hanc  suam  fidelem  fecit  relationem. 

Acta  Consul.   Crac.  40,  str.   825. 


1138*      1056.  die  9.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

Publicatio  mandati  praefecti  urbis  de  moneta  nova  accipienda. 

Actum  feria  ąuinta  antę  festum  s.  Martini  episcopi  proxima.  —  Ad 
officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  mi- 
nisterialis  regni  generalis,  prouidus  Ioannes  Gawronek,  in  vim  fidelis  suae 
relationis  recognouit,  se  ex  mandato  illustrissimi  et  excellentissimi  domini 
gubernatoris,  infrascripta  coram  populo  sono  tubae  in  ąuatuor  circuli  Cra- 
couiensis partibus  congregato,  in  hunc  modum,  qui  seąuitur,  publicasse :  Pa- 
nowie radźcie  WMsc  wiedzieć,  isz  to  iest  wola  y  roskazanie  IMpana  gene- 
rała, abyście  WMsc  szostaki  tu  w  Krakowie  nowo  bite,  bo  iest  moneta 
dobra,  brali,  y  nimi  nie  gardzili ;  a  ktoby  ich  za  cokolwiek  nie  chciał  brać, 
tedy  surowo  będzie  od  tegosz  IMpana  generała  karany.  Sic  et  non  aliter 
factum    esse    referens,    de  quo  hanc  suam    per  expressum    fecit   relationem. 

Acta  Consul.   Crac.  40,   str.   857. 


113!>.      1057.  die   ió.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Publicatio    mandati    praefecti    urbis  Cracoviae    de  nummis   novis    acci- 

piendis. 

Actum  feria  sexta  post  festum  s.  Yalentini  proxima.  —  Ad  officium 
et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  ministerialis 
regni  generalis,  prouidus  Adamus  Sobieraycik,  bedellus  officij  aduocatialis, 
in  vim  fidelis  suae  relationis  eidem  officio  recognouit,  se  ex  mandato  illu- 
strissimi  domini  gubernatoris  Cracouiensis  die  hodierna  publicasse  cum  tubi- 
cine  infrascripta,  in  ąuatuor  partibus  ciuitatis  Cracouiensis: 

Naiasnieyszego  króla  IMci  Swedzkiego  generał  maior  y  gubernator 
krakowski  wszytkim  w  obec  y  każdemu  zosobna,  komu  to  wiedzieć  należy 
wiadomo  czynię.  Poniewasz  mie  z  rożnych  stron  dochodzi,  ze  się  znaiduią 
tak  z  miesczan  iako  z  okolicnych  wsiow  ludzie  tacy,  którzy  nowych  Szosta- 
ków się  strzeg"ą  y  onych  brać  niechcą,  co  bez  chyby  iako  rozumiem  z  nie- 
wiadomosci  y  ze  złey  pochodzi  o  nich  informaciey,  co  iednak  z  znacną 
w  handlach;  kupnach  y  przedazy  przeskodą  iest  złącono,  tedy  zabiegaiąc 
temu  vpominam  każdego,  zęby  sie  ich  nie  warował,  pewien  tego  będąc,  ze 
wedle  constituciey  koronnej  polskiey  probe  zupełną  y  wagę  swoię  maią, 
zatym  słusznie  z  inszą  monetą  zarówno  chodzie  mogą.  Nakazuie  tedy  wszyt- 
kim surowie,  zęby  ie  bez  braku  brali,  a  ktoby  sie  temu  przeciwie  chciał 
y  w  tym  przekonany  będzie ,  pod  pewną  y  ostrą  karę  podpadnie.  Datum 
w  Krakowie  dnia  piątego  lutego  roku  1657.  Hoc  addito  per  dominum  Stad- 
maier  ad  publicandum,  ze  ktoby  miał  czarne  szostaki,  zęby  ie  dał  do  pana 
commissarza  Grau. 

Idem  ministerialis  generalis  regni  Adamus  Sobieraycik  retulit  officio 
consulari  Cracouiensi,  se  publicasse  in  foro  publico  cum  tubicine  infrascripta : 
Panowie  raczcie  WMM.  wiedzieć  z  roskazania  PAIpana  burmistrza,  aby  żaden 
tak  w  mieście  iako  y  na  przedmieściu  za  bramą  nie  ważył  się  zakupowac 
żywności  y  ona  tu  w  mieście  przekupować,  pod  surowym  karaniem,  kogoby 
w  tym  przeslakowąno.  Ale  ktoby  chciał  po  wsiach  kupować  a  tu  do  miasta 
przywozie,  tedy  mu  wolno,  ażeby  się  kozdy  miesczanin  w  zywnosc  opatrował 
iako  naiprędzey.  Sic  et  non  aliter  factum  esse  referens.  De  quo  hanc  suam 
per  expressum  fecit  relationem. 

Acta  Consul.  Crac.  40,  str.   866. 


II  IO.      1657.  die   17.  m.  Maii,  Cracoviae. 

Pactum  civium  Cracoviensium  cum  Ianussio  Bethleem  de  fide  principi 
Transilvaniae   iureiurando  sancienda. 

Actum    feria    quinta    in    octaua  Ascensionis  Domini.  —  Spectabilis  do- 
minus  proconsul  honoratae  communitati  in  praetorium  conuocatae  et  congre- 


333 

gatae  proposuit.  Przyczyna  obesłania  WMM.  iest.  IMpan  generał  posłał  do 
mnie  wczora  o  trzeciey  w  noc,  abym  obesłał  Ich  MM.  panów  collegow  et 
praecipuos  ciues  na  dzisieyszy  dzień  y  skorobyśmy  sie  zeszli,  abyśmy  o  sobie 
dali  znać  IMci.  Kiedyśmy  dali  znać,  kazał  nam  do  siebie  przyść,  gdzie  sta- 
wieliśmy  sie.  IMpan  generał  prolixiorem  sermonem  do  nas  po  łacinie  vczynił, 
oznaymuiąc  nam,  że  wola  iest  króla  IM.  szwedzkiego,  aby  to  miasto  sere- 
nissimo  principi  Transylvaniae  poddał,  którą  wolą  króla  IM.  szwedzkiego, 
pana  swego  exeqvuiąc,  poddawa  y  resignuie  to  miasto  xiążeciu  IMci  siedmio- 
grodzkiemu a  na  iego  mieyscu  IMpanu  Ianuszowi  Bethleemowi  będącemu, 
któremu  moc  daie  nad  tym  miastem.  la  z  Ich  MM.  pany  collegami  będąc, 
Ysłyszawszy  propositą  IMci  wziąłem  sobie  ad  communitatem,  vti  in  re  noua, 
a  w  thym  IMpan  Bethleem  proponował  nam,  abyśmy  iuramentum  xiążęciu 
IMci  siedmiog-rodzkiemu  rczynili;  w  tym  także  punctcie  wziąnem  także  ad 
communitatem.  Co  wszytko  WMM.  oznaymuię,  abyście  WMM.  consulto- 
wali  o  tym. 

Honorata  communitas  in  praetorio  congregata,  facta  inter  se  consulta- 
tione  respondit :  Zrozumieli  affectatią  IMpana  generała  Bethleema,  ypraszamy 
WMM.  abyście  WMM.  dali  sprawę  IMci,  z  iakiemi  trudnościami  tak  rok 
iurament  królowi  IMci  szwedzkiemu  stanął,  y  prosić  IMci,  aby  nas  do  tego 
iuramentu  nie  cisnął,  albo  przynamniey,  żebyśmy  zostawali  przy  rocie  tak 
roczniego  iuramentu,  z  tym  dokładem,  aby  papales  clausulae  etc.  et  episćo- 
pales  etc.  były  wyięte.  Do  tego  vpraszać  IMci,  aby  nam  dał  taką  assecu- 
ratią,  iaką  y  IMpan  Wircz  generał  nam  dał. 

Eodem  die  descenderunt  spectabiles  domini  proconsul  et  consules  ad 
illustrissimum  dominum  Ianussium  Bethleem,  serenissimi  principis  Transyl- 
vaniae  generałem,  apud  quem  excusationes  ab  iuramento  inferebant,  żeśmy 
niepowinni  przysięgać,  ieno  królom  Ich  MM.  panom  naszym  koronowanym. 
Potym  podawaliśmy  mu  rotę  inszą  taką:  »Spondemus  sub  iuramento  sere- 
nissimo  regi  Sveciae  praestito,  fideles  nos  serenissimo  principi  Transylvaniae 
futuros,  ale  nie  chciał  na  tym  przestać,  ale  takiego  chciał,  iakiście  WMM. 
czynili  regiae  maiestati  Sveciae.  Prosiliśmy  o  clausulę  subiectionis,  także 
papales  y  episcopales  etc.  aby  były  wyięte.  Podaliśmy  też  y  kartę  assecu- 
rationis,  daną  od  IM.  pana  generała  króla  IM.  szwedzkiego,  prosząc  aby 
nam  też  taką  dał.  Miał  sie  w  tym  naradzić  y  odłożył  nas  do  poobiedzia. 
Po  obiedzie  przyszli  na  ratusz  Ich  MM.  panowie  commissarze  IM.  pana  ge- 
nerała serenissimi  principis  Transylvaniae  et  produxerunt  rotam  iuramenti, 
iuxta  quam  reąuirebant  iurare  ciues.  In  qua  rota,  quia  erant  additae  non- 
nullae  clausulae,  quae  non  erant  in  primo  iuramento,  petierunt  magistratus 
et  communitas  concedi  sibi  tempus  colloquendi  ad  trutinandam  rotam  iura- 
menti propositi.  Et  primo  non  videbatur  in  eadem  iuramenti  rota  addita 
clausula  subiectionis  et  obedientiae ;  deinde  paena  periurij ;  tertio  papales  et 
episcopales  absolutiones :  vnde  supplicandum  esse  duxerunt,  vt  eaedem  clau- 
sulae abrogentur,  sed  vt  pacis  iuramentum  a  ciuibus  praestetur.  Cum  ista 
petitione  descendit  magistratus  et  honorata  communitas  ad  illustrissimum 
dominum  generałem  principis  Transylraniae.  Quibus  respondit:  »że  ia  nie- 
mogę  roty  iuramentu  vmnieyszyć,  bo  go  xiąże  IMć  widział*.  Potym  yźylismy 
IMpana  Fryznekiera,  aby  wniossł  proźbę  swoię,  na  którego  proźbę  odpuścił 


534 

paenam  periurij,  ale  papales  y  episcopales  absolutiones  nie  chciał.  Skoro 
tak  stanęło,  obiecaliśmy  vczynić  iurament  taki,  iakośmy  czynili  K.  I.  M. 
szwedzkiemu  y  tak  na  instantią  nasze  potym  punct  subiectionis  et  obedientiae 
opuścił.  Iutro  obiecał  IMpan  generał  principis  Transylvaniae  posłać  rotam 
ad  mundum  descriptam  y  Ich  MM.  panów  commissarzow  swoich  na  słuchanie 
iuramentu  naszego.  Zaczym  potrzeba,  abyście  sie  WMM.  gromadnie  stawili 
na  ten  iurament. 

Quod  iuramentum  die  decima  octaua  Iunij  anno  millesimo  sexcentesimo 
quinquagesimo  septimo  domini  commissarij  illustrissimi  domini  generalis 
serenissimi  principis  Transylvaniae  renientes  in  praetorium  produxerunt, 
vtque  a  magistratu  et  postea  a  civibus  praestetur,  vrserunt. 

Kodeks  Zaleskiego,  karta  253. 


1141.     1657.  die  6.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

Publicatio  senatus  consulti  de  introitu  in  urbem  hominibus  de  peste 
suspectis  praecludendo. 

Actum  sabbatho  postridie  festi  s.  Francisci  confessoris.  —  Ad  officium 
et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  prouidus  Ada- 
mus Sobieraycik,  ministerialis  regni  generalis  et  bedellus  officij  aduocatialis 
Cracouiensis,  in  vim  fidelis  suae  relationis  recognouit,  se  die  hodierna  po- 
pulo,  ad  clangorem  tubae  in  ąuatuor  circuli  Cracouiensis  pairtibus  congre- 
gato,  publicasse  infrascripta :  Panowie  raczcie  Wść  wiedzieć,  z  roskazania 
IMpana  commendanta  y  vrzędu  radzieckiego ,  poniewasz  na  rożnych  miey- 
scach  y  w  miastach  postronnych  pokazało  się  powietrze,  zaczym  nakazuie 
vrząd  tutecny,  aby  nikt  niewazył  się  przyieżdzać  do  miasta  bez  paszportu 
ani  ich  zęby  niepusczano ,  y  iezeliby  kto  wiedział  o  kim  z  niebespiecnego 
mieysca,  aby  dawał  znać  vrzędowi  o  tym,  y  zęby  nikogo  do  gospod  bez 
wiadomości  vrzędu  pod  surowym  karaniem  nie  przyimował.  Także  y  ci  pa- 
nowie miesczanie,  którzy  w  bramach  strzegą,  aby  nikogo  z  podeyzrzanych 
miast  y  mieysc  bez  pasportu  żadnego  niewpusczali  do  miasta  pod  karaniem. 
A  isz  się  przekupstwa  zagęściły,  przed  ktoremi  się  miesczanie  niemogą  do- 
kupić, zgoła  zęby  żadne  przekupstwa  niebyły  pod  zabraniem  rzeczy  y  wie- 
zieniem, zakazuie  IMpan  commendant  y  vrząd  radziecki.  Także  y  przekupki 
z  przekupniami  aby  niewazyły  się  za  miasto  wychodzić  y  kupować  rzeczy 
na  targ  przywiezionych,  pod  vtratą  tego  wszytkiego  kupna  y  pod  surowym 
vrzędowym  karaniem,  gdyż  takich  będą  brać  do  wiezienia,  aby  się  nikt  nie- 
wazył przekupować,  który  nie  iest  mieszczaninem.  Także  aby  luźne  białe- 
głowy  niebyły  w  mieście,  bo  ie  będą  wyganiać.  Sic  et  non  aliter  factum 
esse  referens,  de  quo  hanc  suam  per  expressum  fecit  relationem. 

Acta  Cons.   Crac.  40,  str.  907. 


335 


1143.      1 657.  die  8.  m.  Decembris,  Posnaniae. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  quosvis  cives  Cracovienses,  licet  iramu- 
nitate  donatos,  ad  vectigalia  civilia  solvenda  adigit. 

łan  Kazimierz  z  łaski  Bozey  kroi  polski,  wielkie  xiąze  lithewskie, 
ruskie,  pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  inflantskie,  smoleńskie,  czerniechow- 
skie  etc.  szwedzki,  gottski,  wandalski  dziedziczny  kroi.  Oznaymuiemy  tym 
listem  naszym,  komu  to  wiedzieć  należy,  wszem  w  obecz  y  każdemu  z  oso- 
bna, iż  sie  takich  znaczna  liczba  w  mieście  naszym  Krakowie  znayduie,  któ- 
rzy servitoratami  y  libertatiami  z  cancellaryi  naszey  koronney  ad  insuffi- 
ctentem  oney  informationem  otrzymanemi,  od  wszelakich  podatków  mieyskich 
zasłaniaią  się  y  onych  wydawać  nie  chcą.  Zaczym  iż  sie  w  tym  wielka  dru- 
gim, którzy  ciężary  ponoszą  y  wszelkie  contrybutie  wydaią,  krzywda  dzieie 
y  vergit  to  in  conuulsionem  decretorum  nostrorum,  ktoremi  takowe  servitoraty 
i  libertatie  vigorc  iurium  et  ■priuilegiorum  miasta  naszego  stołecznego  Kra- 
kowa cale  zniesione  są,  przeto  stosuiąc  się  cale  do  tychże  praw  miasta  na- 
szego Krakowa  y  decretow  naszych  w  tey  mierze  ferowanych,  vmyśliliśmy 
te  wszytkie  servitoraty  y  libertatie,  którekolwiek  po  dekretach  naszych  po- 
mienionych  zaszły,  za  nieważne  declarować,  iakoż  ninieyszym  listem  naszym 
declaruiemy,  tak,  ze  sie  żaden  servitoratem  ani  libertatią  naszą  zasłaniać 
nie  ma,  ale  powinien  z  drugiemi  równo,  iako  będzie  należało,  pociągać  y 
podatki  wszelkie  płacić.  Co  do  wiadomości,  komu  to  wiedzieć  należy,  a  mia- 
nowicie vrzędom  grodzkiemu  y  mieyskiemu  krakowskiemu  przywTodząc  ros- 
kazuiemy,  aby  tę  declaratią  nasze  tym ,  którzy  servitoratami  y  libertatiami 
naszemi  szczycą  się,  intimowali  y  przez  woźnego  publikowali,  żeby  na  potym 
podatki  płacili,  y  bez  wszelkiey  trudności,  iako  będzie  należało,  oddawali. 
Inaczy  nieczyniąc  dla  łaski  naszey.  Na  co  dla  lepszey  wiary  przy  podpisie 
ręki  naszey  pieczęć  koronną  przycisnąć  rozkazaliśmy.  Dan  w  Poznaniu  dnia 
ósmego  miesiąca  grudnia  roku  Pańskiego  tysiącznego  sześćsetnego  pięćdzie- 
siątego siódmego,  panowania  królestw  naszych  polskiego  dziewiątego,  szwedz- 
kiego dziesiątego  roku.  —  łan  Kazimierz  kroi. 

Kodeks  Zaleskiego,  karta  254,  stronica  odwrotna. 


1143.      1658.  die  3.  m.  Ianuarii,  Posnaniae. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  civibus  Cracoviensibus  yectigal  pon- 
taticum  a  Iudaeis  Casimiriensibus  percipiendi  potestatem  tribuit. 

Ioannes  Casimirus  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czernie- 
chouiaeąue,  necnon  Suecorum,  Gotthorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex. 
Significamus  praesentibus  literis  nostris,  ąuorum  interest ,  vniuersis  et  sin- 
gulis.  Expositum  nobis  esse  per  certos  consiliarios  nostros,  ciuitatem  nostram 


33b 

Cracouiensem ,  metropolim  regni,  ordinariis  censibus  et  prouentibus,  ipsi 
antiąuitus  per  serenissimos  antecessores  nostros  gratiose  concessis,  propter 
maximam  eorundem  censuum  et  prouentuum  diminutionem,  vastatis  iniuria 
belli  bonis  ciuilibus,  communia  onera  ciuitatis  nequaquam  ferre  nec  aedi- 
rlcia  publica,  pontes;  vias  funditus  euersas  restaurare  posse :  ideoąue  suppli- 
catum  nobis  fuisse,  vt  ciuitatis  praedictae  rationem  habere  eamque  defor- 
matam  et  depauperatam  singulari  gratia  nostra  subleuare  dignaremur.  Nos 
itaąue  habita  ratione  desolationis  communium  ciuitatis  praedictae  aedifieio- 
rum,  publico  usui  accomodandorum,  euersionis  viarum  et  pontium,  praeser- 
tim  pontis  in  fluuio  Istula,  quo  Casłmiria  itur  Cracouiam,  ad  cuius  repara- 
tionem  quotannis  non  exigui  praestantur  a  ciuitate  sumptus,  dignum  esse 
iudicauimus,  eos  in  aequalitatem  expensarum  vocare,  quorum  non  modo 
vsui  et  commoditati  pons  praefatus  singulariter  inseruit,  rerum  magnis  eorum 
ponderibus  premitur  et  maiori  ex  parte  ex  causa  ipsorum  atteritur.  Proinde 
inhaerendo  priuilegio  per  nos  eidem  ciuitati  Cracouiensi  in  comitiis  gene- 
ralibus  felicis  coronationis  nostrae  gratiose  concesso,  quo  statueramus,  vt 
Iudaei  Casimirienses  ad  reparationem  pontis  praedicti  vna  cum  ciuibus  nostris 
Cracouiensibus  aequalibus  impensis  concurrerent  et  ad  refusionem  medietatis 
sumptuum  in  eiusmodi  reparationem  erog*andorum ,  iuxta  regestra  et  liqui- 
dationem  lonherorum  impendere  perpetuo  tenerentur  et  omnino  essent  ad- 
stricti,  eoque  attento,  quod  yastato  eodem  ponte,  quotidianis  vsibus  eorum 
accomodato,  Iudaei  non  modicos  sumptus  in  traiectu  fluminis  sufferre  tene- 
rentur, muitisque  incommodis  et  periculis  exponerentur,  cuius  beneficio  in 
praesenti  facile  et  tuto  quaerendorum  lucrorum  causa  ciuitatem  nostram 
Cracouiensem  ingrediuntur,  aequitatis  vero  ratio  postulet.  vt  qui  sentiunt 
commoda  immo  percipiunt  et  lucra,  aequaliter  ferant  et  onera,  nec  con- 
gruum  videtur,  vt  ciues  nostri  deficientibus  ciuitatis  sumptibus  in  commune 
bonum  de  proprio  peculio  faciant  impensas  in  publica  aedificia,  Iudaeisque 
alias  in  quaerendo  victu;  prout  conqueruntur,  praepeditoribus  suis  ad  ciui- 
tatem sternant  viam :  proinde  volentes  subuenire  omni  meliori  modo  ciuitati 
nostrae,  praedictumque  priuilegium  ad  efFectum  et  executionem,  quo  facilius 
deduci  potest,  deducere,  matura  cum  consiliariis  nostris  habita  deliberatione, 
ex  senatus  consulto  statuimus  et  decernimus,  vt  quilibet  Iudaeorum  cuius- 
cunque  sexus  per  pontem  Cracouiam  mercandi  et  negotiandi  gratia  nec  non 
faenerandae  pecuniae  et  accipiendarum  ysurarum  causa  ingrediens,  a  capite 
qualibet  die  grossum  vnum  Polonicalem  in  portis  ciuilibus  ad  manus  exac- 
toris  a  magistratu  Cracouiensi  deputandi,  in  reparationem  pontis,  non  obstan- 
tibus  quibusuis  libertatibus,  exemptionibus;  protectionibus  de  iure  vel  facto 
śibi  competentibus,  soluant  et  signum  solutae  exactionis  ab  exactore  reci- 
piant;  quod  vnicuique  Iudaeorum  exactor  praedictus  post  solutionem  vnius 
grossi  sine  quauis  molestia  gratis  dare  tenebitur.  Secus  recusans  Iudaeus 
solutionem  eiusmodi  grossi  vel  in  elusionem  huius  priuilegii  nostri  decli- 
nando  pontem,  quo  Casimiria  itur  Cracouiam,  alia  via  transiens  et  ingredi 
volens  ciuitatem,  ab  ingressu  illius  in  portis  ciuilibus  per  custodiam  arceatur, 
et  contumaciter  ingressus,  forti  manu  c^iptus  e  ciuitate  pellatur  et  eijciatur. 
Ouam  quidem  exactionem  praesentibus  institutam,  ad  decennium  duraturam, 
dispositioni    magistratus    consularis    ciuitatis    nostrae   Cracouiensis    damus  et 


">  ~}  1 

00  / 

concedimus,  ita  tamen,  vt  de  perceptis  et  expensis  nobis  iuxta  legum  prae- 
scriptum  rationem  reddere  et  calculum  facere  teneantur  et  sint  adstricti. 
Quod  omnibus  magistratibus,  praesertim  vero  palatinalibus,  castrensibus  et 
alijs  quibusuis  in  vniuersum  notum  esse  rolentes,  mandamus,  vt  praedictam 
contributionem  impedire  non  audeant  nec  praesumant,  imrao  reąuisiti  pro 
debito  ofncii  sui  opem  et  auxilium  impertiantur,  deąue  retentoribus,  contra- 
uentoribus  et  praepeditoribu.s  indilatam  iustitiam  administrent,  praesensąue 
priuilegium  nostrum  ad  acta  suscipiant  et  per  ministerialem  publicari  ad 
notitiamąue  omnium,  ąuorum  interest;  deduci  faciant.  Pro  gratia  nostra  et 
ofnciorum  suorum  debito.  In  cuius  rei  fidein  praesentes  manu  nostra  sub- 
scriptas,  sigillo  regni  communiri  iussimus.  Datum  Posnaniae  die  III  mensis 
Ianuarii,  anno  Domini  M  DCL  VIII0,  regnorum  nostrorum  Poloniae  et  Sue- 
ciae  X°  anno.  —  Ioannes  Casimirus  rex.  —  Exactio  vnius  grossi  a  Iudaeis 
mercandi  gratia  Cracouiam  intrantibus,  pro  reparatione  pontis  Casimiriensis, 
publicarum  viarum  et  aedificiorum  magistratui  Cracouiensi  ad  decem  annos 
conceditur.  —  Albertus  Laskowski  sacrae  regiae  maiestatis  secretarius  mpa. 

Dokument  papierowy,   opatrzony  pieczęcią  mniejszą  koronną,   poniżej   tekstu  wyciśniętą. 


1144.      1658.  die  23.  m.  Ianuarii7  Posnaniae. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  vectigal  in  varia  genera  vini  imposi- 
tum;  coaeąuat. 

Ioannes  Casimirus  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae;  Prussiae,  Masoviae;  Samogitiae,  Livoniae?  Smolensciae,  Czernie- 
choviaeque;  necnon  Svecorum,  Gottorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex. 
Significamus  praesentibus  literis  nostris;  ąuorum  interest,  vniuersis  et  sin- 
gulis.  Intellexisse  nos  ex  relatione  certorum  consiliariorum  nostrorum,  in 
ciuitate  nostra  metropolitana  Cracouiensi  laudis  tam  palatinalibus  quam  ma- 
gistratus  ciuilis  et  communitatis  eiusdem  constitutum  esse,  quod  omnes  ciues 
Cracouienses  vina  Cracouiam  aduehentes,  teneantur  in  emolumentum  aerarij 
sui  publici  a  ąuolibet  dolio  vini  Hungarici,  continente  tres  vrnas,  soluere 
grossos  quadraginta  Polonicales,  ab  vna  vero  vini  dicti  sancti  Georgij  et 
Endeburgici  per  grossos  quinque,  extranei  autem  per  grossos  quinquaginta 
tres.  Qua  inaequalitate  ciues  contribuentes  grauari  se  conquerebantur.  Qua- 
propter  nos  nolentes  plus  vnum  alio  in  promouendo  publico  bono  grauari, 
praesenti  rescripto  seu  diplomate  nostro  perpetuo  duratoro  et  inuiolabiliter 
ab  omnibus  obseruando,  ex  senatus  consulto  declaramus  et  ordinamus,  quod 
aequalem  quotam  pecuniae  teneantur  ad  aerarium  ciuile  Cracouiense  pen- 
dere  et  tribuere  omnes  aduehentes,  diuenditores  seu  propinatores  ciues  Cra- 
couienses et  extranei  tam  vini  Hungarici  Endeburgicique,  quam  sancti  Georgij 
aut  alterius,  cuiusvis  nominis  et  speciei  vina  illa  existant  et  vocentur;  vide- 
licet  ciues  per  grossos  quadraginta,  extranei  vero  per  grossos  quinquaginta 
tres  a  quolibet  dolio  continente  in  se  tres  vrnas  vini,  idque  sub  paenis  in 
ijsdem  laudis  expressis.  Insuper  expositum  nobis  esse,  mercatores  extraneos 

43 


35* 

yarij  generis  merces  in  depositorium  Cracouiense  aduectas,  consueuisse  post 
expirationem  temporis  (per  quod  tantum  in  depositorio  iuxta  iura  depositorij 
manere  debent)  ad  lapideas  varias  et  yariae  iurisdictionis  deponere  et  eas 
sine  emolumento  et  pensione  ciuitatis  in  praeiudicium  mercatorum  ciuium 
Cracouiensium  clandestine  seu  sub  specie  alicuius  mercatoris  Cracouiensis 
diuendere.  [dcirco  ne  et  hac  arte  in  posterum  praeiudicetur  aerario  ciuili 
Cracouiensi  et  mercatoribus  Cracouiensibus,  declaramus  itidem  hoc  diplo- 
mate  nostro,  vt  ab  eiusmodi  mercibus  ex  depositorio  in  quemcunque  locum 
Cracouiae  depositis,  dum  quacumque  ratione  vendentur  seu  vendi  curabuntur, 
extranei  mercatores  soluant  per  grossum  vnum  a  floreno  ad  aerarium  Cra- 
couiense ciuile  sub  paena  confiscationis.  Quod  omnibus  notum  esse  yolentes, 
mandamus,  vt  praesentes  ab  omnibus  inviolabiliter  obseruentur  et  a  ma- 
gistratibus  exequantur,  pro  gratia  nostra.  In  cuius  rei  fidem  praesentes  manu 
nostra  subscriptas,  sigillo  regni  muniri  iussimus.  Datum  Posnaniae  die  vige- 
sima  tertia  mensis  Ianuarij ,  anno  Domini  millesimo  sexcentesimo  quinqua- 
gesimo  octauo,   regnorum  nostrorum  Poloniae  et  Sueciae  decimo  anno. 

Kodeks  Zaleskiego,   karta  255,  stronica  odwrotna. 


1145.     1658.  die   15.  m.  Martii,   Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  magistratui  civitatis  Cracoviensis  man- 
dat,  ut  residuum  lytri   a  Svecis  impositi,  exigant. 

Ioannes  Casimirus  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czerniecho- 
uiaeque  necnon  Suecorum,  Gothorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex. 
Spectabilibus  proconsuli,  consulibus,  aduocato,  scabinis,  totique  magistratui 
ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis,  gratiam  nostram  regiam. 
Spectabiles  fideliter  nobis  dilecti!  Non  sine  dolore  magno  ferimus,  quod 
nonnulli  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis  ciues  et  incolae,  licet  ipsis  per  Dei 
gratiam  maior  substantia  bonorum  affluat,  ad  coequationem  litri  per  Suecos 
a  ciuitate  Cracouiensi  exacti ,  minime  concurrere  velint  atque  ideo  paupe- 
riores  ciues  vltra  debitum  grauati  sunt  et  ciuitas  ipsa  contractis  pro  exol- 
uendo  predicto  litro  debitis,  nullomodo  sufficere  potest :  quapropter  Fidelita- 
tibus  vestris  serio  mandamus,  vt  omnes  ciues  et  incolas,  quicunque  aequa- 
litatem  huius  oneris  subterfugiunt,  ad  iudicium  suum  adcitatos,  ad  coaequa- 
tionem  litri  iuxta  proportionem  bonorum  faciendam  decretis  adigant,  nec 
vllis  diffugijs  aut  exceptionibus  decernenda  aequalitate  communis  istius  oneris 
deterreantur,  sed  iuxta  iustitiam  et  aequitatem  vnicuique  portionem  suam 
in  communem  debitorum  occasione  praedicti  litri  contractorum  exolutionem 
conferre  iniungant,  ita,  vt  pauperioribus  id,  quod  vltra  debitum  et  aestima- 
tionem  suorum  bonorum  exoluerunt,  restituatur,  ditiores  vero  eam  partem, 
quae  ad  proportionem  bonorum  eorundem  desideratur,  sine  mora  exoluere 
teneantur.  In  quo  conscientias  Fidelitatum  vestrarum  oneramus.  Facturae  id 
fidelitates    vestrae    pro    gratia    nostra    et  officiorum    suorum    debito.     Datum 


339 

Varsauiae  die  XV  mensis  Martij,  anno  Domini  "M  DCL  VIII,  regnorum  no- 
strorum  Poloniae  et  Sueciae  X  anno.  —  Ioannes  Casimirus  rex.  —  Matthias 
Poniatowski  d.   C.  abb.  Tyn.  reg.  can.  regni. 

Dokument  papierowy,  opatrzony  pieczęcią  mniejszą  koronną,  poniżej   tekstu  wyciśniętą. 


1140.      1658.  die  20.  m.  Martii,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  cives  Cracovienses  ab  expeditione 
bellica  liberos  facit. 

Ioannes  Casimirus  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae;  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czernie- 
chouiaeąue,  necnon  Suecorum,  Gottorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex. 
Significamus  praesentibus  literis  nostris,  ąuorum  interest,  vniuersis  et  sin- 
gulis.  Expositum  est  nobis  nomine  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  eandem 
ąuotidianis  contributionibus  seruisgielty  dictis,  in  tantum  aggrauari,  vt  etiam 
nonnulli  ciues  et  artifices  tanto  oneri  impares,  excedere  ciuitate  sint  coacti, 
supplicatumąue  nobis  est,  vt  anteąuam  remedium  aliąuod  releuandi  huius 
oneris  inueniatur,  moderno  publicae  expeditionis  de  domibus  suis  peditum 
onere  non  grauentur.  Cui  supplicationi  nos  benigne  annuentes,  eo  attento, 
quod  praedicta  ciuitas  plus  quam  septuaginta  millia  florenorum  in  contri- 
butionem  praesidiariorum  vulgo  seruisgielty  dictam ,  in  annura  expendere 
teneatur,  et  insuper  continuam  seruitutem  militum  in  domibus  suis  residen- 
tium  patiatur,  de  consilio  et  assensu  senatorum  nostrorum  faciendum  esse 
duximus,  vt  omnes  ciues  et  incolas  ciuitatis  Cracouiensis  pro  hac  vice  a  pu- 
blica  expeditione  tam  eąuestri  quam  pedestri  liberos  esse  debere  declara- 
remus,  prout  declaramus  praesentibus  literis  nostris,  ita,  vt  nullo  modo  ad 
praedictam  expeditionem  publicam  adigi  et  stringi  possint.  Quod  omnibus 
magistratibus  et  officijs  ac  vniuersae  nobilitati  palatinatus  Cracouiensis  no- 
tum  esse  volentes  mandamus,  vt  praedictos  ciues  Cracouienses  tanto  oneri 
a.d  praesens  obnoxios;  ad  praedictam  expeditionem  non  stringant;  verum 
eosdem  circa  hanc  nostram  gratiam  conseruent  et  ab  alijs  conseruari  faciant, 
pro  gratia  nostra.  In  cuius  rei  fidem  praesentes  manu  nostra  subscriptas; 
sigillo  regni  communiri  iussimus.  Datum  Varsauiae  die  XX»  mensis  Martij, 
anno  Domini  M  DC  LVIII0,  regnorum  nostrorum  Poloniae  et  Sueciae  X° 
anno.  —  Ioannes  Casimirus  rex.  — •  Exemptio  ciuitati  Cracouiensi  ab  ex- 
peditione  publica  peditum.  —  Matthias  Poniatowski  d.  C.  abb.  Tyn.  reg-, 
can.  reg. 

Dokument  papierowy,  opatrzony  mniejszą  pieczęcią  królewską,   poniżej   tekstu  wyciśniętą. 


540 


III*.      1658.  die  2j.   m.  Martii,  Yarsoviae. 

loannes  Casimirus    rex  Poloniae   Iudaeos  doraum  redeuntes  officialium 
tutelae  coramendat. 

łan  Kaźmierz  z  łaski  Bozey  kroi  polski,  wielkie  xiąze  lithewskłe,  ruskie, 
pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  inflanckie,  smoleńskie,  czerniechowskie, 
a  swedski,  gotski,  Yandalski  dziedziczny  kroi.  Wszem  w  obec  y  każdemu 
zosobna,  komu  to  wiedzieć  należy,  mianowicie  rrzedom  grodzkim,  woiewo- 
dzem;  podwoiewodzem,  mieyskim,  także  pułkownikom,  obersterom,  oberster- 
leytmantom,  rotmistrzom,  kapitanom,  porucznikom,  officierom  y  wszytkiemu 
rycerstwu,  w  służbie  naszey  y  rzecy  pospolite)'  będącemu,  Yprzeymie  y  wier- 
nie nam  miłym,  łaskę  nasze  królewską.  Yprzeymie  y  wiernie  nam  mili! 
Z  osobliwy  suppliki  nam  imieniem  niewiernych  zydow  w  Koronie  po  mia- 
stach y  miasteckach  mieskaiących  podaney,  zrozumieliśmy,  iako  pod  czas 
teraznieyszy  woyny  częścią  przes  nieprzyiaciela,  częścią  przes  nasze  woyska 
y  rozney  conditiey  ludzi  zruinowani,  zrabowani  y  w  niwec  obróceni,  drudzy 
pozabiiani  zostali,  a  nad  to  y  teraz  iescze  w  domach,  miastach  y  miasteckach 
bespiecni  byc  niemogą,  y  ci  co  na  Śląsku  albo  gdzie  indzie  zag-ranice  wy- 
iecłmli,  dlatego  powrocie  nie  smieią.  Przes  co  y  skarb  rzeczypospolitey 
względem  pogłownego  od  tychże  zydow  koronnych  nalezytey  mieć  niemoze 
satisfactiey.  Dlatego  daiemy  ninieyszy  vniuersał  nasz  do  Yprzeimosci  i  Wier- 
ności WM.  chcąc  to  mieć  y  koniecznie  roskazuiemy,  abyście  Yprzeimosci 
y  Wierności  Wasze  w  iurisdictiey  swoiey  pilnie  przestrzegali,  aby  pomie- 
nionym  żydom  koronnym  w  miastach,  miasteczkach  a  naibarziey  po  drogach 
tak  osobom  samym  iako  y  towarom  ich  wszelaka  securitas  i  żadna  niedziała 
sie  im  violentia ;  a  iezeliby  ktokolwiek  przeciwko  temu  roskazaniu  wykro- 
czył, y  na  zydow  iakiemkolwiek  lub  sam  bez  się  lub  przes  naprawione  y 
subordinowane  osoby  gwałtownie  nastąpił,  takiego  każdego,  gdzieby  zasko- 
czony był,  na  instantią  żydowską  Vprzeimosci  y  Wierności  Wasze  sądzie 
macie  y  bez  wszelki  folgi,  dilatiey,  appellaciey  podług  występku  karać  y 
surową  nad  nim  extendowac  executią.  Więc  isz  się  siła  rzeczy  żydowskich, 
pod  te  gwałtowne  rozruchy  zabranych,  miedzy  roznemi  znayduie,  tedy  to 
mieć  chcemy,  aby  gdziekolwiekby  który  rzeczy  lub  towary  poznał  y  ze  iego 
są,  pokazał,  onemu  praeuio  decreto  powrocone  były.  Do  czego  Yprzeymości 
y  Wierności  Wasze  onymze  wszelakiey  dodawać  macie  pomocy.  Co  aby 
tym  prędzy  do  wszech  wiadomości  przyszło,  aby  ten  rniuersał  nasz  po  mia- 
stach y  miasteckach,  wsiach,  na  iarmarkach  y  targach  nieodwłocznie  był  pu- 
blikowany, roskazuiemy.  Na  co  dla  lepszey  wiary  ręką  się  naszą  podpissaw 
szy,  pieczęć  nasze  koronną  przycisnąć  rozkazaliśmy.  Dąn  w  Warszawie  dnia 
dwudziestego  piątego  marca,  roku  Pańskiego  tysiącznego  szesesetnego  pien- 
dziesiątego  ósmego,  panowania  naszego  polskiego  y  szwedzkiego  dziesiątego 
roku.  —  łan  Kaźmierz  kroi.  —  Mathias  Poniatowski  d.  C.  abbas  Tyne- 
censis,  regens  cancellariae  regni. 

Acta  Consul.  Crac.  40,  str.   109';. 


.41 


114§.     1658.  die  4.  m.  Aprilis;  Cracoviae. 

Publicatio  senatus  consulti  de  militibus  contumelia  non  afficiendis. 

Actum  feria  ąuinta  post  dominicam  Laetare  proxima.  —  Ad  officium 
et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  prouidus  Ada- 
mus Sobierayczyk,  ministerialis  regni  generalis,  in  vim  fidelis  suae  relationis 
recognouit,  se  ex  mandato  officij  consularis  Cracouiensis  die  hodierna  populo 
conuocato  et  congregato  per  sonum  tubae,  publicasse  et  intimasse  in  ąuatuor 
partibus  ciuitatis  infrascripta  tenore  tali:  Panowie  raczcie  WAL  wiedzieć, 
iż  dochodzi  to  do  vrzędu  tutecznego  yszu,  ze  się  znayduią  niektórzy  tacy; 
którzy  nieprzystoynemi  y  groznęmi  słowami  zniewazaią  zołdatow  tutecznych, 
przez  co  okazyię  podaią  do  rozruchów.  Zaczyni  z  roskazania  KIM.  pana 
naszego  miłościwego  zakazuie  vrząd ,  aby  żaden  tak  z  miescząn  iako  y  lu- 
źnych ludzi  niewazył  sie  nietylko  ręką,  czego  strzes  Boże,  ale  y  słowem  po- 
rywać się  na  zołdata  tutecznego  pod  garłem  y  inszym  karaniem  surowym. 
Także  z  roskazania  IKM.  pana  naszego  miłościwego  napomina  vrząd,  aby 
się  każdy  według  przepomozenia  sposobieł  w  żywność.  Sic  et  non  aliter 
factum  esse  referens ,  de  quo  hanc  suam  fidelem  per  expressum  fecit  rela- 
tionem. 

Acta  Consul.   Crac.  40,   str.    1043. 


1149.      1658.   die   10.  m.  Aprilis,   Cracoviae. 

Publicatio  mandati  regii;  ut  quivis  civium  Cracoviensium  victui  armis- 
que  prospiciat. 

Actum  feria  quarta  post  dominicam  Iudica  proxima.  —  Ad  officium  et 
acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  prouidus  Ada- 
mus, ministerialis  regni  generalis  et  bedellus  officij  aduocatialis  Cracouiensis 
iuratus,  in  vim  fidelis  relationis  suae  recognouit,  publicationem  infrascriptam 
feria  tertia  proxime  praeterita  in  frequentia  multorum  hominum,  ad  sonum 
tubae  congregatorum,  in  quatuor  partibus  fori  Cracouiensis  publicasse  et  ad 
notitiam  omnium  deduxisse  eiusdem  publicationem  de  tenore  tali:  Vrząd 
podaie  do  wiadomości  WM.  ze  wola  y  roskazanie  iest  KIM.  pana  naszego 
miłościwego,  aby  każdy  tak  miesczanin  iako  y  obywatel  tuteczny  sposobił 
się  w  zywnosc  na  rok  cały,  także  y  w  armatę,  czego  rewisia  będzie  po 
Wielki  nocy  zaraz.  V  kogo  tey  gotowości  niebedzie,  takowy  surowęmi  wi- 
nami karąn  będzie.  Sic  et  non  aliter  factum  esse  referens,  de  quo  hanc 
suam  fidelem  fecit  relationem. 

Acta   Consul.  Crac.  40,  str.    1050. 


342 


11. 30.      1658.  die    18.  m.  Aprilis,  Posnaniae. 

loannes  Casimirus  rex  Poloniae  magistratui  civili  Cracoviensi  mandat, 
ne  tumultus  contra  Hungaros  praesidiarios  moveri  permittant. 

łan  Kazimierz  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielkie  xiązę  litewskie,  ruskie, 
pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  infiantskie,  smoleńskie,  czernichowskie  a 
szwedzki,  gotski,  wandalski  dziedziczny  kroi.  Sławetnym  burmistrzowi,  ray- 
com,  woytowi,  ławnikom,  y  całemu  pospólstwu  miasta  naszego  Krakowa, 
wiernie  nam  miłym,  łaskę  nasze  królewska.  Sławetni,  wiernie  nam  mili! 
Wydaliśmy  niedawno  pierwszy  mandat  nasz  do  Wiern.  Waszych,  chcąc  to 
mieć  y  roskazuiąc  Wiernosciom  Waszym,  abyście  z  vrodzonym  kommen- 
dantem  do  miasta  naszego  Krakowa  z  ludem  króla  lego  Mści  węgierskiego, 
na  praesidium  podanym,  w  zgodzie  mieszkali,  y  tego,  aby  tak  z  nim  samym, 
iako  y  ludźmi  iego  mieszczanie  tameczni  poddani  nasi  przystoinie  się  obcho- 
dzili, słów  nienależytych,  przymowek,  przegrozek  niezazywali,  abyście  tego 
Wier.  Wasze  pilno  przestrzegali,  tych  zaś,  ktorzyby  takowe  groźby,  tumulty, 
niesnaski  y  swowole  wszczynali  abo  innych  do  tego  pobudzali,  do  więzienia 
brali,  surowo  sądzili  y  karali  y  słownie  mu  y  daniem  ręki  obiecali,  ze  pod 
czas  strzeż  Boże  niebespieczęnstwa  na  miasto  nasze  stołeczne  £ilbo  tumultu 
iakiego,  przy  nim  do  obrony  stawać  bęndziecie.  Czego  zescie  Wiern.  Wasze 
nieuczynili,  iako  nam  to  iest  doniesiono,  tedy  powtórnie  roskazuięmy  Wier- 
nosciom Waszym,  koniecznie  to  mieć  chcąc,  abyście  pomieniony  mandat 
nasz  pierwszy  cale  exequowali,  takowe  przegroski,  tumulty,  niesnaski  y  swo- 
wole poskromili,  y  tych,  ktorzyby  tego  powodem  byli  albo  sami  to  czynili, 
surowo  podług  tegosz  pierwszego  mandatu  naszego  karali,  a  oras  iakosmy 
w  tymże  pierwszym  mandacie  naszym  Wierności  Wasze  napomnieli  y  onym 
to  roskazali,  abyście  się  w  prowiant  ile  bydz  może  sposabiali  y  przyczyniali. 
Inaczey  Wiern.  Wasze  nieuczynicie  dla  łaski  naszey  y  win  na  kontrawęntory 
rescryptem  naszym  postanowionych  y  innych,  które  na  Wiernościach  Wa- 
szych z  woli  naszey,  iezeli  temu  doszyc  nieuczynicie,  skazane  bęndą,  ucho- 
dząc. Dan  w  Poznaniu  dnia  XVIII  miesiąca  kwietnia,  roku  Pańskiego 
M  DC  LYILI0,  panowania  naszego  polskiego  y  szwedzkiego  X°  roku.  — 
łan  Kazimierz  kroi.  —  Franciscus  Casimirus  Wysocki. 

Dokument  papierów}-,   opatrzony  pieczęcią  mniejszą  koronna,  poniżej   tekstu  wyciśniętą. 


1151.      1658.  die   18.  m.  Maii,  in  Boguniewo. 

loannes  Casimirus  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus 
mandat,  ne  in  domos  ecclesiasticas  vectigalia  imponant. 

łan  Kazimierz  z  łaski  Bozey  kroi  polski,  wielkie  xiązę  litewskie,  ruskie, 
pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  infiantskie,  smoleńskie,  czerniechowskie, 
a  szwedzki,    gottski,    wandalski    dziedziczny  kroi.    Sławetnym  burmistrzowi, 


raycom,  woytowi,  ławnikom  y  wszytkiemu  rrzędowi  miasta  naszego  Kra- 
kowa, wiernie  nam  miłym,  łaskę  nasze  królewską.  Sławetni,  wiernie  nam 
mili!  Iuż  to  constitutia  ostatnia  seymowa  bardzo  dobrze  declarowała,  że 
domy  kapłańskie  w  Krakowie  będące,  mianowicie  residentialcs ,  poswiątne 
albo  dotales,  do  żadnych  nie  należą  poborów,  zaczym  niepotrzebnie  pod 
teraznieyszą  executią  retent  poborowych  podaią  Wiera.  WW.  in  delatis 
takowe  kamienice  i  domy.  Mieć  przeto  chcemy  po  Wiera.  WW.  abyście  od 
tych  delat  supersedowali,  ale  raczey  o  to  się  starali,  aby  teraz  ex  aequo  et 
iusto  simple  poboru ,  widząc  wielkie  miasta  naszego  Krakowa  spustoszenie, 
sąd  teraznieyszy  vmnieyszył.  Nie  vczy nicie  tedy  Wiera.  Wasze  inaczey  dla 
łaski  naszey  z  powinności  swoiey.  Dan  w  Boguniewie  dnia  XVIII  miesiąca 
Maia,  roku  Pańskiego  M  DCL  VIII0,  panowania  królestw  naszych  polskiego 
y  szwedzkiego  X  roku.  —  łan  Kazimierz  kroi.  —  Matthias  Poniatowski 
d.  C.  abb.  Tyn.  reg.  can.  reg. 

Dokument  papierowy,   opatrzony  mniejszą  pieczęcią  koronną,   poniżej  tekstu  wyciśniętą. 


1153.     1658.  die  27.  m.  Maii,  Cracoviae. 

Publicatio  mandati,  ne  cives  Cracovienses  pecora  in  urbe  alant. 

Actum  feria  secunda  postridie  dominicae  Rogationum.  —  Ad  officium 
et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  prouidus 
Adamus  Sobierayczyk,  ministerialis  regni  generalis,  in  vim  suae  verae  ac 
fidelis  relationis  recognouit,  se  die  hodierna  publicationem  infrascriptam  in 
praesentia  multorum  hominum,  ad  sonum  tubae  congregatorum  et  conuoca- 
torum,  in  ąuatuor  locis  et  partibus  fori  circuli  Cracouiensis  publicasse,  in- 
frascriptaąue  omnia  ad  notitiam  deduxisse  his  formalibus :  Panowie  radźcie 
WM.  wiedzieć,  iz  znayduią  się  niektórzy  ludzie  w  Krakowie,  co  krowy, 
świnie  y  insze  bydła  w  Krakowie  chowaią,  zkąd  smrody  wielkie  a  potym 
zarazy  (czego  strzes  Boże)  trzeba  się  spodziewać  powietrza.  Zaczym  vrząd 
zakazuie,  aby  żaden  od  dnia  dzisieyszego  tey  publicatiey  niewaźył  się  cho- 
wać bydła  w  Krakowie ;  a  ktoby  z  reuisiey,  która  będzie,  pokazał  się,  zęby 
bydło  chował  nad  zakazanie  vrzędu ,  takowy  będzie  vrzedownie  karany. 
Także  abyście  WM.  wody  na  strychach  dla  niebespiecenstwa  ognia  mieli, 
vrząd  napomina.  Sic  et  non  aliter  factum  esse  referens,  de  quo  hanc  suam 
fidelem  per  expressum  fecit  relationem. 

Acta  Consul.  Crac.  40,   str.    1075. 

1153.      1658.  die  27.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

Publicatio  senatus  consulti  de  advenis   magistratui  civili  indicandis. 

Actum  feria  tertia  post  festum  sancti  Bartholomaei  apostoli  proxima.  — 
Ad  officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  reniens 
prouidus  Adamus  Sobierayczyk,    ministerialis  regni  generalis,    in  vim  verae 


344 

ac  fidelis  relationis  suae  recognouit,  se  die  hodierna  publicationem  infra- 
scriptam  in  ąuatuor  locis  fori  Cracouiensis  in  praesentia  multorum  hominum, 
ad  sonum  tubae  congregatorum,  alta,  sonora,  intelligibiliąue  voce  publicasse, 
et  ad  notitiam  omnium  deduxisse,  prout  seąuitur:  Panowie  radczcie  WM. 
wiedzieć,  iż  iest  roskazanie  IMpana  commendanta  także  vrzędu  radzieckiego 
krakowskiego,  aby  sie  żaden  niewazył  żadnych  ludzi  tak  gościnnych  iako 
y  swoich  do  miasta  pusczac,  przychodzących  y  przyiezdzaiacych  bez  wiado- 
mości IMP.  burmistrza  do  domów  swoich  prziymować,  ale  kartkę  imienia 
y  przezwiska  każdego  y  skąd  przyiedzie  IMpanu  burmistrzowi  każdy  powi- 
nien będzie  oddać ,  a  to  pod  surowym  karaniem.  De  quo  hanc  suam  per 
expressum  fecit  relationem. 

Acta  Consul.   Crac.   40,   str.    1131. 


1154.     1658.  die  31.  m.  Augusti,  Varsoviae. 

loannes  Casimirus  rex  Poloniae  Iudaeos  Cracovienses  a  contributione 
ąuadam    100  florenorum,  in  singulas  hebdomades  solvenda;  liberos  facit. 

łan  Kazimierz  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielkie  xiąze  lithewskie, 
ruskie,  pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  inflantskie,  smoleńskie,  czernie- 
chowskie  a  szwedzki,  gottski,  wandalski  dziedziczny  kroi.  Sławetnym  bur- 
mistrzom, raycom,  woytowi,  ławnikom  y  wszystkiemu  vrzędowi  miasta  na- 
szego Krakowa,  wiernie  nam  miłym,  łaskę  nasze  królewską.  Sławetni  wiernie 
nam  mili !  Roskazalismy  byli  niewiernym  żydom  krakowskim  do  małego 
czasu  pewną  summe,  to  iest  stem  złotych  na  każdy  tydzień  dla  praesidiiim 
miasta  Krakowa  do  Wier.  WW.  się  przykładać;  ale  że  teras  widziemy 
wielkie  ich  zniesienie,  vwazaiąc  oraz,  ze  prócz  tego  na  zamkowe  praesidiiim 
po  dwieście  złotych  w  każdy  tydzień  zupełnie  oddaią  y  w  tych  czasach 
długi  do  skarbu  rzeczypospolitey  y  pogłowne  nie  omylnie  płacić  muszą, 
vmyslilismy  ich  od  tey  contrybutiey  sta  złotych  vwolnic,  iakoz  ninieyszym 
listem  naszym  vwalniamy,  chcąc  to  po  Wier.  WW.  mieć  y  koniecznie  ros- 
kazuiąc,  abyście  tychże  zydow  do  płacenia  tego  sta  złotych  iusz  więcy  nie 
pociągali,  ale  kontentuiąc  się  tym,  co  do  tych  czasów  wydali,  onych  cale 
przy  tey  naszey  declaratiey  y  wyrazney  woli  zachowali,  ani  im  zadney  o  to 
tak  sami  przesz  się,  iako  y  v  vrodzonego  commendanta  naszego  krakow- 
skiego nie  czynili  trudności.  Inaczey  Wiern.  WW.  nie  vczynią  dla  łaski 
naszey  y  z  powinności  swey.  Dan  w  Warszawie  dnia  XXXI  miesiąca  sier- 
pnia roku  MDCL  VIII,  panowania  królestw  naszych  polskiego  X,  szwedz- 
kiego XI  roku.  —  łan  Kazimierz  kroi.  —  łan  Ig.  Bąkowski  pes  secr.  IKMci. 

Dokument  papierowy,  opatrzony  wielką  pieczęcią  koronną,  poniżej   tekstu  wyciśniętą. 


345 


115.5.      1658.  die  6.  m.  Novembris,  in  castris  ad  Thoruniam  positis. 

Idannes  Casimirus  rex  Poloniae  proconsulem  consulesąue  Cracovienses 
hortatur,  ut  ad  exigendum  vectigal   » akcyza*   dictum,  curam  adhibeant. 

łan  Kazimierz  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielkie  xiązę  litewskie,  ruskie, 
pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  inflantskie,  smoleńskie,  czerniechowskie 
etc.  a  szwedzki,  g"Otski,  wandalski  dziedziczny  kroi.  Sławetnym  burmistrzowi 
y  raycom  miasta  naszego  Krakowa,  wiernie  nam  miłym.  Sławetni,  wiernie 
nam  mili !  Doszło  to  do  wiadomości  naszey,  iż  wybieranie  akcyzy  w  Kra- 
kowie y  innych  miastach  z  wielką  trudnością  y  oporem  idzie,  y  zrozumie- 
liśmy to  dobrze,  że  niemała  przesz  to  szkoda  y  vyma  skarbowi  rzeczypospo- 
litey  dzieie  się,  gdyż  ludzie  zli  niedbaiąc  nic  na  przysięgi  y  sumnienia  swoie, 
rożne  zdrady  w  tym  podatku,  oneg'o  ychodząc,  czynią.  Przeto  chcemy  to 
mieć  po  Wier.  WW.  abyście  wszytkich  kupców  wezwawszy  na  ratusz,  wolą 
im  nasze  opowiedzieli,  aby  każdy  przybrawszy  do  siebie  ludzi  dobrze  w  Kra- 
kowie osiadłych,  przy  nich  inwentarz  spisał  wszytkich  towarów  swoich  y  ten 
inwentarz  z  tymisz  ludźmi  poprzysiągł,  z  którymi  go  pisał.  A  tak  cokol- 
wiekby  przychodziło  od  tych  towarów7  akcizy,  na  cztery  raty  rozdzielić,  zęby 
każdą  ratę  zapłacił  przy  dokończeniu  kazdey  czwierci  roku.  A  iezeliby  zas 
ktokolwiek  nie  wiernie  spisał  albo  w  tym  iakiekolwiek  fałszu  przeciwko 
niemu  pokazało  się  świadectwo,  tedy  y  on  y  ci,  co  z  nim  przysięgali,  na 
gardle  maią  byc  karani  ad  instantiam  instigatoris  iednego  z  rady,  ex  dela- 
tionc  rrodzonego  administratora  albo  iego  substituta.  Takisz  porządek  chcemy 
mieć  z  winiarzami,  aby  wina  ich  wprzód  oszacowane  były,  wTięc  tez  z  apte- 
karzami, xzięgarzami,  piekarzami  y  innymi  wszytkimi  rzemiesnikami ,  aby 
którzy  kupuią  to,  circa  quod  exercent  swoie  rzemiesła,  płacili  od  tego  akcyzę, 
gdyż  iezeli  tym  podatkiem  akcyzy  rzeczpospolita  nie  będzie  poratowrana, 
pewnie  ciessze  pobory  a  zatym  znacznieysze  pospolite  vtrapięnię  nastąpić 
musi.  Co  y  powtore  gorąco  po  Wier.  WW.  mieć  chcemy  pod  łaską  naszą, 
iako  po  tych,  którym  to  constitucyą  przeszłego  seymu  surowo  zleciła.  Ży- 
czymy zatym  Wier.  WW.  dobrego  od  pana  Boga  zdrowia  y  szczęśliwego 
powodzenia.  Dąn  w  obozie  pod  Toruniem  dnia  VI  miesiąca  listopada  roku 
Panskieg-o  MDCL  VIII.  —  łan  Kazimierz  kroi. 

Dokument  papierowy,   opatrzony  pieczęcią  pokojową,  poniżej    tekstu  wyciśniętą. 


1 !.»<>.      1658.   die  24.  m.  Novembris,  in  castris  ad  Thoruniam  positis. 

loannes  Casimirus  rex  Poloniae  constitutionem  de  contributione  qua- 
dam  100  florenorum,  a  Iudaeis  Cracoviensibus  solrenda,  iam  abrogatam, 
restituit. 

łan  Kazimierz  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielkie  xiąże  lithewskie,  ruskie, 
pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  inflantskie,  smoleńskie,  czerniechowskie,   a 

44 


34^ 

szwedzki,  gottski,  wandalski  dziedziczny  kroi.  Szlachetnym  burmistrzom,  ray- 
cora ,  woytowi,  ławnikom  y  wszytkiemu  pospólstwu  miasta  naszego  stołe- 
cznego Krakowa,  wiernie  nam  miłym,  łaskę  nasze  królewską.  Szlachetni 
wiernie  nam  mili !  Przełożono  nam  imieniem  Wierności  Waszych,  iż  w  roku 
przeszłym  za  zleceniem  y  wyraźną  wolą  naszą,  commissarze  z  piinów  Rad 
naszych  naznaczeni  postanowili,  aby  żydzi  krakowscy  na  alimentatią  praesidij 
miasta  Krakowa  w  każdym  tygodniu  złotych  sto  płacili  y  wydawali,  ponie- 
wasz  od  stanowisk  żołnierza  wolni  zostaią  y  handle  w  mieście  z  przeszkodą 
mercantiey  mieszczan  odprawuią,  depositoriam  fortun  swoich  tam  maią.  Na 
zepsowanie  tey  vstawy  otrzymali  z  kancellaryey  naszey  pomienioni  żydzi 
mandat,  którym  mieliśmy  ich  vwolnić  od  podatku  takowego.  Co  iż  in  sup- 
pressionem  pierwszego  ordinansu  y  na  vciążenie  mieszczan  ad  walam  canccl- 
lariae  informationcm  otrzymali,  dla  tegoż  relaxowawszy  ninieyszym  listem 
mandat  nasz  za  żydami  do  Wierności  Waszych  dany,  rozkazuiemy  y  mieć 
koniecznie  chcemy,  aby  pomienieni  żydzi  krakowscy  takowe  złotych  sto  na 
każdy  tydzień  do  rąk  Wierności  Waszych  oddawali,  a  czasu  nie  dosyć  vczv- 
nienia,  exeqvutią  żołnierską  ponosili.  Co  iako  do  wiadomości  Wierności 
Waszych  donosiemy,  tak  y  pomienionym  żydom  roskazuiemy,  aby  we  wszyt- 
kim  ninieyszemu  listowi  naszemu  dosyć  czynili,  dla  łaski  naszey  y  powin- 
ności swoiey.  Dąn  w  obozie  pod  Thoruniem  położonym,  dnia  dwudziestego 
czwartego  miesiąca  listopada  roku  Pańskiego  tysiącznego  sześćsetnego  pięć- 
dziesiątego ósmego,  panowania  królestw  naszych  polskiego  dziesiątego  a 
szwedzkiego  iedenastego  roku.  —  łan  Kazimierz  kroi.  —  Stephanus  Han- 
kiewicz  secretarius  regiae  Maiestatis. 

Kodeks  Zaleskiego,  karta  255,  str.  odwrotna,  gdzie  też  zanotowano,  iż  na  oryginale  wyciśniętą 
była  pieczęć  wielka  koronna. 


1157.     1659.  die   10.  m.  Ianuarii,  Thoruniae. 

Ioannis  Casimiri  regis  Poloniae  literae  unirersales  de  contributione, 
quae   y>servisgielt«   dicebatur. 

łan  Kazimierz  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielkie  xiąze  lithewskie,  ru- 
skie, pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  inflandskie,  smoleńskie,  czerniechow- 
skie,  a  swedzki,  gottski,  wandalski  dziedziczny  kroi.  Wszem  wobecz  y  każ- 
demu z  osobna,  komu  to  wiedzieć  należy,  a  osobliwie  sławetnym  y  vczciwym 
burmistrzowi,  raycom,  woytowi,  ławnikom  y  wszystkiemu  pospólstwu,  kto- 
rzykolwiek  prawami  y  wolnościami  miasta  naszego  Krakowa  zaszczycała  sie 
a  na  iakichkolwiek  gruntach  lubo  duchownych  lubo  szlacheckich  zostawaią 
y  mieszkania  swoie  na  ten  czas  maią,  wiadomo  ninieyszym  czyniemy  pisa- 
niem y  takową  nasze  daiemy  declaratią,  że  iakośmy  raz  na  całe  miasto  na- 
sze Kraków  tę  włożyli  powinność  (z  tego  naywięcey  respectu,  aby  przy  tym 
mieście  ludzie  pro  praesidio  zostaiączy,  pewny  swoy  prowent  do  sustento- 
wania  siebie  miewać  co  tydzień  mogli),  żeby  pomienionych  ludzi  żołnierskich 
postanowione  od  nas  zupełne  i  bez  wszelakiego    omieszkania   od  Wierności 


347 

Waszey  dochodziły  serwigielty,  tak  na  ten  czas  wszytkim  rozkazuiemy,  aby 
ktokolwiek  tylko  prawu  podlega  mieyskiemu,  tey  na  sie  od  nas  włożoney 
powinności  dosyć  we  wszytkim  czynieł,  nie  excipuiąc  od  tegoż  podatku 
y  tych  generaliter,  ktorzykolwiek  lubo  serwitoratami  naszemi  lubo  liberta- 
tiami  y  prosecutiami  względem  tego  wydawania  podatku  zasłaniać  by  sie 
chcieli ;  do  których  contrybucey  y  scabńios  hiris  supremt,  mieszczanow  ta- 
mecznych, równie  bydź  należących  declaruiemy,  chcąc  tego  y  rozkazuiąc, 
aby  ci  wszyscy  wzwysz  pomienioni  nietylko  do  wydawania  servisgieltow  ale 
też  y  do  inszych  wszytkich  podatków,  które  lubo  na  seymie  lubo  od  vrzędu 
krakowskiego  są  namówione,  contribuowania  należeli.  Co  aby  wszytkim  wia- 
domo bydź  mogło,  vniversał  ten  przy  takowey  declaratiey  z  podpisem  ręki 
naszey  y  przyciśnieniem  pieczęci  koronney  wydać  roskazaliśmy.  W  Thoroniu 
dnia  dziesiątego  miesiąca  stycznia  roku  Pańskiego  tysiącznego  sześćsetnego 
pięćdziesiątego  IXtego,  panowania  królestw  naszych  polskiego  dziesiątego, 
a  szwedzkiego  iedenastego  roku.  —  łan  Kazimierz  kroi.  —  Andreas  Miasz- 
kowski  regens  cancellariae  regni. 

Kodeks  Zaleskiego,  karta  256. 


1I.3S.      1659.  die   10.  m.  Ianuarii,  Thoruniae. 

Ioannis  Casimiri  regis  Poloniae  literae  universales  de  contributione, 
quae   »akcyza«   dicebatur. 

łan  Kazimierz  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielkie  xiązę  litewskie,  ruskie, 
pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  inflantskie,  Smolińskie,  czernichowskie  a 
szwedzki,  gottski,  wandalski  dziedziczny  kroi.  Wszem  wobec  y  kozdemu 
zosobna,  komu  wiedzieć  należy,  a  osobliwie  vrodzonemu,  slachetnym,  sła- 
wetnym y  vcciwym  administratorom ,  succolectorom  y  exactorom  podatku 
rzeczypospolitey  accisy,  także  y  wszystkim  iakiemikolwiek  bawiącemi  (s)  się 
kupiectwy  y  handlami  w  mieście  naszym  krakowskim,  wiadomo  ninieyszym 
czyniemy  pisaniem,  ze  iako  nie  inszy  vmysł  y  spoina  była  zgoda  całey  rze- 
czypospolitey na  blisko  przeszłym  seymie  około  wybierania  accisy  od  wszyst- 
kich rzeczy,  którekolwiek  na  przedaniu  bywaią,  tylko  zęby  kozdy  nemine 
excepto  od  tego,  co  się  złotego  stoi,  dwa  grosza  dawał,  wyiąwszy  to,  coby 
się  groszy  piąciu  nie  stało,  od  czego  żadna  niema  iść  accisa,  tak  na  ten 
czas  tęsz  powszechną  vstawę  nasze  o  tym  rzeczypospolitey  podatku  terazniey- 
szym  vniwersałem  naszym  declaruiemy  y  stwierdzamy.  Kupcy  zas  iakiemi- 
kolwiek lubo  victualibus,  lubo  vtensilibus  idący  y  handluiący  towarami,  od 
tych  tylko,  które  na  mieyscu  przedawać  zwykli,  płacić  powinni  accisę  a  in- 
szych towarów  swoich  bez  żadnych  wydania  względem  nich  acciss  wolny 
na  dalsze  mieysca  onych  przewoź  mieć  maią,  iako  to  dostatecznie  seymową 
wyrażono  iest  constitutią.  Dla  czego  chcemy  to  mieć  od  vrodzonego  tych 
podatków  administratora  y  succollectorow  iego,  aby  stosuiąc  się  y  do  vchwa- 
łey  seymowey  y  do  tey  wyrazney  woliey  naszey,  ten  pomieniony  rzeczy- 
pospolitey podatek  od  kupców  krakowskich  przerzeczonym  porządkiem  wy- 


34S 

bierali,  do  większych  inszych  cieszkosci  mimo  postanowienie  nie  przywodząc 
ich  ani  do  płacenia  od  teg'0  accisy,  czeg'oby  wprzód  nie  poprzedali,  nie  po- 
ciągając onychze.  Co  podawszy  do  wiadomości  wszystkich  rozkazuiemy,  aby 
wszyscy  kupcy  krakowscy,  żadnego  nieexcipuiac .  podług-  tey  declaratiey 
naszey  powinnościom  publicznym  nie  zawodząc  sumnienia  swego  y  vchodząc 
faenas,  gdyby  którego  przeświadczyć  miano  o  niezupełnym  wydawaniu  od 
przedawanych  towarów  accisy,  dosyć  czynieli,  a  iako  constitutia  opiewa, 
succollectorowie  co  cwierc  roku  podatek  ten  do  vrodzonego  administratora 
woiewodztwa  tamecznego,  zupełnie  y  wiernie  oddawali.  Co  dla  lepszey 
pewności  ręką  naszą  podpisawszy,  pieczęcią  koronną  stwierdzić  rozkazaliśmy. 
W  Thoruniu  dnia  X  miesiąca  stycznia,  roku  Pańskiego  M  DC  LIK,  pano- 
wania królestw  naszych  polskiego  X,  a  szwedzkiego  XI  roku.  —  łan  Ka- 
zimierz kroi.  —  Andreas  Miaskowski  regens  cancell.  regni. 

Dokument  papierowy,   opatrzony  -wielką  pieczęcią  koronną,   poniżej   tekstu  zamieszczoną. 


11.30.      1659.   die   10.  m.  Ianuarii,  Thoruniae. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  Iudaeis  Cracoviensibus  mandat,  ut  resi- 
dua contributionum  solvant. 

łan  Kazimierz  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielkie  xiąże  litewskie,  ruskie, 
pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  inflantskie,  Smolińskie,  czerniehowskie  a 
szwedzki,  gottski,  wandalski  dziedziczny  kroi.  Niewiernym  żydom  starszym 
y  wszystkim  inszym  miasta  naszeg"0  Krakowa,  łaskę  nasze  królewską.  Nie- 
wierni żydzi  krakowscy !  Iakosmy  raz  tę  powinność  na  Was  włożyli,  abyście 
co  tydzień  po  złotych  stu  dla  praesidium  muista  Krakowa,  w  którym  swoie 
kupiectwa  y  handle  odprawuiecie  y  swoie  deposita  macie,  przykładali  się, 
a  oraz  y  mostowe,  iako.  iest  postanowione,  zupełnie  oddawali,  tak  maiąc  na 
ten  czas  tę  pewną  od  sławetnego  magistratu  krakowskiego  informatią,  ysz 
nie  tylko  nie  czynicie  tey  na  się  włozoney  powinnosciey  dosyć,  ale  y  owszem 
przez  czas  pewny  tę  zatrzymać  powazeliscie  się  contributią  y  mostowey  pen- 
siey  zaniechaliście,  tedy  surowie  rozkazuiemy,  abyście  to,  co  od  was  należy, 
podług  woliey  y  rozkazania  naszego,  bez  wszelakich  zwłok  y  respectow  od- 
dawali ;  a  to  co  przez  Was  zatrzymano  iest,  naydaliey  we  trzech  niedzielach 
do  rąk  succollectora  na  wybieranie  tych  podatków  deputowanego,  realiłer 
odliczyli,  zadnemi,  iakiebysciekolwiek  z  cancellariey  naszey  otrzymali,  nie 
zaszczycając  się  rescriptami.  Inaczey  dla  łaskiey  naszey  y  pod  surowym  ka- 
raniem także  y  winami  pienieznemi,  które  według  zdania  y  ypodobania  na- 
szego bez  wszelakiego  respectu  za  nie  yczynieniem  dosyć  nie  pochybnie  będą 
Wam  od  nas  naznaczone.  Dąn  w  Thoruniu  dnia  X  miesiąca  stycznia  roku 
Pańskiego  M  DC  LIX,  panowTania  królestw  naszych  polskiego  X  a  szwedz- 
kiego XI  roku.  —  łan  Kazimierz  kroi.  —  łan  Ign.  Rakowski '). 

Dokument  papierowy,  opatrzony  wielką  pieczęcią  koronną,  poniżej  tekstu  wyciśniętą. 


J)  Tytuły  Bąkowskiego  wypisane   są  w  skróceniu  początkowemi  tylko  literami,   niedającemi  się 

odczytać. 


349 

1160.      IÓ59-  die   ii.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum   de  convivio;  a  consulibus  nuper  creatis  apparando. 

Actum  sabbatho  post  festum  sanctorum  Trium  Regum.  —  Spectabiles 
domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in  praeto- 
rium  Cracouiense  conuocati  et  legitime  congregati  existentes;  cupientes  ne 
solennis  mos  et  antiąua  consuetudo  obliuioni  tradatur,  vnanimibus  votis  ac 
sententijs  suis  concluserunt,  vt  ąuilibet  ex  nouiter  creatis  et  infuturum  crean- 
dis  dominis  consulibus  Cracouiensibus  conuiuium  honorificum  antiąuitus 
obseruari  solitum  absoluat;  et  qui  secus  fecerit,  taleros  imperiales  centum 
persoluat.  Praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Acta  Consul.  Crac.  1498,  str.  288.  Wilkirz  powyższy  zatwierdził  król  Michał  przywilejem 
z  Warszawy  d.    12   maja   1673.   którego  oryginał  papierowy  przechowany  jest  w  archiwum  miasta. 


1161.     1659.  die  5.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Proconsul  et  consules  Cracovienses  contributionem  ąuandam  a  Iudaeis 
Cracoviensibus  solvendam  minuunt. 

Actum  feria  ąuarta  post  festum  Purificationis  b.  M.  v.  proxima.  —  Ad 
sedulam  et  freąuentem  infidorum  Iudaeorum  Casimiriensium  ad  Cracouiam 
petitionem  et  instantiam,  spectabiles  domini  proconsul  et  consules  ciuitatis 
Cracouiae.,  in  praetorio  per  schaedulas  conuocati  et  vna  cum  honoratis  40 
viris  congregati  existentes7  non  derog'ando  quidquam  iuri  ciuitatis,  ex  sena- 
tusconsulto  seruienti,  imo  in  toto  saluo  manente,  ąuatenus  praefati  Iudaei 
per  fiorenos  octoginta  Polonicales  hebdomadatim  loco  centum  fiorenorum, 
ab  ipsis  prouenientium ;  ciuitati  persoluant,  vnanimibus  votis  et  sententijs 
suis  concluserunt,  hoc  superaddito ,  quod  concessio  seu  Concordia  eadem 
nonnisi  ad  vnum  annum;  a  data  praesentium  computandum,  permanere  de- 
beat,  tum  quod  retentam  per  eosdem  Iudaeos  pecuniam  praefati  Iudaei  simi- 
liter  per  fiorenos  80  pro  qualibet  septimana  persoluere  teneantur.  Praesen- 
tibus ad  praemissa  mediantibus. 

Acta  Consul.  Crac.   1498,  str.  293. 


1103.     1659.  die   15.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  mercatoribus  peregrinis. 

Actum  sabbatho  pridie  dominicae  Oculi.  —  Spectabiles  dd.  proconsul 
et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in  praetorio  conuocati  et  legi- 
time  congregati  existentes;    considerantes,    quod    mercatores   externi  vulgo 


OD 


o 


eylegeri  dicti,  merces  suas  Cracouiam  aduectas.  passim  vendunt  in  danin um 
et  praeiudicium  mercatorum  Cracouiensium,  onera  ciuitatis  sufferentium, 
concluserunt  vnanimibus  votis  et  sententijs,  vt  praefati  eylegeri  a  testudinibus 
et  mercibus  suis  claues  ad  spectabilem  proconsulem  Cracouiensem  ponant 
nihiląue  vendere  sine  consensu  spectabilis  magistratus  praesumant,  contri- 
butionesąue  prouenientes  persoluant,  exceptis  nundinis,  ąuarum  tempore 
a  contributionibus  soluendis  liberi  esse  debebunt.  Praesentibus  ad  praemissa 
mediantibus. 

Acta  Consul.  Crac.   1498,  str.  298. 


1103.      1659.   die  4.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

Publicatio  senatus  consulti  de  urbe  munienda. 

Actum  feria  sexta  post  festum  Yisitationis  beatae  Alariae  virginis  pro- 
xima.  —  Ad  officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter 
veniens  prouidus  Adamus  Sobierayczyk,  ministerialis  regni  generalis,  in  vim 
fidelis  relationis  suae  recognouit,  se  ex  mandato  officij  praesentis  die  hesterna 
in  quatuor  partibus  fori,  populo  ad  clangorem  tubae  congregato,  commissio- 
nem  ex  constitutione  regni  die  hesterna  incipiendam ,  ratione  fortificationis 
ciuitatis  Cracouiensis,  emensurationemąue  fundorum  in  suburbijs  existentium, 
pro  statuendis  et  aedificandis  domibus  publicasse  et  ad  notitiam  •  omnium 
deduxisse.  Sic  et  non  aliter  factum  esse  referens,  de  quo  hanc  suam  fidelem 
fecit  relationem. 

Acta  Consul.   Crac.  40,   str.    1341 . 


1164.     1659.  die  5.  m.  Iulii,  Varsoviae. 

loannes  Casimirus  rex  Poloniae  abrogat  literas,  ąuibus  cives  nonnulli 
Cracóvienses  a  contributionibus  erant  liberati. 

loannes  Casimirus  Dei  gratia  rex  Poloniae ,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae;  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae;  Liuoniae,  Smolensciae,  Czerniecho- 
uiaeąue  necnon  Suecorum;  Gottorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex. 
Vniuersis  et  singulis,  quorum  interest,  praesertim  vero  spectabilibus  et  fa- 
matis  proconsuli,  consulibus  totique  magistratu!  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis, 
fideliter  nobis  dilectis,  praesentibus  significamus.  Relatum  est  nobis  per  certos 
consiliarios  nostros,  quomodo  multi  ciuium  et  incolarum  dictae  ciuitatis, 
obtentis  a  nobis  ad  sinistram  cancellariae  informationem,  exemptionum,  liber- 
tationum  ac  seruitoratuum  literis,  contributionem  militarem  pro  praesidio 
caesariano  concessam,  uulgo  seruisgelt  nuncupatam,  soluere,  statiua  eidem 
ostendere  et  alia  onera  militaria  quam  etiam  ciuilia  ferre  refragantur.  Quod 
iuribus  ciuitatis  nostrae  maxime  praeiudiciosum  esse  et  cum  notabili  danino 


35i 

communitatis  eiusdem  fieri  cernentes,  eos  omnes  ciues  et  incolas  sub  tutella 
nominatarum  literarum  nostrarum  specificatas  contributiones  et  onera  non 
exoluentes,  ad  reponenda  cassandaąue  eadem  rescripta  nostra,  uti  illeg'itime 
obtenta,  ad  nos  iudiciumąue  nostrum  adcitare  mandauimus,  et  prospiciendo 
maiori  damno  communitatis  saepedictae  ciuitatis,  anteąuam  nullitas  specifi- 
catarum  literarum  per  nos  iudiciumąue  nostrum  cognoscatur  et  decidatur, 
ab  ulteriori  earum  vsu  ac  beneficio  eosdem  ciues  et  incolas  acsi  de  cogno- 
minibus  expressos;  suspensos  esse  praesentibus  uolumus  et  expressa  volun- 
tate  nostra  suspendimus,  mandantes  ijsdem,  ąuatenus  nominatam  contribu- 
tionem  et  alia  onera  militaria  et  ciuilia  in  communi  abhinc  pendant  et  ferant. 
Id  autem  ad  notitiam  magistratus  Cracouiensis  deducentes  eidem  iniungimus, 
ąuatenus  illos  eosdem  saepedictarum  literarum  nostrarum  obtentores  et  alios, 
ąuicunąue  iuribus  ciuitatis  utuntur,  ad  pensionem  supranominatarum  contri- 
butionum  et  onerum  militarium  ac  ciuilium  exnunc  iudicialiter  et  officiose, 
non  attentis  ąuibusuis  rescriptis,  mandatis,  paenalibus,  prosecutorialibus  et 
citationum  literis  nostris  (pro  ąuorum  contrauentione,  paenarum  succubitione 
haud  subeunda,  eidem  magistratui  praesentibus  cauemus)  stringant  et  com- 
pellant,  adhibita  super  refractorijs  executione  efficienti  uel  prout  eandem 
unanimibus  totius  magistratus  ac  communitatis  votis  recenter  statuerint. 
Aliter  non  facturi  sub  paena  solutionis  pro  ijsdem  retentoribus  et  alijs  gra- 
uioribus,  per  nos  iudiciumąue  nostrum  irremissibiliter  decernendis.  In  ąuorum 
fidem  praesentes  manu  nostra  subscriptas,  sigillo  regni  muniri  uoluimus. 
Datum  Varsauiae  die  ąuinta  mensis  Iulij,  anno  Domini  MDCLIX,  regnorum 
nostrorum  Poloniae  et  Sueciae  XI  anno.  —  Ioannes  Casimirus  rex.  —  Ioan- 
nes  Ignacius  Bąkowski  succamerarius  Culmensis. 

Z  poświadczonej  kopii  spółczesnej. 


1103.     1659.  die  21.  m.  Iulii,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae,  magistratum  consularem  Cracoviensem 
hortatur,  ut  ipsi  30  millia  florenorum  ad  stipendia  militibus  praesidiariis  per- 
solvenda;  suppeditet. 

Nobilibus  et  spectabilibus  proconsuli,  consulibus  totiąue  magistratui 
ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis.  —  Ioannes  Casimirus 
Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Russiae,  Prussiae,  Ma- 
souiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czerniechouiaeąue  necnon  Suec- 
corum,  Gottorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex.  Spectabiles  et  famati, 
fideliter  nobis  dilecti!  Zchodzącemu  z  Krakowa  praesidio  cesarza  IMci  ze  na- 
leży kilku  miesięcy  zatrzymana  zapłata,  bez  ktorey  zysc  ztamtąd  ludzie  ci 
niemogą,  sprawiło  to  staranie  y  pieczołowanie  nasze  y  panów  Rad  przy 
boku  naszym  będących,  ze  woiewodztwo  krakowskie  laadabili  miłości  ku 
oyczyznie  exe7nftlo,  chętnie  y  zgodnie  summę  znaczną  kilkudziesiąt  tysięcy 
y  trzy  do  tego  pobory  na  vkontęntowanie  w  słuszney  płacy  żołnierza  tego 
y  uwolnienie  się  ex  hoc  oucre  declarowało  y  wydać  obiecało,   przez  rrodzo- 


352 

nego  Władisława  Reia,  starostę  nowomieyskiego,  kanclerza  krolowey  Iey 
Mci  paniey  małżonki  naszey;  który  nam  tę  od  woiewodztwa  tego  przyniósł 
declaratią.  Więc  ze  iescze  niedostaie  trzydziestu  tysięcy  żółtych  (s)  na  rze- 
telne y  doskonałe  wypłacenie  się  ludziom  tym ,  którym  względem  cesarza 
lego  Mci  tak  wielką  nam  w  tym  sprowadzeniu  praesidium  swego  wyswiad- 
czaiącego  vczynnosc,  debełur  ex  aetjuo  grałitudo  ta  przynamniy,  aby  choć 
nierychło  zupełna  iednak  doszła  ich  płaca,  daięmy  to  do  AVi<Tn.  Waszych 
pisanie,  abyście  wszelakich  zażyli  sposobów,  by  tesz  y  cięszko  \czvnic  sobie, 
iakobyscie  Wiern.  Wasze  summę  tę  trzydziestu  tysięcy  złotych  prętko  zło- 
żyli y  do  principalney  od  woiewodztwa  na  visczenie  się  ludziom  tym  appli- 
cowaney  dodali;  lubo  to  w  fantach  y  towarach  Wiern.  Wasze  wydacie  lubo 
dłużnym  y  iakimkolwiek  sposobem  na  się  przeymiecie,  to  za  gotową  y  rze- 
telną summę  skarb  nasz  przyimie  y  z  pierwszych  a  naypewnieyszych  po- 
datków rzeczypospolitey  obmyśli  zapłatę,  na  co  y  assecuratią  ex  senahis 
consulto  daną  od  commissarzow  naszych  Wiern.  Wasze  odbierzecie.  Co  do 
dalszego  praesidium  za  vsilną  instantią  panów  Rad  naszych  y  wniesieniem 
prozby  od  Wiern.  Waszych  tudziesz  y  teraznieyszey  przez  vrodzonego  sta- 
rostę naszego  nowomieyskiego  kanclerza  krolowey  Iey  Mci  imieniem  Wiern. 
Waszych  wniesieniem,  iakosmy  to  y  posłom  Wiern.  Waszych  declarowali, 
vpewniąmy  teraz  y  obiecuięmy,  ze  żadnego  chyba  summa  exigenłe  necessi- 
tatc  et  immiuente  (czego  panie  Boże  zachoway)  na  rzeczpospolitą  graui  pe- 
riculo,  w  mieście  naszym  Krakowie  mieć  niebędzięmy  y  niedąmy.  Życzymy 
zatym  Wiernosciom  Waszym  dobreg'o  od  pana  Boga  zdrowia.  Dąn  w  War- 
szawie dnia  XXI0  miesiąca  lipca  roku  Pańskiego  M  DC  LIX,  panowania 
królestw  naszych  polskiego  y  szwedzkiego  XII  roku.  —  łan  Kazimierz  kroi. 

Dokument    papierowy,    opatrzony  wielką   pieczęcią  koronną,    wyciśniętą    po  stronie    adresowej. 
Do  tej  spraM'y  wypłaty  wojsku  cesarskiemu    zaległego    żołdu  odnosi  się  jeszcze  inny  list  króla 
lana  Kazimirza,  niedość  zresztą  jasny,  z  d.   22  sierpnia  tegoż  roku,  następującej   treści : 

Nobilibus  et  spectabilibus  proconsuli,  consulibus  totiąue  magistratui 
ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis.  —  Ioannes  Casimirus 
Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lituaniae,  Russiae,  Prussiae,  Maso- 
uiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czerniechouiaeąue  necnon  Sueco- 
rum,  (Tottorum,  Yandalorumąue  haereditarius  rex.  Nobiles  et  spectabiles, 
fideliter  nobis  dilecti!  Przeczytaliśmy  list  Wierności  Waszych,  z  którego 
wzięliśmy  informatią  zdrożnego  postępku  w  przeszłym  tygodniu  vrodzonego 
commendanta  praesidii  miasta  naszego  stołecznego  Krakowa.  Daiemy  tedy 
list  nasz  z  rissentimentem  do  pomienionego  commendanta,  tego  dołożywszy, 
ze  naturalem  defeusioiiem  poddanym  naszym  bronie  nie  możemy.  Tuszemy 
też,  ze  do  tego  czasu  commissarze  nasi  znaleźli  rałioncm  ucontentowania  ludu 
cesarskiego,  przez  co  y  miastu  Krakowowi  consuletur.  Zyczemy  zatym  Wier- 
nosciom Waszym  dobrego  od  pana  Boga  zdrowia.  Dan  w  Warszawie  d.  XXII 
mensis  Augusti,  anno  Domini  M  DC  LIX,  panowania  królestw  naszych  pol- 
skiego XI,  a  szwedzkiego  XII  roku.  —  Ioannes  Casimirus  rex. 

Oryginał   papierowy,   opatrzony  mniejszą   pieczęcią  koronną,   po  stronie  adresowej   wyciśniętą. 


353 


1160.      1659.    die  g.   m.  Aug-usti,   Varsoviae. 

Ioannes  Gasimirus  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus 
Ladislaum  Rej  de  Nagłowice  subthesaurarium  aulae  commendat. 

Nobilibus  proconsuli  et  consulibus  metropolis  nostrae  Cracouiensis,  fide- 
deliter  nobis  dilectis.  —  łan  Kazimierz  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielkie 
xiąze  litewskie,  ruskie,  pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  inflantckie,  smo- 
leńskie, czerniechowskie  etc.  a  szwedzki,  g"otski,  wandalski  dziedziczny  kroi. 
Spectabiles ,  fideliter  nobis  dilecti!  Chcąc  vwolnic  iako  naiprędzy  Wierności 
Wasze  z  tych  ciężarów,  które  miasto  nasze  stołeczne  na  zatrzymanie  ftrac- 
sidium  tak  wielkiego  ponosić  musi,  i  ysiłuiąc,  aby  ftraesidium  pomienione 
iako  naiprędzy  ztamtąd  zprowadzone  było,  do  inszych  commisarzow  naszych, 
ktorychesmy  do  sprowadzenia  tego  praesidium  naznaczyli,  posyłamy  pari 
authoritate  et  potestate  vroclzonego  Władislawa  z  Nagłowicz  Reia,  podskar- 
biego nadwornego  coronnego,  starostę  nowomieiskiego,  krolowy  ley  Alei 
małżonki  naszey  canclerza.  Cokolwiek  tedy  w  sprawie  tey  z  Wiernosciami 
Waszymi  pomieniony  podskarbi  conferowac  będzie,  zadamy,  abyście  W.  W. 
in  effectum  deducere  chcieli  i  credita,  iezeliby  mu  iakich  zaciągać  na  zapłatę 
huic  praesidio  miedzy  kupcami  przyszło,  abyście  W.  W.  promowali,  serio 
staraniem  swoim  do  tego  sie  przykładaiąc,  poniewasz  całą  daliśmy  mu  w  tym 
moc  i  władzą  imieniem  naszym  agendi  et  fidcm  publicam  interponendi,  o 
Wiernosciach  tysz  Waszych  niewątpiemy,  ze  dla  łaski  naszey  i  miasta  vwol- 
nienia  wszelkiego  do  tego  zechcecie  przyłożyć  starania.  Zyczemy  przytym 
WTiernosciom  Waszym  zdrowia  dobregD  od  pana  Bog^a.  Dan  w  Warszawie 
dnia  9  miesiąca  Sierpnia,  roku  Pańskiego  MDCLIX,  panowania  naszego  pol- 
ski eg-o  XI,  szweckiego  XII  roku.  —  łan  Kazimierz  kroi. 

Oryginał  papierowy,  opatrzony  wielką  pieczęcią  koronną,  po  stronie  adresowej  wyciśniętą. 


lift?.     1659.  mensę  Septembre,  Veirsoviae. 

loannis  Casimiri  regis  Poloniae  literae  universales  de  urbe  Cracovia 
munitionibus  firmanda. 

łan  Kaźmierz  z  łaski  Bozey  kroi  polski,  wielkie  xiąze  litewskie,  ruskie, 
pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  inflanckie,  smoleńskie,  czerniechowskie, 
a  swedski,  gotski,  wandalski  dziedziczny  kroi,  oznaymuiemy  ninieyszym  pi- 
saniem naszym  wszem  wobec  y  każdemu  z  osobna,  komu  to  wiedzieć  należy. 
Poniewasz  na  blisko  przeszłym  seymie  millesimi  sexcentesimi  quinquagesimi 
nom\  za  zgodą  wszytkich  stanów  rzeczypospolitej7  stanęła  constitutia  o  for- 
tificatiey  miasta  naszego  stołecznego  Krakowa,  gwoli  czemu  commissarze 
naznaczeni  byli  tak  z  senatu  iako  y  koła  rycerskiego,  którzy  dosyć  czyniąc 
tntentioni  rcipitblicac ,  ziechawszy  się  do  Krakowa,  za  radą  dobrze  wiado- 
mych   indzinierow,    vmyslnie    na  to  zwołanych,    wynaleźli    pewne    sposoby, 

45 


354 

przes  ktoreby  y  nailepiey  y  naypredzy  pomienione  miasto  stołeczne  mogło 
być  vfortyficowane,  tedy  my  vwazaiąc  su  mniam  i/eeessitate/u  zwłaszcza  łam 
turbulento  reipublicae  łempore^  aby  te  pomienione  media  fortyficatiey  do  sku- 
tku były  iako  nayprędzey  przywiedzione,  stosuiąc  się  w  tey  mierze  do  con- 
stitutiey,  commissią  tę,  która  nam  była  presentowana  od  wiernych  pp.  rad- 
nych naszych,  przy  boku  naszym  natenczas  będących,  ex  senat us  eousulto 
tam  in  toto,  ////a/u  iii  omnibus  puiictis,  elausulis,  artieu/is  approbuiemy  v  aby 
od  nikogo  niemogła  ai/uil/ilari  vel  iu/ialidari ,  Jioe  diplomate  //ostro  eautuin 
mieć  chcemy.  Co  dla  lepszey  wiary  przy  podpisie  ręki  naszey  pieczęcią  ko- 
ronna ztwierdzic  roskazalismw  Dan  w  Warszawie  (s)  miesiąca  Września 
roku  Pańskiego  tysiąc  sześćset  piendziesiątego  dziewiątego ,  panowania  na- 
szego polskiego  XI,  szwedzkiego  XII  roku.  —  łan  Kazimierz.  —  łan  Bełzecki 
pisarz  dworzanin  pokoiowy  króla  IeMci. 

Acta  Consul.  Crac.  40,   str.    1401. 


110*.      1659.   die  25.  m.   Septembris,  Cracoriae. 

Publicatio  senatus  consulti  de  militibus  Teutonicis  non  oceultandis. 

Actum  feria  ąuinta  post  festum  s.  Mathaei  apostoli  proxima.  —  Ad 
officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  pro- 
uidus  Adamus  Sobierayczyk,  m.  r.  g.  et  officij  aduocatialis  bedellus,  in  vim 
suae  verae  ac  fidelis  relationis  recognouit,  se  publicationes  binas,  vnam  qui- 
dem  de  tenore  tali :  Panowie  radczcie  WAL  wiedzieć,  iz  iest  rozkazanie  vrzedu 
radzieckiego  krakowskiego,  aby  się  żaden  niewazył  zołnierzow  tutecznych 
niemieckich  taić  y  vkrywac  y  przechowywać,  gdysz  na  kogoby  się  to  po- 
kazało, kłopotu  wielkiego  nieuidzie  y  winami  srogiemi  karany  będzie  ;  y  ktoby 
wiedział  o  tych,  coby  zołdatow  ukrywali,  aby  dawTali  znać  do  IMpana  com- 
mendanta ;  alterum  vero  serie  verborum  eiusmodi:  PanowTie  radczcie  wie- 
dzieć ,  aby  ci  wszyscy,  ktorzykolwiek  iakie  długi  v  zołdatow  maią  y  prae- 
tenduią,  stawili  się  na  ratusz  o  wtóre y  godzinie  popołudniu,  ad  sonum  tubae 
populo  ad  audiendum  conuocato,  alta,  sonora  intelligibiliąue  voce  fecis.se. 
Sic  et  non  aliter  factum  esse  referens,  de  quo  hanc  suam  ad  acta  officij 
praesentis  fecit  relationem. 

Acta  Consul.  Crac.  40,   str.    1381. 


1100.     1659.  die  3.   m.  Octobris,   Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  vecturis  militibus  Teutonicis   non   suppeditandis. 

Actum  feria  6ta  post  festum   s.  Michaelis  archangeli  proxima.  —  Spec- 
^tabiles  domini   proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  in  praetorium  legi 
time  conuocati  et  congregati  existentes,  licet  ąuidem  illustrissimus  dominus 


Ó3S 

thesaurarius  curiae  regni  diligentem  fecisset  ratione  poduodarum  pro  edu- 
cendo  praesidio  sac.  caesar.  Mtis  suppeditandarum  instantiam ,  quia  tamen 
id  legi  publicae  tum  et  iuribus  ciuitatis  repugnat  et  contrariatur,  ideo  eius- 
modi  poduodas  nullo  modo  posse  dari,  vnanimibus  votis  et  sententijs  con- 
cluserunt. 

Acta  Consul.  Crac.   1498,  str.  317. 


Il?0.      1659.  die  29.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  contributione  a  consulibus,  mercaturam  facien- 
tibus,  solvenda. 

Actum  siibbatho  in  vig"ilia  festi  s.  Andreae  apostoli.  —  Spectabiles  do- 
mini proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in  neg'otio 
infrascripto  in  praetorium  legitime  conuocati  ac  congregati  existentes,  eo 
considerato ,  quod  trinae  schaedulae  de  consultando,  ąuomodo  nonnulli  ex 
dd.  collegis,  mercaturam  exercentibus,  pro  praesidio  ciuitatis  deberent  con- 
tribuere,  emanarunt,  ideo  vnanimibus  votis  ac  sententiis  suis  concluserunt, 
ąuatenus  ii  domini  collegae,  qui  mercaturam  exercent,  per  decem  taleros 
imperiales  ąuotannis  pro  sustentatione  praesidii  ciuitatis  soluant,  nil  dero- 
gando  senatus  consulto  anteriori.  Praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Acta  Consul.   Crac.    1498,  str.  326. 


1171.      1659.  die  29.  m.  Novembris,  in  Tuchola. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  magistratui  consulari  Cracoviensi  pro 
stipendiis  militibus  praesidiariis  solutis  gratias  agit. 

Nobilibus  et  spectabilibus  proconsuli,  consulibus  totiąue  mag"istratui 
ciuitatis  nostrae  metropolis  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis.  —  łan  Ka- 
zimierz z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielkie  xziązę  litewskie,  ruskie,  pruskie, 
mazowieckie,  zmudzkie,  inflantskie,  smoleńskie,  czerniechowskie  a  szwedzki, 
gottski,  wandalski  dziedziczny  kroi.  Spectabiles,  fideliter  nobis  dilecti 7  Do  tych 
czasz  dla  trudności  naszych,  którymi  destinebamur  prawie  /'//  horas,  nie  da- 
liśmy Wier.  WW.  responsu  na  list  ich  ostatni,  od  vrodzoneg"0  podskarbiego 
nadwornego  koronnego  nam  oddany ;  teraz  iednak  uwolniwTszy  się  naprzód 
oświadczamy  to,  zesmy  bardzo  wdzięczni  tych  kosztów  Wier.  WW.  y  całego 
miasta  Krakowa  podiętych  w  wyprowadzeniu  firaesidium  cesarza  lego  Mci, 
assekuruiąc  w  tym  Wier.  WW.  że  nie  tylko  vsiłowac  będziemy,  aby  im  ta 
summa  powrocona  była,  ale  owszem  nad  to  wszelakie  iiiniiuuitates  miastu 
temu  órocurare  obiecuiemy.  A  co  sie  tknie  bespieczenstwa  obywatelow  tu- 
dziesz  y  przyiezdzaiących  do  Krakowa,  iakosmy  raz  tego  kapitana  Wier. 
WW.  posłali ,    tak  go  y  teraznieyszym    listem    naszym    0111  ni  moda   ratione  et 


33* 

authoritate  nostra  approbuięmy,  chcąc  to  mieć  po  wszytkich  któregokolwiek 
stanu  y  condicyey  ludziach  y  po  nim  samym,  aby  ałłendat  securitati  tamtego 
mieysca  y  iako  officier  nasz  od  wszytkich  znayduiących  się  Jakimkolwiek 
praetextem  w  Krakowie  byt  szanowany:  obiecuiąc  mu  wszelaką  protekcyą 
nasze,  iezeliby  nastąpił  na  kogo  przestępuiąceg-o  bespieczęnstwo  y  pokoy 
miasta  naszego.  Laskę  nasze  zatym  Wier.  WW.  ofiarujemy.  Dąn  w  Tucholi 
dnia  XXIX  miesiąca  listopada  roku  Pańskiego  MDCLIX.  panowania  kró- 
lestw naszych  polskiego  XI  a  szwedzkiego  KII  roku.  —   Tan  Kazimierz  kroi. 

Oryginał   papierowy,   opatrzony  wielką  pieczęcią   koronną,   po  stronie  adresowej  wyciśniętą. 


1173.      165 li .  die  4.   m.   Decembris,  Craco\iae. 

Officialium  ąuorundam  decretum ,  inter  adyocatum  scabinosąue  Iuris 
supremi  Magdeburgensis  atque  inter  consules,  scabinos  civesque  Cracovienses 

litem   dirimcns. 

Acta  sunt  haec  Cracouiae  in  praetorio  ciuitatis  feria  ąuinta  post  fes-tum 
sancti  Andreae  apostoli  proxima,  anno  Domini  millesimo  sexcentesimo  quin- 
qmigesimo  nono.  Coram  perillustri  et  reuerendissimo  domino  Matthia  Po- 
niatowski, referendario  regni,  abbatiae  Tynecensis  perpetuo  administratore, 
decano  Cracouiensi  et  generoso  Stanislao  Żurowski  dapifero  Ciechanoyiensi. 
decretorum  curiae  regni  notario,  sacrae  regiae  Maiestatis  secretario,-  eiusdem 
sacrae  regiae  Maiestatis  ad  infrascripta  peragenda  commissarijs,  personaliter 
comparens  nobilis  et  spectabilis  Nicolaus  Oczkowicz,  [uris  supremi  Magde- 
burgici  arcis  Cracouiensis  aduocatus,  vna  cum  honoratis  scabinis  eiusdem 
Iuris,  reuerenter  petijt  ab  ijsdem  dominis  commissarijs,  quatenus  iurisdictio- 
nem  suam  commissorialem  yig-ore  decreti  sacrae  regiae  Maiestatis  inter  prae- 
fatum  adyocatum  et  scabinos  ex  vna,  atque  nobiles  et  spectabiles  procon- 
sulem,  consules,  aduocatum  et  scabinos  totamąue  communitatem  ciuitatis 
Cracouiensis,  sabbatho  antę  festum  Diuisionis  apostolorum  proximo,  anno 
praesenti  in  iudicijs  relationum  sacrae  regiae  Maiestatis  propriarum,  partibus 
ex  altera  lati,  fundarent  et  ad  publicandam  eandem  iurisdictionem  ministe- 
rialem  regni  generałem  addi  facerent.  Cui  petitioni  domini  commissarij  ac 
decreto  sacrae  regiae  Maiestatis  supramemorato,  quod  hic  pro  inserto  haberi 
debet,  inhaerendo,  iurisdictionem  suam  commissorialem  fundarunt  et  ad  pu- 
blicandam eandem  ministerialem  regmi  generałem  prouidum  Simonem  So- 
bocki  addiderunt.  Ouiquidem  ministerialis  e  loco  publicationis  rediens,  pa- 
łam et  publice  recognouu,  se  fundationem  iurisdictionis  dominorum  com- 
missariorum  publicasse  et  in  praesentia  multorum  hominum ,  in  praetorio 
ciuitatis  congregatorum,  proclamasse,  de  quo  praesens  est  eius  relatio.  Post 
fundatani  itaque  et  publicatam  modo  suprascripto  iurisdictionem,  praefata 
pars  actorea,  nempe  nobilis  et  spectabilis  aduocatus  Iuris  supremi  vna  cum 
scabinis  suis  proposuit  iudicialiter  certa  puncta  et  grauaniina,  partim  ca, 
quae  pendente  lite  parti  actoreae  illata  sunt,  partim  ea .  quae  in  citatione 
originali    expressa.     In    contrarium    yero    spectabilis    magistratus   ac  ordines 


35  7 

ciuitatis  post  dilationem  ad  procuratorem,  per  iudicium  dominorum  commis- 
sariorum  concessum,  per  plenipotentem  suum  nobilem  Albertum  Sułkowski 
alleg'arunt,  se  non  teneri  ad  puncta  respondere,  quae  sunt  vltra  contenta 
decreti  sacraę  regiae  Maiestatis  in  propositione  actoreae  partis  ad  praesens 
specificata.  Iudicium  dominorum  commissariorum  auditis  partium  contro- 
uersis,  exceptionem  partis  citatae  legitimam  esse  adinuenit  ac  parti  actoreae 
causam  tantum  ad  contenta  decreti  sacrae  regiae  Maiestatis  proseąui  iniunxit: 
a  quo  decreto  pars  actorea  ad  iudicium  sacrae  reg'iae  Maiestatis  appellauit, 
cui  appellationi  iudicium  commissoriale  non  detulit.  In  prosecutione  itaąue 
pars  actorea  contenta  originalis  citationis  ex  decreto  sacrae  regiae  Maiestatis 
praelegendo  allegauit,  se,  licet  sint  ciues  ex  corpore  ciuitatis,  attamen  ad 
consilia  publica  non  vocari,  loco  decenti  in  praetorio  ciuitatis  se  priuari  et 
taxa  in  contributionibus  per  ordines  ciuitatis  laudatis  agg'rauari;  prout  sub 
tempus  vrbis  per  bostes  possessae,  spectabilis  aduocatus  omnem  suam  supel- 
lectilem  auream  et  argenteam  in  vim  lytri  extradere  et  milites  Svecos  in 
domo  sua  fouere  coactus  est.  In  contrarium  vero  plenipotens  partis  citatae 
intulit,  non  posse  habere  partem  actoream  in  iudicio  praesenti  locum  standi 
ex  eo,  quod  vnus  ex  collegio  scabinorum  luris  supremi,  nempe  honoratus 
Borg  oni  sit  in  causa  certa  proscriptus  et  bannitus,  quod  ipsum  actis  ciuili- 
bus  comprobauit  ac  praefatum  honoratum  Borgoni  et  cum  eo  spectabilem 
aduocatum  vna  cum  scabinis  tanquam  complices  eius  a  limine  iudicij  repelli 
postulauit.  Deinde  partem  actoream,  ex  quo  non  omnes  scabini  personaliter 
coram  iudicio  comparent,  ab  alijs  plenipotentiam  ad  prosequendam  causam 
teneri  producere,  plenipotentes  partis  citatae  intulerunt.  Replicando  vero 
honoratus  Borgoni  produxit  literas  salui  conductus  sacrae  regiae  Maiestatis 
super  bannitionem  perpetuam,  in  causa  per  actoream  partem  obiectam,  be- 
nigne  collatas,  petijtque  se  vigore  earundem  ad  iudicium  admitti,  ab  alijs 
vero  scabinis,  qui  non  sunt  praesentes,  non  esse  necessariam  plenipotentiam, 
vti  in  causa  coniuncta  allegauit.  Iudicium  dominorum  commissariorum  auditis 
partium  allegationibus  et  responis,  quandoquidem  honoratus  Borgoni  pro- 
duxit  literas  salui  conductus,  ideo  eundem  locum  standi  habere  adinuenit; 
plenipotentiam  quoque  ab  alijs  scabinis,  qui  non  adsunt,  tanquam  in  causa 
coniuncta  et  comparente  aduocato  ac  aliquot  scabinis,  non  esse  necessariam 
declarauit  ac  parti  citatae  in  causa  procedere  mandauit.  In  procedendo  ita- 
que  partis  citatae  plenipotens  ad  puncta  per  actoream  partem  in  decreto 
sacrae  regiae  Maiestatis  expressa  respondit.  Ad  primum,  spectabilem  ma- 
gistratum  ac  ordines  ciuitatis  grauissime  esse  per  actores  in  eo  laesos,  quod 
pars  actorea  asserat  taxam  aliquam  grauaminosam  et  cum  praeiudicio  ipsius 
per  se  institutam  esse,  siquidem  in  omnibus  taxationum  libris,  coram  iudicio 
praesenti  reproductis,  spectabilis  aduocatus  luris  supremi  pro  vna  simpla 
satis  exiguam  quotam,  nempe  per  grossos  quatuor  soluere  obligatus  est; 
in  solutione  quoque  lytri  laesionem  praetendere  non  potest,  siquidem  res 
ad  centum  viginti  florenos  taxatas,  in  commune  lytri  contulit,  prout  id  ipsum 
ex  quietatione  authentica  deducitur;  onus  autem  alendorum  militum  Sveti- 
corum  ita  commune  fuisse  omnibus,  vt  neminem  ex  magistratu  et  ciuibus 
ab  eo  liberum  extitisse,  plus  quam  manifestum  sit.  Ad  secundum  autem  re- 
plicauit  pars  citata.  locum  inter  ordines  ciuitatis  partem  actoream  nunąuam 


Ó0< 


habuisse,  ad  consultationes  quoque  et  ad  taxationes  ipsis  tanąuam  ciuibus 
in  corpore  ciuitatis  existentibus,  locum  non  denegari,  sed  praecedentiam  in 
consessu,  quam  nunąuam  antehac  habuerunt,  ex  eo  minime  partem  actoream 
posse  praetendere  ac  desuper  ad  inąuisitionem  decreti  sacrae  regiae  Ma- 
iestatis  iniunctam  prouocauit,  testesąue  examinari  petijt.  In  contrarium  actorea 
pars  intulit,  se  ąuidem  vsum  et  possessionein  praecedentiae  et  loci  inter 
ordines  ciuitatis  antehac  nunąuam  habuisse,  sed  tempore  captae  ab  hostibus 
urbis ,  dum  ad  consilium  in  praetorium  a  magistratu  yocati  fuissent,  locum 
illis  post  consules  concessum  esse  eumąue  et  ad  praesens  iure  merito  sibi 
deberi,  siąuidem  causae  omnes  iudiciariae  a  scabinis  et  aduocato  ad  iudicium 
suum  per  appellationem  deuoluuntur  ac  ex  eo  senium  et  praecedentia  aduo- 
cati  et  scabinorum  Iuris  supremi  euincitur.  Iudicium  dominorum  commissa- 
riorum  quandoquidem  pars  actorea  iudicialiter  agnoscit,  se  locum  inter  ordi- 
nes  ciuitatis  antehac  nunąuam  habuisse,  ideo  ad  inducendos  testes  et  expe- 
diendas  inquisitiones,  vti  in  re  manifesta,  partem  vtramque  non  posse  con- 
descendere  adinuenit  ac  causam  hanc  pro  vltimaria  decisione  ad  iudicia 
sacrae  regiae  Mtuestatis  remisit  praesentibusque  remittit.  Matthias  Ponia- 
towski  d.  C.  a.  T.  r.  r.  Stanislaus  Żurowski  d.  C.  d.  r.  n. 

Kodeks   Zaleskiego,   karta   256,   strona  odwrotna. 


1173.      1660.   die    19.  m.  Ianuarii,  Cracoriae. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  magistratibus  chitatum  Cracoviac. 
Clepardiae,  Csimiriae,  Stradomiaeque  mandat,  dent  operam,  ut  ligna  ad  mu- 
nitionem  urbis  Cracoviae  necessaria,  quantocius  suppeditentur. 

Ioannes  Casimirus  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  vSmolensciae,  Czernie- 
chouiaeque7  necnon  Suecorum,  Gottorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex. 
Spectabilibus  et  famatis  proconsuli,  consulibus,  aduocato,  scabinis  totique 
nmgistratui  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis  nec  non  aliarum  magistratibus  ciui- 
tatum,  Clepardiensis,  Stradomiensis  et  Casimiriensis,  Cracouiae  adiacentium, 
fideliter  nobis  dileetis.  gratiam  nostram  regiam.  Spectabiles  et  famati,  fide- 
liter  nobis  dilecti !  Na  przeszłym  seymie  walnym  koronnym  w  Warszawie 
w  r.  1658  y  potym  1 651;  odprawionym,  naznaczelizmy  pewnych  commissa- 
rzow,  w  commissiey  mianowanych,  aby  fortificatią  miasta  Kratkowa  deli- 
neowiili  y  ocerklowali ,  n  między  inszym  nakazali  to,  aby  ta  strona  miasta 
Krakowa,  która  idzie  od  świętego  Alikołaia  kościoła  nad  Wisła  asz  ku  Stra- 
domiowi,  iako  naiprędzey  zawarta  y  vfortyficowana  była,  Co  aby  było  skutek 
swoi  nieodwłoczny  wzięło,  włożyło  sic  to  na  ludzi  wszelakiej  conditiey,  du- 
chownych y  świeckich,  szlachtę,  miesczanow  y  inszey  conditiey  ludzi  nemine 
cxcepło,  aby  każdy  dwoie  drzewa  wdłusz  na  dwanaście  łokci  wygotował 
y  to  drzewo  kosztem  swym  na  mieysce  należące  odwiózł  y  iako  wymierzono, 
swoi  sztakiet  wykopał.  Czego  \rzedy  miast  wzw  ysz  mianowanych  Krakowa, 
Kleparza.   Stradomia  y    Kazimierza  przes  deputatów    swoich,   zęby  się  zadęn 


339 

oddania  y  przywiezienia  na  mieisce  należące  tego  drzewa  niechronieł,  do- 
glądać y  regestr  tego  spiszawszy,  vrodzonemu  Krzystophowi  Mieroszow- 
skiemu,  sekretarzowi  y  commissarzowi  naszemu  podać  mieli.  Isz  tedy  dosyć 
się  roskazaniu  wzwysz  mianowanemu  commissarzow  naszych  nie  stało  y  do- 
tąd te  drzewa  nie  są  oddane/  roskazuiemy  y  mieć  koniecznie  chcemy,  aby 
te  drzewa  wzwysz  mianowane  rrodzonemu  Krzysztofowi  Mieroszowskiemu 
sekretarzowi  y  commissarzowi  naszemu  oddane  były.  A  ze  cisz  kommissarze 
nasi  delineatią  vczyniwszy  y  wszytkę  fortificatią  miasta  Krakowa  ocyrklo- 
wrawszy  y  zakazali ,  aby  się  nikt  niewazył  iii  linea  fortificationis  budynków 
stawiać,  tedy  iezeliby  iakie  stanęły,  zlecamy  commissarzom  naszym,  aby  te 
budynki  na  mieiscach  iak  od  żadnych  postawione  rozwalali  y  precz  vprzątac 
kazali,  inaczey  nieczyniąc  dla  łaski  naszey  y  z  powinności  swoiey.  Dan 
w  Krakowie  dnia  XIX  miesiąca  stycznia,  roku  Pańskiego  M.  DC.  LXI1), 
panowania  królestw  naszych  polskiego  XI,  a  szwedzkiego  XII  roku.  —  łan 
Kazimierz  król. 

Acta  Consul.   Crac.  41,   str.  35. 


1174.     1660.  die   16.  m.  Februarii,  Gedani. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  delicta  studiosorum  academiae  Craco- 
viensis  iudicio  terrestri  et  officio  capitaneali  castrensi  Cracoviensibus  iudi- 
canda  committit. 

Ioannes  Casimirus  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czernie- 
chouiae,  necnon  Suecorum,  Gottorum,  A^andalorumąue  haereditarius  rex. 
Significamus  praesentibus  literis  nostris,  ąuorum  interest,  vniuersis  et  singulis, 
ąuod  cum  in  ciuitate  nostra  Cracouiensi  saepissime  enormia  crimina  et  ma- 
gnae  yiolentiae  a  studiosis  academiae  Cracouiensis  sub  praetextu  et  titulo 
immunitatum  et  praerog*atiuarum  libertatumąue  eiusdem  academiae  perpe- 
trentur,  per  hoc  quies,  pax  et  securitas  publica ,  quae  ex  instituto  regmi 
nostri  rigorosis  legibus  satis  prouisa  est,  ob  defectum  iudicij  nostri  crimi- 
nalis  causarum  academicarum  impune  yioletur  et  mag-nae  uiolentiae  magna- 


')  Tak  w  tekście  zawartym  w  księgach  radzieckich.  Jestto  jednak  myłka,  albowiem  jedynasty 
rok  panowania  polskiego  a  dwunasty  szwedzkiego  przypadał  na  rok  1660,  rok  zaś  1661  był  już  dwu- 
nastym rokiem  panowania  polskiego  a  trzynastym  szwedzkiego.  Jest  też  i  inna  ku  temu  skazówka. 
"W  liście  z  Bodzętyna  24  lutego  1661  do  magistratów  krakowskiego,  kleparskiego ,  stradomskiego 
i  kazimirskiego  pisanym,  wytyka  król  tym  magistratom,  iż  one  niniejszego  mandatu  królewskiego  długo 
do  ksiąg  swych  wpisać  i  publikować  wzbraniały  się.  Otóż  gdyby  mandat  niniejszy  rzeczywiście  tak 
jak  data  w  kopii  podana  mieć  chce,  dopiero  z  r.  1661  pochodził,  to  zarzut  królewski  co  do  późnego 
wpisania  onegoż  w  księgi  byłby  niewłaściwym ,  gdyż  wpisanie  dokonanemby  .było  już  w  kilkanaście 
dni  po  dniu  wydania  mandatu;  inaczej  rzecz  się  ma,  jeśli  mandat  pochodzi  z  r.  1660,  gdyż  w  takim 
razie  rada  miasta  dopuściła  się  przeszło  całorocznej  zwłoki.  Zresztą  ta  fortyrikacyja  Krakowa  opiera 
się  na  konstytucyi  sejmu  warszawskiego  z  r.  1659  i  na  operacie  komisyi  na  ten  cel  przez  sejm  dele- 
gowanej (zobacz  wyżej  N.  1 1 67),  nie  można  więc  przyjąć  dla  mandatu  królewskiego  innej  daty,  jak 
roku    I  660. 


360 

que  aliąuando  etiam  inuita  pericula  incolis  Cracouiensibus  et  varijs  alijs  ho- 
minibus  a  studiosis  eiusdem  academiae  inferantur,  idcirco  nos  statutom m 
et  constitutionum  regni  praescripto  inhaerendo,  cuius  authoritate  exceptis 
eausis  pro  capillacione,  offensione  cum  palmo  et  pugno  ad  effusionem  san- 
guiniSj  ac  contentione  aliąua  non  enormi  alijsąue  leuioribus  criminalibus 
eausis,  in  statutis,  eonstitutionibus  publicis  decretisąue  criminalibus  expressis, 
quae  tantum  iudicio  rectoris  academiae  Cracouiensis  competent,  reliquae 
omnes  causae  criminales,  cuiuscumąue  generis  fuerint,  nostro  regio  iudicio 
decidendae  manent  subiectaeąue  sint;  faciendum  nobis  esse  duximus,  qua- 
tenus  securitati  publicae  in  ciuitate  nostra  Cracouiensi  prouiderit.  Et  ne 
eiusmodi  violentiae  criminumque  (s)  ob  defectum  iudicij  nostri  (cui  in  per- 
sona nostra  impediti  legalibus  reipublicae  negotijs  existentes,  preesse  non 
possumus)  maneant  impuna,  obuiari  cupientes,  iudicium  terrestre  et  officium 
castrense  Cracouiensia  ad  eiusmodi  iudicia  pro  cognoscendis,  decidendis  et 
reali  executione  puniendis  yiolentijs  et  criminibus  studiosorum  Cracouien- 
sium;  dicenda,  exequenda  et  ministranda  iudicia  in  locum  personae  nostrae 
regiae  subdelegaremus  et  ordinaremus,  prout  quidem  subdelegamus  et  ordi- 
namus  hisce  literis  nostris :  dantes  eidem  iudicio  terrestri  et  officio  castrensi 
capitaneali  Cracouiensi  omnimodam  facultatem  et  potestatem,  absentia  vnius 
duorumue  officialium  non  obstante ,  composito  iudicio  omnes  causas  crimi- 
nales  contra  studiosos  academiae  Cracouiensis  ex  cuiuscunque  instantia  di- 
rectas,  iuxta  statuta,  constitutiones  et  decreta  comitialia  iudicio  nostro  regio 
competentes  (exceptis  leuioribus  criminalibus  eausis,  rectoris  eorundem  stu- 
diosorum iurisdictioni  subiectis),  cognoscendi  et  decidendi,  delinquentes  stu- 
diosos pro  qualitate  facti  et  merito  causae  reali  executione  puniendi,  eadem- 
que  iudicia  iuxta  nexum  legum  publicandi7  peragendi  et  exequendi  de  anno 
in  annum,  quousque  praesentem  subdelegationem  nostram  non  reuocaueri- 
mus.  Quod  omnibus,  quorum  interest,  praesertim  uero  rectori  totique  collegio 
et  vniuersis  studiosis  academiae  Cracouiensis  tum  et  magistratibus  et  omni- 
bus incolis  eiusdem  ciuitatis  notum  esse  volentes,  mandamus,  ut  praedictum 
iudicium  terrestre  et  officium  castrense  Cracouiense  pro  subdelegatis  memo- 
rati  iudicij  nostri  iudicibus  nostris  habeant  et  agnoscant,  iurisdictioni  eorum 
subeant,  neque  eam  sub  grauissimis  paenis  impediant,  imo  praesentem  sub- 
delegationem  nostram  inuiolabiliter  obseruent  pro  gratia  nostra.  In  cuius 
rei  fidem  praesentes  manu  nostra  subscriptas  sigillo  regni  communiri  iussi- 
mus.  Datum  (iedani  die  decima  sexta  Februarij,  anno  Domini  millesimo 
sexcentesimo  sexagesimo,  regnorum  nostrorum  Poloniae  et  Sveciae  duode- 
cimo  anno.  —  Ioannes  Casimirus  rex.  —  Stephanus  Hankiewicz  secreta- 
rius  S.  R.  M. 

Acta  Consul.  Crac.  40,  sir.    1541. 


3^i 


!!*.>.      i66o.  die   17.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  propugnaculis  urbis  reficiendis. 

Actum  feria  quarta  post  dominicam  Iudica.  —  lidem  considerato;  quod 
propugnacula  ciuiUitis  valde  sunt  desolata  ac  ruinata,  proinde  vt  seniores 
contubernij  eadem  propug-nacula  sumptibus  propriis  reparent  ac  cooperiant, 
sub  paena  quinquaginta  marcarum  serio  concluserunt  ac  iniunxerunt;  quoad 
vero  \ocii  ad  excursionem  praeparata,  wycieczki  dicta,  itidem  ruinata,  pecu- 
niam  pro  restauratione  eorundem  ex  aerario  ciuitatis  accipiendam  esse,  vna- 
nimibus  votis  ac  sententiis  suis  concluserunt. 

Acta  Consul.  Crac.   1498,  str.  334. 


1170.      1OÓ0.   die  7.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  vectigale,  quod   »brzegowe«.  dicebatur. 

Actum  feria  quarta  post  festum  Annuntiationis  b.  Mariae  yirginis  pro- 
xima,  die  7.  Aprilis  1660.  —  Spectabiles  domini  proconsul  et  consules  ciui- 
tatis Cracouiensis,  per  schaedulas  in  praetorio  conuocati  et  una  cum  honoratis 
quadraginta  viris  congregati  existentes,  summam  quadringentorum  septem 
decem  florenorum  Polonicalium,  per  spectabilem  (jasparum  Celesta  consulem 
Cracouiensem  in  extructionem  theatri  pro  coronatione  S.  R.  M.  domini  cle- 
mentissimi  errogatam  (quod  idem  d.  Celesta  attestatione  spectabilis  olim 
Andreae  Cieniowic,  pro  illo  tempore  proconsulis  Cracouiensis  manu  subscripta 
deduxit)  ipsi  acceptauerunt,  ac  eidem  prouentum  a  lignis  in  littore  ciuitatis 
constitutis  et  constituendis,  in  annuam  administrationem  (cum  ea  condicione; 
ut  medietatem  proventus  eiusdem  sibi  in  solutum  summae  suprascriptae  ipsi 
debitae  defalcet,  alteram  vero  medietatem  ad  aerarium  ciuitatis  inferat)  vna- 
nimibus  votis  et  sententijs  suis  contulerunt  et  ordinationem  exigendi  prouen- 
tus  eiusdem  actis  praesentibus  inseri  mandauerunt.   Cuius  tenor  sequitur  talis : 

Postanowienie  brzegowego  mieyskiego  :  od  dziesiątka  dreAV  groszy  dwa- 
dzieścia cztery,  od  pułdziesiątka  groszy  dwanaście,  od  gromady  groszy  sześć, 
od  gromady  kaczmarskiey  groszy  dwadzieścia,  od  drzewa  długiego  izde- 
bnego,  od  tafle  groszy  piętnaście,  od  drzewa  pułizdebnego  y  ketnarow  tafle 

groszy  dziesięć,    od grubeg'o   kaczmarskiego    groszy  dwadzieścia,    od 

kopy  sośniny  y  tartą  rachuiąc,  groszy  dziesięć,  od  gromady  groszy  sześć, 
od  kaczmarskich  od  siążnia  groszy  trzy,  od  ław  pułgrosza.  A  kiedy  z  wody 
prosto  do  miasta,  to  połowę  dawać  iako  wyży  podana. 

Z  księgi   „Conclusiones  ab  anno    1649''. 


40 


1177.     iOOo.  die  20.  m.  Aprilis,  (i-edani. 

loannes  Casimirus  rex  Poloniae  magistratu]  civili  Cracoviensi  mandat, 
ut  deficientibus  a  fide  catholica  officioque  castrensi  capitaneali  Cracoviensi 
in   coercendis  tumultibus  studiosorum  opem  ferat. 

loannes  Casimirus  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lituaniae, 
Russiae.  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czerniecho 
uiaeąue  necnon  Suecorum ,  (Tottorum,  Yandalorumque  haereditarius  rex. 
Spectabilibus  et  famatis  proconsuli,  consulibus,  scabinis  totique  magistratui 
et  communitati  ciuitatis  nostnie  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis,  gratiam 
nostram  regiam.  Specabiles  et  famąti,  fideliter  nobis  dilecti !  Relatum  sup- 
pliciąue  libello  expositum  est  nobis  nomine  famatorum  ciuium  et  incolarum 
mercatorumue  dissidentis  religionis  Cracouiensium,  quomodo  insolens  iuuen- 
tus  contra  instituta  artium  honestarum,  verius  autem  licentiosorum  hominum 
in  tam  ampla  ciuitate  nostra  exnunc  colluuies  sub  nomine  studiosorum  prae- 
textu  libertatum  eorundem,  tumultus  non  exiguos  in  discrimen  personarum 
atque  fortunarum  nominatorum  ciuium  et  incolarum  in  ciuitate  nostra  Cra- 
couiensi  ad  incidentiam  festi  Ascensionis  Domini  excitare  violentiasque  iisdem 
inferre  audeant.  Talia  vero  cum  maximo  praeiudicio  iurium  et  immunitatum 
(quibus  dissidentes  antecessores  nostri  atque  respublica  in  dominiis  atque 
ciuitatibus  nostris  legibus  sancitis  frui  permitere)  fieri  cernentes,  neque  pro 
munere  nostro  regio  permittentes  atque  maiori  eiusdem  ciuitatis  nostrae 
communi  mało,  quod  successu  temporum  inualescente  tali  licentiosorum  inso- 
lentia,  accidere  possit,  tempestiuo  remedio  obuiam  euntes,  prout  officio  ca- 
strensi capitaneali  Cracouiensi  specialibus  mandati  nostri  literis  iniunximus, 
quatenus  contra  tales  illicitos  ausus  violentiamque  ciuibus  praenominatis 
omnem  securitatem  prouideant  et  prćiestent ,  tumultum  concitantes  exnunc 
seuere  puniant  atque  violentias  quasuis  personis,  domiciliis,  bonisque  infe- 
rentes,  forti  manu  reprimant,  ita  et  Fidelitates  Vestras  praesentibus  serio 
requirimus  atque  mandamus,  quatenus  ad  requisitionem  praenotatorum  con- 
ciuium  atque  officii  castrensis  Cracouiensis  cohibendae  insolentiae  reprimen- 
disque  (juibusuis  violentiis  brachium  communitatis  non  denegent,  iunctaque 
manu  forti  turbatores  pacis  securitatisque  ciuium  propulsent,  comprehendant 
et  ad  sumendas  de  iisdem  paenas  eidem  officio  castrensi  extradant,  cact< - 
raque  pro  sua  seu  publica  ciuium  securitate  faciant.  Aliter  Indelitates  Yestrae 
exequendo  expressam  voluntatem  nostram  atque  ex  debito  officiorum  suorum 
non  facturi.  Datum  Gedani  die  XXVI  mensis  Aprilis,  anno  Domini  M  DCLX, 
regnorum  nostrorum  Poloniae  XII,  Sueciae  XIII.  —  loannes  Casimirus  rex.  - 
loannes  Ignatius  Bąkowski  succamerarius  Culmensis. 

I)okumcnt  papierowy,  opatrzony  wielką  piec/.ccią  koronna,  poniżej  tekstu  wyciśniętą. 


3  6 


o 


117*.      1660.  die  26.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Senatus  consultum   de  tumultibus  comprimendis. 

Actum  feria  secunda  postridie  dominicae  Cantate.  Spectabiles  domini 
proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in  praetorio  con- 
uocati  et  legitime  congregati  existentes,  securitatem  publicam  ciuitatis  pro- 
uidendo  et  tumultibus,  qui  hoc  presertim  tempore  per  studiosos  et  alias 
variae  conditionis  homines  fieri  consueuerunt,  obuiando,  vnanimibus  votis  et 
sententijs  suis  concluserunt,  ąuosuis  et  cuiuscunąue  conditionis  homines, 
tumultum  in  ciuitate  excitantes,  promouentes  et  facientes,  per  milites  ciui- 
tatis capiendos  et  si  aliter  tumultus  sedari  non  possit,  etiam  occidendos  esse. 
In  quo  casu  (quem  Deus  auertat)  ciuitas  capitaneum  et  milites  ciuitatis  inter- 
cedere  debebit.  Praesentibus  ad  praemissa  mediantibus.  Ouam  quidem  con- 
clusionem  et  honesta  communitas  approbauit,  prout  in  libro  colloquiorum 
continetur. 

Acta  Consul.  Crac.   1498,  str.   338. 


11*0.      16Ó0.  die  4.   m.  ALaii,  Cracoviae. 

Publicatio  mandati  praecipientis,  ne  opifices  eorumque  famuli  arma  pu- 
blice ferre  audeant. 

Actum  feria  tertia  post  dominicam  Rogationum  proxima.  —  Ad  offi- 
cium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  prouidus 
Adamus  Sobierayczyk,  m.  r.  g.  in  vim  suae  verae  et  fidelis  relationis  reco- 
gnouit,  quia  ipse  publicationem  infrascriptam  iussu  et  ex  mandato  specta- 
bilis  magistratus  Cracouiensis  peractam,  populo  ad  sonum  tubae  congregato, 
in  quatuor  fori  Cracouiensis  locis  serie  verborum  eiusmodi:  Ppanowie  raczcie 
WMć  wiedzieć,  iz  iest  surowe  IMp.  burmistrza  y  IchMMpp.  radziecz  kra- 
kowskich roskazanie,  aby  żaden  z  rzemieślników  y  czeladzi  ich  niewazył  się 
we  dnie  y  w  nocy  z  szablami,  z  czekanikami,  z  siekierkami,  ani  z  żadną 
bronią  chodzić;  a  ktoby  się  taki  znalazł,  takiego  imać,  do  więzienia  wsa- 
dzać y  surowo  karać  będą.  A  iesliby  kto  (zachoway  Boże)  excess  iaki  po- 
pełnił albo  tumult  wsczynał,  ten  bez  miłosierdzia  g-ardłem  karany  będzie, 
(także  aby  po  wydzwonieniu  żadnego  pyianstwa,  posiadek  y  muzyk  nigdzie 
nie  było,  pod  winą  czternastu  grzywien)  die  hodierna  publicauit  et  praemissa 
omnia,  prout  superius  scripta  sunt,  ad  notitiam  deduxit.  Sic  et  non  aliter 
factum  esse  referens,  de  quo  hanc  suam  fidelem  fecit  relationem. 

Acta  Consul.  Crac.  40,  str.    1539. 


3^4 

lI*ŁO.      1660.  die  5.  m.   Maii,  Craccniae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  tumultibus  prohibendis. 

Actum  feria  quarta;  pridie  festi  Ascensionis  Domini.  —  Ad  officium  et 
acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  prouidus  Ada- 
mus  Sobierayczyk,  ni.  r.  g.  in  vim  suae  verae  ac  fidelis  relationis  recognouit, 
se  publicationem  infrascriptam  de  tenore  seąuenti :  Z  roskazania  vrzędu  grodz- 
kiego y  mieyskiego  podaie  się  do  wiadomości  każdemu,  aby  żaden  iakiey- 
kolwiek  conditiey  człowiek  niewazył  się  ani  wsczynac  ani  mieszać  się  do 
tumultów,  pod  karaniem  na  gardle;  a  iesliby  kogo  co  podkało,  niech  na 
nikogo  nie  narzeka,  bo  tez  na  nikogo  respektować  nie  będą.  Także  surowo 
przykazuią,  aby  nie  ważył  się  nikt  kupą  stoiąc  dziwować,  bo  takich  surowo 
karać  będą  bez  folgi,  tak  męsczyzny  iako  y  białegłowy ;  których  iesli  co 
podka,  niech  nie  narzekaią.  Także  aby  żaden  z  rzemieślników  y  towarzy- 
szów nie  ważyli  się  tak  we  dnie  iako  y  w  nocy  z  szablami,  z  siekierkami, 
czekanikami  chodzie  y  po  wyzdzwanianiu  aby  żadnego  piianstwa,  posiadek 
albo  muzyk  tak  w  domach  iako  y  po  piwnicach  nie  było,  pod  surowym  ka- 
raniem. Co  po  wtóry  raz  y  ostatni  do  wiadomości  wszytkich  podaie  się, 
iussu  et  ex  mandato  spectabilis  magistratus  Cracouiensis  peractam ,  populo 
ad  sonum  tubae  congregato  in  ąuatuor  circuli  Cracouiensis  locis  die  ho- 
dierna  alta,  sonora  intelligibiliąue  voce  publicasse  et  praeinserta  omnia  ad 
notitiam  deduxisse.  Sic  et  non  aliter  esse  referens,  de  quo  hanc  suam  fide- 
lem  per  expressum  fecit  relationem. 

Acta  Consul.   Crac.  40,  str.    1540. 


1181.      1660.  die  5.  m.  Maii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  tumultibus  comprimendis. 

Actum  feria  quarta  post  dominicam  Rogacionum.  —  lidem  qui  supra 
dd.  praecauendo,  vt  omnes  hac  in  ciuitate  ciues  existentes,  tuti  et  securi  ab 
omnique  tumultu  coniuratorum  studiosorum  liberi  sint,  si  et  in  quantum 
aliquis  vlterior  tumultus  atque  \iolentia  per  homines  eosdem  excitantes  et 
excitare  procurantes  exoriretur,  quatenus  ciues  et  vicini  omnes  omnimode 
yiribus  vnitis  se  defendant  vicinusque  vicinum  iuuet  violentiamque  omnem 
quoquomodo  poterint,  reprimant,  ynanimibus  votis  suis  ot  sententijs  conclu- 
serunt,  praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Acta  Consul.  Crac.   1498,  str.  339. 


i 


3^5 


1182.     1660.  die  8.  m.   Iunii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  pecudibus  in  urbe  non  alendis. 

Actum  feria  tertia  post  octauas  festi  sacratissimi  Corporis  Christi.  — 
Ad  officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens 
prouidus  Adamus  Sobierayczyk,  ministerialis  regni  generalis  et  bedellus 
officij  aduocatialis  Cracouiensis  iuratus,  in  vim  verae  ac  fidelis  rellationis 
suae  recognouit,  quod  publicationem  iussu  spectabilis  magistratus  in  ąuatuor 
fori  partibus  peractam  serie  verborum  tali:  zakazuie  vrząd,  aby  sie  zadęn 
niewazył  w  mieście  bydła  rogatego  także  wieprzów  y  świni  chować,  gdysz 
v  kogokolwiek  by  po  trzech  dniach  znalezione  było,  takowe  zabierać  y  do 
szpitala  rozdawać  będą,  publicauit,  sic  et  non  aliter  factum  esse  referens. 
De  quo  hanc  suara  hdelem  per  expressum  fecit  rellationem. 

Acta   Consul.  Crac.  40,   str.    1576. 


1183.      1660.  die   18.  m.  Iunii,   Cracoviae. 

Publicatio  expeditionis  bellicae  contra  Moscum. 

Actum  feria  sexta  post  festum  sanctorum  Vitti  et  Modesti  martyrum 
proxima.  —  Ad  officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  perso- 
naliter yeniens  prouidus  Laurentius  Kowalski,  ministerialis  regni  generalis, 
in  vim  suae  verae  ac  fidelis  relationis  recognouit,  quia  ipse  publicationem 
infrascriptam  in  quatuor  fori  Cracouiensis  locis,  populo  ad  sonum  tubae  con- 
gregato,  die  hodierna  tenoris  sequentis:  Mości  panowie  raczcie  WM.  wie- 
dzieć, isz  kroi  lego  Mosc,  pan  nasz  miłościwy,  vpatruiącz  wielką  nawałnosc 
nieprzyiaciela  Moskwicina,  na  Koronę  następuiącego,  przysłał  do  grodu  kra- 
kowskiego wici  iedne  za  drugie,  w  których  obywatelom  woiewodztwa  kra- 
kowskiego nakazuie,  aby  wszysczy  według  praw  co  do  takowey  expediciy 
należą,  przeciwko  temu  nieprzyiacielowi  iako  w  nayporządnieyszym  rysztunku 
woięnnym  po  ysarsku  gotowali  sie,  y  tam,  gdzie  w  trzecich  wiciach  w  krót- 
kim czasie  kroi  lego  Mosc  pan  nasz  miłościwy  naznaczy,  do  boku  iego  sta- 
wili się  (co  gród  krakowski  do  wiadomości  wszytkich  podaie),  publicauit  et 
praemissa  omnia,  prout  inserta  sunt,  ad  notitiam  deduxit.  Sic  et  non  aliter 
esse  referens,  de  quo  hanc  suam  fidelem  fecit  rellationem. 

Acta  Consul.  Crac.  40,  str.   1 580. 


366 

ll*$-ł.      1660.  die  8.  ni.  lulii,  Cracoviae. 

Publicatio  senatus  consulti  de  hominibus  vagis  ex  urbe  eiieiendis. 

Actum  feria  ąuinta  post  festum  Yisitationis  b.  v.  M.  proxima.  —  Ad 
officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  mi- 
nisterialis  regni  generalis,  prouidus  Adamus  Sobierayczyk  retulit,  se  iussu 
specta.bilis  magistratus  Cracouiensis  publicationem  infrascriptam  in  ąuatuor 
fori  partibus  ad  sonum  tubae  populoąue  ad  id  congregato  serie  \erborum 
tali:  Panowie,  z  roskazania  vrzędu  tak  grockiego  iako  y  mieyskiego  kra- 
kowskiego raczcie  WAT.  wiedzieć,  aby  wszysczy  luźni  ludzie,  ktorzykolwiek 
służby  ani  condiciy  lubo  przystoyney  tu  zabawy  w  mieście  niemaią,  także 
rbodzy  y  przychodniowie  z  miasteczek,  wsiow,  tak  mesczyzna  iako  y  białe- 
głowy,  ktorzykolwiek  cechy  na  sobie  nie  maią,  precz  z  miasta  we  trzech 
dniach  wychodzili;  a  ktorzyby  tacy  niewyszli,  tedy  ich  wyganiać  będą  a 
luźnych  do  więzienia  brać,  feria  tertia  proxime  praeterita  publicasse.  Sic  et 
non  aliter  factum  esse  referens,  de  quo  hanc  suam  fidelem  per  expressum 
fecit  rellationem. 

Acta  Consul.  Crac.  40,  str.    1605. 


1101.3.     1660.  die   17.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Publicatio  mandati  regii  de  vectigale  cervisiario  exigendo. 

Actum  feria  sexta  post  festum  Exaltationis  s.  Crucis  proxima.  —  Ad 
officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  pro- 
uidus Adamus  Sobierayczyk,  ministerialis  regni  generalis  et  bedellus  officij 
aduocatialis  Cracouiensis  iuratus,  in  vim  suae  verae  ac  fidelis  rellationis  re- 
cognouit,  quia  ipse  publicationem  infrascriptam  iussu  et  ex  mandato  specta- 
bilium  dominorum  proconsulis  et  consulum  Cracouiensium  quatuor  in  locis 
fori  Cracouiensis  publicis.  ex  schaedula  sibi  oblata,  clara  et  sonorosa  intelli- 
gibilique  voce,  praecinente  clangore  tubae  tibicinae,  in  frequentia  populi  ad 
id  congregati,  die  ho  di  er  na  publicauit  in  hunc  infra  sequentem  tenorem: 
Panowie  raczcie  WM.  wiedzieć,  isz  kroi  lego  Mosc  pan  nasz  miłościwy  po- 
słał vniuersał  ex  senatus  consulto,  którym  postanowiono  we  wszytkich  mia- 
stach tak  duchownych  iako  y  świeckich  collecte  browarną,  to  iest  od  koz- 
dego  waru  piwa  po  złotych  trzy,  od  pułwarku  złotych  pułtora,  a  od  ćwierci 
ort  talerowy,  od  słodów  zas  gorzałczanych  według  proporciy  prowentu  ordi- 
nariy  piwa.  .V  ta  contrybucya  poczyna  się  od  dnia  pierwszego  miesiącza 
przeszłego  lipca  roku  teraznieyszego.  Dla  tego  vrząd  napomina,  aby  takową 
collecte  płacono  pod  winami  w  tymże  \niwersale  opisanemi.  A  ze  na  seymiku 
teraznieyszym  proszowskiem  czopowe  od  piw,  gorzałek  y  miodów  przedłu- 
żone iest  od  dnia  siedmnastego  Septembra  asz  do  pierwszego  seymiku  przed- 
seymowego,  iako  vniwersał  z  tegosz  seymiku  posłany  opiewa,   tedy  aby  ta- 


3^7 

kowe  czopowe  płacone  było,  vrząd  napomina  y  do  wiadomości  podaie.  Sic 
et  non  aliter  factum  esse  referens.  de  quo  hanc  suam  fidelem  per  expressum 
fecit  rellationem. 

Acta  Consul.  Crac.  40,  str.   1 65 1. 


11*0.      1660.  die  2.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

Publicatio  senatus  consulti  de  munitionibus  urbis. 

Actum  sabbatho  post  festum  s.  Michaelis  archangeli.  —  Ad  officium 
et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  prouidus  Ada- 
mus Sobierayczyk,  ministerialis  regni  generalis,  in  vim  suae  verae  ac  fidelis 
rellationis  recognouit,  se  infrascripta  in  ąuatuor  ciuitatis  foriąue  publici  par- 
tibus  cum  sono  tubae  in  praesentia  multorum  hominum,  diuersi  status  et 
conditionis  existentium ,  alta  et  sonorosa  voce  publicasse  in  ea  verba :  Pa- 
nowie raczcie  WM.  wiedzieć,  isz  iest  wola  y  roskazanie  surowe  iasnie  wiel- 
możnych Ich  Mci  panów  commiszarzow  Ieg*o  krolewskiey  Mci,  pana  naszego 
miłościwego,  do  fortificatiy  miasta  naznaczonych,  aby  sie  zadęn  iakieykol- 
wiek  condiciy  człowiek  niewazył  po  przedmieściach  w  okoliczy  miasta  nad 
delineacyą,  ktoraby  miała  fortificatiy  skodzie,  budować  y  iakichkolwiek  bu- 
dynków stawiać,  gdysz  takowe  budynki  wystawione  będą  znosie  y  ruinowac ; 
także  aby  sie  zadęn  niewrażył  do  miasta  bez  attestatiy  przyiezdzac  ani  zadęn 
z  gospodarzow  wszelakich  gosciow  y  przychodniów  bez  wiadomości  vrzędow 
nieprzyimował,  pod  winami  surowemi.  Do  tego,  aby  zadęn  niewazył  się  for- 
tificatiy psowac  ani  z  stakietow  wybierać,  pod  garłęm.  Sic  et  non  aliter 
factum  esse  referens,  de  quo  hanc  suam  fidelem  fecit  rellationem. 

Acta   Consul.   Crac.  40,  str.    1669. 


llfcT.     1660.  die  26.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  contributione,  quae   »pobor«   dicebatur. 

Actum  feria  tertia  antę  festum  ss.  Simonis  et  Iudae  apostolorum  pro- 
xima.  —  Spectabiles  domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per 
schaedulas  in  praetorium  conuocati  et  legitime  congregati  existentes,  eo 
considerato,  quod  tempus  exactionis  quinque  contributionum  publicarum, 
pobór  dictarum,  proxime  imminet,  multum  interest,  ut  quamprimum  eaedem 
contributiones  exactae  reddantur,  non  esse  expectandam  nouam  taxam,  ne 
aliqua  remora  et  inquietatio  generosi  d.  exactoris  intercedat,  sed  iuxta  anti- 
quam  taxam  contributiones  easdem  quinque  pobory  dictas,  exigendas  esse; 
nihilominus  vt  taxa  noua  continuaretur  tali  tamen  modo,  ne  vna  exactio 
summam  mille  fiorenorum  Polonicalium  excedat  iuxta  praescriptum  consti- 
tutionis  publicae;    si  quid  vero  ad  easdem    contributiones  defuerit,   supplen- 


368 

dum  esse  ex  lapideis  ciuium,  nobilium  et  spiritualium,  lapideas  iuxta  taxam 
antiąuam  plus  non  taxando,  vnanimibus  votis  et  sententijs  suis  concluserunt, 
idipsumąue  honestae  communitati  et  dd.  taxatoribus  intimandum  esse,  man- 
dauerunt,  praesentłbus  ad  praemissa  mediantibus. 

Acta  Consul.   Crac.  40,  str.  358. 


1188.      1 06 1.  die   18.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

Decretum  officialium  ąuorundam  de  rebus  mercibusąue  civium  Craco- 
viensium  aestimandis. 

Actum  in  praetorio  Cracouiensi  feria-  tertia  ipso  die  sanctae  Priscae 
virginis  et  martyris,  die  decima  octaua  Ianuarij,  anno  Domini  millesimo 
sexcentesimo  sexagesimo  primo.  —  laśnie  wielmożny,  wielmożni  IMpan  Hie- 
ronim Wierzbowski  woiewoda  brzeski  kuiawski,  wielgorządca  krakowski, 
oswiencimski  etc.  starosta,  IM.  xiądz  Andrzey  Olszowski  referendarz  koronny, 
dziekan  krakowski,  proboszcz  poznański,  gnieźnieński,  warszawski  kanonik, 
IMpan  Krzysztof  Michał  z  Rupniowa  Rupniowski  woyski  y  podwoiewodzy 
krakowski,  starosta  lelowski,  IMpan  łan  Tarski  instygator  koronny,  pisarz 
ziemski  poznański,  commissarze  od  lego  krolewskiey  Mci  ad  complanandas 
amicabiliter  differentias,  inter  ordines  ciuitatis  ratione  płacenia  poborów 
intercidentes,  ex  speciali  mandato  lego  krolewskiey  Mci  naznaczeni,.  zszedszy 
na  ratusz  krakowski  a  wysłuchawszy  omnium  ordinum  ciuitatis  allegatiey 
y  grauamina,  takową  między  niemi  vczynili  complanatią.  A  naprzód,  aby 
generalis  taxa  nowa  wszytkich  kamienic  y  miesczan  per  deputatos  iuxta 
literam  decreti  sacrae  regiae  Maiestatis,  nullo  habito  respectu  personarum, 
etiam  in  magistratu  existentium,  odprawiona  była,  gdzie  przerzeczeni  pa- 
nowie deputaci  maia  każdego  iuxta  proportionem  taxować  y  nikogo  nie 
aggrawować.  Którą  to  taxę  in  spatio  vnius  septimanae  ab  hinc  computando 
zacząć  y  one  iako  nayprędzey  skończyć  będą  powinni,  a  po  skończeniu  iey 
iuż  nie  ma  bydź  żadna  melioratia  albo  deterioratia,  vyma  albo  podwyższenie 
per  nobilem  et  spectabilem  magistratum  Cracouiensem.  A  Ich  MM.  panowie 
raycy  krakowscy  y  wdowy  pozostałe  radzieckie,  także  przysiężnicy  miasta 
y  ławnicy  wyższego  Prawa  zamku  krakowskiego,  którzy  mercaturam  exer- 
cent  y  kamienice  ich  tey  taxie  podlegać  maia,  wyiąwszy  podług  dekretu 
lego  krolewskiey  Mci  kamienice  tych  Ich  MM.  panów  radziec,  którzy  żadnemi 
handlami  ani  kupiami  nie  bawią  się.  Przy  tym  kamienice  szlacheckie  y  du- 
chowne, które  nie  są  per  decreta  libertowane,  iako  ex  vi  legum  publicarum 
tenentur  pobory  płacić,  także  nemine  excepto  tej  taxie  podlegać  maia,  oprócz 
kilku  kamienic  naywiecey  sześciu  magnatum,  na  których  singularis  habetur 
respectus.  Także  y  wszyscy  inąuilini,  którzy  domos  spiritualium  vel  nobilium 
personarum  inhabitant  et  victum  in  ciuitate  quoquomodo  quaeritant,  nie 
mogą  sie  żadnemi  zasłaniać  protectiami  ani  libertatiami  y  servitoratami  lego 
krolewskiey  Mci,  ile  ci,  którzy  aulam  lego  krolewskiey  Mci  non  seąuuntur, 
ale  zarownie  pod  tę  taxę  podpadać  maia  y  oney  dosyć  czynić,  którą  iednak 


3&9 

Uixę  podług  dawnego  miasta  tego  zwyczaiu  pluralitas  coneludere  powinna 
a  każdemu  gravamen  seu  laesionem  sentienti,  wolno  sie  będzie  coram  depu- 
tatis  krzywdy  swey  skromnie  domówić  y  żaden  in  voce  praepediri  non  de- 
bet, w  regestrach  zaś  exactorskich  wszyscy  in  genere  cuiuscunąue  condi- 
tionis  ludzie,  do  podatków  należący,  maia  bydz  specificowani,  vt  constet, 
wiele  też  iedna  simpla  na  sosz  vczynić  może  ;  które  reg-estra  maia  bydź  ho- 
noratae  communitati  zawsze,  gdy  tego  potrzebować  będzie,  communicowane. 
A  iesliby  z  przyszłey  taxy  simpla  iedna  więcey  niźli  tysiąc  złotych  wyno- 
siła, tedy  ciż  panowie  deputaci  też  swoię  taxę  ducta  proportione  każdeg'o 
zniżyć  będą  powinni.  A  kamienice  duchowne,  które  są  per  decreta  liberto- 
wane,  maia  też  w  simple  tysiąca  złotych  wchodzić.  Które  puncta  conclusa 
tak  nobilis  ac  spectabilis  magistratus,  iako  też  y  honorata  communitas  Cra- 
couiensis  in  toto  acceptarunt  y  onym  acąuiuerunt  y  podług"  nich  w  odpra- 
wowaniu  in  posterum  ta-xy  sprawować  sie  submittowali,  czego  y  confirmatią 
od  lego  krolewskiey  Mci  pana  naszego  miłościwego  impetrare  przyobiecali. — 
Hieronim  Wierzbowski  woiewoda  brzeski  kuiawski,  wielgorządzca  krakowski, 
oświencimski  starosta.  —  Krzysztof  Michał  Rupniowski  woyski  y  podwo- 
iewodzy  generalny  woiewodztwa  krakowskiego,  starosta  lelowski. 

Kodeks  Zaleskiego,  karta  258,  stronica  odwrotna.  Poniżej   tekstu  dopisał  Zaleski   „sigilla  sub- 
imp  1  ~essa   dom  i  no  rum   co  »i  m  issa  rioru  m . " 


imO.      1  DO  1.  die  22.  m.  Panuarii,  Cracoviae. 

loannes  Casimirus  rex  Poloniae  sodalitati  coniuratorum  civium  Craco- 
viensium  privilegia  ąuaedam  confert. 

In  nomine  Domini  amen.  Ad  perpetuam  huius  rei  apud  posteros  me- 
moriam.  Nos  loannes  Casimirus  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux 
Lithuaniae,  Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae, 
Czerniechouiaeąue,  necnon  Suecorum,  Gottorum,  Vandalorumque  haeredita- 
rius  rex.  Xotum  testatumąue  facimus  omnibus  et  sing^ulis,  siue  I  lii  saeculi 
praesentis  sint  siue  futuri  fuerint,  hominibus,  praesenti  diplomate  nostro  ad 
infrascripta  mediante,  notitiam  habituris.  Bonorum  subditorum  virtutes  prae- 
miis  condecorare  antiąuitus  vsitatum,  ne  his  ąuidem  temporibus,  ąuibus  ple- 

rumąue  iniuria  pro  meritis  rependitur, x)  reges  principesąue,  ąueis 

ex  caelesti  aulae  afflatu  super  caeteros  mortales  datum  est  decernendi  arbi- 
trium  et  iudicium,  et  sanę  aeąuum  est,  ut  cum  aggrestes  animae  maximam 
virtutum  gratitudinem  fertili  hoc  viciorum  saeculo  fugiant  et  destentur,  re- 
gum  principumąue  diademata  eadem  virtute,  qua  dijs  proximi  afficiuntur, 
irradiant  et  illucescant.  Eąuidem  ąuemadmodum  ex  ag-ris  et  campis,  verna 
irrigiitis  pluuia,  vberes  fructus  prodeunt  et  latae  segetes,  non  dissimili  ra- 
tione  beneficiis  principum  respersi  benemeriti  ciues  maiora  in  dies  virtutum 
et  facinorum  exhibent  argumenta.  Primo  etiam  alii  in  otio  et  vmbra  latentes, 


J)  Wyraz  skrócony  nieczytelny. 

47 


37f» 


ad  ardua  quaeque  pro  principia  dignitate .  pro  patriae  incolumitate  pronis 
conatibus  aggredienda  prouocantur,  cum  \ideant  virtutes  et  praeclara  gęsta 
aliorum  non  esse  sine  praemio  et  debito  ornamento :  et  idcirco  Athenfs 
factum  fuisse,  ex  Graeca  accepimus  antiąuitate.  vt  in  medio  fori  insigne  gra- 
tiarum  erigeretur  templum,  quo  tantae  reipublicae  senatus  populusqu<>  gra- 
titudinis  bonis  ciuibus  testandae  adnumeretur :  gratitudine  meherculc  prin- 
cipum  conseruatur  maiestas,  florent  rerumpublicarum  \rbes,  dilatantur  regno- 
rum  et  imperiorum  limites,  stat  salus  et  incolumitas  ciuium,  alliciuntur  ad 
obsequia  et  reuerentiam  anitni  studiorum.  Ouod  cum  ita  sit,  nos  in  sublimi 

regiae  dignitatis  collocati  fastidio,   id ')  curauimus  semper  ingrati, 

ut  bonis  ciuibus  et  infracta  fide  de  nobis  et  republica  meritis,  gratiam  et 
munificentiam  impertiremur.  Vt  factum  est  diuino  supremi  numinis  beneficio, 
vt  iam  non  pauci  subditorura  nostrorum  regiam  nostram  debitae  gratitudinis 
exhibendae  experti  voluntatem  fateantur,  ita  semper  esse  manifestum  fidei 
bonorum  ciuium  splendorem.  vt  sicut  facis  ardentis  lucern  ocultari  non  po- 
test,  quin  illud  omnes  yideant,  sic  rirtutis  claritatem  celari  non  posse,  quo- 
minus  principum  animos  inde  conuertat  atque  oculos.  Caeterum  cum  nobis 
rarae  virtutis,  illibatae  fidei,  illaesae  constantiae  nonnulli  fideles  subditi  no- 
stri, ciues  et  incolae  Cracouienses,  quorum  nomina  et  cognomina  inferius 
in  hoc  diplomate  sunt  descripta,  praebuerint  mansiuum  ad  consequentt'in 
aetatem  documentum,  dum  inter  magna  regmi  nostri  turbamenta  (occulti) 
ąuodam  fatorum  iirbitrio)  versaremur;  facta  prudenti  coniuratione  contra 
nominis  nostri  et  communis  patriae  hostem  Suecum ,  sanguinem  \itamque 
suam,  derelictis  vxoribus  et  liberis;  pro  Deo;  dignitate  nostra  ac  patria  pro- 
fundere  in  rotis  habentes  et  angustiarum  et  extremae  necessitatis  hostem 
adduxerint7  ut  ad  dedendam  vrbem  nostram  Cracouiae  mętu  coniurationis 
suae  nolens  volensque  condescenderit :  par  est,  ut  gratitudinis  nostrae  ręfe- 
rant  simbola  et  beneficia,  atque  illos;  qui  sunt  de  bonis  suis  omnibus  a  Sueco 
per  hanc  coniurationem  spoliati,  monumento  aliquo ,  quod  illis  posterisquc 
eorum  ex  lumbis  legitime  descendentibus,  perpetuo  sit  ornamento,  condeco- 
remus,  ac  omnes  illos  et  singulos,  praecipue  vero  Ioannem  Casimirum  Frezel, 
philosophiae  doctorem ,  vti  et  tanquam  principalem  primariumque  huius 
coniurationis  authorem,  Ioannem  Romanowie,  Albertum  Adamowie  et  An- 
dream  Zgłobicki  vnacum  successoribus  in  peculiare  patrocinium  et  protectio- 
nem  nostram  regiam  suscipiamus  et  adsciscamus,  qui  huius  machinationis 
et  molitionis  contra  Wirtzium  et  illius  praesidium  Cracouiense  principales 
fuere  promotores,  hi  scilicet  sub  iuramento  corporali  duorumąue  eleuationc 
digitorum  penes  effigiem  Crucifixi  et  ipsi  inter  se  antę  omnia  coniurarent 
et  ab  alijs  quoque  coniuratoribus  vna  cum  principali  authore  iuramentum 
accipiebant :  quorum  quidem  coniuratorum  cum  non  paucus  reperiretur  nu- 
merus,  verebantur  hunc  rumorem  ad  hostiles  deferri  aures,  proinde  acceptis 
ab  authore  vniuersalium  literis,  quae  inferius  sunt  expressae,  iam  nec  mortis 
iacula  nec  vltimam  sui  exhorrescebatur  pernitiem,  praesertim  vero  supra- 
memoratus  Albertus  Adamowie,  qui  antea  ab  hoste  una  cum  [oanne  Kar- 
kutowic    carceribus    iniectus  et  intrusus  orat ,    ubi   licetsi    bonis    fortunisąue 


')   Wyra/,  skrócony  nieczytelny. 


37i 

pri-uaretur  et  spoliaretur,  atque  sanitate  propria  destitueretur,  nihilominus 
tamen  in  lapideis  variisque  locis  audebat  occulte  ad  praestandum  super  eius- 
modi  coniimitionem  compellere  iuramentum,  quod  quidem  non  cum  minori 
sui  atque  aliorum  sumptu  ac  praesertim  Andreae  Zgłobicki,  Thomae  Soho- 
iowski,  Thomae  Cipinski,  loannis  Trycii  conterfectistae,  apud  quem  extant 
certa  authentica  documenta,  Alberti  Długosii,  loannis  Smiłowski  praestare 
et  efficere  conabatur  atque  enitebatur,  prout  hos  omnes  coniuratores,  quo- 
rum  nomina  et  cognomina  ordine  inferius  in  hoc  diplomate  nostro  recen- 
sentur,  suscipimus  et  adsciscimus,  ita,  vt  horum  coniuratorum  successores 
et  ad  obeunda  quaeuis  munia  ciuilia  eligantur.  Itaque  in  simbolum  et  tesse- 
ram  seruatae  nobis  et  patriae  fidei  et  constantiae  damus  et  concedimus 
eisdem  coniuratis  vexillum,  ab  aliis  vexillis  conciuium  et  incolarum  Craco- 
uiensium  seorsiuum  et  speciale  cum  delineamentis,  in  medio  huius  diplomatis 
existentibus7  quibus  memorati  coniuratores  gaudebunt,  quo  tam  illis  super- 
stitibus,  quam  illorum  successoribus  ad  non  intermorituram  memoriam  pro 
tantis  virtutibus  circa  nostrum  serenissimorumque  successorum  nostrorum 
Poloniae  regni  in  ciuitatem  ingressum,  solennitates  nuptiales,  in  conuentibus 
coronationum  circa  ludibria  et  exercitia,  in  festis  sacratissimi  Corporis  Christi 
immediate  ab  vtroque  latere  processionis  cathedralis  Cracouiensis  stipantibus, 
liberum  erit  vti  et  expansum  deportare,  absque  quorumuis  magistratuum 
castrensium  et  ciuilium  Cracouiensium  nec  non  omnium  contuberniorum  et 
confraternitatum  contradictione  et  impedimento,  sub  paenis  in  conuulsores 
priuilegiorum  nostrorum  sancitis,  exclusisque  aliis  omnibus  in  eodem  albo 
existentibus,  quibus  nec  in  posterum  in  praefatorum  coniuratorum  successo- 
rumque  illorum  consortium  ingredi  seseque  immiscere  licebit.  Ad  extremum 
in  hac  protectione  nostra  memoratos  coniuratores  et  successores  a  iure 
caduci,  (si  quis  eorundem  steriliter  ex  hac  vita  intestatus  decesserit),  eximi- 
mus  et  ab  impetitione  fisci  tam  nostri  regii  quam  ciuilis,  cui  bona  eorum 
mobilia  et  immobilia  summasque  peccuniarias  paratas,  apud  quascumque 
personas  existentes;  liberam  dispositionem  per  testamenta,  inscriptiones  et 
quascumque  ordinationes  ipsis  cum  successoribus  eorundem  bonorum  suorum 
omnium  concedimus:  volentes;  vt  vexillum  cum  priuileg'io  et  omnibus  appa- 
ramentis  bellicis  in  bono  ordine  penes  famatum  Albertum  Adamowie^  post 
mortem  vero  eius  apud  eiusdem  confraternitatis  seniorem  permaneat.  Libe- 
rum etiam  erit  iis  coniuratoribus  congTegationem  suam  habere  morę  aliorum 
confraternitatum  cum  scitu  spectabilis  proconsulis  Cracouiensis  opportuno 
tempore.  Si  vero  aliquis  ingratus  beneficii  nostri  protectionisque  nostrae 
regiae  fuisset.  talis  subeat  paenas;  quales  seniores  contubernii  coniuratorum 
assignabunt,  ita  tamen,  ut  easdem  paenas  pro  iipparamentis  bellicis  conuer- 
tent;  si  vero  inobediens  fuerit,  liberum  erit  senioribus  eum  ex  eodem  con- 
tubernio  excludere.  Quorum  quidem  coniuratorum  ordo  sequitur  estque  talis: 
Ioannes  Casimirus  Frezeh  philosophiae  doctor  et  eiusdem  coniurationis 
author,  Ioannes  Romanowie  viceaduocatus  Cracouiensis,  Albertus  Adamowie, 
Andreas  Zgiobicki  principales,  postea  officiales  cum  suis  rothis:  Ioannes  Ro- 
manowie, Ioannes  Freling,  Albertus  Sanocki,  lacobus  Bystrzycki,  Andreas 
Sanocki,  Samuel  Dymułowic,  Adamus  Tomaszewic,  Franciscus  l^uatr,  Alber- 
tus Śliwiński,    Florianus  Bertlinski  baccalaureus,    lacobus  Ieltens,    Andreas 


o  / 


Szpot,  loannes  Kielpinski,  Paulus  Pawlusik,  Albertus  Woytowic,  Nicolaus 
Przybysławczyk,  Martinus  Wawrzynkowic,  Paulus  Sawicki,  Bartholomaeus 
Ciercielowic,  Stanislaus  Rosołowski,  loannes  Sczerba,  [oannes  Derynk,  An- 
dreas  Yfmano\vic;  Thomas  lodłowski,  loannes  Groszykowski,  Albertus  Ada- 
mowie, Stephanus  Zieliński,  Albertus  Naporowicz,  loannes  Smilowic,  Geor- 
gius  Gube,  Tomas  Adamowie,  Andreas  Cwig-owic,  loannes  Magerowicz, 
loannes  Smilowski,  Wladislaus  Lagocki,  loannes  Miskowski,  loannes  Cian- 
kowski,  Albertus  Zaborek,  Simon  Pawłowski,  Gregorius  Bieńkowski,  loan- 
nes Iasinski,  Paulus  Popiołek,  loannes  Rozmus,  loannes  Welda,  Tomas 
Skorkowski ,  Martinus  Nadolny,  Stanislaus  Motylowic,  Symon  Adamczyk, 
IMartinus  laniszewski,  Albertus  Korandy,  Andreas  Zgłobicki,  loannes  Kru- 
powic,  Christopherus  [elonkowic,  loannes  Ryński,  Martinus  Klis  Georgius 
Wulfowic,  loannes  Masłowic,  Martinus  Sirkowski,  Florianus  Zagorski,  Simon 
Cetner,  loannes  Kowalkowski,  Tomas  Enchinger,  Martinus  Bielowie,  Alber- 
tus Ricinski,  Gregorius  Iaroszewic,  Andreas  Iamuzowic,  Stanislaus  Sitkowi  c, 
Andreas  Chruscielowic,  Michael  Rezler,  Nicolaus  Maniecki,  Albertus  Furta- 
kowie, Balthasar  Galiński,  Laurentius  Wawrz)rnkowic,  loannes  Pawlikowie-. 
Stanislaus  Wadowski,  Matthias  Koc,  Woyciech  Lobkowski,  Tomas  Cipinski, 
loannes  Barankowic,  Albertus  Koswic,  Matthias  Bielowie,  Sebastianus  Fran- 
kowie, loannes  Rozwałko  wic,  Simon  Woyna,  Franciscus  Brono,  Godefredus 
Degen,  loannes  Delaporta,  Albertus  Łowicki,  Maximilianus  Przedworski. 
Albertus  Sztec,  loannes  Babicki,  loannes  Kamiński,  Yalentinus  Przyborow- 
ski,  Iacobus  Katowicki,  loannes  Niziołkowie,  Martinus  Piątkowic,  Albertus 
Debczynski,  Petrus  Dangiel,  Albertus  losephowic,  Tomas  Sokoiowski,  Bar- 
tholomaeus Radomski,  .Stanislaus  Motylowic,  Martinus  Łyszkowic,  Iacobus 
Skalski,  Vincentius  Stelmachowie,  Iacobus  Zwierciadkowic,  .Stanislaus  Phi- 
lipowic,  Valentinus  Twardowski,  Andreas  Badurkowic,  loannes  Izbic,  Mar- 
tinus Kolkowic,  Andreas  Groicki,  Casimirus  Gliński,  Aralentinus  Gliński, 
Petrus  Barychowski,  Sebastianus  Badowic,  Dauid  Wolff,  loannes  Beryeho- 
wic,  loannes  Sasin,  Georgius  Szymonowie,  Stanislaus  Wracławczyk,  Albertus 
Machinski,  Matthias  Maieranowski,  loannes  Powroznicek,  Augustinus  Gła- 
dysz,  loannes  Piotrowski,  loannes  Machater  philosophiae  doctor,  professor. 
collega  minor,  Lucas  Bystrzycki,  loannes  Maieranowski,  loannes  Rucki  ma- 
gister, philosophiae  doctor,  Albertus  Sułkowski,  Chrisostomus  Proszowski, 
Andreas  Zakrzewski,  Stanislaus  Tomankowic,  Christopherus  Osiewic,  Seba- 
stianus Szporek,  Gregorius  Gomołkowic,  Gaspar  Szulc,  Albertus  Kotulecki 
senior  scholae  SS.  Omnium,  Stanislaus  Srodkowic,  Christopherus  Kunaszow- 
ski,  Stanislaus  Ruskowie,  loannes  Hennik,  Yalentinus  Zaleski.  loannes  Skrze- 
szowski ,  Sebastianus  Stęporski,  Laurentius  Seydon ,  Iacobus  Koziołkowic, 
Sigismundus  Silnicki,  Andreas  Ianeczkowic,  Paulus  Basiowic,  loannes  Wy 
gas,  Bartholomeus  Zawacki,  loannes  K  ubecki,  Yalentinus  Szabelkowic,  Se 
bastianus  Kawiecki,  loannes  Lemberk,  Lucas  Bruski,  Martinus  Bartoszewic. 
loannes  Trycius,  Maximilianus  Iofabrowic,  loannes  Grodzicki,  loannes  Ly- 
kowic,  Stephanus  Wolka,  Martinus  Bernatowic,  Martinus  Kłosowski,  loan- 
nes Turkowic,  Albertus  Robkowic,  loannes  Masłowic.  Martinus  Loykowic. 
loannes  Nawrocki,  Iacobus  Pieczków  ie .  lliacinthus  larocki  .  Christopherus 
Biechicki,     Iacobus  Orczyk,    loannes  Enchler,    Iacobus  Ciechanowski.  Petrus 


373 

Woycikowic.  Blasius  Smarzewski,  loannes  Powrobkowski,  Ioannes  Zyzowic, 

Albertus  Dzieniowic,  loannes  Kerandy,  Albertus  Warecki,  Albertus  Ko- 
zimka,  Ludouicus  Geltens,  loannes  Komeski  riolista,  Gregorius  Szulc,  Mar- 
tinus  Szwander,  Stanislaus  Chudziński,  Christopherus  Gube,  Hieronimus  Wą- 
sowie, Adamus  Macała,  Blasius  Braik,  loannes  Winarski,  Laurentius  Mał- 
kowicz,  Matthias  Slader,  loannes  Szolkowski,  Hiacinthus  Iozefowic,  Paulus 
Kopa,  loannes  Czerniewic,  Simon  Szostkowie,  loannes  Hulwik,  Gregorius 
Paczanowski,  Matthias  Skupniowic,  Petrus  Obarowic,  Iacobus  Zimochalski, 
Andreas  Zadayczyk,  Gregorius  Czarny,  Michael  Falkowie,  loannes  Leder- 
man,  Iacobus  Stasiewski,  loannes  Duszyc,  Georgius  Klausman,  Sebastianus 
Nożownik,  Valentinus  Goral,  Iacobus  Zagaiowski,  Blasius  Futrowic,  Sebastia- 
nus Rusiek,  Matthias  Połomski,  Albertus  Cieniechowski,  Adamus  Yieyski, 
Albertus  Kucharzyna,  Albertus  Skopek,  Laurentius  Gęgło,  loannes  Trzaska, 
Paulus  Byczkowic,  loannes  Gawinowski,  loannes  Tyrankowic,  Nicolaus  Ka- 
miński, ATadislaus  Janiszewski,  loannes  Poworzowski,  Stanislaus  Połanecki, 
Antonius  Famaci  musicus  Italus,  Michael  Małek,  loannes  Małek,  Franciscus 
Sztec,  Gregorius  Bienkowic,  Albertus  Woycik,  loannes  Zagorski,  Albertus 
Sikora,  Franciscus  Smółka,  loannes  Reczyna,  Simon  Włoskowic,  Nicolaus 
Madeyczyk,  Albertus  laworski,  Simon  Studniarczyk,  Martinus  Orlik,  Tomas 
Raczanowic,  Stanislaus  Rasinski,  Georgius  Szulc,  Albertus  Długosz,  Stani- 
slaus Brzoskwinia,  loannes  lagielczyk,  Christopherus  Zawacki,  loannes  Mar- 
kowski, loachimus  Iacobi,  loannes  Lasota,  Sebastianus  Rucki,  loannes  Bir- 
kowski,  Yalentinus  Grusczynski,  Michael  Kaszuba,  Dominicus  Woytowic, 
Martinus  Barankowic,  Ambrosius  Radomski,  Albertus  Bemacki,  Alexander 
Zarański,  Stephanus  Rucki,  Adamus  Rayczyk,  Iacobus  Slodowski,  Andreas 
Ciemieszkowic,  Albertus  Dąbrówka,  Laurentius  Dąbrówka,  Andreas  Paco- 
chowie,  Stanislaus  Lenczewic,  Adamus  Długosz,  loannes  Rocinski.  Haec 
omnia  acta  sunt  scientibus  et  suadentibus  renerabilibus,  clarissimis  et  reli- 
.giosis  Adamo  Rosczewic,  canonico  Cracouiensi,  i.  u.  d.  Alberto  Łańcucki 
i.  u.  d.  Simone  Makowski  Omnium  Sanctorum  canonico,  Alnoldo  a  Con- 
ceptione  Carmelita,  Antonio  Reformato,  Sebastiano  Sokołowski  mansionario, 
Martino  Mimecki,  Stanislao  Slachetka  magistro  artium  et  professore  acade- 
miae  Cracouiensis,  accedentibus  desuper  literis  nostris  vniuersalibus,  eo  no- 
mine  ad  ciues  et  incolas  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis  missis  de  tenore 
sequenti : 

łan  Kazimierz  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielkie  xiąze  litewskie,  ru- 
skie, pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  inflandskie,  smoleńskie,  czerniechow- 
skie,  a  gotski,  szwedzki,  wandalski  dziedziczny  kroi.  Spectabiles,  fideliter 
nobis  dilecti !  Nieumie  wrodzona  cnota  y  dobrze  vgruntowana  wiernych 
poddanych  przeciwko  panu  zycliwosc  by  tesz  w  naywiększych  zagniewanego 
sczescia  zapędach  z  kolei  wychodzić,  ani  przysięgły  Bogu,  panu,  oyczyznie 
cale  zapomnieć  powinności :  obiecuiemy  sobie  ze  y  Wierność  Wasza  lub 
sub  tyranno  et  libertate  oppressa,  wolne  iednak  serca  y  affecty  zatrzymuiecie 

(s)  tot  victi  malis  starożytną  zacznego  miasta  y  przodków 
swoich  sławę  o  ziemie  uderzyli.  Cokolwiek  temporis  iniuria  wymusza,  be- 
nigne  interpretamur,  moczno  yfaiąc,  ze  czas  y  okazyia  powinna  Bogu,  nam 
y  rzeczypospolitey  odkryie    cznotę  y  imprezey  Wierności  Waszey  postępek 


374 

niezagubioną  principis  vrbis  poda  ad  posteros  pamiątkę,  w  nas  zas  y  całey 
rzeczypospolitey  znaczną  wymoze  gratitudinem,  którą  fide  regia  vtwierdzaiac, 
referuiemy  się  w  ostatku  poufale  na  listu  tego  oddawcę.  Zyczemy  zatym 
Wiernosciom  Waszym  dobrego  od  pana  Boga  zdrowia.  Dąn  w  Czestowey  (s) 
na  lasney  górze ;  dnia  pierwszego  Iunij  roku  M  DCI.  VII,  panowania  kró- 
lestw naszych  polskiego  IX,  szwedzkiego  XV  (s)  roku.  —  łan  Kazimierz 
etc.  —  Sławetnym  miesczanom  y  obywatelom  miasta  naszego  Krakowa  a 
osobliwie  wiernie  nam  miłym,  łaskę  nasze  królewską.  W  pewnych  sprawach 
naszych  zażyliśmy  vrodzonego  lana  Kazimierza  Frezela,  academiey  krakow- 
skiey  doktora  y  professora:  chcemy  przeto  po  Wiernosciach  Waszych, 
abyście  cokolwiek  Wam  do  wiadomości  z  roskazania  naszego  przełoży,  one- 
mu  wiarę  dali.  Co  vczyniwszy  z  posrodka  siebie  niemieszkanie  dwóch  do 
nas  posyłaycie ;  wielebny  xiądz  Władisław  AYoienski  dziekan  kiecki  sługa 
nas  (s),  na  zamku  Pieszkowey  Skały  na  Waszych  posłańców  czekać  będzie 
y  niewątpiemy,  ze  nam  Wierności  Wasze  poprzysięzoną  dochowacie  (s). 
Czeg"0  my  doznawszy,  Wam  y  dziatkom  A\raszym  łaskę  nasze  obiecuięmy, 
a  nagrodę  tym,  którzy  w  roskazaniu  naszym  pracować  będą  według  zale- 
cenia mianowanego  doktora.  Na  co  dla  lepszey  wiary  przy  podpisie  ręki 
naszey  pieczęć  koronną  przycisnąć  roszkazalismy.  Dąn  w  Cestochowey  XVII 
miesiąca  czerwcza,  roku  Pańskiego  M  DCL  VII,  panowania  królestw  naszych 
polskiego  IX,  szwedzkiego  X  roku. 

Ouod  omnibus,  ąuorum  interest,  praesertim  vero  castrensi  et  ciuili 
ciuitatis  nostrae  Cracouiensis  magistratui ,  aliiscpie  iudicijs  omnibus  notum 
esse  Yolentes,  mandamus,  vt  dictam  coniuratorum  confraternitatem  cir^i 
omnes  libertates  et  praerogatiuas  ipsis  per  nos  concessas,  circaąue  priui- 
legia  nostra  eidem  super  eiusmodi  libertates  et  praerogatiuas  benigne  col- 
lata,  in  omnibus  eorundem  priuilegiorum  punctis,  clausulis  contentis ,  et 
prout  de  verbo  ad  verbum  in  se  continentur,  inuiolabiliter  conseruent  atque 
eadem  priuilegia  praecipue  vero  praesens  euiterne  in  reali  executione  teneant 
et  obseruent  ab  omnibusąue  obseruari  curent.  Et  insuper  iisdem  magistra- 
tibus  Cracouiensibus  et  praecipue  ciuili  serio  praecipimus,  ne  eosdem  coniu- 
ratores  iure  non  \ictos  vllis  decretis  et  eorum  executionibus  ag-grauare  prae- 
textu  iurisdictionis  sine  solennitatibus  processus  latis  innodare,  arrestis  et 
incarcerationibus  ang-ariare  vique  vel  potentia  cum  illis  agere  et  procedere 
audeant .  pro  gratia  nostra.  In  ąuorum  omnium  suprascriptorum  maiorem 
fidem  et  euidentius  testimonium,  praesentes  manu  nostra  subscriptas,  sigillo 
regni  communiri  mandauimus.  Actum  et  datum  Cracouiae  die  XXII  mensis 
Ianuarij,  anno  Domini  M.  DC.  LXI,  regnorum  nostrorum  Poloniae  XII, 
Sueciae  vero  XIII  anno.  Praesentibus  reuerendis,  illustribus,  magnificis,  ve- 
nerabilibus  ac  generosis,  Nicolao  in  Prazmow  Prazmowski  nominato  episcopo 
Luceoriensi,  abbatiae  Sieciechouiensis  perpetuo  administratore,  regni,  Christo- 
phero  Pac  magni  ducis  Lithuaniae  supremis  cancellariis,  Boguslao  comite 
in  Leszno  generali  maioris  Poloniae,  regni  vicecancellario,  G-ottardo  Butler 
succamerario  regni,  Andrea  Morstyn  referendario  regni,  Ioanne  Zaleski  cu- 
linae  regni  praefecto,  Ioanne  Różycki  Gnesnensi,  Climuntouiensiąue  prae- 
posito,  supremo  thesauri  regni  notario,  Andrea  Miaszkowski,  Andrea  Olszow- 
ski, cancellarie  regni  regentibus,  Stanislao  Woienski  archidiacono  Pilecensi, 


375 

secretario  nostro,  Stanislao  Woysza  secretario  et  aulico  nostro,  Stanislao 
Baczyński,  Francisco  Yrbanski  cancellariae  nostrae  et  huius  diplomatis  no- 
tariis  et  aliis  plurimis  nobilibus  et  incolis  regni  et  magni  ducatus  Lithuaniae, 
protunc  Yarsauiae  lateri  nostro  adhaerentibus.  —  loannes  Casimirus  rex.  — 
Andreas  Miaskowski  abbas  Praemetensis,  regens  cancellariae. 

Acta  Consul.   Crac.   42,  str.  677. 

W  roku  następnym  1662,  listem  z  Warszawy  d.  25  kwietnia,  zatwierdził  król  łan  Kazimirz 
powyższy  przywilej  a  nadto  zatwierdził  także  pewne  postanowienia  dotyczące  wewnętrznego  urządze- 
nia bractwa  sprzysiężeńców  krakowskich  (Acta  consul.  Crac.  42,  sir.  683);  zaś  w  r.  1668  w  Warsza- 
wie d.  12  kwietnia  nadał  im  nowy  przywilej,  mocą  którego  nadał  im  prawo,  iż  na  sesyjach  swoich 
mogą  żądać  obecności  jednego  lub  dwóch  rajców  miejskich  a  nadto  dozwolił  im  używania  następu- 
jącego herbu :  videlicet  g/adiis  strictis  duobus,  per  transversum  sui  positis  et  sursum  acuminibus, 
deorsum  vero  łnanubriis  directis,  per  quorum  medium  manus  dexłra  palma  tribus  accuratis  digitis, 
indice  autem  et  medio  expanxis  ac  erectis,  coroua  aurea  redimitis,  iii  campo  rubro.  (Acta  Cons. 
Crac.  40,   str.   682). 


110O.      1661.  die  24.   m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

Publicatio  senatus  consulti  de  rectigale  in  potulenta  imposito,  quan- 
tocius  solvendo. 

Actum  feria  secunda  pridie  festi  Conuersionis  sancti  Pauli.  —  Ad  offi- 
cium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  prouidus 
Adamus  Sobieraiczyk,  ministerialis  generalis  regni  et  bedellus  officij  aduo- 
catialis  Cracouiensis,  in  vim  fidelis  suae  relationis  recognouit;  iussu  specta- 
bilis  magistratus  Cracouiensis  ad  instantiam  vero  nobilis  et  honorati  Gasparis 
Szulc  notarij  Cerdonici,  se  infrascripta  in  ąuatuor  ciuitatis  fori  publici  par- 
tibus  cum  sono  tubae,  in  praesentia  multorum  hominum,  diuersi  status  et 
conditionis  existentium,  alta  et  sonora  voce  publicasse  serie  verborum  tali: 
Raczcie  WMM,  wiedzieć  panowie  miesczanie  y  inni  wszyscy  obywatele 
krakowscy  y  po  przedmieściach,  gruntach  rożnych  mieszkaiącv;  abyście 
collektę  browarną  na  conuocatiey  blisko  przeszłey  warszawskiey  ex  senatus 
consulto  postanowioną,  dekretem  KJMci,  pana  naszego  miłościwego  appro- 
bowaną,  podług  instructarza  od  skarbu  podanego,  od  warzenia  piw,  palenia 
z  meszu  gorzałek  y  onych  przepalania,  także  od  miodów  pitych  bez  żadnych 
zwłok,  wymówek,  niezasłaniaiąc  się  żadnymi  wolnościami,  liberacyami,  co 
prędzey  do  rąk  IchMM.  panów  administratorów,  succollectorow  oddawali 
y  płacieli ;  a  ktoby  temu  dosyć  nievczynieł  y  sprzeciwiać  się  chciał,  takowy 
surowie  podług  praw  w  constituciach  opisanych  y  pod  confiscatią  gorzałek 
karany  będzie.  Sic  et  non  aliter  factum  esse  referens,  de  quo  hanc  suam 
fidelem  fecit  relationem. 

Acta   Consul.   Crac.  41,   str.    19. 


114)1.      1661.  die  24.   m.  Februarii,  in  Bodzętyn. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  magistratibus  civitatum  Craco\iae,  Cle- 
pardiae,  Stradomiae  et  Casimiriae  iterum  mandat ,  ut  ligna  ad  munitionem 
urbis  Cracoviae  necessaria,  quam  celerrime  suppeditent. 

Ioannes  Casimirus  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  "Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smdlensciae,  Czerniecho- 
uiaeque  necnon  Suecorum,  Gottorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex. 
Spectabilibus  et  famatis  proconsuli,  consulibus,  aduocato,  scabinis  totiąue 
magistratui  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis  nec  non  aliarum  magistratibus  et 
communitatibus  ciuitatum:  Clepardiensis,  Stradomiensis  et  Casimiriensis 
adiacentium,  fideliter  nobis  dilectis,  gratiam  nostram  regiam.  Spectabiles  et 
famati,  fideliter  nobis  dilecti !  Mamy  tę  relatią  od  vrodzonego  Krzysztofa 
Miroszowskiego,  sekretarza  y  komissarza  naszego,  równo  z  inszymi  kommissa- 
rzami  do  fortificatiey  miasta  Krakowa  seymem  naznaczonego,  ze  Wierności 
Wasze  zapomniawszy  powinnego  posłuszeństwa,  mandatu  vniwersału  naszego 
względem  tey  fortificatiey  wydanego,  długo  do  xiąg  swoich  wpisać  y  on 
publikować  wzbranialiście  się,  a  daleko  wiecey  nic  nievczynieliscie,  co  na- 
leżało; a  (co)  w  tym  mandacie  yniwersale  naszym  wyrażono  było,  ani  sami 
iako  magistratus,  od  którego  do  wszelkiego  dobra  ma  bydz  powód,  ani  ża- 
den ex  communiłate  miesczanin,  osobliwie  niewierni  żydzi,  y  ci  z  przykładu 
Wierności  Waszych  z  tego  nic  nievczynieli.  Za  co  aczkolwiek  surowa  na- 
gana Wierności  Wasze  potkać  miała,  iednak  raz  iescze  zdało  się  nam  na- 
pomnieć Wierności  Wasze,  abyście  zaraz  bez  wszelkiey  odwłoki  y  niepo- 
trzebnych wymyślnych  zamiotow,  woli  naszey,  w  yniwersale  pierwszym  \vv- 
razoney  y  commissarskiey  dosyć  czynieli,  to  iest,  aby  ta  strona  miasta  Kra- 
kowa, która  idzie  od  bramy  świętego  Mikołaia  nad  Wisłą  asz  ku  Strado- 
miowi  iako  naiprędzey  zawarta  y  yfortyficowana  była.  Włozylizmy  to  na 
stany  wszelakie  duchowne  y  świeckie,  miesczany  y  inszych  kondity  ludzi 
y  zydowr,  nemine  txccpto}  aby  każdy  z  nich  y  żydzi  dwoie  drzewa  dłusz  na 
dwanaście  łokci  wygotował,  y  to  drzewo  kosztem  swym  na  mieisce  należące 
odwiózł  y  iako  wymierzono,  każdy  swoi  sstakiet  wkopał.  Czego  yrzędy 
wszytkie  krakowski,  kleparski,  kazimierski,  stradomski  wszytkie  y  żydzi 
przes  depuUitow  swoich,  zęby  się  żaden  od  dania  i  przywiezienia  na  mieisce 
należące  tego  drzewa  nieuchronieł,  doglądać  y  regestr  tego  spisawszy,  yro- 
dzonemu  Krzystofowi  Mieroszowskiemu  sekretarzowi  y  kommissarzowi  na- 
szemu podać  mieli.  A  ze  żydzi  g'\vałtem  z  tego  wyłamowali  się,  lubo  są 
mianowani  w  yniwersale  naszym,  tedy  roskazuiemy,  aby  od  nich  naprzód 
zaczęła  się  ta  fortificatia  od  bramy  świętego  Mikołaia  aż  do  Stradomia. 
A  poniewasz  miesczanie  y  przedmiesczanie  tych  budynków,  które  ///  linea 
fortificationis  y  na  przeszkodzie  do  obrony,  ważyli  się  stawiać  y  za  napomnie- 
niem naszym  y  kommissarzow  naszych  dobrowolnie  tych  budynków  poprze- 
stać niechcii  y  coraz  więcey  ich  stawiaią,  tedy  zleciliśmy  kommissarzom 
naszym  y  tym  yniwersałem  naszym  zlecamy,  aby  te  budynki,  które  na  liniey 
fortificatiey  stawiaią,    rozruczali  y  rozwalać  kazali.     O  czym  wcześnie    prze- 


377 

strzegamy,  aby  nikt  wymówki  niemiał,  ze  o  tym  niewiedział.  Inaczey  nie 
vczynicie  dla  łaski  naszey  krolewskiey.  Datum  w  Bodzantynie  die  24  mensis 
Februarij;  anno  millesimo  sexcentesimo  sexagesimo  primo,  regnorum  nostro- 
rum  Poloniae  XII,  Sveciae  XIII  anno.  —  łan  Kazimierz  kroi. 

Acta  Consul.  Crac.  41,  str.  81. 


1192.     1661.  die  22.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Publicatio  senatus  consulti  de  luto  everrendo. 

Actum  feria  tertia  post  dominicam  Oculi  ąuadragesimalem.  —  Ad  offi- 
cium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  prouidus 
Adamus  Sobierayczyk,  ministerialis  regni  generalis,  in  vim  verae  ac  fidelis 
relationis  suae  recognouit,  se  publicationem  infrascriptam  iussu  spectabilis 
magistratus  in  ąuatuor  fori  partibus,  praecingente  (s)  clangore  tubicinis,  po- 
puloąue  ad  id  congregato  praesente,  serie  verborum  tali :  Panowie  raczcie 
WMcie  wiedzieć,  isz  vrząd  radziecki  krakowski  roskazuie,  aby  każdy  przed 
domem  swym  vprzątał  błota,  na  kupę  składał  a  potym  wywozieł;  ażeby 
nikt  nieważył  się  podczas  desczu  pociaszkami  popychać  błota  do  rynsztoków, 
a  to  pod  winą  dwoiga  czternastu  grzywien,  gdysz  przes  to  mieyskie  mury 
psuią  się.  Także  ^^by  żaden  z  piwnic  y  kamienic  plugastwa  nieważył  się  wy- 
lewać, pod  tymisz  winami,  publicasse  et  intimasse.  Sic  et  non  aliter  factum 
esse  referens,  de  quo  hanc  suam  fidelem  fecit  relationem. 

Acta  Consul.   Crac.  41,  str.  66. 

lli)3.      1 06 1,  die  22.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Publicatio  mandati  regii  praecipientis,  ne  quis  inter  munitiones  urbis 
Cracoviae  aedificia  exstruat. 

Actum  feria  sexta  post  festa  solennia  sacri  Paschatis  proxima.  —  Ad 
officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia.  personaliter  veniens  pro- 
uidus Adamus  Sobieraiczyk,  ministerialis  generalis  regni  et  bedellus  officij 
aduocatialis  Cracouiensis,  in  vim  suae  fidelis  relationis  recognouit,  se  publi- 
cationem infrascriptam  populo  ad  sonum  tubae  congreg-ato,  serie  verborum 
tali:  Panowie  raczcie  WMMść  wiedzieć,  isz  iest  vniwersał  króla  IM.  pana 
naszego  miłościwego,  aby  miesczanie  y  przedmiesczanie  krakowscy,  kle- 
parscy,  stradomscy  y  kazimierscy  żadnych  budynków,  które  są  in  Imea  for- 
tificationis  na  przeszkodzie  do  obrony,  nie  ważyli  się  stawiać ;  dlatego  ktoby 
takowe  budynki  do  tego  czasu  stawiał  y  onych  nierozbierał,  tedy  takowe 
budynki  IchMM.  panowie  commissarze  rozruczać  każą.  W  czym  wcześnie 
vrząd  przestrzega,  aby  nikt  wymówki  niemiał,  że  o  tym  niewiedział,  iussu 
spectabilis  magistratus  publicasse  et  denuntiasse.  Sic  et  non  aliter  factum 
esse    referens,    de  quo  hanc   suam   fidelem    per  expressum   fecit  relationem. 

Acta  Consul.  Crac.  41,  str.  85. 

48 


37* 


1194.     iOui.  die   iS.  na.  lun  ii,  Cracoviae. 

Publicatio  senatus  consulti  de  peregrinis  in  domos  civium  non  re- 
cipiendis. 

Actum  sabbatho  post  festum  sacratissimi  Corporis  Christi  proximo.  — 
Ad  officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens 
prouidus  Adamus  Sobieraiczyk,  m.  r.  g.  et  bedellus  officij  aduocatialis  Cra- 
couiensis,  in  vim  fidelis  relationis  suae  recognouit,  se  iussu  spectabilis  ma- 
gistratus  Cracouiensis  publicationem  infrascriptam  in  ąuatuor  fori  partibus, 
praecinente  clangore  tubicinis  praesenteąue  populo  ad  id  congregato,  serie 
verborum  tali :  Panowie  raczcie  WMsc  wiedzieć,  isz  iest  surowe  vrzędu  roz- 
kazanie, aby  żaden  niewazył  się  ludzi  iakieykolwiek  conditiey  ludzi  (s)  przyi- 
mowac  do  domów  swoich,  a  to  pod  surowym  karaniem,  a  mianowicie  od  No- 
wego miasta  y  z  inszych  mieisc  od  powietrza  podeirzanych ,  die  hodierna 
publicasse  et  intimasse.  Sic  et  non  aliter  factum  esse  referens,  de  quo  hanc 
suam  fidelem  per  expressum  fecit  relationem. 

Acta   Consul.   Crac.   41,  str.    107. 


1195.      1 66 1,  die   18.  m.  Iulii.  Cracoriae. 

Publicatio  senatus  consulti  de  nundinis  et  de  hominibus  vagis. 

Actum  feria  secunda  post  festum  sanctae  Margarethae  proxima.  — 
Ad  officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens 
prouidus  Adamus  Sobieraiczyk,  m.  r.  g.  et  bedellus  officij  aduocatialis  Cra- 
couiensis iuratus,  in  vim  verae  ac  fidelis  relationis  suae  recognouit,  se  pu- 
blicationem infrascriptam  iussu  spectabilis  magistratus  in  ąuatuor  fori  par- 
tibus, praecinente  clangore  tubicinis,  populoąue  ad  id  congregato  praesente, 
de  tenore  verborum  tali :  Panowie  raczcie  WM.  wiedzieć,  isz  iest  wola  y  ros 
kazanie  vrzędu  kmkowskiego,  aby  ci  wszyscy,  którzy  na  targowe  dni  przy- 
iezdzaią,  z  wozami  do  miasta  niewiezdzali ,  ale  zęby  targ  na  przedmieściu 
odprawiali ;  także  ludzie  luźni,  którzy  tu  służby  niemaią,  tak  tu  w  mieście, 
iako  po  przedmieściach  bawiący  się,  aby  przecz  od  miasta  odchodzieli,  gdyż/ 
takowych  będą  brać,  imać  y  surowo  sądzie;  także  aby  każdy  gospodarz 
w  zywnosc,  prochy,  kule,  strzelbę  przysposobię!  się,  a  wody  y  osęki  pod 
dachami  były.  I  to  do  wiadomości  się  podaie,  isz  miasto  po  wydzwonieniu 
zaraz  będzie  zamykane,  a  godzina  na  dzień  otwierane. 

Acta  Consul.   Crac.  41,  str.  117. 


379 


1196.      ioói.  die  20.  m.  lulii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  sigillis  novis  comparandis. 

Actum  feria  ąuarta  antę  festum  s.  Mariae  Magdalenae  proxima.  — 
lidem  qui  supra  grato  animo  suscipientes  studium  spectabilis  Christophori 
Kranz  consulis  Cracouiensis,  qui  sumptum  et  operam  pro  comparandis  sigillis 
antiąuis  ciuitatis  ad  recentiorem  formam  cum  aąuila  in  medio  portae  excu- 
dendis,  sponte  et  beneuole  obtulit,  idque  negotium  in  honorem  ciuitatis 
huius  metropolitanae  uergat,  consensum  super  comparationem  eiusmodi  sigil- 
lorum  duarum,  nempe  maioris  et  minoris,  vnanimibus  votis  et  sententijs  suis 
contulerunt  et  conferunt,  praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Acta  Consul.  Crac.    1498,   str.  380. 


1107.      1601.  die  4.  m.  Octobris7   Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  exercitu  civili  a  civibus  alendo. 

Actum  feria  tertia  ipso  die  festi  s.  Francisci  confessoris.  —  Spectabiles 
domini  Martinus  Lochman  praeconsul,  Stanislaus  Spinek  i.  u.  d.  Hieronimus 
Pinocci  s.  r.  M.  secretarius,  Georgius  Pipan,  .Sebestianus  Zacherla;  Christo- 
phorus  Kranz,  Gaspar  Celesta,  x\lbertus  Sleszkowski  m.  d.  Ioannes  Ruzyc, 
Albertus  Stamet,  Valentinus  Schmit,  Andreas  Belli,  per  schaedulas  in  prae- 
torium  ad  consultandum  de  securitate  ciuitatis  legitime  conuocati  et  con- 
gregati  existentes;  considerato ,  quod  milites  ciuitatis  assiduis  vigiliis  et 
custodiis  maeniorum  ac  portarum  ciuilium  sufficere  nequeunt;  ciues  quoque 
nullam  sedulitatem  in  custodia  et  vigilia  praestant,  nec  ipsi  personaliter 
veniunt,  proinde  securitati  omnimodae  ciuitatis  prouidendo7  vnanimibus  votis 
et  sententiis  suis  concluserunt,  quatenus  omnes  lapideae,  domus  etiam  con- 
bulares  (non  derogando  quidquam  pro  hac  vice  iuribus  et  decreto  S.  R.  M.) 
vnum  militem  bene  armatum  pro  securitate  ciuitatis,  vigiliis  et  custodiis  ex- 
pediendum  habeat  et  foueat,  ac  ad  mandatum  officerorum,  qui  eligentur, 
semper  et  quandocunque  necessitas  postulauerit,  expediat:  habito  tamen 
respectu  ac  iusta  proportione  domorum  lig-nearum  ac  personarum  misera- 
bilium,  quod  ordinationi  ac  dispositioni  moderationique  spectabilis  domini 
praeconsulis  ac  deputatorum  committitur.  Ad  quod  onus  subeundum  omnes 
mercatores  et  inquilini  tenebuntur;  si  vero  aliquis  paterfamilias  seu  haeres 
lapideae  militem  praefatum  fouere  recusauerit  vel  etiam  ob  defectum  ac 
inopiam  non  potuerit,  tunc  ipsemet  personaliter  comparere  et  ad  vigilias 
tam  diurnas  quam  nocturnas  venire  bene  armatus  tenebitur  sub  paenis. 
Praesentibus  ad  praemissa  mediantibus.  Generoso  domino  Pinocci  ius  suum 
respectu  lapideae  praecustodiente. 

Acta  Consul.  Crac.   1498,  str.  387. 


38o 


110S.     ióói.  die   11.  m.  Xovembris,  in  Dołhynów. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  cives  Cracovienses  hortatur.  ut  milites 
confoederatos  careant. 

Nobilibus  et  spectabilibus  proconsuli,  consulibus  totiąue  magistratui 
ciuitatis  nostrae  metropolis  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis.  —  Ioannes 
Casimirus  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Russiae,  Prus- 
siae,  Masouiae,  Samogitiae,  Kiiouiae,  Yołhyniae,  Liuoniae,  Smolenseiac 
Czerniechouiaeąue,  necnon  Suecorum,  Gottorum,  Vandalorumque  haeredita- 
rius  rex.  Xobiles,  fideliter  nobis  dilecti!  Chwalimy  y  przyimuięmy  wdzięcznie* 
takową  Wierności  Waszych  przeciwko  wszelkim,  iesliby  iakie  na  miasto 
nasze  stołeczne  zconfaederowane  woysko  wywrzeć  chciało  insultus,  resolutią, 
zaczym  należy,  abyście  Wierności  Wasze  we  wszelakiey  zostawali  ostrożności 
y  bespieczęnstwo  opatrzyli  miastu,  bramy  do  niego  nieotwieraiąc  bez  woli 
naszey  nikomu,  iako  wyciąga  po  Wiernosciach  Waszych  debitum  fidcliłalis, 
thronowi  naszemu  powinney.  Mieć  tesz  chcemy  y  roskazuięmy,  abyście  Wiem. 
WW.  niewazyli  się  ludzi  tych,  conciues  snus,  którzy  przeięli  listy,  wydawać 
na  żadne  instancie  woyska,  pozwalaiąc  im  wolney  do  nas  appellatiey.  Do- 
brego zatym  Wiernosciom  Waszym  życzymy  od  pana  Boga  zdrowia.  Datum 
in  oppido  Dołhynow  die  ii  mensis  Nouembris,  anno  Domini  MDCL  Xl. 
regnorum  nostrorum  Poloniae  XIII,  Sueciae  vero  XIV  anno.  —  Ioannes 
Casimirus  rex. 

Dokument  papierowy,    opatrzony    wielką    pieczęcią    koronną,    po  stronie    adresowej  wyciśniętą. 


1100.     16O1.  die   19.  m.  Novembris,  Craco\iae. 

Senatus  consultum  de  duabus  nonnisi  portis  urbis  patefaciendis. 

Actum  sabbatho  antę  festum  Praesentationis  b.  M.  v.  proximo.  — 
Specteibiles  domini  Franciscus  Kortyn  praeconsul ,  Gabriel  Ochocki  m.  d. 
Franciscus  Cyrus  aduocatus,  Christophorus  Kranz,  Gerhardus  Priami  eon- 
sules  Cracouienses,  per  schaedulas  in  praetorium  ad  consultandum  de  secu- 
ritate  ciuitatis  legitime  conuocati  et  congregati  existentes,  vnammibus  votis 
ac  sententiis  suis  concluserunt,  ąuatenus  duae  tantum  portae  ciuitatis  ape- 
riantur,  aliae  vero  clausae  existant,  et  generosi  domini  milites  quam  in  mi- 
nimo  numero  in  ciuitatem   mittantur.  Praesentibus  mediantibus. 

Acta  Consul.  Crac.    1498,  str.  402. 


38i 


1200.      1 66 1,  die  3.  m.  Decembris,  Graco viae. 

Senatus  consultum,  quo  numerus  personarum  constituitur,  ąuibus  facul- 
tas  intrandi  urbem  singulis  diebus  data  est. 

Actum  sabbatho  post  festum  s.  Andreae  apostoli  proximo.  —  Specta- 
biles  domini  Franciscus  Kortyn  praeconsul,  Franciscus  Cyrus,  Hieronimus 
Pinocci  s.  r.  M.  secretarius,  Georgius  Pipan;  Paulus  Fryzneker,  Christophorus 
Kranz,  Gaspar  Celesta,  Hiacinthus  Łopacki  m.  d.  Martinus  Lochman,  Alber- 
tus  Sleszkowski  m.  d.  Albertus  Stamet,  Franciscus  Łupi,  Yalentinus  Smit, 
Petrus  Antonius  Pestalottzi  consules  Cracouienses,  per  schaedulas  in  prae- 
torium  ad  consultandum  de  securitate  ciuitatis  conuocati  et  legitime  congre- 
gati  existentes;  vnanimibus  votis  et  sententiis  concluserunt,  ąuatenus  decem 
circiter  personae  vna  die  in  ciuitatem  mittantur  et  cuilibet  ciuitatem  ingre- 
dienti  signum  certum  detur,  quod  denuo  in  eggressu  ciuitatis  restituere  de- 
bebit.  Praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Acta  Consul.   Crac.    1498,  str.  405. 


1301.      1661.   die  g.   m.  Decembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  violento  introitu  in  civitatem  prohibendo. 

Actum  feria  sexta  postridie  festi  Immaculatae  Conceptionis  b.  M.  v.  — 
Spectabiles  domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas 
in  praetorio  conuocati  et  legitime  congregati  existentes;  accepta  relatione 
honorati  capitanei  praetorij ,  quod  personae  nonnullae  ingressum  portarum 
ciuitatis  violenter  attentare  praesumunt,  consuleadoque  securitati  ciuitatis, 
facultatem  eidem  honorato  capitaneo  in  casu  attentatae  per  aliquem  in  portis 
ciuitatis  violentiae,  vim  vi  repellendi,  violentiamque  etiam  explosione  bom- 
bardarum  defendendam,  vnanimibus  votis  et  sententijs  suis  dederunt  ac  con- 
cesserunt,  praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Acta  Consul.  Crac.   1498,  str.  406. 


1202.     1 66 1,  die   16.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  aestimatione  rerum  mereiumque  absentibus  legatis 
contuberniorum  facienda. 

Actum  feria  sexta  post  festum  s.  Luciae  virginis  et  m.  —  lidem  spec- 
tabiles domini  considerato ,  quod  deputati  contubernales  ad  peragendam 
taxam  assignati,  aliquoties  requisiti  existentes;  ad  faciendam  eandem  taxam 
se  sistere  temere  nolunt  nec  conueniunt;    res  vero  eadem  celeri  indiget  ex- 


38- 


peditione  nec  moram  patitur,  ideo  ąuatenus  spectabiles  domini  deputati  vna 
cum  dommis  deputatis  mercatoribus   ad  eandem  taxam,  non  obstante  eontu- 
bernahum    absentia   seu   potius  contumatia,    accedant  eandemque  expediant 
m^:;^.^"  "  SententHS  SUlS  COnCl— ^    P-sent^ad  pAemissa 


Acta  Consul.   Crac.    1498,  .str.  408. 


I»©3.      1662.  die   10.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 


Proconsul  consulesąue  Cracovienses  decernunt;  senatus  consulta  nonnisi 
consentiente  magistratu  consulari  singulis  civibus  edenda  esse. 

Actum  feria  tertia  post  festum  ss.  Trium  Regum  proxima.  -  Specta- 
biles domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaeduias  in 
praetonum  legitime  conuocati  et  congregati  existentes,  ex  certis  rationibus 
vnanimibus  votis  et  sententiis  concluserunt,  quatenus  senatusconsulta  nonnisi 
cum  scitu  spectabilis  magistratus  per  nobiles  notarios  ciuitatis  extradantur 
praesentibus  ad  praemissa  mediantibus.  ' 

Acta  Consul.  Crac.   1498,  str.  412. 


1304.     1662.  die   i.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  libris  antiąuis  civitatis  partiendis. 

Actum  feria  ąuarta  in  vigilia  festi  Purificationis  b.  M.  v  -  Snecta 
biles  dom.m  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiensis,  per  schaeduias  in 
praetorio  conuocati  et  legitime  congregati  existentes,  ad  faciendam  diuisio- 
nem  librorum  in  praetorio  Cracouiensi  a  longo  tempore  existentium  et  in 
magna  parte  detenotatorum ,  spectabiles  Franciscum  Cyrus  aduocatum  et 
ttacjnthun,  Lopacki  m.  d.  consules  Cracouienses  vnanimibus  votis  et  sen' 
tentijs  suis  deputauerunt  et  deputant.  Praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Acta   Consul.   Crac.    1498,   str.  415. 


1205.      1Ó62.  die   11.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

firma^dT"    C°nSUltUm    ^  Preti°    ^    **«*™V    **    constituto  eon- 

Actum  sabbatho  antę  festum  sancti  Yalentini  proximo.  -  Spectabiles 
domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaeduias1  in  prae- 
tonum   legitime  conuocat,  et  congregati  existentes;    considerato,    quod  taxa 


383 

simplarum  generalis  debite  iuxta  mentem  decreti  s.  r.  M.  domini  clemen- 
tissimi  per  deputatos  tam  ex  spectabili  magistratu  quam  mercatoribus  et 
contuberniis  iuratos  est  peracta,  quae  sub  nullam  cognitionem  seu  disqui- 
sicionem  cadere  potest,  eandemąue  tertius  ordo  contuberniorum  acceptat, 
proinde  standum  esse  eidem  taxae  vnanimibus  votis  et  sententiis  suis  con- 
cluserunt,  et  ąuatenus  domini  mercatores  eandem  acceptent  ac  se  iuxta  ean- 
dem  gerant  ac  contributiones  soluant,  censuerunt,  praesentibus  ad  praemissa 
mediantibus. 

Acta  Consul.  Crac.   1498,   str.  417. 


12O0.      1662.   die  0.  m.  Martii,   Cracoviae. 

Senatus  consultum   de   contributione,  quae  pobór  dicebatur,  exigenda. 

Actum  feria  secunda  postridie  dominicae  Reminiscere.  —  Spectabiles 
domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in  prae- 
torium  legitime  conuocati  et  congregati  existentes;  eo  considerato,  quod 
licet  quidem  ordo  contuberniorum  exactionem  contributionum  publicarum 
pobór  dictarum,  sine  executione  militari  expediri  vrget;  quia  tamen  solutio 
earundem  contributionum  moram  non  patitur  et  agitur  de  paena  peculatus, 
et  secundus  ordo  ciuitatis  eandem  executionem  militarem  acceptat,  proinde 
eandem  exactionem  cum  executione  militari  expediendam  esse;  vnanimibus 
votis  et  sententiis  suis  concluserunt,  praesentibus  mediantibus. 

Acta  Consul.  Crac.   1498,  str.  418. 


1207.      1662.   die   17.  m.  Martii,   Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  civibus  Casimiriensibus  portorium  in 
fluvio  Vistula  exigendi  et  in  pontes  exstruendos  impendendi  dat  potestatem. 

Ioannes  Casimirus  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czernie- 
chouiaeque  necnon  Suecorum,  Gottorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex. 
Significamus  praesentibus  literis  nostris,  quorum  interest,  vniuersis  et  sin- 
gulis,  quod  quemadmodum  superiori  tempore  condolentes  simulque  prospicere 
volentes  summo  ciuitatis  nostrae  Casimiriensis  ad  Cracouiam  sitae,  ex  duo- 
bus  pontibus,  per  communem  regni  hostem  sublatis,  incommodo,  ei  ciuibus- 
que  et  incolis  ipsius  certum  priuilegium  nostrum  de  data  Varsauiae  die  vige- 
sima  sexta  mensis  Martii  anno  millesimo  sexcentesimo  quinquagesimo  octauo, 
liberam  scilicet  tam  maioribus  quam  minoribus  nauigiis  transuehendi  po- 
testatem per  Vistulam  dederamus  et  concesseramus,  pecuniam  vero  et  omnem 
exinde  prouentum  in  restaurationem  seu  erectionem  eorundem  pontium  fun- 
ditus,    vti  praemissum  est,    sublatorum  igneque   absumptorum,  applicandum 


5*4 

ordinaueramus,  ita  et  ad  praesens,  cum  non  modo  ex  relatione  certorum 
consiliariorum,  lateri  nostro  interea  adhaerentium,  sed  vel  ipsa  etiam  rc 
oculis  subiecta  optime  constet,  praetactam  pecuniam  et  totum  ex  praedicto 
Vistulae  traiectu  prouentum,  merę  in  erectionem  portae  Bochnensis,  tum 
restaurationem  murorum,  a  fundamentis  vi  tormentorum  circa  felicem  Sueco- 
Hungarici  praesidij  expugnationem  ąuassatorum  et  solo  aeąuatorum  cessisse, 
nec  quidquam  superesse,  vnde  praedicti  pontes  magno  alias  sumptu  et  im- 
pensis  indigentes,  restaurari  atque  adeo  de  nouo  erigi  et  extrui  queant, 
libentissime  faciendum  duximus;  ąuatenus  praefatas  concessionis  nostrae 
literas  ad  ąuatuor  annos  continuos  dictae  ciuitati  Casimirien>i  impertitas, 
vlterius  ipsa  necessitate  postulante  prorogaremus  et  prolongaremus,  prout 
similiter  ad  decursum  ąuatuor  annorum  sese  immediate  et  continuo  seąuen- 
tium  prorogamus  et  prolongamus  praesentibus  literis  nostris,  ita  videlicet, 
vt  iuxta  eiusdem  prioris  nostri  priuilegii  mentem  et  obloquentkim,  a  ąuolibet 
curru  mercibus,  vino,  cupro,  plumbo,  aere,  sale  atque  alijs  onusto,  per  grossos 
sex,  ab  alijs  vero  minoribus  per  grossos  tres  Polonicales  (excepto  statu  spiri- 
tualium  et  nobilium)  omnes  mercatores  et  eorum  vectores  ac  Iudaei  coeteriąue 
simpliciores  homines,  pedites  per  solidum  vnum,  a  pecoribus  autem  scilicet 
equo,  boue  per  grossum  vnum,  ab  arietis,  porcis  et  ouibus  per  ternarium  sine 
quouis  impedimento,  contradictione  et  difficultate  ad  publicum  dictae  ciuitatis 
nostrae  Casimiriae  aerarium  soluere  et  reponere  teneantur  et  sint  adstricti  ad 
decursum  temporis  supra  praefiniti :  ea  tamen  legę  et  conditione,  vt  rmigistra- 
tus  ipse  ciuitatis  praedictae  de  communitatis  consilio  ita  eos  prouentus  ordi- 
net,  ne  vnquam  in  priuatos  vsus  distrahantur,  sed  tantummodo  in  .pontium 
structuras  eorumąue  restauriitiones  conuertantur  et  applicentur,  idque  sub 
amissione  praesentis  priuilegij  nostri.  Quod  ad  notitiam  omnium,  quorum 
interest,  deducentes  mandamus,  vt  iam  ab  eo  tempore,  nempe  a  data  prae- 
sentium,  omnes  mercatores,  vectores7  ciues  et  simplicioris  conditionis  homines 
atque  Iudaei  (exceptis  nihilominus  spiritualibus  et  nobilibus  personis)  sine 
quauis  renitentia,  difficultate  et  controuersia  pensionem  praedictam  soluant 
et  numerent,  neque  eam  quoqUomodo  subterfugiant.  In  ciuius  rei  fidem 
praesentes  manu  nostra  subscriptas  sigillo  regni  communiri  mandauimus. 
Datum  Varsaviae  die  XVII  mensis  Martij,  anno  Domini  Al  DC  LXII,  regno- 
rum  nostrorum  Poloniae  et  Sueciae  XIV  anno.  —  loannes  Casimirus  rex.  — 
Prorogatio  concessionis  traiectus  per  Vistulam  ciuitati  Casimiriensi  ad  Cra- 
couiam.    —  Stephanus  Ilankiewic  secretarius  regiae  Mttis  mppa. 

Dokument  papierowy,  opatrzony  wielką  pieczęcią  koronną,   poniżej   tekstu  wyciśniętą. 


1208.     1662.  die  26.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Magistratus  consularis  Cracoviensis  ludaeis  venditionem  vestium  obso- 
letarum  interdicit. 

Actum  feria  quarta  post  dominicam  Misericordiae  proxima.  —  Specta- 
biles  domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in 
praetorio    conuocati    et    legitime    congregati    existentes,    obuiando    periculo 


3«5 

ciuitatis  ex  parte  pestis  a  Iudaeis,  verisimile  peste  eadem  infectis  et  Craco- 
uiam  reuertentibus,  publicandum  esse  per  ministerialem  in  4  fori  partibus, 
ne  audeant  Iudaei  veteramenta  in  ciuitate  vendere  et  ciues  ab  eisdem  emere, 
nec  eosdem  Iudaeos  sine  attestatione  salubris  aurae  ciuitatem  mittendos  esse, 
vnanimibus  votis  et  sententijs  suis  concluserunt.  Praesentibus  ad  praemissa 
mediantibus. 

Acta  Consul.  Crac.   1498,  str.  424. 


I2O0.      1662.  die  30.  m.   Aprilis,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusąue  Cracovien- 
sibus  mandat,  ut  portas  et  ianuas  urbis  diligenter  custodiant. 

Ioannes  Casimirus  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Mazouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czerni- 
houiaeąue,  necnon  Suecorum,  Gottorum,  Vandalorumque  hereditarius  rex. 
Nobilibus  ac  spectabilibus  proconsuli  et  consulibus  ciuitatis  nostrae  Craco- 
uiensis,  ff.  nobis  dilectis,  gratiam  nostram  regiam.  Nobiles  ac  spectabiles, 
ff.  nobis  dilecti !  Interest  uel  maxime  nobis  tum  et  reipublicae,  ut  ciuitas 
Cracouia  metropolis  totius  regni ,  in  summa  securitate  semper,  praesertim 
uero  hisce  temporibus  turbulentis  maneat,  ciuesąue  et  incolae  eius  tranąuilli- 
tate  gaudeant  secureąue  omnia  negotia  sua  tractent.  Relatum  uero  nobis, 
certas  personas  ad  malam  cancellariae  nostrae  informationem,  literas  mandati 
ad  Fidelitates  Uestras,  ut  portae  seu  earum  ianuae  ad  ąuamlibet  reąuisitio- 
nem  illorum,  praesertim  uero  ianua  in  porta  sutorum  existens,  apertae  sint, 
contra  expressam  mentem  nostram,  non  ita  pridem  Fidelitatibus  Uestris  per 
literas  nostras  declaratam,  obtinuisse,  vobisque  multoties  praesentasse,  uigo- 
reque  earundem  literarum  nostrarum  apertionem  tam  portarum,  quam  et 
ianuae  super  expressae  affectasse.  Quod  cum  summo  eiusdem  ciuitatis  nostrae 
periculo  uideremur,  Fidelitatibus  Uestris  mandamus,  ut  eiusdem  ciuitatis 
securitatem  omnimodam  Fidelitates  Yestrae  praecustodiant,  portas  et  ianuas 
ciuitatis  omnes  arcta  custodia  tum  et  clausura  teneant,  nec  eas  cuipiam,  nisi 
ąuantum  necessitas  expostulauerit ,  aperiant  apeririąue  permittant,  apertas 
uero  militibus  vestris  praesidiariis  (quos  una  cum  officialibus  eorum  in  pro- 
tectionem  nostram  regiam  recipimus  et  nostros  esse  milites  declaramus),  ab 

omni  impe quarumcunque,  in  propulsandis  uiolentiis  iniu- 

riarum  facta muniant,  non  obstantibus  quibusuis  rescriptis 

nostr nostra    per  quempiam  obtentis,    uel  in  futurum  obti- 

nendi omnia  praesenti   rescripto  nostro  cassamus,    abro- 

gamus  et  annihilamus.  Secus  Fidelitates  Uestrae  pro  gratia  nostra  regia, 
officiorum  suorum  debito  et  sub  graui  indignatione  nostra  non  facturae. 
Datum  Yarsauiae  die  XXX  mensis  Aprilis,  anno  Domini  M.  D.  CLX.  II, 
regnorum  nostrorum  Poloniae  et  Sueciae  XIV  anno.  —  Ioannes  Casimirus 
rex.  —  Stanislaus  Ignatius  Woiakowski,  reg-iae  Mttis  secretarius. 

Dokument  papierowy,  z  oddartym  kawałkiem  tekstu,  opatrzony  jest  mniejszą  pieczęcią  koronną, 
poniżej   tekstu  wyciśniętą. 

49 


3  8,0 


1210.     ióó2.  die  31.  m.  Maii,  Varsoviae. 


Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  magistratibus  civitatum  Cracoviensis, 
Clepardiensis,  Stradomiensis  et  Casimiriensis  mandat,  ut  easdem  civitates 
diligenter  custodiant. 

łan  Kazimierz  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielkie  xiązę  litewskie,  ruskie, 
pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  kiiowskie,  wołyńskie,  inflantskie,  smoleń- 
skie, czerniechowskie  a  szwedski,  gottski,  wandalski  dziedziczny  kroi. 
Wszem  wobec  y  kozdemu  zosobna,  komu  to  wiedzieć  należy,  a  mianowicie 
slachetnym,  sławetnym  y  vcciwym  krakowskiemu,  kleparskiemu,  stradom- 
skiemu  y  kazimierskiemu  vrzędom  mieyskim  y  przyległym  przedmieyskim 
stolice  korony  naszey  Krakowa  communitatibus}  wiernie  nam  miłym,  łaskę 
nasze  królewską.  Wiernie  nam  mili !  Iakie  mamy  a  od  pewnych  przestrogi, 
zęby  na  miasto  nasze  stołeczne  niepochybnych  obawiać  się  potrzeba  insultus, 
takie  podaięmy  do  wiadomości  Wierności  Waszych,  abyście  we  wszelakiey 
zostawali  ostrożności.  Samo  naprzód  miasto  Kraków  do  naszej  declaratiey 
mieć  chcemy  zamknięte,  bramy  y  forty  ystawicznemi  wartami  osadzone  te, 
które  dla  samych  potrzeb  miasta  otwierać  się  będą;  targi  nie  w  mieście  ale 
na  przedmieściu  odprawiać  się  mają,  z  których  w  żywność  y  prowianty,  kto- 
kolwiek w  mieście  mieszkać  chce,  na  cztery  miesiące  opatrzyć  się  powinien  ; 
ci  zas  wszyscy  z  obywatelow  mieyskich  y  przedmieyskich  mieszkańców,  któ- 
rzy arma  ferre  mogą,  w  nie  y  iako  nalepsze  rynsztunki,  strzelbę,  oręża  spo- 
sabiac  y  sporządzać  się  sami,  czyniąc  exercitia  y  monstry  zwyczayne,  tak  aby 
a) mała  i  11  casum  nawałnosci  na  się  iako  naylepiey  była  ciuitas.  A  zęby  do- 
brym wszystko  działo  się  to  porządkiem,  magistratowi  krakowskiemu  pod- 
legać y  obsequentt's  będą  inne  wszytkie  mieyskie  y  przedmieyskie  zwierzch- 
ności y  commuuitates,  o  spolney  znosząc  się  wzaiemnie  obronie  y  zachowaniu 
własnego  bespieczęnstwa.  Inaczey  nie  czyniąc  dla  łaski  naszey,  którą  iako 
wiernym  nam  offiaruięmy  poddanym.  Dla  lepszey  wiary  y  pewności  ręką 
naszą  podpisawszy  się,  pieczęć  koronną  przycisnąć  roskazalismy.  Dąn  w  War- 
szawie dnia  XXXI  miesiąca  maia,  roku  Pańskiego  M  DCL  XII,  panowania 
królestw  naszych  polskiego  y  szwedzkiego  XIV  roku.  —  łan  Kazimierz 
kroi.  ■ —  Stephanus  Hankiewic  secretarius  regiae  Mttis  mppa. 

Dokument  papierowy,   opatrzony  wielką  pieczęcią  koronną,   poniżej   tekstu  wyciśniętą. 


1211.      1662.  die  6.  m.  lulii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  vectigale,  quod  subsidium  reipublicae  dicebatur, 
solvendo. 

Actum  feria  quinta  post  festum  Visitationis  b.  M.  v.  proxima.  —  Spec- 
tabiles  domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in 
praetorium  in  negotio  infrascripto  in  freąuenti  numero  congregati  existentes, 


praecauendo,  ne  personae  pauperiores  taxa  subsidij  reipublicae  quoquomodo 
aggrauentur,  vnanimibus  votis  et  sententiis  concluserunt,  ąuatenus  taxa  eadem 
subsidii  congregatur  in  hunc  modum,  vt  ąuilibet  iuxta  instructionem  reipu- 
blicae per  florenos  duos  ex  persona  soluat ;  alii  vero,  qui  per  florenos  duos 
soluere  nequeunt,  per  dominos  deputatos  infrascriptos  connotentur,  pro  qui- 
bus  domini  mercatores  et  personae  ditiores  supplere  tenebuntur. 

Acta  Consul.  Crac.   1 498,  str.  434. 


1213.     1662.  die  30.  m.  Iulii;  Varsoviae. 

loannes  Casimirus  rex  Poloniae  proconsulem  consulesque  Cracovienses 
monet,  ne  permittant,  ut  portoria  in  urbe  Cracoviensi  deposita;  ab  exercitu 
confoederato  auferantur. 

Nobilibus  et  spectabilibus  proconsuli,  consulibus  totique  magistratui 
ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis.  —  łan  Kazimierz  z  Bo- 
zey  łaski  kroi  polski,  wielkie  xiązę  litewskie,  ruskie,  pruskie,  mazowieckie, 
zmudzkie,  inflantskie,  smoleńskie,  czerniechowskie,  a  szwedski,  gottski,  wan- 
dalski  dziedziczny  kroi.  Nobiles  et  spectabiles,  fideliter  nobis  dilecti !  Mamy 
te  przestrogi,  ze  woysko  zwiąskowe  dcposititm  publiczne  ceł  nowych  i  sta- 
rych chce  possidcre,  iako  to  im  nie  nowina.  Ostrzegamy  tedy  Wier.  WW. 
abyście  w  wszelkiey  tenże  deposit  mieli  ostrożności,  którą  bespieczną  111 
tanta  seairitate  mieysca  y  murów  mieć  Wier.  WW.  możecie.  Inszym  miey- 
scom  ze  przyszło  tak  in  passu  naufragium  paii,  stało  się  to  tym,  ze  się  nie 
naydowały  w  takiey  munitiey ;  tu  zas  gdyby  iaka  stała  się  szkoda,  musiało 
by  to  bydz  conniuente  kogo,  a  nie  z  iakiey  okazyey  przymuszenia.  I  powtore 
tedy  serio  napominamy  Wier.  WW.  abyście  tenże  depozyt  w  wszelkiey 
mieli  ostrożności  swoiey  y  staraniu,  gdysz  by  in  casu  iakiey  szkody  tego 
wszytkiego  na  Wier.  WW.  in  dnplo  praetendowalibysmy  (gdysz  nie  tylko 
tam  publiczny  iest  depozyt,  ale  y  nasz  własny  priwatny  królewski)  y  wszyt- 
kie  szkody,  którekolwiek  by  się  stały,  musielibyście  Wier.  WW.  nam  zu- 
pełnie nagradzać.  Zyczemy  zatym  Wier.  WW.  •  dobrego  od  Pana  Boga 
zdrowia.  Dan  w  Warszawie  dnia  XXX  miesiąca  lipca,  roku  Pańskiego 
M.  D.  CL.  X.  II.  panowania  naszego  polskiego  y  szwedzkiego  XV  roku.  — 
łan  Kazimierz  kroi. 

Dokument  papierowy,  opatrzony  wielką  pieczęcią  koronną,  po  stronie  adresowej  wyciśniętą. 


1213.     1662.  die  9.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  appellationibus  non  admissis. 

Actum    feria    quarta  pridie  festi  s.  Laurentij  martyris.  —  Excellens  et 
spectabiles    domini    loannes   Rozyc    proconsul,    Gabriel  Ochocki    m.  doctor, 


388 

Stanislaus  Spinek  i.  u.  doctor,  Christophorus  Kranz,  (jerhardus  Priami,  Fran- 
ciscus  Łupi  et  Petrus  Antonius  Pestaloci,  consules  Cracouienses,  per  schae- 
dulas  in  praetorio  conuocati  et  aliąuoties  in  negotio  infrascripto  congregati 
existentes,  eo  considerato,  quod  partesnonnullae  litigantes,  prout  et  recenter 
venerabiles  patres  vicarij  ecclesiae  collegiatae  s.  Nicolai  cum  successoribus 
famati  olim  Gilowski  ciuis  Cracouiensis,  in  iudicio  scabinali  Cracouiensi 
causam  certam  habentes,  appellacionem  a  decreto  iudicij  scabinalis  ad  iudi- 
cium  s.  r.  Mtis  interpositam  et  per  idem  iudicium  scabinale  Cracouiense  non 
admisam,  non  directe  post  curiam  s.  r.  Mtis,  sed  ad  officium  praesens  con- 
sulare  Cracouiense  nobiles  ac  honoratos  dominos  aduocatum  et  scabinos  Cra- 
couienses  ratione  non  admissae  ad  iudicium  s.  r.  Mtis  appellationis  citare 
solent,  et  ad  praesens  citauerunt,  parte  contraria  eiusmodi  citacioni  contra- 
dicente  et  eam  causam  ratione  non  admissae  appellationis  non  ad  officium 
praesens,  sed  ad  iudicium  s.  r.  Mtis  proseąui  allegante,  propter  sopiendam 
itaąue  eiusmodi  controuersiam  et  ordina.tionem  eo  in  negotio  faciendam, 
inhaerendo  iuribus  et  priuilegijs  ciuitati  Cracouiensi  seruientibus,  ąuibus 
cautum  est,  ne  nobiles  et  honorati  aduocatus  et  scabini  ciuitatis  Cracouiae 
alibi,  quam  ad  praesentiam  consulum  euocentur,  et  quod  coram  ijsdem  sese 
iustificare  teneantur,  vigore  ąuorum  priuilegiorum  etiam  ratione  non  admis- 
sae appellationis  cognitio  ad  officium  praesens  spectabat,  idąue  diuturna  et 
inuiolabili  hucusąue  consuetudine  firmatum  est:  idcirco  et  ad  praesens  vna- 
nimibus  votis  et  sententijs  suis  concluserunt  et  statuerunt,  vt  quotiescunque 
nobiles  et  honorati  aduocatus  et  scabini  Cracouienses  appellationem  suam 
per  partem  aliquam  etiam  ad  iudicium  s.  r.  Mtis  in  causa  sua  interpositam, 
non  admisserint,  ratione  non  admissae  eiusmodi  appellationis  non  alibi,  quam 
ad  officium  consulare  Cracouiense  citari  debebunt.  Praesentibus  ad  praemissa 
mediantibus. 

Acta  Consul.  Crac.   1498,  str.  439. 


121  I.      1662.  die  27.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  discedentibus  ab  urbe  ob  pestem  grassantem. 

Actum  ipso  die  dominico  post  festum  s.  Bartholomaei  apostoli.  —  vSpec- 
tabiles  domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in 
arduo  ciuitatis  negotio  conuocati  et  congregati  existentes,  inhaerendo  ante- 
riori  conclusioni,  nemini  dandam  esse  licentiam  discedendi  ex  ciuitate  respectu 
pestis,  priusquam  solutionem  contributionum  tam  publicarum,  quam  priua- 
tarum  procuret  personamque  ediquam  idoneam  spectabili  magistratui  prae- 
sentet  eandemque  in  lapidea  sua  pro  necessitate  ciuitatis  substituat  ac  eidem 
alimenta  et  arma  iuxta  necessitatem  subministret ,  vnanimibus  votis  et  sen- 
tentiis  suis  concluserunt.  Praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Acta.  Consul.   Crac.    1498,  str.  442. 


-1 


i89 


1215.      1OÓ2.  die   i.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Magistratus  consularis  Cracoviensis  senatus  consultum  de  praeceptis 
peste  grassante  observandis?  anno   1652   editum;  renovat. 

Actum  feria  sexta  ipso  die  s.  Aegidij  abbatis.  —  Spectabiles  domini 
proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  aliąuoties  in  prae- 
torio  conuocati  et  legitime  congregati  in  negotio  infrascripto  existentes,  eo 
considerato,  quod  plaga  pestilentiae  diuino  permissu  in  dies  in  ciuitate  hac 
serpit  ciuesąue  turmatim  e  ciuitate  discedunt;  ideo  inhaerendo  ordinationi 
eo  in  passu  die  13  Iunij  a.  Dni  1652  factae  et  conditae,  eandem  ordinatio- 
nem  in  omnibus  ipsius  punctis  (solo  salario  spectabili  proconsuli  et  duobus 
dd.  consulibus  per  florenos  ąuindecem,  dominorum  vero  notariorum  substi- 
tuto  nobili  Martiano  Bolczewic  per  florenos  septem  et  grossos  ąuindecim 
aucto),  cum  facultate  acquirendi  peccuniam  in  fidem  aerarij  pro  praefato 
salario  et  alijs  expensis  vnanimibus  votis  et  sententijs  suis  reassumendam 
esse  censuerunt,   prout  reassumunt,    praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Acta  Consul.   Crac.    1498,  str.  443. 


1210.      1662.  die  7.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Publicatio  senatus  consulti  de  ordine  publico  servando. 

Actum  feria  ąuinta  pridie  festi  Natiuitatis  beatissimae  Mariae  yirginis.  — 
Ad.  officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens 
prouidus  Sobierayczyk,  ministerialis  regni  generalis  et  bedellus  officij  aduo- 
catialis  Cracouiensis  iuratus,  in  vim  suae  fidelis  relationis  recognouit,  se 
publicationem  infrascriptam  iussu  et  ex  mandato  spectabilis  officij  in  ąuatuor 
fori  partibus,  populo  in  ąuanto  potuit  numero  tempore  pestis  praesentis  ad 
sonum  tubae  conuocato,  alta  et  sonorosa  voce  proclamasse  et  publicasse. 
Cuius  publicationis  tenor  est  talis : 

§  1.  Panowie  raczcie  WMM.  wiedziec;  iz  rozkazuie  vrząd;  aby  żaden 
niewazył  się  po  nocy  chodzie,  grassowac,  strzelać  y  inszych  tumultów  w  mie- 
ście czynie,  bo  każdego  takowego,  iakieykolwiek  conditiey  y  stanu,  bez 
wszelkiego  respektu  na  ratusz  do  więżenia  brać  y  z  nim  sobie  podług  prawa 
postępować  będzie. 

§  2.  Także  aby  żaden  niewazył  się  szynkarz  piwa,  miodów  y  gorzałek 
w  domach  swoich  tak  za  dnia  iako  y  w  nocy  szynkować,  tylko  według  po- 
trzeby do  domów  każdemu  przedawać,  a  to  pod  surowem  karaniem. 

§  3.  Przytym  zęby  każdy  tak  miesczanin  iako  y  ten,  którykolwiek  po- 
został na  mieyscu  gospodarza  lub  naiemnik,  miał  seruis  pogotowiu  na  pięć 
miesięcy  dla  zołdatow  mieyskich  y  on  bez  wszellakiey  odwłoki  zaraz  od- 
dawał, kiedy  do  niego  poślą,  pod  executią  y  innym  surowym  karaniem, 
któryby  się  tego  zbraniał ; 


39© 

§  4-  y  zęby  wszytkie  piwnice  o  godzinie  dwudziestey  czwartey  zaraz 
pozamykane  były,  czego  vrząd  z  pilnością  dozierać  każe, 

§  5.  y  aby  każdy  lozny  człowiek  w  mieście  się  tu  bawiący,  z  miasta 
iako  nayprędzey  wychodził,  bo  każdego  takowego,  któryby  temu  dosyć  nie- 
yczynieł,  urząd  karać  y  z  miasta  wyganiać  każe. 

Acta  Consul.   Crac.  41,  str.   291. 


1217.      1662.  die  3.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

Publicatio  senatus  consulti  de  civibus  ex  locis  peste  infectis,  domum 
redeuntibus. 

Actum  feria  tertia  post  festum  s.  Michaelis  archangeli.  —  Ad  officium 
et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  prouidus  Sta- 
nislaus  Skotnicki,  ministerialis  regni  generalis,  in  vim  fidelis  suae  relationis 
recognouit,  se  ex  mandato  officij  consularis  Cracouiensis  die  hodierna  in  foro 
publico,  conuocato  per  sonum  tubae  populo,  publicasse  et  ad  notitiam  ho- 
minum  congregatorum  infraseąuentia  deduxisse :  Panowie  raczcie  wiedzieć, 
poniewasz  podczas  teraznieyszego  nawiedzenia  Pańskiego  morowym  powie- 
trzem, rożni  mieszcanie  z  rożnych  mieysc,  do  których  byli  wyiechali  przed 
powietrzem,  powracaią  nazad  do  Krakowa,  a.  iz  vrząd  ma  tę  wiadomość,  ze 
w  wielu  mieyscach  tam,  kędy  przemieszkiwali,  pod  ten  czas  powietrze  się 
pokazuie,  przetoz  nakazuie,  aby  żaden  nie  ważył  się  do  miasta  przyiezdzac 
bez  attestatiey  albo  vrzędowey  albo  dziedzicznego  pana  tamtey  wsi ,  albo 
tez  plebana  tameczney  parafiey,  w  ktoreyby  mieszkali,  że  zdrowego  powie- 
trza przyiezdzaią  y  od  wszelkiey  zarazy  powietrzne}'  są  wolni ,  bo  inaczey 
żadnego  bez  takowey  attestatiey  do  miasta  wpusczać  nie  będą.  A  iż  nad 
zakazanie  rrzędowne  niektórzy  mieszcanie  wazą  się  bydło,  krowy,  wieprze, 
świnie  etc.  w  domach  swoich  chować,  zkąd  się  zaraza  y  powietrze  zaymować 
y  szerzyć  może,  przeto  vrząd  napomina  y  roszkazuie,  aby  żaden  miesczanin 
a  daleko  barziey  luźni  człowiek  tu  w  mieście  bydła  niiakiego  pod  confiscatią 
chować  nieważył  się.  Sic  et  non  aliter  publicasse  referendo,  de  quo  suam 
fecit  per  expressum  relationem. 

Acta  Consul.   Crac.  41,  str.  297. 


121*.      1663.  die   16.  m.  lanuarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  portis  urbis  a  civibus  custodiendis. 

Actum  feria  tertia  antę  festum  ss.  Fabiani  et  Sebastiani  mart.  —  Spec- 
tabiles  domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in 
praetorium  eo  in  negotio  conuocati  ac  legitime  congregati  existentes,  con- 
sulendo  securitati  ciuitatis,  unanimibus  votis  ac  sententiis  concluserunt,  qua- 


39 1 

tenus  ciues  omnes  tam  mercatores,  quam  mechanici,  personaliter  non  per 
famulos  portis  et  turribus  ciuitatis  die  noctuąue  bini  per  turnum  inuigilent 
idąue  sub  paena  arbitraria  super  inobedientibus  extendenda,  qui  processu 
stricto,  praeuia  tantum  vnica  citatione,  sine  ulterioribus  ąuaesitis  et  appel- 
lationibus  iudicabuntur.  Praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Acta  Consul.   Crac.   1498,   str.  445. 


1210.      1663.   die   19.  m.  Ianuarii,   Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  negligentibus  custodiam    urbis  poena  afficiendis. 

Actum  feria  sexta  pridie  festi  ss.  Fabiani  et  Sebestiani  martyrum.  — 
Spectabiles  domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae7  per  schaedulas 
in  praetorio  conuocati  et  legitime  congregati  existentes;  eo  considerato,  quod 
ciues  vigilias  diurnas  et  nocturnas,  per  se  ordinatas  et  conclusas  negligunt, 
obuiando  tantae  inobedientiae,  securitatemque  ciuitatis  providendo  atąue 
anteriori  conclusioni  suae  inhaerendo,  paenam  super  inobedientibus  et  vigi- 
lias  constitutas  negligentibus,  super  pauperioribus  ąuidem  carcerem,  super 
opulentioribus  vero  bis  ąuatuordecem  marcarum  paenam,  irremissibiliter  per 
eosdem  inobedientes  subeundam,  vnanimibus  votis  suis  concluserunt  et  sta- 
tuerunt,  processu  iuxta  anteriorem  conclusionem  seruato. 

Acta  Consul.   Crac.    1498,  str.  446. 


1220.     1663.  die   11.  m.  Februarii,  Leopoli. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  civibus  Cracoviensibus  mandat,  ut 
ducenta  millia  florenorum  pro  stipendiis  militibus  exsolvendis  conferant. 

Szlachetnym,  sławetnym  burmistrzowi,  raycom  y  wszytkiemu  pospól- 
stwu miasta  naszego  stołecznego  Krakowa,  wiernie  nam  miłym.  —  łan  Ka- 
zimierz z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielkie  xiąze  lithewskie,  ruskie,  pruskie, 
mazowieckie,  zmudzkie,  inflantskie,  smoleńskie,  czerniechowskie,  a  szwedzki, 
gotski,  wandalski  dziedziczny  kroi.  Slachetni,  sławetni,  wiernie  nam  mili! 
W  takiey  zasadzona  iest  teraz  oyczyzna  potrzebie,  ze  wszyscy  do  zniesienia 
iey  składać  prace  y  koszty  (iesli  miłuią  matkę  y  pokoy  pospolity)  powinni. 
Zaczym  kiedy  vrodzony  Boratiny  sekretarz  nasz,  podiął  się  według  contraktu 
z  sobą  uczynionego  przez  tuteczną  commissią,  otworzyć  mennicę  na  szelągi, 
nadzieia  w  Bogu,  ze  wypłaci  się  z  długu  woysku  rzeczpospolita  winnego. 
Tym  czasem  iednak,  aby  tym  prędzey  uspokoić  się  woysko  mogło ,  trzeba 
za  szesnaście  kroć  stotysięcy  towaru  dac  mu  pro  vigesima  Februarij.  Podzie- 
liliśmy tedy  ten  ciężar  złożenia  tych  towarów  na  miasta  a  na  Wierności 
W  W.  przypadnie  dac  za  dwakrocstotysięcy  złotych.  Przeto  pilnie  zadamy, 
abyście  się  miedzy  sobą  Wier.  W  W.  porachowali ,    co  który  może  dac   we- 


39^ 


dług  taxy,  tu  przez  tesz  commissia  uczynioney:  niebedzie  to  żadnemu  /  ie«-0 
szkoda,  bo  te  summe  każdemu  vrodzony  Boratini  assecurowac  do  mennicy 
będzie  y  pewnie  wypłaci  w  pułtoru  leciech  naydaley.  A  zęby  pożytek  od 
handlu  nieginął,  tedy  y  na  to  commissia  tuteczna  miała  pilne  oko  y  dla  te*o 
na  takowe  prouisie  vrodzonemu  Boratiniemu  pułtorakroc  stotysiecy  złotych 
prouidowała.  Z  tych  tedy  każdy  za  wygodę  swoie  pewny  odniesie  pożytek 
według  proportiey  od  summy  pożyczoney.   O  czym  wszytkiem  obszerniejsza 

w"  Vrwwy  ,  ^^  ^  Wiem-  WW-  informat^  Pewnismy  zatym,  ze  to 
Wiem.  WW.  dla  miłości  oyczyzny,  dla  łaski  naszey,  dla  samym  sobie  przy- 
wiedzienia  pospolitego  pokoiu  ochotnie  uczynicie,  którym  natenczas  zyczemy 
dobrego  od  Pana  Boga  zdrowia.  Dan  we  Lwowie  dnia  i ,  miesiąca  'lutego 
roku  Pańskiego  M  DCL  XIII,  panowania  naszego  polskiego  y  szwedzkiego 
XV   roku.  —  łan  Kazimierz  kroi. 

zamies^!rent  PaPier°Vy'  °PatrZ°ny  Wielk'  Pi6CZęCiq  k°r0nnq'   ^  «*»  d0,~-  P°^j  tekstu 


1221.     1663.  die   12.  m.  Martiij  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  mercatoribus  emporium  Cracoviense  transgredien- 
tibus,  detinendis.  6 

Actum  feria  secunda  postridie  dominicae  ludica  Passionis.  -  Specta- 
biles  domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in 
praetormm  legitime  conuocati  et  congregati  existentes,  cupientes  ne  quis- 
piam  depositorium  generale  Cracouiense  transgredi  audeat,  vnanimibus  votis 
et  sententijs  suis  concluserunt,  eiusmodi  tranśgredientes  mercatores  tam  ex- 
ternos  quam  regnicolas  arrestandos  esse.  Praesentibus  mediantibus. 

Acta  Consul.   Crac.    1498,  str.  455. 


1222. 


1663.  die  24.  m.  Martii,  Leopoli. 


loannes  Casimirus    rex  Poloniae  Paulum  Celari  praesidio  urbis  Craco- 
viensis  praeficit. 

_  Nobilibus  ac  spectabilibus  proconsulibus,  consulibus  totiąue  magistratui 
ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis.  -  łan  Kazimierz  z  Bo- 
zey  łaski  kroi  polski,  wielkie  xiaze  litewskie,  ruskie,  pruskie,  mazowieckie, 
inflantskie,  zmudzkie,  smoleńskie,  czerniechowskie,  a  szwedzki,  gottski 
wandalski  dziedziczny  kroi.  Nobiles  ac  spectabiles,  fideliter  nobis  dilertil 
Acz  niemasz  nic  w  oczekiwaniu  naszym  dawnieyszego,  iako  w  miełym  po- 
koiu dni  panowania  naszego  w  łaskawości  nad  narodami  sobie  od  pana  Boga 
powierzonemi  pociągać,  y  po  tak  cieszkich  reuoluciach  kiedyszkolwiek  auies 
ccre,    ale    ze  wola  przedwieczna   króla    nad  krolmi    tak  rządzi  dni  nasze     ze 


wyprząc  ex  continua  tngilia  niedopusci,  pokornie  to  od  Maiestatu  iego  świę- 
tego przyiąwszy,  peculiarem  curam  miasta  WW.  iako  stołecznego  rzeczypo- 
spolitey  przedsię  bierzemy.  Zaczym  na  praesidiiim  do  niego  vrodzonego 
Pawia  graffa  Celarego  generał-maiora  naszego  y  z  regimentem  iegosz  ordy- 
nuięmy,  że  wdzięcznym  u  W.  W.  gościem  będzie,  których  zdrowie,  chara 
pignora  y  fortuny  protegef,  nic  niewątpiemy.  Po  Wiernosciach  tedy  Waszych 
mieć  chcemy,  abyście  mu  bramy,  mury  y  wszytkie  posty  pod  commendę 
oraz  piechotę  swoię  y  z  ich  officierami  oddali ,  w  wszelkim  poszanowaniu 
mieli  i  ius  hospitij  pozwoleli;  vrodzony  wzaiem  generał-maior  czuynosc 
w  obronie,  uszanowanie  y  ochronę  W.  W.  ma  sobie  od  nas  do  miasta  pilnie 
zaleconą.  Byłaliby  tesż  tego  iawna  potrzeba,  aby  dla  ostrożności  tym  większey 
z  iakiego  niebespieczenstwa  dzielić  posty  przyszło  do  straże  W.  W.  mieć 
chcemy  wszelkie  w  tym  po  Wiern.  W.  posłuszeństwo,  wierność  y  ochotę. 
Doznaney  wiarze  Wiern.  W.  ufaiąc,  ze  nam  poprzysięzoney  nieodmiennie 
dotrzymacie,  y  wszytko  to  czynie  będziecie  dla  łaskiey  naszey,  którym  do- 
brego od  Pana  Boga  zyczęmy  zdrowia.  Dan  we  Lwowie  dnia  XXIV  mie- 
siąca marca,  roku  Pańskiego  M  DCL  XIII,  panowTania  naszego  polskiego 
y  szwedzkiego  roku  XV.  —  łan  Kazimierz  kroi. 

Dokument  papierowy,  opatrzony  wielką  pieczęcią  koronną,   po  stronie  adresowej  wyciśniętą. 


1223.     1663.  die   14.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  negotiis  publicis  binis  diebus  in  singulas  hebdo- 
mades  tractandis. 

Actum  feria  ąuinta  pridie  festi  ss.  Vitti  et  Modesti  martyrum.  —  Spec- 
tabiles  domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in 
praetorio  conuocati  et  legitime  congregati  existentes,  consulendo  publicae 
ciuitatis  rtilitati,  vnanimibus  votis  et  sententijs  suis  concluserunt,  vt  duobus 
diebus  in  ąualibet  septimana,  videlicet  feria  tertia  et  sabbatho  publica  ciui- 
tatis negocia  remotis  et  limitatis  ąuibusuis  causis  priuatarum  tractentur.  In 
defectu  vero  causarum  publicarum  etiam  priuatae  causae  indicandae  admit- 
tentur,  nisi  limitatio  propter  publica  negotia  publicetur.  Praesentibus  ad 
praemissa  mediantibus. 

Acta  Consul.  Crac.    1498,  str.  465. 


1224.      1663.  die    15.  m.  Iunii,  in  castris  ad  Porzec  positis. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  Paulo  Celari,  praefecto  urbis  Cracoviae 
mandat,  ne  incolas  villarum  Magnae  Procurationis  Cracoviensis  contributio- 
nibus  nimis  premat. 

łan  Kazimierz  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielkie  xiąze  litewskie,  ruskie, 
pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  infiantskie,  smoleńskie,  czerniechowskie  a 
szwedzki,  gottski,  wTandalski  dziedziczny  kroi.   Vrodzonemu  łanowi  Pawłowi 

50 


394 

Celaremu,  oberszterowi  naszemu,  kommendantowi  krakowskiemu,  wiernie 
nam  miłemu.  Vrodzony,  wiernie  nam  miły!  Doszła  nas  załobliwa  na  Wiern. 
T.  supplika  z  wielkorządow  naszych  krakowrskich ,  osobliwie  od  miasta  na- 
szego Kazimierza  y  Kleparza  tudziesz  y  wsiow  do  Łobzowa  należących,  ze 
z  nich  szczegulnie  samych,  każąc  im  płacie  pewne  co  tydzień  pieniądze, 
su  oię  sustentuięsz  piechotę.  Wiemy  my  to  dobrze,  ze  żołnierz  o  głodzie 
słuzyc  niepowinien  y  prouisia  z  dóbr  naszych  vel '  maximc  iemu  debełur;  ale 
kiedy  na  same  tylko  wielkorządy  ten  ciężar  Wiern.  T.  walie  bendziesz,  nie 
możemy  ięno  compati  mizerney  obywatelow  y  poddanych  tych  dóbr  con- 
diciey,  y  dlatego  zadamy  po  Wiern.  T.  y  mieć  chcemy,  abyś  wkładaniem 
pomięnionego  ciężaru  na  pomięnione  dobra  tak  miarkował,  iakoby  ostatniey 
zgubie  dóbr  tamecznych  et  indem uitati  stołu  naszego  było  proutsum  y  płacz 
ludzi  vbogich  pomsty  nie  wołał  do  Boga,  od  którego  raczey  W.  T.  życzymy 
dobrego  zdrowia.  Dan  w  obozie  pod  Porzecem,  dnia  XV  miesiąca  czerwca, 
roku  Pańskiego  M  DCL  XIII,  panowania  naszego  polskiego  y  szwedzkiego 
XV  roku.  —  łan  Kazimierz  król. 

Oryginał  papierowy,   opatrzony  pieczęcią   pokojową,   poniżej   tekstu  wyciśniętą. 


1223.      16Ó3.  die  5.   m.  Octobris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum   de  caminis  cellariorum  demoliendis. 

Actum  feria  sexta  postridie  festi  s.  Francisci  confessoris.  —  lidem  qui 
supra  consideratis  multis  incommodis  et  turpitudinibus,  ąuiie  ciuitas  patitur 
ex  caminis  ad  cellaria  lapidearum  in  ciuitate  existentibus,  obdestinandos 
esse  ciues  omnes,  vt  caminos  eosdem  apud  cellaria  lapidearum  suarum  ex- 
tructos,  destruant  et  demoliri  faciant  in  triduo  ;  si  vero  obdestinationem  ean- 
dem  non  curauerint,  tunc  eosdem  caminos  per  familiam  officii  praesentis  de- 
moliri debere,  vnanimibus  votis  et  sententijs  suis  concluserunt.  Praesentibus 
ad  praemissa  mediantibus. 

Acta  Consul.  Crac.   1498,  str.  478. 

1220.     1663.  die  24.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  tumultu  contra  dissentientes  in  religione  impe- 
diendo. 

Actum  sabbatho  post  festum  Praesentationis  b.  M.  v.  proximo.  —  lidem 
qui  supra,  mittendum  esse  nobilem  syndicum  ciuitatis  ad  magnificum  aca- 
demiae  rectorem,  ąuatenus  ipse  tumultui,  si  aliąuis  a  scholaribus  intra  ciui- 
tatem  et  praesertim  in  lapideis,  ubi  testudines  Iudaeorum  existunt  in  iisdem- 
que  pignora  et  deposita  nobilium  et  ciuilium  personarum  existunt,  exortus 
fuerit,  authoritate  sua  et  per  excellentes  dd.  protessores  ad  id  deputandos, 
obuiare  uellet,  unanimiter  concluserunt. 

Yeniens  in  residentiam  spectabilis  magistratus   n.  syndicus  ciuitatis  re- 


395 

tulit:  Izem  ia  ex  mandato  spcctabilis  domini  praeconsulis  byłem  u  IMX.  rectora 
prosząc  lego  Mści  o  contenta  conclusiey  dzisieyszey  spcctabilis  magistratus, 
na  co  lego  Mosc  odpowiedział,  iż  będę  się  starał,  aby  securitas  zachowana 
była,  luboc  żadnego  sapientego  mieć  niemogę,  bo  się  kryią,  gdyss  mi  iednego 
wczora  wieczór  mało  niezabito.  W  tym  iednak  lego  Mosciow  przestrzegam, 
że  mi  dziś  dwie  kartce  przyniesiono,  kędy  się  pp.  studenci  contra  dissidentes 
i/i  religione  tu  w  mieście  zostaiących  conwokuią;  iednę  kartkę  odesłałem 
IMp.  podstarościemu,  drugą  mam  przy  sobie.  Przestrzegam  lego  Mościow, 
aby  w  tym  ostrożni  byli  y  iesli  iakie  praedicantie  ci  dissidentes  czynią. 

Et  spectabiles  domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per 
schaedulas  in  negotio  infrascripto  conuocati  et  legitime  congreg"ati  existentes, 
exceptis  votis  et  sententijs  nonnullorum  spectabilium  dd.  collegarum  senio- 
rum,  per  nobilem  syndicum  relatis,  considerato,  quod  generosus  dominus 
Ochłopowski  petiit,  ąuatenus  officinae  monetariae  personarumąue  ibidem 
existentium  tum  pecuniae  et  argenti  reipublicae  specialis  possit  prouideri 
securitas,  attenta  etiam  magnifici  domini  academiae  rectoris  praecustoditione 
ratione  periculi  in  Lutheranos  imminentis  facta,  tum  quoque  habito  respectu 
testudinum  Iudaeorum,  in  ąuibus  deposita  nobilium  et  variarum  personarum 
existunt,  recepta  denique  instantia  ciuium  dissidentium,  defensionem  sui  pe- 
tentium  ,  milites  praesidiarios  intra  maenia  ciuitatis  prouidendae  securitatis 
internae  gratia  retinendos  esse,  unanimibus  votis  et  sententiis  suis  conclu- 
serunt,  praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Acta  Consul.  Crac.    1498,  .str.  485,  486. 


122T.      1664.  die  29.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  nummis,  qui  solidi  dicebantur,  accipiendis. 

Actum  feria  tertia  post  dominicam  Misericordiarum  proxima.  —  Ad 
officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  pro- 
uidus  Adamus  Sobierayczyk,  ministerialis  regni  generalis,  in  vim  suae  verae 
et  fidelis  relationis  recognouit,  se  iussu  et  ex  mandato  spectabilis  magistratus 
die  hodierna  publicationem  infrascriptam  in  ąuatuor  fori  Cracouiensis  par- 
tibus,  populo  ad  sonum  tubae  congreg-ato,  alta  et  sonora  intelligibiliąue  voce, 
serie  verborurn  tali :  Z  rozkazania  IMpana  burmistrza  y  Ich  MM.  pp.  radziec 
krakowskich  do  wiadomości  podaie,  aby  według  pierwszey  publicatiey 
wszystkie  szelągi  brano,  oprócz  samych  wołoskich,  a  ktoby  niechciał  brać 
szelągów  wszystkich  oprócz  wołoskich ,  taki  każdy  przez  vrzędy  należyte 
karany  będzie ,  fecisse  et  ad  notitiam  deduxisse.  Sic  et  non  aliter  factum 
esse  referens,  de  quo  hanc  suam  per  expressum  fecit  relationem. 

Acta   Consul.    Crac.   41,   str.   566. 


3  96 

I22£.      1004.   die  2.   m.  Maii,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  nundinis  liberis  Cracoviensibus. 

Actum  feria  sexta  post  dominicam  Misericordiarum  proxima.  —  Ad 
officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  pro- 
uidus  Adamus  Sobierayczyk,  ministerialis  regni  generalis,  in  vim  suae  verae 
ac  fidelis  relationis  recognouit,  se  ex  mandato  spectabilis  magistratus  die 
hodierna  publicationem  infrascriptam  in  ąuatuor  fori  Cracouiensis  partibus, 
populo  ad  sonum  tubae  congregato,  alta  et  sonora  intelligibiliąue  voce  serie 
verborum  tali:  Panowie  raczcie  WM.  wiedzieć,  iz  dnia  siódmego  miesiąca 
teraznieyszego  maia  przypada  iarmark  w  Krakowie,  który  trwać  będzie  az 
do  dnia  dwudziestego  ósmego  tegoż  miesiąca  maia:  dla  tego  wolno  będzie 
wszelakiego  stanu  ludziom,  tak  obcym  cudzoziemcom  y  tutecznym  przez  ten 
czas  w  przedawaniu  y  kupowaniu  wolności  iarmarkow  słuzącey  zażywać 
y  wszelakie  towary,  rzeczy  przedawać  y  kupować,  co  do  wiadomości  podaię, 
fecisse  et  ad  notitiam  deduxisse.  Sic  et  non  aliter  factum  esse  referens,  de 
quo  hanc  per  expressum  fecit  relationem. 

Acta  Consul.   Crac.  41,  str.   5OS. 


1220.      1664.  die   11.   m.   Maii,  in  Mińsk. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  magistratui  consulari  Cracoviensi  man- 
dat, ut  tumultibus  occurrere  studeat. 

Nobilibus  et  spectabilibus  proconsulibus,  consulibus  totiąue  magistratui 
regiae  ciuitatis  nOvStrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis.  —  łan  Kazimierz 
z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielki  xiąze  littewski,  ruski,  pruski,  mazowiecki, 
zmuydzki,  inflanski,  smoleński,  czerniechowski  a  szwedzki,  gottski,  wandalski 
dziedziczny  kroi.    Nobiles   et  spectabiles,    fideliter    nobis  dilecti !    Niedawny 

ausus  y  zaiadła  swawola  pod  płaszczykiem a  wzruszenie  po- 

koiu  pospolitego  wyuzdana,  która  w  mieście  Wier.  WW.  pope 

synagodze  zydowskiey,  iako  po  nas  surowey  animaduersiey  tak  y  ostrożności 
in  futurum  potrzebuie.  Przeto  obawiaiąc  się,  aby  co  podobnego  temeritas 
niewazyła  się,  napominani)'  Wier.  WW.  abyście  pilne  na  to  mieli  oko,  a 
gdybyście  czego  postrzegli,  nie  tylko  nam  oznaymicie  y  kogo  należeć  będzie, 
przestrzeżecie,  ale  tez  wszelkiemi  sposobami  zabiegać  będziecie  powinni: 
mieć  albowiem  chcemy,  abyście  byli  skuteczną  pomocą  nietylko  niewiernym 
żydom  do  odporu,  ale  y  wszelkiem  inszem  buntom,  by  znać  miarę  wziąwszy 
inuolcscente  licentia  więcey  sobie  swawola  niepozwalała.  Nieuczynicie  tedy 
inaczej  Wier.  WW.  dla  łaski  naszey,  którym  na  ten  czas  dobrego  od  pana 
Boga  zyczęmy  zdrowia.    Dan  w  Mińsku  dnia   11   miesiąca  Maia,    roku  Pan- 


397 

skiego  M  DCL  XIV,   panowania    naszego    polskiego  y  szwedzkiego    XVII  ]) 
roku.  —  łan   Kazimierz  kroi. 

Dokument  papierowy,  podarty,  opatrzony  pieczęcią  pokojową,   po  stronie  adresowej   wyciśniętą. 


1230.     1664.  die   15.  m.  Maii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  nominibus  studiosorum  apud  cives  Cracovienses 
degentium,  rectori  academiae  prodendis. 

Actum  feria  quinta  post  dominicam  Cantate  proxima.  —  Spectabiles 
domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in  prae- 
torium  conuocati  ac  legitime  congregati  existentes;  eo  considerato,  quod 
licet  ąuidem  spectabilis  magistratus  toties  honoratae  communitati  intimauerit, 
ąuatenus  omnes  ciues  nomina  studiosorum  apud  se  manentium  ,  magnifico 
domino  rectori  porrigerent,  quia  tamen  hucusąue  magnificus  dominus  rector 
de  non  porrectis  conquaeritur,  proinde;  ne  ąuidpiam  de  officio  suo  deesse 
videatur,  honoratis  rothmagistris  demandarunt,  ąuatenus  omnes  ciues  per 
decuriones  suos  serio  ac  sub  paena  quinquaginta  aureorum  eo  in  negotio 
admoneant.  Praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Acta  Consul.   Crac.    1498,  str.   509. 


1331.      1664.   die   17.  m.  Maii;  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  hominibus  vagis  urbe  eiiciendis. 

Actum  sabbatho  pridie  dominicae  Rogationum.  —  Ad  officium  et  acta 
praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  prouidus  Adamus 
Sobierayczyk,  ministerialis  regmi  generalis,  in  vim  suae  verae  et  fidelis  re- 
lationis  recognouit,  se  ex  mandato  spectabilis  magistratus  Cracouiensis  die 
hodierna  publicationem  infrascriptam  in  ąuatuor  fori  Cracouiensis  partibus, 
populo  ad  sonum  tubae  congregato,  alta  et  sonora  intelligibiliąue  voce  serie 
verborum  tali :  Panowie  raczcie  WM.  wiedzieć,  isz  iest  surowe  vrzedow,  tak 
grodzkiego  iako  y  mieyskiego  krakowskiego  rozkazanie,  aby  wszelacy  luźni 
ludzie  precz  z  miasta  wychodzili,  tumultu  żadnego  tak  w  mieście  iako  y  na 
przedmieściu  wsczynać  niewazyli  się,  gdysz  ktoby  się  tego  ważył,  takowych 
będą  imać,  do  więzienia  brać  y  podług  prawa  na  gardle  karać ;  a  ktoby  się 
do  tumultu  mieszał,  a  byłby  zabity,  z  tego  nic  niebędzie,  publicasse.  Sic  et 
non  aliter  factum  esse  referens,  de  quo  hanc  suam  per  expressum  fecit 
relationem. 

Acta  Consul.   Crac.  41,   str.   578. 


J)  Iestto  myłka,    1 1   maja  bowiem    1664   przypadał  dopiero   szesnasty  rok  panowania  polskiego 
i  szwedzkiego. 


398 


1232.      1664.   die  2$.   m.  Iunii,  Yilnae. 

loannes  Casimirus  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus 
mandat,  ut  auctores  tumultuum  contra  łudaeos  motorum,  investig"ent  et  com- 
prehendant. 

Spectabilibus  et  famatis  proconsuli,  consulibus  totiąue  magistratui  civi- 
tatis  nostrae  Casimiriensis  ad  Cracoviam,  fideliter  nobis  dilectis.  —  łan  Ka- 
zimierz z  Bozey  łaski  kroi  polski,  w.  x.  litewski,  ruski,  pruski,  mazowiecki, 
zmudzki,  inflanski,  smoleński,  czerniechowski,  a  szwedzki,  gottski.  vandalski 
dziedziczny  kroi.  Spectabiles  et  famati,  fideliter  nobis  dilecti !  luzciby  nie 
listu  ale  pozwu  słuszni  trzeba  na  Wier.  Wasze  y  decretu  surowego,  gdy 
uni  na  powinność  y  obowiąski  swoie,  ćini  na  miłosc  bliźniego  y  pokoy  po- 
spolity pomnicie,  ani  wyroków  naszych,  z  których  napominaliśmy  Wier. 
AVasze  niedawno  do  obroney  y  protectiey  miasta  żydowskiego,  posłuszeń- 
stwem szanuiecie:  pozwoliliście  w  oczach  swoich  powtórnym  buntom  wyuzdac 
sie  na  rabunek,  aniscie  ich  spiegowali,  aniscie  ich  zrazili,  ani  ich  karzecie 
ani  obiawiacie,  właśnie  iako  byście  pozwalali.  Atoli  z  dobroci  naszey  iescze 
do  surowego  z  Wier.  Waszemi  nie  przystempuiemy  sądu,  powtórne  to  a  iuz 
ostatnie  damy  napominanie.  Mieć  tedy  chcemy,  abyście  wszytkich  cokolwiek 
humanihis  można,  użyli  sposobów  na  wyszukanie  authorow  tak  straszney 
y  wyuzdaney  swawoli,  tych  zwierzchności  odnieście,  a  których  zmożecie, 
imaicie  sami  y  oddaycie  sprawiedliwości,  a  napotym  brońcie  licentiey  y  wszel- 
kiemi  siłami  stawaycie  lubo  to  przy  niewiernych  ale  społumieszkancach 
swoich  żydach  y  pilnie  strzeżcie,  by  na  nich  sie  zaprawiwszy,  samych  Wiem. 
Waszych  ta  rabies  niedoległa.  Czyniąc  to  wszytko  nietylko  dla  łaski  naszey, 
ale  y  dla  samych  siebie.  Dobrego  zatym  Wiern.  Waszym  od  p.  Boga  zy- 
czemy  zdrowia.  Dan  w  Wilnie  dnia  XXVIII  miesiąca  czerwca,  roku  Pań- 
skiego M  DCL  XIV,  panowania  królestw  naszych  polskiego  y  szwedzkiego 
XVI  roku.  —  łan  Kazimierz  kroi. 

Dokument  papierowy,   opatrzony  pieczęcią   pokojową,  po   stronie  adresowej   wyciśniętą. 


1233.      1OO4.   die  25.   m.  Augusti,   Varsoviae. 

loannes  Casimirus  rex  Poloniae  cives  Cracovienses  hortatur,  ut  ipsi  de- 
cem millia  Horenorum  suppeditent. 

łan  Kazimierz  z  Bozey  łaski  kroi  polski ,  wielkie  xiąze  lithewskie, 
ruskie,  pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  inflantskie,  smoleńskie,  czernie- 
chowskie  a  szwedzki,  gottski,  wandalski  dziedziczny  kroi.  Wszem  wobec 
y  każdemu  z  osobna,  komu  otym  wiedzieć  należy,  ale  osobliwie  szlachetnym 
burmistrzowi,  raycom,  wuytom,  ławnikom  y  inszym  wszytkim  w  pospolitości, 
osobliwie  stanu  y  conditiey  kupieckim  ludziom  miasta  naszego  stołecznego 
Krakowa    obywatelom,    wiernie    nam    miłym,    wiadomo   czynięmy,    isz    dla 


399 

szczupłości  prowęntow  publicznych  niemogąc  żadnego  z  skarbu  rzeczypospo- 
litey  koronnego  mieć  subsidiiun  na  tak  gwałtowne  rzeczypospolitey  potzeby, 
iakowe  teraz  zachodzą,  osobliwie  na  vięcie  woysk  Tatarskjch,  aby  w  przedsie 
wziętey  rzeczypospolitey  usłudze  nieustawaiąc,  do  dalszych  czynów  woien- 
nych  tym  ochotnieysze  zostawały,  przyszło  nam  u  Wier.  WW.  zasiądź  summy 
dziesiątka  tysięcy  złotych  polskjch,  zleciwszy  wielmożnemu  podskarbiemu 
koronnemu ;  aby  do  Wier.  WW.  wydał  na  pomienioną  summe  assignatią 
cum  assecura/iouc,  ze  to  Wier.  WW.  w  donatiwie  kupieckiey,  którą  z  przy- 
szłego seymu  vchwali  rzeczpospolita,  przyięto  y  potrącono  będzie.  W  czym 
y  my  Wier.  WW.  assecuruięmy  y  powagę  naszą  królewską  interponere 
obiecuięmy,  mieć  chcąc  po  Wiern.  WW.  abyście  te  summe  nieodwłocznie 
do  rąk  tego,  komu  wielmożny  podskarbi  koronny  przez  assignatią  swoie 
przekaże,  wyliczyli  dla  łaski  naszey.  Na  co  się  dla  większey  wagi  własną 
podpisawszy  ręką,  pieczęć  koronną  przycisnąć  rozkazaliśmy.  Dan  w  War- 
szawie dnia  XXV  miesiąca  sierpnia,  roku  Pańskiego  M  DCL  XIV,  pano- 
wania królestw  naszych  polskiego  y  szwedzkiego  XVI  roku.  —  łan  Ka- 
zimierz kroi. 

Dokument  papierowy,  opatrzony  wielką  pieczęcią  królewską,   poniżej   tekstu  wyciśniętą. 


1334.     1664.  die   1.  m.  Septembris,  Varsoviae. 

Ioannis  Casimiri  regis  Poloniae  decretum,  inter  scabinos  Craco- 
vienses  et  Franciscum  Cyrus  consulem  et  aduocatum  Cracoviensem,  litem 
dirimens. 

■ 

Ioannes  Casimirus  Dei  gratia  rex  Poloniae ,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czernie- 
chouiae  necnon  Sueccorum,  Gottorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex. 
Significamus  praesentibus  literis  nostris,  ąuorum  interest,  vniuersis  et  singulis, 
deuenisse  ad  nos  et  iudicium  nostrum  per  viam  appellationis  a  sententia 
officii  consularis  Cracouiensis  interpositae,  causam  et  actionem  inter  nobilem 
et  spectabilem  loannem  Pernus  antea  seniorem,  nec  non  honoratos  Grego- 
rium  Awedik,  Gregorium  Pucek,  Hiacynthum  Golecki,  loannem  Gaudentium 
Zacherla,  scabinos  Cracouienses,  suo  et  nomine  absentium  agentes,  actores 
ab  vna,  atąue  nobilem  et  spectabilem  Franciscum  Cyrus,  consulem  et  aduo- 
catum Cracouiensem,  citatum  parte  ab  altera,  idąue  ratione  binorum  officio- 
rum  incompatibilium,  nempe  consularis  et  aduocatialis  Cracouiensis  contra 
expressum  officii  consularis  senatus  consultum  ac  continuam  in  ciuitate  obser- 
uatam  consuetudinem,  in  conuulsionem  iuris  actoribus  seruientis  et  citra 
scitum  ac  consensum  ipsorum,  rempublicam  ciuitatis  repraesentantium,  sibi 
appropriationis  loci  prioris  et  potioris  seniorem   scabinum    praerogatiua  tri- 

buni  plebis  ciuitatis  illius  gaudentem  ab  immemorabili  tempore 

ademptionis  ac  indebitae  per  disiectionem  in  rotta  sua  iudiciaria  scamni, 
quo  senior  scabinus  vtebatur;  priuationis,  nec  non  appellationibus  a  decretis 
officii  sui  ad  iudicium  ordinarium  scabinale  Cracouiense  admissis,  assessionis 


400 

taliąue  sua  praesentia  liberarum  sententiarum  actoribus  modernis  praepe- 
ditionis,  vnius  causae  in  tribus  subselliis  per  citatum  diiudicationis,  ad  ex- 
tremum  tabulae  antiquae,  notam  iurium  cancellariae  in  se  continentis,  s<up- 
pressionis,  personarumąue  diuersi  status  ac  conditionis  a  nonnullis  actibus; 
iuribus  cancellariae  contra  expressam  uoluntatem  actorum  et  notam  eiusdem 
tabulae  aggrauationis ,  primo  et  originaliter  coram  eodem  officio  consulari 
Cracouiensi  motam  et  institutam ,  deinde  ad  nos  iudiciumąue  nostrum  per 
viam  appellationis  deuolutam.  In  qua  ąuidem  causa  cum  actores  electionem 
istam  citati  in  aduocatum  seu  iudicem  ordinarium  ciuitatis  illius  nullam  et 
inualidam  fuisse  et  esse,  per  sententiam  officii  consularis  declarari,  eandem 
cassari  ac  aliam  senatus  consulto,  consuetudini  et  usui  antiąuissimis  confor- 
mem  decerni,  citatum  ad  solutionem  prouentus  reipublicae  per  anteriores 
aduocatos  ad  aerarium  ciuitatis  pendi  solitos,  pro  retroactis  annis  ab  ipso 
prouenientium;  iuris  remediis  cogi,  tum  pro  violenta  disiectione  scamni  ipsum 
paenis  puniri  et  nihilominus  in  possessionem  loci  istius  seniorem  scabinum 
restitui  ac  reimponi,  restitutionem  tabulae  iniung-i  et  caetera  pro  exigentia 
causae  et  iuxta  contenta  propositionis  suae  decerni  postularent;  in  opposi- 
tum  citatus  nobilis  et  spectabilis  Franciscus  Cyrus  incompetentes  esse  actores 
et  actionem  praesentem  ex  eo,  quod  honorati  scabini  ad  electionem  aduocati 
nullatenus  pertineant,  sed  ipse  duntaxat  spectabilis  magistratus,  tum  quod 
seniorem  scabinum,  de  cuius  praerogatiua  actio  vertitur,  non  habeant,  nobi- 
lem  vero  et  spectabilem  Ioannem  Pernus  agere  non  posse,  quia  mutauit 
locum  scabinatus  in  consulatum,  inferret,  variasque  suas  defensas  ad  puncta 
in  propositione  partis  actoreae  expressa,  opponeret:  officium  illud  consulare 
Cracouiense  post  partium  controuersias  primo  ea  in  causa  deliberauerat, 
postmodum  vero  expediendo  eandem  deliberationem  suam,  inprimis;  quod 
attinet  personam  spectabilis  Ioannis  Pernus  consulis  Cracouiensis,  ex  ratio- 
nibus  in  decreto  suo  fuse  insertis,  incompetenti  accione  adinuenta,  citatum 
ab  impetitione  ipsius  liberum  pronuntiauit ;  quod  vero  spectat  personas  no- 
bilium  et  honoratorum  scabinorum  Cracouiensium;  eo  perpenso,  quod  electio 
aduocati  ad  magistratum  tantummodo  consularem  pertineat  nec  ad  eam 
scitus  et  consensus  scabinorum  Cracouiensium  requiratur,  non  omnes  quoque 
scabini,  sed  nonnulli  tantum,  prout  ex  plenipotentia  ipsius  patet,  idque  sine 
seniore  scabino  actionem  praesentem  cum  citato  prosequantur,  siquidem  pri- 
mus  senior  scabinus,  nempe  spectabilis  Ioannes  Pernus,  post  annotationem 
primae  contumatiae  per  assecutionem  dignitatis  consularis  desiit  esse  senior, 
alterius  vero  senioris  moderni  pendente  actione  electi,  quin  propria  prae- 
tensa  iniuria  secundo  propositionis  puncto  est  expressa,  affuere  deberet, 
nulla  expressae  actionis  praesentis  approbatio  subsecuta  est,  licet  praesens 
Cracouiae  sit  et  notitiam  praesentis  actionis  habeat,  tum  vindicatio  tabulae 
cuiusdam,  notam  iurium  cancellariae  continentis  et  non  per  magistratum 
consularem,  ad  quem  vti  ordinatio  processuum  ita  et  expensarum  constitutio 

proprie  competit,  cuius  aggrauationis  nulla  unquam  intercessit , 

quinimo  actores  de  his  expensis  pariter  cum  citato  sine  vlla  contradictione 
participabant  nec  id  magistratui  deferebant,  ideo  in  primo  puncto,  secundo 
et  quarto  propositionis  eosdem  actores  inconpetentes  esse  adinuenit  citatum- 
que  ab  impetitione  ipsorum  liberum  pronunciauit,    salua  actione  ei,    qui  se 


40i 

expensis  g-rauatum  senserit,  tam  contra  actores;  quam  citatum  manente. 
Ouod  vero  tertium  propositionis  actoreae  punctum  attinet,  competentes  esse 
actores  decreuit,  citatumąue  eo  in  puncto  procedere  teneri,  saluis  vlterioribus 
partium  ambarum  defensis,  sententiauit,  simuląue  appellationi  ab  hac  sua 
sententia  per  partem  vtramque  ad  nos  iudiciumąue  nostrum  interpositae, 
cum  praefixione  termini  detulit,  processu  causae  istius  de  praemissis  latiore. 
In  termino  itaąue  hodierno  ex  eadem  appellatione  legitime  ad  praesens  pro- 
ueniente  et  hucusque  continuato,  partibus  supranotatis,  actorea  ąuidem  per 
nobilem  Simonem  Andream  Staniewicz  plenipotentem  sibi  additum,  citata 
vero  per  nobilem  Laurentium  Gaiecki  coram  nobis  iudicioąue  nostro  com- 
parentibus  eumąue  terminum  attentantibus  et  in  controuersias  suas  iure  me- 
diante  inter  se  descendentibus,  et  citato  ąuidem  spectabili  Cyrus  incompe- 
tentiam  actoratus  obijciente  seąue  ab  actoratu  praesenti  liberum  pronunciari 

flagitante,  porro  actore  spectabili  Pernus esse  actoratum  prae- 

sentem  ex  eo,  quod  in  anno  proxime  praeterito  vti  senior  scabinus  cum  toto 
iudicio  scabinali  magistratui  consulari  Cracouiensi  praetensiones  iudicii  sca- 
binalis  contra  modernum  citatum  manibus  subscriptas  insinuauerit  atąue  post- 
modum  statim  cum  sibi  a  magistratu  cum  comminatione  priuationis  officio- 
rum  responsum  esset;  processum  eo  nomine  spectabilis  Pernus  et  scabini 
citato  intentauerint,  allegante  exindeque  se  legitime  causam  praesentem 
continuare  debere  deducente ;  electionem  vero  liberam  aduocati;  ex  vi  decreti 
serenissimi  olim  Sigismundi  regis  Poloniae  magistratui  consulari  servientem, 
se  non  impugnare  declarante,  aduocatum  tatnen  non  ex  consulibus  ob  certas 
rationes7  sed  ex  scabinis  et  communitate  iuxta  antiąuissima  lauda  et  sancita 
ipsius  magistratus  consularis  nec  non  consuetudinem  non  interruptam  eligen- 
dum  esse  deducente ;  nec  ob  huiusmodi  deductionem  se  vllius  diuisionis  in 
ćiuitate  et  conuulsionis  decretorum  nostrorum  argui  posse,  inferrente;  prae- 
rogatiuam  quoque  et  locum  seniori  scabino  ab  iintiquissimis  temporibus  in 
omnibus  actibus  publicis  et  priuatis  antę  aduocatum  seruientem ,  in  cuius 
possessione  pacifica  stante  vita  aliorum  aduocatorum  ab  annis  quindecem 
fuerat,  sibi  nulliter  per  citatum  Cyrus  ademptum  et  sellam,  qua  vtebatur  in 
stuba  iudiciali,  eiectam  esse  inferrente,  et  processu  iuris  anni  1585  ex  actis 
ciuilibus  Cracouiensibus  deprompto,  decretoque  vigore  statuti  Torunensis 
inter  Yalentinum  Straż  et  loannem  Morawicki  lato,  atque  aliis  documentis 
seniorem  scabinum  locum  priorem  semper  habuisse  probante,  exindeque 
eundem  locum  sibi  Umquam  spoliato  restitui  debere  affectante  atque  pleni- 
potente  totius  iudicii  scabinalis,  non  quidem  electioni  liberae  magistratui 
consulari  seruienti  contradicente,  rerum  quoniam  magistratus  consularis 
contra  laudum  seu  constitutionem  de  eligendo  aduocato  anni  1475  et  aliam 
anni  1552 ;  quod  nempe  duo  offacia  vnus  ex  consulibus  gerere  non  possit, 
vigore  quorum  laudorum  et  statutorum  ciuilium  ab  anno  1475  vsque  ad 
annum  1Ó51  per  tantam  seriem  temporum  nunquam  ex  consulibus,  sed  ex 
scabinis,  notariis,  vicenotariis  et  priuatis  ciuibus  sub  censu  annuo,  ad  aera- 
rium  ciuitatis  quotannis  per  aduocatos  exoluendo,  aduocati  Cracouienses 
stante  illaesa  praecedentia  senioris  sciibini  elig"ebantur,  magistratus  vero  prae- 
sens consularis  citatum  nobilem  et  spectabilem  Cyrus  consulem  in  aduoca- 
tum  elegerit,    quod  magnum   sit  incompatibile  vno  eodemque    tempore   duo 

5i 


Ą.C)2 

officia,  proconsulatus  et  aduocati  g-erere;  hocąue  obstantibus  alleg'atis  iuribuś 
fieri  non  potuisse  deducente ;  hunc  autem  progressum  et  excessum  non  tan- 
tum iudicio  scabinali  vti  secundo  in  omnibus  ciuitatibus  ordini,  sed  etiam 
ex  priuato  cuiuis  ciui  accusare  posse;  cum  non  ex  solis  consulibus,  sed  ex 
tribus  ordinibus  corpus  ciuitatis  cuiusuis  componatur,  allegante;  deniąue 
respectu  tabulae  per  citatum  suppressae,  notam  iurium  cancellariae  conti- 
nentis,  ąuoniam  ob  metum  aduocati  ciues  extorsionibus  ipsius  grauati,  agere 
contra  ipsum  non  audeant,  per  hanc  causam  oppressionibus  et  iniuriis  pri- 
uatorum  subueniendum  esse  postulante,  nec  quidquam  obstare,  quod  et  acto- 
res  cum  notariis  ex  marcis  in  vim  mulctae  per  citatum  receptis,  ipsi  quoque 
participauerint,  siquidem  non  conniuentibus  sed  contradicentibus  actoribus 
vltra  notam  tabulae  contra  expressam  voluntatem  citatus  praefatus  iura  can- 
cellariae exigebat  et  ipsemet  inter  actores  distribuebat,  asserente,  atque  ex 
his  praefatis  rationibus  et  allegationibus  aduocatum  modernum  officio  priuari 
aliumque  ex  communitate  eligi  atque  in  locum  spectabilis  (s)  Pernus,  prout 
seniori  scabino  ademptum,  successorem  ipsius  restitui,  decreta  in  primo, 
secundo  et  quarto  puncto  retractari,  in  tertio  approbari  et  se  competentes 
actores  adinueniri  humillime  postulante ;  in  oppositum  citata  parte  varias 
suas  rationes  et  defenśas  allegante :  nos  cum  consiliariis  et  iurisperitis  nostris 
auditis  partium  ambarum  controuersiis,  allegationibus  et  defensis  iisdemque 
maturę  discussis,  quantum  attinet  obiectam  per  spectabilem  Franciscum  Cy- 
rus  incompetentiam  actoratus  nobili  et  spectabili  Ioanni  Pernus  consuli  atque 
honoratis  scabinis  Cracouiensibus,  tum  etiam  suppressionem  per  citatum 
tabulae  ac  indebitam  aduocati  electionem,  sententia  suprascripta  officii  con- 
sularis  Cracouiensis  vti  iuri  contraria,  retractata  et  annihilata;  actores  me- 
moratos  competenter  contra  citatum  ratione  praemissorum  agere  decernen- 
dum  esse  duximus,  prout  quidem  decernimus;  quantum  vero  spectat  tertium 
propositionis  partis  actoreae  punctum,  causam  eandem  ad  decisionem  negotii 
principalis  suspendimus,  praesentis  decreti  nostri  vigore.  Pro  cuius  publica- 
tione  tum  et  vlteriori  iuris  processu  partes  praefatas  ad  illud  idem  officium 
consulare  Cracouiense  in  termino,  dum  pars  partem  ad  id  legitime  adcita- 
uerit,  peremptorio  remittimus.  In  cuius  rei  fidem,  praesentibus  sigillum  regni 
est  appressum.  Actum  Yarsauiae  feria  secunda  post  festum  sancti  Augustini 
confessoris  proxima,  anno  Domini  millesimo  sexcentesimo  sexagesimo  quarto, 
regnorum  nostrorum  Poloniae  et  Sueciae  XVII  anno.  —  Nicolaus  Prazmow- 
skj  episcopus  Luceorien.  cancellarius  regni  supremus.  —  Relatio  illustris- 
simi  et  reuerendissimi  in  Christo  patris  domini  Nicolai  in  Prazmow  Pra- 
żmowski  episcopi  Luceoriensis,  abbatiae  Sieciechouiensis  perpetui  admi- 
nistratoris ,  supremi  regni  cancellarii.  —  Stanislaus  Żurowski  decretorum 
curiae  reg.  notarius. 

Dokument  papierów}',    znacznie  zniszczony,    opatrzony  jest  większą   pieczęcią  koronną ,    poniżej 
tekstu  wyciśniętą. 


4<'3 


1235.     1664.  die   12.  m.  Novembris,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  Iudaeis  mandaty  ne  Varsoviam  inter 
comitia  regni  ingrediant. 

łan  Kaźmierz  z  łaski  Bozey  kroi  polski,  wielkie  xiąze  litewskie,  ruskie, 
pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  inflandzkie,  smoleńskie,  czerniechowskie 
a  szwedzki,  gotski,  wandalski  dziedziczny  kroi.  Wszem  wobec  y  każdemu 
z  osobna,  komu  wiedzieć  należy,  mianowicie  niewiernym  rabinom,  szkolnym, 
syndikom  y  wszytkiemu  starszeństwu  y  pospólstwu  zydow  koronnych  y  wiel- 
kiego xieśtwa  litewskiego  oznaimuiemy.  Poniewasz  Pan  Bog  państwa  nasze 
roznemi  nawiedzać  nie  przestaie  plagami,  a  to  dla  tego,  ze  sie  snąc  nie  do- 
syć iescze  stało  za  grzechy  nasze  sprawiedliwości  boskiey,  zkąd  y  teraz 
w  Wieliccze  y  po  inszych  mieyscach  iako  to  y  miedzy  żydami  na  Kaźmierzu 
przy  mieście  naszym  stołecznym  Krakowie  powietrze  morowe  pokazało  sie, 
tedy  vchodząc  tey  kary  boskiey  wszelaką  ostrożnością,  vwazaiąc  to,  ze  resi- 
denciey  naszey  warszawskiey  zwłascza  podczas  seymu ,  gdzie  ze  wszytkich 
państw  naszych  z  pp.  senatorami  naszemi  ordo  equestris  et  populus  zwykł 
sie  gromadzie,  naiwieksze  immhiet  niebespieczenstwo  contagionis  niewiernych 
zydow,  którzy  dla  handlów  swoich  wszędzie  circi/muagantur,  chcemy  mieć 
po  wszytkich  niewiernych  żydach,  tak  koronnych  iako  y  wielkiego  xiestwa 
litewskiego,  y  onym  surowo  roskazuiemy,  aby  sie  żaden  żyd  pod  vtratą 
chandlu  wszytkiego  y  pod  gardłem  nie  ważył  do  Warszawy  podczas  seymu 
pod  praetextem  spraw  abo  faktoratow  y  protekcyi  iakich  przyiezdzac  albo 
przychodzie,  pewien  tego  będąc,  ze  irremissibiliter  na  gardle  karany  będzie 
y  wszytek  handel  albo  towar  iego  confiskowac  każemy.  Co  aby  tym  predzey 
wszytkich  wiadomości  doszło,  roskazuiemy  vrzedom  wszelakim  tak  grodzkim 
iako  y  mieiskim  a  oraz  y  woiewodzym  ten  vniuersał  nasz  ieden  drugiemu 
przesyłaiąc  publikować  y  żydom  wolnego  do  Warszawy  przyiazdu  nie  po- 
zwalać, pod  łaską  naszą.  Na  co  dla  lepszey  wiary  przy  podpisie  ręki  naszey 
pieczęć  koronną  przycisnąć  roskazalismy.  Dąn  w  Warszawie  dnia  XII  mie- 
siąca listopada,  roku  Pańskiego  MDCLXIV,  panowania  naszego  polskiego 
y  szwedzkiego  XVII  roku.  —  łan  Kaźmierz  kroi. 

Acta  Consul.  Crac.  42,   str.    14. 


1236.     1664.  die   18.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  beneficiis  et  officiis  peste  g-rassante  non  con- 
ferendis. 

Actum  feria  tertia  antę  festum  s.  Helisabethae  proxima.  —  Spectabiles 
domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in  praetorio 
conuocati  et  legitime  congregati  existentes,  vnanimibus  votis  concluserunt 
et    futuris    temporibus    seruandum    statuerunt,    vt  tempore    pestis   aliąuando 


4;"4 

(quod  Deus  auertat)  in  ciuitate  grassantis,  domini  consules,  qui  tum  temporis 
in  pauco  numero,  nempe  duo  vel  tres  Craeouiae  manere  solent,  nulla  bene- 
ficia  et  officia  vllis  personis  conferant ,  sed  yacantia  ad  aduentum  vsque  et 
regressum  aliorum  dominorum  consulum  in  suspenso  relinquant,  sub  nulli- 
tate  collationis  beneficiorum  et  officiorum  eorundem. 

Acta  Consul.   Crac.    J498,  str.   527. 


1237.      1O64.  die  21.  m.  Xovembris,  Cracoviae. 

Promulgatio  mandati  regii,  quo  Iudaei  introitu  Varsoviam  et  Cracoviam 
prohibentur. 

Actum  feria  sexta  ipso  die  Praesentationis  beatissimae  Mariae  vir- 
ginis.  —  Ad  officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter 
veniens  prouidus  Adamus  Sobierayczyk,  ministerialis  regni  generalis  et  be- 
dellus  officij  aduocatialis  Cracouiensis  iuratus,  in  vim  suae  verae  ac  fidelis 
relationis  recognouit,  se  in  quatuor  partibus  fori  Cracouiensis  populo  ad 
sonum  tubae  congregato,  alta  et  sonora  intelligibilique  voce  publicasse  in- 
frascriptam  publicationem,  cuius  tenor  eiusmodi :  Yrząd  radziecki  krakowski 
do  wiadomości  wszytkich,  osobliwie  żydom  krakowskim  donosi,  iz  przyszedł 
mandat  lego  krolewskiey  Mości,  pana  naszego  miłościwego,  aby  żydzi  ka- 
zmierscy  iako  y  zkądinąd  tak  koronni  iako  y  wielkiego  xiestwa  litewskiego, 
także  tudzież  Kaźmierza  y  Wieliczki  nie  ważyli  sie  wchodzie  do  miasta  Kra- 
kowa ani  na  seym  do  Warszawy  iechac,  a  to  pod  vtratą  zdrowia  y  handlów 
także  towarów  wszelkich.  Sic  et  non  aliter  factum  esse  referens,  de  quo 
hanc  suam  fidelem  fecit  relationem. 

Acta  Consul.   Crac.  42,   str.    15. 


1239.      1664.  die   10.  m.  Decembris,  Varsoviae. 

loannes  Casimirus  rex  Poloniae  Iudaeis  Casimiriensibus  Cracoviam  mer- 
candi  gratia  intrandi  dat  potestatem. 

łan  Kazimierz  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielkie  xiąze  litewskie,  ruskie, 
pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  inflanckie,  smoleńskie,  czerniechowskie 
a  szwedzki,  gotski,  wandalski  dziedziczny  kroi.  Wszem  wobec  y  każdemu 
zosobna,  komu  to  wiedzieć  należy,  a  osobliwie  vrzędom  wszytkim  grodzkim 
y  mieyskim,  mianowicie  krakowskiemu  y  kazmierskiemu  wiadomo  czyniemy, 
iako  zawsze  z  osobliwy  naszy  cułosci  piecołowania  sczegulnego  do  zatrzy- 
mania pokoiu  y  bespiecenstwa  pospolitego  zwykliśmy  wcesnie  przykładać, 
staraiąc  sie  pilnie  o  to,  aby  obywatele  wszysczy  osobliwie  na  seym  tera- 
znieyszy  przyiezdzaiący,  od  affectiey  zaraźliwych  zostawali  wolnemi  y  bes- 
piecni  od  nich  przy  dworze  naszym,   które  temi  czasy  w  stołecnym  naszym. 


405 

mieście  Krakowie  y  Kaźmierzu  na  pewnych  mieyscach  (iako  nam  donie- 
siono iest),  ziawiły  y  pokazały  się,  tak  y  teraz  naszego  starania  przyłożyć 
niemieskalismy,  gdy  przed  sczesliwie  zaczętym  seymem  publikowaniem  vni- 
uersału  naszego  wszytkich  obwieściliśmy,  aby  żydzi  na  Kaźmierzu  przy 
mieście  Krakowie  mieszkaiący,  wolno  pusczeni  do  tegoż  przerzeconeg'0  Kra- 
kowa niebyli  y  miedzy  ludźmi  bespiecznie  nieprzestawali.  A  iz  mamy  tę  wia- 
domość pewną  z  attestatiey  authenticznych  względem  reuisiey  domów  żydow- 
skich, tak  przes  vrząd  mieyski  Kazmierski  iako  y  grodzki  uczynioney7  przed 
nami  produkowanych ,  ze  miasto  żydowskie  przy  Kaźmierzu  lezące  (oproc 
domów  trzech  w  tychże  attestatiach  specifikowanych)  od  suspitiy  zaraźliwych 
zostaie  za  łaską  Bożą  wolne,  a  oraz  wiedząc,  iz  pod  praetextem  yniuersalow 
publikowanych  niektóry  zawisni  będąc  żydom,  przesłemi  zaprawieni  buntami 
y  tumultami,  nowe  iakiesz  wsczynac  chcąc  na  oppressią  y  vciązenie  ich 
rosterki  y  tumulty,  żydom  wyscia  z  Kaźmierza  do  Krakowa  niewiedziec  dla- 
czego bronią,  chcąc  ich  koniecnie  głodem  w  mieście  wymorzyc,  przeto  my 
wcześnie  zabieg'aiąc  takowym  mniey  słusnym  imprezom  a  oraz  waruiąc  im 
pokoy  y  bespiecenstwo  tudziesz  do  pomienionych  stossuiąc  się  attestatiey, 
tym  Yiiiwersałem  naszym  declaruiemy  y  koniecznie  mieć  chcemy,  zęby  żydom 
wszytkim  w  pomienionym  mieście  naszym  Krakowie,  Kazimierzu  wolnego 
wyscia  niebronieli,  ale  y  owszem  handle  podług  dawnych  zwycaiow  tamże 
onym  odprawowac  dopuścili  y  zadney  krzywdy  niecynieli,  dla  łaski  naszey. 
Który  vniuersał  nasz  aby  tym  prędzey  wszytkich  doszedł  wiadomości,  publi- 
kować go  wszędzie  po  grodach  y  miastach  rozkazuiemy  y  on  dla  lepszey 
wagi  y  wiary  ręką  naszą  podpisawszy,  pieczęcią  koronną  ztwierdzić  ros- 
kazalismy.  Dąn  w  Warszawie  dnia  X  miesiąca  grudnia,  roku  Pańskiego 
MDCLXIV,  panowania  królestw  naszych  polskiego  y  szwedzkiego  XVII 
roku.  —  łan  Kazimierz  kroi.  —  Franciscus  Prazmowski  praepositus  Crac. 
reg'ens  cancell.  regni. 

Niepoświadczona  kopija  spółczesna. 


1230.      1664.  die  22.  m.   Decembris.  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  via  publica  lapidibus  sternenda. 

Actum  feria  secunda  postridie  festi  s.  Thomae  apostoli.  —  Spectabiles 
domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in  praetorio 
conuocati  et  legitime  congregati  existentes,  eo  considerato,  quod  via  publica 
lapidibus  strata  alias  bruki,  in  dies  deteriorantur,  sumptus  vero  pro  repara- 
tione  viae  publicae  ex  aerario  ob  inopiam  subpeditari  non  potest,  vnanimibus 
votis  et  sententijs  suis  concluserunt,  vt  ąuilibet  vectorum,  hic  in  ciuitate 
victum  ąuaerentium,  ąualibet  septimana  duos  currus  saxi  ex  saxifragio  ciuili 
ad  ciuitatem  aduehant ;  qui  uero  saxum  aduehere  noluerit,  medium  grossum 
ab  vnoquoque  equo  ad  aerarium  persoluat.  Lapis  itaque  aduectus  vel  pecunia 
a  vectoribus  ijsdem  collecta,  in  nullam  rem  aliam,  nisi  in  reparationem  supra- 
scriptarum  viarum  conuerti  debebit.  Praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Acta  Consul.  Crac.    1498,   str.   532. 


4o6 


124©.     1664.  die  31.  m.  Decembris,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  cives  Cracovienses  certiores  facit,  Geor- 
gium  Lubomirski  capitaneum  Cracoviensem  reum  esse  criminis  perduellionis. 

Ioannes  Casimirus  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czerniecho- 
uiaeąue,  necnon  Suecorum,  Gottorum7  Yandalorumąue  haereditarius  rex. 
Nobilibus  et  spectabilibus  proconsuli,  consulibus,  aduocato,  scabinis  totiąue 
magistratui  et  communitati  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis 
dilectis,  gratiam  nostram  regiam.  Nobiles  et  specabiles,  fideliter  nobis  dilecti ! 
Quandoquidem  in  modernis  comitijs  generalibus  regni  ex  manifestis  et  no- 
torijs  documentis  deductoąue  scrutinio  pałam  constitit,  magnificum  Georgium 
Lubomirski  supremum  mareschalcum  et  campiductorem  regni,  Cracouiensem 
etc.  capitaneum,  perduellionis  esse  reum  et  in  poenis  legum  per  delatorem 
conuictum  esse,  prout  de  facto  pro  perduelli  et  infami  per  decretum  comi- 
tiale  est  declaratus  omnibusąue  digmitatibus  et  beneficijs  reipublicae  priuatus, 
idcirco  inhaerendo  praefato  decreto  et  legi  publicae,  Fidelitatibus  Vestris 
mandandum  esse  duximus  mandamusąue  hisce  literis  nostris,  vt  ab  hinc 
iurisdictioni  praedicti  Georgij  Lubomirski  non  pareant  eumąue  pro  capitaneo 
Cracouiensi  (in  cuius  locum  alium  substituimus),  non  agnoscant,  sed  per- 
dueilem  et  infamem  esse  sciant.  atque  e  regno  et  dominijs  nostris  proscrip- 
tum.  Secus  Fidelitates  Yestrae  pro  iurata  sua  satisąue  nobis  sub  tempus 
Suecorum  contestata  fide  et  gratia  nostra  atque  sub  paenis  legum  de  com- 
plicibus  sancitis  non  facturae.  Datum  Varsauiae  in  comitijs  generalibus  regni 
die  XXXI  mensis  Decembriś,  anno  Domini  M  DCL  XIV,  regnorum  nostro- 
rum  Poloniae  et  Sueciae  XVI  (s)  anno.  ■ — ■  Ioannes  Casimirus  rex.  —  Fran- 
ciscus  Prazmowski  praepositus  Craco.  regens  cancell.  regni. 

Dokument  papierowy,   opatrzony  wielką  pieczęcią  koronną,  poniżej   tekstu  wyciśniętą. 


124B.      1665.   die   10.  m.  lanuarii,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus 
mandat,  ut  militibus  ensiferi  Cracoviensis  hospitia  praebeant. 

Nobilibus  et  spectabilibus  proconsuli,  consulibus,  totiąue  magistratui 
ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis.  —  Ioannes  Casimirus 
Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lituaniae,  Russiae,  Prussiae,  Maso- 
uiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czerniechouiaeąue  necnon  Sueco- 
rum, Gottorum ,  Vandalorumque  haereditarius  rex.  Nobiles  et  spectabiles, 
fideliter  nobis  dilecti !  Poniewasz  za  ordynansem  naszym  ludzie  guardiey  na- 
szey  in  praesidio  Krakowa  zostaiący,  sprowadzeni  są  do  boku  naszego,  mieć 
chcemy  po  Wiern.  WW.  abyście  poczty,  które  oni  otrzymali,  na  regiment 
vrodzonego  miecznika  koronnego,    generała  małopolskiego  y  commendanta 


407 

naszego  krakowskiego,  nieodwłocznie  oddali.  Przestrzegamy  y  w  tym  Wiern. 
WW.  abyście  maiąc  wzgląd  na  teraznieysze  zewsząd  nadchodzące  niebes- 
pieczenstwa,  sami  siebie  iako  naylepiey  w  żywność  opatrzyli  y  wszytkim 
w  mieście  mięszkaiącym  przykazali,  w  iako  naywięcey  się  przysposabiać 
prouiantu.  Co  doniozszy  Wier.  WW.  onymze  łaskę  naszą  ofiaruięmy.  Dan 
w  Warszawie  dnia  X°  miesiąca  stycznia,  roku  Pańskiego  M  DC  L  XV,  pa- 
nowania naszego  polskiego  y  szwedzkiego  XVII  roku.  —  łan  Kazimierz  kroi. 

Dokument  papierowy,   opatrzony  wielką  pieczęcią  koronną,    po   stronie  adresowej   wyciśniętą. 


1242.     1665.  die   11.  m.  Martii,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  magistratum  consularem  Cracoviensem 
monet,  ut  Georgium  Lubomirski  caveant. 

Nobilibus  et  spectabilibus  proconsuli,  consulibus,  totiąue  magistratui 
ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis.  —  łan  Kazimirz  z  Bo- 
zey  łaskiey  kroi  polski,  wielki  xziąze  lithewski,  ruski,  pruski,  mazowiecki, 
zmuydzki,  inflantski,  smoleński,  czerni echowski  a  szwedzki,  gottski,  wan- 
dalski  dziedziczny  kroi.  Nobiles  et  spectabiles,  fideliter  nobis  dilecti !  Acz 
po  wielu  próbach  życzliwosciey  y  wierności  Waszey  wątpić  y  teras  niemo- 
zęmy  w  ostrożności  ich  koło  zachowania  dostoienstwa  naszego,  przecięsz 
gdy  codzienne  bierzemy  przestrogi,  iako  vrodzony  Ierzy  Lubomirski,  mar- 
szałek przeszły,  na  dworach  panów  postronnych  y  we  Wrocławiu  gęsto 
głosi,  iż  tyle  w  Krakowie  ma  confidentiey,  iz  gdy  zechce,  mieć  go  będzie 
y  otwarty  zostanie,  przestrzec  nam  się  zdało  Wierności  Wasze,  abyście  się 
miedzy  sobą  porachowali,  w  terminach  tych  postrzegali  y  zgoła  vwazali, 
kto,  kiedy  y  po  co,  ile  nad  zwyczay  do  miasta  przybywa.  Niemniey  na 
przedmieścia  y  okoliczność  pilne  mieć  trzeba  oko,  żebyście  siebie,  fortąn 
swoich,  chara  pignora  y  dostoienstwa  naszego  nieostrożnością  niewyszafowali. 
Którym  osobliwie  vfąmy  y  protectią  równo  z  pożyciem  naszym  dac  goto- 
wizmy,  dobrego  na  ten  czas  Wiern.  Waszym  od  pana  Boga  życząc  zdrowia. 
Dan  w  Warszawie  dnia  XI  miesiąca  marca,  roku  Pańskiego  M  DCL  XV, 
panowania  królestw  naszych  polskiego  y  szwedzkiego  XVII  roku.  —  łan 
Kazimierz  kroi. 

Dokument  papierowy,   opatrzony  pieczęcią  pokojową,  po  stronie  adresowej  wyciśniętą. 


1243.      1665.   die   16.  m.  Martii,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  magistratum  consularem  Cracoviensem 
certiorem  facit,  se  Ioanni  Baptistae  Frediani  munus  subpraefecti  arcis  urbis- 
que  Cracoviensis  commendasse. 

Nobilibus  et  spectabilibus  proconsuli,  consulibus  totiąue  magistratui 
ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis.  —  łan  Kazimierz  z  Bo- 
zey  łaski  kroi  polski,  wielkie  xiązę  litewskie,  ruskie,  pruskie,  mazowieckie, 


4o8 

zmudzkie,  inflantskie,  smoleńskie,  wołyńskie,  kiiowskie,  czerniechowskie  a 
szwedzki,  gottski,  wandalski  dziedziczny  kroi.  Nobiles  et  spectabiles,  fideliter 
nobis  dilecti !  Podaliśmy  za  succomendanta  zamku  y  miasta  naszego  Kra- 
kowa zgodne  do  tego  vpatrzywszy  przymioty  y  wierne  zasługi  vrodzonego 
lana  Baptistę  Fredianiego,  obersztera  naszego.  A  iako  czyniemy  to  natenczas 
nie  bez  potrzeby,  gdy  praesidio  miasto  nasze  stołeczne  pro  securitate  opa- 
truiemy,  y  rrodzonemu  miecznikowi  koronnemu,  staroście  y  kommendantowi 
naszemu  generalnemu  krakowskiemu  serio  zalecamy,  aby  prospiciai  iako  nay- 
lepiey  mieyscu  tamtemu,  tak  y  po  Wiern.  Waszych  mieć  chcemy,  żebyście 
z  samym  vrodzonym  miecznikiem  koronnym  principaliter  y  z  succomendan- 
tem  iego  znosili  się  tak  w  tym,  co  do  obwarowania,  poprawy  fortificatiey, 
zatrzymania  ludzi  in  praesidio,  sustentowania  ich  y  przysposobienia  prouiantu 
należy,  iako  tesz  y  około  tego,  żeby  luźni  y  niepotrzebni  niezostawali  w  mie- 
ście, wszelaką  pilność  y  dozór  rczynili.  Co  że  implebiiis  Wier.  WW.  coi/i- 
pulsi  tym  pisaniem  y  z  powinności  y  dla  swego  bespieczenstwa,  niewątpiemy. 
Łaskę  zatym  nasze  królewską  przy  dobrym  od  p.  Boga  zdrowiu  Wiern. 
Waszym  ofiaruiemy.  Dan  w  Warszawie  dnia  XVI  miesiąca  marca ,  roku 
Pańskiego  MDCLXV,  panowania  naszego  polskiego  y  szwedzkiego  XVII.  — 
łan   Kazimierz  kroi. 

Dokument    papierowy,    opatrzony  wielką    pieczęcią    koronną ,    po  stronie  adresowej  wyciśniętą. 


1244.      1665.  die  21.  m.  Martii,   Cracoviae. 

Senatus  consultum   de  praesidio  Cracoviensi  adaugendo. 

Actum  sabbatho  pridie  dominicae  Iudica.  —  Spectabiles  domini  prae- 
consul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in  negotio  infrascripto 
conuocati  et  legitime  congregati  existentes,  parendo  mandato  s.  r.  Mtis  do- 
mini clementissimi,  milites  praesidiarios  ad  ducentas  personas  śupplendos 
esse,  seruitiumąue  uulgo  serii isgelt  duplex  extradendum  ac  persoluendum 
esse,  interim  uero  nouam  taxam  pro  ducentis  personis  construendam  esse, 
vnanimibus  votis  et  sententiis  concluserunt. 

Acta  Consul.  Crac.    1498,  str.   538. 


1245.      1665.   die  25.  m.  Aprilis,  Varsoviae. 

loannes  Casimirus  rex  Poloniae  mandat,  ut  vectigal  in  potulenta  impo- 
situm,  quod  redeat  ex  suburbiis  Kleparz,  Zwierzyniec  et  Wesoła,  ad  muni- 
tiones  urbis  Cracoviensis  exstruendas  convertatur. 

łan  Kazimierz  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielkie  xiąze  litewskie, 
ruskie,  pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  inflantskie,  smoleńskie,  czernie- 
chowskie   a  szwedzki,   gottski,    wandalski    dziedziczny  kroi.    Wszem   wobec 


4og 

y  każdemu  zosobna,  komu  o  tym  wiedzieć  nalezy7  wiadomo  czy  niemy,  iz 
wiedząc  my,  iako  wiele  na  bezpieczeństwie  stołecznego  miasta  naszego  Kra- 
kowa nam  y  wszytkiey  rzeczypospolitey  należy,  osobliwie  woiewodztwu  kra- 
kowskiemu, w  którym  iako  regalia  nostra  depozytorium  tak  y  obywatele 
poblizsi  pod  czas  nagle  następuiących  niebespieczenstw  cum  etiam  pignoribus 
reclinatorium  swoie  zwykli  miewać,  zleciliśmy  pewnym  commissarzom  na- 
szym tam  zesłanym,  aby  ypatrzywszy  necessitatcs  do  munitiey  y  obrony  na- 
leżące, ordinowali  miasta  niemieszkanie  to  wszytko  exequi;  co  się  stało. 
A  lubo  to  do  fortifikacyey  Krakowa  rzeczpospolita  manum  applicauit  y  con- 
stitutią  anui  ■millcsimi  sexecntesiiui  quiuquagesimi  octaui  commissią  nazna- 
czyła, iz  iednak  ta  effektu  swego  niewzięła,  przyszło  na  ten  czas  miastu  de 
p-roprio  prouidere  koszty  na  opatrzenie  munitij  y  gwardyzonu.  Czemu  wszyt- 
kiemu  iz  per  atłenuatas  rałiones  publicznych  prouentow  miasta  y  fortun  pri- 
uatnych  ciiiiitm  iii  orbita  miasta  zostaiących,  sufficere  niemogą,  wzięli  przedsię 
do  tychże  pociągnąć  kosztów  circiiiiuiicinia  miasta ,  których  propagnacyą, 
saius personarum  et  buiioruiu  zawisła  na  bespieczenstwa  (s)  Krakowa:  za  rzecz 
słuszną  zdało  sie  nam ,  abyśmy  powagą  naszą  królewską  czopowe  od  nich 
w  mieście  na  takową  obronę  namówione,  ztwierdziwszy,  do  wydawania  onego 
przedmieścia  wszytkie  przyłączyli.  lakoz  my  z  pp.  radami  naszymi  ex  senatits 
consulto  \-\vazywszy,  potrzebne  bydz  niemałe  koszty  na  to  wszytko,  na  które 
miasto  y  dłużyc  się  musi,  czopowe,  iako  ie  prawa  pospolite  opisały  y  zwy- 
czay  do  tych  czas  zachowany  wybierania  tego  w  woiewodztwie  krakowskim 
niesie,  zaczynaiąc  od  publicacyi  tego  yniwersału  naszego  w  mieście  Krako- 
wie, także  na  Kleparzu,  na  Zwierzyńcu,  na  Wesołey  y  w  inszych  wszytkich 
w  okoliczy  Krakowa  przedmieściach,  na  gruntach  mieyskich,  duchownych, 
szlacheckich  y  wielgorządowych,  nikogo  niewyimuiąc,  zasiadłych,  od  piw 
tam  robionych  y  przywoznych,  od  gorzałek  prostych  y  przepalanych,  od  mio- 
dów, ustanawiamy  y  wkładamy :  chcąc  mieć  y  surowo  przykazuiąc,  aby  ta- 
kowe czopowe  do  rąk  exactorowr,  od  magistratu  krakowskiego  postanowio- 
nych, wydawali,  niezasłaniaiąc  się  zadnemi  libertacyami,  rescriptami  y  vni- 
uersałami  naszemi,  ktoreby  przed  tym  albo  y  potym  z  cancellariey  naszey 
in  eoutrariitm  wyniesione  były,  które  wszytkie  w  taki  g"wałtowney  potrzebie 
Ychylamy,  naznaczaiąc  contrauentoribus  y  refeiitoribus  tego  czopowego  forum 
córa///  officio  eo/z/peteuii,  przed  którym  pozwani  pereiuptorie  stanąć,  processit 
fisci  odpowiedac,  czopowe  zatrzymane  in  instanti  zapłacie  s/tb  cxecułionc  ////'- 
liłari  powinni.  A  iz  żydzi  kazimirscy  przy  Krakowie  mieszkaiący,  handle 
w  mieście  naszym  Krakowie  odprawuią,  pożywienie  roznemi  sposobami  z  vcią- 
zeniem  y  przeszkodą  miesczan  zaciągaią,  deposita  ii/crciiiioiiioriiiii  y  piguorum 
maią,  tedy  wkładamy  na  nich  powinność,  aby  sie  exemplo  przeszłych  czasów 
na  sustentament  gwardizonu  mieyskiego ,  poko  (s)  ieno  zostawać  będzie  i  u 
praesidio  w  mieście,  na  każdy  tydzień  od  publicatiey  tego  yniwersału  na- 
szego dueta  proporlioue  y  to  za  wiadomością  rrodzonego  podwoiewodzego 
krakowskiego  przykładali  y  do  rąk  exactorow  mieyskich  oddawali,  biorąc 
od  nich  z  oddania  kwity  ręczne,  a  to  sub  executioiie  militari  y  zabronieniem 
im  wescia  do  miasta,  g"dzieby  kwoty  tey  namowioney  w  którym  tegodniu 
nieoddawali.  A  zebyr  takowa  collecta  od  zydow  y  podatek  czopowego  wyzey 
opisany:,    na  municią   gwardizonu  y  obronę  miasta    a    nie    na  inszą  potrzebę 


410 

obracały  się,  magistrat  y  exactorowie  na  to  obrani  sub  paenae  solutionis  (s)  de 
suo  przestrzegać  będą,  czego  rachunek  słuszny  przed  commissarzami  naszymi 
w  kozdym  czasie  vczynic  powinni  będą.  Które  postanowienie  y  yniuersał 
nasz,  aby  do  wiadomości  wszytkich  przyszedł,  pozwalamy  do  grodu  krakow- 
skiego per  oblałam  podać  a  g'rod  tameczny  przyiąc  y  ad  soniini  tubae  przez 
woźnego  publicowac  ma.  Chcemy  też  to  mieć  po  rrzędzie  grodzkim  krakow- 
skim, aby  zadney  praepedicyi  w  wybieraniu  y  dochodzeniu  takowych  collect 
y  czopowego  iuris  vel  facłi  praełextu  nieczynił  y  owszem  ///  exigendo  po- 
mocą był  et  iii  refractarios  seriam  animaduersionem  czynił.  Czemu emu 

aby  wiara  beła  dana,  przy  podpisie  ręki  naszey  pieczęć  koronną  przycisnąć 
rozkazaliśmy.  Dan  w  Warszawie  dnia  XXV  miesiąca  kwietnia,  roku  Pań- 
skiego M  DCL  XV,  panowania  królestw  naszych  polskiego  y  szwedzkiego 
XVII  roku.  —  łan  Kazimierz  kroi. 

Dokument   papierowy,   opatrzony  wielką  pieczęcią  koronną,  poniżej   tekstu   wyciśniętą. 


1340.      1665.   die  3.   m.  Iunii,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  cives  Cracovienses  certiores  facit, 
fidem   eorum  ab  orani   suspitione  liberam  esse. 

Ioannes  Casimirus  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Kiiouiae,  Wołhyniae, 
Seueriae,  Smolensciae,  Czerniechouiaeąue  necnon  Sueccorum,  Gottorum, 
Yandalorumąue  haereditarius  rex.  Nobiles  et  spectabiles,  nobis  dilecti ! 
Wdzięcznieśmy  to  od  Wier.  WW.  przyięli  wiernego  poddaństwa  tribiitum, 
gdyśmy  od  wielebnych,  wielmożnych  y  vrodzonych  commissarzow  naszych 
tę  powzięli  wiadomość,  żeście  Wierności  WW.  qua  par  est  subiecłio/ie,  z  do- 
brey  woli  swoiey,  non  adacti,  lecz  nam  tym  samym  daiąc  wyraźnieyszą  sta- 
teczney  wiary  swoiey  próbę,  iuramentum  fidelitatis  nam  y  rzeczypospolitey 
przed  niemi  oddali,  których  //des  iako  zawsze  w  rożnych  niebespieczeństwach 
gwałtownych  integra  et  illibata  przeciwko  nam  y  rzeczypospolitey  zostawała, 
coście  Wiern.  WW.  y  podczas  szwedzkiey  widocznie  wyświadczyli  incursyey, 
tak  nullis  obnoxia  defectionum  suspitionibus  zostaie,  y  owszem  y  inszym  mia- 
stom przykładem  będzie,  iako  ścisłym  poddaństwo  y  wierność  swoię  nam 
y  rzeczypospolitey  powinni  obstringere  obowiązskiem.  Więc  iż  occasione 
teraznieyszey  przysięgi,  ktorey  czasów  terazniey  szych  zamieszanych  oni  ni  u  a 
potrzebowała  vicissitudo,  znayduią  się  tak  maleuoli,  którzy  integritatem  jidci 
Wierności  Waszey  wiiżą  się  vsczypliwemi  impetere  opfirobrijs ,  zarzucaiąc 
Wiernosciom  Waszym,  iakobyśmy  onych  diffidere  mieli  ffdei  y  pro  fidefragis 
poczytać  y  dla  tego  iuramento  onych  ad  fi  de  Ufałem  s/ibigere,  z  tym  sie  decla- 
ruiemy,  iż  iako  zawsze  Wierności  Waszey  ku  nam  y  antecessorom  naszym 
y  całey  rzeczypospolitey  naszey  probauimus  wierność,  tak  y  teraz  probamus 
one  y  nullius  defectionis  ream  rznaiąc,  ten  nasz  Wiernosciom  Waszym  da- 
iemy  reserypt,  że  ten  oddany  wiernego  poddaństwa  przysięgi  acłus  lacdere 
nie  ma  integritatem  optimae  reputationis  Wierności  Waszych,  y  serio  takich 


4ii 

karać  będziemy,  ktorzyby  sie  ważyli  ten  dobry  mula  interpretatione  Wier- 
ności Waszych  szpecić  rczynek.  W  czym  vpewniaiąc  Wierności  Wasze, 
onym  dobrego  od  Pana  Bog"a  życzemy  zdrowia.  Dąn  w  Warszawie,  dnia 
trzecieg'o  miesiąca  czerwca,  roku  Pańskiego  tysiącznego  sześćsetnego  sześć- 
dziesiątego piątego,  panowania  królestw  naszych  polskiego  y  szwedzkiego 
siedmnastego  roku.  —  łan  Kazimierz  kroi. 

Kodeks  Zaleskiego,  karta   262. 


1247.      1665.  die  3.  m.  Iunii,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  statuit,  quoscumque  incolas  urbis  Cra- 
coviae  suburbiorumąue  ipsius  ad  contributiones  solvendas  astrictos  esse. 

łan  Kazimierz  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielkie  xiązę  litewskie,  ru- 
skie, pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  smoleńskie,  inflandskie,  kijowskie, 
wołyńskie,  czerniechowskie,  a,  szwedzki,  gottski,  vandalski  dziedziczny  kroi. 
Wszem  wobec  y  kozdemu  zosobna,  komu  o  tym  wiedzieć  należy,  a  mia- 
nowicie slachetnym  a  sławetnym  burmistrzowi,  raycom,  woytowi,  ławnikom 
y  wszytkiemu  pospólstwu  miasta  naszego  Krakowa,  wiernie  nam  miłym, 
łaskę  nasze  królewską.  Wiernie  nam  mili !  lako  inakszym  dobra  pospolitego 
ratunek  subsistcre  niemoze  sposobem,  tylko  przez  spoiną  obradę,  tak  inakszym 
niezwykł  infirmari  postempkiem,  tylko  gdy  iedni  ratuią,  a  drudzy,  o  których 
całosc  aeque  idzie,  ręce  opuściwszy,  należyte  onera  subterfugiunt.  Przeto,  iż 
nas  dochodzi  wiedzieć,  iż  niektórzy  miasta  Krakowa  mieszkańcy  indebitis 
exccptioiiibus  zasłaniaiąc  sie ,  wyłamuią  sie  od  podatków  pro  publica  neces- 
siłatc  vchwalonych,  y  onera,  które  ex  fundis  ciuilibus  y  handlów  swoich 
aeijualiter  ferrc  powinni,  cale  recusant ,  co  sie  dzieie  przeciwko  wyraźnemu 
prawu  z  znacznym  w  tey  publiczney  potrzebie  vsczerbkiem,  daiemy  ten  nasz 
vniuersał,  chcąc  mieć  y  roskazuiąc,  aby  podatki  wszelkie  lub  pobory  lub 
iakiemkolwiek  innym  imieniem  nazwane  contributie,  którekolwiek  pro  pu- 
blicn  necessttate  składane  będą,  wszyscy  tak  w  mieście  iako  y  na  przedmie- 
ściach,  tak  w  domach  mieyskich  iako  y  duchownych  y  slacheckich  miesz- 
kaiący  a  pożywienie  swoie  lub  w  mieście  lub  na  przedmieściach  maiący, 
ditcta  proportionc  pożywienia  y  obeyscia  swego  dawali,  tak,  aby  żaden  vllo 
praetextu  albo  libertatiami  niezasłaniaiąc  sie,  one  iuxta  dictam  proportionem 
pożywienia  y  obeyscia  swego  płacili.  W  czym  assecuruiemy  miasto  nasze 
Kraków,  ze  cokolwiek  poborów  y  innych  podatków  przez  ten  czas  wydało 
y  wyda  na  teraznieyszą  publiczną  potrzebę,  także  na  poprawę  obrony  y  mu- 
nityiey,  to  wszytko  praeuia  calculatione  w  przyszłych  podatkach  na  seymie 
następuiącym  \xhwalonych,  onym  przyięto  y  potrącono  będzie.  Ktoreto  po- 
datki aby  tym  predzey  donoszone  były,  zlecamy  yrodzonemu  commendan- 
towi  miasta  naszego  Krakowa,  aby  iii  casu  contrauentionis,  iii  ijitaiiłuiu  by 
sie  tacy  znaleźli,  ktorzyby  tych  podatków  dawać  yporczywie  nie  chcieli, 
assistentiam  magtstratui praebejt,  y  tego  przestrzegał,  aby  te  podatki  wszyscy 
ucnuiic  cxccpto  płacili.    Więc  y  ci  wszyscy,   ktorzyby  ex  aliijua  praerogatiua 


412 

aut  praetensionc  posłusznemi  byc  nie  chcieli  a  w  mieście  intra  moenia  zosta- 
wać chcieli,  aby  iuramenłum  fidelitatis  praesłent,  rozkazuiemy,  wcissim  zą- 
daiąc,  zęby  się  vrodzony  commendant  nasz  teraz  y  na  potym  będący  z  ma- 
gistratem tamecznym  znosił,  cokolwiek  do  obrony  y  całości  miasta  należeć 
będzie.  Co  aby  tym  prędzey  kazdeg-o  wiadomości  doszło,  ten  vniuersał  nasz 
przez  woźnego  publikować  y  do  xiąg  authenticznych  podać  rozkazuiemy. 
Dan  w  Warszawie  dnia  III  miesiąca  czerwca,  roku  Pańskiego  MDCLXY, 
panowania  królestw  naszych  polskiego  y  szwedzkiego  XVII  roku.  —  łan 
Kazimierz  kroi.  —  Yniuersał  do  miasta  Krakowa,  aby  wszyscy  nemine 
cxcepto  z  domów  slecheckich  y  duchownych  w  mieście  y  na  przedmieściach 
pożywienie  maiący,  iuxła  proportionem  obeyscia  swego  podatki  płacili. 

Dokument  papierowy,  opatrzony  wielką  pieczęcią  koronną,  poniżej  tekstu  zamieszczoną. 


I24S.      1665.   die    17.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

Proconsul  consulesąue  Cracorienses  Francisco  Cyrus  pactionem  cum 
scabinis  Cracoviensibus  faciendi,  dant  potestatem. 

Actum  feria  quinta  post  festum  s.  Luciae  virginis  et  martyris.  - —  Excel- 
lentes  et  spectabiles  domini  Franciscus  Roliński  m.  d.  proconsul,  Paulus 
Fryzneker,  Michael  Bhem  m.  d.  Gerhardus  Pryami,  Fliacinthus  kopacki 
m.  d.  Franciscus  Kortyn,  loannes  Rozyc,  Albertus  Stamet,  Stanislaus  Kłos- 
sowic,  Nicolaus  Królik,  Bonawentura  Bryganty,  consules  Cracouienses,  in 
negx>tio  infrascripto  per  schaedulas  in  praetorium  conuocati  et  legitime  con- 
gregati  existentes,  cupientes,  vt  causa  et  actio  inter  nobiles  ac  honoratos 
scabinos  Cracouienses,  actores  et  spectabilem  Franciscum  Cyrus  consulem 
et  aduocatum  Cracouiensem,  ratione  certarum  praetensionum  mota  et  agitata, 
ad  media  pacis  deueniat  ulterioribusąue  obuietur  sumptibus,  dandum  esse 
consensum  eidem  spectabili  d.  aduocato,  vt  cum  ijsdem  dd.  scabinis  compo- 
sitionem  faciat  his  conditionibus :  primo  vt  idem  d.  aduocatus  eodem  officio 
suo  aduocatiali  loco  priori  et  omnibus  praerogatiuis,  prout  ad  hocusąue  tem- 
pus  gaudebat,  ita  ad  vitae  suae  extrema  tempora  gaudeat;  post  sera  vero 
fata  ipsius  non  amplius  ex  dd.  consulibus,  sed  morę  pristino  ex  alijs  per- 
sonis,  quas  ad  id  idoneos  spectabilis  magistratus  esse  videbit,  aduocatum 
idem  magństratus  electurum  se  declarat :  nihil  derogando  iuribus  ad  liberam 
electionem,  sibi  vigore  decreti  s.  r.  M.  d.  d.  et  actu  Cracouiae  feria  2da  pro- 
xima  post  festum  b.  Matthaei  apostoli  et  euangelistae  a.  1534  seruientem ; 
secundo,  vt  antę  aduocatum,  qui  in  futurum  electus  fuerit,  senior  scabinus 
Cracouiensis  praecedentiam  loci  habeat,  ynanimibus  yotis  et  sententijs  suis 
concluserunt,  praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Acta  Consul.   Crac.    1498,   str.   558. 


4i3 


1249.     i666.  die   18.  m.  Ianuarii,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  tollit  vadimonium  decem  millium  mar- 
carum,  quo  magistratus  consularis  Cracoviensis,  ne  contra  Iudaeos  Casimi- 
rienses  tumultus  Berent,  obligatus  erat. 

Ioannes  Casimirus  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Yolhyniae,  Smolensciae, 
Czerniechouiaeąue  necnon  Suecorum  ,  Gottorum ,  Yandalorumąue  haeredi- 
tarius  rex.  Significamus  praesentibus  literis  nostris,  ąuorum  interest,  vni- 
uersis  et  singulis;  ąuod  licet  ąuidem  infidi  Indaei  Casimirienses  ad  Craco- 
uiam  literas  nostras  vadij  decem  millium  marcarum  Polonicarum  in  anno 
currenti  super  nobilem  et  spectabilem  magistratum  Cracouiensem,  aduocatum; 
scabinos  totamąue  communitatem,  in  ąuantum  insolentiae  per  aliąuas  per- 
sonas  super  eosdem  infidos  Iudaeos  excitatae,  maturę  obuiam  non  iuerint 
periculaąue  ąuaeuis  instantia  non  auerterint,  succumbendi  obtinuerint,  quia 
tamen  eaedem  vadij  literae  ciuitati  nostrae  praefatae  multum  praeiudiciosae 
atque  periculosae  ad  sinistram  eorundem  Iudaeorum  Casimiriensium  infor- 
mationem  sunt  emanatae,  aliterąue  quam  statutum  prius  serenissimi  diuae 
memoriae  Sigismundi  regis  de  anno  millesimo  quingentesimo  trigesimo 
octauo  sonat,  per  eosdem  Iudaeos  interpretantur,  proinde  nos  praecauendo 
indemnitati  magistratus  et  ciuium  nostrorum  Cracouiensium  eosdemque  ab 
hoc  onere  vadij  releuare  volentes,  praefatas  literas  vadij7  per  dictos  infidos 
Iudaeos  obtentas,  non  aliter,  nisi  iuxta  mentem  alleg'ati  statuti  interpretari 
ac  robur  suum  habere  praesentibus  declaramus.  Ouod  ad  notitiam  omnium, 
quorum  interest;  praesertim  vero  eorundem  infidorum  Iudaeorum  Casimirien- 
sium ad  Cracouiam  deducendum  mandamus,  ąuatenus  se  pacifice  in  omnibus 
locis  gerant,  nec  cuipiam  insolentiarum  aliquarum  excitandarum  occasionem 
praebeant,  serio  et  sub  paenis  nostris  grauissime  praecipimus.  In  cuius  rei 
fidem.  praesentes  manu  nostra  subscriptas,  sigillo  regni  communiri  iussimus. 
Datum  Yarsauiae  die  decima  octaua  mensis  Ianuarij,  anno  Domini  millesimo 
sexcentesimo  sexagesimo  sexto;  regnorum  nostrorum  Poloniae  et  Sueciae 
decimo  octauo  anno.  —  Ioannes  Casimirus  rex. 

Kodeks  Zaleskiego,  karta  265. 


1250.     1 666.  die  25.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  mulieribus  vagis  ex  urbe  eiiciendis. 

Actum  feria  secunda  ipso  die  Conuersionis  s.  Pauli  apostoli.  —  Spec- 
tabiles  domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae ,  per  schaedulas 
in  praetorio  conuocati  et  leg'itime  congregati  existentes;  inhaerendo  ad- 
monitioni  illustrissimi  et  reuerendissimi  d.  episcopi  Cracouiensis  ducis 
Seueriae,     expellendas    esse    e    ciuitate    mulieres    vagabundas,     adhibito    et 


414 

accersito    adminiculo    officij   castrensis  capitaneatus  Cracouiensis,  vnanimiter 
concluserunt. 

Acta  Consul.   Crac.   149S,  str.   561. 


1251.     1 666.  die  28.  m.  lanuarii,  Cracoviae. 

vSenatus    consultum    de  pecunia   pro    nuntiis    civitatis    ad  comitia    regni 
mittendis,  mutuo  sumenda. 

loannes  Casimirus  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Volhyniae,  Smolensciae, 
Czerniechouiaeąue  necnon  Suecorum,  Gottorum,  Vandalorumque  haeredita- 
rius  rex.  Significamus  praesentibus  literis  nostris,  ąuorum  interest,  vniuersis 
et  singulis,  exhibitas  coram  nobis  esse  literas  papyraceas  infrascriptas,  ex 
libro  conclusionum  nobilis  magistratus  Cracouiensis  extraditas  sigilloąue  eius- 
dem  ciuitatis  communitas;  sanas,  saluas,  illaesas,  omniąue  suspicionis  nota 
carentes,  supplicatumąue  nobis,  vt  easdem  authoritate  nostra  regia  appro 
bare,  confirmare  et  ratificare  dignaremur.  Ouarum  ąuidem  literarum  tenor 
est;  qui  sequitur  talis : 

Actum  in  praetorio  Cracouiensi  feria  ąuinta  post  festum  Conuersionis 
sancti  Pauli  apostoli  proxima;  die  vigesima  (octaua)  Ianuarij,  anno  Domini 
millesimo  sexcentesimo  sexagesimo  sexto.  Specttibiles  domini  proconsul  et 
consules  ciuitatis  Cracouiensis,  per  schaedulas  in  neg"otio  infrascripto  legi- 
time  conuocati  et  in  freąuenti  numero  congregati  existentes?  considerato; 
quod  sumptus  pro  futuris  comitijs  regni  generalibus,  praecipue  in  causis 
ciuitatis  vrgentibus  in  ijsdem  comitijs  cum  varijs  personis  intercedentibus, 
vbi  et  personalitas  spectabilis  magistratus  requiritur7  est  apprime  necessa- 
rius;  aerarium  vero  publicum  nimis  est  exhaustum  bonaque  ciuitatis  non- 
nulla  certis  personis  sunt  inuadiata,  honorata  vero  communitas  toties  con- 
uocata  et  requisita7  sumptum  eundem  prouidere  renuit,  proinde  indemnitati 
totius  ciuitatis  prouidendo  iuribusque  ac  priuilegijs  ipsius7  ne  locus  inter 
nuntios  terrestres  in  comitijs  regni  per  absentiam  suam  amittatur,  subue- 
niendo;  quatenus  interim  certae  personae  tam  ex  spectabili  magistratu  quam 
etiam  ciuibus  et  mercatoribus  sumptum  eundem  proportionaliter  iuxta  taxam 
spectabilis  magistratus  contribuant  ac  ciuitati  ad  praesens  mutuo  dent  ac 
realiter  (idque  sub  paena  executionis  militaris,  toties  per  honestam  commu- 
nitatem  super  se  laudata)  extradant,  vnanimibus  votis  suis  et  sententijs  con- 
cluserunt. Ad  cuius  quidem  sumptus  per,  easdem  personas  mutuati  et  erro- 
gati  restitutionem,  tota  honorata  communitas  tenebitur  contributionem  con- 
stituere  ac  cuilibet  iuxta  taxam  errogatam  reddere  ac  persoluere,  praesen- 
tibus ad  praemissa  mediantibus.  Ex  libro  conclusionum  spectabilis  senatus 
Cracouiensis  extraditum.  Locus  sigilli  ciuitatis  Cracouiensis. 

Cui  supplicationi  \ń  iustae  aequitatique  consonae,  nos  benigne  an- 
nuentes,  easdem  literas  vt  supra  de  suo  tenore  toto  insertas;  approbandas^ 
confirmandas  et  ratificandas  esse  duximus?    prout  quidem;    in  quantum  iuris 


4i5 

est,  approbamus,  confirmamus  et  ratificamus  praesentibus  literis  nostris,  de- 
cernendo  easdem  vim  et  robur  debitae  firmitatis  obtinere  debere.  In  cuius 
rei  fidem  praesentes  manu  nostra  subscriptas,  sigillo  regni  communiri  man- 
dauimus.  Datum  Yarsauiae  die  decima  nona  mensis  Februarij,  anno  Domini 
millesimo  sexcentesimo  sexagesimo  sexto,  regnorum  nostrorum  Poloniae  et 
Sueciae  decimo  octauo  anno.  —  Ioannes  Casimirus  rex. 

Kodeks  Zaleskiego,  karta   265,  str.  odwrotna. 


1352.      1 660.  die  30.  m.  Aprilis.  Yarsoriae. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  mandat,  ne  scabini  Iuris  supremi  Magde- 
burgensis  munus  consulum  Cracoviensium  obtineant. 

Ioannes  Casimirus  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Yołhyniae, 
Czerniechouiaeąue  necnon  Suecorum,  Gottorum,  Yandalorumąue  haeredi- 
tarius  rex.  Significamus  praesentibus  literis  nostris,  quorum  interest,  vni- 
uersis  et  singulis,  quia  nos  commodis  et  incremento  ciuitatis  nostrae  Cra- 
couiae,  metropolis  regni,  paterne  prospicere  volentes,  duximus  regimini  eius- 
dem  ciuitatis  nostrae  viros  idoneos,  indigenas,  optime  de  nobis,  magistratu 
et  ciuitate  meritos,  ad  capessendum  magistratum  reliąuis  omnibus  praepo- 
nendos  fore  per  eos,  ąuibus  ius  collationis  officij  consularis  in  ciuitate  nostra 
de  iure  competere  dignoscitur.  Quia  vero  abvsu  ąuodam  retroactorum  anno- 
rura  introductum  cernimus,  ex  scabinis  Iuris  supremi  Magdeburgensis  castri 
nostri  Cracouiensis,  qui  scultetorum  rices  externorum  oppidorum,  priuilegio 
originalis  institutionis  Iuris  supremi  comprehensorum,  obeunt  et  personas 
eorum  repraesentant,  ad  magistratum  consularem  assumi,  in  consulesąue 
citra  eorum  merita,  quia  iure,  iurisdictione,  oneribus  ciuitatis  per  priuilegia 
sua  sese  eximunt,  cum  iniuria  eorum  ciuium,  subselliorum  et  officiorum 
ciuitatis,  qui  in  dies  mereri  de  ciuitate  desudant,  onera  ferunt  ac  in  prosperis 
ornamento,  in  aduersis  praesidio  eidem  esse  nituntur,  creari :  quibus  omnibus 
cautum,  elcctionem  consulum  esse  et  fore  instituendam  non  nisi  ex  scabinis 
ordinarijs,  syndicis,  notarijs  ciuitatis  Cracouiensis,  item  doctoribus  iuris  et 
medicinae,  nulla  facta  mentione  memoratorum  scabinorum  Iuris  supremi,  vti 
diuersum  subsellium,  nullatenus  ordinibus  ciuitatis  incorporatum,  constituen- 
tium  :  quocirca  vt  meritis  ciuibus  iusta  decernantur  praemia,  eorumque  exem- 
plo  alij  ad  praeclare  merendum  de  ciuitate  propositis  praemijs  excitentur, 
praesentibus  literis  nostris  declaratorijs  ac  perpetuo  valituris  statuimus,  ne- 
minem  ex  scabinis  Iuris  supremi  Magdeburgensis  castri  nostri  Cracouiensis 
debere  vel  posse  eligi  aut  creari  consulem  neque  teneri  magistratum  consu- 
larem in  contrarium  huic  instituto  nostro  declaratorio,  electo  locum  in  suo 
consessu  concedere  ad  praestandum  iuramentum  super  officium  aut  ad  exer- 
cenda  aliqua  munia,  consulibus  de  iure  et  vsu  competentia,  admittere.  Quod 
ad  notitiam  omnium,  quorum  interest,  deducendo  mandamus,  vt  praesentes 
literas  nostras  et  ipsi  inviolatas  obseruent  et  ab  aliis  obseruari  omnino  sub 


Alb 

paenis  nostris,  in  conuulsores  priuilegiorum  et  institutorum  nostrorum  sancitis, 
obseruari  faciant.  In  ąuorum  omnium  lidem  praesentes  manu  nostra  reg'ia 
subscriptas.  sigillo  regni  maiori  muniri  iussimus.  Datum  Yarsauiae  in  comitijs 
regni  generalibus,  ordinarie  indictis,.  die  trigesima  mensis  Aprilis,  anno  Do- 
mini millesimo  sexcentesimo  sexagesimo  sexto,  regnorum  nostrorum  Poloniae 
et  Sueciae  decimo  octauo  anno.  —  Ioannes  Casimirus  rex.  —  Stephanus 
Hankiewicz  secretarius  regiae  Maiestatis  manu  propria. 

Kodeks  Zaleskiego,  karta  266. 


1253.      1666.  die    12.  m.  Iunii;  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  cives  Cracovienses  hortatur,  ut  quae 
ad  defensionem  urbis  necessaria  sint,  instituant. 

łan  Kazimierz  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielkie  xiążę  litewskie,  ruskie, 
pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  kiiowskie,  wołyńskie,  infląntskie,  smoleń- 
skie, czerniechowskie  a  szwedzki,  g-otski,  wandalski  dziedziczny  kroi.  Sla- 
chetnym,  sławetnym  y  vcciwym  burmistrzowi,  raycom,  ławnikom,  wszytkiemu 
vrzędowi,  pospólstwu  y  gminowi  miasta  naszego  stołecznego  Krakowa,  wier- 
nie nam  miłym,  łaskę  nasze  królewska.  Wiernie  nam  mili !  lako  wiele  nam 
y  oyczyznie  pod  te  zwłascza  zamieszania  wnętrznego  czasy  na  bespieczen- 
stwie  miasta  y  stolice  naszey  należy,  w  tak  pilnym  iest  v  nas  staraniu  y  pie- 
czy, aby  w  iako  nalepszym  porządku  y  ostrożności  toz  miasto  nasze  znay- 
dowało  sie.  Do  tego  tedy  naprzód  reguiritur  między  samemi  Wier.  WW. 
vrzędem  y  pospólstwem  zg'oda  y  miłość  zobopolna,  przeto  napominamy, 
abyście  do  tey  sie  wrócili  y  na  inszy  czas  odłożywszy,  cokolwiekby  zacho- 
dziło z  rozróżnienia  controwersiy  y  zawziętości ,  iednostaynie  przy  conser- 
uatiey  całości  swoiey  stawali  wiarą  nam  powinna  y  poprzysięzoną ;  magistrat 
iako  bracJiium  nasze,  aby  rząd  dobry  czuynie  y  pilno  sprawował,  władzy 
zas  y  zwierzchności  tey  podlegli,  aby  vcciwość  wszelką  oddawali  y  posłuszni 
byli  we  wszytkim  ;  w  prowianty  y  żywności  dostateczne  opatrzyć  sie  dobrze 
wszyscy  obywatele  y  którzy  zostawać  chcą  w  mieście,  powinni;  poprawa 
murów,  baszt  y  walów  zwyczaynemi  czasu  potrzeby  y  niebespieczenstwa 
szarwarkami  bydz  ma  zaraz  y  pilność  około  tego  wszelka,  a  tym  chętniey 
y  słuszniey,  żeśmy  od  serwisów  y  podeymowania  żołnierza  in  firaesidio  bę- 
dącego, cale  miasto  wolne  mieć  chcieli  y  vwolnili.  Wszyscy  tedy  obywatele 
miasta,  iako  należą  concurrere  pomocą,  ale  y  straży  według  swego  porządku 
y  trybu  odprawować  bez  ochrony  maią ;  a  magistrat  znosić  sie  będzie 
o  wszytkim  z  vrodzonym  Michałem  Zebrzydowskim  miecznikiem  koronnym, 
iako  z  starostą  krakowskim  y  generałem  małopolskim.  Co  aby  przez  wszyt- 
kich  zachowano  cale  było,  ręką  naszą  podpisu ięmy  y  pieczęć  koronną  stwier- 
dzić kazaliśmy.  Dąn  w  Warszawie  dnia  XII  miesiąca  czerwca,  roku  Pań- 
skiego M  DCL  XVI,  panowania  królestw  naszych  polskiego  y  szwedzkiego 
XVIII  roku.  —  łan  Kazimierz  kroi. 

Dokument   papierowy,   opatrzony  wielką  pieczęcią  koronną,   poniżej   tekstu  wyciśniętą. 


4^7 


1254.      1 666.   die  7.  m.  Iulii;  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  iudiciis  fisci  civilis  constituendis. 

Actum  in  praetorio  Cracouiensi  sabbatho  in  vigilia  festi  Assumptionis 
beatissimae  virginis  Mariae,  die  decima  ąuarta  Augusti,  anno  Domini  mil- 
lesimo  sexcentesimo  sexagesimo  sexto.  Ad  officium  et  acta  praesentia  con- 
sularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  nobilis  Albertus  Sułkowski,  ciuitatis 
huius  syndicus,  nomine  spectabilis  magistratus  et  honoratae  communitatis 
agens,  obtulit  eidem  officio  ad  acticandum  processum  infrascriptum,  per 
spectabilem  magistratum  et  per  honoratam  communitatem  acceptum  et 
approbatum,  cuius  processus  tenor  sequitur  et  est  talis : 

Poniewasz  panowie  exactorowie,  którzy  byli  roznemi  czasy  do  wybie- 
rania contributiey  rożnych  in  anno  millesimo  sexcentesimo  sexagesimo  sexto 
w  mieście  per  spectabilem  magistratum  et  honoratam  communitatem  na  rożne 
miasta  potrzeby  uchwalonych,  a  honorata  communitate  obrani,  do  tych  czas 
z  tych  exactiey  żadnych  nie  czynili  rachunków,  przez  co  wiele  retentow 
w  contrybutiey  każdey  zostało,  przeto  spectabilis  magistratus  vna  cum  ho- 
norata communitate  chcąc,  aby  takowe  wszytkie  exactie  do  -executiey  in  toto 
przywiedzione  były,  panowie  zaś  exactorowie  rachunki  z  nich  vczynili  y  ra- 
tionem,  czemu  takowych  retentow  nie  wybrali,  oddali,  y  aby  na  potem  żadne 
retenta  na  exactie;  które  będą  vchwalone,  nie  zostawały,  ale  każdy  z  panów 
exactorow  wedle  zwyczaiu  woiewodztw  wszytkich  koronnych  exactią  wy- 
bierał y  z  niey  rachunki  oddawał,  de  vnanimi  tak  spectabilis  magistratus 
iako  też  honoratae  communitatis  consensu,  sposób  do  wybierania  raczey 
odbierania  takowych  rachunków  y  dochodzenia  retentow  także  taxowania 
tych,  którzy  nie  są  taxowani  y  podatki  płacić  powinni,  wynaleziony  iest 
takowy.  Lubo  to  z  prawa  y  słuszności  spectabilis  magistratus  consularis  do 
sądów  y  rządów  tego  miasta  należy,  iakoż  y  tego  wszytkiego  iemuby  cognitio 
należała,  iednak  dla  trudności  vstawicznych,  które  codziennie  in  publicis 
negotijs  cum  dispendio  fortunarum  suarum  w  omieszkaniu  pożywienia  po- 
nosi y  ponosić  musi,  wydołać  temu,  aby  cogmitionem  tego  wszytkiego  przez 
sądy  (co  bydz  inaczey  nie  może)  vczynił,  nie  podobna.  Tedy  de  vnanimi 
spectabilis  magistratus,  per  schaedulas  eo  in  negotio,  tum  et  honoratae  com- 
munitatis per  pulsum  campanae  similiter  eo  in  neg"Otio  ad  praetorium  con- 
uocatae,  consensu,  chcąc  aby  rachunki  tych  wszytkich  exactiey  iako  nayprę- 
dzey  vczynione  y  retenta  ich  sine  intermissione  wybrane  bydz  mogły,  spec- 
tabilis magistratus  naprzód  e  medio  sui  Ich  MM.  panów  Mikołaia  Królika, 
lana  Romanowica  raycow,  Iakuba  Celestę,  lana  Markiewica  ławników,  Be- 
nedicta  Amadeia,  Andrzeia  Węgrzynowica  kupców,  także  y  ex  medio  hono- 
ratae communitatis  panów  Stanisława  Zatorskiego,  Eliasza  Koziołkowica 
mieszczan  krakowskich,  do  sądzenia  tak  panów  exactorow  iako  y  panów 
retentorow  y  taxowania  tych,  którzy  taxowani  nie  są  a  podatki  płacić  po- 
winni, naznacza.  A  ci  Ich  Mość  panowie  takowe  sądy  dnia  trzydziestego 
miesiąca  sierpnia  roku  teraznieyszego  po  południu  o  drugiey  godzinie  na 
ratuszu  zasiadszy,    continue  też    sądy  każdego    dnia    zasiadaiąc   przez  godzin 

53 


4i8 

dwie  albo  trzy  do  tąd.  póki  exactiey  sześci  exactoro\v  nie  odsądzą,  rachun- 
ków niż  wysłuchają,  z  retentorami  cognitionem  nie  uczynią,  tych  którzy  do 
płacenia  podatków  należą  a  nie  są  potaxowani,  nie  potaxuią,  vnius,  duorum, 
trium ,  quatuorumve  absentia  non  obstante ,  odprawowali ;  y  cognitionem 
tegoż,  ieżeli  exactia  iest  cale  przez  każdego  z  panów  exactorow  wybrana 
albo  nie  (co  sie  z  rachunków  panów  exactorow  pokaże,  które  przed  temisz 
Ich  MM.  pany  deputaty  yczynić  powinni)  y  czemu  nie  iest  wybrana,  reten- 
tores  ieżeli  bydź  mogą  solvendo  albo  nie,  ieżli  na  ten  czas  byli  soluendo 
a  teraz  nie  s^l,  rczynili,  a  kto  płacić  powinien,  yznawszy  tych,  którzy  płacić 
powinni,  per  processum  fisci  sine  appellatione,  stosuiąc  sie  do  vniuersało\v 
króla  IMci  pana  naszego  miłościwego,  eo  in  passu  ad  spectabilem  magistra- 
tum  wyraźnie  rożnemi  czasy,  a  mianowicie  in  anno  millesimo  sexcentesimo 
quinquagesimo  nono  wydanych  (który  według  prawa  y  zwyczaiu  dawnego 
taki  ma  bydz)  przycisnęli.  To  iest  wprzód  ma  praecedere  citatio  literalis 
contra  primi  ordinis  ciues  cum  expressa  seu  causa  seu  summa  in  contribu- 
tione  retenta,  in  habitatione  citandi,  si  eam  in  ciuitate  vel  in  domo  seu  lapi- 
dea  cuiuspiam  ciuis  habuerit  et  ibidem  manserit,  ponenda.  leżeliby  zaś  w  du- 
chownym albo  szlacheckim  domu  albo  kamienicy,  lubo  na  inszym  gruncie 
mieszkał,  tedy  per  edictum  publicum,  to  iest  affixionem  citationis  ad  valuas 
praetorij  Cracouiensis  ma  bydź  pozwany  cum  praefixione  termini  compari- 
tionis  in  triduo  post  citationem  editam  ma  citato  currere  contumacia  cum 
beneficio  arresti ,  ex  aresto  ma  sie  in  instanti  sprawić  processu  summario, 
semotis  omnibus  dilationibus,  excepta  sola  dilatione  ad  producendam  quie- 
tationem  et  inducendos  in  vim  probationis,  si  necessitas  tam  actori  quam 
citato  postulauerit,  testes.  A  ieżeli  sąd  vzna,  że  powinien  płacić  citatus,  tedy 
non  recedendo  e  praetorio  ma  takową  contributią  zapłacić,  ieśliby  zaś  are- 
sztował lubo  per  plenipotentem,  non  vero  personaliter  stawał,  ma  bydź  na- 
kazana (in  quantum  słuszney  osobie)  sub  paena  in  duplo  in  instanti  solutio, 
a  in  defectu  solutionis,  tedy  ma  captiuatio  aut  intromissio  seu  obsigillatio 
siue  bonorum  sequestratio  alias  iuxta  exigentiam  rei  et  iudicati  iedno  z  nich, 
zachowawszy  recurs  do  drugiego,  super  non  soluente  decerni  et  ministerialis 
albo  familia  praetoriana  in  casu  necessitatis  nobilis  yiceaduocatus  ad  exe- 
quenda  praemissa  addi,  czego  sobie  żaden  pro  iniuria  et  contemptu  vsurpare 
nie  będzie  mógł,  poniewasz  na  takowy  proces  wszyscy  vnanimiter  pozwa- 
lamy. A  takowa  celebratio  sądu  y  processu  obseruatio  ze  wszytkiemi  pany 
exactorami  także  y  iakichkolwiek  contributiey  retentorami,  nemine  excepto, 
którzy  powinni  płacić,  zachowana  być  ma.  Contra  secundi  vero  et  tertij 
ordinis  ciues  ma  bydź  citatio  rerbalis  takim  sposobem,  iako  contra  primi 
ordinis  ciues,  także  y  process,  iednak  contra  possessionatos  ma  bydź  citatio 
literalis  dla  tego,  aby  in  bonis  położona  była.  Citationes  literales  maią  wy- 
chodzić pod  pieczęcią  mieyską  zwyczayną,  także  y  dekreta  pod  taż  pieczęcią 
wydane  bydź  maią.  Na  tych  sądach  zaś  za  pisarza  ieden  z  panów  pisarzow 
mieyskich  albo  cancellarysta,  którego  oni  naznaczą,  a  potym  przysięże  iuxta 
rotam  describendam,  zasiadcć  ma  y  tych  decretow  wszytkich  acta  osobne 
bydz  maią.  A  ci  Ich  MMść  panowie  deputaci  wyżey  mianowani ,  do  tych 
sądów  obrani,  nim  na  też  sądy  zasiedą  wszyscy,  oprócz  Ich  MMść  panów 
radziec  y  przysięźnikow,  którzy  iuż  na  sądy  przysięg^di,  maią  in  eam  rotam 


4ig 

vczynić  iurament:  la  N.  przysięgam  panu  Bogu  wszechmogącemu,  w  Troycy 
swiętey  iedynemu,  iż  na  sądach  tych,  na  które  deputowany  iestem,  taxować 
tych,  którzy  nie  są  potaxowani,  na  przyszłe  contributie  y  sprawiedliwie  są- 
dzić będę.  Tak  mi  Panie  Boże  dopomóż.  Do  odprawienia  tych  spraw  ordy- 
nuiemy  de  vnanimi  consensu  pana  syndyka  naszego,  daiąc  mu  plenariam 
facultatem  tak  z  pany  exactorami,  iako  też  y  cum  retentoribus  ex  delatione 
panów  exactorow  czynić  y  mieć  to  chcemy  po  nim ,  aby  z  każdym  panem 
exactorem  y  z  tym,  który  na  retentach  ktoreykolwiek  exactiey  iest  y  będzie 
od  panów  exactorow  podany,  o  zapłacenie  retentow  y  o  czynienie  exactiey 
rachunków  y  o  niewybranie  retentow,  nie  maiąc  na  nikogo  respectu,  czynił 
y  dekreta  do  executiey,  którekolwiek  staną,  przywodził ;  a  my  w  tym  wszyt- 
kim,  ieżeliby  miał  mieć  aliąuam  impetitionem  od  kogokolwiek,  tedy  go  za- 
stępuiemy,  w  czym  mu  wszytkim  cauemus,  iednak  o  retenta  czyniąc,  aby 
od  dostatnieyszych  y  świeższych  retentorow  zaczął,  a  co  vboższych  ad  tru- 
tinam  Ich  MM.  panów  deputatów  na  ostatek  zachował;  w  których  retentach 
sufficienter  Ich  MM.  przeźrawszy  sie,  według  naylepszego  zdania  swego 
y  słuszności  z  każdym  sie  obeydą  y  kto  będzie  mógł  dać  ex  circumstantijs 
necessarijs,  a  kto  nie,  vznaią.  W  czym  wszytkim  plenariam  Ich  MM.  daiemy 
facultatem  ;  a  skoro  ci  Ich  MM.  wyżey  mianowani  takowych  exactii  sześć 
odsądzą  y  cognitionem  ich  tak  z  panami  exactorami  iako  y  retentorami 
vczynią,  tedy  wolno  będzie  spectabili  magistratui  vna  cum  honorata  com- 
munitate  do  sądzenia  dalszego  takowych  spraw  tychże  Ich  MM.  vprosić, 
albo  też,  ieżeliby  sie  nie  chcieli  tego  podiąć,  innych  naznaczyć.  Datum  in 
praetorio  Cracouiensi,  die  septima  Iulij,  anno  Domini  millesimo  sexcentesimo 
sexagesimo  sexto. 

Kodeks  Zaleskiego,  karta  262,  stronica  odwrotna. 


12.35.      1666.  die   13.  m.  Septembris,  Varsoviae. 

loannes  Casimirus  rex  Poloniae  senatus  consultum  de  iudiciis  fisci 
civilis  instituendis,  sancitum,  ratum  esse  iubet. 

loannes  Casimirus  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Kiiouiae,  Volhiniae,  Smo- 
lensciae,  Czerniechouiaeąue  necnon  Sueccorum,  Gotthorum,  Vandalorumque 
haereditarius  rex.  Significamus  praesentibus  literis  nostris,  quorum  interest, 
vniuersis  et  singulis,  expositum  simul  ac  relatum  est  nobis  per  certos  con- 
siliarios  nostros,  lateri  nostro  ad  praesens  adhaerentes,  ąuomodo  nobilis  ac 
spectabilis  magistratus  ciuitatis  nostrae  metropolitanae  Cracouiensis  volens, 
vt  bonus  sit  vigeatque  ordo  in  eadem  ciuitate  nostra  Cracouiensi,  de  vnanimi 
scabinorum ,  communitatis  per  schaedulas  et  totius  plebis  Cracouiensis  per 
pulsum  campanae  conuocatae  et  congregatae  consensu,  conscripsit  certum 
processum  seu  modum  excipiendae  rationis  ab  exactoribus  suis,  qui  nullam 
per  longum  adeo  temporis  interuallum  hucusąue  calculationem  fecerunt  et 
per    id    ingentia    damna    aerario    publico  causarunt,    ita,    vt  per  retentionem 


Ą.20 

antiąuarum  contributionum  nouis  ac  nouis  exactionibus  populus  saepius  aggra- 
uari  cogatur,  antiąuarum  vero  contributionum  summae  in  priuatorum  vsibus 
delitescunt.  Obuiando  itaąue  huic  iam  fermę  depauperatae  plebis  oppressioni 
vlteriori ;  non  valentes  easdem  summas  retentas  ex  contributionibus  antea 
laudatis  prouenientes,  apud  priuatos  existentes  vindicare,  vsi  efficacissimo 
remedio,  processum  fisci  ciuilis  matura  deliberatione  intra  se  praehabita,  de 
vnanimi  et  benevolo  totius  magistratus  et  ciuitatis  consensu  formarunt,  con- 
cluserunt,  nobisąue  supplicarunt,  vt  eundem  authoritate  nostra  regia  ratiha- 
beremus.  Proinde  nos,  qui  nihil  magis  in  votis  nostris  habemus,  quam  vt 
populus  plus  iusto  et  aeąuo  non  grauetur  et  aeąualitas  seu  iustitia  in  con- 
tributionibus pendendis  seruetur,  memoratum  processum  fisci  ciuilis  die 
septima  Iulij  mensis,  anno  praesenti  in  praetorio  ciuitatis  conscriptum  et  ad 
acta  officij  consularis  Cracouiensis  sabbatho  in  vigilia  festi  Assumptionis 
beatissimae  Mariae  virginis,  die  decima  ąuarta  mensis  Augusti  anno  eodem 
currenti  1666  per  oblatam  porrectum  et  omnia  contenta  illius  approbandum 
et  confirmandum  esse  duximus;  prout  praesentibus  approbamus;  confirmamus; 
ratificamus  et  ratihabemus,  vtque  vigore  illius  et  praesentis  rescripti  nostri 
deputati  iudices  praeuio  iuramento  suo  ibidem  specificato  procedant,  causas 
iudicent;  retentas  contributiones  sine  respectu  personarum,  semotisąue  amore 
vel  odio  vindicent,  summas  ex  retentis  vindicatis  collectas  in  aerarium  ciui- 
tatis publicum  inferant;  volumus  et  statuimus.  In  quorum  fidem  praesentes 
manu  nostra  subscriptas  sigillo  regni  communiri  iussimus.  Datum  A^arsauiae 
die  XIII  mensis  Septembris,  anno  Domini  M  DC  L  XVI,  regnorum  nostro- 
rum  Poloniae  et  Sueciae  XVIII  anno.  —  Ioannes  Casimirus  rex.  —  Fran- 
ciscus  Prazmowski  praepositus  Cracouiensis,  regens  cancellariae  regni. 

Acta  Consul.   Crac.  41,  str.   194. 


1350.      1666.  die   13.  m.  Septembris,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  cives  Cracovienses  sub  suam  protectio- 
nem    suscipit    ipsisąue  literas;    ąuae   »salvi  conductus«   dicebantur,    impertit. 

Ioannes  Casimirus  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Kiiouiae,  Volhyniae ,  Liuoniae, 
Podlachiae,  Smolensciae,  Czerniechouiae,  Seueriaeąue,  necnon  Suecorum, 
Gottorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex.  Significamus  praesentibus  lite- 
ris  nostris,  ąuorum  interest,  vniuersis  et  singulis,  ąuod  cum  nobis  expositum 
sit  per  certos  consiliarios  nostros  nobilis  et  spectabilis  magistratus  totiusąue 
communitatis  et  incolarum  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis  nomine,  multos  ex 
nobilitate  viciniori  reperiri,  qui  tam  per  se,  quam  alias  subordinatas  personas 
apertas  inimicitias  et  violentias  tam  ex  occasione  necis  in  persona  generosi 
olim  Stanislai  Dembiński  in  ciuitate  eadem  commissae,  quam  et  ex  aliis 
respectibus  priuatis,  ciuibus  et  incolis  Cracouiensibus  denunciant,  ita  vt  non 
sint  satis  de  vita  sua  securi :  Nos  securitati  eiusdem  ciuitatis  nostrae  Cra- 
couiensis   seu    potius   nobilis  et  spectabilis  magistratus  et  communitatis  om- 


42  1 

niumąue  incolarum  Cracouiensium,  vti  supremus  subclitorum  nostrorum  pa- 
tronus,  prospicere  et  consulere  ex  plenitudine  potestatis  nostrae  regiae  cu- 
pientes,  eo  vel  maxime  attento,  quod  id  non  modo  tranąuillitati  communi, 
verum  etiam  legibus  regni  contrarietur  nostriąue  muneris  sit,  eiusmodi  vio- 
lentias  et  oppressiones  subditorum  nostrorum  prohibere,  praedictum  nobilem 
et  spectabilem  magistratum  totamąue  communitatem  et  incolas  Cracouienses 
in  protectionem  nostram  regiam  accipiendum  esse  duximus  accipimusąue 
hisce  literis  nostris  ac  saluum  conductum  nostrum  regium  a  vi  et  potentia 
nobilium  ąuorumuis  (non  tamen  a  iure  et  ordinario  iuris  processu  in  foro 
competenti;  nempe  vel  in  iudiciis  nostris  comitialibus  vel  postcurialibus  in- 
stituendo)  ijsdem  damus  et  concedimus.  Vigore  cuius  protectionis  nostrae 
reg-iae  praefatus  nobilis  et  spectabilis  magistratus  totaąue  communitas  et 
incolae  Cracouienses  tuto  et  liberę  in  regno  dominijsąue  nostris  versari,  in 
conuentu  Prossouiensi  palatinatus  Cracouiensis  et  aliis  publicis  actibus  com- 
parere,  negotia  sua  quaeuis  licita  et  honesta  peragere;  actus  iuridicos  exer- 
cere  et  perficere,  coram  ąuibusuis  iudiciorum  ac  officiorum  subsellijs  stare 
et  respondere  poterint,  personis;  rebus,  bonis,  mercibusąue  ipsis  saluis  sub 
hac  nostra  protectione :  ita  tamen,  vt  et  ipsi  modeste  sese  gerant  et  omnibus 
de  se  conąuerentibus,  in  foro  competenti  iudicialiter  respondere  teneantur. 
Quod  omnibus,  quorum  interest,  praesertim  vero  capitaneis  nostris  locorum 
ąuorumuis  vel  eorum  vicesgerentibus  notum  esse  volentes,  mandamus,  vt 
praedictum  nobilem  ac  spectabilem  magistratum  totamąue  communitatem  et 
omnes  incolas  Cracouienses  manuteneant  et  has  protectionis  et  salui  con- 
ductus  nostri  literas  in  acta  sua  castrensia  inscribi,  seruandis  de  iure  seruatis, 
et  per  ministerialem  regni  generałem  publicari  faciant,  easąue  et  ipsi  obser- 
uent  et  ab  aliis  obseruari  curent.  Pro  gratia  nostra  et  sub  paenis  contra 
violatores  salui  conductus  nostri  sancitis.  In  cuius  rei  fidem  praesentes  sigillo 
regni  communiri  iussimus.  Datum  Varsauiae  die  XIII  mensis  Septembris, 
anno  Domini  M  DCL  XVI,  regnorum  nostrorum  Poloniae  et  Sueciae  XVIII 
anno.  —  Nicolaus  Prazmowskj  episcopus  Luceoriensis,  cancellarius  regni 
supremus.  —  Relatio  illustrissimi,  excellentissimi  et  reuerendissimi  in  Christo' 
patris,  domini  Nicolai  comitis  in  Prazmow,  episcopi  Luceoriensis  et  Brestensis, 
designati  archiepiscopi  Gnesnensis,  supremi  cancellarij  regni,  abbatiae  Sie- 
ciechouiensis  perpetui  administratoris. 

Dokument  papierowy,  opatrzony  wielką  pieczęcią  koronną,   poniżej  tekstu  wyciśniętą. 


135?.     1666.  die  3.  m.  Novembris,  Varsoviae. 

Ioannis  Casimiri  regis  Poloniae  decretum,  inter  Ioannem  Pernus  scabi- 
nosąue  Cracovienses  et  Franciscum  Cyrus  advocatum  Cracoviensem  litem 
dirimens. 

Ioannes  Casimirus  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Volhyniae,  Smolensciae, 
Czerniechouiaeąue,   necnon  Suecorum,  Gottorum,  Vandalorum  haereditarius 


422 

rex.  Significamus  praesentibus  literis  nostris,  quorum  interest,  vniuefsis  et 
singulis.  Intercessisse  antea  decretum  nostrum  inter  nobilem  et  spectabilem 
loannem  Pernus,  antea  seniorem  scabinum,  nunc  consulem  Cracouiensem, 
atque  nobiles  et  honoratos  scabinos  Cracouienses,  actores  ab  vna,  et  nobilem 
ac  spectabilem  Franciscum  Cyrus,  consulem  et  aduocatum  Cracouiensem, 
citatum,  parte  ex  altera,  idąue  in  causa  et  actione  ratione  binorum  officio- 
rum  incompatibilium,  nempe  consularis  et  aduocatialis  Cracouiensis,  contra 
expressum  officij  consularis  senatus  consultum,  sibi  appropriationis  loci  prioris 
seniorem  scabinum  concernentis,  indebitaeąue  per  disiectionem  scamni  in 
rota  iudiciaria  priuationis,  appellationibus  praeterea  ad  iudicium  scabinale 
admi.ssis  assessionis,  ac  deniąue  tabulae  notam  iurium  cancelkiriae  conti- 
nentis  alienationis,  coram  officio  consulari  Cracouiensi  instituta  ibidemąue 
agitata  ex  serijs  partium  controuersijs  Yarsauiae  feria  secunda  post  festum 
sancti  Augustini  confessoris  proxima,  anno  Domini  millesimo  sexcentesimo 
sexagesimo  ąuarto  latum  et  promulgatum.  Quo  ąuidem  decreto  nostro  sen- 
tentia  officij  consularis  Cracouiensis  incompetentiae  actorum  quoad  primum, 
secundum  et  ąuartum  propositionis  actorum  puncta  adinuentae,  retractata 
et  annihilata,  eosdem  actores  competenter  agere  posse  decreueramus ;  quoad 
vero  tertium  propositionis  punctum  causam  eandem  ad  decisionem  aliorum 
punctorum  suspenderamus,  atque  partes  pro  vlteriori  causae  processu  ad 
officium  idem  consulare  Cracouiense  remiseramus.  Cuius  ąuidem  decreti  no- 
stri  dum  actores  executionem  vrgerent  citatumąue  ad  satisfaciendum  eidem 
ac  in  causa  vlterius  procedendi  stringi  affectarent,  officium  illud  consulare 
Cracouiense  citato  primo  in  causa  procedere,  deinde  post  multas  partium 
controuersias,  processui  causae  insertas,  respondere  mandauit;  ac  tandem 
dum  citatus  respondendo  incompetentiam  actionis  ex  rationibus  obijceret, 
nobilis  quoque  syndicus  ciuitatis  ratione  iurium  ciuilium  ad  causam  inter- 
ueniret,  actores  vero  antę  replicationes  suas  per  nobilem  seniorem  scabinum 
appellationis  a  decreto  respondendi  connotationem  fieri  postularent,  idem 
officium  consulare  Cracouiense  ex  legitimis  iuridicisque  rationibus  conno- 
tandae  appellationis  locum  non  esse  adinuenit;  interuentionem  vero  nobilis 
syndici  admisit,  nec  appellationi  per  actores  ad  nos  et  iudicium  nostrum 
cum  toto  causae  effectu  interpositae,  detulit.  Ouam  nihilominus  ijdem  actores 
prosequi  volentes,  literas  adcitationum  nostrarum  prosecutorialium  ad  viden- 
dum  nimirurn  et  audiendum  appellationem  eandem  acsi  admissibilem  fuisse 
et  prosequibilem  esse  adinueniri,  decreta  officij  illius  consularis  Cracouiensis 
cassari,  tam  praefato  officio  quam  parti  opposuerunt ,  alias  prout  decretum 
nostrum  anterius  processusque  causae  tum  et  adcitationes  nostrae  prosecu- 
toriales  latius  praemissa  in  se  continent  et  complectuntur.  In  termino  itaque 
hodierno  ex  ijsdem  adcitationibus  nostris  prosecutorialibus  legitime  incidente 
et  hucusque  continuato,  partibus  praefatis;  actorea  quidem;  vtpote  nobili  ac 
spectabili  Ioanne  Pernus  secretario  nostro  et  consule  Cracouiense,  atque 
scabinis  ciuitatis  Cracouiensis,  per  nobilem  et  honoratum  Stanislaum  Kraus 
scabinum  Cracouiensem,  citata  vero  per  nobilem  I.aurentium  Gaięcki,  legi- 
timum  plenipotentem  suum ,  coram  nobis  et  iudicio  nostro  comparentibus 
eumque  terminum  attentantibus  et  in  controuersias  suas  de  admissibilitate 
ac    prosequibilitate    appellationis    ad    nos    et   iudicium    nostrum    per  actores 


4-' 3 

cum  toto  causae  effectu  interpositae  descendentibus :  nos  cum  consiliarijs  et 
iurisperitis  nostris,  exceptis  partium  ambarum  controuersijs  et  allegationibus, 
ijsdemąue  accurate  perpensis,  inhaerendo  iuribus  ciuitatis  per  leges  publicas, 
specialiter  vero  constitutione  anni  millesimi  sexcentesimi  decimi  tertij  appro- 
batis,  varij.sque  praeiudicatis  nostris  in  similibus  causis  prolatis,  appellatio- 
nem  praefatam  cum  toto  causae  effectu  interpositam ,  protunc  non  fuisse 
admissibilem  nec  ad  praesens  eoram  nobis  iudicioąue  nostro  proseąuibilem 
esse  adinuenimus,  partibusque  de  admissibilitate  ac  proseąuibilitate  appella- 
tionis  a  decreto  respondendi  interpositae,  experiri  mandauimus.  Experientibus 
itaąue  partibus,  varijsque  inter  se  rationibus  diseeptantibus,  nos  cum  ijsdem 
consiliarijs  et  iurisperitis  nostris,  auditis  denuo  partium  controuersijs  et  de- 
fensis,  appellatione  praefata  a  decreto  respondendi,  ex  quo  ci  tatuś  post  in- 
teruallum  temporis  eandem  actoribus  connotare  permiserat,  ad  nos  iudicium- 
que  nostrum  interposita,  protunc  admissibili  et  ad  praesens  coram  nobis  et 
iudicio  nostro  prosequibili  adinuenta,  cassato  toto  subsequenti  processu,  sen- 
tentiam  officij  consularis  Cracouiensis  approbandam  et  confirmandam  esse 
duximus,  prout  quidem  dempta  salua  iuramenti  calumniae,  per  vtramque 
partem  expediendi,  reseruata,  approbamus  et  confirmamus.  Et  quoniam  par- 
tes  vtraeque  amputando  vlteriores  inter  se  litium  anfractus  et  differentias, 
causam  praesentem  decisioni  nostrae  finali  subijciunt,  ac  in  negotio  princi- 
pali  expediri  coram  iudicio  nostro  volunt,  proinde  de  consensu  vtriusque 
partis  eisdem  in  negotio  principali  experiri  mandauimus.  Cum  itaąue  partes 
iuridicum  experimentum  inter  se  facientes,  varijs  iuridicis  inter  se  pro  et 
contra  disceptarent  rationibus  et  defensis,  et  actorea  quidem  producto  laudo 
seu  senatus  consulto  anni  millesimi  quadringentesimi  septuagesimi  quinti, 
aduocatum  Cracouiensem  non  ex  consulibus  sed  ex  communitate  eligi  de- 
bere,  eandemque  consuetudinem  continuam  nec  interruptam  post  seriem  an- 
norum  semper  fuisse  neminemque  alium  in  aduocatum  ad  hoc  vsque  electionis 
citati  tempus,  nisi  ex  scabinis,  notarijs  et  priuatis  ciuibus  sub  censu  annuo 
electum  esse  deducente,  praerogatiuam  vero  et  locum  seniorem  scabinum 
in  omnibus  actibus  iudiciarijs  publicis  et  priuatis  antę  aduocatum  omnino 
habuisse,  per  citatum  vero  nulliter  ademptum  sellamque  e  stuba  iudiciali 
eiectam  esse  inferente  eiusmodiąue  praecedentiam  spectabilem  Ioannem  Per- 
nus  secretarium  nostrum,  modernum  consulem  Cracouiensem,  per  totum  se- 
nioratus  sui  tempus  habuisse,  asserente,  ac  proinde  seniorem  scabinum  vti 
loco  et  praecedentia  spoliatum ,  in  possessionem  restitui  petente,  tabulam 
praeterea  iurium  cancellariae  reddi  et  ne  citatus  appellationibus  ad  iudicium 
scabinale  deuolutis,  in  futurum  assideat,  serio  inhiberi  postulante ;  in  oppo- 
situm  citato  incompetentiam  actionis  ad  omnia  propositionis  actorum  puncta 
obijciente,  et  quidem  quoad  spectat  electionem  aduocati,  eam  non  ad  actores, 
nec  quempiam  alium,  nisi  ad  solum  magistratum  vigore  ordinationis  sere- 
nissimi  diuae  memoriae  Sigismundi  regis  pertinere  ac  competere,  seque 
liberę  ac  legitime  seruatis  solennitatibus  in  aduocatum  electum,  in  possessione 
pacifica  ad  hoc  vsque  tempus  sine  quauis  actorum  contradictione  extare  in- 
ferente, laudum  vero  seu  senatus  consultum  per  actores  allegatum,  tanquam 
nullis  solennitatibus  seruatis  contraque  decreta  regia  ac  in  praeiudicium 
succedaneorum  suorum  factum,    actoribus  nullatenus  suffragari  posse,    alle- 


424 

gante,  quoad  vero  affectatam  per  seniorem  scabinum  praecedentiam,  eam 
nulliter  actores  praetendere,  siąuidem  aduocatus  in  loco  Dei,  scabini  vero 
in  loco  discipulorum  vigore  dispositionis  iuris  Magdeburgensis  resident,  tum 
quod  aduocatus  vti  iudex  ordinarius  iudicium  exercet;  sententiam  pronuntiat, 
senior  vero  scabinus  vna  cum  alijs  scabinis  eandem  tantum  adinuenire  de- 
bent,  ipsaąue  consuetudo  ac  mos  ubiuis  locorum  obseruari  solitus;  aduoca- 
tum  priorem  locum  prae  seniore  scabino  habere  doceat,  probante ;  tabulam 
praeterea  iurium  cancellariae  nec  seruasse  nec  habuisse,  multo  minus  quem- 
piam  ciuium  aut  incolarum  laesisse  vel  grauasse  inferente,  appellationibus 
vero  assidere  ąuidem  agnoscere;  verum  id  ex  praxi  et  consuetudine  antiqua 
semper  fuisse  et  ad  praesens  esse  debere  asserente,  ac  proinde  incompetenti 
actione  adinuenta,  se  ab  vlteriori  actorum  impetitione  liberum  pronuntiari 
humiliter  postulante ;  in  oppositum  actoribus  ea  omnia  rationibus  suis  ore- 
tenus  fuse  allatis;  diluentibus,  competentiąue  actione  adinuenta,  iuxta  pro- 
positionem  suam  decerni  petentibus:  nos  cum  consiliarijs  et  iurisperitis  no- 
stris  competenti  actione  adinuenta,  citato  in  causa  paesenti  directe  respon- 
dere  mandauimus.  Tandem  partibus  vtrisque  ad  antedictas  rationes  et  de- 
fensas  recurrentibus,  nos  cum  ijsdem  consiliarijs  et  iurisperitis  nostris;  auditis 
partium  controuersijs,  allegationibus  et  defensis,  tum  et  instrumentis  varijs, 
testimonijs  ac  documentis  per  vtramque  partem  reproductis,  visis,  lectis,  dili- 
genterąue  ponderatis,  eoąue  considerato,  ąuandoąuidem  spectabilis  magistra- 
tus  consularis  Cracouiensis  conclusionem  seu  potius  senatus  consultum  in 
anno  millesimo  ąuingentesimo  (s)  septuagesimo  ąuinto  de  non  eligendis  in 
posterum  de  medio  sui  in  aduocatum  Cracouiensem  personis  fecit,  illudąue 
senatus  consultum  per  annos  subseąuentes  centum  septuaginta  nouem  ad 
electionem  vsque  citati  moderni  in  anno  millesimo  sexcentesimo  quinqua- 
g-esimo  ąuarto  factam,  in  suo  robore,  neminem  e  medio  sui  eligendo  corro- 
borauit,  senior  quoque  scabinus  anteactis  temporibus  praecedentiam  in  omni- 
bus actibus  tam  publicis,  quam  priuatis,  vti  tribunus  plebis  antę  aduocatum 
habuit,  proinde  citato  moderno  vti  de  nobis  et  ciuitate  nostra  metropoli 
benemerito;  ex  clementia  nostra  regia  circa  vtraque  officia  tam  consulare 
quam  aduocatiale  Cracouiensia,  praerogatiuamque  loci  prioris  prae  seniore 
scabino;  prout  hactenus  tenuit  et  possedit,  ad  extrema  vitae  ipsius  tempora 
conseruato ;  in  futurum  decernendum  esse  duximus;  decernimusque  tempo- 
ribus perpetuis,  quatenus  spectabilis  magistratus  Cracouiensis  aduocatum 
non  ex  consulibus;  verum  ex  scabinis,  notarijs  ciuitatis,  syndico  alijsque 
ciuibus;  ad  id  munus  obeundum  idoneis,  vigore  liberae  electionis  sibi  ser- 
uientis  eligat.  Quem  quidem  eligendum  aduocatum  praecedentiam  loci  prioris 
prae  seniore  scabino  Cracouiensi  non  posse  praetendere  nec  debere  decla- 
ramus,  quinimo  seniori  scabino  Cracouiensi  pro  tempore  existenti;  praero- 
gatiuam  loci  prioris  prae  aduocato  in  omnibus  actibus  publicis  et  priuatis 
iudicialibus  et  extra  tribuimus  et  assignamus.  Cjuantum  vero  spectat  tabulam 
iurium  cancellariae ,  quatenus  eandem  tabulam  spectabilis  magistratus  Cra- 
couiensis exponi  procuret  decernimus.  Demum  quod  attinet  assistentiam 
aduocati  in  causis  per  appellationem  ad  iudicium  scabinale  deuolutis,  expe- 
diendo  suspensam  decreto  nostro  anteriori  factam;  eo  in  puncto  citatum  ad 
extrema  tantum  vitae  tempora  conseruamus;  praesentis  decreti  nostri  vigore. 


425 

Pro  cuius  publicatione  partes  ad  officium  consulare  Cracouiense  in  termino, 
dum  pars  partem  ad  id  leg"itime  adcitauerit  peremptorie,  remittimus.  In  cuius 
rei  fidem  praesentibus  sigillum  regni  est  appressum.  Actum  Yarsauiae  feria 
quarta  post  festum  Omnium  Sanctorum,  anno  Domini  millesimo  sexcentesimo 
sexagesimo  sexto,  regnorum  nostrorum  Poloniae  et  Sueciae  anno  decimo 
octauo.  —  Nicolaus  Praszmowski  episcopus  Luceoriensis,  cancellarius  regni 
supremus. 

Kodeks  Zaleskiego,   karta  264.    Zanotowano,  że  akt  powyższy  opatrzony  był  większą  pieczęcią 
koronna. 


1258.      1 666.  die   18.  m.  Decembris,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  domos  scabinorum  et  notariorum  civi- 
tatis  Cracoyiensis  a  hospitiis  militaribus  liberas  facit. 

Ioannes  Casimirus  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czerniecho- 
uiaeque;  necnon  Suecorum,  Gottorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex. 
Significamus  praesentibus  literis  nostris,  ąuorum  interest,  vniuersis  et  sin- 
gulis,  quod  nos  singularem  rationem  habentes  assiduorum  laborum  nobilium 
et  honoratorum  scabinorum  ac  notariorum  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis, 
quos  tam  circa  iudicia  assiduo  exercenda,  quam  etiam  varia  negotia  ciuitatis 
obeunda  alacriter  perferunt,  faciendum  e^e  duximus,  vt  ipsos  eorumque 
domos,  quos  inhabitant,  ab  excipiendis  militibus  praesidiarijs  distributioneque 
hospitiorum  liberos  et  immunes  faceremus,  prout  quidem  praesentibus  per- 
petuo  facimus  et  pronuntiamus,  exceptis  taraen  officialibus  et  ministris  cu- 
riae  nostrae,  idque  sub  tempus  duntaxat  ibidem  residentiae  nostrae.  Quod 
ad  notitiam  omnium,  quorum  intererit,  praesertim  vero  nobilis  et  spectabilis 
magistratus  Cracouiensis  hospitiorumque  distributorum,  pro  tempore  existen- 
tium,  deducentes,  mandamus,  vt  praefatos  scabinos  ac  notarios  Cracouienses 
distributione  hospitiorum  militarium  grauare  non  permittant,  quinimo  ipsos 
circa  praesentem  gratiam  nostram  conseruent  conseruarique  ab  alijs  pro- 
curent.  pro  gratia  nostra.  In  quorum  fidem  praesentes  sigillo  regni  commu- 
niri  iussimus.  Datum  Varsauiae  die  XVIII  mensis  Decembris,  anno  Domini 
M  DC  L  XVI,  regnorum  nostrorum  Poloniae  et  Sueciae  XIX  anno.  —  Ioannes 
Casimirus  rex.  —  Stephanus  Hankiewicz  secretarius  regiae  maiestatis  mpp. 

Acta   Consul.  Crac.  42,   str.  454. 

1250.      1667.  die  24.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  novo  indice  causarum  instituendo. 

Actum  feria  secunda  pridie  festi  Conuersionis  s.  Pauli  apostoli.  —  Spec- 
tabiles  domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in 
praetorio    conuocati   et  legitime    congregati    existentes,    yolentes    causas    et 

54 


426 

actiones  in  officio  praesenti  peragi  solitas,  ad  bonum  ordinem  deducere,  loco 
tabulae,  ex  qua  antea  actiones  et  partes  acclamabantur,  regestrum  in  can- 
cellaria  officij  praesentis  vnanimibus  votis  et  sententijs  suis  esse  debere  con- 
cluserunt,  in  quod  regestrum  ąuaelibet  pars  actionem  suam  tempestiue  antę 
iudicium  inscribere  debebit,  demum  antę  officium  praesens  pro  iudicandis 
causis  conuenerit;  actiones  easdem  iubente  honorabili  notario  officij  prae- 
sentis iuxta  ordinem  regestri  ostiarius  stubae  saluo  solito  suo  salario  accla- 
mare  tenebitur.  Illae  vero  causae,  quae  regestro  constituto  non  fuerint  in- 
scriptae,  ipso  facto  nullum  terminum  etiam  in  prothocollo  vti  subreptitiae 
connotatae  habebunt  et  nullius  momenti  erunt.  Praesentibus  ad  praemissa 
mediantibus. 

Acta  Consul.  Crac.    1498,  str.   587. 


1260.     1667.  die   16.  m.  Februarii,  Varsoviae. 

Ioannis  Casimiri  regis  Poloniae  literae  universales,    ąuibus  cives  Casi- 
mirienses  a  stationibus  militaribus  liberantur. 

łan  Kazimierz  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielkie  xiązę  litewskie, 
ruskie,  pruskie,  mazowieckie,  inflantskie,  smoleńskie,  czerniechowskie,  a 
szwedzki,  gottski,  wandalski  dziedziczny  kroi.  Wszytkim  wobecz  y  każdemu 
z  osobna,  komu  wiedzieć  należy,  osobliwie  vrodzonym  pułkownikom,  ober- 
szterom,  oberszterleytnantom,  rotmistrzom,  porucznikom,  kapitanom,  y  wszyt- 
kim ich  namiestnikom,  officierom  tak  polskiego  iako  y  cudzoziemskiego  na- 
rodu, iezdney  y  pieszey  woysk  naszych  y  rzeczypospolitey  miliciey,  vprzey- 
mie  y  wiernie  nam  miłym,  łaskę  nasze  królewską.  Vprzeymie  y  wiernie 
nam  mili.  Lubosmy  z  miasta  naszego  Kazimierza  przy  Krakowie  iako  y  z  dóbr 
wielkorządowych,  do  stołu  naszego  należących,  proportionaliter  summę  puł- 
trzecia  tysięcy  na  gwardyą  nasze  nadworną  pod  regimentem  vrodzonego 
Ernesta  Donhoffa,  obersztera  naszego  będącą,  z  consistentiey  względem  hy- 
berny  wydać  sitb  die  decima  quinta  lanuarij  roku  ninieyszego  naznaczyli 
y  assignowali  byli,  którą  assignatią  listem  naszym  sub  die  vigesima  prima 
tychże  miesiąca  y  roku  w  Warszawie  danym  ztwierdzilismy,  iednak  maiąc 
nie  tylko  zaleconą  sobie  ale  oczywiście  wyświadczoną  tegosz  miasta  na  wszel- 
kie roskazanie  nasze  przy  iego  przez  nieprzyiaciela  koronnego  spustoszeniu 
y  przez  nienależyte  summ  znacznych  trzydziestu  kilku  tysięcy  złotych  od 
pierwszego  woysk  koronnych  związku  wyciągnienie  y  w  niwecz  obroczeniu, 
w  podeymowaniu  nie  małych  pod  ten  czas  kosztów,  tak  na  fortyfikacyie 
iako  y  pręsidia  y  insze  obiienientes  około  pokoiu  pospolitego  necessitatcs 
ochotną  propensią,  a  nadewszytko  vwazaiąc,  iz  iednymze  prawem  pospolitym 
z  miastem  naszym  stołecznym  Krakowem  iako  situm  antemurale  od  wszyt- 
kich  rzeczypospolitey  stanów  sub  anno  1635-nto  danym,  vsuquc  et  possessione 
dotąd  ztwierdzonym,  od  wszelakich  statyi,  stanowisk,  przechodow,  pokarmów 
żołnierskich  cale  iest  vwolnione,  tedy  y  my  z  clementiey  naszey  do  tegosz 
stosuiąc  się  prawa,    pomienione  miasto  z  przyległosciami    iego   przy  tychże 


4^7 

od  wszelakich  statyi,  stanowisk,  przechodow,  pokarmów  żołnierskich,  wol- 
nościach pomienioną  y  de  data  specificowaną  assignatią  y  list  nasz  (co  do 
tegosz  miasta  samego  y  przyległosci  iego  należy)  cassuiąc  y  annihiluiąc,  zo- 
stawuięmy  y  wolne  czyniemy,  teras  y  na  potym.  Po  Vprzeymosciach  y  Wier- 
nosciach  Waszych  tedy  koniecznie  mieć  chcemy  y  surowo  przykazuiemy, 
abyście  Vprzeymosci  y  Wierności  Wasze  za  pokazaniem  tego  vniwerszału 
ninieyszego,  miasta  pomienionego  Kazimierza  przyległości  y  obywatelow 
iego  zadnemi  statiami,  stanowiskami,  przechodami,  pokarmami  nie  tylko  nie 
vciązali,  ale  ani  się  vciązac  y  niiakim  sposobem  yprzykrzac  nie  ważyli,  pod 
łaską  naszą  y  winami  surowemi  przeciwko  sprzeciwiaiącym  się  listom  y  ros- 
kazaniu  w  prawie  opisanemi,  sub  solutione  de  propriis  stipendiis.  Na  co  się 
dla  lepszey  wiary  przy  pieczęci  naszey  ręką  własną  podpisuiemy.  Dan  w  War- 
szawie dnia  XVI  miesiąca  Februarii ',  roku  Pańskiego  M  DCLXVII  pano- 
wania królestw  naszych  polskiego  y  szwedzkiego  XIX  roku.  —  łan  Ka- 
zimierz kroi.  —  Krzystof  Michał  Rupniowski  woyski  w.  krak.  starosta 
lelowski. 

Oryginał  papierowy,  opatrzony  wielką  pieczęcią  koronną,  poniżej  tekstu  wyciśniętą. 


1201.      1667.  die   18.  m.  Aprilis,  Varsoviae. 

loannes  Casimirus  rex  Poloniae  Asverum  Lendorff  praefectum  cohortis 
praetoriae  monet,  ne  cives  Casimirienses   iniustis  premat  exactionibus. 

łan  Kazimierz  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielgi  xiązę  litewski,  ruski, 
pruski,  mazowiecki,  zmudzki,  inflantski,  smoleński,  czerniechowski  a  szwecki, 
gottski,  wandalski  dziedziczny  kroi.  Yrodzonemu  Assuerowi  Lendorffowi, 
obeszterleitantowi  gwardiy  naszey,  łaskę  nasze  królewską.  Yrodzony  wiernie 
nam  miły!  Wziąwszy  ordynans  pozwoloney  ale  nader  dyszkretney  w  mieście 
naszym  kazimierskim  consistentiey,  która  iest  dobrze  obwarowana,  aby  żadną 
vbogim  obywatelom  nie  była  przykrością,  z  wielkim  niesmakiem  dochodzi 
nas  bezwstydna  Wier.  Twoi  nad  roskasz  nasz  resolutia,  kiedy  sobie  trzy- 
dniowe iakies  wymyślasz  chleby,  krzywdy  wielkie  czynisz,  y  tamecznym 
obywatelom  (po  wydanym  chlebie)  nowe  vprzykrzenia.  Declaruiemy  tedy 
Wier.  Twoi,  zesmy  do  miasta  naszego  Kazimierza  napisać  roskazali,  aby 
zbiór  uczyniwszy  cięszkosci  swoich,  nam  one  iako  naiprędzey  przysłali,  w  któ- 
rych iezeli  naimnieyszą  rzeczą  vchybisz  ordinansu  sobie  danego,  nieomelną 
restitutią  nagradzać  one  bendziesz  y  według  artykułów  woiska  cudzoziem- 
skiego na  przykład  drugim  sądzony.  Dan  w  Warszawie  dnia  XVIII  miesiąca 
kwietnia,  roku  Pańskiego  MDCLXVII°,  panowania  królestw  naszych  pol- 
skiego y  szweckiego  XIX  roku.  —  łan  Kazimierz  kroi. 

Oryginał  papierowy,  opatrzony  pieczęcią  pokojową,   poniżej    tekstu  wyciśniętą. 


428 


1362.      1667.  die  30.  m.  Aprilis,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  magistratus  civesque  Cracovienses  hor- 
tatur,  ut  ad  compescendos  tumultus  curam  adhibeant. 

Ioannes  Casimirus  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czernie- 
chouiaeąue,  nec  non  Suecorum,  Gottorum,  Vandalorumque  haereditarius  rex. 
Nobilibus  et  spectabilibus  proconsuli,  consulibus,  aduocato,  scabinis  totiąue 
spectabili  magistratui  et  communitati  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  fide- 
liter  nobis  dilectis,  gratiam  nostram  regiam.  Nobiles  et  spectabiles,  fideliter 
nobis  dilecti !  Quandoquidem  iam  tempus  imminet,  quo  plerumąue  dissolutii 
iuuentus  almae  academiae  Cracouiensis  tumultus  ąuotannis  innouat,  infideles 
Iudaeos  et  dissidentes,  quos  iura  regni  patiuntur,  perseąuendo,  visum  est 
nobis  tempestiue  adhortari  Fidelitates  Vestras,  ąuatenus  consulendo  publicae 
securitati  et  tumultibus  obuiando,  ineant  rationem  cum  magnifico  palatino 
et  capitaneo  generali  Cracouiensi  atque  cum  magnifico  rectore  academiae 
de  medijs  et  modo  coercendae  iuuentutis,  tumultusąue  arcendi :  ipsis  etenim 
Fidelitatibus  Vestris  euidens  periculum  ex  his  tumultibus  imminet,  ąuando 
ąuidem  non  soli  tantummodo  studiosi,  sed  etiam  homines  licentiosi  et  vaga- 
bundi  eiusmodi  tumultibus  sese  immiscent,  quorum  vnicum  studium  est; 
alienis  fortunis  potiri  et  rapina  viuere.  Cjuapropter  facturos  id  Fidelitates 
Vestrae  cum  pro  munere  et  officio ,  tum  pro  se  ipsis  et  securitate  publica. 
Datum  Varsauiae  die  XXX  mensis  Aprilis,  anno  Domini  M  DC  LXVII, 
regnorum  nostrorum  Poloniae  et  Sueciae  XIX  anno.  —  Ioannes  Casi- 
mirus rex.  —  Christoph  Michael  Rupniowski  tribunus  palatinatus  Cracov. 
cap.  Lelów. 

Dokument  papierowy,  opatrzony  wielką  pieczęcią  koronną,  poniżej  tekstu  wyciśniętą. 


1363.     1667.  die  27.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  luto  averrendo. 

Actum  feria  secunda  antę  festum  ss.  Petri  et  Pauli  apostolorum.  — 
Ad  officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens 
prouidus  Sebastianus  Białkowic,  ministerialis  regni  generalis ,  in  vim  suae 
verae  ac  fidelis  relationis  recognouit,  se  publicationem  infrascriptam  in  qua- 
tuor  partibus  fori  Cracouiensis,  populo  ad  sonum  tubae  congregato,  die  ho- 
dierna  alta  et  sonora  voce  haec  formalia  publicasse :  Pp.  raczcie  WM.  wie- 
dzieć, iz  vrząd  miasta  Krakowa  wszytkim  przykazuie  gospodarzom,  aby 
zadęn  podczas  deszczu  nawalnego  błota  y  rynsztoków  pociaszkami  y  łopa- 
tami gnać  celadce  swoiey  niedopusczał,  a  to  pod  winą  czternastu  grzywien, 
gdysz  przes  zatkanie  futryn  mieysca  psowac  sie  muszą;  a  iesliby  się  sługa 
albo  parobek  tego  bes  roskazania  pańskiego  domyślił,  czterdziestą  plag  ka- 


429 

rany  będzie  nieodpusczenie.    Sic  et  non  aliter  factum  esse  referens,  de  quo 
hanc  suam  fidelem  fecit  relationem. 

Acta  Consul.  Crac.  42,  str.  442. 


1204.      1667.  die    10.   m.  Iulii,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  explicit  magistratui  civibusque  Craco- 
viensibus    rationem    solvendae    contributionis,    quae    »donativum«   dicebatur. 

Nobilibus  et  spectabilibus  proconsuli,  consulibus,  magistratui  totique 
communitati  metropolitanae  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis 
dilectis.  —  łan  Kazimierz  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielkie  xiąze  litewskie, 
ruskie,  pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  inflantskie,  smoleńskie,  czerniechow- 
skie  a  szwedzki,  gotski,  wandalski  dziedziczny  kroi.  Slachetni  y  sławetni, 
wiernie  nam  mili !  Niezyczemy  nigdy  na  Wierności  WW.  przymnażać  żadnych 
nad  zamiar  ciężarów,  bendąc  dobrze  wiadomi,  iakie  premunt  to  stołeczne 
miasto  trudności,  ze  po  wycierpianych  woiennych  stoszach  y  kosztach,  do 
tych  czas  słusznie  respirare  nie  może.  I  w  teraznieyszey  quocie  donatiwy 
tak  deklaruiemy,  iż  wielm.  podskarbi  wielki  koronny  niemoze  nic  więcey 
na  Wier.  WW.  wkładać  nad  to,  co  rzeczpospolita  w  tariffie  donatiwy  w  re- 
partimencie  miast  na  tym  seymie  postanowiła.  W  czym  iezeli  excedit  mo- 
duin  tenże  wielm.  podskarbi,  cale  tego  nie  approbuiemy,  i  gdyby  tu  był 
praesens,  efficaciter  z  nim  w  tey  mierze  conferowalibysmy,  iako  y  o  potrą- 
ceniu danych  anttcipate  summ  ad  rationem;  aleze  na  commissią  lwowską 
przed  dwiema  niedzielami  ztąd  odiachał,  ktorey  commissyiey  wszytkie  con- 
tributionum  disquizycye  ad  exciitiendum  rzeczpospolita  poruczyła,  tam  mo- 
żecie liquidacyą  wydatków  pomienionych  y  przyięcie  vrgere  Wierności  WW. 
którym  y  my  niechcąc  deesse  łaską  naszą,  dobrego  na  ten  czas  zyczemy  od 
p.  Boga  zdrowia.  Dan  w  Warszawie  dnia  X  miesiąca  lipca,  roku  Pańskiego 
MDCLXVII,  panowania  królestw  naszych  polskiego  y  szwedzkiego  XIX 
roku.  —  łan  Kazimierz  kroi. 

Dokument  papierowy,   opatrzony  wielką  pieczęcią  koronną,   po  stronie  adresowej  wyciśniętą. 


1305.     1667.  die   19.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  patronis  causarum  ad  iusiurandum  praestandum 
adigendis. 

Actum  feria  tertia  antę  festum  s.  Mariae  Magdalenae  proxima  —  lidem 
qui  supra  inhaerendo  ordinationi  diui  Stephani  regis  de  anno  15  (s)  eo  in 
negotio  unanimibus  votis  et  sententiis  suis  concluserunt,  quatenus  nobiles 
ferendarij  causarum  iuramentum  quotannis  stato  tempore  coram  iudicio  aduo- 
catiali  praestent,  non  obstante  conclusione  anteriore,  uti  sine  schaedulis  ema- 
natis  facta,  unanimibus  votis  et  sententiis  suis  concluserunt. 

Acta  Consul.  Crac.    1498,  str.  603. 


430 


1366.      1667.  die  4.  m.  Augusti,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  magistratui  consulari  Cracoyiensi  man- 
dat, ut  in  Vistula  flumine  pontem  exstruat. 

łan  Kazimierz  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielkie  xiąze  litewskie,  ruskie, 
pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  inflantskie,  smoleńskie,  czerniechowskie  a 
szwedzki,  gottski,  wandalski  dziedziczny  kroi.  Sławetni,  wiernie  nam  mili ! 
Niepoślednie  na  to  vbolewac  nam  przychodzi,  gdy  nas  pewna  wiadomość 
dochodzi,  że  Wiern.  Wasze  maiąc  prowent  znaczny  na  wybudowanie  mostów 
na  Wisie,  przy  mieście  naszym  Kazimierzu  bendączych,  przez  naiasnieyszych 
przodków  naszych  nadany,  mostu  przez  Szwedów  zniesionego  wybudować 
niechcą,  ale  y  owszem  wzbraniaią  się  dla  tego,  aby  tym  snadniey  od  prze- 
iezdzaiących  mniey  słuszne  exactie  wybierać  mogli:  przeto  my  zabiegaiąc 
takowym  niesłusznym  exactiom,  ktoremi  przeiezdzaiących  zwykliście  aggra- 
uare,  roskazuiemy  Wiern.  Waszym,  aby  za  oddaniem  sobie  ninieyszego  listu 
naszego,  most  za  Kazimierzem  bendący,  przez  Szwedów  zniesiony  (nie  refe- 
ruiąc  się  na  sprawę  w  sądach  naszych  assesorskich  zostaiącą),  przed  przy- 
iazdem  naszym  należycie  wybudowali  y  koniecznie  zbudować  starali  się,  dla 
łaski  naszey  y  powinności  vrzędu  swego,  tudziesz  pod  winami  przeciwko 
zprzeciwiaiączym  się  woli  naszey  postanowionemi.  Dan  w  Warszawie  dnia 
IV  miesiąca  sierpnia,  roku  Pańskiego  MDCLXVII,  panowania  królestw  na- 
szych polskiego  y  szwedzkiego  XIX  roku.  —  łan  Kazimierz  kroi. 

Oryginał  papierowy,   opatrzony  pieczęcią  pokojową,  poniżej   tekstu  wyciśniętą. 


1267.     1667.  die   14.  m.  Augusti,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  magistratui  consulari  Cracoviensi  man- 
dat, ut  plateas  castrensem  et  sancti  Floriani  propter  funus  reginae  reficiant. 

Nobilibus  et  spectabilibus  proconsuli  et  consulibus  ciuitatis  nostrae  Cra- 
couienbis,  fideliter  nobis  dilectis.  —  łan  Kazimierz  z  Bozey  łaski  kroi  polski, 
wielkie  xiąze  litewskie,  ruskie,  pruskie,  mazowieckie,  zmudzkie,  inflątskie, 
smoleńskie,  czerniechowskie  a  szwedzki,  gotski,  wandalski  dziedziczny  kroi. 
Szlachetni  y  sławetni  wiernie  nam  mili !  Złożyliśmy  dzień  aktu  pogrzebowego 
dziewiętnasty  blisko  przyszłego  miesiąca  września  ciału  naiasnieyszey  kro- 
lowey  Iey  Mci,  pani  małżonki  nam  żałośnie  zmarłey,  na  tumie  zamku  kra- 
kowskiego, do  którego  iz  feralis  pompa  przez  floryanską  y  grodzką  vlice 
podług  zwyczaiu  procedet ,  requirimus  y  koniecznie  mieć  chcemy  po  Wier- 
nosciach  Waszych,  żebyście  trakt  vlic  pomienionych  iako  naywczesniey  opa- 
trzyli y  brukj  ponadpsowane  ponaprawiali.  A  ze  snadz  zageszczaią  się  za- 
raźliwe iakies  choroby  po  przedmieściach  y  miastach  przyległych  Wier- 
nosciom  Waszym,  iako  o  tym  twierdzące  dochodzą  nas  wiadomości,  tedy 
iesli  by  tak  było    albo    strzeż   Boże    quid  peius  w  tey  mierze,    macie  Wier- 


43i 

nosci  Wasze  z  vrzedow  y  powinności  swoiey  nie  tylko  omnem  adhibere  solli- 
citudinem  ale  tez  nas  wcześnie  vwiadomic.  Czego  serio  po  onych  potrzebuiąc, 
natenczas  im  dobrego  zyczemy  od  p.  Boga  zdrowia.  Dan  w  Warszawie 
dnia  XIV  miesiąca  sierpnia,  roku  MDCLXVII;  panowania  królestw  naszych 
polskiego  XIX  a  szwedzkiego  XX  roku.  —  łan  Kazimierz  kroi. 

Dokument  papierowy,    opatrzony  mniejszą  pieczęcią  koronną,    po  stronie  adresowej  wyciśniętą. 


1268.     1Ó67.  die  7.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  ratione  portorii  a  mercatoribus  peregrinis  exi- 
gendi. 

Actum  feria  ąuarta  in  vigilia  festi  Inmaculatae  Conceptionis  b.  M.  v.  — 
Spectabiles  domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schae- 
dulas  eo  in  negotio  conuocati  et  legitime  congregati  existentes,  vnanimibus 
votis  et  sententijs  concluserunt,  ąuatenus  mercatores  et  extranei  allegeri 
dicti,  dum  merces  aduectas  in  theloneo  ciuili  ad  monetam  antiąuam  denun- 
ciant,  theloneum  etiam  antiąua  moneta,  si  uero  ad  monetam  currentem  de- 
nunciauerint,  itidem  currenti  ad  proportionem  tamen  antiąuae  persoluant, 
praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Acta  Consul.  Crac.   1498,  str.  61 1. 


1260.     1667.  die  7.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  negligentibus  conciones  populi  poena  afficiendis. 

Actum  feria  ąuarta  in  vigilia  festi  Inmaculatae  Conceptionis  b.  M.  v.  — 
lidem  qui  supra  eo  in  negotio  conuocati,  unanimibus  votis  et  sententijs  con- 
cluserunt, ąuatenus  hi  ciues,  qui  se  a  communitate  absentant,  irremissibiliter 
per  duas  marcas  toties,  ąuoties  se  absentauerint,  persoluant. 

Acta  Consul.  Crac.   1498,   str.   612. 


12TO.      1667.  die   13.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  provocationibus  a  decretis  procuratorum  hospitii 
ad  s.  Spiritum,  ad  magistratum  consularem  Cracoviensem  interponendis. 

Actum  feria  tertia  ipso  die  s.  Luciae  v.  et  m.  —  Spectabiles  domini 
praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  eo  in  negotio  con- 
uocati et  legitime  congregati  existentes,  unanimibus  votis  et  sententiis  suis 
concluserunt,   ąuatenus  domini  prouisores  hospitalis  s.  Spiritus  nunc  et  pro 


432 

tempore  existentes,    appellationes    in  causis  fundi  Blonensis    a  decretis   suis 
ad  officium  consulare  admittant,  praesentibus  mediantibus. 

Acta  Consul.  Crac.   1498,  str.  612. 


1271.      1667.  die   14.  m.  Decembris,   Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  provocationibus  a  decretis  advocati  et  scabinorum 
suburbii  Cerdonici  ad  magistratum  consularem   Cracoviensem  interponendis. 

Actum  feria  ąuarta  postridie  festi  s.  Luciae  v.  et  m.  —  Spectabiles 
domini  praeconsui  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in  praeto- 
rium  in  negotio  infrascripto  conuocati  et  legitime  in  freąuenti  numero  con- 
gregati  existentes,  considerato,  quod  aduocatus  et  scabini  suburbii  Cerdonici 
a  spectabili  magistratu  eliguntur  iurisdictionemąue  ibidem  authoritate  eius- 
dem  spectabilis  magistratus  exercent,  proinde  ąuatenus  appellationes  in 
causis  omnibus,  in  iudicio  ipsorum  agitandis,  non  alibi,  nisi  ad  officium  con- 
sulare Cracouiense  directe  idque  sub  paenis  officij  arbitrariis  admittant,  una- 
nimibus  votis  et  sententiis  concluserunt  praesentibusąue  concludunt. 

Acta  Consul.   Crac.   1498,  str.  612. 


1272.      1668.   die   10.  m.  Martii,  Varsoviae. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  praescribit  normam  plebis  Cracoviensis 
ad  concionem  convocandae. 

Ioannes  Casimirus  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae, 
Russiae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Czernie- 
chouiaeąue  necnon  Suecorum,  Gottorum,  Vandallorumque  haereditarius  rex. 
Significamus  praesentibus  literis  nostris,  ąuorum  interest,  vniuersis  et  sin- 
gulis.  Expositum  esse  nobis  per  certos  consiliarios  nostros,  ąuomodo  in  ciui- 
tate  Cracouiensi,  regni  nostri  metropoli,  nociuus  abusus  in  consulendo  bono 
ciuitatis  publico  introductus  sit,  cum  honesta  communitas  ciuitatis  nostrae, 
per  pulsum  campanae  toties  a  nobili  spectabiliąue  magistratu  eiusdem  ciui- 
tatis conuocata  in  praetorium ,  etiam  in  arduissimis  ciuitatis  negotiis  con- 
uenire  negligat;  et  si  aliquando  conuenerit,  tunc  horis  insolitis,  etiam  me- 
ridianis  praeterlapsis,  in  taedium  et  aggrauationem  eiusdem  magistratus, 
tempestiue  ac  hora  solita  eo  in  negotio  congregati  et  cum  iactura  temporis 
praenominatam  communitatem  expectantis:  per  quem  abusum  eiusdem  ciui- 
tatis negotia,  dispositiones  et  consilia  moram  non  patientia,  retardantur,  ciui- 
tasque  hanc  ob  causam  inobedientiae  ad  inopiam  seu  potius  ruinam  in  dies 
vergit.  Proinde  nos  praemissis  omnibus  obuiare  commodoąue  ciuitatis  nostrae 
prospicere  et  ad  debitum  ordinem  (qui  anima  rerum  est)  omnia  deducere 
volentes,    declaramus    et  in  perpetuum ,    vt  id  obseruetur    in  ciuitate   nostra 


,  433 

Cracouiensi  mandamus,  vt  quandocunque  honestam  communitatem  ciuitatis 
nostrae  Cracouiensis  per  pulsum  campanae  in  negotio  quocumque  ciuitatis 
conuocari  per  nobilem  ac  spectabilem  magistratum  contigerit,  extunc  nobi- 
les  tam  senior  scabinus  pro  tempore  existens,  quam  alii  scabini,  mercatores, 
artifices  seniores,  ciuesque  Cracouienses  in  personis  suis  quilibet,  nemine 
excepto,  iuxta  praxim  et  consuetudinem  antiquam,  hora  octaua  in  medio  ho- 
rologio  antemeridiana  ad  locum  praetorij  Cracouiensis,  illorum  antiquae  resi- 
dentiae  solitum  (sub  paena  decem  marcarum  toties,  quoties  se  absentauerit 
vel  non  constituto  tempore  aliquis  illorum  venerit,  spectabili  magistratui  et 
aerario  ciuitatis  Cracouiensis  per  medium  soluenda)  conuenire  tenebuntur: 
salua  legalitate  per  se  vel  per  conciuem  suum  nobili  praeconsuli  ciuitatis 
nostrae  Cracouiensis  protunc  existenti,  inferenda.  Postquam  vero  conuene- 
rint,  ibidemque  de  negotijs  ciuitatis  ad  maximum  per  tres  horas  consultare 
tenebuntur;  post  elapsum  vero  trium  horarum  tempus,  in  instanti  consulta- 
tiones  suas  per  seniorem  scabinum  pro  tempore  existentem  vel  locum  eius 
(obstante  legalitate)  tenentem,  modeste  et  breuiter  referant,  relatas  vero  no- 
bilis  ac  spectabilis  magistratus  in  librum  Colloquiorum  ingrossari  curet.  Si 
vero  eadem  honesta  communitas  in  aliquo  ciuitatis  negotio  per  pulsum  cam- 
panae ter  conuocata  fuerit  et  non  conuenerit  aut  in  ea  materia  nihil  deter- 
minate  declarauerit,  extunc  licebit  spectabili  magistratui  hanc  materiam 
ipsimet  concludere  eamque  conclusionem  non  obstantibus  vllis  honestae  com- 
munitatis  contradictionibus,  quas  pro  irritis  esse  debere  praesentibus  decla- 
ramus,  exequi.  Ne  autem  communitas  crebrioribus  minus  opportune  ad  prae- 
torium  conuocationibus  dispendium  aliquod  in  victu  querendo  patiatur,  pristi- 
num  in  hac  ciuitate  nostra  a  multo  tempore  obseruari  solitum  reassumimus 
ordinem,  vt  honorati  quadraginta  viri,  quoties  ad  praetorium  a  spectabili 
praeconsule  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis  conuocati  fuerint,  semper  sub  paena 
quatuordecim  marcarum  irremissibiliter  spectabili  magistratui  et  aerario  ciui- 
tatis per  medium  soluenda  (salua  similiter  legalitate  spectabili  praeconsuli 
protunc  existenti,  per  conciuem  suum  denuncianda),  adesse  et  eo  in  negotio,, 
quod  illis  per  spectabilem  praeconsulem  nomine  totius  spectabilis  magistratus 
proponetur,  vna  cum  eodem  spectabili  magistratu,  non  obstante  absentia 
aliorum,  quotquot  i  11  i  fuerint,  consultare  et  plenarie  concludere  tenebuntur, 
conclusionemque  hanc  spectabilis  magistratus  exequetur.  Quod  ad  notitiam 
omnium,  quorum  interest,  deducere  volentes,  spectabili  magistratui  serio 
mandamus,  vt  conuocata  eo  nomine  honesta  communitate  Cracouiensi  hasce 
literas  in  praesentia  illius  per  notarium  suum  iuratum  legi  et  publicari  fa- 
ciant  et  inscribant,  inobedientesque  omnes  toties,  quotieś  sese  sine  legitima 
legalitatis  denuntiatione  tam  a  consessu  honestae  communitatis  quam  et 
quadraginta  virorum  absentauerit  vel  praefixo  tempore  non  venerit,  paenis 
introcontentis  irremissibiliter  et  sine  mora  puniant.  Secus  pro  gratia  nostra 
et  officiorum  suorum  debito  Fidelitates  Vestrae  non  facturae.  Varsauiae  die 
decima  mensis  Martij,  anno  Domini  M  DCL  XVIII,  regnorum  nostrorum  Po- 
loniae  et  Sueciae  XX  anno.  —  Ioannes  Casimirus  rex.  —  Christoph  Michael 
Rupniowski  trib.  palat.  Cracov.  cap.  Lelov. 

Dokument  papierowy,  opatrzony  wielką  pieczęcią  koronną,  poniżej  tekstu  wyciśniętą. 

55 


434 


1273.     1 668.  die    10.  m.  Maii,  in  Nowodwór. 

Ioannes  Casimirus  rex  Poloniae  civibus  Cracoviensibus  decretum  con- 
ventus  Prosoviensis  de  aestimatione  rerum  suscipienda,  exponit. 

Slachetnym,  sławetnym  burmistrzowi,  raycąm  y  wszystkim  obywatelom 
miasta  naszego  stołecznego  Krakowa,  wiernie  nam  miłem.  —  łan  Kazimierz 
z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielkie  xiąze  lithewskie,  ruskie,  pruskie,  mazo- 
wieckie, inflantskie,  smoleńskie,  czerniechowskie  a  szwedski,  gotthski,  wan- 
dalski  dziedziczny  kroi.  Slachetni,  sławetni,  wiernie  nam  mili!  Słusznie 
w  tym  Wierności  Wasze  się  poczuwacie,  ze  z  okazyey  proszowskiego  laudum 
o  taxie  pretiorum  rzeczy  uchwalanego,  zdania  o  tym  y  declaracyey  naszey 
prosicie,  a  zwłascza  kiedy  ani  nasza  ta  była  w  instructiach  na  seymiki  wy- 
rażana intencya  y  rzeczpospolita  iescze  o  tym  wyraźnego  prawa  y  zadney 
nieuczyniła  decizyey,  same  tylko  in  ordine  firetiorum  reductionis  commissyą 
naznaczywszy.  Iest  tedy  takie  zdanie  nasze,  abyście  Wier.  Wasze  w  taxę 
niewdawali  sie  pomięniąną,  y  do  seymu  tę  materyą  odłożyli.  Zyczym  zatym 
WW.  WW.  dobrego  od  p.  Boga  zdrowia.  Dan  w  Nowodworze  dnia  X  mie- 
siąca Maia,  roku  Pańskiego  MDCLXVIII,  panowania  zas  oboyga  królestwa 
naszego   polskiego  XX,    a  szwedzkiego  XXI  roku.  —  łan  Kazimierz  kroi. 

Dokument  papierowy,   opatrzony  pieczęcią  pokojową,  po   stronie  adresowej  wyciśniętą. 


12T4.     1668.  die  2.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

Senatus  consultum,  quo  incolae  Nigrae  Villae  ad  contributiones  sol- 
vendas  astringuntur. 

Actum  feria  ąuinta  postridie  festi  s.  Petri  in  vinculis.  —  Spectabiles 
domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in  prae- 
torium  legitime  conuocati  et  congregati  existentes,  habita  relatione  domino- 
rum  deputatorum,  quod  nonnulli  incolarum  Villae  Nigrae,  licet  habeant  fun- 
dos  ibidem  fructiferos,  onera  tamen  militaria  et  contributiones  ex  iisdem 
fundis  perferre  renuunt,  proinde  inhaerendo  aeąuitati  bonoąue  regimini  con- 
sulendo,  vnanimibus  votis  et  sententijs  concluserunt,  ąuatenus  incolae  Villae 
Nigrae,  qui  tantummodo  fundos  absque  extructis  aedificijs  habent,  aequaliter 
cum  his  incolis,  qui  aedificia  in  suis  fundis  habent,  ad  contributiones  omnes 
soluendas  proportionaliter  teneantur  et  sint  adstricti  atque  ad  rationes  red- 
dendas  omnes  tam  perceptorum,  quam  expensarum  exactorem  earundem 
contributionum  teneri  debere  declarauerunt.  Et  quoniam  iidem  incolae  Villae 
Nigrae  se  a  certis  personis  diuersimodo  prosequi  verbisque  probrosis  affici 
conquaerentur,  proinde  obuiando  similibus,  super  quolibet,  qui  praemissa 
attentare  praesumpserit,  paenam  decem  marcarum  officio  praesenti  luendam 
vallarunt  et  interposuerunt,  praesentibus  mediantibus. 

Acta  Consul.  Crac.   1498,  str.  636. 


435 


1275.      1 668.  die   14.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  privilegio  regio  sodalitati  coniuratorum  civium 
Cracoviensium  concesso,  actis  consularibus  inserendo. 

Actum  feria  tertia  in  vigilia  festi  Assumptionis  beatissimae  virginis 
Mariae.  —  Spectabiles  domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per 
schaedulas  in  praetorio  conuocati  et  legitime  congregati  existentes,  priuile- 
gium  sacrae  regiae  Maiestatis  coniuratoribus  seu  ciuibus  sub  tempus  hosti- 
litatis  Sueticae  coniuratis,  per  sacram  r.  Maiestatem  benigne  concessum,  ad 
instantiam  eorundem  ciuium  ad  acta  praesentia  suscipiendum  esse,  nihil  ta- 
men  derogando  iuribus  et  consuetudinibus  ciuitatis,  in  ąuantum  idem  priui- 
legium  aliąuid  contrarij  in  se  iuribus  ciuitatis  continet,  vnanimibus  votis  et 
sententijs  concluserunt. 

Acta  Consul.  Crac.   1498,  str.  638. 


1270.     1669.  die   12.  m.  Iunii,   Cracoviae. 

Senatus  consultum,  quo  contributio  ąuaedam  propter  munitionem  urbis 
Cracoviae  constituitur. 

Actum  feria  ąuarta  post  festa  solennia  s.  Pentecostes.  —  Spectabiles 
domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in  praetorio 
conuocati  et  legitime  congregati  existentes,  eo  considerato,  quod  propter 
obstructionem  portarum  et  reparationem  minorem  munitionis  murorum  ciui- 
tatis, quam  generosus  d.  commendans  ciuitatis  ex  mandato  illustrissimi  d. 
palatini  Cracouiensis  instanter  urget,  sumptus  desideratur,  qui  ex  aerario 
haberi  non  potest  et  res  moram  non  patitur,  ideo  in  tam  praegnanti  neces- 
sitate  contributionem  per  taxam  seruitiorum  constituendam  esse,  vnanimibus 
votis  et  sententijs  suis  concluserunt  et  constituerunt,  quam  contributionem 
sex  seruitiorum  vt  singuli  pro  suprascripta  necessitate  extradant,  statuerunt, 
praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Acta  Consul.  Crac.    1498,  str.  665. 


1277.      1669.  die  4.  m.  Septembris,  Varsoviae. 

Michael  rex  Poloniae  magistratum  civitatis  Cracoviae  hortatur,  ut  ipsi 
granarium  quoddam  ad  deponendam  avenam  regiam  suppeditent. 

Nobilibus  et  spectabilibus  proconsuli,  consulibus,  aduocato,  scabinis 
totique  magistratui  ciuitatis  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis !  —  Michał 
z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielki  xiąze  litewski,    ruski,   pruski,  mazowiecki, 


43<> 

zmudzki,  inflantski,  smoleński  y  czerniechowski.  Spectabiles,  fideliter  nobis 
dilecti !  Yyrozumielismy  z  rellacij  osób  pewnych  de  solicitudine  WW.  na 
przyszły  da  Bog"  act  coronacy.  Ta  WW.  solicitudo  niemoze  tilko  nam  bydz 
wdzięczna;  w  podziwieniu  naszym  to  iednak  bydz  nam  musi,  ze  gdy  vro- 
dzony  podstoli  czerniechowski  owiesny  nasz,  przez  pisanie  swoię  y  czeladź^ 
swoię  upominał  się  mieysca  tego  na  owsy  nasze,  zdawna  pod  bytność  nasze 
królewską  służące  w  Krakowie,  którego  mieysca  WW,  denegowaliscie,  z  zna- 
czną niewygodą  staynie  naszey  y  dworu  naszego,  czego  nigdy  antecessorom 
naszym  pod  bytność  ich  niedenegowaliscie,  iako  mamy  z  rellacij  vrodzonego 
podstolego  czerniechowskiego,  że  od  lat  dwudziestu  dziewięciu,  iako  iest 
na  vrzędzie  swoim,  pod  rożne  acty  antecessorow  naszych  był  in  possessione 
mieysca  tego.  Zadamy  WW.  y  to  mieć  chcemy,  zęby  mieysce  zwyczayne 
niemieszkanie  czeladzi  podstolego  czerniechowskiego  wydane  było,  gdysz 
my  iako  żadne  nouitates  nieżyczemy  wyciągać  po  WW.  tak  tego  nie  myslemy 
opuście,  co  dla  wygody  naszey  debetur.  Zyczemy  zatem  WW.  dobrego  od 
pana  Boga  zdrowia.  W  Warszawie  IV0  miesiąca  Septembra  roku  Pańskiego 
M  DCLXIX.  —  Michał  kroi. 

Dokument  papierowy,  opatrzony  pieczęcią  pokojową,  po  stronie  adresowej  wyciśniętą. 


1278.      1670.  die  7.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  munitionibus  urbis  Cracoviae. 

Actum  feria  tertia  postridie  festi  ss.  Trium  Regum.  —  Spectabiles  do- 
mini praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in  negotio 
infrascripto  conuocati  ac  legitime  vna  cum  honoratis  ąuadraginta  viris  con- 
gregati  existentes,  supplicandum  esse  illustrissimis  et  reuerendissimis  do- 
minis  commissariis  s.  r.  Maiestatis,  ad  negotium  fortificationis  assignatis,  ut 
ciuitas  a  punctis  ratione  dictae  fortificationis  porrectis,  possit  esse  libera, 
impossibilitatemąue  ciuium  per  summam  inopiam  exhaustorum,  exponendam, 
ad  haec  iura  et  priuilegia  ciuitatis,  uigore  ąuorum  ciuitas  ad  nullas  alias 
contributiones,  nisi  quae  per  totam  rempublicam  uel  palatinatum  laudatae 
fuerint,  alleganda,  vnanimibus  votis  ac  sententiis  concluserunt. 

Acta  Consul.   Crac.    1498,  str.  687. 


1279.     1670.  die   15.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  salario  proconsulum  augendo. 

Actum  sabbatho  postridie  festi  s.  Valentini  praesbiteri.  —  Spectabiles 
domini  Franciscus  Cyrus  proconsul  et  aduocatus,  Gabriel  Ochocki  m.  d.  Fran- 
ciscus  Rolinski  m.  d.  Paulus  Fryznekier,  Hiacinthus  Łopacki  m.  d.  Martinus 
Lochman,  Ioannes  Rozyc,  Franciscus  Łupi,  Yalentinus  Smit,  Petrus  Antonius 


437 

Pestaloci,  Stanislaus  Kłosouic,  Nłcolaus  Królik,  Iacobus  Reinekier  m.  d. 
Ventura  Bryganty,  Ioannes  Romanowie,  Nicolaus  Fabrys,  Ioannes  Zaleski 
consules  Cracouienses,  per  schaedulas  trinas  in  praetorium  in  negotio  in- 
frascripto  conuocati  ac  legitime  pleno  in  numero  congregati  existentes,  con- 
siderato,  quod  retroactis  annis  spectabiles  proconsules  praesidentes  ratione 
sumptuum  et  expensarum,  tempore  gesti  officii  proconsulatus  errogatarum, 
per  centum  marcas  antiąuae  monetae  ex  aerario  ciuitatis  publico  percipere 
soliti  erant,  nunc  vero  ob  certos  respectus  nonnisi  per  florenos  sexaginta 
monetae  currentis,  quae  summa  ad  bonam  monetam  reducta,  nonnisi  florenos 
triginta  efficit,  percipiunt,  unde  praeter  labores  ipsis  assiduos,  familiam  pro- 
consularem  per  sex  septimanas  ąuotidie  alere  sumptusąue  alios  perferre  (cum 
precia  rerum  in  immensum  creuerint)  est  impossibile :  proinde  eiusmodi  ex- 
pensis  dictorum  spectabilium  praeconsulum  praesidentum  consulendo,  qua- 
tenus  ab  hinc  in  futurum  dicti  spectabiles  proconsules  praesidentes,  nunc  et 
pro  tempore  existentes,  iuxta  antiąuam  consuetudinem  per  centum  marcas 
pecuniae  Polonicalis  sub  tempus  proconsulatus  sui  ex  aerario  ciuitatis  pu- 
blico percipiant  ac  in  vsum  suum  conuertant,  summas  nihilominus  restantes 
ex  aerario  ciuitatis  feliciori  tempore  uindicandi  facultatem  sibi  reseruando, 
vnanimibus  votis  ac  sententiis  suis  concluserunt.  Praesentibus  ad  praemissa 
mediantibus. 

Acta  Consul.  Crac.    1498,  str.  690. 


1280.     1670.  die  28.  m.  Februarii,  in  Częstochowa. 

Michael  rex  Poloniae  cives  Casimirienses  a  contributione  militari  liberos 
esse  declarat. 

Michał  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielkie  xiązę  litewskie,  ruskie,  pru- 
skie, mazowieckie,  zmudzkie,  inflantskie,  kijowskie,  wołyńskie,  podolskie, 
podlaskie,  siewierskie,  smoleńskie,  czernichowskie.  Wszem  w  obec  y  każ- 
demu z  osobna,  komu  wiedzieć  należy,  a  osobliwie  wielmożnemu  Stanisła- 
wowi na  Rzeczniowie  Skarszewskiemu,  kasztellanowi  woynickięmu,  staroście 
drohobyckięmu,  wielkiemu  rządcy  naszemu  krakowskiemu,  a  w  niebytnosci 
iego  namiestnikowi,  vprzeymie  wiernie  nam  miłemu,  łaskę  nasze  królewską. 
Vprzeymie  wiernie  nam  miły!  Lubo  na  g-wardią  nasze  pod  directią  y  com- 
męndą  vrodzonego  Hieronima  Augustina  Lubomirskiego,  kawalera  maltań- 
skiego, pułkownika  naszego  zostaiącą,  względem  zimowego  chleba  pewną 
summę  na  dobra  wielkorządowe  do  stołu  naszego  należące  a  proportionaliter 
y  na  miasto  Kazimierz  przy  Krakowie  złotych  pułtora  tysiąca  złozyc  y  wy- 
dać roskazalismy  byli,  przecie  iednak,  gdy  nam  to  pewni  consiliarze  nasi 
na  wyiezdzie  z  Krakowa  naszym  y  sami  z  magistratu  tegosz  miasta  w  drodze 
opowiedzieli  y  skuteczniey  nas  w  tym  informowali,  isz  to  miasto  według 
swych  praw  y  wolności  do  żadnych  żołnierskich  stanowisk  y  chlebów,  prócz 
samych  tylko  prouęntow  do  stołu  naszego  należących,  w  lustraciach  naszych 
opisanych,    nięnalezało    y    nięnalezy,    tedy    aczkolwiek   od  takowego  chleba 


438 

y  summy  wydawania  wolneby  bydz  de  piano  miało ,  pro  kac  vice  iednak 
tylko,  bez  naruszenia  napotym  praw  tegosz  miasta,  tylko  złotych  tysiąc  pol- 
skich wydać  listem  naszym  tęmusz  regimentowi  a  nie  więcey  pozwoliliśmy, 
y  tym  samym  vniuersał  nasz  na  summę  pułtora  tysiąca  wydany  moderuiac, 
limitowaliśmy  y  limituiemy.  Isz  iednak  miasto  tysiąca  złotych  dwanaście 
seth  z  tegosz  miasta  nad  listowną  declaratią  nasze  wyciągniono  y  wydać  ie 
przy  płaceniu  przytym  lęnungow  y  seruisow  od  tegosz  pułku  deputatowi 
musieli,  a  ieszcze  złotych  trzechseth  do  vniuersału  naszego  iusz  limitowanego 
koniecznie  y  contentaciy  nienależytych  z  tegosz  miasta  vpominaią  się,  tedy 
iusz  cale  miasto  przerzeczone  nasze  Kazimierz,  Stradom  z  przyległosciami 
tak  od  wydawania  tych  złotych  trzechseth  iako  y  praetendowanych  conten- 
taciy powagą  naszą  królewską  y  na  potym  od  takowych  y  tym  podobnych 
tak  naszey  iako  y  rzeczypospolitey  militiey  polskiey  y  cudzozięmskiey  staciy, 
stanowisk,  przechodow,  hibern  y  wszelakich  contributiy  żołnierskich,  stosuiąc 
się  do  praw,  przywileiow  miastu  temu  od  antecessorow  naszych  nadanych 
y  constitutione  'amii  1635  stwierdzonych,  onych  vwalniąmy  y  uwolnionych 
chociaszby  y  iakie  nasze  vniuersały  napotym  z  cancellariey  naszey  w  taki 
sposób  wyszły,  onesz  za  nieważne  maiąc  declaruięmy  y  teraznieyszym  vni- 
uersałęm  także  cassuięmy.  Do  wiadomości  tak  przerzeczonęmu  wielmożnemu 
wielkiemu  rządczy  naszemu  krakowskiemu  y  namiestnikowi  iego  iako  y  vro- 
dzonęmu  pomienioney  gwardiey  commendantowi  y  officierom  iego  teraz 
y  napotym  donosząc  y  koniecznie  po  nich  to  surowo  przykazuiąc,  mieć  chcąc, 
aby  za  pokazaniem  sobie  vniuersału  ninieyszeg'o,  pomięnionych  złotych 
trzechseth  ani  żadnych  contentaciy  iako  y  seruisow  lubo  trzechdniowey 
sustentaciey  teraz  y  napotym  od  takowego  lub  z  ordynanszu  naszego  lub 
moderatiey  wielgorządowey  chleba  cale  y  zupełnie  miasto  Kazimierz  prze- 
rzeczone vwolnione  zostawało.  Pod  łaską  naszą  y  paenami  w  prawie  contra 
conuulsores  literarum  regiarum  opisanęmi.  Dąn  w  Częstochowey  dnia  XXVIII 
miesiąca  lutego,  roku  Pańskiego  MDCL  XX,  panowania  naszego  polskiego 
roku  pierwszego.  —  Michał  kroi.  —  łan  Wołowski  warmiński  i  chełmiński 
kanonik,  sekretarz  I.  K.  M. 

Oryginał  papierowy,   opatrzony  pieczęcią  mniejszą  koronną,   poniżej   tekstu  wyciśniętą. 


12S1.      1670.   die  22.  m.   Martii,  Varsoviae. 

Michael  rex  Poloniae  senatus  consultum  civitatis  Cracoviae  de  salario 
proconsulum  in  pristinum  statum  restituendo,  ratum  facit. 

Michael  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Russiae, 
Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Kiiouiae,  Vołhyniae,  Podlachiae,  Podoliae, 
Liuoniae,  Smolensciae,  Seueriae,  Czerniechouiaeąue.  Significamus  praesen- 
tibus  literis  nostris,  ąuorum  interest,  vniuersis  et  singulis.  Exhibitas  et  in 
suo  odginali  authentico  commonstratas  fuisse  coram  nobis  literas  papyreas, 
manu  nobilis  Francisci  Nicolai  Zayglicz  secretarij  nostri  et  ciuitatis  Cracouiae 
subscriptas,    sigillo  ciuitatis  nostrae  Cracouiae  obsignatas,    conclusionem  no- 


439 

bilis  ac  spectabilis  magistratus  ciuitatis  eiusdem  infrasertam  continentes, 
sanas,  saluas,  illaesas,  omniąue  suspitione  carentes,  supplicatumąue  nobis 
humillime  per  certos  consiliarios  nostros  eiusdem  nobilis  ac  spectabilis  ma- 
gistratus  Cracouiensis  nomine,  ąuatenus  praefatam  conclusionem  authoritate 
nostra  regia  approbare  et  confirmare  dignaremur.  Quarum  ąuidem  literarum 
tenor  seąuitur  eiusmodi. 

(Seąuitur  senatus  consultum  de  anno   1670,  N.   1279,  praemissum). 

Nos  itaąue  Michael  rex  praedictae  supplicationi  benigne  annuentes, 
easdem  literas  seu  conclusionem  superius  insertam ;  per  nobilem  et  specta- 
bilem  magistratum  Cracouiensem  laudatam ,  tanąuam  aeąuitati  conformem 
nihiląue  noui  in  se  continentem,  approbandam  et  confirmandam  esse  duxi- 
mus,  prout  per  praesentes  in  toto  ac  per  omnia  approbamus  et  confirmamus, 
decernentes  easdem  literas  vim  et  robur  debitae  firmitatis  obtinere  debere. 
In  cuius  rei  fidem  praesentes  manu  nostra  subscriptas,  sigillo  regni  commu- 
niri  iussimus.  Datum  Varsauiae  sub  tempus  comitiorum  nostrorum  regni  ge- 
neralium,  die  vigesima  secunda  mensis  Martij,  anno  Domini  mlllesimo  sex- 
centesimo  septuagesimo,  regni  nostri  primo  anno.  —  Michael  rex. 

Kodeks  Zaleskiego,   karta  268. 


1292.      1670.  die  22.  m.  Aprilis,  Varsoviae. 

Michael  rex  Poloniae  magistratui  civitatis  Casimiriensis  mandat,  ut 
urbem  diligenter  custodiant. 

Spectabilibus  et  famatis  proconsuli,  consulibus,  aduocato,  scabinis, 
totiąue  magistratui  ciuitatis  nostrae  Casimiriensis  ad  Cracouiam,  fideliter 
nobis  dilectis.  —  Michał  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielki  xiązę  litewski, 
ruski,  pruski,  mazowiecki,  zmudzki,  kiiowski,  wołhynski,  inflantski,  smoleń- 
ski, siewierski  y  czernieiowski  (s).  Sftecfabiles,  fideliter  nobis  dilecti!  Za  rozer- 
waniem (zal  się  Boże)  blisko  przeszłego  seymu,  z  pewnych,  od  Rad  naszych 
in  extraordinaria  freqnentia  na  consilium  postcomitiale  przy  boku  naszym 
zgromadzonych,  nam  do  vwagi  podanych  consideratyi,  a  naybarziey  gwoli 
pobliskim  pogranicza  tamecznego  w  Węgrzech  rozruchom,  a  przytym  zay- 
muiącym  się  chłopskim  w  Podgórzu  buntom,  zdało  się  nam  ostrzedz  Wier. 
Wasze,  żebyście  w  mieście  naszym  Kazimierzu  w  nalezytey  zostawali  ostro- 
żności, bramy  mieyskie  y  forty  osobliwą  strażą  opatrzone  trzymali,  na  wiez- 
dzaiących  y  wyiezdzaiących  pilne  oko  y  animaduersią  mieli,  y  wszytkie  pod 
niebespieczny  czas  y  iakie  (strzeż  Boże)  w  tey  rzeczypospolitey  zamieszanie, 
wiernym  poddanym  ku  osobie  naszey  krolewskiey  należyte  powinności  od- 
prawowali.  Praesidiitm  iezeliby  kto  iakie  do  miasta  Kazimierza  chciał  wpro- 
wadzać, onego  bez  wyraźnego  ordynansu  y  roskazania  naszego  abyście  przyi- 
mowac  się  nie  ważyli,  ninieyszym  listem  Wier.  Wasze  napominamy  y  ko- 
niecznie to  po  Wier.  Waszych  mieć  chcemy.  Co  vczynicie  Wier.  Wasze 
z  powinney  ku  Maiestatowi  naszemu  wiary  y  dla  łaski  naszey,  którym  zatym 


440 

dobrego  zyczęmy  od  pana  Boga  zdrowia.  Dan  w  Warszawie  dnia  XXII0 
mca  kwietnia,  roku  Pańskiego  M  DC  L  XX0,  panowania  naszego  roku  pierw- 
szego. —  Michał  kroi. 

Oryginał  papierowy,  opatrzony  pieczęcią  pokojową,  po  stronie  adresowej  wyciśniętą. 


1283.      1670.  die   13.  m.  Iunii,  Varsoviae. 

Michael  rex  Poloniae  magistratui  civibusque  Cracoviensibus  mandat, 
ne  Zebrowski  tribuno  militum  permittant,  ut  milites  in  urbe  conducat. 

Spectabilibus  ac  famatis  viris,  proconsuli,  consulibus,  aduocato,  scabinis 
totiąue  communitati  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis.  — 
Michał  z  Bozey  łaskiey  kroi  polski,  wielki  xiąze  litewski,  ruski,  pruski,  ma- 
zowiecki, zmudzki,  kiiowski,  wołhynski,  podolski,  infląndzki,  smoleński,  sie- 
wierski, czerniehowski.  Sfectabiles  ac  famati  viri,  fideliter  nobis  dilecti!  Gdy 
taką  odbieramy  wiadomość,  ze  vrodzony  Zebrowski  oberszter  nasz  w  mieście 
naszym  Krakowie  potaiemnie  werbuie,  y  co  nas  bardziey  permonet,  za  wolą 
y  ordynansem  naszym  udawa:  a  ze  to  iest  nad  wszystkę  wiadomość  nasze, 
bo  ani  tego  vrodzonemu  Zebrowskiemu  nigdy  nie  zlecalizmy,  ani  żadnego 
vniuersału  y  pisma  naszego  o  tym  nie  pokaże,  co  kozdego  officiera  werbu- 
nek solidare  y  authentykowac  powinno,  requirimus  tedy  praesentibus  Fide- 
litates  Vestras  y  mieć  chcemy,  abyście  pilną  około  tego  uczynieli  animad- 
uersią.  Bo  iezeli  o  co  wiency  za  panowania  naszego  starać  sie  chcemy,  iako 
zęby  przes  takowe  werbunki  nie  dawadz  okazyiey  do  nowego  vciązenia  do- 
syć y  tak  zruinowanych  ubogich  ludzi.  Co  Fidelitates  Vestrae  uczynicie  dla 
łaskiey  naszey,  którym  dobrego  od  pana  Boga  zyczemy  zdrowia.  Dan 
w  Warszawie  dnia  XIII  mca  czerwca,  roku  Pańskiego  M  DC  L  XX,  pano- 
wania naszego  pierwszego  roku.  —  Michał  kroi. 

Oryginał  papierowy,  opatrzony  pieczęcią  pokojową,  po  stronie  adresowej  wyciśniętą. 


1284.      1670.  die   13.  m.  Augusti,  Varsoviae. 

Michael  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus  mandat, 
ut  privilegia  civitati  a  regibus  Poloniae  concessa,  populo  semel  singulis 
annis  perlegenda  curent. 

Michael  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Russiae, 
Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Kiiouiae,  Volhiniae,  Podoliae, 
Podlachiae,  Smolensciae,  Seueriae,  Czerniechouiaeąue.  Nobilibus  et  specta- 
bilibus proconsuli,  consulibus  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis 
dilectis,  gratiam  nostram  regiam.  Nobiles  et  spectabiles,  fideliter  nobis  di- 
ecti !  Quod  cum  plurimum  intersit,  vt  iura,  priuilegia,  decreta  a  serenissimis 
regibus  Poloniae,  antecessoribus  nostris,  ciuitati  Cracouiensi  metropolitanae 


441 

gratiose  data,  concessa  et  indulta,  libertates  ac  praerogatiuas  totius  ciuitatis, 
magna  conciuium  Fidelitatum  Vestrarum  antecedaneorum  cura,  sedula  opera 
et  sumptibus  partas,  continentia  originalia  seu  exemplaria,  ordinate  in  prae- 
torio  Cracouiensi  asseruentur  et  non  in  abdito  lateant,  vtque  ad  norraam 
aliarum  ciuitatum  nostrarum  maiorum  honestae  communitati  tempore  com- 
petenti  semel  duntaxat  in  anno  praelegantur,  cum  turpe  et  inconueniens  sit, 
aliąuem  ciuem  iura  patriae  suae  ignorare,  ideo  Fidelitatibus  vestris  serio 
mandamns,  ąuatenus  Fidelitates  Vestrae  constituto  certo  inter  se  et  honestam 
communitatem  die  et  tempore,  sine  tamen  mora  originalia  ac  exemplaria 
legum,  iurium,  priuilegiorum,  libertatum,  immunitatum  et  praerogatiuarum 
ciuitatis  praefatae  nostrae  metropolitanae  eiusąue  incolis  et  ciuibus  seruientia, 
ad  stubam  praetorij  iudicialem  deferri  et  accersitis  ad  id  negotii  binis  ex 
honoratis  scabinis,  ex  honoratis  notarijs,  binis  ex  honoratis  Quadraginta  viris 
et  binis  ex  honesta  communitate  reuideri  curent,  ibidemąue  facta  diligenti 
praefatorum  originalium  et  exemplarium  conscriptione,  repertorium  seu  exem- 
plificationem  accurate  connotari,  ad  notitiam  omnium  ciuium  per  lectionem 
eiusmodi  exemplificationis  in  loco  publico,  conuocata  honesta  communitate 
semel  in  anno  deduci  faciant,  exemplar  promptuarij  memoratarum  legum  in 
loco  aliąuo  conuenienti  adaptari  demandent,  omnibusąue  ad  legendum  prae- 
beant.  Facturae  id  ipsum  Fidelitates  Vestrae  pro  gratia  nostra  et  officiorum 
suorum  debito.  In  ąuorum  fidem  praesentes  manu  nostra  subscriptas,  sigillo 
regni  communiri  iussimus.  Datum  Yarsauiae  die  XIII  mensis  Augusti,  anno 
Domini  M  DC  L  XX,  regni  nostri  primo.  —  Michael  rex.  —  Stanislaus  Bu- 
zenski  g.  w.  c.  regens  cancell.  regni. 

Oryginał  papierowy,   opatrzony  pieczęcią  mniejszą  koronną,  poniżej   tekstu  wyciśniętą. 


12S5.     1670.  die   16.  m.  Octobris,  Varsoviae. 

Michael  rex  Poloniae  statuit,  omnes  incolas  civitatis  Cracoviae  ad  solu- 
tionem  quarumvis  contributionum  civilium  iure  teneri. 

Michael  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Russiae, 
Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Kijouiae,  Volhyniae,  Podoliae,  Liuoniae, 
Smolensciae,  Seueriae,  Czerniechouiaeąue.  Nobilibus,  spectabilibus,  honoratis, 
proconsuli,  consulibus,  aduocato,  scabinis,  lonheris,  taxatoribus,  Quadraginta 
viris  totiąue  magistratui  consulari  atąue  omnibus  ordinibus  ciuitatis  nostrae 
Cracouiae,  fideliter  nobis  dilectis,  gratiam  nostram  regiam.  Nobiles,  specta- 
biles,  honorati,  fideliter  nobis  dilecti!  Cjuemadmodum  obedientia  magistratui 
et  Concordia  ciuium  florescentem  saepenumero  efficit  ciuitatem,  ita  aeąualitas 
contribuendi  aerarium  augere  solet  publicum ;  cum  porro  partim  ab  inter- 
nuntijs  Fidelitatum  Vestrarum,  ad  proxime  praeterita  comitia  regni  ablegatis, 
percepimus,  partim  ex  supplici  priuatorum  ciuium  onera  ex  aeąuo  ferentium, 
libello  intelligimus,  commorari  in  ciuitate  nostra  Cracouiensi  non  ciues  pri- 
uatos  et  possessionem  habentes  seu  mercimonia  varia  exercentes  duntaxat, 
verum   et  incolas    ac    diuersi   status,    sexus  et  conditionis,    ibidem  victum  et 

56 


442 

rationes  viuendi  quaeritantes,  qui  contributiones  tam  publicas,  authoritate 
reipublicae  laudatas,  quam  et  ciuitatis  eiusdem  priuatas,  vtpote  pobór  siue 
sosz  dictas,  simplas,  dationes,  exactiones  militares  aliaąue  onera  ciuilia,  ex 
necessitate  rei  et  temporis  freąuenter  per  ordines  omnes  ciuitatis  laudata 
et  laudanda,  alij  ąuidem  de  facto  ferre  recusant  et  refragantur,  alij  autem 
differunt,  protelant  et  in  tempore  debito  opportunoąue  non  soluunt,  ąuinimo 
existentes  eo  nomine  per  exactores  siue  instigatorem  ciuitatis  ad  officium 
consulare  adcitati,  vel  Iuri  parere  nolunt  vel  magistratui  inobedientes  sese 
praebent,  aut  deniąue  a  decreto  in  manifestis  super  se  lato,  in  moram  pro- 
telationemąue  temere  prouocant  denegatasąue  appellationes  extraordinarie 
prosequuntur,  postmodum  ex  appellatione  extraordinaria,  vtpote  ex  prose- 
cutionibus  nostris,  contra  iura  in  protelationem  oppositis,  vel  se  condemnari 
permittunt  vel  varijs  diffugijs  vtuntur,  et  sic  debitam  solutionem  contributio- 
num  artibus  suis  eludunt,  ciues  alios  et  incolas  onera  omnia  ex  aequo  et 
iusto  sine  vlla  renitentia  ferentes,  aggrauant  et  scandalisant,  ius  deniąue 
publicum  conuellunt  et  iuramentis  suis  super  obedientiam  contraeunt.  Vnde 
ciuitas  vel  potius  magistratus  consularis  in  tempore  contributionem  ad  the- 
saurum  publicum  non  inferens,  processu  fisci  castrensis,  tribunalitij  et  alijs 
innodatur,  paenis  diuersis  indebite  grauatur  atąue  in  dies  ciuitas  haec  maio- 
ribus  sumptibus  et  impensis  implicatur,  depauperatur,  murorum,  vallorum 
et  aliorum  locorum  publicorum  reparatio  negligitur.  Quo  nomine  extraditum 
erat  ex  cancellaria  regni  in  anno  millesimo  sexcentesimo  ąuinąuagesimo 
nono,  die  ąuinta  Iulij  ad  Fidelitates  Vestras  serenissimi  antecessoris  nostri 
rescriptum  debiteąue  insinuatum.  Verum  ąuoniam  haec  eadem  serenissimi 
antecessoris  declaratio  tractu  temporis  non  in  toto  debitae  exequutioni  subest, 
interim  autem  rationes  ciuitatis  vim  patiuntur,  ciues  obedientes  iuri  (ex  quo 
multi  effugiunt  onera)  in  locum  eorumdem  refragantium  plus  iusto  taxantur, 
ad  solutionem  supra  substantias  suas  adacti  opprimuntur:  proinde  nos  iuri 
publico,  statutis  et  consuetudinibus  regni  inhaerendo,  maiorique  damno  et 
ruinae  ciuitatis  nostrae  praedictae  obuiando,  volentes,  vt  quaelibet  exactio 
ad  meliorem  redigatur  ordinem,  de  suprema  nostra  potestate  in  ciuitates 
regni  habita,  ex  senatus  nostri  consilio  et  assensu;  in  vim  legis  praesenti 
edicto  nostro  in  perpetuum  declarandum  esse  duximus  declaramusque  et 
simul  serio  mandamus,  quatenus  omnes  siue  possessionati  siue  iurati  ciues 
et  incolae,  intra  et  extra  ciuitatem  nostram  Cracouiam  habitantes  siue  saltem 
temporanee  commorantes,  victum  quaeritantes;  mercimonia  siue  artificia 
quaeuis  exercentes;  iuribus,  libertatibus  et  immunitatibus  ciuitatis  eiusdem 
gaudentes,  cuiuscunque  sint  illi  status,  sexus  et  conditionis,  ex  possessioni- 
bus7  mercantijs  alijsque  omnibus  viuendi  rationibus,  contributiones  in  vniuer- 
sum  omnes  tam  publicas  regni  quam  ciuitatis  onera,  exceptis  personis  con- 
sularibus  alijsque  officialibus  ciuitati  inseruientibus  et  nullam  mercaturam  in 
ciuitate  nostra  Cracouiensi  exercentibus;  dationes,  exactiones  aliquando  pro 
necessitatibus  ordinarijs  annualibus  et  vrgentibus  extraordinarijs  eiusdem 
ciuitatis,  quibuscunque  de  repente  exoriundis,  siue  militaribus  siue  ciuilibus 
pro  exigentia  rei  et  temporis  vnanimi  omnium  ordinum  ciuilium  assensu 
laudatas  et  laudandas,  iuxta  taxationem  per  deputatos  ad  id  designatos  aut 
post    vigore  iurium  et  decretorum  eo  nomine  seruientium    designandos  per- 


443 

actam,  ex  iusto  et  aequo  semel  eo  nomine  reąuisiti  existentes,  sine  vlla 
procrastinatione  aut  tergiversatione  exactoribus  ad  id  constitutis  soluant  ac 
in  communi  ferant  et  omnino  pendant ;  secus  si  ąuispiam  ex  ciuibus  et  in- 
colis  temerarie  statutis;  constitutionibus  iuribusąue  ciuitatis  nostrae  Craco- 
uiae  et  decretis  eo  nomine  latis,  contrauenerit  vel  ąuibusuis  literis  aut  per- 
secutionibus,  contra  iura  reg"ni  impetratis  vel  impetrandis,  sese  opposuerit 
et  tutauerit,  solutionemąue  alicuius  contributionis,  dationis,  exactionis  seu 
onerum  ąuorumuis  ciuilium  pro  commodo  et  necessitatibus  ciuitatis  lauda- 
torum,  prout  taxatus  (salua  nihilominus  eiusdem  taxae  per  deputatos  expe- 
ditae,  in  ąuantum  praegrauatus  esse  videbitur,  moderatione  per  nobilem  ma- 
gistratum  facienda,  reseruata)  recusauerit  vel  protelauerit,  in  eo  casu  autho- 
ritate  nostra  regia  nobili  magistratui  consulari  Cracouiensi  committimus  et 
serio  mandamus,  ąuatenus  eiusmodi  ciues  siue  incolas,  iuri  publico,  decre- 
tis et  praesenti  edicto  nostro  refractarijs,  vnica  citatione  eaque  peremptoria 
legitime  ad  officium  consulare  adcitatos,  praevio  tamen  vno  duntaxat  bene- 
ficio  aresti,  sumrnario  processu  fisci,  in  vindicandis  contributionibus  de  iure 
solito,  absąue  ąuauis  appellatione  iudicent,  decernant,  retentamque  contribu- 
tionem  siue  exactionem  qualemcunque  vna  cum  paenis  ąuatuordecem  mar- 
carum  respectu  inobedientiae  et  conuulsionis  legis  publicae  literarumąue 
nostrarum  contrauentionis,  vsibus  ciuitatis  applicandarum,  non  recedendo 
e  praetorio  solui  iniungant,  atque  semotis  quibusuis  quaesitis  dilationibus 
et  diffugijs,  nec  obstantibus  quibusuis  rescriptis  siue  mandatis  nostris,  in 
contrarium  praesentium  ex  cancellaria  regni  altervtra  exportatis  vel  expor- 
tandis,  nec  non  adcitationum  nostrarum  quarumuis  etiam  prosecutorialium 
literis  (pro  quorum  contrauentione  paenarumque  succubitione  haud  subeunda 
Fidelitatibus  Vestris  cauemus),  solitis  de  iure  fisci  remedijs  etiam  reali  exe- 
cutione  adhibita,  omnino  adigant.  Facturae  id  ipsum  Fidelitates  Vestrae  pro 
gratia  nostra  et  officiorum  debito  atque  sub  solutione  de  suo.  Vt  autem 
praesentis  declarationis  literae  in  perpetuum  valiturae  populo  innotescant, 
eas  Fidelitates  Vestrae  congregatae  in  praetorium  communitati  publicari 
curent,  praecipimus.  In  quorum  ndem  praesentes  manu  nostra  subscriptas^ 
sigillo  regni  communiri  iussimus.  Dabantur  Varsaviae  decima  sexta  Octobris^ 
anno  Domini  millesimo  sexcentesimo  septuagesimo.  —  Michael  rex. 

Kodeks  Zaleskiego,  karta  268,  stronica  odwrotna. 


1286.     1670.  die  6.  m.  Novembris,  Varsoviae. 

Michaelis  regis  Poloniae  statutum  de  electione  consulum  Casimiriensium. 

Michael  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae;  Russiaer 
Prussiae;  Masouiae,  Samogitiae;  Kiiouiae;  Volhyniae;  Liuoniae,  Smolensciae, 
Seueriae,  Czernichouiaeque.  Ad  perpetuam  rei  memoriam.  Significamus  literis 
nostris  vniuersis  et  singulis7  quorum  interest;  quod  cum  illud  certum  et  non 
minus  quam  diuinum  regibus  et  principibus  inesse  videamus;  vt  inter  caeteras 
magnanimitatis  suae  virtutes,  hoc  praecipuum  (nescitur  quid  diuini  in  se  re- 


444 

tinens)  habeant  attributum,  quod  in  omnes  potestati  suae  subiectos,  libera- 
litatis,  clementiae  et  munificentiae  ferri  semper  soleant  affectu,  proinde  et 
nos  diuorum  antecessorum  nostrorum  gratam  animi  in  ciuitates  regni  istius 
propendentes  testificationem,  absimiles  esse  eodem  affectu  nolentes,  quin 
potius  easdem,  uti  reipublicae  neruos,  suis  honoribus  et  praerogatiuis  quan- 
tomaius  condecorare  et  adornare  cupientes,  ciuitatem  etiam  praecipue  nostram 
Casimiriensem  ad  Cracouiam,  eam  uidelicet,  quae  a  diuo  olim  fundatore  suo, 
nostro  uero  praedecessore  longe  antiquissimo,  nomen  sacrum  sortita  est  suum, 
et  quae  ciuitati  metropoli  Cracouiensi  uicina,  meritoque  iuribus  et  praero- 
gatiuis uti  suum  antemurale  comparari  debet,  honoris  nouam  praerogatiuam 
in  ascensu  ad  consularem  magistratum  cooptationeque  subiectorum  tanto 
munere  pro  publico  ipsius  decore  et  ornamento  dignorum  et  idoneorum,  ut 
uidelicet  doctores  cuiuscunque  facultatis,  notarij  nec  non  syndici,  de  eadem 
ciuitate  bene  meriti,  eruditionis  eorum  et  in  rebus  gerendis  peritiae  ratione 
nabita,  de  quibus  et  qualibus  antiqua  antecessorum  nostrorum  praefatae  ciui- 
tati concessa  disponunt  priuilegia  et  ordinationes,  omissis  et  praetermissis 
duodecim  viratus  et  scabinatus  gradibus  (sola  nonnisi  iuris  ciuilis,  in  qua 
nobis  fidelitas  et  magistratui  nostro  obedientia  et  obseruantia  iureiurando 
approbata  attenditur,  salua  per  ipsos  susceptione)  in  magistratum  consularem 
ascendant  et  in  consules  perpetuos  (obseruata  tamen  per  commendationem 
et  attestationem  literałem  per  consules  antiquos  et  residentes  iuxta  antiquo- 
rum  eo  in  passu  priuilegiorum  dispositionem,  ad  eandem  sedem  consularem 
candidatorum,  non  aliter  nec  alias  nobis  vel  in  absentia  nostri  generoso 
magno  procuratori  nostro  arcis  Cracouiensis  de  idoneitate  praestandorum 
solennitate)  morę  ciuitatis  nostrae  metropolis  Cracouiensis,  saluis  eidem  ma- 
gistratui a  nouis  nouiterque  eligendis  tam  ex  praemissis  quam  ciuibus  con- 
sularibus  honorarijs,  ex  antiquo  vsitatis  (saluisque  tapetibus  pro  ornamento 
stubae  nostrae  praetorianae  iudicialis  spectantibus,  ad  aerarium  publicum 
ciuitatis  per  ipsos  antę  inaugurationem  in  consularem  dignitatem  reponendis) 
ornandam,  adornandam  condecorandamque  esse  et  debere  censuimus,  uti 
quidem  ornamus,  adornamus  et  conde.coramus  serie  harum  praesentium,  id 
negotij  in  absentia  nostri  generoso  magno  procuratori  nostro  Cracouiensi, 
pro  tempore  existenti,  committentes,  liberamque  authoritate  nostra  regia 
facultatem  pro  iure  ipsiuś  concedentes,  dictos  huiusmodi  cuiuscunque  facul- 
tatis  doctores,  notarios  et  syndicos,  quotiescunque  in  ciuitate  nostra  Casi- 
miriensi  obtigerint  ac  pro  magistratu  in  candidatos  ad  consularem  dignitatem 
vocati,  electi  ipsique,  ut  praemissum  est,  praesentati  et  commendati  fuerint 
in  consules,  omissis  duodecinwiratus  et  scabinatus  gradibus,  caeteros  uero 
alterius  conditionis  et  professionis  ciues  ad  eundem  magistratum  consularem 
anhelantes,  nonnisi  obseruatis  omnibus  electionis  ex  antiquo  gradibus,  creandi, 
ordinandi  et  praeficiendi,  creatosque,  ordinatos  et  iam  praefectos  promul- 
gandi  et  publicandi :  inhibentes  insuper  et  stricte  praecipientes,  imo  abusum 
in  electione  nouorum  consulum  tam  alias  inualescere  contra  ciuitatis  deco- 
rem  et  magistratus  eiusdem  dignitatem  incipientes,  tollentes,  ne  amplius  et 
ab  hinc  iure  communi  id  est  specialibus  priuilegijs  uetantibus,  homines 
omnino  rudes,  illiteratos,  moribus  ineptos  et  inhabiles,  nec  non  patrem  cum 
filio  et  fratrem   cum  fratre,    obstante    relatione   reuerentialis    paternitatis    et 


445 

respectu  fraternae  consanguinitatis  in  eiusmodi  consularem  dignitatem  se- 
demąue  scabinalem  Casimiriensem,  ad  quos  id  de  iure  spectat;  eligere  et 
promouere7  electosąue  et  promotos  nobis  uel  in  absentia  nostri  generoso 
magno  procuratori  nostro,  pro  tempore  existenti,  praesentare  sub  paena  cen- 
tum  aureorum  Hungaricorum,  fisco  nostro  applicandorum,  audeant.  Nec 
magnus  procurator  noster  pro  tempore  existentes,  aliter  quam  praesentibus 
praeceptum  est,  sibi  praesentatum  in  consulem,  consules  uero  in  scabinum 
sub  nullitate  et  amissione  electionis  electi,  creare  et  ordinare  audeant,  mo- 
dernis  in  officijs  suis  consulari  et  scabinali  possessoribus  ad  vitae  illorum 
tempora  saluis.  In  ąuorum  praemissorum  fidem  praesentes  manu  nostra  sub- 
scripsimus  et  sigillo  regni  muniri  iussimus.  Datum  Varsauiae  sub  tempus 
comitiorum  generalium  anni  M.  DC.  LXX,  die  VI  mensę  Nouembre,  anno 
regni  nostri  secundo.  —  Michael  rex.  —  Ioannes  Wołowski  Varmiensis  et 
Culmensis  canonicus,  secret.  regiae  Mtis.  —  Priuilegium  praerogatiuae  super 
electione  consulum  Casimiriensium  ad  Cracouiam. 

Oryginał  pargaminowy,  pieczęć  wraz  z  sznurkiem  oderwana. 


\%%¥.      1670.  die  6.  m.  Novembris7  Varsoviae. 

Michael  rex  Poloniae  intercessionem  contributioni  in  cives  et  mercatores 
impositae,  ab  Andrea  Trzebicki  episcopo  Cracoviensi  factam,  actis  minoris 
cancellariae  regni  inseri,  atque  ex  iisdem  actis  edi  mandat. 

Michael  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Russiae, 
Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Kiiouiae,  Vołhyniae;  Liuoniae,  Smolensciae, 
Seueriae,  Czerniechouiaeąue.  Significamus  praesentibus  literis  nostris,  ąuorum 
interest,  vniuersis  et  singulis,  ąuod  coram  nobis  et  actis  metrices  regni  can- 
cellariae nostrae  minoris  personaliter  comparens  reuerendissimus  in  Christo 
pater,  dominus  Andreas  Trzebicki  episcopus  Cracouiensis,  dux  Seueriae,  so- 
lenniter  manifestatus  est,  prout  eandem  manifestationem  in  scripto  parato 
porrexit;  cuius  tenor  seąuitur  eiusmodi:  Quod  sicut  aliąuoties  publice  in 
praeteritis  nuper  comitijs  reclamaui  et  contradixi;  cum  summa  pecuniae  im- 
modica  et  hoc  calamitoso  tempore  ad  soluendum  vix  possibilis,  ciuitatibus 
et  mercatoribus  imponeretur,  ita  nunc  coram  actis  publicis  metrices  cancel- 
lariae minoris  regni  insistendo  contradictioni  meae,  viua  voce  in  comitijs 
interpositae,  protestor,  me  in  tam  enormem  et  exorbitantem  pecuniae  sum- 
mam  centum  octuaginta  millium  florenorum  ciuitatibus  et  mercatoribus  inter- 
positam,  non  consensisse  nec  consentire :  hac  manifestatione  mediante,  quam 
manu  sua  propria  subscripsit.  Andreas  Trzebicki  episcopus  Cracouiensis. 
Quam  suprascriptam  manifestationem  nos  ratam  et  firmam  habentes,  haberi- 
que  ab  omnibus  volentes,  ad  acta  praesentia  suscipi,  ijsdem  inscribi  atąue 
parti  postulanti  in  forma  authentica  extradi  mandauimus.  In  cuius  rei  fidem 
praesentibus  sigillum  regni  est  appressum.  Actum  Varsauiae  feria  ąuinta 
post  festum  Sanctorum  Omnium  proxima;  die  sexta  mensis  Nouembris,  anno 
Domini  millesimo  sexcentesimo  septuagesimo,  regni  nostri  secundo  anno.  — 


446 

Andreas  Olszowski  episcopus  Culmensis  et  Pomesaniae,  vicecance]larius 
regni.  —  Relatio  illustrissimi  et  reuerendfssimi  in  Christo  patris,  domini 
Andreae  Olszowski,  episcopi  Culmensis  et  Pomesaniae,  decani  Cracouiensis 
et  vicecancellarij  regni.  —  Laurentius  Płoszkiewic  secret.   regiae  Mttis  mpp. 

Dokument  papierowy,   opatrzony  mniejszą  pieczęcią  koronną,  poniżej   tekstu  wyciśniętą. 
Takiżsam  drugi  oryginalny  protest,    znajdujący  się  w  aktach  miejskich,   jest  Andrzeja  Olszow- 
skiego biskupa  chełmińskiego. 


1288.      1670.  die   19.  m.  Norembris,  Cracoviae. 

Senatus    consultum    de  processu  iuris    in  arctiorem   formam  redigendo. 

Actum  feria  ąuarta  antę  festum  Praesentationis  beatae  virginis  Mariae.  — 
Spectabiles  domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas 
in  praetorio  conuocati  et  legitime  congregati  existentes;  commoditati  pu- 
blicae  prospicere  volentes  in  abbreuiatione  terminorum  processus  in  causis 
ciuilibus  obseruari  solitorum,  ne  videlicet  processus  plurimis  contumaciis 
iisąue  minus  necessariis  impleatur  partesąue  sumptibus  immodicis  exhaurian- 
tur,  iustitiamąue  ąuiuis  breuiori  cursu  conseąui  ualeat,  inhaerendo  etiam 
decretis  sacrae  regiae  Maiestatis,  vni  dd.  Varsauiae  feria  tertia  post  domi- 
nicam  Reminiscere  Cjuadragesimalem  proxima,  anno  Domini  1651,  inter  Si- 
monem Pawecki  et  Ioannem  Pszczołowic  ciues  Vielicienses,  alteri  dd.  Var- 
sauiae  feria  ąuarta  post  festum  Purificationis  beatae  Mariae  virginis  anno 
Domini  1659,  inter  generosum  Stanislaum  Żurowski  et  Catharinam  Milewska, 
ąuibus  in  causis  iuris  ciuilis  ordinario  processu  agitandis,  nonnisi  unum 
arrestum  a  partibus  super  condemnatione  imponendum,  interuenire  debere, 
post  dilationes  vero  nullatenus  arresta  concedi  nec  suscipi  posse,  et  quod 
causae  omnes  ex  controuersiis  ad  instar  curiae  regni  uti  supremi  ciuitatum 
subsellii  cognosci  et  decidi  debeant,  declaratum  est,  prolatis,  unanimibus 
votis  et  sententiis  statuerunt  in  futurum,  perpetuis  temporibus  obseruandum, 
ut  post  contumaciam  ex  citationibus  arrestatam,  iam  amplius  nullae  contu- 
maciae  beneficio  arresti  gaudeant,  sed  ex  arresto  unico  imposito  ąuiuis  sum- 
mario  processu  accessoria,  si  uoluerit  opponere  exceptiones  teneatur  expe- 
dire  et  absoluere,  in  principali  vero  negotio  post  dilationem  acceptam  dila- 
tioni  sine  beneficio  arresti  satisfacere  tenebitur,  alias  contumacia  annotata 
in  succubitione  causae  annotabitur  et  imputabitur.  Quod  ad  omnium  notitiam 
deducentes,  praesentem  ordinationem  actis  praesentibus  inseri  et  locis  pu- 
blicis  affigi  mandauimus. 

Acta  Consul.  Crac.   1498,  str.  711. 


447 


1289.     1 671.  die   13.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Michael  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus  mandat, 
ut  tumultibus  obviare  eosąue  comprimere  studeant. 

Michał  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielki  xiążę  litewski,  ruski,  pruski, 
mazowiecki,  zmudzki,  kiiowski,  inflantski,  wołyński,  smoleński,  siewierski 
y  czerniechowski.  Slachetnym,  sławetnym  burmistrzowi,  raycom  y  wszyst- 
kiemu magistratowi  miasta  naszego  Krakowa,  wiernie  nam  miłym,  łaskę  na- 
sze królewską.  Slachetni,  sławetni,  wiernie  nam  mili !  Isz  nam  wiele  na  tym 
y  całey  rzeczy pospolitey  należy,  aby  ta  metropolis  ze  wszystkiemi  okoliczno- 
ściami swemi  nietylko  osobliwym  pokoiem  y  bespieczenstwem  obwarowana 
była,  ale  tesz  naymnieysza  okazya  do  wzruszenia  tegosz  pokoiu  y  buntów, 
za  którą  by  nastąpić  inuazia  strzeż  Boże  iaka  tey  stolice  mogła,  niedana 
była,  przeto  daiemy  ten  ordynans  nasz  do  Wiern.  WW.  aby  in  casu  iakiego 
tumultu,  gdzieby  swawolne  kupy  y  luźni  ludzie,  bawiący  się  przy  mieście 
y  sub  nomine  studentów  na  niewiernych  zydow  krakowskich  albo  na  kogo 
inszego  bunty  wsczynać  zamysliwali,  wcześnie  takowey  sweywoli  zabiegaiąc, 
ludowi  pod  comendą  Wier.  Waszych  będącemu,  stawać  y  takowych  bun- 
towników rospędzac  kazali  y  wszelkiego  pokoiu  przy  początkach  panowania 
naszego  pilnie  przestrzegali :  znosząc  się  we  wszystkim  z  vrodzonym  gene- 
rałem małopolskim  y  z  kim  będzie  należało,  y  iego  słuchaiąc  ordynansow, 
tak  iednak,  iz  iesliby  kto  w  takowym  tumulcie  od  ludzi  Wier.  Waszych 
z  swawolnikow  był  imany,  takiego,  ieśli  plebeiusz,  do  vrzędu  mieyskiego, 
iesli  szlachcic,  do  grodu  oddadzą  Wiern.  W.  gdzie  do  dalszey  decyzyey  na- 
szey  ma  bydz  trzymany,  iako  tesz  gdyby  ktokolwiek  w  takim  tumultie  z  swa- 
wolnikow zginął,  tedy  o  to  żaden  zadney  zatargi  y  trudności  mieć  nie  bę- 
dzie. W  czym  że  się  Wier.  W.  podług  tego  ordynansu  naszego  sprawicie 
dla  łaski  naszey  y  z  powinności  vrzędu  swego,  niewątpięmy.  Dan  w  Kra- 
kowie dnia  XIII  mca  Marca  roku  M  DCLXXI,  panowania  naszego  II0.  — 
Michał  kroi. 

Dokument  papierowy,  opatrzony  pieczęcią  mniejszą  koronną,  poniżej  tekstu  wyciśniętą. 


1290.     167 1.  die  20.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

Publicatio  mandati  de  contributione,  quae  »szy?tkozvnc«-  dicebatur, 
solvenda. 

Actum  sabbatho  post  festum  sanctorum  Vitti  et  Modesti  martyrum 
proximo.  —  Ad  officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  perso- 
naliter  veniens  prouidus  Albertus  Krupski,  m.  r.  generalis,  in  vim  suae  verae 
ac  fidelis  relationis  recognouit,  se  ex  mandato  generosi  administratoris  con- 
tributionis  szynkoimte  dictae,  infrascripta  populo  ad  sonum  tubae  congregato, 
alta  et  sonorosa,   intelligibiliąue  voce  die  hodierna  in  ąuatuor  partibus  fori 


448 

Cracouiensis,  tum  Clepardiae,  Casimiriae  atąue  in  ciuitate  Iudaeorum  de 
tenore  seąuenti  publicasse.  Wszytkim  wobecz  y  każdemu  zosobna,  komu  to 
wiedzieć  należy,  z  władze  y  powagi  seymiku  proszowskiego,  woiewodztwa 
krakowskiego  vchwały,  a  za  vskarzaniem  chwalebnego  sądu  skarbowego 
woiewodztwa  tego  opowiadam,  abyście  WMsc  wszyscy  szynkarze  trunki 
wszelakie  w  mieście  Krakowie  y  na  przedmieściach  szynkuiący  y  przeda- 
waiący,  podatek  nowy  szynkownego,  na  szeymiku  proszowskim  vchwalony, 
od  wszelakich  trunków,  wina,  petercymentu,  miodu  siedmiogrodzkiego  y  do- 
mowego, gorzałek  prostych  z  mesu  robionych  y  przepalanych  wódek,  piwa 
przewoźnego,  nieomieszkanie  do  lego  Mci  pana  administratora  lubo  iego 
succollectora  przed  niedzielą  w  ten  tydzień  odnosili  y  wypłacali;  a  ktoby 
niezapłacił,  tedy  execuya  grodzka  na  confiscowTanie,  piwnic  zapieczentowanie 
z  vrzędu  grodzkiego  zesłana  będzie  na  retentorow  bez  wszelakiego  pozy- 
wania. Sic  et  non  aliter  factum  esse  referens,  de  quo  hanc  suam  fidelem 
fecit  relationem. 

Acta  Consul.   Crac.   43,  str.   111. 


1291.     1 67 1.  die  20.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  aedificiis  intra  moenia  urbis  exstructis,  de- 
moliendis. 

Actum  sabbatho  post  festum  ss.  Vitti  et  Modesti  mart.  —  Spectabiles 
domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in  praeto- 
rium  legitime  conuocati  et  congregati  existentes,  considerato,  quod  manda- 
tum  et  authoritas  illustrissimi  et  reuerendissimi  domini  episcopi  Cracouiensis, 
ducis  Seueriae,  tanąuam  primarii  ad  munitionem  ciuitatis  legę  publica  de- 
putati  commissarii  intercedit,  ut  aedificia  omnia,  quae  circumcirca  prope 
maenia  ciuitatis  per  varias  personas  partim  aedificari  caepta,  partim  iam 
aedificata  sunt,  forti  manu  demoliantur,  proinde  inhaerendo  dieto  mandato, 
eadem  aedificia,  vti  in  praeiudicium  iurium  ciuitatis  et  cum  periculo  muni- 
tionis  ciuitatis  extructa,  forti  manu  demolienda  esse,  vnanimibus  votis  (et) 
sententijs  suis  concluserunt.  Praesentibus  mediantibus. 

Acta  Consul.  Crac.   1498,  str.  733. 


1202.     167 1,  die   1.  m.  Iulii,  Varsoviae. 

Ioannes  Andreas  Morsztyn  vicethesaurarius  regni  Poloniae  mercatoribus 
mercium  pretiosarum  mandat,  ut  contributionem  mille  florenorum  in  merces 
pretiosas  impositam,  exsolvant. 

łan  Andrzey  z  Raciborska  Morsztyn  podskarbi  wielki  koronny,  kowal- 
ski,   tucholski,    zawichoyski    starosta.     Wszem  wobecz  y  każdemu   z  osobna, 


449 

komu  o  tym  wiedzieć  należy,  ale  osobliwie  stanu  y  kondiciey  kupieckiey, 
bogate  towary  do  Polski  wprowadzaiącym  ludziom,  wiadomo  czynię,  iz  iako 
rzeczpospolita  constitucyą  seymu  blisko  przeszłego  na  wszytkich  kupców, 
towary  bogate,  złociste  y  inne  ad  luxnm  do  państw  rzeczypospolitey  wpro- 
wadzaiących  włożyła,  aby  do  skarbu  Ie.  K.  Mści  prywatnego  sub  conjisca- 
tione  towarów  swoich  summę  sta  tysięcy  złotych  currenti  moneta  wnieśli,  tak 
aby  to  iako  nayprędzey  do  pożądanego  skutku  przyść  mogło,  powagą  vrzędu 
mego  wszytkich  wyzey  pomienionych  kupców  przestrzegam  y  napominam, 
aby  sami  między  sobą  po  miastach  znioszszy  się  y  coaeąuowawszy  się,  sum- 
mę pomienioną  nieodwłocznie  składali  y  one  iako  nayprędzey  do  skarbu 
Ie.  K.  Mści  odwozili,  vchodząc  surowości  prawa  constitutią  seymu  blisko- 
przeszłego  opisaney.  Na  co  się  dla  wiekszey  wagi  własną  przy  pieczęci  mo- 
iey  skarbowej  podpisuie  ręką.  Datum  w  Warszawie  i  ma  Iulij  1671  anno.  — 
Morsztyn  podskarbi  mppa. 

Acta  Consul.   Crac.  43,  str.    152. 


1293.     167 1,  die   16.  m.  Octobris,  Leopoli. 

Michael  rex  Poloniae  magistratui  civibusque  Cracoviensibus  mandat, 
ut  contributionem,  quae   »subsidium«   dicebatur,  prompte  exsolvant. 

Slachetnym  burmistrzowi,  raycom,  woytowi,  ławnikom  y  całemu  ma- 
gistratowi miasta  naszego  Krakowa,  wiernie  nam  miłym.  —  Michał  z  Bozey 
łaski  kroi  polski,  wielkie  xiązę  litewskie,  ruskie,  pruskie,  mazowieckie, 
zmudzkie,  inflantskie,  wołyńskie,  kiiowskie,  podolskie,  podlaskie,  siewierskie, 
smoleńskie,  czerniechowskie.  Slachetni,  wiernie  nam  mili !  Pewnismy  tego 
byli,  zescie  Wiern.  Wasze  y  z  powinności  vrzędu  swego  y  z  osobliwey  ku 
Maiestatowi  naszemu  życzliwości  według  ostatniey  naszey  declaratiey,  sub- 
sidium  nam  od  rzeczypospolitey  pozwolone,  z  miasta  Krakowa  pro  tempore 
wybrać  y  do  skarbu  naszego  oddać  mieli.  Ale  ze  do  tych  czas  nic  nie  sły- 
chać, y  owszem  zesłany  po  to  od  skarbu  naszego  slachetny  Siedlecki  daie 
znać,  ze  ieszcze  nic  na  tę  summę  nie  odebrał,  dla  tego  vmyslnie  tęn  nasz 
do  Wier.  Waszych  list  daięmy,  napominaiąc,  abyście  Wiern.  Wasze  ocho- 
tnieyszego  y  życzliwszego,  niz  do  tych  czas  było,  przyłożyli  starania,  zęby 
te  dwanaście  tysięcy,  vltimarie  na  Kraków  włożone,  nieodwłocznie  wydane 
były :  wiedząc  o  tym,  isz  my  tego  żadnym  sposobem,  co  nam  rzeczpospolita 
ordynowała,  nie  odstąpiemy.  Ze  to  tedy  W.  W.  dalszych  vchodząc  trudności 
dla  nas  ochotnie  vczynicie,  nic  nie  wątpięmy.  Którym  na  tęn  czas  dobrego 
od  pana  Boga  zyczemy  zdrowia.  Dan  we  Lwowie  dnia  XVI  miesiąca  paź- 
dziernika, roku  Pańskiego  M  DCL  XXI,  panowania  naszego  trzeciego  roku.  — 
Michał  kroi. 

Oryginał  papierowy,   opatrzony  pieczęcią  pokojową,  po  stronie  adresowej  wyciśniętą. 


57 


45° 


1294.     167 1,  die  23.  m.  Decembris,  Varsoviae. 

Michael  rex  Poloniae  privilegium  regis  Ioannis  Casimiri  de  anno  1666, 
ratum  facit. 

Michael  Dei  gratia  rex  Poloniae ,  magnus  dux  Lithuaniae,  Russiae, 
Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Kiiouiae,  Volhyniae,  Podoliae,  Liuoniae, 
Smolensciae,  Seueriae,  Czerniechouiaeąue.  Significamus  praesentibus  literis 
nostris,  ąuorum  interest,  vniuersis  et  singulis,  exhibitas  esse  coram  nobis 
literas  papyreas,  manu  serenissimi  Ioannis  Casimiri  antecessoris  nostri  sub- 
scriptas  ac  sigillo  regni  cancellariae  maioris  communitas,  sanas,  saluas  et 
illaesas,  omniąue  suspicionis  nota  carentes,  continentes  in  se  declarationem 
priuilegij  ciuitatis  Cracouiensis,  ratione  introcontentorum  seruientis,  suppli- 
catumąue  est  nobis  humiliter.,  vt  easdem  literas  nos  quoque  authoritate  no- 
stra  regia  approbare  et  confirmare  dignaremur.  Cjuarum  ąuidem  literarum 
tenor  est  eiusmodi : 

(Seąuitur  privilegium   regis  Ioannis  Casimiri  de  anno   1666,  Nr   1252  praemissum). 

Cui  ąuidem  supplicationi  nos  benigne  annuentes,  prout  omnia  priuilegia 
ciuitatis  Cracouiensis  sarta  tectaąue  esse  volumus;  ita  praeinsertas  literas  in 
toto  ac  in  ąuauis  parte  approbandas  et  confirmandas  esse  duximus  et  si  hac- 
tenus  eisdem  literis  declaratorijs  ąuocunąue  modo  derogatum  est;  id  totum 
de  plenitudine  potestatis  nostrae  regiae  supplemus  easdemąue  vim  legis  per- 
petuae  obtinere  debere  statuimus;  rescripta  vero  quaevis  in  contrarium 
obtenta  vel  obtinenda,  reuocamus  et  pro  inualidis  declaramus.  Quod  ad  no- 
titiam  omnium,  ąuorum  interest,  praesertim  vero  magnificorum  palatinorum 
Cracouiensium  pro  tempore  existentium  deducentes  mandamus,  vt  praesentes 
literas  nostras  totaliter  obseruent,  modumąue  in  creandis  consulibus  Craco- 
uiensibus  retineant;  magistratui  vero  Cracouiensi,  ne  ąuempiam  ex  scabinis 
Iuris  supremi  castrensibus  (s)  ambientem  ad  consessum  suscipere  iuramen- 
tumąue  ipsius  auscultare  audeant,  serio  mandamus  ac  praecipimus.  In  ąuo- 
rum fidem  praesentes  manu  nostra  subscriptas;  sigillo  regni  communiri  iussi- 
mus.  Datum  Varsaviae  die  vigesima  tertia  mensis  Decembris,  anno  Domini 
millesimo  sexcentesimo  septuagesimo  primo,  regni  nostri  tertio.  —  Michael 
rex.  —  Stanislaus  Buzenski  generalis  regens  cancellariae  regni. 

Kodeks  Zaleskiego,  karta  270. 


1295.     1672.  die   ix.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  pretio  ponderationis  mercium  statera  civili  augendo. 

Actum  feria  secunda  post  dominicam  Inuocauit  proxima.  —  Specta- 
biles  domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae ,  per  schaedulas  in 
praetorio  Cracouiensi    in  negotio    infrascripto  conuocati  et  legitime  congre- 


45i 

gati  existentes,  prouentum  ciuitatis  augere  cupientes,  unanimibus  uotis  et 
sententiis  suis  accedente  etiam  ad  id  unanimi  honestae  communitatis  con- 
sensu,  concluserunt,  ut  in  futurum  a  mercibus  et  rebus  omnibus,  quae  in 
pensa  tam  in  maiori  quam  et  minori  ciuitatis  ponderari  solent  et  debent, 
ąuilibet  in  duplo  a  ponderatione  soluat,  id  est;  quod  antea  a  ponderatione 
unus  solidus  uel  unus  grossus  pendebatur,  ad  praesens  per  duos  soluatur 
et  sic  consequenter,  hac  sua  conclusione  et  prouentus  auctione  ad  praemissa 
mediante. 

Acta  Cons.  Crac.  10,  str.  8.  Wilkirz  ten  zatwierdził   król  Michał  przywilejem  z  Warszawy  d.  13 
kwietnia   1672,  którego  oryginał  spisany  na  papierze,  przechowanym  jest  w  archiwum  miasta. 


1296.      1672.  die  2.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  poenis  contumaciae  proconsuli  luendis. 

Actum  sabbatho  pridie  dominicae  Iudica.  —  Spectabiles  domini  pro- 
consul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in  praetorio  Craco- 
uiensi  legitime  congregati  existentes,  contumacias  a  partibus  litigantibus 
de  iure  et  praxi  iudici  prouenientes,  quas  per  abusum  partes  soluere  negli- 
gunt,  nobili  et  spectabili  domino  proconsuli  cedere  debere,  unanimibus  uotis 
et  sententiis  suis  concluserunt. 

Acta  Cons.   Crac.   10,  str.   12. 


12!>7.     1672.  die  9.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  scabino  Cracoviensi  Stanislao  Krauz  in  Collegium 
consulum  recipiendo. 

Actum  sabbatho  pridie  dominicae  Ramispalmarum.  —  Excellentes,  110- 
biles  ac  spectabiles  domini  Alartinus  Lochman  proconsul,  Gabriel  Ochocki 
medicinae  doctor,  Christophorus  Krauz,  Hiacinthus  Lopacki  medicinae  doctor, 
Albertus  Slęszkowski  medicinae  doctor,  Albertus  Sztamet,  Andreas  Belli, 
Stanislaus  Klosowic,  loannes  Romanowie,  Nicolaus  Fabrys,  Ioannes  Zaleski, 
Stanislaus  Segnic,  Casimirus  Kantelli  consules  Cracouienses,  per  schaedulas 
in  praetorium  legitime  conuocati  et  congregati  existentes,  nobilem  et  hono- 
ratum  Stanislaum  Krauz  scabinum  Cracouiensem,  per  illustrissimum  domi- 
num  palatinum  Cracouiensem  in  consulem  Cracouiensem  in  locum  defuncti 
olim  nobilis  et  spectabilis  Andreae  Koslyn,  consulis  Cracouiensis  electum, 
ad  Collegium  suum  consulare  acceptandum  esse,  vnanimibus  votis  et  sen- 
tentiis suis  concluserunt. 

Acta  Cons.  Crac.   10,  str.   12. 


452 


1298.     1672.  die  29.  m.  Aprilis,  Varśoviae. 

Michael  rex  Poloniae  privilegia  civibus  Cracoviensibus  ab  antecesso- 
ribus  suis  de  exigendis  contributionibus  impertita,  refert. 

Michael  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Russiae, 
Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Kiiouiae,  Volhyniae,  Podoliae,  Podlachiae, 
Liuoniae,  Smolensciae,  Seueriae,  Czerniechouiaeąue.  Nobilibus,  spectabilibus 
et  honoratis  proconsuli,  consulibus,  aduocato,  scabinis  totiąue  honestae  com- 
munitati  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis,  gratiam  no- 
stram  regiam.  Nobiles,  spectabiles  et  honorati,  fideliter  nobis  dilecti!  Rela- 
tum  est  nobis  per  certos  consiliarios  nostros,  ąuomodo  multi  ciuium  incola- 
rumąue  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  licet  victum  in  eadem  ciuitate  nostra 
quaeritent,  bonaąue  immobilia,  vtpote  lapideas,  domos,  hortos,  fundos  sub 
iurisdictione  ciuili  Cracouiensi  habeant  et  possideant,  ex  ijsdem  fructus  per- 
cipiant  nulliąue  eadem  ipsimet  inhabitent,  contributiones  tamen  comitijs  regni 
generalibus  et  palatinatus  Cracouiensis  particularibus,  quam  et  per  Fideli- 
tates  Vestras  in  necessitate  ciuitatis  laudatas,  soluere  nolunt,  imo  temere 
recusant,  alij  autem  earundem  contributionum  solutionem  debitam,  per  man- 
data  et  rescripta  nostra  in  contrarium  legum  publicarum  ad  malam  vero 
cancellariae  nostrae  informationem  per  eos  exportata,  citationesąue  prose- 
cutoriales  contra  rescripta  nostra,  specialiter  ad  Fidelitates  Vestras  eo  no- 
mine  tam  per  serenissimum  antecessorem  nostrum  Ioannem  Casimirum,  re- 
gem  Poloniae,  quam  et  nosmet  ipsos  data  (quas  a  decretis  respectu  earun- 
dem contributionum  solutionis  prolatis,  interponere  consueuerunt),  differunt 
et  eludunt,  per  idąue  ciuitatem  nostram  Cracouiensem  in  summa  damna  et 
vix  non  in  vltimam  ruinam  inducunt,  aliosąue  ciues  et  incolas  eiusdem  ciui- 
tatis nostrae  Cracouiensis,  qui  semper  contributiones  eiusmodi  omnes  soluere 
sunt  assueti,  depauperant,  ius  deniąue  publicum  et  mandata  nostra  eo  no- 
mine  per  serenissimum  antecessorem  nostrum  et  nosmet  ipsos  ad  Fidelitates 
Vestras  edita,  conuellunt:  supplicatumque  nobis,  vt  eiusmodi  contributionum, 
tam  antę  per  conuentus  regni  generales  palatinatusąue  Cracouiensis  parti- 
culares,  quam  et  per  Fidelitates  Vestras  laudatarum  ac  in  posterum  laudan- 
darum,  modum  quam  efficacissimum  a  retentoribus  prouenientium,  exigendi, 
de  potestate  nostra  suprema  regia  inuenire  et  dexteram  nostram  ad  id  appli- 
care  dignaremur.  Quorum  nos  supplicationi  vti  iustae  aequitatique  consen- 
taneae  benigne  annuere  volentes  fortunisque  ciuium  et  incolarum  eiusdem 
ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  qui  sine  vlla  renitentia  eiusmodi  contributiones 
soluere  consueuerunt,  subuenire  ciuitatemque  nostram  Cracouiensem  ad  pristi- 
num  statum  ac  per  consequens  exactiones  eiusmodi  contributionum  ad  de- 
bitum  ordinem  reducere  cupientes,  rescripta  nostra  anteriora:  primum  qui- 
dem  serenissimi  antecessoris  nostri  Ioannis  Casimiri  de  actu  et  data  anni 
millesimi  sexcentesimi  quinquagesimi  noni,  d.  5  mensis  Iulij,  aliud  vero  no- 
strum anni  millesimi  sexcentesimi  septuagesimi,  mensis  Octobris  die  (s) 
eo  nomine  ad  Fidelitates  W.  e  cancellaria  regni  emanata,  nec  non  pro- 
cessum  contra  retentores  eiusmodi  contributionum  per  Fidelitates  W.  anno 


453 

millesimo  sexcentesimo  sexagesimo  sexto,  d.  14  mensis  Augusti  conscriptum, 
per  serenissimum  antecessorem  nostrum  d.  13  mensis  Septembris  anno  eodem 
approbatum,  per  praesentes  approbamus  et  vigore  eorundem  in  toto  contra 
eiusmodi  retentores  reassumimus,  paenamąue  triplicis  pensionis,  refusionis 
damnorum  litisąue  expensarum  vna  cum  paena  peculatus  contra  eos,  qui 
rescripta,  mandataąue  nostra,  solutionem  eiusmodi  contributionum  eludentia 
vel  differentia,  seu  citationes  prosecutoriales  ex  eiusmodi  causis  contributio- 
num e  cancellaria  nostra  exportauerit  easąue  in  retardationem  vel  elusionem 
solutionis  earundem  contributionum,  ąuouis  nomine  vocatarum;  ad  exactio- 
nem  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis  exactorum  pertinentium,  tum  modo 
suprascripto  laudatarum  quam  in  posterum  laudandarum,  opposuerit,  inter- 
ponimus,  ad  solutionemąue  tam  summae  principalis  in  contributiones  ab 
opponente  debitae,  quam  et  triplicis  pensionis  vna  cum  refusione  damnorum, 
litisąue  expensarum  repositionem  adstrictum  et  adstrictos  esse,  sub  paena 
peculatus  debere  declaramus :  mandantes  tam  nobili  et  spectabili  officio  con- 
sulari,  quam  et  praefato  iudicio  fisci  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  per  Fi- 
delitates  Vestras  (prout  supradictum  est)  constituto,  et  per  serenissimum  an- 
tecessorem nostrum  approbato,  ut  causas  eiusmodi  retentoribus  memoratarum 
contributionum  ąuibusuis  per  instigatorem  tam  praefati  nobilis  et  spectabilis 
officij  consularis  Cracouiensis,  quam  et  eiusdem  iudicij  fisci  instituendas, 
eodem  processu  fisci  iuxta  ordinationes  serenissimi  antecessoris  nostri  et 
nostram,  anterius  prout  supradictum  est,  factum  iudicent,  ad  solutionemąue 
earundem  contributionum,  non  obstantibus  ąuibusuis  rescriptis  nostris  in 
contrarium  obtentis  vel  obtinendis,  citationibusąue  prosecutorialibus,  per 
ąuempiam  ex  retentoribus  interpositis  vel  in  posterum  interponendis,  remis- 
saąue  pro  informatione  per  ąuempiam  partium  ad  nos  facienda,  affectata, 
ąuosuis  retentores  adigant.  Secus  Fidelitates  A^estrae  pro  gratia  nostra  offi- 
ciorumąue  suorum  debitis  non  facturae.  Datum  Varsauiae  die  XXIX  mensis 
Aprilis,  anno  Domini  M  DC  L  XXII,  regni  nostri  anno  tertio.  —  Michael 
rex.  —  Hieronymus  Pinoci  reg.  Mtis  secretarius  mppa. 

Acta  Consul.   Crac.  43,  str.  301. 


1299.     1672.  die   ió.  m.  Maii,  Cracoviae. 
Senatus  consultum  de  iudicibus  fisci. 

Actum  feria  secunda  postridie  dominicae  Cantate.  —  Spectabiles  do- 
mini proconsul  et  consules  Cracouienses,  per  schaedulas  eo  in  negotio  con- 
uocati  ac  legitime  congregati  existentes,  approbando  conclusionem  honoratae 
communitatis  ratione  infrascriptorum  factam,  in  ąuantum  aliąua  difficultas 
aut  impetitio  per  ąuempiam  contra  dominos  iudices  fisci  respectu  iudicii  cum 
retentoribus  contributionum  exercendi  exorta  fuerit,  ipsos  vnanimiter  cum 
honorata  communitate  euincendos  esse,  vnanimibus  votis  et  sententiis  con- 
cluserunt,  praesentibus  mediantibus. 

Acta  Cons.  Crac.   10,  str.   16. 


454 


1300.      1672.  die   1.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  honorario  ab  ineuntibus  sodalicium  cum  taberna- 
toribus  solvendo. 

Actum  feria  sexta  in  vigilia  festi  Visitationis  BMV.  —  S^ectabiles 
dd.  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiensis,  per  schaedulas  in  praetorio 
conuocati  et  legitime  congregati  existentes,  eo  propenso,  quod  multi  homines 
et  artifices  ius  ciuitatis  suscipientes,  pro  tenuitate  fortunae  suae  et  artificii 
exiguitate  honorarium  pro  iure  ciuitatis  spectabili  magistratui  offerunt;  post 
hoc  vero  ad  pinguiorem  deuenientes  fortunam,  contubernium  cum  taberna- 
toribus  (qui  soliti  honorarij  50  marcas  pro  iure  ciuitatis  dare  consueuerunt) 
suscipiunt ;  ideo  vnanimibus  votis  et  sententijs  suis  concluserunt  et  in  futu- 
rum obseruandum  statuerunt,  vt  quicumque  ex  ciuibus  ulterius  artificij  con- 
tubernium cum  tabernatoribus  susceperit  propter  braxandum  ceruisiam,  ho- 
norarium per  tabernatores  solui  solitum,  videlicet  quinquaginta  marcarum 
Polonicalium  spectabili  magistratui  dare  sit  adstrictus.  Praesentibus  ad  prae- 
missa  mediantibus. 

Acta  Cons.   Crac.    10,   str.  21. 


1301.      1672.  die  7.  m.  Iulii,  Varsoviae. 

Michael  rex  Poloniae  magistratui  civibusque  Casimiriensibus  mandat, 
ne  violentos  ingressus  in  urbem  suam,  nec  stationes  nec  conquisitiones  mi- 
litum  fieri  patiantur. 

Michael  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Russiae, 
Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Kijouiae,  Volhyniae,  Podoliae,  Podlachiae, 
Liuoniae,  Smolensciae,  Seueriae,  Czerniechouiaeque.  Spectabilibus  et  famatis 
proconsuli,  consulibus,  aduocato  et  scabinis  totique  communitati  ciuitatis 
nostrae  Casimiriensis  ad  Cracouiam,  fideliter  nobis  dilectis,  gratiam  nostram 
regiam.  Spectabiles  et  famati,  fideliter  nobis  dilecti !  Doszło  do  wiadomości 
naszey  przez  pewnych  consiliarzow  naszych,  iako  Wiern.  Wasze  od  rożnych 
ludzi  rycerskich,  do  miasta  naszego  przerzeczonego  Kazimierza  nad  prawa 
y  zwyczaie  o  wolnościach  iego,  na  stanowisku  przechody,  pokarmy,  verbunki 
y  consistentie  ich,  prawo  sobie  w  tym  wolności  vsurpuiących,  przenagaba- 
nia,  insulty,  molestie  a  pod  czas  y  bram  y  pospolitego  pokoiu  violentie 
ponosić  y  częstokroć  w  takich  razach  iakoby  w  oblężeniach  przez  pewne 
czasy  zostawać  muszą.  Co  iz  nietylko  z  ubliżeniem  prawa  pospolitego  y  przy- 
wileiow  przerzeczonego  miasta,  ale  tez  powag  naszey  y  stołecznego  miasta 
naszego  Krakowa  niebespieczenstwem  bydz  musi,  przetoz  po  Wier.  WW, 
to  mieć  chcemy  y  surowo  przykazuiemy,  abyście  Wier.  WW.  praw  o  wol- 
ności miasta,  przerzeczonego  naszego,  iako  Korony  naszey  antemuralis  sta- 
nowionych,   pilno  przestrzegaiąc,    takowych  verbunkow  y  consistentij  prócz 


455 

wyrazney  woli  naszey  y  słusznej  w  tym  informatiey  niepozwalali,  nascia  zas, 
naiazdy  bram  y  pokoiu  pospolitego  violentie;  na  żadne  niedbaiąc  praetexty, 
prawem  gdzie  należy  (chyba  zęby  vim  vi  przyszło  repellere,  sine  tamen  trans- 
gressione  moderamiuis  inculpatae  tutelae)  vindicowali  et  cnin  iniuriantibiis 
czynili.  A  iz  porty  w  murach  publicznych  z  klasztorów  poczynione,  nietylko 
iako  do  zatrzymania  y  pokoiu  pospolitego  y  bespieczenstwa,  ale  tez  y  dla 
przestrz%?enia  rzeczypospolitey  pożytków  prawem  są  abrogowane,  tedy  y  my 
pomienione  takowe  porty  aby  zamurowane  y  zagubione  na  roskazanie  nasze 
a  reąuisitią  magistratu  kazimierskiego  były,  zadamy.  Inaczey  Wier.  WW, 
nieuczynicie  dla  łaski  naszey  y  powinności  vrzędu  swego.  Datum  Varsauiae 
die  VII0  mensis  Iulii,  anno  Domini  M  DC  L  XXII,  regni  nostri  IV0  anno.  — 
Michał  kroi.  —   X.  Stan.  Buzenski  gnl.  regent  cancell.  koron. 

Dokument  papierowy,  opatrzony  pieczęcią  mniejszą  koronną,  poniżej  tekstu  wyciśniętą. 


1302.     1672.  die   11.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

Senatus  consultum    de  turribus   moeniorum    tormentisąue    restaurandis. 

Actum  feria  ąuinta  postridie  festi  s.  Laurentij.  —  Spectabiles  domini 
proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in  praetorium  eo 
in  negotio  conuocati  ac  legitime  congregati  existentes,  sumptum  pro  repa- 
ratione  turrium  ciuitatis,  tormentorum  aliorurnąue  ad  securitatem  ciuitatis 
pertinencium  ex  contribucionibus  modernis  quibuscumque  prouidendum  esse, 
vnanimibus  votis  et  sententijs  concluserunt. 

Acta  Cons.  Crac.   10.  str.  21. 


1303.     1672.  die  22.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  munere  militiae  consulum  pecunia  redimendo. 

Actum  feria  secunda  antę  festum  s.  Bartholomaei  apostoli.  —  Specta- 
biles domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiensis,  per  schaedulas  in 
praetorio  Cracouiensi  conuocati  et  legitime  congregati  existentes,  vnanimibus 
votis  et  sententijs  suis  concluserunt,  vt  ij  omnes,  qui  tenentur  ad  solutionem 
seruitij  militaris  ex  medio  spectabilis  magistratus,  idem  servitium  persoluant 
iuxta  taxam.  Praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Acta  Cons.  Crac.   10,  str.  25. 


45  6 


1304.      1672.  die  24.  m.  Augusti,  in  łanowiec. 

Michael  rex  Poloniae  magistratum  civesque  Cracovienses  hortatur,  ut 
ad  urbem  muniendam  operam  adhibeant. 

Michał  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielki  xiąze  litewski,  ruski,  pruski, 
mazowiecki,  zmudzki,  kiiowski,  wołhynski,  podolski,  podlaski,  smoleński, 
siewierski  y  czerniechowski.  Slachetnym  burmistrzowi,  raycom,  woytowi, 
przysięznikom  y  całemu  pospólstwu  miasta  naszego  stołecznego  Krakowa, 
wiernie  nam  miłym,  łaskę  nasze  królewską.  Slachetni,  wiernie  nam  mili! 
Mamy  te  wiadomość,  iz  Wiera.  Wasze  dosyć  czyniąc  prawu  pospolitemu, 
pod  czas  niebespieczny  y  pospolitego  ruszenia  sto  piechoty  sumptem  swym 
zaciągnęliście:  co  iako  Wiera.  Wasz.  approbamus ,  tak  pilno  ex  praesenti 
status  necessitate  mieć  chcemy,  aby  Wiera.  Wasze  pod  te  niebespieczenstwa 
wszelaką  około  miasta  naszego  stołecznego  mieli  ostrożność ;  bramy  tylko 
dwie  y  fortkę  świecką  otwierali,  a  zawarte  na  noc  nikomu  otwierać  nie  wa- 
żyli się ;  insze  drugie  bramy  pozawalać,  także  fortki  w  murach  v  niektórych 
z  wielebney  kapituły  y  u  oycow  Karmelitów  bosych  zostaiące,  podług  con- 
stitutiey  anni  1661  zamurować  kazali,  zaś  otwarte  bramy  żołnierzami  swemi 
(których  wespół  z  officierami  w  protectią  nasze  bierzemy  y  za  własnych 
naszych  bydz  declaruiemy)  opatrzone  trzymali,  mury,  baszty  w  naleźytey 
pod  te  niebespieczne  czasy  mieli  ostrożności ;  praesidium  zas,  iezeliby  kto 
iakie  z  commendą  do  miasta  naszego  stołecznego  chciał  wprowadzać,  onego 
bez  wyraźnego  ordinansu  y  roskazania  naszego  abyście  przymowac  nie  wa- 
żyli się  y  ninieyszym  listem  Wiera.  Wasz.  serio  przykazuiemy  y  koniecznie 
to  mieć  chcemy.  Co  vczynicie  Wiern.  Wasze  z  powinney  ku  Maiestatowi 
naszemu  wiary  y  dla  łaski  naszey.  Dan  w  łanowcu  dnia  XXIV  mca  sierpnia, 
roku  Pańskiego  M  DC  L  XXII,  panowania  naszego  czwartego  roku.  — 
Michał  kroi. 

Oryginał  papierowy,  opatrzony  pieczęcią  pokojową,  poniżej   tekstu  wyciśniętą. 


1305.     1672.  die  29.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

Senatus  consultum   de  praesidio  militari  sustendando. 

Actum  feria  secunda  antę  festum  s.  Aegidij  abbatis.  —  Spectabiles  dd. 
proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in  praetorio  con- 
uocati  et  legitime  congregati  existentes,  eo  considerato,  quod  milites  prae- 
sidiarij  ciuitatis,  ąuibus  seruitium  militare  per  ciuitatem  soluitur,  pro  defen- 
sione  totius  ciuitatis  fouentur  et  sustentantur,  ideo  ąuemadmodum  omnes 
lapideas  ciuitatis  et  spiritualium  lapideas  a  solucione  istius  seruitij  militaris 
liberas  esse  non  posse,  vnanimibus  votis  et  sententijs  suis  concluserunt. 

Acta  Cons.  Crac.   10,  str.  26. 


457 


1306.      1672.  die  30.  m.  Augusti,  Cracoviae. 
Senatus  consultum  de  urbe  munienda. 

Actum  feria  tertia  antę  festum  s.  Aegidij  abbatis. 

§  1.  Spectabiles  domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per 
schaedulas  in  praetorio  conuocati  et  legitime  congregati  existentes;  inhae- 
rendo  mandato  SRMtis,  ad  se  recenter  emanato;  iuxta  obloquentiam  eiusdem 
in  apertione  portarum  ciuitatis  procedendum  esse,  concordibus  votis  et  sen- 
tentijs  concluserunt. 

§  2.  Excellens  et  spectabilis  magistratus  Cracouiensis,  per  schaedulas 
in  praetorium  conuocatus,  protestatus  solenniter,  in  ąuantum  dla  niepłacenia 
piechocie  y  retentow  do  skarbu  należących  na  poprawienie  municij  co  złego 
na  miasto  padło  (quod  Deus  auertat),  albo  ij  piechota  zęby  sie  zatrzijmac 
niemogła,  tedy  to  non  culpa  magistratus  ale  culpa  tijch,  ktorzij  płacie  nie 
chcą  takowego  żołdu  y  retentow,  hac  sua  manifestatione  ad  praemissa  me- 
diante. 

§  3.  Idem  qui  supra,  non  esse  mittendos  magnates  in  ciuitatem ,  nisi 
in  certo  numero  famulorum  et  militum,  ob  pericula  imminentia  concluserunt. 

Acta  Cons.   Crac.    10,   str.  26. 


1307.     1672.  die  5.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  urbe  perscrutanda  et  de  servitio,  quod  grabarka 
dicebatur. 

Actum  feria  secunda  antę  festum  Natiuitatis  BMV.  —  Spectabiles  do- 
mini proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in  praetorio 
Cracouiensi  conuocati  et  legitime  congreg"ati  vna  cum  honoratis  Quadraginta 
viris  existentes,  ad  puncta  per  illustrissimum  et  reuerendissimum  dominum 
episcopum  Cracouiensem  proposita,  vnanimibus  votis  et  sententijs  suis  con- 
cluserunt : 

§  1.  Inprimis  reuisionem  ciuitatis  per  officium  spirituale,  castrense  et 
consulare  Cracouiense    clausis    portis  et  lapideis    ciuitatis   peragendum  esse. 

§  2.  Ratione  vero  seruitij  grabarka  dicti,  supplicandum  esse  eidem  illu- 
strissimo  et  reuerendissimo  domino  episcopo  nomine  totius  ciuitatis,  vt  ha- 
bita  ratione  modernorum  onerum  ciuitatis  tum  incommoditate  temporum, 
possit  esse  ciuitas  ab  hoc  onere  libera.  Si  vero  aliter  fieri  non  poterit,  vt 
etiam  lapideae  spiritualium  et  nobilium  personarum  propter  inquilinos,  qui 
seorsiue  ad  id  onus  ferendum  tenentur,  personas  ex  lapideis  ad  id  onus  ex- 
pediant  et  mittant. 

§  3.  Quoad  contributionem  korzo%ve  affectatam,  eam  contributionem 
satius  a  qualibet  olla  per  solidum  constituendam  et  proponendam  esse. 

Acta  Cons.  Crac.   10,  str.  28. 

58 


458 

130$.     1672.  die   16.  m.  Septembris,  Cracoviae. 
Senatus  consultum  de  defensione  urbis. 

Actum  feria  sexta  post  festum  Exaltationis  s.  Crucis  proxima.  —  Spec- 
tabiles  domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in 
praetorio  ad  prouidendum  securitatem  ciuitatis  propter  imminentia  pericula 
conuocati  et  vna  cum  honoratis  40  viris  legitime  congregati  existentes, 
puncta  infra  seąuentia  prouidendam  securitatem  ciuitatis  vnanimibus  votis 
et  sententiis  suis  concluserunt  et  constituerunt. 

§  1.  Ac  inprimis  capitaneo  militum  ciuitatis  serio  demandauerunt,  vt 
milites  sibi  commissos,  in  bono  ordine  et  disciplina  militari  teneat;  ipsos  in 
exercitio  militari  saepe  exercitet  et  cum  nobili  ac  spectabili  Stanislao  Segnic 
consule  Cracouiensi,  qui  pro  superintendente  militum  eorumdem  est  electus, 
conferat,  communicatisąue  consiliis  bonum  ordinem  inter  eosdem  milites 
teneat  et  conseruet.  Ouibusąuidem  militibus,  vt  alacriores  ad  defensionem 
ciuitatis  reddantur,  vestes  alias  bursas  comparandas  esse  constituerunt ;  quod 
vt  celerius  fieri  possit,  nobilem  ac  honorabilem  Gaudentium  Zacherla  senio- 
rem scabinum  Cracouiensem  rogauerunt,  vt  ad  comparacionem  vestiturae 
eiusdem  manum  admoueat. 

§  2.  Et  ąuoniam  interest  ciuitati,  ne  his  turbulentis  temporibus  ciues 
et  incolae  ciuitatem  deserant,  imo  pro  defensione  eiusdem  remaneant,  ideo 
publicandum  intimauerunt,  vt  nemo  ciuium  audeat  ex  ciuitate  discedere, 
idąue  sub  poena  confiscationis  bonorum  et  alijs  arbitrarijs;  tum  etiam  in 
portis  ciuitatis  demandandum  esse,  ąuatenus  reuisionem  curruum  ex  ciuitate 
discedentium  reuideant  (s),  ne  bonis  ciuium faeminis  tan- 
tum et  mulieribus  liber  egressus  et  discessus  ex  ciuitate  conceditur. 

§  3.  Ne  vero  in  ciuitate  homines  otiosi  et  vagabundi  reperiantur,  reui- 
sionem iam  antea  institutam,  continuandam  et  perficiendam  esse. 

§  4.  Quod  vero  spectat  custodiam  per  ciues  ąuotidie  obseruari  solitam, 
ąuoniam  multi  ciues  eam  custodiam  negligunt  et  in  personis  suis  eam  non 
obeunt,  concluserunt,  vt  amodo  omnes  in  personis  suis  tam  in  portis  ciui- 
tatis, quam  et  in  praetorio  custodiam  eandem  perficiant,  idąue  sub  poena 
14  marcarum  super  ditioribus,  carceris  vero  super  pauperioribus  et  aliis  arbi- 
trariis,  irremissibiliter  absąue  ąuouis  processu  et  figura  iudicii,  non  rece- 
dendo  ex  praetorio,  super  inobedientibus  extendenda. 

§  5.  Victualia  ąuoąue,  vt  non  solum  ciues  Cracouiae  manentes,  sed  et 
aliae  personae  omnes  et  ij,  qui  Cracouiam  ueniunt  hicąue  manere  voluerint, 
ad  medium  annum  habeant,  admonendum  et  praecustodiendum  esse. 

§  6.  Puluerem  ąuoąue  tormentarium  ex  summa  per  illustrissimum  et  re- 
uerendissimum  dominum  episcopum  Cracouiensem  ciuitati  accomodata,  emen- 
dum  esse,  tormentaąue  et  apparatus  bellicos  ad  defensionem  necessarios,  ex 
summa    eadem   reparandos  et  constituendos   esse,    concorditer  concluserunt. 

Quae  puncta  die  crastina  communitati  intimanda  et  publicanda  esse 
statuerunt,  praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Acta  Cons.  Crac.    10,  str.  29. 


459 


1309.     1672.  die   17.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  coenobio  et  ecclesia  patrum  Carmelitarum  in 
Arenis  munitionibus  urbis  Cracoviae  adiungendis. 

Actum  sabbatho  post  festum  Exaltationis  s.  Crucis  proximo.  —  Spec- 
tabiles  domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas 
trinas  in  negotio  infrascripto  conuocati  ac  legitime  congregati  existentes; 
instantiae  religiosorum  patrum  Carmelitarum  in  Arenis  condescendentes,  vna- 
nimibus  votis  et  sententijs  suis  consensum  suum  praebuerunt,  quatenus  ipsi 
munitionem  ecclesiae  in  Arenis  totiusąue  conuentus  in  ciuitatem  Cracouien- 
sem  immittant  iuxta  delineationem  plantae  porrectam ;  his  tamen  adiectis 
conditionibus;  vt  religiosi  patres  eandem  munitionem  sumptibus  proprijs 
absąue  damno  et  praeiudicio  priuatorum  faciant  et  extruant,  et  factam  ac 
extructam  conseruent  ac  defendant  et  sumptum  pro  conseruatione  proui- 
deant ;  casu  vero  ingruentis  periculi  sufficientiam  pro  defensione,  vtpote  tor- 
menta,  globos,  victualia  et  iustum  numerum  praesidiariorum  habeant,  neąue 
sibi  iurisdicionem  aliąuam  intuitu  eiusdem  munitionis  vsurpent.  Quibus  con- 
ditionibus,  in  ąuantum  per  religiosos  patres  non  fuerit  satisfactum,  tunc 
extruendae  eiusdem  munitionis  libera  erit  ciuitati  demolitio,  cuius  fortifica- 
cionis  approbacionem  a  tota  republica  impetrent  et  obtineant.  Praesentibus 
ad  praemissa  mediantibus. 

Acta  Cons.  Crac.    10,  str.  31. 


1310.     1672.  die  30.   m.  Septembris,  in  castris  ad  Gołąb  positis. 

Michael  rex  Poloniae  adiungendi  coenobium  et  ecclesiam  patrum  Car- 
melitarum in  Arenis  munitionibus  urbis  Cracoviae  dat  potestatem. 

Michał  z  Bozey  łaskj  kroi  polskj,  wielki  xiąze  litewskj,  ruskj,  pruskj, 
mazowieckj,  zmudzkj,  kiiowskj,  wołynskj,  podolskj,  podlaskj,  inflantskj,  smo- 
leń skj ,  siewierskj  i  czerniechowskj.  Nobilibus  et  spectabilibus  proconsuli, 
consulibus;  totiąue  magistratui  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis 
dilectis;  gratiam  nostram  regiam.  Nobiles  et  spectabiles,  fideliter  nobis  di- 
lecti !  Przełożona  nam  iest  prośba  zakonników  Karmelitów  z  Piasku  na  kra- 
kowskim przedmieściu,  którą  do  nas  zanoszą,  aby  klasztor  y  kościół  pod 
tytułem  naswietszey  Panny  mogli  fortyfikowac  et  in  casum  nieprzyiacielskiey 
imprezy  municyą  taką  opatrzyć,  ktoraby  impet  nieprzyiacielskj  wytrzymała, 
a  zęby  tasz  fortyfikacya  z  miastem  Krakowem  miała  kommunikacyą  y  z  mu- 
rami krakowskięmi  miała  connexionem.  Co  iako  rzecz  baczęmy  słuszną,  tak 
żądamy  y  chcemy  to  mieć  po  Wiern.  WW.  abyście  za  wiadomością  wie- 
lebnego w  Bogu  xiędza  biskupa  krakowskiego  y  za  radą  tych,  którzy  mili- 
tarem  rozumieią  architecturam ,  tymże  zakonnikom  dozwolili  te  fortifikacyą 
zacząć  y  kończyć;  którą  iezeliby  przyszło  do  murów  krakowskich  przez  cu- 


460 

dze  grunty  prowadzić,  Wier.  WW.  wynaydziecie  sposób,  aby  to  mogło 
bydz  bez  ukrzywdzenia  tych,  którym  te  tam  należą  grunty.  Niewątpięmy, 
ze  Wiera.  WW.  uczynicie  to  dla  łaski  naszey  y  z  powinności  vrzędu  swego. 
Dąn  w  obozie  pod  Gołębiem,  dnia  XXX  miesiąca  września,  roku  Pańskiego 
M.  DC.  LXXII,  panowania  naszego  IV  roku.  —  Michał  kroi.  —  X.  Stan. 
Buzenskj  generał  y  regent  cancell.  koronny  mppa. 

Z  kopił  spółczesnej  niepoświadczonej. 


1311.     1672.  die  5.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  militibus  capitanei  Trembowlensis  ad  praesidium 
urbis  recipiendis. 

Actum  feria  ąuarta  postridie  festi  s.  Francisci  confessoris.  —  Specta- 
biles  domini  Ioannes  Romanowicz  proconsul,  Gabriel  Ochocki  m.  d.  Fran- 
ciscus  Rolinski  m.  d.  Hyacinthus  Łopacki  m.  d.  Albertus  Sztameth,  Valen- 
tinus  Smidt,  Andreas  Belli,  Nicolaus  Królik,  Ioannes  Pernus,  Nicolaus  Fabys, 
Stanislaus  Segnic,  Casimirus  Cantelli,  Antonius  Luchini,  consules  Craco- 
uienses,  per  schaedulas  in  praetorio  Cracouiensi  conuocati  et  legitime  con- 
gregati  existentes,  milites  sexaginta  magnifici  domini  capitanei  Trembowlensis 
ad  praesidium  ciuitatis  iuxta  concordiam  cum  eodem  mgnifico  domino  ca- 
pitaneo  factam,  suscipiendos  esse,  siąuidem  pecunia  pro  iisdem  militibus 
eidem  magninco  domino  capitaneo  per  spectabilem  Casimirum  Cantelli  con- 
sulem  Cracouiensem  data  et  exposita  est,  vnanimibus  votis  et  sententijs  suis 
concluserunt.  Praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Acta  Cons.  Crac.    10,  str.  33. 


1313.     1672.  die   10.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  servitio  militari  pecunia  redimendo. 

Actum  feria  secunda  post  festum  s.  Francisci  confessoris.  —  Spectabiles 
domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in  praetorio 
conuocati  et  legitime  congregati  existentes,  vnanimibus  votis  et  sententijs 
suis  concluserunt,  vt  ad  praesens  omnes  seruitium  militare  iuxta  taxam  per- 
soluant,  cum  ea  praecustoditione,  quod  ii,  qui  se  grauatos  taxa  ad  praesens 
facta  sentiunt,  circa  aliam  subseąuentem  taxam  saluam  moderationem  habe- 
bunt.  Praesentibus  ad  praefata  mediantibus. 

Acta  Cons.  Crac.   10,  str.  33. 


4ÓI 


1313.     1672.  die   13.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  contributione  ad  stipendium  militibus  praesidiariis 
solvendum,  a  Iudaeis  conferenda. 

Actum  feria  ąuinta  antę  festum  sanctae  Heduigis  electae.  —  Specta- 
biles  domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae ,  per  schaedulas  in 
praetorium  in  negotio  infrascripto  conuocati  ac  legitime  congregati  existentes, 
inhaerendo  senatus  consilio  (s)  die  23  Septembris  anno  millesimo  sexcentesimo 
quinquagesimo  octauo  facto,  tum  et  rescripto  regio  emanato  atąue  consuetu- 
dini  antea  obseruari  solitae,  ąuatenus  infidi  Iudaei  pro  stipendio  militum 
praesidiariorum  ciuilium  septimanatim  per  fiorenos  centum  persoluant,  casu 
vero  denegatae  solucionis;  ipsos  in  ciuitatem  non  esse  admittendos,  vnani- 
mibus  votis  et  sententijs  concluserunt.  Quam  conclusionem  honorati  40  viri  (s). 

Acta  Cons.  Crac.   10,  str.  34. 


1314.     1672.  die   19.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  causis  criminalibus. 

Actum  feria  ąuarta  post  festum  s —  Spectabiles  domini 

proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in  praetorio  conuo- 
cati et  legitime  congregati  existentes,  causas  criminales  ratione  violentiae 
in  ciuitate  perpetratae,  tam  in  consulatu  Cracouiensi  quam  et  composito 
iudicio  criminaliter  attentandas  et  continuandas  esse,  concordibus  votis  et 
sententijs  suis  concluserunt. 

Acta  Cons.  Crac.   10,  str.   35. 


1315.     1672.  die   17.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  contributione,  quae  »pobor«  dicebatur,  ab  incolis 
suburbii  Cerdonici  exigenda. 

Actum  feria  ąuinta  post  festum  s.  Martini  episcopi  proxima.  —  Spec- 
tabiles domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiensis,  per  schaedulas 
in  praetorium  conuocati  ac  legitime  congregati  existentes,  vnanimibus  votis 
ac  sententijs  concluserunt,  ąuatenus  possessores  domorum  et  fundorum  in 
suburbio  Cerdonico  existentium,  non  iuxta  taxam  antę  incursionem  Sueticam, 
sed  iuxta  modernam  in  anno  currenti  die  19  Septembris  factam,  contribu- 
tionem  publicam  pobór  dictam  extradant.  Praesentibus  ad  praemissa  rae- 
diantibus. 

Acta  Cons.  Crac.    10,  str.  37. 


ĄÓ2 


1316.     1672.  die   19.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  loco  in  praetorio  iudiciis  consularibus  et  scabi- 
nalibus  exercendis  designando. 

Actum  feria  secunda  antę  festum  s.  Thomae  apostoli  proxima.  —  Spec- 
tabiles  domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in 
praetorio  Cracouiensi  conuocati  et  legitime  congregati  existentes,  cupientes 
locum  commodum  iudicijs  nostri  officij  consularis;  quam  iudicij  aduocatialis 
et  scabinalis  Cracouiensium  accomodare,  siąuidem  stuba  consularis  iudicijs 
palatinatus  Cracouiensis  occupabitur;  vnanimibus  votis  et  sententijs  suis  con- 
cluserunt, vt  eo  tempore,  quo  iudicia  palatinatus  confoederationis  Captur 
dictae,  in  stuba  consulari  celebrabuntur,  iudicia  et  sessiones  spectabilium  do- 
minorum  consulum  Cracouiensium  in  stuba  aduocatiali  et  scabinali,  aduo- 
catialia  vero  et  scabinalia  in  hippocausto,  tergo  praetorij,  vbi  theloneum 
ciuile  exigebatur,  peragantur.  Theloneum  vero  ciuile  in  testudine  seu  fornice 
penes  hippocaustum,  vbi  antea  theloneum  exigebatur,  exigatur,  in  qua  testu- 
dine domini  lonchaeri  ciuitatis  fornacem  fieri  procurabunt,  vnanimibus  votis 
et  sententiis  suis  concluserunt. 

Acta  Cons.  Crac.   10,  str.  39. 


1317.     1673.  die   19.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  contributionibus  civilibus. 

Actum  feria  quinta  antę  festum  ss.  Fabiani  et  Sebastiani  mart.  —  Spec- 
tabiles  domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in 
praetorium  legitime  conuocati  ac  congregati  existentes,  delatam  contributio- 
num  lapidearum  nobilium  et  spiritualium  personarum  offerendam  esse  eo 
modo,  quo  et  antea  offerrebatur,  demptis  tamen  pro  hac  vice  lapideis  magni- 
ficorum  dd.  iudicum  palatinatus  Cracouiensis,  vnanimibus  votis  et  sententijs 
concluserunt. 

Acta  Cons.   Crac.   10,  str.  43. 


1318.      1673.  die  31.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  contributione,  quae  »czopowe«  dicebatur,  exigenda. 

Actum  feria  tertia  antę  festum  Purificationis  b.  M.  v.  proxima.  —  Ad 
officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  pro- 
uidus  Adamus  Sobierayczyk  m.  r.  g.  in  vim  suae  verae  ac  fidelis  relationis 
recognouit,    quia  ipse  ex  mandato   officij  consularis  Cracouiensis  publicatio- 


4Ó3 

nem  infrascriptam  in  ąuatuor  partibus  fori  Cracouiensis,  populo  ad  sonum 
tubae  congregato,  alta  et  sonora,  intelligibiliąue  voce  die  hodierna  publicauit, 
tenore  verborum  tali :  Panowie  raczcie  WMM.  wiedzieć,  iz  czopowe  drugie 
blisko  na  przeszłym  seymiku  woiewodztwa  krakowskiego  pozwolone  iest 
miastu  Krakowowi,  którego  exactia  ma  się  poczynać  od  dnia  iutrzeyszego. 
Przeto  przestrzega  vrząd  y  roszkazuie ,  aby  takowe  czopowe  tak  od  piwa, 
gorzałek,  miodów  y  inszych  liąuorow  oddawano  do  rąk  pana  Pawlikowica 
miesczanina  krakowskiego,  iako  arendarza  takowego  czopowego  od  pomie- 
nionego  czasu.  Sic  et  non  aliter  factum  esse  referens,  de  quo  hanc  suam 
fidelem  fecit  relationem. 

Acta  Cons.  Crac.  43,  str.  412. 


131$).     1673.   die  20.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  militibus  praesidiariis  retinendis. 

Actum  feria  secunda  postridie  dominicae  Inuocauit.  —  Spectabiles  do- 
mini proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in  praetorio 
conuocati  et  legitime  congregati  existentes,  certis  rationibus  milites  praesi- 
diarios  ciuitatis  non  esse  mittendos,  sed  in  eodem  numero  seruandos,  con- 
cordibus  votis  et  sententiis  suis  concluserunt. 

Acta  Cons.  Crac.   10,  str.  48. 


1320.      1673.  die  21.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  villa  Czarnawieś  suburbio,  quod  »Cerdonia«  dice- 
batur,  adiungenda. 

Burmistrz  y  rada  miasta  stołecznego  Krakowa,  wiadomo  czyniemy, 
komu  to  wiedzieć  należy,  iż  my  powziąwszy  pewną  wiadomość  z  relatiey 
deputatów  naszych,  zesłanych  na  rachunki  Czarnowsianow,  do  iurisdictiey 
naszey  należących,  iz  cisz  Czarnowsianie  żadnego  porządku  w  wybieraniu 
składek  nie  zachowuią  y  rachunków  słusznych  nieoddaią,  z  krzywdą  wielu 
ludzi  vbogich,  do  tego  ze  sobie  schaczki  osobne  czynią  y  starszych  niepo- 
trzebnie obieraią,  maiąc  vrząd  przedmieścia  garbarskiego,  którego  iurisdictiey 
są  od  nas  zleceni,  y  z  ktoremi  w  pospólstwie  o  wszytkich  składkach  znosie 
się  powinni,  tedy  zabiegaiąc  temu  rozdwoieniu,  a  chcąc  iako  naylepszey  (s) 
porządek  między  niemi  y  przedmiesczany  garbarskiemi  vczynic,  takową  ordi- 
natią,  będąc  na  ratuszu  przesz  ceduły  zgromadzeni,  postanowiliśmy  y  po- 
stanawiamy: 

§  1.  Naprzód  Czarnowsianow  wszytkich,  iako  iedney  iurisdictiey  są 
podlegli,  tak  do  iednego  pospólstwa  z  przedmiesczany  garbarskiemi  onych 
incorporuiemy,    tak  ze  od  tych  czas  Czarnowsianie   żadnych  osobnych  scha- 


464 

dzek  miewać  niepowinni,  ale  obesłani  przesz  pana  woyta  garbarskiego  do 
pospólstwa,  w  iednymze  pospólstwie  z  przedmiesczany  garbarskiemi  bywać 
y  spoinie  radzie,  składki  tak  na  publiczne  iako  y  na  prywatne  potrzeby 
postanawiać,  exaktorow  iednego  z  przedmiesczanow,  drugiego  z  Czarney 
wsi  obierać  maią,  ktorzyto  exaktorowie  obadwa  w  pospólstwie  przesz  pana 
woyta  obesłanym,  kazdey  składki  rachunki  czynie  będą  powinni.  Tych  zas, 
ktorzyby  iakiey  składki  niewydali  albo  wydać  niemogli,  panu  woytowi  gar- 
barskiemu oddawać  beda. 

Ki  Ki 

§  2.  Druga.  Starszych  żadnych  Czarnowsianie  obierać  sobie  niemaią, 
poniewasz  pod  vrzędem  garbarskim  zostaią  y  do  iednego  pospólstwa  należą; 
iednak  exactor  z  Czarnowsianow  obrany,  przy  wydatkach,  ktoreby  wyda- 
wane były  na  vspokoienie  żołnierza,  bywać  ma  dla  wiadomości,  na  co  pie- 
niądze wydane  będą. 

§  3.  Trzecia.  A  że  z  dawności  Czarnowsianie  trzecim  groszem  przykła- 
dali się  do  przedmiesczan  garbarskich  na  żołnierza,  tedy  y  napotym  także 
trzecim  groszem  przykładać  się  będą  powinni. 

§  4.  Czwarta.  Każdą  składkę  Czarnowsianie  z  zagonów  sześciseth  wy- 
bierać maią,  rachuiąc  w  to  i  zagonów  czterdzieści  dwa,  które  brackiemi 
albo  gromackiemi  zowią,  o  których  zagonach  decizyą  nasze  do  dalszey  infor- 
matiey  naszey  sobie  zachowuiemy.  Aby  iednak  Czarnowsianie  nietylko  z  tych 
zagonów,  które  maią  na  Czarney  wsi,  ale  tesz  y  z  tych,  które  maią  na  przed- 
mieściu garbarskim  albo  od  duchownych  trzymaią,  składki  płacili,  nakazu- 
iemy.  W  czym  wszytkim  Czarnowsianie  zachować  się  y  vrzędowi  garbar- 
skiemu posłusni  bydz  powinni  pod  wiezieniem  y  inszemi  winami,  iakie  kto 
zasłuży.  W  czym  by  tesz  która  strona  sobie  krzywdę  iaką  pretendowała, 
wolny  recurs  y  appellatią  do  vrzedu  naszego  maią  sobie  pozwoloną. 

Ktorąto  ordinatię  nasze  pod  pieczęcią  z  podpisem  pisarza  miasta  wydać 
roszkazalismy.  Działo  się  na  ratuszu  krakowskim,  we  wtorek  po  Wstępney 
niedzieli  w  post,  dnia  dwudziestego  pierwszego  miesiąca  lutego,  roku  Pań- 
skiego  1673. 

Acta  Consul.  Crac.  43,  str.  422. 


1331.      1673-  die   10.  m.  Martii,  Varsoviae. 

Michael  rex  Poloniae  magno  procuratori  Cracoviensi  mandat,  ne  a  civi- 
bus  Casimiriensibus  iniustas  contributiones  exigat. 

Michał  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielki  xiązę  litewski,  ruski,  pruski, 
mazowiecki,  zmudzki,  kiiowski,  wołyński,  podolski,  podlaski,  inflantski,  smo- 
leński, siewierski  y  czerniechowski.  Wielmożnemu  Stanisławowi  Skarszew- 
skiemu, kasztellanowi  woynickiemu,  wielkorządzcy  krakowskiemu,  droho- 
byckiemu  naszemu  staroście,  vprzeymie  nam  miłemu,  łaskę  nasze  królewską. 
Wielmożny,  vprzeymie  nam  miły!  Lubo  miasteczko  nasze  Kazimierz  przy 
Krakowie  z  Stradomiem  y  przyległosciami  swemi  prawem  y  constitutią 
anni   1635   et  anni  1652,   także  antecessorow  naszych  y  nas  samych  za  pano- 


4<J5 

wania  naszego  przywileiami,  rescriptami  częstemi  y  vniwersłami  od  wsze- 
lakich statiy,  consistentiy  zimowych,  trzechdniowych  chlebów,  pokarmów, 
przechodow,  odpoczynków  y  inszych,  którymkolwiek  nazwanych  imieniem 
powinności  y  angariy  żołnierskich  wszelkiey  tak  naszey  iako  y  rzeczpospo- 
litey  militiey  ludzi  było  zdawna  y  iest,  iako  Krakowa,  miasta  naszego  sto- 
łecznego, antemurale  zachowane  y  od  pospolitowania  z  włościami  naszemi 
wielkorządowemi  y  powinnościami  ich  (prócz  samych  tylko  prouentow,  do 
stołu  naszego  królewskiego  z  dawna  według  lustratiy  należących)  dla  pre- 
rogatyw iego  z  dawna  iemu  służących,  osobliwym  sposobem  praeserwowane, 
y  lubo  conseruatio  y  protectio  praw  iego,  swobód  y  praerogatiw  do  Vprzey- 
mosci  W.  iako  brachium  nostrum  regale  należy,  przecie  iednak  Vprzeymosc 
W.  iako  nam  per  certos  consiliarios  nostros  imieniem  tegosz  miasteczka  quaes- 
tum  et  expositum  est,  onoz  y  obywatelow  iego,  którzy  przy  wniwecz  obró- 
ceniu na  substantiach  swoich  od  nieprzyiaciela  koronnego  y  wydawaniu 
rzeczypospolitey  vstawicznych  podatków  od  zaczęcia  sie  niebespieczęnstw 
w  oyczyznie,  piechoty  kilkadziesiąt  na  praesidium  suis  stipendiis  conthme 
chowaią,  mury,  baszty  y  bramy  temporum  iniuria  powalone,  propriis  prawie 
reparant  sumptibus ,  do  takowych  y  tym  podobnych  żołnierskich  pod  tera- 
znieyszy  czas,  gdyśmy  na  pewne  summy  chorągwiom  naszym  do  dóbr  na- 
szych wielgorządowych  assignatią  wydali,  niepowinnie  y  obciązliwie  angariis 
przyciskasz  y  do  ponoszenia  ciężarów  takowych  nienalezących  pociągasz. 
Iz  tedy  takowe  na  pomienione  miasto  Kazimierz  ciężarów  niepowinne  wkła- 
dania y  do  powinności  miasteczek  y  wsi  wielkorządowych  także  składek 
zagęszczone  pociągania,  samey  słuszności  y  prawom  iego  wielkim  bezpra- 
wiem są,  po  Vprzeymosci  W.  mieć  to  chcemy,  aby  toz  pomienione  mia- 
steczko y  obywatele  iego  z  atinentiami  swemi  do  żadnych  składek,  powin- 
ności y  angariy  z  włościami  wielkorządowemi  tak  na  żołnierza  wszelkiego 
iako  y  na  inne  obuenientia  z  ordinansu  y  roskazania  Vprzeymosci  W.  po- 
ciągane direcłe  vel  indirecte,  tak  teraz  iako  y  napotem  niebyło,  ale  aby  przy 
swych  prawach  y  swobodach  wcale  zostawało.  A  luboby  iakie  od  nas  abo 
z  cancellariey  naszey  assignatie  abo  rescripta,  prawom  miasta  pomienionego 
Kazimierza  przeciwne,  ad  malam  informationem  wyszły,  takowe  wszytkie  ze 
zadney  wagi  mieć  nie  maią,  assignatie  zas  zęby  bez  wyrazney  y  osobliwey 
declaratiey  naszey  aby  niebyły  przyimowane,  declaruiemy.  Inaczey  tedy 
Vprzeymosc  Wa.  niemasz  vczynic,  dla  łaski  naszey  y  z  powinności  vrzędu 
swego.  —  Dan  w  Warszawie  dnia  Xa  miesiąca  marca,  roku  Pańskiego 
M  D  CLXXIII°,  panowania  naszego  IV  roku.  —  Michał  kroi. 

Dokument  papierowy,  opatrzony  pieczęcią  mniejszą  koronną,  poniżej   tekstu  wyciśniętą. 


1332.     1673.  die   13.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  munitionibus  urbis  reficiendis. 

Actum  feria  quinta  antę  dominicam  Misericordiae  proxima.  —  Specta- 
biles    domini   praeconsul   et  consules   ciuitatis  Cracouiae,    per  schaedulas  in 

59 


4Ó6 

praetorium  legitime  conuocati  et  congregati  existentes,  ąuatenus  nobilis  et 
spectabilis  Martinus  Lochman  consul  Cracouiensis,  vti  ad  restaurationem  for- 
tificationis  ciuitatis  deputatus  superintendens,  una  cum  nobili  Chelmer  maenia 
ruinosa  ąuamprimum  restaurari  procuret,  sumptum  uero  ąuatenus  nobiles 
exactores  contribucionis  ducillaris  iuxta  necessitatem  expediant;  vnanimibus 
votis  et  sententiis  concluserunt. 

Acta  Cons.  Crac.    10,  str.  54. 


1333.     1673.  die   17.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Magistratus  consularis  Cracoviensis  collegae  suo  Martino  Lochman 
destructas  munitiones  urbis  reficiendas  committit. 

Actum  feria  secunda  postridie  dominicae  Misericordiae.  —  In  residentia 
officij  consularis  Cracouiensis  personaliter  existentes  nobiles  et  spectabiles 
Martinus  Lochman  et  Valentinus  Smidt,  consules  Cracouienses,  vti  ad  visio- 
nem  infrascriptam  a  śpectabili  magistratu  deputati,  relationem  visionis  suae, 
manu  sua  subscriptam,  fecerunt  et  ad  acta  praesentia  obtulerunt  tenoris  talis : 
My  nizey  podpisani,  będąc  a  śpectabili  magistratu  do  reuizyey  ruin  około 
miasta  deputati,  wyslismy  tedy  z  roszkazania  IchMosciow  y  spoinie  z  wiel- 
możnym IMpanem  sędzią  krakowskim  wszytkę  circumferentię  miasta  obe- 
slismy  y  ruiny  wszytkie  y  mieysca  potrzebuiące  reperatiey  zrewidowaliśmy, 
których  ruin  circumcirca  niemało  się  znayduie  et  quam  celerrimam  repara- 
tionem  potrzebuią,  iednak  dla  sczupłego  sumptu  we  wszytkich  potrzebuiących 
mieyscach  reparatię  zaczynać  (s).  A  ze  mikołayska  brama  naypilniey  potrze- 
buie  reparatiey,  która  z  gruntu  minowana  y  mieyscami  cale  gruntów  niema, 
ściany  bokami  od  spodku  splozły  się  y  mur  powypadał,  przesz  co  wierzchem 
mur  znacznie  na  pułtora  się  łokcia  wydął  y  cale  porysował,  ze  bok  in  dies 
upadkiem  znacznym  groził,  iakoszby  niechybnie  po  krótkim  czasie  do  teyże 
ruiny  i  upadku  przyszło  :  stanęło  tedy  zdanie  lego  Mości  pana  sędziego  kra- 
kowskiego, aby  naprzód  od  reparatiey  tey  bramy  mikołayskiey  zacząć  for- 
tificatię  y  zęby  nieodwłocznie  do  skutku  tę  robotę  przywieść,  ordynatia  lego 
Mości,  także  aby  antemurale  od  grodzkiey  do  nowey  bramy,  w  którym 
mieysca  są  takie,  ze  snadny  przystęp  y  aggres  do  miasta  iest,  iako  naypilniey 
reparare  y  tę  obstacula  pozawierac,  iako  y  muru  sztukę  wierzchniego,  który 
cale  bez  fundamentu  bywszy,  spadł  y  zruinował  się,  takowy  aby  ex  funda- 
menta- wywieść  y  na  skarpę  wymurować.  A  ze  facillimus  accessus  do  bramy 
mikołayskiey  iest  y  rożne  obstacula  do  łatwego  przystępu  to  mieysce  ma, 
visum  est  lego  Mości  panu  sędziemu  iako  y  nąm,  aby  przed  tąmze  bramą 
reuellin  wymurowany  dac  z  fossatem,  y  takową  iako  naylepiey  opatrzyć, 
gdysz  oprócz  tego,  gdyby  niemiała  bydz  ta  brama  zprzodku  reuellinem  opa- 
sana, niechybnieby  w  ruinę  poszła,  gdysz  cale  sie  zarysowała  y  w  pole  się 
pochyliła.  Co  dla  lepszey  informatiey  WM.  naszym  MMpanom  tę  relatią 
nasze  podaięmy.  W  Krakowie  die  duodecima  Aprilis  millesimo  sexcentesimo 
septuagesimo    tertio.    Marcin   Lochman    s.    IKMci    mp.  Yalenty    Smidt   mp. 


467 

Qua  audita  relatione  nobiles  et  spectabiles  domini  proconsul  et  consules 
ciuitatis  Cracouiensis,  per  schaedulas  in  praetorio  conuocati  et  legitime  con- 
gregati vnacum  honoratis  Quadraginta  viris  existentes;  inhaerendo  eidem 
relationi;  plenariam  facultatem  nobili  et  spectabili  domino  Lochman  collegae 
suo;  ut  loca  in  relatione  specificata,  quae  celerrima  indigent  circa  muros 
et  portas  ciuitatis  reparatione,  quantocius  reparet,  vnanimibus  votis  suis  et 
sententijs  dederunt  et  concesserunt,  dantąue  et  concedunt  praesentibus,  vtque 
pro  eadem  reparatione  nobiles  exactores  contributionis  ducillariae  sumptum 
necessarium  iuxta  schaedulas  manibus  nobilium  Pauli  Popiołek  loncheri  et 
Isaaci  Chelmer  subscriptas  suppeditent,  itidem  vnanimiter  concluserunt, 
praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Acta  Cons.  Crac.  43,  str.  456. 


1324.     1673.  die  29.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  contributione ,  quam  Iudaei  pro  sustentatione 
militum  praesidiariorum  solvere  debent;  minuenda. 

Actum  feria  tercia  ipso  festo  Decollationis  s.  Ioannis  baptistae.  — 
Spectabiles  domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedu- 
las in  praetorium  conuocati  ac  legitime  congregati  existentes,  quandoquidem 
ad  praesens  centum  milites  praesidiarij  tantum  fouentur,  proinde  adhaerendo 
submissioni  infidorum,  quatenus  ipsi  medietatem,  videlicet  viginti  quinque 
florenos  septimanatim  persoluant,  vnanimiter  concluserunt. 

Acta  Cons.  Crac.    10,   str.   73. 


1325.     1673.  die  26.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  braxatoriis  quibusdam  demoliendis. 

Actum  feria  tercia  post  festum  s.  Matthaei  apostoli  et  euang'elistae.  — 
Spectabiles  domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiensis;  per  schae- 
dulas in  praetorio  conuocati  et  legitime  congregati  existentes;  eo  conside- 
rato;  quod  tabernatores  Cracouienses  toties  admoniti  existentes;  braxatoria 
in  lapideis  suis  in  parte  superiori  existentes;  hucusque  vigore  anterioris  con- 
clusionis  demolire  neglexerint,  ideo  ad  demoliendum  braxatoria  eadem  ho- 
noratum  capitaneum  praetorij  cum  familia  praetoriana  deputauerunt  et  de- 
putant,  praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Acta  Cons.  Crac.   10,  str.  76. 


468 

1320,      IÓ73-  die  2°-  m-  Novembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  militibus  praesidiariis  conducendis. 

Actum  feria  secunda  pridie  festum  Praesentationis  BMV.  —  Spectabiles 
domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in  praetorio 
conuocati  et  legitime  congregati  existentes,  prouidendo  securitati  ciuitatis, 
milites  centum  sexaginta  colligendos  esse,  vnanimibus  votis  et  sentencijs 
suis  concluserunt. 

Acta  Cons.  Crac.   10,  str.  85. 


1337.     1673.  die  30.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  ponte  ad  portam  Slavcoviensem  instituendo. 

Actum  sabbatho  post  festum  ss.  Innocentum  proximo.  —  Spectabiles 
domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in  negotio 
infrascripto  conuocati  ac  legitime  vna  cum  honoratis  Quadraginta  viris  con- 
gregati  existentes,  considerato,  quod  in  ciuitatem  aduenientibus  de  eaąue 
exeuntibus  non  nisi  per  solam  portam  s.  Floriani  patet  aditus  et  exitus, 
pons  quoque  in  eadem  porta  s.  Floriani  assiduis  curribus  territur  ac  cor- 
rumpitur,  agitur  quoque  de  commoditate  aduenientium  hospitum,  proinde 
pontem  alium  in  porta  Slawcouiensi  omnino  extruendum  esse  ac  sumptum 
pro  eodem  extruendo  ex  peccunia  a  nobili  Hieronimo  Faccheris  ratione 
decimae  et  contributionum  per  olim  nobilem  et  honoratum  Octauium 
Faccheris  scabinum  Cracouiensem  retentarum,  proueniente,  recepta  ac  in 
deposito  ciuitatis  existente,  accipiendum  esse,  vnanimibus  votis  et  sententiis 
concluserunt. 

Acta  Cons.  Crac.   10,  str.  91. 


132*.      1674.  die  8.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  contributionibus  a  hominibus  potestati  nobilium 
subiectis,  non  exigendis. 

Actum  feria  secunda  post  festum  ss.  Trium  Regum  proxima.  —  Spec- 
tabiles domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae ,  per  schaedulas  in 
praetorio  Cracouiensi  conuocati  et  legitime  congregati  existentes,  vnani- 
mibus  votis  et  sententijs  suis  concluserunt,  ne  a  subditis  nobilium  in  portis 
ciuitatis  vllae  exactiones  exigantur,   praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Acta  Cons.  Crac.    10,  str.  94. 


469 


1329.     iÓ74-  die  25.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

Promulgatio  decreti  conventus  Prossoviensis,  quo  vectigal  in  potulenta 
impositum,  civitati  Cracoviensi  munitionum  exstruendarum  gratia  intra  an- 
num  prorogatur. 

Actum  feria  tertia  post  festum  sanctae  Agnetis  virginis  et  martyris 
proxima.  —  Ad  officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  persona- 
liter  veniens  prouidus  Matthaeus  Makowski ,  ministerłalis  regni  generalis, 
in  vim  suae  verae  ac  fidelis  relationis  recognouit,  se  ex  mandato  nobilis  ac 
spectabilis  magistratus  Cracouiensis  die  hodierna  infrascripta  in  ąuatuor  par- 
tibus  fori  Cracouiensis,  Clepardiae  vero  in  consuetis  duobus  locis,  cum  scitu 
honorati  proconsulis,  ad  sonum  tubae  populo  congregato  alta  et  sonora  intel- 
ligibiliąue  voce  publicasse  et  ad  notitiam  omnium  deduxisse,  tenore  tali: 
Panowie  raczcie  WM.  wiedzieć,  iż  iasnie  wielmożni,  wielmożni  IchMM.  wo- 
iewodztwa  krakowskiego  na  seymik  proszowski  pro  die  29.  Decembris  roku 
1673  zgromadzeni,  czopowe  extraordynaryine  miastu  Krakowowi  na  repa- 
racyą  fortificatiey  dnia  trzynastego  grudnia  roku  tysiącznego  szescsetnego 
siedmdziesiątego  drugiego,  od  pierwszego  dnia  lutego  roku  blisko  przeszłego 
do  roku  na  reparacyą  y  municyą  miastu  Krakowowi  pozwolone,  teraz  znowu 
na  dokończenie  teyze  fortificatiey  y  municyey,  na  wyzey  pomienionym  sey- 
miku  proszowskim  dnia  dwudziestego  dziewiątego  grudnia  roku  tysiącznego 
szescsetnego  siedmdziesiątego  trzeciego  odprawionym,  od  dnia  pierwszego 
lutego  roku  teraznieyszego  zaczynaiąc,  do  zupełnego  roku,  który  się  kończyć 
będzie  pierwszego  dnia  także  lutego  w  roku  1675  przypadaiącego,  wybierać 
z  miast  Krakowa  y  Kleparza,  także  ze  wszytkich  gruntów,  około  tych  miast 
będących,  od  piw,  gorzałek  tak  prostych  iako  y  przepalanych,  także  mio- 
dów, wyimuiąc  tylko  od  płacenia  tego  czopowego  same  piwa  przewoźne, 
prorogowali.  Zaczem  abyście  WM.  takowe  liąuory  szynkuiący  y  przedaiący 
tosz  czopowe  do  rąk  IMpana  Stanisława  Segnica  rayce  krakowskiego,  albo 
tego,  którego  lego  Mć  do  wybierania  go  naznaczy,  od  pierwszego  dnia 
lutego  blisko  nastempuiącego  zaczynaiąc,  asz  do  zupełnego  roku  wcześnie 
oddawali,  vrząd  radziecki  krakowski  WM.  do  wiadomości  podaie  y  prze- 
strzega. Sic  et  non  aliter  factum  esse  referens,  de  quo  hanc  suam  fidelem 
fecit  relationem. 

Acta  Consul.  Crac.  43,  str.  583. 


1330.     1674.  die   12.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Promulgatio  literarum  universalium  de  militibus,  qui  signa  reliquerunt, 
ad  signa  congregandis. 

Actum  feria  secunda  post  dominicam  Inuocauit    quadragesimalem  pro- 
xima.  —  Ad  officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter 


47° 

veniens  prouidus  Matthias  Makowski,  m.  r.  g.  in  vim  suae  verae  ac  fidelis 
relationis  recognouit,  se  infrascripta  die  hodierna  in  quatuor  partibus  fori 
Cracouiensis ,  populo  ad  sonum  tubae  congregato,  alta  et  sonora,  intelligi- 
biliąue  voce  publicasse  et  ad  notitiam  omnium  deduxisse,  de  tenore  tali: 
Mosei  pp.  raczcie  WM.  wiedzieć,  iz  vniuersał  iasnie  wielmożnego  xięcia 
lego  Mci  primasa,  tudziesz  iasnie  wielmożnego  IMpana  marszałka,  na  seymie 
conuocatiey  teraznieyszey  warszawskiey  obranego,  przyszedł  takowy,  iz  po- 
niewasz  woyska  swieze  gromadne  tureckie  y  tatarzkie  w  ziemie  wołoską 
weszły,  dla  czego  część  woyska  naszego  ku  granicy  polskiey  pod  Sniatyn 
zemknąc  się  musiała  a  IchMM.  wiele  towarzystwa  zpod  rożnych  chorągwi 
bez  woli  iasnie  wielm.  IchMM.  pp.  hetmanów  abo  tych  IchMM.  przy  któ- 
rych commenda  woyska  zostawa,  roziechało  się  y  w  domach  się  swoich  ba- 
wią, tedy  iako  iuż  za  zgodą  y  powagą  teraznieyszey  confederatiey  takowi 
wszyscy,  iako  powinności  swoiey  nieprzestrzegaiący  żołnierze,  za  infamisow 
są  declarowani,  iezeliby  we  dwóch  niedzielach  od  publikowania  terazniey- 
szego  vniuersału  do  swoich  chorągwi  y  znaków  niepowrocili:  także  na  ka- 
żdym takim  winy  w  confederatiey  opisane,  bez  wszelakiego  respectu  wyko- 
nane bydz  maią.  Ządaią  pzytym  y  napominaią  wszytkich  IchMM.  takowych 
a  oraz  IchMM.  pp.  pułkowników,  rotmistrzów,  oberszterow,  oberszterleyt- 
mantow,  kapitanów,  poruczników,  tak  tych,  którzy  pieniądze  wziąwszy  do 
obozu  na  czas  nie  stawali,  iako  y  tych,  którzy  z  obozu  wyiechali,  aby  do 
chorągwi  albo  z  chorągwiami,  regimentami,  sząuadronami  iako  nayprędzey 
spieszyli  y  powracali,  do  ratunku  oyczyzny  w  takiem  razie  nieomieszkanie 
stawaiąc.  Ktorzyby  zas  ociętni  byli  y  do  obozu  w  czasie  naznaczonym  nie- 
staneli,  na  seymikach,  ziazdach,  sądach  y  wszytkich  actach  publicznych  miey- 
sca  mieć  niemaią,  y  bez  wszelkiey  odwłoki  IchMM.  pp.  starostowie  y  vrzędy 
grodzkie  na  osobach  y  dobrach  ich  exekucye  czynie  powinni,  nic  przez  to 
nie  deroguiąc  powadze  sądów  hetmańskich.  Sic  et  non  aliter  factum  esse 
referens,  de  quo  hanc  suam  fidelem  fecit  relationem. 

Acta  Consul.  Crac.  43,  str.   500. 


1331.      1674.  die   1.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Iudicii  confoederationis,  quae  -»kafttur«  dicebatur,  decretum,  inter  insti- 
gatorem  fisci  palatinatus  Cracoviensis  et  magistratum  civesque  Cracovienses 
de  contributionibus  residuis  litem  dirimens. 

Actum  Cracouiae  in  iudicijs  vigore  confoederationis  dictae  kapttir,  in 
conuentu  particulari  Prossouiensi  proxime  praeterito,  per  magnificos  consi- 
liarios,  ordines,  proceres  totamque  nobilitatem  palatinatus  Cracouiensis  lau- 
datae,  assignatis,  feria  quinta  post  dominicam  Oculi  proxima,  anno  Domini 
millesimo  sexcentesimo  septuagesimo  quarto.  In  causa  et  actione  iudiciaria 
infrascripta  inter  instigatorem  fisci  palatinatus  Cracouiensis  eiusque  delato- 
rem,  generosum  Casimirum  de  Łukowica  Sędzimir,  contributionum  agraria- 
rum  pobór  dictarum,    numero  quatuor,    in  conuentu   particulari  Prossouiensi 


47i 

die  vig"esima  ąuarta  mensis  Novembris  in  anno  millesimo  sexcentesimo 
septuagesimo  tertio  celebrato,  in  supplementum  abrogatae  contributionis 
akciza  dictae,  laudatarum,  generałem  in  palatinatu  exactorem,  actoream  par- 
tem ab  vna,  et  nobiles  ac  spectabiles  praeconsulem,  consules;  aduocatum, 
scabinos  totumąue  magistratum  et  honoratam  communitatem  incolarum  Cra- 
couiensium,  tum  famatos  seniores;  iuniores  contuberniorum,  artificum  omnium 
et  singulorum,  in  ciuitate  eadem  Cracouiensi  degentium,  in  vniuersum  omnes 
et  singulos,  in  regestris  contributionalibus  specifice  contentos,  existentes,  de 
personis  bonisąue  eorum  generaliter  omnibus  citatione  literali  iuridica  sub 
titulo  procerum  palatinatus  Cracouiensis  emanata,  inhaerente  eadem  actorea 
parte  legibus  regni  de  retentoribus  contributionum  publicarum  sancitis  atque 
laudo  praetacto  de  exigendis  eisdem  contributionibus  atąue  reddendis,  de- 
scriptis,  parte  ab  altera  citatos,  ideo,  quia  ipsi  in  contrarium  earundem 
legum  regni  atąue  laudi  praetacti  procedendo  rigoremąue  poenarum  contra 
retentores  publicarum  contributionum,  ijsdem  legibus  regni  descriptarum, 
non  metuendo,  contributiones  easdem  agrarias  pobór  dictas,  numero  qua- 
tuor,  in  conuentu  particulari  Prossouiensi  tempore  et  anno  suprascriptis  pro 
necessitate  reipublicae  exolutioneque  stipendiorum  exercitui  regni  milita- 
rium,  ad  palatinatum  destinatorum,  ac  in  supplementum  abrogatae  contribu- 
tionis akciza  dictae,  laudatas,  ex  vrbe  eorum  metropoli  Cracouiensi,  ex  lapi- 
deis,  domibus,  hortis,  fundis,  curijs,  aulis,  quam  etiam  a  contubernijs  artifi- 
cum omnibus  et  singulis,  Cracouiae  degentibus,  iuxta  constitutionem  et  lite- 
ras  vniuersales  in  constitutionibus  eisdem  contentas,  ad  soluendum  proue- 
nientes,  pro  tempore  in  laudo  praefixo,  iam  vero  pridem  praeterito,  ad 
manus  eiusdem  generosi  exactoris,  prout  ex  vi  leg'um  publicarum  atque 
laudi  praetacti  tenebantur,  existentes  eo  nomine  de  exolutione  saepenumero 
requisiti,  non  de  integro  persoluerunt  nec  reddiderunt,  persoluereque  et 
reddere  nolunt,  imo  retardant  et  prolongant,  per  quod  in  paenas  legibus 
regni  contra  detentores  descriptas,  videlicet  triplicis  pensionis  incurrerunt 
incideruntque.  Pro  quibus  igitur  paenis,  super  ipsis  ac  contubernijs  artificum 
irremissibiliter  decernendis  ac  nihilominus  vt  ijsdem  luitis  contributiones 
easdem  restantes  tam  ex  lapideis,  curijs,  domibus,  fundis  et  areis,  quam 
etiam  a  contubernijs  artificum  retentas,  vna  cum  triplici  pensione  actoreae 
parti  in  instanti  praestanda,  iuxta  constitutiones  regni  atque  laudum  eo  no- 
mine sancitum,  contra  magistratum  et  contubernia  artificum  dirigitur  actio, 
persoluant,  alias  citatione  eadem  de  praemissis  latiore.  In  termino  hodierno 
ex  vi  praetactae  citationis  iudiciorum  praesentium  ordinationis  ad  praesens 
legitime  incidente  et  proueniente,  coram  eodem  iudicio  praesenti  confaede- 
rationis  dictae  kaphir  palatinatus  Cracouiensis  iudicialiter  mota  et  vertente, 
iudicium  hoc  idem  praesens  confaederationis  kaphir  dictae  palatinatus  Cra- 
couiensis, partium  suprascriptarum ,  actoreae  quidem  per  se  personaliter, 
citatae  vero,  videlicet  spectabilis  magistratus  ac  contuberniorum  artificum 
omnium  Cracouiensium  per  nobilem  Albertum  Sułkowski  syndicum  atque 
nobilem  et  spectabilem  Valentinum  Smidt  consulem,  nomine  magistratus, 
contuberniorum  vero  per  famatos  Georgium  Iantoszewicz  contubernij  pellio- 
num  et  Sebastianum  Zołkowicz,  contubernij  pistorum  seniores,  nomine  com- 
munitatum    omnium    contuberniorum,    coram    iudicio    praesenti  personaliter 


47^ 

comparentium,  controuersijs  in  causa  praesenti  factis  et  auditis,  eisdem  de- 
bite  intellectis,  adhaerendo  laudo  palatinatus  praesenti  decreuit  praesenti- 
busąue  decernit,  ąuatenus  praenominata  pars  citata  contributionem  qua- 
druplam  szo sz  dictam ,  eodem  laudo  in  vim  akcizae  abrog"atae  in  conuentu 
Prossoviensi  sancitae,  a  domibus  et  lapideis  vniuersis  ciuitatis  Cracouiensis 
ad  manus  generosi  actoris  in  instanti  ex  integro  soluat  et  realiter  coram 
iudicio  praesenti  restituat,  idque  luita  paena  duplici  ąuatuordećem  marcarum 
parti  et  iudicio  totidem,  parti  ąuidem  sub  triplici  pensione,  iudicio  vero  sub 
paena  perpetuae  bannitionis,  super  eadem  parte  citata  in  casu  decreto  prae- 
senti contrauentionis  decernenda.  Quantum  vero  attinet  retentas  a  lapideis 
et  domibus  tam  nobilium,  quam  spiritualium  personarum,  Cracouiae  sitis, 
contributiones,  iudicium  praesens  eo  attento,  ąuoniam  praefatus  magistratus 
Cracouiensis  iuxta  constitutionem  in  anno  millesimo  sexcentesimo  quinqua- 
gesimo  quarto  delatas  retentorum  manu  spectabilis  proconsulis  subscriptas, 
iudicio  praesenti  producit  et  easdem  ad  manus  praefati  generosi  exactoris 
tradit;  satisfecisse  legi  publicae  eundem  magistratum  Cracouiensem  adin- 
uenit  et  easdem  delatas  praefato  generoso  exactori  a  praefatis  nobilium  et 
spiritualium  personarum  lapideis  et  domibus  repetendas  et  exequendas 
iniunxit  praesentibusque  iniungit.  Cjuantum  vero  attinet  lapideas  et  domos 
commissione  illustrissimi  episcopi  Cracouiensis  vigore  constitutionis  anni 
millesimi  sexcentesimi  quinquagesimi  octaui  expedita  liberatas,  quarum  spe- 
cificationem  et  numerum  pars  citata  iudicio  praesenti  non  deducit,  iudicium 
praesens  decernit,  quatenus  magistratus  Cracouiensis  tam  commissionem 
eandem  authenticam,  quam  et  distinctim  et  specifice  numerum  lapidearum 
ac  domorum  libertatarum  iudicio  praesenti  in  instanti  producat  ac  verificet. 
Quod  vero  attinet  fundos  Rethorica,  Smoleńsko,  Wesoła  et  alios  circa  maenia 
sitos,  quandoquidem  citati  decreto  iudiciorum  fiscalium  anno  millesimo  sexcen- 
tesimo  sexagesimo  quarto,  feria  quarta  post  dominicam  Iudica,  idque  inter 
generosum  Kuczkowski  exactorem  et  se  citatos  lato  ac  suspensione  in  eodem 
facta  deducunt,  causam  et  controuersiam  ratione  praefatorum  fundorum  cum 
possessoribus  eorundem  in  iudicijs  postcurialibus  indecisam  in  lite  pendere, 
idcirco  iudicium  praesens  non  praeiudicando  praefatae  causae  et  iuribus  par- 
tium  litigantium,  prout  ad  praesens  generoso  exactori  quatuor  aggrariarum, 
ratione  quarum  res  est,  ita  et  omnibus  anterioribus,  quarumcumque  contri- 
butionum  exactoribus  decreuit  et  praesentibus  decernit7  quatenus  modernos 
haeredes  et  possessores  praefatorum  fundorum  ratione  retentarum  tam  prae- 
sentis  quam  et  anteriorum  contributionum  adcitent  et  delatas  eorum  fundo- 
rum per  magistratum  Cracouiensem  ad  manus  exactorum  porigendas  per 
executionem  repetant  ac  vindicent.  Cjuantum  vero  spectat  conflagrata  in  ciui- 
tate  Cracouiensi,  de  quibus  petitur  solutio  contributionis,  ea  circa  leges  ad 
expirationem  quatuor  annorum  a  die  et  tempore  conflagrationis  eorum  con- 
seruat  iudicium  praesens,  iniungendo  tamen ,  quatenus  magistratus  Craco- 
uiensis eadem  conflagrata,  quibus  quadriennium  elapsum  non  sit,  praefato 
generoso  exactori  in  iudicio  praesenti  verificet;  quibus  vero  quadriennium 
expirauit,  a  talibus  omnibus  contributionem  a  tempore  expirationis  ad  manus 
generosi  exactoris  in  instanti  soluat.  Cjuantum  vero  attinet  capita  et  nume- 
rum demortuorum  artificum  Cracouiensium,  eo  attento,  quoniam  iudicio  prae- 


473 

senti  nec  decreta,  nec  certum  demortuorum  artificum  numerum  producunt, 
ideo  teneri  citata  contubernia  per  cechmagistrum  cum  duobus  ex  contu- 
bernio  eligendis,  praestare  iuramentum,  iniungit  et  decernit,  ąuatenus  cech- 
magistri  cum  duobus  ex  ąuolibet  contubernio  medio  corporali  iuramento 
comprobent,  quia  post  praestita  per  suos  artifices  et  contubernia  iuramenta, 
nihil  artificum  a  tempore  praestitorum  iuramentorum,  a  ąuibus  solutio  con- 
tributionum  deberetur,  accessit;  neminemąue  a  solutione  contributionum  tam 
in  lapideis,  domibus  ac  curijs  nobilium  et  spiritualium  intra  et  extra  maenia 
residentem,  celarunt  ac  integre  a  praetactis  extantibus  et  repertis  artificibus 
exactam  contributionem  ad  fiscum  inferunt,  Deo  omnipotente  et  sacrosancta 
Iesu  Christi  passione  ita  eos  adiuuante,  idque  in  instanti  coram  iudicio  prae- 
senti,  obseruata  solennitate  iuramentorum  flexis  genibus  ad  imaginem  Cru- 
cifixi  Domini  nostri  Iesu  Christi  comprobent.  Facturi  sunt  praenominati 
citati  praemissa  omnia  sub  paena  peculatus,  quae  iam  exnunc  super  eisdem 
citatis  in  casu  decreto  praesenti  contrauentionis  per  iudicium  praesens  de- 
cernitur,  ministeriałisąue  generalis  regni  ąuiuis  ad  publicandam  et  procla- 
mandam  eandem  paenam  peculatus  additur  et  deputatur  praesentibus,  decre- 
tumąue  praesens  ad  locorum  capitaneos  seu  capitaneum  loci  illius,  sub  cuius 
vel  ąuorum  iurisdictione  bona  praefatorum  citatorum  consistunt,  pro  vlti- 
maria  et  finali  de  personis  et  bonis  praefatorum  citatorum  exequtione  fa- 
cienda  remittitur.  —  Albertus  Błeszyński  nctarius  terrestris  Cracouiensis.  — 
Correxit  Linksa  manu  propria. 

Kodeks  Zaleskiego  karta  272,  stronica  odwrotna. 


1332.     1674.  die  30.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Index  contributionum  residuarum,  ad  quas  solvendas  fundi  Wesoła, 
Smoleńsk  et  Retoryka  iure  tenebantur. 

Actum  Cracouiae  in  iudicijs  vigore  confaederationis  dictae  kaptur,  in 
conuentu  particulari  Prossouiensi  in  anno  proxime  praeterito  per  magnificos 
consiliarios,  ordines,  proceres,  totamąue  nobilitatem  palatinatus  Cracouiensis 
laudatae,  assignatis,  feria  sexta  post  festa  solennia  Paschae  proxima,  anno 
Domini  millesimo  sexcentesimo  septuagesimo  ąuarto.  Ad  iudicium  et  acta 
praesentia  confaederationis  dictae  kaptur  palatinatus  Cracouiensis  persona- 
liter  reniens  nobilis  Albertus  Sułkowski  syndicus  Cracouiensis,  nomine  no- 
bilis  et  spectabilis  magistratus  et  honoratae  communitatis  Cracouiensis,  ma- 
nifestatus  est  in  hunc  modum :  quia  ipsi  satisfaciendo  iudicij  praesentis 
decreto,  inter  instigatorem  eiusdem  iudicij  atąue  generosum  Casimirum  de 
Łukowica  Sendzimir,  contributionum  agrariarum  ąuatuor  in  vim  akcizae 
laudatarum,  palatinatus  Cracouiensis  exactorem,  actores,  et  nobilem  ac  spec- 
tabilem  magistratum  totamąue  honoratam  communitatem  Cracouiensem  tum 
et  seniores  contuberniorum  Cracouiensium  artificum,  citatos,  feria  ąuinta 
post  dominicam  Oculi  proxima  anno  ad  praesens  currenti  ratione  contribu- 
tionum ąuatuor  agrariarum  solutionis  lato,  parati  in  instanti  fuerunt  et  sem- 

60 


474 

per  parati  sunt,  delatas  contributionum  per  incolas  et  inhabitatores  fundo- 
rum  Wesoła,  Smoleńsko,  Rhetorika  ex  domibus  et  fundis  prouenientium, 
retentarum ,  generosis  dominis  palatinatus  Cracouiensis  earundem  contribu- 
tionum retentarum  exactoribus  ad  manus  porigere  et  tradere;  sed  ąuoniam 
nonnulli  generosi  domini  exactores  a  Cracouia  sunt  absentes,  nonnulli  eas- 
dem  delatas,  licet  reąuisiti  eo  nomine  fuerint,  recipere  recusant,  generosus 
vero  dominus  Petrus  Chrząstowski  vicecapitaneus  Sąndecensis  lethaliter  de- 
cumbit,  proinde  ne  videantur  principales  manifestantis  supranominato  iudicij 
praesentis  decreto  contrauenire,  suprascriptus  manifestans  nomine  princi- 
palium  suorum  et  suo  de  diligentia  eorum  et  sua  iterum  manifestatur  decla- 
rando,  eos  fuisse  semper  et  esse  paratos  easdem  delatas  generosis  dominis 
exactoribus  ad  manus  iuxta  obloąuenciam  superius  allegati  decreti  tradere 
et  eidem  decreto  in  omnibus  punctis  satisfacere  et  in  vim  satisfactionis  ma- 
nifestando  iudicio  praesenti  tam  principalium  quam  et  suam  diligentiam, 
easdem  delatas  ad  acta  iudicij  praesentis  porrigit,  petens  easdem  a  se  suscipi. 
Quas  delatas  iudicium  praesens  suscepit.  Tenor  vero  earundem  delatarum 
est  talis : 

Delata  poborów  z  gruntów  Wesoła,  Smoleńsko,  Rethorika  nazwanych, 
ab  anno  millesimo  sexcentesimo  sexagesimo  7mo  aż  ad  diem  ąuartam  Maij 
anni  millesimi  sexcentesimi  septuagesimi  tertij  zatrzymanych.  Z  Wesoły  od 
gruntów  y  domów  numero  piącidziesiątu  ósmi,  z  iednego  gruntu  rachuiąc 
na  ieden  pobór  po  groszy  dziesiąci,  vczyni  od  wszytkich  na  ieden  pobór 
złotych  dziewiętnaście  y  groszy  dziesięć ;  z  Smoleńska  na  ieden  pobór  vczyni 
złotych  dwadzieścia,  z  Rhetoryki  na  ieden  pobór  złotych  dwadzieścia  y 
siedm;  in  summa  złotych  sześćdziesiąt  y  sześć  groszy  dziesięć  z  tych  grun- 
tów vczyni.  —  Vchwalone  były  pobory  numero  osm  y  numero  dziewięć 
anno  millesimo  sexcentesimo  sexagesimo  septimo,  die  sexta  Iunij ;  exacto- 
rem  ich  był  IMpan  Franciszek  Rusocki  na  seymiku  obrany.  Na  te  poborów 
siedmnaście  z  Wesoły  należało  złotych  trzysta  czterdzieści  ośm  groszy  dwa- 
dzieścia, z  Smoleńska  złotych  trzysta  czterdzieści,  z  Rhetoryki  złotych  czte- 
rysta pięćdziesiąt  dziewięć,  co  wszytko  in  summa  vczyni  złotych  iedenaście 
tysięcy  dwadzieścia  (s)  y  siedm,  groszy  dwadzieścia.  —  Nastąpiło  potym  pobo- 
rów numero  dwanaście,  exactor  IMpan  Piotr  Chrząstowski,  iako  o  tym 
świadczy  laudum  anni  millesimi  sexcentesimi  sexagesimi  octaui,  die  decima 
tertia  Aprilis.  Na  te  pobory  zostały  wynny  wyżey  pomienione  grunty,  to 
iest  Wesoła  złotych  dwieście  czterdzieści  y  dwa,  Smoleńsko  złotych  dwieście 
czterdzieści,  Rhetoryka  złotych  trzysta  dwadzieścia  cztery,  co  in  summa 
vczyni  złotych  siedmset  dziewięćdziesiąt  y  sześć.  —  Nastąpiło  poborów  nu- 
mero pięć,  exactor  IMpan  Piotr  Chrząstowski  die  vigesima  octaua  Iulij,  anni 
millesimi  sexcentesimi  sexagesimi  octaui  obrany.  Z  Wesoły  należy  na  te 
pobory  złotych  dziewięćdziesiąt  y  sześć,  groszy  dwadzieścia,  z  Smoleńska 
złotych  sto,  z  Rhetoryki  złotych  sto  trzydzieści  y  pięć ;  co  in  summa  vczyni 
złotych  trzysta  trzydzieści  y  ieden,  groszy  dwadzieścia.  —  Nastąpiło  pobo- 
rów sześć,  IMpan  Chrząstowski  exactor  anno  millesimo  sexcentesimo  sexa- 
gesimo  nono,  die  octaua  Ianuarij  obrany:  z  Wesoły  należy  na  te  pobory 
złotych  sto  szesnaście,  z  Smoleńska  złotych  sto  dwadzieścia,  z  Rhetoryki 
złotych    sto    sześćdziesiąt  y  dwa;    co    wszytko    vczyni    złotych    trzysta    dzie- 


475 

więćdziesiąt  y  ośm.   —  Nastąpiło  poborów  numero  dwadzieścia,  exactor  IMć 
pan    Białobrzeski    Stephąn    die   vigesima    secunda    Ianuarij    anno    millesimo 
sexcentesimo  septuagesimo  obrany :    z  Wesoły  na  te  pobory  należy  złotych 
dwieście  trzydzieści  y  dwa,  z  Smoleńska  złotych  dwieście  czterdzieści,  z  Rhe- 
toryki  złotych  trzysta  dwadzieścia  cztery,  in  summa  vczyni  złotych  siedmset 
dziewięćdziesiąt  y  siedm.  —  Nastąpiło  poborów  dwanaście  dwiema  rathami, 
iedney  rathy  exactor  IMpąn  Mikołay  Dembiński  a  drugiey  IMpąn  Stephąn 
Białobrzeski    die    vigesima    tertia    Februarij ,    anno    millesimo    sexcentesimo 
septuag-esimo  primo  obrani :  z  Wesoły  na  te  pobory  należy  złotych  dwieście 
trzydzieści  y  dwa,    z  Smoleńska  złotych  dwieście  czterdzieści,    z  Rhetoryki 
złotych  trzysta  dwadzieścia  y  cztery,  in  summa  vczyni  złotych  siedmset  dzie- 
więćdziesiąt   y    sześć.    —    Nastąpiło    poborów    numero    osimnaście    dwiema 
rathami,  pierwśzey  rathy  poborów  numero  dziesięć  exactor  IMpąn  Stephąn 
Białobrzeski,  drugiey  rathy  to  iest  ósmi  poborów  IMpąn  Mikołay  Dembiński 
die  octaua  Iulij    anno    millesimo    sexcentesimo    septuag-esimo    primo  obrani: 
z  Wesoły  na  te  pobory  numero  osimnaście  należy  złotych  trzysta  czterdzieści 
y  ośm,  z  Smoleńska  złotych  trzysta  sześćdziesiąt,  z  Rhetoryki  złotych  czte- 
rysta ośmdziesiąt  y  sześć,    in  summa    vczyni  z  tych  gruntów   złotych  tysiąc 
sto  dziewięćdziesiąt  y  cztery.  —  Nastąpiło  poborów  numero  cztery,  exactor 
IM.  pan  Stephąn  Białobrzeski  die  vigesima  septima  Aprilis  anno  millesimo 
sexcentesimo  septuagesimo  secundo  obrany :  z  Wesoły  należy  na  te  pobory 
cztery  złotych  siedmdziesiąt  y  siedm  groszy  dwadzieścia,    z  Smoleńska  zło- 
tych ośmdziesiąt  y  groszy  dwa,  z  Rhetoriki    złotych  sto  y  ośm,    in  summa 
vczyni  (złotych)    dwieście    sześćdziesiąt  y  pięć    groszy  dziesięć.  —  Nastąpiło 
poborów    znowu  cztery,    exactor   IMpąn  Stephąn  Białobrzeski   die  vigesima 
Iulij  anno  millesimo  sexcentesimo  septuagesimo  secundo  obrany:  z  Wesoły 
na  te  pobory  należy  złotych  siedmdziesiąt  y  siedm  groszy  dziesięć,  z  Smo- 
leńska złotych  ośmdziesiąt,  z  Rhetoriki  złotych  sto  y  ośm,  in  summa  z  tych 
gruntów  vczyni  złotych  dwieście  sześćdziesiąt  y  pięć  groszy  dziesięć.  —  Na- 
stępuie  pobór  ieden  pod  Kucharami  die  vigesima  ąuinta  Augusti  anno  mille- 
simo sexcentesimo  septuagesimo  secundo  uchwalony,  exactor  IMpąn  Stephąn 
Białobrzeski :  z  Wesoły  na  ten  pobór  należy  złotych   dziewiętnaście  groszy 
dziesięć,  z  Smoleńska  złotych  dwadzieścia,  z  Rhetoryki  złotych  dwadzieścia 
y  siedm ,    in  summa  vczyni   złotych  sześćdziesiąt  y  sześć  groszy  dziesięć.  — 
Nastąpiło  poborów  numero  dwanaście  pod  Lublinem  die  septima  Nouembris 
anno  millesimo    sexcentesimo    septuagesimo    secundo  uchwalonych,    exactor 
IMpan    Stephąn    Dembiński :    z    Wesołey    na    te   pobory  numero    dwanaście 
należy  złotych    dwieście    trzydzieści  y  dwa,    z   Smoleńska   złotych    dwieście 
czterdzieści,    z  Rhetoryki  trzysta  dwadzieścia  cztery,    in  summa  vczyni  zło- 
tych siedmset    dziewięćdziesiąt  y  sześć.  —  Nastąpiło   poborów  numero  pięć 
w  Proszowicach  vchwalonych,  exactor  IMpan  Piotr  Chrząstowski :  z  Wesoły 
na  te  pobory   należy   złotych    dziewięćdziesiąt  y  sześć,    groszy  dwadzieścia, 
z    Smoleńska   złotych    sto,    z   Rhetoryki    złotych    sto   trzydzieści  y  pięć,    in 
summa  vczyni  ze  wszytkich  gruntów  złotych  trzysta  trzydzieści  y  ieden  gro- 
szy dziesięć.   Burmistrz  y  rada  miasta  Krakowa.  Correxit  I.inksza.  Albertus 
Błeszyński,  notarius  terrestris  Cracouiensis. 

Kodeks  Zaleskiego,  karta  273,  stronica  odwrotna. 


476 

1333.     1674.  die   14.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  tributo  in  singula  capita  imposito. 

Actum  sabbatho  pridie  *)  dominicae  Misericordia,  die  14  Aprilis  (s).  — 
Excellentes  et  spectabiles  domini  Albertus  Sleszkowski  m.  d.  proconsul,  Fran- 
ciscus  Cyrus,  Franciscus  Rolinski  m.  d.  Paulus  Fryznekier,  Hiacinthus  Ło- 
packi  m.  d.  Valentinus  Smidt,  Iacobus  Reyneke  m.  d.  Ventura  Bryganty, 
Nicolaus  Fabrys,  Ioannes  Zaleski,  Stanislaus  Michael  Segnic,  Casimirus  Kan- 
telli,  Stanislaus  Krauz,  Antonius  Lucchini,  consules  Cracouienses,  per  schae- 
dulas  in  praetorio  conuocati  et  legitime  congregati  existentes,  vnanimibus 
votis  et  sentenciis  suis  concluserunt,  vt  domini  taxatores  pro  taxa  facienda 
contribucionis  capitalis  a  ciuitate  prouenientis  deputati,  eum  modum  et  ordi- 
nem  seruent,  vt  personas  omnes  in  regestris  parochiarum  conscriptas  et  con- 
tentas,  ąuamlibet  personam  per  florenos  duos  pro  contributione  eadem  taxent; 
personas  vero  mercaturam  exercentes,  a  mercatura  iuxta  constitutionem 
regni,  praeuia  informatione  ex  regestris  anterioris  exactionis  similis  contri- 
butionis  capitalis,  itidem  taxent,  personae  vero  miserabiles  et  vagabundae7 
quae  contributionem  capitalem  soluere  non  valebunt,  in  delatis  per  ciuita- 
tem  generoso  domino  exactori  palatinatus  Cracouiensis  tradi  et  porrigi  de- 
bebunt,  praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Acta  Cons.  Crac.   10,  str.  112. 


1334.     1674.  die  7.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  contributione,  quae  »simpla«  dicebatur,  imponenda. 

Actum  feria  ąuinta  post  octauas  festi  ss.  Corporis  Christi.  • —  Specta- 
biles domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in  prae- 
torium  conuocati  et  legitime  congregati  existentes,  pro  modernis  necessita- 
tibus  felicis  coronacionis  SRM.  ducentas  simplas  constituendas  esse  atque 
id  honoratae  communitati  proponendum,  vnanimibus  votis  et  sententiis  suis 
concluserunt. 

Acta  Cons.  Crac.   io,  str.   120. 


J)  Wyraz  „pridie1*  jest  zdaje  się  myłką,  i  powinno  być  „post";  druga  bowiem  niedziela  po 
Wielkiejnocy  przypadała  w  r.  1674  na  dzień  8  kwietnia,  przeddzień  więc  byłby  7  a  nie  14  kwietnia. 
Gdy  jednak  zapiska  niniejsza  następuje  w  księdze  w  chronologicznym  porządku  po  zapiskach  z  d.  12 
kwietnia,  więc  oczywiście  data   14  kwietnia  jest  prawdziwą  i  powinno  być  post  zamiast  pridie. 


477 


1335.     IÓ74-  die  21.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  contributione,  quae  »simpla«  dicebatur;  mo- 
deranda. 

Actum  feria  ąuinta  antę  festum  Natiuitatis  s.  Iohannis  baptistae.  — 
Spectabiles  domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas 
in  negocio  infrascripto  conuocati  ac  legitime  una  cum  honoratis  Cjuadra- 
ginta  viris  congregati  existentes,  ąuoniam  multae  personae  taxa  simplarum 
se  grauatos  esse  conquaeruntur7  proinde  eandem  taxam  moderandam  esse 
per  dominos  taxatores,  vnanimibus  votis  et  sententiis  suis  concluserunt. 

Acta  Consul.  Crac.   10,  str.    122. 


1336.     1674-  die   11.  m.  Augusti,  Varsoviae. 

Andreas  Olszowski  episcopus  Culmensis  et  procancellarius  regni  magi- 
stratus  consularem  et  scabinalem  Cracovienses  hortatur,  ne  sinant,  ut  pro- 
vocationes  a  decretis  in  litibus  accessoriis  latis  interpositae,  cursum  causarum 
retardent. 

Nobilibus  et  spectabilibus  dominis  proconsuli  et  consulibus,  aduocato 
et  scabinis  totiąue  magistratui  ciuitatis  regiae  Cracouiensis,  amicis  hono- 
randis.  ■ —  Nobiles  et  spectabiles  domini !  Z  wielu  mieysc  rozney  conditiey 
ludzie  recurrunt  do  IKr.  Mści  oraz  y  vrzędowi  memu  pieczętarzkiemu  de- 
ferunt,  vskarzaiąc  się,  iz  w  sądach  mieyskich  ciężkie  grauamina  ponoszą 
w  sprawach  swoich,  powinney  mieć  niemogąc  sprawiedliwości,  dla  tego,  iż 
debitores  y  insi  do  sądów  zapozwani,  vchodząc  satisfactiey  swoim  creditorom 
lub  actorom,  w  sprawach  minoris  importantiae  od  decretow  in  accessorio 
ferowanych  appelluiąc,  pozwy  na  membranach  ziemskich  passim  zakładaią 
y  tak  cursum  vlterioris  processus  tamuią.  Co  ze  sie  dzieie  praeiudiciose,  z  woli 
IKMci  y  vrzędu  mego  declaruię,  abyście  WM.  sprawy  wszelkie  zaczęte 
wedle  prawa  sądzili  y  lubo  w  nich  pozwy  ziemskie  a  decretis  accessorijs  za.- 
łozone  będą,  daley  procedowali  vsque  ad  definitiuam  sententiam,  od  ktorey 
zwłascza  in  causis  appellabilibus  słuszna  rzecz  aby  dopusczona  była  appellatio, 
bo  y  praeiudicatum  przez  pozwanych  allegałum,  do  spraw  tylko  tych  quadraiy 
w  których  prawo  same  pozwala  appellować  y  to  non  a  leui  accessorio. 
Chcieycie  tedy  WM.  prawu  y  powinnościom  swoim  dosyć  czynie,  nieoba- 
wiaiąc  się  w  tem  zadney  trudności.  Mozę  się  w  tym  postanowić  aliquid  de- 
ctsiuzim  na  szczęsliwey  da  Bog  IKMci  coronatiey,  do  czego  y  ia  z  vrzędu 
mego  WMciom  chętnie  dopomogę,  których  się  na  ten  czas  chenci  pilnie 
oddaię.  W  Warszawie  d.  XI  Augusti,  anno  Domini  millesimo  sexcentesimo 
septuagesimo  ąuarto.  —  Nobilium  et  spectabilium  DD.  W.  amicus  addictis- 
simus  Andreas  Olszowski  episcopus  Culmensis,  nominatus  archiepiscopus 
Gneznensis,  procancellarius. 

Acta  Consul.  Crac.  43,  str.  705. 


478 


1337.     1 674.  die    11.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Pactum  magistratus  consularis  Cracoviensis  cum  Iudaeis  Casimiriensibus 
de  contributione  ad  milites  praesidiarios  alendos  suppeditanda. 

Actum  feria  tertia  post  festum  Natiuitatis  BMV.  proxima.  —  Specta- 
biles  domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in 
praetorio  conuocati  et  legitime  congregati  existentes,  ad  instantiam  senio- 
rum  infidorum  Iudaeorum  Casimiriensium  ad  Cracouiam,  ad  nos  intuitu  com- 
ponendorum  seruitiorum  militarium  per  ipsos  retentorum  factam,  nobiles  et 
spectabiles  Stanislaum  et  Christophorum  iuniorem  Krauzów,  collegas  suos 
deputauerunt,  qui  quidem  nobiles  deputati  retulerunt,  iz  gdy  spectabilis  ma- 
gistratus  dwieście  piechoty  chować  bendą,  tedy  im  płacie  seruisgielt  po  zło- 
tych piendziesiąt  na  kozdy  tydzień  bendą. 

Acta  Consul.  Crac.   10,  str.   130. 


1331$.     1674.  die  6.  m.  Decembris,  in  castris  ad  Sob  positis. 

Ioannes  III.  rex  Poloniae  magistratui  consulari  Cracoviensi  indulget, 
ut  solum  centum  milites  pro  praesidio  urbis  alant. 

łan  trzeci  z  Bozey  łaski  obrany  kroi  polski,  wielki  xiązę  litewski, 
ruski,  pruski,  mazowiecki,  kiiowski,  wołyński,  podolski,  podlaski,  zmudzki, 
inflantski,  smoleński,  siewierski,  czerniechowski.  Nobilibus  et  spectabilibus 
proconsuli  et  consulibus  ciuitatis  nostrae  metropolitanae  Cracouiensis,  fide- 
liter  nobis  dilectis,  gratiam  nostram  regiam.  Nobiles  et  spectabiles,  fideliter 
nobis  dilecti !  Poniewasz  żadnego  niebespieczenstwa  takiego  od  pogranicza 
niemasz  miasta  Krakowa,  którego  by  się  vereri  W.  W.  potrzeba  y  dla  niego 
praesidium  trzymać  expediret  potężne,  niechcemy  W.  W.  do  daremnych  pod 
tak  złe  czasy  przywodzić  kosztów,  abyście  W.  W.  dwieście  piechoty  chować 
mieli  y  pro  sustentatione  onych  eneruare  się,  kontenci  bęndąc,  gdy  sto  propter 
securitatem  sui  y  pilnowania  bram  trzymać  bendziecie,  gdysz  my  non  inter- 
mittemus  tego  miasta  potentiori  firmare  praesidio,  in  gnantum  by  (strzesz  Boże) 
była  tego  potrzeba.  Łaskę  zatym  nasze  królewską  WW.  offiaruiemy.  Dan 
w  obozie  nad  Sobem  dnia  VI  mca  Decembra  MDCL  XXIV  roku.  —  łan 
kroi.  —  Franciszek  Gałecki. 

Dokument  papierowy,  opatrzony  pieczęcią  pokojową,  poniżej   tekstu  wyciśniętą. 


479 


1339.     IÓ75-  die  2.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  Iudaeis  intranda  urbe  prohibendis. 

Actum  feria  ąuarta  postridie  festi  Circumcisionis  Domini.  —  Specta- 
biles  domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in 
praetorio  conuocati  et  legitime  congregati  existentes;  eo  perpenso,  quod 
Iudaei  Casimirienses  ad  Cracouiam  temerarie  submissionem  suam  recusant 
et  pecuniam  ciuitati  debitam  soluere  nolunt,  ipsos  iuxta  anteriorem  consen- 
sum  illustrissimi  d.  palatini  Cracouiensis  et  magnifici  d.  marschalci  iudicio- 
rum  confoederationis  kaptur  dictae,  ad  ciuitatem  non  esse  admittendos,  vna- 
nimibus  votis  et  sententiis  suis  concluserunt. 

Acta  Consul.  Crac.   IO,  str.   145. 


1340.     1675.  die  28.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  incolis  urbis,  civitate  donatis,  ad  quaevis  onera 
civilia  astringendis. 

Actum  feria  2 -da  post  f.  Conuersionis  s.  Pauli  apostoli.  —  lidem  qui 
supra  inhaerendo  decreto  SRMtis  cum  nobili  Ioanne  Malinowicz  lato,  vna- 
nimibus  votis  et  sententiis  suis  concluserunt,  vt  omnes,  qui  ius  ciuitatis  ha- 
bent,  non  solum  a  lapideis,  quas  hic  in  ciuitate  possident,  contributiones 
prouenientes,  sed  etiam  alia  onera  ferant,  vel  ius  ciuitatis  resignent. 

Acta  Consul.   Crac.   10,  str.    152. 


1341.     1675.  die  31.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  stipendiis  militibus  praesidiariis  exsolvendis. 

Actum  feria  5 -ta  antę  festum  Purificationis  BMV.  —  Spectabiles  do- 
mini praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in  praetorium 
legitime  in  negotio  infrascripto  conuocati  et  congregati  cum  honoratis  Qua- 
draginta  viris  existentes,  considerato  eo,  quod  exactio  stipendii  militaris 
quolibet  mensę  exigi  solita,  pro  exolucione  stipendii  militibus  sufficere  ne- 
quit,  imo  milites  retenta  stipendia  habent,  proinde  eiusmodi  stipendium  mi- 
litare  per  tres  septimanas  extradi,  retenta  uero  stipendia  ex  retentis  quoque 
persolui  debere,  vnanimibus  votis  et  sententiis  concluserunt. 

Acta.  Consul.   Crac.   10,  str.   153. 


480 

1343.     1675.  die  6.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Senatus    consultum    de    controversiis    extraordinariis    non    admittendis. 

Actum  sabbatho  pridie  dominicae  Ramispalmarum.  —  Spectabiles  do- 
mini praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in  praetorium 
conuocati  et  legitime  congregati  existentes,  amputando  controuersias  extra 
processum  ordinarium  indebite  incidentes,  reassumendoąue  ordinarium  pro- 
cessum, eiusmodi  controuersias  extra  processum  ordinarium  superfiuas,  per 
nobilem  notarium  ciuitatis  non  esse  ad  cancellariam  suscipiendas  atque  con- 
trouersias ex  dilacionibus  obtentis  prouenientes;  iudicialiter  per  dd.  patronos 
causarum  producendas,  non  uero  sibi  priuatim  communicandas  esse,  vnani- 
mibus  votis  et  sententijs  concluserunt,  praesentibus  mediantibus. 

Acta  Consul.   Crac.    10,  str.   181. 

1343.  1675.  die  26.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

■ 

Senatus  consultum  de  hominibus  nefariis  captivandis. 

Actum  feria  sexta  antę  dominicam  Misericordiae  proxima.  —  lidem, 
qui  supra,  spectabiles  domini,  ąuoniam  varij  excessus  nocturno  tempore  et 
depredaciones  fiunt,  proinde  excessiuos  homines  in  manuali  facto  depre- 
hensos,  per  milites  praesidiarios  ciuitatis  captiuandos  esse,  vnanimiter  con- 
cluserunt. 

Acta  Consul.  Crac.   10,  str.    182. 

1344.  1675.  die  3.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  contributione  in  vectores  imponenda. 

Actum  feria  ąuarta  in  crastino  festi  Visitacionis  b.  M.  v.  —  Specta- 
biles domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in 
negotio  infrascripto  in  praetorium  conuocati  ac  legitime  congregati  existen- 
tes,  considerato  eo,  quod  vectores  varii  hic  in  ciuitatem  ligna,  calcem,  late- 
res,  argillam  et  id  genus  alia  inuehentes,  victum  ąuaeritent,  proinde  sub- 
ueniendo  aerario  ciuitatis  raparationiąue  viarum  publicarum,  quae  ex  occa- 
sione  ipsorum  corrumpuntur,  ac  etiam  soli  aeąuitati  adhaerendo,  ąuatenus 
in  futurum  dicti  vectores  omnes  a  ąuolibet  curru  in  ciuitatem  cum  aliąua 
materia  inducendo,  a  ąuolibet  eąuo  per  medium  grossum  toties  ąuoties  per- 
soluant,  vnanimibus  votis  et  sententiis  suis,  salua  approbatione  praesentis 
conclusionis  per  S.  R.  Mtem  dominum  clementissimum  obtinenda,  conclu- 
serunt,  eandemąue  collectam  pro  reparacione  viarum  publicarum  conuerti 
debere  declararunt.  Praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Acta  Consul.  Crac.    10,  str.    187. 


48 1 


1345.      1675.  die  9.  m.   Iulii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  aestimatione  bonorum  contributionis  constituendae 
gratia,  a  consulibus  per  ordinem  facienda. 

Actum  feria  tertia  antę  festum  s.  Margarethae  v.  et  m.  —  Spectabiles 
domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in  negotio 
infrascripto  conuocati  ac  legitime  congregati  existentes,  inhaerendo  anteriori 
conclusioni  eo  nomine  factae,  quatenus  nobiles  et  spectabiles  domini  collegae 
taxas  contribucionum  per  turnum  e  medio  nostri  expediant,  idque  sub  paena 
centum  aureorum  persoluenda,    vnanimibus  votis  et  sententiis   concluserunt. 

Acta  Consul.  Crac.   10,  str.   189. 


1346.     1675.  die  4.  m.  Decembris,  in  Żółkiew. 

Ioannes  III.  rex  Poloniae  magistratibus  consulari  et  scabinali  Craco- 
viensibus  mandat,  ne  citationes  prosecutoriales  a  decretis  in  litibus  accesso- 
riis  vel  ab  eis,  a  ąuibus  appellari  non  potest,  latis,  curent. 

Ioannes  tertius  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Rus- 
siae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Kiiouiae,  Vołhyniae,  Podoliae,  Pod- 
lachiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Seueriae,  Czerniechouiaeąue.  Nobilibus  ac 
spectabilibus  proconsuli,  consulibus,  aduocato  et  scabinis  ciuitatis  nostrae 
Cracouiae,  fideliter  nobis  dilectis,  gratiam  nostram  regiam.  Nobiles  ac  specta- 
biles, fideliter  nobis  dilecti !  Expositum  est  nobis  per  certos  consiliarios  no- 
stros,  protunc  in  operę  belli  vna  nobiscum  existentes,  ąuomodo  multi  variae 
conditionis  homines,  in  iudicijs  Fidelitatum  Vestrarum  litigantes,  contra  autho- 
ritatem  decreti  serenissimi  olim  piae  memoriae  antecessoris  nostri,  Michaelis 
regis  Poloniae,  inter  nobilem  olim  Stanislaum  Kłoszowicz,  Fidelitatum  Ve- 
strarum  collegam  et  nobilem  Marcum  Antonium  Morykoni,  secretarium  no- 
strum ,  in  anno  millesimo  sexcentesimo  sexagesimo  nono,  Cracouiae  feria 
ąuinta  ipso  die  festi  Praesentationis  beatae  Mariae  virginis  lati,  etiam  in 
leuissimis  causis  tam  a  decretis  in  accessorijs,  quam  et  in  principali  negotio 
prolatis,  citationes  prosecutoriales  in  membranis  terrestribus  Cracouiensibus 
(si  ijsdem  per  Fidelitates  Vestras  appellationes  denegatae  fuerint)  in  meram 
iustitiae  sanctae  (quae  cuilibet  praesto  administrari  debet),  protractionem, 
creditorum  suorum  (quod  ob  id  multoties  euenire  solet)  damnificationem, 
partisąue  aduersae  oppressionem  et  substantiae  eius  eneruationem  atque  de- 
cretorum  per  Fidelitates  W.  latorum,  elusionem  interponere,  per  idąue  litem 
nullo  respectu  iustitiae  sanctae  et  declarationum  nostrarum  expressarum  ad 
Fidelitates  Vestras  per  mandata  nostra  et  literas  reuerendissirri  in  Christo 
patris,  domini  Andreae  Olszowski,  archiepiscopi  Gnesnensis,  primatis,  pro- 
cancellarijąue  regni,  eo  nomine  datarum  habito,  protrahere  consueuerint, 
supplicatumąue  nobis,    vt  eiusmodi  litigantium  licentiae  expressa  nostra  ad 

61 


482 

Fidelitates  Vestras  declaratione  danda,  obuiare  eamąue  coercere  dignaremur. 
Cui  supplicationi  nos  vti  iustae  et  aeąuitati  consentaneae,  benigne  annuendo, 
damnisąue  litigantium  et  licentiae,  ne  sancta  iustitia  per  temeritatem  illorum 
opprimatur,  obuiando,  anterioribusąue  declarationibus  nostris  inhaerendo, 
Fidelitatibus  W.  per  praesentes  declaramus  et  monemus,  vt  quamprimum 
praesentes  nostrae  ad  Fidelitates  W.  peruenerint  literae,  citationes  eiusmodi 
prosecutoriales  a  decretis  in  accessorijs,  tum  et  in  principali  negotio  in  causis 
non  appellabilibus  prolatis  atąue  contra  ordinem  appellationum  ab  vno  sub- 
sellio  ad  aliud  intermedium  admittendarum,  ab  antiąuissimis  temporibus 
obseruari  apud  Fidelitates  W.  solitum,  totąue  iudicatis  serenissimorum  olim 
antecessorum  nostrorum  piae  memoriae  regum  Poloniae  firmatum,  interpo- 
sitas,  vti  cursum  iustitiae  sanctae  impedientes,  non  curent  nec  eas  obseruent, 
verum  cuilibet  iustitiam  petenti  eandem  administrent,  non  obstantibus  ijsdem 
citationibus  nostris  prosecutorialibus  in  accessorijs  seu  a  definitiua  in  causa 
non  appellabili  sententia;  antę  has  literas  nostras  interpositis  vel  in  poste- 
rum  interponendis ,  ad  definitiuam  sententiam  procedant;  si  vero  in  causa 
non  appellabili  lata  fuerit,  eandem  exequantur;  cum  eam  vero  quis  contra 
ordinem  vsitatum  appellandi,  obseruari  in  iudicijs  Fidelitatum  W.  solitum, 
vsu  ac  consuetudine  ab  immemorabili  tempore,  tum  iudicatis  serenissimorum 
antecessorum  nostrorum  regum  Poloniae  firmatum  interturbauerit  eiusmo- 
diąue  citationes  prosecutoriales  fabricauerit,  vel  eas  interposuerit,  generoso 
instigatori  nostro  accionem  ratione  praemissorum  reseruent,  quam  et  nos 
praesentibus  reseruamus  agereąue  eidem  generoso  instigatori  nostro  ratione 
iurium,  priuileg-iorum,  legum  publicarum  et  decretorum  nostrorum  conuul- 
sionis  demandabimus,  alias  iuxta  tam  anteriores  nostras,  quam  et  praesen- 
tem  per  nosmet  ipsos  tum  et  reuerendissimum  Andream  Olszowski  archie- 
piscopum  Gnesnensem  primatemąue  et  procancellarium  regni  nomine  nostro 
cum  expressa  voluntate  nostra  ad  Fidelitates  Vestras  eo  nomine  declarationes 
datas;  sese  gerant,  illasąue  in  toto  et  in  minima  parte  obseruent  et  exequan- 
tur,  videlicet  appellationes  a  decretis  in  accessorijs  prolatis  non  admittant, 
nec  citationes  prosecutoriales  ab  ijsdem  interpositas  curent,  non  obstantibus 
ąuibusuis  rescriptis  nostris  in  contrarium  obtentis  vel  obtinendis,  citationi- 
busąue  eiusmodi  prosecutorialibus  tum  et  citatione  ad  reponendum  hocce 
mandatum  nostrum,  per  ąuempiam  edendis  vel  edenda.  Quae  omnia  prae- 
sentibus cassamus,  abrogamus  et  anihilamus,  pro  nullisąue  et  irritis  decla- 
ramus, obseruariąue  hocce  mandatum  nostrum  declarationemąue  reueren- 
dissimi  archiepiscopi  Gnesnensis,  primatis  et  procancellarij  regni  eo  nomine 
ad  Fidelitates  Vestras  datam,  in  omnibus  punctis  et  clausulis  volumus;  secus 
Fidelitates  Vestrae  pro  gratia  nostra  officiorumąue  suorum  debito  non  factu- 
rae.  Datum  in  palatio  nostro  Zołkieviensi,  die  ąuarta  mensis  Decembris, 
anno  Domini  millesimo  sexcentesimo  septuagesimo  ąuinto.  —  łan  kroi.  — 
Adamus  Sarnowski  sacrae  regiae  Maiestatis  secretarius  mppa. 

Kodeks  Zaleskiego,  karta  274,  stronica  odwrotna. 


483 

1347.      1676.  die  2.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

Senatus    consultum    de    controversiis;    iudicio    per    literas    proponendis. 

Actum  feria  ąuinta  in  crastino  festi  Circumcisionis  Domini  nostri  Iesu 
Christi.  —  lidem  qui  supra,  consulendo  bono  ordini  cancellariae,  ąuatenus 
nobiles  patroni  causarum  controuersias  in  scrpito  iudicialiter  moribus  anti- 
quis  ad  incidentiam  terminorum  iuris  reproducant,  neque  sibi  priuatim  eas- 
dem  concredant,  sub  nullitate  actus  eiusmodi,  vnanimiter  concluserunt. 

Acta  Consul.   Crac.    10,   str.   210. 


1348.      1676.  die   15.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

Relatio  ministerialis  regni  generalis  de  famoso  libello,  qui  »Oculus 
speculator«   appellabatur,  combusto. 

Actum  feria  4-ta  antę  festum  s.  Priscae  virginis  et  martyris  proxima.  — 
Ad  officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens 
prouidus  Petrus  Szczurowski,  ministerialis  regni  generalis,  in  vim  suae  verae 
ac  fidelis  relationis  et  pro  debito  officij  sui  recognouit,  quia  ipse  die  sabbathi 
proxime  lapso,  quae  fuit  vndecima  mensis  et  anni  currentium,  debite  existens 
requisitus,  in  medio  ciuitatis  Cracouiensis  foro,  vbi  criminosi  et  scelerati 
malefactores  ad  rogum  condemnati,  signanter  vero  sacrilegi  mediantibus 
decretis  comburi  et  cremari  solent,  praeuio  trino  ac  distincto  clangore  tubae 
per  tibicinem  ad  effectum  infrascriptum  consulto  adhibitum,  stans  eminentius 
intra  circulum  per  milites  officiarios  triplicis  brachij  seu  iurisdictionis,  vide- 
licet  episcopalis,  castri  Cracouiensis  et  iudicij  capturalis,  in  frequenti  numero 
cum  armis  et  bombardis  et  alias  manufati  (s)  congregatos  tenensque  suis  in 
manibus  infame  scriptum  seu  pasquillum,  typis  impressum  »Oculus  specu- 
lator«  intitulatum ,  iam  alias  per  decretum  curiae  episcopalis  Cracouiensis 
ad  rogum  publicum  sub  die  quarta  mensis  Nouembris  anno  proxime  lapso 
condemnatum,  clara,  sonorosa  et  intelligibili  voce  publicauit,  proclamauit 
et  confluenti  magno  concursu  populi  ad  infame  spectaculum  iuxta  rotham 
infradescriptam  denuntiauit,  huiusquemodi  scriptum  de  facto  et  actualiter  pro 
infami  esse  adinuentum,  declaratum  et  per  ambonas  ecclesiarum  ciuitatis  et 
diaecesis  Cracouiensis  cum  fulminatione  censurarum  legi  prohibitum  atque 
ideo  vti  tali  publicae  cremationi  et  combustioni  destinatum.  Quod  exnunc 
ad  manus  carnificis  huic  actui  praesto  assistentis,  dedit,  tradidit  et  authori- 
tate  officij  cremandum  demandauit.  Quiquidem  carnifex  receptum  praenomi- 
natum  infame  scriptum  de  manibus  ministerialis  ac  summitate  oblongi  baculi 
implicatum ;  populoque  adstanti  et  spectanti  ad  pleniorem  innotescentiam 
per  altam  eleuationem  exhibitum  et  deinceps  ab  vtroque  latere  ardentibus 
facibus  accensum ,  publico  rogo  ad  premissum  effectum  praeparato  et  iam 
succenso    super    imposuit    et    de    facto    combussit,    suprascripto    ministeriali 


484 

praesente  et  praemissa  omnia  spectante.  Tenor  autem  proclamationis  per 
ministerialem  factae,  est  eiusmodi:  Niech  będzie  wiadomo  każdemu,  iz  z  de- 
kretu sądów  IMci  xiędza  biskupa  krakowskiego  ta  xiąszka  cudzą  sławę  bez- 
bożnie szarpiąca  y  gorzey  nizli  po  złodzieysku  kradnąca,  iest  za  bezecną, 
sromotną  y  za  iadowity  paskwil  osądzona,  wyklęta  y  za  wyklętą  po  kościo- 
łach wywołana  y  dla  tego  na  stos  drew  do  spalenia  przes  ręce  katowskie 
potęmpiona  y  skazana.  Które  potempienie  i  spalenie,  aby  swoy  rzetelny 
skutek  teraz  zaraz  wzięło,  tobie  sprawiedliwości  swiętey  executorze  ten 
pasąuil  w  ręce  się  oddaie.  Sic  et  non  aliter  factum  esse  referens,  de  quo 
hanc  suam  fidelem  fecit  relationem. 

Acta  Consul.  Crac.  44,  str.  4. 


1349.     1676.  die  27.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

Ioannis  Andreae  Morstin,  subthesaurarii  regni,  literae  universales  de 
pretio  florenorum  aureorum. 

łan  Andrzey  z  Raciborska  Morstin,  podskarbi  wielki  koronny,  tuchol- 
ski etc.  starosta.  Wszem  wobec  y  każdemu  zosobna,  komu  o  tym  należy 
wiedzieć,  podaię  do  wiadomości,  iz  stosuiąc  się  do  wyrazney  woli  lego  Kro. 
Mści ,  pana  naszego  miłościwego ,  y  vwazaiąc  mcommoditatem  priuatorum 
w  vdawaniu  czerwonych  złotych,  których  ctcrsus  y  pewna  cena  nigdzie  nie- 
znayduie  się,  mieyscami  po  pułdwanastu,  mieyscami  po  iedynastu,  tu  zas 
w  Krakowie  po  złotych  tylko  dziesiąciu  idą,  cum  summo  praeiudicio  emen- 
tium ,  w  czym  naybarziey  ludzie  kupieccy  et  vendentes  brożdzą  et  excedunt 
priuato  ausu,  podwyzszaiąc  albo  zmnieyszaiąc  pro  libitu  suo  valorem  onych, 
przeto  pro  munere  offictj  mei  zabiegaiąc  tak  znaczney  szkodzie  y  krzywdzie 
priuatorum  a  depactatiey  ludzi  kupieckich,  oraz  insistendo  woli  lego  Kro. 
Mści,  wydaię  ten  moy  vniuersał  skarbowy,  obwieszczaiąc,  aby  od  publicatiey 
onego  wszyscy  in  genere ,  cuiuscimque  status  et  conditionis  ludzie,  czerwone 
złote  w  złotych  dwunastu  brali  y  vdawali  dotąd,  póki  rzeczpospolita  na 
teraznieyszym  da  pan  Bog  następuiącym  seymie  certum  onych  pretiuvi  nie- 
postanowi,  pod  winami  w  prawie  opisanemi.  Na  co  się  dla  większey  wagi 
y  pewności  własną  przy  pieczęci  moiey  skarbowey  podpisuię  ręką.  W  Kra- 
kowie dnia  dwudziestego  siódmego  Ianuarij  roku  tysiąc  sześćset  siedmdzie- 
siątego  szóstego.  —  Morstin  podskarbi.  —  K.  Piaskowski  p.  s.  r. 

Acta  Consul.  Crac.  44,  str.   12. 


485 


1350.     1676.  die  21.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  pulvere  nitrato  ab  incolis  civitate  donatis  sup- 
peditando. 

Actum  feria  tertia  post  dominicam  Misericordiae  proxima.  —  lidem, 
qui  supra,  ąuatenus  ciues  ad  susceptionem  iuris  ciuitatis  accessuri,  puluerem 
per  lapides  in  specie  dent  et  extradant,  vnanimibus  votis  et  sententiis  con- 
cluserunt. 

Acta  Consul.  Crac.   10,   str.  224. 


1351.     1676.  die  20.   m.  Augusti,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  pactione  cum  mercatoribus  Vratislaviensibus 
facienda. 

Actum  feria  ąuinta  post  festum  gloriosissimae  Assumptionis  B.  V.  M. 
in  coelum  proxima.  —  Spectabiles  domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis 
Cracouiensis,  per  schaedulas  trinas  in  negotio  infrascripto  conuocati  ac  legi- 
time  una  cum  honoratis  Quadraginta  viris  congregati  existentes;  eo  consi- 
derato,  quod  domini  mercatores  Vratislauienses  per  certas  personas  ad  id 
praemissas,  complanationem  seu  contractum  intuitu  depositorii  et  thelonei 
ciuitati  seruientium,  citra  praeiudicium  iurium  transgrediendi  inire  affectent, 
proinde  vnanimibus  votis  et  sententiis  concluserunt,  ąuatenus  in  effectum 
eiusdem  contractus  ineundi,  dicti  dd.  mercatores  Vratislauienses  inprimis 
literas  a  spectabili  magistratu  Vratislauiensi  eo  in  passu  intercessionales 
impetrent,  tum  plenipotentiam  officiosam  cum  sufficienti  et  plenaria  facul- 
tate  ratione  praemissorum  tractandi  et  concludendi  transmittant,  atąue  ante- 
riorem  conclusionem  per  plenipotentem  ąuatuor  dd.  mercatorum,  ibidem  de 
cognomine  specificatorum,  a  ciuitate  obtentam,  restitui  procurent,  hactenus 
vero  per  duos  aureos  a  ąuolibet  curru  tam  Vratislauia  cum  mercibus  in 
Vngariam  commeante,  quam  ex  Vngaria  Vratislauiam  redeunte  persoluant, 
ac  seorsim  intuitu  exactionis  sztukowego  cum  nobili  et  spectabili  magistratu 
conueniant,  tum  demum  spectabilis  magistratus  approbationem  praemissorum 
a  S.  R.  Mte  domino  clementissimo  obtinere  pollicetur.  Praesentibus  ad  prae- 
missa  mediantibus. 

Acta  Consul.  Crac.   10,  str.  240. 


486 


1353.     1676.  die  20.  m.  Octobris,  in  castris  ad  Zuraviam  positis. 

Ioannes  III.  rex  Poloniae  magistratus  consularem  et  scabinalem  cives- 
que  Cracovienses  certiores  facit,  omnes  cives  incolasąue  civitatis  Cracoviae 
ad  quasvis  contributiones  iure  teneri. 

Ioannes  tertius  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Rus- 
siae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Kiiouiae,  Yołhyniae^  Podoliae;  Podla- 
chiae,  Liuoniae,  Smolensciae7  Seueriae,  Czerniechouiaeąue.  Nobilibus,  specta- 
bilibus  et  honoratis  proconsuli ,  consulibus  totiąue  magistratui,  aduocato, 
scabinis  ac  honoratae  communitati  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  fideliter 
nobis  dilectis,  gratiam  nostram  regiam.  Nobiles,  spectabiles  ac  honorati,  fide- 
liter nobis  dilecti !  Relatum  est  nobis  per  certos  consiliarios  nostros,  quo- 
modo  multi  ciuium  incolarumąue  ac  aliarum  personarum,  tam  in  ipsamet 
ciuitate  nostra  Cracouiensi,  quam  et  in  suburbijs  eius,  sub  iurisdictione  ciuili 
Cracouiensi  existentibus,  manentium,  licet  victum  in  eadem  ciuitate  nostra 
suburbijsąue  eius  quaeritent,  nonnulliąue  bona  immobilia,  vtpote  lapideaś, 
domos,  hortos,  fundos  sub  iurisdictione  ciuili  Cracouiensi,  tam  in  ipsamet 
ciuitate,  quam  extra  ciuitatem  in  fundis  iurisdictioni  ciuili  subiectis,  habeant 
et  possideant,  ex  ijsdemąue  fructus  percipiant,  nonnulliąue  ipsimet  eadem 
inhabitent,  contributiones  tamen  tam  in  comitijs  regni  generalibus  et  pala- 
tinatus  Cracouiensis  particularibus,  quam  et  per  Fidelitates  Vestras  commu- 
nitatesąue  fundorum  iurisdictioni  ciuili  Cracouiensi  subiectorum,  in  necessi- 
tates  ciuitatis  et  fundorum  arduas,  laudatas,  soluere  nolunt,  imo  temere  re- 
cusant;  alij  autem  earundem  contributionum  solutionem  debitam  per  man- 
data  et  rescripta  nostra  in  contrarium  legum  publicarum,  ad  malam  vero 
cancellariae  nostrae  informationem  per  eos  exportata,  citationes  prosecuto- 
riales,  quas  a  decretis  Fidelitatum  Vestrarum  respectu  earundem  contribu- 
tionum solutionis  prolatis,  interponere  consueuerunt,  contra  rescripta  ad  Fi- 
delitates Vestras  specialiter  per  serenissimos  antecessores  nostros  Ioannem 
Casimirum  et  Michaelem  reges  Poloniae  data,  differunt  et  eludunt,  per  idque 
eandem  ciuitatem  nostram,  ciuesque  eius  et  incolas,  quorum  numerus  nimis 
exigue  numeratur,  in  summa  damna  et  vix  non  in  vltimam  ruinam  inducunt, 
aliosque  ciues  et  incolas  eiusdem  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis  et  suburbio- 
rum,  qui  eiusmodi  contributiones  semper  soluere  sunt  assueti,  depaupe- 
rant  et  exinaniunt,  leges  denique  publicas  et  serenissimorum  antecessorum 
nostrorum  sancitas,  eo  nomine  ad  Fidelitates  Vestras  editas  conuellunt, 
supplicatumque  nobis,  vt  eiusmodi  contributionum  tam  antę  per  conuen- 
tus  regni  generales,  palatinatusque  Cracouiensis  particulares,  quam  et  per 
Fidelitates  Vestras  communitatesque  fundorum  suprascriptorum  laudata- 
rum  ac  in  posterum  laudandarum,  sine  quibus  ciuitas  subsistere  non  potest, 
exigendi  a  retentoribus  quam  efficacissimum  modum  de  potestate  nostra  su- 
prema regia  inuenire  et  dexteram  nostram  ad  id  applicare  dignaremur.  Quo- 
rum  nos  supplicationi  vti  iustae,  aequitatique  consentaneae  benigne  annuere 
volentes,  fortunisque  ciuium  et  incolarum  eiusdem  ciuitatis  nostrae  Craco- 
uiensis et  suburbiorum  eius,    qui  semper  sine  vlla  renitentia    eiusmodi   eon- 


48  7 

tributiones  soluere  consueuerunt,  subuenire,  ciuitatemąue  nostram  Cracouien- 
sem  ad  pristinum  statum  ac  per  conseąuens  exactiones  eiusmodi  contribu- 
tionum  ad  debitum  ordinem  reducere  cupientes;  rescripta  anteriora,  primum 
ąuidem  serenissimi  Ióannis  Casimiri  de  actu  et  data  anni  millesimi  sexcen- 
tesimi  ąuinąuagesimi  noni,  die  ąuinta  Iulij ,  secundum  vero  serenissimi  Mi- 
chaelis  regis  Poloniae,  anni  millesimi  sexcentesimi  septuagesimi,  die  decima 
sexta  mensis  Octobris,  tertium  vero  anni  millesimi  sexcentesimi  septuagesimi 
secundi,  die  vigesima  nona  mensis  Aprilis  eo  nomine  e  cancellaria  regni  ad 
Fidelitates  Vestras  emanata ,  inhaerendo  constitutioni  regni  anni  millesimi 
sexcentesimi  sexagesimi  secundi,  approbamus  et  reassumimus ;  libertationes 
vero  oranes.  mandata  tum  et  priuilegia,  a  iurisdictioneąue  ciuili  Cracouiensi 
auulsiones ,  diuisiones  summopere  ciuitati  nociuas,  a  nobis  per  nonnullos, 
vtpote  nobiles  Susannam  Pobidzińska  die  ąuarta  Aprilis  anno  ad  praesens 
currenti,  Danielem  Turczyk  prout  se  vocat  Turczynski,  Iuris  supremi  castri 
Cracouiensis  aduocatum,  honestum  Andream  Winiarski,  primum  ąuidem  anno 
millesimo  sexcentesimo  septuagesimo  secundo,  die  decima  tertia  Martij,  se- 
cundum vero  anno  ad  praesens  currenti,  die  vigesima  tertia  Ianuarij,  fama- 
tum  Ioannem  Vlrych,  pultarium,  ciuem  Cracouiensem7  incolas  suburbij  Cer- 
doniae,  Stanislaum  Iuszkowicz  ciuem  Cracouiensem  ac  per  alias  ąuasuis  per- 
sonas,  ąuarum  nomina  et  cognomina,  etsi  hic  non  specificantur,  pro  expressis 
tamen  censeri  debent,  vti  in  contrarium  legum  publicarum  obtenta  et  ex 
cancellaria  regni  exportata  et  exportanda,  tum  et  citationes  proseąuutoriales 
aliasąue  omnes  ąuouis  nomine  appellatas,  per  ąuempiam  in  causis  contribu- 
tionum  in  retardiitionem  vel  elusionem  solutionis  earundem  emanatas  vel 
emanandas;  oppositas  vel  opponendas,  tollimus,  abrogamus,  cassamus  et  ani- 
hilamus,  pro  nullisąue  et  irritis  declaramus,  omnesąue  in  ciuitate  nostra  Cra- 
couiensi et  fundis  omnibus,  iurisdictioni  eiusdem  ciuitatis  Cracouiensis  sub- 
iacentibus  manentes  victumque  ąuaeritantes ;  ad  solutionem  contributionum 
in  g"enere  omnium ,  tam  per  conuentus  regni  generales  ac  palatinatus  Cra- 
couiensis particulares,  quam  et  Fidelitates  W.  communitatesąue  suburbiorum 
laudatarum  vel  in  posterum  laudandarum,  non  obstantibus  ąuibusuis  rescriptis, 
mandatis,  libertationibus,  priuilegijs,  vniuersalibusque  literis  nostris  ac  pro- 
seąuutorialibus  citationibus,  tum  et  ad  reponendum  hocce  rescriptum  nostrum 
per  ąuempiam  oppositis  vel  opponendis,  adstrictos  esse  debere  sub  paena 
triplicis  pensionis  refusionisąue  damnorum  et  litis  expensarum  ac  paena  pe- 
culatus  declaramus:  mandantes  omnibus  officijs  et  iudicijs  tam  ciuitatis  Cra- 
couiensis quam  et  fundorum  ad  eandem  iurisdictionem  ciuilem  Cracouiensem 
pertinentium,  vt  causas  eiusmodi  retentoribus  memoratarum  contributionum 
ąuibusuis,  per  instigatores  suos  institutas  vel  instituendas,  processu  fisci 
summario  iudicent,  ad  solutionemąue  earundem  contributionum,  non  obstan- 
tibus ąuibusuis  rescriptis  nostris,  in  contrarium  praesentis  rescripti  nostri 
per  ąuascunąue  personas  obtentis  vel  obtinendis,  citationibusąue  proseąuuto- 
rialibus  per  ąuempiam  ex  retentoribus  interpositis  vel  in  posterum  interpo- 
nendis,  tum  et  citatione  ad  reponendum  hocce  rescriptum  nostrum  edenda 
ac  remissa  ad  nos  facienda,  per  ąuempiam  affectata,  amputata,  ąuosuis  reten- 
tores  adigant,  nullas  exinde  metuendo  paenas,  pro  ąuibus  haud  subeundis 
praesenti    rescripto    nostro    Fidelitatibus  W.  et  officijs    fundorum    ad    iuris- 


488 

dictionem  ciuitatis  Cracouiensis  pertinentium,  firmiter  cauemus.  Secus  Fide- 
litates  Vestrae  non  facturae,  pro  gratia  nostra  officiorumąue  suorum  debito. 
Datum  in  castris  ad  Zuraviam,  die  vigesima  mensis  Octobris,  anno  Domini 
millesimo  sexcentesimo  septuagesimo  sexto;  regni  nostri  anno  tertio.  — 
Ioannes  rex.  —  Albertus  Stanislaus  Brzeziński  sacrae  regiae  Maiestatis  secre- 
tarius  manu  propria. 

Kodeks  Zaleskiego,    karta  275,    stronica  odwrotna.    Oryginał  opatrzony   był  pieczęcią  większą 
koronna. 


1353.     1676.  die   1.  m.  Decembris;  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  vetere  ordine  proficiscendi  ad  conventus  reg'ni 
generales  et  particulares  Prossovienses  restituendo. 

Actum  feria  tertia  in  crastino  festi  s.  Andreae  apostoli.  —  Spectabiles 
domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in  praeto- 
rium  in  negotio  infrascripto  conuocati  ac  legitime  congregati  existentes, 
quandoquidem  turnus  nobilium  et  spectabilium  dominorum  collegarum  con- 
sularium  proficiscendi  tam  ad  conuentus  regni  generales,  quam  particulares 
Prossouienses  propter  difficultates  certas,  specifice  tamen,  quod  in  inferiore 
medietate  senatus  versetur,  ita  vt  senior  consul  cum  iuniore  ad  eadem  co- 
mitia  proficisci,  iuxta  conclusionem  anni  millesimi  sexcentesimi  trigesimi 
noni  proficisci  nequeant;  proinde  eundem  turnum  iterum  renouandum  ac 
reassumendum  esse  de  nouo  vnanimibus  votis  et  sententiis  concluserunt  atque 
habito  respectu  laborum  exantlatorum  (s)  prouectiorisque  aetatis  nobilis  et 
spectabilis  Francisci  Cyrus,  senioris  consulis  Cracouiensis ,  ipsum  a  turno 
eodem  subeundo  liberum  fore  debere  declararunt,  praefatumque  turnum 
a  nobilibus  et  spectabilibus  Paulo  Fryzneker  et  Ventura  Briganti  consulibus 
Cracouiensibus  incipi  ac  reassumi  debere,  vnanimibus  votis  et  sententiis  con- 
cluserunt. Praesentibus  mediantibus. 

Acta  Consul.   Crac.    10,  str.   255. 


1354.     1676.  die   15.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  eadem  re. 

Actum  feria  tertia  post  festum  s.  Luciae  v.  et  m.  —  Spectabiles  do- 
mini praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  eo  in  negotio 
conuocati  ac  legitime  congregati  existentes,  standum  esse  anteriori  conclu- 
sioni  de  reassumendo  ac  innouando  turno  ad  conuentus  regni  generales  et 
particulares  per  nobiles  et  spectabiles  dd.  collegas  proficiscendi,  ex  plura- 
litate  votorum  concluserunt. 

Acta  Consul.  Crac.   10,  str.  257. 


489 


1355.     iÓ77-  &ie   x5-  m-  lanuarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  scabinis  Iuris  supremi  Teutonici  arcis  Craco- 
viensis  ad  munus  consulum  Cracoviensium  non  admittendis. 

Actum  feria  6-ta  antę  festum  sanctae  Priscae  v.  et  m.  proxima.  — 
Spectabiles  domini  praeeonsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiensis,  per  schae- 
dulas  eo  in  negotio  conuocati  ac  legitime  congregati  existentes,  super  instan- 
tiam  nobilium  et  honoratorum  scabinorum  ciuitatis  Cracouiensis,  die  hesterna 
illatam,  literas  petitorias  ad  illustrissimum  dominum  palatinum  Cracouiensem 
expediendas,  ąuatenus  sua  celsitudo  ex  scabinis  arcis  Cracouiensis  ad  ma- 
gistratum  consularem  Cracouiensem  contra  iura  ciuitatis  cooptare  et  eligere 
non  dignetur,  vnanimiter  concluserunt. 

Acta  Consul.  Crac.    10,  str.  264. 


1356.      1677.  die   17.  m.  Februarii,  Varsoviae. 

Ioannes  III.  rex  Poloniae  Alexandrum  Lubomirski  palatinum  Craco- 
viensem  certiorem  facit,  civitatem  Cracoviensem  a  stationibus  militaribus 
omnino  liberam  esse. 

łan  trzeci  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielki  xiąze  litewski,  ruski,  pruski, 
mazowiecki,  zmudzki,  kijowski,  wołyński,  podolski,  podlaski,  smoleński, 
inflantski,  siewierski  y  czerniechowski.  Wielmożnemu  Alexandrowi  Lubo- 
mirskiemu  woiewodzie  krakowskiemu,  także  vrodzonym  porucznikowi,  na- 
miestnikowi, deputatom  y  wszytkiey  kompanij  chorągwi  vsarskiey  tegosz 
wielmożnego  woiewody  krakowskiego,  vprzeymie  y  wiernie  nam  miłym, 
łaskę  nasze  królewską.  Wielmożny,  vrodzeni,  vprzeymie  y  wiernie  nam 
mili !  Supplikowało  nam  przez  posłów  swoich  miasto  nasze  stołeczne  Kra- 
kowr ,  iż  lubo  vigorc  priuilegiorum  et  immuuitatum  od  naiasnieyszych  ante- 
cessorow  naszych  nadanych,  legibus  publicis,  decretami  seymowemi  y  teraz 
swiezo  przez  nas  na  szczęsliwey  koronacij  naszey  constitutione  nouella  vtwier- 
dzonemi,  pod  żadne  hiberny,  chlebów  assignacye,  stanowiska,  przechody  y 
iakieszkolwiek  exactye  y  aggrauacye  zołnierzskie  podpadać  ani  do  żadnych 
podatków  oprócz  tych ,  które  na  seymach  per  legem  publicam  cała  rzeczpo- 
spolita na  siebie  stanowi,  pociągane  bydz  nie  może  y  nie  powinno  et  a  prima 
sui  locatione  nigdy  nie  podpadało  y  pociągane  nie  bywało,  nawet  wsi  y  ma- 
iętnosci  tegosz  miasta,  ciuium  priuatorum  własne,  które  iure  terrestri  iako 
slachta  trzymaią,  od  wszelakich  aggrauatij  zołnierzskich  decretami  seymo- 
wemi y  constitutią  anni  1667  tit.  »Wolność  od  aggrauacij«  są  vwolnione : 
iz  iednak  przeciwko  tymże  prawom  ex  defectic  informationis  commissia  lwow- 
ska do  distribucij  hiberny  seymem  przeszłym  naznaczona,  na  tosz  miasto 
Kraków  in  siimmum  praw  y  wolności  iego  praeiudicium ,  summę  złotych 
piec  tysięcy  czterysta  włożyła  y  na  takowąsz    summę    assignacyą    chorągwi 

62 


490 

vsarskiey  Wierności  Waszych  dała,  chcąc  my  tedy  miasto  to  nasze  tak 
dobrze  naiasnieyszym  antecessorom  naszym,  nam  samym  y  całey  rzeczy- 
pospolitey  wiarą  y  życzliwością  etiam  difficillimis  temporibus  zasłużone,  y  za 
co  osobliwemi  praerogatiwami  et  coaequatione  w  prawach  swoich  cum  ordine 
equestri  ozdobione,  łaską  y  protectią  naszą  królewską  zaszczycie  y  praw  iego 
naruszać  w  niczym  nie  pozwalać  y  niedopusczac,  ex  senatus  cołtsilio  vwa~ 
żywszy,  ze  ta  assignacya  tura  cardinalia  et  principalia  tegosz  miasta  stołe- 
cznego afficit,  wzrusza  y  znosi,  czego  pomieniona  commissia  od  nas  y  całey 
rzeczypospolitey  facultatem  nie  miała,  tedy  my  pomienione  miasto  przy  pra- 
wach y  wolnościach  iemu  należących  zachowuiąc,  w  protectią  nasze  królew- 
ską bierzemy,  od  płacenia  tey  hiberny  (non  obstante  assignatione  de  data 
Leopoli  die  4a  mensis  Decembris  1676  emanata)  wolnemi  czyniemy  y  te  assi- 
gnacya iako  prawu  przeciwną,  za  nie  ważną  bydz  vznawamy  y  declaruiemy, 
y  na  potym,  iezeliby  kiedykolwiek  podobne  assignacye  na  tesz  miasto  albo 
ich  dobra  otrzymano,  ize  bydz  wydane  nie  maią,  declaruiemy.  Co  do  wszyt- 
kich,  komu  to  wiedzieć  należy,  wiadomości  donosiemy,  osobliwie  iednak 
Wiernosciom  Naszym,  chorągwie  vsarskiey  pomienionego  wielmożnego  wo- 
iewody  krakowskiego,  y  rozkazuiemy,  abyście  pomienione  miasto  Kraków 
y  wszytkich  jego  obywatelow  przy  teyze  naszey  declaracyi  zachowali  y  ża- 
dnych violentij,  extorsiones,  sustentamentow  y  iakichkolwiek  aggrauacyi  per- 
sonis  et  bonis  tego  miasta  et  priuatorum  ciuium  vigore  takowey  swoiey  assi- 
gnacyi  czynie  się  nie  ważyli.  Nad  to  authoritate  nostra  regia  magistratowi 
y  całemu  miastu  temu  naszemu  stołecznemu  Krakowowi  surowo  rozkazuiemy, 
aby  pomienioney  hiberny  wydawać  y  assignacyi  wypłacać  nie  ważyli  się, 
sub  paenis  nostris  arbitrarijs  in  contrauentores  temu  rescriptowi  naszemu  in- 
terpositis ,  które  vrodzony  instigator  koronny  w  sądzie  naszym  tnndicabit. 
Na  co  się  ręką  naszą  podpisuiemy  y  pieczęć  koronną  przycisnąć  rozkazaliśmy. 
Dąn  w  Warszawie  dnia  XVII  mca  lutego,  roku  Pańskiego  MDCLXXVII, 
panowania  naszego  III  roku.  —  łan  kroi.  —  X.  łan  Stanis.  Witwicki  opat 
płocki,  infuł.   Oli.  i  vicesgerens  canc.  coron. 

Dokument  papierowy,  opatrzony  pieczęcią  mniejszą  koronną,  poniżej  tekstu  wyciśniętą. 


1357.     1677.  die  20.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  rationibus  suburbii  Cerdoniae  reddendis  exami- 
nandisąue. 

Actum  sabbatho  post  festum  s.  Valentini  praesbiteri  proximo.  —  Spec- 
tabiles  domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in 
negotio  infrascripto  ad  praetorium  conuocati  et  legitime  congregati  existen- 
tes;  consulendo  bono  ordini  incolarum  suburbij  Cerdoniae  ad  Cracouiam 
sittae,  ut  eo  facilius  et  exactius  rationes  ab  exactoribus  de  collectis  et  exactis 
contributionibus  publicis  et  priuatis  recipi  ac  peragi  possint,  ąuatenus  in 
futurum  eiusmodi  rationes  et  calculationes  exactarum  contributionum  per 
exactores  coram  deputatis  per  iudicium  Cerdonicum  ac  totam  communitatem 


49i 

Cerdoniae  eligendis,  ac  per  nobilem  ac  spectabilem  magistratum  Cracouien- 
sem  confirmandis,  faciant  ac  reddant,  quiquidem  exactores  nullas  expensas 
ex  contributionibus  exactis  sine  consensu  iudicij  seu  aduocati  Cerdoniae  ero- 
gare  debebunt,  vnanimibus  votis  et  sententijs  suis  concluserunt.  Praesentibus 
ad  praemissa  mediantibus 

Acta  Consul.  Crac.    10,  str.  272. 


1358.     1677.  die  27.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  munitione  urbis  Cracoviae  non  adiuvanda. 

Actum  feria  secunda  ')  post  dominicam  Conductus  Paschae  proxima.  — 
lidem  qui  supra  vna  cum  honoratis  Quadraginta  viris  in  praetorium  Craco- 
uiense  conuocati  et  legitime  congregati  existentes,  modum  adinuentae  for- 
tificationis  ciuitatis  Cracouiensis  ex  certis  rationibus  praeiudiciosum,  in  co- 
mitijs  vero  praesentibus  generalibus  Varsauiensibus  propositum,  per  nobiles 
et  spectabiles  dominos  nuntios  ciuitatis  non  esse  promouendum,  vnanimibus 
votis  et  sententijs  suis  concluserunt.  Praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Acta  Consul.   Crac.    10,  str.   281. 


1359.     1677.  die   15.  m.  Maii,  Varsoviae. 

Ioannes  III.  rex  Poloniae  civibus  Cracoviensibus  mandat,  ne  Henrico 
Klug  ob  dissensionem  a  fide  catholica  civitatem  denegent. 

Ioannes  tertius  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Rus- 
siae;  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Liuoniae,  Volhyniae,  Podoliae,  Pod- 
lachiae,  Smolensciae,  Seueriae,  Czerniechouiaeąue.  Nobilibus  et  spectabilibus 
proconsuli,  consulibus,  aduocato,  scabinis,  totiąue  communitati  ciuitatis 
nostrae  metropolitanae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis,  gratiam  nostram 
regiam.  Nobiles  et  spectabiles,  fideliter  dilecti !  Inter  praecipuas  fastigii  nostri 
regalis  curas,  eam  non  potissimam  prae  oculis  habemus,  ąuomodo  ciuitates 
et  oppida,  per  serenissimos  antecessores  nostros  fundata,  iuribus  et  priuile- 
giis,  immunitatibus  et  libertatibus  aucta,  inuiolabiliter  non  solum  conseruare, 
verum  etiam  quam  maxima  eorundem  iurium  et  priuilegiorum  facere  incre- 
menta,  nullus  est  quin  diffiteri  queat.  Cum  vero  non  solum  nobismet  ipsis 
constitit,  verum  etiam  ex  peculiari  relatione  certorum  consiliariorum  lateri 
nostro  in  comitiis  modernis  assidentium,  innotuit,    ciuitatem  nostram  metro- 


l)  Tak  w  oryginale.  Tymczasem  w  r.  1677  poniedziałek  po  niedzieli  przewodniej  był  dopiero 
26  a  nie  27  kwietnia.  Gdy  obie  daty  zamieszczone  są  w  księdze,  niepodobna  rozstrzygnąć,  w  czem 
błąd  leży,  mianowicie  czy  zamiast  27  ma  być  26  kwietnia,  czy  też  zamiast  feria  secunda,  winno  być 
feria  ter  Ha. 


492 

politanam  Cracouiensem  ad  eam  deuenisse  incolarum  paucitatem,  non  ex 
alia  causa ,  nisi  quod  Fidelitates  Vestrae  sub  praetextu  ąuorundam  priuile- 
giorum,  in  religione  catholica  quasi  dissidentes  admittere  nolle,  imo  eisdem 
ius  ciuitatis  denegare,  proinde  antiąuam  eiusdem  praetactae  ciuitatis  freąuen- 
tiam  augere  cupientes  ac  eandem  ciuitatem  in  pristinum  statum  et  meliorem 
conditionem  reducere  volentes,  Fidelitatibus  Vestris  mandandum  esse  duxi- 
mus,  vti  quidem  mandamus  ac  insimul  iniungimus;  ąuatenus  egregium  Hen- 
ricum  Klug,  a  compluribus  annis  in  ciuitate  nostra  Cracouiensi  degentem, 
non  obstante  in  religione  ipsius  dissensione,  in  gremium  ciuitatis  suscipiant 
et  ad  ius  ciuitatis,  prius  super  fidelitatem  iuramento  praestando,  admittant, 
nullamąue  eidem  respectu  religionis  ąuamuis  diuersae  facessere  molestiam 
praesumant,  ąuinimo  praesenti  declarationi  nostrae  totaliter  sese  conforment. 
Pro  gratia  nostra  officiorumąue  suorum  debito  secus  non  facturi.  Datum 
Varsauiae  die  XV  mensis  Maij,  anno  Domini  MDCLXXVII,  regni  nostri 
IV  anno.  —  Ioannes  rex.  —  Ioan.  Stanis.  Witwicky  abbas  Plocen.  infuł.  Oli. 
regens  cancel.  regni. 

Oryginał  na  papierze,  opatrzony  pieczęcią  mniejszą  koronną,  poniżej  tekstu  wyciśniętą. 


130O.     1677.  die  28.  m.  Maii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  mercatoribus  peregrinis,  ne  emporium  Craco- 
viense  praetereant,  prohibendis. 

Actum  feria  sexta  in  crastino  festi  Ascensionis  Domini.  —  lidem  qui 
supra  in  praetorio  eo  in  negotio  conuocati  et  legitime  vna  cum  honoratis 
40  viris  congregati  existentes,  ąuoniam  certi  mercatores  externi  contra  iura 
ciuitatis  Cracouiensis  depositorij  excedunt  illudąue  temere  transgrediuntur, 
proinde  eiusmodi  currus  cum  mercibus  arcendos  et  huc  reducendos  esse, 
vnanimibus  votis  et  sententijs  suis  concluserunt.  Praesentibus  ad  praemissa 
mediantibus. 

Acta  Consul.  Crac.   10,  str.  286. 


1301.     1677.  die   1.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  praeceptis  peste  grassante  observandis. 

Actum  feria  tertia  post  dominicam  Exaudi  proxima.  —  lidem  qui  supra 
prouidendo  securitati  ciuitatis  ex  parte  pestis  in  vicinis  grassantis,  inprimis 
validos  mendicantes  ex  ciuitate  expellendos,  debiles  vero  et  vere  aegrotos 
ad  hospitale  s.  Sebastiani  extra  ciuitatem  existens,  deducendos,  elemosinam- 
que  pro  ipsis  per  duos  ciues  expetendam,  foralia  quoque  expedienda,  ven- 
deta  quoque  in  foro  scrutario  inhibenda,  faeces  et  lutum  euacuandum,  vna- 
nimibus    votis  et  sententijs  suis  concluserunt,    atque    in  ciuitatem    extraneos 


493 

absąue  literis  pasaport.  non  esse  mittendos,  censuerunt  et  censent,  praesen- 
tibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Acta  Consul.  Crac.   10,  str.  287. 


1302.      1677.  die  31.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  tributo  in  singula  capita  imposito,  solvendo. 

Actum  sabbatho  post  festum  s.  Annae  matris  b.  M.  v.  proximo.  —  Spec- 
tabiles  domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  ad 
praetorium  Cracouiense  eo  in  negotio  conuocati  et  legitime  congregati 
existentes,  ąuoniam  ex  conscriptione  personarum  pro  contributione  capitali 
ad  praesens  constat,  quod  eiusmodi  contributio  iuxta  tariffam  anni  1673 
exolui  neąuit,  ob  decessum  multorum  hominum,  ideo  pro  supplemento  dictae 
contributionis  capitalis,  ąuatenus  domini  taxatores  omnes  ciues  et  merca- 
tores  cuiuscumąue  conditionis,  nemine  excepto,  ad  proportionem  taxent  per- 
sonarum, vnanimibus  votis  et  sententijs  suis  concluserunt,  praesentibus  me- 
diantibus. 

Acta  Consul.   Crac.   10,  str.   298. 


1363.      1677.  die   13.  m.  Augusti7  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  residuis  contributionibus  ad  reficiendam  urbem 
adhibendis. 

Actum  feria  sexta  post  festum  s.  Laurentij  martyris  proxima.  —  Spec- 
tabiles  domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in 
praetorio  conuocati  ac  legitime  congregati  existentes,  prouidendo  indemni- 
tati  et  bono  regimini  ciuitatis,  sumptum  ex  retentis  contributionis  ducillaris 
apud  dominos  arendatores  existentis,  pro  reparatione  ciuitatis  accipiendum 
esse,  vnanimibus  votis  et  sententijs  suis  concluserunt,  praesentibus  ad  prae- 
missa mediantibus. 

Acta  Consul.  Crac.   10,  str.  300. 


1304.     1677.  die  3.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  introitu  urbem  Iudaeis  prohibendo. 

Actum  feria  sexta  post  festum  s.  Aegidij  abbatis  proxima.  —  Spec- 
tabiles  domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in 
praetorio    conuocati    ac    legitime    congregati  existentes,    obuiando  infectioni 


494 

pestiferae,  quae  incipit  a  longe  saeuire,  Iudaeos,  ąuorum  occulta  potest  fieri 
infectio,  in  ciuitatem  non  esse  mittendos,  vnanimibus  votis  et  sententijs  suis 
concluserunt,  praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Acta  Consul.   Crac.   10,   str.  305. 


1365.      1677.  die  6.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  regia  Maiestate  suppliciter  roganda,  ut  civitatem 
Cracoviensem  a  contributione  in  capita  singula  imposita,  liberet. 

Actum  feria  secunda  antę  festum  Natiuitatis  b.  M.  v.  proxima.  —  Spec- 
tabiles  domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  eo 
in  negotio  ad  praetorium  conuocati  ac  legitime  congregati  existentes,  quo- 
niam  exolutio  contributionis  capitalis  iuxta  tariffam  anni  1&73  per  ciuitatem 
nullo  modo  ob  defectum  personarum  duorum  millium  ducentarum,  quae  tam 
de  viuis,  quam  et  a  ciuitate  decesserunt,  fieri  nequit;  proinde  SRMti  domino 
clementissimo  supplicandum  esse,  vt  ab  ea  tam  grandi  et  inpossibili  exolu- 
tione  dictae  contributionis  capitalis  sua  sacra  regia  Maiestas  liberare  digne- 
tur,  atque  ad  illustrissimum  principem  ac  reuerendissimum  dominum  episco- 
pum  Cracouiensem ,  quatenus  suam  interponat  hac  in  parte  authoritatem, 
literas  supplices  mittendum  esse,  vnanimibus  votis  et  sententijs  suis  conclu- 
serunt,  praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Acta  Consul.  Crac.   10,  str.  306. 


1366.      1677.  die   13.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  praeceptis  peste  grassante  observandis. 

Actum  feria  secunda  pridie  festi  Exaltationis  s.  Crucis.  —  Spectabiles 
domini  proconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  eo  in  negotio 
ad  praetorium  conuocati  ac  legitime  congregati  existentes,  obuiando  pesti 
saeuienti,  mendicos  expellendos  eleemosinamque  pro  illis  expetendam,  tum 
seruitia  septem  pro  medio  anno  exoluenda  atque  centum  milites  pro  secu- 
ritate  ciuitatis  conscribendos,  neminemque  ex  ciuitate,  priusquam  stipendia 
soluerit,  mittendum  esse,  vnanimibus  votis  sententijsque  suis  concluserunt, 
praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Acta   Consul.  Crac.   10,  str.  308. 


495 


1367.     IÓ77-  &ie   *5-  m-   Septembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  salario  proconsuli  et  substituto  notarii  peste  gras- 
sante  solvendo. 

Actum  feria  ąuarta  in  crastino  festi  Exaltationis  s.  Crucis.  —  Ijdem 
qui  supra.  Qandoquidem  sic  disponente  diuina  voluntate,  pestis  in  ciuitate 
seuire  cepit,  ideo  conclusionem  anni  1652  die  13  Iunij  factam  approbando, 
habita  nihilominus  ratione  caristiae  et  monetae  currentis,  nobili  et  spectabili 
domino  praeconsuli  hic  mansuro  salarium  septimanale  per  florenos  triginta, 
nobilis  vero  notarij  substituto,  nempe  nobili  Stanislao  Alexandro  Kielaro- 
wicz  florenos  ąuindecem  septimanatim  dandum  et  soluendum  esse,  vnani- 
mibus  votis  et  sententijs  suis  concluserunt,  praesentibus  ad  praemissa  me- 
diantibus. 

Acta  Consul.  Crac.    10,   str.  309. 


130$.     1677.  die  22.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  domiciliis  separatis  iis,  qui  peste  infecti  sunt, 
praebendis. 

Actum  feria  ąuarta  in  crastino  festi  s.  Matthaei  apostoli  et  evange- 
listae.  —  lidem  qui  supra  ob  absentiam  ciuium  prouidendo  indemnitati  peste 
infectorum,  eosdem  intra  muros  et  alia  deserta  loca,  vbi  poterint  refocilla- 
tionem  suam  habere,  educendos  esse  ex  lapideis  ipsorum,  vnanimibus  votis 
et  sententijs  suis  Cuncluserunt,  praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Acta  Consul.  Crac.    10,   str.  310. 


1300.      1 677.  die  22.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  cautione  omnimoda  peste  grassante 
adhibenda. 

Actum  feria  sexta  in  crastino  festi  ss.  Vndecim  millium  virginum  mar- 
tyrum.  —  Ad  officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter 
veniens  prouidus  Stanislaus  Piotrowski,  ministerialis  regni  generalis  et  be- 
dellus  offlcij  aduocatialis  Cracouiensis,  in  vim  suae  verae  ac  fidelis  relationis 
recognouit,  quia  ipse  die  hodierna  ex  mandato  generosi  ac  spectabilis  do- 
mini praeconsulis  et  hoc  pestilentiae  tempore  gubernatoris,  infrascripta  in 
quatuor  partibus  fori  Cracouiensis,  clara,  sonora  et  intelligibili  voce  populo 
ad  sonum  tubae  congregato ,  publicauit,  prout  sequitur:  Mości  panowie, 
raczcie  WMc  wiedzieć,  ze  ponieważ  Bog  wszechmogący  z  łaski  swoiey  święty, 


496 

znacznie  począł  morowe  powietrze  w  mieście  Krakowie  vsmierzac,  a  Wasz- 
mosc  bez  wszelakiey  ostrożności  y  po  Kazimierzu  y  innych  przedmieściach, 
na  których  się  większe  szerzy  powietrze,  conuersuiąc,  dobrowolnie  y  prawie 
chcący  zapowietrzacie,  osobliwie  osoby  lozne  y  mieyskiego  niemaiące,  spusz- 
czaią  się  na  opatrzność  mieyską  krakowską,  ze  ich  żywią  y  opatruią,  tedy 
IegoMć  pan  burmistrz  y  gubernator  krakowski  zabiegaiąc  temu  opowieda 
WMciow  wcześnie,  ażebyście  iako  nayostroznieyszemi  byli,  do  choroby  y  za- 
razy powietrzney  dalszey  źadney  okaziey  niedawali,  osobliwie  przez  kradziesz 
y  poruchanie  rzeczy  zapowietrzonych :  alias  wiedzcie  WMć  o  tym,  iż  od  dnia 
dzisieyszego  zadney  kamienicy,  w  ktoreyby  się  panie  vchoway,  ponowa  po- 
wietrza morowego  pokazała,  zabiiac  więcey  y  żywic  nie  będą,  gdyż  niepo- 
dobna tak  wiele  ludzi  sustentowac,  ale  takowych  zaraz  za  miasto  wyganiać 
a  zwłaszcza  osoby  lozne  będą;  które  ażeby  teraz  przed  czasem  z  miasta 
wcześnie  vstępowali,  pod  surowym  karaniem  napomina  IMc  pan  burmistrz 
y  gubernator  krakowski.  De  quo  hanc  suam  fidelem  fecit  ralationem. 

Acta  Consul.  Crac.  44,  str.  416. 


13TO.     1677.  die  30.  m.  Decembris,  Gedani. 

Ioannes  III.  rex  Poloniae  magistratui  consulari  Cracoviensi  novos  con- 
sules  creandi  designandiąue  consules  praesidentes  potestatem  tribuit. 

Ioannes  tertius  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Rus- 
siae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Kiiouiae,  Volhyniae,  Podoliae,  Pod- 
lachiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Seueriae,  Czerniechouiaeąue.  Significamus 
praesentibus  literis  nostris,  ąuorum  interest,  vniuersis  et  singulis.  Cum 
ciuitas  nostra  Cracouiensis,  metropolis  regni,  magnis  a  serenissimis  anteces- 
soribus  nostris,  regibus  Poloniae,  dotata  iuribus,  in  hoc  summam  praeroga- 
tiuarum  et  priuilegiorum  suorum  reputet  partem,  quod  sit  caput  et  pene 
regina  vrbium,  in  eo  tamen  etiam  minimis  ciuitatibus  nostris  longe  inferior 
et  infelix  est,  quod  illud  omnibus  fermę  iure  Thentonico  fundatis  ciuitatibus 
et  oppidis  commune  et  quod  libertatis  ciuilis  ac  cuiuslibet  reipublicae  cardo 
est,  liberam  magistratus  et  consulum  electionem  non  habeat.  Inde  est,  quod 
maturis  prudentium  virorum  destituatur  consilijs,  per  idque  ad  summum 
vergat  disordinem  et  emerita  optimorum  ciuium  virtus  ambitu  nonnullorum 
legibus  detestato  anteuertatur.  Cjuae  res  cum  adeo  anxie  serenissimorum 
praedecessorum  nostrorum  versaret  animos,  vt  magnis  insudauerint  curis 
tanto  mało  salubribus  prouidere  remedijs,  nobis  quoque  non  minori  inest 
sollicitudini,  quippe  cum  nihil  optabilius  in  vita  habeamus,  quam  vt  sub 
fausto  imperio  nostro  floridas  et  bene  ordinatas  spectemus  ciuitates,  prospe- 
ris  scilicet  in  ornamentum,  aduersis  in  praesidium,  proinde  multifarie  instanter 
hac  de  re  cum  olim  magnifico  Alexandro  Lubomirski  palatino  Cracouiensi, 
cuius  id  muneris  de  vsu  quodam  an  de  legę  erat,  vacanti  officio  consulatus 
Cracouiensis  consulem  surrogare  et  creare,  expostulaueramus  eoque  validis 
rationibus  et  instantijs  nostris  fiexeramus,  vt  eam  palatinali  suo  officio  ser- 
uientem  iuris  praerogatiuam  creandorum  in  ciuitate  Cracouiensi  dato  vacanti 


497 

consulum,  pro  se  et  futuris  suis  successoribus  palatinis  Cracouiensibus  in 
manus  nostras  deponere  et  totaliter  abrenuntiare  promisserit,  per  nos  ma- 
gistratui  eiusdem  ciuitatis  Cracouiensis  inperpetuum  conferendam  et  appli- 
candam.  Quod  et  absąue  omni  dubio  praestitisset,  nisi  inopinata  fata  ipsius 
propositum  nostrum  praeripuissent.  Nos  tamen  diu  deliberata  serenissimorum 
praedecessorum  nostrorum  vota  incremento  eiusdem  ciuitatis  fauentia,  nostram 
quoque  longe  ipsi  proficuam  intentionem  ad  effectum  deducere  volentes, 
dum  nobis  cum  vacanti  dignitate  palatinatus  Cracouiensis  insimul  et  officia 
ac  praerog-atiuas  eiusdem  muneris  ad  dispositionem  regiam  fata  offerunt, 
ex  plenitudine  potestatis  nostrae  regiae  et  de  assensu  et  consilio  senatorum 
nostrorum,  lateri  nostro  in  freąuenti  senatus  consilio  assidentium,  memora- 
tam  ciuitatem  nostram  Cracouiensem  de  iure  et  iurisdictione  palatinorum 
Cracouiensium  tam  creandorum  tempore  vacantis  consulatus  consulum,  quam 
praesidentium  alias  proconsulum  prima  post  festum  ss.  Trium  Regum  do- 
minica  ąuotannis  constituendorum,  totaliter  eximendum  esse  duximus  prout 
et  eximimus,  idemąue  ius  nouorum  consulum  loco  in  consulatu  pro  tempore 
vacante  alium  consulem  vel  consules  creandi  ac  praeconsules  seu  praesidentes 
ąuotannis  eligendi.  hactenus  a  palatinis  Cracouiensibus  obseruatum,  nostrae 
regiae  dispositioni  reseruamus  ac  ideo  liberam  et  absolutam  consulum,  prout 
et  in  alijs  varijs  regni  ciuitatibus  practicatur,  electionem  et  praeconsulum 
solito  tempore  ab  antiąuo  ąuotannis  constitutionem,  nobili  ac  spectabili  ma- 
gistratui  consulari  Cracouiensi  nunc  et  pro  tempore  existenti,  in  perpetuum 
de  plenitudine  potestatis  nostrae  regiae  damus,  donamus,  conferimus,  adscri- 
bimus  et  incorporamus,  ita  scilicet,  vt  vacante  post  fata  alicuius  consulum 
loco  et  officio  consulari  Cracouiensi,  consules  eiusdem  ciuitatis  Cracouiensis 
ad  praetorium  Cracouiense  pro  die  per  praeconsulem  pro  tempore  existentem 
praefigenda,  per  trinas  schaedulas,  prout  moris  est,  conuocati  existentes, 
electionem  noui  consulis  collegae  sui  futuri  faciant  et  instituant,  eumąue 
per  schaedulas  suas  seu  per  suffragia  secreta  pluralitate  votorum  praeualente, 
iuxta  decretum  serenissimi  d.  m.  olim  Sigismundi  III  regis  Poloniae,  Var- 
sauiae  feria  sexta  antę  festa  solennia  sacri  Pentecostes  proxima,  anno  Do- 
mini millesimo  sexcentesimo  vigesimo  sexto  eo  in  passu  inter  honestam 
communitatem  et  nobilem  ac  spectabilem  magistratum  Cracouiensem  latum, 
ex  solis  tantummodo  scabinis  ordinarijs  ciuitatis  Cracouiensis,  per  nobilem 
ac  spectabilem  magistratum  Cracouiensem  eligi  solitis  et  eligendis,  nec  non 
doctoribus  iurisprudentiae,  medicinae,  syndicis  ac  notarijs  ciuitatis  Craco- 
uiensis iuratis,  in  actu  officij  sui  nunc  et  pro  tempore  existentibus  eligant, 
nominent  et  instituant,  taliterąue  ab  ipso  solo  nobili  ac  spectabili  magistratu 
Cracouiensi  electus  exnunc  ad  iuramentum  solitum  et  ad  locum  consessus 
consularis  admittatur  collegioąue  consulari  incorporetur.  Quod  si  vero  quis- 
piam  per  instantias  vel  intercessionem  id  officium  consulatus  (non  vero  a  no- 
bili ac  spectabili  magistratu  Cracouiensi,  pro  tempore  existente,  vocatus 
existens)  ambire  voluerit,  talem  pro  illo  tempore,  quam  et  in  perpetuum  ad 
capessendum  quaeuis  in  ciuitate  nostra  Cracouiensi  officia  ipso  facto  et  iure 
inhabilem  esse  declaramus;  praesidentes  vero  alias  praeconsules  Cracouienses 
similiter  nobilis  ac  spectabilis  magistratus  Cracouiensis  e  medio  sui  quotannis 
tempore  solito,  videlicet  die  dominica  post  festum  ss.  Trium  Regum  proxima, 

63 


498 

praeuia  per  schaedulas  pridie  ad  id  totiusąue  spectabilis  magistratus  con- 
sularis  Cracouiensis  ad  praetorium  per  spectabilem  praeconsulem  conuocatis 
sacriąue  missae  sacrificij  votiua  dictae  celebratione,  in  praetorium  Craco- 
uiense  conueniant  ibidemąue  e  medio  sui  promiscue  octo,  prout  moris  est, 
per  schaedulas  secretas  seu  per  secreta  suffragia,  semotis  ąuibusuis  priuatis 
respectibus  eligant,  taliterąue  electi  praesidentes  iuramentum  circa  eandem 
electionem  praestari  solitum,  similiter  ąuotannis  praestent  et  officia  sua  iuxta 
antiąuam  praxim  et  consuetudinem  exerceant.  Quod  omnibus  et  singulis, 
ąuorum  interest,  ad  notitiam  deducentes,  praecipimus,  vt  praesens  diploma 
nostrum  inuiolabiliter  omnes  in  vim  legis  perpetuae  obseruent  obseruariąue 
ab  alijs  curent.  Datum  Gedani  die  XXX  mensis  Decembris,  anno  Domini 
M  DC  L  XXVII ;  regni  vero  nostri  anno  ąuarto.  —  Ioannes  rex.  —  Stan. 
Kraiewski  ad.   Gn.  reg.  canc.  reg. 

Dyplomat  pargaminowy,  nieco  uszkodzony.  Pieczęć  wraz  z  sznurem  oderwana. 


1371.     1678.  die  3.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  Iudaeis  ad  custodiendas  res  mercesąue  suas;  Cra- 
coviae  depositas,  admittendis. 

Actum  in  praetorio  Cracouiensi  feria  ąuinta  in  crastino  festi  Purifica- 
tionis  b.  M.  v.  —  lidem  qui  supra.  Cjuoniam  contagio  pestifera  nondum  to- 
taliter  in  ciuitate  cessauit,  proinde  prouidendo  securitati  ciuitatis;  dictos  Iu- 
daeos  non  posse  in  ciuitatem  mitti,  declarauerunt ;  nihilominus  vt  praefati 
Iudaei,  qui  res,  merces  ac  pignora  hic  in  ciuitate  habent,  eisdem  inspicere 
possint,  ąuatenus  seniores  eorumdem  Iudaeorum  sex  personas  tantum  septi- 
manatim  ad  inspiciendum  praefatis  mercibus  ac  pignoribus  designent,  ipsi 
vero  designati  vllas  res  vendere  aut  veteres  emere  non  audeant,  sed  eandem 
inspectionem  in  praesentia  deputati  a  hora  octaua  medij  horologij  ad  horam 
tertiam  post  meridiem  expediant  atąue  se  praemissis  satisfacturos  sub  nulli- 
tate  eiusdem  admissionis  iudicialiter  per  seniores  se  inscribant,  vnanimibus 
votis  et  sententijs  suis  concluserunt,  praesentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Acta  Consul.   Crac.    10,  str.  314. 


1373.     1678.  die   10.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Eiusdem  senatus  consulti  aliud  argumentum. 

Actum  feria  ąuinta  antę  festum  s.  Valentini  presbiteri  proxima.  — 
Spectabiles  domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schae- 
dulas eo  in  negotio  conuocati  ad  praetorium  et  legitime  congregati  exi- 
stentes,  quod  licet  ąuidem  anteriore  conclusione  permissum  sit,  ąuatenus 
infidi  seniores  Iudaei  sex  personas  ad  reuidendum  et  inspiciendum  res.  merces 


499 

atque  pignora,  quae  hic  in  ciuitate  habent,  ąualibet  septimana  eligerent,  quia 
tamen  ad  praesens  instantia  magnifici  domini  yicecapitanei,  ad  se  per  literas 
facta  intercedit,  proinde  instantiae  ipsius  in  debita  obseruatione  habitae  (s), 
eosdem  Iudaeos  per  duodecem  personas  bis  ąualibet  septimana  admittendos 
esse,  ąuiąuidem  infidi  Iudaei  nullas  res  aut  merces  vendere  nec  veteramenta 
emere  audebunt,  sub  nonadmissione  earundem  duodecem  personarum,  vna- 
nimibus  votis  et  sententijs  suis  concluserunt,  praesentibus  ad  praemissa  me- 
diantibus. 

Acta  Consul.   Crac.    10,  str.  315. 


1373.      1678.  die  25.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  rebus,  ąuibus  peste  infecti  utebantur,  comburendis. 

Actum  feria  Sexta  in  crastino  festi  s.  Matthiae  apostoli.  —  lidem  qui 
supra  vna  cum  honoratis  40  viris  congregati  existentes,  eoque  attento,  quod 
per  contactum  rerum  peste  infectorum  multi  fatis  cedunt,  idcirco  obuiando 
securitati  ciuitatis,  ne  pestis  recrudescere  possit,  eiusmodi  res7  vtpote  pului- 
naria;  indusia,  aliasque,  quibus  peste  infecti  circa  mortem  vtebantur,  igne 
comburendas  esse;  vnanimibus  votis  et  sententijs  suis  concluserunt. 

Acta  Consul.   Crac.    10,  str.  318. 


1374.      1678.  die  5.  m.  Martii;  in  Malbork. 

Ioannes  III.  rex  Poloniae  magistratibus  civitatum  Clepardiae  et  Stra- 
domiae  villarumque  urbi  Cracoviae  vicinarum  mandat,  ut  magistratui  con- 
sulari  Cracoviensi  in  extinguenda  peste  opem  ferant. 

łan  trzeci  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielki  xiąże  lithewski,  ruski,  pru- 
ski, mazowiecki,  żmudzki,  kiiowski,  wołhyński,  podolski,  podlaski,  infiandski, 
smoleński,  siewierski,  czernichowski.  Wszem  wobecz  y  każdemu  zosobna, 
komu  o  tym  wiedzieć  należy,  mianowicie  miast  Kleparza,  Stradomia,  grun- 
tów Wesoły,  Smoleńska,  Retoryki,  Lubisza,  Błonia,  Pedzichowa,  Krowodrzy, 
Nowey  wsi,  Łobzowa,  Podzamca,  y  wszytkich  inszych  gruntów  około  miasta 
naszego  stołecznego  Krakowa,  Kleparza  y  Stradomia  leżących,  iakimkolwiek 
imieniem  nazwanych,  vrzędom,  obywatelom  y  mieszkańcom  do  wiadomości 
podaiemy,  iż  my  odebrawszy  pewną  wiadomość,  że  ta  plaga  morowego  po- 
wietrza za  łaską  pana  Boga  wszechmogącego  tudziesz  za  pilnym  y  vsilnym 
staraniem  y  dozorem  vrzędu  miasta  naszego  stołecznego  Krakowa,  w  tymże 
mieście  y  na  gruntach  do  iurisdictiey  iego  należących  vstaie,  po  inszych  zaś 
gruntach  żadney  koło  zapowietrzonych  ludzi,  iakoby  należało,  pilności  y 
dozoru  nie  było  y  do  tych  czas  nie  masz ,  przez  co  obawiać  się  potrzeba, 
aby  ta  plaga  daliey  się    dla  niedbalstwa  vrzędow    tych   gruntów  y  ludzi  na 


500 

nich  mieszkaiących  nie  szerzyła,  dla  tego  my  chcąc  temu  zabieżeć,  zlecamy 
władzą  naszą  królewską  szlachetnemu  magistratowi  radzieckiemu  krakow- 
skiemu, aby  lubo  sam  przez  się;  lubo  też  przez  delegata  swego,  tych  rzeczy 
wiadomego,  którego  na  swoim  mieyscu  powagą  y  władzą  naszą  królewską 
postanowił,  po  gruntach  y  przedmieściach  wszytkich,  także  y  w  miastach 
wyżey  pomienionych  tak  strony  domów  iako  też  y  osób  y  palenia  rzeczy 
zapowietrzonych,  dozór,  pilność  y  staranie  miał  y  o  tym  wszytkim,  iakoby 
dalszemu  tey  plagi  szerzeniu  zabiegać,  zawiadował:  z  którym  vrzędem  ra- 
dzieckim krakowskim,  lubo  z  tym,  którego  on  na  swym  mieyscu  postanowi, 
aby  sie  tychże  miast  y  gruntów  vrzędy  zawsze  znosiły  y  prowiantem  tych, 
ktorzyby  się  na  tych  gruntach  zapowietrzyli,  opatrowali  y  onegoż  im  według 
potrzeby  dodawali,  surowo  tym  naszym  roskazuiemy  vniversałem.  A  cokol- 
wiek do  rządu  dobrego  y  zabieżenia  szerzeniu  się  tey  plagi  morowego  po- 
wietrza dalszemu  należeć  będzie,  tenże  szlachetny  vrząd  radziecki  krakowski 
albo  ten,  którego  on  na  swym  mieyscu  postanowi,  vczyni  y  vczynić  każe, 
aby  to  wszytko  do  exequutiey  przez  vrzędy  wyżey  pomienione  było  przy- 
wodzono, surowo  nakazuiemy,  gdyż  tak  szlachetnemu  vrzędowri  radzieckiemu 
krakowskiemu,  iako  też  y  delegatowi  na  to  od  magistratu  tegoż  krakow- 
skiego postanowionemu,  wszelaką  moc  władzy  naszey  krolewskiey  niniey- 
szym  vniwersałem  naszym  daiemy :  mieć  to  chcąc  cale  y  roskazuiąc,  aby 
wszyscy  na  pomienionych  gruntach  mieszkaiący,  tak  vrzędni  iako  y  prywatni 
ludzie,  tak  szlachetnego  magistratu  krakowskiego,  iako  też  y  tego,  który 
będzie  na  to  od  tegoż  vrzędu  imieniem  naszym  wysadzony,  którego  my  po- 
wagą naszą  approbuiemy,  sub  paenis  criminalibiis  per  eiindem  nobilem  ma- 
gistratum  Cracouienscm  exteudcndis,  we  wszytkim  słuchali,  y  że  mu  pomoc 
w  tym  według  potrzeby,  którą  on  obaczy,  dawali,  y  co  on  na  zabieżenie 
tey  plagi  boskiey  dalsze  postanowi  y  czynić  roskaże,  czynili  y  zwierzchności 
iego  od  nas  iemu  podaney,  w  niwczym  się  w  tey  mierze  nie  sprzeciwiali, 
dotąd,  póki  ta  plaga  boska  morowego  powietrza.  Co  on  w  miastach  y  na 
gruntach  wyżey  pomienionych  postanowi,  vczyni  albo  exequować  będzie, 
my  to  wszytko  z  władzy  naszey  krolewskiey  pro  rato  et  grato  przyimuiemy 
y  ninieyszym  vniversałem  naszym  approbuiemy.  Na  co  dla  lepszey  wiary 
przy  podpisie  ręki  naszey  pieczęć  nasze  przycisnąć  roskazaliśmy.  Dan  w  Mal- 
borku dnia  piątego  miesiąca  Martij,  roku  Pańskiego  tysiąc  sześćset  siedm- 
dziesiątego  ósmego,  panowania  naszego  czwartego  roku.  —  lam  kroi.  — ■ 
Adam  Sarnowski  warszaw,  łowić.  kan.  IKM.  secret.  mppa. 

Kodeks  Zaleskiego,  karta  279,  stronica  odwrotna. 


1375.     1678.  die   16.  m.  Iunii,  Leopoli. 

Ioannes  III.  rex  Poloniae  literas  exemptionis  a  iurisdictione  civili  Cra- 
coviensi,  quibuscumque  personis  impertitas,  abrogat. 

Ioannes  tertius  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Rus- 
siae,    Prussiae,    Masouiae,    Samog"itiae,    Liuoniae,    Smolensciae,    Kiiouiae, 


Soi 

Vołhyniae,  Podoliae,  Podlachiae,  Seueriae,  Czerniechouiaeąue.  Nobilibus, 
spectabilibus  ac  honoratis  praeconsuli,  consulibus;  aduocato  vti  iudici  ordi- 
nario  et  scabinis  vrbis  nostrae  metropolitanae  Cracouiensis,  fideliter  nobis 
dilectis,  gratiam  nostram  regiam.  Nobiles,  spectabiles  ac  honorati,  fideliter 
nobis  dilecti !  Magnam  semper  maiores  nostri,  serenissimi  diuae  memoriae 
reges  Poloniae  ciuitatis  Cracouiae  tanąuam  primariae  in  regno  suo  vrbis, 
in  omnibus  rationem  habuisse;  idque  studuisse,  vt  ad  florentem  in  ea  statum 
conseruandum  nihil  prorsus  desiderari  possit.  Quorum  nos  exempla  imitando, 
vtque  eidem  vrbi  nostrae  metropoli  ciuibusąue  eius  ąuam  faelicissima  (sub- 
lato  omni  pernitioso  in  ea  et  nociuo  abusu)  fluant  vota,  prouidere  cupiendo, 
praecipue  cum  per  certos  consiliarios  nostros  edocti  simus,  reperiri  nonnullos 
ciues  iuratos  et  incolas  vrbis  nostrae  Cracouiensis,  in  eadem  vrbe  victum 
ąuaeritantes,  nonnullosąue  possessiones  suas  sub  iurisdictione  civili  Craco- 
uiensi  habentes,  nonnullos  modo  conductitio  sub  iurisdictione  ciuili  Craco- 
uiensi  (inter  quos  et  famatus  Albertus  Górecki  typographus  ciuisąue  Craco- 
uiensis, in  ciuitate  hac  nostra  Cracouiensi  victum  ąuaeritans  inuenitur)  ma- 
nentes,  qui  iurisdictionem  ciuilem  Cracouiensem,  tam  officij  consularis  et 
aduocatialis,  quam  et  iudicij  scabinalis  vigore  exemptionis  a  iurisdictione  et 
seruitoratus  literarum  tam  serenissimorum  antecessorum  nostrorum ;  quam 
et  a  nobis  per  eos  cum  summo  eiusdem  vrbis  nostrae  metropolitanae  iuris- 
dictionis  et  boni  ordinis  praeiudicio,  ad  sinistram  cancellariae  nostrae  infor- 
mationem  impetratarum,  declinare7  eoque  sub  praetextu  ciues  eiusdem  vrbis 
atque  incolas  variosque  homines  varijs  iniurijs  afficere.  Cum  vero  ratione 
praemissorum  ad  aliquod  vrbis  nostrae  metropolis  Cracouiensis  officium  seu 
iudicium  citati  fuerint,  vigore  suprascriptarum  serenissimorum  antecessorum 
nostrorum  et  nostrarum  exemptionis  a  iurisdictione  seruitoratusque  literarum 
forum  sibi  excipere  ad  iudiciaque  nostra  seu  magnificorum  mareschalcorum 
regmi  prouocare,  per  idque  homines  ad  vindicandas  iniurias  sibi  per  eos 
illatas,  coram  iudicio  nostro  vel  magnificorum  mareschalcorum  regni,  suffi- 
cientibus  expensis  ad  id  carentes ,  iustitia  frustrare  viamque  impune  alijs 
peccandi  demonstrare,  per  idque  vindictam  Dei  optimi  maximi  ob  dilatio- 
nem  iustitiae  inducere  consueti  sunt.  Proinde  nos  praeinsertum  disordinem 
vti  pernitiosissimum  tollendo;  vtque  quilibet  iustitiam  quantotius  in  praeten- 
sionibus;  grauaminibus  et  iniurijs  sibi  illatis  debitisque  suis  ac  alijs  omnibus 
querimonijs  consequi  possit,  prouidendo;  rationibusque  eiusdem  vrbis  nostrae 
metropolitanae,  ad  bonum  ordinem  pertinentibus  atque  bono  ordini  prospi- 
ciendo,  exemptiones  eiusmodi  a  iurisdictione  ciuili  Cracouiensi  omnes,  per 
quascunque  personas  a  serenissimis  antecessoribus  nostris,  regibus  Poloniae, 
tum  et  a  nobis  impetratas,  necnon  et  famati  Alberti  Górecki  typographi 
ciuisque  Cracouiensis  e  cancellaria  nostra  ad  sinistram  eius  informationem 
die  quarta  Aprilis  anno  millesimo  sexcentesimo  septuagesimo  sexto  eraa- 
natas,  inhaerendo  legibus  regni  tum  et  rescriptis  serenissimorum  antecesso- 
rum nostrorum,  eo  nomine  vrbi  nostrae  Cracouiensi  regni  metropoli  benigne 
datis,  tollimus,  cassamus,  abrogamus  et  adnihilamus  nulliusque  roboris  et 
valoris  esse  in  perpetuum  declaramus,  omnesąue  ciues  et  incolas  suprafatae 
vrbis  nostrae  metropolis  Cracouiensis,  victum  in  eadem  quaeritantes  seu 
possessiones  suas  ibidem  habentes  seu  modo  conductitio  in  eadem  metropoli 


502 

seu  sub  iurisdictione  eius  manentes,  quocunque  nomine  et  cognomine  voca- 
tos,  inhaerendo  tam  iuri  communi,  quam  et  constitutionibus  regni  atąue 
priuilegijs  eidem  vrbi  nostrae  metropoli  Cracouiae  seruientibus,  legibus 
regni  annorum  millesimi  sexcentesimi  decimi  tertij  et  millesimi  sexcentesimi 
septuagesimi  sexti  approbatis,  non  alibi,  nisi  coram  suo  magistratu  ciuili 
Cracouiensi,  id  est  coram  officio  consulari  seu  officio  aduocatiali  et  iudicio 
ordinario  scabinali  Cracouiensi  comparere  ibidemąue  forum  pati  et  respon- 
dere  teneri  (nihil  derogando  magnifici  almae  academiae  Cracouiensis  rectoris, 
iuxta  priuilegia  eidem  almae  academiae  Cracouiensi  seruientia,  in  causa  a 
ąuopiam  ex  parte  typographiae  cuipiam  ex  typographis  instituenda,  iudicio) 
declaramus,  personis  vero  eorum  typographorum,  in  ciuitate  victum  quae- 
rentium;  forum  ijs  ciuile  Cracouiense  et  ex  alijs  rationibus  in  omnibus  causis 
assignamus  et  praescribimus.  In  contrauenientes  vero  paenam  sessionis  in 
carceribus  vnius  anni  et  quing"entarum  marcarum  officio  seu  iudicio  ciuili 
Cracouiensi  luendarum,  in  vim  extra  forum  competens  euocationis  sancitam 
et  decretis  nostris  vallatam,  interponimus,  Fidelitatibus  vestris  mandantes, 
vt  eiusmodi  exemptiones  per  quemcunque  ciuium  aut  incolarum  vrbis  no- 
strae metropolis  Cracouiensis  seu  sub  iurisdictione  eius  manentium,  in  officio 
seu  iudicio  oppositas  minime  curent,  sed  foro  ijsdem  opponentibus  omnibus, 
aulam  nostram  non  sequentibus,  prout  et  praefato  famato  Alberto  Górecki 
ciui  Cracouiensi,  qui  itidem  aulam  nostram  non  sequitur,  imo  in  vrbe  nostra 
metropoli  victum  quaeritat,  civili  Cracouiensi  adinuento,  vlterius  in  causis 
tam  praefato  Alberto  Górecki,  quam  et  alijs  omnibus  in  officijs  seu  iudicio 
Fidelitatum  Vestrarum  ac  in  alijs  iurisdictionibus  ciuilibus  ad  vrbem  no- 
stram metropolim  Cracouiensem  pertinentibus,  iam  institutis  et  in  posterum 
instituendis  vsque  ad  definitiuam  sententiam,  salua  nihilominus  appellatione 
ab  eadem  defmitiua  sententia,  si  et  in  quantum  de  iure  ad  nos  iudiciaque 
nostra,  grauata  parte  manente,  procedant,  iustitiamque  de  ijsdem  opponen- 
tibus quamtocius  conquerentibus  administrent :  non  obstantibus  quibusuis 
rescriptis  nostris,  in  contrarium  praesentium  literarum  nostrarum  per  quem- 
piam  e  cancellaria  nostra  ad  sinistram  eius  informationem  emanatis  vel  ema- 
nandis.  Quae  rescripta  omnia  vti  in  destructionem  boni  ordinis  ciuitatis  regni 
nostri  metropolis  emanata  vel  emananda,  praesentibus  cassamus,  abrogamus 
et  anihilamus,  Fidelitatesque  vestras  et  alios  magistratus  et  officia  ciuilia 
Cracouiensia  a  paenis  quibusuis  ratione  acsi  contrauentionis  literis  exemp- 
tionis  et  seruitoratus  haud  subeundis  praesentibus  cauemus.  Secus  Fidelitates 
Vestrae  pro  gratia  nostra  officiorumque  suorum  debito  non  facturae.  Datum 
Leopoli  die  decima  sexta  Iunij,  anno  Domini  millesimo  sexcentesimo  septu- 
agesimo  octauo,  regni  nostri  anno  quinto.  —  Ioannes  rex.  —  Franciscus 
Kamocki  sacrae  regiae  Maiestatis  secretarius  manu  propria. 

Kodeks  Zaleskiego,  karta  281. 


5©3 


1370.     1678.  die  5.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  praeceptis  peste  grassante  observandis. 

Actum  feria  tertia  post  festum  Visitationis  b.  M.  v.  proxima.  —  Spec- 
tabiles  domini  Ioannes  Romanowicz  praeconsul,  Franciscus  Cyrus,  Albertus 
Sleszkowski  m.  d.  Albertus  Sztameth,  Valentinus  Smidt,  Nicolaus  Królik, 
Iacobus  Reynekier  m.  d.  Ventura  Bryganty,  Ioannes  Zaleski,  Stanislaus 
Krauz,  Christianus  Krauz,  Ioannes  Krakier,  Georgius  Schedel,  consules  Cra- 
couienses,  vnacum  honoratis  40  viris  per  schedulas  eo  in  negotio  tot  vicibus 
conuocati  et  legitime  congregati  existentes,  eo  in  consideratione  habito, 
quod  ex  permissione  diuina  contagio  pestifera  hucusąue  in  ipsa  ciuitate  Cra- 
couiensi  vix  non  totaliter  serpere  cessauit,  iam  vero  in  ciuitate  Casimiriensi 
et  alibi  violenter  grassari  incipit,  rerendum,  ne  ex  tam  proximo  vicinio 
ciuitas  quoque  metropolis  alieno  periculo  maiori  recrudescendae  pesti  denuo 
exponatur,  vt  ciues  conseruandae  sanitatis  gratia  ad  tutiora  loca  se  conferre 
cogantur,  magistratui  vero  interest  prouidere,  ne  per  eiusmodi  ciuium  disces- 
sum  ipsa  ciuitas  aliąuid  periculum  (quod  Deus  auertat)  subeat,  talem  tem- 
pestiue  fecerunt  boni  regiminis  in  causa  ordinationem. 

§  1.  Et  inprimis  placando  diuinam  maiestatem  conpotationes  minus  de- 
centes,  musicae  choreae  tabernatoribus  omnibus,  tam  intra  quam  extra  ciui- 
tatem  manentibus,  exerceri  inhibentur.  Faeminae  quoque  inhonestae,  vbicun- 
que  reperiri  poterint,  de  ciuitate  expelli  nec  amplius  regredi  debebunt. 
Deinde  reuisio  ciuitatis  cum  adminiculo  brachij  tam  spiritualis,  castrensis, 
quam  magnifici  rectoris  academiae  expediri  quamtotius  debebit,  personaeque 
vagabundae  vti  suspectae  pari  modo  et  validi  mendicantes  ex  ciuitate  sine 
respectu  et  regressu  expellentur. 

§  2.  Vt  autem  securitati  ciuitatis  hoc  tempore  calamitoso  pro  possibi- 
litate  prospiciatur,  milites  ad  centum  personas  redigendos  et  supplendos 
esse,  qui  diurnis  atque  nocturnis  custodijs  assiduo  inuigilent,  eisdemque  ca- 
pitaneum  praeficiendum,  vnanimibus  votis  et  sententijs  concluserunt. 

§  3.  Et  quoniam  interest,  ne  nobilis  et  spectabilis  praeconsul,  quem 
ordo  officij  praeconsulatus  administrandi  concernet,  mutuis  consilijs  nobi- 
lium  et  spectabilium  dd.  collegarum  totaliter  destituatur,  proinde  duos  e  me- 
dio  nobilis  et  spectabilis  magistratus  rogandos  esse,  qui  sub  tali  calamitate 
temporis  vt  in  ciuitate  manere  et  consilijs  suis  nobilem  et  spectabilem  do- 
minum  praeconsulem  iuuare  velint,  iidemque  nobiles  et  spectabiles  domini 
praeconsul  et  duo  consules  remansuri,  in  solatium  laborum  ipsorum  solitum 
salarium  iuxta  anteriorem  conclusionem  anni  praeteriti  habebunt  et  perci- 
pient,  similiter  et  nobili  notario  hic  mansuro  vel  in  locum  sui  idoneae  per- 
sonae  substitutae,  septimanale  salarium  per  florenos  quindecem  assignatur. 
Capitaneo  quoque  praetorij,  qui  curam  tam  praetorij,  quam  et  familiae  prae- 
torianae  habebit,  domosque  peste  infectas  visitare  illasque  ex  iussu  et  man- 
dato  nobilis  et  spectabilis  praeconsulis  occludere  tenebitur,  aliaque  obsequia 
idque  sub  paena  priuationis  officij  sui  pro  re  et  commodo  ciuitatis  expediet, 
solitum  septimanale  salarium  cedet;  sagittarijs  etiam  praesto  nobili  et  spec- 


5«4 

tabili   praeconsuli    assistentibus    caeteraeque    familiae    solita  exoluetur  septi- 
manalis  merces. 

§  4.  Quia  vero  pro  solutione  suprascriptorum  salariorum,  quam  et  susten- 
tationem  praesidiariorum  militum  atąue  alimentatione  peste  infectorum  occlu- 
dendorum  sumptus  omnino  necessarius  est;  in  aerario  vero  summus  defectus 
exist.it,  ciuitas  quoque  hac  calamitate  temporum  praessa  assiduisque  contri- 
butionibus  exhausta  reperitur7  nihilominus  seruandae  securitatis  ciuitatis  gratia 
non  tamen  sine  grauamine  et  iactura  fortunarum  suarum  suraraam  decem 
millium  florenorum  Polonicalium  per  ciuitatem  semota  omn-i  mora  per  mo- 
dum  mutui  ad  coaeąuationem  generałem  contribuendam  esse,  vnanimibus 
votis  et  sententijs  suis  concluserunt,  atąue  ad  taxam  super  summam  praefa- 
tam  ad  normam  vltimariae  et  immediatae  taxae  expediendam;  e  medio  sui 
ex  turno  nobiles  et  spectabiles  Ioannem  Zaleski,  qui  pro  nobili  et  spectabili 
Alberto  Sztameth  consule  Cracouiensi  hunc  laborem  beneuole  extra  turnum 
suscepit,  et  Casimirum  Bonifatium  Kantelli,  consules  Cracouienses ,  et  ex 
nobilibus  et  honoratis  scabinis  nobiles  et  honoratos  Gregorium  Szalewicz 
et  Ioannem  Franciscum  Maderni  scabinos,  ex  mercatoribus  vero  et  ex  con- 
tubernalibus  nobiles  Vilhelmum  Huysor  et  Gasparum  Bogucki  elegerunt  ac 
deputauerunt ;  in  exactores  vero  eiusdem  contributionis  nobilem  et  honora- 
tum  Andream  Krauz  scabinum  Cracouiensem  et  honoratum  Martinum  Tencer 
ciuem  Cracouiensem  in  succollectorem  constituerunt  et  assignauerunt.  Qui- 
ąuidem  nobiles  domini  ciues,  mercatores  et  contubernales  ac  ąuiuis  alij  pro 
eadem  contributione  taxanda  contributionem  praetactam  absąue  mora  ąuisąue 
iuxta  taxam  super  se  impositam  exoluere;  nec  de  ciuitate  prius,  quam  exol- 
uerit  discedere  debebunt  ac  tenebuntur,  idque  sub  paena  centum  aureorum 
Hungaricalium,  aerario  ciuitatis  applicanda.  Praesentibus  ad  praemissa  me- 
diantibus. 

Acta  Consul.  Crac.    10,  str.  333. 


13T7.      1678.  die  g.  m.  Iulii;  Cracoviae. 

Senatus    consultum    de   pauperibus  Iudaeis    intranda    urbe    prohibendis. 

Actum  sabbatho  antę  festum  s.  Margarethae  virginis  et  martyris  pro- 
ximo.  —  Spectabiles  domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per 
schaedulas  eo  in  negotio  ad  praetorium  conuocati  et  legitime  congregati 
existentes;  obuiando  recrudescendae  pestilentiae,  cum  pauperiores  Iudaei 
veteramenta  de  peste  suspecta  contra  submissiones  suas  diuendere  audeant, 
proinde  nonnisi  eos  Iudaeos;  qui  fornices  hic  in  ciuitate  habent;  ad  ciuitatem 
mittendos  esse,  vnanimibus  votis  et  sententijs  suis  concluserunt.  w 

Acta  Consul.  Crac.    io,  str.   336. 


505 


1378.      1678.  die   16.   m.  Iulii,  Iavoroviae. 

Ioannes  III.  rex  Poloniae  cives  Casimirienses  certiores  facit,  se  (jau- 
dentio  Zacherla  mandasse,  ut  ad  extinguendam  in  urbe  Casimiria  pestern 
curam  adhibeat. 

Ioannes  tertius  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Rus- 
siae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Kiiouiae,  Vołhyniae;  Podoliae,  Pod- 
lachiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Seueriae,  Czerniechouiaeąue.  Honoratis  ac 
famatis  proconsuli  et  consulibus,  aduocato  et  scabinis,  totiąue  communitati 
ciuitatis  nostrae  Casimiriensis ,  fideliter  nobis  dilectis ,  gratiam  nostram  re- 
giam.  Honorati  ac  famati,  fideliter  nobis  dilecti !  Doniesiono  nam  iest  przez 
Pany  Rady  nasze,  na  ten  czas  przy  boku  naszym  będące,  iako  Wierności 
Wasze  pod  ten  czas  plagi  gniewu  bożeg"o  v  Wierności  Waszych  szerzącego 
się,  bardzo  nieostrożnie  y  niedbale  koło  zabieżenia  iey  przy  pomocy  boskiey 
chodzicie,  y  owszem  o  to  będąc  a  nobili  et  spectabili  magistratu  Cracouiensi 
także  od  szlachetnego  Gaudentiusza  Zacherle,  przez  tenże  szlachetny  ma- 
gistrat krakowski  do  functiey  koło  zapowietrzonych  naznaczonego,  y  od  nas 
approbo\vaneg'o,  żeby  Wierności  Wasze  dom  napierwszy  peste  zarażony  za- 
raz zawarli  y  osoby  w  nim  będące  seąuestrowali,  rząd  dalszy  iako  naylepszy 
y  pilność  tak  koło  osób  iako  y  mieysc  zapowietrzonych,  pod  iurisdictią  Wier- 
ności Waszych  bendących  mieli,  reąuirowani  nic  niedbacie,  przez  co  nie- 
tylko  miasto  nasze  stołeczne  Kraków  y  obywatelow  iego,  ale  też  całe  wo- 
jewództwo krakowskie  y  niemal  wszytkę  Koronę  nasze  dla  swego  vporu 
y  niedbalstwa  in  summum  periculum  podaiecie,  g"dy  osobom  powietrzem  za- 
rażonym wolno  chodzić  (którzy  inszych  ludzi  zarażaią)  pozwalacie,  onych 
nie  seąuestruiecie  ani  wartą  osadzacie,  domów  od  powietrza  zarażonych  za- 
mykać y  rzeczy  zapowietrzonych  palić  niechcieliście :  iednym  słowem  zadney 
ostrożności  w  zabieżeniu  tej  pladze  morowego  powietrza  przy  pomocy  bo- 
skiey, iako  z  powinności  Wierności  Waszych  należy,  dotąd  niemieliście  y 
niemacie  ani  nie  czynicie,  y  owszem  vporem  swoim  inszych  ludzi  in  pericu- 
lum takowey  zarazy  wdaiecie,  co  musiemy  cum  graui  indignatione  nostra 
od  Wierności  Waszych  odbierać.  Przeto  my  chcąc  vporowi  Wierności  Wa- 
szych zabieżeć  y  bespieceństwo  nietylko  miastu  naszemu  Krakowowi  ale 
y  całemu  woiewodztwu  a  per  conscijuens  y  Koronie  wszytkiey  prowidować, 
do  miasta  naszego  Kazimierza  za  superintendenta  szlachetnego  Gaudencyusza 
Zacherle,  ławnika  starszego  krakowskiego,  do  tey  functiey  od  szlachetnego 
magistratu  krakowskiego  w  mieście  naszym  Krakowie  y  po  inszych  grun- 
tach do  miasta  tego  należących,  naznaczonego  y  przez  nas  nietylko  do  miasta 
naszego  Krakowa  ale  też  y  na  wszelakie  przyległości  y  grunty  iego  roku 
teraznieyszego  dnia  piątego  marca  ze  wszelaką  władzą  approbowanego, 
z  władzy  naszey  krolewskiey  ordynuiemy :  rozkazuiąc  Wiernościom  W. 
abyście  się  z  tymże  szlachetnym  Zacherla  we  wszytkim  strony  powietrza, 
także  ludzi  y  domów  zapowietrzonych  zawsze  znosili  y  prowiantem  tych, 
ktorzyby  sie  na  gruntach  miasta  naszego  Kazimierza  y  w  samym  mieście 
Kazimierzu  zapowietrzeli,   opatrowali,  y  onegoż  im  według  potrzeby  doda- 

64 


5o6 

wali,  y  cokolwiek  do  rządu  dobrego  y  zabieżeniu  szerzenia  się  tey  plagi 
morowego  powietrza  dalszemu  należeć  będzie,  tenże  szlachetny  Zacherla 
vczyni  y  vczynić  roskaże,  aby  Wierności  Wasze  to  wszytko  do  exequutiey 
przywodzili,  gdyż  pomienionemu  szlachetnemu  Zacherli  wszelaką  moc  z  wła- 
dzey  naszey  krolewskiey  ninieyszym  mandatem  y  yniwersałem  naszym  we 
wszytkim,  co  do  zabieżenia  tey  pladze  morowego  powietrza  należeć  będzie, 
daiemy :  chcąc  to  mieć  cale  y  roskazuiąc,  aby  Wierności  Wasze  y  wszysczy 
na  pomienionym  mieście  naszym  Kazimierzu,  Stradomiu  y  inszych  gruntach, 
do  iurisdictiey  Wierności  Waszych  należących,  tak  officialcs  iako  też  y  pry- 
watni ludzie  pomienionego  szlachetnego  Zacherlę  we  wszytkim  tym,  co  do 
rządu  względem  zabieżenia  tey  pladze  morowego  powietrza  także  strony 
domów  y  ludzi  zapowietrzonych  y  ostrożności  należeć  będzie,  a  on  roskaże, 
sub  paenis  criminalibus  super  coutraiteiiientem  sen  rcnitentcm  irrcmissibilitcr 
per  nos  extendetidis ,  we  wszytkim  słuchali  y  iemu  pomocy  w  tym  według 
iego  potrzeby  dawali  y  co  on  na  zabieżęnie  tey  plagi  boskiey  dalsze  posta- 
nowi y  czynić  roskaże,  czynili  y  zwierzchności  iego  od  nas  iemu  podaney 
w  niwczym  w  tey  mierze  dotąd,  póki  ta  plaga  boska  morowego  powietrza 
w  miastach  naszych  w  Krakowie,  Kazimierzu  y  Kleparzu ,  także  na  grun- 
tach wszytkich  circumcirca  tych  miast  będących,  nie  vstanie,  przeciwni  nie 
byli.  My  to  bowiem  wszytko ,  cokolwiek  pomieniony  szlachetny  Zacherla 
względem  zabieżenia  tey  pladze  morowego  powietrza  dalszego  postanowi, 
vczyni  y  exequować  będzie,  ninieyszym  vniversałem  naszym  z  władzy  na- 
szey krolewskiey  -pro  rato  cł  grało  przyimiemy  y  approbuiemy.  A  ieżeliby 
Wierności  Wasze  w  czym  iemu  w  tey  mierze  przeciwni  byli,  tedy  zalecamy 
to  y  mieć  chcemy  z  władzy  naszey  krolewskiey,  aby  vrodzeni  grodu  kra- 
kowskiego vrzędnicy  y  vrodzony  podrzęcy  krakowski  wespół  z  szlachetnym 
magistratem  miasta  naszego  Krakowa  wszelakiey  pomocy  do  rządu  dobrego 
czynienia  wzgiędem  zabieżenia  tey  plagi  boskiey  morowego  powietrza,  gdy 
będzie  o  to  pomieniony  szlachetny  Gaudentiusz  Zacherla  cilbo  subdelegat 
iego  reąuirował,  zawsze  dawali,  aby  przez  ten  nierządny  vpor  Wierności 
Waszych  nietylko  miasto  nasze  stołeczne  Kraków  ale  też  całe  woiewodztwo 
y  Korona  nieszwankowały.  Dan  w  Iaworowie  dnia  szesnastego  miesiąca 
lipca ,  roku  Pańskiego  tysiącznego  sześćsetnego  siedmdziesiątego  ósmego, 
panowania  naszego  piątego  roku.  —  łan  kroi.  —  Xdz  Adam  Sarnowski 
P.  P.  mpropria. 

Kodeks  Zaleskiego,  karta  280,  stronica  odwrotna. 


1379.      1678.   die  29.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  centum  aureis  regiae  Maiestati  dono  dandis. 

Actum  feria  ąuinta  postridie  festi  s.  Innocentum.  —  Spectabiles  domini 
praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiensis,  in  negotijs  ciuitatis  in  prae- 
torium  congregati  existentes  et  legitime  per  schaedulas  conuocati,  propter 
conciliandam    maiorem    gratiam    apud    sacram   regiam  Maiestatem  dominum 


5°7 

clementissimum ,  honorarium  centum  aureorum  promissum  prouidendo,  ex 
ducentis  aureis  per  nobilem  ac  spectabilem  Adamum  Druzynski  consulem 
Cracouiensem  in  aerario  depositis,  per  modum  mutui  centum  aureos  reci- 
piendos  esse  et  sacrae  regiae  Maiestati  transmittendos,  vnanimibus  votis  et 
sententijs  suis  concluserunt ,  qui  postmodum  ex  exactione  contributionis 
braxaturae  restitui   et  reimponi  debebunt. 

Acta   Consul.   Crac.    ]0,   str.   353. 


1380.      1679.  die  5.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  modo  creandorum  consulum  praesidentum. 

Actum  feria  quinta  post  festum  Circumcisionis  Domini.  —  Spectabiles 
domini  excellens  Hyacinthus  Lopacki  m.  d.  praeconsul,  Albertus  Sleszkow- 
ski  m.  d.  Albertus  Sztameth,  Valentinus  Szmidt,  Ventura  Bryganti,  Christo- 
phorus  Krauz,  Ioannes  Kraker,  Georgius  Schedel,  Ioannes  Gaudentius  Za- 
cherle,  Andreas  Węgrzynowicz,  Adamus  Druzinski  consules  Cracouienses, 
(post  missas  literas  inuitatorias  ad  omnes  spectabiles  dominos  consules,  vt 
pro  futuro  Deo  dante  die  dominico  ad  electionem  spectabilium  dominorum 
praesidentum  conuenire  dignentur),  die  hodierna  per  schaedulas  in  praeto- 
rium  conuocati  et  legitime  congregati  existentes,  consultationem  fecerunt, 
quo  modo  et  quo  ordine  electio  Deo  dante  futura  fieri  et  expediri  debeat. 
Obuiando  igitur  omnibus  difficultatibus  et  dubijs,  quae  oboriri  circa  electio- 
nem possint,  vnanimibus  votis  et  sententijs  suis  concluserunt,  conformando 
se  priuilegio  s.  r.  Mttis,  domini  nostri  clementissimi,  et  constituerunt  antę 
omnia. 

Primo  die  sabbathiuo  electionis,  diem  dominicum  praecedente,  tem- 
pestiue  schaedulas  ad  audiendam  sacram  missae  votiuam  antę  concionem  in 
ecclesia  archipresbyterali  beatissimae  Mariae  virginis  de  Spiritu  sancto  cele- 
brandam  omnibus  dominis  collegis  per  sagittarios  reddendas.  Post  concionem 
vero  in  praetorium  decentissime  conueniendum  esse,  quo  in  loco  obseruata 
omni  grauitate,  decentia  et  authoritate,  postpositis  omnibus  discursibus,  inuo- 
cata  gratia  vSpiritus  sancti,  quilibet  dominorum  collegarum  per  secreta  suf- 
fragia  iuxta  suum  beneplacitum  in  schaedula  octo  dd.  praesidentes  secrete 
scribere  et  nominare  debet,  inter  quos  octo  dd.  consules  nouiter  electi  vnus 
aut  plures  (prout  ad  praesens  quatuor  existunt,  quibus  iuxta  antiquum  mo- 
rem praesidere  necessario  competit),  nominentur  et  eligantur.  Quas  schae- 
dulas compactas  quilibet  suam  ordine  a  domino  seniore  caepto,  in  calicem 
imponere  debet,  eas  vero  schaedulas  spectabilis  dominus  praeconsul  protunc 
circa  electionem  praesidens,  ipsemet  aperiet  et  illa  vota  octo  personis  in 
schaedula  scriptis,  in  cathalogo  omnium  generali  consignabit,  ex  quibus  con- 
signationibus  secundum  pluralitatem  votorum  octo  dd.  praesidentes  auspicato 
ominę  promulgabuntur.  Quod  si  vero  paritas  votorum  et  consignationum 
intercesserit,  ad  hanc  paritatem  solus  spectabilis  dominus  praeconsul  pro- 
tunc in  electione  praesidens,  sufFragium  suum  et  consignationem  addere  iuxta. 


5o8 

suam  mentem  licentiam  et  facultatem  habebit.  Quae  ąuidem  electio  non 
obstante  vnius  vel  plurium  dominorum  collegarum  (absentia),  siquidem 
omnes  per  schaedulas  ad  huncce  actum  solennem  auisati  et  inuitati  con- 
uenire  in  praetorium  tenentur,  expediri  debebit ;  neque  etiam  ea  in  parte 
absentium  dominorum  per  litteras  vota  sua  mittentium,  instantia  erit  atten- 
denda,  siąuidem  priuilegium  s.  r.  Mttis  d.  c.  ąuemlibet  personaliter  electioni 
huic  adesse  specifice  mandat :  excepta  tamen  certa  non  fucata  legalitate,  ob 
quam  secreta  schaedula  per  aliąuem  dominorum  in  Collegium  missa,  (prout 
nobilis  et  spectabilis  dominus  Ventura  Bryganti  consul  Cracouiensis,  in  pu- 
blicis  negotijs  ad  comitia  generalia  regni  Grodnam,  m.  d.  Litt.  ciuitatem  vti 
nuntius  discedens,  secretum  suum  votum  scriptum  reliquit),  ad  computum 
electionis  pertinebit.  Iuxta  quam  electionem  ąuilibet  a  spectabili  domino 
praeconsule  promulgatus  electus,  etiam  circa  actum  electionis  absens,  locum 
praesidentiae  suae  obtinebit.  Si  vero  aliąuis  electus  suscipere  id  officium 
noluerit,  extunc  tenebitur  libram  auri  in  medium  collegij  spectabilis  ma- 
gistratus  Cracouiensis  reponere.  Praesenti  conclusione  ad  praemissa  me- 
diante. 

Acta  Consul.   Crac.    10,  str.  358. 


1381.      1679.  die  24.  m.  Ianuarii;  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  Iudaeis  intranda  urbe  prohibendis. 

Actum  feria  tertia  pridie  festi  Conuersionis  s.  Pauli  apostoli.  —  lidem 
qui  supra  spectabiles  domini,  eo  animaduerso,  quod  adhuc  apud  Iudaeos  in 
vico  illorum  periculum  pestis  metuitur,  eidem  obuiando,  Iudaeos  non  esse 
in  ciuitatem  mittendos  nec  vllam  instantiam  nobilium  personarum  attenden- 
dam,  sed  magis  communi  totius  ciuitatis  bono  prospiciendum  esse,  ynanimiter 
concluserunt. 

Acta  Consul.   Ccac.   10,  str.  368. 


1383.      1679.  die  30.  m.  Ianuarii,  Grodnae. 

Ioannes  III.  rex  Poloniae  electionem  consulum  praesidentum  a  magi- 
stratu consulari  Cracoviensi  factam,  ratam  esse  iubet. 

Ioannes  III.  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Russiae, 
Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Kiiouiae,  Volhyniae,  Podoliae,  Podlachiae, 
Liuoniae,  Smolensciae,  Seueriae,  Czernichouiaeque.  Significamus  praesentibus 
literis  nostris,  quorum  interest,  uniuersis  et  singulis,  quia  nos  habita  ratione 
obsequiorum,  per  nobilem  et  spectabilem  magistratum  Cracouiensem  tam 
serenissimis  antecessoribus  nostris  regibus  Poloniae,  quam  nobismet  ipsis 
totique  inclytae  regni  nostri  reipublicae  semper  fidelissime   cum  summo  sa- 


509 

lutis  et  fortunarum  dispendio  praestitorum ,  eaque  obseąuia  et  fidelitatem 
illorum  gratincando  et  ad  alia  maiora  specimina  futuris  temporibus  prae- 
standa,  eosdem  incitando  et  provocando;  perpetuis  temporibus  iisdem  nobi- 
libus  et  spectabilibus  consulibus  Cracouiensibus  seu  toti  nobili  et  spectabili 
magistratui  Cracouiensi  ius  consulum  Cracouiensium  in  locum  aliorum  con- 
sulum morte  seu  ąuouis  alio  modo  vacantem,  tum  et  ąuotannis  iuxta  con- 
suetudinem  et  praxim  antiąuam  octo  praesidentium  alias  proconsulum  liberae 
electionis  contuleramus  modumąue  eligendorum  in  priuilegio  nostro  eo  no- 
mine  iis  dato,  descripseramus.  Cum  vero  per  certos  consiliarios  nostros  in- 
tellexissemus,  praefatum  nobilem  et  spectabilem  magistratum  Cracouiensem 
in  eligendis  tam  nouis  in  locum  demortuorum  consulum  consulibus,  quam 
et  huius  anni  praesidentibus,  ordinatissime  iuxta  tenorem  supra  scripti  pri- 
uilegii  nostri  processisse,  omnesąue  solennitates  in  eligendis  praefatis  con- 
sulibus et  praesidentibus  seu  proconsulibus  Cracouiensibus  obseruasse,  recte- 
que  eandem  electionem  (quae  cedat  in  laudem  Dei  et  totius  regni  nostri, 
tum  et  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis  emolumentum)  peregisse,  proinde  nos 
grato  id  a  praefato  nobili  ac  spectabili  magistratu  Cracouiensi  suscipientes 
animo,  easdem  tam  consulum  nouorum  quam  et  praesidentium  seu  praecon- 
sulum  modo  prout  supra  peractas  electiones,  tum  et  in  futurum  perpetuis 
temporibus  peragendas,  modernosque  tam  consules  nouos,  quam  et  praefatos 
praesidentes  seu  praeconsules  ad  praesens  electos  et  in  futurum  perpetuis 
temporibus  eligendos,  de  plenitudine  potestatis  nostrae  regiae  approbandas 
et  confirmandas,  tum  et  approbandos  et  connrmandos  esse  duximus,  prout 
praesentibus  approbamus,  confirmamus  et  ratificamus,  nolentes  easdem  electio- 
nes tum  et  prout  supra  electos  a  quopiam  infringi  et  labefactari  seu  iisdem 
contrauenire.  In  quorum  fidem  praesentes  manu  nostra  subscriptas  sigillo 
regni  communiri  iussimus.  Datum  Grodnae  in  generalibus  regni  comitiis, 
die  XXX  mensis  Ianuarii,  anno  Domini  MDCLXXIX,  regni  vero  nostri  V° 
anno.  —  Ioannes  rex. 

Dokument  papierowy,   opatrzony  własnoręcznym  podpisem  króla ;  nie  ma  atoli  śladu,  iżby  kie- 
dykolwiek na  nim  pieczęć  wyciśnięta  była. 


M 

13H3.     1679.  die  20.  m.  Februarii,  Cracoviae. 


łPrusfc) 


Senatus  consultum  de  vectigale  a  vinis  ex  magnis  doliis  in  parva  vasa 
transfundendis  solvendo. 

Actum  feria  2 -da  postridie  dominice  Inuocauit  quadragesimalis.  —  Spec- 
tabiles  domini  excellens  Iacobus  Reineker  m.  d.  praeconsuL  Hiacinthus  Ło- 
packi  m.  d.  Albertus  Stamet,  Valentinus  Smidt,  Andreas  Belli,  Nicolaus 
Królik,  Stanislaus  Segnicz,  Antonius  Lukini,  Stanislaus  Wosinski  m.  d.  Chri- 
stophorus  Krauz,  Georgius  Schedell,  Andreas  Węgrzynowicz,  Adam  Dru- 
zynski  consules  Cracouienses ,  in  negotijs  ciuitatis  congregati  (s)  in  praeto- 
rium  et  legitime  congregati  existentes,  considerato,  quod  prouentus  a  vinis 
aduectis  et  transfusis  ex  magnis  cuppis  in  parua  dolia  Hungarica  per  quan- 


5io 

dam  inanimaduertentiam  ad  aerarium  ciuitatis  nunc  non  persoluuntur  et  do- 
leatores  sine  scitu  spectabilis  magistratus  eadem  vina  priuatim  transfundere 
audeant,  vtpote  s.  Georgij  et  Endeburgica,  et  debent  ea  vasa  habere  nigra 
signa  imposita  iuxta  antiąuum  morem,  prout  priuilegium  serenissimi  Casi- 
miri  regis  anno  1359  disponit,  et  per  eam  conniuentiam  detrimentum  nota- 
bile  aerarij  ciuilis  apparet,  proinde  reassumendo  anteriores  conclusiones  ad 
conseruandum  bonum  ordinem,  spectabiles  dominos  Valentinum  Smidt  et 
Adamum  Drużynski  consules  Cracouienses  e  medio  sui  elegerunt  et  depu- 
tauerunt,  vt  attendere  velint,  ne  doleatores  audeant  amplius  vina  eiusmodi 
s.  Georgij  et  Endeburgica  ex  magnis  cuppis  in  vasa  Vngarica  sine  scitu 
eorum  transfundere,  sub  paenis  officij  arbitrarijs.  Quod  si  vero  de  consensu 
spectabilium  dd.  deputatorum  transfusa  fuerint,  ab  ijsdem  minoribus  per 
grossos  nouem  ratione  nigrorum  signorum  ad  aerarium  ciuile  prouentus 
inferri  debet  et  ij  rustici,  qui  vina  transportare  solent,  srotarze  vocati,  denun- 
ciare  de  eiusmodi  vasis  tenebuntur,  sub  paena  centum  plagarum  et  sessione 
carcerum.  Quae  conclusio  praesens  est  ijsdem  ad  notitiam  deducta. 

Acta  Consul.   Crac.    10,  str.  375. 


1384.     1679.  die  3.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  Iudaeis  intranda  urbe  prohibendis. 

Actum  feria  sexta  antę  dominicam  Oculi  ąuadragesimalem  proxima.  — 
Spectabiles  domini  Michael  Stanislaus  Segnicz  praeconsul,  Valentinus  Smidt, 
Casimirus  Bonifacius  Cantelli,  Georgius  Schedel,  Ioannes  Gaudentius  Za- 
cherla,  Adam  Drużynski  consules  Cracouienses,  in  negotijs  ciuitatis  congre- 
gati  in  praetorium  existentes,  audita  relatione  famati  Wasilowski,  quod  iam 
in  vico  Iudaeorum  est  reuisio  peracta,  ipsi  vero  non  obseruato  mandato  s.  r. 
Mttis  sine  consensu  spectabilis  magistratus  in  ciuitatem  temere  et  turmatim 
veniunt,  neąue  submissioni  suae  in  persolutione  semisgelt  satisfacere  volunt, 
eosdem  Iudaeos  non  esse  mittendos,  custodiae  ciuili  demandari  debere  sta- 
tuerunt. 

Acta  Consul.   Crac.    10,   str.  382. 


1385.      1679.  die  25.  m.  Martii,  Grodnae. 

Ioannes  III.  rex  Poloniae  civibus  Casimiriensibus  mandat,  ut  contribu- 
tionem  militarem,  quae   y>hybema«   dicebatur,  exsolvant. 

Ioannes  tertius  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Rus- 
siae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Kiiouiae,  Vołhyniae,  Podoliae,  Pod- 
lachiae,  Eiuoniae,  Smolensciae,  Seueriae,  Czerniechouiaeque.  Famatis  pro- 
consuli,  consulibus,   aduocato  et  scabinis  totique  magistratui  et  communitati 


5H 

ciuitatis  nostrae  Casimiriensis  ad  Cracouiam,  fideliter  nobis  dilectis,  gratiam 
nostram  regiam.  Famati,  fideliter  nobis  dilecti !  Expositum  nobis  est  per 
officiales  thesauri  nostri,  P'idelitates  Vestras  in  extradendis  hybernis  pro 
guardiis  nostris  pertinentibus,  diffugijs  et  protelationibus  adlaborare,  excu- 
sationesąue  et  praetextus,  ąuominus  eadem  hyberna  vna  cum  aliis  oppidis 
et  villis  ad  magnam  procurationem  arcis  nostrae  Cracouiensis  spectantibus, 
componant  et  extradant,  texere.  Quocirca  Pldelitates  Vestras  admonendas 
esse  duximus,  prout  praesentibus  admonemus,  ijsdem  mandantes,  ąuatenus 
postpositis  hisce  diffugiis  et  praetextibus,  summam,  quae  ipsis  nomine  eorun- 
dem  hybernorum  imposita  est,  ad  thesaurum  nostrum  per  manus  generosi 
Andreae  Ryszkowski  aulici  nostri  exoluant  et  extradant,  et  secus  non  faciant, 
pro  gratia  nostra  et  officiorum  suorum  debito.  Datum  (rrodnae  die  XXV 
mensis  Martij,  anno  Domini  M  DCL  XXIX,  regni  nostri  V°.  —  Ioannes 
rex.  —  Ioannes  Carolus  Daniłowicz  thesaurarius  curiae  regni  mp. 

Oryginał  papierowy,  opatrzony  pieczęcią  pokojową,  poniżej  tekstu  wyciśniętą. 


1380.     1679.  die  7.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Senatus    consultum    de  corporibus   mortuorum   a  chirurgis  inspiciendis. 

Actum  feria  sexta  antę  dominicam  Conductus  Paschae  proxima.  — 
lidem  spectabiles  domini  eo  perpenso,  quod  famatus  Ioannes  Scot  chirurgus 
per  totum  tempus  pestilentiae  magnam  in  curandis  peste  infectis  hucusąue 
adhibuit  diligentiam,  et  nunc  cessante  licet  peste,  morbi  varij  inter  homines 
obseruentur,  obuiando  igitur  quibusuis  periculis,  vt  in  casu  citius  ąuaelibet 
occasio  et  suspitio  pestifera  euitari  possit,  defunctorum  in  iurisdictione  ciuili 
cadauera  per  famatos  chirurgos  Cracouienses  duos  reuidenda  esse  constitue- 
runt  et  ąuatenus  eandem  reuisionem  omnes  chirurgi  in  contubernio  existentes 
hebdomadatim  expediant,  incipiendo  praesenti  hebdomada,  turnum  ipsimet 
seniores  et  sic  consequenter  sub  paena  20  marcarum  et  sessione  carcerem 
per  triduum  concluserunt ;  alias  si  totum  contubernium  eum  ordinem  obser- 
uare  renuerit,  sub  paena  centum  marcarum  irremissibiliter  reponenda  et 
sessione  diuturniori  vnanimiter  concluserunt.  Relutionem  vero  reuisionis 
ijdem  chirurgi  expeditam  nobili  et  spectabili  domino  Ioanni  Gaudentio  Za- 
cherla,  consuli  Cracouiensi,  superintendenti  specialiter  electo  et  a  s.  r.  Mtte 
domino  clementissimo  et  illustrissimo  d.  episcopo  Cracouiensi  approbato, 
facere  tenebuntur,  praesenti  conclusione  ad  praemissa  mediante. 

Acta  Cons.  Crac.   IO,  str.  409. 


512 


1387.      IÓ79-  die  29.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  pactione  cum  mercatoribus  Vratislaviensibus 
facienda. 

Actum  sabbatho  pridie  dominicae  Cantate.  ■ —  In  residentiam  generosi 
et  spectabilis  senatus  vrbis  Cracouiae,  metropolis  regni  Poloniae,  personaliter 
veniens  nobilis  Laurentius  Henz,  ciuis  et  mercator  Vratislauiensis,  nomine 
nobilium  mercatorum  Yratislauiensium  generaliter  omnium,  publicam  fecit 
postulationem,  ąuatenus  merces  eorum  cuiuscunąue  generis  et  speciei  exis- 
tentes;  Vratislauia  in  Hungariam  et  e  conuerso  corameantes,  secure  absąue 
ąuouis  praepedimento,  non  obseruato  ciuitatis  Cracouiae  depositorio,  per 
fines  et  limites  regni  Poloniae  alias  iuxta  contractum  eo  nomine  die  trige- 
sima  Iulij  anno  Domini  millesimo  sexcentesimo  septuagesimo  sexto  officiose 
cum  nonnullis  mercatoribus  Vratislauiensibus  initum,  deuehere  et  traducere 
possint ,  sub  expressa  pensione  a  ąuolibet  mercium  curru  per  duos  aureos 
Hungaricales  ratione  iurium  depositorij  et  thelonei  ciuilis  soluenda,  petens 
pro  eiusmodi  transactione,  generaliter  cum  omnibus  mercatoribus  Vratisla- 
uiensibus  facienda,  speciale  cum  plenaria  facultate  commissum  alicui  e  me- 
dio  generosi  et  spectabilis  senatus  Cracouiensis  dari  et  conferri.  Et  generosi 
ac  spectabiles  domini  praeconsul  et  senatus  Cracouiensis,  in  praetorium  eo 
in  negotio  per  schaedulas  trinas  conuocati  et  legitime  vna  cum  honoratis 
Cjuadraginta  viris  congregati  existentes,  audita  praeinserta  instantia  supra- 
scripti  nobilis  Laurentij  Henz  ciuis  et  mercatoris  Vratislauiensis  et  ipsius 
petitioni  annuendo,  in  obseruantiam  amicitiae  vicinalis,  non  derogando  quid- 
quam  iuribus  depositorij  Cracouiensis  seruientibus,  tum  et  prouentibus  ad 
theloneum  ciuile  Cracouiense  spectantibus,  pro  eiusmodi  contractu  genera- 
liter ineundo  vnanimibus  votis  et  sententijs  suis  generosum  et  spectabilem 
dominum  Nicolaum  Królik  consulem  Cracouiensem,  collegam  suum  charis- 
simum,  Vratislauiam  nunc  proficiscentem,  deputauerunt  eidemąue  plenariam 
et  omnimodam  facultatem  propter  contractum  affectatum  cum  omnibus  no- 
bilibus  mercatoribus  et  ciuibus  Vratislauiensibus  faciendum  et  pleno  iure 
ineundum ,  a  data  moderni  mensis  Maij  ad  triennium  continuandum  contu- 
lerunt,  his  tamen  potissimum  expressis  et  praecustoditis  cautelis : 

Primo,  vt  nobiles  dd.  mercatores  Vratislauienses  ad  complendum  et 
conseruandum  praetactum  contractum  interessati,  videlicet  nobilis  Ernestus 
a  Smetau  et  Daniel  a  Reiisch  seniores,  diligentem  faciant  inąuisitionem  et 
animaduersionem,  quot  currus  mercium  dd.  mercatorum  Vratislauiensium 
a  die  trigesima  Iulij  anni  millesimi  sexcentesimi  septuagesimi  sexti  ad  hoc 
vsque  tempus  in  Hungariam  et  e  conuerso  peruexerunt;  a  quibus  vt  satis- 
factionem  et  realem  solutionem  retentorum  aureorum  pro  tempore  praeterito 
ab  anno  millesimo  sexcentesimo  septuagesimo  sexto;  die  trigesima  Iulij,  vigore 
contractus  initi  aerario  ciuili  Cracouiensi  prouenientem,  exolui  procurent  et 
sua  diligentia  compellant. 

Secundo ,  vt  nobiles  dd.  seniores  mercatores  Vratislauienses  eiusmodi 
pacto  constituto,  a  praenxione  temporis  ab  omnibus  curribus  mercibus  Vra- 


51.3 

tislauia  versus  Hungariam  et  e  contra  onustis;  toties  ąuoties  per  duos  aureos 
Hungaricales  in  specie  a  ąuolibet  curru  ad  manus  suas  percipiant  et  exigant, 
ąuolibet  vero  trimestri  ad  manus  generosi  ac  spectabilis  domini  Nicolai  Królik 
consulis  Cracouiensis  solutionem  iuxta  regestrum  curruum  transmissorum, 
reddere  realiterąue  transmittere  vna  cum  reg'estro  tenebuntur,  ad  aerarium 
Cracouiense  importandam. 

Tertio,  obuiando,  ne  praetextu  moderni  contractus  alij  incolae  Silesienses, 
vtpote  Opauienses,  Opolienses  aut  cuiuscunąue  ciuitatis  mercatores,  tum 
etiam  Hungari  merces  suas  peruehere  hinc  et  inde  praesumant,  expedit 
omnino,  vt  ciues  soli  Vratislauienses  signa  certa  a  dd.  senioribus  mercato- 
ribus  Vratislauiensibus  habeant  consignata,  quae  in  cameris  regalibus  in 
confinijs  existentibus?  dd.  notarijs  per  modum  ąuietantiarum  ostendant,  eaąue 
signa  ijs,  a  ąuibus  ea  receperint,  cum  Vratislauiam  reuersi  fuerint,  in  in- 
stanti  restituant,  ne  in  defectu  exhibitionis  earum  confusio  aliqua  aut  seąue- 
stratio  mercium  subseąuatur.  Hoc  enim  omnino  praecauendum  et  attentan- 
dum  est,  neue  caeteri  impertinenter  sibi  ex  alieno  pacto  bonum  suum  pri- 
uatum  promoueant,  vnde  praeiudicium  iuribus  depositorij  Cracouiensis  in- 
ferri  aliąuo  modo  possit.  Cjuapropter  pro  fide  et  dexteritate  sua  quidquid 
citra  vllam  derogationem  iurium  depositorio  et  theloneo  Cracouiensi  seruien- 
tium;  ex  praemissis  constitutum  fuerit,  id  pro  rato  et  grato  tenendum  esse 
vnanimibus  votis  et  sententijs  constitutum  est ;  in  casu  autem  per  ąuempiam 
ex  dd.  mercatoribus  Vratislauiensibus  eodem  contractu  praemissis  conditio- 
nibus  ineundo  non  satisfactionis,  confiscatio  mercium  disponentibus  id  depo- 
sitorij Cracouiensis  iuribus  in  toto  conseruari  debet  et  praecustodiri,  prae- 
sentibus  ad  praemissa  mediantibus. 

Acta  Cons.  Crac.    10,   str.  419. 


1388.     1679.  die  27.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  40  militibus  praesidiariis  retinendis. 

Actum  feria  tertia  antę  festum  ss.  Petri  et  Pauli  apostolorum.  —  Spec- 
tabiles  domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae  eo  in  negotio  per 
schaedulas  in  praetorium  conuocati  et  legitime  congregati  existentes;  consi- 
derantes,  milites  esse  adhuc  necessarios  pro  custodia  ciuitatis,  eosdem  qua- 
draginta  retinendos  esse  statuerunt  solutionemąue  prouidendarm  vt  honorata 
communitas  medietatem  trium  seruisgeltorum  exigendam  esse  consentiat  et 
qui  non  sunt  incolae,  taxati  praeuia  taxa  ad  solutionem  compellantur,  con- 
cluserunt. 

Acta  Cons.  Crac.   10,  str.  443. 


65 


5H 


13*S9.      1679.  die  8.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  Hungaris  intranda  urbe  prohibendis. 

Actum  sabbatho  pridie  octauae  Visitationis  b.  M.  V.  —  lidem  qui  supra 
accepta  notitia  pestilentiae  in  Hungaria  grassantis,  prospiciendo  securitati 
ciuitatis,  Hungaros  non  esse  mittendos,  statuerunt;  et  qui  nunc  in  ciuitate 
manent,  vt  nullas  correspondentias  cum  extraneis  Hungaris  habeant  nec  ex 
ciuitate  discedere  audeant,  monendos  esse  sub  priuatione  a  ciuitate,  conclu- 
serunt;  quo  nomine  etiam  publicatio  per  plateas  est  demandata. 

Acta  Cons.  Crac.    10,  str.  452. 


139©.      1679.  die   18.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

Promulgatio  mandati  regii  de  peste  vitanda. 

Actum  feria  tertia  antę  festum  sanctae  Mariae  Magdalenae  proxima.  — ; 
Ad  officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens 
prouidus  Stanislaus  Iarocki,  ministerialis  regni  generalis,  in  vim  suae  verae 
ac  fidelis  relationis  recognouit,  se  mandatum  sacrae  regiae  Maiestatis,  do- 
mini clementissimi,  feliciter  nunc  regnantis,  et  manu  ipsius  subscriptum  sigil- 
loque  maioris  cancellariae  regni  munitum,  de  data  Iauorouiae  die  quinta 
Iulij  anno  currenti  scriptum,  originale  vero  eiusdem  mandati  ad  cancellariam 
reposuit,  intuitu  pestis  in  confiniis  grassantis  euitandae  emanatum,  ex  man- 
dato  nobilis  officij  consularis  Cracouiensis  populo  ad  sonum  tubae  congre- 
gato,  primo  in  quatuor  partibus  fori  Cracouiensis,  Clepardiae  duobus  in 
locis,  in  fundo  Wesoła  dieto  ad  Cracouiam  existente,  itidem  in  duobus 
locis,  Casimiriae  ad  Cracouiam  duobus  in  locis,  alta,  sonora,  intelligibilique 
voce  de  verbo  ad  verbum  et  tenorem  ipsius  publicasse  et  ad  notitiam  omnium 
deduxisse7  et  quatenus  omnes  securitati  suae  ex  parte  pestis  in  confiniis  non- 
nullis  in  locis  grassanti  prouideant,  praemonuisse.  Sic  et  non  aliter  factum 
esse  referens,  de  quo  hanc  suam  fidelem  fecit  relationem. 

Acta  Cons.  Crac.  44,   str.  656. 


1391.     1679.  die  5.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  documentis  iuridicis  iudicio  porrigendis. 

Actum  feria  sexta  ipso  die  s,.  Dominici  confessoris.  —  Spectabiles  do- 
mini praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  in  negotijs  ciuitatis  in  prae- 
torio  Cracouiensi  per  schaedulas  conuocati  et  legitime  congregati  existentes; 
quatenus  domini   patroni  causarum    processus    quosuis    in  deliberatione   exi- 


5i5 

stentes,  post  editam  monitionem  de  offerendis  munimentis  propter  ferendam 
sententiam,  actorea  pars  nimirum  praeuia  adcitatione  partis  citatae  in  prae- 
sentia  eiusdem  porrigant;  vt  constare  possit  de  omnibus  defensis  ad  causam 
necessarijs,  vnanimibus  votis  et  sententijs  suis  concluserunt. 

Acta  Cous.   Crac.    10,  str.  463. 

1393.      1679.   die   17.  m.  Augusti,  Craooviae. 

Senatus  consultum  de  praeceptis   pestis  imminentis  gratia  observandis. 

Actum  feria  ąuinta  post  festum  Assumptionis  in  coelum  b.  M.  v.  — 
Spectabiles  domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas 
eo  in  negotio  conuocati  et  legitime  in  praetorium  congregati  existentes; 
accepta  notitia  de  contagione  pestifera,  quae  in  tribus  domibus  Casimiriae 
serpere  cepit;  prospiciendo  securitati  publicae,  vt  hocce  malum  euitari  pos- 
sit, ad  conseruandum  ordinem  bonum  infrascripta  puncta  obseruanda  esse 
statuerunt : 

i-mo.  Vt  vnusquisque  significet,  quo  tempore  morbo  aliquo  correptus 
fuerit. 

2-do.  Nemo  mortuus  sepeliatur,  nisi  prius  cadauer  reuideatur. 

3-tio.  Ne  pistores  tam  intra,  quam  extra  ciuitatem  manentes,  audeant 
panes  per  se  aut  aliquas  mulieres  deferre  Casimiriam. 

4-to.  Ne  in  tabernis  audeant  saltus  aliquos  exercere  et  musicam  facere, 
sub  paenis  grauissimis. 

5-to.  Quoniam  prope  Iudaeos  ea  pestis  oborta  est7  eosdem  a  ciuitate 
arcendos  esse. 

6-to.  Metuendo ,  ne  ista  calamitas  permissu  diuino  ciuitatem  affligere 
satagat,  pro  conseruanda  custodia  quinquaginta  milites  fouendos  esse  idque 
honoratae  communitati  intimandum,  vt  de  modo  solutionis  mercedis  con- 
silium  ineat. 

7-mo.  Ad  placandam  diuinam  Mttem  per  intercessionem  sancti  Se- 
bastiani,  vota  promissa  expleantur. 

8.  Vltimo;  vt  res;  quaecumque  ab  aliquo  ignoto  venditae  sunt;  a  parte 
seponantur,  ne  in  vsum  humanum  veniant,  quousque  bene  ventilentur. 

Quae  vt  ad  notitiam  omnium  deueniant,  voce  praeconis  publicanda 
esse,  vnanimibus  votis  et  sententijs  suis  concluserunt. 

Acta  Cons.  Crac.    10,  str.  467. 

1393.     1679.  die  30.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  introitu  civitatem  Iudaeis  sub  certis  conditio- 
nibus  concedendo. 

Actum  feria  4-ta  antę  festum  s.  Aegidij  abbatis.  —  Spectabiles  domini 
praeconsul  et  consules  ciuitatis   Cracouiae,    per  schaedulas  ad  consultandum 


5i6 

ratione  securitatis  ex  parte  pestis  Casimiriae  incipientis,  in  praetorium  Cra- 
couiense  congregati  existentes,  ad  postulatum  Iudaeorum;  qui  sibi  ingressum 
in  ciuitatem  denegatum  habentes,  licentiam  introeundi  postulant,  eisdem  ex 
legitima  causa  ingressum  denegandum  esse,  quod  a  Iudaeis  peste  infecti 
Casimiriae  circa  obitum  suum  eam  contagionem  arripuisse  pałam  recogno- 
uissent7  iamąue  certo  apud  ipsosmet  Iudaeos  pestem  emergere  constat,  et 
ideo  nequaquam  mittendos  concluserunt ;  sed  ne  detrimentum  rerum  patian- 
tur,  in  quantum  ex  fornicibus  et  testudinibus  easdem  propter  commoditatem 
restitutionis  pignorum  exportare  voluerint,  sex  Iudaeos  pro  vna  die  in  ciui- 
tatem mittendos  et  sic  consequenter  alios  de  die  in  diem  semper  sex  in- 
gressuros;  constituerunt. 

Acta  Cons.   Crac.    10,   str.  475. 


1304.      1679.  die   ii.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  Hungaris  intranda  urbe  Cracovia  sub- 
urbiaque  eius  prohibendis. 

Actum  feria  secunda  antę  festum  s.  Luciae  virginis  et  martyris  pro- 
xima.  —  Ad  officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter 
veniens  prouidus  Stanislaus  Iarocki,  m.  g.  r.  in  virn  suae  verae  ac  fidelis 
relationis  recognouit,  se  ex  mandato  nobilis  et  spectabilis  magistratus  Cra- 
couiensis  infrascripta  ad  sonum  tubae  populo  congregato,  alta,  sonora,  in- 
telligibilique  voce  in  quatuor  partibus  fori  Cracouiensis  ac  Casimiriae,  Stra- 
domiae,  Clepardiae  nec  non  in  fundo  Lubicz  seu  Wesoła  dieto  atque  in  fundo 
Dębniki  nuncupato,  die  hodierna  publicasse  et  ad  notitiam  deduxisse  de 
tenore  tali :  Panowie  raczcie  WM.  wiedzieć,  iż  vrzędy  grodzki,  wielkorzą- 
dowy  y  radziecki  krakowski  zabiegaiąc,  aby  ta  plaga  powietrza  morowego 
w  tym  mieście  y  circumferentiach  iego  nie  szyrzyła  się,  a  powziąwszy  wia- 
domość, że  ludzie  z  Węgier  kędy  powietrze  grassuie,  z  końmi  y  fantami 
przyiezdzaią,  tedy  pomienione  vrzedy  surowo  upominaią,  aby  żaden  z  tako- 
wych ludzi  niewazył  się  tu  do  miasta  Krakowa,  Kazimierza,  Kleparza  y  na 
insze  przedmieścia  z  tę  y  z  tamte  stronę  Wisły  przeiezdzac,  albowiem  ka- 
żdego takiego  z  Węgier  przyiezdzaiącego,  imać  y  na  gardle  karać  a  fanty 
palie  będą.  Tosz  vrzedy  surowo  przykazuią  wszytkim  tak  w  mieście  Kra- 
kowie, Kaźmierzu,  Kleparzu,  iako  y  wszytkich  przedmieściach,  z  stę  y  z  tamte 
stronę  Wisły  mieszkaiącym ,  aby  się  niewazyli  ludzi  obcych  nieznaiomych 
do  gospody  y  domów  swoich  przyimowac,  noclegować,  fantów  kupować  bez 
wiadomości  vrzędu  krakowskiego,  albowiem  każdego  gospodarza  tey  publi- 
katiey  nie  dosyć  czyniącego,  do  lazaretu  brać  a  domy  zamykać  będą.  Sic 
et  non  aliter  factum  esse  referens,  de  quo  hanc  suam  fidelem  fecit  relationem. 

Acta  Cons.  Crac.  44,  str.  733. 


5i7 


1395.     IÓ79-  die   I2-  m-  Decembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  intrantibus  urbem  in  portis  examinandis. 

Actum  feria  3-tia  pridie  febti  s.  Luciae  virginis  et  martyris.  —  lidem 
qui  supra  considerantes,  quod  per  Dei  gratiam  lues  pestifera  in  ciuitate 
cessauit,  in  confinijs  vero  Vngariae;  Orauiae,  Silesiae  eius  contagionis  ma- 
lum  grassatur  et  homines  exotici  etiam  illam  ciuitatem  adire  solent,  proinde 
obuiando  periculis  et  bono  ordini  insistendo,  quem  potissimum  nobilis  et 
spectabilis  Ioannes  Gaudentius  Zacherla  consul  Cracouiensis  ab  omnibus 
custodiendum  et  obseruandum,  ex  singulari  erga  bonum  publicum  amore 
sollicite  prouidere  dignatus  est,  eiusdem  curae  et  dexteritati  commiserunt, 
vt  in  omnibus  portis  sine  illius  scitu  nemo  exoticus  admittatur,  prius;  quam 
examinatus  testimonia  salubris  aurae  exhibuerit. 

Acta  Cons.  Crac.   10,  str.   511. 


1306.      1679.  die   16.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

Senatus    consultum    de    modestia    inter    electionem   consulum  servanda. 

Sabbatho  post  festum  s.  Luciae.  —  Excellens;  nobiles  et  spectabiles 
dd.  praeconsul  et  consules,  per  schaedulas  eo  in  negotio  in  frequenti  nu- 
mero  congregati  existentes;  obuiando  quibusuis  difficultatibus;  quae  circa 
actum  electionis  Deo  dante  proxime  imminentis  spectabilium  dd.  praesiden- 
tum  oboriri  possent,  in  quantum  contigerit  aliquem  spectabilium  dd.  colle- 
garum  contra  alterum  quempiam  spectabilem  d.  collegam  verbis  asperis  et 
impetuosis  insurgere,  aut  vota  contra  ordinem  interturbare ;  tum  etiam  quos- 
libet  actus  et  consilia  quam  optimo  ordine  ac  debita  grauitate  in  consessu 
expedire  cupientes,  conclusionem  anni  1603^  per  spectabiles  dd.  collegas 
antecedaneos  eo  nomine  laudatam,  sibi  praelegi  mandauerunt,  eandemque  in 
omnibus  punctis  reassumendo ,  approbandam  et  obseruandam  esse  consti- 
tuerunt  et  exorbitantem  d.  collegam  statim  sequenti  die  pro  qualitate  facti 
iudicandum  esse  in  conclaui  residentiae  suae,  vnanimibus  votis  et  sententijs 
suis  concluserunt. 

Acta  Cons.  Crac.   10,  str.   512. 


1397.      1680.  die  3.  m.  Ianuarii;  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  novorum  consulum  eligendorum  ratione. 

P'eria    quarta   antę  festum  ss.  Trium  Regum.  —  Clarissimi,    nobiles  et 
spectabiles  dd.  Lopacki  philosophiae  et  m.  doctor,    praeconsul,    Fryzneker, 


5i8 

Smidt;  Reyneker,  Kantelli,  Stanislaus  Krauz,  Lukini;  Ochocki  m.  d.  Wo- 
sinski  m.  d.  Christophorus  Krauz,  Kraker,  Schedell,  Zacherla,  Węgrzyno- 
wicz, Druzynski,  Słowakowic  m.  d.  consules,  per  schaedulas  die  hesterna 
editas,  in  freąuenti  numero  congregati  in  praetorium  existentes,  et  ratione 
solennitatis  futurae  electionis  consultantes,  vnanimibus  \otis  concluserunt, 
vt  postąuam  finita  concione  spectabiles  dd.  ex  ecclesia  parrochiali  in  prae- 
torium processerint,  tubae  et  musica  per  choros  in  porticu  resonent ;  tandem 
ad  stubam  pro  audienda  publica  oratione  homines  mittantur,  finita  vero, 
facta  inuocatione  Spiritus  sancti ,  per  secreta  suffragia  electio  spectabilium 
dd.  praesidentum  iuxta  conclusiones  obloąuentes  peragatur,  quae  publice  in 
congressu  hominum  promulgabitur.  Tandem  ex  bombardis  longis  alias  z  ha- 
kownic  explosio  fiat;  demum  in  vim  mutuae  gratulationis  tres  scriblitae 
sumptu  aerarij  decenter  comparatae  et  pinsatae,  diuidantur  et  cuilibet  spec- 
tabilium dominorum  frustum  decens  et  olla  vini  boni  per  florenos  sex,  tum 
et  dd.  notarijs  mittatur.  Salva  melioratione  modernae  conclusionis. 

Acta  Cons.  Crac.    10,  str.   515. 


139$.     1680.  die  25.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  civibus  Olcussiensibus  de  peste  sus- 
pectis,  intranda  urbe  Cracovia  suburbiaąue  eius  prohibendis. 

Actum  feria  ąuinta  post  festa  Solennia  sacri  Pentecostes  proxima.  — 
Ad  officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens 
prouidus  Stanislaus  Iarocki,  ministerialis  regni  generalis,  in  vim  suae  verae 
ac  fidelis  relationis  recognouit,  se  mandato  nobilis  et  spectabilis  magistratus 
Cracouiensis  et  officiorum  castrensis  capitanealis  ac  magnae  procurationis 
arcis  Cracouiensis,  infrascripta  populo  ad  sonum  tubae  congregato,  primo 
in  ąuatuor  partibus  fori  Cracouiensis,  postea  Clepardiae  duobus  in  locis,  et 
in  fundo  episcopali  et  Pedzichow  atąue  in  suburbio  Cerdonico  duobus  in 
locis,  alta,  sonora,  intelligibiliąue  voce  die  hodierna  publicasse  et  ad  noti- 
tiam  omnium  deduxisse  de  tenore  tali:  Panowie  radźcie  Waszec  wiedzieć, 
iż  vrzędy  grodzki,  wielkorządowy  y  radziecki  krakowski  powziąwszy  pewną 
wiadomość,  iź  na  przedmieściach  olkuskich  powietrze  morowe  zawszięło  się, 
przetoz  ze  vrzędy  z  powinności  swoiey  staraiąc  się  o  to,  aby  to  stołeczne 
miasto  y  wszytkie  iego  okoliczności  przy  łasce  Bożey  od  tey  zarazy  moro- 
wego powietrza  we  wszelakiey  ostrożności  zostawało,  surowo  przykazuią 
y  napominaią,  aby  kazdey  condyciey  człowiek,  tak  pieszy,  iako  y  konny 
niewaźył  się  z  Olkusza  do  Krakowa,  Kazimierza,  Kleparza  y  wszytkich  in- 
nych circumferencyi  z  tę  y  z  tamte  stronę  Wisły  bez  attestacyey  vrzędu 
tamecznego  olkuskiego  przyiezdzać  y  przychodzie ;  każdy  albowiem  taki  bez 
attestacyey  przychodzący  albo  przyiezdzaiący  gardłem  karany  będzie.  Też 
vrzędy  przykazuią  surowo,  aby  z  miasta  Krakowa,  Kazimierza,  Kleparza  y 
wszelakiey  inszey  circumfereneyey  z  tę  y  ztamtę  stronę  Wisły  wszelacy  cra- 
marze,  rzemieślnicy,  ogrodnicy,  przekupki  y  insi  ludzie  niewazyli  się  chodzie 


519 

do  Olkusza.  Także  aby  żaden  w  Krakowie,  w  Kazimierzu,  Kleparzu,  Stra- 
domiu  y  wszytkich  innych  przedmieściach  z  tę  y  z  tamte  stronę  Wisły  nie- 
wazyli  się  przyimowac  nikogo  z  Olkusza  bez  wiadomości  magistratu  kra- 
kowskiego ;  każdy  albowiem  tey  publikacyey  zadosyć  nieczyniący,  gardłem 
karany  będzie.  Starzyzny,  sukien,  chust,  aby  tak  w  Krakowie,  Kazimierzu, 
Kleparzu  iako  y  po  wszytkich  przedmieściach  nieprzedawano,  pod  zabra- 
niem y  spaleniem  chust  y  karaniem  więzieniem  każdego  przestępnego.  Mu- 
zyk, tąncow  abyście  Wć  zaniechali,  bo  y  muzykanci  y  gospodarze  ich  po- 
zwalaiący,  surowo  karani  będą.  A  tak  abyście  Waszeć  wiedzieli  y  tey  pu- 
blikacyey we  wszytkiem  przestrzegali,  surowo  napominaią.  Sic  et  non  aliter 
factum  esse  referens,  de  quo  hanc  suam  fidelem  fecit  relationem. 

Acta  Consul.   Crac.  44,  str.  815. 


13!M>.      1680.  die  25.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  civibus  Olcussiensibus  intranda  urbe 
Cracovia  suburbiaąue  eius  prohibendis. 

Actum  feria  tertia  postridie  festi  Natiuitatis  s.  Ioannis  Baptistae.  — 
Ad  officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens 
prouidus  Stanislaus  Iarocki,  ministerialis  regni  generalis,  in  vim  suae  verae 
ac  fidelis  relationis  recognouit,  se  ex  mandato  nobilis  et  spectabilis  magi- 
stratus  Cracouiensis  infrascriptam  publicationem  de  tenore  infraseąuenti 
primo  in  ąuatuor  partibus  fori  Cracouiensis,  postea  Clepardiae  duobus  in 
locis,  atąue  in  suburbio  Cerdonico  ad  Cracouiam  antę  domum  honorati  Lau- 
rentij  Rodowic,  praefati  suburbij  aduocati,  populo  ad  sonum  tubae  congre- 
gato,  alta  et  sonora,  intelligibiliąue  voce  publicasse  et  ad  notitiam  deduxisse 
de  tenore  eiusmodi :  Panowie  radźcie  AVaszec  wiedzieć,  iż  vrzędy  grodzki, 
wielkorządowy  y  radziecki  krakowski,  maiąc  pewną  wiadomość,  ze  powietrze 
morowe  nietylko  na  przedmieściach  miasta  Olkusza,  ale  iuż  y  w  mieście 
samym  zawzięło  sie  y  co  daley  barziey  sie  szerzy,  przetoz  te  vrzędy  sta- 
raiąc  się  o  to,  aby  w  miasto  stołeczne  y  iego  wszytkie  okoliczności  od  ta- 
kowey  zarazy  we  wszelakiey  zostawało  ostrożności  y  vchronic  sie  mogli, 
z  powinności  swoiey  surowo  przykazuią,  aby  kazdey  condyciey  człowiek 
tak  pieszy  iako  y  konny  niewazył  się  z  Olkusza  y  iego  okoliczności  tu  do 
Krakowa,  Kazimierza,  Kleparza  y  wszytkich  circumferencyi  tu  przyiezdzac 
y  przychodzić.  Także  tu  z  miasta  Krakowa,  Kazimierza,  Kleparza  y  wszyt- 
kich okoliczności  wyzey  pomienionych,  tak  z  tę  stronę  iako  y  ztamtę  Wisły, 
aby  wszelakiey  condyciey  człowiek,  kaczmarze,  rzemieślnicy,  ogrodnicy, 
przekupki  nieważyli  się  tak  do  Olkusza,  iako  y  iego  pobliskie  okoliczności 
chodzie,  iezdzić,  przedawac  y  z  tamecznemi  handle  iakie  odprawowac,  żeby 
z  pieniędzy  takowey  nie  zasiągneli  powietrza  zarazy,  aby  nikogo  z  Olkusza 
y  iego  okoliczności  y  przedmiesciow  zadęn  nieprzyimował  do  gospod  swoich 
y  domów,  przykazuią  surowo ;  albowiem  każdy  tey  publicatiey  niedosyc  czy- 
niący gardłem  karany  będzie.  Muzyki,  tąncow  aby  niedopusczali,  albowiem 


520 

tak  muzycy  iako  y  gospodarze,  tego  w  domach  swoich  pozwalaiący,  surowo 
karani  będą.  A  tak  abyście  Waszec  wiedzieli  y  tego  wszytkiego  przestrze- 
gali napominaią  y  przykazuią  pod  winami  surowęmi.  Także  starzyzny,  chust 
ani  nasi  chrzescianie  ani  żydzi  kupować  się  potaięmnie  od  nieznaiomych  a 
osobliwie  z  tamtych  mieysc  nie  ważyli,  pod  surowym  karaniem,  które  nad 
każdym  przestępnym  extendowane  będzie.  Sic  et  non  aliter  factum  esse  re- 
ferens,  de  quo  hanc  suam  fidelem  per  expressum  fecit  relationem. 

Acta   Consul.   Crac.  44,  str.  859. 


1-1 OO.      1680.   die  4.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  eąuitibus,  qui  homines  de  peste  suspectos  ab  urbe 
avertant,  conducendis. 

Feria  ąuinta  post  festum  Visitationis  BMV.  —  Nobiles  et  spectabiles 
domini  praeconsul  et  consules,  attento  periculo  imminentis  Ilcussiae  pestis, 
propter  omnem  securitatem  fouendos  esse  custodes  eąuitantes  quinque  con- 
stituerunt,  eisque  famatum  Wasilowski  praefecerunt,  mercedem  vero  per 
florenos  septem  hebdomadalem  ex  contributione  ducillari  soluendam  assigna- 
uerunt,  vtque  in  viis  publicis  suspectos  a  ciuitate  auertant  et  diligenter  in- 
uigilent,  serio  iisdem  mandauerunt. 

Acta  Consul.   Crac.    10,  str.  567. 


1401.     1680.  die  9.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  urbe  intranda  hominibus  de  peste 
suspectis  interdicenda. 

Actum  feria  tertia  antę  festum  sanctae  Margarethae  proxima.  —  Ad 
officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  pro- 
uidus  Stanislaus  Iarocki,  ministerialis  regni  generalis,  in  vim  suae  verae  ac 
fidelis  relationis  recognouit,  se  ex  mandato  nobilis  officij  consularis  Craco- 
uiensis  infrascripta  in  quatuor  partibus  fori  Cracouiensis  et  Clepardiae  atque 
in  suburbio  Cerdonico  ad  Cracouiam  versus  domunculas  patrum  societatis 
Iesu  ad  sonum  tubae  populo  congregato,  alta,  sonora,  intelligibilique  voce 
publicasse  et  ad  notitiam  deduxis.se  de  tenore  tali :  Radźcie  Waszec  wiedzieć, 
iż  vrząd  radziecki  krakowski  maiąc  pewną  wiadomość,  że  z  Olkusza  dla  po- 
wietrza, które  co  daliey  większą  górą  bierze,  wiele  się  ludzi  wyprowadziło 
po  wsiach  y  drudzy  także  podeyzreni  od  powietrza  powychodzili :  przetoz 
obawiaiąc  się,  aby  czego  złego  z  tych  miesc  do  miasta  nieprzyniesiono,  y 
zęby  wszelaka  ostrożność  iako  nalepiey  zachowana  była,  surowo  przestrzega 
y  napomina,  zęby  się  żaden  nieważył  do  miasta  ani  na  przedmieścia  przy- 
chodzie, przyiezdzac  y  zkąd  inąd  vdawać  na  oszukanie,  bo  żadnego  nie  będą 


521 

pusczac  po  gościńcach  bez  attestatyey  panów  swych  y  plebanów,  tak  ze 
wsiow  iako  y  miasteczek ;  a  gdzieby  się  pokazała  fałszywa  attestacya,  albo 
się  kto  zkąd  innąd  bez  attestatyey  opowiedział,  taki  każdy  surowo  karany 
będzie  y  do  łazaretu  zabierać  będą.  A  tak  abyście  Wasze  wiedzieli  y  nie- 
przyimowali  do  domów  swoich  ani  nie  pusczali  bez  attestatyey  słuszney 
y  bez  opowiedzi  vrzędowey,  y  do  Olkusza  żeby  sie  żaden  niewazył  iezdzić 
ani  chodzić.  Sic  et  non  aliter  factum  esse  referens,  de  quo  hanc  suam  fide- 
lem   fecit  relationem. 

Acta  Consul.   Crac.  44,  str.  867. 


1402.      1680.  die  29  m.  Iulii,  in  Pilaszkowice. 

Ioannis  III.  regis  Poloniae  literae  universales  declarantes,  cives  Craco- 
vienses  ad  solvenda  portoria   regni  aliasąue  contributiones  iure  teneri. 

łan  trzeci  z  boźey  łaski  kroi  polski,  wielki  xiąźe  litewski,  ruski,  pru- 
ski, mazowiecki,  źmudzki,  kiiowski,  wołyński,  podolski,  podlaski,  inflantski, 
smoleński,  czerniechowski.  Wszem  wobecz  y  każdemu  zosobna,  komu  to  wie- 
dzieć będzie  należało,  osobliwie  iednak  kupcom  y  inszym,  iakiegokolwiek 
stanu  y  kondyciey  ludziom,  handlem  się  y  kupiami  w  królestwie  naszym 
bawiącym,  oznaymuięmy,  iz  nas  doszła  ta  wiadomość  y  informatia,  iako 
rożni  ludzie  przy  mieście  Krakowie,  tak  osobliwie  slachetny  Andrze)^  Krauz 
kurkowym  zostawszy  królem,  nie  tylko  podatków  celnych  naszemu  y  rzeczy- 
pospolitey  skarbowi  należących,  ale  y  bramnego  y  inszych  prowentow  wiel- 
korządowych,  do  stołu  naszego  przychodzących,  rożnemi  praetextami  y  liber- 
tacyami  się  zasłaniaiąc,  unikać  vsiłuie.  Zabiegaiąc  tedy  dalszym  trudnościom 
y  szkodom,  ktoreby  ztąd  naszemu  iako  y  rzeczypospolitey  skarbowi  uróść 
mogły,  napominamy  y  mieć  koniecznie  chcemy,  aby  każdy  y  pomieniony 
slachetny  Krauz,  niezasłaniaiąc  się  zadnemi  listami,  vniwersałami  ani  liber- 
tatiami,  które  in  hoc  passu  nie  mogą  bydź,  ieno  przeciwko  wyraźnemu  pra- 
wu, tak  cła  wszelkiego  nam  y  rzeczypospolitey  należące  podatki,  iako  y 
bramnę  z  inszemi  podatkami  do  prowentow  wielkorządowych  z  dawna  y  we- 
dług instruktarzow  od  naiasnieyszych  antecessorow  naszych  y  od  nas  samych 
niedawno  wydanych  y  publikowanych,  od  wszelakich  towarów  y  rzeczy 
w  tychże  instruktarzach  specyfikowanych,  bez  wszelakiey  renitentiey  suc- 
collectorom  na  to  od  vrodzonego  Adama  Kotowskiego  stolnika  wyssogrodz- 
kiego,  wielkorządzczy  krakowskiego,  ceł  naszych  y  rzeczypospolitey  admi- 
nistratora generalnego  (ustanowionym),  płacili  y  oddawali.  Inaczey  nieczyniąc 
dla  łaski  naszey  z  powinności  swoiey,  sub  coufiscatione  mercium  et  rerum. 
Co  aby  tym  predzey  do  wszech  przyszło  wiadomości,  ninieyszy  nasz  vni- 
wersał  publikować  y  do  akt  tak  grodzkich  iako  y  mieyskich  krakowskich 
przyiąc  roskazuiemy.  Dąn  w  Pilaszkowicach  dnia  XXIX  m.  lipca,  r.  P. 
M  D  C  LXXX,  panowania  naszego  VII  roku.  —  łan  kroi.  —  łan  Karol  Da- 
nielowicz  podskarbi  n.  koronny. 

Acta  Consul.  Crac.  44,  str.   893. 

66 


5^ 


1403.      1680.  die   7.  m.  Augusti,  in  Iaworów. 

Ioannis  III.  regis  Poloniae  literae  universales,  ąuibus  magistratui  urbis 
Cracoviensis  aliorumąue  urbium  palatinatus  Cracoviensis  cura  de  avertenda 
peste  commendatur. 

łan  trzeci  z  bożey  łaski  kroi  polski,  wielki  xiążę  litewski,  ruski,  pru- 
ski, mazowiecki,  żmudzki,  kiiowski,  wołyński,  podolski,  inflantski,  siewierski 
y  czerniechowski.  Oznaymuiemy  komu  należy  wiedzieć,  osobliwie  slachetne- 
mu  magistratowi  miasta  naszego  stołecznego  Krakowa,  tudziesz  inszym  wo- 
jewództwa krakowskiego  pogranicznych  miast  y  miasteczek  tak  naszych  iako 
duchownych  y  slacheckich  vrzędom,  iz  powziąwszy  wiadomość  o  szerzączym 
się  w  państwach  pogranicznych  osobliwie  na  Śląsku  powietrzu  y  zbliżaią- 
cym  się  do  granic  koronnych,  z  tey  czułości,  którą  tak  wszytkim  wobecz, 
iako  każdemu  z  osobna  obywatelom  państw  naszych  zwykliśmy  prouidere 
bespieczenstwo  y  całosc,  ostrzegamy  Wierności  W.  W.  y  upominamy  niniey- 
szym  vniuersałem  naszym,  abyście  wszelaką  mieli  ostrożność  w  przyimowa- 
niu  ludzi  obcych,  cudzoziemskich,  zwłascza  nieprzepusczaiąc  ich  bez  słusznych 
y  pewnych  attestacyi  w  państwa  nasze,  y  to  tylko  z  tych  mieysc,  które  nie- 
maią  żadnego  o  takiey  zarazie  podeyzrenia,  tudziesz  u  siebie  abyście  powagą 
naszą  porządek  vczynili  (z  dokładem  lub  vrodzonych  starostów  y  dzierżaw- 
ców naszych,  lub  swoich  dziedzicznych  panów,  których  w  tym  conserwacyi 
własney  respektem  zagrzewamy),  przesz  których  by  się  iako  naylepiey  tey 
plagi  panskiey  uwarowac  albo  strzeż  Boże  pokazania  się  iey  kędy,  szerzec 
niedawac  mogło.  Vczynicie  to  W.  W.  dla  powinności  swoiey,  łaski  naszey 
y  dla  vwarowania  karania,  ktoreby  za  niedbalstwem  w  tak  potrzebney  dla 
zachowania  zdrowia  ludzkiego  (nad  które  nic  na  świecie  droższego  nie  masz) 
sprawie  nastąpić  musiało.  A  zęby  ten  vniwersał  nasz  wszytkich  wiadomości 
doszedł,  roskazuiemy,  aby  po  publikowaniu  w  głównym  mieście,  zaraz  do 
pobliźszego  pogranicznego  miasteczka  y  tak  koleią  od  iednego  do  drugiego 
bez  zwłoki  y  omieszkania  odesłany  był,  az  się  znowu  do  tegoż  głównego 
magistratu  z  attestacyami  wszytkich  vrzędow,  w  których  ręku  będzie,  po- 
wróci. Na  co  dla  lepszey  wiary  y  pewności  ręką  się  własną  podpisuiemy 
y  pieczęć  koronną  przyłożyć  roskazalismy.  Dąn  w  Iaworowie  dnia  VII  mie- 
siąca sierpnia  roku  P.  M.  DC.  LXXX,  panowania  naszego  siódmego  roku.  — 
łan  kroi.  —  Franciszek  Kamocki  sekretarz  IKMci. 

Acta  Consul.  Crac.  44,  str.  898. 


f-ftO<-l.      1680.  die  26.   m.  Augusti,  in  Iaworów. 

Ioannes    III.    rex    Poloniae    magistratui    consulari   Cracoviensi    mandat, 
ne  e  domibus  universitatis  Cracoviensis  contributiones  exigat. 

Nobilibus    et    spectabilibus    proconsuli ,    consulibus    totiąue    magistratui 
metropolis  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis.  —  łan  trzeci 


523 

z  Bozey  łaski  kroi  polski,  w.  xiązę  litewski,  ruski,  pruski,  mazowiecki, 
zmudzki,  kiiowski,  wołyński.  Nobiles  et  spectabiles,  fideliter  nobis  dilecti! 
W  osobliwym  zawsze  u  naiasnieyszych  krolow,  antecessorow  naszych  pan- 
skiey  łaski  y  protectiey  respekcie  była  gciieralis  regni  schola,  vniuersitas 
krakowska,  czego  inserta  corpori  legum  tak  wiele  pełnym  dobroczynności 
affektem  nadane  iey  prawa  y  priuilegia  immiiiiiłatcsijne  iasnym  są  documen- 
tem.  Niemniey  y  my  intcr  arduas  regni  curas  tę  non  fostremam  sobie  przy- 
własczamy,  nietylko  conscruare  maiorum  beneficia,  tey  inclytae  vniuersiłati 
collata,  ale  tez  wszelkim  możności  y  usiłowania  naszego  sposobem  angere 
et  cumulare.  Przychodzi  nam  tedy  aegre  niektóre  grauainina  sentire ,  które 
Wier.  WW.  przez  podanie  na  delaty  pewnych  ad  wniuersitatem  należących 
y  consfifiitionibus  regni  obwarowanych  kamienic  im  iuferrc  nie  przestaiecie. 
W  czym  pilno  WW.  zadamy,  abyście  stosuiąc  się  do  prawa,  pomienione 
ich  libertatie  utwierdzaiącego,  łaskawszy  mieli  na  tey  akademiey  praetensyie 
respekt,  która  nam  zawsze  cordi  cst  y  singulari  krolewskiey  łaski  naszey 
refouetur  pałrocinio,  którą  y  Wier.  Waszym  ofiaruiemy.  Dan  w  Iaworowie 
dnia  XXVI  mca  Aiigusłi,  roku  Pańskiego  M  DCL  XXX,  panowTania  na- 
szego VII0  roku.  —  łan  król. 

Oryginał  papierowy,  opatrzony  pieczęcią  pokojową,  po  stronie  adresowej  wyciśniętą. 


140.5.      1680.   die   10.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  introitu  in  urbem  Cracoviam  suburbia- 
que  eius  hominibus  de  peste  suspectis  interdicendo. 

Actum  feria  tertia  post  festum  Natiuitatis  b.  M.  v.  proxima.  —  Ad 
officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  pro- 
uidus  Stanislaus  Iarocki,  m.  r.  g.  in  vim  suae  rerae  ac  fidelis  relationis  re- 
cognouit,  se  infrascripta  ex  mandato  nobilis  et  spectabilis  magistratus  Cra- 
couiensis,  primo  in  ąuatuor  partibus  fori  Cracouiensis,  postea  in  fundo  We- 
soła dieto,  tum  Clepardiae  duobus  in  locis  atąue  in  suburbio  Cerdonico, 
populo  ad  sonum  tubae  congregato,  alta,  sonora,  intelligibiliąue  voce  die 
hodierna  publicasse  et  ad  notitiam  omnium  deduxisse  de  tenore  tali :  Pano- 
wie raczcie  Waszmość  wiedzieć,  iż  rrzędy  grodzki,  wielkorządowy,  radziecki 
krakowski  przykazuią  y  napominaią,  aby  z  miasteczek,  ze  wsiow  zarażonych 
powietrzem  tak  kramarze  iako  y  wszędy  (s)  ludzie  nieważyli  się  do  Krakowa 
y  na  przedmieścia  iego  chodzie :  takowych  albowiem  ze  wsioAV  y  miasteczek 
zarażonych  ludzi  imać  y  gardłem  karać  będą.  Przytym  aby  tak  kramarze, 
rzemieślnicy  iako  y  wszelacy  ludzie  z  Krakowa,  Kleparza  y  wszytkich  cir- 
cumferencyi  z  tę  y  z  tamte  stronę  Wisły  nieważyli  się  na  iarmarki,  kier- 
masze chodzić,  pod  surowym  karaniem  y  od  miasta  wygmaniem,  starzyzny 
zadney  y  chust  aby  po  tandetach  tak  w  mieście  iako  y  po  przedmieściach 
nieprzedawano  pod  surowym  karaniem  y  fantów  spaleniem,  gospodarze  aby 
do  domów  ludzi  obcych,  nieznaiomych  bez  wiadomości  vrzędu  y  bez  pozwo- 
lenia nieprzyimowali,    nienoclegowali,    tak  ze  wsiow  iako  y  miasteczek  pod 


524 


surowym  karaniem  y  zawarciem  domu.   Sic  et  non  aliter  factum  esse  referens, 
de  quo  hanc  suam  fidelem  fecit  relationem. 

Acta   Consul.   Crac.   44,  str.  915. 


14O0.      1680.   die    15.  m.  Septembris,  in  Iaworów. 

Ioannes  III.  rex  Poloniae  magistratui  Cracoviensi  mandat,  ne  collegio 
Patrum  S.  I.  novum  opus,  bursae  iurisperitorum  vicinum,  exstruere  permittat. 

łan  trzeci  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielki  xiążę  litewski,  ruski,  pru- 
ski, mazowiecki,  zmudzki,  kiiowski,  wołyński,  podolski,  podlaski,  inflantcki, 
smoleński,  siewierski  y  czerniechowski.  Slachetnym,  sławetnym  burmistrzowi, 
woytowi,  raycom,  ławnikom  y  całemu  vrzędowi  naszemu  miasta  Krakowa, 
wiernie  nam  miłym ,  łaskę  nasze  królewską.  Slachetni  y  sławetni,  wiernie 
nam  mili!  W  zachodzących  swiezo  miedzy  wielebnemi  akademikami  kra- 
kowskiemi  y  Collegium  Oycow  Iezuitow  przy  kościele  s.  Piotra  mieszkaią- 
cych,  differenciach ,  a  to  z  okaziey  pewney  fabryki  przes  Oycow  Iezuitow 
noiiiter  in  vicinitate  bursae  Iurisperitorum  fundationis  Diugossianae  zaczętey, 
poniewasz  wzięliśmy  z  przysłanych  do  nas  od  wielebnej  akademiey  krakow- 
skiey  profesorów,  także  reuisiey  przez  przysięgłych  wiertelnikow  tegosz 
miasta  czynioney  y  nam  produkowaney,  dostateczną  iustifikacią  y  informatią, 
ze  supplikuiący  non  ex  vana  praeiudicii  et  impedimenti  praetensioue  praepe- 
diuut  Oycom  Iezuitom  zaczętey  fabryki,  iako  dawney  strukturze  y  miesz- 
kańcom genere  nobilium  pomienioney  bursy  multa  incommoda  przynoszącey, 
a  zatem  takowe  lites  między  pominionemi  stronami  exortae,  niemogą  bydz 
absque  strepitu  iuris  vłacnione :  przeto  do  słuszności  suppliki  y  racyi  wie- 
lebnych akademików  krakowskich  łaskawie  skłoniwszy  się  y  dawne  prawa 
onychze  w  protekciey  naszey  maiąc,  tym  rescriptem  naszym  Wiern.  WW. 
reąuiruiemy  y  mieć  po  nich  chcemy,  abyście  non  obstantibus  anterioribus 
literis  uostris,  rzemiesnikom  tym,  których  ad  extructionem  noui  operis  Oyco- 
wie  lezuici  zprowadzacby  mieli,  confinuationem  zaczętey  roboty  cxnimc  za- 
kazali y  dotąd  oney  bronili,  póki  pomienione  praetensie  przez  sąd  sprawie 
należyty  albo  arbitros  delegatos  niebendą  rozstrzygnione.  Co  vczynicie  Wier. 
WW.  do  wyrazney  teraznieyszey  woley  naszey  y  samey  sprawiedliwości 
officiis  suis  stosuiąc  się.  Dan  w  Iaworowie  dnia  XV  mca  Września,  roku 
Pańskiego  MDC  LXXX,  panowania  naszego  ArII.  —  łan  kroi.  —  Ludwik 
Mikołai  Grabianski  Ie.  K.  Mci  sekretarz. 

Dokument  papierowy,  opatrzony  mniejszą  pieczęcią  koronną  poniżej  tekstu  wyciśniętą. 


1407.      1680.  die   17.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Senatus    consultum    de  corporibus    mortuorum    a  chirurgo  inspiciendis. 

Nobiles  et  spectabiles  domini  animaduertentes  maius    periculum  immi- 
nere  in  pestilentia,    ideo  diligentiam  adhibere  volendo,    pro  reuisione  mor- 


525 

tuorum,  in  ąuorum  corporibus  signa  apparere  solent,  famatum  Albertum 
Wasilowski  ciuem  Cracouiensem,  optime  eorum  signorum  pestiientorum  no- 
titiam  habentem,  deputauerunt  et  salarium  ipsi  septimanale  per  florenos 
quinque  ex  pecunia  contributionis  ducillaris  soluendum,  assignauerunt,  duos 
item  famulos  pro  attendentia  constituendo ;  salarium  per  florenos  duos  ex 
eadem  pecunia,  item  portatori  victus  peste  infectis  segregatis  per  florenum 
vnum  et  medium  alterum  constituerunt ;  chirurgo  quoque  famato  Ioanni 
Szkot  circa  eosdem  infectos  curam  habenti,  salarium  iam  assignatum  appro- 
barunt. 

Acta  Consul.  Crac.    10,   str.   584. 


1408.      1680.  die    19.  m.   Septembris,  Cracoriae. 

Promulgatio  mandati  praecipientis,  ne  institores  et  opifices  nundinas 
visitent. 

Actum  feria  quinta  antę  festum  s.  Matthaei  apostoli  et  evangelistae 
proxima.  —  Ad  officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  perso- 
naliter  veniens  prouidus  Stanislaus  Iarocki,  m.  r.  g.  in  vim  suae  verae  ac 
fidelis  relationis  recognouit,  se  ex  mandato  nobilis  et  spectabilis  magistratus 
Cracouiensis  infrascripta  in  circulo  fori  Cracouiensis,  quatuor  in  locis;  in 
platea  lata  et  s.  Floriani,  Casimiriae  duobus  in  locis,  in  fundo  Wesoła  et 
Clepardiae  duobus  in  locis  atque  in  suburbio  Cerdonico,  populo  ad  sonum 
tubae  congregato,  alta  et  sonora  intelligibilique  voce  die  hodierna  publicasse 
et  ad  notitiam  omnium  deduxisse,  de  tenore  tali:  Panowie  raczcie  WMM. 
wiedzieć,  iż  lubo  to  vrzędy  grodzki,  wielkorządowy  y  radziecki  krakowski 
stosuiąc  się  do  vniuersału  lego  K.  Mci,  pana  naszego  miłościwego,  przez 
publicacyie  surowo  przykazali ,  aby  kramarze ,  rzemiesnicy  na  iarmarki  na 
kiermasze  chodzie  się  niewazyli,  znayduią  się  iednak  tacy  ludzie  swawolni 
y  nieposłuszni,  którzy  na  te  iarmarki  i  kiermasze  chodzą:  przetoż  po  trzecie 
też  vrzędy  surowo  przykazuią,  aby  żaden  z  Krakowa,  z  Kazimierza,  Kle- 
parza  y  ze  wszytkich  circumferencyi  Krakowa  z  tę  y  z  tamte  stronę  Wisły 
nieważył  się  na  iarmarki  y  kiermasze  chodzie,  poniewasz  po  rożnych  mia- 
steczkach y  wsiach  plaga  morowego  powietrza  się  szerzy.  Każdego  albo- 
wiem tey  publikacyey  sprzeciwiaiącego  się,  straż  po  gościńcach  y  z  towa- 
rami do  wiezienia  zabierać  beda.  Sic  et  non  aliter  factum  esse  referens,  de 
quo  hanc  suam  fidelem  fecit  relationem. 

Acta  Consul.  Crac.  44,  str.  925. 


1409.     1680.  die  26.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  aegrotis  magistratui  consulari  indicandis. 

Actum    feria    quinta    pridie    Translationis    sancti    Stanislai    episcopi.    — 
Ad  officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia   personaliter  yeniens 


526 

prouidus  Stanislaus  Iarocki,  m.  r.  g.  in  vim  suae  verae  ac  fidelis  relationis 
recog"nouit;  se  ex  mandato  nobilis  et  spectabilis  magistratus  Cracouiensis 
infrascripta  primo  in  4  partibus  fori  Cracouiensis  et  in  plateis  s.  Floriani; 
s.  Nicolai,  sutorum  et  lata,  postea  Casimiriae7  Stradomiae,  Clepardiae,  in 
fundo  Wesoła  et  in  suburbio  Cerdonico,  populo  ad  sonum  tubae  congregato, 
alta,  sonora,  intelligibiliąue  voce  publicasse  et  ad  notitiam  omnium  deduxisse, 
de  tenore  eiusmodi :  Panowie  raczcie  WMM.  wiedzieć,  iż  vrzędy  grodzki, 
wielkorządowy  y  radziecki  krakowskie,  stosuiąc  się  do  vniuersału  Ie.  Kr.  Mci 
p.  n.  m.  staraiąc  się  o  to,  aby  się  ta  plaga  powietrza  morowego  nieszerzeła, 
chcą  aby  iak  naywiększy  porządek  był  zachowany :  zaczym  przykazuią  y 
napominayą,  aby  każdy  tak  w  mieście  Krakowie,  Kazimierzu,  Kleparzu  y  po 
wszytkich  iurisdictiach  z  tę  y  z  tamte  stronę  Wisły,  ktokolwiek  miałby  cho- 
rego w  domu,  na  iakążkolwiek  chorobę  chorzeiącego,  aby  zaraz  tak  o  cho- 
ruiących  iako  iesliby  się  kto  roschorował,  dawał  znać  do  vrzędu  radzieckiego 
krakowskiego ;  także  aby  żaden  chory  (s)  nieważył  się  chorych  z  domu  wyga- 
niać y  iakimkolwiek  sposobem  wyprawiać;  każdy  albowiem  tey  publikacyey 
niedosyć  czyniący  y  sprzeciwiaiący  się,  na  gardle  karany  będzie.  Sic  et  non 
aliter  die  hodierna  factum  esse  referens,  de  quo  hanc  suam  fidelem  fecit 
relationem. 

Acta  Consul.  Crac.  44,  str.  932. 


1  HO.      1680.  die  5.  m.  Novembris,   Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti    de  conviviis,    musicis  et  saltationibus    in 
urbe  Cracovia  suburbiisąue  eius  interdicendis. 

Actum  feria  tertia  post  festum  Omnium  Sanctorum  proxima.  —  Ad 
officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  pro- 
uidus Stanislaus  Iarockf  m.  r.  g.  in  vim  suae  verae  ac  fidelis  relationis  re- 
cognouit,  se  infrascripta  ex  mandato  spectabilis  magistratus  Cracouiensis 
populo  ad  sonum  tubae  congregato,  alta,  sonora  intelligibiliąue  voce  die 
(s)  in  ąuatuor  partibus  fori  Cracouiensis  publicasse  et  ad  notitiam 
omnium  deduxisse,  de  tenore  seąuenti :  Panowie  raczcie  WM.  wiedzieć,  iż 
rrzędy  duchowny,  grodzki,  wielkorządowy  y  radziecki  krakowskie  surowo 
przykazuią  y  napominaią,  aby  żaden  tak  w  mieście  Krakowie,  Kazimierzu, 
Kleparzu  y  po  wszytkich  iurisdictiach  tak  duchownych  iako  y  świeckich, 
z  tę  y  tamte  stronę  Wisły  około  Krakowa  nieważył  się  muzyk,  tancow,  bie- 
siad w  domach  swoich  pozwalać  pod  więzieniem  y  surowym  karaniem  tak 
gospodarzow  iako  y  muzyki.  Tez  vrzędy  napominaią  y  przykazuią,  aby 
żaden  z  wiosek  y  miasteczek  powietrzem  zarażonych,  nieważył  się  do  Kra- 
kowa y  na  wszelkie  iego  przedmieścia  y  okoliczności  chodzić,  przyieżdzać, 
na  co  będzie  pilna  straż,  y  kogo  dostaną  z  takowych,  na  garle  karać  tako- 
wego będą.  A  tak  abyście  WMM.  wiedzieli  y  tego  przestrzegali.  Sic  et  non 
aliter  esse  referens,  de  quo  hanc  suam  fidelem  per  expressum  fecit  re- 
hitionem. 

Acta  Consul.   Crac.  44,  str.  960. 


527 


1411.      1 68 1,  die  5.  m.  Maii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  tumultibus  studiosorum  coercendis. 

Feria  2da  postridie  d.  Cantate.  —  Nobiles  et  spectabiles  domini  prae- 
consul  et  consules,  per  schaedulas  congregati  ex  parte  tumultus  die  hesterna 
per  studiosos  excitati,  conferendo,  publicationem  per  Iarocki  ministerialem 
faciendam  esse  constituerunt  et  a  magnifico  domino  vicecapitaneo  Craco- 
uiensi  relationem  audiuerunt,  nempe,  vt  studiosi  in  omnibus  contubernijs 
occludantur,  vt  ciues  in  armis  custodiam  in  praetorio  teneant  et  studiosos 
apud  se  manentes  specificent,  demandatum  et  est  demandatum  (s). 

Acta  Consul.  Crac.    10,  str.  608. 


1412.      1681.  die  3.   m.  Iunii,  Varsoviae. 

Ioannes  III.  rex  Poloniae  civitati  Cracoviensi  portorium  a  mercibus 
peregrinis,  iam  pridem  in  duos  annos  concessum,  iterum  ad  duos  proro- 
gat  annos. 

łan  trzeci  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielki  xiąze  litewski,  ruski,  pru- 
ski, mazowiecki,  zmudzki,  kiiowski,  wołyński,  podolski,  podlaski,  inflantski, 
smoleński,  siewierski  y  czerniechowski.  Oznaymuiemy  wszem  wobec  y  każ- 
demu z  osobna,  komu  wiedzieć  należy,  a  mianowicie  cełł  naszych  koron- 
nych y  rzeczypospolitey  administratorom,  superintendentom,  pisarzom,  kup- 
com y  furmanom,  towary  cudzoziemskie  intra  regnum  wprowadzaiącym,  y 
wszytkim  każdego  stanu  y  conditiey  ludziom,  iż  iakosmy  na  seymie  walnym 
grodzienskiem  stołecznemu  miastu  naszemu  Krakowu  za  zgodą  y  zezwole- 
niem wszech  stanów  pozwolili  byli  cła  od  cudzoziemskich  towarów,  od  wo- 
zów y  koni  do  dwóch  lat  in  duplo  na  poprawę  dróg  y  inne  tegosz  miasta 
potrzeby,  tak  in  praesenłi  senatus  consilio  za  przełożeniem  y  przyczyną  pp. 
Rad  naszych,  vwazaiąc,  ze  w  przeszłych  dwóch  leciech  małą  albo  zadnei 
z  tego  cła  na  on  czas  pozwolonego,  obrady  mieć  niemogli,  a  to  dla  powietrza 
z  dopusczenia  Bożego  w  tymże  mieście  per  triennium  grassuiącego ,  przes 
co  wszytkie  commercia  zatrudnione  były,  toz  cło  od  towarów  cudzoziemskich 
authoritate  nostra  regia  ex  senatus  consulto  praesenti  postcomitiali  za  prośbą 
y  zgodą  pp.  Rad  naszych  znowu  do  dwóch  lat  drugich  tak  iako  y  pierwei 
pozwalamy,  chcąc  mieć  y  roskazuiąc,  aby  go  bespiecznie  według  constitutiey 
seymu  grodzieńskiego  przes  lat  dwie  zupełnych  y  bes  przeszkody  zadnei  toz 
miasto  nasze  stołeczne  Kraków  zażywało.  Co  do  wiadomości  wszytkich  a 
osobliwie  administratorów,  superintendentów,  pisarzom  (s)  na  składach  y  ko- 
morach cełł  naszych  y  rzeczypospolitey  krakowskich  donosząc,  mieć  chcemy, 
aby  w  wybieraniu  cła  tego  przerzeczonemu  miastu  naszemu  y  iego  magi- 
stratowi żadną  niebyły  przeszkodą  y  owszem  ten  vniwersał  według  zwyczaiu 
w  grodzie  y  vrzędownie  publikowany  y  ogłoszony  wcale  zachowali  y  onemu 


528 

posłuszni  byli,  pod  łaską  naszą  y  winami  w  prawie  na  gwałtowniki  listów 
vniwersałow  naszych  opisanemi.  Na  co  dla  lepszei  wiary  przy  podpisie  ręki 
naszei  pieczęć  koronną  przycisnąć  roskazalismy.  Dan  w  Warszawie  dnia  III 
miesiąca  czerwca,  roku  Pańskiego  M  DC  LXXXI0,  panowania  naszego 
ósmego  roku.  —  łan  kroi.  —  Yniwersał  na  prorogatią  cła  od  towarów  cu- 
dzoziemskich in  duplo  miastu  Krakowu  przes  constitutią  seymu  grodzień- 
skiego pozwolonego.  —  Krzysztof  Taranowski  warsz.  kan.  Ie.  kr.  Mci.  se- 
kretarz. 

Oryginał  papierowy,   opatrzony  wielką  pieczęcią  koronną,  poniżej   tekstu  wyciśniętą. 


1413.      1681.  die  9.  m.  Augusti,  Vilanoviae. 

loannes  III.  rex  Poloniae  viceprocuratori  Cracoviensi  mandat,  ut  a  ciui- 
bus  Casimiriensibus  et  Clepardiensibus  contributionem,  quae  y>hiberna«.  dice- 
batur,  exigat. 

łan  trzeci  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielki  xiążę  litewski,  ruski,  pru- 
ski, mazowiecki,  zmudzki,  kiiowski,  wołyński,  podolski,  podlaski,  inflantski, 
smoleński,  siewierski  y  czerniechowski.  Wodzonemu  Iozefowi  Zdzanskiemu 
podrzędczemu  krakowskiemu,  wiernie  nam  miłemu,  łaskę  nasze  królewską. 
Wodzony,  wiernie  nąm  miły !  Mamy  tę  informacyą  od  skarbu  naszego,  iz 
miasto  Kazimierz  y  Kleparz  do  wielkorządow  krakowskich  należące,  do 
hiberny  równo  z  włością  na  gwardyie  nasze  przykładać  sie  nie  chcą,  zasta- 
wiaiąc  sie  iakiemiś  prawami,  których  mieć  niemogą,  gdyż  wszytkie  miasta 
nasze  oekonomiczne  tak  w  Koronie  iako  y  w  xięstwie  litewskim  do  tey 
hiberny  pospołu  z  włościami  contribuanł.  Teyze  condiciey  subesse  powinny 
Kazimierz  y  Kleparz,  gdyż  wolne  są  od  hiberny  woyskowey.  Roskazuiemy 
tedy  Wiera.  Tw.  pilno ,  abyś  przeszłą  hibernę  tegorocznią  od  Kazimierzan 
y  Kleparzan  summę  pułtora  tysiąca,  niedbaiąc  nic  na  żadne  ich  racyie  y 
rescripta  nasze  abo  naiasnieyszych  antecessorów  naszych,  niemieszkanie  wy- 
brał ducia  proportione  y  do  skarbu  naszego  przysłał,  reńitentes  executią 
adigcudo.  Inaczey  Wiera.  Tw.  nieczyn  dla  łaski  naszey  y  z  powinności  vrzędu 
swego.  Dan  w  Wilanowie  dnia  9-tego  miesiąca  sierpnia  roku  Pańskiego 
M  DC  L  XXXI,  panowania  naszego  VIII0.  —  łan  kroi.  —  Xdz  Adam  Sar- 
nowski p.  p.  Scz.  mp. 

Dokument  papierowy,  opatrzony  pieczęcią  pokojową,  poniżej    tekstu  wyciśniętą. 


1414.      1 68 1,  die  2$.  m.  Augusti,   Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  gratia,  Ioanni  Gaudentio  Zacherla  pro  viis  pu- 
blicis  refectis,  referenda. 

Sabbatho  in  vigilia  s.  Bartholomaei.  —  In  residentia  totius  nobilis  et 
spectabilis  magistratus  Cracouiensis,  in  pleno  numero  congregati,  nobilis  et 
spectabilis  Nicolaus  Królik  consul  Cracouiensis,  suo  et  aliorum  deputatorura 


529 

ad  reuisionem  viarum  publicarum  et  aliorum  ciuitatis  necessariorum,  per 
nobilem  et  spectabilem  Ioannem  Gaudentium  Zacherla,  consulem  et  lonhe- 
rum  Cracouiensem  reparatarum  sumptu  aerarii  ciuilis,  relationem  fecit,  vias 
omnes  tam  extra  ciuitatem,  quam  intra  circumcirca  satis  laudabiliter  repa- 
ratas  et  restauratas.  Quam  praedicti  spectabilis  Zacherla  sedulitatem  accep- 
tando  cum  gratiarum  actione,  omnes  spectabiles  domini  praeconsul  et  con- 
sules  laudaverunt,  prout  ea  omnia  fusius  in  regestris  expositorum  circum- 
scripta  continentur. 

Acta  Cons.  Crac.   10,  str.  615. 


1415.     1 68 1.  die  9.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  hominibus  vagis  investigandis  indagandisque. 

Feria  3-tia  postridie  Conceptionis  BMV.  —  Nobiles  et  spectabiles  do- 
mini praeconsul  et  consules7  per  schaedulas  congregati,  attenta  nimia  homi- 
num  vagorum  multitudine,  in  suburbijs  inuadere  domos  audent  nocturno 
tempore,  reuisionem  necessariam  esse  eo  modo,  vt  ąuartualienses  rothma- 
gistri  cum  deputatis  ab  officio  castrensi  Cracouiensi  et  rectorali  atque  etiam 
consistoriali ;  ad  loca  suspecta  deueniendo,  eiusmodi  personas  inąuirant  et 
iuxta  exigentiam  indagando  abigere  studeant,  ordinauerunt. 

Acta  Cons.  Crac.   10,  str.  625. 


1416.      1682.  die   12.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  tumultu  comprimendo. 

Feria  ąuinta  die  s.  Gregorij.  —  Tumultus  factus  est  magnus  ex  occa- 
sione  Iudaeorum,  qui  pueros  proludebant,  et  exinde  factum  est;  quod  multi 
insolentes  sub  titulo  studiosorum  insultum  fecerunt  contra  Iudaeos  et  in 
lapidea  ciuili  fornicem  pignoribus  diuersis  impletam  expilarunt.  Quapropter 
nobiles  et  spectabiles  domini  praeconsul  et  consules  ad  praetorium  congre- 
gati,  manifestati  sunt  de  omnimoda  diligentia  ex  parte  securitatis,  et  ob- 
uiando  maiori  tumultui,  confestim  ciues  cum  armis  conuocarunt,  inuehendo 
contra  inuasores.  Simul  etiam  et  generosi  Kosicki  rothmagister  castrensis 
Cracouiensis  cum  haidonibus  atque  Radzieiowski  condescenderunt  ad  pacan- 
dum  et  sopiendum  eundem  tumultum,  excellentes  quoque  magistri  contu- 
berniorum  academiae  Cracouiensis  studiosos  congregatos  disperserunt.  Et  hic 
subinde  magnificus  d.  rector  dedit  faeultatem  captiuandi  studiosos  licentiosos, 
vt  ad  carceres  castrenses  reducantur;  pro  reuisione  itidem  per  lapideas  de- 
putati  sunt  nobilis  viceaduocatus  et  capitaneus  praetorij  cum  ministerialibus 
ad  inuestigandas  res  per  rapinam  sublatas ;  rothmagistri  quoque  cum  suis 
decurionibus  vigilias  per  noctem  peragere  tenebuntur  sub  paenis. 

67 


53° 

Publicatio  facta  est  per  omnes  partes  circuli  et  per  plateas  ratione 
securitatis  publicae,  ne  ąuispiam  ciuium  et  famulorum  nec  artificum  occa- 
sionem  vllam  praebere  ad  tumultum  audeat  sub  paena  colli. 

Acta  Cons.  Crac.    10,  str.  638. 


1417.      1682.  die   13.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  tumultu  interdicendo  et  de  rebus  rapina 
ablatis  restituendis. 

Actum  feria  sexta  postridie  festi  s.  Gregorij.  —  Ad  officium  et  acta 
praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  prouidus  Gregorius 
Bocheński,  ministerialis  regni  generalis  et  bedellus  officij  aduocatialis  Cra- 
couiensis  iuratus,  in  vim  suae  verae  ac  fidelis  relationis  recognouit,  se  in- 
frascripta  ex  mandatu  officij  castrensis  et  nobilis  ac  spectabilis  magistratus 
Cracouiensis,  populo  ad  sonum  tubae  congregato,  in  ąuatuor  partibus  fori 
Cracouiensis  alta  et  sonora  intellibiliąue  voce  die  hodierna  proclamasse  et 
ad  notitiam  omnium  deduxisse,  tenore  tali:  Panowie  raczcie  WM.  wiedzieć, 
iż  vrzędy  woiewodztwa  grodzki  y  radziecki  krakowski  surowie  przykazuią, 
aby  iakieykolwiek  conditiey  człowiek  nie  ważył  się  do  żadnych  mieszać  się 
tumultów,  a  to  pod  gardłem ;  y  kto  w  tym  tumulcie  zginie ,  to  wszystko 
przepadnie.  Druga,  aby  ktokolwiek  o  rzeczach,  pieniądzach,  fantach,  dnia 
wczorayszego  porabowanych  y  pobranych  wie,  albo  ie  przy  sobie  ma,  da- 
wał znać  nieodwłocznie  do  vrzędu  grodzkiego  albo  radzieckiego  krakow- 
skiego ;  a  ktoby  niedał  znać,  tedy  na  gardle  karany  będzie,  iako  taki,  który 
powinien  bydz  bardziey  karany,  że  złoczyńcę  niewyda.  Także  aby  tych,  któ- 
rzy fanty,  pieniądze,  rzeczy  porabowane  maią,  zatrzymywać  y  do  vrzędu 
grodzkiego  o  nich  dawać  znać  nieodwłocznie.  Sic  et  non  aliter  factum  esse 
referens,  de  quo  hanc  suam  fidelem  in  instanti  fecit  relationem. 

Acta  Consul.  Crac.  45.  str.   253. 


1418.      1682.  die   17.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  tumultu  interdicendo. 

Feria  sexta  post  dominicam  Misericordiae.  —  Nobiles  et  spectabiles 
domini  praeconsul  et  consules,  ąuamprimum  a  generoso  d.  vicesgerenti  castri 
Crac.  auisati  sunt  nomine  Iudaeorum,  quod  tumultus  exoriuntur  contra  ipsos, 
mox  congregati  existentes,  obuiando,  portas  occludere  mandauerunt  et  tan- 
tum duas  aperiendas,  custodia  notabili  ciuium  in  armis  munitas,  constituerunt 
et  publicationem  ad  sonum  tubae  per  plateas,  vt  omnes  incolae  et  ąuiuis 
hominum  sub  paena  colli  ąuiete  se  contineant,  et  securitati  prospiciendo 
etiam  rothmagistris  cum  ciuibus  armatim  vigilias  nocturnas  obseruare  man- 


53i 

dauerunt.  Deraura  indagandi  gratia,  vtinam  aliąuis  rumor  de  aliąuo  tumultu 
exoriri  cernatur,  diligentem  curam  decurionibus  commiserunt,  omneąue  stu- 
dium pacis  obseruandae  adhibitum  est. 

Acta  Cons.  Crac.    10,  str.  640. 


1419.      1682.  die  20.   m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  mandatiąue  officii  capitanealis  Cracovien- 
sis,  praecipientium,  ne  quis  tumultus  movere  securitatemąue  publicam  vio- 
lare  audeat. 

Actum  feria  secunda  post  dominicam  Iubilate.  —  Ad  officium  et  acta 
praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  prouidus  Petrus  Sczu- 
rowski,  ministerialis  regni  generalis  recognouit,  quia  ipse  infrascriptam  pu- 
blicationem  ex  mandato  nobilis  officij  castrensis  capitanealis  Cracouiensis  et 
officij  consularis  Cracouiensis  populo  ad  sonum  tubae  congregato,  in  qua- 
tuor  partibus  fori  Cracouiensis  et  in  platea  lata  sonora  intelligibiliąue  voce 
die  hodierna  publicauit  et  ad  notitiam  omnium  deduxit,  de  tenore  tali:  Po- 
niewasz  znaiduią  się  ludzie  swawolni,  którzy  na  surowość  prawa  pospolitego 
y  roszkasz  naiasnieyszego  króla  IMć,  pana  naszego  miłościwego  niedbaiąc, 
bunty  y  tumulty  wsczynaią,  pokoy  y  bespieczenstwo  pospolite  mieszaią,  z  ka- 
mienic y  z  inszych  mieysc  kamieniami  na  przechodzących  ludzi  ciszkaią,  tedy 
tak  vrząd  grodzki  iako  y  magistrat  miasta  Krakowa  władzą  zwierzchności 
sobie  należytey  roszkazuią,  aby  żaden  schaczek  prywatnych,  tumultów,  ka- 
mieniami ciszkania  niewaźył  się,  declaruiąc ,  że  ktokolwiek  o  tumult  albo 
ciskanie  kamieniami  lubo  principał  lubo  pomocnik  przekonany  będzie,  nie- 
omylnie winami  w  prawie  opisanemi,  to  iest  na  gardle  karany  będzie;  go- 
spodarzom zaś  kamienic  y  domów  przykazuią,  aby  przestrzegali  tego,  zęby 
czeladź  y  mieszkańcy  z  kamienic  y  domów  ich  ciskać  kamieniami  nieważyli 
się.  V  kogoby  zaś  ludzie  lozni  znaydowali  się,  aby  o  nich  do  vrzędow  na- 
leżytych znać  dawali,  a  w  domach,  także  piwnicach  przechowywać  ich  nie- 
ważyli się,  pod  winami  w  prawie  opisanemi,  które  na  nieposłusznych  exten- 
dowane  będą.  Sic  et  non  aliter  factum  esse  referens,  de  quo  hanc  suam 
fidelem  fecit  relationem. 

Acta  Cons.   Crac.  45,  str.  297. 


1420.     1682.  die  22.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Senatus  consultum    de    praesidio    urbis,    quinquaginta    militibus    condu- 
cendis  adaugendo. 

Actum    feria   quarta  pridie    s.  Adalberti.  —   (Nobiles  et  spectabiles  do- 
mini praeconsul  et  consules,  per  schedulas  congregati   existentes)  consulendo 


53.2 

de  omnimoda  securitate,  eo  attento,  quod  ad  praesens  tantum  viginti  mi- 
lites  pro  custodia  ciuitatis  fouentur,  stipendium  iisdem  ex  aerario  ad  prae- 
sens soluendum  esse  concluserunt.  Pro  meliori  vero  conseruatione  eiusdem 
securitatis,  quinquaginta  milites  adaugendos  esse,  vt  septuaginta  foueantur, 
ąuibus  solutio  ex  pecunia  ducillari  prouideri  et  exolui  debet,  quousque  isti 
tumultus  metuendi  sedati  perfecte  non  fuerint,  vnanimiter  constituerunt; 
ciues  autem ,  vt  qualibet  occasione  ad  mandatum  spectabilis  magistratus 
sese  sistere  cum  armis  hic  in  praetorium  adstringantur,  monuerunt. 

Acta  Cons.  Crac.    10,  str.  641. 


1421.     1682.  die   12.  m.  Maii,  Cracoviae. 

Promulgatio  mandati  vicepalatini  Cracoviensis  praecipientis,  ne  quis 
falsa  mensura  utatur. 

Actum  feria  tertia  post  dominicam  Exaudi  proxima.  —  Ad  officium  et 
acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  prouidus  Stani- 
slaus  Iarocki,  ministerialis  regni  generalis,  in  vim  suae  verae  ac  fidelis  re- 
lationis  recognouit,  se  infrascriptam  publicationem  ex  mandato  magnifici 
domini  Christophori  Skarbek,  iudicis  terrestris  Haliciensis,  vicepalatini  Cra- 
couiensis,  sacrae  regiae  maiestatis  colonelli,  in  quatuor  partibus  fori  Craco- 
uiensis  et  Clepardiae,  populo  ad  sonum  tubae  congregato,  alta,  sonora,  in- 
telligibilique  voce  die  hodierna  publicasse  et  ad  notitiam  omnium  deduxisse, 
de  tenore  eiusmodi:  Mci  panowie  raczcie  WM.  wiedzieć,  iż  wielmożny  IMc 
pan  podwoiewodzy  krakowski  chcąc  wszelakiey  krzywdzie  ludzkiey  zabieżeć, 
która  z  korców  fałszywych  y  miar  między  kupuiącemi  y  przedawaiącemi 
zboża  wszelakie  pochodzi,  dosyć  czyniąc  vrzędowi  y  powinności  swoiey, 
przykazuie,  aby  żaden  fałszywym  y  niecechowanym  vrzędownym  korcem 
nieważył  się  przedawać  y  kupować  zboża  na  targach,  y  ieżeliby  korzec  taki 
u  kogokolwiek  się  znalazł,  że  takowy  zabierać  y  psować  każe,  y  taki,  u  kto- 
regoby  się  takowy  fałszywy  korzec  znalazł,  surowo  według  ostrości  prawa 
koronnego  nieodwłocznie  podlegać  (s)  y  karany  będzie.  Także  ktokolwiekby 
chciał  bydź  przeciwnym  prawu  pospolitemu  y  zwierzchności  iasnie  wiel- 
możnego IMci  pana  woiewody  krakowskiego  y  zboża  fałszywym  korcem 
prywatnie  kupował,  takowego  zboża  wszelakiey  confiscaciey  podlegać  będą. 
Sic  et  non  aliter  factum  esse  referens,  de  quo  hanc  suam  fidelem  fecit  re- 
lationem. 

Acta  Cons.  Crac.  45,  str.  316. 


1423.      1682.  die   12.   m.  Maii,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  rebus  rapina  ablatis  restituendis. 

Actum  feria  tertia  post  dominicam  Exaudi  proxima.  —  Ad  officium   et 
acta    praesentia    consularia  Cracouiensia    personaliter   veniens   prouidus  Sta- 


533 

nisiaus  Iarocki ,  ministerialis  regni  generalis,  in  vim  suae  verae  ac  fidelis 
relationis  recognouit,  quia  ipse  ex  mandato  nobilis  et  spectabilis  magistratus 
Cracouiensis  infrascriptam  publicationem  in.  ąuatuor  partibus  fori  Craco- 
uiensis  atque  in  plateis,  videlicet  castrensi,  s.  Floriani,  Slaucouiensi  et  s.  Ni- 
colai, populo  ad  sonum  tubae  congregato,  alta,  sonora  intelligibiliąue  voce 
die  hodierna  horis  antimeridianis  publicauit  et  ad  notitiam  omnium  deduxit, 
de  tenore  tali :  Raczcie  WM.  wiedzieć,  iż  vrząd  radziecki  krakowski  z  po- 
winności swoiey  stosuiąc  sie  do  pierwszych  swoich  przestróg,  przez  woźnego 
publikowanych,  y  teraz  przestrzega  y  napomina,  aby  każdy,  którykolwiek 
rzeczy  iakiekolwiek  w  sklepach  żydowskich  na  wadze  mieyskiey  w  dzień 
sw.  Grzegorza  w  roku  ninieyszym  przez  swawolnych  ludzi  pobrane  y  pora- 
bowane  iakimkolwiek  sposobem  lubo  kupnem  lubo  zastawa  lubo  znalezione 
lubo  tesz  y  przez  się  wzięte  u  siebie  lubo  do  schowania  dane  miał,  na  ra- 
tusz zaraz  ie  przynosił  y  oddawał ;  których  ktoby  nieoddał  y  nieprzyniosł, 
takowy  surowo  karany  będzie ;  ktoby  ie  zas  dobrowolnie  przyniósł  y  oddał, 
takowy  w  respekcie  będzie  zostawać.  Dla  czego  powtore  y  potrzecie  vrząd 
radziecki  przestrzega  y  napomina  każdego.  Które  oddawanie  do  dni  trzech 
ma  trwać.  Sic  et  non  aliter  factum  esse  referens,  de  quo  hanc  suam  fidelem 
fecit  relationem. 

Acta  Cons.  Crac.  45,  str.  316. 


1423.      1682.  die    17.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

Promulgatio  mandati  officialium  a  regia  maiestate  delegatorum,  de  se- 
curitate  publica  tuenda. 

Actum  feria  quarta  post  festum  ss.  Viti  et  Modesti.  —  Ad  officium  et 
acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  veniens  prouidus  Ludouicus  Stefań- 
ski, ministerialis  regni  generalis,  in  vim  suae  verae  ac  fidelis  relationis  re- 
cognouit, se  ex  mandato  illustrissimorum,  reuerendissimorum  ac  magnifico- 
rum  sacrae  regiae  maiestatis,  domini  clementissimi  comissariorum,  infra- 
scripta  populo  ad  sonum  tubae  congregato,  in  quatuor  partibus  fori  Cra- 
couiensis atque  in  plateis  omnibus  ciuitatis  Cracouiae,  in  qualibet  platea 
duobus  in  locis,  uidelicet  sutorum,  s.  Stephani,  Slaucouiensi,  Cornutorum, 
s.  Ioannis,  s.  Floriani,  hospitaliensi,  scropharum,  sancti  Nicolai,  mensatorum, 
in  platea  lata,  castrensi,  fratrum,  Istulana  et  s.  Annae  atque  suburbio,  aita, 
sonora,  intelligibilique  voce  die  hodierna  publicasse  et  ad  notitiam  omnium 
et  singulorum  deduxisse,  de  tenore  tali:  Raczcie  Wasz  Mosc  wiedzieć,  że 
sąd  iaśnie  oświeconego,  iaśnie  wielmożnych  Ich  MM.  panów  comisarzow 
lego  K.  Mci,  pana  naszego  miłościwego,  do  prawa  pospolitego  y  dawniey- 
szych  naiasnieyszych  krolow  IchMci  ordynaciey,  constituciami  approbowa- 
nych  przykładaiąc  się,  dekretem  sądu  swego  commissarskiego  nakazał : 

§  1.  Aby  przesławna  akademia  krakowska  według  dawnych  ordynaciey 
y  teraznieyszego  Ich  MM.  commissarzow  dekretu  sprawowali  się. 

§  2.  Przytym    gdyby    (vchowai  Boże)    tumult    w    Krakowie  wsczął  się, 


534 

aby  żaden  do  tumultu  tego  gospodarz  w  osobie  niemieszał  się ,  domowym 
swoim;  synom,  czeladzi,  mieszkańcom  koniecznie  a  gościom  ile  może  lubo 
do  pomocy  lubo  tesz  dziwować  przybliżać  się  niedopusczał. 

§  3.  Luźnych  ludzi  bez  słuszney  przyczyny  nad  trzy  dni  aby  żaden 
przechowywać  nie  ważył  się. 

§  4.  Piwnice  aby  w  kamienicach  wszystkich  któregokolwiek  stanu  iuris- 
dictiey  podległych,  oprócz  piwnice  swidnickiey,  prawami  dawnemi  vprzy- 
wilejowanej ,  od  dnia  y  święta  Narodzenia  s.  lana  krzciciela  blisko  nastę- 
puiącego  pozamykane  były,  w  których  aby  żaden,  któregokolwiek  stanu 
człowiek  mieszkać,  onych  otwierać,  piwa  w  nich  szynkować,  ieść,  gotować 
y  żadnych  rzeczy  przedawać  niewaźył  się,  pod  winami  w  dekrecie  opisanemi. 

§  5.  Ludzie  także  lozni  aby  w  Krakowie  y  na  przedmieściach  mieszkać 
y  bawić  się  bez  służby  y  inszey  słuszney  stanowi  każdego  przyzwoitey  con- 
dyciey  zabawy  nieważyli. 

§  6.  Żydzi  aby  z  chrześciany  obchodzili  się  skromnie,  niedaiąc  do  po- 
swarkow  zadney  okazyey,  a  przytym  aby  w  Krakowie  y  na  przedmieściach, 
gdy  kapłani  do  chorych  chodzie  będą  z  przenaiswiętszym  sakramentem, 
z  drogi  daleko  na  stronę  vstępowali,  w  niedzielę  y  inne  dni  święte  aby  bez 
nagłey  potrzeby,  a  w  inne  dni  podczas  powszechnego  nabożeństwa,  iakoto 
w  święta  świętych  Grzegorza,  Marka,  Floryana,  Rozesłańcow,  w  dni  krzy- 
żowe ,  także  od  kwietney  zacząwszy  niedziele  az  we  czwartek  po  świętach 
wielkonocnych  tudziesz  w  oktawy  święta  Bożego  Ciała,  Nawiedzenia  y  Wnie- 
bowzięcia Panny  przenaświętszey  Mariey,  także  dnia  dziękczynienia  zwy- 
cięstwa Turków  w  miesiącu  październiku  y  podczas  zwyczaynych  processyi 
w  Krakowie  nie  bywali. 

Sic  et  non  aliter  factum  esse  referens,  de  quo  hanc  suam  in  meliorem 
iuris  et  rei  euentum  coram   officio  praesenti  fecit  relationem. 

Acta  Cons.  Crac.  45,  str.   340. 


1424.     1682.  die   14.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  diebus  ad  causas  quasdam  diiudicandas  destinandis. 

Actum  feria  ąuarta  antę  festum  s.  Heduigis  electae  proxima.  —  Nobiles 
et  spectabiles  domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouie,  per  schae- 
dulas  trinas  eo  in  negotio  congregati  existentes,  ad  affectationem  nobilium 
et  spectabilium  dominorum  scabinorum  Cracouiensium,  ordinationem  fecerunt 
infrascriptam ,  nempe  cupiendo,  vt  iuridicis  diebus  causae  et  actiones  per 
appellationem  ab  officio  aduocatiali  ad  iudicium  suum  deuolui  solitae,  com- 
mode  cognobci  ac  decidi  possent,  ipsis  disiudicandis  ąuamlibet  feriam  secun- 
dam  assignandam  esse  censuerunt  praesentibusąue  assignant;  ea  vero  die 
festo  aliąuo  incidente,  aut  aliąuo  negotio  importante  interueniente,  eaedem 
appellationum  causae  in  seąuentem  diem,  nempe  feriam  tertiam  transferri 
ac  decidi  debere,  si  causae  eaedem  appellationum  superfuerint,  statuerunt. 
Contumacias  nihilominus  in  termino  proseąuendarum  appellationum  adnotari, 


535 

tum  et  ipsas  causas  ex  crudis  citationibus  incidentes,  ąuibuslibet  iuridicis 
diebus  iudicari ;  iudicium  vero  expositum  in  ąuatuor  septimanis  celebrari 
debere.  Similiter  ad  instantiam  nobilis  aduocati  Cracouiensis,  vt  in  leuioribus 
minutioribusąue  causis,  coram  officio  ipsius  agitari  solitis,  processus  abbre- 
uiari  possit  et  contumaciae,  quae  post  litis  contestationem  currere  solent, 
amoueantur,   vnanimibus  votis  suis  et  sententijs  concluserunt. 

Acta  Consul.   Crac.    io,   str.   654. 


1425.      1682.  die  8.  m.  Novembris,  Leopoli. 

Felix  Casimirus  Potocki  palatinus  Cracoviensis,  magistratus  consulares 
civitatum  palatinatus  Cracoviensis  certiores  facit,  se  ąuemdam  Babicki  vi- 
carium  suum  instituisse. 

Sczęsny  Kaźmierz  z  Potoka  na  Podchaycach  Potocki,  woiewoda  kra- 
kowski, krasnostawski,  sokalski,  robczycki,  tłumacki  etc.  starosta.  Wszystkim 
wobecz  y  każdemu  z  osobna,  komu  o  tym  wiedzieć  należy,  osobliwie  sla- 
chetnemu  magistratowi  miasta  IK.  Mci  Krakowa  tudziesz  slachetnym  bur- 
mistrzom, raycom,  woytom,  cechmistrzom  y  wszelakiego  zgromadzenia  lu- 
dziom, starszym  żydom  miast,  miasteczek  IKMci  Kaźmierza,  Kleparza,  Olku- 
sza y  innym  wszystkim,  do  iurisdictiey  moiey  należącym,  wszelkiego  stanu 
y  condytiey  ludziom,  w  woiewodztwie  krakowskim  y  powiatach  in  genere 
et  specie  wszystkim,  do  woiewodztwa,  ziem  y  powiatów  tegosz  woiewodztwa 
krakowskiego  należącym  y  zostaiącym,  wiadomo  czynię,  iż  za  odebraniem 
conferowanego  sobie  z  łaski  IKMci  pana  mego  miłościwego,  woiewodztwa 
krakowskiego,  chcąc  aby  w  iurisdictiach  urzędu  mego  z  prawa  y  zwyczaiu 
należyty  zwykł  był  zachowany  porządek  y  co  do  praerogatywy  vrzędu  mego 
należy,  wszelkie  mieć  mogłem  posłuszeństwa,  zsyłam  sługę  mego  pana  Ba- 
bickiego,  któremu  aby  każdy  podług  powinności  swoiey  prawu  memu  pod- 
legły, we  wszytkim  był  posłuszny,  zlecam  y  tym  vniuersałem  wyraźną  wolą 
moię  ztwierdzam  ;  po  vrzędach  zas  y  wszystkich  iurisdictiach  do  vrzędu  mego 
należących,  aby  mu  do  wszystkiego  porządku  pomocni  byli,  pilno  żądam. 
Któremu  to  słudze  memu  we  wszystkim  dawszy  pleuariam  potcstatem ,  ten 
vniuersał  dla  większey  wagi  ręką  własną  podpisuię ,  przy  przycisnieniu 
sygnetu.  Datum  we  Lwowie  dnia  ósmego  listopada  roku  Pańskiego  1682.  — 
Szczęsny  Potocki  woiewoda  krakowski  mppa. 

Acta  Consul.  Crac.  45,  str.  437. 


1426.     1683.  die  2$.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  vino  cremato  prope  praetorium   publice  non  di- 
vendendo. 

Feria  3-tia  post  dominicam  Oculi  ąuadragesimalem  proxima.  —  Nobiles 
et  spectabiles  domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,    per  schae- 


536 

dulas  in  negotijs  ciuitatis  conuocati  et  congregati  existentes,  eo  considerato, 
quod  crematum  in  locis  publicis  proxime  praetorium  cum  scandalo  praeter- 
euntium  in  nonnullis  institis  propinatur,  exindeque  multa  inconuenientia 
ac  exorbitantias  fieri  accidit,  proinde  obuiando  iisdem,  ąuatenus  in  posterum 
ąuiuis  institarum  proxime  locorum  publicorum  positarum  arendatores;  a  pro- 
pinatione  cremati  et  ąuorumuis  liąuorum  abstineant  praemissumąue  potum 
aliąuo  modo  non  propinent,  serio  et  sub  paena  priuationis,  exnunc  irremis- 
sibiliter  decernenda,  concluserunt. 

Acta  Cons.  Crac.   10,  str.  676. 


1427'.      1683.  die  7.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  portis  urbis  custodiendis. 

Feria  4-ta  post  dominicam  Iudica  Passionis  proxima.  —  Nobiles  et 
spectabiles  domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas 
eo  in  negotio  conuocati  et  congregati  existentes,  considerando  imminentia 
pericula,  quae  passim  sparguntur,  et  volentes  omnem  securitatem  vrbi  huic 
prouidere,  conuocatis  rothmagistris  ciuitatis,  iis  diligentiam  omnem  hoc  tem- 
pore  periculoso  praesertim  adhibendam  commendarunt,  ac  vt  portas  ciuitatis 
armatis  bene  ciuibus,  in  persona  officia  sua  obeuntibus,  tam  nocte,  quam 
die  muniant,  intimauerunt. 

lidem  propter  meliorem  attendentiam  vagabundarum  hoc  tempore  per- 
sonarum,  rescriptum  a  s.  r.  M.  domino  nostro  clementissimo,  impetrandum, 
vt  spectabilis  magistratus  tam  hic  in  ciuitate,  quam  et  in  omnibus  suburbijs 
suspectas  personas  inquirere  possit,  concluserunt,  ac  eo  in  negotio  ex  parte 
imminentium  periculorum  ad  illustrissimum  regni  cancellarium  scribendum 
esse  concluserunt. 

Acta  Cons.  Crac.   10,  str.  680. 


142*1.      1683.  die  9.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

.Senatus  consultum   de  hominibus  vagis  ex  urbe  eiiciendis. 

Actum  feria  sexta  antę  dominicam  Palmarum  proxima.  —  Ad  officium 
et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens  prouidus  Sta- 
nislaus  Iarocki,  ministerialis  regni  generalis;  in  vim  suae  verae  ac  fidelis 
relationis  recognouit,  se  infrascripta  ex  mandato  infrascriptorum  officiorum 
in  quatuor  partibus  fori  Cracouiensis,  ad  publicandum  consuetis,  populo  ad 
sonum  tubae  conuocato,  alta,  sonora,  intelligibilique  voce  die  hodierna  antę 
meridiem  publicasse  et  ad  notitiam  omnium  deduxisse,  de  tenore  tali:  Pa- 
nowie raczcie  Waszec  wiedzieć,  iż  vrząd  grodzki,  wielkorządowy  y  radziecki 
krakowskie    surowo    przykazuią,    ab)'    ludzie    luźni    y    żadnego    pożywienia 


537 

w  mieście  Krakowie  y  przyległościach  iego  niemaiący,  precz  odchodzili  y  tu 
się  niebawili.  A  ieżeliby  gospodarz  który  w  mieście  Krakowie,  Kazimierzu, 
Kleparzu  y  po  inszych  circumferentiach  z  tę  y  tamte  stronę  Wisły  ważył 
się  w  domu  takowych  ludzi  luźnych  bez  służby  y  pożywienia  żadnego  będą- 
cych, u  siebie  przechowywać  nad  dni  trzy,  takowy  surowo  winami  w  prawie 
opisanemi  karany  będzie,  a  ludzi  takowych  luźnych  bez  służby  będących, 
imać  y  karać  będą.  Na  co  wszystko  reuizyie  od  pomienionych  vrzędow  będą 
często  bywały.  Sic  et  non  aliter  factum  esse  referens,  de  quo  hanc  suam 
fidelem  per  expressum  fecit  relationem. 

Acta  Cons.  Crac.  45,  str.   536. 


1490.     1683.  die  24.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  armis  contuberniorum  consignandis. 

Sabbatho  pridie  dominicae  Conductus  Paschae.  —  lidem  cupiendo  bo- 
num  ordinem  constituere,  conuocatis  omnibus  senioribus  contuberniorum, 
diligentem  sclopetorum  et  bombardarum  variarum,  ad  propugnacula  ciuitatis 
spectantium,  faciendo  animaduersionem  et  indagationem,  serio  iisdem,  qua- 
tenus  omnes  ad  sua  contubernia  die  crastina  conueniant  ibidemąue  arma, 
qualiacumque  ad  communem  ciuitatis  defensam  habent,  diligenter  conscribant, 
vtpote,  wiele  w  którym,  cechu  hakownic,  smigownic,  zbroi,  muszkietów,  halabard, 
prochów,  ac  eorum  conscripta  regestra  spectabili  magistratui  porrigant;  qui 
autem  suprascriptum  apparatum  bellicum,  ad  contubernium  spectantem,  in 
domibus  suis  tenent,  vt  eundem  sine  mora  ad  lapideas  contubernales  cora- 
portare  faciant,  serio  et  sub  paenis  iniunxerunt,  reuisionemque  turrium  no- 
bilibus  et  spectabilibus  dd.  Zacherla  et  Druzynski  collegis  suis  commiserunt 
faciendam. 

Acta  Cons.  Crac.    10,  str.  683. 


1430.      1683.  die  28.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  vigiliis  civium  in  portis  urbis  a  consulibus  in- 
spiciendis. 

Feria  quarta  post  dominicam  Conductus  Paschae  proxima.  —  Nobiles 
et  spectabiles  domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schae- 
dulas  ex  parte  faciendae  ordinationis  securitatis  publicae  conuocati  et  legi- 
time  congregati  existentes,  e  medio  sui  propter  inuestigationem  nocturnarum 
et  diurnarum,  per  ciues  in  portis  expediendarum  vigiliarum,  necessario  de- 
putandos  esse  concluserunt,  prout  ad  portam  s.  Floriani  nobilem  et  specta- 
bilem  Yalentinum  Smidt,  ad  castrensem  spectabilem  Ioannem  Krokier,  ad 
portam  Nouam  spectabilem  Lukini,    ad  Slaucouiensem    nobilem  et  spectabi- 

68 


53* 

lem  Krauz,  ad  sutorum  spectabilem  Druzynski,  ad  Istulanam  spectabilem 
Wegrzynowic  collegas  suos  praesentibus  deputant,  ąuibus  seorsiue,  vt  roth- 
magistri  et  decuriones  numerum  tam  diurnae  quam  nocturnae  custodiae 
ciuium  significent  tempestiue,  necessarium  id  esse  commiserunt. 

Acta   Consul.   Crac.    10,   str.   683. 


1431.      1683.  die  28.  m.  Aprilis,  Varsoviae. 

Ioannes  III.  rex  Poloniae  magistratibus  Cracoviensi;  Casimiriensi,  Cle- 
pardiensi  et  Stradomiensi  mandat,  ut  homines  peregrinos  caveant. 

łan  trzeci  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielki  xiąze  litewski,  ruski,  pruski, 
mazowiecki,  zmudzki,  inflantski,  kiiowski,  wołhynski,  podolski,  podlaski, 
smoleński,  siewierski  y  czerniechowski.  Slachetnym  miasta  naszego  stołecz- 
nego Krakowa,  tudziesz  sławetnym  Kaźmierza,  Kleparza,  Stradomia  y  in- 
szych gruntów  circumcirca  pomienionych  będących,  wszelakim  vrzędom, 
także  pomienionych  miasta  naszego  y  gruntów  przyległych  pospólstwu  y  oby- 
watelom,  wiernie  nam  miłym,  łaskę  nasze  królewską.  Slachetni,  sławetni 
wiernie  nam  mili !  Nikomu  nie  iest  tayno,  iako  blisko  granic  królestwa  na- 
szego, tak  w  Węgrzech  iako  y  Śląsku  przez  te  czasy  są  zamieszania  woienne, 
ze  się.  iusz  y  granicom  państwa  naszego  przez  przescie  z  Węgier  do  Śląska 
cudzoziemskich  ludzi  dostało.  Obawiamy  się  tedy,  aby  swawolni  ludzie,  któ- 
rzy się  przy  obozach  znaydowac  zwykli,  czego  więcey  się  nad  to,  co  iuz 
vczynili,  nie  domyślili.  Czemu  my  wcześnie  zabiegaiąc,  ponieważ  nam  na 
bespieczenstwie  zamku  y  miasta  stołecznego  Krakowa  tudziesz  y  Wierności 
Waszych  siła  należy,  Wiernosciom  Waszym  surowo  roskazuiemy  y  mieć  po 
Wiernosciach  Waszych  chcemy,  aby  naprzód  slachetny  vrząd  radziecki  mia- 
sta naszego  stołecznego  Krakowa,  gdyby  ktokolwiek  z  cudzoziemskich  ludzi 
do  miasta  Krakowa  chciał  wiachac,  zęby  go  bez  examinu  y  attestatiey,  kto 
iest,  skąd  przyiechał,  po  iakich  sprawach  przyiechał,  u  kogo  będzie  stał 
y  długo  się  zabawi,  do  miasta  nie  wpusczali  y  do  gospod  przyiimowac  nie 
pozwalali  y  nad  przyiętemi  pilną  attendentią,  czym  się  zabawiać  przez  ten 
czas  bytności  swoiey  będą  mieli,  y  dłuzey  na  ten  czas,  iako  przy  examinie 
opowie,  onych  tak  w  mieście  Krakowie,  Kaźmierzu,  Kleparzu,  Stradomiu, 
iako  y  po  inszych  wszytkich  circumcirca  tych  pomienionych  gruntach  y  iuris- 
dikciach  będących  nie  trzymali,  koło  miasta  Krakowa  y  inszych  pomienio- 
nych mieyscach  przechodzić  się  im  nie  pozwalali  y  owszem  wszelaką  ostro- 
żność względem  nich  mieli ;  vrzędy  zas  y  obywatele  wszyscy  tak  Kaźmierza, 
Kleparza,  Stradomia,  iako  y  wszytkich  inszych  gruntów  y  iurisdikciy  cir- 
cumcirca  pomienionego  miasta  Krakowa  będących,  aby  żadnego  z  cudzo- 
ziemskich ludzi  człowieka  bez  wiadomości  y  pozwolenia  slarhetnego  bur- 
mistrza krakowskiego  pronunc  et  pro  temperę  (przez  te  czasy  niebespieczne) 
będącego,  do  gospod  żadnych  nie  przyimowali,  dłuzey  ich  w  gospodzie  nad 
ten  czas,  iako  przy  przyiezdzie  opowie,  nie  trzymaiąc,  a  wszelaką  ostrożność 
w  przyjmowaniu  ich  y  trzymaniu  w  gospodach  zachowuiąc.  A  iezeliby  kto- 


539 

kolwiek  się  taki  znalazł,  któryby  tey  ordinatiey  naszey  czynie  nie  chciał 
dosyć,  tedy  vrzędy  obywatelow  swoich  surowo  y  nie  odwłocznie  aby  o  to 
karali  y  do  exekucyey  tę  ordinatią  nasze  nie  odwłocznie  przywodzili,  pod 
łaską  naszą  królewską  y  winami  roskazuiemy.  Inaczey  nie  czyniąc  dla  łaski 
naszey.  Co  aby  do  wiadomości  każdego  przyszło,  przez  woźnego  przy  trąbie 
w  pomienionym  mieście  Krakowie  y  innych  iurisdikciach  imieniem  naszym 
to  ogłosić  kazać,  szlachetnemu  vrzędowi  radzieckiemu  krakowskiemu  zle- 
camy. Dąn  w  Warszawie  dnia  XXVIII  miesiąca  kwietnia,  roku  Pańskiego 
MDCLXXXIII,  panowania  naszego  IX°.  —  łan  3  kroi.  —  Krzysztof  Tara- 
nowski  krak.  kan.  IKMci  sekretarz. 

Oryginał  papierowy;  poniżej  tekstu  wyciśnięta  większa  pieczęć  koronna. 


1433.     1683.  die  25.  m.  Maii,  Varsoviae. 

Ioannes  III.  rex  Poloniae  magistratum  consularem  Cracoviensem  cer- 
tiorem  facit,   se  castrum  Cracoviense  imperio  castellani  Vilnensis  mandasse. 

łan  trzeci  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielki  xiąze  litewski,  ruski,  pruski, 
mazowiecki,  zmudzki,  kiiowski,  wołyński,  podolski,  podlaskj,  inflancki,  smo- 
leński, siewierski,  czerniechowskj.  Slachetnym,  sławetnym  burmistrzom,  ra- 
dzie y  całemu  magistratowi,  yrzędom  y  wszytkiemu  pospólstwu  miasla  na- 
szego Krakowa,  wiernie  nam  miłym,  łaskę  nasze  królewską.  Slachetni,  sła- 
wetni, wiernie  nam  mili!  Po  sczęsliuie  skończonym  seymie  biorąc  w  oso- 
bliwą consideratią  nasze  całey  rzeczypospolitey  bespieczenstwo,  które  w  opa- 
trzeniu stołecznego  miasta  naszego  Krakowa  zostaie,  kiedy  w  tak  bliskim 
sąsiedztwie  zbliża  się  cum  hostilitatc  do  państw  węgierskich  metuenda  y  na- 
szemu pograniczowi  tak  straszna  ab  orienłe  potentia,  ex  consilio  pp.  Rad 
przy  boku  naszym  zostawaiących,  na  commendę  miasta  Krakowa  wielmo- 
żnego kasztelana  wileńskiego,  generalleytnanta  woysk  naszych  cudzoziem- 
skich cum  plena  potestate  et  praerogatiua  commendantom  fortec  służących, 
z  regimentem  gwardiey  naszey  do  tamtey  ordinuiemy  fortece :  którego  ordi- 
nansu  aby  wszelaka  od  Wiern.  W  W.  tak  do  poprawy  fortificatiey,  nazna- 
czenia porządnego  (s)  consistentiey  gwardizonowi  iako  y  opatrzenia  porzą- 
dnego mieysca  tamtego  była  asststentia,  od  pospólstwa  zas  wszelakie  posłu- 
szeństwo, władzą  naszą  królewską  roskazuiemy,  znosząc  się  iednak  in  oceur- 
rentiis  z  wielmożnym  kanclerzem  koronnym,  starostą  naszym  krakowskim. 
Vczynicie  to  wszytko  dla  łaski  naszey  Wiern.  WTW.  którą  y  na  ten  czas 
onymze  ofiaruięmy.  Dan  w  Warszawie  dnia  XXV0  mca  Maia,  roku  Pań- 
skiego MDCL  XXXIII,  panowania  naszego  IX°  roku.  —  łan  3  kroi.  — 
Krzysztof  Taranowski  krak.  warsz.  kan.  IKMci  sekretarz. 

Dokument   papierowy,  opatrzony  pieczęcią  wielką  koronną,   poniżej   tekstu  wyciśniętą. 


54Q 


1433.      1 683-  die  21.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  contributione,  quae  »ducillaris«  dicebatur,  ad 
munitionem   urbis  non   adhibenda. 

Feria  2-da  post  festum  ss.  Corporis  Christi  Domini.  —  Nobiles  et  spec- 
tabiles  domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in 
negotiis  ciuitatis  conuocati  et  congregati  existentes,  audita  illustrissimi  do- 
mini palatini  Volhyniae  affectatione ,  vt  pro  fortificatione  ciuitatis  sumptus 
ex  contributione  ducillari  prouideatur,  responsum  super  hoc,  quod  nullas 
pecunias  pro  fortificatione  ex  contributione  ducillari  dare  possumus,  si  qui- 
dem  illas  pro  reparatione  murorum  conuertimus,  dandum  esse  concluserunt. 

Acta  Consul.   Crac.    10,  str.  694. 


1434.      1683.  die  25.  m.  Iunii;  Cracoviae. 

Promulgatio  mandati  regii ,  praecipientis,  ut  desertores  signorum  ca- 
piantur,  iudicentur  et  puniantur. 

Actum  feria  sexta  post  octauas  sacratissimi  Corporis  Christi.  —  Mości 
panowie  raczcie  WM.  wiedzieć,  iź  kroi  lego  Mc.  pan  nasz  miłościwy,  na 
zasczyt  chwały  bożey  y  obronę  całego  chrześcianstwa  pozwoliwszy  zaciągów 
cesarzowi  IMci  chrześcianskiemu  w  państwach  swoich,  aby  tym  silniey  na 
pograniczne  królestwo  węgierskie  następuiącemu  nieprzyiacielowi  odpór 
mógł  bydz  dany,  więc  z  tych  zaciągów  rożni  ludzie  zabrawszy  pieniądze 
y  służbę  woienną  przyiąwszy,  bez  żadney  przyczyny  swawolnie  vciekaią, 
zkąd  wielkie  niebespieczenstwo  wynika :  przeto  żąda  vsilnie  y  pilnie,  abyście 
takowych  zbiegów,  kędykolwiek  się  znayduią,  surowo  bez  zadney  ochrony 
według  artikułow  woyskowych  y  praw  koronnych  napisanych  brać,  imać, 
sądzić  y  karać  niezbraniali  się.  Officierom  ktorzyby  ich  szukali,  dopomagali 
y  wszelakiey  pilności  na  to  przykładali. 

Acta   Consul.  Crac.   45,  str.   596. 


1435.      1683.  die  28.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  operis  ad  munitionem  urbis  suppeditandis. 

Feria  2-da  in  vigilia  festi  ss.  Petri  et  Pauli  apostolorum.  —  Nobiles 
et  spectabiles  domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schae- 
dulas ex  parte  prouidendae  securitatis  publicae  conuocati  et  congregati 
existentes,  ad  propositum  generosi  domini  vicecommendantis  ex  parte  la- 
boris    circa    ciuitatem    iuxta  laudum  in  comitiis  Prossouiensibus  ex  lapideis 


54i 

omnibus,  tam  ciuilibus,  quam  nobilium  et  spiritualium ,  inhaerendo  laudo 
palatinatus  Cracouiensis,  vt  certus  numerus  hominum  ad  laborandum  circa 
ciuitatem  necessariorum,  per  ąuartualia  coniunctim,  prout  lapidearum  situs 
protenditur,  omino  ex  qualibet  lapidea  et  domo,  praesertim  hic  in  ciuitate 
sitis,  expediatur,  concluserunt.  Ad  quem  obseruandum  ordinem  eligendos 
esse  aliquos  ciues  pro  attendentia  super  operantibus  declarauerunt. 

Acta  Consul.  Crac.   10,  str.  696. 


1436.      1683.  die  6.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  munitionibus  urbis  inspiciendis  reficiendisąue  ac 
armis  instruendis. 

Feria  3-tia  post  festum  Visitationis  BMV.  proxima.  —  Nobiles  et  spec- 
tabiles  domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  eo 
in  negotio  conuocati  et  congregati  existentes,  consultando  ex  parte  fortifi- 
cationis  ciuitatis,  vt  ea  quam  diligenter  per  laborantes  circa  fossionem  val- 
lorum  expediatur,  pro  attendentia  e  medio  sui  nobiles  et  spectabiles  domi- 
nos  Venturam  Briganti,  Bonifacium  Kantelli,  Ioannem  Krokier,  Adamum 
Druzynski  deputauerunt,  eisdemque,  vt  alternatim  circumeundo  loca  ciuitatis 
pericula  spirantia,  vbi  necessitas  postulauerit  munire,  muros  ciuiles  reparare, 
baterias  in  locis  commodis  aedificare  studeant ,  propugnacula  inter  contu- 
bernales  diuisa  vtrum  sufficienti  custodia  tam  nocturna,  quam  diurna  munita 
sunt,  ac  bombardas  ibidem  spectantes  tum  munitiones  circumspiciant,  com- 
miserunt. 

Acta  Consul.  Crac.    10,  str.  968. 


1437.      1683.   die  3.  m.  Augusti,  in  Łobzów. 

Ioannes  III.  rex  Poloniae  constituit  contributionem,  a  mercibus  aliisque 
rebus  in  portis  urbis  Cracoviae  exigendam. 

łan  trzeci  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielki  xiąze  litewski,  ruski, 
pruski,  mazowiecki,  inflantski,  wołhynski,  kiiowski,  podolski,  podlaski,  sie- 
wierski, smoleński  y  czerniechowski.  Wszym  wobecz  y  każdemu  zosobna, 
komu  to  wiedzieć  należy,  a  osobliwie  vrodzonym  burmistrzom,  raycom  y 
całemu  magistratowi  miasta  naszego  Krakowa,  wiadomo  czynięmy,  iz  ponie- 
wasz  wielkorządy  nasze  królewskie  vrodzonęmu  Andrzeiowi  z  Nielepic  Nie- 
lepcowi  w  administratią  puściliśmy  y  prouenta  oraz  które  za  naiasnieyszych 
krolow  polskich,  antecessorow  naszych  do  tychże  wielkorządow  należały, 
oddaliśmy,  więc  ze  z  bram  krakowskich  osobliwa  idzie  intrata,  daięmy  vro- 
dzonęmu  wielkorządcy  krakowskiemu  instruktarz,  podług  którego  w  bra- 
mach podatki  wybierać   swoim   substitutom,    non  derogando  w  tym  prawu  y 


542 

zwyczaiom  dawnym  zleci.  A  naprzód :  Od  chleba  kosza  iednego  gr.  ieden,  — 
od  chleba  wozu  iednego  gr.  trzy;  —  od  naynagow  barełki  iedney  gr.  trzy,  — 
od  skory  wszelakiey  wyprawioney  gr.  trzy,  —  od  siedzi  beczki  iedney  gr. 
trzy,  —  od  rynny  iedney  gr.  trzy,  —  od  wołu  na  wolnicę  gr.  trzy,  —  od 
wieprza  iednego  gr.  trzy,  —  od  barana  iednego  gr.  ieden,  —  od  popiołu 
woza  gr.  cztery,  —  od  oszupki  cwiertnic  gr.  szesc,  —  od  beczki  ryb  słonych 
gr.  szesc,  —  od  raków  wozu  gr.  dwanaście,  —  od  piskorzow  od  kopy,  ro- 
zęnek  od  wozu  gr.  dwanaście,  —  od  siedzi  beczki  extra  regnum  gr.  szesc,  — 
od  miodu  pitego  węgierskiego  gr.  dwanaście,  —  od  miodu  beczki  z  wtos- 
czynami  gr.  szesc,  —  od  fory  naczynia  drewnianego  gr.  dwanaście,  - —  od 
mazi  beczki  gr.  szesc,  —  od  smoły  sztuki  gr.  szesc,  —  od  wozu  garkow 
prostych  gr.  szesc ,  —  od  wozu  garkow  skawińskich  gr.  dwanaście ,  ■ —  od 
garkow  żydowskich  gr.  dwanaście,  —  od  wozu  obręczy  małych  gr.  szesc,  — 
od  wozu  obręczy  wielkich  gr.  piętnaście,  —  od  wozu  dęba  garbarskiego 
gr.  szesc,  —  od  skory  wyprawney  za  Wisłą  gr.  trzy,  —  od  śliw  woza  y 
rożnego  owoca  gr.  dwanaście,  —  od  cechy  chmielu  śląskiego  gr.  szesc,  — 
od  beczki  dziekciu  gr.  dziewięć,  —  od  mąki  zytney  cwiertni  gr.  dziesięć,  — 
od  mąki  iecmięnny  cwiertni  gr.  dziesięć,  —  od  mąki  psenney  cwiertni  gr. 
piętnaście,  —  od  krup  rożnych  cwiertni  gr.  dziesięć,  —  od  stokuiszu  paku 
secundtim  proportionem,  —  od  wozu  powideł  gr.  dwanaście,  —  od  łoiu  beczki 
gr.  piętnaście,  —  od  tronu  beczki  gr.  osmnascie,  —  od  wozu  skła  gr.  pię- 
tnaście, —  od  beczki  piwa  koszyckiego  gr.  dwadzieścia  ieden,  —  od  beczki 
piwa  brzeginskiego  gr.  piętnaście,  —  od  wozu  śliw  suchych  secundtim  pro- 
portionem, —  od  wańtuchu  chmielu  ruskiego  złoty  ieden,  —  od  miodu  wę- 
gierskiego pitego  beczki  złotych  trzy,  —  od  wozu  konewek  śląskich  gr. 
osmnascie,  —  od  bryłek  woskowych  secundum  proportionem ,  —  od  skorek 
wyprawnych  baranich  alias  nazwanych  irchy  albo  cielęcych,  od  iedney  sze- 
ląg, od  tachra  gr.  cztery,  —  od  skory  wołowey  surowey  gr.  ieden,  —  od 
paku  szafranu  secundum  proportionem,  —  od  skory  baraniey  skąd  innąd 
tylko  zęby  nie  od  rzeznikow  krakowskich  albo  kazmierskich,  szeląg  ieden,  — 
od  krosienek  skła  gr.  szesc,  —  od  orzechów  laskowych  albo  włoskich  secun- 
dum proportionem,  —  od  kopy  suchych  łososi  łosoś  ieden,  —  od  kopy  wę- 
gorzow  wszelakich  węgorz  ieden,  —  od  kopy  suchych  ryb  ryba  iedna,  • — 
od  wozu  ogórków  z  Paczanowa  gr.  dziesięć,  —  od  krosienek  garkow  ska- 
wińskich gr.  trzy,  —  od  skór  garbarskich  od  iedney  gr.  trzy,  —  od  skory 
kurdybąnowy  gr.  ieden ,  —  od  skory  zamsowey  iedney  gr.  iedęn,  —  od 
skory  surowey  iedney  cxtra  regnum  gr.  dwa,  —  od  iuchtow  pary  extra 
regnum  gr.  szesc,  —  od  gorzałki  przychodzącey  beczki  iedney  złotych  dwa,  — 
od  krokwy  wozu  iednego  gr.  szesc,  —  od  koryta  piwnego  gr.  szesc,  —  od 
łat  wozu  iednego  gr.  trzy,  —  od  mąki  wielkonoczney  zydowskiey  iako  się 
z  arendarzem  vmovvi.  Insze  zas  towary  y  consumptibilia ,  które  tu  non  spe- 
cificantur,  iuxta  proportionem  taxy  ich  według  zwyczaiu  dawnego,  nemine 
excepio  cxigantur.  Na  co  dla  lepszey  wiary  instruktarz  ten  ręką  podpisuięmy 
własną  y  pieczęć  nasze  przycisnąć  roskazalismy.  Dan  w  Łobzowie  die  j-tia 
Augusti,  anno  M  DCL  XXXIII,  panowania  naszego  roku  X.  —  łan  3  kroi. 

K.opija  współczesna  niepoświadczona. 


543 


143$.      1683.   die    16.  ni.  Augusti,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  sacris  votivis  pro  secundo  eventu  expeditionis 
contra  Turcos  curandis. 

Feria  secunda  postridie  festi  Assumptionis  BMV.  —  Nobiles  et  specta- 
biles  domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  ex 
parte  rotiuae  pro  felicissimis  successibus  SRM.  domini  nostri  clementissimi 
celebrandae,  conuocati  et  legitime  eongregati  existentes,  eandem  votiuam 
in  ecclesia  archipresbyteriali  BMV.  cum  tymphanis  et  musica  decentissima, 
vt  dominus  Deus  omnem  felicitatem  SRM.  domino  clementissimo  in  promo- 
uendo  bello  et  deterrendo  ac  debellando  Turco  in  Austria  grassante,  larg'ire 
dignetur,  sumptu  ciuili  comparandam  ac  missas  sacras  circiter  viginti  de 
Spiritu  s.  celebrandas,  conducendas  esse  concluserunt.  Cui  deuotioni  ac  con- 
cioni ,  vt  freąuens  concursus  propter  faciendas  diuinae  Maiestati  supplices 
preces  adsit,  dominis  mercatoribus  et  artificibus,  vt  feria  ąuarta  futura  tem- 
pore  huius  deuotionis  celebrandae  ab  apertione  fornicum  et  institarum  absti- 
neant,  intimandum  esse  concluserunt. 

Acta   Consul.   Crac.    10,   str.   705. 


1439.     1683.  die   13.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

Ioannis  III.  regis  Poloniae  literae  universales  de  auro  et  argento  e  fini- 
bus  regni  non  exportandis. 

łan  trzeci  z  bożey  łaski  kroi  polski,  wielki  xiąże  litewski,  ruski,  pruski, 
mazowiecki,  żmudzki,  infiantski,  kiiowski,  podlaski,  smoleński,  siewierski 
y  czerniechowski.  Wszem  wobecz  y  każdemu  z  osobna  wiadomo  czynięmy 
tym  vniwersałem  naszym,  iz  wszelakie  staranie  y  pieczołowanie  nasze  do 
tego  przykładamy,  abyśmy  rzeczpospolitą  srebrną  y  złotą  monetą  iak  naylepi 
zapomogli.  Przetosz  żeby  żaden  kupiec  y  prywatney  conditiey  człowiek 
oprócz  factorow  menicznych  nieważył  się  kupować  srebra  ani  go  przedawać 
komu  innemu,  tylko  do  samych  menie  naszych  koronnych,  a  osobliwie  aby 
się  żydzi  nie  ważyli  skupować  srebra  po  iarmarkach  y  miastach,  ani  ie  za- 
granicę wywieść  y  przedawać  sub  confiscatione  tegosz  srebra  serio  przyka- 
zuiemy.  Czego  superintendenci  y  pisarze  komor  naszych  celnych  przestrzegać 
powinni  będą,  także  tego  doglądać,  aby  żadnych  sreber  zagranice  niewy- 
wożono ;  a  iezeliby  się  na  kogo  doświadczyli,  takowe  zabierali,  do  skarbu 
naszego  confiskowali.  W  czym  aby  pilni  y  ostrożni  byli,  sub  priuatione  offi- 
ciorum  onych  napominamy.  Co  aby  tym  prędzy  do  skutku  przyszło,  niniey- 
szy  rniwersał  nasz  do  akt  grodzkich  y  mieyskich  per  oblatam.  podać  a  potym 
publikować  rozkazuiemy.  Datum  w  Krakowie  die  13  Augusti,  anno  1683, 
panowania  naszego  X  roku.  —  łan  kroi.  —  Stanisław  Sczuka  podczasy 
IKMs. 

Acta  Consul.  Crac.  45,  str.  626. 


544 

1440.      1683.  die  4.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  conviviis  in  hospitiis  publicis  interdicendis. 

Actum  sabbatho  post  festum  s.  Aegidij  abbatis  proximo.  —  Ad  offi- 
cium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia,  personaliter  veniens  pro- 
uidus  Stanislaus  Iarocki,  ministerialis  regni  generalis,  in  vim  suae  verae  ac 
fidelis  relationis  recognouit,  se  ex  mandato  nobilis  et  spectabilis  magistratus 
Cracouiensis,  populo  ad  sonura  tubae  congregato ,  in  ąuatuor  partibus  fori 
Cracouiensis,  alta,  sonora,  intelligibiliąue  voce  infrascripta  publicasse  et  ad 
notitiam  deduxisse,  de  tenore  tali:  Panowie  raczcie  WM.  wiedzieć,  iż  vrzad 
radziecki  krakowski  surowo  przykazuie  y  napomina,  aby  pod  teraznieysze 
czasy  tak  w  mieście  iako  y  na  przedmieściach  muzyki,  piiatyki  po  gospo- 
dach niebywały,  y  gdy  cowieczor  czapstrych  zabiią,  aby  gospody  zamykali : 
a  to  wszystko  pod  winami  y  więzieniem,  abowiem  tak  gospodarzow  iako 
y  muzykę  grzywnami  karać  będą.  Sic  et  non  aliter  factum  esse  referens, 
de  quo  hanc  suam  fecit  relationem. 

Acta  Consul.   Crac.  45,  str.   632. 


1441.      1683.  die   10.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  militibus  episcopi  Culmensis  ad  praesidium  urbis 
Cracoviae  suscipiendis. 

Feria  sexta  post  festum  Natiuitatis  BMV.  proxima.  —  Nobiles  et  spec- 
tabiles  domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in 
negotio  infrascripto  conuocati  et  congregati  existentes,  conformando  se  ad 
mandatum  sacrae  reginalis  Maiestatis  d.  n.  c.  eidemque  reuerenter  parendo, 
ex  parte  susceptionis  pro  praesidio  militum  centum  illustrissimi  et  reueren- 
dissimi  domini  episcopi  Culmensis,  ipsis  hospitia  in  ciuitate  distribuenda 
esse  concluserunt ;  si  autem  plures  aduenerint,  supplicandum  s.  reginali 
Maiestati,    (vt    Casimiriae    consistentiam    habere  possint)    esse    sententiarunt. 

Acta  Consul.   Crac.    10,  str.  708. 


1442.      1683.   die   18.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  sacris  votivis  propter  reportatam  a  Turcis  victo- 
riam  curandis. 

Feria  sexta  (s)  post  festum  Exaltationis  sanctae  Crucis  proxima.  —  No- 
biles et  spectabiles  domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per 
schaedulas    in  negotijs    ciuitatis    conuocati    et    congregati   existentes,    audita 


545 

victoria  gloriosissime  per  SR  Maiestatem,  dominum  nustrum  clementissimum 
super  hoste  Turca  sub  Vienna  obtenta,  pro  gratiarum  actione  Maiestati 
diuinae  sacram  missae  votiuam  absoluendam  esse  concluserunt  et  circa  »Te 
Deum  laudamus«  explodenda  esse  tormenta  bellica  atąue  pixides  in  circulo 
Cracouiensi  demandarunt,  victoriaeque  eiusdem  gloriosissimae  sacrae  regi- 
nali  Alaiestati  gratulationem  facere  concluserunt. 

Acta  Consul.  Crac.   io,  str.  709. 


1443.      1683.  die  24.   m.  Septembris,  Cracoviae. 

Senatus    consultum    de  sacro  piaculari    pro  caesis    in  bello   celebrando. 

Feria  sexta  post  festum  s.  Matthaei  apostoli  proxima.  —  Nobiles  et 
spectabiles  domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas 
vna  cum  honoratis  40  viris  (s),  consultando  ex  parte  deuotionis  pro  gloriose 
et  strenue  in  acie  Martis  vita  functis  absoluendae,  eandem  necessario  sumptu 
ciuitatis  feria  ąuinta  proxime  ventura  celebrandam  ac  pecuniam  ex  contri- 
butione  ducillari  accipiendam  esse  concluserunt.  Quoniam  autem  pecuniae 
ibidem  in  varias  necessitates  expositae  sunt,  adeo,  vt  pro  hacce  deuotione 
celebranda  nihil  superest,  et  spectabilis  dominus  Federicy  praeconsul  mo- 
dernus,  ex  amore  suo  erga  bonum  publicum  accomodaturum  se  pro  musica, 
sacerdotibus  et  alijs  necessarijs  expensis  de  suo  peculio  declarauit,  specta- 
bilis quoque  dominus  Briganty  promitit  cereos  ad  hancce  deuotionem  ne- 
cessarios,  modo  tamen  ipsi ,  quam  praefato  domino  praeconsuli  solutio  ex 
contributionis  ducillaris  sequenti  ratha  praestetur,  grato  animo  beneuolen- 
tiam  spectabilium  dominorum  collegarum  praefatorum  suscipiendo,  ipsis, 
quantum  de  suo  pro  necessarijs  praefatae  deuotionis  exposuerint7  ex  con- 
tributionis ducillaris  sequenti  ratha  persolui  debeat,  declarauerunt. 

Acta   Consul.   Crac.    I  O,   str.   709. 


1444.      1683.  die   13.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

Senatus   consultum    de   militibus  ad  praesidium  urbis  conducendis. 

Feria  2 -da  ipso  die  sanctae  Luciae  virginis  et  martyris.  —  Nobiles  et 
spectabiles  domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas 
in  negotio  infrascripto  conuocati  et  vnacum  honoratis  40  viris  congregati 
existentes,  eo  in  consideratione  habito,  quod  milites  illustrissimi  et  reue- 
rendissimi  domini  episcopi  Cracouiensis,  qui  pro  praesidio  ciuitatis  huius 
ex  mandato  SRMtis,  domini  clementissimi,  non  per  breue  temporis  spatium 
fuerunt,  ad  praesens  dimittuntur  et  ad  suos  quisque  ire  lares  permittitur, 
proinde  prouidendo  securitatem  ciuitati  huic;  quae  sine  custodia  in  portis 
fieri  nequit,  nobili  capitaneo  militum,  vt  per  pulsum  timpanae  milites  colli- 

69 


54^ 

gere  studeat,  illosąue  ad  praesens  saltim  triginta  pro  seruitio  ciuitatis  con- 
ducat,  intimarunt  ac  sumptum  florenorum  sexaginta  Polonicorum  pro  col- 
lectione  eorundem  militum  interea  laudarunt,  quam  summam  siąuidem  spec- 
tabilis  d.  Królik  de  suo  praeuia  assecuratione  erogare  declarauit,  eidem  cla- 
rissimus  dominus  Łopacki  praeconsul  ex  publica  pecunia  restituere  decla- 
rauit; interim  autem,  vt  ciues  in  personis  suis  excubias  tam  nocturnas  quam 
diurnas  expediant,  serio  honoratis  rothmagistris  ciuitatis  intimarunt,  vtque 
omnis  diligentia  adhibeatur,  commonuerunt. 

Acta  Consul.  Crac.   10,   str.  715. 


1445.     1683.  die   14.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  ratione  defendendi  eos,  qui  contra  legem  sump- 
tuariam  deliquerunt. 

Feria  tertia  postridie  festi  sanctae  Luciae  virginis  et  martyris.  —  No- 
biles  et  spectabiles  domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per 
schaedulas  in  negotijs  ciuitatis  conuocati  et  congregati  existentes;  eo  attento, 
quod  actio  nonnullis  ciuibus  ad  officium  castrense  capitaneale  Cracouiense 
in  executione  constitutionis  nouellae  ratione  legis  stimptuariae  instituta  est, 
quam  actionem  quoniam  nobilis  sendicus  ciuitatis  promouere  ex  officio  suo 
tenetur,  proinde  illi,  quatenus  tuendo  hanc  causam,  forum  personis  et  actioni 
huic  ex  merito  causae  incompetens  excipiat;  si  vero  exceptio  haec  locum 
non  habebit,  ab  vlterioribus  defensis  recedere  debebit  nec  vlteriores  termi- 
nos  attentabit,  vnanimiter  commiserunt  et  postmodum  consilium  ineundum 
praecustodiuerunt. 

Acta  Consul.   Crac.    10,  str.  715. 


1440.      1684.  die    13.  m.  Maii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  Iudaeis  ab  urbe  intranda  prohibendis. 

Sabbatho  pridie  dominicae  Exaudi.  —  Nobiles  et  spectabiles  domini 
praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in  negotijs  ciui- 
tatis conuocati  et  congregati  existentes;  audita  certa  relatione,  quod  tumultus 
per  licentiosos  homines  contra  Iudaeos  exoriri  incipiatur,  obuiando  tem- 
pestiue  futuro  mało,  adhaerendo  decreto  commissionis  generalis,  vt  Iudaei 
ab  aditu  ciuitatis  abstineant,  donec  hi  tumultus  cessauerint,  concluserunt, 
ipsosque  pro  feria  2-da  in  ciuitatem  mitti  non  debere  demandarunt. 

Acta  Consul.  Crac.    10,   str.  731. 


547 


1447.      1684.   die  22.  m.  Maii,  Cracoviae. 

Promulgatio  mandati  officii  capitanealis  et  magistratus  consularis  Cra- 
coviensium,  praecipientis,  ne  cives  participes  sint  tumultuum. 

Actum  feria  sexta  postridie  festi  Domini  Iesu  Christi  in  caelum  (s)  — 
Ad  officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens 
prouidus  Stanislaus  Iarocki,  ministerialis  regni  generalis,  in  vim  suae  verae 
ac  fidelis  relationis  recognouit,  se  infrascripta  ex  mandato  officij  castrensis 
capitanealis  Cracouiensis  et  consularis  Cracouiensis  in  ąuatuor  partibus  fori 
Cracouiensis,  ad  publicandum  populo  ad  sonum  tubae  congregato,  alta,  so- 
nora,  intelligibiliąue  voce  publicasse  et  ad  notitiam  omnium  deduxisse,  de 
tenore  tali :  Raczcie  WMść  wiedzieć,  iż  vrzędy  grodzki  y  radziecki  krakow- 
ski, stosuiąc  się  do  dekretu  iasnie  wielmożnych  [chMMPanow  commisarzow 
y  wyraźnego  roskazania  IKMci,  pana  naszego  miłościwego,  zabiegaiąc  wszel- 
kim tumultom,  surowo  napominaią  y  roskazuią,  aby  żaden  wszelkiey  conditiey 
człowiek,  do  żadnego  tumultu  nie  mieszali  sie  ani  żadnych  tumultów  nie 
wsczynali ;  luźni  którzy  służby  nie  maią,  aby  sie  tu  w  mieście  y  po  przed- 
mieściach nie  bawili ;  gospodarze  domownikom  swoim,  rzemieślnicy  czeladzi, 
synom  dziwować  sie,  pomocy  żadney  dodawać,  loznych  ludzi  przechowywać 
nie  ważyli  się,  i  ychoway  Boże  tumultu  iakiego,  aby  kramy,  kamienice  za- 
mykali, w  domach  swoich  spokoynie  sie  zachowali,  pod  winami  surowemi, 
gdyż  kogokolwiek  w  tumulcie  smierc  potkała,  sobie  będzie  przyczyną.  A  tak 
abyście  WMść  przestrzegali  pokoiu,  do  wiadomości  podaięmy.  Sic  et  non 
aliter  factum  esse  referens,  de  quo  hanc  suam  fidelem  fecit  relationem. 

Acta   Consul.  Crac.  46,  str.    135. 


1448.      1684.  die   18.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum   de  pulvere  nitrato  alio  in  loco  divendendo. 

Feria  4-ta  post  festum  s.  Heduigis  electae  proxima.  —  Nobiles  et  spec- 
tabiles  domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  tri- 
nas  in  negotio  infrascripto  conuocati  et  congregati  existentes,  obuiando,  ne 
aliąuod  periculum  incolis  et  toti  ciuitati  ex  venditione  puluerum  tormenta- 
riorum  in  institis  sub  maiori  et  minori  pensis  euenire  queat,  neue  vendentes 
ad  non  modica  damna  per  incircumspectam  animaduersionem  suam  diuersas 
personas  in  ciuitate  manentes,  superinducant,  alium  locum  nempe  in  platea 
s.  Floriani,  satis  capacitatis  habente,  ad  diuendendum  iisdem  pulueribus 
assignandum  esse  constituerunt. 

Acta  Consul.  Crac.    10,  str.  749. 


548 

1449.      1684.  die  31.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  praecipiens,  ne  consules  absente  proconsule  comeniant. 

Feria  3-tia  in  vigilia  festi  Omnium  Sanctorum.  —  Nobiles  et  spectabiles 
domini  Bonauentura  Briganty  praeconsul,  Hyacynthus  Łopacki  m.  d.  Yalen- 
tinus  Smidt,  Iacobus  Reynekier,  Ioannes  Zaleski,  Casimirus  Bonifacius  Kan- 
telli,  Stanislaus  Krauz,  Stanislaus  Wosinski  m.  d.  Ioanes  Krokier7  Georgius 
Schedell,  Ioannes  Gaudentius  Zacherla,  consules  ciuitcitis  Cracouiae ,  per 
schaedulas  in  negotio  infrascripto  honorem  spectabilis  magistratus  afficienti, 
conuocati  et  congregati  existentes,  eo  in  consideratione  habito,  quod  feria 
sexta  proxime  praeterita  magnus  commissus  est  error,  dum  sine  praesentia 
excellentis  et  spectabilis  domini  praeconsulis,  ad  taxam  magnifici  domini 
vicepalatini  Cracouiensis,  duo  spectabiles  domini,  nimirum  Valentinus  Smidt 
et  Adam  Druzynski,  per  schaedulas  non  vocati,  in  praetorium  conuenerunt, 
id  summe  authoritati  spectabilis  magistratus  Cracouiensis  praeiudiciosum 
esse  et  erroneum  adinuenerunt.  Ne  vero  in  posterum  eiusmodi  errores  fiant, 
paenam  centum  aureorum  in  specie  per  ąuemlibet  contrauenientem  luendam 
et  spectabili  magistratui  reponendam  constituerunt. 

Acta  Consul.  Crac.    10,   str.   751. 


1450.      1685.  die   n.   m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  pecunia  ex  aestimatione  vini  redeunte,  consu- 
libus  praesidentibus  tribuenda. 

Feria  ąuinta  post  festum  ss.  Trium  Regum  proxima.  —  Clarissimi,  no- 
biles et  spectabiles  domini  Hiacinthus  Łopacki  m.  d.  praeconsul,  Albertus 
Sleszkowski  m.  d.  SRMtis  secretarius,  Andreas  Belli,  Nicolaus  Królik,  Ia- 
cobus Reynekier  m.  d.  Ventura  Briganty,  Ioannes  Zaleski,  Stanislaus  Mi- 
chael  Segnitz,  eques  auratus,  SRM.  secretarius,  Antonius  Lukini,  Georgius 
Schedell,  Adamus  Druzynski,  Stanislaus  Słowakowic  m.  d.  Stephanus  Me- 
choni,  consules  vrbis  Cracouiae,  per  schaedulas  trinas  in  negotio  infrascripto 
in  praetorium  conuocati  et  legitime  congregati  existentes,  considerando  anti- 
ąuissimo  vsu  receptum  esse,  exactionem  pensionis  a  taxa  vini  nobilibus  et 
spectabilibus  dominis  praesidentibus  iuste  ab  omnibus  oenopolis  competere, 
quam  non  solum  diuersi  status,  sed  etiam  NN.  et  spectabiles  domini  collegae 
propinationem  vini  exercentes;  praeteritis  temporibus  non  ex  proprio,  verum 
ex  constituto  pretio  vini  soluere  consueuerant ;  dum  autem  iidem  NN.  et 
spectabiles  domini  collegae  consuetam  nobilibus  et  spectabilibus  dominis 
praesidentibus  propter  recompensandos  et  remunerandos  sumptus  illorum  ac 
expensas  non  modicas,  quas  tempore  praesidentiae  suae  in  plurimas  neces- 
sitates  promouendo  bonum  publicum  ex  humanitate  procedentes,  ac  in  susten- 
tationem  familiae   praeconsularis  impendere  coguntur,    hisce  praestare  recu- 


549 

sant  temporibus  satisfactionem  :  proinde  inhaerendo  affectationi  nonnullorum 
nobilium  et  spectabilium  dominorum  praeteritorum  praęsidentum,  antiąuum 
morem  et  consuetudinem  conseruari  desiderantium  legitime,  pensionem  a  taxa 
vini  iuxta  veterem  praxim  a  spectabilibus  dominis  oenopolis  collegis  suis, 
non  derogando  dignitati  consulari  in  persona  NN.  et  spectabilium  domino- 
rum eorundem  venerandae,  nobilibus  et  spectabilibus  dominis  praesidentibus 
prouenire  et  competere  debere,  vnanimiter  declararunt  et  concluserunt.  Con- 
tradicente  huic  conclusioni  nobili  et  spectabili  domino  Dfuzynski  praesente. 

Acta  Consul.   Crac.    io,   str.   759. 


1451.      1685.  die  26.  m.  Februarii,  Yarsoviae. 

Ioannes  III.  rex  Poloniae  magistratibus  consulari  et  scabinali  Casimi- 
riensibus  mandat,  ut,  quae  ab  officialibus  regiis  constituta  sint,  exsequenda 
curent. 

Ioannes  tertius  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Rus- 
siae>  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Kiiouiae,  Yołhyniae,  Podoliae,  Pod- 
lachiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Seueriae,  Czerniechouiaeąue.  Spectabilibus 
et  famatis  proconsuli,  consulibus,  aduocato,  scabinis  totiąue  communitati  civi- 
tatis  nostrae  Casimiriae  ad  Cracoviam7  fideliter  nobis  dilectis,  gratiam  no- 
stram  regiam.  Spectabiles  et  famati,  fideliter  nobis  dilecti !  Relatum  est 
nobis  per  certos  consiliarios ,  lateri  nostro  assidentes;  ąualiter  Fidelitates 
Vestrae  commissioni  decreto  nostro  ad  cognoscendas  et  iudicandas  differen- 
tias  inter  Vos,  magistratum  Casimiriensem  ad  Cracouiam  et  communitatem 
Vestram  ex  seriis  partium  controuersiis  lato,  datae  et  assignatae,  tum  et 
ordinationi  per  yenerabiles  et  generosos  commissarios  nostros,  ex  eodem 
decreto  assignatos,  in  rem  et  commodum  ciuitatis  nostrae  factae  et  insti- 
tutae,  in  contrarium  ire  et  minime  eidem  insistere  velle  contendant.  Cum 
vero  venerabiles  et  generosi  commissarii  nostri  commissum  sibi  per  nos 
huiusmodi  negotium  punctatim  deciderint,  appellationi  per  magistratum 
interpositae  ad  nos  et  iudicium  nostrum  ex  mente  decreti  nostri  detulerint, 
iura  et  priuilegia  reuiderint,  disordinem,  per  quem  huiusmodi  ciuitas  col- 
lapsa  et  ciuibus  destituta,  correxerint,  numerum  consulum  iuxta  priuilegium 
per  nos  approbatum ,  stante  defectu  et  inopia  ciuium  et  incolarum  ad  octo 
reduxerint,  et  ne  huiusmodi  ciuitas  sine  regimine  et  ordine  maneat,  ąuatuor 
nonnisi  residentes  pro  anno  praesenti,  uti  magis  habiles  et  idoneos,  boni 
publici  amantes,  decreto  suo  assignarint,  nonnullos  uero  uti  excessiuos  et 
incorrigibiles  pacis  publicae  turbatores ,  pro  ąualitate  excessum  ab  officio 
consulari  suspenderint,  caeteros  uero,  praecipue  ąuemdam  Lutecki ,  vti  ad 
nullum  vacans,  clandestine.  contra  expressa  iura  et  priuilegia  ob  annorum 
incompetentiam  in  aetate  iuuenili ,  attenta  protestatione  solenni  communi- 
tatis,  ad  officium  consulatus  admissum,  suspenderint  et  ipsius  installationem 
ad  primum  vacans  distulerint,  caeteraąue  pro  vsu  et  exigentia  dictae  ciui- 
tatis nostrae  Casimiriensis    iuxta    decretum    nostrum    pereg-erint :    nos  itaąue 


55° 

attenta  praedicta  ordinatione  commissariorum  nostrorum  vti  iusta  et  priui- 
legiis  ciuitati  praedictae  a  nobis  et  serenissimis  antecessoribus  nostris  be- 
nigne  collatis  conformi,  cupientes  insuper,  ut  quam  in  optimo  ordine  et  re- 
gimine  ciuitates  nostrae  maneant  collapsaąue  ciuitas  ad  statum  pristinum 
per  ordinem  introductum,  possit  reduci,  omnes  et  singulas  commissariorum 
nostrorum  hac  in  parte  ordinationes  et  alia  omnia  ex  mente  decretorum 
commissorialium  salua  et  integra  permanere  debere  usąue  ad  decisionem 
in  iudicio  nostro  assessoriali  faciendam  declaramus,  excessiuos  ab  officio 
consulari  et  quouis  regimine  ciuitatis  itidem  ad  decisionem  causae  suspen- 
dimus;  Lutecki  vero  uti  directe  contra  priuilegia  nostra  et  antecessorum 
nostrorum  in  consulem  electum  et  annorum  competentiam  non  habentem, 
ad  primum  vacans  difFerimus ;  Fidelitatibus  uero  Yestris,  in  magistratu  exis- 
tentibus,  serio  mandamus  et  iniungimus,  ąuatenus  ea  omnia,  quae  in  decretis 
commissariorum  nostrorum  expressa  sunt,  inuiolabiliter  usąue  ad  decisionem 
ca.usae  obseruent  et  teneant,  appellationes  ad  iudicium  nostrum  factas,  indi- 
late  et  absąue  mora  proseąuantur,  idąue  sub  paenis  contra  negligentes  offi- 
ciales  legibus  regni  sancitis.  Pro  gratia  nostra  et  officiorum  suorum  debito. 
In  cuius  rei  fidem  praesentes  manu  nostra  subscriptas,  sigillo  regni  commu- 
niri  iussimus.  Datum  Varsauiae  die  XXVI  mensis  Februarii,  anno  Domini 
MDCL  XXXV,  regni  nostri  XI  anno.  —  łan  kroi.  —  Christophorus  Ta- 
ranowski  Cracouiensis,  Varsauiensis  canonicus,  SRMtis  secretarius. 

Acta  Consul.  Crac.  46,  str.  412.  Oryginał  opatrzony  był  niegdyś  pieczęcią  wielką  koronną. 


1452.      1685.  die   18.  m.  Maii;  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  studiosis,  apud  cives  habitantibus,  rectori  uni- 
versitatis  indicandis. 

Feria  sexta  antę  dominicam  Cantate.  —  Clarissimi,  nobiles  et  specta- 
biles  domini  praeconsul  et  consules  vrbis  Cracouiae;  per  schaedulas  in  prae- 
torium  conuocati  et  legitime  congregati  existentes,  bonum  ordinem  et  secu- 
ritatem  publicam  in  ciuitate  et  omnibus  circumferentijs  obseruare  cupiendo, 
atąue  ne  aliąuis  tumultus  a  ąuopiam  exoriatur;  obuiando;  honoratae  commu- 
nitati,  per  pulsum  campanae  congregatae,  vt  ąuilibet  ciuium  et  incolarum 
tam  studiosos  quam  commensales  studia  tractantes,  illustrissimo  et  magnifico 
ac  admodum  reuerendo  domino  rectori  almae  academiae  Cracouiensi  de  no- 
minibus  et  cognominibus  connotatos,  sub  paena  assignata  porrigant,  inti- 
mauerunt.  Quia  vero  multoties  est  iam  intimatum  et  publicatum  mandatum, 
ne  artifices  et  eorum  socij  atąue  discipuli  famulantes  cum  armis  incedere 
audeant  (exceptis  solis  officialibus  primi  ordinis  et  ciuibus  mercaturam  exer- 
centibus,  eorumąue  filiis  patricijs),  sed  iuxta  suam  conditionem  sine  vllis 
armis  tam  publice  quam  priuatim  incedendo,  modestiam  omnem  obseruare 
curent,  tumultus  nullos  excitare,  nec  ad  eos  concurrere  audeant,  homines 
vagos  ad  hospitia  sua  suscipere  vetent  nec  eosdem  quoquomodo  fouere 
aut  latitare    permittant,    quinimo    spectabili    magistratui    famulantes    otiosos 


55i 

denuntiare  et  deferre  prosperent :  etiam  ad  praesens  serio  sub  paenis  contra 
yiolatores  pacis  et  securitatis  publicae  sancitis,  irremissibiliter  succumbendis, 
statuerunt  atąue  denuntiando  ea  omnia  publice  sanciuerunt  et  interdixerunt, 
praesenti  conclusione  ad  praemissa  mediante. 

Acta  Consul.   Crac.    10,  str.  779. 


1453.     1685.  die   18.  m.  Maii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  verbis  iurisiurandi  typis  imprimendis  atąue  in- 
colis  urbis  civitate  nuper  donatis  tradendis. 

Feria  sexta  antę  dominicam  Cantate.  —  lidem  considerantes,  multas 
oriri  inconuenientias  et  exorbitantias  inter  ciues,  qui  immemores  iuramenti 
circa  susceptionem  iuris  ciuitatis  praestiti,  magnos  errores  praesertim  cum 
extraneis  in  mercatura  correspondentiam  habendo,  committere  solent,  vnde 
damnum  aerario  infertur,  statuerunt,  vt  abhinc  ąuiuis  ciuis  ad  ius  ciuitatis 
susceptus,  iuramenti  sui  memor  sit,  ne  quidquam  in  damnum  iurium  ciuitatis 
committat,  typis  expressum  iuramentum  suum  a  nobili  notario  prouentuum 
recipiat,  vtque  prae  oculis  habendo,  contra  illud  non  peccet,  imo  in  toto 
obseruet,  hac  conclusione  ad  praemissa  mediante. 

Acta  Consul.  Crac.    10,  str.  780. 


1454.      1685.   die   18.  m.  Iulii,   Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  pompa  solemni  in  festo  sacratissimi  Corporis 
Christi  agenda. 

Feria  2-da  postridie  festi  ss.  Trinitatis.  —  Nobiles  et  spectabiles  do- 
mini per  schaedulas,  conferendo  ex  parte  processionis  solennis  pro  festo 
sacratissimi  Corporis  Christi  futuro,  qualiter  cum  debita  veneratione  expediri 
possit,  prout  iam  honoratae  communitati  intimatum,  quatenus  domini  mer- 
catores  in  vestitu  Germanico,  ex  quo  sunt  consulum  et  officialium  filii,  pri- 
mum  locum  habeant,  et  eorum  vexillum  in  Polonico  vestitu  mercatores  se- 
quantur,  neque  vllam  turbationem  facere  audeant,  sed  omnes  nemine  excepto 
appropinquanti  et  transeunti  cum  sanctissimo  sacramento  exposito  Deo  hu- 
milem  detectis  capitibus  adorationem  genufiexi  faciant,  vnanimiter  conclu- 
serunt  et  serio  sub  paena  centum  marcarum  intimauerunt,  vtque  etiam  do- 
mini dissidentes  eidem  processioni  cum  armis  ornate  conueniant,  iisdem 
demandauerunt. 

Acta  Consul.  Crac.    10,  str.  783. 


552 

14.55.      1685.  die   18.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  diebus  festis  celebrandis. 

Feria  2-da  postridie  festi  ss.  Trinitatis.  —  Nobiles  et  spectabiles  do- 
mini praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiensis,  per  trinas  schaedulas 
in  negotio  infrascripto  editas;  congregati  existentes  et  considerantes,  quod 
potissima  est  ratio  ad  conseruandum  bonum  ordinem,  vt  festa  omnia  ab 
ecclesia  Dei  constituta  legitime,  ab  omnibus  obseruentur,  quae  per  diuer- 
sorum  venalium  expositionem  plerumąue  floccipenduntur;  vnanimibus  votis 
et  sententijs  suis  concluserunt,  omnium  dierum  dominicorum  et  festorum 
celebrationem  rite  observandam  fore,  eo  videlicet  modo,  vt  nemo  domino- 
rum  mercatorum  fornicum,  fenestras  et  institas  mercantiles  aperire  audeat, 
neque  ad  potandum  liąuores  mane  in  institis  et  lapideis  etiam  nobilium 
venum  exponant;  neque  vltra  victualia  quidquam  aliud  vendere  praesumant, 
vtque  post  concionem  campana  pulsetur,  reuenditores  quoque  sese  iuxta 
mandatum  conseruent  et  nonnisi  duo :  millia  et  pisa  festis  diebus  alternatim 
vendant7  pultarij  quatuor.  Quam  ordinationem  omnes  vendentes  absolute, 
prout  iam  est  obseruata,  omnino  sub  paena  decem  marcarum  et  sessionis 
carcerum  per  decem  dies  contra  quemlibet  transgredientem  succumbenda 
et  irremissibiliter  luenda,  obseruare  tenebuntur,  nemine  excepto.  Portae  quo- 
que  maiores  non  debent  aperiri ,  nisi  forte  aliqua  necessitas  illustrium  per- 
sonarum  postulauerit,  exceptis  paruis  portulis,  quae  apertae  manere  solent. 
Quam  ordinationem  et  obseruantiam  festorum  omnes  nobiles  et  spectabiles 
domini  praesidentes  praeconsules,  nunc  et  in  posterum  existentes7  in  per- 
petuum  manutenere  nec  contrauenientibus  conniuere,  sed  paenis  praescriptis 
eosdem  irremissibiliter  ex  delatione  instigatoris  punire  curabunt.  Praesenti 
conclusione  ad  praemissa  mediante. 

Acta  Consul.  Crac.    10,  str.  784. 


14.50.      1685.  die   10.   m.  Iulii,  Varsoviae. 

Ioannis  III.  regis  Poloniae  decretum,  inter  magistratum  civilem  et  cives 
Casimirienses  constitutum. 

Ioannes  tertius  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lituaniae,  Rus- 
siae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Kiiouiae,  Yolhiniac,  Podoliae;  Podla- 
chiae;  Liuoniae,  Smolensciae;  Seueriae,  Czerniechouiaeque  etc.  Spectabilibus, 
honoratis  et  famatis  proconsuli,  consulibus,  aduocato,  scabinis  totique  com- 
munitati  ciuitatis  nostrae  Casimiriensis  ad  Cracouiam,  fideliter  nobis  dilectis, 
gratiam  nostram  regiam.  Spectabiles,  honorati  et  famati,  fideliter  nobis  dilecti ! 
Expositum  est  nobis  per  certos  consiliarios  nostros  nomine  et  pro  parte 
spectabilis  Iacobi  Dunicz  consulis  et  honorati  Alexandri  Manikowski  senioris 
scabini  ciuitatis  nostrae  Casimiriensis  ad  Cracouiam,  vti  et  tanquam  commu- 


5d3 

nitatis  ciuitatis  eiusdem  Casimiriensis  plenipotentum,  per  commissarios  nostros 
approbatorum ,  originaliter  actorum,  ąuomodo  Fidelitates  Vestrae  contra- 
ueniendo  decreto  nostro  assessoriali  de  actu  Yarsauiae  feria  3-tia  post  festum 
sanctissimae  et  indiuiduae  Trinitatis  proxima,  anno  Domini  1680  ex  partium 
controuersijs  prolato;  nec  non  decreto  commissionis  nostrae  vigore  praedicti 
decreti  nostri  assessorialis  expeditae ,  ąuibus  sumptus  sufficientes  pro  pro- 
motione  causae  inter  Fidelitates  Vestras,  magistratum  scilicet  et  communi- 
tatem  ratione  in  processu  commissoriali  et  decretis  expressorum  agitantis, 
ex  prouentibus  ciuitatis  Casimiriensis  suppeditandi  ordinati  sunt,  Vobis  vero 
spectabili  magistratui  proprio  vestro  sumptu,  non  ex  prouentibus  ciuitatis 
causa  eadem,  vti  ratione  personalium  defectuum  et  causa  mali  regiminis  ac 
disordinis  proseąuenda  injuncta  est,  tamen  praedictos  injunctos  Fidelitati 
Vestrae  magistratus  consularis  sumptus  eandem  in  causam  et  rlteriorem 
illius  in  iudicijs  nostris  tractatum  et  processum  erogare  et  suppeditare  no- 
lunt,  ąuinimo  licet  actum  commissorialem  expeditum  eximere  et  iura  can- 
cellariae  exoluere  debuerunt,  nihilominus  in  contrarium  ordinationis  com- 
missariorum  nostrorum  Fidelitates  Vestrae  eundem  actum  commissionis  nos- 
trae a  generoso  notario  commissionis  dictae  eximere  negligunt  nec  reci- 
piunt;  ad  haec  priuilegia,  diplomata,  rescriptum,  decreta  aliaąue  documenta, 
instrumenta  et  munimenta;  eandem  ad  causam  promouendam  seruientia,  ex 
actis  ciuilibus  extradere  denegant  et  nolunt ;  ad  extremum  manifeste  con- 
traueniendo  ordinationi  commissariorum ,  praedictum  śpectabilem  Iacobum 
Dunicz  consulem,  et  honoratum  Alexandrum  Mańkowski  seniorem  scabinum, 
praeconcepto  contra  illos  odio  et  rancore,  stante  litis  pendentia  post  curiam 
nostram,  nulliter  ab  officio  consulari  et  scabinali,  non  attento  rescripto  nostro 
commissoriali  ordinationis  approbatoriae,  e  medio  et  collegio  Vestri  Fide- 
litates Vestrae  excluserunt,  taliterąue  non  modo  decreto  nostro  assessoriali, 
verum  et  commissoriali  ac  decreto  nostro  ordinationes  commissariorum  nos- 
trorum ad  decisionem  causae  approbanti  et  ratificanti,  contrauenerunt  et  con- 
traueniunt.  Ouocirca  Fidelitates  Vestras  serio  et  sub  paenis  nostris  arbi- 
trarijs  monemus  et  x)  mandamus,  ąuatenus  vigore  praedicti  decreti  nostri 
assessorialis  ac  commissorialis  nec  non  praedicti  rescripti  approbatorij  ad 
Fidelitates  Yestras  editi,  eundem  sumptum  ad  vlterius  promouendum  eandem 
causam  ex  prouentibus  ciuitatis  Casimiriensis  ąuibusuis  communitati,  vobismet 
vero  ipsis  de  proprio  suppeditent  et  ad  manus  praedictorum  spectabilis  Ia- 
cobi  Dunicz  consulis  et  honorati  Alexandri  Mańkowski  senioris  scabini,  ori- 
ginaliter hac  in  causa  actorum,  ad  aulam  et  curiam  nostram  degentium  et 
huic  causae  attendentium,  tradant  et  transmittant  tradique  et  transmitti  quan- 
tocitius  curent,  absąue  omni  procrastinatione  actum  commissionis  expeditae 
eximant,  priuilegia,  diplomata,  decreta,  rescripta  aliaąue  documenta,  instru- 
menta et  munimenta  ad  causam  seruientia  absąue  vllo  notariorum  honorario 
et  sine  vllis  iuribus  cancellariae  praetendendis,  vti  bonum  ordinem  et  regi- 
men  ciuitatis  concernentia,  Fidelitates  Yestrae  extradant  extradique  quan- 
tocitius  faciant.  Ne  vero  pendente  lite  contra  ordinationem  commissariorum 
nostrorum,    rescriptum    nostrum    ad    decisionem    causae    Fidelitates  Yestrae 


')   W  księdze  mylnie   tnandamus  et  mandamus. 

70 


554 

attentare  praesumant,  serio  inhibemus,  quinimo  spectabiles  Iacobum  Dunicz 
et  Alexandrum  Manikowski  nulliter  ab  officijs  semotos  et  exclusos,  inhae- 
rendo  saepedictae  ordinationi  commissoriali  et  rescripto  nostro  ad  officia 
consulatus  et  scabinatus,  ad  collegia  et  sessiones  iudiciaque  Fidelitatum 
Vestrarum  prout  moris  auisent  et  inuitent  in  ijsdemąue  officijs  conseruent 
et  manuteneant ,  idąue  sub  grauissimis  paenis  violationis  et  contrauentionis 
decretorum  et  rescriptorum  nostrorum ,  legibus  regni  sancitis  alijsąue  nos- 
tris  arbitrarijs,  irremissibiliter  in  casu  contrauentionis  super  vobis  decer- 
nendis  et  extradendis.  Quae  praemissa  facturae  sint  Fidelitates  Vestrae  pro 
gratia  nostra,  obseąuiorum  nostrorum  debito  sub  rigore  suprascriptarum 
paenarum.  In  cuius  rei  fidem  praesentibus  sigillum  regni  est  appressum. 
Datum  Varsauiae  die  16  mensis  Iulij;  anno  Domini  1685,  regni  vero  nostri 
duodecimo  anno.  —  Ioannes  rex.  —  Christophorus  Taranowski  Cracouiensis, 
Varsauiensis  canonicus  s.  r.  Mtis  secretarius. 

Acta   Consul.  Crac.  46,  str.  676. 


1457.      1685.  die  4.  m.  Augusti,  Varsoviae. 

Ioannes  III.  rex  Poloniae  magistratibus  consulari  et  scabinali  Craco- 
viensibus  mandat,  ne  legatos  caesareae  Maiestatis  ab  apparatu  tormentario 
emendo  prohibeant. 

Nobilibus  et  spectabilibus  proconsuli,  consulibus,  aduocato  et  scabinis 
ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis.  —  łan  trzeci  z  Bozey 
łaski  kroi  polski,  wielki  xiąze  lithewskj,  ruski,  pruski,  mazowiecki,  zmudzki, 
kijowski,  wolhynskj,  podolski,  podlaski,  infiantski,  smoleński,  siewierski  y 
czerniechowskj.  Nobiles  et  spectabiles,  fideliter  nobis  dilecti!  Samego  czasu 
exigit  necessitas ,  abyśmy  wszelakim  sposobem  cesarza  IMc  przeciwko  nie- 
przyiacielowi  krzyża  ś.  dopomagali  et  ex  nexu  foederis  do  spolney  woyny 
res  militares,  które  się  w  państwach  naszych  do  kupienia  zuayduią,  nieod- 
mawiali.  Dla  czego  gdy  nam  innotuit,  iz  amunitie  dla  woyska  cesarza  IEMci 
w  Krakowie  commissarij  skupuiąc  impediuntur  y  na  cłach  detineri  soleni, 
requirimus  pilnie  Wierności  Waszych,  abyście  za  odebraniem  tey  wyrazney 
woli  naszey,  bez  wszelakich  ceł  y  exactij  publicznych  y  priwatnych,  cojnmis- 
sarijs  cesarza  IEMci  kule,  prochy,  ołowie  kupione  wywozie  liberę  pozwalalj, 
iednakze  z  tą  ostrożnością,  aby  się  każdy  takowy  dostatecznie  legitymował, 
ze  to  dla  woysk  cesarza  IEMci  kupuie  y  tam  tę  amunitią  wywozi  y  wypro- 
wadza. Vczynicie  to  Wiern.  W  W.  parendo  requisitio?ti  nostrae  y  sami  do 
przeszkody  niebędąc  okkazią  y  przeszkadzać  albo  ceł  iakich  wyciągać  nikomu 
niepozwalaiąc.  Którym  na  ten  czas  od  pana  Boga  dobrego  źyczemy  zdrowia. 
Dan  w  Warszawie  dnia  IV  mca  August  1 '.  roku  Pańskiego  MDCLXXXV, 
panowania  naszego  XII0.  —  łan  3  kroi. 

Oryginał  papierowy,  opatrzony  pieczęcią  pokojową,   po  stronie  adresowej  wyciśniętą. 


555 


14J5S.      1685.  die  3.  m.   Septembris,   Cracoviae. 

Palatinatus   Cracoviensis    administratorum    contributionis    in    potulenta 
impositae  literae  universales  de  ratione  solvendae  eiusdem  contributionis. 

Przecław  Stefan  z  Słupowa  Szembek  biecki,  Franciszek  z  Brzezia  Lanc- 
koronski  stobnicki  starostowie,  czopowego  ordynarijnego  woiewodztwa  kra- 
kowskiego administratorowie,  wiadomo  czynimy,  komu  o  tym  wiedzieć  na- 
leży, osobliwie  szlachetnym  pp.  burmistrzowi,  raycom  miasta  Krakowa, 
tudziesz  sławetnym  pp.  burmistrzom,  raycom,  woytom  y  wszytkiemu  zgro- 
madzeniu miast  y  miasteczek  w  woiewodztwie  krakowskim  y  powiecie  tymże 
będącym,  to  iest:  Kazimierza,  Kleparza,  Wieliczki,  Dobczyc,  Myślenic,  Ior- 
danowa,  Lanckorony,  Skawiny,  Chrzanowa,  Bendzinia,  Sławkowa,  Olkusza, 
Skały  y  wszytkim  in  genere  circumferentiom  miast  y  miasteczek  wzwysz 
mianowanych,  gdzie  liąuory,  piw,  miodów,  gorzałek  prostych,  przepalanych 
robią,  przedawaią,  szynkuią,  przywożą,  iż  maiąc  sobie  od  woiewodztwa  kra- 
kowskiego pusczone  czopowe  ordynaryine  po  expiratiey  y  wytrzymaniu 
kontraktu  wielmożnego  Impana  Marcina  na  Mielcu  Mieleckiego,  starosty 
brzeźnickiego,  obwTiescząmy,  żebyście  WMć  z  podatkiem  tym  czopowego 
ordynaryinego  po  miastach ,  miasteczkach  dotąd  pro  (inno  praeterito  zatrzy- 
manym, na  dzień  siedmnasty  Septembris  huius  do  Krakowa  z  regestrami 
sprawiedliwie  popisanymi,  kontraktami  dawnymi,  świeżymi  przybywali,  daiąc 
optionem  kontraktowania  miastom,  miasteczkom  dla  Ychodzenia  iawnego  krzy- 
woprzysięstwa, które  przez  regestruiących  dziać  się  zwykły,  zkąd  oczywistą 
ponosi  szkodę  woiewodztwo ,  a  in  casu  nie  zkontraktowania,  żeby  ten  po- 
datek na  dalsze  lata  citrsu  ordinario  według  opisu  prawa  y  zwyczaiu  da- 
wnego,  to  iest  po  dwa  pieniądza  od  grosza  iednego  od  wszelkich  liąuorow, 
piww,  gorzałek  prostych,  przepalanych,  miodów  domowych  i  przewoźnych 
przez  burmistrza  y  raycow  dwóch  co  kwartał  wybierany  y  do  rąk  naszych 
lub  succollectora  naszego  praeuio  iuramenło  w  grodzie  vczynionym,  oddany 
był,  a  to  sub  paenis  legibus  reg  ni descripłis.  Ktoryto  vniuersał  nasz  żeby  tym 
przędzey  wszystkich  doszedł  wiadomości,  mieć  chcemy,  żeby  nieomieszkanie 
od  miasta  do  miasta  według  zwyczaiu  przesłany  y  publikowany  był.  Dan 
w  Krakowie  dnia  trzeciego  września  1685.  —  Franciszek  Lanckoronski  s.  s.  — 
Przecław  Stefan  Szembek   s.  b. 

Acta  Consul.  Crac.  46,  str.   592. 


1459.      1685.  die  ó.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum   de  dissentientibus  a  fide  catholica  civitati  non  ascri- 
bendis. 

Feria  ąuinta  antę  festum  Natiuitatis  BM.   virginis  proxima.  —  Nobiles 
et    spectabiles    domini    Ioannes    Gaudentius    Zacherla    praeconsul,    Andreas 


55^ 

Belli,  Iacobus  Reynekier  m.  d.  Ventura  Briganty,  loannes  Zaleski,  Antonius 
Lukini,  Stanislaus  Wosinski,  Georgius  Schedelh  Ioannes  Krakier,  Adamus 
Druzynbki,  Stanislaus  Slowakowic  m.  d.  Stephanus  Mechoni,  Marcus  Anto- 
nius Federicy  consules,  post  trinas  schaedulas  in  praetorium  congregati  in 
freąuenti  numero  existentes,  lecta  inhibitione  ab  illustrissimo  et  reueren- 
dissimo  domino  Ioanne  de  Małachowice  Małachowski  episcopo  Cracouiensi, 
duce  Seueriae,  ex  parte  dissidentium  ad  ius  ciuitatis  admissorum,  feria  2-da 
praeterita  reddita,  consideratis  omnibus  punctis  et  contentis  eius,  quod  sua 
illustrissima  celsitudo  tanąuam  vigilantissimus  pastor  ad  maiorem  diuinae 
Maiestatis  gloriam  et  fidei  sanctae  catholicae  augmentum,  ne  aliąua  per 
conuersationem  dissidentium  praua  contagio  in  populo  fidei  oboriatur,  oppor- 
tuno  iuris  remedio  prouidere,  neue  ąuempiam  haereticorum  et  schismatico- 
rum  aliorumąue  a  fide  Romana  catholica  dissidentium  ad  ius  ciuitatis  et 
gremium  vrbis  huius  admittere,  suscipere,  assumere  et  adscribere  spectabilis 
magistratus  audeat,  serio  et  sub  paena  mille  ducatorum  auri  et  aliis  in  sacris 
canonibus,  constitutionibus  apostolicis  ac  prouincialibus,  praecipue  vero  in 
bulla  Caenae  Domini  sancitis,  interdicere  dignatus  est:  tanąuam  obseąuentes 
illustrissimo  pastori  suo,  inhibitionem  sibimet  feria  2-da  proxime  praeterita 
intimatam,  cum  debita  veneratione  susceperunt,  et  eidem  mandato  parendo, 
nullum  abhinc  dissidentem,  haereticum,  ąuouis  titulo  nominatum,  ad  ius  ciui- 
tatis suscipiendum  nec  admittendum  vllo  modo  et  praetextu,  nisi  prius  actu- 
aliter  fidem  sanctam  catholicam  suscipiat,  vnanimibus  votis  et  sententiis  suis 
sanciuerunt,  et  perpetuo  obseruari  debere  concluserunt.  Quia  vero  ex  ea 
ratione  spectabilis  magistratus  ad  videndum  eandem  inhibitionem  in  suo 
robore  conseruari  et  paenas  approbari  atąue  susceptos  ciues  cassari  et  eli- 
minari  est  adcitatus,  terminusąue  pro  feria  2-da;  quae  erit  decima  septima 
praesentis  est  assignatus,  proinde  tanąuam  obseąuentes  pastori  suo,  conuo- 
candos  esse  eosdem  dissidentes  atąue  inhibitionem  legendam  terminumąue 
iisdem  denuntiandum  vtque  fiant  catholici  proponendum  constituerunt,  et 
interim  literas  ad  illustrissimum  et  reuerendissimum  dominum  episcopum 
iustificatorias,  quod  circa  susceptionem  iuris  ciuilis  cuilibet  dissidenti  con- 
ditio  suscipiendae  fidei  catholicae  fuit  proposita,  mittendas  esse  cum  debita 
veneratione,  determinauerunt.  Ad  extremum  audita  venerabilis  instigatoris 
eiusdem  illustrissimi  causarum  curiae  affectatione ,  vt  ex  cathalogo  ciuium 
iidem  dissidentes  ad  ius  ciuitatis  admissi,  de  nominibus  et  cognominibus 
suis  de  die  et  anno  sub  sigillo  publico  describantur,  consensum  nobilibus 
notarijs    post    hostilitatem    Sueticam    susceptorum,    describendi  praebuerunt. 

Acta  Consul.  Crac.    10,  str.  802. 


140O.      1685.  die   7.  m.   Septembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  purgatore  caminorum  civili  constituendo. 

Feria  6-ta  in  yigilia    festi  Natiuitatis  BMV.  —  Generosi  et  spectabiles 
domini    praeconsul   et   consules  vrbis  Cracouiae,    metropolis   regni  Poloniae,- 


557 

per  schaedulas  in  negotijs  ciuitatis  conuocati  et  congregati  existentes,  con- 
siderato,  quod  per  negligentem  expurgationem  caminorum  multa  pericula 
in  ciuitate  ex  incendijs  oriri  solent,  exindeque  prospiciendo,  vt  omnis  dili- 
gentia  circa  expurgationem  ab  omnibus  incolis  obseruetur,  Ioannem  Fride- 
ricum  Steinhaur  in  ea  expurgatione  optime  commendatum  consultoque  Yra- 
tislauia  vocatum,  abhinc  pro  magistro  et  purgatore  generali  totius  ciuitatis 
caminorum  ordinauerunt,  neue  alii  purgatores  ipsum  in  ciuitate  et  suburbiis 
praepediant,  sed  tanąuam  minus  gnari  iuxta  illius  informationem  sese  gerant, 
in  omnibusąue  obseąuantur,  nec  sine  scitu  eius  ad  expurgationem  camino- 
rum sese  conferre  audeant,  serio  et  sub  paenis  arbitrarijs  constituerunt, 
vtque  honoratus  capitaneus  praetorij  aliis  purgatoribus  seu  potius  praepe- 
ditoribus  id  denuntiet,  demandauerunt. 

Acta  Consul.   Crac.    10,   str.   803. 


1461.      i68=>.  die  24.  m.  Septembris,  in  Wysocko. 

Ioannis  III.  regis  Poloniae  literae  universales  de  nummis,  qui  »solidi« 
dicebantur,  accipiendis. 

łan  trzeci  z  łaski  Bozey  kroi  polski,  wielki  xiąże  litewski,  ruski,  pru- 
ski, mazowiecki,  zmudzki,  kiiowski,  wołyński,  podolski,  podlaski,  smoleń- 
ski, siewierski,  czernichowski.  Wszem  w  obec  y  każdemu  z  osobna,  komu 
to  wiedzieć  należy,  osobliwie  iednak  vrzędom  grodzkim,  mieyskim  y  wsze- 
lakim innym  zwierzchnościom  y  iurisdictiąm  do  wiadomości  podaięmy.  Do- 
chodzą nas  zewsząd  quaerymonie,  iakoby  szelężna  moneta  brakowana  bydz 
miała,  y  wielkie  trudności  tak  kupuiącym  iako  y  przedaiącym  przynosić, 
tak  dalece,  iż  do  krwie  rozlania  przychodzi,  a  to  z  okaziey  zagęsczonych 
szelągów ,  które  wściekła  złość  przeciwko  wyraźnemu  y  surowemu  prawu 
swawolnie  y  prywatnie  bić  y  roznosić  ważyła  się.  Czemu  chcąc  zabieżeć  iak 
nayskuteczniey,  mieć  chcemy,  naprzód  aby  vrzędy  grodzkie  y  mieyskie  po 
wsiach,  miasteczkach  y  miastach  ścisłą  czynieli  inuestigacyą,  iako  by  autho- 
row  wymyslney  y  fałszywey  monety  szelężney  dociekszy,  onych  łapać  y 
cięszko  na  garle  karać;  w  braniu  zaś  monety  szelężney  takową  daiemy  de- 
klaratyą,  aby  każdy  szeląg,  na  ktorychkolwiek  wyraźna  cecha  albo  twarz 
iest,  bez  wszelkiego  braku  y  scrypułu  y  trudności  był  brany  na  wszelkich 
mieyscach,  targach  y  iarmarkach  za  wszytkie  towary  y  przedaży.  Inaczey 
nieczyniąc  dla  łaski  naszey  y  powinności  swoiey,  pod  winami,  które  vrzędy 
grodzkie  y  mieyskie  na  sprzeciwiaiących  się  nieodwłocznie  wkładać  będą. 
A  dla  lepszey  tym  wszytkich  wiadomości,  miwersał  ten  nasz  po  grodach, 
parafiach  y  targach  publikować  roskazuiemy.  Na  co  się  ręką  własną  pod- 
pisawszy, pieczęć  pokoiową  in  abscntia  koronny  przycisnąć  roskazalismy. 
Dąn  w  Wysocku  dnia  dwudziestego  czwartego  miesiąca  Septembra,  roku 
Pańskiego  tysiącznego  sześćsetnego  ośmdziesiątego  piątego,  panowania  na- 
szego dwunastego  roku.  —  łan  kroi.  —  Stanisław  Sczuka  regent  koronny  rap. 

Acta  Consul.  Crac.  46,  str.  636. 


558 


1402.      1685.  die   1.  m.  Octobris,  Cracoviae 

Ioannis  Iordan  exactoris  contributionis,  quae  »sze/ęż/ic'«  dicebatur,  lite- 
rae  universales  de  ratione  solvendae  eiusdem  contributionis. 

lerzy  z  Zakliczyna  Iordan  podstarosci  y  sędzia  grodzki  sandecki,  sze- 
lężnego  generalnego  powiatów  zawislnych  woiewodztwa  krakowskiego 
(exaktor),  iasnie  wielmożnym,  wielmożnym  IchMM.  panom  dignitarzom, 
vrzędnikom  y  obywatelom  powiatów  zawislnych  woiewodztwa  krakowskiego, 
moim  mości  panom  y  braci  przy  zaleceniu  powolnych  służb  moich  brater- 
skich IchMM.  panom  dóbr,  wsiow,  maiętności ,  dzierżaw,  kluczow  ducho- 
wnych, królewskich,  szlacheckich  arendarzom,  dzierżawcom,  oekonomom, 
administratorom,  dozorcom,  szlachetnemu  magistratowi  krakowskiemu,  sła- 
wetnym panom  burmistrzom,  rajcom,  woytom,  przysiężnikom,  ławnikom  y 
wszytkim  zgromadzeniom  miast,  miasteczek,  wszelkim  ludziom  y  osobom, 
na  iakichkolwiek  iurisdictyach,  circumferentyach,  przedmieściach  y  ich  przy- 
ległościach  etiam  et  nouae  locationis ,  by  też  na  poświątnym  zasiadłych  y 
wszytkim  innym,  nemine  excepto,  cuiuscunque  status,  conditionis  ac  praeemi- 
nentiae  będącym,  gdzie  tylko  liąuory  piw,  miodów,  gorzałek  prostych,  prze- 
palanych robić,  przedawać,  szynkować,  iako  też  zkądkolwiek  liąuory  pomie- 
nione  przynosić,  przywozić,  (od  których  ten  podatek  currere  ma)  będą,  na- 
koniec  niewiernym  żydom,  browarów,  karczem  w  miastach,  miasteczkach, 
wsiach  arendarzom,  szynkarzom  w  woiewodztwie  krakowskim,  w  powiecie 
tymże  krakowskim  będącym,  znaiduiącym  się,  ninieyszym  moim  yniwersa- 
łem  podaię  do  wiadomości,  iż  maiąc  sobie  od  woiewodztwa  krakowskiego 
pusczone  in  admiuistrationem  vigore  laudi  die  XI  Septembris,  aniio  praesenti 
168^  w  Proszowicach  sanciti,  szelężne  generalne,  to  iest  dziesiąty  szeląg,  co 
od  złotego  iednego  czyni  groszy  trzy  szeląg  ieden,  powiatów  zawislnych  do 
roku  iednego,  to  iest  a  die  prima  Nouembris  1685  ad  diem  vltimam  Octobris 
1686,  functiey  na  mnie  od  woiewodztwa  włożoney  zadosyć  czyniąc,  pilno 
po  IchMciach  żądam,  miasta  zaś  y  miasteczka  y  wszelkie  iurisdictye,  circum- 
ferentye,  przedmieścia,  ich  przyległości  przestrzegam  y  napominam,  ażeby 
podatek  ten  .szelężnego  co  kwartał,  to  iest  na  skończeniu  każdego  kwartału 
przy  regestrach  y  aitestatyach  doskonałych,  iuramentach  w  grodzie  vczy- 
nionvch,  zaczynaiąc  pierwszy  kwartał  die  prima.  Nouembris  168^  a  kończąc 
vltima  lanuarij 1686,  drugi  kwartał  prima  Februarij  1686  ad  vltimam  Aprilis 
1686,  trzeci  kwartał  prima  Maij  1686  ad  vltimam  Iulij  1686,  czwarty  kwartał 
prima  Augusti  1686  ad  vltimam  Octobris,  żołnierskiey  nieczekaiąc  executiey 
i/i  tempore  kwartałów  naznaczonych  do  rąk  moich  lub  succollectorow  moich 
do  Krakowa  oddawany  y  płacony  był.  Wybierania  zas  y  oddawania  tego 
szelężnego  sposób  ten  ma  bydz  zachowany,  że  IchMość  panowie  dziedzicy 
y  possessorowie  co  ąuartał  attestatye  y  regestra  sub  conscientia  z  specifiko- 
waniem  kwoty  achteli  piwa  y  garcy  lub  ąuart  gorzałki  także  miodów,  y 
poczemu  liąuory  pomięnione  przedawane  będą,  tak  dozorcom  browarnym 
iako  y  kaczmarzom  iak  wiele  z  browarów  na  karczmy  do  browaru  należące, 
iako    też  w  samym  browarze    tudziesz    y    na   insze  okoliczne  wsi,    karczmy, 


559 

dwory,    domy    szynkowne  y  prywatne  y  inne    rożne    potrzeby    ogólna  prze- 
ciążą wydano,  przedano,  dawać  maią.   Ktorąto  attestacyę  y  regestra  tak  do- 
zorca browaru  iako  y  kaczmarze  w  grodzie  poprzysiąc  w  każdym  kwartale 
powinni ;    a  gdzieby  arendarz    lub  ktokolwiek    był  browar    sam  trzymaiący, 
tedy  przy  spisaniu  swego  regestru  sposobem  wyżey  opisanym  y  vczynieniem 
iuramentu  co  ąuartał   sprawić  się  ma.    Miasta  zaś  y  miasteczka,    poniewasz 
w  głownieyszych    dla    lepszego    dozoru  y  porządku    przez    succollectorow   y 
attendentow  moich  przysięgłych,  którym   to  przeze  mnie  zlecono,  będzie  po- 
datek ten  wybierany,    iii  casu  iednak  w  którym  mieście,    miasteczku  niepo- 
dania  succollectora  mego,   ażeby  przez  burmistrza  y  dwuch  z  rady  regestra 
wiernie  y  sprawiedliwie  warów,  pułwarkowT  y  iak  wiele  piwa  beczek  zlewać 
będą,  także  y  miodów  garcow,  alembikow  gorzałczanych  tak  prosti  gorzałki 
iako  y  przepalaney,  g-arcem  lub  kwartą  alboli  też  większym  naczyniem  nie- 
tylko  co  na  szynk  w  mieście  wydadzą,    ale  y  co  ogółem  na  rożne  mieysca 
(gdyż  ten  podatek  nie  tylko  od  wyszynkowanych,  ale  y  od  przedanych  ogó- 
łem liąuorow  płacony  bydz  powinien)  wyprzedadzą,  z  specificacyą  ceny  po- 
mienioney  liąuorow  w  każdym  kwartale   spisawszy,    one  w  grodzie  poprzy- 
siągszy    oddawali    y    płacili:    deklaruiąc,    iż    ktokolwiekby  w  naznaczonych 
wyzey  pomienionych  kwartałach  podatku   tego    przy  doskonałey  attestatiey 
y    regestrach    poprzysiężeniem    onych    nieoddawał    y   niezapłacił,    executye 
żołnierskie  po  otrzymanych   iednak  condemnatach  podlegać  będzie.  Więc  iż 
w  pomienionym  laudum  iest  postanowiono,  ażeby  wnoszący  y  oddaiący  ten 
podatek  tak  z  miast,  z  miasteczek  y  wsiow  in  mm  solarij  grosz  od  każdego 
złotego  płacili,  od  iuramentow  zaś  w  grodzie,  to  iest  od  przyięcia  extraktu 
z  pieczęcią  na  każdy  quartał  po  groszy  osmnascie  a  nie  więcey  dać  powinni. 
A  że  ten  podatek    vltimus    consumens    płacić    będzie,    tedy    wzwyż    opisane 
liąuory  w  cenie  swoiey    ducła  proportione    dziesiątego    szeląga    podniesione 
bydz  maią.  Ktoryto  vniuersał  ażeby  tym  prędzey  wszytkich  doszedł  wiado- 
mości, żeby  niemieszkanie  od  miasta  do  miasta,    parafiach,  wsiach  y  innych 
mieyscach    do  tego  należących    przesyłany  y  publikowany  był,    dla  lepszey 
pewności  ręką  własną  przy  pieczęci  przycisnieniu  podpisuię  się.  W  Krako- 
wie   die  prima    Ocłobńs   anno   Domini  1686  (s).    Ierzy  z  Zaklyczyna  Iordan, 
podstarosci  grodzki  sandecki  manu  propria. 

Acta  Consul.  Crac.  46,  str.  620. 


1403.      1685.   die  5.   m.  Octobris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  nummis  adulterinis,  qui  »solidi«  dicebantur,  non 
accipiendis. 

Feria  sexta  in  crastino  festi  sancti  Francisci  confessoris.  —  lidem  vna 
cum  honoratis  40  viris  consultando  ex  parte  solidorum  vitiosorum,  ąuorum 
copia  magna  inter  diuersos  sparsa  est  homines,  eam  autem  generosi  exac- 
tores  palatinatus  Cracouiensis  contributionum  publicarum  a  soluentibus  eas- 
dem  contributiones  recipere  detrectant,  imo  eosdem  yitiosos  eiiciunt  solidos, 


56o 

praecauendo,  ne  ciuitas  aliąuod  damnum  ex  occasione  perceptionis  eorundem 
solidorum  vitiosorum  in  exactione  contributionum  agrariarum  patiatur,  eos- 
dem  solidos  vitiosos  morę  generosorum  exactorum  palatinatus  eiicere  nobi- 
libus    exactoribus    ciuitatis    neque    per  ipsos   acceptari    debere    concluserunt. 

Acta   Consul.   Crac.    10,   str.   805. 


1464.      1685.  die  29.  m.  Octobris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  eadem  re. 

Feria  2 -da  postridie  festi  ss.  Simonis  et  Iudae  apostolorum.  —  Nobiles 
et  spectabiles  domini  Adamus  Drużynski  praeconsul,  Paulus  Fryznekier, 
Hiacinthus  Łopacki  m.  d.  Ventura  Briganty,  Ioannes  Zaleski,  Casimirus  Kan- 
telli ,  Antonius  Lukini,  Georgius  Schedell,  Ioannes  Gaudentius  Zacherla, 
Andreas  Wegrzynowic  consules,  per  schaedulas  congregati;  audita  relatione 
nobilis  Stanislai  Lenczewski  vicesendici  Cracouiensis,  ad  magnificum  dapi- 
ferum  et  vicecapitaneum  Cracouiensem  ex  parte  solidorum  vitiosorum  de- 
putati,  quod  eiusdem  magnifici  domini  vicecapitanei  est  eiusmodi  sensus  et 
consilium,  vt  pro  susceptione  monetae  currentis  solidorum  literae  vniuersales 
SRMtis  iterato  publicentur,  et  solidi  tam  boni  quam  vitiosi  pro  meliori  diiu- 
dicatione  in  locis  publicis  appendantur,  eo  potissimum  considerato,  quod 
per  eam  conturbationem  populi  magnae  oriuntur  molestiae  et  verbera,  atque 
caristia  victualium  inducitur,  et  propter  difficultatem  annonae  penuria  com- 
munis  calamitatis  oritur  periculumque  homicidiorum  timetur,  inhaerendo 
proinde  literis  vniuersalibus  SRMtis,  easdem  iterato  publicandas  ac  eos  so- 
lidos appendi  debere  concluserunt,  titulumque  in  tabelis  desuper :  » takie  sze- 
lągi brać,  takie  niebrac*.  inscribere  censuerunt.  Pro  meliori  vero  ordine  ho- 
norato  capitaneo  praetorij  attendentiam  commiserunt  atque  honoratam  com- 
munitatem  conuocandam  ipsique  praemissa  omnia  intimandum  iuxta  propo- 
sitionem  formandam  constituerunt. 

Acta  Consul.  Crac.    10,   str.  809. 


1405.      1685.  die  25.  m.  Novembris,  in  Żółkiew. 

r 

Ioannis  III.  regis  Poloniae  literae  universales  iterum  editae  de  nummis, 
qui  »solidi«  dicebantur,  accipiendis. 

łan  trzeci  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielki  xiąze  litewski,  ruski,  pru- 
ski, mazowiecki,  zmudzki,  kiiowski,  wołhynski,  podolski,  podlaski,  inflantski, 
smoleński,  siewierski  y  czerniechowski.  Wszem  wobec  y  każdemu  zosobna, 
komu  to  wiedzieć  należy,  osobliwie  iednak  vrzedom  grodzkim,  mieyskim 
stołecznego  miasta  naszego  Krakowa  y  wszelkim  innym  iurisdictiom  tame- 
cznym  do  wiadomości  podaiemy.  Dochodzą  nas  zewsząd  querimonie,  iakoby 


56i 

.szelezna  moneta  na  wielu  mieyscach  brakowana  bydz  miała  y  wielkie  tru- 
dności tak  kupuiącym  iako  y  przedaiącym  przynosić,  tak  dalece,  iz  często 
do  krwi  rozlania  przychodzi,  a  to  z  okazyey  szelągów,  klepacze  nazwanych, 
które  czyias  złosc  przeciwko  prawru  surowemu  y  wyraźnemu  swawolnie  y 
priwatnie  bic  y  roznosić  ważyła  się.  O  czym  lubosmy  iuż  przedtym  vniuersał 
do  vrzedow  grodzkich  y  mieyskich  stołecznego  miasta  naszego  Krakowa 
y  inszych  iurisdictiy  tamecznych  przesłali,  przecie  iednak  wielkie  dotąd  za- 
mieszanie y  braki  w  monecie  dzieią  się,  tak  dalece,  iz  y  dobrymi  szelągami 
z  twarzą  y  cechą  królewską  brakuią,  srebrney  się  od  kupuiących  vpomi- 
naiąc  monety,  zkąd  drogosc  y  ogłodzenie  miast  y  miasteczek  naszych  na- 
stąpiło y  dalszeby  nastąpić  musiało.  Czemu  chcąc  zabiezec  iak  nayskuteczniey, 
zleciliśmy,  aby  vrzędy  grodzkie  y  mieyskie  po  wsiach,  miasteczkach  y  mia- 
stach ścisłą  czynili  inuestigatią,  iakoby  autorów  wymyslney  y  fałszywey 
monety  szelezney  dociekłszy,  onych  łapać  y  cieszko  na  gardle  karać.  A  zas 
w  braniu  monety  takową  powtornią  daierny  declaratią,  zęby  każdy  szeląg, 
na  którymkolwiek  cecha  albo  twarz  iest  królewska,  lub  trochę  natarty,  iako 
iuz  od  lat  dawnych  bity  y  przez  częste  liczenie  przygładzony,  to  iest  z  orli- 
kami, pogoniami  alias  konikami,  iako  tez  y  wysczerbiony,  byle  tylko  koron- 
ney  y  w.  x.  litewskieg-o  menice,  bez  wszelkiego  braku,  skrupułu  y  trudności 
był  od  wszelkich  wszelkiego  stanu,  tak  duchownego,  szlacheckiego  iako  miey- 
skiego  y  wieyskiego  ludzi  brany  na  wszelkich  mieyscach,  targach  y  iarmar- 
kach,  za  wszytkie  kupie,  towary,  zboża  y  przedazy.  Inaczey  nieczyniąc  dla 
łaski  naszey  y  z  powinności  swoiey  pod  winami ,  które  vrzędy  grodzkie  y 
mieyskie  na  sprzeciwiaiących  się  nie  odwłocznie  wkładać  będą.  A  dla  tym 
lepszey  wszytkich  wiadomości  mieć  chcemy  y  rozkazuiemy,  aby  ten  vniuersał 
nasz  po  wszytkich  miastach,  miasteczkach  y  wsiach  pobliższych  był  publi- 
kowany. Na  co  dla  lepszey  wiary  ręką  własną  podpisawszy,  pieczęć  nasze 
przycisnąć  rozkazaliśmy.  Dan  w  Zołkwi  dnia  XXV  miesiąca  Novembra, 
roku  Pańskiego  M  DC  L  XXXV,  panowania  naszego  XII  roku.  —  łan  3 
kroi.  —  Xdz  Stanisław  Boglewskj  kanon,  włocławski,  IKM.  sekretarz. 

Dokument  papierowy,   opatrzony  mniejszą  pieczęcią  koronną,   poniżej   tekstu  zamieszczoną. 
Poprzedni    uniwersał  w  tej  sprawie    wydany   jest  z  Iaworowa    28    października    1685    pod    pie- 
częcią  pokojową. 


1400.      1685.  die  27.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

Promulgatio  literarum   regiarum  universalium  proxime  praecedentium. 

Actum  feria  tertia  post  festum  s.  Catharinae  virginis  et  martyris  pro- 
xima.  —  Prouidus  Ludouicus  Stephanski,  ministerialis  regni  generalis,  die 
hodierna  in  ąuatuor  partibus  fori  Cracouiensis  populo  ad  sonum  tubae  con- 
gregato,  alta  et  sonora  intelligibiliąue  voce  publicauit  infrascriptam  publi- 
cationem  ex  mandato  officij  capitanealis  Cracouiensis,  de  tenore  tali :  Publi- 
catia    o    monetę    szeleżną,    za    vniwersałem    IKMci    z    ordynatiey    trybunału 

7i 


5Ó2 

koronnego  radomskiego  deklarowana.  Szelągi  tak  z  orlikami,  iako  y  z  ko- 
nikami, lubo  będą  zatarte  dla  starości,  lubo  tesz  nadszczerbione,  aby  każdy 
conditiey  ludzie  tak  duchownego,  szlacheckiego,  mieyskiego,  wieyskiego 
stanu  w  mieście  y  po  przedmieściach  y  po  wszytkich  wsiach  za  wszytkie 
przedaży,  towary,  zboża,  żywności,  liąuory  brali  bez  wszelkiego  braku,  tru- 
dności y  skrupułu  prawdziwey  menice  krolewskiey,  okrom  klepaczów  bar- 
dzo cienkich  y  do  dobrych  y  prawdziwych  szelągów  niepodobnych.  Do  tego 
aby  się  żaden  nie  ważył  pod  surowym  karaniem  żadnych  chałasów  o  nie- 
branie  pieniędzy  czynić  ani  ludzi  bić,  tylko  który  sobie  iaką  praetendował 
w  niebraniu  tych  pieniędzy  krzywdę,  aby  w  tym  tak  do  grodzkiego  iako 
y  do  radzieckiego  krakowskiego  vrzędow  recurs  vczynił. 

Acta.   Consul.   Crac.  46,  str.  664. 


1407.      1686.  die  3.  m.  Ianuarii,  Cmcoviae. 

Senatus  consultum  de  testamentis  antiquis  obsignatis,  aperiendis. 

Feria  5-ta  post  festum  Circumcisionis  Domini  proxima.  —  Nobiles  et 
spectabiles  domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas 
consultando  super  monitorio  ab  illustrissimo  et  reuerendissimo  loci  ordinario 
ratione  apertionis  testamentorum,  a  multis  annis  in  occluso  rothulo  in  se- 
questro  officij  praesentis  et  iudicij  scabinalis  existentium,  nobilibus  notarijs 
ciuitatis,  vt  testamenta  praefata  conscribere  curent,  intimauerunt,  ac  nobilem 
sendicum  ad  nobilem  ac  honoratum  aduocatum  Cracouiensem  propter  aper- 
tionem  testamentorum  iudicij  faciendam,  deputauerunt. 

Acta  Consul.   Crac.    10,  str.   82 1. 


1408.      1686.  die   13.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  ratione  eligendorum  consulum  praesidentium. 

Actum  die  dominico  post  festum  ss.  Trium  Regum  proximo.  —  No- 
biles et  spectabiles  domini  Hiacynthus  Łopacki  m.  d.  praeconsul,  Paulus 
Fryznekier,  Albertus  Slęszkowski  m.  d.  Nicolaus  Królik,  Ventura  Briganty, 
Ioannes  Zaleski,  Stanislaus  Michael  Segnitz,  Bonifacius  Kantelli,  Antonius 
Lukini,  Stanislaus  Wosinski,  Ioannes  Krokier,  Georgius  Schedell,  Gaudentius 
Zacherla,  Andreas  Węgrzynowic,  Adamus  Druzynski,  Marcus  Antonius  Fe- 
dericy,  Franciscus  Maderni,  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas 
propter  eligendos  nobiles  et  spectabiles  anni  currentis  praesidentes,  in  prae- 
torium  conuocati  et  congregati  legitime  existentes,  audita  clarissimi  et  spec- 
tabilis  domini  inductione  ex  parte  votorum  secretorum  per  spectabiles  do- 
minos  Yalentinum  Smidt  et  Stanislaum  Slowakowic,  collegas  consulares 
missorum,   susceptionis,    siquidem  priuilegium  SRMtis  domini  clementissimi 


5^3 

clare  disponit,  vt  ąuilibet  spectabilium  dominorum  collegarum  (excepto  si 
.sit  in  functione  publica);  adsit  electioni  praesenti,  proinde  vota  praefata 
non  esse  admittenda,  concluserunt. 

Acta  Consul.   Crac.    10,  str.  822. 


1469.      1686.   die  25.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  controversiis  partibus  litigantibus  solum  in  apo- 
graphis  edendis. 

Feria  6-ta  ipso  die  Conuersionis  s.  Pauli  apostoli.  —  Nobiles  et  spec- 
tabiles  domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in 
negotijs  ciuitatis  conuocati  et  congregati  existentes,  consulendo  bono  ordini 
in  cancellaria  officij  praesentis,  obseruando  praesertim  ratione  controuer- 
siarum  extraditionis,  quas  partes  litigantes  iudicialiter  ad  processum  porri- 
gere  consueuerunt,  eae  vero  freąuenter  inter  partes  vix  inueniri  et  aliąuando 
deperire  solent,  per  quod  alterutra  partium  praeiudicium  habet  et  cancellaria 
inquietatur,  obuiandoque,  ne  similia  in  posterum  accidant,  statuerunt,  vt  dum 
aliąua  pars  controuersiam  partis  aduersae  a  cancellaria  expetet,  originale 
ipsius  non  extradatur,  sed  copiam  ammanuenses  ąuantocius  praeuia  eisdem 
satisfactione  praestanda,  describant,  originale  vero  inter  reliąuas  schaedas 
diligenter  asseruent,  mandauerunt.  Si  vero  domini  patroni  schaedas  porri- 
gendas  in  termino  praefixo  reddere  neglexerint,  extunc  de  non  porrectis 
nobilium  notariorum  manifestatione  praecedente,  amplius  eas  schaedas  non 
esse  suscipiendas  decreuerunt. 

Acta  Consul.  Crac.    10.   str.  826. 


147 O.      1 686.  die    14.  m.  Februarii,  Posnaniae. 

Officialium  a  regia  Maiestate  delectorum  decretum  de  nummis,  qui  »so- 
lidi«   dicebantur. 

IIchMc  panowie  komisarze  od  IKMci  y  rzeczypospolitey  z  seymu  prze- 
szłego do  koeąuacyi  monety  z  panstwy  postronnęmi  naznaczeni  przez  con- 
stitucyą  y  deputowani,  nizey  na  podpisach  wyrażeni,  po  odprawioney  z  cur- 
fistrza  (s)  IMci  brandeburskiego  kommisarzęm  y  od  miasta  Gdańska  depu- 
towanym syndykiem  de  re  mónetaria  conferencyi,  zastawszy  nietylko  tu  w  sa- 
mym Poznaniu  y  przyległych  iego  okolicznościach,  lecz  niemal  po  całey 
Koronie  około  brania  monety  szelęzney  wątpliwości,  trudności,  rosterki  y 
krwie  rozlania,  conformuiąc  sobie  w  tey  mierze  do  rniwersałow  IKMci,  do 
decisyi  amplissimi  senatus  consilii  koronnego  y  radomskiego  trybunałów 
ordynacyi,  declaracyi  i  limitacyi,  tudziesz  sądów  skarbowych  wielkopolskich 
w  Szremie  ferowanemu  dekretowi,    zabiegaiąe    tak  wielkiey  monecie   szelę- 


5Ó4 


zney  confuzyi,  cięszkiemu  ubogich  ludzi  zciskowi,  w  pożywieniu  trudności 
y  innym  zatargom,  kłotniąm,  zawodom,  oraz  odwracaiac  tak  wielką  in 
"oictualibus  et  •otensilibus ,  które  się  dzieie  przez  podwyższenie  monety  pie- 
niędzy dobrych  y  towarów7  kupieckich ,  powagą  subsellii  sobie  od  rzeczy- 
pospolitey  z  seymu  przeszłego  pozwoloną,  nakazuie  y  surowo  stanowi  ten 
sposób.  My  kommisarze  IKMci  y  rzeczypospolitey,  przez  constytucyą  seymu 
przeszłego  do  freąuencyi  monety  naznaczeni,  deklaruięmy  y  nakazuięmy 
z  tych  racyi  wyzey  mianowanych,  aby  szelągi  brane  były  te;  które  tu  nizey 
w  deklaracyi  y  postanowieniu  opisuięmy  y  znaki  dla  lepszey  informacyi  po 
miastach  y  miasteczkach  rozesłać  roszkazalismy  y  na  mieyscach  publicznych 
w  rynkach  poprzybiiać  kazaliśmy,  przytym  po  urzędach  mieyskich  tak  głó- 
wnych miast  IKMci  iako  y  miasteczek  duchownych  y  ziemskich  mieć  chcemy 
y  tym  postanowieniem  na  nich  wkładamy,  aby  każdego  dnia  na  ratuszach 
y  mieyscach  swoich  publicznych  mieli  zawsze  dwóch  z  rady,  którzy  iezeliby 
iaka  podczas  iarmarkowT,  targów  y  inszych  czasów  między  kupuiącęmi  y  prze- 
daiącęmi  zaszła  sporka  y  wątpliwość  o  dobroci  albo  podłości  szelągów7,  mię- 
dzy niemi  rozsądek  czynieli,  że  to  są  dobre  albo  złe  szelągi,  w  czym  prze- 
daiący  y  kupuiący  słuchać  ich  decyzyi  y  rossądku  powinien  pod  utraceniem 
y  przepadkiem  tego  towaru,  o  który  ta  sporka  względem  pieniędzy  zaydzie. 
Który  punkt  ściągać  się  ma  nie  na  stan  szlachecki,  tylko  na  pospólstwo  y  tych 
wszystkich,  którzy  od  miast  do  miast  z  towarem  swoim  iezdzą,  aby  kiedysz- 
kolwiek  ta  różnica  o  szelągi  ustała.  Na  urzędy  zaś  to  wkładamy  y  onym 
nakazuięmy,  aby  w  tym  niedbali  nie  byli  y  żeby  tę  różnicę  po  miastach 
y  miasteczkach  uspokoiali ;  w  czym  iezeliby  się  pokazali  niedbałęmi  y  nie- 
dozornęmi,  tedy  ad  instantiam  każdego  iako  in  causa  fisci  w  grodach  spra- 
wić się  przytomnie  powinni  bez  wszelakiey  appellacyi;  iezeli  się  zaś  nie- 
dbalstwo na  urząd  pokaże  y  niedozor,  pod  winą  dwoygu  czternastu  grzywien, 
to  iest  połowica  temu  delatorowi,  który  ich  pokaże,  połowica  sądowi,  a  in 
quantum  by  się  tacy  znaleźli  tak  ex  nobilitari  słatu,  iako  y  plebeis  fiersonis 
iako  y  z  panów  zołnierzow  albo  czeladki  ich,  któryby  rozeznania  urzędu 
przyimować  nie  chciał  y  nim  się  nie  kontentował,  lubo  iakimkolwiek  spo- 
sobem przegrazał  y  aggrawował,  takiemu  każdęmu/orum  naznaczamy  w  gro- 
dzie peremptorium  sine  appellałione  sub  paenis  pro  cjualitatc  facti per  iudicium 
irrogandis ,  plebeiis  zaś  naznaczamy  forum  przed  urzędami  mieyskięmi  pod 
winami  wyzey  mianowanęmi.  A  chcąc  ułacnić  y  uspokoić  różnice,  która  za- 
chodzi między  szelągami,  one  tak  opisuięmy.  Naprzód  na  których  iest  trwarz(s) 
króla  IMci  lana  Kazimierza,  na  drugiey  stronie  orzeł  albo  koń,  to  iest  po- 
goń wyrażone,  aby  takie  brane  były;  a  ze  y  na  klepaczach  niektórych  ta- 
kiesz  są  znaki,  to  iest  twarz,  orzeł  y  koń,  tedy  my  ieszcze  dla  lepszey  dy- 
stynkcyi  y  dla  lepszego  rozeznania  między  podeyzranym  a  dobrym  szelą- 
giem uważać  trzeba  (s),  aby  na  nich  to  wyrażono  było.  Naprzód  albo  snopek 
albo  krzyż  albo  wołowa  głowa  albo  ptak  z  pierszcięnięm  albo  jelenia  głowa 
albo  litery  K  :  B  :  albo  T  :  L  :  tedy  wszytkie  brać  potrzeba.  Tych  się  tesz 
szelągów  wystrzegać  y  niebrać  ich,  które  na  sobie  maią  wyrażony  rok  tysiąc 
sześćset  ośmdziesiąt  y  cztery  y  wszelakich  nowych.  Wostatku  ktoby  tego 
niemogł  doskonale  zrozumieć  z  tego  postanowienia  naszego,  tedy  zlecamy 
to    urzędom    wszelakich    miast  y  miasteczek,    aby  szelągi  złe  y  dobre    były 


565 

przybite  tego  gatunku,  jakie  tu  w  Poznaniu  przy  sobie  kazaliśmy  przybić, 
y  aby  drugie  miasteczka  z  nich  brali  miarę.  To  ieszcze  przydaięmy,  że  po- 
niewasz  ex  lougo  usu  znayduią  się  niektóre  szelągi  nadtarte  choć  dobre, 
tedy  y  ta  zatartość  nie  powinna  czynić  skrypułu,  ale  iako  dobre  iść  y  brane 
bydz  powinny.  A  ze  ad  tantum  ausum  przychodzą  kupcy  y  żydzi,  aze  contra 
legem  et  authoriiatem  IKMci  y  całey  rzeczypospolitey  cum  summo  documento  (s) 
obywatelow  koronnych  wazą  się  czerwone  złote  wynosić  y  szacować  na  zło- 
tych ośminaście,  talery  twarde  na  złotych  dziewięć  y  monetę  białą,  tedy 
teraznieyszym  postanowieniem  nakazuięmy,  aby  czerwone  złote  y  talery  bite 
y  moneta  biała  wyzey  nie  była  brana  nad  to,  iaki  (s)  prawo  mieć  chce; 
y  iezeliby  się  który  taki  z  kupców  znalazł,  żeby  czerwonęmi  złotęmi  y  tale- 
rami  y  monetą  białą  wyzey  handlował,  nizli  prawo  mieć  chce,  jako  to  czer- 
wony złoty  złotych  dwanaście ,  taler  bity  lubo  holenderski  lubo  krzyżak 
złotych  sześć,  taler  lewkowy  złotych  pięć,  białey  monety  złotych  sto  assgeltu 
złotych  siedmdziesiąt,  to  iest  taler  białey  monety  za  złotych  pięć  groszy 
trzy,  każdy  taki  kupiec  tracić  ma  do  skarbu  rzeczypospolitey  wszystkie 
swoie  towary;  żydzi  zaś,  iezliby  się  ważyli,  karani  bydz  powinni  simili 
paena ,  tak  iednak,  aby  iawnęmi  dowodami  przekazani  byli.  Czego  dozór 
urzędąm  mieyskim  po  miastach  y  miasteczkach  zlecamy  sub  paenis  wyzey 
spccificatis.  leżeliby  się  tez  y  z  stanu  szlacheckiego  taki  znalazł,  któryby  in 
contemptum  legis  publicae  chciał  pięniądzmi  handlować  y  z  siebie  zły  przy- 
kład dał  inszym  pospolitym  ludziom,  tedy  taki  każdy  pociągniony  do  prawa 
grodzkiego,  sto  grzywien  popadać  będzie  y  tę  summę  stracić,  którą  zyskał 
przez  handel  prawu  pospolitemu  przeciwny.  Więc  te  kupcy,  winiarze  y  żydzi, 
cuiuscunque  status  et  couditiouis  z  okazyi  waryacyi  monety  in  universum 
pretia  rerum  podnieśli,  że  tak  stan  szlachecki  iako  y  cuiuscuncjue  conditionis 
ludzie  nie  mogą  sufficere  extraordinario  et  iniustissimo  praetio  towarów  y 
rożnych  rzeczy  w  przedawaniu,  tedy  my  commisarze  IKMci  y  rzeczypospo- 
litey coeąuuiąc  y  redukuiąc  pretia  rerum  ad  iusta  pretia,  mianowicie  ad  hoc 
prefium ,  które  przed  tą  waryacyą  monety  było,  conkluduięmy  na  urzędy 
panów  podwoiewodzych,  aby  officto  suo  dosić  czyniąc,  teraznieysze  excessus 
pretii  ad  forum  et  pretium  redukowali,  które  było  przed  waryacyą  monety, 
którą  tarce  (s)  authorytyczną  z  grodu  wyiętą,  miasta  mieć  powinny  przy  ratu- 
szach y  kramach  y  niesłuchaiąc  tarczy  (s),  którą  powinni  ad  instantiam  cu- 
iusvis ;  ofjicia  zaś  podwoiewodzych  powinny  to  wykonać  sub  paenis  de  negli- 
gentibus  officialibus,  ad  instantiam  cuiusvis  irrogandis.  Co  wszytko  do  skutku 
przyść  powinno  zaraz  po  publikacyi,  y  dla  tego  to  ninieysze  postanowienie 
aby  y  do  exekucyi  y  do  wiadomości  woźnemu  grockięmu  przy  trąbie  ogłosić 
y  publikować  roskazaliśmy,  y  zęby  wydrukowane  było,  magistratowi  poznań- 
skiemu zlicilismy.  Działo  się  w  Poznaniu  dnia  czternastego  lutego  roku  Pań- 
skiego MDCL  XXXVI.  Woyciech  Konstanty  Brzechwa  kasztelan  Poznań- 
ski, marszałek  commisarz  mpp.  łan  Chrisostom  Benedikt  Gninski  referendarz 
koronny,  opat  wągrowiecki ,  IKMci  y  rzeczypospolitey  commisarz  mpp. 
Kasper  Modlisowski  stolnik  poznański,  commisarz  IKMci  y  rzeczypospolitey 
mpp.  Stypek  (s)  na  Burzeninie  Pstrokonski  kasztellan  brzeski-kuiawski,  ko- 
misarz IKMci  y  rzeczypospolitey  mpp.  Malcher  Gurowski  starosta  wałecki, 
komissarz    IKMci    y    rzeczypospolitey    mpp.    Krzysztof    na    Międzychodzie 


566 

starosta  gneznęnski ,    kommisarz  IKMci  y  rzeczypospolitey  mpp. 

Ioannes  in  Karinowo  Karinowski  iudex  surogatus  castri  Valecensis;  SRMtis 
et  reipublicae  commissarius  mpp. 

Acta  Consul.  Crac.  46,  str.  792. 


1471.     1686.  die   16.  m.  Martii,  in  Żółkiew. 

Ioannes  III.  rex  Poloniae  magistratui  consulari  Cracoviensti  testamenta 
antiąua  obsignata  aperiendi  potestatem  tribuit. 

łan  trzeci  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielki  xiąze  litewski,  ruski,  pruski, 
mazowiecki,  zmudzki,  kiiowski,  wołyński,  podolski,  podlaski,  inflancki, 
smoleński,  siewierski,  czerniechowski.  .Szlachetnym  burmistrzowi,  raycom 
y  całemu  magistratowi  miasta  naszego  stołecznego  Krakowa,  wiernie  nam 
miłym,  łaskę  nasze  krolewskąm.  Szlachetni,  wiernie  nam  mili !  Doniesiono 
nam  iest  imieniem  Wiern.  WW.  iz  na  instantią  wielebnego  instigatora  sądu 
duchownego,  wydane  są  literae  cridae,  ażeby  testamenta,  które  od  lat  kilku- 
dziesiąt  in  occluso  ad  secuestrum  Wiern.  W  W.  są  podane,  podniesione  i  otwo- 
rzone były,  z  ktorychby  pia  legata  in  refrigeriinn  animariim  ordinowane  pa- 
terę mogły.  Które  podniesienie  y  otworzenie,  iz  bez  osobliwego  consensu 
naszego  bydz  nie  może,  ponieważ  lubo  z  zamilczenia,  lubo  z  niedbalstwa 
tractu  temporis  wiele  executorow  y  successorow  z  tego  świata  zeszło,  zaczym 
stosuiąc  sie  do  pobozney  sądu  duchownego  intentiey,  abyście  WW.  takowe 
testamenta  y  ordinatye,  które  tak  in  sequestro  Wiern.  W.  iako  iudicij  sca- 
binalis  Cracouiensis  od  lat  dawnych  zostaią,  podnieśli  y  otworzyli  a  one  do 
akt  vrzędu  swego  wpisać  zlecili,  pozwalamy,  y  tym  naszym  consensem  na- 
kazuiemy.  Vczynicie  to  Wier.  W.  z  powinności  vrzedu  swego,  którym  od 
p.  Boga  dobrego  zyczemy  zdrowia.  Dan  w  Zołkwi  d.  XVI  mca  marca,  roku 
Pańskiego  1686,  panowania  naszego  XII  roku.  —  łan  3  kroi.  —  Xdz  Sta- 
nisław Boglewskj  kanon,  włocławskj  IKAI.  sekretarz. 

Oryginał  papierowy ;  poniżej   tekstu  wyciśnięta  mniejsza  pieczęć  koronna. 


1472.      1686.  die   16.   m.  Martii,  Cracoviae. 

Promulgatio  declarationis  officialium  a  regia  Maiestate  delectorum,  de 
nummis,  qui   »solidi«   dicebantur,  accipiendis. 

Actum  in  castro  Cracouiensi  sabbatho  post  dominicam  Reminiscere 
proximo.  —  Ad  officium  et  acta  castrensia  capitanealia  Cracouiensia  per- 
sonaliter  veniens  nobilis  Valentinus  Wirzbicki,  instigator  officij  eiusdem  Cra- 
couiensis, introcontentam  declarationem  commissionis  Posnaniensis  occasione 
iuxta  contentorum  emanatam,  officio  castrensi  Cracouiensi  ad  acticandum 
obtulit.  Ouam  declarationem  officium  suscepit,  ministeriali  regni  Ludowico 
Stefański  publicari  mandauit,  suscepit  (s)  et  inducit. 

Et  hic  subinde    personaliter  comparens    prouidus    Ludovicus  Stefański, 


5Ó7 

m.  r.  g.  in  vim  suae  verae  ac  fidelis  relationis  recognouit,  se  infrascriptam 
commissionis  declarationem  ex  mandato  officij  eastrensis  capitanealis  et  con- 
sularis  Cracouiensium ,  die  hodierna  in  quatuor  partibus  fori  Cracouiensis 
ad  publicandum  consvetis,  Clepardiae  duobus  in  locis  et  Casimiriae  (s) 

populo  ad  sonum  tubae  congregato,  alta  et  sonora  intelligibiliąue  voce  pu- 
blicasse  et  ad  notitiam  devenisse  de  tenore  tali:  Raczcie  WM.  wiedzieć,  iź 
urzędy  grodzki  y  radziecki  krakowski,  stosuiąc  się  do  uniwersałów  króla 
IMci  pana  miłościwego,  także  decyzyi  trybunałów  koronnego  y  radomskiego, 
według  ordynacyi  IIPP.  komisarzow  od  wszytkiey  rzeczypospolitey  przez 
konstitucyą  naznaczonych,  w  Poznaniu  deklarowaney,  surowo  roskazuią,  aby 
wszelkiego  stanu  ludzie,  tak  duchownego,  szlacheckiego,  mieyskiego,  wiey- 
skiego,  kupcy,  rzemiesnicy,  przekupnie,  przekupki,  piekarze,  rzeźnicy,  syn- 
karze  y  szynkarki,  żydzi  y  wszyscy  ogółem  y  szczegulnie  ludzie,  z  towa- 
rami, żywnościami,  zbożami,  liquorami  na  targi,  iarmarki  przyieźdżaiący,  tak 
kupcy  iako  y  przedaiący,  szelągami  (s)  wszytkie,  na  których  iest  twarz  króla 
IMci  lana  Kazimierza  po  iedney  stronie,  a  po  drugiey  stronie  orliki,  konie, 
pod  koniami  snopki,  krzyże,  ptaki,  wołowe  głowy,  jelenie  główki,  litery  KB 
y  drugie  T.L.  wszytkie  są  wyrażone,  aby  besz  wszelakiego  skrupułu  y  braku 
brane  były.  Także  którekolwiek  przez  dawne  zażywanie  natarte  y  wygła- 
dzone y  roszczerbione,  powinni  brać  za  wszytkie  kupie  zboża,  żywności, 
bydła,  liąuory,  płótna  y  wszelakie  przedarzy;  ktoreby  zaś  szelągi  takich 
znaków  nie  miały  na  sobie  y  iesliby  się  iakie  nowe  pokazały,  takowych  się 
wystrzegać  y  do  urzędu  odnosić.  A  ktoby  się  tey  publikacyi  spzeciwiał  y  o 
niey  słuchać  niechciał,  taki  każdy  iakieykolwiek  kondycii,  będzie  winą 
dwoyga  czternastu  grzywien  y  więzieniem  karany.  Także  zęby  się  żaden 
niewazył  handlować  monetą  srebrną,  któryby  miał  wyzey  nad  podstanowię- 
nie  (s)  prawa  podnosić,  pod  stęm  grzywien  winy  y  utraceniem  zysku  wzię- 
tego. Zaczym  zęby  wszyscy  tak  w  mieście  Krakowie,  po  przedmieściach, 
po  miasteczkach,  po  wsiach,  także  żydzi  według  tey  publikacyi  pod  winami 
opisanęmi  sprawowali  się,  surowo  przykazuią.  Do  tego  zęby  się  żaden  nie- 
wazył o  niebranie  szelągów  znieważać  ani  bić,  ale  każdy  zęby  na  skargę 
od  urzędu  grodzkiego  y  mieyskiego  krakowskiego,  na  Kazimierzu  kazimier- 
skiego, na  Kleparzu  kleparskiego  o  sprawiedliwość  udawał  się. 

Acta  Consul.  Crac.   64,  str.  795. 


1473.     1686.  die  20.  m.  Martii,  in  Żółkiew. 

Ioannes  III.  rex  Poloniae  privilegium  magistratui  consulari  Cracoviensi 
de  consulibus  eligendis  impertitum,  ratum  facit. 

Ioannes  tertius  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithvaniae,  Rus- 
siae,  Prussiae,  Masoviae,  Samogitiae,  Livoniae,  Kiiouiae,  Yolhyniae,  Po- 
doliae,  Podlachiae,  Smolensciae,  Severiae,  Czerniechoviaeque.  Nobilibus  et 
spectabilibus  praeconsuli,  consulibus,  totiąue  magistratui  vrbis  nostrae  Cra- 
coviae,  metropolis  regni,  fideliter  nobis  dilectis,  gratiam  nostram  regiam. 
Nobiles  et  spectabiles,    fideliter    nobis  dilecti !    Ouamprimum    ad  supremum 


568 

amplissimi  huius  regni  culmen  provecti,  gubernacula  eiusdem  feliciter  trac- 
tare  incepimus,  in  animum  nostrum  reg"ium  induximus,  civitatem  nostram 
metropolitanam  pro  fide  et  meritis  ac  indefessis  studiis  in  nos,  antecessores 
nostros  et  totam  rempublicam  praestitis,  ex  regio  nostro  affectu  novis  prae- 
rogativis  adornare.  Consideravimus  enim,  in  eo  potissimum  metropolim  ałiis 
civitatibus  esse  inferiorem,  dum  subiecta  in  consulatum  ad  magistratum  ma- 
gis  ex  placku,  qvorum  id  vel  iuris  vel  consvetudinis  erat,  qvani  fine  boni 
publici  eligebantur.  Quamobrem  instantiis7  assensu  et  consilio  senatorum 
nostrorum  atque  humillimis  precibus  Fidelitatum  A^estrarum  inclinati,  ad 
perpetuam  rei  memoriam  privilegium  liberae  electionis  consulum  et  prae- 
sidentum  de  regia  nostra  liberalitate  FF.  Vris  contulimus  illudąue  legę  pu- 
blica  per  constitutionem  in  comitiis  generalibus  Grodnae  celebratis,  de  ex- 
presso  consensu  omnium  ordinum  regni  confirmavimus:  eo  specialiter  in 
praedicto  privilegio  expresso,  ut  nemini  per  instantias  vel  intercessiones 
ullas  eandem  praerogatiuam  sub  paena  in  perpetuum  quorumvis  in  ciuitate 
capessendorum  officiorum  inhabilitatis  liceat  ambire.  Proinde  ut  ea  praero- 
gativa  benigne  FF.  A^ris  collata;  salva  et  illaesa  in  perpetuum  manere  queat, 
mandamus  FF.  Vris;  qvatenus  iuxta  obloqventiam  eiusdem  privilegii,  electio- 
nis modum  vacante  consulatu  FF.  Vrarum  in  omnibus  punctis  observare 
studeant ;  qvod  si  aliqvi  hanc  praerogativam  ambientes,  FF.  Vestras  circa 
electionem  molestaverint,  eosdem  ipso  iure  incapaces  paena  ducentorum 
aureorum  Ungaricalium  fisco  nostro  et  FF.  Vris  per  medium  applicanda, 
mulctare  non  negligant,  iniungimus  et  praecipimus.  In  qvorum  fidem  prae- 
sentes  manu  nostra  subscriptas,  sigillo  regni  communiri  mandavimus.  Datum 
Zołkieviae  die  XX  mensis  Martij,  anno  Domini  M  DCL  XXXVI,  regni  vero 
nostri  XII0.  —  Ioannes  3  rex.  —  Stanislaus  Boglewskj  can.  Ylad.  s.  r.  Mttis 
secretarius. 

Oryginał  papierowy;  poniżej   tekstu  wyciśnięta  pieczęć  mniejsza  koronna. 


14T4.     1686.  die   13.  m.  Maii,  Cracoviae. 

vSenatus  consultum  de  decretis  aliorum  iudiciorum  magistratui  Craco- 
viensi  non  exsequendis. 

Feria  2-da  postridie  dominicae  Cantate.  —  Nobiles  et  spectabiles  do- 
mini praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  eo  in  negotio 
congregati,  audito  postulato  generosi  Arnolphi  Dembiński  in  executione 
decreti  officii  castrensis  capitanealis  Cracouiensis,  additionem  officij  aduoca- 
tialis  ad  intromittendum  ipsum  in  lapideam  nobilis  lacobi  Wendt  ciuis  Cra- 
couiensis exposcentis;  siquidem  non  est  in  praxi,  vt  officium  praesens  de- 
creta  alienae  instantiae  ad  executionem  deducat,  proinde  dandum  ipsi  respon- 
sum,  quod  id  fieri  non  potest,  sed  si  voluerit  conuenire  ipsum  ad  officium 
praesens,  iustitiam  debitam  et  indilatam  administraturos  se  obtulerunt.  Nihi- 
lominus  Wendowi,  quod  in  castro  Cracouiensi  forum  sibi  agnouit,  admoni- 
tionem  dandam  concluserunt. 

Acta  Consul.   Crac.    10,   str.   839. 


5óg 

1475.      1686.  die  20.   m.   Maii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  excubiis  vigiliisque  a  civibus  in  praetorio  agendis. 

Feria  2-da  postridie  dominicae  Rogationum.  —  Nobiles  et  spectabiles 
domini  proeonsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  securitatem 
ciuitati  his  praesertim  temporibus,  dum  metus  aliquis  insolentium  turbarum 
faciendorum  in  Iudaeos  insultuum  exoriri  timetur.  imminenti  die  festiuo 
Ascensionis  Domini  et  seąuentibus  binis  custodias  nocturnas  et  diurnas  per 
ciues  in  praetorio  absoluendas  esse  concluserunt,  eo  tamen  adiecto,  ne  ali- 
quas  occasiones  praetereuntibus  dent,  bombardas  explodere  ne  audeant,  sed 
modeste  se  gerant,  ipsis  intimandum  esse  statuerunt. 

Acta  Consul.   Crac.    10,  str.   839. 


1476.      1086.  die  28.   m.  Maii,  in   laworów. 

Ioannes  III.  rex  Poloniae  magistratibus  consulari  et  scabinali  Craco- 
viensibus  mandat,  ne  dissentientes  a  fide  eatholica  ad  sollemnem  sacrorum 
pompam  obeundam  adigant. 

łan  trzeci  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielki  xiąze  litewski,  ruski,  pru- 
ski, mazowiecki,  zmudzki,  inflantski,  kijowski,  wołyński,  podolski,  podlaski, 
smoleński,  siewierski  y  czerniechowski.  Szlachetnym,  sławetnym  burmistrzowi, 
raycom,  ławnikom  y  całemu  magistratowi  miasta  naszego  stołecznego  Kra- 
kowa, wiernie  nam  miłym,  łaskę  naszą  królewską.  Szlachetni,  sławetni  wier- 
nie nam  mili!  Doszło  nas  wiedzieć,  iż  Wiern.  WW.  dissidentow  mieysca 
tamecznego  pociągacie  do  tego,  aby  sami  personaltter  na  processiach  Bożego 
Ciała  cum  armis  stawali,  y  luboc  to  iest  rzecz  chwalebna,  bo  na  przysługę 
Boską  \czyniona,  iednakze  niebespieczna  ;  obawiać  się  bowiem  potrzeba,  aby 
nieprzyiazne  onym  pospólstwo  tumultu  iakiego  nie  vczyniło,  przez  co  by 
y  zdrowie  y  fortuny  onych  szwankować  musiały.  lako  tedy  my  wszystkich 
sub  protecłwne  nostra  fouere  et  modos  conseruandorum  subditorum  adumenire 
zwykliśmy,  tak  vsilnie  zadamy  y  mieć  chcemy,  abyście  Wiern.  WW.  onych 
samych  do  tego  nie  pociągali  ciężaru,  ile  kiedy  ludzi  zgodnych  z  należytym 
porządkiem  na  mieyscach  swoich  na  pomienione  święta  stawie  obiecuią; 
fersonalitas  zaś  onych  vsum  excederet ,  friictum  non  adferret.  Co  vczynicie 
Wiern.  WW.  dla  łaski  naszey,  z  powinności  swroiey.  Dan  w  Iaworowie  dnia 
XXVIII  miesiąca  Maia,  roku  Pańskiego  M  DCL  XXXVI0,  panowania  na- 
szego XII0  roku.  —  łan  3  kroi.  —  Stanisław  Szczuka  regent  koronny. 

Oryginał  papierowy.  Poniżej   tekstu  wyciśnięta  pieczęć  pokojowa. 


72 


57o 

1477.      i686.  die  7.  m.   Iunii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  testamentis  antiquis  obsigaiatis,  aperiendis. 

Feria  5-ta  post  festa  solennia  sacri  Pentecosten  proxima.  —  lidem  lecto 
mandato  SRM.  domini  clementissimi,  e  cancellaria  minori  regni  sub  die  XVI 
mensis  Martii  anno  currenti  Zolkieuiae  emanato,  quo  mandato  SRMaiestas> 
dominus  noster  clementissimus,  testamenta  antiqua  in  occluso  ad  sequestrum 
praetorij  Cracouiensis  porrecta,  aperire  iniunxit,  inhaerendo  eidem  mandato 
SRMaiestatis,  siquidem  tam  deponentes,  quam  facultatem  ad  leuandum  har 
bentes,  stante  vita  sua  aperire  eadem  non  curarunt  fatisque  cesserunt,  hec 
testamenta  in  sequestro  tam  spectabilis  officij  consularis,  quam  iudicij  sca- 
binalis  existentia,  aperienda  esse  statuerunt,  ac  apertionem  sequestri  officij 
consularis  nobilibus  notarijs  ciuitatis,  iudicij  vero  scabinalis  nobili  et  hono- 
rato  aduocato  Cracouiensi  commiserunt. 

Acta  Consul.  Crac.    10,  str.  841. 


1478.     -1680.  die   11.  m.  Iunii,  in  Stryj. 

Toannes  III.  rex  Poloniae  proconsulem,  advocatum  et  magistratum  civi- 
lem  Cracovienses  de  pace  perpetua  cum  Moscorum  imperatore  constituta, 
certiores  facit. 

łan  trzeci  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielki  xiążę  litewski,  ruski,  pru- 
ski, mazowiecki,  zmudzki,  kiiowski,  wołhynski.  Wodzonemu  zamku  naszego 
krakowskiego  commendantowi,  tudziesz  szlachetnym  woytowi,  burmistrzowi 
y  całemu  magistratowi  stołecznego  miasta  naszego  Krakowa,  wiernie  nam 
miłym,  łaskę  nasze  królewską.  Vrodzeni,  szlachetni,  wiernie  nam  mili!  Ode- 
brawszy od  wielmożnych  naszych  y  rzeczypospolitey  posłów  z  stolice  md- 
skiewskiey  wiadomość,    ze  die  (s)  Maii   pożądany  wiecznego  pokoiu  za- 

warty stanął  traktat,  który  oraz  tak  przez  tychże  posłów  iako  y  przez  carów 
IchMciow  tegoż  dnia  sólenniter  iest  poprzysięzony,  obwiesczamy  o  tym  prze- 
wielebnego w  Bogu  x.  biskupa  krakowskiego  y  requiruiemy,  aby  w  prze- 
szłą (s)  da  Bog  niedzielę,  to  iest  16  praesenłis  po  wszystkich  w  Krakowie 
kościołach  hymnum  Ambrosianum  śpiewać  rozkazał.  Więc  abyście  Wier. 
W  W.  na  tez  godzinę ;  która  tam  naznaczona  będzie,  tak  na  zamkowych 
iako  y  na  mieyskich  wałach  z  dział  plausum  commuuis  laełihae  dali,  mieć 
chcemy  y  przykazuiemy.  Vczynicie  to  tedy  Wier.  WW.  dla  łaski  nasżey, 
którą  y  na  ten  czas  onymże  ofiaruiemy.  Dan  w  Stryiu  d.  XIa  mca  Itinu, 
roku  Pańskiego  1686,  panowania  naszego  13  roku.  —  łan  3  kroi.  —  Xdz 
Adam  Sarnowski  pł.  pp. 

Oryginał  na  papierze,   opatrzony  pieczęcią   pokojową,   poniżej   tekbtu   wyciśniętą. 


57i 


1479.      i68ó.  die   15.   m.   Octobris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  sollemnibus  prOpter  reportatam  a  Tataris  victo- 
riam  celebrandis. 

Feria  3-tia  ipso  die  s.  Heduig"is  electae.  —  Nobiles  et  spectabiles  do- 
mini Ioannes  Gaudentius  Zacherla  praeconsul,  Paulus  Fryznekier,  Hiacinthus 
Łopacki  m.  d.  Nicolaus  Królik,  Iacobus  Reynekier  m.  d.  Antonius  Lukini, 
Stanislaus  Wosinski  m.  d.  Georgius  Schedell,  Andreas  Wegrzynowic,  Sta- 
nislaus  Slowakowic,  Marcus  Antonius  Federicy,  consules  per  schaedulas  in 
praetorium  conuocati  et  pleno  in  numero  congregati  existentes,  audito  feli- 
cissimo  et  laetissimo  nuntio  de  obtenta  gloriosissima  ex  Tartaris  ad  fluuium 
Seret  in  Valachia  per  SRMtem  dominum  nostrum  clementissimum  victoria, 
nocte  praeterita  a  generoso  Trzciński  cubiculario  S.  Reginalis  Maiestatis 
allato ,  triumphum  sine  vlla  mora  cum  gratiarum  actione  diuinae  Maiestati 
peragendum  concluserunt.  Et  quia  die  hodierna  sacra  missae  votiua  fieri 
neąuit,  proinde  propter  denuntiandum  publicae  laetitiae  signum,  tormenta 
bellica  euehenda  et  explodenda  yesperi  circa  ciuitatem  statuerunt,  hic  vero 
decantandum  hymnum  »Te  Deum  laudamus«  in  praetorio  cum  musicis,  in- 
strumentis  et  tubis  atque  timpanis,  quam  decentissime  fieri  poterit,  ordina- 
uerunt.  Ad  quam  laetitiam  eo  insignius  declarandam ,  populum  per  contu- 
bernia,  vt  cum  armis  et  vexillis  antę  praetorium  conueniant,  demandauerunt. 
Ignes  etiam  in  duobus  locis  ad  lucendum  per  strues  lignorum,  siąuidem 
alia  tam  stricto  tempore  praeparari  neąueunt,  praeparandos  esse  censuerunt. 
Et  in  vim  maioris  hilaritatis  pro  apprecatione  felicissimorum  successuum 
SRMDC.  hic  in  praetorium  conueniendum  esse  atque  in  fine  caenam  prae- 
parandam  consenserunt.  Quae  omnia  sumptu  aerarij  nobilis  et  spectabilis 
dominus  Zacherla  praeconsul  alacri  animo  et  promptitudine  procuraturum 
se  declarauit,  eorumąue  omnium,  vt  sit  idem  generosus  d.  Trzciński  oculatus 
congaudens,  praesentiam  eius  inuitandi  censuerunt  et  in  crastino  sacram 
missae  votiuam  absoluendam  iuxta  reuerendissimi  d.  loci  ordinarij  sensum 
statuerunt. 

Acta  Consul.  Crac.    10,  str.  864. 


14SO.     1687.  die  30.  m.  Ianuarii,  Leopoli. 

Ioannis  III.  regis  Poloniae  literae  universales  praecipientes,  ut  nuper 
in  ordinem  nobilium  recepti,  ad  officia,  quae  munus  militiae  spectent,  adi- 
gantur. 

łan  trzeci  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielki  xiąze  litewski,  ruski,  pru- 
ski, mazowiecki  etc.  Wszem  wobec  y  każdemu  zosobna,  komu  to  wiedzieć 
należy,  a  zwłascza  wielmożnym  senatorom,  dignitarzom,  vrzednikom  koron- 
nym,   ziemskim,    powiatowym,    starostom    sądowym,    vrzedom   ziemskim  y 


57^ 

grodzkim,  po  województwach  y  ziemiach  państw  naszych  będącym,  Uprzej- 
mościom y  Wiernościom  nam  miłym,  do  wiadomości  podaięmy.  Lubosmy 
wydanymi  dość  przedtym  przestrzegli  y  upomnieli  vniuersałami,  aby  każdy 
z  indigenow  y  nowey  szlachty,  w  państwach  naszych  znayduiący  sie,  do 
należytey  a  constitucyą  seymu  przeszłego  opisaney  poczuwał  sie  powinności, 
g'dy  iednak  z  przeszłey  wzięliśmy  dowód  y  próbę  campaniey,  ze  z  pomie- 
nionych  osób  znalazło  sie  takich,  którzy  nietylko  do  constituciey  pocztów 
vsarskich  niestawieli,  ale  nawet  miarkowney  do  rąk  wielmożnego  marszałka 
nadwornego  nie  oddał  (s)  summy,  w  nadzieię  ktorey  tenże  wielmożny  mar- 
szałek kilka  porządnych  campaniey  (s)  arkabuzowskich  do  sławy  wystawiwszy, 
nie  małe  łożył  koszty,  owszem  cisz,  iako  dowodną  mamy  informatią,  iedni 
protekciami  rożnych  exekutiey  prawa  tamuiących  umykaią,  drudzy  przez 
wielkie  niedbalstwo  prawa  pospolitego,  iakoby  do  nich  nienależało,  upor- 
czywym wysiaduią  milczeniem,  a  większą  część  w  koronnym  dawszy  się  po- 
zywać trybunale,  pod  cieszką  publiczney  sprawy  tanquam  clari  et  honorati 
degunt  infamią:  a  zatym  lubo  wiecey  non  superest,  tylko  włożoną  przywieść 
do  skutku  surowość  y  dobru  nieposłusznych  samą  rzeczą  confiscatiey  pod- 
ległe, w  marszałka  oddawać  dispozyciey  (s),  iednak  zachowuiąc  zwyczay  vro- 
dzony  clementiey  naszey  y  winy  spatiuni  paenitentibus  iescze  zostawuiąc, 
zdało  sie  nam  takowego  wszytkim  refractariis  do  trzech  miesięcy  a  data 
pracsciitiiiin  pozwolić  frysztu,  aby  w  tym  czasie  reconciliari  tus  publicum 
y  należytą  do  rąk  marszałka,  albo  iego  vrzednikow  subdelegatów,  po  wo- 
iewodztwach  naznaczonych,  mogli  praestare  satisfactią.  Gdyby  iednak  kto- 
kolwiek w  ten  czas  z  pomienionych  indigenow  y  nowey  slachty  upornie 
opierał  sie  prawu  y  tey  admonitiey  naszey,  tedy  iuz  teraz  na  ten  czas  ni- 
nieyszym  deklaruięmy  vniversałem,  ze  na  takowych  wszytkich  bez  żadnego 
respectu  przywileie  confiscatiey  wydawać,  y  aby  mocną  ręką  exequouani 
byli,  wszelką  iurisdictią  y  zwierzchnością  (s).  Dlaczego  aby  żaden  praeten- 
dować  niemogł  niewiadomością,  ten  vniwersał  po  grodach,  parafiach  y  innych 
mieyscach  zwyczaynych  publikować  roskazuięmy,  na  który  dla  lepszey  wagi 
ręką  się  własną  podpisawszy,  pieczęć  koronną  przycisnąć  roskazalismy.  Dan 
we  Lwowie  dnia  30  miesiąca  stycznia   1687.  łan  kroi. 

Acta  Consul.   Crac.   46,   str.  977. 


1481.      1687.  die  8.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  fluvio  Vistula  in  pristinum  alveum  redu- 
cendo. 

Sabbatho  pridie  dominicae  Quinquagesimae.  —  Nobiles  et  spectabiles 
domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  in  negotijs 
ciuitatis  conuocati  et  congregati  existentes,  facto  colloąuio  ex  parte  Istulae 
conuertendae,  ąuomodo  id  fieri  possit,  antę  omnia  nobiles  et  spectabiles 
Toannem  Zaleski,  Casimirum  Kantelli,  Ioannem  Gaudentium  Zacherla  et  Ada- 
mum  Druźynski  consules.  vt  in  locum  ąuantocius  descendere  velint,  glacie?- 


573 

que    facta,  vbi  aptitudo    erit  et  necessitas,   vehere    lapides   aggerationemąue 
facere  possint,  deputauerunt. 

Acta  Consul.   Crac.    10,  str.  880. 


I4H2.      1687.  die  9.  m.  Februarii,  Leopoli. 

loannes  III.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusque  Cracoviensibus  man- 
dat, ne  tormenta  bellica  privatis  hominibus  mutuentur. 

łan  trzeci  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  w.  xiązę  litewski,  ruski,  pruski, 
mazowiecki,  zmudzkj,  kiiowski,  wołhynski  etc.  Szlachetnym  burmistrzom 
y  radzie  miasta  naszego  stołecznego  Krakowa,  wiernie  nam  miłym,  łaskę 
nasze  królewska.  Szlachetni  wiernie  nam  mili !  Nie  bardzo  to  wdzięcznie  od 
Wier.  WW.  przyimuiemy,  kiedy  od  rożnych  osób  odbieramy  wiadomość, 
ze  Wier.  WW.  armaty  miasta  naszego,  w  publiczney  władzy  naszey  zosta- 
iącey,  na  rożne  akty  pożyczać  zwykliście,  z  których  w  mieście  naszym 
stołecznym  strzelając,  nietylko  priwatne  domy  y  kamienice  ale  tez  y  swiąt- 
nice  pańskie  teikze  mieysca  publiczne  do  ruiny  przywodzą  y  armatę  psuią. 
Co  iż  się  dzieie  przeciwko  woli  naszey  wyrazney  y  ze  szkodą  swiątnic  bo- 
skich także  mieysc  publicznych  tudziesz  z  ruiną  kamienic  prhiatorum,  tedy 
surowo  Wier.  WW.  ninieyszym  listem  naszym  zakazuiemy,  abyście  się  na 
potym  nikomu  na  takie  akty  armaty  publiczney  pożyczać  nie  ważyli  y  w  mie- 
ście z  działek  y  mozdzierzow  strzelać  nikomu  nie  dozwalali,  pod  łaską  naszą 
królewską  y  winami  surowymi.  Dan  we  Lwowie  d.  r,««  Februarii  1687,  pa- 
nowania  naszego    13    roku.  —   łan    3    kroi.  —  Xdz    Ad.  Sarnowskj    pł.    pp. 

Oryginał  papierowy,  opatrzony  pieczęcią  pokojową  poniżej   tekstu  wyciśniętą. 


1483.      1687.  die   ió.  m.  Februarii.  Leopoli. 

loannes  III.  rex  Poloniae  magistratui  consulari  Cracoviensi  mandat, 
ut  merces  detentas  civium  de  Wschowa,  eisdem  civibus  restituant. 

łan  trzeci  z  Bozey  łaskj  kroi  polskj,  wielkj  xiąze  lithewskj,  ruskj,  pru- 
skj,  mazowieckj,  zmudzkj,  kiiowskj,  wołhynski,  podolskj,  podlaskj,  inflantskj, 
smoleński,  siewierskj,  czerniechowskj  etc.  Nobilibus  et  spectabilibus  prae- 
consuli,  consulibus  totiąue  magistratui  regiae  ciuitatis  nostrae  Cracouiae, 
fideliter  nobis  dilectis,  gratiam  nostram  regiam.  Nobiles  et  spectabiles,  fide- 
liter  nobis  dilecti !  Podali  nam  pokorną  supplike  sławetni  obywatele  y  kupcy 
miasta  naszego  Wschowy,  zołosnie  w  niey  swoię  wyrazaiąc  dolegliwość  y 
krzywdę,  zescie  towary  ich  sukienne,  w  te  tu  ruskie  kraie,  osobliwie  na  iar- 
mark  teraznieyszy  lwowskj  idące,  w  Wodzisławiu  aresztem  nakryli  y  zatrzy- 
mali, a  to  snąc  z  tey  okazyi,  ze  praetenduiecie,  aby  na  skład  krakowskj 
trakt  drogi  swoiey  brali,  co  by  im  nie  tylko  znacznie  z  drogi  było,  ale  tez 


574 

cum  summo  praeiudicio ,  gdyż  oni  są  incolae  regui  y  w  królewskim  naszym 
także  mieście  osiedli.  leżeli  zaś  Wiern.  WW.  iakie  pro  parte  składu  swego 
macie  prawo,  to  na  postronnych  tylko  kupców  y  na  towary  z  Szlonska,  Mo- 
rawy i  inszych  mieysc  pogranicznych  przychodzące  exteiidiłurJ  nie  na  tych, 
którzy  ab  immemorabili  tempore  o  to  turbowTani  ani  requisiti  od  Wier.  WW. 
nie  byli.  Więc  iż  nam  w  tych  tu  kraiach  inierest,  aby  iako  naiwięcey  suk- 
kien  wschowskich  y  lesczynskich  na  munderunek  woyska  cudzoziemskiego, 
kozaków  y  inszych  mieć  potrzeba,  a  zęby  się  przerzeczeni  kupcy  niesłuszną 
impetitią  Wiern.  WW.  od  tey,  którą  czynią,  wygody  nie  odrażali,  tedy  serio 
WW.  tym  listem  naszym  reguirimiiSj  mieć  chcemy  y  rozkazuiemy,  abyście 
towary  przerzeczone  bez  wszelkiey  zwłoki  y  aresztu  wypuścili ,  do  kosztu 
y  skodi  ludzi  tych  nie  przywodząc,  którą  onymze  nagradzać  powinniście. 
Wszakże  Wiern.  W  W.  do  nas  y  sądów  naszych  patebit  droga  do  rospra- 
wienia  się  z  niemi,  iezeli  słuszną  do  nich  macie  pretensyą.  Vczynicie  to  dla 
łaski  naszey,  którą  y  na  ten  czas  Wiern.  WW.  ofiaruiemy.  Dan  we  Lwowie 
dnia  XVI  mca  Februarij,  roku  Pańskiego  MDCLXXXVII°,  panowania  na- 
szego XIII0  roku.  —  łan  3  kroi.  —  Xiądz  Adam  Sarnowskj  pł. 

Dokument  papierowy,   opatrzony  pieczęcią  pokojową  poniżej   tekstu  wyciśniętą. 


1484.      1687.  die   10.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  emolumentis,  quae  consulibus  debeantur,  eisdem 
consulibus  inde  ab  eo  tempore  solvendis. 

Feria  2 -da  postridie  dominicae  Laetare.  —  Clarissimi,  generosi  et  spec- 
tabiles  domini  Albertus  Slęszkowski  m.  d.  praeconsul,  Hiacinthus  Łopacki 
m.  d.  Andreas  Belli,  Nicolaus  Królik,  Iacobus  Reynekier  m.  d.  Ventura 
Briganty,  Ioannes  Zaleski,  Casimirus  Bonifacius  Kantelli,  Antonius  Lukini, 
Stanislaus  Wosinski  m.  d.  Christophorus  Krauz,  Ioannes  Kraker,  Georgius 
Romualdus  Scbedell,  Andreas  Wegrzynowic,  Adam  Druzynski,  Stanislaus 
Słowakowic  m.  d.  Ioannes  Franciscus  Meiderni,  consules  ciuitatis  Cracouiae, 
per  trinas  schaedulas  in  negotio  infretscripto  conferendo  secum,  conuocati 
et  in  pleno  numero  legitime  congregati  existentes,  eo  considerato,  quod  re- 
fectiones  sibi  prouenientes,  ab  immemorabili  fere  tempore  fuerint  ex  aerario 
ordinatae  ac  propter  faciliorem  exolutionem  ex  institis  ferramentarijs  et 
pannicidijs  ad  percipiendum  assignatae,  quas  annuatim  personae  in  magistratu 
constitutae  pro  indefessis  continuis  laboribus  suis  iuxta  antiąuissimam  con- 
suetudinem  percipere  soliti  fuerant  et  decreto  SRMttis  d.  c.  inter  nobilem 
et  spectabilem  magistratum  et  honoratam  communitatem  ex  serijs  partium 
controuersijs  in  anno  1O26  prolato ,  approbatas  habent,  sed  temporibus  his 
subueniendo  necessitatibus  publicis  ex  amore  ad  postulata  honoratae  com- 
munitatis  easdem  non  percipiebant.  nihilominus  semper  conclusionibus  sunt 
praecustoditae,  quarum  refectionum  non  exigua  summa  retentarum  accreuit, 
qua  spectabilis  magistratus  frustrari  tanquam  mercede  deseruita  non  debet: 
proinde  ne  vlterius  accrescat,    inhaerendo  conclusionibus   tam  antecessorum 


575 

quam  suis,  eo  n ominę  satis  fuse  circumscriptis,  eas  refectiones  (non  dero- 
gando  quidquam  summis  retentis)  ex  omnibus  prouentibus  ciuitatis  soluendas 
esse  abhinc  pro  festo  sacri  Paschatis  nunc  currenti  incipiendo,  tum  pro  festo 
Natiuitatis  Domini  futuro  et  iuxta  antiąuam  ordinationem  inter  spectabiles 
dominos  collegas  omnes  diuidendos  esse  constituerunt,  hoc  nimirum  modo, 
qui  est  in  regestris  prouentuum  ciuilium  fusius  circumscriptus,  cuiąue  domi- 
norum  consulum  aequaliter,  domino  vero  lonchero  iuxta  antiąuas  ordina- 
tiones  in  duplo,  nobilibus  quoque  notarijs  duobus,  provt  vni  domino  consuli, 
eodem  tempore  praedictas  refectiones  ex  aerario  ciuitatis  solui  debere  vna- 
nimibus  votis  et  sententiis  suis  concluserunt,  atque  ad  notitiam  nobili  no- 
tario  prouentuum  denuntiarunt. 

Acta  Consul.  Crac.    10,  str.   886. 


14S5.      1Ó87.  die  21.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  eadem  re. 

Feria  6-ta  antę  dominicam  Palmarum,  ipso  die  s.  Benedicti.  —  Claris- 
simi,  generosi  ac  spectabiles  domini  Albertus  Sleszkowski  m.  d.  praeconsul, 
Hiacinthus  Łopacki  m.  d.  Nicolaus  Królik,  Iacobus  Reynekier  m.  d.  Ventura 
Briganty,  Ioannes  Zaleski,  Casimirus  Bonifacius  Kantelli,  Antonius  Lukini, 
Stanislaus  Wosinski  m.  d.  Ioannes  Krakier,  Georgius  Romualdus  Schedell, 
Adam  Druzynski,  Stanislaus  Słowakowic  m.  d.  consules  in  negotijs  ciuitatis 
congregati  in  praetorium  existentes,  pensatis  temporibus  modernis  ex  parte 
caristiae  omnium  rerum  tam  comestibilium  quam  mercantiarum  et  potissi- 
mum  vini ,  licet  quidem  de  summa  aequitate  refectiones  iuxta  cursum  mo- 
derni  temporis,  quo  moneta  in  duplum  accreuit,  ex  aerario  nobilibus  et  spec- 
tabilibus  dominis  cum  augmento  precii  panis,  vini  et  piscium,  ad  praesens 
vendi  solitorum,  exolui  omnino  debent,  nihilominus  saluando  sibi  retenta 
earundem  refectionum  praeteritorum  annorum  et  ne  vltra  pro  meritis  circa 
bonum  publicum  promouendis  retineantur,  obuiando,  carioremque  sibi  prae- 
dictarum  refectionum  solutionem  praetendere  nolendo,  sed  specificationi  in 
anno  1655  solutarum  refectionum  in  regestris  prouentuum  et  expensarum 
ciuilium  circumscriptae,  in  toto  inhaerendo,  tum  quoque  conclusionem  sub 
die  decima  praesentis  Martij  ratificando  et  elucidando,  quatenus  cuilibet 
spectabili  d.  consuli  ea  methodo  refectiones  ex  aerario  ciuitatis  iuxta  prae- 
dicti  anni  1655  circumscriptionem  persoluantur,  in  vim  ordinationis  statuerunt, 
nempe  pro  festo  sacri  Pascluitis  pro  salmone  floreni  duo  grossi  duodecem, 
pro  caponibus  florenus  vnus,  pro  media  barela  vini  per  fiorenos  quindecem ; 
spectabili  vero  lonchaero  pro  tempore  existenti,  in  duplo,  hoc  est  floreni 
triginta  sex  grossi  viginti  quatuor;  nobilibus  vero  notarijs,  prout  vni  domi- 
norum  consulum,  similiter  in  summa  floreni  octodecim  grossi  duodecim  solui 
debent.  Simili  modo  pro  festo  Natiuitatis  Domini  eodem  anno  currenti  pro 
dorcade  per  florenos  duos  grossos  duodecim ,  pro  cereis  fumalibus  per  flo- 
renum  vnum   grossos  octodecem ,    pro  media  barela  vini    per  florenos   quin- 


57& 

decem:  spectabili  domino  lonchero  itidem  in  duplo  florenos  triginta  octo, 
nobilibus  notarijs  duobus  floreni  nouem  decem  soluendi  erunt.  Ad  haec  quo- 
niam  seorsiue  pro  piscibus  et  pane  vnicuique  spectabilium  dominorum  con- 
sulum  per  florenos  triginta  grossos  octo,  item  nobilibus  notarijs  tantumdem 
pensio  annua  in  iisdem  regestris  est  adscripta.  quae  extra  refectiones  quar- 
tualatim  ad  diuidendum  ex  aerario  proueniebat  et  prouenire  debet,  ideo  vt 
quolibet  quartuali  anni  per  florenos  centum  nonaginta  tres  grossos  decem 
pro  diuisione  eiusmodi  pensionis  aerarium  ad  manus  nobilium  notariorum 
exoluat  et  extradat.  constituerunt,  atque  vt  sic.  prout  praemissum  est,  et  in 
refectionibus  et  in  pensionibus  iuxta  cursum  temporis  assignati  annuatim 
realis  satisfactio  ex  aerario  fiat,  rnanimibus  votis  suis  concluserunt ,  prae 
senti  conclusione  ad  praemissa  mediante. 

Acta  Consul.  Crac.   10,  str.  890. 


14*6.      1687.   die  20.  m.  Aprilis,  in  Żółkiew. 

loannes  III.  rex  Poloniae  civibus  Cracoviensibus  portorium  et  contri- 
butionem,  quae  -»czopowe«-  dicebatur,  exigendi  et  ad  turrim  praetoriam  refi- 
ciendam,  fluviumque  Yistulam  in  pristinum  alveum  reducendum  convertendi, 
dat  potestatem. 

loannes  tertius  Dei  gratia  rex  Poloniae,  m.  dux  Lithuaniae,  Russiae, 
Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Kiiouiae.  Yolhyniae,  Podoliae,  Podlachiae, 
Liuoniae,  Smolensciae,  Seueriae,  Czerniechouiaeque.  Nobilibus  et  spectabi- 
libus  praeconsuli,  consulibus,  totique  magistratui  ciuitatis  nostrae  Craco- 
uiensis,  fideliter  nobis  dilectis,  gratiam  nostram  regiam.  Nobiles  ac  specta- 
biles,  fideliter  nobis  dilecti !  Doniesiono  nam  iest  przez  pp.  Rad  naszych  przy 
boku  naszym  zostaiących ,  że  Wisła  zamek  nasz  krakowski  y  same  miasto 
Kraków,  fortece  rzeczypospolitey  naipierwszą,  w  ktorey  insignia  regni  są 
deponowane ,  z  dawnego  meatu  cale  odeszła .  przez  co  pomieniońą  fortecę 
(na  ktorey  nam  y  całey  rzeczypospolitey  siła  należy),  za  Kaźmierz  się  obró- 
ciwszy osuszyła:  tudziesz,  iz  Wier.  W  W.  wieżą  ratuszną,  przez  ogień  pio- 
runowy prawie  z  gruntu  spaloną,  według  możności  swoiey  wystawiwszy,  na 
pokrycie  iey  dla  ubóstwa  swego  y  cięszkosci  czasów  kosztu  mieć,  iako  na- 
leży, ani  sposobu  niemogą.  Seym  tez  w  Grodnie  przypadaiący  (na  ktorym- 
bysmy  byli  koszt  tak  na  nawrócenie  do  dawnego  meatu  pomienioney  Wisły, 
iako  y  dokończenie  wieży  nie  pochybnie  obmyślili)  dla  pewnych  przyczyn 
nie  doszedł,  a  czekaiąc  następuiącego ,  wiezaby  do  pierwszey  dla  desczow 
musiała  przyisc  ruiny,  y  koszty,  które  Wier.  WW.  na  wystawienie  iey  przez 
te  czasy  znacznie  łożyli,  nie  pochybnieby  zginęły;  Wisła  zas  daley  się  za 
Kaźmierz  przedzieraiąc,  wielkąby  tak  we  wsi  Dębnikach  iako  y  w  stawie 
za  Kaźmierzem  będącym,  do  wielkorządow  naszych  krakowskich  należącym, 
szkodę  uczyniła.  Czemu  my  z  władze  naszey  krolewskiey  zabiegaiąc  a  wie- 
dząc, ze  Wier.  WW.  cło  in  duplo  y  czopowe  ad  instar  woiewodztwa  kra- 
kowskiego   w    samym    tylko    mieście    Krakowie  y  po  iurisdictiach    iego    do 


577 

wybierania  od  wszelakich  liąuorow  Wier.  WW.  na  seymie  grodzinskim 
w  roku  1678  do  dwóch  lat  pozwolone,  a  potyni  w  roku  1683  na  seymie 
warszawskim  do  czterech  lat  prorogowane ,  tak  iako  należy,  na  publiczne 
miasta  potrzeby  wszy tk im  przyiezdzaiącym  et  przeiezdzaiącym  wiadome  obró- 
cili. Dla  czego  y  teraz  ninieyszym  rescriptem  naszym  tak  tosz  cło   in  duplo 

towarów  cudzoziemskich ,    koni  y  wozów,    czopowe    ad   iusfar 

czopowego  woiewodztwa  krakowskiego,  według  opisania  pomienioney  anni 
1678  constituciey  grodzinskiey,  do  przyszłego  da  pan  Bog  następuiącego 
seymu  z  władzy  naszey  króle  wskiey  y  ex  senat 'us  consilio  Wier.  W  W.  pro- 
roguiemy  y  wiebierac  (s)  oboie  tak  cło  iako  y  czopowe  Wier.  WW.  przez 
swoich  exactorow  przysięgłych  (nie  pusczaiąc  go  nikomu  sub  poena  peculałus 
w  arendę)  pozwalamy  :  dokładaiąc  tego,  aby  tak  cła  pomienionego  iako  y  czo- 
powego na  nic  inszego,  tylko  na  same  do  dawnego  meatu  Wisły  y  dokoń- 
czenia wieży  ratuszney,  //////  et  in  alias  publicas  ciuiłatis  necessiłałcs  occur- 
rentes  Wier.  W  W.  nie  obracali.  Piwowarom  zas  krakowskim  y  inszym  na 
iurisdictiach  miasta  Krakowa  mieszkaiącym,  liąuory  wszelakie  warzącym 
y  gorzałki  palącym,  także  y  tym,  którzy  iakiekolwiek  liąuory  na  szynk  tak 
do  miasta  Krakowa  iako  y  na  pomienione  miasta  tegosz  iurisdictie  przy- 
wożą albo  przywozie  będą  y  one  szynkuią  albo  szynkowac  będą,  aby  takowe 
czopowe  od  pomienionych  liąuorow  (wyimuiąc  iednak  wino,  które  czopo- 
wemu samemu  podlegać  nie  powinno)  sub  poena  peculałus,  non  ubstantibus 
quibusvis  rescriptis  uostris  in  contrarium  obtenłis  vel  obtiuendis,  tam  et  liber- 
tatiouibus,  irremissibiliter  na  nich  extendeuda  płacili .  surowo  rozkazuiemy. 
Na  co  dla  lepszey  wiary  ręką  naszą  podpisawszy  się,  pieczęcią  koronną 
ztwierdzic  rozkazaliśmy.  Dan  w  Zołkwi  dnia  XX  mca  kwietnia  roku  Pań- 
skiego 1687,  panowania  naszego  13.  —  łan  3  kroi.  —  Krzysztof  Tarło  krak. 
w.  kan. 

Dokument  papierowy,  opatrzony  wielką  pieczęcią  koronną,   poniżej   tekstu  wyciśniętą. 


1487.      1687.  die  26.  m.  Maii,  in  Iaworów. 

Ioannes  III.  rex  Poloniae  tollit  literas,  ąuibus  dissentientibus  a  fide 
catholica  indultum  erat,  ne  sollemni  sacrorum  pompae  adessent. 

Ioannes  tertius  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Lithuaniae,  Rus- 
siae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Kiiouiae,  Yolhyniae,  Podoliae,  Pod- 
lachiae,  Liuoniae,  Smolensciae,  Seueriae,  Czerniechouiaeąue.  Nobilibus  et 
spectabilibus  praeconsuli,  consulibus  totiąue  magistratui  necnon  nobilibus 
ac  honoratis  aduocato  et  scabinis  vrbis  Cracouiae,  regni  nostri  metropolis, 
fideliter  nobis  dilectis ,  gratiam  nostram  regiam.  Nobiles  ac  spectabiles  ho- 
noratiąue,  fideliter  nobis  dilecti !  Wydaliśmy  w  roku  blisko  przeszłym  1686 
dnia  XXVIII  maia  w  Iaworowie  ad  sinistram  niektórych  osób  informationem 
do  Wiern.  Waszych  mandat,  aby  W  W.  W  W.  dissidentow  na  processie 
święta  Bożego  Ciała  y  na  oktawę  iego  in  personis  stawać  nie  necessitowali. 
Iednak  gdy  od  Wiern.   WW.  rzetelną  odbieramy  informacią,    ze  antecesso- 

73 


57* 

rowie  ich  y  oni  sami  na  pomienione  processie  in  personis  suis.z&wsze  przed- 
tym  zarownie  z  inszemi  miesczanami  stawali  y  żadnego  przez  to  tumultu 
nie  bywało,  y  owszem  chwała  Boska  przez  to  augment  swoy  brała,  tedy 
y  teraz  po  WW.  WW.  mieć  to  koniecznie  chcemy,  aby  pomienieni  dissi- 
denci  (niezasłaniaiąc  sie  przeszłym  mandatem  naszym,  który  praesentibus 
znosiemy)  według  dawnego  zwyczaiu  (gdyż  to  idzie  o  chwałę  Boską)  wespół 
z  miesczany  y  obywatelami  miasta  naszego  stołecznego  Krakowa  (nieoba- 
wiaiąc  sie  żadnego  przez  to  tumultu,  gdyzby  bardziey  mógł  fremere  populus, 
gdy  iako  przeszłego  roku  ftraesentes  nie  byli)  zarownie  cum  armis  na  tako- 
wych processiach  stawali.  leżeliby  zas  którzy  sie  temu  rozkazaniu  naszemu 
sprzeciwiali  y  słuchać  w  tym  WW.  WW.  niechcieli,  abyście  ich  WW.  bez 
wszelakiego  respektu  karali  y  do  odprawowania  tych  processyi  ostremi  wi- 
nami przymuszali.  Inaczey  dla  łaski  naszey  y  powinności  swoiey  nie  czy- 
niąc. Działo  sie  w  Iaworowie  dnia  XXVI  miesiąca  Maia,  roku  Pańskiego 
M  DC  L  XXXVII,  panowania  naszego  roku  XII.  —  Ioannes  3  rex.  —  Wuy- 
ciech  Stan.  Chroscinski  IKMci  sekretarz. 

Dokument  papierowy;  poniżej  tekstu  wyciśnięta  mniejsza  pieczęć  koronna. 


1488.      1687.  die  3.  m.  Iunii,  Cracoviae. 

Senatus   consultum  de  pulvere   nitrato  a  donatis  civitate  suppeditando. 

Feria  tertia  intra  octauas  festi  ss.  Corporis  Christi  Domini.  —  lidem 
eo  considerato,  quod  hucusąue  suscipientes  ius  ciuitatis,  per  florenos  septem 
loco  pulueris  soluebant,  nihilominus  siąuidem  iuxta  veterem  consuetudinem 
dd.  mercatores  duos  lapides,  artifices  vero  vnum  lapidem  pulueris  tormen- 
tarij  reddere  tenebantur,  reassumendum  esse  antiąuas  has  sanctiones,  con- 
cluserunt,  vtque  in  posterum  dd.  mercatores,  ius  ciuitatis  suscipientes,  qui- 
libet  illorum  duos  lapides  pulueris,  ahenatores  vero,  chirurgi,  aurifabri  et 
mechanici  melioris  fortunae  vnum  lapidem  similiter  circa  susceptionem  iuris 
ciuilis  reponant  irremissibiliter,  statuerunt,  saluam  tamen  domino  praecon- 
suli  pro  tempore  existenti,  dum  aliąuis  tenuioris  fortunae  ad  iura  ciuitatis 
admitti  se  postulabit,  moderationem  (quae  non  minor  fiorenorum  duodecim 
esse  debebit)  reseruarunt. 

Acta  Consul.  Crac.   10,  str.  898. 


1480.     1Ó87.  die   1.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

Plebiscitum  de  contributione,    quae   » kamientczna*   dicebatur.  exigenda. 

Feria  sexta  pridie  festi  Portiunculae.  —  Nabiłeś  et  spectabiles  domini 
praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae  vna  cum  honoratis  40  viris  per 
schaedulas    consultando    de   prouidendis    stipendijs    militibus    tum    de    modo 


579 

supplendarum  summarum  in  varias  ciuitatis  necessitates  erogatarum,  ex  con- 
tributionibus  agrarijs  modo  accomodatiuo  perceptarum,  eo  considerato,  quod 
notabilis  summa  reąuiritur,  quae  praesto  haberi  non  potest,  siąuidem  con- 
tributionis  ducillaris  exactio  silet,  milites  vero  septimanalem  suam  reąuirunt 
et  habere  debent  prouisionem,  proinde  dum  alius  deest  modus,  per  contri- 
butiones  priuatas  laudatas  adinueniendum  esse  concluserunt,  vt  possessores 
haeredesąue  lapidearum  exactione  alias  kamienicznym ,  ii  vero,  qui  posses- 
siones  non  habent  et  victum  ex  mercatura  et  artificijs  ąuaeritant,  simplis 
contributiones  laudandas  extradant,  idque  iuxta  regestrum  exactionis  antę 
hac  laudatae,  concluserunt :  excepto  nihilominus  tam  spectabili  magistratu 
et  dominis  scabinis,  quam  officialibus. 

Acta  Consul.   Crac.    10,   str.   907. 

1490.     1687.  die  5.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Senatus    consultum  de  convivio  a  consulibus   nuper   electis   apparando. 

Feria  sexta  antę  festum  Natiuitatis  BMV.  proxima.  —  Nobiles  et  spec- 
tabiles  domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas 
conferendo  ex  parte  tractamenti  ob  ineundum  ingressum  in  nobilissimum 
Collegium  per  nouiter  electum  spectabilem  dominum  consulem  praestandi, 
quatenus  abhinc  quiuis  spectabilis  dominus  consul  nouus  post  electionem 
sui  intra  duos  menses  conuiuium  pro  omnibus  spectabilibus  dd.  collegis 
comparet,  aut  si  id  non  praestiterit ,  centum  taleros  imperiales  reponat  et 
persoluat,  ordinauerunt. 

Acta  Consul.  Crac.    10,  str.  91 1. 

1401.      1 687.  die  6.  m.  Septembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  rotis  pro  eligendis  consulibus  in  scheda  missis, 
admittendis. 

Sabbatho  in  vigilia  festi  Natiuitatis  BMV.  —  Nobiles  et  spectabiles 
domni  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas  eo  in  ne- 
gotio  legitime  conuocati  et  in  praetorium  Cracouiense  pleno  in  numero 
congregati  existentes;  conferendo,  quod  circa  electiones  vota  seu  sufFragia 
spectabilium  dominorum  absentium,  per  schaedam  missa,  non  adhibebantur, 
quamobrem  etiam  legalitas  illata  non  acceptabatur,  proinde  amorem  omnium 
spectabilium  dominorum  eollegarum  aequaliter  conseruare  cupiendo,  vnani- 
mibus  suis  sententijs  hoc  esse  statuendum  concluserunt,  vt  abhinc  tempore 
electionis  futurae  praesertim  noui  domini  consulis,  legalitas  verae  infirmi- 
tatis  admitti  debeat,  votumque  seu  suffragium  a  spectabili  domino  collega 
aegrotante,  protunc  in  schaedula  scriptum  et  missum,  acceptari  debebit. 

Acta  Consul.   Crac.    10,   str.   q\2. 


58o 

1402.      1687.   die  29.  m.   Octobris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  libro  iudiciali,  qui  »secretus«  dicebatur,  tollendo. 

Feria  ąuarta  in  crastino  festi  ss.  Simonis  et  Iudae  apostolorum.  —  No- 
biles  et  spectabiles  domini  Ioannes  (jaudentius  Zacherla  praeconsul,  Hia- 
cynthus  ł. opacki  m.  d.  Andreas  Belli,  Nicolaus  Królik ,  Ioannes  Zaleski, 
Michael  Stanislaus  Segnitz,  Stanislaus  Krauz,  Antonius  Lukini,  Stanislaus 
Wosinski,  Ioannes  Krokier,  Georgius  Schedell,  Andreas  Węgrzynowic,  Ada- 
mus Druzynski,  Stanislaus  Słowakowic,  Marcus  Antonius  Federicy,  Michael 
Bem  consules,  per  schaedulas  in  negotio  infrascripto  conuocati  et  congregati 
existentes,  consultando  ex  parte  libri  secreti,  in  quo  certus  terminus  iudi- 
ciarius  secrete  factus,  inscriptus  continetur,  eo  in  consideratione  habito, 
quod  constat  spectabili  magistratui,  eundem  librum  sine  scitu  et  conclusione 
sui  in  anno  millesimo  sexcentesimo  sexagesimo  octauo  comparatum  esse  ac 
anteactis  temporibus  ipsum  in  vsu  non  fuisse,  proinde  hancce  nouitatem 
tollendam  ac  eundem  librum  cum  actu  ibidem  contento  annihilandum  esse, 
ex  pluralitate  votorum  concluserunt,  salua  quoad  conclusiones  secretas  seor- 
siua  existentia  libri  reseruata. 

Acta  Consul.  Crac.   10,  str.  919. 


1403.      1687.  die  31.  m.   Octobris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  igne  in  tabernis  ligneis  non  alendo. 

Feria  sexta  in  vigilia  festi  SS.  Omnium.  —  lidem  attento,  quod  mu- 
lieres  variae  institas  ligneas  possidentes,  in  ipsis  nocturno  tempore  ignem 
fouent  et  aliquando  dormiunt  ibidem  cum  periculo.  Deus  auertat;  incendij 
et  ciuitatis  notabili  periculo  imminenti,  proinde  id  nobili  capitaneo  praetorij 
imponendum  esse  decreuerunt,  vt  qualibet  die  vesperi  attendere  studeat  in 
institis  tam  figulorum,  pistorum,  quam  pannicidiorum  et  institarum  opulen- 
tarum,  ne  audeat  quiuis  et  quaeuis  ignem  tenere  sub  amissione  institarum ; 
si  vero  negligens  in  iis  capitaneus  praetorij  erit;  paenis  arbitrarijs  punietur. 

Acta  Consul.   Crac.   10,  str.  921. 


1404.      1687.  die  26.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  contributione  a  mercatoribus  exigenda. 

Feria  quarta  postridie  festi  sanctae  Catherinae  v.  et  m.  —  Nobiles  ac 
spectabiles  domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  per  schaedulas 
aliquot    eo    in  negotio    conuocati    et  congregati    existentes,    eo    considerato, 


58* 

quod  per  haec  tempora  contributiones  priuatae  pro  necessitatibus  ciuitatis, 
Ytpote  pro  expeditione  dominorum  nuntiorum  ad  comitia  generalia  et  par- 
ticularia  aliisąue  occurrentijs,  per  simplas  laudatae  exigebantur ,  ex  ąuibus 
sumptus  pro  dictis  necessitatibus  ciuitatis  praesto  haberi  non  potest ,  siqui- 
dem  taxae  simplarum  longo  tempore  post  expeditas  prius  reuisiones  ciui- 
tatis (quae  non  exiguum  exposcunt  tempus),  protrahuntur,  absolutis  vero 
nonnulli  grauantur,  nonnullorum  autem  substantiae  inscrutabiles  et  inuesti- 
gabiles  sunt  adeo,  vt  nulla  penitus  per  haec  tempora  ad  placitum  tam  spee- 
tabilis  magistratus,  quam  honoratae  communitatis  taxa  expedita  estitit,  con- 
sultando  proinde  ac  mente  iam  per  aliąuot  annorum  spatia  in  dies  voluendo, 
ąuomodo  ex  contributionibus  priuatis  citra  vllum  grauamen  cuiuslibet  extra- 
dendis,  suniptus  in  promptu,  dum  aliąua  ciuitatis  necessitas  poposcit,  habere 
possit,  dum  alius  non  occurrit  modus  facilior  contribuendi  praeter  hunc,  vt 
ąuilibet  mercator  merces  suas,  quocumque  nomine  vocitatas;  ad  ciuitatem 
inducens,  ab  ipsis  certam  persoluat  pensionem  :  ideo  modum  hunc  arripien- 
dum  esse  concluserunt,  vtque  aduehentes  domini  mercatores  merces  suas;  ab 
illis  per  grossos  septem  et  medium  a  quolibet  centum  ad  exactores  assignan- 
dos  reponant,  statuerunt.  Salua  nihilominus  exactione  per  simplas  quoad 
artifices  manente,  huiusque  conclusionis  vlteriori  circumscriptione  ac  hono- 
ratae communitatis  approbatione. 

Acta  Consul.  Crac.    10,   str.  924. 


1405.      1688.   die   q.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  veteribus  instrumentis  monetae  coemendis. 

Feria  sexta  antę  dominicam  Ramispalmarum  proxima.  —  Nobiles  ac 
spectabiles  domini  praeconsul  et  consules  ciuitatis  Cracouiae,  in  negotiis 
ciuitatis  congregati  existentes;  accepta  notitia,  quod  instrumenta  ex  officina 
monetaria,  ad  cudendam  monetam  necessaria,  pro  simplici  ferro  reputata, 
vendendi  gratia  ad  pensam  sunt  ex  mandato  arendatarij  apportata.  consi- 
derato,  quod  eadem  instrumenta  vsui  dictae  officinae  monetariae  esse  possunt, 
proinde  eadem  redimenda  esse  statuerunt,  prout  est  ex  conducto  pretio  con- 
stituta  solutio,  nempe  ponderant  centum  sexaginta  libras  ferri,  quaelibet 
libra  per  grossos  duos  cum  medio,  et  ex  aerario  ciuili  sunt  persoluta,  atque 
in  testudine,  vbi  acta  conseruantur,  conseruata,  vtpote:  słęplo7v  rożnych  do 
bicia  pieniędzy  N.  28,  walców  N.  8;  srob  2,  ko/o  żelazne,  kowadło  podłużne, 
pręt  z  krzyżem  plaski  iak  linia,  grabie  żelazne. 

Acta  Consul.   Crac.   10,  str.  940. 


582 

1490.      i688.  die   17.  m.  Iulii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  urbe  custodienda. 

Sabbatho  post  festum  s.  Margarethae  virginis  et  martyris  proximo.  — 
lidem  accepta  notitia  de  multis  latronibus,  violenter  aulas  aggredientibus 
et  crudelissime  personas  opulentas  torąuentibus,  prouidendo  securitati  pu- 
blicae,  conuocatis  rothmagistris  ciuitatis  praeceperunt,  vt  ciues  in  praetorio 
noctu  diuąue  vigilias  et  excubias  faciant,  portas  et  propugnacula  occupare 
sobrie  ad  ąuamuis  reąuisitionem  curent,  necnon  nobilibus  Zayfret  et  Awe- 
dyk,  vt  pulueres  tormentarios  montanis  externis  vendere  non  audeant  sine 
scitu  spectabilis  d.  praeconsulis,  intimauerunt. 

Acta  Consul.  Crac.    10,  str.  945. 


140T.      1688.  die  3.  m.  Augusti,  in  Góra. 

Ioannes  III.  rex  Poloniae  magistratui  consulari  Cracoviensi  mandat,  ut 
mercatores  ad  portoria  regia  solvenda  adigant. 

Nobilibus  ac  spectabilibus  dominis,  dominis  proconsuli,  consulibus,  ma- 
gistratui ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis.  —  łan  trzeci 
z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielki  xiązę  litewski,  ruski,  pruski,  mazowiecki, 
zmudzki,  kiiowski,  wołyński,  podolski,  podlaski,  inflancki,  smoleński,  sie- 
wierski y  czerniechowski.  Szlachetni  y  sławetni,  wiernie  nam  mili!  Donieśli 
nam  vrodzeni  administratorowie  cełł  naszych  królewskich,  isz  wiele  sie  znay- 
duie  ludzi  stanu  kupieckiego,  którzy  od  towarów  intra  reg/ium  nakupionych, 
osobliwie  żelaza,  łoiow,  miodów,  płócien,  zbraniaią  się  płacenia  cła  naszego 
na  komorze  krakowskiey  y  onego  per  vias  clandestinas  vchodzą,  wprowa- 
dzaiąc  tez  towary  do  Krakowa  sub  titulo  et  libertate  ordiwiś  equestris.  Co  isz 
sie  dzieie  przeciwko  prawu  y  constitutiom  koronnym  et  tu  defraudationetu 
skarbu  naszego,  reqiiiruicmy  serio  Wiem.  WW.  abyście  za  delatyą  y  instan- 
tią  szlachetnego  Winklera,  superintendenta  komor  małopolskich  lub  innych 
officialistow  skarbowych,  kupców  lub  przekupniów,  incolas  miasta  Krakowa 
albo  też  aduenas  przy  wprowadzeniu  towarów  namienionych  y  nabyciu  onych 
od  stanu  szlacheckiego  obywatelow,  cła  naszego  płacie  zbraniaiących  się, 
ad  exohttionem  onego  tychże  emenłes  iudicialiter  pociągali  y  do  satisfactiey 
na  komorze  krakowskiey  per  subministratam  fortem  executionem  takowych 
refractarios  compełlere  nieponiechali.  Co  vczynicie  Wiern.  Wa.  elusiey  y 
rsczerbkowi  skarbu  naszego  pro  officiis  suis  obuiando,  y  dla  łaski  naszey, 
którą  Wiern.  WW.  ofiaruiemy.  Dan  w  Gurze  dnia  trzeciego  mca  Sierpnia, 
roku  Pańskiego  M  DCL  XXXVIII,    panowania   naszego  (s).  —  łan  3  kroi. 

Oryginał  papierowy,  opatrzony  pieczęcią  pokojową,  po  stronie  adresowej  wyciśniętą. 


58i 


1498.      1688.   die   18.   m.  Decembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  ratione  aestimationis  bonorum  merciumąue,  sti- 
pendii  militaris  exsolvendi  gratia  suscipiendae. 

Sabbatho  antę  festum  s.  Thomae  apostoli  proximo.  —  Nobiles  ac  spec- 
tabiles  dd.  proconsul  et  consules,  conferendo  ex  parte  informationis  dandae 
ad  faciendam  taxam  pro  soluendo  stipendio  militibus  praesidiariis  consti- 
tuendo,  eiusmodi  informationem  circumscripserunt : 

1.  Aby  ten,  kto  ma  handel  y  kamienicę,  był  od  handlu  taxowany  we- 
dług należytosci,  a  kamienice  iusz  w  tym  taxować  nie  należy. 

2.  Pp.  rzemieślnicy  także  według  swoiey  conditiey  powinni  bydź  taxo- 
wani  względem  sposobu  życia  prowadzonego,  kamienice  nie  taxuiąc. 

3.  Kto  nie  ma  handlu  ani  rzemiosła  a  ma  kamienicę  swoię,  ta  kamie- 
nica powinna  bydź  taxowana  maiąc  wzgląd  na  summy  wyderkaffowane,  także 
też  w  czym  iest  zruinowana  y  gualitatem  vbostwa  conditią  consideruiąc. 

4.  Na  pp.  rzemieślników  także  we  wszytkim  roboty  mieć  baczenie  y 
odbycie  w  pożywieniu ;  więc  że  popis  miasta  tego  roku  iest  odprawiony, 
snadno  sie  osób  dopytać. 

5.  Kamienice  osób  duchownych,  które  trzymaią  przez  intromissye  na 
wyderkaffach ,  powinny  bydź  według  proportiey  taxowane  a  z  osobna  na- 
iemnicy ;  insze  zas,  które  są  libertowane  y  rezydencyalne,  nienależą  do  taxy, 
tylko  naiemnicy. 

6.  W  kamienicach  szlacheckich  naiemnikow  taxować  potrzeba,  kamie- 
nicom dać  pokoy. 

Acta  Consul.  Crac.   10,   str.  967. 


1499.      1689.  die  9.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  hominibus  nefariis  coercendis. 

Actum  feria  ąuarta  post  dominicam  Reminiscere  quadragesimalem.  — 
Nobiles  ac  spectabiles  dd.  proconsul  et  consules,  prouidendo  securitatem  in 
ciuitate  publicam  obuiandoąue  malitiae  hominum  otiosorum,  qui  scilicet  modo 
viuendi  carentes,  potius  alienis  bonis  inhiant  et  fores  ac  crates  violenter 
effringunt,  publicationem  contra  eiusmodi  malitiosos  homines  tam  intra  vr- 
bem,  quam  extra  maenia  faciendam  esse,  ne  ąuispiam  homines  vagos  fouere 
aut  pernoctare  audeat,  tum  et  custodes  nocturnos,  qui  plateas  sub  noctibus 
circumirent,  constituendos  esse,  vnanimibus  votis  suis  et  sententijs  con- 
cluserunt. 

Acta  Consul.  Crac.   10,  str.  985. 


5«4 


1500.      i68g.  die  30.  m.  Aprilis,  Varsoviae. 

Ioannes  III.  rex  Poloniae  magistratui  consulari  Cracoviensi  mandat,  ut 
Iudaeis  Cracoviensibus  contra  tumualtuantes  opem  ferant. 

łan  III  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielki  xiązę  litewski,  ruski,  pruski, 
mazowiecki,  zmudzki,  inflantski,  smoleński  etc.  Szlachetnym  burmistrzowi, 
raycom  y  całemu  magistratowi  miasta  naszego  Krakowa,  wiernie  nam  mi- 
łym, łaskę  nasze  królewską.  Szlachetni,  wiernie  nam  mili !  Doniesiono  iest 
nam  przez  wńelmoznego  woiewodę  krakowskiego,  iako  ordinaryiną  iurisdictią 
nad  żydami  krakowskierni  maiącego,  ze  lubo  commissya  in  anno  1682-do 
w  Krakowie  przez  wielmożnych  y  vrodzonych  commissarzow,  od  nas  nazna- 
czonych, expediowana,  wszelką  tamecznym  żydom  warowrała  y  opisała  secu- 
ritatem,  tumultuantes  przeciwko  nim  przez  mieyskie  cechy  y  ratusznych  zoł- 
nierzow  imać  nakazawszy,  przecięsz  do  tych  czas  ta  commissya  sine  execu- 
tione  y  pomienieni  żydzi  sine  securitate  zostaią,  owszem  częstemi  bywaią 
infestowani  tumultami :  Wiernosciom  tedy  Waszym,  do  których  bespieczen- 
stwo  tamecznego  miasta  y  pomienioney  commissyey  singularis  obseruantia 
należy,  serio  id  muneris  zalecamy,  abyście  pro  debito  officij  sni  przywodząc 
do  skutku  teyze  rigorem  commissyey,  pomienionym  żydom  krakowskim 
w  podobnych  okkazyach  subsidio  et  forti  manu  deesse  nie  chcieli,  czyniąc 
nie  inaczey  dla  łaski  naszey  y  z  powinności  vrzędu  swego.  Dan  w  Warsza- 
wie dnia  XXX0  msca  kwietnia,  roku  Pańskiego  MDCLXXXIX,  panowania 
naszego  XA7T  roku.  —  łan  3  kroi.  —  Woyciech  Stanisław  Chroscinski  I.  K. 
Mci  sekretarz  mp. 

Oryginał  papierowy,   opatrzony  wielką  pieczęcią   koronną,   poniżej   tekstu   wyciśniętą. 


1501.      1 69 1.  die  24.  m.  Ianuarii,  in  Żółkiew. 

Ioannes  III.  rex  Poloniae  proconsuli  consulibusąue  Cracoviensibus  pro 
tormentis  bellicis,  quae  ipsi  suppeditare  polliciti  sint,  gratias  agit. 

Nobilibus  et  spectabilibus  aduocato,  praeconsulibus,  consulibus  totique 
magistratui  vrbis  nostrae  Cracouiensis,  fideliter  nobis  dilectis.  —  łan  trzeci 
z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielki  xiążę  litewski,  ruski,  pruski,  mazowiecki, 
zmudzki,  kiiowski,  wołhynski.  Nobiles  et  spectabiles,  fideliter  nobis  dilecti ! 
Wdzięcznie  to  Wiern.  Waszych  studium,  którym  do  przysługi  naszey  feri- 
mini  (?)  przyimuiemy,  kiedy  odbieramy  wiadomość,  zescie  się  Wierności  Wa- 
sze na  własną  potrzebę  nasze  certum  numerum  hakownic  dac  declarowali. 
Officiosa  ta  ich  ochota  eo  iescze  gratius  nam  accidet,  im  prędzey  za  odezwa- 
niem się  w  tey  mierze  szlachetnego  Mazurkiewicza,  pisarza  generalnego 
prouentow  wielkorządowych,  wydać  ie  zechcecie,  którymi  się  fortecom  na- 
szym in  limine  incursyi  nieprzyiacielskich  będącym  wygodzi.  Łaskawe  przy 
tym  respecty    nasze   propense  Wiernosciom  Waszym  ofiaruiemy,    życząc  do- 


585 

brego    od    pana  Boga   zdrowia.    Datum  w  Zołkwi    d.   XXIV    mca    Ianuarij, 
roku  Pańskiego  M  D  C  X  C  I,  panowania  naszego  XVII  roku.  —  łan  3  kroi. 

Oryginał  papierowy,  opatrzony  pieczęcią  pokojową,  po   stronie  adresowej  wyciśniętą. 


1502.     1 69 1,  die   12.  m.  Aprilis,  Varsoviae. 

Ioannes  III.  rex  Poloniae  magistratus  consularem  et  scabinalem  Craco- 
vienses  hortatur;  ut  sollemni  pompae  sacrorum ,  in  ecclesia  Cracoviensi  ad 
s.  Franciscum  celebrandae7  participes  fiant. 

Nobilibus  et  spectabilibus  proconsuli,  consulibus,  aduocato,  scabinis 
totiąue  magistratui  vrbis  nostrae  metropolitanae  Cracouiensis,  fideliter  nobis 
dilectis.  —  łan  III  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielki  xiąze  litewski,  ruski, 
pruski,  mazowiecki,  zmudzki,  inflantski,  wołyński,  kijowski,  podolski,  pod- 
laski, siewierski,  smoleński  y  czerniehowski.  Szlachetni,  wiernie  nam  mili ! 
Pewne  nabożeństwo  vstawiczney  chwały  Boga  w  Troycy  s.  iedynego,  do 
•kościoła  s.  Franciszka  w  Krakowie  ma  bydz  wprowadzone.  Zaczym  iakosmy 
temu  Panu  zastępów  wiele  powinni,  tak  vsilnie  zadamy  po  WW.  WW.  aby 
to  nabożeństwo  ca  solennitate ,  iakowa  pod  czas  vroczystosci  Bożego  Ciała 
bywa,  od  miasta  Krakowa  przyięte  było.  Vczynicie  W  W.  WW.  winną  Ma- 
jestatowi Boskiemu  przysługę,  y  nam  wdzięczną  yczynnosc,  którym  y  teraz 
nasze  offiaruiemy  łaskę.  Dan  w  Warszawie  dnia  XII  mca  kwietnia,  roku 
Pańskiego    M  D  C  X  C  I,    panowania    naszego    XVII0    roku.  —    łan  3    kroi. 

Oryginał  papierowy,   opatrzony  pieczęcią  pokojową,  po  stronie  adresowej  wyciśniętą. 


1503.     1 69 1,  die  3.  m.  Maii;  Varsoviae. 

Ioannes  III.  rex  Poloniae  magistratui  consulari  Cracoviensi  Stanislaum 
I. opacki  medicinae  doctorem ,  ut  capacem  obtinendi  munus  consulis  Craco- 
viensis,  commendat. 

łan  trzeci  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielki  xiązę  litewski,  ruski,  pruski, 
mazowiecki,  zmudzki,  kiiowski,  wołhyński,  podolski,  podlaski,  inflancki,  smo- 
leński, siewierski,  czerniehowski.  Nobiles  et  spectabiles,  fideliter  nobis  dilecti ! 
Przełożono  nam  iest  przez  pp.  Rad  naszych,  iako  w  mieście  naszym  stołe- 
cznym Krakowie  propter  varias  calamitates  zeszło  na  takich  ludziach,  kto- 
rzyby  sposobni  i  godni  byli  vrzędu  radzieckiego:  do  którego  ze  Wier.  WW. 
stossuiąc  się  ad  decretum  naiasnieyszego  antecessora  naszego ,  króla  Zy- 
gmunta III,  feria  $*<*  aułe  dominicam  Laetare  inłer  Fidclitates  Yestras  ci  com- 
munitatem  latum,  pałricios  y  synów  swoich  ad  consulatum  seu  col/egium 
"uesłrum  vivente  f.atrc  tych  czasów  nie  przybieracie,  przez  co  y  subiecta  do 
inszych  biorą  się  stanów  y  miasto  z  ludzi  ogołocone  nisczeie.  Nam  zas  curae 
et  voto  csf,  aby  ta  metropolis  w  iako  naywiększym  zawsze  zostawała  porządku 

74 


580 

et  maiora  iii  dies  incrementa  fortunarum  suarum  sumat,  opera  et  industria 
ludzi,  in  magistratu  existculium,  ktorzyby  tu  aduersis  praesidio,  tu  prosperis 
ornamenło  byli.  Uwazaiąc  nad  to,  iz  po  tymże  decrecie  zasiadali  w  radzie 
syn  z  oycem  szlachetni  Pipanowie,  Hyppolitowie  y  swiezo  Krauzowie,  czego 
sobie  commuuitas  za  żadną  nie  poczytała  krzywdę,  ani  o  to  zadney  przed 
nami  nieczyniła  bkargi,  i  dla  tego  gdy  zalecone  mamy  cougruas  dotes  et  qua- 
litatcs  szlachetnego  Stanisława  Łopackiego ,  medicinae  doctora  y  starszego 
Wier.  Waszych  collegi,  (którego  zasługi  ku  nam  y  naiasnieyszym  anteces- 
sorom  naszym  wyświadczone,  dobrze  nam  są  wiadome,  y  prace  przez  wszytek 
prawie  wiek  swoy  w  rożnych  okazyiach  y  functiach  insudando  bouis  et  com- 
modis  miasta  y  teraz  w  sędziwych  swoich  latach  łożone,  iustuiu  mieć  po- 
winny respectum),  iegoz  capacem  vrzędu  radzieckiego  krakowskiego  decla- 
ruiemy,  y  kiedy  Wiern.  Waszym  videbitur,  vacaute  taco,  onego  in  Collegium 
Yestrum  assumere  moc  daiemy,  z  tym  dokładem ,  ze  y  inszym  synom  ra- 
dzieckim teraz  y  napotym  będącym,  ktorzykolwiek  będą  godni  y  sposobni 
ad  gereudum  hititc  magistratom,  etiam  superstitibus  parentibtis  tasz  łaska  nasza 
currere  ma:  zachowuiąc  in  toto  przywilej  Wiern.  Waszym  przez  nas  na  wolną 
electią  dany.  Nasze  przytym  Wiern.  Waszym  ofiaruiemy  łaskę  królewską. 
Datum  w  Warszawie  d.  III  mca  Maia,  roku  Pańskiego  IV1DCXCI,  panowa- 
nia naszego  XVII0.  —  łan  3  kroi.  —  Franciszek  Michał  Denhoff  staro- 
gardski  starosta,  1°.    K.  Mci  sekretarz  mpp. 

Oryginał  papierowy,  opatrzony  pieczęcią  wielką  koronną,  poniżej  tekstu  wyciśniętą. 


I.>04.      1691.  die  29.  m.  Iunii,  in  Wilanów. 

Ioannes  III.  rex  Poloniae  proconsuli  con.sulibusąue  Cracoviensibus  man- 
dat, ne  nummum  adulterinum,  qui  okopowy  talar«  dicebatur,  accipere  per- 
mittant. 

łan  trzeci  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielki  xiąze  litewski,  '  ruski, 
pruski,  mazowiecki,  zmudzki,  kijowski,  wołyński,  podolski,  podlaski,  inflant- 
ski,  smoleński,  siewierski  y  czerniechowski.  Nobilibus  et  spectabilibus  prae- 
consuli,  consulibus  totiąue  magistratui  ciuitatis  nostrae  Cracouiensis,  alijsąue 
ąuorum  interest,  fideliter  nobis  dilectis,  gratiam  nostram  regiam.  Nobiles  et 
spectabiles,  fideliter  ńobis  dilecti!  Non  sine  singulari  percepimus  animaduer- 
sione,  in  regna  nostra  dominiaąue,  ąuorum  indemnitati  prospicere  tenemur, 
monetam  ąuandam  adulterinam  illicito  ausu  induci,  ac  velut  semen  ulterio- 
rum  calamitatum  qua  data  porta  et  manu  spargi.  Nomen  huius  monetae  sub 
valore  sexagenariorum  patrio  idiomate  kopozvy  talar  constituitur,  authores 
eiusdem  inuentae  et  procuratae  dicuntur  esse  Carolus  Carec  et  Godfredus 
Valter,  in  ciuitate  Gedanensi  incolae  seu  mercatores,  continuo  vel  ad  tempus 
degentes.  Cum  proinde  plurimum  intersit,  ut-talibus  in  herba  praescindatur 
mali  fomentum  et  occasio,  FF.  Vestras  serio  monendas  esse  duximus,  ut 
praefatam  monetam  cum  summo  damno  in  regno  nostro  comparentem,  ut- 
pote  quae  non  nisi  ex  semitribus  sextonibus    argenteis    nostris   conflata  est, 


587 

tanąuam  adulterinam  reprobare,  cauere  et  reijcere  instantanee  curenl,  con- 
tagionique  huius  mali  et  prouincias  nostras  immiscere  caueant.  Praefatos 
vero  authores  eiusdem  monetae,  inąuantum  in  ciuitate  FF.  Vestrarum  vel 
aliąui  eorum  factores  comparuerint,  cum  rebus,  mercibus  atąue  supellectili 
strictiori  detinere  non  intermittant  arresto,  vsque  ad  vlteriorem  voluntatis 
nostrae  explicationem.  Secus  FF.  Vestrae  non  facturae,  pro  gratia  nostra 
officiorumąue  suorum  debito.  Dabantur  Villanouiae  die  XXIX  mensis  Iunij, 
anno  Domini  M.  D.  C.  X.  C.  I.  regni  nostri  XVII  anno.  —  Ioannes  3  rex.  — 
Stanislaus  Szczuka  referend.  et  rgs  rmc. 

Oryginał  papierowy,   opatrzony  wielką   pieczęcią  koronną,  poniżej   tekstu   wyciśniętą. 


l.>0.>.      1692.  die  5.  m.  Februarii,  in  Iaworów. 

Ioannes  III.  rex  Poloniae  magistratui  consulari  Cracoviensi  mandat,  ut 
aestimatores  bonorum  contributionis  constituendae  gratia  delegatos,  ad  per- 
ficiendam  eandem  aestimationem  adigant. 

Ioannes  tertius  Dei  gratia  rex  Poloniae,  magnus  dux  Fithuaniae,  Rus- 
siae,  Prussiae,  Masouiae,  Samogitiae,  Kiiouiae,  Vołhyniae,  Podoliae,  Pod- 
lachiae,  Fiuoniae,  Smolensciae,  Seueriae,  Czerniechouiaeąue.  Nobilibus  et 
spectabilibus  praeconsuli,  consulibus  totique  magistratui  ciuitatis  nostrae  Cra- 
couienśis,  fideliter  nobis  dilectis,  gratiam  nostram  regiam.  Nobiles  ac  spec- 
tabiles,  fideliter  nobis  dilecti !  Relatum  nobis  est  per  certos  consiliarios 
nostros,  quod  in  ciuitate  nostra  Cracouiensi  metropoli  regni,  taxatores  con- 
tributionum  priuatorum  in  usum  et  commodum  ciuitatis  laudandarum,  e 
medio  Fidelitatum  Vestrarum  et  honorata  communitate  ab  aliąuot  annis 
electi,  taxam  eandem  impracticabili  et  nunąuam  audito  exemplo  hucusąue 
protrahunt  ac  illi  determinationem  figere  neąueunt.  Cum  autem  retardatio 
eiusdem  taxae  multa  incommoda  ciuitati  nostrae  adferat  ac  sumptus  pro 
necessitatibus  publicis  praesto  haberi  neąueant  et  conciues  nullam  collectam 
constituere,  illamąue  licetsi  urgens  reąuireret  occasio,  nullatenus  extradere 
ualeant.  obuiare  proinde  uolentes  ulterioribus  difficultatibus,  quae  oriri  pos- 
sint,  et  ne  impune  taxatorum  eorundem  cum  damno  ciuitatis  progressus 
modernus  eat,  imo  bonus  in  posterum  obseruetur  ordo,  Fidelitatibus  Vestris 
serio  committendum  esse  duximus,  prout  praesentibus  literis  nostris  com- 
mittimus,  ut  adcitatis  ad  officium  Fidelitatum  Vestrarum  taxatoribus,  iis 
praesertim,  quorum  exemplo  caeteri  ducerentur,  eosdem  ad  quantotius  de- 
terminandum  negotium  ipsis  commissum  stringant  et  compellant,  ac  ut 
caeteri  a  similibus  absterreant  officiaque  sibi  commissa  in  posterum  prompte 
in  ordine  bene  merendi  erga  ciuitatem  expediant,  modernos  taxatores  uti 
negligentes  in  officio  suo  muleta  pecuniaria  in  tegumentum  turris  praeto- 
rianae  conuertenda  puniant,  appellationique  eorundem,  in  quantum  grauatos 
se  senserint,  ad  nos  et  iudicia  nostra  deferant.  Secus  Fidelitates  Vestrae 
pro  gratia  nostra  et  officiorum  Vestrorum  debito  non  facturae.  Datum  Ia- 
uorouiae  die  IIIII  mensis  Februarij,  anno  Domini  M.  D.  C.  XCII,  regni  uero 


588 

nostri  XVII  anno.  —  Ioannes  3   rex.  —    Franciscus  Michael  Denhoff  Staro- 
gardiensis  capitaneus  s.  r.   M.  secretarius  mpp. 

Oryginał  papierowy,   opatrzony  wielką   pieczęcią  koronną,   poniżej   tekstu  wyciśniętą. 


1.3O0.      1692.  die   13.  m.  Martii,  Leopoli. 

Ioannes  III.  rex  Poloniae  officialibus  ąuibusdam  mandat ,  ut  a  ma- 
gistratu consulari  Cracoviensi  rationem  contributionis;  quae  •» czopowe*  dice- 
batur,  iam  exactae,  reposcant  eandemque  rationem  examinent. 

łan  trzeci  z  Bozey  łaski  kroi  polski,  wielki  xiązę  litewski,  ruski,  pruski, 
mazowiecki,  zmudzki,  kiiowski,  wołhynski,  podolski,  podlaski,  inflancki,  smo- 
leński, siewierski  y  czerniechowskj *)  vprzeymie  y  wiernie  nam 

miłym,  łaskę  nasze  królewską.  Wielmożni,  wielebni  y  vrodzeni,  vprzeymie 
y  wiernie  nam  mili!  Conferowalismy  in  anno  1678  na  seymie  grodzinskim 
miastu  naszemu  stołecznemu  Krakowowi  na  supplement  pułtora  pogłowneg-o 
htxta  tarifam  anni  1673  postanowionego  y  inszych  podatków  per  biennium 
do  wybierania  ad  instar  woiewodztwa  krakowskiego  czopowego  ordynaryi- 
neg*o,  czopowe,  którego  znowu  potym  na  tegosz  miasta  potrzeby  in  anno 
1683  per  constitutionem  regni  wybieranie  do  lat  czterech  prorogowalismy. 
Więc  chcąc  wiedzieć ,  iezeli  iest  rzetelnie  według  umowioney  coroczney 
arendy  wybrane  y  iezeli  się  na  tegosz  miasta  obróciło  potrzeby,  z  władzy 
naszey  krolewskiey  umyśliliśmy  commissią  na  to  dla  wysłuchania  z  tych 
exactiey  tak  percepty,  iako  distributy  czopowego  pomienionego  exactorow 
rachunków  wydać.  Iakosz  Vprz.  y  Wier.  WW.  których  prudcntiam  et  dexte- 
ritałem  in  rebus  agendis  commendatam  probatamque  znamy,  tym  listem  naszym 
zlecamy,  abyście  czas  sobie  sposobny  do  odebrania  tych  od  nich  rachunków, 
abscntia  unius  duorumque  non  obstante ,  upatrzywszy  y  namówiwszy,  szla- 
chetny magistrat  krakowski  wespół  cum  (luadraginta  viris  tego  miasta  cius- 
demque  contributionis  ducillaris  exactoribus  cf  distributoribus,  wcześnie,  to  iest 
dwiema  niedzielami  przed  terminem  obwieściwszy,  takowego  czopowego 
perceptorum  cl  distrilutorufn ,  zasiadszy  na  ratuszu  miasta  Krakowa  y  tam 
iurisdictią  swoię  fundowawszy,  od  exactorow  y  distributorow  iegosz  rachunki 
odebrali ,  albo  raczey  rachunków  z  tego  czopowego  wysłuchali ,  regestra 
rzeczonego  czopowego  percepty  y  distributy  zreuidowali  y  iezeli  summa 
tego  czopowego  na  każdy  rok,  kiedy  wybierane  było,  według  contraktow 
arendy  eo  nomine  uczynionych,  iest  rzetelnie  przez  tychże  exactorow  miasta 
naszego  Krakowa  wybrana  y  na  potrzebę  tegosz  miasta  obrócona,  uwazyli, 
regestra  tak  perceptorum  iako  distributorum,  które  produkować  będą  onym, 
po  uczynieniu  przez  nich  rachunków  podpisali  y  approbowali.  W  czym 
wszystkim  pic  nar  iam  Yprz.  y  Wier.  W  W.  de  plcnitudinc  potcstatis  nosłrae 
regiac  daiemy  facultatcm.  Yczynicie  to  Vprz.  y  Wier.  WW.  dla  łaski  naszey 
y  z  powinności  vrzędu  swego  commissarskiego  pro  solita  dcxtcritatc.   którym 


')  Sześć  wierszy  zostawionych   pustych   na   wypisanie   imion   delegowanych   komisarzy. 


58g 

nasze  ofiaruiemy  łaskę.  Dan  we  Lwowie  dnia  XIII  miesiąca  marca,  roku 
Pańskiego  MDCXCII,  panowania  naszego  XVIII.  —  łan  3  kroi.  —  Fran- 
ciszek Michał  Denhoff  starogardski  starosta,  1°.  K.  Mci  sekretarz  mpp. 

Oryginał  papierowy,   opatrzony  wielką  pieczęcią  koronną,   poniżej   tekstu  wyciśniętą. 


1.307.      1694.  die   10.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  mendicantibus  arcendis. 

Feria  4.  post  dominicam  Reminiscere  ąuadragesimalem  proxima.  — 
Nobiles  ac  spectabiles  dd.  proconsul  et  consules,  ad  instantiam  perillustris 
et  reuerendissimi  domini  suffraganei  Cracouiensis,  mendicantes  validioris 
roboris  et  iuniores  colligendos  in  plateis  pro  diminutione  eorundem  numeri 
excrescentis;  concluserunt  et  honorato  Wasilowski  capitaneo  praetorij  idem 
exequi  demandarunt. 

Acta   Consul.   Crac.   II,   str.   9. 


1.30£.      1694.  die  4.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  usu  bombardarum  inter  sollemnes  sacrorum 
pompas. 

Feria  4  ipso  die  s.  Dominici.  —  Nobiles  ac  spectabiles  dd.  proconsul 
et  consules,  consulendo  bono  ordini  per  contubernales  sub  processionibus 
et  alijs  publicis  actibus  ex  parte  ysus  bombardarum  obseruando,  conscri- 
bendam  esse  ordinationem  eo  nomine  censuerunt,  ac  nobilibus  sindicis  et 
notarijs  commiserunt  in  hunc  videlicet  modum  formandam,  vt  scilicet  singu- 
lorum  contuberniorum  seniores  magistri  contubernales  binos  confratres  pro 
attendentia  boni  ordinis  et  regiminis  assignare,  eisdem  diligentiorem  aduer- 
tentiam  super  reuidendis  bombardis,  anteąuam  de  loco  egrediantur,  vtrum 
videlicet  globis  plumbeis  onustae  nec  ne  reperiantur,  tum  ne  ąuispiam  plum- 
beos  eiusmodi  globos  tunc  penes  se  habeat,  multominus  ijsdem  bombardas 
onerare  praesumat,  demandare  possint,  ipsomet  puluere  nitrato  bombardas 
explodendas  committant,  ipsam  quoque  eiaculationem  nonnisi  tunc,  dum  pro- 
cessio  paulo  remotius  recesserit,  subseąuendam  permittant ;  simuląue  circa 
idem  negotium  etiam  de  lignifabrorum  contubernio,  quod  scilicet  vexillum 
sibi  nuper  comparari  procurauit,  vt  iuxta  antiąuam  consuetudinem  et  ordi- 
nationem prope  praetorium  pro  omnimoda  securitate ,  praesertim  ob  peri- 
culum  ignis  cum  suo  vexillo  adsint  ijdem  lignifabri,  ipsum  vexillum  vel  de 
fenestra  praetorij  aut  alio  ąuouis  ibidem  proximo  loco  expansuri;  idąue 
exemplo  contubernij  cerdonici  itidem  sub  eiusmodi  processionibus  cum  pro- 
prio  vexillo  in  vno  loco,  ad  alium  non  transeundo,  consistentis,  constituerunt. 

Acta  Consul.  Crac.   11,  str.  46. 


59° 


1509.     1694.  die  5.  m.  Augusti,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  taxatione  rerum  merciumąue,  quae  contribu- 
tionum  exigendarum  gratia  facta  sit,  moderanda. 

Preria  ąuinta  ipso  die  .s.  Mariae  ad  Niues.  —  Nobiles  ac  spectabiles 
dd.  proconsul  et  consules,  per  schaedulas  ad  praetorium  in  negotijs  ciuitatis 
et  infrascripto  emanatas,  conuocati  et  congregati  existentes?  habita  notitia 
super  ciuibus  et  incolis,  quod  scilicet  non  vniuersi  ad  soluendas  contribu- 
tiones  tam  publicas  regni  quam  ciuiles  taxati  sint,  vtpote  nouiter  accedentes, 
alii  autem  fortunis  aucti  vltra  taxam  antea  super  ijsdem  constitutam,  plus 
contribuere  ex  aeąuo  possint,  alii  vero  fortuna  diminuti,  taxae  super  se 
impositae  correspondere  neąueant:  proinde  inhaerendo  ordinationibus  et 
decretis  regijs  super  constituenda  taxa  in  personas  non  taxatas,  tum  mode- 
ratione  siue  auctione  anterioris  taxae  ad  proportionem  facultatum  cuiusuis 
ciuium  et  incolarum,  nobilibus  deputatis  ad  iudicia  fisci  assignatis;  taxandi 
eiusmodi  personas  ac  moderandi  facultatem  et  consensum  dederunt. 

Acta  Consul.   Crac.    u,  str.  49. 


l.»IO.      1694.  die  23.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  pueris  vagis  mendicantibus  comprehendendis. 

Feria  ąuinta  antę  festa  solennia  Natiuitatis  Christi  Domini  proxima.  — 
Nobiles  et  spectabiles  dd.  proconsul  et  consules  pueros  vagos  mendicantes 
sub  domibus  lapideis  diuersis  per  diem  subsistentes  et  sub  noctibus,  certo 
viuendi  modo  carentes;  potius  damnis  alienis  inhiantes;  colligendi  et  inter- 
cipiendi,  honorato  Wasilowski  capitaneo  praetorij  facultatem  et  commissum 
dederunt. 

Acta  Consul.   Crac.    11,  str.  88. 


1511.      i&95-  die   13.  m.  Ianuarii,  Cracoviae. 

.Senatus  consultum  de  tessera  militum  praesidiariorum. 

Feria  ąuinta  antę  festum  s.  Prischae  virginis  mart.  —  Nobiles  ac  spec- 
tabiles dd.  proconsul  et  consules,  inhaerendo  antiąuiori  praxi  et  consuetu- 
dini,  hactenus  intermissae,  super  dando  militibus  praesidiarijs  ciuitatis  signo 
militari  alias  hasfo,  eundem  morem  et  in  posterum  seruandum  reassumen- 
dum  esse  et  quotidie  signa  eiusmodi  per  nobiles  ac  spectabiles  dd.  procon- 
sules  militibus  indicenda  concluserunt. 

Acta  Consul.  Crac.    u,  str.   105. 


59i 


1513.      iOq5-   die  2.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  revenditoribus  suburbanis  loco  ab  ipsis  occupato, 
amovendis. 

Feria  ąuarta  post  dominicam  Reminiscere  quadragesimalem  proxima.  — 
Nobiles  et  spectabiles  dd.  proconsul  et  consules,  per  schaedulas  ad  prae- 
torłum  in  negotiis  ciuitatis  et  infrascripto  emanatas,  conuocati  et  congregati 
existentes,  ad  denuntiationem  clarissimi  ac  spectabilis  Alberti  Sleszkowski 
medicinae  doctoris,  proconsulis,  quod  scilicet  inter  reuenditores  milij,  in  no- 
tabili  numero  existentes,  alij  ius  ciuitatis  habentes  sunt;  alij  autem  suburbani, 
ijdemąue  ciues  suburbanos,  iure  ciuitatis  non  gaudentes,  amoueri  expetunt, 
declarantes  pro  ijsdem  ex  locis,  quos  insident,  censum  solitum  soluere  expo- 
nentis,  obuiando  praesertim  licentiae  ipsorum,  cum  in  maiori  numero  extan- 
tes,  victualia  ad  reuendendum  coernentes;  ciuibus  eadem  intercipiunt;  eos- 
dem  itaąue  suburbanos  a  locis,  quos  insident,  et  diuenditione  victualium, 
vt  pote  milij  et  pisorum,  arcendum  concluserunt  et  super  vlteriori  constitu- 
tione  contra  eiusmodi  reuenditores,  ius  ciuitatis  non  habentes,  schaedulas 
fore  extradendum,  declararunt. 

Acta  Consul.  Crac.    11,  str.    114 


1513.      1695.   die   19.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  cista  ferrea  ad  asservanda  deposita  comparanda. 

Feria  tertia  post  dominicam  Misericordiae  proxima.  —  Nobiles  ac  spec- 
tabiles dd.  proconsul  et  consules,  per  schaedulas  ad  praetorium  in  negotijs 
ciuitatis  et  infrascripto  trinas  emanatas  conuocati  et  congregati  existentes, 
prospiciendo  omnimodae  seąuestri  officij  sui  consularis  Cracouiensis  secu- 
ritati,  vt  scilicet  tam  summae  peccuniariae,  quam  alia  quaeuis  deposita  ad 
idem  sequestrum  reponenda;  non  alias  nisi  cum  scitu  et  consensu  totius  no- 
bilis  ac  spectabilis  magistratus,  prout  ad  asseruandum  suscipiantur,  ita  et 
suscepta  et  asseruata  depositarijs  seu  cui  competierint,  extradantur;  cistam 
itaque  ferro  obductam,  in  fornice  praetorij,  in  quo  archivum  cum  actis  pu- 
blicis  reperitur,  extantem,  reponendis  eiusmodi  depositis  ac  summis  pecu- 
niarijs  idoneam  et  commodam ,  huic  vsui  applicandam,  eius  vero  occlusio- 
nem  et  apertionem  sub  tribus  distinctis  seris  et  clauibus,  quarum  vna  penes 
nobiles  ac  spectabiles  dd.  proconsules,  altera  penes  nobiles,  spectabiles  d. 
lonheros,  tertia  penes  nobiles  notarios  vrbis  istius,  pro  tempore  existentes7 
seruentur,  fieri  debere  concluserunt,  omniaąue  deposita  et  summas  pecu- 
niarias,  quae  in  sequestro  manent  repositae,  ad  eandem  cistam  ferream  se- 
raculis  vel  seris  distinctis  firrnandam  et  occludendam  pro  asseruatione  suis 
depositariis  aut  cui  postea  competierint,  reponenda  constituerunt,  simulque 
pro  reuisione  cistae  praedictae,  vtrum  scilicet  in  eadem  quidpiam  repositum 


592 

reperiatur,  nobilem  ac  spectabilem  Michaelem  Behm  consulem  et  lonherum 
vrbis  istius  et  nobilem  Paulum  Niesniowski  sindicum  deputauerunt,  ex  quo 
eadem  cista  occlusa  est  vna  sera  et  ąuidem  maiori,  a  qua  clauis  penes  110- 
biles  ac  spectabiles  dd.  proconsules  ex  antiąuiori  tempore  asseruatur.  Con- 
clusione  praesenti  ad  praemissa  mediante. 

Acta  Consul.  Crac.    ii,  str.    124. 


1514.      1695.  die  20.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  cista  ad  servanda  deposita  destinata,  examinanda. 

Feria  4.  post  dominicam  Misericordiae  proxima.  —  Nobiles  ac  specta- 
biles dd.  proconsul  et  consules,  ad  reuisionem  cistae  ferreae  in  fornice  ar- 
chiui,  quo  acta  publica  asseruantur,  existentis,  pro  asseruandis  depositis, 
vtrum  scilicet  aliquid  in  eadem  repositum  sit  nec  ne,  ex  quo  nobilis  ac  spec- 
tabilis  d.  Behm  lonherus  eo  nomine  deputatus,  legalitatem  aliarum  occupa- 
tionum  intulit,  in  locum  eiusdem  nobilem  ac  spectabilem  Adamum  Drużyn- 
ski  consulem  assignauerunt.  Et  in  continenti  nobilis  ac  spectabilis  d.  Andreas 
Belli  proconsul  ciuitatis,  clauem  a  sera  eidem  cistae  apposita,  pro  reclu- 
denda  ea  cista  ad  hanc  reuisionem  eidem  nobili  ac  spectabili  domino  depu- 
tato  tradidit,  penes  se  existentem ,  prout  semper  ad  dd.  praesidentes  cum 
alijs  insignibus  et  clauibus  etiam  haec  deferri  solebat. 

Pod   dniem  22  kwietnia  zapisana  jest  taka  relacyja : 

In  residentia  officij  consularis  Cracouiensis  personaliter  comparens  no- 
bilis ac  spectabilis  Adam  Drużynski  consul,  relationem  deputationis  suae 
fecit  eidem  officio  in  hunc  modum.  Będąc  deputowany  do  rewizyey  skrzynie 
żelazney  na  chowanie  depozytów,  in  sequestro  officij  praesentis  zostaiącey, 
naznaczone)',  maiąc  klucz  od  IMP.  burmistrza  sobie  dany  do  kłotki  przy 
teyże  skrzyni  będącey,  schodziłem  dnia  onegdayszego  tu  do  sklepu  w  ratu- 
szu będaceg-o,  wespół  z  IMP.  Pawłem  Niesniowskim  syndykiem  miasta  tego, 
przy  IMP.  pisarzu,  otworzywszy  tę  kłotkę  v  skrzynie,  chcąc  widzieć,  iesli 
w  niey  co  schowanego  znaiduie  się,  alić  nic  nie  zastaliśmy  ani  znaleźli,  ale 
próżną,  szeląg  tylko  ieden  teraznieyszey  roboty  znaleziony,  czym  znać,  że 
takowa  tamże  bywała  moneta  chowana.  Skrzynia  iest  porządna,  żelazem 
obita,  bez  zamku,  tylko  skoble  z  wrzeciądzami  albo  blachami  do  zamykania 
kłotkami  w  kilku  miejscach  maiąca.  Iakosz  pięć  kłotek  bydz  może.  Quae 
relatio  de  praemissis  facta,  actis  praesentibus  connotatur. 

Acta  Consul.    Crac.    II,   str.    125,    126. 


593 


1315.      ióg5.  die  26.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  diebus  certis  ad  diiudicandas  causas  incarcera- 
torum  destinandis. 

Feria  tertia  post  dominicam  Iubilate  proxima.  —  Nobiles  ac  spectabiles 
dd.  proconsul  et  consules,  per  schaedulas  ad  praetorium  in  negotijs  ciuitatis 
et  infrascripto  trinas  emanatas,  conuocati  et  congregati  existentes;  cupientes 
commoditati  diiudicandarum  causarum  contra  incarceratas  personas  interce- 
dentium  consulere,  vt  scilicet  et  nobiles  patroni  pro  defensione  eorundem 
et  causarum  ipsis  ab  officio  addi  soliti,  pro  terminis  paratiores  fiant,  eius- 
modi  iudicandis  causis  criminalibus  incarceratorum  diem  certum  praefigen- 
dum  eumąue  scilicet  feriam  tertiam  in  ąualibet  septimana  assignandum 
concluserunt. 

Acta  Consul.  Crac.    II,  str.    127. 


1516.      1695.  die  28.  m.  Aprilis,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  conscriptione  civium  incolarumque  civitatis  Cra- 
coviae  conficienda. 

Feria  ąuinta  antę  dominicam  Cantate  proxima.  —  Nobiles  ac  specta- 
biles dd.  proconsul  et  consules,  adhaerendo  instituto  antiąuiori  et  consuetu- 
dini  ąuotannis  obseruari  solitae,  pro  conscriptione  ciuium  et  incolarum  vrbis 
istius  ąuartualatim,  in  diem  primam  Maij  expedienda,  tam  e  medio  sui,  quam 
subsellii  scabinalis  personas  deputauerunt,  et  ąuidem  ad  ąuartuale  Castrense 
nobilem  ac  spectabilem  Marcum  Antonium  Federici,  consulem  cum  nobili 
et  honorato  Dominico  Meliorini  scabino;  ad  ąuartuale  Figulorum  nobi- 
lem ac  spectabilem  Adamum  Drużynski  consulem  cum  nobili  et  honorato 
(s)  scabino ;  ad  ąuartuale  Lanionum  nobilem  ac  spectabilem 
Ioannem  Paulum  Fryznekier  consulem  cum  nobili  et  honorato  Iosepho 
Pestaloci  scabino,  ad  ąuartuale  Slaucouiense  nobilem  et  spectabilem  Geor- 
gium  Konk  consulem  cum  nobili  et  honorato  (s)  scabino. 

Acta  Consul.  Crac.    ii,  str.   128. 


1517.     1695.  die  2.  m.  Maii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  civitate  impertienda. 

Feria  secunda  in  crastino  dominicae  Cantate.  —  Nobiles  ac  spectabiles 
domini  proconsul  et  consules,  per  schaedulas  ad  praetorium  in  negotijs  ciui- 
tatis et  infrascripto  emanatas,  conuocati  et  congregati  existentes,  conferendo 

75 


594 

super  concurrentibus  ad  ius  ciuitatis  admittendis  et  suscipiendis,  insistendo 
anteactorum  temporum  conclusionibus  bonoąue  ordini  seruando  prospiciendo, 
in  vim  ordinationis  praesenti  conclusione  constituerunt,  vt  scilicet  quicunque 
ad  iura  ciuitatis  istius  admitti  se  et  numero  ciuium  adscribi  voluerit,  cuius- 
uis  ille  sit,  siue  mercantilis  siue  opificiae  conditionis,  inprimis  et  antę  omnia 
domos  residentiales  nobilium  ac  spectabilium  dd.  proconsulis  et  consulum 
adeat,  idem  ius  sibi  conferri  petat,  taliterąue  ad  iura  ciuitatis  innotescat 
concurrens,  deinde  ortus  leg"itimi  genealogiam  competentem,  tum  super  libero 
sui  statu  et  non  subditatu  alicui  personae  eąuestris  ordinis  vel  etiam  literis 
emancipationis  libertatem  deducat,  tandem  circa  susceptionem  sui  ad  iura 
ciuitatis  tam  nobili  magistratui  in  vim  honorarij  marcas,  ąuantae  eidem  pro 
conditione  et  statu  ipsius  assignatae  fuerint,  quam  pro  puluere  itidem  quan- 
titatem  certam  assignandam,  siue  ipsum  puluerem,  tum  bombardam  cum 
reąuisitis  exnunc  et  in  instanti  extradat7  tum  demum  iuramentum  fidelitatis 
s.  r.  Maiestati  obedientiaeąue  nobili  ac  spectabili  magistratui  praestandae, 
iuxta  morem  et  rotham  in  libro  iuramentorum  praescriptam;  in  facie  officij 
praestet.  Eos  autem  omnes  et  singulos  taliter  ad  iura  ciuitatis  conuolantes 
et  admitti  exposcentes;  schaedulis  eo  nomine  concurrentes  denominantibus 
extradendis,  denuntiandos  esse  et  non  alias,  nisi  praeuijs  schaedulis  ius  ciui- 
tatis concurrentibus  ąuibusuis  conferendum  concluserunt. 

Acta  Consul.  Crac.   II,  str.   131. 


1518.     1 695.  die  29.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  hominibus  suspectis  in  domos  civium  non  reci- 
piendis. 

Feria  tertia  pridie  festi  s.  Andreae  apostoli.  —  Nobiles  ac  spectabiles 
dd.  proconsul  et  consules,  prouidendo  securitatem  ciuitati  ac  circumferentijs 
ipsius  ab  excessibus  licentiosorum  hominum  vagabundorum  insolentium, 
idque  ex  occasione  nuper  interempti  hominis,  in  suburbio  extra  maenia 
vrbis  die  hesterna  reperti  cadaueris,  ad  obuiandum  similibus  malis,  publica- 
tionem  authoritate  officiorum  tam  castrensis  quam  praesentis  consularis  Cra- 
couiensis,  vt  scilicet  ąuilibet  patrum  familias  curiarum,  domorum,  lapidearum 
tam  spiritualium,  quam  nobilium  et  ciuilium  personarum  cuiusuis  iurisdictio- 
nis,  non  audeant  homines  suspectos,  vagabundos;  sine  seruitio  extantes;  fouere 
vel  ad  pernoctandum  suscipere,  imo  vt  ąuilibet  eiusmodi  suspectas  personas 
cuiuis  officio  propriae  iurisdictionis  deferat,  sub  paena  simili,  qua  suspectus 
alicuius  criminis  conuictus  affici  deberet,  etiam  contra  receptatores  magistra- 
tibus  non  deferentes,  per  officium  competens  exequenda;  faciendam  conclu- 
serunt, conferentiamque  cum  magnifico  domino  vexillifero  palatinatus  et  vice- 
capitaneo  Cracouiensi    super  eadem  publicatione  praemittendam  censuerunt. 

Acta  Consul.   Crac.    II,   str.    191. 


595 


1310.     ióc)5-  die  29.  m.  Novembris,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  ratione  exigendae  contributionis,  quae  »capitalis« 
dicebatur. 

Feria  tertia  pridie  festi  s.  Andreae  apostoli.  —  Nobiles  ac  spectabiles 
dd.  proconsul  et  consules  ad  petitum  nobilium  exactorum  contributionis  ca- 
pitalis  secundae  rathae,  super  modo  exigendae  eiusdem  contributionis  infor- 
mationem  sibi  dari  postulantium,  considerantes,  quod  lex  publica  constitu- 
tionis  regni  anni  1673  circa  eiusmodi  contributionem  capitalem  in  conuentu 
regni  generali  sancitam,  magistratibus  ciuitatum  moderationem,  ąuatenus 
nimirum  opulentiores  plus  in  soluenda  eiusmodi  contributione  et  pauperiores 
minus  contribuant,  facere  iniunxit:  proinde  satisfaciendum  esse  eiusmodi 
legi  et  conscribendum  regestrum  hominum  ditiorum;  qui  pro  eiusmodi  con- 
tributione pro  pauperibus  plus  contribuere  possint,  taliterąue  moderationem 
faciendam  per  homines  artifices,  vt  pote  aurifices,  passamentarios,  braxa- 
tores;  laniones,  milij  reuenditores  (cum  iam  mercatores  specialiter  a  merca- 
tura,  prout  et  ab  officijs  eandem  contributionem  soluunt),  declarauerunt  et 
omnino  necessariam  esse  hanc  moderationem  censuerunt. 

Acta  Consul.  Crac.    II,  str.   1 92. 


1520.     1695.  die  5.  m.  Decembris,  Cracoviae. 

Promulgatio  senatus  consulti  de  hominibus  vagis  et  suspectis  in  urbe 
non  tolerandis. 

Actum  feria  secunda  pridie  festi  s.  Nicolai  pontificis  et  confessoris.  — 
Ad  officium  et  acta  praesentia  consularia  Cracouiensia  personaliter  veniens 
prouidus  Martinus  Witkowski,  ministerialis  regni  generalis ,  in  vim  suae 
verae  ac  fidelis  relationis  recognouit;  se  publicationem  infrascriptam  ex 
mandato  nobilis  et  spectabilis  magistratus  Cracouiensis  populo  ad  sonum 
tubae  congregato,  in  locis  ad  publicandum  consuetis,  alta,  sonora,  intelli- 
gilibiąue  voce  publicasse,  et  ad  notitiam  omnium  deduxisse,  cuius  publi- 
cationis  tenor  seąuitur  estąue  eiusmodi:  Raczcie  Waszmość  wiedzieć,  (iż) 
vrzędy  grodzki  y  radziecki  krakowskie  vpatruiąc  bespieczenstwo  pospolite, 
gdy  się  zagesczaią  pod  czas  nocy  zaboystwa,  odzierania,  kradzierze  y  inne 
rożne  excessy,  powagą  swoią  nakazuią,  aby  każdy  gospodarz  w  dworach, 
kamienicach  y  domach  duchownych,  szlacheckich,  mieyskich  y  wszelkiey 
iurisdictiey,  tak  w  mieście  iako  y  po  przedmieściach,  osób  loznych,  podey- 
zranych,  bez  służby  zostaiących,  niewazyli  się  przyimować,  przechowywać, 
noclegowac,  owszem  o  takowych  podeyrzanych  ludziach  y  niepewnych,  aby 
każdy  dawał  znać  do  vrzędow  y  iurisdykcyey  nalezytey ;  a  któryby  gospo- 
darz przeciwko  teraznieyszemu  zakazowi  ważył  sie  niepewnych  ludzi  loznych, 
bez    służby  zostaiących    przechowywać,    y  o  nich    nie  vwiadomiał,    takowy 


50 

każdy  przeświadczony  karąn  będzie  przez  vrzędy  iurisdykcyey  sobie  nale- 
zytey  równo  iako  y  podeyrzany  o  występek  iaki,  doniesiony  y  przekonany. 
De  quo  hanc  suam  fidelem  fecit  relationem. 

Acta  Consul.  Crac.  48,  str.   264. 


1321.      iógó.  die  23.  m.  Februarii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  pulvere  nitrato  in  tabernis  institorum  inqui- 
rendo. 

Feria  ąuinta  antę  festum  s.  Matthiae  apostoli.  —  Nobiles  ac  specta- 
biles  dd.  proconsul  et  consules,  prospiciendo  et  consulendo  publicae  secu- 
ritati  vrbis  istius,  necessariam  esse  reuisionem  pulueris  nitrati  in  locis  et 
institis,  in  ąuibus  venditur,  censuerunt,  ad  eamąue  peragendam  nobilem 
Alexandrum  Kielarowicz,  viceaduocatum  vrbis  istius  cum  honorato  Wasi- 
low.ski  capitaneo  praetorii  deputauerunt. 

Acta  Consul.  Crac.    11,   str.   222. 


1522.     1696.  die  2.  m.  Martii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum  de  munere  clavigerorum  portarum  urbis  per  certum 
tempus  diligenter  obeundo. 

Feria  sexta  antę  dominicam  Quinquagesimam  proxima.  —  Nobiles  ac 
spectabiles  dd.  proconsul  et  consules,  conferendo  ex  parte  clavigerorum 
vrbis  istius,  ex  quo  ciues  hocce  officio  fungentes,  vix  aliquot  septimanarum 
spatio  claues  ad  portas  aperiendas  et  occludendas  deferentes,  ab  eadem 
functione  mox  libertatem  petere  solent,  taliterque  saepius  permutando  alia- 
rum  personarum  assumendarum  nobili  magistratui  molestum  negotium  obue- 
nit :  proinde  in  posterum  gerendi  eiusmodi  officij  certum  tempus  assignan- 
dum,  vt  quilibet  ciuium  ad  hoc  officium  obeundum  electus,  illud  per  integrum 
trimestre  administret  clauesque  tam  ad  aperiendas  quam  occludendas  seras 
portarum  vrbis  istius  singulis  diebus  deferat  totoque  trium  mensium  spatio 
hocce  officium  clauigeratus  administret,  constituerunt  et  vnanimibus  votis 
ad  obseruandum  concluserunt. 

Acta  Consul.  Crac.   u,   str.   225. 


597 


1523.     iógó.  die   18.  m.  Maii,  Cracoviae. 

Senatus  consultum,  quo  alius  locus  ad  pulverem  nitratum  divenden- 
dum  designatur. 

Feria  sexta  antę  dominicam  Cantate  proxima.  —  Nobiles  ac  spectabiles 
dd.  proconsul  et  consules,  audita  relatione  nobilium  ac  spectabilium  dd.  de- 
putatorum  visionis  loci  pro  diuenditione  pulueris  nitrati,  simuląue  prouidendo 
omnimodam  securitatem  publicam  vrbis  istius  ad  auertendum  omne  pericu- 
lum,  quod  plerumąue  ex  occasione  eiusmodi  pulueris  obuenire  solet,  locum 
diuendendo  eiusmodi  pulueri  nitrato  maxime  commodum  intra  muros  vrbis 
istius  portae  s.  Floriani,  a  parte  dextra  e  ciuitate  eundo,  per  eosdem  no- 
biles et  spectabiles  dd.  deputatos  adinuentum,  omnibus  venditoribus  eius- 
modi pulueris,  ita  videlicet;  vt  ibidem  intra  muros  dictae  portae  s.  Floriani 
in  loco  seu  area  penes  muros,  ad  suburbium  prospectum  habentes,  institas 
ligneas  proprio  sumptu  sibi  aedificari  et  construi  faciant;  assignandum  con- 
cluserunt    et    conuocandis   venditoribus   praefatis  intimandum  declarauerunt. 

Acta  Consul.  Crac.    n,  str.   238. 


lister 


SPROSTOWANIA. 


Str. 

wiersz 

zamiast 

winno  być 

4 

6 

z 

dołu 

incisori, 

incisore, 

16 

5 

z 

góry 

necesse.  Neqne 

necesse:  neque, 

16 

10 

z 

góry 

lapidi  fragili  aliaque 

lapide  fragili  alioque, 

21 

8 

z 

dołu 

poculentorum 

potulentorum, 

23 

17 

z 

dołu 

in  ripis 

in  ripa, 

29 

7 

z 

góry 

elegant 

e  lig  ant,' 

32 

9 

z 

dołu 

Lomzinensem 

Lomzensem, 

34 

16 

z 

góry 

Cracouiensibus 

Cracoviensibus, 

45 

19 

z 

góry 

censebitur.    Tum 

censebitur 7  tum. 

62 

2 

z 

góry 

rippa 

ripa, 

65 

15 

z 

dołu 

sibi 

ipsi, 

67 

18 

z 

dołu 

irrep  1  -es  ser  u  n  t 

irrepserunt, 

72 

4 

z 

góry 

bo 

co, 

81 

9 

z 

góry 

która 

ktorc(, 

92 

13 

z 

dołu 

885.  die   Z5 

8 55-  l6°5-  die  l5> 

113 

2 

z 

góry 

rippa 

ripa, 

"5 

16 

z 

góry 

numerantur.   Cuapropter 

numerantur:  quapropter. 

116 

22 

z 

góry 

reuerendorm 

reuerendorum, 

117 

9 

z 

góry 

praedictore 

praedicatore, 

120 

15 

z 

dołu 

prohibitorum.  Per 

prohibitorum,  per, 

121 

18 

z 

dołu 

declararandam 

declarandam, 

138 

7 

z 

dołu 

guatuor  floreni 

quatuor  floreni  (s), 

139 

4 

z 

dołu 

eruut 

erunt, 

140 

3 

z 

góry 

qui 

guae, 

H5 

12 

z 

dołu 

candem 

eandem, 

156 

3 

z 

góry 

et  proconsulem 

et  inter  proconsulem, 

157 

11 

z 

dołu 

deputatis 

deputatos, 

157 

1 1 

z 

dołu 

Cracouiensem 

Cracouiensem  (s), 

165 

3 

z 

góry 

ad 

ac, 

181 

19 

z 

góry 

negacio 

negocio, 

188 

15 

z 

góry 

coynpetanti 

cofnpetefiti, 

190 

17 

z 

dołu 

rippa 

ripa, 

198 

7 

z 

góry 

bumbardae 

bombardae, 

199 

3 

z 

góry 

perceptione 

percipiendis, 

199 

H 

z 

dołu 

exactique 

exactaque, 

200 

15 

z 

góry 

zmanimibus 

vnanimibus  (votis), 

201 

8 

z 

góry 

suo 

ipsius, 

202 

1 

z 

góry 

antiquibus 

antiquis, 

205 

5 

z 

góry 

prius  ea  de 

prius  ea,  (quae)  de, 

209 

10 

z 

góry 

coerceenda 

coercenda, 

215 

10 

z 

góry 

•ooluerit 

voluerint, 

220 

2 

z 

góry 

de  pretio  mercium  statera  maiori  pon- 
derandarum 

de  pretio  ponderationis  mercium 
tera   maiori, 

sta 

BRIGHAM  YOUNG  UNIVERSITY 


1197  22174  2486 


Str. 
223 
223 
224 
224 
266 
269 
269 
271 
284 
284 
297 

310 
310 

317 
324 
337 
338 
342 
357 
358 

379 
380 

38i 
388 

39° 
393 
399 

4i5 
418 

424 
43Q 
478 
496 
496 

507 
508 

515 

5>9 

528 

530 
542 
549 
55i 

573 
578 
579 
58i 
582 

584 
587 


wiersz  zamiast                                                                      winno  być 

2  z  góry          eosdem  easdetn, 
16"  z  dołu,  po  wyrazach  de  officialibus,  należy  dodać  civilibus, 
24     z  góry           etlegitime  et  legitime, 

z  dołu          proxima  proximo, 

z  dołu          ipsorum  suos, 
z  dołu,  po  wyrazie  postcuriali,  należy  dodać  dieto, 

z  dołu          lature  (?)  latiore, 

nałożne  na  lozne, 

citatis  citati, 

llbertate  liber  ta  te, 

floreni  florenos, 

sibi  ipsi, 

14  z  dołu,  po  wyrazach  ten  co  więcey  ma,  widocznie  opuszczone  zostały  wyrazy  -więcey  na, 

3  z  góry          perseuerent  perseverent, 

15  z  góry           in  praetorio  in  praetorium, 
12     z  dołu           quinque  quinquaginta, 
20     z  góry          exigant  exigat, 

3     z  góry          permittant  permittat, 


4 
H 
23 
17 

7 

4 

1 

20 


z  góry 
z  dołu 
z  dołu 
z  góry 
2     z  góry 


18     z 
22     z 

5  i  1 

7 


/ 

1 

16 

11 

21 

5 

4 

16 

15 

16 

10 

14 

9 

9 

4 

H 

1 1 

6 

7 


dołu 
góry 

7  z  góry 
dołu 
góry 
góry 
dołu 
dołu 
góry 
dołu 
dołu 
góry 
dołu 


góry 
góry 
dołu 
góry 
dołu 
dołu 
dołu 
góry 
góry 
góry 
dołu 
dołu 


z  dołu 
z  dołu 
z  dołu 
z  góry 
z  góry 
z  góry 
14     z  góry 


12 

4 
11 

9 

14 

3 


responis 

Csimiriae 

Kran  z 

Kranz 

Krauz 

Kranz 

że  zdrowego 

indicandae 

aduocatum 

declaratorio,  electo 

zasiadcć  ma 

paesenti 

reficiant 

alant 

panie  vchoway 

habeat.  Inde  est 

praesidentum 

praesidentum 

civitatem 

w  miasto 

ciuibus 

intellibiliqne 

C7t'iertnic 

excessum 

mercatores,  winno  być 

restituant 

kamieniczna 

domni 

estitit 

adigant 

ferant 

adigant 


responsis, 
Casimiriae, 
Krauz, 
Krauz, 
Krauz, 
Krauz, 

że  (ze)  zdrowego, 
iudicandae, 
advocatum, 
declaratorio  electo, 
zasiadać  ma, 
praesenti, 
reficiat, 
alat, 

Panie  vchoway, 
habeat:  inde  est, 
praesidentium, 
praesidentium, 
in  civitatem, 
to  miasto, 
civibus, 

intelligibilique, 
cwiertnie, 
excessuum, 
prawdopodobnie  mechanici  lub  opifices ,    gdyż    merca- 
tores  byli  już   wyżej  ^wspomniani, 
restituat, 
kamieniczne, 
domini, 
extitit, 
adigat, 
ferat, 
adigat.